Book Title: Updesh Prasad Part_4
Author(s): Vijaylaxmisuriji
Publisher: Surendrasurishwarji Jain Tattvagyanshala Ahmedabad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/600037/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa.A. zrI. vijaya rAmasUrIzvarajI jaina graMthamAlA graMthAka 29 mammyangKa // zrIvijayalakSmI sUriviracitaH // npdeshpraasaadH|| BRUARBA // caturtho vijJAgaH // ( ekonaviMzAdArabhya caturviMzastambhaparyantam sampUrNam ) preraka prakAzaka parama pUjya AcArya bhagavaMta zrImada AcArya zrI surendrasUrIzvarajI vijayarAmasUrIzvarajI mahArAja jaina tatvajJAnazAlA. jhaverIvADa, sAheba (DahelAvAlA) paTajInI khaDakI, ahamadAbAda-380002 vIra saMbata 2514 vikrama saMvat 2044 sana 1988 2010_05 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArya zrI surendrasurIzvarajI jaina tattva jJAnazALA 5 - : prAptisthAna : |1| AcArya zrI surendrasUrIzvarajI jaina tattvajJAnazALA jhaverIvADa : paTaNInI khaDakI, amadAvAda 380001. |2| AcArya zrI vijaya rAmasurIzvarajI jaina jJAnamaMdira TrasTa sTezana roDa, zIvasenA ophIsa sAme muM. po. bhAyaMdara : ( vesTa ) mahArASTra - 401101 : prakAzaka : AcArya zrI surendrasUrIzvarajI jaina tattva jJAnazALA jhaverIvADa : paTaNInI khaDakI amadAvAda-380001. Education International 2010 05 Ph 5 www.jamalibmry.org Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jarA. be... miniTa...!! tame jANo cho ? AcArya zrI surendrasUrIzvarajI jaina tattvajJAna zALAnI pravRti....nA to barAbara jANI le A jJAnaparabamAM AvanAra AtmAo potAnI jJAnatRSNAne ahi barAbara samAvI zake che, ahi AvanAra sAdhu sAdhvIjI mahArAjane jJAnaprApti thAya te mATe uparokata saMthAe 2/3 paMDitavaryonI vyavasthA karela che. te paMDita pUjya sAdhu sadhvIjI ma. nI jJAnatRSNA ne khUba ja sArI rIte zamAve che. tadauparAMta A saMsthAmAM atisuMdara ane suvizAla mudrita temaja hastalikhita bhAnabhaMDAra che. jemAM dareka bhASAnAM pustako upalabdha che. jene ekavAra phakata jovAthI paNa ativa AnaMda thAya tema che. te sivAya AvA prAcIna upayogI graMthonuM prakAzana karavAnuM kArya paNa A saMzA e ArahyuM che. aMte eka khuzakhabara.... amadAvAda zaheranI bahAranA vistAramAM rahelA pUjya sAdhu sAdhvIjI ma. paNa AvI jJAnaparaba no lAbha laI zake te hetuthI A saMsthA nAraNapurA vistAramAM jharvarIpArka jaina derAsara nI sAme TuMka samayamAM ja pADazALAnI zarUAta karavAnuM vicAre che. ane chelle A virATa kArya vAmana evA ame kaI rIte karIe chIe, ? te paNa jANI lo parama pUjya AcArya deveza zrI vijaya rAmasUrIzvarajI ma. no AvI sata pravRti aMge amone te pUjyazrIno nitya upadeza AvA zubha kAryo mAM preraNA rUpa che, anyathA AvuM virATa kArya vAmana evA ame zuM karavAnA hatA? 2010_05 For Private Personal use only www.ainelibrary.org Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hA eka vAta kahevAnI rahI gaI lAbha levA che. ne ? A rahI te yojanA.... !!!! tamArI IcchA ame jANI lIdhI che. tamAre paNa jJAnaparabamAM !!!! eka paMDitI ne 1 mAsano pagAra vyAjamAMthI rUA. 11111-00 35. 2001-00 201_05 eka paMDitI ne 1 mAsano pagAra chuTaka te sivAya paNa lAbha levAnA A rahyAM rastA.......... mudrita pustakonI kharIdImAM, hastalIkhita pratonI kharIdImAM pAThazALA nAM navA makAnonAM khaMDomAM takatI mUkavavAmAM pADazALA nA makAna AgaLanA bhAgamAM mukhya sahAyaka tarIkenI takatI mukAvavAmAM, te sivAya anya lAbho levAnI bhAvanA vALAoe saMsthAno saMparka karavA hArdIka vinaMti. have to phakta Ape uparokata pADazALAnI mulAkAta ja levI rahI............ AcArya zrI surendrasUrIzvarajI jaina tattva jJAnazALA jhaverIvADa : paTaNInI khaDakI amadAvAda-380001. !!! C/ zazIkAnta bhAgIlAla zAha 76/78 zekha memaNa sTrITa jhaverI bajAra, paTela bIlDIMga 3 je mALe, muMbaI lI. saMsthAnA TrasTI o vA (1) jasavaMtalAla vI. zAha C/o. vI. bI. zAha enDa sansa maskatI mArakeTa amadAvAda. (2) subodhabhAi eca. mahetA Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A graMtha atimahattara hovAthI 4 vibhAgamAM vibhAjita karela che. dareka bhAgamAM 6-6 sthabhene samAveza karela che. sthaMbhamAM prAya 15-15 vyAkhyAne rahelAM che. AthI badhA maLIne AkhA graMthamAM 361 vyAkhyAne che. je varSanA 1-1 divasa mATe paryApta bane che. mATe paNa A graMtha AdarapAtra che. AjathI prAya: 200 varSa pahelA A graMthanI racanA thaI che. A graMtha jaina dharmanA nAnA moTA prAya: dareka viSayane AvarI letA hovAthI atiugI sAbita thayuM che. A graMthanI racanA dvArA AcAryazrIe ApaNA upara mahAna upakAra karela che. anya upadezaka graMthenI apekSAe A zrI upadeza prAsAda graMthane vaparAza vadhu pramANamAM jovA maLe che. vaLI pUrve chapAyela graMtha paNa Aje aprApya hovAthI mArA 9. tAraka gurUdevazrIne A graMtha chapAvavAnI ghaNA samayathI bhAvanA hatI te bhAvanAne anurUpa zratibhakti rUpe aneka saMsthAoe, mahAnubhAvoe, A graMtha prakAzanamAM lAbha lIdhela che. je anumodanIya che. prAne bhavyAtmAo A graMthane sadupayoga karavA dvArA AtmakalyANa sAdhe te ja zubhecchA. saMvata 2044, mAgasara suda 14 tA. 4-12-1987 sthaLa : jhaverI pArka jaina upAzraya amadAvAda pUjyAcArya zrI vijaya rAmasUrIzvarajI ma. ne viyANa jagandra vijaya 2010_05 www.aneery.org Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anaMta upakA) nI bhagavatee sUkSmAtisUma padArthonI prarUpaNa karyuM ApaNA upara anahada upakAra kare che. sava' padArthane samajavA mATe ja aganI AvazyakatA zAni bhagavatee kathana karelI che, te anuyogane samajavA mATe judA judA zAso siddhAMte ApaNI pAse juda che, jema ke, dravyAnuyoga samajavA saMmatitaka caraNa karaNAnuyoga samajavA AcArAMgAdi gaNitAnuyoga samajavA sUrya prApti-caMdra prajJapti vi. kathAnuga samajavA jJAtAdharma kathAga-uttarAdhyayana, vivAka sUtra Adi. thI upadeza prAsAda graMthamAM A cAre anuganI prApti thAya che. te kharekhara A graMthanI mukhya vizeSatA rahelI che. ApaNA zAsanamAM upadezaka graMze ghaNA ghaNA rahelA che. zrI dharmadAsagaNi ma. viracita upadezamAlA, sahasAvadhAnI A. zrI. munisuMdarasUri ma. viracita upadetharatnAkara, zrI semadharmagaNi kRta upadeza saptatikA, zrI kula sAccaNi racita upadezasAra Adi Adi. uparokta upadezaka aMdhenI apekSAe A.zrI. vijya lakSamI sUri ma. nirmita zrI upadeza prAsAda vistRta ane vadhu padArthonI prarUpaNA karate graMtha che. A mahAgraMthanA graMthakAra maharSie viSayane ati saraLatAthI pratipAdana karavAmAM khuba ja kuzaLatA vAparI che, kaThinamAM kaThina vAtane paNa AbAlavRddha samajI zake te mATe ekeeka vyAkhyAnamAM zAstrIya, lauki lokottara daSTAMteno upayoga karela che. sAthe sAthe dareka vAtane atipurNa banAvavA zAstrapATho, Agama sAkSIo paNa TheraThera jovA maLe che AthI A graMtharatnane zAsa-siddhAMta saMgraha kahevAmAM zuM atizayekita lAgaze? 2010_05 For Private & Personal use only wwwane brary.org Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Hao Hao Hao Hao Hao Hao Hao Hao Hao Hao Hao Hao 5. pU. panyAsa zrI dharmavijayajI ma. sA. (Brain) 2010 05 ITCH SAN STAOYAO H. RU. (Bercial) For Prate Pal Use Only Hao Hao Hao Hao Hao Hao Hao Hao Hao Hao Hao Hao Hao Hao 5. pU. AcArya zrI vijaya sUrIzvara ma.sA. (Brain) Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 For Private & Personal use only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 OM ahaM namaH kincita prAstAvikam asya mahAgranthasya kA upayogitA'sti ? tabahaM darzayAmi / ayaM zrI upadeza prAsAdanAmA mahApranthaH sarvajanopayogI vartate / kAraNaM tu asmin pranthe zrutajJAnapipAsUnAM bAlamadhyamavidvajjanAnAM tRptikAraka dAnazIlatapobhAvapoSakaviSayA granthakAra maharSi zrIvijayalakSmIsUrIzvaramahArAjena vividhazAstrebhya uddhRtya saMgRhItAH / tathA ca vidvajjanopakAraka jaina darzanamAnyatAttvikapadArthaprarUpaNA'pi sundaratarA dRzyate / aitihAsikasaMzodhakAnAM tu bahavo lAbhadAyino padArthAH labhyante / ekaikakathAsu dharmAdharma pravazyaM mavodadhau patanta AtmAnaMsanmArge kathaM prApaNIyA ityAdi rItirapi dazitA / are gItArthamahAtmanAMmahopakAribhUtApApAlocanAviSaye kathaM prAyazcitaM deyaM ityAdi guptapadArthAH api samyag nItyA pradazitAH / arthAt sarvaviSayasaMgrAhako'yaM mahApranyastasmAdAveyatayA sarvairapi paThisyate itimanyeH / alaM vistareNa / dinAMka 7-12-1987 vi. saM. 2044 mArgazIrSa kRSNa dvitIyA sthala - nAraNapurA jaha berI pArka. amadAvAda vijaya rAmasUri Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 For Private & Personal use only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadezaprAsAda graMtha prakAzanamAM sukRta sahabhAgInI yAdI nAma (1) pa. pU. panyAsa zrI rUpavijyajI ma. no DahelAno jaina upAzraya TrasTa (2) pa. pU. AcArya zrI vijaya nIti sUrIzvarajI jaina pustakAlaya TrasTa (3) zrI jhaverIpArka jaina rAMdha nAraNapurA amadAvAda (4) zrI tIlokacaMdajI DI. zAha nenAvA (hAla muMbaI) (pa) zrI jezIgabhAi cImanalAla zAha pATaNa ( hAla madrAsa ) (6) zrI mIzrImalajI pratApacaMdajI muMbaI (7) zrI cunIbhAI cakAbhAi amadAvAda (8) zrI lIlAvatI bahena caMdulAla vaida amadAvAda (9) maMgubena bhIkhAbhAi vajecaMda saparivAra haste mahendrabhAi bhIkhAbhAi hAla navasArI ( khaMbhAtavALA ) Jain Education Internation N ESE CANIKANSEN Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 For Private & Personal use only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // shriivijylkssmiisuurivircitH|| npdeshpraasaadH|| caturtho vinAgaH // (ekonaviMzAdArabhya caturviMzastambhaparyantam sampUrNam ) preraka prakAzaka parama pUjya AcArya bhagavata zrImada AcArya zrI surendrasUrIzvarajI vijayarAmasUrIzvarajI mahArAja jaina tatvajJAnazAlA. jhaverIvADa, sAheba (DahelAvAlA) paTajInI khaDakI,ahamadAbAda-380002 vIra saMvat 2514 vikrama saMvata 2044 sana 1988 2010_05 For Private & Personal use only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka ane prAptisthAna : pU. A. zrI surendrasUrIzvarajI jaina tattvajJAna zALA paTaNInI khaDakI, jhaverI vADa, amadAvAda-380 001. anya prAptisthAna : 201_05 (1) zrI jasavaMtalAla vADIlAla zAha (ka) bAbubhAi eca. zAha C/o vADIlAla bhalAbhAInI kuAM. zrI pArzva prakAzana 43/e maskatI mArkeTa, nizApoLa, jhavarIvADa, rIlIpharoDa-amadAvAda-1 phona : e. 382609 phaeNsI. 468438 (2) zrI zazikAnta bhogIlAla 76/78 zekha memaNa sTrITa, jhaverI bajAra, mu`baI-400002, mudraNa vyavasthA : khuzAlI eseTa prInTa, 10, kalpataru sAsAyaTI, mIrAmbIkA skUla roDa, nAraNapurA, amadAvAda-13. phonaH 473644 Wan punaHmudraNa : sa'. 2044 kA. suda 15 mulya H bhAga 1 thI 4-175-00 bhAga 1- 10-00 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || prathamAvRtigata prastAvanA || 0000 nAnAvidhadharmakarmAnuSThAnabadhakadA dakSAH kadIkurvantvidam-iha hi jinamatodadhimathanamanthAnamanda-| |rAcalAyamAnazrIvijayalakSmIsUriniSkAsitavAksudhArasalipto'yamupadezaprAsAdo muktipathapasthitajavya-14 janamanovizrAmaprAsAdo nAnAvidhapASaemapahiravamukharIkRtadikcakravAlakrodhAditaskaragaNaparikalitAneka ra kumatataruvaragupilasaMsArATavImadhyadezaikakoNavartitvena jUrijanatA'kSulamArgatvena ca satpathAcAraghraSTa-13 navyajanApratyado'dya mughApaNarUpasaraNibandhena prakaTito hInAdhikamAtrAnusvAra visargavarNapadAdidoSakaca| varasaMmArjanena ca saMmArjitaH paramaniHzreyasAdhinAthakRpAsaMmArjanIprAntenAsmAniH / granyo'yaM saMvat 1743| saMvatsare vaikramIye zrIvijayabadamAsUrininirmito varNasamUhAtmakaH kathaM prAsAdasaMjJAtvena saMjAghaTIti 8 tathAtve'pi stamlagavAdhAratoraNAdyavayavA asya kathaM saMjavanti ? ityetatsarvamantimastamnAntimasaMbandhe prabandhaprabandhakaireva saprapaJca prApaJci rUpakAlaGkAreNa zrIsighAcala virAjitarSajadevAlaGkataprAsAdavarNanAvasa-12 haraghAreNeti savistaraM vistRtamasya prathamavinAgaprastAvanAyAM tadnyapradarzanapuraHsaramatrApi ca vijAge'ntimavyAkhyAne iti nAtra punarucyate, jijJAsunizca tata evAvaseyam / pUjyapAdAzceme granthakartAraH kA~skAn granthAnanyAn grathitavantaH ? janmanA kAM jUmi ko pitarau ke 2010_0512 For Private & Personal use only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 upadezaprA. ca vaMzaM pAvitavantaH ? kati varSANi ca dIkSAparyAyaM pAlayitvA ke ke dezasaGghAdikaM pAdarajovacanAmRta- prastAvanA. starpitavantaH ? ityAyetaccaritajijJAsavo'pi vayamatRptA evAdyApi / navyajIvaparamopakAriNAmeSAM guNa-18 // 2 // kIrtanenApi pratyupakartumasamarthA vayaM tatkRtagranthopadezazravaNamananAdinA phalegrahiNo navema cedetAvata-18 / vAtmAnamanRNaM manyemahi / pUjyAnAmeSAM siddhAntaviSaye kIdRgjJAnamadbhutamajUditi tatkRtimavalokya vici-| ntayanto vayaM na pArayAmaH pAraM prAptaM, yataH sarva aupadezikaviSayAH sUtrAnusArata eva vividhasUtrasAkSipUrvaka saMdRbdhA vilokyante / rasAlaGkAravarNanAderajUmerapyasyAH kRtervAcane uttarottaramadhikAdhika Ana-15 ndo'nujUyata eva vAcakavargaMdharmarasikairiti suspaSTaM pratijAti, yataH pratyupadezaviSayamAgamoktakathAnakena | saMkSiptena sughaTitena dRDhIkaraNAya kAcidacintyazaktiniyojitA grnthniyoktRbhiH| / granthe'tra caturviMzatistamnAtmake pratistamnaM prAyeNa paJcadazavyAkhyAnopetatvAdekavyAkhyAnAdhikyatvAccaikaSaSTayuttaraM zatatrayaM vyAkhyAnAnAM vidyate, tena pratidinamekaikavyAkhyAne vyAkhyAte saMvatsareNaiSa / grantho vyAkhyAyate vyAkhyAtRnirmunivararityAkUtaM grnthkrtRnnaamnumiiyte| prativyAkhyAnaM caikazAdimUlazlokasaMdarneNopadezyaM vastUpadizyopadezasaGgrahAkhyAyAM svopajhaitaTTIkAyAM taM taM viSayaM sazAstrasAdikaM vi-14 vicya saMkSiptena prAyobhUlazlokoktena kathAnakena sa sa viSayo dRDhIkRtaH / kathAnakeSvapyanyakavikRtaihika181pAramArthikanItiviSayakasujASitazlokAH prasaGgopayuktatvena prasaJjitAH / prativyAkhyAnAnte ca svakRta zlokenAkhilavyAkhyAnarahasyapradarzanapuraHsaraM navyajIvAnuddizyopadezaH kRtH| sarvatra svakRtau gIrvANanApA ROCCCOCOCCOUGC JainEducation International 2010_051 For Private & Personal use only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AUGUST jApitA sarakhA, yena sAmAnyasaMskRtajJAnavAn sarpaH ko'pi paThanapAune svarUpaprayAsenaiva samartho bhavati / zrata evAsya granthasya samagrasya gurjara jApAnuvAdamuSaNena sarvajanopakAraM kRtapUrviNo'pi vayametanmUlananthamujApaNe sotsAhAH sNjaataaH| yadyapyasya granthasyAnyamunikRtaTavAsahitatvAdanyasmAghA kuto'pi kAraNAdazuddhataratvena mujApaNe ciraM| zithilAdarAH sthitavanto vayaM, tathApyasyAtIvopayuktatAM jAnAnA guNaguA viThuSyA lAjazrInAbhyAH sAdhvyAH prayAsapreraNAcyAmutsAhitAstaddA pitenaiva rAjanagara (amadAvAda) nivAsinyA tanmAtuH AdhArasaMjJAyAH zrAvikAyA vyasAhAyyenAgrimastamlapavamuJApaNAya presakApIkArya saMsabAstriNA jegalAlazamaNA prAramnitavantaH, tadanantaraM tatpresakApIvilokane kRtadayAnAM dayAsAgarANAM zrImadAnandasAgarAhvAnAM panyAsa (sUri) padAlatAnAmupadezenAkhilagranthamujApaNe kRtanizcayA jAtAH / ata eva prathamannAgamudApaNAnantaraM dvitIyavinAgo randhanapuranivAsizreSThizrIbakoradAsAtmajayohIrAlAlamaNilAlayo'vyasAhAyyena prakaTitaH, tadanu vinA vyasahAyyenApi tRtIyo'dhunA ca caturtho'pi vinAgo mujaapitH| saMskRtanApAdoSavAhuTye'smin granthe sandhivinatyAdidUSaNAni niHzaGkitaM zodhitAni gadyAtmake 5 lekhe, doSagraste padyAtmake ca bando'nuvRttyA kvacidaTpadoSA eva zodhitAH, kvacivarNanyUnAdhikyaM kRtaM,8 kvacinokoktalAvArthAnusAreNa pAdo'pi parAvartitaH, kvacinmUlakArapAge doSayukta eva likhitvA'nyo / nirdoSaH pAThaH pAgantararUpeNaiva jinno likhitaH, kvacicca doSAsatto'pi yathAtathameva likhito na 15 COCCCCCCCCCCCANUA 2010_05 For Private & Personal use only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. kAcidapi zudhirvihitA / kiM bahunA ? sarvathA kartuH prayAsagauravaM gIrvANajApAjhapAThakavRndasya granthasA-18 prastAvanA. panAnukUTayaM ca manasi nidhAya samapadapAtayA buddhyA yathAkSyopazamaM zudhiviSaye prayAsaH kRtH| asmin granthe mukhyAstrayaH khaemAH santi-samyaktvakhaeko dezaviratikhaemaH jinnacinnadharmaviSaya-12 khiemazceti / tatra prazramakhaemaH prathamastamnacatuSTayarUpo, vitIyo pAdezastamjaparyantaH, caturviMzatitamasta-18 mnaparyantazca tRtIyaH / trayo'pi khaemAH svistrtraaH| tatra prathamakhaeko gata eva prathame vinaage| ritI8| yo'pi vitIyavinAgaparyante saMpUrNe jAtaH / tata UrdhvamAgranthasamAptestRtIyacaturthavijAgau, tatra | tRtIyavijAgaprastAvanA tatraiva vijAge kRtaa| atra ca caturthe vinAge prAcInavinAgatrayavat caramastamnaSaTkameva saGgrahItam , ekanavatirvyAkhyAnAni ? caikasaptatyuttaravizatatamAdAranyaikaSaSTayuttaranizatatamaparyantam / tRtIyavijAgAnte tRtIyadarzanAcAro |darzita iti caturthavinAgasyAsya prAramnavyAkhyAne (271 ) turyo darzanAcAro drshitH| tataH zeSadarzanAcAracatuSkaM vyAkhyAnaSaTvena (572-575) prarUpitam / tato'STau cAritrAcArA vyAkhyAnapaJcake 2 ( 210-272) prpnycitaaH| tatazcarame vyAkhyAnatrike (203-205 ) tapatrAcAratrayaM kazritam / viMzatitamaH stamja ekavyAkhyAnenonaH (206-2ee) sakasaH zeSatapatrAcAranavakaviSayaH carama ca vyAkhyAna (300) vIryAcAravicArakamiti / atra ca prAyazcittanAmA saptamastapatrAcAro'STAzItya1prazramavinAgatraye sarvaviratikhemo likhitaH tatpramAda eva.zprazramavinAgatraye caturdazastamnaparyanta iti likhitaM tatpramAda eva.18 kakakakakakakakakaka 2010_05 For Private & Personal use only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 dhikadizatatame ( 200 ) vyAkhyAne vyAkhyAto'tastatprasaGgena tadanantaravyAkhyAne ( 205) paJcANuvratasaMbandhiprAyazcittatapastato'nantaravyAkhyAne ( 290 ) ca guNatrata zikSAtratA IprAyazcittatapo varzitam, dharmakAryanaimittikadamnatyAgazca tadanantaravyAkhyAne ( 251 ) darzitaH, atra stamne pazcAcArAH samAptAH / ekaviMze paJcadazavyAkhyAnAni ( 301-315 ) dAviMze paJcadazavyAkhyAnAni ( 316-330 ) trayoviMze ca stamne prathamavyAkhyAnASTakaM ( 331 - 330 ) evaM cASTAtriMzavyAkhyAnAni zrImadyazovijayakRtapUrNatAmagnatA didhAtriMzadaSTaka viSayANi vyAkhyAtAni tadddaDhIkaraNArthe ca sarvatra sarasAH kathAH kathitAH, tatrApi 337 vyAkhyAne rohiNI vrataM kathitam / trayoviMzasya stamnasya caramavyAkhyAnasaptake ( 330345) caturviMzasya stamnasya ca sarveSu vyAkhyAneSu ( 346 - 361 ) vividhaviSayAH varNitAH, tatra 345 vyAkhyAne dutAzinI parvapravRttiH holikAkathA ca kathitA / 348 - 349 - 350 vyAkhyAna tri ke prathama - tRtIyacaturthapratyekabuddhAnAM caritaM carcitam dvitIyapratyeka budhana mirAjarSicaritaM tu caturthastamne dipazcAzattame vyAkhyAne prathama vijAge eva gatamiti smartavyam / anya sarvavyAkhyAna viSayAstatkathAzca dharmaniSTherdhyAtavyA vartante / caramastamne caramavyAkhyAnapazJcake ( 357 - 361 ) gurupaTTAnukramAtmakaM prathamavyAkhyAnaghayaM ( 357 - 358), tato vyAkhyAnaghayaM ( 25- 360 ) zrIhI rasUrezvaritAtmakaM, caramaM ca ( 361 ) prAsAdAdivarNanamayaM tadanantaraM ca saMkSiptA prazastiriti / zrayamupadezaprAsAdagrantho'tra caturtha - vijAge saMpUrNo javati, ato'tra samagre granthe ke ke viSayAH kutra kutra carcitAstatsvarUpaM saMkSiptamatra Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA // 4 // 40COMASSASSREGNANCY likhyate, yatastapAcane samagragranthatAtparya hataM navati samagragranyavAcane cAnilASo jAyate / prastAvanA. prathamastamnacatuSTayaM samyaktvasvarUpanirUpakameva, tatraikaSaSTiH (61) vyAkhyAnAni, tatrApi prathamavyAkhyAne ( 1 ) jagavadatizayavarNanaM, tato vyAkhyAnatrayaM (2-3-4 ) samyaktvanedakathakaM, tataH saptapaJcAzattamavyAkhyAnaM yAvat (5-7) samyaktvasya saptaSaSTirnedAH, tato vyAkhyAnatraye (50-60) krameNa rocakakArakadIpakasamyaktvatrayasvarUpaM, tatazcarame ekaSaSTitamavyAkhyAne samyaktvavastusvarUpaM budheguNASTakaM ca kathitam / atra prathamakhaemaH smaaptH| paJcamastamnaH prathamANuvrataviSaya eva, atra viSaSTitamAdArajya catuHsaptatitamaparyantaM (63-74) vyAkhyAnatrayodazakaM tatsvarUpanirUpakameva, ato yUnaM vyAkhyAnapaJcadazakam / SaSThe stamne paJcasaptatitamAdAranya navatitamaparyantaM (75-e0) vyAkhyAnaSomazaka dattaM, tatrAdyaM vyAkhyAnapaJcakaM (75-e) vitIyANuvrataviSayaM, pitIyaM vyAkhyAnapaJcakaM (604) tRtIyANuvrataviSayaM, tataH caramaM vyAkhyAnapaDheM caturthANuvrataviSayam , atra prathamo vijJAgaH samAptaH // saptame stamne ekanavatAdArajya pazcottarazatatamaparyantaM (e1-105) vyAkhyAnapaJcadazakaM vartate, tacca caturthANuvrataviSayameva sakalam / aSTamastamne paJcadaza vyAkhyAnAni (106-120) / atra prathamavyAkhyAnacatuSke ( 106-1.05 ) paJcamANuvrataM, dvitIyacatuSke (110-113) SaSThaM guNavataM, tataH caturdazo-15 ttarazatatama (114) vyAkhyAnAt saptamaguNavataprAraMjaH, tacca vrataM navame stamne trizauttarazatatame (130) / vyAkhyAne samAptimagamat , atra vrate saptadaza vyAkhyAnAni, teSu anakSyAnantakAyarAtrinojananiSedha SANSACROSSA 2010_05 For Private & Personal use only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zugdhavyavasAyAdayo'neka viSayAH prarUpitAH, tata ekatriMzadadhikazatatamavyAkhyAnAt saptatriMzadadhikazatatamavyAkhyAnaM yAvat ( 131-537) aSTamaguNavataM vyAkhyAtam , atra vrate dazamastamnasya vyAkhyAna-10 yaM gatam / tato vyAkhyAnasaptakena ( 130-144) navamaM zidAvrataM, tato vyAkhyAnapaJcakena 2 (145-14e) dazamaM zikSAvrataM, tatrApi caramavyAkhyAnatrayaM (14-14e)aSTAhikAdiparva viSayamasti, tatazcaramaM vyAkhyAnaM ( 150 ) pauSadhAkhyaikAdazavratasatkam , atra dazamastamlaH samAptaH / tata ekAdaza-10 stamne paJcadazavyAkhyAnAtmake prathamavyAkhyAnaikAdazake ( 151-161 ) tadevaikAdazaM zikSAvratam , tatazca-181 ramavyAkhyAnacatuSTaye ( 165-165 ) caramaM ghAdazaM zikSAvratam / ghAdazasvapi vrateSu caturtha suvistRtataraM grAhyataraM ca / atraikAdazaH stamjaH saMpUrNaH / ghAdazastamle paJcadazavyAkhyAnAtmake (166-170) sarvANi vyAkhyAnAni prAyo dAdazavratadhArizrAvakayogyAni jinnajinnavrataviSayANIti kRtvA ritIyakhaemAntargatAni gaNitAni / atra vitIyaH khamo ditIyo vijAgazca samAptaH / | trayodazastamle paJcadazavyAkhyAnAtmake prazramaM (171 ) vyAkhyAnaM madhyamaGgalapradarzakaM, tato jina-18 nakti-zatruJjayayAtrAphala-snAnavidhi-jinapUjAvidhi-mUrtipUjAsiddhyAdyanekadhArmikaviSayAzcarcitAH / caturdazastamlasya paJcadazasu vyAkhyAneSvapi bhinnabhinnaviSayAH kazritAH, tatra prathamaM tIrthakaranAmakarmopArja-12 nasya viMzati sthAnakAni darzayitvA tato jinakalyANakAni samavasaraNasvarUpaM dezanA'ntyakriyA kAlasvarUpaM lAvitIrthakarAdizalAkApuruSasvarUpaM nAvicaturthArakasvarUpamanAgatajinavarNanaM dIpotsavadina 2010_05 C!! For Private & Personal use only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 5 // 2010_05 8 | svarUpaM cetyAdi darzitam / paJcadazastamne paJcadazavya yAnAtmake prathamaM kArtikazuklapratipadyAgyaM jyotkArasvarUpamuktvA pUjAvidhiH jJAnapaJcamIkathA dAnAdidharmacAturvidhyaM zuddhAzuddhatratapAlanaphalamantaraGgazatrujaya ityAdi ca kathayitvA carame vyAkhyAne kArtikI mahimA kathitaH / pomazastamne paJcadazavyAkhyA |nAtmake lezyAsvarUpa - paJcakAraNaiH kAryasiddhi - karmavalavattA - vyajAvavandana - jJAnayukta kriyAsAphalya| navanidAna - nihnavAdikharUpaM prarUpitam / saptadazastamne paJcadazavyAkhyAnAtmake krodhAdiphalaM, krodhAdi| piematyAgaH, dazamAyApratyAkhyAnanedAstatphalaM, daza pratyAkhyAnAni, vratakhaMkana phalaM, maunaikAdazI, samyaktve zaMkAtyAgo, mithyAtvanedAH, pranorAzAtanAphalamityAdayo ninnabhinnaviSayA uktAH / zraSTAdazastamne paJcadazavyAkhyAnAtmake jJAnAcA rasyASTAvapi jedAH darzanAcArasyASTasu nedeSu prathame trayo nedA darzitAH / atra tRtIyo vibhAgaH samAptaH / caturtha vibhAgastu atraiva pUrva prastAvita iti na jUyo likhyate / kiM bahunA / IdRzo grantho dharmajijJAsuprArthyaH ko'pi nAstIti etatpaThanapAThane sajanAH sayatnAH santviti prArthanA / vinA'smi zuddhiviSaye kRte'pi prayale syAccetskhalanaM matimAndyAt dRSTidoSAt mudraNAdidoSAghA tatkSAmyantu sahRdayAH, bodhayantu ca pramAdasthAnAni kRpayA, yena nUyastaviSaye sAvadhAnA javemeti prArthanA / zrI jainadharmaprasArakasajA. saMvat 1979. pauSyazudi 15. bhAvanagara. prastAvanA. // 5 // Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 *6*6*+ vyAkhyAnaM 271 272 273 274 275 276 277 anukramaNikA. ekonaviMzaH stambhaH viSayaH mUDhadRSTinAmaturyadarzanAcAraH upabRMhaNAkhyaH paJcamo darzanAcAraH paJcamadarzanAcArasyaiva stutiH sthirakaraNAhvaH SaSTho darzanAcAraH punaH sthirIkaraNasvarUpam vAtsasyanAmA saptamo darzanAcAraH prajAvakanAmASTamI darzanAcAraH kathAnakaM pazreSThI vairAgyatraya svarUpaM ca kAmadeva zrAvakaH hemacandrasUriH kumArapAlanRpaH (strIca ritram hemacandrasUribodhita kumArapAlaH kumArapAlanRpaH pativratAstrIkRtaM pativAtsalyam ekaH kazcit sAdhuH patrAGkaH 25 6 11 14 10 23 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukrama upadezaprA.lavyAkhyAna 270 27e 200 demarSiH viSayaH kathAnakaM ryAsamitinAmaprathamacAritrAcAraH varadattarSiH bhASAsamitinAmaStiIyacAritrAcAraH rajA sAdhvI eSaNAsamitinAmatRtIyacAritrAcAraH dhanazamo sAdhuH caturthapaJcamau cAritrAcArau prakIrNakadRSTAntAH guptitrayanAmakaSaSThasaptamASTama jinadAsazreSThI, tApasatrayaM, cAritrAcAraH eko munizca. tapatrAcAraH tapastapanahetuH,tapasaHprakArAH,tatra prathamaH / dhanyamuniH prakAraH, saptadazadhA maraNaM ca. tiIyatRtIyau tapaAcArau 'DhaprahArI muniH viMzatitamaH stambhaH rasatyAgakAyakvezAkhyau caturthapaJcamA- / maMgusUriH vAcArI saMdInatAnAmA SaSThastapatrAcAraH | tApasaH skandakamunizca // 6 // . 2010_05 IN For Private & Personal use only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAnaM kathAnakaM mAtaGgaputra: viSayaH prAyazcittanAmA saptamastapatrAcAraH bAlocanAviSayazca paJcANuvrataviSaye prAyazcittatapovarNanam guNavatazikSAvratAhaprAyazcittatapovarNanam dharmakArye damnatyAgaH kAryaH AASASH zae. U9 zae3 e4 vibudhasiMhamUriH dhanezvarasUriH suUziva vijaH rUpIlakSmaNAsAdhvIdRSTAMtazca. paJcAkhyanAravAhakaH arhannakamuniH vipulamatikathA. tantuvAyaH sujakA ca. vasunUtiH susthitamuniH zivamunizca suvratAdimunitrayam harikezI muniH sudharmazreSThI vinayanAmASTamastapatrAcAraH punarvinayavarNanam vaiyAvRttyanAmA navamastapatrAcAraH svAdhyAyanAmA dazamastapatrAcAraH dhyAnanAmekAdazastapatrAcAraH kAyotsarganAmA kAdazastapatrAcAraH sa eva tapAcAraH tapaso mukhyatvam vIyocAraH zae zae zae zaee 300 RE 2010_051 For Private & Personal use only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 ekaviMzaH stambhaH upadaMzaprA. anukrama pikA. patrAH vyAkhyAnaM 301 301 303 R-S 304 305 102 306 105 ~ -RSSCREASERA 307 viSayaH pUrNatAguNaH magnatAguNaH sthiratAguNaH munInAM sthairyam mohatyAgaH jhAnAjJAnaviSayaH zamaguNaH paJcenjiyasvarUpam paJcenjiyasvarUpameva. injiyajayaH jJAnayuktakriyAyAH phalam tRptAtRptasvarUpam. lepyAkhepyasvarUpam maMtripadanindA kathAnaka jayaghoSavijaH somavasuH rAjImatI sanatkumAracakrI. ahedattaH sAlamahAsAlo mRgAputraH sutnakathA kUrmaghayakathA ca sukumArikA sAdhvI. sunAnukumAraH ratisundarIRjhisundarIca budhisundarI guNasundarI zakaTAsamaMtrI ~ 10 // 30e 113 310 311 312 ~ ~ Am ~ ~ SCRI 314 2010_0 For Private & Personal use only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAGka: | 310 12 12 131 vyAkhyAnaM viSayaH kathAnaka / niHspRhatA kAlavaizikamuniH dvAviMzaH stambhaH samyaktvamunitvayoraikyam kurudattaH mahenyaputraH vidyA'vidyA ca samupAlaH vivekaH zramaNa naH 315 mAdhyasthyam ahanmitraH 320 nirnayatA skandakAcAryaH 31 AtmaprazaMsA marIcikumAraH 32 tattvadRSTiH kazcidAcAryaH 353 saMpadhinazvaratA jUmipAlanRpaH 324 karmavaicitryam kadamba vipraH 325 DhaMDhaNArSiH 326 sukozalamuniH 327 lokasaMjhAtyAgaH zvetakRSNaprAsAdau cakuHsvarUpam AyarahitasUriH 133 134 136 130 karmaphalam cittakAgryam 144 145 147 2010_0 For Private & Personal use only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 viSayaH patrAGka: dhana upadezaprA vyAkhyAnaM 32e 330 // // 153 / 331 332 125 333 334 335 336 kathAnaka mU svarUpam saMyatamuniH anunavaprajAvaH zrAnirIvaJcakavaNika trayoviMzaH stambhaH yogatrayam uzitakumAramuniH yazasvarUpam raviguptabrAhmaNaH pravyapUjA lAvapUjA ca dhanasAravaNika dhyAnasvarUpam pakamuniH dhyAnasthAnAni (63) tapaHsvarUpam nandanarSiH punastapaHsvarUpam (rohiNIvratam) rohiNIcaritam saptanayasvarUpam zukakathA strIsaMsarge'pi uttamA na calanti sthUlanAmuniH manuSyanavamukhejatA pAzakadRSTAntaH (cANAkyazrautpattikI buddhiH rohakakathA 157 150 160 163 337 165 167 330 33e 340 16e kathA) || 341 2010_05 For Private & Personal use only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAGka: 343 15 346 1e| vyAkhyAnaM viSayaH kathAnaka 34 vividhamAyuHsvarUpam prakIrNakadRSTAntAH tiIyA'zaraNajAvanA sagaracakriputrAH 344 saMsArAsAratA zrIdattazreSThI 345 hutAzinIparva holikAkathA. caturvizaH stambhaH zrIyazojapusUrizrIbalajamunijJAtam. 30 sukhanabodhisvarUpam SaT munayaH 340 pratyekabudhasvarUpam karakaemunRpaH (prathamapratyeka34e hitIyapratyekabujhaH vimukhanRpaH 350 caturthapratyekabujhaH naggatiH 351 kecikhajAto gRhItavrataM na tyajanti navadevaH 352 zrIjaMbUsvAmicaritam 1 zdaM vyAkhyAnaM phAgunapUrNimAyAmAyAti. 196 *CIRRUSSISKAIDAS budhaH) 1 10 2010_0 For Private & Personal use only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. vyAkhyAnaM patrAGka: anukrama 353 354 viSayaH jAvavandanaphalam javyaH pratibodhaM prAmoti tIrthastavanA, caityajaGgapApakSyopAyazca 355 kathAnaka sAmbakumAraH zreNikanRpaH sAMtumaMtrI kazcinmuniH prahAdananRpazca maGgalakumnaH sudhAdiH DY 223 dharmasya mAhAtmyam gurupaTTAnukramaH tapAbirudaprApyanantaraM gurupaTTAnukramaH zrIhIravijayasUreHsaMbandhaH prAsAdAdivarNanam, prazastiH 2Bmry s sh 2010 For Private & Personal use only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_1 www. ajaya kumAraH ...... anAthamuniH zraccaMkArI jaTTA 4 agnibhUtiH (dviyIyo gaNadharaH ) 4 aSTAdaza nAtrakA H (kuberadattaH kuberadattA) zrazvabrahmacaryam ahammadazAdiH yatimuktaMmuniH ajayadAnadRSTAntAH maradatta mitrAnandau .... .... .... .... .... .... 17 atha samagragranyasthakathAnakAnukramaH / **** stamnaH vyAkhyAnaM 1 3 9 9 e 11 15 17 e 42 50 azoka nRpaH 56 ajayadevasUriH e 105 12 150 216 241 | akAla svAdhyAyadRSTAntAH vyaktavAdI (tRtIyo nihnavaH) 10 10 www. annakamuniH. arhataH arhanmitraH 18 trimuniH (caturthIhnivaH ) 10 10 21 12 .... .... zrAnandazrAvakaH zrArogya vipraH .... kumAraH .... .... .... .... .... .... stamnaH vyAkhyAnaM .... www. 10 4 e 157 262 264 266 26 203 305 31 16 51 72 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 1 // 2010_1 | zrAmravRkSachedakaH ASADhajU timuniH 227 243 | ASADhAcAryaH..... 152 328 | zrAryarata AjI rivaJcakavaNik | ilAcI kumAraH 330 100 10 149 udAyinRpaH (koNikaputraH ) vinayaratnazca vyA0 30 udAyinRpaH (caramarAjarSiH) upadezAnaItopari dRSTAntAH ujhita muniH . rupamadattazreSThI 16 23 .... 13 eko brAhmaNaH ...... eko vidyAdharaH .... .... .... .... .... **** .... po *** **** 16 17 17 12 22 eko muniH zrAzcaryakArakaH eko muniH (kAya gudhau) 6 10 10 Shi Ba 18 eka muniH (guptitropari) ekaH tantuvAyaH eka AcAryaH..... 137 331 12 264 264 299 kUragamumuniH 202 | kArtikazreSThI .... ekaH zukaH gAramardakAcAryaH aMjanA satI ambaruziSyAH 700 U vikA zrAvikA ( dvAdazatratopari ) 11 kRSIvalaH 1 1 .... kUlavAlakaH kAlikAcArya: ( dattamAtukhaH ) 2 kASThamuniH 3 kAmuka striyaH .... .... .... .... .... .... .... www. .... .... .... .... .... .... .... **** 0300 Mian 202 20 zee 22 www. 23 4 6 3 3 4 312 330 60 e 114 162 3 14 17 31 30 41 40 anukrama zikA. // 1 // Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | kozA gaNikA ... | kapilamuniH kevalI .... kRSNa vAsudevaH . ... 4 57 kamarIkapumarIko ..... kAkajaMgha kokAsau ... ee| | sujhakakumAraH .. ... kumArapAlanRpaH, vyAkhyAna-65, 63, 68,01, krodhamityAgopari dRSTAntAH hai| 111, 12e, 16e, 13, 15, 25e, kuMmalikazAcaratnAkarasUrI 264, 274, 276. lukhakamuniH ......... kSatriyaH .... .... 5 3 kubakaziSyaH .... kauzikatApasaH kAmadevazrAvakaH kumAradevacannau rAjaputrau 6 6 marSiH vicitrAjigrahadhArakaH / kalAvatI. kAlavaizikamuniH kucIkarNazreSThiH ... e kurudattaH .... kurumotkurumamuniH (rauja-dhyAnopari)e 131 | kadambavipraH .... ... hai| kezaricoraH (navamavratopari ) 10 150 | ApakamuniH ... ...... kRtapuNyaH ( kayavannA sijI) 15 167 | karakaMkumuniH (prathamaH pratyekabuddhaH)24 / 8|kUmAputraH .... .... 12 10 | gautamasvAmI ... .... REGISTRAMESSE rurn 2010_0 For Private & Personal use only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 anukrama upadezaprA. gautamasvAmI .... 25 | cArudattaH .... .... . 112 guNasundaraH (paryuSitAnnatyAgopari) 115 | citraguptakumAraH(anarthadaekatyAgopari)10 137|| 15guNamaJjarIvaradattau ... 15 15 catvArazcaurAH (sAmAyikavatopari) 10 15018 jJAnavijJAnayukta kriyoparidRSTAntAH 16 235 / cantrAvataMsanRpaH .... goSThAmAhilaH (saptamo nihnavaH) 16 38 campakazreSThI .... ... 11 165 gozAlakaH.... .... 17 254-255 citrakAraH .... .... 13 191 | gaMgAcAryaH (paJcamo nihnavaH) 17 268 caekaruSAcAryaH ......... 10 258 guNasundarI .... 1 313 | caturthapaJcamacAritrAcAropari dRSTAntAH15 282 gurupaTTAvaliH (sudharmasvAmitaH) 25 357-350 | cANAkyaH (manuSyanavapurkhanatoghRtacarmavaNijau .... | paripAzakadRSTAMtaH) .... 23 citAtiputraH .. jamAliH (prathamo nihavaH) .... caemAlaH (zreNikavidyAguruH) 1 jayasenA. caemakauzikaH ... jIrSazreSThI cannAsauM .... .... 5 jinadAsazrAvakaH .... candanamalayAgirI ee jinapAlajinarakSitA AMROMAUSERROCROCOCC 123 2010_0618 For Private & Personal use only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaTilasya mUrkha ziSyaH .... 10 jinadAsazreSThI .... 13 jinadAsasaulAgyadevyo(zIsopari) 15 |jinadAsazreSThI (manoguptau) e di jayaghoSadhijaH .... .. 1 jambUsvAmI ....... ... 24 DhuMDhakamatotpattiH .... 16 DhiMDhaNarSiH (kRSNaputraH) .... 25 tiSyaguptaH (ktiIyo nihavaH) 2 tuMbakadRSTAntaH .... ... 3 trivikramaH .... .... 3 | tilaka zreSThI .... trINi mitrANi (rAtri-nojanopari) tikhajaTTaH .... ... e tetakhIputraH .... .. 15 LASSASSAGAUR 155 / tIrthakarapaJcakaTyANakAni 15 16thI205 10 tAmasItApasaH .... 16 15 rgandhA (zreNikarAjJI) 2 205 devapAlaH .... . 3 301 dAsIputraH ......... 5 355 dazAnanaH .... 13 240 devadIpakasaMbandhikathA 13 325 damayantI .... .... 15 1e dAnopari dRSTAntAH (jagamuzAha40 ___ kumArapAlAdiH)... 15 16-17 40 jAvimavAlikhiau .... 100 dAmannakaH .... .... 17 24e dRDhaprahArI .... .. 1e 125 | urdhyAnasya sthAnAnAM nAmamAtradRSTAntAH53 177 / vimukhamuniH (tRtIyaH pratyekabuddhaH)24 34e RASAKACAAAAACANCE 285 ___JainEducation international 2010_00 For Prve & Personal use only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 SSC anukrama // 3 // pikA. 26 55| upadezaprA. dhanapAlaparimataH .... ... 5 23 / nandiSeNamuniH (pratidinaM daza dharmaruci (anantakAyatyAgopari) e 11 / jIvapratibodhakaH) .... 3 dharmarAjaH (saptamavratopari) ... e 155 / namI rAjarSiH (ktiIyapratyekabuddhaH) 5 dhUtavaNik .... .... e 126 | nAgilaH ... ... 6 dharmabuddhipApabuddhI .... .... e 150 nUpUrapazmitA .... ... dharmadattazreSThI .... .... e 12e nava nandAH .... .... dhanADhyagRhI vRdhazrAvikA ca(sAmAyike)10 130 nandamaNikAraH dhanAvahazreSThI ... .... 15 160 nAgazrIH (kaTutubazAkadAtrI) nidhano vaNika .... .... 15 113 namaskArajApe kathA .... dhanyaH (zAlijanajaginIpatiH).... 15 17 nandanarSiH (mahAvIrajIvaH) dhanazarmA sAdhuH (eSaNAsamitI).... 15 200 | naggatimuniH (caturthapratyekabuddhaH) dhanyamuniH (anazanatapasi) .... 15 204 | puSpacUlA .. . 1 | dhanezvarasUriH (tapaH karaNe'zaktaH) 20 e0 | pAdaliptAcAryaH .... 3 dhanasAravaNik .... 25 333 / paJca rAiyaH nandiSeNaH (vasudevajIvaH) ... 1 11 | padmazekharanRpaH .... KURSUSHOSHXORASA: SASSASSAS ASESIOG s // 3 // s 2010_012 For Private & Personal use only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prajAsagaNadharaH . 4 7 prahAdananRpaH .... puNyasAraH .... .... 6 70 bappanaTTIsUriH .... dipethamazrAvakaH .... .... 107 brahmadattacakrI .... pratikramaNaparyAyASTakopari kathASTakam 153thI157 kampazyA157au sau pRthvIpAkhanRpaH .. 11 164 ko z2AtarI haipauSadhazAsakaraNe saMkSiptaprabandhAH 15 171 bAhubalI pradezI rAjA ......... 15 17e pau naimittiko ..... 18 prajAkaravipraH (satsaMgopari) 15 255 pau kUrmoM priyaMkaranRpaH .... .... 16 16 | budhisundarI ... . 1 312 pakSimArako rAjA ... ke zrAyuSI (sopakramAyuSi dRSTAntAH) 23 pratyAkhyAnaphalopari dRSTAntAH 17 240 | nuvanatikhakamuniH.... ... . pAlakaH (ajavyaH paJcazatI. jAvAnuvarAhamiharau munipIlakaH) ... 17 253 | nartRharinRpaH (zatakatrayakartA) 6 pativAtsaTyakAriNI strI 15 276 jAvamazreSThI ... paJcAsyajJAravAhakA 20 292 | jAvinI kamarekhA ca ... PASSANASSAUISCUSSANAS 220 2010_05 BWI For Private & Personal use only www. a libraryong Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AMA zranukramapikA. upadezaprA./naraTaH (vAdazAkSarIpAThakaH) 10 jerIdRSTAntaH // 4 // logasArazreSThI nUmipAlanRpaH lavadeva (jambUsvAmijIvaH) zva mahAbalakumAraH .... mAnatuMgasUriH mRgAputraH (loDhiyo) .... munisuvratasvAmI matsyaghAtakazcauraH madhubinchaH .... malsInAthaH ..... muJjanRpaH .... mammaNazreSThI mahAnandakumAraH 265 | mugdhazreSThiputraH .. e 267 | mahaNasiMhaH (mAyAkaraNopari) e mRgasundarI (udghocabandhanopari) e 353 mahaNasiMhaH (pratikramaNopari) 10 351 mahAzatakazrAvakaH .... 11 3 mRgabalanabharathakArAH.... 15 35 | munidAne binchupAtaH ... 15 66 mUladevaH ........ 15 70 mUrtipUjAyAM prabandhAH 13 73 mAnapiematyAgopari dRSTAntaH 17 | matsyodaraH .... 101 mAsatusamuniH maMgusUriH ... 100 mAtaMgaputraH .... 113 | mRgAputraH .... e R CACASHESARICANCE // 4 // 2010_0 For Private & Personal use only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 marIcikumAraH (jaratapakriputraH)25 maMgalakuMjaH yA sA sA sA yazovarmanRpaH (nItiviSaye) e 18| yazodharanRpaH yavarAjarSiH yazojapasUriH rohiNeyazcoraH rohiNI satI rohiNI (vikathAkAriNI) : 25 31 / raviguptabrAhmaNaH .... 356 rohiNI (rohiNItapaHkAriNI) rohakaH (zrotpattikIbuddhimAn) lohakhurazcoraH 20 lakSmIpuJjaH ... 14 lohajaMghaH .... 356 lomityAge dRSTAntaH khepazreSTha vajrakarNaH 133 vajrasUriH . 170 vAdI devasUriH 230 vRdhvAdisUriH siyasenadivAvAkarazca 263 vikramanRpaH (ptiIyaH) .... khae vasunRpaH 303 | vegavatI 311 | vazcakazreSThI are rAvaNaH (jAvinAvopari) rohaguptaH (SaSThanihavaH) . rajA sAdhvI (jApAsamitau) 1e rAjimatI .... .... ratisundarI zadhisundarI va 1 2010_0 For Private & Personal use only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SEASES anukrama 26 pae | zrIkAntazreSThI | zIlavatI .... zIlavatI (ditIyA) 150 | zUrasenamahIsenau (anarthadaMDopari) zaMkhazrAvakaH(pauSadhavatopari) ..... oury 10 106 upadezaprA. vijayazreSTha vijayArAjJIca vaskalacIrI // 5 // vidyApatiH |vaMkacUlaH .... haiN| visemirA .... ... viSNukumAramuniH ... varadattarSiH (isimitau) vacanaguptiviSaye dRSTAntaH vibudhasiMhasUriH | vipulamatiH vasujUtiH .... zreNikanRpaH nangeete aaam zubhaMkarazreSThI (devavyopari) zAlivAhananRpakAlikAcAryA 164 13 1eza 14 204 3 .... 170 zAlipaJcakam .. nae she| zItalAcAyaH .... . zravaNamAtragrAhI tApasaH zakaTAkhamaMtrI - 354 zramaNanamaH .... zvetazyAmaprAsAdau 65 zrIdattazreSThI (mAtRputrIkAmukaH) 70 SaT munayaH ... .. 15 327 zrIdharazreSThI.... zreSThinaH SaT putrAH .... zAntinAtha: kAsakara 23 34 // 5 // 347 2010 For Private & Personal use only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudarzanazreSThI ajunamAlI ca 1 e | sumitraH (dazamavatopari) .... 10 sumatinAgilo .... sUryayazAH ..... .. 11 152 sarvajJasUriH (zreSThiputrakamalapratibodhakaH)2 25 | sAgaracandhaH (pauSadhavratopari) 11 160 sukhasA ... . svAmivAtsaTye trayaH prabandhAH 12 150 saMgrAmazUranRpaH ... va saMpratinRpaH .... .. 13 16 13 sakamAlaputraH (zrAvakaH) 47 sayyaMjavasUriH ...... .... 13 sudharmanRpaH .... .... pae | sAgarazreSThI (devavyopari) 13 sukhasaH (kAkhasaukarikaputraH) 51 sAvadhAcAyaH .... ... sudarzanazreSThI ajayA rAjJI ca selakAcAryaH .... .... 324 subujhipradhAnaH sahasramasaH (zraSTamo nihavAdigaMbaraH) 16 23e sUracandhakumArau .... sAgarazreSThI (khojaviSaye) .... 14 sundarazreSThI brAhmaNIca sujUmacakrI sukumAlikA (hitIyA) suvratazreSThI satyakiH sujyeSThA ca .... 103 | sAgarAcAryaH siMhazreSThI .... . sthUlajaH styAnArjinighAyAM dRSTAntAH e 133 | khIcaritropari dRSTAntaH .... as a mecccccc eu 356 174 2010_0 For Private & Personal use only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 31e zranukrama pikA. 33e 343 252 upadezaprA skandakasAdhuH (vIrapranuziSyaH) 20 207 | saMyatamuniH ... ..... sujAzrIH (rUpIlakSmaNAsAdhvI sthUlanAmuniH dhyavRttAntasahitA) .... 20 2e1 | sagaracakriputrAH sujakA sAdhvI(bahuputrikAdevIjIvaH) 20 275 sAMbakumAraH (kRSNaputraH) susthitamuniH(municatuSkakathAsahitaH) 2e-e | sAMtumaMtrI sAdhuzcaikaH sudharmazreSThI 20 300 hemacannAcAryaH somavasuH 1 302 sanatkumAracakrI .... 1 304 sAlamahAsAkhau .... 1 306 harijaprasUriH .... sulamA 1 300 harivAhanaH sukumArikA sAdhvI ( sasakana haribalo mAsikaH | sakamuni jaginI) .... 1 30e haMsarAjaH ..... hIravijayasUriH sujAnukumAraH .... . samupAla: .... 12 317 harikezI muniH | skandakamuniH (ziSyapaJcazatIguruH) 2 320 hutAzanI (holikA) tasukozalamuniH .... ... 2 336 | hIravijayasUricaritam .... CAMERICA RECORKERALA .... 20 // 6 // e 23 345 2435-360 2010_06181 For Private & Personal use only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ v=SGARR parvatithivyAkhyAnAni 5RMA- R stamnaH vyAkhyAnam stamlaH vyAkhyAnam cAturmAsikavyAkhyAnam 104 nUtanavarSaH ..... ..... paryuSaNAparvArAdhanaM (akSara jhAnapaJcamIkathA vyAkhyAnam) .... 1017 kArtikIpUrNimA vArSikakRtyasaMbandhivyAkhyAnam 10 140 monaikAdazI pArAdhanAvazyakakaraNIyam 11 151-152 rohiNIvratakathA .... dIpotsavaparva .... 14 10 / hutAzinIparvakathA .... A AE% NG % 2010_05 For Private & Personal use only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 For Private & Personal use only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrInapadezaprAsAde caturthavinAge // // ekonaviMzaH stamnaH // ekasaptatyadhikadvizatatamaM 21 vyAkhyAnam // atha mUDhadRSTinAmaturyadarzanAcAramAhamithyAdRzAM tapaHpUjAvidyAmantramanAvanam / dRSTvA muhyati yo naiva so'mUDhadRSTiH sNmtH||1|| | spaSTaH / atra nAvArthastu khepazreSThijJAtena zeyaH / tatrAhi-rAjagRhe pure khepazreSThI mithyAtvavAsitAza-2 yo'jUt / tasya guruH zivajUtinAmA''sIt / tasyopadezena zreSThI vApIkUpataTAkanadIhRdAdividhApanaM tatra snAnaM yajJAdikaM vedavAkyarahasyazravaNaM ca vyazItijedamithyAtvAcaraNaM dharmabudhyA karoti sma / yadA svagu-| ruranyadezenyaH samAgavati tadA mahA catuHpaJcayojanAni saMmukhaM yAti / itastatra purodyAne zrIvIra jinaH samavastaH / tatra mitrajinadattazrAmapreritaH zreSThI jJAtanandanavandanArthamAzcaryapredaNArtha cAyayau / zrIpara-18 mezvarajJAnaM sarvatrApyaskhalitaM vijJAyamAni praznAnyakarot-"jagavan ! madgururadhyAtmasvarUpaM tauti, PASSESSE 2010_ds u01 For Private & Personal use only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 1 // 2010_05 32 tatsatyaM na vA ?" / prajuH prAha - "he zreSThin ! adhyAtmaM nAmasthApanA'vyabhAvanedaizcaturvidhaM proktaM / tatrAdyAstrayo nedA jAvAdhyAtmahetavo jJeyAH / jAvAdhyAtmanAM saMpUrNa kArya sidhyati, nAnyathA / tathA kazcidati - zrahamadhyAtmaM jAnAmyanubhavAmi ca tatsaukhyaM tannAI, yataH zabdAdhyAtmani zradhyAtmanajanA | jJeyA, na hi kazcidabhyAramaM mUrtimAn padArtho ghaTapaTAdivadasti, yena dAnavidhau grahaNa vidhau ca samAyAti, | ataH zabdAtmani adhyAtmasya najanA -- navati vA na vA / tasmAdarthAdhyAtmanyeva nirvikahipakaM svarUpaM vartate / adhyAtmaM vinA''tmano'nyaH ko'pi nAstyupakArI tAdRzaH / zradhyAtmajJAnasvAdasukhodadheH puro'myadindrado gundakadevAdisaukhyaM bindumAtramapi na syAt / tathA tarkavairAgyazAstrAdiyuktividaH sadadhyA - | tmAgamavarjitAmanekadhA zuSkayukti vitanvanti, tatsarva saMsAravRddhaye dhyeyaM" / zreSThI patra - " jagavan ! kiM tadadhyAtmaM / yuSmAniryadina mupavarNyate ?" / pranurAha - "he zreSThin ! vigatamithyAtvAdhikAramAtmAnamadhikRtya yazuddha kriyAdharmapravartanaM tadadhyAtmaM / yataH - 1 pUrvabandhakAdyAvadguNasthAnaM caturdazam / kramazuddhimatI tAvatkriyA'dhyAtmamayI matA // 1 // pUrvabandhake jAte saMpUrNasadyogaH prAdurbhavati navamaguNasthAnAccaturdazaM guNasthAnaM yAvat anukrameNa yA kriyA zuddhimatI sA'dhyAtma kiyA zeyA / yaH punarnavAjinandI AhAropadhipUjajhi~gAravapratibandhena yAM kriyAM kuryAtsA'dhyAtmavairiNI vAcyeti / zrata eva zAnto dAnto mokSArthI saGguruM yathArthaprarUpakaM jajate / yasmAtpUrvapUjyaizcaturthaguNasthAnAdAranyaikAdaza guNazreyaH proktAH / tathAhi staMbha. 19 // 1 // Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_ samma desa virai visaMjo daMsakhavage thA / mohasamasaMtakhavago khIesajogizvara guNaseDhI // 1 // yathAkramamamI proktA zrasaGkhyaguNa nirjarAH / yatitavyamato'dhyAtmavRddhaye kalayA'pi hi // 1 // samyagjJAnasaMyuktA yA kriyA sA paJcamaguNasthAnAdAratyaiva pravartate, caturthaguNasthAne tu zuzrUSAdyA kriyocitA zraprAptasvarNAlaGkArANAM rajatAbharaNamiveti" / punaH zrIparameSTinaM zreSThI vairAgyasyArtha svarUpaM ca papracha, tadA prajuH prAha - "javahetuSu viSayeSu pravRttito javanairguNyadarzanaM nirAbAdhaM vairAgyaM syAt / uktaM ca kRtvA viSayatyAgaM yo vairAgyaM didhIrSati / zrapathyamaparityajya sa rogohada miThati // 1 // yA bakavRtyA vA nIcaiH pazyanti durdhyAnaM ca na muJcanti te dhArmikAjAsA narakAvaTe kSipanti svAtmAnaM / ye punaH samyagjJAninaste viSayAn dRSTvA'pi naiva svavairAgyaM tyajanti / yataHdAruyantrasyapAJcAlI nRtyatulyAH pravRttayaH / yogino naiva bAdhAyai jJAnino lokavartinaH // 1 // audAsInyaphale jJAne paripAkamupeyupi / caturthe'pi guNasthAne tadvairAgyaM vyavasthitam // 2 // tacca vairAgyaM trividhaM proktaM - prathamaM duHkhagarjitaM, dvitIyaM mohagarjitaM tRtIyaM jJAnagarjitaM vairAgyaM / tatrAdyaM putramitradhanadhAnyAdisaukhye cintitavastustome'prApte sati tavastuvinAze rA duHkhAtsaMsArogalakSaNaM vairAgyaM jAyate tadduHkhagarjitaM, kadAciccintitavastulAne tatkAlaM vinipAto'pi tasya vairAgyasya javati, tadvairAgyavanuSkatarkasAhityadodhakagItarUpakAdikaM kiJcit paThanti evanti dhyAyanti ca tatsarva Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 At stana.17 upadezaprA. nijAjISTaviSayAprAptiyogenaiva jJeyaM / tathA ca te lokAnAM pura zvaM nAvayanti-"aho! saMsAre ko'pi hai IM kasyApi nAsti, devena sarva hata, vinAzitaM, mRtyunA sarva grasitaM, dhikkAraH saMsArasvarUpaM prati" ityaadi| punaH punarsapati, tatsarvaM cintitapadArthAprAptyaiva, ato vyartha, nedaM pAramArthikaM vairAgyaM, anekeSAM jIvA-18 nAmanekadhA(zaH)sametIdaM" / atrAha-"nanu nagavan ! tarhi vairAgyanAmani kathamidamAkhapitaM ?" / pranuH pAha-"kazcikrIvo'nena bIjena pAramArthikamapi vairAgyaM vitanoti, ato vairAgyamadhye gaNitaM / vitIyaM mohagarnavairAgyaM kuzAstrAcyAsasaMjUtasaMsAranairguNyadarzanAdvAkhatapasvinAM navati, tAmakhitApasapUraNavakakhaciriprasannacanmapitRsomacanmAdInAmiva yathArthapRthivyAdijIvasvarUpavastutattvaviparyayagrahapAteSAM vairAgyamajhAnagarjitaM jJeyaM / api ca jainA api ye viruddhArthanApiNaH siddhAntAn paThitvA jIvanti, svAzramagopanArthamaTpazaktiyuktA api prajUtazaktyA kriyAM darzayanti, teSAmapi na || hai tAttvikaM vairAgyaM / yataH amISAM prazamo'pyuccairdoSapoSAya kevalam / antrniviinvissmjvraanujvsnninH||1|| | iti / tRtIyaM jJAnagarne vairAgyaM tu tasya sthAdyasya syAvAdinaH svaparAgamagocarA buddhiH / syAt / kasyacipiraktasyApi zAstrArthabodhanAt kasmiMzcit pahe ekAntanayakugrahaH syAt tasya na jJAnaganatA jJeyA / uktaM ca x utsarge cApavAde'pi vyavahAreSu(ca)nizcaye / jJAne karmaNi vAdazcenna tadA jJAnagarjatA // 1 // 406 CASTRO* // 2 // 2010_0 For Private & Personal use only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_0 35 ye parApavAdaceSTAsu mUkAndhavadhiropamA mAdhyasthyabuddhyA sarvatra hitacintakA zrAjJAruciyuktAzca te jJAnagarjavairAgyamanuvanti / yataH - svAvAnnaiva valanaM cidAnandamayAtsadA / vairAgyasya tRtIyasya smRteyaM lakSaNAvaliH // 1 // punaH zreSThI jinaM paprala - " prAgyuSmA niradhyAtmaM varNitaM tadbhAvAdhyAtmaM kasmin vairAgye'vatarati ?" tadA zrI jino'vocat viSayeSu guNeSu ca didhA, bhuvi vairAgyamidaM pravartate / paraM prathamaM prakIrtitaM paramadhyAtma budhairdvitIyakam // 1 // kamI vastu prApya vairAgyaM jAyate, dvitIyaM guNapratyayikaM vairAgyaM syAt / tatra prathamamaparamanutkRSTaM mithyAtvAdipApahetusamanvitatvAt, tanmadhye prAguktau chau nedAvantarbhavataH / paramutkRSTaM dvitIyama| dhyAtmamayaM tRtIyaM jJAnagarja buddhimadbhirnigaditaM (iti) / te utkRSTavairAgyavanto yogiMno viSayaparAmukhAH sadA syuH / uktaM ca na mude mRganAjima likA - lavalI candanacandrasaurajam / viduSAM nirupAdhibAdhita - smarazIlena sugandhivarSmaNAm // 1 // kastUrI mAlatI puSpacandanacarcitagAtrasugandho jJAninAM harSAya na syAt nirupAdhikaguNena tyaktakanda|pacAreNa sadA sugandhivapuSAM viduSAM jJAnamanatveneti / punaste jJAninaH samyagupayogaM na jahati / yataH - Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 3 // 2010_08 36 upayogamupaiti yacciraM, harate yanna vijAdamArutaH / na tataH khalu zIlasauranA - daparasminniha yujyate ratiH // 1 // cirakAlenApi vibhAvavAyustasyopayogaM na harate iti / madhurairna rasairadhIratA, kvacanAdhyAtmasudhA lihAM satAm / rasaiH kusumairivAlinAM prasaratpadmaparAgamodi ( joji ) nAm // 1 // zradhyAtmAmRtarasasvAdavatAM madhurai rasairdRSTvA'pi kvacanAdhIratA'sthairya nopajAyate vikacapaGkajaparAgattojinAmAlInAM virasaiH kusumairiveti / hRdi nirvRtimevavitAM, na mude candanakSepanA vidhiH / vimalatvamupeyuSAM sadA, salilasnAna kalA'pi niSphakhA // 1 // ajasraM mithyAtvAviratikaSAyamalApagamavatAM manasi saMsArasukhaduHkha nirvRtimeva dadhatAM candanakhepanAdivikAro jasasnAnAdayazca na harSAya jAyanta iti / di viSayAH kilaidikA, na mude ke'pi viraktacetasAm / paralokasukhe'pi niHspRhAH, paramAnandarasAlasA zramI // 1 // vairAgyavatAmihaparalokasukhaspRhA na harSakArakA javantIti / vipulapulA kacAraNa - pravalAzI viSamukhyasandhayaH / staMbha. 15 // 3 // Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 na madAya viraktacetasA - manuSaGgopanatAH palAlavat // 1 // prasaGgaprAptApi labdhayaH palAlapUlakavanna teSAM madArtha syAt / 1 hRdaye na zive'pi bubdhatA, sadanuSThAnamasaGgamaGgati / puruSasya dazeyamiSyate, sahajAnandataraGgaraGgitA // 1 // prasaGgAnuSThAnabalena kriyAM karoti, paraM tasya spRhA zive'pi nAsti / ityAditattvasvarUpaM zrutvA zreSThI prabuddhaH svAminamiti papracha - " he svAmin ! IdRzaM pratyakSaM jagavaduktamAtmanaH svakIyarUpaM muktvA'nye'neka - | zAstrajJAstApasAdayazca jIvAditattvAnyavijJAya " dharmakriyAM kurmahe vayaM" iti manyante, tatsarvamAkAzaromanthanakaTTapaM khasviti" / prajuH prAha - "he zreSThin ! kecitsupuNyA jIvAH pUrvajavAdAgannunti, atrApi kRtasupu| payAH paratrAvinA zisaukhyavanto jayanti, jarata bAhubayajaya kumArAdivat / kecitsupuNyA zrAgacchanti, akRtapuNyAzca yAnti, kozikavat / kecinniH puNyA ganti supuNyA yAnti paratra ca kAlasaukarikaputrasulasavat / kecinniH puNyA zrAganhanti, niHpuNyAzca gacchanti, duHkhapuruSavat, te vihAmutra ca duHkhinaH" / ityAdidharmopadezaM zrutvA zrAddhadharma prapede tataH sarvA mithyAtva kriyAM na kurute tadA pUrvaparicitAH samA - nadharmANo vadanti - "zrayaM zreSThI mUrkhaH kulakramAgataM dharmaM tyaktvA jainadharma kurute" / tachrutvA zreSThI nAnAvidhaikAntavAdinAM mataM nAGgIkaroti, svaSTaM dharmaM vidhatte, yataH- sarvathA svahitamAcaraNIyaM kiM kariSyati jano bahujarUpaH / vidyate sa na hi kazciDupAyaH, sarvalokaparitoSakaro yaH // 1 // Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u4 H upadezaprA. itaH zivajUtistatrAgataH / zreSThI tu saMmukhaM na gataH / tatastApaso dadhyau-"ayaM prAgmannAma zrutvA tUrNa saMja. 1e paJca yojanAni animukhametyAnahapAM paryupAstiM vyatanot , idAnIM sukhapraznamapi na preSayati" / tataH / lAkhajaktajanamukhAttaM zrAvArajagazurudharmaprAptaM zrutvA svaziSyaM tadAkAraNArtha preSitavAn / ziSyaH zreSThinaM| svagurUktAzIrvacanaM dattvA pAha-"majurustvAM punaH punaH smarati" / zreSThI smAha-"gRNAti pRthivyA-13 |diSaTkAyaSaDvyavyAptaM lokasvarUpamadhyAtmAditattvaM kathayati tadanusAreNa svacetanAdharma vitanoti sata eva guruH, nAnyaH / kimartha tvazururmA smarati ? yadyannAdiprayojanaM tadA sukhena pUrvasmAdapyadhikataraM gRhANa / pUrva kandamUkhazAkapatrAdisadoSAhapamUTyAzanAdinirjaktiH kRtA, adhunA bahumUlyanirdoSakAlA-18 tItApagatapayaHpiemaghRtapUraniSpannapakvAnnAdikaM yathecaM svIkuru / marmAcAryairanukampAdAnaM na niSiddha, dAnazauemo'haM jAtaH, madAtmano dharmahIkhanA yUyaM mA vitanuta" / iti vAkyaM zrutvA sa ziSyaH svagu-15 vanyaNe sametya tayuktaM nivedya pAha-"zreSThijapanavivekastu pUrvasmAdapyadhiko vidyate, aho'sya | cAturya!" / tataH svayaM zivajUtiretya tamavak-"tvaM kena dhUrtena vipratArito'si ? ubAnAdyapi na kuruSe, tannAI / mama sAmarthya tvayA na dRSTaM, paraM pazya tvaM cakuA mannaktAnAmidaM pratyahaM svargasaukhyaM | jAtaM, tapiparItAnAM zvajrapatanaM" iti sarva mantravidyAbalena darzitaM / tadA zreSThI dadhyau-"nUnamindhajAsamidaM, paraM svargazvanapradAnazaktiH svakRtakarmaNAmevAsti / aho! khokotsaraM zrIvIraparamAtmano dhairya! 1 kAsAtItadoSarahiteti kayacit zeyam. SSSSSSSSSS // 4 // ___ 2010-05 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010 0879 - anantakhabdhisaMyukto'pi mAnAhaGkArAdisampRkto nAnUt" / tatastApasaM smAha - "vipukhakiMpulAka cArapAdilabdhiyuktopi yo na kupyet sa eva vairAgyavAn, yadi tvadAtmano mamatA na vigatA tarhi sarvamayogyaM / yata uktaM ca niSkAraNa vizvavatsalaiH viSayaiH kiM parityakairjAgarti mamatA yadi / tyAgAtkazzukamAtrasya nunago na hi nirviSaH // 1 // kaSTena hi guNagrAmaM prakaTIkurute muniH / mamatArAkSasI sarva jakSyatyekalIlayA // 2 // kAmarudezakha vakIvarUpajartAraM pazuM vidhAya rAgarUpavidyauSadhibalAnmamatArUpastrIbhiH saha krImAM karotIti / atastvaM he tapodhana ! mamatAsaGgato'dhyAtmalezavivarjitaH snAnAdidharma kurvan kArayannanumodayan duHkhI jAvI, ato'STAdazapApasthAna vigate viratidharme mano nidhehi, kiM mudhA martyajanma saMsArAvaTe pAtayasi ?" / tataH sa tApasastaM jinanaktaM saMpUrNa vijJAya svAzrame gataH / zreSThI tu gRhakArya sarva kurvannapi sarvatra jJAnadharmamamuJcan samasta kuTumbaM dharmAcArasamanvitaM cakAra / tataH svAtmAnaM dIkSApAlanasamartha jJAtvA dIkSAM kakSIkRtya sarvakarmakSayAtkevalajJAnaM muktiM ca prApeti / ekAntapakSaM jinanAthadUSitaM hitvA sadadhyAtmavirAgabhUSitaH / so (yo) mUDhadRSTiM na yayau kusaMstavaiH, pratyUta samyaktvaratiM tu yo dadhau // 1 // 1 dIrghokAra zvintyaH. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 upadezaprA. // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvekonaviMza stamle ekasaptatyadhikadizatatamaM 271 vyAkhyAnam // stana. 1e // 5 // 50-500 dvisaptatyadhikadvizatatamaM vyAkhyAnam // athopabRMhaNAkhyaM paJcamaM darzanAcAramAhadharmodyoto mahAn yena vihito jainazAsane / tasyopabRMhaNA kAryA guruni vavRSye // 1 // zsAdhitA eva tuSyanti surAdayo narAdayaH / sveSTakArya ca kurvanti loke lokottare'pi ca // 2 // spaSTau / navaraM upabRMhaNA nAma prazaMsA, sA ca loke'pyatyantabahuguNA, prAyastayaiva bahUnAM nirvAha-12 18darzanAt , parijanAdayaH prazaMsitA eva prAyaH samyakkAryaM kurvanti, nRpAdayo'pi gItakavitAdinistoSitA 8 sa eva sahasralakSAdyapi pradade karNalojavikramAdivat , surA api stutyAdiniH zlAghitA eva tuSyanti / surapriyayakSAdivat , evaM lokottare'pi tapaHsvAdhyAyakavitvapuSkaravihAravAdijayaparISahasahanAdikaM 2 dharmakArya yena kRtaM tasya stutiNurvAdibhiH yathArhA kaaryaa| ye pramAdavazato na stuvanti teSAM go ruSa-18 hai surivatsIdati / uktaM ca jo puNa pamAyarDa dappaLa va uvavhaNe na vahilA / nAsijA appaNaM muNijaNaM ca so ruddasUri va // 1 // OSCARROSSERISTAS 2010 For Private & Personal use only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 1 zrI virajinanAyakenApi sajAsamakSaM zrIkAmadevagRhasthaH prazaMsitaH tathAhi saptamAGgAnusAreNa| campApurvI zrIkAmadevagRhastharAjo nAnAryAsukhAJcito vasati sma / tasya SaTkoTivyaM bhUmimadhye'sti gopitaM tanmitaM ivyaM vyApAra nimitta, punastanmitaM ivyaM gRhavyApAre cAsti, SaT gokulAni vidyante SaSTisahasramitaM godhanamityarthaH / ekadA zrIvIraH pUrNajacaitye samavasRtaH / tadA zrI jinavandanArthaM lokAnusAreNa kAmadevaH sametaH / zrIvIraM praNamya dezanAM zrutvA prabuddhaH zrAnandazrAvakavat zrAvakadharme jagrAha / nijagRhe sametya solAsaM dharmapratipattisvarUpaM nAryAyai niveditaM tayA'pi maharSyA zrImanuM praNamya | zivAnandAvadgRhidharmaH svIkRtaH / evaM tasya kAmadevasya caturdaza varSANi savratAni gatAni / tataH paJcadaze varSe ekadA nizIthe dharmajAgarikAyAM dhyAtaM - " gRhajAraM putreSu nyasyAhaM ekAdaza pratimA vahAmi " tataH prajAte putreSu gRhajAraM nyasya pauSadhazAlAyAM darjasaMstArakamAruhya jinaM smaran zrAnandazrAvadyayoktAH pratimA vahati / athAnyadA nizAyAM mithyAdRSTiH ko'pi suraH saudharmendra kRtaprazaMsAmazraddadhAnaH | tatrAgatya devazaktyA mahaddI jatsarUpaM kRtvA taM jApayati sma, prAha ca - "yadi tvaM dharma na tyajasi tadA tIkSNakhaGgaghAtenAkAle tava jIvitaM hariSyAmi tvamapyArtadhyAnAdito'nantadurgatiduHkhaM prApsyasi" evaM punaH punaH proktaM, tathApi zreSThinamanItaM jJAtvA kruddhaH khaGgaprahArA~zcakAra, tato'pi na kubdhaH zreSThI, tadanu sa suro jayAnakaM karirUpaM vyatanot, smA ca "re re damjodadhe ! zranena zuekAdaramenollAsya gagana utkSepsyAmi, bhUmau patitazcaturbhiH pAdaizvarNayiSyAmi" ityuktvA svazaktiM sarvAM prakaTIkRtya karirUpeNa Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 6 // 2010_0 mahAn parISadaH kRtaH, tathApyahubdhaM taM dojanArtha punarmahAjayapradaM viSadhararUpamanekaphaNaphUtkArAkI vidhAyAvocat - " jo aprArthyaprArthaka ! zrI vIradhUrtadharma muzca mama praNamanaM kuru, anyathA viSavedanAkulo durgatiM gamiSyasi " ityAdivacanairakubdhaH / yataH -- evaM do ta sAdA so jiminIsa asuro / kAU tinniveDhe galammi so masai nikkaruNaM // 1 // taM veNaM sato hi zrAsato mammi suhAeM / hiyayaraM so jAya samaraMto vacjhamANa jiNaM // 2 // ityAdibahuvidhaM svazaktyanusAreNa sarva vIrya sureNa sphoritaM, tathApi tasya avyajAvazaktihnanArtha - makSamaH prAptazramaH zrAntaH suraH praNamya taM smAha - "he zrAddha ! dhanyastvaM mAyAmahI dAraNa sArasI rasama / paramadhIra ! zrI vIraparameSThiproktamArgarasika ! tvadAtmagatasudRDhadarzanAdarzadarzanAnmama samyagdarzanasvarUpaM prakaTaM jAtaM, praNaSTamanAdimithyAtvakudarzanaM / tava dharmAcAryaH zrI traileyaH, mama dharmAcAryastvameva, tvaM satyazcandanataru nijaH parISadAn prApya samyaktvasuvAsanApradAyakatvena / madaparAdhaM kSamethAH " / ityAdi stutvA svargAdAgamanahetumuktvA prAha - " adhunA'haM samyaktvarikta zrAgataH, tadbhutaH svarga yAsyAmi, tvayA suSThu kRtaM, eka mithyAtvarUpavastuto riktIkRtaH, ekasudarzanadAnavastutazca nRto viditaH, tava kenApyakakhanIyaM cAturye" / ityuktvA pradakSiNAtrayaM dattvA zreSThyupakAraM smaran svarjagAma / atha zreSThI staMja. 15 // 6 // Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyotsarga pArayitvA tatra samavasRtazrIvIravandanArtha yayau / zrIpranu dazaparSanmadhye kAmadevaM prAha tvayA rAtrimadhye jayakarA etatsvarUpAstrayaH parISahAH suSTu soDhAH, manAgdharmadhyAnaM na muktaM, tena sureNa 6 samanyunA sarvA devazaktiH prakaTIkRtA, tvayA'pi svAtmazaktivIryamadInamanasA sthiraM vihitaM, tava vrata-18 pAkhanaM merugirivadaprakampaM / tataH punaH sa suraHkSAmayitvA gtH| ityAdinA tasya dharmadAya prazasya zrIvIraH sarvasAdhUnAkAryamAM zikSA smAha-"noH sAdhavo gautamAdayaH ! cedgRhastho'pIdRgupasargAn / 18 sahate tarhi yuSmAnirvizeSataH soDhavyAste / yUyaM tu parISahasainyasamUhajayanArtha dharmadhvajAdirUpavIravalayaM 8 dadhAnA vartadhve" / iti zrutvA sarve'pi tahattivAkyena tadaGgIkRtya kAmadevazreSThivarNanaM vidadhuH / tataH zreSThI svagRha etyAnandazrAvadekAdaza pratimAH saMpUrNA vidhAya viMzativarSANi yAvajinadharma | tAprapAkhya mAsasaMlekhanayA prazramakahape'ruNAjavimAne catuHpaTyAyurvaimAnikasuro jAtaH / tatazcayutvA mahAvidehe sidhiM prApsyati // saMsarge'pyupasargANAM dRDhavrataparAyaNAH / dhanyAste kAmadevAdyAH sAdhyAstIyakRtAmapi // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvekonaviM zastamne visaptatyadhikadizatatamaM 275 vyAkhyAnam // ESTACARICA SA SAIRAUSASIA JainEducation International 2010_05 For Private & Personal use only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 SAREESLUSA upadezaprA. trisaptatyadhikadizatatamaM 233 vyAkhyAnam // staMca. 1e atha punastasyaiva stutimAhasaMjUtivijayezena sthUlanamo hi saMstutaH / nUpAmAtyAdayo nUnaM zvAghitA hemasUribhiH // 1 // spaSTaH / zrIsaMjUtivijayena guruNA vezyAgRhe caturmAsIM kRtvA''gan sthUlanamo dUrAvIdaya "aho / 15uSkarakArakaH !" itivacanena saMstutaH zlAdhitazceti darzanAcAracAriniravazyamupabRMhaNA guNiguNa-15 vRkSyartha vidheyA / atrArthe hemasUreH saMbandhaH, tathAhi-ekadA zrIkumArapAlaH saurASTradezIyaM samaranAmanUpaM nigrahItuM zrImaudayanAmAtya prAhiNot / sa tu pAdaliptapure zrIvIraM natvA zrISanadevaM ninaMsuH 2 | puraH prayANakAya samagrasAmantAnAdizya svayaM zatruJjayaM jagAma / avyastavaM pUrNa vidhAya jinAvagrahA-18 dahiH sthitvA tRtIyanaiSedhikI kRtvA caityavandanAM yAvavidhatte tAvatpradIpavartimAdAya mUSakaH kASTha-18 mayaprAsAdabile pravizan devAGgArcakai rakSitaH / tadanu mantrI svasamAdhinaGgakASThaprAsAdApAyasaMjavAdinA dUno dhyAtavAn dhigasmAn kSitipApAravyApArakaparAgaNAn / jIrNacaityamidaM ye na progharAmaH damA api // 1 // | tayA zriyA ca kiM mApapApavyApArajAtayA / kRtArthyate na tIrthAdau yA niveshyaa'dhikaarijiH||2||3 iti / tadanu jIrNodhAraM cikIrSuH zrIdevapAdAnAM purato brahmaikajaktajUzayanatAmbUlatyAgAdyanigrahAna jagrAha / tata uttIrya kRtaprayANaH svaskandhAvAramupetya tena pratyarthinA samare saMjAyamAne svasainye jagne SUSASHES 2010-11 www.sainelibrary.org Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AUCAUS 15 svayaM saGgrAme vairibalaM dArayan ripuprahArajarjarito'pi mantrI bANena samaraM nihatya svanRpAjJAM aGge nivezya pazcApakhitaH / mArge vairiprahAravedanAnimIlitekSaNo mUrchitaH papAta / pavanAdyupacAraiH prAptasaMjJaH sakaruNaM / krandana sAmantaiH pRSTaH svamanasaH zaTyacatuSTayaM prAha-"Ambamasya daemanAyakatvaM 1, zrIzatruJjaye pASAemayaprAsAdanirmApaNaM 2, zrIraivatAcale navInapadyAnirmApaNaM 3, idAnImavasAne niyAmakaguruM vinA mRtyuH / iti / tataH sAmantA "zrAdyatrayaM tavAGgajo bAharadevaH kArayiSyati, atrArthe vayaM pratinuvaH ArAdhanArtha ca sAdhugAnayAmaH" ityuktvA kamapi vaevaM sAdhuveSadharaM kRtvA'ye cAnIya "samAgatA gurava" iti mantriNe kathayAmAsuH / mantrI taM gautamamivAnamya dAyitvA'khilAjhinaH / ninditvA suritaM puNyamagaNyamanumodya ca // 1 // al mantrI svargamagamat / vaeustu "aho ! muniveSamahimA! yadahaM jikSAcaro'pi sarvalokaparAnavapAtramapi jagapanyena mantriNA vanditaH, tadayaM jAvato'pi me zaraNaM" iti nizcitya zrIraivate SaSTi-14 paNairdevayaM jgaam| kRtopabRMhaNA zudhA sacivodayanAdiniH / tAM zrutvA sthairyamAdhAya sa vaNThaH svaryayau girau // 1 // 15 te'pi sAmantAH pattane zrIcauyukyAya vairikhadamyAdi prAnRtIkRtya zrIjadayanAmAtyavIravRttAdi nivedya / rAjJA saha vAhamAmbamagRhe gatvA tayoH zokamuttArya procuH yuvAM yadi piturnako dharmamarmavidAvapi / udhriyeAM tadA tIrthe gRhItvA tadanigrahAn // 1 // 2010_0 For Private & Personal use only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 8 // 2010_05 46 manyadapi prAyo nRNAM duHkhAya jAyate / yaddevasya iNaM tattu mahADuHkha nibandhanam // 2 // stutyAH sutAsta eva syuH pitaraM mocayanti ye / ruNA devaruNAttAtaM mocayethAM yuvAM tataH // 3 // savitaryastamApanne manAgapi hi tatpadam / zranucarantastanayA nindyante zanivajanaiH // 4 // ititavaco'mRtairullAsitau bAhamAmbamau ekaikamanigrahaM jagRhatuH / zrI vAmena nijAparamAtRkAmbarubandhave daramanAyakapadaM dApitaM svayaM rAjAjJAmAdAya raivate triSaSTilakSaNavyavyayena sugamAM navAM padyAmambikAprakSiptAkSa mArgeNa kArayitvA zrIzatruJjayatalahaTTikAyAmAvAsAn dApayitvA sasainyastasthau / melitA anekasUtradhArAH / caityoddhAraM zrutvA samAyAtA bahava inyAH / tadavasare TI mANakavAstavyo jImaH kuta| pikaH SaDSammanIvikastatra kaTake ghRtaM vikrIya zuddhavyavahAreNa rUpakAdhikaM ammamArjayat / rUpakapuSpaiH zrIpratuM prapUjya pazcAdAyAtaH kaTakAnta itastato bhraman zrIvAgbhaTamantriNamanekajanasevyamAnaM dauvAri| kairdU kriyamANo'pi dRSTavAn dadhyau ca "ho martyatayA tauyamasya mespi guNaiH punaH / 6yorapyantaraM ralopalayoriva hA kiyat // 1 // iti dhyAyan jImo ghAHsthairgalahastito mantriNA dRSTaH, AkArya pRSTazca / jImenApi ghRta vikrayakhAna| pUjAdi kathitaM / tataH - dhanyastvaM nirdhano'pyevaM yandhimapUjayaH / dharmabandhustvamasi me tataH sAdharmikatvataH // 1 // itIya zreNisamakSaM stutvA'rdhAsane bakhADupavezitaH sa dadhyau - "aho ! jinadharmamahimA ! aho ! *** staMbha. 19 // 8 // Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 18|jinArcanalIlAyita ! yadahaM dariSaziromaNirapi mAnitaH / tasmiMzcAvasare sthUlakhakSA jyA UcuH-18| praviSNustvameko'pi tIrthoghAre'si dhIsakhaH / bandhUniva tathApyasmAn puNye'smin yoktumarhasi // 1 // pitrAdayo'pi vaJcayante kadApi kvApi dhArmikaiH / na tu sAdharmikAH dharmasnehapAzaniyantraNAt // 5 // 8 tato'smaghanamapi tIrthe'tra vinyasya kRtArthIkuru / ityuktvA kanakotkareSu dIyamAneSu tairmantrI teSAM 5 nAmAni lekhayAmAsa vahikAyAM / jImo'pi dadhyau-"yadi sapta ammA mamApi tIrthe laganti tadA kRtArthoM javAmi, paraM stokatvAddAtuM na zaknomi" / mantriNApi tadiGgitAkAranipuNena vAditaH (uktaH) "joH sAdharmika ! dehi tvamapi yadi ditsA'tra tIrthe vijAgo mahAjAgyalacyaH" / ityukto immAn dadau / mantriNA caucityacANAkyena tasya nAma sarvenyanAmopari likhitaM / etadRSTenyAH procuH-"kasmAdevaM / kriyate ?" / mantrI prAha-"anena gRhasarvasvaM dattaM, yuSmAnistu zatAMzamAtramapi na" itimantrivacasA pramuditA sajitAzca / atha mantriNA dIyamAnaM paJcazataummapaTTakUlatrayaM "koTi kaH kANakapardavyayena gamayatIti" niSidhya gRhaM jagAma / patnIpizAcyA binyatA kathitaH sarvo'pi vRttAntaH / puNyodayAt / patnI zubhaM prAha-"javyaM kRtaM yattIrthe jAgo gRhItaH, navyAdapi javyaM tat yanmantridattaM nAgrAhi" iti / atha dhenoH sthANunyAsAya nUtale khanyamAne catuHsahasramitasauvarNaTaGkakalazo khabdhaH / "aho! puNyodayo'dya, tato'yamapi kalazaH puNye dIyate" iti vicintya jAryAyA anumatyA kalazaM lAtvA mantrimupasthitaH, tatsvarUpaM nivedya tIrtho'dhArAya taM kalazaM DhaukayAmAsa, mantrI na gRhNAti, balAnImo datte, 2010_05 For Private & Personal use only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 staMja.52 97" 55 upadezapA. eSamAgrahe rAtrirajAyata / rAtrau kapardiyakSaH prAha-"jo jIma! yena navatA ekarUpakapuSpaiH prathamaji-hA no'pUji, tenAhaM tuSTaH, nidhirmayA dattaH, tadimaM nirvirSa svairaM tva" ityuktvA tiro'yakSaH / jImo'pi 18/prAtaretanmantriNe jJApayitvA svarNaratnapuSpaiH prathamadevamanyarcya nidhiM lAtvA gRhAgato mahenyavatpuNyaparo bajUva / atha sumuhUrte kASThacaityaM dUrIkRtya hiraNmayIM vAstumUrti nUmo vidhinA'dho nyasya kharazilAnyA sAdipUrva varSaSyena pASANacaityaM sNpuurnnmjaayt| vardhApanikAdAturSAtriMzatsvarNajihvAdAnaM |evN harSotsave puna-12I daditIyapuruSeNa "he mantrin / prAsAdo vidIrNaH kenApi hetunA" ityUce, tasyApi viguNa vardhApanikA 8 dattA / pArzvasthaiH kimetaditi pRSTe mantrI prAha-"asmAsu jIvatsu cevidIrNastadA javyaM jAtaM, punarapi / vayameva ditIyocAraM kArayiSyAmaH / tataH pRSTAH sUtradhArAH-"kena hetunA'yaM prAsAdo vidIrNaH ?" diti / tairvijJaptaM- "he mantrirAja ! sajramaprAsAde pavanaH praviSTo na niryAtIti sphuTanahetuH, JamahIne tu prAsAde kriyamANe kArayituH saMtAnAnAva" iti / tataHsaMtAnaH susthiraH kasya sa ca jAvI nave nave / sAMprataM dharmasaMtAna evAstu mama vAstavaH // 1 // iti vimRzya mantriNA bhramanittyorantarAlaM zilAnicitaM vidhAya varSatrayeNa kArito jiirnnodhaarH| triladai rahitAstisraH kovyo avyANi mantriNaH / karmasthAye tu lagnAni vadantyevaM cirNtnaaH||1|| atha pratiSThArtha zrIhemAcAryAn sazrIsaGghAnAkArya mahAmahotsavaiH saMvat 111 varSe zanau sauvarNa-15 1 muMva. 2 namo nASAyAM jamatIti khyAtaH. 3 karmakarAdiSu. 2010_05 For Private & Personal use only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ damakalazadhvajAna pratiSThApya prAsAde nyavezayat / tatra ca devapUjAkRte caturviMzatimArAmAMzcaturviMzati / grAmAMzca dattvA talahaTTikAyAM bAhamapuraM nivezitavAn / tatra trinuvanapAlavihAraH zrIpArzvapratimAlaGkataH kAritaH / evaM lokottaracaritAvadAtaiH prINitAH zrIhemAcAryA vAgjaTamantriNamUcuH jagadharmAdhAraM se gurutaratIrthAdhikaraNaH, tadapyarhanmUlaM se punaradhunA tatpratinidhiH / tedAvAsazcaityaM saciva javatoddhRtya tadidaM, samaM svenoddadhe juvanamapi manye'hamakhitam // 1 // evaM sakalazrIsaGghaH stUyamAnaH sacivasiMhaH pattanaM prAptaH zrInRpaM toSayAmAsa / athAvalaTena pituH / zreyase zrIgupure zrIzakunikAvihArapAramne khanyamAne gartApUre narmadAsAMnidhyAdakasmAmmilitAyAM jUmau nagaditeSu karmakareSu kRpAparavazatayA''tmAnamevAmandaM nindan sakalatraputrastatra kampAM dadau / adhaH-18 tapAte'pyakSatAGgo jAtaH / niHsImatatsattvokaprINitayA kayAciddevatayA strIrUpayA vAditaH "kA hai| tvaM?" ityapRcat / "ahamasya kSetrasyAdhiSThAtrI, tava sattvaparIkSArthametanmayA kRtaM / | stutyastvaM vIrakoTIra yasyedRk sattvamutkaTam / no cekane ghane'pyevaM mRte tvantriyeta kaH // 1 // - ete sarve'pi karmakarA zradatAGgAH santi, asamAdhirna kAryaH, kuru svakArya" ityAdyuktvA devI tiro'dhatta / mantryapi sakuTumbaH karmakarAzca nirgtaaH| tato devInAM jogaM kArayitvA'STAdazahastoccaH zrIsuvrataprAsAdaH zakunikAmuninyagrodhAdimUrtayazca lepamayyaH kaaritaaH| 1 dharmaH. 2 tIrtham. 3 aIn. 5 arhapratimA. 5 arhaDimbAvAsaH. 2010_0 For Private & Personal use only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 10 // 2010_05 50 vikramAdvyomanetrArka 1220 varSe harSAdacI karat / vIrAgraNIH zakunikA vihArovAramambaruH // 1 // pratiSThArtha zrI nRpa masUrisakalasaGghAnAmAkAraNaM kRtaM / mahAmahaiH zrI suvratasvAmipratiSThApUrva parAjita - zrI mallikArjunakozI yazrI kumArapAkhaprasAditaghAtriMzatsvarNaghaTI mitakalaza he madaemapaTTakUlamayadhvajAn yathAvidhi pratiSThApya dattavAn prAsAde / harSotkarSAvezAt prAsAdamUrdhni caTitvA svarNaralotkarAn vavarSa nirIkSitA purA'pyAsIdRSTirjalamayI janaiH / tadA tu dadRze daumasvarNaratnamayI punaH // 1 // ityAdi kavijanaiH stUyamAnaH prAsAdAdavatIrya zrI caulukyaprerita bajaTamantrI zrArAtrikAdi kartumArene zrI suvratapuraH / tatra zrI kumArapAkho vidhikArako'pare sAmantAH kanakadaeka camaradhAriNaH zrIvAjaTAdimantriNaH sarvopaskarasaMpAdinaH ( dakAH) / tatrArAtrikamuttArya maGgalapradIpe kriyamANe dhAtriMzala - dhammadAnaM prajuguNagAyakAnAM dattaM / ityAdilokottaracaritreNApahRtahRdayA vismRtAjanmamanuSyastutiniyamAH zrIguravaH prAduH 1 kiM kRtena na yatra tvaM yatra tvaM kimasau kaliH | kalau cenavato janma kalirastu kRtena kim // 1 // kRte varSasahasreNa tretAyAM hAyanena ca / dvApare yacca mAsena ahorAtreNa tatkalau // 2 // mAmanumadya gurumApatI yathAgataM jagmatuH / atha tatra gatAnAM prabhUNAM zrImadAvanaTasyAkasmikadevI doSAt paryantadazAM gatasya prachannavijJaptikAyAmupAgatAyAM tatkAlameva tasya mahAtmanaH prAsAdazikhare nRtyato mithyAdRzAM devInAM doSaH saMjAtaH ityavadhArya pradoSakAle yazazcandratapodhanena samaM staMbha. 19 // 10 // Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010 05 51 | khagatyA''gatyAtyapa nimeSamAtrAt ( kAlAt) alaGkRtajugupura parisarajuvaH prabhavaH saindhavImanunetuM kRtakAyotsargAH tayA jihvAkarSaNA davagaNanAspadaM nIyamAnA udUkhale zAlitaNDulAn prakSipya yazazcandragabinA pradIyamAne muzalaprahAre prAk prAsAdaprakampaH, dvitIyaprahAre dIyamAne devI mUrtireva svasthAnAmutpatya "vajraprahArejyo rakSa rakSa" ityuccarantI prajozcaraNayornipapAta / imanavadyavidyAbalAttanmUlAnAM mithyAhagavyantarAmarINAM doSaM nigRhya zrImadAbajaTa mulAghasnAnena paTTkRtya yathAgatamaguH iti // saGgharmakRtyaiH sacivAmbamAdayo, labdhaprazaMsA gurumasUritaH / zrutvA tathA dharmaprajAvakAn sadA, zaMsanti santo nanu jAvavRddhaye // 1 // // ityanda dinaparimitopadeza saMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvekonaviMzasta trisaptatyadhikadvizatatamaM 273 vyAkhyAnam // catuHsaptatyadhikadvizatatamaM 274 vyAkhyAnam // sthirakaraNAhvaM SaSThaM darzanAcAramAha pariNAmena gurvAdiSTa kriyAdiSu / sthiratApAdanaM teSAM sIdatAM smAraNAdiniH // 1 // spaSTaH / atrArthe jAvArthastu vakSyamANajAvanayA jJAtena ca jJeyaH - gurvAdiSTa kriyA vinayavaiyAvRttya5 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. karavihAravratapAlanAdayastAsu pramAdAdinA sIdatAM yathAI navApAyadarzanAdihitopadezapUrva smAraNA 8 taMtra. 19 | vAraNAnodanApratinodanAdiniH sthiratA kAryA / yathA pravrajyAprathamadina eva rAtrau pArAsannasaMstAraNasya | gandAgavatsAdhupAdasaMghaTanAdinA vipariNatamanaskasya medhakumArasya zrIvIreNaiva kRtA / uktaM ca| pamhuche sAraNA vuttA aNAyArassa vAraNA / cukkANaM coSaNA jujo nidhuraM pamicoSaNA // 1 // KI thirakaraNaM puNa thero pavattivAvAriesu anjesu / jo jana sIa jaI saMtabalotaM thiraM kunnii||2|| MI yathA zrIhemasUriNA kumAranRpaH zrImadharmavAkye sthirIkRtaH / tathAhi-zrIhemasUritriMzaddazanazudhaye / pratyUSe nityapAThArtha ca svopajhaM ghAdazaprakAzaM yogazAstraM (viMzatiprakAzaM vItarAgastavaM ca) zrIkumAra-13 pAThayati sma / krameNa gRhasthaturyavratAdhikAre'sau zlokaH samAgataH prAptuM pAramapArasya pArAvArasya pAryate / strINAM prakRtivakrANAM strIcaritrasya no punaH // 1 // II arthatastvenaM zlokamadhItya rAjA gurumAha-"he jagavan ! kavayo meruM karkaraM karkaraM ca merumiti || kathayanti tatsatyamAsIt / yataH kaviyaNa kimahI na bemII, jo hoya hiyake sAMna / meruyali karkara kare kakkara merusamAna // 1 // / tenaitAsAmavalAnAM svannAvajIrUNAM caritreSu jagavaJjiritthaM yA puravavodhatA'jyadhAyi sA sarvathA // kavikalA kauzakharUpaiva" iti kadAgrahaparaM nRpaM gururAha-"he nRpa! atrArthe sUrayaH sUrayaH pramAeM / prAgapi jAtasvarUpaM zRNu __Jain Education Intemational 2010_0PM For Private & Personal use only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [] zravantyAM parakAyapravezAdibahuvidyAzAlinaM vikramArkajUpaM sannAsthametya kovida itthaM padyamekamapAThIt-13 "azvaplutaM mAdhavagarjitaM ca" ityAdi / idamAkarNya sakarNo rAjA jagau-"he vipan ! sarve'pyanye'rthAH / satyAH, paraM strIcaritramidaM na sarvadhA zraddadhAmi" iti bhUpoktaM nizamya sa prAha-"he nRpa ! idaM satyataraM 4ApadaM" / nRpaH prAha-"asya zlokapadasya parIkSAM kRtvA tunyaM dAnaM dAsyAmi" iti visRSTe tasmin rAjA nizi nizAcaryA vilokayan ekasya saudhasyAdhastAt sthitayoH kanakazrItilakazrIsaMhayodhyo lika2 yorvArtAmazrauSIt / tadA tilakazriyA kanakazrIH pRSTA-"pariNItA patigRhaM gatA tvaM kiM kariSyasi ?" diti, tadA sA mAhaIAL zayyotpATanagehamArjanapayaHpAvitryaculI kriyaa-sthaalkaalndhaanypessnnnidaagodohtnmndhnaiH|| II pAkaistatpariveSaNaiH samuditai emAdizaucakriyA-kArjarjunanAnhadevRvinayaiH kaSTaM vadhUjIvati // 1 // kiMca paticittAnugAminyahaM sarva javyaM vidhAsyAmi" / zratha cAnyA smAha-"he sakhi ! tvayuktamahaM sarvadA'nyathA kariSye" iti tayorvAkyaM zrutvA nRpaH pranAte tilakazriyaM pariNIya "strINAM caritra" itipadaparIkSArthamekastamnasaudhe tAM vimucya svayameva vaitAkhikaprayogeNAnnapAnAdikAM taccintAM cakAra / aba sA saudhAdhastAmuttIrNa kAmanandaM sArthavAhaM vilokya smarAturA'jani, so'pi tAmudIkSya kAmA-2 turo'jUt / suraGgayA sametena tena samaM rAjhi gate jogAn bujuje / ekadA sanAsthito rAjA-"saba jaga jInA eka ja korI" iti padaM punaH punarjayantaM jidArtha catvarAdiSu camantaM dhananAthaM nAma yoginaM 51 ___JainEducation international 2010 For Private Personal use only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. vIdayeti dadhyau-"nUnamasau svAM patnImevaikAM satI bhanyamAna evaM jaNan Jamati, tenAsya svarUpaMta saMja. 19 | pazyAmi" iti makSikAntaH pravizya sAyaM rAjA tasya pRSThe lagnaH / yoginA'pi kusumatAmbUlapakvAnnAdi / // 12 // khAtvA purAvahirgatvA sidhavaTasyAdhastAdekAM mahatIM zilAmutpAvya tadadhaHsthite jUmigRhe pravivize / rAjA , makSikArUpeNa tatra prAvizat / zratha tasmin yogini svajaTAmadhyamRdaGgAntargatamasmataH prakaTitayA yauvanAdhirUDhayA striyA saha rantvA supte sA strI svakaeu sthitamRdaGgAntargatamasmataH prakaTitenaikena yUnA ciraM 2 cikrIma / tatjAgarAvasare tayA sa yuvA punarjasma nirmame / gataniSeNa tenApi sA kanyA'pi jasma 8 vihitA / etaccaritraM vilokya cakito rAjA prajAte kIrarUpeNa tilakatrIkaramalaJcakAra / atha sAta zukaM paJjare nidhAya zRGkhasAcAlanataH sametena kAmanandena saha saMnnogAdivinodaM vyadhAt / tacceSTitaM / dRSTvA satyaM tatkovidakathitaM padamiti manyamAno rAjakIrastataH samuDDIya svasthAnaM gatvA kIrazarIraM hitvA rAjasajAyAM rAjA tasthau / taM yoginaM tathaiva pure bhramantaM lojanArtha nimantrya tilakazrIgRhe gatvA hai| IIrAkA SamAsanAni nojanAya maemayitvA proce- he yogina! prakaTaya svAM patnI. no cedasinA tvAM patA haniSyAmi" iti bhUpenokte yoginA tathaiva prakaTitA / sA'pi tathaiva rAjJA jaNitA taM yuvAnamAvi-| sazcakAra / "kAmananda ! mA yAhi, samAgaLeha" iti rAjJo vacanena tasminnAgate te sarve'pi bujujire / atha sa yogI tAM kanyAM tasmai yUne dattvA svayaM satyo yogI jAtaH / rAjA'pi kAmanandAya tAM dattvA |taM parimataM maNimauktikAdiniH satkRtya visasarja / 2010_051 For Private & Personal use only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 403 2010_05 vikramapriyatamApi yadeka--- stamnasaudhamuSitA kulaTA'bhUt / strI janastaducito'pyatiyajJA - svairatAM na vijahAtyatikholaH // 1 // iti parazAstraviditaM jJAtamuktvA zrIhemaguruzcaulukyasiMha proce - " atrArthe tvamapi mA nirbandhaM vidhehi / yadi ca vArito'pi saMdehaM na jahAsi tadA'dya sAyaM mRtasya vasudattasya viprasya jvalanArtha samutsukAyAH priyAyAzcaritraM daragRhe gatvA nijAlaya" / guruNA vArito'pi haThato naktaM mRtakadAho na | syAditi iraukasi patimastakamutsaGge nidhAya yoSitastasyAzcaritraM nidadhyau / zratha svairiNInAM ziro - | maNiH sA'pi tatra sthitenaikena madhurasvareNa gAnapareNa mohitA satI tena saha saMjogaM vyadhAt / rAjA'pi tasyA etadbhRzamanucitaM caritaM nirIkSya "dhanyA gurava" iti dhyAyannupasi gRhaM yayau / athodite vau gRhAdAgatya rAjJA citAM praveSTumudyatA seti zikSitA - " he sunage ! kimidaM vimuktajJAnAcaraNaM karoSi ? yataH - koi kaMta kAraNa kASThakSaNa kare, milasyuM kaMtane dhAya / mekho kihAM navi saMve, mekho ThAma na thAya // 1 // anenAcaraNena cintitaM saphalaM syAccettadA dIpavartIsubdhazalanAdInAmapi javet / pUrvopArjitakarmagatigAmuko saGkhyAtayojanAntaritau bhinnabhinnanAmadezasthAnajAtiprAptau dampatI tayoH paraspare psitamikhanaM kadApi na jAyate / kimartha dehaM dahasi ? avinAziparamAtmadhyAne mano nidhehi" ityAdinRpavacAMsi Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 13 // 2010_05 56 na mAnitAni tadA nRpeNa karNe pravizya vannaM tannaktacaritraM procya hakitA - " adhunA caivaM karoSi ?" / iti zrutvA sA rAjAnaM dUrIkRtya lokasamakSamAha - "jo lokAH ! yadasau kumArapAlaH paramadhAmakastanmithyA, yatkarNe pravizya mameti vakti -- de sundari ! mA tvamagnau praviza, madantaH puramalaMkuru tvAmaha - magramahiSIM kariSye, zrahaM jogasukha niHspRhA zravAsyataH pativratA'yogyaM na karomi, azrAvyaM kiM | vadasi / etAvadane kasaukhyairlabdhairapi tvaM tRpto nAjUH ? zrahaM sItAdisatIzIlazIlA" ityAdi bADhavareNa janAnAM puraH pratipAdya sA citAM prAvizat / dhigdhigiti khokairnindito'Jjana digdhamiva zyAmamukhaM vidhAya vajrAhata iva hRdi pIritaH pArthivo nagarAntarAgatya maudhaM praviSTaH / "jvalanodyatAM mahAsatI masau rAjA nRzamanucitamUce" iti catvarAdiSu lokairvidhIyamAneyaM vArtA salile tailabinduriva sakale'pi pure prathitA / enamudantamAkarNya guravo'pi saudhe gatvA rAjAnamU cire - "he nRpa ! dRSTaM strIcaritraM ?" / ityukte rAjoce - " he jagavan ! javadAjJAjaGgaphalaM labdhaM, zratha sakalaGkarmama prANairalaM ityanazanaM kRtvA prANaratyakSyAmIti vadantaM gururAha - " kiM khedaM vadasi / tvamAjanmataH paranArI sahodaro'si, zrImatpa|ramAtmavAkyAnusAreNa svakumatikalpanAM tyaktvA yAni zAstrANi racitAni teSu nyastavAkyAni sarvANi ajheyAni, ekaM svapaM vAkyaM zrutvA tvayA yadyasthairya svIkRtaM tarhi sUkSmapadArtheSu manaHsthitiH kathaM nAvinI 1" / nRpaH prAha - "svAmin! mamAparAdhaM kSamasva, parametadakhIkaM manasyajasraM khATUkaroti" / staMja. 19 // 13 // Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | gururAha-"ekaH paGgurnarastadvArapAsaH sarvametatsvarUpaM jAnAti" / tato sokasamadaM paDarAkArya guruNA | pRSTaH, sa rAtrijAtaM strIcaritraM yathAjAtaM jagau / soko'pi tayuktaM nizamya "vigdhiktA svairiNI" iti nindAM vidhAya nRpamastavIt / zrIyogazAstre gaditaM caritraM, zrutvAGganAnAM kavinoktametat / kUTaM dadhAnaM guruhemasUriH, sthirIcakAreti kumArapAlam // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvekonaviMzastamle catuHsaptatyadhikadhizatatamaM 274 vyAkhyAnam // paJcasaptatyadhikadizatatamaM 125 vyAkhyAnam // zratha punaH sthirIkaraNasvarUpamAhasadanuSThAnasamyaktvamanaHzukhyAdayo guNAH / teSAM tattvArthamAkhyAya dharme damApaH sthirIkRtaH // 1 // spaSTaH / jJAvArthastu jJAtena jJeyaH / tathAhi-pattane aGge zrIkumArapAlanRpaH sAyabaudhyakapilajaiminIyacArvAkAdizAstrarahasyAni zrutvotpannasaMzayaH zrAbATayabrahmacAriNaM zrIhemasUri smAha-"svAmin / 8 hai| sarve'pi matavAdinaH svasvapadaM stuvanti, svasvAnuSThAnAdikaM kurvanti, atra kaH pramANapakSaH?" / guru-12 rAha-"ekAntavAdinaH sarve'pi paramAtmagaditatattvaparAakhA jJeyAH / api cAnuSThAnAni tu paJcavi 2010 05 I I Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 14 // upadezaprA.dhAni santi / zrAhAropadhipUjardhipravRtIhalokajogAzaMsAnvitaM kRtaM zIghra saJcittahantRtvAdhiSAnuSThAna- saMja. 19 mucyate / yathA'hiphenavatsanAgAdisthAvaraviSaM jagamaviSaM sarpAdikaM ca lakSitaM tatkSaNaM hanti, tathedama-2 13/pIti 1 / navAntaradivya jogAjisASeNa yatkRtaM tajaralAnuSThAnaM, kAlAntare svAdRSTapuNyaphale prApte sati, yayA'sarkazvAnaviSaM kujavyasaMyogajanitaM garakhasaMjJakaM viSaM kAlAntare hanti, tathedamapi tattvata iti / praNidhAnAyajAvena samUrtimajIvavRttyAnaM anyo'nyAnuSThAnaM, atra the saMjJe antarjavataH-sokaM sUtra |guruvAkyaM cAnapekSya kizcidanavadhyavasitaM zUnyamanaskaM oghasaMjJayA jJAnaM vinA kurute tadoghasaMjJA kthyte| adhunA kAle zukriyAnveSaNena tIrthocchedaH syAditi vAdinAM lokAcArAd(re)azradhA sA lokasaMjheti | gIyate / tIrthochedaniyA'vizudhAcaraNena gatAnugatikatvataH sUtrakriyAvilopaH syAt / dharmakriyAmA bahavo javAH kurvanti zrato vayamapi kurmastadA mithyAdRzAM dharmaH kadAcana na tyAjyaH syAt / | tasmAgatAnugatyA yat kriyate sUtravarjitam / ghato khokato vA tadananuSThAnameva hi // 1 // | II etadanuSThAnaM tu akAmanirjarAyA aGgamuditaM kAyakvezAdiheti 3 / svopayogapUrva mArgAnusArIjya sadanuSThAnarAgarUpaM ta'tvanuSThAnaM jJeyaM / etaccaturtha caramapujalaparAvartazeSe sati samAyAti / ayaM paramA-16 vartastu dharmasya yauvanakAlo jJeyaH, tadanyaH samasto bAlakAlazca / yathA tAruNyaprApta naraM prati akhiyA | bAsakrImA khajArUpA syAt , tathA dharmarAgeNa sayauvanaM jIvaM prati asakriyA hiye syAditi // 14 // sthAbAdapakSAjJAM puraskRtya saMvegargajacittazuddhitaH kriyAdarastadamRtAnuSThAnaM / yatra samyak praNidhAnaM kAkhA MIRASIDAGLISARIO ___JainEducation International 2010_05 For Private & Personal use only www.sainelibrary.org Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Annnnnnnnnn dipaJcaheturyArthagrahaNaM ca vartata iti 5 / sarvamapi sadanuSThAnaM samyaktvAnvitameva phalaM dadAti / yataHsamyaktvasahitA eva zudhA dAnAdikAH kriyAH / tAsAM molphale proktA yadasya sahakAritA // 1 // api ca samyaktvakriyAmichatA manaHzudhiravazyaM kAryA / yataH ucitamAcaraNaM zujaminchatA, prathamato manasaH khalu zodhanam / gadavatAM yakRte malazodhane, kamupayogamupaiti rasAyanam // 1 // jinavacodhanasAramasimyucaH, kusumasAyakapAvakadIpakaH / ahaha ko'pi manaHpavano balI, zujamatidrumasaMtatinaGgakRt // 2 // manasi khokhatare viparItatA, vacananetrakareGgitagopanA / prajati dhUrtatayA hyanayA'khilaM, nibirudamlaparairmuSitaM jagat // 3 // manaso yadi capalatA tadA sarvAGgaceSTA viparyAsa khajante / prathamato vyavahAranayasthito'zujavikaTapanivRttiparo javet / zunavikaTapamayavratasevayA, harati kaNTaka eva hi kaNTakam // 4 // kaeTakaH kaNTakamapanayatItinyAyena zujavikarApo'zulavikapamapanayatIti / tdnukaanycnnishcykttpnaa-viglitvyvhaarpdaavdhiH| na kimapItivivecanasaMmukhI, javati sarvanivRttisamAdhaye // 5 // 2010_0519 For Private & Personal use only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 upadezamA // 15 // prAptanizcayavicAraNayA vighaTitavyavahAramaryAdazcintayati tadA na kimapi saMkaTapavikaDapo jAyate || staMca. 13 iti / api cAsadmahe svIkRte na manaHzudhiH, na mithyAtvahAniH, na tattvAvAptizca syAt / asanahAgnijvalitaM yadantaH, kva tatra tttvvyvsaayvsiH|| prazAntipuSpANi hitopadeza-phalAni cAnyatra gaveSayanta // 1 // pratAni cIrNAni tapo'pi taptaM, kRtA'pi yatnena ca piemazuddhiH / anUt phalaM yattu na nihnavAnA-masagRhasyaiva hi so'parAdhaH // 5 // asamrahatyAgenaiva kriyAyogajJAnayogayoH zuddhiH syAt / kriyAyogastu zarIrAdicapakhatAtyAgahetukSmaH / jJAnayogastu indhiyArthonmanIjAvAdAtmaratyekalakSaNo sheyH| na hyapramattasAdhUnAM kriyA'pyAvazyakAdikA / niyatA dhyAnazuddhatvAdyadanyairapradaH smRtam // 1 // anyazAstre'pyuktaM ca___ yastvAtmaratireva syAdAtmatRptazca mAnavaH / zrAtmanyeva ca saMtuSTastasya kArya na vidyate // 1 // asmin jJAnayoge'ratyAnandayoH pravezo nAsti, yataHavakAzo niSiyo'sminnaratyAnandayorapi / dhyAnAvaSTamjataH vAstu takriyANAM vikaTapanam // 1 // dehanirvAhamAtrArthA yA'pi nidATanAdikA / kriyA sA jJAnino'saGgAnnaiva dhyAnavighAtinI // // ata eva dRDhasvAntaH kuryAtrAstrAdinA kriyAm / sakalaviSayapratyAharaNAya mhaamtiH||3|| 2010_05X 1 For Private & Personal use only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ EGGSORARLOSOS jJAnI samastaviSayAn jetuM samayoktAM kriyAM tanoti, nAnyaH ko'pi hetuH / yA nizcayaikalInAnAM kriyA nAtiprayojanAH / vyavahAradazAsthAnAM tA evAtiguNAvahAH // 1 // jJAnayogavAn dhyAnamagnatAM zucAM karoti, yataHnirjayaH sthiranAsAgradattadRSTiyate sthitaH / sukhAsanaH prazasyo'nyadizazcAnavalokayan // 1 // dehamadhye zirogrIvamavakraM dhArayan budhaH / dantairasaMspRzan dantAn suzliSTAdharapakSavaH // 2 // zrAtarau parityajya dharme zukne ca dattadhIH / apramatto rato dhyAne jJAnayogI navenmuniH // 3 // tatrAtabhyAne zrAdyatrayakhezyAnAM saMbhavaH anatikviSTanAvAnAM karmaNAM pariNAmataH syAt / etakhyAnaM | pramattAntaguNasthAnAnugaM tiryaggatipradaM sarvapramAdamUlatvAt mahAtmanA tyAjyaM / rau tvatisaMkliSTarUpANAM karmaNAM pariNAmata zrAdyatrizyAnvitaM narakanuHkhadaM dezaviratiparyantasthitikaM dhIrestyAjyaM / khokottare prazaste antye pe dhyAne svIkArye / zuJadhyAnI nenjAdipadaM vAJcati / yataH yatra gati paraM paripAka, pAkazAsanapadaM tRNakahapam / svaprakAzasukhabodhamayaM ta-khyAnameva navanAzi najadhvam // 1 // zrAturairapi janairapi sAkSAt , sutyajA hi viSayA na tu raagH| dhyAnavAstu paramadyutidI, tRptimApya na tamuvati jUyaH // 5 // _JainEducation international 2010_ For Private & Personal use only TI Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ____62 staMja upadezaprA. zrAtmano hi paramAtmani yo'jU-bhedabudhikRta eva vivAdaH / dhyAnasandhikRdamuM vyapanIya, prAganedamanayorvitanoti // 3 // dhyAnamilApakAraNakSamo'muM vivAdamapanIyAtmaparamAtmanoranedaM vistArayatIti / atha sarveSu dhyAne pvAtmadhyAnameva zreSThaM / yataH zrAtmadhyAnaM phaladhyAnamAtmajJAnaM ca muktidam / zrAramajJAnAya tannityaM yatnaH kAryoM mahAtmanA // 1 // jJAte hyAtmani no yo jJAtavyamavaziSyate / ajJAte punaretasmin jJAnamanyannirarthakam // 2 // navAnAmapi tattvAnAM jJAnamAtmaprasidhaye / yenAjIvAdayo jAvAH svanedapratiyoginaH // 3 // ajIvAditattvAni jIvajedasaMbandhIni jJeyAni / dharmAstikAyAdayazcatanAdyupaSTamnenAtmAnameva * sarve upkurvnti| 3 prajAnaimadhyazaktInAM yathA ratnAdajinnatA / jJAnadarzanacAritralakSaNAnAM tathAtmanAm // 4 // nairmadhyavatAM ratnAnAM pranAguNo yathA ratnAnna jinnastatheti / Atmano khakSaNAnAM ca vyavahAreNa jinnatA / SaSTyAdivyapadezena manyate na tu nizcayaH // 5 // | Atmano guNa lakSaNAni ca jJAnAdaya iti saMbandhaH SaSThIviz2aktivyapadezena jJeyaH / vastutastu guNA na svAtmanaH pRthak, anyathA''tmA'nAtmA syAt / jJAnAda(dya)pi jamInavediti caitanyalakSaNa eklaa| AtmA iti mahAsattAsAmAnyena zeyo nizcayamatena / vyavahArastvekendhiyAdijedata zrAtmanAM nAnAtvaM ___ 2010-05K Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manyate, na caitannizcaye yuktaM / zrakhilo nAmakarmakRto leda upAdhijo dhyeyaH / api cAtmA ekakSetra-12 sthito'pi na karmarUpatAM prApnoti ajavyasvannAvatvAdharmAstikAyavat , yataH uSNasyAgneryathA yogAd ghRtamuSNamiti namaH / tathA mUrtAGgasaMvandhAdAtmA mUrta iti namaH // 6 // 2 dRzA'dRzyaM hRdA'grAhyaM vAcAmapi na gocaraH / svaprakAzaM hi yadrUpaM tasya kA nAma mUrtatA // 7 // 31 sannikRSTAnmanovANIkarmaNAmapi pujalAt / viprakRSTAdhanAdezca jAvyaivaM jinnatA''tmanaH // 7 // manovAkpramukhakarmapujalA AtmanaH samIpe santi, dhanAdikapujalAstu dUre vidyante, sarve'pyAtmanaH | pRthagyA iti zrAtmanaH pazcAjIvanavyecyo jinnatvaM / nayAdezAdajIvatvamapIpyate vyaprANadazakajIvanavyatItAH sijA jJAnAdinAvaprANayuktAzcAjIvAH / api cAtmA pugatAtmakapuNyapApAcyAmapi vytiriktH| atrAha ziSyaHpuNyakarma zunaM proktamazujaM pApamucyate / tatkathaM nu zulaM jantUn prapAtayati janmani // 1 // puNyakarma yadi zulaM tarhi tatkathaM jIvAn saMsArAvaTe pAtayati ? gururAhana dyAyasasya bandhasya tapanIyasya tasya ca / pAratatryAvizeSeNa phalajedo'sti kazcana // 2 // sohanigaLa yathA bandhanaM tathA svarNanigamamapi vandhanaM pAravazyAnedena / sarva puNyaphalaM muHkhaM karmodayakRtatvataH / tatra mukhapratIkAre vimUDhAnAM sukhatvadhIH // 3 // dehapuSTenarAmartyanAyakAnAmapi sphuTam / mahAjapoSaNasyeva pariNAmo'tidAruNaH // 4 // 2010_05 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. i: 29 11 2010_05 64 jalaukAH sukhamAninyaH pivantyo rudhiraM yathA / juJjAnA viSayAn yAnti dazAmante'tidAruNAm // 5 // narAmarezAnAmapi dehapuSTyA disaukhyaM tatsarvaM pariNAmakAle vipAkAvasare semukavipraracitameSapoSaNasyebAtiduHkhapradamiti / tIvrAniGgasaMzuSyatpayasAmayasAmiva / yatrautsukyAtsadA'kSANAM taptatA tatra kiM sukham // 6 // yathA tIvrAnitApena zoSitajalalodAnAmiva tathautsukyarUpatApataH sadendriyANAM taptatA, tatra na kimapi saukhyaM tattvata iti / skandhAtskandhAntarArope cArasyeva na tattvataH / zrAhAde'pi duHkhasya saMskAro vinivartate // 9 // ekaskandhAdanyaskandhe jAro nyastaH paraM jArotpATanaM tattvato na gataM tathA'nyatkiJcidduHkhatyAgArtha - mindriyasaukhyaM prakaTIkRtaM punararatisparzAttena ca duHkhasaMskAro na gata iti / nAgaphaNA jogopamo jogonavo'khilaH / vilAsa cihnarUpo'pi jaya heturvivekinAm // 8 // mekatvamApannaM phalataH puNyapApayoH / tAcyAM ninnazcidAnanda zrAtmA nizcayazucitaH // e // tatturIyadazA vyaGgya rUpamAvaraNadayAt / jAtyuSNodyotazIlasya dhananAzA'veriva // 10 // tadAtmasvarUpamayogiguNasthAne ujAgaratAhRturIyadazAprAptau samastakarmakSyAjAyata iti / api ca karmabandhastu rAgadveSAcyAM syAdityAda lohaH svakriyayA'cyeti nAmakopalasannidhau / yathA karma tathA cittaM raktaviSTAtmasannidhau // 11 // staMja. 