Book Title: Shant Sudharas Part 2
Author(s): Vinayvijay, 
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/002156/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vinavRizya upAdhyAyakRta zrI zAMta sudhAraze. dvitIya bhAga bhAvuM nI 1 thI 16 tathA . zrI vinacavinyu jI cApatra rAma rAma eka ke zrI jene ma prasAraka sabhA e ja rI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vinayavijaya upAdhyAyaviracita zrI zAMti sudhArasa bhAvanA 10 thI 16 (7 sAthe je 27 kartA zrIvinayavijayajInuM caritra RESS Occo ESSES-Soccesses 2 Coss= vivecaka motIcaMda giradharalAla kApaDiyA solisiTara ane noTeripablika prakAzayitrI zrI jainadharma prasAraka sabhA bhAvanagara. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eeeeootha0000000000000000 saMvata 1994 poSa sane 1938 jAnyuArI oooooooo 0 'v0000000000000 n sarva hakka lekhakane svAdhIna prata : 1000 oooooooooooooooo matha mA vRtti kaone oooooooooo mUlya rUA. 1-0-0 Geo | News emise we | mudraka zAha guda lalubhAI zrI mahodaya prI. presa-bhAvanagara. 000000000000000000000000000 be Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzanuM nivedana A graMthanA samadhamAM lekhake ghaNuM lakhyuM che; temaja graMthakAranA saMbaMdhamAM paNa A khIjA vibhAgamAM prathamanA fArama 24 (pRSTha 384) pachI daza phArama ( pRSTha 160 ) karyAM che eTale e ane khAmatamAM kAMi lakhavApaNa rahetuM nathI. 7 A trIjA bhAganA be vibhAga che: pahelA vibhAgamAM bhAvanA ( 10 thI 16) ane khIjA vibhAgamAM kartAnuM caritra che. A bhAganI ane kartAnA caritranI ane anukramaNikAe judI judI ApI che te vAMcatAM A graMthamAM zene zenA samAveza karele che te spaSTa samajAya tema che. A trIjA bhAga mATe zeTha mANekca'da jecaMda ke jee jApAnanA upanAmathI oLakhAya che temaNe rUA. 750) nI sahAya ApI che. temanA pheTA ne TUka jIvana paNa tenI sAthe Apyu che. e udAradila gRhasthe aneka zubha kAryamAM sahAya karI che ne kare che. graMthanI mahattA graMtha vAMcatAM jaNAi Ave tema che. AtmAne uddezIne lakhAyalA uttama graMthAmAMnA eka graMtha che. A mAha sudi 15 sa. 1994 zrI jaina dharma prasAraka sabhA bhAvanagara. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u. zrI vinayavijayajIkRta vinayavilAsa pada pAMcamu ( rAga-bhUpALa tathA geADI. ) pyAre kaheluM lalacAya--e AMkaNI. yA duniyAMkA dekha tamAsA, dekhata hI saMkucAya. pyAre 1 merI merI karata huM khAure, DrIre jiu akaLAya; palaka ekame mahira na dekhe, jaLakhu dakI nyAya. jyAre 2 kATi vikalpa vyAdhikI vedana, lahI zuddha lapaTAya; jJAnakusumakI seja na pArka, rahe adhAya adhAya. pyAre 3 kiyA dvAra cihuM ora jose', mRgatRSNA citta lAya; pyAsa bujhAvana bhuMda na pAyA, cAMhi janama gumAya. pyAre 4 sudhA-sarAvara hai yA ghaTame, jisate sakha duHkha jAya; vinaya kahe gurudeva dikhAve, jo lAuM dila DAya. pyAre pa Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeTha mANekacaMda jecaMdabhAI bhAvanagaravALA, SA moDA |||||||||||||||||||||YIIIII||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| zrI mahAdaya prI presa-bhAvanagara. SA Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeTha mANecaMda jecaMdabhAI (bhAvanagaravALA) janma saM. 1946 phAlgana zudi 15. A gRhastha pitAnI udAratAne mATe prasiddha thayelA che. aneka zubha nimittomAM emaNe sArI rakamanI sakhAvata karI che te A nIcenA lIsTathI jANavAmAM Avaze. eo jApAnanA upanAmathI oLakhAya che. koI paNa manuSya emanI pAsethI nirAza thaIne pAcho vaLato nathI. maLelI lamIne kema kRtArtha karavI te teo sArI rIte samajI zakyA che. A buka prasiddha karavAmAM paNa temaNe rU. 750) nI rakamanI sahAya ApI che. vaLI eo kaI paNa zubha nimittamAM sArI rakama ApIne zramita thaI jatA nathI paraMtu jevA ne tevA utsAhavALA rahe che. zrI kadaMbagiri mahAtIrthamAM navA banelA jinamaMdiramAM eka moTA pramANavALA jinabiMba sthApana karavAno Adeza rU.11000) thI emaNe AcArya zrI vijayanemisUri mahArAja pAsethI meLavye che ane te jinabiMbanI pratiSThA prasaMge bIje paNa sA kharca karavAnI temanI abhilASA che. lakSamI maLyA pachI keTalAka baMdhuo UlaTA anudAra thAya che tevI A vyakti nathI. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temanI 48 varSanI vayamAM temaNe karelI sakhAvata paikInI moTI rakamanuM lIsTa nIce pramANe che- 1900) zrI jIvadayA jJAnaprasAraka maMDaLa. 1251) zrI siddhakSetra jena bAlAzrama. pAlItANA. 1000) zrI maMcara davAkhAnAmAM be hela mATe 500) kArtikI pUrNimA upara yAtrikonA jamaNa mATe 500) zrI bhAvanagara AyaMbila vardhamAna tapa khAtAmAM 1500) zrI yazovijaya jaina gurUkuLa. pAlItANuM 1251) zrI zaMkhezvara navI dharma zALAmAM eAraDA 1 nA 1100) zrI jIvadayA khAtAmAM 1370) zrI jaina bhejanazALA. muMbaI 1000) zrI goghArI jena davAkhAnA. muMbaI pa00) zrI bhAvanagara pAMjarApoLa 1000) zrI siddhakSetra ropAnI TIpamAM. zeTha A. ka. ne 1750) thI taLAjA jena lAIbrerI 2000) zrI bhAvanagara khAte saMvacharInA pAraNane saMdha jamADavA saMbaMdhI phaMDamAM A sivAya paracuraNa sakhAvatenI saMkhyA ghaNuM che, paNa te sthaLa saMkecathI ahIM ApI zakayA nathI. AvA sajanonI jiMdagI saphaLa che. paramAtmA temane dIrdhAyuSya sAthe vadhu samRddhizALI banAve ema ame icchIe chIe. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 10 muM dharma bhAvanA zrI zAMtasudhArasa ( dvitIya vibhAga ) anukramaNikA paricaya zloka che. je thI che. 4-6 sadaranA a 5-7 geyASTaka. sadaranA a. noMdha. 2-90 9-11 12 13 ja. dha. sAmAnya a. 13 cAra puruSAmAM dharmAnuM sthAna. 13 cAra prakAranA dha. dAna-(1) tyAganI zarUAta. 14 dAnamAM aucitya sevavuM ghaTe. sevA dAna. rASTra dharma. zIlana(2) brahmaca 15 15 16 16 17 tenI nava vADA; strIe ane brahmacarya. tapa-(3)zarIra ne mana para kAbU 17 bhAva-(4) dharma sAmrAjyamAM lavaNunuM sthAna. 18 * re jIva ! jina dharma kIjiye.' 19 cAre dharmamAM rahelI viziSTatA. 19 niraMtara' mATe yeAgasUtra 20 viziSTa dharmonuM mULa e cAramAM. 20 3. leAkeAttara dharmanA e prakAra.21 zrutadha ane cAritradharmAM 21 cAritradharmanA daza prakAra-nAmeA. 21 daza AjJAnAM rUpake. 22 yatiSamAM vrata ane yeAga tathA kaSAyanA saMvarane samAveza. 23 7. vastusvabhAva e ja dha. 23 sUryAM, caMdra, varSAnA svabhAva. 24 samudAyaka para neTa, carcA. 25 dha. dharmanA prabhAvanA dAkhalA. 25 dharmAMnA prabhAvathI lIlA lahera. 26 4. saskRtine paripAka e dha27 dhanadhAra aMdhakAramAM prakAzakadhama 27 mANasa dIna asahAya thAya tyAre dha sahAya kare. 27 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaghAta A dezamAM alpa che. 28 sa UMghe tyAre puNya jAgatuM rahe.28 kaSTamAM TekA ane ApattimAM dilAsA. 29 30 aMte dharmanA DaMkA jarUra vAge che.30 ca. puNyaprakRtine prabhAva. zubha saMcayanA vyavahAru upayeAga31 iSTa prApti Akasmika nathI. 32 che. dhama eTale cAritra-vartana. 33 e avALA dha kalpavRkSa che. 33 dhamathI zuM zuM maLe che tenI yAdI.34 rAjya, strI,dIkarA,dhana-sarva maLe34 dhathI muddhi, vaibhava, kArti, yaza maLe. 36 dharmathI svarga ane meAkSa maLe, 37 banne prakAranAM sukhamAM taphAvata. 37 geyASTaka pazciya dhAraNa kare te dharmo. 37 3. 38 maMgaLamaya dha. dharmanI cAra kasITIe. dharmAMnI parIkSAnAM cAra sthAne. 38 upadeza, zruta,zIla,samAdhibhAva.39 dha mATe sAta vizeSaNA. 39 (1) maMgaLa sthAna. (2) lakSmInA vAvaTA, 40 (3) dhIra.(4)zivasukha sAdhana 41 (pa) bhavabhayamAdhana. 41 (6) jagadAdhAra. (7) gabhIra. 41 sAte vizeSaNAnI viziSTatA, 41 1. dharmA prabhAva. 42 44 2. pRthvI dharmathI Take che. 42 3. dAnAdicAra prakAranA dharma. 43 tenAthI thatA lAbho. bhaya, zokane haranAra dharmo, 44 4. dharmAMnA kSamAdi parivAra. 45 siddharSimAM ene ullekha. 45 devAsuranarapUjita zAsana 47 (8) muM vizeSaNu. 46 5. e badhuvagaranAne badhu che. 46 aM--bhAinI vyAkhyA. asahAyane sahAya karanAra dharma 47 ene tajanAra jaMgalamAM bhUlA bhame, 47 6. vyaktigata suskRtinAM pariNAma. 48 48 49 jyAM rAma tyAM apeAdhyA. bahuratnA vasuMdharA. e dharmane eLakhavAnI jarUrIAta. 49 dhathI siddhinA dAkhalAe50 7. dhathI daza prakAranA vaibhavA 50 parabhavamAM iMdrAdikanI padavI, 51 dharmathI anukrame avyAbAdha sukha. 51 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 u5 8. cAra vadhAre vizeSaNa. para ! dharmadurlabha bhAvanA(jasasamakRta) (9) sarvatattvano sAra. para sakaLacaMdajI bhUlathI lakhAyela che (10) sanAtana. para - prakaraNa 11 muM (11) siddhino dAdaro. 53 lekasvarUpa bhAvanA (12) zAMtarasanuM pAna karAvanAra pa3 paricaya loko 7 thI 66-68 upasaMhAra sadarane artha. 67-69 kriyA ane AtmadharmamAM viveka.54 geyASTaka. 70-72 emAM jhagaDAne sthAna nathI. 54 sadarane artha. 71-73 dharma zabdane artha. carcA. 55 T. vizvaracanAnuM anAditva. 74 adhikAra vicAravAnI jarUra. 55 vizva bhUgoLa para jaina graMtha. 74 kramika vikAsamAM viveka. 56 lekapuruSasvarUpa. dAnathI zarUAta. gRhasthA rajajunuM mApa. InA guNo pa6 traNalokanI UMcAI: 14 rajaju 75 pachI samyam jJAna. adhaleka varNana. 76 dharmane marma na jANe. pa7 sAta narakabhUmi. 76 sAdhana sAdhananI kakSAmAM ja rahe 58 sAtemAM AyuSya, sAte narakanA jemAM moja Ave te sAdhana pRthvIpiMDanI pahoLAI (jADAI)77 svIkAre. 58 84 lAkha narakAvAsa. 78 dharmathI aizvarya maLyuM. 59 tera pratara-bara AMtarA. 78 e aizvarya dharmane haNe te baMtara vANavyaMtaranAM sthAna. 78 svAmI-droha 59 ra. tiryam loka. 78 cAra puruSArthane paraspara saMbaMdha. 60 enI racanA. AkAra. mApa 79 daza AjJAo. karmabhUmio. enA vasanArA. 79 gautamasvAmInA 1503 zi.6ra jyotiSyanuM sthAna. dharma viSayanuM vivecana (neTa) 63: akarmabhUmi. aMtaraddhApa. dharmabhAvanA sajhAya. . Uddha loka. (sakaLacaMdajI) 64 | bAra devanAka. sAta Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 81 81 82 83 nava praiveyaka, anuttara vimAna. 81 tene mAthe siddhazilA. devAnA viSayabhAgamAM pheraphAra. 6. leAkapuruSanI kalpanA. sAta dhanarajjune hisAba. 6. leAkamAM cha dravyeA. sva. jIva ane puddagAnuM nATaka.84 nATaka karavAmAM pAMca kAraNeA. 84 nATakaneA khyAla. zrIsirSi 85 che. A vicAraNAnu pariNAma. 8 6 svalaghutA. mAnasika sthiratA. 86 pariNAme tattvAnusa dhAna. matabhedamAM bhUlA na paDavuM. ApaNuM sthAna zeAdhavu. gayAjIka paricaya 87 87 karanAra. 88 1. sacarAcara jagatane dhAraNa 2. alAkathI vIMTAyalA leAka. 89 pAMca dravya-cha dravyamAM apekSA. 89 3. samuddhAtanI vicAraNA. 90 vividha kriyAnuM maMdira. paryAyeAnI vividhatA. 4. paMcAstikAya. viva vAda. 91 jIva ane jaDane bheda. lAkapuruSa UbhA che. 91 91 kara hara 93 5. emAM rAjabhuvaneA. emAM bhayaMkara sthAne. 6. emAM utsavAne zeAcihno.94 93 7. mamatva choDavA paDe che. 95 8. AvA bhramaNathI thAkayA che ? te zAMtasudhArasa AsvAda. 97 upasa'hAra A bhAvanAnI sa saMgrAhakatA. 97 leAkasvarUpanA sUtreA ane graMthe. 97 bhaugALika bAbata ane ApaNe.98 vizALa duniyAmAM tuM kANuM ? 98 mAlekI-jamInadAranAM phAMphAM. 99 bhAvanAthI mAnasasthaya. 99 vizALa vizvamAM tuM te kANu? 100 vivanA prasaMge. devalAkanAM sukhanI lAlaca 101 nakAmI che. 101 vicAre teA rahevA mana thAyanahi101 saMsthAnanI vicAraNAdhArA. 102 avaleAkanathI saMsAra para ghRNA.102 rakhaDapATA game tema nathI ja. 103 bhaDavIra AtmAnAM utthAna. 103 leAkabhAvanAnI vizALatA. 104 sakaLacaMdranI leAkabhAvanA sajhAya. 101 prakaraNa 12 mu edhidula bha bhAvanA paricaya kSeAkeA 7 . thI che. 106-108 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 114 115 sadarane artha. 107-109 | vAdone pAra nathI. geyASTaka. 110-112 sAthe devenI sahAya nathI. 127 sadarane artha. 111-113 viziSTa jJAna nathI. 128 artha para noMdha. vartamAna sthitimAM vadhAre paricaya, zarU. - saMkIrNatA, 128 ja. bodhine artha. 115 tethI dharmamAM TakI rahe te dharma sAmagrInI prApti. 115 bhAgyazALI. 129 emAM jJAnanI mukhyatA. 116 4. jyAM sudhI sarakhAI cAra durlabhya. uttarAdhyayana. 116 che tyAM sudhImAM karI le. 129 trIjA adhyayananuM avataraNa 116-7 pALa tUTazene pANI vahI jaze. manuSyatva durlabhatA. daza daSTAMta.118 pachI phAMphA mAravA nakAmA che.131 bodhithI devakanAM sukha. 119 4. zArIrika upadravo. 131 brahmapadavI prApaka badhi. 120 AyuSyanI asthiratA. 132 ha. avyavahArarAzimAMthI parapeTa phUTatAM vAra nahi lAge.132 nIkaLavuM ja muzkela che. 121 geyASTaka paricaya sUkSmamAMthI bAdara nigode. 121 1. daridrIne ciMtAmaNi nigodanI anaMtatA. 122 sAMpaDayuM. 133 lA, vyavahAramAM sUkSmatva. 12 harSonTekamAM sarva gumAvyuM. 133 trapaNuM-vikalaeNkiyatva. 123 jJAnaprakAzane mahimA. 134 paryAptasvarUpa. 123 kevuM jIvana AkarSaka gaNAya ? 135 AyuSyanI alpatA. 123 2. nigodamAM sthiti. 135 manuSyatvanI durlabhatA. 124 mahAmusIbate manuSyadeha che. tyAM vaLI mahAsakti naDe. 124 maLe che. 136 bodhiratnanI durlabhatA. 125 3. Arya dezamAM janmanI nATaka ja karavuM che ? 125 durlabhatA. 137 badhiratna vagaranuM jIvana. 125 pAzcAtya jaDavAda. 138 4. atyAre mane pAra nathI.126 | AryabhUmi-puNyabhUmi. 138 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 4. AryadezamAM patana prasaMge.139 | anuprekSA bhAvanAo saMpUrNa.151 cAra sAmAnya saMjJAnuM jora 139 | have dharma bhAvanAo Ave che. 15ra paisA. kuthaLI, carcA. 140 jaya makRta badhi bhAvanA 5. dharmazravaNanI sagavaDa sajhAya. 153 na maLe. 141 prakaraNa 13 muM ghaNe bhAge phurasada paNa na maLe. 141 mitrI bhAvanA chApA vAMcavAmAM samayavyaya. 142 paricaya ke. 8 ja 6. uparAMta aMdaranA vairIo che142 thI 3, 154-156 ALasa, kaSAyo, nidrA. 143 sadaranA artha 155-157 7. cerAzI lAkha yonimAM geyASTaka. 158 dharmavArtA kayAM ? 143 sadarano artha. 159 traNa gAranI vAto. 144 sadara para noMdha. kayAMya dharmanI vAta sAMbhaLI ? 144 vA. cAra dharmabhAvanA para 8. bodhiratna sudhI pahoMcyA. 144 jJAnArNava. 161 have zAMtarasanuM pAna kara. 145 dhyAna karanAranAM sAta lakSaNa. 161 paryAlocana saddharmadhyAnasaMdhAna. 162 durlabha prAptionuM lIsTa. 145 cAra "pA" bhAvanA. 163 jJAnArNave e ja viSaya. 145 rU. cAre bhAvanA nAmaspaSTa khyAla mATe vastudarzana. 146 nideza. 163 aneka vAra cUkayo ! A bhAvanAo rasAyaNa che. 164 vakhate cUkIza nahIM. 147 e rAmabANa upAya che. 164 dakSiNya para kSullakakumAra. 147 1. cAre bhAvanAnuM saMkSipta akkAnI gAthA. 148 svarUpa. 165 siMdUraprakaramAM somaprabhAcArya. 149 anusaMdhAna bhAvanAno upaaraghaTTa ghaTI jema gamana. 150 dUdhAta pUrNa. 166 svarAjya sarva bhrama che. 150 | i. mAno ke AyuSya se aNIne vakhate cUka nahi. 151 | varSanuM che. 167 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairabuddhinAM mULa kayAM ? 168 geyASTaka paricaya jara, jamIna ne jeru. 168 1. maitrI ane karuNabhAvanA adhikArI eka vastukA, pradeze. 179 usameM hota virodha. 168 vicAraspaSTatA mATe pRthakkaraNa.180 tAro koI zatru nathI. 169 karmanI vicitratAthI kayAM jIva levAne tAro hakka nathI. 169 kayAM gayo ? 180 vairathI vikAsano bagADa ? 169 sarva janatAmAM maitrIno pradeza.181 tuM te koNa ? virodha ke ? 170 2. sarvatra baMdhubhAva. 181 hA sarva tArA aneka vAra pApanI kAlimA. 1/1 baMdha thayA che. 170 kharI mahAnubhAvatA kevI baMdhu sAthe duzmanAvaTa ghaTe? 171 hoya ? 182 ane tAre te duzmana hoya ? 171 3. kaI kapa ke apamAna kare 2. emAMnAM koI tArA paNa emAM tAruM zuM bagaDayuM ? 183 mAbApa thayA haze. 172 sAdhu ane dhobInuM daSTAMta. 183 sAthe hapharyA tyAM virodha 4. kajIe karavo sArAne kevo ? 172 na zobhe. 184 baMdhubhAva samasta prANa zAMti e nirbaLatA nathI. 184 sAthe che. 173 samarasano matsya khAbe4. maitrIvALo kevA vicAra cIAmAM mANe kharo ? 185 kare ? 174 vivekane vikasAva. 185 sarva prANu AtmakalyANa kare.174 5. zatruo paNa sukhI thAo.186 enuM nAma kharI bhAvadayA" 175 matsara choDI de, 186 gametrIbhAvanA AvirbhAva. 175 sArvatrika baMdhubhAva. 187 rAgadveSanA vyAdhio zamI 6. e rasano leza eka jAo. 176 vAra lAge to. 187. sarva udAsInabhAva seva. 177 pachI te enI Teva paDaze. 187 sarve sarvatra sukhI thAo. 178 { 7. abhimAnanAM pariNAma. 188 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 nirNaya pahelAM abhyAsanI khrIstI ne bauddhanI maitrI. 200 jarUrIAta. 188 maitrI bhAvatAM AnaMda kalela.201 jinavacanano svIkAra. 189 khAmemi savva . 201 8.paramAtmabhAvamAM rasALa 190 mAre koI sAthe vaira nathI. 201 amRtapAnanA vilAsa. 181 prakaraNa 14 muM upasaMhAra pramoda bhAvanA ahiMsA pratiSThAmAM vairatyAga. 192 vAtAvaraNamAM paNa hiMsAtyAga.192 paricaya leka che. sa thI maitrImAM AnaMdanA kAraNe. 192 che. 202-4-6 keTamAM na jAo.lavAdI kare193 sadaranA artha. 203-5-7 ane virAdha te konI sAthe ? 193 geyASTaka. 208-210 sattAgane nirmaLa AtmA sadarano artha. 209-211 sAthe ? 193 sadara para noMdha. ane vairanuM pariNAma zuM ? 194 . guNanI kadara asAbRhatkrAMtimAM ucca maitrI vaMtrika che. 213 bhA. 194 guNaprazaMsA e guNamUlya. 213 zivamastu sarvajagataH 195 guNIne abhinaMdana. ra14 gRhe gRhe zAMti. 195 sahiSNutA pramodane prakAra. 214 rAjakAraNamAM maitrIpracAra 15 guNazodhanavRtti sAhajika. 214 emAM koI prakArano apavAda strI jAtimAMthI paNa nathI. 196 viziSTatva zodha. 215 ene laDAIsamAcArathI duHkha.196 emAM sadAcArazAMtinA kuvArA.216 vIraparamAtmA ane saMgama. 197 vItarAgabhAvano viziSTa Adarzara16 neminAthano maitrIbhAva. 197 emAM kramika vikAsa. 217 che. kaNIA maitrIbhAva para. 198 cAra ghAtI karmo.cAra atizaya 217 pitAnAM ane pArakAM. 199 vitardoSa. daSTibindunuM vaividhya. 199 | mehanIyanI malinatA. 219 21 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 225 dhyAnadhArAnI nirmaLatA. 220 | anaMtaguNa vItarAganI dhanyatA. 221 emanI sAta bAbato. 221 24. karmakSayathI guNatpatti. 221 mahApa, mahAmAhaNa. 222 nirdhAmaka, sArthavAha 222 vANInAM ATha sthAnaka. 223 guNanA guNagAnane hA, 223 jivAne sadupayega.durupayoga224 1. dhanya nirga. 224 dhyAnanAM sthAna paratve jJAnArNava. 225 jJAnI nirca the. IndriyajayanAM sthAne che, dhanya gRhastha. 227 cAra dharma pALanAra gRhastha. 227 jainadarzanamAM strIonuM sthAna 228 viziSTa jena sannArIo 229 7. mArgAnusArI guNa dhanya. 228 saMtoSa, udAratA, vinaya. 230 4. jihavAne guNastavana preraNuM 231 asAra saMsAramAM e lAbha. 232 che. pramodathI prAsAdika vRtti 232 prazaMsAmAM AnaMda 233 guNaprAptimAM nirmaLatA 233 geyASTaka paricaya 1. guNa jaine paritiSa 234. 226 guNonuM patraka 234 zeTha tribhovanadAsa bhANajI 235 udAratA tarapha matsatyAga. 235 2. karAvaNa ne anumodana. ra36 paraspara lAbha vibhAga. 236 dAna-dAnIno mahimA. 237 mAnogyane mAna. 237 chidranazodhavAM sukRtimAM bhAga.237 3. vikAra rahitane namana. 238 paropakArIo dhanya. 238 4. titikSA-kSamA guNa. 239 eka guNanA pUrNa sevananAM pariNAma. 239 5. svatrI satiSa. A eka guNanAM pariNAmo. 240 vartamAna paristhiti. 240 sudarzana. vijaya zeTha. 241 ekaniSTha saMsArI. brahmacArI. 241 zuddha gRhasthajIvana dhanya. 241 6. zIlasaMpanna gRhiNIo, 242 enA vAtAvaraNamAM pavitratA. 24ra guNe pUjAne sthAne che. 243 emAM vayane ke liMgane sthAna na hoya. 243 kaLAvatI. mayaNAsuMdarI 244 7. tattvajJAnI ane gIe dhanya. 244 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 emanAM smaraNamAM mA. 245 | sadaranA artha -oMdha 257-259 vivecaka paNa dhanya. 245 geyASTaka. 26 0262 8 guNagAna. jIvanasAphalya. 246 sadaranA artha-noMdha. 261-263 vikAsamAM enuM acUka sthAna. 246 1. TheSa tyAge karuNA. 264 upasaMhAra duHkhanA prakAranI vicAraNA. ra64 guNanuM tattvajJAna samuccaye. 247 khAvAnuM meLavavAnI apAra yazovijyajInI guNa-cAvI. 247 vAMchA. 265 agyAramA pApasthAnakanI jaTharakhADe kadI pUrA nathI. 266 sajajhAya. 248 vividha pINuonI ciMtA. 266 sadara paranuM vivecana. kapaDAMnI khaTapaTa. 266 mu. kuMvarajIbhAI 248 gharanAM ghara karavAnI vyagratA 267 sadara-spaSTa citrAlekhana. 249 ghareNAM ghaDAvavAmAM samaya vyaya.267 pramoda bhAvanAnuM lakSya. 251 paraNavAnI khaTapaTa. 267 niMdAmAM te bhAga le nahi. 251 chokarAMonA uchera vigere. 267 bAkI to daSTi tevI sRSTi. 25 iMdriyavipayAnI atRpta IcchA.267 vizALatA. sAdhyasAmIpya. 25 AmAM zAMti ke sthiratA nirguNane guNa paNa doSa 253 kema rahe ? 268 guNa na dekhAya tyAM mauna. 253 rA, vaibhavaprApti, rakSaNa,nAza.26 8 saMtanA tyAganI vAtomAM sAcAM khoTAMkarI meLavela lakSmIra69 AnaMda 254 avasara para zekhacallI emAM strIpuruSane bhedana hoya.254 jevA vicAro. 268 cetanarAma sAthe mIThI vAto. 255 vyAdhi ke yamarAja. mananI pramoda bhAvanAmAM zAMta rasa manamAM. 269 relachela. 255 devuM, TAMca vigerethIvihavaLatA.270 prakaraNa 15 muM sthiti pratikAranA upAyanuM karUNa bhAvanA ciMtavana. 270 270 paricaya zleke 7. maDAgAMTha chUTe nahiM. karuNathI che 256-258 ! maya jIvana. 271 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja. spardhAnA aneka prasaMge. 281 ! enI dIrghavicAraNuM ne matsarane Akara ukaLATa. 271 karuNA bhAvanA. 278 paisA-strI-garAsanA jhagaDAo.ra71 che. paradu:kha vicAranArane sukhara78 bhavazanuM drAvaka citra. ra7ra nirvikAra ane mahAkalyANakara.279 manovikAranAM cotarapha vAdaLA.ra73 samaje sava paNa uDDayana UMcA.279 AmAM zuM karIe ? ane geyASTaka paricaya - zuM bolIe ? 273 1. avalokanathI bhAvitAkaruNAbhAvI zuM jue che ? 273 tmAne kheda. 280 2. khADe khodI temAM pote nivAraNanA upAyo. 280 paDe che. 274 () bhagavaMtanuM bhajana. 281 ane paDyA pachI vadhAre e bhagavAna kevA che? 381 , UMDe utarato jAya che. ra74 jinavara pUjA te nija pUjanA.282 caDavuM dohyaluM che, utaratAM 2. karuNAnA prasaMge vicAvAra nathI. ra75 ratAM cakkara Ave. 282 che. buddhi maLI te nAstika- (6) citta sthiratA jamAvavI. 283 vAda prere. 275 (9) vikArI vicAraNA dUra jaDavAdanA aneka prasaMge. 275 karavI. 283 nAnA magajanI vicitra satya mArgano svIkAra. kalpanAo. 276 asatyano tyAga. 284 alpa jJAnanA AvirbhAva. 276 darzanazuddhimAM kaNuprasaMajJAnanA bhoga thayelA dUra gonAM pratikAra. 284 dUra pheMkAya che. ra76 3. (d) kugurune tyAga. 284 buddhine durupayega. marIci. 276 guru vivekI na hoya to 4. hitopadeza ene namAlo ADe raste caDhAvI de. 285 lAge. 277 saddagurunAM mukhya lakSaNa 285 dharma tarapha enI vRtti. 277 karuNa prasaMga dUrIkaraNa- AvA prANunA vyAdhi kema maTeri77 - e batAve. 286 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4.(9) sAcA mataneA svIkAra 286 atyAranA dharmAdhyakSA. pANI valeAgye mAkhaNu na 286 nIkaLe. 287 288 289 atyAre te dharma tarapha upekSA che 287 kumatane vizALa a. pa. (f) nira'kuzita manane jhAka pherave. 288 AtmArAmamAM ramatuM mana. 289 dugadhAmAM banne jAya. 6. (g) AzraveAne tyAga. 290 () vikathAnA tyAga. 291 (i) traNe gAravAne tyAga. 291 (OM) kAmadeva para vijaya. (4) savara sAthe destI. 7. zAmATe vyAdhimAM 291 291 samaDeA che! ? 292 vyAdhinuM nidAna karA. 293 (I) siddhavaidyo dvArA upacAra. 294 8. upara uparanA upAyamAM kAMi na vaLe. 294 ()zAMtasudhArasanuM pAna karavuMra upasa'hAra. karuNAbhAva. jJAnA ve. paraduHkhane upAya karavAnI icchApUrvakanI upakAra buddhi 296 karuNA prasa MgAnuM patraka. 297 296 12 anugrahanA prasaMgo. cAre tarapha jotAM du:kha, ka'kAsa vigere 298 maitrI ane karuNA paraspara bhAtrara99 karuNAbhAvanApara pro. kaNIA300 pAta jaLa yAgadarzIna(1933)302 cAre bhAvanA para aLarAma udAsInanuM kathana. 302 303 cha prakAranA kAluSya. bhAvanAthI cittamaLanI nivRtti304 maitrIthI rAga nivRtti. karuNAthI dveSa nivRtti. ene vistRta krama. pratikAranuM nidarzana. dharmavihInatAnA muddA para 298 keLavaNInAM sAdhanA. pAMjarApeALa. mukhyatA. 307 dhahIna dharmIne huM baga kahe. 307 karuNAthI dreSa para vijaya kema ? 308 samuccaye duniyApara daSTipAta 309 anAthAlayeA. bALAzrameA. 309 pAlanavRttimAM viveka. vidhavAzrayeA. 309 310 311 311 312 312 hAspITala. azaktAtrama. prasUtigRha. samAjamAM karuNAbhAvanI 304 303 305 30 6 zakayatA 313 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 prakaraNa 16 muM | puruSArtha vagara parAdhInatA. 331 AmAM prazaMsA ke niMdA konI mAdhyastha bhAvanA karavI ? 331 paricaya zleka. 5. jAthI ru. 314 A valaNamAM udAsInatAno sadarane artha. 315 eka prakAra. 332 geyASTaka. 316-318 1. vIraparamAtmAnuM dRSTAMta. 332 sadarane artha. 317-319 jamAline " kaDemANe kaDe" paricaya zleka para noMdha 320 saMbaMdhI matavirodha. 333 geyASTaka para noMdha. 321 samayajJAnanI vAta-pRthakkaraNa ja. UMdhI khoparInA mANase. 322 sthAne samuccaya karaNa. 333 vAnara sugharInuM daSTAMta, 322 bhagavAnanI tatra udAsInatA. 334 duSTabuddhivALA aneka prANIo323 samAjane pIMkhanAra para salAha na mAne tyAre zuM karavuM? 324 udAsInatA. 335 manapara saMyama rAkhavAnI rIti 14 5. pracArakAryamAM paNa udAsIna bhAva. 335 upekSAmAM AMtara kheda rahe. 325 tIrthaMkaranuM komaLa AmaMtraNa. 336 AmAM to mana tana sthira thAya325 emanA bhASAprayoganAM tA.336 snehabaMdha teDavAnI tIvratA. 326 dezanI kAlimAnI bhayaMkaratA. 326 dharmajhanUnI kadI na thavuM, 337 rAgadveSanA rodhamAM udAsInatAne sAdhanadharmomAM sApekSa daSTi. 337 dharmopadezamAM madhyasthatA. 338 - janma. 327 thAkelAno ArAma A 3. udAsInatAmRtane svAda. 338 bhAvanAmAM. 327 zAstrasamudranuM maMthana karI temAMthI tAravela amRta. 339 ahIM rAgadveSane rodha thAya che. 328 enA AnaMdanI vAnakI 340 sva.karma ane tenuM bhAgya svarUpa 328 enA bhinna bhinna AvirbhA.329 geyASTaka paricaya saMsArIonA bhinna bhinna 1. sarva saMyogamAM samabhAva 340 nATaka. 330 | enAthI kuzaLatAnI prApti. 341 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 ane e Agamano sAra che. 342 5. vikAsakramAnusAra vicAraISTa phaLadAyI kalpavRkSa che. 342 saraNI. 3para evI udAsInatAne anubhava. 342 eno niyAmaka tuM nathI. 353 e to anubhavavA jevI cIja che343 tAre garama thavAnuM kAraNa nathI.354 duniyAnI sudhAraNA sahelI 2. paranI ciMtA cheDI do. 343 nathI. 354 rAjanA-dezanA mAmalA para tane anyanI bhavitavyatAnuM citavana 343 jJAna nathI. 354 parabhAva ramaNatA taje. 344 6. amarSa na thavAnA mArgo. 355 AtmAnA svIya taravA vicAro 344 ( 2 ) samatA sAthe kIDA. 355 utpatti, vinAza, sthira tattvone (b) mAyAnAM jALAne cheDe355 thAva. 344 | (9) puddagaLaparAdhInatAno nakAmI ciMtAmAM zuM maLe che? 345 tyAga. 356 mokSe javA kadIniradhAra karyo che345 7. udAsInatA mahAtIrtha che 356 bahu bole te bAMThe. 346 e jIvatuM anupama tIrtha che. 357 cetanajI pote paNa tIrtha che. 358 kusumapuranA be sAdhu. 347 eka tapasvI ane bIjo mokaLo347 tIrthanI vizuddhi, samicina ' artha. 358 3. hitopadeza na sAMbhaLanAra. 348 8. e bhAva brahmamaya che. 359 gusse thavAne tane hakka nathI. 348 e bhAva viziSTa jJAna che. 359 upadeza Apavo, pachInI enAmAM kharI vivecanA che. 36 tAre ciMtA nahi. 349 evA zAMta rasanuM pAna kara. 360 4. keTalAka usUtra prarUpe che. 349 upasaMhAra samajAvatA chatAM na samaje to mAdhyastha, audAsInya, upekSA3 61 Akare zabdopayoga na karavo.350 dAsInyamAM AMtarabhAva. 'mUtra' vIrya che-e azviSTa ( subjective ) 369 prayoga. 351 mAdhyasthamAM halana kharuM, paNa carcAmAM mananI sthiratA kSobha nahi. 361 rAkhavI. 35ra | upekSAmAM bedarakArI. 361 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 udAsInatAnA dAkhalA. 362 | (c) enuM vikaseluM Atmatattva 377 madhyastha bhAvane dAkhale. 362 ! (d) moha, mamatva, pramAemAM cittavRtti para kAbU hoya.3 63 dathI dUra. 378 jJAnArNavamAM enuM svarUpa. 363 (e) enuM viziSTa satva. 378 upekSA kema thaI zake tenI rIti 364 2. ( 2 ) bhAvanAthI apauzkeraNI artha vagaranI che. 365 dhyAna pIDAnAza. 380 dharmanA jhagaDA akartavya che. 365 (b) anirvacanIya sukha vRddhi 380 naranI pAmaratA vicAravI. 366 (9) tamisAgarano phelAva. 381 vyavahAramAM ane dharmamAM. 366 (d) rAgadveSa dhAne kSaya. 381 kaI besI rahevAnA nathI. 367 (e) ekachatra AtmaRddhi cAlatuM nATaka, ApaNe svAdhIna. 381 sAkSIbhAva. 367 3, hIravijayasUrinA be ziSya 382 udAsInatA chatAM puruSArthanI semavijaya ane kIrtivijaya zakayatA. 368 upAdhyAya. 382 pramoda ane mAdhyasthamAM e bane bhAIo hatA. 382 taphAvata. 368 che. kaNaAnA vicAro. 369 4. kIrtivijayanA ziSya bhAvanAnI ucca bhUmikA. 370 vinayavijaya. 382 yogIrAja, pIyUSasAra 371 temaNe A zAMtasudhAra banAvyo 382 prazarita 5. A graMtha saM. 1723 mAM ka. 7 372-374 ro prazasti . 383 e kRti gaMdhapura nagare thaI. 383 sadaranA artha. 373-375 e vakhate vijayaprabhasUrinuM 1. bhAvanAnuM phaLa mahAna lakSmI376 rAjya. 383 bhAvanAzILa sAdhakanuM citra. 376 6. A graMthanA saLa prakAza (a) enAM hRdayanI sugaMdhI 376 raNa ) 383 (b) ene vinaya guNa 377 | 7. AzIrvacana. 383 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ O@Conocoumov0x00000000000000000000000000000000000000000000000-00000000 gemeewameomeomeomeomeomeojwomeogae@comuceg khAsa kharIda karo zAMtasudhArasane advitIya graMtha. upAdhyAya zrIvinayavijayajIkRta zAMtasudhArasa bhAvanA vibhAga pahele ( anityAdi prathamanI nava bhAvanA ) vistRta vivecana sAthe lekhaka motIcaMda giradharalAla solisiTara 02002000x@coco20000000000000000mewea%2020000000 booboo@ewuwuremon900000 prakAzaka zrI jainadharma prasAraka sabhA bhAvanagara pRSTha 500 pAkuM bAInDIMga | kiMmata rUA. 1) vAMcanAra jarUra zAMtasudhArasanuM pAna karaze. vAMce ne anubhava karo Poacemoemoemo moOCCOROSCOSCOWOORCO@comcome Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 - - - - al or upAdhyAyathI vinayavijayaviracita zrI zAMtasudhArasa mULa, anuvAda, vivecanayukta constitution poisonioritution c S 0 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chapAine bahAra paDela che. zrI zAMtasudhArasa mULa, anuvAda, vivecanayukta vibhAga pahelo prakaraNa 9 : bhAvanA 9 1 anitya, 2 azaraNa, 3 saMsAra, 4 ekatva, - 5 anyatva, 6 azuci, 7 Azrava, - 8 saMvara, 9 nirjarA. pRSTha 42 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtasudhArasa mULa, anuvAda, vivecanayukta vibhAga bIje prakaraNa 7 : bhAvanA 10 thI 16 10 dharmabhAvanA, 11 lekasvarUpa, 12 bedhidurlabha, 13 maitrI, 14 pramada, 15 kAruNya, 16 mAdhyastha. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RExa.nxxcom..xxCODXXanxxcom 3 prakaraNa 10 muM ! Excomxxanxxcomxxx x dharma bhAvanA upajAti dAnaM ca zIlaM ca tapazca bhAvo, dharmazcaturdhA jinabAndhavena / nirUpito yo jagatAM hitAya, sa mAnase me rmtaamjsrm||k // 1 // . iMdravajrA stykssmaamaardvshaucsnggtyaagaarjvbrhmvimuktiyuktH| yaH saMyamaH kiM ca tapo'vagUDhazcAritradharmo dshdhaaymuktH||kh // 2 // yasya prabhAvAdiha puSpadantau, vizvopakArAya sadodayete / grISmoSmabhISmAmuditastaDitvAn , kAle samAzvAsayati kSitiM c| ullolakallolakalAvilAsai plAvayatyambunidhiH kSitiM yat / na ghnanti yavyAghramaruddavAdyA, dharmasya sarvo'pyanubhAva eSaH |ghaa4| ka. 1. zIlaM prAyaH jinabAndhava lina meTale tItha 32, mAdhava meTo madhu. tItha 4235 madhumAye (sabhuvyaye mevayana ). nirUpita mtaacy|. ajastraM hameza, sahaniza. kha. 2. 2 // sarva shm| bhATe nus| saMva2 bhAvanA pUrva pazyiya va ziSa nIye pR. 421. avagUDha saMyuta. ___ ga. 3. puSpa ya. danta sUrya. udayete 65 pAme cha, 52 Ave cha. grISma uhANI. 12bhInI tu. uSmA garamI, saMtApa, dhAma. bhISma trAsa pAbhI gayesa. taDitvAn pIrm sAthe 25 42to bhedha. samAzvAsayati mAyAsana Ape cha, 40 3re che. kSiti pRthvI. gha. 4. ullola ch| bhAratai, 2thI. mAtai. kallola bhI kalAH sAmathya. vilAsa ch|. ambunidhi samudra, hariyo. plAvayati pAmaya 42 cha, umANe che. vyAghra siha. (hiMsa: prA0) marut pavana tAsana, vAvA. dava vAna, sanI mAga. anubhAva sAmathya, mahimA. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabhAvanA ( 4. z tIrthaMkara baMdhuoe dAna, zIla ( brahmacarya ), tapa ane bhAvarUpa cAra prakAranA dharma jagatanA hitane mATe kahyo che te mArA manamAM nira Mtara ramaNa karA-sthAna pAme. 6. 2(1) satya, (ra) kSamA ( krodhatyAga ), (3) mAva ( mAnatyAga ), (4) zAca ( pavitratA-adattatyAga ), (5) saMgatyAga ( parigrahatyAga ), (6) Arjava (mAyAtyAga-saralatA ), (7) brahma ( zIlavrata-brahmacarya ), (8) mukti (lAbhatyAga-sa MtASa), (9) saMyama (iMdriyA ne mana upara aMkuza ) ane (10) tapanI sAthe maLIne cAritradharma daza prakAranA kahevAmAM Avye che. 4. rU e ( dharma ) nA prabhAvathI A duniyAmAM sUrya ane caMdra vizva upara upakAra karavA mATe dararAja udaya pAme che ane ati AkarA unhALAnA saMtApathI trAsa pAmI gayela pRthvIne aneA samaya prApta thatAM vIjaLIthI camakArA karatA megha AvIne AzvAsana Ape che ThaMDI pADe che--zAMta kare che. 6. 4 uchALA mAratAM mAjA AnI sAmarthya bharelI cheLAthI samudra AkhI pRthvIne pANIthI DUbAvI deteA nathI ane vAgha, siMha, vAvAjhoDA ane dAvAnaLa ( manuSyAne ) saMhAra karatA nathI e sarva dharmanA mahimA che. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ m zrI zAMtasudhArasa . zArdUlavikrIDitam yasminneva pitA hitAya yatate bhrAtA ca mAtA sutaH, sainyaM dainyamupaiti cApacapalaM yatrAphalaM dobalam / tasmin kaSTadazAvipAkasamaye dharmastu saMvarmitaH, sajjaH sajjana eSa sarvajagatastrANAya baddhodyamaH / / Ga // 5 // trailokyaM sacarAcaraM vijayate yasya prasAdAdidaM, yo'trAmutra hitAvahastanubhRtAM sarvArthasiddhipradaH / yenAnarthakadarthanA nijamahaH sAmarthyato vyarthitA, tasmai kAruNikAya dharmavibhave bhaktipraNAmo'stu me // ca // 6 // mandAkrAntA prAjyaM rAjyaM subhagadayitA nandanA nandanAnAM, ramyaM rUpaM sarasakavitAcAturI susvaratvam / nIrogatvaM guNaparicayaH sajjanatvaM subuddhi, kiM nu brUmaH phalapariNati dharmakalpadrumasya ? // cha // 7 // Ga. 5. yasmin samaye. dainya hInabhAva, na2ma ya na ta. cApacapalaM dhanuSya ne ya5. dorbalaM sugarnu paNa. kaSTadazA mA5ttinI zA. saMvarmita sArI te vaya-2-2 dhAraNa reso. saja taiyA2. ___ ca. 6. trailokyaM soH sacarAcaraM sthAvara ane gama. anartha vairavidhi. mahaH pratA5, prabhAva. vyarthitA vyartha manAyA. kAruNikAya 42NAmaya svabhAvakAra. bhaktipraNAma mati sane praNAma. cha. 7. prAjyaM prauDha, mechatra, mahAna. subhaga su12 nasIyavANI, saubhAgyavAna. cAturI yaturA. susvaratvaM saare| 252 hAvApA suMdara tRtva zati. sajanatvaM sauna-ya. kiMzu zu brUmaH DI.phalapariNati 315riyA, prApti. kalpadruma charita 31 mApanA2 465vRkSa. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabhAvanA ru. 5 jyAre mahAbhayaMkara dazA pitAnuM phaLa ApavA taiyAra thAyate vakhata AvI paDe, jyAre pitA, bhAI, mAtA ke putra paNa nukasAna karavA taiyAra thaI jAya-sAmA thaI bese, jyAre AkhuM lazkara paNa garIba-rAMkaDu banI jAya, jayAre dhanuSya dhAraNa karavAvALuM bhujAnuM baLa paNa dago de-niSphaLa thaI jAya, tevA AkarA kaTInA vakhate e sArI rIte bakhtara dhAraNa karela sajajana dharma AkhI duniyAnuM rakSaNa karavA sannaddhabaddha thaI jAya che banate udyama karavA taiyAra rahe che. 4. 6 je (dharma)nA prasAdathI sthAvara ane jagama vastuothI yukta traNe leka (svarga, matyuM ane pAtALa) vijayavaMta vate che, je prANIone A bhava parabhavamAM hita karanAra hAI sarva kAryonI siddhine ApanAra thAya che ane je dhame pitAnA prabhAvanI zaktithI aneka anarthonI pIDAone niSphaLa banAvela che te mahA karuNAmaya dharmabhavane mAre bhaktipUrvaka namaskAra he. che. 7 dharmakalpavRkSanI phaLazreNi-viziSTa paripAka (sAMbhaLe). ekachatra mahAna rAjya, ati sabhAgyazIla premALa patnI, dIkarAnA dIkarA (pitro), janapriya rUpa, suMdara kAvya karavAnuM cAturya, asAdhAraNa suMdara svara (vatRtva), nigIpaNuM, guNanI pIchAna, sanatva, suMdara mati...AvAM AvAM keTalAM keTalAM kahIe, kone kone gaNAvIe? Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ geyASTaka ( dhruvapadaM ) pAlaya pAlaya re pAlaya mAM jinadharma ! maMgalakamalAkeliniketana, karuNAketana dhIra / zivasukhasAdhana bhavabhayabAdhana jagadAdhAra gaMbhIra // pAlaya pAlaya re0 sizcati payasA jaladharapaTalI, bhUtalamamRtamayena / sUryacandramasAvudayete, tava mahimAtizayena nirAlambamiyamasadAdhArA, tiSThati vasudhA yena / taM vizvasthitimUlastambhaM taM seve vinayena // pAlaya0 2 dAnazIlazubhabhAvatapomukha - caritArthIkRtalokaH / zaraNasmaraNakRtAmiha bhavinAM, dUrIkRtabhayazokaH / pAlaya0 3 // pAlaya0 1 " rAga: A bhAvanAneA laya bahu suMdara che. ' meAhana mujarA lene rAja, tuma sevAmAM rahIzuM ' e stavanane rAga barAbara cAlaze, mAtra pAlaya pAlaya re e 56 khelatAM jarA eka pheravavA paDaze. bahu majA Ave evA laya che. : Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabhAvanA (dhruvapada.) ahe tIrthakara mahArAje batAvela dharma! tuM aneka maMgaLa lakSamInuM krIDAsthAna che, tuM karuNa lakSaNa (svarUpa) che, tuM mahAdhIrajavAna-sthirasvarUpI che, tuM mokSasukhanuM sAdhana karI ApanAra che, tuM saMsAranA aneka bhacenuM nivAraNa karanAra che, tuM jagatane AdhAra che, te mahAgaMbhIra-agAdha sAgara che, evA che jenadharma ! mAre uddhAra kara, mAro uddhAra kara ! mane bacAva ! mane bacAva ! 1. he dharma ! tArA mahimAnA prabhAvathI AkAzamAM caDelAM vAdaLAM pRthvItaLane amRtamaya jaLathI sIMcI de che ane sUrya caMdra Uge che. 2. (tArA mahimAthI) keIpaNa prakAranA AdhAra vagaranI A pRthvI TekA vagara TakI rahI che Avo vizvanI sthitine mULa sthaMbha je dharma tene vinaya(namakArIpUrvaka huM sevuM chuM. 3. je bhavya prANuo enuM zaraNa kare athavA smaraNa kare te bhavya prANIone dAna, zIla, zubha bhAva ane tapa e cAra mukhavaDa jeNe kRtArtha karyA che ane jeNe bhaya ane zokane dUra karI nAkhyA che (e te dharma che). Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 zrI zAMtasudhArAsa kSamAsatyasantoSadayAdika-subhagasakalaparivAraH / devAsuranarapUjitazAsana-kRtabahubhavaparihAraH // pAlaya04 bandhurabandhujanasya divAniza-masahAyasya shaayH| bhrAmyati bhIme bhavagahane'GgI, tvAM bAndhavamapahAya ||paaly05 dragati gahanaM jalati kRzAnuH, sthalati jaladhiracireNa / tava kRpayAkhilakAmitasiddhi-bahunA kiM nu pareNa pAlaya06 iha yacchasi sukhamuditadazAGgaM, pretyendrAdipadAni / kramato jJAnAdIni ca vitarasi, niHshreyssukhdaani||paa07 sarvatantranavanIta sanAtana, siddhisadanasopAna / jaya jaya vinayavatAM prtilmbhit-shaantsudhaarspaan||paa08 dhu15:-manne pastimA ra saMsodhanI cha. maMgala mahotsava, bhagavi. kamalA sakSamI. keli suma, visAsa. niketana 52, sthAna. ketana sakSaNa, sva35. dhIra sthirAvI. bAdhana nivA291. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabhAvagnA 4. e dharmane kSamA, satya, saMtoSa, dayA vigere Akho parivAra nasIbadAra che. he dharma ! tAruM zAsana devatAo, asure ane manuSyathI pUjita che. e dharma aneka bhavaparaMparAne nAza kare che. evA he dharma ! mAro uddhAra kara. 5. (he dharma!) tuM sagAsaMbaMdhI-parivAra vagaranAne khare bAMdhava che ane sahAya vagaranA-AzarA vagaranAne rAtadivasa Azare che. (nodhArAno AdhAra che) tArI sarakhA baMdhune tajI daIne prANuM bhayaMkara saMsAra vanamAM bhUlA paDI bhaTake che. 6. he dharma ! tArI kRpAthI mahAbhayaMkara jaMgalo hoya che te nagara thaI jAya che, agni hoya che te paNa thaI jAya che, mATe dariye hoya tyAM eka sapATAmAM jamIna thaI jAya che ane (tArI kRpAthI) sarva manakAmanAnI siddhi thAya che, tethI bIjA ghaNAonuM mAre zuM kAma che ? he dharma! tuM eka ja mAruM rakSaNa kara-rakSaNa kara. 7. A bhavamAM te daze prakAranuM vRddhi pAmatuM sukha Ape che, parabhavamAM Indra vigere mahAna pade Ape che ane anukame mokSanA sukhane ApanArA jJAnAdikane paNa Ape che. 8. (dharma) sarva taMtranuM navanIta-mAkhaNa! zuddha sanAtana ! muktimaMdire caDhavAnA dAdara ! vinayavAna puruSone prApta thatA zAMta amRtanA pAna ! he dharma ! tAro jaya he, jaya ho! he dharma ! mAro uddhAra kara-mane pALa, pALa ! - Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtasubbArasa noTa - 1. gaDhavavAdaLAM. pachI maMDaLI. mUta pRthvImaMDaLa. atirAya prabhAva. 2. rAdhAnuM AdhAra vagaranI. nirAiva TekA vagara. (ji. li.) vinaya namana, prasuti. 3. caritArthata kRtAthIkRta. rALa rakSaNa. A yAda, saMbhAravuM te. che. tuma sAro, nasIbadAra. bhAgyazALI. rAvana A saMbodhana che. aA cakrabhramaNa, phere. paradA abhAva, nAza. 1. vaju bhAI, sago, snehI. svAsthati rakhaDe che, bhaTake che. A prANI. 6. ti-navAre nagara thaI jAya che. DasTati pANuM thaI jAya che. nu agni. Dhiti sthaLa thaI jAya che, jamIna thaI jAya che. zamita Icchita, iDela vastuonI. dunA bIjA ghaNuM. (jarA AkSepathI kahevAnuM che tethI) pArakAovaDe. (samuccayArthe ekavacana.) 7. ti vadhatAM jatAM, vadhAre vadhAre mamatA. rAje sukhanA daza aMge cheH dhana, Arogya, IdriyonI avikaLatA vigere. chelya parabhave, janmAMtare. zamata AgaLa jatAM In due course vitari tuM Ape che. kula sukha ApanAra. 8. taMtra vyavahArazAstra, goThavaNa, navanIta mAkhaNa, sAra. sanAtana traNa kALa sthAyI. avinAzI. rasanna maMdira. topana pagathiyA dAdara. kavimita prApta thatA, prApta karela. alfate Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma bhAvanA - paricaya - 1. 2. A bhAvanAmAM ApaNe bahu suMdara pradezamAM praveza karIe chIe. A prANInA sarva kRtyane niyamita rAkhanAra, maryAdAmAM rAkhanAra ane saMyamita rAkhanAra dharma che. e viSaya eTale vizALa che ke enA upara game teTaluM lakhavAmAM Ave te ochuM ja paDe. "dharma " zabdanA aneka artha thAya che te para vizeSa vivecana AgaLa thaze. A jIvanamAM cAra puruSArtha prANIe sAdhavAnA che ane te dharma, artha, kAma ane mekSa che. "dharma" mAM sAmAnya vyavahAra draSTie kriyAkalApane samAveza thAya che ane paramArtha draSTie AtmasanmukhatAne samAveza thAya che. artha" eTale dhana. paisAnI prApti. "kAma" eTale indriyanA bhegopabheganI sevanA ane mokSa eTale ajarAmara sthAnanI prApti. emAM mokSa to sAdhyabhAvanA AdarzamAM rAkhavAnuM che ane artha tathA kAma evI rIte sAdhavA ghaTe ke tene dharma sAthe virodha na thAya. A jarA muzkela che paNa jarUrI kartavyasUcana che, enI cAvIo A bhAvanAmAM prAptavya che. Ane vicAra bhAvanAne aMte karavAnuM rAkhIe, ane lekhakazrIne bhAvanAne vicAra karatAM e sAkSepa najara dhyAnamAM rAkhIe. sarva jI tarapha baMdhubhAva rAkhanAra zrI tIrthaMkaradeve dharma cAra prakArane batAvyA che. sarva jIvane saMsAraparyaTananI upAdhimAMthI mUkAvavAnI tIvra bhAvanA thAya tyAre ja prANuM tIrthakara thavA gya karma upArjana kare che. eTale enI jagata Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 zrI-zAMtasudhArasa baMdhubhAva vRtti samajI zakAya tevI ane suvikhyAta che. emaNe je cAra prakArano dharma batAvyA che te nIce pramANe che - ' (1) dAna. potAnI vastuo, pitAnuM dhana bIjAne ApavuM, ApavAmAM pUrNa premabhAva rAkhe, pitAnI zakti joIne ApavuM ane je vyaktine ke saMsthAne ApavAnuM hoya tenI yegyatA joIne ApavuM. citta, vitta ane pAtra A traNe bAbate dAnane aMge vicAravAnI hoya che. dAnamAM mUcchane tyAga rahele che ane tyAgadharmanI zarUAta dAnathI thAya che. dezatyAga ane sarvatyAganI prathama bhUmikA dAnathI zarU thAya che. dAna ApanArane prema kevo che, enA hRdayamAM kaI bhAvanA varte che ane tene dhanAdi para mUcchabhAva keTale e che thaye che tenA pramANamAM tene phaLa bese che. dAnanI rakama svasaMpatti upara AdhAra rAkhe che. karoDAdhipati lAkha ApI zake ane sAmAnya sthitine mANasa be AnA Ape. ApatI vakhate tenA mAnasika pariNAma kevA vate che te para dAnanI viziSTatA aMkAya che. dAna zabdanI sAthe dhana saMpatti prathama yAda Ave che, chatAM enA dAna karatAM paNa abhayadAnanI kiMmata vadhAre che. koI jIvane bacAva, cheDAva, mRtyumAMthI ugAra e vadhAre mahattvanuM dAna che. prANu dhana karatAM paNa jIvane svAbhAvika rIte ja vadhAre agatya Ape che. keTalAka kIrti khAtara paisA Ape che tene kIrtidAna kahevAmAM Ave che. enA badalAmAM kIrti maLe che, paNa tyAM pUrNa virAma thaI jAya che. ni:svArthabhAve, premapUrvaka, pitAnI pharaja samajI, vivekane AgaLa karI je dAna apAya tene mahimA vizeSa che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabhAvanA 15 jyAre dezamAM garIbAI ghaNuM hAya, jIvanakalaha AkarA thatA hAya, dhanavAna garIba vaccenuM aMtara ghaNe vadhato jate hoya tyAre dAnamAM savizeSa viveka vAparavAnI jarUrIAta utpanna thAya che, eve vakhate potAnAM sAdhanane uttama upayoga thAya te ekanA lAkha UgI zake che, ukharabhUmimAM vAvela bI nirarthaka jAya che. A sarva ucitadAnane viSaya che. jyAre mahAna rAjyakrAMti thatI hoya, pAzcAtya- pitya Adarzane sahaga thato hoya ane dharmanA sthAna samAja, deza ane vyaktivikAsamAM mukarara thatAM hoya tyAre dAnapravAhanI dizA ghaNe agatyano bhAga bhajave che. e vakhate ucitadAnanI vicAraNA prApta thAya che. khAsa karIne je khAtAMo ane saMsthAo mukhya zirAvAhI hoya tenI upayuktatA barAbara vicArI, rASTra, dharma ane vikAsane paraspara virodha na Ave te mArge dAnapravAha vahAvavA tarapha atyAre khAsa dhyAna ApavuM ghaTe. pUrva kALamAM dAnanA je mArgo batAvyA che te uparAMta sevA" arpaNa karavAnI je tamannA atyAre dezamAM khIlI nIkaLI che tene navIna vibhAga "sevAdAna" nAmathI saMgrahavA ane vistAravA yogya che. A taddana nutana kSetra che paNa khAsa khIlavavA che. samAjanA vyAdhigrasta mATe sevA avI, rASTrasevAmAM zarIra samarpaNa karavuM, enA aneka kSetromAM niSkAma bhAve jhaMpalAvavuM e sarva sevAdAnamAM Ave. dAnanA aneka prakArane vicAra aneka graMthomAM batAvyA che te sarva AdaraNIya che. emAM jeTale aMze potAnI jAtane bhUlAya, pharajanA khyAlathI gupta dAna devAya athavA prasiddhine meha e thAya teTale aMze lAbha vadhAre che. dAna ApavAnI bhAvanA to sarva Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtasudhArasa prakAre ISTa che. mAMdAnI mAvajata, prasUtInI sevA, grAmavAsIene keLavaNuM vigere aneka sevAnA prakAre khIlavavAnA che, te sarva dharmanA A vibhAgamAM Ave. ane trIjA tapa vibhAgamAM paNa tene samAveza thAya che. (2) zIla. (brahmacarya.) dezathI athavA sarvathI. dezathI eTale svadArAsaMtoSa. sAmAnya kartavyaparAyaNa mANasa paNa parastrI tarapha rAgathI jue nahi. parastrI eTale pArakAnI strI eTaluM ja nahI paNa temAM kumArikA, vidhavA, vezyA, guNikA Adi sarvane samAveza thAya che. emAM tiryaMca sAthenA viSayane paNa samAveza thAya che. paraNele mANasa anya strIne vicAra kare che te pitAnI strIne anyAya ja Ape che. AkhA vyavahArane anurUpa svadArAsateSa vRtti jarUra keLavavA yogya che. aparaNIta ke vidhurane sarvathA brahmacarya rAkhavAnuM che. brahmacarya pALavA mATe keTalIka upagI sUcanAo anubhavIoe karI che, tene ziyaLanI nava vADa kahevAmAM Ave che. 1. strI, pazu ne napuMsakavALI vastImAM vAsa na kara. 2. strI saMbaMdhI kathA na karavI. 3. strI je Asana para beThI hoya tyAM be ghaDI sudhI besavuM nahiM. 4. strIonAM aMgopAMga nIrakhI nIrakhIne jevAM nahiM. 5. jyAM bAjunA oraDAmAM vilAsa thato hoya tyAM sUvuM-rahevuM nahiM. 6. pUrve bhagavela bhego ke karela krIDAe saMbhAravAM nahiM. 7. ati vIryavardhaka piSTika) khorAka le nahiM. 8. peTa bharIne-cAMpIne jamavuM nahiM. 9. zarIranI zabhA-vibhUSA karavI nahiM. A sUcanAo brahmacarya--rakSA mATe che. potAnI strI sAthe viSayasevanamAM paNa banato saMyama rAkha. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabhAvanA 17 brahmacarya vrata upara ganI pragatino AdhAra che ane AtmavikAsamAM e ghaNe agatyano bhAga bhajave che e lakSyamAM rAkhavuM. strI eTale saMsAra e khyAlamAM rAkhavuM. Atmika pragati IcachanAre brahmacaryane-ziyaLane ati mahatvanuM aMga gaNavAnuM che. strIoe A sarva hakIkta puruSone aMge ghaTatA pheraphAra sAthe samajI levAnI che. strInuM dhairya vizeSa baLavAna gaNAya che. e dhAre to potAnI jAta upara puruSa karatAM vadhAre kAbu rAkhI zake. satI strIonAM nAme prabhAtamAM levAya che te temanA satItvane aMge, ekaniSThAyukta patisevAne aMge ane ziyaLavrata tathA sadAcArane aMge che, e dhyAnamAM rAkhavuM. kalAvatI, mayaNAsuMdarI, sItA, aMjanA suMdarI Adi satInAM suvikhyAta caritromAM ziyalano mahimA ja bharyo che. A dharmane bIje pAye che. = (3) tapa-dharmano trIjo prakAra tapa che. navamI nirjarA bhAvanAmAM ApaNe enA bAhya temaja AtyaMtara bhede vicArI gayA chIe. pratyekanA cha cha bheda samajayA ane tenA para vistArathI vicAraNA karI (jue. prathama bhAga pR.447-455 pUrva paricaya). atra pharI te para carcA karavAnI AvazyakatA rahetI nathI. dAnathI dharmanI zarUAta thAya, dhana vastu paranI mUcha chUTatI jAya, pachI ziyaLathI zarIra para aMkuza Avato jAya, dhIme dhIme khUba pragati thatI jAya, tapathI ISTa sarva prApta thAya che ane jema jema AtmasvarUpanuM sAcuM bhAna thatuM jAya tema tema paravastu para rAga ghaTato jAya che. enI zarUAta sAmAnya bAhya tyAgathI thAya che, maryAdAthI zarU thAya che ane evI rIte Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 zrI zAMtasudhArasa niyamitapaNe AvatAM dhIme dhIme zarIra para ane mana para kAbu vadhato jAya che. chevaTe sarvatyAga karatAM zarIra paranI mAyA paNa chUTI jAya che. tapa karmane tapAvanAra hAI dharmamArgamAM bahu agatyane bhAga bhajave che. aneka mahApuruSe rAjya cheDI jaMgala seve che ane zarIrane dame che te kAMI manasvI ke taraMgIpaNAnuM pariNAma nathI; paNa spaSTa daSTithI karelA avalokanane pariNAme prApta thayela vizALa daSTi che. tapano Azraya karavAthI e guNane khyAla Ave tema che. tapane mahimA savistara agAu varNavyA che tyAMthI samajI levuM. keTalIka jAtanI navayuganI sevAo atyaMtara tapamAM AvI zake che te vicAravAthI samajAze. (4) bhAva-dharmane ceAtho prakAra bhAva che. AmAM AMtaravRttione-zubha adhyavasAyano samAveza thAya che. dAnanI zobhA, ziyaLanI mahattA, tapanI AkarSakatA bhAva para khUba AdhAra rAkhe che. bhejanamAM je sthAna mIThAnuM-lavaNa(namaka)nuM che te sthAna dharmasAmrAjyamAM bhAvanuM che. mIThA vagara game teTalI meMghI ke pracura dravyavALI cIjo mIThAza ApatI nathI tema bhAva vagara sarva dharmavyavahAra upara uparane kSaNika ane bAhya rahe che. nAnA bALakane aMtaranA umaLakAthI belAvAya te ja tene AkarSaNa thAya che. bhAva-hRdayane prema-aMtaranI Urmi-e bahu upayogI bAbata che. bhAvanI nirmaLatA upara karmabaMdhane karmakSayane temaja pragati Adino AdhAra rahe che. A dAna, zIla, tapa, bhAva para vistArathI ulekha karatAM pustako bharAya tema che. pratyekanAM draSTAMta paNa aneka che. ahIM mane e sarvane saMcaya karanAra eka sajajhAya yAda Ave che te Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma bhAvannA lakhI A ati upayogI AkarSaka viSaya choDI daIe. te svAdhyAya nIce pramANe che. re jIva! jina dharma kIjiye, dharmanA cAra prakAra; dAna ziyaLa tapa bhAvanA, jagamAM eTaluM sAra. re jIva ! 1. varasa divasane pAraNe, AdIzvara sukhakAra; zelaDI rasa vahorAvIo, zrI zreyAMsakumAra. re jIva! 2. caMpAdvAra ughADavA, cAraNIe kADhayAM nIra; satI subhadrAe ja lahyo, ziyaLa suranara dhIra. re jIva! 3. tapa karI kAyA zASavI, sarasa virasa AhAra; vIra jijda vakhANuo, dhana dhano aNagAra. re jIva!. anitya bhAvanA bhAvatAM, dharatAM dharamanuM dhyAna; bharata ArilAbhuvanamAM. pAmyA kevaLajJAna. re jIva ! pa. dharmavRkSa suratara same, jehanI zItaLa chAMya; samayasuMdara kahe sevatAM, manavAMchita phaLa thAya. re jIva! 6. (mArA smaraNamAM che te pramANe A lakhela che.) emAMnA pratyeka udAharaNa vicArI dAna, ziyaLa tapa ane bhAvane oLakhavAnI AvazyakatA che. e sarvanuM vivecana atre karavuM sthaLanI najare zakya nathI. sarva keIe A cAre prakArane khUba samajavA-vicAravA lAgyA che ane mAtra vicArIne na aTakatAM tene satvara amala kartavya che. AvI rIte cAra prakArano dharma zrI vItarAga deve jagatanA jInA hitane mATe batAvyo che. e cAra prakAramAM viziSTatA e che ke e dhanavAna ke garIba bALa ke vRddha, sazakta ke azakta bhaNelA ke abhaNa sarva kaI AcarI zake che ane pitAnI Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 zrI zAMtasudhArasa zakti, skUrti ane vivekazakti anusAra phaLa prApta karI zake che. e cAre prakAramAM bAhyA ane aMtarabhAva che te samajavA egya che. AvA prakArane dharma mArA manamAM niraMtara rame. A dharma bhAvanA che. "niraMtara" kahevAno hetu e che ke dharmabhAvanAne abhyAsa satata karavAnI AvazyakatA che. emAM AMtare kadI paNa paDavuM na joIe. abhyAsa e rIte ja thAya che. pAtaMjala cegasUtra( 1-14 )mAM kahyuM che ke dIrghakALa sudhI AMtarA vagara ane satkArapUrvaka ene sevyuM hoya to abhyAsa pAke jAmI jAya che. bhUmi daDha thAya che. emAM satkArane aMge tapa, brahmacarya, vidyA ane zraddhA e cArenI upayuktatA batAvI che. AvI rIte niraMtara abhyAsa pADavAthI enI jamAvaTa pAkI thAya che. have AvI rIte bhUmikAne daDha karIne temAM zraddhA ane premapUrvaka dAna, ziyaLa, tapa ane bhAvane sthApana karIne bhAvanAmAM AgaLa vadhIe. ahIM je dharmanA cAra prakAra batAvavAmAM AvyA che te ati suMdara che. have pachI je viziSTa dharmo joIzuM tenuM mULa AmAM hovAthI ati Avazyaka che. enI khUbI e che ke e sarva bhUmikAmAM rahela prANune upakArI thaI zake che. ApaNe dharmane aneka daSTie vicAra karavAno che te paikI A eka dizA thaI. - AnI sAthe ApaNe mArgAnusArInA guNo vicArI zakIe, dezavirati zrAvakanA guNe vicArI zakIe, ene mATe ApaNe rogazAstra(zrImAna hemacaMdrAcArya praNata)ne havAle ApIe. e paNa ati upayogI dharmatattva che. temAM prathamanA cAra prakAza te pratyeka mumukSue khAsa vicAravA-AdaravA cogya che. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma bhAvanA 21 zrAvakanA guNane samajavA mATe "dharmaratna graMtha" paNa eTalo ja suMdara che ane enI kathAo paNa hadayaMgama che. te mudrita hAI sulabhya che. A ati Avazyaka vibhAga parathI AgaLa cAlIe. 24. 2. lokottara dharmanA be prakAra cheH zrata dharma ane cAritradharma. dazavaikAlika sUtranI TIkAmAM A. zrI haribhadrasUrijI dharmanA AvA be prakAra pADIne kahe che ke dvAdazAMgI-mULa Agama e zrutadharma che. svAdhyAya vAcanA vigere tatvacitavanA karavI e dharmanuM kAraNa hovAthI e prathama lokottara dharma che ane bIjo prakAra cAritradharma che. karmakSaya mATe je AcaraNa karavuM te cAritradharma. (pRSTha 24-5. chApela pustaka) e zramaNadharma che. zramaNa na hoya tene paNa samajavA gya temaja AcaravA rogya che. enA para vivecana saMvara bhAvanA(AThamuM prakaraNa)nA pUrvaparicayamAM pR. 39 para karyuM che. atra tenAM nAme batAvyAM che te pharI vAra vicArI jaIe. khUba manana karavA gya e dharmo che, ane enI viziSTatA e che ke prIstI dharmanI daza AjJA e dharmamAM je pramANe agatyanuM sthAna dharAve che te pramANe lekottara dharmamAM daza dharmonuM ati agatyanuM sthAna che. saMkSepamAM te nIce pramANe che - (1) satyasAcuM bolavuM e sAtame satyadharma che. (2) kSamA-krodhatyAga te prathama kSAMti-kSamAdharma che. (3) mArdava-abhimAnatyAga. e bIje mArdavadharma che. (4) zauca-bA atyaMtara pavitratA. jIvaadatta, svAmIadatta, guruadatta, tIrthakara adattane tyAga. e AThame zAcadharma che. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rara zrI zAMtasudhArasa (5) saMgatyAga-sarva dhanAdika saMcaya saMgatyAga. e navame akiMcanavadharma che. (6) AjIva-mAyAtyAga, daMbhatyAga. e trIje Avadharma che. (7) brahma-zIlavrata. brahmacarya e dazame brahmadharma che. (8) vimukti-lebhatyAga, saMtoSadhAraNa. e ceAthe muktidharma che. (9) saMyama-SaDajIvanikAyasaMrakSaNavyApAra. e chaThTho saMyamadharma che. (10) tA-bAhya, atyaMtara tapa. e pAMcame tapadharma che. ene anukama saMvara bhAvanAmAM batAvyuM che te ja che. ahIM kavitAno anuprAsa meLavavA enA saMkhyAsthAnamAM pheraphAra karyo jaNAya che. ene yAda rAkhavA navatattvanI 29 mI gAthA upagI che. paraMtA na kannava, muttI tava saMjame a bodhavaM / saJcaM soaM akiMcaNaM ca, baMbhaM ca jidhmmo|| ene daza AjJAomAM nIce pramANe rUpaka apAya. 1. game teTalA uzkerAvAnA prasaMgamAM paNa tAre kSamA rAkhavI. 2. mAna keInA rahevAnAM nathI. tAre paNa namratA rAkhavI. 3. mAyA-kapaTa-daMbha choDI tAre niraMtara saraLatA rAkhavI. 4. vastu, dhana ke saMbaMdha para mUcha na rAkhatAM saMtoSa rAkha. 5. zarIra ane manane kasI, tenI pAse kasarata karAvavI ane tenA para aMkuza keLavavI. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabhAvanA 23 6. sarva jIvAne abhaya ApavAnA vyApAra karavA ane kAyA para aMkuza rAkhavA. 7. satya, priya, hita, mita ane tathya khelavuM athavA mAna rahevuM. 8. bahArathI ne aMdarathI pavitra rahI pArakI cIjane pArakI jANavI. 9. mArApaNAnI--svAmitvanI buddhinA tyAga karaveA. 10. viSayavAsanAmAM na paDatAM yAgazakti khIlavavI. A daze. dharmane khUba vigatathI aneka prakAre samajavA, vicAravA ceAgya che. enA sAmAnya vizeSa rUpamAM khamI e che ke emAM pAMce tratAnA tathA kaSAyanA ane ceAganA savaraneA samAveza thai jAya che. ene sarvathA svIkAra thAya teA ati iSTa che, dezathI- aMzathI paNa amalarUpe svIkAra iSTa che. e zramaNa eTale sAdhunAM dharma che ema dhArIne sAdhu na thayA hAya temaNe tene cheDI devAnA nathI. veza karatAM paNa vadhAre agatya vanarUpa cAritrane ApavAnI hAIne enA yathAzakti svIkAra sarva avasthAmAM khAsa kanya che ane emAM pragati sAdhyane mAge lai jai aMte sAcce paheAMcADanAra che e vAta lakSyamAM rAkhavI. 6. rU. dharmanA eka prakAra dAna, zIla, tapa, bhAvarUpa prathama gAthAmAM joyeA, khIjI gAthAmAM eneA cAritra vibhAga taiyA, have dharma eTale vastusvabhAva. vaththuladAvo dho / kAi paNa vastunA svabhAva te tenA dhama kahevAya che. khara ThaMDI Ape te tenA dharma che, pANI tRSAne chIpAve te pANInA dharma che, vastune gati ApavAnuM kAma dharmAstikAya kare che te tenA dharma che. AvI rIte pratyeka vastu peAtAnA mULa svabhAvamAM vate Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 zrI*zAMtasudhArasa te tenA dharma che. A dRSTie vicAra karIe teA AtmA peAtAnA svabhAvamAM te te tenA dharma che ane svabhAvamAM na vatAM vibhAvamAM paDI jAya te teTale a Mze tenI dharmasmruti thAya che. cetananA svabhAva zeA che ? ane vibhAvA kyA che? te para atra vivecana karavuM asthAne che. atra dharma kema thAya ? tenI vicAraNAmAM enA svabhAvane sthAna che te dhyAnamAM rAkhIe. muddAnI vAta e che ke dareka cetana ke acetana padArtha peAtAnA svabhAvamAM rahe te tenA dharma che. svabhAva e ja dharma che, ane svabhAva viruddha vartana thAya teA dhama ne nAza teTalA pramANamAM thAya che. A hakIkata ApaNe kudaratamAM joie te tyAMthI paNa tene aMge aneka dRSTAMtA maLI Avaze. dAkhalA tarIke sUryanA svabhAva leAkeAne prakAza ApavAnA che. caMdrA svabhAva prakAza sAthe zAMti ApavAnA che. sUrya enA niyama mukha dakSiNAyana uttarAyaNanA krame niraMtara Uge che ane prakAza ApavAnu kArya kare che. tevI ja rIte cAMdramAsanI gaNatarI pramANe caMdra Uge che ane peAtAnI jyAnAthI jagatane zAMti Ape che. ene svabhAva vizva upara upakAra karavAnA che ane e upakArakA sUrya ane caMdra potapeAtAnA svabhAva anusAra kare che. varasAdanA aneka svabhAvamAMne eka svabhAva jagatane zAMti ApavAnA che. sakhta unhALAnA taDakAthI leAkeA ane AkhI pRthvI aNu aNuM thayuM rahI heAya che, jyAre 110, 112 ke tethI vadhAre DIgrI garamI paDatI hAya ane zarIra para pAtaLI khAdInuM paheraNu paNa AkaruM lAgatuM hAya tyAre kALakrame pRthvI upara gaganama DaLa Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabhAvanA.. 25 vyApI varasAda varasIne zAMti Ape che, garamI dUra kare che ane pRthvIne ThaMDI banAve che. A pramANe karavuM te varasAdane dharma che. garama thayela padArthone athavA lokone samAdhAsana ApavuM te tene svabhAva che ane te tenA svabhAva pramANe vatIne tevI rIte potAnI pharaja bajAve che. i. 4. dharmano prabhAva vadhAre vicAravA jevo che. dariyAnA uchALA, enAM taraMge, enAM mejAM jyAre juna julAI mAsamAM Ave che tyAre joyAM hoya to moTI sTImarene 1 bIjI rIte joIe to sUrya--caMdra A pRthvI para ja Uge che ane varasAdane krama Rtu anusAra thAya che te paNa vastusvabhAve bane che. e uparAMta sUrya Uge ke varasAda varase temAM enA svabhAva uparAMta koI puNyaprakRtino udaya kalpavo azakya che. evuM samudAya karma kAI nathI ke jenA prabhAvathI sUryacaMdra UgatA hoya. A khulAso vicAravA yogya che. samudAya karma jevI koI cIja hoya to paNa karmaprakRtinI koI kakSAmAM huM tene mUkI zakato nathI. vastusvabhAva tarIke dharmanI vyAkhyA karatAM A kudaratI banAvone khulAso mane zakaya lAgyo che. je niyama sUrya--caMdrane lAgu paDe che te ja varasAdane lAgu paDe che. vyavahAramAM ApaNe kahIe chIe ke dharmanA prabhAvathI sarva sArAM vAnA thaze, varasAda pANI sArAM thaze." evuM pracalita vAkya belAtuM hoya to tene te tarIke samajavuM. vastusvabhAva mane vadhAre baMdhabesato lAge che. A muddA upara be loko paricayamAM che ane be aSTakamAM che te vicAravA lAgyuM che. dharmane artha vastusvabhAva karIe te khulAso zakya che, paNa AgaLanA zlokamAM siMha ne davanI vAta Avaze tyAM te artha baMdhabesato thato nathI. A carcavA yogya viSaya che tethI vyavahAru -vacana tarIke calAvI levA yogya gaNAya. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 zrI-zAMta-sudhAnsa e vIza pacIza ITa UMce caDhAvI pachADe che. kAMThA upara enI garjanA sAMbhaLI hAya ke uchALA joyA haiAya te prANI vicAramAM paDI jAya che; chatAM evA mahAna samudra pAtAnI maryAdA mUkatA nathI ane AkhI pRthvI upara pANI pheravI sthaLane khadale jaLa karI mUkatA nathI e ene svabhAva che. samudra pAtAnI maryAdAmAM rahI kaeAlanA vilAsa kare che, paNa enA svabhAva mUkIne e jarA paNu AgaLa vadhatA nathI. e eneA svabhAva che, e ene dharma che. e peAtAnA svabhAva cheADI vibhAvamAM AvatA nathI. siMha prANIne mAratA nathI, pavananu' vAvAjhoDu' prANIne uDADI mUkatu nathI, dhruva prANIne khALI mUkatA nathI temaja bIjAM aneka upadravA-dharatIkaMpa, pANInA ( nadInA ) pUra vigere prANIne khalAsa karI mUkatA nathI. e sarva dharma nA mahimA che. A chellI hakIkatamAM prANInA AyuSyaaLane prAdhAnya ApavAmAM AvyuM hoya teA dharmanA prabhAva kharAkhara samajAya che. jyAMsudhI AyuSya baLavAna hoya che tyAMsudhI kudaratanA kApA kAMi karI zakatA nathI. A vyaktigata dharmanA prabhAva gaNAya. emAM ane sUrya caMdranI hakIkatamAM ghaNA taphAvata che. emAM samuccaya karmanA savAla UbhA thAya che te siddha vigeremAM uThatA nathI ane vyAghranA svabhAva mAravAnA che tethI temAM vastusvabhAva ' dhama ne artha lAgu paDe tema nathI. sarva vAtanI matalaba e jaNAya che ke dharmanA prabhAvathI pratyeka vyaktine AnaMda lahera varte che, jeNe pUrvabhavamAM dharmorAdhana karyuM... hAya tene e sarva prakAranI che ane kudarata paNa tene aneka prakAranI Ape che. e rIte sarva dharmanA mahimA che. anukULatA rahe anukULatAe karI Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. manAya che. dharmabhAvagnA 4. 5. have dharmane bIjA daSTibinduthI vicAra karIe. dharmane eka artha puNya-sukRtyane paripAka. sArAM kArya karavAthI sArAM karma baMdhAya che ane tenuM phaLa maLe che. e arthamAM dhama zabda vaparAya che ane bIjI rIte joIe to dharma karavAnI bhAvanA athavA sacAritrazIla vartana karavuM te paNa "dharma' tarIke oLakhAya che. jIvanamAM evA prasaMgo paNa Ave che ke jyAre cAre tarapha dizA sUjhatI nathI. ApattinAM vAdaLa varase che, paisA hoya te cAlyA jAya che, sagAsaMbaMdhIomAMthI muddAsaranA mANase UDI jAya che, cAre taraphathI AphatanA samAcAra Ave che ane prANI hatAza thaI UMce Abha ane nIce dharati tarapha jaI rahe che. eve vakhate enI apakIrti thAya che, khAvApIvAnA sAMsAM paDe che, akkala bahera mArI jAya che. A sarva mAThA divasanAM lakSaNe che. AvA duHkhanA dahADAmAM mAtA-pitA, bhAI ke dIkarA sahAya karavAne badale sAmA thaI bese che. najIvA banAve yAda karI maheNuM mAre che. keTalIka vAra bane teTaluM nukazAna karavA prayatna kare che. pote rAjA hoya to AkhuM lazkara dIna banI jAya che, utsAhahIna thaI jAya che ane pote game te baLavAna hoya ane bhujAnA baLa para jhajhUmato hoya te sarva niSphaLa banI jAya che. Ave vakhate mitra mitra rahetA nathI, sagA yAda karatA nathI, putro parAkSukha thaI bese che, jenA upara gaNatarI mUkI hoya tyAMthI khAlI hAthe pAchA AvavAnuM bane che ane AkhI duniyA jANe ghora aMdhakAramaya thaI gaI hoya evuM lAge che. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIngrAMntasudhArasa vipatti samayanuM citra ghaNuM karuNAmaya dArI zakAya; paNu te jarUrI nathI. vAta e che ke evA kaSTa samayamAM sagAsaMbaMdhI, snehI ane khuda cheAkarAM ke bhAie tajI jAya che teve vakhate kharI madada dharma kare che. jo pUrvabhavamAM zubha karma karela hAya tA te ADA AvIne madada kare che. A dharma nA eka prakAra jANavA. 28 athavA khIjI rIte joIe teA evA ati ApattinA vakhatamAM kSamA, saraLatA, nibhatA, sataSa, satya, brahmacarya Adi dharma khareA Teke Ape che. enA je Azraya le tene ApaghAta karavA paDatA nathI, ene e Apatti sAme laDavAnuM aMtaLa prApta thAya che ane vagara gabharAye e dharma kavacathI sannaddhamaddha thaine zAMtithI Apatti sahana kare che ane enA pUrabahAramAM prakAzI dhairya dhAraNa karI zake che. anya dezamAM ApaghAtanA banAvA ghaNA bane che tevA manAve! A dezamAM bahu echA ane che e enI dhama bhAvanAne AbhArI che. ApattinA vakhatamAM kharA dilAseA ApanAra mitra hAya tA te dharma ja che. prANI eve prasaMge hatAza na thaI jatAM Avela Apattione tarI jAya che, ane AMtarika baLamAM vadhAre majabUta thAya che. sarva UMghatA haiAya tyAre dharma (pUrva puNya) jAgRta rahe che ane prANInuM rakSaNa kare che. ApattimAM e dhaiya ApI prANIne vadhAre majabUta anAve che. A aAkamAM banne prakAranA dhama kAma Ape che, te khatAvyuM che. pUrva kALamAM karela zubha karmo kaSTa samaye paDakhe AvIne UbhA rahe che ane kaSTamAMthI pAra utAre che, e eka bhAva Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vanmabhAvanA 29 ane bIjo bhAva evA ApattinA samayamAM dilAse dharmathI ja maLe che, AdhAra-Teke dharmane ja thAya che ane te vakhate je sacAritra-vartana thAya te prANIne kharA bhAInI garaja sAre che. Ave vakhate madada kare te khare sajana, te sAco mitra. darareja vAta karanAra, sAthe amanacamana karanAra ane khIssAmAM ke khabhA para hAtha rAkhI sAthe pharanAra nehIo jyAre choDI jAya che tyAre dharma paDakhe UbhuM rahe che. A bIjo artha paNa eTale ja vicAravA egya che. - jyAre paisAnI, tabiyatanI, kuTuMbanI, vyApAranI anukULatA hoya tyAre te sarva sagAM ane snehI thavA Ave che. Apatti kaSTasamaye sarvanI koTi kare che. e vakhate bIjA sahAya kare ke na kare, paNa dharma te jAgRta thaI cekI karyA ja kare che. eka lekamAM vAMceluM yAda Ave che ke-vanamAM, raNamAM, zatranA saMghaTamAM, pANImAM, agnimAM, moTA samudramAM, parvata upara, ApaNe sUI gayA hoIe, ALasamAM hoIe ke muMjhAyA hoie tyAre-e sarva samaye pUrva puNya ApaNuM rakSaNa kare che. A pUrva puNya te "dharma che. jyAM jaIe tyAM enA pratApathI lIlAlahera thaI jAya che. ane ApaNe gADImAM besIe to e eMjInamAM bese che, A dharmane prabhAva che. ahIM saMvarmita sArA bakhtaravALA dharmanI vAta karI che. dharmane bakhtara zenuM hAya ? e kaMI loDhAnuM akhtara-kavaca pahere nahIM. enA bakhtaramAM dharya, dhati, abhaya, ahiMsA vigere saguNe hoya che. e maratAM zIkhela hoya, ene mAravAnI vAta hoya ja nahiM; e muMjhAya nahIM, zAMti-dhIraja rAkhe; e abhimAna na rAkhe; na thaI jAya vagere. bhUkhe maravAnuM pasaMda kare, paNa anyAyathI ke apramANikapaNAthI paise na ja le. e WWW.jainelibrary.org Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI*zAMtasudhArasa prANInA aMte vijaya kema na thAya ? kadAca dhIraja rAkhavI paDe, paNu aMte dharmanA ja DaMkA jarUra vAge. 30 e dharma AkhA jagatanu rakSaNa karavA taiyAra rahe che. ene jJAti, jAti, gAtra, kuLa ke cAmaDInA raMga sAthe saMbaMdha nathI. enA vizALa kSetramAM AkhA jagatanA samAveza thAya che. A muddA para A pustakamAM maitrI bhAvanA( 13mI )mAM vizeSa vicAraNA thaze. mAtA-pitA, putra, bhAI vigere ahita mATe paNa koi vakhate prayatna kare che, ema A AAkamAM kahyuM che. tyAM svahitAya artha paNa zakaya che, emAM paNa jyAre svArthavRtti AvI jAya che tyAre prANI saMaMdha bhUlI jAya che. svArtha aMdha che ane koi vAra ahita mATe-nukasAna karavA mATe paNa ApattinA vakhatamAM kAma kare che, e paNa anubhavanI vAta che. bhAie laDe tyAre geALAnA pANI harAma thAya che. nyAyamaMdiramAM evA aneka jhagaDA Ave che. kahevAnI matalaba ahI e che ke cAre tarapha AphtanAM vAdaLAM aneka prakAre caDhI AvyAM hAya teve vakhate dharma ja sahAya kare che. 4. 6. dharmanA prabhAvathI hyujI maLe che te para laMbANu patraka AvatA aAkamAM AvavAnu che. tyAM dharmanA artha pUrva puNya-pAchaLanA vakhatamAM karelI sArI kamANI samajAya che. ane dharmanA e vyavahAru daSTie sAdA khyAla che. jyAre ApaNe ghera lIlAlahera hAya che, khAvApIvAnI vipuLatA hAya che, paisAnI kamANI sArI hoya che tyAre Apatrune AkhI duniyA suMdara lAge che. jyAre mAkhI maDavA lAge che tyAre vAtAvaraNa UDa UDa lAge che. e sarva vyaktigata draSTi che. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabhAvanA 31 jyAre puNyaprakRtino udaya hoya che ane pAsA savaLA paDatA hoya che tyAre AkhI duniyA ApaNI sAthe hase che. ApaNane pakSInAM gAna, vanarAjInI zobhA, parvatanI lIlAza, najharaNAnAM vahana, samudranA taraMga, caMdranI snA vigere sarvamAM AnaMda Ave che. carAcara jagata ApaNI sAthe hasatuM hoya ane ApaNane sarva prakAre AnaMda ApavA taiyAra thaI rahyuM hoya ema ApaNane lAge che. traNa lekamAM jANe ApaNe vijaya prasarato hoya ane prANu-padArtho sarva ApaNane AvakAra ApavA, AnaMda apavA udyakta thaI rahyA hoya ane ApaNe enAM sarva vilAsanRtyanAM keMdra hoIe evo Apazune khyAla thAya che. A sarva puNyakarmano-dharmano prabhAva che. ( vyaktigata prANInA puNya tene AnaMda Ape che paNa emAM acara-sthAvara pidugalika jagatane sthAna nathI tethI uparane ja artha zakya lAge che.). dharma prANInuM hita karanAra che ane enAM sarva ISTa padArthonI siddhi karI ApanAra che. A prANIne je mAge te maLe ane enI uttarottara sagavaDa vadhAre ne vadhAre jaLavAtI jAya tenuM kAraNa enI puNyaprakRti che. eNe karelI dharmanI AsevanA ene atyAre phaLa ApatI rahe che. enuM A bhavamAM je kAMI hita thAya tenuM mULa kAraNa dharma che. sAmAnya samajaNavALA sukhI hoya che ane varSo sudhI abhyAsa karanAra ane lAMbI najara pahoMcADanAra jame udhAranA pAsAM sarakhAM paNa karI zakatA nathI evuM ghaNIvAra jovAmAM Ave che, te agAu utpanna karI rAkhela zubha saMcayanA khulAsAne ja mAgI rahela che. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtasudhArasa dharma sarva prakAranA hita mATe prayatna karanAra che teTaluM ja nahi paNa e sarva artha-Icchita vastu ane siddhine ApanAra che. ahIM je vastunI IcachA thAya te maLI Ave te kAMI Akasmika nathI. ghaNuM prANIne modaka khAvAnuM mana thAya paNa loTa hoya te ghI hotuM nathI ane bane hoya te geLa ke sAkarane jega khAto nathI. ISTa addhi-siddhi maLavI e dharmanA pratApe ja prApya che. potAnI zakti upara ja gaNatarI karanAra aneka vakhate khoTA paDatAM ApaNe dararoja joIe chIe. evI ja rIte A bhavamAM ane parabhavamAM ISTa svargane ApanAra paNa dharma ja che. vaibhava, vilAsa, AnaMda IcchanAra svarga Icche che, tyAgI mokSa Icche che. paraMparAe mokSa apAvanAra dharma ja che. tyAM puNya prakRtine nAza karavo paDe che, paraMtu te rastAnI prApti mATe anukULatA karI ApanAra tarIke ApaNe dharmane gaNI zakIe. na IcchavAjoga Apatti-upAdhithI bharelA vikaTa ane aniSTa prasaMgone A saMsAramAM pAra nathI. paisA khAI besavA, putra strInAM maraNa, zarIrane vyAdhi, koI sAthe aNabanAva, apakIrti vigere anarthanA aneka prasaMge vAraMvAra banI rahetA jovAmAM Ave che. dharma AvA anarthanA prasaMgene dUra rAkhe che, evI pIDA AvavA detuM nathI ane aMdhArI rAtre bacAva kare che. putrI ke putravadhUnuM vaidhavya, mAnasika mUMjhavaNe vigere anarthone e aTakAvI de che. kadAca ke pApakarmanA cegathI evI kadarthanA AvI paDe te tene sahana karavAnuM dharma sAmarthya Ape che. AvI rIte sacarAcara jagatane dharma ujajvaLa banAve che, A bhava parabhavamAM hita karIne arthasiddhi karI Ape che Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabhAvanA 33 ane anarthanI kadarthanAne taddana nakAmI banAvI de che. tevA mahAdayAvALA-kAruNika dharmane ApaNe aneka vAra praNAma he! dharma vaibhava ane mahAmaMgalikamALA vistArI AnaMda pUre che. dharma AcaranAranI AvaData, viveka ane vilAsa pramANe tenI pragati karI Ape che. e puNyaprAgabhArane darzAvanAra dharmarAjane namaskAra che! ene namaskAra che eTale enuM mUlya samajI ene e svarUpe oLakhavAnuM che ane enI jame puMcha khavAI na jAya e dhyAnamAM rAkhI, emAM pratidina vadhAre karavAno nirNaya karavA yogya che. khAlI mastaka namAvavAthI vAstavika praNAma na thAya, mATe Adara-svIkAra-AcaraNayukta praNAma kare tethI ja sAde praNAma na lakhatAM upAdhyAyazrIe bhaktipraNAma zabdano upayoga karyo che. "bhakti" mAM Atara prema, zraddhA ane umaLakAne samAveza thaI jAya che. 4. 7. dharma eTale sAruM cAritra-uttama vartana. enAthI bAMdhela zubha karma A duniyAmAM aneka prakAranA lAbhe Ape che ane vyavahAru prANIne AnaMda Ape che. e dharma kalpavRkSa che. dharmakalpavRkSathI kevI kevI vastuo maLe che tenI thoDI vAnakIo batAvIe. dharmanA prabhAvathI nIcenI vastuo maLe che, tethI temAMnI koI paNa vastu maLe tyAre ene pUrva zubha karmane udaya-pUrve Acarela dharmanuM phaLa samajavuM. samAna abhyAsa temaja AvaDatavALAnI sukha sagavaDamAM A puNyaprAgabhAranA pheraphArathI, taphAvata paDe che. bAkI karela kriyAne nAza thato nathI ane na karela kAMI AvI paDatuM nathI. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 zrI zAMtasudhArasa e dharmathI ekachatra rAjya maLe che, cakravattInI padavI prApta thAya che, sArvabhAmatva dharma-puNyanI prabaLatAthI maLe che. - dharmathI rUpavatI, suzIla, premALa patnIne pega thAya che, e AjIvana patisevA kare che ane patiparAyaNa rahe che. patinI sagavaDa jALavavAmAM ane jIvana sArthakya jaNAya che ane potAnA kSetramAM e gRhasAmrAjJI banI rahe che. sukulIna nArI prApta thavI e puNyarAzinI vipulatA sUcave che. dharmathI dIkarAne ghera dIkarA thAya che ane dIkarAo paNa pitAnA nAmane sArthaka karanAra, pitAnI AbarumAM vadhAre karanAra ane sarva prakAre gya temaja vinayI thAya che. vyavahAru najare dIkarAne tyAM dIkarA thavA e bhAgyanI nizAnI gaNAya che dharmathI anyane ce-game tevuM rUpa prApta thAya che. sAruM rUpa e khAsa lAbha che. mANaso aMtaranA guNa to paricaye jANe, paNa AkarSaka AkRti duniyAmAM ghaNIvAra bahu kAryasAdhaka nIvaDe che. suMdara kAvya karavAnuM cAturya dharmathI prApta thAya che. kavi banAvI zakAtA nathI, e janma ja che ane suMdara kavinI sarjakazakti naisargika ja hoya che. e naisargika zabda ja pUrvanuM sukRtya sUcave che. mahAmahenate nipajAvela kAvya upara ke najara sarakhI paNa nAMkhatuM nathI; jyAre cAlatAM cAlatAM banAvela kAjo lekapriya thAya che ane varSo sudhI lerucine poSe che. e zakti kSapazama vagara AvatI nathI ane e kSapazama te ja puNya-te ja dharma. susvara prApta thavo e paNa dharmane prabhAva che. kaMThamAdhurya, sabhAne rIjhavavAnI vyAkhyAnazakti, meTI pariSamAM-meLAvaDAmAM WWW.jainelibrary.org Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma bhAvanA 35 AkarSaka bhASaNa karavAnI zailI ane svara prApta thavA e susvara nAmakarmanA sura sahita madhura gAcanazakti paNa che. e 42 puNyaprakRti paikInI eka prakRti che. e dharmakalpavRkSanI phaLapariNati che. leAkaruci jagADe teve udayathI ane che. tAla, A ja vibhAgamAM Ave ( zarIre nirogI thavuM e dharmanuM phaLa che. sAtAvedanIya kramanA udaya hAya tA ja enI prApti thAya che. paheluM sukha te jAte naryA. ' A duniyAmAM zarIra vaibhava, nigI zarIra, sarakhAM agApAMgo ane ghATavALuM zarIra maLavuM emAM nirmANa nAmaka nA mahimA paNa che. tajanaka puNyakarma baMdhana pUrve karyuM" hatu, aneA e vipAka che. guNane paricaya: sadgurunI ALakhANu, udAratA, gaMbhIratA, namratA, vatsalatA Adi joi tene samajavA ane tenAthI rAjI thavu. A viSaya para cAdamI prameAda bhAvanA AvavAnI che tethI atra vadhAre vivecana na karIe; paNa e sthiti dharma nA pratApe ja prApta thAya che te samajIe. saujanya: sajjanatA. jene jenTalamena" kahe che tenA guNAne naisargika pravAha athavA sArA mANusa sAthe paricaya. A maitrI bhAvanAnA viSaya che. e para teramI bhAvanAmAM vivecana thaze. e puchyaLapariNati che. sajjana thavuM, sajjana-saMgati thavI, e sa dha kalpadrumanAM phaLA che. " subuddhi sanmati, satyAsatya, hitAhita pArakhavAnI zakti, viveka. A satbuddhie matijJAnane viSaya che ane khUba Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 zrI zAMtasudhArasa AphlAda upajAve tevAM pariNAma nIpajAvI sAco rasto batAvanAra che. je satAm aMtaHstra pravRttaya: pramANabhUA saMdehavALI vastuomAM saMtapuruSanAM aMtaHkaraNanI pravRttio pramANuM-- bhUta manAya che, paNa evuM pramANutva lAvavA mATe aMta:karaNa zuddha joIe ane vicAraka saMta hovA joIe. e kyAre thAya ? te anyatra vicAravAmAM AvyuM che (juo. mAre saujanya parane lekha). atra evI sadabuddhinI prApti e dharma kalpavRkSanuM phaLa che e nirdiSTa karavAnuM che. A lokamAM daza vastuo gaNAvI che te gaNuM levI. AvI rIte dharmanA prabhAvathI aneka sagavaDe, sukha, vaibhava, AnaMda, vilAso maLe che. sArA kuLamAM janma thavo, sarva iMdriya anukULa hAvI, zarIravaibhava sAre have, buddhizakti, grahaNazakti, tulanAzakti sArI hovI, magaja cekhuM hovuM, kauTuMbika janenI anukULatA hevI, khAvApIvAnA padArthonI vipuLatA hevI, sArA zaheramAM vAsa hovo, satsaMgati hevI, carcA vArtA unnata ja thatI hoya tevA prasaMgamAM rahevAnuM thavuM, Adeya vacana thavuM, kIrti thavI, yaza thavo vigere aneka anukULatAe dharmanA prabhAvathI maLe che. A patrakamAM bIjI seMkaDo bAbate umerI zakAya tema che te sarva samuccaye ane vyaktigata samajI levI. atyAre ApaNane aneka anukULatAo maLI che, paraMtu jarUrI vastuo ke anukULatAo maLI hoya tyAre tenI vAstavika kiMmata bahu ochAne thAya che. e vAtane bAju para rAkhIe to paNa je dharmanA prabhAvathI maLyuM che tenAthI ghaNuM karI zakAya tema che. dharmane mahimA batAvatAM AvuM AvuM aneka dharmathI maLe che te batAvavAne atra Azaya che. e vastuomAM rAcI javuM ane Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma bhAvanA 37 tethI vadhAre thatA AtmavikAsa aTakAvavA e ucita che ke nahi te atra prastuta nathI. jo puNyAnuba MdhI puNya hAya tA tenA udaya bhAgavatAM vizeSa puNyama dha karAve che ane pApAnukha zrI puNya hAya te te bhAgavatAM pApa baMdhAvIne ghera pariNAma nIpajAve che. puNya laine AvelA cakravattIe sAtamI narake paNa gayA che te dhyAnamAM rAkhavu. e sarva A bhAvanAnA viSaya nathI. A bhAvanA te eka ja vAta batAve che ke jIe! dharmathI vyavahAru mANusA pasaMda kare tevI paNa aneka sagavaDo maLe che. matalaba e sagavaDamAM rAcI javu e kahevAnA atra Azaya nathI, paNa dharmanI AdeyatA batAvavAnA ja uddeza che. eka vAta yAda rAkhavI jarUranI che ane te e che ke dharma svarga paNa Ape che ane dharma paraMparAe mekSa paNa Ape che. svarganA sukha anupama che ane dIrghakALanA che, paNa aMte puNyarAzi pUrI thatAM tyAMthI patana thAya che. meAkSanAM sukha ane ta che ane niravadhi che. dha kalpadrumanAM AvAM AvAM uttama kaLA che temAMnAM keTalAM batAvI zakAya? A deza prakAra uparAMta dha zuM zuM Ape che? te aSTakanA sAtamA zrlAkathI vicArI levu. tyAM aMtima sAdhya batAvyuM che te khAsa dhyAnamAM rAkhavAnI jarUra che. * x dharma bhAvanA X X geyASTakaparicaya dhruvapada. dharmanI vyAkhyA karatAM zrI dazavaikAlika sUtranI TIkAmAM AcArya zrIharibhadrasUri mahArAja kahe che ke tuti patanAt dhAnyatIti dharma eTale drutimAM paDatA prANIne dhArI rAkhe te dharma. teo dharmanI je vyAkhyA kare che te zubha anuSThAna Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 zrIzAMtasudhArasa ane saMyamamAM AvI jAya che. ahiMsA, sayama ane tapa e traNa zabdamAM dharmanI kula khAkhatA AvI jAya che. e utkRSTa magaLa che. jAte magaLamaya che ane prANIne maMgaLamaya banAve che, prAMte manuSyane deva manAvI paramAtmapada prApta karAvanAra paNa dharma che. AvA dharma upara jenu mana niraMtara rahe che tene devatAe paNa name che. devatAe name emAM kAMi navAi nathI kAraNa ke ahiMsA, saMyama ane tapa emAM ja dharmInu sarva tattva samAyeluM hAvAthI te sarva ISTasiddhiprada che. AvA dharmane zrI vItarAga deve prakAzyA che, ukheLyeA che ane gaNadharIe sUtramAM gue che emAM paraspara viredha nathI, emAM AtmAnu sthAna apUrva che, emAM apekSAvAda sa matamatAMtarAne azasatyanuM mahAsthAna apAve iM, emAMnAM pramANavAda satyAne kedrastha kare che, enA syAdvAda aneka dRSTiAduAne sthAna Ape che, aneA kavAda, guNasthAnakramArAha, nigeAdanA siddhAnta ane vikAsavAdanAM sUtreA apratihuta che. dharmanI parIkSA suvarNanI peThe cAra prakAre karavAnI che. seAnAne kaseATI para ghasavAmAM Ave e prathama parIkSA (nirdoSa Nu ). enA para kApa mUkavAmAM Ave te bIjI parIkSA ( cheda ). ene agnimAM garama karavAmAM Ave te trIjI parIkSA ( tApa ) ene hatheADIthI TIpavAmAM Ave te ceAthI parIkSA (tADana). sAnAnI parIkSA A cAra rIte thAya che. tema dharmanI parIkSAmAM paNa cAra khamatA jovAnI hAya che. (1) enA upadezaka varga kevA che? enuM vartana-caritra kevuM che ? e prathama. (2) enuM jJAna kevu che? emAM paraspara virAdha che ke nahi ? te dvitIya, (3) e dharma mAM AcAra kevA khatAnyeA che ? te tRtIya. (4) ane tenA Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabhAvanA 39 yoga samAdhimArga kevo che? te caturtha. cAra prakAranI parIkSA para AcArya zrI haribhadrasUrinAM aSTakanI prathama lekanI TIkAmAM khUba vistArathI varNana che te vicAravA yogya che. A saMbaMdhI pracalita kAvya yAda karavA jevuM che. yathA catu: vana parIkSyate, nigharSaNacchedanatApatADanaiH / tathA ca dharmo viza rA, tena zAna samAdhimAvata che ane Azaya upara spaSTa kahevAI gayo che. enA upadezako bhavabhIru che, enA praNetAe tyAgI che, ene ItihAsa jhaLakato che ane emAM moTA vibhAganA bhedo taddana sAmAnya ane buddhigamya hovA chatAM kALabaLe ugra rUpa dharI rahyA che, paNa ene mULa muddAmAM taphAvata jarA paNa nathI. sAdhanadharmonA taphAvatane vacagALanA vakhatamAM aghaTita mahattva apAyuM che e durbhAgyane viSaya che, paNa enA mULa muddAo to AkhA aitihAsika kALamAM avicchinna pravAha rUpe vagara takarAre eka rUpe ja cAlu rahyA che. AvA dharmane AtmasvarUpa prakAzanAra-dharmane-sarva dharmone samajanAra dharmane uddezIne upAdhyAyazrI kahe che ke "he dharma ! mAruM rakSaNa kara, rakSaNa kara. mAro uddhAra kara, uddhAra kara. mane A saMsAranA cakAvAmAMthI khaseDI mokSamaMdiramAM laI jA ane haMmezane mATe mane AnaMda thAya tema kara." e dharma ke che? tene mATe A dhruvapadamAM sAta vizeSaNe vAparyA che te pratyeka bahu suMdara che, AgaLa paNa bIjA saMbaMdhano AvavAnAM che. kula bAra vizeSaNe ne saMbodhane che. ApaNe A mahAna dharmane uddezIne kahelAM saMbadhanarUpa vizeSaNe vicArI jaIe - ) "maMAmaDha jitina dareka saMbadhana dharmane uddezIne che. he maMgaLakamaLa keliniketana ! e prathama saMbodhana WWW.jainelibrary.org Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 zrI zAMtasudhArasa che. maMgaLa eTale AnaMda mahotsava. ISTaprAptinA hetuo. A maMgaLa zabdanI vyAkhyA para zrIdazavaikAlikasUtranI TIkAmAM tathA zrI vizeSAvazyaka bhASyamAM ane AcAryazrI haribhadrasUrie karelI vRttimAM enA nAma, sthApanA, dravya, bhAva e pramANe cAra vibhAga pADI khUba vivecana karyuM che. ApaNe sthaLasa kecane kAraNe e vivecanamAM na utarI zakIe. dharma sadA mAMgalika che, Icchita vastune apAvavAno hetu che ane tAraNahAra che. - dharma maMgaLarUpa e kamaLA-lakSmI, tene krIDA karavAnuM maMdira che. matalaba dharma maMgaLalakSamInuM krIDAsthAna che. dharma sadA mAMgalika hoI e jyAM hoya tyAM maMgaLalakSmI krIDA kare che, tyAM lIlAlahera thAya che ane sadA AnaMda vate che. evA he maMgaLakamalAnA kIDAmaMdira dharma ! tuM mAro uddhAra kara. A pejanA sarva saMbodhanamAM karavI. (4) "ha tana' dharmane vAvaTa karuNAno che. sarva jIva para dayAbhAva, abhaya bhAvanA e dharma che. dharmanA maMdira upara karuNAno sapheda jhuMDe niraMtara UDe che. enA maMdiramAM je Ave te nirbhaya thaI jAya che. tIrthakaranA cAra meTAM upanAmAM eka "mahAmAhaNa"upanAma che. enA dharmacakramAM karuNAne ullekha vyakata thAya che. he karuNaketana ! dhama ! mane pALa, mane pALa. (1) "dhara" avicalita. majabata. samudrane dhIranuM upanAma apAya che. viziSTa nAyaka dhIra ane vIra hoya che. paropakAraparAyaNa ekacittavALAne dhIra kahevAmAM Ave che. dharmamAM Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabhAvanA 41 viziSTa viveka ane vicakSaNatA hoya che. e sarva dhIra zabdathI anudarzita che. he vIra dharma ! mAruM rakSaNa kara, rakSaNa kara. 0 () "zivakuvAdhana' mekSarUpa mahAAnaMda ApavAmAM pravINa ! dharma barAbara sAthe hoya to te paraMparAe mokSa apAvavAnuM sAdhana bane che. A draSTie dharma para agAu vivecana thaI gayuM che. () "mavamavAdhana" saMsAramAM ahIMthI tahIM kuTAvuM, eka khADAmAMthI bIjAmAM paDavuM ane ema uttarottara calAvavuM, janmamaraNanI jALamAM paDavuM, ghara mAMDavAM ane upADavAM, saMga-viyeganAM duHkha khamavAM, ghaDapaNanI Apattio sahavIA sarva bhayone aTakAvanAra dharma che. e cakrabramaNane cheDe ANanAra che ane bhayathI mukAvanAra che. AvA bhayane aTakAvanAra dharmanI vinaya (graMthakartA) prArthanA kare che. (4) "gavAdhAra " he jagatanA AdhAra! traNa bhuvananA je prANIo tAre Azare te tene Teke ApanAra! Azraye AvanArane dharma kadI lAta mArate nathI ke nirAza karatA nathI. e zaraNAgata vatsala che, mAtA-pitAnI peThe premathI Azraya ApanAra che ane jyAre sarva dizAe zUnya dekhAya tyAre dharma kALI rAtane hoMkAre che. he jagatanA AdhAra dharma ! mane Azare Apa, mane tArI huMphamAM che ane mane bacAva! (4) mIra samudra je vizALa. sarvane rakSaka, pAlaka, piSaka ane sarvagrAhI dharma che. evA he dharma! tuM mane tAra. - A sAte vizeSamAM vilakSaNa camatkAra che. pratyekamAM -eka eka viziSTatA to khAsa vicAravA lAgyA che. va dharmanuM Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 zrazAMta-sudhArasa maMgaLa svarUpa rajU kare che, ja enuM karuNa svarUpa carce che, avicaLa svarUpa batAve che, i enuM sAdhya-lakSya batAve che, 3 enuM nakArAtmaka svarUpa batAve che, ene AdhArarUpa prakAra darzAve che ane cha enI vizALatA sUcave che. A mahAna vizALa dharma che. e prANIne sarvathA jAgRta rahI sahAya kare che ane enAthI sadA maMgaLikamALA vistare che. je dharma Avo hoya, je dharmanA praNetA rAgadveSathI mukta hoya, jene IhalokanI prazaMsA ISTa na hoya, je dharmanA svarUpalekhanamAM paraspara virodha na hoya e dharmane Azraya karavo, e dharmane tAraNahAra samajo ane ene jIvana apavuM emAM amuka vezane Agraha na hoya, amuka kriyAno Agraha na hoya, amuka paddhatino parANe svIkAra na hoya; paNa kevaLa jJAnacakSu ughADAM rAkhavAne Agraha hoya, viveka cAturya darzAvavA vijJapti hoya, parIkSA karavAnI AmaMtraNa hoya, uparanA sAte guNe je dharma dharAvato hoya tenI pAse zira jhukAvavuM, ene zaraNe javuM ane enI dvArA sAthe pahoMcavuM. he dharma ! tuM mAro uddhAra kara ane A bhava-jaMjALamAMthI mane choDAva! A AkhuM dhruvapada pratyeka gAthAnI pachavADe jarUra bolavuM. rAga jANIto ane masta che. vivecana vizeSa karavAnI AvazyakatA have nahi rahe. uddeza atyAra sudhImAM banatI rIte spaSTa thaI gayo che. 1. varasAdanuM maMDaLa pRthvI upara amRta jevuM jaLasiMcana karI pRthvIne navapallavita kare che. sUrya caMdra udaya pAmI potAne dharma bajAve che. A dharmano prabhAva che. vastusvabhAva e dharma Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabhAnvanuM 43 che./varasAdane dharma varasavAne che. sUrya caMdrane dharma UgavAne ane garamI ApavAne tathA zAMti ApavAno che. A bAbata para vivecana ja lekamAM thaI gayuM che. A graMthanA TIkAkAra svargastha paM. gaMbhIravijayajI kahe che ke na lekamAM upadeza che ane ahIM stuti che tethI punarukti doSa thato nathI. vairAgyamAM punarukti doSa lAgato nathI evo zrI umAsvAti vAcakane prazamaratimAM abhiprAya che. (juo. sadarahu graMthane leka 13-14 mo) jethI punarukti jevuM lAge to mArI mAnyatAnusAra temAM vAMdho hoI zake nahi. artha spaSTa che. vivecana anAvazyaka che. 2. A pRthvI keInA paNa TekA vagara adhara rahelI che, evI je vizvasthiti che te tene svabhAva che. A vastusvabhAvamAM aneka kAraNe che tenI atra carcA asthAne che. je sthiti che te samajavI ane teno te svabhAva svIkAre emAM AnaMda che. AvA dharmane vinayapUrvaka-AdarapUrvaka sevA eTale samaja. vastuvarUpa samajavAnI AvazyakatA atra khAsa batAvI che. enAM sAdhane upasthita karI abhyAsa kare ane vastusvabhAvane oLakhavo e ati AhalAdano viSaya che. A rIte vastusvarUpa samajavAnI bhalAmaNa karI eka prakAranA arthane upaga batAvyuM. have dharmane bIjA AkAramAM batAve che. 3ii durgatimAM paDatA prANane dhAraNa karI rAkhe-Teke Ape te dharma. A dharma zabdane vyutpattithI thato artha che. AvA dharmanuM je prANIo zaraNa kare eTale tene Azraye jAya ane je enuM smaraNa kare eTale enuM anuzIlana kare tene A bhavamAM zuM thAya te AgaLa kahe che. zaraNe hamezAM rAjAnuM athavA moTA Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkzAMtasudhArasa sthAnavALAnuM thAya che. smaraNa sadA priya vastunuM thAya che. ahIM bhAva e jaNAya che ke je prANI dharmanuM sAmrAjya pitA para svIkAre che ane vAraMvAra ene priya vastu tarIke yAda kare che, tene je prApta thAya te have kaheze. e dharmanA cAra mukha che: dAna, zIla, tapa ane bhAva. e cAre vibhAga para prathama loka( paricaya va)mAM vivecana thaI gayuM che. A cAre mukhathI athavA cAra paikInA eka athavA vadhAre mukhathI je dharma prANIne kRtArtha kare che te zuM kare che te have kahevAnuM che. prANI dAnaparAyaNa athavA to tyAgazIla hoya, ziyaLa-brahmacarya pALanAra hoya, tapa karanAra hoya ane bhAvanAzIla hoya, athavA e paikI bane teTalA dharmanA prakAranuM zaraNa athavA smaraNa karate heya. matalaba ke, dAnI, brahmacArI, tapasvI ane bhAvitAtmA hAya tene aneka lAbhe parabhavamAM maLe che ane ene thatA lAbhanI paraMparAne pAra nathI. e uparAMta A bhavamAM prANInA bhaya ane zokane dharma dUra karI nAkhe che. bhayavAna prANIne hAlatAM cAlatAM bhaya, ciMtA rahe che, ethI ene AtmavizvAsa kadI AvatuM nathI ane bhayavALA mANase asthira mane saMtAtA phare che. AjIvikAbhaya, cArabhaya, kIrtinAzabhaya vigere pAra vagaranA bhaye prANIne nirmAlya-hInasattva banAve che ane e akiMcikara thaI aMte kaI karyA vagara cAlyo jAya che. pragati karanAre nirbhaya vRtti khAsa keLavavI paDe che ane dharma e vRttine jarUra utpanna kare che. zeka te prANIne kAMI sUjhavA ja deto nathI. A Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabhAvanA 4pa vakhata mana para viSAda, ciMtA ane paritApa thAya, pariNAme niHsAsA mUkAya ane raDavuM Ave. A ati vicitra jIvanakrama kadI paNa pasaMda na Ave temAM navAI nathI. ' - dharmamAM evI zakti che ke enuM zaraNa, smaraNa kare tene A bhavamAM zeka ane bhayathI mukta kare che. prema ane zraddhAthI dharma karanArane tame joze to ene AtmavizvAsa ghaNe bhAre haze ane e kadI gabharAze ke DarI jaze nahi ane zekathI viLa paNa thaze nahi. bhavi eTale bhavyaprANI. egya sAmagrI maLI jAya te mekSamAM javAnI cegyatAvALo jIva. je bhavya prANIo upara pramANe vartana kare che tenA zeka, bhaya A bhavamAM cAlyA jAya che ane te dUra karanAra dharma che. sarva bhavya prANIo mekSe javAnA ja che evuM nathI, sAmagrI maLe te yogyatA tenAmAM che eTalI ja vAta che. eTale bhavyatvane nirNaya hoya te paNa keDI paNa prakArano dharma AdarI pragati sAdhavAnI to jarUra rahe ja che. dharmanuM zaraNa, smaraNa karavAthI kRtArthatA thAya che e vAta atra karI. Avo dharma che ema jaNAvI tene saMbodhI kahe che ke he dharma! mAro uddhAra kara, mAre rasto sApha kara. 4. dharmanA daza prakAra ApaNe bIjI 3 gAthAmAM savistara joI gayA. emAMnAM cAranAM nAma ahIM Ape che. kSamA, satya, saMteSa, dayA vigere. e dharmane ati agatyano parivAra che. e cAra nAma paikI dayA e saMyamanA paTAmAM Ave che. A daze yatidharmone ghaNe vizALa parivAra che. enuM ati suMdara vivecana zrI siddharSigaNie upamitibhavaprapaMcA kathAnA cothA Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 zrI zAMtasudhArasa prastAvamAM vistArathI karyuM che. viveka parvata upara cAritra-dharma rAja apramatazikhara para vivekasiMhAsana para bese che tyAre ene parivAra joI harSAzru Ave che. Avo zAMta dAMta sthira ane zaMsitavRtta (prazaMsA karavA cagya AcaraNavALA) parivAra joIne manamAM ema jarUra thaI Ave che ke A parivAra ApaNane prApta thaI jAya te kAma thaI jAya. emAM vadhAre majAnI vAta e che ke e daza prakAranA yatidharmonA sagAMvahAlAM bahu che ane sarva haLImaLIne rahenAra che. cittavRttinA nAkA para Avela pramattattA nadInA pulInamAM ( kinArA para) meharAjAne mATe maMDapa bAMdhele che. tene A AkhA parivAra sAthe cAlu zatrutA che. A banne parivAre samajavA yogya che, paNa emAM dharmarAja-cAritrarAjane parivAra jotAM citta TharI jAya tema che. AvA su dara parivAravALo dharma aneka bhavone nAza kare che, parihAra kare che, abhAva kare che. AvA dharmane pAlana-rakSaNa karavA atra vijJapti che. dhruvapadamAM sAta saMbodhana dharmanA kahyA temAM atra ekane vadhAro karavAmAM AvyuM che te nIce pramANe. (6) "tevANunnapUjitarANana" A dharmane hukama devaAra devalokanA de tathA bIjA greveyaka, lekAMtika, anuttaranA deva mAne che. bhuvanapati, vyaMtara, vANavyaMtara vigere asure enA zAsanane svIkAre che. manuSya ene pUje che. A saMbodhana pUjyabhAva batAve che. AvA dharmane saMbodhI kahe che ke he dharma ! mAre uddhAra kara. 5. "dharma baMdhuhInane baMdhu che. eTale jene sagAsaMbaMdhI parivAra na hoya tene e baMdhu -bhAI tarIke paDakhe UbhuM rahI Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma bhAvanA ApattinA vakhatamAM TekA Ape che. utsavamAM, vyasana( duHkha )mAM, dukALamAM, yuddhamAM, rAjyadvAramAM ane smazAnamAM je paDakhe Ubhe rahe te badhu kahevAya. utsave vyasane caiva, durbhikSe zatruvigrahe / rAjyadvAre smazAne ca yastiSThati sa bAMdhavaH // 2 A jANItA nItinA AAka paNa e ja vAta jaNAve che. jene kAInA AzarA nahAya tene e AzarA-TakAsahAya Ape che. dharmanA pratApathI aNudhArI jagyAethI ane khare aNIne vakhate sahAya maLI Ave che. jyAre sarva dizAe zUnya jaNAya tyAre bhayaMkara vAdaLanI aMdaranA bhAgamAM eka rUperI pAtaLI AzAnA kiraNavALI rozanI dekhAya che te dharma che. enA AzvAsanathI prANI Take che, jIve che ane jIvatA nara aneka bhadro ( kalyANA ) prApta kare che. AvI rIte e asahAyanI sahAya karanAra che. 47 je enA tyAga kare che te A ati jiTala bhavATavImAM rakhaDI paDe che ane mArga na maLavAthI bhUleA paDI cAre taraph gAMDAnI mAphka AMTA mAryA kare che. pachI e tiya cAmAM jAya, janAvara ane, ekedriyamAM cAlyuM jAya ane ema upara-nIce AMTA mAryA ja kare che. dharmane tajanAranu avyavasthita atyAranA jIvanamAM sAdhyavihIna jIvana vicAravAmAM Ave te enA pattA kAM lAgaze e jANatAM kamakamATI Ave tema che. jyAM dharmanuM hAsya karavAmAM rasa paDatA hoya, dharmAnuSThAnane nabaLA Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 zrISNAMtasudhArasa magajanA AviSkAra manAtAM hoya, AtmavicAraNane ALasa manAtuM hoya, ane tyAgane nirbaLatA gaNavAmAM AvatI hoya tyAM daSTibindu ja pharI jAya che. A keTinI vyaktione uddezIne A vicAraNA che. je saMsAramAM rajhaLI paDavAmAM jarA paNa saMkeca ke bhaviSyaciMtA hoya te dharmanuM zaraNa ati Avazyaka che. 6. vyaktigata sukRtyanAM pariNAme juo. ene bhayaMkara jaMgala nagara banI jAya che. jyAM sUrya prakAza pADatA na hoya tyAM ene jhaLahaLATa thaI jAya che ane agni jaLa banI jAya che. jaLa hoya tyAM sthaLa thaI jAya che. ghaNI vAte zI karavI ? sarva Icchita siddhio dharmanA pratApathI maLe che. AvA dharmane vijJapti kare che ke he dharma! mAre uddhAra kara. A zlokamAM kahelI bAbatamAM koIne atizakti lAgaze, emAM vadhAre vicAraNAne avakAza jarUra che. AlaMkArika bhASAne enA hetupUrvaka samajAvavI ghaTe, paraMtu puNyavAna prANIne barAbara abhyAsa karyA vagara A vAta samajAze nahi. dhamI nAnA gAmaDAmAM jAya to tyAM paNa aneka sthaLethI ene ISTa padArtha maLI Ave che ane kapelI agavaDo paNa vagara prayAse dUra thaI jAya che. A muddAne vadhAre AgaLa vadhAravAmAM Ave te AkhI kudarata dhamI mANasane anukULa thatI dekhAze. " jyAM rAma tyAM adhyA" e kiMvadantImAM rAma jyAM jAya tyAM adhyA tenI pachavADe jatI nathI, paNa ayodhyAnA bhAve e jyAM jAya tyAM hAjarAhajUra thaI jAya che. A hakIkatamAM satyAMza lAge te sarva hakIkta manamAM turata bese tema che. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dha bhAvanA 49 dharmAMnA pratApe ene daMDakAraNyamAM ayeAdhyA thai hatI ane A lekha paNa e ja bhUmi (nAzIka jela) mAM lakhatAM dharmanA prabhAva aneka rIte anubhavAya che. eka majAnuM vacana pracalita che ke, ' paDhe ke niyAnAni, enane rasavuMvidyA / mAnyaDhInA na panti, vaduranA vasuMdharA" pagale pagale nidhAnA bharelAM che ane ceAjane ceAjane rasapikAe che. bhAgyahIna janA ene na joi zake, khAkI vasudharA (pRthvI) tA mahu ratnAne dharanArI che. bhAgyazALI dhULamAMthI paNa lAkhA meLave che ane hAtha paNa halAvyA vinA bhaMDAra bharI de che. ApaNA anubhavamAM AvA aneka dAkhalAe AvyA che. dharmAMnA prabhAvathI Anada thai rahe che, du:kha dUra jAya che ane upAdhio TaLe che. dharmane eLakhavA jarUrI che, samajIne karavA Avazyaka che ane enI sevA iSTaphaLadAyI che. dharmamAM viveka, samajaNu, dezakALajJatA ane aMtaranA bhAvA che. emAM bAhya upAdhine sthAna nathI, dhAMdhala-dhamAlane sthAna nathI, mananA manAmaNAMne sthAna nathI, gATALAne sthAna nathI; tyAM nagada dharmane ja sthAna che. AvA dharma Atmadharma che. evA dharma jaMgalamAM maMgaLa vartAve temAM zI navAi ? " Aje mane eka bhAI pUche che ke dharmAMtA dharma ApI zake, enAthI paisA, vaibhava, sukha jevAM sthULa lAbha maLe e vAta madhabesatI nathI.' paraMtu dharmanA ze! artha karavAmAM Ave che te para tenA AdhAra rahe che. mAtra tyAga e ja dharma nathI. dharma tA aneka prakAre thAya che, aneka AkAre thAya che ane 4 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 zrI zAMtasudhArasa aneka daSTie thAya che. bAhya sukhamAM paryavasAna mAnanArane tevAM phaLa maLe ane AtmapragatinA Icchakane te maLe. daSTinI vizALatA, sAdhyanI cokhavaTa ane puruSArthanI jAgRti para enA phaLabhedane AdhAra rahe che. vyaktigata najare A lekamAM kahela sarva hakIkata banAvI zakya che. duniyAmAM banatA banAvo ughADI AMkhe nIhALe te barAbara joI zake. moTA bhayaMkara vanamAM rAmane ayodhyA dekhAtI hatI, sItAne agni jaLa samAna thayA hatA, zrIpALane samudra dharatI je anya hatuM ane je banAvathI enI sarva kRddhi ane patnIe nAza pAmavI joIe tene badale dharmanA prabhAvathI ene mahAna trAddhi ane vadhAre patnIe sAMpaDI hatI. dharmanA pratApathI ISTasiddhi maLe che tenA dAkhalA to pAra vagaranA che. dhana, zALibhadra, sudarzana ane koI paNa tIrthakaranuM caritra A bAbatamAM pUrato anubhava Ape tema che. dharmanA prabhAvanI AthI te vadhAre zI vAta karavI ? 7 he dharma ! tuM A bhavamAM uttarottara vRddhi pAmatAM daza prakAranAM sukha Ape che. dhana maLavuM teno AdhAra pUrve karela dharma para che, zarIranuM Arogya jaLavAvuM tene AdhAra dharma para che, sarva iMdriye sarakhI maLavI te paNa dharma para AdhAra rAkhe che, ghare saMtati thavI te paNa dharma para AdhAra rAkhe che. evI rIte upara cha kamAM batAvelA daze prakAranA vaibhava 1. A daza prakAra zemAM che ? tenI zodha karatAM te uttarAdhyayananA trIjA adhyayanamAM AvyA che. A AkhA adhyayananuM bhASAMtara bAramI bhAvanAnA paricaya yA zlokamAM AgaLa ApyuM che tyAMthI joI levuM. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabhAvanA pa1 dharmanA pratApathI maLe che. koI emAM pitAnI bahAdurI samajatAM hoya to te mAtra eTalI ja gaNAya ke, eNe pote karelAM sukRtyanA pratApathI A sarve anukULatAe tene maLI che. ahIM dharma eTale dAna, zIla, tapa ne bhAvarUpa sukRtye samajavA. sAthe yAda rahevuM joIe ke e dazavidha sukhamAM lelu patA thaI jAya to pragati aTakI paDe che. sagavaDone lAbha savizeSa dharma karavAmAM levo ghaTe. dharma parabhavamAM iMdrAdi padavI Ape che. dharmanA prabhAvathI prANa deva, de, vidyAdhara, cakravatI vigere pada pAme che. prANI mATe zreSThI ke sattAdhIza thAya e paNa pUrvabhavanA dharmanesukRtyano prabhAva che. emAM je pApAnubaMdhI puNya hoya to eno lAbha bhagavAI jAya eTale pachI bhayaMkara patana thAya che. A sarva sthaLa sukhanI vAta thaI. vaLI dharma anukrame jJAna vigere Atmika lAbhe prApta karI ApI avyAbAdha mokSasukha paNa Ape che. dharmanA prabhAvathI jJAnAvaraNIya karmano nAza thAya che ane e rIte uttarottara ghAtakarmono kSaya karatAM Akhare kaivalyajJAna pAmI, aghAtI karmone paNa khapAvI, prANI anaMtakALane mATe mokSasukha pAme che. he dharma ! tuM A prakAre sthaLa ane Atmika sukha ApanAra che. evA he dharma ! tuM mAro uddhAra kara, mane mArga sanmukha rAkha ane mAro A bhavabhramaNano phero haMmezAne mATe maTI jAya ema kara. 8. upasaMhAra. dharmanA sAta vizeSaNa-saMbadhane dhruvapadamAM ApyAM. eka cothI gAthAmAM ApyuM. have e AkhA viSayane Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para zrI zAMtasudhArasa upasaMhAra karatAM cAra vadhAre saMbaMdhano Ape che. A cAre saMbaMdhane bahu suMdara che. ( 4 ) * taMtranavanIta " taMtra eTale upAya athavA dharmazAstra e sarvane saravALe karI emAMthI sAra kADhatAM je nIkaLe te navanIta mAkhaNa kahevAya che. dharmamAM to aneka prakA2nA kriyAkAMDA batAvyA hoya che, te sarvane sAra kADhI muddAnI hakIkto Atmika daSTie jemAM kahI hoya tevo dharma te sataMtranuM navanIta che. ( ahIM saMbodhananI saMkhyA mUkI che te dhruvapada ane cothA leka sAthe cAlu che.) A saMbadhana jaina dharmanuM navanItapaNuM-prAdhAnyasUcaka che. ( ) "sanAtana" trikAlAbAdhita dharmane sanAtana kahevAmAM Ave che. bhUta, bhaviSya ane vartamAna kALamAM e sadA jayavaMta varte che. sanAtana zabda upara ghaNI carcA zakya che. dharmanA svarUpane barAbara samajyA hoIe to A zabda enuM yathAgya svarUpa rajU kare che. sanAtana zabda keI eka matano vyApaka nathI. je dharma trikAlAbAdhita hoya tene te egya rIte lAgu thAya che. A saMbodhana dharmanuM trikAlavatatva batAve che. (4) "diranopAna' mukti-maMdire pahoMcavAne dAdaro. dAdarAne caDhavAne jema pagathiyA hoya che tema A dharma-maMdiramAM guNasthAnakamAroha che. prANanI pragati thavA mAMDe tyAre e pAchalI cAra daSTimAM AvI, tenI Akhare vedya saMvedyapadano anubhava kare che. tyAM ene graMthabheda thAya che. e apUrvakaraNa karI, sabhyatva prApta karI, dezavirati tema ja sarvaviratirUpa guNa meLavato kamasara AgaLa vadhato jAya che. tyAM koI vAra upazama Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabhAvanA pa3 zreNi mAMDe te paDI jAya che. Akhare kSapakazreNI mAMDI, kaSAyo pAtaLA pADI, chevaTe tene vijaya karI zukaladhyAna dhyAvato sagI ne agI pada prApta kare che. A mokSamaMdire pahoMcavAne A krama samajavA gya che. khyAlamAM rahe ke A maMdiranA pratyeka pagathiyA khUba samajavAnI jarUra che. atra te teno nirdeza mAtra ja karyo che. upara je cothuM vizeSaNa vizudhana (gha) ApyuM che tenAthI A taddana juduM ja vizeSaNa che. emAM sAdhana dharmanI mukhyatA che, ahIM enuM mAhatva prAdhAnya che. bannenuM sAdhya eka ja che, paNa Azaya-nirdeza taddana pRthapha che. r (4) "pratimitarAMtaNudhAravAna" vinayanamra puruSane prApta thatuM zAMtasudhArasanuM pAna karAvanAra ! dharma kharekhara enA khapI jIvane zAMta amRtarasanA ghuMTaDA pAnAra che. zAMtarasanA ghUMTaDAnI prazaMsA zI karavI ? AkhA graMthamAM zAMtarasa bharela che ane tene prApta karAvanAra saddharmaruci che. enA ghuMTaDA bharI bharIne pIo e ja upasaMhAra A bhAvanAno hoya. AvA suMdara bAra vizeSaNethI yukta, parama praznathI saMbadhita dharma aneka prakAranI zItaLa chAyA batAvanAra- prApta karAvanAra ane poSaNa karanAra che. e dharma che tene aneka rIte saMbodhI, cetanarAma kahe che ke maMgalakamalAkeliniketana ! vigere-mane pALa-mAre uddhAra kara-mane raste caDhAvI Apa. 1 x x x x dharmabhAvanA bhAvatAM Urmi uchaLI paDe tema che. dhama bhAvanA bhAvavAne kama nIce pramANe rAkha ThIka lAge Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 zrI zAMtasudhArasa che. prathama dharmanuM sAmAnya svarUpa levuM. vyavahAramAM dharma manAya che tene samajavo. emAM bAhya kriyAone prAdhAnya maLe che tene paNa upaga che. bAhya kriyAo viziSTa AtmadharmanuM prabaLa nimitta kAraNa hoI te visaravA ke upekSavA cogya nathI. mAtra enAM jJAnano sahaga kare ane mAtra kriyAmAM paripUrNatA mAnI na levI. jyAM sudhI sAdhanadharmo sAdhananI maryAdAmAM rahe che tyAMsudhI enI upayuktatA che ane jarUra che. jyAre e sAdhana maTIne sAdhya banI jAya che tyAre ghaNI vakhata e mamatva athavA AgrahanuM rUpa le che. ATalI bAbata dhyAnamAM rahe to nAnAmAM nAnI kriyAnI paNa upekSA karavA egya nathI ema jaNAze; paNa ene mATe jhagaDA na hoya. sAdhanadharmonA jhagaDA thAya tyAre sAdhyadharmanuM vastuta: svarUpa samajavAmAM AvyuM nathI ema lAge. mokSanA aneka mArgo che, keganA asaMkhya prakAre che. je prANune je raste pitAno vega sAdhavAnuM hitakara jaNAya te raste te sAdhe. enA rAjamArgo hoya, paNa tethI bIjA ADAavaLA rastA na hoya ema dhArI levuM e vastusvarUpane bhrama che. dharmane nAme jhagaDA thAya che te vada vyAghAta che. jJAna ane kriyAne sahaga thAya eTale evA jhagaDA Take nahIM. vivekanI jAgRti thatAM ane sAdhanane taprA gya mUlya AMkavAnI zakti AvatAM sAdhanadharmono kacavATa maTI jaze ema dhama rahasya samajanAranuM maMtavya che ane te A sthAne jarUra vicAraNIya che. tyAre savAla e thAya che ke dharma eTale zuM ? dharma zabda ghaNuM judA judA arthamAM vaparAya che. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma bhAvanA vaghuvo cho vastune svabhAva e eno dharma che. agnine svabhAva bALavAno ke garama karavAnuM che, e ene dharma kahevAya. pratyeka cIjonAM eka athavA tethI vadhAre dharmo ( properties ) hoya che ane te tene dharma kahevAya. A daSTie dareka vastune dharma vicAravAmAM Ave eTale aMte AtmAne dharma vicAravAne rahyo. enA je asala guNe enI sAthe niraMtara rahevAnA hoya temAM jyAre e va tyAre e svabhAvamAM varyo kahevAya. jyAre e pitAnA dharmathI dUra jAya tyAre e vibhAvamAM- paradharmamAM gaye kahevAya ane paradharma niraMtara bhayAvaha che. Atmadharma zuM che? enI zodha karavI e mukhya bAbata A lakSaNamAM prApta thAya che. enA upara jugajUnA thara caDhI gayA che te dUra karI, enuM zuddha kAMcanatva prakaTa karavuM e pratyeka AtmAno prayAsa have ghaTe; ane te mATe e jyAre jyAre prayAsa kare tyAre tyAre e svadharmamAM vate che ane tethI UlaTuM jyAre jyAre e pigalika bhAvamAM ramaNa kare, jyAre ene iMdriyanA viSayamAM rasa paDe, jyAre e kaSAyamAM AnaMda mAne, jyAre ene sthaLa sukhamAM cena jaNAya, jyAre ene dhananA DhagalA joI zAMti lAge tyAre e vibhAvamAM paDyo che ema samajavuM. Amadharma eTale svadharma ane svadharma eTale dharma. A vyAkhyA sarva saMgamAM barAbara baMdhabesatI che ane pUrNarItyA sarva aMze vicAravA tema ja AdaravA cogya che. Atmadharmane vicAra karatAM prANIne adhikAra ane pragatimAM enuM sthAna jarUra khyAlamAM rAkhavuM ghaTe. sAmAnya pragativALo ekadama zukaladhyAna dhyAvA maMDI jAya to te tenI iSTatA gaNAya. kamika vikAsamAM enAM sarva pagathiyA WWW.jainelibrary.org Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa6 zrI zAMtasudhArasa eNe oLaMgavA paDe ane ekeka pagathiye sthira thaIne AgaLa cAlavuM ghaTe. dharmanI A mULa vyAkhyA dhyAnamAM rahevAthI enI viziSTa bhAvanA-vicAraNuM thaI zakavA saMbhava rahe che. Atmadharmane vicAra karatAM sAdhanadharmono vicAra karavo ja paDe, kAraNa ke prANI kamasara vadhe tyAre teNe kamasara vikAsa karavo paDe ane te mATe bAhya vastuonI sahAya levI paDe. Ane pariNAme ene zubha karma paNa baMdhAya che. zarUAtamAM mAprApti A rIte bahudhA zakya che. e bAhya dazAmAM je sukRtyozubha anuSThAna thAya ane tenA pariNAme je zubha karmabaMdha thAya tene paNa mArgaprAptinI daSTie-vyavahAru najare dharma gaNuM zakAya. A mArga prApti ane kamika vikAsamAM ApaNe dAna, zIla, tapa ane bhAvane mUkIe. enAM bhAva to bahu AgaLa vadhelAne paNa khAsa ISTa che ane dAna e taddana prAthamika hevA chatAM tyAganI zarUAta karanAra hAI e paNa khAsa sthAnane yegya che. zIlathI viSa para kAbU Ave che ane tapathI AkhA zarIra para ane mana para kAbU Ave che. A pratyekamAM prANuM pravartato hoya tyAre ene zubha karmone baMdha thAya che ane te tenI pragati karAvI zake che. ahIM je bAhya prazaMsA ke bIjI lakika eSaNuM na hoya to prANI jarUra AgaLa vadhatuM jAya che. tyArapachI enAmAM mArgAnusArInA guNe Ave che. vyavahAramAM ApaNe jene "gRhastha " kahIe tenAmAM je saguNa hoya tenI te AsevanA kare che. enI satyapriyatA, nyAyazIlatA AdarzarUpa thAya che ane ene vyavahAra Adarzamaya thato jAya che. A rIte atyAra sudhI teno rasto UlaTe hatuM te WWW.jainelibrary.org Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabhAvanA pa7 have mekSa sanmukha thato jAya che. pachI e samajaNapUrvaka IcchA para niyaMtraNa (brake ) mUkato jAya che, tyAga karate jAya che ane jJAnanuM phaLa viratine oLakhI ene yathAzakti Adare che. keTalAka jI khUba pragati karI sarvasaMnyAsa grahaNa kare che ane tema na bane te ocho-vadhate tyAgabhAva dhAraNa kare che. zuddha deva, zuddha guru ane zuddha dharma para ruci thatAM A prANune samyagU jJAna thAya che ane tyArapachI je virati- tyAga thAya che te tene pragatimAM khUba madada kare che. tyArapachI ene kamasara vikAsa thato jAya che. dharmano A mahimA che, A enuM kSetra che ane A ene viSaya che. Atmadharmane oLakhI tenA upara laya lagAvavI ane parabhAvane choDAvI mokSane sAdhya tarIke rAkhI tene anukULa janAo karavI, enuM TUMkuM nAma dharma che. AvI sAdI vAta hovA chatAM mahAna yogI AnaMdaghanajI dharmanAtha prabhunA stavanamAM kahe che ke "dharama dharama karato jaga sahu phIre, dharama na jANe he marma "--A zI vAta ? AkhI duniyA "dharama dharama" kare che ane dharmano marma jANatI nathI e kevI vAta kahevAya? vAta ema banI che ke dharmanA kSetramAM ghaNuM nakAmA velAo UgI gayA che ane svAthI lokoe dharmane nAme lokonA bheLapaNane khUba lAbha lIdhA che. dharmayuddhane nAme cUrepamAM laDAIo cAlI che ane lehInI nadIo vahI che. hiMdamAM paNa dharmanA oThA nIce aneka tophAne thayA che. AjIvikA calAvavA, dhana saMcaya karavA, mAnamarataba vadhAravA ane bheLapaNano lAbha levA evuM Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 zrI zAMtasudhArasa evuM keTaluMya cAlyuM che ke te para te meTA ItihAsa lakhAya. A sarva dharma nathI, judA judA AkAramAM dukAnadArIo che. ApaNe e bAjue nahiM utarIe. dharmanI zuddha vicAraNAmAM ene sthAna na hoya. zrI AnaMdaghanajI kahe che ke dharmanI zodhamAM e "doDatA doDatA deDIo." e devyo ja jAya che, paNa dharma e te prema che, dharma e Atmadharma che, dharma e aMdarathI jagADavAne che, prakaTa karavAno che. ene samaja ane ene marma pAmavo kAMIka muzkela che; paNa yogya sadgurune ega thAya to samajatAM vAra lAgatI nathI. A sarva vicAraNAmAM AtmadharmanI ja vAta Ave che. emAM sAdhanadharmonI jarUrIAta eka ja zarate svIkArya che ane te e ke ene sAdhananI kakSAmAM rAkhavA, anya upara ThasAvavA kadI prayatna na kare ane prAmANika matabheda zAMtithI samajatAM ane tenA rahasyane pAra pAmatAM thavuM. evI jAtanI vizALatA AvavI muzkela che ane tethI dharmane "marma" jANavo Akaro che ema yogIrAja kahe che te che. A Atmadharmane samajI pitAne je mAge e prApta thAya te raste prayANa karavuM. koI prANIne tapamAM majA Ave to te kare, koIne sAmAyika karavAmAM majA Ave che te kare, keIne viSaya para kAbU meLavavAmAM majA Ave to te kare. je rIte pitAnI pragati thAya te kare ane jyAM jyAM guNa dekhe tyAM tyAM e rAjI rAjI thaI jAya. ene kriyAmAM jJAnapUrvaka-samajaNapUrvaka AnaMda Ave, paNa sAdhananI adhikArane aMge maryAdA barAbara Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabhAnvannA 59 samaje ane samajIne tene svIkAra kare. jayAM sudhI mAtra bAhyavRtti hoya tyAM sudhI dharmanAM rahasya pAmavAM durlabha che. sAdhanadharmone upayoga karatAM zubha karmabaMdha thAya che tethI A bhavamAM ne parabhavamAM aneka aihika lAbho maLe che. dhana, strI, mitra, parivAra Adi maLe tene dharmanuM phaLa A sAdA-vyavahArika arthamAM samajavAnuM che. dharmane Adara AvA lAbha mATe na ja hoya, paNa prAthamika dazAmAM prANI pAse meTI vAto ane mahAna tyAganAM Adarzo rajU karavAmAM Ave to prANa kadAca muMjhAI jAya. zrI upamitinA prathama prastAvamAM potAnuM caritra lakhatAM nipuNyakanI evI dazA zrI siddharSi gaNie batAvI che. dharmanA prabhAvathI sarva bhege maLe che, A bhavamAM rAjya, strI, dhana, putra Adi maLe che, AvI aneka vAto upAdhyAyajIe batAvI che ane parabhavamAM IMdrAdi padavInI prApti dharmanA pratApe batAvI che te te zubha karaNanuM sAmAnya phaLa che. e maLe emAM navAI nathI. dharmathI siddhio maLe te paNa banavAjoga che, paNa e Adaza nathI, e Atmadharma nathI. e mAtra mArge AvavAne upagI gaNI zakAya evo vyavahAra dharma che. A vyavahAranI vAta karatAM eka vAta saMkSepamAM kahI nAkhIe. mAge caDhAvanAra evo vyavahAra dharma upayogI che te ApaNe upara joyuM che, paNa ene aMge eka khAsa cetavaNuM zAstrakAre ApI che te joI laIe. te A che - 'dharmAdadhigataizvaryo dharmameva nihanti yaH / kathaM zubhAyatibhAvI ja sthAnIkopAta ' prANIne aizvarya, moTAI, ddhi, Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtasudhArasa saMpatti, vaibhava dharmathI prApta thAya che. have e ja aizvaryathI je e dharmane haze to e svAmIdrohane pAtakI bane che ane evA svAmIdrohInuM sAruM kema thAya ? A vAta jarA spaSTa karIe. dharmathI koIne be pAMca lAkha rUpIA maLe. e dhanane upabhega karatAM e vezyAomAM rakhaDe, abhakSya khAvAnA pAzamAM paDI jAya, anya pApa kAryo kare to tethI dharmano nArA thAya. eTale je dharmathI ene aizvarya maLyuM e ja aizvaryathI dharmane ghAta thayo. aizvaryano svAmI dharma. e dharmano nAza karanAra- svAmI-droha karanAra thayo. evuM kare enuM kema sAruM thAya ? enI pragati kema thaI zake ? matalaba ke, dharmanA pratApe je prApti thAya tene upaga pragativardhaka mAge the ISTa che. A to ADakatarI vAta thai. mukhya najare dharmathI je kAMI maLe te dharmasaMvardhaka tarIke upayogamAM levuM yegya gaNAya. ghaNuM vAra nirbaLatAne kAraNe prANI dharma Adare che, te paNa pUrNa lAbha na Ape. pUratA utsAhathI, premathI, AtmavIryanA ullAsathI dharmanI AsevanA karavI ane Atmadharma upara satata najara rAkhavI. e kema vadhe? emAM kema pragatimAna thavAya ? enI satata ciMtA rAkhavI ane ta~Agya sAdhanane pUrato lAbha levo. pUrvasaMcitathI pitAne dhanasaMpatti ke jJAnalAbha maLyA hoya tene upayoga dharmapragatimAM ja karavo. niraMtara yAda rAkhavuM ke atyAre je lAbha maLe che tene upaga pragati-vikAsa karavAmAM karavAne che ane Avo avasara vAraMvAra maLato nathI. A jIvanamAM cAra puruSArtho sAdhavAnAM che: dharma, artha, Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabhAvanA kAma ane mokSa. temAM paNa artha ane kAma dharmane virodha na Ave te rIte sAdhavAnAM che. e vAta muzkela che, paNa azakya nathI. paisA pedA karavAmAM jyAM anyAya thAya tyAM dharmabhAvita AtmA khasI jAya. kAma puruSArtha sAdhatAM e parastrI tarapha najara na kare, svadArAmAM paNa niyamita thaI jAya ane kALe akALe kAmavivaza na thAya. kAma zabdamAM sarva iMdriyanA bhegone samAveza thAya che. artha temaja kAmane gaNa rAkhI dharma puruSArtha sAdhanAra paraMparAe mekSa puruSArtha sAdhe che, e tAtparya dhyAnamAM rAkhavAnI bahu ja jarUra che. manuSyabhavanuM sAphalya puruSArthasiddhimAM che. A vAta vAraMvAra lakSya para rAkhavAnI ati AvazyakatA che. dharma vicAraNAmAM dAna, zIla, tapa ane bhAvanI vicAraNA pUrva paricayamAM karI che te tyAMthI jANuM levI. mArgAnusArInA 35 guNe yegazAstramAMthI joI levA, dravya bhAva zrAvakanA guNe dharmaratna prakaraNathI jANavA ane khAsa karIne kSamAdi daza dharmone mahAAjJA tarIke AdaravA e AjJAone bahu prakAre samajavAnI jarUra che. sthaLasaMkecathI atra te para vadhAre lakhavuM azakya che. muddo pUrva paricayamAM batAvI dIdho che. (juo gAthA raha) e dharmo sarva prANIo mATe che. anukULatA pramANe tene Adara kare. enA TUMkA vAkyo nIce pramANe thAya:-- 1 tuM kSamA rAkha. 4 tuM lebhane chAMDa. 7 tuM sAcuM bola. 2 tuM nirabhimAnI thA. pa tuM tapa kara. 8 tuM pavitra rahe. 3 tuM saraLa thA. 6 tuM saMyama rAkha. 9 tuM mUccha chAMDa 10 tuM brahmacarya pALa. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIzAMtasudhArasa AmAM aneka AkArone avakAza che. jenonA e mudrAlekha che. hRdayamAM noMdhI rAkhavA yogya che. A bhAvanAmAM dharmanA prabhAvathI prApta thatI vastunuM patraka ApyuM che te dharmanI AdeyatA batAvavA mATe che. e AdazathI dharma AdaravAnI sUcanA nathI, paNa evAM phaLa to AgaMtuka che ane te jarUra maLe ja che e batAvavA pUrato ene upaga che. aSTakamAM bAra saMbaMdhano dharmanA kahyA che te khAsa dhyAna ApavA gya che ane cittavRtti sanmukha rAkhavA gya che. upAdhyAya zrImaniyavijayajIe aSTakanI sAtamI gAthAmAM ramata "anukrame " zabda vAparI AkhA lekhane asAdhAraNuM jhoka Ape che. anukame jJAnAdi ApI-prApta karAvI chevaTe nizecasa-mokSa apAve che e AkhI bhAvanAno khAsa muddo che. A bhAvanA para dRSTAto pAravagaranAM che, paNa khAsa AkarSaka dRSTAnta zrI gautamasvAmInA 1503 ziSyAnuM mane lAgyuM che. e tapa karanAra RSio hatA ane pragatimAM traNa kakSAe vaheMcAI gayelA hatA. ke prathama, kaI dvitIya ane kaI tRtIya bhUmikA para hatA. dareka bhUmikAmAM 501 hatA. tyAgarucivALA hatA, paNa mArga batAvanAra koI maLyA nahotA. emanuM sAdhya ATha bhUmikA para caDavAnuM hatuM, paNa enA mArgathI ajANyA hatA. zrI vIraparamAtmAnA tavarahasyane samajanAra zrI gautamasvAmIne enI cAvIo jaNAyalI hatI ane emaNe jevuM mArgajJAna karAvyuM ke e sarva ziSya bhUmikA caDavA lAgyA. tyAga hato paNa mArgajJAna nahotuM e saMtsaMgatithI prApta thaI gayuM ane pachI to rasto sIdhe hato. emane mArga Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63 dharma bhAvanA sAMpaDyo ane prabhucaraNasevIe evA rastA khatAvI dIdhA ke prabhu sudhI pahoMcatAM mArgamAM ja sava kevaLI thai gayA. bhUmikAprAptinuM A lAkSaNika dRSTAnta khUba vicAravA cegya che. aSTApada zuM? enI bhUmikA keTalI ? kevI rIte bhUmikA ucca uccatara prApta thAya ? kiraNanA avalaMbana eTale zu? tApasane pAraNuM zenu pAraNAmAM pAyasa zuM? e pAyasa sAthe akSiNamahAnasa labdhi zuM ? ane zrI gaiAtamasvAmI ane tApaseA vacce thayelI vArtAnuM AMtararahasya zuM?-e sarva AdhyAtmika najare vicAravAmAM Ave to dharmanuM Akhu' rahasya prApta thai zake tema che. * Ave! dharma' prANIne kramasara vikAsa karAvI Akhare ene akSayasthiti sudhI pahAMcADe che. evA dharma kharekhara 'maMgaLakamalAkeliniketana ' che ane dharma utkRSTa maMgaLa che ema je zrI dazavaikAlika sUtranI prathama gAthAmAM kahyuM che tene sAkSAtkAra thAya che. e dharmanA rahasyane samajavA yatna karavA. emAM daMbha 1 dharmanA viSaya para ghaNuM lakhavA jevuM che. ene tattva vibhAga ane nIti vibhAga, ene darzIna vibhAga ane caritra vibhAga, dha te mata vacce taphAvata, dharma ane darzananI viziSTatA, Adya kriyAmAM pUrNatA mAnavAnI rUDhi, jaina dharmAMmAM bAhya karatAM AMtaranI ja pANA vadhAre che tenAM lAkSaNika dAkhalA, enuM mULa svarUpa kyArathI ane zA mATe visarAi gayu che ? vamAna dazAe dha TakI zake khare ? upAdhyAyujIe zrIsIma dharasvAmIne apIla karI che ke jJAna mAraga rahyo dUra re ' enuM rahasya zuM ? evA keTaluM khamavu paDyuM hatuM? tattvajJAna ane matamAM vigere aneka prazno bhruNA AkarSaka che, paNa A graMthanA meM nirmANata 6 dhAmame dhamAdhama calI, spaSTa vakatRtva mATe emane ' taphAvata keTaleA che ? Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtasudhArasa ke dekhAvane sthAna nathI, emAM aMtarathI laganI lAgavI joIe ane aMdaranA cetanarAmane jAgRta thavA prabaLa aMkurA uThavA joIe. dRDha bhAvanA ane prabaLa puruSArtha hoya to sarva sAdhana AvI maLe che. dharmathI vijaya jarUra che, zAzvata che, apratihata che. AvA he dharma ! mane pALa! iti dharmabhAvanA 10 upAdhyAyajI zrI sakaLIcaMdajIviracita dharma bhAvanA dharmathI jIvana jaya have, dharmathI savi duHkha nAza re; rega ne zega bhaya upazame, dharmathI amaraghare vAsa re. dharmathI jIvane jaya ho. 1 durgatipAtathI jIvane, dharma viNa navi dhare koya re, vAMchita diye surata pare, dAna tapa zIlathI joya re. dharma2 dharmavara sAdhu zrAvakataNe, Adare bhAvazuM jeha re; sarva sukha sarva maMgaLataNuM, Adara kAraNa teha re. dharma, 3 karelA vistAramAM AvI zakatA nathI. atyAra sudhImAM ghaNuM vadhAre lakhAyuM che. anya prasaMge A dareka muddA vicAravAnI taka levA dhAraNuM che. upasaMhAramAM bAra saMbaMdhane tathA bIjI aneka kAMtagata bAbato para vivecana A ja kAraNe zakya nathI, banatAM sudhI pratyeka lokanA paricayamAM banatI spaSTatA karI che. dharmane viSaya ghaNe vizALa che ane aneka dRSTibiMduethI carcavA yogya che. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdhyAyajI zrI sakaLacaMda viracita dhama dula bha bhAvanA duhA 1 parihara harihara deva siva, seva sadA arihaMta; doSa rahita guru gaNudharA, suvihita sAdhu mahaMta. kumati kadAgraha mUka tu, zruta cAritra vicAra; bhajaLa tAraNa pAtarasama, dharma kriyAmAM dhAra ( DuMgarIyAnI dezI ) dhanya dhanya dharma jagahitakaru, bhAkhIe bhale jinadeva re; ihuparabhava sukhadAyakA, jIvaDA janama lage seva re. bhAvanA sarala suravelaDI, ropa tuM hRdaya ArAma re; sukRta taru lahiya bahu pasaratI, saphaLa phaLaze abhirAma re. bhA0 2 khetrazuddhi karIya karuNA rase, kADhI mithyAdika prasAla re; gupti trijhu' pazupti ruDI kare, nIka tu sumatinI vALa re. bhA0 3 sIMcaje suguru vacanAmRte, kumati kacera tajI saMga re; krodha mAnAdika sUkarA, vAnarA vAra anaMga re. sevatAM ehune kevaLI, pannara saya tIna aNugAra re; gAtamaziSya zivapura gayA, bhAvatAM deva gurusAra re. zuka rivrAjaka sIdhale!, arjunamALI zivavAsa re; rAya paradezI apanAvIe, kApIe tAsa duHkha pAsa re. bhA0 6 dusama samaya duppusaha lage, avicaLa zAsana ehu re; bhAvazuM bhaviyaNa je bhaje, teha zubhamati guNageha re. lA0 4 bhA0 5 1 kRSNe te za Mkara. 2 vahANu samAna. 3 hRdayarUpa bagIcAmAM. 4 zakya. 5 vADa. huM bhuMDa, 7 siddhipada pAmyA. 5 bhA. cha Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 prakaraNa 11 muM lokasvarUpa bhAvanA zAlinI saptAdho'dho vistRtA yAH pRthivya _ zchatrAkArAH santi ratnaprabhAdyAH / tAbhiH pUrNo yo'styadholoka etau, pAdau yasya vyAyatI saptarajjUH // ka // 1 // tiryagloko vistRto rajjumekAM, pUrNo dvIpairaNavAntairasaGkhyaiH / yasya jyotizcakrakAJcIkalApaM, madhye kAyaM zrIvicitraM kaTitram // kha // 2 // loko'thorce brahmaloke dhuloke, yasya vyAptau kUrparau pnycrjjuu| lokasyAnto vistRto rajjumekAM, siddhajyotizcitrako yasya mauliH // ga // 3 // ka. 1. adho'dhaH me methI nIye. pRthivI bhUmi. chatrAkArAH chatrano AkAra dhAraNa karanAra, eka chatramAM bIjuM chatra mUkayuM hoya te AkAra, moTuM chatra sarvenI nIce mUkavAnuM che. ratnaprabhA paDedI na27nuM nAma cha (noTa gum|). vyAyato 59ti Rai. rajjumA5 che. ( noTa gumA.) kha. 2. tiryagloke madhyaso-bhayo. pUrNa vyAta. arNavAnta samudranA che!. asaMkhya saMjyAtIta. jyotizcakra sUrya, ya, nakSatra, Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lanka svarUpa bhAvanA ja. 2 eka bIjAthI nIce nIce AvelI atyaMta vistAravALI, chatrane AkAra dhAraNa karanArI je ratnaprabhA vigere bhUmi(pRthvI)o che tenAthI bharele adholoka che. e lokapuruSa)nA be paga pahoLA karelA che te sAta 2jajupramANa jagyA reke che. (prathamanA pAMca kaleka sAthe vAMcavAnA che.) 4. 2 tiryaka (madhyaloka-maryaka) vistAramAM eka rajajunA mApavALe che ane asaMkhya dvIpa samudrathI vyApta che; emAM jAtiSIonuM caka (samUha) suMdara kaMdorAnuM sthAna le che ane te (lekapuruSanA) kaTi- pradezane atyaMta pAtaLe ane zobhAthI vibhUSita kare che. . rU enI uparano bhAga (Urvazloka) devaleke pikI brahma- devaloka Ave che tyAM (lekapuruSanI) bane kee pAse pahoLAImAM pAMca rajajupramANa thAya che. (enI upara) vistAramAM eka rajaju pramANa lokAnta thAya che, jenA mukuTasthAne siddha paramAtmAnI jyoti (birAje) che. graha ane tArAmaMDaLa. kaMdorAthI suzobhita. ja pAtaLApaNuM. virdi zebhAthI suzobhita. vAritram keDa upara dhAraNa karela. rU. brahmA bAra devaloka paikI pAMcamuM devaloka. surolA devalokaUrvIleka. paMra keNuM, hAthane jyAM be vibhAga vacce thAya che tene nIceno bhAga. strAnta lokane aMte siddhonuM sthAna. rikavA zabhita. mauri mugaTa. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtasudhArasa yo vaizAkhasthAnakasthAyipAdaH, zroNIdeze nyastahastadvayazca / kAle'nAdau zazvadUrdhvadamatvA dvibhrANo'pi shraantmudraamkhinnH|| 5 // 4 // so'yaM jJeyaH pUruSo lokanAmA, SaDdravyAtmAkRtrimo'nAdyanantaH / dharmAdharmAkAzakAlAtmasaMjJai vyaiH pUrNaH sarvataH pudgalaizca // Ga // 5 // raGgasthAnaM pudgalAnAM naTAnAM, nAnArUpairnRtyatAmAtmanAM ca / kAlodyogasvasvabhAvAdibhAvaiH, karmAtoTurnartitAnAM niyatyA // ca // 6 // evaM loko bhAvyamAno viviktayA, vijJAnAM syAnmAnasasthairyahetuH / sthairya prApte mAnase cAtmanInA, suprApyaivAdhyAtmasaukhyaprasUtiH ||ch // 7 // gha. 4. vaizAkha 5 // phe| rIne mA 2vAnA sthAnanuM sUya che. zroNI 3. zAzvata bhezA, sanArata. Urdhva TA2. damatva (self-command.) mene saMbaMdha. akhinna sAthe che. i. 5. SaD-dravya nAye sameta 7 dravyo. akRtrima svAbhAvi, dhanI manAve nahi. anAdyanantaH sAhi-ta karanA, sarvataH yAmI, satra pUrNa saraso. ca. 6. raMgasthAna 2 5, nAyabhUmi, thImeTa2. nRtyatAM nAyata. : Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ leka svarU5 bhAvanA . 4 jeNe (lekapuruSe )potAnA be paga pahoLA karIne sthAna upara daDha rAkhyA che, jeNe potAnI keDa upara banne hAtha sthApita karyA che ane je anAdi kALathI eka sarakhI rIte taddana sIdhe Ubhe rahela hAIne zrAnta mudrAne dhAraNa karavA chatAM potAnI jAta para kAbU hovAthI jarApaNuM khinnatA darzAvato nathI. Ane "loka" nAmano puruSa jANavo. e "lokapuruSa" kahevAya. e cha dravya svarUpa che, akRtrima che, Adi ane aMta vagarane che. e Akho (cAre taraphathI) dharma, adharma, AkAza, kALa, AtmA (jI) nAmanAM drAthI ane pudagala dravyathI pUrepUro bharelo che. 4. potAnAM judAM judAM rUpa laIne kALa, udyoga, svabhAva, niyati ane karmarUpa vAjiMtro vaDe nAca karanArA pudagaLe ane nATaka karanArA jIvonuM e raMgasthAna che-e nATya maMDapa (thIeTara) che. che. 7 AvI rIte vivecanapUrvaka loka( puruSa ) ne vicAra karavAmAM Ave-ene bhAvanAno viSaya banAvavAmAM Ave te e jJAnavA prANIne mananI sthiratA prApta karAvavAno hetu thAya che ane mananI sthiratA je (eka vAra) prApta thAya to pachI AtmAne hita karanArI adhyAtma sukhasvabhAvanI utpatti sukhe karIne-sahelAIthI prApta karI zakAya che. vaDha-3 -ravamAva-niyaMti- e pAMca samavAyI kAraNe che. (noTa juo) Ara vAjitra. jI. 7. vivigha vivecana. vijJa viziSTa jJAnavALo. garamInA Atmahita jananI-karanArI. pravRti utpatti. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ geyaassttk| vinaya ! vibhAvaya zAzvataM, hRdi lokAkAzam / sakalacarAcaradhAraNe, pariNamadavakAzam // vinaya ! // 1 // lasadalokapariveSTitaM, gaNanAtigamAnam / paJcabhirapi dharmAdibhiH, sughaTitasImAnam / / vinaya : // 2 // samavaghAtasamaye jinaiH, paripUritadeham / / asumadaNukavividhakriyA-guNagauravageham / / vinaya ! // 3 // ekarUpamapi pudgalaiH, kRtavividhavivartam / kAJcanazailazikharonnataM, kvacidavanatagartam // vinaya ! // 4 // nA:zAzvata sanAtana, trae avinAza. cara gama, sthAnAMtara prApta 32nA2. acara sthira, caranyAsatA. pariNamadate te dravyanA mArane pAmanAra athavA yAzraya mApanA2. avakAza space 1-41. 2. lasat hotA. aloka pAribhASi: (nATa anumo.) atiga mAjI jaya che. mAna pariNAma. measurement. dharmAdi yastikAya, AdharmAstijAya, yuddhasAritAya, 5 mane .. sImAnam bhAhI. 6. 3. samavaghAta samudhAta-pAribhASita (noTa tumI.) jina vijJAnI. sabhI tIrtha zanI samAveza tha ya che. paripUrita puurepuure| bharekho. asumat prANu dhAraNa 42nA2, prANI-71. aNuka 52bhA. guNa dhI. (pAribhASi) gaurava hAnidhi, anyuratA. - - rAga -A aSTaka 'kaDavAM phaLa che krodhanAM " e sajajhAyanA layamAM barAbara cAlaze. eno rAga karI che. ene mathALe jaNAve che ke "Aja sakhI manamehanA " e enI dezI che. rAga saraLa paNa masta che. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAnkusvarUpabhAvanA 71 1. hai vinIta cetana ! tArA hRdayamAM avinazvara ( zAzvata ) leAkAkAzane tuM ciMtava-bhAva. e ( leAkAkAza ) sarva sthAvara jaMgama-dravyeAne dhAraNa karavAmAM Azraya ApanAra hAi te te dravya tarIke pariNAma pAmI Azraya Ape che. 2. e ( leAkAkAza ) dItA che, cAre tarapha aleAkathI vIMTAcele che ane eTalA vistRta che ke enI gaNatarI thaI zake tema nathI; temaja dharmAstikAya vigere pAMca dravyeAvaDe enI hada sArI rIte mukarara thayelI che. 3. jyAre jinA (tIrthaMkara athavA sAmAnya kevaLI) samuddhAta kare che tyAre e ( leAkAkAza ) nA AkhA zarIrane paripUrNa ( rIte bharI de che ane prANa dhAraNa karanAra jIvA tathA paramANuonI aneka prakAranI kriyAo ane enA guNNAnI pracuratAnu e maMdira che. 4. e ( leAkAkAza ) jAte ekarUpa che chatAM pudgaLe! enA aneka AkArabhedA kare che. e kAi jagyAe merupa tanAM zikharAthI unnata thayela che teA keAi jagyAe aneka khADAethI nIce gayelA hAya che. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 zrI*zAMnta sudhArasa kvacana taviSamaNimandirai - ruditoditarUpam / ghoratimiranarakAdibhiH kvacanAtivirUpam // vinaya ! // 5 // kvacidutsavamayamujjvalaM jayamaGgalanAdam / kvacidamandahAhAvaM, pRthuzokaviSAdam // vinaya ! // 6 // , " bahuparicitamanantazo, nikhilairapi saccaiH / janmamaraNaparivartibhiH, kRtamuktamamatvaiH // vinaya ! // 7 // iha paryaTanaparAGmukhAH, praNamata bhagavantam / zAntasudhArasapAnato, dhRtavinayamavantam // vinaya ! // 8 // f 5. 4. ekarUpaM bhe khAra dhAraNa 42nAra, meDa saro. vivarta yAaraleha. unnata ayo, ( suMdarapaNAno bhAva che). avanata naye ( tucchatAnA lAva e. ) garta ADe. kvacana / sthAne, choTA bhagAye, taviSa hevaseou uditodita vRddhi pAmatuM suMdara rUpa. 6. ujjvala saDerabhAM khAve, nihAra pRthu vistRta viSAda meha. 7. kRtamukta ne choDI hIghete!. 8. paryaTana 2. paribhramaNa parAGmukha aMyA bhanavANA, uMTAjAvANA. avantaM ( bhavabhrabhaNuthI ) 2kSaNa u2nAra ( mevA lagavatane ) dhRtavinayaM namra bhAvane dhArA 42nAra AegI. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lA***svarU.5-bhAvanA 5. e kAi sthAnakeAe devatAonAM maNimadirAthI atyaMta sAdarya dhAraNa karanAra svarUpavata che ane koi sthAnakAe atyaMta bhayaMkara aMdhakAravALAM naraka vigerethI ati khIbhatsa~bhayAnaka che. 6. kAi pradezeAmAM e aneka utsavamaya hAIne khUba ragamAM hAya che, kAi pradezamAM jayamaMgaLanA nAdathI gAjatA hAya che; enA kAi pradezA atyaMta meTA avAjathI hAya hAyanA avAjo ane ni:sAsAethI bharela hAya che ane bhAre moTA zAka tathA khedamAM guMcavAI gayela hAya che. 7. janma-maraNanA cakkaramAM paDelAM sarva prANIo jeoe aneka prakAranAM mamatvA karyA hAya che ane karI karIne cheDI devAM paDelAM hAya che teoe enA anaMta vakhata khUkha sArI rIte lAMkhA kALa sudhI paricaya-saMbaMdha kareleA hAya che. 73 8. tame jo A paribhramaNathI thAkI gayA haiA tA je bhagavAne zAMtasudhArasanA pAnadvArA vinayane dhAraNa karanAranuM rakSaNa karyuM che te mahApuruSane namA-praNAma kare. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokasvarUpa bhAvanA - 4 paricaya - 1. 2. A bhAvanAmAM ApaNe vizvaracanAnA svarUpamAM dAkhala thaIe chIe. e vizvaracanA anAdi kALathI cAlI AvelI che. ene koIe banAvela nathI, banAvavAnuM zakya ke saMbhavita paNa nathI ane banAvanAra zemAMthI banAve ? zA mATe banAve ? ane banAve te AvI sRSTi banAve e vAta koIpaNa rIte gaLe utare tema nathI. je bhUtadayA suNAmAM hevI joIe te pRthvI ke vizva banAve to AvuM duHkhamaya, trAsa ApanAra vizva zA mATe banAve ? e kalpanAmAM utare tema nathI. A sRSTikartutvane prazna ghaNo vizALa che. nyAyanI kaTi pAse te kaI rIte TakI zake tema nathI. eTalI prAsaMgika TIkA sAthe e ati mahattvanA Adi praznane ApaNe saMkelI levuM ja paDe. A bhAvanAmAM ene sthAna nathI. bhUgoLa-vizva saMbaMdhI jena zAstrakArone kevo khyAla che te ApaNe A sthaLe vicArI jaIe. enA saMbaMdhamAM ghaNuM zAstragraMtha che. kSetrasamAsa, saMghayaNI, sUryapannatti, caMdrapannatti vigere e viSayanA khAsa graMthe uparAMta mULa sUtramAM jaMbadvIpa prajJapti vigeremAM lokanuM varNana chUTuM chavAyuM aneka sthAnake karavAmAM AvyuM che. te anusAra keTalIka vicAraNA atra karI enuM svarUpa samajavA prayatna karIe. enI samajaNa thayA pachI, ene aMge bhAvanA kevI rIte bhAvavI teno paNa vicAra karazuM. ahIM to vizvane sAde khyAla ApI zakAya tema che, kAraNa ke A graMthane uddeza bhAvanAno che. vastusvarUpa saMkSepamAM batAvyA pachI bhAva Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokasvarU5-bhAvanA 75 nAnA vizALa mArga para utarI, ApaNe A zAMtasudhArasane AsvAda levA yatna karazuM. A viAvanA prathama traNa vibhAga karavAmAM AvyAM che: adholoka, tiryaku athavA matyuloka ane UrvIloka. enA AkArane khyAla ApavA mATe eka lekapuruSanI kalpanA karI che. jANe eka puruSa baMne paga khUba pahoLA karI, bane hAthe keDa para lagAvI Ubhe che. A leka puruSanI keDa bahu pAtaLI che. e keDa-kamaranI nIcenA bhAgamAM adhelaka Aje che, jene AkAra chatra upara chatra mUkyuM hoya tevo che. keDa pAse tiryam leka Ave che. keDanI uparanA bhAgamAM Urdhva loka Ave che. e lekanuM mApa rajuthI karavAmAM Ave che. eka rajunuM mApa nIcenI rIte karavAnuM che. jabUdvIpa madhyadvIpa che te eka lAkha jana pramANa che, eTale tenI madhyareSA teTalI che. tenI pharato cAre tarapha lavaNasamudra che tenI laMbAI pahoLAI be lAkha ejananI che. tenI pharato dhAtakIkhaMDa che te cAra lAkha jojana pahoLe lAMbo che. tenI pharato kAledadhi samudra che te ATha lAkha jejana lAMbo pahoLo che. tyArapachI puSkaravara dvIpa che te seLa lAkha jejana lAMbe pahALe che. tyArapachI eka samudra ane eka dviIpa ema asaMkhya dvIpa samudro che. chelle svayaMbhUramaNa samudra che. A asaMkhya dvIpa-samudranuM je ekaMdara mApa thAya tene eka rajajunuM mApa gayuM che. e hisAbe adhelaka je saMbhUtaLA pRthvI nIce 900 jojana pachI zarU thAya che tenuM UMcAInuM mApa sAta rajajupramANa che. tiryalaka pahoLAImAM eka rajaju pramANa che. UMcAI Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtasudhArasa 1800 jananI che. e eka rajajuno ati alpa bhAga UMcAImAM roke che. UrvIloka sAta rajajumAM kAMIka ocho che. kula traNe leka maLIne ciAda rajaju pramANu UMcAI che. adholeAkano vicAra prathama gAthAmAM karyo che. upara jaNAvyuM tema saMbhUtaLA pRthvI nIce nava se jajana mUkyA pachI e zarU thAya che. enA sAta vibhAga che. ene narakabhUmi kahe che. emAM rahenAra cho nArake kahevAya che. prathama naraka ratnaprabhA nAmanI che. tene pRthvIpiDa eka lAkha eMzI hajAra je jana che. enA traNa kAMDa-vibhAga che. prathama vibhAga ratna bharapUra che tethI tenuM nAma ratnaprabhA paDela che. jo ke tenI jADAI 16 hajAra jananI che. bIjA kAMDamAM kAdava che tenI jADAI 84000 ejana che. trIjo bhAga pANIthI bharele che. tenI jADAI 80 hajAra jana che. enI nIce ghanodadhi, tenI nIce ghanavAta, tenI nIce tanuvAta ane pachI AkAza che. tyArapachI bIjI narakabhUmi Ave che. A prathama narakabhUminuM nAma ghama kahevAya che. enI UMcAI eka rAjanI che. bIjI narakabhUminuM nAma zarkarAmabhA che emAM kAMkarA vizeSa che. enI UMcAI paNa eka rAjanI che. trIjI narakabhUmi vAlukAprabhA che. emAM ve eTale retI vizeSa che. enI UMcAI paNa eka rajaju pramANa che. A traNe narakamAM kSetravedanA bhayaMkara, zIta, uSNa vigere daza prakAranI asahya hoya che. sthAnako rahevAnAM barachI jevAM ane zarIra mArA jevAM hoya che. bIjI anya kRtavedanA che. nArake paraspara laDe che, kApe che, trAsa Ape che ane mArAmArI karyA ja kare che. eka kSaNa paNa sukha Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ leka svarUpa bhAvagnA 7 nathI. trIjI paramAdhAmIkRta vedanA che. e adhama devo nArakane trAsa ApavAmAM AnaMda lenArA temaja krUra svabhAvavALA che. AvI traNa prakAranI vedanA ati AkarI hoya che. cethI nArakInuM nAma paMkaprabhA, emAM kAdava vizeSa che. pAMcamI nArakInuM nAma dhumaprabhA emAM dhumADe vizeSa che. chaThThI nArakI ta:prabhA emAM aMdhakAra che. sAtamI nArakI tamastamaprabhA emAM ghora aMdhakAra che. pachavADenI cAra nArakIomAM anyakRta ane kSetravedanA hoya che. paradhAmIkRta vedanA hotI nathI. sAte nArakonA nAma anukrame 1. gharmA, 2. vaMzA, 3. zilA, 4. aMjanA, 5. riSTA, 6. maghA ane 7. mAghavatI che. AyuSyapramANa-jaghanya daza hajAra varSa. utkRSTa prathama narakanA nArakenuM eka sAgaropama, bIjInuM traNa sAgaropama, trIjInuM sAta sAgaropama, cothInuM daza sAgaropama, pAMcamInuM sattara sAgaropama, chaThThInuM bAvIza sAgaropama ane sAtamInuM tetrIza sAgarepama che. prathamanuM utkRSTa te dvitIyanuM jaghanya ema uttarasara samajI levuM. sAtamI nArakInI paheLAI sAta rajupramANa che. prathama narakathI te sAtamI naraka sudhI uttarottara laMbAI pahoLAI vadhatI Ave che ane chevaTe lekapuruSanA paga AgaLa khuba lAMbI pahoLI thAya che. sAtamI nArakInI nIce paNa ghanedadhi, ghanavAna ane tanuvAta Ave che ane chevaTe AkAza Ave che. tyAM lokane cheDe Ave che." Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtasudhArasa - e nArakI chatrAkAre che. eka uMdhA chatra upara bIjuM nAnuM chatra mUkayuM hoya e rIte che. emAM meTAmAM meTuM chatra nIce che. upara nAnuM nAnuM thatuM Ave che. athavA rAmapAtra-zarAlAne UMdhuM mUkyuM hoya te A adholekane AkAra che. sAte narakamAM narakAvAsa che tenI kula saMkhyA 84 lAkhanI che. nArakonAM duHkhAnuM varNana karavuM azakya che, vAMcatAM trAsa utpanna thAya tevuM che. enA rahevAnAM sthAne ane kalaho evAM hoya che, enI bhUmikA evI zIta ne uSNa hoya che ane enAM varNana evAM AkarAM che ke vAMcatAM arerATI uddabhave. Avo alaka che. A lokamAM prathama nArakIne pRvIpiMDa 180000 jojana che. temAM upara nIce eka-eka hajAra jejana mUkatAM bAkInA 178000 ejanamAM tera pratara che ane 12 AMtarAM che. emAMthI vaccenA daza AMtarAmAM bhuvanapati devanAM sthAne che. enA daza prakAra che. enA vIza IMdro che. A eka jAtinA deve che paNa emanAM sthAna adholekamAM che. upara je eka hajAra jejana mUkyAM temAMthI upara nIce se so jejana mUkatAM vaccenA 800 jejanamAM vyaMtara devanA nivAsasthAna che ane uparanA sa je jana mUkyA temAM upara nIce daza daza jojana mUkI detAM bAkInAM 80 jejanamAM vANavyaMtara devenA nivAsasthAna che. vyaMtaro tichalakamAM paNa aneka sthAne rahe che. 24. 2. alekanI upara tirthaka Ave che. eno vistAra eka rajajupramANa che. emAM asaMkhya dvIpasamudra che. WWW.jainelibrary.org Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAnkusvarUpa bhAvanA 79 enA uparanA bhAgamAM jyotikra che. leAkapuruSanI pAtaLI paherAvye hAya tevuM sAM tirthya kamarane jANe kaMdorA loka Ape che. adheAlAka khUba paheALA ane UMcA che tyAre A tigleAka UMcAimAM 1800 jojana che. ja mUThThIpanI vacce merupa ta che. te jamInamAM eka hajAra jojana che. mahAra 99000 jojana che. enI saMbhUtaLA pRthvIparanI zarUAtamAM cAre dizAe maLI cAra ane enI upara bIjA cAra ema ATha rucakapradeza che. tyAMthI 900 jojana upara ane navaze jojana nIce tiya glAka che. ja bUDhIpa thALIne AkAre che. tyArapachI eka samudra ane eka dvIpa ema uttarAttara Ave che. te valaya-cUDIne AkAre krUratA che ane pratyeka uttarAttara amaNA amaNA pramANavALA che. chelle svayaMbhUramaNa samudra Ave che. A asaMkhya dvIpasamudranuM mApa kharAkhara eka rajju ' pramANa che. 6 ja buddhIpamAM bharata, aravata, mahAvideha nAmanA traNa karma bhUmi kSetrA che. mahAvidehamAM sarva kALa tItha kara ane kevaLI hAya che. bharata, eravatamAM utsarpiNinA trIjA ceAthA ArAmAM ane avasarpiNInA paNa trIjA ceAthA ArAmAMra tIrthaMkarA hAya che, dhAtakI khaMDamAM be meru che ane puSkaravara dvIpamAM be meru che. A ardho dvIpa manuSyAthI vaselA che. manuSyanI utpatti A aDhIdvIpamAM ja che. vidyAbaLe AThamA naMdIzvara dvIpa sudhI manuSyA jai zake che. manuSyanuM AyuSya utkRSTa traNa patye pamanu hAya che. sarva dvIpasamudromAM tiya cAnI utpatti che. 1 trIjAmAM 23 ne ceyAmAM 1. 2 trIjAmAM 1 ne ceAthAmAM 23 tI kara, Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtasudhArasa A tirtha lekamAM pRthvI upara 780 jejana mUkyA pachI 120 jejanamAM jyotiggaka Ave che, jemAM sUrya, caMdra, graha, nakSatra ane tArA hoya che. aDhIdvIpamAM e cara hoya che; anyatra sthira hoya che. A uparathI jovAmAM Avaze ke meruparvatane se jana jeTalo bhAga adhelokamAM che, tiya lokanA 1800janane sarvatra vyApe che ane UrbalekamAM tene moTo bhAga eTale ke 98100 jana che. puSkaravara dvIpanA prathamanA ardhA bhAgane cheDe mAnuSesara parvata che. tyAM manuSya utpatti pUrI thAya che. manuSya utpattisthAna aDhIdvIpa che ane lavaNasamudramAM pa6 aMtadvIpo che temAM yugalika manuSya che. A tiryagna lekamAM karmabhUmi pAMca bharata, pAMca eravata, pAMca mahAvideha maLI kula 15 che. yugalika kSetro 30 che tene akarmabhUmi kahevAmAM Ave che. lavaNasamudramAM pa6 aMtadvIpa che. te paNa akarmabhUmi che. manuSyalokamAM aneka nagaro, upavana, parvato, nadIo, kaho vigere che. emAM eTalI vicitratAo ane vaibhava bharelAM che ke ene upAdhyAyazrIe zrIvicitra"nuM egya ja upanAma ApyuM che. dhyAnamAM rAkhavuM ke lokapuruSanI pahoLAI asaMkhya dvIpasamudro A tiya lokamAM hovA chatAM ochAmAM ochI che ane UMcAI te taddana cheDI che. have ApaNe Ualekane samajIe. T. rU. UrvalakanI pejanA A pramANe che:-tirya leka pUro thayA pachI asaMkhya ejana upara jatAM eka sAthe prathama ane dvitIya devaloka Ave che. tenA upara asaMkhya jana gayA pachI eka sAthe trIjuM ane cothuM devaloka Ave che. