Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૧૩૬
ઉપદેશપદ-અનુવાદ ગુરુ પાસે ઇરિયાવહી પડિકમતાં, પછી ભિક્ષાની આલોચના કરતાં, તથા ભોજન કર્યા પછી સંધ્યાકાળે આવશ્યકક્રિયા કરતાં પ્રગટપણે પેલા સાધુએ યાદી આપી કે, “હે તપસ્વી ! દેડકી મારી, તેને કેમ આલોવતા નથી?” આ નાનો સાધુ મારી પાછળ જ પડ્યો છે. શું દેડકી મેં મારી છે? આ માર્ગે બીજા કોઈ નથી આવતા?- એમ રોષે ભરાઈને ક્રોધ-પરવશ બન્યો અને તેનો ઘાત કરવા ઉઠ્યો, પરંતુ અંધારામાં થાંભલા સાથે અથડાવાથી માથામાં સખત વાગવાથી તરત જ મૃત્યુ પામ્યો ક્રોધથી જેણે પોતાનું શ્રામણ્ય મલિન બનાવ્યું, તે સર્પના ભાવને પામ્યો. તે સર્પના કુલોમાં દૃષ્ટિવિષ વિષમ સ્થિતિ પામ્યો. તેઓ પરસ્પર એમ સમજે છે કે, “અમે રોષ કરવાથી આવી વિષમ સ્થિતિ પામેલા છીએ. “ જાતિસ્મરણના ગુણથી તેઓ રાત્રે બહાર ફરે છે, પરંતુ દિવસે સૂર્યની સામું નજર કરે તો, વનમાં રહેલા પશુ-પંખીઓ, વૃક્ષો સર્વે તેની દૃષ્ટિથી બળીને ભસ્મ બની જાય. તેઓ સર્પ ભાવમાં પણ હવે સમજ્યા પછી રખેને અમારાથી કોઈજીવ અજાણપણે મરી જાય-એમ ધારી રાત્રે જ પ્રાસુક અચિત્ત આહાર શોધી લાવે અને દરમાં વાપરે.
હવે એવું બન્યું કે, તે દેશના રાજાના એક પુત્રને સર્પે ડંખ માર્યો અને રાજપુત્ર મૃત્યુપામ્યો, સર્પની જાતિ પર રોષ પામેલા રાજાએ હુકમ કર્યો કે, “જે કોઈ એક સર્પ મારે, તેને હું એક સોનામહોર આપીશ.” હવે સર્પ પકડનાર એક પુરુષે જંગલમાં તેનો લિસોટો જોઈને તેના બિલ પાસે ઔષધિ મૂકી. એટલે સર્પ ખૂબ જોર કરવા લાગ્યો કે, “હું મારું મુખ રખે બહાર કાઢે, કારણ કે, તેમ કરવાથી અનેકનાં મૃત્યુ થાય. દુષ્કર કારુણ્યવાળો હવે તે બિલમાં વાસ કરવા અસમર્થ બન્યો છિદ્રમાં આગળ પૂંછડી છે, ગાડિક પૂંછડી ખેંચે છે. મારી દૃષ્ટિકોઈના ઉપર ન પડો, જેટલો બહાર નીકળે છે તેટલો કાપે છે, મૃત્યુ પામેલા સર્ષકલેવરનેરાજા પાસે લાવ્યા. મૃત્યુ પામી તે સર્પ તપસ્વીનો જીવ રાજાની પ્રધાન પત્નીની કુક્ષીએ પુત્રપણે ઉત્પન્ન થયો. કારણ કે, દષ્ટિવિષ સરખા ક્રોધી ભવમાં તેણે ક્રોધનું ઝેર એકદમ દૂરથી અત્યંતરોકી રાખેલું હતું. ત્યાર પછી નાગદેવતાએ રાજાને પ્રતિબોધ પમાડ્યો કે, “જો હવેથી સર્પો ન મારશો, તો તમને પુત્ર થશે” કાલક્રમે પુત્રનો જન્મ થયો, મોટો મહોત્સવ કર્યો. નાગદેવતાએ આપેલો હોવાથી તેનું નાગદત્ત એવું નામ પાડ્યું. બાલભાવ પૂર્ણ થયા પછી સાધુને દેખીને જાતિસ્મરણ જ્ઞાન થયું. વૈરાગ્ય પામી દીક્ષા અંગીકાર કરી. અતિશય સમતાધારી સાધુ થયો. આગલા તિર્યંચભવના અનુભાવથી દરરોજ ખૂબ ભૂખ્યો થાય. સર્વ મુનિઓની હાજરીમાં એવો ઉગ્ર અભિગ્રહ ધારણ કર્યો કે, મરણાંતે પણ મારે ક્રોધ ન કરવો. પ્રભાતસમયે અતિતીવ્ર સુધાથી લેવાઈ ગયેલા શરીરવાળો દોષિત આહાર ગ્રહણ કરવા ભિક્ષા ફરતો હતો. જેના ગચ્છમાં દીક્ષા લીધી છે, તે ગુરુના ગચ્છમાં તેવા આકરા તપ કરનારા સાધુઓ છે કે, જેમણે શરીરનું બળ તપસ્યામાં પૂર્ણ કર્યું છે. એવા એક, બે, ત્રણ અને ચાર માસના અનુક્રમે ચાર સાધુઓ હતા. હવે ત્યાં પ્રવચન ગુણના અનુરાગી એક શાસનદેવતા તે ચારે તપસ્વીઓને ઉલ્લંઘીને પેલા તપસ્વી નાના સાધુને વંદન કરતી હતી. આનંદિત હૃદયવાળી શરીરના કુશળ સુખ-શાતા પૂછતી હતી. ક્રમસર તપસ્વીઓ બેઠેલા હતા, તેમાંથી એક તપસ્વીઓ ક્રોધ અને ઈર્ષાથી પેલી દેવતાને ઠપકો આપતાં કહ્યું કે, “અરે કટપૂતની ! આ