13 // 17 // Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / yathA camakapASANo khohamAkarSayati, sohazca kriyayA tatra milati, tathA rAgaSe samIpe sati | karmANyAtmAnaM milanti iti / kRSNaH zoNo'pi copAdhi zudhaH sphaTiko yathA / rakto viSTastathaivAtmA saMsargAt puNyapApayoH // 1 // yathA sphaTikazilA kRSNaraktapuSpasaMpRktena(saMparkeNa)kRSNA raktA vopAdhinA dRzyate tathA''tmA'pIti / takhyAnaM sA stutirnaktiH saivoktA paramAtmanaH / puNyapApavihInasya yadrUpasyAnucintanam // 13 // zarIrarUpakhAvaNyavapracatradhvajAdiniH / vaya'te vItarAgasya vAstavI nopavarNanA // 14 // vItarAgasya prAtihAryAdivarNanaM tabastugatavarNanaM neti / . vyavahArastutiH seyaM vItarAgAtmavartinAm / jJAnAdInAM guNAnAM tu varNanA nizcayastutiH // 15 // puNyapApavinirmuktaM tattvatastvavikaTpanam / nityaM brahma sadA dhyeyameSA zudhanayasthitiH // 16 // AznavaH saMvarazcApi nAtmA vijJAnalakSaNaH / yatkarmapujalAdAnanirodhAzravasaMvaraH (rau ) // 1 // zrAzravasaMvarau AtmA na jheyau / yasmAtkarmapujalagrahaNamAnavaH, eSAM rodha eva saMvaraH ata iti / zrAtmA''datte tu ye vaiH svavazaH karmapujalAn / mithyAtvAviratiyogakaSAyAstaM tadAzravAH // 5 // jAvanAdharmacAritraparISahajayAdayaH / zrAzravolledino varmA zrAtmano jAvasaMvarAH // 3 // saMvarasya saptapaJcAzanedA AzravarodhakAH santIti / karmAzravaH saMvarazca nAtmA jinnairnijAzayaiH / karoti na parApekSAmalaMjUSNuH svataH sadA // 4 // JainEducation International 2010_05 For Private & Personal use only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 upadezapA. saMjJa. 15 karmAzravaH ca punaH saMvara AtmA na / AtmA tu jinnairnijapariNAmaiH parApekSAM na karoti, sa tu svajAvato'janaM samartho'stIti / nimittamAtrajUtAstu hiMsA'hiMsAdayo'khilAH / ye paraprANiparyAyA na te svaphalahetavaH // 5 // parajIvahiMsanaM hiMsA, teSAM rakSaNaM cAhiMsA, ityAdayo ye paraprANiparyAyAH, tahiMsA'hiMsAkaraNakSaNe parApekSA samAyAti, ataste svAtmacidrUpaprakaTane na hetavaH / zrAtmasvarUpaprakaTIkaraNe Atmaiva mvayaM samarthaH, parApekSAkaraNaM asya dharmo na, paraM nimittamAtrajUtAste na niSicA iti / vyavahAravimUDhastu hetustAneva manyate / bAhyakriyAratasvAntastattvaM gUDhaM na pazyati // 6 // hetutvaM pratipadyante na vaite niyamaspRzaH / yAvanta AzravAH proktAstAvanto hi parizravAH // 7 // ye nizcayapahiNaste zunAzunahetUn kAraNatvena svIkurvate na vA, yasmAdyAvanti vAdhakakAraNAni tAni | sAdhakalAvena saMvarajAvena ca pariNamanti anyathA veti / tasmAdaniyataM rUpaM dAhyahetuSu sarvathA / niyato jAvavaicitryAdAtmaivAnavasaMvarau // 7 // zAstragurvozca vinayaM kriyAmAvazyakAni ca / saMvarAGgatayA prAdurvyavahAravizAradAH // 5 // prazastarAgayukteSu cAritrAdiguNeSvapi / zujAzravatvamAropya phale nedaM vadanti te // 10 // azudhanayatazcaivaM saMvarAzravasaMkathA / saMsAriNAM ca siddhAnAM na zubhanayato jidA // 11 // nirjarA karmaNAM zATo nAtmAsau krmpryyH| yena nirjIyate karma sanAtmalakaNavastvaH // 1 // // 10 // 2010_05 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmanirjarA tu karma paryAyo'sti tataH sA nAtmA / yena jAvena karma niryate sa jAvatastvAtmaiveti / sa (ta) tapo pAdazavidhaM zujhajJAnasamanvitam / AtmazaktisamutthAnaM (mudbhUtaM) cittavRttinirodhakRt // 2 // AtmazaktitaH samudbhUtaM manovigatirodhakaM tattapa iti / yatra rodhaH kaSAyANAM brahma dhyAnaM jinasya ca / jJAtavyaM tattapaH zudhamavaziSTaM ta lahAnam // 3 // bujukSA dehakArya vA tapaso nAsti lakSaNam / titikSAbrahmaguptyAdisthAnaM jJAnaM tu taphapuH // 4 // parISahasahanabrahmaguptisamityAdi sthalaM yasya tat , tu punarjJAnaM tasya tapaso vapuH zarIramiti / karmatApakaraM jJAnaM tapastannaiva vetti yaH / prApnotu sa hatasvAnto vipulAM nirjarAM katham // 5 // jhAnayogastapaH shucmityaahurmunipunggvaaH| tasmAnnikAcitasyApi karmaNo yujyate yH||6|| yadihApUrvakaraNaM zreNiH zudhA ca jAyate / dhruvaH sthitidayastatra sthitAnAM prAcyakarmaNAm // 7 // iha samyaktvaprAptisamaye'pUrvakaraNaM karoti, cAparaM (ca punaH) zudhA zreNiH prApyate tatrAvazyaM prAkarmaNAM ya iti| tasmAjjJAnamayaH zucatapasvI nAvanirjarA / zucanizcayatastveSA sadAzuSasya kA'pi na // 7 // bandhaH karmAtmasaMzleSo avyataH sa caturvidhaH / tathetvadhyavasAyAtmA jAvatastu prkiirtitH||1|| veSTayatyAtmanAtmAnaM yathA sarpastathA'sumAn / tattanAvaiH pariNato bannAtyAtmAnamAtmanA // 2 // -kestteje * * 2010_05 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 17 // 2010_05 68 zaGkhazvaityAnumAne'pi doSAt pItatvadhIyathA / zAstrajJAne'pi mithyAdhI saMskArAdvandhadhIstathA // 3 // zrutvA matvA muduH smRtvA sAkSAdanuvanti ye / tattvaM na vandhadhIsteSAM nAtmA vandhaH (ghaH) prakAzate // 4 // soyamokSaH kSayaH karmapravyANAM nAtmalakSaNaH / jAvamokSastu taceturAtmA ratnatrayAnvayI // 1 // jJAnadarzanacAritrairAtmaikyaM khanate yadA / karmANi kupitAnIva javantyAzu tadA pRthak // 2 // nAvaliGgAttato modo ninnaliGgeSvavi dhruvam / kadAgrahaM vimucyetadbhAvanIyaM manasvinA // 3 // to hyAtmA vo mukta iti sthitiH / na zuddhanayatastvepa vadhyate cApi mucyate // 4 // anvayavyatirekAcyAmAtmatattvavinizcayam / navajyo'pi hi tattvecyaH kuryAdevaM vicakSaNaH // 5 // guhyAjuhyataraM tattvametatsUkSmanayAzritam / na deyaM svapabuddhInAM te hyetasya viruvakAH // 6 // te'dhyAtmadUpakA iti / janAnAmabuddhInAM naitattattvaM hitAvaham / nirvajJAnAM dudhAtInAM jojanaM cakriNo yathA // 7 // jJAnAMzaDurvidagdhAnAM tattvametadanarthakRt / azuddha mantrapAThasya parigraho yathA // 8 // arrai prApya kupakitAnAM paramArthavastutattvA vijJAnAmetadadhyAtmasvarUpamanarthakaraM syAt kumantravidaH phaNimaNigrahaNamiveti / api ca he jAvuka ! sarve nayA ekAntena svapakSaM lakSyIkRtya syAvAdaM dUpayanti, paraM jinendravAkyaM tu samastanayairgumphitaM / yataH - vAnAmRjusUtrato matapedAntinAM saGgrahAt, sAGkhyAnAM tata eva naigamanayAdyogazca vaizeSikaH / staMja. 1 / / 15 / / Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CA R OSHOOCCCCOUNCCCORG zabdabrahmavido'pi zabdanayataH sarvairnayairgumphitA, jainI dRSTiritIha sArataratA pratyakamughIzyate // 1 // ityAdi gurumukhapaGkajata AptavAkyaM niHzaGka pratipadya jainadharme sthirarAgo jAtaH kumaarnRpH| tattvAcca ninnaM nijatattvalInaM, rahasyamadhyAtmaguruprayuktam / saMkalpajAlaiH pragataM cidADhyaM, zrutvA sthiro'tparamAItaH saH // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvekonaviMza stamje paJcasaptatyadhikadizatatamaM 175 vyAkhyAnam // SaTsaptatyadhikahizatatamaM za6 vyAkhyAnam // atha vAtsaDyaM darzanasya saptamAcAramAhajinaiH samAnadharmANaH sAdharmikA udaahRtaaH| vidhA'pi teSAM vAtsaTyaM kArya taditi saptamaH // 1 // samAnadhArmikAna vIdaya vAtsadhyaM snehanirjaram / mAtrAdisvajanAdinyo'pyadhika kriyate mudA // 2 // spaSTau / atrArtha iyaM jAvanA-sAdharmikavAtsadhyaM kArya / tatra samAnadharmANaH sAdharmikAH, te ca pravacanaliGgAnyAM sAdhusAdhvyaH, pravacanena tu zrAvakazrAvikA api / teSu sAdhusAdhvInAM viziSya cAcAryaglAnaprAghUrNakatapasvibAlavRdhazaikSyAdInAM puSTAlambanAdyapekSyA zrAghAdInAmapi sarvazaktyA vAtsaTyaM vatsalatvaM vidhA'pi anyatjAvAnyAM tattaupakArakaraNAdinA kArya / zrAdhena ca zrAvakAvi-| kANAmapi yathAI kumAranarendravatkArya / tathAhi-zrIpattane zrIparamAItena aSTAdazazatavyavahArikA RIAGRUKRESS 2010 For Private & Personal use only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 20 // 2010_05 6vyADhyAH svaniSpAdyamAnastrAtrapUjApauSadhakAryeSu sahAyinaH sukhIkRtAH / prativarSa disaptatilakSa mitaH | zrAkaro muktaH / jagnasAdharmikasya gRhAgatasya sahasradI nAradAnaM / ekasmin varSe koTirlanA / evaM caturdazavarSANi yAvatkRtaM / ekadA tatrAjye mAhezvarazrAyenaikena dAnacaurya kRtaM tadravyagrAhakeNa mAkavI kezena jJAtaM / tato rajjyAdinA tADyamAnaH sa nRpAgre nItaH / so'pi labdhalakSyo jIvanopAyo'nyo nAstIti matvA jinAcasamaye zrAvakA udaroraH kaNThajAlasthale yAdRzAni catvAri tilakAni kurvanti tAdRzAni candana ghusRNasya vihitAni / tato nRpacaraiH proktaM - "he pRthvInAtha ! anena javadAkola GkSatA, ko daekossya kriyate ?" / tadA vepamAnasya tasyAnimukhaM nRpeNa vIkSitaM / jAlasthale tilakaM dRSTvA nRpatirdadhyau - " nUnamayaM zrAddhaH paramAtmanaktikArakaH zrAddha saMbandhI karastu mayA pratyAkhyAto'sti, zrato'yaM nirAgA" iti dhvAtvA vandhanAnmocitaH / tato nRpacaraiH proktaM- "svAmin! nAyaM zrAddhaH, zrayaM tvanadayAdikSako mAhezvaramArgara zjhanA zrAddhaliGgamuttarAsanakaM jAle tilakaM ca kRtvA sameto'sti / tadA nRpaH prAha - " tarjyo'yaM dhanyaH puNyavAn kutaH ? asya jAlaM tilakAGkitaM vIkSya mama manasyayaM paramezvarabhaktikRdastIti zrAgataM ato muktaH sukhena gantu svasthale" / tataH so'pi zrAddhaveSaM stuvan jainanRpamajivandya svagRha zrAgAt / sAdharmikasvarUpaM yadvyalIkamapi jUnRtA / saMmAnitaM sajAyAM tattarhi satyasya kA kathA // 1 // iti jJAtaM zrutvA'vazyaM sAdharmika vAtsasye sarvazaktyA yatanIyaM / prAgudAyinRpeNa svadAsIpatiritya staMja. 165 // 20 // Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAvaTyaGkitalAlasthatazcaekapradyotazcArakagRhe nidhApitaH / pazcAtsevakamukhAtsAdharmika vijJAya tatkSaNaM || hai bahu mAnitaH / sAdharmikastu ita eva kAraNAtsvajanAdinyo'pyatisaMmAnyaH, yataH | suhisayaNamAinANaM uvarayaNaM navapabaMdhavulikaraM / jinadhammapavannANaM taM ciya navajaGgamuvaNe // 1 // | iha sAdhoH sAdharmikavAtsahaye zrIvajrasvAmI jImatiNa mArgeSu vyacinneSu paTavidyayA sunita-15 puryA saGghasya prApako jJAtaM / athavA viSNukumArAdayo dRSTAntAH svayamanyUhyAH / tathA ca kaacitpti-hai| vratA zrAvikA'pi lokottaravAtsahayaM svapatI tanoti, tathAhi-pRthvIpuravAsyekaH sunako vaNigvAdaza-12 // vratadharo vANijyAthai rAjapure gataH / tatraiko jinadAsanAmA zrAyaH svamutAM sAdharmika vinA'nyasya na dadAtItiniyamanRdAsIt / anyadA taM suna lojanazayanAsanajadapanacaGkamaNavArtAkaraNAdiceSTAniH / susAdharmika matvA tasya svaputrI pariNAyitA mahotsavena / mA'pi muzIlA gRhakArya kurvantyapyantarni-15 malA prajumArgajJA nityaM svapatimupAsate / ekadA tatpatinA'tIva rUpavatI kRtotaTazRGgArA nijapalyA 4 eva sakhI dRSTA, gADhamadhyupapannazca tasyA, paraM lagAdinA kimapi vaktuM na zaknoti, tatprApticintayA ca hai pratidinamatIva urvatI navanirvandhena pRSTaH kAraNaM mvanAryayA / kazritaM ca kathamapi tena / tayA cAtI-18 dAvadakSatayA prativodhapadamanyamapazyantyA proktaM-"etAvanmAtre'pyarthe kiM khidyate ? prathamameva me tatkiM na kathitaM ? svAdhInA hi mama sA, AnayAmi satvarameveti" / tato'nyadine jartA naNitaH-"ajyupagataM | saharSatayA tayA yuSmatsamIhitaM, pradoSe cAgamipyati, paraM khajAlutayA vAsanuvanapraviSTamAtrA'pi pradIpaM| JainEducation International 2010_05 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 upadezaprA. vidhyApayiSyati" / tenoktaM-"evaM javatu, kimitthaM vinazyati ?" / tataH sA dadhyau-nUnaM viSayamahA- taMja. e pretAviSTo jIvo dInatvaM jRmnAtvaM niHzvAsamocanaM tAtacittAdhyavasAnAdi cApaTyaM ca kiM kiM na vidhatte ? aho ! anantasaukhyadavratamapi upekSate, yadIdRzaH sujho'pi suzIto'pi viSayaparavazo jAtaH / vigdhiviSayadazAM parAzAM ceti / paraM cAsau gRhItavratajaGgataH zvanAdiSuHkhaM prApsyati / ato'hameva hai| tatsvarUpaM vidhAya tadIpsitaM pUrayAmi / jAvatastu tasya vratakhaemanaM nAvi, paraM anyatastu na / evameka-12 pahapAlanamapi kadAcitsasUkAnAM guNAya jAyate" / ityAdyagre vividhatA vicArya vayasyAyAH sakAzAt 8 kiJcinnimittamujAvya yAcitAni tayA tadIyAni svanadRSTapUrvANi pradhAnavastrAbharaNAni / tato guTikAprayogato vihitasakhIsadRzasvarAdisvarUpA tathaiva kRtazRGgArA tatsadRzalalitena vilAsaizcAnvitA tasyaiva zrApasya jAryayA racitavarakusumatAmbUlazrIkhaemAgurukarpUrakastUrikAdisamastanogAGge vihitAmakhapradIpAloke ramaNIye vAsajuvane savitAsamanvavizat / tato dRSTA sotkaeThavisphAritadRzA tridazakabolinIpukhinapratispardhipaTyakopaviSTena kaTityeva nayanamanasoramRtavRSTimiva dadhAnA tenaiSA / tayA ca dRSTamAtrayA vidhyApito dIpaH / krImitaM ca vividhagoSThIprabandhapUrvakaM tayA saha nirjaraM tena / gatAyAM ca 6 tasyAM pratyUSasamaye cintitamanena, yataHsayasasurAsurapaNamiyacalaNehiM jiNehiM jaM hiyaM napiyaM / taM parajavasaMbalayaM ahahamae hAriyaM sIkhaM // 1 // manasyanyavacasyanyat kriyAyAmanyadeva ca / yasyAstAmapi kholAhI sAdhvIM vetti mamatvavAn // 1 // CHANUMANCES . .. // 11 // www.tainelibrary.org. 2010 M E Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 dharmAvAditamAMsAsthiviSamUtrapiurISvapi / vanitAsu priyatvaM yattanmamatvavijRmnitam // 5 // virmuutrhmiketi| gaNayanti januH samarthava-suratomAsasukhena joginaH / madanAhiviSogramUrkhanA-''mayatuDyaM tu tadeva yoginH||1|| samarthavat viSayijanA viSayaM saMprApya janmasAphaTyaM jAnanti / yoginastu smarasarpasya viSamUrjArogatuSyaM vidantIti / padArthe priyApriyatvaM svamanaHkaTipataM, nizcayeneSTaM vA'niSTaM vA na kizvividyate, samastavikaTapoparame na matijedazca, yataH samatAparipAke syaavissyaagrhshuunytaa| yayA vizadayogAnAM vAsIcandanatujhyatA // 1 // IAL ityAdisaMvegavazA'tpannapazcAttApo mahAnavatapyamAnAntaHkaraNaH pratidinaM svanAryA vIkSya nyagmukhaM vilokayati / tadA nAryA dadhyau-"adyApi khAM na jahAtyayamataH zIghraM dharma prApitA, sarvathA 2 nirlajo vAcATastvayogyaH, nAyaM tathAvidho'sti / tato nAryA pratyahaM punaH punaH sAmAyikasvAdhyAya paThanapAThanAdiSu sarvatra vratagrahaNakhaemanaphalaM stauti / vratagrahaNaM sukaraM, paraM pAlanaM tu puSkaraM / atrArthe hAcaturlaGgI vidheyA / ityAdi zrutvA strIsvanAvaM stutvA cAjasraM taduHkhaM khAkurute / tenAdhikataraM purbakho| lavatyasau / tato nirbandhena lAryayA pRSTo niHzvasya sakhedaM bravIti sma-"he priye! yatazcirakAlAnupA-18 vitazivasaukhyahetuvratakhaemanenAmunA kRtaM mayA daNakAlasthitikaM svakapitasaukhyArtha tadakArya yadA 2010_05 For Private & Personal use only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 upadezamA // 11 RECAUCAUSA khizAnAmapyavidheyaM, tataH kRzInavAmyahamanayA cintayA / zratha bhraSTasya mama ko vrataprAyazcittaM dAsyati / saMjJa. 19 manAvanAvyatikarastu kumnakRdgRhadattamithyA'SkRtachuHkhakavadat , jIvAn hatvA ca mayA'ho uThu kRtaM iti, 6 dhyAnaM vairAgyakaraNaM ca vyartha vandhyaM ca" ityAdi svanAvazuJjena vilapantaM taM matvA, na punarbAhyanItyA hai strImukhadAkSiNyarakSaNArtha sampUrNaparIkSAprApta saMvegavazIjUtaminApsarojirapyaparAnavanIyaM tacceto vijJAya / 6 tato jAryayA kathitaH sannAvaH, sAnijJAnakathanAdinizca samutpAditA pratItistasya / tataH svasthIjUto dadhyau-"aho! dhanyeyaM jJAryA lokottaradharmakuzalA / mama svAmI paradArasaGgAnmA patatu zvanodadhau / iti jayena suzIleyamAntarIyacintAnvitA militA / asyAH sthairya gAmbhIrya ca na vAggocaraM" / / ityAdi saMstUya gurupArzva etya ca krameNa nAryAjhayA svaparadArAgamanaM sarvathA niSidhya ca tatpApamAlocya hai pratikramya ca svaputre gRhakArya nivezya saMyamatapojistau dampatI acireNa yatkArye kRtodyamau ttkaaye| saMpUrNa cakraturiti // vAtsayanedA bahudhA navanti hi, khAnaM samIdayaiva sudhIH pravartate / sAdharmiko'ya'zca samagrazaktiji-mAnyo'nvahaM darzanasaptazIlakaiH // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvekonaviM zastamne SaTsaptatyadhikadizatatamaM 276 vyAkhyAnam // CREASESAXCCASk ____JainEducation international 2010_00 For Private & Personal use only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 saptasaptatyadhikadizatatamaM 17 vyAkhyAnam // zrathASTamadarzanAcAramAhaaSTau proktA nizIthAdau zAsanasya pranAvakAH / mArgAnusArieyA zaktyA ta evojAsayanti tat // 1 // spaSTaH / navaraM sUtroktaprajAvakA nizIthasUtragAthayA dayanteazsesihi 1 dhammakahI 2 vA 3 zrAyariya 4 khavaga 5 nemittI 6 / vikA 7 rAyagaNasamma bha tityaM panAviti // 1 // vyAkhyA-atizeSitA aparenyaH paramotkarSa nItA zayayastejovezyAdilabdhayo yena so'tishessitrsiH| atrArthe kuJcikazreSThizikSAkRnmunipatijJAtaM javiSyatsumaGgalamunijJAtaM vA paJcadazazatake gadita hai| ityAdi svayamanjyUhyaM / / dharmakazrI-vyAkhyAnakhabdhimAn , vezyAgRhasthito'pi zrInandiSeNaH pratyahaM ? dazadazajanapratibodhado pAdazavarSetricatvAriMzatsahasravizatanaTaviTanarA vezyAgRhe madanAturAH sametAstAna 5 dharmakathAniH pratibodhya zrIvIrapArzve dIdArtha mumoca, "ahaM karmavazena patito'smi paramanyeSAM pratyahaM / dig (10) nRNAM samudhAramakRtvA'zanaM no vidheyaM" ityanigrahaM saMpUrNamapAlayat / teSu nRSvapi madhye IS ko'pi tasya pratyakSadoSagrAhako nAjUt, pratyuta ta evaM cintayanti sma-"aho ayaM dharmakathI mahattaraH, yo mohajvAlAyAM patito'pi svaguNaM jasmatAM na nayati, kAlakuTIrake vasannapi nAtmasvanAvaM kAla ESSUREkaTaka 2010_051 For Private & Personal use only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 upadezaprA.varNa tanoti, dhanyo'syAtmA kenacitkAraNenAtra patito'pi, dhruvamacireNa nissariSyati, suSTu asmadI-18 saMjJa. 1e yajJAnanetrANyunmIlitAnyanena, asminmohasamujhe majito'pi na majitaprAyaH / IdRzaH ko'pi nAsti, 16 yo'syopamAnenopamIyate / athavA nUnamasmAdRzAM pAparatAnAM tAraNArtha atra vezyAgRhe pravahaNIya / sthito'sti, nAnyaH kahipataH ko'pi heturdazyate" / ityAdinAnAvadAtairatizayadharmakathikaM taM stuvanti smeti / vAdI-paravAdijetA, atrArthe vRddhavAdimamavAdivAdadevasUrisighasenArkavAdivetAlazrIzA-14 ntisUriprabhRtayo'vadAtAH prajAvakacaritrato jJeyAH 3 / AcAryaH-gavastamnaH paeNavatyadhikaghAdaza-| zataguNAlaGkRtaH / atrArthe pranavasvAmizayyaMjavAdayo'vadAtA vijJeyAH / / pakaH-prakRSTatapasvI / / hai| trArthe paSTivarSazatapaSThakRSiSNukumAraSaNmAsItapaHkRNDhaNakumArapaSTivarSasahasrAcAmsakRtsundarIvarSakAyo tsargasthabAhubaliviSamAjigrahagrAhibahumuniekAdazaladAzItisahasrapaJcazatamAsakSapaNakArakanandanasAdhu- IN pomazavarSAcAmsakArizrIjagaccanchasarigaNaratnasaMvatsaratapaHkAriskandakarSipramukhA zravadAtAstapazcaritrato jheyAH 5 / naimittikastrikAlajJAnavettA / atrArthe varAhamiharAdhaHkaraNArtha prarUpitanimittajanabAhusvAmicaritraM jJeyaM, yaghA dattamAtulakAlikAcAryAkhyAnaM cetyAdyavadAtA atra vAcyAH iti 6 / vidyAvAn / simavidyAmantrayantrabuddhisicUrNAJjanayogauSadhapAdalepAdisamanvitaH / tatra mantravidyAvanto mhissvdh-18||3|| priyA kaNTakezvarI devI yairvazIkRtA te zrIhemacanmasarayaH / yahA zrIpAlanRpaM prati zrIsipacakrayantra 1 SaSTivarSazataM tapaH taptavAn viSNukumAraH, iti triSaSTizavAkApuruSacaritre / __JainEducation International 2010.00 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAyakaguravazva / zrathavA kvApi pure surUpA sAdhvI rAjJA dhRtA, saddena vakte'pi na muktA / tato mantrasijhena nRpAGgaNe stamlA animantrya khe nItAH khaTakhaTanti, prAsAdastamjA api kmpitaaH| tato jItena rAjJA sA muktA / athavA pAkSikasUtraturyAlApake rAgeNa vA doseNa (kSeSeNa ) vA maithunaM na sevyaM / atra ziSyapraznaH-"svAmin ! rAgayuktA eva sarve viSayAnanulavanti, na tu SeNa, atra doseNetipadaM kathaM nyastaM?" / gururAha-tavRttau vadayamANasaMbandho'sti, tathAhi-ekatra pura ekA tapodhanI parivAji kA'nekacamatkAradharA''sIt / tayA rAjAdayaH svAyattIkRtAH, te sarve jainasAdhUnajasraM nindanti / hA ekadA nRpaH svarAjhI prati tasyAH zIlAdisvarUpaM punaH punaH stauti sma / rAjhI jainasAdhuguNaratA na kimapi rAjJoktaM zraddadhAti / ekadA nRpapalyA purodyAnasamAgatA gurava iti coditAH- "he pUjya / etannRpasahitasamastapurajanAstApasyA svazIlAdiguNairvazIkRtAH santaH pratyahaM jainasAdhunindA tanvanti ! nagaramadhye samAgatajainamunInAmAhArAdikamapi na dadati / mithyAtvavyAptaM puraM jAtaM / yUyaM yAgharatha hai tadA vr"| iti zrutvaiko mantrAdividyAsijhaH saMjAtakopaH sAdhustApasIzIbanaJjanArtha tAmAkarSaNavidyayA''karSayat / sA'pi sAdhuM vijane sthitaM vIdaya mahAsmaravihvalA vepamAnAGgA "matsmarajvarajeSajaM 5 kuru" itidInavAdinI sA svayamAleikhiGgataM / munirapi tanmahattvavedanArtha jainanindakAM tAM deSeNA-14 | sevata / tataH sA naMSTvA gatA / krameNa jalodarasamA garjevatI jAtA / janatAyAM pUrva yAdRgguNastuti|stAdRgdoSastutiH prasasAra / rAjapatnI ca nRpaM smAha-"prANeza! pazya tava paritrAjikAyA brahmacarya / ROGRAM 2010_05 For Private & Personal use only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A upadezamA // 23 // CCESSECSC ACAS pApaM dagnauSaM ca prakaTaM jAtaM / zIlasannAhadhAraNe jainamunaya eva hamAH, nAnye," / iti zrutvA nRpaH / saMja.pae pAha-"mA tvariSThAH, agre teSAmapi svarUpaM darzayiSye" / tato nUpaH svasevakamazikSyat-"tvamekAMza surUpAM lAvaNyAdiguNAJcitAM sUryakAntinAmnI vAravadhUmAdAyopavane kAmadevakukhacaitye rAtrau vraja / / 4 / tatra caitye kenApi dharmamiSeNAmukamuni pralocya saMsthApya tvayA vahiniHsRtya pAre pidhAya tAvakaM dRDhaM / deyaM / anekacuvAcandanataDpatUlikA dinogasAmagrI madhye viracanIyA" / tatastena tathA kRtaM / muni-2 nirdamnastatrAvizat / nirgamanamArgamadRSTvA munirdadhyau-"aho ! anAjogena mohajAkhe'haM patitaH / / asyA hAvannAvAdinyo na tikhatuSamAtraM me jayaM / paraM pranAte'pajrAjanA zAsanasya nAvinIti khAnakaroti" / tato vezyayA'nekadhA sa virumvito'pi svadhairya nAmucat / dadhyau ca-"prAgmayA kSeSeNI kAraNe utpanne idamayogyamAcaritaM, adhunA rAgeNa kriyate tadA mahAvrataguNahAniH syAt, ato nAI | mama yAvakrIviparyantadevagurusAdisvIkRtapaJcamahAvratanaJjanaM, pAlanaM ca suyogya" / iti dhyAtvA sa IA svasAdhuveSaM rajoharaNAdikaM dIpAgninA lasmIcakAra, jAvaliGgamadhyAtmAmRtena samyagbalAreti / agre lAnaM dRSTvA tadA svAGge'vepayat / avadhUtaveSeNa kUrmavatsvendhiyANi saMgopya samagrarAtrau svadhyAnatatparaH 5 sthitaH / vezyA tu sparAkramaM samastaM pradarya zrAntA'nyopAyamalanamAnA nijAM cakAra / atha prajAte hai| kataM. madhyataH "shrvkssynirnyjnj-2||4|| gannAthAya namaH" itizabdaM mahatA svareNa kurvannagnayogadhArI avikArI so'vadhUto jasmabannasarvagAtro'sama 2010_05 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 stasamo niHsRtaH / taM vIkSya sarve camatkRtAH / tadA patnI nRpaM prAha - "svAmin! yuSmaduktaM vyalIkaM jAtaM, zrayaM tu kazcidyogI niHsRtaH, na jainasAdhurUpavAn " / tato nRpaH svopajIvinaM paprancha - " tvayA kimetadviparyayaH kRtaH ?" / sa ha - "svAmin! mayA tu yuSmadAjJAnusAreNaiva sarva vihitaM tadanu | saMjAtasvarUpaM nAhaM vedmi" / punaH mApo vezyAM smAha - " kathaya rAtrivRttaM" / "svAmin! kiM vacmi ? zrahaM jogAya sarva sAmarthya vistArya zrAntA, anena tu mahAyogazaktirapsarojirapyaskhalanIyA darzitA, tribhuvana etAdRzo mahAmunirnAsti / ityAdi sarva jJAtaM nizamya prabuddhaH svacittaM vittaM purajanA~zca jainadharmamayA~zcakAra / zAsana sAdhorjJAnadhyAnanirIhatA tyAgAdiguNA nagare na mAnti sma / sa sAdhuH svavidyayA zAsanoprAsanAM vidhAya punaH svIkRtavyaveSo'pakAlena svAtmadharma prakaTIcakAreti vidyAsiddhaH / buddhisiddhA ajayakumArAdyAH / yogaH svarNa siddhyAdikaH zrIkAlikAcAryAdivat / ityAdayo'vadAtA vidyAsiddhau vijJeyAH iti / rAjagaNasaMmato narendrapramukhajanAnISTaH / ete tIrtha jainapakSaM | udyotayantItyarthaH / eteSAM prabhAvakANAmanAve jinamatotsarpaNA'dhikatarA na jAyate, chata ime zAsanarUpaprAsAde stambhasamA nirdhAryA iti // zrItIrthakAryeSu samagrazaktiH, prajAvakaiH zAsanameDhijUtaiH / unnA vidheyA na ca jaktiyuktaiH, saddarzanAcAra vicAra vijJaiH // 1 // Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 upadezaprA. // ityandadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmapadezaprAsAdagranthavRttAvekonaviMzastamle khaMja.1e saptasaptatyadhikadhizatatamaM 577 vyAkhyAnam // aSTasaptatyadhikadvizatatamaM va vyAkhyAnam // zrathASTau cAritrAcArAnAhayAzca cAritraputrasya mAtaro'STau prakIrtitAH / tA eva caraNAcArAH samupAsyA mumukSujiH // 1 // | spaSTaH / navaraM caraNasyAcaraNaM cAritrAcAraH, sa ca pnycvidhsmititrividhguptinedairssttnedH| yadAhuH-15 paNihANajogajutto paMcahiM samihiM tihiM guttIhiM / esa carittAyAro aviho hoi nAyabo // 1 // ___atha tatpaJcavidhasamitirUpacAritrAcArasyAdyajedavarNanamAhayugamAtrAvalokinyA dRSTyA sUryAzujAsite / pathi yatnena gantavyamitIryAsamitirnavet // 1 // spaSTaH / navaraM mArge yatanApUrvakaM gamanaM kArya / atrArtha iyaM nAvanA-iha ca mukhyavRttyA sAdhanA HiIT- - yAnidharmakA kArya / nana tarhi sAdhanAM mayaM navakaTapAvaDArakarA kimiti lagavanirupadiSTaM ? ucyate-tadapi bahuguNahetutvena dharmavRSyarthameva / rAtrau hyacakSurviSayatvena // 25 // puSTatarAlambanaM vinA nAnujJAtamiti / divase SaDjIvanikAyavirAdhanAvarjanArtha sokairatikSujhe mArge na / tUnmArge, mArge'pi pAdAdAranya caturhastapramANayugamAtrakSetraM yAvadhikhokya jUdakaharitabIjAdisthAvara-I Amt 2010_0 For Private & Personal use only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ARIASEHOSEKOLAS 6 kunthupipIlikAditrasajanturakSArtha pade pade samyagnirIkSamANasya auraNamI gatistasyAM samitirIryAsamitiH, ta samyagjinavacanAnusAritayA itiH zrAtmanazceSTApravRttirUpeti / vakSyamANA guptayastu pravRttinivRttirUpa iti kathaJcinneda iti / zrAkhambanena kAkhena mArgeNa yatanayA ca enizcaturjiH kAraNaiH saMyata ryA-gati / kuryAt / tatrAsambanaM jJAnAdi, tatra jJAnaM sUtrArthojayarUpa zrAgamaH, darzanaM caraNaM ca / pratyekaM jJAnAdI-18 nyAzritya vikAdisaMyogena vA gamanamanujJAtaM / jJAnAdyAlambanaM vinA tanneti 1 / kAlazca prastAvAdIkAryAviSayo divasa ukto jinaiH / mArga hotpazravarjita uktaH 3 / yatanA ca avyAdijedaizcaturdhA, 6 bhavyato avyamAzrityeyaM yatanA yaccakSuSA prekSate jIvAdijavyaM, yugamAtraM ca prastAvAtkSetraM predate iti | 5 trito yatanA, kAkhato yatanA yAvantaM kAlaM galettAvatkAkhamAneti, jAvata upayogapUrva got . indhiyArthAn zabdAdIn vivarya svAdhyAyaM ca paJcavidhaM vaya, tasyApi gatyupayogaghAtitvAt, tatrAnyavyApAra eva nAIH, pArzvayoH pRSThatazcopayogaM dadAnasyAtidUravilokane satAmapi jantUnAmadarzanaM, atyAsannavilokane sammukhAgavatpazuzakaTAdyAsphAkhanAdisaMbhavaH, ata upayogapUrva gamanaM yogyaM / / evaM vidheryAsamityA hai gavatazca muneH kathaJcitpANivadhe'pi tatpApaM na javati / na kevalaM caGkamata eveyosamitiH, kiM tu sthita-IP sthApi naGgabahulAdizruteSu parAvartamAneSu naGgakAdiracanAyAM yA hastAdInAM ceSTA sA'pi parispandarUpatvAdIryAsamitiH / iyaM samitirvaradattarpivatpAghyA, tathAhi-kutrApi gave varadattapirIryAsamitirataH / zako'sya prazaMsAM cakAra / mithyAtvisura eko'zraddadhAnaH surenkaM proce-"jIvitavyArtha jIvan sa kathaM 4%ARCRAGAR 2010 For Private & Personal use only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 upadezaprA. hai| samitirato javitA? ahaM samitintraSTaM kariSye" iti procyAgato nuvi / devena makSikAdehapramANamaNDU- saMja. 1e kIpuLe vikRte sAdhuH pathi nirantaraM maNDUkIdarzanAdIryAparo babhUva / itazca devamAyayA gajopacaM tumulaM / // 26 // sarvatra pracakre / sAdhuna jayavihvalo'jUt , nApi drutagatiH utplutya gamanaM cAtanot / tadA suranarairi-18 |tyuktaM-"he Rpe! gajAnIghaM dUraM vegena garcha" / sAdhustu svanAvastho'nUt / tato gajena gRhItaH khe / prolAlitaH patan juvi damAzramaNaH svAnte'cintayat-"hA hA apramArjitajUmau maNDUkIsaMkulAyAM 2 mama dehena vadho jAvI" / tato devaH svazaktiM sarvA pradarya svayameva zrAnto jJAnena zakravAkyena ca tannA-18 vanizcayaM jJAtvA prakaTIjUya svaapraadhmdaamyt| sarvakharUpaM yathAjAtamuktvA samyaktvaratnaM prApya svargataH // ET pAyo'sau prathamAcAro varadattAnUcAnavat / talIla vIkSya devo'jUnmithyAriktaH sudRSTinRt // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvekonaviMza stamle'STasaptatyadhikadizatatama 27 vyAkhyAnam // navasaptatyadhikahizatatamaM 27e vyAkhyAnam // atha ditIyAcArajASAsamitisvarUpamAhahitaM yatsarvajIvAnAM tyaktadoSa mitaM vcH| tadharmahetorvaktavyaM nApAsamitirityasau // 1 // spaSTaH / navaraM tyaktAH krodhAdyaSTadoSA yatra tattyaktadoSaM, tathAhi uttarAdhyayane 24 GARISHIGA // 16 // _JainEducation International 2010_0514 For Private & Personal use only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 83 kohe mANe zra mAyA ya lone zra uvauttayA / hAse nae moharIe vigahAsu taheva ya // 1 // eAI zrama gaNAI parivajittu saMjayo / asAvaUM mizraM kAle lAsaM nAsika pannavaM // 2 // tatra krodhe yathA kazcidatikupitaH pitA pAha-na tvaM mama sutaH pArzvavartino vA taM prati prAha banIta banItainamityAdi, atrArthe'maradattamitrAnandAdisaMbandhAH 1 / mAne yathA kazcidanimAnayukto marIcivanna kazcinmama jAtyAdinistuTya iti vakti / mAyAyAM yathA paravaJcanArtha vakti mahinAthaprAgnavavaccaema pradyotapreSitavezyAvadajayakumArAnayanAthai veti 3 / khone yathA parakIyamapi jAemAdikamAtmIyamani-2 vidhatte, atrArthe dharmabudhipApabuddhipramukhasaMbandhAH / / hAse yathA yadi mahAvidehe viharamAnajinAH santi 6 tarhi jaratakSetra upakArakRte kathaM na samAgacanti ? kSaNamatra sthitvA janamanaHsaMdehAnapanIya pazcAdjanti / tadA zreyastaraM 5 / naye yathA tathAvidhamakArya kRtvA kenacitpRSTaH prAha-nAhaM, ko'pyanyo'sti iti 6|| maukharye yathA mukharatayA yatkiJcitparaparivAdAdikaM vakti rajasA, vadayamANasaMbandharajAvidyathA tathA 8 vadati / vikathAsu khyAdikathAyAM aho! asyAH kaTAkSavihepA lAvaNyaM cetyAdikaM nuvanajAnukevakhijIvarohiNIstrIvaghA japatIti / | atra rajAsAdhvIjJAtaM cedaM saMpradAyAdAgataM zrImahAnizIasUtre zrIvIrasvAminA proktaM-"ekakuvacanoktyA rajAryA mahApuHkha prAptA" tadA gaNanRvijJaptiM cakAra-"jagavan ! kA sA rajAryA ? kiM vA tayA vAGmAtreNa pApamarjitaM ? yasya vipAka evaM vaya'te?" / ityukte nagavAnUce he gautama ! atraiva KURIRASAAAAAAAAAA CORALISAS __JainEducation international 2010_05 For Prve & Personal Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 27 // 2010_05 84 jarate jo nAmAcAryo'nRt / tasya paJca zatAni sAdhavo dvAdaza zatAni nirganthyazca / tasya gaNe zrI eyeva nIrANi - tridaekotkalitamAyAmaM sauvIraM ceti, caturtha na parinujyate / ekadA rakAryAyA vapuH | pUrvakarmAnubhAvena kuSThavyAdhinA vinaSTaM / tIkSya zeSAH saMyatyo jayanti - "huSkarakArike ! kimetat ?" iti / tatastayA pApakarmAvRtayA rAyA aNitaM - "anena prAsukodakena me vapurvinaSTaM" iti / tadAkarNya sarvAsAM sAdhvInAM hRdayAni kubdhAni " vayaM varjayAmaH prAsukodakaM" iti / tatraikayA saMyatyA dhyAtaM-"yadi mama vapuH sampratyeva vinazyenmahArogaistathApyetatprAsukodakaM nAhaM pariharAmi, uSNajalavyApAraNadharmo'nAdyanantakaH kRpAvadbhiH saMstutaH, tanna mithyA / etasyA vastu pUrvArjitakarmanirvinaSTaM / tadaho'jJAnenAnayA'nantatIrthakRdAjJAvilopakaM ghoraduHkhapradaM kIdRzaM pRSTavacanamuktaM ?" ityAdi cintayantyA vizuddhivizepeNa kevalajJAnamutpede / devaiH kevalimahimA vidadhe / tato dharmadezanAnantaraM rakyA praNamya kevalI pRSTa:"jagavan ! kena karmaNAraM kuSThAdivyAdhijAjanaM jAtA ?" / kevalinoktaM - " zRNu, tvayA raktapittadUSitayA snigdhAhAra zrAkae juktaH kaulimizraca so'nUt / aparaM ca tvayA zrAsutasya vadanaM zleSmalAlAnvitaM mohavazAtsa cittodakena prakSAlitaM tacca na dAntaM zAsanasuryA / tato'pareSAmapi tatprasaGganivRttaye tava tatkarmaphalaM darzitaM, na tu prAsukodakadoSa unnAvyaH" / tatastayoktaM - " jagavan ! yadyahaM yathoktaM prAyazcitaM gRhNAmi tadA mama vapuH sa javeta ?" / kevaDhyAha - "yadi ko'pi prAyazcittaM datte tadA sa javet" rovAca - " tvameva prayacha, anyaH ka IdRzo mahAnubhAva" / kevalI prAha - " bAhyaro - staMja. 17 // 27 // Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HURACAO CHUSS ganivAraNasamIhAM karoSi, paramAtmani jJAvarogaH prasRtaH sa kathaM gamitA ? api ca prayavAmi te prAya-se cittaM, navaraM prAyazcittameva nAsti, yena tava zudhirmavet , yatastvayA saMyatIvRndasya puraH prAsukodakena 2 me vapurvinaSTaM ityuktaM tanmahApApapiemaprAyaM tavAkyaM zrutvA saMkubdhAH sarvAH satyaH, etaghacanadoSeNa ca / tvayA yadarjitaM pApaM tattvayA kuSThalagandarajalodaravAyugumazvAsanirodhArza kaMThamAlAdyanekavyAdhimagna-12 dehayA dAridyamuHkhadaurgatyApayazo'nyAkhyAnasaMtApogaprajvAlitayA'nantai vairaharnizamanunaviSyate sudI|rghakAlaM" iti zrutvA sarvA anyA mithyAupkRtAdinA svapApaM tatyajuH // lASAsamityA parizudhavAkyaM, japanti te jJAnamavAmuvanti / rajA tadAcAravihInajAvA, pratyUhavyUha (jAtaM ) kugatiSvavApa // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvekonaviMza stamne navasaptatyadhikadizatatamaM 21e vyAkhyAnam // azItyadhikadvizatatamaM 270 vyAkhyAnam // ____ athaiSaNAsamityAhRtRtIyasaMyamAcAramAhasaptacatvAriMzatA yahorazanaM varjitam / joktavyaM dharmayAtrAyai saipaNAsamitidbhavet // 1 // 2010-2011 For Private & Personal use only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 28 // 2010_05 86 spaSTaH / jAtrArthastu vakSyamANajJAtena jJeyaH / tathAhi - avantyAM dhana mitrAnidho vaNik zrImanuruvANIM samAkarNya guruvairAgyamagno dharmazarmAhnasutena saha dIkSAM jagrAha / krameNa dhAvapi zrutapAThinau jAtau anyadA prativrajaiH saha tau madhyaMdine elagapurAdhvani prasthitau / tadA ca bhISma grISmArka karasaMpAtatApitaH pipAsApI kito bAlaH zanaiH zanaizcacAla / zranye munayo'grato jagmuH / dhanamitramuniH punaH sUnoH premapAzaniyantritaH pazcAccavacAla / itazca tatra mArge taraGgiNI samAyayau / tAM nirIkSya pitA putramalapat" he vatsa ! ceSTayA pipAsAparAjitaM tvAM jAnAmi, madanyarNe ca prAsukamamjo nAsti, tatkiM karomi ? yogyakSetrAtItaM kAlAtItaM jalaM na kahapyate munInAM / tadidAnIM nadInIraM pItvA tRSAM hanyatAM zrApadi dhIdhanairniSiddhamapi hi kArya kArya / yaduktaM niSiddhamapyAcaraNIyamApadi kriyA satI nAvati yatra sarvathA staMja. 15 buna rAjapathe'tipachi kvacidbudhairapyapathena gamyate // 1 // mRtyudAmimAmApadaM kathaJcanolaya pazcAtsadguroH samIpe idaM pApamAlocayeH" / ityudIrya nadIM samu tIrya sa iti dadhyau - " nUnaM maddarzane putro hiyA nodakaM pAsyati / hrImAnakArya kurvan svacchAyAto'pi zaGkate, ato'sya darzanapathAdapasarAmi" / iti dhyAtvA sa puro'cAlIt / kulo'tha nimnagAM prApa, paraM 8 tRSArta iti dadhyau -- "zrI paramAtma niraneSaNIyAzanapAnAdigrahaNaM niSiddhaM / yata eSaNA tridhA - gave - SaNA 1 grahaNeSaNA 2 parijogeSaNA 3 zrAhAropadhizayyAsu viSaye etAstisra eSaNA vizodhayet / // 28 // Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010 05 48 tatro madoSA zrAdhAkarmAdayaH Somaza, utpAdanAdoSA api dhAtryAdayastAvanta eva 16 iti prathama - gaveSaNAyAM zodhayet, dvitIyAyAmeSaNAdoSAn zaGkitAdIn daza, tRtIyAyAM tu zraGgArAdipaJcadoSAn zodhayediti yatamAno yatiH / zratra saptacatvAriMzatA doSairadUSitamata eva navakoTivizuddhamannapAnAdyAhAramaudhikaupagrahikarUpaM dvividhamupadhiM ca vasatiM ca yanmunirAdatte sA eSaNAsamitiH, ti | muktamanAdeyamapi vAri kathaJcit pitrAmi sAmprataM / pazcArusannidhau prAyazcittaM grahISyAmi " / iti vimRzyAJjalinA jalaM samutpAvya pAtuM yAvanmukhasyAgre ninye tAvatA so'dhyAsIt -- "adhunA'haM jalAdijIvAnAmajayaM dadAmi ? kiM vA tRSAnchedanArthaM svajIvasaukhyaM karomi ? yadi svajIve aihikaM saukhyaM tanomi tadA pareSAM jIvAnAM mahAduHkhaM syAt / tena cAturgatikasaMsAraparAvartanaM pravardhate, tathA cAnantajinAjJAlopo bhavet / zrapi cAmI jIvAH sarve zrAtmasaMbandhinaH zrAtmakulaM madIyAtmA eSu kuledhvanekadhA saMsthitaH / zrImaghI tadoSaistu SaTkAyajIvAnAM dayA saMyamadhArakotsaGge sthApitA / athavA zva vipAke ito'nantaguNAdhikA tRSA parAdhInatvena tvayA'nantazaH soDhA / adhunA tu svavazo'si tvaM / he jIva ! kimarthaM svAtmaguNabhraMzaM tvaM tanoSi ? zrathavA nijaikajIvArthe'nekajIvavadhajayamapi na samI hase ? dhigdhima cittamauDhyaM pratyakSaM kSaNikasukhadaM tRSAmchedarUpaM nirmalaM zItalaM jalamamRtamiva tvaM dhArayasi, paraM nedamamRtamayaM nizcayena viSadhArApAnasamaM pAnakaM jJeyaM / yata ekatrodakavindau asaGkhya - jantUn jinAH pravadanti, sevA lavasamanvitaM tadanantajIvAtmakaM javet / uktaM ca Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 // 3 // upadezaprA. trasAH pUtaramatsyAdyAH sthAvarAH panakAdayaH / nIre syuriti tadghAtI sarveSAM hiMsako navet // 1 // saMjJa. 15 tatkiyanirdinairyAnti rakSitA api ye dhruvam / tAn prANAn rahituM dakSaH paraprANAnnihanti kaH // // 18 sajIvaM jIvanamidaM sarvazrA na pAsyAmi" iti nirNIya zanaiH zanairnadyAmaJjalerjalaM mumoca vivekapUrva bahUnAM hai| jalajIvAnAM bAdhA na syAttathA / sa bAlo'pyabAsadhairyastaTinImuttIrya tRpayA yAtumadamastattIra evApa-12 tat / tadA dadhyau saH-"adhunA tRSAvedanIyakarma kaNvatAvAdizoSaNaM kRtvA madAtmagataratnatrayI-18 sudhAzoSaNaM vAJchati, paraM tatra tava(sya)pravezalezo'pi na prasarati, samAdhisaMtoSasvasvarUpadhyAnamagne mayi 18 tava(sya) pracAro na syAditi prAcInapUjyairmahadAlambanaM nirmApitaM" / ityAdizunnadhyAnaparo vipadya 2 tridivaM yayau / tatrotpattyanantaramevAvadhijJAnaM prayujya puro gatvA sthitaM tAtaM preya svAGge pravizya dhanami-18 varSimanvagAt / tataH sutaM samAyAntaM vIdaya so'pi hRSTaH puro'calat / athodanyAvyathArtAnAM munInAM | tyA sa suro rigokulAnyadhvani vyadhAt , tebhyo'dhigatya takrAdi sAdhavaH svAsthyamAsadan / tato'ye galatAM teSAM madhyAtkasyApi viTikAM sa suraH svaM jijJApayiSustatra vyasmArayat / dUraM gatvA | viTikAM smRtvA vratI skhalitaH, vyAghuvyopadherviTikAM svAM tatrApazyat, na tu gokulaM / tAmAdAyarSinimilitaH svopadhilAnaM gokulAprekSaNaM cAvadat / tadAkarNya jAtAzcaryAH sarva iti byamRzan- "nUnaM // 5 // divyAnunAvenAtra vane gokulAnyanavan" / atrAntare sa suraH prAujUMya pitaraM vihAyAnyAnmunInnanAma / P"enaM kuto na namasi ? ityukto pratiniHsa svIyaM vyatikaraM sarva nivedya suro'vadat-"sajIvAmlo'pi / 2010_08 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 pAtuM yattadA'sau me matiM dadau tatpUrvanavavaptApi eSa sAdhuna vanyate, asau snehAmipuvatkAryaM kRtavAn tAetaghacanAdahaM tadA sacittAmbu apAsyaM cettadA me'nantajavajramaNamanaviSyat / yataH| sa eva hi budhaiH pUjyo guruzca janako'pi ca / ziSyaM sutaM ca yaH kvApi naivonmArge pravartayet // 1 // " sa suparvaivamudIrya triviSTapamagAt / sAdhavo'pi tadguNAn stuvanto'ye vijhuH|| kulo yathA zrIdhanazarmanAmA, aneSaNIyaM na papau tadAmbu / evaM samagrairapi saMyataista-bIlaM samArAdhyamavadyamuktaiH // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvekonaviMza stamne'zItyuttaratizatatamaM 280 vyAkhyAnam // ekAzItyuttaratizatatamaM 21 vyAkhyAnam // atha caturthamAdAnanidepasamityAkhyamAcAramAhagrAhyaM mocyaM ca dharmopakaraNaM pratyupekSya yat / pramAya' ceyamAdAnanikSepasamitiH smRtA // 1 // spaSTaH / atrArthe zyaM jJAvanA-audhikaM rajoharaNamukhavastrikAdi, zraupagrahika saMstArakadaemakAdi, anyadapi yatkizcitprayojanavizeSe kheSThakASThAdi saMvikhya pratikhikhya ca hastAdau gRhNIyAt tathaiva bhUmyAdau | SALOSSESSIESKOSLOSIS Jain Education international 2010:00 For Private Personal Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. saMjJa. 19 // 30 // 30 nihipezA, tatsarva prathamaM cakSuSA nirIkSya samyagrajoharaNAdinA pramRjyaiva ca, na tvanyathA, panakakunthu- mArihiMsAtaH saMyamavirAdhanAyA jAta vRzcikAdighadane cAtmavirAdhanAderapi saMjavAta / vastrAdInAM pratilekhanA'pi tathaiva vidheyA, yathA vAyukAyAdayo neSadapi virAdhyante pramArjanApratilekhanayojIMvada-15 yArthameva kriyamANatvAt , tenojayatra sAdhunA nRzamapramattena jAvyaM / yadA| pamilehaNaM kuNaMto miho kahaM kuNai jaNavayakahaM vA / dez ca paJcarakANaM vAei sayaM paDilai vA // 1 // puDhAva AukkAe teUvAU vaNassai tasANaM / pamikheDaNapamatto unnaM'pi virAha hoi|||| 18 | evaM vapuHpramArjanAdAvapi apramattena jAvyaM / zrIprasannacanjabandhurvaTakavacIriTyAvaguNThitavastrANi pramArjayan san jAtismRtyA kevalajJAnaM prApeti / athavaikaH somilahijo dIdA jagrAha / so'nyadA 2 sAmAntarapasthitairguruniH proktaH-"pAtrAdikaM pratilekhaya" ityukte pratilekhitaM tena / tataH kasmiMzci-18 hai kAraNe utpanne guravo na calitAH prAhuH-"pAtrAdikaM pramArjanApUrva svasthAne muJca" / sa smAha "pratilekhitAnyadhunaiva, kiM pAtrAdimadhye sarpo'sti ? yatpunaH punaH pratyupekSANAdikaM vidhIyate ?" | ityanarha vAkyaM zrutvA ruSTena zAsanasureNa pAtramadhye sarpo vikurvitaH / tIkSya sa jIto gurumdaamyt||4 hai gururAha-"asmatkRtina jJeyA" / tataH suraH smAha-"tvadbodhArthamidaM mayA racitaM, yataH sarvA yapi kAryANi munibhiH pramArjanAdipUrva vidheyAni" iti zrutvA tatsamitidhArakaH sa krameNa (dakevalajJAna prApeti / // 30 // 2010_0 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9/ zraya pariSThApanikAsamityAkhyaM paJcamAcAramAhanirjIve'zuSire deze pratyupekSya pramAya ca / yattyAgo malamUtrAdeH sotsargasamitiH smRtA // 1 // spaSTaH / atrArthe zyaM jAvanA-zrIsaMyatiH sarvamapi pariSThApanAI vastu uccAraM purISaM prazravaNaM zleSma karNA-18 sAkSimatAdikamazanapAnavastrapAtrAdi ca haritabIjapanakakunthukI TikAdivarjite'citte sthaeimale yatanayA / pariSThApayet / yatanA caivaM-mUtrajavAdi stokaM stokaM pRthak pRthak pradeze tyAjyaM, yathA pravAho na syAtta-18 tatkAlaM ca zuSyati / azanAdi samartha tayA pariSThApyaM yathA markoTakAdiviSayo na syAt / vastrAdi tu sUdamazakalIkRtya yathA gRhasthavyApAraNAdidoSo na syAt tathA pariSThApyaM / sthaeimalaguNA uttarAdhyayana 2 evaM-"aNAvAyamasaMkhoe" ityAdinoktAH / tathAhi-anApAtamasaMlokaM na vidyata ApAtaH svaparonayapa samIpAgamarUpo yatra tadanApAtaM sthapikasaM / nAsti saMloko dUrasthasyApi svapadAderAloko vRkSAdivanatvAdyatra tadasaMlokaM / atra caturnakI kAryA, tatrAdyaH zudhaH, yatra ye'pi dopA na santi tatra gamanaM kArya ceti / tathA'nupaghAtakaM-upaghAtaH kuTTanAdinA naDAhAdina yatra tat, upaghAtastrividhaH-saMyaH | masya pravacanasyAtmanazceti / tathA samasthaeimalaM ninonnatatvahIna, viSame hi purI prazravaNaM vA pralo. ut SaT kAyAn mardayatIti saMyamavirAdhanA syAt 3 / tathA'piraM tRNaparNAdyanAkIrNa, zupire hi 1 saMjhAdi vyutsRjato vRzcikAdirdazati / / tathA cirakAla kRtaM, ayamarthaH-yAni sthapimalAni yasminnRtau 1 puriipaadi| Ta06 2010_051 For Private & Personal use only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 31 // 2010_00 92 agnijvAlanAdiniH kAraNa racitAni kRtAni tasminnevata tAnyacirakAlakRtAni dvimAsike Rtau dvitIyatauM tanmizraM syAt / yatra punarekaM varSAkAlaM sajano grAma uSitastatra dvAdaza varSANi yAvatstharimalaM ceti, tataH paramastha skilaM / / tathA vistIrNaM jaghanyamAyAmaviSkamnAcyAM hastapramANaM, utkRSTaM dvAdaza yojanAni, taccakrisainyaniveze zeyaM, zeSaM tu madhyamamiti 6 / tathA puravagADhaM gamjIraM yatrAdhastAccatvA|ryaGgulAnyagnitApAdinA'cittA bhUmistajaghanyaM yasya punaradhastAtpaJcAGgukhapranRtikaM tadutkRSTaM / tathA'nAsannaM rAmAdernAtisamIpasthaM, ihAsannaM didhA - vyAsannaM jAvAsannaM ca / tatra vyAsannaM devakulaharmya - grAmArAmakSetramArgAdInAM nikaTaM, tatra do doSau saMyamopaghAta AtmopaghAtazca tathAhi sa devakulAdisvAmI tatsAdhuvyutsRSTaM purISaM kenacitkarmakareNAnyatra tyAjayati, tatastatpradezavilepane hastaprakSAlane va saMyamopaghAta zrAtmopaghAtazca sa gRhAdyadhipatiH praviSTaH kadAcittArayatIti / jAvAsannamativege zrAsannameva vyutsRjati cha / bilavarjitaM bhUmirandhAdirahitaM / tathA trasaprANavIjarahitaM sthAvarajaGgamajantujAta viyukta 10 / eSAM ca padAnAmekadvikAdisaMyogaizcaturviMzatyadhikaM sahasraM 1024 jaGgAH syuH / tatrAntyo | dazajaGga niSpanno jaGgako mukhyavRttyA zuddha iti sthitaM / IdRze sthamile uccArAdIni vyutsRjet, iti pariSThApanikAsa mitiH zrISaSThAGgavarNitazrIdharmaruci sAdhuvatpAlanIyA / tathAhi zrI dharmaghoSasUriziSyeNa dharmarucinA'nagAreNa nAgazrIdattaM kaTukAlA bukavyaJjanaM gRhItaM, gurujyo darzitaM, gurustadayogyaM prANaharaM vijJAya ziSyaM prAha - " idaM zuddhasthapikale pariSThApaya" / ziSyaH pUrvokta nirdoSabhUmau staMja. 19 // 31 // - Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Biorkeisuremam Ajup BETEUDEIBOY BIRAJapa LKEOLOLeuoneuismu uogtonparmer gatvA dadhyau-"asmin vyaJjane ko doSo'sti ? yazuruniya'tsarjanAjJA dattA ?" |ttstnmdhyaadekN binDaM| pRthivyAM nidadhe, tajandhalolupA anekazaH pipIlikAH sametAstAH zIghraM pazcatvaM prApuH / tadIdaya saMjAtakRpo dadhyau-"nirdoSanUmAvapi pipIlikAdijIvA dUrata zrAjagmuH, tadA kimapi tAdRzaM sthaeimalaM |3|| nApyate, ato gurunjiritthamuktaM yamunasthale tvaM gatvA pariSThApaya, tarhi madAtmasadRzaM zudhasthalaM kvApi na pazyAmi, atraivedaM nidheyaM" iti dhyAtvA tayaJjanaM svayamevAhArayat / tadaivAnazanaM vidhAya sarvArthasidhe / vimAne devo'jUt / atra vizeSaM vaktavyaM tat SaSThAGgato jJeyaM / atra DhaeDhaNapijJAtaM siMhakesarpijJAtaM ca, atra modakavyutsarjanarUpaM nirdhAya / athavA puSpamAlAprakaraNavRttigaditadharmarucijJAtaM jJeyaM / tathAhi kutrApi gaLe dharmaruciH sAdhuH / paropakAravyagratayA'nenAnyadA sthapimalaM na pratilikhitaM / nizi || prazravaNapImA jAtA / prANasaMzaye devatayA prakAzo darzitaH, tena sthaeimalaM gRhItaM, tataH punarandhakAre 3 jAte jJAtaM devakRtaM mithyAuSkRtaM dattaM / ityAdyanekAvadAtA bahuzAstrato vijJeyA iti / yatsthaeimalaM zlASitaM digvizeSaNaiH, zuddhaM suzodhya munidharmabudhivat / antyAsamityAcaraNe mumukuni-rAlasyamatra pratijina dhAryam // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvekonaviMzastagne ekAzItyuttaravizatatama 271 vyAkhyAnam // Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. taMja. yazItyuttara dvizatatamaM 7 vyAkhyAnam // atha manoguptinAmAnaM SaSThaM saMyamAcAramAha__ kaTapanAjAsanimuktaM sadbhUtavastucintanam / vidheyaM yanmanaHsthairya manoguptinavetridhA // 1 // spaSTaH / navaraM trayo nedAzcAmI-zrAtarauSadhyAnAnuvandhikaTpanAsamUhavirahitA''dyA 1 / AgamAnusAriNI samastakhokahitA dharmadhyAnAnubandhinI mAdhyasthyapariNatirSitIyA 5 / zunAzunamanovRttinirodhena | yoganirodhAvasthAnAvinyAtmArAmatA tRtIyA 3 / zyaM manoguptirjinadAsazreSThivat pATyA tathAhi-IP campAyAM jinadAsaH zUnyAgAre pauSadhe sati pratimAyAM sthitaH / itazca tatpanI kuzIlA tamajJAtavatI || sakIlakapaTyaGkapAdakaM tatpAdopari nyavezayat / jArastrIlArapImAM prApya manoguptyA divaM gataH iti / zratha vAgguptinAmAnaM saptamaM cAritrAcAramAhamaunAvalambanaM sAdhoH saMjJAdiparihArataH / vAgvRttervA nirodho yaH sA vAgguptirihoditA // 1 // spaSTaH / navaraM vAgguptirpidhA-mukhanayanabhUvikArAGguTyAchoTanovIjJAvakAsitaDhukRtaloSThadepaNAdInAmarthasUcikAnAM saMjJAnAM parihAreNa adya mayA na vaktavyamiti anigrahakaraNamekA vAgguptiH, ceSTAvizeSeNa hi nijaprayojanAdi sUcayato maunakaraNAnnigraho niSphala eveti / tathA vaacnpnycnprpRssttaa-161||35||rthvyaakrnnaadissu lokAgamAvirodhena mukhapotikAlAditamukhakamalasya lApamANasyApi vAgvRtteniyantraNaM 2010 w anbrary.org Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 vitIyA vAgguptiH / AnyAM cedAnyAM vAgguptau sarvathA vAnirodhaH samyagnASaNaM ca pratipAdita / jApAsamitau tu samyagvAkpravRttireveti yorjedaH / yadAhuH samiLe niyamA gutto gutto, samiyattaNammi jynnijaa| kusalavayamudIraMto, jaMvara gutto'vi sami'vi // 1 // | atra vAgguptiyuktisamarthanArthamanyazAstroktajJAtaM cedaM tathAhi-viSNupurodhAne zivazarmadevazarmahari-18 zarmanAmAnastrayastApasA ustapaM tapastapanti sma / teSAM trayANAmapi tapaHprajAvAtparidhAnapaTA nanasyAtape hai tiSThantIti prasiddhiH / ekadA snAnArtha sarasi gatAste trayo'pi / svasvaparidhAnapaTA nanasyAtape dhRtA || yAvattiSThanti tAvattatra sarasyekena bakenAdattaM matsyamAlokya "hA'kAryamidaM yadanena pApinA niraparA-18 dho'yaM matsyo gRhIta iti muzca muJceti" vadato matsye samutpannakRpasya bake ca nirdayasya zivazarmaNa ekaH paTo gaganAdadhastAdapatat / patitaM ca taM paTaM prekSya "mA muzca mA muzca" itibruvANasya dudhito'sau || virAko bako mariSyatIti tasmin bake jAtakaruNasya matsye ca nirdayasya devazarmaNo'pi vitIyaH paTasta-14 vApatat / iti tau ghAvapi patitau vilokya bake matsye ca samajAvastRtIyastApasaH prAha muJca muzca patatyeko mA muJca patito yadi / unau tau patitau dRSTvA maunaM sarvArthasAdhakam // 1 // etanmaunaM parimatasaMbandhi zreyase nirdhArita aparimatAnAmapi maunaM keSAJcidhitArtha / yataH 2010_010 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 33 // 96 svAyattamekAntaguNaM vidhAtrA, vinirmitaM baadnmjhtaayaaH| taMja. 19 vizeSataH sarvavidAM samAje, vijUSaNaM maunamaparimatAnAm // 1 // | rAgagheSasaMyuktaM talApanameva paTapatananidAnamiti samityA maunamupeyuSastasya harizarmaNastRtIyapaTo naja|syeSa tasthivAn / iti jJAtaM zrutvA muninistu syAghAdadharmajJairavazyaM khAjAlAnaM vicArya vAgguptirvAksamitizca prayojyeti / atha kAyagupyADamaSTamaM saMyamAcAramAha kAyaguptirvidhA proktA ceSTAnivRttilakSaNA / yathAgamaM vitIyA ca ceSTAniyamalakSaNA // 1 // # spaSTaH / atrArtha iyaM lAvanA-divya 1 mAnuSya 5 tiryaJcakRtA 3 sphAlanapatanAtmasaMvedanIya / rUpacaturvidhopasargakutpipAsAparISadAdisaMnave'pi kAyotsargakaraNAdinA kAyasya nizcalakaraNaM, sarvayoga-18 nirodhAvasthAyAM ca sarvathA yacceSTAnirodhanaM sA'dyA kAyaguptiH / zayanAsananikSepAdAnAdiSu svacandaparihAreNa samayoktakriyAkalApapurassarA niyatA kAyaceSTA sA hitiiyaa| tatra zayanaM yAminyAmeva, na ghane, tadapyAdyaprahare byatIte gurUnApRvya pRthvI saMprekSya pramRjya ca saMstaraNapaTTakacyaM saMhatyAstIrya ca mUrdhAnama-3 dhazca kAyaM sapAdaM mukhapaTTIrajoharaNAnyAM pramRjyAnuzApitasaMstArakAvasthAnaH pavitapauruSIpATho bADhUpadhAna | AkuJcitajAnukaH kukkuTIvadhiyati prasAritajaGgho vA pramArjitaminyastapAdo vA saGkocasamaye pramA // 33 // rjitasaMdaMzaka urtanaM ca mukhavastrikApramRSTadehapUrvakaM kurvan pramANayuktAyAM vasatau hastatrayamite bhUpradeze laghunijJAM karoti / tathopavezanaM yatra sthale cikIrSitaM taccakuSA nirIkSya pramRjya ca bahirniSadyAmAstIrya RASACRACROCHAKAARAM ___JainEducation International 2010 O N I Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tiSThet / ayogyasthaeimalaM labdhvA kAyaguptiM karoti / tathAhi-ko'pi sAdhuH sArthena sahAnyadA'raNye 12 jIvAtayatvena sthaeimalamasanamAna ekapAdena nizyasthAt / prazaMsita inpreNa / mithyAdRSTiH sura gatya siMharUpazcapeTAM mumoca / punaH punaH sAdhuH prANivirAdhanAsaMjavena mithyAuSkRtaM dadau / suraH kSAma-11 yitvA gataH / sAdhujanaiH prazaMsitaH / iti svarUpaM zrutvA kAyaguptidhruvaM dhAryA iti tRtIyA guptiH / pUrvo-2 ktayuktyA timro guptayaH sAdhulI rakSaNIyAH, tathAhi-ekasmin pure ko'pi muniH kasyApi gRhe | 8 jidArtha praviSTaH / tena natvA muniH pRSTaH-"jagavan ! triguptiguptastvamasi ?" / muninoktaM-"nAhaM, triguptaH" / "kagraM?" / tenoktaM-"ekadA'haM kasyApi gRhe nidAzramagama, tasya priyAyA veNIdae52 dRSTvA svanAryA smRtavAnadaM, ato manoguptirmana nAsti / punarekadA jikSArthaminyagRhe gatavAnahaM, tena 8kadalIphalAni yogyAni kRtvA me dattAni / anyagRhe mayA pRSTena vyAhRtaM / tena tariNA nRpAya nive-11 ditaM-'deva ! javATikAyA ramlAphalAni zrIdattagRhe yAnti' / rAjJoktaM-'tvayA kathaM jJAtaM ? || hAtenoktaM-"zreSThinA munerdattAni, mayA tu munimukhAntaM, evaMvidhAni sadAphalitakadalIphalAni javaghA-15 lATikAM muktvA'nyatra na santi / tacchrutvA nRpeNa zreSThI daeikataH, ato mama vAggupti sti, yena zreSThi-1 12/daemane'haM heturanUvaM / tathA'hamekadA'TavyAM zrAnto vizrAntazca pramIlAM praap|ttraikH sArthaH sthito'jUt / dArAtrau sArthapa tanoktaM-"prAtaragre caviSyate, tena sakAlamannAdi sajIkuruta janAH' / tataH sarvo jano'-18 napAke lgnH| ekenAndhakAravazAdekasmin pade mama mastakaM tiIyapArthe ca pApANaM muktvA cunakaH 2010_01 For Private & Personal use only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jo // 34 // upadezapA. kRtaH / tanmadhye vahniruddIpitaH / mayA ziro'pAkRtaM / zrato me kAyaguptirapi nAsti / ato nAhaM saMja. 19 jikSAhaH" / tasya satyanASaNena zreSThI hRSTo muni pratilAnya muniprazaMsayA'nuttaravimAnAdisukhamarjita-14 vAn / munistu tAdRzamAtmAnaM nindana ciraM cAritraM prapATya kramAdivaM gataH / iti triguptisvarUpaM tathA II pUrvoktAH samitayaH paJca praticArarUpAH, guptayastu pravIcArA apraticArarUpAH / pravIcAro nAma kAyiko vAciko vA vyApAraH / tathA guptiSu samitInAmantAvo'pi syAt / dhitIyA samitirvAgguptau / eSaNA |4 tu mAnasikopayoganiSpannA, yadA sAdhureSaNAyuktastadA zrotrAdibhirindriyairhastapAtrakadhAvanAdiSu samuttheSu / zabdAdiSupayujyate, ata eva manoguptau / zeSAstu samitayaH kAyaceSTAniSpannAH, ata evAsAM tisaNA-15 mapi kAyagupyA sahaikatvaM / athavA manoguptiH paJcasamitiSvavirudhA / etAzcASTAvapi pravadhanamAtaraH | samastapAdazAGgIprasavA etAsu samastapravacanamantarjavati / tathAhi-prathamasamitAvAdyanatamavatarati, tahatituTyAni ca zeSavratAni tatraivAntAvamupayAti / lASAsamitistu sAvadhavAkparihArato niravadyavAyUpA,|| tathA ca vacanaparyAyaH sakalo'pyAdipta eva / na ca tadvahitA pAdazAGgI / evameSaNAsamityAdiSvapi svadhiyA jAvyaM / yahA sarvA apyamUzcAritrarUpAH, yataH| athavA paJcasamitiguptitrayapavitritam / caritraM samyakcAritramityAdurmunipuGgavAH // 1 // .. // 34 // cAritraM ca jJAnadarzanaM vinA na nAvi / na caitatritayAtiriktamanyadarthato bAdazAGgamiti sarvAsvapyetAsu sarva pravacanamantarjavatIti // XARASEMAKAA 201010 For Private & Personal use only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karUna cAritrazIlairmunitiH pramAdaM, tyaktvA tadaSTau samupAsanIyAH / yasmAtsamagraM pravacorahasya-metAsu cAntarjavati prazasyam // 1 // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAveko naviMzastamne vyazItyuttaravizatatamaM 282 vyAkhyAnam // -% tryazItyuttara dvizatatamaM 23 vyAkhyAnam // atha tapaHprajAvaM darzayatianAdisijhanuSkarmaveSisaGghAtaghAtakam / idamAjiyate vIraiH khaDgadhAropamaM tpH||1|| tattapaH sevyatAM dadA kuSkarmadAlanodakam / yatsevanAdajUdevasevyaH hemarSisaMyamI // 2 // spaSTau / atrArthe hemarSipravandhaH-citrakUTapurAsannagrAme niHsvo vohAkhyaH zrApa AsIt / ekadA sa8 paJcazatadhammaiH snehakutupakaM nRtvA citrakUTanAgavan padaskhalanAtpatitaH kutupakamapyapAtayat , viso nijgraammaagtH| lokairanukampayA paJcazatadhammA arpitAH, taiH punaH kutupakaM lAtvA vrajana tathaiva 2 skhakhitaH / tato navaviraktaH zrIyazojagurorvairAgyavANIM zrutvA dIkSAM khalI / guruNA vividhazikSayA 8 zikSito gItArtho jAtaH, gurUniti vyajijJapat-"prano ! mayA vairAgyeNa ceddIkSA gRhItA tadA trizu-| JainEducation International 2010-04 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 00 upadezaprA. jaiva pAsayAmi, yadyAdizata tadA'haM yatropasargA bahavaH syustatra gatvA kAyotsarge tiSThAmi" / guruNA taMtra. 15 sAnaM vIdaya mAlavadezaM prati prahitaH / sarvagaLaM sasaGgha dAmayitvA mAlavadeze thAmaNojopAnte saraHpAlau / kAyotsarge tasthau / itazca grAmasatkA ghijasUnavaH krImAyai niHsRtAH sAdhu dRSTvA'smadbhAme'riSTamAyAtamiti 2 dhyAtvA yaSTimuzyAdinirupApravan / sAdhuH sarva sahate / saraHsthaH suro dhyAnasthaM sAdhu nizcalaM jJAtvA vija-18 tAputrAn zikhibandhairbavandha / te sarve'pi rudhiraM vamanto jUmau ptitaaH| tanmAtApitaro muHkhaM dhRtavantaHlA sAdhusamIpe samAgatyeti proktavantaH-"he jagavan ! tvaM tu kRpADhyaH sAdhuH, muzcAmUn zizUn bandha18nAt" / teSvevaM lapatsvapi sAdhuAnaM na mumoca / tato'dhiSThAtrA sureNa bAlakadehe'vatIrya tanmAtApitara ityuktAH-"eSa muniH kimapi na karoti, mayaitatkRtaM, yadyetasya caraNajakhairAboTayata tadA zizavo | bandhanAnmucyante, nAnyathA" / mAtApitRnistathA kRtaM, svasUnavo nIrujo jAtAH / tato mAtApitaro 2 nijanijasaudhAdittamAnIya sAdhorupadIkRtyeti procuH- "idaM gRhaann"| sAdhunoce-"na me kArya vittena 8 sa idaM jIrNodhAreSu sthApayata" / tataH sarvairapi janaistasya munenirIhatayA demamiriti nAma ghoSitaM / tatrA tIva jaktito janAn vIkSya girikambalAkhyaparvataM gato vicitraM tapaH karoti / itazca mAlavadeze|| dhArAyAM siMdhakhajUpo'bhUt / tatra damarSiH paJcaniH saptanniH kakAraiH khakAraiH kUrakaMsArakAMgakoghavakaraMbaka karpaTAM khArekakhumahamIkhajUrakhAjAkhAMmakhIcaLaM, evaM gakAraH gahuMgolaguMdaguMdavamAMguNAgolAgorasa ityA-hai rAyaparairapi varNaiH pAraNaM cakAra / tapaHprajAvAtsarve'pyanigrahAH pUrNAH / ete'nigrahA na puSkarA ityudaprama SANSARASAX kaa||35|| 2010 eil Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_ jigrahaM jagrAha - yadi mithyAtvI rAjyaSTaH kAndavikApaNe madhyAhne paryastikAsanasthaH pattitvaM prAptaH kRSNatvamitAn kezAn vivRNvan ekaviMzatimitAnmaekakAn zAtakuntAgreNa dAsyati tadA pAraNaM kurve, nAnyathA / nhAya rAvala kandako, kezi ganaMtara mammaNo / igavIsa maMgA de, ta khimarikhI pAraNaM kare // 1 // ityanigrahavAnmuniraSTa dinasahitAn trInmAsAnaticakrAma / zranyadA madhyAhne kRSNapattistathA sthito | nikAyai yAntaM munimAkArya "ehi niko ! tavAzAM pUrayAmi" ityuvAca / munistacchrutvA gataH / kRSNaH | kuntAgreNa maekakAn khAtvA yAvaddatte tAvanmuninA "gAya" ityukte "tava jAgye yAvantaH syustAvantaH, kiM gaNyante ?" iti kRSNenoktaM / muninA "me'nigraho'styekaviMzatyA " ityukte ekaviMzatirgaNitAstena / sa tIkSyAtIva camatkRto munimityuvAca - "mune ! tvaM jJAnI, mamAyuH kiyadasti ? ahaM svagotrinirmahArAjyAnniSkAsitaH, tAn jetuM sindhukhanRpaM seve" / iti zrutvA yatiruvAca - " tava paramAsAyuH " iti zrutvA vairAgyAddIkSAM lAtvA SaNmAsAn tapastaptvA svarApa kRSNarSiH / punaH sa munirityanigrahaM khakhau - jammUliya gayavara dhAI, munivaradekhI prasanno thAI / modakapaMnihiMde, rja khimarikhI pAraNaM kare // 2 // aSTAdazadinasahitAn paJca mAsAnupoSita stiSThati / tAvat paTTahastI matto gRhAdIn pAtayan kAnda Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 upadezaprA. vikApaNAt paJca modakAn sAtvA munimapArayat / hastI muneH prajAvAThAntAtmA hastipakairAkhAne bkssH| stana. 15 tato muniranigrahamagrahIt-zvazrUparAjUtA ceDhuvavadhU rudantI kRtatrayopavAsA kASThArthAgatadarimapuMsA / // 36 // sarpiSA sAkaM gumamizrAnmaemakAna dattAn dadAti tadA pArayAmi, nAnyathA / rAmI gArI baMjaparaMbhI, sAsUsicaM kali kare payaMmI / bihu gAma vice gulasi poli deza, to khimarikhI pAraNaM kare // 3 // muniH pAraNAya girerudatarat , tadA kutazcidrAmAczrUparAjUtA vijapatnI tAdRgavasthA pitRgRhaM vrajantI mArgamajAnatI araNye patitA / niHsvapuMso ghRtagumasahitA maemakAstayA labdhAH / tato'STaguNaM puNyamiti | | sAdhuM dRSTvA vicintya pratyalAjayat / aho dAnamiti stutvA devatayA sA pitRgRhe nItA / tataH punazcet | kRSNaskandho balIvo ghANapucarahitaH zRGgeNa guruM datte tadA pAraNaM kurve nAnyatheti / kAlo kaMbala dhavalo saMjha, nAkiM tuTe pulihiM bNg| siMga kari guru nelo deza, to khimarikhI pAraNaM kare // 4 // zranyadA sAdhuH pAraNAya dhArAyAM gataH / uktalakSaNavRSeNa kasyaciNija ApaNazAkhataH / |gumaM khAtvA muneH pAraNaM kAritaM / tadvIdaya vaNig dadhyo-"aho ! pazurayaM na sAmAnyo yadIhazo // 36 // jAyateH pArayati, mayA mUDhena svajanma hArita" tataH sa zrAzo jUtvojAritagumena zrIpArzvajinacaityaM kAra-13 yitvA yazojagurupAghe saMyamamArAdhya svaryayo / tataH paraM tanumapiemAI tIrtha jAtaM / punaranyadA rAUka 2010 For Private & Personal use only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 ESRAESSASSASSA vasante'nigrahaM khakhau muniH cetplavagaHzRGkhalAstho nagarAntabhUtarasaM datte tadA pArayAmi, nAnyatheti / hAsahallehaki jaddavimAsI, koTisaMkala baca pAsi / jaya aMbarasa maMsa de, to khimarikhI pAraNaM kare // 5 // | itazca kasyacidvyavahAriNa uSNatauM ghRtakumlake sthApitAmrarasaM kapichatvA brajanmArge yAntaM sAdhu pratyakSAnayat / "aho! zrAzcarya" iti janA miyo jarUpanto jainA jaataaH| itazcAvadhijJAnataH kRSNarSirdevalokAdyatisamIpaM samAgatya natvetyuvAca-"prano! zAsanaprajAvanAyai sindhulapahastinAM roga-1|| zAntyai tvayA svacaraNazaucajalaM deyaM" ityuktvA'dRzyo jAtaH / rAjJazcaturdazazatakariNo rogagrastA jAtAH / vaidyaiH kRtopacArairapyasAdhyA iti muktaaH| rAjA bADhaM zokamApannaH / pradhAnavacanenetyudghoSaNA-15| madApayat-yaH kazcitrAjakariNAM rogazAnti kurute so'rdharAjyanAk syaat| tAvatA gagana iti vAgjAtA"girikambalagirau damarSeH pAdazaucajalena kariNo nIrogAH syuH" iti zrutvA rAjanarA yatisamIpe gatvA pAdajalaM yAvadyAcante tAvanmuninoce-"haMho narAH! paTTahastinaM muktvA'nye gajA etajalaM paayitvyaaH| jainAnmuktvA'nye paTTahastinaM nIrogaM kurvantu" iti bujhyA tena jalena hastino nIrujo jAtAH / anyadarzanasatkaiH paTTahastI jalaM pAyito vipannaH / rAjA yatisamIpaM gatvA'rdharAjyAya vijJapayati sma / muninA rAjyaM narakAntamiti sarvathaiva tyaktaM / yatInAM saMyamAdaparaM na rAjyaM / rAjA muni natvA svasthAnaM prApya yatipAyukAM siMhAsane saMsthApya prAsAdamakArayat / anyadA muninA mArge zavaM saMmukhamAyAntaM B. 7 2010_0 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezapA. // 37 // URUSASUSTUSSUUSPOSA 104 vIkSya kasyacit pRSTa-"kimetat ?" iti / tenokta-"dhanavyavahAriNaH putro'hinA daSTaH, pAmAsai:18stana. 1e to'sau"| tacchRtvA maninoce-"aho! asau jIvan kathaM jvATyate ?" iti kenApi dhanAyoce / dhanastatraitya yatiM natvovAca-"yate ! mama putrajIvitadAnena prasAdaya" / yatinA prAsukajalena siktaH parameSThimantraM smRtvA niirukkRtH| tato yatiH punaranigrahaM khalau-yadi vanaprasUtA vyAdhI viMzati vaTa-18 kAn dadAti tadA pArayAmi, nAnyatheti / navaprasUtavyAghrI vikarAla, nayaramAMhiM bIhAve bAsa / __bamAM bIsa jo paNamI deza, to khimarikhI pAraNaM kare // 6 // evaM bahunidinaipeH tapaHprajAvAnnagarAntaHpraviSTAM navaprasUtAM karAtAM vyAghI vIkSya vaTakadhajikA | vaTakAnmuktvA naSTAH / vyAghyA yatistairvaTakaiH pratilAjitaH / tato guruvandanotsuko yazojaprasUri pattane gatyA mayA gurumavanditvA naivAnnodake grAhye ityanigrahI pattanaM prAptaH / guravo natAH / punaranigrahaM khakhau-nRpasya paTTahastI matto vRdhastrIvazago yadi khIcamakhArikakhamahamIkhakhakhajUra etaiH paJca-12 khakAraiH pArayati tadA pArayAmi / mAse gate zAsanadevatayA jaratIrUpaM kRtvA gajo vazIkRto yatizca 8 pAritaH / evaM caturazItipAraNakAni pUrNAni / tato'nazanaM lAtvA svaryayau // // 3 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvekona vizastamne vyazItyuttara zitatamaM 203 vyAkhyAnam // JainEducation Intemational 2010_N A Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 caturazItyuttara dvizatatamaM z vyAkhyAnam // zratha tapastapanahetumAhanirdoSaM nirnidAnADhyaM tannirjarAprayojanam / cittotsAhena sadabukhyA tapanIyaM tapaH zujam // 1 // _ spaSTaH / navaraM tapyate'nena dehakarmAdIti tapaH / tamuktamrasarudhiramAMsamedo'sthimajAzukrANyanena tapyante / karmANi cAzujAnItyatastaponAmanairuktam // 1 // tattapo nirdoSa-doSastu ihaparalokAdyAzaMsAdayastairvigataM / punastattapo nirnidAnADhyaM / yataH yaH pAlayitvA caraNaM vizuoM, karoti jogaadinidaanmH| sa vardhayitvA phaladAnadadaM, kahapadrumaM jasmayatIha mUDhaH // 1 // navanidAnasvarUpaM prAgmayA'tra likhitaM / tathA cittobAsena, na tu rAjaviSThirItyA, yathAzakti vA / yataH so tha tavo kAyabo, jeNa maNo'maMgalaM na ciNte| jeNa na iMdiyahANI, jeNa jogA na hAyati // 1 // P tathA parAdhInabukhyA dInatayA 'vAjJAnataponirAhAratyAgarUpaM tattapa zrAzravamUlatvena kaSAyodayA|zritatvAt pUrvAntarAyodayAsAtavedanIyavipAka eva, yata thAhAratyAgAdikaM bhavyatapaH, jAvatapastu 2010_05 For Private & Personal use only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sapadezaprA. // 30 // SAMACROSSESS 106 AtmasvarUpaikAgratArUpaM, tattu aharnizamasti, tathApi avyapUrvakaM nAvatapograhaNamiti zAsanacAturya / stana. 1e na tyAjyaM / yataHdhanArthinAM yathA nAsti, zItatApAdi kuHsaham / tathA navaviraktAnAM, tattvajJAnArthinAmapi // 1 // yathA dhanopArjanakuzalA zItAdikaM mante, tathA navaviraktAnAmanazanAdikaM tapo na musahamiti / atha kAdaza tapAcArAnAhaBI pAdazadhA taMpAcArA-stapovaninirUpitAH / anazAdyAH SaT bAhyAH SaT, prAyazcittAdayo'ntagAH // 1 // spaSTaH / navaraM ye tapojedAH sUtre proktAH, te cAmI zraNasaNa 1 mUNodariyA 2, vittIsaMkhevaNaM 3 rasaccA / / kAyakilesoM 5 saMkhINyA 6 ya, bano tavo hoi||1|| pAyacittaM 1 viNa 2, veyAvaccaM 3 taheva sanA / / kANaM 5 uvasaggovi ya 6, anaMtara tavo ho // 2 // eteSAM svarUpaM vakSyamANayuktyA'ne kizcinmAtraM likhiSye'hamAcArapradIpAdigranyAnusAreNeti zvathAdyAcAramAi // 30 // 1thA trAkArAntastapazabdaH. 2010_0 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 | zanazanaM vidhA proktaM, yAvajIvikamitvaram / vighaTikAdikaM svapaM, cotkRSTaM yAvadAtmikam // 1 // 18I spaSTaH / navaraM itvaraM namaskArasahitaM pratyAkhyAnaM vighaTika, tasmAdapaM zAstre noditaM, tar3apari vRddhigAmukamutkRSTaM zrIcaramajinatIrthe SaNmAsaparyantaM, zrInAjeyajinatIrthe saMvatsaraparyantaM, madhyatIrthakarazAsaneSu || tvaSTau mAsAn yAvat / atra cendhiyajayakaSAyajayatapo ratnatrayItapaH samavasaraNatapo'zokavRkSazrIjina-11 kaTyANakatapa ityAdyanekadA zrAcAradinakaravitIyakhaemato theyaaH| tathA cAcAmsavardhamAnatapo varSa caturdazatrimAsaviMzatidinamitaM zrIcandhakevakhivatkArya / ityAdivividhatapa itvarakAlInajede'ntarjavati / 8 yAvajIvikaM tu pAdapopagamaneGginIjaktapratyAkhyAnajedAtrividhaM, asya svarUpaM saptadazavidhamaraNajeda-18 jJAnaM vinA na sukhAvabodhaM tyAt, atastatsvarUpaM likhAmi-tatrAdyamAvIcimaraNaM vIcirvivedo'ntarami-1 tyarthaH, tadanAvo'vIci rakatiryaGnarAmarANAmutpattisamayAtpravRtti svasvAyuHkarmadalikAnAmanusamayamanu-15 jivanAvicaTanaM tatpradhAnaM maraNamAvIcimaraNaM 1 / avadhipaJcatvaM avadhirmaryAdA / tatazca yAni nArakAdi-18 javanibandhanatayA''yuHkarmadakhikAnyanujUya niyaMte, mRto vA yadi punastAnyevAnujUya mariSyati tadA tadravyAvadhipaJcatvaM / saMjavati hi gRhItokitAnAmapi karmadakhikAnAM punargrahaNaM, pariNAmavaicitryAt / / evaM kSetrAdiSvapi jAvyaM / antikapazcatvaM ante navamantikaM, ayaM jAvaH-yAni nArakAdyAyuSka-| tayA karmadakhikAnyanujya viyate, mRto vA na punastAnyanujUya mariSyati tadravyato'ntikapaJcatvaM, evaM kSetrAdiSvapi 3 / vasatpaJcatvaM-vakhatAM saMyamAnnivartamAnAnAM suzcaraM tapazcaraNaM kartuM vrataM moktuM cAzaknuvatAM| JainEducation International 2010 For Private & Personal use only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 // 3e // upadezaprA. kathaJcidasmAnmuktirastu iti dhyAyatAM yatpaJcatvaM tanmaraNaM, etacca jannatapariNAmAnAM munInAmeva syAt 4 / vazArtapaJcatvaM - vazenendriya viSayaparavazatvenArtA dIpazikhAvalokanAkulapataGgavadAkulitA vazArtAsteSAM paJcatvaM vazArtamaraNaM 5 / antaH zasyaM lajAdivazAdanAlocitadurAcArarUpaM yeSAM te'ntaHzasyAsteSAM paJcatvamantaH zasyapaJcatvaM idaM cAtIva duSTaM 6 / tanavamaraNaM - yasmin jaMve sAmprataM prANI vartate tavayogyamevAyurvaddhA punastatkSayeNa yadA mriyate tadA tavapaJcatvaM, ca saGkhyAtavarSAyuSAM nRtirazcAmeva, na tvasaGkhyAtavarSAyuSAM nRtirazcAM devanArakANAM ca teSAM punaranantaraM tavAbhAvAt 7 / bAlAnAM mithyAdRzAmaviratasamyagdRzAM vA maraNaM bAlapaJcatvaM / parimatAnAM sarvaviratimacyupagatAnAM paJcatvaM parimatamaraNaM / mizrANAM vAlaparimatAnAM dezaviratInAM paJcatvaM mizramaraNaM 10 / udmasthAnAM matizrutAvadhimanaHparyAyajJAnavatAM vratinAM paJcatvaM brahmasthapaJcatvaM 11 / kevalinAM samastApunarbhavanajava| prapaJcAnAM maraNaM kevalimaraNaM 12 / vihAyasi zrAkAze javaM vaihAyasaM, ayaM jAvaH - UrdhvavRkSazAkhAdA| budbandhanena jugupAtakUpapAtazatrAdinirvApaJcatvaM vaihAyasa paJcatvaM 13 / gRdhairupalakSaNatvAcchakunikAzi vAdinizca spRSTaM sparzanaM yatra tadvRdhaspRSTaM, idaM ca mRtagajAdi (gRdhAdividArita) zavAntaH pravizya gRdhrAdyairAtmAnaM jakSyataH ( maraNaM vA syAt 14 / naktaM nojanaM tasyopalakSaNatvAtpAnAdezca parijJA idaM mayA bhUrizo nuktametaddhetukaM cAvadyamiti jJaparijJayA jJAtvA pratyAkhyAnaparijJayA parityAgo jaktaparijJApaJcatvaM | 15 | ijyate pratiniyata eva deze ceSyate yatra tadiGginI paJcatvaM / idaM caturvidhAhArapratyAkhyAnavato 2010. staMca. 15 // 3e // Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 niyamitapradeze svayamevoghartanAdi kurvato muneH syAt 16 / pAdapo vRkSa upazabdaH sAdRzye tataH pAdapa-2 mupagalati sAdRzyena prAmotIti pAdapopagamanaM, ayaM jAvaH-yathA pAdapaH patitaH samaM viSamaM vA'cinta-18 yanizcalamAste paraprayogAttu kampate, tathA'yamapi lagavAn yadaGgaM ninimeSaM prathamato yatra same viSame || vA patitaM tathaiva sthApayati, na tu svatazcAkhayatIti 17 / idaM cAntyapazcatvatrayaM yadyapi vaimAnikatvamukti- | lakSaNasamAnaphakhadaM tathApi viziSTaviziSTatara viziSTatamadhRtimatAmevottarottaraM saMjavatIti vizeSAtprathama kanIyo, dvitIyaM madhyaM, tRtIyaM jyeSThamiti dhyeyaM / eSu ca sAdhvInAmAdyameva / ydaangHhai| savA'vi zra ajAu~, sabe'vi ya paDhamasaMghayaNavajA / sabe'vi desavirayA, paJcarakANeNa u marati // 1 // atra hi pratyAkhyAnazabdena jaktapariva jJeyA / iGginI cAnazanaM viziSTataradhRtisaMhananavatAmeva 18 syAdityAryikAniSedhAdevAvasIyate / pAdapopagamanaM tu vaya pariNAme sati devagurUnnatvA tadantike kRtAdanazanasya giriguhAdau sasthAvaravirahite sthaeimale pAdapavanimeSakaraNAdAvapi nizceSTasyAdyasaMhananino | niSpratikarmaNo yena tena saMsthAnena prazastadhyAnena prANAntaM yAvadavasthAnaM pAdapopagamanaM / uktaM ca| paDhamammi ya saMghayaNe, vaTuMto sekhakudusamANo / tesi pi a vuleTa, caudasapubINa vucchee // 1 // | trayamapi caitanniAghAte saMlekhanApUrvakameva karoti, anyathA''rtadhyAnasaMjavAt , vyAghAte tu vyAdhividyanirinnittiprapAtasA dighAtarUpe saMlekhanAM vinA'pi / LOGGASOSLARISSA 2010 For Private & Personal use only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 japadezaprA. // 40 // hai athaitadvividhamapyanazanaM tapaH kRtsnakarmakSyakara jJeyaM / atrArthe jJAtaM cedaM-kAkandIpuryA dhanasArthavAho saMja. 15 vasati / tasyAtmajo dhanyanAmA'sti / saMprAptayauvanaM taM logasamartha jJAtvA janA ghAtriMzataM prauDhaprAsAdAna hai kArayati / tato pAtriMzata ijyavarakanyAnAmekasminneva dine pANigrahaNaM kArayati / sa tAniH saha vaiSa-| yika saukhyaM dogundakadeva iva vuluje / tAniH saha jogAnanulavatastasya kiyanti varSAeyatItAni / / ekadA zrIvIrazcatustriMzadatizayairvirAjitastatra smvsRtH| tadA dhanyo'pi jinavandanotsukaH pAdacAreNa vinorantike samAgAt / jagadvAndhavaM natvA dezanAM kvezanAzinI zuzrAva-"yaH prApya puSpApyamidaM naratvaM, dharma na yatnena karoti mUDhaH / kvezaprabandhena sa labdhamabdhau, cintAmaNiM pAtayati pramAdAt // 1 // " ityAditrikAlaviyuktaM manasyavadhArya vairAgyamApanno mAturantike samAgatyaivamavAdIt-"he mAtaH / nagavadharma nizamyAhaM viSayeSUvignastavAjhayA dIkSAmaGgIkaromi" / tadA mAtrA munivratapAvanAnukUla pratikUlopasargasaMhanavirasAhArakaraNAdiSuSkaratvamuktaM, tathApi logAn purISamiva neti / tadA majA da dhanyasya niSkramaNotsavamakarot / tato jagavatA svayameva dIkSitaH / tatastasminneva dine svAmyantike'ni-1 grahamagrahIt-"jagavan ! navadAjhayA nirantaraM SaSThatapaH kurvan pAraNake cojitajidayA''cAmlaM | 3 karomi" / svAmyAha-"jo dhanya! yathAsukhaM tapasi pravartasva" / jinAjhyA hRSTastuSTaH sa~stattapasi prAva-18 dartata / sa dhanyarSiH prathamaSaSThapAraNe prathamapauruSyAM svAdhyAyaM karoti, pitIyapauruSyAM dhyAnaM, tRtiiypau-|| ruSyAM jinamApRjya zikSArthamaTannAcAmkhAnnaM gRhNAti, nAnyat kAsatte / evaM nidAyai paryaTana kadAci-2 SALSAS 2010-01 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 SASSSS bhaktaM sajate kadAcitpAnaM ca, tathApyadIno'viSAdI / yadi kvApi jivAM banate tadA tAM svAmyagre / pratidarzayati, svAminA'nuzAtaH kevalaM dehadhAraNArtha tamAhAramaznAti / evaM tapasA vicarati / tena sa 15 nirgrantho'tikRzavigraho jAtaH / tasya zarIra nirmAsa zuSkAsthisaMtRtamaGgArazakaTamiva pathi saJcaran / zabdaM karoti / tadA mahyAM viharan nagavAn guNazIlacaitye samavasRtaH / zreNiko rAD vIravandanAya , nirgataH / svAminaM natvA dezanAM nizamyaivamapRcat-"he jagavan ! eteSAM munInAM madhye ko'nagAro |duSkarakArakaH ?" / svAmyAha-"eteSAminjUtipramukhANAM caturdazazramaNasahasrANAM madhye dhanyo'nagAro | mahAnirjarako mahAmuSkarakArako yo jamAputro nirantaraM SaSThaM kRtvA''cAmlena pAraNaM karoti" ityAdiH / sakalo'pi vRttAntaH proktaH / tacchutvA hRSTaH zreNiko dhanyAntike gataH / muni natvA prAha-"tvaM 31 dhanyo'si, kRtpunnyo'si"| evaM stutvA rAjagRhanagare samAgAt / tataH sa dhanyarSinizAyAM dharmajAga-1 sArikAyAM jAgradevamacintayat-"tapasyA zuSkadeho'haM pratyUSe jagavadAjhayA vipulaparvataM samAruhya mAsikyA | saMlekhanayA''tmAnaM zoSayitvA jIvitamaraNayoH samAno vicarAmi" / tatastena muninA tathA kRtaM / tataH zunadhyAnena sarvArthasidhe mahAvimAne devatvenotpannaH / tato gautamo jinaM pRcchati-"jagavan ! navaviSyo dhanyaH kAM gatiM gataH ?" / "he indhanUte ! mama ziSyo dhanya itaH kAlaM kRtvA sarvArthasijivimAne gataH, tatra trayastriMzatsAgaropamasthitiM nuktvA mahAvidehakSetre sukuleSatpadya dIkSAM kahI kRtya kevalaM labdhvA modaM yaasyti"| 2010 For Private Personal use only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 41 // 2010 112 dhanyarSiNA sAmyatapo prijeda, saMsevitaM kilbiSa nirjarArtham / yasmin svIkRtasAdhujAvaM, taduttaraM projjitapuphalAzam // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagrantha vRttAvekonaviMzastamne caturazItyuttaradvizatatamaM 284 vyAkhyAnam // paJcAzItyuttara dvizatatamaM 205 vyAkhyAnam // dvitIya patrAcAramAda--- Unoda ritapo vyAvadAtmakaM paraiH / viziSyAjJAyamAnatvAnmahAphalaM nirantaram // 1 // spaSTaH / atrArthasamarthanArtha miyaM jAvanA - nityAhAraM vidadhatAmapi sAdhvAdInAmUnodaritapasA mahAphalaM / tat avyata upakaraNajaktapAnavaiSayikamUnodari, jAvatazconodari krodhAdityAgarUpaM / yataH sAdhu| zrAddhaiH kadAcidapi yatheSTamAkaevaM yAvacArojArAH samAyAnti tAdRzaM nAzanIyaM, navabrahmacaryaguptimadhye niSiddhatvAt / api copavAsaSaSThASTamamA sakSapaNAdyanekatapassu pravyato'zanAdi niSiddhaM, tathApi jAvataH | krodhAdityAgarUpamUnodaryavazyaM vidheyaM, anyathA laGghanaM syAt / yataH - kaSAyaviSayAhAra - tyAgo yatra vidhIyate / upavAsaH sa vijJeyaH zeSaM khaGghanakaM viduH // 1 // saMja. 19 // 41 // Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CUCURESSAAAASSAS* 13 8. atra vyata etattapovidhirayaM-ekakavalAdAranya yAvadaSTau kavalAH UnodarikA / atra caikakavasalamAnA jaghanyA, aSTakavalamAnoskRSTA, vyAdikavalamAnA tu madhyamA 1 / evaM navajya yAvaddvAdazakava lAstAvadapA?nodarikA / trayodazArajya yAvat pomaza tAvavilAgonodarikA 3 / saptadazAdAranya yAvaccaviMzatistAvatprAptonodarikA / / paJcaviMzaterArajya yAvadekatriMzatkavalAstAvatkiJcidanodarikA 5 / jaghanyAdinedatrayaM sarvatra pUrvavanAvyaM / anenAnusAreNa pAnaviSayonodarikA jAvyeti / atra kava mAnamitthamuktaM| battIsa kira kavalA, AhAro kucipUra jaNircha / purisassa mahiliyAe, amAvIsaM nave kavalA // 1 // kavalassa ya parimANaM, kukkumiaMgapamANamittaM tu| jaM vA avigiyavayaNo, vayaNammi bunija visaMto // 5 // tathA SaSThASTamAdivizeSatapastapane'pi pAraNe Unodarikayaiva vizeSakhabdhayaH saMjavanti / yathA tinaH sanakhakuTamASamuSTijalacubukamAtrapAraNena paemAsI yAvat SaSThatapasA tejovezyotpadyate iti zrIpaJcamAGgoktazrIvIrajinoktavidhinA maMkhaliputrasya sotpede / ityUnodarikatapaH zrAhArAnAhAradineSu anyajAvAnyAM 15 yathAI pratyahaM sevanIyamiti / ___ atha vRttisaMkSepAtRtIyatapatrAcAramAhavartate hyanayA vRtti-z2ikAzanajalAdikA / tasyAH saMhepaNaM kArya, vyAyanigrahAzcitaiH // 1 // RECACASSSSSSSS _JainEducation international 2010_ For Private Personal use only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 upadezaprA. spaSTaH / navaraM avyAdyanigrahavyAkhyAnaM cedaM vAcaMyamo gocaryAsamaye caturanigrahAn gRhNAti- saMjJa. 15 vyato niHpanidA mayA'dya grAhyA kuntAgrasaMsthitamekaM maemakamodakAdyeva vA grAhya, atra hemarSisA-| // 4 // dhvAdijJAta vAcyaM 1 / trita ekadhigRhasthaprAmAdilabdhameva dAyakena dehalaM jayorantarvidhAya vA dattaM| grahISyAmItyAdayaH / kAkhataH pUrvAhlAdau sakalanidAcaranivartanAvasare vA paryaTitavyaM ityAdayaH 3 / / jAvato hasanagAnarodanAdikriyApravRtto banyo vA yadi pratilAlayiSyati tadA'hamAdAsye, na tvanyathe-12 8. tyAdayaH / / nityamanigrahAnAvena sAdhUnAM prAyazcittaM javati / zrAmA api sacittAdyanigrahaM gRhNanti / / idaM ca tapaH SaSThASTamAdinyo'pi muHsAdhamadhikataraphalaM ca, yataH SaSThASTamAdi niyataM pratyAkhyAyamAnatvena / nivRttAhAre, ca, idaM ca ko veda kadA pracyAdyanigrahapUrti vinItyaniyataM / tathA paryaTanamapi aji18 graho'ntardhyAtAnusAreNa saMpUrNo jAto na veti buddhyA, na tvAhAragrahaNe gADhAM prItiM vitanoti / atrArthe zrIvIrasvAmijJAtaM zrIhaeDhaNarSidRDhaprahArizrIzAkhijapAemavAdInAM jJAtAni ca / jImapAemavenApi cAritraM pratipadya kuntAgradattameva vAJcitaM, naanythaa| ___ tasya puNyAtmanaH so'pi, mAsaiH SajirapUryata / na kiJcidapi phurkhamnaM, sattvanirNItacetasAm // 1 // kA zrIvasantapure ko'pi purdharasaptavyasanaikacitto viSayAdiSu vinAzitagRhavitta eko vijo vasati // 5 // cauryakarmakRt / khokaiH suzikSito'pi pApAna virarAma / tato rAjJA grAmAvahiniSkAsitaH caurapallI ROSESAUSASUSAN __Jain Education Intemational 2010_ 0 6 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka 115 magAt / tatra palIzaH putrarahitastaM putraM kRtvA'manyata / sa yasya prahAraM karoti sa nizcitaM mRtyumAgnoti / tato loke dRDhaprahArIti nAma paprathe / so'nyadA luNTAkacakreNa sArdha kuzasthalagrAmalueTanAya yyau| tasmin grAme kazciddarimavipro vasati, tasya dariSatvAdbahUnyapatyAni santi / apatyaiH so'nyadA haireyIM | yAcitaH, tadA kasyacidinyagRhato pugdhaM taemulA~zca mArgayitvA stra nAryAyai samarpya kaireyIM vidhAya 2 "sotsavadinamadya dIrAnaM nodaye" iti dhiyA madhyAhne snAnaM kartuM yAvatastAvattatra dhATI ptitaa| cana caurAstasya viprasya gRhe samAgatAH kiJcana na prApuH, punaH koNe pAyasapUrNa nAjanaM dRSTvA gRhItaM / bAlakA uccaiH krandantastAnanudhAvitAH / tAvaUnakaH snAtvA saritaH samAgataH, tena tatsvarUpaM dRSTaM, ruSTo vipraH gRhArgalaM gRhItvA rAkSasavazAvitaH, tena prahAreNa kecana caurA vyaapaaditaaH| dRDhaprahArI tatsvarUpaM 8 zrutvA tvaritaM tatrAgataH / "zrayamasmadIyAnnihanti" iti roSaparAyaNaH pakSIzo'sinA tasya ziro khunAti * sma / tato gRhamadhye gaban gavA rupstAmapi jaghAna / tadRSTvA tasya dijasya priyA''krozavAkyairevaM tutoda "he krUra pApAtman ! kiM karoSi?" / tayA'tikrozitaH punaH sa ruSTastenaiva khaDnena tasyA udaramadArayat / tatastasyA udarAt kampamAno vidhAbhUto bAlo'pi nuvi patitaH / tA~zcaturo'pi tatkAkhahatAn samA khokya tathA tAta tAta mAtarmAtariti bruvANAn mimnAnavekSyAcintayat-"IdRgmuSkarmakAriNaM mAM|| u084Adhik, narake'pi nAsti mama sthAnaM, athaiteSAM bAlAnAM kastrAyako navati ? ahaM kiM vahnau vizAmi? kiM vA goH patAmi ? yena mama zudhiH syAt / aho ! sadAcAraM tyaktvA suSkarmapAzreyapazriko jAtaH"| ASEX 2010 01 For Private & Personal use only www. a libraryong Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 upadezaprA. mahAvairAgyAdityaM dhyAyan grAmAdahiniryayau / tadrAmodyAne mahAmunIn vIdaya tAnnatvaivaM jagau-"jaga | stana. 15 van ! IdRzAt pApAtkathaM me muktinaviSyati ? " / muninokta-saMyame yatnaM kuru, ytH||43|| egadivasa pi jIvo, pabajamuvAgaDha annnnmnno| jai vi na pAvai muskaM, avassa vemANi ho // 1 // " CI munitaH pratikAraM prApya sa vratamagrahIt / tatastena dRDhaprahArimuninA mahAneko'nigraho gRhItaH | grAme'traiva sthitaH soDhaM, sa AkrozaparISaham / zrApApasmaraNaM jodaye, netyanigrahapAlakaH // 1 // / sa munistatraiva grAme karmakSyAya vijahAra / "asau pApAtmA strIbrahmagocUhantA grAmalueTaka" ityuktvA || lokastaM muni tarjayati, leSTuyaSyAdinizca pratyahaM tAmyati, tatsarva dharitrIva sahate zAntirasAdhikyena / nijapAtakaM saMsmRtya jojanaM na cakke / asya SaNmAsAnte zamenAruNena dhvaste tamojare imAM jAvanAmajA|4|vayat-"re Atman ! yAdRzaM bIjamupyate tAdRdaM phalamApyate / atra na paurANAM dopaH, kiMtvamI madI-18 yajuSkarmagranthiM paruSajASitAdibhiH dArairiva cikitsanto nitAntaM mama suhRdaH / evaM mamaise tALanaM kurvantu hai| yadidaM khalu svarNasyevAgniyogaH malinatvaM vyapohati / punarayaM purajano mAM durgatikArAgArataH karSan svAtmAnaM tatra prakSipati, paropakAriNe tasmai kathamahaM kupyAmi ? punarnijapuNyavyayena ye matpApAni vypo-18||| 43 / / hanti tecyaH paramabAndhavenyo dRSaNaM na deyaM / api caitatpreritavadhavandhanAdayaH saMsAramocakatvAnmama harSAya jAyante, eSAM tu tadevAnantasaMsArahetuH iti mAmatyantaM cunoti / tathA ca pauraistarjito'haM, paraM ___JainEducation international 2010 For Private Personal use only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 CASASSARI hato nAsmi, hato vA nAsmi mAritaH; mArito vA na mama dharmo vAndhavairivApahRtaH / api ceme madAtmagRhapraviSTAMnanAdikAlasthAna nAvacaurAniSkAsituM sAhAyyaM tanvanti" / ityAdizuladhyAnaparaH kSapakareeyArUDhaH kevalajJAnajJAnudyutimadyotayatsvAtmani // aho lokottaraH ko'pi, tapaHkumnonnavaH pranuH / nAvinavetpunaryena, zoSitaH karmavAridhiH // 1 // mRttikA yatra tatraiva, patatItyanyathA na hi / tena yatrArjitaM karma, sthAne tatraiva niSThitam // 5 // kevalI suragaNena nirmite, svarNapaGkajapade sthitazca yaH / tattapaHstutivaco'mRtaiH zunarjanyajantusumahImasiJcayat // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvekona viMzastamle paJcAzItyadhikadizatatamaM 205 vyAkhyAnam // A-NCREASSAGAR samApto'yamekonaviMzaH stamnaH OM08888888888 For Private Personal Use Only __JainEducation international 2010 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 44 // 2010_ 118 // viMzatitamaH stamnaH // SakazItyadhikadvizatatamaM 286 vyAkhyAnam // atha caturtha rasatyAgAitapazcAcAramAdavikRtikAnAM yatyAgo yatra tapo hi tat / prAvikRtiM gRhNAti vidhipUrvakam // 1 // spaSTaH / vikRtikA dugdhadadhighRtatailaguru pakvAnnAdayo jakSyAH, madhumAMsamadyAkSaNA zrajayAH, teSAM tyAgaH sarveSAM kiyatAM vA sarvadA varSaparvatithiparamAsI caturmAsAdyavadhi vA varjanaM vikArahetutvAt / kadAcitkAraNa utpanne vikRtirasaM gRhNANi tadA'pi gurupRSThAdividhipUrvakameva, yato nizIthacUrNo - "viNya - | pukhaM guruM vaMdikaNa jAi-imeNa kAraNena imaM vigaI evaiAM pamANeNaM ittiyaM kAlaM tujhehiM zraNunnAe jotumiSThAmi evaM pulie zraNunnAe palA nirakaM paviko gahaNaM karei tti" / rasatyAgo hi yAvajjIvamapi nirvahati, upavAsAdi tu kiyatsamayamevaitacca loke'pi bahavaH kurvanti rasatyAgaM tu jJAtatattvA evetyupavAsAdinyo'pyasyAdhikalAjatvaM / ata evAneke vratino vikRtityAgaM vidadhati / yathA zrInAneyAtmajayA sundaryA paSTisahasravarSANi yAvadAcAmlaiH sarvavikRtityAgaH kRtaH / yathaikonaviMzatitamazrImanmAnadevasUripadasthApanAvasare yatskandhayorupari niHspRhAdiguNena prasannI jUte jAratIlakSmyau sAdAvIdaya cAri staMca. 20 // 44 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 dAbAdasya baMzI jAvIti vicAraNayA viSazacittaM guruM vijJAya yena natakukhanikSA sarvAzca vikRtystyktaaH| tattapasA naDusapure padmAjayAvijayA'parAjitAnidhAnAnizcatasanirdevIjiH paryupAsyamAnaM vIkSya "kayaM / nArIjiH parikarito'yaM sUriH" itizaGkAparAyaNaH kazcinmugdhastAnireva zikSitaH / tatastAnirguravaH / 6 preritAH-"svAmin ! kizcitkAryamasmAkaM samAdiza" / sUrijiH proktaM- "sopavavAraNArtha laghuzAtistotraM yuSmannAmagarjitaM vidadhAmi, tasyAdhiSThAtRtvaM yuSmAniH svIkArya" iti guruvAkyaM tAniraGgIkRtamiti / atha vyatirekayuktimAha-ye rasatyAgaM na kurvanti te maGgusUryAdivanmahatIM hAni prAmuvanti-13 tathAhi-mathurAyAM maGgunAmAcAryaH sAdhupaJcazatIparivRta zrAste / janAstamupadezaguNai raJjitAstadA taM yugapradhAnamAhuH / yataH vihAya kAryAntaramantarAya-manyAnanAdRtya munInazeSAn / jaktyA vazIjUta zvAtiriH, sUri siSeve hi janastameva // 1 // | te janAH snigdhamadhurAdyazanAdinirnityaM sevante / krameNa karmavazAsalauTyaM jAtaM, tena nityAvAsaM prApa / tataH kAlAntare sAtagauravAvihAropadezAdikriyAlaso jAtaH, zadhigauravAnmithyAjimAnI yathA| havinayAdyasaso'jUt, rasagauravAttu kSetrakulAdisaMsaktIbhUya gocarIgaveSaNAkhaso jAtaH / krameNa tatraiva mRtvA nagaranirdhamanapratyAsannayakSAyatanAdhiSThAyakatvena vyantaro jjnye| vijanenAvalokya pUrvajavaM saMjAtapazcAttApo'dhunedaM prAptakAlamiti saMcintya sAdhUnAM bahirgabbatAM purato yakSapratimAmukhAnmahatIM jihvAM MAHARASSASSISLAG ___JainEducation International 2010 For Private & Personal use only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ + + + 120 upadezaprA. niHsArayAmAsa / pratidinamevaM karoti / ekadA sAhasikasAdhunaikena pRSTaM-"kastvaM noH ? kathaM rasanAmA kRSya darzayasi ?" / tataH saviSAdaM yakSaH prakaTInUyovAca-"ahaM dharmAdhvapaGgulavazururAyamaGgunAmA // 45 // pramAdAnmUlahatiM prApya mahAvratanaGgaM vidhAyAtra puranirdhamane yaho jAtaH / navanirapi mahArasalAmpaTyaparairna jAnyaM, jihvAsvAdena patito'haM iti jJApanAyaivaM karomi" iti zrutvA te savismayA rasatyAgatapasyudyatadhiyo babhUvuH / sarveSAM purasta ityupadezaM vitanvanti-"injiyajayo hi puMsAM paramasaMpadhetuH / ytH| injiyAeyeva tatsarva, yatsvarganarakAvunau / nigRhItavisRSTAni, svargAya narakAya ca // 1 // INI raNajetArastu bahavo vIkSyante, paraminjiyajetAro murkhajAH, yathA____ zateSu jAyate zUraH, sahasreSu ca parimataH / vaktA zatasahasreSu, dAtA lavati vA na vA // 1 // na raNe nirjite zUro, vidyayA na ca primtH| na vaktA vAkpaTutvena, na dAtA dhanadAyakaH // 2 // indhiyANAM jaye zUro, dharma carati parimataH / satyavAdI naveSaktA, dAtA jItAjayapradaH // 3 // tathA sakalendhiyajayamUkhakAraNaM rsnenjiyjyH| takrAyastu tAdRzAhArAhAravyavasthayA kAryaH / zrAhAro'nindyakarmasaMpannaH parimitaH kuzalakriyApravRttyarthamAhArayitavyaH / atyAhAreNa navanavamanorathapravRbhiH prabala niSodayaH satatAzucitA dehAvayavagauravaM samagrakiyoparamaH prAyaH sarogatA ceti kRtvA nirantaramataptameva sthApyaM rasanendhiyaM / asminnatRpte'parANi sarvANi tRptAnyeva svasva viSayanivRtte, tRpte ca sarvANyata 1 vyAhAro vacanam. // 4 // 2010 For Private & Personal use only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 PAnyeva svasvaviSayapravRttyautsukyadarzanAt / jihvandhiyamutkalo maGgusUriranekaSurgatipuHkhamavApa / tathA kaemarIkamuniH rasanAkhauTyAtsahasravarSAnuSThitasaMyamAcAramahArayat / ato rasatyAgatapo'vazyaM sAdhuzrAbaividheyamiti // atha kAyakvezAhatapaHpaJcamAcAramAhavIrAsanAdinA kvezaH, kaaysyaagmyuktitH| tanubAdhanarUpo'tra, vidheyastattapaH smRtam // 1 // spaSTaH / navaraM vIrAsanaM, zrAdizabdAtkaTikAsanAdikaM kezoDyuJcanaM ca / vIrAsaNaukumuAsaNAI khobAila ya vinne / kAyakileso saMsAravAsanivezahena ti // 1 // khocavarNanaM tvanyairapyukta pazcAtkarma-puraHkarmajIvahiMsAparigrahAH / doSA hyete parityaktAH, zirokhocaM prakurvatA // 1 // socastu digvidhaH sthAnAGgAgame proktaH, tathAhi-paJcendhiyajayanaM catuSkaSAyatyajanaM, etannavavidhaM| jAvakhuzcanaM, dazamaM kezabuJcanaM vyasatkaM jJeyaM, tannavavidhajAvaluJcanapUrva grAhyaM |atr caturnaGgI-yathA kazci-18 prathamaM nAvakhocaM kRtvA pazcAdravyasocaM karoti sAdhureva sAdhurnavati, atra jmbuusvaamyaadyo'vdaataaH| kazcitprathamaM jAvalocaM vidhAya javyasocaM na vidadhAti, atra marudevyAdayo dRssttaantaaH| kazcitprathamaM avyasocaM kRtvA pazcAnnAvalocaM karoti, makasAdhvAdivat / kazcitprathamaM vyasocaM karoti pazcAnna nAvalocaM,8 atrArtha udAyinRpamArakavinayaratnajJAtaM AdhunikaveSadhArijhAtaM vA jIvikArtha gRhItaliGgajJAtaM veti / For Private Personal Use Only __JainEducation international 2010 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 upadezaprA. // 46 // chakkara nanu pariSadenyaH ko'sya vizeSaH? ucyate-pariSahAH svaparakRtaklezarUpAH, kAyaklezastu svakRtaklezA- saMja. 20 nujavarUpa iti vizeSaH / kAyakleze pratyahaM karmakSyAdiguNaH, ata eva budmasthajinakahipakAdayaH prAyo nirantaramUrdhvasthA eva tiSThanti / yadApyupavizanti tadApyutkaTikAdiviSamAsanenaiva / tannavasiddhigAmizrI-IN vIrapranuNA idaM tapaH samyagupAttaM / yathA zrIjJAtaputrazvadmasthAvasthAyAM paJcadazadinAdhikasArdhAdazavarSa-13 madhye paryastikAM vidhAya na kadApi kSaNamupaviSTaH, muhUrttamAtranijAM cordhvastha eva cakAreti / api ca kAyaklezatapo'pi sivAntAvirodhayuktitaH kRtaM sArthaka,anyathA'jJAnatapasvino bahuvidhaM kAyaklezaM ? sahante, paJcAgnisAdhanaM kamagadivat / sUryAnimukhanyastanetrAcyAmUrdhvabAhudhAraNaM zmazruvardhanamadhvauM pAdau 31 vRkSazAkhAyAM banA'dhomukhIjUya mahAkaSTaM kurvanti, pUraNajamadagnikauzikAdivaditi tatsarvaM nirarthaka, zrAptAgamayuktivikakhatvAditi // yasmin nave sijimavazyamApsyati, etattapastatra jave tanotyapi / zrIvItarAgo'pi sadAgamAJcitaM, nityaM smaaraadhymtstpo'rthiniH||1|| // ityandadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttau viMza stamne pamazItyadhikadizatatama 506 vyAkhyAnam // karUna // 46 // ____JainEducation international 2010 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___123 A A saptAzItyadhikadvizatatamaM 7 vyAkhyAnam // atha saMlInatAhR SaSThatapAcAramAhaindhiyAdicaturnedA, saMdInatA nigadyate / bAhyatapo'ntimo nedaH, svIkAryaH skandakarSivat // 1 // spaSTaH / navaraM saMlInatA guptatA viviktazayanAsanetyarthaH / sA catuHprakArA / tatsvarUpaM cedaM * pUrvasUristutaM NSAR II iMdiyakasAyajoe, paDDucca saMlINayA muNeyabA / taha ya vivittacariyA, pannattA vIyarAgehiM // 1 // KI tatra zravaNenjiyeNa zabdeSu madharAmadharA dinedeSu rAgakSeSAkaraNaM zrotrenjiyasaMlInatA / evaM cakkarAdI-II liyeSvapi jAvanIyaM 1 / kaSAyasaMlInatA kaSAyANAmanudIrNAnAmudayanirodhena udIrNAnAM ca niSphalI-1 karaNena vijJeyA / yogasaMlInatA punarmanovAkAyalakSaNA yogAnAmakuzakhAnAM nirodhaH kuzalAnAM codI-1 tAraNa 3 / viviktazayanAsanatArUpA punaH saMlInatA''rAmAdiSu strIpazupaemakAdirahiteSu yadavasthAnaM / hai iti caturvidhA'pyasau pATyA, ye na pAkhayanti te zrutamAtradharmagrAhitApasavanmahApuHkhaparaMparAM khajante / tathAhi8] kaciddhAme kazcidvijaH pApajIrustApasatvaM prapede / zrutaM cAnena kRpayA dharma iti / anyadA ko'pi tApasaH sannipAtarogArtho'bhUt / cikitsakena zItavAripAnaM nivAritaM / anyadA tApaseSu kvApi gateSu saba SSESSLOSOSLUSTUSASUSAS 2010 For Private & Personal use only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 upadezaprA. gadAtaH navyatApasasya pArzve zItaM vAri prArthayat / kRpayA dharma iti kRtvA dattaM tena, prApto'tiksezaM taMja. 30 rogii| zrAkruSTazca navyatApaso'paraiH-"re mUrkha ! hato'sau tvayA / kiM vA na saMbhAvyamajJAnina iti"| // 47 // cintitaM ca tena-"ajJAnyahamasmi, tjjnyaanmdhiiye"| tatparatA teneti zrutaM-"tapazcaryA vinA jJAna nirarthaka, tapasA jnyaanaavaaptiH| yatastapasvinaH prapazyanti trailokyaM sacarAcaraM" iti zrutvA svAdhIna 5 tattapaH karomIti kasyApi canAkhyAya gataH parvataguptAM guhAM / tatra tapaH prArabdhaM, kandamUlaphalAderapi / tyAgenAtikrAnteSu kiyatsvapi vAsareSu dudhApImitaH kaNThagataprANa ekadA tajaveSaNaparaistApasaiH prekSitaH, - naktaM ca-"na khahavanayA rItyA tapaH kriyate, zarIramAdyaM khalu dharmasAdhanamitivacanAtsamAdhAnaM hi dharmasya / muukhN"| iti zrutvA tataH samAdhAne yanaM karomItyagamanAma saH / lene ca pUjAM bhaktajanecyaH / kiyani dina"bdhaM dhanaM / jJAtasvarUpaizca bhUtaH prArabdhaH paricayaH / tazviAsa gatena tenAkhyAtaH svAnimatastatpuraH 18| samAdhAnamUlo dharma:-"yadi kaJcanakAminyAdi khabdhaM tadA'nujavanIyaM, yadi na labdhaM tadA tatspRhA-15/ tirekaH pUrva pazcAdhA na dhyeyaH" iti samAdhAnArtha zrutvA taidhUtairbandhopAyairgaNikADhaukanAdiprayogeNApahRtaM / tamghanaM / jJAtaM ca lokaiH, nirghATitazca / evaM zrutamAtrayAhI vacana nAvArthAnAlocakaH zAstropadezAnAma-| yogyaH caturvidhasaMkhInatAtaporahasyAjJazcAnekajavaparaMparAM prApeti / atha zlokoktaM caturdhAsaMkhInatAtapaHsamanvitaskandakatApasasAdhujhAtaM, tathAhi zrIpaJcamAGgAnusAreNakayaGgalApuryudyAne zrIvIraH samavasRtaH, tatpurasamIpe zrAvastISane skandakaparivrAjako vasati sma JainEducation International 2010 For Private & Personal use only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 18 samastavijazAstrajJazca / ekadA vaizAvikaziSyaH piGgasanirgranthaH skandakamiti pATha-"joH skandaka ! kiM khokaH sAnto'nanto vA 1 jIvo'pi sAnto'nanto vA ! sidhizca sAntA|'nantA vA ! sigho'pi sAnto'nanto vA ? kena vA maraNena jIvaH saMsAravRdhi hAni ca khajate" / / zAiti zrutvA sa syAghAdatattvAzo maunaM dadhau / evaM punaH punanivAraM pRSTaM, tathApyuttaradAne'kSamo'bhUt / / ztazca zrAvastIjanAH zrIvaizAlikavandanAya gancantastena dRSTAH / tataH so'pi zrIvIraziSyapRSTapraznArtha jJAtukAmakhidaekaM kamaemakhU vRtapasavagrAhyakuzaM rujAnamAlAM gairikavastrANi mripayAmAkaDAMpAlamAlAM gairikavasvANi cetyAdiskhopakaraNAnyAdAya zakheyasamIpe gamanArtha saMkaTapaM kRtavAn / tadA zrIjino gautamaM prAha-"adya pUrvasaMgatikamitraskanda-15 kamisanaM tava nAvi" / "svAmin ! kasyAM velAyAM ?" / pranuH mAha-"zradhunA sa mArgAntarAkhe same-2 to'sti" / "he svAmin ! sa yuSmaniSyo jAvI ?" / svAmI prAha-"javitA" / tadanu gautamastasyAnimukhaM yayau kSipraM samAgatya tamiti mAha-"he skandaka ! svAgataM tava vartate" / atra gaNatA'saMyataM dra prati abhyutthAnAdi kRtaM tadanekalAjadaM vIkSya prathamaM svagurujJAnAtizayadarzanArtha yA''sannavatajAvAhe || |taM vIravAkyato nirdhArya svAtmani kSINarAgatvasUcanArtha etavihitaM / tato "he pUrvasaGgatikamitra ! tvaM 8 dApiGgakhapRSTapraznArtha madharmAcAryAntikaM samAgato'si" / sa pAca-"yuSmAniretanmanmanogataM kathaM jJAta?" gaNadAha-"asmadgurusaukAlikaM rahaskRtaM pratyahaM kRtaM kariSyamANaM vA sarva jAnAti, sAdhanantajaGgayukta 1 mahAvIraziSyaH. CHOLARCROSSRESSUR kakana 2010 For Private & Personal use only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 48 // 126 upadezaprA. jJAnamasti, taghAkyato'haM vedmi" / sa prAha - " tarhi tava dharmAcAryasamIpa cAvAM brajAva:" / tato gaNezena saha tatrAgataH / zrI vIreNApi tathaivoditaH sa tatpraznArthaM sarvazapratyayArtha paprancha / svAmyuvAca - loko vyAdicaturbhedaH, avyata eko lokaH paJcAstikAyAtmakaH sAntaH parimANayuktaH, kSetrato loka AyAma| viSkamna parikSepaira saGkhyayojanakoTI koTimitaH, zrata eva sAntaH, kAlato'nAdyaparyavasitaH, na kadAcinnAsInna javati na javiSyati, atItakAle'bhUt vartamAnakAle vartate javiSyatkAle vartiSyata iti, ataH sadA nityaH zAzvatazceti, jAvato'nanto lokaH, anantavarNagandhAdiparyAyAnvitatvAt / jIvo'pi avyata eko nityazca kSetrato'saGkhyapradezAvagADhaH sAntazca, kAlato'nantaH zAzvatastrikAleSvapi, nAva - to'nantA ratnatrayI paryAyAstairyutaH, Adya trizarIrANyA zrityAnantA gurulaghuparyAyAH, antye ghe zarIre zrAzrityAnantA gurulaghuparyAyAzca tairyutaH, zrato nAvato'paryavasitazceti / tathA siddhiH atra siddhajIvAsannakSetrA siddha zilA grAhyA, sA avyata ekA sAntA dhruvA, kSetrataH paJcacatvAriMzatayojanamitA''yAmaviSkamnAcyAM, kAlato'nAdyaparyavasitA, jAvato'nantavarNAdiparyAyAnvitA ceti / tathA siddhaH sakalakarmadayAtprAptAtmasvarUpaH, sa pravyata ekaH sAntaH, kSetrato'saGkhya pradezAvagADhaH, kAlataH siddhaH sAdiraparyavasitaH, jAvato'nantajJAnAdiparyAyAnvito'nantazceti / iti zrutvA punaH kena mRtyunA''tmA saMsAravRddhiM tavAniM ca karoti ? iti praznaM cakAra / jagavAnuvAca - bAlamaraNena saMsAravRddhiH syAt, paritamaraNenaiva javasaMta tihAniH syAt / tatra bAlamaraNaM dvAdazavidhaM tatkaraNena cAturgatikasaMsAra kAntAre'Tati 2010_0 staMbha. 