Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૧૨૩ પાડતાં તમને નગરીલોક-સમક્ષ બાંધીને અભય નામને જાહેર કરતો ન હરી જાઉં, તો મારે અગ્નિમાં પ્રવેશ કરવો.” આવી પ્રતિજ્ઞા કરીને રાજગૃહમાં પહોંચ્યો. કેટલાક દિવસ ત્યાં રોકાઈને પછી સમાન આકૃતિવાળી બે ગણિકા-પુત્રીઓને સાથે લઈને વેપાર કરવા કેટલુંક કરિયાણું સાથે લઈને વેપારીનો વેષ ધારણ કરીને ઉજેણીમાં અપૂર્વ દુર્લભ પદાર્થોનો વેપાર શરૂ કર્યો. રાજમહેલના માર્ગે રહેવાને એક બંગલો રાખ્યો. પ્રદ્યોત રાજાએ કોઈકદિવસે વિશેષ પ્રકારના વસ્ત્રાભૂષણની સજાવટ કરેલી તે બંને સુંદરીઓને ગવાક્ષમાં રહેલી દેખી. વિશાળ ઉજ્જવલ પ્રસન્ન દૃષ્ટિથી બંનેએ રાજા તરફ નજર કરી. તેના ચિત્તને આકર્ષવા માટે મંત્ર સમાન બે હાથ જોડી અંજલિ કરી. તેના તરફ આકર્ષાયેલા મનવાળો તે રાજા પોતાના ભવન તરફ ગયો. પરસ્ત્રી લોલુપતાવાળા રાજાએ તેમની પાસે દૂતી મોકલી. કોપાયમાન થયેલી એવી તે બંનેએ દાસીને હાંકી કાઢતાં કહ્યું કે, “રાજાનું ચરિત્ર આવું ન હોઈ શકે.” ફરી બીજા દિવસે આવીને દાસી પ્રાર્થના કરવા લાગી, તો રોષવાળી તેમને તિરસ્કાર કર્યો. વળી કહ્યું કે, “આજથી સાતમા દિવસે અમારા દેવમંદિરમાં યાત્રામહોત્વ થશે. ત્યારે અમારો એકાંત મેળાપ થશે. કારણ કે, અહિં તો અમારે ખાનગી રક્ષણ અમારા ભાઈ કરે છે.”
હવે અભયકુમારે પ્રદ્યોત રાજા સરખી આકૃતિવાળા એક મનુષ્યને ગાંડો બનાવીને લોકોનેકહ્યું કે, “આમારો ભાઈ દૈવયોગે આમ ગાંડો બની ગયો છે. હું તેની દવા-ઔષધચિકિત્સા કરાવું છું. બહાર જતાં રોકું છું, તો પણ નાસી જાય છે, વળી ઉંચકીને રડારોળ કરતા તેને પાછો લાવું છું. “અરે ! હું ચંડપ્રદ્યોત રાજા છું, આ મારું હરણ કરે છે એમ વચન બોલતા તેને અભયે લોકોને વિશ્વાસમાં લીધા. સાતમા દિવસે તે ગણિકાપુત્રીઓએ દૂતી મોકલાવીને એમ સંદેશો કહેવરાવ્યો કે, “રાજાએ મધ્યાહ્ન-સમયે અહીં એકલાએ જ આવવું.' કામાતુર રાજા પરિણામનો વિચાર કર્યા વગર ગૃહગવાક્ષની ભિત્તિ દ્વારા આવ્યો. આગળથી કરેલી ગોઠવણ પ્રમાણે મજબૂત પુરુષોએ તેને સખત બાંધ્યો. પલંગમાં સૂવરાવી દિવસના સમયમાં જ બૂમ પાડતો હોવા છતાં અભયે કહ્યું કે, “આ ગાંડા ભાઈને વૈદ્યની શાળામાં લઈ જાઉં છું.” એ પ્રમાણે અસંબંધ બોલતા રાજાને વાયુસરખી ગતિવાળા અશ્વો જોડેલા રથમાં બેસારીને જલ્દી રાજગૃહમાં પહોંચાડ્યો. શ્રેણિક રાજા તલવાર ઉગામીને તેના તરફ દોડે છે,ત્યારે અભયે તેમને રોક્યા. ત્યારે શું કરવું ?” એમ પૂછતાં કહ્યું કે, “આ મહાપ્રભાવક અને ઘણા રાજાઓને માનનીય છે, માટે સારો સત્કારકરીને તેમને નગરીમાં પહોંચાડવા. તેમ કરવાથી બંનેનો સ્નેહ વૃદ્ધિ પામ્યો. અભયકુમારની આવા આવા પ્રકારની પારિણામિકી બુદ્ધિ હતી. (૧૨૨)
ગાથાનો અક્ષરાર્થ - પરિણામિકી બુદ્ધિમાં અભયનું દષ્ટાંત છે. કેવી રીતે ? (૧) લોહfધ લેખવાહક, (૨) અગ્નિભીર રથ, (૩) અનલગિરિ હાથી, (૪) શિવાદેવી. મરકી ઉપદ્રવ-શાંતિ વિષયક ચાર વરદાન પ્રદ્યોત પાસેથી અભયને પ્રાપ્ત થયાં જીવિત સિવાય અગ્નિપ્રવેશરૂપ પ્રાણ ત્યાગ કરીને વરદાનની માગણી કરી. એ પ્રમાણે આત્માને પોતે મુક્ત કર્યો. (૧૨૮)
