Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
८८
ઉપદેશપદ-અનુવાદ તફાવત પડે છે. જેમાં દાખલો આપીને સમજાવે છે. જેમ કે, નિર્મલ સ્ફટિકમણિ હોય, તે પ્રતિબિંબને પકડે છે, પણ માટી વગેરે તેને પકડી શકતા નથી.” માટે અહિ જેને સારી રીતે શાસ્ત્ર પરિણમ્યું, તેને વૈયિકી બુદ્ધિ અને અવળું પરિણમ્યુંકે ન પરિણમ્યું, તેની બુદ્ધિ તો તેની નકલ સમાન જાણવી (૧૦૭)
૧૦૮ - અહિં અર્થશાસ્ત્રમાં દ્વારમાં કલ્પક મંત્રીનું ઉદાહરણ શેરડીની ગંડેરી છોલેલા કાપીને કરેલા ટૂકડા વગેરેને છેદન-ભેદન કરીને, તેમ જ યક્ષકથા, કૃત્યાનું ઉપશમન અથવા નવીને શરાવ બનાવતાં ચિતારાપુત્રે યક્ષને શાંત કરવાનો પ્રયોગ કર્યો - તે ઉદાહરણો છે. એ જ ઉદાહરણો વિવરણકાર વિસ્તારથી જણાવે છે -
વિનચરત્નસાધુનું દૃષ્યત) શ્રેણિકરાજા તથા કોણિક મૃત્યુ પામ્યા પછી,કોણિકના પુત્ર ઉદાયી રાજાએ પાટલિપુત્ર નગર વસાવીરાજધાની સ્થાપી. સૂર્ય માફક તે પ્રચંડ તાપવાળો સર્વ દિશામંડલને તપાવતો, દુશ્મનોરૂપી કુમુદવનો ને પ્લાન કરી નાખતો હતો.તેણે રાજયભંડાર અર્પણકર્યો. હાથી વગેરે ચતુરંગ સેનાવાળા બની, સામ, દામ, દંડ ભેદનીતિમાં નિપુણ બની તે સારી રીતે રાજય પાલન કરતો હતો. વળી તેવા પ્રકારના ગીતાર્થ ગુરુમહારાજના ચરણારવિંદની સેવા દ્વારા પ્રાપ્ત કરેલા સમ્યકત્વવાળો પ્રશમદિગુણરૂપ રત્નમણિ માટે જાણે રોહણપર્વત હોય, તેવો જણાતો હતો. તેણે નગરની બહાર મનોહર આકૃતિવાળું, હિમાચલ પર્વત સરખી ઊંચાઈવાળું, શ્રી વીતરાગ પરમાત્માનું એક જિનમંદિર કરાવ્યું. તે રાજા હંમેશાં સુંદર અષ્ટાન્ડિકા-મહોત્સવ કરાવતો, તેમ જ સાધુના ચરણની પૂજા-વંદના -ઉપાસના કરતો હતો. વળી દીન, અનાથ આદિને દાન આપતો હતો. સમ્યકત્વ, અણુવ્રતો તથા પૌષધ, સામાયિકાદિ કરવા-કરાવવા દ્વારા તેણે ધર્મની ઘણી પ્રભાવના કરીને શાસનની ઉન્નતિ કરી હતી. તે કારણે તેણે ત્રણે લોકમાં પૂજાવાના અંગભૂત તીર્થંકર-નામકર્મ ઉપાર્જન કર્યું. જે કારણ માટે સ્થાનાંગસૂત્રમાં તે તીર્થકર કર્મ બાંધનારાઓની સંખ્યા આ પ્રમાણે કહેલી છે. - ૧ શ્રેણિક, ૨ સુપાર્શ્વ, ૩ પોથ્રિલ, ૪ દઢાયુ, ૫ શંખ, ૬ શતક, ૭ ઉદાયી, ૮ સુલસા અને ૯ રેવતી-એમ વિર ભગવંતના તીર્થમાં નવ આત્માઓને તીર્થંકર-નામકર્મ બાંધ્યું છે. તે ઉદાયિ રાજાએ પોતાની પ્રચંડ આજ્ઞાથી સમગ્ર ખંડિયા રાજાઓ ઉપર આજ્ઞા ચલાવનારા કારણે તેઓ નિરંતર ચિત્તમાં ખેદ અનુભવતા હતા. કોઈક સમયે કોઈક અપરાધથી એક રાજાનો તેના પરિવાર સહિતનો દેશ પડાવી લીધો અને તે રાજાને દેશપાર કર્યો અનુક્રમે તે ઉજ્જયિનીએ પહોંચ્યો અને તેના રાજાની સેવામાં તત્પર બન્યો. ત્યાર પછી હંમેશાં આજ્ઞા પામવાથી કંટાયેલા ઉજ્જયિનીના રાજાએ કહ્યું કે - “અમને એવો કોઈ અંકુશ મળતો નથી કે, જે આ માથાભારે બનેલા અને માથા પર ચડેલા ઉદાયિરાજાને દૂર કરે. તે વખતે સેવક બનેલા તેના પ્રત્યે મોટા રોષવાળા રાજપુત્રે કહ્યું કે, “જો આપ મને પીઠબળ આપો, તો આ કાર્ય હું સાધી આપું.” એટલે તે રાજાએ તેમાં સમ્મતિ આપી, એટલે કે કંકલોહની છરી ગ્રહણ કરીને પાટલિપુત્ર તરફ ચાલ્યો, અનુક્રમે ત્યાં પહોંચ્યો. અંદર-બહારની પર્ષદાના સેવકવર્ગની ઉચિત સેવાવૃત્તિ