20 // 48 // Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 E ansamm SONUNCLUCENGAMACHCHOOL hudhAdipImitaH, athavA saMyamataH patitvA mRtyuM prApnoti tabalatpaJcatvaM 1 / paJcenjiyavazAtoM mRtyu | prApnoti tazArtapaJcatvaM / antaHzaTyamaraNaM 3 / naraH svanavanidAnaM kRtvA mRtyuM prApnoti tattannavapaJcatvaM / / | giripatanataH 5, tarutaH patanena 6, jalapravezena , jvalanamadhye pravizya 7, viSanavANena e, zastreNa 10, vRkSazAkhAyAM pAzaM bavA 11, gRdhrapadihastyAdiprahAreNa mRtyuM prApnoti tadgRdhrapRSThakhAdya 12 iti / paeima-18 tamaraNaM vividhaM-pAdapopagamanaM 1, jaktapratyAkhyAnaM 2 ca, AnyAmanantalavahAniH syAt / iti zrutvA | gatasaMdehaH sa jinaM triH pradakSiNIkRtya smAha-"avitathametavAkyaM" / tata IzAnakoNe ekAnte svopa-1 karaNAni vimucya zrIjinAntike dIdAmAdAya ekAdazAGgAnyadhItya zrIpranoranujJAM gRhItvA bAdaza jApratimA gavAha / tato jinAnujhAM saMgRhya guNaratnasaMvatsaratapo'GgIcakAra / tatra prathamamAse upavAsena dApAraNaM nirantaramiti tapo vidheyaM / vitIyamAse paSThapaSThatapasA pAraNaM vidheyaM / ityAdi yAvat pomaze mAse pomazopavAsaiH pAraNamiti / divase utkaTikAsanena sUryA nimukhAtApanAM gRhNan vicarati / rAtrau vIrAsanena nirvastraH san vicarati / asmistapasi ghAsaptatiH pAraNAdivasA javanti / tathA vaDhupa SThASTa-13 mArdhamAsakSapaNairAtmAnaM nAvayan zuSko nirmAso jIvabalena gatiM kurvan lApAM ca vadan glAnatvaM prApnoti / kASThatRtazakaTamiva patranRtazakaTamiva evaM tilaraemakASThAGgAranRtazakaTamiva sazabdaM gati upavizati ca / ekadA dharmajAgarikAyAM pAzcAtyarAtrau dhyaatvaan-"ahmnshnmnggiikromi"| tataH prajAte jAte zrIjinAnujJAmAdAyAtidRSTaH zanaiH zanairvipulaparvatamAruhya pRthvI zilApaTTa pramRjya darnasaMstArakArUDhaH GORGEOGRECENGA u09 2010 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 -kSC- upadezaprA - 15 05-755- pUrvAbhimukhaH padmAsanastho yogamuyA "namo'tyu Ne" ityAdhuktvA''ha-"svAmin ! tatra sthitA yUyaM / taMja. 20 mAmatragataM pazyata / pUrva yuSmadantike mayA paJcamahAvratAnyaGgIkRtAni, idAnImapi yuSmatsAkSyamaSTAdaza-5 pApasthAnAni caturvidhAhAraM ca pratyAkhyAmi / caramazvAsovAsaM yAvaghyutsRjAmi" / ityamAlocya pratikramya ca mAsikasaMlekhanayA kAlamanavakAzamANo ghAdaza varSANi dIdAmArAdhya kAladharma prApyAcyutasvargamApa / tatra mahadAyuH paripAlya naratvaM prApya videhe setsyati, samastamuHkhAntaM kariSyatIti // saMlInatAzubhratapazcaturvidhaM, dhRtvA zunaM skandakasAdhurApa saH / saMlekhanAsAditakaTapamantimaM, zrIvIraziSyo vipulAkhyaparvate // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmapadezaprAsAdagranthavRttAvekonaviMza stamne saptAzItyadhikadizatatamaM 207 vyAkhyAnam // aSTAzItyadhikadvizatatamaM vyAkhyAnam // atha SaDvidhAjyantarataponedeSu prathamaM prAyazcittAhataponedaM saptamAcAramAhagItArthAdiguNairyuktaM labdhvA''cArya vivekinA / prAyazcittatapo grAhyaM pApaphalaprarodhakam // 1 // spaSTaH / navaraM gItArtho'dhigatanizIthAdizrutalAvArthaH / zrAdizabdAtkRtayogAdiguNayuktaM / uktaMca1 kAviMzatisAgaropamANi. OM05-0-0- 2010 For Private &Personal use Only , Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BARSAS gIyastho kamajogI, cArittI tahaya gaahnnaakuslo| kheanno avisAI, jaNi bAlozraNAyari // 1 // gItArtho jJAtasamastasijAntArthaH / kRto'jyasto yogo manovAkkAyavyApAro vividhatapo vA yasyAsti dAsa kRtyogii| cAritrI niraticArasaMyamI / grAhaNA bahuyuktinnirAlocanA''dAyakAnAM vividhaprAyazci-15 sattAditapovidheraGgIkaraNaM tatra kuzalaH / khedaH samyakprAyazcittavidheH parizramo'jyAsastaM jAnAtIti kheda-16 shH| aviSAdI anekeSvapyAlocakasya doSeSu zruteSu na viSAdavAn , pratyutAlocanA''dAyakasya tattanni-IN darzanagarjavairAgyavAkyairutsAhaka ityarthaH / ata eva gItArthagaveSaNA'vazyaM kAryo / uktaM ca AloaNAnimittaM khittammi sttjoynnsyaa| kAle vArasavAsA gIzratyagavesaNaM kujA // 1 // agI na vi jANa sohiM caraNassa de UNahiyaM / to appANaM AloagaM ca pAmez saMsAre // 2 // akhaMmiyacAritto vayagahaNA havija jo nicca / 'tassa sagAse daMsaNavayagahaNaM sohigahaNaM ca // 3 // evaMvidhaM guruM prApyAvazyaM prAyazcittaM svIkArya / AlocanAgrahaNArtha galanmArge kadAcidAyuHpUrtyA kArya / pAmoti tathApi paJcamAGge zrArAdhakaH proktaH / yataH REGSITRESSESSOAS CADASS DAS ___ JainEducation international 2010-1 8 For Private & Personal use only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 chapadezaprA. AloyaNApariNaje samma saMpachi gurusagAse / jai aMtarA'vi kAlaM karita ArAhaTa tahavi // 1 // staMja. kadAcidAcAryAdInAM yogoM na sacyate tadA sighasamakSmapyAlocayet uktaM ca zAyariAi sagaLe, saMjozca iyara gIyatthapAsatthe / sArUvI patAkama, devayapamimA arihasijhe // 1 // sAdhunA zrAdhena ca niyamataH prathamaM svaganne sUreH, tadaprAptyA pAThakasya, evaM pravartinaH sthavirasya gaNA-18 vizledino vA samIpe AlocyaM / svaganne paJcAnAmapyajAve sAMjogika ekasAmAcArike gaThAntare AcAryA-18 dikrameNAlocya / teSAmapyatnAve itara smin sAMjogike saMvignagaLe sa eva kramaH, teSAmapya nAve gItArtha pArzvasthasya, tasyApyanAve gItArthasArUpikasya, tasyApyanAve gItArthapazcAtkRtasya samIpa AlocyaM / / / 6sArUpikaH zuklAmbaro muemo'vadhakalo rajoharaNarahito'brahmacaryo'nAryo nivAgrAhI, simaputrastu | sazikhaH sanjAryazca, pazcAtkRtastyaktacAritraveSo gRhasthaH / pArzvasthAderapi guruvapandanakapradAnAdividhiH | kAryaH, vinayamUlatvAdharmasya / yadi tu pArzvasthAdiH svaM hInaguNaM pazyan vandanakaM na kArayati tadA tasya niSadyAmAracayya praNAmamAtraM kRtvA''locyaM / pazcAtkRtasya cetvarasAmAyikAropaNaM liGgapradAnaM ca kRtvA yathAvidhyAlocya / pArzvasthAdInAmapyatnAve yatra rAjagRhaguNazIlAdAvaIjaNadharAdyairbahuzaH prAyazcittaM / pradattaM yayA devatayA dRSTaM, tatra tasyAH samyagdRSTeraSTamAdyArAdhanena pratyadAyA Alocya / jAtu sA cyutA, anyotpannA tadA sA mahAvidehe'hantaM pRSTvA prAyazcittaM datte / tadayoge'hatpratimApura Alocya svayaM AMSUNGESTAUGGLUCONG * SALASSAUGOS kaa||10|| ____Jain Education international 2010 Y Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 GARANSAXARA*XX prAyazcittaM pratipadyate tAsAmapyayoge pUrvottarAnimukho'ItsiyasamakSamapyAlocayet, na tvanAlocita eva tiSThet , sazaTyasyAnArAdhakatvAt , ityAdikaM vyavahArasUtre'pi vyAkhyAnaM vidyate / AlocanAguNA aneke santi / yataH sahuzrA 1 hAdajaNaNaM 2 appaparanivitti 3 ajAvaM / sohI 5 / mukkarakaraNaM 6 ANA nissahyattaM na ca sohiguNA // 1 // yathA jAravAhino jAre'pahate laghutA tathA zahayoghAre AlocakasyApi 1 / zrAhrAdajananaM pramodo-12 tpAdaH 2 / AtmaparayodoSenyo nivRttiH, AlocanA''dAne hi svayaM dopanivRttaH pratyuta taM vIkSyAnye'pi tadanimukhAH syuH ityanyepAmapi doSecyo nivRttiH 3 / ArjavaM nirmAyatA sambagAlocanAt / / zodhiH zuddhatA'ticAramalApagamAt 5 / puSkarakaraNaM puSkarakAritA, yathA yatpratisevanaM tanna puSkaramanA dyanya-12 statvAt , yatpunarAlocayati taduSkaraM pravalamodAnuyAyivIryovAsenaiva tasya kartuM zakyatvAt / nizIthacU-3 vuktaM-"taM na mukkaraM jaM pamisevikAi, ukkaraM jaM samma AloikAi ti" / ata evAnyantaratapojeda-| rUpaM samyagAlocanaM mAsapaNAdibhyo'pi puSkaraM 6 / atra lakSmaNAryAcA jJAtaM jJeyaM, caemakozikapAgna6vamaNDUkIhiMsakatapasvijJAtaM ca jJeyamiti / atha jJAnAdyAlocanAmAhatrividhAzAtanAjAte jJAnAdInAM yathAkramam / aticAravizuddhyartha sUtroktaM tattapazcaret // 1 // PRASASRASACRECICICICIANS ___JainEducation international 2010-1 For Private & Personal use only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 upadezaprA. // 51 // spaSTaH / navaraM trividhA jaghanyamadhyamotkRSTA''zAtanA avinaye saMjAte prAyazcittaM tattapaH samAcaret / tathAhi jItakarUpAnusAreNa-"kAle viNae vahumANe" ityAdipUrvoktASTavidhajJAnAzAtanAyAM dezata AcAm, sarvata AzAtanAyAmupavAsaH / sthAnAGge tu jaghanyAzAtanAyAM pUrvArdha, madhyama ekAzanaM,8 utkRSTa zrAcAmlaM ityAdi / tathAcAryopAdhyAyapustakapaTTikAkamalIliyAjapamAlAdyAzAtanAyAM pratyeka jaghanyata AcAmlaM / nindAprakSepamatsaropahAsAdirUpAzAtanAyAM pratyekaM upavAsaH / yahA sAmAnyata / vAImapratikramya svAdhyAyAdikaraNe pUrvArdha / pradIpanAdiSu pustakadAhe naGge ca zaktau satyAM punaH kArA-18 paNaM / akSarANAM pAdalagne niviH / jJAne samIpe satyAhAranIhArakaraNe niviH / niSThyatenAdaramArjane se pUrvArdha / japamAlAyAM truTitAyAM pAdasanAyAM gatAyAM ca pratyekaM niviH| kAlavelAyAM siddhAntalaNane gaNane ca tadantarAyakaraNe ca pUrvArdha / iti zrutvA ye jJAnasaMvandhiprAyazcittaM na gRhNanti nAlocayanti te varada-14 pattajIvavasudevAcAryavat pustakapaTTikAdidAhakRNamaJjarIjIvasundarIvacca mahaduHkhaM prApnuvanti / atha | "nissaMkiya 1 nikkaMkhiya " ityAdyaSTavidhadarzanazaGkAyAM dezata zrAcAmlaM, sarvata upavAsaH / sthAnAGge tu darzanAticAre jaghanye pUrvArdha, madhyama ekanaktaM utkRSTe AcAmlaM / pramAdAddeve gurau vA'vandite hai pUrvArdhe / pratimAvAsakUpidhUpadahanAdyAsphAlanaM pratimApAte cAdhautapotAdinA pUjane ca pUrvAdha / devagurupustakasaGghacaityatapasvisAdhuzrAvakasAmAcArINAM dezAzAtanAyAmAcAmlaM, eteSAM sarvata AzAtanAyAM pratyeka-13 1 purima. RECEMERGEOGRA CROUGCC-GURUS STa // 1 // ___JainEducation international 2010_05 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 mupavAsaH / "taMbolapANanoyaNa" ityAdicaityAvinayadazake dezata zrAcAmvaM sarvataH upavAsaH / sAmA-1 nyato mithyAtvakaraNe pUrvAdha, utkRSTata AcAmvaM / paratIrthikadevaguruvandanArcane zrAsAMvatsarikamaemasa-11 maemApanottArakaraNe ityAdivAdaramithyAtve sakRtkRte pratyekamupavAsaH, bahuzastatkaraNe dazopavAsAH / / sAdharmikaiH sahAprItikaraNe jaghanyata ekAzanaM, madhyama AcAmvaM, utkRSTata upavAsatrayaM / sthApanAcAryA-2 pratisekhane pUrvArdha, pAtita ekajaktaM, nirgama upavAsaH / pratimAyA aGguTyAdivinAze pramAdAdazopa-15 vaasaaH| sUmadevajavyanoge pUrvArdha, madhyama upavAsaH, pramAdAbahuzastanoge dazopavAsAH / tathA devasvaM kSayitvA ye prAyazcittatapo nAGgIkurvanti, te saMkAzazreSThisAgarazreSThyAdivadanekaHkhaparaMparAM tanvanti / api ca patitapuSpAropaNe pramAdAdAcAmlaM / anena svaTpatapasA zuddhiH syAt / yadi prAyazcittaM nAlo-13 cayati guroH purastAttadA mAtaGgasutavaduHkhI syAt , tathAhi| kAmarUpapattane mAtaGgakule dantayuktaH suto'jani, nItayA tanmAtrA bahiryAtvA sa putraratyaktaH / itazca darAjJA rAjapATikAyAM gatena sa dRSTaH, parijanaiAhitaH, rAjJA vRdhi praapitH| prAnte tameva pAlitaputraM rAjye nyasya rAjJA dIkA gRhItA, kramAjJAnI saMjAtaH, putrabodhArtha tatrAgAt / nRpo mahayA guruM praNa-18 myopaviSTaH / sA mAtaGgayapyAyAtA taM vandituM / tAM dRSTvA rAjA hRSTaH / sA'pi nRpamavalokya jAtaharSA ra pulakitagAtrA vanUva, tatkSaNe tapharojAnyAM pugdhadhAre prArbajUvatuH / tavIya camatkRto po jhAninaM 1 naSTe. 2010 For Private & Personal use only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 saM. 20 upadezaprA. pAca-"svAmin ! maddarzanAnmAtayAH prazravaH kuto hetoH ?" iti / muninoktaM- "he rAjan ! eSA mAtaGgI tava jananI, mayA tvaM bahiH patito khabdhaH, aputriNA satA tava rAjyaM dattaM" / nRpaH prAha-18 // 22 // | "kena karmaNaitanmama kulaM ? kena karmaNA ca rAjyaM ? " / muninoktaM-"pUrvanave tvaM zrImAninyo vivekI cAnavaH ekadA zrIjinenjamapUjayaH / sugandhipuSpaM padmAsanopari patitaM / tatsauranaM jJAtvA punarapi bimbe | danyastaM avidhinA'snAtena / tenaiva karmaNA mAlinyapApamarjitaM / tadanAlocya mRto mAtaGgakulaM vidhyarca-| nAca rAjyamavAptavAn" / iti zrutvA jAtismRtiM prApya dIdAmAdAya samastauSkarmANyAlocya pratikramya | ca svarga gtH|| AzAtanA yA vihitA'vivekataH, simAntasapratimArcanAdiSu / Alocya tUrNa suguroH purastato, mAtaGgalavacca tanotu zodhitAm // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttAvekonaviMzastamne 'STAzI tyadhikadizatatamaM 200 vyAkhyAnam // ekonanavatyadhikadvizatatamaM gae vyAkhyAnam // atha pazcANuvrataviSaye prAyazcittatapovarNanamAha1 tAmiti zepaH. // 3 // ___Jain Education international 2010.00 For Private & Personal use only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 paJcANuvratasaMbandhyati cArazuddhihetave / prAyazcittatapaH kArya gItArthaguruNoditam // 1 // spaSTaH / nayaraM prazcANuvratamadhya zrAdyavratAlocaneyaM-zrAghAnAM pRthvyAyekenijyavirAdhanA prAyeNa sAmA-15 yikasthAne'nigrahAtikame vA jJeyA, paJcAnAM sthAvarANAM niSkAraNasaMghaTTe pUrvArdha, eteSAmaTpapImana ekAzanaM, gADhapImane nIviH, eSAmupaJva AcAmlaM / anantakAyavikalejiyasaMghaTTe pUrvArdha, aspapIkana 2 ekAzanaM, gADhapImayA''cAmlaM, eSAmupajve upavAsaH / darpaNa paJcandhiyavadhe dazopavAsAH / ekendhiyANAM hUnAmupazve dazopavAsAH / zragalitajalasya sakRtpAna upavAsaghyaM / stokasaMkhAraurdana upavAsaghyaM / bahuzastatsaMkhAraurdane dazopavAsAH / saMkhArazoSaNe dshopvaasaaH| jhAramadhurasaMkhAramelane'STamaH / agalitajasanAne'galitajale uSNIkRte vA'STamaH / nIlaphUlasaMghadde upavAsaH / haritatRNAdyupari upavezane | upavAsaH / grbhpaate'ssttottrshtmupvaasaaH| kolikapuTotpATane dazopavAsAH / udehikAgRhalaGge dazopavAsAH / tathA khAlakUpakITikAnagarazupirajUmyAdinAne, uSNajalAvazrAvaNAdervahane, gaTyamAnasya jalasya karaNe, sacinagasanakarakSaNe, azodhitendhanasyAgnau hepe, zakhitadhAnyasya khaemanadalanAdau, utka-16 rAdiprajvAlane, kSetrasUmakaraNe, puMje vahnidAne, koudepe, varSAsvapAvRtadIpakaraNe, paTyaGkAdInAmAtapadAne, vAzIgArakhiMpane, vAzIgaNakasthApane, caTakamAtAjaJjane, azodhitavastradhAvane, rAtrau nAne, gharaTTodUisasaculIpramukhApramArjane, sUcI nirgame (vinAze ) ityAdinirvasa (nirdaya ) vyApAre pratyekaM jaghanyata 1 bhASAyAM karodhiyA. PASSAROSES 2010_05 For Private & Personal use only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 upadezaprA. | ekopadhAsaH madhyamata upaghAsatraya, utkRSTato dazopavAsAH / sUtikAkarmakaraNe SaSTho'STamo vA, bahUnAM saMja. 20 | strINAM sUtikAkarmakaraNe dshopvaasaaH| jalaukomocana upvaasH| kRminAzanauSadhadAna utkRSTato dazopa-14 vaasaaH| mutkalajalasnAnavastragodanAdhAvane dazopavAsAH / kAMkasyAdinikAlidANAmutpATane dshophvaasaaH| ityAlocanAM zrutvA ye na svIkurvanti te mahAkaSTamAmuvanti / tadyathA| dharmanRpeNa prAgyamakanave bahusthAvarapaJcakAnantakAyAdivardhana mahAnuHkhaM prAptaM / tadanu gurvanyaNe tadAlo-16 citaM, gurUktaprAyazcittatapo'GgIkRtya tasminneva java inyo jAtaH / sadazaH sAdharmikAnAhArAdidAnaiH / sukhinazcakAra / tato martyajanmaprAptikSaNe ghAdazavarSanihaM nanAza / tanmahimnA dharmanRpa iti nAma prasRtaM / etajjJAtaM mayA saptamavrate likhitamastIti / yUkAvadhena gopo'STottarazatavArAn yAvancUtikAropaNaM prAyazcittatapo vineti / tathA kumAranRpo yUkAvadhakRnmahezvarenyajJAryayoH sarvasvaM gRhItvA yUkAprAyazcittapade yUkAvihAramakArayat / zrIharijaprasUriH / svaprAyazcittapade catuzcatvAriMzadadhikacaturdazagranthazataM cakAra / ityAdayo'vadAtAH svayamanyUhyA iti / 2 atha dvitIyavrataprAyazcittaM cedaM-paJcamahA'satyakaraNe jaghanyata AcAmlaM, utkRSTata upavAsaH, darpato dshopvaasaaH| kasahapaizunyAcyAkhyAnAdau AcAmlaM / dharmalopakavacanakathane dshopvaasaaH| zApadAne karamakAmoTane copavAsaH / suSTAzayena mArIkathane upavAsA daza / kalaGkahetujArazAkinInidhilAnadopadAne dazopavAsAH / adaramaSImatranede AcAmsaM / daemA pite dazopavAsAH / mAraNe'zItyadhikazatamu -COLOGGERRORS // 3 ____Jain Education international 2010_ 0 K For Private & Personal use only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 6 pAsAH / pakSAntaroSe upavAsaH / caturmAsikaroSe upavAsaghayaM / varSAntaroSe dazopavAsAH / varSAMparyatyakte roSe AyocanA nAsti, tathAhi-ajIcikumAra udAyimunau svajanake SaM dadhadantyArAdhanAyAmapi PcadAyinaM vihAya khAmemi save jIve." ityanAlocitapeSo'dhovAsidevatvaM prApeti / vAgjaTapakaTamaSA-| 6 nAlocakA rakAryAkuvalayapranasUryAdayo jJeyA iti| . hai| sthUlAdattAdAne pramAdena kUTatulAmAnarasavirasadANacauryAdike jaghanyataH pUrvArdha, madhyamata zrAcAmlaM, utkRSTata upavAsaH, darSato dshopvaasaaH| vizvAsaghAte upavAsa iti / zrAlocanAvirakto'dattagrahaNA-| saktaH zrIpAsapaM prati vizvAsaghAtaspRhazca dhavalazreSThI tatraiva jave mahatIM vyathAM lalau / kesarirauhiNe-18 yAdayazcauryaviraktAH pranumArgajaktA bajUvuH iti| 2 maithunavrate pramAdataH svadAraniyamanaGge upavAsaH / vezyAniyamanaGge upavAsaghyaM / darpaNa naGge dazopa-5 vaasaaH| paradAre hone'jJAte dazopavAsAH, jJAte ca svAdhyAyalakSyutA dazopavAsAH / yathA zrIzrAmanRpo DumbajhIsparzacintako bappanaTTasUriNA tadijJAte sati lajitaH hijoktaprAyazcittapade taptAyaHputtalikAli-11 janaM samIhamAno guruNeti zikSitaH-"itthaM pApAjAvo na syAt" / tataH zrIsarvajJAgamAnusAreNa kRtaprAhAyazcittatapA niSpApaguNamAdadhau iti / uttame paradAre'jhAte'zItisahasrAdhikaladasvAdhyAyayutA dazopa| vAsAH, jhAte tu azItyuttarazatamupavAsAH / tirazcAM niyamalane zrAcAmlaM / khamamadhye vratajaGge logss| navakAra 1 kAyotsarga usAsA 107 / karakarmaNi upavAsatrayaM, bahuzastatkaraNe dazopavAsAH / naraHsparza MALSO RECROSACSC JainEducation International 2010 For Private & Personal use only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 upadezaprA. upavAsaH / DhIMgadAkrImane pUrvArdha, DhIMgalAprathane ekAzanaM, DhIMgalokhelane AcAmlaM / balAtparastrIseva-da saMja. 50 ne'zI tydhikshtmupvaasaaH| tIvra dRSTirAge SaSThaH / tIbAlApakarasparzAdiSu traya upvaasaaH| yathA ruupii||24|| nAnyA rAjaputryA vAkharaemayA dRSTinikSepaH kRtaH zIlasannAhAmAtye / kramAttAcyAM sAdhutve svIkRte saMle-18 khanAvasare guruNA vahudhA vodhitayApi rUpIsAvyA na tadRSTikSepapApamAlocitaM / damnaparA sA'nantanavaparaMparAM prApeti / yadyAlocitaM bhavettadA svaspatapasA kArya siddhiriti / kumArikAloge'STamaH / itvarapari-12 gRhItAyAmupavAsaghyaM / maithunAdyazunacintane upavAsaH / yathA zrIlakSmaNAryayA caTakamaithunastuticintane 8 tatpApaM gurUNAM puro nAlocitaM, svabuddhyA tattyAgArtha paJcAzavarSANi yAvanmahAutkRSTatapastaptaM, tathApi pratyutAnakalavAvalambanA lalau / damnaM muktvA gurudattatapasA svadRpena zodhiM khaneta| yadyAlocitaM bhavet iti| | paJcamavrate navavidhaparigrahaniyamanaGge jaghanyata pUrvArdha, madhyamataH AcAmlaM, utkRSTata upavAsaH, darpato dshopvaasaaH| etadvataprAyazcittatapo mahaNasiMhazrAvasvIkArya kaTityeveti / sAdhunA'pi svopakaraNA dya-15) dAdhikavyApAre tUrNa tatpApamAlocyaM, anyathA vibudhasiMhasUrivadanAryakulAdikaM prApnoti / tathAhi-14 zrIvivudhasiMhasUriH svaziSyagaNAJcitaH samastAptapraNItadharmarato'pi ekasmin yogapaTTe paramAM prIti // 4 // dadhAti, taM vinA na kvApi ratiM pApa / yogapaTTastu kaTImAmaryAdIkRtyArvAgUrdhvaparyastikAbandhanopakaraNaM dasUtrAdigrathitaM jJeyaM / ta'pari mUrga na muJcati / jinaistu mUva samastaparigrahamUlaM prokaM / tatpApamanyA ROCCOLOROSCSCREENNECONOMOOOK 2010-12 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 10 2010. 139 locanAyAmapi na samyagAlocittaM / sa sUriH kAlaM prApyAnAryadeze arabamlekule rAjAtmajo'nUt / | tatrApi yogapaTTAkAraH svAGge labdhaH / masalAkhupramukha cihnasadRzaM cihnaM tAdRgjAtaM prekSya sarve'pi vismayaM prApuH zradRSTapUrvatvAt tannidAnaM jJAnyeva veti / athAnyadA taviSyANAmavadhijJAnaM caturthajJAnaM cotpannaM | zuddha saMyamataponiH / tataH svagurugatiM gaveSayanto jJAnena tatpattiM jJAtvA te dadhyuH - "aho dhanAdikaM vinA'pi svapA'pi mUrga vrataGgaphalaruhaivaM jAtA / dhigdhigmUrgamanAlocanAM ca, athainamuddhArayAmo vayaM pratyupakAraM kurmaH sarvajJadharmapradAnena / " yataH - 1 samatidAyaka guruto, paccuvayAra na thAya / java kokAkomI karI, karatAM sarva upAyaM // 1 // sthAnAGge'pi - "tiehaM duSpariyAraM ityAdinoktaM" / tataste ziSyA aravazAstraM turakavANIM ca petuH / mlemmAnanIyaM veSaM vidhAya svavepaM saMgopya taddezAbhimukhaM gatiM cakruH / anAryadezasImAnaM prApya tatra sarvatrApi nirdoSAzanAdikAprAptiM vijJAya mAsakSapaNAditapaH svIkRtya yatra sa sUrirutpanno'sti tatrAjagmuH / | kurANamadhye yo yo nirdoSapakSastaM samAsamnya vairAgyayuktyA bahujanastutyardA babhUvuH / anekajanamukhatasteSAM prazaMsAM zrutvA so'pi rAjAtmajastatra sametaH / teSAM vAkyAni zrutvA jAtaharSaH kadAcidekAkI sameti, kadAcitparikaravRtazca / munayo'pi kadAcitsvasAdhuveSaM darzayanti pravRnnavRttyA / ekadA sAdhukriyAM taliGgaM tadanidhAnaM taghAkyaM pUrvajavodantaM ca dRSTvA zrutvA ca prAptajAtismRtiH sa dadhyau - " aho ! yogapaTTamAtramUrtayA'haM paramAtmadharmavyatirikahInajAtyAdikaM prAptaH / aho ! dhigdhigmAM / prAyazcittamasaMgRhya sarva Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMna.20 140 upadezamA- 5 mayA samyagaratatrayaM hAritaM / zme sarve maliSyAH santi, eSAmupakAro'pi mahAn , ye svayamAhArAdikaM 5 hA tyaktvA madarthe niHspRhA ime tapanti, bahudinA jAtAH, zragre thAhArAdidehAdhAraM vinA kathaM sthAsyanti ? | // 25 // ato'haM zIghra svajanAdikaM parivaJcayaiSAM sArthe zrAryadezasImAnaM prApya dIkSA grahIye" / tataH so'vasaraM mAlavA taiH sahAryadeze samAgatya dIkSyA svajanma saphalIcakAreti // svaspavidhamapi nAvamambudhau, makati pratanuyogapaTTajAm / lubdhatAM ca navadAM vicintya noH, zodhitAM vidadhatu batAIjAm // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvekonaviMza stamna ekonanavatyadhikadizatatamaM 2e vyAkhyAnam // TOGGYSTICOS navatyuttara dvizatatamaM ze vyAkhyAnam // atha guNavatazidAtratAhaprAyazcittatapovarNanaM kiJcidAhatrINi guNavatAni syuH, sevyAni pratyahaM tathA / zidAvratAni catvAryeSAmapi tattapo navet // 1 // spssttH| navaraM eSAmunnayeSAmapi tatprAyazcittatapo'ticArAlocanaM navet , tathAhi-prathamaguNavatejalasthalo dho'dhikagamane dezata vAcAmsamiti / vitIyaguNavate'nAjogato madyamAMsanoge upavAsa // 5 // 2010 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trayaM / darpaNAkuTyA vA madyamAMsajoge dazopavAsAH / guNinA mAMsAsvAdasamIhA'pi na vidheyA / kadAcihai tsamIhAyAmutpannAyAmavazyamAkhocyaM / yathA zrIkumAranRpaH kiJcitruSkaghRtapUraM lakSyan daMSTrAmadhye carvaNato, caramakazabda utpanne pUrvAsvAditAmiSavarNanaM ssmaar| tato UTiti dadhyau-"aho ! mayA'naI dhyaatN"| tataH samastasvadantapAtanAyodhataM nivArya svAmAtyena tavRttaM gurave jJApitaM / guruNA lAgnaM vicArya Ara-2 sapASANaniSpannazcaturviMzatyadhikadazazatastamnastatprAyazcittapade jinAlayopadezo vistAritaH iti / kadA-18 cinmrakSaNAzane upavAsatrayaM / kuzritavanaspatinoge AcAmlaM / boladAravyaJjanadadhimugdhatakraminitadidasapomazanaharAdhikadadhipramukhAdivAviMzatyatnayAzane pratyekamupavAsaH / madhunahaNe niyame satyupavAsaghayaM, 12 niyama vinopavAsaH / caturdazaniyamanaGge pUrvArdha jaghanyataH, utkRSTata upvaasH| sUkSmakarmAdAne upvaasH|| sohakArakavATikAvApIrazraghaTanAlAkSAgulImanaH zivAdhAtukIsAvunRGgikAmahAvikRticatuSkanizcina-11 vipahalapaharaNapramukhabahuvyApAre dazopavAsAH / viSadAne dApane ca vAkhite dazopavAsAH, avAkhite'zI-12 | tyadhikazatamupavAsAH / burikAnirmANa upavAsatrayaM / praharaNavANijyaM tu rAjIyAzrAvanniSedhyaM, zrUyate hi 8 | stamnatIrthavAsitapAgacIyarAjIyAvajIyAnidhAnyAM sahodarAjyAmatidUrajalamArgataH sametAni taravAririkAkaTArIdAtrakatIrabandhukapistosavarajIpramukhalohaniSpannazastranRtAni mahAmaTyAnyapi pravahaNAni 21 | zrutveti dhyAtaM-"paraMparayA'nekajIvahiMsakatvAdeSAM sarveSAM jaGktvA naGktvA cUrNa vidhAya gartAyAM | nikSipya sthaganIyAni" / sevakairanekadhA dhanasAno darzitastathApi nAGgIcakraturiti / zratha rAtrinojana _ JainEducation International 2010. M Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 56 // 142 niyamajaGge upavAsatrayaM / svajAvato rAtriparisevane pUrvArdha, bahuzastadAsevane dazopavAsAH / anAjogato taMja.30 khagavagavekhAyAmAcAmlaM / kalakAMkhalasamaye AcAmlaM / sAdhunistu sarvathA yAvakrIvaM rAtrinojanaM niSicaM, tasya samIhA'pi na kAryA, tatkaraNena mahAndopaH / zrIpure dhanezvarasUrayazcaturmAsI sthitaaH| gururupavAsaM kartuM na zaknoti / anyadA paryuSaNAparva samAyAtaM / tatra sAdhavo'nye'pi zrAghAH SaSThASTamAditapaH kurvANA ajUvan / tadA sUridadhyo-"mayopavAsaM kartuM na zakyate tathApyadyopavAsaM kromyev"| dhyAtveti sUriH prathamaM pauruSI tataH pUrvArpha, tato'pAdhaM pratyAkhyAti / atrAntare munayo jaguH-"vayama-13 namAnayAmaH, pAryatA" / guruniruktaM-"adyopavAsa eva" / tataH sandhyApratikramaNaM kRtaM / saMstArakavidhijaNitvA guruNA saMstAritaM / tadA bujukyA nijA nAyAti / madhyarAtrau sUriH prAha-"jo munayaH !|2 utsUraM jAyamAnamasti, annamAnIyatAM" / sAdhavo jaguH-"adyApi madhyarAtrividyate sUrya ujato nAsti, zaGkhavAdakena zaGkho'pi vAdino nAsti, kurkuTA api na zabdayanti, yuSmAbhireva vayaM evaM pAvitA yatrAtrinojanAnmUlaguNahAniH syAdato'dhunA vihartuM gantuM na zakyate, lokA api suptAH santi" / sUriH smAha-"zaGkho'mjodhau pitaraM milituM gataH, sUryasya tu ratho jagnaH, kurkuTA apyuDDIyAnyatra gatA nanasi| |gatAH, yataH uyahiM sareviNa saMkha gaya, kukkula gayA nahaMsi / raha jaggo sUrayataNo, teNa na vihAra ratti // 1 // IP56 // thAkayeti sAdhavo jaguH-"yatpranuSA procyate tatsatyameva, paraM bujukSitAH kiM na kurvanti / yataH 2010 For Private & Personal use only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010) 143 paJca nazyanti padmAhi, kudhArtasya na saMzayaH / tejo lA matirjJAnaM, madanazcApi paJcamaH // 1 // " sUriH prAha - "mayA bujuyA jaspitaM, mithyAduSkRtaM me'stu " iti nirdamnaM sarvasamakSaM svapApamIlocya sUrirhRdayaM dRDhaM kRtvA paurupI pratyAkhyAnaM yAvat sthitaH / tato bubhuje iti / atha tRtIyaguNatAlocanA kiJcicyate zraSTamavrate vairighAto nRpatvajavanaM puraghAto'gnidIpanaM vidyAdharo javAmItyAdyapadhyAnaM / vRSatAn damaya, kSetraM kRpa, hayAnmamaya, zakaTaM vAhaya, iti pApopadeze jaghanyata upavAsaH, darpato dazopavAsAH / DhaNDharSijIvaH purohitanave ekaM cAsamadhikaM kSetre kheTayan ( karpayan ) paJcadazazatajIvAnAM naktAntarAyakRtAtaH / tatpApAlocanAM vinA SaNmAsyAmatikrAntAyAmazanaM nirdoSaM prApeti / halayantro dUkhala muzala ghara dRtiyantrAdihiMsravastupradAne, jinajavane vilAsAdikaraNe jaghanyata upavAsaH, darpato dazopavAsAH / kArmaNavazIkaraNe dazopavAsAH / sarovara taTAkazoSaNa davadAne dazopavAsAH, kAcadaSTottarazatamupavAsA RpyuktAH iti / zikSA niyame satyakaraNe upavAsaH, granthisahitasAmAyikanaGge nIviH / parvatithau ArambhayatanA'karaNe pUrvArdha / sAmAyike vAdarajalapRthvI tejaHsparzane cAmlaM / sAmAyika zravakhasaMghaTTe | pUrvArdha / haritAdivIjapramardana cAmlaM / puMsaH strIsaMghaTTe striyAzca puMsaMghaTTe AcAm / sAntarasaMgha nIviH / vasanAdisaMghaTTe pUrvArdhaM / zayane rAjakathAdau ca pUrvArdha | sAdhoH strIsparze pUrvArdha, madhyamasparza 1 klIbAn kuru. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. 144 ekAzanaM, utkRSTasparza prAcAmvaM, sarvasparze dshopvaasaaH| tathA sAvadhAcAryavadA(cAryeNA)ovastrasaMghaDhe jAte || staMja.. tatpApaM nAlocitaM, tato'nantaHkhaM labdhaM, ato UTityAlocyaM, yena svaSTapatapojistatkarmanivRttivediti / dazamaghratajaGge'ticAre cAcAmlaM / kAkajaGganRpavadavazyamasya prAyazcittaM prapadyamiti / hai| athaikAdaze vrate niyame satyakRte naGge copavAsaH / tadaticAreSvAcAmlaM / tathA''vazyikI naiSedhikI || yA na karoti, uccAraprazravaNAdijUmi na pramArjayati, apramRjya kimapi vastu gRhNAti, kapATamavidhinA da sthagayati udghATayati ca, kAyamapramRjya kaNDUyati, nittimapramRjyAvaSTamnaM karoti, gamanAgamanaM nAlo cayati, vasaterapramArjane svAdhyAyAkaraNe kambalamAtraprAvaraNe jalajvalanavidyutpRthvyAdisaMghaTTe nIviH / puJja-18 kasyAnudharaNe upavizya pratikramaNe pUrvArdha, utkRSTata ekAzanaM / pauSadhamadhye vamane niSkAraNadivAsvApe | nojanAnantaraM vandanakAdAne pratyekamAcAmvaM / mukhavastrikAsaMghaTTe nIviH, tannirgamane upavAsaH / rajohara-| saMghaTTa AcAmlaM, tannirgame'STamaM / ityAdipoSadhAlocanAM zrutvA grISme tRSAvipIDito'pi na tatsamIhAM | tanoti / kadAcitsamIhotpadyate tUrNa yadi nAlocayati tadA nandamaNikArazrAmavaduHkhaM prAmotIti / | athAtithisaMvinAganiyame satyakaraNe naGge copavAsaH / tadaticAra AcAmlaM / tathA sAdhunyo'zu-| zAhAraM dattvA nAgazriyAdivadye nAlocayanti teSAM javaparaMparA javet / atha kadAcidanAzanAdau datte | zIghraM prAyazcittaM grAhyaM / tapasvisAdhave devavyataNDulaniSpannadaireyIdAyakamahenyazrAvaditi / atha prasaGgAdanyadapi prAyazcittaM likhyate-AtmaghAtacintana upavAsaH / nidAnakaraNa upvaasH| // 7 // 2010 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_08 145 zratha nidAnaM vidhAya tadanu zIghramAlocyaM, anyathA auaupadIjIvasukumAlikayA paJcanarasevyamAnAmekAM striyaM vIkSya nidAnaM kRtaM tannAsocitaM, tenAnekavyathAM prApeti / tathA'STamAsAn yAvatsagarjastriyA dIyamAnaM jataM gRhyate, navame mAse sAdhogRhNata yAcAmlaM / ekAzanAdinaGge tadeva tapo deyaM, yA tattapo svAdhyAyo deya iti / thAlocanAvarNanaM guruNoditaM tachrutvA'pi yaH klIvatvaM tanoti sa hInagatiM gachati / tathAhirAjagRhe zrIvIraM praNamya zreNikAdiparSat sthitA'sti / tadA camarendrAgramahiSI kAlIdevI sarva zrIvIraM natvA sUryAjadevavannRtyaM vitatya svanuvane gatA / tatastatprAgnavasvarUpaM gaNanRtA pRSTaH zrIvIraH | smAha - zrAmalakApAvA sikAlagRhasthaputrI kAlInAmA kumArikA'sti / tayA pitarAvApRSThya vairAgyeNa zrI pArzvanAthapArzve dIkSA gRhItA / prajuSA sAdhvI puSpacUlAyai ziSyAM kRtvA dattA / sAmAyikAdInyekAdazAGgAnyadhItya tatpArzve saMyamataponirAtmAnaM jAvayati / zranyadA malaparI Sahasahane kSamA hastau pAdau | mukhaM ziraH stanAntaraM kakSAntaraM guhyAntaraM jalena prakSAlayati, yatra svAdhyAyaM karoti tatra prAg jalena nUzuddhiM karoti / tadvIdaya mahattarayeti zikSA kRtA - " na ghaTate nirgrantha nirgranthInAM dehAdidhApanaM, | ato'tra sthAne prAyazcittaM svIkuru" / sA maunaM vidhAyeti dadhyau - " parAdhInavRttyA'tra vAstavyaM mama na yogyaM" / tato ninnopAzraye niraGkuzA svachandavRttyA jalenAGgazuddhiM tanoti / itthaM bahuvarSANi yAvatsaMyamaM Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. staMna.10 // 20 // 146 prapATya paJcadazadinasaMlekhanAyAmapi tatpApasthAnamanAlocyApratikramyAsurakumAradevatvamakhanata / sArdhadhya|payopamAyu ktvA mahAvidehe setsyatIti // zrIvedazAstrAdibahuzrutoditaM, caitattapo'nekavicAragarjitam / svIkRtya tUrNaM na punaH zrutokitaM, vaktavyamarUpaM sukRtaM shujaarthiniH|| // ityandadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau viMza stamle navatyuttaradizatatamaM 250 vyAkhyAnam // SAUGACANNOUNCCOLLE+ ekanavatyuttarahizatatamaM ze1 vyAkhyAnam // atha dharmakArye damjo heya ityAhadamjato nanvayatnAcca tapo'nuSThAnamAdRtam / tatsarva niSphalaM jJeyamUSarakSetravarSaNam // 1 // spaSTaH / atrArthe saMbandhazcAyaM-avantyAM zambUkakheTake suUzivahijo niHsvo nighRNo vasati sma / tasya priyA yajJayazA garjiNI prasavakAle putrIM prasUya mRtA vedanAniH / sutAyAH suUzrInAma dattaM / / / prAgnave sujhAzrIjIvaH kasyacinnRpasya kAntA'jUna, tayA sapatnIputropari mAraNaM cintitaM, tenAsyA jananI mRtA / krameNa sA'STavarSIyA jAtA / tadA ghAdazavarSIya mubhidaM pravRttaM / vipraH putrI lAsvA prANayAtrArtha 2010-11 For Private & Personal use only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010 147 macalat / agre govinda viprasya gRhe sA vikrItA / sa govindo'pi niHstro'bhUt / ekadA gorasavikrayArtha tatra gRha zrAjIrI samAgAt / taNDuladAnaM gorasamUlyaM kRtaM / viprapaDhyA taNDulagrahaNAya sukhazrIgRhamadhye preSitA / sA'pItastato vilokya punaH sametya prAha - " mayA takulA na dRSTAH / " tadA viprajAryA svayaM tatra gatA / gRhako jyeSThaputro vaizyayA saha jogatatparo dRSTaH / putreNa tiraskRtA sA mUmavApa / govindo'pi zItalopacAreNa tAM satAM cakAra / tato jAtismRtyA vijJAya prAgjavasvarUpaM prAha / tadAkarNya sajAyeM vipro dIkSAM jagrAha / athendrabhUtinA praNamya pRSTaH zrIvIraH provAca - lakSnavAntare'nayA damjaH kRtaH, tathAhi 1 citipratiSThezarAjasya rUpInAmnI sutA'bhUt / tasyAH pANigrahaNotsavAnantaraM svAmI nimIlanaM prApa, devAdvaidhavyaM jAtaM, sA zIlarakSaNArthaM kASThakSaNotsukA pitaraM patra / pitA smAha - " kiM kASThamaNena 1 pataGgavanniSphalaM syAt, tasmA jinadharma zIladharma cAGgIkuru" / tayA jAvena svIkRtaM / anyadA'putre nRpe | mRte'mAtyAdiniH saiva rAjye sthApitA / rUpInRpa iti nAma dattaM / zranyadA prAptayauvanasya rUpI rAjasthAvayaveSvanaGgo dIptaH / tadA saMsadi sthitaM zIlasannAhAmAtyaM rAgadRSTyA sA vyalokyat / so'pi tataci - tAdhyavasAyaM vijJAya zIlanaGgajIruH pravRnnaM nagarAnnirgatya vicAra sAranRpasya sevAmakarot / ekadA rAjJA sa sacivaH pRSTaH - "tvaM svajAtikula nagaraprAksevitanRpAdinAma kathaya " / sa smAha - " matsevita nRpasyeyaM mudhA, paramasya jojane'kRte'nidhAnakathanaM nAI, taddine'zanaM nApyate" / vismayamanA jUpaH sapadi joja Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazaprA. ||ee|| - 148 namAnAyya karagRhItakavasastaM pratyAha-"he mantrin ! tvaM nRpAnidhAnaM kathaya / yadA mantriNA rUpIrAjataMtra. 50 da| iti nAma proktaM tatsamaya eva paracakreNa rucha nijapuraM zuzrAva / tadA zIghraM kavalaM tyaktvA yudhAya sajo 8 jAtaH, parasparaM mahAsaGgrAmo'jUt / tadAhavanivAraNArtha zIlasannAhastatrAgAt / taM hantuM paracakrajaTAI animukhamAgabantaH zAsanadevyA stamjitAH / byomni vAgjAtA-"namo'stu zIlasannAhAya brahmacaryarakAya" ityuktvA devI kusumavRSTimakarot / iti zIlastavanaM zrutvA labdhajAtismRtirmantrI tRtIyajJAnaM | 3 prApya paJcamuSTilocaM cakAra / taghAkyaiH prabughau tau yuddhAnnivRttau / prAgnave zIlasannAhasAdhunA sAvadyaM 4 vAkyaM sahasA prota, satprAyazcittapade maunavrataM prapAtyAdyakarape sa suro jaatH| tatazcayutvA zIlasannAhaH | svayaMbudho'trAlavat / sa sAdhurviharan svapurodyAne samAgAt / sAmantAdiparivRto rUpInRpo dezanAM | nizamya saMyama jagrAha / sa muniH krameNa sammetazailaM prApa / tatra jinAnnatvA ekazilApaTTe saMsthAya saMkhekhanotsuko'jUta / tadA rUpIzramaNI pAha-"mama saMlekhanAM praya" / guruH smAha-"javasaMvandhipApAmyAlocya niHzasyanAvena yathepsitaM sAdhaya, sazasyena bahulavanramaNaM navet / yathA kasyacinnRpasyAzvo guptakIlakazakalena pAde vidhaH kRzAGgo'jUta / rAjJA kAritA aneka upacArA niSphalatvamaguH / ekena | dazapuMsA vAjyaGgaM sUkSApaDUna viliptaM / zayapradezamunnatajUtaM vIdaya nakhaharaNItastanayaM niSkAsitaM / azvaH svastho jAtaH / anyaccaikastApaso'jJAtaphalAhAreNa sAmayatvaM gataH / vaidyena pRSTastathyamAha / tato vamanavirecAdinA skiikRtH| tadAkaparya zramaNI sA dRSTivikAramekaM muktvA'nyatsarvamAlocitavatI / 6456234567 ___JainEducation international 2010 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1+3 guru prAha-"pUrva sannAmadhye tvayA mayi sarAgadRSTyA nirIkSitaM tadAlocaya" / sA pAha,-"mayA svajAvena nirdamnatazca vilokita" / tataH sUriH punarsadamaNArAjasutAvRttaM vanANa-"utsarpiNayAM kSitipratiSThe jambUdAmimanRpasya lakSmaNA putrI yauvanaM gatA svayaMvaramaemape svIkRtavaraH pANigrahaNAvasare cavarikAyAM dIrghanitrAmavApa / sA muHkhArtA vilapantI pitrA zikSitA-"nostanuje karmaNAM vicitrA gatiH, ataH | kiM puHkhena ? tvaM yAvakrIvaM zIlaM pAlaya" / ekadA tatra jinaH samavasRtaH / dezanotpannavairAgyo nRpaH sutayA saha dIdAM jagrAha / lakSmaNA pravartinIsamIpe caraNaM pAlayati sma / ekadA mahattarAvAkyena vasa[dAtizujivilokanAya gatA, tadA caTakayugmaM cumbanAdipUrva ratikrImAM kurvaSIdaya dadhyau-"pativiyoga-131 vatI mAM dhik / aho ! ete patatriNo'pi vAH , ye sadA sahaiva krImanti / hA zrIjinaiH kathametagnipicha ? avedinaH zrIjinA na vedodayavipAka jAnanti" / etamuktyA zrIjineSu ajJAnadUSaNamAviSkRtaM / / dampatijaM saukhyaM stutvA punaH svazrAmaNyaM vicArya svaM nininda-"hA hA mayA mudhA vrataM kheimtN| asya prAyazcittaM gurvantike gRhNAmi" / punarmanasi dadhyau-"ahaM bAlazIlA rAjasutA kathaM lokasamadaM | 18SkRtaM garhaNIyaM nindAmi ? madIyaprasidhihAniH syAt , tasmAt parasAkSiNA kiM syAt ? AtmasAdayeva pramANaM" iti vicArya svayaM tatprAyazcittapade SaSThASThamadazamAcAmlanIvyAditapAMsi caturdazavarSaparyantamakarot, pomazavarSaparyantamAsadapaNAni ca / viMzativarSaparyantamAcAmlAni cakAra / anyadA dadhyau-"eta-18 tapaHphalaM sAkSAt kimapi na dRSTaM" ityAdyArtadhyAnena sA mRtA vezyAgRhe surUpavatI dAsI jaataa| sarve'pi 2010_051 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 upadezaprA. kAminastAmeva kAmayante, vezyAtmajAM dRSTvA'pi nedante smati svarUpaM vIkSyAkA ruSTA dadhyo-"asyAH / karNaghANAdharajedanaM yuktaM / tato rAtrI kazcitryantaradevaH guptAM dAsI prati akkAvicintitasvapnaM ddau| pratyUpe / // 6 // jayayuktA sA naSTA / paramAsAna yAvadbhamannI kenacidityaputreNa svagRhe sthaapitaa| ekadA zreSThinAryA IA-13 turA krodhena sanighAyAstadAsyA madanamandire guhye'yaskuzAM saMcArayAmAsa / tena sA mRtaa| tasyAH zarIraza kalAni vihagAdInAmanojayat / zreSThI tadvyatikaraM vijJAya saMvignaH saMyama jagrAha / tataH sA dAsI bahulaveSu / hAtAntvA naradevasya strIratnatvaM prAptA / tataH paSThazvantratvaM, tataH zvAnatvaM vaDagarneSu maraNaM, niHsvavipratvaM, vyantaratvaM, vijatvaM, narakatvaM, saptanavAn yAvanmahipatvaM, tato mAnuSyaM, zapharItvaM, anArye strItvaM, tatastamaHprajAyAM, kuSThinaratvaM, pazutvaM, sarpatvaM, dhUmapranAyAM, ityAdicaturgatiSu cAntyA lakSmaNAjIvaH padmanAnajinavArake kasmiMzcidrAme kujA kurUpA sutA naviSyati / avinItatve pitRnyAM gRhato dUrIkRtA'rapaye namantI puNyodaye zrIpadmanAnajinadarzanaM prApsyati / tatra svaM karmavipAkaM prakSyati / zrIjinaH sarvasvarUpaM / prakAzayiSyati / tadAkarNya vairAgyAzcitA vrataM grahISyati / pUrvakuSkRtAnyAlocya pratikramya samAdhinA-13 antimajJAnaM prApya setsyti"| iti zIlasannAhoktaM vRttaM zrutvA rUpIzramaNyuvAca-"he pUjya ! mayika kiJcityaM nAsti' / iti mAyAzayena strItvamupArjitaM / atha sUristAmayogyAM matvA svayaM mAsasaMlekhanAmakarot / kevalaM prApya sUriH zivamavApa / tato rUpIzramaNI vidyutkumAradevItvaM khamvA cyutvA vija-13 tanayA zyAmAGgI viSayavihvalA jAtA / tato narake tiryaggatau cetyaM trikonakhajavAn yAvatparijamya // 6 // 2010 For Private & Personal use only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15) narajave gRhItapravrajyA zrImunIzvaraguNAnavApa / tataH prAgmAyAta inchasyAgramahiSIvaM prApa / tatazcyutvA govindaviprasya nAryA'bhavat / asmin nave prAptavatA zivaM prApeti ruupiishrmnniisNbndhH| 41 atha tadA sujAzriyaM viprAtmajAmAjIrI gokulI tAM pralonya svagRhe ninAya / tatra gorasAzanaizceto-14 harAlA'javat / tatpitA sukazivastu narapazuvikrayeNa paJca ratnAnyupAyaM tatrAjIrIgRhe vAsArthamAgAta / / / tadrUpamohito bahupragyavyayena tAM paryaNayat / ekadA sujazrIrmuniyugalaM vIdaya sAzrunetrA'jUt / patinA3 kAraNaM pRSTA sA''ha-"mama svAminI govindasya patnI etAdRzo bahUn pratilAnya paJcAGganamaskAra , karoti sma, tatsaMsmRtya zocAmi" / tagnizamya nijAtmajAM nizcitya sA'pi nijajanakamavabudhya tau8 lajitau kATanakSaNotsukau jAtau / dAhAyogyatvena tayorvaizvAnaro'pi vidhyAtaH / tato janairnitsitau titau / kramAnmuni vIkSya suzivo vrataM jagrAha / sagarjAyAH suUzriyA dIkSAM na dadau / atha sA garna mukhenaivaM dadhyo-"amuM garne vividhabhArAdinA pAtayiSyAmi" itiro'dhyAnena prasUtivedanAniH sA mRtvA SaSThanarake'gamat / tannavaprasUtaH sutaH zvAnena mukhamadhye lAtvA kulAlacakropari muktaH / kukhAlena sa putrapade sthaapitH| ekadA sa susahamunidezanayA prabuddhaH prabajitaH / japatapovratAdikriyAsu zithisAcAro jAtaH / guruNA zikSito'pi ayatnaM na tatyAja / tataH prathamakarUpe sAmAnikasuro jAtaH / tatazcayutvA jaratakSetre vAsudevo navitA / tato'ntimazvanne, tato istI, tato'nantakAye,, ityAdibahukAlaM cAntvA 1015 setsyatIti nizIthasUtracUrNigataM susaDhajJAtaM // For Private Personal Use Only ____Jain Education international 2010 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 61 // 152 AlocanA''dAnakAle kauTiTyaM tyAjyamanvaham / grAhyA deyA''gamArthastitspRhA'pi zujAvahA // 1 // ||shtybddinprimitopdeshsNgrhaakhyaayaamupdeshpraasaadgrnthvRttau viMzastamna ekanavatyuttaravizatatama 251 vyAkhyAnam // soooohinavatyuttara dvizatatamaM zera vyAkhyAnam // athASTamavinayatapovarNanamAhacaturdhA vinayaH proktaH samyagjJAnAdijedataH / dharmakAyeM naraH so'ho vinayAtapo'nvitaH // 1 // 15 | spaSTaH / navaraM jJAnAdijedAccaturvidho vinyH| tatra sabahumAnajJAnagrahaNasaMsmaraNAdinivinayaH, AhA-18 dAranIhArAdiSu maunakaraNaM ceti / sAmAyikAdike sakale'pi pravacane zrImadAptapraNItasvarUpa visaMvAdA-1 jAvAdyathArthavastutattvaM prati niHzaGkitatvAdinA darzanavinayaH 2 / cAritrasya zradhAnaM samyagArAdhakenyaH18 purastazuNastavanaM tatsvarUpadarzanaM ityAdizcAritravinayaH 3 / pratyakSvI hiteSu sUryAdiSvanyutthAnAnimukhagamanakarasaMpuTayojanAdiH, parodeSvapi viniyogairaJjalikriyAguNakIrtanAnusmaraNAdizvopacAravinayaH / / atrArthe paJcAkhyanarasaMbandhaH, tathAhikasmiMzcitpure paJcazatI jAravAhakA vasanti / teSveko mukhyaH paJcakalasInAravAhaka iti tazuNaM %**SEGOROSASSASSAUSIS // 6 // ___JainEducation international 2010 For Private & Personal use only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010 05 " lokottaraM vIkSya bhUpatineti varaH prasAdIkRtaH "tvayA jArAkrAntena mArge gachatA saMmukhaM rathAzvazakaTasainyayAdikaM samAgadhIdaya svIkRtamArgata itastato'pasaraNaM na vidheyaM, jArArditasya mArgamocana puSkaratvAt / ahamapi dUrAtvAM vIkSya mArga dAsyAmi, to matto'pi tvayA na jetavyaM kiM punaranyataH ? " ityAjJA dattA "madAjJAlopakaM naramahaM daekayiSyAmi" / tadanu sa svecchayA pathi vrajati / taM dRSTvA sarve'pyapasaranti / ko'pi roSaM ( dhaM) na karoti / ekadA mArge saMmukhamekaH sAdhuH samAgAt / taM vIkSya sa dadhyau - "manArastu parimito'sti, muneH paJcamahAvratanArastvaparimitaH, kenApyakalanIyaH, tamutpATyAsau paribhramati, asyAgre madIyavIryaM nirarthakaM" iti vicArya svayamapasRtaH, tadanu sarve'pyapasRtAH, ruSTAste pAzcAtyA | ityUcuH - " tvayA rAjAzolaGghitA" iti, tai rAjJe jJApitaM / nRpeNa kArya pRSTaH sa ha - " ISadapi deva ! tavAjJA na kharikatA mayA" / rAjA''ha - " kathaM ? " / tenoktaM - "deva ! matto'sya mahAn jArastenAhamapasRtaH " / rAjA''ha - " sa kathaM nAravAn ! " / sa prAha - "svAmin ! meruto'pyadhikArANi paJca | mahAvratAni voDhumakSamo'ham / zrayaM munistu vahannasti, catuHpulaka sphuraNamAtramapi kAlaM yAvanna pramAdaM dadhAti / zrahaM caitadvAhyArotpATanaM karomi IryAdisamitivimuktaH, anekajIvAnupamadyanekajavaDumadhya| pApavyApArajAraM vRddhiM nayAmi / yataH purA'haM pravrajyAM gRhItavAn paraM mahAvratajAraM voDhumazaktastAmamucamU / paJcakalasI jAraM tu suSThu vahAmi, na tu tadaGgIkRtAntaraGgAmitanArotpATanAI iti mayA yuktaM kRtamasti / yataH -- Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 6 // 154 jatinjarA namasyanti igmAdayo gtsmyaaH| mahAvratajarAkIrNAstadagre'haM kiyanmitaH // 1 // staMna.20 iti / tathA he nRpa ! paJcamahAvratAni sa pratyekaM paJcani vanAninirantaraM nirmalIkaroti / tatrAdyaprA-1 pAtipAtaviramaNapratasatkaM paJcAnAvanAsvarUpaM cedaM pravacanasArodhAre iriyAsamie samiyA 1 sayA jae, uveha muMjeja va pANaloyaNaM / AyANanirakevapugaMTha 3 saMjae, samAhie saMjabhae maNo 4 vaI 5 // 1 // | vyAkhyA-yA gamanaM tatra samita upayuktaH samastajIvahiMsAtyAgArthamiti prazramA lAvanA 1 / tathA sarvadA sarvakAlaM yataH samyagupayuktaH san "uveda tti" avalokya juJjIta gRhNIta vA pAnajojanaM / AdAnanidepo pAtrAdehamohau pramArjanApUrvako AgamapratiSijau jugupsati na karoti 3 / tathA saMyataH samAhitaH samAdhAnaparaH san saMyatate pravartayati ajuSTaM manaH, muSTaM hi manaH kriyamANaM kAyasaMlInatAdi-15 ke'pi sati karmabandhAya saMpadyate, zrUyate hi prasannacandharAjarSirahiMsAvato hiMsAmakurvannapi manogupyanAvena tamastamAyogyaM karma nirmitavAn iti / / evaM vAcamapyapuSTAM pravartayet , yayA hiMsA na syAditi 5 / athAtIkavatajAvanAH paJca jaeyante ahassasacce 1 aNuvIya nAsae 2, je koha 3 loha jaya 5 meva vjaae| se doharAyaM samupehiyA siyA, mupI hu mosaM parivamAe sayA // 2 // 5 // 6 // vyAkhyA-ahAsyAt hAsyatyAgAt satyavAk, hAsyena hi anRtamapi jyAt / / tathA'nuvicintya PALUSOSAURUSES * JainEducation International 2010_ake For Private & Personal use only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 18 samyagjJAnapUrvakaM paryAsocya nASakA, anAsocitanApI hi kadAcimmRSA'pyanidadhIta, tatazcAtmano vaira-18 pImAdayaH sasvopaghAtazca bhavet / tathA yaH krodhaM sonaM jayameva varjayet sa eva munirdIrgharAtraM moha samupekSitA sAmIpyena mokSAvalokanazIlaH san sadA sarvakAlaM hu nizcayena mRSAparivarjakaH syAt, aya-12 18 ma-krodhaparavazo hi vaktA svaparanirapekSo yatkiJcijJASI mRSA'pi nApate, atastattyAga eva zreyA-18 niti 3 / tayA sonAjijUto'pyatyarNamAkAsayA kUTasAdisvAdinA vitathanASI syAdatastattyAgaH / / tathA nayA? nijaprANAdirakSaNe yA satyavAditAM vyanicarati, tato nirnayavAsanAdhAnamAramani vidheyamiti / ayAdattAdAnavratanAvanAH procyante sayameva naggaha jAyaNe 1 ghamela, mamaM nisamma 5 saya jiraku uggahaM 3 / aNunaviya muMjiya pANaloyaNaM , AittA sAhammiyANa uggahaM 5 // 3 // | nyAkhyA-tatra svayamevAramanaiva na tu paramukhena sAdhuH pranusamAdiSTaM vAsamAparijJAyAvagrahasya devegma-14 rAjagRhapatizamyAtarasAdharmikajedajinnasya yAcane yAbAyAM pravartate, paramukhena hi yAcane'svAmiyAcane || |ca parasparavirodhAdapo doSA iti 1 / tapA tatraivAnuzApitAvaprahe tRNAdiprahaNArya matimAn paTeta ceSTeta 5 nizAmyAkarya avagrahapradAtustRNAyanujJAvacanaM, anyamA tadadattaM syAditi / tathA sadA sarvakAsa jituravagrahaM spaSTamaryAdayA yAceta, sakRddatte'pi svAminA'vAhe jyo jyaH prabhavaNAdipariSThApanakAyeMpvavAho yAcyaH 3 / tapA'nujJApya gurumanyaM vA juJjIta pAnajojanaM, ayamartha:-sarva guruNA'nujJAta 2010 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 156 * meva joktavyaM, anyathA'dattanogadoSaH syAditi / / tayA samAno dharmaH sadharmastena carantIti sAdha- stana. 50 mikAH pratipannaikazAsanAH saMvighnAH sAdhavasteSAM pUrvaparigRhItakSetrANAmavagrahaM mAsAdikAlamAnena paJcakro-12 3 // 18zAdikSetrarUpaM yAcirakhA sthAnAdi kArya, tadanujJAtaM hi tatropAzrayAdi samastaM gRhNIyAt , anyathA caurya syAditi 5 / idAnIM caturyavratapaJcajAvanAH paThyante AhAragutte 1 apijUsiyappA 2, itthI na ninAya 3 na saMzavejA / / budhe muNI khuddakahaM na kujA 5, dhammANupehI baMjacera saMdhae // 4 // ___ vyAkhyA-tatrAhAre guptaH syAma punaH snigdhamatimAtraM juJjIta, dhAtupuSTyA ca vedodayAdabrahmApi seveta / tathA'vijUSitAtmA snAnavilepanAdivividhaviSAvirahitadehaH / tathA striyaM tadaGgAnyapi na nirIkSeta 3 / tathA striyaM na saMstuvIta strIliH saha paricayaM na kuryAditi / / tathA buyo'vagatatattvo | muniH sAdhuH dudhAmaprazasyAM strIkAM na kuryAditi 5 / etAniH paJcani vitAntaHkaraNo dharmAnupredI | dharmasevAtatparaH saMdhatte samyakpuSTiM nayati brahmacaryamiti / atha paJcamavatajAvanA nigadyante je saharUvarasagaMdhamAgae 4, phAse ya saMpappa maNuNa pAvara 5 / gehI pasaM na kareka paMmie, se hoi daMte virae akiMcaNe // 5 // vyAkhyA-tatra yaH sAdhuH zabda rUpa 2 rasa 3 gandhAna bhAgatAna ibjiyaviSayInatAn spazAMzca saMprApya samAsApa manojJAn manohAriNo pAvakAn virUpAnaniSTAMzcetyarthaH gRdhimaliSvaMgalakSANAM praSaM CASSESEGUSALUSAROSAGES // 63 / / 2010 For Private & Personal use only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAprItitakSaNaM yathAkramaM na kuryAt parimataH sa dAnto jitendhiyo virataH sarvasAvadhayogenyo navati akiJcanaH niHpariprahaH sa syAditi / paJcasu viSayeSu aniSvaGgaprakSeSavajanAt paJcamavatasya paJca laavnaaH| sarvAH pUrvoktA mikhitAH paJcaviMzatiriti / ityAdyanekayuktyA mahAvratajAroghahanaM purdharaM prakAzitaM tena paJcAsyena / iti nizamya sa jUpaH smAha- "he paJcAkhya ! tvaM mahAvIryavAnasi, IdRzaM paJcakalasImita hai| 8 mahAjAraM svIkaroSi, mahAkaSTamanujavasi, tvayaitadvatAcaraNaM kathaM tyaktaM ni raM sUghahaM ? nAtra kizciduSkaraM || dizyate'smAnistu" / sa pAha-"svAmin ! tvayA'nekaza indhiyAnurUpA viSayA nuktAH, idAnIM svaputre rAjyaM nyasya tadanurUpamekadinaM yAvatsaMyama tvaM samAcara, tadanurUpAM kriyAM kuru" / tataH sa bhUpo'nimAna pUrNastadartha sodyamo jaatH| tadA svAGganA iti jajaTapuH- "he prANeza ! tvatpRSThiM vayaM kSaNamapi na| hai muJcAmaH, vayaM tvAM vinA ratiM na khanAmahe, antaprAntatumbAhArAdinirvAviMzatiparISahaiH kamanIyakAmi-14 nAjogAI tvaSapurvinaMtyati, tadanu pratyahaM jAvi pazcAttApaHkhaM sukaraM / api ca yadi tvaM niHspRhatrikAlavastvavAncakamuniguNatiraskaraNArtha darpanareNedaM kArya kAmayase, tanna samIcInaM, tatkArya tu samastadarpada-13 mnavirahitamasti" / iti zrutvA nRpaH smAha-"aho ! idaM mahAmuSkara, mayA tvajJAnena jaTipataM / yadA sarvathA nirAzInAvo jAyate tadaiva tamucitasvanAvo dyotata iti" / tato nRpastaM nAravAhamukhyamityavo-| |cat-"samastapujalAzAvimuktaM munitvamekadevasikamapyatRptajIvAnAM na spRzati" / sa paJcAkhyaH smAha"he nApa ! tena muninA yauvanakAle'pi pratyAprAptaM kAJcanakAminIrASTrasaukhyaM tRNavattyaktvA yAvajIvaM CURROCESSURCEURUSSEX 2010 For Private & Personal use only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. saMja. 20 // 6 // 158 saMyamajAroghahanaM svIkRtaM, tadanuvRttyA caramazvAsovAsaparyantaM pAlayiSyati / mayA zrImumukSupraNItasyAghA- dAgamavacanAni nizamya mahApratopahanamaGgIkRtamAsIt , paraM klIvavavIvardasadRzo'haM jAtaH / gajajA-14 rastu gaja evorapATayati, na tu kharaH / tathA vizve samastapRthvIjaladhigiritarupatijAroghahane kecitsa-IA | mAH zrUyante, paramasyoghahane tu ayameva kSamAvAn kSamo vIdayate / ata eva he nRpa ! mayA vartmani vinayena nutaH stutazca" / iti zrutvA nRpAdayo jainamunivinayaparA bajUvuH / iti bujhyA raJjitanRpastaM svAGgasevakaM cakAra / nityaM dharmakathAM tatAna iti // hitvA'pi cAritraguNAn puruSahAn , rAjA tu dharmI kRta ( taH) bhAravAhinA / eko na tyakto vinayo guNAgraja-stenaiva sarvottamatAM sa lapsyate // 1 // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttI viMzastamje nivatyadhikamizatatamaM zae vyAkhyAnam // trinavatyadhikadvizatatamaM ze3 vyAkhyAnam // atha punarvinayavarNanamAhabAhyAnyantarajedAnyAM vividho vinayaH smRtaH / ekaiko'pi dinedaH sa khokalokottarAsmakaH // 1 // // 65 // www.sainelibrary.org JainEducation international 2010 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 | spaSTaH / navaraM jAvAstviyaM-vandanavAvastutyacyutthAnAnimukhagamanAdivinayo bAhyavinayaH, antaH karaNato vandanAdikaraNaM sa cAnyantaravinayaH / iha prasaGgAccaturnaGgI vidheyA / tathAhi-kazcidvAhyavi / nayaM tanoti nAntarIyakaM zItasAcAryayat / athavA mukhaM padmadalAkAra ityAdikaM jJeyaM / kazcidAnyantara-1 vinayaM vidadhAti, na tu bAhyaM, saptamasvargasurA zva, tathAhi paJcamAGgAnusAreNa-saptamasvargiNaH zrIvIra nAvato natvA manasaiva prabhaM pRSTayantaH / pranuNA'pi "me saptazataziSyA modaM prApsyanti" ityuttaraM dattaM / / 3 / tadA jAtasaMzayA gautamAdayaH svAminaM papracaH-"amInirdevairvAhyavinayaH kathaM na vihitaH ?" / tadA prajaNA''ntarikanaktyA pRSTapraznAdisvarUpaM sarva gaditaM. tannizamya te vismayaM prApariti / kazcidvAvapi vinayau atimuktakA divatsamAcarati / kazcidvAyapi tau nAdatte goSThAmAhisamaGkhalIputrAdivat iti / 181 atha tau vinayau pratyekamapi vihijedena zeyo, tadyathA-bAhyavinayo lokasaMbandhI janakAdiSu prayogAI, bAnyantaravinayo lokasaMbandhI janakAdiSu antaraGgaprItyA'jyurayAnAdyaIH / tathA lokottaro jainamArge, vAdyo lokottaravinayo dharmAcAryAdiSu anyutthAnAdinA jJeyaH, tadanyastu teSvantaraGgalAvena 8 rAvidhiyandanAdinA dhyeyazceti / aAnyaguNajraSTo'pi vinayavAn dharma khajata ityAha__anyairguNaiH praghraSTo'pi yadyasti vinayo dRDhaH / yo guNAnavApnoti arhannakanidarzanam // 1 // sparaH / jAyArthastu zsokoditajJAtena jnyeyH| tathAhi-tagarApuryA dattanAmegyo naghAlAryayA sAkaM 8 paJcendriyasaukhyaM jujhAno'InakAsyaM putramajIjanat / ekadA'InmitrAcAryasannidhau AItaM dharmamAkarNya ___ JainEducation international 2010ITI For Private Personal use only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 upadezaprA. viraktaH patnIsutAnvito datto vratamAdatta / tataH samyakriyAyukto'pi dattaH "Ayatau matsutaH saMyama stana. 50 pAsayiSyati" iti buddhyA snehAcceSTojyastaM putramapuSat / taM kadAcinnidArtha na preSayAmAsa / "samartho-18 'pyeSa kiM nidAcaryA na kAryate" ? iti dhyAyanto'pi nigranthAH kimapi vaktuM na zaknuvanti, yaghA putraM hai| pAlayan pitA kena niSedhuM zakyate ? / tato'nyedhunidAghasamaye dattasAdhuH samAdhinA vyapadyata / tadi-15 | yogAtsa mahAmuHkhamAsasAda / tato'nye saMyatAstAtavirahArtacetase tasmai vitrAn dinAn yAvadAhAramAnI-15 yArpayan / atha te yatayo'voca-svayaM nivArtha paryaTa, idAnI ko'pi pitRvadAnIya nojanaM na dAsyati" / karNe trapusamAM taghAcaM nizamya vimanAH sa munibhiH samaM nidAyai cacAla / pUrva kadApyakRta-181 zramo'tIva sukumArAGgo grISmArka kiraNottaptareNukAnikareNa padostapanAMzunizca maulau vADhamadahyata / tRpA zuSyanmukhAmbujo'nyasAdhunyaH pazcAsthito vizrAmAya mahenyasadanabAyAM sa zizrAya / tatrasthaM manmathA kAraM taM tadguhezvarI candramukhI propitanartRkA'pazyat / setyacintayat-"aho ! asya saundarya vayaM ! haiyadRSTamAtramapi mama mAnasaM samAkRpati, anena saha vilAsaM vidhAya vayaH saphalaM karomi" iti dhyAtvA / / sA tadAhAnahetave dAsI prAhiNot / so'pi dAsyA''hUtastadahe'vizat / sA'pi harSajarodaJcatkuca18| kumnA tamanyagAt / smitonmizradantAMzudyotitAdharA sA vilocanayugaM namayantIti pAca- "he jiiv-131||65|| jIvana ! kiM javAna yAcate ? " / athArhannakaH smAha- "he sulocane ! ratipatipriye ! ahaM nidAmayarthaye" / tataH sA vyamRzat-"amuM kAmoddIpakavastuniSpanna snigdhamadhuradRSTamAtravikRtikarAhAradAnato / JainEducation International 2010 For Private & Personal use only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010) vazIkaromi " / iti dhyAtvA sundarAn bahUmmodakAstasmai sA''paryat / so'piparyaTanaglAna stAn prApya nRzaM mumude / punaH snigdhayA dRSTyA pazyantI sA taM patra- "asmadaGgavyAptasmaratApavyApa nivAraNakramaM kadalIsta nakomala jaGghAsthalI kSaNasaukumAryAmvitakamanIyakA minI spRhaNIyaM yauvanaM prApya kiM parI pahakuThAraistarumiva protphullayauvanavATikAmunmUlayasi ? nAyaM te vratagrahaNasamayaH / strImukhakhAlasAH kecijIvAH kSudhAtRpAdikaSTaM sahante, tathApi svapne'pi tatsukhaprAptiryurlanA dRzyate, tvayA tvanAyAsena tadadhunA labdhaM, etAvaddinavrataphala madhyakSaM prAptaM yataH - kurUpapuHsthasthavirakarkazAGgajanocitAm / imAM kaSTa kriyAM muJca mudhA svaM vaJcayasva mA // 1 // vayoridaM rUpaM zarIraM cAnyo'nyasaGgamAsAdya saphalatvaM prapadyatAM / yadi ca javato dIkSAyAmatyantamAgrado javettadA nuktabhogo vArdhake nUyaH samAcareH" / tavacastasyAH zrutvA vicamA~zca vilokya sajagna| citto'bhavat / yaduktam citre'picetAMsi haranti hariNIdRzaH / kiM punastAH smitasmera vijramantra mitekSaNAH // 1 // tatastaSAcaM svIkRtya tadgRhe'vatasthe / zratyantaraktayA tayA sAkaM yathAkAmaM reme / atha gocaracaryAyAM | vasatau cAhannakamaprekSamANA munayo nikhile pure'nveSayantaH kvApi tatpravRttimapi nAlajanta / tataste tanmAturAryAyAstadvRttAntamUcire / tAM vArtA nizamyAtigarIyasA putrazokena jUtAviSTeva praNaSTacittA sonmattatAmagAt / tato "jo annaka ! jo annaka" ityucca svareNa vilapantI sagaUdaM sA samasta purara Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 upadezaprA. staMja.20 // 66 // NyAcatuSpathAdiSvanramyat / mohatamisraNa pade pade praskhakhantI nayanazravadazrunirmAgareNumArSIkurvatI ya ya dra pazyati taM taM punaH punaH pRSThati-"mama putraH prANavalo'hannakaH kvApi dRSTaH ?" / tadA sujanairanuka-12 pyamAnA urjanaizca hasyamAnA'nyadoccairgavAkSasthenArhannakena sA dRSTA / tAdRzIM tadavasthA prekSya tAM pratyanijJAya sa iti dadhyau-"aho mama nirvinayatvaM ! aho muSkarmakAritA mama ! kSaNikasukhArthamasyA vacanairmayA muktipradaM vrataM tyaktaM / IdRze musahe kaSTe mAtA pAtitA / lokazAstre'STaSaSTitIrthenyo'pi mAturvi-12 nayaphalamatyantaM nigaditaM / tato'pi vizeSeNeyaM pUjyA manmAtA zrIjainadharmazatvAt sAdhvIvrataprapannatvAca / / athavA ihA svAtmA vratajalena javAbdhau paatitH| paraM cAsyA mAturAyA mahAvratavilopakaraNasahAyI jAto'haM / aho paramparayA pApapravRddhirjAtA / anayA cannavadanayA mukhamiSTaM bAhyasundaramanantamaraNAdiphuHkhadaM hAvanAvAdiviSaM pAyitaM / dhigasyA lAvaNyaM nepathyaM naipuNyaM ca / kevalA zvanadA'syAH sarvA caturatA dRzyate, na tvaparA svapA'pi / he cetana ! tava ghau mArgoM staH-ekazcandramukhIdarzitapApamArgaH, pitIya etayA''ryayA darzito mokSamArgaH ato yaH zreyAsta samAcara / idAnImapi manmAtuH zokamunma-18 khayAmyahaM" / iti dhyAtvA sa tasmAdgRhAThIghra nirjagAma / sA'pi mRgevaNA'ntarA sahasA sametya virahavikhApAnukUlaparIpahakaraNAdikaM kRtvA smAha-"adhunA'trAvasAhatyApAtakaM tava jAvi / he nirdaya ! niSThura ! kiM mAM mubhA vRdazRGgAdinyaH pAtayasi ? kimartha mugdhAM mAM mukhacitAyAM juhoSi ! mAlatI-13 puSpamAkhAmiva komalAM maJjakhAmakuTikhAM mAM jahAsi ? surasAM vidhAya kiM virasAM karogi!" iti OROLOGOS // 66 // JainEducation International 2010 For Private & Personal use only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 zrutvA sa pAha-"he pApasamu! dANikasukhArthe mudhedRzAn vilApAstanoSi / prAgahamajJAnagrastatvAdi meSu ptitH| zrIparamAtmavinnuvanaikazaraNadadharmo dUSitaH / athAtra vAso mama nAhaH / manmAtA dhanyA, hai yayA mama vivekamArgo darzitaH / navapAtanamArgadarzakA vizve bahavo dRzyante, paraM patitodhAraNapAvanA mastu mAnanIsamaH ko'pi nAsti, ataH paraM yAvajIvamindhAnamahiSyAdisaukhyamapi nAnilaSAmi tahi / 6 kimanyamanuSyastrIsaukhyaM ! trividhayuktyA mayA sarva tyaktaM" / ityAdyuktvA sakhAH savinayaM jananIM natvA 8 | smAha-"he mAtaH! asAvaInnakaH kulAGgAropamastvAM namati" iti bruvan bAppAplutAistAM namAma / taM / vIkSya svasthacittA sA sapramodaivamuvAca-"he putra! tvaM kutraitAvAna prAkprazastasarAgadhyAnato'nantaguNazulavairAgyAdhyavasAyAnyo nijaM sarva vRttaM provAca / tacchrutvA sA'va dat-"he vatsa! nUyaH saMyama svIkuru" / tataH sa prAha-"he mAtaH! pratyahaM saMyamakriyApAlanaM mama 185SkaraM jAti / anvahaM saptacatvAriMzaddoSarahitamazanaM grAhya, nimeSamAtramapi pramAdo na vidheyaH, karemi 8 jaMte samuccaritaM tatsamayAdAralya caramasamayaM yAvaniraticAraM cAritraM samArAdhyaM, ityAdisamastasAdhUcita[kriyAnimopaNe nirantaraM tu nAhaM kSamaH pApo'haM vratapAlane naiva zakto'smi tato vadasi cenmAtastadA'na6 zanaM karomi" / iti zrutvA tuSTA namAryA'nyadhAt-"he nA ! tavaitadapi sAMprataM ghaTate, paramanantajava-18 ghrAntinimittaM vratajaJjanaM nAI / kiM ca sukarapaJcavratapAkhanodvigno navasi tvaM, tInazanaM tu mahApuSkara yogyAnAmeva tajAyate / tvaM tu zunAzulapujakhAn vIkSya rAgavirAgau dadhAsi, tatastvavizvAso jJAni SSSCRIKA u012 ___ 2010_01 For Private & Personal use only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 67 // 2010_ 164 vacasA pratIyate, nAnyathA" / sa dadhyau -- " nUnaM mAtU rAgo mamopari prazasto'sti" / tataH parIkSArthami tyAha-- " he mAtaH ! adhunA madIyasvarUpavirahArditA tvamIdRrzI dazAM prAptA tarhyanazanena sarvathA tu madIyadehAbhAvI jAvI, tadvyathAM tvaM kathaM sahiSyase ?" / " he putra ! satyaM tvayoktaM, paraM zRNu-tvarahArditayA mayeti dhyAtaM hahA madaGgajo'kRtadharmA indrAdInAM pUrvanaM saMyamaralaM tRNamiva tyaktvA saMsAraduHkhaM prApsyati, ta enaM zIghraM vodhayAmi" / ityAkarNya sa smAha - " he mAtaH ! tvaM lokalokottarArdA dvidhA'pi saukhyadA jAtA / kiM bahunA ? tvayA'haM samyaguddhRtaH, prAgmameha janmapradA, pazcAdanantajanma| nadharmapradA jAtA" ityAdi saMstUya zrIgurupArzve saMyamamaGgIkRtya jJAnivacasA jAtanizcayAyA mAturAjJAM prApya sarvasAvadyayogaM pratyAkhyAya nijaM puritaM ninditvA'khilAn jantUn kamayitvA bAhyavana zilAyAM dine zAMzutApitAyAM sthitvA catvAri zaraNAnyAdAya pAdapopagamanAnazanaM dadhau / tato'tidAruNAmuSNa vedanAM samyasahamAnaH sa sAdhuH sukumArAGkastatra vakSa piekavanmuhUrttena vyalIyata, tatkAlaM tridazasakhyamaGgI cakAreti / candrAnanAsnehaniyantrito'pi yo, dRSTvA svamAturvinayaM jahA~ na hi / tenaiva yo niSTatAM tyajan, so'rhannako nirjarasaukhyamAptavAn // 1 // // ityanda dina parimitopadeza saMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttau viMzastamne trinavatyuttaravizatatamaM 203 vyAkhyAnam // SCHED staMca. 20 // 65 // Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 caturnavatyuttara dvizatatama eva vyAkhyAnam // atha navamavaiyAvRttyatapaHsvarUpamAhayathArha tatpratIkAro vyAdhiparIpahAdiSu / vaiyAvRttyaM tannAvyaM vishraamnnaashnaadiniH||1|| spaSTaH / navaraM glAnasya mArgATanAdinitizramanivAraNArtha karacaraNapRSThijaGghAdiSu yanmuSTilaraNena saMvAdhanaM ( saMvAhanaM ) tavizrAmaNaM, tajurvAdInAmajasraM vidheyaM / azanamAhAraH / zrAdizabdAghastrapAtrapradAnAdiniryathAzakti tadanukUTyAnuSThAnaM, tayAvRttyamavazyaM kArya / atrArthe vadayamANAni jhAtAni zeyAni / tathAhi-prAgjanmani sAdhupaJcazatyA nityamannapAnapradAnavizrAmaNakaraNAnigrahiNau jaratavADuda valinau glAnavaiyAvRttyAnigrahI vasudevajIvo nandipeNamaharSizca / tathA parIpahopasargAdipu saMjAteSu tatpratIkAraH kAryaH, atra harikezisAdhuvaiyAvRttyakArakatinmukayadazAtaM zrImajuttarAdhyayanasUtrAnusAreNa | jJeyaM, ityAdi nidarzanAni / asya phalaM viziSTataraM sUtre'nihitaM yataH-"veyAvacceNaM naMte jIve kiM| jaNa? goyamA ! niccagoyaM kammaM na bNdh| veyAvaccaM niyayaM kareha nattamaguNe dhrNtaaeN| sarva kira pamivAI veyAvaccaM apamivAI // 1 // pamijaggassa mayassa va nAsa caraNaM suaM agunnnnaae| na du veyAvaccacciya asuhodaya nAsae kammaM // 2 // 2010_03 For Private & Personal use only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 ++ C upadezaprA. // 6 // ENTRANCE avaitaniSpAdanAniSpAdanayoH phakhaM vipulamatidRSTAntato'nyUhyaM / yataH gurujattiM akuNaMto kugaI jIvA sahati puNarapi ( ya punnaai)| taM ca kuNaMto sugaI viukhamaI ittha dighto // 1 // | vyAsArthastu kathAnakenocyate-virATaviSaye vijayapure zrIcUmo narendhaH tasya bahumAnyo jinadattanAmA hai zreSThI paramaznAvakaH / tasya subuddhivimalamatiH putrI / tannagare tanmitraM dhanamitrazrAvakaH / tau pAvapi dharma prtipaalytH| ekadA zItakAlaH smaagtH| tadvarNanaM kazcitkavi!jarAjasamIpe kRtavAn , tadyathA zItatrANapaTI na cAsti zakaTI jUmau ca ghRSTA kaTI, nirvAtA na kuTI na taekulapuTI tuSTina caikAM ghaTIm / vRttinArajaTI priyA na gumaTI tannAtha me saGkaTI, zrImanoja tava prasAdakaraTIjaGkA mamApattaTI // 1 // athavArAtrau jAnu divA jAnuH kRzAnuH sandhyayorpayoH / rAjana zItaM mayA nItaM jAnujAnukRzAnuniH // 2 // tathA cAtizItaM patati / ekadA dhanamitreNa kautukAnaNitaM-"yaH kazcidvahirudyAne zItajakhate 1 nirdoSA. 1 zojanA. 3 prasAdahastinyA naMktA. // 6 // 2010 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SANSANSAR 167 sarovare mAghamAse zrAkaeumagnaH samagrAM rAtriM tiSThettasya lakSdhanaM dadAmi" / tato lokasamahaM dhanaghubdhena ra jinadattenAGgIkRtaM / rAtrau tatra sthitvA prajAta Agatya jaNitaM-"dehi meM dInArakhaI" / dhanamitrepoktaM-"ko'tra prtyyH?"| jinadattenoktaM-"tava gRhe yAmacatuSkaM pradIpa prajvalan sthitaH" tadA''ha dhanamitra:-"pradIpadarzanena zItaM praNaSTaM tava, zrato na dadAmi" / tato vilakSIya gato gRhe / atha ra taM cintAturaM dRSTvA vimalamatiH putrI pAha-"mA kuru khedaM, yathA tava dhanaprAtirnaviSyati tathA vidhAsyAmi" / tato'tyuSaNakAle dhanamitraM jojanArtha svagRhe nimantritavAn madhyAhe, pariveSitamatilavaNaM : snigdhajojanaM, jojanamadhye jalaM mArgitaM, tataH zItalajakhanRtA gargarI darzitA, uktaM ca-"yathA dIpadarzanena mAghamAse zItaM naSTaM tathaitaddarzanena pipAsAnAzo'pi navatu" / evaM niruttare kRte hArita hai| | jinadattena / tato homAhAritaM dhanaM dattaM / tataH pAnIyaM pradattaM / zratha gRhAgatena jinadattena vimRSTaM-13/ II"kasyeyaM mtiH|" kenApyuktaM-"vimasamatyAH putryAH" |tto vimalamatA putrI pANigraha para pitrA na dattA "mA putrIM krodhAjinadatto virUpAM karotu" iti / vimalamatyokaM-"dehi mAM tasmai, sarva budhiprasAdAtsamIcInaM naavi"| yataH yasya buddhirbalaM tasya nirbudhezca kuto balam / bayo gajo vane matto mUSakaiH primocitH||1|| / dattA kanyA / jAtaM pANigrahaNaM / vivAhAnantaraM tAM kUpe vizvoktaM-"kaGgutaekukhalakSaNena kAryAsa kartayantI tAvattiSTha yAvatte suto javati, ahaM paradeze avyopArjanAya yAmi" / tato gataH patiH / ___Jain Education international For Private Personal Use Only 2010_05 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 upadezaprA. etayA pitRgRhe suraGgAprayogeNa nirgatayA svasthAna eko nRtyo muktaH, yaH pratidinaM kaGgataNDulAn || MEURN gRhNAti / kArpAsaM tu pitre'pita, uktaM ca-"kartayitvA sthApaya, ahaM tatra yAmi yatra patirasti" tatra gatvA vezyAvRttyA''varjitaH patiH, anukrameNotpannaH putrH| tataH patyAgamanapUrvamAgatA svagRhe, hai kUpe ca praviSTA / evaM katinirdinairAgataH patiH / svajanairuktaM-"niSkAsaya svjaayaaN"| niSkAsitA sasUtrA saputrA ca / tato jinadattena gRhasvAminI kRtA / loke mahatI pratiSThA jAtA / athAnyadA nava devasUrayaH samAgatAH / dhanadattena sakalatreNa praNamyoktaM-"svAmin ! kiM pUrvajava etayA puNyamupAvarjitaM ? yatprasAdenaitasyA etAdRzI matirjAtA ?" / guruNoktaM-"mahAnunAva ! kusumapure jAnudevasya / dAputrI rohiNI bAlavidhavA / ekadA grAmAntarAdAgatasvagRhasthavaNikaputraM dRSTvotpannA kAmarAgavAsanA / / vilokitaM ca kaTAdacapalayA dRSTyA / lahitaM ca nidAnimittaM samAgatena zIlasAramuninA / yataH jai vi na sai na saMpaje nahuaM kAei hiyayamammi / mayaNAnarassa dichI sarikA nahaviloeNa // 1 // RI "aho ! purjayo madanaparisaraH" iti cintayannirgataH zIkhasAramuniH / atha krmennaadhigtsmst-18||| 6e / sUtrArtho gItArthaH zIlasAramunirAcAryapade sthApito navyajIvaprabodhArtha samAgataH kusumapure / dattA ca? dezanA / prabumA rohiNI / dIkSAdAnAvasare guruNoktA CANCEOGRESCROCOCCASSENCES ____JainEducation international 2010_0STANI For Private Personal use only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 10/ jahA suvisu kuMDe lidiyaM cittaM vihAi ramaNikaM / taha zyArajIve sammattaM guNakaraM hoi // 1 // jada saMgha cirasta rogiyo usahaM guNAya jave / loyA visuddha dhamma kammaM tahA sayalaM // 2 // evaM zrutvA tayA sarvamAlocitaM, paraM dRSTivikAro nAlocitaH / zrAcAryeNoktaM - " mahAnubhAve ! tadA mayA nikSArthaM samAgatena sAkSAddRSTivikAro dRSTaH sa javatyA nocyate tatkimiti ?" tayotaM - "sa vaNikputro mayA vilokita eva" / tato gurujirlakSmaNAryAyAH saMbandha uktastathApi nAGgIkRtaM, "vAraMvAraM kathanena kiM mayyavidyamAnaM dUSaNamucyate'lI kadUSaNadAnena ? tiSThatu saMyamo dUre, mayA cAritraM na gRhI - tavyaM" ityuktvA'gRhItasamyaktvA gurugheSiNI gatA svagRhe / pratisamayamunmatsarA guru nindAdiparA sA mRtvA zunI jaataa| RtukAle yonyAM jIvAkulA mRtvA jAtA sarpiNI, davAgnidagdhA mRtA narake tato vyAghrI vyAdhena mAritA punarnarake / ityAdyasaGkhyanaveSu duHkhaM sahamAnA tiryaku narakeSu tathA daurcA - | gyarogadAridrdhazoka priyaviyogapramukhairduHkhairbadRzaH strIjanma prApyAsaGkhyakAle notpannA dhanyapure govardhanagRhapaterdhanyAnAmnI putrI / atha prApte tAruNye dRSTA grAmamahattaraputreNa, mArgitA pariNItA ca / vAsajuvane' 1 kuruye nittau / Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___170 upadezaprA. syA aGgasparzAtko'pi saMtApaH prAu--to yena jvakhitajvalanakSiptAtmeva naSTo rAtrau / prajAte putrI rudatIM | taMja. 50 dRSTvA''zvAsitA pitrA dattA ca svagRhagokukhinaH, sa ca gRhajAmAtRtvena sthApitaH / so'pi tasyAH | hai sparzamAtreNa jAtamahAsaMtApastAM muktvA naSTaH / viSamA dhanyA laNitA pitrA-"mayA kulAnucitamapi kRtaM tathApi tava pUrvakarmAnulAvato dau gyamevAgra zrAyAti, ato dAnAdidharmakarmakaraNena madgRhe tiSTha" ekadA samAgatAH sAdhavaH, vanditAstayA, vijJaptaM ca-"svAmin ! asti mantro vA tantro vA kArmaNaM 8 vA? yena mama saujAgyaM syAt 1 taruNapuruSaprArthanIyA ca navAmi?" / sAdhujiruktaM-"vayaM kimapi na | jAnImaH, paraM puSpAkarodyAne'smAkaM guravaH zIlAkaranAmAna AcAryAH santi, te sarva jAnanti" / zratha | 6 gatA sA zrIpUjyAnAM samIpe / pRSTaM ca saunAgyamantrAdi / gurutirapyupadiSTaM tilukavasIkaraNo smmttmnnciNtiyvsNjnnnno| jiNapannatto dhammo maMto taMtozra na hu anno // 1 // jehiM vihirja na dhammo purva te aliyA jiivaa| kiM pasara dAridaM ciMtArayaNe vi saMpatte // 5 // tato govardhanagRhapatinotaM-"pUrvajave mama sutamA kiM kRtaM ? yeneyamevaMvidhadauAgyakalaGkitA / // 0 // jAtA?" / guruNA jaNitaM-"anayA rohiNInave guroravajJA kRtA, tenAsaGkhyajanmasu suHkhAnyanujya __JainEducation international 2010_014 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 tava putrI jAtA, pUrvakarmAvazeSavipAkAdatra nave'pi dau gyaM jaatN"| evaM zrutvA prApta tasyA jAtismaraNaM, dRSTaM prAktanaM, "satyaM sarva svAmin !" ityuktavatI / guruNoktaM ihaloie vi ko suguruM paNamaMti mANavA niJca / kiM puNa paraloapahe dhammAyariyaM pazvasamaM // 1 // evaM zrutvA pUrva'SkRtAticAramAlocya gurUNAM samIpe gRhidharma pAdazavatarUpaM dhanyA pAkhayantI || tiSThati sma, tIvaM ca tapaH karoti sma / tattapaHpAraNAyAM* vacaM nattaM pANA pattA sijaM ca jaM jamaNukUlaM / taM taM guruNA viyarei phAsunaM esaNinAM ca // 1 // I zrathobasaJcittazujapariNAmA'nukrameNa cAritraM prapATya saudharmadevakhokaM prAptA / tatazcayutvA vipulama-| tistava priyatamA jAtA / gurunaktivazAdatra vipukhamatirjAtA jogsNpnyc"| iti guruvAkyAt pUrvAnu-18 nUtasvacaritraM zrutvA jAtismaraNamAsAdya sA gatasaMzayA hRSTA ca zrIgurUna pAca-"svAmin ! katividha vaiyAvRttyaM " / he jAvuke ! dazavidhaM / yataH Ayariya 1 uvajkAe 2 ra 3 tavassI 4 gilANa 5 sehe th6| sAhammi 7 zra kukha 8 gaNa e saMgha 10 saMgayaMtamiha kAyarSa // 1 // iti zrutvA'mahaM vaiyAvRttyatatparA'nukrameNa svarga gtaa| tato'cireNa sidhiM prApsyatIti // 2010_05 For Private & Personal use only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 napadezapA. staMja. 20 COCOCCALCO zrArAdhyamanyantarametadanvaha-mAhAranoktA'pi tapaHphala bannet / adhyaktattyAgaphalaM samIdaya sA, dhrauvyaM dadhau tadhipulAmatizca yA // 1 // ityavdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttau viMzastamne caturnavatyuttaravizatatamaM 2e| vyAkhyAnam // paJcanavatyuttara dvizatatamaM evaM vyAkhyAnam // atha dazamatapojedamAhasvAdhyAyaH paJcadhA proktaH sumhaanirjraakrH| tapaHpUrttiranena syAtsarvotkRSTastato hi saH // 1 // spssttH| navaraM paJcavidhaH svAdhyAyaH / tatrAdyo vAcanAhvaH sUtrArthayoradhyayanamadhyApanaM ca vajrasvAmi-18 javAisvAmyAdivadajana vidheyaH 1 / ditIyaH pRcanAhaH sUtrArthasaMdehApanodAya dRDhIkaraNAya ca parapArzve pRchA, sA cilAtisutamahAvalajIvasudarzanazreSThiharinAviprAdivadavazyaM kAryA / tRtIyaH parA-3 vartanAH svAdhyAyaH pUrvAdhItasUtrAdera vismRtyAdyartha guNanaM parAvartanA, saa'timuktkulkrssitntuvaayaadiv-131||1|| vistAryA, yathaikastantuvAyaH pAjaNIM pAyana ghayoH pArzvayostadAyatatantuprAntapavavAhitAryo yo jUyo / vyAghuvya tatrAgatyAGgenAliGganakucamardanAdharacumbanAdikaM karoti / tatazcaiko muniH pathi gain sahasA hai| M EDGE 2010_05 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 SASAGOSTOSKORIS sAtacceSTAM vIkSya sthitaH / tadA sa tantuvAyo muniM smAha-"tvaM kiM vIkSase ? IdRzaM sukhaM tvayA kutrApi | dRSTaM ? tava tu svapne'pyetaddarzanaM kutaH syAt ?" / iti sAnimAnaM gaditaM zrutvA sa muniravadhijJAnopayogena kSaNamAtrazeSaM tadAyuH parijAvya svAntikamAhUyetyavocat-"he nA ! kimaDpajIvitavyArthe imA kandarpaceSTAM tanoSi ? tavAyuradhunA dANena saMpUrNa jAvi" / ityAkarNya sa cakitaH smAha-"tarhi kamapi 51 jIvanopAyaM tvaM vada" / sa muninamaskAramantraM dadau / sa sakRzuNanAnantaraM punaH parAvartanaM dhyAyan paJca tvena svarga prApa / itazca tannAryayA muniriti kalaGkitaH-"tvayA matsvAmI muTyAdiprayogeNa mAritaH / 6 muninA tvanekazikSopadezA dattAstathApi svakadAgrahaM sA nAmucat / munirapi taddevAgamanamavekSamANasta-18 traiva sthitaH / sa suro'pi kaTiti svagurUpakAraguNaM saMsmarastatrAgatya svajAryAdipaurAzaGkAM nirvAsya guruM / natvA svaryayau iti 3 / caturtho'nupredAkhyaH svAdhyAyaH sUtrArthayormanasA smaraNaM na tu vAcA'jyasanaM, kAyotsargAdAvasvAdhyAyadine ca parAvartanAyA ayoge'nuprekSyaiva zrutasmRtyAdi syAt / parAvartanAtazca | smRteradhikaphalatvaM / mukhena parAvartanA hi manasaH zUnyatve'pyanyAsavazAtsyAt / smRtistu manaso'vahitatva eva / mantrArAdhanAdau smRtyaiva vishesssiddhiH| yathukkaM saMkulAdhijano navyaH sazabdAnmaunavAn shujH| maunajApAnmAnasaH zreSTho jApaH zvAghyaH paraMparaH // 1 // saMlekhanAnazanAdinA dINadehAnAmapi parAvartanAdyazaktAnAmanuprekSyaiva pratikramaNAdinityakRtyAnuSThAnaM, GOCCASIOCASSO ___ JainEducation international 2010_01 For Private Personal use only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 72 // 2010_05 174 tata eva teSAM ghAtikarmakSayAtkevalajJAnotpattiH tataH siddhizceti 4 | dharmakayAhnaH paJcamaH svAdhyAyo dharmoM|padezasya sUtrArthavyAkhyAyAzcA karNanaM dharmakathA, sA nandiSeNarSivat kAryA 5 iti / anena svAdhyAyena tapaHpUrtiH syAt, yata uktaM cAlocanAgranthe - ekAzana pazcazatanamaskArajApaH, upavAsajaGge disa hasranamaskArajApaH, nIvijaGge saptaSaSTyadhikSaTzata 667 namaskArajApaH, zrAcAmlaGge sahasranamaskArajApaH, caturvidhAhAra upavAsaH / tathA nirantaraM zatanamaskAra guNanena varSe SaTtriMzatsahasramitasvAdhyAyaH syAt / pratidinaM dinamaskArAva jiguNanayA dvisaptatisahasramitasvAdhyAyaH syAt, trizataguNanena cASTasahasrAdhikaika lakSasvAdhyAyaH syAdityAdikaM svabuddhyA'nyUhyamiti / tato'rhatA sarvotkRSTaH sarvatapassu madhye zreSThaH proktaH / yaduktaM mahAnizIthAdau-- bArasavimmitave saniMtara bAhire kusala di / navina vi hohi sajAyasamaM tavokammaM // 1 // maNavayaNakAyaguto nAgAvaraNaM ca khavai aNusamayaM / sajAe vaCto khaNe khaNe jAi veraggaM // 2 // gatimA sarakavaNaM saMvaramavi zrAsi huA / sanAyakAra diegopavAsaphalaM pi na khanikA // 3 // staMja. 20 // 72 // Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 AUGUSTRONOU jaggamanappAyaNaesaNAhiM sudhaM ca nicca muNjto| jAtiviheNAratto zraNasamayaM javikA satAe // 4 // tAtaM gozrama egaggamANasaM neva umiLa skaa| saMvabarakhavaNeNa vi jeNa tahiM nigarA'yaMtA // 5 // MI atha prasaGgAgataM vyatirekaphalaM vakSyamANasaMbandhena jJeyaM-vArANasIpuryA namaH sArthavAhaH / sujaphA'sya zAlAryA'sti / sA'napatyA bahuvikaTapaM dhatte / ekadA tadgRhe eka zrAryAsaGghATako nikSAyai samAgataH / taM | 6 pratilAnya sA vijJaptiM cakAra-"he svAmini ! yasyAH striyAH sutA aGgaNe krImanti sA dhanyA rAmA, ato mamApatyaM nAvi na vA?" | "he jo vayaM dharma vinA nAnyajATapAmaH" / tayokta-"dharma katha yata" / tatastAniH samyagdharmopadezo vistAritaH / tena sA vijJA jajJe / anapatyamuHkhArtA kAlena pati-14 manajJApya sA dIdA jagrAha / varaM svAdhyAyatatparA'pi pauravAkhAna surUpAn prekSya mohabalavattayA kAzci rasi utsaGge javAdau ca sthApayati / kA~zcidaGguSTyAdhAraM dattvA JAmayati / keSAzcitsukhalAdikAM dadAti / yataH kesi pi deza khaMGa zrannesi jabAI mannesi / annaMga baddala ehAe taha phAsuajakheNa // 1 // RES u013|1 2010_0 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stana.20 176 upadezaprA. dhAIkammAIzrA jaM dosA jiNavarehi iha jnniyaa| ihaloapAralozzarakANa nibaMdhaNazrA // 2 // // 73 // | tata AryAdiniriti zikSitA-"jo Arye ! tavedaM na ghaTate / kiM svAdhyAyAdikriyAsu pramAdaM| 3 karoSi ? munayastu avyajAvato jhimnAzaMsAM vihAya nirantarAdhyAtmaratA javanti" / ityAkAMtikupitA jinnopAnaye sthitA niraGkuzA jAtA / tataH pAkSikAnazanena saudharmasvarga samutpannA / anyadA | sarvA zrIvIrajinavandanArtha samAgAt / tatra pUrvAnyAsarAgeNa bahUni kimlarUpANi vikRtya nATyaM 8| kRtvA svavimAne gatA / tataH zrIgautamasvAminA pRSTaM-"he jagavan ! anena devena bahumimjarUpANi kena hetunA vikRtAni?" jaNa jiNo bahuputtiyatti devI i mAtA va / ___ pubalavakammavasa a goyamA ia vinadhae devI // 1 // ___ sakkassa vi zravANe IhA dachu bhumijruuvaaii| itto ceva pasinA esA bahuputtinAmeNa // 5 // 15 zrIgautamena pUrvanavaH pRSTaH / svAminA sarvo nigaditaH / punaragretanasvarUpe pRSTa svAmI jagau-eSAhU devI catuHpakSyAyuH paripATya vindhyagirisamIpe venelasanniveze sAmAnAmnI vijaputrI rUpavatI nAvinI // 3 // tatra rASTrakuTena pariNItAyAstasyA apatyayugaM yamalaM naviSyati / evaM prativarSe yugalaM janayiSyati / krameNa pomazavAtriMzatputraputrINAM samudAyo jAvitA / tadA ko'pi pRSThe ko'pi zIrSa caTiSyati, ko'pi 2010 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 ghAtaM kariSyati, ko'pi lojanAdi yAciSyate, ko'pyutsale mUtrAdikaM kariSyati / divAnizaM tahaHkhenArditovinA satIti cintayiSyati-"vandhyA nArI dhanyA, yA sukhena tiSThati zete c"| anyadAss saGghATakaM pratilAjayantI jAtismRtyA svaprAknavasvarUpamavagamya vairAgyaNa dIdAM grahISyati / tatraikAdazAGgAni paThitvA sarveSAM puraH svaprAgnavacaritraM prakAzya prAnte mAsAnazanena visAgarAyurdevo bhUtvA videhe modaM gamiSyatIti // svAdhyAyakAryeSu pravartinI hi, jhimnAnavedayAlasatAM dadhau yaa| jAvyanyanRtve'sya phalaM samIdaya, yastadAlocya zivaM gamiSyati // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau viMzastamne paJcanavatyadhikadizatatamaM 295 vyAkhyAnam // paeNavatyadhikadvizatatamaM ze6 vyAkhyAnam // athaikAdazadhyAnatapovarNanamAhasicAH sidhyanti setsyanti yAvantaH ke'pi mAnavAH / dhyAnatapobalenaiva sarvepi shujaashyaaH||1|| spaSTaH / atrArtha iyaM jAvanA-nAnAvidhastapatapastapanA api zuladhyAnAdeva sighAH sidhyanti || 2010_0 For Private & Personal use only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 upazamA. // 14 // sakkala setsyanti ca / yataH tapo vinA'pi marudevA jaratAdayaH siJjAH, evaM zunadhyAnameva mokSasyAvyavadhAnamavandhyaM sAdhanaM, zeSANi tvazeSAeyapi sukRtyAni pAraMparyeNaiveti sarvasukRtenyo'pi sarvaprakArairapi zunadhyAnasyAtizAyitA / yadAhuHnirjarAkaraNe bAhyAleSThamAnyantaraM tapaH / tatrApyekAtapatratvaM dhyAnasya munayo jaguH // 1 // iti / atha dhyAnasya kAkhamAnAdikamAha antarmuhUrttamAtraM yadekAgracittatAnvitam / takSyAnaM cirakAkhAnAM karmaNAM kSyakAraNam // 1 // spaSTaH / etadarthasamarthaka siddhAntavAkyaM cedaM___ aMtomuhRttamittaM cittAvamANamegavacummi / baumabANaM kANaM joganiroho jiNAeM tu // 1 // etakSyAnaM cirasamayasaMcitAnAmanantAnAmapi karmaNAM tatkSaNaM kSyahetuH / yato jASyakRtA proktaM jaha cirasaMciyamiMdhaNamaelo ya pavaNasahi mujhaM mhaa| taha kammiMdhaNamami khaNeNa kANANalo mahaza // 1 // jaha vA ghasaMghAyA khaNee pavaNAhayA vikhiti| kANapavaNAvahUcA taha kammaghaNA vikhiLati // 2 // iti / atha prazastAprazastanimittAni dhyAnAnusAreNa phakhaM dadatItyAha // 4 // JainEducation International 2010_001 For Private & Personal use only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 179 prazastakAraNAni syuH zubhAni dhyAnayogataH / anarhANyapi tAnyeva naIdhyAnapuSTitaH // 1 // prazasta nimittAni zujAni dhyAnazucitaH / tadrUpANi javantyeva zunAzrayasaMzrayAt // 2 // spaSTau / chAtrArtha iyaM jAvanA - zrIjinamate yadyapi yAvantaH sukRtaprakArAstAvantaH sarve'pi muktihetavaH paraM zubhadhyAnAnugatA eva na tvanyathA, bahusamayacAritrArAdhakAGgAramardakAcAryAdivat / zubhadhyAne sati ye ke'pyaGganAdhanAdayo javaprasaktihetavaste'pi muktihetavaH syuH / yadAha dhyAnasya mAhAtmyaM yenaikA'pi hi kAminI / anurAgavirAgAcyAM javAya ca zivAya ca // 1 // zrArSe'pi - je jattizrAya deU javassa te caiva tattiyA murake / loga havi punnA jatre tulA // 1 // ityAdyanekayuktinirnidarzitaM dhyAnamAhAtmyaM nizamyAprazastAnekanimittasaMparke'pi vasujUtivanna zubhadhyAnaM parihArya / tathAhi - vasantapure zivabhUtivasubhUtinAmAnau dazai jAtarau / anyadA jyeSThacAturjAryA kamalazrIH smarasodaraM patisodaraM nirIkSya rAgAtsaMjogArthamayAcata / tadA sa smAha - " he mugdhe ! jyeSThacAturbhAryA mAtA jJeyeti nItizAstre proktamasti / ityAkarNya sA'vocat - " he svAmin! madaGgavyAptAM | smarajvaravyathAM nirvApaya, anyathA tava mahatpApaM lagiSyati tvaM tu lokavyavahAravimukho'si, zAstravAkyena cAnto'si ca / atrArtha ekodantaM zRNu-haristhale'dhIta tarkajyotiSalakSaNa vaidyakazAstrA pi Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taMja.30 180 upadezaprA. sokavyavahAravikasAzcatvAro dijanmasUnavaH suhRdo vasanti / zranyadA te catvAro'pi svasvavidyAgarva jAjaH paradezakautukAvalokanAya svapuratazcalanti sma / kvApi pure jojanArtha tasthivAMsaH / te tArkika18 naimittikalAkSaNikavaidyAH krameNa ghRtAnayanabalIvardacAraNAnnapAcanazAkagrahaNarUpeSu pravRttAH / teSu ca prazrama-3 dastArkiko ghRtamAdAyAdhvanyAganniti dadhyau-"ghRtAdhAraM pAtraM pAtrAdhAraM vA ghRtaM ?" iti matvA taddhRta-13 pAtramadhomukhamakarot / ghRtaM ca nuvi nyapatat / athavA'nimukhamAgacantaM gaja vIdaya dadhyau-"asau 6 mataGgajaH prApta hanti ? kiM vA'prApta hanti ? aprAptatya hananaM karoti tadA ko'pi na jIvati, tattu na || dRzyate, ataH prAptasyaiva hiMsakaH, tadA tu hastipakaM haniSyati, ahaM tu dUrataro'smi asaMpRkto'smi ca"13 iti dhyAyantaM taM zIghra kariNA kareNa gRhIta iti / atha ktiIyo balIvardacArako balIvardeSu haritatRNAkurotkaracaraNavazAdatidUraM gateSu jyotiHzAstraM pazyati sma-"mamAmI vRSanA andhe vA ekAkSe vA cirpaTAkSe vA divyacakSupiM vA nadatre gatAH? care vA sthire vA visvanAve vA lagne gatAH" iti yAva-18 hAccintayati tAvatte vRSanA davIyAMso'van / atha tRtIyo vaiyAkaraNo'nnapAcanadaNe khadvad iti zabda haiN| kurvANAM kSipracaTikAM ninAdhyati dadhyau-"aho ! asau zabdaH kasmin vyAkaraNe kena sUtreNa 2 niSpannaH" iti dhyAyati tasmin sA vipracaTikA dagdhA / atha caturthaH zAkagrahaNArtha gazcatuHpathe| ramnAphalAmaphalakarkoTakasarSapajIvantInimbukAdIna bahUn zAkAn dRTveti cintayAMcakre-"zramInitipittakaphazleSmatridoSAdimahAroganivandhanaiH zAkairalaM / // 5 // ___JainEducation international 2010_007 For Private & Personal use only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NOPAUSE*BUS 181 nimbo vAtaharaH kalau surataruH zAkhAprazAkhAkulaH, pittanaH kRminAzanaH kaphaharo durgandhanirnAzanaH / kuSThavyAdhiviSApaho vraNaharo DAk pAcanaH zodhano, bAlAnAM hitakArako vijayate nimbAya tasmai nmH||1||" iti vaidyakazAstrAnusAraM zAkamAdAyAyayau / evamadhItazAstrA api lokavyavahAra vikalAzcatvAro'pi svasvArthabhraMzajAjo bajUvuH iti / atha he devara ! tvamapi zrutijakatvaM tyaktvA mAM naja, anyathA tava mahAdoSo nAvI iti zrutvA vairAgyavAn gRhAnnirgatya yatirajUt / yataH apasara sakhe dUrAdasmAtkaTAdaviSAnalAt, prakRtiviSamAdyopitsadilAsalasatphaNAt / itaraphaNinA daSTaH zakyazcikitsitumauSadhai zcaTulavanitAjogigrastaM tyajanti hi maatrikaaH||1|| iti vanitAsaGgaM viSamaM vicintya sa mahAtmA sarvazrA muktamAninIsaMstavo vijahAra / bhrAtRjAyA'pi taM pravrajitaM nizamya rAgodayAdAtadhyAnena mRtvA kvApi grAme zunItvenotpannA / tatrApi gocaryAmaTanta tamudIdaya pUrvAjyastarAgavazAtsA zunI kAyabAyeva taM nAmuJcat / sarvadA sarvatra ca tAM pRSThalagnAM vilokya | hailokaiH sa zunIpatirityanyadhAyi / tAdRzairjanavacanairsakamAno muniH kathaJcidapi tasyA dRzaM vaJcayitvA ACTORRECORDCROCOCCCCC SOSSA 2010_05 For Private & Personal use only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 upadezaprA. naSTaH / tatrApi tamapazyantI sA'rtadhyAnena vipadya kvApi vane vAnarItvenotpannA / tatrApi kadAcit | taMja.20 pathi viharantaM taM dRSTvA zunIvattasya pRSThe lagnA / tAM ca tathAvasthAM vilokya lokaiH sa munirvAnarIpatirityevaM kthitH| yathA yathA sokA itthaM japanti tathA tathA tadAkarNya sA'tyantaM saharSA babhUva / pratyahaM / sA viSayaceSTAM darzayati / munistviti dadhyo-"aho ! matkarmaNAM gahanA gatirvidyate" ityAdi dhyAtvA | zanImivemAmapi hitvA muniH kvApi gtH| tataH sA''rtadhyAnena vipadya kvApi jalAzaye haMsItvenodapapadyata / tatra zItaparISahasahanArtha jalAnyaNe pratimayA sthitaM taM samIdaya saMjAtakAmodayA nujAcyAM12 | jAminIva jalavRtAnyA pakSAcyAmAliliGga / punaH punaH karuNazabdairavyaktamadhuraM viraha vidhuraM ca raTati / munistu svazuladhyAnamagno'nyatra vijahAra / tataH tamapazyantI tanmanAH sA haMsI ArtadhyAnena matvA vyantaradevI jaataa| tatra vinaGgajJAnena tasyAtmanazca sarva vRttAntaM vijJAya "anena mama devareNa manaNita nAkAri" iti kupitA sA hantumupasthitA'pi taM muni dhyAnatapasAnvitaM hantuM na zaknoti sma / tadanu muneH puraH svazaktyA divyAnujAvenAnekavanitAsvarUpANi vidhAya provAca-"he mune ! tvaM kiM vicArayasi ? tvatsaMyamaH sadyaH saphalo jAtaH, etAn divyatnogAn juGga, kiM mudhA paritapyase ? adhyakSaprApta spRhAnurUpaM saukhyaM svIkuru" / ityAdipratikUlAnukUlaparISahaina kubdhaH, iti ca dadhyo-"bAhyadRSTeH 1 saMsAraraktasya sundarI strI amRtaghaTikeva jAti, tadartha dhanamarjayanti, tyajanti prANAnmohamagmA raav-2||6|| gAdyA zva / nirmakhAnandAtmasvarUpAvakhokanadakSasya sA sundarI viemUtramAsamedo'sthimaLAzakAdInAM FACEBOOK 2010_051 For Private & Personal use only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 jAjanamAjAti, tattyAgino jambUsvAmyAdaya eva zreSThAH / ityAdinirmavadhyAnaH krameNa kalitakevalaH sa 2 munirlokAnAM purastAdAtmanastasyAzca pUrvanavasaMbandhamanidhAya siddhH|| dhyAnAcalAccAlayituM mAnRtaM, sA vihvalA rAgavatI nave nve| nAjUkSmA'nekavidhaiH parISahe-rabaitacittatvamayaM munIzvaram // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRtau viMzastamne pAsavatyuttara dizatatamaM zae6 vyAkhyAnam // saptanavatyuttaradvizatatamaM zae vyAkhyAnam // atha ghAdazakAyotsargatapovarNanamAha prAyo vAgmanasoreva syAkhyAne hi niyantraNA / kAyotsarge tu kAyasyApyato dhyAnAt phalaM mahat // 1 // UrdhvasthazayitAdyaizca kAyotsargaH kriyArataiH / ekonaviMzatidoSairmuktaH kAryoM yathAvidhi // 2 // spaSTau / navaraM kAyotsargaH pralambitanujaghanyatayA UrdhvasthazayitAdyaiH, AdizabdAdAsitaiH kaaryH| hai| tatra padmasthatIrthakRjinakahipakAdaya UrdhvasthA eva kAyotsarga kurvanti, tairupavezanAderakaraNAt , jAtu 2010_031 For Private & Personal use only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -45--45 184 upadazaprA. jinakahipaka upavizati tadApyutkaTika eva tiSThati svapityapi tadavastha eva nizAtRtIyayAme sthavira- stana. 20 kaTipakAnAM tu yathAzakti kAyotsargaH kAryaH, na tatra sthAnamapekSitaM / kiMlakSaNaH saH ? ekonaviMzati-18 // 7 // doSAH kAyotsarganiryuktAvanihitAH ghomaga 1 layAya 5 khelne 3" ityAdayastairmukto vivarjitaH, tatraikona-11 haaviNshtidossaastyaajyaaH| atrArthe vRttAnto likhyateRI zrIrAjagRhe da rAkhyadevaH zreNikanRpasamyaktvaparIkSAM kRtvA tuSTaH zreNikAyASTAdarzavakaM hAraM daumayu-18 galaM kuemalayugmaM ca dadau / nRpeNa hArazcikhaNAyai dattaH, anyavastughayaM nandAyai dattaM / tabIya cikSaNA / citte danA patiM smAha-"yadi mamaitaghastuSyaM na dadAsi tadA'haM jIvitaM tyajA(dayA)mi" / rAjJokta|"yattulyaM rocate tatkuru" / tataH sA roSavazAtprAsAdagavAde ekAkinI ArtadhyAnopagatA sthitA nirmA nApa / tadA tatprAsAdasyAdhojAge secanakahastinaH kuntAro magadhasenAdArikayA saha kayAM karoti, dArikA svajAraM prAi-"kaTye dAsImahotsavo'sti, atastvaM mamaitAM campakamAlAM karikaegauttArya dehi, yenAhaM majAtimadhye zojAM lne"| sa Ai-"rAjAjhAlopamuHkhasahane'haM na dmo'smi"| tadA sA prAha-"ahaM jIvitaM mokSyAmi" / sa prAha-"ahaM brahmadattasadRzo mUDho na, yo vanitAvacanena citApravezArtha saprayatno jAtaH, sa bAgena bodhitaH" / etajjJAtaM mayA pUrva likhitamasti tadanuvRttyA RI| jheyaM / iti zrutvA sA''ha-"ahaM svAtmantraSTA navAmi, tava kiM yAti ? tvaM tvanyAsakto jAtaH sanma 1 aSTAdazasarikam. 2 hastipakaH. 