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lenka svarUpa bhAvanA tenI upara asaMkhya pejane pAMcamuM, te ja pramANe tenI upara chaThTha, pachI sAtamuM ane tenI upara AThamuM. tyArapachI asaMkhya jana upara gayA pachI navamuM dazamuM eka sAthe che. tenI upara asaMkhya jana mUkyA pachI agiyAramuM bAramuM devaleka eka sAthe che. - pAMcamA devaloka kAlpata lekapuruSanI be koNuone bhAga Ave che. tyAM pahoLAI pAMca rajajunI che. bAra devaloka thaI rahyA pachI grIvA (DAka) sthAne nava raiveyaka Ave che. tyAMnA deve kapAtIta che. mukhasthAne anuttara deva Ave che. tyAM cAra dizAe cAra vimAne che ane vacce sarvArthasiddha vimAna che. A vaimAniko a5bhavI ane kapAtIta che. kapALanA sthAne bAra jojanane aMtara mUkIne sphaTikamaya siddhazilA Ave che. enI upara eka pejane lekanI maryAdA-hada pUrI thAya che. devatAone sukhano ja anubhava thAya che. trIjA devaloka pachI sarvAga sparza sukhathI viSayavAsanA pUrI karatA nathI. uttarottara vAsanA mAtra zarIrasparzathI, pachI devInA zabdazravaNathI, pachI rUpanA nirIkSaNathI ane pachI ciMtana mAtrathI ja kAmavAsanA tRpta thAya che. A vikAsa khAsa samajavA jevo che. kAmavAsanAnI tRpti karatAM tenA upara vijaya meLavavAmAM vadhAre AhUlAda uddabhave che. pravecaka ne anuttara vimAnanA dene to pAMce indriyanA bheganI IcchA paNa thatI nathI. 4. 4 uparanA traNa lekamAM traNa lekanuM digdarzana karyuM. ene ApaNI mAnasa-cakSu samakSa khyAla karavA mATe kalapanA karavAnI che. jANe ke eka puruSa Ubhe che, tenA banne page pahoLA karelA che ane teNe potAnA DAbA jamaNa bane Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 zrI zAMtasudhArasa hAtha keDe lagAvyA che. e lekapuruSanuM varNana A gha ane 3 zlokamAM karyuM che. vaizAkha sthAnasthAyI banne page te puruSanA batAvyA che tene bhAva bane paga pahoLA karIne UbhA rahevAnuM che. ene vaizAkha mAsa ke vizAkhA nakSatra sAthe saMbaMdha nathI. paga pahoLA karIne valeNuM karanAra strInuM e saMsthAna che ema koSamAM kahela che. AvI rIte pahoLA pagane sthAnake nArake che. sAtamI nArakInuM thALu ati vistIrNa che. te sAta rajaju jagyA roke che. eka rajajupramANa laMbAI paheLAInA TukaDA kalpIe te alakanA 16 TukaDA thAya. e sarAvaLAne UMdhuM mUkayuM hoya te AkAre che. keDanA bhAgamAM pahoLAI ochI che. mAtra eka rajaju che. tyAM tiryaloka Ave che. UrdhalokanuM varNana jokamAM karyuM che. temAM kANuM AgaLa pAMcamuM devaloka che. gaLA AgaLa raiveyaka de che ane mukha upara pAMca anuttara vimAno che. sarvenI upara siddhajIve che. A udghalekanA TukaDA rajajAnA mApe karIe to 147 thAya. - tiryalokano samAveza emAM thaI jAya che. kula rajaju 343 thAya. e 7 nuM ghana che, eTale sAtane sAte guNatAM 49 thAya, tene sAte guNatAM 343 rajaju thAya. eTale AkhA lekapradezane saMmilita karyo hoya to 7 ghanaraju thAya. Avo leka athavA kapita lekapuruSa anAdi kALathI Ubhe che. e anAdi anaMta che. ene kaI kartA nathI. e zrAnta-thAkela mudrAvALo che chatAM jarA paNa kheda pAmela nathI. matalaba e ke, e traNe kALa Ubho che. e kadI besI javAno ke Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakasvarU5 bhAvanA thAkI javAne nathI, haju sudhI thAkyo nathI ane bhaviSyamAM kadI thAkavAne nathI. vizvanA anAditva saMbaMdhI moTI carcA che. enI Adi keIe joI nathI, ene kAMI ItihAsa nathI ane enI zakyatA paNa nathI. maraghI pahelI ke IDuM paheluM ? e savAlano nirNaya karatAM chevaTe anavasthA ja prApta thAya che. bIja vagara vRkSa na thAya ane bIja vRkSanAM phaLamAM ja hoya che, ema carcA karIe te paNa aMte anAdimAM ja paryavasAna pAme che. - ru. . A lokapuruSa che. emAM cha dravyo bharelA che. lekamAM che, dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAza, kALa ane pugaLo che. - A cha dravya nitya che ane potapotAnA dharmomAM sthira rahe che. astikAya eTale samUharUpa samajavuM. emAM dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya ane jIva arUpI che; jayAre pudgala dravya rUpI che. dareka dravya svataMtra che. dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya niSkriya che, jIva ane pudagaLa sakriya che. AkAza AdhAra che ane dharma, adharma, pudugaLa ane jIva Adheya che. AkAzano svabhAva avakAza ApavAnuM che, dharmAstikAya gatinimitta che ane adharmAstikAya sthitinimitta che. zabda, aMdhakAra, udyota, prabhA, chAyA, taDake, varNa, gaMdha, rasa, sparza e pudagalanuM lakSaNa che. kALa vastune navIna temaja purANa banAve che ane enA samaya, AvalikA vigere vibhAge che. sekanDa, miniTa, kalAka e paNa kALadravyanA ja vibhAge che. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 zrI zAMtasudhArasa AtmA kartA, bhaktA, jJAtA che, cetanarUpa che, yegya puruSArthathI te siddha thaI zake che ane enA mULa asala svarUpe pahoMcI zake che. enA guNa paryAya para agAu vistArathI vivecana thaI gayuM che. ' lekamAM A cha dravya che. e pUre thAya tyAre aleka Ave che. e anaMta che. emAM mAtra AkAza che. tyAM bAkInAM dravyone sthAna nathI. loka ane alakane taphAvata e ja che ke lokamAM paddhavya che, alokamAM mAtra AkAza ja che. samaya ane AkAza Time & Space nA praznano jaina darzanamAM khUba vistArathI carcAyA che. . 6. A lekapuruSamAM jIve che. e che ane puduMgaLe aneka prakAranAM nATaka karI rahyA che. pudga sparza, rUpa, rasa, gaMdhane laIne nAnA prakAranA vezo kADhe che. jInI vividhatAne pAra nathI. e potapotAnAM pAThe raMgabhUmi upara bhajave che ane paryAya palaTana karI navAM navAM rUpa dhAraNa kare che. ene nATaka karavAmAM pAMca kAraNe sahAya kare che. ene samavAyI kAraNa kahevAmAM Ave che. te kALa, svabhAva, udyama, karma ane niyati che. kALa eTale e pramANe vastu banavAno samaya pAka joIe, jemake AMbA garamImAM ja phaLe che, prasUti lagabhaga nava mAse ja thAya che vigere. kALa pADyA chatAM udyama-prayatna to kare ja paDe. besI rahevAthI kAMI vaLe nahi ane trIjI vAta e che ke vastusvabhAva tevo have joIe. ghauM vAvI bAjarAnI AzA vyartha che. vaLI karma eTale pUrve bAMdhelA karmAnusAra ja phaLaprApti thAya che ane Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ loka svarU5 bhAvanA niyati e anAdi lekasthiti che; arthAt sarvAe je pramANe jJAnamAM dIThuM hoya temaja bane che-temAM pheraphAra thato nathI. A pAMce samavAyI kAraNe ekaThAM thAya tyAre kArya bane che. lekamAM pratyeka kArya A pAMca kAraNene AdhIna rahe che. emAM prAdhAnya keIpaNa vakhate eka kAraNanuM hoya che, bIjA kAraNa gaNa hoya cheparaMtu pAMce ekI vakhate hAvA ja joIe. A saMsAramAM kamavRta prANI je nATaka bhajave che tenuM varNana zuM karIe ? enA vividha nAca eTale AkhI dunithAno ItihAsa. duniyAmAM banate kaIpaNa banAva laIe ke aitihAsika keI caritra vAMcIe to temAM nATaka sivAya kAMI dekhAze nahi. A AkhI duniyA raMgabhUmi che ane prANIo tenA pAtra che. emAM vicitra zarIre, AkRtio, svare, rUpa, AkAra, bhASA, sukha, du:kha, abhimAna, abhiniveza, kapaTa, cAturya, kheda, moha, prema, AkramaNa, AtApanA, kIrti, apayaza vigere sarva bAhya ane AMtarika bhAve, dekhA ane AviznamaNe thAya che te sarva nATako che. bhavaprapaMca eTale saMsAranuM nATaka. ene bhajavanArA ane pugaLe. pugaLa paramANumAM cetanAzakti na hovA chatAM aciMtya zakti hoya che ane temAM taratamatA paNa hoya che. ApaNI AsapAsa je ramata cAlI rahI che te nATaka ja che, ApaNe pote paNa nATakanAM pAtro ja chIe ane A AkhuM vizva e raMgamaMDapanATyabhUmi che. emAM paDadA paDe che, upaDe che ane nATaka pratyeka jIva AzrayIne ane samuccaye niraMtara cAlyA ja kare che. A nATakano tAdazya khyAla zrI siddharSigaNie pitAnA adbhuta cAturyathI zrI upamitibhavaprapaMco kathA graMthamAM Ape che. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMta-sudhA2nsa che. 7. A rIte leAkasvarUpa vicAratAM emAM Atma, anAtma vastunA khyAla thAya che. jIva, ajIvanA viveka thAya che, svarga, ma, pAtALanA khyAla thAya che ane A anaMta vizvamAM ApaNuM sthAna zuM che ?ane A jIva kayAM kayAM jaI AvyA che? ane keAnA kAnA kevA kevA saMbadhamAM AvyA che? tenA UMDA vicAra thAya che. asaMkhyAta yAjanA, nigeAdathI bharapUra leAka, temAM pAra vagaranI vanaspatio, malAkanu nAnakaDuM sthAna, temAM paNa manuSyanI utpatti tA aDhIdvIpamAM ja. nArakAnAM du:khAnA trAsa, svarganAM sukhAnA Akhare thatA ata ane anaMta kALathI cAlI rahelI ghaTanA e sarva vicAratAM enA anAdityanA ane peAtAnAM cAre gatimAM pherA ane gamanAMgamananA khUba khyAla Avaze, aneka taraMgA uThaze. vizvanI vizALatA kevI ? keTalI ? ane ApaNe kANuM ? kayAM ? kayA khUNAmAM bharAI paDyA chIe ? te samajAze. 86 AvI bhAvanA bhAvatAM mananI sthiratA thai jaze. jo bhAvanAra jJAnI haze-vidvAna haze te ene A AkhI ghaTanA tarapha niveda thai Avaze ane peAtAnA mananA gheADAnI lagAma e kheMcaze. vizALa vizvamAM e tArAe joze, nirabhra AkAzamAM e caMdra joze ane enI sAthe enAmAM je kAMi mada haze te gaLI jaze. e aMdara utarI peAtAnI laghutA ane karma nuM jora vicAraze ane chatAM puruSArtha nu prAmalya paNa samajaze. ene icchA thaze teA AvA vizALa vizvamAMthI paNa tene agra bhAge javAnA peAtAnA mArga e zeAdhI zakaze. ATaluM mAnasika svaiya ene prApta thAya eTale ene Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakasvarUpabhAva-nnA 87 adhyAtma sukhanI prasUti sAhajika che. mananI asthiratA dUra thaI eTale AtmA sthAne AvI jAya che. bAhA bhAva tajI e aMtaramAM utare ane tyAM enI sthiratA thaI eTale ene tattvanusaMdhAna thatAM vakhata lAgato nathI. lekasvarUpamAM zuM vicAravAnuM che te haju geyASTakamAM kahevAnuM che. e rIte vicAratAM vikAsa satvara ane spaSTa che. aMdara utarI javA atra AmaMtraNa che. vijJa-samaju prANI A notaruM jarUra svIkAre. ahI "vivibhakti" zabda vAparyo che te khUba samajavA egya che. pRthakkaraNa-vivecana vivekapUrvaka karavuM e ene Azaya che. lekasvarUpa saMbaMdhI aneka matabheda che. pRthvInA AkAra saMbaMdhI takarAre che. A guMcavaNamAM utaravAnI ahIM jarUra nathI. e mATe sAdhano ane abhyAsa sulabdha paNa nathI, paNa pRthvI ane AkAza ghaNuM vizALa che ane ApaNuM sthAna emAM taddana nAnuM che e ApaNe vicAravAnuM che. A vAtamAM be mata paDe tema nathI. sadAcArI jIvana, ucca bhAvanA, mAnasadhairya, adhyAtmabhUmimAM praveza ane pravAsa e sarva suvidita vAta che ane sarva kALamAM AdaraNIya che. ApaNe game tevA moTA hoIe to paNa anaMta vizvamAM kevaLa aNumAtra chIe ane ApaNe mekSa ApaNe ApaNA prayatnavaDe ja sAdhI zakIe chIe. A sarva bInatakarArI muddA pakaDI laI, ApaNe vikAsa je mAge thAya te AdarI le sarva daSTie egya che. ApaNe A daSTie e muddo pakaDI laIe. emAM kaI kaI muddA khuba bhavya che ane khAsa aMdara utarI jAya tevA che. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAkasvarUpa bhAvanAH-- geyASTaka paricayaH-- 1. uparanA paricayamAM je leAkanu varNana sakSepamAM karyuM che te leAka zAzvata che; bhUta, vartamAna ne bhaviSyamAM ekasvarUpe vanAra che. e zAzvata na hAya teA enI Adi hAvI ghaTe tenuM kAI pramANu lakSya nathI ane ene banAvavA paramANu joie te cetana padArthamAMthI nIkaLe tema nathI. jo paramANune anAdi mAnIe te vAta ate anAdi upara ja Ave che. je leAnu' upara varNana karavAmAM AvyuM che te cara ane ane acara, jagama ane sthAvara sarvane dhAraNa karavA samartha che ane AkArAMtara tathA avasthAMtara dhAraNa kare che. pratyeka dravyA peAtAnA dharmo bajAve che ane anyathI judA rahI eka sAthe kAma kare che. AkAza sarvane avakAza Ape che. A leAkasvarUpane tu khUba vicAra. cara ane acara sarvane eLakhavA ane pratyekanA guNA ane paryAyAne vicAravA e atra muddo che, A sarva tattvAmAM AkAzane kharAkhara samajyA pachI dharmAstikAya ane adharmAstikAyane khAsa samajavA jarUrI che, kAraNa ke enu dravya tarIke keAi darzanamAM nirUpaNu nathI. vicAravAnu e che ke AkAza tA avakAza Ape, jIva ane pugaLA cAle, paNa enI gati ane sthiratAne niya Mtrita karanAra kAi na hAya to sarvatra avyavasthA UbhI thAya. ene cAkkasa sthAne rAkhanAra ane gati tathA sthiti vakhate ene sahAya karanAra uparanA ane dravye ( dharmAstikAya ane adharmAstikAya ) na hoya tA phaikhAtA vizvanI vyavasthA ke svarUpa na rahe. A rIte Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokasvarUpa bhAvanA dalIlathI paNa e dravyo samajI zakAya tevA che. jene pariNAmI nityavAda nyAyanA graMthathI khAsa samajavA lAyaka che. 2. upara je lekanI hakIkta rajU karI te loka cAre tarapha alakathI viMTAyelo che. caMda rajaju UMce ane sAta ghana rajaju pramANa piMDavALe leka pUruM thAya tyAre tenI pachI pharate aleka Ave che. aleka eTale jyAM jIva, dharma, adharma, pudagaLa ke kALane praveza nathI paNa jyAM mAtra AkAza che te pradeza. alekamAM kaI jIva jaI zakato nathI, kAraNa ke gatisahAyaka dhamastikAya tyAM che ja nahIM. mAtra AkAzaspace tyAM che ane te anaMta che. tyAM pudugaLa paramANuM paNa nathI. - e "ka" dIpata che, kAraNa ke emAM dharmAstikAyAdi dravya che ane khAsa karIne emAM cetanazaktivALA jIve che. vaLI e eTalo vistAravALe che ke enI gaNatarI karatAM akkala chakkaDa khAI jAya. asaMkhya pejanenI vAta ene gaNanAtIta banAve che. nAnakaDA manuSya lekamAM paNa asaMkhya dvIpa-samudro che tyAM AkhA lokanA mApanI gaNatarI kevI rIte thAya? A vistAravALA A loka che. lokanI hada-maryAdA pAMca dravyathI thAya che. lekamAM pAMce dravya jarUra hoya che. alekamAM mAtra AkAza che te upara jaNAvyuM che. pAMcamAM eka paNa dravya echuM hotuM nathI. - A gAthAmAM pAMca dravyanI hakIkata kahI ane upara ja (1) lekamAM cha dravya batAvyA che temAM apekSA samajavAnI che. keTalAka AcAryo kALane dravya tarIke mAnatA nathI. kALanA paryAya sarva kabUla kare che. dravyane guNa ane paryAya bane tevA ghaTe. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtasudhArasa atIta, anAgata anaMta samaye enA paryAya che. A mATe carcAne viSaya che. kALanuM svarUpa ne vartanA sarva svIkAre che. ene judA dravya tarIke mAnavAmAM Ave ke nahi te praznamAM ApaNe nahi utarIe. lekamAM kALa vate che, alokamAM kALa vartato nathI. A saMbaMdhamAM be mata nathI. samajavAnI vAta e che ke e lokanuM mAna gaNatrIthI atikrAnta hovA chatAM enI sImA-maryAdA sughaTita che. AvA apAra abhuta lekarUpa vizvane vicAra karo. anaMta AkAza sAme joI tArA, graha, caMdravigerene vicAra karI vizvanI vizALatA vicAravI ane enA vistArane khyAla kara. 3. vaida rajaju lAMbe leka AkAzamAM rahelo che. e AkAzanA asaMkhya pradeza che. jenAthI nAne bhAga na thaI zake tevA vibhAgane pradeza kahe che. AkAzapradezanI saMkhyA "asaMkhya" che. asaMkhyane khyAla cothA karmagraMthamAM vistArathI zrIdeveMdrasUrie cAra pAlAnI kalpanA karIne Avyo che. tIrthakara ke sAmAnya kevaLI (jinezvara athavA jina) keTalIka vAra mekSa javA pahelAM kevaLI samudaghAta kare che. emAM ATha samaya lAge che. ethI ghaNAM karmo kharI jAya che. pratyeka AtmAnA pradeza asaMkhya che ane tenI kula saMkhyA lokAkAzanA pradeza jeTalI che. kevaLI upara jaNAvyuM te samudraghAta kare tyAre lokAkAzanA pratyeka pradeza para pitAne eka eka Atmapradeza sthApana kare che. pahele samaye e daMDa kare che, bIje samaye kapATa kare che, trIje samaye maMthAna kare che ane cothe samaye AMtarA pUre che. cothA samaye te sarva Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ leka svarUpa-bhAvanA Huai lokapradezane sparze che ane te vakhate AtmA mahA samuddhAta karI aneka karmIne kheravI nAkhe che. A ati agatyanA samaye pratyeka AkAzapradezane jinanA AtmA sparze che. pachI turata e kriyA saharI le che. samuddAta prakaraNa zrI prajJApanA sUtra ( 36mA padma ) mAMthI vAMcavA yAgya che. e AtmAnI adbhuta vIya zakti batAve che. prANIo-jIvAnI aneka kriyAnuM e loka madira che. e aNu bhegA thAya tyAre dvacaka, traNa aNu bhegA maLe tyAre gRNuka, ema anaMta aNu maLe tyAre anatANuka skaMdha thAya che. pratyeka aNu chUTA haiAya tyAre aNu kahevAya, skaMdhane lAgelo hoya tyAre pradeza kahevAya. pratyeka aNumAM varNa, gaMdha, rasa ane sparzI hoya che. aNunI zakti paNa anaMta che. e adheAlAkane cheDethI upara siddhasthAna sudhI eka samayamAM jai zake che. ene paryAya--palaTana bhAva hAya che. e sarva pheraphAro ane camatkAro leAkamAM thAya che ane tethI e sarva vividha kriyAnu maMdira loka kahevAya che. jIvanA pAMcAnI vAta teA zI karavI ? jeTalAM rUpe dekhAya che, jeTalAM AkArA dekhAya che te sarva paryAya che ane pudgaLanAM paryAyA paNu pAra vagaranAM che. jIva pugaLa sayeAgajanya pAMcAne paNa pAra nathI. AkhI vizvaracanA, tenA pheraphAro, temAM pratyeka prANI ane paramANumAM thatI hAnivRddhi ene laIne mahAna nAca cAlI rahyo che--tenuM mahA mAyAmadira A lAka che. 4, 'leAka ' e rIte pAMca astikAya ( dharmAstikAya, Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI.zAMtasudhArbsa adharmAstikAya, pudgalAstikAya, AkAzAstikAya ane jIvAstikAya) rUpa che, eTale enA AkhA niravazeSa bhAgamAM sarvatra pAMca astikAya che ane e sAmAnya. najare joie te ekarUpa che, eka sarakhA che; chatAM pugaLAe emAM aneka viva karyA che. pudgaLa ane jIvA khannee maLIne enAM aneka phera*ArA--vibhAgeA banAvyA che. pudgaLa paramANunAM skadhA ene aneka rUpe Ape che. ra vivavAda danazAstranA agatyanA vibhAga che. vedAMtIenu kahevu ema che ke jagat brahmamaya che ane enAM je judAM judAM rUpA dekhAya che te avidyAnA pariNAme dekhAya che. e mAyA che ane ajJAnajanita bhrama che. vastuta: brahma sivAya kAi sata nathI. vidyAthI e ajJAna ( avidyA ) nA nAza thAya tyAre eka brahmanuM jJAna thAya che. jaina tattvajJAna jIva ane jaDanA bheda svIkAre che. vairAgya mATe e paiAlika padArthonI asthiratA jarUra kahe, enAM vivata para e nivedyanI paripATIe race, chatAM mULa dravya tarIke AtmA ane pudgaLane pRthak samaje che. A zAstrIya viSaya khUba carcIne samajavA yeAgya che. puruSa ane prakRtinA bheda samajavA prayatna karavA. ApaNe A dAnika carcAmAM nahi utarIe. pudgaLa sayeAge kevA kevA vivartA--pheraphArA dekhAya che te samajI, tenA lAbha saMsAra paranI vAsanA echI karavAmAM laie. AkhA vizvanI najare jotAM e lAka keAi jagyAe sAnAnA zikharAthI unnata thayelA dekhAya che ane kAi Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ leAkaeNsvarUpabhAvanA 93 jagyAe UMDA lacakara khADAvALA dekhAya che. meATA parvatane dUrathI jovAmAM Ave te prabhAte jANe tenAM zikharA sAnAnAM hAya tevu dekhAya che. pILI mATIne laIne keTalAka pata suvarNa raganA dekhAya che. daMtakathAmAM aneka parvatA seAnAnA kahevAya che. keAI sthAnake leAka UMDA khADAvALA hAya che. matya leAkamAM khADAvALA aneka pradezeA che. adheAlokamAM tA pAra vaga ranA khADAo che. matalaba lokanAM sthAnakeA kAi jagyAe AkaSa ka hAya che ane koi jagyAe ati bibhatsa ane kAi koi jagyAe bhayAnaka hAya che. 5. e lAka keAi jagyAe devatAonAM maNima MdirethI vibhUSita haiAya che. bhuvanapatinA bhavanA, vyaMtaranA nagarA ane vaimAnika devAnAM vimAnAnAM vaNaeN nA vAMcatAM AnaMda thAya tevuM che. emAM ratnanI bhIMtA ane nIlaratnamaya bhUmi, bhUminA svayaM prakAza ane krIDAsthAne eTalAM suMdara zabdomAM vaNu velAM che ke vAMcatAM eka jAtanuM sukha utpanna thAya che. matyu lokamAM paNa meTAM rAjabhuvane vaibhava ane saMpadAthI bharapUra hAya che. meTA rAjyamahelA, akIMgahAma pelesa ke kesaranA vilAsasthAnA aneka prakAranA sAja sAthe geAThavAyalA hAya che. AgrA ane dillInA aitihAsika sthAno ke vartamAna rAjadhAnInAM zaherAnA khuMgalA, vADI, upavanA ane udita udita rUpavAna manAve che. kAI sthAnake e bhayaMkara narakasthAnarUpa hAya che. enA vajramaya kAMTA, enI leAhInI nadIe, enI bhayaMkara bhUmie, enI zIta jagyAe, enI uSNu jagyAe varNana vAMcatAM Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMnta sudhArasa kamakamATI chUTe evAM aneka sthAneA adheAleAkamAM ThekANe ThekANe che. A pRthvI para paNa bhaya kara sthAnA aneka heAya che. e jotAM manamAM glAni ane keTalIka vAra bhaya jarUra thAya che. kahevAnI matalama e che ke, A leAkanAM sthAnA aneka prakAranAM che ane aneka prakAranI zubha azubha lAgaNI UbhI karanArA che. AnaMda, prazaMsA, zAka, viSAda, bhaya sthAnaparatve thAya che e sahaja samajAya tevI hakIkata che. 4 6. e lAkamAM keAi jagyAe utsava cAlI rahelA hoya che, koi jagyAe vAjA vAgatAM hAya che, keAi jagyAe nAcaraMga uDatA hAya che, keAI jagyAe nATaka sinemA jAmyA hAya che, kAi sthAnake suMdara pakavAnna pIrasAtA hAya che, kAi jagyAe 'hure hure'nA pAkAra cAlatAM hAya che, keAI jagyAe ujANI- jyAphatA macI rahI hAya che, kai jagyAeM samaya varate samayeA' melAtA hAya che, keAi jagyAe tALIonA gaDagaDATa uThatA hAya che. evI rIte aneka AnaMda jayamaMgaLa uccAranA citrA rajU karI zakAya evA prasageAthI leAka gAjI rahyo hAya che. koi jagyAe chAtI para asahya chAjIyA levAtAM hAya che, kAi jagyAe raDApITa cAlatI haiAya che, keAI jagyAe ni:sAsA nakhAtA hoya che, kAi jagyAe phAMsIe devAtI hAya che, keAi jagyAe mArAmArImAM lehInA relA ke nadIe cAlatI hAya che, kAi jagyAe khATakIe jIvAnAM gaLAM para charI calAvatA hAya che, kAi rAganI pIDAthI kakaLATa karatA hAya che, keAi viyeAganI jvAlAmAM AMtarazeAkathI maLI--jhaLI jatA hAya che, keAi jagyAe jIve para karavata cAlatI hAya che, Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lezvasvarU5 bhAvagnA 95 koI sthAne hADakAM bhAMgI jatAM hoya che, keI sthAnake cAbakhApaNa paDatAM hoya che ane AvAM aparaMpAra duHkha, glAni zoka, saMtApa temaja viSAdathI bharapUra sthAnako heAya che. muMbaI jevA zaheramAM maraNanI ThAThaDInI paDakhe moTA varaghoDA jovAmAM Ave che ane eka ja mALAmAM maraNanA chAjIA gavAtAM hoya tyAM thoDI oraDI pachI lagnanA gIta gavAtAM saMbhaLAya che. bhartuhari kahe che ke "kaI jagyAe vINAnA avAja ane koI jagyAe hAhAkAra rudana, kaI jagyAe vidvAnonI carcA ane koI jagyAe dArUnA pIThAne masta kalaha te kaI jagyAe ramya strI ane koI sthAne ati kadarUpI strIAvuM AvuM jotAM samaja paDatI nathI ke A saMsAra te viSamaya che ke amRtamaya che!" A sarva bhAvo lekamAM dekhAya che. emAM nArakonA trAsa umerIe eTale varNana vadhAre gaMbhIra bane che. AvA aneka paraspara viruddha dekhAvothI bharapUra A leka che. 7. uparanI hakIkatamAM kAMI navIna nathI. sarva prANIone AvA aneka bhAvone ane aneka sthAne aneka vAra paricaya thayelo che. anAdi kALathI A jIva-pratyeka saMsArI jIva rakhaDyA kare che. e eka sthAnake utpanna thaI tyAM gharabAra vasAve che, zarIrane pitAnuM mAne che, manuSya hoya te chokarA, haiyA, kuTuMba-kabilAvALe thAya che ane pAcho mamatva choDIne (khuzIthI ane ghaNuMkharuM parANe ) vaLI bIje gharabAra jamAve che. zarIrane to e pitAnuM ja gaNe che. zAstravide kahe che ke " evI kaI jAti nathI, evI kaI yoni nathI, evuM ke sthAna nathI ke evuM koI kuLa nathI jyAM A jIva aneka Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 zrI zAMtasubbArasa vAra jape na hoya ke anaMta vAra maraNa pAmyuM na hoya." AvI rIte janma-maraNanA cakakare caDhelA saMsAramAM pharatA sarva prANIone A lekane, tenA sthAnane, tenA bhAvane ane tenA harSa viSAdane cirakALathI aneka vakhata paricaya thayelo che. eNe sarva sthAnamAM AMTA mAryA che, eNe sarva nadInAM pANI pIdhAM che, e parvate parvata ane jaMgale jaMgala rakhaDyo che, eNe pAravagaranA bhAge bhegavyA che, eNe ThaMDI garamInAM apAra duHkhe sahana karyA che, eNe parAdhInatAe bhUkhatarasa sahyAM che, eNe mANavAmAM bAkI rAkhI nathI ane raDavAmAM paNa bAkI rAkhI nathI. 8. have jo A AMTA mAravAthI thAkyA ho, have tamane e AMTA mAravAmAM duHkha jaNAtuM hoya, je tamane e cakraparibhramaNane kaMTALo Avyo hoya te tamArA rastA badalo, tame tamArA Adarzo pheravI nAkho ane tamArI carcAnI AkhI dizA badalI nAkhe. tame atyAra sudhI bhUlyA, parane potAnuM mAnyuM, thoDA vakhatanAM vAsane gharanAM ghara mAnyA ane paMkhInA meLAne kuTuMba mAnyuM. tamAre javuM che kalakatte ane tame raste lIdho che madrAsane. A vAta nabhe nahi, AmAM kAMI tamArA AMTA baMdha thAya nahi ane AmAM kAMI sAce mArga sAMpaDe nahi. je tamAre e paribhramaNano cheDo lAvavo hoya te tamArA Adarza tarIke jinezvara devanuM sthApana kare. emane name eTale ene tamArA hRdayacakSu sanmukha rAkhe. emaNe mArga para caDI pitAno raste zeLe che ane te Adaze tame cAlaze Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokasvarU5bhAvanA 97 te tamArA rastA sudharI jaze. praNAma karavAmAM be vAta che eka Adarza tarIke temane svIkAra ane bIjuM temanA batAvelA mArge vahana. e bhagavaMte zAMtasudhArasanA pAnanuM dAna karIne aneka prANuMone rakSaNa ApyuM che. je prANIo zAMtasudhArasanA pAnanuM dAna jhIle che, je bhagavAnanA e ati zAMta jharaNAne jhIlavAne vinaya kare che te prANa A rakhaDapaTTIthI bacI gayA che, evA aneka prANInA dAkhalAo noMdhAI gayelA che. tamane paNa e IcchA thaI hoya ane tame upara nIce ane ADAavaLA AMTA mAravAthI thAkyA ho to Adarza badalI nAkho ane zAMtarasanA pAnane vinaya karI AnaMda kare. AkhA lokano vicAra karaze to jarUrI vinaya prApta thaI jaze ane eka vAra e mAge caDI gayA te pachI kAryasiddhi thaI jaze. lekasvarUpa" bhAvanA eTalI vizALa che ke enA aMtaramAM bAkInI sarva bhAvanAno samAveza thaI jAya. A jIvanamAM je anityatAdi bhAve vicAravA egya che te sarva lokamAM ja bane che. e rIte A bhAvanA sarvate vizALa che. - leka ane alakanuM svarUpa vicArIne pachI lekanI aMdara utarI javAthI A bhAvanAnuM rahasya prApta thAya e rIte lokanuM svarUpa "paricaya " mAM varNavavA prayatna thayo che. sAmAnya rIte A gaNitAnugano viSaya che. ene mATe khAsa lekanAlidrAtrizikA prakaraNa che. taduparAMta bRhat saMgra Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtasudhArAsa haNi, kSetrasamAsa Adi prakaraNe ane sUryaprajJapti, caMdraprajJapti Adi sUtra graMtha che. e uparAMta aneka graMthomAM kAlokanuM svarUpa batAvyuM che. e svarUpa e graMthathI samajI levuM. A yugamAM bhegenika bAbatone meLa khAtA nathI. temAM ApaNe a9pa abhyAsa, sAdhanonI alpatA ane e viSayanI zodhakhoLanI apecchA mukhya kAraNa che. e viSayanI carcAmAM ApaNe nahi utarIe. e ghaNuM vizALa viSaya che. eka khagrAsasUryagrahaNa jevA je deze lAkhe rUpiyA kharacI zake ane jene tyAM aneka sAdhanasaMpanna mahAna vedhazALAo hoya te evA viSaya para vicAra karavA yogya gaNAya. ApaNe to haju e viSayanI bArAkSarI zikhavAmAM chIe. ApaNe to ahIM je svarUpa batAvyuM che te samajavA pUrato prayAsa karavAnI jarUra che. ene meLa meLavavA abhyAsIo jarUra prayAsa karaze evI AzA rAkhI, ApaNe te enI bhAvanA kevI rIte bhAvavI ane te dvArA ApaNe vikAsa kevI rIte sAdhave te prAsaMgika viSaya vicArIe. A graMthane uddeza zAMtarasanI relachela karavAnuM che te ApaNe kadI na visarIe. anya carcAne A graMthamAM sthAna nathI. lokanI vizALatA, emAM rahelA anaMta che, temAM rahelA tiryazlokanuM taddana nAnuM sthAna, evA nAnA tiya (marya) lokamAM asaMkhya dvIpasamudra, emAM sarvathI nAne jabadvIpa, enA 190 me bhAge bharatakSetra, temAM cha khaMDa, teno paNa nAne bhAga ane tenA eka vibhAgamAM ApaNI pAse se, basa ke be cAra hajAra vAra jamIna hoya enI khAtara ApaNe zuM zuM karIe chIe ? enA jhagaDA, enA hakakonA savAla, enI hadanI takarAra ane enI mAlIkInI paMcAte-A sarva zebhatI vAta che ? Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lenka svarUpa bhAvanA e ghaTe che? ane e kene mATe? keTalA varSane mATe ? ane chatAM cAre tarapha joIe te nAnAmAM nAnI mAlikInI bhAMjagaDe ane guMcavaNene pAra nathI ane mAruM-tAruM karavAmAM ApaNuM nAnI jiMdagI pUrI thaI jAya che ane chevaTe ughADekhAlI hAthe cAlyA javuM paDe che tyAre e sarva mAlekI, hakko, kabajAo ane verajhera ahIM rahI jAya che. e rIte anekane mUkI jatAM jayAM ane ApaNe paNa jarUra javuM che, chatAM adhyAsa chUTato nathI ane prasaMga Ave tyAre ApaNe paNa bAMhA caDhAvI TaTTAra thaI jaIe chIe, e vAtanI nA paDAya tema nathI. A sarva ramata kaI jAtanI che te khAsa vicAravA che. upAdhyAyazrIe AkhI bhAvanAnuM rahasya bahu yuktisara batAvyuM che. enA be sthAna mukhya che. paricayamAM A (7) leka ane aSTakanI chellI pAMca gAthAo. prathama mu e che ke samaju mANasa-viziSTa jJAnavALe prANI A lokabhAvanA bhAve te ene mAnasaaya prApta thAya che. A kema bane ? lekapuruSa e kAMI citra nathI, e to khyAla ApavA mATe taiyAra karela citra che, puruSAkAra che; paNa e leka nAno nathI. enI laMbAI paheLAIne khyAla barAbara karavAmAM Ave ane enI UMcAI vicAravAmAM Ave to akkala chakkaDa khAI jAya tema che. e leka, enAM sthAne, emAMnAM jIve, enAM jaMgale, enAM zIta pradeze, enAM uSNa pradeze, enAM vaibhava, enAM duHkhe, enAM kArAvAsa, enAM rAjabhuvane, enAM mALe, enI nadIo, enAM sarevare, enAM parvate, enAM jaLacare, enAM sthaLacare, enAM khecare, enA sarpo, enI vanaspati ItyAdi sarvane vicAra karatAM akkala hAthamAM rahe tema nathI. enI vicAraNA karavAmAM khAsa Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 zrI zAMtasudhArasa nigadanuM svarUpa ane temAM rahetAM jIvanI anaMtatAno khyAla Ave tyAre AkAzanI anaMtatA ane jIvasaMkhyAnI anaMtatAne kayAsa karI zakAya che. asaMkhya AkAzapradezane avagAhI eka geLe rahe ane evA asaMkhya goLA paikI ekeka geLAmAM asaMkhya nigada rahe ane akeka nigadamAM anaMta jI rahe. ene khyAla karatAM ene koI sthAnake ApaNe bharAI paDyA hoIe te ApaNuM zI dazA thAya? te vicAravA jevuM che. A aneka thAnano vicAra karatAM manamAM je asthiratA hoya che ane thoDA vakhatamAM A meLavuM ? ke A khAuM? paNe jauM ? ke Ama deDuM? evA evA avyavasthita vicAro AvatA hoya te dUra thaI jAya che ane manamAM eka prakAranI sthiratA AvatI jAya che. ati vizALa cAda rAjakamAM pitAnA sthAnanI a9patA meTA mAMdhAtAne paNa mUMjhavI nAkhe tema che, to tuM te koNa? tArI gaNatarI zI? tAruM sthAna keTaluM nAnuM? ane vizvanA kayA khUNAmAM AvyuM che ? AvI vicArathiratA. thatAM adhyAtma sukhanI prasUti thAya che ane e sukhane AnaMda ajaba che, e manorAjya ane khAM che, enI vaibhavasaMpatti alokika che. upAdhyAyajIne A bhAvanA rasa prathama daSTie ja ati AkarSaka che, tanmaya karI de tevuM che ane ati prADha bhASAmAM citarAye che. emane bIjo pravAha jIva ane pudagaLanA saMbaMdhathI thatA vivarsone che. e prasaMga ati prAsAdika che. A lokanA vividha AkAre batAvI, tenI ramaNIyatA ane tenI bIbhatsatA bane barAbara batAvela che. tyArapachI enAM aneka sthAnake e dekhAtI vicitratA hRdayane dravita karI de tevI che. ApaNe saMsA Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAka svarUpabhAvanA 101 ramAM pharanArA chIe ane ahIM manuSyalokamAM je vaividhya joie chIe te ApaNune namAvI de ane vicAramAM nAkhI de tevuM che. mAtra yuvAnInI mastImAM taNAi na jaIe ane vastusvarUpa jovAne abhyAsa pADIe te ahIM pAravagaranAM prasaMgA najare paDe tema che. jo evA prasageAnAM patraka bharIe tA AvA aneka graMthA bharAi jAya. paNa e bInajarUrI che, kAraNa ke ApaNA darareAjanA anubhavanA e viSaya che. jIvane kadAca devasukha lalacAvanArA lAge, paNa aMte ene cheDA Ave tyAre mAthAM pachADavAM paDe che e samajyA mAda jo sujJa hAya tA tene paNa vAMche nahi. manuSyanAM sukhA kevAM che, te tA ApaNe joie chIe. vAstavika sukhI mANasa zeAdhyA jaDe tema nathI ane bahArathI sukhI dekhAtAne sukhI mAnavA enA jevI bIjI keAI bhUla nathI, kadAca sahaja vaibhava maLI gayeA hAya teA te pazu eTalAM gheADAM varSa mATe che ke ana Mta kALanI gaNanAmAM tene teA tadna khAjue ja mUkI devAya. nArakInAM du:khAnuM varNana karatAM trAsa upaje che. e para vivecananI paNa have jarUra nathI. tiya ca paMcendriyanI parAdhInatA ane mAkInI cAre iMdriyavALA jIvAnu ajJAna vicAratAM eka paNa evu sthAna jaDe tevuM nathI ke jyAM prANI icchA dharI, hAMza rAkhI rahevA mana kare. AvA A lAka che! enI bhAvanA bhAvavA mATe prathama enuM saMsthAna vicAravuM. AkAzane AdhAre tanuvAta rahe che tene AdhAre ghanavAta rahe che, ghanavAtane AdhAre ghaneAdhi che ane tene AdhAre pRthvI rahe che. pRthvIne AdhAre trasa sthAvara jIvA Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 zrI zAMtasudhArasa ane jIvane AdhAre zarIra, zarIra paikI eka kAmaNa zarIra, kArpaNa zarIra eTale karmone samUha. lokanI A pramANe sthiti che. enI pahoLAInI daSTie e nIcethI upara caDatAM eka eka AkAzapradeza ocho thato Ave che. enA pRthvI paranA yugalika kSetro ne aMtarIpa suMdara hoya che. enI karmabhUmi tathA akarmabhUmi vivakSita che. enA asaMkhya dvIpa samudra paikI AThamA naMdIzvara dvIpanAM mahensa jevA mana thaI jAya tevuM che ane eno chello svayaMbhUramaNa samudra ardhA rAjane rekIne rahelo che. upara jyotizcaka Ave che. bAra devalokanA vaibhava, sAmAnika devonI addhi, devabhUminI vizALatA, raiveyakanA sukhI de, lokAMtikanA deve ahIM AvI tIrthAdhirAjane tIrtha pravatAvavA vijJapti kare che te ane vaimAnika devane mAnasika AnaMda, sarvArthasiddhanA devonI sukhazA, kevaLI bhagavAnane teonAthI thatI manavaDe pRcchA-e sarvane vicAra karavAno che. e sarvanA maulisthAne rahelA siddhanA anaMta avyAbAdha sukhanuM tathA siddhazilAnuM vibhAvana karatAM citta sthira thaI jAya tema che, AmA anupama dazA anubhave tema che ane parama adhyAtma zAMtino ahIM sAkSAtkAra thAya che. A rIte te sthAnanuM vibhAvana karavuM. te te sthAnamAM vartatA bhAvano vicAra karatAM lokanI vizALatA barAbara mane maMdiramAM jAmI jAya che. emAM hAsya ne zaMgAra rasa vadhAre che ke emAM karuNu, bIbhatsa ane raidra rasa vadhAre che? tene atra vibhAga pADe. evivecana karatAM je saMsAra upara kAMI paNa Asakti ochI thAya te pachI vicAra Avaze Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lenkasvarU5bhAvannA 103 ke A rakhaDapATe kyAM sudhI calAvyA kare che? A rakhaDapATAnuM svarUpa jyAM sudhI samajavAmAM na AvyuM tyAM sudhI te game tema calAvyuM, paNa hajuye ema ne ema calAvavuM che ke rastA pheravo che? e A bhAvanAne keMdrastha vicAra che. je cakajamaNano kaMTALo Avyo hoya, je nigadanI sthitithI trAsa thaye hoya, anaMta bhavomAM bahAranA keIe jANyA ke bhega vyA ke saMdhyA nathI evA anaMtA aprasiddha bhavo karyA che e vAta hRdayamAM beThI hoya te have kAMIka ceto, ane cetIne kAMIka evuM karo ke jethI tamAre mArga sIdho ane sAdhyasanmukha thaI jAya. haju AMTA mAryA ja karavA hoya to te savAla raheto ja nathI, bAkI dazA pharI hoya athavA pheravavA cagya che ema lAgyuM hoya to atyAranI hAyavarALano have cheDe lAvo. karmathI gherAyelA AtmAne paNa puruSArtha zakya che, e anaMta zaktine dhaNI che ane jyAre te jAge tyAre te karmanA bhukkA karI nAkhe evI amegha zakti nisargika rIte enAmAM bharelI che e vAta aMdara barAbara jAmavI joIe ane jANyA pachI nirbaLa thaI besI rahevuM na joIe. e to tajavI tyAre eka eka zuM tajavI? A bhAva manamAM hoya ane cetanajI uThe tyAre e kheLathI bharelo deha joto nathI ke snAna pUruM karavAnI rAha jetA nathI. e bhaDavIra che, lokAgre pahoMcavAnI zaktithI saMpanna che ane anaMta tejane dhaNuM che. e jAge eTale puNya prabhAva jAge, e uThyo eTale rasto sAMpaDyo, e cAle eTale vikAsa, vikAsa ane vikAsa ja thAya. mAtra enI doravaNI samyaga prakAranI hovI joIe ane ene praga rAgadveSa para vijaya meLavavAnI bhAvanAthI thayelo he joIe. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 zrISNAMtasudhArasa AMtaravRttie jyAre ene sAce aMtaratyAga sUjhaze tyAre A AMTA mAravA ene gamaze nahi, ene pudagaLabhAva para prema thaze nahi, ene kaSAya karavAmAM hINapata lAgaze, ene saguNenuM vyasana thaze ane e vizva aikya samajI jeTalAne bane teTalAne sAthe laI sAdhya tarapha prayANa karI jaze. A rIte lokabhAvanA ati vizALa che. enA aMtaramAM sarvabhAvanAne samAveza karI zakAya che. enA aMtaramAM sRSTi. ka7nI carcA zAMta bhAve thAya che. enAM pAMca samavAyI kAraNe samajAya, jaina dharma--darzana karmapradhAna che ke puruSArthapradhAna che? enI vivecanA thAya, SaDu-dravyanuM svarUpa aneka daSTie vicArAya ane vivavizALatA vicArI mAnasasthayanA prasaMge enAthI meLavAya te adhyAtmazAMtimAM enuM paryavasAna thAya. A vicAraNA-bhAvanA e zAMtasudhArasapAna che. e amRta virala che, paNa maLe tyAre apratima AtmatkarSa denAra che. emAM aMtaraAtmA prasanna thaI praveze e ApaNuM preraNA, IcchA ane bhAvanA hoya. lokabhAvanA aneka prakAre bhAvavI zakya che. je mAge potAno vikAsa thAya te raste tene upayoga karavo. sudhApAna karavAnI A taka barAbara levI ane laIne sAdhya tarapha prayANa karavuM e zrI vinayavijaya upAdhyAyane upadeza pitAnA AtmA tarapha che te ApaNe ApaNuM cetanajI samakSa dharavo ane Adarza spaSTa karI pragatine mAge caDI javuM. iti lokasvarUpabhAvanA. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdhyAyazrI salaca viracita. lAkasvarUpa bhAvanA ( rAga-parajIyA ) jJAna nayanamAMhe tribhuvanarUpe, jeNe jina dIThA lAge; nIdhaNIyAtA SadravyarUpe, praNamAM tasa jina yeAge, munivara! cAve aDhiya dvIpa nara lege. e AMkaNI. jihAM jina munivara siddha ana`tA, jihAM nahIM jJAna viyeAgeA. mur Ape siddho keNe na kIdheA, jasa nahi Adi aMtA; lIdhA keNu na jAye bhujabaLe, bhariyA jaMtu ana teA. muni. 3 aneka dravya paryAya parivartana, ana Mta paramANu dhe; jema dise tema akaLa arUpI, pAMcadravya anusadhe. muni. 4 acaLapaNe calana prati kAraNa, dharmAstikAya pradezeA; sthirahetu adharmAstikAyathI, leAkAkAza ati dezeA muni pa muni 6 muni. 7 kaTi para sthApita hasta prasAritapAda puruSanA jevA jeha, SaD dravyAtmaka leAka anAdi ananta sthiti dharanArA teha; utpattivyayadmAvyayukta te Urdhva adhadha ne madhya gaNAya, lekasvarUpavicAra karatAM uttamajanane kevaLa thAya. 5, amRtavijayajI madhye eka rajju trasanADI, caudasa rajju pramANA; anata aleAkI gaTe vIMTaco, mastake siddhe ahiThANeA. apeAlAka chatrAsana samavaDa, tighne jhArI jANA; UI leAka mRda Mga samANeA, dhyAna sakaLa muni ANeA. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 12 su dhidula bhabhAvanA mandAkrAntA yasmAdvismApayitasumanaH svargasampadvilAsaprAptollAsAH punarapi janiH satkule bhUribhoge / brahmAdvaitapraguNapadavIprApakaM niHsapatnaM, taduSprApaM bhRzamurudhiyaH sevyatAM bodhiratnam // ka0 // 1 // bhujaMgaprayAtam anAdau nigodAndhakUpe sthitAnAmajasraM janurmRtyuduHkhArditAnAm / parINAmazuddhiH kutastAdRzI syA yA hanta ! tasmAdviniryAnti jIvAH / kha0 2 // tato nirgatAnAmapi sthAvaratvaM, trasatvaM punardurlabhaM dehabhAjAm / satve'pi paJcAkSaparyApta saMjJisthirAyuSyavadurlabhaM mAnuSatvam // ga0 3 // ka. 1. yasmAt zradhiratnathI. vismApayita zraryabhAM garAva are tevuM. sumanaH heva ullAsa AvirbhAva jani: 04. bhUribhoge loga dhaNA balya hoya tevuM, dhanadhAnyasamRddha. brahmAdvaita zuddha niraMjana yaitanyasva35. praguNa utkRSTa guNavANI niHsapatna nenA nevu anya na hoya teSu bhRzaM bhUma (Di. bi. ) urudhiyaH vizANa buddhivANA kha. 2. januH 04-5. ardita pIDita pariNAmazuddhiH parilAbhadhArA. tasmAt nigohAMthI. hanta me atAvanAra avyaya che. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bodhidurlabhabhAvanA 17, . 2. je (badhiratna) thI AzcaryamAM garakAva karI de tevA devatAonA svarganI saMpattinA bhegavilAsa ane tethI aneka prakAranA AnaMda ullAsa prApta thAya che ane tyArapachI paNa aneka bhogavilAsathI bharapUra sArA kuLamAM janma thAya che, je advaita brAnI prakRSTa padavI prApta karAvanAra che, je advitIya che ane je prApta thavuM mahAmuzkela che te badhiratnane he vizALa buddhivaMte ! khUba se. 3. 2. nigadanA aMdhakRpamAM bharAI paDelA ane vAravAra thatA janma ane maraNanAM duHkhanI pIDAthI herAna thaI gayelA jIvone pariNatinI evI vizuddhi kayAMthI thAya ke jenA vaDe teo e nigadamAMthI bahAra nIkaLI Ave ? 4. rU. te (sUphamanida) mAMthI kadAca bahAra nIkaLe te prANIne bAdara sthAvarapaNuM prApta thAya che, paNa trasa paNuM maLavuM muzkela che. trasapAchuM maLI jAya to temAM paNa paMcaMdriyapaNuM maLavuM durlabha che, paMceMdriyapaNuM maLI jAya te paryApta thavuM muzkela che, paryAptatva maLe te paNa saMjJIpaNuM maLavuM muzkela che, te maLe to sthira AyuSya maLavuM muzkela che ane te maLI jAya to paNuM manuSyatva durlabha che. . rU. 2thAvatve ekedriyatna (neTa). ratve be traNa cAra pAMca ikriya hovApaNuM. paNa pUrI paryAptivALA (noTa) pazi saMsIpaNuM. (neTa). thira dIrgha, nIviDa, nizcaLa. manuSyatva manuSyapaNuM. i. ke. mithyAtva ajJAna (neTa) mAthA paravaMcana, daMbha, kapaTa. 3papUDha: vIMTaLAI vaLela. manno UMDo garakAva thaI gayeluM. jeno pAra na Ave tevo UDe. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 zrI zAMtasudhArasa tadetanmanuSyatvamApyApi mUDho, mhaamohmithyaatvmaayopguuddhH| bhraman dUramagno bhavAgAdhagate, punaH ka prapadyeta tadbodhiratnam ? gha0 4 // zikhariNI vibhinnAH panthAnaH pratipadamanalpAzca matinaH, : kuyuktivyAsaGgairnijanijamatollAsarasikAH / na devAH sAnnidhyaM vidadhati na vA ko'pyatizayastadevaM kAle'smin ya iha dRDhadharmA sa sukRtI ||ng0 5 // zArdUlavikrIDita yAvaddehamidaM gadaina mRditaM no vA jarAjarjaraM, yAvattvakSakadambakaM svaviSayajJAnAvagAhakSamam / yAvaccAyurabhaGguraM nijahite tAvabudhairyatyatAM, kAsAre sphuTite jale pracalite pAliH kathaM bdhyte||c06|| . anuSTup vividhopadravaM dehamAyuzca kSaNabhaGguram / kAmAlambya dhRti mUDhaiH svazreyasi vilambyate ||ch 7 // Ga. 5. vibhinnA tahana chUTA chUTA. panthAnaH mAgI. matinaH (yotAnI na012) mudizAmI. vyAsaGga samaya. ullAsa puSTi, vRddhi. sAnidhyaM sahAya, bha6. atizaya viziSTatA. sAmAnya rIte mulAsA na bhaNe tavI Azcarya 4 / 24 ghaTanA. sukRtI nazIpAra, purayANa. ca. 6. gada vyAdhi. mRdita yUti . sAsa 24 gayesuM. jarjara of. akSakadambakaM driyatA samUha, usa diyA. sva pratyenA, potapotAnA. avagAha Sist tara te. sphuTite huTI gayesA. . cha. 7. vividhopadravaM mane 2nA (vyAdhinA) upadravAye mAdhAna. dhRti dhaiya. dhA21, Te. zreyas cyAe. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bedhidurlabha bhAvanA 109 . ka. e manuSyatva prApta karIne paNa A mUkha prANuM mahAmaha athavA mithyAtva ke mAyA-kapaTathI gherAI jAya che ane pariNAme rakhaDapATI karato saMsAranA moTA agAdha kUpamAM vadhAre UMDe utarato jAya che. A prANu dharma sAdhanasAmagrIrUpa badhiratnane kyAM meLave ? evAnA pattA kyAM jAya ? . 1. matamatAMtare ane matabhedo aneka prakAranA thaI gayA che, Dagale ne pagale buddhizALI-mativALA lokone pAra nathI, ane temAM aneka prakAranI kuyuktione Azraya karIne potapotAnAM maMtavyanI puSTi-vRddhimAM rasa le che, devatAo atyAre koIpaNa prakAranI sahAya karatA nathI ane atyAre koI viziSTa jJAna ke te atizaya che nahi. AvA vakhatamAM te je dharma upara daDha rahe tene khare nasIbadAra samaja. 2. 6. jyAM sudhI A zarIra vyAdhiothI taddana khalAsa na thaI jAya, jyAMsudhI vRddhAvasthAthI jarjarita na thaI jAya, jyAM sudhI sarva iMdriye pitapetAnA viSayamAM utaravAnI sthitimAM rahelI hoya ane jyAM sudhI AyuSya pUrNa thayuM na hoya tyAM sudhImAM samaju mANasoe pitAnA hitane mATe prayatna kare joIe, kAraNa ke sarovara tUTI jAya ane pAnuM dhodhabaMdha cAlavA mAMDe, pachI pALa kaI rIte bAMdhI zakaze? jI. 7. aneka prakAranA upadravane AdhIna zarIra che ane AyuSya kSaNabhaMgura che chatAM paNa kaI jAtanI dhIrajane Teke laIne mUDha prANIo pitAnA kharA hitanI bAbatamAM vyathA kALa nirgamana kare che ? (enI kAMI khabara paDatI nathI.) Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ geyASTaka budhyatAM budhyatAM bodhiratidurlabhA, jaladhijalapatitasuraratnayuktyA / samyagArAdhyatAM svahitamiha sAdhyatAM, bAdhyatAmadharagatirAtmazakkyA / budhyatAM // 1 // cakribhojyAdiriva narabhavo durlabho, _bhrAmyatAM ghorasaMsArakakSe / bahunigodAdikAyasthitivyAyate, mohamithyAtvamukhacoralakSe // budhyatAM // 2 / / . labdha iha narabhavo'nAryadezeSu yaH, sa bhavati pratyutAnarthakArI / jIvahiMsAdipApAzravavyasaninAM, mAghavatyAdimArgAnusArI ||budhytaaN // 3 // AryadezaspRzAmapi sukulajanmanAM, durlabhA vividiSA dharmatatve / rataparigrahabhayAhArasaMjJAtibhi henta magnaM jagaduHsthitatve ||budhytaaN // 4 // rAga -tAra he tAra prabhu muja sevaka bhaNuM : e suprasiddha zrI vIra stavananA layamAM cAlaze. pratamAM ene dhanAzrI rAga jaNuM che, dhAra taravAranI sohalI dohalI" e AnaMda ghananA caudamA jinanA svananAM rAgamAM paNa cAlaze. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bedhidurlabhabhAvanA 111 1. bedhine ati durlabha samaja, maLavI ghaNuM muzkela samaja. dariyAnA UMDA jaLamAM paDI gayelA ciMtAmaNi ratnane nyAye karIne tene durlabha samaja. (prApta thayela sAmagrInuM) sArI rIte paripAlana kara. ahIM tAruM potAnuM hita sAdha ane tArI pitAnI zaktithI halakI gati(durgati )ne aTakAvI de. 2. A mahAbhayaMkara saMsArarUpa araNya (jaMgala) aneka nigada vigerenI kAyasthitine laIne ati vizeSa vistAravALuM (lAMbuM) thayela che tathA moha mithyAtva vigere cerenuM pradhAna nivAsasthAna che. temAM bhamatAM-rakhaDatAM cakravatInA bhajana vigerenI peThe manuSyane bhava maLa mahA-muzkela che. 3. A saMsAramAM kadAca manuSyano deha prApta thAya paNa je te anArya dezamAM thAya to to UlaTe te nukazAna karanAra bane che. kAraNa ke prANavadha vigere pApa AzrAnI AsaktivALA tyAMnA manuSyone te mAghavatI vigere narakane raste laI janAra thAya che. 4. Arya deza prApta thayelA ane ucca kuLamAM janmelA prANIene paNa dharmatatvane aMge jANavAnI IcchA thavI ghaNI muzkela che. maithuna, parigraha, bhaya ane AhArasaMjJAnI pIDAone laIne jagata ati vicitra paristhitimAM garakAva thaI jAya che-bhAre gaDamathalamAM paDI jAya che, paDI gayela che. ene parigraha, bhaya atimAM garakAva thI Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 vividiSAyAmapi zravaNamatidurlabhaM, dharmazAstrasya gurusannidhAne / vitathavikathAditattadrasAvezato, vividhavikSepamaline'vadhAne || budhyatAM // 5 // 0 dharmamAkarNya sambudhya tatrodyamaM, kurvato vairivargAntaraGgaH / rAgadveSazramAlasyanidrAdiko, bAghate nihatasukRtaprasaGgaH caturazItAvaho yonilakSeSviyaM, va tvayAkarNitA dharma vArtA | prAyazo jagati janatA mitho vivadate, RddhirasazAtagurugauravArtA zro*zA tasudhArasa || budhyatAM0 || 6 | // budhyatAM // 7 // evamatidurlabhAt prApya durlabhatamaM, bodhiratnaM sakalaguNanidhAnam / kuru guruprAjyavinayaprasAdoditaM, zAntarasasarasa pIyUSapAnam // budhyatAM // 8 // Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bedhidurlabhabhAvanA 113 5. kadAca dharmatatvane jANavAnI IcchA thaI Ave te paNa gurumahArAjanI samIpe jaIne dharmazAstranuM zravaNa thavuM muzkela che, kAraNa ke viparIta prarUpaNAnA prasaMge ane vikathA (kuthalI) vigeremAM paDI jatAM te te viSayanA rasanA AvezathI cittanI ekAgratA aneka prakAranA vikSepane laIne malina thaI jAya che. (ane tema thatAM tene pariNAme zravaNa durlabha bane che.) 6. dharma sAMbhaLIne ane te samajIne-tenAthI bedha pAmIne prANI dharmakAryamAM udyama karavA jAya che tyAre rAga, dveSa, zrama, ALasa, UMgha vigere aMtaraMganA duzmananAM TeLAMo jeo sAruM kAma karavAnI takane hamezAM vinAza karatA ja rahe che te temAM bAdhA kare che-phAcaDa mAre che-karatAM aTakAve che. 7. rAzI lAkha jIvAyenimAM teM kaI jagyAe dharmanI vArtA sAMbhaLI che? ghaNe bhAge janatA to Rddhi, rasa, zAtAnA moTA garonI moTI moTI vAtomAM Asakta thaIne arasparasa te saMbaMdhI vAtacIta ja karyA kare che. 8. evI rIte atyaMta durlabhathI paNa durlabha evuM sarva guNanA bhaMDArarUpa badhiratna (samakita) prApta karIne zAMtarasanuM sarasa amRtapAna je moTA ucca prakAranA vinayanA prasAdathI tane prApta thayuM che tene upayoga karate amRtarasane tuM pI. