Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૭૮
ઉપદેશપદ-અનુવાદ સર્વજ્ઞપુત્ર હોવાથી તેનો જવાબ આપ.” એમ પૂછયું, એટલે ક્ષુલ્લક સાધુએ તેને કહ્યું કે
સ્મૃતિશાસ્ત્રમાં કહેવું છે કે, “જલમાં વિષ્ણુ, સ્થલમાં વિષ્ણુ, પર્વતના મસ્તક પર વિષ્ણુ, અગ્નિની જ્વાલામાં વિષ્ણુ છે, સમગ્ર જગત્ વિષ્ણમય છે.” આ વાત સાચી હશે કે કેમ ? તેની તપાસ કરવા માટે અને તે સંશય દૂર કરવા માટે તે શોધ કરે છે.” (૯૧)
૯૨-માર્ગદ્વારનો વિચાર-મૂલદેવ અને કંડરીક નામના બે ધૂર્તો કોઈક વખત કોઈક કારણસર માર્ગમાં જતા હતા. માર્ગમાં એક તરુણ સ્ત્રી સહિત એક પુરુષ ગાડીમાં બેસી જતો હતો. કંડરીકને તે સ્ત્રી ઉપર અનુરાગ થયો. મૂલદેવને પોતાનો અભિપ્રાય જણાવ્યો. ભૂલદેવે કહ્યું કે - “તું ખેદ ન પામ, તેની ગોઠવણ હું કરાવી આપીશ.' મૂલદેવે કંડરીકને એક વૃક્ષની ગીચ ઝાડીમાં બેસાડ્યો. પોતે માર્ગમાં જ એવી રીતે રોકાયો કે, જ્યાં સુધીમાં તે પુરુષ પોતાની ભાર્યા સાથે તે પ્રદેશમાં આવી પહોંચે મૂલદેવે પેલા ગાડીમાં બેઠેલા પુરુષનેકહ્યું કે, “અહિં આ વાંસવૃક્ષના ગહનમાં મારી પત્નીએ પ્રસૂતિ શરુ કરી છે, તે બિચારી એકલી છે, તો તેને પ્રસૂતિમાં સહાય કરવા માટે એક મુહૂર્ત કાળ માટે મોકલી આપ.” એમ તેની યાચના કરી. પેલાએ પોતાની ભાર્યાને ત્યાં મોકલી. કહેલું છે કે, “આંબો હોય કે લિંબડો હોય, પરંતુ નજીકપણાના ગુણને કારણે જે વૃક્ષ નજીક હોય, તો ઉપર વેલડી ચડી જાય છે, તેમ સ્ત્રીઓ પણ જે કોઈ નજીકહોય, તેને ઇચ્છતી હોય છે એ ન્યાયને અનુસરતી એવી તેની સાથે રમણ ક્રિીડા પ્રાપ્ત થઈ એટલે મૂલદેવની પાસે આવીને હાસ્યવાળુ મુખ કરતી “તમને પ્રિય પુત્ર પ્રાપ્ત થયો છે.” એમ કહેલી ભૂલદેવના મસ્તકેથી ફેંટો ગ્રહણ કરી લીધો. પોતાના ભર્તારને જઈને કહ્યું કે, “ગાડી બળદો તથા તમે પોતે ખડા-ઉભા રહ્યા, તે સમયે ત્યાં બેટો-પુત્ર જન્મ્યો. જેમને મિત્રોનો સહારો હોય, તેમને જંગલમાં પણ ભેટો થાય છે.” (૯૨)
૯૩-સ્ત્રી નામના દ્વારનો વિચાર-કોઈક યુવાન ભાર્યા સહિત ગાડીમાં બેસીને માર્ગમાં જાય છે. સ્ત્રીને જળ માટે ગાડીમાંથી નીચે ઉતરવાનું થયું. એક વ્યંતરી યુવાનના રૂપમાં લુબ્ધ બનીને સાચી સ્ત્રીના સરખું રૂપ બનાવીને ગાડીમાં ચડી બેઠી પેલો યુવાન તો તેની સાથે આગળ ચાલવા લાગ્યો તેની પાછળ ખરી સ્ત્રી પાછળ રહીને વિલાપ કરવા લાગી કે, “હે પ્રિયતમ ! મને આવા ભયંકર જંગલમાં એકાકી મૂકીને તમે કેમ ચાલવા માંડ્યું?” પેલા પુરુષે બંનેમાં કોણ સાચી પત્ની છે ? તેનો નિશ્ચય કરવા માટે પોતાના ઘરના ભૂતકાળના અને વર્તમાન કાળના વૃત્તાન્તો પૂછયા, તો બંનેએ સમગ્ર વૃત્તાન્તો તેને કહ્યા. ત્યાર પછી રાજયાધિકારીઓ પાસે આ વિવાદ ગયો તો ઔત્પારિકી બુદ્ધિવાળાઓએ ઇન્સાફ-ન્યાય કરતાં નક્કી કર્યું કે, “કોઈક વસ્ત્ર અગર ચીજ હાથ ન પહોંચે, ત્યાં દૂર રાખવી. દૂર રહીને જ તજે તે લઈ લેશે, તે એની ભાર્યા. ત્યાર પછી બંતરીએ વૈક્રિયલબ્ધિથી લાંબો હાથ કરીને તે વસ્તુનું આકર્ષણ કર્યું - એમ થવાથી સંદો દૂર થયો અને અધિકારીઓને નિશ્ચય થયો કે, “આ જ વ્યંતરી છે.” એટલે તે વંતરીને હાંકી કાઢી. (૯૩)
છે. પતિદ્વારા ૯૪- કોઈક નગરમાં કોઈ પણ અથડામણના કારણે કોઈ એક સ્ત્રીના બે પતિ થયા. તે