5464OMOMOM-- 2010 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 nAmApi na grahISyasi, tvaJcittamazmato'pi atikaThinaM dRzyate" / ityulApAn zrutvA cikhaNA dadhyau-18 "ahaM prANAn jahAmi tena kA'pi rAjho hAnirna syAt , paJcazatIvanitAnAM patitvAt, navaramahamakRtatapaHsaMyamA narajanmato bhraSTatvaM prApnomi" / ityAdi vicArya sAnurAgA nRpe'jUt / ekadA tasya hArasyaikA hai davarikA truTitA / tena devena prAgevamanihitaM-"yo'muM hAraM truTitaM saMdhAsyati sa ziraHprasphoTena mari-18 pyati" / tato rAjJA pura udghoSitaM-"yo'STAdazavakrahAraM saMdhatte tasmai nUpo lakSadInArAn prayaccati" || tatraikaH sthaviro maNikAraH svajanasaukhyakRte taM paTahamagRhNAt / zreNikanArdhalakSdhanaM tasmai dattvoktaM-"anyasanaM saMdhite hAre dAsyAmi" / tataH sa maNikAro nijagRhaikadeze sajAyAM nUmau taM hAraM saMsthApya madhughR-| tavAsitasUkSmadavarikAM mauktikacije saMpRktIcakAra muktAphalavaktrANi vakratvena saMdhAtuM narA na dmaaH| atha madhvAdigandhasaMjJAtaH samAgatA bahavaH pipIlikAH, tAnirdava rikAramUlAni saMgRhya zanaiH zanairmoktikacitreSu davarikA saMcAritA / tena ca granthi dattvA saMdhito hAraH / sahasA tatkSaNaM tasya ziraH sphuTitaM, sa vipannaH tatraiva pure markaTatvaM prApa / so'nyadA pratigRhamaTan svamandiraM svaputraM cAvedaya jAtismRtyA / |jAtAnukampaH putrasya puro"'haM tava pitA'smi" ityadANyalikhat / te svajanA vismayaM prApya dadhyuH"aho ! karmaNAM vicitrA gatiH" / punarakSarANi likhitAni-"zeSa'vyaM tulyaM jUpena dattaM na vA ?" tenoktaM-"na dattaM" / tadAkarNya praSamApannastajhAracauryArtha vijANi gaveSayati / anyadA cikSaNA|| OMOMOMOMOM ___JainEducation international 2010_0 For Private Personal use only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaka ___186 upadezaprAvikAlavelAyAM vApImadhye snAti sarvA jaraNAdinirmuktA / tatsamaye sa hAro markaTena dRSTaH / pravannavRttyA | staMja.20 tamAdAya sutAya dadau / cilaNA'naGkArakaraNasamaye hAramadRSTvA vilakSA'jUt / tadvyatikarastayA nRpAya | niveditH| zrIzreNiko'nayakumAramAkAyeMtyuvAca-"amuMhAraM saptadinamadhye tvaM prakaTIkuru anyathA tatvajIvanopAyo na dRzyate" / tadanu sa mantrI tatprApyartha nityaM gaveSayati / / atha tatpure paJcAcAryaziSyAH sametAH santi-zivaH suvrato dhanyo joNakaH susthitazca / tanmadhye susthitasAdhurjinakaTipakadharma pratipattukAmaH paJcavidhAM nAvanAM jAvayati / tadyathAtaveNa satteNa sutteNa egatteNa baleNa ya / tulaNA paMcahA vuttA jiNakappaM parivArDa // 1 // tatra taponAvanA'sau jo jeNa aNajabo porasimAI tavo taM tiguNaM / kre| buhAvijayacA girinaisIheNa dito|||| sIho samuttaraMto jalajariyaM girinaI payatteNaM / vaMkaM samuttaraMto tA ga jA garne ulU // 3 // // 0 // egegaM va tavaM karei jai teNa kIramANeNa / hANI na hoza kazyA vi hoi bammAsanassagge // 4 // MARCHASMAKORORSES -RAL __Jain Education Intemational 2010_05 | For Private & Personal use only Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 idAnIM sattvajAvanA jo vi ya purva nisi niggamesu vasahisu sanasajayANi / ahitakaragovAI visesaghore ya saggAme // 1 // pAsuttANa na saI soyatvaM jaM ca tIsu jAmesu / zrovAyovaM jiNaI unnayaM se navaz tatra // 2 // paDhamA javassayammi bIyA bAhirammi caccare tshyaa| sunnagharammi canacI taha paMcamiyA masANammi // 3 // ityAdi yAvatdevehiM lesi vi ya diyA va rAje va nImarUvesu / to sattajAvaNAe vaha naraM nitaLa sayalaM // 1 // idAnIM sUtrajJAvanAjai vi sanAmami parijiyaM suyaM tasanaMdiyaM nnimaai| kAlapariNAmaheU tahAvi khalu tajayaM kuNa // 1 // UsAsa ANapANu tala thovo taya vi ya muhutto| muhattehiM porasI jANaMti nisA ya divasA ya // 2 // 1014 JainEducation International 2010_05 For Private & Personal use only Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezapA. // e 188 mehAzchannesu unnaU kAkhamahavAvi uvsggo| pehAi nirakapaMthe nAhI kAlaM viNA bAyaM // 3 // idAnImekatvanAvanAjai vi ya pubamamattaM cinnaM sAhUhiM dAramAIsu / AyariyAzmamattaM tahAvi saMjAyae pannA // 1 // dicInivAyAlAve avaropparakAriyaM sapamiputvaM / parihAsamiho ya kahA puvapavattA pariharez // // ityAdi / atha balajAvanA kAmaM tu sarIrabalaM hAya tavanANajAvaNajuyassa / dehAvayave vijAi jaho dhez tahA jaya // 1 // ghorA parIsahacamU jai ujAhi sovasaggA vi / mugharapahakaraveyA jayajaNaNA annasattANaM // 2 // etanAvanAsu yo na hundhaH sa eva jinakapaM pratipadyate / sa susthitarSipitIyatnAvanayA''tmAnaM nAva-| | yati / tatrApyupAzrayabAhye ditIyena sattvayogena nAvyate / tatra viharantaH paJca munayo'jayamantriyA(dA)-2 nazAlAyAM mAsakaTapena sthitAH / ajayastaM hAramakhalamAnaH zokamagno dadhyau-"zradya saptamo vaasrH| SOSESSHESHESSALOSSASSASSASSA ___JainEducation International 2010_00 For Private & Personal use only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18na jJAyate kaTye kiM nAvi ? ataH sAdhusamIpe gatvA rAtrau paryupAse" / tatastatra vasatau rAtripauSadhaM ||R | gRhItvoSitaH tadA susthitarSiH kRtAvazyakaH pratizrayAdahiH pratimayA sthitH| IPI itazca sa maNikArAtmaja iti cintAmakarot-"kadAcitsa jUpo hAravArtA jJAsyati tadA jIvita-15 vyahAnirjaviSyati saparijanasya mama / tatastena punaH pazcApAnarAya dattaH / sa markaTo janeSu jAtAnu-18 kampaH sAdhUpAzrayasamIpa Agato bahirmuni kAyotsargasthaM vIdaya taM hAraM munikae nyadhAt / atha 13/ catvAro'pi te sAdhavaH pratiyAma susthitarvisAdhukAyapratilekhanArtha samAyAnti / tatrAdyaH shivsaadhuH| prathamayAme kAyotsargasthamunikAyapramArjanArtha nirgatastaM hAraM divyakAnti vIkSya dadhyau-"nUnaM yatkRte'-10 jayaH paritapyate sa evAsau hAro dRzyate" / tatastasya dehaM prmRjyopaashryaantnedhikiiN kRtvA pravizan || jajahapa-"aho! mahAlayaM smupsthitN"| ajayaH papraca-"svAmin ! nirjayAnAM kuto nayaM?" 18 sAdhunoktaM-"pUrvAnubhUtaM jayaM saMsmRta" / sa Aha-"bhagavan ! tatsvarUpaM jJAtukAmo'smi" / tadA || muniH smAha| zravantyAM somazivadattau dhau ghrAtarAvabhUtAM / tau vyApArArtha dhanAnilASukau saurASTrajanapade gatau / / / tatrAnekAdharmakarmAdAnavANijyAni vidhAya bhudhnmupaarjyaamaastuH| tataH svapuraM gantuM samutsukau samastadhananRtanakukhikAM niSpAdyaikaH svakaTI pradeze babandha / tataH prasthitayostayormadhye'prajo dadhyau-"yadi baghunAtaraM hanmi tadA ko'pi dhanajAgaM na mArgayati, sarvasvaM madIyahasta eva tiSThati" / tato'nujena | ___JainEducation International 2010_05 For Private Personal use only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. A TO !! 2010_1 190 saha gandhavatI nadI mAgata iti dadhyau - " pratikSaNamanena dhanAnubhAvena rauSadhyAnaM mama prajAyate, ta enAM nakulikAmanarthakarIM nadIhade nikSipAmi" / iti dhyAtvA UTiti ide pariSThApitA / laghubandhunA pRSTha - " kimidaM tvayA kRtaM ?" / sa smAha - " pApadhyAnena sahAsI navalikA'gAdharade nikSiptA" iti tena svAjiprAyaH proktaH / tadA'nujaHsmAha - "varyaM vihitaM javatA, madIyA'pi STabuddhiH prakSINA " / tataH svAvAsa IyatuH / atha sA nakulikaikena matsyena kudhAtureNa gilitA / sa matsyo mAtsikajAkhe'patat / dhIvareNa hatvA''paNe vikrItaH / tayormAtrA mUlyaM dattvA gRhe samAnItaH tadvidAraNArtha svasutAyai dattaH matsyaM vidArayantyA tathA nakulikA dRSTA, pracannaM svotsaGge gopitA / mAtrA pRSTaM - " tvayA kiM gopitaM ?" / sA''ha -- " na kimapi / tataH sA vilokanArtha yAvadAyAti tAvanmannaginyA marmasthAne kRpANikayA sA sthavirA hatA, mRtA ca / taghIya sasaMbhramaM maGgaginI utthitA / tataH tutsaGgAtpatantI | nakulikA''vAcyAM dRSTA / "aho ! soyamartho'narthado nUnaM" ityAdi dhyAtvA sthavirAM saMskRtya tAM nakulikAM vihAya samutpannavairAgyeNa ghAvapi pravrajitAvAvAmiti / tasmAddhe zrAvaka ! etanayaM saMsmRtaM / tvaM prekSasva, kIdRgjayakRdartho'sti ? | ajayaH smAha - "svAmin! pramANaM yuSmavAkyaM, jagavan ! pAe verapariNAmakArago nibaMdhavAeM pi / dosro rakama hassAgaro nicaM // 1 // staMja. 10 // 80 // Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 191 yuSmAniratisuSTu kRtaM // muHkhaprado'nekavikaTapakaTipataH, artho javepanyamiti tvayA''dRtam / utsargasaMsthaM jinakahipakArmukaM, stauti sma mantrI tamakiJcanaM punH||1|| // ityavdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau viMzastamne saptanavatyadhikadizatatamaM zae vyAkhyAnam // athanavatyadhikadvizatatamaM ze vyAkhyAnam // athAgretanadRSTAntAnAhatathaiva susthitaM sAdhu kAyotsargajuSaM mudA / dehapramArjanArthAya diyAme suvrato yayau // 1 // spaSTaH / zlokasUcitajJAtaM cedaM-atha ditIyaprahare tanmunidehapratilekhanArtha suvratarSiH samucitaH / / tatkAryaM kRtvA taM hAraM vIdaya pratinivRttaH smAheti-"mahAjayaM samutpannaM" / tadA mantrI jajapa"svAmin ! tyaktagRhakAryANAM kiM mahAnayaM ?" / sAdhunoktaM-"zrApa ! pUrvAnujUtaM saMsmRtaM / mantrI smAha-"kiM tatsvarUpaM ?" / sAdhuruvAca-aGgadeze vrajagrAme mahenyaputraH suvratanAmA'nUt / tasya jAryA sirijaTTAhA / zranyadA tatra grAme caurAH prvissttaaH| jayena janAH praNaSTAH / suvrato'pi vijane SHARPUSAS 2010 For Private & Personal use only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. || G? || 2010_0 192 | bannaH / tadA mannAryA caurAn prAha - "yUyaM striyaH kathaM na haraya ?" / taistadIhAM jJAtvA hatA, pallIpateH samarpitA / tataH sa svajanAniti prAha - "yUyaM khuSAM bandhanAtkathaM na mocayaya" ? / tairuktaM - "tvameva mocaya" / tataH sa prasahya caurapalyAM gataH / ekasthaviraukasi uSitaH / ekadA svanAryAharaNaM tasyai jJApitaM / vRddhayA tatra gatyA proktaM-" tvatkRte tvatpatirAgato'sti" / jAryayokta - "adya pakSI patirgantukAmo'sti / tasminnirgate vikAle'tra preSaNIyaH" / tato'haM vikAle gatastatsamIpe / tayA'tisaMmAnita zrasanadAnAdiniH / itazca palIzo'pazakunAni vIkSya pratinivRttaH, sa gRhamAgataH tayA sa sasaMbhramaM pasyaGkAdho rakSitaH / paGkhIzastu tasminneva pahayaGke sthitaH / tadA'haM sajayo jAtaH / itazca tayeti pRSTaM - "he pakSIza ! yadi kathamapi mannartA'traiti tarhi tvaM kiM kuryAH ?" / so'vocat -"satkRtya tasmai tvAM prayachAmi / tadA ca tayA vakrAM nRkuTiM vidhAya saMjJA kRtA / tataH punaH prAha - "yadi pazyAmi tadA hanmi " / tayA netrasaMjJayA darzitaH / tena kezeSu gRhItvA niSkAsitaH, AIvAghreNa bandhitazca / tataH prasupte palI| zAdike tatra sArameyAH sameyuH / tairbandhAH sarve jahitAH / tenAhaM mutkalo'jUvam / tadanu taccorasaMbaMdhi| nA'sinA sa pala zo hataH / sA'pi mayA kezapAzena karSitA, zikSitA ca - "yadi bumbAravaM kariSyasi tadA'haM tvarivetsyAmi" / sA'pi maunaM vidhAya sthitA / tato'haM tAM gRhItvA nirgataH / sA'pi pade | pade vartmani UrNikAzakalAnasthApayat / tataH prabhAte tayA saha vaMzakuruge sthitaH / tato mannAryAnikSi| torNikAkhamAnusAreNa tadupajIvinastatra samanugatAH / taiH prahAro mahAn dattaH / paJcAGgAni paJcakIlakai - staMja. 20 // 81 // Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 vijAni / tataste mannAryA saMgRhya vyAdhuvya yayuH / tatsamaya eko markaTaH sametaH sa mAM dRSTvA mUrjitaH, cireNa labdhasaMjJo matpuraH zaTyo gharaNI saMrohiNI cauSadhI saMgRhyAgataH tenAhaM niHzaTyIkRtaH / tato | matpura imAni adarANi lilekha, yathA-"ahaM tava grAme sijakarmanAmA vaidya AsaM / tatrApi mayA | pUrvavaM sajIkRto'nUH / so'hamatrotpanno'smi / atra vana ekena markaTena madaGgeSu prahAraM vidhAya mayUtha sarva gRhItaM, tato'haM yUthaparicaSTo'trAgataH, tvAM dRSTvA jAtismaraNaM labdhavAn / adhunA tvamapi matsAhAyyaM / kuru, yena mariNa markaTaM parAjayAmi" / tataH sa tena sAdha gtH| anyo'nyayujhaM tAnyAM vistAritaM / tadA nUtano markaTo hAritastaM naraM smAha-"tvayA matsAhAyyaM kathaM na kRtaM?" / sa smAha-"yuvA rUpavarNAditujhyau dRSTau, svaparau nopaladitI" tato'nijJAnaM kRtvA puSpamAlAM kaene kRtvA punastatra gataH / / tadA mayaikena leSThaprahAreNa sa marmaNi hataH, prAcInamarkaTo maaritH| tato matsakhAyaM markaTamA pRcaya caura-18 pavayAM gataH / mannAryAmAliGgaya suptaH pasIzasodaro mayA khaDnena nihataH / prasahya nAryAmAdAya svagRha etya vairAgyavAsitAntaHkaraNaH zIghraM saMyama jagrAheti / ato he mantrina ! mama pravizatastanayaM saMsmRtaM / / tato mantrI smAha-"he mune ! tvayA tatsaGgaM vihAya sAdhutvaM svIkRtaM tadatyuttamaM vihitaM iti| | atha tRtIye yAme dhnkrssinirgtH| so'pi tathaiva hAraM dRSTvA mahAnayaM samutpannamityuvAca / ajayena dAlaNitaM-"pUjya ! vItarAgamArgasthitAnAM kuto'tijayaM?' / muninoktaM-"pUrvAnujUtaM saMsmRta" / mantrI hai smAha-vAmin ! tatsvarUpaM prakAzaya" / guruH mAha-avantisamIpa eko grAmaH / tatrAhaM kulaputradArako kalakara 2010_0 For Private & Personal use only Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 upadezaprA.dhanakaH / pitRnyAmavantyAM vivaahitH| anyadA'haM parvadivase vikAle zvazuragRhaM prasthitaH / sandhyAkAle saMja.20 pretavanaM praaptH| tatraikAM taruNIM krandantI prekSya mayA pRSTaM-"kimartha rodiSi" sA pAha jo ya na urakaM patto, jo ya na purakassa nigghsmjho| jo ya na muhie uhile, no tassa kahikae surakaM // 1 // mayoktaM-"tava muHkhaM nirAkariSye'I" / tatastayoktaM-"eSa zUlAyAM nikSiptanaro martA'sti, nirdo-1 po'sau nRpeNedRzIM dazAM prApitaH / tato'haM rAjanarenyo nItA na mAM ko'pi pazyatviti dhyAtvA jaktAsAdikaM gRhItvA vikAle'trAgatA isvAGgA'haM jojanaM dAtuM na mA' "matpRSThimAruhya yatheLa nojanaM prayaca tvtptye"| tadA sA mAmazikSyata-"tvayA'dhodRSTyA prekSaNIyaM, anyathA pativratA'haM khajAM prApnomi" / tataH sA pRSThimAruhya tatkAryakRte prvRttaa| tadA matpRSThau rudhira bindavo'patan , tadA mayA kiJcidU vilokitaM dRSTaM mayA kRpAeyA tadaGgamAMsAdigrahaNaM, pAtre tatsthA-18 pinaM ca / tadvIjasaM vIkSyAhaM praNaSTaH jayanIto gopurayakSiNIdhAre zIghraM pravizastayA dRSTaH / madekacaraNo: devIcaityaghArasya bahiH sthitaH, so'sinA matpRSThaM dhAvantyA tayA cinnaH taM caraNaM lAtvA sA'pi naSTA / / / // tato'haM ghAradevyAH puraH karuNaM krandAmi / jAtAnukampayA devyA matpAdaH samagro'pi tathaivaikasya zUlA-18 jinnasya narasya sajIvasya jarupradezaM tittvA'tra saMdhAya sajIkRtaH / tato'haM rAtrAveva zvazuragRhe gtH| yAvadAravirdIpakakAntyA gRhasvarUpaM pazyAmi tAvanmahilAM tadambAM ca padyamAMsaM jayantImapazyam / SCREENERALASAHESESESS SISUSTUSSEX 2010_0519 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010. 195 tadA tadambayoktaM - "aho putri ! IdRzaM varye sadyaskaM mAMsaM kutaH samAnItaM ?" / tayoktaM - "he amba ! etatpalaM tvAmAtuH saMvandhi jJeyaM / " tadanu yathAjAtamanihitaM / mAtroktaM - " naiva tattvocitaM" iti / sA''ha - "kiM karomi ? tena maghAkyaM na kRtaM Urdhvavilokanena" / iti tayoH saMlApAn zrutvA vyAghuTya punardhAradevI caitye rAtrimativAhya dharma zrutvA sAdhusamIpe dIkSAmAdAya susthitarSisevAM tanomIti pUrvAnubhUtaM jayaM smRtaM / ityAkayajayenAtistutaH / caturtha tathaiva lApAdi saMjAtaM, tadA joeko muniH svacaritraM smAha - zravantyAM jokaH sArthavAhaH svajAryAnurakto'nUt / ekadA jAryayeti prerita:- "tvaM mama sAraGgaputraM samAnIya prayana" / jatra'nihitaM-"tat kutaH samAnayAmi ?" / sA''ha - "rAjagRhanUpagRhe tadasti" / tataH sa tatpurodyAnametya sthitaH / tatra surUpavArAGganAvRndaH vyasanaraiH sevitastena dRSTaH / tanmadhye'tiyuvatI mugdhasenA ekena vidyAdhareNa hRtA / sa vidyAdharo vANena mayA viyaH / tataH karAcyAM vastA sA sarasi | patitA / tatrotpannAni paGkajAnyAdAya tathA madagre prAnRtIkRtAni / tato mayA saha snehamakarot / tadanu tathA mamAtrAgamananimittaM pRSThaM / mayA'pi rAmApreritaM prayANasvarUpaM sarva niveditaM / sA''ha"tava jAryA nUnamasatI jJAyate, tathA kaitavaM kRtvA vaJcito'si " / taghAkyaM mayA na svIkRtaM yataH striyo'nyastrIguNAn zrutvA na smeravadanA javantIti / tato'haM vezyAgRhe gatavAn / bahUpacArairmama sevA 1 viTapuruSaiH. 1 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 3 // 196 tayA racitA / anyadA mugdhayA zreNikanUpasya puro nRtyaM prArabdhaM / tadA mayA mRgapuvaM hRtaM, tapadAkeNa || stana.20 dRSTaM / sa nRpAne paizunyaM cakAra / tadA mugdhayA'haM mocitH| anyadA vezyAmAdAyAhaM svapurodyAne smetH| tatra tAM muktvA rAtrI ahaM pracannaM gRhe gatvA sthitaH / tatra mannAryA nuJjanneko jAro dRssttH| sa prasupto mayA maaritH| jAryayA sa zIghra svavATakajUmau gAyAM diptaH / , strIcaritraM nirIkSya nUya udyAnasthavezyAntikamAgatya mayA sarva niveditaM / tatazcirakAlaM tadgRhe rAjagRhe copitaH / punarvezyAmApRJcaya taccaritraprekSaNotsuko gRhamAgataH / ajasraM sA mAM lajati / ahamapi taccaritraM na darzayAmi / sA'pi / nityaM svajArasthalaM prAgnojanAdinA'rcayati, pazcAnazyati anyadA tayA madaghe ghRtapUrAdinA prAghUrNakamu-12 pakalpitaM / tadA mayA jaNitaM-"adya na kasyApi deyaM, pUrva yattavAvazyakaM tatkuru" / sA''ha-"tvatto'nyo'dhikaH ko'pi nAsti' / tato malocane parivazya tatsthalapUjanArtha gtaa| mayA tajhiAyeti jaNitA-"he apArthyaprArthika ! adyApi svacaritraM na jahAsi" / tayA jaNitaM-"mayA tvadAjhA kadApi nosaddhitA / kadApi na galipradAnaM kRtaM / nipprayojanaM kiM mAmupAlanase ?" ityuktvA ropavazyayA'zrupAtaM kurvantyA tayA taptalohakaTAho madIyopari nidiptH| naSNasnehAdivindavo me'Gge khannAH / tena / tvacA tu dehato vinaSTA / tato'haM nayatrAntaH sahasA nazyan kathamapi mAtRhamanupraviSTaH, mUrvitazca // 73 // ptitH| tataH svajanaiH zatapAkAditailaiH saGgIkRtaH / tato'haM svajanAdinyaH (dInAM puraH) sanAvaM 2 prakaTIkaromi. ANUARNSRCTCARROG 2010 For Private & Personal use only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 197 prakAzya sAdhusamIpamAgatya dharmamAkarNya prabajitaH / idAnImapi tanayaM saMsmRtaM / annayana laNita-11 "jagavan ! yUyaM vAdyAcyantarasamastajayavivarjitA dRzyale / vayameva karmacAranAritAH sarvajayAcyantare vasAmaH" / ityAdivahUktiniH stutvA svarAtripauSadhaM saMpUrNa vidhAyAnaya udgate sUrye upaashryaanniryyo| tadaiva 2 kAyotsargatatparAntaHkaraNazrIsusthitAnagArakaNThe taM hAraM samIdayAmAtyezvara iti dadhyo-"aho! rAtrau prati-13 praharaM te catvAro munayo mahAlayaM mahAnayamityUcustatsatyaM, niHspRhANAM kAJcanamatijayarUpameva / kiMcAho ! sAdhUnAtmalobhatvaM! yato divyahAraM rAjyatuTyaM dRSTvA'pi paJcApi rupayaH salonatvaM dANamapi nAGgIcakruH / pAsaNyapi jayAni lona evaM pratiSThitAni" / tataH susthitasAdhu triH pradakSiNI kRtya vanditvA stutveti: . smAha-"aho te niji koho" / tatastaM hAraM munikaevAtsvayameva saMgRhya hRSTastuSTo rAjasadmasthi-12 tasya zreNikajUpasya pradadau rAtrivRttAntamapi jagAda ca / tabRtvA zreNiko'mAtyamAha-"muniguNastutyA-| hAdiniranantanavaHkhacintAdayaH pradIyante tarhi tvadIyaihikacintAhananaM kiyanmAtraM ? tanmahimnA svaya-12 meva muHkhAni dIyanta iti"|| UrdhvasthitaM susthitamatra susthitaM, yAmeSu sarveSvapi yoganizcalam / stomIti taM sAdhumamuktasaJjaNaM, tapo'ntimAcAracaraM munIzvaram // 1 // ||itybddinprimitopdeshsNgrhaakhyaayaamupdeshpraasaadgrnyvRttii viMzastamle 'STanavatyuttaravizatatamaM 2e7 vyAkhyAnam // 2010_05 For Private & Personal use only Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. staMja.. // 4 // navanavatyuttaratizatatamaM ee vyAkhyAnam // atha tapaso mukhyatvamAhatapo mukhyaM hi sarvatra, na kukhaM mukhyamucyate / harikezI zvapAko'pi, svaHpUjyo'jUnmahAvrataiH // 1 // jJAtaM cedaM-mathurApuryA zaGkho yuvarAjo dharma zrutvA dIkSito viharan gajapuraM gtH| tatra jikSAyai viharastaptavAlukAsamAyA devaprajAvAddavAgnirUpAyA hutavahAkhyAyA rathyAyAH samIpe'gAt / yastasyAM / calati sa tadaiva viyate / muninA tAmasaMcArAM dRSTvA purohitasutaH pRSTaH- "iyaM rathyA vahati na vA"| tenApi "dahyatAmayaM" iti puSTAzayAghahatItyukte sa tvaritaM tasyAmeva yayau / tattapaHprajAvAtsA rathyA 8 zItIjUtA / purohitasuto gavAhasthastaM tvaritamIryAparaM yAntaM dRSTvA'ho'yaM mahAtapasvIti vismitaH / ekadA tamudyAnasthaM natvoce-"he pUjya ! mayA tatra gamanAnujhA dattA tatpApato'haM kathaM buTiSyAmi ?" ityukte muninoktaM-"pravrajyA gRhANa" / tena dIkA gRhiitaa| vijatvAttatra jAtimadaM kRtvA pUrNayuSkaH svarga gatvA cyuto gaGgAtIre smazAnasvAmI valakoTTo nAma zvapAko'jUtasya 6 nArye gaurI gAndhArIM ca tatra sa gauryAH kudau sametaH prAgnavajAtimadAtkAlo virUpazca jAtaH, so'ntyajAnAmapi hasanIyo balanAmA naemanakuzalo vipataruriva pepyo bahUnAmugakRdavardhata / zranyadA bandhUnAM pAnagoSThIparANAM 1 devapUjyaH . // 4 // 2010 For Private & Personal use only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 199 madhye himnaH saha naemaceSTAdinniH kalahAyamAnastairbahiSkRtaH pArzve'sthAt / tAvattavAhiniHsRtaH, taiH / sahasotthAya saviSa iti itaH / kSaNena dIpakasarpo niHsRtaH, tatastaiH sa nirviSa iti kRtvA muktaH / balena / tabIyAcinti-"yaviSadahihanyate dIpako'hirmucyate tarhi sarvaH ko'pi svadoSaireva klezajAgiti hai kaireva jAvya" iti dhyAyana jAtajAtismRtiH svavimAnavAsaM muSTaM ca jAtimadaM jAvayan saMvignaH / sAdhupAdamUle dharma zrutvA saMbuddhaH, pravrajya viharan tinkodyAne yadAlaye pratimAsthastasthau / ekadA tatra caitye kozalikarAjasya 5hitA jamAkhyA bahIniH skhiijivRtaa''gtaa| yadaM natvA savoH krImAthe pravRttAH / varAliGganamiSeNa stamlAn jagRhuH / tatra sahasA kAyotsargasthaM munimeva stamnaM jJAtvA tamA-2 viGgaya rAjahitroktaM-"mayA'yaM varo vRtaH" / haNena kAlaM vikarAlaM muniM dRSTvA pUccakre zrUthUkAraM cakAra / tena ruSTo yadastAM vakramukhIM athilAgIM paravazAM cakre / punaryakSaH prAha-"yadIyaM strI muniM / patitvena svIkaroti tadA muzcAmi" / rAjJA jIvatvasAviti tasmai dattA / sA svajanairanujJAtA yakSAkhaye | yA sthitA sAdhoranukUlamupasarga cakAra / munistu naiThat / sA'pasRtA / yaheNa sarvAM rAtri vimambitA, punaH ta punarmunirUpaM yaharUpaM ca darzayitvA vipratAritA / prAtaH sAdhurnebatIti yadoktyA jJAtvA sA khinnamanAH / / piturgRhaM yayau / purohitena dRSTvA rAjJe proktaM-"iyamRSipatnI vijenyaH kahapate / rAjJA sA tasmai dattA / sa patnIM kRtvA sapriyo yajJamAreje / zratha harikezAkhyazvapAkakukhajo balo nAma jitendhiyo jidArthame-18 kadA vijAnAM yajJapATake prAptaH / taM tapasvinamAyAntaM vIkSya vijA mlebA zva tamupahasanti-"ko re u015 2010 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 upadezaprA. tvaM vInatsarUpo aSTumanarhaH kayA vAJcayA'trAgato'si ? apasarAsmadRSTeH" ityAkarNya ruSTo yado muni- saMja. 50 6 dehe'vatIrya prAha-"zramaNo'haM parArthaniSpannasyaivAnnasyArthe ihAgato'smi, prabhUtamannaM nippannamasti, tnm|| 5 // dhyAleSAvazeSamuritaM mahyaM sAdhave dIyatAM" / evaM yadeNokte yAjhikAH prAhuH-idaM sijanojanaM vijAnAM / deyaM na tunyaM zUjAya dAsyAmaH / jagatsu vijasadRzaM puNyakSetraM nAsti, tatroptaM vIjaM mahAphala syAt / / sAyadaH prAha-yUyaM yajJe hiMsakA zrAramnaraktA ajitenjiyA ataH pApade, na mahAbatituTyaM supezalaMka dharmakSetraM vizve" / ityamadhyApakaM yadeNa nirmukhIkRtaM jJAtvA tantrAtrAH prAhuH-"asmapAdhyAyAnAM pratyahinIko'si tvaM ato naiva tujyaM dAsyAmaH, anyathA tu kadA'pi anukampayA kiJcidantaprAntAdi dayaH" / | yada Aha samiIhi manaM susamAhiyassa, guttIhi guttassa jiiNdiyss| jar3a me na dAhitya ahesaNiUM, kimaU jannANa sanittha lAjaM // 1 // | mahyaM yadi na dAsyazreSaNIyaM kiJcittahiM he AryA yajJAnAM lAnaM na lapsyadhve / iti zrutvA'dhyApakA chAtrAn prAhuH--"enaM yaSTimuSTyAdijistAmayitvA niSkAsayataH" / tataste vegena dhAvitA muni nanti: demaadyaiH| tadA jyA nipighAH-"noH kumArA nAyaM kadarthanArho muniH| yataH // 5 // devAjiLageNa niieNaM, dinnA mu rannA maNasA na kAyA / nariMdadeviMdanivadieNaM, jeNAmi vaMtA isiNA sa eso // 2 // 2010 For Private & Personal use only Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010 201 devAjJayA rAjJA dattA'pi yenAsmyahaM tyaktA sa eSa zaSirjJeyaH / yataH - mahAso esa mahANujAgo, ghoravarDa ghoraparakkamo cha / mA eyaM hIlaha zrIlaUiM, mA sabai teesa ne niddahitA // 3 // mAnaM yatiM nindt| yaM hi ruSTo mA sarvostejasA tapasA je javato nirdhAkSIt jasmasAtkarotu" iti zrutvA yado dadhyau - " etaduktaM mRSA mA bhUt iti tAnnivArayAmi / yataHeyAI tIse vayalAI soccA, pattIi naddAi sunAsiyAI / isisa veyAvayi yAe, jarakA kumAre vizivArayati // 4 // tato yo ruSTo'ntaride'nantarUpaiH kRtvA tAnupasargakArakAn vidAn rudhiraM vamatazcakAra / nUyo | navedamAha -- " he chAtrAH ! yathA giriM nakhaiH khanatha, ayolohaM dantaiH khAdatha, jAtavedasaM pAdairdatha, ye yUyaM vigaNayaya, tanmUrkhakRtyaM nAI / atha yUyaM jIvitaM dhanaM vA yadI tadA ziraHpraNAma pUrva zaraNaM prapadyadhvaM / atha sa yajJAcAryaH somadevaH sanArya UrdhvamukhAnnirgatajihvAnetrA chAtrAn kASThopamAn vIkSya tamRSiM prasAdayati - " he jagavan ! asmadaparAdhaM kSamasva / yataH - hi mUDhehi yAhiM, jaM hIliyA tassa khamAmi jaMte / hasAyA isi jayaMti na hu mukhI kohaparA javaMti // 5 // 1 bAtrAn. *% Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stana.. 202 upadezaprA. zrama munirAha ' "pudhiM ca imhi ca aNAgayaM ca, maNappadoso na me asthi koi| // 6 // jaskA hu veyAvamiyaM karaMti, tamhA hu ee nihayA kumArA // 6 // | purA idAnImasmin kAle'nAgate cATapo'pi manaHpradeSo mama nAsti nAsIt na bhaviSyati ca, yasmA-18 ho vaiyAvRttyaM karoti tasmAddevenaite kumArA nitarAM hatAH" / tato'dhyApakaH prAha-"he pUjya ! yUyaM / dharmajJA na krodhaparAH syAta, paraM vayaM yuSmAkameva pAdau zaraNaM samAgatAH smaH / idaM prajUtamannaM zATyA-18 dikaM juTa / nuMktvA'smAkamanugrahaM kuru" / tadA munirmAsapaNapAraNe zucha jaktapAnaM jagrAha / tadA sureNa sarve kumArAH sajIkRtAH paJca divyAni ca kRtAni / tadA te'pi vijA hRSTAH prAhuH"he pUjya ! vayaM bAhyasnAnAdidharmaspRhA yuSmAniraGgIkRtayAgAditattvaM na jAnImaH / yataH ke te joI ke va te jogaNA, kA te sUyA kiM ca te kArisaMgaM / kA te ehA kayarA te saMti jiskU, kayareNa homeNa huNAsi joI // 7 // para he pUjya ! te tava yajanavidhau kiM jyotiragniH kiM te tava jyotiHsthAnaM ? yatra jyotirvidhIyate ? kAH || te zuco ghRtAdiprakSepikA darvyaH ? kiM te kArIpAGgaM agyuddIpanakAraNaM yenAsau saMdhudayate ? kAzca samidho | yAniragniH prajvAlyate ? katarA kA zAntizca puritopazamaheturadhyayanapatiH ? katareNa kasya saMvandhinA Minu6 // | homena havanavidhinA juhoSi AhutibhiH prINayasi jyotiragniM " / munirAha 2010_0318 For Private & Personal use only Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ P 203 "tavo joI jIvo jogaNaM, jogA suyA sarIraM kaarisNg| kammehA saMjamajoga saMtI, homaM huNAmi isiNaM pasatyaM // 7 // / tapa AhAramUrgatyAgo jyotiragniH, karmendhanadAhakatvAt / jIvo jyotisthAnaM, jyotissstdaashrytvaat| yogA manovAkAyAH zucaste zujavyApArAH snehasthAnIyAH / zarIraM karISAGgaM, karma edhAH, saMyamayogAH * zAnti, ityAdihomena juhomIti" / atha snAnasvarUpaM pRcchati-"kaste idaH ? kiM ca te zAntyai pApopa-IN zamAya ! kimidaM tIrtha puNyakSetraM zAntitIrtha ? athavA kiMrUpANi te santi tIrthAni saMsArAbdhitAradANAni ? kasmin vA snAtaH zucIjUto rajaHkarma jahAsi tvaM ? tatkimasmAkamiva tavApi idatIrtha zudhisthAnamanyati na vidmaH / he yakSapUjita ! Acadava, vayaM navataH sakAze jJAtuminchAmaH" / munirAha dhamme harae baMje saMtititthe, aNAvile attpsnnkhese| jahiM si ehA vimalo visuno, susIla pajahAmi dosaM // 5 // ityAdizulavAkyaiH prabudhdhA vijA jaindhrmpraapuH| munirapyanyatra viharan karmadayeNa paramapadaM praapeti| yataH sarakaM khu dIsaMti tavo viseso, na dIsaI jAivisesa koi| sovAgaputtaM hariesasAdu, jasserisA ihi mahANujAvA // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau viMza stamne navanavatyadhikadizatatamaM zee vyAkhyAnam // ROGRESGRESOSE JainEducation International 2010_1 For Private & Personal use only Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 upadezaprA. trizatatamaM 300 vyAkhyAnam // // 7 // atha vIryAcAramAhabAhyAnyantarasAmarthyAnihnavena pravartanam / sarveSu dharmakAryeSu vIryAcaraNamucyate // 1 // spaSTaH / atrArthe nAvanA ceyaM-bAhyasAmarthya vAkkAyayoH satkaM, anyantaravIrya manaHsaMvandhika, tayovIrya, tasyAnihnavanena pravartanaM sarvadharmakRtyeSu vIryasphoraNaM tavIryAcaraNaM nigadyate / yataH prAcInapAdaiH aNimUhiavalaviriGa parakkama' jo jhuttmaantto| jhuMja a jahAthAmaM nAyabo vIriyAyAro // 1 // | vyAkhyA-ani tabAhyAnyantarasAmarthyaH san parAkramate ceSTate yo jJAnAdyAcAramAzrityeti shessH| Ayukto'nanyacittaH parAkramate grahaNakAle, tata Urdhva yunakti ca yojayati ca yathoktamAcArameva, yathA-18 sthAmaM yathAsAmarthya, jJAtavyo'sau vIryAcAraH, AcArAcAravatoH kathaJcidavyatirekAditi / vIryAcAraizca manovAkkAyaviSayajedAtridhA / tasya cAticArA api manovAkAyavIryApahnavarUpAtraya eva pratikramyante / yayuktaM caturviMzatyadhikazatanAnAticArasaMkalanagAthAyAm paNa 5 saMkhehaNA panarasa 15 kammA nANAzTha patteyaM / vArasa 12 tava viriyatigaM 3 paNa 5 samma vayAI 60 azyArA 124 // 1 // PROSPERICANSAREERELE CRETRICROGRESSGCCC0 // 7 // S EX JainEducation international 2010 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 SACROSCOOLGAON atrAha paraH-nanu kimanenAjAgalastanAnukAreNa vIryAcAreNa suprayuktenApi prayojanaM ? yato javyajIvAnAM javasthiteniyatatvena yadA yena simjau gantavyaM naviSyati tena tadA vIryAcAraprayogamantareNApi tatra gantavyameveti / atra pratividhIyate-yadidaM navatA javasthiterniyatatvaM hetutayopanyastaM tanna prazasyataraM,yuktivikalatvAt , yato javyAnAM navasthitirekAntena na niyatA, nApyaniyatA, kiM tu niyatAniyatA / kathamiti cemucyate yatpuNyapApAdisAmagryA navasthitihIyate vardhate ca tena tasyA aniyatatvaM, yo yadA modaM gantA syAtsa tadA yAtIti yuktyA niyttvmpi| yadi hi yo yadA mojhe gantAsti sa tadaiva modaM yAsyatyevetyekAnte-11 nAGgIkriyate tadA gozAlakamAnanaM prsjyte| maGkhalIputro hi yasya yadyadA (javitavyaM tattasya) tadA lavatyeveti / haniyativAdaM manyate, tanmAnane ca prakaTameva mithyAtvaM, yato jinazAsane kAlAdayo jagavivartakAraNatayA / pratyekaM nAGgIkriyante, kiMtu paJcApi samuditA "kAlo sahAva0" ityAdi / ato niyatAniyataiva javasthitiranyupagantavyA / na caitaghacanaM yuktivikalaM, yato yaukasminneva vastunyutpAdavyayadhrauvyANi trINyapyavirodhena vartante tathaikasyA api navasthiteniyatatvamaniyatatvaM ca kathaJcidastyeva / idamatra rahasyaM-puNyAdyupakramakaraNena jIva udayAdarvAgapi modamadhirohati, zrIjinAjhAdilopena mahApApena cAdhikamapi saMsAra tramati, tadapekSyA javasthitiraniyatA / na caitatsiddhAntavirahitaM, zrUyate hi zrImahAnizIzrAdau sAvadyA-16 cAryAdInAmekalavAvazeSIkRtajavasthitInAmapyutsUtranASaNAdinA'dhikajavasthitikaraNAdi / yacca pratiniyata eva samaye kazcinmodagamanayogyaM puNyaM kartuM zaknoti, nAnyadA, tadapeDhyA tu niyateti / yattu keva-181 A sana JainEducation International 2010 For Private & Personal use only Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 // 88 // upadezaprA. lAninA proktA sA niyatA javasthitiH / yataH kevalajJAnI saMpUrNajJAnamAhAtmyAdayamevaM puSyAdyupakramaM kariSyatyayaM tu netyAdijIvopakramAdisvarUpaM jJAtvaiva jAyate nAnyatheti / kiM ca javasthiterekAntaniyatasve'GgIkriyamANe jantUnAM tattadduSkaradharmakRtyasya prANAtipAtAdipApavyApArapariharaNasya ca vaiphalyameva prasajyate / na caitadyuktiyuktaM, tataH siddhaM janyajantUnAM navasthiterniyatA niyatatvaM / tatsiddhau ca siddhameva sarvatra dharmAnuSThAneSu svazaktyagopanarUpasya vIryAcArasya sAphalyaM / uktaM cAptAgametitthayaro canAe~ surama di siliya yadhuvammi / viviri savatthAmeNa utamai // 1 // 2010 daihikaM vIryaM ca mAnasamiti / vidu nilapAyasaMsArasAyarA vi jilA / maMti to sesayA ko ittha vAmoho // 2 // vIryagopanAgopanaphalamAha vakSyamANadRSTAntena -- pRthvI pure sudharmazreSThI jainadharmavAsitAntaHkaraNa mAsIt / ekadA vairAgyakathAyAM jAravAhakA disadRzAn prabandhAn zrutvA jainIM dIkSAM jagrAha / tathAhiekaH kazcitkASThavAhako nityaM kASThAni mahatA kaSTena samAnIya vikrayAgatadhavyeNa nirvAhaM karoti / | ekadA grISmata tijArAkrAnto nAramuttAryaikamahenyAvAsachAyAyAM sthitaH, tadA tadgRhasvAminImekAM tilottamAkAradhAriNIM gavAhasthAM vIdayeti dadhyau - "aho ! sarvatrailokya saukhyaM zranayaivAkarSitaM ( kRSTaM ), staMca. 20 // 88 // Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ EK COARNAMOREOGASC 207 paraM tatsaukhyanimittaM tu kAJcanameva, ato'haM avyamupAyedRzaM janmasAphaTyaM vidadhAmi" / iti dhyAtvA / jojanAdau kArpaNyaM sarvatra vistAritaM, stoka nadayati, bahu saMcinoti / pratyahaM tamyAnakabolalolita-15 manAH kAlaM gamayati / ekadA kASTha nArAditaH kArpaNyato'tikRzagAtraH sUryarazmitApasaMtApavyAkulo rajaH prasvedAvaguNThitasarvAvayavo jastreva niHzvasannunnusana kaTisthApitakarAcyAM sNcrnnrnnykuupke| samAgatya / 6 sthAnake vizrAmAya zayitaH, tatkAlaM tatra nijAM prApa / tadA svapnamityavAdIt-mahatA kaSTena avyamupA-18 lArjitaM, tena vivAhakAryANi kRtAni, pUrva gavAde preditA tAdRzI kAminI pariNItA, tayA saha hAvanA vAdikamanulavati, anyo'nyaM praznottaraiH sahAsyA kiJcitroSamunnAvya savitramaM sAcilocanayugaM namaya4AntIti taM smAha-"kimidaM sajAkaraM vAkyaM jaSTapasi ? dUre tiSTha" iti komalAM maJjalAM vAcaM vadati ||duu tadA'tipremagarnayA ceSTayA tuSTo gADhaM doAmAliGganapariramnaetatparo jAtaH / taM prati sA savitramamRju sattAprahAraM vyatanot / so'pi tAM sattAM vIkSya dUre'pasRtaH / tadA zarIramapi nijAyAM sAdAdapastaM na kUpamadhye'patat / tadA sahasA vinija iti dadhyau-"aho kimetajAtaM dRSTaM ? aho kva sA strI gatA ? va tavilAsavaTAdikaM ? aho pratidinaM dhyAtaM sphuTaM svapne phalitaM / paraM svapmakAminyA mAyAjAkhena bavA|'trAndhakUpe'dhogatau nidiptaH tarhi sAdAdanujUtA sA dhruvaM pAtAlagatau pAtayatyeva, atra na saMdeho dehadhAriniH kAryaH" iti kUpamadhyasthitazcintayati tAvadeko jUpastatrAgataH, madhye naraM patitaM vIdaya bahi 1 vakralocanayugam. 8CLOSEX ___JainEducation international 2010 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S upadezaprA. ESORISAUSIASSASSIG 208 | niSkAsitastena / tadanu nRpeNa pRSTaH-"vaM kena kUpe pAtitaH ? tamahaM shikssyaami"| sa zrAha-"svA- stana. 50 min ! tadane tvaM kiyanmAtra ? injAdayo'pi tasya zikSAkaraNe na damAH, kA kathA'nyeSAM ? " / nRpastura svabalagarvito jagarja-"ahaM pRthvIzatvAttavastveva nAsti yatkaraNe nAhaM damaH" / tatastena kASThavAhakena 8 sarvaM niveditaM / tadAkarNya nRpaH prabudhaH smAha-"satyaM jaTipataM tvayA, strIvidAsajetArastu maharSaya ev"| tataH sa jAravAhI prabuddhaH / yAdRzo layaH prAgvinAvapadArtheSvajUttAdRza eva sattvAdiguNarahitanairguNya-121 mArge layo'nRt / ityAdyanekakhokalokottaragaditAvadAtAn zrutvA sa sudharmazreSThI pratibuddhaH / ekaM svasu-181 hRdaM nityamanekadharmakathAbhirabodhayat / sa tu suhRttIvramohAjJAnAdisamanvitatvAtdaNamAtramapi arhanmArge hai ruciM na dadhAti / tadanu sudhamA viSama ekAkyeva pravrajyAM jagrAha / ekAdazAGgapAThI jAtaH / ekadA puramadhye pravizannekatra sthale vivAhotsave madhuragItanRtyavAditrAdisuzabdAn zrutvA kamanIyakAminIvRndAn / kAmoddIpakalAvaNyanepathyagItAlApaiH kAmijanamanovihvalatAkArakAn vIdaya zIghraM pazcAdapasRtaH / / vyAghuTyAraNyaikadeze yathA haritatRNapatrabIjAdivirAdhanA na syAttathA vRkSAdhojAge yApathikImAlocya dhyAnatatparaH sthitaH-"aho madAtmA mahAlolupaH! yadi tAni mohajanakanimittAni vIkSya na nivR| to'naviSyattadA mahatI karmavRdhirajaviSyat / dhanyAste ye ramnAtilottamA'hikule patitA api kSaNamAtramapi svAtmatattvaratiM na muJcanti" / ityAdizunadhyAnenAvadhijJAnaM sa prApa / tasminneva samaye svacobapaTTasyopari takRtapatramekamapatat / tadA munineti dhyAtaM-"etatpatramadhye'hamapyanekaza naSitaH / mama 201 For Private & Personal use only Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_1 209 prAgmitraM tu kutra gatAvaja viSyat " / tadA jJAnena tasminneva patre ekendriyatvenotpanno jJAtaH / tadeti | smAha - " he mitra ! pUrva mayA'nekadhA vArito'pi tvaM mohAsaktatvaM nAjahAH, adhunA tu tvaM manovAkkarNAdirahito jAtaH, idAnIM kiM karomi ? tvayA nRjanma sarva nirarthakaM kRtaM, hA hA tvayA paramAtmagaditaM na samyagavadhAritaM" ityAdijAvadayAM jAvayan krameNAnantAnandatvaM bajAreti // saMbandhitaH so'pi vilAsalAlasaH, svaujAMsi goptA tarupatratAM khakhau / vistArayan vIryamiva janmani, sAdhuH sudharmA padamavyayaM dadhau // 1 // // ityabdadinaparimitopadeza saMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttI viMzastamne trizatatamaM 300 vyAkhyAnam // COCROCOSSCOM samApto'yaM viMzaH stamnaH Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // e0 // 2010 210 // ekaviMzaH stamnaH 21 // ekottarazatatrayatamaM vyAkhyAnam 301 // atha pUrNatAguNamAha pUrNatAguNasaMpRkta -- vAcaMyamaM mahAmunim / jayaghoSo dvijaH prekSya, pUrNAnandamayo'navat // 1 // spaSTaH / navaraM pUrNatA guNavarNanaM tu pUrvasUriNA pradarzitaM / yataH - pUrNatA yA paropAdheH, sA yAcitakamaemanam / yA tu svAbhAvikI saiva, jAtyaratna vijJAninA // 1 // yA paropAdheH pujalasaGgotpannadehakAJcanakA minI kI rtyA dilakSaNAyAH pUrNatA narendrasurezvarAdInAmiva, sA yAcitakamaekanaM mArgitabhUSaNazojA nAnantakAlaM tiSThati, tena maemanena yadaizvarya tadvizvavA sijIvai| rananta AsvAdyaSTiM ( ataH ) sattvAnAmazuddhinimittaM tat / tu punaH yA svAjAvikI svasvarUpAnujavarUpA pUrNatA, saiva jAtyaratnavinA zreSTharatnakAntistattujhyA vartata iti 1 // iyaM pUrNatA prAptasamyaktvAdInAM syAt / yataH - kRSNapakSe parikSINe zukle ca samudaJcati / dyotate sakalAdhyakSA, pUrNAnandavidhoH kalA // 2 // balapake dayaM nIte ujvalapadeM codayaM prApte sati samastalokapratyakSA candrasya kalA dyotate iti | lokanItiH | evaM kRSNapake'rdhapujalAdhikasaMsArarUpe dIye sati zuklapakSe'rdhapulAcyantarasaMsArarUpe staMja. 21 // e0 // Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u016 | 2010 1 211 pravartamAne sati pUrNAnanda AtmA sa eva vidhustasya kalA svarUpAnuyAyicaitanyaparyAya prajavarUpA zojate / kRSNapakSe tu zranAdikSayopazamI bhUtacetanAvI ryAdipariNAmaH mithyAtvAsaMyamaikatvena saMsArahetutvAnna zojate iti 2 // atra pUrNatA'nekadhA svamatijiniMgaditA'pi syAghAdarI tyA''tmanaH svarUpasAdhanAvasthA eva prazasyA / tathAhi tatra nAmapUrNa iti kasyacinnAma zabdAlAparUpaM yathA pUrNaposa ti loke 1 / pUrNasyAkRti| rAropo vA kASThapASANAdau sthApyate sa sthApanApUrNaH 2 / avyapUrNaH pravyeNa pUrNaH dhanADhyo jalAdipUrNaghaTAdirvA, avyAtpUrNaH svakArya pUrNaH, "arthakriyAkAri pravyaM" itilakSaNAt, avyeSu pUrNaH dharmAstikAyaskandhAdiH, " aNuvago dabaM" itivacanAt / zragamato dravyaM - pUrNapadasyArthajJo'nupayuktaH, nozrAgamato izarI| rajavya zarIratadvyatiriktabhedatastridhA, tatra pUrNapadakalevaraM zarIraM, jAvI pUrNapadajJAtA laghuziSyAdi vyazarIraM, tadvyatiriktastu sattayA pUrNo guNAdiniH tathApi tatpravRttirahita khAtmA karmAvRtaH avivahitanAvasvajAvo gRhyate, yataH kadAcidapi paryAyaviyuktaM ivyaM na syAt tathApi dravyanikSepa sthApanArthaM tadhiyuktatayA vivakSyate, itthaM jIvasamAsAdigranthe nirNItatvAt, pUrNatA tu jIvaguNarUpA, guNinamantareSa guNo na javati tadA tadravyaprAdhAnyato 'vyajIvaH 3 / jAvapUrNaH - AgamataH pUrNapadArthasamasto ( istatra co) payogI, nocAgamato jJAnAdiguNa saMpUrNaH 4 / saGgraheNa sarve jIvAH pUrNatAguNayuktAH santi, naigamenAsanna siJcivanto jayyAH pUrNatA'nilASiNaH, vyavahArato'bhyAsavantaH, jusUtreNa svIyavArtamA - | nikatadhikaSpavantaH, zabdanayena samyagdarzanA disAdhakaguNAnandapUrNAH, samanirUDhato'IdAcAryopAdhyAya Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 1 // 2010_0 212 munayaH svasvabhAvasukhAsvAdanena vodhinatvAt evaMbhUtena siddhaH / anantaguNAnandAvyAvAdhAnandapUrNatvAditi / atra jAvapUrNa tA trikAleSvapi pulaparasaMyogajanitasaukhyA divAJcA'jAvenAnyUnatA'ri| tatA ca eva guNastena saMyuktaM sAdhuM vIkSya jayaghoSAdvijadevaH pUrNAnandamayo'bhavat / atra zlokasUcitasambandhastvayam -- vArasyAM yugmajasodarau kAzyapau jayaghoSa vijayaghoSAhvAvajUtAM / zranyadA jayaghoSo gaGgAM snAtuM gato mukhopAttaraTanmaNDUkanakaM sarpamekaM vyalokata, kurarapakSiNA sa nujaGgo'pi drutaM gRhItvotdipyAdhaH kSitau dipto kSayituM prAre / tena pakSiNA jakSyamANo'pyahiH saMdaMzadezIya daMSTrAtroTitavigrahaM raTantaM taM jekaM jaghAsa / evaM mitho grasantau tau predaya jayaghoSo dadhyau - "aho ! saMsRtisvarUpaM / yataH yadi yasmai pravati, grasate taM sa mInavat / na tu gopayati svIyazakti ko'pi nadInavat // 1 // kRtAntastu mahAzaktiriti grasate'khilam / tadasAre'tra saMsAre, kA nAmAsthA manISiNAm // 2 // kiMceha dharma evaikaH kRtAntazaktikuSThikaraNe kSmaH, tattamevAhaM zrayAmi" iti cetasi saMpradhArya gaGgAparatIraM gataH sa pUrvokta pUrNatAguNAnvitAn sAdhUn dadarza, tajirA ca jainadharmamavetya tato vratamAdAya juvi vyahArSIt / krameNa viharan vANArasI purodyAne samAgAt / tatra puryA vijayaghoSo yajJaM karoti / 1 samudravat. staMbha. 21 // 91 // Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 213 tatra mAsadapaNapAraNe so'nagAro zikSArtha tatra yayau / taM saMyataM yAjako'jAtapratyatiko vijayaghoSa eva pratiSedhati sma-"he nikSo ! naiva dAsyAmi tubhyaM nitAM, yAcasvAnyataH, kutaH ? vedavida eva vijA || yajJamaemapaniSpannAnnaM loktuM yogyAH" / evaM yAjakena pratipicho'pi samatayaiva sthitaH, nAnnAdyartha, kiMtu teSAM tAraNabudhyA idaM vAkyamabravIt-"no hija ! tvaM vedamukhaM vedeSu pradhAnaM, yajJamukhaM-yajJAnAM yanmukhamupAyaH, nakSatrANAM mukhaM pradhAna, dharmANAM mukhaM ca na jAnAsi" / iti zrutvA sa smAha-"yUyameva tarhi srvmupdishshr"| muniH smAha-"ahiMsAdidharma eva pradhAnaH, yajJamukhaM jAvayajJa eva, nakSatramukhaM candaH, dharmamukhaM kAzyapo yugAdidevo mukhamupAyaH tasyaiva prathamatastatprarUpakatvAt , tannigaditadharmArAdhaka eva brAhmaNaH, yata uttarAdhyayane paJcaviMzAdhyayanejahA paumaM jale jAyaM, no vilippaz vAriNA evaM alittakAmehiM, taM vayaM vUma mAhaNaM // 1 // anyaccana vi muMmieNa samaNo, na DakAreNa banaNo / na muNI ramavAseNa, kusacIreNa na tAvaso // 2 // nApi mueimatena zramaNo nimranthaH syAt , na praNavamAtreNa vijaH 9 jUrjuvaH svarityAdinA, na muniraraNyavAsena, na kuzacIra darjamayaM vastraM vadakalopalakSaNamidaM tena na tApasaH / tarhi kathamete navantItyAha samayAe samaNo hoi, banacereNa baMjaNo / nANeNa ya muNI hoza, taveNa hoi tAvaso // 1 // RRECTOGAURRE 2010 For Private & Personal use only Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. 112 11 2010_ 214 kammuNA baMjaNo hoi, kammuNA hoi khatti kammukhA baDso hoi, suddo havai kammulA // 2 // karmaNA kriyayA dvijaH syAt, yataH - kSamA dAnaM damo dhyAnaM, satyaM zaucaM dhRtirghRNA / jJAnaM vijJAnamAstikyametadbhAhmaNalakSaNam // 1 // tathA karmaNA tatrANalakSaNena javati kSatriyaH, vaizyaH kRSipazupAzyAdinA zUSo javati karmaNA zocana hetupreSyAdisaMpAdanarUpeNa, karmanAnAtvAjAve hi brAhmaNAdivyapadezAnAmajAva eveti zrahiMsAdiguNairyuktA ye dvijottamAsta eva taraNatAraNamAH" / ityAdi dharmavAkyAni zrutvA gatasaMzayo vijayaghopastaM muniM mama sodaro nUnamityupalakSya tuSTa idamuvAca - "he saMyatAH ! yUyameva vedavidaH, he yathAsthitatattvajJAH ! yUyameva yajJakartAraH jAvayayaSTAraH parAnAtmAnaM coddhartuM samarthAH, tasmAdanugrahamasmAkaM kuru he nikSUttama ! nikSAgrahaNena" / evaM dvijenokte munirAha - " de dvija ! na kArya mama jaikSyeNa, kiMtu kSipraM niSkrama - pravraja, jayAvarte ghorasaMsArasAgare mA jamIH / yathA mRttikAmayau AIH zuSkazca ghau golakau jittAvAsphAlitau ya zrAIH sa lipyati, dAntikayojanAmAha - evaM laggaMti kummehA, je narA kAmalAlasA / virattA u na laggaMti, jahA sukke u gokhae // 1 // " zrutvA sarvasaGgaM vimucya sa pravatrAja / tato dvau sodarau munI pUrvakarmANi divA krameNa ityAdi siddhisaukhyamavApatuH / staMca. 21 // e // Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 215 vAstavI vigatakaTapanAyutA, pUrNatA''tmaguNasAdhanodyatA / jJAnadRSTinijakAntidA'styataH kurvatAM tadanuyAyicetanAm // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttAvekonaviMza stamne ekottarazatatrayatamaM vyAkhyAnam // 301 // vyuttarazatatrayatamaM vyAkhyAnam // 30 // atha magnatAguNamAhahitvA'viSayA~zcittaM, samAdhisaukhyalAlasam / yasya jAtaM namastasmai, magnatAguNadhAriNe // 1 // | magnatvaguNavarNanaM tu pUrvasUrinniH prarUpitaM / tathAhi-anAdito'yaM jIvaH pujalaskandhajavarNagandharasa-4 sparzazabdAdiSu caman vikaTapakoTikoTiprApta iSTAn viSayAninchan vAtoddhRtazuSkapalAzapatravadramati / sa | eca kadAcitsvaparavivekarUpaM dazAnaM prApyAnantajJAnadarzanAnandamayaM svIyaM nAvaM sattayA nirdhAyeMdaM vinA-13 vajaM saukhyaM na mama, nAhamasya loktA, upAdhirevaiSA, na hi mama kartRtvaM joktRtvaM grAhakatvaM paravastUnAM | vihitaM sAMprataM, trikAlajJavAkyAJjanena jAtasvaparavivekana pareSu ramaNAsvAdanaM na yuktaM iti vicAryAtmAnamanantAnandamayaM jJAtvA paramAtmasattAsvarUpe magno javati sa magnaguNadhArI syAt / asau magnatAguNo kara 2010 For Private & Personal use only Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 // e3 // upadezaprA. nayanipAdinA bahuvidho jJeyaH / tatra nAmasthApane sugame / ivyeNa dhanamadirApAnAdinA ityAdyajyUhyaM, | athavA pravyamagno didhA - zrAgamato mannapadArthajJAtA'nupayogI, noyAgamataH pUrvavat, tadvyatiriktastu mUDhaH zUnyo jaruH / jAvamagno dvividhaH - azuddhaH zuddhazceti, tatrAzuddhaH krodhAdimagno vijavajavi - tAtmA, zuddhazca dvividhaH - sAdhako vastusvarUpAnimukhazca / zrAdyanayacatuSTaye tu vidhyupeto bAhyasAdhanapra - vRttimAn vastusvarUpapraka TanelakaH syAt / zabdAdinayamagnastu samyagdarzanajJAna saMyamAdyAtmasamAdhimagnaH, siddhamanastu saMpUrNa vastusvarUpe nirAvaraNe magno niSpanna iti / chAtra hi jJAnAdisvarUpAnandamannatvaguNAnvito jJeyo na parajAvaraktaH / yataH - 2010_05 svanAvasukhamagnasya, jagatattvAvakhokinaH / kartRtvaM nAnyajAvAnAM sAkSitvamavaziSyate // 1 // svanAvasahajaM sukhaM tanmayasya jagalokastasya tattvaM tattaddharmaM yathArthatayA darzanazIlasya narasya anyajAvAnAM jJAnAvaraNAdikarmaNAM bAhyaskandhAdAna nikSepANAM kartRtvaM na, kiMtu jJAyakasvabhAvatvAtsAcitvameva / tatra kartRtvamekAdhipatye kriyAkAritvaM tacca jIve eva, jIvaguNAnAmeva hi cetanAvIryopakaraNa kA | rakacakropakaraNe, yata ekAdhipatyakriyAzUnyeSu dharmAdipravyeSu na kartRtvaM / jIvasyApi kartRtvaM svakAryasya, na hi jIvaH ko'pi jagatkartA, kiMtu svakAryapAriNAmikaguNaparyAyapravRttereva kartA, parajAvAnAM kartRtve| SsadAropa sidhya jAvAdayo doSA jJAtA ata eva nAyaM parajAvakartA, kiMtu svabhAvamUDho'zuddhapariNati pravRto'zuddha nizcayena rAgAdivijAvasyAzucavyavahAreNa ca jJAnAvaraNAdikarmaNAM kartA jAto'pi sa eva staMca. 21 // e3 // Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahajasukharucirAnantAvinAzisvarUpamaya zrAtmA''tmIyaparamAnandanogI, na parajAvAnAM kartA, kiMtu 8 jJAtaiveti / atha magnatvaguNAJcitaH kIdRg javatItyAhuH pUrvapUjyAH parabrahmaNi manasya, zvathA paujalikI kthaa| kvAmI cAmIkaronmAdAH, sphArA dArA''darAH kva ca // 1 // | paramajJAnAtmasvarUpaistanmayasya paukhikI pujalasaMbandhinI kathA tadavadAtavarNanarUpA zlathA cyutA patitetyarthaH, paratvenAgrAhyatvenAjogyatvena nirdhArAt, yasya kathA'pi na kAryA tasyAgrahaH kutaH syAt ? ata evAmI kAJcanonmAdAstasya kva ? zuJAtmaguNasaMpaghatazcAmIkaragraha eva na, pApasthAnanimittatvAt / ica punaH sphArA dedIpyamAnA dArA vanitA tasyA AdarAH kva iti kathaM navanti ? naiveti, aharnizaM pojalikakathAmagnaH sarvatronmAdapara eva, yathA rAmacantreNa suvarNasAraGgamanUtapUrva vIkSya tadgahaNArthamaneka unmAdA vihitAH, tadanu dArArtha bahvAdarAstena prapaJcitAzca, atastatkathA vyathAnukArA yena jJAnagoca-18 nirIkRtA sa eva magnatvaguNAzcitaH syAt / atropayogI somavasudRSTAntazcAsauII kauzAmbyAM somavipro'jUt pratyahaM dharmazAstrazravaNapriyaH / ekadA purANe lomazarSikathAmiti zuzrAva,131 tathAhi-kazcidIrghadarzI tApaso pAdaza varSasahasrANi tapastepe / mAsopavAsAnte paJcasu gRheSu vA / nihAM yAcate, yadA kadAcitteSu gRheSu nikSAM na khanate tadA mAsopavAsaH, sa ca SaSThagRhe na yAti evaM caturmAsakSapaNAni yAvabandhamAhAraM caturjAgIkRtya jalacarasthalacarakhacarenyo dattvA caturthAzamekaviMzati-131 2010 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // e4 // 2010_| 218 kRtvaH payasA pradAsya svayaM bhuGkte / atha sa mRta indro'bhUt / pRSTaM ca tena devAnAM - "purA kenAyaM svargaH kRtaH ? " / ityukte devA jaguH - " na kenApi kRto'yaM, svayaM siddhaH" / tataH zakro dadhyau - "jIrNo 'yaM, tena navInaM svarga kariSye" / devairuktaM - "navInaH svargo na kenApi kartuM shkyte"| zakro'vak"pUrvendrA azaktAH, ahaM tu samartho'smi " / tataH surA jaguH - " svAmin! pUrvaM martyalokaM vilokaya pazcAtsvehitaM kuryAH" / tata inDo naralokaM praSTuM gataH kasmiMzcighane'rkatarumUle lomazanAmarSistapastapyamAno dRSTaH, indreNetyuktaH - " kathaM mataM vinA tapaH sahase ? " / tata kapiravakU - caturdazacatuSkikAsu gatAsu mamaikaM roma patati, sArdhatrikoTI romNAM patiSyati tadA me paJcatvaM jAvi, adyApi zirastazcatvAraH / kezA na cyutAH santi, catuSkikaikA viMzatisahasrAdhikatricatvAriMzadairvarSANAM syAt, sarvaromasu patiteSu me mRtyuH, ato'nityo'yaM dehaH, yadi zAzvataM vapuH syAttadA maThAdisthAna moho vidhIyate mayA" tata indro dadhyau - " asya yateraye mamAyustuSAralavamAtraM, ataH svargakaraNe ko vyAmohaH " / tato nivRtta indraH svasthAnaM gataH / ityanityavAkyaM zrutvA dadhyau - " kulajAto dharmo na prazasyataraH zrataH parIkSAM vidhAya jJAnadharmaM zrayAmi" / nAnAdarzanAnyavalokamAnaH kvApi mate parivrAjaM dharmaM papraJja / prajuSA dharmatripadyuktA - mahaM muMjevaM 1, sudaM sonaM 2, loapa appA kAyabo 3, jIrNe jojanaM rucyanurUpaM, mRduzayyAyAM sukhaM zayanaM, maMtrauSadhAdinA lokapriya AtmA bhavet / iti zrutvA somavasurdadhyau - " nAsau samyagdharmaH, pApapravRttimayatvAt" / punaranyatra sAdhupArzve tripadyarthaM pRcchati / sAdhurava k - " ekAntare'kR staMja. 21 // e4 // Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CANADA 219 tAkAritAnanumatanojyaM paramArthato miSTaM, sukhaM payodAtRdAnagrAhakazukhyA, vidhinA svarUpaniyAM sukha-2 zayanaM, mahAnirIhatve lokapriyatvaM" / somavasudadhyau-"mArgAnusAryasAvarthaH samIcInaH" / itthaM jista-18 ttvajJAnAt hRSTaH paJcasamititriguptiyutasAdhusamIpe kriyamANAM tripadImapi dRSTvA zrutvA ca pravavrAja / ekadAraNye pratimayA sthitaH injiyaviSayAnnivArya zrAtmasvarUpamAsanaikatvarUpasamAdhimayaM cittaM vidhAyAtma-14 |svarUpAnamagno vanUva / yataH jJAnamagnasya yatsaukhyaM, tavaktuM naiva zakyate / nopameyaM priyAzleSairnApi taccandanapravaiH // 1 // zrAtmasvarUpopalabdhiyuktasya yabama sukhaM tanna vAggocaraM / tadadhyAtmasukhaM priyAliGganaizcandanavilepanaizca nopamIyate AropajaM saukhyaM svarUpavastusaukhyatuSyaM na syAt / uktaM ca sappa surasAmittaM, lata paDuattaNaM na sNdeho| iko navari na lapa', jiNiMvaradesi dhammo // 1 // dhammo pavittirUvo, latai kazyA'vi nirypurktyaa| jo nizravatthusahAvo, so dhammo mujhaho loe // 2 // ato vastusvarUpadharmasparzanena zujadhyAnamagnaH sanijarSiH kAyotsarga cakAra / tasmin samaye ekazca-12 | krapatizcaturazItiladahayagajarathayuktaH palavatikoTipadAtikalitazcAnekavArAGganAGganAnATyaM kArayanmArge | gati, tAvanmuniM dRSTvA sa dadhyo-"aho ! zrasya svAtmadharmamagnatAguNo vAgagocaraH, matsainyagataspa Ch-444445CAR 2010-12 For Private & Personal use only Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||e // 220 upadezaprA. diviSayAn pazyannapi na pazyati / ahaM gajaskandhAuttIryAkhApayAmi-"he mune ! ahaM sArvanau- taMtra. 21 mo'smi tvAM ca vande" punaH punarityAdi zRNvannapi na zRNoti, svanAvavastudharmasthASTAdazasahasrazIlA-12 garathAdicamUvIkSaNekatAnatvAt , na parAvalokanaM tava dharmaH, vinAvatvAt ityAdilAvitAtmaguNamagnarUpo kAmuniyAmA) yAvAdalokito'pi na dhyAnamagnatAguNaM jahA~ / tadanu muniguNAn dhyAtvA nutvA ca zrAvaka-1 dharma khalau / munirapi krameNApUrvajJAnaM sidhiM ca prApeti // nAijogaviSayAvalokanAM, mamatAM sakalasAdhyasAdha (ghi ) kAm / prApya vIkSati ( te ) nijAtmajAM cav , citsamAdhipathagAM tapodhanaH // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvekaviMza stamne pyuttaratrizatatamaM vyAkhyAnam // 30 // vyuttaratrizatatamaM vyAkhyAnam // 303 // atha sthiratAguNamAhadarzanAdiguNAvAptau, vinaavessvpvrtnaa| sA sthiratA divArAnAvaraktapiSTatAM gatA // 1 // spaSTaH / navaraM sA sthiratA bahurUpA darzitA pUrvapUjyaiH / tatra dharmAstikAyAdInAM trayANAM sthiratA'kri-16) ARSIPUSSISSA e // 2010 For Private & Personal use only Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 221 yitvAt , pujalAnAM sthiratA skandhAdinivajhA, sA tu na sAdhane hetuH / tatra nAmasthApane sugame / vyataH sthiratA yogaceSTArodharUpA, avye sthiratA mammaNazreSThivat prAptavyavyayatvAniScakatvAt , avyasya sthiratA rogAdipranavA malakoSThabandharUpA / yaghA tavayavyatiriktA svarUpopayogazUnyasya sAdhyavikalasya, hA praNAmAdiSu kAyotsargAdi vA vyasthiratA / yataHtI asthire hRdaye citrA vAgnetrAkAragopanA / puMzcalI iva kalyANakAriNI na prakIrtitA // 1 // parajAvapravartane citte sati anekadhA vAglocanAdigopanA avyakriyA puMzcalI zvAsatI strIva hita-4 kAriNI na mtaa| jainAnAM vyakriyA jAvanA jilASiNI eva prazasyA, lAvahInA tu mArjArasaMyama tuTyA, yataH "sahasramadhye zataM nAsti" ityAdi laukikagranthato jJeyaM / tattvArthe keSAJcidravyakriyA paraM-13 parayA dharmahetutayA jAtA, sA tu devAdiyazovAJcArahitAnAmeva, na tu lokasaMjhArUDhAnAmiti / lAvato vidhA-azudhA rAgakSeSatanmayarUpA, zuJA ca samyagjJAnAdisvarUpatanmayatvarUpA / yA tu sAdhyAnilASasAdhyodyamapariNatyA kAraNajUtA yogAdInAM vyAzravatyAgarUpA sthiratA sA AdyanayacatuSTayarUpA,18 yA tu samyagdarzanAdinA svarUpaniSpAdanAcyAsavatI sA zabdanayasthiratA, yA tu dharma yAnazuksadhyAnagatasvarUpApracyutipariNatirUpA sA paSThanayAA, yA tu kSAyikajJAnAdisukhAdinyo'pracyutirUpA sA 1 zazarIrajavyazarIravyatiriktA. SEARCREASE 2010_0 For Private & Personal use only Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // e6 // 2010. 222 evaMbhUta sthiratA / vinAve'pi sarvanayarUpA sA tattvavikalAnAmiSyate, atra tu parajAveSvapravartanArUpA saiva paramAnandasandohasvarUpA / yataH - sthairyaratnapradIpazceddIptaH saMkarUpadIpajaiH / tadvikaTpairalaM dhUmairalaM dhUmaistathA''zravaiH // 1 // yasya narasya cedyadi sthiratArUparaladIpako dIptaH samudyotitaH tattadA paracintAnugatAzuddhacApasyarUpaH | saMkaTTapaH sa eva dIpastaGgavaiH punaH punaH smaraNa rUpairvikaTpairdhUmairanaM sRtaM yadyapi nirvikaTpasamA dhirajedaratnatrayIkAle tathApi svarUpalInAnAM sAMsArikasaMkapavika pAnAvaH / tathA''zravaidhUH sRtaM paripUrNa jAtaM pravyabhAvaprANAtipAtAdyAzravaiH sRtaM, yo hyAtmasamAdhiratastasyAzravAH kutaH ? svarUpacAntAnAmeva tatpariNatiH / yadA tvasya svarUpAvabodho jAtastadA svapariNatIn ( sAmAn) svakAryakaraNe eva vyApAzyati, na parakartRtve, paTkArakacakramapi svarUpamUDhatvena parakartRtvAdivyApAraNe'zuddhaM kRtaM / yadA svapa ravivekena "ahaM para: nAhaM parakartA paranoktA (ca ) evaM labdhavivekastadA svakArakacakraM svakAryakaraNe tanoti zrAtmA 1 AtmAnaM 2 zrAtmanA 3 zrAtmane 5 AtmanaH 9-6 Atmani pravartayati, taH svarUpa sthiratAyuktAnAmAzravA na bhavanti / atra sthiratAguNAnvitarAjImatI dRSTAntazcAyam -- 9 zrI mijino dazadhanustuGgaH kaumAre trINi varSazatAni gamayAmAsa / anyadA bandhUnAmuparodhena padmA - vatI gaurI gAndhAryAdikRSNAgramahiSyAdinirghAtriMzatsahasra gopAGganA nirjalakrI mAsamaye hAvajAvavAkya kaTAvA puSpa kanduka nikSepAdinA khedito nemimanena sthitaH sa pANigrahamamanyata / tato mudito hariH staMja. 31 // e6 // Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2017 2010_ 223 satyabhAmAyA laghusvasAraM rAjimatI mugrasenanUpapArzve yayAce, tenApi dattA / tato lagnadine yAdavaiH saha rathArUDho jojanRpAGgaNaM prApa / tatraikavATake dInAn jalasthalakhacAriNastAraM kandato dRDharazminirbadhAnakSiSTa, sArathimiti papraTha - " amI varAkAH kiM bacAH santi ? " / sa prAha - "svAmivivAhe yadUnAM jojyahetave / zrutvetyAha dhiganArAjakaM vizvaM, dhigamI niSkRpA janAH / yadevamazaraNyAnAM, pazUnAM kurvate vadham // 1 // ityAdizya pazuvATakato jIvAn vimocya syandanaM vAlayAmAsa / athAtisaMbhrAntA nemi pitarastaM prAduH-- " vatsa ! harSasthAne nAhoM virasaH " / nemiH prAha - " he pitarau ! zratrAgamanAdyAramnaH sarveSAM kRpAdharmajJApanArtha pazugaNa mocanArthaM ca mayA vihitaH" / ityuktvA rudataH sarvAn yadUnupekSya svAmI gRhaM gataH / yataH devAdhIza girA svaDha kitairjumnakAmaraiH / vArSikaM dAnamAracya, jinastato'grahI dvatam // 1 // paJcAzataM ca caturazca dinAnatItya, citrAsthite zazini raivatakA primUrdhni / janmazIlakakhitaM kalayAMbajUva, jJAnaM sa kevalamathAzvinamAsyamAyAm // 1 // jojAGgajA'pi valite dayite tadodyanmUrgavazena patitA juvi sA sakhIjiH / sIkRtA ca vikhakhApa kapolapAli nidrAlupANikamalA mukhacandrayogAt // 2 // Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparAprA. // 7 // 224 bhyAvartana yadi vicintitametadAsIttapritAraNamidaM vihitaM kimIza / taMja.1 naitatsatAM samucitaM kimiti bhutaM na, prArabdhamuttamanarA na parityajanti // 3 // kiM pUrvajanmani mayA vihito'tra jAyApatyoH kayozcidapi jogsukhaantraayH| kiM cakrayorvighaTanaM vidadhe karasya, sparzo'pi nApyata mayA yadayaM tvadIyaH // 4 // ... atha sakhIgaNastaM pAhakiM roSaNaM vitanuSe sakhi niSThuro'yaM, yAtaH prayAtu kimu tena yato yadUnAm / ye santi rUpajitapuSpazarAH kumArAH, kiM teSu ko'pi javatI pariNeSyate na // 5 // itthaM sakhIniMgadatInijagAda, seti kiM sapyate kukhakalaGkakaraM vayasyAH / kanyAmadAnamasakRNitaM kva zAstre, nemirvaro'stu manasA vacasA'pi nAnyaH // 6 // kAkhena sA'tha kiyatA'pi hi mandazokA, jJAnojavaM jagavataH priipaasyntii| dIdotsukA gamayati sma dinAni duHkha, cakrapriyeva rajanIpatisaGgamotkA // 7 // zratha rathanemilaghunAtA pANigrahaNalipsayA rAjImatI prati prAnRtAni prasattaye preSIt / tadA rAjI-2 matI dadhyau-"svantrAtuH premato mayi eSa prAvRtaM preSayati, zrato gRhNAmi" / anyedhurvivAhAkAjhyA | ema prArthayantaM taM nRpAGgajetyabravIt-"madanaphalamAghrAya vAntvedaM jungg"| sa smAha-"kimahaM zvAno'smi | yazAntaM nuJje?" / sA smAha-"tarhi bhrAtRtyakA mAmupanoktuM kathaM vAcasi! anyacca _JainEducation international 2010_00 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CARRORDER 225 ko nAma gajamujjitvA, rAsanaM bahu manyate / ko vA ratnamanAdRtya, kAce'pi kurute matiH // 1 // mama janmAntare'pi nemirvaro yAnnAparaH / zranyadotpannapUrNajJAno jagadIzaH punA raivatake smvaasrt| tadA rAjImatI vratamAdAya mahattarA jajJe / nemeranujo'pi vratamupAdatte sma / anyadA jinAnujhAM prApya zikSArtha pure paritramya pazcAnivRtta iti dadhyau mA nUdhinAzo jakhakAyikAnAM, maddehasaGgena tadeti vRSTyAm / jivAnivRtto rathanemisAdhurviveza kasyAMcana kandarAyAm // 1 // vyAvartamAnA praNipatya nAtha, rAjImatI sA'pi jayena vRSTeH / pUrvapraviSTaM tamajAnatI jAgviveza tAmeva guhAM nagasya // 2 // gatA'pi madhye na tamandhakAre, dadarza koNe sthitametadIye / klinnAni kizcighasanAni sAdhvI, tatazca niHzoSayituM pravRttA // 3 // svargalokajayAyaiva, sAdhayantIM tapaHkriyAm / dRSTvA vivasanAM tanvI, banUvotkalikAkukhaH // 4 // etasya sodareNAhamAjanmApi tiraskRtaH / iti trAtRvirodhena, smaro munimapImayat // 5 // 1 viSayAkudaH. GROSSASSRUSSAUSOSASUS 2010-10 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. 226 pimita sRSTisarvasvamivAsau hA mRgekSaNA / naikazo'pi mayA juktA, dhigme janma nirarthakam // 6 // satkampavapurRtya, zvotthAya visNsthutH| rathanemiH purastasyAstasthAvuttAnitekSaNaH // 7 // he jathe ! svelayA''gala, zrAvAM janma saphalaM kurvahe / punaH prAnte ujAvapi tapovidhiM cariSyAvaH / / zrutvetyavyAjacittA sA dhIratAM dhArayitvA satI spaSTamanASiSTa / yataH prAvRtya vAsAMsi tadaiva sAdhvI, sAdhaM sudhAsodarayA girA tam / pracakrame vaktumiyaM munIndo, na yujyate'dastava sadbhutasya // 1 // sAdho kva te janma kukhe'male'smin , kvedaM kukarmAJjanato'pi kAlam / nirvAhayasva vratametadAttaM, itavratAH syurna kadApi dhiiraaH||2|| anyaccasaMyatIpratisevAyAM dharmoDAharSighAtayoH / devavyavinAze ca, bodhighAto niveditaH // 3 // pUrva gRhasthayA mayA vAcA'pi yastvaM nehitaH, vratapratijJAtA sA'haM tvAmadya kathamAniye ! agandhanakulajA nujaGgamAste'pi varyAH ye vAntaM viSaM nAnanti, tvaM tu tato'pi nikRSTaH, khaeimatazIlasyedaM jIvitaM dhik / yataH e // 2010 For Private & Personal use only Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 227 dazya dazya yoSitaM cevidhatse, nAvaM kAmArAdhane sAdhuvarya / tano vAtAliGgito vAhavastvaM, mugdho dhairyeNAsthitAtmeva jAvI // 1 // varATikAkRte tasmAnmA sma koTiM vinAzaya / tasmAcIratvamAdhAya, zudhamai samAcara // 2 // ityAditapuktiM yuktiyuktAmAkaryedaM dadhyo strIjAtAvapi dhanyA'sau, nidhAnaM guNasaMpadAm / kukarmajaladhau mano, dhigaI puruSo'pi hi // 3 // evaM tasyA rAjimatyAH sumatyAH, zrutvA zikSA dakSamukhyastadaiva / dattvA mithyAmuSkRtaM zrIjinAnte, jUyo dharma sAdhucIrNa cacAra // 4 // | sA mahattarA'pi gArhasthye caturvarSazatI, bAmasthya ekaM vatsaraM, kevasatve ca paJca varSazatAni agamayat , evamekottarANi nava varSazatAni nijamAyurvyatItya mokSapadaM jagAmeti // paJcApi paJceSunivAraNAya, zastrANi dhAryANi mahAvratAni / sthairyatvameteSu vizeSadhArya, vinA'munA'nyAnyapi niSphalAni // 1 // SARALKAR vRkSasadRzaH. 2010UX For Private & Personal use only Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 upadezaprA. // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhNayAmupadezaprAsAdagranthavRttAvekaviMzastamne vyuttaratrizatatamaM 303 vyAkhyAnam // khaMca.11 caturuttaratrizatatamaM vyAkhyAnam 304 // zraya munInAM sthairyamAha-. PI nemti munayaH kecicikitsAM vyAdhipImitAH / niSpakampA yate, zrImatsanatkumAravat // 1 // 8 spaSTaH / jJAtaM cedam-kAzcanapure vikramayazA nRpaH / tasya paJcazatImitAH striyaH santi / tatra nAga datta inyaH / tasya viSNuzrI ryA'sti / anyadA nRpaH pathi gavan viSNuzrIrUpamohitastA mantaHpure cikSepa / yato dharmopadezamAkhAyAM vRttau3 santi mArgaNAghAtAnA, soDhAraH pracurA yudhi / virakhAstu smarazastraprahArANAmihAvanI // 1 // II nAgadattastu priyAvirahavihvasaH purAntaH parivajrAma / aparA nRpapalyo garturAvedAtkupitAH kArmaNa-11 yogenemA mRtyumavApayan / nRpo mohamohitaH kupitAM vudhyamAno mRtAmajAnAnamtatpadaM lagna ityanya-12 dhAt-"niraparAdhe mayi kathaM kopaH tvayA kRtaH" tathApyajaddapantIM tAmutsaGgagatAM kRtvA tasthau, tasyAH saMskAraM kartuM na dadAti, tadA matrinirmantradamjato jUpaH kAryavyagrIkRtaH / tato rAjadRSTiM parivaJcaya sA hai ee|| Private&Personal use onh JainEducation international 2010- 0 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 229 vipine nItA / acirAnmantrayitvA''gatastAmavIya mUrtitaH, candanAmnoniH siktaH / mUrnAnte prAda "priyA me kvAsti ? yatrAsti tato'pyAnIya daryatA" / "svAmin ! sA vATikAyAM gatA'sti tvadidArahArditA krodhaM vihAya tvaRNAn saMsmRtya punareSyati, mA cintAM kuru"| zrannAdyanigrahaM kRtvA nRpaH / sthitaH / itthaM zokAkrandaparo dinaSye'tIte dhIsakhaiH sa talavasannidhau ninye / tatra vivRtAsyatayA danta-18 santatijairavamadRzyaM khagaistuermUilAputkhAtalocanaM kRmisaMkulamakarNanAsikaM zRgAlazvAnakAkolUkAdiji-2 carvitaM pravahatpUyadhArAniH pichalopAntajUtakhaM talavaM vIdaya jUpaH paramavairAgyaM prApa-mamApi jIvo'yaM / vapustyaktvA yAvanna yAti tAvadahamapi zarIreNAtmahitaM kurve / dhyAtveti sa vrataM jagrAha / tapastAvA tRtIye karape devo'jUt / tatazcayutvA ratnapure jinadharmAnidho vaNigAsIt / nAgadatto navaM brAntvA'gni- zarmavipratApasaH siMhapure'jani / sa brAmyan dimAsadapaNavatI ratnapuramAyayau / rAjJA pAraNArtha nima-18 tritaH / tatra sa jinadharma zrAcaM vIkSya nRpamiti prAha-"yadyasya vaNijaH pRSThe nojanapAtraM nyasya hai| jUpa! mAM tvaM nojayasi taLe" / rAjJA tatkAritaM / zreSThinaH pRSThatvagutpatitA / zreSThinA pUrvakarmaphalaM vicAritaM / tataH saptadevyAM dhanaM vitIrya vratamAdAyAnazanenaikaM mAsaM sthitvA saudharmengho jAtaH / sa 2 tApasa airAvaNo'jUt / tatazcayutvA javaM cAntvA'mitAkhyaguhyako'jani / indhastvAyupi pUrNa caturda-3 zamahAsvapnasUcitaH sahadevItanujo'zvasenajUpaputrasturyacakrI sanatkumAro hastinAgapure vajUva / taccakriNo mitraM mahendrasiMho'jUt / anyadA yauvanAramne tena mitreNa saha vasante makarandAkhyavanaM nandanasodaraM 2010_0 For Private & Personal use only Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. sanatkumAro'gAt / atrAntare kenApi azvapatinA kumArAya varAzva upaDhaukitaH, tamAruhya vAhayitu- taMtra. 31 6 mArele / tadA so'zvaH kSaNAtmarveSAM dRSTyagocaro'jUt / tato'zvamena nUpena gaveSito'pi sAzvaH putraH 4 // 10 // hai kutrApi na labdhaH / tadA cakrimitraM jhApamApRcaya mitradarzanAya mahendrasiMhazcacAla / eka varSa mahA'raNye / banAma / ekadA sAramadhvaniM zrutvA yAvadagre yAti tAvatsarovaramekaM dRSTaM, tatra kadalIgRhe strIvRndairanu-15 gamyamAnaM bandimukhAdevaM stutizlokamazRNot____ kurudezakamANikya, azvamenanRpAGgaja / zrIman sanatkumAra tvaM, jaya trailokyavizruta // 1 // BI iti pAThazravaNena hRSTo yAvadale vIkSate tAvad dRSTazcakrI / parasparaM mikhitau / mitraM papraca-"he| kumAra ! etAvanto vAmarAstvayA va gamitAH ?" kumAraNoktaM-"mama nijA''yAti, anyatsvarUpa vakukhamatI mama priyA prAptividyayA kathayiSyati" / evaM nigadya ma muptaH / vakulamatI paah-shRnnu| mahendrasiMha ! tadA'zvanApahRtaH ma mahAraNya patitaH, tRtIye dina ludhAtRpAkrAnno jihvAM kRSNA turaGgo mRtaH / kumAro'pi jalAprAptyA cAntAdo'cetano nUmI patitaH / tadaikayamitajasalabdha caitanye tenoktaM- "evaMvidhaM jalaM | kAsti ? " / yo'vaka-"mAnasamarami" / kumAraH smAha-"yadi tatra snAna karomi tadA dehAtapo| yAti" / yakSeNa tatra marasi nItaH / tatra snAtvA javaM pItvA maraHpATyAmupaviSTaH tAvatpUrvacaturjavavairi-12 // 10 // pANADAmatayaNa dRSTaH / kumArayadayoyucha bajUva ||crN yuddhAtvahastava muhannasAraNa muSTinA taM japAna,I ** 2010 www. a libraryong * Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 231 devatvAma mRtaH, paraM naSTaH, tato'pre brajati tAvadaSTau svasutA jAnuvegavidyAnRtA tasmai vivAhitAH, tAniH / saha suptaH, tena vairiNA'nyatra diptaH, prajAte jajAgAra, puro'vasat , ekaM tujhaM saudhaM vIkSya praviSTaH, tatraikAM sukhocanAM vIkSya pRSTaM-'kA tvaM ? ' sA''ha-"sAketapurezaputryasmyahaM, matpitrA daivajJavAkyato dhyAtaM-zyaM putrI turyacakrisanatkumArAhA / tadaikena vidyAtA hatA, atrAnItA, na jAne'taH paraM ki savidhAsyati ?" / iti zrutvA sa prAha-'mA naiSIH, so'hamasmi' / itazcAgataM tatkanyAcauraM vajravegaM / khecaraM hatvA tAmupAyaMsta / tato vajravegasvasA sandhyAvakhI ghrAtRhantA pati vIti jJAninoditaM smRtvA'muM bne| tato vajravegapitA sandhyAvatIdattapAsijhavidyAto jitaH, yujhe cakraratnamutpannaM, tato vidyAdharai vaitAtye nItaH, kanyAzataM pariNItaM / tato'tra krImArtha tava sakhA''yAtaH, tvaM ca misitaH / yAvatsaivaM 18 jahapati tAvazcakriNo nidhAnto jAtaH / vaitADhye gatvA mitraprArthitaH svapuramAyayau / tato'zvasenaH sutaM 6 rAjye nyasya zrIdharmanAthamunInprANAmantike vrtmaadde| IPI avAzvasenardazanirvarSasahasrairataM sAdhayitvA sArvabhaumo'jUt / athAnyadA saudharmAdhipaH zakro ? divyanATakaM pazyati / tAvadIzAnaka pAtko'pi mahAdyutirdeva zrAgavat / sa devaH paradevAnAM tejAMsi | nijatejasA dhiSNyAnAM lAnumAniva sthagayAmAsa / atha tasminsura IzAnaM gate surairamarapatiriti pRSTaH"nAtha ! zrayaM devo'dhikakAntimAn kthN"| indho'vadat-"prAgnave'nena sustapamAcAmsavardha 2010-11 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 upadezaprA. ASSOCIE mAnaM tapastaptaM, tasyAyaM mahAmahimA" / punaH suraiH pRSTaH--"deva ! devo vA mAnavo vedRk ko'pyastya nyo'pi ?" / indha iti procivaan||10|| / sanatkumArarUpendostejo rUpaM ca yAdRzam / asti tasya praticchando na nareSu sureSu vA // 1 // IPI taghAkyamazraddadhAnau dhau devau viprarUpaM vidhAya cakimandire zAgatau / nirupama rUpaM vIdaya vismitaura iti ajaspatA, yataH aho rUpamaho kAntiraho avaNimA'cutaH / tvadaGgavarNane nUnaM mUkAH kavivarA api // 1 // ekameva pratIkaM te pazyatAM pUrvato (yate ) javam (vH)| katijistannavaipa prekSyate nikhilaM vapuH // 2 // 8 tadA cakriNoce-"adhunA khekhatailAnyaGgena pilakhe'Gge kiM khAvaNyaM pazyayaH ? sajAvasara bhAga-1 dntvyN"| to visRjya snAtvA sarvAkhakArAnaGge nidhAya trAdyakhaTTataH sadasi siMhAsane sthitaH / tatastau / viprAvAkArya svarUpamadIdRzat / sphArazRGgArAJcitaM taM vIdaya tau vijau javAt pradoSe padmavanmyAnAnanatvaM nejatuH / tau dadhyatuH-"aho ! nRNAM kIgvinazvaraM rUpaM ?" / zratha tau cakriNA pRSTau-'kiM| vAM vaivaryakAraNaM ? ' / tAvUcatuH tavavRttaM tvadane rugAgamaM ca / "yuvAnyAM kathaM jJAtaM ? " / "he narendra ! jJAnena, paraM tvamapi tambolaniSThacUte'valokaya, mUlavarNa tyaktvA pUyasadRzaM niyUtaM jAtaM kAsa N CRACTIKA 1avayavam. 2010 il For Private &Personal use Only Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 233 zvAsAjIpArzajvarAdayaH pomaza rogAH samutpannAH santi" / tataH svazarIraM vivarNatejo'vakhokya cakrI dAdadhyau, yato yogazAstre svopanavRttau turyacakitAvanAyAM acintayaJca dhigimaM sadA gadapadaM vapuH / mudhaiva mugdhAH kurvanti tammA tulabujhyaH // 1 // ___ zarIramantarutpannaiAdhinirvividhairidam / dIryate dAruNairdAru dArukITagariva // 2 // | adyadhInavinAzasya zarIrasya zarIriNAm / sakAmanirjarAsAraM tapa eva mahatphalam // 3 // | iti vicArya vinayandharagurupAdhai dIkSAmaGgIkRtya gItArthaH sannekAkivihArapratimayA vijahAra / tanmunInyapRSThe SaemAsI yAvavividhAkhApaM kurvantyaH preyasyaH prakRtayazcAnyeyuranurAgataH paraM munInyo | zApi na saMjAvayAmAsa / kRtaSaSThASTamAditapA gocaryA naman cInakakUramajAtakaM ca khandhavAna , tenA-12 hAreNa sapta vyAdhayaH saMjAtAHIPL zuSkakabjvarazvAsakAsAzvAnArucistathA / ahimuHkhaM tundaSuHkhaM saptaite'tyantadAruNAH // 1 // 5 sapta varSazatAni saptaroganuHkhaM sehe / kadApyupayogo na dattaH yanmadehe vyAdhayaH santi / saMyamakriyA-2 vyatiriktaH ko'pi kAlo nAsti yatra dehavyAdhismaraNaM syAt / taM vIdayAvadhinendhaH sadasi sthitaH prAha-15 "aho ! sanatkumAramuneniSpratikarmatA" / iti zrutvA tAveva devI vaidyInUya nuvamAgatI / tAnyAmUce"he tin ! yadyanujhA dadAsi tadA vaidyAvAvAM javantaM prAsukalepajenizcikitsAvaH" / muniH prAha _JainEducation international 2010_ 0 XI For Private Personal use only Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA // 10 // "vidhA rogA avyatnAvavijedataH, bAhyapratIkAraM tvahaM jAnAmi" / ityuktvA nijAmaGguliM zleSmaNA hai saMna. 21 vilipya hemarUpAM darzitavAn / jUyo'jyadhAnmuniH karmANyaSTau jAvarujaH smRtAH / aSTapaJcAzadadhika, zataM ttprkRtiivipuH||1|| eSAmahaM pratIkAraM, kriyAnirvidadhe svayam / puSkaraH sa ca vijJAnavikasaiH kliibjntubhiH||2|| cittaM punaH kriyAyattaM, na muJcAmi kadAcana / ityahaM jAvarogenyo, binyattiSThAmi sarvadA // 3 // / 8| yuvAM yadi vaidyau stastarhi lAvarogapratikAraM kurutaM / iti nizamya tau devau nijAgamanakAraNaM nivedya stutvA gatau tathaiva zakrasya purataH procatuH / iti // kRtvetyayaM munivarastaravAridhArAtInaM vrataM viracitAnazano'ntakAle / vyutsRjya dehamanupAdhisamAdhinA'bhUt , kahape maharmikalitastridazastRtIye // 1 // ityandadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvekaviMzatitame stamne caturadhikatrizatatama 305 vyAkhyAnam // paJcottaratrizatatamaM vyAkhyAnam 305 // zratha mohatyAgAdhikAramAhasvarUpAnavabodhena, mohamUDhA mamatvagAH / namanti navakAntAre, heyo mohastato'zubhaH // 1 // ___JainEducation International 2010_0 For Private & Personal use only www.sainelibrary.org Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 235 PI spaSTaH / zlokotArthasamarthanArtha jAvanA ceyaM-jJAnAdiguNasukharodhakeSu caleSu anantavAramanantajI| varjuktamukteSu jameSu agrAhyeSu pujaveSu grahaNarUpo vikaTapo mohaH, tatra ratA bhramanti, tatastattyAgo hitH| uktaM ca appA nANasahAvI daMsaNasIlo visudhasuharUvo / so saMsAre jamai eso doso khu mohassa // 1 // mohatyAgastu zudhAtmajJAnena bhavet jJAnAdyanantaguNaparyAyamayo nityAnityAdyanantasvanAvamayo'saGkhyapradezI svanAvapariNAmI svajAvakartRtvanoktRtvAdiguNopetaH zudhAtmajavyarUpa evAhamanantasyAghAdasvasatArasika ekasamaye trikAlatrilokagatasarvadhavyaparyAyotpAdavyayadhrauvyAvabodhakaM jJAnaM mama guNa ityAdya nantasvasvarUpazAyako mohaM jayati, nAnyaH, mohanIyakarmaNo mahAurjayatvAt / atrArthe'IdattAtamidam-18 IML acalapurezasuto yuvarAvairAgyeNa pravrajyAM pratipadya viharannavantyAM samAgAt / madhyAhne jidArtha bhUpa mandire gachan janairiti proktaH-"rAjapurodhasoH sutau sAdhaM dRSTvA pIjhayataH, ato no'tra sthaatvyN"| da iti zrutvA'pi nirmakastatra gatvA gADhasvaraM dharmakhAna mAha / tadAkarNya ekavezmasthitau tau pApagraho || / tadanyarNamupeyatuH, anyadhattAM ca-"he sAdho ! tvamasmatpuro nRtyaM vidhehi, AvAM tUrya vAdayAvaH" / tataH sAdhurnRtyaM vitatAna / tau tUryatAmanaM prArejAte / tataH sAdhuH proce-re kaukhiko ! samyagvAditravA-13 danaM yuvAM na jAnItho jamatvAt / tadAkarNya ruSTau tau muniM hantumadhAvatAM / niyujhavedI sAdhustu tada-18/ jhAni sandhinya udatArayat / kRSiviSosta yorevaM zikSAM dattvA munirgtH| sadyo rAjapurohitau putrayorDa | 2010 For Private & Personal use only Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 103 // 2010_ 236 svasthAM tAM vIdayAtikhinnau yuvarAjarSisamIpe sameyatuH / taM munimupalakSya nRpo vyajijJapat - " he prAtaH ! svabhrAtRvyaM paTUkuru, kSamasva zizoraparAdhaM " / muniH provAca yadyetAvAdadAte vrataM hitam / tadA tau sajAyAmi DAkU kumArau nAnyathA punaH // 1 // ghAyAM tatpratipannaM / tataH prAk tayorluzcanaM kRtvA pazcAttau samayAmAsa / tadanu nRpAtmajo niHzaGko vratamapAlayat / zranyastu dvijatvAddI kAM pAlayannapi 'muninA'haM balAdIkSitaH' ( iti sAticAraM pAla - yati ) / kramAt dhAvapi devau jAtau itazca kauzAmbyAM tApasAkhyazreSThI svagRhotkare zUkaro jajJe / sa svasaudhAdikaM dRSTvA jAtismRtidharo 'jani / zranyadA tasyaiva zrAddha dine sa tatsutairnijaghne, svagRha eva sa sarpo'jani, sutaireva gRhAntarddhaman so'hirhataH svasUnostanayo'bhavat, prAgvajAtismRtiM prAptaH snuSAmambAM sutaM ca tAtaM kathaM vacmIti | cintayanmUkatvaM svIcakAra, tenAzokadattasthAne mUka iti nAma sarvatra prasRtam / zranyadA caturjJAnadharAH sUrayo mUkagRhe imAM gAyAM zikSayitvA unau zramaNo mumucuH - tAvasa kimilA - paDivata jANi dhammaM / mari suroraga, jA puttassa puttosi // 1 // siri zrutvA mUko vismitastau natvA pRSTavAn - "etadyuvAM kathaM vitthaH ? " tAvUcatuH - "udyA - nasthitAsmaguruvAkyataH" / tadanu gurupArzve dezanAM zrutvA tyaktamUkatvaH zrAddho jAtaH / staMbha. 21 // 103 // Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 237 15 tazca jAtimadakRt purohitasuto'maro mahAvidehe jinendramityapRcat-"ahaM suprApabodhirasmi ki / ! athavA taditaro'smi ? " / svAmI smAha-"tvaM purkhanabodhirasi, itazcyutaH kauzAmnyAM mUkanAtA 5 lAvI tava mUkAdharmaprApti vinI" / iti zrutvA tatrAgatya mUkaM prAha-"ahaM svargAcyutastvanmAturgarna| utpatsye, akAkhe'pi tadA tasyA mAkandadohado jAvI, taghetoH samIpagirI mayA sadAphalAmro ropi-12 to'sti, sA nRzamAmrANi yadA yAcate tadA tasyAH pura etAnyavarANi khekhayeH-garjasthamaGgajamimaM 5 mAtama dadAsi cettadA'haM dohadaM pUrayAmi iti etatsvIkRte tasyai phalAni dadyAH, mAM ca jAtaM svAdhIna hai| kRtvA jaina dharma vibodhayeH, vaitADhye puSkariNIgopitakuemalaghayaM mannAmAGkitaM tvayA darzanIyam , na puna-2 devajUyaM gato'pi tvaM mAmupekSethAH" / iti taghAkye mukenAGgIkRte suraH svargataH / kramAcyutvA mUkAmbA-18 kudau samAgataH, tasyAzcAkAle thAmraphaladohade jAte smRtadevagIrmukaH smAha-"yadi mamAmu garne datse hai| tadA''mrANi dadAmi" / tayA tapacasi pratipanne devoktaparvatAttAnyAnIya tamapUrayat / samaye sA sutaM / suSuve / tasyAIddatta ityAhvAM pitarau mudA cakratuH / tato mUkastaM bAlaM sodaraM svayaM khAlayan caityopAna-18 yeSvanayat / sa tu munIn vIdayoccairarodIt, na ca tAnavandata / mUkena bahudhA nodito'pi sAdhUnAM hai gandhamapyasau na sehe / tataH zrAnto mUkaH sAdhusannidhau pravrajya svarga gataH, avadhiM prAyuta ca / svAnuja pariNItacatuHstriyaM tamapazyat , tatpUrvanavavAkyamAtmanA rU tamapazyat , tatpUrvajavavAkyamAtmanA svIkRtaM cAsmAta / tataH moDamA jadhAya tasya jalodaraM cakre / aIhattastanArAjutmAtumapi na zazAka / sarve'pi vaidyAzcikitsitumakSmAstaM JainEducation International 2010 kA Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 10 // 48 upadezaprA. jahuH / tadA sa devo vaidyAmambaraM kurvan tatrAgAt / so'pi taM vIkSya dInaH smAha-"he vaidya ! mAM hai| jahuH / tadA nIruja kuru" / vaidyaH smAha-"tavAyaM gado'sAdhyo'sti, tathApi vividhauSadhairahaM nUnaM zamayAmi, navaraM laSajazastrAderamuM kotyasakaM mAmakaM samutpAvya yAvajIvaM tvayA'nvahamahaM sevyaH" / tena tamuktaM svIkRtam / 6 tato mAyAdhiSajA jeSajaiH sa nIrogatAM nItaH / tadA sattvamurIkRtya sa tena sAkaM cacAla / devo nijakotyasakaM vaidyAIzastraghRtaM tasyotpATanArtha dadau, mAyayA mahAjAraM ca tannirmame / aIhatto'pi taM jUrijAramanvahamughahanniti dadhyau-"kazramayaM mayA zazvaghayate" ? iti cintayannanyadA kvApi sAdhUna saMya-18 mayogayuktAn dadarza / tadA tamudhignameva suro jagau-"yadi tvaM pravrajyAM gRhNAsi tadA mayA mucyse| iti suroktaM nizamya jArAditaH sa jagau-"ahaM vajrasAramaharnizamamuM jAra vAhavAhaM kunIjUto'smi,5 tanme vrataM sAmpratam" / tataH suro munisannidhau tasmai vrataM pradApya svayaM svrgtH| deve gate vrataM hitvAIdatto nijaM gRhaM jagAma / suro'pyavadhinA taM pravrajyAparicyutamajhAsIt / tataH punarjalodaravyAdhibA-2 dhitaM taM vyadhAt / yastathaiva paripAvyA sa dIkSayAmAsa / itthaM caturthavelAyAM punastaM pravrAjya surastatsthi-3 rIkaraNAya nityaM tatpArzva evAsthAt / anyadA tRNanAradharaH surastena samaM prajvaladrAme pravezaM pracakrame, tadA devamahatta evamabravIt-"tRNanAraM dadhan pradIpanamadhye kathaM yAsi?" / devo'vak-"yadyetasi / i8| tarhi kopAdipAvakairjAjvaTyamAnaM gRhavAsaM kuto javAn vizati ?" / tannizamyApyabujha te sahAdAya // 10 // It puro brajan suro mArga muktvA jImAraNyaM pratyacAlIt, tadA sa mAha-"kiM supanthAnaM hitvonmArga | 2010 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 239 ASSAS SINSHOOTLOGOS pravizasi?" / svargI jagau-"yadyetAnAsi tvaM tadA kuto muktimArga vihAya javATavIM vivikSyasi ? tathApyabudhena tena saha "zranirvedaH zriyAM mUkham" iti dhyAyan puro yayau / kvaciccaitye pUjitaM santa / 5 vyantaramadhomukhaM nipatantaM divyazaktyA'AdIt / tadA sa jagau-"yathA yathA khokairasau vyantaro hai| pUjyate tathA tathA'dhomukhaH patati, tato'smAdadhanyo'nyaH ko'pi jUtale na dRSTaH / devaH punastamevamavadat "yaccaiH saMyamasthAne sthApito'pi punaH punarvRtamadhaH patasi, tasmAttvamapi re purbodhazekhara ! adha-2 nyo'si" / tadA'IhattaH pRSTavAn-jUyo jUya evaM vadan tvaM ko'si ? me vada" / tataH suro mUkarUpaM | darzayitvA tamuvAca sarva prAgnavasvarUpam / tat zrutvA sa papraca-"prAgnave'haM devo'jUvaM tatra kA prtyyH?"| tataH surastamAdAya vaitADhyaparvataM yyau| dra kuemasaktiyaM tena, proktapUrva sa nirjaraH / tannAmAkaM samAkRSya, puSkariNyA zradarzayat // 1 // tIkSya sa jAtismaraNaM prApa, tato labdhavodhiAvasaMyamaM pratyapadyata / itthaM taM dharme sthApayitvA tridazaH svasthAnaM yyaaviti|| sarvakarmasu jinaiH pradarzito, moha eva khalu purjayo mataH / tyAjitastadamareNa tasya sa, so'Idatta iti zAzvataM khalau // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvekaviMzastamle paJcottarazatatrayatamaM vyAkhyAnam 305 // 2010-08 For Private & Personal use only Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 upadezamA ||ath pamuttaratrizatatamaM vyAkhyAnam 306 // ayaM jJAnAjJAnaviSayamAhamajAtyAH kiTAkSAne, viSTAyAmiva zUkaraH / jJAnI nimajAti jJAne, marAkha zva mAnase // 1 // ajJaH svanAvavinAvAvivecakaH ajJAne'yathArthopayoge magnIjavati viSTAyAM zUkara iva / jJAnI yathAyopayogI jJAne tattvAvabodhe AtmasvarUpe nimajati yathA marAkho mAnase tazreti // atrArthe sAlamahAsAlasambandhaH / sa cAsauhaiM| pRSThacampAdhipaputrau sAlamahAsAlau yuvarAjau vajUvatuH / zranyadA tatra zrIvIraH samavAsAparSIt / maho PIto sArva vandituM jagmatuH / tatra zrIsArva natvA dharma zrutvA viraktAtmAnau gRhaM gatau svajAmeyaM gAGgilaM rAjye nyasya jinAntike prAbrAjiSTAm / sthavirapArzve'nyUnamekAdazAGgIsUtraM peThatuH / anyadA jinAjJAM lAtvA zrImadAdyagaNanRtA saha svajanapratibodhArtha pRSThacampAyAmAyayatuH / zrutvA gAGgisapo'pi vanditumagAt / tatra zrIcatursAnI gaNadharmadezanAM prAreje| nirvANapadamapyekaM, jAvyate yanmuharmuhuH / tadeva jJAnamutkRSTaM, nirbandho nAsti jUyasA // 1 // nirvANapadaM niSkarmatAhetupadamekamapi syAghAdasApedaM muhurmuhuH zrAtmatanmayatayA kriyate svarUpaikatvaM tade // 10 // 2010 For Private & Personal use only Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 247 votkRSTaM jJAnam yenAtmA'nAdito'nAsAditAtmasukhamanujavati, zeSeNa vAgvistAreNa bhUyasA'pi saMveda-* janajJAnena na nirbandhaH nizcayaH svaTpamapyamRtakapamanAdikarmarogApagamamiti // vAdA~zca prativAdA~ vadanto'nizcitAstathA / tattvAntaM naiva gavanti, tilapIlakavatau // 2 // | vAdAn pUrvapakSarUpAn prativAdAn uttarapadarUpAn paraparAjayasvajayeSThayA vadanto vivAdaM kurvantaH / | tattvAntaM tattvasya vastudharmarUpasyAntaM pAraM naiva ganbanti, ( tathA ) anirdhAritapadArthasvarUpAn vadantaH | tattattvaM svIyAtyantikAkRtrimAtmajJAnAnulavarUpaM naiva khajante / kiMvat ? gatau gamane tilapIlakavRSanavat kiJcitsthAnAntaraM na lajante, evaM tattvajJAnAnanilASI anekazAstrazramaM kurvan na tattvAnulavaM spRzati // | ata eva sapta nayAH svecchayA jJAnasvarUpaM vadanti-nAmajJAnaM zabdAlAparUpaM, sthApanAjJAnaM simaca-15 krAdau sthApita, avyajJAnamanupayogena jaNanaM, tattvArthe avyajJAnaM pustakanyastam, apravA'nupredAhInaH / svAdhyAyaH, naavjnyaanmupyogprinntiH| tatra naigamena jJAnanASAdiskandho jJAnam 1 / saGgraheNa sarvajIvA | 6 jJAnam , anedopacArAt / vyavahAreNa pustakAdijJAnam 3 / zajusUtreNa tatpariNAmasaGkaTaparUpaM jJAnam / / / athavA jJAnahetuvIrya naigamena, saGgraheNa zrAtmA, vyavahAreNa dayopazamIjUtajJAnavyavahArapravRttiH, jusUtreNa vartamAnabodhaH yathArthAyathArtharUpamunnayajJAnam / zabdanayena samyagdarzanapUrvakayathArthabodhaladaNaM PI kAraNakAryasApedaM svaparaprakAzakaM syApAdopetaM jJAnam 5 / samanirUDhanayena sakalajJAnavacanaparyAyaza 1 vicAraNArahitaH. SHAHISISHUSHUSHISEISLUSSES 2010_05 For Private & Personal use only Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ U 242 upadezaprA. rataMja.22 // 106 // RELAWS privRttirUpam 6 / evaMbhUtanayena vastutA kevalajJAnam / atra samyagranatrayopAdeyakhakSaNaM paramajJAna | zudham / yataH pIyUSamasamuprotyaM, rasAyanamanauSadham / ananyApekSamaizvarya, jJAnamAhurmanISiNaH // 1 // samuhaM vinotpannamamRtamauSadharahitaM rasAyanaM jarAmaraNavArakaM senAdyapekSAmuktamaizvarya zakacakritvam, etAdRzaM pazmitA jJAnamAhuH // zrato jJAnaM samyagupAdeyam / ityAdigaNadharadezanAM nizamya viraktadhIrgAGgisanRpaH svAGgajaM rAjye nyasya pitRnyAM sahitaH prAjyarutsarbatamAdade / tataH sAkhamahAsAkhagAGgikhAdimiranvito gaNI jinAyaNe gantuM campAM pratyacalat / tadA sAkhamahAsAlau iti dadhyatuH-"dhanyA ime'smanaginIlaginIpatijAgineyA cireNa sarvaviratiM praaptaaH| te trayo'pItthaM dadhyuH| "etAnyAM hi vayaM pUrva, rAjyazrIjAjanIkRtAH / idAnIM tu mahAnanda-prApakaM prApitaM vratam // 1 // " | | ityAdilokottaradhyAnamagnAH pakazreNimAzritAH paJcamajJAnamAsadan / atha te jinAnyarNe gatA gaNA-12 dhipena samaM jinaM pradakSiNIkRtya kevasiparSadi jagmuH / tatastAn gautamaH proce-"jo anajijJA zva kathaM yUyaM yAta! samAyAta, trijuvanapratuM vnddhvm"| atha zrIvIreNa gautamo jinAnmA''zAtayetyukta // 106 // stakSaNaM tAn kSamayitveti nije hRdi dadhyau SUARISAXASSES 2010-01 For Private & Personal use only Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 243 "pugaM hariNAdIva, jajate'dyApi mAM na hi / kevalajJAnalanIstata, ki setsyAmi na vA'thavA // 1 // " iti cintayanniti surAlApaM zuzrAva"jinenAdyoditaM yo hi, jinAnnamati juucrH| svalandhyASTApadaM gatvA, sa hi tnnvsidhikH||1||" RI iti devagiraM zrutvA jinAjJAM lAtvA'STApadaM prati pratasthe / stazca kominnaminnasevAlAstApasAstrayaH pratyekaM paJcazatItApasAnvitA 'aSTApadArohAnmuktiH syAt iti vinorvaco janAnanAbRtvA pUrva taM prati prasthitAH santi / teSUpavAsataponRt prathamaH saparicadastasyA rAdimamekhalA kandAdilojano jeje / SaSThakArI vitIyastu pakkapatrAdilojanaH satantrastasya jUlUto vitIyAM mekhalAM prApa / zuSkasevAlajojI tRtIyastu aSTamatapAH saparikarastasyAprestRtIyAM mekhalAM pApa / / na tu klizyamAno'pi ko'pi tasya gireH ziro'gAt / atha te tApasA AyAntaM gautamaM prekSyAcintayan-"tapaHkRzAGgA api yatra vayamAroDhuM na damAsta-121 vAyaM sthUjayatiH kathamArodayati ?" / teSvevaM cintayatsveva gautamo jaGghAcAraNatadhyA'razmInAsambya 81 saMcarastUrNa teSAmuparyagAt , dANAdadRzyatAmagAt / vismayaM gatAsta UcuH-'asya ziSyA nvissyaamH'| 2010-1 1 For Private & Personal use only Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stana. 51 // 10 // 244 upadezaprA. gautamastu zailamaukhau jaratakAritaM caityaM dadarza, tatra caturvizatiM jinAnnanAma 'jagaciMtAmaNi jaganAha' hAiti stutvA caityAnnirgatya rAtrivAsAyAzokatarostala uvAsa / itazca dhanadaH zakradipAkho'rhato nantuM tatrAgAt / jinAnnatvA gaNinaM praNamyeti dezanAmazRNot"mahAvratadharAstIva-tapa-zoSitavigrahAH / tArayanti paraM ye hi, tarantaH potavatsvayam // 1 // " tanvRtvA zrIdo dadhyau"antaprAntAzanatve hi nedRk syAdaGgasauSThavam / " iti vaizravaNaH kiJci-ahAsa vikasanmukhaH // 1 // tatastadAkUtaM jJAtvA puemarIkAdhyayanaM prakAzitam / kRzo'pi pazya urdhyAnAt , kaemarIko yyaavdhH| puSTo'pi puerIkastu, zujadhyAnAtsuro'navat // 1 // HI tato dhanadaH kSAmayitvA svAzrayaM yayau / tadA zrIdasAmAniko vajrasvAmijIvaH samyaktvaM prApa / / taM cAnye jamnakAmaraM naassnte| hai| prajAte gireruttaran gautamastaiH proce-"tvaM no guruH, vayaM tava ziSyAH" / gaNI smAha-"yuSmAkaPAmasmAkaM ca guruH zrIvIra eva" / tataste devArpitaveSA gautamAntike prAvrajan / tatastatpAraNArtha prAsuka ACTERNA SESUARLASHICHARRAK // 10 // lakara JainEducation International 2010-1XI Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_0 pAyasanRtaM patagrahamAnIya vidhivat paripAvyA tAnnivezya yathAkAmamakSI emahAnasyA bandhyA'nojayat / tadA sevAlana kSiNAmekottarA paJcazatI tamuNgrAmastutimannA bhuJjAnA eva kSaNAt kevalajJAnamujvalaM prApuH / zratha sarveSu tRteSu gaNezaH svayaM bubhuje / tAn sahAdAya puraH prAcalat / kramAt samavasaraNanuvamIyuSAM kinnAdInAmAptasyaM prAtihAryalakSmIM pazyatAM SaSThakAriNAM paJcazatI mitAnAM kevalajJAnamutpede / tAvatAmeva kominnapramukhANAM tatkSaNaM sarvazaM pazyatAM paJcamajJAnaM jajJe / zratha tairvRto gnn| jinaM pradakSiNI cakre, jinaparSadi vrajatastA~zcaivaM prekSyAbravIt - " jo yUyamihAyAta, trijagaGguruM namata" / tato gaNI jagavatA 'jinAnmA''zAtaya' ityukto mithyAmuSkRtapUrva tAn mayitvA ityacintayat "gurukarmA hyadaM nAsmin, nave prApsyAmi nirvRtim / zrImadIkSitA dhanyA- tatkAlotpanna kevalAH // 1 // " kurvA gaNinaM zrIvIra iti smAha - " yadaGginAM snehAH zuddhavidakhacarmorNAkaTasanninAH santi, cirantanAt paricayAttavorNAkaTasannino'smAsu prazastaH praNayo vartate, tanna kevalaM prApyate, tadhigame tava kevalaM jAvi, itazyutAvAvAM tujhyau javiSyAvaH, mA'dhRtiM kuru" / iti zrutvA zrIgaNanRnmudi|tamAnasaH saMyamatatparaH zrI jinamasevata iti / 1 prabhoH Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadaMzaprA. 246 svajAvalAjAtmakasatyasadmani, sAkhAdayo gAGgikhajUpatApasAH / sattAgatAnantasukhAni tatkSaNaM, jejuryayuzca kramataH zivAlaye // 1 // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvekaviMzastamne pakuttaratrizatatamaM vyAkhyAnam 306 // // 10 // saptottaratrizatatama vyAkhyAnam 307 // atha zamaguNamAhavikaTapaviSayottIrNaH, svajAvAsambanaH sadA / jJAnasya paripAko yaH, sa zamaH prikiirtitH||1|| | | vikaTapazcittavinramastasya viSayo vistArastenottIrNaH nivRttaH, svajJAvastajhuNaparyAyasamyagratnatrayasvarU-18 pastasyAsambanaH svajAvAlambanaH, jJAnasyAtmopayogalakSaNasya yaH paripAkaH prauDhAvasaraH sa zamaH proktaH // / atra nAvazamaH zuJjaH / tatra nAmasthApanAzamau sugamau / vyazama AgamataH zamasvarUpajJAnI anupayuktazca, noAgamato mAyayA labdhisikSyAdi (ji) devagatyAdyarthamupakArApakAravipAkamAdikrodhopazama-18 tvam / jAvata upazamasvarUpopayuktaH AgamataH, noAgamatazca mithyAtvamapahAya yathArthanAsanapUrvakacA-IEmoon ritramohodayAjAvAdamAdiguNapariNatiH zamaH, so'pi laukikalokottarajedAd vividhaH, laukiko vedAntavAdinAM lokottaro jainapravacanAnusArI zudhaH / 2010-11 For Private & Personal use only Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 247 atrArthe mRgAputrajJAtamtaccedam-sugrIvapurIzaputro mRgAputraH prAsAdagavAre sthito nagarasvarUpamAlokayan zamaguNAgArameka-18 managAraM pazyanirnimeSadRSTyA vilokayan jAtismRti prApa, purAkRtaM zrAmaNyaM saMsmRtyAmbApitarAvupAgamyedaM / vAkyamabravIta "suyANi me paMca mahatvayANi, naraesu muskaM ca tiriskajoNisu / nivizvakAmo mhi mahazavAu~, aNujANaha pavazssAmi ammo // 1 // | ityAdinA dehAnogopanogAdInAmanityatvamuktvA pravrajyAjhA yayAce, tadA pitRbhyAM zrAmaNyapAlana| manekayuktyA yAvajIvaM puSkaraM darzitam-"svamatisukumAraH zrAmaNyaM pAsayituM na imo'si, indhiyama-2 nasAM jayatvAt , khohamayayavacarvaNavakuSkaraM cAritram , dIptAmagnizikhAM pAtumiva mandaragirestusAro-18 paNamiva vA tAruNye saMyamoghahanaM supuSkaram , pazcAghArdhake caraNAcaraNaM nyAyyam" / mRgAputra Uce"he pitarau ! iha khoke niHspRhasya na kiJcidapi puSkaram, yaJcaturgatiSu anekavedanA mayA'nujUtA 2 vAgagocarAH, yataHsabanavesu asAyA, vetraNA vezyA mae / nimisaMtaramittaM pi, jaM sAyA natthi veyaNA // 1 // yena mayA IdRzyo narakAdinyathAH soDhAstasya kathaM dIkSA puSkarA? ityasau mayA prAdyaiva / prvrjyaayaa| 2019 2010 www.sainelibrary.org Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 109 // 2010-08 248 yaH sAmyaguNasukhAsvAdaH sa eva mahAdhAraH / sAmyasukhamagno jIvo dezonapUrvakoTikAlaM sukhenAdInamanasA gamayati, meSonmeSamAtramapi pramAdAvasaraM nAjyeti, yaduktam - zamasUktasudhA siktaM, yeSAM naktaMdinaM manaH / kadApi te na dahyante, rAgoragaviSormijiH // 1 // yeSAM mahAtmanAM manaH zamaH kaSAyAnAvastasya sUktAni adhyAtmopaniSaghAkyAni tAnyeva sudhA amRtaM tena siktaM cittaM bhavati ahorAtraM, te rAgo'niSvaGgalakSaNaH sa evoragaH sarpastasya viSasyormayastAniH te samatA siktA na dahyante // aar rAgAdiSTA viSayaghUrNitA bhramanti, iSTasaMyogAniSTaviyoga cintayA vikampayati, bahuvi - dhAnagrazokAdikarUpanAkakholAn saMgRhNanti, anekAn jagaviSTAn pujalaskandhAn yAcante zrataH zamaguNAviSkaraNaM zreyaskaraM nirupamAnaM ca / yataH - 1 svayaMjUramaNaspardhi - vardhiSNusamatArasaH / muniryenopamIyeta, ko'pi nAsau carAcare // 1 // svayaMjUramaNo'rdharajjupramANaH prAntasAgarastasya spardhAkArI vardhamAnaH samatAraso yasya sa evaMvidho muniH, trikAlAviSayI, tathAhi zratItakAlajogasmRtyanAvaH, vartamAnendriyagocaraprAptaviSayaramaNAnAvaH, zranAgatakAlamanojJa viSayeA'nAvaH muniH yenopamAnenopamIyeta carAcare vizve asau ko'pi nAsti, yatsarvamacetanapudgalaskadhajaM mUrta ca tatsamatArasena sahajAtyantikanirupacaritasamajAvasvarUpeNa saha kaa - mupamIyate ?" // staMja. 21 // 108 // Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * ityAdivividhopAyena pitarau pratibodhyAnujhA khAtvA samastaparigrahaM tyaktvA prajitaH / yamuktamzraNissi iha khoe, parakhoe zraNissina / vAsicaMdaNakappo tha, asaNe aNasaNe tahA // 1 // nehalokArtha parakhokArtha vA tapo'nuSThAyIti vAsIcandanavyApArakapuruSayostuTyaH saH / tathA'zane | zrAhAre anazane tadanAve tuTyaH // itthaM bahuvarSANi yAvat zrAmaNyaM paripATya mAsikAnazanena | sidhi prApeti // dedIpyamAno hRdaye zamo guNaH, antargatadhyAnavizujhikRskila / syAdyasya ranatrayapuSTitAM majet, tUrNa mRgAputramunIndhavabujAm // 1 // ztyabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvekaviMza stamle saptottaratrizatatamaM vyAkhyAnam // 30 // GABACOSTESS **SOSASSASSIUS aSTottaratrizatatamaM 37 vyAkhyAnam // atha paJcendhiyasvarUpamAhazrutvendhiyasvarUpANi, zrIjJAtanandanAsyataH / sa sunagho'nucAno'jUta , pnycaakssvissyonmukhH||1|| OAS 2010-11 For Private & Personal use only Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 11 // 250 upadezaprA. spaSTaH / jJAvArthastu sujajJAtena jJeyaH / tathAhi staMla.11 IPI zrIrAjagRhe kazcidinyAtmajaH sunA AjanmataH prAptadAridyaH pratyahaM nidAvRttyA prANayAtrAM tanoti / tatraikadA zrImahAvIraH paramAtmA guNazikhacaitye samavasRtaH / taM paramAtmAnaM vandituM rAjAdi-18 paurA brajanti sma / tIkSya so'pi sujapastatsArthe tatrAyayau / trinuvanatAraNAmanirupamatIrthakRpAcAM hai PIzrutvA prAptAzcayoM dadhyau-"aho ! adya niHsImaguNagaNAnvito vigatakakSmaSo mayA dRSTaH, majanma | 18 saphalaM jAtam" / itazca zrIvIraH samastajagajIvodhAraNabodhibIjajJaH paJcenjiyavyAkhyAnaM tamuddizya 8 vyAkhyAti smaBI jitAnyakSANi mokSAya, saMsArAyAjitAni ca / laja tadantaraM jJAtvA, yadyuktaM tatsamAcara // 1 // 15 I atrendhiyANi paJcadhA-zrotrAdivANarasanasparzanAni / ekaikaM tadravya nAvanedato dijedam / tanmadhye | vyendhiyaM vidhA-nirvRtIndhiyamupakaraNenSiyaM ca / nirvRti nAma injiyAkAraH, so'pi vAhyo'nyantahAraca, bAhyastu sphuTaM pratijAti pRthagrupaH karNaparpaTikAdika Idayate, yato vicitrAkRtitayA vAjinarAdiSu na samAnAkAraH / anyantarAkRtistu sarvajAtiSu samAnA syAt , tatrAhi-zrotraM kadambapuSpAkAraM mAMsago- lakaM syAt 1 / netrayorantargatAkRtirmasUradhAnyatuTyA syAt 5 / ghANeniyAkAro'timuktakapuSpAnaH 3 / / rasanendhiyAkRtiH kuramatuTyA syAt / / sparzendhiyaM nAnAkAraM jJeyaM, paraM vAhyAnyantaraikasvarUpaM ca 5 / // 11 // upakaraNapravyendhiyaM yathA khaDgadhArAyAM bedazaktistathA svacapudgalamayaM zabdAdiviSayagrahaNazaktivizeSatA __JainEducation International 2010 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 251 6zeyam, ta'paghAte sati badhirAditvaM sajate'tighoraghanagarjitAdineti / jAvendhiyamapi vidhA-sabdhi-141 rupayogazca / tatra sandhiH zrotrendhiyAdiviSayasarvAtmapradezAnAM tadAvaraNakarmadayopazamaH / upayogazca svasvaviSaye sabdhirUpendhiyAnusAreNAtmano vyApAraH praNidhAnamiti // | tathA paJcApyapakaraNejiyANi aGgalAsaGyeyanAgapramANAni bAhayataH pRthatvatazca / tathA zrotradhA-15 ecakSuSAmamukhAsaGkhyeyatnAgapRthutvam, aGguvapRthaktvavistaraM jihendhiyaM, sparzanaM punaH zarIravistRta hai| IP syAt / pRthaktvaM nAma dhiprati navakaM yAvatsyAt // 18| atha viSayamAnamidam-netraM vinA catvArIndhiyANi jaghanyato'GgukhAsaGkhyeyatnAgamAtravyavasthita pazyati, na tu tato'pyaktiraM, cakustu aguvasaGkhyeyajAgagataM jJeyaM, atisannikRSTamaJjanarajomalAdikaM hai| na pazyatIti / tathA trINIndhiyANi navayojanenya AgataM gandhaM rasaM sparza cotkRSTato gRhNanti, zruti-151 zAdizayojanenyaH sametaM zabdaM zRNoti, catuzca sAdhikayojanakharato rUpaM pazyati / api ca ekAdAdivyavahAro, navedravyenjyaiiH kila / anyathA bakulaH paJcA-daH syAt paJcopayogataH // 1 // raNanUpurazRGgAra-cArulolekSaNAmukhAt / niryatsugandhimadirA-gaeDUSAdeSa puSpyati // // tataH paJcApyupayogA lAvyA iti / athaitadinjiyasvarUpaM vijJAya injiyaviSayeSu zabdAdiSu mano na vidheyaM kSaNamAtramapi, yata uktam SSSSSSSSSSSSSSSSSS 2010 For Private & Personal use only Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 111 // 2010_ 252 iMdidhutta ho, tilatusa mittaM pi desu mA pasaraM / chaha dino to nI, jattha khapo varisako kisamo // 1 // indriyopari jJAtAdharmakathAGgasUtroktaH kUrmaghyadRSTAntaH / tathA ca tadgAthevisasu iMdiyA, runaMtA rAgadosanimmukkA / pAvaMti nivvuisuhaM, kummu va mayaMgada surakaM // 1 // vareNaparaMparA u pArvati pAvakammavasA / saMsArasAgaragayA, gomAjAgasi kummu ca // 2 // tathAhi - vANAsyAM gaGgAyAM mRdaGgatIre hade guptendriyAguptendriyau kUrmoM vasataH / tau sthalacarakITakAdyAmiSArthino bahirnirgatau duSTazRgAlAcyAM dRSTau jItau catuSpAda grIvAM ca karoTimadhye saMgopya nizceSTau nirjIvAviva sthitau / jambUkAnyAmasakRllovanotpATanAdhaHpAtanapAdaghAtAdinirapi kiJcidviprakartumazakAcyAM kiJciddUre gatvA raho'sthIyata / zraguptendriyazcApadhyAdekaM pAdaM yAvadbhIvAM karSastAcyAM kharamazaH kRtaH / dvitIyastvacapalaH suciraM tathaiva sthitaH tAvadyAvannivRttau bahu sthitvA zrAntau gatau / tataH sa digavalokaM kRtvotpatya sadyo ide prAptaH sukhI jAtaH // paJcAGgagopaka karmavat paJcendriyagoptA sukhI syAdityAdyupanayaH / tathA sarveSAmapIndriyANAM prayuJjanaM | prazastA prazastAdhyavasAyAcyAM dvividhaM syAt / tatra zravaNendriyaM prazastaM devaguruguNadharmadezanAzravaNAdau staMja. 