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ neTara- 2. i pAribhASika viziSTa jJAna (noTa juo). suratra ciMtAmaNi ratna. vArthatA seva, pAlana kara. (karma bedhi) vAsthata balAsa kara, aTakAvI de. madhara tuccha, halakI. rAmacari cakravartInuM mahAkalyANa bhajana vigere. A daza duSTAto che. (noTa juo) trAtAM bhamanArAono. rasa araNya, jaMgala. vArithati eka jAtinA zarIramAM sthiti vadhAre lAMbuM. muha pradhAna. sTasa raheThANa, nivAsasthAna. . anArtha neTa juo. pratyuta UlaTo. anarthakArA nukasAna karanAra, pAzrava azubha karma AvavAnA mArgo. cazana Asakti. mAvatara e nAmanI sAtamI naraka. mAnavA jIvane raste laI janAra thAya che te. 4. rAma aDakelA, avatarelA. vivAi jANavAnI IcchA. rata maithuna. saMllA cAra saMjJA che. (noTa juo.) Arti pIDA. susthitatva kharAba rIte sthita thavApaNuM, gaDamathala, durdazA. *. vitatha UlaTuM, viparIta. vivathA rAjakathA, dezakathA, strIkathA, bhejanakathA. tattarArA tenA tenA rasano Aveza, anupraveza. fav DoLANa. avadhAna dhyAna, ekAgratA. A. saMkujha bedha pAmIne samajIne. (jANavA yogya jANIne) ja A samUha. attaradva: aMdarano. zrama thAka, vAdhate aDacaNa kare che. ADA Ave che. suta zubha karaNI. prasa6 avasara. 7. catutI corAzI. nidrakSeylAkhanI (84 lAkha chavAyoni) mAM. janatA prANu samudAya. mitho arasparasa, aMdaraaMdara. nava gArava. Asakti (gArava traNa cheH Rddhi, dhana, rasaH khAvAnA padArtho. zAtAH sukha. ) (noTa juo. ) guNa moTuM, mahAna. 8. atidumAvadurjamamaM muzkelIthI maLI zake tenAthI paNa vadhAre durlabha. prAcaH khUba. prasAra anugraha. 3ti prApta. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bodhi durlabhabhAvanA - ka paricaya - * 2. A bhAvanAne paricaya karatAM "bodhi" zuM che tene spaSTa khyAla karavAnI AvazyakatA che. "badhi" zabda dhAtumAMthI nIkaLela che. ene artha "jJAna"--jANavuM e thAya che. A eno vizuddha artha che. jJAna-samajaNa aMdarathI ja jAgRta thAya che. AtmAno sahaja svabhAva jJAna che. kamavaraNathI ene e svabhAva AchAdana pAmI gayela che tene prakaTa kare. uparanAM AcchAdanane dUra karavAmAM Ave tyAre je prakAza thAya che te "badhi " che. bodhi eTale spaSTa jJAna, vivekapUrvakanuM jJAna ane zuSkatA vagarane prakAza. vartanacAritra vagaranuM jJAna niSphaLa che eTale bedhinA arthamAM jJAnanI mukhyatA ane cAritra vartananI sahAnugAmitA sAthe ja samajavAnI che. " badhi " zabdano artha dharma sAmagrInI prApti e aneka sthAnake karavAmAM AvyuM che. e jJAnaprApti-prakAza saMpattinuM pariNAma che. bedhine asala bhAva jJAnarUpa che. aMdaranI jyoti jagAvanAra e AtmaprakAza che. e AMtaraprakAza hoIne ene ratnanI upamA ApI che. jema ratnamAM prakAzanI mukhyatA hoya che tema bedhimAM paNa prakAzanI viziSTatA rahelI che. aneka sthAnake bodhino artha samakita karelo che. jJAna-darzana-cAritrarUpa ratnatrayanA samUhane paNa badhi gaNavAmAM Avela che. e mULa arthano ja vistAra che, emAM paNa jJAnanI ja mukhyatA rahelI che e bhUlavAnuM nathI. WWW.jainelibrary.org Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 zrI zAMtasudhArasa kaI prasaMge bodhine artha sAmagrI prApti thAya che, paNa ene mukhya muddo jJAna-AMtara prakAzane khAsa karIne avalaMbe che e tyAM paNa lakSyamAM rAkhavAnI jarUra che. ratnatva te jJAnane ja ghaTe che ane sAdhanadharmonA satya svarUpane grahaNa karAvavAnI tAkAta paNa tenI che. sAdhanane sAdhya mAnavAne kAraNe vacagALanA vakhatamAM je mahAanartho thayA che te ItihAsanuM punarAvartana na thaI jAya tenI saMbhALa rAkhavAnI AvazyakatA paNa te kAraNe sahaja prApta thAya che ane te kArya paNa badhi" nuM ja che. badhiratnanI prApti thavI ghaNuM muzkela che. te saMbaMdhI aneka prakAranA upadeze zAstrakAre aneka graMthomAM ApyA che. paddhatisara te samajavA cogya che. A upadeza paddhatinuM mULa zrI uttarAdhyayana sUtramAM che. enA trIjA adhyayanamAMthI jarUrI vibhAga atra vicArI laIe eTale prastuta viSayane vizeSa spaSTa karavAnI jarUra nahi rahe. tene mATe khAsa A gAthA che cattAri paramaMgANi, dullahANiha jaMtuNo / mANusattaM suI saddhA, saMjamammi a vIriaM // 1 // A saMsAramAM prANIone cAra mukhya bAbato muzke"lIthI maLe che. manuSyapaNuM, dharmazravaNa, dharmazraddhA ane saMyama "(virati-tyAga)mAM vIrya. 1. saMsAramAM nAnA prakAranAM gAtre "ane jAti omAM aneka prakAranAM karmo karIne prANIo "utpanna thAya che. 2. koI vakhata te devalekamAM jAya che, "kaI vAra nAraka thAya che, koI vAra asura jAtimAM utpanna " thAya che ane jevAM karma kare te pramANenI gatimAM te jAya che, kaI vakhata te kSatriya rAjA thAya che, vaLI koI vAra caMDALa Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banadhidurlabha bhAvanA 117 thAya che, keI vAra varNazaMkara thAya che, keI vAra kIDA thAya che, keI vAra pataMga thAya che, keI vAra kuMthu thAya che, ke"vAra kIDI thAya che. 3-4. karmamalathI ragadoLAyelA prANIo "e prakAre corAzI lAkha yonionA cakramAM paDelA hAI "jema kSatriye laDAIthI kadI dharAtA nathI tema teo saMsAra "viSe kadI udvega pAmatA nathI. 5. prANIo karmanA saMbaMdhathI "atyaMta mUDha thaIne manuSya sivAyanI bIjI peniomAM du:khI thAya che, bahu vedanA bhegave che ane vadhAre vadhAre herAna "thatA jAya che. 6. anukrame ghaNA karmono kaI vAra nAza thaI jAya te zuddhi prApta karIne kadAcit manuSyane janma prApta kare che. 7. manuSyanuM zarIra maLyA pachI paNa je dharmanA " zravaNa karavAthI tapa, kSamA ane ahiMsAne svIkAra thAya evA dharmanuM zravaNa durlabha che. 8. kadAcit dharmanuM zravaNa "prApta thaI jAya to temAM zraddhA thavI parama durlabha che. sAcI " hakIkata sAMbhaLyA chatAM paNa aneka prANIo patita thaI jAya che. 9. uparyukta zruti ane zraddhA prApta karIne paNa voya. "saMyama-zakti vadhAre durlabha che. anekane e hakIktanI ruci thAya to paNa ene aMgIkAra thato nathI. 10. manuSyatva pAmIne, dharma-zravaNa karIne ane tenI sahaNa karIne temaja te pramANe vartana karIne tapasvIe pitAnI jAta upara "saMyama keLavo joIe ane karma raja uDAvI devI joIe. 11. AvI rIte pavitra thayelA prANanI zuddhi thAya che ane agnimAM "ghI nAkhe tyAre agni jema pradIpta thAya che tema zuddha thayelA prANIne dharma pradIpta thAya che. 12. karmabaMdhanAM hetuone choDI "do, kSamAdvArA yazane puSTa kare, ema karanAra prANu A pArthiva Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 zrI zAMtasudhArasa "zarIrane choDIne Urva dizAe gamana kare che. 13. unnata zIlayukta manuSya vadhAre vadhAre UMcA sthAnake jAya che ane " tyAM ati ujajavaLa prakAzathI dIpe che. jANe tyAMthI kadI " nIce utaravAnA nathI ema mAnatA tyAM AnaMdamAM rahe che. 14. devakanAM sukha bhogavatAM ane marajImAM Ave tevuM rUpa " karatAM teo uparanAM kAmamAM aneka varSo sudhI rahe che. 15. puNya pramANe jene je sthAna maLyuM hoya tyAM teTalo vakhata rahIne AyuSya pUruM thaye daza aMgathI zobhatuM manuSyapaNuM pAme che. 16. bagIcA: khetara, suvarNa, pazu, dAsa: nokaracAkara-- "evA cAre prakAranA AnaMdanA sAdhana hoya tevA kuTuMbamAM te janme che. eka aMga) 17. mitra, jJAti (sagA), ucca "getra, suMdara varNa, taMdurasta zarIra, mahApAMDitya, vinaya, yaza ane baLa e nava maLI daza aMgenI prApti thAya che. 18. manubaccapaNanA suMdara bhege bheLavIne ane vizuddha saddharma AcarIne "badhine pAme che. 19. uparanI cAre bAbate durlabha che ema "samajIne, saMyama laIne, tapathI karmano nAza karIne zAzvata "siddhamAM te jAya che. A pramANe huM kahuM chuM. 20." A vIzagAthA pramANa AkhA adhyayanamAM muddo e che ke manuSyapaNuM, dharmazravaNa, gharmaruci ane saMyamamAM pravartana anukrame vadhAre ne vadhAre durlabha che. prathama manuSyabhavanuM durlabhatva batAvatAM zrI uttarAdhyayana sUtranA TIkAkAra zrI bhAvavijayajIe daza dRSTAnto ApyA che tenAM nAma A pramANe che:-1 cule, 2 pAsA, 3 dhAnya, 4 dhRta, 5 rana, 6 svapna, 7 cakra, 8 carma, 9 yuga, 10 paramANu A daze daSTAte bahu suMdara che. emAM lagabhaga azakya prasaMge batAvyA che, chatAM chevaTe Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badhidurlabha bhAvanA 119 jaNAvyuM che ke keI devakRtyathI ke asAdhAraNa saMyogavazAt e azakya jevI vAta kadAca banI Ave, paNa mahAprayAse ane anaMta vakhata pherA mAryA pachI mahAmuzIbate maLela manubajanma pharI vAra jaladIthI maLI zakato nathI. A daza dAntonuM bhASAMtara pariziSTamAM ApavA IcachA che, paNa pustakanA kada para tene AdhAra raheze. muddo upara kahyo te che. manuSya bhavanI durlabhatA batAvavAne e daze daSTAntane Azaya che. jenaWAratnakoSanA prathama bhAgamAM siMdUra prakaramAM tene khyAla bahu sAro Ape che. juo pRSTha 14 thI 36 e ja prakAre zraddhAnA saMbaMdhamAM sAta daSTAnta jamAli Adi nihnanA te ja TIkAmAM ApyA che te paNa te sUtrathI jANI levA. A muddAne aneka rIte A bhAvanAmAM carco che tethI tenA mULanI tapAsa karI A vAta zarUAtamAM lakhI che. have ApaNe prathama lekane paricaya karIe. A AkhI bhAvanA bahu suMdara che ane tenA upara ghaNuM vaktavya karI zakAya tema che. AvazyakIya lekhanarUpa saMyama rAkhI saMkSepa karavA prayatna karyo che. bodhiratna-jJAna. bodhane prakAza. dharma sAmagrInI prApti ane tenA AcaraNathI kevI kevI vastu maLe che te. juo! prathama te Azcarya utpanna kare evuM devagatinuM sukha maLe che. e sukhamAM bahu dIrgha kALa sudhI AnaMda ane vilAsa karavAnA hoya che. devakanA vaibhamAM zaMgAra, gIta, vAdya, nRtya, vida, apsarAonA hAvabhAva, vimAnanI gamata Adi aneka devIonA prasaMga hoya che. devamAM paNa mahaddhika devanA vaibhavakalpa nAtIta hoya che. deveMdrane ethI paNa vadhAre meTe vaibhava hoya che. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 zrI zAMtasudhArasa AvA devabhege badhiratnane pariNAme sahaja prAptavya che. je ke viziSTa badhiratnane oLakhanAra e sukhane vAMcchatA nathI. evA devakanAM sukha bheLavyA pachI niraticAra bedhiratnanA prabhAvanI prakriyA karanAra zreSTha kuLamAM utpanna thAya che. upara daza cIje batAvI che te sarve tene sAMpaDe che, paNa e bhegamAM lapaTAto nathI. e te adharA yuga pUrA kare che ane pariNAme AtmavikAsa sAdhe che. badhiratnano kharo lAbha to have Ave che. e "brA- advaita-praguNa padavI-prApaka" che. brahma eTale zuddha niraMjana caitanya svarUpa ane advaita ativiziSTa evI utkRSTa guNenI padavIne apAvanAra A badhiratna che. matalaba ke je tamAre brahmAta sAdhavuM hoya te bodhiratnane se. bodhiratnane sevavuM eTale mahAmuzIbate maLe tevI e dharma sAmagrIo ane jJAnaratnane prApta karI pragati karavI, AtmavikAsa sAdhave ane te saMbaMdhamAM khAsa sAvadhAna thaI rAgadveSanA koIpaNa prapaMcamAM paDI javuM nahiM. badhiratnane dIpaka-prakAza sAthe hoya eTale mArga to jarUra sUjhI Avaze. mAtra tene lAbha levA pUrato daDha nizcaya ane vIrya-zaktiskUraNanI ati AvazyaktA raheze. A saMbaMdhamAM AgaLa ghaNuM vaktavya che. prathama bAdhirananI prApti ghaNuM muzkela che te have batAve che. tene yathArtha prakAre samajIne tenI sevA kare, tene svIkAra kare, tenI sAthe vyavahAru carcArUpe aikya sAdhe, e vAta prathamathI ja kahI che have te prApta thavAmAM muzIbatene rajU kare che. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bodhidurlabha bhAvanA 121 4. 2. uttarottara durlabhapaNuM batAvatA prathama te A prANI avyavahArarAzimAMthI anaMtakALa sudhI nIkaLatuM ja nathI e vAta batAve che. avyavahArarAzi eTale sUkSmanigoda. AkAzanA asaMkhya pradeza para eka ane tyAM ja bIjA asaMkhya golake che. dareka zALAmAM asaMkhyAtI nigoda che. ene AzrayIne pratyeka nidamAM anaMta jIvo rahelA che. eka samayanA agrabhAga para asaMkhya lokAkAzanA pradeza hoya che. evI enI sUkSamatA che. e nigadanA jIvo ApaNuM eka zvAsozvAsa pramANe kALamAM sADAsattara bhava kare che eTale ke aDhAra vAra janme che ane sattara vAra mare che. enuM aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga jeTaluM zarIra hoya che ane te zarIra carmacakSuthI adazya hAya che. AvI asaMkhyAtI nigoda anAdi kALathI sarvatra cauda rAjalekamAM rahelI che. emAM jyAM sudhI jIbha rahe che tyAM sudhI te avyavahArarAzi' kahevAya che. - emAM koI vakhata akAma nirjarA thaI Ave te prANI bAdara anaMtakAyamAM (sAdhAraNa vanaspatimAM) Ave che. emAM paNa eka zarIramAM anaMta jIvo hoya che. sUma nigodamAM ane emAM eTale ja phera che ke bAdaranuM anaMta jIvasaMkIrNa zarIra carmacakSuthI dekhAya che. ahIM paNa e jIva anaMta janmamaraNa kare che. e have vyavahArarAzimAM A kahevAya che. ene sahaja vikAsa (Evolution) thaye gaNAya che. tyArapachI e pAchA sUkSama nigodamAM jAya to paNa te vyavahArarAzica gaNAya che. AvA aneka janma maraNa te nidarUpa ghera aMdhakAramAM thayA kare che. AmAMthI nIkaLavAne ene vAre kayAre Ave ? enI pariNAmazuddhi kyAre thAya? ane emAMthI e kayAre bahAra nIkaLe ? Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 zrI zAMtasudhArAsa A te haju moTA khADAonI vAta thaI, narabhava ke bAdhiratnanI vAta te haju ghaNuM dUra che e dhyAnamAM rahe. jInI anaMtatAno khyAla karavA mATe eka ja hakIkata basa gaNAze. mokSamArga anaMta pUrvakALathI (anAdi kALathI) cAlu che, anaMta jIve mokSe gayA che ane jAya che; chatAM eka nigadane anaMta bhAga ja mekSe gaye che ane anaMta kALacako pachI paNa eka nigadane anaMtame bhAga ja mokSe gayo che ema bhaviSyamAM kahevAze. anaMtanA anaMta bheda che ane jIvasaMkhyA kAkAzanA pradeza karatAM anaMtaguNI che. AvA moTA khADAmAMthI kema nIkaLAya ? e te koI bhavitavyatAne jega lAgI jAya ane kuTatI dhANIno dANe UDIne piNAmAMthI bahAra paDI jAya enA jevo khela che. have jarA AgaLa vadhIe. bhavitavyatA jAgI ane prANuM nigedamAMthI nIkaLI bAdara anaMtakAyamAM AvyuM. 1. rU. bAdara anaMtakAyamAM AvyuM eTale kAMI sUkSama nigAdamAMthI bacI jato nathI. banne vacce vyavahAra thaIne paNa AMTA anaMtakALa sudhI mAre che. ema karatAM pratyeka vanaspati thayo. tyAM eka zarIramAM eka jIva hoya che. phaLa, phula, pAMdaDAM, athavA bhIDAM, turI, ghauM, vaTANA vigere. enA aneka bhede che. emAM paNa asaMkhya kALa paryaTana kare che. pRthvI, pANI, agni ane vAyu-sUkSama ane bAdara A sarva sthAvara kahevAya che. e sarvamAM asaMkhyakALa AMTA mAre ane vaLI bane jAtinI anaMtakAyamAM jaI Ave. ema karatAM gharSaNa, bhedana-chedana thatAM sthAvarapaNAthI AgaLa vadhI trasapaNuM pAme. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nadhidurlabha bhAvanA 123 rasa kALA ceriTriya prakriya ra sa ca iddhi che sparza, rasa, ghANu, cakSu, zrotra e pAMca iMdrice che. emAM anukrame beIdriyavALA beiDhiya, traNa iMdriyavALA teIdriya, cAra iMdriyavALA cariMdriya ane pAMca indriyavALA paMcaeNDhiya. A sarva trasa jIve kahevAya che. be traNa cAra iMdriyavALAmAM khUba kALa bhame, upara nIce AMTA mAre, ekeMdriyanA upara kahelA vibhAgamAM ane nigAdamAM paNa jaI Ave. ema karatAM karatAM paMceMdriyapaNuM prApta kare. pAMce Idriya maLI jAya eTale vikAsa thAya te paNa paryApaNuM durlabha che. ahIM jarA khulAsAnI jarUra che. paryApti cha che: 1 AhAra, 2 zarIra, 3 Idriya, 4 zvAsazvAsa, 5 bhASA, 6 mana. jIva kArmaNa zarIra sAthe utpanna thAya eTale prathama AhAra le, pachI zarIra baMdhAya, pachI iMdriye baMdhAya, pachI e zvAsozvAsa levAnI, bhASA bolavAnI ne manavaDe ciMtavavAnI zakti meLave. A cha paryApti pUrI kare tyAre e paryApta kahevAya. aneka jIvo to e paryAsio pUrI karyA vagara ja maraNa pAme che. eTale paryApta thavuM e paNa durlabha che. pAMce IdriyavALA zarIramAM AvyA pachI paNa A rIte sarva mananI manamAM rahI jAya tema che ane paryAptatva maLe paNa saMjJitva na maLe to paNa padriyapaNuM nakAmuM che. asaMgni paMceMdriya manuSya je maLamUtrAdimAM utpanna thAya che tene mana hotuM nathI. paryApti pAMca ja hoya che. evA mana vagaranA paceMdriyapaNane sAdhya draSTie vizeSa artha nathI.' ema karatAM trapaNuM maLyuM, paceMdriyapaNuM ne paryAptatva maLyuM, saMjJitva paNa maLyuM, paraMtu AyuSya tadana nAnuM-apa hoya to Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1ra4 zrI*zAMta-sudhAra-sa pAchuM cakaDALe caDavAnuM thAya che. sthira ne dIrgha AyuSya hoya te kAMi prakAza sAMpaDe, rastA dekhAya ane Adara paNa thAya. e sarva maLe teA paNa jaLacara, sthaLacara, khecaramAM jAya athavA nAraka thAya ke deva thAya teA trAsa ne parAdhInatA jaLacarAdine, vedanA nArakAne ane ati sukhavilAsavAne mArga para AvavAmAM vidmarUpa che. manuSyatva manuSyane--bhava maLavA ghaNuM muzkela che. AvI rIte nigethI mAMDIne aneka cakromAMthI pasAra thaine saMjJI paMceMdriya ane sthira AyuSya sAthenu manuSyatva maLavu mahAmuzkela che. ahIM daza daSTAMteAnI sArthakatA samajI levI. hajI AdhiratnanI ADe te ghaNI hakIkatA che, paNa jema tema karIne mahAmuzIbate ApaNe manuSyatva sudhI AvyA chIe. 6. 4, manuSyane bhava maLe tyAM paNa mahAtmAhanu sAmrAjya varte che. prANI premamAM paDI jAya, rasikatAmAM lepAi jAya, garIbAImAM dabAI jAya, abhimAnamAM caDhI jAya, bhAgavilAsamAM Asakta thaI jAya, nakAmI-avagaranI khaTapaTamAM aTavAi jAya, meTAimAM taNAi jAya, zaramathI levAi jAya, hAsya, zAka ke bhayamAM lIna thai jAya ke paisA ekaThA karavAnA kAmamAM paDI jAya tA mAruM-tAruM karavAmAM AkhA bhava hArI jai agAdha saMsArakUpamAM pAchA aTavAi jAya che. athavA ajJAna-mithyAjJAnamAM paDI jai prakAza pAmatA nathI ane prakAzanI pAse Ave tA tene eLakhate e kAi vAra abhiniveza karI bese che paDe che. keTalIka vAra zakAe karI mA bhraSTa thAya che ane ghaNIkharI vAra te AMkha ja UMcI karatA nathI. peAtAnA nAnA nathI. alpa jJAnathI ane jyAM tyAM bharAI Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bodhidurlabhabhAvagnA 125 sarkalanA saMbaMdhane duniyA mAnI emAM masta rahe che ane jarA paNa pragati karyA vagara Avyo hoya te ja pAchA cAlyA jAya che. meha ane mithyAtva to ajJAnamAMthI uddabhave che, paNa mAyA te bhAre AkarI che. paravaMcana karavAnI vRtti aMte pitAne paNa chetare che. na hoya tevo dekhAvAne prayAsa karatAM ghaNIvAra potAmAM kAMI te jarUra che ja ema prANuM mAna thaI AtmavaMcana kare che. guNaprApti karavAne badale guNa hevAne dekhAva karavAnI IcchA thAya che ane daMbha dAkhala thaIne prANune UMDA khADAmAM pheMkI de che. meha, mithyAtva ane mAyA A rIte satya jJAnane prakAza thavA detA ja nathI eTale paMcaMdriyapaNuM, paryAptatva, saMjJIpaNuM ane dIrgha AyuSya e sarva sAthe manuSyapaNuM maLe to paNa ene badhiratna maLatuM nathI. badhiratna vagaranuM manuSyatva taddana nirarthaka che, kAraNa ke A manuSya bhava uddeza vagarane thaI jAya che, mAtra khAlI pherA mAravA jevuM thaI jAya che ane pragati vagara bhava pUro thaI jAya che. cAre bAju joIe te zuM dekhAya che ? jIvananI sarakhAI, bhAvanAnI viziSTatA, AgaLa vadhavAnI dhagaza, vicArenI viziSTatA dekhAya che? ke mAtra svArtha, eka nAnuM vartuLa, avyavasthita nAda ane acAnaka paDado paDatAM khela khalAsa thaI jate dekhAya che? have cAre bAjunI vAta mUkI daI aMdara joIe tyAre maharAjAnA nATakanA eka naTa hevA karatAM . kAMI vizeSa sthiti prApta karI hoya ema lAge te sAphalya gaNavuM ane nahi to e mArge haju paNa vicAra karavAne avakAza che ema dhArI dizA pheravavI. bAkI vicAravuM ke bedhi. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 zrI.zAM*ta sudhArasa ratna e durlabha che, e aMtaramAMthI prakaTe che ane prakaTe tyAre enI sugaMdha cAre taraph vistare che. A aMtaranA nAda kyAM che? kema maLatA nathI ? AtmajJAna ane manuSyatva maLyA pachI paNa keTalA durlabhatvanA prasa Mge Ave che tenI vizeSa hakIkatA geya aSTaka para mulatavI rAkhI, ahIM agatyanI gheADI AAkhatA upadezarUpe kahe che. te ' manana karIne samajavA ceAgya che. nIcenA traNe zlAke upadezAtmaka che. edhinI vAta pharI vAra aSTakamAM levAmAM Avela che. . che. hAlamAM vakhata kevA che te vicAra. matA ane patthAne pAra nathI. eka vedane anusaranAra panthe! keTalA che? vaizeSika, nyAyika, sAMkhya, jaimini, pUrvamimAMsA, uttaramimAMsA e uparAMta zveta, advaita, zuddhAdvaita, viziSTAdvaita, mAdhava, rAmAnuja, vallabhAcArya, zaMkarAcAya evA nAnA matabhedone pAra nathI. bauddhanA paNa cAra meTA vibhAgA, musalamAneAnA ziyA sunnI, khrIstImAM ketheAlika, preTesTanTa, neAna kenphrAmI sTa, presDITerIyana, pyurITana ane darekanA pAravagaranA peTAbhede. AvA aneka matA, 5thA ane daneA che. temAM peAtAne buddhizALI mAnanArA leAkeAnA pAra nathI. eka eka hetvAbhAsA ane dalIleAnI guMcavaNNA evo UbhI karI de che ke mANasanuM magaja guMcavaNamAM paDI jAya. mAtra duHkha eTaluM ja che ke dareka buddhizALI mANasa pAtapAtAnA matavyanI sthApanA karavAnA rasamAM eTalA paDI gayelA hAya che ke ene peAtAnI vAta sAcI che ema batAvavAnI pramaLa icchA ADe paraspara samanvaya karavAnI ke satya tAravavAnI bhAvanA, vRtti ke prucchA thatI ja nathI. azasatyane sarvasatya mAnavA manAvavAnI Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badhidurlabha bhAvanA 127 IcchA nIce ektA karavAne badale aMtara vadhatuM jAya che ane parasparanA baLane kApI nAkhI satyane nAza karavAmAM Ave che jethI a5 buddhizaktivALAne guMcavADo vadhato jAya che. A buddhizALIonA matonuM vivecana atra karavAne avakAza nathI. eka eka bAbato para varSo pasAra thAya tevI carcAo kare che ane yuktio lagAvI bhAtabhAtanI dalIla janatA samakSa rajU kare che. kALavAda, svabhAvavAda, niyativAda, vivartavAda, IzvaravAda-evA evA vAdono pAra nathI. emAM satya zAdhana karatAM aMzasatya para bhAre jora hoya che ane janatAne bhramamAM nAkhavAnA ke paDI javAnA pAra vagaranA prasaMge hoya che. AvI rIte cAre tarapha mate, darzane, paMtha, vAda, vivAda ane maThonI jANe bajAra mAMDI hoya tevuM dekhAya che. vidyAvyAsaMgathI bharapUra A karmabhUmimAM buddhizaktino kayAM ane ke upayoga thaye che enuM eka moTuM pradarzana UbhuM thAya tevuM che ane mAnaSika zaktinA gAravane mATe te game teTaluM jabaruM ke nabaLuM hoya paNa sAmAnya mANasane to muMjhavI nAkhe tevuM hoya che. A kALamAM devatAo koI jAtanI sahAya karatA nathI. ahIM AvIne koI jAtanI dharma saMbaMdhI bAbatamAM madada karatA nathI. atyAre koI pratyakSa jJAna-viziSTa jJAnanuM atizAyIpaNuM nathI ke jyAM athavA jenI pAse te hoya tenI najIka jaIne zaMkA samAdhAna paNa karI zakAya. mana:paryavajJAna ke kevaLajJAna nathI, avadhijJAna ke jAtismaraNa jJAna paNa prAye thatuM nathI ane viziSTa siddhi nathI eTale e paNa maTI guMcavaNa che. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 zrIzAMtasudhArasa AvI rIte matapaMthanI vividhatA, buddhivAnI vipuLatA, yukti lagAvI svamata sthApana karavAnI utsukatA, devanA sAnnidhyane abhAva ane atizaya jJAnane abhAva e sarva atyAre vate che. AvA vakhatamAM ane AvA saMgamAM to je dharma upara daDha rahe tene khare nasIbadAra samaja-ene sAce bhAgyazALI samajavo. A sthiti kAMIka aMze zrI vinayavijaya upAdhyAyanA vakhatamAM hatI. emanA vakhatamAM dharmacarcAe josabhera thatI hatI, vAdavivAdo thatA hatA ane matabhedo ghaNA hatA, chatAM svarakSaNanI prabaLa bhAvanA dharmaparatve te vakhate hatI. ApaNe samayanA praznane te ghaNA AkarA che. upAdhyAyajInA vakhatamAM te ekalA tapagacchamAM bAvana paMDita hatA, deza samRddha hatA, mugalAInA pAyA hacamacyA hatA paNa haju ene sUrya madhyAhe tapato hato. atyAre ApaNe base varSanA taddana ThaMDA kALa pachI AvyA chIe, jIvanakalaha pAra vagarane che, pUrva ane pazcimanI saMskRtinA mahAna saMgharSaNe cAlI rahelA che ane jaDavAda zarUAtamAM to e AvyuM ke dharma eTale dhatIMga kahevAI gayuM. jIvanakalahanI sakhtAI, jaDavAdanuM vAtAvaraNa ane dharmacarcAne badale bIjA aneka prakonI guMcavaNe eTalI vadhI paDI che ke dharmasaMbaMdhI vicAra karavAnI phurasada paNa ghaNuM kharAne maLe tema nathI ane maLI jAya te tenI darakAra ke jarUrIAta paNa dekhAtI nathI. sAdhana vadhavA chatAM sAdhanone lAbha lenArAnI saMkhyA pUratA pramANamAM vadhI che ke nahi te mATe prazna che. vartamAna yugane barAbara Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be dhidurlabhabhAvanA 129 samajavA mATe mAtra AjubAju jevAnI ja jarUra che. atyAre paNa je dharmamAM dRDha zraddhAvAna rahe te khare bhAgyazALI samaja. ahIM zraddhA te samajaNa-pRthakakaraNathI thayela badhiratnanA pratApe prakAzadvArA thayela mAnyatAnI ja vAta che te lakSyamAM rahe. jJAna vagaranI zraddhA sthira TakI zakatI nathI e jANItI vAta che. bodha-jJAnane pariNAme thayela zraddhA-prema-aMtarane vilAsa thAya te dharma bhAvanA che ane evA dharmane samajI, temAM 88 rahe te A kALamAM paNa jarUra bhAgyavAna che. je bhAgyazALIpaNuM zrI upAdhyAyajInA samayamAM gaNAtuM hatuM te pharelA saMgane aMge A kALamAM anya aneka kAraNethI savizeSa satya ane vAstavika bane che. 4. 6. upara jaNAvyuM tema aneka khADAo vaTAvIne manuSyatva maLyuM che tyAre tuM nAnI nAnI khaTapaTomAM paDI gayo che, tane atyAre tArI jAta pratyenI pharajene khyAla thato nathI ane upara uparanI bAbatomAM tuM aTavAI gayuM che. jarA chokarAo moTA thaI kAma upADA leze eTale AtmaciMtavana karIza, amuka saMkhyAmAM puMcha ekaThI thaze eTale nivRtta thaIza, penzana levAne hakka thaze eTale vAnaprastha thaIza. AvA AvA goTA vALI manajIbhAIne samajAvI le che, paNa A senAne avasara cAlyA jAya che. je vicAra kara:A vyAdhione pAra nathI. rAja rega: kSaya, pakSaghAta, saMgrahaNa vigere thaI jAya eTale tuM parAdhIna. koIpaNa vyAdhi ghara ghAle eTale parAdhInatA thAya ane enA upacAra upara ja dhyAna rahe. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 zrI-zAMta-sudhArasa maMdavADamAM bhagavAna sAMbhare e to A saMnyAsa jevu che ane te paNa bahudhA to sAMbharatA ja nathI. AvA bega na thAya tyAMsudhImAM tu tAruM' kabyU karI le. vyAdhine vaLI nyumaeNAniA jevA vyAdhio amuka kalAkAmAM prANIne asAdhya sthitimAM mUkI de che. emAMnu kAipaNa kayAre Avaze te kahI zakAya nahi. jarA-ghaDapaNuM doDatu najIka Avatu jAya che ane Ave eTale jI' thAya che? te agAu varNavAI gayuM che. te ghaDapaNa tane jhaDapI na leya tyAMsudhImAM tuM ceta. tArI pAMce iMdriyA peAtAnA viSayamAM sakhaLa che teTalA vakhatanA lAbha le. AMkhA jAya, kAna baherA thAya ke sparzendriya kAma na Ape tyAre tuM zuM karI zakIza ? AMkha kAnanA upayega na thAya tenI parAdhInatA keTalI hAya che te anubhava vagara tane samajAtu na hAya to jarA avaleAkana karI jo. AyuSyane bharAMsA ze! ? kAipaNu ummare prANI cAlI jatA dekhAya che. prathama bhAvanAnA aSTakanA ceAthA leAkamAM A sarve te gAyuM che-vicAryuM che. rAtasudhI jenI sAthe vAtA karI hAya ane tadRna taMdurasta sthitimAM jenAthI chUTA paDyA hAie tene bIjI savAre citA upara pADhADyA che. A pramANe sthiti che, teA vyAdhithI zarIra vyApta na thayuM hAya, ghaDapaNa AvyuM na hAya, iMdriyA javAba ApatI hAya ane AyuSya hoya tyAM sudhImAM tAruM peAtAnuM kharuM hita thAya tevA rastA lai le. jyAre saraiAvaranI pALa tUTaze ane pANI cAlavA mAMDaze tyAre tu zuM karI zakIza ? pachI pALa kema khaMdhAze ? pachI tu mATI Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e-dhi-du bha-bhAvanA 131 nAkhavA lAgIza te! te paNa dhAvAi jaze. Aga lAge tyAre kuvA kheAdavAnA kAMi artha nathI. tarasa lAge tyAre kuvA khAdavA javuM e DahApaNu rAMDyA pachInA DahApaNu jevuM nakAmuM che. R jo bhAi! atyAre seAnAnA avasara che, zubha ceAghaDIyu che, amUlya taka sAMpaDI che. mulatavI rAkhavAnAM phaLa mAThAM thAya che. gayelA avasara phrI phrIne Avate nathI. ghaNI takeA maLI paNa tenA lAbha na levAyeA evI tArA manamAM 'akhaLakhA ' na rahI jAya te vicAraje ane khAsa dhyAnamAM rAkhaje ke pANI cAlavA mAMDyA pachI pALa mAMdhavI azakaca che ane te vakhate tA jarUra pastAveA thavAnA che, paNa e pastAvA nirarthaka che. te vakhate pachI meADhe gaMgAjaLa mUkavAmAM Avaze, godAna karAvavAmAM Avaze ke dharamAdAnI rakama jAhera karavAne vyavahAra sAcavavAmAM Avaze emAM kAMi pALa aMdhAvAnI nathI, Atmahita thavAnuM nathI. sAcI samajaNu hAya te! atyArathI ja pALa bAMdha ane jIvananuM zreya sAdhI le. A khAsa muddAnI vAta che. che. 7. tu vicAra kara. tAruM zarIra aneka upadravAne AdhIna che. vyAdhionI vAta upara jaNAvI che. akasmAtAnA pAra nathI. agni, vIjaLI, sarpa vigere janAvarAnA bhayanA pAra nathI. tuM cAlye jatA hAya ane meTaranA eka AMcakA Ave tyAM khela khalAsa thai jAya tevu che. relvemAM UMghatA hoie ane sAMdhAvALAnI najIvI bhUlathI gADI gakhaDI paDe che ane ramata pUrI thaI jAya che. ghaNIvAra maraNa na thAya te paNa azakti ne khADakhAMpaNa evI AvI jAya che ke AkhI jiMdagI ejArUpa thai paDe. akasmAtanA prasaMgeA ekaThA karIe tA pRSTho bharAya. AvI Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 zrISNAMtasudhAransa rIte aneka upadrane AdhIna zarIra che ane tene laIne ja AyuSya kSaNabhaMgura che. kAle savAre zuM thaze te kaI kahI zake tema nathI. AvI rIte zarIranA upadrava ane AyuSyanI kSaNabhaMguratA dIvA jevI ughADI che tyAre tuM kayA jora upara madAra bAMdhIne tArA kharA hitanI sAdhanAnA ati mahatvanA kAryamAM DhIla karI rahyo che ? je tane koI prakAranI khAtrI maLelI hoya ke tuM e upadravathI mukta che ke mukta rahevAne che athavA te tuM amuka varSo jIvavAnuM che te te tuM vilaMba kare te vAta ThIka gaNAya, paNa e keI AdhAra maLe tema nathI. ati kasaratI zarIravALA paNa nAnI vayamAM cAlyA jAya che to pachI tuM te zenA upara mustakIma thaIne hitakArya DhIlamAM nAkhe che ? tArA hita ne zreyanI vAta A bane lekamAM karI che te kharekharA hita ane zreyanI che ema samaja. TUMkI najare ke TUMka samaya mATe sahaja hita thAya tene dIrghadaSTivALAo kharuM hita gaNatA nathI. tuM ALasa-pramAdathI ke bedarakArIthI, apa vicAraNAthI ke upekSAthI paDI rahyo hoya te cetI jaje. parapoTo phUTatA vAra nahi lAge ane phUTaze tyAre te phUTe che ema ghaNIvAra te tane khabara paNa nahi paDe. tuM te vakhate sAvadha haIza ke bezuddha hoIza te paNa kahevAya nahi ane pachI tArI sarva mananI manamAM rahI jaze. mATe UTha, jAgRta thA ane svahita ane parama zreyanI prApti mATe prayatna kara. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bedhadurlabha bhAvanA - ? geyASTaka paricaya - 1. prathama sAmAnya-sarvane lAgu paDatI vAta karyA pachI te ja vAtane khIlavavAnI che. muddAnI vAta kahevAnI e che ke, bedha-sadasadvicArajJAna bahu muzkelIthI maLe che. A bAdhinI durlabhatA tuM samaja. e cIjane jematema veDaphI nAkhavA jevI nathI. e kAMI bajAru cIja nathI, e te mahAprayAse maLe che te mATe tuM nIcene suprasiddha dAkhalo vicArI jo. ati daridrI e eka vipra hato. mahAmusIbate Akho divasa rakhaDI, bhikSA mAMgI pUruM karato hato. ene vaLI paraNavAnI dubuddhi thaI. evA garIbone madada karanArA ane temAM dharma samajanArA AryadezamAM bahu hoya che. e paraNya, dAridra vadhyuM ane gulAma dazAnA e vipre aneka gulAma vadhAryA. e kaI rIte pUruM karI zake nahi. annanA phAphA paDavA mAMDyA. te kaMTALI ghara mUkIne bhAgye. dUra dezamAM gayA. tyAM tapa karavA lAgyA. koI devanI kRpAthI ene ciMtAmaNi ratna maLyuM. e ratnano prabhAva e gaNato ke ISTa yAcita vastu tenA adhiSThAtA deva pUrI pADe. brAhmaNa rAjI thaye, samRddhivAna thaye paNa jIravavAnI zakti keLavI nahi. vahANamAM besI deza AvavA nIkaLyA. berI chokarAM paNa sAMbharyA. vahANamAM Ubhe Ubhe vicAra kare che: "huM AvuM ghara baMdhAvIza ane AvI gADI kharIdIza. Ama cAlIza ane Ama bolIza." hAthamAM ciMtAmaNi ratna laIne harSamAM nAcavA-kUdavA lAgyA. tevAmAM eka meTuM menuM AvyuM, vahANa DevyuM ane sAthe uchaLyuM. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 zrI zAMtasudhArasa daza paMdara vAmanA mAjamAM vahANa phaMgoLAyuM. nAcatA brAhmasunA hAthamAMthI ratna chaTakI gayuM ane meTA dariyAmAM paDI gayuM. gayuM te gayuM. eno patto kayAM lAge ? brAhmaNa bhAI te e, bhagavAna enA e ! e ratnanI prathama prApti durlabha ane puna: prApti vadhAre durlabha, A nyAye tuM dhyAnamAM rAkha ke bodhiratnanI prApti ane punaH prApti durlabha che ane jJAna-bedhane mahimA avazya che. jJAnI vAsevAsamAM jeTalA karmono nAza karI zake che teTalAne ajJAnI karaDe varSe paNa karI zakato nathI. samajaNanI balihArI che. kriyAnI kiMmata jarA paNa ochI na karatAM jJAnane prathama sthAna jenazAstro spaSTa zabdomAM Ape che. bAdha-prakAzathI AkhI duniyA dIvA jevI najara sAme rame che ane prANIno vikAsa bahu vadhAre karI de che. AtmavikAsanA pAyA baMdha upara ja caNAya che. samyam bodha thaye eTale khUba pragati sAdhya thAya che. tenI sAthe AjubAjunA saMge anukULa thaI jAya che ane bodhanuM phaLa tyAga (virati) bese eTale sonA sAthe sugaMdhane sahaga thaI jAya che. A badhine prApta karavAnI tIvra IcchA jAge ane te prApta thaI jAya te AgaLane mArga khUba saraLa thaI jAya che. baMdha e kharekhara amUlya ratna che. enI prApti jeTalI durlabha che teTalI ja te abhISTa, pRhaNya ane preraka che. e badhi prApta karyA pachI pramAda choDI daI, rAgadveSAdine bano tyAga karI daI, enI ArAdhanA kara. badhinI ArAdhanA karavI eTale jJAnane page lAgavAnI vAta na hAya. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bedhidurlabha bhAvanA 135 jJAnanI-AMtara prakAzanI ArAdhanA eTale jJAnamaya jIvana, jIvavAnI tAlAvelI, enI AsevanA ane emAM ekAgratA, e enI sAcI ArAdhanA che. jJAnamaya jIvananA AvirbhA Adhidaivika che, asAdhAraNa che, kharekhara sevavA yogya che, enAM manorAjya ja anerAM hoya che. moTAM AyuSya hatAM tyAre jJAnavilAsamAM kareDA varSo nIkaLatAM ane anuttara vimAnanAM de jJAnarAjyamAM ja badhe kALa pUre kare che. jJAnInAM jIvana nAnA-bodhisanA uDDayane cItarI zakAya tema nathI, paNa AkarSaka che e to sAcA jJAnI sAthe paricayamAM AvatAM dekhAya. jIvananuM sukha ke sArthakya dhana ke vaibhavamAM kadI nathI jaNAyuM, paNa sAcA bedhavALAnA satsaMgamAM ja te sadA avasthita che. e badhiratnanI ArAdhanA karI tArA kharA hitane A saMsAramAM-A bhavamAM sAdha. enI ArAdhanA e ja hita che e samajAya tevI vAta che ane tema karIne tArI pitAnI AtmazaktithI adhama gatine aTakAvI de. jJAnamaya jIvananuM A pariNAma che. vikAsa vadhe eTale nIce utaravAnI vAta saMbhave nahi. muddAnI vAta jJAnamaya jIvana karI devAnI che ane te atyAre zakya che ane tAre khAsa kartavya che. zraddhA utpanna karavA mATe ane hAya tene TakAvI rAkhavA mATe paNa jJAnaprakAzanI jarUra che. A vAta tuM barAbara samajI leje ane samajIne badhiratnanI durlabhatA vAraMvAra gAje. A bhAva pratyeka gAthAne aMte yAda karavAnuM che. ATale sarvasAdhAraNa upadaghAta karI have tenI siddhinAM kAraNo samajAve che. 2. nigoda-avyavahArarAzimAM jIvenuM zarIra, tenuM Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIakSAMtasudhArasa AyuSya ane tenA janmamaraNanI vigata vistArathI A prakaraNanA 8 lekanA paricayamAM cItarela che. e nidanI anaMtakALanI kAyasthiti samajavI. . tyArapachI vyavahArarAzimAM bAdaranigadamAM paNa anaMtakALakAyasthiti. tyArapachI pratyeka vanaspatikAyasthiti, pachI vAyukAyasthiti, tejaskAyasthiti, aSkAyasthiti, pRthvIkAyasthiti. tyAra pachI priyakAyasthiti, trakriyakAyasthiti, airiMdriyakAyasthiti ane paceMdriyatiryaMcakAyasthiti. A sarvanuM saMkSepata: varNana thaI gayuM che. e sarva kAyasthitiothI-te pratyekamAM gamanAgamanathI saMsAra anaMtakALAvadhi bane che. vaLI e sarva kAyasthitie meha ane mithyAtva jevA AkarA carAnuM nivAsasthAna che. emaNe moTA ghare tyAM banAvI rAkhyA che ane prANIne teo khUba jhagaDe che, kharaDe che, kheMce che, pitAnA tAbAmAM rAkhe che ane tene mahAaMdhakAra ne ajJAnamAM eTalo to kephathI cakacara rAkhe che ke e jarA paNa AgaLa vadhI zakato nathI ane e kAyasthiti ene vaza banIne te ahIMtahIM sAdhyanA ThekANuM vagara AMTA mAryA kare che. meha ane mithyAtvanA enA taraphanA vartananuM A prakaraNanA 5 (4) lekamAM digdarzana karAvAyuM che. AvA moTA saMsAra araNyamAM rakhaDatAM narabhavanI prApti thavI ghaNI muzkela che, e to kaIvAra anaMtakALanA paryaTana pachI maLI jAya to nasIbanI vAta che. ATalI hada sudhInI vAta ApaNe , ane 5 lokomAM karI gayA chIe. tyAM daza daSTAntanI vAta paNa thaI gaI che. e daza daSTA Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badhidurlabha-bhAvanA 137 temAM narabhavaprAptinI durlabhatA batAvavAno muddo hato. cakravatInA gharanA bhejananuM daSTAnta temAM prathama hatuM. eka brAhmaNane cakravattInA gharanA bhejanamAM je svAda maLe te tenI AkhI rAjadhAnImAM ke anya sthAnamAM na mAnyo, e cakravastIne rAjamaMdire pharI jamavAne vAre jema viprane mATe durlabha hato tema narabhava A cakrabhramaNamAM pharIvAra maLavo muzkela che. ATale sudhInI vAta tyAM jaNAvI hatI. aneka prakAranA jIvonI kAyasthitimAM pharatAM aMte paceMdriyapaNuM, paryAptapaNuM, saMjJIpaNuM ane manuSyapaNuM maLyuM che. A mahAbhAgyayoga che. ATalI hakIkata dhyAnamAM rAkhIne have manuSyapaNAnI prAptine aMge vicAra karIe. 3. manuSya tarIke janma thaye, paNa je anArya dezamAM janma thAya to UlaTuM nukazAna thAya che. A ghaNe agatyane prazna che. janmasthAna prApti e akasmAta vega chatAM pragatine aMge bahu agatyano bhAga bhajave che. puNyabhUmi-karmabhUmimAM janma thavo e paNa mahadbhAgyanuM pariNAma che. * AryadezanuM vAtAvaraNa ahiMsApradhAna hoya che. janmasaMskAra baLavAna paDI jAya te prayAsa a5 kare paDe che. dharmopadezaka ane puNyabhUmie je sthAnamAM hoya te Aryadeza kahevAya che. ahiMsAnuM sAmrAjya varta ane satya, asteya, bahAcarya, niparigrahatA Adi mULa dharmonI jyAM pratiSThA thAya tene AryabhUmi kahevAmAM Ave che. AryadezamAM dharmasaMskAra janmathI prApta thavAnA prasaMge Ave che. ane bALapaNamAM je sadvicAra ane sadvartana hRdaya para chApa pADe che tenuM mUlya vizeSa che. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 zrI zAMnta sudhArasa - je rezamAM pArakA prANa levAmAM anyAya na manAte hoya, jyAM jIva ApI na zake tene jIva levAne adhikAra nathI e siddhAntane svIkAra na hAya, jyAM mAMsa, matsya ke IMDAnA. AhAra tarapha ghUNuM paNa na hoya te dezane anArya gaNavAmAM Ave che. jyAM Akho janmAre paisAnI ja vicAraNA hoya, jyAM parabhavanI ciMtA na hoya, jyAM banI zaktA mojazekha ahIM ja bhogavI levAnA sUtro para AdhAra rakhAto hoya tyAM parabhavanA hitanI vAta te muzkela ja che. AthI anArya dezamAM janma thAya to ghaNIvAra manuSyadehaprAptine badale kAMI maLatuM. nathI ane UlaTA aneka prakAranI dhamAla karI, aMte saMsAraparibramaNane raste paDavAnuM thAya che. atyAre pAzcAtya dezamAM jaDavAda, saMsArarasikatA, kAvAdAvA, jIvanakalahanI bhayaMkara tIvratA ane jIvanamAM kepha, uttejakatA ane vaiSamya sivAya anyane bhAsa thato nathI. tyAM lAMbI najare manuSyadehaprAptinI niSphaLatA dekhAya to temAM navAI nathI. emAM koI zodhaka, vicAraka ane tattvajJa nIkaLI Ave che paNa temanI saMkhyA eTalI najIvI hoya che ke temane mATe A vAta nathI eTaluM ja kahI, sAmAnya rIte anArya bhUmimAM janma eTale aneka aniSTa pariNAme, Te ane vyasananI gulAmI ane pariNAme narabhavanI niSphaLatA saheje kalpI zakAya tema che. je keTalAka anArya dezo haju paNa kevaLa jaMgalI dazAmAMthI UMce AvyA nathI tene A vAta vadhAre lAgu paDe che. ekaMdare puNyabhUmi-AryabhUmimAM janma thavo e kAMI sAmAnya Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badhidurlabha bhAvanA 139 lAbhanuM kAraNa nathI. AtmavikAsanA prasaMgene tyAM anekagaNe vadhAre avakAza che. 4. AryadezamAM janma thaI jAya to paNa tyAM nIcenA patananA prasaMge che te dhyAnamAM rahe. (ka) strInI prApti mATe prayatna, dha ane tarakhaTa. (kha) parastrI tarapha AkarSaNa ane te kAraNe durbAna ane vera. (ga) vezyAnA prapaMce, tene potAnI karavAnI tIvratA ne saMkaTa. (gha) paisA meLavavA, jALavavA ane kharacavAnI guMcavaNa. (Da) paisAnA mamatvathI jhagaDA, laDAI, TaMTA, rAjadarabAre gamana. (ca) jamInanI takarAranA gaMbhIra pariNAme ane durgAne. (cha) yuvAna dekhAvAnA valakhAM, zakti lAvavAnA prayogo ane Asakti. (ja) kIrtibhaya, rAjabhaya, corabhaya, akasmAtabhaya vigere. (ga) amuka bhejana banAvavuM, khAvu, pakavAnto vigere taiyAra karavA, karAvavAnI vAto. (4) moTA varAo karavAne prasaMge bhejanane aMge thatA mahA AraMbhe. A muddAomAM cAra saMjJAno samAveza thAya che. maithuna, parigraha, bhaya ane AhAra. A cAra bAbatomAM paDI jaI prANI aneka upAdhio kare che ane tenI pIDAmAM magna thaI jaI temAM rapa rahe che. ane e pIDAnuM raTaNa kevuM Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140. zrI zAMtasudhArasa hoya che! dhananI dhamAla, khAvApIvAnI khaTapaTa athavA strIkathA saMbaMdha ke maithunamAM pravRtta thaye eTale ene bIjI vAta sUjhatI nathI. moTA sukhI dhanavAnonAM hRdaya tapAsyA hoya to tyAM zAMti jevI cIja dekhAya nahi. zAMti nathI, tyAM sukha nathI. evI jAtanuM jagatu e duHsthita kahevAya che. kaphaDA saMgamAM AvI bharAyaluM jagatavAtAvaraNa duHsthita che. enI pIDAne pAra nathI, ukaLATane hisAba nathI, acokkasapaNuM-zairyanAzanI parisImA nathI. evA jagatamAM dharmadAridraya hoya che. tyAM dharma zuM ? enuM svarUpa zuM? e zA mATe Acare ghaTe? enA AcaraNane vidhi karyo ? AcaraNanuM pariNAma zuM ? e sarva vicAra, parigraha mithunAdimAM paDelAne sUjha muzkela che. tyAM te kaladAranI vAta ane strI tathA bhejananI kathAo ja hoya, tyAM sInemA sTAranI carcA hoya, tyAM kolejanI kanyAnI carcAo hoya, AmAM dharmane sthAna na hoya, dharmane praveza na hoya, dharmanI gaMdha na hoya. vAta kahevAnI e che ke manuSyapaNuM maLI jAya ane Arya dezamAM janma paNa thAya ane tyAM susaMskArI mAta pitAne tyAM uttama kuLanI prApti paNa thaI jAya, paraMtu je abrahma, parigraha, bhaya ke AhArane lagatA bhegepabhegamAM prANuM paDI gaye to dharmatattva jANavAnI IcchA paNa thatI nathI. ane sAdhya ke hetu vagara AkhA jIvana sudhI meTA AraMbha karI dhana ekaThuM karavAmAM ke khAvApIvAnI dhamAlamAM ke strIonAM gAnatAna vilAsamAM gulatAna rahevAnuM prApta thAya che ane aMte AvyA tevA javAnuM thAya che. e rIte durlabha manuSya deha hArI javAya che. ke AhArI icchA pATA a Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badhidurlabha bhAvanA 141 5. kadAca uparanI sarva vastunI prApti thAya paNa saddaguru pAse dharmazravaNa karavAnI sagavaDa na bane to khAsa lAbha thato nathI. zAstragraMthamAM sarva vAta lakhI zakANI nathI. paraMparA jJAna mATe gurugamanI khAsa jarUra che. vidhivAdamAM game teTaluM lakhyuM hoya paNa mAtra vAcanathI gurugama vagara vyavahAranuM jJAna thavuM azakya che. vilAyatathI AvanArA abhyAsIo jeharaNa saMbaMdhI game teTaluM vAMcIne Ave paNa tene banAvavAnI ane upayoga karavAnI rIta joI AzcaryamAM paDI jAya che. ganAM Asana, mudrAo vigere aneka gurumukhe samajavAnI jarUra che ane tattvajJAnamAM paNa, cAvI jevA sUtreAmAM paraMparAjJAnanI AvazyakatA khUba rahe che. guruoe ziSyone sAme, besADI na bhaNAvatAM brAhmaNe pAse abhyAsa karAvyuM tenAM pariNAme ghaNuM sAMpradAyika jJAna cAlyuM gayuM che tenuM atyAre barabara bhAna thAya che. A to guru pAse jJAna levAnI ke zravaNa karavAnI AvazyakatAnI vAta karI, paNa ghaNane jANavAnI IcchA hoya che chatAM sAcI khoTI vAto karavAmAM ane rAjakathA, dezakathAmAM eTale samaya jAya che ke ene dharmaabhyAsa ke dharmazravaNa karavAnI phurasada ja maLatI nathI. nakAmI carcAo, DhaMgadhaDA vagaranA vAdavivAda ane gapATAsapATAne rasa evo hoya che ke temAM kalAke nIkaLI jAya, paNa dharmazravaNa ke abhyAsa vakhate samaya maLe nahi ane kadAca lekavyavahAre javAnuM bane te manamAM anya vikSepa eTalA hoya che ke abhyAsa ke zravaNamAM ekAgratA thAya nahi ane ekAgratA thayA vagara ke nAnI ke meTI vAta jAmatI nathI, upara uparathI cAlI jAya che. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI*zAM tasudhArasa dha abhyAsa ke zravaNane aMge khIjA aneka vicAraNIya prasage kalpI zakAya. keTalAkane guru pAse zravaNa ke abhyAsa mATe javAmAM zarama Ave, keine tema karavAmAM gaiAravahAni lAge, kAine abhyAsa karavA mInajarUrI lAge vigere dharma zravaNu karavA jatAM aneka kADhiyA ADA Ave che tenI hakIkata suprasiddha che. vaLI khATI dalIlemAM utarI javAnuM banatAM anAsthA thai jAya, parabhava, karma ke meAkSa mAnavAmAM vijJAna ADuM Ave vigere aneka guMcavaNlRA A navayugamAM UbhI thai che ane kharI cintA teA dharmanI mahattA ja UDI jatI dekhAya che e che. A sthiti che. AvA vakhatamAM dharma zravaNunI du bhatA jarUra prApta thAya che. atyAre chApA vAMcavAmAM jeTale vakhata jAya che tenA ceAthA bhAga paNu dharma abhyAsamAM jAya to ghaNI pragati thAya tema che. te mudde A vAta vicAravI. AmAM vartamAna yuganI TIkA karavAnA Azaya nathI, paNa dharma abhyAsanI durlabhatA batAvavAnuM sAdhya che. arvAcIna paddhatie zAsrazravaNu karAvanAra vijJAnanA abhyAsI, mAnasavidyAnA jANakAra guru jyAre dharmAMzravaNu karAvaze tyAre UbhA rahevAnI jagyA nahi maLe. atyAre kahevAnA muddo e che ke maLelI sarva sAmagrI chatAM dharmAMzravaNu dula bha hoya ja ane ApaNe vadhAre eTalu kahI zakIe ke A kALamAM te khAsa durlabha thatu jAya che. 142 6. kadAca dharma zravaNu karavAnu anI Ave, gurumahArAjane ceAJa paNa khanI Ave, e zravaNane pariNAme bedha paNa thaI jAya, saMsAranuM svarUpa ane vastu ke saMbaMdhanuM anityatva grAhya thAya ane banatA udyama karavAnA nizcaya paNa thAya--ATale Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ odhidurlabha bhAvanA 143 sudhI Ave te paNa eno udyama bahiraMga rahevAno che, enI kriyA-dravyakriyA rahe che. aMtaraMgamAM mahAna vairIsamUha haju beThe ja che. enA mukhya nAyaka rAga dveSa che. enAM baccAMkaccAMne pAra nathI. kaSAye aMdara ramyA kare che, hAsya, rati, arati nAgyA kare che ane te uparAMta enA aMtaraMganA-aMdaranA geTAne pAra nathI. ene vAtavAtamAM thAka lAgI jAya che. e pharavA jaze to pacIza cakkara mAraze, paNa UbhA UbhA pratikramaNa karatAM ene thAka lAgI jaze. ALasane te hisAba nathI. dharma AcaraNa ke pega vidhAna vakhate ene bagAsAM AvavA mAMDaze. dharmazravaNa ke kriyA vakhate nidrA jadI Ave che, kAraNa ke emAM ene aMtaraMgane rasa nathI. rasa jAme eTalI enI taiyArI ke ene abhyAsa nathI. AvA to aneka aMtaraMga kAraNe che. e sukRtyane prasaMga AvavA ja detA nathI ane AvI jAya to vAta mArI jAya evuM svarUpa UbhuM karI de che. A sarva vAto ApaNuM avalokana ane anubhavane viSaya hoI zaramAve tevI che eTale vadhAre vivecana mAgatI nathI. 