Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૮૪
ઉપદેશપદ-અનુવાદ
ચેટક દ્વાર બે મિત્રનું દૃષ્ટાંત
૧૦૧ - પરસ્પર સ્નેહ પરાયણ કોઈક બે મિત્રો કોઈક સ્થાનમાં રહેતા હતા,તેઓએ કોઈક સમયે શૂન્ય ઘ૨માં સુવર્ણ-પૂર્ણ નિધાનની પ્રાપ્તિ થઈ. તેઓએ વિચાર્યું કે, કોઈ સારા દિવસે અને શુભ મુહૂર્તે ગ્રહણ કરવાનું ઉચિત માન્યું, તેવો દિવસ બીજે જ દિવસે આવ્યો. બંને ઘરે ગયા. ત્યાર પછી એકને અશુભ પરિણામ ઉત્પન્ન થયો અને રાત્રે તેંમાંથી નિધાન કાઢી અંગારા ભરી દીધા. જ્યારે પ્રભાત-સમયે બંને સાથે ત્યાં ગયા,તો અંગારા જોઈને કહેવા લાગ્યા કે, ‘આમ વિપરીત કેમ બન્યુ હશે ?' તેમ પરસ્પર વાર્તાલાપ કરતા હતા. નિધાન ગ્રહણ કરનારા ઠાવકાઈથી કહેવા લાગ્યો કે ‘અહો ! આપણું કેવું નિર્ભાગ્ય છે કે - ‘અહીં રાત્રિમાત્રમાં નિધિ અંગારા રૂપે પલટાઈ ગયો !' એટલે બીજાએ જાણ્યું કે, ‘નક્કી આ માયાવીનું જ કામ છે.' ત્યાર પછી માયાવી મિત્રની લેખમય એક મૂર્તિ કરાવી ઘરની વચમાં સ્થાપી. મૂર્તિના મસ્તક ઉપર હંમેશાં ભોજન મૂકતો, તેના માથા ઉપર આવી બે વાનરો ભોજન કરતા હતા. વાંદરા દરરોજની ટેવવાળા થઈ ગયા. કોઈક સમયે પર્વના દિવસોમાં તેવા પ્રકારનો મહોત્સવ ચાલતો હતો, ત્યારે મિત્રના બે બાળકોને ભોજનનું આમંત્રણ આપ્યું. તે બંનેને છૂપાવી દીધા.તેના પિતાને તેપાછા આપતો નથી અને તેમને પ્રત્યુત્તર આપે છે કે મંદભાગ્યવાળા આપણે શું કરીએ કે -મારા દેખતાં જ તારા પુત્રો વાનરો બની ગયા.' તે વાતની શ્રદ્ધા ન કરતો ઘરે આવ્યો. પહેલાં બનાવેલી તેના આકારની મૂર્તિ ખસેડીને તેને તે સ્થાને બેસાડ્યો. કિલકિલારવ કરતા અને છૂટા મૂકેલા પેલા બે વાનરો તેના મસ્તક ઉપરચડી બેઠા પછી તે બોલવા લાગ્યો કે, ‘જેમ નિર્ભાગી હોવાથી નિધિ પલટાઈ ગયો, તેવી રીતે આ પુત્રો પણ વાનરોમાં પલટાઈ ગયા. પેલો સમજી ગયો કે, ‘લુચ્ચા સાથે લુચ્ચાઈ કરવી.' એ વચનને આપણે ચરિતાર્થ કર્યું જણાય છે. ત્યાર પછી નિધિનો ભાગ આપ્યો. બીજાએ પણ પુત્રો સમર્પણ કર્યા. (૧૦૧)
-
છાણામાં ધન છૂપાવ્યાનું દૃષ્ટાંત
૧૦૨ - શિક્ષાદ્વાર-શિક્ષા એટલે ધનુર્વેદ સંબંધી અભ્યાસ. ધનુર્વેદની કળાનો અભ્યાસ કરાવનાર એક કુલપુત્રક પૃથ્વીતલ જોવાની ઇચ્છાથી કુતૂહળથી પરિભ્રમણ કરતો કરતો કોઈક નગરમાં કોઈક ધનવાન શેઠને ત્યાં આવી ચડ્યો અને ત્યાં જ ઉતર્યો. ઘરના માલિકે સ્નેહપૂર્વક સ્વાગત કરી પૂજા કરી અને પોતાના પુત્રને ભણાવવા માટે નિયુક્ત કર્યો. ભણાવતાં ભણાવતાં ઘણા ધનની પ્રાપ્તિ થઈ.કોઈ વખતે ભણનારના પિતા સાથે ભણાવનારને અણબનાવનો પ્રસંગ ઉભો થયો, એટલે તેની પાસે નું ધન પડાવી લેવા માટે તેના મરણનો કોઈ ઉપાય વિચારવા લાગ્યો. ઘરમાંથી બહાર નીકળવા દેતો નથી.પોતાના સગા-સ્નેહીઓને આ વૃતાન્ત જણાવ્યો કે, ‘નક્કી આ મને મારી નાખવાની ઇચ્છાવાળો છે.' ત્યાર પછી ગાયના છાણમાં પોતાનો સર્વ નિધાન અર્થ છૂપાવી દીધો, તે છાણાં સૂકાવી નાખ્યાં.સ્વજનોને કહેવરાવ્યું કે - ‘હું નદીની અંદર ગાયના છાણના સૂકાયેલા પિંડો ફેંકું, તે તરતા તરતા તમારી તરફ આવે, ત્યારે
