Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૯૫
હવે તે વરસે તે ડોશીના પુત્રનોચિત્રામણ કરવાનો વારો આવ્યો. જેની મુખકાંતિ ઉડી ગઈ છે, એવી તે વારંવાર રુદન કરવા લાગી. આવનાર ચિતારાઓ કહ્યું કે, હે માતાજી ! તમે રુદન ન કરો. આ વર્ષે તે કાર્ય હું સાચવી લઈશ, ત્યારે તે બોલી કે, “શું તું મારો પુત્ર નથી ? કે, તને આવા કષ્ટમાં હું નાખું.” આમ બોલતી વૃદ્ધાને કેટલાંક સાત્ત્વન વચનો કહીને શાન્ત કરી. હે માતાજી ! શોકનો ત્યાગ કરીને સુખેથી રહો. તેણે જાણ્યું કે, “દેવતાઓ વિનય કરવાના ઉપાયથી પ્રસન્ન થાય છે. તો આ વિષયમાં ભારે ઉત્તમ પ્રકારના વિનયવાળા થવું. તેણે છઠ્ઠ તપ કર્યો. તથા બ્રહ્મચર્ય પાલન આદિક વિનય કર્યો. ત્યાર પછીરંગ, પિંછી, શરાવતું વગેરે ચિત્રનાં સાધનો તદ્દન નવાં લાવ્યો, વિધિપૂર્વક સ્નાન કર્યું. દશીવાળા વસ્ત્ર પહેર્યા, આઠ પડવાળા વસ્ત્રથી મુખબંધ કર્યો, નવા કળશોમાં જળ ભરી યક્ષ-પ્રતિમાનો અભિષેક કર્યો. આદર પૂર્વક તેનું ચિંતન કરી, તેના ચરણમાં પડીને કહેવા લાગ્યો કે, “ઓ અહિ પૂજા-વિધિ કરવામાં જે કંઈ મારાથી અવિધિ-આશાતના રૂપ અપરાધ થયો હોય, તેની ક્ષમા આપજો' ખુશ થયેલા યક્ષે પ્રસન્ન થઈ તેને કહ્યું કે, “તને ગમે તે વરદાન માગ.” ત્યારે તેણે કહ્યું કે – “હવે લોકમાં મારી (મરકી) રોગ ન કરવો’ - આજ મારું વરદાન છે. પક્ષે કહ્યું કે, “જે તને ન હણ્યો, એટલે હવે બીજાને પણ નહિ હણીશ. હું તારા પર ખૂબ જ પ્રસન્ન થયેલો છું, માટે આ સિવાય બીજું કંઈક વરદાન માગ.” (૨૦) ત્યારે તેણે એવી માગણી કરી કે, “જે કોઈ બે પગવાળા કે ચાર પગવાળા, કે કોઈ પણ પદાર્થનો એક અમુક જ ભાગ દેખું, તો તે દેખેલાને અનુસાર વગર જોયેલ બાકીનો સમગ્ર ભાગ પણ ચિતરી શકું.' આ પ્રમાણે કહ્યા પછી યક્ષે- “ભલે, એમ તારી ઇચ્છાનુસાર થાઓ.” - એમ કહી તેની વાતનો સ્વીકાર કર્યો. ત્યાર પછી રાજાએ પણ તેનો સત્કાર કર્યો અને લોકોએ તથા રાજાએ શાબાશી આપી.
હવે તે ચિત્રકાર અનુક્રમે કૌશાંબી નગરીએ પહોંચ્યો કે, જ્યાં શતાનીક રાજા રાજય કરતો હતો. સુખાસન પર બેઠેલા તેને દૂતને પૂછયું કે, “બીજા રાજાઓને ત્યાં જે છે, તેમાંનું મારા રાજયમાં શું નથી ?' તેણે કહ્યું કે, “હે દેવ ! આપના રાજ્યમાં ચિત્રસભા નથી." મનથી દેવતાનાં અને વચનથી રાજાઓનાં દુઃસાધ્ય કાર્યો પણ નક્કી સિદ્ધ થાય છે. (૨૫) તરત જ નગરીમાં જે ચિતારાઓ હતા, તે સર્વેને તે ચિત્રસભા વહેંચી આપીને ચિત્રામણ કરવાના સર્વ સાધનો-ઉપકરણો આપીને ચિત્રકામ શરુ કરાવ્યું. પ્રાપ્ત થયેલા દેવતાઈ વરદાનવાળા ચિત્રકારપુત્રને અંતઃપુરના તરફનો ચિત્રસભા ચિતરવા માટેનો વિભાગ મળ્યો.હવે કોઈ વખત જાળીમાંથી મૃગાવતીના પગનો અંગૂઠો જોયો. તે ઘણી રૂપવતી અને રાજાના હંમેશાં અતિ પ્રેમનું પાત્ર હતી. અંગૂઠા દેખવાના અનુસાર તે ચિત્રકારપુત્રે તે મૃગાવતીના આખા ચિત્રને ચિતર્યું. ત્યાર બાદ નેત્ર મીંચાવા સમયે પૂર્ણ સાવધાની રાખવા છતાં હાથમાંથી કાજળનું નાનું ટપકું ચિત્રામણની અંદર સાથળના ભાગમાં પડ્યું. તેને ભૂંસી નાખ્યું, ફરી ટપક્યું, ફરી ભૂસ્યું. એમ ત્રણ વખત ટપક્યું અને ભૂંસી નાખ્યું. તેણે વિચાર્યું કે, “એ પ્રમાણે જ ત્યાં તલ કે કાળું ટપકું હશે.” તેથી તે ત્યાં રહેવા દીધું. ચિત્રોનું કાર્ય પૂર્ણ થયા પછી રાજાને વિનંતિ કરી કે- “હે દેવ ! આપ ચિત્રસભા જોવા પધારો.” અતિપ્રસન્ન મનવાળા રાજા જોવા લાગ્યા. બારીકાઈથી જોતાં જોતાં તેણે મૃગાવતીનું રૂપ તેમ જ સાથળમાં કાળું ટપકું બંને જોયાં. “આ