21 // 111 // Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 253 | zujAdhyavasAyahetutvena yamupayujyate, aprazastaM ca yadiSTAniSTeSu zabdeSu rAgadheSanimittaM syAt / / cakSuH / iprazastaM yaddevagurusaGkazAstrapratyupekSaNapramArjanAdyasamitidharmasthAnAvalokanAdinA pavitrIsyAt , yacca hasana-2 nartanakrImanarudananAekendrajAlanirIkSaNAnyonyayuJjAvekSaNakAminIsurUpakurUpAGgopAGgAdyAkhokane vyApri-5 yate tadaprazastam / prANaM prazastaM yadahatpUjAyAM kusumakuGkumakarpUrAdInAM sugandhitetaraparIkSAyAM guruglA-15 nAdInAM ca pathyauSadhadAnAdau sAdhUnAM ca saMsaktapAnanadayAjadaya jijJAsAyAmupayujyate, aprazastaM tu sugandha* gandhayo rAgaSakRt 3 / jihendhiyaM prazastaM yatpaJcavidhe svAdhyAye devagurustutiparAnuziSTyAdau gurvAdinaktyA jaktapAnaparIkSAdau copayogi, aprazastaM khyAdicaturvidhavikathApApazAstraparataptyAdau raktaviSTazreSThAniSTAhA- hai| rAdau ca yadvyApriyate / / sparzanendhyiM prazastaM yajinasnapanAdau gurugkhAnAdivaiyAvRttye copayogavat , apra-12 zastaM tu sUnuruyAdyAliGganAdau vyApAravat 5 / anayA rItyA sarvavastuSu prazastAprazastanAvau zujAzujA-18 dhyavasAyaphalaprAptyanusAreNAnugantavyau, tenAtra caturjaGgI syAt-keSAzcikrIvAnAM prazastaM vastu jinabi6mbAdikaM sAdhakaM kAraNaM dRSTvA prazasto bAdhakalAva udayati kAlasaukarikAdivat 1 / keSAzcitprazastaM vastu hai samavasaraNAdikaM sAdhakakAraNaM vIkSya prazastaH sAdhakanAvo jAyate paJcadazazatatApasAdivat 1 / keSAzci-18 daprazastaM bAdhakanimittaM predaya prazastasAdhakanAvaH pravardhate ASADhanartakarSipramukhavat 3 / keSAzcidaprazasta hai bAdhakavastu samIdayAprazastajAvaH samudeti, asya jaGgasya svAmino'neke sujUmabrahmadattAdayo zeyAH / / ityAdidharmadezanAM zrIvaizaleyAsthataH zrutvA sa niHsvo rathyApatitavastrakhaemakanyAdhArI zarAvapAtrI 2010 For Povate & Personal use only Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 11 // sujaphaH prAptajJAno mU; sarvAM vihAya vihAyovadapratibandhavihArI saMyamadhArI banUva / pranuprasAdAde- saMja.1 kAdazAGgasUtrArthavijAtaH / ekadA nAgarAstasya muneH pUrvAvasthA saMsmRtyeti dadhyuH-"aho ! ayaM ko rAjA muktvA vratI jAtaH? pUrvAvasthAto'dhunA''hArAdiprAptyA mahAna sukhI vidyate / prAgasau rako'ne-IPI karakai nindya AsIt, idAnImintrAdinirvandyo jAtaH / prAguliSTAhAraprAptirapi purkhanA''sIt , samprati 8 | yathencamaznAti / asya vairAgyodantaH sarvo'smAniniItaH" / ityAdinindAM kurvataH paurAna vIkSya zreNi kanUpaputro'nayakumAraH sacivo dadhyau-"aho ! niSkAraNamime paurAstyAgIzamamuM muni nindanti, 2 | paramArthatattvAvijJA mUDhA asminniHspRhe mudhA vairadoSonAvanaM vahanti, muninindayA dRDhatarakarmasamUhaM 8 cinvanti,ato'haM sarvAnapyetAn bodhayAmi" iti dhyAtvA ekadA rAjapathe sarvapurajanAn samUhIjUya sthitAn / prekSya darAttameva muni samAgavantamAlokyAvasarajho'jayakumAraH svayAnAkuttIya triH pradakSiNAM kRtvA muni praNamya pAca-he pUjya ! ekasmin kAle katIpriyANAmupayogaH syAt ?" / guruH smAha-"ekasmin kAkhA ekasyaivopayogo jaayte"| sa punaH papraca-"ekaikamapi sevitamindhiyaM mukhadaM syAnna vaa?"| guruH smAha-ekaikamapInidhyaM mRgAderiveha pretya ca mahAnanarthahetuH, kiM punaH samuditAni tAni ? / uktaM ca kuraGgamAtaGgapataGgazRGga-mInA hatAH paJcabhireva pshc| ekaH pramAdI sa kathaM na hanyA-dhaH sevate paJcabhireva pazca // 1 // 1 inyeta ityarthaH. 2010 For Private & Personal use only Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 255 gaH vairaM vaneSa camati. sadhakanarAH sAraGgIvINAdinAdaM tanvanti, karNaviSayarasiko hariraNastatsvAdamohitaH zabdazravaNArtha sameti, tadA UTiti te vyAdhAstaM hiMsantIti 1 / mAtaGgastu duSTa-15 niraracitAM garvAgatAM kajavinirmitAM hastinIM vIkSya tatsparzakaraNe autsukyaM dadhattatra patati, kudhAtR-14 pAdinirnirbalaM jAtaM taM jJAtvA katipayadinAnantaraM taM badhnanti hiMsanti ceti 3 / pataGgastu cakSurvipiyavazago dIpakakhikAyAM mohito kampAM dadAti svAGgaM ca juhoti 3 / paGkajasugandhamohito prANa-12 jiyaparavazo zRGgo divA paGkaje tiSThati, rAtrau tasmin saGkocaM prApte mahaduHkhaM prApnotIti / / jihvAvazino mInAstIkSNakhohakaNTakAgrasthApitapiSTagolikAM vIdaya khokhupA mAMsabuyA tAM gRhNanti, tatkSaNaM ca hai| kaNTakAgrajinnA maraNaM khanante 5 / ityAdivAkyaM zrutvA'nayakumAraH sarvajanAn smAha-"jo lokAH! javatAM madhye yaH ko'pi ekaikamindhiyaM vazIkaroti zrIvIrapratyahaM ca pratyAkhyAti tasyaikaikaM mahAmUTya-18/ dAmidaM ratnaM dadAmi" / tadAna ko'pi tatkaraNArtha samartho'jUta , sarve'pi maunaM dadhuH, tadA'nayakumAro munIzaMda mAha-"svAmin ! navanistu jJAtasutasamIpe paJcendhiyaviSayAH sarvathA pratyAkhyAtAH, ato'mUni paJca 2 ratnAni yUyaM gRhIta" / tadA muniH smAha-"kiM karomyahaM ? samA buddhidharma kAJcanapASANeSu, mayA trivi-3 trividhena zarIrazuzrUSAkaraNaM parigrahamAtra pratyAkhyAtam , indhAdisaukhyeSvapi trikAlaM mama spRhA hA nAsti" / iti zrutvA sarve'pi te khokA vismayaM prApuH-"aho! asau satyo niHspRhaH, asmAbhi 201! For Private Personal use only Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 113 // 256 ra sudhA ninditaH" ityAdimunistutiM teSAM mukhAcchutvA'nayaH kRtakRtyo muni visRjya jinadharmamAhAtmyaM pravardhya svagRhaM yayau / munistu zujopayogapUrNaH svAtmakAryamasAdhayaditi // no vizvaseyAH kSaNamindhyiArthA,tabdhvendhiyArthAn smRtavIravAkyaH / vazyendhiyaH so'pi munirjane'mu-madhyAtmadharma prakaTIcakAra // 1 // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvekavi zastamle'STottaratrizatatamaM vyAkhyAnam // 30 // navottaratrizatatamaM 30e vyAkhyAnam // atha punarapInjiyasvarUpamevAhaAtmAnaM viSayaiH pAzai-navavAsaparAGmukham / indhiyANi nivaghnanti, moharAjasya kingkraaH||1|| / navaH saMsArastasmin vAso nivAsastatra parAGmukhaH nivRtta agnistam AtmAnaminjyiANi nibdhnnti| kaiH ? viSayapAzaiH kRtvA, ata evaite (tAni ) moharAjasya kiGkarAH // atrArthe sukumArikAryAsaMbandhaH sa cAyamvasantapurAdhAjasutau sasakajasakAnidhAnau niSkrAntI, pazcAjItArtho jAtau / jaginIM sukumArikAM to kasakasakasakasakA _JainEducation international 2010 For Private Personal use only Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SOCIOLOROSCAUSES pravrAjayAmAsatuH / tasyAzcotkRSTarUpatayA''kRSTacetasastaruNAH sAdhvIpratizraye pravizya tAM nirIkSAMcakrire / tatastaupazvaH kathitastayomahattarayA / pazcAttAmekagRhe nikSipya rakSitA / tAnyAM saha te taruNA yojumA-18 prArabdhAH / tato "mannimitto'yaM munyoH kleza iti dhigmAmanarthakArizarIrAm" iti vairAgyAtpratipannaM tayA'na-2 zanam / tato'tidINazarIratvAtsaMjAtamohAtirekAnmRteti matvA pariSThApitA tAnyAm / zItapavanasaMparkA-13 hai pratyAgataprANA dRSTA sArthavAhena / strIratnametaditi bujhyA'nyaGgopartanauSadhAdikrameNa sa tAM punarnavAM cakre / tayA'pi tathAnavitavyatayA karmavaicitryAdanupakRtavatsalo'yamiti matvA sarva pratipede / sthitA kiyanta-2 mapi kAlam / anyadA dRSTau cAtarau, patitA taccaraNeSu, nivedito vRttAntaH / tAnyAM vimocya sArthaH hai vAhAt punariti zikSitA, yataH sritshsrpusspuur-smujodrsodrH| tRptimAnnendhiyagrAmo, nava tRpto'ntarAtmanA // 1 // | he navya! ayaminjiyagrAmaH tRptimAn na navati kadApi tRptiM na banate, yasmAdajukteSu IhA nukramAneSu magnatA juktapUrveSu smaraNam iti traikAlikI azuJA pravRttirinjiyArtharaktasya, tena na tRptiH / kIdRza indhi-I yagrAmaH ? saritAM sahasreNa muSpUryate sahasrazo nadIpUraiH puSpUro'pUryamANo yaH samuprastasya sodaraH sdRshH| injyiAbhilASastu zamasaMtoSeNaiva pUryate tadartha hitoktiriyam-he uttama ! antarAtmanA Atmano'nta-16 gatena svarUpeNa tRpto java / ayaM hi jIvaH saMsAracakrakromIjUtaparajAvAn AtmatayA manyamAnaH zarIhAramevAtmA iti bahi ve kRtAtmabuddhiH bAhyAtmA san anantapujalaparAvartakAlaM mohAvaguNDitaH paryaTati, A 2010 For Private & Personal use only M Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 upadezaprA. // 11 // POSTGELEGRA 258 sa eva nisargAdhigamAnyAM svarUpapararUpavijajanena ahaM zudha itikRtanizcayaH samyagratnatrayAtmakamAtmAna- saMja21 mAtmatvena jAnana rAgAdIna paratvena nirdhArayan samyaga antarAtmA ucyate, sa eva samyagdarzanakhA| kAkhe nirdhAritasvarUpapUrNatAprAptau paramAtmA navati, ata indhiyaviSayatyAgo yuktaH // puraH puraH sphurttRssnnaa-mRgtRssnnaanukaarissu| injiyArtheSu dhAvanti, tyaktvA jJAnAmRtaM jamAH // 5 // mUrkhA jJAnAmRtaM tyaktvA injiyArtheSu rUparasagandhasparzazabdakhakSaNeSu dhAvanti thAturA bhavanti tadarthe 18 yatnadamnavANijyamuejhanAdi karma kurvanti / kIdRzeSu indhiyArtheSu ? puraH puraH age'ne sphurantI yA tRSNA jogapipAsA tayA mRgatRSNA jalajrAntistatsadRzeSu // injiyanogA na sukhaM, ghrAntireva tattvavikalAnAm / yataH vAramaNaMtaM juttA, vaMtA cattA ya dhIrapurisehiM / te jogA puNa zchai, jottuM tiehAulo jIvo // 1 // | ata eva mahAcakradharA vAsudevA maemalikAdayaH kaemarIkAdayazca viSayavyAmohitacetanA narake 5 dInAvasthAM prAptAH / kiM bahunA ? mA kurudhvaM mA kurudhvaM viSayavizvAsam / ahaha pUrvanavAsvAditasAmya-IA // 11 // sukhasmaraNena tRNIyanti anuttaravimAnasukhaM lavasattamAH / injAdayo'pi viSayatyAge'samarthA khuvanti / pIThe munInAM crnnkmkhessu|shrto'naadikaalaadnekdhaa nuktaviSayA vAraNIyAH, tatsaGgo'pina vidheyaH,na JainEducation International 2010 For Private & Personal use only Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 259 hai| smaraNIyaH pUrvaparicayaH, nimranyAstu nivartayanti kAkhaM vAcanAdinA tattvAvalokanehAdiSu / uktaM ca nimmakhanikkasaMkanissaMgasiyasanAvaphAsaNA kazyA" ityAdidhyAnatatparAstiSThanti / ityupadezavAkyaM || zrutvA punaH sukumArikA sA cAritraM bajAra, nirmakhamanasA tapo vidhAya divamApeti // dhIreSu mukhyaH puruSeSu gaNyate, bo na yo'tividhaakssrjjuniH| bhraSTA'pi tAnyAmacirAtsamuddhRtA, sA'dhaM samAkhocya yayau divaukasam // 1 // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvekaviMze stamne navAdhikatrizatatamaM vyAkhyAnam // 30 // dazAdhikatrizatatamaM 310 vyAkhyAnam // adhiyajayamAha syAdakSANAM jayastyAgAt , tyAgo'tra paravastuSu / jananyAdiSvaniSvaGga, (mAtrAdiSvananiSvaGgaM ) sa eva nirjarAM zrayet // 1 // spssttH| zratrArthe sujAnusaMbandhazcAyamjaratakSetre magadhadeze suvaprApurIzo'ridamanasUpaH, dhAriNI jAryA, tayoH putraH sujAnuH kumAraH surava1 tyajedityadhyAhAraH. u020 2010 For Private & Personal use only Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 // 115 // upadezaprA. prAsuro yauvanaM prApa / janakena rUpalAvaNya kalAvatya ekazatakanyAH pariNAyitAH / tAbhiH saha viSayAn muJjamAno jAnukumAraH sukhena dinAnnirvAhayati / ekadA zrI saMjavajinAgamanaM vanapAlamukhAdazRNot // | tathAhi sUtram - "agehiM kevalihiM ahiM vijalamahiM ahiM ujjumahiM zrogehiM uhi - nANihiM ahiM pubadharehiM zrogehiM yariyanavatrAehiM tavodhaNehiM navadirikaehiM ahiM devadevIhiM saMparivuko sirisaM vo rihA sannU saGghadaMsI AgAsapaNaM cakkeNaM" ityAdi varNyam / tadA zatastrIparivRtaH kumAro maharSyA zrIsenAGgajaM samavasaraNasthaM praNamya vinayena tasthau / zrIjinena dharma upadiSTaH - "sarvadharmeSu mukhya hetuH parajAvagraha tyAga eva jJeyaH / tatra svavyasva kSetrasvakAlasvanAvatvena | syAdastIti prathamabhaGgagRhItAtmapariNAmaH svAtmani vartamAnaH svadharmaH, tasya samavAyatvenAnedAt na tyAgaH, anAdi mithyAdRSTitvakudevA diraktatvAdyaprazastavastugrahaNasya tyAgo mataH / tatra nAmataH tyAgaH zabdAlA parUpaH, sthApanAtyAgo darzanayatidharmapUjanAdau sthApyamAnaH, avyatyAgo bAhyavRttyA indriyAjilASAhAropadhipramukhANAM tyAgaH, jAvato'nyantararAgadveSa mithyAtvAdyAzravapariNatityAgaH, nAmasthApanAM yAvat naigamasaMgraho, vyavahAraH viSagaralAnuSThAnena, rujusUtreNa (traH) kaTuvipAkajItyA, zabdasama jirUDhau tachetutayA, evaMbhUtastyAgaH sarvathA varjanaM varjanAyalena" / ityAdyanekayuktigarjitamupadezaM zrutvA jAnukumArastIrthakara caraNAvanivandya cAritramohadayopazamena jAtaviratimatirbhaNati sma - " he nAtha ! aza raNazaraNamahAsArthavAha ! javasamudraniryAmaka ! mama sarvavirati sAmAyikamupadiza, yena viSaya kaSAyatyAgo 2010_ staMbha. 21 // 115 // Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8bI 18 vardhate / evaM nizamyAItA sAmAyikacAritraM dttm| gRhItavataH zramaNo jaatH| tadaivAyuH kSyo jaatH|s HIkumAro mRtaH / tatra takanakaH saparikara zrAgataH sutaM mRtaM vIkSya viSamo'nUt / jananI vilApaM vitanvatI || krandantI rudanaM cakAra / tadA UTityeva devatvaM labdhvA samAgAsa jinAcyaNe / tau pitarau vilapantau / dRSTvA lapati-"kimetAdRzaM mukha ? yajinacaraNau paramasukhadAyako labdhvA rudanaM kuruthaH?" / tAvU-12 catuH-"asmatsutaH paramavazano vipannaH, tasya viyogo jAtaH, tadduHkhaM muHsaham" / suraH prAha-"he 3 nRpa! zRNu, tasya zarIraM taveSTaM tadA etattatpatitakalevare rAgaM kuru / he mAtaH ! tvaM kathaM punaH punarvivAlapasi? tava putraH ka kasmin sthale zarIre vA jIve vA ? ghAvapi tava puro vartete, na yuktaM rodanam" / / tato janako'vadat-"no'tra rAgo'smAkaM prasarati" / suro'vadat-"tarhi svArtha eva sarveSviSTaH, paraM para-18 mArthastu na, tadA sarvamanityameva, nyakhIkameva saMbandhavyUhamavastu, yuvAM kathaM muhyathaH ? sarvo laukikasaMbandho camarUpa eva / yataH yuSmAkaM saGgamo'nAdi-bandhavo'niyatAtmanAm / dhruvaikarUpAn zIlAdi-bandhUnnityaM samAzraye // 1 // | he bandhavaH ! yuSmAkaM saMbandho'nAdiH asaMyatAtmanAM bhavati / adhunA dhruvaikarUpAn zIlAdivandhUna / | zIlazamadamAdibandhUna hitakArakAn nityaM sadA samAzraye (aham ) SASSUOSIUS 2010-19 For Private & Personal use only Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 upadezaprA. U093 kAntA me samataivaikA, jJAtayo me samakriyAH / dina.1 bAhyavargamiti tyaktvA, dharmasanyAsavAna javet // 2 // // 116 // zraudayikasaMpadaM vihAya kSayopazamajAM svIyAM sAdhanasaMpadaM prApnoti, tadanu kSAyikAnedaratnatrayIrUpAM 18/prApnoti" / ityAdinA prabudha sarva kuTumba zrImatsaMnavajinapArzve pravrajyAM pratipannaM mahAnandamasAdhayat // samyaktirojUtanijAtmadharma, zrAvirbhavatyeva prazastayogAt / tyAgo'prazastasya sujAnuvaca, zIghraM vidheyo'pararAgakasya // 1 // ityandadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttAvekaviMze stamle dazAdhikatrizatatamaM vyAkhyAnam // 31 // ERSIALISASSASSASSASAK ekAdazAdhikatrizatatamaM 311 vyAkhyAnam // atha jJAnayuktakriyAyAH phalamAhajitAkSaH sAmyazumAtmA, tattvabodhI kriyAparaH / vizvAmjodheH svayaM tINoM-'nyeSAmuttAraNe kSamaH // 1 // tattvabodhI yathArthasvarUpAH kriyA zrAtmasAdhanakAraNAnuyAyiyogapravRttirUpA svaguNAnuyAyivIrya CSC 2010-07 For Private & Personal use only Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - kakakakakana 263 pravRttirUpA vA tasyAM para udyuktaH, kriyate'sau kriyA, sA vividhA-sAdhakA bAdhakA c| tatrAnAdisaMsAra-13 zudhakAyikyAdivyApAraniSpannA bAdhakA / saiva vizudhyasamitiguptyAdiniSpannA sAdhakA / ataH saMsAradapaNAya saiva kriyA saMvaranirjarArUpA kAryA, saiva ca jaavkriyaa| tatra kriyAsaGkaTapo naigamena, saGgraheNa sarve / saMsArijIvAH sakriyA uktAH, vyavahAreNa zarIraparyApyanantarakriyA, jusUtranayena kAryasAdhanArtha yogavI-18 kAryapravRttipariNAmarUpA kriyA, zabdanayena vIryaparispaMdAtmikA, samanirUDhena AtmaguNasAdhanarUpasa-14 * kasakartavyavyApArarUpA, evaMnUtanayena tattvaikatvarUpavIryatIdaNatAsahAyakaguNapariNamanarUpA kriyA / atra / svarUpagrahaNaparajAvatyAgarUpAH kriyA eva mokSasAdhakAH, zrato jJAtatattvena tattvasAdhanArtha samyak / kriyA kAryA, yataH-"jJAnAcArAdayo'pISTAH zuSyasvasvapadAvadhi" / dAyikasamyaktvaM yAvannirantaraM / niHzakAdhaSTadarzanAcArasevanA, kevalajJAnaM yAvatkAsavinayAdijJAnAcAratA nirantaram , yathAkhyAtacAritrAdAk cAritrAcArasevanam , parazukladhyAnaM yAvattapatrAcArasevanA, sarvasaMvaraM yAvadhIryAcArasyA-3 rAdhanA, na hi paJcAcAramantareNa mokSaniSpattiH / ato jJAnakriyAparaH samatayA zukhAtmA punarjitendhiyo ra navasamutrAt svayaM tIrNaH pAraM gataH, anyAn zrAzritAnupadezenottArayituM samartho javati yo hi AtmArAmIti // atha jJAnaM kriyAyuktaM hitAya, naikamevetyAhakriyAvirahitaM hanta, jJAnamAtramanarthakam / gatiM vinA payajJo'pi, nApnoti puramIpsitam // 5 // BEEG 2010-11 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 upadezaprA. kriyAmuktaM saMvedanajJAnaM vAGmAtravyApAra manovikaTaparUpaM vyartha vandhyaM ca na muktisAdhakam , mArga-1 saMja. 51 jJAtA'pi gatiM vinA cakramaNena vinA iJcitapuraM nAmoti // punastadeva dRDhayannAisvAnukUlAM kriyAM kAle, jJAnapUrNo'pyapekSate / pradIpaH svaprakAzo'pi tailapUrtyAdikaM yathA // 3 // | tattvabodhaprAptirUpasparzajJAnapUrNo'pi kAryasAdhanahaNe svakAryAhI kriyAmapekSate, tadarthamevAnzyaka-21 6 karaNaM munInAm / yathA pradIpaH svayaMprakAzo'pi tailapUrtyAdikriyAM tanoti // atha kriyAniSpAdanaphalamAhaguNavadbahumAnAdyai-nityasmRtyA ca satkriyA / jAtaM na pAtayenAva-majAtaM janayedapi // 4 // | samyagyatidharmAdiguNavatAM bahumAnam, AdizabdAt pApagaJcAticArAlocanAdikaM sarva grAhyam / ca punarnityasmRtyA pUrvagRhItavratasmaraNAdinA yA sakriyA sA jAtaM nAvaM na pAtayet, api cAjAtamanutpannaM zuknadhyAnAdikaM janayenniSpAdayet / zreNikakRSNAdInAM guNibahumAnena, mRgAvatyAH pazcAttApena, atimuktasya cAkhocanena, ratisundaryAH sthiratayA ityAdyanekajavyAnAM paramAnandaniSpattiH // SSSSSSSSSSSS SASSISTEGASEOSAGASWARA 2010 For Private & Personal use only Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_C 200 atra ratisundarI saMbandhaH sa cAyam sAketapure jitazatruputrI ratisundarI, tatraiva zreSThisutA zavisundarI, mantrisutA buddhisundarI, purohitatanujA guNasundarI, catasro'pi surUpAH suzrAvikA dharmagoSThI devagurusthale dharmakriyAM vitanvatyaH parapurupaniyamaM jagRhu: / itazca nandapura vijunA ratisundarI pariNItA, tasyA rUpalAvaNyaM sarvatra prasRtam / | saikadA hastinAgapurezena dUtamukhenArthitA / nandapurezaH prAha - " sAmAnyajanaH svakalatraM nArpayati, kathamahaM tAmarpayAmi ? yAhi svasthAnam" iti proke sa dUto gatvA svasvAmine'kathayat / yoryuddhe hastinAgezasya jayo'nUt / ratisundarIM lAtvA svasthAnaM gataH / sA'rthitA prAha - "mama caturmAsakaM yAvachIlaM vartate " / rAjJA'cinti - "pazcAdapi mamAyattA'sti" / sA sadA pratibodhaM dadAti / tasya rAjJo rAgo na yAti / tato nRpa zraha - "naje ! tvayA pratidinaM dezanA kRtA, tapasA kRzAGgI jAtA, tyaktanepathyA'pi ca, tathApi mama mano bADhaM tvayi raktam / kiM stUyate'Ggamanyat ? tava locanasujagatvamAtramapi varNayitumazakyam" / tayA svazIlakhopake svanetre jJAtvA nRpapurastatkSaNaM locane niSkAsya kRpANyA yAkRSya nRpakare sthApite / rAjJaH khedaH saMjAtaH / sA dezanAM cakAra / tena kSamitA / so'tyantaM duHkhaM dadhAti madarthamanayA locane karSite / tasya duHkhApanodAya tayA''rAyA devatA / tayA datte ghe / locane / tasyAgrahato dinAni kiyanti sthitvA dIkSAmAdAt / iti ratisundarI // 1 I Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ _266 saMja.21 upadezapA. I atha ditIyA zadhisundarI zreSThisutA tAvaliptIzrIvaNijA zrImatA pariNItA / tayA saha vaNika 18 samujhe cakhitaH / pote jagne ghayamapyekatra phalake lagnaM, kApi dIpe sthitam , cihaM kRtam, kenApi // 11 // vaNijA taccihaM vIkSya svapote dampatI nItau / vaNijA jhamdhisundarIbubdhena jartA samuphe pAtitaH / sA prArthitA / tayopadezaH prdttH| sa pAha-"tava kRte tava patiH samuje mayA pAtitaH" / sA tatsvarUpaM jJAtvA kAkhavilamba vyadhatta / pote jagne sA phakhakena sopAre prAptA, tatra phalakena pUrvAyAtena jA saha meM melApako jajhe / so'pi vaNik pote jagne phalakaM labdhvA tatraivAgAt , pApena kuSThI jle| tato dampatyo ranayonayanagocaraM gtH| pUrvopakArakRtaM taM vijJAya tAnyAM sa auSadhAdinA nIrogaH kRtaH / tena to 5 kssimitau| tAnyAM sa dharma mAhitaH / zriyamupAya' svasthAnaM gatau / sA dIkSAmAdade / iti zadhisundarI // ujayavayasyayodRSTAntamuktvA'nantaratRptivarNanAvasare zeSayodhyoH svarUpaM khikhiSyAmIti // prazAntacittena jitAhanAve-naivAhatA sA saphalA kriyA ca / prAve'pi kaSTe svakriyAM suzIkhA, muJcanti no tAM ratisundarIvat // 1 // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvekaviMze stamne ekAdazAdhikatrizatatamaM vyAkhyAnam // 311 // KURUMSALUSASUKASANSK // 110 // _JainEducation International 2010 For Private & Personal use only Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 267 dvAdazAdhikatrizatatamaM 315 vyAkhyAnam // atha tRmAtRptasvarUpamAhaviSayormiviSojAraH, syAdatRptasya pujaH / jJAnatRptasya tu dhyAna-sudhojAraparamparA // 1 // . zratRptasya svarUpasvAdarahitasya pujakhairaGgarAgAGganAkhiGganAdikaiH viSaya indhiyavidhAsaH sa eva viSa-14 syogAraH prakAzaH syAt / jJAnatRptasya svAtmatattvAvabodhapUrNasya dhyAnaM tattvaikatvaM tadeva sudhA'mRtaM tasyojAraH tasya paraMparA zreNivet // atrArthe budhisundarIsaMbandhazcAyamhai yA tu pradhAnasutA budhisundarI sArarUpA'sti sA rAjJA dRSTA, dUtyA yASitA, sA'nya nara neti| rAjJA kUTaracanAM vidhAya sakuTumbo mantrI dhRtaH / amAtyaM prAha nRpaH-"yadA madAjJAM karoSi tadA tvAM muzcAmi" / sa Uce-"yaddeva zrAjJApayati tatpramANam / tathoke buddhisundarI rakSitA svAntaHpure, sAdA |zamarthitA'pi neti, upadezaM ca dadAti / yataH saMsAre svamavanmithyA, tRptiH syAdajimAnikI / tathyA ta JAntizanyasya, sA''tmavIryavipAkakata // 1 // saMsAre avyatazcaturgatirUpe jAvato mithyAtvAdijAvalakSaNe saMsaraNe ajimAnikI "mayA usabavaM JainEducation International 2010 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 11 // 268 upadezaprA. kRtvedamanujUtam matsadRzaH ko'pi jagati nAstItyahaM kRtI" iti mithyAnimAnotpannA yA tRptiH sA taMtra. 51 svapnavanmithyA vitathA kaTpanArUpA eva gatvaratvAt paratvAt svasattArodhakA'STakarmabandhanidAnarAga-18 SotpAdakatvAt marumarIcikAkaTpA tRptina sukhahetuH / punaH jAntizUnyasya samyagjJAnopayuktasya tathyA hai satyA svasvajAvAvi vAnunavAtmikA tRptiH sukhahetuH kiMtu sA tRptiH AtmavIryavipAkakRt Atmano vIrya tasya vipAkaH puSTistaM karotIti // sukhino viSayAtRptA, nendropenmaadyo'pyho| nikurekaH sukhI loke, jJAnatRpto nirnyjnH||2|| hai| aho Azcarye inja upenjaH kRSNa ityAdayo na sukhinaH / kathaMjUtAH ? viSayaiH manojhendhiyasa-1 yogaiH atRptA anekavanitAvilAsapaDsagrAsasuranikusumavAsaramyAvAsAdiniH mRDazabdAkarNanavaryavarNA-2 valokanaiH asaGkhyakAlalogairapyatRptAH, na caite tRptihetavaH, asadAropa evAyam / loke caturdazarajjvA-13 tmake, eko nihuH AhArAdyagRzaH, saMyamayAtrArtha nivaNazIlo, niSparigrahaH sukhI asti / jJAnaM svarUpAvabodhastena tRptaH, rAgAdyaJjanazyAmatAmuktaH svadharmajogatvAt // | ityAdyanekopadezairapi na buddhaH, tadA tayA paJcAlikA suzirA svasadRzI madyapUritA kAritA / bahudi-18 // 11 // nAnantaraM rAjA sarAgavAkyaipati, tadA tayA pravannaM svapazcAtAgataH puttalikAmukhamudghATitam / pUti-18 gandhaH prasRtaH / nRpeNoktam-'kimidam ?' / tayoktam-'aGgamIdRzamasti' / tathApi rAjJo rAgApagamo |RA POSSOS COCOS sanasana 2010 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 263 na jAtaH / tayA gavAhataH kampApAto dattaH, tena tasyA mUrga'jUt / tato nRpasyAnutApo jAtaH / sA sajIkRtA tena / tasya parastrIniyamaH / sA dIkitA'jUta , saMpUrNatRptiguNena zivamApeti // saMpUrNatRptiprajavAzca sadguNAH, zIlAdayo jAnti zunnAtmani nRzam / tAM buddhinAmnI ramaNI mivAJcati, teSAM prazaMsA jagati kramAcivam // 1 // ztyabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvekaviMzastamle pAdazAdhikatrizatatamaM vyAkhyAnam // 31 // trayodazAdhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 313 // atha khepyAlepyamAhasaMsAre nivasan svArtha-sajaH kAsavezmani / lipyate nikhikho loko, jJAnasiyo na lipyate // 1 // & nikhitaH samasto lokaH kAlavezmani rAgAdipApasthAnakavijAve tannimittatadhanasvajanAdigrahe ra saMsAre nivasan svArthaH ahaGkArAdirUpaH tatra sajAH sAvadhAnaH lipyate, tathA jJAnasijo heyopAdeyaparI-| dhAparIkSitavastusvarUpo na lipyate // 2010_NIA For Private & Personal use only Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA // 120 // 2010 0 270 trArthe guNasundarI saMbandhaH sa cAyam zrAvastyAM purohitasutena guNasundarI pariNItA / tasyAM sAketapuradhijo raktaH / tataH pahnIM gato jillAnAda - " mama guNasundarI javatu yuSmAkaM cArthA bhavantu" iti procya te tatra nItAH / dvijena sundarI gRhItA / kvApi nagare sthitvA tAM prAha- 'mama patnI java' / tayokam-- 'niyamo'sti' / kiyanti dinAni sA utkSAlanaM karoti / jaiSajyayogena sA'zuciguSmitAGgI sthitA / hijo virAgI | jAtaH / tanAvaM vijJAya sA prAha - 'mama pituH pArzve mAM naya' / tena tathA kRtam / zranyadA sarpadaSTa 6| jastayA satiH / gurupArzve nItaH / tatreti dharmadezanAma zRNot - " jIvo nirlepaguNAnvito'nekaguNAnApnoti / kiMnAmA nirlepaH ? cetanasya sakalaparajAvasaMyogAjAvena svabhAvAvasthAnaM nirlepaH / yataH - lipyate pukhaskandho, na khipye pujalairaham / citrairvyomAJjanairnaiva, dhyAyanniti na lipyate // 1 // lipyate'nyo'nyAzleSeNa saMkramAdinA pujalaskandhaH zranyaiH pujalairlipyate upacayI syAt / zrahamiti sarveSAM jAvanAvacanam, ahaM nirmakhazcidrUpo na pumalAzleSI / vastuvRttyA pukhAtmanostAdAtmyasaMbandha eva nAsti, saMyogasaMbandhastvaupAdhikaH / yathA vyoma zrAkAzaM citrairaJjanaiH saMkhipyamAnamapi na lipyate tathA'hamapi zramUrttAtmasvanAvaH pukhaireka kSetrAvagADhairna lipye / yo hyAtmasvanAvavedI sa svavIrye jJAnA staMja. 21 // 120 // Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 021 2010_| 271 dizakiM brAtmani vyApArayan abhinava karmagrahaNairna lipyate / yAvadAtmazaktiH parAnuyAyinI tAvadA - zravaH, yAcaca svazaktiH svarUpAnuyAyinI tAvatsaMvaraH // yataH - tapaH zrutAdinA mattaH kriyAvAnapi vipyate / jAvanAjJAnasaMpanno, niSkriyo'pi na lipyate // 2 // jinakapAditulyakriyAnyAsapravRttirna dharmaH / jAvanA'nuprekSA tajjJAnamagno niSkriyo'pi na vipyate // yataH nakammA kamma khavaMti bAkhA, zrakammulA kamma khavaMti vIrA / mehAviNo khojamayA vatItA, saMtosiyo no pakaraMti pAvaM // 1 // jahA kummo sAMgAI, sae dehe samAya (ha) evaM pAvAi mehAvI, anatte NaM samAhare // 2 // ityAdidharmajJAnopadezaH zrI guruNoditaH / taM zrutvA sa dijo budhaH paradAraniyamaM jagrAha / sA guNasundarI svarUpasaundaryakRzI karaNAya sAdhvI dharmakriyAmakarot / kramAddivaM prApeti // pUrvavarNitA ratisundaryAdyAzcatasro divaM gatvA campAyAminyasutAH pRthak pRthagutpannAH vinayandhareSa pariNItAH / ekadA rAjA tAsAM tujhyasvarUpamekayonyutpannAnAmiva lAvaNyaM dRSTvA'nurAgI banUva / rAjJA zreSThinA saha kUTamaitrI kRtA / rAjamAnyatvena rAjAntaHpure sa vyavahAraM cakre / zranyadA rAjJA | vaNijo istena khikhApitA gAthaikA, sA ceyammU Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 121 // 2010_08 1996 272 esa ra vikaNi, zraka uccassa tuha vija'mi / sAraNI cajAmA, jAmasahassaM ca volINA // 1 // 1 zreSThinA krameNa sA vArtA'pi vismRtA / sA gAthA nRpeNa sajAye kathitA ' mamAntaHpuraM prati preSitA zreSThinA' iti tatpatnI grahaNArthaM kUTAlaM dattvA zreSThI guptau kSiptaH, tatpatyazcatasro'ntaHpure muktAH / navagha yazIlAnujAvAdbrahmalopAbhAvAttAzcatasro'tyantaM kurUpA zrabhavan / rAjA vIkSya jItaH / sakuTumbaH zreSThI muktaH / patnInAM zIlaprajAvo juvi jRmnitaH // brahmalezo na kadA tadaGge- vAvirvabhUvai dikasaukhyasaGgaiH / lepairna liptAH pravizuddhakRtyAH, striyazcatasrastridivatvamApuH // 1 // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvekaviMzastamne trayodazAdhikatrizatatamaM vyAkhyAnam // 313 // caturdazAdhikatrizatatamaM 314 vyAkhyAnam // mantritvaM prAjJo nAGgIkarotItyAhadhyAya tyakarmANi pratyahaM rASTracintayA / nekapA papAthodha-mantritvaM nADiyetsudhIH // 1 // staMja. 21 // 121 // Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010. 273 spaSTaH / jJAtaM cedam (zakAlamantrikathA ) - pATalIpure kozikAtmajodA yidamApAnvaye nandanUpo'bhUt / tasya zakaTAlamantrI / tasya patnI lakSmI - vatI / tayoH sutau dhau sthUlana zrIyakAhau abhUtAm / tatra cAturyarUpazrI kozA kozAnidhA paNyastrI abhavat / ekadA sthUla astAM vIdayAnuraktastasyA gRhe tasthau / tato vividhavilAsaistayornivimaM premAbhUt / uktaM caDhAnurAgiNau ninna - dehAvapyekamAnasau / zranyo'nyavirahaM nAdhi-- sehAte nakhamAMsavat // 1 // tanmanAH sa nijagRhaM nAgAt, dvAdazAbdImuvAsa / itazca vararuciH kavirnavyairaSTottarazatakAvyairanvahaM nandanUpamastavIt / tAni zrutvA bhUpo hRSTo mantrivakraM vyalokayat / mantrI tu tasya mithyAtvamateH kaveH prazaMsAM nAkarot / tadA tuSTo'pi nRpo jaTTAya dAnaM na dadau / vipro'pi dhI sakhAdhInaM nRpaM viveda / tato lokoktyA strIvazaM taM sacivaM vijJAya dijo mantrinArthI svArthasiddhyai jeje / zranyedyuH saMtuSTayA tayA kArya pRSTa idamabravIt - " tava jartA me kAvyAni rAjJaH purastAt prazaMsatu" / tatastaduparodhena tayA pativijJaptaH, so'vadat-" jainadarzanino me tatkAvyaprazaMsanaM na yuktaM, tathApi he priye ! tvadAgrahAdhInaH kariSye" / tataH sajAyAM mantriNA tasya kaveH kakSA stutA / tuSTo nRpo'STAgradInArazataM tasmai dadau / ivaM navaM kAvyaM zrutvA pratyahaM tAvanaM tasmai nRpo'dAt / tena riktIjavantaM kozaM vIkSya mantrI nUpaM Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 upadezaprA. myaSedhayat - "svAmin! adhunA tu jIrthAni kAvyAni paThati, yadyatra pratyayo na syAttadA saptApi | matsutAH prajAH purastaduktAnyeva paThiSyanti / iti zrutvA vismayApanno nRpo javanikAntare saptApi mantriputrIH samAhUya nyavIvizat / // 113 // jarakA 1 tha jarakadinA 1, jUyA 3 taha caiva nUAdinA 4 ya / selA 2 veNA 6 reSA 9, jayaNI thUjanahassa // 1 // tAsu jyAyasI sakRdapi zrutaM zAstramAzu agrahIt / evamekavAravRkSyA anyA api drutaM jagRhu: yAvapreNA saptakRtvaH kAvyAdyAkarNya satvaraM gRNAti / zratha vararucipaThitakAvyAnyekavAraM zrutvA yakSA tadrUpAeyeva papATha / dvitIyA dvivAraM zrutvA ca, evaM saptApyUcuH / tato nRpo dvijamevamAha - " parakAvyAni svakIyIkRtya paThasi" iti tiraskRtaH / tato vararucirgaGgAjale gatvA yantraM vyadhAt / tanmadhye vastra - baccAmaSTApradI nArazatayuktAM granthikAM sthApitavAn / prAtargaGgAM stutvA'sau tadyantraM caraNenAkramata, tadA taddInAragranthiruttya tatkare nyapatat / khokAH prekSya vismitAH nRpamiti procuH - " zraho / gaGgApyasmai dInArAn pratyahaM stutA satI datte" / tanRpo mantriNaM smAha / mantrI proce - "prajo ! prAtaH svayaM vayaM prakSyAmaH" / tato mantriNA sAyaM zikSAM dattvA tatra caraH preSitaH / so'pi zarastamba nikhInaH pakSIvA - sthAt / tadA sa dvijazlanna etya gaGgApayoyantre'STottaradInArazatagranthi nyasya gRhaM yayau / taccareNa niSkAsya taMtra karkazakarkarAnyasya mantriNe dattam / zraya prajAte dijo gaGgAM stotuM pravavRte, mantriyuta 2010 taMja. 21 // 122 // Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010 275 nRpAdaya etya prekSante / sa punaH punargaGgAM stutvA caraNena yantracAlanaM karoti, paraM durjagacintitamiva karodare kiJcinnApa / tataH pANinA takale granthi vilokayAmAsa tadA'mAtya evamUce - " adya jAhnavI | kiM te na datte ? kiM mudurnyAsIkRtaM ivyaM gaveSayasi ? gRhANedaM nijaM vyaM, zradyeyaM mama prasannA'bhUt" / nRpo'pi svadattadhanamupalakSya taM dvijaM nininda / zratha nyagmukhaH sa nityaM mantrikhAni gaveSayati / anyadA zrIyaka vivAhayogyasAmagrI melayati zranekazastravastrayagajAdikAm / tIkSya dvijazvakhaM prApya naizAkhikAn (chAtrAn ) itya zikSayat - yatkartA zakaTAlo'yaM, tanna jAnAti pArthivaH / hatvA nandaM tasya rAjye, zrIyakaM sthApayiSyati // 1 // sthAne sthAne minA nityamevaM paThanti, tannizamya nRpo dadhyau"bAlakA yaca jASante, jASante yacca yoSitaH / pAtikI va yA jASA, sA javatyanyathA na hi // 1 // " tatpratyayA rAjJA tahe caraH preSitaH / tenaitya sarva tathaiva proktam / tataH sevA'vasare praNAmaM kurvato mantriNaH kopAjAjA parAmukhastasthau / tanAvajJo mantrI gRhametya zrIyakaM prAha - " rAjJA kasyacitpaizunyenApUrvaH kopaH kRtaH, akasmAdasmAkaM kulakSaya cihnamupasthitam, ato he vatsa ! yadAhaM rAjAnaM namAmi tadA'sinA me zirabindyAH, tadanu nRpeNa pRSThe svAmino'naktaH pitA'pi vadhya iti vadeH" / zrIyako Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 // 123 // upadezaprA. rudannevamavadat - " he tAta ! evaM ghoraM karma zvapaco'pi kiM karoti ?" / zramAtyo'bravIt - "evaM vicA|raNAM kurvan vairiNAM manorathAn pUrayasi, rAjA yama ivoddaekaH sakuTumbaM mAM yAvanna nihanti tAvanmamai - kasya kSayAtkuTumbaM rakSa, ahaM tu mukhe tAlapuTaviSaM nyasya jUpaM namasyAmi tadA parAso meM zira zivandyAH, tena tava pitRhatyA na syAt" / pitraivaM bodhitaH sa pratipede / tato rAjasamadaM zrIyakena tatkRtam / tadA nRpaH sasaMbhramamiti prAha - 'he vatsa ! kimidaM duSkarma kRtam ?' / zrIyako'vak - 'svAminA'yaM johI jJAtastato nihataH, jUpAniprAyakarA nRtyA navanti, yataH pariziSTaparvaNi nRtyAnAM yujyate doSe, svayaM jJAte vicAraNA / svAmijJAte pratIkAro yujyate na vicAraNA // 1 // 2010_ kRtaurdhvadehikaM zrIyakaM nandanRpo'vakU - 'sarvavyApArasa hiteyaM mudrA gRhyatAm' / zrIyako nRpamabravIt"he pUjya ! pitRtusyo mamAgrajaH sthUlanaH kozAyA gRhe pitRprasAdAnnirvAdhaM jogAnupabhuJjAno'sti, tasya dvAdazAbdA gatAH santi" / nRpeNa sa zrAhUya tadarthamuditaH, sa prAha - 'svAmin! vicAryedaM kari| pyAmi' / nRpo'vadat- 'adyaiva paryAlocaya' ityuktaH so'zokavanikAM gatvA cetaseti vimamarza - " rAjakAryakaro matpitA karNacaJcala nRpeNAkAlamRtyunA mAritaH, ato rAjaniyoginAM kva sukhaM javet ! uktaM catyaktvA sarvamapi svArtha, rAjArthaM kurvatAmapi / upavanti pizunA, udhAnAmiva dvikAH // 1 // staMbha. 21 | // 123 // Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010 277 yathA svadeha viNa - vyayenApi prayatyate / rAjArthe tadAtmArthe yatyate kiM na dhImatA ? // 2 // " ityAdivairAgyajAvanAparaH paJcamuSTibhiH kezotpATanaM vydhaat| ratnakambaladazAnAM rajoharaNaM cakAra / tataH sa sadasi gatvA pArthivamavak-- 'mayedamAlocitaM, dharmalAbhaste'stu' ityuktvA rAjasadanAnniHsasAra / 'kimeSa kapaTaM kRtvA vezyAgRhaM punaryAyAt ? ityapratyayataH damApo gavAkSeNa niraita / sa tu kucita kuNapaDurgandhAspade gachan ghANamiva tagRhAnimukhaM vakramamoTayat / tathA brajantaM taM vIkSya sa nUdhavo dadhyau - "nagavAn vItarAgo'sau, dhigme'smin kucintitam" ityAtmAnaM nininda | sthUlana - pro'pi zrI saMjU tivijayAntike sAmAyikoccArapUrvakaM dIkSAM pratyapadyata / zrI ko rAjJA pitRpade sthApitaH / tata sa zrIyako nityaM kozAgRhe yAti / sA tadanujaM dRSTvA sthUla virahaduHkhenArodIt, tatastAM zrIyako'vocat - "zrAyeM ! kiM kurmahe vayam ? asau pApo vararucirmamaM tAtamaghAtayat" / sA''ha - " tarhi kazcicairaniryAtanopAyaM vicAraya" / so'vak- "yadi cAyaM madya pibettadA vairazuddhirbhavet, atastvamamuM madyapaM kAraya / sA'pi tadAkyaM svIcakAra / tataH sA kena ci - | dupAyena taM madyapaM cakre / kozA'pi tadvRttAntaM zrIyakAya nyavedayat / so'pi tuSTo nUpaparSadyagAt, tadA nRpaH zakaTAkhaguNAn sasmAra, tadA zrIyakaH prAha - "svAmin! vayaM kiM kurmahe ? surApAyI vararuciH sarvamidaM pApaM vyadhAt" / nRpo'pRcchat -' kimeSa madyaM pibati ?' / so'vak-'svAmin! darzayiSyAmi' / Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 14 // 278 tato vitIye'hi sacyAnAM rAjJazca zrIyaka ekaikaM padmamArpayat zikSitenAnujIvinA madanaphalajAvitaM 8 na. 1 pAyoruhaM vararuceradApayat / nRpAdayastAni ghAyaM prAyamavarNayan / so'pi bhaTTaH padmaM nijaM prANAne ghAtuM / nayan canmahAsasurAM rAtripItAM sadyo'vamat / tavIdaya jasitaH sannyaiH sajAto nirjagAma / sa svani-12 ndApanodAya prAyazcittacikIrSurSijAnityapRSThat-'kiM madyapAnAghaghAtakaM ? / tairuktam-'tApitatrapupAnaM 6 madirApAnapApahRt' / iti zrutvA so'pi sadyastannipIya vyapadyata / | itazca sthUkhanamo'pi saMjUtavijayaprajUna sevamAnaH zrutAmjodheH pAraM prApa / yadarthe jogAdikaM tyataM / tadarthamasAdhayat prtyhm| kiM karomi sacivAspadamuccaiH, zaizavAyuvatiyogavilAsaiH / yauvanaM mama gataM khalu maugdhyAt, zrIyakAgraja zyeSa ca nAvam // 1 // rAmAramAjI rasanAdisaukhyaM, juktaM mano'nISTamanekadhAtman / kiM cAstyamAtye sukhamaupajIvye, dhyAtvetyanUcAnapadaM bajAra // 2 // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranzravRttAvekaviMzastamne caturdazAdhikatrizatatamaM vyAkhyAnam // 31 // // 14 // ANSAR kkarabATa 2010 For Private & Personal use only Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 279 paJcadazAdhikatrizatatamaM 315 vyAkhyAnam // atha niHspRhatAmAhasvarUpaprAptito'dhikaM, prAptavyaM nAvaziSyate / ityAtmarAjasaMpattyA, niHspRho jAyate muniH||1|| svarUpaM jJAnAdirasatrayAvyAbAdhAmUrttAnandarUpAvicchinnasiyatvazudhapAriNAmikasakSaNaM tasya prAptito 8 khAjAdadhikamanyaghastu khadhaM yogya nAvaziSyate ityAtmajUpasaMpattyA munirdhIparijhayA tyaktavyajAvAnavaH | sAdhuniHspRhaH sarvazarIraparigrahAdiSu mUrihito jAyate // atrA] kAsavaizikanUpasiMbandhaH / sa cAyamBI mathurAdhipo jitazatruH / so'nyadA kAkhAhAM vezyAM dRSTvA mohito'ntaHpure cikSepa / tayA saha | logAn juJjAnasya tasya kAkhavaizikanAmA suto'javat / so'nyadA nizi suptaH zRgAkhAnAM zabdaM zrutvA svanRtyAniti pAca-'keSAM zabdo'sau zrUyate / te pAhuH-'pherUNAm' iti / kumAraH prAha'etAn balA kAnanAdAnayata' / te'pyekaM jambUkaM bavA vanAdAnIya tasmai daSuH / krImAratiH sa taM vAravAraM jaghAna / sa hanyamAnaH khikhIti dhvani yathA yathA cakre tathA tathA sa uccai harSa / tenaivaM mArya-14 |mANo gomAyuprapadyata, akAmanirjarayA vyantaratvamavApa / 2010 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stana.1 280 upadezaprA. ekadA sa kAnane iti sAdhudezanAM zuzrAva ra niSkAsanIyA viSA, spRhA cittagRhAdahiH / anAtmaraticAemAsI-saGgamaGgIkaroti yA // 1 // viSA parimatena AtmasamAdhisAdhanodyatena spRhA parAzA cittato dUrIkaraNIyA, yA spRhA anA-16 tmAnaH parajAvAsteSu ratireva cAekAlI tasyAH saGgamaGgIkaroti, ataH spRhA tyAjyA // je parajAve rattA, mattA visaesu pAvabahulesu / zrAsApAsanibacA, jamati caugazmahAranne // 1 // | nirastaparAzApAzA nimranyAH svarUpacintanasvarUparamaNAnujavalInAH pInAstattvAnande ramante / yataHtiNasaMthAranisanno, munivaro jaharAgamayamoho / ja pAva muttisuI, katto taM cakkavaTTI vi // 1 // zrAyasahAvavivAsI, zrAyavisuJo'vi yo niye dhamme / narasuravisayavilAsa, tulaM nissAra mannati // ityAdidharmavAkyAtprabuddhaH pravrajyAmupAdade / anyadA ekAkivihArapratimA pratipanno viharana muzI-1 khapure'gAt, tadA tasya muneH arzorogaH prAurAsIt, tena vyAdhinA pIjyamAno na jAtu manasA'pi jiSajaM jaiSajaM caiSIt , kiM tu zarIre niHspRho jAtaH / tatpurezastasya sAdhoH svsRptirvrtte| muneH svasA hai| sodaramarzorogapIjyamAnaM jJAtvA tasya cikitsAviSayamanigrahamavabudhya snehamohitA'rNodhnamauSadhaM jidayA hai| 18 sAdhai tasmai bAndhavasAdhave'dAt / so'tha juktatadAhArastadantargatamauSadhaM jJAtvA jaataanutaapo'ntrdthyau-13||15|| "aho ! anupayogenAyuktaM mayA kRtaM yadarzojantunAzanAjigrahasya jaGgo'dhikaraNagrahaNam, syAdevAhA-14] rAzrinAmevam , tadahamAhAraM jahAmi" iti dhyAtvA purAnnirgatya jUdharamAruhya sa mahAmuniranazanaM vidadhe / kakakakakakakakaka 2010_ For Private & Personal use only Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 281 taM cAttAnazanaM jJAtvA nRpaH svanarairarakSyat asyopasarga kazcinmA kArSIt / itazca yaH zivo hatastena, sa| vyantaro'bhUt , sa cAvadhinA svaprAgnavavairaM saMsmRtya taM munimupapotuM savatsAM zivAM vyakarot , nRpAyuktA narA yAvatsAdhusannidhau tasthustAvattaM zRgAlI na unoti, yadA te narAH pazcAjavanti tadA zivA khikhI-12 tikurvANA muniM muhurmuhuzcakhAda / tAM zivotpAditapImAmarzobAdhAM ca sahamAno niHspRhalAvaM nAmucat,18 hai kiM tu dharmadhyAnaM sthiraM dadhyau / muHkhe rogotthite satyArtadhyAnavivardhake zivotpAdite cogarauadhyAnAnuba-15 ndhake sa nAtarauje vyadhAt |evN paJcadaza dinAni yAvattAM zRgAlIkRtavyathAM sahamAno mahAsattvo'nazanaM / apAya karmakSyeNa kevalajJAnamAsAdya mahAmunirmahAnandapadamavApa // iti niHspRhanAvato rujaM, pariSahe munikAlavaizikaH / sakasairapi sAdhunistathA, sahanIyo'yamudAraniHspRhaiH // 1 // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagrandhavRttAvekaviMzastamne paJcadazottaratrizatatamaM vyAkhyAnam // 31 // samApto'yamekaviMzaH stamnaH ___JainEducation international 2010_ 0 R For Private Personal use only Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 upadezaprA. taMja.52 // atha prAviMzaH stmlH22|| // 16 // SoDazAdhikatrizatatamaM 316 vyAkhyAnam // samyaktvamunitvayoraikyamAha5 manvate yo jagattattvaM, sa muniH parikIrtitaH / samyaktvameva tanmaune, maunaM samyaktvameva ca // 1 // 6] yaH zamAdipaJcalakSaNalakSitaH jagattattvaM jIvAjIvAdyAtmakaM jAnAti sa muniH avagatatattvaH kathitaH zrIpUjyaiH / maune nimranthe satyeva tat samyaktvaM yat yathA jJAtaM tattathA kRtamiti tatsamyaktvameva, muni-12 tvam punaH samyaktvameva maunaM nirgranthatvam / atra yaH zuzrajJAnanirdhArita AtmasvanAvastavAvasthAnaM (tat) caraNam , yacca samyagdarzanena nirdhAritaM samyagjJAnena vijataM svarUpopAdeyatvaM tacca (sya ) tathaiva anujavanaM ramaNaM caraNaM munitvam, ataH | samyakprayAsahitakaraNaM tat , evaMjUtanayena samyagdRSTiniH yat caturthaguNasthAnasthaiH sAdhyatvena nirdhArita / / tathAkaraNena yatra suniSpAditaM sidhAvasthAyAM cetyanena zudhasidhyatvasya dharmanirdhAraH samyaktvam / / atrArthe kurudattasaMbandho'yam // 16 // gajapure mahenyaputraH kurudattaH mahAsukhI / sa ekadA zrIdharmagurudezanAsamaye gataH iti zrIsyAghAdAta-15 hAvAkyaM hRdaye banAra- "zrAtmakAnamAptyarthamevaM vivadanti anekadarzanAntarIyAH prANAyAmanti recakAdi vanakka 2010 For Private & Personal use only Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 283 | pavanamavalambayanti maunaM namanti girivana nikuJjeSu, tathApyaItpraNItAgamazravaNAptasyAghAdaM svaparaparIkAparIkSitaM svasvanAvAvabodhamantareNa na kAryasiddhiH / yataH zrAtmAzAnana mukha-mAtmajJAnena hanyate / anyasyaM tattathA tena, yenAramA jJAnamayo (navAn) navet // 1 // | atropAdAnasvarUpe SaTkArakacakramaya evAtmA-svayameva kartA kAryarUpo'pi kA (ka) raNarUpaH saMmpradAnApAdAnAdhikaraNaH svayameveti, mahAnASye'pyuktam-AtmA jIvaH kartArUpa AtmAnamanantazudha-14 dharmakAryatvAyattamAtmanA''tmIyazaktikaraNajUtena Atmane AtmadharmaprAmuSkaraNAya AtmanaH parajAvAta | pRthak Atmani AdhArajUte'nantadharmaparyAyapAtrajUte iti, zrata dhAtmasvarUpamagna eva muniH| (vrtte)| yataH yathA zophasya puSTatvaM, yathA vA vadhyamaemanam / tathA jAnan navonmAda-mAtmatRpto muninavet // 1 // | yathA zophasya puSTatvaM zarIrasthauDyaM na puSTatve iSTam / athavA yathA vadhyasya mAraNArtha sthApitasya / maemanaM karavIramAlAdhAropaNAtmakam , evaMrUpaM navonmAdaM jAnana javasvarUpamevaMvidhaM jAnana muniH, samastaparajAvatyAgI AtmatRptaH zrAtmasvarUpe'nantaguNAtmake tRptaH tuSTaH navet saMsArasvarUpamasAraM niSphala-15 manogyaM tulThaM jJAtvA muniH svarUpe magnaH syAt / JainEducation International 2010 For Private & Personal use only kara Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMja.15 284 upadezapA./ ityAdyadhyAtmasvarUpaM zrIgurumukhAcchrutvA prabuddhaH kurudattaH pravrajyAM jagrAha / zrutaM cAdhItyAnyadA ekAki- vihArapratimAM pratipede / so'thaikadA viharan sAketanagarAntike turyapauruSyAM dhairyamandaraH pratimayA / // 17 // tasthau, tadA caurAH kutazcana grAmAjodhanaM hatvA tasya muneH pArzvasthenAdhvanA yayuH / atha sAdhupArzva godha-5 nAnveSakA apyanyeyuH, tatra te pau mArgoM dRSTvA iti taM muni pAnuH- "he sAdho! sagodhanAzcaurAH kena / pathA jagmuH ?" tacchrutvA'pi munisteSAM na kiJcittaraM dadau / ytHhai| sukhanaM vAganuccAraM maunamekendhiyeSvapi / pujaleSvapravRnistu yoginAM maunamuttamam // 1 // | vAganuccAra vacanApralAparUpaM maunaM sukhanaM suprApaM, tat ekendhiyeSvapyasti, tanmaunaM mokSasAdhakaM nAsti,8 pujaleSu apravRttiH ramyAramyatayA'vyApakatvaM maunamuttamaM prazasyam / svarUpalInaH sa kurudattamuniH kathaM sAvadhaM vAkyaM satyamapi jApati? yataH 'na satyamapi nASeta parapImAkaraM vacaH' tataste caurAH kupitA vArikvinnAM mRttikAmAdAya te puSTacetasaH tasya muneH maulau pAlI vabandhuH, tatra krodhavihvalAste citA-14 jhArAn visvA yayuH, taivalanmaukhirapi muniH hRdyevamacintayat saha kalevara ! khedamacintayan , svavazatA hi punastava purkhanA / bahutaraM ca sahiSyasi jIva hai, paravazo na ca tatra guNo'sti te // 1 // iti dhyAyan yatina hi maukhi manazcAkampayat / tamupasarga sahitvA parakhokamasAdhayat / 2010 X For Private & Personal use only Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 285 maune munitvaM parijAnya samya-jJAnAdimantaH kurudattavaye / caranti tanmaunamapAsya damnAna te syurbuvaM syaatpdsaukhystkaaH||1|| // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdavRttau pAviMze stamne pomazAdhikatrizatatamaM 316 vyAkhyAnam // saptadazAdhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 317 // atha vidyAmavidyAM cAhayaH pazyennityamAtmAnaM, sA vidyA paramA matA / anAtmasu mamatvaM ya-davidyA sA nigadyate // 1 // anAtmasu pujasajavyeSu yanmamatvaM 'idaM zarIramahameva' iti jJAnaM sA'vidyA eva ghrAntireva / etada- zrayamArthAvadhAraNe kRtyArthe samupapAvasaMbandhazcAyam samupAlakathAcampAyAM samujadattAha zyaH zrImadIraparamazvarataH pratibuddhaH suzrAno nirghandhapravacane kovido'bhUt / nirgandhapravacanaM cedam taraGgatarakhAM sadamI-mAyurvAyuvadasthiram / adanadhIranudhyAye-danavanaDuraM vapuH // 1 // adanadhI--puSTabuddhiH khadamI taraGgavat capalAm-asthirAmanudhyAyet , zrAyuH vAyuvadasthira pratisamaya kaTa 2010_03 For Private & Personal use only Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. vinazvaramadhyavasAyAdivighnopayuktaM cintayet , vapuH-zarIram atravanaGguraM naGgazIlaM cAnudhyAyet / 6 na. 15 * zucInyapyazucIkartu, samarthe'zucisaMlave / dehe jalAdinA zaucaM, namo mUDhasya dAruNaH // 2 // | BI mUDhasya ajJasya yathArthopayogarahitasya dehe-indhiyAyatane jalAdinA-nIramRttikAdisaMyogena zaucaM || dinamaH zrotriyAdInAM dAruNaH-jayakRt / kathaMjUte dehe ? zucInyapi-karpUrAdInyapi azUcIkartu-masinI-II kartuM samarthe dehasaGgAnmalayajavikhepanAdayo'pyazucIjavanti / punaH zRcisaMjave azuci-ArtavaM raktaM / pituH zukra (ca) tenotpattiryasya sa tasmin / uktaM ca4 sukaM piThaNo mAue soNiyaM tadunayaM pi saMsarcha / tappaDhamAe jIvo AhAre tattha uppanno // 1 // BI ato'sthire'pavitre aupAdhikeninavakarmabandhakAraNe pravyajAvAdhikaraNe kaH saMskAraH ? atastanni-1 vArya svarUpe AtmanaH pAvitryaM kAryam , tamupadizati yaH snAtvA samatAkueme, hitvA kazmalaja malam / punarna yAti mAlinyaM, so'ntarAtmA paraH zuciH // 1 // ityAdizrIvIrapUjyaprasAdAt sa dharmajha AsIt / ekadA sa pravahaNavANijyaM kurvan pihuMmapure samA-8 gAt / tatpuravAsI ko'pi vaNik tasmai svaputrI dadau / tAM jAtagartA pratigRhya svadezaM prasthitaH / atha hai pravahaNamadhye sA garna prasUtavatI / tasyAtmajasya samujapAla iti nAma sthApitam / demeNa inyo gRhmaa-12||10|| gAt / sa putro yauvanaM prApa / tasya pitRnyAM rUpavatIkanyApANigrahaNaM kAritam / tayA saha krImA ********* ___JainEducation International 2010_05| Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 287 manujavannanyadA grAmajanatAkhokane gavAkSe sthitaH samupAlo raktacandanakavIrAdyalaGkRtamekaM vadhAI puruSaM dadarza taM vIkSyAbravIt - 'aho ! aho ! azujAnAM karmaNAM vipAkaH ! yadayaM varAko vadhAI - mitthaM nIyate' evaM dhyAyan saMbuddhaH sa dadhyau - vidyAtimiradhvaMse, dRzA vidyAJjanaspRzA / pazyanti paramAtmana - mAtmanyeva hi yoginaH // 1 // evaM hi nizcaye samAdhidazasthA yogina zrAtmanyeva paramAtmAnaM samasta karmajAla virumbanA vimuktamutkRSTa niSpanna siddhAtmAnaM pazyanti nirdhArayanti / kayA ? vidyAJjanaspRzA dRzA vidyA-tattvabuddhistadrUpaM yadaJjanaM tatspRzA dRzA-cakSuSA avidyA'yathArthopayogAndhakAravinAze sati samyagdRSTaya zrAtmAnamA - tmani pazyanti / ityAdizumadhyAnaparaH samupAlaH pitarAvApRcchya prAbrajat / yata uttarAdhyayane ekaviMze'dhyayane jahittu saMgaM ca mahAkilesa, mahaMta mohaM kasiNaM mahAvahaM / pariyA dhammaM ca nirojA, vayAi sIlAi parIsahe ya // 1 // pramattatayA paJca mahAvratAni dikRtyaM kurvan deze grAme yathA dRSTAbhilASuko na bhavet, punaH zo'bhUt ityAda sUtre --- seveta, na tu svIkAra mAtreNaiva tiSThet, tathA kAlocitaM pratyupekSANAyathA saMyamayogahAnirna syAt tathA tathA viharet punaH yathAviviktAlayanAni khyAdirahitopAzrayAn seveta, tataH sa kIdR Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** saMna. ** * 288 upadezaprA. sannANanANovagae mahesI, aNuttara caricaM dhammasaMcayaM / // 1 // aNuttare nANadhare jasaMsI, unAsa sUrievaMtalirake // 1 // BI sa muniH jJAtaM zrutaM tena jJAnamavabodhaH tenopagataH anuttaraM dAntyAdidharma caritvA anuttaraM kevalajJAnaM tavaraH yazasvI jagati sUrya zvAntaride prakAzate / tataH puNyapApakSyaM kRtvA'punarAgatiM gatiM gtH| mithyAtvavidyAvigame nijAtmanaH, zuzAtmarUpaM paramAtmasanninam / nirdhArayantyeva samupAlavat , lokottarajJAnadRzA hi yoginaH // 1 // ztyabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau pAviMze stamne saptadazottaratrizatatamaM vyAkhyAnam 317 // athASTAdazottaratrizatatamaM 317 vyAkhyAnam // atha vivekamAhakarma jIvaM ca saMzliSTaM, sarvadA hIranIravat / vibhinnIkurute yo'sau, munihaMso vivekavAn // 1 // karma jJAnAvaraNAdikaM jIvaM ca saccidAnandarUpaM sarvakAvaM mugdhajalavat ekIjUtaM yo lakSaNAdijedaiH pRthakkurute, asau munihaMso vivekavAn vivekayuktaH / tatra vivecanaM heyopAdeyaparIkSaNaM vivekaH avyaviveka: laukikaH dhanopArjanarAjanItikulanItidakasya javati, khokottarastu dharmanItijJasya jAvato ***** ** // 19 // ***** 2010_05 For Private & Personal use only Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekaH, bAhyasvajanadhanatanurAgavijJajanarUpo bAhyaH, zrAcyantarazca jJAnAvaraNAdi anyakarma azuddhaceta notpannaM vijJAvAdi, jAvakarma ekatvavijajanarUpaM ceti / 18| dehAtmAdyaviveko'yaM, sarvadA sukhano bhavet / navakoTyA'pi tanneda-vivekastvatirsanaH // 2 // 4 AtmA trividhaH-bAhyAtmA 1 antarAtmA 5 paramAtmA 3 ceti / yasya dehamanovacanAdiSu AtmatvanAsanaM deha evAtmA, evaM sarvapaujalikapravartaneSu zrAtmatvabuddhiH sa bAhyAtmA mithyAdRSTiH 1 / tathA| sakarmAvasthAyAmapi zrAtmani jJAnAdyupayogalakSaNe nirvikArAmRtAvyAbAdharUpe samastaparanAvamukte zrAtmabuddhiH samyagdRSTiguNasthAnataH dIpamohaM yAvadantarAtmA kathyate 5 / tathA yaH kevalajJAnadarzanopayuktaH sa paramAtmA ucyate 3 / ato ledavivekena sarva sAdhyamiti / dehaH zarIram, AtmA jIvaH, AdizabdAdAtmano vAkkAyAdau zrAtmA'yamityavivekaH sarvakAlaM sukhanaH saMsAre / tayoH zarIrAtmanornedavivekaH jinnatAvivecanarUpaH javakovyA'pyatipurkhanaH / samyagdRSTireva jedajJAnaM karoti // ___ saMyamAstraM vivekena, zANenottejitaM muneH / dhRtidhArovaNaM karma-zatrucchedakSama javet // 3 // saMyamaH parajAvanivRttirUpaH tadevAstraM vivekena svapara vivecanena zANena uttejitam utkRSTatejasvitAM 18 nItaM, dhRtiH saMtoSaH tadrUpA dhArA tayA uTavaNaM tIdaNaM saMyamAstraM karma jJAnAvaraNAdi tadeva zatruH tasya hai chedaH tasmin kSamaM samartha javatIti / anenAnAdimithyAtvAsaMyamAjJAnAdhiSThitaH saMsAre saMsarati jIvaH, 35925445545-45 2010_ 0 2 For Private & Personal use only Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 13 // 250 sa eva ca trikhokIvatsakhazrImadarhayuktaparamAgamasaMyogapItatattvarahasyaH svaparavivekena parajAvavijJAvAnyAM staMja.15 nivRttaH paramasvarUpasAdhakaH syAdityuktam / . atrArthe udAharaNaM cedamcampAyAM jitazatrunRpasutaH shrmnnjaahro'jni|s ekadA dharmaghoSaguroH pArzve dharmamazRNot / tathAhi| yathA yodhaiH kRtaM yuddhaM, svAminyevopacaryate / zuJAtmanyavivekena, karmaskandhorjitaM tathA // 1 // | hai| yathA yodhaiH sunaTaiH kRtaM yuSaM nRpe upacaryate ayaM nRpo jitaH ayaM parAjita ityuktioMke javati / tathA zudhe zrAtmani avivekena asaMyamena karmaskandhasya UrjitaM sAmrAjyamupacaryate upacAraH kriyate / / ityAdidharmopadezAdhiraktaH kAmajogenyaH sa mahAtmA vratamagrahIt / guroH prasAdAtsa zrutAmlonidhi-18 pArINa ekAkitvavihArAkhyAM pratimAM prapannavAn / anyadA sa munirnimnamipradezeSu viharan zaratkAle / mahAraNye nizi pratimayA tasthau / tatra sUcIsamAnabadanAH sahasrazo daMzAH komakhe tasya zarIre vilagya zoNitaM papuH / nirantaravilagnairdazanatatparaistairdazaiH svarNavarNo'pi sa munirbohavarNa ivAbanau / dazatsu teSu tasyoccairvedanA''sIt tathApi zAntikSmaH sa tAM titikSAmAsa, na tu tAnmamArja, dadhyau ca-"daMzobA'sau vyathA mama kiyatI ? ito'pyanantaguNitA narakeSu sA soDhA / yataHparamAdhArmikotpannA, mithojAH devajAstathA / // 13 // nArakANAM vyathA vaktuM, pAryante jJAninA'pi na // 1 // OMOMOMOMOM ___JainEducation International 2010_0E For Private & Personal use only Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 291 kiMcaanyApuridaM jIvAt , jIvazcAnyaH zarIrataH / jAnannapIti ko dakSaH, karoti mamatAM tanau // 2 // pujalapieko deho'nityaH, jIvastu amUrto'calo jJAnAdyanantacetanAkhakSaNaH svarUpakartA svarUpajotA hai svarUparamaNo navavizrAntaH pujavakartRtvAdinAvarahita ityAdivivekajJAnaM jAvayan sa tAM vyathAM sahamAno daMzaiH zoSitazoNito rAtrAveva svarga jagAmeti / iti vivekaguNaM hadi dhArayan, zramaNanamuniscidazo'navat / tadaparairapi sAdhuvararayaM, jinvconipunnerurriikRtH||1|| ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau ghAviMze stamle'STAdazAdhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 310 // RSSlaDakaSTa ekonaviMzatyadhikatrizatatamaM 31e vyAkhyAnam // atha mAdhyasthyaguNamAharAgasya kAraNe prAse, na javezAgayugmanaH / pahetau na ca pheSaH, sa mAdhyasthyaguNaH smRtaH // 1 // JainEducation International 2010 For Private & Personal use only Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 upadezaprA. spaSTaH / atrArthe saMbandhazcAyam staMca. 15 | ekasmin pure'IdattArhanmitrAhrau pau sodarau vstH| arhanmitrasyAtmA sadA dharmapriyaH pratyahaM gurUkta-131 vAkyAni zRNoti / ekadA zrImazuruNA mAdhyasthyaguNavarNanaM vistAritam / tathAhi___sthIyatAmanupAkhamnaM, madhyasthenAntarAtmanA / kutarkakarkarahepaiH, tyajyatAM bAtacApalam // 1 // | jo navyAH! bAlasyAjJasyaikAntAjJAnaraktasya cApalaM vastusvarUpAnapedavacanarUpaM cApaTyaM mucyatAm / kutarkAH kuyuktayaH ta eva karkarA upalAsteSAM kSepAstaiH / madhyasthena rAgaSeSarahitenAntarAtmanA sAdhakA-|| |tmanA'nupAsamma sthIyatA, svanAvopaghAta upAlamjaH tahitaM yathA syAttathA sthIyatAmiti! / svasvakarmakRtAvezAH, svasvakarnanujo narAH / na rAgaM nApi ca gheNaM, madhyasthasteSu gavati // 2 // NI teSu karmodayeSu (nareSu) madhyasthaH samacittaH na rAgaM na ca 6SaM gati / kIdRzA narAH? skhe svetA karmaNi kRta Avezo yaiste svasvakarmakRtAvezAH, tathA svasvakarmanoktAraH, teSu madhyasthaH syAt, svasvaka-13 mavipAkodaye zuje cAzule ca prApte sati samAnacetovRttidhArako madhyasthaH na rAgaSau samupahati iti / / manaH syAdvyApRtaM yAvat, paradoSaguNagrahe / kArya vyagraM varaM tAvat , madhyasthenAtmajAvane // 3 // | paradoSaguNagrahaNe yAvanmanaH vyApRtaM pravRttaM syAt tAvanmadhyasthena puruSeNa AtmasvarUpacintane vyagraM // 131 / / tadAyattaM varaM pradhAna kAryamiti / anenAtmasvarUpasyAmUrtasyAgurulaghuSaDguNahAnivRdhipariNamanotpAdavyaya-15 dhrauvyalakSaNasvarUpAdicintanavyagrasya saMsArikaguNadoSacintanAvakAza eva na javati, ata eva nimra kAlasara 2010_06 Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 293 nyAstadeva cintayanti, jAvanAcakraM ghoSayanti, avyAnuyogagranthaM praznayanti, parasparasvanAvavijJAvatapariNamanaM vilokyntiiti| PI vijinnA api panthAnaH, samujaM saritAmiva / madhyasthAnAM paraM brahma, prApnuvantyekamahyam // 4 // anekajedajinnA api panthAnaH mArgasAdhanapatayaH 'vyAcaraNataH zukladhyAnaM yAvat samyagdRSTyapunarbandhakAdayo jinakaTapyAdyA madhyasthAnAvavartinAmekamakSayaM paraM brahma prAmuvanti sarve sAdhanopAyA ekaM zudhamAtmasvarupaM samavataranti sarveSAM mokSasAdhakAnAM sAdhyaikatvAt , kamiva ? samujamiva saritAM yathA hai vAnadInAM vinninnA api panthAnaH sarve samuhaM gvnti| ta svAgamaM rAgamAtreNa, gheSamAtrAt parAgamam / na zrayAmastyajAmo thA, kiMtu madhyasthayA dRzA // 5 // 2 svAgamaM vayaM narAgamAtreNa zrayAmaH yathA'smatparaMparAnugatairidamevAnihitamasmAkaM kaTpamidamiti rAgAnu raktatvena na jinAgame rAgaH, vA'thavA parAgamaM kapilAdizAstraM na kevalaM gheSamAtreNa parakIyatvAt tyajAmaH, kiM tu parIkSyA yathArthavastusvarUpanirUpaNena samyagjJAnahetutvAt madhyasthayA dRzA jinAgamaM shryaamH| uktaM capakSapAto na me vIre, na gheSaH kapilAdiSu / yuktimacanaM yasya, tasya kAryaH parigrahaH // 1 // na zrayaiva tvayi padapAto, na gheSamAtrAdaruciH pareSu / yathAvadAptatvaparIkSyA tu, tvAmeva vIraM pranumAzrayAmaH // 5 // ityAdi zrIgurumukhato dezanAM zrutvA'InmitrakumAraH svadAraniyamaM jagrAha / athAgrajanAryA devaraM ROSESROSSESSESSES 2010_05 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. hAvannAvakaTAhAnikSepamaJjalavANyA'nukUlopasarga karoli pratyahaM, para saghurnechati / strIsvarUpaM tAdRzaM matvA saMja. 55 svavratarakSaNArtha paJca mahAvratAni khalau / tabaktA sA mRtA zunI jAtA / anyadA viharan so'hanmi-17 // 13 // varSiH sahasA taM pradezamAyayau / zunyA sa munidRSTaH / sA taM patimivAliliGga / naSTaH sAdhuH / sA'tha |3|| hAmRtA mahATavyAM markaTI ajUt / tato javitavyatAyogAttasyAmevATavyAM sa munirAgAt / taM muniM dRSTvA / PI pUrvavadAlikhiGga rAgadhiyA, tadA'pare sAdhavo jahasuH-'asau sAdhurmarkaTIpatiH' / tamuktyA ruSTaH || khajayA zIghaM tatpradezAnnaSTaH / markaTI mRtA yakSiyajUt, taM muni vIkSya jAtismRtyA dadhyau-"zrasau 8 hai munimayA bahulaveSu vAJcito mAM na vAJcati tayadhunA'mumAliGgAmi" iti dhyAtvA''khiGgati sma / muniSTaH / tato ganchan nadImusavituM yAvajale praviSTaH tAvattayA yakSiNyA sAdhoH pAdazvinaH / tadA tAM21 hA yakSiNI zAsanadevI tAmayAmAsa, Aha ca-"re pApini ! yat tvamRSeH parAjavaM karoSi tanna yuktam ,18 zRNu prAgnavaM" / tatastayA mithyA'SkRtaM dattam / sadyo divyAnunAvAt pAdeH skiikRtH| tato yatiH savizeSa saMyama prapATya svarga gataH, tato muktiM yAsyatIti / prasaGgAyaH prabandho'yaM likhitH| cAtuzca palyA'tivimbito'pi, hAsyaM kRtaM cAnyajanaistathApi / madhyasthanAvaM na jahau sa nirdhAH, tathAnyapUjyairapi sNprdhaayH||1|| // 13 // ztyabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau pAviMze stamne ekonaviMzatyadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 31 // OSUUSOPACABARA nAkara 2010_04 For Private & Personal use only Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4023 2010 295 viMzatyadhikatrizatatamaM 320 vyAkhyAnam // atha nirbhayatAguNamAha ekaM brahmAstramAdAya, nighnanmohacamUM muniH / vineti naiva saGgrAma - zIrSastha iva nAgarAT // 1 // svarUpa navati / kiM kurvan ? mohacamUM mohasainyaM nighnan dhvaMsaM kurvan / kiM kRtvA ? brahmAstraM brahmajJAnamAtmasvarUpAvabodhastadevAstraM zastramAdAya / ka iva ? saGgrAmasya zIrSamagresaratvaM tatra tiSTha - tIti saGgrAmazIrSasthaH nAgarAT gajazreSTha iva, yathA gajezaH saGgrAme na vineti tathA muniH kaSTe'pi karmaparAjaye pravRtto na jayavAn syAt zarIrAdisarvaparajAva viratatvAt / trArthe skandakarSidRSTAntaH - zrAvastyAM jitazatrusutaH skandako'bhUt / tadbhUpasutA purandarayazA jitazatrubhUpena kumnakArapurezAya damanUpAya pariNAyitA / tasya pAlakAnidho'nanyaH purohito duSTo'sti / athAnyadA suvratasvAmI zrAvastyAM samavAsArSIt / dhanyaMmanyaH skandakastaM nantumagAt / zrIjinadezanAM zrutvA zrAddhadharma pratyapadyata / ekadA sa pAlakaH purodhAH kiJciSAjakAryArthaM zrAvastyAmAyayau sa ca nUpasajAmadhye nirma nyagaNAM kurvan drutaM skandakena niruttarIcakre / tadanu tadupari dveSaM vahan sa svAspadaM yayau / tato muktabhogaH skandako viraktacetA martyAnAM paJcaniH zataiH sAkaM zrIjinAntikaM prAtrAjIt / kramAtska - Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 upadezaprA. bhandake bahuzrute jAte suvratapranuH tAni paJca sAdhuzatAni tasmai ziSyatayA'dAt / anyedhurarhantaM skandakaH / | pRSTavAn-'yadi pranorAdezaH syAttadA'haM svasurdezaM vrajAmi' / prajurjagau-tatra mAraNAntika upasargaH sarveSAmutpatsyate' / tacchrutvA sa smAha-svAmin ! tasminnupasarge samupasthite vayamArAdhakA aviSyAmo hai virAdhakA vA?' / svAmI smAha-"tvAM vinA sarve'pyArAdhakAH' / tannizamya nirnayaH sa dadhyau- 2 ArAdhakA zyantaH syuH, vihAre yatra sAdhavaH / nUnaM sa zula eveti, vicintya skandako'calat // 1 // 6. kramAt kumlakArapuropavanaM prApa / tat pApinA pAlakena zrutam / tataH prAgvairazukhyartha tatrodyAne / purodhAH pracannaM vividhazastrANi gopayAmAsa / tadanu nRpaM smAha-"svAmin ! skandako'trAgato'sti, ayaM svayaM mahAvIryaH pracaemadordaemavikramaiH sAdhuveSadharairjaTAnAM paJcazatairyuto vanajUgopitazastraprakaro / vandituM gataM tvAM hatvA rAjyametat grahISyati / svAmin ! maghacane pratyayo na cettava. tadA tajJopitAstrANi svayaM vane gatvA vilokaya" ityuktyA vyudbhAhya tAni darzitAni / tato nRpaH krudho munIn sarvA-18 navandhayat / tAnnibadhya pAlakasyaiva nRpaH samArpayat , 'yattunyaM rocate tattvameSAM kuryA' iti cAbravIt / hai muditaH sa tAn martyapImAyantrAntike'nayat / iti proce ca-'yUyamiSTaM smaratedAnImanena yantreNAkhilAn pIyiSyAmi / tataste jIvitamaraNAzAvipramuktA nirnayAH sarve paryantArAdhanAM vidadhuH / atha | 81 R // 133 // pAlaka ekaikaM zramaNaM yantre depaMkSepamapImayat skandakaM ca yantrapArzve badhamadhArayat / sUristu samayocitairvAkyaistAn sarvAnniryAmayAmAsa / yataH SESSASSASSUOSISSRUSSA 2010_E For Private & Personal use only Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinnaH zarIrato jIvaH, jIvAninnazca vigrahaH / vidanniti vapu ze'pyantaH khidyeta kaH kRtI // 1 // | ityAdisadyaktyA skandakena niryAmyamAnA vipakSe mitre ca samadRSTayaH mAdhanAH kramAtkevalaM prApya hai| zivaM sejire / tenaivaM drutaM yUnapaJcazatarSiSu hateSu eka kulakamuddizya pAlakaM skandako'vadatPI anukampyamimaM bAvaM, pIDyamAnaM nirIditum / nAhaM zakSyAmi niyataM, pUrva pImaya mAM tataH // 1 // | tacchrutvA pAlako guro--ripuHkhavidhitsayA tasya pazyata eva prAk prAk taM bAlamapImayat / so'pi mahAsattvo guruNA nimitaH mukti prApa / taghIya sUriH kruyo dadhyau-"anena pApinA saparikaro'haM / vinAzitaH, chusako'pi maghAcA kSaNamekaM na rakSitaH, taduSkarasya mattapasaH phalaM laveccettadA purodho-15 18/pajanapadAnAmamISAM dAhako lAvijanmani jUyAsam" / itthaM kRtanidAnaH sa tena purdhiyA pImito || / mRtvA vahnikumAreSu suro'bhUt / atha purandarayazAstatra dine caivaM dadhyau-'kuto hetoradya purImadhye || sAdhavo na dRzyante?' / itazca skandakamune raktAnyaktaM rajoharaNaM gRdhrapakSiNA jagRhe / tajjoharaNaM 8 bAglavitavyatayA tasyA rADyAH puro gRdhro nypaatyt| | taccAdAyopeSTayantI, sA svayaM parikarmitam / kambalakhaemamajAdIt, cAtuH pravrajato'rpitam // 1 // tena cihvena munIn hatAn jJAtvA sakhedA sA jUpamavAdIt-"re puSTa ! kimakRtyaM mahat kAritaM ? | anena pApena tvaM mahAvyayAM prApsyasi" ityudIrya sA dIdotsukA devairjinasannidhau nItA, dIdAM lAtvA ROCROROSR9840 0 JainEducation International 2010 For Private & Personal use only Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 upadezaprA. paralokamasAdhayat / zratha skandakAmaro'vadhinA prAcyaM svavRttaM jJAtvA krodhAdhmAto dezayuktaM tatpuramadhAkSIt / yataH - // 134 // tato'raNyamanuddeza- bhUmau daekakabhUpateH / zradyApi daekakAraNya - miti tatprocyate budhaiH // 1 // ekonapaJcazatasAdhuvarairguNaughai-- nijakatA na hi yathA hRdayAdimuktA / hyA tatheyamaparairapi sAdhumukhyaiH, zrIskandakazramaNavanna punarvidheyam // 1 // ityanda dinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau dAviMze stamne viMzatyadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 320 // 2010_6 1804011 staMja. 13 ekaviMzatyadhikatrizatatamaM 321 vyAkhyAnam // athAtmaprazaMsAmAha-- dina pUrNo'si kRtamAtmaprazaMsayA / guNairevAsi pUrNazcet, kRtamAtmaprazaMsayA // 1 // yadi guNaiH kevalajJAnAdiniH pUrNo nAsi tarhi zrAtmastutyA kRtam alaM sRtamiti yAvat nirguNAtmanaH kA prazaMsA ? cet yadi guNaiH samyagratnatrayAdirUpaiH pUrNastarhi vAcikAtmaprazaMsayA kRtaM sRtaM zuddhA 8 // 134 // guNAH svata eva prakaTI javantIti / Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_1 299 lambitAhitAya syuH, paraiH svaguNarazmayaH / zraho svayaM gRhItAstu, pAtayanti navodadhau // 2 // svaramaya zrAtmIyaguNarajavaH parairanyaiH zrAlambitAH smaraNacintanena gRhItA hitAya kalyANAya syuH / tu punaH zraho ityAzcarye svaguNAH svayaM gRhItA javodadhau pAtayanti svamukhena svaguNotkarSo na kAryaH / atrArthe ma cikumAraprabandhaH - zrI bharatacatriputro ma cikumAraH ekadA cakriNA sArdhaM zrI yugAdijinaM samavasRtaM vanditumagAt / tatra zrI syAdvAdadharma zrI mArudevamukhAt zrutvA pratibudhya vratamAdade / sthavirANAM puroGgAni ekAdazApi apa - vat / svAminA sArdhaM ciraM vyaharat / zranyadA grISmatApapI mitazcAritrAvaraNa karmodayAditi dadhyau, yataH zrIvIracaritre me - na zrAmANyaguNAnmeru - samajArAn puruSahAn / nirguNo'haM javAkAGkSI, voDhuM prabhurataH param // 1 // kiM tyajAmi vrataM loke, tattyAge lajjyate khalu / labdho vA'yaM mayopAyo, vrataM yena klamo na ca // 2 // zramaNA gavanto'mI, trieka viratAH sadA / astu dakairnirjitasya, tridaekI mama lAgnam // 3 // kezalocAdamI mukAH, kuramuekaH zikhI tvaham / mahAvratadharAzcAmI, syAmaputratattvaham // 4 // niSkiJcanA munayo'mI, nUyAnme mujikAdi tu / zramI vimohA mohena, channasya chatramastu me // 5 // upAna hitAzcAmI, saMcaranti maharSayaH / pAdatrANanimittaM me, javatAmapyupAnahau // 6 // sugandhayo'mI zIlena, durgandhaH zIlatastvaham / saugandhyahetorbhavatu, zrIkha ematilakAdi me // 7 // Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ 300 upadezaprA. // 13 // RECRUAROSARO zramI zuklajaraghasnA, niSkaSAyA maharSayaH / javantu me tu vAsAMsi, kASAyANi kaSAyiNaH // 7 // taMja. tyajantyamI jalAramnaM, bahujIvopamardakam / snAnaM pAnaM ca payasA, mitena navatAcca me // e|| evaM vikaTapya svadhiyA, liGganirvAhahetave / pArivAjyaM pratyapAdi, marIciH kleshkaatrH||10|| tAdRgveSaM ca taM dRSTvA-'pRcadhamaM jno'khilH| sAdhudharma samAcakhyau, so'pi teSAM jinoditam // 11 // sarveSAM janAnAM puraH sa dharmadezanAM tanoti / tadA janAsta paprabuH-tvaM kiM svayameta mArga nAcarasi ?' zrutvA sa prAha-'taM merulAraM voDhuM nAhamIzo'smi' iti sa tAn zazaMsa / punaH sa dharmAkhyAnapratibujhAn navyAnupasthitAn ziSyAn svAminaH samarpayAmAsa / ityAcAro marIciH svAminA saha vijahAra / svAmI punarvinItAyAM puri samavAsAparSIt / tatra pratuM praNamya paratena pRSTo lAvyarhaccakravartyAdisvarUpaM pranurjagau / punaH panca-'kiM kazcidiha parSadi atra jaratakSetre tvamiva jino jAvI ? / svAmyA-31 khyat-"ayaM tava sUnumarIcizvaramatIrthakRdhIranAmA iha jarate jAvI, Adyo vAsudevo jAvI, videhe cakrI jAvI c"| tacchutvA bharato marIciM pradakSiNIkRtya vanditvaivamavocat-'tava pArivAjyaM na vandhaM kiM tu tvaM jAvyarhannasi, tena vandyase' ityAdi sarva jinoditaM kathitavAn / tataHtadAkArya marIcistri-rAsphovya tripuTIM mudA / ityuvAcoccakairviSNu-viSyAmi yadAdimaH // 1 // mUkAnagaryA me cakravartitvaM ca javiSyati / jAvyahaM caramazcAIn , paryAptamapareNa me // 2 // HORROR // 13 // 2010 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30/ zrAdyo'haM vAsudevAnAM, pitA me cakravartinAm / pitAmahastIrthakRtA-maho me kukhamuttamam // 3 // ___ ityAtmaprazaMsAM cakAra, tena nIcagotrakarmopArjitam / anyadA tasya zarIre vyaadhirutpnnH| sAdhunirapATyamAno glAna evaM dadhyau-"aho zramI sAdhavo nirdAkSiNyAH, mama pAlanaM dUre'stu, paraM dRSTyA dinte'pi na / yahA muzcintitamidaM mayA svatanorapi paricaryA na kurvanti tarhi bhraSTasya mama kathaM kuryuH| ato vyAdhiSu gateSu ziSyamekaM kariSyAmi" evaM dhyAyanmarIciH paTurajavat / anyadA'sya kapilaH kulaputrako mikhitaH, tatpura zrArhantaM dharma dharmArthI sa jJApitastena / tataH kapilo'bravIt-kiM vanmArge| 6 dharmo na vidyate ?' / tataH jinadharmAlasaM jJAtvA, ziSyaminchan sa taM jagau / mArge jaine'pi dharmo'sti, mama mArge'pi vidyate // 1 // taliSyaH kapilo'thAt , mithyaadhrmopdeshnaat| marIcirapyabdhikoTI-koTIsaMsAramArjayat // 2 // marIcistadanAlocya, vihitAnazano mRtaH / brahmaloke dazodanvatpramitAyuH suro'navat // 3 // ziSyAn vidhAyAsUryAdIn , svAcArAnupadizya ca / vipadya ca brahmaloke, kapilo'pyamaro'javat // 5 // sa prAgjanmAvadhe tvA, mohAdajyetya jUtale / svayaM kRtaM sAyamata-mAsUryAdInabodhayat // 5 // tadAnAyAdatra sAyaM, prAvartata ca darzanam / sukhasAdhye hyanuSThAne, prAyo lokaH pravartate // 6 // paJcaviMzatitattvajJo, modaM prAmoti nizcitam / kriyAM karotu vA mA vA, jJAnavAdimataM hydH||7|| 2010 For Private & Personal use only Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. staMja. 12 // 136 // 302 atra bahu vaktavyamasti, tattu taccaritrato jJeyam , atrAtmaprazaMsA na kaaryetyupdeshH| AtmaprazaMsAkaraNAnmarIci-nIcAkhyagotraM samupAyaM karma / utsUtravAkyAdhi javAnasaGkhyAn, bajrAma navyairna tathA vidheyam // 1 // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau pAviMze stamne ekaviMzatyadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 331 // // atha chAviMzatyadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 325 // atha tattvadRSTimAharUpe rUpavatI dRSTi-dRSTvA rUpaM vimuhyati / maGgatyAtmani nIrUpe, tattvadRSTistvarUpiNI // 1 // rUpavatI pujalasvarUpagrAhiNI dRSTiH cakSuH rUpaM zvetAdinedaM dRSTvA rUpe varNAdau vimuhyati / tu punaH arUpiNI rUparahitA dRgjJAnarUpA AtmacaitanyazaktiladANA tattvadRSTiH nIrUpe nirgatamUrtadharmaNi zrAtmani 8 AtmasvarUpe majati magnatAM prApnoti, ato'nAdikAlInaM vAhyadRSTitvaM vihAya svarUpopayoge dRSTiH kaaryaa| grAmArAmAdi mohAya, yadRSTaM bAhyayA dRzA / tattvadRSTyA tadevAnta-nItaM vairAgyasampade // 5 // bAhyadRSTyA yaddhAmArAmAdi dRSTaM mohAya syAt asaMyamavRdhye syAt tadeva grAmAdikaM tattvadRSTyA svapa-18 // 136 // ___JainEducation international 2010 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RRRRRR 303 rajedakRtrimAkRtrimadRzA'ntarAtmopayogamadhye nItaM prApitaM vairAgyasampade vairAgyasampattyarthe syAt atrArthe / jJAtaM cedamda ege AyariyA nANacaraNappahANA suarahassapAragA tAragA javajIvANaM aNegasamaNagaNaparivumA gAmA-14 TANugAmaM viharaMtA vAyaNAIhiM samaNasaMgha bohaMtA paMcasamiitiguttijuttA aNiccAinAviyasavasaMjogA pattA egaM vaNaM aNegalayAisa nIlaM nIlAjAsaM samaNigaNanivAsaM / ta vaNassa pupphapattaphalalanciM pAsiUNaM | niggaMthANaM vayaMti-"jo no niggaMthA! pAsaha ee pattA pupphA gunA gummA phalA je ceyaNalarakaNANaM-15 tasatti zrAvariUNa nANAvaraNacarittamohamincattamohAMtarAudaeNaM dANahINaM egiMdiyanAvamApannA kaMpaMtA balahayA muhiyA attANA asaraNA jammaNamaraNAvagADhA "aho aNukaMpAjuggA ee / ko esiM annu| kaMpaM kuNai maNavayaNanayaNavigattANaM ?" / iya jaNikaNa jaNiyasaMvegA calaMti puraU tAva pattaM mahAnayaraM 8 aNegagIyavAiyaraveNaM vivAhAikasaveNaM devalogarUvaM ramaNi pirikaUNa AyariGa samaNasaMghaM jaNa "jo jo niggaMthA ! aU eyammi payare mohadhAmI nivamiyA, teNa ee kahaMti logA unmulaMti janahA vigattA appANaM na julAi zca paveso, lohapAsabaJjA logA aNukaMpaNikA, mohasurAmattA no uvaesa-18 juttA, agge niggalaha" / tA sAhavo naNaMti-"cAru kahiyaM" iccAisuhajogaparA vidaraz / te eM AyasuhadighyiANaM gAmanagarAi veraggakAraNaM havai / ityanvayadRSTAntamuktvA vyatirekasaMbandhamAha 2010_1K For Private & Personal use only Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 137 // 2010_ 304 kasmiMzci guruniH svAyuH paryantamavagamya kazcit ziSyaH sthUlasAmAcArIhaH sUripade sthApitaH / tataH prAptapratiSThaH sa zrAgamAdizAstrAdhyayane pramAdyabhUt / tato'nadhigatazrutArtho'pi gurumahimnA sarvatra khyAtiM prAptavAn / zranyadA viharan pRthvItilakapure prApa / zrAH prauDhapravezena mahotsavo vyadhIyata tathA yathA tasya nRzaM mahimAprasiddhirabhUt zAsanonnatizca / tatra pure prAgjainAcAryaiH paravAdino nRpasane'nekazaH parAbhUtAH, te ca tadAnIM putrastasyAcAryasya tathAvidhAmunnatiM vIdaya IrSyAlayaH prAg jitatvena punaH svamahattva tijIravastasya zAstraparijJAnaparIkSAM cikIrSavaH svavargIyamevaikaM zrAddhaM tasya pArzve praiSuH / sa ca vidhivaGguruM sevamAno'nyadA'prAkSIt - " jagavan ! pujalasya katIndriyANi?" iti / tataH sa | sUristattvadRSTivikalazciraM vimRSya prAk kvacit zrutaM pujalaH samayena lokAntaM yAvadyAtItyasmArSIt, tatazca paJcendriyaM vinA kathametAvatI zaktiH ? iti svahRdi nirdhArya taM smAha - " ja ! puphala: paJcendriyaH" iti / tataH svasamaye'pyetasya parijJAnaM nAsti parasamayAdiparijJAnaM punaH kvetyevaM vicArya labdhatajjJAnapAraistairvAdinirnRpasane parA bahUnAM dharmahAnizca jaataa| saGkhena sa dUrataraM vihAritaH / evaM | vidhAstattvavikalA grAmArAmopAzrayazrAsaGghAdiSu magnA upadezaparA api tAddajJAnavikalatvAtsUtramapi prarUpayanti iti svAzritAn javAbdhau pratyuta maktayanti / yataH jaM jaya zragIyattho, jaM ca chAgIya nissi hoi / vaTTAvei ya ga ta saMsArikha hoi // 1 // staMca. 12 | // 137 // Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 305 tattvadRSTivikasasyAbahuzrutasya dharmadezanAM kartuM na kahapate iti // niSpAditA tattvavicAradRk zujA, yaiste na rajyanti vinAvavastuSu / muhyanti naivopavane'pyupAzraye, te sAdhavaH syu vi tattvadRSTayaH // 1 // sopayogitvAt punaH prabandho'yaM likhitH|| ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttau pAviMze stamle dhAviMzatyuttaratrizatatamaM vyAkhyAnam 325 // trayoviMzatyuttara trizatatamaM vyAkhyAnam 353 // atha saMpaghinazvaratAmAhasampatsvasthiratAM jJAtvA, putradArahayAdiSu / jUmipAlaH prabudgho prAk, zAstrajJoktasunApitaiH // 1 // spaSTaH / atrArthasamarthanAya jJAtaM cedampRthvIpure jUmipAlAhvo jUpo'jani / tatpura ekaH zAstrajJavipra ekasyAM vezyAyAM rakto'jUt / ekadA kaumudyutsave rAjapatnI sAlaGkArA rathArUDhA vrajati sma / sA vezyA rAjapatnIkaeugatahAramavedaya mohitA taM zAstrajJamAha-"he prANeza! yadi mattanusaukhyAnunavelA tava syAttadA rAzIsatkahAraM cauryavRttyA hai JainEducation International 2010 For Private & Personal use only Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 138 // 2010_ 306 samAnaya / yadIcchedipulAM prItimiti zrutvA so'pi strIparAdhIno viSayaniduH taskara kriyayA rAjasaudhe gatavAn / nRpaM jAgrataM vIkSya prannaM nRpapazyaGkAdhojAge gatvA sthitaH / tadA nRpeNa gardagareNaikasya kAvyasya trINi padAni nUtanAni racitAni caturthapadaM kathamapi tatra na sametaM tena punaH punastAnyeva smarati, tathAhi "cetoharA yuvatayaH svajanAnukUlAH, sadvAndhavAH praNayantra girazca nRtyAH / garjanti danti nivahAstaralAsturaGgAH," iti trINi padAni punaH punaH samuccArayantaM jJAtvA sa zAstrajJazcaturthapadamapUrayat, tathAhi" saMmIlane nayanayorna hi kiJcidasti // 1 // " iti zrutvA sahasA cakito dadhyau - "aho ! yAmikAn vipratArya matsadmani ka Agato vidyate ? | devo mAnavo dAnavo vA prakaTIjavatu" / tataH sa vepamAnadehaH prakaTIbhUya jagau - "svAmin ! tava garva |haraNArtha caturthapAdapUraNAyAnena nUtanamArgeNa samAyAto'smi " / nRpaH prAha - "satyaM brUhi kimasatyaM brUSe ?" / tataH sa yathA jAtaM jJAtaM prAha / nRpastu hAraM tasmai dattvA gurutvAdavadhyo'yamiti vicArya taM muktavAn / zratha nUpastaddacasA prabuddhaH prajAte zrImatsudharmagurusamAgamanaM kaJcukipuruSAvijJAya harSeNa tatra gatvA zrIguruM natvA dharmadezanAmiti zuzrAva - 1 samAsazcintyaH, svajanA anukUlAH. staMja. 21 // 138 // Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25-031500ra - COUNCCCCCCCCES 307 vAhyadRSTipracAreSu, mukteiSu mhaatmnH| antarevAvajJAsante, sphuTAH sarvAH samRdhyaH // 1 // mahAtmanaH svarUpapararUpannedajJAnapUrvakazukhAtmAnujavalInAH sarvasamRddhyaH sphuTAH prakaTA antareva 3 |svarUpamadhye evAvajAsante, yataH svarUpAnandamayo'haM, nimalAkhaemasarvaprakAzakajJAnavAnaham , incantracayAdi samRghya aupacArikA adayAnantaparyAyasampattyA sampanno'ham , iti svasattAjhAnopayuktasya / svAtmani avatAsante, keSu kIdRzeSu satsu ? vAhyadRSTipracAreSu mujiteSu satsu vAhyA dRSTiH viSayasaMcA-131 rAtmikA tasyA vistArAsteSu rodhiteSu satsu, na hInidhyapracAraizcapalopayogairAtmano'jyantarA'mUrttA karmAvRtA svasattA sampad jJAyate, rodhita vindhiyacApaTye sthirapraguNacetanopayogaiH karmamalapaTalAvaguNimatA'pyAtmasampad jJAyata iti // samAdhinandanaM dhairya-damnoliH samatAzacI / jJAna mahAvimAnaM ca, vAsavazrIriyaM muneH // 5 // | muneH svarUpajJAnAnunavalInasya iyaM vAsavasya zrIH zonA (lakSmIH) vartate---dhyAnadhyAtRdhyeyaikatvena hai nirvikalpAnandarUpaH samAdhiH tadeva nandanaM vanaM, harernandanavanakrImA sukhAyoktA sAdhozca samAdhikrImA 6 sukhAya / muneH dhairya vIryamakampatA audayikanAvanAkubdhatAsavaNaM tadeva damloliH vajram , samataiva 8 zacI svadharmapatnI, jJAnaM sarvAvabodhakaraM tadeva mahAvimAnamityAdisampatparivRto munirvanIva jAsate / _ vistAritakriyAjJAna-carmabatro nivArayan / mohamkhevamahAvRSTiM, cakravartI na kiM muniH // 3 // 25-05 u024/ ___ Jain Education international 2010 For Private Personal use only Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 upadezaprA. saMjJa. 15 // 13 // | spaSTaH / sureSu indha zreSThaH manuSyeSu cakravartI, tayodisaukhyaM munisvajAve'ntataM tarhi anyeSAM kA kathA ? / tathA'rhataH saukhyamapyantarbhavatItyAharatnastriniH pavitrA yA, srototiriva jAhnavI / sidhdhayogasya sA'pyaI-tpadavI na davIyasI // 1 // siddhayogasya aSTAGgayogasAdhanasighasya sAdhoH sA'pi arhatpadavI jJAnAdyanantacatuSTayAtmikA'STaprAtihAryAnvitA jagadharmopakAriNI na davIyasI na dUretyarthaH / kiMjUtA padavI ? triniH ratnaiH pavitrA / keva ? strotoniH pravAhaiH jAhnavI gaGgA zveti trailokyAdbhutaparamArthadAyakatvAdyatizayopetA'rhatpadavI sAdhakapuruSasya yathArthamArgopetasya AsannA zva ityevaM sarvamapyaupAdhikamapahAya svIyaratnatraye sAdhanA vidheyA, yena sarvA rupayo nisspdynte| ityAdidharmavAkyAtprabuddhaH sarvabAhyasampadA kSaNanaGguratAM vijJAya sa rAjA sAdhudharma jagrAha / bAhyAsu sampatsu daNaikanaGgaraM, dhArya svarUpaM khalu cUmipAlavat / svAtmasthitaM vAsavasAvenImajaM, sardhiyuga zeyamidaM sukhaM shulaiH||1|| ztyabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranzravRttau pAviMze stamne trayoviMzatyadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 353 // // 13 // 2012 For paste & Personal use only Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 309 caturviMzatyadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 324 // atha karmavaicitryamAhamuHkhaM prApya na dInaH syAt, sukhaM prApya na vismitaH / jagat karmavipAkasya, jAnan paravazaM muniH||1|| BI muniH tattvarasikaH muHkham asAtAdikaM prApya na dInaH syAt , karaNakAkhe'vicAritaM svarasena bacata tadipAkodaye kA dInatA ? / tathA sukhaM prApya vismito na syAt / kIdRzo muniH? jagat carAcaraM / karmavipAkasya zubhAzujodayasya paravazaM jAnan karmAdhInaM vicinvan iti // 8| yeSAM cUnaGgamAtreNa, jajyante parvatA api / prAptAyAM purdazAyAM te, prApyante kvApi nAzanam // 2 // | M kAkanyAM puryA somazarmA vipraH, tasya putraH kadambo'tizaucavAdI anyabAyAmAtrasparze'pi sacaila snAnaM karoti, loke pAnIyapizAca iti prasigho'bhUt , vastrAJcalasthagitavadananAsikaH sarvatra iMI kurvan / 6 namati, yadA kasyApi vastrAJcalo lagati tadA tasmin deyaM cakAra, tato galatkuSThapratirogaistaH, tata stasya ko'pi sparza na karoti, vaidyo'pi nAmI na vilokayati vyAdhisaGkramanayAt, yata uktam- 13 BI jvaro nagandaraH kuSThaH, kSayazcaiva caturSakaH / ete saMsparzato rogAH, saMkramanti narAnnaram // 1 // tato naSTazaucavAdo'jani, zarIravedanA jAtA / anyadA yatipArzve gataH / yatinA dharmopadezo dade, tataH pRSTaM tena-"yuSmAbhiH snAnaM na kriyate, kutaH zudhivati ?" / yatinA proktam-"zarIramidamazuci vidyate, tasya snAnena kiM bhavati ? manaHzudhireva vIdayate / yataH ROSARSO RECRACCAS* 2010 Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 14 // upadezaprA. hai rasAsRnAMsamedo'sthi-maUzukrAntravarcasAm / azucInAM padaM kAyaH, zucitvaM tasya tat kutaH // 1 // saMja. PI navazrotaHsravaviNa-sarannisyandapichale / dehe'pi zaucasaGkaTapo, mahAmohavijRmnitam // 5 // " / zrutvaitaddadhyau vijaH-"ahaM mudhA zucivAdaM karomi, aho ! eta eva zucayaH, brahmacArI sadA shuciH"| iti dhyAtvA punarvipro guruM smAha-"svAmin ! dehe pussahA vyathA, kSaNamAtramapi ratiM na prApnomi" / hA tadA sUriravocat-"karmaNAM racanAsRSTiH karajapRSThavat viSamA jJeyA / yataHhI jAtikuladehavijJAnAyurvalalogajUtivaiSamyam / dRSTvA kathamiha viSupAmiha saMsAre rativati // 1 // api ca kazcinmuniH ratnatrayIpariNatastIvrakSyopazamo'pUrvakaraNavalenopazamazreNimupAsya cAritrapari-2 gatimArUDhaH sarvazrA mohodayarahitaH ca punaH zrutakevaghyapi juTena karmaNA sattAgatena mohena udayAva-15 sthAyogyajUtena athavA''yuHkarmaprAntakaraNena pratipAtamApanno gaticatuSTaye camati, ato'ho ! muSTena mohenAnantasaMsAro namyate / ataH karmAyattA cetanA na kAryA / punaH karmaNAM vaiSamyaM zRNu-kazcitaGko'pi dANAdacyudayAvahe zujodarke karmaNi nRpaH syAt , nRpazcAzunakarmavipAkodaye raGkaH syAt / yataH purANe-13 yAdRzaM kriyate cittaM, dehinivarNanAdiSu / tAdRzaM kavivannUna, jAyate satataM jane // 1 // ekadA vahuSu brahmAdideveSu militeSu svasvotkarSa jaTpatsu zaninA proktam-"ahaM sarveSu devAdiSu / sukhamuHkhe kartu damaH" / tadezvareNoktam-"jJAsyate tava kRtaM sukhaM duHkhaM c"| evaM procya zamnuH svagRhe // 15 // etya pArvatI prati svaceSTitaM jagau / tataH zamnuH svayaM mahiSarUpaM vibhAya pArvatyA mahipIrUpaM hArayitvAta AUCCCCCCCCCCC 2010 For Private & Personal use only Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 nagarakhAkhe'zucimaye sthitaH / ghAvapi tRtIyadine tasmin vyatIte pArvatIparamezvarau khAsAnnirgatyAgatau zrI svagRhe / tata IzvaraH zanipArce gatvA'vak-"tvadIyA dazA gatA kaTye, tvayA kimapi mukhaM na dattam" 111 zanirjagau-"tvaM kutrAsthAH?" / IzvaraH svasthitiM jagau / tataH zaniH prAha-"ahaM kiM skandhe hanmi ? 4 naiva, kiM tu tAdRzIM dhiyaM dadAmi yathA svayaM muHkhe patati, tvaM tvazucimaye khAle sthitaH ataH paraM kiM8 mukhaM ? / ahaM janecyo phuHkhAdikaM dadAmi tadapi karmaNA preritaH" / tataH zamnurjagau-"satyameva karmakRtaM / sukhaM muHkhaM ca jIvA lajante" / iti mandAdisarvadevaiH kRtakarmadayo nAsti iti pramANIkRtam / ityaadi| 6 karmavipAkasvarUpaM zrIgurumukhAcchrutvA sa vipro dadhyau-"yadi mamApi rogopazAntinavati tadA'hamapi zrIgurusadRzo javAmi" / sAdhuniruktam- "sarvamauSadhaM muktvA tvamekaM namaskAraM sadA gaNya, paemAsI yAvadaparaM dhyAnaM na kAryam" / tatastasya namaskAraM gaNayataH kuSTho gtH| sa suzrAvako jAtaH / sarva dhanaM vyayitvA cAritraM gRhItvA svarga gataH kdmbH|| mithyAtvahetvAdinirAtmanA kRtaM, kRtaM dadAtyera vipAkadAruNam / zrutveti vAcaM hi kadambako hijaH, prApa svarUpaM pravidheyamanyakaiH // 1 // ityandadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttau ghAvize stamne caturviMzatyadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 354 // JainEducation International 2010-05 For Private & Personal use only Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMja.11 312 upadezaprA. paJcaviMzatyadhikatrizatatamaM 355 vyAkhyAnam // atha krmphlmaah||14|| svAtmanocchRkhalenAtaM, tacuktyA karma hIyate / atyatvamaho ekaM, DhaeDhaNarSikumAravat // 1 // spaSTaH / zlokoktajJAtamidamdhanadakRtAyAM dhArikAnagaryA vAsudevo balanapreNa saha rAjyaM kroti| tasya kRSNasya rAjJo DhaeDhaNeti nAmnA 6 devyasti / tasyAH kudisaMnavo DhaeDhaNakumAraH kramAdyauvanaM prAptaH pitrA mahAmahena saundaryAdharIkRtAmarasundarI yasIpaputrikAH prinnaayitH|taaniH sAkaM paJcenjiyasaukhyena vicarati sm| ekadAriSTanemistatra samava-15 sRtH| tapanapAlamukhAcchutvA zrIkRSNaH saparikaraH svAmivandanAya DhaeDhaNakumAreNa saha niryayau / paJca rAja-15 cihnAni vihAya tripradakSiNApUrva svAminaM natvA vinayAvanamradeho jagavataH puro niSasAda / tataH svAmI sarvanASAnugAminI dezanAM vidadhe / tAM zrutvA jAtasaMvego DhaeDhaNo mahAprayatnena pitrorAjJAM khAtvA jagavaDapAnte pravavrAja / zrInemipAdhai grahaNAsevanAzivAyaM zikSyanniti zuzrAva-munInAM SaDbhiH kAraNairAhAro grAhyaH, tathAhibuhaveyaNa 1 veyAvacce 2, saMjama 3 jANa / pANaraskaNacAe 5 / // 11 // riyaM ca visohelaM 6, muMjaz no rUvarasahelaM // 1 // vyAkhyA-dudhedanADedanArthamupalakSaNAt pipAsAvedanAvedanArtha ca 1 / vaiyAvRttyaM dazadhA pratItaM, AARAM SPSAOSLASHESUSKISSESES 2010_01 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 kudAdipImito vaiyAvRttyaM kartuM kSamo na syAditi vaiyAvRttyAya 5 / saMyamaH pratyupekSaNApramArjanAdikhadaNa-18 saMyamapAlanaM yathA syAditi, AhArAdikamantarA hi kancamahAkabAdInAmiva saMyamo uranupAlaH syAt 3 // dhyAnaM sUtrArthAnucintanAdau praNidhAnaM, tadartha jaktapAnaM gaveSayet , kuttRSA vAmasya hi urdhyAnopagatasya |kva sUtrArthadharmacintA ? iti 5 / prANA jIvitaM teSAM rakSaNArtham , avidhinA hi Atmano'pi prANo-18 pakrame hiMsA syAt 5 / IyAM ca gamanamArga vizodhayituM, kudhAtRSAkulasya hi netrAcyAmapazyato mArge jIvAdinirIkSaNaM puSkaram 6 / sAdhurjuJjIta aznIyAt , no rUparasahetoH dehasaundaryakaraNAya jihvendhiyatarpaNAya cetyarthaH // atha yaiH kAraNairjaktAdigrahaNaM na kuryAttAnyAhaahava na jimikA roge 1, mohu~dae 5 sayaNamAilavasagge 3 / pANidayA 4 tavahelaM 5, aMte taNumoyaNavaM ca 6 // 5 // | vyAkhyA-athavA na jimet , ka ? rogo jvarAdirogAjIrNAdyAtaGke 1 / tathA mohasya puruSAdivedalakSaNasyodaye vipAkaprAbaTye 5 / svajanAdInAM mAtRpitRkalatrapranRtInAmupasarge vratamocanAya kRtadivyAdyupapave 3 / tathA prANidayAhetoH varSAdau mahikApkAyajIvaradAyai sUkSmamaNDUkAdisattvAkulAyAM vA nUmau jIvarakSArtham 4 / tapazcaturthAdi tapkSetostannimittam 5 / tathA'nte maraNakAkhe tanumocanArtha hai| saMyamAkSmadehatyAgAyetyarthaH 6 // 400 2010 For Private & Personal use only Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 142 // 2010 314 ityAdi zrImacaiveya nigaditAM zikSAM dhArayan sa DhaNDhaNarSirAsaktyA nirmuktaH jahA vAM tahA kha phAsuyaM ivaM vyacarat / zranyedyuH DhADhasyAntarAyikaM pUrvakRtakarma prakaTIbhUtam tena nikSArthI muniryatra yAti tatra nikSAM na prApnoti / tatastenAyamanigraho gRhItaH - " zrataH paraM yadA'hamAtmasandhyA'nnaM lapsye tadA'haM pAraNakaM kariSye, nAnyathA, anyeSAM munInAM lAjaM na jodaye'ham " / ekadA jagadIzvareNa saha mahyAM viharan dvAravatyAM samAgataH, tatrApi tathaiva sa viSNuputro'pi jaganuruziSyo'pi svargalakSmI jitvarasaMpadi dvArikAyAM puri mahenyAnAM sadaneSu paryaTan kimapi svocitaM jaidayaM na prApa / ekadA'nyo'pi munistena saha gataH kiJcana nAvApa / tato'nyasAdhavaH svAminaM paprakSuH" he jagavan ! zrayaM DhaDhaNarSiH kena karmaNA zrAmagRhe nikSAmapi na prApnoti ? " / svAminA'jANi" zrUyatAmasya pUrvajanmodantaH rAdhApurA grAme parAzaranAmA hijo jajJe rAja niyogI, rAjJA tasya tatra grAme paJcazatahalopari adhikAro dattaH / ekadA kRSIvalAnAM jojane samAgate'pi vRpANAM tRNAdinadaye'pyAgate dudhA - tRSApI kitAn zrAntAn tAn paJcazatamAnuSAn nAmucat uvAca ca - " mama kSetre cApamekaikaM dattvA sarve jojanAdikaM kurvantu" / paratantraistaistat kRtam / etadhinakarmaNA sa vipro bancha:, tato mRtvA nUrijavAn cAntvA kiJcitpuNyaM vidhAya kRSNapalyA DhaNDhaNAyA chAtra putro jAtaH / vairAgyeNa dIkSAmanigrahaM ca gRhItvA nikSArtha yathA yAti tathaiva pUrvakarmataH pratyAyAti paraM kailAsagirito'pi zranantaguNAdhikaM tasya // 142 // Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 315 CCCCCCCCCX sthairyamasti yato zikSAmalajamAnaH sannodhiveja, na cAnyajanAnnininda, kiM tu zradInamAnaso nityama-21 khAjapariSahaM sahamAnaH sarvathA parapujalajanitAnekajIvaghAtAdiniH niSpannAhAradoSAn cintayannanAhA-15 hariNa guNAn dhyAyan mahatIM sakAmanirjarAM cinoti / evaM tasya muneH SaNmAsI vyatItA / tasmin / samaye'rdhacakrI jinavandanAya samAgato dezanAnte evamapRcat-"he lagavan ! zramIpAmaSTAdazasahasrazIlAGgarathArUDhAnAmaSTAdazasahasratapodhanAnAM madhye ko puSkarakArakaH saadhuH?"| trinuvanapatinoditam-18 "sarve'pi munayo puSkarAM kriyAM guNaratnasaMvatsaratapo jinakaTapatulanAM ghAviMzatiparIpahAdinyo'skhalanAM ca kurvanti, paraM sarvenyamtava putro DhADhaNarSirmAyArasAdAraNakRSIvalaH sAmpratamatyutkRSTaH, yo'dInamanasA iyantaM kAlamalAlaparISahaM sahate" / haridadhyau-"aho! dhanyamasya janma jIvitaM ca yasya mudhAvRttiH hai zAsananAyakena trikAlasamastapadArthajJAyakena ghAdazaparSatsamadaM prazaMsitA" / tato harijinaM pratyAha "sa mahAmuniradhunA kutrAsti ? taM namaskaromi" / zrIsarvadarzinoktam- "he mukunda ! sa jihAmitra 5 6) puryA prasthito'sti, sa pure pravizatastava nidAyai namamiliSyati" / tato murAriH zIghaM kRpAnidhi / sidhinikaTIkRtAnekajantuM praNamya purIM pravizan dUrAt kRzagAtraM kahIkRtapAtraM tIrthezavarNitatvAtrinu- hai| vane'pyanIhazaM supAtraM paraMparayA'nAdikAlasazcitakarmadAmUkheSu dattadAtraM taM vIkSyAcintayatkezavaH| "asau DhaeDhaNarSi vI ? kiM vA'nyaH sAdhuH? paraM jinena proktaM pure pravizatastava sa eva miliSyati, 8 ataH sa evAyam , aho pUrva devakumArasamaM rUpamajavat , idAnIM kIDanistejA jAtaH?" / iti JainEducation International 2010 Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 upadezaprA. dhyAtvautsukyena mAdhavaH sindhurAdavatIrya pradakSiNAM dattvA'namat zvAtalamisanmauliH, tato'cyuto ke saMjJa. 