7. Ane mATe eka vAtano vicAra karIe. corAzI lAkha chatpatti sthAne che. upajavAnAM sthAnanI anerI varNa, gaMdha, rasa, sparzanI vividhatAne eni kahe che. enI saMkhyA 8400000 che. "sAta lAkha pRthvIkAyanA pAThamAM tuM A ghaNIvAra bhaNI gayo haIza. nidathI manuSyatva sudhInI aneka kAyAone abhyAsa Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 zrI zAMtasudhA rasa karyA. emAM te kadI dharmanI vAta sAMbhaLI che ? tyAre sarva jagyAe vAtA kevI sAMbhaLI ? vigatAmAM na utarIe, vAtAnA prakAra traNa che: (1) Rddhi-paisA saMbaMdhI vAta! paisAmAM mAlekInI cIjo, ghara, pharanIcara, ghareNA sarva samajavAM. tiryaMcAne paNa gharamALA-khIla hAya che. rahevAnAM sthAna para mUrchA thAya e sarva vAtA A gaiAravamAM Ave che. (2) rasa-khAvApIvAnI vAtA gArava eTale Asakti-zAka samAravA, bheAjana manAvavA, zuM khAzu tenI kalpanA karavI vigere. (3) zAtA-zarIrane vyAdhinA prasa`gA, davA dAru vigere. A traNe gaiAravAmAM prANI paDyo rahe che, enI vAtA kare che. nAnAM jIvA enI citavanA nAnA pAyA para kare che, paNa pazu pakSI manuSyAdi sarva emAM AkhA vakhata cakacUra rahe che. saMsAramAM pharatAM te aneka vakhate Rddhi, rasa ane zAtAnI vAto sAMbhaLI, paNa koI jagyAe te dharmonI vAtA sAMbhaLI che? na sAMbhaLI hAya teA tenuM kAraNa zuM ? ane sAMbhaLI hAya to tArI A dazA hAya kharI ? o pramANe sthiti che. have tArA zuM vicAra che ? aMte dharma vagara ArA Ave tema nathI, mATe je karavuM hAya te sAdhI le. avasara gayA pachI te mAtra pastAve ja raheze ane Ave avasara phIkrIne vAravAra maLaze nahIM. 8. tane manuSyatva maLyu, zravaNunI icchA thaI, dhama tarapha vRtti thai ane tane sadgurunA bedha prApta thayA, tane sajJAnaratna Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badhidurlabhabhAvanA 14 prApta thayuM. tAre khyAlamAM rAkhavuM ke e sarva guNonI khANa che, e vastu amUlya che ane sAdhAraNa rIte maLavI muzkela che. tArA mahAna sukRtanA udayathI tane jJAnarana prApta thayuM che. tuM aneka nadI-nALA ane khADIo u9laMghI A bhavya prakAzane pAme che tene tuM pUrate lAbha le. manuSyatvathI mAMDI tuM badhiratnanI prApti sudhI pahoMce. tane ghaNuM anukULatA maLI. tyAre have tAre zuM karavuM ? gurumahArAjanA prAjya-pracura vinayathI utpanna thayela je A zAMta amRtarasa tane prApta thayo che tenuM pAna kara. tane je zubha sAmagrIne yoga thayo che ane tArAmAM prakAza paDyo che, tuM jAgyo che teno lAbha tuM tenuM pAna karavA dvArA le. zAMtarasapAna eTale zuM? e tane pharI pharI kahevAnI jarUra na hoya. e aMdarano rasa che, Atmika vikAsa che ane bAhya upAdhithI para che. enA rasamAM paDyo eTale bIjI jaMjALa chUTI jaze. badhiratnane lAbha eTale zAMtarasamaya jIvana. zrIvinayavijaya upAdhyAyanA nAmoccAra sAthe zAMtarasa pAnano mahimA atra gAye. X A bhAvanAmAM badhiratna prApta thavA pahelAM uttarottara nIcenI vastuonI prAptinI musIbata batAvI. 1 sUphamanigada avyavahArarA- | jJAnAvamAM nIcenA viSa zimAMthI bahAra nIkaLavuM. carcA che te sarakhAvavAgyA che. 2 sthAvara ekedriyapaNuM ! 1 nigodathI nigama. 3 trAsapaNAnI prApti. [ 2 sthAvaratva. 10 WWW.jainelibrary.org Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 zrIzAMtasudhArasa 4 paMcaMdriyapaNuM. 3 trasava. 5 paryAptatva. 4 5 caMdriyasva. 6 saMsI paNuM. 5 manuSyatva. 7 dIrgha AyuSya. 6 dIrgha AyuSya. 8 manuSyapaNuM. 7 iMdriya sAmagrI. 9 AryadezamAM janma. 8 buddhi. 10 saMskArI kuLamAM janma. 9 maMdakaSAya. 11 dharmajijJAsA. 10 nirviSaya cetasa. 12 dharmazravaNa. 11 tanizcaya. 13 dharmabodha. 12 kAmArtha lAlasA. 14 dharmamAM udyama. 13 mithyAtva. 15 aMtaraMga vairInuM AkramaNa | 14 badhiratna. bodhiratnamAM jJAna, darzana, cAritrane samAveza ghaNI jagyAe karavAmAM AvyuM che. badhamAM prAdhAnya jJAnane che te khAsa dhyAnamAM rAkhavuM. vastuprAptinI. anukrame muzkelIo batAvI mATe daitya khaDe karavAne Azaya nathI, paNa anaMta saMsAramAM je paristhiti thAya che tene aMge vikAsamArgamAM je ati agatyane prasaMga bane che tene spaSTa khyAla ApavAne Azaya che. AvI take kadAca tane ghaNIvAra maLI haze, paNa kharo avasara Ave tyAre A bhAIzrI bIjA kAmamAM pesI jAya che. moTI jAna kADhIne jAya ane lagnanI vakhata UMghamAM cAlI jAya tevo A banAva che. take vAraMvAra AvatI nathI paNa Ave tyAre ene sAmethI pakaDI levI ghaTe. avasara gayA pachI pastA nakAme che. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bedhidurjanmabhAvanA 147 - zrI cidAnaMdajI mahArAja kahe che ke "vAra anaMtI cUka cetana, INa avasara mata cUka." aneka vAra taka maLI tyAre ene te pUre ke jarA paNa lAbha lIdho nathI. lIdhe hoya te A dazA ane A rakhaDapATe heya kharo ? A saMbaMdhamAM eka daSTAnta dharmaratnaprakaraNamAM vAMcyuM hatuM, temAM "dAkSiNya " guNa para kSullakakumAranI kathA che. tene ati agatyane muddo mane jude bhAse che. saMkSepamAM hakIkata nIce pramANe che patinA mRtyuthI vidhavA thayela ke I rANIe pUrNa vairAgya pAmI gupta rIte cAritra lIdhuM. dIkSA lIdhA pachI jaNAyuM ke te sAdhvIne garbhAdhAna hatuM. vicakSaNa guNae prasUtikArya guma rIte karAvyuM. putra sAMpaDyo enuM kSullakakumAra nAma pADayuM. te bahu cAlAka ane udAra manane thaye. bha gaNyo ane kuzaLa thayo eTale egya vaye gurue tene dIkSA ApI. bAra varSanI vaya thatAM ene saMsAramAM javA IcchA thaI. mAtAnA Agraha saMyamAvasthAmAM bAra varSa vadhAre rahyo. mAtAnI guruNanA Agrahe bIjAM bAra varSa rahyo. adhyApaka gurunA Agrahe trIjA bAra varSa rahyo. gacchAdhipatinA Agrahe cothA bAra varSa rahyo. enA dAkSiNyatAne pAra nahote. 60 varSanI vaye saMsAramAM paDavA nIkaLI paDyo. mAtAe cAlatI vakhate rUmAla ane vIMTI nizAnI tarIke jALavI rAkhyA hatAM te ApyAM. te batAvavAthI rAjyano ardhabhAga maLe tema hatuM. kSullaka cAlyuM. rAjanagare rAtrine vakhate pahe. rAjamahelamAM nATaka cAlatuM hatuM. zullaka muni paNa te jevA 1 juo dharmaratnaprakaraNa bhASAMtara bhAga pahelo pRi 206 thI 219. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 zrI zAMtasudhArasa UbhA rahyA. AkhI rAta nATaka cAlyuM. rAtrinI be ghaDI bAkI rahI tyAre nAcanAra vArAMganAnA paga DhIlA paDavA mAMDayA, rAjArANuM rsihAsane beThA hatA. mIjalasa jAmI hatI. nagarajane hajAronI saMkhyAmAM jovA AvelA hatA. - yuvatI vArAMganA jarA DhIlI paDavA lAgI. gAI gAIne jarA thAkI. tene bagAsuM AvyuM. te joI enI vRddha mAtA-akakA pachavADe beThI hatI teNe nIce pramANenI gAthA kahI. suGa gAiyaM suhu vAiyaM, suhu nazciyaM sAmasuMdari ! / chupAtiya rAgo, sumittei mA pamAyag II " he zAmasuMdarI ! teM sArI rIte gAyuM, sArI rIte vagADyuM, sArI rIte nRtya karyuM, dIrdharAtrI e pramANe pasAra karIne have svapnane ( rAtrine ) aMte-dAna maLavAne avasare pramAda na kara. ( sAvadha thaI jA. ) " A gAthA tyAM beThelA anekane baMdhabesatI AvI gaI. kSullake vicAra karyo ke sATha varSa gurukuLavAsa sevyA ane have avasara pALe che tyAre meM A zo dha dha Adaryo? Ama vicArI pitAnuM ratnakaMbaLa InAmamAM pheMkI daI pAcho pharyo, guru pAse gaye ane jIvana saphaLa karyuM. bAra varSathI patinI rAha joI eka kuLavadhU patita thavAnI taiyArImAM hatI te paNa sthira thaI gaI. e pramANe rAjakuMvarAdi aneka manuSya cetyA. - A avasara maLe chatAM tene lAbha letA prANI pAcho paDI jAya che athavA pramAda, vikathA ke beTI carcAmAM maLela takane gumAvI de che. mahAmusIbate maLela badhiratnane pelA vipranI Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ edhi dula bha bhAvanA 149 peThe pheMkI de che ane daradrInA diro ja rahe che. ene narabhava vigere aneka sagavaDA, anukULatAe maLI tene e jarA paNu lAbha laI zakto nathI. ApaNe AkhA bhava kevI rIte pasAra karI daIe chIe te khUba vicAravA ceAgya che. prANIe kadI zAMtithI peAtAnI pravRttine hetu vicAratA nathI ane kephamAM cakacUra anI saMsAranA pAyA mAMDe che. e pAtAnI AkhI pravRttinuM pRthakkaraNa kare to temAM ene keAi jagyAe hetu ke sAdhya dekhAze nahi. aneka jAtanAM mamatvA karavA, tata bAMdhavA, abhimAnathI rAcavu ane jANe peAte kaMika che ema mAnI tagna nirjIva khAkhatone mATI mAnI temAM racyApacyA rahevuM. AmAM jIvana jevuM kAMI nathI, maLela takanA upayeAga nathI ane AtmavikAsane avakAza nathI. A saMbaMdhamAM zrI seAmaprabhAcAya sidnaprakaramAM kahe che keHapaare saMsAre kathamapi samAsAdya nRbhavaM, na dharma yaH kuryAdviSayasukhatRSNAtaralitaH / bruDanpArAvAre pravaramapahAya pravahaNaM, sa mukhyo mUrkhANAmupalamupalabdhuM prayatate // : A apAra sauMsAramAM mahAmusIkhate manuSya deha pAmIne paNa je iMdriyanA viSayeAnA sukhanI tRSNAmAM viddhuLa khanI dharma Acarato nathI, te mUrkhamAM paNa mukhya mANasa meATA dariyAmAM DUbato hoya te vakhate ene maLeluM suMdara vahANu cheDI daine paththara levAnA prayAsa kare che. 'aneka jIvA bharadariyAmAM paNa vahANane cheDI paththarane lenArA hAya che; pachI taravAne badale mUDI mare ane UMDA agAdha jaLamAM Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 zrI zAMtasudhAra taNAI jAya temAM kAMI Azcarya nathI. A kharI vastusthiti che ane najara sammukha rAkhavA egya che. aneka prANIonuM zuM thAya che te joI ApaNuM zuM thaze ? te atra vicAraNIya che. dariyAmAM vahANa cheDI paththarane pakaDavAnI vAta hasavA jevI lAgaze, paNa vAstavika rIte vicAratAM aneka prANIone vyavahAra e kakSAmAM Ave che. e kadAca sAce-sAre mArga jANaze to paNa e sAco mArga Acaraze nahi. enuM nAma ja bharadariyAmAM paththarane pakaDavAnuM che. mehano kepha ane mamatAne rAga e madhura hoya che ke emAM sAce mArga maLato nathI; maLe te sUjhato nathI ane sUjhe te ene saMvyavahAra thato nathI. A sthitino aMta lAvavAne atra Azaya che. bAkI te aneka veza dharyA che, navAM navAM rUpa lIdhAM che ane araghaTTa ghaTikA(reMTa)nI jema upara nIce AMTA mAryA che. emAM kAMI pAra AvavAne nathI. upara Ave tyAre jarA AnaMda-prakAza dekhAya, paNa jyAM aMdarathI pANI nIkaLI gayuM ke reMTanI bIjI bAjue khAlI thaIne uMdhe mAthe nIce utaravuM paDe che ane ema upara nIce pharyA karavAnuM che. A vAta samajunI na hoya. svapnanAM rAjyane sAcuM mAnavuM ane pachI tenA upara rAcI javuM ane saMsAramAM pharyA karavuM emAM majA zuM che ? hRdayamaMdiramAM ekAda vakhata to dIpaka jagAva ghaTe, enAM ajavALAmAM hAlavuM ghaTe ane enA tejanI bhavyatA vistaravA devI ghaTe. e aMtara dIpaka thAya te potAnuM ane pArakuM zuM che? te samajAze ane pachI AgaLane raste prakaTa thavAthI enA upara vyApelo aMdhakAra dUra thaI jaze. sarvatra prakAza Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bevadhidurlabhabhAvagnA 151 maya mahimA vadhate jaze. eka vakhata prakAza thaI jaze te gaNatarImAM AvI javAze. game tema karIne A prakAza eka vAra karavAnI jarUra che. e prakAzanI tAlAvelI lAge te badhiratnanI durlabhatA barAbara samajAya. game tema karIne ghaTamaMdiramAM dIpaka eka vakhata to jarUra pragaTAva. mahApuNyayoge aneka bhavAMtare pachI atyAre aneka sAmagrIo, sagavaDe ane anukULatAe maLI che, tene samaju veDaphI nAkhe nahi. kAMI na sUjha paDe to paNa salAmata bAjue rahevAthI pariNAme bodhiratna ja udyotane pAme, enA para pAsA pADe ane enI kimata vadhArI mUke. A vicAraNA karavAnI AvazyakatA che ane atyAre tene avasara che. AkhI rAta nAcyA pachI kharA aNunA vakhate bagAsuM na Ave, ALasa na Ave, UMgha na Ave enI sAvacetI rAkhavAnI che ane e sAvacetI game te AzayathI prApta thaI jAya to paNa aMte beDo pAra che ane manuSyadeha manyAnuM sArthakya che. A rIte bAra anuprekSA bhAvanA atra pUrI thAya che. anuprekSA eTale jevuM te-vicAravuM te. anuprekSA bhAvanA aMdarathI AtmadraSTie jovAnI che. emAM AMtara cakSu khulI jAya che ane eka vAra AMtaradazana keIpaNa vege thavA mAMDe te pachI mArga sAMpaDe che. bAre bhAvanA anuprekSA mATe che. eka paNa bhAvanA aMtaHkaraNanA UMDANathI vicAravAmAM Ave te prANInA javarane utArI nAkhe tema che. eka athavA vadhAre bhAvanAne Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para - zrI zAMtasudhArasa aMtara draSTie bhAvavI. enA punarAvartana thayA kare tethI gabharAvuM nahi. punarAvartana e bhAvanAnA prANa che. have bIjI cAra dharma bhAvanA che, dharmadhyAna lAvanAra ane temAM sthira karanAra che. maitrI bhAvanA prANIo tarapha prema lAvanAra che, ameda bhAvanA guNamAM ramaNa karAvanAra che, karuNuM bhAvanA hadayathI hita karanAra che ane mAdhyastha bhAvanA hRdayanI vizALatA batAvanAra che. A cAre bhAvanAnA vimaLa pravAhamAM ApaNe have praveza karIe chIe. iti bodhidurlabhabhAvanA. 12 = = * prathama nigada pachI sthAvaratA trasatA paMcaMdriyatA hoya, manuSyapaNuM pAmIne dharma zravaNathI samakita pAme keya, suramaNi suraghaTa suratarU mahimA enI pAse alpa gaNAya, badhiratnanI durlabhatA te eka jIbhathI kema kahAya. 1. paM. amRtavijayajI. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdhyAyajI zrIsomasuniviracit Aduibha bhAvanA vAra anaMtI pharasIe, nANu vinA navi sAMbhare, ratnatraya tri u... bhuvanameM, edhirayaNu kAje catura !, duhA chAlIvATaka nyAya; leAkazramaNa bhaDavAya. dulahA jANI dayALa; AgamakhANi sabhALa. ( rAga khaMbhAtI ) mA0 1 mA0 2 mA0 3 daza daSTAMte dAhilA, lAdheA maNua jamArA re; duhA abaraphUla jyu re, Araja ghara avatAra re, meArA jIvana re, meAdhi bhAvanA igyAramI re, bhAvA hRdaya majhArA re. uttama kuLa tihAM dohileA, sadguru dharma saMceAgo re; pAMca iMdriya paravaDAM, laheA deha nirAge re. sAMbhaLavu siddhAMtanuM re, dohila tasa citta dharavuM re; sudhI sadRhaNA dharI, dukkara aMge karavu 2. sAmagrI saghaLI lahI re, mUDha mudhA mama hArI re; ciMtAmaNi devI DhIe, hAryo jema gamArA re. lAhakIlakane kAraNe, yAna jaladhimAM phADe re; guNukAraNu4 kANu navalakhA, hAra hIyAneA trADe re. AdhirayaNa uvekhIne, keNu viSayAratha dADe re ? kaMkara miNa samAvaDa kare, gaja vece khara heADe re. gItapa suNI naTanI kahI re, kSullaka citta vicAyuM re; kumArAdika paNa samajIyA re, edhirayaNu saMbhAyuM re. me. 7 mA 4 mA0 5 mA da * 1 mAkaDAnA vADAmAM jema badhe ekaDA pharI vaLeleA hoya tema. 2 AkAzanuM phUla. 3 lADhAnA khIle. 4 deArA mATe. 5 gAthA. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaudenouncev SSSR 6 prakaraNa 13 muM che JinGNERGRIDGANG maitrI bhAvanA anuSTup saddharmadhyAnasandhAna hetavaH zrIjinezvaraiH / maitrIprabhRtayaH proktA-zcatasro bhAvanAH praaH|| k01|| maitrIpramodakAruNya-mAdhyasthyAni niyojayet / dharmadhyAnamupaskartu, taddhi tasya rasAyanam // kha0 2 // upajAtiH maitrI pareSAM hitacintanaM ya dbhavetpramodo guNapakSapAtaH / kAruNyamArtAGgirUjAM jihIrSa tyupekSaNaM duSTadhiyAmupekSA ||g03|| sarvatra maitrImupakalpayAtman !, cintyo jagatyatra na ko'pi zatruH / kiyadinasthAyini jIvite'smi ki khidyate vairidhiyA parasmin // gha0 4 // ka. 1 dharmadhyAna pyAnanI prA2. sandhAna lete, anusaM. dhAna. hetavaH // 291, sAdhanA2. parA zreSTha, BSTa. kha. 2 niyojayet yona, goDave. upaskartuM taiyAra 42vA, zolAvA. rasAyana si auSadha. ga. 3 Arta pArita. aGgi prANI. ruj // 1. jihIrSA 2 karavAnI IcchA, apaharaNanI IcchA. gha. 4 upakalpaya 2ya, manAva. cintyo vicArane viSaya 42vo, go , dhaarve| te. kiyat TamA, mAhita. khidyate saMtA5 42zaya cha, Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maitrIbhAvanA 155 TM. . maitrI vigere cAra utkRSTa ( zreSTha ) bhAvanAone zrI tIrthakara mahArAje saddharma dhyAna sAthe anusadhAna sAdhanAra tarIke upadezI che--batAvI che. rU. 2. maitrI, prameAda, kAruNya ane mAdhyasthya bhAvanAone dharma dhyAnanI taiyArI karavAmAM yAjavI, kAraNa ke te ( bhAvanAe ) tenu ( dharma dhyAnanuM) pAkuM rasAyaNa che-mahA auSadha che. 4. rU. maitrI eTale paranA hitanuM ci Mtavana. pramAda eTale guNune pakSapAta. kAruNya eTale pIDA bhAgavatAM prANIonI pIDA dUra karavAnI icchA. upekSA eTale dRSTabuddhivALA tarapha madhyasthavRtti. 6. 4. huM Atman ! tuM sarvatra mitrabhAva-snehabhAva racI de. A duniyAmAM tArA kAi zatru che ema tAre kadI vicAravuM- dhAravuM paNuM nahi. gaNatarIbaMdha TUMkA vakhata rahenArA A jIvataramAM pArakA upara vairabuddhi karIne saMtApa karAya che. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 zrI zAMtasudhArasa sarve'pyamI bandhutayAnubhUtAH, sahasrazo'sminbhavatA bhavAndhau / jIvAstato bandhava eva sarve, na ko'pi te zatruriti pratIhi // 0 5 // sarve pitRbhrAtRpitRvyamAta putrAGgajAstrIbhaginIsnuSAtvam / jIvAH prapanA bahuzastadetat , kuTumbameveti paro na kazcit ||c06|| upeMdravajrA ekendriyAdyA api hanta jIvAH, pazcendriyatvAdyadhigatya samyak / bodhi samArAdhya kadA labhante, bhUyo bhavabhrAntibhiyAM virAmam // cha0 7 // yA rAgadoSAdirujo janAnAM, zAmyantu vaakaaymnodruhstaaH| sarve'pyudAsInarasaM rasantu, sarvatra sarve sukhino bhavantu // j08|| Ga. 5 pratIhi MY, pratIti 42, mAtrI 42. ca. 6 pitRvya 1. snuSA 42nI par3e. iti mATe. paraH pA23, zatru, duzmana. me 125 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maitrI bhAvanA 157 3. ka. A saMsArasamudramAM sarve prANuone hajAro vakhata baMdhu tarIke te pUrvakALamAM anubhavelA che, teTalA mATe sarva che tArA baMdhuo che ane kaI tAre zatru nathI ema tuM jANa-pratIti kara. 4. 6. sarve jIve aneka vakhata tArI sAthe pitApaNuM, bhAIpaNuM, kAkApaNuM, mAtApaNuM, putrapaNuM, putrIpaNuM, patnIpaNuM, henapaNuM, putravadhUpaNuM pAmelAM che-teTalA mATe e sarva tAruM kuTuMba ja che ane teTalA mATe koIpaNa tAre para nathI-duzamana nathI. jI. 7. eka iMdriyavALA vigere che paNa paceMdriyapaNuM vigere prApta karIne, sArI rIte AtmajJAnanI AsevanA karIne A saMsAra paribhramaNanA bhayathI jyAre virAma pAmaze ? 4. 8. vacana, kAyA ane manane droha karanArA rAga ane dveSa vigere prANIonAM vyAdhio zamI jAo ! sarve prANIo udAsIna bhAva-samatA bhAvanA rasane AsvAde ! sarvatra sarve prANIo sukhI thAo. che. 7 vidyA eka iMdriyavALA vigere. be traNa cAra idayavALA. vicAra paceMdriyapaNuM vigere anukULatAe, enA vivecana mATe noTa juo. vinAma aTakAyata. . 8 roSa TheSa. haja vyAdhi. dUra droha karanAra. phalANI samatA. haju Aroge, AsvAde. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ geyASTaka vinaya ! vicintaya mitratAM trijagati janatAsu / karmavicitratayA gatiM vividhAM gamitAsu // vinaya !0 // 1 // sarve te priyabAndhavA na hi ripuriha ko'pi / mA kuru kalikaluSaM mano nijasukRtavilopi / / vinaya!0 // 2 // yadi kopaM kurute paro nijakarmavazena / api bhavatA kiM bhUyate hadi roSavazena ? // vinaya ! // 3 // anucitamiha kalahaM satAM tyaja samarasamIna / bhaja vivekakalahaMsatAM guNaparicayapIna // vinaya !0 // 4 // zatrujanAH sukhinaH same matsaramapahAya / santu gantumanaso'pyamI zivasaukhyagRhAya // vinaya! // 5 // sakRdapi yadi samatAlavaM hRdayena lihanti / viditarasAstata iha ratiM svata eva vahanti // vinaya0 // 6 // kimuta kumatamadamUrchitA duriteSu patanti / jinavacanAni kathaM hahAna rasAdupayanti // vinaya0 // 7 // paramAtmani vimalAtmanAM pariNamya vasantu / vinaya! samAmRtapAnato janatA vilasantu // vinaya!0 // 8 // rAga. "vimalAcala ninu vaMdIe" e upAdhyAyajInA suprasiddha stavananA layamAM cAle che. enI pratamAM rAga mATe lakhe che ke "dezAkha rAmera gIyate. '2 ! jina dharma se dezI." Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1pa9 maitrI bhAvanA 1. he vinaya! karmanI vicitratAne kAraNe judI judI jAtanI gati pAmelA Urdhva, adhe ane matsya traNe lokanA prANuo tarapha tuM maitrI-mitratAnI citanA kara. - 2, te sarve prANIo tArA vahAlA baMdhuo che, A duniyAmAM tAre kaI duzamana nathI. khAlI nakAmuM kaMkAsane vaza thaIne tArA manane kharaDAyaluM kara nahi-evuM mana to potAnAM sukRtyone nAza karanAruM thAya che. 3. koI prANa potAnAM karmane parAdhIna thaIne tArA upara kepa kare to huM tArA hRdayamAM reSane-kopane AdhIna thaIne tAre paNa tevA ja thavuM ? 4. A duniyAmAM kaleza kare te sArA mANasane zebhatI vAta nathI. samatA rasa (nA pANuM) mAM vihAra karanArA he mIna ! ene tajI de ane guNenA paricayamAM purNa thayela cetana! tuM mAnasarovaranA haMsanI viveka buddhimattAne seva. 5. zatrujano paNa (potAne) virodha cheDI daIne samabhAva prApta kare ane sukhI thAo. teo paNa ziva (mokSa) sukhathI bharelA gRhe javAne utsuka manavALA thAo. 6. (prANuo) je eka vAra paNa jarA samatArasane svAda hadayapUrvaka kare to ene svAda eka vAra jANyA pachI teo potAnI meLe tenA vaDe ja prIti pAme. 7. ahAhA! beTA abhiprAyarUpa kephanA mehamAM paDelA prANIo pApakarmanA baMdhanamAM zAmATe paDatA haze? ane tIrthakara mahArAjanAM vacanane zAmATe prItipUrvaka prApta karatA nahi hoya? 8 nirmaLa AtmA paramAtma bhAvamAM pariNamIne vaso ane he vinaya! janatA samatArUpa amRtarasanuM pAna karIne vilAsa kare. ane utsuka nA kaNa ziva ( (prANIo Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ noTa 2. triAti traNa jagatamAM, Urdhva, adhe ane tichaloka-temAM, mitAhu prApta thayelA. 2. vadhavA baMdhu, sagAvahAlA. vaDhi kaleza, kaMkAsa, rAga-dveSanI pari yuti. juSa kharaDAyaluM, cItarAyaluM. virodhI vinAza karanAra rU. ja kAI, pArake, sAme. mAtA mUke e karmaNi prayoga che. 4. gurita ayogya, aghaTita. mIna mAchaluM. uttama haMsa pakSI. daMta kSIranIra vivekabuddhi, haMsapaNuM. vana puSTa. 1. tame samatA prApta thayela. vAstumana: javAnuM mana che jenuM evA. 6. hinti cATe, AsvAde. vanti pAme. 7. vijU ta zA mATe mA abhiprAya. maH kepha, abhimAna. kutti pApa, pApabandhana, azubha karma. 3patti pAme che. prApta kare che. 8. mAmani paramAtmA, utkRSTa AtmabhAva. viTAmina nirmaLa AtmAvALAonAM (cetAMsi-mane adhyAhAra.) vizva ekarUpa thaIne. janatA prANIgaNa, sarva jIvo. vicAturamaNa karo-lahera kare. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maitrI -- paricaya : " 4. 2. jJAnAvanA kartA zrI thubhacaMdragaNi jJAnANuM va graMthamAM vaijJAnika paddhatie AkhA dhyAnanA viSaya hAtha dhare che. tee zarUAtamAM saMsAraracanAne kinnarapura sAthe sarakhAvI, asajJAnathI saMsAravaicitrya jaNAtu nathI te taraph Azcaya batAvI jaNAve che ke * prANIo tarapha samabhAva rAkha, nirma matvabhAvanuM ciMtana kara, mananu zalya dUra karIne bhAvazuddhi kara.' tyArapachI AgaLa jaNAve che ke vinu citte mUrAM madhya, bhAvanA bhAvazuddhaye / yA siddhAntamahAtantre, devadevaiH pratiSThitAH / e bhAvazuddhi mATe zrI siddhAntanA mahAtatramAM tIrthaMkara mahArAje sthApana karelI ( upadezelI ) bhAvanA vAraMvAra bhAva. tyArapachI e mAre bhAvanA varNave che ( anityAdi ). AmAM kahevAne bhAva e prApta thAya che ke bhAvanA bhAvazuddhi mATe bhAvavAnI che. e mAre bhAvanAnI pratiSThA zrItI - kara dhruve siddhAntamAM yeAjI che. ATalA uparathI bAra bhAvanAnuM mULa ane sAdhya lakSyamAM Avaze. . tyArapachI yama-niyama-iMdriyadamananu vigatavAra varNana karI, dhyAnanA viSaya upara te lekhaka jAya che ane Artta tathA rAdradhyAnanuM svarUpa vistArathI carcI, dharmadhyAnanuM prakaraNa zarU karatAM (27 mA prakaraNamAM) prathama dhyAna karanAra kevA hAya te jaNAvatAM kahe che ke dhyAtA jJAnavairAgyasapanna hAya ? iMdriya-mana vaza karanAra hAya, sthira AzayavALA hAya, mumukSu 11 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 zrIzAMta-sudhArasa Deya, udyamI hAya, zAMta hAya, khIra hAya. ' A sAta vizeSNu kahI dharma dhyAnanI siddhi mATe kahe che ke catasro bhAvanA dhanyAH, purANapuruSAzritAH / maitryAdayazviraM citte, dhyeyA dharmasya viye! maitrI vigere cAra dhanya bhAvanAe jene * Azraya purANa puruSAe karyo che te dharma dhyAnanI siddhi mATe cAvavI. ' che. ATalI prastAvanA karI sa MkSepamAM A cAra bhAvanA dharma dhyAnanI A cAra bhAvanA jaNAvI siddhi mATe prAthamika che e atra phalita thAya che. ATalA uparathI maitrI vigere cAra bhAvanAnuM sthAna kayAM Ave che ane tenA Azaya zA che? te khyAlamAM AvI jaze. mAra bhAvanA sAthe devanA deva-tIrthakara mahArAjanA nAmanA nirdeza che jyAre cAra bhAvanAne aMge purANa puruSAnA nirdeza che te paNa arthasUcaka jaNAya che. bhAvanAnuM sthAna A rIte spaSTa thAya che. 'anuprekSA' eTale vicAra, AMtaraprekSaNa. Introspection e mAra bhAvanAnA pradeza che. maitrI Adi cAra bhAvanAne pradeza dharma dhyAnanA hetubhUta thavAnA che. 8 saddharma dhyAnasaMdhAna. ' samIcIna-zuddha dharmadhyAna sAthe anusaMdhAna karAvanAra athavA karavAnA hetubhUta. anusaMdhAna kai rIte thAya? e vastu vacce aMtara paDI gayA hAya tene joDI ApanAra, vacce pulanuM kAma karanAra hAya te anusaMdhAna karanAra kahevAya. e patrane joDanAra guMdara evu je kArya te karanAra. saMsAra ane dharmadhyAna vacce AMtarA paDelA che te Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 maitrIbhAvanA pUrI ApavAnuM kArya A cAra bhAvanAo kare che. A anusaMdhAna bahu agatyanI bAbata hAI cAre bhAvanAnI vicAraNamAM vAraMvAra lakSyamAM rAkhavAnuM che. e sAdhya dhyAnamAM rahe te bhAvanA enuM kArya barAbara Apaze. zrI jinezvara mahArAje maitrI vigere cAra bhAvanAne saddharmadhyAna-suMdara dharmadhyAnanuM anusaMdhAna karAvanAra tarIke batAvI che, upadezI che. A rIte cAra bhAvanAno upaghAta karI have varNana zarU kare che ane tene prAsaMgika banAve che. cAre bhAvanAone upAdhyAyajI "para" bhAvanA kahe che. parA eTale utkRSTa athavA prakRSTa (zubha) pariNAma lAvanAra. ATalA uparathI A cAre bhAvanAone paNa dhyAnamArgamAM-egapragatimAM keTaluM agatyanuM sthAna prApta thAya che tene khyAla Avaze. zrI vinayavijayajI upAdhyAye A cAre bhAvanAone paNa zrI jinezvara deve ja upadezelI tarIke jaNAvI che tenI neMdha levA yogya che. A saMbaMdhI carcA upadaghAtamAM jevI. ahIMthI ApaNe parA bhAvanAonA bahu suMdara pradezamAM pravezIe chIe. A cAra bhAvanAo mATe "yega bhAvanAo "parA bhAvanAo" athavA "anusaMdhAna bhAvanAo" zabda vAparavAmAM Ave te che. A vivecanamAM e zabdone upaga karyo che. prathamanA traNe laeNka upodaghAtarUpe che. 24. 2. A cAra bhAvanAo te mitrI, pramoda, kAruNya ane mAdhyacyuM che. enuM vistArathI svarUpa have vicAravAnuM che. saMkSepamAM kahIe te - Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 zrI zAMtasudhArasa jagatanA sarva prANuo tarapha hitabuddhi thavI te "maitrI? guNavAnane joI sAMbhaLI jANe AnaMda che te pramAda" duHkhI prANa upara upakAra karavAnI buddhi thavI te "karuNuM" azakya paristhiti viSe athavA pApIjane viSe tiraskAra na karatAM upekSA karavI te "mAdhyamathya A cAra yuga bhAvanAone dharmadhyAnanI taiyArI karavA mATe javI. jene dharmadhyAna karavAnI IcchA hoya teNe A bhAvanAone te kArya mATe prathama javI. jema keI prANIne mahAvyAdhi thayela hoya to tene dUra karavA te rasAyaNanI AsevanA kare che te pramANe, eTale ke jema kSaya ke evA AkarA vyAdhi mATe rasaSadhio vaparAya che te pramANe bhAvanAne upaga karo. kSayarogavALAne vasaMtamAlati, paMcAmRta parapaTI, sahastrapuTI abrakha vigere ApavAmAM Ave che. suvarNa, leha ke pArAne mArIne tenI bhasma vigere ApavAmAM Ave che tene Azaya taMdurastI ane zarIrane joDavAnuM hoya che te pramANe jeno Azaya dharmadhyAnamAM cetanane joDavAno hoya teNe A cAra bhAvanAo joDavI. sAyananuM sthAna bhAvanAonuM che. taMdurastI sAdhya che tema mekSa e parama sAdhya che. rasAyana zarIrazuddhi karI baLa ApI taMdurastI vadhAre che. te sarva kArya A cAre parAbhAvanAo dharmadhyAnane aMge kare che. e parama oSadha che ane amegha che. vyavahAramAM jene rAmabANa upAya kahe che te dharmadhyAnane aMge e gabhAvanAnuM satata cintana siddha upAya che. ja. 3. upodughAta samApta karatAM cAre bhAvanAnuM saMkSepamAM Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maitrIbhAvanA 165 svarUpa kahI batAve che. ahIM mULa aAkanuM ja jarA vivecana karIe. enA para vistAra e pratyeka bhAvanAnA ceAgya sthaLe karaghu. te maitrI eTale "paranA hitanuM ciMtavana." para eTale peAtA sivAyanA sarva jIvA, emAM manuSya, pazu, pakSI, jaLacara ane cheka ekedrica sudhInAM sarva jIvAnA samAveza thAya che. jANe peAtAnI jevAM ja hAya tema samajIne teonA hitanu ciMtavana karavuM eTale temanI du:khathI nivRtti kevI rIte thAya tenuM dhyAna, ciMtavana karavuM te " maitrI. "" pramAda eTale " guNunA pakSapAta. anya prANInA jJAna, sayama, tyAga, paropakAra, Atmanimajjana, svArtha parityAga, bhatyAga, saraLatA, satyatA, dayALutA, namratA, vinItatA Adi guNNA joi jANI tenA tarapha prema karavA, te guNNAnuM mahumAna karavu, te guNeAnI yUjha karavI, te tarapha ha atAvavA, te tarapha saMtASa batAvavA, te tarapha vArI javuM ane guNane aMge guNavAna tarapha rAga dharAvavA e pramAda. "" ,, kAruNya eTale " zArIrika pIDA bhAgavatA prANIonI pIDA dUra karavAnI icchA. " pIDA bhogavanArA prANIo-zarIradhArI. ene aneka jAtanI pIDAe hAya che: kAI rAgathI sakhaDyA karatA hAya che, koInAM sukhA UDI jatA dekhAya che, keAI dhana ghara ke putrAdinA sukhathI vaMcita thatA dekhAya che ane dhanavAnA-sukhAlayamAM mhAlanArAne page cAlavu paDe che, kaika dharma - bhraSTa thatA dekhAya che, kaiAi duHkhamAM eTalA dabAI gayA hoya che ke mukhethI duHkhaneA uccAra paNa karI zakatA nathI ane niraMtara du:khamAM sabaDacA kare che. zArIrika, mAnasika ane Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 zrI zAMtasudhArasa Arthika duHkhane pAra nathI. e duHkhanI pIDAnuM varNana karavuM paNa muzkela che. A duHkhone dUra karavAnI icchA te karuNAbhAvanA kahevAya che. bhAvanA eTale aMtaraMga pradezamAM vartatI IcchA te niraMtara lakSyamAM rAkhavAnuM che. bhAvanAne pradeza jude che, kAryane upadeza judo che. duHkha dUra karavAnI IcchA te "kAya." - upekSA eTale "duSTabuddhivALA tarapha madhyastha vRtti. * jeo paradhana haraNa karavAmAM majA mAnatA hoya, jugAra ane saTTAmAM Asakta hoya, parastrImAM ramaNa karanArA hAya, jIvahiMsAmAM rata hoya, dagA-phaTakA karavAmAM jIvana sAphalya mAnatA hoya, daMbha, cerI, pazUnya, niMdA, vikathAmAM ekatAna banI jatA. hoya te sarvane duSTabuddhivALA kahevAmAM Ave che. tevA prANIene sudhAravAne upAya banatI zakti, AvaData ane samajAvaTathI karavA chatAM je teo potAnA agrAhya jIvanakramathI pAchA ne osare to tenA tarapha bedarakArI karavI, teo aMte pitAnAM karmane vaza che ane karaze tevuM bhegavaze ema mAnI, emanA saMbaMdhI khaTapaTa mUkI daI temanI upekSA karavI ane temanA mATe kAMI bolavuM ke vicAravuM nahi te "upekSA." A upekSAnuM aparanAma "mAdhya " paNa kahevAya che. e bane nAmamAM paNa sAdhya eka chatAM daSTibindu pRthapha che te e bhAvavAne prasaMga Avaze tyAre spaSTa karavA prayatna karazuM. AvI rIte upaghAta karI janatA pAse A cAra yogabhAvanAne pradeza rajU karyo. have A cAra bhAvanA saMbaMdhI gAna karavAnuM che evI bhUmikA rajU karI. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLI bhAvanA 17 mAra bhAvanAnA mULa pradeza atra pUrA thAya che ane parA bhAvanA athavA anusadhAna bhAvanAnA navA vizALa pradeza khullA thAya che. te hakIkata mULa pratijJA karatA AgaLa janArI hAI jarUra prastAveAcita sahaja vivecana mAge che. A traNa zlAkamAM e vAta karI. have kramaprAsa maitrI bhAvanA vicAra karIe. smRti vimadhyama upeAghAta. 6. 4. maitrA A bhAvanAmAM jIvananA ati sAdA ane ati mahattvanA prazna vicAravAnA che. enI vicAraNA nAnA AkAramAMthI zarU karatAM e ati vizuddha dazAmAM laI jAya eTaluM A bhAvanAmAM baLa che. ApaNe e sarva paristhitimAMthI pasAra thayA. have caMcupraveza karavA prayatna karIe. A jIvanane vistAra pUrepUrA manyeA hoya teA paNu te keTale! TUMkA che te vicArIe. ahIM bahu rahevAnu thAya te vadhAremAM vadhAre seA varSa thAya. jo ke vartamAna kALanI ati guMcavaNamaya jIvanakalahavALI paristhitimAM e vaya sAe eka TakAne athavA kadAca lAkhe eka vyaktine paNa maLatI nathI, chatAM paNa svIkArI laIe ke seA varSanuM AyuSya maLyu che te paNa ATalA nAnA jIvanamAM mArAM tArAM karavAM ane keAinA upara vera bAMdhavuM-ene zatru gaNavA, enA vinAza karavA racanAe karavI, ene ukheDI nAkhavA jALeA racavI ane veravRttine zAMta karavA kArasthAne goThavavAM, chaMTakAe mAMDavA ane geAThavarSeA karavI e thru ghaTita vAta che? ATalA nAnA jIvana mATe A sarva karavuM te koi rIte zAle tevI vAta che ? kAi prANI tarapha verabuddhi hAya teA te kevA kAraNeAthI Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 zIzAMnta sudhAjansa hoya che? e kAraNeAnI bAMdhachoDa karavAmAM Avaze tema jaNAze ke emAM svArthavRttine vizeSa sthAna che. duniyAnA moTA bhAganA vera jara, jamIna ane jeru(sI)ne kAraNe hoya che vaira svArtha saMghadRthI ja bahudhA thAya che. jara ane jamInamAM muddo bahudhA eka ja hoya che. "adhikArI eka vastukA, usameM hata biredha" eTale ke vastu eka hoya ane ene prApta karavAne prayAsa be jaNAo karatA hoya tyAre temanI vacce vidhi-vaira thAya che. AmAM svArthavRtti vizeSa hoya che. jarA vizALa najarathI kAma levAmAM Ave, jarA dilanI udAratA batAvavAmAM Ave, jarA tyAgabhAva batAvavAmAM Ave te dhana ane jamIna mATe vaira thavAnuM saMbhave nahi. - strI saMbaMdhI vairamAM "moha" vizeSa kAma kare che. meha e kepha che. ene vaza paDela prANI pitAnI jAta upara aMkuza I bese che. vagara vireAdhe strI saMbaMdhI vaire zamAvavA zakya che. - A uparAMta kIrti ke padavIne aMge mAnasika virodha thAya che ane te sthaLa rUpa le che tyAre duzamanAvaTano AkAra dhAraNa kare che. AvA virodha te jarA vizALa daSTie carcavAthI, rubaru khulAsA karavAthI athavA aMtaranI udAratA batAvavAthI zamI javA zakya che. vaira jevI cIja A jIvanamAM na joIe. vairavRtti dhIme dhIme eTalI vadhI jAya che ke ene akhalita rIte vadhavA devAmAM Ave to e bahu nukasAna kare che. vairavRttinuM bAhA darzana krodhamAM thAya che. krodha e kaSAya che, kaSAya e saMsAra che ane saMsAra eTale cakabhramaNa che. krodhane svabhAva Aga Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maitrI bhAvannA 169 je che. je gharamAMthI Aga uThe che tyAM prathama te tene bALe che ane jalane vega na maLe te pADezanA ghara paNa AgamAM jhaDapAI jAya che. ApaNe AjubAjunAM gharezane hAla vicAra na karIe te paNa jyAM Aga uThe te ghara to jarUra baLe e vAta khAsa vicAravA jevI che. AvA manevikArane tAbe thavuM tane paravaDe tema nathI. tAre te sarva prANIo tarapha mitrabhAva rAkhavo ane A duniyAmAM kaI paNa prANu tAre zatru nathI ema tAre vicAravuM. sarva prANImAM manuSya, pazu, pakSI, jaLacara ane eka be traNa cAra IdriyavALA sarva prANIo AvI jAya che ema tAre samajI levuM. kaI paNa prANI, nAne mATe jIva, sthAvara ke trasa prANuM tAre zatru nathI ema ciMtana kara. jenAmAM jIva ApavAnI tAkAta nathI tene jIva levAno adhikAra nathI ema tAre vicAravuM. jIva levAno adhikAra nathI eTaluM ja nahi paNa koInI lAgaNI du:khavavI e paNa tane ghaTatuM nathI. tuM ahIM keTaluM besI rahevAnuM che? ane A sarva dhamAla kene mATe ? TUMkA AyuSyamAM game tyAre UDI javAnuM che temAM vairanAM khAtAM bAMdhIne tAra vikAsa bagADI nAkhIza to Avate bhave tAre parAdhInapaNe pAchAM te ja prANIo sAthe virodha karavAM paDaze. tuM ema vicAra kara ke AraMgajheba ane zivAjI atyAre jyAM haze tyAM zuM karatA haze ? zAstrakAra kahe che ke karoDo varSanA AyuSya nAraka thayelA rAvaNa ane lakSamaNa atyAre paNa laDyA kare che ane laDe nahi to bIjuM kare paNa zuM ? tAre je AgaLane Akhe raste AvA khADAkhaDIAthI, kAMTAthI, Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 zrI zAMntasu bArasa zaLAthI ke khIlAothI bharI devA hAya tA tArI marajInI vAta che. ame te tane eka ja vAta kaDDIe chIe ke tArI A mArga ati bhUlabharelA che. tArA vicAra, vacana ke va - namAM vaira-duzmanAvaTa evA zabda paNa na ghaTe. tuM te sarvatra mitrabhAva, snehabhAva, premabhAva racI de. tArA A duniyAmAM kei zatru nathI ema dhArI le. tane pachI mAlUma paDaze ke tArA kAi duzmana che ja nahi. ' Apa tevA jaga ' e nyAya che. ApaNAM manamAM je bhAvanA hAya che tenI chAyA AjubAju paDe che ane ApaNA manamAM vairabuddhi thai ke AjImAjI vaira ja dekhAya che. bAkI gheADA divasane ahIM vAsa che emAM vaLI duzmana kANu ane vairI kANu ? tuM pAte kANu che ? tuM game teTalI tArI jAtane UMcI mAna, pazu ana'ta jIvAmAMnA tuM eka che. emAM te tAre vairivarAdha zA? e tane zAbhatuM nathI. tuM keAnI sAthe vera kare che te ja prathama vicAra. 3. . sarva prANIo tarapha maitrI rAkhavAnAM aneka kAraNe che. eka kAraNa upara jaNAvyuM, have eka bIjuM kAraNa atra rajU kare che. tAre parabhava mAnyA sivAya te chUTake nathI. prANIonI buddhi ane samRddhinI taratamatA parabhava sivAya samajI zakAya tema nathI. AvA aneka bhavA te karyA che. anaMta kALathI A janmamaraNanI paraMparA cAlyA ja kare che ane vizvanI Adi jaDI nathI ane jaDI zake tema paNa nathI. A ana takeDiTa bhavaparaparAmAM je prANI sAthe tane vaira karavAne prasaga Ave te pote ja tArI aneka vAra madhu thayelA hAya che. te tenI sAthe aneka prakAranA AnA ujgyA haze, aneka Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtrI bhAvanA 1NA vAra temanI sAthe karyo haIza, eka sAthe bhejana karyA haze ane kaIka kaIka jAtanA saMbaMdhamAM teo sAthe AvyA haIza. baMdhu zabdamAM sarva sagapaNano samAveza thAya che te AgaLa varNavavAnA che. te vicAra kara ke jenI sAthe baMdhubhAva eka vakhata karyo tenI sAthe duzmanAvaTa karIza te tane zobhaze? jenI sAthe sagapaNu-saMbaMdha karyA tenI sAthe laDavuM ke maracA mAMDavA e zobhatI vAta lAge che ane AvA baMdhubhAve te eka be vakhata karyA haze ema na dhArate. hajAro lAkhe vakhata te ane tuM baMdhubhAve rahyA haze. A prANIomAM ekalA paceMdriya manuSya ke tiryacone samAveza thAya che ema tuM dhArato nahi. emAM sUkSmanigada ekedriyathI mAMDIne sarva jIvene samAveza thAya che, mATe sarva jI tArA baMdhuo ja che ema mAna ane kaI paNa tAre zatru nathI ema tuM dhAra. je eka vAra paNa baMdhubhAve thayo hoya tenI sAthe abaMdhubhAva karavo e tArA jevAne zebhe nahi, pAlave nahi, chAje nahi. - zatru eTale zuM? jarA cAlu sAdhAraNa bhUmikAthI UMco AvIne vicAra to kara ke tAre zatru hovA ghaTe? tArAthI koIne zatru tarIke manAya kharA? tArAthI ATalI nIcI bhUmikA para utarI javAya kharuM? A vastusthiti che. atyAre tAre kharo vicAra karavAno che. pazcAdavelekana karIne tAruM sthAna samajI le ane koI paNa prANI tarapha jarA paNa amitrabhAva, game teTalA svArthanA kAraNe paNa na ja thAya e nirNaya kara. vaLI tuM vicAra kara WWW.jainelibrary.org Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 zrI zAMtasudhArasa 4. 2. uparanA muddAne vadhAre spaSTa kare che. je bhAI! je prANa tarapha tuM duzmanAvaTa kare che athavA jene tuM tAre duzamana dhAre che te prANI anaMta pUrvakALamAM tArA pitA tarIke, bhAI tarIke, kAkA tarIke, mAtA tarIke, putra tarIke, putrI tarIke, strI tarIke, bahena tarIke, putravadhU tarIke ema aneka vakhata tArA saMbaMdhamAM AvyA che. anAdi saMsAramAM te aneka saMbaMdhe karyA che. A uparAMta mAmA, mAsI, phaI ane bIjAM aneka saMbaMdhe kalpI zakAya. e pratyeka saMbaMdha teM anya sarva prANIo sAthe aneka vAra karyA che. A vAta tuM samajI zake te tAre vicAravuM ghaTe ke A prANIvarga te tAre kuTuMbavarga che ane emAM koI pArake nathI, bahArane nathI, darane nathI. ema hAIne tuM tArA pitAnA kuTuMbI sAthe zatrutA kema karI zake? je tArA mAtApitA thayA tenI sAthe tArAthI duzamanAvaTa thaI na ja zake. eNe tArI aneka prakAranI cIvaTa karI haze, tane ucheryo haze, saMskRti ApI haze, jIvanamAM sthita karyo haze tenI sAthe atyAre tuM merA mAMDIne UbhA rahe te kaI rIte lAma na gaNAya. Akho prANIgaNa tAre kuTuMbavarga che e vicAra karIza tyAre tArA manamAM eka evI jAtanI vizALatA ane zAMti AvI jaze ke jenI tenI sAme game teTalA bhege vaira karavAnuM mana thaze ja nahi; anaMtakALathI cAlyA AvatA saMsAramAM te sarva raMga karyA che, sarvanA saMbaMdhamAM tuM AvyuM che ane sarvee tArA tarapha aneka prakAranA prema prasAyo che. jyAM prema karyA, jyAMthI vAtsalya jhIlyA, jyAM sAthe haryApharyA tyAM vaLI vairavidha kevuM hoya? Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maitrI bhAvagnA 173 AmAM samasta prANasamUha tarapha 'kuTuMba " bhAva jamAvavAnI ane keLavavAnI je vAta karI che te khUba samajavA jevI che. A saMbaMdhamAM khUba vicAra karavAnuM che. sAmAnya rIte pitAnA dharmavALAsvamIne baMdhu gaNavAne upadeza aneka sthAne maLI Avaze ane vadhAre AgaLa jaze tA manuSyane baMdhu tarIke gaNavAnI vAta ane te upadeza anyatra paNa maLaze. jena dharma samasta prANIvargane kuTuMbI gaNavAnI je bhAvanA batAve che te anupama che. koI paNa prANune paraduzamana ke avara na gaNa emAM ahiMsAbhAva utkRSTa pratichAne pAme che, ane evI vizALa maitrI anyatra aprApya che. te te saMbaMdhI avakana, vAcana ane carcA karyA pachI kahI zakAya tema che. samasta prANIvargane kuTuMbI gaNavAnI A vizALa bhAvanA mitrIne enA ati suMdara AkAramAM batAve che. AvI rIte maitrIbhAvane majabUta karI, TUMkA jIvanamAM vairavirodha na karavAnI vAta majabUta karI, AkhA samasta prANIvarga tarapha kuTuMbabhAva jamAvavA upadeza karI, have e maitrIbhAvanA bhAvita cetana ke vicAra kare ane potAnI AsapAsa suMdara AMdolanedvArA kevuM vAtAvaraNa jamAve te para kartAzrI khAsa dhyAna kheMce che. A saMbaMdhamAM A jIva kayAM kayAM upa ane kevA kevA saMbaMdhe teNe karyA? te viSaya paratve anitya vigere bhAvanAmAM khuba vistArathI vivecana thaI gayuM che, temaja saMsAra bhAvanAnA geyASTakanA pAMcamA lekamAM vistArathI ulekha thaI gayo che tethI have te para vizeSa vivecananI AvazyakatA rahetI nathI. muddo atra taddana jude che, paNa dalIla te ja che tene tenA gya AkAramAM vivekapUrvaka samajI le. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtasudhdhArAsa . 7. samasta prANIvargane potAnA kuTuMbI gaNanAra pitAnA game tevA svArthanA bhege paNa tene koI prakAre virodha te na ja kare, paNa e sarva prANIone aMge e zA zA vicAra kare te have ApaNe vicArIe. maitrIbhAvamAM otaprota thayela prANa jyAre nigodanuM svarUpa samaje, tyAMnA janmamaraNanA AMkaDA vicAre ane e AkhuM cakra anAdi kALathI cAlyA karatuM jue tyAre ene aMta:karaNamAM bahu vedanA thAya che, ene prANIonA duHkha ane cakrabhramaNe mATe bhAre trAsa Ave che ane prANIonA uddhAra mATe e kaI jAtanA DhaMga vagara, daMbha vagara aMtaranI preraNAthI mahAkRpAbhAvita cetananA taraMge karato vicAra kare. enA vicAra kevA hoya ? e cAlI jatA saMkeDAne kacarI nAkhe nahi, e maccharane AkramaNa kare nahi, e anAjanA kIDAdhaneDIAne dAbI de nahi. e kaI jIvane mArI nAkhavAnI ka95nA kare nahi e nArakanAM duHkho sAMbhaLI "bhale e prANuo enA karmo bhegave" evuM vicAre nahi. ene aMtarAtmA prANIenAM dukhe joI kakaLI uThe, ene aMtarathI anaMta kRpA jAge ane e pUrA premathI Ieche ke eka, be, traNa, cAra iMdriyavALA prANIo paNa kayAre paMcaMdriyapaNuM prApta kare ? kayAre e manuSya thAya ? bAdhidurlabha bhAvanAmAM batAvelI sarva sAmagrIo kyAre meLave ? badhiratna kema jaldI prApta kare ? ne jJAna prakAzane pUrato lAbha laI pitAne AtmavikAsa kema jaladI sAdhe ? ane e rIte A saMsArabhramaNanA bhayathI sarvathA virAma kayAre pAme ? temaja teo kRtakalyANa kayAre thAya ? Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maitrI bhAvanA 175 maitrI bhAvanA jenA hRdayamAM jAge ane sarva prANIone kuTuMbI jANe tyAre enI lAgaNI bUThI thaI na jAya, e sarva jI tarapha bedarakAra thaI na jAya, ene to sarva jIvone mokSa kema thAya? ane A saMsAracakramAMthI prANIo kema mukta thAya? tenI ja ciMtA thAya ane tene aMge ja bhAvanAo thAya. zAstrakAra Ane kharI "bhAvadayA kahe che. emAM sarva prANa tarapha AvI mahAkRpA aMtarathI jAge che. tIrthakarane jIva pUrvabhavamAM AvI apUrva dayA dhAraNa kare che te kaI paNa tIrthakaranuM caritra vAMcatAM prApta thaze. sarva jI zAsanarasI thAya e emanI bhAvanA hoya che. e jenazAsana pitAnuM zAsana che mATe anya svIkAravuM joIe ema bhAve nahi, paNa bhavabhramaNanA bhayathI mukti apAvanAra ane saMsAranI sarva upAdhi dUra karanAra A apratihata mArga prApta thaI gayuM che tene lAbha sarva jIvone kema satvara maLe te prakAranI ja tamannA tenA dilamAM jAge che. AvI vizALa daSTie sarvane duHkhathI mukta karI, saMsArabhramaNanI jALamAMthI choDAvI anaMta kALa sudhI avyAbAdhapaNAnuM sukha maLe ane corAzI lakSa jIvaninA pherAmAMthI temane bacAva thAya e mahAvizuddha bhAvanA satpathagAmIne hadayanA UMDA bhAgamAM thAya che. maitrIno eka vizALa AvirbhAva atra rajU karyo. sa. 8. maitrInA bIjA AvirbhAva kevA heya tenAM daSTAnto atra Ape che. A to saMkSepamAM prasaMge rajU karyA che. te anusAra vizALa maitrI bhAvanAnA bIjA AvirbhAva kalpI levA. sArvatrika premabhAvavALo prANI aMtarathI Iche ke prANIenA aMtaranA raMge rAga-dveSa vigere che. rAga e mITho Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 zrISNAMtasudhAramsa vyAdhi che, dveSa kaDaAkara vyAdhi che. e bane eha rAjAnA gharanA che, moharAyanA senApatio che ane A saMsAra emaNe UMdhA pATA baMdhAvIne prANIo pAse maMDA che. anya koI prANu yA vastuviSayaka abhilASa athavA AkarSaNa e rAga che ane manane na pasaMda Ave tevI vastu ke prANa tarapha aruci te dveSa che. e uparAMta Adi zabdathI mehanA bIjA aneka AvirbhAva che : jevA ke hAsya, bhaya, zeka, rati vigere. A sarva vyAdhione samAveza "meha" zabdamAM thaI jAya che. eNe karelA vyAdhiothI A saMsAra maMDAya che ane enI sevAmAM janmAre jAya che. e uparAMta bIjI vAta e che ke e vyAdhio mana, vacana ane kAyAne mahAbhayaMkara droha karanArA che, e traNene droha karanArA che, enA kharA dumane che. manane valaNa ApanAra rAga-dveSa che. ene laIne niNa aniSTa ane ektarI Ave che. emAM AtmahitanuM zuddha sAdhya lakSyamAM rahetuM nathI ane nyAyabuddhi kuMThita thaI jAya che. mananA vicAra ane tenI doravaNuM pramANe vacana ane kAyAnI pravRtti thAya che. rAgadveSajanya vyAdhio A pramANe mana-vacana-kAyAne droha karanAra thAya che. rAgadveSa dUra na thAya ke ochA na thAya tyAMsudhI sAcI pravRtti-Atmahita sanmukhatA-thavI azakaya nahi te ati muzkela to che ja. AvI paristhiti hAIne mitrabhAvita unnata dazAe caDhate athavA caDhavAnI IcchAvALe prANu uparyukta prakAranA vyAdhio zamI jAo ema aMtarathI Icche che. | sarva prANIonA rAgadveSanA AvirbhAva dUra thaI jAo evI bhAvanA mitrIvAsita cetana kare che. e rAgadveSane Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mitrIbhAvanA che 17 oLakhI gayo che ane anya paNa tenA sapATAthI dUra rahe ema aMta:karaNathI Irache che. hRdayapUrvaka maitrI thAya te keTalI UMDI utare che tenuM atra digdarzana karyuM. AmAM ke ApaNI upara vaira rAkhanAra hAya, koIe ApaNuM apamAna karyuM hoya, keI ApaNI niMdA karanAra heya, koIe ApaNuM upara apakAra karyo hoya-vigere evA prakAranA sarva prANuone samAveza thaI jAya che. evA prANIonAM rAgadveSo zamI jAo ema maMtrI bhAvanA bhAvanAra Icche. e pite rAgadveSane vaza na thaI jAya ke vaira levA kadI khyAla paNa na kare. e to enA bhItaramAM AvI jAya che. matalaba, duniyAmAMthI rAgadveSa nAza pAmI jAo ema te I che ane te hakIkatane aMge potAnI jAtane paNa te niyamamAM sAmela rAkhe. vaLI te Icche ke sarva prANIo udAsInabhAva-samatAbhAvanA rasane cAkho. jyAM rAgadveSa nathI tyAM udAsInatA che. rAgadveSanA abhAvanuM e sakriya rUpa che. duniyAnA sarva prANIo samatArasa dharAI dharAIne pIo ema te aMtarathI iche. te jANe che ke samatA vagara game teTalI bAhya kriyA karavAmAM Ave te chAra upara lIMpaNa samAna che ane dIrdhadaSTithI joIe to tene vastutaH kAMI artha ja nathI. samatA AvI jAya eTale aMdaranA taraMge, khyAla, guMcavaNe. goTALAo badhuM dUra thaI jAya che ane aMtarAtmA nirava zAMti anubhave che. e zAMtinuM svarUpa vANuthI avivaraNIya temaja avarNanIya che, mAtra anubhavagamya che. AvI zAMti maMtrI samajanAramAM hoya che ane te sArvatrika thAya tema te hadayathI icache che. ene jagatanI azAMti 12 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMntasubbArasa joI enA tarapha virAga thAya che ane zAMtisAmrAjyane prasAra e premabhAve sarva sthaLe, sarva prANIomAM prasasto jevA mana kare che. chevaTe te aMtarathI Irache che ke "sarvatra sarva prANIo sukhI thAo. " A ati utkRSTa hRdayabhAvanA che. maitrIbhAvanuM vALa cetana anyanuM sthaLa duHkha joI zakatuM nathI. A duniyAnA duHkha-dAridraya ane mUMjhavaNe joI ene kheda thAya che. e sthaLa sukhe sarvane sukhI jevA Icche che. A saMsAramAM kaI paNa jagyAe duHkha na rahe evI enI vizALa bhAvanA hoya che. sarva prANI sarva prakAre sukhI thAo ema te Icche che. ane AgAmI bhavamAM paNa prANIo hamezane mATe sAcA sukhI thAo ane temanAM janma-maraNanA trAsa dUra thaI jAo ema te hRdayapUrvaka Icche che. AmAM "sarvara" ane "buddhinA e be zabdo mUkIne kartAe kamAla karI che. sarva sthAna ane sarva prANIo, A bhava ane parabhava e sarvane samAveza A vizALa bhAvanAmAM thaI jAya che. duniyAmAM sarva prANIo sarva sthAnake sukhI thAo ane parabhave anaMta avyAbAdha sukha prApta karo, Ama kahIne ati vizALa maitrIbhAva rajU karyo che. A lekamAM traNa bAbata rajU thaI: 1. prANInA rAgadveSe zamI jAo, 2. prANIo samatArasane AsvAde ane 3. sarva prANIo sarvatra sukhI thAo. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maitrI - :: geyASTaka paricaya - 1. mitrIbhAvane utkRSTa prasAda uparanA pAMca ( chelA) kemAM rajU karyo che. geyASTakamAM e ja muddA para vAta karI che te ApaNe saMkSepamAM vicArI jaIe. maitrIbhAva e mAnasavidyAne addabhuta AvirbhAva hoI enA para aneka draSTibinduthI vivecana karavuM ati Avazyaka che. e jena tattvajJAnanI aparimita sUkSmadazitAne prabaLa purAve che ane vizvadayAne jIvaMta dAkhale che. | maitrI jenA hRdayamAM barAbara jAmela hoya te cetana jena taMtvarahasya sakriya svarUpe samajyo che ema kahI zakAya. A mitronA ghaNuM lakSyabinduo che. emAM mAnasavidyAnA ghaNA vizALa praznono samAveza thAya che. ApaNe thoDAM vadhAre daSTibindue vicArI jeIe. maitrIbhAvanA ane karuNabhAvanAne bahu gADha saMbaMdha che tethI keTalIka vAra ekanA pradezamAM bIjInuM saMkramaNa thaI jAya te te anivArya che, paNa emAM je maitrInI vyAkhyA tarapha barAbara lakSya rahe to pradeza barAbara vaheMcI zakAya tema che. jyAM parahitaciMtavana tarapha lakSya rahe tyAM maMtrI che ane kayAM vyAdhi-pIDAmAMthI prANIne bacAvavAnI IcchA thAya tyAM karuNAbhAvanA che. hitabuddhi upara lakSya e maitrI bhAvanAne pradeza che, duHkha dUra karavAnI vRtti e karuNuM bhAvanAne pradeza che. | hita vicAraNAmAM ahita eTale duHkhanAM nAze ke tenI vicAraNuM to jarUra Ave, paNa temAM lakSya te hita tarapha rahe che, Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 zrI zAMtasudhArasa jyAre karuNu bhAvanAmAM duHkha, vyAdhi ke agavaDa ane tenA darIkaraNa tarapha lakSya rahe che. A taphAvata dhyAnamAM rAkho. bane bhAvanAnA pradeza taddana alaga che ane pRthakkaraNa karatAM sUjhI Ave tema che. bannenuM sAdhya te AtmArAmanuM anusaMdhAna dharmadhyAna sAthe karAvavAnuM che tethI banne eka bIjAmAM saMkaLAI jAya to temAM kAMI khAsa vAMdho nathI, paNa pratyeka saMyukta vicArane iTA pADatAM tenA aMtaravAhI pratyeka padArthane yathAyogya sthAna ApI zakAya tema che. A mAnasazAstrane viSaya che. cetana ! prANIo karmanI vicitratAne laIne judI judI gatimAM jAya che. koI nAraka thAya che, keI sthaLacara thAya che, kaI paMkhI thAya che, kAI jaLacara thAya che, keI sapa ke nALIA thAya che ane koI eka be traNa cAra iMdriyavALA thAya che. e gatiomAM paNa koI gAya, bheMza, gheDa vigere lekopagI jIvana gALe che ane koI nirmAlya jIvana gALe che. sarva pitapotAnAM karmAnusAra gati prApta kare che. te sarvane tuM tArA mitra jANa, e sarva tArA mitra che ema tuM bhAva. koI karmayege gadheDe thaze to te tiraskArane nathI ane kaI macchara mAkaDa thaye te tene tuccha gaNune haNI nAkhavAne tane adhikAra nathI. haraNa paNa tAre mitra che ane azva paNa tAre mitra che. ene AtmA sattAgate mekSAdhikArI che ane tene kALAMtare mokSe javAno saMbhava paNa che. karmanA parataMtrapaNathI emAMnA keI tuccha gatimAM gayela hoya tethI tArA mitratva parane tene hakka dUra thaI jato nathI mATe sarva gatinA sarva prANue tarapha tAre mitrabhAva laMbAva. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mitrI bhAvanA 181 * : "janatA" no artha sAdhAraNa rIte manuSyasamUha-sAdhAraNa jAhera prajA e thAya, paNa ahIM AkhA prANIsamUhane uddezIne e zabdano prayoga thaye che. e zabda na dhAtu parathI nIkaLe che ane emAM je janma le te sarvano samAveza thAya che. jaina darzanamAM mitrInA A viziSTa tattva para agAu dhyAna kheMcyuM che. vizALa mitrabhAva samasta prANavarga sudhI laMbAya che. emAM potAnA dharmabaMdhu ke manuSyasamAjanI maryAdA nathI paNa sarva gatinA sarva prANIo sudhI enI vizALatA laMbAya che. 2. upara 6 kalekamAM jaNAvyuM te dalIla mujaba tArA sarva prANIo "baMdhuo" che. mAtA, pitA, strI, bhAI, bahena, putra Adi sagAonuM samuccaya nAma "baMdhu" che ane tArA sagapaNane vizALa najare vicAra karIza te sarva tArA baMdhuo che. tArA eka athavA bIjA saMbaMdhamAM sarva prANuo aneka vakhata AvI gayA che. A daSTie jotAM tAre koIne pitAnA duzamana ke parAyA gaNavA na ghaTe. A to bhavAMtaranI vAta thaI. keI prazna paNa uThAve ke e vAtanI pratIti kema thAya ? emane paNa sarvatra mitrabhAva rAkhavA mATe bIjA daSTibinduthI samajAve che. keIne zatru gaNa athavA keInA tarapha zatruvaTa rAkhavI eTale dveSa tha, dveSa eTale aMtaHkaraNanI kAlImA-kALAza ane e kALAzathI mana gaMduM (kaluSita) thAya che. manane rUpI dravya samajIe to temAM zukla vargaNa ane zyAma vaNa saMbhave che, ane te tema ja che. pratyeka vicArane AkAra hoya che ane jene viziSTa jJAna (mana:paryavajJAna) thAya te Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 zrIta kalAsa aMdaranA vicArane AkAra joI zuM vicAra karyo te jANI zake che. jyAre manamAM Sa thAya tyAre AkhuM citra taddana kALuM thaI jAya che. tuM tArA mananuM AvuM kALuM citra deravA IcchatA hoya to ja aMdara zatrutAne ke vairabhAvane sthAna ApI zake. tAre dhyAnamAM rAkhavuM ke ukta prakAranuM mana tArA puNyane nAza karanAra che eTale ke tArA vikAsane vIMkhI nAkhanAra che. AthI tArA vikAsanI pragati aTakI jaze eTaluM ja nahi paNa adhogati thaI jaze. vAstavika rIte to sAme mANasa kadAca tane nukazAna karanAra hoya te paNa tuM vizALatA rAkha. e vizALatA, e ucca manedazA, e mahAnubhAvatA, e saujanyane tArA antaramAM barobara utAra. pachI tane kadI vaira jAgaze ja nahi. tuM nirarthaka vaira karavAno to vicAra paNa na kare ema mAnIe, paNa kAraNuprasaMga prApta thAya to paNa tArA mananI khAnadAnI batAva ane A duniyAmAM koI paNa prANI tAro duzmana nathI, na ja hoI zake, ema paripUrNa zraddhAthI acaLa dhyAna vicAraNAthI bhAva. tuM enI majA jeje, emAM tAre ucca grAha anubhavaje ane ethI tArA saMskAra sudhArI AgaLa vadhaje. A jIvanano uddeza che te bhUlato nahi ane nirarthaka guMcavaNamAM paDI tArA vikAsane bagADI nAkhato nahi. kharaDAyaluM mana sukRtyane nAza karanAruM che. " enA aMtaramAM A viziSTa bhAva vikAsane aMge che te jarA UMDA utaravAthI prApta thaze. koInI sAme moraco mAMDavAnI hakIkata AdaryA pachI manamAM kevI kevI racanAo karavI paDe che, e para vicAra karIza te A bhAva jhaLakaze. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citrINAbdanA 143 3. A saMbaMdhamAM tane eka vAta kahevAnI che. eka prANI pitAnA karmanA udayane laIne tArI upara kepa kare, kadAca tane ekAda gALa de ke tAruM apamAna kare te zuM tAre paNa tenA tarapha tevA ja thavuM? tAre paNa tenA upara krodha karavo ? te pachI tArAmAM ne tenAmAM phera zo rahyo ? pUrva kALamAM eka sAdhu bahAra jatA hatA. raste ene dhobI maLe. e dhobI sAdhune athaDAI gaye. svabhAve krodhI hato eTale sAdhune mAra mAravA lAgyo. sAdhue eka be dhekA khAdhA, paraMtu pachI sahana na thaI zakavAthI sAdhu sAme lAta mAravA lAgyA. dhobI majabUta hato. sAdhune vadhAre mAra paDyo eTale eNe koI devane saMbhAryo. deva AvIne Ubhe Ubhe joyA kare che ke sAdhu mAra khAya che ane sAme lAto mAre paNa che. sAdhue devane pUchayuM "Ama UbhA UbhA joyA zuM kare che ? mane madada kare" deve kahyuM "huM to sAdhune madada karavA Avyo chuM, paNa ahIM to be bebIne jouM ." sAdhu A javAba sAMbhaLI saDaka thaI gayA. jene "bebI" thavuM pAlave te kepa karanAra upara kopa kare, bAkI je mitrabhAva samaje e te sAmAnA AtmAne hAni thatI joIne kheda pAme paNa pitAnI samatA jarA paNa na gumAve, viziSTatAnI parIkSA AvA prasaMge ja thAya che. mitrabhAvanI vAta karavI sahelI che, paNa A prasaMga Ave tyAre mana upara kAbU rAkhavo ane pote paNa bebI na thavuM emAM ja kharI kasoTI rahelI che. 4. kaI paNa prakArane kajIye, kaMkAsa ke kalaha kare e sajajana mANasanuM kAma nathI. sajajana-sapuruSa keNa kahevAya Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtasudhAransa te tuM samajI le. je dhobInI sAthe bebI thAya te sajajana nathI. puruSa te te kahevAya jene pitAnI jAta upara kAbU hoya, jemAmAM kSamA guNanuM prAdhAnya hoya ane je AtmavicAraNAmAM sthira rahI UMDe utarI jato hoya. eka suprasiddha lekamAM sajajananAM bAra lakSaNe batAvyAM che. temAM kSamA guNane dvitIya sthAna ApyuM che. koine prasaMga Ave tyAre zAMta rahevuM ane mana para kAbU rAkhave e asAdhAraNa dheya sUcave che. e nirbaLatAnuM cihyuM nathI, paNa kharekharI maradAnagI che. jamaNA gAla para dhela vAge tyAre sAme pratikAra karavAnI zakti chatAM DAbo gAla dhare e asAdhAraNa mane baLa vagara banavuM azakya che. khare saMtapuruSa e prasaMga Ave tyAre zAMtinuM dhyAna kare che, zAMtinAM AMdolana phelAve che ane zAMtimaya vAtAvaraNa karI mUke che. jyAM zAMtarasanI kharI jamAvaTa thaI hoya tyAM ko5, krodha, dhamAla ke kaMkAsane sthAna na ja hoya. - he AtmA ! tuM to samarasanA samudra ke jaLapravAhamAM viharanAra che. je gaMgAjaLamAM nAhyA hoya athavA temAM DubakI mAratA hoya te kadI khAbecIA sAmuM jue paNa kharA ? samarasa e sarovara ke samudranAM jaLa jevuM che. jyAre krodha e gaMdhAtA khAbocIAnuM jaLa che. tArA je samarasane grAhaka te AvA 1 bAra lakSaNe A pramANe che-tRSNA cheda, kSamAbhajana, madatyAga, pApamAM ratyAbhAva, satya vacana, sAdhupada anusaraNa, vikasevana, mAnyane mAna, duzmanane vinaya, svaguNu para chAdana, kIrtipAlana ane duHkhI para dayA. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maitrI bhAvanA 185 gaMdhAtAM pANI sAme kadI sRSTi kare kharA ? kadAca AvI bharANA hAya tA temAM te AnaMda mAne kharA ? mATe bhAi ! tuM kalahakeMkAsane taja. kadAca tArI pAse enA khacAvA haze, tu emAM sakAraNu tArA gunhA vagara AvI bharANeA haiza to paNa tane te zAbhatI vAta nathI. tAre tyAM kalaha-kaMkAsanu nAma na hAya, tane te zele nahi ane tAre tenA paDachAyA paNa levA na ghaTe. C tu kANu ? te aneka guNAnA piracaya karyA che, tuM guNNAnA saMbaMdhamAM Avye che, tuM enAthI puSTa thaye che. pari' eTale cAre tarapha ane ' caya ' eTale vRddhi. A sthitimAM tu kevA havA joie ? te vicAra. huMsanu kArya zu che ? te vicAra. e dUdhamAMthI pANI juduM kare che ane dUdha kheMcI le che. je tane guNanA kharA piracaya thayA hAya to tuM huMsavRtti grahaNa kara, sAruM hAya te grahaNa kara ane phAphAM-phetarAM pheMkI de. tArA jevA guNaparicayathI puSTa thayelAne kakAsa ke vaira hAi zake ja nahi. tArA zeAdhanamAM jaLa AvI jAya tenA tyAga kara. tArI peAtAnI puSTi jaLathI thavAnI nathI ane tArAmAM dUdha ane jaLane judA pADavAnuM vaidagdha AvI gayuM che eTale dUdhane grahaNa kara ane jaLane pheMkI de. 6 samarasanA matsya ' ane ' huMsanI vivekazakti 'A banne vAta maitrIne khUba puSTa karanAra che. enA aMdaranA Azaya jo esI jAya to aMtarAtmA khUba prasanna thAya eve emAM camatkAra che. 5. samarasanA mIna kevA vicAra kare ane enA aMtara Azaya keTaleA ucca hAya tenA eka AvirbhAva atra rajU karAya che. e dazA khUba khIlavavA cAgya che. e abhyAsa ane Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 parizIlanathI prApya che. e bhAva ApaNe jarA saMkSepI avagAhI jaIe. mitrIvAsita prANI vicAra kare ke je mArA zatru hoya eTale je potAne mArA zatru mAnatA hoya te pitAne matsara tajI de, virodhapaNAvALA manane dUra karI, zatruvaTanI buddhi pheMkI do ane tema karIne teo paNa sukhI thAo ! matsara dUra thAya evuM e I che te potAnA hita khAtara nahi, paNa aMtarathI sAmA prANInI unnati te rIte ja thAya e enI maitrI-prema bhAvanA hoya che. te sAthe ema paNa Icache ke evA prANuonI zivasukhavAsa prApta karavA pratye parisuti thAo. e pitAnA virodhI sane paNa uddhAra thAya tema hRdayathI Icche che, ane teo sAMsArika daSTie sukhI thAya eTaluM ja IcchIne aTakI na jatAM teone vikAsa sudharI jAo, teo matsara vigere aMtaraMga zatru para vijaya meLavI zivapuraprApti mATe prerita manavALA thAo evI e IcchA kare. A ati viziSTa bhAvanA lakhI javI ke vAMcI javI jeTalI sahelI che teTalI kriyAmAM mUkavI sahelI nathI. aMtarathI duzamanane paNa sukha ane mukti IcchavAM e asAdhAraNa ucca bhAvanA ane cittanuM parama audArya dAkhave che. jyAre hRdayamAM A vizALa bhAva Ave che, jyAre zatru upara sAce samabhAva Ave che, jyAre zatrunuM paNa sAruM thAya e aMtarano Azaya vyakta thAya che tyAre mitrI enA viziSTa AkAramAM rajU thAya che. - maitrI bhAvanAvALo koIne zatru mAne nahi ane je prANI ene zatru gaNatA hoya tenA saMbaMdhI te zuM dhAre tene lagatI eTayathI Irache enA virodhI sarakAra karavA paNa che Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maitrIbhAvanuM A hakIkata che. A vAta khAsa dhyAnamAM rAkhavI. AvA vizALa manorAjyamAM viharanAre samarasa mIna kevA AzayavALo haze te kalpI levuM ane jyAM AvI vizALa bhAvanA hoya tenA hRdayamAM matsara hoya e to kapI paNa zakAya nahi. evA puruSane koInI sAme moraco mAMDavAnA na hAya, keInI sAthe yuddha karavAnA na hoya ke kaI sAme Takakara jhIlavAnI na hoya. enAmAM atyaMta sthaLa ane mAnasika baLa hoya che. tene upaga e mitrabuddhinA vikAsamAM kare che, e sarvatra baMdhubhAva jue che ane e AnaMda-kallolamAM vilAsa kare che. 6. eka mahAna satya kahe che. je prANuM eka vAra hRdayapUrvaka samatArasano eka lavaleza paNa AsvAdana kare to pachI ene ene zekha thatAM vAra na lAge. A taddana spaSTa vAta che. mANasane aphINanuM vyasana kema lAge che? prathama svAda karavA jarA le, pachI sahaja vadhAre le, pachI na le to cAle ja nahi. A rIte je samatArasanuM vyasana paDI jAya to pachI jIvana samatAmaya thaI jAya, paNa e sthiti prApta karavA mATe eka vakhata jarA paNa samatA aMta:karaNapUrvakanI joIe. pachInI vAta enI meLe-svataH AvI jaze. tame eka vAra jarA samatArasa cAkho. kAMI nahi upAdhyAyajInA AgrahathI cAkhe. enI majA juo. pachI te tamane enuM vyasana paDI jaze-enA vagara cAlaze nahi. tame jyAre Dhaga vagara, daMbha vagara, hRdayanA UMDANathI samatA dhAraNa karaze, sarva prANa tarapha baMdhubhAva darzAvaze tyAre tamane evI majA Avaze ke enuM varNana tame nahi karI zake ane pachI te tamAre vikAsa e mA khUba vadhate jaze. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. 18 zrISNAMtasudhArasa )" A jIvananuM pradhAna kartavya vikAsakramane sudhArI devAnuM che. ApaNe cAre taraphathI eTalA badhA rAga, dveSa, moha, mada, matsaranA vAtAvaraNamAMthI AvelA hoIe chIe ke kadAca ene sarvathA tyAga ekadama muzkela paDe, paNa enA tyAganA mAge caDI javAya te vikAsamArga jarUra sarala thaI jAya ane te AzayathI ja samatA lavane cATavAno atra upadeza che, e preraNA bahu vicArapUrvaka AdaraNIya che. ene AnaMda anupama che paNa mAtra anubhavagamya che. 7, matrIvAsita cittane vicAra thAya che ke prANIo zA kAraNe pApamAM paDatAM haze ? enuM kAraNa tapAsatAM ene jaNAya che ke prANIo ghaNuMkharuM potAnA abhimAnathI taddana mUchita dazAmAM paDI jAya che ane teonI cetanA taddarna cAlI jAya che, tenuM bhAna khalAsa thaI jAya che. prANIone potAnI samajaNa mATe ghaNuM abhimAna hoya che. eno abhiprAya ghaNIkharI vakhata adhUruM jJAna, anubhavane abhAva ane dIrdhadaSTipaNanI gerahAjarIne laIne thayela hoya che. AvA tuccha vicArenA abhimAnanI mUchamAM paDI prANuM game tevAM pApa karI bese che, ane pApa kare eTale enAM phaLe te pachI cAkhavAM ja paDe temAM navAI nathI. navAI nathI eTaluM kahevAthI vAta pate tema nathI. prANa jANe che ke pitAne parabhavanuM jJAna nathI, pitAmAM keI viziSTa jJAna nathI ane chatAM e potAnAM magajanAM phAMTAmAM bahu custa rahe che. A vyAdhi pAzcAtya saMskAranA Agamana pachI vadhato jAya che. emAM UMDA abhyAsa karatAM chIcharApaNuM (uparaceTiyApaNuM) ghaNuM che. chevaTane abhiprAya Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maitrI bhAvanA 189 bAMdhatA pahelAM premapUrvaka sAdara abhyAsa ane vicAraNAnI jarUra che. vicAraNuM vagara mAtra pUrvabaddha vicAra, ochA abhyAse karelA nirNaya ane AdhArabhUta mULa prakAzanI avajJAthI karelA nizcaye upara mustakIma rahevAmAM Ave te enA pariNAme gADuM game tyAM bharAI paDe che, temAM Azcarya pAmavA jevuM kazuM nathI. keI paNa prANI potAnA game tevA matanA AdhAre karelA nirNayanA abhimAnane vaza thaI kAryo karavA lAge te e kharekhara du:khano viSaya bane che. maitrIvAsita prANIne kheda thAya ke evA prANuo zA mATe pApamAM paDatAM haze ? te vadhAre ema paNa vicAre ke evA prANIo jinavacanane rasapUrvaka zA mATe svIkAratA nahIM hoya? jinavacanamAM bhUtadayA, matsaratyAga ane aMtima sAdhya nirvANa hoya che. e je prANIne prApta thaI jAya te enI maitrI vizvabaMdhutva svIkAre ane ema thAya che tevA prakArane prANI bacI jAya, tarI jAya, mukta thaI jAya. ene jinavacana upara je AkarSaNa che te potAnA dharmanA kAraNe na ja heya. eNe sArI rIte tapAsa, carcA, abhyAsa karIne e vacanamAM rahela apAra maitrI-vizvabaMdhubhAva barAbara anubhavyuM che ane e dazA sArvatrika karavI e evA jIvanano uddeza hoya che. ene navAI lAge che ke AvI vizALa bhAvanAne pratipAdana karanAra jinavacanane prANIo Adara ane premapUrvaka zA mATe nahi svIkAratA hoya? A maitrIvAsita cetanane ugAra che. ene prANIne pApakarmamAM paDatAM joI dhruja Ave che, ene kaMkAsa-kaleza joI Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 zro zAMta-sudhAraA trAsa thAya che, ne maitrI bhAvanAnA paripUrNa sAkSAtkArane sadA jhaMkhe che. ene hRdayamAM pacAvI e je udgAra kADhe che tene yathAprakAre samajavAnI jarUra che. emAM anyanA asvIkAranA nei nathI, paNa utkRSTa rasAsthAnanA svIkAranI vijJapti che ane te aMtaranI UrmimAMthI uchaLela che. emAM dA zabda mUkIne UrminA AMdAlana atAvyA che. e eka zabda AkhA vicAranI bhavyatAmAM khUba vadhArA kare che. ene e svarUpe samajI cetana upasaMhAramAM praveza kare. 8. chevaTe zrI vinayavijayajI mahArAja kahe che ke jeonAM citta vimaLa thayAM che eTale jenAmAMthI maLa sarvathA gayA che athavA ghaNuA eche thayeA che tee paramAtmabhAvamAM pariNAma pAme. jeene hRdayanI zuddhi thai che ane maMtrIbhAvanAne jene sAkSAtkAra thayA che te dharmadhyAnane pAtra thAya che ane tevA prANI aMtarAtmabhAvamAM pravatI paramAtmabhAva upara ekAgra thAya che. maMtrI dharma dhyAna sAthe anusa MdhAna kare che, dharma dhyAna AtmAne sanmukha kare che, sanmukha thayelA AtmAnuM sAdhya mukti che ane teneA upAya paramAtmabhAvamAM pariNamana che. paramAtmA zuddha nirajana brahmasvarUpa che, nirajana nirAkAra che, anaMta avyAbAdha sukhanA bhAktA che, AtmAnI mULa sthitine prApta thayelA che ane ajara amara thaI anaMta jJAnadarzanamAM ramaNa karI sthiratArUpa cAritra pAmelA che. e paramAtmasvarUpa sAthe ekabhAva-ekatAna lAge e dharma dhyAna che. vimaLa AtmAnu lakSya tA e ja hAya. ane pachI :kAMi saMsAranA nAceA nAcavAnA hAya nahi, nAmAM mAMDavAnA haiAya nahi, Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maitrI bhAvanA 191 avyavasthita devAdeDI karavAnI hoya nahi. paramAtmadazAnA nAdamAM e anAhata nAda sAMbhaLe ane AtmavikAsa vadhAratA jAya. maitrI jyAre kharI vikAsa pAme ane enA paripUrNa AkAramAM jAme tyAre AvI vizALa paristhiti prApta thAya che. vimaLa AtmAnAM vilAse anerA hoya che, enA uDDayana jabarajasta hoya che ane enI bhAvanA ati vizALa hoya che. sarva jI samatA amRtanuM pAna karI temAM vilAsa kare." A mitrInuM utkRSTa dhyeya ane ciMtavana hoya che. ene hRdayathI ema thAya ke sarva prANIgaNa samatA amRtapAna karI-e rasapAna vAraMvAra karI khUba AnaMda mANe. ene AnaMda ke hoya tenuM vivecana karavAnI jarUra have na hoya. samatArasanAM pAna adbhuta AnaMdane ApanArAM che ane karyA hoya to anupama AnaMdane vistAranArAM che. | maitrI-mitrabhAva-vizvabaMdhutva karanAra potAne vicAra karavA karatAM sarva prANIne khUba vicAra kare che. ene potAnI sAthe sarvane laI javA bhAvanA thAya che. maitrIbhAvanAnuM e sAcuM rahasya che. upasaMhAra khUba suMdara rIte karavAmAM Avela che. e dazA jyAre Ave tyAre mitrIne vistAra keTale vadhI jAya che te vicAravuM. vinaya-cetanane upadeza karavA dvArA lekhaka mahAzayanuM nAma ApaNe uccArIe chIe. A maitrI bhAvanAne sAra che, khUba AkarSaka che, hRdayamAM utarI jAya te mArmika che ane svaparane paripUrNa nirmaLa lAbha ApanAra che. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasaMhAra - . maitrI - ceganuM eka suprasiddha sUtra che ke ahiMsA tiyAM taranidhI caityAna: (2-35) eTale eka prANumAM jyAre ahiMsA barAbara jAmI gaI hoya, e siddha thaI gaI hoya tyAre enI AsapAsanA vAtAvaraNamAM paNa verano tyAga pravarte che. kahevAnI vAta e che ke e prANa pite hiMsA to na ja kare, paNa enI chAyAmAM, enA AjubAjunA vAtAvaraNamAM paNa hiMsaka bhAva UDI jAya che. mahAtapasvI sAdhu ke siddha gInA sAnnidhyamAM A dazAne anubhava thAya che. zrI tIrthakara devanA vihArapradezamAM ane samavasaraNamAM prANI kudaratI vaira paNa bhUlI jAya che e A gasiddhine camatkAra che. keI siddha yegIne mAravA ke tiraskAravA Ave te jyAM najIka Ave tyAM avAk thaI jAI che, te A viziSTa guNanuM pariNAma che. enAM kaSAyajit aMta:karaNanI chAyA evA vAtAvaraNamAM paDe che ane prANI svAbhAvika vera paNa bhUlI jAya che. mitrI rAkhavAmAM ke te AdarzanA piSaNamAM atyaMta AnaMda che. eka to A jIvana ghaNuM TUMkuM che temAM jhaghaDA TaMTA ghaTe nahi e prathama vAta thaI gaI che ane bIjI vAta e che ke cetananA gAravane vairavidha bhatA nathI. tuM koNa? tAruM mULa sthAna zuM? tAre vAsa ahIM keTale? ane tuM atyAranA veravidha kayA bhava mATe kare che? A daSTie kharekhara vicAra karavAnI jarUra che. prANI vinAkAraNa moTA kalaha jamAve che ane herAna thAya che. aMte kalahathI kAMI lAbha maLato nathI ane tenI khAtara karela dhana ane zaktino vyaya nirarthaka nIvaDe che. - WWW.jainelibrary.org Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maitrIbhAvanA 193 vartamAna yuganA kalaheA kayuddha ke hathiyAranI laDAInuM rUpa letA nathI. nyAyAsana pAse javuM, tyAM laMbANu karavA mATe game tevA bacAvA karavA ane sAcA khATA ghATa ghaDavA e paNa varane eka prakAra che. ene sthAne zAMtithI samAdhAna hitakArI che, alpa kharcALa che ane khIlakula kacavATa vagaranu che. e jInA ke anya koi kAraNe aMdara aMdara samAdhAna zakya na heAya te lavAdIne mArga AdaraNIya che. game tema karIne veravRttine avakAza na maLe evI paristhiti maitrIvAsita hRdayavALA jarUra kare. enA ghaNA mArgo che, je vyavahArakuzaLa mANasa samajI zeAdhI meLavI zake che. atyAre ApaNe nyAyAsana para ullekha karatA nathI kAraNa ke te asthAne che. muddo veravirAdha Ache karavAnA che. enA saMbaMdhamAM salAha ApanArA paNa A dizAe ghaNu kArya karI zake ane te pramANe karatAM ApaNe keTalAkane joIe paNa chIe. ApaNuM virAdha konI sAthe karavA ? jee aMte ApaNA jevA prANIo che te sAthe vidhi karavA ghaTe ? teo aneka vAra ApaNA saMbaMdhIe thayA haze e vAta teA upara thaI gai. e uparAMta eka bIjI paNa dRSTibindu vicAravA yAgya che. pratyeka cetana mULa svabhAve anaMta jJAnadanavAna che ane meAkSanA adhikArI che. ( bahu alpasaMkhyaka ' abhavya 'nI vAta Ajue rAkhIe chIe. ) evA meTI saMkhyAvALA prANIonA ATha rucakapradeze nirmaLa che, khIjA pradeze niLa thavA zakaya che. evA meAkSa javA ceAgya cetanA sAthe laDavuM-Dhavu ApaNane ghaTe kharuM? emanI sAme ApaNAthI meAracA maMDAya kharA ? 13 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI-zAMtasudhArasa ane evI rIte vaira vadhAravAnuM pariNAma zuM thAya ? vairane poSavA yaMtra goThavavAM paDe, sAdhano javAM paDe ane e A vakhata manamAM aneka cakro goThavavAM paDe. manamAM dveSa jAme, dveSathI dhamadhamATa thAya ane evA vAtAvaraNamAM AtmavikAsa bagaDI jAya eTaluM ja nahi paNa bahu pAchA paDI javAya. evA sAdhanonAM pariNAma game te Ave te judI vAta che. e AkhI dveSapravRtti AtmavikAsanI ADe AvanAra che, aMta:karaNane virUpa, asthira ane adhogAmI banAvanAra che. jene Azaya AtmavikAsamAM pragati karavAnuM hoya te Ave raste kadI caDhe nahi. saMsAranuM svarUpa samajanAra ane maitrIvAsita hadayavALe kevA bhAvo rAkhe te ja atre prastuta che. veravirodhanuM pRthakakaraNa karavuM paDe te A bhAvanAmAM aprastuta viSaya gaNAya, paNa maMtrInuM vidhI tattva maMtrInI barAbara samajaNa mATe samajavuM jarUrI hovAthI TUMkamAM patAvI ApaNe mitrInA vAtAvaraNamAM viharIe. maitrIbhAvanAnA viziSTa prasaMge ApaNane " bRhajJAMti "mAM sAMpaDe che. temAMthI maitrIvAsita jena hRdaya zuM bhAvanA kare tenAM be traNa prasaMgo cuMTI kADhIe. te Icache che ke " zrI zramaNa saMghane zAMti thAo, janapadanA sarva lokone zAMti thAo, rAjA ane adhikArIo ( presIDenTa, DikaTeTara, vigere ) ne zAMti thAo, rAjAonI AjubAju rahenAra maMtrI-pradhAnamaMDaLane zAMti thAo, saMbaMdhIone zAMti thAo, zaherIone zAMti thAo. " A bhAva jaina hRdayane heya. e AkhA janapadanI zAMti Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maitrIbhAvanA 15 che. e AkhA zrI saMghanI zAMti I che, e adhikArI varganI zAMti Iche. emAM e kaI jAtanI bAdabAkI na kare. emAM e potAne anukULa hoya teTalAnI ja zAMti Icache ema nahi. sarva janapada ane tenA bhalA mATe yatana karI rahela sattAnI paNa zAMti che. enI vizvadayA eTalI vizALa hoya ke emAM ene mArAM tArA e bheda karavAnI IcchA paNa na thAya. e to aMtaranA nAdathI bole ke zivamatu ta, hitanitA bhavantu bhuutgnnaaH| doSAH prayAntu nAzaM, sarvatra sukhIbhavantu lokaaH|| AkhA jagatanuM kalyANa thAo, sarva prANIo pArakAnuM hita karavAmAM tatpara bano, sarva doSa nAza pAme, loke sarva sthAnake sukhI thAo. " AmAM ene svajana svamatAvalaMbI ke svasagAnI maryAdA hoya ja nahi. e to AkhA jagatanA sarva prANIo khUba sukhI thAo, aihika Amurmika sAcA sukhanA bhoktA thAo ane sarva dene nAza thaI jAo evuM jovA ja I che. ene to "gRhe gRhe " zAMti joIe che. enI prArthanA pote zAMti meLavIne ene sArvatrika karavAnI hoya che ane e te kada zivaM tuda rivaM e ja vicAra karato hoya che. A kharI viziSTa jena maitrI bhAvanA che. ene rAjadvArI vAtAvaraNamAM ahiMsAne prasAra dekhAya te e rAjI rAjI thaI jAya ane evA prasaMge pitAthI banatI sahAya sakriya svarUpe Ape, zastrasaMnyAsasamitie jInivAmAM maLe to enA AnaMdano pAra na rahe, e duniyAmAMthI dArugeLA baMdha thatA jevA Iche, e AkhI janatA premamAM rahe ane svArtha Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 zrI zAMtasudhAsa saMghaTTana vakhate lavAdIthI nIkAla lAve evA enA AMdolane hAya, ene ahiMsaka kAryakramamAM maitrIbhAvanuM parama piSaNa dekhAya ane jIvananI sAdAI tathA svAvalaMbananA upadezamAM ane maitrInI parama poSaNa dekhAya. A AkhA mitrInA prayogamAM kadI ene amuka varga ke vyaktine bAda rAkhavAnuM game nahi. enA abhiprAyathI viruddha hoya ke ene nukasAna karanAra hoya tene paNa e sukha ja Iche ane te tene dveSAgni sadAne mATe dUra thAya tevuM sAcuM zAzvata sukha meLave ema paNa e Iche. maitrInI poSaNA karavAmAM ene daMbha na hoya ke garva na hoya, pitAnI vAta ja sAcI e durAgraha na hoya ane mananI vicAradhArA niratare ughADI hoya, enI pAse samajaNapUrvakanI dalIlane avakAza hoya ane ene vizALa bhavya AtmA AkhA vizva baMdhutvamAM layalIna hoya. e prANa laDAInA samAcAra sAMbhaLI duHkhI thAya, vijJAnane upaga manuSyanA nAzane aMge thato joI ene trAsa thAya, ene manuSyanA khorAka khAtara aneka jIvonI thatI talanA khyAlathI paNuM duHkha thAya ane koIpaNuM jIvana svachaMdathI paNa nAza thato joI-jANa ene glAni thAya. enI bhUtadayAne maryAdA na hoya, emAM apavAda na hoya, emAM chIMDAM ke bArIbAraNAM na hoya. sAMsArika prayogathI thatI duHkhazreNI para vedanA thAya. e bane teTalA prANIne trAsamAMthI cheDAvavA banatA prayAsa kare ane enI vizALatA tarapha prANavarga AnaMdanI najare jue. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maitrIbhAvanA 197 zrI vIraparamAtmAne saMgama dhruve cha mAsa sudhI upadrave karyA, paNa aMte e thAkIne gayA tyAre prabhunI AMkhamAM kevaLa kRpAnAM AMsu AvI gayA. kRtAparAdhe'pi jane, kRpAmantharatArayoH / iSad bASpAdayorbhadraM, zrIvIrajinanetrayoH // * aparAdha karanAra prANI upara paNa jenI AMkhA AMsuthI jarA bhInI thai gai, evA zrI vIraparamAtmAnI AMkhA tamAruM kalyANa kare.' matalaba ke, AvI maitrI rAkhatAM tame zIkheA. tamAre jo zrIvIranI dazA prApta karavI hoya ane tene mArge javuM hAya tA maitrI e abhedya mArga che. caDakozika sarpane bhayaMkara vALA mUkattA joine ' khujha caDaMkezIA jha ' ema je premapUrvaka kahI zake tenI bhUtayA sarva jIvA upara kevI hAya tene khyAla pratyeka mumukSue dhyAnamAM rAkhavA yeAgya che. ' kAnamAM khIlA ThAkanAra ke leha jevI saLIe nAkhanAra upara manathI paNa dveSa na karanAra, paga upara khIra rAMdhavA deche ane rAjavaibhava bhagavanAra bAra bAra varSa sudhI tapa kare che evI bhUtadayA pALe e maMtrIneA utkRSTa dAkhale che. lagnama`DapanI najIka AvanAra zrI neminAtha prANIone pAkAra sAMbhaLe che tyAM aMdarathI bhUtadayA jAge che. ane atisvarUpavAna rAjImatInA tyAga karI prANIkrayA khAtara ratha pAchA vALe che. AnI kepiTamAM mUkI zakAya evuM bhUtadayAnuM dRSTAnta mInuM maLavuM muzkela che. maitrIne ceAgamAM ghaNuM viziSTa sthAna che. cittavRttinA nirAdha e yAga che. ene mATe niraMtara abhyAsa karavA paDe, Teva pADavI Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtasudhArasa paDe ane te mATe zraddhA, vIrya vigere sAdhanene jarUra upayoga karavo paDe. cittasthiratA mATe athavA tenA prasAda mATe maitrI Adi cAra bhAvanAne gagraMthomAM parikarma tarIke sthAna apAyuM che. mitrI saMbaMdhI lakhatAM pro. kaNaA pAtaMjala yogadarzana uparanA vivecanamAM lakhe che ke "maitrI eTale hArdi. je je puruSe sukhabahula dekhAya te sarva viSe mitra bhAvanA rAkhavI. prAyaH anyane sukhI joIne kaluSita thatA janamAM IrthI tathA asUyA hoya che. IrSyA eTale pArakAnA guNe nahi sahana thavA ane asUyA eTale pArakAnA guNomAM dezono Aropa karavo te cittanA e banne de maitrIbhAvanAthI nivRtta thAya che." vaLI jema putranuM rAjya hoya te paNa putra viSe madIyabuddhi (eTale mAre evI buddhi) hovAthI pitAne te potAnA rAjyavata lAge che, tema sarva sukhIjano viSe madIyabuddhi siddha thavAthI te sarvanuM sukha paNa sAdhakane madIyatulya lAgavAnuM, jethI sAmagrIno abhAva chatAM paNa jANe pote sarva sukhavALo hoya tema jaNAvAthI rAga nivRtta thavAno ane tethI cittarUpI nadIne kaluSita karanAra rAgarUpa varSARtu jatI rahevAthI citta svaccha vA prasanna thavAnuM. A pramANe sukhI viSe maitrI avazya kartavya che. uparanuM dRSTibiMdu apekSita hoI ekadezIya che paNa dhyAnamAM rAkhavA gya che. tyAM maitrIne samAdhinuM bahiraMga sAdhana hovAne kAraNe bAhyakarmanI kakSAmAM mUkavAmAM Avela che. upAdhyAyajIe batAvela jaina mitrI keTalI AgaLa vadhI jAya che tene mAnasavidyAne AdhAre abhyAsa karavA A laMbANa TAMcaNa jarUrI che. mitrI cittaprasAda jarUra kare che, paNa te karatAM Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maitrI bhAvanA e ghaNuM AgaLa vadhI jAya che. te AkhI bhAvanA mAnasaSTie vicAratAM ane enuM pRthakakaraNa karatAM jarUra prApta thAya che. maitrI Adi cAra bhAvanA bAra bhAvanAthI judI paDI jAya tema che, kAraNa temAM sAdhya eka hovA chatAM daSTibindune taphAvata che. eTalA mATe bAra bhAvanAone anuprekSA bhAvanA kahevAmAM Ave che ane A maithyAdi cAra bhAvanAne parAbhAvanA athavA gabhAvanA kahevAmAM Ave che. tenAM kAraNe upara darzAvyA che. ahIM eka muddo jarA skuTa karavAnI jarUra che. Anatya bhAvanAmAM sarvanI anityatA batAvI, sarva saMbaMdha alpasthAyI batAvyA ane ahIM to sarvane pitAnAM mAnavA ane sarva jIvo sarva prakAre sarva sthAnake sukhI thAya evI bhAvanA batAvI emAM mu taddana judo ja che. emAM virodha dekhAya te temAMthI ekatA zodhI levAnI che. amuka draSTie je tyAjya-tajavA yogya hoya te sarvathA pheMkI devA jevA ja hoya ema samajavAnuM nathI. pitAnA svasatvasthApanane aMge je parakIya lAge tenuM hita IcchavAne prasaMga Ave tyAre tene AkhA jagatanI apekSAe potAnA gaNAya. A dvirbhAva samajo e syAdvAda mArganI vizALatA che, apekSAvAdano mahAna vijaya batAve che ane enI banne AMkhe khullI rAkhavAnI AvaData sUcave che. anitya ane maMtrI bhAvanuM saMmIlana karavAmAM Ave ane tenA samIkaraNamAM ekatAne anubhava thAya tyAM anekAMta matanI jhAMkhI che ema samajAya. eno muddo upara darzAvAI gayo che. enI vizeSa pratIkSA karavAnuM kArya dakSa vAcaka para choDavuM taddana salAmata gaNAya. maitrI bhAvanAmAM prIstI prajAne Love-premano siddhAnta te Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 zrISNAMtasudhArasa zarUAtathI daSTigocara thAya che. baddha pratipAdita mitrI manuSyajAtithI AgaLa vadhatI nathI. jena maitrI bhAvadayAmaya che, bhUtadayAmaya che ane ahiMsAnA apratihata vizALa siddhAntane utkRSTa AkAramAM mUkanAra che. ene vistAra na dekhI zakAya tevA sUkSma jaMtuthI mAMDIne tiryaca, manuSya, nArake ane devo sudhI laMbAya che. e bhAva-vicAraNAmAM majA e che ke emAM bhAvanA karatI vakhata manamAM viSAda Ave tema nathI, glAni thAya tema nathI, duHkha dekhAya tema nathI. emAM AnaMdanAM kalela che, vizALatAnAM vikulige che ane zAMtinA rasane prasAra che. e vicAraNuM jyAre Avaze tyAre chAtI gaja gaja phulaze, hRdaya vizALa, vistRta ane bhAvavAhI banaze ane mana nirmaLatAne pAmaze. e karanArane AnaMda che ane jenA pratye thAya tene sukha che. emAM ekanA sukhane bhege bIjAne sukha nathI, paNa bane pakSane AnaMda ane AnaMda ja che. e bhAvanAnA rAjamArgo graMthakartAe khUba suMdara rIte pigyA che ane te para cIvaTathI carcA paricayamAM karI che. vistArabhaye te daSTibindu upasaMhAramAM pharI vAra carcA nathI. bhUtadayAnA vicAraNAmAM lIna thayelA ApaNe koI jAtanA saMkeca vagara ApaNu kAryakSetramAM maitrIne to jarUra sthAna A pIe. ApaNe rAjadvArI kSetramAM viharatA hoIe to zastrasaMnyAsa ane lavAdI phesalAnI vAtane bane teTaluM anumodana ApIe, duniyAnI ektA karavA prayatna karIe, dezahitane vadhArIe, ApaNe vyApAramAM hAIe to pramANika lAbha levA lalacAIe, Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ matrIbhAvanA : 201 hadayanI kamaLatA vikasAvIe, ApaNe vakIlAta karatA hoIe to kaleza-kaMkAsa apa karavAnI salAha ApIe, A jIvanamAM pitAne kaI virodhI che evuM mAnIe nahi ane premarasathIAnaMda utsAhathI vagarasaMkece AphlAdapUrvaka belIe ke-- khAmemi sadha jIve, sacce jIvA khamaMtu me / . mitti me savabhUyesu, veraM majjhaM na keNaI // "sarva jI pratyene vairavirodha huM namAvuM chuM, sarva jIve mane kSamA kare. mAre sarva jI sAthe mitrI che ane mAre kaI sAthe vaira nathI. " pratyeka jaina hRdaya-pratyeka mumukSu A vAtane hadayamAM kerI rAkhe ane najara sanmukha Ave tema gRhadvAramAM, pustakamAM, Tebala para lakhI rAkhe. ATale AtmavikAsa o bhavamAM thAya ane sarvatra baMdhubhAva aMtaranA AzayathI prakaTe to janmAre saphaLa che. kAryasiddhinA dvAra sudhI gati che ane aMtima siddhi hastAmalakAvat che. A mahAna bhAvanAne bhAvavAmAM daMbhane ke goTAne sthAna na ghaTe, emAM mananAM manAmaNAM na cAle, emAM bAhya dekhAva na chAje. e to hadayanI umio che, AtmatejanA camakArA che ane saMsArasamudrane sAme kAMThe baLatA zAzvata dIpakanA darzana che. "sarvatra sukhI bhavantu leka:" e vAkyanuM punaH smaraNa karI zrI vinayavijayajInA nAma smaraNa sAthe zrI vIraparamAtmAnI avicaLa mitrIne sAlakSya, karatAM atre viramIe ane samatArasanA pAnAmAM vilAsa karIe. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SoccerRDCOR - prakaraNa 14 muM : JGGINGREEG pramodabhAvanA snagdharA dhanyAste vItarAgAH kSapakapathagatikSINakarmoparAmAtrailokye gandhanAgAH shjsmuditjnyaanjaagrdviraamaaH| adhyArudyAtmazuddhayA sakalazazikalAnirmaladhyAnadhArAmArAnmukteH prapannAH kRtasukRtazatopArjitAhantyalakSmIm ||k0||1|| teSAM karmakSayotthairatanuguNagaNairnirmalAtmasvabhAvai yaM gAyaM punImaH stavanapariNatairaSTavarNAspadAni / dhanyAM manye rasajJAM jagati bhagavatastotravANIrasajJAmajJAM manye tadanyAM vitathajanakathAM kAryamaukharyamagnAm ||kh0||2|| ka. 1. vItarAgAH apitA, tIya re| kSapaka manA kSaya 42nA2 mArga. ( zreNi) gati gamana, vi|s. uparAga asana, 2tAza, malInatA. rAjyanA hAthIomAM pravara. jenI gaMdhathI anya hAthIo nAzI jaya che. sahaja miyA, svabhAvathA. (sanyanA apaheza vagara) samudita udaya yAvesa. virAga vai2135, vibhAva. adhyAruhya sAkha 4zane, yaDhIne. sakala paripUrNa (punabhanI ) dhArA 43 pravAha, ghAra. ArAn tI25za, it. prapannA pAbhyA. sukRta sArA tyo. ArhantyalakSmIm atipanI vibhUtimA (atizaya, pratimA vigere) ___ kha. 2. teSAM vItarAgomAM. uttha 14sA, mavesA. atanu ane, gAyaM gAyaM // dhana. varNAspada akSa2 mesivAnAM syAnA : 6ta, Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhedabhAvanA raka ja. 2. te vItarAgane dhanya che jeNe kSapakazreNInA mAge gati karIne kamane cAsa zara karyo che ( skenI hatAza athavA malInatA dUra karI che), jeo traNa lokamAM gaMdhahastI samAna che, jemanAmAM sahaja bhAve uThI AvelA jJAnathI virakta bhAva jAgrata thayela che, jeo pUrNimAnA pUrNa caMdranI kaLA jevA nirmaLa thAnanI dhArAe pitAnI AtmavizuddhithI ArohaNa karIne temaja seMkaDo sukRtya karIne, arihaMta padanI sarva vibhUtio upArjana karIne muktinA najIkanA pradezane prApta thayA che (te vitarAga dhanya che.) ra. 2. teo (vItarAga-tIrthakara devo) nA karmanA kSayathI utpanna thayelA aneka guNadvArA ane temanI stuti karavAmAM paryAvasAna pAmelA teozrInA nirmaLa AtmasvabhAvadvArA vAraMvAra gAna karI karIne ame AThe uccAra sthAnone pavitra karIe chIe. bhagavAnanA stotrano uccAra karanArI jIbha che te ja rasane jANanAra hAI dhanya che ema mAnuM chuM, bAkI je jIbha nakAmI lokakathA karanArI hoya ke koInA bhAramAM athavA vAcALapaNAmAM DUbI gayelI hoya te kharA rasathI ajANa che ema mAnuM chuM. eNa, tALavuM, kaMTha, jihavA, ura (chAtI), mUrdha (mastaka) ane nAsikA. sA. jihuvA, jIbha, rasane jANanArI. 3aaaa na jANanArI. vitA nakAmI. nAthA lekavArtA, gapasapAM. maurya vAcALapaNuM.. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 zrI zAMtasudhArasa nirgranthAste'pi dhanyA girigahanaguhAgaharAntarniviSTA, dharmadhyAnAvadhAnAH samarasasuhitAH pkssmaasopvaasaaH| ye'nye'pi jJAnavantaH zrutavitatadhiyo dattadharmopadezAH, zAntA dAntA jitAkSA jagati jinapateH zAsanaM bhAsayanti ||g0 // 3 // dAnaM zIlaM tapo ye vidadhati gRhiNo bhAvanAM bhAvayanti, dharma dhanyAzcaturdhA zrutasamupacitazraddhayArAdhayanti / sAdhvyaH zlAghyAzca dhanyAH zrutavizadadhiyA zIlamudbhAvayantyastAnsarvAnmuktagarvAH pratidinamasadbhAgyabhAjaH stuvanti // gh0||4|| upajAtiH mithyAdRzAmapyupakArasAraM, santoSasatyAdiguNaprasAram / vadAnyatAvanayikaprakAraM, mArgAnusArItyanumodayAmaH ||ng0 // 5 // ga. 3. nirgrantha muni. gahana / vanapraza. gahvara sIpa, 4tamai fh nIyI 42yA. avadhAna upayogavAyA. suhita tRta. zruta zAna. vitata vistRta. vizA. zAnta pAya tanA21. dAnta yataH24 tnaa2|. bhAsayanti pAve che, zonAve che. gha. 4. caturdhA. yA2 rano (hAnAhi) samupacita mAvedI, hI resI zlAdhyaH prazaMsAyogya, tinI, zrAvimA. zIla sahAya payavA yAya. muktagarvA gava-abhimAna chorI nArAyau. bhAgyabhAjaH nasImahAre, mAzyANAsA. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramemantabhAbvenA 205 rU. paryaMtanA zikharanI upara, ekAMta vanapradezAmAM, guDhDhAemAM ke UMDA pradezeAmAM besIne dharma dhyAnamAM upayeAga denArA, samatArasathI tRpta ane paMdara divasanA athavA mAsamAsanA upavAsa karanArA sAdhuo paNa dhanya che ane bIjA jee jJAnavAna ( sAdhue ) che, zrutajJAnathI vizALa buddhivALA che, dharmanA upadeza ApI rahelA che ane jee zAMta che, dAnta (damana karanArA ) che, iMdriyeAne jItanArA che ane jagatamAM jinezvara bhagavAnanA zAsanane dIpAvanArA che te paNa dhanya che. JT. ca. 4. je gRhasthA dAna Ape che, zIla pALe che, tapa kare che ane bhAvanAA bhAve che, jeA jJAnadvArA jAmelI zraddhApUrvaka e cAra prakAranA dharmanuM ArA dhana kare che te dhanya che. sAdhvIe ane zrAvikAe jee jJAnathI nirmaLa thayelI buddhipUrvaka zIlaguNane zobhAve che te dhanya che. e sarvane gathI rahita thaine bhAgyazALI manuSye! vAra vAra darAja stave che-prazase che. * mithyASTiomAM paNa pradhAna guNa upakAra hAya, sa MtASa satya vigere guNeAnA vistAra hAya, udAratA ( madhurabhASitA) hAya, niyaMtraNanA prakAra hAya te te mArgonusArI hAine ame tenI paNa anumeAdanA karIe chIe. . .. mithyAdA: mithyAtvI, prathama guNasthAnake rahenAra prANI. sAra pradhAna. prattA vistAra, madhura bhASitA. vaicija vinayane lagatuM, vinayane. mAntanulArI raste caDhelA. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 zrI zAMtasudhArasa sragdharA jihve prahvIbhava tvaM sukRtisucaritoccAraNe suprasannA, bhUyAstAmanyakIrtizrutirasikatayA me'dya karNau sukarNo / vIkSyAnyaprauDhalakSmI drutamupacinutaM locane rocanatvaM, saMsAre'sminnasAre phalamiti bhavatAM janmano mukhyameva ||c0 // 6 // upajAtiH pramodamAsAdya guNaiH pareSAM, yeSAM matirmajati sAmyasindhau / dedIpyate teSu manaHprasAdo, guNAstathaite vizadIbhavanti // cha0 // 7 // namAnsa ---- ca. 6. pra. devoted, attached tat52. sukRti su12 meMvANA, nasIma(2. bhUyAstAM thAmI (di. pu. 6.va.) zruti zravaNa. sukarNa saa2| Ana. prauDha vizANa, mana. upacinutaM accumulated rocanatvaM rucipA, pasI . cha. 7. majjati cha, bhana 4 5 che. sAmyasindhu samatA35 samudra. dedIpyate zAne cha, 3 cha. vizada, zuddha niNa. 1 matiH sajati 5it2. 2 tathaiti pAta2. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramAdabhAvanA 207 6. dU he jIbha! tu sArI rIte prasanna thaIne sArA nasIbadAra prANIonAM suMdara caritranuM uccAraNa karavAmAM tatpara banI jA. ane mArA kAnA khIjA keAinI kIrtinA zravaNa tarapha rasikatA atAvavAdvArA Aja sArA sAcA kAnA thai jAo. anyanI pAse aTheLaka lakSmI joi mArAM netrA AnaMdane prApta kare. A saMsAramAM tamArA janmanu e ja pradhAna phaLa che. pArakAnA guNAvarDa prameAda pAmIne jeenI buddhi samatAsamudramAM magna bane che teemAM mananI prasa nnatA khUba zAle che temaja tenAmAM te ja guNo khUba nirmaLa thAya che. che. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gayASTaka vinaya vibhAvaya guNaparitoSaM, nijasukRtAptavareSu pareSu / parihara dUraM matsaradoSaM, vinaya vibhAvaya guNaparitoSam // vinaya0 // 1 // diSTyAyaM vitarati bahudAnaM, varamayamiha labhate bahumAnam / kimiti na vimRzasi paraparabhAgaM, yadvibhajasi tatsukRtavibhAgam // vinaya0 // 2 // yeSAM mana iha vigatavikAraM, ye vidadhati bhuvi jagadupakAram / teSAM vayamucitAcaritAnAM, nAma japAmo vAraMvAram // vinaya0 // 3 // ahaha titikSAguNamasamAnaM, pazyata bhagavati muktinidAnam / yena ruSA saha lasadabhimAnaM, jhaTiti vighaTate karmavitAnam // vinaya0 // 4 // 1 nidAnaM 54ita2. rAga-' mA sohIyA-sA so24ImA' nA rAgabhAM yAra chpAMcamI bhAvanAne rAga jaNAvyo hato tene maLate A pramodabhAvanAne rAga che. enI pratamAM jaNAve che ke TeDI rAgamAM gaNAya che. "RSabhakI mere mana bhakti vazIrI " e dezI ema tyAM jaNAvela che. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prandabhAvanA 29 1. ahIM vinaya! tuM guNenA tarapha paripUrNa pramAda bhAva dhAraNa kara. pitAnAM suMdara kRtyene pariNAme anya prANIemAM je prAdhAnya prApta thayeluM dekhAya te tarapha pUrNa saMtoSa dAkhavI ane teonA taraphanI IrSyA(adekhAI)ne doSane dUrathI cheDI de ane guNarAganuM vibhAvana kara. 2. keI nasIbadAra aneka prakAranAM dAna khaba Ape che, kaI A saMsAramAM khuba mAnane prApta kare che-e sarva ghaNuM majAnuM che. AvI rIte pArakAnA utkRSTa bhAgyanA saMbaMdhamAM tuM evA prakAranA vicAre zA mATe nathI karata? ke jethI karIne temanAM sArAM kRmAM bhAga paDAvavAne tane paNa lAbha maLI jAya. 3. je (mahApuruSo) nAM mana vikAravagaranAM thayelAM che, jeo A pRthvI upara rahIne jagatano upakAra karI rahelA che- evuM ucita AcaraNa karanArAonAM nAme ame vAraMvAra japIe chIe. ahAhA ! eka sahanazIlatA guNa ja anya koInI sAthe sarakhAvI na zakAya tevo che (asamAna che). e mukti prApta karavAnA parama sAdhana guNane tuM tIrthakara devamAM nihALa. evA kSamAguNavaDe krodhane kSaya thavA sAthe vRddhi pAmatAM karmonAM mULa kAraNe paNa ekadama ghaTavA maMDI jAya che. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 zrI zAMtasudhAramsa adadhuH kecana zIlamudAraM, ___ gRhiNo'pi parihataparadAram / yaza iha sampratyapi zuci teSAM, vilasati phalitAphalasahakAram // viny!0||5|| yA vanitA api yazasA sAkaM, kulayugalaM vidadhati supatAkam / tAsAM sucaritasazcitarAka, darzanamapi kRtsukRtvipaakm|| vinaya!0 // 6 // tAtvikasAttvikasujanavataMsAH, kecana yuktivivecanahaMsAH / alamakRSata kila bhuvanAbhAga, ___ smaraNamamISAM kRtazubhayogam / / vinaya0 // 7 // iti paraguNaparibhAvanasAraM, saphalaya satataM nijamavatAram / kuru suvihitaguNanidhiguNagAnaM, viracaya zAntasudhArasapAnam // vinaya ! // 8 // Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramA*dabhAvanA 211 5. keTalAka gRhasthA paNa parastrInA tyAga karIne ati udAra zreSTha zIlane dhAraNa kare che. na phaLe tevA AMkhAnA jhADane phaLa bese tevA temanA pavitra yaza atyAre paNa A saMsAramAM zelA pAme che. 6. je vanitA( strI )e paNa mane kuLane yazapUrvaka suMdara dhvajApatAkAvALu kare che eTale sadguNAne pariNAme prApta karela cazakIrtithI pitA ane sAsarAnAM banne kuLAne ajavALe che teonu darzana sucaritathI saMcita karela suvarNa jevu che ane AcarelAM sArAM kRtyonuM pavitra phaLa che. 7. tattvavettA mahApuruSA, sAttvika cAgIe ane sajjana puruSAmAM je alaMkArarUpa thayA hAya, je hakIkatane samajAvavAmAM ane te para vivaraNu karavAmAM haMsa jevI pRthakkaraNa zaktivALA hAya teoe A jagatanA vistArane khUba zAbhALyuM che. teenu smaraNa karavuM te paNa dhanya zubha prasaMga-mahAna zubha avasarane ceAga che. (te dhanya divasane dhanya ghaDI che jyAre evA puruSAnu nAmasmaraNa paNa thAya. ) 8. e prakAre paranA guNNAnuM smaraNa karI temAM AnaMda mAnave ane tenu' ciMtavana karavu tene jIvananuM sAratattva gaNIne tArA A avatArane niraMtara saphaLa kara. sArI rIte sthita thayela guNanA bhaMDArAnuM guNagAna kara ane zAMtasudhArasanu pAna jamAvI de. ! Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ noTa - 1. Duta sArAM kRtyo. kAra prApta karela. vara pradhAnatA. gy bIjAonAM. matta mAtsarya, adekhApaNuM. 2. vichA Fortunately, luckily. AnaMdadagAra che. bhale, sAruM (kevaLaprayAgI avyaya ) va bahu sAruM. Alright (ke. pratyegI) TvmA pArakA pradhAna bhAga. vimavi tuM bhAga paDAve. duSTatavamA puNyano bhAga. puNyamAM bhAga. 3. phuda A saMsAramAM. vivadhati kare che. vitAvarita yogya AcaraNa-kartavya karanArA. sadAcArapravRtta. 4. madada ahAhA (ke. prayogI) titikSA sahanazIlatA. amArA (Incomparable) anya sAthe anupameya. vilIna mukhya sAdhana. mULa kAraNa. hAM krodha sAthe. sTAra vadhatA-vRddhi pAmatAM. vivAda dhaTI jAya che, nAza pAmI jAya che. vitane samUha. 