Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૮૧
ગવેષણાકરતાં કોઈ નિમિત્તિયાના કહેવાથી તેને રાજગાદીએ સ્થાપન કર્યો. હર્ષ પામેલા સર્વે મિત્રો એકઠા મળીને પરસ્પર કહેવા લાગ્યા કે, “આપણું સામર્થ્ય કેટલું છે? તે વિચારીએએમ કહી તેઓ આ પ્રમાણે કહેવા લાગ્યા કે “હાથની ચુતરાઈની કિંમત પાંચ ટકા, સુંદરતાની સો ટકા, બુદ્ધિની હજાર ટકા અને પુણ્યની કિંમત લાખ ટકા સમજવી.” સાર્થવાહપુત્રે હસ્તકળાથી, શેઠપુત્રે રૂપથી, અમાત્યપુત્રે બુદ્ધિથી અને રાજપુત્રે પુણ્યથી મેળવ્યું છે. અહીં આ કથામાં ચાલુ અધિકારમાં અમાત્યની ઔયાત્તિની બુદ્ધિ લેવી. બાકીનું તો પ્રસંગથી જણાવ્યું સમાપ્ત (૯૫)
૯૬- મધુસિકથ (મધપૂડો) દ્વાર કહે છે - કોઈક રાજાએ પોતાના આખા રાજ્યમાં દરેક પ્રજાએ આટલું મીણ કર તરીકે આપવું-તેવો હુકમ કર્યો. આ બાજુ કોઈક ગામમાં કોઈ કોળીની એકકુલટા સ્ત્રીએ કોઈક સમયે કોઈક જાર પુરુષ સાથે પેરુ વૃક્ષના ગહનમાં કામક્રીડા કરતાં કરતાં મધપૂડો દેખ્યો. રાજાના કર તરીકે આપવા માટે મીણ ખરીદ કરતા પોતાના પતિને કહ્યું કે, “તમે મીણ ન ખરીદ કરશો. કારણ કે, મેં એક ઠેકાણે મધપૂડો જોયો છે, માટે તે જ ગ્રહણ કરીને આપજો. શા માટે નિપ્રયોજન ધન ખરચીને મીણ ખરીદવું?” ત્યાર પછી મીણ માટે પત્ની સાથે પેલા વૃક્ષગહનમાં ગયો, પરંતુ તે સમયે મધપૂડો ન દેખાયો. બહુ જ સૂક્ષ્મ રીતે અવલોકન કર્યું, તો પણ ન દેખાયો.ત્યારે પત્નીને કહ્યું કે – “અરે ! અહિં ક્યાંય પણ તે દેખાતો નથી.” એટલે ચોરીથી બીજા પુરુષ સાથે કામક્રીડા કરી હતી અને તે સમયે જે આકાર હતો, તેમ કરીને જોયું, એટલે તે મધપૂડો દેખાયો, ગ્રહણ કર્યો, પરંતુ તેમ કરતાં કોળી સમજી ગયો કે, “આ દુષ્ટ શીલવાળી છે. કારણ કે, આવા પ્રકારનું સ્થાન-આસન કરવાના કારણે નક્કી થાય છે કે, આ સિવાય આ દેખી શકાય નહિ. (૯૬)
૯૭- મુદ્રિકા દ્વાર કહે છે - કોઈક નગરમાં કોઈક ભીખારી એક પુરોહિતના ઘરે પોતાની દ્રવ્ય ભરેલી થેલી થાપણ તરીકે રાખીને પરદેશ ગયો. પાછો આવીને તે પોતાની થાપણ પાછી માગે છે. પુરોહિતની બુદ્ધિ બગડીને આડા-અવળા જવાબ આપતાંતેણે કહયું કે, “તેં મને આવા પ્રકારનું કોઈ ધન અર્પણ કર્યું નથી. પોતાનું દ્રવ્યપાછું ન મળવાથી તે ગાંડો બની ગયો. કોઈ સમયે રાજમાર્ગેથી પસાર થતા મંત્રીને દેખી તેને પુરોહિત-બુદ્ધિથી કહ્યું કે, “અરે પુરોહિત ! મારી હજાર સોનામહોરો પાછી આપો કે, જે મેં તમને આગળ સોંપી હતી.” મંત્રીએ વિચાર્યું કે, “નક્કી પુરોહિતે “આ અનાથ છે” એમ ધારીને આને લૂંટ્યો છે.” મંત્રીને ભીખારીની દયા આવી. મંત્રીએ આ વૃત્તાન્ત રાજાને નિવેદન કર્યો. પછી રાજાએ પુરોહિતને પુછયું, તો તેની પાસે પણ ઉડાઉ જવાબ આપ્યો. રાજાએ ભીખારીને દિવસ, મુહુર્ત અને થાપણ આપતી વખતે રાખેલા સાક્ષી વગેરે ખાત્રીઓ એકાંતમાં બરાબર પૂછી લીધી. દ્રમકે સર્વ હકીકત કહ્યા પછી કોઈક સમયે રાજા પુરોહિત સાથે જુગાર રમવા લાગ્યો. તેમાં પુરોહિત ન જાણે તેવી રીતે કોઈ પણ ઉપાયથી પુરોહિતના નામથી અંકિત મુદ્રારત્ન રાજાએ પ્રહણ કરી લીધું. ત્યાર પછી પહેલાં તૈયાર કરેલ પોતાના અંગત મનુષ્યના હાથમાં આપીને તેને એકાંતમાં કહ્યું કે – “પુરોહિતના ઘરે જઈને આ મુદ્રારત્નની ઓળખ આપીને “પુરોહિતે
