Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૧૩૨
ઉપદેશપદ-અનુવાદ મુજબ ધનની અને પલ્લિપતિને સુસુમાની પ્રાપ્તિ થવાથી તેઓ પોતાના સ્થાન તરફ પ્રયાણ કરતા હતા. હવે સૂર્યોદય થયો, એટલે પાંચ પુત્રોથી પરિવરેલો તેમ જ કવચ બાંધી હથિયારો સજી રાજાના ઘણા સુભટોના પરિવાર સાથે પુત્રીના સ્નેહથી ધનદત્ત તેના પગલે પગલે એકદમ પાછળ ગયોધનદત્તે સુભટોને કહ્યું કે, “જો પુત્રીને પાછી લાવી આપો, તો ધન તમારે લેવું” એમ કહ્યું, એટલે સુભટો ચોરોની પાછળ દોડ્યા. સુભટો વગેરેનેપાછળ આવતા, દેખીને ચોરો ધન છોડીને ચાલ્યાગયા, એટલે સુભટો ધન લઈને સર્વે પોતાના ઘરે ચાલ્યા ગયા. પુત્રો સહિત એકલો ધનદત્તજવા તૈયાર થયો અને તરત ચિલાતીપુત્રની નજીક પહોંચી ગયો. “આ સુસુમા કોઈની ન થાઓ' - એ કરી તેનું મસ્તક લઈને એકદમ ત્યાંથી આગળ ચાલીગયો દિન બનેલા સાર્થવાહ ધનદત્ત પાછો ફર્યો. ત્યાર પછી પુત્રો સહિત ધનદત્ત સુધાના કારણે મરવાના પરિણામવાળો થયો. પરંતુ પ્રાણ-ત્યાગ કરવામાં અત્યારે કોઈ ગુણલાભ થવાનો નથી. (૨૫) તો હવે ક્યા ઉપાયથી પ્રાણો ટકાવી રાખવા. કારણ કે, “આ અટવી સર્વ ભક્ષ્યરહિત છે. એટલે પિતાએ પુત્રોનેકહ્યું કે, “હું તો હવે કૃતકૃત્ય થયેલો છું. તો મને મારીને તમો કોઈ પ્રકારે પ્રાણો ટકાવો, મારું માંસ ખાઈને તમો સંકટનો અને જંગલનો પાર પામો. “જીવતો નર ભદ્રા પામે.” આ સાંભળીને બંને કાનમાં આંગળી નાખી કાન બંધ કર્યા અને પુત્રો કહેવા લાગ્યા કે આપ ગુરુ અને દેવછો. આપે અકાર્યને કરવાની અમને કેમ આજ્ઞા કરી ?' ત્યાર પછી સહુથી મોટા પુત્રે કહ્યું કે, “મને મારીને પ્રાણ ટકાવો.” તેની પણ કોઈ ઈચ્છા ન કરી. પછી બીજા પુત્રે-એમ સર્વે પુત્રોએ પોતાની ઈચ્છા પ્રદર્શિતકરી કે, “અમારાથી પ્રાણ ટકાવો.” જ્યારે કોઈ પ્રકારે તેમ કરવાને શક્તિમાન થતા નથી, ત્યારે કાર્યકુશલ પિતાએ કહ્યું કે, આ પુત્રી વગર માર્યે પોતાનાથી જ નિષ્માણ બનેલી છે, તો તેના માંસનું ભક્ષણ કરીને પ્રાણ ધારણ કરો.” સર્વેએ અનુમતિ આપી, એટલે અરણી વૃક્ષમાંથી અગ્નિ પ્રગટાવી તેમાં માંસ પકાવ્યું અને તેનું ભક્ષણ કર્યું - એમ કરીને પોતાના નગરમાં પહોંચ્યા. સારા ગુરુની પાસે બોધ પામીને સદ્ગતિગામી થયા. પ્રાણ સંકટ આવ્યું, ત્યારે ધનદત્ત પારિણામિકી બુદ્ધિના અનુસાર મરણ-સંકટના દુઃખથી વિસ્તાર પામ્યો અને ત્યારપછી તેણે ચારિત્ર અંગીકાર કર્યું.
હવે અટવીની અંદર ભ્રમણ કરતા ચિલાતીપુત્રે મહાસત્ત્વશાલી કાઉસગ્ગ ધ્યાનમાં રહેલા એક સાધુને જોયા, એટલે તેણે સાધુને કહ્યું કે, “હે મહામુનિ ! મને સંક્ષેપથી ધર્મકહો, નહિતર આ તરવારથી તમારું મસ્તક ફળની જેમ હણી નાખીશ” નિર્ભય એવા મુનિએ પણ તેને ઉપકાર થશે-એમ જાણીને “વલમ વિવે સંવર આ ત્રણ પદમાં ધર્મનું સર્વસ્વ સમાઈ જાય છે. આ વાક્ય ગ્રહણ કરીને એકાંતમાં સમ્યગપણે તેના અર્થો વિચારવા લાગ્યો કે, “ઉપશમા શબ્દનો અર્થ સર્વક્રોધાદિકના ત્યાગમાં થાય છે. તો ક્રોધી એવા મને ઉપશમ કેવી રીતે થાય ? એટલે હવે મેક્રોધાદિકનો ત્યાગ કર્યો.ધન, સ્વજન વગરેનો ત્યાગ કરવામાં વિવેક ગણાય તો હવે તરવારથી મને સર્યું, તેમ જ હવે મસ્તકથી પણ તે સર્યું. ઇન્દ્રિયો અને મનને વિષયો તરફ જતાં રોકવી, તે જ સંવર ઘટી શકે છે. તો હવે તે પણ હું કરીશ.” - એમ વિચારતાં તેણે તરવાર ને મસ્તક બંનેનો ત્યાગ કર્યો. નાસિકાના અગ્રભાગ પર દષ્ટિ સ્થાપન કરી મન અને કાયાના વ્યાપારને પણ બંધ કર્યા. (૪૦) મેરુ માફક અતિનિશ્ચલપણે
