Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૯૬
ઉપદેશપદ-અનુવાદ ચિત્રકારે મારી પત્નીને નક્કી ભ્રષ્ટકરી છે.” મનમાં રોષ કરીને ચિત્રકારપુત્રના વધની આજ્ઞા ક. ચિત્રકારોના મંડલે આવીને વિનંતિ કરી કે, “એને તો એક અંગ જેવા માત્રથી આખું રૂપ ચિત્રી શકે તેવું દેવતાઈ વરદાન મળેલું છે. તે સ્વામી ! તે મારી નાખવા યોગ્ય નથી.” રાજા કહે કે, “વરદાન મળ્યાની ખાત્રી શી? એક કુબડી દાસીના મુખમાત્રને જોવાથી આખું તેનું આબેહૂબ રૂપ ચિતર્યું. એવી રીતે પણ ખાત્રી કરી આપી, તો પણ મારો રોષ નિષ્ફલ ન થાય, તેથી કરીને તેના જમણા હાથનો અંગૂઠો કાપવાની અને દેશવટો દેવાની આજ્ઞા કરી તે ચિત્રકાર ફરી સાકેત નગરીમાં ગયો અને ત્યાં સુરપ્રિય યક્ષની આરાધના કરી પ્રથમ ઉપવાસના અંતે કહ્યું કે, “ડાબા હાથથી પણ ચિતરી શકીશ.” આ પ્રમાણે યક્ષ પાસેથી ફરી પણ વરદાન મળ્યા પછી તે ચિત્રકાર શતાનીક રાજા ઉપર ખૂબ રોષે ભરાયો અને તેને અતિદુસહ દુઃખમાં નાખવાના ઉપાયો ચિંતવવા લાગ્યો. એક પાટિયામાં અતિશય સ્વરૂપયુક્ત મૃગાવતી રાણીનું ચિત્રામણ આલેખ્યું. ઉજ્જયિની નગરીમાં કામાંધ એવા ચંડપ્રદ્યોત રાજાને તે રૂપ બતાવ્યું. દેખતાં જ રાજા કામાંધ બની ગયો અને પૂછયું કે, “કોનું રૂપ છે ?” સર્વ હકીકત જણાવી અને તેણે તરત જ કૌશાંબી નગરીના રાજા પાસે અતિ આકરા દૂતને મોકલ્યો. (૪૦) દૂત સાથે સંદેશો મોકલાવ્યો કે, “તારી મૃગાવતી નામની પત્નીને તું તરત ને તરત મને અર્પણ કર, નહિંતર સામે આવતા મારી સાથે સંગ્રામ કરવા તૈયાર થા.” આ સાંભળતાં જ ભૂકુટી ચડાવવાથી ભયંકર ભાલતટવાળા શતાનીક રાજાએ દૂતને તિરસ્કાર કરીને હાંકી કાઢ્યો. ત્યાર પછી દૂતનાં વચનો સાંભળી કોપ પામેલા માનસવાળો અવંતિનરેશ ચંડપ્રદ્યોત સર્વ સેના સહિત કૌશાંબી તરફ ચાલ્યો, યમદંડના આકાર સરખા તેને સૈન્ય સાથે ઉતાવળો આવતો જાણીને અલ્પસૈન્ય પરિવારવાળો શતાનીક રાજા અતિસારના રોગથી મૃત્યુ પામ્યો,
અતિસ્થિર ચિત્તપણાથી મૃગાવતીએ વિચાર્યું કે, “નક્કી આ ઉદયન નામના અતિ નાના બાળકને પણ આ રાજા મારી નાખશે” એમ વિચારીને તરત પ્રદ્યોત રાજા પાસે એક દૂત મોકલ્યો અને કહેવરાવ્યું કે, “આ બાલકુમાર નાનો છે, અમો તમારે ઘરે આવીએ તો, સામંત રાજાઓ તેના પરાભવ કરશે અને બીજા નજીકના કોઈ રાજા તેને હેરાન-પરેશાન કરશે, તો પ્રસ્તુત કાર્યનો હાલ સમય નથી, માટે થોડો વિલંબ સહન કરો.” પ્રદ્યોતે કહેવરાવ્યું કે, “મારા સરખો ચિંતા કરનાર હોય, પછી કોની દેણ-કિંમત છે કે, તેની સામે આંગળી પણ કરી શકે ?” ત્યારે મૃગાવતીએ કહ્યું કે, “મસ્તક પાસે સર્પ વાસ કરતો હોય અને ગાડિક સો યોજન દૂર હોય તો તે સમયે શું કામ લાગે ?” એમ કહેવરાવ્યા છતાં તે અતિતીવ્ર રાગાધીન બનેલો હોવાથી રોકાઈ શકતો નથી, એટલે કહેવરાવ્યું કે, “કૌશાંબીને મજબૂત રીતે દરેક પ્રકારે સજજ કરો.” (૫૦) પ્રદ્યોતે તે વાત કૂબલ રાખી પૂછાવ્યું કે, કેવી રીતે ?' તો કે ઉજ્જયિની નગરીની ઇંટો મજબૂત છે, ત્યાંથી ઇંટો મંગાવી નગરી ફરતો વિશાળ મજબૂત કિલ્લો બંધાવી દેવો.” કહેવું છે કે – “કામાધીન મનુષ્ય તેના પ્રિયજન વડે પ્રાર્થના કરાયો હોય. ત્યારે શું શું ન આપે ? શું શું ન કરવા લાયક કાર્ય પણ ન કરે ?” ત્યાર પછી પોતાના આજ્ઞાંકિત ચૌદ રાજાઓને પરિવાર-સૈન્ય સહિત બંને નગરીની વચ્ચેના લાંબા અંતરામાં સ્થાપન કર્યા. પુરષોની લાંબી શ્રેણીઉભી રાખી તેની પરંપરા દ્વારા તેઓએ ઇંટો મંગાવી અને કૌશાંબી નગરી
