Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૨૦૧
૧૯૨- સર્વ અર્થમાં નિઃશંક બોધયુક્ત તેવા પ્રકારના વ્રતાદિ સેવન કરવા યોગે જેણે કલેશો દૂર કર્યા છે, તે અપુનર્ભવયોગથી. હવે પ્રથમ પુનર્ભાવયોગની વ્યાખ્યા સમજાવે છે. તેવા પ્રકારની સામગ્રીના કારણે ફરી મિલન થવું, તેનો નિષેધ થવાથી અપુનર્ભવયોગ, તેનાથી સમજવું. અગ્નિમાં બળી ગયેલ દેડકાના કલેવરની રાખ સરખો અપુનર્ભાવયોગ હોય છે. કેવી રીતે ? કષ, છેદ, તાપ, તાડનરૂપ સુવર્ણની પરીક્ષા કરીને ગ્રહણ કરેલ સુવર્ણમાં બીજી હલકી ધાતુની શંકા રહેતી નથી. તેના સરખા તીર્થંકર પ્રભુના સુવચનના યોગથી કલેશો અપુનર્ભાવથી નાશ પામે છે. જેમ દેડકાના કલેવરનું ચૂર્ણ, અગ્નિના દાહ વગર નિર્જીવતા પામેલ છતાં પણ તેવા પ્રકારના વરસાદના જળથી અનેક દેડકાઓ તત્કાલ ઉત્પન્ન થાય છે, તે જ પ્રમાણે મન વગરની માત્ર કાયાની ક્રિયાથી કલેશો નાશ પામ્યા છતાં ભવાંતરમાં તેવા પ્રકારના રાજ્યાદિલાભ સમયે પુણ્ય-ભોગવટો કરતી વખતે રાગ-દ્વેષ આસક્તિ કરી નરકાદિક ફળ મેળવે છે. તે જ ચૂર્ણ જો અગ્નિમાં બળી ભસ્મ બની જાય, તો નિર્ભીકપણાને પામેલ હોવાથી તેવા પ્રકારના વરસાદના જળ આદિની સામગ્રી મળવા છતાં પણ ફરી રાખોડામાંથી દેડકા થતા નથી. તે જ પ્રકારે સર્વજ્ઞની આજ્ઞાના સંપર્કવાળા આકરી ક્રિયાના યોગબળથી કલેશોનો ક્ષય કર્યો અને પછી ચક્રવર્તી આદિ પદની પ્રાપ્તિ થવા છતાં પણ આત્માને તેમાં લુબ્ધ થવા દેતા નથી. અને કર્મકલેશને નિર્મૂળ બાળી નાખનારા થાય છે. (૧૯૨)
શંકા કરી કે, “તીર્થકર ભગવંતના સુવચનને બરાબર જાણેલા-સમજેલા નથી, તેવા કેટલાકને શાસ્ત્રમાં ચારિત્રરૂપ શુભ પરિણામ માનેલા સંભળાય છે, તો તેઓને કેવી રીતે તેવા પરિણામ થયા ?' તેની શંકાના સમાધાનમાં કહે છે –.
૧૯૩ –આગમમાં પ્રસિદ્ધ એવા માસતુસાદિક જડ સાધુઓને તો જીવાજીવાદિક તત્ત્વવિષયક સ્પષ્ટ શ્રતના ઉપયોગનો અભાવ છતાં પણ માર્ગાનુસારીપણાથી તીવ્ર મિથ્યાત્વમોહનીયના ક્ષયોપશમભાવથી શુભ-અવિપરીત સામાન્યપણે અતિવિશેષ અર્થ અવધારણ કરવા માટે અસમર્થ એવા પ્રકારના વસ્તુ-તત્ત્વને જાણવારૂપ જે સમ્યજ્ઞાન એવા તે જ્ઞાનના યોગથી, તેઓ બહારથી બહુશ્રુત ન ભણેલા છતાં પણ અતિતીણ સૂક્ષ્મ પ્રજ્ઞા વડે બહુ ભણાવનાર જાડી બુદ્ધિવાળા પુરુષે ન જાણેલું તત્વ સારી રીતે સમજી જાય છે. તે માટે કહેલું છે કે - “તીક્ષ્ણ બુદ્ધિવાળા અલ્પ સ્પર્શકરે છે અને બાણની જેમ અંદર પ્રવેશ કરે છે, સ્થૂળપુરુષો પત્થર માફક ઘણો સ્પર્શ થવા છતા બહાર જ રહે છે.” અહીં માર્ગાનુસારી એટલે માર્ગ તે કહેવાય કે, “ચિત્તનું સીધે માર્ગે ગમન થવું, નળીમાં સર્પ સીધો ચાલે તેના સરખો, વિશિષ્ટ ગુણસ્થાન-પ્રાપ્ત થવાના કારણે પ્રકર્ષવાળા ગુણોને પામેલો, આત્મગુણમાં રમણતા કરતો, એવો જીવનો પરિણામ-વિશેષ, તેને અનુસરતો તેવા પ્રકારના સ્વભાવવાળો જે છે, તેનાથી શુભ પરિણામવાળો સમજવો.
(માસતુષમુનિ નું દૃષ્ટાંત) ગુણરત્નના મહાનિધાન સમાન શ્રતના અર્થી એવા અનેક શિષ્યોથી સેવાતા ચરણકમળવાળા, સૂત્ર અને અર્થરૂપી જળનું દાન આપવામાં મેઘ સમાન, તેમ જ કોઈ દિવસ તેમને
