Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૨00
ઉપદેશપદ-અનુવાદ વળી શંકા કરી કે, કેટલાક મિથ્યાત્વીઓને પોતાના પક્ષમાં દઢ અનુરાગ હોય છે, છતાં પણ તેમનામાં મતનો પ્રબળ મોહોદય હોવા છતાં ઘણો જ ઉપશમ દેખાય છે, તો તે ઉપશમ કેવી રીતે ઉત્પન્ન થયો હશે ?
૧૯૦-વાત, પિત્ત,શ્લેષમ એ ત્રણે એકસામટા સંક્ષોભ પામે, ત્યારે સન્નિપાત નામનો વ્યાધિવિશેષ ઉત્પન્ન થાય છે. તે રોગ દેહમાંથી સર્વથા નીકળી ગયો નથી તો પણ કાળબળથી તેનું જોર ઘટી ગયું હોય, ત્યારે તે સનિપાતમાં સ્વસ્થતા પામેલો ગણાય તેવી અવસ્થા હોવા છતાં, પણ પૂર્વની અવસ્થાની અપેક્ષાએ ફરી ઘણો સંભોસ ઉત્પન્ન થાય. માટે અમો જે કહીએ છીએ, તે બરાબર જાણીને તેનું અવધારણ કરો કે તેનું પરિણામ મૂછ. ગાંડા માફક પ્રલાપ કરવા, શરીર ભાંગવું એ રૂપ દુઃખ જ ફળ મેળવવાનું છે. આજ્ઞાબાહ્ય એવા રાગદ્વેષની મંદતા થવાથી તેવા પ્રકારના દેવભવનું ઐશ્વર્ય, મનુષ્યજન્મ રાજયાદિ-સુખ કેટલોક સમય પ્રાપ્ત થાય, પરંતુ પાપાનુબંધી પુણ્યના કારણે ભગવંતના સધ્ધર્મરૂપ બીજ વાવવાની વિધિમાં એકાંતે કોણિક બ્રહ્મદત્ત વગેરેની જેમ દુરંત પાપના ભારવાળા આત્માઓને આ સ્વસ્થતાના ભાવી કાળમાં દુઃખપરિણામતુલ્ય આ શમ એટલે કષાયની મંદતા સમજવી. જેના પ્રબલ મિથ્યાત્વાદિ મંદ પડેલા નથી, એવા રાગ-દ્વેષો તે પાપાનુબંધી શાતાવેદનીય મિથ્યાત્વમોહનીય કર્મના બંધહેતુઓ થાય છે. તેથી કરીને ભવાંતરમાં જ્યારે મિથ્યાત્વમોહનો ઉદય થાય છે, ત્યારે હિતાહિતકાર્યોમાં મૂઢતા પામેલા, મલિન પાપકર્મ કરનારા, પૂર્વે પાર્જન કરેલા પુણ્યાભાસ સ્વરૂપ કર્મ પૂર્ણ થાય-અર્થાત્ પાપાનુબંધી પુણ્ય ભોગવી લીધા પછી જીવો પાર વગરના નારાકાદિ દુઃખ-પૂર્ણ સંસાર-સમુદ્રમાં ડૂબી જાય છે. (૧૯૦) આ જ બીજા તીર્થાન્તરીયના મત સાથે સંવાદ કરતા કહે છે –
(દેડકાનું ચૂર્ણ અને ભષ્મનું દૃષ્ટાંત) ૧૯૧- આજ્ઞાબાહ્ય હોય તેવા જીવોના બાલતપ, બ્રહ્મચર્ય, અકિંચનતા, અકામ ટાઢ, તડકા સહન કરવા રૂપ ક્રિયા વિવેક-રહિત હોવાથી તેમની શમાવસ્થા દૂર કરેલી છે. અને જે કામ, ક્રોધ, લોભ, અહંકાર વગેરે દોષો છે, તે તેવા પ્રકારના પ્રયોગથી દેડકાના ચૂર્ણ-સમાન ગણેલા છે. દેડકાઓ માર્ગમાં ઘણા ઉત્પન્ન થાય. ગાડાના પૈડાં નીચે આવી તેના કલેવરોનો જીણો ભૂક્કો થાય, તે દેડકાનું ચૂર્ણની જેમ મંડૂક ચૂર્ણ થાય અને ભાવનાથી તો તે ભસ્મ સમાન થાય છે. દેડકાના ચૂર્ણથી ફરી દેડકાની પરંપરા ચાલે છે. જ્યારે ભાવનાથી તો કર્મની સર્વથા ભસ્મ થાય છે. એટલે ભસ્મમાંથી ફરી નવા દેડકા ઉત્પન્ન થતા નથી. જયારે ચૂર્ણથી વરસાદના પાણીના યોગે અનેક નવા દેડકા-દેડકીઓ ઉત્પન્ન થાય છે. તેમ આજ્ઞાબાહ્યોની ક્રિયાથી સંસાર-પરંપરા ચાલ્યા કરે છે - છેડો આવતો નથી. (૧૯૧)
