Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૧૨૬
ઉપદેશપદ-અનુવાદ
નામની નાના ભાઈની ભાર્યા હતી. અતિશય મનોહર અંગવાળીન જ્યારે ઘરના આંગણામાં હરતી-ફરતી દેખે, એટલે પુંડરીક રાજા તેમાં અતિ અનુરાગવાળો બન્યો. રાજાએ દૂતી મોકલી,લજ્જા પામેલી તેણે આ વાતકરવાની હિંમત ન કરી, પરંતુ રાજાના સજ્જડ આગ્રહથી કહ્યું, ત્યારે સામેથી કહ્યું કે, ‘શું નાનાભાઈથી પણશરમ પામતા નથી, કે આવું બોલો છો ?’ ત્યારે તે શીલ-ખંડનના ભયથી પોતાનાં આભૂષણો લઈનેએકદમ ઘરમાંથી નીકળી ગઈ. એકાકી તે કોઈ સાર્થ સાથે ભળી ગઈ અને પિતાભાવમાનીને વૃદ્ધ વેપા૨ીની નિશ્રામાં અનુક્રમે શ્રાવસ્તી નગરીમાં પહોંચી જિતસેનસૂરિનાં શિષ્યા કીર્તિમતી પ્રવર્તિની સમીપે વંદન કરવા માટે ગઈ અને પોતાનો સર્વ વૃત્તાન્ત તેમને નિવેદન કર્યો. પ્રતિબોધ પામીને દીક્ષા અંગીકાર કરી, પરંતુ પોતાને પેટમાં ગર્ભ છે.' તે વાત ગુરુણીને ન જણાવી, તે એટલા માટે કે, ‘કહીશ તો મને દીક્ષા નહિં આપશે.' કાલક્રમે ગર્ભ વૃદ્ધિ પામ્યો, એટલે એકાંતમાં મોટાં સાધ્વીજીએ પૂછ્યું, ત્યારે તેણે કારણ પણ જણાવ્યું. ત્યાં સુધી તેને ખૂબ ગુપ્તપણે છૂપાવીને સાચવી કે જ્યાં સુધી તેણે બાળકને જન્મ આપ્યો. ત્યાર પછી તે બાળકને શ્રાવકકુળમાં પાલન-પોષણ કરી મોટો કર્યો. અને અનુક્રમે તેને પ્રવ્રજ્યા લેવરાવી (૧૦) આચાર્યની પાસે દીક્ષા પ્રસંગે ક્ષુલ્લકકુમાર નામ સ્થાપનકર્યું.સાધુજનયોગ્ય સમગ્ર સામાચારી શીખવી. યૌવનવય પામ્યો, એટલે સંયમ પાલન કરવાને અસમર્થ બનેલો, ભાંગેલા પરિણામ થવાથી દીક્ષા છોડવા માટે માતાને પૂછવા ગયો. માતાએ અનેક પ્રકારે રોક્યો, તો પણરહેતો નથી. પાછળથી માતાએ કહ્યું કે, ‘હૈ પુત્ર ! મારા આગ્રહથી બાર વરસ હજુ દીક્ષા પાળ'- એમ તે વાતસ્વીકારી. તેટલાં વરસો રોક્યો, પછી પાછાં બાર વરસ આચાર્યનાં એવી રીતે બારવરસ ઉપાધ્યાયજીનાં એમ અડતાળીશ વરસ ગયાં, તો પણ ન રોકાયો. પછી માતાએ તેની ઉપેક્ષા કરી માતાએ દીક્ષાલેતાં પહેલાં તેના પિતાના નામની અંકિત એક મુદ્રા અને કંબલરત્ન પૂર્વે સંઘરી રાખેલ હતાં, તે તેને આપીને શીખામણ આપી કે, ‘હે પુત્ર ! તું ગમે ત્યાં જતો - આવતો થાય, પરંતુ પુંડરીકરાજા તે તારા મોટા કાકા છે. તારા પિતાના નામની આ મુદ્રિકા તું તેમને બતાવજે. તેઓ તને ઓળખીને તારુ રાજ્ય તને અવશ્ય આપશે જ.' એ પ્રમાણે માતાનું વચન સ્વીકારીને તે ક્ષુલ્લકકુમાર નીકળ્યો. કાલક્રમે સાકેતપુર પહોંચ્યો, રાજાને ઘરે ગયો, ત્યારે ત્યાં આશ્ચર્યકારી નાટક ચાલતું હતું. (૨૦) ‘આવતી કાલે રાજાનાં દર્શન કરીશ'
એમ ચિંતવીને ત્યાં જ બેઠો. અને એકાગ્રતાથી નાટકવિધિ જોવા લાગ્યો. તેમાં આખી રાત્રિ નૃત્ય કરીને નટી થાકી ગઈ હતી, કંઈકઆંખમાં નિદ્રા ભરાવાને કારણે, તેની માતાએ પ્રભાત નજીકના સમયે વિવિધ પ્રકારના હાવભાવ-કરણ પ્રય.ોગથી ઉત્પન્ન થયેલ મનોહર આનંદરંગના ભંગભયથી ગીત-ગાનના બાનાથી એકદમ આ પ્રમાણે ગીતિકા સંભળાવી તેને સાવધાન કરી - ‘હે શ્યામસુંદરી ! સુંદર ગાયું, સુંદર વાજીંત્રો વગાડ્યાં, સુંદર નૃત્ય કર્યું, આખી લાંબી રાત્રિ આ પ્રમાણે પસારકરી, તો સ્વપ્નના અંતસમયે અથવા રાત્રિના છેલ્લા અલ્પ સમય માટે પ્રમાદ ન કરીશ.” આ સાંભળીને પેલા ક્ષુલ્લકેતે નટીને કંબલરત્ન આપ્યું.રાજપુત્રે કુંડલરત્ન શ્રીકાન્તા સાર્થવાહીએ હાર, જયસંધિ અમાત્યે કડાં, મહાવતે સોનાનો અંકુશ, એમ દરેકેલાખ લાખ મૂલ્યનાં કિમતી ભેટણાંઓ આપ્યાં. હવે રાજાએ તેમના
