Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૨ ૨૩ ૨૨૬- સર્વજ્ઞ પ્રણીત આગમશાસ્ત્રમાં, બોધિપ્રાપ્તિમાં વિઘ્ન કરનાર એવા બે ચોરોનું દષ્ટાંતતથા તુ-શબ્દથી સાર્થવાહ વગેરેનાં દષ્ટાંતો સંભળાય છે,તે કુશળ એવા વિદ્વાન પુરુષોએ પ્રયત્નપૂર્વક વિચારવાં. (૨૨૬) તે જ ત્રણ ગાથાથી કહે છે -
(બોધિપ્રાપ્તિમાં વિદન કરનાર બે ચોરોનું દૃષ્ટાંત ) ૨૨૭ થી ૨૨૯ ગાથાનો અર્થ કથા દ્વારા જણાવે છે. સમગ્ર પૃથ્વીરૂપી કામિનીના મંડનની ઉપમાવાળી કૌશાંબી નામની નગરી હતી. ત્યાં એકછત્રી રાજ્યકરનાર ગુણભંડાર પૃથ્વી પાલન કરનાર પ્રસિદ્ધિ પામેલો જિતારિ નામનો રાજા હતો. ત્યાં આગળ પુષ્કળ લક્ષ્મીને ધારણ કનાર,લોકોથી પૂજા પામેલા, ઔદાર્યાદિક ગુણવાળા ધન અનેયક્ષ નામના બે શ્રેષ્ઠીઓ હતા. ધનશેઠ કુલને આનંદ કરાવનાર ધર્મપાલ નામનો અને યક્ષને ધનવૃદ્ધિ કરાવનાર એવો વસુપાલ નામનો પુત્ર હતો. કોઈક તેવા જન્માન્તરના સંસ્કારથી બાલ્યકાળથી તેઓને લોકને આશ્ચર્ય ઉત્પન્ન કરાવનાર અત્યંત મિત્રભાવ હતો. એકને જે ગમે, તે બીજાને પણ ગમે જ, તે કારણે લોકોમાં એક ચિત્તિયા નામથી તે બંનેની પ્રસિદ્ધિ થઈ. એ પ્રમાણે કુલોચિત કાર્યકરતા કરતા તેઓના દિવસો પસાર થતા હતા. કોઈક સમયે ઇક્વાકુકુલને આનંદ આપનાર, ભુવનને પ્રમોદ કરાવનાર, વાણી રૂપી જળથી લોકોના સંતાપને દૂરકરવામાં મેઘ સમાન એવા મહાવીર ભગવંત ત્યાં સમવસર્યા. દેવોએ મનોહર વ્યાખ્યાનભૂમિ-સમવસરણ તૈયાર કર્યું. ત્યાં વિરાજમાન થઈ ભગવંતે દેવો અને અસુરોની પર્ષદામાં ધર્મ સંભળાવ્યો. “ભગવંત પધાર્યા છે? એમ સાંભળીને કૌશાંબી નગરીના રાજા લોકો વગેરે એમના ચરણ-કમલને વંદન કરવા આવ્યા. કુતૂહલ-પરાયણ પેલા બે એકચિત્તિયા મિત્રો પણ લોકોની સાથે પ્રભુ પાસે આવ્યા. કરુણાતત્પર એવા ભગવંતે તો જીવોના સર્વકલ્યાણના કારણ સ્વરૂપ શાશ્વતા મોક્ષમાર્ગનું સ્વરૂપ સમજાવ્યું. પેલા બે વણિકપુત્રોમાંથી એકને ભગવંતે કહેલ માર્ગની શ્રદ્ધા ઉત્પન્ન થઈ અને મનમાં તે પરિણમ્યો નેત્રો વિકસિત કરી મસ્તક ધૂણાવતો કાન દઈને વાણી સાવધાનીથી શ્રવણ કરતો હતો રોમાંચિત શરીર કરી અમૃતપાન કરવા માફક જિનેશ્વરના વચન-જળને પીતો હતો, ત્યારે બીજા મિત્રને તે વચનો રેતીના કોળિયા સરખા નિરસ જણાયા. એકબીજાએ સામસામાના ભાવો વિપરીત જાણ્યા. વ્યાખ્યાનભૂમિથી ઉભા થઈને પોતાને ઘરે ગયા. તેમાં એકે કહ્યું કે, “હે બધુ ! તું ભગવંતની વાણી સાંભળીને ભાવિત થયો અને હું ન થયો, તેનું શું કારણ ? અત્યાર સુધી એકચિત્તિયા તરીકે આપણી પ્રસિદ્ધિ થયેલી છે, અત્યારે આપણાં બંનેનાં ચિત્તો જુદાં પડી ગયાં છે. ત્યારે બીજાએ કહ્યું કે, “વાત સાચી છે, મને પણ આ વિષયમાં વિકલ્પ આવે છે, તો કેવલી ભગવાન આનો આપણને નિશ્ચય કરાવશે. આ પ્રશ્નનો ખુલાસો તેમની પાસે જઈશ ત્યાં જ થશે.” એમ નિશ્ચય કરીને પ્રાતઃકાળે તેમની પાસે બંને ગયા.વિનયપૂર્વક પોતાનો સંશય પ્રભુને પૂછયો. ભગવંતે પણ પ્રત્યુત્તર આપ્યોકે “તમારામાંથી એકજણે આગલા ભવમાં મુનિની પ્રશંસા કરી હતી. તે આ પ્રમાણે –
કોઈક ગામમાં તમે બંને એકગામના મુખીના પુત્રો થયા હતા. કાલક્રમે લાવણ્યયુક્ત તારુણ્યપદ પામ્યા. તેના વિકારને પામેલા, પરંતુ સંપત્તિ ચાલી ગયેલી હોવાથી કોઈપણ
