Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૧૭
નંદ અને સુંદરીની કથા
ચંપા નગરીમાંધન નામના શેઠ હતા. તેને સુંદરી નામની પુત્રી હતી. પૂર્વ સમુદ્રના કિનારે તામ્રલિપ્તી નામની નગરીમાં વસુશેઠને નન્દ નામનો પુત્ર ઉત્પન્ન થયો. બંને શ્રેષ્ઠીઓ શ્રાવકધર્મનું પાલન કરતા હતા. બંનેએ ભાવી સંબંધ વધારવા માટે પુત્ર-પુત્રીના પરસ્પર વિવાહ કર્યા.તેમનો મતિપ્રકર્ષ વૃદ્ધિ પામ્યો. કોઈક સમયે સુંદરી સાથે નંદ સમુદ્રની મુસાફરી કરતો સામે પાર ગયો.પાછા વળતાં સમુદ્રની અંદર વહાણ ભાંગી ગયું, એટલે પાટીયું મેળવી બંને એક કિનારે ઉતર્યા. જળ શોધવા ગએલ નંદને સિંહે ફાડી ખાધો અને મરીને વાનર થયો. આ બાજુ શ્રીપુરના રાજાએ સુન્દરીને પોતાને ત્યાં લઈ જઈ સાર-સંભાળ કરી.એમકરતાં સુન્દરી ઉપર સ્નેહ થયો. વિકાર સહિત સુંદરીને ભોગની પ્રાર્થના કરી, પરંતુ તેણે પોતાની અનિચ્છા બતાવી.ત્યાર પછી તેને રાજાએ જુદા જુદા પ્રકારનીકથાઓ અને વિનોદોમાં સમય પસાર કરવાનું શરુ કર્યું. ચિત્તવિનોદના પ્રસંગમાં કોઈક સમયે નન્દનો જીવ જે વાનર થયો હતો, તેણે નૃત્યારંભ કર્યો.ત્યારે સુંદરીને દેખીને તેને જાતિસ્મરણ થયું. તેપછી વાનરને વૈરાગ્ય થયો અનશન કર્યું. પછી વાનરનો જીવ દેવ થયો. સુંદરીના શીલની પરીક્ષા કરી. ત્યાર પછી પોતાનું રૂપ પ્રગટ કર્યું.પૂર્વનો સમગ્ર વૃત્તાન્ત જણાવ્યો.રાજાને ફરી યથાર્થ બોધ થયો.ત્યાર પછી શ્રાવસ્તિ નગરીમાં સિદ્ધ નામના આચાર્ય હતા, તેમની પાસે વૈક્રિય રૂપથી માયાવી સુંદરીને દીક્ષા આપી.સામાયિક આલાપકના બાને કસમયે લઈ ગયો. પરંતુ સિદ્ધાચાર્ય ગુરુએ અવિધિ થવાના કારણે સામાયિક -આલાપક રાત્રે ન આપ્યો. તેથી બહારથી કોપ, પરંતુ અંદરથી દેવે સંતોષ કર્યો. આ વૃત્તાન્ત જાણી લોકો સંતોષ પામ્યા અને પ્રશંસા કરી કે - ‘સર્વજ્ઞ-શાસન-આવા પ્રકારના નિપુણ જ્ઞાનીઓને નિરૂપણ કર્યું છે, જે પ્રત્યક્ષ દેખાય છે.’ ત્યાર પછી કેટલાક જીવોને જિનેશ્વરનું શાસન, કેટલાકને સમ્યગ્દર્શનાદિ ગુણસમૂહ રૂપકલ્પવૃક્ષના મૂલ સમાન દેવ-ગુરુ-ધર્મ વિષયક કુશલ મન,વચન અને કાયાની પ્રવૃત્તિ લક્ષણ આરાધના પ્રાપ્તિ થઈ. આ પ્રમાણે પ્રસ્તુત સૂત્રદાનનીજેમ સર્વત્ર પ્રવ્રજ્યા-દાન આદિકમાં બુદ્ધિશાળીઓએ સૂત્રના અનુસારે જ પ્રવૃત્તિ-વર્તન કરવું. (૩૦-૩૪) સૂત્રાનુસાર પ્રવૃત્તિને આશ્રયીને કહે છે
નજીકનાં મોક્ષગામી આત્માની ઉચિતપ્રવૃત્તિ 3 )
ગાથા મા ૩૫→ નજીકના મોક્ષગામી જીવો માટે સૂત્રાનુસાર પ્રવૃત્તિ કરવી, તે તેનું ચિહ્ન છે. જેમ પર્વતની ગુફામાં અગ્નિ હોય, તે ધૂમના ચિહ્નથી જાણી શકાય છે. આગમ સૂત્રાર્થના અનુસારે જ દ્રવ્ય, ક્ષેત્રકાળ અને ભાવની જે ઉચિત પ્રવૃત્તિ. જેમ કે,પોતાના કુટુંબની ચિંતા અને દ્રવ્યસ્તવ-ભાવસ્તવ રૂપ પ્રવૃત્તિ એમ દરેક કાર્યમાં ધર્મીની પ્રવૃત્તિ જિનેશ્વર ભગવંત ઉપર બહુમાન-પૂર્વકની પ્રવૃત્તિ, તેવો આત્મા સૂત્રાનુસારે જ પ્રવર્તે. જેમ કે ‘ભગવંતે આ વાત શાસ્ત્રમાં આ સ્વરૂપે કહેલી છે' એમ હંમેશાં મનમાં ભગવંતને યાદ કરતો હોય તેવો, ભગવાન અને તેમના વચનમાં બહુમાનવાળો પુરુષ ભગવાનના ભાવને
