Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૬૫
ગંદા પાણીનું અમારા નગરના કૂવામાં મિશ્રણ થાય છે, માટે તમારા ગામના કૂવો અહીં મોકલી આપો.” આ આજ્ઞા આવી પડી, એટલે રોહકે આપેલી બુદ્ધિથી રાજાને કહેવરાવ્યું કે,
અમારો ગામડિયો કૂવો અતિ શરમાળ છે, માટે તેને લેવા માટે તમારા નગરમાંથી એક ઘણી ચતુરકુપિકા (કૂઈ) તેડવા મોકલો, તો તેની પાછળ પાછળ અમારો કૂવો ચાલ્યો આવશે. આ પ્રમાણે રાજા કૂપિકા (કૂઈ) મોકલવા શક્તિ માન બની શકતો નથી, તેમ ગામડિયા પણ પોતાનો કૂવો મોકલી શકતા નથી. તેથી કૂવો ન મોકલવામાં રાજાનો અપરાધ થતો નથી. (૬૧)
િવનખંડનું દૃષ્ટાંત ૬૨- “તમારા ગામમાં જે વનખંડ -બગીચો પશ્ચિમ દિશામાં છે, તેને બદલે પૂર્વ દિશામાં કરો” એવી આજ્ઞા રાજાએ મોકલી, એટલે ગામને પશ્ચિમ દિશામાં વસાવ્યું, એટલે વનખંડ પૂર્વમાં આવી ગયો. બગીચાથી પશ્ચિમમાં ગામ થઈ ગયું. (૬૨)
આ ખીરનું દૃષ્ટાંત ૬૩- ફરી કોઈ વખત રાજાજ્ઞા આવી કે, “અગ્નિ અને સૂર્યની ગરમી સિવાય દૂધ અને ચોખાની ખીર તૈયાર કરવી.” ત્યારે રોહાએ કહેલા ઉપાયથી-ઘણા કાળના એકઠા કરેલા ગાય વગેરેનાં છાણ, કંથા-કચરાના ઉખરડામાં અંદરના ઊંડાણમાં દૂધ અને ચોખા યોગ્ય પ્રમાણમાં એકઠા કરી એક માટીના ભાજનમાં ભરીને ગોઠવી ત્યાર પછી થોડાક પહોરમાં તેની ઉષ્ણતાથી ખીર રંધાઈ ગઈ અને રાજાને નિવેદન કર્યું. (૬૩) ( રોહકનું રાજા પાસે જવું અને ઓત્પાતિકી બુદ્ધિથી જવાબ )
૬૪-૬૫- આ પ્રમાણે શિલામંડપાદિ આજ્ઞાઓનો બરાબર અમલ થયો જાણી જિતશત્રુ રાજાએ “રોહકે એકદમ મારી પાસે આવવું, પરંતુ જણાવું, તે સ્થાનોનો ત્યાગ કરીને આવવું. (૬૪) અજવાળિયા કે અંધારિયા પક્ષમાં ન આવવું, દિવસે કે રાત્રે ન આવવું, છાંયડા કે તડકામાં ન આવવું, અર્થાત્ સૂર્યના તાપ કે આકાશમાં છત્ર ધારણ કરી ન આવવું. માર્ગે કે ઉન્માર્ગે ન આવવું. વાહનથી કે ચાલતાં ન આવવું. સ્નાન કરીને કે મલિન દેહવાળા ન આવવું. (૬૫) આવી રાજાજ્ઞા મળતાં તેની આજ્ઞાનો અમલ કરવા પૂર્વક આવવા તૈયાર કરી તે આ પ્રમાણે –
૬૬- અહિ ચાંદ્રમાસના બે પક્ષો, તેમાં પ્રથમ કૃષ્ણ અને બીજો શુકલ. કૃષ્ણપક્ષ અમાવાસ્યા સુધીનો અને શુકલપક્ષ પૂર્ણિમાએ પૂર્ણ થાય. તેથી અમાવાસ્યાને તે પક્ષની સંધિરૂપે ગણેલી છે. પૂનમ એ માસની સંધિ તરીકે ગણાય છે. આથી અમાવાસ્યા તે એકદમ પક્ષની સંધિરૂપે નજીક છે. આથી તેણે બંને પક્ષોનો ત્યાગ કર્યો. સંધ્યા સમયેગયો, જેથી સૂર્યાસ્ત-સમય હોવાથી રાત્રિ અને દિવસ બંનેનો ત્યાગ કર્યો. ગાડાનાં બે ચક્રની વચ્ચેના માર્ગથી ગયો, જેથી તે માર્ગ ન ગણાય અને ઉત્પથઅમાર્ગ પણ ન કહેવાય. ઘેટા ઉપર ગયો હોવાથી ચાલતો કે