15 racitAJjalirnirAbAdhavihAraM pAna, tataH stutiM ckaar||143|| sAdhunAtha ! saphalaH sa vAsaraH, sa kSaNaH kaNakaraH sulkssnnH| yAma eva sa tu sarvasaukhyado, yatra vandanamahastavAnavat // 1 // | ityAdistuti kurvantaM taM niHspRhatvAvihAya sAdhurgati sma / itazcaika ijyo vAtAyanastho dadhyau-13 "aho ! eSa mahAsAdhuH, yo hariNA'vandi" tataH sa ityastaM muni svagRhe nItvA tasmai siMhakesarAnmo-18 6 dakAn dadau, tAnsamAdAya jinacaraNau natvA vyajijJapat-"he prano ! mamAnigrahaH paripUrNo jAtaH / pranurAha-"jo DhaeDhaNa! eSA tava sabdhirnAsti, hariNA praNatastvaM vaNijA pratilAjitaH, zrato viSNo-121 bdhiH" / iti paramAtmavacanaM nizamya hRSTastuSTaH paramaprItijAvaM gato bahumAsaiddhabdhAhAro'pi lolupI-14 tsukyAdidoSaviraktaH paramezvarajaktaH nirIhalaktaH anigrahAsaktaH sa dadhyau-"parajAgyalabdhA zyaM nidA hai tyajanAhI" / tata iSTikApAkasthAne gataH zudhasthamile tAn naGktvA jaGktvA rakSAyAM parikSipannA-18 tmAnaM nindati-"dhigmAmanigrahAnapedAhArAnilASukam, aho ! dhanyaM jinajJAnaM yena mamAnigraho zArahitaH, sUdamedikAM vinA'ntargataM sUdamanAvaM ko vetti ?' / ityAdizukladhyAnArUDho modakacUrNamiSeNa / karmANi sarvANyacUrayat, anantajJAnamApa / tadA devakRtasvarNAbjopari niviSTaH kevalI iti dezanAM vidadhe, svasyAntarAyakarma prakAzitavAn, "jo javyA ! evamantarAyajaM phalaM jJAtvA kenApi kasyApya-16 KIN943 // 2010 Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 317 ADS ASSOSORRANGES5 bAntarAyo na vidheyaH" / tataH zrIjinAntikametya jinaM pradakSiNIkRtya namastIrthAyetyuktvA kevalisanAyAmupaviSTaH / kramAnmuktimApa / iti // dattaM phalaM karmaniratra tagharaM, yattaUyArtha pratikArado'milat / dhyAtvA jinendrasya guNAn sa DhaeDhaNaH, karmANi jitvA samavApa kevalam // 1 // ztyabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttau ghAviMze stamle paJcaviMzatyadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 325 // SaDviMzatyadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 356 // __ atha cittaikAgryamAhataisapAtradharo yAt, rAdhAvedhodyato yathA / kriyAsvananyacittaH syAt , navanItastathA muniH||1|| yathA tailapAtradharo maraNajayajIto'pramattastiSThati tathA muniH svaguNaghAtajItaH saMsAre'pramattastiSThati / / yathA kazcitrAjA kaJcana puruSa lakSaNopetaM vadhAyAnujJApitavAn tadA sajAjanairvijJaptaH- "svAmin ! kSamasvAsyAparAdha, mA mArayainam" / rAjJoktam-"yadA mahatsthAlaM taivapUrNa sarvanagaracatuSpazre'nekanATaka-| vAdyatUryAkule tailabinjumapAtayan sarvato nAmayitvA'trAnayati tadA na mArayAmi, yadi ca tailabinchapAtastadA'sya tatkAlaM prANApahAraH kAryaH / ityukte'pi sa puruSastat svIcakAra, tathaivAnekajanasaMkule CATEGORIES 2010 For Private & Personal use only Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadazaprA. saMja. 15 // 14 // SCENERAL 318 da mArge tailasthAlaM zirasi dhRtvA sopayogo'patitatailabinchaH samAgataH / taghanmuniranekamukhaduHkhavyAkule nave'pi svasikSyarthamapramAdI syAt / punadRSTAntayati-yathA svayaMvare kanyApariNayArtha rAdhAvedhodyataH ? sthiracitto javati tathA muninabajItaH saMsArasaMsaraNaguNAvaraNAdimahAnuHkhAnItaH kriyAsu samitiguptirUpAsvananyacitto navati / yataHzrAmisabukSeNa vaNe, sIheNa ya daaddhckksNghiyaa| taha vi du samAhipattA, saMvarajuttA muNivariMdA // 1 // atra gAthArthasamarthanAya sukozalamunisaMbandhazcAsauayodhyAyAM kIrtidharo rAjA sahadevIpatnIyukto rAjyaM cakre / anyadA sukozale puDhe jAte dIkSA rAjA lalau, sukozalo dezAdhipatyaM cakre / anyadA kIrtidharamunirmadhyAhne jidArtha nagaramadhye pravizan / sahadevyA dRSTaH, dadhyau ca sA-"yadi kadAcit kIrtidharaM pitaraM sukozalo prakSyati tadA dIkSAM gRhI-18 pyatyeva" / evaM dhyAtvA sA taM sevakapArthAt purAvAhiniSkAsayAmAsa / sukozavadhAtrI roditi / sukozalo'vAdIt-"mAtaH! kiM rudyate tvayA?" sA'vak-"tava pitA munistava mAtrA purAbahiH karSitaH" / tadAkarNya sarvA vandituM jUpo yayau / dharma zrutvA papraca-"svAmin ! mahopasarge prApte'pi nimranyA nirjayatvaM kathaM rakSanti ?" / tadA muniH prAha| viSa viSasya vaDazca, vahireva yadauSadham / tatsatyaM navajItAnA-mupasarge'pi yttvjiiH||1|| yathA kazciviSapImito viSasyauSadhaM viSameva karoti, yathA sarpadaSTaH nimbAdicarvaNe na vijeti / / // 144 // 2010_03 Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 25 2010_05 319 athavA kazcidagnidagdhaH punarapi zragnidAhapI kA nivAraNAya punara pritApamaGgIkaroti, tatsatyaM, yat yasmAt javatAnAM munInAmupasarge'pi javasaMcita karmakRpaNAyodyatAnAM na jItiH, upasargairbahukarmarUpaNaM manvAnAH sAdhavo na jayavanto jayanti sAdhyakArya niSpattI sAhAyyakArikAraNatvAt iti // sthairya javajayAdeva, vyavahAre munirbrajet / svAtmArAmasamAdhau tu tadapyantarnimati // 2 // tattvajJAnI javajayAt naraka nigodaduHkhoghegAt vyavahAre eSaNAdikriyApravRttau sthairya vrajet gacchet lajjetetyarthaH / svAtmArAmasamAdhau jJAnAnandAdirUpe tadapi javajayamapi antarmadhye nimajAti layIjavati svata eva vinazyati zrAtmadhyAnalI lAlInAnAM sukhaduHkhasamAvasthAnAM jayAjAva eva javati / vamanAnAM jIvAnAM dharmelA na javati, indriyasukhAsvAdalInA mattA iva nirvivekA bhramanti, duHkhAgninA itastato duHkhApanodArthamane kopAyacintanavyAkulA bhramanti sUkarA zva mahAmohanavAmnodhau, kimanyat, sarvasiddhikaraM zrImadI tarAgavandanAdikamapi na kurvanti, indriyasukhArthaM ca tapaupavAsAdikaSTAnuSThAnamAjanmakRtaM hArayanti, nidAnadoSAnna gaNayanti, mokSaheturUpaM jainazAsanaM devAdisukhaheturUpaM matvA muhyanti, javAndhau matsyA iva jIvA aizvaryAdiSu mithyAvAsitA bhramanti, tato navodvega eva kAryaH, sa evopasargeSu sAhAyyadAyako jJeyaH" / ityAdi zrIgurUpadezAcchrutvA prabuddhaH sukozalo vrataM khalau / | sahadevI tu putraviyogapatidveSAcyAM mRtA vane vyAghrI jAtA / daivAt kIrtidharasukozalamunI tatrAyayatuH | caturmAsI tapazcakratuH / pAraeka dine gahantau tau vyAghyA dRSTau munI tu prANAntopasarga jJAtvA kAyotsarga Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 // 145 // upadezaprA. 4 cakratuH / sukozalamunirvyAcyA nakSyamANaH kSapaka zreSyArUDhaH kevalajJAnamavApya sadyo muktiM yayau / tataH kIrtidharamRSiM jayantI vyAghrI tanmukhe svarNakha citadantAn dRSTvA jAtismRtiM prAptA svapatiM vijJAya prAptapazcAttApA samAdAyAnazanaM sahasrAraM svarge gatA / kIrtidharo'pi zukladhyAne nAjarAmaraM padaM prApeti / labdhopasargo'pi jau na tattvagaM, dA javoghegarataH sukozalaH / taghaddhatArhermuninAvasaGgatai-rdhAryA tathA kIrtidhararSivanmatiH // 1 // ityanda dinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdavRttau dhAviMze stamne SaDviMzatyadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 326 // 2010_05 saptaviMzatyadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 327 // nirvedI jIvo mokSasAdhanodyamavartI lokasaMjJAyAM na muhyati, lokasaMjJA hi dharmasAdhananyAghAtakarI jJeyA'tastyAjyaivetyAha lokamAlambya kartavyaM kRtaM bahunireva cet / tadA mithyAdRzAM dharmo, na tyAjyaH syAtkadAcana // 1 // cet yadi yadbahubhiH kRtaM tatkartavyaM lokamAlambya evaM kriyate tadA mithyAdRzAM dharmaH kadApi na tyAjyaH syAt, tacca bahubhiH kriyamANatvAt / mlechAcArI loko bahutaraH, yataH anAryebhya zrAryAH staMca. 12 // 145 // Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_ 321 stokAH, zrAryenyo jainAH stokAH, jaineSvapi jainapariNativanto'pAH, zrato bahulokAnuyAyinA na javitavyamiti // yo'rthino hi nUyAMso, loke lokottare ca na / stokA hi ratnavaNijaH, stokAzca svAtmasAdhakAH // 2 // loke bAdyapravAhe zreyo'rthino dhanasvajanatanukaTyANArthino nUyAMsaH pracurAH santi ca punarloko ttare'mUrttAtmasvanAvAvirbhAvalakSaNe pravartamAnA na santi dIti nizcitaM ratlavaNijaH stokAH tathA ca svAtmasAdhakA nirAvaraNatva niSpAdakAH stokA iti // trArthe saMbandhazcAsau- sarvatrApyadhigamyante, pApino netare janAH / bhUyAMso vAyasAH santi, stokA yaccApapakSiNaH // 1 // zreSThisenApatisArthavAhadUta dauvArikarAjayuvarAjAmAtyamahAmAtya kiGkaraprabhRtisakalalokasanAthAyAM zrIzrekirAjaparSadi dharmiNaH pApino vA nagare bahava ityekadA dharmAdharmavivAde jAyamAne sarvairapi samAsadbhiH pApino bahavo dharmiNazca svaspA ityanihite sanirbandhaM rAjJA pRSTo'nayo mantrI jayati sma - "he deva ! bahavo dharmiNaH pApinazcApIyAMsaH " / kathametaditi gADhamAgraheNa jaNito mantrI zvetaM zyAmaM ceti caityaghayaM purAdvahiracI karat / tato dharmavadbhirdhavale prAsAde pApavadbhizca zyAmale prAsAde samAgantavyamiti paTaho - ghoSaNAM sakale'pi pure trikacatvararAjamArgamahApathAdiSu zrAnayo mantrI kArayati sma / atha svasvasampa Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. danusAreNa vihitaveSA api paurA dhavalaprAsAdamupeyivAMsaH, pau mAtukhajJAgineyau tu zyAmakhaM prAsAdaM saMja.25 sametau / atha svaparivAraparivRto'nayena mantriNA'nugamyamAno rAjA tatra prAsAdapArve prAptaH sks||146|| mapi pauravarga dhavalaprAsAde vIdayAjASiSTa-"noH paurAH! kathaM sarve'pi yUyaM zvetacaitye praviSTAH?" / atha te'nyadhuH-"he rAjencha ! svasvakulakramAgatAcArakaraNena vayaM samyagdharmiNaH, tenAtra prAsAde sametAH smaH" / "aho ! prANAtipAtamRSAvAdAdattAdAnaparadAragamanadyUtAdisaptavyasanAdyazeSadoSakhanayaH / sarve'pyamI dharmavantaH evaM samIcInamajani vacanamannayasya mantriNa" iti matvA rAjA zyAmaprAsAde prAptaH, tatra mAtulanAgineyau dRSTau pRSTau ca-"kathaM yuvAmatra caitye prAptau ?" / "he svAmin ! zrAvAnyAM purA zrIsudharmasvAmino'nyaNe surAyA mAMsasya ceti pRthak niyamAvaGgIkRtI, tata AvayorniyamanaGgo'jUt, tenAvAM mahApApinau, yato vratalopI mahApApI, ataH kAraNAdAvAmiha prAsAde prvissttau"| hai athavA kathAntare zcamapi zrutaM-yena zrIsudarzanazreSThinA rAjagRhajaneSu arjunamAlikRtopasarganivAraNaM kRtaM sa zreSThI kAryayA saha manasi vicArya zyAmacaitya evaM praviSTaH, tIkSya zreNiko'nayaM prAha zrAbAkhagopAlaprasidhadharmakArakaH yaH, trinuvane'pi yasya dharmakIrtiH, sa kathaM pApaprAsAde pravizati / * svAmin ! yuSmAnistatra gatvA pRcchayate tadA saMzayanivRttivet" / tadA nRpaH saparikarastatra gatvA sukhA-1 // sanAttIrya zreSThinaM papraca-"yUyaM mahAdharmiNo'tra zyAmaprAsAde kathaM praviSTAsa prAha-"svAmin ! |16 // HE zrIvIrasvAmipradarzitazrAvakadharmamapyahaM yathAsthitaM na pAkhayAmi pratyahaM SadAyajIvahiMsakatvena, ato'haM ! ____Jain Education international 2010 Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 323 kathaM dharmI ? iti khokasaMjJAgaDurikapravAhatyAgena ye dharmarasikAH zrAyAH zrIvaizaleyavAkyatanmayAsta di dharmiNaH, paraM ca saMpUrNadharmarasikAstu munaya eva / yataHMI prAptaH SaSThaM guNasthAnaM, navadurgAjillaGghanam / khokasaMjJArato na syAt , munilokottarasthitiH // 1 // I muniH SaSThaM guNasthAnaM sarvaviratilakSaNaM pramattAkhyaM prAptaH punaH khokaiH kRtaM tatkartavyaM gatAnugatika nItiH tatra rato rAgI gRhItagraho na syAt / kiMjUtaM guNasthAnaM ? javaH saMsAraH sa eva argAniviSamapa-18 sAvatastasya khavanam / kiMviziSTo muniH? lokottaramaryAdayA sthitaH, khoko hi viSayotsukaH munistu niSkAmaH, khokaH pujalasampaleSThatvamAnI muniH punAnAdisaMpadA zreSThaH, ataH kiM khokasaMjJayA teSAm / / zrAtmasAkSikasama-sijhau ki lokyaatryaa| tatra prasannacannasya, jaratasya ca nidarzanam // 1 // A khokasaMjJAtyAgena svarUpopayoganogasukhamannA nirgranthA zraudayikamindhiyasukhaM dahyamAnasvagRhaprakA-1 zavanmanyante na sukhamastI"tyAdikaM sadharmakRtsvarUpaM sudarzanamukhAdavagamya gatasaMzayaH zreSThinaM praNamya 2 6 paurasamadaM mahAmahattvaM dattvA'vocat-"aho ! madIyapuraM zreSThaM yatra yuSmAdRzAH puNyapavitrA dharmiNaH18 | santi" / iti stutvA svarAjamandire'gAt / paurA api sudarzanadharma prazaMsantaH svasthAna prApuH iti // SAGAR 2010 Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. khaMja.15 324 khokapravAI pravihAya tattvavit, maunIndhamArgAnunavAjinandakRt / khabdhvA pratiSThA janatAsvagocarAM, zudhAtmadharma vitanoti snmtiH||1|| // 17 // ityabdadinaparimitopadezasAhAkhyAyAmupadezaprAsAdagrandhavRttau pAviMze stamle saptaviMzatyadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 327 // aSTAviMzatyadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 327 // atha catuHsvarUpamAhadharmacakurcataH sarve, devAzcAvadhicakSuSaH / sarvacakSurdharAH sidhAH, sAdhavaH zAstracakSuSaH // 1 // spaSTaH / navaraM sthApAdapaJcatyA yatra zAsyate tabAstraM, na hi jAratarAmAyaNAdaya ihalokazikSArUpAH / zAstravyapadezaM khajante, tathA jainAgamo'pi samyagdRSTipariNatasya zudhavaktureva mokSakAraNaM, mithyAdRSTi8 nopadiSTaM tu navahetureva, yato nandIsUtre-"zccezyaM vAyasaMgaM gaNipigaM sammattapariggahiyaM sammasujhaM & mihattapariggahiyaM mitthsushr"| atra zAstramanekAntamatavyavasthApakavAkyasamUhaM tadeva cakurnetraM yeSAM te iti mazAstracakSuSaH sAdhavo nirgranthAH syuH / atra Aryara kRtasUrisaMbandhazcAyam| dazapure somadevo vijaH, tasya jAryA somA paramAItI, tayorAryarakSito jyeSThaH putraH vitIyaH phahagura 1 aviSayAm. kakakakakakakaka SAGGEDGINGARSASCALASEX // 14 // ___ JainEducation international 2010 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010 05 325 kSitazcAsIt / jyeSThaH sAGgopAGgavedAdizAstrANyadhItya pATakhI puryA tataH svapure pravizan rAjJA gajaskandhe'dhyAropya gRhe sthApitaH sanmAnitazca / zratha gRhAbhyantare jananIM nantuM nRpadattasanmAnAvRto jagAma / 'de putra ! tava svAgataM vartate' ityuktvA maunamAzritA / udAsInAM mAtaraM vIkSyAvocat - "mAtaH ! mAM kiM na jASase / sarvajanapUjyaM sarvazAstratattvajJaM mAM dRSTvA kiM na modase ?" / zrathedaM rupasomA''khyat, kimeniH svAnyanAzakaiH / hiMsopadezakaiH zAkha - radhItairnarakapradaiH // 1 // eteSAM ca prajAve, tvAM ghore duHkhasAgare / patiSyantaM prapazyantyAH syAdAnandaH kathaM mama // 2 // yA dRSTivAdaM paThasi tvaM tadA madAtmA hRSTaH syAt / vinItaH putraH svAmbAM smAd - "taSThAstraM va paThyate ?" / sA''d - "tosakhiputragurvantike" / prajAte'mbAmApRSThatha tamadhye tuM cacAla / itazca tatpituH mitraM dija | AryarakSita milanAya sArdhA navekSuyaSTI rAdAyAgAt / sa dijaH premNA samAvizya taM prAha - " tvannimittaM | mayA''nItA isukhatA imA gRhANa " / so'vAdIt - "ikusandoho manmAturdIyatAm, zrahaM tu kArye gachAmi " / tena dvijena tA ikuyaSTI stadambAyai dattvA tadvRttaM kathitam / tadA jananyA dhyAtaM - " nUnama| nena zakunena sUcitaM yadasau sAdhikanavapUrvANi paThiSyati" / zradhAryarakSitaH svayaM guruvandanakriyAmajAnan DhakurazrAyena saha yayau, zrAddhAnurUpavidhinA guruM praNamya sthitaH / tadA zrAddho guruM prati dvijajAtikulAdikaM prAha / caturdazAnAM savidyA - sthAnAnAmeSa pAragaH / prAvezi pattane rAjJA, gajArUDho gate'hani // 1 // Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamA. // 148 // 2010_05 326 ArakSito guruM smAha 1 // tuM dRSTavAdaM hi pUjyAnamazizriyam / tattadadhyApanenoccaiH prasAdaH kriyatAM mayi // tacchrutvA sUrayo'pyUcuH, yadyevaM tat parivraja / krameNa dRSTivAdaM te, pAThayAmo yathA vayam // 2 // tato dIkSAmaGgIkRtya smAha id sthitaM hi mAM rAjA, svajanAH pUrjanAstathA / dIkSAtaH pAtayiSyanti, prasahyApyanurAgataH // 1 // tacchrutvA te sagavAstaM lAtvA'nyatra yayuH / idaM ziSyacauryamAdyaM zrI vIrazAsane'nUt / tatastosa liputrapArzve yAvanmitaM dRSTivAdamabhUt tAvanmitaM sarvaM jagrAha / tataH zrIvajrasvAmyantike paThanAyAcalat / mArgagrAme zrI guptasUrIzaM sa nanAma / taM sarvaguNADhyaM vIdayopalakSya sUrIzA AliliGgaH, pramo| dAccaivamUcire kiM cAdyAnazanaM kartu - milAmi svaspajIvitaH / tatastvAM prArthaye vatsa, java niryAmako mama // 1 // tena tadaGgIkRtaM / tataste'nazanaM vidhAyeti taM smAduH ekatropAzraye vajra -- svAminA saha no vaseH / kiM tu sthitvA paratra tvaM, paThestasyAntike zrutam // 1 // vajreNa sArdhaM hi yaH sopakramajIvitaH / ekAmapi nizAM nUnaM, tena sAkaM mriyeta saH // 2 // tadacaH pratipadyAtha tAnniryAmya somasUrvajrayutAM purImAgAt, tAM ca nizAM badistasthau / tAtrimAnte vajrasUriramuM svamamaikSata -- matpAtrasthaM sAvazeSaM payaH ko'pyatithiH papau / athAryarakSito vajrasUriM staMca. 12 // 148 // Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 327 prajAte natvA sthitaH / tadA svAgatamAlaya pRSTaH-"ka pratiznaye sthito'si !" / so'vag-"bahiH / sthito'smi / tato vajrastamanyadhAt-"he somasUH! tosaliputra ziSya ! bahiH sthitastvaM kathaM | paviSyasi / ol so'vAdInanaguptAha-sUrInjasyAnuzAsanAt / svAminnahamito jinna-mupAzrayamupAzrayam // 1 // dattvopayogaM vajro'pi, tannimittaM vijJAvya ca / proce yuktamidaM proktaM, taiH pUjyairjJAnasAgaraiH // 5 // tataH zrIvajrasUristaM pUrvavAcanAM dadAti / tato'penApi kAkhena, nava pUrvANyadhItya tam / dazamaM pUrvamadhyetuM, pravRttaM gururityavak // 1 // IMI pUrvasya dazamasyAtha, yamakAni paTha drutam / tataH paThitumAreje, viSamAeyapi tAni sH||2|| IPI stazcAryarakSitaviyogAditau pitarau tamAhAtuM phaTgurahitaM preSayAmAsatuH / anujo'pi tatrAgatyAgraja | 15 mAha-"tvaM svakuTuMmbaM pratibodhaya, mayA saha tatrAgaDa, mamApi tvadIkSAM prayaccha" / tato'nujaM dIkSayitvA zrIvajaM vyajijJapat-"svAmin ! ahaM pitroH pratibodhArtha svapure gahAmi" / tato'vAdItsvAmIP"he vatsa ! tvaM paTha, mA vraja" / yamakainirvieNaH sa punargurumapRchat-"kiyanmAtraM mayA dazamapUrvama-17 dhItaM ?" / tataH smitvA sUriravadat-"he vatsa! bindumAtraM dazamapUrvasya tvayA''dAyi zeSaM tu jldheH|| samaM, kiM viSIdasi tvaM ? sodyamo'si, sudhIrasi, tadasya tvaritaM pAraM tvaM lapsyase" / zcamadhyetumutsAhi SSSSSSSSSS 2010_051 Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 upadezaprA.[to'pi punaH punaH svAnujena saha gurvantikaM gatvA ityuvAca-"asau manAsA mAmAhAtumihAyaco, stana. 15 tadAdizata mAM pUjyAH!" / tataH zrutopayogaH svAminA dattaH / ytH||14|| II nAgantA'sau gataH sadyaH, svarUpamAyurmamApi ca / tadetaddazamaM pUrva, mayi sthAsyati nizcitam // 1 // IPL jJAtvetyanumato gantuM, zrIvajeNAryaraditaH / puraM dazapuraM phaTagu-rahitena samaM yayau // 5 // tatra dharmadezanAM dattvA svakaTambaM prabodhayAmAsa / napaH samyaktvaM prApaanyadA saudharmenjaH zrImahA| videhe zrIsImandharajinaM praNamya sUdAnigodasvarUpaM zrutvA pAca-"svAmin ! jaratakSetre ko'pi tAdRzaH18 sUkSmanigodasvarUpakathako'sti ?" / pranuNoktaM-"zrIzrAyarahito'sti / tata indhastatrAgatya sUri natvA yathArtha vastusvarUpaM nigodAdInAM zrutvA hRSTaH svarga jagAma / tataH zrImAryarakSitasvAmI pRSaka hai pRthak caturo'nuyogAnasthApayat / tato'nazanena divaM prApeti // muktvA navoDhAM ratisaukhyamAzrayAM, nautanyazAstrArthagrahodyame rataH / devendhavandyo gururAyarahito, jAtastathA'nyairapi jaavymngginiH||1|| ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttau pAviMze stamle'STAviMzatyadhikatrizatatama vyAkhyAnam 350 // ram PROCESUSHOSHUSUSANG SHOCHSCHUSS // 14 // 2010_0 For Private & Personal use only Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka ekonatriMzadadhikatrizatatamaM 3zae vyAkhyAnam // atha mULasvarUpamAha___ mUrtAvannadhiyAM sarva, jagadeva parigrahaH / mUThayA rahitAnAM tu, jagadevAparigrahaH // 1 // PI mUrtayA unnA zrAjAditA dhIryeSAM teSAM mUrnAmagnAnAM svakIyatayA'prAptamapi sarva jagat parigraha eva, ta tasya svAmitvanogitvasukhabuH samanvitatvAt / tu punarmUrnayA rahitAnAM ninnatvAgrAhyatvena tyAgavatAM jagadeva na parigrahaH / na hi jIvapujakhayorekakSetrAvagAhitA parigrahaH, kiM tu cetanA tajAgaSapariNatiPAvatI yadA navati tadaiva sA parigrahatvaM prAmoti, tattyAge ca zramaNaguNa zrAvirjavati / atrArthe saMyata munisambandhaH, sa cAyamII kAmpiThyapurezaH saMjayAkhyanRpaH ekadA mRgayAyAM nirgataH mAMsAsvAdalubdho'zvArUDhasvastAnmRgAn vadhArthamanudhAvitaH / tatra vanaikapradeze'nagAra eko dharmadhyAnaM dhyAyati, tanmuneH pArthamAgatAnmRgAn hinti / atha rAjA tatra munidarzane jAte sati jItaH sAdhuM praNamya vakti-"jagavan ! atra mRgavadhe mamA parAdhaM kSamasva" / aba maunena sa dhyAnamAzrito rAjAnaM na prativakti, tato nRpo nayatrasto'bhUt yathA 51 na jJAyate kimayaM krudhaH kariSyati / iti trastaH punaH proce-"saMjayanAmAI rAjAsmi, tasmAnmAM saMjAya, tvaM tu yastejasA narakoTisamUhaM daheH" / khaM tenoke munirAha- "he pArthiva! ajayaM tava, na tu ___JainEducation International 2010 Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 40 upadezaprA. ko'pi tvAM dahati" / samAzvAsyopadizati-"anitye jIvakhoke kiM hiMsAyAM prasAsi ? naraka-stana. 35 heturiyaM kartuM nocitA, yathA tava mRtyunaya tathA'nyeSAmapIti parakhokahitaM kArya kuru / tathA ca dArAH | 18 sutA dehazca jIvantamanujIvanti tadarjitavittAyupanogena, mRtaM tu nAnuvrajanti, te punaH kathaM sahAyAH18 dasyuH ? ityataH kRtaghneSu nAsthA kAryA, sarvamapi parigrahaM vimucya tapo'GgIkuru" / ityAdidharma zrutvA rAjya meM * tyaktvA gardanAkhermuneH samIpe pravrajyAM prApya sAmAcArItaH apratibaddhatayA viharan kazcitsannivezama-2 5 gAt / tatraikaH kazcinmuniH vaimAnikAcyutvA'tra kSatriyanRpo jAtaH kuto'pi nimittAjAtismRtyA viraktaH 8 pravrajya viharan taM saMyatamuni vIkSya tatparIkSArthamidamAcakhyau-"kiM nAma ? kiM gotraM ? kasmA arthAya / prabajitaH / iti zrutvA saMyata uvAca-"saMjaya ityAlA mama, gautamagotro'haM, gardanAlinAmAcArya jIvaghAtAnnivartito'haM, tannivRttau ca tairmuktirUpaM phalaM darzitaM, tatastadartha prabajito'smi" / punaH kSatri6) yamunistazuNAkRSTacetA apRSTo'pIdamAha-"kriyAdivAdinaH sarve ekAMzagrahaNena na yathArtha vastusvarUpaka-14 khanAM kurvanti, tato'satmarUpaNAM hitvA sadharmazIlanaM navatA kAryam / api ca| prigrhgrhaaveshaa-durjaassitrjkiraaH| zrUyante vikRtAH kiM na, pralApA khiGginAmapi // 1 // | siGginAmapi jainaveSavimambakAnAmapi prakhApA asaMbaddhavacanavyUhAH kiM na zrUyante ? api tu zrUyanta / eva / parigraha eva grahastasyAvezAt / pralApAH kathaMjUtAH? vikRtA vikAramayAH, tathA utsUtravacanara GROSSESSES 2010_012 www. a libraryong Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 331 hai jo'vgussmitaaH| evaM hi pariprahAnikhASamannA jJAnapUjanAdyupadezena parigrahamelanAsaktA utsUtraM vadanti / punaH kSatriyamunireva saMjayamuni mahApuruSadRSTAntaiH sthirIkartumAha zrIsUtre uttarAdhyayane 10 181 evaM puSpapayaM socA, avadhammovasohikaM / jaraho'vi nAradaM vAsaM, ciccA kAmAi pathae // 1 // 1. ityAdi zeyam / evaM jaratAdimahAbalamunIna yAvat mahApuruSodantainipUrvikA kriyA phalavatI / ni:parigrahiNAmityupadizya punaH prAha-"yathA zrIjaratAdiniH zrIsyAghAdatattvaM samAzritaM tathA tvayA-13 pyatraiva nizcakhaM ceto vidheym"| iti zrutvA saMjayarSiSTazciraM vihRtya prAptakevalaH simaH iti / tyaktvA mamatvaM mRgayAM ca saMjayaH, sakRSacaH kSatriyasAdhunoditam / zrutvA vizeSaM caraNAdaro'navat , viniranyairapi tavidheyam // 1 // ityandadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagramyavRttI dhAviMze stamne ekonatriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 32 // triMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 330 // athAnujavanAvamAhavyApAraH sarvazAstrANAM, dikapradarzana eva hi / pAraM tu prApayatyeko-'nunnavo javavAridheH // 1 // ___JainEducation International 2010_05 For Private & Personal use only www.sainelibrary.org Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** 332 upadezapA. | sarvazAstrANAmanuyogakathAnAM ca vyApAra udyamo'nyAsa iti yAvat dikpradarzana eva, yathA hi pazri- tana. | kasya mArgadarzako mArga darzayati paraM puraprAptistu svacaGkamaNenaiva, evaM zAstrAcyAsaH tttvsaadhnvidhi||15|| darzakaH, punarnavasamughasya pAraM tu eko'nujava eva prApayati nAnyaH, zrIsugamAMgAdiSu adhyAtmajAvena || siddhirityuktatvAt , tena sazurucaraNacaMcarIkairAtmasvarUpanAsanatanmayatvaM niSpAdyam / atrArthe AjI-II dUrIvaJcakavaNijaH saMbandho'yam1 kvApi nagara eko vaNik, sa ca haTTasthitaH prativAsaraM vyApAra cakre / anyadA'tyartha sarakhA''jIryekA tasyApaNe rUpakaghayamAdAya karpAsArthamupAgamat / karpAso'dhunA mo'stItyuktvA sa naigama ekarUpakasya | 15| karpAsaM tolayitvA tasyai dadau / sA tu sarasA virarpaNAt ghayo rUpakayormama karpAso datta iti jJAtvA ra tamAdAya zIghraM yayau / zratha sa vaNig dadhyau-"rUpako'yameko mayA mudhA lene, tadadyainamupajuLe" / iti dhyAtvA rUpakasya ghRtakhaemazarkarAgodhumAdikaM lAtvA gRhe preSIt , jAryayA ghRtapUrAnacIkarat / / tayA ca ghRtapUreSu kRteSu tajAmAtA mitrayutaH kenacitkAryeNa purAntarAdAgataH / tataH sA hRSTA taighRtapUraiH || samitraM tamanojayat / yataH strINAM jAmAtA'tIva vajaH / tasmin gate ca sa vaNig jojanAya gRhaM // 11 // gtH| svAnAvikaMjavIkSya kAminI papraca-"he nitambini ! kuto nAdya ghRtapUrAstvayA kRtAH || ramaNI jagAda-"svAmin ! te tu kRtAH, paraM satpAtre nihitAH, yataH horror USASURA 2010 LOL For Private & Personal use only Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 333 kiMtu hetoH kuto'pyatrA-yAto'smaguhituH ptiH| samitro ghRtapUraistai-ojito gamanotsukaH // 1 // " tannizamyotpannaviSAdo dadhyau-"mayA parArthamAjIrI varAkI vRthA vaJcitA, tavipratAraNAt pApaM ! * mayaiva varSa, ghRtapUrAstu anyairjagdhAH / yataHBI pApaM hi kriyate mUDhaiH, strIputrAdikRte nRzam / vipAko'sya tu kAkhena, svayamevopajujyate // 1 // "8 5] iti dhyAtvA bAhyajUmau gatvA dehacintAM vidhAya sUryatApataptastarostakhe vizazrAma, tadaikaM sAdhu hai nikSAyai yAntaM vIdayaivaM smAha-"jagavan ! ehi, vizramya kSaNaM maghArtA zRNu" / munirjJAnI jagau"svakArye mayA drutaM gamyaM, tato nAhaM sthaasyaamytr"| vaNik proce'nyakAryeNA-pyArya kiM ko'pi galati / yannavaniH svakAryeNa, mayA gamyamitIritam // 1 // | uvAca muniranyArthe, klizyante bahavo janAH / nAryAdyartha vizyamAnaH, tvamevAtra nidarzanam // 2 // ityekena vAkyena sa budhaH sAdhuM prAha-"svAmin ! yUyaM tapaHpAraNAdikRtyaM kuruta, pazcAdahaM same-| pyAmi" / tato munirnirdoSAhAreNa dehanATakaM dattvA svAdhyAyaM vyadhAt / tadA sa tadantike gatvA dharmamazrauSIt atIndhiyaM paraM brahma, vizudhAnuna vinA / zAstrayuktizatenApi, na gamyaM yaddhA jaguH // 1 // JainEducation International 2010 For Private & Personal use only Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 12 upadezaprA. vijJA iti prAhuH zAstrANAM yuktayasteSAM zatenApi anekAgamarahasyAvabodhenApi nirmalAnunavama IntareNa indhiyajJAnenAgamyaM paramutkRSTaM brahma caitanyaM na jJAtuM zakyam / Is na suSuptiramohatvA-nApi ca svApajAgarau / kapanAziTpavizrAnteH, turyaivAnunave dazA // 3 // dazAzcatasraH, tatra bahuzayanarUpA mithyAtvasthAnAM, zayanAvasthA samyagdRzAM, jAgarA'pramattamunInAM, 8 turyA cottarottarA sayogikevatinAM / punargranthAntare suSuptistIvanijAghUrNitacetasAM, sA'nujavaSato na hai| navet , kasmAt ? anujave moharahitatvAt , tathA svApadazA jAgarA'pi ca na, etaddazAkSyaM kahapano-2 petam , anujave kaTapanA vikaTapavatI cetanA tasyAH ziTapaM vijJAnaM tasya vizrAntirajAvaH tasyAH, ataH 8 saMpUrNanayapade'nunave turyA eva dazA vaacyaa| hai ityAdizrIgurUpadezAtprabujho vaNig guruM smAha- "he vino! bandhUnApRcchaya dIkSAyai yAvadahamAyAmi tAvatpUjyairiha stheyam" ityuktvA gRhe gatvA svajanAn jAyAM ceti jagAda-"haTTavyApArAbAjaH svarUpa eva banyate, to videzavANijyaM prAjyavAnArthe'haM kariSye / sArthavAhI pAvatra vidyete, tatraikaH svadhana I dattvA IpsitaM puraM nayati upArjitavittamadhyAcca svayaM lAgaM na gRhNAti, vitIyastu nijaM vittaM naiva pradatte, IP sevitaH san pUrvArjitaM sakalaM lumpati / tasmAdhyamAdizata kena sArthanAyena sAkamahaM brajAmi" || 5 // 13 // H| svajanAH procuH-"javAn prathamena sAkaM yAtu" / tataH sa bandhuni?taM tatrodhAne yayau / ARASAA*SASASLACIAL 2010 XI For Private & Personal use only Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 335 RSS ROGRAMMEROCES sArthavAhaH kvAsti ? iti taiH pRSTaH sa evamavocat-"vRkSAdhaH sthitaH sidhipuryAH sArthavAhaH, eSa 8 sAdhunijaM dharmadhanaM dattvA pratyahaM vyApAra kArayati, svopArjitamadhye'zamAtraM na kadApi gRhNAti, tadanena saha muktipurIM kAmitAM yAsyAmi / anyaH sArthapastu jAyAdisvajanAtmako vijJeyaH, sa hi prAcyaM dharmadhanaM sarva hanti, navaM ca na datte / kiM ca yuSmAbhireva sAnandaM proktaM yadAyena saha vraja tasmAdvandhusaMbandhaM muktvA enaM sAdhumahaM shryaami"| ityudIrya sa vaNigmunipArthe, vandhumohamapahAya mahAtmA / prApa sAnulavadharmamudAraM, saukhyamatra ca paratra ca kheje // 1 // ztyavdadinaparimitopadezasAhAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau pArvize stamne triMzadadhikatrizatatama vyAkhyAnam 330 // samApto'yaM dvAviMzaH stamlaH 5 2016 For Private & Personal use only Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 13 // 336 saMja.3 ||ath trayoviMzaH stmnH23|| ekatriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 331 // zratha yogatrayamAhamanovAkkAyayogAnAM, cApaTyaM mukhadaM matam / tattyAgAnmokSyogAnAM, prAptiH syAujjitAdivat // 1 // spaSTaH / atrArthe sabandhazcAyamnandipure ratnazekharo rUpaH / ratnamatyAdyAH patnyo'javan / tayorapatyAni mRtavatsAdoSeNa na jIvanti / anekairupAyairanyadA putro jAtaH, so'pi mRtaH iti kRtvA utkaraTikAyAmujjitaH, daivavazAnna mRtaH, punaH pazcAdahItaH, tasyotikumAra iti nAma sthApitaM / yauvanaM prAptaH, paraM manasA'tyantamahaMkAravAn,8 | kAyena kasyApi grIvAmapi na namayati, vacasA urjASI, jagattRNaM manyamAnaH stamla iva mAtApitrorapi| na namati sma / anyadA lekhazAlAyAM paThan gurumavak-"re tvamasmAnapadajanatApradattakaNAhAra uccA 123 // sana upavizasi ahaM nIcAsana upavizAmi" iti ikkayan capeTayA''hatyAdhyApakaM jUmau pAtayAmAsa / tataH kuputra iti kRtvA rAjJA niSkAsito dezAttApasAzrame gataH / paryastikAM baddhA munInAmagra AsInastApasaiH zikSitaH-"he mahAnAga! vinayaM kuru" / so'vak-"jaTAjUTamastakanasmaliptA-10 GRUPACIOSASSAASAASAS ___JainEducation International 2010_n Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010] 337 GgeSu nagneSu ko vinayaH ?" / sadyastairdvare niSkAsito ruSTaH prAha - "ahaM piturAjyaM prApya yuSmAn nigrahISyAmi " iti saMlapyAne gachan mArge siMhaM vIkSya karakRta nizitakaravAlo darpAtsaMmukha eva gatavAn / siMhena jakSitaH kharo jAtaH / tataH karajaH, tataH punarapi nandipure purohitasyaiva suto jAtaH / zaizave'pi caturdaza vidyApArago mahAhaGkAravazAnmRtvA tatraiva pure gAyano kumbo jAtaH / purohitastaM dRSTvA mahAsnehavAn jAyate / itazca kevalajJAnI tatrAgAt / kevalI pRSTaH purodhasA - " mamAyaM rumbo'tIva vallanaH kathaM ?" / kevalinA pUrvajavasaMbandhaH sarvaH proktaH / tacchrutvA gAyano'pi jAtismRtiM prApya zrImatkevalA niparamAtmavacanazravaNarasikaH punaH svoccaraNasvarUpaM papra / tadA zrI sarvajJenAnekasyAghAdapakSasamanvita trikaraNa yogazuddhikaraNasvarUpaM prakAzitam / mokSyogavicAro nirUpitaH / tathAhi moNa yojanAdyogaH, sarvo'pyAcAra iSyate / viziSya sthAnavarNArthA - lambanaikAgra gocaraH // 1 // zratra mithyAtvAdihetugatamanovAkkAyarUpaM yogatrayaM tacca karmavRddhihetutvAnna grAhyaM, kiMtu mokSasAdhanahetubhUtaM grAhyam / sakalakarmakSyo mokSaH, tena yojanAdyoga ucyate, sa ca sarvo'pyAcAro jinazAsanotazcaraNa saptatikaraNa saptatirUpo mokSopAyatvAdyoga iSyate / tatra vizeSeNa sthAna 1 varNa 2 artha 3 Alambana 4 ekAgratA / iti paJcaprakAro yogo mokSopAyaheturmataH iti, anenaitaduktam - anAdi| parajAvAsaktAnAM javajramaNagrahAt pujalajogamagnAnAM na javatyayamajiprAyaH, yato'smAkaM modaH sAdhyo'sti, | sa ca gurusmaraNatattva jijJAsA diyogena svarUpanirmalaM niHsaGgaM paramAnandamayaM paramAtmAnaM saMsmRtya tatkathA Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 upadezaprA. zravaNaprItyAdikaM karoti, sa ca paramparayA siddhayogI syAt / na hi marudevA vatsarveSAmahpaprayAsena siddhi:, tasyA hi pAzAtanAdidoSakArakatvena niHprayAsA siddhi:, anyajIvAnAM cirAzAtanAbachagADha karmazAM // 154 // tu sthAnAdikrameNaiva javati / tatra sthAnaM vandana ka kAyotsargazarIrAvasthAnamAsanamudrAdikaM ca 1 / varNaH akSaraH zuddhoccArarUpaH 2 / artho vAkyasya jAvArthaH 3 / zrAlambanaM vAcye padArthe'rhatsvarUpe upayo| gasyaikatvam 4 / ekAgratA zuddhasvarUpe nizcalatvam / yAvatyAnaikatvaM na bhavati, tAvanyAsamujhAvarNa - zuddhipUrvakamAvazyakacaityavandanapratyupekSaNAdikamupayogacApayavAraNArthamavazyaM karaNIyaM mahAhitakaraM sarvajIvAnAM tena sthAnavarNAdikrameNa tattvaprAptiriti / 2010 yogapazca ke bAhyAntaraGgasAdhakatvamupadizati karmayogaghayaM tatra, jJAnayogatrayaM viduH / virateSveSa niyamAt, bIjamAtraM pareSvapi // 2 // tatra mokSasAdhanayoge sthAnavarNasvarUpaM karmayogaghayaM bAhyaM, anyat yogatrayaM jJAnarUpamAntarIyakam eSa paJcaprakAro yogo virateSu dezaviratasarvavirateSu niyamAdbhavati / atra yogapaJcakaM cApazyatyAgahetukamapareSu mArgAnusAripramukheSu vIjamAtraM javati / ityAdidharmopadezaM zrutvA saMsArAsAratAM matvA purohitakumbau ghAvapi dharmaM kRtvA svargaM gatau kramAnmuktiM yAsyataH / staMja. 13 // 124 // Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 339 sthAnAdayaH paJcavidhAH suyogA, mokSasya prAptyarthamihoditAste / dhRtAstrizuddhayonitasAdhunA'nyaiH, pUrNAdarasteSu tathA vidheyaH // 1 // ztyabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttau trayoviMze stamne ekatriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 331 // Hamamalene ACCASSACROS kaTaka chAtriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 332 // atha yajJasvarUpamAhabrahmAdhyagananiSThAvAn , prbrhmsmaahitH| brAhmaNo lipyate nAghe-niyAgapratipattimAn // 1 // brAhmaNo muniH vyanAvabrahmacaryavAn adhaiH pApairna lipyate na khepavAna jAti kRtI nAhae brahmAdhyayananiSThAvAn brahmAdhyayanamAcArAGgaprathamazrutaskandhanavamAdhyayana, smikA vidyA bhaaNdaa| tAn / punaH parabrahmasamAhitaH parabrahma zudhAtmasvarUpaM, tena samAhitaH samAvimanaH / punaH niyAgama-181 tipattimAn nitarAM nizcayena vA yAgaH karmadahanaM tasya pratipattimAna niSpattimAn / atra yAgazabdasya varNanaM vidhIyate-tatra yAgo yajJaH, sa ca vividhaH avyayako jAvayajJaza, vyayajhe 2969 ____JainEducation international 2010 For Private Personal use only Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 15 // 340 gomedhanaramedhagajamedhanAgamedhAdike dhruvaM prANivadhaH syAt / yajJAcAryAstu zvaM nighRNaM vAkyaM jalpanti- stana. 23 yajJArtha pazavaH sraSTAH, svayameva svayamnuvA / yajJasya jUtyai sarvasya, tasmAdyajJe vadho'vadhaH // 1 // | auSadhyaH pazavo vRkSAH, tiryaJcaH pakSiNastathA / yajJArtha nidhanaM prAptAH, prApnuvantyuvitiM punaH // 2 // tilaivrIhiyavairmArairajimUlaphalena vA / dattena mAsaM prIyante, vidhivat pitaro nRNAm // 3 // dhau mAsau matsyamAMsena, trInmAsAn hAriNena tu / auratreNAtra caturaH, zAkuneneha paJca tu // 4 // paemAsAMzcAgamAMsena, pArSateneha sapta vai / aSTAveNasya mAMsena, rauraveNa navaiva tu // 5 // daza mAsAMstu tRpyanti, varAhamahiSAmiSaiH / zazakarmayomAsena, mAsAnekAdazaiva t||6|| saMvatsaraM tu gavyena, payasA pAyasena tu / vAINasasya mAMsena, tRptirSAdazavArSikI // 7 // iti smRtyunusAreNa, pitRRNAM tarpaNAya yaa| mUTaividhIyate hiMsA, sA'pi murgatihetave // 7 // ti yogazAstre ditIyaprakAze'pyuktam / smArtAnAM zidAvAkyaM prabodhacintAmaNau coktamyadi vaidikamantrANAM, zaktirupuSyate vijaiH / tadvyApAraM vinA hantu-vimuJcantAmasUnajAH // 1 // 18 // yadi vaidikamantrANAM, zaktiH prAmANyamaznute / tattayA mAryamANAnA--majAnAM mA'stu vedanA // 2 // yadi vaidikamantrANAM, zaktirastyatizAyinI / tat kiM devA na taya'nte, vyApraiH zAntikRta hutaiH // 3 // 2 // 155 // tanmantraiH pariNItAnAM, vaidhavyaM vIkSya yoSitAm / kathaM nAma kRtI veda, vedasyAvyabhicAritAm // 4 // yeSAM pazcendhiyaprANi-nAze nAzavate mnH| kunthupUtarakAdInAM, vadhe teSAM kutaH kRpA // 5 // 2010-01 For Private & Personal use only Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_0 341 vo dharmaM jalaM tIrtha, gaurnamasyA gurugRhI / agnirdevo dvijaH pAtraM yeSAM taiH ko'stu saMstavaH // 6 // zrI dhanapAkhaparimatena avyayAgavarNanamapi na vihitaM tathAhi - zrI jojanRpeNaikazvAgo hantumAnIto'sti, sa ca bUbU karoti sma / tadA sarvairanyaparimataiH sa varNitaH / tato rAjA'vagdhanapAla - "tvamapi svabuddhyA yajJastutiM kuru" / tadA zrAvako dhanapAlaH smAha - "nUpa ! sau vAgastvAM kathayatinAhaM svargaphalopogara siko nAbhyarthitastvaM mayA, saMtuSTastRNakSaNena satataM sAdho na yuktaM tava / svarge yAnti yadi tvayA vinihatA yajJe dhruvaM prANino, / yajJa kiM na karoSi mAtR pitRniH putraistathA bAndhavaiH // 1 // " iti zrutvA rAjA ruSTaH punaH samayaM labdhvA prasannIkRtaH paraM svaniyamavratahAnirna kRteti / anyo'pi saMbandhazcAyam avantyAM vipro raviguptaH, sa ca pratyahaM svazAstrayuktinirlokAnAM puro yajJadharmavarNanaM karoti - vedavihitA hiMsA na doSAya, pratyuta yajJasUrikArakaThAgAdInAM mahAphalaM prajAyate / ityAdi prarUpayan AyuH pUrNe mRtvA tRtIyanarake utpannaH / tato'nantakAlaM yAvat paribhramya kAmpilyapure vAmadevanAmA vipro'bhUt, tatrApyazvamedhAdistavanAM tanoti sma, nizAjojanAdyanadayANi pratyahaM jakSayati, tasya sumitranAmA zrAddhaH suhRt saMjAtaH, sa ca tasmai zikSAM dadAti - Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. 342 "gagAnAraTataH kvIva-dRzo vyApAdya nirdayam / dharma vadanto yajvAnaH, zaunikAnatizerate // 1 // hiMsA'pyahiMsA vedokte-tyaahuraagmraagtH| ye nirvicAracittAste, cArvAkAya zapanti kim // 2 // // 156 // ityAdi zrutvA taM pratyAha-"he mitra! jainaistvaM vipratArito'si mugdhatvena" / zrAzaH prAha-"niHspR-18 sAhasya vipratAraNaM kimartham ? tena tasya ko lAnaH? na ko'pi" iti / athAnyadA zrAdhena sa vAmadevivipro'paranAme vivAhotsave prArabdhe sAdhaM nItaH, antaraikatra grAme sthitaH, tadA sandhyAsamayo'nat , 2 zrAdhena caturvidhAhArapratyAkhyAnaM vihitam / viprastu rAtrAvevAzanAdi niSpAdya jojanArthamupavizan / zrA mitraM nimantrayAmAsa- "he mitra! samAganu jojanAya, adyApi rAtrina jAtA, sandhyAsamayo'sti, dIpajyotirvidhAya nuvahe" / zrAyaH smAha-"yataH| rayaNijoyaNa je dosA, te dosA aMdhayArammi / je dosA aMdhayArammi, te dosA saMkame mudde // 1 // He dIpaprajayA tu rAtrau anekapatakAdijIvA zrAgatya pAtre patanti, mama tu rAtrilojanaviSaye vividhaM / trividhena pratyAkhyAnamasti" / tataH sa jainaguruM nindan jojanArtha sthitavAn / stazca randhanapAtramadhye da devAdahiH pAcito'jJAnatayA, jojanAnantaraM viSaM vyAptaM, zrAvako dharmamantreNa saJjIkRtaH, zrAdhena kevasi-1 samIpe nItaH, tatra pUrvanavavArtA zrutvA pravuddhaH jAvayajJasvarUpaM pAna / kevalI smAha indhiyANi pazUn kRtvA, vedI kRtvA tapomayIm / ahiMsAmAhuti dadyA-deSa yajJaH sanAtanaH // 1 // RANARASTRA JainEducation International 2010 Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SISUSHIHEREHEHUSES 343 PL iti zrutvA jJAvayajJakaraNe rasiko vipro gRhaM gatvA nijaM pitaraM pAha-"ahaM dIkSAM khAsye" / pitrotam-"gatiraputrasya nAsti' / tenottaraM dattam4 jAyamAno harennAryA, vardhamAno harezcanam / viyamANo haret prANAn , nAsti putrasamo ripuH // 1 // ityAdiyuktyA pitarau pratibodhya dIkSAM jagrAha / bhavyayAgamapahAya kevakhi vAkyato viditajAvayajJakRt / vomadeva nijavakratAM tyajan , so'cireNa zivasaukhyamAptavAn // 1 // ztyandadinaparimitopadezasaGgahAkhyAyAmupadezaprAsAdagrandhavRttau trayoviMze stamle pAtriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 335 // trayastriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 333 // atha anyannAvapUjAmAhasyA dopAsanArUpA, anyArcA gRhamedhinAm / zrannedopAsanArUpA, sAdhUnAM jAvapUjanA // 1 // gRhasthAnAM dopAsanArUpA zrAtmanaH sakAzAdaIn paramezvaro jinno niSpannAnandacipilAsI tasyo1 luptaprathamAntametat . u027 ___ JainEducation international 2010 For Private Personal use only Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 upadezaprA.pAsanA sevanA tapA nimittAsambanarUpA avyapUjA yogyA syAt / sAdhUnAM tu anedopAsanArUpA paramA-II stana. 53 tmanaH sakAzAt svAtmano'nedarUpA jAvapUjanocitA / yadyapi savikaTpannAvapUjA gunnsmrnnbhu||17|| mAnopayogarUpA jAvArcA gRhiNAM javati tathApi nirvikaTapopayogasvarUpaikatvarUpA jAvapUjA nimranyA nAmeva / atrArthe saMbandhazcAyamto zrIpure jitAriz2apo'bhUt / tatra dhanasAravaNig vasati sma / sa gRhastho dariDI kutrApyAdaraM nAmoti, paraM prakRtyA sarakhaH pratyahaM sazurUpadezaM zRNoti sma / anyadA sa dhanasAro vaNig vinayayukto dInavANyA evaM papraca-he svAmin ! ahaM darijI mukhI nirdhanaH kathamanavam?" / tadA guruNoktamtvayA pUrvanave zrIjinArcA na vihitA, tena tvaM mukhI jAtaH / adhunA avyanAvapUjAM vidhehi, yena tava muHkhakSyaH syAt / tatra jAvapUjAsvarUpaM ca puujypaadairuktm| dayAmnasA kRtasnAnaH, saMtoSazulavastranRt / vivekatilakanAjo, jaavnaapaavnaashyH||1|| | aktizAnaghusaNo-mmizrapATIrajajvaiH / navabrahmAGgayugdevaM, zujhamAtmAnamarcaya // // he uttama! navaprakArabrahmacaryarUpanavAGgadhAridevaM zughamAtmAnamanantajJAnAdiparyAyamarcaya pUjAM kuru / kIdRzo bhUtvA ? dayA anyajJAvasvaparaprANarakSaNarUpA saivAmlo jalaM tena kRtaM snAnaM pAvitryaM yena saH, // 15 // hai saMtoSaH pujavapipAsA'nAvaH tadeva zujavastraM tadhArakaH, vivekaH svaparavinajanarUpajJAnaM tadeva titakaM tena zojamAnaH, punarjAvanA akSuNaikatvarUpA tayA pAvanaH pavitra zrAzayo'bhiprAyo yasya saH, 6 2010 Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MRI punarjaktiH ArAdhanA azyA ca prItiH 'esa ke parama evaMrUpA te eva ghusaNaM candanaM tenonminaM pATIraja kujUma tasya vaiH rasaiH svAtmadevamarcayeti / hamApuSpanajaM dharma-yugmaM domadhyaM tathA / dhyAnAtaraNasAraM ca, tadane vinivezaya // 3 // madasthAnanidAtyAgaH, khikhAne cASTamaGgalam / jJAnAgnau zudhasaGkaTapa-kAkatue; ca dhUpaya // 4 // prAgdharmalavaNottAraM, dharmasaMnyAsavahinA / kurvan pUraya sAmarthya, rAjannIrAjanAvidhiM // 5 // | ityAdi jAvapUjAsvarUpaM yaM vizeSeNa granthAntarAt / jinapUjAsnAtraguNagrAmastutistavanAdikaraNAdaprAptadarzanAnAM samyaktvaprAptiH, ye tu prAptadarzanaguNAsteSAmapi dAyikanAvotpattiH ratnatrayakAraNaM ca jinArcA bhavet / yataH- "thayathuzmaMgaleNaM te jIve kiM jaNai ? goyamA ! thayathuzmaMgaleNaM jIvA 8 | nANadaMsaNacarittalAnaM jaNa" iti vacanAt / zrIjinArcAtaH paugalikasaMpattiH sArvabhaumazakrapadavIrAjyadhanadhAnyAdirUpA, tathA cidAnandasaMpattiH, etaphulayaladamIprApakaraNa)hetukA zrIjinasevA syAt / / iti dharmadezanAM zrutvA dhanasAro gurUnApRcchayAyaprati zrImadahatpUjAM vinA mukhe pAnIyaM na 6 hepyamityanigrahaM gRhNAti sma / taddinamAranya zreSThI nityameva zrIjinezvarapratimAnAM kezaracandanakarpU rAdinA suralijAtipadmacampakaketakImAlatImucukundAdipuSpaizca pUjAM karoti sma trikaraNazuddhyA / anayA rItyA nirantaraM bahumAnataH zrIsarvajJAnutAM jJAnadRkpathamavatArya pUjAM kurvatA dhanasAreNa bahu 1 darzanaM samyaktvam. ___JainEducation International 2010_001 Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMja.33 346 upadezaprA. puNyamupArjitam / tataH puNyodayAdanekaprakAreNa khadamIgRhe prakaTIbajUva / tato vizeSeNa jinajAti vidadhAnaH zreSThI saptahetryAM dhanaM vapati sma / yamuktam-"jiNalavaNa 1 biMba ghukSaya 3 saMgha sarUvA 2 // 15 // 18ya satta khittaaii| evamaharnizaM pravyapUjAM lAvapUjAM ca kurvANo dhanasArazreSThI samyagdarzanaM labdhvA | ta svargAyuSkaM baddhA narajavAyuH saMpUrNIkRtya prazramasvarge suro'bhUt / tatazcayutvA mahAvidehe uttamAryakukheDavatIrya sasurusamIpe caraNaM gRhItvA muktiM praapeti| zrIzrAdhadharmA dhanasAranAmA, pUjAphalaM zIghamihaiva khene| sAdhutvarUpe dhRtanAvapUjA-yogena mukti sa khalau vizujhyA // 1 // ztyabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau trayoviMze stamne trayastriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 333 // 00-200 catustriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 334 // atha dhyAnasvarUpamAha dhyAtA dhyAnaM tathA dhyeya-mekatAvagataM trayam / tasya hyananyacittasya, sarvapuHkhayo bhavet // 1 // 15 // 10 // dhyAtA zrAtmA, dhyeyaM dhyAturyogya tatsvarUpaM, dhyAnaM dhyeyaikAgratA, etat vayaM yasya puruSasya ekatA-16) __JainEducation International 2010 Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 347 vagatam ekatvaprAptaM tasyAnanyacittasya tadrUpacetanAmayasya caItsvarUpAtmasvarUpatusyopayogasya sarvabhuHkha | samastasvaguNAvaraNarUpaM tasya layaH syAt / atrArthe pakarSisaMbandhazvAyam | kvApyanagAraH kazcittapo'ti'stapaM mAsapaNAdikamAcaran nityamudhAnAdiSu sthitaH svAtmAnaM / / 18| dhyAyati / tazuNaraJjitA kAciddevatA taM muni pratyahaM nanAma stutiM vidhAya cAvocat-"he nimrantha ||6|| himacitaM kArya prasadya kthniiym"| zrayaikadA sa muniH kasyApi viprasya phurvAkyaM zrutvA jAtakopastena samaM hai| yoddhaM pravavRtetarAm / tena vijena sa kurakSAmadehaH Apako muTyAdinihatvA pRthvyAmapAtyata / muhurmuDapijena tAmayitvA sa mumuce / tataH rupako'pi kathaJcana svasthAnamagamat / atha vijAvaryA vinA-8 nirjAsurA surI munipArve samAjagAma pUrvavat tatpAdau praNanAma / rupakastu tAM devIM na kizcikajapa / zraja pantaM taM sAdhu devatA pATha-"svAsmin ! kuto'parAdhAdadya mAM na jApasi?" / tato vAcaMyamo'pyuccairityuvAca-vijena hanyamAno'pi yannAhaM tvayA rakSitaH mamApakAriNazca tasya na kiJcidapakRtaM tato vANImAtreNa prItikAriNIM tvAM na vAdayAmi" / tadAkaye smitaviccuritAdharA hai devyatyadhAt-"yadA'nyo'nyavilagnayoryuvayoryujamanavattadA kautukadarzinyahamapi tatraivAjUvaM, kiMtu tadA / kopAviSTau tuTayau yuvAM dRSTau mayA, tena kA sAdhakaH kazca vija iti nAhamAsiSaM, tasmAdyupmavahAM viprazikSAM ca na vyadhAm" / iti zrutvA pakaH zAntakopATopa ityabravIt "sUnRtA preraNA devi !, tvayA'sau vihitA mama / tadamuSyAticArasya, mithyAmuSkRtamastu me // 1 // QASHSLSLSSSSSSS ASSOSACCAGIGIGASSASLAAS 2016 For Private & Personal use only Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 upadezaprA. he devi! mayA dhyAnazAstraM bahuyatnaiH pavitaM pAThitaM zrutamanumoditaM ca, paraM kAryotpattau na smRti- saMja. 53 pathamAgatam / ytH||15|| zUnyaM dhyAnopayogena, viMzatisthAnakAdyapi / kaSTamAtraM tvanavyAnA-mapi no purkhanaM bhavet // 1 // I dhyAna cittaikAgratArUpaM taphupayogena zUnyaM viMzatisthAnakAdi tapovyUha kAyakvezarUpaM, tattu annavyAnAmapi | no mukha navet bAhyAcaraNaM jinoktamapi bahuzo'navyaiH kRtpuurvmiti| atha dhyAnakArakasya svarUpamAha jitenjiyasya dhIrasya, prazAntasya sthirAtmanaH / sukhAsanasya nAsAgra-nyastanetrasya yoginH||1|| * rughabAhyamanovRtte-rdhAraNAdhArayA rayAt / prasannasyApramattasya, cidAnandasudhAlihaH // 2 // BI sAmrAjyamapratibandha-mantareva vitanvataH / dhyAnino nopamA loke, sadevamanuje'pi hi // 3 // suranarasahite khoke, atra tiryaDnArakayoragrahaNaM tayo'gatitvAt , arthAt trijuvane dhyAnina upamA | sAdRzyaM nAsti / kiM kurvato dhyAninaH ? antareva Atmamadhya eva apratidhanvaM bAhyAntaravipakSarahitaM / sAmrAjyaM svaguNasaMpatsvanAvaparivAropetaM rAjyaM svAdhInaM vistArayataH / punaH kathaMjUtasya dhyAninaH jitendhiyasya dhIrasya svavIryasAmarthyena parISahopasarge'pyakampasya / punaH prazAntasya kaSAyojekamuktasya punaH sthirAtmanaH sAdhanapariNato nizcala zrAtmA yasya sa tasya / punaH sukhAsanasya sukhamayamAsanaM padmAsanAdi yasya tasya / punaH nAsAgre cApaTyarodhanAya nyaste sthApite khocane yena tasya / punaH yogino ratnatrayamagnasya (nizcalayogatrikasya vA) punaH dhyeye cittasya sthairyabandhanaM dhAraNA tasyA dhArayA dhAraNAdhArayA 2 2010 For Private & Personal use only Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 349 rayAt zIghaM rudhabAhyamanovRtteH rughA vAhyA manovRttirmanovyApAro yena tasya / punaH prasannasya manaHkAluSya-18 rahitasya / punaH apramattasya zrajJAnAdyaSTapramAdarahitasya / punaH cidAnandasudhAvihaH jJAnAnandAsvAdakasya / etAdRzasya dhyAninaH tulanA kena kriyate na kenaapiityrthH|| IPI ityAdyanekavidhaM dhyAnazAstramukhaJcaya mayA'yogyaM kRtaM, tannAIm" / tato nizcalamanasA dhyAnaM karoti devAdyupasargeSvapi pUrvavanna cApaTyaM tanoti sma, meruriva nizcalaM dhyAyan svargamakhaMcakAreti / tato yatiM taM praNipatya satya-naktyA nijaM dhAma jagAma devI / dhyAnAtpramukto munirakSatulyaH, kaSTe'pi sakhyAnamato na heyam // 1 // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau trayoviMze stamne catustriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 334 // // paJcatriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 335 // zratha dunisthAnAnyAhatriSaSTiAnasthAnAni, utpannAnyAtarauSataH / tatsvarUpaM likhAmi di-tIyaprakIrNasUtrataH // 1 // spaSTaH / urapaccarakANapayannAsUtrapAThastu 'annANakANe' ityAdijJeyaH / tathAhi-ajJAnadhyAnamajJAnameva zreyo vyAkhyAnakaraNAdyAyAsAnAvAt evaM manasi cintanaM, paJcamIdRSTAntoktavasudevAcArya COSACCOGLIOSO 2010 For Private & Personal use only Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 upadezaprA.syeveti na dhyeyam 1 / anAcAro 'STAcAraH takhyAnaM varadAvaM dhyAyataH kokaNasAdhoriva ziSyadevA- saMja. 53 nAmanAgamanAmutpabajitukAmasyASADhasUreriva vA 2 / kudarzanaM baudhAdirUpaM tasya dhyAnaM surASTrAzrAvasyevara // 16 // 3 / krodhadhyAnaM kUlavAlakagozAlakapAlakanamucizivajUtiprakRtInAmiva / / mAnadhyAnaM bAhubalisunU-IPI |maparazurAmAjinivezAgatasaGgamAdInAmiva 5 / paravipratAraNarUpA mAyA tasyA dhyAnaM mAyAdhyAnam zrASADha-18/ jUtisAdhoriva 6 / khojadhyAnaM siMhakesarisAdhoriva rAgo'niSvaGgamAtraM, saca kAmarAgasneharAgadRSTirAganedAnidhA, tatra kAmarAgo viSNuzriyAM vikramayazorAjasyeva, sneharAgo dAmannakazvazurazreSThina iva svaputramaraNazravaNato hRdayasphoTAt , dRSTirAgo brahmalokAdAgatya svadarzanAnurAgataH svaziSyaM prati 'zrAsure 8 ramase' ityAdi jaNataH kapilasyeva, tasya dhyAnaM na kAryam / aprItimAtraM parajohAdhyavasAyo vA gheSa stasya dhyAna madhupiGgApeppalAdayoriva, harivaMzotpattau vIrakadevasyeva vA e| mohanaM mohaH tasya dhyAna, IS mohAviSNutanuM vahato balalaSasyeva 15 / vA saMjAvyamAnakhAnasyArthasyA jilASAtirekaH tasyA dhyAna-18 milAdhyAna, mApakSyArthinaH koTisuvarNavAje'pi pravardhamAnakhojasya kapilasyeva 11 / mithyA viparyastadRSTitvaM tathyAnaM mithyAdhyAnaM jamAligoviMdaprakRtInAmiva 12 / mUrvA'tyartha pUrvaprAptasya rAjyAderaji-15 vaGgaH svaputrANAM jAtamAtrANAM hiMsakasya kanakadhvajasyeva 13 / zaGkanaM zaGkA saMzayakaraNaM tasya dhyAnaM DU zaGkAdhyAnam, avyaktavAdinAmASADhAcArya ziSyANAmiva ,15 / anyAnyadarzanAgrahaH kAsA tazyAnaM // 16 // 1 kSetradAvam. 2010 For Private & Personal use only SE Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 351 REASOSARAMANG kAGkSAdhyAnam 'kapilA itthaM pi hayaM pi' itivadato mariceriva 15 / gRdhiH AhArAdiSvatyantamA-2 kATA tasyA dhyAnaM gRdhidhyAnaM mathurAmaGgusUreriva kaemarikarAjasya muktavratasyeva vA 16 / AzA parasa-15 kavastuprAptyajilAparUpA tasyA dhyAnamAzAdhyAnaM nighRNabrAhmaNapAtheyaM prati niHpAtheyasya mUladevasyeva / 17 / tRSA parISahodayajanyaH pImAvizeSaH tayA yad dhyAnaM tRSAdhyAnaM tRSArtasya mArge galato janakasAdhu-IA sahitasya kulakasyeva 17 / ludhayA yakhyAnaM kudhAdhyAnaM rAjagRhodyAnAgatalokAn prati hananA yo-18 sthitasya makasyeva 1e / aTapakAlagamyo'dhvA panthAH tasya dhyAnaM paaidhyAnaM potanapuramArga gaveSayato vaTakalacIriNa iva 20 / viSamamArgaH mahAn panthAH tasya dhyAnaM viSamamArgadhyAnaM sanatkumAraM gaveSayato mahendrasiMhasyeva, brahmadattagaveSakasya vA varadhanasyeva 21 / nijAparatantrasya dhyAnaM nijadhyAnaM styAnaddi-18 sAniyA mahiSamAMsajanaka 1 hastidantotpATaka 2 modakAbhilASuka 3 sAdhUnAmiva 25 / nidAnaM svarga-1 mAdizakSiprArthanaM bhavAntara viSayaM navaprakAraM tasya dhyAnaM nidAnadhyAnaM nandipeNasaMjUtijaupadyAdInA-1 miva 23 / sneho mohodayajaH prItivizeSaH putrAdiSvatyantAnurAgaH marudevIsunandA'rhannakamAtrAdInAsAniva 24 / kAmo viSayAnilASastasya dhyAnaM kAmadhyAnaM hAsAprahAsApraTojitasya kumAranandisvarNa kArasyeva rAvaNasyeva vA 25 / apamAnataH paraguNaprazaMsAyAmI(I)r2yAMto vA cittasya kaluSanAvaH || | kAluSyaM malInatA tasya dhyAnaM kAluSyadhyAnaM bAhusubAhuprazaMsAmasahamAnayoH pIThamahApIuyoriva siMhaguhA-18 vAsisAdhoriva vA 26 / kalaho vAcikA rATiH tasya dhyAna rukmiNIsatyanAmayoH vyatikare kama Jain Education international 2010 IN Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 upadezapAkhAmelAjJAte nAradasyeva 17 / yudhaM vairiprANavyaparopaNo'dhyavasAyastasya dhyAnaM bandhuhalavihalavinAze taMtra. 13 dAceTakena saha koNikasyeva 27 / nirgataM yudhaM prANaprahANarUpamadhamaM yasmAttat niyucha yaSTimuSTyAdijirevI // 161 // jayakArakaM tasya dhyAnaM niyudhadhyAnaM bAhubakhijaratayoriva 25 / saGgaH parityakteSvapi punaH saMyogAjisASaH || | tasya dhyAnaM saGgadhyAnaM rAjImatyAM rathanemeriva nAgikhAyAM javadevasyeva vA 30 / saGgraho'tyantamatRptyA / ta dhanopArjanaM tasya dhyAnaM saGgrahadhyAnaM mammaNasyeva 31 / vyavahAraH svakAryanirNayArtha rAjakukhAdau nyAya-3 kAraNaM tasya dhyAnaM vyavahAradhyAnaM svaputranirNayArtha ghayoH sapalyoriva 3 / krayaNaM krayo sAnArthamalpa-8 18mUTayena bahumUTyavastugrahaNaM, vikrayaNaM vikrayo bahunA sUTayenApamUTayavastudAnaM, krayazca vikrayazca krayakA vikrayau tayordhyAnaM krayavikrayadhyAnaM karpAsavikAyakavaNija zva 33 / anarthadaeko niHprayojanaM hiMsA-5 dikaraNaM tasya dhyAnamanarthadaemadhyAnaM urdAntamattatayA vaipAyanaM skhalIkurvatAM zAmbAdInAmiva 34 // zrAjogo jJAnapUrvako vyApArastasya dhyAnamAnogadhyAnaM vipranetrAbhiprAyeNa phalAnyapi mardayato brahmadattasyeva 35 anAjogo'tyantavismRtistasya dhyAnamanAnogadhyAnaM vismRtacAritrasya prasannacandhasyeva 36 / aNaM jJaNaM tenAvilastasya dhyAnaM jJaNadhyAnaM tailakarSavakhyAyatijaginyA iva 37 / vairaM mAtApitrA| divadhotyaM rAjyApahArAdinavaM vA tasya dhyAnaM vairadhyAnaM parazurAmasujUmAdInAmiva sudarzanaM prati // 16 // ajayAdevyA vyantarIjUtAyA iva 30 / vitarka UhaH kathaM rAjyAdi grahISye iti cintA tasya 8 dhyAnaM vitarkadhyAnaM nandarAjyaM jighRkSozcANAkyasyeva 3e / hiMsA mahiSAdijIvamAraNaM tasya dhyAna hI 2010 For Private & Personal use only Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_0 353 hiMsAdhyAnaM kUpakSitakAlazaukarikasyeva 40 / hAso hAsyaM tasya dhyAnaM dAsadhyAnaM varuruSAcArya ziSyasyeva mitrasahitasya 41 / prahAsa upahAso nindAstutirUpastasya dhyAnaM prahAsadhyAnaM 'vaMdAmi te nemi - ttiyakhavagA' iti vArtikamuniM prati vadatazcaramapradyotasyeva 42 / prakRSTo dveSaH praveSastasya dhyAnaM pradveSadhyAnaM marubhUtiM prati kamaThasyeva zrIvIraM prati karNayoH kASThazalAkAghayaM pito gopAlasyeva vA 43 / paruSamatiniSThuraM karma tasya dhyAnaM paruSadhyAnaM brahmadattaM prati culanyA iva yugabAhuM prati maNirathasyeva vA 44 / jayaM mohAntargatA nokaSAyarUpA prakRtiH kRtagajasukumAlopasargasya somilazvazurasyeva 49 / rUpyate nirIkSyata zrAdarzAdAviti rUpaM tasya dhyAnaM rUpadhyAnaM, tacca didhA svarUpadhyAnaM pararUpadhyAnaM ca tatra madIyaM rUpaM zojanamiti svarUpadhyAnaM sanatkumArasyeva, pararUpadhyAnaM tu zreNika citralikhitaphalakaM vIkSamANayoH sujyeSThAcelaNayoriva 46 / zrAtmaprazaMsAdhyAnaM zakaTAlamantrito nijakRtakAvyaprazaMsAmabhilaSato vararuceriva svavijJAnaM kozAyA darzayato rathakArasyeva vA 47 / para nindAdhyAnaM kUrakarukaM prati caturNA kSapakANAmiva 48 / parasya gardA parasamakSaM doSodghaTTanaM tasyA dhyAnaM paragardAdhyAnaM saGghasamakSaM kurbalikApuSpamitraM gaImANasya goSThAmA hilasyeva 40 / parigraho dhanadhAnyAdirUpastasya dhyAnaM gatavijavasya vijavArthe vA cArudattasyeva munipatimunirodhakakuMcikasyeva vA e0 / parasyAsadbhUtadoSAviSkaraNaM paraparivAdastasya dhyAnaM paraparivAdadhyAnaM sunaSAM prati zvazrUnanAndRNAmiva 51 / parasthAnaparAdhino'pi zrAtma kRtadoSacaTApanaM paradUSaNaM tasya dhyAnaM paradUSaNadhyAnaM kavRSanaM prati matpati - Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dastaja. 13 354 upadezaprA.ranena hata itisvadoSamapalapantyA jinadAsajAyA iva 55 / zrAramnaH paropAvaH tasya dhyAnamAramna dhyAnaM kurumotkurumayoriva daipAyanasyeva vA 53 / saMramno viSayAdiSu tIvrAnilApastasya.. dhyAnaM saMramna-2 // 16 // dhyAnaM jananyuparodhato vrataM pAlayato'pi viSayAjilApiNaH kukhakakumArasyeva 54 / pApaM parastrIsevAdi tasyAnumodanaM javyamanena kRtamiti vadanaM tasya dhyAnaM pApadhyAnaM dhanyo'yaM jogI camarajUpa ityAdyanumodakajanAnAmiva 55 / adhikaraNaM pApotpattihetusthAnaM tasya dhyAnamadhikaraNadhyAnaM vApIdhyAnatatparasya nandamaNikArasyeva 56 / asamAdhinA eSa viyatAmiti cintanamasamAdhimaraNadhyAnaM skandakAcArya / prati kuchakaM prathamaM yantre pIlayato'navyapAlakasyeva 55 / karmodayapratyayena karmodayahetunA dhyAnaM | karmodayapratyayadhyAnaM prathamaM zujapariNAmavato'pi pazcAt kutazcitkarmodayato'zujapariNAmatvaM paryanta-5 kAle viSNoriva 57 / rAjyaizvaryAdirUpA zajistayA gauravamAtmotkarSarUpaM tasya dhyAnamRddhigauravadhyAna dazArNajasyeva ee / rasagauravadhyAnaM rasanendhiyagrAhyarasastena gauravaM yathA mama rasavatIrasAstathA kimanyasyApi santi? ityajimAnarUpaM tasya dhyAnamudakajJAtoktajitazatrurAjasyeva subuddhimantriNo'ye rasavatIrasAn prazaMsataH 60 / sAyAgAravakANe sAtaM sukhaM tena gauravaM garyo yathA'hameva sukhItyajimAnasya dhyAnam 61 / averamaNakANe na viramaNamaviraNaM tasya dhyAnaM mA jUtu putrayoviramaNa iti / bujhimaGgIkRtya pitarau sutau pAhatuH-ete sAdhavo mAMsAzino rAkSasA ityatastatpArthe na gantavyamiti 1 virahaH // 16 // 2010 For Private & Personal use only Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PERILICHOACHOURS 355 tanayavihitavipratAraNayorjugupurohitayazayoriva yahA devena pratibodhyamAnasyApi muhurmuDurviratiM tyajato metAryasyeva 65 / amuttimaraNakANaM muktirmokSagatiH na muktiramuktiH saMsArasukhAnilASa ityarthaH tena maraNaM tasya dhyAnaM muktivighnakarametannidAnaM mA kuru iti punaH punazcitreNa trAtRsAdhunA nivArya-18 mANasyApi etAM cakrivijUtimanujUya muktimapi na spRhaye'hamityAdyazujannAvane nidAnaM kurvataH saMjUtamuneriva 63 / dhyAnasvarUpANi nizamya mithyA-puSkRtyayogyAni vivekavaniH / anekakarmapracayAtmakAni, heyAni sarvANi vicAramArge // 1 // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttI trayoviMze stamne paJcatriMzadadhikatrizatatama vyAkhyAnam 335 // *AXOSASKATAS SaTtriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 336 // atha tapaHsvarUpamAhamUlottaraguNazreNi-prAjyasAmrAjyasikSye / bAhyamAnyantaraM cencha, tapaH kuryaanmhaamuniH||1|| mahAmuniH paramanirgranthaH i tapaH kuryAt / kimartha mUlottarA mukhajUtA jJAnacAritrAdayo guNA uttarAH samitiguptyAdayo guNAsteSAM zreNivizeSato guNaprAgjArarUpA tayA prAjyaM pracuraM yatsAmrAjya u028 2010 For Private & Personal use only Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 upadezaprA. pranutvaM tasya siddhiniSpattistasyai, anena svakAryaguNaprajutvaniSpattyartha bAhyaM lokobAsakAraNatvAt || saMna.23 dAnAvakatAmUlaM tathA''jyantaramanyalokaituimazakyaM svaguNaikatArUpaM tapaH kAryam / atrArthe nndn||163|| piMsaMbandhazcAyamSI iha jarate batrikApuryA jitazatruto nAdevyA nandano nAma nandano'janiSTa / yauvane krameNa pituH| sAmrAjyaM labdhvA janmatazcaturviMzatimabdalahI vyatItya nandanaH poTTilAcAryasamIpe dharmamityazRNot jJAnameva budhAH prAhuH, karmaNAM tApanAttapaH / tadAnyantarameveSTaM, bAhyaM ta'pabRMhakam // 1 // P budhAH karmaNAmAtmapradezasaMzliSTAnAM tApanAttIdaNaM jJAnameva tapaH prAhuH, tattapo'ntaraGga prAyazcittA-51 18AdikamiSTaM, bAhyamanazanAdikaM taupabRMhakaM tatprazaMsakamAnyantaratapovRddhihetuH bhavyatapo lAvatapasaH kAraNameva, tena tadiSTam / tadeva hi tapaH kArya, urdhyAnaM yatra no bhavet / yena yogA na hIyante, dIyante nendhiyANi ca // 2 // 5 | ityAdidharmadezanayA prabuzo viraktaH sUrisamIpe vratamAdade / mAsopavAsaiH satataiH sa zrAmaNyaM prakarSa- yan guruNA sArdhaM grAmAdiSu vyahArSIt / unlAnyAmapadhyAnAcyA varjitaH, trinirdaemargauravaiH zaDyaizca / // 163 // rahitaH sadA, dINacatuSkaSAyaH, catuHsaMjJAtyaktaH, caturvikathAmuktaH, caturdharmAsaktaH, caturvidhopasargara-5 | skhalitodyamaH, paJcamahAvratadhAma, paJcaprakArasvAdhyAyagrAmaH, prativAsaraM samitipaJcakaM bijrANaH, musahA ENCE 2010 For Private & Personal use only Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_ 357 mapi parISadaparaMparAM sahamAno nirIho nandanamunirvarSalakSaM tapo'karot, ekAdaza lakSANi zrazItisahasrANi mAsakSapaNAni cakAra tatraiva jave jinanAmakarma ca yataH zrazaktyAdiniH sthAna- viMzatyA hi mahAtapAH / purarjamarjayAmAsa, tIrthakRnnAmakarma saH // 1 // mUlato'pi hi niSkalaGkaM zrAmaNyaM caritvA''yuH paryantasamaye zrArAdhanAmiti vyadhAt, yataH - rAzAvavyavahArAkhye- 'nantajantupraghaTTanAt / yayA me karma kRttaM tAM, pIkAmapyanumodaye // 1 // jinAnAM pratimAcaitya - nRGgAramukuTAdiSu / 'me pRthvImayaH kAyo, jajJe tamanumodaye // 2 // jinastrAtreSu pAtreSu, daivApakRto bhavet / yo me jalamayaH kAyaH, prAyastamanumodaye // 3 // dhUpAGgAre ca dIpe ca, jinAnAM pura eva hi / mama tejomayaH kAyo, jAtastamanumodaye // 4 // dhUpopetAM sa zrAnte vAtArthavartmasu / yo me vAyumayaH kAyo, vavau tamanumodaye // 5 // munInAM pAtrameSu, jinAca kusumeSu ca / yo me drumamayaH kAyo -- 'navattamanumodaye // 6 // kvApi satkarmayogena jinadharmopakArakaH / zrAsItrasamayaH kAyo, yo me tamanumodaye // 7 // ( tathA ) zrIvIracaritre - ( prathamasarge zloka 231. ) jJAnAcAro'STadhA prokko, yaH kAlavinayAdikaH / tatra me ko'pyaticAro, yo'nUnnindAmi taM tridhA // 1 // yaH proko darzanAcAro 'STadhA niHzaGkitAdikaH / tatra me yo'ticAro'nUt, tridhA'pi vyutsRjAmi tam 2 yA kRtA prANinAM hiMsA, sUkSmA vA bAdarA'pi vA / mohASA khojato vA'pi, vyutsRjAmi tridhApi tAn // 3 // Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 16 // 358 hAsanjIkrodhalonAdyai-yanmayA jASitaM mRSA / tatsarvamapi nindAmi, prAyazcittaM carAmi ca // 5 // alpaM jUri ca yatkvApi, parajhavyamadattakam / zrAttaM rAgAdatha gheSAt , tatsarva vyutsRjAmyaham // 5 // tairazcaM mAnuSaM divyaM, maithunaM mayakA purA / yatkRtaM trividhenApi, trividhaM vyutsRjAmi tat // 6 // bahudhA yo dhanadhAnya-pazvAdInAM prigrhH| lonadoSAnmayA'kAri, vyutsRjAmi tridhA'pi tam // 7 // putre kalatre mitre ca, bandhau dhAnye dhane gRhe / anyeSvapi mamatvaM yat , tatsarva vyutsRjAmyaham // 7 // inDiyairajijUtena, yadAhArazcaturvidhaH / mayA rAtrAvupAloji, nindAmi tamapi tridhA // 5 // krodho mAno mAyA lolo, rAgo deSaH klistthaa| paizunyaM paranirvAdo'-jyAkhyAnamaparaM ca yat // 10 // cAritrAcAraviSayaM, puSTamAcaritaM myaa| tadahaM trividhenApi, vyutsRjAmi samantataH // 11 // yastapaHsvaticAro'jUta, bAhyeSvanyantareSu ca / trividhaM trividhenApi, nindAmi tamahaM khalu // 1 // dhonaSThAna viSaye. yakIya gopitaM myaa| vIryAcArAticAraM ca, nindAmi tamapi tridhaa||13|| hato puruktazca mayA, yo yasyAhAri kiJcana / yasyApAkAri kiJcitA, mama jhAmyatu so'khilH||1|| yazca mitramamitro vA, svajano'rijano'pi vA / sarvaH dAmyatu me sarva, sarveSvapi samo'smyaham // 15 // tiryaktve sati tiryaJco, nArakatve ca nArakAH / zramarA amaratve ca, mAnupatve ca mAnupAH // 16 // ye mayA sthApitA muHkhe, sarve kAmyantu te mama / dAmyAmyahamapi teSAM, maitrI sarveSu me khalu // 17 // jIvitaM yauvanaM lakSmI, rUpaM priyasamAgamaH / calaM sarvamidaM vAtyA-nartitAbdhitaraGgavat // 10 // // 16 // - - JainEducation International 2010 For Private & Personal use only Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ARCHAEOLOGY 359 vyAdhijanmajarAmRtyu-prastAnAM prANinAmiha / vinA jinoditaM dharma, zaraNaM ko'pi nAparaH // 15 // sarve'pi jIvAH svajanA, jAtAH parajanAzca te / vidadhIta pratibandhaM, teSu ko hi manAgapi // 20 // arhanto mama zaraNaM, zaraNaM simyasAdhavaH / udIritaH kevasiji-dharmaH zaraNamuccakaiH // 1 // caturvidhAhAramapi, yAvajIvaM tyajAmyaham / unlAse carame deha-mapi hi vyutsRjAmyaham // 15 // puSkarmagarhaNAM jantu-kSAmaNAM nAvanAmapi / catuHzaraNaM ca nama-skAraM cAnazanaM tathA // 3 // evamArAdhanAM poDhA, sa kRtvA nandano muniH| dharmAcAryAnahamayat , sAdhUna sAdhvIzca srvtH||5|| 81 paSTiM dinAnyanazanaM, pAlayitvA samAhitaH / paJcaviMzatyabdalada-pUrNAyuH so'mamo mRtH||: / prANatasvarge smutpnnH| zrAyurviMzatisAgaropamamitaM so'pUri devAgraNIH, paryante'pi vizeSataH pratikalaM dedIpyamAnaH shriyaa| muhyanti hyapare triviSTapasadaH SaNmAsazeSAyuSaH, kvApyuccairnanu tIrghakRdiviSado'tyAsannapuNyodayAH // 6 // tatazcayutvA zrIvIrajinezvarazcaramatI paJcaviMzatitame nave'rhatA, vardhamAna jinasvAminA kRtam / yattapo dadatu mAdRzAM ca tat , nAvamaGgalamidaM mahottamam // 1 // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau trayoviMze stamle patriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 336 // 2010 Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 upadezaprA. saptatriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 337 // saMja.53 // 16 // zratha rohiNIcaritamAhazrIvAsupUjyamAnamya, tapo'tizayaprakAzakam / rohiNyAH sukathAyuktaM, rohiNIvratamucyate // 1 // 18 campApuryA zrIvAsupUjyAtmajo maghavA rAjA / tasya lakSmI rAhI sadAcArA / tasyA aSTau tanayA, teSAmupari rIhiNI putrI jAtA / rAjJA vardhApanaM kRtaM / rUpasaulAgyAdiyuktA yauvanaM prAptA / rAjJA dhyAtaM-"yadyasyA varo'nurUpo milati tadA shresstthm"| evaM vicintya rAjJA bahavo rAjakumArA aahuutaaH| 6 te'pi savinavAH svayaMvaramaemapa etya sthitAH / tatra rohiNI mAnAGgalepaM vidhAya sAMzukA uSNISatilahai katAmaGkauveyakamAlambakahArArdhahArakeyUrakaTakomikAmekhalAnUpurakiGkiNyAdyasaGkArapUrNA sukhAsanAsInA maekape samAgatA / prAtihAryA varNyamAnapRthakpRthaGnRpanAmagotrANi zrutvA tayA nAgapurezAtmajazrI-14 18 azokakaNThe varamAlA nihitA / anyakumArANAM rAjJA vastrAdiniH sanmAnaM dattvA sarve visRSTAH / tataH / ra zrIazokaH palyA saha nAgapuraM prAptaH / krameNa rAjJA'zoke rAjyaM nyasya dIkSA gRhItA / athAzokajUpo / rohiNyA saha nogAn junakti sma / tasyASTau putrAH catasraH putryazca jAtAH / anyadA palyA saha damApo || // 16 // gavAha upaviSTaH, tadA pure kAzcistriyaM putre mRte rudantI zirastAmayantIM dRSTvA rohiNI hRSTA / tayA | pRSTam-"svAmin ! kimetat nATakaM ?" / rAjA kathayati-"garva mA kuru" / rAjhI vaki-"dhanayauva-3 SACAUka JainEducation International 2010_TI For Private & Personal use only Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36) napatiputrapitAmahaprasAdapUrNA'pi garvamahaM na kurve, etannATakaM mayA kadApi na dRSTam" / rAjAvak8"asyAH suto mRtastenaiSA rudati" / rAjhI mAha-"kka zikSitA ?" rAjJA proktaM-"zikSyAmi" hai| ityuktvA lokapAlo'Ggaja utsaGgAuzitaH, sa patan puradevyA dhRtaH siMhAsane sthApitaH, rohiNyA rodanaM notpanna / tasmin kAle zrIpraloH ziSyau rUpyakumlasvarNakumjau samAgatau saparikarau / nUpastatra gatvA praNamya papraca-"nagavan ! kena karmaNA rAjhI muHkhaM na vetti ?" guravaH smAhuHhai rAjan ! atraiva pure dhanamitrenyasya sutA durgandhA / tAM muz2agAM yauvanaM prAptAmapi ko'pi pumAnna kAma yati, ko'pi koTijavyalAne'pi na vRNIte / ekadA ko'pi cauro mAryamANaH zreSThinA mocitaH, gRha mAnItaH, tasmai zreSThinA putrI dattA, rAtrau tasyAstanutApena sa nssttH| ekadA dhanamitreNa pucyAH karma* svarUpaM pRSTAH zrIguravaH prAhuH-"najayantagirau giripure pRthvIpAkhajUpaH, tasya siddhimatI rAjJI, tAcyA-13 mekadopavane mAsopavAsI jidArtha ganchan zrIguNasAgarasAdhuSTaH, rAjJA vanditaH, tataH patnI prAha-'eSa damunirjaGgamatIrtha, tvaM gRhe gatvA prAsukAhArairenaM pratikSAlaya' / rAjhI vavale krudhA / tayA kaTutumbaM dattaM / / / * muniH kaTukaM jJAtvA pariSThApanAyAM bahujIvaghAtaM nizcityAhArya ca kevalaM prApya sihiM gataH / rAjJA tadvRttaM 6 zrutvA sA niSkAsitA / saptame dine kuSTinI jAtA, mRtvA SaSThaM narakaM gatA / tatastiryaktvaM prApya sarvAn hai narakAn gatA / tataH karanI kurkararI zivA sUkarI godhA mUSikA yUkA kAkI cAemAlI rAsanI ca jAtA / tannave'vasAne namaskAraM zrutvA tena puNyena tava putrI jAtA / svarape sAvazeSe karmaNi argandhA 8 SSSSSSSSSSSS SUSSAGES 2010-01 For Private & Personal use only Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 upadezapA- urjagA ca jAtA" / tacchrutvA sA'pi jAti smRtvA pUrvajavaM dRSTvA guruM prAha-"jagavan ! mAM mukhenyo stana. 23 dhAnistAraya" / guruH mAha-"tvaM rohiNIvrataM kuru sapta varSANi sapta mAsAn yAvat rohiNInadatre | // 166 // upavAsaH vAsupUjyadhyAnaM, caityakArApaNaM, pUrNe tapasi nadyApanam , azokavRhatale zrIvAsupUjyabimba ratnamayamazokarohiNIyutaM kAryam, etattapomahimnA tvamanantarajave zrIazokarAjasya patnI jUtvA setsyasi, etattapaHkaraNe mahatsaukhyaM syAt / atrAH zRNu jJAtam-siMhapure siMhasenapajUH murgandhanAmA sarveSA-18 maniSTo'bhUt / rAjJA zrIpadmapranajinapArce pRSTaM-'jagavan ! kena karmaNA kumArasya murgandhatvaM ? prajuNoktaM-'rAjan ! nAgapurAt pAdazayojanairnIlaparvataH, tatraikA zikhA, tasyA upari tapasvI sAdhurako dhyAnaM karoti sma, tanmahimnA vyAdhAstrANi jIvahiMsAyAM na prajavanti, tatraiko vyAdhaH sakopo'jUta , yAvanmunirnidArtha grAme gatastAvanilAtale tRNendhanAdikaM nyasya vyAdha unnaH sthitaH, munistu eSaNAM kRtvA tatropaviSTaH, tena vahnirmuktaH, tatra munistApaM sahamAnaH kevalaM prApya siddhaH, sa vyAdhastena karmaNA hai kuSThI jAtaH, tato bahujavAna brAntvA zrAvakagRhe pazupAlako jAtaH, tatra namaskAraM zikSitavAn , ekadA18sraNye davo lagnaH, sa nijAvazena prajvalitaH, tatra namaskAradhyAnAttavAtmajo jAtaH, zeSakarmadoSeNa urga-181 ndhazca' ityAkaye kumAro jAtismRti khalau / zrIjinena rohiNItapa upadiSTam / tena tapaH kRtam / tataH / hai sugandhatvaM jAtam / "iti zrIvAsupUjyaziSyeNopadiSTaM sugandhakumAravattvamapi tattapo'GgIkuru" / zaM zrutvA CCCCCCCCXXXCCCCX 2010 For Private & Personal use only Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 363 urgandhayA vidhipUrva sodyA' / tapaH kRtam / tena tasminneva jave sugandhatvaM prApya svarga gatA / tatazcayutvA / tava rAjhI bajUva, tatpuNyata Ajanma mukhaM rodanaM ca na vettiiti| II punarazokaH pRthvati-"nagavan / zratisnehalatvaM kutaH" / gururvakti-"siMhasenarAjena sugandhAya rAjyaM dattvA dIkSA gRhItA / sugandhapo jainadharmamArAdhya puSkalAvatIvijaye puerIkiNyAM puryAmarkakI-| | tinAmA cakrI bajUva / tatra sAdhusaMyogena dIkSAM gRhItvA vipadya pAdazakahape devo'jUt, tatazzyutvA-18 azokanRpastvaM jAtaH rohiNImanabAhAdakaraH / yuvAnyAM purA samAnaM tapa zArAdhitaM tenAnyo'nya / jUrisnehaH / putrAH sapta (aSTa ) guNAnyA annavan tasyAyaM hetuH-mathurAyAmagnizarmaviprasya sapta putrAH,I2I te sarve dariSiNaH / ekadA sAlaGkArAH sunagA rAjaputrAH krImantastairvipraputraidRSTAH / rASTravA ca te dadhyuH-18 'akRtapuNyA vayaM kizcidapi sukhaM svapne'pi nApnumaH, zrato dIkSAM gRhImaH' / tataste cAritraM gRhItvA * vipadya devatvamanujUya tava putrA jaataaH| zraSTamastu vaitAbyavAsI kumaka vidyAdharastatra zAzvatajinabimbapUjA 18 vidhAya saudharme devatvaM prApya tatazcyutvA tavASTamaH putro'bhUt yastvayA gavAhataH pariSThApito devatayA pata-18 tanneva vegena gRhItaH / atha putrINAM saMbandhaM zRNu-vaitAbye vidyAnRtpuNyazcatamro'navan / ekadA tAni riti zAniguravaH pRSTAH-'nagavan ! asmadAyuridAnIM kiyanaviSyati / / jJAnI pAha-'aspataramasti, 12 18paraM sarvAsAM samakAlaM paJcatvaM nAvi' / iti zrutvA tAH prAhuH-'alpAyuSi sati kiM puNyaM kurmaHP 118 gururAha-'antarmuhUrttamapi kRtaM puNyaM niSphalaM na yAti, tarhi yuSmAkamapi mahatphalaM jAvi, ataH paJca ___JainEducation international 2010_37 For Private Personal use only Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 upadezaprA. 1 mItapaccArAdhanaM kuruta' tatastA jiryAvajjIvaM paJcamItapaH svIkRtam / gururAha - 'zradyaiva zuklapaJcamI vartate' / tatastA upavAsaM pratyAkhyAya svagRhe devapUjAdidharmakRtyaM vidhAyaikatra dharmajAgarikAM cakruH / pUrNe paJcamI - tapasi mahodyApanaM kariSyAma iti dadhyuH / itazcAkasmAttAsAM mastakeSu vidyutpatitA / tapodhyAnAddevatva - manubhUya tvatputryo jAtAH" / // 167 // iti zrutvA nisandeha azokanRpAdayaH zrAddhadharma prapadya gRhamAjagmuH / kramASAsupUjyAntike nRpa| rohiNyAdayo dIkSAM gRhItvA dustapataponiH karmakSayeNa kevalajJAnarUpamayaM kozaM prApya nirvANa prApuH iti / vAsupUjya jananAthasaMstavaiH, pUjanaistriM vidhadevavandanaiH / rohiNI tapasi yajJatAM janAH, kurvatAM sukRtapAvanodyatAH // 1 // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagrantha vRttau trayoviMze saptatriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 337 // aSTAtriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 338 // chAtha nayasvarUpamAda dhAvanto'pi nayAH sarve, svarbhAve kRtavizramAH / cAritraguNakhInaH syA - diti sarvanayA zritaH // 1 // 1 trividhaM trikAlamityarthaH. 2010_ staMca. 13 // 167 // Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 365 al sarve nayA dhAvantaH svasvapadasthApanapurassarA api nAve zujhAtmadharme kRtavizramAH syuH sthirA navanti, zrato munizcAritraguNalInaH cayo'STaprakArakarmasaMcayastasya riktIkaraNAt niruktyA cAritraM tadeva guNastatra lInaH vardhamAnaparyAyaH (tathA ) sarvanayAzritaH syAt avyanaye kAraNatvagrAhake nAvanaye tatkAyatvagrAhaka |kriyAnaye sAdhanodyamarUpe jJAnanaye tavizrAmarUpe AsaktaH syAt / yato'nuyogavAre sabesi pi nayANaM, vahRvihavattavayaM nisAmittA / taM savanayavimujhaM, jaM caraNaguNadhina mAhU // 1 // atrArthe saMbandhazcAyam-ekasmin ganche ekaH sUriH chapakaH vRSyatvAdekatra grAme tiSThati / tasyaikaH ziSya-IN capalaH kriyAzithilo guruM smAha-"taruNo'haM maithunaM vinA na sthAtuM shknomi"| iti zrutvA guruNA magavato dUrIkRtaH, paraM bATyAcyAsAt paThitasakalazAstro lokAnAvarNya prANavRttiM vidadhAti / prAnte ArtadhyAnena / mRtvA vRddhakoTare zuko jAtaH / ekadA sAdhudarzanAt prAptajAtismaraNenAvagataH sarvadharmaprabandhaH / athakadA hai sa vanacareNa gRhItaH, pAdastasyAkuJcitaH ani ca kANaM kRtaM, nilena vikrayArtha nagaracatuSpoM sthApitaH, anyapadivikrayArthamanyatra ganchan pulindastaM zukaM jinadattazrAghApaNe muktvA gataH, zukena mnussytnaapyaa| svasvarUpaM nirUpitam / zrAzena sa sAdharmika iti mUhayena gRhItaH kASThapaJjare diptazca / zukena tapAsakasvajanavargaH zrAvakIkRtaH / anyadA jinadattatanujo jinadAsaH kasyacinmAhezvariNaH surUpAM tanayAM / vIdayonmatto dharma na zRNoti, tadA zukenoktaM-"kutastava citte zraddhA nAsti ?" / tenoktaH svvynikrH| zukaH smAha-"svastho java, mAhezvariputrI pariNAyayiSyAmi" / tataH zuka uDDIya mAhezvarigRhe hai ____JainEducation international 2010_E XI 11 Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SACROS 360 upadezaprA. gataH / yadA tasya tanayA vivAhavAJcayA urgAmanyarcya vijJaptiM kRtavatI tadA prabannaH zuka uvAca- na. 13 "yadi suvaro vilokyate tarhi jinadattaputraM vRNu" / tatastayA pitre vijJaptaM-"mAM jinadattaputrAya dehi / // 16 // 4 evamastviti pitrA vivAhaH kRtaH / atha sA snuSA'nyAsu vadhUSu devadattA'hamiti garva karoti, virudhadharma-18 tvAcca zukoktamupadezaM na manyate / tataH zukena svajanasamadaM vihasya murgAvRttAnta uktaH / tataH svajanenoktA sA-"he snuSe! tvaM devadattA vA pahidattA vA?" / tataH sA zukasyopari SaM vahati sma / ekadA svajaneSvitastataH kAryavyagreSu zukasyaikapiJcamutpAvya sovAca-"zuka! tvaM parimato'si" / zukena HdhyAtam-"are mama vAgdoSaphalametat / yataHMI Atmano mukhadoSeNa, badhyante zukasArikAH / bakAstatra na badhyante, maunaM sarvArthasAdhanam // 1 // " 18 hai| tataH zukenoktaM-"nAhaM vijJaH, kiM tu sa dhanazreSThI vijJaH / kathamiti ceSucyate-ekasmin grAme hai| bahavo nirnetrAH svasvacatuSpathe sthitAH hAsyagItadamlAdilidinAnatikrAmanti / ekadaika inyaH sauva-2 rNikAn nityaM parIkSate, tatpArdhe sthita eko'ndho vinayenenyaM stutvA nutvA ca "he zreSThin ! ekAM / mAdyAM sparzanArtha mama kare prayanna" iti yayAce / jutvena zreSThinA haste sparzanArtha dattA / andhena le gRhItvA svavastragranyau gADhaM guptIkRtya sA mAdyA rakSitA / zreSThinA pazcAnmArgitA / andhaH smAha-"he| 2 | puNyapAtra! madIyA mAdhA tava vikhokanArtha dattA, punargrahItvA'tra mayA bacA, nAhaM dadAmi, etAvanmAnaM // 16 // 1 suvarNaniSkam . Jain Education international 2016 Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SAGARLESSNE 367 mama avyamAjIvAkAraNaM tvaM kathaM vAJcasi ?" / ityuktvA tena pUtkAraH kRtaH / janAH zreSThinaM nininmuH / / hAlahitaH zreSThI eka dadaM naraM pAca / sa dakSaH zidAM dadI-"rAtrau aGgavAsinaH sarve'ndhA ekatra || tiSThanti, parasparaM prAptavyAdikaM darzayanti, tatra tvaM gatvA pravannastiSTha" / zreSThI tatra gataH / tenAndhena |R hai haSTena svapAmityaM prakAzya prazrimunmayAnyeSAmandhanarANAM sparzanArtha svakamAdyAsahitaM vastraM prasArita tAvat zIghraM tena mAdyA gRhItA / anyo'ndhastvAha-"kathaM na datse?" / sa smAha-"dattA myaa"| tatra tayormahAyuddhaM pravRttaM / zreSThI tu svastho'jUt / tataH 'andho'ndhapIlAya' iti prasiddhijAtA // * atropanayo'pi vidheyaH, yathA ekAntavAdinaH sarve nayA andhasadRzAH sanetrasadRzo'nekAntapanajJaH inyatujhyaH tattvaM prApnoti, nAnya iti / paraminyena maunavalena kArya sAdhitamataH sa vijnyH| hai| punarapItastato gaDhantyA snupayA lomotpATya laNitaM-"zuka ! tvaM vidhAnasi" / zukena nApitastrI kayoktA / ityevamAkhyAnakai rAtrirgamitA / zuko khUnapakSaH pranAte kASThapaJjarAdahiniSkAsitaH / tataH1 iyenena gRhItaH / ta'pari vitIyaH zyenaH sametaH / jAtaM tayoyudham / zuko mukhAdazokavATikAyAM haiN| patitaH / tatra patana dAsaputreNa gRhItvA ekAnte sthApitaH sajo jAtaH / atha dAsenoktam-"he zuka! | etasya grAmasya rAjyaM mama dApaya, yato'sya rAjA niSputro vRzo'nyeSAM rAjyaM dAtuM smiihte"| atha rAjA kuladevyAhvAnaM vidhAya muptaH / tadA zuko nRpagRhopari kImAmayUradehe pravizya nizIthe nRpama u029 / bravIta-"he nRpa ! dAsaputrAya rAjyaM dehi, anyasya pradattaM saptadinamadhye yAsyati" / rAjJA tathaiva CARRIER S S 2010- 0 8 Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -ESCUR saMja.53 368 upadezaprA. vihitaM / dAsaputreNa sa zuko rAjA kRtaH / tasyaivAjJA prasRtA / tena dharmopadezena zrAvakakulaM mAhezvari- kulaM ca prabodhitaM / svayaM saMvegApanno'nazanaM kRtavAn / zunnadhyAnena mRtvA sahasrAra devatvenotpannaH prm||16|| zrAvakaH / tatrApi dharmakathAdikaM prarUpayati sma / tato deveSvapi vichattaro jAtaH / tatazcyuto mahAvidehe | imodaM yAsyatIti / jJAnavAn sarvadA saMvegavAn bhavati / tataH zrIpaJcamAGge proktaM-"jJAnamaihikapArajavikapAratarajavikam" ityevaM jJAnakriyAnyAM mokSaH syAt // sarveSAM nayapakSANAM, rahasyaM saMyamaM matam / ciskriyAnyAM tadAsevyaM, zrImadAptaiH sunizcitam // 1 // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau trayoviMze stamje'STAtriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 330 // // 16 // ekonacatvAriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 335 // atha strIniH saha saMvAse'pi uttamAH svadAya na jahatItyAhadinamekamapi sthAtuM, ko'laM strIsannidhau tathA / caturmAsI yathA'tiSThat , sthuukhnmo'ksstvrtH||1|| US 2010 For Private & Personal use only Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 369 REACROSS spaSTaH / jJAtaM cedamanyadA varSAkAle samAyAte saMnUtavijayAcAryAn praNamya trayo munaya evamanigrahAn cakruH, zrAdyaH prAha-"ahaM siMhaguhAghAre upoSitaH kRtakAyotsargazcaturmAsImavasthAsye" iti pratizravaM cakre / vitI-18 yo'vak-"ahaM dRgviSAhibilapAre kAyotsargeNa caturmAsImupoSitaH sthAsyAmi" ityanyagrahIt / / hai tRtIyaH smAha-"ahaM kUpaphalake kAyotsarga kRtvA caturmAsImupoSitaH sthAsye" iti prtipede| tAn saMyatAn | yogyAna matvA gururyadA'numene tadA sthUkhalA uvAya gurUnevaM vyajijJapat-"pasamAhAraM kurvan prabalaM tapo'kurvan caturmAsI kozAvezyAniketane sthAsyAmyaham" / sUrirupayogena taM yogyaM jJAtvA'nvamanyata / tataH sarve'pi munayo'GgIkRtasthAneSvaganchan / tatra zAntAn tIvrataponiSThAnmunisattamAn vIkSya trayos-12 pyete siMhasAraghaTTikAH zAnti praapuH| da| atha sthUlanamo'pi kozAsadanamAsadat / muni vIkSya kozA dadhyau-"ayaM parIpahopino vratanagna | zrAgAnnUnaM, tadadyApi mAmakaM daivaM jAgati" iti sahasoDAya taM muktAdinirvardhApyAhitAJjatiragrataH | sthitvovAca-"jagavan ! svAmin ! svAgatam , adyAntarAyApagamAnmama puNyaM prApurat , adya cintA-1 maNikAmagavAsuradrumakandarpadevAdayastuSTAH he nAtha ! tvayi samAgate / zratha prasadya sadyaH samAdiza, sarvametacittaM vittaM vargRhaM ca tavaivAsti / mama yauvanaM prAk tvayaiva saphalaM nItam , adhunA himapluSTAM kama-181 linImiva mattanuM tvapirahe dagdhAmaharnizaM darzanasparzanAcyAM sukhamagnAM vidhehi" / tataH sa muniH prAha ___Jain Education international 2017 For Private Personal use only Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 upadezaprA./ "imAM kAmazAstroktena vidhinA nirmitAM citrazAlAM mAsacatuSTayaM sthAtuM me dehi" / sApi saGayitvA tAM stana.13 dadau / tatra samAhitaH sa tasthau / kozAdattaM madanoddIpakaM SaDrasADhyamAhAramupanujya praNidhAnaM dadhyo / // 17 // tataH zRGgArAn vidhAyAnaTapahAvajAvAdikaM vitanvatI munisannidhau donAya samAyayo / muniH prAha-13 "sArdhatrihastAvagrahAdvahiH sthitvA nRtyAdikaM vidheyaM / tataH sA kaTAstiM lakSyantI pUrvakRtakrImA hiyaM / tyaktvA smArayantI aGgamoTanapATavAnivalImaJjulaM madhyadezaM darzayantI nIvIbandhanakaitavAt gambhIrAM / nAjikRpikAM prakAzayantI sAdhoH purato vizvakamohanaM nATyaM cakre / tathApi sa manAka jhonaM na gtH| tataH sakhIvRtA sametA / tAsu madhya ekA'vak jahihi kaThinatAM prayaca vAcaM nanu karuNAmR mAnasaM munInAm / upagatamavagaNayantyajavyAH, sanipuNametya kayAcidevamUce // 1 // tadanagha tanukRzA sakAmA puna-vrajati purA hi parAsutAM tvadarthe / punarapi sulAnaM tapo'nurAgI, yuvatijanaH khalu nApyate'nurUpaH // 2 // ajavyA nirjAgyA upagataM prAptamavagaNayanti, evaM kayAcidAgatya sanipuNaM yathA tathA sa muni-18 / ruktaH / tasmAt he anagha ! tanukRzA tvadhiraheNa, sA nAyikA kozA sakAmA saphalamanorathA'stu / / hi yasmAttvadarthe tvAmuddizya parAsutAM niHprANatvaM purA vrajati prajipyatItyarthaH, tathA ca tvanniminA // 10 // hatyA'naghatvavyAghAtazca syAditi jaavH| 2011 Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 371 tadA muniHsmAha-"anantazo'nekajaveSu maraNaM ( ramaNaM) kRtam , adyApi tadivasi, kiM tRptina jAtA? imaM nRtyAdiprayatna madane tanoSi tamimaM prazasta lAvana paramAtmastutisaMdana karopi tadA sarva sapalaM syAt / dInatAM vahasi logalAlasA, nRtyagItasasakhIprayatnakaH / kiM vRthA nayasi janmajIvane, svAtmani pravidadhAtu manmate // 1 // " | iti zrutvA sA tasya jitendhiyatvaM mAdRzIniH saGkhyAtAnizcaturanAyikA nirapyajeyaM vIkSyAvaka"yadajJAnAttvayA sAkaM prAgalojitatvA'ntumanA ahaM chojanopAyAnakA tadAgastvaM mama mahasva" / / tatastasyai muniH zrAdhadharmamannASata / sA'pi pravuddhA zrAvikA jAtA, nandanRpaprepitaM puruSaM vinA'nye mama vAndhavA ityanyagrahIt / al atha varSAsamaye vyatIte te trayo'pi sAdhavo niyUDhAnigrahA gurupAdAntikaM kramAdeyuH / tadA''yAntaM siMhaguhAvAsinaM muni kiJcinAya sUrijaMgI-"he vatsa ! puSkarakAraka! tava svAgatam" / tabadAyAntI || itarAvapi sUriNA jASitau / zratha sthUla najamAyAntaM vIdayAcyutAya guruH smAha-"he mahAtman ! suSkarapuSkarakArin ! tava svAgatam" / tannizamya sAmaste trayo dadhyuH-"guravo mantriputratvAdevAmuM sabahumAnamAmantrayanti, citrazAlAyAM sthitaH yaH paDsamAhArayan kAminIvRtaH guruniSkarapuSkarakArakaH kathyate, vayamapyeSyatyabde'mumanigrahaM lAsyAmaH" iti dhyAyantaH kaSTAdaSTau mAsAnatyavAhayan / atha varSAkAle saMprApte mAnI siMhaguhAvAsI sUriM pAha-"imAM caturmAsIM sthUlanA zva kozAgRhe sthAsyAmi / SEARCAR CARAMATINGS 2010 For Private & Personal use only Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taMtra. 23 372 upadezaprA. guruNA dhyAtam-"ayaM hi sthuulnbsprdhyaanggiikroti"| tata upayogaM dattvA guruH prAha-"vatsa ! maina- manigrahaM kArSIH, amuM voDhuM sa eva namo nAparaH / yataH api svayaMjUramaNa-starItuM zakyate sukham / ayaM tvanigraho dhartu, puSkarenyo'pi puSkaraH // 1 // " itiguruvAcamavagaNayya sa vIramanyaH kozAsadanaM yayau / sA'pi dadhyau-"ayaM muninamasmadharmaguru-18 spardhayA''gAt" / tataH sA'pi natvA tadyAcitAM citrazAlikAM dadau / tato madanadIpakaM SaDsAJcitamazanaM tayA dattaM buluje / atha kozA madhyAhne pUrvavatkRtanepathyA taM parIditumAgAt / hAvanAvatAema-18 vAmambarakaTAvanikSepaNAdikaM predaya kSaNAt zojamupAgato vahiM prApyAjyajatumadanapravyavat / sa madanA vezavivazaH saMvezanamayAcata / tataH kozA taM prAha-"svAmin ! vayaM paNAGganAH zakramapi dhanadAnaM vinA dana svIkurmaH" / munirAha- "kandarpajvarAditaM mAM saMgamAnnirvApaya, dhanamapi tatprAptisthAnaM nivedayasi cet | tata naye" / tataH sA taM bodhayituM proce-"nepAlanapo navyasAdholakSmUTyaM ratnakambalaM pradatte, tamA naya mtkRte"| zrutveti so'kAle'pi nepAlaM prati cacAla / tatra gatvA jUpate ratnakambalaM prApya sadyastAM &dhyAyana vavale / tatra mArge sthitAnAM dasyUnAM zakunirityUce-"sakSadhanamAyAti" iti punaH punaH proce / atha tatrAgataM sAdhuM dhRtvA caurA vyalokayan / kimapi 'vyamapazyantaste muni mumucuH / punaH zakuni-1 rityAkhyat-"idaM puro khadaM yAti" / tadA taM sAdhuM vidhutya caurarAmityajyadhAta-"vayaM tavAjayaM ddmH| 1 nogam. // 17 // 2010 For Private & Personal use only Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 373 tathyaM vada kimasti tava pArthe ?' / yatirjagau-" he dasyavaH ! satyaM zRNuta, etabaMzamadhye vezyArtha 8 | ratnakambalaH dipto'sti" / caurairmuktaH sa etya kozAyai ratnakambalamArpayat / sA'pi gRhanirdhamane paGkile | data cikSepa / taghIdaya viSamo munirityUce-"he sundari! tvayA mahAmUTyo'yaM ratnakambalaH paGke kiM| kSiptaH" / kozA smAha-"yadi tvametajAnAsi tadA kathamAtmAnaM guNaratnADhyaM zvantrakada hipasi ? 4kiM ca ratnatrayaM juvanatrayamurkhanaM madaGga khAlajamvAlakahape ki mudhA dipasi? vAntAzI kathaM navasi ?" ityAdi nizamyotpannavairAgyaH sAdhuH kozAM jagau-"he anaghe ! suzrAdhe ! saMsArAbdhau patana sAdhu tvayA / rakSito'smi / athAticArotthapuSkarmamalaM dAlayituM nijajJAnAmbupUrNa guruhadaM zrayiSye'ham" / kozApi 18/ tamuvAca-"tvayi mithyA me puSkRtaM, yato brahmavratasthayA'pi mayA tvaM khedito'si, yuSmatpratibodhAya | mayA kRtA''zAtanA soDhavyA, svamaulinA gurorAjJA voDhavyA" / so'pIlAmItyuktvA gurusannidhAvagAt / gurvAdIn praNamya svaM nindati / sa cAbravItsthUlanaH, sa eko'khilasAdhuSu / yuktaM puSkarapuSkara-kArako guruNA jage // 1 // | pupphaphalANaM ca rasa, surANa maMsANa mahiliyANaM ca / jANaMto je virayA, te ukkarakArae vaMde // 2 // kvAI sattvozitaH kva zrI-sthUlanAzca dhIradhIH / va sarSapaH kva hemAjiH, kva khadyotaH ka cAMzumAn // 3 // | ityudIryAlocanAM gRhItvA sa pustapaM tapastepe / azra kozA svagurustutimAha sArdhakAdazakoTInAM, svarNa yo mAmadAdgRhe / sa pAdazavratAnyevaM, sAdhutve'pi dadAvaho // 1 // ROSASSROORNSRUARGAONICROM JainEducation International 2010 For Private & Personal use only Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 172 // 2010_ 374 yena dattaM purA dAnaM tenaiva dIyate punaH / cAtako raTate nityaM dAnaM yat payomucaH // 2 // dhanadAnAdayAcitra - mAjanma nirmitaM sukham / vratadAnAzve'nante, sAMkhyado mama sarvadA 3 // caturazIticaturviMzyA - munaviSyanti tIrthapAH / sthUlamunIndrasya, kariSyanti hi varNanAm // 4 // strIvRto'pi bahutirdivaH sa, zIlamAtmani gataM na mumoca | mAnasaM hariguhAmunitulyaM, sAdhuniH zazimukhISu na neyam // 1 // ityanda dinaparimitopadeza saGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttI trayoviMze stamne ekonacatvAriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 335 // catvAriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 340 // zratha culakAdidRSTAntamadhyagatapAzaka saMbandhamAhasaMvandhairdazanirjJeyo, manuSyajaya (bo) pUrvajaH / tanmadhye pAzakajJAtaM likhyate pUrvazAstrataH // 1 // spaSTaH / jJAtaM cedam goladeze janazcaNakanAmA vipro'nRt / tasya jAya caNezvarI / tayoH sutazcANAkyaH gajadazanaiH saha jAtaH / anyadA tadgRhe jJAnI munirAhArArthamAgAt / dampatI muniM natvA papracatuH - "he jagavan ! ama --- 4 staMja. 13 // 172 // Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 375 RANASAN sadanto jAto'sti tasya ko hetuH?" / muniH smAha-"vAlo'yaM nRpo navitA" / tacchrutvA caNako viSayo dadhyo-"matsuto rAjyAramlaradhogatiM mA yAsIt" iti dhvAtvA dantAn ghRSTvA sAdhunyaH so'-100 | vak / sAdhuH smAha-"tAI sacivezo jAvI" / tatazcANAkyaH krameNa sakalakatAsamuJo'jUt / yauvane | viSakanyAM paryaNeSIt / nirdhano'pi hi saMtoSato anyAya mahAprayatna nAkarot / anyadA tatpriyA , cAturvivAhe pitRgRhe'gAt , paraM nirdhanatvena brAtRjAyAdayo'syAH pratipattiM na cakrire, jojanAdAvapi / patiledaM vyadhuH, tato'tidauHsthyAnajitA patyugRhe'gAt / tataH zokanarAM tAM vIdaya naLa sanirbandha pRSTA muktAvyUhopamamazruvrajaM muJcantI mAha taM parAjavam / tacchrutvA cANAkyo dadhyaukalAvAn kulavAn dAtA, yazasvI rUpavAnapi / vinA zriyaM bhavenmayo, nistejAH kSINacanmavat // 1 // nandanUpo viprANAM dhanaM bahulaM dadAti iti vimRzya sa pATalipuraM jAm jagAma / tatra rAjasajAyAM | gatvA nRpAsanamazizriyat / atha nandanRpa ekena simaputreNa nimittasena saMyuta upAgamat / tatrasthaM |cANAkyaM vIkSya siphaputro'bravIta-"asau vipro nandavaMzasya chAyAmAkramya tiSThati" / tatazcANAkya-15 muvIMzadAsyuvAca-"jagavan ! idaM dvitIyaM siMhaviSTaramadhyAssva" / so'vak-"asminnAsane matkama-14 emaluH sthAsyati" / ityutvA tatra taM nyasyAdyamAsanaM na tyaktavAn / tatastRtIyaM daemena caturtha cAdamAlayA paJcamaM brahmasUtreNa so'ruNat / tato dAsI jagau-"aho asya dhArtha jamatvaM ca" / sa ruSTo'hiNA tAmAhatya sarvasamamityuvAca RECENTRA 2011 For Private & Personal use only Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S A 376 upadezaprA. kozaizca nRtyaizca nibadhdhamUkhaM, putraizca mitraizca vivRvazAkham / staMja. 3 utpAThya nandaM parivartayAmi, mahAdrumaM vAyurivogavegaH // 1 // // 13 // anena zikSuNA kiM syAditi rAjJA'pyupekSitaH sa niragAt , camaMzca nandanUpatermayUrapoSakagrAme'gAt / tatra parivrAjakaveSeNAnramat / tatra grAmaNIputryAzcanpAnadohado'jani, taM pUrayituM ko'pi nAzakat / | tataH pitrAdinizcANAkyaH proktaH, so'vak-"tatsutaM mama datta cettadAhaM pUrayAmi" / "apUrNadohadA. garjAnvitA mA ghiyatAm" iti vimRzya taistasya vacanaM svIkRtam / atha sa sannidha paTamaemapamacIkarat , || 18 tasyopari pracannaM zanaiH zanaizvipidhAyakaM naramamuJcat , tasya viSasyAdhastAt sthAlaM payonRtaM nyadhAt, nizIthe kArtikIcannastatra prativimbitaH, cAncha prativimbamantavatnyAH pradarya sa pibetyUce, tatastuSTA / kasA tatpAtuM pracakrame, candhapAnadhiyA sthAlapayaH sA yathA yathA'pAt tathA tathoparistho naro maemapachi pidadhe / tato dohade pUrNe sA samaye sutaM suSuve / cANAkyastu avyArjanaM prAreje / tasya putrasya cangupta iti nAma kRtam / tataH prAptaprauDhavayAH sa bAlaH zizujiH saha palIlayA krImati, dezapuragokulahayagajAmAtyAdIna sthApayati / tatra naman cANAkya etya pAha-"he bAla ! mamApi kiJciddehi" / canyo|'vadat-"imAH surajIhANa" / sa smAha-"etA gRhNan binnemi" / candho'vak-"mA naiSIH // 173 // ya" / tato hRSTaH sa tasya kulAdikamanyecyo jJAtvA svakIyaM bAlaM nirdhAryetyUce-"he|| vatsa! ehi rAjyaM dadAmi" / tacchrutvA drutamAyAtaM taM hatvA prAk pakhAviSTa / tataH senAM kRtvA pATa RESEARCHES GARMACES in Education International 2010 LIVI Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010 377 lipuraM ruddham / nandena tatsainyaM kSaNena jitam / candraguptazcANAkyena samaM palAyata / tato nandAzvavArAstatpRSTha AjagmuH teSAM madhya eko'zvavAro dUrAttAcyAM dRSTaH / tatazcANAkyazcandraM sarasi saMgopya svayaM rajakakarma prAreje / itazca so'zvavArastaM papraTha- "candragupto brajannatra tvayA dRSTaH ?" / so'pyUce - "chAtra sarasi praviSTo'sti" / tataH sa kaupInamAtrale viveza / tadA cANAkyastasyaiva khaGgena tali ro'cchinat / tatazcandraM tasminnazve Aropya sa purato'cAlIt / sa candraM paprancha - "de vatsa ! yadA mayA sAdI sarasi preSitastadA tvayA kiM dhyAtam ?" / "he pUjya ! uttamAH kurvanti tatreSThameveti vinayavAkyAtsa hRSTaH / tatazcandraM kSudhA bAdhitaM jJAtvA svayaM jojanagrahaNArthaM vrajan pathi anantaramukta karambakaM vipramekaM | vIkSya cANAkyastasyodaraM vidArya tanojyaM hatvA cndrmnojyt| so'pi sudhitastaSasa viparyayaM nAjJA - sIt / zratha mauryayuktaH sa dinAtyaye ekatra grAme nikSAyai bhraman roragRhe yayau / tadA vRddhayaikayA svabA - lAnAM bhUyasAmuSNA rabbA pariveSitA / ekaH zizuH kudhito rabvAyAM karaM prAkSipat tena dagdhAGgulirucai ruroda, taM vRddhA'jApata - "re mUDha ! cANAkyavattvamapi jamo'si " / tacchrutvA nikSuNA pRSTam - "he mAtaH ! tvayA cANAkya nidarzanamatra kathaM cakre " / sA taM smAha - "yathA pUrva cANAkyo bAhyaM dezamasAdhayan pATalipuraM rundhAno mUDho vigopanAM prApa tathaiva bAlako'pi zanaiH parito'liin madhya eva pANi kSipanna - tyupahAsamAsadat" / taghAkyaM zrutvA zikSAM satyAM nirdhArya cANAkyo caman kramAt parvatAnidhena rAjJA samaM gADhamaitrIM vidadhe / zranyedyustaM nRpaM sa smAha - "vetsama ise tadA nandamunmUlya tatrAjyaM vijajyAda - Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 174 // 2010, 378 6he" / tataH sasainyaH parvatakazcandraguptAnvitazcANAkyavAkyAnnandadezasya sAdhanaM prAre / tadaikaM puraM balAbrahItumakSamaM matvA nikSuvepanRcANAkyastatra viveza / pravizya ca vAstUni saMprekSamANaH saprajAvAH sapta devI rindrakumArikA apazyat, tAsAM prabhavAdanaGkaM tatpuramavabudhya 'mayaitAH kathamutrApyAH ?" iti yAvatA vimamarza tAvatA purarodhAta nAgarAstaM papranuH - " jagavan ! ayaM purarodhaH kadA prayAsyati ?' / so'vak - " yAvadamUH devInAM pratimA tra javanti tAvatpurarodhatiH kutaH " ? / tato dhUrtapratAritAH paurAH tasmAt sthAnAttAH dipramudapATayan / tataH zIghraM tatpuraM tAcyAM gRhItam / izvaM nandadezaM prasAdhya nandapuramaveSTayatAm / tadA ca kSINapuNyatvAt cANAkyasyAnti ke nando dharmaghAramayAcata / sa smAha"tvamekena rathena yannetumIzastadAdAya nirjayaH purAnniryAhi" / nando'pi jAryAghyaM kanyAmekAM sAra - dhanaM ca rathe'dhiropya nagarAnniryayau, candraguptAdayaH pure praveSTumAgatAH / tadA nandasutA'nurAgaparA candraM pazyati, tadA nando'vakU - "he putri ! yadyasau svAmI tava rocate tadAGgIkuru" / tenetyuktA sA candraguptarathe yAvadAroDhumupacakrame tAvaccakArakA navAjajyanta / candro'maGgalakarIM tAM jJAtvA nyavArayat / taM | prati cANAkyaH smAha - " vatsa ! mA mA niSedhaya, anena nimittena nava puruSAn yAvatte vaMzo jAvI" / tatazcandrastAM rathe'dhiropya nandagRhe yayau cANakyaparvatakasahitaH / tatraikA kanyA'javat, zrAjanma tAM nandaH zanairviSamaM viSamanojayat / tAM vIkSya parvatako viSayArto'Ggasa cakAra / tena vipavyAptazcandraM staMja. 