Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૧૩૫ દેવી વૃત્તાન્ત કુશલ જણાવી શૃંગાર મેળવ્યા મંત્રીઓએ વિચાર્યુંકે, “આપણું કાર્ય પતી-ફૂટી ગયું ત્યારે એકે કહ્યું કે, “ભાઈ ! લગાર શાંતિ રાખો. આ કાર્યમાં હું પ્રયત્ન કરીશ.તે સર્વ ફરી રાજા પાસે હાજર કરીને પેલો કહેવા લાગ્યો - “હે દેવ ! આ કેવી રીતે જાય ?” રાજા કહે - બીજા દિવસોમાં કેવી રીતે જતા હતા ?' મંત્રી હે દેવ ! જેવી રીતે દેવી ગયા, તેવી રીતે આને પણ મોકલવો.” રાજાએ પણ તે વાત સ્વીકારી. એટલે તરત ચાર પુરુષોએ તેને ખાંધ પર લીધો. હવે ત્યાં એક હાસ્ય કરવાની ટેવવાળો એક બોલકો માણસ રાજા સમક્ષ એમ કહેવા લાગ્યો કે, “દેવીને આટલું કહેજે કે, તારા માટે રાજા અત્યંત ઉત્કંઠિત થયા છે.”
ત્યારે પેલાએ કહ્યું કે, “આ સર્વ કહી શકાય, તેટલું મારામાં વિજ્ઞાન નથી. આવા પ્રકારનો સંદેશો ચોક્કસ પહોંચાડનાર કોઈક જાણકાર અને વચન બોલવામાં ચતુર હોય, તેને આપે મોકલવો યોગ્ય છે, માટે આને જ મોકલવો યોગ્ય છે.” એને મોકલવાનો નિર્ણય કર્યો, એટલે તો પોતાના બંધુ, સગા-સંબધીઓએ મોટા કોલાહલ-શોરબકોર કરી મૂક્યો. “હવે તારા ડાચાને સંભાળીને બોલવાનું રાખજે.” મંત્રીઓ એ ઘણો ઠપકો આપીને કરુણાથી તેને છોડાવ્યો. બીજું મડદું લાવીને બાળી રાજા પાસે દેખાવ કર્યો. પેલા મંત્રીની આ પરિણામિકી બુદ્ધિ કે જેણે બંનેને શીખામણ આપી.(૨૧)
૧૩૬ - ગાથા અક્ષરાર્થ - તથા કહેવાથી જેવાં આગળ કહેલાં ઉદાહરણો પારિણામિકી બુદ્ધિનાં છે, તે પ્રમાણે આ પણ ઉદાહરણ સમજવું. જયારે રાણી મૃત્યુપામી, તેવા સંકટ સમયે રાજા શરીર-સ્થિતિ સ્નાન, ખાન-પાનાદિક વ્યવસ્થિત કરતો નથી, ત્યારે મંત્રીએ કપટથી દેવી જે સ્વર્ગમાં રહેલી છે, તેની સંભાળ શૃંગારાદિક સામગ્રી મોકલાવી શરૂ કરાવી. આ દરમ્યાન કોઈક ધૂર્ત મંત્રીના પૂછયા વગર જ રાજા પાસે હાજર થયો અને આગળની જેમ કંદોરો વગેરે તેને આપ્યા. તેને અગ્નિમાં પ્રવેશકરાવીને સ્વર્ગમાં મોકલવાનો હતો. વચમાં કોઈ બોલકો વાચાળ ઓચિંતો આવી ચડ્યો, તેણે જુદા જુદા અર્થવાળું ભાષણ કર્યું. પ્રથમ તો પહેલા ધૂર્તને અગ્નિમાં પ્રવેશ કરાવી વિનાશ કરવાનું શરુ કર્યું.વચમાં એક વાચાળ ટપકી પડ્યો અને આડાઅવળા ગમે-તેમ દેવીને સંદેશા કહેવારવવા લાગ્યો. એટલે પ્રથમ ધૂર્તે કહ્યું કે, “આટલા બધા સંદેશા યાદ રાખવા મારા માટે અશક્ય છે, માટે આ બોલકાને જ મોકલો” એમ તેને જ મોકલવા તૈયાર થયા. તેણે પોતાના સ્વજનવર્ગને કહ્યું કે, “હું તો મર્યો, પણ હવે તમારે તમારા મુખનું રક્ષણ કરવું. બોલવામાં મેં સાવચેતી ન રાખી, તેનું મને આ ફલ મળ્યું.” (૧૩૬)
વિ રગડુ-કથા ૧૩૭ - ચંદ્ર સરખા ઉજ્જવલ કોઈક તપલક્ષ્મીવાળા ગચ્છમાં મહિને મહિને પારણા કરનાર એક તપસ્વી મુનિવર હતા. હવે કોઈક દિવસ પારણાના દિવસે એક નાના સાધુ સાથે ઉંચા વગેરે કુળોમાં ગોચરી માટે ફરતા હતા. તીવ્ર સુધાના કારણે તેમ જ આંખનાં તેજ પણ ઘટી ગયેલાં છે, તેવા સમયમાં તેણે પગ મૂકવાના પ્રદેશમાં નાની દેડકી પર દેખ્યા વગર પગ મૂક્યો અને દેડકીચંપાવાથી મૃત્યુપામી, તે નાના સાધુના જોવામાં આવ્યું. ઉપાશ્રયમાં આવીને
