Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૨૨૧
સૂક્ષ્મબુદ્ધિ કુશલ પુરુષોએ વિચારવી. બીજા સ્થાને પણ કહેલું છે કે - જેનાથી જે જેને યોગ્ય હોય, તે તેને સર્વ પ્રકારે વિચારીને ઉપાયપૂર્વક આરંભ કરવો' આ સત્પુરુષોની સાચી નીતિ છે. (૨૧૪ થી ૨૨૦ ગાથા)
આ બંને આચાર્યો સંબંધી યોગ્ય પ્રવૃત્તિનો વિચાર કરે છે
૨૨૧ - જંબૂનામના મહામુનિના કાલ પછી વિચ્છેદ પામેલા જિનકલ્પના સરખી કઠણ ક્રિયાનું સેવન આર્યમહાગિરિસૂરિએ તથા આર્યસુહસ્તિ સૂરિએ ગચ્છનાં ઉપકાર સ્વરૂપ સા૨ણા-વારણાદિકપ્રવૃત્તિ થી ગચ્છનું પાલન કરવું, તેને લગતી ક્રિયાઓ સ્પર્શ કર્યો. ગચ્છનું સારીરીતે પાલન-પોષણ કરવું, તેમ કરનાર પુરુષ જિનકલ્પ કરવાની યોગ્યતાવાળો થાય છે. ગચ્છનું પરિપાલન કરવું, તેપરમાર્થથી જિનકલ્પની યોગ્યતા જ છે, ઉપસંહારકરતા કહે છે કે, ‘આ પ્રમાણે કહેલા પુરુષના ન્યાયથી સર્વ પ્રયોજનમાં ઉદ્યમ કરવો. (૨૨૧) હવે આમ પ્રવૃત્તિ કરવાનું ફલ કહે છે
(ઉચિતપ્રવૃત્તિ માટે ઉપદેશ અને તેનુફળ
-
-
૨૨૨ - આ પ્રમાણે આર્યમહાગિરિ અને આર્યસુહસ્તીસૂરિના દાખલાથી સ્વ અવસ્થાને ઉચિત અનુષ્ઠાન કરવા રૂપ અર્ધદ્વચનોના પાલન કરવા સ્વરૂપ અત્યંત વિશુદ્ધ તેવા પ્રકારના કાલ, ક્ષેત્ર આદિના બલરહિતપણે અલ્પ આજ્ઞાનું આરાધન થાય તો પણ પરિપૂર્ણ તે આશા, ઉચિત પ્રવૃત્તિ, પરિપૂર્ણ આજ્ઞા આરાધવાના બીજરૂપેજ થાય છે. જેમ શુકલપક્ષમાં પ્રવેશ કરેલ ચંદ્રમાં પરિપૂર્ણ ચંદ્રમંડલમાં કારણરૂપ બને છે, તેમ સર્વજ્ઞની આજ્ઞામાં પ્રવેશ કરનાર અલ્પ અનુષ્ઠાન કરે, તો પણક્રમે કરીને પરિપૂર્ણ અનુષ્ઠાનના કારણરૂપ બને છે. (૨૨૨) એ જ વાત હજુ વિચારે છે
-
૨૨૩ - આચેલકય, ઉદ્દેશીને તૈયાર કરેલ ગોચરી, શય્યાતર, રાજપિંડ, વંદનક, વ્રત, જ્યેષ્ઠ, પ્રતિક્રમણ, માસકલ્પ પર્યુષણાકલ્પ આ રૂપ દશ કલ્પો સ્થવિરકલ્પના સાધુઓ માટે કહેલા છે. આ વચનથી સ્થિત કલ્પના અનુસારે માસકલ્પ-વિહારની આજ્ઞા પામેલા સાધુઓ કાલ અને ક્ષેત્રના દોષથી તે પ્રકારે વિચરતા જ્ઞાનાદિ-વૃદ્ધિ ન મેળવે, તો એક જ ક્ષેત્રના નવ વિભાગ કરીને ઉપાશ્રય-વસતિસ્થાન પરાવર્તન કરીને તેમ જ ભિક્ષાચર્યા-પરાવર્તન કરીને ત્યાં જ યત્નપૂર્વક -જયણા પૂર્વક રહેવાનો પ્રયત્ન કરે. કદાચ તેવા કોઈક બીજા કારણથી તેમ કરવા પણ શક્તિમાન ન થાય,તો એ ક જ ઉપાશ્રય કે વસતિમાં નવ વિભાગકરીને દરેક મહિને સંથારાની ભૂમિ બદલાવવાની પ્રવૃત્તિ કરી, આજ્ઞાની મર્યાદા જાળવે. આમ કરવાથી પણ માસકલ્પ પરિપૂર્ણ આરાધેલો ગણાય છે. તથા જિનકલ્પ વગેરે વિશેષ અનુષ્ઠન માટે અસમર્થ હોય,તેવી ક્રિયા સહન કરવા અસમર્થહોય તો તે દ્રવ્યાદિક વિવિધપ્રકારના આશ્ચર્યકારી એવા અભિગ્રહોનો સ્વીકાર કરી આગળ વધવા પ્રયત્ન કરે. આવી અલ્પ પણ ઉચિત પ્રવૃત્તિ, પરિપૂર્ણ અનુષ્ઠાનરૂપ બીજના કારણરૂપ હોવાથી, ઉત્સર્ગ-અપવાદ સ્વરૂપ શુદ્ધબુદ્ધિવાળો જિનમત પામેલો હોવાથી નિપુણમતિવાળો માસકલ્પાદિક વિહારમાં