13 // 174 // Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 379 hai jagau-"sadyaH kaJcitpratikAraM kuru" / sa pratikriyAkaraNodyato'jUta , tadA cANAkyena cUsaMjJayA niSidhdaH / zikSitazca, yataH-. | tuTayArtha tuTyasAmarthya, marmajJa vyavasAyinam / ardharAjyaharaM mitraM, yo na hanyAtsa hanyate // 1 // hai| tataH sa parvato nAmazeSatAM prapede / tasya rAjyaM candhaguptAdhInaM jAtam / atha canSaguptarAjye nanda narAzcaurya vydhuH| tatazcANAkyo'nyaM kazcidArakSakamamArgayat / tato bhramannakhadAhrakuvindasya gRhe'gAt / / taM markoTakagRheSvagniM kSipantaM dadarza / cANAkyaH kiM karopIti tamaprAkSIt / kuvindaH smAha-"matsUno-14 hai dezadAyino dRSTAnetAnmakoMTakAn sAnvayAna hantuM vileSvahamanalaM prakSipAmi" / iti tasya girA ta karma sodyamaM jJAtvA tasmai purAdhyakSatAM canjaguptAdadApayat / evaM mauryasya rAjyaM niSkaNTakaM jAtam / / dUdha anyadA canmasya dhanaM nAstItidhiyA pauraiH saha madyapAnagoSThI kRtA / ekadA mayenonmatteSu paureSu || hai nRtyatsu caNisUH dIvaceSTAmanutiSThan pAha- vastre pe dhAturake me, tridaekaM svarNakueimakA / nRpatirvazavartI me, tanme vAdaya kumbarIm // 1 // tatazca kumbarIvAdakaiH kokhikaistannAmnA kumbarI vAditA / tannizamyAparI matto nAgaraH karamudipya / kasyApyanuktAM svakhadamI prAmuSkurvannidaM jagau-"sahasrayojanI gavata inasya pade pade kharaM dadAmi etAvacanAnAM svAmyahaM, tanmannAmnA hotakaM vAdayata" / tato'hapUrvikApUrvamanyo'pyevaM jagau-"tikhAnAmADhake upte bADhamujate phalite ca yAvantastivA niSpadyante tAvanti dInAratakSANi magRhe santi, tanme 1030 2010 For Private Personal use only Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 upadezapA. vAdayata holakam" / anyo'pyUce-"navyavarSApUrNagirinadIpravAhamekadivasotpannamrakSaNena pAkhI balA || saMja.53 skhakhayAmi, tanme vAdayata hosakam" / anyo'vAdIt-"ekAharjAtajAtyAzvakizoraskandhakezarairvizvak / // 17 // hai puraM veSTaye, tanme vAdayata holakam" / anyo'vocat-"madhe ekaH zAliH jinnabhinnazAlibIjapra sUtimAnasti, anyazca ninnaH ninnaH prarohakaH gardanikAzAliH, etaalakSyamasti, tanme vAdayata holakam" / vaM madyavivazAste svasva zriyaH prAjuzcakruH, yataH kuvizvassa vAnarassa ya, vasaNapattassa rAgarattassa / mattassa maraMtassa ya, sajAvA 81 tataH svAsthyaM prapannenyastenyo yathAI dhanaM svaspaM svttpmgrhiit| punazcaNisUryokato dhanamAditsurdivyapAhai zakAnakarot / tato dInAraiH sthAlamApUrya catvare gatvA janAnUce-"yo hi dyUte mAM jayati janastasmA amUna-| khilAn dadAmi, yadyahaM jeSyAmi tarhi niSkamekaM grahIye" / tannizamya rantu lubdhA janAstena samaM remire| 8 dyUtakrImAsu dado'pi, taM vijetuM na ko'pi hi / zralaMjUSNurajUtteSAM, pAzakAnAM pranAvataH // 1 // saMpadAM pAzaistaiH pAzaiH, nijellAmanuvartibhiH / lokAn vijitya caNisUH, svarNaiH kozamapUrayat // 2 // divyAnunAvAdibalena yaghA, jIyeta kenApi sa dhiiskho'pi| pramAdato hAritamartyajanma, janmI punarno banate naratvam // 1 // ityandadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau trayoviMze stamne catvAriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 340 // SARAWA* *ROSSS // 17 // C -wo For Private Personal Use Only 2010 19 Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 381 ekacatvAriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 341 // zrautpattikIbudhimAhaautpattikyAdibuddhijJo, rohako'jAneSu yat / mahAmAnyastathA dhAryo, dhrmvnirgunnottrH||1|| spaSTArthaH / dRSTAntazcAyam8| avantisamIpe naTAhagrAme jarato nAma naTaH / tasya nAryA parAsurajUt / tasyautpattikIbudhimAn / rohakanAmA suto'sti / laratanaTo'nyAM striyamAninye / sA rohakasyAnnapAnAdinaktiM samyak na kurute / tato rohakeNa sA kazritA-"mAtaH! na me samyagvartase tvaM, tato jJAsyasi" / sA'ha-"re sapatnIputra !|5|| kiM kariSyasi ?" / so'vaka-"tat kariSyAmi, yena tvaM me pAdayolagiSyasi / tato'nyadA sa nizi sahasA pitaraM mAha-"no no pitar ! eSa naSTvA yAti" / iti zrutvA pitA zaMkitaH "nUnaM vinaSTA me jAryA" / evamAzakya tasyAM niHsneho'nUt , tAM vAcApi na saMjApate / tataH sA bAlakRtyaM dhyAtvA | tamavAdIt-"vatsa! kimidaM tvayA ceSTitaM ? tava pitA me sahasA parAGmukho'jUt, mamAparAdha kSamastra" so'vak-"tarhi mA khedaM kuru" / tadanu sA tasya zuzrUSAM tanoti / ekadA rohakazcandrakAntyAM pituH / zaGkApanodAya bAlasvarUpeNa nijalAyAmaGguSyapreNa darzayan pitaramAha-"he pitar ! eSa sa yAti" / sa khaDgamAdAya re kathaya kutra yAti ? / sa zizuraguTyA nijalAyAmadarzayat-'eSa mayA zRGkhakhitaH' / iti ESIKUSSBOCCES ____JainEducation international 2017 For Private Personal Use Only Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 upadezaprA. zrutvA dadhyau tasya pitA-"nUnaM prAgapyevaMvidha eva naro naviSyati, dhiga mAM priyAyAM suzIvAyAM ni:-AIR snehavantam" / so'pi rohako 'mayA'syA vipriyaM kRtamataH kadAcidiyaM mAM viSAdinA hanti' iti / // 176 // dhyAtvA sadaiva pitrA saha juGkte / anyadA pitrA sahAvantyAM gataH, tAM vIdaya vIsmayaM prApa / tataH pitrA | saha purIto nirgtH| pitA ca me kimapi vismRtam' iti rohakaM siprAtaTe'vasthApya svayaM purI prAvizat / / rohako'pi nadIsaikate vaprAkArAM pUrNA purI sikatAnirAkhikhat / itazcAzvaM vAhayantaM nRpaM tatrAkhikhitapuramadhye gavantaM sa Aha-"jo rAjaputra ! mA'nena pathA gamaH" / tenoktaM-"kimiti / so'vaka"re! tvaM rAjakudamidaM na pazyasi ?" / nRpo'pi yathArtha tadAlikhitaM vIkSya taM pAca-"re pUrva tvayA / purametat dRSTamAsIt na vA?" / so'vak-"na kadAcit , kevalaM naTagrAmAdadyaivAhamihAgataH" nRpo / dadhyau-"aho ! zizoH prjnyaatishyH!"| "kiM te nAma?" / tenoktaM-"rohaka iti me nAma" / atrA-18 tAntare rohakapitA''gataH / tena saha svasthAnaM gtH|| PI atha nRpeNa cintitaM- "mamaikonapaJcazatI mantriNAmasti, teSAM sarveSAM budhirekatra sacive syAdevaMvidhaM dAdhIsakhaM karomi, yena rAjyatejo vardhate" / atha rohakabujhiparIkSArtha sAmAnyato grAmapradhAnanarAnudizyaivamAdiSTavAn-"yuSmadrAmasya bahiratIva mahatI zilA vartate, tAmanutpAkhya rAjayogyaM maemapAThAdanaM kuruta" / iti nRpAjJAM zrutvA sarve'pi cintAmanekavidhAM cakruH, madhyAhno jAtaH / tadA rohaka etya // 16 // janakaM prAha-vImitohamatIva ludhayA, samAga gRhe nojanAya" / jarataH prAha-"vatsa! tvaM nizci kakakakakaSTa 2010 For Private & Personal use only Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 383 to'si. kamapi grAmakaSTaM na jAnAsi" / sa prAha-"kiM kaSTaM ?" / tato jarato rAjAdezamuvAca / teno---"mA''kulA javata yUyaM, khanata rAjAImaemapakaraNAya zikhAyA adhastAt , stamlA~zca yathA- TU sthAnaM nivezayata, zilAmanutpATya jUmigRhavat nityAdikaM kurudhvaM" / tannizamya tuSTAH sarve lojana / kRtvA tamuktarItyA maemapaM cakruH / nRpo'pi taM maepaM vIkSya hRSTaH nRpagrAmIkAn pAna-kasyeyaM buddhiH?" / te'vAdipu:-"narataputrasya rohakasya" / tato nUyo'pi nRpastadrAme meMDhakaM preSitavAn|"epa yAvatpalamitaH samprati vidyate, pakSAtikrame'pi tAvatpramANa eva samarpaNIyaH na nyUno nApya-12 dhikaH / evaM saMprApte rAjAdeze militaH sarvo'pi grAmAvahiH sanAyAm , AkAritazca rohakaH, jJApito nRpAdezaH / so'vak-"vRkaM pratyAsannaM dhRtvA meMDhakamenaM yavasadAnena puSyantu" / tataste tathaiva cakruH / / padAtikrama rAjhe daH / tolitazca tAvatpalamita eva jAtaH / tato jUyo rAjJA kukUTaH preSitaH-"eSa dvitIyaM tAmracUmaM vinA yodhayitavyaH" / tato rohakabujhyA''darzastadanimukhaM sthApitaH, tanmadhye prati-18 vimvaM vIkSya sAhaGkAra yoI pravRttaH / tat svaniyuktacaramukhAcchrutvA hRSTo nRpaH / jUyo'pi "vAlukAmayA se davarakAH preSaNIyA" iti AjJA preSitavAn / tato rohakayuktyA taiH pratyuttaramadAyi-"yAjakoze se te ciraMtanA javiSyanti tanmadhyAdekaH pratibandanUtaH preSaNIyaH, tadanusAreNa vayamapi tAn davarakAn kurmaH" / tacchRtvA rAjA tUSNImAste / punajINoM hastI rogagrasto mumUSuAme preSitaH "yathA'yaM mRta iti na procyaH pratyahamasyodanto vAcyo'smAkam" / tatastasyAmeva rAtrau sa hastI paJcatvamupagataH / tato roha 2011 Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMna.23 384 upadezapA. kavAkyena grAmezai rAje niveditaM-"deva! adya hastI na niSIdati, nottiSThati, nAhAraM nIhAraM ca karoti, na kAmapi ceSTAM tanoti" / rAjJoktaM-"kiM re mRto hastI ?" / tairuktaM-"devapAdA evaM bruvate, // 17 // na vayaM" / tato nRpo maunaM dadhau / punarapi nRpeNAdezaH preSitaH-"yuSmadIyagrAme susvAukUpo'sti, sa satvaramiha preSyaH" / rohakabuddhyA tairnRpo vijJapta:--"asmAkaM grAmyaH kUpaH svajAvAjIraH syAt , puramArga-18 darzako nAgarikakUpa ekaH preSyatAm , yatastena saha sameti" / nRpo maunamAste / punarjUpa AdezaM preSita-18 vAn-"vahnisaMparkamantareNa pAyasaM pacata" / tato rohako grAmyAna smAha-"tanlAn bahujale kinnAn / kRtvA sUryakarasaMtaptakarISapalAdInAmUSmaNi tanmulapayonRtA sthAlI nivezyatAm , yena paramAnnaM saMpa-13 dyate" / taistathaiva kRtam / tajjJAtvA rAjA vismitaH / tato rAjJA rohakasya budhyatizayamavagamya tadAkA-14 raNAya samAdiSTam-"ya evaMvidhabudhirasti tena matsamIpe AgantavyaM, paraM na zuklapake nApi kRSNapade, na rAtrau nApi divA, na bAyAyAM nApyAtape, nAkAze na pAdAnyAM, na pathA nApyutpathena, na smAtena na| cAsnAtena" / tata evamAdiSTe sa kaNThasnAnaM kRtvA gantrIcakrasya madhyamijAge karaNArUDho dhRtacAlanIrUpAtapatraH sandhyAsamaye'mAvAsyApratipatsaGgame narenapArzvamAgamat / sa ca "riktahasto na pazyeta rAjAnaM daivataM guru"-miti lokazrutiM vinAvya mRtpiemamekamAdAyAgataH, praNato rAjA, upAyanIkRtaH pRthvIvApiemaH / tato rAjJA pRSTaH "re rohaka ! kimetat ?" / "he deva ! yUyaM pRthvIpatayastato mayA pRthvI samAnItA" / zrutvedaM rAjA tutoSa / rAtrau rAjJA sa svapArce shaayitH| prathame yAme gate rAjA''lA-12 // 11 // 2010 For Private & Personal use only Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 385 pitaH-"re jAgarSi kiMvA svapiSi?" | "deva! jaagrmi"| "kiM cintayasi ?" / so'vaka-"deva ! azvapatrANAM kiM daeko mahAn uta zikhA?" / rAjA saMzayamApanno vadati-"sAdhu cintitaM, ko'tra nirNayaH?" / tenoktaM-"yAvalikhAgrajAgo na zoSamupayAti tAvat 8 api same" / punarapi dvitIye || yAme gate rAjJA zabditaH-"kiM re jAgarSi svapipi vA?" / "deva! jAgarmi" / kiM cintayasi ?" 14 "deva ! gagikAyA nadare kathaM namyuttIrNA va vartuvagukhikA jAyante ?" / rAjA mAha-"kazraya tattvam" / "deva ! saMvartakAnidhavAtavizeSAt" / tataH punA rohakaH suSvApa / tRtIye yAme gate nUyo'pi | rAjJA zabditaH-"kiM re jAgarSi svapiSi vaa?"| "deva ! jAgarmi" / kiM cintayasi ? / "deva ! khamehi-18 likAjIvasya yAvanmAnaM pu tAvanmAnaM zarIramata hInAdhikaM?" / rAjA tamapRcat-"ko're'tra nirNayaH ?" / "deva ! samamiti" / tato rohakaH suptaH / pranAte rAjA prabodhamupagataH tamannASiSTa, sa ca / nighAlaramupagato na prativAcaM dadau / tato rAjA lIlAkambikayA manAka spRSTavAn / tataH so'panijota jAtaH pRSTazca -"kiM re svpissi?"| sa sAha-"deva ! jaagrmi"| "tarhi kiM cireNa jaTipataH?"18 "deva! cintayAmi katimirjAto nRpa iti / evamukte satrImamanA manAkU tUSNIM sthitaH, kSaNAntare pRSTavAn-"kathaya re katijirahaM jAtaH ?" / sa pAha-"deva / paJcaniH" / rAjA jUyo'pi pRSTavAn"kena kena ?" / so'vak-"ekena tAvapaizravaNena, vaizravaNasyeva navato dAnazaktidarzanAt 1 / ktiIyena / cAemAlena, vairivyUhaM prati zvapAkasyeva kopadarzanAt / tRtIyena rajakena, yato rajaka va vastraM pari-81 2010 For Private & Personal use only Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 upadezaprA.nApIya janasya sarvasvaM haran dRzyase 3 / caturthena vRzcikena, yanmAmapi zizu nijAnarasuptaM kambikAgreNa stana. vRzcika iva nirdayaM tudasi / / paJcamena nijapitrA, yena rAjye nyAya ca sthApitaH" 5 / iti zrutvA 8 // 17 // KI nRpazcamatkRtaH jananImakAnte natvA smAha--"kathaya mAtaH! kati nirahaM jAtaH?" / sA''ha-"vatsa ! kimetat praSTavyaM nijapitrA tvaM jAtaH" / tato rAjJA rohakoktaM niveditaM "mAtaH ! rohakaH prAyo'lIka buni syAt , tataH kathaya samyak tattva" / evamatinibandhe kRte sA''ha-"yadA tava garbhAdhAna|mAsIttadA'haM bahirudhAne vaizravaNapUjanAya gatA, yahamatizayarUpaM dRSTvA hastasaMsparzena ca saMjAtamanmayonmAdA jogAya taM spRhitavatI, apAntarAle samAgabantI cAemAlayuvAnamekamapratimarUpamapazyaM, tata-18 stamapi jogAya spRhayAmi sma, tathaiva rajaka vIdayAnilapitavatI, tato gRhe tathAvidhotsavavazAvRzcika kaNikAmayaM jahaNAya haste nyastavatI, tatastatsparzato jAtakAmojekA tamapi jogAyAzaMsitavatI / / evaM yadi spRhAmAtreNa pitaraH santi, paramArthataH punareka eva te pitA" / evaM satya ukte jananI |natyA rohakabudhivismitacetAH sarveSAM matriNAM zreSThaM tamakArSIt / 4 atropanayaH-budhisamutpAdAt pUrva svayamadRSTo'nyatazcAzruto manasA'pyanAlocito gUDhArthaH zIghra samupajAyate, tathA dharmakAryeSu sUdamArthagrahaNeSu prajJA prayojyA, sA cehaparalokahitAvaheti // ityavdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau trayoviMze // 110 // stamne ekacatvAriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 341 // - 2010 For Private & Personal use only Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 387 dvicatvAriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 345 // azra vividhamAyuHsvarUpamAhavartamAnalavAyuSkaM, vividhaM tacca kIrtitam / sopakramaM vedAdyaM, ditIyaM nirupakramam // 1 // spaSTaH / navaraM sopakramamiti kiM ? bahunA kAlena vedyamapyAyurvadayamANairadhyavasAnAdyairupakramairaTapenaiva kAlena yanujyate tatsopakrama, yathA dIIkRtA rArekato dattAgniH kramAddahyate, sapirimatA tu sA ekahelayaiva UTiti dahyate tathA sopakramAyuSkamapi / yatpunarvandhasamaye gADhanikAcanAbaI kramavedyaphalaM tamu|pakramazatairapyapavartituM na zakyamiti nirupakramam / athopakramamAhadIyate'dhyavasAnAdyai-yaH svotraiH svasya jIvitam / paraizca viSazastrAdyai-ste syuH srve'pyupkrmaaH||1|| spaSTaH / adhyavasAnAdinidAstvamI, yadAhuH pUrvapAdAH azavasANa 1 nimitte 2, AhAre 3 veyaNA 4 parAghAe 5 / phAse 6 ANApANU , sattavihaM jisae AU // 1 // asyA vezato'rthaH-adhyavasAnaM tridhA rAgajayasnehaledAt , tatra rAgAdhyavasAnaM mRtiheturyathA kazci-18 taruNo'tirUpavAn pathiko'raNye tRSArtaH prapAsthAne gataH, tatra prapApAlikayA jalamAnIya tasya pAyitaM, kacha ka 2010 For Private & Personal use only Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CH *** 388 upadezaprA. tatastayA nivArito'pi sa pumAnubAya gataH, sA'pi taM pralokayantI tasminnadRzye jAte tathAsthaiva | staMna.13 6 rAgAdhyavasAyAnmRteti / jayAdhyavasAyAghAsudevaM vIdaya somitavijo hRdayasphoTena mRtaH, yA mRgA-12 // 17 // hai vatIsvAmI zatAnIkajUpaH sasainyacaemapradyotasamAgamanaM zrutvA nIto mRtaH / snehAdhyavasAnAdyathA turaGga-18 purajUpo naravaro'nRt , tasya mantrI jAnuH, tasya sarasvatI nAryA, tayoH parasparamatisnehalatvaM nRpeNa zrutaM, 6 nanirNayArthamanyedhurmaMgayAM gatena rAjJA'nyajIvaraktAGkitavastrasahito mantrituragaH puraM prahitaH, svapriyaM vinA rudhirAGkitasvanAzravastrayutaM tamazvamAyAtaM vIdaya "hA hA ! mRgayAM gato mama prANezaH kenApi siMhA-13 dinA hataH" iti dhyAyantI sarasvatI vajAhateva jUmau patitA mRtA, nRpastu khinnaH, mantrI tadhirahArdito . yogIjUya gaGgAM gataH, sA ca gaGgopakaNThasthitamahArathapurezasutA jAtA, mantrI hAdazAbdAnantaraM nihArtha / man rAjamandiraM gato jAratyA dRSTaH, atha tasya nidAM dAtumupasthitAyAstadarzanAdAlikhitAyA iva sthitAyAstasyAH pANisthaM kara kAkA Adadire, yogI tu kiJcidavalokya vicArya kvApi tathaiva hitvA / gataH, tayA cahAcyAM sakhIcyAM saha santaH kRtaH-'atra jave'yameva ptiH'| takRttAnte rAjJA jnyaate| / sarvayoginAM samUhaH kRtaH, tanmadhye tayopaladitaH, jAtismaraNatayA labdhaM prAgnayasvarUpamuktaM, nRpavAkyena // 17 // 6 sA tena yoginA svIkRtA / tadA'vasarajhaiH pamitairiti proktam jAnuzca mantrI dayitA sarasvatI, mRtyuM gatA sA nRpakaitavena / gaGgAgatastAM punareva lene, jIvannaro janazatAni pazyati // 1 // * ROREGAON * 2010 For Private & Personal use only Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 389 iti vanitAmAzritya jJAtaM nigaditam / atha purussmaashrityocyte| kasyaciNijo nAryA taruNI, yorgADhaH snehaH svAminA vANijyArtha dezAntaragamanotsukena strI pRSTA, priyagamanavArtA zrutvA mUrtI prApya zItopacArairsabdhacetanA svAminaM smAha-"yuSmAkaM gamane hai| nizcayastarhi lavadIyAM pratikRtimekAM vidhAya mahyaM prayaca, tadAdhAreNa dinAnativAhayAmi" / tataH patyA | svasya mUrtiniSpAdya dattA / tataH so'caladdezAntaram / sA tu tAM mUrti devamUrtito'pyadhikamArAdha-18 yati / ekadA pure jvalanopajavo'dhikataraH sarvatra prasRtaH, tadA sA svaprANapriyamUrti karAnyAM sthagayitvA sthitA, svazarIraM sarva jasmI jUtaM tathApi tatkarau dUre na kRtau / kiyati kAle sa svaukasi sametya svajAryAsakhI pAca navasata (16) sasisamavadanI, hairhaaraahaarvaahnaanyn|| jalasutaripugatigamanI, sA suMdari kaca he sayaNI // 1 // sA'vocatnayaramajhe pAvagajaliyaM, litte cittANa kaMtacittiyaM / suNi ho nAhasayANaM, kara na buTTA buTTayA pANA // 1 // lA itisakhIvacaHzravaNasamakameva sa prANAnmumoceti / nanurAgasnehayoH kaH prativizeSaH! ucyate| 1 SomazakavAvaccanchasamamukhI. 1 zibahAraH sarpastasyAhAro vAyustakAhano mRgastattuhyanetrA. 3 jayasutaH siMhasta purgajastasyeva gamanaM yasyAH sA. 2010 For Private & Personal use only Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 10 // 390 upadezaprA. rUpAdyAkSepajanitaH prItivizeSo rAgaH, sAmAnyastu kakSatrApatyAdigocaraH sneha iti 1 / nimittAt hai stana.23 daemazastrarajhuvAdakapatanamUtrapurISarodhaviSanavaNAdezceti / AhArAt bahuto'STapataH sarvathA tada-12 nAvAghA, atyAhArataH sampratiprAgnavajIvanamakasAdhuH dIkSAvAsara eva kSyaM gataH 3 vedanAyAzca zUkhAde-18 netrAdezca 5 / parAghAtAt gartAprapAtavidyudAdeH 5 / sparzatazca tvagviSAdisamunnavAt sarpAdervA, yathA brahmadatte / mRte tatputreNa strIratnamajANi-"mayA saha logAn juGga / tayA jaNitaM-"na zaknoSi soDhuM matsparza dhAna pratyeti saH / tatastayA ghoTakaH pRSThe kaTIM yAvat spRSTaH, sa sarvazukradayeNa mRtaH, evaM lohapuruSo'pi M spRSTaH vilInazceti / zvAsocchAsAt vikRtatvenAtyantaprasarpataH nirudhAmA niyate iti / ete sapta sopakramAyuSAmAyurupakramAH syuH / uttamapuruSAzcaramadehA asaGkhyeya varSAyuSo manuSyatiryazcaH suranArakAzca | nirupakramAyuSaH / apare jIvA vidhAyuSmanto jnyeyaaH| . * atrAha-nanu skandakAcAryaziSyA arNikAputrachAMUriyAmunyAdayazcaramazarIriNaH nirupakramAyuSaH moktAH santi tarhi kathaM te upakramairvipannAH ? ucyate-teSAM te upakramAH kaSTadA eva, na tvAyuHkSyahetava iti / / atha sopakramAyuSAmAgAmilavAyuHkarmavandhamAhatRtIye navame sapta-viMze nAge nijAyuSaH / badhnanti parajanmAyu-rantye vA'ntamuhUrttake // 1 // kecittu saptaviMzAda-pyUrdhva vikaTpayanti hi / yahA binAgakaTpanAM, yAvadantyaM muhUrttakam // 2 // spaSTau / atha nirupakramAyuSAmAyurvandhakAlamAha SSAGESSOAS sarakAra 2010_05 Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 391 suranarayikAsaGkhya-jIvitiryamanuSyakAH / badhnanti SaNmAsazeSA-yuSo'yanavajIvitam // 1 // nijAyuSastRtIyAMze, shesse'nupkrmaayussH| niyamAdanyajanmAyu-nivaghnanti pare punaH // 5 // spaSTau / atha sopakramAyupi ziSyaH praznamAhananvaprAptakAlamapi, yadyevaM karma jujyate / prasajyate tadA nUnaM, kRtanAzAkRtAgamau // 1 // spaSTaH / navaraM yatprAganaTapasthitikaM karma bacha, tanna cuktamiti kRtanAzAhvadUSaNam / tenAtmanA yanna vaghmaTapasthitikaM tanuktamato'kRtAgamadUSaNaM samAyAtam / atra gururAhanopakrameNa kriyate, dIrghasthitikakarmaNaH / nAzaH kiM tvadhyavasAya-vizeSAnujyate drutam // 1 // ___ spaSTaH / navaramanAIyuktinAvanA cecaM kAryAanaTpakAlavedyasyA-yuSaM saMvartanena yat / aSTapakAlena jogyatvaM, sopakramAyuzaM navet // 1 // evamupakramaH sthityAdikhaemanadhArA prAptAnAmanikAcitAnAM sarveSAM karmaNAM javati, yasmAt prAyo'ni-10 kAcitAnAM kiTivaSetarakarmaNAM zujAzujakarmavazAdapavartanA syAt , tathA tIveNa tapasA sphUrjahujapariNAmadizAnnikAcitAnAmapi apavartanA javet / uktaM ca zrIjinalagaNikSamAzramaNapAdaiH sabapagaINamevaM, pariNAmavasA'vakkamo ho / pAyamanikAzyAeM, tavasA nikAzyANaM pi||1|| yathA jUyaHkAlajogyAn, prajUtAn dhAnyamUDhakAn / rugNA nasmakavAtena, aTapakAkhena jujhate // 2 // 2031 na cAtra vartamAnAnAM, dhAnyAnAM vigamo javet / kiM tu tannogaH syAttUrNa, karmaNAmapyayaM nayaH // 3 // 201040 For Private & Personal use only Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392 upadezaprA. athavA''nAdikaM phalaM gartAkSepapalAlAdiyuktyA tu kSipraM pakkaM syAt , eva kamaNAmapi / atrAha|| taMjJa.53 ziSyaH-nanvevaM karma yadvayaM tatsarvaM vedyameva apavartanAkaraNAdathavA cirAdyathAsthitaM ceti cet tadA // 12 // prasannacanprAdeH saptamAvaniyogyasya vayasya karmaNo logo muHkhavipAko vA na zrUyate, zujanAvAdacirAdeva 6 kaivayaM prAptaH, tarhi sarva karma vedyametanavavacanaM vyartha yathoktanyAyena / atrocyate--yaI karma tatsarva hai pradezaparijanogato'vazyaM jIvairjujyate, rasAnulavataH punaH kiJcitkarmAnubhUyate kiJcicca nAnunUyate tathAvidhapariNAmAttaprasasyApavartanAt , tataH prasannacantrAdyaiH saptamAvanikarmaNAM pradezA nIrasA juktA nAnunAgatasta'nnavaH / nanu prasannacantrAdyairyatkarma rasAMcitaM baI tannIrasaM juktaM tadA kRtanAzAkRtAgamadoSau kathaM / na jAtau ? atra guruH pratividhAnamAha-pariNAmavizeSeNa yadi karmaNAM rasaH dIyate tadA kimaniSTaM ? yathA tIvrAtapopataptasya yadIko rasaH dIyate ko'trApUrvasyAgamaH, he sanmate ! tvameva vada / api ca yathA 5 daba karma tathaivAvazyaM nujyate tadA suritAkSayAttapovidhiH sarvo vyarthaH syAt, yato'GginAM tannavasiddhI nAmapi karmAvaziSyate tadA mokSaprAptiH kasyApi na syAdeva / | sattAyAmantaramnodhi-koTAkoTisthiti sphuTam / tacca pradezairvedyeta, tatastannIrasaM matam // 1 // | kiM cAsakamanavopAttaM nAnAgatinivandhanaM tanave'pi karma sattAyAM syAdeva / vipAkarUpeNaiva karmaNo'nu // 11 // navo yadi javati tadA tatra nave nAnAjavAnunavasaMjava iti / athavA bandhasamaye tAdRzA pariNAmena | baI yaupakramaiH sAdhyaM tatsyAt auSadhaiH sAdhyo roga iva / yattvasAdhyarogavattAdRzAdhyavasAyena baI taka PREPARA VERSEVERESEARRESS ____Jain Education international 2010 For Private Personal use only Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 393 citAt kAlavipAkAdeva nazyati, yasmAtkarmavandhAdhyavasAyasthAnAni vicitrANi asaGgyalokAkAza-1 pradezapramitAni vartante / teSu kAnicitsopakramakarmajanakAni kAnicidanupakramakarmaNAM bandhajanakAni, yAdRzAdhyavasAyena yadvaya karma tattathA joktavyaM, nAtra tvayuktadoSAvakAzaH / yathA tuhaye'pi zAstre'dhye-18 datavye buddhipATavanedena nedaH, tuDaye'pi gantavye kSetre bahuyojanamite bahUnAM gantRRNAM gatipATavanedena hai| kAlajedo dRzyate, tathA samAnasthitike bache karmaNi anekeSAM prANinAM pariNAmavizeSeNa jogakAlaH pRthak pRthaka zeyaH, yata uktaM lokaprakAzepiemIjUtaH paTaH kvinna-zcirakAlena zuSyati / prasAritaH sa evAzu, tathA karmApyupakramaiH // 1 // iti sthitam / zratha yatra lave evamanantaroditAH sapta nityamAyuHkSyahetavastatrAyuSo vizvAsAnAvAt kAmAdiparihAreNa dharma eva sAra iti tattvamityAhayasminnAyuSi sunehaH, pratyahaM dhAyete naraiH / pratikSaNaM kSayaM tasya, matvA mA muzca sanmatim // 1 // spaSTaH atrArthe pUrvapUjyavAkyamidaM, yathAkSaNyAmadivasamAsa-balena galanti jIvitadalAni / iti vipannapi kathamiha, gasi nighAvaza rAtrau // 1 // tathA'yuSazcaJcatatvaM brahmadattapratibodhArthamicamuktaM munibhiH-- iha jIvie rAya zrasAsayammi, ghaNiyaM tu pumA akubamANe / se soi macumuhovaNIe, dhamma akAUNa parammi khoe // 1 // AXASSISLESSIS 2010 Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 10 // 394 ityAdibhiH zrutavAkyairAyurazAzvataM vicArya dharmaH kArya iti / stana.13 saptAyuSaH zAstradharairupakramAH, proktAstathA prAyaza (zo) vIkSyate'dhunA / vidyutpatAkAzaradanacaJcala-mAyurvicArya pravidhehi sanmatim // 1 // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttau trayoviMze stamle vicatvAriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 342 // tricatvAriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 343 // atha ditIyAmazaraNajAvanAmAhapitRmAtRkasatrAyu-vaidyamantrasurAdikAH / naiva trAyanti jIvAnAM kRtAntanaya bite // 1 // spssttH| paraM surA api maraNAnna trAyante ! uktaM casnehAdAzliSya zakreNA-rdhAsane'dhyAsyate sma yH| zreNikaH so'pyazaraNo-'zrotavyAM prApa tAM dazAm // 1 // vairAdArakandakAcArya, munipaJcazatIM ntH| na kazcidajavatrAtA, pAlakAdantakAdiva // 3 // paSTiputrasahasrANi, sagarasyApi cakriNaH / tRNavatrANarahitA-nyadahajvalanaprajaH // 3 // sagaraputrajJAtaM cedam IDil // 12 // ayodhyAyAM jitazatranRpo'jUt / tasya patnI vijyaa| tayoH sato'jitasenajinezvaro bjv| jita 9ADESC 2011 For Private & Personal use only Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 395 zatroranujaH sumitrvijyaahvyH| tasya mahiSI yazomatI / tayostanayaH sagaracakrI zrajani / tasya cakriNaH SaSTisahasrANi tanayA jajJire / teSu jahujyeSTho'navat / so'nyadA nRpamaprINa yat / tataH pitrA vare datte hai so'vAdIt-"tvatprasAdato jrAtRyukto daramAdiratnavAn pRthvI didRhe'haM" / tatazcakriNAnujJAtaH 8 sasainyaH prasthitaH agre caturyojanavistRtaM yojanASTakamannatamaSTApadaM vIkSya sarvaiH sahodaraiH saha tamAroha / / ra tatra kozaSyapRthulaM krozatrayoccaM yojanAyataM caturmukhaM ratnamayaM caityaM dadarza / tatra svasvamAnAdizojitA pajAdyarhatAM pratimA jaratAdInAM zataM stUpAMzca nanAma / tatazojAM vilokya sagarAGgajo jaharSa / tato'mAtyaM kenedaM kAritaM caityamiti pRSTavAn / so'pyUce-"vaH pUrvajena jaratacakriNA kaaritm"| zratha 8 nijahuH sevakAnAkhyat-"IdRzamaparamaLi jarate pazyata yathA'smAjirIdRzaM caityaM tatra kaaryte"| te tu cturdich| predaya prekSyAgatyocuH-"anyo'jirIdRzo naasti'| tato jahurjagAda-"asyaiva rahAM kurmahe, agre kAlA-18 nujAvato janA bundhA nAvinaH, te hyatropaviSyanti, ato'sya rakSA mahAphalA" / ityuktvA jahustaM giri paritaH sahasrayojanodhAM parikhAM daemaratnena kSaNAdhidadhe / tadA ca tena daemaratnena mahIM dArayatA nAgAnAM kImAgehAni mRtpAtrANIva pusphuTuH / tat prekSyopavanItA nujaGgAH svapranuM jvalanaprajamupetya saudhajaGga18 vyatikaraM jaguH / so'pi kucha etya sagarAGgajAnUce-"jo jamAH! kimetatpRthvIjedanaM kRtaM 1 te nAgAH hU~ kumA haniSyanti" / jahurjagau-"tIrtharakSAkRte'smAniradaH kRtaM, he jogIncha / zrajJAnajamenaM mannu / kSamasva, naivaM punaridaM kariSyAmaH" / iti zrutvA'hInyaH svajuvane'gAt / tato jahuranujaiH saha dayo 2010 Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 103 // 2010 5 396 "sau parikhA vAri vinA pAMsuniH pUriSyate tadenAM mandAkinIjakhaiH pUrayAma" / sarvaiH svIkRtam / tataH sa daNmenAkRSya jAhnavIM tatra cikSepa / nUyo'pi jogigedAstadamjasopA drUyanta / punarnAgalokaM sunitaM vIkSya kopavazAjjvalanaprabhastaddadhAya mahoragAn dRSTiviSAn preSIt / taizca nirgatya viSavRSTijidRSTinirdRSTAste sarve'pi sagarAtmajA jasmatAM bhejuH / tataH sainyAniti proce, sacivaH zocanairalam / nAvazyaM jAvinaM jAva -matikrAmati ko'pi hi // 1 // tataste'yodhyAmetya sAmantAdyA dadhyuH - "svAmisutAH sarve'pi dagdhAH, vayamakSatAH, khajAkaramidaM | rAjJo'gre kathaM kathayiSyAmaH" / iti dhyAtvA nityaM zokaparAstasthuH / tatsvarUpamekena dvijena pRSTaM, te tatsarvaM yathAjAtaM jaguH / tacchrutvA dvijaH prAha - " ahaM nRpAya nivedayiSye" / tato dvijaH kaJcidanArtha zavamudhahana rAjakule gatvA muduruccairvyApIt / tacchrutvA cakriNA pRSTaH - kiM rodiSi ? iti / tenoce - " mamaika evAsau sUnurmahAhinA daSTo nizceSTatAM prAptaH, he deva! enamadhunA jIvaya" / mUdhavo jAGgulikaM tatra karmaNi zrAdit / tadA jJAtanUpApatyamRtyuH ko'pi nara Uce - "yatra gRhe ko'pi mRto na syAt tasmAnmandirAt jasmAnayata yathA'hamenaM jIvayAmi" / iti tenodito jUpaH puryA sarveSu | vezmasu nRtyairja smAmArgayata / te'pyetyAvadan - " nAtha ! sakalA purI vIkSitA, paraM purA yatra ko'pi na | mRtastagRhaM nAsti" / rAjA'pyUce - " asmAkamapi nayAMsaH pUrvajA mRtAH, tatsarvasAdhAraNe mRtyau he dvija / kiM khidyase 1 mRtaM putraM kiM zocasi ? kiJcidAtmahitaM kuru tvamapyajarAmaro na" / dvijo'vadat staMja. 23 // 183 // Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSVSSASS 397 "etadahaM jAnAmi, paramadyaiva putramantarA me kukhakSyo jAyate, tat he nAtha! kazcidamuM jIvayitvA me putranikSAM dehi" / bhUpo'jyadhAt-"mantratantrazAstrANAmagocare'dRSTaviniSi vidhau kaH kRtI parAkamate / tataH zokaM muJca" / so'vak-"svAmin ! sarvavastUnAM virahaH sahyate, kukhodyotakaputraviraha-2 sahane na ko'pi kSamaH" / cakrI prAha-"anantajaveSvanantAH putrA jAtAH, svayamapyanantazaH sutatveno-18 4 panno'nantakukheSu, kaskha kukhamudyotitaM ? kasya na ? kiM mudhA zocasi ? uktaM ca / zrazaraNyamaho vizva-marAjakamanAyakam / yadetadapratIkAraM, grasyate yamarakSasA // 1 // na yo'pi dharmapratIkAro, na so'pi maraNaM prati / zujAM gatiM dadAnastu, pratikarteti kIrtyate // 2 // 6 ityAdi zrutvA vipraH proce-"svAmin ! paravimambanAM dRSTvA'neke vairAgyaM varNayanti, yadi sA svAtmani / sametA, tadA cetanAsthairya na jahAti yaH sa eva prazasyaH" / cakrI prAha-"mAyAvina eva te zeyA ye svavAcaM na pAkhayanti" / vipraH prAha-"tahiM he nRpa ! tava SaSTisahasrANi sutAH samameva vipannAH, tattva-14 mapi zoka mA kRthAH" / iti zrutvA sahasA saMtrAnto yAvaddadhyau tAvatte sAmantAdyAH pUrvasaGketitA zrAyayuH / tairyathAvRtte prokta kSaNApajAhata iva mUrjito jUmau nyapatat / kathaJcilabdhasaMjJamanekadhA vikhapantaM || nAtaM cakriNaM sa vipraH prAha-"svAmin ! mAM niSedhyAdhunA svayaM kiM rodipi ? viyogaH kasyAtiHsaho | na syAt ? kiM tu taM dhIraH sahate'rNavo vakavAgnimiva, pareSAM zikSAdAnaM teSAmeva virAjate ye samaye | zrAtmAnamapi zikSayanti" ityAdivAkyaizcirAdhIratAmAkhambya teSAmaurdhvadehikI kriyAM ckre| JainEducation International 2010 For Private & Personal use only Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___398 upadezaprA. tato'STApadAsannamAnavA anyetya rAjJe vyajijJapan-"he nAtha ! javatsutaiH trisrotasaH srotaH samA- staMtra. 53 ninye, tat parikhAM prapUrya grAmAn plAvayannivAryatAm" / tato jahuputro jagIratho rAjJAdiSTastatra gatvA-14 // 14 // STamaM kRtvA nAgarAja saMtoSya tadAjJAM gRhItvA jahujo daemaratnena tatpravAhaM suparvasaritaM nItvA pUrvAdhAvudatArayat / tadanu gaGgAsAgarasaGgAkhyaM tattIrtha pprthe| gaGgApi jahunA''nIte-tyuktA lokena jAhnavI / jagIrathena saivAbdhA-viti jAgIrathI tthaa||1|| 15 tato jagIratho'yodhyAM mahotsavaiH praviveza / tatazcakrI zatruJjayochAraM saptamaM vidhAyAjitasenAnyaNe 8 vratamAhatya prastapaM tapastepe / kramAta kevalajJAnamavApya ghAsaptatilakSapUrvANyAyaH samApya zivaM yayau / tato nagIrathaH sarvajJa papraca- "he jJAnin ! jahupramukhAH sarve samAyuSaH kiM jajJire?" / sarvadI prAi-12 18"purA mahAn saGgho jinAnnantuM sametAkiM vrajan kvacitprAntagrAme yayau, tadA paSTisahasramitairekena kumna-18 kAreNa vAryamANairapi lubdhaiH sa saGgho muSitaH kathaJcit puro'gamat / tatpratyayaM pApakarma sarvainikAcitaM / 2 vadham / anyadA ko'pi tatratyo'nyatra pure caurya vyadhAt / tataH purArakSAstatpadAnugAstaM graammiiyuH| grAmaghArANi apAvRtya parito'nalamajvAlayan / sa kulAlastu tatrAhi anyagrAmaM gato'navat, taM18 davinA te sarve vipedire / araNye mAtRvAhakajIvatvena prapedire / te piemInUya sthitAH, tatrAgatasya hastinaH // 14 // pAdena marditA mRtvA kuyoniSu ciraM cemuH| prAgnave svarUpaM puNyaM kizcit kRtaM, tena cakriNaH SaSTiH 2010 For Private & Personal use only Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 399 sahasrANi ime sutA jajhire / prAgnavastasya bahujuktasya karmaNaH zeSAMzena ete samameva mRtAH / kumlakArajIvastu subahUn javAn brAntvA'tra jagIrathastvaM jaatH"| iti zrutvA pravuddhaH zrAdhadharma prapadya krameNa sugatiM prApeti // trailokyanImo yamarAkSaso jagat , hatu sadA vAJcati nAthavarjitam / tanItivAryAmazaraNyajAvanAM, jAvyeta vairAgyapadaM sukhapradAm // 1 // ityabda dinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau trayoviMze stamne trayazcatvAriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 343 // catuzcatvAriMzadadhika trizatatamaM vyAkhyAnam 344 // atha saMsArAsAratAmAhasaMsArAsAratAM vIkSya, kecitsukhajavodhinaH / zIghraM gRhNanti sAmyatvaM, zrIdattazreSThivadyathA // 1 // spaSTaH // jJAtaM cedam-mandirapura surakAnto juupH| tasya mAnyaH somazreSThI vsti|somshriistsy priyaa| tayoH putraH zrIdatto'nUt / anyadA somazreSThI sajAyaH vanakrImArtha gataH / surakAntanRpo'pi tatrAgAt / 4 tena somazrIdRSTA / tato jAtAnurAgeNa rAjJA sA balAtkAreNa svAntaHpure diptA / zreSThI tu vilakSaH san : gRhametya prakRtivargejyastamudantamuktavAn / tairapi rAjA bahudhoktaH paraM na manyate / tataste zreSThinaM prAhuH SANSAR JainEducation international 2010- KI For Private Personal use only Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 10 // chakka | mAtA yadi viSaM dadyAt , pitA vikrayate sutam / rAjA harati sarvasvaM, kA tatra prativedanA (paridevanA) // 1 // taMja. 33 HI tata nyaH svagRhametya putra bannASe-"he vatsa ! asmAkaM avyasya SaD badAH santi, tanmadhyA sArdhaM paJcalakaM lAtvA kazcidakhinaM nRpaM saMsevya tabalena tvanmAtaraM vAlayiSye" / ityuktvA dhanaM 15 khAtvA kasyAJcidizi jagAma / zrIdattasya gRhasthitasyAnyadA putrIjanmAt / tato'sau dadhyau- 1 mAyapiyarANa viraho, dhannanAso Aja puttiyAjamma / naranAho vi viruyo, dazvo rukho na kiM de // 1 // [8] tataH putryA yAvaddaza dinAnijAtAni tAvatA zaGkhadattamitreNa saha zrIdatto vyApArArtha pravahaNe'caTat / / la kramAttau siMhadIpaM gatau / tatra nava varSANi sthitvA vizeSalAnArthinau kaTAhakIpaM gatau / tatra varSaSyaM 3 sthitvA'STau pravyakoTIrupAya' bahUni krayANakAni gajAzvA~zcAdAya svasthAnaM prati calitau / zranyadA || pravahaNATTAlikAniviSTau samujjale tarantImekAM maJjaSAM dadRzataH / tAlyAmuktam-"etasyA madhye yat kiJcinnavati tadAvAnyAM vijajya gRhItavyam" / tataH sevakaiH sA maJjUSA niSkAsyodghATitA / tanmadhye nimvapatracAritA kiJcinnIlAGgI acetanaikA kanyA dRSTA / kimidamiti sarve'pi procuH / tataH zaGkhadatte6 noktam-"nUnameSA bAlA sarpadaSTA mRteti vijJAya kenApi pravAhitA, ahametAM jIvayiSyAmi" ||105 // ityuktvA mantritajalenAchoTya sacetanA kRtA / tataH khAnapAnasnAnAnyaGganAdiniH sarvAGgasunagA jaataa| tataH zaGkhadattenoktaM-"mayaiSA jIvitA tato'hamenAM svIkariSye" / zrIdattenoktaM-"maivaM vAdI, to 2010 31 For Private & Personal use only Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 401 8 mayA'rdha svakIyaM kazritamasti, tatastvaM matpArthAnmUlyAdha anyaM gRhANa, ahametAM svIkariSye, tvaM tvasyA jIvitadAnAt pitRsthAnIyaH" / ityAdi vivAdaM cakratuH / ukta hi| hA nAryoM nirmitAH kena, sidhisvargArgalAH khalu / yatra skhalanti te mUDhAH, surA api narA api // 1 // | 8 tato niryAmikairaktam-"jo jo dinaghayenaitatpravahaNaM suvarNakUlaM prApsyati, tatrAptapuruSA vivAda nirAkariSyanti, tAvatkalaho na kAryaH" / iti zrutvA sthitau / tataH zrIdatto dadhyau-"nUnameSA lokai-8 jIvitapradatvAdasyaiva dApayiSyate, tato'hamadhunaiva grahaNopAyaM kurve" / iti vicintyATTAkhake niviSTo| dhAvanApe-"he mitra ! tvaM zIghramAgana, mahatkautukaM, dhimukho matsyaH pravahaNAdho yAti" / iti zrutvA yAvatsa | vilokayati tAvattena sAgarAntanipAtitaH, lokapratyayArtha ca mithyApatkAraM kRtavAn / tataH pravahaNAni kuzalena suvarNakUlaM prApuH / zrIdattaH kanyAyutastatra pure sthitaH / tato rAjAne gatvopAyanaM kRtvaan|raajnyaa | bahumAnaM dattam / tataH kanyApANigrahaNamuhUrta gaveSayannasti / nityaM rAjasajAyAM gannati / anyadA rAjazcamaravIjikA dRSTA / tatsaundaryAkRSTena pRSTaM tatsvarUpaM kenApyuktam-"eSA suvarNarekhA vezyA, ekavAramapyetayA saha vArtA kartuM sa khalate yo'syAH paJcAzatsahasrANi vyaM dadAti" / zrIdattenArdhaladaM dhanaM dattvAsskAritA sA / tato vezyAM kanyAM ca rathe nivezya vane krImArtha yayau / tAvadeko vAnaro vAnarIniH krImastatrAgAt / taM dRSTvA zrIdattenoktamdhiga janma pazujantUnAM, yatra nAsti vivekitA / kRtyAkRtyavinAgena, vinA janma nirarthakam // 1 // 2010 For Private & Personal use only Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___402 upadezaprA. aho ! eteSAM mAtRpitRlaginyAdivivekavikalAnAM kiM janma ?" iti zrutvA dantAn gharSayitvA kapiH sA taMja. 23 roSaM kRtvA''ha-"re re murAcAra ! jvalantaM parvataM pazyasi, paraM pAdayoradho jvalanaM na pshysi| // 106 // || rAisarasavamittANi, paraniddANi pAsasi / appaNo bilamittANi, pAsaMto vi na pAsasi // 1 // 18 / re re adhamAdhama ! mitraM samuje pradipyedAnI jogAthai mAtaraM putrIM ca pArzve nidhAya nindA kartumudyato'si" / iti nirjatsyotplutya svayUthe gataH / zrIdatto dadhyau-"eSA vezyA kathaM mama mAtA syAt | kanyA ca mama sutA kathaM ? samutrAgatatvAt / manmAtA tu kiJcinyAmalA uccatanuzca eSA tu gaurAGgI 8 isvtnushc"| sA'pi pRSTA satI prAha-"joH kastvAmupalakSyati ? pazuvacasA kiM vitrame patito'si ? tathApi sa zaGkAkulaH kapimitastato yAvajaveSayati tAvattatra munimekaM dadarza / taM natvA svAkRtaM pAla / muniH prAha-"ahamavadhinA vedmi ato yaghAnareNoktaM tanathaiva jJeyam / yataH zRNu pUrva sutAyA udantam-18 hai| tvaM tu dazadinArakAM putrIM muktvA pravahaNe caTitaH, tataH paraM tatra pure paracakrajayamutpannaM, tadA / tvanAryA sutAmAdAya gaGgAtaTasthe siMhapure svabandhusamIpe gatA tatraikAdaza varSANi gatAni / anyeyuH sA / dAvAlA vyAlena daSTA, jananyA mAtulezcopAyAH kRtAH, paraM viSaM na vasitaM, tato mRteti jJAtvA mAtrA snehavazA-18 nmaSAyAM viSvA gaGgAyAM pravAhitA, sA tvayA labdhA maJjUSA, seyaM tava sutaa| // 16 // atha zRNu tava mAtRsvarUpaM-surakAntajUkAntena tvanmAtA svAntaHpure kSiptA, tahaNArtha tvapitrA sArdha paJcavadAvyaM lAtvA pravannaM gatvA samarapaddhIpatiH sevitaH / tenotkaTasainyenAgatya ___JainEducation International 2010LIA Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u0 32 2010 403 puraM janaM, surakAnto naSTaH / etatsamaye tvatpitaramagre jUtvA pravizantaM khalATe bANo lagno mRtazca tatraiva yataHcintitaM kArya, devena kRtamanyathA / varSanti jaladAH zaikhe, jalamanyatra gachati // 1 // anyathA cintitaM kArya, daivena kRtamanyathA / priyAkRte hi prArambhaH svAtmaghAtAya so'bhavat // 2 // tvanmAtApi keSAJcit jillAnAM haste gatA / mArge tejyo'pi naSTA / vane mantyA tayA kasyacittaroH phalaM hitaM tena dehe hrasvatvaM kiJciratvaM ca jAtam, yataH - acintyo maNimantrauSadhInAM prajAvaH / sA tatra | dezAntaraM gachaniH kaizciSaNignirdRSTA / vanadevAGganAM jJAtvA cAntyA svarUpaM pRSTA sA prAha--"ahaM mAnuSI asmi" / tatastAM gRhItvA suvarNakule vikrItA / surUpatvAdimavatyA vezyayA lakSadravyeNa gRhItA / nAvyAdikaM zikSayitvA suvarNarekheti nAma kRtam / kramAprAjJazcAmaradhAriNI jAtA / seyaM suvarNarekhA tvanmAtA / zranayA tvamupalakSitaH, tathApi lagAyA lojena ca na svAtmA prakaTIkRtaH" / iti zrutvA zrIdatta Aha - "svAmin! yuktamidaM, paraM vAnaraH kazramidaM jAnAti ?" / munirUce - " tava pitA somazrI dhyAnena mRtvA vyantaro jAtaH, sa mannatra tvAM somazriyaM ca dRSTvA kapidede'vatIrya tvAmanarthakaraNatatparaM nyavartayat" / zrIdatto dadhyau - "aho karmaNAM vipamA gatiH" / punarmunirAda"ayaM vyantaraH pUrvamohAtsvAM striyaM gRhItvA yAsyati" / tAvatsa evaM vAnarastAmutpAvya vanAntaraM gataH / zrI dattastu ziro dhunvanmuniM natvA putryA saha svasthAnaM gataH / tAvatA vRvezyayA dAsyaH pRSTAH - ka | suvarNarekheti " / tAjirUce - " ardhala suvarNadAnena zrI dattavaNijA vanAntanatAsti" / tayoktam - "sA''hU Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. 13 // 17 // 404 | yatAm" / tato dAsIcirAgatya haTTe niviSTaH zrIdattaH pRSTaH-"kAsmAkaM svAminI?" / tenoktaM-'nAhI jAne' / tato vRzavezyayA rAjAne pUtkRtaM-"hA hA prano! muSitA'si, suvarNarekhA zrIdattena kvApi hai| gopitA" / rAjJA tadaivAkArya sa pRSTaH / sa tvasaGgatametatkenApi na manyate iti vicintya kimapi / nAcakhyau / tato rAjJA kArAgAre kSiptaH, putrI ca svagRhe dAsI naviSyatIti raditA / atha tatrasthena tena cintitaM-"satyakathanenaiva kathaJcinme modaH syAt" / iti dhyAtvA''rakSakamukhena nRpaM vyajijJapata'svAmin ! satyaM vadAmi' / tato nUpenAkAritaH sanAyAmetya kapisvarUpaM proktavAn / sarvo'pi jano jahAsa-"aho! kIdRzaM satyamuktaM ? yataH asaMjJAvyaM na vaktavyaM, pratyahaM yadi dRzyate / yathA vAnaragItAni, tathA tarati sA zilA // 1 // itinyAyAt" / 'ayamadyApi satyaM na vadati' iti ruSTena rAjJA mAraNArthamAdiSTo dadhyau-"kRtaM 5 karmodayAgataM kiM khedena ?" / tAvatA vanapena rAjA vijJaptaH-"prajo ! municantrakevakhinaH purodyAna / AjagmuH" / rAjA saparikarastaM guruM natvA dezanAM yayAce / kevalI prAha-"he nRpa ! satyavAdinaH zrIda|ttasya hananaM tvayA''diSTaM tattava zuzrUSA jilASukasya nAIm" / tato laUitastamAkArya svapArce nivezya |8| yAvattasya svarUpaM pRthati tAvatA sa vAnaraH svarNarekhAM pRSThe kRtvA etya tAmuttArya sajAyAM niviSTaH / X // 17 // sarve'pi vismitAH taM zrIdattaM prshshNsuH| tataH zrIdattena pRSTaM-"svAmin ! kuto mama mAtR sutayovi5/payAnilASAdi banUva ?" / munirAha-"pUrva navasaMbandhAt, zrUyatAm JainEducation Intemational 2010_INI Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 405 kAmpiTyapure caitrAnidho vijo'nRt , tasya gaurI gaGgA ceti meM priye ajUtA, so'nyadA maitreNa nAmnA || svamitreNa saha yAJcArtha kuMkaNadeze gataH / tAnyAM tatra bahu dhanamarjitam / anyadA cai suptaM vIkSya | 18| maitreNa cintitam-"enaM hatvA sarva dhanaM gRhnnaami"| punaH kaNAntarAt "dhigmAM vizvastaghAtinam" iti || dhyAtvA tathaiva sthitaH / punastau lonena jramantau vanAntaH praviSTau, tatrAjJAtapUrvavaitaraNIjale nimagnau / mRtvA'nekanavAn cAntvA caitrajIvastvaM jAtaH maitrajIvastu zaGkhadattaH / tena pUrva tvanmAraNaM dhyAtaM tatkamaNA tvayA'sAvambudhau kSiptaH / caitrastriyau gaurIgaGgAnAmnyau nartRviyogAdhiraktacitte tApasyau jAte / ekadA gaurI gADhaM tRSAkulA svasevAkAriNIM prati jalaM yayAce, sA ca nighAlurAvasyavazAdyAva'ttaraM nAdAttadA krodhavazAttayoktaM-re re! kRSNasarpaNa kiM daSTA'si ? yanmRtevottaraM na dadAsi' / tadA tayA 3 muSkarma barcha / gaGgA'pyekadA kasmaicitkAryAya preSitAM karmakarI prati re re ! kenApi zyantaM kAlaM vandIkRtA'nUH ?' ityAdinA puSkarmArjitavatI / punarekadA kAJcijaNikAM bahubhiH kAmukaiH saha vilasantI / vIkSya dadhyau-dhanyeyaM kusumalateva bahutiH SaTpadairiva kAmukairveSTitA'sti, ahaM tu mandanAgyA, yasyAH patirapi muktvA dUraM gataH' ityAdinA puSkarmopArjitavatI / tato mRtvA api jyotiSkadevyAvajUtAM / / tatazcayutvA gaurIjIvaH putrItvena gaGgAjIvazca mAtRtvena jAtaH / prAktanapatnIsaMbandhAttavApyatayoviSaye | kAmarAgo'jUtu" / iti saMsArasvarUpaM zrutvA prAptavairAgyaH zrIdattaH prAha-"pUjya ! mama pApino mitramIkhanaM jJAvi na vA?"|| 24+S ___JainEducation International 2010_04 Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 13 406 upadezaprA. zAninoktaM-"mA viSIda, kSaNAntarAtsa eSyati" / evaM vArtA kurvata eva zaGkhadattaH samAgAt, zrIdattaM ca vIkSya krodhAruNanetraM taM gururAha-"no jA! kopaM mA kArSIH, ytH||10|| khagga kohapalIvaNa, majka gunnrynnaaii| uvasamarasi nana ukhave, saheti murakasayA // 1 // I koha pavicho dehaghara, tinni vikAra karei / appau tAve para tave, para taha (neha) hAni kare // 5 // " hai| iti zrutvA kiJcit zAntacitto jAtaH / zrIdattenAcyutAya svapArSe nivezya kevalinaM pRSTaM-12 'kuto'yamAgataH ?' / sa prAha-'samutramadhye phalakamekaM prApya taran saptanirdinaiH sArasvatataTanagaraM praaptH| 8 tatrAsya mAtulo militaH, tena svasthIkRto'sau / svarNakUlasvarUpe pRSTe mAtukhenoktam-"zto viMzatiyojanAni tatpuraM, tatra gajairnRtAni pravahaNAnyAgatAni zrUyante" / ityAkarNya mAtulamApRcayAtrAgataH, nyAM dRSTvA ropaparo jAtaH" / punaH kevalI pUrvanavaM kathayitvA zaGkha pratyabodhayat / ityAdidezanAM zrutvA | rAjA ghAdaza vratAni jagrAha / zrIdatto'pi zaGkhadattena saha svasthAne gatvA vyAdha svaputrIM ca tasmai dadau / svayaM tu jinajavana bimbapratiSThAjJAnajaktipratisaptakSetreSu vittabIjamuvA mahAmahapUrvakaM kevali-11 pArzve dIkSAM jagrAha / krameNa kevalajJAnaM modaM ca prApeti // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranpravRttau trayoviMze stamle catuzcatvAriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 344 // 10 // 2010 For Private & Personal use only Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010 407 paJcacatvAriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 345 // atha dutAzanI parvAha parvatAzinI, laukikaM pAparUpakam / deyaM lokottaradharma - vasaMta tivardhakam // 1 // spaSTaH / atrArthasamarthanArthaM tAzinI saMbandho'yam chAtra jarate jayapuraM nAma nagaram / yatra treSu dazcikureSu bandhaH, zArISu mArizva mado gajeSu / hAreSu vai vivilokanAni, kanyAvivAhe karapImanaM ca // 1 // tatra vidagdhajanA vasanti sma / yataH - nayaraM na hoi aTTAlahiM pAsA tuMga siharehiM / gAmaM pi hoi nayaraM, jaba viyako jo vasaI // 1 // tatra pure na ko'pi mArgaNo dRzyate, yadi ko'pi vIkSyate sa pratibodhArtha pramati / yataH - ghAraM pAramanto hi nikSukAH pAtrapANayaH / kathayantyeva lokAnA -madattaphalamIdRzam // 1 // tatra pure jayavarmA nAma nRpaH / tatra tasya mAnanIyaH manorathazreSThI vasati sma / zreSThipriyA lakSmInAmA'sti / yataH - saMsAre zrAntadehasya, tisro vizrAmabhUmayaH / zrapatyaM ca kalatraM ca satAM saGgatireva ca // 1 // Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 3 408 upadezaprA. tasya zreSThinazcatvAraH putrAH santi / teSAmupari anekadevA niranyarthitA holikAhvA kanyA jaataa| sA yauvanaM gatA'nurUpenyaputreNa saha vivAhitA / svAmI akRtasaMyoga eva visUcikayA mRtH| prAgja-14 // 10 // dave'nArAdhitajinAjJAtaH sA bAkhaiva vidhavA'jUt, pitrormahAuHkhaM prasRtaM, yataH putrazca mUryo vidhavA ca kanyA, za ca mitraM capalaM kalatram / vilAsakAle dhanahInatA ca, vinA'gninA paJca dahanti kAyam // 1 // kuraMmaraMmattaNa dohagAi, vitta niMdU visakannagAi / jammaMtare khamiyabanadhammA, nAUNa kuGgA daDhasIbalAvaM // 2 // IPI tataH pitRRnyAM sA holI nijagRha evAnItA / sA gRhATTAlikAyAM sthitA madonmattA kAmavyathA ditA tiSThati, yataHbAkharaemA tapasvI ca, kokhabadhazca ghoTakaH / antaHpuragatA nArI, nityaM dhyAyanti maithunam // 1 // nara sAsare strI pohare, yati kusaMgatavAsa / nadItIre taru mAsa kahe, yadi tadi hoya viNAsa // 1 // zrute'pisIsA ya je saMjamajogajuttA, puttA ya je gehatare niyuttaa| viyArabuddhI kukhabAkhiyA ya, hoUNa tesi uvasaMtime // 1 // AKASONAGACh ||1ne| For Private Personal Use Only JainEducation international 2010 Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ +09 . evaM ziSyaM putraM kukhavadhUM ca nijanijakAryeSu sAsambanA rakSitavyAH / sA nirAkhambanA kathaM na kAma vikAre pravartate / yataH yauvanaM dhanasaMpattiH, pranutvamavivekitA / ekaikamapyanaya, kimu yatra catuSTayam // 1 // anyadA sA holI gavAkSasthA vaGgadezanUpasya sutaM kAmapAlAkhyaM lIlayA turagArUDhaM gavantaM vIkSya || kAmabANakaTAkSanikSepaM cakAra / kAmapAlo'pi tadrUpamohitaH punaH punarapazyat / yataH dichI dippisaro, pasareNa raI ra samAvo / sanAveNa ya neho, paMca ya bANA ayaMgassa // 1 // dhAvapi parasparaM dhyAyataH, kSaNamapyazanavasanAdiSu ratiM na praaptH| yataHneha ma karajo koi, gorasa nita nita ima naNe / neha pasAiyo ya, jima dahiyako vilomi // 1 // thAi phiro saGa koi, aNagamato zrAve pahara / jo mana visamyo hoi, so muU kime na viisre||2|| ekadA pitrA pRSTA-"putri ! kiM tvaM mu:khitA mlAnAsyA'tikRzA dRzyase?" / sA pitaraM na kiJci-| dusaraM dadau / pitrA dhyAtam-"eSA varAkI bAlavidhavA kiM jApati ? pUrvakarmodayena mahAmukhinI | jAtA / yataH___ yathA dhenusahasreSu, vatso vindati mAtaram / tathA purA kRtaM karma, kartAramanugannati // 1 // tathApyasyAH paThanAdyAlambanaM kArayAmi, yena dinAnnirgamayati / atha tatra pure candharuSo vipraH anyakhojena jAemaceSTAM kurvan lAeko jAtaH / tasya DhuMDhA nAma dArikA / sA yauvanavatyapi na kenApi _ 206A Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. saMja. 53 HORO 48 vipreNa pariNItA, tatazcanyaruNa acala jUtijJAemasya pariNAyitA, mikhitaH sadRzo yogaH / yataH- | jUyAriyarasa dhUyA, pariNIyA gaMciomiputteNa / jujhiyaM vivAha juggaM miliyaM rayaNAyare rayaNaM // 1 // | naSTrANAM ca vivAheSu, rAsajAstatra gaaynaaH| parasparaM prazaMsanti, aho rUpamaho dhvaniH // 5 // VI sA punaH DhuMDhA pariNayanAnantaramevojayakulasya pituH patyuzca dayaMkarI jAtA / udaraz2araNArtha pari vAjikAveSeNa kArmaNamAraNoccATanAdikamaNA jIvati / ekadA nivArtha mantI manorathazreSThigRhe samAgatA, zreSThinA pradattAsane niviSTA, kuzalaM pRSTA dharmAdarANyuccacArati, yataHkAlA kuzala kiM pUjII, nitu uggaMte jANa / jarA Ave jovaNa khiseM, hANI vihANa vihANa // 1 // kAyA pATaNa haMsa rAjA, pavaNu phire tlaaro| tiNa pATaNa vase jogI, jANe joga vicAro // 2 // eka kholami paMcahiM jaNa ruMdhI, tinha sagalahi jUjUdha buddhi / kaha nAu sA gharaM kima naMde, jaLa kuTuMbaDa appaNa biMdaz // 3 // jara kutto jovaNa sasA, kAla AhemI mitta / vihu vayari bica kuMpamA, kuzala kiM pUche mitta // 4 // " ityAdivAkyAni zrutvA zreSThI dadhyau-"aho ! vairAgyaraGgo yauvane'pi vismayakaro'syAH / yataH dhAtuSu dIyamANeSu, zamaH kasya na jaayte| prathame(purA)vayasi yaH sAdhuH, sa sAdhuriti me matiH // 1 // " mara RSCORK // 10 // 2010-11 For Private & Personal use only Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4|| tataH zreSThinA sA vijJaptA-"he svAmini ! mama putrIM bAlavidhavAM tvaM pAThaya yena vairAgyaM syAt / yataH-11 je jAriseNa saMgaM karei, acireNa so tAriso hoi / kusumehiM saha vasaMtA, tikSA vi sugaMdhayA huMti // 1 // caMdaNavaNasaMgeNaM, anne taruNA vi caMdaNA huMti / ikaM vaMsaM muttuM, jA so hiyae vaha gaMti // 2 // " tayoktaM-"gRhiNAM saGgastapasvinAM na guNAvahaH / yataHpAvimau puruSI loke, ziraHzUlakarau parau / gRhasthazca nirAlambI, sAlambI ca yati vet // 1 // " damjinAM nakAro guNakara eva / yataH manamAMhi nAve muMma halAve, na na kahI kahI loka suNAve / . manakI vAta kabahu ko jANe, kapaTa cinha e mAla vakhANe // 1 // tato DhuMDhayA nijAniprAyo jJApitaH kiM kIje kRpaNa taNe, caMco dhavalaharehi / vara pannAlo kuMpamo, pahiya vilaMbe jehi // 1 // HT tato DhuMDhA holIsamIpe nItvA putrI smAha-"eSA tava guruNI, etatpArzve tvaM pau, sevAM kuru" / / tadanu tayA saha tiSThati, paraM kAmapAlasaGgaspRhAnvitA na pacati / yataH yasya na sahajo bodhaH, purataH kiM tasya jaTipatairbahubhiH / nalikAdhRtamiva satataM, na javati saralaM zunaH pucaM // 1 // For Private ___JainEducation International 2010 Personal Use Only Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. 412 anyadA DhuMDhayA pRSTaM-"he vatse ! tvaM sadopinA kena muHkhena dRzyase?" ityevaM pRSTA sA holIja. 3 svAkRtaM sarvamajJApayat / naraTikayA jaNitaM-"na manAgapyudhegaM kuru, acireNa tava kArya vidhAsyAmi / tataH kAmapAlamandire gatvA tapasvinI taM prAha-"navavirahArditA sA holI tvaJcittaparA mariSyati | / yadi tava saGgo na javiSyati" / sa prAha-"ghayormelApaH kva sthale jAyate?" / sA''ha-"sUryacaitye | tvayA samAgantavyaM, sApi tatra sameSyati" / iti zrutvA sa hRSTaH, na punaretakhyAtaM, yataH paratiya sAthe khema, mUrakha mUla nivaariii| ketIvAre khema, sutAM sApaha sAbareM // 1 // dahI khaMka satoraNI, vana huA masivanna / mahilAparAi jogame, tasu sira nahi kanna // 2 // tataH kAmapAlo nijakAmasAdhanArtha tAM saMmAnya visasarja, yataH- satta sAyarammi phiryA, jaMbUdIva pazcha / kAraNa viNu jo nehamo, so meM kahiM na dicha // 1 // tato DhaMDhayA DolIsamIpe etya sarva gaditaM / zratha prajAte raviprajAsAmagrI sarvA gRhItvA guruNyA saha ravimaThe gatA / so'pi tatrAgAt / bahudinapImitena sA gADhamAliGgitA / tataH sA hutAzinI ukhagRhiNI manasA kiJcivicArya pUtkAraM cakAra-"dhAvata dhAvata jo janAH, gRhaNIta gRhaNItAmuM parastrI-|| // 15 // zIlakhopakaM puruSa" / yataH| nAmRtaM na viSaM kizci-dekAM muktvA nitambinIm / saivAmRtasatA rakA, viraktA viSavarI // 1 // For Private & Personal use only 2010 Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ COCOC 18 atrAntare tasyA janakaH sametaH, tena kAmapAlo dRSTaH pRSTazca-"kena hetunA tvaM parastrIkaNThe vikhagnaH" / so'pi mahAdhUrtastaM prAha-"mama prANapriyA tava putrIsadRzarUpA'sti, mayA jJAtamasau mama yuvatireva, tena hetunA parirabdhA" / ityuktvA gataH kAmapAlaH / holI punaH pitarAvavadat-"aho ! satIjanapradhAnasya mama doSo lagnaH, yatparanarasparzo madIyadehe jAtaH, ato'hamagniM pravizAmi, adhanye janmajIvite, atraiva hAravicaityasamIpe dehaM jasmasAvidhAsyAmi" / yataH royaMti ruyAvati ya, akhiyaM japaMti pattiyAvaMti / kavareNa khayaMti visaM, marati navi diti samjAvaM // 1 // || tataH pitRnyAM sA zikSitA-"kiM gADhamAgrahaM karoSi ? tenAjJAnatayA ghrAntyA kaNThe khannAsi, nAtra doSaH nirvikAramanasAM / yataH gRhNAti dantaiH zizumAkhumotuH, padmaM ca vaMzaM dazati direphH| nAryA sutAM zviSyati vai manuSya-statrApi nityaM manasaH pramANam // 1 // " 5 evaM zikSA dattvA kathamapi gRhaM nItA, vizve satItvena vikhyAtA / tadanu svecyA gose utsUre vA lAravicaitye brajati DhaMDhAM vaJcayitvaiva / yataH tiH, vastrArtha rajakopasarpaNamapi syAmacarcikAmekhanam / sthAnabhraMzasakhInivAsagamanaM jartuH pravAsAdikA, vyApArAH khalu zIlakhaemanakarAH prAyaH satInAmapi // 1 // C kabAra yAtrA RECIP ____JainEducation international 2010 For Private Personal use only Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 102 // 2010) 414 nyA phAguna pUrNimA rAtrau ravimaThe holI samAgatA, DhuMDhayA kAmapAlo'pi tatrAkAritaH / dhAvapi tatra sukhaM sthitavantau / DhuMDhA punazcaityapArzve tRNakuTIre suptA / tatsamaye dhAnyAmapi dhyAtaM - "zrAvayoH kAryasiddhirjAtA, asau DhuMDhA marmajJA kadAcidapi duHkhadA syAt zrato mAraNIyA / yataH - upAdhyAyazca vaidyazca, nartakyazca parastriyaH / sUtikA dUtikA caitra, siddhe kArye tRNopamAH // 1 // mantrabIjamidaM pakkaM, rakSaNIyaM yathA tathA / manAgapi na nidyeta, tanniM na prarohati // 2 // sutasyApi damnasya brahmApyantaM na gacchati / koliko viSNurUpeNa rAjakanyAM niSevate // 3 // tato holyA kASThAni saMmiya narakaraGkamekaM tatra prakSipyAgniH prajvAlitaH, tato ghAvapi praNaSTau / yataHmAra piyajanttAraM, hAi sutraM tad paNAsae / niyagehaM pipalIva, nArI rAgAurA pAvA // 1 // prajAte lokAH parasparaM jayanti - " hA ! kimetajJAtaM ?" / tadA na manorathazreSThI svagRhe hojIM putrIM parivrAjikAM cApazyan khedaparaH prAha - " nUnamekasyAM citAyAM dve api chAtra mRte, pUrva mahAprayatlena mayA jvalanapravezanaM niSiddhaM paraM svapApanivAraNArthaM satItvaM navyaM kRtaM / tapasvinyapi tadanurAgato dagdhA, aho ! asyA holikAsatyAH jasmAGgavilepanAt duHkhAni nazyanti" / tato lokA jasmarAziM vandante, mastake kSipanti / tataH pazcAt phAguna pUrNimAdine tatra sthale sokA indhanavagaNAdipukhaM vidhAya dutAzinIM prakaTIkurvanti, sarvatra holI parva vikhyAtaM jAtam / yA kAmapAlaH striyaM prAha - "vyaM vinA cintitaM na sidhyati, ato'haM videzaM gacchAmi " / staMja. 13 // 151 // Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 415 hai tadAkarNya holI prAha-"he priya ! tvadarthe mayA jAtikulAdikaM tyaktaM, tvapirahaH haNamapi na saheham" / tena satyamiti vAkyaM mAnitaM / yataH lIlAvatInAM sahajA vilAsAH, ta eva mUDhasya hRdi sphuranti / rAgo nalinyAH sahajo'GgajAtaH, tatra camatyeva mudhA padhiH // 1 // | punaholI lAha-"dRSTaM sarva sthAnaM, paraM maUnakagRhaM vinA nAnyatra kutrApi dhanalAlo dRshyte"| sa8 pAha-"tatra kathaM gamyate ? mahAkArya vidhAya nirgatAvAvA" / sA mAha-"IdRzI damjaracanAM racayiSyAmi, yena pitrAdijanaH sAnukUlaH syAt / zrAvayonirgamanAnantaraM tatra lokAnAM mahApUjyaM mAnyaM | holikAmahAsatIparva jAtam , atastatraiva gamanaM yogyam" / atha ghAvapi jayapurAsannapradeze samAgatau / tadA holI upapati prAha-"gatvA tvaM mAnakahaTTe caM kazraya he zreSThin ! madIyastrIyogyAM muuttyenaikaaN| * zATikAM pryt"| tadAkarNya kAmapAlo maTyena zreSThipAce zATikAM gRhItvA tasyai dadau / sA pAha-10 "kimanayA ? anyAM svAM gatvA mArgaya" / punaH sa gataH, anyAM lAtvA'darzayat / sApi punaH pazcAt tayA preSitA / tadA zreSThinA proktaM-"kiM nUyo nUyo gamanAgamanaM karoSi ? tava striyamatrAnaya, yena svayaM zATikAM gRhNAti / etaghAkyaM kAmapAlena priyAyai jJApitam / tadAkarNya holI zIghra tatrAgAt / haTTe sthitvA sA'nyAmanyAM zATikAM yAvavilokayati tAvatpunaH punaH zreSThI holImanimeSadRSTyA pazyati / tadA kAmapAlenokaM-"he zreSThin ! tvaM sabAno'si, kiM paravanitAbhimukhaM nirIkSase?" zreSThI prAha 9.33 2010 For Private & Personal use only Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. iCRA 416 "nAhaM kAmavikAreNa vilokayAmi, kiM tu matputrIsadRzaM rUpaM khAvaNyaM ca vIkSya cintayAmi kimiyaM saiva stana.23 punarmAnuSarUpeNa sametA? paraM sA tvagnau pravizya satI devyajUt" / tataH kAmapAkhenoktaM-"asyA api holIti nAma, paramasau tu matpatnI, evaM purA sUryacaitye tava dArikAM dRSTvA mannAryAghrameNa kaNThe AkhigitA mayA, adhunA tavApi mannAryAyAM svaputrItrama utpannaH, paraM samAnarUpAH sadRzavayaso bahavo narA nAryazca javanti, nAtra tava doSaH / tataH zreSThI snehena putrI jAmAtaraM ca kRtvA tau svagRhe'sthApayat / aho! strINAM gUDhA buddhiH yataH| labja vArihipAraM, lanna pAraM ca sabasancAeM / mahilAcariyANa puNo, pAraM na saheza baMjA vi // 1 // zratha sA tApasI agnidagdhA zujAdhyavasAyena mRtvA vyantarI devI jAtA, vijaGgajJAnena nijaprAgnavaM / dRSTvA jayapurapaurAnupari kupitA dadhyau-"aho! mahA'satI jIvantI holI stuvanti pUjayanti ca 6 lokAH, paraM mAM na ko'pi smarati / iti dhyAtvA puryA upari zilAM vikuLavocat-"ekaM mama saMtupTipradaM manorathaM muktvA'nyAn sarvAn zikhayA cUrayiSyAmi" / tato nRpAdayo jItAH zreSThinaM zaraNaM gatAH / tenApi vijJaptaM balipUjApUrvakaM-"yaH ko'pi devo vA dAnavo vA sa prakaTIya kathayatu vayaM paurAstatkurmaH" / tato DhuMDhAvyantaryA sarva pUrvavyatikaraM procya kathitaM-"holIparvaNi samAyAte sarve paurAH // 13 // nAemaceSTAM gAlipradAnaM rakSArajaHkardamavilepanaM ca kurvantu, tata upavaM nivArayAmi" / janaiH prapannaM 3 | sarvaM / tadanu rajaHparva prasRtam / loko gaDDarikapravAhasadRzaH paramArtha na vetti |atr zikSAvacanamavadhAryam CTOCOGEOGES ___JainEducation International 2010 ) Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 417 ekenAsaMbaddhavAkyenAnekanava'moMcaM pApaM badhnAti jIvaH, ataH zunaM japanIyaM, avyato hutAzinIparva hai| parityajya nAvataH svadhiyA'GgIkAryam / murvAkyavistAramayaM navodadhau, mithyAtvapUrNa janatAnimajanam / holIrajaHparva idaM tu lokikaM, heyaM jinenjAgamatattvakAmukaiH // 1 // ztyabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau trayoviMze stamle paJcacatvAriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 345 ROCURxOCOCCE o samApto'yaM trayoviMzaH stamjaH 23 / 2010_0 For Private & Personal use only Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 14 // // atha caturviMzaH stamnaH 24 // stana.24 SaTcatvAriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 346 // zrIyazonaprasUrizrIbasanaprasUrijJAtam| tapasvI rUpavAn dhIraH, kulInaH zIkhadALayuk / SaTtriMzadguNairADhyo'jUta , zrIyazojaprasUrirAT // 1 // spaSTaH / jJAtaM cedam| palsIpuryA zrIyazonAsUrerAcAryapadAvasare yAvajIvamaSTAniH kavakhairAcAmvaM vidheyamityanigrahaM svIkR-3 tapUrviNo mArge ryAparA viharantaH sapratyayayA sUryapratimayaikayA dRSTAH / manasi tayA dhyAtaM-"aho ! me sUrayo manavane pAdAnavadhArayeran tadA majanma saphalaM bhavet / iti vicintya byomni meghAna meM vikuLa jalavRSTivihitA / tadA'pkAyavirAdhanA mA jUditi matvA samIpavartisUryanavanameva pravivizuH / / tapaHpanAvAt sUryaH pratyakSIya "varaM vRNuSva, amoghaM devadarzanam" ityuvAca, tathApyaninvantaH sUrayaH / svopAzrayaM prAptAH tataH sUryo viprarUpeNa balAtsarvasvargazvanAdijIvAvalokanAJjanakUpikAM pustikAM cApa-11 yat / sUreH pustakavAcanAdevAmnAyAH paThitasijhA jaataaH| tata etA vidyAH pAzcAtyAnAmayogyA iti 5. vimRzya svaziSyaM balajamunimAkArya proktam-"zyaM pustikA'nAovyA, etAdRzyeva sUryokasi gatvA / " SHIKSSS // 14 // 2010 For Prve & Personal Use Only Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___49 / tasmai deyA, kathanIyaM ca majhurupreSitAM yuSmadIyapUrvadattasthApanikAmimAM gRhANeti" / basanaSeNa tu guruNA 8 dRDhaM niSidhenApi gatvA taccaityato bahiH pustikA ThoTitA, AmnAyapatratrayaM saMgopya sA pustikA sUryaprapratimAya dattA, sUryeNApi karau prasArya gRhItA / tatazcaityato vahiretya pUrvagopitapatrANyadRSTvA svamupAkhamnaM | dadau-"dhiG mAM gurvAjJAlasitAraM, patrANi tu ko jAnAti kutra gatAni" iti vilapantaM sAzrunetraM taM 8] tavIdaya sUryaH prAha-"kiM khedaM vahasi ? gRhANemAni trINi patrANi, zAsanonnatyAM praguNo java" / tataste nApi patratrayagatA vidyAH pAusidhiM nItAH / anyadA vahijUmiM gateSu guruSu yathoktakAlAdadhikakAlarakSArtha prAsukajalArthamAnItAzcAgaliMmikAH svasamIpe dhRtAH santi, tasmin kAle saMjIvanI vidyA'vi-18 smRtyartha guNitA, tanmahimnA tA ajAliMmikAH sarvAstatsaGkhyayA'jAmeSagaNo vanUva / tAvattatra guravaH prAptAH / nAgInagagA bUbUzabdAn kurvANA vIkSyopAlamnaM dattavAn / tadA sa paprala-"svAmin ! jAtamajAtaM na syAt, adhunA kiM kurve ? pUjyA mAmAdizata" / gururAha-"jIvarakSAnimittamajApAlasvarUpaM dA kRtvA sAdhutvaM saMgopya ninnau dhau vATako vidhAya ekatra vATake gagyo radaNIyA anyatra jAgAzca, yAnAM melApo na kAryaH santativRSvidayArthamicaM vidheyaM, lakSaNamapi nirjIvameva vistAryam , teSAmitra-13/ | mAyuHkAlaparyantaM yatitavyam" / ityAdi takSAyai upadizya sUrayaH sthAnAntare vyahArSuH / tato balanako hA giriguhAstho'vyaktaveSadhArI gagavRndamoSadhIcArayan tatpuripeNa homaM karoti / krameNa tasya bahavo / vidyAH sidhAH / 2010 For Private & Personal use only www. a libraryong Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 195 // 2010 420 anyadA zrIzvatagiritIrthaM bauddhairadhyaSThAyi, tato rAyakheMgAranRpo rAzI ca bauddhaiH svopAsakau kRtau, zvetAmbarAstatra tIrthe pravezaM na lajante / ekadA zvetAmbarasaGghAzcaturazItirmilitAH paraM baudhInUya devA vandyA iti kheMgAranRpAjJayA khinnAH pAtre'mbAdevI mavatAryetyUcuH - "saGghAnAM vighnaM nivArya sAhAyyaM kuru" / soce - "tIrtha bauddhavyantarai ruddhaM tataH sAhAyyakaraM binA madIyA zaktirna sphurati / zAsanodyo tane pradyotana nijA yAvajIvataporatAH zrIyazoja svAminastu svarga gatAH / adhunA bana muniramukasthale virAjate, taM muniM yadA''nayata tadA tIrthaM valate" / tataH saGghapatijirauSTrikAstatra preSitAH / taistatrAjavRndaM cArayantamekaM naraM dRSTvA pRSTam - "atra valana muniH kva vasati ? veSaparAvarta vicatA tenaiva proktam- "amukasthale gachata, tatra sa sthito'sti" / tatastagamanAtpUrvameva girigahvare muniveSaM prakaTIkRtya svayameva sthitAH / zraSTrikairetya saGghazikSita vijJaptiH kRtA / tacchrutvA muninoktaM - "yUyaM tatra gannuta, ahaM saGghakArye zIghramemi" / sa munirgaganamArgeNa tatrAgAt / saGghanaktyartha rAya khaMgArasya jIrNadurgAdhipasya pArzve etyoce - "saGghAnAM yAtrAntarAyaM mA kuru, RNikavAdinAM naMda tIrtha" / nRpaH prAha - "bauddhInUyaiva tIrtha vandadhvaM nAnyathA" / iti zrutvA tasya vapupi tAncoTanAdinA vedanAmutpAdya gataH saGghamadhye / vidyAva lena saGghasya parito'gniprAkAraM tatparito jalanRtakhAtikAM ca vidhAya sukhaM tasthau / tadvyAdhipImitena ruSTena | rAjJA senAnI staM saGkaM hantuM prahitaH, sa ca tamagniprAkAraM prekSya jIto muniM prasAdayAmAsa zrAha ca - "he mune! rAjAnaM mA roSaya" / tato muniH svamatizayaM darzayituM mantriNaM prAha - "madvalaM pazya" / tato raktakaNa staMja. 14 // 155 // Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42) vIrakambAM saMhAreNa trAmayitvA purovartisarvataruzirAMsyapAtayat / mantriNoce-"mUSako'pi DhaMkanikApAtane 8 zaktaH, na tUcaraNe" / tataH zvetakaNavIrakambayA saMkhyA cAmitayA tAni taruzirAMsi svasthAne yojitavAn / tIdaya camatkRtena mantriNA rAjA vijJaptastatsAmarthya / tataH sa jIto balalaSametya natvA stutvA''ha-"madaparAdhasahasraM damastra, vAlAvajJayA na krodhaM pitara aavhnti"| iti zrutvA muniHsmAha| "yadyAtmAnaM jainadharme nidhehi tadA sukhaM syAt" itimunivacasA sa jainadharma prapannaH / zrIsaGghamahAmahena zrIraivatagiritIrthayAtrA vihitA // bakhajayazojau, zAsanasya prajJAvako / jAtau tau pratyahaM vande, staumi caktiguNAJcitaH // 1 // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttau caturvize stamne SaT ___ catvAriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 346 saptacatvAriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 34 // atha sukhnvodhisvruupmaahhai| lonitA bahujiogaH, pitrAdinirnirantaram / dharmaprAptiM samIhante, te syuH sukhajabodhinaH // 1 / 1 vaiparItyena vAmannAgeneti yAvat 2 pradakSiNena / 2016 For Private & Personal use only Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 upadezapA. kaNvyaH / jJAvArthastu vakSyamANajhAtena zeyaH / tathAhi taMja.5 RT kSitipratiSThite nagare citrasaMjUtau pUrvanave uttau gopau suhRdAvajUtAM / tau vakSanau sAdhusaMyogAtsaMyama-15 " mArAdhya surAvajavatAM / tatazcyutau pRthvIpure sodarAvinyAtmajau jAtau / tayoranye catvAro maharSikA inyaputrAH suhRdo jajJire / te Sapi ciraM logAnupanujyAnyadA mudA gurUpAnte dharma zrutvA vijite-15 jiyAH prAvrajan / te pamapi vividhaM zrutamadhItya prAnte'nazanaM vidhAya prathamasvarge nalinIguTamavimAne catuHpaTyopamAyuSaH surA jajJire / tatrAyuHpUrNe gopajIvAmarau muktvA prAgapare catvAro'cyavan / teSvekaH / kurudeze iSukArapure iSukArAnidho nUmAnajavat / ktiIyastu tasyaiva rAjJo mahiSyat / tRtIyastu / tasyaiva rAjJaH purodhA nRgusaMjJaka zrAsIt / turIyastu yazAnidhA purodhaso jAryA'navat / atha tasya M purodhasaH prApte samaye'pi yadA'Ggajo nAjUttadA taJcintayA'tyantamantAkulo'navat / itazca tau gopasurAvanyadA'vadhijJAnAt goH putrI naviSyAva iti jJAtvA to nirgrantharUpau goH saudhe sameyatuH / so'pi prekSya pramudito ramaNIyutaH prANamat / tatastayorvAcaM zrutvA zrAmadharma prApyeti / pAca-"he pUjyau ! mama putrA nAvino na vA?" / tAvUcatuH-"taba kau sutau lAvinI, paraM zizutve eva 2 pravrajyAM grahISyataH, tadA tayorantarAyo na krnniiyH"| tat dampatibhyAM svIkRtaM / tato devau gtau| 4] | anyadA divazcayutau yazAkuhAvavateratuH / tata AjanmApi matsutau munIn mA pazyatAmiti dhyAtvA // 16 // sajAyaH kApi grAme gatvA'sthAt / atha kramArasutayugmaM yazA'sUta / krameNa vidyAyogyau jAtau / tadA JainEducation International 2010EMI For Private & Personal use only Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MARVASNA 423 pitRttyAmiti zikSito-"he putrau ! ye yatayo muramA daemahastAH zanainIMcairdezo damnAdvakA iva vicaranti te / milAna gRhItvA nanti rAkSasA iva tanmAMsamaznanti, tadyuvAcyAM teSAM pArve na gantavyaM kadApi hi vizva-15 vAstaghAtinaste santi" / anyadA tau svairaM krImantau grAmAdbahirjagmatuH / daivAgrAmamArgAdanimukhamAgato || munIn vIdaya trastau tau naSTvA vane vaTamArohatAM / sAdhavo'pi tasya vaTasyAdhaH samAgatAH pRthvI pramAya' yatanayA jIvAna dUrIkRtya pUrvopAttAzanAdikaM loktumupacakramire sikthamAtramapi jUmAvapAtayantaH caba|cabAdizabdamakurvANAzceti / teSAM caMkramaNajapanAzanakaraNAvalokanAdi sarva jIvaradAparaM ceSTanaM vIkSya hai| | vaTordhvasthau tau dadhyatuH-"navamI jaktameva juJjate, na palaM pitRnyAM vyarthameva kathitaM, ghrAntimAvAM nItI, paramIdRzAH zramaNAH kApyAvAnyAM dRSTAH santi" iti dhyAyantau tau prAcyAM nijAM jAtiM sama-18|| ratuH, prAkRtaM zrAmaNyaM smRtvA saMbujhau dadhyatuH-"aho ! mohAt pitRbhyAM mRSokticirAvAM vaJcitau" iti / sodhamanyetya tAtamityAhatuH, taccedamuttarAdhyayane sUtram-12 asAsayaM damimaM vihAra, bahumaMtarAyaM na hudIhamAla / tamhA gihaMsIna raIkhajAmo, dhAmaMtayAmo carisAmu moNaM // 1 // | anityaM dRSTvA imaM pratyahaM vihAraM manuSyatvenAvasthAnaM bahavo'ntarAyA rogAdayo yatra sa tam / naiva 2 | dIrghajIvitaM sampati pUrvakoTIvAcAyugojAvataH / yata evaM tasmAt gRhe na ratiM khajAvahe, ata evAma-18/ trayAvaH zrApRSThAvaHyAvAM cariSyAvo maunaM sNymmityrthH|| JainEducation International 2010T || For Private & Personal use only Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMca. 424 upadezaprA.81 evaM tAnyAmukte tAtaH prAha- "he putrau ! yuvAM vedavacanaM na jAnIyaH, uktaM ca vede-anapatyasya hai loko na lavatIti, tathA-putreNa jAyate lokaH ityeSA vaidikI zrutiH, atha putrasya putreNa svargaloke | // 17 // mahIyate iti, yata evaM tasmAt vedAnadhItya viprAn saMtoSya putrAn gRhe nivezya kAminIvilAsaM vilasya | yuvAM dIdAmaGgIkurutam" / iti zrutvA tAvUcatuH- "he tAta ! vedA adhItAstrANaM zaraNaM na bhavanti / satatpaThanamAtrato murgatipAtarakSaNAsijheH / uktaM ca smRtau akAraNamadhIyAno, brAhmaNastu yudhiSThira / suSkulino'pyadhIyante, zIlaM tu mama rocate // 1 // ziTapamadhyayanaM nAma, vrataM brAhmaNalakSaNam / vratasthaM brAhmaNaM prAhuH netarAn vedajIvakAn // 6 // viprasaMtoSaNamapi zvanahetureva / yataste kumArgaprarUpaNapazuvadhAdAveva pravartante / tathA ca putrAdayo'pi | nArakAdau patatAM na trANaM javanti / uktaM ca vedAnugairapi yadi putrAnavetsvargo, dAnadharmo na vidyate / muSita tatra loko'yaM, dAnadharmo nirarthakaH // 1 // buhuputrA mukhI godhA, tAmracUmI tathaiva ca / teSAM ca prazramaM svargaH, pazcAsoko gamiSyati // 2 // tathA kAminIsaukhyamapyazAzvataM, yata uttarAdhyayane sUtraM khaNamittasurakA bahukAlapurakA, pagAmaphurakA anigAmasurakA / saMsAramurakassa viparakajUyA, khANI aNabANa u kAmanogA // 1 // punarhe tAta! saMsArakAryasya nirantaraM kriyamANasyApi AjIvitaM parisamAptina syAt ityataH kathaM | // 17 // For Private 2010_0 Personal Use Only Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ contractor 425 4aa pramAdo dharme kartuM yuktaH ! yo yo vAsaro gataH sa sa punarnAgavati / dharmamakurvato jantoraphalA yAnti lA vAsarAH / adharmanibandhanaM gArhasthyamiti tattyAga eva zreyAn" / ityAdivacanAtprabucho nRgurAha "he jAtau ! adhunA gRhe sahaivoSitvA yuvAmAvAM ca sarve'pi dezaviratiM prapATya pazcAdyauvanottarakAle | saMjUya pravrajiSyAmaH" / kumArAvAhatuH-"he tAta ! yasya mRtyunA saha sakhyamasti, yasya vA mRtyoH palAyanamasti, tathA yo jAnAti ahaM na mriya iti tasyaivaM vaktumucitaM, paraM sojho zeyaH, yato mRtyoranAgamAvasaro nAsti, tatazcAdyaiva dharma pratipadyAmahe, viSayasaukhyAdisarvajAvA anantazaH prAptAH" / hA ityAdi samAkarNya jAtavratAzayo jUguAhmaNI dharmavighnakarI matvedamAha- "he vaziSThagotronnave ! putrAcyA vinA gRhe'vasthAnaM mama na yogyaM, yathA zAkhAlI rahito vRkSaH nRtyairvihIno nRpazca zolAM nAzcati tathA'hamapi putraprahINaH, ata AnyAM saha dIkSA grahISyAmi" / iti zrutvA sA''ha-"svAmin prajUtA adhyakSAH kAmaguNA no tyAjyAH, dIkSAM hi javAntarajogArtha gRhNAsi, te cAdhunApi santyeva, tat kiM tayA?" / guH prAha-"nAsaMyamajIvitahetornogAn jahAmi, kiM tu sAlAkhAlasukhajuHkhajIvitamaraNAdiSu samatAM jAvayanniti, tato muktyarthameva dIkSApratipattiH" / ityAdivAkyaiH prabuddhA sA''ha"dhanyAvimAvAvayorAtmajI bAlAvapi yadAvAcyAM prAgeva vratArthinau jAtI, anayoH sthairyamevAvayodharmadAyakam / vaM caturNAmapi vratAGgIkarakasvarUpaM zrutvA SukAranRpaH purohitatyaktaM gRhasarvasvaM grahItumA 1 devanavanimittam. CONGRECRACC 2010-03 For Private & Personal use only Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. na. 54 ALSOCIECCA 426 gAt / tadA nRparAjJI kamakhAnAmnI rAjAnamanIdaNaM samyaguvAca-he nRpa ! vijatyaktavAntaM gRhasAraM tvaM noktumicchasi, atastvaM vAntAzI, na caitannavAhazAmucitaM, kiM cedaM vAntelApUraNe sarvajagaJjanaM tavAyattaM navettathApi tatsarva jarAmaraNAdyapanodAya na samartha, jAtasya dhruvaM maraNAt / uktaM hikazcitsakhe tvayA dRSTaH, zrutaH saMjJAvito'thavA / ditau vA yadi vA svarge, yo jAto na mariSyati // 1 // zrato dharmAdhinA na trANam / enizcatuniranityaM sarva jJAtvA tyaktam , ahamapi parigrahAramnanivRttA dIkSA grahIye" / ityAditazirA pratibujhyo nRpo 'styajAn kAmajogAn vipulaM rAjyaM ca tyaktvA / nirAzaMso nimrantho jAtaH / evamamunA prakAreNa tAni(te)pUrvoktAni(ktAH) pApi yathoktakrameNa bujhAni 8 (ghA.) vigatamohAnyaItAM zAsane pUrvamartyajanmani lAvanayA dharmAcyAsarUpayA jAvitacittAni acireNaiva kAlena kevalajJAnena muktiM prAptAni / prAgnaveSu gatamohazAsane, dharmajAvitamanAMsi tAni SaT / svAtmatattvamacireNa jajhire, tattvamatsukhanabodhiyogataH // 1 // ztyabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttau caturvize stamle saptacatvAriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 347 // Robots // 19 // 2010_06 kaSTa For Private & Personal use only Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Internat20 34 427 aSTacatvAriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 348 // pratyeka budhAzcatvAraH, te samakAlaM svargacyavanadIkSopAdAna kevalajJAnamahAnandajAjo babhUvuH, teSAM svarUpamAda 1 tatrAdau vRSa vIkSya, pratibuddhasya dhInidheH / karakaekumahI jAne - zcaritaM vacmi tadyathA // 1 // campAya dadhivAhananUpasya rAjJI padmAvatI antarvalI banUva / taUrjAnujAvata iti dohado jAtaH yadaM kRtanRpanepathyA dharAnRtA dhRtachatrA paTTenaskandhamAzritA viharAmi zrArAmAdiSu / tadapUrtI sA kRSNapakSenduvat kAryaM dadhau / tatkAraNaM nRpeNa pRSTaM sA svavAJAmAha / tato bhUpastayA sAkaminamAruhya svayaM tadupari utraM dadhat ramyamArAmaM jagAma / tadA navyajImUte varSati jalasaGgAdbhUmergandhaH prAkurabhUt / taM gandha| mAdhAya madonmattaH karI kAntAraM pratyadhAvat / zraGkuzAdinistA mito'pi gamanAnna nyavartata / tadA duHkhArto bhUpo devI mUce - " ayaM dUre vaTo dRzyate tasyAdha eSa gajo gantA tadA vaTazAkhAM gRhNIyAstvam, zrahamapi grahISye, tato gajaM hitvA nijapuraM yAsyAvaH" / tato vaTasyAdho gaje gate zIghraM damApastalvAkhAmAjambyodatarat sA tu tadbrahaNAya nAsamajUt / tato nRpo vikhapan dantipadAnusAreNa campAM yayau / gajaH pipAsAvazo mahAraNye ekaM saro'vizat, tadA labdhalakSyA sA uttatAra, sarastIrtvA pulinoddezamAgatya dadhyau - "pUrvakarmaniratarkitA''padApatitA, rodanena sapta karmANi dRDhabandhanAni syuH, ato'raNya nistara Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428 upadezaprA. ANAvadhi sAkAramanazanaM karomi" / tatkRtvA kAzcidizaM prati cacAla / itazcaikena tApasena dRSTvA pRSTA- stana. 24 "kiM tvaM vanadevI kinnarI vA'si ? / sA''ha-"ahaM jainaceTakarAjasya putrI" / ityAdi sarva zrutvA sa | // 17 // jajapa-"ahaM tvatpiturvAndhavo'smi, tanmA naiSIH" ityAzvAsya tasyA vanaphalAdinA''tithyaM cakre / tataH sA'ntikapure nItA / sA'pi nogAdinyo nirvimA sAdhvInAM pArthe gatvA praNamya sthitA / tadA sAdhvI tAM papraca-"zrAjhe! tvaM kuta AyAsIH?" sA'pi dIkSAlAlasA garna vinA yathAsthitaM vRttAntamuvAca / zrutvA sAdhvI proce-"he mahAzaye ! vidyuccapalasAMsArikasaukhyAzaMsAM tyaktvA saMyamamaGgI-1 3. kuru" / sA'pi virakA vratamAdade / krameNa garjavRzau sAdhvIniH pRSTA satyamUce, tatastAM guptAmaradat / saMpUrNe kAle zayyAtaragRhasthA sutamasUta / tatastaM sutaM gRhItvA tattAtanAmamujAGkitaM ratnakambalaveSTitaM kRtvA pretavane gatvA'mucat , tadAhakaM aSTuM pravannaM saMsthitA'nAhIt, tAvattatpretavanezastatrAyAtastaM jagRhe, palyai |ca dattavAn / AryApi tatpRSThAnugA gRhaM vIdayopAzrayaM jagAma, pratyahaM tatra gatvA modakAnnAdinistaM bAlaM mohAdasAlayat / tasya dehe janmataH kaemuvyAdhirajUt / ekadA sa bAlaiH saha krIman jagau-"ahaM yuSmAkaM nRpaH, tasmAnmama kara dtt"| bAlAH procuH-"kiM dIyate?" / sa proce-"uccakaiH kareNa mAM 18| kaNDUyadhvam , anenAhaM tuSTo'smi" tatastasyAnidhAnaM bAlAH karakaekuriti vyadhuH / prauDhiM prAptaH sa preta ||1ee|| vanaM rarada / ekadA ghau munI tatrAyAtau vaMzajAlAntaraM daemamekaM vIdayaiko khaNajJo'paraM pAhayAvatA vardhate catvA-yamukhAnyaparAeyayam / tAvatpratIkSya yo hyena-mAdatte sa bhavennRpaH // 1 // 2010 For Private & Personal use only Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 taphAkyaM karakaemunA ekena vijena ca zrutaM / tato vipraH pracchannaM khanitvA taM daekamAdade / tatprekSya / mahAvivaraM vidhAya daekaM taM karakaenarjagrAha / tato vihasya khokaiH pRSTaH-"tvamanena kiM kariSyasi ?" |s! zAha-"nUnamasya prajAvAnRpo bhaviSyAmi" / khokairaktaM-"svamasyaikaM grAmamarpayeH / tatprapadya sa nijaM dhAma 6 yayau / vijA api dadhyuH- "enaM hatvA daemamAdade (dadimahe) " / ityAkUtaM jJAtvA sa jIto naSTvA / kAJcanapure gataH / zrAnto bahiH kutrApi sussvaap| tadaivAputre nRpe mRte paJcadivyaiH karakaNDuH rAjyaM praap| nA rUDho nagare pravizan tairvAgvairarodhi-"are mAtaGga! tava rAjyaM na ghaTate" / tacchrutvA taM daemaM kare kRtvA / dAdhunvantaM vIkSya jItA vijA nezuH / dhIsakhAdiniH rAjye'bhiSiktaH / krameNa svajAtimAtaGgAn vijAn / vidadhe / uktaM cakA dadhivAhanapatreNa, rAjJA ca krkeknaa| vATadhAnakavAstavyA-zcAemAlA brAhmaNIkRtAH // 1 // ekadA sa vija etyovAca-"rAjan ! mama tvaditaM grAmaM dehi" / rAjJoka ke grAmaM tava ddaami| sa jagau-"campAdeze grAmamarpaya" / tato lekhaM dadhivAhanaM prati evaM vilekha-"asmai vijAyaika grAma 4aa dey| icaM vijadattalekhaM parivAcya krodhAruNanetro dadhivAhanaH prAha-"are vipra! mAtaGgalikhitalekhasparzenAhaM malinatAM nItaH, yAhi yAhi tvamadhunA, mama kopajvalane tvaM pataGgatvaM yAsyasi" / so'pi tUrNa gatvA karakaNDaM prAha / tannizamya krodhAdhmAtaH svasainyanareNa sarvatra campAM rurodha / parasparaM mahAraNaM jAtaM / zratha tAM vArtA zrutvA sAdhvI karakaekusamIpe'gAt / so'pyuThAya tAM nanAma / sA tasmai raho | 2010 URL Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 vRttAntaM procyovAca-"he putra ! svatAtena samaM yujhaM tava na yuktaM, yadi na pratyayastarhi bAhaye mayA // stana.4 tvatkare nyastAM tvattAtanAmAGkAM mujAM pazya" / so'pi tAM vIkSya gatasaMzayaH prAha-"he mAtaH! tvaM // 30 // campezaM zikSya" / tatastatra gatvA tayA ziditaH sa papraca-"sa garnaH ka gataH" / sA''ha "rAjan ! yeneyaM purI veSTitA sa eva garnaH" / ityAdi sarva svarUpaM zrutvA gatasmayo milanotsuko gantuM pravavRte, tanujo'pi pAdacAreNAnyAgAt pituH pAdayozcApatat / pitA'pi taM nataM doAmAdAya pariSasvaje / / krameNa putrAya rAjyaM dattvA svayaM dIkSAmAdade / karakaemunRpaH sanayaM rAjyaghayamanvazAt / sa cAnyadA gokulAnyavedamANa ekaM tAragauraM tarNakamajAdIt / tatastasmin jAtapremA jUmAn goha-2 mUce-"etanmAtuH payo'syaiva deyaM, kiM tvanyAsAmapi dhenUnAM payo'pyanvahamasya pAtavyaM" / gopAlo'pi tathaiva vidadhe / zratha sa vatsaH zazitviSA spardhamAnaH palopacayena murkhadayazcAt / damApo'parairvRSanaiH / samaM tamayodhayat, paraM ko'pi zAGkarastaM nAjaiSIt / punaH kAlAntare gokulamIdituM nRpo gataH paDakAyaiH | | saMghavyamAnamekaM jarajavaM dadarza / "mahodaH sa mahAvIryaH kva" iti go'hamapRcchat / so'vAdIt-"deva!18 sa evAyaM jarAturo vRSajaH" / tannizamya nRpo'dhyAsIt-"aho ! anityatA sarvajAvAnAM ! yasya haMgA raveNa jyATakAraveNa pakSiNa iva bakhino'pi bakhivA nezaH drutaM so'dhunA paDDukaiH kRtAM parighaTTanAM // 8 sahate / yataH | yadrUpaM pazyatAM nendu-darzane'pyAdaro'javat / so'pyadya tanute dRSTyo-rjugupsAM hi purISavat // 1 // HOREOGARLSAXAMROROS99* 2010 For Private & Personal use only Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010 431 tasmAdidaM vikramavayorUpavijutvavijavAdikaM patAkAJcalacaJcalaM pratyakSameva vIkSyate / evaM satyapi jano'jJAnAdyathAsthitaM na jAnAti / tato'haM janma sArthakaM svabhAvadharmAnuyAyinaM karomi " / dhyAtveti kRtvA svayameva locaM, vibhranmunerveSamamartyadattam / pratyekabuddha jinadharmarAgI, juvi vyahArSIt karakaramurAjaH // 1 // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttau caturviMze stamne'STacatvAriMzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 348 // ekonapaJcAzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 349 // dvitIyapratyekabuddhamAha - atha pratyekabuddhasya, buddhasyendradhvajekSaNAt / rAjJo vimukhasaMjJasya, jJAtaM vakSyAmi tadyathA // 1 // kAmpiyapure harivaMze yavAnidho nUpo'bhavat / tasya guNamAlA priyA''sIt / anyadA''sthAnasthaH dezAntarAdAgataM dUtaM papra - " zranyeSAM rAjye vidyamAnaM matrAjye kiM na vidyate ?" / dUto'vAdIt - " he vijo ! tava rAjye citrasannA nAsti" / tato nRpaH sthapatIn citrakArAnAkArya jagau - " mama citra - | sajA kriyatAm / pramANamiti procya zubhe dale sanAnyAsenchayA juvaH khAtaM prArenire / paJcame dine Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432 upadezamA tasmAdbhUtakhAttejasA jvalanmaukhiH prApurat / ratnamayaM taM vIdaya hRSTaH sthapatyAdIna vastrAdinirapUjayat / khaja. 54 IPI te'pi surasajJAsamAM zAkhajaJjikAdiniH zAlinI sanAM zIghraM vitenire / tataH zune dine taM divyaM / maukhi nijamaulau saMsthApya saMsadi tasthau / tanmaukhimahimnA rAjJa zrAnane se ajUtA, yathA hAraprajAveNa || da rAvaNasya dazAnanAni / tato ghimukha iti tasya nAma loke vistRtaM / kramAdasya tanayAH sapta jahire, paraM 5 sutaikA'pi nAsti / tadarthe kazcidyada ArAdhitaH / krameNa madanamaJjarI nAma putrI surUpA suguNA'jUt / ztazcojayinIjUlA dUtamukhAditi zrutaM-"kAmpiTyanAthasya mukhaghayaM kiriittaajaatmsti"| tanni-12 zamya jAtalojazcaemapradyotaH koTirahetave vAgminaM dUtaM tatpArthe prAhiNot / so'pi gatvA taM natvA''ha"svazirodhRtaM maukhiratnaM drutaM mama nRpAya preSaya, no ceSaNAya praguNo java" / tataH so'vaadiit-"he| dUta ! yadi tava nRpazcatvAri vastUni mahyaM datte tadA'hamapi taM dade eko gandhadhipo'nalagiriH 1, agni-12 vajIrathaH 2, zivAnidhA padminI rAjJI 3, lohajatazceti " iti zrutvA gatvA ca sa jUpAya nyavedayat / tato dIptakopAmirnerI prayANArtha pravAdyAvantipatiH pAJcAlaM prati cacAla / tatsainye sahaghayaM vipA rejuH paJcAyutAsturagAH syuH rathAzca viMzatizatamitA virejire kRtavairivipattayaH sapta kovyaH | pattayaH / ghimukho'pi carairAyAtaM taM jJAtvA saMmukhamAyayau / pradyotaH svasainyairnedaM garumavyUhaM vidadhe, 8/ // 21 // pimukharAT ca vArdhivyUhaM / tato miyo mahAyudhe jAte tanmaulimahinA vimukho'jayyo'jUt / tadA hai dAcojayinInAthaM nazyantaM vimukhaH zazakagrAhaM jagrAha krauJcabandhaM babandha ca nibika nigamaM taccaraNayo 2010_0 W For Private & Personal use only Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ B 433 nyadhApayat / yataH mahAnapi jano khojJAt kAM kAmApadaM nAznute ? / krameNa mutkarIkRtya sanAyAmardhAsane gauravAttaM nyavIvizat / KI zranyadA rAjJaH sutAM madanamaJjarIM dRSTvA jAtagADhAnurAgo gADhamAkulaH pradyoto'nUt, dAhajvarAditaH || puSpatahape'pi supto manAgapi svAsthyaM nApa, varSAyitAM rAtrimativAhya prAtaH saMsadyAgataM tamudhignaM vIdaya 8 nRpo'bravIt-"he avantIza ! kiM tava pImA'sti ? hemante'bjamiva mlAnamAsyaM tava kathaM ? abruvANe tvayi kathaM tatpratikriyA nAvinI ?" / tataH sa dIrgha niHzvasya khajAM vihAya jagau-"yadi mama hema-12 milasi cettadA nijAM putrIM mahyaM dehi, no cedahaM vahnau vizAmi" cimukho'pi mahAmahaistasmai svaputrIM dadau / || so'pi saphalaM janma manyamAno vimukhasaMmAnito mudA svpuriimvaap| | anyadA zakramaha upasthite vimukho nAgarAna 'iadhvajaH saMsthApyatAm" ityAdideza / tataH zuladhva japaTaM mAdhyamAlinaM kiGkiNImAlajAriNaM nAdanirghoSapUrvakaM paurAH paurandaradhvajamuttamjayAmAsuH / taM puSpa18 phalAdiniH prapUjya kecinnanRtuH kecijItAni vidadhuH, evaM mahotsavairAgAt pUrNimA / saptame dine nRpo'pi rivijUtyA tamapUjayat , saMpUrNe cotsave vastrajUSaNAdi nijaM nijamAdAya paurAH kASThazeSaM tama pAtayat / paredyustaM viemUtraliptaM kusthAnasaMsthitaM vAsAdyairAkramyamANaM bahirgato jUpo'pazyat / tataH saMve18gamApanna evaM dadhyo-"ya evaM gate'hani sarvairlokaH pUjyamAno'bhUt sa evAdya mahAketurvimambanAM mahatIM hai prAmoti, zrIzonA tu daNikA dRzyate, yataH EDEUSESUASSASAK ___JainEducation International 2010 For Private Personal use only Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 20 // upadezapA. zrAyAti yAti ca hitaM, yA saMpat sindhupUravat / taMja.24 pAMsulAyAmiva prAjhA-stasyAM ko nAma rajyate // 1 // vimambanAprAyAmenAM rAjyasaMpadaM tyaktvA niHzreyasakarI zamasAmrAjyasaMpadaM shrye"| dhyAtveti vidhyAtamamatvavahniH, kRtvA svayaM locamupAttadIkSaH / pratyekabujho pimukhaH suparva-vitIrNaliGgo vyaharat pRthivyAm // 1 // zrImayuttarAdhyayananavamAdhyayane zrIvIreNoktaM, tathAhikarakaNDU kaliGgesu, paJcAlesu ca jummuho / namirAyA videhesu, gandhAresu ya naggaI // 1 // me catvAro'pi puSpottaravimAnAtsaha cyutAH sahopAttavratAH sahaiva modaM prApuH / eSAM mithaH saMvApo'bhUt , tathAhi31 me viharantaH kSitipratiSThe'nyadA''yayuH, tatra caikaM yazcaityaM caturSAramaRtu / tatra vyantaro mUrti-14 sthitaH pUrvA nimukho'navat / karakaekumunistatra pUrvadhArA praviSTavAn , apAcIsaMmukhadhArA ghimukhazca / viveza / yazo dadhyau-"sAdhoH parAmukhaH kathaM tiSThAmi ?" / iti dakSiNAbhimukhaM mukhaM vyadhAt / namirAjarSistu yadaukasi pazcimaphArA prAvizat / tadApi prAgvattRtIyaM vadanaM suro'karot / naggatistu utta-|| raghAreNa tatrAvizat / tato'pi mukhaM yadazcake / zvaM naktyA caturmukhonUt / atha karakaekoH sA rUha-IN kaNDUdehe tadA'pyanUt / tataH sa kaNDUyanaM lAtvA zruti kaNDUyayitvA tat saMgopitaM / tIkSya dimu-18 // 10 // 2010_05 For Private & Personal use only Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ **A*S SACR HELIOCESIUS 435 kho'bravIt-"rAjyAdikaM sarva tyaktaM cettadA'daH kiM saMcinoSi?" / iti zrutvA karakaephuryadA nAvadatadA vimukharSi namiH sAdhuranyadhAt-tyaktarAjyAdikAryo'pi nirgrantho'pi javAn svayamanyadoSa-13 daNalakSaNaM kArya karoti tadidAnI nissaGgasya nocitaM" / tacchrutvA nami prati gata'rgatinaggatirityUce-15 "he mune! yadi sarva vihAya mokSAyodyasi tadA kimarthamanyasya vRthA nindAM vitanuSe ?" / atha kara-18 | kaNDuH prAha-"mokSakATipvahitaM vArayan sAdhunindakaH kathaM kathyate ? yataH-- | yA roSAt paradoSoktiH, sA nindA khalu kathyate / sA tu kasyApi no kAryA, mohamArgAnusAribhiH // 1 // | hitabujhyA tu yA zikSA, sA nindA nAbhidhIyate / ata eva ca sA'nyasya, kupyato'pi pradIyate // 2 // Agame'pyuktaM carusau vA paro mA vA, visaM vA pariatta / nAsivA hiyA nAsA, saparakaguNakAriyA // 1 // " iti zrIkarakaNDusAdhunA imAmanuzAstimuditAM te trayo'pyaGgIcakraH / karakaekusAdhunA kaNDUyanopakaraNaM trividhatrividhena muktaM, sAdhutvaM svIkRtaM, tadA kaNDUyanena dehasatkAro na vidheyaH / vimukho dadhyau-"mayA sAdhUnUya kaNDUyanaM vIdaya sa dUSitaH, nedamucitamadyaprati, zAmyameva mamAstu" / cha | | sarve'pi svasvajapanaM zAmyarahitamanaI matvA vizeSeNa zAmyaparA banavuH / tato yathAruci vijahuH / tataH sahaiva kevalaM prApuH // OSS 2010-12 For Private & Personal use only Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. 436 iti pratyekabujhAnAM, caturNA zamazAkhinAm / saMpradAyAnusAreNa, caritaM kIrtitaM baghu // 1 // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttau caturvize stamle ekona paJcAzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 34e| staMja. // 10 // // paJcAzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 350 // atha caturthapratyekabucamAhaatha naggatisaMjJasya, saMbusyAmrapAdapAt / turyapratyekabujhdhasya, kathAM vakSyAmi tadyathA // 1 // IPI gAndhAradeze siMharatho jUpaH / tasyaikadA upAyane vakrazikSitau dhau varNanIyau turagau samAyAtau / tama-15 18|tiparIkSArthamekamazvamAruhya nUpaH keliM gataH / so'zvaH sindhupUravata gavan pAdaza yojanAnyatigataH / / 4 mahAraNye nRpo nItaH / nRpastasya vadagAmAkRSyAkRSya nirvilo yatrAmucat tatraiva so'pi tasthau / taM kvApi drume || badA phalaiH prANavRttiM vyadhAt / rAtrivAsAyaikaM girimArUDhaH / eka saptamika mandiraM prekSya tanmadhye || praviSTaH / tatraikAM mRgekSaNAmajAdIt / lA'pi zIghramucAyAsanaM dadau / tato jUpena pRSTA-"he sujage! ! tvaM kA'si ? ekAkinI kathamatra tiSThasi ?" / sA pAha-"atra gAndharva vivAhena pUrva mAmughaha, pazcA-181 ttAntaM sarva vakSye" / iti zrutvA sa tAmumuvAha / tataH sA svAM vArtA jagau // 203 // 2010_0512 For Private Personal use only Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 he nRpa ! atraiva rate kSatipratiSThapure jitazatrurbhUpaH / sa cAnyadA citrasajAM kartukAmazcitrakArAnAhUyaivamavocat - " yuSmAkaM yAvanti gRhANi syuH tAvanmitairnAgairiyaM sanA citrayitavyA" / taistathA kRtaM / tanmadhye eko vRddhazcitrakAro'sahAyaH / tasyaikA putrI kanakamaJjarI nAma / sA pratyahaM sajAyAM gatvA pituktamadAt / so'pi jaktaM vIkSya nityaM bahirbhuvaM gachati / zranyedyuktamAdAya rAjamArge sA''gatA tAvadbhUpasyAzvavAraM drutagatikArakaM dRSTvA jItA praNaSTA sajjAyAmagAt / atrAntare sanAM praSTuM nUpastatrAyAtaH, sa kuTTimacitritaM ke ki pichamAdAtuM karamaJjasA cikSepa / tatpituM kare nAgAt / karajaGgo'jAyata / taM vilakSaM vIkSya savilAsaM vihasya soce- "adhunA maJcakazcaturjiH pAdaiH pUrNo'bhUt" / nRpaH paprala - 'kathaM ?' / nirbandhena pRSTA prAha zradya catuSpathe vAhaM zIghraM vAhayantaM martyamekaMmaprAkSam sa prathamo mUrkhaH, sa khaTTA yAmAdyaH pAdaH / yataH rAjamArgoM hi bAlastrI - vRddhAdyaiH saMkulo javet / 'tatra javenAzvAn, vAhayanti na dhIdhanAH // 1 // dvitIyastu nRpo'vijJAtapara vedano'nyeSAM yUnAM tulyaM jAgaM citrayituM duHsthaniSputrasya mama pituradAt sH| tRtIyo matpitA, yato yadAhaM jojanamAnayAmi tadaiva dehacintAyai sa gacchati, na ca pUrva na vA pazcAt / caturthastu javAn, yataH kuTTime kekI kathaM javati ? zrataH sa turyaH pAdaH" / ityAdivAkyAni satyAni matvA bhUpo dadhyau - "enAM pANau kRtvA svaM januH saphalaM karomi / tato nRpAjJayA mantriNA tatpitA'nyarthitaH, hRSTazcitrakRt nRpAya svaputra dadau / athAnyadA svavArakadine dAsyA samaM rAjJo Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 20 // 438 upadezaprA. vAsavezmani sA''yayau / bhUpe supte pUrvasaMketitA dAsI tAmevaM jagau-"he svAmini ! tvamaJjatAmekAM hai staMja. 