Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૧૧૪
ઉપદેશપદ-અનુવાદ (નેવાનું પાણી ) ૧૧૯- નીદ્રોદક દ્વારના ઉદાહરણમાં કોઈક વખત જેનો પતિ પરદેશ ગયેલો છે – એવી કોઈક સ્ત્રીએ કોઈ પરપુરુષ જારને ઘરમાં દાખલ કર્યો. હજામ પાસે તેનું સૌર કર્મ-નખ કપાવવા વગેરે કરાવ્યું. રાત્રે તેને તૃષા લાગી. નજીકમાં તાજું જળ ન મળતાં નેવાથી નીતરેલ એવું જળ પીવા આપ્યું, તેથી તે તત્કાલ મૃત્યુ પામ્યો. મૃત્યુની ખાત્રી થતાં દેવકુલિકાની બહાર તેનો ત્યાગ કર્યો. લોકોએ દેખ્યો, કેવી રીતે મૃત્યુ પામ્યો - એની તપાસ કરી. ખરી હકીકત ન મળતાં કોઈક બુદ્ધિશાળી પુરુષે કહ્યું કે, હજામે આની હજામત તાજી કરી છે. ત્યાર પછી લોકોએ હજામોને બોલાવ્યા અને પૃચ્છા કરી કે, આનું ક્ષૌરકર્મ-હજામત કોણે કરી ? એકે જણાવ્યું કે, મેં અમુકના ઘરમાં કર્યું. જાણ્યા પછી તેને પૂછયું કે, શું તેં આને મારી નાખ્યો છે? પેલીએ કહ્યું કે, તેને ઘણી તરસ લાગી, એટલે નેવાથી નીતરેલું જળ પીવા આપ્યું હતું, તેથી લોકોએ છાપરા પર તપાસ્યું, તો ત્યાં ઝેરી ચામડીવાળો ગોનસ સર્પ મળી આવ્યો. એવી રીતે વૈનયિકી બુદ્ધિના પ્રભાવથી સર્વ વૃત્તાન્તની ખબર પડી. (૧૧)
. (બળદવિષયક દૃષ્ટાંત) ૧૨૦ ગોણ-બળદ-ઘોડા અને વૃક્ષ ઉપર પડવું નામના દ્વારમાં કોઈક ગામમાં કોઈક નિર્ભાગીને નિર્વાહનું બીજું સાધન ન મળતાં મિત્ર પાસેથી બળદો મેળવીને હળ ખેડવાનું કામ શરુ કર્યું. સાંજ-સમયે મિત્રના બળદો વાડામાં પૂરી ગયો. તે વખતે મિત્ર ભોજન કરતો હોવાથી શરમથી તેની પાસે ન ગયો, પરંતુ વાડામાં લઈ જવાતા અને બંધાતા બળદોને તેણે જોયા હતા. તેને પાણી ન પાયેલું અને ચારો ન નરેલો, તેથી બળદો બહાર નીકળી ગયા અને ચોરો તે બળદોને ઉઠાવી ગયા. મિત્રે નિર્ભાગીને પકડ્યો અને કહ્યું કે, મારા બળદો મને પાછા સમર્પણ કરી દે સમર્પણ ન કરી શકવાથી જેટલામાં રાજદરબારે લઈ જાય છે, તેટલામાં સામે માર્ગેથી ઘોડા પર બેસીને એક પુરુષ આવી રહેલો હતો. ઘોડાએ સ્વારને કોઈ પ્રકારે જમીન પર ફેંકી દીધો, એટલે પલાયમાન થતા ઘોડાને “મારો મારો” એમ કહેવાયું ત્યારે નિભંગીએ ચાબુક આદિથી એવી રીતે મર્મ પ્રદેશમાં માર્યો, જેથી તે ઘોડો મૃત્યુ પામ્યો અને ઘોડાના માલિકે તેને પકડ્યો જતાં જતાં સંધ્યા સમય થઈ ગયો એટલે નગર બહાર જ તેઓએ રાત્રિવાસ કર્યો. ત્યાં આગળ કેટલાક નટો પડાવ નાખીને રહેલા હતાતે સર્વે સૂઈ ગયા હતા. નિર્માગીએ વિચાર્યું કે, “હવે જીવતાં મારો છૂટકારો થવાનો નથી, તો ફાંસો ખાવો-એ જ મારા માટે સારું છે' એમ વિચારીને દોરડીના ટૂકડાથી વડલાની ડાળી સાથે પોતાને લટકાવ્યો. દોરી જુની અને મજબૂત ન હોવાથી તરત જ તૂટી ગઈ એટલે ઝાડ પરથી નટના મુખ્ય માણસ ઉપર પડ્યો, જેથી તે મરી ગયો. નટોએ પણ ન્યાય કરાવવા માટે તેને પકડ્યો. દરેકે બનેલા વૃત્તાન્તો રાજદરબારમાં નિવેદન કર્યા. પ્રધાને નિભંગીને પૂછયું, તેણે દરેક અપરાધો કબૂલ્યા. મંત્રીને થયું કે, “આ બિચારો બુદ્ધિવગરનો છે.” તેના તરફ મંત્રીને મોટી અનુકંપા ઉત્પન્ન થઈ એટલે ચાલુ વૈનયિકી બુદ્ધિના પ્રભાવથી ન્યાયકરવા લાગ્યો કે બળદના
