Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૫૧
કે, જેમ તાવ આવ્યો હોય, ત્યારે તેને ઉતારવા માટે આપેલું ઔષધ ગુણ કરનાર થતું નથી, પરંતુ ઉલટું મોટા દોષને ઉત્પન્ન કરનારું થાય છે. (કેટલાક ઔષધોથી રીએકશન વધારે દરદ ઉત્પન્ન થાય છે.)
એ જ પ્રમાણે સૂત્ર પણ સંસારની વ્યાધિ અને પીડાઓને રોકનાર એવા શ્રેષ્ઠ ઔષધ સમાન હોવા છતાં દુર્વિનીત સ્વભાવાળા અને અવિધિ કરનાર જીવને મહામિથ્યાત્વના ઉદયમાં અવગુણ કરનાર થાય છે. આ જ વાત બીજે સ્થળે પણ જણાવેલી છે કે - “સાતે પ્રકારના મિથ્યાત્વથી મોહિત એવા જીવને, વિષ વ્યાપેલાને અથવા જેને સર્પ કરડ્યો હોય અને તેનું ઝેર શરીરમાં વ્યાપી ગયું હોય ત્યારે તેની પરીક્ષા કરવા માટે સાકર ખવરાવે, તો કડવી લાગે અનેલિંબડાનો રસ પાય તો મીઠો લાગે, તેમ મિથ્યાત્વ-ઝેર વ્યાપેલા આત્માને તત્ત્વો વિપરીત જણાય. તથા નવા આવેલા તાવમાં શામક ઔષધ પણ નુકશાન કારક થાય છે, તેમ અપ્રશાંત મતિવાળાપાસે શાસ્ત્રના સાચા પદાર્થો જણાવવામાં આવે, તો તે તેને દોષ-નુકશાન કરનાર થાય છે. જેમ સર્પ દૂધપાનકરે, તો પણ વિષનો ત્યાગ કરતો નથી. (૨)
આ પ્રમાણે શિષ્ય વિષયક ઉપદેશ આપી હવે ગુરુ સંબંધી તક गुरुणावि सुत्तदाणं विहिषा जोग्गाण चेव कायत्वं सुताणु सारओ खलु सिद्धायरिया इहहिरणं ॥२९॥
સૂત્રદાન-ક્રમ ગાથાર્થ– ગુરુએ પણ વિધિ સહિત યોગ્ય શિષ્યોને સૂત્રના અનુસાર સૂત્રદાન કરવું જોઈએ. આ વિષયમાં સિદ્ધાચાર્યનું ઉદાહરણ અનુસરવું.
હવે આ જ ગાથાનો અર્થ વિવરણકાર વિસ્તારથી કહે છે. “શાસ્ત્રના પ્રાપ્ત કરેલા યથાર્થ અર્થને જે કહે,તે “ગુરુ' શબ્દની વ્યુત્પત્તિથી વ્યાખ્યા કરી. ગુરુના નામને સાર્થક કરનાર પોતાના અને અન્ય મતના દર્શનોનાં શાસ્ત્રોના જાણકાર, સામાના આશયને સમજનાર, પરહિતકરવા સદા તત્પર એવા જે યતિ-સાધવિશેષ, તે ગુરુ. તેણે પણ શ્રત-રત્ન વિધિ સહિત ક્રમપૂર્વક યોગ્ય શિષ્યોને આપવું. એકલા શિષ્ય જ વિધિ અને વિનય સહિત સૂત્ર ગ્રહણ કરવું-એમ નહિ, પરંતુ ગુરુએ પણ આગળ જણાવીશું, તેવા યોગ્ય પાત્ર શિષ્યને સૂત્રરત્નનું દાન કરવું, પરંતુ અયોગ્ય શિષ્યને ન આપવું. કહેલું છે કે, “વિનયથી નમ્ર હોય, બે હાથથી મસ્તકે અંજલિ કરતો હોય, ચિત્તને પારખી ગુરુના કાર્યને જલ્દી કરનાર હોય, તે પ્રમાણે ગુરુના ચિત્તને પ્રસન્ન કરવામાં આવે, તો તેવા પ્રસન્ન થયેલા ગુરુમહારાજ તરત મોકળા મનથી ઘણા પ્રકારના સૂત્રાર્થો આપે.” તથા “પૂર્ણ વિનય સહિત દેશ અને કાલાનુસાર સંયમના સાધનભૂત યોગ્ય ઉપધિ અને યોગ્યદ્રવ્યો લાવી આપનાર, ગુરુના ચિત્તને
ઓળખનાર, ગુરુની અનૂકૂળતા પ્રમાણે વર્તનાર શિષ્ય શ્રુતજ્ઞાન સારી રીતે મેળવે છે.” કેવી રીતે ? “વ્યવહારભાષ્ય સૂત્રમાં કહેલા ક્રમથી અક્રમથી એટલે આગમમાં જણાવેલ ક્રમનું ઉલ્લંઘન કરનાર જડ માણસ નક્કી તેનો દ્વેષી થાય છે. આગમથી જ આ સર્વ વ્યવહાર
