Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૧૫૫
રોગ ઉત્પન્ન થયા. આવા પ્રકારનું તેનુ શરીર દુર્બળ બની ગયું છે, એવી જ સ્થિતિમાં ગુરુની સાથે વિહાર કરતાં કરતાં પોતાની જ નગરીમાં આવી પહોંચ્યા. પુંડરીક રાજાને આવવાના સમાચાર મળતાં જ તે મોટા પરિવાર સાથે બહુમાન પૂર્વક વંદન કરવા નીકળ્યો, વંદન કર્યું. કંડરીકભાઈ મુનિની તેવી બિમારીવાળી અવસ્થા દેખીને ગુરુને વિનંતિ કરી કે, “ચિકિત્સા વગર લાંબા કાળે પણ આનો રોગ જશે નહિ અને સાજો થશે નહિં. બીજું અહિ ઉદ્યાનમાં રહેલાની ચિકિત્સા કોઈ પણ પ્રકારે બની શકે નહિ. તો કેટલાક યોગ્ય સાધુઓની સાથે કંડરીક મુનિને મારા રાજભવનમાં આપ મોકલો, જેથી તેને યોગ્ય વૈદ્ય-ઔષધાદિકથી તેનો પ્રતિકારકરી શકાય, તેમ જ પથ્યાદિક પદાર્થો પણ મેળવી શકાય. ગુરુએ અનુજ્ઞા આપી. એટલે રોગના ચાર પાયા રૂપ ઉપાયો શરુ કર્યા અને વૈદ્યોએ તેને નિરોગી કર્યો.
“રોગ મટાડવા માટેક્રિયાના ચાર પાયા જણાવેલા છે, તે આ પ્રમાણે-૧ વૈદ્ય, ૨ દ્રવ્યો, ૩ ઉપસ્થીતા-સેવાકરનાર અને ૪રોગી. (૯૯) આ ચાર પાદ જણાવ્યા.
(૧) વૈદ્ય-વૈદક શાસ્ત્રના અર્થોનો ઊંડાણથી જાણકાર અને ચતુર હોય, નજર પહોંચાડી કાર્ય કરનારો હોય, પવિત્ર નિઃસ્વાર્થી, રોગી પ્રત્યે હિતબુદ્ધિવાળો હોય. (૨) ઔષધ-ઘણા કલ્પવાળું, ઘણા ગુણ કરનારું, યોગ્ય પ્રાપ્ત થયેલું હોય. (૩) સેવા કરનાર અનુરાગવાળો, પવિત્ર આશયવાળો, ચતુર અને બુદ્ધિશાળી હોય. (૪) રોગી - ધનવાન, વૈદ્યને આધીન રહેનાર હોય, વૈદ્યને પોતાની સર્વ વસ્તુ જણાવનાર હોય પણ છૂપાવનાર ન હોય, તેમ જ ધીરજવાન સહનશીલ-સત્ત્વવાન હોય.”
| રાજભુવનમાં આહાર ગ્રહણ કરવાના કારણે સુખશીલ પણું આવી ગયું, તેમ જ ભોજનવિધાનથી સાધુધર્મમાં પણ શિથિલતા-પ્રમાદ આવી ગયા. સહવાસી સર્વ સાધુઓ વિહાર કરી ગયા, તો પણ હવે નિરોગી થયા છતાં બહાર વિહાર કરવાની ઇચ્છા કરતા નથી.રાજાએ પણ જાણ્યું કે, “આ અહિ રહે તે સારું ન કહેવાય' – એમ વિચારીને રાજાએ કંડરીક મુનિને કહ્યું કે, “તમો તો ખરેખર ધન્ય અને દુષ્કરકારી છો કે, રાજલક્ષ્મી મળવા છતાં પણ તેનો ત્યાગ કર્યો. તથા કુટુંબાદિકના પરિવારથી હળવા બની દેશ-દેશાવરમાં વિહાર કરો છો.” રાજા નું ચિત્ત સમજીને લજ્જાવાળો બની બહાર વિહારકરવા માટે નીકળ્યો, તો પણ ભગ્નપરિણામવાળો હવે સુધા, તૃષા વગેરે પરિષદો સહન કરવા માટે સમર્થ થઈ શકતો નહોવાથી ફરી પણ કેટલાક દિવસ પછી તેની નગરી નજીક આવી પહોંચ્યો.અનુક્રમે રાજાના ગૃહઉદ્યાનમાં આવ્યો. ધાવમાતાએ જોયો, એટલે રાજાને સમાચારઆપ્યા.રાજા વિચાર કરે છે કે, “આ પ્રવ્રયા છોડવાની ઈચ્છા કરે છે, તે અકાર્ય છે.કોઈ પ્રકારે તે છોડવા જ તૈયાર થયો છે. જો કોઈ પ્રકારે હજુપણ સ્થિર બની જાય' એમ ધારી પોતે જ વિભૂતિ-સહિત આવી ત્રણ પ્રદક્ષિણા આપીને વંદના કરી,તથા તેમના સાધુપણાની પ્રશંસા કરી - “ખરેખર તોધન્ય છો, કૃતકૃત્ય છો કે, જે આપે પ્રવ્રજયા અંગીકાર કરી છે. હું કેવો પાપી છું ? કે, નરકના દ્વાર સમાન આ રાજય છોડવાના મનવાળો થતો નથી. આ પ્રમાણે પ્રવજ્યા ટકાવવા માટે ઘણો ઉત્સાહિત કર્યો, પરંતુ તેણે સજ્જડ શ્યામ મુખ કરતાં રાજાએ તેને કહ્યું કે, “શું તારે રાજય જોઈએ છે? ત્યારે જવાબ ન આપતાં મૌન રાખ્યું એટલે મોટાભાઈ પુંડરીકરાજાએ રાજય તેને