24 kathAM brUhi" / sA proce-"rAjhi nijANe kathayiSyAmi" / nRpo'pi tapAzravaNalAlaso'likaniyA suSvApa / tataH sA tAmavadat ekatra devakule ekakarocchraye caturhastamitaM devaM pASANamayameka ijyo nyadhatta" / iti zrutvA dAsyA hai| pRSTam-"ekahaste suragRhe caturhastaH suraH kathaM mAtIti saMzayaM nindhi" / devI mAha-"adhunA nijA yAti, kaTye vakSyAmi" / tato vitIye'pi dine tadarthazravaNArtha tasyA eva vArakamadAt / tathaiva rAzi 81 da supte dAsyA pRSTA tajuttaramavadat-"devaH caturjujaH so'jUtU, na tu tanmAnadhanaH" / athAnyAmAkhyAhIti | tayoditA rAjhI jagauRI "kvApi vane raktAzokadrumo'navat zAkhAzatAkulasyApi tasya bAyA nAjavat" / sA''ha "kathaMDU tasya vAyA nAjavat?" / rAjhI Akhyat-"tanyAkulA'smi, kaTye vadayAmi" / bhUpastRtIye'hni tasyai / / dadau vArakaM / prAgvadAsyA pRSTA sA proce-tasya tarogayA kUpe'dhastAdajUt , UrdhvaM tu nAjUta" / IdRzai-3 rAkhyAnaiH SaNmAsAn yAvatsA nRpaM vyAmohayat / tenAnyA rAiyaH kupitAstasyAzviANi mArgayanti / atha sA pratyahamekAnte'pavarakaM pidhAya svamUlavastrANi paridhAya vastrapA nRpArpitA muktvA''tmAnaM / // 10 // nindati-"re jIva ! mA madaM kArSIH, zadhigauravaM mA vidhAH, nRpaH kadAcitsvagRhataH kutsitAGgI 151 zunImiva niSkAsayiSyati, ato'haGkAraM mA kuru" / iti tacceSTitaM vIkSyAnyA rAiyo nRpaM prAha 2010 For Private & Personal use only Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 439 | "he svAmin ! sA kArukasutA navanmAnyA pratyahaM kArmaNaM kurute, pramAdaM muktvA pazya, anyathA tanmosAhitastvaM niSkAryo aviSyasi / tato nRpastathIdituM svayaM tatra gataH svamanuzAsatyAstasyAH prAguktAM giraM zuzrAva / tatastuSTo nRpo'dhyAsItmadonmattA javantyanye, svadapAyAmapi saMpadi / zrasau tu saMpamutkarSa, saMprAptApi na mAdyati // 1 // rAiyastvetA matsarAt guNamapi doSaM pazyanti / uktaM ca| jADyaM hImati gaeyate vratarucau damnaH zucau ketavaM, zUre nighRNatA jhajau vimatitA dainyaM priyAlApini / | tejasvinyavaliptatA mukharatA vaktaryazaktiH sthire, tatko nAma guNo navetsa guNino yo phurjnairnaangkitH||1|| iti dhyAtvA pastAM paharAjhI cakAra / athAnyadA nRpaH paTTarAiyA samaM zrAdhadharmamupAdade / tataH / kramAtsA citrakRtsutA'virAdhitadharmA svarga yayau / svargAcyutvA sA vaitAdvye dRDhazaktinRpasya putrI jajJe / tAM prAptayauvanAM rUpADhyAM predaya mohaM gato vAsavakhecaro hRtvA'tra girAvAneSIt / vidyayA'muM prAsAdaM / vidhAya yAvachoDhumudyatastAvattasyA agrajo'trAgataH yoyu jAtaM, mithaH prahAreNa sadyo yamAtithI ajUtAM / tadA ghrAtRzucA''kulA ciraM ruroda sA / atrAntare vAnavyantara eko deva etyoce-"vatse! tvaM kiMrodiSi" itaH kanyApitAihAyayo, tAvatkanyAM prAk zavarUpAM suro'karot / dRDhazAktazca sutAM sutaM dAca mRtau vIdayovinaH saMsAramasAraM matvA paJcamuSTiyocaM cakAra / tadA sa devo mAyAM hatvA tatpucyA samaM | CCCCA 1035 ___ 2010-IN For Private & Personal use only Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 440 upadezaprA. zramaNaM nanAma / tataH kanakamAkhayA ghrAtRsvarUpaM proktaM / tadA muniH papraca-"mayA'dhunA zavatrayaM kathaM taMtra. 24 se dRSTaM ?" / atha suro'vAdIt-"mayA'sau mAyA tava darzitA" / muniH mAha-"kuto hetoH?" / // 10 // P| devo'vAdIt-"sA citrakRtputrI jitazatrupatnI paramazrAvikA'navat / tayA svapitA paJcanamaskArAdinA 8 nimitro mRto vAnavyantarasuro'navat / so'hamavadhinA zokAkulAmimAM vIdaya prAgjavasutApremNA''.. zvAsitavAn / tvAmAyAntaM vIdaya mayA dhyAtaM pitrA sahAsau gamiSyatIti me viraho jAvI, ato nizceSTA kRtA, tvAM niHspRhaM prekSya ca mayA mAyA saMhRtA / he mune ! tanmaJceSTitaM soDhavyaM" / muniH / / mAha-"dharmahetutvena tvamupakartA'si" ityuktvA muniranyatra vijahAra / sA'pi jAtismRtyA prAgnavapitaraM jJAtvA mAha-"tAta ! mama ko varo jAvI ?" / suro'vadhinA vijJAya proce-"prAgjavapatiH / svargAcyuto'bhunA siMhanRpo jAto'sti, sa vAjinA'pahRta ihAgantA, sa tava priyo jAvI, tata ugaM : vihAya tiSTha' iti zrutvA po jAti sasmAra, gatasaMzayaH sukhaM mAsamekaM tatra tasthau / tataH patnI prAha "svAmin ! tava puraM dUre'sti, madantikAt prAptiM vidyAM gRhANa" / tato rAjA tAM vidhipUrvamasAdhayat / da tato vyomamArgeNa svapuraM gataH / punastatra nage zrAyAsIt / evaM muhurmuhuH zaise vajantaM nRpaM prajA nages smin gatirasyeti nagagatiriti nAmocire / taccitrakaddevavacasA kanakamAtA tatraiva girau tasthau / nagaga-18 tinA tatra navyaM puraM vaasitm| 205 // 2010_05 For Private & Personal use only Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ II atha sa kArtikarAkAyAM sainyasaMyuto narengho nagarAdhAjapATikAyai viniryyau| tadA tAmrapatavaM maJjarIpuJja piJjara batrAkAraM sadAphalamekamAsUmajAdIt / tasya kAntasya cUtasya maGgasArthamekAM maJjarI nRpa zrAdade / / tataH sarve sainyalokAH patrapakSavamaJjarIrAdAya dAruzeSaM taM vitenire / tataH kSaNAntare nRpsttraayaatH| so zrAyaH kutreti nRpo mantriNaM pAna / mantriNA tasmin kASThazeSe pradarzite punarapRcat-"IdRzo'sau katha-12 majUna " / sacivo'vak-"svAmin ! asya mahAtaroH pUrva maJjaryekA yuSmAnirjagRhe, tataH sainikAH | 13 sarve patrapuSpaphalAdikaM gRhItvA'zrIkaM dhaninaM taskarA iva cakruH" / tadAkayaM nRpo dadhyau-"aho ! zriyAM caJcalatvaM ! yattAdRzo'pyasAvAyaH kSaNAniHzrIkatAM gtH| yataH yadeva tuSTikRt pUrva, syAttadeva kSaNAntare / jAyate'nIdRzaM vAnti-vamitaM nojanaM yathA // 1 // yathA hi buddATopaH, sandhyArAgazca na sthirH| saMpado'pi tathA sarvA, na sthirA iti nizcitam // 2 // evaM vimRzyAhatasAdhudharmaH, prtyekbudhdhshcturshcturthH| gAndhArarAT naggatinAmadheyaH, pRthvyAM vyahArSItsuradattaveSaH // 1 // ztyabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau caturvize stamne paJcAzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 350 // 2010_05 For Private & Personal use only Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. ba ___442 ekapaJcAzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 351 // staMna.4 // 206 // zratha kecinnarA khajAto gRhItaM saMyama na tyajantItyAha1 khajAto gRhItAM dIkSAM, nirvahanti(ti) yadA narAH(raH) / tadA sattveSu yogyAtmA, sadayate navadevavat // 1 // ___ spaSTArthaH / atrArthasamarthanAya sampradAyAgataH saMbandhazcAyamsugrAmanAmni grAme rASTrakUTAnvaya zrAryavAn nAma kauTumbiko'sti / tasya patnI revatI nAma priyA'sti / tayornavadatta navadevau tanayAvajUtAM / navadatto navavirakto vairAgyeNa susthitAcAryasamIpe pravrajyAmAdade / / sUribhiH samaM viharan zrutapArago jAtaH / ekadA kazcit sAdhuH sUrInApRcchaya svagrAme nijabandhuM vrata-15 yituM jagAma / kanIyAn bandhurvivAhakautukavyagro jyeSThabAndhavamunimAyAtamapi nAzAsIt / tadA vilakSanavadano gurvantike samAgatya guroH puro bandhoH svarUpaM nyavedayat / tacchrutvA navadatto'vadat-"aho ! javadvandhoH kAThinyaM ! yena tvaM na satkRtaH" / tatastenAlANi-"tarhi tvaM nijAnujaM dIkya" / tadA | navadattaH prAha-"yadA guravastatra deze vihariSyanti tadA kautukaM darzayiSyate" anyadA guravastatra jagmuH / tadAnIM guroranujJayA munibandhugRhe jagAma / tadA navadevo nAgadattasya kanyAM nAgilAM nAmopayeme / navadatto munirbandhugRhe gatvA dharmakhAnaM dattavAn / taiH svajanaiH prAsukAnnaiH pratilAjitaH / atha 6 // 206 // javadevaH svakulAcAratvAt preyasyA vakSasi zrIcandanarasena svayamaGgarAgaM cakre / tadA jAtaramAgatama ROCESSORSCOOK ___JainEducation International 2010 For Private & Personal use only Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 443 jANot / tatastAmardhamazmitAM muktvA ghrAtaraM vanditumAgAt / munirapi gurvantikaM gan cAtuH kare ghRta-18 pAtraM dattavAn / dUraM gatvA svajanA muniM natvA natvA svasthAne jagmuH / namAtmA javadevastu bATayakrImA divAniH pravartakaM munimanujagmivAn / sabAndhavaM taM muniM dRSTvA te munayo vismitAH prazazaMsuH-"yo / ga javadeva evaMvidhe vayasi pravrajati" / tato javadatto guruM natvA vyApayat-"mamaiSa bandhurnavadantike 31 dIkSArthamAgato'sti" / guruNA pRSTaH-"tvaM kiM vratArthyasi ?" / tena cintitaM-"mamAgrajo mA mRSAda nASI navatu" / iti dhyAtvA tenoktaM-"jagavannahaM dIkSArthamAgato'smi" / tato guruNA dIkSitaH / / svajanAstaM gRhItavrataM jJAtvA pratyAvartanta / atha bandhUparodhena vrataM pAlayati saH, paraM nAgilA hRdayAnna 15 muJcati yogIndhaH paramAtmAnamiva / tataH kiyagharSAnantaraM navadatto muniranazanena kAdaM kRtvA saudharme 4 suro'navat / tato javadeSo'cintayat-"aho navadatte svargate kiM me batAyAsena ! dhigmama jIvitaM, yataH prANapriyAmardhamaeimatAM tyaktvA''gato'smi, atha tatra yAmi" / iti vicintya saMyamAnaSTamanAH svanagarakAnanacaitye'gAt / tatra caitye ekayA sthavirayA sAkaM kizcikRyAmekAM striyaM dRSTvA tAM pAca"he vRkSe ! atra nagare navadevapriyAyA nAgikhAyAH kuzalamasti ?" / saiva nAgilA taM javadevaM vijJAya banApe-"jo mune! tvaM nAgilApatirasi ?" / tenoktaM-"sa evAI, ghrAtari svargate jogotsuka ihAgato'smi, atastvayA tasyAH svarUpaM vAcyaM" / tataH sA pAha-"jo mahAtman ! sA'haM nAgikhA, mama ___JainEducation international 2010 Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 30 // 444 upadezaprA. vayasi (zarIre ) kiM khAvaNyaM pazyasi ?" / ityAdibahUkto'pi yAvanna viramati tAvannAgikhAyAH sakhyA saMtra. 34 dArakaH samAgatya prAha-"he mAtaH! tvaM nAjanaM dhAraya, yato'haM juktaM pAyasaM vamiSyAmi, mamAnyatra nojanAyAmantraNamAyAtamasti, tenAhaM tatra gatvA'zanaM kRtvA yadA punarbujuktio naviSyAmi tadA'haM | vAntaM jodaye" / iti zrutvA sA vRkSA jagAda-"he putra ! zuno'pyadhikaM jugupsanIyaM tadevaM na yuktN"|18 || tacchrutvA javadevo'pyAha-"he baTo ! vAntAzIstvaM kurkurAdapi nikRSTo naviSyasi" / tadAnIM nAgikhA hai| pAha-"he mahAtman ! tvamevaM jAnannapi pUrva vAntAM mAmanivapan kiM na khajase ? purgandhe mama dehe ki pazyasi ?" / ityAdinAgilAgirA prabudho lavadevo muniH punarAyAtasaMvegaH svaguroH pArthe samAgatya 6 punadIkSAM samAdAya guruNoktaM tapo vidhAya prAnte'nazanena vipadya saudharmadivi suro bajUva / tatazcayutvA hai| zivakumAro jAtaH / tatra pitRnyAM dIkSAyAmananujJAto gRhe nAvamuniH SaSThapArapake zrAcAmsaM karoti / bAdazavarSAnte jAvaniyUMDhasaMyamo mRtvA brahmadevaloke'dbhutasaukhyakAntimAn vidyunmASI devo baveti // 18 khajAto gRhItA dIkSA, bahuvarSANi vyataH / punaH strIvacasA bujhaH, zucavatadhurAM dadhau // 1 // ityandadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau caturvize stamne ekapaJcAzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 351 // // 10 // 2010_0 For Private & Personal use only Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R 557 vipaJcAzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 352 // zratha jambUsvAmicaritaM likhyategaNAdhipe'tha saMprApte, paJcame paJcamI gatim / jambUrvikAsayAmAsa, zAsanaM pApanAzanam // 1 // spaSTArthaH / jJAtaM cedam - II vainAragirAvekadA zrIvIraM samavasRtaM zrutvA zreNikaH sarvA taM praNamya dezanAmazRNot / tatra ko'pi suraH sacaturnAryaH kAntyA'tilAsuraH sajAyAM dRSTaH / tadA zrIjinaM nRpaH pATha-"deveSvayaM devo dIpya tarAM, tatra ko hetuH" / pranuH prAhahai tavaiva deze prAgnavadattanavadevAhrau sahodarI banavatuH / agrajoparodhAdardhamaSmitAM nAgilA muktvA 8 | prataM navadevo'grahIt / janapariNAmaH punarnAgikhayaiva sthiriikRtH| kramAnmRtvA saudharmajAgajUt / itaca avadattajIvaH svagetazyutvA videhe puerIkirayAM puryA vajradattacakriyazodharApriyayoH suto'navat / ekadA yauvane svanAryAniH saha saudhamUrdhAnamadhirUDho vicitravarNAnvitAcANi vyoni vAridaM cAvekSya 8 vismayaM prApa / tatkSaNena nakharamarutA tatsarva viSayaM ninye / tadA dadhyau-"yathA'yaM vAridastathA sarva hai| yauvanadhanAdisaundaryamanityam" / iti dhyAtvA gurujyaH prAptavato'vadhijJAnI dharAtale vijhaar| zratha tatraiva vijaye vItazokapure navadevaH saudharmatazzyutaH zivakumAranAmA rAjaputro'bhavat / sa ekadA 81 2010 For Private & Personal use only Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446 upadezaprA. gavAkSasthaH prAgnavavandhuM muni vIdaya vIdaya mumude / tadanya% gatvA sa snehakAraNaM pAca / jJAninA staMca. 24 18 sarva pUrvasvarUpaM proktaM / tacchrutvA vratenuH pitroranujJAmaprAptaH khinnaH pauSadhAgAre SaSThasya paarnnkmaacaa||20|| mlena vyadhAt / | iti ghAdaza varSANi, jUtvA jAvato vratI / vidyunmAlItyayaM brahma-loke'jUnAsuraH suraH // 1 // | jUyo'pi zreNikena pRSTaH svAmI nAvisvarUpaM tasya prAha-"zrato dinAtsaptame dine eSa surazcayutvA-1 zatraiva puri dhAriNyA-mRSanazreSThinaH sutH| jambUnAmAvasarpiNyAM, nAvI caramakevalI // 1 // | al atha sa devaH zulakSaNe dhAriNIkukSitaH suttvenotpnnH| tasya pitarau jambUriti khyAti cakratuH / / atha sa yauvanonmukho jAtaH / ekadA vaitAragirau zrIsudharmAsvAmI samavasRtaH / taM nantuM jambUkumAro / gatavAn / yathAsthAnaM sthitvA gurorgiramujjvalAM pItvA nijadhAmni samAgaban gopure zatrumAraNArtha kRta-2 cakrayaMtrazilAdIna vIdaya dadhyau-"kadAcidetanmAraNacakrAdikaM mamopari patati tadA'kRtadharmA'haM pretya gahAmi / ato gaNanRtpAdye prathamaM yAvajIvaM brahmacarya vyAghuvya gRhNAmi" / tatazcintitaM saphalaM kRtvA svadhAma jagAma, pitarau natvA vyajijJapat-"ahaM yuSmannidezena dIdAM zrIsudharmato gRhNAmi" itikA-2 lakUTabaTAninAM giramAkarNya pitarAvapatyasnehamohitau pravrajyAmuSkaratvAdivarNanaM cakratuH / anekapratyuttaradAnena tena tau niruttarIkRtau punarUcatuH-"he putra ! pUrva tvadartha nimantritASTakanyApANigrahaNaM kRtvAs- // smanmanorathaM pUraya" / vadhUnAM premabandhabaddhaH kAyaM prayAsyatIti tAnyAM nizcitam / zratha jambUma JainEducation International 201I L For Private & Personal use only Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 447 hai hIyasA mahena khannadine'STau kanyAH pariNItavAn / prathamaM tAsAM svamanorayo jJApitaH / tadA tA UcuH gatiratrApyamutrApi, jambUsvAmI eva naH / kumudinyaH kimichanti, vinenmaparaM varam // 1 // | atha gataspRho vAsagRhotsaGge smarAAnistAniH samamanArto'yaM vArtAparastasthau / tatra strIniraSTau kathAH snehAGkitAH prakAzitAH / jambUsvAminA tauttararUpA vairAgyAGkitA zraSTau kathAH pradarzitAH / / tatpratibodhanasamaye paJcazatIcaurayutaH pranavo rAjaputro'vasvApinItAlodghATinIvidyApanAveNa tadgRhaM / muSNan devatayA saparikaraH stamlitaH / tathAsthitazcAha manasi-"anena mahAtmanA stamnitaH" iti saMcintya jambUnAmno nijapakSIruttarapratyuttaratayA pratibodhayato vacanamAkarNya taM pratyAha-"jo mahA tman ! nivRtto'hamito durvyavasitAt, gRhANeme 6 mavidye, dehi me stamninImAtmavidyAm" / jimbUH prAha ___"yavihAya gRhancha-mapanyasukhahetave / sudharmasvAminaH pArthe, grahItAsmi prage vratam // 1 // kA he nA! na mayA stamjitastvaM, kiM tu jaktyA kayAciddevatayA, na ca javato navavardhanaM vidyAvayamAda-18/ dAmi, gRhANemAM samastArthasAdhanI sarvajJopajJAM jJAnAdividyAm" / iti kathayitvA tasya camatkArakA raNI dharmakathA vistarata uktA / pranayo jagAda-"he nA ! sukRtaprApyasaMyogAn jogAn kiM 15 navAnna mule"| jambUrjagAda kiMpAka-phasAnIvAntadAruNAn / zrApAte viSayAn ramyAna, ko nu nuJjIta kovidH||1|| ____JainEducation International 2010 For Private & Personal use only Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 448 upadezaprA. | atra madhuSinmudRSTAntaH / punaH pranakaH prAha-"tava putrotpattau dIkSAgrahaNaM yujyate, zraputriNo na taMtra. 35 svargaH" smitvA jambUrjagau2 gAMzUkaragodhAdyA, bahuputrAnvitAstataH / yAsyanti svarga no bAdhyA-rahmacaryacUto janAH // 1 // | atrArthe mahezvaravaNiksaMbandhaH / tataH samuzrIH prAha-"he nAtha ! puNyasanyAmimAM zriyaM parityajya kathaM nimranthatvaM tvamIhase " / jambUH smAha-"capalAvaccaJcasAsu zrISu ko vizvAsa? he preyasi 150 tadimAM vimucya svayaM pravajiSyAmi" / tataH padmazriyA'vAdi-SaDdarzaninAM dAnAdinirupakArI gRhiNAM dharma eva zreSThaH, yataHhitaM javaSayasyApi, dharmametamagAriNAm / pAkhayanti narA dhIrAH, tyajanti tu tataH pare // 1 // jambUH prAha-"sAvadyasevanAt kathaM gRhidharmaH zreSThaH 1 yataHmerusarSapayoH prdyo-tnkhdyotpotyoH| zrantaraM yAdarza tAhanAnagArigRhasthayoH" // 1 // tataH padmasenA prAha-"ramnAgarnasahodaraM tava vapuH vratakaSTAnAM puSTAnAM nocitm"| uvAca jambUretasya, kRtaghnasya vinAzinaH / kA nAma vapuSaH prItiH, prekSAvannividhIyatAm // 1 // ayoce kanakasenA-"pUrvajinairapi juktarAjyainoMgAnAsevya pazcAdrUtamAdade, tvaM tu navo'dya zivaMgamI || jambunoce'vadhijJAnA, jinAste kAkhavedinaH / spardhA kA nAma taiH sAdha, rAsajAnAM gajairiva // 1 // " acintitaH samanyetya, mahAmUTyAni mUkhataH / jantujIvitaratnAni, harate kAkhataskaraH // 1 // // 20 // 2010 Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ++3 tataH zivapuraM yAti, gRhiitvrtshmbkhH|n yatra vidyate kAla-dasyorasya jyodyH||3|| al nanaHsenA pAha-"he prANeza ! idaM pratyada svAdhInaM ca saMbandhisaukhyaM prApta parityajya nirdehika saukhyaM | ki samIhase ?" / jambUruvAca anizaM kuttRSAmUtra-viSThArogAdivAdhite / iSTavastuviyogAdyaiH, kiM sukhaM mAnave nave // 1 // kanakazrIruvAca-pratyakSametatsukhaM prApya parokSasya kathA vRthA jogaprAptyartha vrataM kurvIta, teSu prApteSu / tadAcaraNena kiM ? pakkeSu dhAnyeSu ko'raghaTTa vAhayet !" / vyAjahAra kumAraste, matirnAJcati cArutAm / zradIrghadarzitA svasya, parasya ca hitAya na // 1 // | svargApavargadaM jogai-rmAnuSyaM prakSyanti ye / zrAyato jAyate suHkhaM, teSAM nIvijujAmiva // 2 // satvaraM gatvaraM prApya, mAnuSyaM tadidaM priye / ahaM tathA vidhAsyAmi, yathA nAnuzayaM bhaje // 3 // kanakavatI pAha-"etatsatyaM karoSi tvaM yat hastagataM rasaM hitvA kUrparaprAntaM vileddhi"| jambUrjagAda gaurAGgi, jogA hastagatA api / na santi jUtavatteSu, svAdhInatvaM namastataH // 1 // muJcanti jogasaMyoga, svayameva vivekinaH / amuJcanto'pi mucyante, taireva tvvivekinH||||" jayazrIAjahAra-"he svAmin ! sAdhu sAdhu tvayoditaM, paraM ca paropakArI tvamuttamaM dharmamaGgIkuruSe, tato jogAnanivannapi tvamupakArAyAsmAn jaja, yato vRkSA janatApopazAntaye tApaM sahante / yathA ghanasya saMyogAt, kSAravAri sudhAyate / jogasArthastathA'smAkaM, zreyase tava yogataH" // 1 // ____ JainEducation international 2010 For Private Personal Use Only Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 450 upadezaprA. ITI kumAraH prAha-"khaNakAla surakA bahukAla purakA" ityAdiparamAptavAkyasiktaM mama mAnasaM, na tatrA zreyastvaM kimapi vartate'to he kamalalocane nAtra kadAgrahaH zulAyeti / / 5 "kumatryeSu kudeveSu, tiryaku narakeSu yat / prApyate joginiSuHkhaM, sarva vetti vikAsavit // 1 // " 8 iti tasya giraM zrutvA vairAgyaraJjitAH sadyaH kRtAJjalayaH patimacyadhuH--"he deva ! yo'dhvA tvayA 8 zritaH sa evAsmAnirapi sevyaH" / zratha prajavo dadhyo-"aho ! asya mahAnunAvasya vivekitA paropakAritA ca, mama punaraho ! pApiSThatA mUDhatA ca / ayaM hi mahAtmA svAdhInAmapi zriyaM tyajati tAmapyahaM lAtumajilaSAmi, na ca prApnomi, dhiga mAmadhamam" iti jAtavairAgyaH saparikaraH pranavaH prAha-18 "jo jo mahAtman ! zrAdiza, kiM mayA kartavyaM ?" / jambUH smAda-"yadahaM karomi tat" / | atha kumAraH prajAte saGghacaityeSvarcanaM kRtvA svajanAn saMmAnya snAnacandanacarcitaH sitakSaumadharaH / 5 sarvAGgINAcaraNajAsuraH nRsahasreNodastAM zivikAmadhirUDhavAn / dAnaidIMnAdInAnandayan tUmukharitA-|| mbaro'nAdRtena devena kRtaniSkramaNotsavo'STAnirvadhUni taH vadhUpitRmAtRniyutaH svajananIjanakAnyAM sahitaH paJcazatItaskArAnvitena prajaveNa sArdhaM zrIsudharmapAdapAvanaM vanamAjagAma / vAhanAtsamuttIrya gurUnatvA vyajijJapat-"he nAtha! kuTumbayutaM mAM dIkSyA tapasyayA sanAthaya" / svAmI nijapApinA taM // 1 // |saparibadaM dIkSayAmAsa / tadA gaNezena pranakamunistasya jambUmunIzasya ziSyatayA'rpitaH / %BRUGESHA SHAXXX JainEducation International 2010 For Private & Personal use only Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 451 gate viMzatihAyane, tataH zrIvIranivRteH / jambUsvAmI gaNasvAmI, sudharmasvAminA kRtaH // 1 // | vatsarANAM catuHSaSTI, gatAyAM vIranivRteH / jambUsvAmI vyadhAvA-dhipaM zrIpranavaM ttH||2|| ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttau caturvize stamle vipaJcAzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 353 // tripaJcAzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 353 // zratha jAvavandanaphalamAhasvasthAnastho'pi sanAvAt , sAmbaH shriikRssnnnndnH| zrInemivandanAtprApa, phalaM muktiphalapradam // 1 // kaNThyaH / tathAhi-vArikAyAM shriikRssnnstrikhemaadhipH| tasya rukmiNyAdayaH bahavaH palyo'navan / anyeyuH rukmiNyA svapne lakSvRSanazAlini vimAne svaM nipamaM dRSTvA murAraye kathitaM / kRSNena tava 3 putro javiSyatItyuktaM / taghAkyaM rukmiNyA satyanAmAyai jJApitaM / sA jAmA ruSA'ruNA gatvA khAmyagre jagAda-"mayA'pi hastimajho'dya svapne dRSTaH" / tato nUpastadiGgitAkAraiH kUTaM matvA''ha-"jo priye ! tvaM kiM khidyase parasaMpadaM jAvinI zrutvA?" | sA''ha"maghAkyamanvarthameva" / tatastayoH saratyormiyo vivAdo'jUta yasyAH putraH prAk pariNayati tasyai anyayA svamastakasthA veNI chittvA'rpaNIyA / tatra MORRUAROKAR B036 2010 Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 452 upadezaprA. sAkSiNaH kRtAH / daivAune api garna dadhatuH / kramAt rukmiNyA janite putra pradyotanatvAt tasya pradyumna / saMjJa. 14 iti nAma dattam / satyajAmAyA aparadine putre prasUte tasya nAnuriti nAmAt / zto dhUmaketurasuro rukmiNyA gRhe'jyetya unnamarjakaM gRhItvA vaitADhyamanyagAt / tatra TaGkazilAyAmupari taM muktvA devo / ragataH / itastatrAgataH kAlasaMvaraH khagastaM saMgRhya svapalyai dadau putratvena sthApitaH / ito nAradaH kRSNaM , putraviyogAditaM matvA zrIsImandharapArce gataH / tatra pradyumnasthitisvarUpaM dhUmaketunA'paharaNAdikaM jinena || sarva prokaM / tacchrutvA nAradaH kRSNarukmiNIpArzve'nyetya putravRttamuktvA punaravak-"prAgjave rukmiNyA 81 TU mayUryaemAnAM viyogaH pomaza praharAn yAvat kRtaH, tena karmaNA SomazavarSaprAnte putro miliSyati" / tato hRSTA'bhUt / itaH sa pradyumno yauvanaM prApa / ekadA khecarapatnI kanakamAlA udyauvanaM kumAraM dRSTvA | smarAturA taM jagau-"jo mahAnAga! mayA saha jogAn jungg"| zrutvA sa dUno'vak-"he mAtar ! 8/ nedaM japanaM tavAI" / sA''ha-"nAhaM tava mAtA, matpatinA kvacittvaM khabdhaH, mayA tvaM vRda va vardhito'si, tenAhaM tvatto jogaphalAni grahItukAmA'smi, gaurIprajJAyau 6 vidye vijayadame tvaM gRhANa" || tena omityuktvA vidye gRhIte / tatastayokta-"he prANeza ! maddehavyAptakAmatApaM nivAraya, svavAcama-18 tanvarthI kuru" / sa pAha-"he mAtar ! vidyAgurustvamevaM kiM vhi?"| evaM jaddapan pradyumnaH purAdahi- // 11 // ragAt / tadA nakhaiH svadehaM niSkRpaM dIvA sA bumbAravaM kRtvA''ha-"jo lo mamAtmajAH! dhAvata dhAvata, ayaM juSTo logArthI mAmevaM kadarthayitvA gataH" / tataste tatpRSThe yudhAya pravRttAH / prAno vidyayA www.tainelibrary.org. 2010 Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 453 tAn jaghAna / sutAn hatAn jJAtvA tatpitA yuddhArtha niryayau / so'pi dekhayA jito vakSaH khagaH prAha"he putra ! kimevaM mAM kadarthayasi ? vada satyaM" / kumAro natvA jagau-"he pitar ! iyaM tava patnI na || varyA, mayA tu vaktumapi na zakyate" / ito'kasmAnnAradastatrAcyetya kumAraM prAha-"tava pitarau kRSNaru-18| kmiNyo vidyate, tvadaparamAtuH jAnuputro yadi prAk pariNeSyati tadA tvanmAtrA paNIkRtA veNI dAsyate, kezadAnaviplavena tvaSiyogazucA ca satyapi tvayi evaM vidhe putre rukmiNI mariSyati" / tadAkarNya hRSTo | 4 vidyayA vimAnArUDho nAradayuk pArikodyAne samAyayau / savimAnamRrSi bahirmuktvA veSAntaranRtsa jAnU-18 pAhArthamAgatAM kanyAmapahRtya nAradopAnte mumoca / kRSNodyAnaM vidyayA cyutapuSpaphalaM vyadhAt / jala tRNAdikaM sarva vivAhArtha mekhitamadRzyaM kRtvA bahirvAhamavAhayat / tatastavyayajavaspRhayAkhurjAnuH khelayituM || 18| tamandhamArUDhaH, pradyumnena vidyayA hayAt pAtitaH / tadA khokA jahasuH / | atha pradyumno vijIjUya vedAdi paThan kasyacidinyasya haTTasthAM kunikAM dAsI muSTighAtAtsaralAM cakre / tatastayA dAsyA sa jAmAgRhe niitH| jAmayA dAsIrUpaM tabAdhAM ca zrutvA vijaM natvokta"jo vija! rukmiNIto mAmadhikasurUpAM kuru" / so'pi jagau-"tvaM muSmitaM ziraH kRtvA jIrNavAsaH / paridhAyemAM vidyAM vijane sAdhayasi tadA svepsitaM syAt' / tayA tathA kRtaM / tataH pradyumno rukmiNI-1 gRhe gatvA kRSNasiMhAsana upaviSTaH / taM vIdaya rukmiNI jagau| kRSNaM vA kRSNajAtaM vA, vinA siMhAsane'tra hi / anya pumAMsamAsInaM, sahante na hi devatAH // 1 // 44284402020- 24S AAKA-96492 JainEducation International 2010-05 * Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 upadezaprA. 31 so'pyAha-"tapo me'tulaM vidyate, pomazavarSaprAnte pAraNAyAhamihAgAm ! tena tvaM mAM pAraNaM kAraya, staMna.24 no cennAmAgRhe yAsyAmi" / sA'pi peyAM dattvA vijJaptiM jagau-"he pUjyarSe ! mama mantradevatayA vAgda-12 tA'sti tava pomazavarSAnte putraH sameSyati, so'dyApi nAgataH, mama bADhaM putraviyogo'sti" / sa prAha-18 "mamApi mAtRviyogo'sti, kiM kriyate ? paraM zAstrazakunabakhena jAnAmi stokena kAkhenAvayorDaHkhahAni-1 viSyati / tvaM tu kRSNasatkamodakAnmatkare muJca" / sA''ha-"kRSNasyaiva te modakA jIryante, na vanyasya" / sa munirjagau-"tapasvinAM kiM purjaraM syaat?"| tataH sA sAzakA ekaikaM modakaM datte / sa| dAca modakAn khAdaM khAdaM punaH punaryAcate sma / pAtraM riktIkRtaM vIkSya sA jagau-"mune ! tvamatIva bala vAnasi, yadetairnahitairna tRpto'si"| 18 itaH satyajJAmAyA maMtra japantyA agre'nyetya narAH procuH-"kenaciddevena ughAhanArthamekIkRtA sarvA nAdisAmagrI kanyA cApahRtA" / tacchrutvA viSamA sAmarpA nAmA kezAnayanahetave dAsIH paTakhikAhastAH pAhiNot rukmiNyA gRhe / tAsAM dAsInAmeva kezairmAyAsAdhustatpaTakhikAH pUrayAmAsa / tAjiH svazijAromuemanaM na jJAtaM / pradyumnena pazcAt preSitAstAH tAdRzIdRSTvA khinnA satI nAmA sAkSiNaM kRSNaM pAha-6 H"mama rukmiNyAH kezAn dApaya" / kRSNo'vak-"prathamaM tvameva muemAsi, kathamanyAM virUpAM kartumi si?" / sA jagau-"mayA hAsyena kRtaM" / tataH kRSNena rAmaH preSitaH kezAnayanArtha rukmiNIgRhe // 12 // tatra pradyumnanirmitaM kRSNaM prekSya khAM prApto rAmo vyAdhuvyaityAnujaM grAha-"rUpaghayakaraNena tvayA'haM / 2010_UX I Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 455 ipitaH" / kRSNo'vak zapathapUrva nAhaM tatrAgAm / sA'pi jagau-"sarvatra tavaiva ceSTitaM vidyate" / tato 18/ | viSakSaH kRSNo rukmiNIgRhe sametaH / tadA nArado'nyetya dvayoragre jagAda-"yenAtra vihitaM kRSNarUpaM / sa eva javatoH putraH" / to drutaM pitrozcaraNayugalaM natvA praghumnaH kRtAJjaliH prAha-"ahaM yuvayoraGgajo yAdavAnAmapUrva kamapi camatkAraM na darzayAmi tAvanmaunaM kArya" / tAnyAmAliGgaya taghAkyaM svIkRtaM / / / tadA svAmbAM rathArUDhAM kRtvA so'cakSat / sa zaGkha vAdayan yAdavAn hojayAmAsa, jajapa ceti- harAmi rukmiNImeSa, kRSNo rakSatu cedbalI / ahameva samartho'smi, jaMktuM vairivakhaM dhanam // 1 // ityAdi jarUpan purAbahirgataH / tadA kRSNena dhyAtam-"nUnamayaM ko'pi mAM vipratArya mAyAvI mama pakSImapahRtya yAti, eSa mayA hantavyaH" / iti dhyAtvA sasainyaH sAyudhastatpRSThe gtH|| pradyumnazca hareH senAM naMktvA vidyAbalAyariM / sadyo nirAyudhaM cakre nirdantamiva dantinam // 1 // yAvaviSNurviSo'jUttAvadetya nAradastasya saMzayaM banaGga / tataH pradyumnaH pituzcaraNayoH papAta jagau / P -"he pitaH! mamAparAdhaH soDhavyaH, mayA kautukAya darzitamidaM" / tata kRSNaH utsavena taM putraM nagare / ninAya / tadA duryodhana etya jagau-"joH kRSNa ! mama putrI tvatsnuSA kenApyapahRtA, tasyAH zudhiM kuru" / kRSNo'vaka-"kiM kriyate / tasyAH zudhistu kApi na labdhA" / pitaraM khedaM dadhAnaM vIkSya pradyumnaH pAha-"vidyayA tAgahamatrAneSyAmi, khedo na kAryaH" / tataH sadyaH tAM tatrAninAya / tataH kRSNasuyo NAS 2010_01 Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456 upadezaprA. dhanAnyAM proktaM-"joH pradyumna ! tvamimAM kanyAmuSaha" / so'vak-"nedaM yuktaM, jAnukumArAya diiytaa"| saMja. ..itasyaitAdRzaM sAhasaM vIdayAneke khagajUpAH svAH svAH kanyAH pradyumnAya dH| // 13 // " tata ekadA jIrNAvasthAM nAmAM vIdaya kiM tava mukhamiti kRSNaH papraccha / sA jagau-"pradyumnatuDyaM / sUnumahamilAmi" / kRSNo'vak-"tava cintAM hariSye" / tataH kRSNena caturthatapasA''rAdhito hariNa-13 gameSI cintitaputrasijidaM hAraM dattvA tirodadhe / hAraprAptisvarUpaM vijJAya pradyumno jAmbUvatI mAtaraM ra nAmAtubhyAM vidhAya vidyayA harehe praiSIt / haristaskaeThAJcitaM hAraM kRtvA tAM buluje / tadA daivAhivazcyutaH kazcitsurastasyAH kudAvavAtarat / tataH sA jAmbUvatI hRSTA svagRhaM yayau / tadanu jAmA jogArtha-13 mAgatA / kRSNo dadhyau-"aho ! zyaM strI nogatRSitA punarAgatA, strISu kAmopazAntirneti satyaM" / da evaM dhyAtvA haristAM reme yadA tadA pradyumno jamnAmatAmayat / tena kubdhaH kRSNastAM jagau-"tava putro / (jIruH) caviSyati" / prAtarjAmbUvatIkaNThe taM hAraM vIdaya kRSNo dadhyau-"nUnaM rAtrau pradyumnanirmitapra-13 paJco'yaM dRshyte| kramAjAmbUvatI putraM zAmbAkhyamasUta / jAmA nIrukaM putramasUta / ekadA lAmA kRSNaM jagau-"matputraM zAmbo nISayati sdaa"| tataH kRSNena jAmbavatyAH puraH proktaM-"tvatputraH zAmbo'nyAyI bhUyate" / 18 sA'vak-"matputro nayI vidyate" / kRSNo jagau-"AvAM vilokayiSyAvaH" / tataH kRSNa bAjIrarUpaM jAmbUvatI cAlIrI rUpaM kRtvA dadhivikrayabalena cltH| purIdhAre zAmbastAvAlokyAjIrI pratyAha ___JainEducation International 2010_00 For Private & Personal use only Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 457 atrAgancha, gRhNAmi te gorasam" / ityuktvA tAmAkRSya zUnyavezmAnte zAmbo'vak tAM yadA tadA'ka-18 8 smAttAcyA svarUpaM darzitaM, tena sajiAto'nazyat / tataH kRSNo jagau-"tvayA putraceSTitaM dRSTaM pratyahaM ?" hAsA''ha-"matputro jaka evAsti, eSA tu bAlakrImA" / kRSNo jagau-"yataH siMhI svasutaM na saumyaM 2 *ca manyate tat satyam / ditIye'hani zAmbaH kIlakatkarazcatuSpathe gabana kRSNe khoke ca zRNvati / jajapa-"yo madIyaM hyastanaM vRttaM prakaTIkariSyati tasya vaktre kIlaka kSepsyAmi" / tadA hakkito hai | hariNA, tyAjitaH svapuraM / pradyumnAtsa zAmbo mantravidyAM prApya nirgataH / tato jIrukaM nityamardayan / pradyumno jAmayaucyata- "he zava ! tvamitaH purAt zAmbavatkiM na niryAtaH" / so'vak-"mAtaH! ka | galAmi" / tayoktaM-"pretajUmau yAhi" / sa jagau-"mAtaH! kadA mayA samAgantavyaM ?" / jAmA''ha-I "yadA'haM haste gRhItvA zAmba puryA pravezayAmi tadA tvayA''gantavyaM" / "mAtaH! tavAdezaH pramAhai Nam" ityuktvA sa zAmbapArce gtH| ito jAmA hRSTA svaputrayogyamekonazataM rAjakanyAnAmamelayat / ekA kanyA na mikhati / iti | RI 18|nAmA''kRtaM vijJAya pradyumno jitazatrupo'bhUt zAmbazca kanyArUpaH mantrataH sArtha vikuLa tasthau / ito. jAmA tAM kanyAM yAcate sma / jUpaH prAha-"yadi matputrI jJAmA kare dhRtvA puramadhye nayati, vivAha-12 kAle tu matsutAyAH karaM jIrukaropari cetkArayati tadA'haM dAsye" / tadaGgIkRtya lAmA tAM kanyAM kare| ___JainEducation international 2010_05 For Private Personal use only Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 14 // 458 upadezamA gRhItvA mahAmahena pure ninAya / tadA paurAH zAmba pradyumnaM ca vIkSante, japanti ca-"aho! svapna. 54 18 svaputrau lAmA vivAhakAle smaanyti"| / jAmaukasi gataH zAmbo, jIrorvAmetara karam / svahastenoparisthenA-dAya vAmena vAmadhIH // 1 // kanyAnAM navanavateH pANIn dakSiNapANinA dhRtvA yugapavidhinA man vRttoghAhaH zAmbaH kanyA-2 rUpaH sarvakanyAniH saha vAsagRhaM yayau / tena zAmbena prakaTIkRtasvarUpeNa nIrustatrAgachan nRkuTyA jIto | naSTo gatvA tArtA mAturagre prAha / nAmA sasaMtramA tatraitya sAmarSA jagau-"re dhRSTa ! tvaM kenAbAnI-12 hai to'si ?" / "he mAtaH ! tvayaivAnIto navanavatikanyoghAhaM ca kArito'smi / atrArthe sarve paurAH sAkSiNaH snti"| tayA te janAH sarve pRSTAstathaiva jaguH / tato'nAkalanIyAM zAmbadarzitamAyAM vIkSya bahuropArtA | nAmA'zaktA niHzvasya svagRhaM yayau / balabalena zAmbo navanavateH kanyAnAM patirjajhe / zmau dhau sarvekSaI yAdavA utkRSTau menire| I athaikadA kRSNasya kenacidbhUpena jAtyAzvaH prAnRtIkRtaH / tadA zAmbapAlako pau kumArau etyA pocatuH-"zrayamazvo mahyaM dIyatAm" / kRSNo'vak-"iyormadhye yaH kasye zrIneminAthaM prathamaM praNaM-18/ syati tasmAyazvo mayA dAsyate / tataH pAkhako rAvyAzcarame prahare samuhAyoccaiH zabdaM kurvan svanRtyAna / sajIkRtya pranAte pracuM natvA vyAghuvya pitRpAi~ yAcate sma / kRSNenoktaM-"pratuM pRSTvA daasyte"| ito madhya // 14 // 2010_01 1 Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 459 rAtrAtikrame zAmbaH pApanIruH svasthAnakastha eva pratuM nanAma / prajAte samavasaraNe sarve pranupArce gtaaH| satuM praNamya kRSNo'vak-"adya prano ! tvaM prathamaM kena vanditaH?" / pranuH praah-"avyvndnenaaii| prathamaM pAkhakena vanditaH, jAvavandanena tu zAmbena prAgiti" / kRSNena zAmbAyAzvo dttH| tato'nyadA prajuvAkyAt prabujhau dIkSA balatuH kramAcca girinArazRGge muktipurI jagmatuH zAmbapradyumnau // dhyAtvAntaraGgAtphalamApa zAmbaH, sAkSAnirIkSyApi na pAsakazca / tenAntaraGgaM vidhimAmananti, manISiNo bAhyavidheliSTham // 1 // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau caturvize stamne tripaJcAzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 353 // catuHpaJcAzauttaratrizatatamaM vyAkhyAnam 354 // zraya lavyaH pratibodhaM prAmotItyAhacikSaNayA bakhUpAyaiH, svasvAmI pratibodhitaH / samAnadharmazramAji-dampatitvaM hi zojate // 1 // spaSTaH / jJAta cedamrAjagRhe zreNikanRpaH baudyadharmAsaktaH baunAcArya guruM nityamupAste / pratyahaM baucAlaye gara JainEducation International 2010_05 For Private &Personal Use Only Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 468 upadezaprA. 18 zRNoti zraddadhAti ca, cesaNAyAH puro nityaM taM baucha prazaMsati / baughAcAryastu nityamig kapaTavRtti saMja. 25 karoti, tadyathA-tena svaziSyA iti zihitAH 'yadA'haM pratyUSAdikAkhe unno garbhagRhe tiSThAmi tadA / yuSmAnirmadarzanArtha sametAnAM nRpAdInAM kathanIyam-asmadgurustu sadA svarge gacati indhAdInAM dharma-14 vArtAjJApanAya, tadanu sameti" / anyadA nRpastatra gato gRhamadhye gurumadRSTvA ziSyAn paprancha / te'pyAhuH-12 "guruyommaargenn svargAdhipapArce gtH"| tato nRpazcekSaNAyai tapArtA nivedayAmAsa / paraM cekSaNA tu Ajanma zrAvakakulotpannatvAttamuktaM na zrazvatte / ekadA nRpo balAtkAreNa rAhI sArthe gRhItvA gurugRhe - 18/ sametaH tadA cekSaNayA'pi svasevakA uktAH yadA vayaM baudyagRhe sthiti kurmastadA yathA nRpo na vetti / hai tathA baughAlayamagnijvAlAsamanvitaM vidheyam , pazcAnnAgato vahnirmocyaH / atha dampatI baughaziSyama-131 khAt guroH svargamanaM zrutvA tatra kiJcit sthitau / tadA rAjhI nRpaM prAha-"he svAmin ! adyAtra tiSThAvA-| 18/vAM svargAdavataratAM gurUNAM svarUpaM pazyAva" / zromityuktvA nRpastatra yAvat sthitastAvadagnijvAlayA jaya-| nAnto vihvalo gururguptasthatataH zIghaM niHsRtya sakhajo nyagmukho bahirAyayau / tadA nRpeNa pRSTam-8 P"yUyamadya svargatA na vA?" / sa pAha-"adya tu nAhaM gataH, nityAcyAsAviSyaiH svargamanaM prokta masti" / tataH sjaayo nRpo gRhe gataH / paraM tasya cittamanekavikapamayaM jAtaM / tato nRpo rAjhI papraca"kimidaM jAtaM akasmAdayupatravaH kuto niHsRtaH zratastvayA kArito'yaM jJAyate" / sA''ha"svAmin ! evekaM jJAtam // 15 // ___ JainEducation international 2010 For Private Personal use only Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 461 II ekatra pure ghAvinyau / talAyeM ye sAdhu sagarne jAte / tadA tAcyAminyAcyA parasparamiti nizcita "yadi ye sute (sutau vA) prasuvAte tadA na, yadA tu putraputryau syAtAM tadA mithaH pANipImanaM kaary| tasya likhanaM kRtaM / kramAdekasyAH putrI jAtA, dvitIyasyAH sarpaH prsuutH| tatastau yauvanaM prAptau / sarpaja-8 nakena rAjAdisamadaM sarveSAM pArzve nyAya kArayitvA sarpAya sA sutA pariNAyitA / rAtrau vAsamandire 3 pAvapi pRthakpaTyakke zayAte / itazca sarpazarIrato divyarUpo naro niHsRtya tayA samaM loga cakAra, nApazcAttasminneva kalevare praviveza / ivaM nityaM bhavati / taghArtA tayA striyA svajanAya jJApitA tadA khabdha-IN pravakSyanareNa proktaM-"yadA svayaM kalevara muktvA tvAM sevate tadA tatkalevaramagninA sahasA jasmasAtkArya,18 tataH sarpakalevaraM vinA sa va pravezaM kariSyati ? mUlasvarUpaM prakaTaM aviSyati" / tataH kanyAptamAna | tathA kRtaM, tato devakumArastenaiva rUpeNa tatra sthitiM ckaareti|| 6 tahat he nRpa ! yuSmarurnityaM svargagamanAI divyaM makhAdirahitaM svargasurasadRzaM vidhAya nUtanaM zarIra 18 kRtvA mUkhadehaM zavarUpaM gehe muktvA tatra gataH syAt, nAnyathA / ato mayApIdaM ceSTitaM kRtaM yadi mUkha zarIraM sarpatanuvanasmIjUtaM syAcadA uttarazarIreNaiva sarveSAM darzanaM jAyate tadA varaM, khokottararUpaM tu murkha-12 sAlamasti itibujhyA mayA idaM vyadhAyi, paraM na kimapi dRSTaM, agnijvAlAniH parAjUto gRhAdeva nirgataH18 vikhavadanavacanaH, ato he nRpa ! sarvametat vyatIkaM jJeyam" / zvaM zrutvApi dhUrtavyudAhitacittatvAt nRpo manAgapi baudRSTirAga nAtyajat / yataH HOROSC ORCE 2010- 0 M Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaprA . saMtra.4 HASSAS // 16 // 462 kAmarAgasneharAgA-vIpatkaranivAraNau / dRSTirAgastu pApIyAn , murunjedyaH satAmapi // 1 // anyadA nRpeNa baudyagururbojanAya nimantritaH / tadA baudyagurUpAnahI rAhayA sevakapArthAdAnATya tacarmakhaemAn sUdamAn kRtvA zAkAdijavyeSu carmacUrNa bannaM nihitaM / bauchaguruNA susvAdamadhye na kiJcijJAtaM / tato gRhacasanasamaye upAnahAvIdayAnveSite, tathApi nApte / tadA cekSaNayA nRpaH proktaH-18 "svAmin ! yuSmazururkAnI na vA ? yadi jJAnI tadA kimanveSaNaM kArayati? yadi cAjJAnI tadA'dhunA hai nukkaM pakvAnnAdi tannAmApi na smRtipathameSyati, zrato he nRpa! kimidaM dAmjikA vidanti ! jainagurava eva samastavicAradakSAH santi" / tataH sa viSayaH svagRhaM gataH / zrAkaNThaM yAvadbhuktaM, tena vamanaM, jAtaM, tanmadhye carmakhaemAn vIkSya nRpAya jJApitaM baudhena / rAjA pAha-"matkAritanojanamadhye na kimapi dhyeyaM" / taghArtA palyai jJApitA / sA''ha-"yuSmazuruAninAmnA pUjyate, etAvanmAtramapi na | jAnAti ?" / tacchutvA nRpo maunaM ckaar| atha nRpazcekSaNAM svamataSiNI jJAtvA tadavasepanivAraNAya svasevakAn pAha-"yUyaM pretabhito , mRtabAlazavamekaM tatkAlInamAnIya sUpakArAya dattaM" / taistathA kRtaM / nRpeNa tadvAlamAMsAdinA dIrAdikaM / kAritaM / tato'nucarA jainamunInAmAkAraNAya preSitAH / cejhaNayA'pyanumAnena kiJcijjJAtvA nRpaH pRSTaH-15 "svAmin ! adyautsukyacalacittamasti ?" / nRpaH prAha-"rASTrAdicintayA, nAnyena kAraNena" / tato VAATA // 116 // SUOSX 2010-11 For Private & Personal use only Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 463 nRpaH sUpakArasthale gatvA sthitaH, rAiyapi sAdhvAgamanamArgopari gavAhe sthitA / itazca sAdhureko nRpa sevakadarzitamArgeNAgachan dRSTaH / tadA rAjJI dadhyau-"niHspRho'yaM munirmadanimukhaM nAvalokayiSyati, 8 18 ryAparatvAt , ataH kAJcitkalAM vitanomi" / tato yadA munirgavAkSAdhojAge sametastadA rAjhyA unnatI hai karau kRtvA kapATau khamakhamAyitau / sAdhunA tadoSaM vilokitaM, cevaNayA zIghraM praNamya pe aGgulI tatastisro'mukhayo darzitAH, tadA munirekAmaGgulimadarzayat / asyArtho'yaM-rAjhyA pRSTamaGgukhisaMjJayA / vijJAnaM vA vijJAnaM vA yuSmAkamasti' ?, tadA sAdhunoktaM saMjhayA 'ekayuktaM trikaM' etAvatA catvAri hai jJAnAni santi iti / tataH sA hRSTA punaH phiTTAvandanaM cakAra / tato munistatra gataH / nRpo bahumAnapUrva meM tadbAlamAMsAnvitamAhAraM dAtumudyamaM cakAra / munistu jJAnadRSTyA'jadayamayogyaM tadazanaM matvA prAha-"he pa! nAsmadyogyamidamazanaM, vayaM munayo nirdoSAhAriNaH" / zrutveti jUpaH pAha-"he pUjya ! kathama-4 yamAhAraH sadoSaH? rAjagRhaniSpannaH, ato manoharo'sti, yadi sadoSastahiM taM doSaM prakAzaya" / muniH pAha-"he nRpa ! tvayA niSpAditaM kRtyaM tvamadhyahaM vetsi, damnaM vidhAya pravadanaM tava nAI, paraM munInAM tu acittamapyAhAraM sadoSaM grahItuM na kahapate tarhi bAlamAMsapezyAdiniSpannaM satataM jIvotpattisthalaM kathamapi na ghaTate" / itimunivacasA saMjAtapratyayo jJAninaM natvA''ha-"he pUjya ! tvajjJAnaM tvadharmastvatkriyA ceti sarvamapi satyam" / ityAdi stutvA harSanirjaraH samyaktvAnimukho nUpa etya cekSaNAM prAha-"he dinAyeM ! tvaguruH paramajJAnI, mayA'dya parIkSA kRtaa"| tatazceraNyA pRSTaH sa nUpaH srvmaacsstt| zrutvA''hau037 - GODSECREDEOGA5% ___JainEducation international 2010_0 For Private & Personal use only Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. 464 "svAmin ! niHspRhasyaitAdRzasya jJAnino'nto na grAhyaH, etAdRzA munayo na baughAcAryatuTyAH, yena : saMjJa. 14 baughaguruNA pUrva jojanamadhye carmacUrNakhaemA nakSitA api karamukhAdisparze'pi na jJAtAH" / tato nRpapRSTA sA sarva tatsvarUpaM jagAda / ityAdiyuktyA tayA bodhito po jainadharmarasiko'jUt / krameNa zrIvIradezanAdinA dRDhadharmA jAtaH / ayaM dRSTAnto yathA zruto'jUttathA lipIkRto'sti / zrIzreNikajJAtamidaM nizamya te, baughAzca zAkyAH smRtivitkaNAdayaH / ekAntapadaikaratAH kuvAdino, heyAH sujainAgamatattvavettRbhiH // 1 // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau caturviMze stamne catuHpaJcAzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 354 // paJcapaJcAzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 355 // atha tIrthastavanAmAhazatruJjayAditIryAnAM, pratyUSe samaye'nizam / vidadhyAtstavanAM jantuH, sarvAghaughapraNAzinIm // 1 // spaSTaH / stavanA ceyaM tIryastutirUpA pUrvapUjyanirdiSTA rAjAdanAdhastanamijAge, yugAdidevAMhisarojapITham / devenmavandhaM nararAjapUjya, siyAcasApasthitamarcayAmi // 1 // 2010_05 Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 465 zrAdipranodakSiNadigvinAge, sahasrakUTe jinarAjamUrtIH / saumyAkRtIH sidhatatInilAzca, zatruJjayasthAH paripUjayAmi // 2 // AdimajorvaktrasaroruhAcca, vinirgatAM zrItripadImavApya / yo ghAdazAGgI vidadhe gaNezaH, zrIpuramarIko jayatAlivAnau // 3 // cauddasANaM sayasaMkhagANaM, bAvannasahiyANa gaNAhivANaM / supAunA jaca virAjamANA, sattuMjayaM taM paNamAmi niccaM // 4 // zrIsUryadevena vinirmitasya, zrIsUryakuemasya jalapranAvAt / kuSThAdirogAzca same hyanazyan , naro'navat kurkuTatAM vihAya // 5 // vizvatrayodyotakarA guNAkhayA, maharyamANikyasukukSidhArikA / mataGgajasthA marudevamAtRkA, virAjate yatra girau vizeSataH // 6 // yatraiva zaikhe khalu paJca pAemavA, yudhiSThirAdyA vijitendhiyAzca / kuntyA samaM viMzatikoTisAdhubhiH, sArdha zivaci samAsasAdire // 7 // namivinamimunInyAvAdisevAparau yau, gaganacarapatI tau prApaturmokSakhadamIm / vimalagirivare vai koTiyugmarSinizca, saha hi vimalabodhiprAptipuSTyekahetU // 7 // vimalaguNasamUhaiH saMnRtazcAntarAtmA, svapadaramaNa noktA darzanazAnadhartA / HOROSCOSOROSOSAKOS 2010-05 For Private & Personal use only Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 218 // 2010) 466 nikhilazamadhanAnAM tisRjiH koTijizca samamamRtapadA prApnuyAdatra rAmaH // e // saurASTradeze khalu ratna, sattIrthayugmaM parivartate ca / zatruJjayAkhyaM girinArasaM, namAmyahaM taM bahumAnajaktyA // 10 // paMtanANI tadaM siNe, tasurakANa aNaMtavIriNe / ai ji si pannA, saMmeyaselaM tamahaM NAmi // 11 // prage'harnizaM saMstutaM vAsavAdyai - jinaM nAbhijUpAlavaMzAvataMsam / zraye'STApade pAsavatmatattvaM, susaubhAgyalakSmI pradaM dyotimantam // 12 // kAkandovanaikamedhaM, samastajIvocaraNe damaM tam / sphuratpratApaM mahanIyamUrti, zrImArudevyaM vRSanaM ca vande // 13 // chAtrArthe saMbandhazcAyam - ditipratiSThesAntunAmA mantrI kareNuskandhArUDho rAjapATikAyAM vrajan vyAvRttaH svayaMkAritasAntuvasatikAyAM devanamazcikIrSayA tatra pravizan vAravezyAskandhanyastahastaM kamapi caityanivAsinaM sitavasanaM dadarza / tato gajAdavaruhya kRtottarAsaGgaH paJcAGgapraNAmena taM gautamamiva namazcakre / tatra kSaNaM sthitvA jayastaM praNamya | pratasthe / tadanu sa layA'dhovadanaH pAtAlaM vivikSuriva tatkAlaM sarvameva parihRtya maladhArizrI hemasUrINAM pArzve upasaMpadamAdAya saMvegaraGgapUrNa: zrIzatruJjaye gatvA dvAdaza varSANi tapastepe / kadAcitsa mantrI zatru staMbha. 24 | // 210 // Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 467 jaye devapAdanamaskaraNAyopagato dRSTapUrvamiva taM muniM praNamya taccaritrapavitritamanAstazurukulAdi pRSTavAn / tena tattvato javAneva gururityukte kau~ pidhAya pANinyAM maivamAdizetyaitAvRttyA vyajJapayat / / tena procejo jeNa sudhadhammammi, gavina saMjaeNa gihiNA vA / so ceva tassa jAyai, dhammagurUdhammadANA // 1 // ___ tatastasmai mUlavRttAntaM nivedya tasya dharmadRDhatAM nirmame / iti // | caityanaGgAJca yaduHkhaM, labdhaM tasya yaH katham / jUyazcaityavidhAnena, tatpApaM vilayaM vrajet // 1 // spaSTaH / atrArthe saMbandhazcAyamprAdanapuryA prahAdano jUpo'jUt / anyadA'rbudAcakhadarzanArtha jUpo gataH / tatra kumArapAlena | kAritaH zrIpArzvaprajoH prAsAdo dRSTaH / tanmadhye rIrImayaM zrIpArthavimbaM jUpena jaGktvA mahezvarapurato 6 vRSanaM vidhAya zivAlaye nyastaH / tataH svagRhe yAvatsamAgatastAvadbhUpasya dehe galatkuSTharogaH prAtaH, mahAvedanA''vitA / tadA gaGgAditIrthajalepaH nApitaH, paraM vyAdhinaM gtH| po'tivyaakuliijuutH| anyadA rogazAntikAraNaM bhUpena muniH pRSTastadA tena gaditam svastizriyAM dhAma guNAjirAma, sutrAmasantAnanatAMhipadmam / jAgratpratApaM jagatItakhe'tra, zrIpArzvadevaM satataM zraya tvam // 1 // 2010_05 Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. taMja.24 // 11 // 468 yadIyamUrti vinAM samastaM, nihantyaghaM dRSTipathAvatIrNA / zaikherbude sthApitatIrthanAthaH, zrIpArzvadevo vitanoti saukhyam // 5 // ato'traiva pure zrIpArzvanAthasya caityaM kArayitvA tanmadhye zrIpArzvabimba pratiSThApya pratyahaM nirdamlena hai MI pUjA kAryA, tadA tava dehe rogopazamanaM navitA / he jUpa ! zRNu prAyazcittavidhi-tatra zreSThabimbe naSTe| dagdhe taskarAdihate ca mUlamantrasya laI japitvA vimvAntarasthApanena zudhyati / hastAt patite'vyaGge 8 dazasahasraM japitvA punaH pUjAM kuryAt / dhihastAt patite'vyaGge sadaM japitvA punaH saMskAreNa zudhyati / MI puruSamAtrAt patite prayatnapUrva sazalAke sarvato vizIrNa prAyazcittaM nAsti, ayamarthaH-zalAkAjedasyApi / gurudoSasvAnnavyapratimAdi kartavyaM / sthaeimalAdiSvapyAvAhanAdiSu samApte pUjAkarmaNi avisarjite eva 4 deveze pramAdA'paghAte jAte'rcApUjAdinyo mantrAn saMhRtya sahasrapaJcakaM japitvA pAtradAnaM / devopakaraNaM pAdena spRSTvA zatapaJcakaM japet / sandhyAlope nIruk sopavAsaM zataM japet / saruk zataM japet / ekAhaM / devasyAnarcane trirAtramupoSitaH pratyahaM trizataM japet / nirmAtyalakSaNe tvakAmAnnamaskArAyutaM japet tato ta vizeSArcA / kAmato lakSaNe lahaM namaskArasyAvartya upavAsapaJcakaM kuryAt / atha nirmAyanedAH kaNyante-devasvaM 1, devavyaM 2, naivedyaM 3, niveditaM / nirmAdayaM 5 ceti / tatra devasaMvandhi prAmAdi devasvaM 1 // zrakhaGkArAdi devadhavyaM / devArthamupakalpitaM naivedyaM 3 / tadevotsRSTaM niveditaM 4 / bahirnikSiptaM nirmAtyaM 5 / etatpazcavidhamapi na jita, nAvakhAyet, na dadyAt, na vikrINIta / dattvA __JainEducation International 2010 Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HOCHORO A 469 kravyAdo javati, juktvA mAtaGgaH, khaGgane sidhihAniH, zrAghANe vRkSaH, sparzane strItvaM, vikraye shbrH| pUjAyAM dIpAkhokanadhUpAnnAdigandhena na doSaH nadIpravAhanirmAdRye'pi ca / sUtakazAvAzaucayoH diparakIyayorna loktavyaM / juktvA vA'kAmataH samupoSya mantrasahanaM japet / kAmatastUpavAsatrayaM kRtvA mUlamantrasahasranayamAvartayet / sUnakazAvAzaucayorAtmasaMbandhinoH sUtakijanasaMsparza vihAya pRthapAkena 8 joktavyaM, anyathA nityakarmahAniH / sUtake zAvAzIce ca dharmasthena kriyAratena jJAnavatA vratavatA ca na nityahAniH kAryA / yadi ca nityAnuSThAnaM nAsti, pramAdAtsUtakI saMspRSTaH sAdhAraNapAkanojanaM ca kRtaM, tadopoSya sahasra japet , kAmatastu triguNaM tadeva / ahni devArcanAdilope mUkhamantrasyAyutaM japet , samu. poSya zataM vA japet" / ityAdiprAyazcittavidhiM samAkarya rUpAkhena tvaritaM zrIpArzvadevIko vidhAya madhye kAJcanamayI mUrtiH sthApayitvA pratidinaM bahujaktitaH pUjA cakre, vyAdhiH sarvo gataH / yataH yadIyamUrtiniramApi jaktyA, prahlAdanAmnA purarANakena / tasyAjayasyeva nRpasya pArzvaH, pAmApahaH snAtrajalena jajJe // 1 // prahlAdanAcaka zvAGgAnAjA-manvarthanAmAjani yo jagatyAm / prahAdanaH pArzvapatiH sa tatra, prahAdanADhe vyalasabihAre // 2 // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau caturvize stamne paJcapazcAzadadhikatrizatatama vyAkhyAnam 355 // S NAGARICK SAUGOS ____JainEducation international 2010 Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 470 upadezaprA. SaTpazcAzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 356 // // 20 // atha dharmasya mAhAtmyaM dRSTAntenAhaI jainadharma samArAdhya, jUtvA vinavajAjanam / prAptAH sidhisukhaM ye te, zvAghyA maGgakhakumnavat // 1 // | najayinyAM puryA vairisiMho cUpaH / tatra dharmArthI dhanadattazreSThayajUt / tasya nirapatyA satyanAmA nAryA vidyate / sA'nyadA putracintAmlAnamukhaM zreSThinaM dRSTvA papraca- "he nAtha ! mu:khasya kiM kAraNaM ?" | zreSThinA yAthAtathye kathite sA mAha--"kimanayA cintayA sukhaiSiNA ihAmutrasukhaprado dharma eva seva-18 nIyaH" iti priyoditaM sAdhu matvA hRSTaH zreSThI puSpAdinA devapUjAdyanekadharmakarma cakAra / atha dharmaprajAveNa tuSTA zAsanadevatA tasmA IpsitavaraM dadau / sA zreSThinyanyadA garne dadhau / pUrNe mAse jAtasya putrasya svapnAnusAreNa maGgalakalaza ityAkhyAM tatpitA dadau / kalAnyAsaparaH sa puSpAnayanahetave ArAme | 8 da brajantaM svapitaraM nivArya prativAsaraM puSpANi cAnIya svayaM tasmai dadau, jinapUjanaM svayaM karoti kAra yati ca / dharmAcyAsaM kurvatastasyAtrAntare yajAtaM tnnishmytaam| BI campApure mahAbAhuH pArthivo'nUt / tasya rAjJI guNAvalI / tayoH putrI lAvaNyarasamaJjUSA surUpA pada prAptayauvanA trailokyasundarI banUva / tAmanavadyAGgI vilokya dharApatiriti dadhyau-"mama vatsAyAH ko'nu rUpo ramaNo javati?" / tato rAjJA nijaM subuddhisacivaM samAhUyAjANi-"mayA tvatsutAyAtmajA 2010_0 For Private & Personal use only Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 471 dattA'taH paraM tvayA na vAcyaM" / atha gRhaM gatvA sacivo'cintayat-"ratitulyA rAjaputrI, mama || sutastu kuSThI, tadetayoryogaM jAnannahaM kathaM karomi ?" / iti cintayan svadhiyaiva khabdhopAyo dhiiskho| gotradevIM samArAdhayAmAsa / sA'pi pratyadIyovAca-"jo mantrin ! tavAGgajasya karmodbhUtakuSTharoga-1 kyo'zakyaH, avazyameva hi nogyaM karma nujyate, tathApi navatkAryasikhyartha purIghAre'zvaradakanarAntike yaH zItArto'gnisevanaparaH kuto'pyAnIya tvanaktituSTayA mayA''neSyate, sa bAlo mantrin ! tvayA | grAhyaH" / ityuktvA devI tirodadhe / sacivaH sarvavivAhasAmagrI praguNIcakAra / azvapAlanaramAkArya, * samAdideza-"yaH kazcidvAlo navadantike'nyeti sa pracannaM mamAntike samAneyaH" / devatA'pi vizA-18 lAyAM gatvA puSpANyAnIyArAmAnnijagRhe gavatastasya maGgalakalazasyAntarikSasthitovAcai-"zrayaM bAkhako'nyakanyAM nATakena prinnessyti| tacchrutvA vismitaH sa gRhaM yayau / vitIyadivase'pyevaM zrutvA punaracintayat-"adyAhaM sadanaM prApto vyomavANI pituH kathayiSyAmi" / yAvadidaM cintayati tAva-2 campApurInikaTATayAM devyA sa muktaH / tatra ghramannazvapAkhAntike zrAgataH / tairazvapAlaiopayitvA'mA-131 ra tyasyArpitaH / sa taM devakumArAnaM dRSTvA hRSTaH vijane sthApayAmAsa / ekadA tena sacivaH pRSTaH-"tAta! kuto mama vaidezikasya gauravaM vidhIyate ? kathaM ca vijane rahito'I" / so'pi tasmai "kapaTena campA-12 purAdhipasya trailokyasundarI putrIM tvaM pariNIya kuSThena pImitAya matputrAya tAM nRpAGgajAM dadyAH, tadartha tvamatrAnItaH" iti svAbhiprAyaM nyavedayat / tat zrutvA maGgakha uvAca-"kukhakalaGkakRdakRtyamahaM kathaM ___JainEducation International 2010_05 For Private Personal use only Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412 upadezaprA. karomi ? mugdhajanaM kUpe divA varatrAkartanopamaM karmedaM na kariSyAmi" / manyUce-"he pumate ! kameMdana. cenna kariSyasi tadA tvAM nijahastena mArayiSyAmi" / tataH sa bAlo maticakSuSA vilokya taM prAha-11 // 11 // yadi mayA tvatsamIhitaM nirvartanIyameva tadA rAjA karamocane yavastu mahyaM dadAti tanmamaiva daatvym"| 4 // evamastviti tapAkyaM mantryapi mene / atha saMprApte zunje lagne mahatA''mbareNa maGgakhena pariNItA sA / tahastamocanasamaye jAtyaghoTakapaJcakAdikaM tasmai rAjA pradadau / tato mantriNA vadhvA samaM sa maGgalaH svagRhaM / ninye / daNAntare sa maGgalo dehacintAmiSeNa vAsamandirAnniryayau / sA'pi calacittaM nijapatiM jJAtvA 4aa payaHpAtraM gRhItvA tadanu prAcalat / dehacintAnte vicittaM svapati vIdaya preyasI pAha- "he kAnta ! tvAM kudhA bAdhate kimu ?" / tena omiti jaNite sA dAsIhastena modakAn svagRhAdAnAyya tasmai | dadau / jadayatA tenAsyAH svasthAnaitpanAyetyuktaM-"vizAkhAvAriNA jhate ete modakA na ramyatarAH" / 4 tadAkarNya nRpAtmajA vismitA'cintayat-"aho ! kathamaghaTamAnaM vAkyameSa prajaTpati ? (athavA'sya hai mAtulagRhaM tatra syAt)" / iti vicintya suranitAmbUlaM sA tasya dadau / punardehacintAmiSeNa mandirA-18 deSa vinirgatya turagAdikaM lAtvA kramAdavanti yayau / pitarau samAyAtaM sutamAlokya gatazokau bajUvatuH! dA tena pitRpayAM svasvarUpaM niveditam / | itazca mantriNA rAtrau maGgakhaveSanRtaM vadhUpAnte preSitaM sutaM zagyArUDhaM kuSThinaM karasparza kurvantaM dRSTvA / sahasA vAsavezmano bahirnirgatya dAsImadhye niSamA viSakSA sA nizAmagamayat / prAtaH sacivo nRpati hI // 11 // For Private Personal Use Only in Education International 2010 Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 473 vyajijJapat-"prano! mama suto'dhunA tvatsutAsparzataH kuSTharogArto dRzyate, kiM kriyate?" / tadAkaye | dapastaM smAha-"vicitrA karmaNAM gatiH yataHHT cintayatyanyathA jIvo, harSapUritamAnasaH / vidhistveSa mahAvairI, kurute kAryamanyathA // 1 // atra mama pucyA doSaH, na tava putrasya" ityAzvAsitaH sacivaH svagRhaM yayau / rAjJA dRkpayAnnivAritA sA'nyeyurvigalitamanyoH piturantikaM gatvovAca-"tAta ! mama puMvaiSamarpaya, vizAlAM gatasya tasya 4 | militvA kalaGkamapanayAmi" rAjJA'nujJAtA sainyairvRtA sA tAmuJjayinI prApa / mAlavAdhipa AyAtaM jUpanandanaM matvA vAsagRhadAnAdyaiH saccakAra / anyadaiSA sadanAgrataH sarastIre gataH pitRnAmAkitAnazvAn / dadarza / teSAmanupadaM svanRtyAn preSya narturgrahAnidhAnAdi sA viveda / jJAnAcyAsaparaM taM jJAtvA'sau samatramupAdhyAyaM lojanAya nyamantrayat / jojanArtha tatrAyAte pAuke sA gatramadhye svanartAraM dadarza / / tAn vasanAsanAdyaiH saMmAnya sA kalAcAryamuvAca-"etanmadhyAttvadAjJayA yo jAnAti sa gatro mama kathAnakamAkhyAtu" / pAThakagirA maGgasakumnastAM puMveSadhAriNIM nijapriyAM matvA siMhAdikAnAM zRNvatAM svamupAhAdikaM prAguktaM jagau / tacchrutvA nRpAtmajA siMhasAmantamavocat-"ayameva mama priyaH, asyAnveSaNArthamahaM puveSaM kRtvA'trAgatA'smi" / siMho'bravIt-"ayaM cettava nartA tadA'pazaGkitaM sevyaH" / / | tato rAjAjhayA trailokyasundaryA samaM sa maGgalo vilalAsa / ekadA sundaryA preritaH sa maGgakho'vantI|zamanujJApya campAmayAt / rAjA'pi svahiturmukhAvRttAntaM zrutvA hRSTo'jASiSTa-"vatse ! tava kasako OROSCORROSORORSCOREOS 2010 For Private & Personal use only Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadaMzaprA. 474 dAdUrIjUtaH" / atha mahInujA kuSTakarmakArakaM tamamAtyaM mAryamANaM maGgalo mocayAmAsa / zraputraH sa pasta hai| saMjaH va maGgalaM rAjye sthApayitvA yazojaprasUrINAM caraNAntike privrjyaamupaadde| rAjyaM pAkhayatastasya patmyAM I jayazekharanAmA suto'jUt / hai| anyadodyAnamAyAtaM jayasiMhAkhyaguruM sapriyo po nAvena praNamya taddezanAM zrutvA papraca-"jagavan ! kena karmaNA mayA vimambanA prAptA? devyA ca dRSaNaM prAptaM?" / sariH spaSTaM nyavedayata-"purA kSitihA pratiSThapure somacandhAhvaH kulaputrako'jUt / tasya nAryA zrIdevI / tasya sakhA jinadevAnidhaH zrAva-18 hai ko'bhUt / anyadA sa jinadevo dhanAkAMkSI dezAntaraM gantukAmo nijamitrasomacanmasya svadhanaM saptasu detreSu vapanAyArpayat / tasmin gate somacandhastadravyaM yathAsthAne vyayati sma / tatraiva pure zrIdevyAH 6 sakhI devadattasya gehinI najAnidhA'navat / najAyAH patiH kenacitkarmaNA kuSThI jajhe / anyedyustayA || se sakhyAH puraH tatsvarUpaM niveditaM / hAsyaparayA zrIdevyA tasyAH saMmukhaM nigaditaM-"hale ! tvatsaGgena / tvatpatiH kuSThI jar3e" / tadAkaye jamA hRdi dodUyate sma / kSaNAdUrva 'vayasye ! mA kRthAH khedaM, mayA | pU hAsyena kazritam' iti procya sA''hlAditA / sAdhusaMsargataH zrAvadharma prApya kramAtsamAdhinA mRtvA| yuvAM dampatI saudharme samajAyetAM, tatazyutvA somacanyajIvo nUpate ! tvamanUH, zrIdevyAzca jIvastrailokyasundarI jajhe / navatA parajavyeNa puNyamupArjitaM tena nATakenaiva nRpAtmajA pariNItA / purA'nayA / / hAsyenApi vayasyAyai yadattaM tadA tasyA iha nave tatkasaGkamajUt" / IdRgmunivacaH zrutvA viraktau tau // 11 // USE 2010 For Private & Personal use only Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 475 rAjya svasUnave datvA guroH pArthe pravrajyAM jagahatuH niraticAraM saMyamaM prapATyAnte tAvunau vipadya brahma lokamupeyatuH / krameNAvyayamajaramannayaM samastAtmasaMpattyAvi vasukhaM mokSapadaM prApatuH / iti maGgalaku-18 nimnasya jJAtam // ityandadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau caturvize stamne SaTpaJcAzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 356 // - - 32NSTAGRAM saptapaJcAzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 357 // atha zrIgurupaTTAnukramamAhapatriMzatruNaratnADhyaH, saudharmAdiparamparaH / gurupaTTakramo zeyaH, surAsuranaraiH stutaH // 1 // spaSTaH / gurupaTTazreNistu hIrasaujAgyakAnyoktaistaireva vRttairlikhyate / tatrAhi ekAdazAsan gaNadhAridhuryAH, zrIindhanUtipramukhA amuSya / AryopayAme punarAptamUrti, rughAH smaraM hntumivehmaanaaH||1|| zrAsItsudharmA gaNanRtsu teSu, shriivrdhmaanprjupttttdhuryH| vihAya vizve surajItanUja, kaH syAt paro dhuryapadAvalambI // 5 // V JainEducation intemansoK For Private & Personal use only Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R upadezaprA. staMna.4 // 23 // etrtrtran 476 yazaHzriyA'dhakRtakundakambu-rjambUkumAro'jani tasya ptttte| saporapi svasya yato'jijUti, pazyan hiyA'dRzya iva smaro'jat // 3 // akhaMcakAra pranavapranusta-tpadRzriyaM puNdra zvenvakrAm / steno'pi sArtheza zvAGgino yaH, zreyaHzriyaM pApa yadatra citram // 4 // zagyanavo'jUSayadasya paDheM, siMhAsanaM pitryamivAvanInyaH / kalindikA mauktikamAsikeva, yatkaelapIThe vikhuvatyakuNThA // 5 // saMpUrayan kIrtinajonadIji-dizo yshojgnnaadhiraajH| vyaRSayatpaTTamamuSya jUna-dadhityakAM dasyuriva vipAnAm // 6 // saMjUtipUrvo vijayo gurusta-paTTa zriyA panavayAMcakAra / kadambajambUkuTajAvanIja-kucaM nano'mnoda zvAmbuvRSTyA // 7 // sa tatsatIthryo'jani nAbAhuH, sUriH smgraagmpaardRshvaa| dazAzrutaskandhata uddadhAra, vajrAkarAghajramivAtra kaTapam // 0 // zrIsthUloNa nijAnvavAya-srotasvinInAyakakaustulena / vizvatrayI tadyazaseva zolA-masaMji tatpaTTapayodhiputrI // 5 // pahe'tha tasyAryamahAgirizcA-paraH kramAdAryasuhastisUriH / // 33 // JainEducation International 2010 For Private & Personal use only Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 477 bajUvaturdharmadhuraM dadhAnI, rathe yathA sArathikasya ramyau // 10 // zrImatsuhastibativAsavasya, zrIsusthitaH suprtissdhsuuriH| padaM vineyau nayataH svasadamI, kramaM murAreriva puSpadantau // 11 // pUrva tu sudharmasvAminamAralya suhastisUriM yAvatsAdhUnAM nimranyA ityanidhAnamAsIt, etatsUriyugaI khAt vitIyaM koTikagaNa iti nAma babhUva, koTizaH sUrimantrajApAt iti / zrIindhadinnabatisArvajauma-statpaTTalakSmItilakaM bajUva / nizumnyate dAnikatA ma yena, kasindakanyeva halAyudhena // 15 // zrIdinasUrirguNarirasmA-tsaptarSitaraGgiraso yathA''sIt / yenAnurAgo'vadhikAlanemiH, kabolinIvadhanazAyineva // 13 // sUrIzvaraH sIdagiriH krameNa, vyavAsayattatpanupaTTalakSmIm / jinasya pAdaM zirasA spRzantI, nikAyyarAjImiva ketuvAraH // 15 // tamojarovIMdharajedavanni-vajro'tha vajrAnuretadIyam / paTTa parAM prApayati sma bhUSAM, mANikyakoTIra zvottamAGgam // 15 // zrIvajrasenasaMjJa-statpadapUrvAbhicUlikAdityaH / mukhaM cAnyakukhasyA-jani ca tatazcandhasUriguruH // 16 // 2010_03 For Private & Personal use only Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. stana54 // 24 // MARC4044 478 (zrIvajraseno'tha tadIyapaDheM, vyajAsayatprINitajantujAtaH / sphuranmadonz2eda zva hipendha-kapokhamAnanditacaJcarIkaH // 16 // ) - atra canga iti tRtIyAnidhAnam / kamolikAruNyarasAnvitasya, sAmantanaprajurasya paTTam / vyarAjayaghAriruhAkarasya, madhyaM yathonnihita emarIkam // 17 // atra vanavAsIti naam| koraeTake vIrajinen'mUrti, dRkpAnyavRttiM kRtapuNyapAkAm / yaH pratyatiSThat kimu satrazAlAM, sa vRddhadevo'jani tasya paTTe // 10 // pradyotanAhvAnuNA'pyamuSya, paDheM paraM vainavamAbajAra / trailokya khadamI tilakAyitena, pituH svaputreNa yathAnvavAyaH // 15 // dhiyA jayazcitrazikhaeimasUnuM, gaGgAtaraGgAyitavAgvilAsaH / zrImAnadevaH padametadIyaM, sanyaH sajAsthAnamivAdhyuvAsa // 10 // padapradAnAvasare samIkSya, sAkSAtsadaMsopari vaannipjhe| rAjyAdiva doNipurandarasya, graMzo'sya jAvI niyamasthitehI // 11 // guruM svaM vimanAyamAna-mAlokya khokeshvrgiitkiirtiH| ESSASSACREAAR N // 24 // 4 66464 JainEducation International 2010 For Private & Personal use only Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_1 479 tatyAja yaH SaD vikRtItIndraH, SakAntarArIniva jetukAmaH // 22 // sUrirlaghuzAntikArako zeyaH / tadIyapaTTAmbarajAnumAlI, zrImAnatuGgazramaNendurAsIt / zrajitsAdhujanAnnajAjJAM, nAthAn pRthivyA iva sArvajaumaH // 23 // sau ktAmara stotrana miNakArakaH / sakhyAnanAgezvararazmisAmya - manthAviNA''locya madAmburAzim / tatpaTTalakSmI ratha vIranAmnA - cAryeNa vatre vanamAkhineva // 24 // tato'jani zrI jayadevasUriH, dUrIkRtAzeSakuvA divRndaH / yAgvilAsairavalitazrIH, sudhA kimu dIranidhau mamajA // 25 // svaHkAminI kIrtita kIrtidevA - nandazcidAnandamanA munIndraH / tAruNyameNAGkamukhI mivaita - paTTazriyaM vaijavamAninAya // 26 // zrI vikramaH sUripurandaro'bhUt, tatpaTTadugdhAndhisudhAmarIciH / tatazcamUM hantumanAH samagrAM kiM vikramo'GgIkRtakAyavaSTiH // 27 // tataH zrInarasiMhasUriH, sa vADayAmnonidhipAradRzvA / tyAji yakSaH kikha yena mAMsaM svApaM jagadhArijabandhuneva // 28 // Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. saMja.4 // 25 // 480 maharghyamANikyamivAmukhIyaM, pomANapAkhakukhapradIpaH / paTTazriyaM zrInarasiMhasUre-rakhakaroti sma samutrasUriH // 9 // sa mAnadevo'jani tasya paTTe, vAgdevatA yanmukhapadmasadmA / tRptAmRtaizcAruvacovilAsa-balAdivojAramivAtanoti // 30 // pade tadIye vibudhAneNa, sma jUyate sUripurandareNa / yenAnijUtaH kila puSpadhanvA, punaryuyutsurviSamAyudho'jUta // 31 // tatpaTTapaGkeruhamAnasaukAH, zrImAn jayAnandavinurbabhUva / yasyAzayo'mAt samayo'pyazeSaH, kumjonnavasya prastAvivAbdhiH // 33 // yadAnanaM candhati dantakAnti-jyotsnAyate cUyugamaGkatIha / vAcAM vilAso'pi sudhAyate ta-pade munInyaH sa raviprano'jUta // 33 // vardhiSNuyatkIrtisudhArNavena, vyakhumpi naamaapysitaadinaavaiH| arhanmahimneva jagatyajanyaiH, so'nUyazodevavinuH pade'sya // 34 // pradyumnadevo'tha pade tadIye, pradyumnadevo'jinako bajUva / nindana javaM muktaratirdavIyo-javanmadhurvizvavijJAvyamUrtiH // 35 // zrImAnadevena punaH svakIrti-jyotsnAvadAtIkRtaviSTapena / // 15 // 2010_05 For Private & Personal use only Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 481 etatpadazrIragami pratiSThAM, zaktitrayeNeva narendralakSmIH // 36 // iti tRtIyamAnadevasUrirayam / vAcaMyamendrAdimalAdicandrA - padAbjabhRGgIjavadindra canyAt / amuSya paTTaH zriyamazrute sma, paraMtapALUpa iva pratApAt // 37 // zrI vimalacandrasUriH / reje'sya paTTe smararUpadheyaH, sUrIndurudyotananAmadheyaH / digvAraNendrA iva sUricandrAH, saMjajJire yatpadadhAriNo'STau // 30 // va iti nAma / mAhAtmyanIkRtasarvadevaH, pade tadIye'jani sarvadevaH / tArApatistAraka parSadeva, guNazriyA yaH prajuranvayAyi // 37 // kurvannivAsaM gavi gauravazrI -- girAmadhIzo vibudhairupAsyaH / zrIdevasUriH kimu devasUriH pade tadIye'pyajani krameNa // 40 // doSodayodI tatamaH prapaJca-vyApAdanavyApRtidIkSitena / zrI sarvadevena padaM tadIya-madIpi dIpena yathA niketam // 41 // Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 236 // 2010_05 1 gativi. 482 iti dvitIya sarvadevasUriH / zrImadyazo gaNAvanIndraH, zrInemicandravratipuGgavazca / tatpaTTamAkandamunau jete, zuko'nyapuSTazca yathA vihaGgau // 42 // tayoH pade zrImunicandrasUri-rattato nirmitanaikazAstraH / zAstre na kutrApi tadIyabuddhi-zvaskhAla vI samIraNasya // 43 // bhUpIThakhAniva cakravartI, yatIjavan pavikRtIrjahI yaH / kadApi kAye na dadhanmamatvaM, papauM punaryaH sakRdAranAkham // 44 // nirjIyate sma kvacanApi nAyaM kRtopasa gairapi devavargaiH / itIva nAnA juvi vizrutena, jajJe'sya paTTe'jitadevasUriH // 45 // jagatpunAnaH sumanaHzravantI - rayo jaTAjUTamivendumauleH / amuSya paTTe vijayAdisiMho --- 'dhyAsAM babhUvAtha tapasvisiMhaH // 46 // somapranaH zrImaNiratnasUrI, amuSya paTTe nayataH sma lakSmIm / ikSvAkuvaMzaM jaratazca bAhu-bakhistanUjAviva nAbhisUnoH // 47 // zrI magacandra idaMpadazrI - salAmalIlAyitamAtatAna / staMca. 34 // 236 // Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MOUSSEISUUSASHISEISAS 483 yenauti zaithiTyapathastaTAko, ghanAviso ganasavAsineva // 4 // pAtriMzadAzAvasanairanedyo, vAdaM sRjana hIrakavadyadAsIt / aghATapena sa hIralAyo, nAmnA jagaccanya iti nyagAdi // 4 // zrAcAmsakairvAdazahAyanAnte, tapetyavApadvirudaM muniinmuH| mahAhavairivinirnayAnte, jarte jUmarjitakAzisaMjJAm // 50 // asmAttataH prArajUttapAkhyA, netrAdivArSijarAjakhekhA / zradIpi yasmAcca mumukukhadamyA, vasantamAsAdiva lAnujAsA // 51 // ztyandadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezapAsAdagranthavRttau caturvize stamne saptapaJcAzadadhikatrizatatama vyAkhyAnam 357 // aSTapaJcAzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 357 // atha tapAvirudaprAptyanantaraM saMjAtagurupaTTapakkilikhyate devendhakarNAjaraNIjavani-yazojirunAsitaviSTapena / deventradevena baje'sya paDhe, viSNoryathA vahasi kaustujena // 1 // 2010 For Private & Personal use only Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. staMca. 24 // 27 // kakakakakakakaka 484. ayaM zrIdevendhasUriH karmagranthAdikartA / nijAnojItayadIyakIrti, shushruussurkssin(shr)vsaamRnudaaH| catuHsahasre rasikaH kimAdhA-paTTe sa tasyAjani dhrmghossH||5|| yasyopadezAnnRpamantripRthvI-dharazcaturtiH sahitAmazItim / jJAtIrivortumidaMmitAH svA, vyadhApayattIrghakRtAM vihArAn // 3 // yasmAdidIpe caraNasya lakSmI-jyotsneva cAnchI zarado'nuSaGgAt / somapracAkhyo janadRkcakorI-somaprajaH sUrirajUtpade'sya // 5 // tenApi somatilakAnidhasUrirAtma-paTTe nyavezi vaziladimalasalalAmam / vAdeSu yena paravAdikadambakasyA-nadhyAyatA pratipadeva mukhe nyavAsi // 5 // saMsthApito nijapade guruNA'tha tena, zrIdevasundaraguruH surasundarazrIH / aho mukhena timireNa tamasvinIva, yena vyapAsyata samaM madanena mAyA // 6 // miva viSanirudaye hantuM paraiH preSitaM, kazciJcanarucA pramAdavimukhaM svApe'pi dRSTvA prajam / zAmyantaM gaditAkhikhavyatikaraM saMbodhya yo'dIkSyata , sa zrImAnaya somasundaraguruceMje tadIyaM padam // 7 // paTTazriyA'sya munisundarasUrizake, saMprAptayA kuvlyprtibodhdksse| kAntyeva padmasuhRdaH zaradinchabimbe, prItiH parA vyaraci khocanayojanAnAm // 7 // // 17 // 2010_05 For Private & Personal use only Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 saMtikaramityasya kArako'yam / sUrestato'jAyata ratnazekharaH, zrIpurakarIko vRSabhadhvajAdiva / bAmbatinAmnA dijapuGgavena, nyagAdi yo bAlasarasvatIti // e // zrAddhavidhisUtravRttyA - dhanekasagrantha nirmitopadiSTaH / lakSmI sAgarasUri - statpadamaemanamatigariSThaH // 10 // zrI sadIyapaTTe, guruguNI sumatisAdhusUrIndraH / zrI hema vimalasUri - stadIyapaTTe guruH samabhUt // 11 // zratha duHSamoladoSAt, pramAdavarAcetaso mamatvanRtaH / zrabhavanmunayaH prAyaH, khAcAracaraNazaithisyAH // 12 // itazca zrI hema vimalasUri - dUrIkRtakamaSaH sasUriguNam / jJAtvA yogyaM tUrNa, dharmasyAnyudayasaM siddhyai // 13 // saubhAgyabhAgyapUrNa, saMvegataraGgaraGganIranidhim / zrAnandavimalasUriM, svapaTTe sthApayAmAsa // 14 // zrI vikramanRpakAlA - DujairgajazerazaMzi (1982) mite varSe / cakruzcaraNondharaNaM, zaraNaM saMvegavegavatAm // 15 // nirmamaH svazarIre'pi tapastepe sudustapam / zratha tacchrayatAM kiJci - dAlocya svakakilviSam // 16 // zradAdipadadhyAyI, viMzatisthAnakaM tapaH / nirvikArazcakAraiSa, catuHzatacaturthakaiH // 17 // cakre punastapasta - 6riSThaSaSThaizcatuHzatapramitaiH / viMzatiSaSThAni tato, viharanipAn samAzritya // 18 // tIrthAdhipavIra vijoH, SaSThAni navedayAdi 220 mitAni / pAkSikamukheSu parvasu, SaSThAni bahUni cAnyAni // 19 // yugmam // Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezapA. staMja.24 // 20 // 486 bAdazAni pranuH paJca, cakre prazramakarmaNaH / tAni paJcAntarAyasya, navaiva dazamAni tu // 30 // darzanAvaraNasyApi, mohanIyasya karmaNaH / aSTAviMzatisaGkhyAni, viziSTASTamakAni ca // 1 // aSTamadazamAnyevaM, vedye gotre tathA'yuSi bahUni / kRtavAn lagavAnnAmno, na ca jajhe karmaNastu tpH||2|| tatazca vihitAnazanaH, zrImAnAnandavimalasUrInchaH / samavApa nAkasaukhyaM cetasi nihitaizcatuHzaraNaiH // 3 // AsastadIyapaTTe, pranavaH shriivijydaansuuriinyaaH| sarvatra vijayavanto, nayavantaH samayavantazca // 25 // atha hIragurovarNanamAhaajUlapaTTe tasyAskhalitavijayo hIravijayo, guruvRndAraughaprathitamahimA'trApi samaye / suratrANo buyo hyakabaranRpo yasya vacasA, ghRNAdhyAnaM dhyAyana vyatanuta mahImAItamayIm // 5 // vijayasenamumukSupurandaraH, padamamuSya tataH samajUSayat / udayamitaH zikharaM zara-vizadadItirivAmbaraketanaH // 26 // vijayatiSakaH sUriH paTTaM tadIyamadIdipat , dinakara zvAkAzaM stomaM tyajastamasA javAt / kRtajanamana padmomAsaH kutarkahimApahaH, pracalitamahAdoSaH prAptodayaH sudinaH zriyAm // 17 // // 25 // JainEducation International 2010_00 Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 487 tadanu vijayapUrvAnandasUriH pade'tra, shshikrnikrshvetaarthvaadprsaarH| prazritavijayapakSadamApatiSvindhajUteH, pratinidhiratidakSo hIrasUrevineyaH // 20 // vijayarAjagurumahatIM dyuti, nijagaNe'dhikabodhinirdidhau / vratamahAmbudhivardhitacinidhiH tadanu zAsanasadmasudIpadhiH // 25 // vijayamAnamunIzarajUttataH, trijuvanezvaracintanalAkhasaH / samakucatrapayA hRdi yajirA, madhurimAdharitA kimu gostanI // 30 // vijayazadhigaNeza bajUva ta-gurupade janatA nayatAM nayan / samayavAgvidhijapanapezalaH, prathamamAgamadarzaka mAdRzAn // 31 // saujAgyasUrivijayAbinto yaH, paTTe tadIye gururAja AsIt / yasya prajAvAjuNaratnapAtraM, syAhAdatattvaM savidhaM sameti // 3 // saujAgyasUriziSyeNa, zrIladamIsUriNA mudA / likhitA vijayeneyaM, gurvAlI saukhyadA sadA // 33 satIrtho guNavAn dhIraH, zrIpremavijayAnidhaH / jayati majuroH ziSyaH, tadartha vihitodyamaH (tadarthamayamudyamaH) // 3 // 1 munIzaH ajUtu, atra visargasya rephazcintyaH. 2 atra visargopazcintyaH. 3 visargayopazcintyaH 9039 2010_0 For Pate & Personal Use Only Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamA. 488 ityandadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau caturvize stamne'STa paJcAzadadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 350 // saMja. // // ekonaSaSTyadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 35e // atha zrIhIrasUreH kiJcitsaMbandho'yaM likhyatevairAgyapUrNahRdayAH, tyaktamULa jagRhuzcAritram / suvihitasAdhupranavaH, shriihiirvijysuuriinyaaH||1|| | spaSTaH / jJAtaM cedam zrIgurjaradeze tAraMgagiripramukhatIrthAni vartante / yattuGgatAraGgagirau girIza-zailopame koTizikhA samasti / svayaMvarovIMva zivAmbujAkSI-pANigrahe koTimunIzvarANAm // 1 // api ca deze punastatra samasti zaMkhe-zvaro'ntikasthAyukanAganAthaH / dhAtrA dharitryAM jagadiSTasidhyai, merorivAdAya suraduruptaH // 1 // ||sheaa 2010_05 For Private & Personal use only Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 489 vidyAdharendrau vinamirna mizca yadvimbamanyarcayataH sma pUrvam / svarge tatospUji bimaujasA ya-svadhAmna eva spRhayeva siddheH // 2 // / iti hI rasaubhAgyakAvye / indreNojayantazRGge muktaM / tataH svaukasi candrArkAvArcayetAm / tAnyAM punagirinArazRGge sthApitaM / tato dharaNendreNa svadhAni zranItam / tataH zrInemivacasA kRSNenAnItam / tatrApi ca sphUrtimayapUrvI, zrIsthamnane sthamnanapArzvadevaH / vyasi dhanvantariNeva yena, kuSThopatApo'jayadevasUreH // 1 // ityAdyane puNyasthAnopete deze zrI prahrAdanapuraM samasti / tatra kakezavaMzI kurAsAnAmA mahebhyaH, tasya nAthI tinAmnI patnI, tayA gajasvapnasUcitaH putro hIrakumAraH saM0 1983 mArgazIrSa sitanavamyAM prasUto vRddhiM prAptaH / krameNAnyadA zrIdAnasUrimukhato dezanAmityazRNot sAndhyArAga iva jIvitamAste, yauvanaM ca saritAmiva vegaH / yatva kamalAkSaNikeyaM tattvaradhvamanizaM jinadharme // 1 // sa mAtRpitRsvargamanAnantaraM vimalAjaginI pArzva dIkSAdezamamArgayat / naginI prAha - "tvaM vArdhake saMyamaM kurvIthAH tvadhUmukhasudhAMzusudhAyAH, pAnamutsukatayA pravidhitsU / mahilocanaca korazakuntau cApalaM racayatazcirametau // 1 // Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 230 // 2010_05 490 kumAraH prAha jIvitaM kuza zikhAstha mivAmjaH, pAMsuleva taralA kamalA'pi / aivAmiva yauvata (na) metat, prekSaNa va svajano'pi // 1 // miSyati mamArjakajAvo 'laGkariSyati tanuM ca yuvazrIH / vArdhakaM punaramAtyamiva svaM jUpayiSyati ka ityavagacchet // 2 // ityAdyanekaparasparoktiniH zrAntA jaginyAdyA dIkSAdezaM daduH / tataH saM0 1996 varSe kArtikakRSNadvitIyAyAM hIrakumAro dIkSAM lalau / hIraharSa iti nAma dattaM / gurupArzve paThan svasamayajJo | jAtaH / paradezabhASA parazAstrajJAtukAmo dakSiNadezaM prati yayau / taddeze zrImANikyanAtha nAneyo'sti / zrIantarikSapArzvadevo vartate / yataH - pipArzvajino'ntarikA - nidha uccaiHsthitikaitavAdiha / kimu samjayituM mahodayaM, javinAM bhUvalayAt pracekhivAn // 1 // tathA ca karaTaka pArzvanAyako, dizi yatrAsti punaH prajAvavAn / 1 yuvatInAM samUhaH kusaMbandhyagramiva nIrasaH ityarthaH 2 AtmAnaM, yathA vRddhAvasthA mantriNaM bhUSayati tathA. khaMca zdha // 230 // Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 491 RRRRRRRR na jahAti kadApi yatpadaM, kimu tasyaiva samIhayA phaNI // 1 // vijavaiH saha mAdhavAdayaH prativarSa yamupetya jejire| kimidaM gadituM tanUmatAM, marutAmapyayameva devatA // 2 // iha jIvata AdimAno-rapi sopArakanAmapattane / pratimA pratijAsate satAM, vRSakoSaH prakaTaH kimaarssjeH||3|| taddeze devagiriSaGge viprapArthe tarkazAstrAdikaM paThitvA gurusamIpamAyayau / guruNA vAcakapadaM dattaM / tataH zrIsUrimantradevatAzayA sUripadaM dattaM saM0 1610 varSe pauSazuklapaJcamIdine / tataH zrIguruH pRthvyAM viharati sma / itazcAkabarasanAyAmanekajAtisaMkulAyAM nijanijadharmavarNanaM prasRtaM / tanmadhye ekena viSA puruSeNa 6 zrIhAragurovarNanaM kRtam asmAbhirIzitaradRzyata darzaneSu, sarveSu zekhara zvAkhikhadhArmikANAm / ekaH sa hIravijayAnidhasUrirAjaH, jhApAsapatiSu javAniva jUmipIThe // 1 // ityAdisanyajanavarNitasUriguNazravaNAnantaraM dattavijJaptisphuramAnakarau dhau dUtau bATadezasthagandhAraba 1 kRSNapramukhAH sarve devAH.2 SanadevapratimAyAH. 3 he IzitaH. SHASANEWS ___ 2010.05 x For Private & Personal use only Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMja. 34 492 upadezaprA.ndire'kabaraH prAhiNot / tau dUtau saGghasevitapAdAmbujAnAM zrIgurUNAM pANipaJa tatsphuramAnaM ddtuH| // 31 // tadA zrAUrvijJaptiH kRtA-. pradezIva kezivatikSoziza -rasau bodhanIyo nRpaH pUjyapAdaiH / mahAnto hi vizvopakRtyai yatante, ghanAH kiM na sarva jagajIvayanti // 1 // praNinan vane vyAdhavannaikasattvA-nasattvIkRtAzeSa vivessivrgH| tato hemacanpreNa caulukyajUmA-nivAsau tvayA'kabbaro bodhanIyaH // 3 // tataH zrIgururvihAraM kurvan rAja'GgasamIpaM samAgAt / zrIsAhibakhAnena aGgAdhipena bahvAdarajaktyA svarAjadhAmni samAnIya guroH puro hayagajarathamaNizibikAdayo DhaukitAH, tadanu sa vyajijJapat-"he svAmin ! akabarasAhivAkyato'haM DhaukayAmi, tvaM gRhANa / yataHsAhizrImadakabbarAvaninujetyAdiSTamAste mama, dyumnasyandanavAjivAraNamukhaM saMpUrya tatkAmitam / zrIsUrIzvarahIrahIravijaya saMprApayestvaM mayA, nyAsaM svIyamivAdhiyasva tadidaM vizrAeyamAnaM myaa||1||" sUriH mAha-"vayamakiJcanA nityamanupAnatpAdacAriNa evArhAH," tataH sUriviharan arbudAcalahaiM mAyayau / yataH vaimalIyavasatiM vratIzitA, mugdhasindhuvayasImivaizta / zvetadantituragAnvitAM sudhA-zAlinI jinapavitritAmbarAm // 1 // OCACAUS // 31 // 2010.051 Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 493 tato vastupAlavasatezcaityaM nanAma / yataH taM raivatorvIdharavatpavitrI - cikIrSayevArbudamacyupetam / nirIkSya tasminnayanAbhirAmaM, nanAma zaiveyajinaM yatIndraH // 1 // caulukyacaityaM vidhRtAmRtazrI, dharmaprapAsthAnamivaiSa mArge / natvA munIndro'cakhadurgamadhye, caturmukhe (khaM) nAjisutaM vyanaMsIt // 2 // tato rAmapure nalinI gusmAkAraM dharaNAsAhena kAritaM caityaM nanAma / yataHcAturgatI yAtimahAndhakUpo-- ddidhIrSayA zeSazarIraz2AjAm / mUrttIzcatasraH kalayannivAsmin munIndunA'darzi yugAdidevaH // 1 // tato mekatAnagare zrIphalavardhipArzvadevaM praNe mivAn zrUyate hi tadvimbapArzve'parA kApi jinapratimA sthAtuM na zakyate zratazcaikAkyeva tiSThati / yataH - eko'hameva trijagajanAnAM, piparmiM kAmAnaparAnapekSaH / iti samAvezavazAdivAntaH, parAnapAsya sthita eka eva // 1 // tathA ca phalavardhi pArzvanAthaghAri kapATau na tiSThataH, kadAcitkazcidAnIya yojayati tadA prajAte prAsAdAtkoza6yopari patitau dRzyete na dvAri sthitau iti / tatra zrIjinaM natvA zrIsUriH krameNa phatepurasamIpe zrAyayau / tatra thAnasiMhaH sAhisevakastathA'mI pAkho'pi sAheH pratidinaM nAlikeraDhI Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CA va 494 upadezaprA. kanakRt , (tAnyAM ) tathA mAnumukhasaGghamukhyaiH sAheH sUrerAgamanamanASyata / tato nRpAjJAM prApya zrIsaGghAH saM rApromahotsavaiH phatepurasya (rAt) sAhirAjadhAnyAH zAkhApuraM prApayan (suuri)| tataH zrIsAhergaruSA // 23 // zeSe (khe)Na saha prathamaM sUridharmagoSThI vyatanot / tajatamAnasasaMzayaM dUrIkRtya zrIpasamIpametya bahumA-ga nAdarapUrvamanekapraznottarAn vidhAya yamaniyamajinatIrthAdisvarUpaM prakAzya zrIdayAdharmavAsitaM jUpa mAnasaM8| vihitavAn / tato nUpaH zrIcitrazAlikAmadhye zrIguruM ninAya / atha nUpaH sopAnatrikeNaiva Urdhana-1 mimAzritya gurumAha-"he pratIzvara ! rAjJAmupavezanocitaM ulIcakAkhyamasmatsanAjUmerAbAdanaM / kramAmbujaiH pavitrIkuru / gururjagAdeti kadApi kITikA, javedadho'sminna padaM dadhe ttH| nRpo'nyadhAdatra na kazcanAsumAn , bhavetsurANAmiva mandire naraH // 1 // gururjagAvAcaraNaM tathA'pyadaH, padaM nijAdhyaiva dade paratra no| yataH svakIyAcaraNaM mumukuNA, prayatnato radayamamartyaratnavat // 5 // tato dUlIcakaM kare gRhItvA UrdhvamutpATayati tAvannRpeNa svadRSTyA pipIlikA dRSTAH / jAta vismayaH sa guruM zlAghate sma / tatra vidhinopavizya niHspRho dharmarahasyaM prAha / tata zrAgarAnagare caturmAsakaM kRtvA zrIcintAmaNipArzvezapratimApratiSThApanaM cakAra / yataH 1 jASAyAM galIco.' R EEREOGREGRESEARCH 2010_05 W For Private & Personal use only Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - 495 maNiM surANAM tanumatsamIhita-praditsayeva tridivAupAgatam / ___ sa tatra cintAmaNipArzvatIrthapaM, mahAmahena pratitasthivAn pranuH // 1 // punaH phatepurAgamane sAhermilanaM ca / sAhidattAzvAdivastvanupAdAne sUreH pratyuttaraM vaco nRpasya, yataH-16 zazaMsa sUriM kamitA tataH hiteH, kimapyupAdAya kRtArthatAmaham / na yatkaraH pAtrakaropari sma jUtu, sa moghajanmA vipinaprasUnavat // 1 // iti dAnAya punaH punarAgrahaparaM jUpaM prati guruH pavimocanaM yayAce, tato nRpeNa paJjarenyaH pakSiNo mocitAH, paryuSaNAghAdazadinAmAripradAnasphuramAnArpaNaM kRtam , sAhinA kArite ghAdazakrozapramANe'TaggocarapAre mAmarAkhyamahAtaTAke mInAdivadho niSikaH, punaH zrIguruM prAha prAgvatkadAcinmRgayAM na jIva-hiMsAM vidhAsye na punarnavat / sarve'pi sattvAH sukhino vasantu, svairaM ramantAM ca carantu maghat // 1 // mRgayAmocanajIjIyAkarazatruJjayAdhikaramocanAdipuNyakriyAmanekadhA kArayitvA zrIgururanyatra vijahAreti // ztyabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttau trayoviMze stamle ekonaSaSTyadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 35e|| 2010_0 For Private & Personal use only Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. staMna. 24 // 33 // RRRRRRRRRRR 496 SaSTyadhikatrizatatamaM vyAkhyAnam 360 // zrathAgre kizcit zrIsUrisaMbandhamAhajagadgururidaM rAjJA, virudaM pradade tadA / taghahannanyadezeSu, vijahAra guruH kramAt // 1 // spaSTaH / atrArthasamarthanArthamiyaM nAvanA-zrIgururviharan mathurApuryAmAgAt , yataH saMmahaM mathurApuryA, yAtrAM pArzvasupArzvayoH / pratuH parItaH pauraudhai-zcAraNapirivAkarot / / 1 // jambUmanavamukhyAnAM, munInAmiha sa pranuH / sasaptaviMzatiM paJca-zatIM stUpAn praNemivAn // 2 // tato gopAlazaile nAneyaM natavAn , yataH chApazcAzajajamita-vRSanapratimAM sa simazaikha iva / prajuraparA api tasmin , mUrtIjainIranaMsItsaH // 1 // tataHvarakANakamAgatya, puraM suuripurndrH| varakANakapAdhezaM, sAdAtpArzvamivAnamat // 1 // tataH krameNa sidhAcakhadarzanaM stavanaM vidhAya ajayapura etya ca saGghalokAnAM purastAt zrIajayapArzvanAthacaritraM kiJcidAha, tadyathAkazcitsAgare yo vyApAra kartumabdhimadhyAdhvanA prAsthita / daivAt jakhadhijakhadotpAtau tatrotpannau / // 33 // 2010-11 Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HOCOC 497 tadA kaTpAntakAla iva svapotalokAnAM saMhAraM prekSitumakSmaH prAgmatukAmo yAvAvadhau UmpAM pradatte tAvatpadmAvatI devImAM vANI vadati sma, yataH "madhye'mbudhera sti samastanuHkha-pAthodhimanyAvaninRtpranAvam / nidhAnamanonidhimekhalAyA, vAntare pArzvajinen'bimbam // 1 // hai| he dhanapate ! nAvikalokaeNladhisalilAtkarSayitvA saMpUjya ca yAnapAtre sthApitaM sat tvadIyaM vighnaM haripyati / punarhe inya ! svadrumapaNenirmitA maJjUSAM nodghATayeH / tAdRzIM tAM dIpavandire tvaM nayeH / tatra digyAtrArtha sametasyAjayanAmna kavIMziturarpayeH, asyA mUrteH snAtrajalasiJcanAnnRpasya saptottaraza-13 tarogA yAsyanti" / iti padmAvatIvAkyazravaNAUnainIramadhyAttA peTAmAnAyya svapote sthApitavAn, tataH sarvopajvazAntirvajUva / yataH dhyAto'dhunA'pyepa payodhimadhye, prayAti vAte pratikUlanAvam / nirvighnayana pota vAGgalAjaH, pranuH sukhaM lamjayati pratIram // 1 // tata ityastA peTA vRttaM nivedya nRpAnya% mumoca / nRpo vinayena vimvaM prakaTIkRtyAjayAkhyaM puraM nivAsya mahaJcatyaM vidhApya tatra vimbaM saMsthApya tadaniSekajalasparzAnnirgado vajUva / pUrvamajayapArzvanAtha | iti nAma prasRtam , adhunA tu ajAragrAmaH, tadrAmanAmnA'jArapArzvanAtha iti prasiddhiH / vistaramAstvetayatikaraH shtrunyjymaahaatmyaadvseyH| RRC C URE ____JainEducation international 2010_od Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. // 34 // PERUSSANASTERIX 498 atha sUredIkSAdinAdAranya yatkiJcittapo vihitaM tayucyate staMjAva surInyurekAzanakaM na yAva-jIvaM jahau nyAyamiva kSitIH / pazcApi cAsau vikRtIrahAsI-guNAn smarasyeva parAbuSuH // 1 // avyANi vadalAvasare vratIndaH, sadAdade pAdaza naadhikaani| kiM nAvanAH poSayituM viziSya, lavAndhipArapratilamjayitrIH // 5 // BI svapApAlocapade sUriH trizatImupoSaNAnAM vyatAnIt , sapAdAM dizatI SaSThAnakarot , caturviMzatitrikadhyAtumanA aSTamAnAM pAsaptatiM nirmimIte sma, punarAcAmsasahasrayugmaM cakre, punarvizatyA''cAmla-16 vizatisthAnakAnyAtanute sma, punarSisahasranirvikRtIzcakre / punaH sa ekadattiH ekasmin vArake pAtre | yatrAnavacinnaM pAnIyAnnAdikaM patetsA ekadattirucyate, yasmiMzcaikameva sikyaM nujyate nAnyat tadeka-15 sikyaM, tatpramukhAni tIvANi tapAMsi cakre / punaH sahasratrayo taraSaTzatAni upavAsAn cakAra / punaH prathamamupavAsastata ekanaktaM tata zrAcAmlaM punarupoSaNam , evaM trayodaza mAsAn yAvavijayadAnaguro stapo vidadhe / punarvAviMzati mAsAn yAvadyogavAhanaiH kRtvA tIvratapAMsi kRtavAn / punAsatrayaM yAvatsUrimantraM vidhinA''rarAdha / punazcatuHkoTimitAn svAdhyAyAn gaNayati sma / pazcAzadarhatpratimApratiSThA 1 AhArakaraNasamaye. 2010 For Private & Personal use only www. a libraryong Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 499 anutiSThati sma / ityAdibahuvidhadharmakRtyAni vidhAyonnatAkhye pure saM0 1655 jJAprapadasitaikAdazItithau mahAmantraM smaran devabhUmiM prApeti / sUristataH saMzrayati sma zukla-dhyAnaM dadhAnaH sa sudhAzasaudham / kAGkSanmahAnandapure prayAtuM, prAktasya mArgasya didRdayeva // 1 // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau paJcadazatiranA nizcaturviMzatizatatamaH stamlaH saMpUrNaH, mUlataH vizatyuttaraSaSTitamaH saMbandhaH 360 // trizatyuttarekaSaSTitamaH saMbandhaH 361 // atha prAsAdAdivarNanamAhazrIsighAcalaprAsAdaM, sopAnAdisphuratprajam / kumlazRGgadhvajAyukta-mAIntyaM taM stavImyaham // 1 // spaSTaH / atreyaM jAvanA-sijhAcalasadRzo nRnnAsti / yataH6 tAvalIkhAvilAsaM kavayati makhayo vindhyazaikho'pi tAvat, dhatte mattenagarva tuhindhrnninRttaavdevaaniraamH| tAvanmerurmahatvaM vahati haragiriAhate tAvadAjAM, yAvattIrthAdhirAjo na tu nayanapuTaiH pIyate prvtenH|| 1 // ROMAURANGAMESSACROSS u040 2010_03 For Private & Personal use only Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMja.14 upadezaprA. // 13 // 500 ___ tatra girivare prAsAdaH pUrva jaratakArito'nuttaramahimAnvitaH, yataHtamIza iva tArakairmahapatimrahaudhairivA-surezvara zvAsurairiva suraiH surezaH punaH / narendha zva mAnavairvRSanaketanAIdhaM, gRhairkhaghunirarhatAM sphurati sarvato'saGgatam // 1 // sa prAsAdaH kIdRzaH? sopAnAdijidIptimAn, zrAdizabdAttoraNAktiH, yataHjinendrasadanAgrato'dyutadanapaziSpomasatsuvarNamaNitoraNaM zivasudhAbdhijAkArmaNam / nibadhamapavargapUHprathamasAdhanaprakrame, jinAvanivimaujasaH kimiha muktigehe girau // 1 // maemapAkhaGkataM ca, yataHananyazivakanyakAM manasi dharmajUmI nRtA, pradAtumiha kAztocitavarAya ksmaicn| svayaMvaraNamaemapo maNisuvarNacitrazriyAzitaH kimu vidhApitaH sphurati yanmahAmaekapaH // 1 // tathA prAsAdastamnAH suSTha vayAH santi, yataHhariya iha sevakastava jinendha so'smadviSanvidhApaya mizrastatastvadamunA samaM sauhRdam / itIva gadituM vRSadhvajajinAyastamlakopadherakhikhajUnRtaH pranumupetya zISantyamI // 1 // punaH kIdRzaM taM zikharaM ? yataHyugAdijinamandire zikharamambarAmambaraM, vimambayati caekarukiraNamaemalaM vaijvaiH| punarnijasapakSatAmiva samIhamAno jinaM, jajannamarajUdharo juvanakAmitasvastarum // 1 // // 13 // JainEducation International 2010-05 For Private & Personal use only Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 501 dhanAdi jagadIhitaM prajavitAsmi dAtuM punaH, zivAdikamalAkaraM praNaya mAM prano tvAmiva / ztIva jagadIzvaraM gaditumutsukInAvukaH, sametya sumanonipo najati caityazRGge sthitH||1|| punastaM dhvajADhyam , yataHvinAvya nuvanatraye svavijJavAGkakArabrajAna , vijetumanasA'munA kimu jinezituH sadmanA / sapatnanivahasmayAmbunidhimAzramanyAcalaM, ziraHzikharasaMsphuranivirudaemaratnaM dadhe // 1 // vijitvaravijUtiniH pratipadaM parispardhino, vijitya jinasadmanA jagati vaijayantAdikAn / viSavijayabodhikAdhiyata mUrdhni manye'munA, vihArazikhare maruttarakhavaijayantI vyatnAt // 1 // punastaM kIdRzaM ? sAIta garlAgArasthitam , yataHanekanaranirjaroragapurandaropAsitaM, sadAsadanamunnaye vimalazailajUmIjujaH / vRSAGkajinavAsavaukasi vicitratauryatrikaprapaJcapaTumaephape zriyamuvAha garnAlayaH // 1 // yugAdisamaye yathA juvanamuddhRtaM saMsRte-stathaiva punarudharAmyahamavadyakAle kalau / vicintya kimidaM hRdA vRSanaketuratrAtmanAvatIrya kurute sthitiM sthiratayAtmamUrtilakhAt // 1 // jayAmRtavijUtijAgdhana zvAtidhIradhvanirniraJjanatayodito jakhajavapizunAzayaH / sudhArasa iva prano sakalajantujIvAtuko, javAnavanRto'mbudhebragati potavattArayan // 1 // thopadezaprAsAde diyAtrazeSaprAsAdAvayavajAvavarNanamAha ___JainEducation international 2010_05 Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. taMja. 54 | // 36 // 502 anopadezaprAsAde, aSTau buddhiguNAH stutaaH| sopAnasadRzA zeyAH, zAstrazirSapradarzakAH // 1 // vikathAvarjanaM zazvat , sapranedaM ca varNanam / ghAra tadeva vijJeyaM, pravezane hitAvaham // 2 // anuyogAzcaturnedA-stadAkhyAnaM hi toraNam / vicitrarapanAyuktaM, dhyAtavyaM zAstrasadmani // 3 // vidhidaivinatAni, pAdazadhA vratAnyatha / caturviMzatikAni syu-ste'tra stamlA udAhatAH // 4 // manovAkAyayogAnAM, zudhiryA tviha gadyate / sa eva maemapo dhAryaH, asatpravRttivArakaH // 5 // gavAkSAdIni vastUni, yujyante yAni mandire / nAticAravratAnyeva, zeyAni shaastrpaatthkaiH||6|| saptazatanayAsaktaM, syAghAdadyotakaM vcH| tadeva zikharaM cAtra, nirmalaM dyutimanmahat // 7 // ratnatrayastavAramtaH, kumlaH, saMdarjito mahAn / anantAvyayasaMpatti-zivastutirdhvajA smRtA // // zumbAzaye garbhagRhe praviSTa-zcidrUpamUrtiH sphuTazaMprado'stu / svAptaH svayaMjUrnuvanAdhinAthaH, saujAgyalaknIpsitado'nvahaM sH||e|| zakrAzcatuHSaSTiraha vidyA-devyastathA Somaza shaasneshaaH| vidhAcaturviMzatidevatAzca, rakSantu prAsAdamamuM sujanam // 10 // zrIzAntIzanamaskAra-stadAdyaM maGgalaM matam / sahanazikharezAnAM, bandanaM tadvitIyakam // 11 // zrIzAsanasuradhyAnaM, tadevAntimamaGgalam / zrotRNAM pAThakAnAM ca, zreyaH kurvantu nityshH||15|| ityupadezaprAsAde prAsAdAGgavarNanarUpaH trizatyuttaraikaSaSTitamaH saMbandhaH 361 // 36 // 2010_05 II Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 503 atha prazastiH anantakaTyANaniketanaM taM, namAmi cintAmaNipArzvazamnum / yasya pranAvAcbujasAdhyasaudha-madhyAsta nirvighnamasau prayatnaH // 1 // sUrimantrasurAdezaH, tanmantrArAdhanodyamAt / stamnatIrthe ca saMjAto, yeSAM teSAM smarAmyaham // 2 // | zrImadhijayasaubhAgya-sUrayo guNanUrayaH / aikya(eka)koTinamaskAra-dhyAyakA guravaH stutaaH||3|| zrIvijayAdiladamIsU-riNA tadhineyena hi / varNanyAsIkRto grantho, dRssttaakssraanusaartH||4|| ztyupadezaprAsAdasyAndAharmitopadezasaGgrahA vRttiriyaM likhitA premAdivijayapaunakRte / guNagativasuzazi 1043 varSe, kArtikamAse samujjvale phe| gurupUrNAyAM samajani, saphalo yatnaH supaJcamyAm // 5 // yAvattiSThati meru-ryAvajinazAsanaM jaganmadhye / yAvajjyotizcakraM, tiSThati suravAhinI yAvat // 6 // | grandhasyAsya vijayatAM, vRttiH zrIjJAnasaMjavAtAvat / puraguNamAnasamarAla-viSanirvAcyamAnA'sau // 7 // | yadanAjogAt kizci-dukaTyadoSataH kizcit / kiJcidhautsukyena ca, smRtivirahadoSataH kiJcit // 7 // atrotsUtraM zAstre, rajasA''khyAtaM mayA'khilaM kSamatAm / JainEducation International 2010-05 For Private & Personal use only Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprA. staja. // 237 // kakakakakakaka 504 vighajanavargasta-rakSmAnidhirjanayiteva sute // 5 // dRSTAntazAstrAdivirudhamatra, yatkiJcimuktaM matimAndhayogAt / IrSyAdi hitvA mayi zuddhacittAH, kAruNyamAdhAya vizodhayantu // 10 // etadnyalikhanapracintanAt sukRtAnirantaraM jUyAt / zrIjinadharmaprAptiH zrotuzcodhartuH paThituzca // 11 // sarvakaDyAekAraNaM, sarvazreyaskasAdhanam / prazasyapuNyakRtyAnAM, jayatyAItazAsanam // 12 // // ityupadezaprAsAdasaMbandhaH sNpuurnnH|| // samApto'yaM caturtho vijaagH|| CATsabATa samApto'yaM upadezaprAsAdagranthaH WISHERBERIEWESSETTERISTIBIDES // 13 // JainEducation International 2010_0 For Private & Personal use only Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ting Ting Ting AcArya zrIrAmasUrIzvarajI jainagraMthamALAnA puSpo, kimata (14) abharyuM gIta guMjana (nUtana gIta gahuM lI) (1) zrI jaina dharma prakaraNaratnAkara AvRni pahelI amUlya (15) samagu darzana (pravacana saMgraha) ka (2) , bIjI 350 (16) eka rAtanI coka (kathA saMgraha) trIjI 10-00 (17) suvarNAkSarIya zrI kalpasutra sacitra (4) svAdhyAya saurabha 1-00 (18) zrutajJAna amidhArA (pa) zAnapada pujA sadupayoga | (19) pramANananya tatvalokAlaMkAra (6) paccakhANa samaya darzikA gujarAtI (20) kriyAra na samu ya (7) , , , hindI (kalakattAmujaba ) , (21) madhura kathA mALA (8) yatizrAddha vratavidhi saMgraha pratIkAre *- 70 (22) zAradApUjana vidhi (jaina vidhi mujaba) (9) kathA mautikamAlama AvRtti pahelI (23) svAdhyAya ratnAkara F (10) 5 by 1, bIjI 3-00 (24) prArabdha (kathA saMgraha) (11) mai sAdhu bana jAuMgA hindIkathA saMgraha 3-ce (25) zrIbhaktAmara stotra prAcina yu'tro sahita H (12) camatkAranA camakArA ( kathA saMgraha ) 3--para (26) upadezaprasAda grabhAga 1 thI 4 (13) paMcapratikramaNa sutra (hindI) paThana-pAThana | (F A cihavALA pustako aprApya che ) bhakti 2-00 pa ha0 250-00 1500 pa-00 60-00 1200 - 1 0 0 25-00 12 00 nityapATha 175-00 Jay Raunate 1 st em 3 mo Provansa personalnego www Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05