5. puH dhAraNa kare che. vAra zree. gvAra parastrI-pArakI strI. vidatta dIpe che, zobhe che. aMta phaLa pAmele. MTa na phaLe tevo (unproductive). 6. vanitA strI. rAva sAthe. suzupaDuM bane kuLa (pitA ane sasarAnAM) patAva suMdara patAkAvALuM. suprasiddha. nA suvarNa, sonu vistAra paryavasAna, phaLa, pariNAma. zubha puNyaphaLa. 7. taravA tattvajJAnI, philasupha. sArivAra sattvaguNuzALI, yogI. avataMka mastaka sthAnIya, alaMkAra. aruM khUba sArI rIte. saMpata * AkarSaNa karyuM. muvanamA duniyAno vistAra. cA avasara. 8. rimavana smaraNuM. sAruM pradhAna ( vizeSya-avatAra) ra01 tuM saphaLa kara. juvati (well settled) sArI rIte sthita thayelA. vizvaja sArI rIte banAva, goThava, kara. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ameda - 3 paricayaH ja. 2. manuSyasvabhAvanA meTA bhAganuM barAbara avalokana karavAmAM Avaze to eka vAta bahu spaSTa rIte jaNAI AvyA vagara rahe tema nathI. te e ke ene potAnI nAnI vAta ghaNI moTI lAge che ane pArakAnI moTI vAta paNa nAnI lAge che ane ghaNI vakhata to emAM hetunI kalpanA karI tene utArI pADavAnA prayatna thatA jovAmAM Ave che. anyanA guNa joIne rAjI thavuM, enI prazaMsA karavI, e guNAnuM bahumAna karavuM ane e guNavAnanI kadara karavAnI vRtti rAkhavI e bahu ochI jagyAe dekhAya che. AvI sthiti zA mATe che? tene vicAra karavAnuM A sthAna nathI. prANIne je guNa tarapha khare prema thaye hoya to te vadhAravAnI khAsa jarUra che e vAta sarva svIkAre tema che. AdaravA pahelAM e guNa oLakhavAnI paNa teTalI ja jarUra che ane guNane barAbara oLakhIne tenI prazaMsA karavA dvArA e guNe tarapha saprema Adara vadhAravo e guNaprAptine Adarza siddha karavAno rAmabANa upAya che. guNa upara rAga thAya eTale enI prazaMsA anivArya che. guNenA dhAraka tarapha asUyA, matsara ke upekSA kaI rIte na ja ghaTe. je guNa prApta kara hoya te prathama te AdarzamAM rahe che. guNavAnadvArA guNane oLakhAya. guNavAnanI prazaMsA karavI te guNanI kimata karavA sarakhuM che. jene guNa prApta karavA hoya tene guNa ane guNanI prazaMsA khAsa kartavya che. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 zrI zAMtasudhArasa pramoda bhAvanAmAM ghaNuM agatyanI bAbate zIkhavAnI che. teno muddo eka ja che ke jyAM A guNajJa prANu guNa juejANe tyAM enuM citta harSathI praphulla thaI jAya, e guNavAna upara vArI jAya, e guNavAnane aneka prakAre aMtarathI abhinaMdana Ape, e guNavAnanI upAsanA niSkAma vRttio karavA udyata thaI jAya ane ene guNavAnanI dhUna lAge. keTalAka guNe sAmAnyataH dUra hoya che ane keTalAka vadhAre dUra hoya che. Adarza guNe dUra hovA chatAM khAsa prApya che, paNa te dUra hovAne kAraNe prathama e jenAmAM hoya tene oLakhatA zIkhavAnI jarUra khAsa rahe che. guNane oLakhavA mATe guNavAnane abhinaMdana e pramoda bhAvanAne prathama niyama che. e bhAvanAzIla prANImAM eka bIjo guNa paNa khUba vikAsa pAme che ane tenuM nAma sahiSNutA (Toleration) che. e guNadaSTi eTalI vikAsa pAme che ke e sAdhAraNa vastu ke janAvaramAM paNa guNa zodhI zake che ane e koI vyakti, dharma ke saMsthA tarapha tiraskAra rAkhato nathI. A guNathI keTalI vizALatA Ave che te ApaNe upasaMhAramAM khAsa jezuM, paNa bhAvanA paricayamAM e daSTibindu dhyAnamAM rahe to ghaNuM zikSaNaya hoI zarUAtamAM tenI tarapha dhyAna kheMcavuM jarUrI dhAryuM che. pramoda bhAvanAne laIne guNa zodhavAnI vRtti jAgRta thAya che, ene laIne pratyeka prANImAMthI guNa zodhI tene teTalA pUratuM mAna Ape che. ene pitAthI vikAsakramamAM utaratI koTinA prANI tarapha paNa prema Ave che ane ene prema amaryAdita banI Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhedabhAvanA 215 vizvabhAvI thaI jAya che. e janAvaramAMthI paNa guNa zedhI. zake che. e hAthI pAsethI cAlatA zIkhe che, kutarA pAsethI nimakahalAlI zIkhe che, azva pAsethI udyoga zIkhe che, baLada pAsethI zramano mahimA jANe che, gadheDA pAsethI dhIraja zIkhe, che. e nAnA moTA dareka manuSya pAsethI guNa zIkhe che. emAM ene vaya ke jAtine bAdha Avato nathI, ene potAnA meTAM nAnAM sthAnane khyAla thato nathI, e te vikrama jema urvazIne sthAne sthAne zodhato hato tema pratyeka jIvamAMthI guNa zeThe ane te maLe tyAre rAjI rAjI thaI jAya. A trIjo agatyane mudde prabheda bhAvanAmAM prApya che. te zodhanArane jarUra maLe tema che. e ja muddAnA peTAvibhAga tarIke eka ati viziSTa tatva prApta thAya che. te e che ke sAmAnya rIte strI jAtine aneka rIte tiraskAra karavAnA prasaMge graMthakAro le che tyAre prada bhAvanAvALo temAMthI paNa aneka guNa zedhI tenI prazaMsA karaze ane tenuM jIvana dhanya batAvaze. A prasaMgano mahimA enA upayukta sthaLe khAsa noMdhavAmAM Avaze paNa strInI mukti mAnanAra jenadarzananuM A viziSTa maMtavya kevuM sArthaka thAya che te prAcIna arvAcIna vicAradhArA mAraphata spaSTa karavA prayatna karavAmAM Avaze. A ati agatyane piTAmu prameDhabhAvanAmAMthI sAMpaDe che. tenuM atra mAtra digadarzana karyuM che. eka AnuSaMgika muddo aneka guNe tarapha dhyAna kheMcavAne che. A pramoda bhAvanAmAM sukkI vAta nathI. emAM kacavATa thAya ke vRNe thAya te eka paNa prasaMga AvanAra nathI. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 zrI zAMtasudhAramsa emAM to sadAcAra, saguNe ane zAMtinAM jharaNuM kuTaze ane cAre tarapha AnaMda, zAMti ane pragati-vikAsa thate dekhAze; ane ApaNe jANe e puNyapravAhamAM snAna karI meTA samudramAM DubakI mAratA hoIe e anubhava thaze. e samudramAM tophAna nathI, avAja nathI, khArAza nathI, jiMdagInuM jokhama nathI ane enA nirmaLa parama pavitra pravAhamAM, enA zAMta dugdha. jaLamAM AjIvana paDyA rahevAno siddha saMkalpa thAya tevuM che. bIjA nAnA muddAo upasaMhAramAM carcavAnA rAkhI ApaNe pramoda bhAvanAmAM vilAsa karIe. tyAM prathama daSTie vatarAga bhAva tarapha dhyAna jAya te svAbhAvika che. ApaNuM sarvotkRSTa bhAvanA ane aMtima Adarza sarva rAgadveSathI mukta thaI, bahirAtmabhAva choDI aMtarAtmabhAvamAM ramaNa karIe te che. te sAthe paramAtmadazA prApta karavA paNa hoya emAM navAI nathI. ApaNe paramAtmabhAvanI sarvotkRSTa vAnakI ahIM jezuM. e Adarzane pahoMcavA anya dezanI koI prayatna paNa karI zakyuM nathI. jenadarzana e vItarAgadazAne kevI cItare che te vicArIe. A vItarAgane ApaNe oLakhavA-samajavA prayatna karIe. vItarAgabhAva prApta karanAra prANIonAM caritra joIe te tethI vikAsanAM kema samajAze. zrI AdinAthanA jIvanuM dhannA sArthavAhanA bhavathI ke zrI vIraparamAtmAnuM nayasAranA bhavathI je caritra vicArIe chIe temAM prANIne vikAsa kema thAya che te samajAya che. prANu kramazaH dharma sanmukha thato jAya che, enI vizvabaMdhutva bhAvanA dhIme dhIme vizeSa jAmatI jAya che ane guNaprApti aMtaradazA sanmukha thatI jAya che. A guNavikAsa sAthe aMdarane vikAsa khUba saMbaMdha rAkhe che. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prameAddabhAvanA chellA bhavamAM enA vikAsa pAmelA AtmA avadhijJAna sAthe janma le che. e nile papaNe sAMsArika kAryo kare che paNa enu lakSya sa'sArathI chUTavA tarapha hoya che. pAtAnA sthAnanI javAbadArI e kadI visaratA nathI ane vyavahAra dharmeni ceAgya sthAna Ape che. saMsArane cheADatI vakhate enu vizvamaMdhutva dAnamAM ( vArSika dAnamAM ) dekhAya che. enA mahAna tyAga AdazALI hoya che. e tyAga vakhate ene mana:parya vajJAna pragaTa thAya che. pachI e AkI rahelAM karmonA nAza karavA prayAsa kare che. apramattadazAe prAya: kALa pasAra kare che ane adaranI jAgRtine sadaiva peAkhe che. ene prakhara AtmA AgaLa vadhe che. karma kSayanA mArge caDhela e AtmA kSapakazreNI Adare che, zukladhyAnanA e pAyA sudhI vadhatA jAya che, kaSAyeA ne nAkaSAyAne nAza kare che, iMdriyA para sa`pUrNa kAbU meLave che ane cegene barAbara aMkuzamAM rAkhe che. nirmaLa dhyAnadhArAe vadhatI AMtarazuddhithI e cAra meTAM ghAtI karmonA sathA kSaya karI nAkhe che. e cAra karmo te jJAnAvaraNIya, danAvaraNIya, mAhanIya ane aMtarAya che. A cAra karmanA sarvathA kSaya karIne e kaivalyalakSmI prApta kare che. enA jJAnAtizaya, vacanAtizaya, pUjAtizaya ane apAyApagamAtizayanuM varNana karIe te pustakA bharAya. emanuM jJAna ati nirmALa che, e vastunA bhUta, bhaviSya ane vata mAna sarva bhAvAne jANe che ane dekhe che. enA vacanane atizaya ati viziSTa che. vANI maneAhara, sarva sugamya ane ArapAra utare tevI prANInuM ekAMta hita karanArI ane sAdhya sanmukha laI janArI thAya che. temanI bAhya samRddhinuM varNana varNanAtIta che. sama 217 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 zrISNAMtasudhArasa vasaraNanI racanA, emAM aSTa mahAprAtihArya, enI bAra 5rSadAo, emAM sugaMdhI dhUpa tathA puponA samUha, deva manuSyanI bhagavAna tarapha bhAvanA ane guNarAgadaSTi e sarva ati AkarSaka che. sarva prakAranA upadrava vAtAvaraNamAMthI nAza pAmI jAya che e apAyapagamAtizaya che. vItarAga prabhunA cintanamAMthI upadeza, upadezanA viSaye. ane vizvabaMdhutvane vizALa khyAla saheje prApta thAya che. bAhya vaibhava te anyadevakRta hoya che ane pramoda upajAve te hoya che, paNa khare pramoda te vItarAga dazAne che. rAjyaRddhi cheDanAra aMtarAtmAne vikAsa karavA kevA prayatna Adare che e sarva khUba vicAravA jevuM tyAMthI prApta thAya che. e vItarAgadazAne vicAra karatAM aMtaHkaraNa apUrva AnaMda vede che. ene barAbara oLakhI ene "dhanya" samajIe eTale parama dhyeyanI sanmukha AvavA ApaNe kAMIka prayatna karyo kahevAya. vItarAgane barAbara samajavA mATe AkhA vikAsakrama samaja paDe. e samajAya eTale vItarAgabhAvanI viziSTatA manamAM Ave. AvA vItarAgane dhanya che ! enI ApaNe jeTalI prazaMsA karIe teTalI ochI che. ApaNe sthULa ke AMtara tyAganAM svapnAM paNa sevI zakatA nathI, tyAre sarvasvane choDI vItarAga ane vItadveSa thanAranA viziSTa mane baLa mATe to ApaNe zuM dhArI zakIe ? eTalA mATe emanA saMbaMdhI vAparelA pratyeka vizeSaNane ApaNe saMkSepathI vicArI jaIe. vItarAgadazAmAM rAgane. Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 219 prabhedabhAvanA tyAga che teTale ja TreSane tyAga che. mIThuM baMdhana rAga che tethI tenI mukhyatA kahI che, paNa dveSa tenA jeTalo ja agatyano bhAga saMsArabhramaNa vadhAravAmAM bhajave che tethI ApaNe temane vItadveSa" paNa sAthe ja gaNIe te tethI ApaNe muddo barAbara jaLavAze. teo kevA che te vicArI jaIe. ka pikI mohanIya karma khuba AtmamalInatA kare che ane AtmAnA AkhA dazyane bagADI nAkhe che. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya karma dazyanI ADe gharaNa kare che. uparAga eTale malInatA athavA gharaNu-grahaNa. Atmadarzana upara caDI gayela malInatAne vItarAgano vikasita cetanarAma kSapadmaNIne mAge dUra kare che. sAtamA guNasthAnaka pachI be prakAranI zreNI maMDAya che: kSapaka ane upazama. kSapakazreNIvALe AtmA karmone kApato jAya che, upazamazreNavALa karmone dabAvata jAya che. kSapakazreNavALe karmano kSaya karI AgaLa vadhatuM jAya che, upazamavALa kharI pragati sAdhI zakatuM nathI ane agiyArame guNaThANe jaIne paDI jAya che. zrI vItarAga deva kSapakazreNIne mAge laIne karmonI malInatA dUra kare che. ghAtakarmone kApI nAkhe che ane bAkInAM karmone lukhAM karI mUke che. gaMdhahastI cAle tyAre enI gaMdhathI bIjA hAthIo dUra nAsI jAya che. tIrthakara deva vihAra kare te pradezamAMthI mahAmArI, dukALa, roga vigere upadrava dUra thaI jAya che tethI vItarAga gaMdhahastI samAna che. tIrthakara mahArAjane AtmA pUrva bhavamAM khUba vikAsa sAdhIne AvyA hoya che, tethI emane para upadezanI jarUra paDatI Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 zrI zAMtasudhArasa nathI. emanAmAM jJAna sahaja hAya che, janmathI pragata AtmA sAtmapratyakSa ( avadhi ) jJAna sAthe Ave che ane temAM vadhArA thatA jAya che. emanAmAM je virAga ( vairAgya ) Ave che te kudaratI che, sahaja jAgela hoya che ane vimaLa vikAsanu pariNAma hoya che. emane AkhA saMsAra du:khamaya asAra ane adhanamaya lAge che. temanAmAM A vRtti sAhajika hAya che. emane anyanA upadezanI apekSA rahetI nathI. dharma dhyAna ne zukaladhyAnamAM nimajjana karatA AtmA AtmazuddhithI dhyAnadhArAe caDhe che. emanuM yAna keTaluM vizALa ane ene viSaya kevA suMdara haiAya che te yAgathAmAM caDhyuM" che. pUrNimAnA caMdranI kaLA kevI zAMta, suMdara ane nirmaLa hAya ? temAM paNa zarada punamanI cAMdanI keTalI svaccha ane AkarSaka hoya ? tenuM vana jarUrI nathI. AvI nirmaLatA teozrInI dhyAnadhArAmAM hoya che ane vizuddha bhAve pragatinA mArge teo AgaLa vadhatA ja jAya che. aneka sukRtyA karIne te AvyA hoya che, vaLI tIrtha - karanA bhavamAM paNa aneka suSutyAnI vRddhi kare che ane anta lakSmIne prApta karIne muktine kinAre pahoMcI jAya che. devatAo samavasaraNa race ke cakravattIe name temAM temane rAga nathI, ane kAi tejalezyA mUkI upadrava kare tenA tarapha dveSa nathI. emanI bAhya vibhUti paNa atulya che, paNa emane Ada guNasamUha asAmAnya hAi vicAramAM pADI de tevA hAya che. sarva jIvAne prApta thatI nathI, bhAvanAvAhI jIvana vana karI tIrthaMkara padmanI Rddhi paraMtu sAmAnya siddho paNa niyAnA pAra pAme che. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramendabhAvanA 1 je vItarAga anaMta guNanA dharanAra, duniyAne du:khamAMthI mukta karavA upadeza ApanAra ane Adarza vananA jvala ta dRSTAnta hAya temane kharekhara dhanya che ! teenA avatAra saphaLa che ane temanu kartavyaniSTapaNuM Adarzo che. ati vizALa bhAve jagatane upadeza ApanAra ane aMtarAtmadazAmAM ramaNu, karI rahelA e paramAtmabhAvane pAmanArA vItarAga devane dhanya che, ApaNA e Adarza che ane emanA mAge anusaraNa e ApaNA patha hAi sAdhya sanmukha laI janAra leAhacuMbaka che. A vItarAgabhAvane aneka dRSTibinduthI samajI ene ALakhavA e kharA jIvananA lahAvA che. vItarAganI dhanyatA gaNavAmAM emanA atizayA, vANInA guNeA, aSTa mahAprAtihAryo ane khAsa karIne dharma sAmrAjyanuM vAtAvaraNa avakAzane pAme che ane te enI dhanyatA batAve che. A zlAkamAM tIrthaMkara-vItarAga devanI sAta bAbate para khAsa dhyAna khecyuM che: 1 vItarAga dazA, 2 karmanA kSaya, 3 sahaja vairAgya, 4 nirmaLa dhyAnadhArA, 5 Atmazuddhi, 6 Antya lakSmI, ane 7 muktadazAnI prApti. AmAM arihaMta padanI lakSmI kAMika bahiraMga che ane mahudhA aMtaraMga che, khAkInI chae mAkhatA ataraMga che. sva. 2. e tIrthaMkara-vItarAga bhagavAnamAM karma kSayathI aneka guNeA utpanna thAya che. enI saMkhyA ghaNI mATI che ane enI sarakhAmaNI karI zakAya evA koi padArtha ke prANI jagatamAM vidyamAna nathI. vItarAga devanI vizALa carcAnA khyAla karavA mATe zAstrakAre emane cAra miruda ApyAM che te uparathI temanA saMbaMdhamAM saheja khyAla Avaze. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 zrISNAMtasudhArasa 1. teo "mahApa kahevAya che. gAyanA moTA dhaNanuM rakSaNa karanAra, carAvanAra, ane tenuM sukha IcachanAra pALaka (govALa ) jevI ekatAthI gAya tarapha vate che tevI vizALa vRttie-rakSaNabhAve aMtaranA nAdathI janatA tarapha teozrInuM valaNa hoya che. 2. "mahAmAhaNa" kaI kaI jIvane haNe nahi evI amArI zeSaNAne pravartAvanAra "mAhaNa" kahevAya che. tenA mahattvavALA sthAnane prApta thayela e mahAtmA AkhA prANuMgaNa tarapha ahiMsA bhAva vistAre che, tethI te mahAmAhaNa kahevAya che. 3. "nircAmaka" tAru. saMsArasamudra aneka taraMgathI vyAkuLa che, emAM prANuo taraMge para caDhe che ane ahIMtahIM aphaLAya che, kuTAya che ane DUbatA jAya che. ene tArI, kAMThe lAvI anaMta zivasadane pahoMcADanAra vItarAga niyAmaka kahevAya che. 4. "sArthavAha" eka sthAnethI bIje sthAne javAmAM agAunA jamAnAmAM sathavArAnI bahu jarUra hatI. cera, luMTArA, bhayaMkara prANIo ane mArganI agavaDamAM sahAya vagara musApharI lagabhaga azakya gaNAtI. moTA sAthe vAto rakSakanI TukaDI sAthe nIkaLatA ane pitAnA sArthamAM aneka pravAsIone laI jatA. dhannA sArthavAhanuM caritra AdinAtha caritramAM suprasiddha che. saMsAra aTavI kevI bhayaMkara che? te ApaNe A graMthanA prathama lokamAM joyuM che. e lokamAM je kAryanI mahattA batAvI che te sArthavAha birudane sArthaka kare che. A to sahaja khyAla ApavA cAra birudanI vAta karI. AvA aneka upanAma zrI vItarAga devane lAgI zake che. ene lagatA aneka atulya mahAna guNe bhagavAnanA AtmasvabhAvamAMthI karmakSayane pariNAme uddabhave che. anaMta jJAna, anaMta Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramodabhAvanA : 223 darzana, anaMta cAritra ane anaMta vIryane pariNAme je guNarAzi jAgRta thAya che te mahAna che. e guNarAzinI jeTalI stuti, prazaMsA ke stavanA karIe teTalI ochI che. stavanA karavAmAM vANIne Azraya levo paDe che. vANuM ATha sthAnakamAM saMmizraNathI uddabhave che. kaMTha, tALuM, mUrdha, dAMta, hoTha, jIllA, ura ane nAsikA. A ATha sthAne vItarAganA guNanI stavanAvaDe vAraMvAra pavitra thAya che. vItarAganA pratyeka guNastavanamAM guNa tarapha rAga pragaTa thAya che ane guNarAga e guNaprAptinuM acUka AvAhana che. jema guNagAna vadhAre thAya tema guNa tarapha prema thAya che ane premapAtra vastu prApta karavA prayatna thAya che. bhaktirasano A prakAra che. guNagAnathI anaMta phaLa prApta thAya che. kharI bhaktimAM ekatAnatA thAya che, ane rogonI prazasta pravRtti thAya che. rAvaNanuM daSTAnta A saMbaMdhamAM suprasiddha che. aSTApada parvata para e prabhuguNagAnamAM lIna thaye, tAMta tUTatAM zarIramAMthI nasa kADhI sAMdhIne paNa layabhaMga thavA na dIdhe tethI teNe tyAM tIrthakaranAmakarma upArjana karyuM. guNanA guNagAna e te jIvanano moTo lahAvo che. je jIllA prabhustatrane rasa jANanArI che te paNa kharekhara dhanya che. ene je rasanA-rasane pIchAnanAranuM nAma ApavAmAM Ave che te nAmane e guNagAnathI sArthaka kare che. bAkI nakAmI vAta-vikathAo karanAra chaThThA khAlI vAcALa thaI Akhe vakhata bolabAla karyA kare che, nakAmA taDAkAphaDAkA mAryA kare che. rAja, strI, deza ke bhejananI kathAmAM rasa Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 zrI zAMnta sudhArasa le che tene "rasajJa" na kahevAya, paNa AjJa kahevAya. jIllAprAptino sadupayoga vitarAganA stotra, stavana, nAmoccAraNa karIne sAdhavAne che. je prakAre phAve te rIte vItarAganA guNene oLakhI tene aneka prakAre uccAra karavA dvArA tene hRdayamAM sthAna ApI jIvana saphaLa karavAne AmAM dhvani che. je vizALa citra vItarAgadazAnuM AlekhavAmAM AvyuM che tene aMtaramAM utAravuM, tene dhanya samajavuM ane evA vizvabaMdhu bhagavAnanI dazA aMtarathI bhAvI temAM AnaMda pAma temaja tevA guNene bahalAvavA e vizALa vRttine khUba piSaka che, jIhAprAptine sAra che ane AtmavikAsanuM parama sAdhana che. na. 3. Atmadharma sanmukha thaI, saMsArano sarva rAga cheDI daI, jJAnagarbhita vairAgyavAsI thaI je sAdhu mahAtmAo atyAre tIrthakara devanA mahAvizALa tattvajJAnane duniyAmAM prakAza karI rahyA che teo kharekhara dhanya che. nirgatha eTale graMtha vagaranA. graMtha eTale baMdhana. saMsAra baMdhana jenuM chUTI gayuM hoya te nigraMtha kahevAya. emane mATe vAparelA pratyeka vizeSaNa khUba artha-rahasyagabhita che. emAM baMdhanatyAgane mahimA barAbara samajAya che. e vizeSaNa ApaNe saMkSepathI joI jaIe. e parvatanA zikhara upara, gahana vananA UMDANamAM, vizALa guphAnA aMtamAM, ke nIcA pradezamAM besIne AtmadhyAna lagAvI rahyA hoya che. dhyAnasiddhimAM Asanane pradhAna sthAna che. tene mATe nIcenAM sthAne jJAnArNavakAra batAve che. (prakaraNa 28) WWW.jainelibrary.org Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhedabhAvanA 225 "mahAtIrtha siddhakSetramAM dhyAnasiddhi thAya che. sAgaranA aMtabhAgamAM, vananA aMtabhAgamAM, girizikhara para, nadInA pulInamAM, kamaLavanamAM, killAmAM, zAlavRkSonA jUthamAM, nadInA saMgama para, dvIpamAM, nirjIva vRkSakeTaramAM, jIrNa bagIcAmAM, smazAnamAM, jaMturahita guphAmAM, siddhakUTamAM, zAzvata ke azAzvata jinacaityamAM, jyAM keLAhaLa na thatuM hoya tevA zAMta sthAnamAM, manane prIti karanAra ane prANIone sukha karanAra sthAnamAM, zUnyasthAnamAM, keLalatAmaMDapamAM ane zIta ke garamI rahita sthAnamAM dhyAna karavuM. je sthAnamAM rAga vigere doSa laghutA pAme tyAM vasati karavI ane khAsa karIne dhyAnakALamAM to jarUra tyAM ja vasavuM." A hakIkata kAMIka visarAtI jatI jaNAya che ane jemane abhyAsa nAza pAmate jaNAya che, tethI laMbANa TAMcaNa karyuM che. AvA zAMta sthAnamAM cetanarAmane dhyAvatA nircanthane dhanya che ! vaLI te kevA hoya? te kahe che: e zamarasamAM tRpta hAya, enA mukha para zAMtinA zeraDA paDatA hoya, enA vAtAvaraNamAM akhaMDa zAMti hoya, pakSa ke mAsanA upavAsa karanArA hoya, bAhya ane AMtarika tapanA karanAra hAya. je jJAnavAna hoya, eTale dhArmika abhyAsa jemaNe sArI rIte karela hoya ane jJAnanA parizIlanathI jemanI buddhi vizALa thaI gaI hoya, jeo dharmanI vizALatA samajI syAdvAdamArganuM rahasya samajI anyane samajAvI zakatA hoya, je jenadharmamAM rahelI vizvadharma banavAnI vizALatA hRdayamAM dhArI zaktA hAya, je upadeza ApavAnI paddhati, adhikAra ane gyatA - 15 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 zrIzAMta suplAnsa 4 samajanAra hAya, je peAte ' zAMta ' hAya eTale kaSAya rahita hAya. pUchanAra paNa krodha vagaranA, peAtAne mATe ati ucca abhiprAya nahIM rAkhanArA, kapaTa vagaranA ane mUrchAnA sarvathA tyAgI heAya te zAMta " kahevAya. ' " jemane peAtAnA mana ane hRdaya para kAbU hAya te ' dAMta ' kahevAya. mana parane kAmU ane kAryanirNaya te apratima guNu che. * jitAkSa '-----iMdriya para vijaya karanArA. pacedriya vaza kara nArA-ene sarvathA kAbUmAM rAkhanArA. AvA sAdhupuruSA nintha pravacananA jagatamAM vistAra karI bhagavAnanA ahiMsAnA sa MdezA jagatane paheAMcADe che ane zAsanane dIpAve che. upadeza devAnI ceAgyatAmAM dhyAna, jJAna, iMdriyadamana, prakRtisAmyatva ane zamarasalInatA tathA tapane keTaluM agatyanuM sthAna che te atra jarUra dhyAna ApavA ceAgya che. jJAnathI pavitra thayelI buddhivALA mahAtmAe vijJAnamAM paNa pAraMgata haiAya che, dananA abhyAsI hAya che, tattvajJAnanA rasiyA hAya che ane chatAM upadezane prasaMga pUrA thatAM * girigahanahAgaddhura ' mAM cAlI jai tyAM cetanarAmane dhyAvanArA hAya che. 6 AvA mahAtmA puruSA jagatamAM jinapatinA zAsanane khUba dIpAve che. evA mahAtyAgI, tapasvI, zAMta ceAgIenI jeTalI prazasA karIe teTalI AchI che. evI vizALa hRdayavALI jagaduMdvArarasika mahAvyaktione a MtaranA aneka abhinaMdana hai!!! A rIte nigranthAnI kevI viziSTa suvAsa hAya che te " vicAravuM ane evA prasAdita mahAvizALa Atmadhana Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramAdabhAvanA 227 dharanAra thavAnI bhAvanA rAkhavI temaja je tevA hAya tene mATe khUba pramAda dharavA. A zlAkamAM AcArya, upAdhyAya ane sAdhunA samAveza thAya che. e pratyekanA guNe! vigere anya graMthAthI joi levA. 6. jI. pramAda bhAvanAvALA prANI amuka vastra ke vezathI maryAdrita hotA nathI. e jyAM guNu jue tyAM rAjI rAjI thai jAya che. e amuka varganI ja prazaMsA thAya evI maryAdA AMdhatA nathI. guSTivALAnI hRdayavizALatA keTalI hAya che te turatamAM ja jovAmAM Avaze. dharma bhAvanAnA piracaya karatAM ApaNe dAna, zIla, tapa ane bhAvane mahimA samajyA chIe ( jue pR. 14 thI 18). abhayadAna, supAtradAna, anuka'pAdAna, dharmapagrahadAna, kIrtidAna vigere dAnanA aneka prakAra che. zIlanA artha saMkucita ane vistRta e prakAranA che: saMkucita arthamAM dezathI ke sarvAMthI brahmaca ane vistRta arthamAM sAvadyayeAganuM pratyAkhyAna Ave che. e khIjA artha pramANe khAra tratA mukhyatve dhyAna kheMce che. ( tapanA bAra prakAra mATe jue prathama bhAga pR. 447 thI 455) jJAnAdi guNunA dhAraNa karanAra mATe bhakti, tenuM kArya karavAnI IcchA, temanA sukhanI ciMtA ane saMsAranI niMdA e bhAvanA kahevAya che. ( AdIzvara caritra parva 1 lu. leA. 200-1 ) e cAra prakAranA dharma pALanAra gRhasthane dhanya che. te avasara Ave tyAre mATI rakamAnAM dAna kare che, parastrI sAme pazu jotA nathI, cathAzakti tapa-tyAga kare che ane nitya Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 zrI.zAMtasudhArasa bhAvanAzIla rahe che. e cAre prakAranA dharmo karavAmAM teone kharI zraddhA haiAya che ane te zraddhA jJAnathI samucita thayelI hAya che. enAmAM vicArazakti temaja pRthakkaraNazakti khIlelI hAya che. enAmAM viveka jAgelA hAya che, enI zraddhA puSTa ane nizcaLa hoya che ane te aMdha anukaraNa upara nahi paNa vizALa samajaNa ane prakAza para racAyalI hoya che. AvI zraddhApUrva ka-samajaNu-vivekathI e cAre prakAranA dharmAMne Acare che. enAmAM ' zrutasamucita ' zraddhA haiAvAthI e sarva prakAre prazaMsApAtra che ane enuM sASya guNaprApti haiAvAthI e jarUra AgaLa vadhe che. ene jyAM aMdhazraddhA lAge tyAM e spaSTa rIte vicAra jaNAve che ane chatAM enI zraddhAne, enA dharma rAgane jarA paNa vAMdhA AvatA nathI. enI lAlasA 'dharma karanAra hovAnuM upanAma meLavavAnI na hoya, paNa ene guNu upara khUba rAga hoya ane AgaLa vadhavA tAlAvelI lAgelI hoya. AvA gRhasthAne dhanya che, te abhinaMdanane pAtra che, bhagavAnanA putra che, bhagavAnanA sAcA sevaka che, sahAyaka che ane jagatanA kharA khaMdhue che. nigraMthanA kharA prameAdabhAvanA zrAvakanA guNe'nI prazaMsA sarva guNagrAhI pAse karAve che, e enI viziSTatA che. janasamAjamAM strIonuM sthAna ghaNuM pachAta hatuM, paNa jainadarzanakAreAe prathamathI ja strIone aneka rIte sarakhu sthAna Apyu che. emaNe caturvidha sadhamAM strIene sarakhA hakka ApyA che, enA mekSa javAnA hakka svIkAryAM che ane enAM pavitra nAmeA prabhAtamAM levAne upadeza karIne enAM sadguNAnI Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pri-medabhAvanA 229 kiMmata AMkI che. jaina dharmanI A vizALatAne kAraNe e strInI dhanyatA pramAda bhAve bhaje. e strIo kevI hoya? jeonuM jIvana sAdhutAmaya hoya, je ahiMsA, saMyama ane tapamaya jIvana jIvI, paMcamahAvrata dhAraNa karI Atmapragati karatI hoya tevI sAdhvIone dhanya che. evI sAdhvI strIo buddhizALI hoya che, kRtanA abhyAsathI nirmaLa thayela buddhivALI hoya che ane zIlane enA vizALa arthamAM (dharmAcaraNa, saddaguNapAlana) zelAvanArI hoya che. vicAra karatAM caMdanabALA, brAhmI, suMdarI, mRgAvatI AdinAM dhanya caritro ApaNI najara AgaLa tarI Ave che. vaLI zrAddhI-zrAvikAo jeo ziyaLa-brahmacarya zrAvikAnI maryAdAmAM pALI aMtarAtmAne zobhAvatI hoya tene paNa dhanya che. rAjasabhAmAM vidvattApUrvaka karmano siddhAnta sthApana karanAra mayaNAsuMdarI, caMpAnagarInAM dvAra khullA karanAra subhadrA, tathA viga duHkha sahana karanAra aMjanAsuMdarI, sItA AdinA viziSTa sadguNe prazaMsanIya che, temanAM jIvana dhanya che, nasIbadAra prANIo garvamukta thaI AvA sAdhupuruSa ane sAdhvI strIonI prazaMsA karI guNAnurAga pradarzita kare che, temanA viziSTa vartana mATe hRdayane ullAsa prakaTa kare che ane te kArya teo aneka vAra karavAmAM vadhate vadhate AnaMda le che. 3. . guNane khare rAga thAya tene guNa tarapha ja kheMcANa hoya che, ene maryAdAnAM baMdhane asara karatA nathI, vADAnI saMkucitatA ene keda karatI nathI ane daSTimaryAdAnI hada aMkti rahetI nathI. e jaina dharmanA vizALa siddhAnto na Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 zrISNAMtasudhAramsa samajelA prANIo vikAsakramamAM kadI pachAta hoya paNa mAge caDhI gayelA hoya to tenA guNonI paNa prazaMsA karI, ene mATe temane yogya mAna Ape che. e anyamAM saMtoSavRtti jue eTale tene prazaMse che, anyamAM satyapriyatA jue tyAM e vArI jAya che, dhanavAnanI udAratA joI e harSaghelo thaI jAya che, vinayane kaI paNa prakAra joI e rAjI rAjI thaI jAya che. ATalA guNa graMthakartAe nAma ApIne lakhyA che. mArgAnusArInA pAMtrIza guNa zAstrakAre varNavyA che. emAM pramANikapaNuM-nyAyasaMpanna vibhava e mukhya sthAnake che. eka eka guNa prazaMsAne pAtra che. pramodabhAvanAbhAvita cetana anyanA guNane ja jue che. e samyagadha vagaranA prANamAM paNa guNe jue eTale enuM hRdaya te namana kare che. ene raste caDhelA joI ene AnaMda thAya che. keI moTI rakamanI gya sakhAvata duniyAnAM duHkha-dardo dUra karavA mATe ApanAranI hakIkata sAMbhaLe ke tarata ja e AnaMdadagAra kADhe che, ene lekenA jJAna prasAra mATenA prayatnamAM prakAza dekhAya che ane jyAM jyAM namratA, dayALutA, samatA, dhIratA Adi saguNa jovAmAM ke jANavAmAM Ave tyAM AnaMda AnaMdamaya vAtAvaraNa dekhAya che. pramoda bhAvanA prANImAM keTalI vizALatA utpanna kare che ane guNAnurAga keTale guNayala ane guNAkarSaka banAve che tenI parAkASThAnuM A daSTAnta che. AmAM vagarasaMkecanI vizALatA che ane e kharuM jainatva che. atyAra sudhImAM jyAM jyAM guNadarzana thayA tyAM tyAM Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramAdabhAvanA 231 prazaMsA karI, enA sthAnake vyaktinI vicAraNA karatAM guNapakSapAtanI bhavyatA spaSTa thAya che. A vAta khUba vicAravA yAgya che ane enAM rahasyadarzanamAM jainatvanI kharI cAvI sAMpaDe che. 6. ATalA mATe prerakabhAve jIbha, kAna ane AMkhane uddezIne kahe che ke he jIbha ! bhAgyavaMta prANIonA suritrA khelavAmAM athavA temanA guNugAna karavAmAM tuM sajja thA. tArI prAptinuM parama rahasya mahAtmAenAM guNu stavanamAM che. kAnAne bhalAmaNa kare che ke anya sadguNuzALI mahApuruSAnA kIrtistavana sAMbhaLavAnI khAkhatamAM sika ana. kaNa prAptinA e sAce lAbha che ane khUba majA Ape tevA e prasaMga che. ane AMkhAne bhalAmaNa kare che ke anya prANIne cAgya rIte mATI saMpatti prApta thai jAya e joine tu AnaMda pAma. sasAramAM kharA lAbha A che. sAdhAraNa rIte anyanI mahattA joi tene utArI pADavAnuM kArya jIbha kare che, kAna e prazasA sAMbhaLavA rAjI nathI hAtA ane pAtkarSa sahuna karavAnI tAkAta mahu alpa prANImAM hAya che. A vicAra pustakiyA nathI, paNa vastuta: anubhavasiddha che. manuSya svabhAvane abhyAsa karanAra A khAmatanI sAkSI pUrI zake tema che. vAta nAnI dekhAya che, paNa khAsa mahattvanI che ane khAsa kanya hAi guNanI sanmukha karanAra che. A asAra saMsAramAM ApaNe kayAM ghasaDAi javAnA chIe te jANatA nathI. ati alpa jIvanamAM paNa jo ATalI vizALatA keLavIe teA vikAsakramamAM kAMika UMcA AvIe. paranA nAnA sarakhA guNune paNa khahalAvatAM zIkhIe teA ApaNA mArga Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 zrI zAMtasudhArAsa jarUra saraLa thAya. A jIvananuM mukhya phaLa jIbha, kAna ane AMkhonA sadupagamAM che. e ati gauravazALI hakIkta enA vAstavika AkAramAM samajavA yogya che. saMsArane atra asAra kahevAnuM kAraNa e che ke emAM viSayarasanI kadI tRpti thatI nathI. ApaNe game teTalAM gAna sAMbhaLIe, da joIe ke bhASaNe, vivecane ne carcAo karIe paNa enAthI kadI dharAtA nathI. niMdA, vikathA, mazkarI, gappAM ke artha vagaranI khyAlAto karavAmAM, sAMbhaLavAmAM ane keInI moTAI joI tene utArI pADavAmAM athavA sAdhya ke zikSAnA Adarza vagaranA dazya jovAmAM AMkhane upaga karIe chIe. pramoda bhAvanA jenI rageragamAM jAmI gaI hoya tenAM jIvanavRtta anerAM ja banI jAya che. e mAge jIbha, kAna ane AMkhone upayoga karavAne AmAM garbhita upadeza che. che. 7. anyanA guNa joI-jANI je prasannatA anubhave che tenuM AkhuM jIvana ja judA prakAranuM thAya che. evA prANInA manamAM vizALa bhAva jAgrata thAya che, enAmAM eka prakAranI prAsAdika vRtti udbhave che, enA manorAjyamAM AnaMdanRtya thAya che ane enI chAtI gaja gaja uchaLe che. sAmAnya dAkhalo laIe. eka zrImAna zeThe keLavaNInA prasAra mATe eka lAkha rUpIA eka saMsthAne ApyA. pramedabhAvanAvALe e hakIkata vAMcI jANa khUba rAjI thaze. ene emAM zeThazrInI udAratA, tyAgavRtti ane vivekavRtti dekhAze. e zeThazrInA odAyanI prazaMsA karI lAbha meLavaze. anya te zeThanI TIkA karaze. eNe lAkha ja kema ApyA? be lAkha kema na ApyA? e te saTTAmAMthI raLelA hatA, e te lobhIA Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramAdabhAvanA 233 che, abhimAnI che, prazaMsAnA Icchaka che vigere. A AkhI TIkA artha vagaranI che, paNa aneka vAra sAMbhaLavI paDela che. enuM kAraNu vizALavRttinA abhAva, pramAda bhAvanAnI gerahAjarI ane guNasRSTinI uNapa batAve che. jeNe jeTalI udAratA batAvI teTalA pUrate tene dhanyavAda che ane enA amuka Azaya (motive) hatA ema dhArI levAne ApaNane khIlakula adhikAra nathI. game tema hAya paNa udAratA tA prazasya ja che. A rIte khribheda thAya che. prazaMsA karanAranA manamAM keTaleA anaMda thAya che ? keTalIka vAra guNurAgI prANI guNavAna prANInI jeTaleA ja lAbha anumAdanAne age meLavI zake che. enA mananeA je prasAda thAya che te avarNanIya che ane tenA mana:prasAda tA kharekharA jakharA hAya che. pramAdabhAvathI-anyanA guNNAnI praza MsAthI ApaNA guNe nirmaLa thAya che. guNanI nirmaLatA eTale emAM pragati. lAkha rUpIA ApanAra zeThazrInI prazaMsA karanAramAM paNa guNabuddhi hAya che te sahaja samajI zakAya tema che. guNuprAptinA upAya guNapraza sA ja che. guNazuddhinA upAya prameAda che. guNavRddhine mArga anumeAdana che. guNapravezanu dvAra guNAnuvAda che ane guNusthiratAnu sAdhana prameAda che. guNapraza'sA karavAthI guNavAnane geralAbha thatA nathI, prazaMsA karanAra te mArge caDhe che ane keTalIka vAra uttejanane kAraNe-praza'sAne pariNAme guNamAM sthira thAya che ane parane hRSTAntarUpa khanI guNavRddhinuM kAraNa paNa ane che. AvI rIte pramAdabhAvanA svaparane aneka rIte upakArI che. X x x Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramAdaH-- geyASTaka paricayaH------ 1. pramAda bhAvanAnA muddAo ApaNe pUrvaparicayamAM kAMIka samajyA, enI vizALatA, hRdayadrAvakatA ane AkarSakatA ApaNe vicArI. aSTakamAM e muddAone anya AkAramAM rajU karyA che. cetana ! tuM guNu joIne prasanna thA, rAjI rAjI thaI jA. pari-eTale cAre taraphathI ane teASa-eTale AnaMda. A mAnasika guNa che. jyAre citta prasanna yAya tyAre AkhI duniyA Anadamaya jaNAya che, kAraNa ke ApaNI duniyA sAdhAraNa rIte ApaNA citanuM ja pratibiMba hAya che. e kaluSita hAya tyAre ane havAmAM paNa azAMti jaNAya che, ghanaghAra vAdaLAM caDhelAM athavA dhumasa thayelI dekhAya che ane jANe AkhI duniyA uDa uDa lAge che. jyAre ene aMdara teASa thayA hAya tyAre ene duniyA krIDA karatI, hasatI, vadhAvatI dekhAya che. emanAM para jyAre ene paritASa thayA hAya tyAre tA enI chAtI uchaLe che, ane savizeSa harSa thai jAya che ane enA vAtAvaraNamAM ene satra mIThAza bhAse che. guNudana tarapha jyAre paritASa thAya tyAre AveA AnaMda thAya che. mArA eka dIrgha paricita mitra bahuguNAnurAgI hatA. emaNe guNeAnu patraka taiyAra karyuM hatuM ane tenA niraMtara pATha karatA hatA. vyavahAranA nitya upayegI guNunA mathALA nIce temaNe nIcenA guNuA lakhyA cheH--( meM temanA zabdomAM ja te ahIM lakhyA che. ) Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amedabhAvanA 235 "dayALutA, satyatA, vidvattA, dhairyatA, gaMbhIratA, namratA, udAratA, laghutA, dAkSiNyatA, svacchatA, nirmaLatA, madhyasthatA, mitratA, sabhyatA, niyamitatA, kamaLatA, akrUratA, mitAhAratA, mitavyayatA, premALatA, udAsInatA, akolatA, vairAgyatA, jiteMdriyatA, kSamA-dayA-zAMtatA, janapriyatA, nirlobhatA, dAtAratA, bhayazekahInatA, udyogatA, guNagrAhyatA, grahasthatA, cAritratA, vyAyAmatA. " guNadazI kyAM kyAM guNe jue che tenuM A daSTAnta temanI bhASAmAM che. sAduM jIvana ane ucca vicAranA javalaMta daSTAnta evA sAdA manuSyamAMthI sAMpaDe che. A pratyeka guNa paikI keTalAne upayoga dararoja thaye tenI nitya neMdha karanAra, aDhAra pApasthAnakanA patraka bharanAra ane vicAraNAmAM kalAko kADhanArane e vyavasAyI jIvanano vicAra karatAM prada bhAvanAnI viziSTatA sAMpaDe che. koI paNa prANImAM koI paNa guNa prakaTa thato dekhAya to tenuM bahumAna karavuM, tene Adara karavo, enAmAM guNavRddhi thAya tevI tenI bujha karavI ane tene guNamAM majabUta karavo e ApaNuM kartavya che. pUrva saMcita puNyayoge lakSmI Adi sAdhanane aMge koI udAratA batAve to ene matsara na kara, paNa ene maLyuM che ane maLaze evI bhAvanA karI hadayathI emAM AnaMda anubhavavo. enI egya prazaMsA karavI e guNaprAptine saraLa upAya che. pramodabhAvita AtmAmAM asUyA ke matsara to hoya ja nahi. e te guNa jue te potAnI jAtane paNa bhUlI jAya. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 zrI zAMtasudhArasa e bhASaNathI, vacanathI, gAnathI, nRtyathI athavA je rIte cegya jaNAya te rIte guNu upara vArI jAya. pramAda bhAvanAnAM Adarzo ane vartanA uccagrAhI ja hAya. 2. jainadarzanakArAe trividhi trividha zubha azubha adhananI vAta karI che. mana-vacana-kAyAnA ceAgeAthI karma baMdhana thAya che te ApaNe Azrava bhAvanAmAM joi gayA ( pR. 379 ). tenA karaNa, karAvaNu ane anumeAdana ema pratyekanA traNa traNa vibhAga che. kAyAthI kAi kArya karavuM, anya pAse karAvavuM ane kAi karatA hAya tenI prazaMsA karavI. A traNa rIte jIbha athavA azubha karma baMdha thAya che. zubhAzubha adhanA kAryonI AdeyatA--anAdeyatA para AdhAra che. e ja pramANe vacana ane kAyAnA traNa traNa prakAra samajI levA. AmAM kAi kAi vAra * karaNa karAvaNa ne anumeAdaNu sarIkhAM phaLa nipajAyA ' eTale sudhI vAta banI jAya che. anumAdanA karanAranI aMtara bhAvanA tIvratama hAya te te mULa karanAra jeTale guNazreNImAM caDhI jAya che ane kAika apavAdavALA prasagAmAM karanAra karatAM vadhAre lAbha paNa anumAdaka meLavI zake che. karanAramAM kyAyapariNati ( mAnAdi ) hAya ane anumAikamAM saraLatA hoya te A paNa saMbhave. A pramANe vicAraNA lAMkhI thatI jAya che mATe have ahIM aTakI jaie. 6 keAi prANI khUba dAna Ape, kAIne bahu mAna maLe te emAM tuM AnaMda mAna. dAna ApanArane dhanya che, e enA paisAnA sadupayoga kare che. mAna enA punyathI maLyuM che. je prANI dAna athavA bhAgamAM paisA vAparatA nathI tene Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhedabhAvapnA 237 aMte dhananAza te jarUra je paDe che. lega te pApanuM dvAra che. vaLI bega bhegavA eTale khalAsa thaI jAya che. dAna e dhanane sarvotkRSTa upaga che. dhanya che ene ke je dAna karI dhana uparanI mUrchA utAre che. mAna pAmavA yogyane mAna maLe e to ghaNuM ThIka thayuM kahevAya. dezahita ke samAjahitanA kAma karanArane mAna maLe te rogya ja che. enA ApelA bhege ane lIdhela taskrIne ene badale maLe che. e to bahu sArI vAta thAya che. AvI rIte anyane-pArakAne badhI bAbate viSe savaLe artha le, enI sArI bAju upara vicAra karI ane enI UjaLI bAjunI prazaMsA kara. A pramANe karavAthI enA sukRtyane paNa tane upara jaNAvelA niyama pramANe kAMIka bhAga jarUra maLaze. ApaNe jagatamAM zuM joIe chIe ? ghaNuM du:khano viSaya che paNa sAcI vAta che ke koI dAna kare te loke temAM dUdhamAMthI purA zodhaze, ene amuka Azaya hato evI vAto karaze ane suMdara zarIramAM sAcuM khoTuM chidra zodhI kADhI tyAM caMcuprahAra karaze. pramoda bhAvanAvALe te e mAge jAya ja nahi. paranA manamAM zuM haze te kalpavAne vicAra sarakhe paNa na kare. e to tyAga ane samarpaNanAM daSTAnto jue eTale guNadaSTie harSaghelA thaI jAya. mAna ApavA gyane e jJAti, vaya ke dezane taphAvata na rAkhatAM mAna Ape, sAcA guNa jue tyAM e gya rIte pitAno hRdayasatkAra jAhera kare ane e rIte pArakAnA sukRtamAM bhAga paDAve, chatAM pArakAne to je lAbha thavAno hoya te ja Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 38 * zrI zAMnta sudhArasa ane eTale ja thAya e khUbInI vAta che. A pramoda karanArane lAbha e mULa kArya karanAranA lAbhamAMthI nIkaLata-Avato nathI, paNa e svataMtra che ane e pramodamAMthI ja jAge che. duniyAnI sArI bAju jenArane sAruM ja maLyA kare che. 3. have pramAda karavAnA keTalAka prasaMge rajU kare che. je mahAtmA puruSonAM manamAMthI rAga, dveSa ne mohane vikAra nIkaLI gaye hoya che tenuM nAma ame vAraMvAra japIe chIe. vItarAga paramAtmAthI mAMDI jenA jenA vikAre nAza pAmyA hoya tenAM nAma pramodapUrvaka vAraMvAra laIe chIe. e nAme levAthI emanA guNe tarapha rAga thAya che ane ApaNI bhAvanA Adarza sthAnane pAme che. je paropakArI puruSa jagata upara upakAra karI rahyA che teonAM nAme japIe chIe. jagaDuzA jevA dukALauddhArako ane A samayamAM udabhavatA aneka mahApuruSo potAnI jAtane visArI daI jagata para aneka jAtanA upakAra kare che te prazaMsApAtra che. kaI gulAmagIrIne nAza karavA mathe che, keI garIbanAM kaMgALa makAnene badale sAdAM sastAM makAne pUrAM pADavAnuM kAma kare che, keI zArIrika vyAdhio dUra kema thAya? tene lagatA prAge kare che, kaI jagatanI zAMti mATe prayAsa kare che. evA anekavidha upakArakonAM nAme ame vAraMvAra laIne amArI jAtane kRtArtha karIe chIe. asAdhAraNa sAhitya taiyAra karanAra, duHkha dUra karanArI zedha karanAra, dharmopadeza karanAra, saguNano prakAza karanAra sarva upakArI che, sarvanAM nAme prabhAtamAM levA gya che. emAM jAti ke dharmanI maryAdA na hoya. Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amedabhAvagnA * 239. * 4. guNanI keTalI prazaMsA karIe ? ekeka guNane vicArIe te paNa Azcaryamugdha karI nAkhe tema che. bhagavAnano eka titikSA guNa ja vicArIe. titikSA eTale sahanazIlatA, kSamA. e eka guNathI muktinuM sAdhana taiyAra thAya che. karmanuM jora eTaluM AkaruM hoya che ke eka meharAjA ja abhimAnapUrvaka prANune saMsAracakramAM dIrgha kALa bhamAvI zake che, paNa bhagavAna potAnI titikSAzaktithI e sarva karmasamUha, je abhimAnathI gAjate hoya che tene ekadama vidAravA mAMDe che ane aMte te samULa nAza pAmI jAya che. guNanI hakIkta evI che ke eka vakhata eka guNane sarvAze grahaNa karavA nizcaya thaye ke enI pachavADe aneka guNo svataH cAlyA ja Ave che. kSamA guNa nAnI moTI bAbatamAM game te bhege AdaravA nirNaya thaye eTale abhimAna cAlyuM jAya, daMbha TakI zake nahi, mUchanI gaMdha saMbhave nahi, asUyA, matsara mULamAMthI uThe ja nahi, niMdA pAse paNa Ave nahi vigere vigere. A rIte vicArIe te kaI paNa eka guNane vikAsa karavAnI jarUra samajAya. ApaNe pAMca sAta bAbatane na vaLagatAM eka guNane game te bhege vikasAvavA aDaga prayAsa karIe te paNa kArya saphaLa thAya che, jIvana dhanya bane che ane sAthe samIpa Ave che. je mahApuruSoe eka sahanazIlatA-kSamA guNane vikAsa karyo tenI aMtarathI prazaMsA karIe chIe. kaI paNa eka guNanI prApti mATe prayatna karanAranI paNa ame prazaMsA karIe chIe. 5. eka bIjuM daSTAnta vicArIe. gRhastha hAya, sAdhanasaMpanna hoya ane zArIrika anukULatA hoya chatAM paNa Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 zrIbrAMtasudhArasa ziyaLa guNane barAbara vikasAve, paradhArAne sarvathA tyAga kare ene dhanya che. evA gRhasthane pavitra yaza atyAre paNa jagatamAM zebhA pAme che, vistare che. paradArA zabdamAM vidhavA, kumArI ane vezyA e sarvanA samAveza thAya che, emAM rakhAyata strIne paNa samAveza thAya che. jAhera rIte paraNelI strImAM saMtoSa rAkhave e gRhasthane dharma che. e uparAMta anya koI paNa strI tarafa e premarAga-najare na jue, na bele, na vartI ane mana-vacanakAyAthI parastrIne aMge ziyaLa-brahAvrata pALe. AvA gRhasthane yaza jagatamAM jarUra vistare che. sAdhAraNa rIte na phaLe evA keTalAka avakezI AMbA hoya che, enA upara jyAre kerI Ave tyAre jarUra te AMbAnI kiMmata thAya che. anukULatAvALA gRhastha aphaLa AMbA je bahudhA hoya che. e lAlacane vaza thaI phasI paDe che ane dhanAdinI anukULatA ene emAM madada kare che. evuM chatAM je ekaniSTha rahe te dhanya che. ene yaza jarUra vistare che. sAmAnya rIte AmAM pharaja uparAMta vizeSatA nahi lAge, paNa ene aMge muMbaI jevA zaheranA gRhasthonAM jIvanane abhyAsa karavAnI jarUra che. zrI vinayavijaya upAdhyAyanA vakhatamAM je saMyamapUrNa gRhastha jIvananI prazaMsA thatI hatI te Aje 300 varSa pachI jarA paNa pharI hoya ema lAgatuM nathI. ene atyAranI kalabanI vyavasthA, meTarenI anukULatA, vijaLInI lAITa ane saTTAne kAraNe dhananI asthiratAe sarva uparathI saheje khyAla AvI zake tema che. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramA*6*bhAvanA 241 ApaNe evA saMcAgeAmAM brahmacarya maryAdita AkAramAM svIkArI te hadamAM pavitra rahenAranI alihArI gaNIe. sudarzana zeThanu jIvana vicArIe, vijaya zeTha tathA vijayA zeThANIne stavIe ane pUratI anukULatA chatAM anAsakta rahenAra dhannAnuM gRhasthajIvana prazaMsIe. rAmanI prazaMsA ekapatnIvratane aMge che. lakSmaNane sItAjInuM mukha kevu che tenI khakhara nathI ane dararAja page paDe che tethA mAtra tenA paganAM jhAMjharane te ALakhe che. atyAranA yugamAM me evA gRhasthAne joyA che ke jeo ADakatarI rIte paNa parastrIne nIhALatA nathI ane pIchAnatA paNa nathI. AmAM kadAca zaramALapaNAnA AreApa Ave te saMbhavita che, paNa vizuddha AcaraNa te sarva kALamAM sarva samAjamAM prazasya ja che. ApaNAM AvA sadAcArI sajjanAmAM saphLa jIvanane namIe. upAdhyAyajI te enA caza gAya, paNa ApaNe tA jhukI paDIe, vArI jaie ane aMtarathI ekaniSTha saMsArI brahmacArIne prazasIe, dhanya mAnIe ane Adarza gaNIe, ahiM sAdhAraNa bAbatane meATI batAvavAnA prayatna nathI. gRhasthajIvananA prasaMgamAM AvyA vagara, anukULatAnA lAbha lenAranI saMkhyA jANyA vagara, lAlaca sAme khaDI hoya chatAM lAta mAranAranI saMkhyAnA abhyAsa vagara, A vAtanI jene mahattA na lAge teNe A bAbatamAM vizeSa avale kana karavAnI AvazyakatA che. ucca guNazreNInI pramAda bhAvanAmAM A atizayAkti nathI, ema vagarazakAe kahevAya tema che. apeAkti che ke nahi ? te vicAravAnuM A sthaLa nathI. dhanya che zuddha pavitra gRhasthajIvanane ! 16 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 zrI-zAMtasudhArasa 6. je pavitra gRhiNIo, vanitAe ziyaLaguNasaMpanna rahI bane kuLanI ujajavaLa kIrtimAM vadhAre kare che emane paNa dhanya che. upara gRhastha saMbaMdhI je vicAra batAvyA che te atra dAkhala karavAnA che. strIonuM baLavAnapaNuM vadhAre prazasya eTalA mATe che ke puruSa emanA tarapha bahu meharaSTie jue che. emAM mAnasavidyAno mATe prazna che. strIo kadI puruSa mATe eTalA mehathI vicAra karatI nathI ane puruSo to vAto ke mazkarI strI saMbaMdhI ja bahudhA kare che enAM kAra mAM atyAre utaravuM paravaDe tema nathI, paNa e satya vAta che. cAritranI bAbatamAM strIo vadhAre gyatA darzAvanArI sarva yugamAM nIkaLI che e niHsaMzaya che. graMthakartA kahe che ke AvI pavitra vanitAnuM darzana paNa dhanya che. e darzanamAM zuM dekhAya? suMdara caritra-viziSTa AcaraNarUpa suvarNano saMcaya dekhAya. enAM mukha ke dehanA darzana thAya che temAM enuM saguNazALI caritra pratibiMbita thayeluM dekhAya ane e darzana temanA pitAnA sukRtyenuM phaLa besatuM hoya tevuM Adarzamaya-unnata-viziSTa jaNAya. pavitra vanitAonI pAse jatAM kadI vikAra na thAya. enuM darzana karatAM enuM saguNazALI caritra AMkha sAme rajU thAya. enA darzanathI A pavitra thatI lAge. enAM nAmamAM camatkAra lAge. strIono ziyaLaguNa pradhAna bhAve AdaraNIya che. tyAM ziyaLa saMkucita ane vizALa bane arthamAM prApta thAya che. brAhmI suMdarInuM AdarzajIvana manamAM teja:puMja khaDe kare che, kaLAvatI, Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhedabhAvanA 243 sItA, damayaMtI, subhadrA, aMjanAsuMdarI prabhAva pADe che. evI strIo atyAre paNa vidyamAna hoya che enA darzana karIe, enA darzanathI pavitra thaIe, enA guNamAM khUba AnaMda pAmIe. gRhasthanI prazaMsA karatAM pAMcamA kalekamAM ari zabda lekhaka mahAtmAe vAparyo che ane A lekamAM paNa vAparyo che te mane pAdapUraNAthe ja lAge che. ane te vAta sAtamA (nIcenA) kalekamAM te zabda nathI mUkyo tethI spaSTa pratIta thAya che. e game tema hoya, ApaNuM jevI sAmAnya vyaktio mATe te evA gRhastha ane evI vanitAo vaMdanane yogya che. "suda pUnAthAbaM, mujapu = &i ra ra vayaH" emanAM guNane ja mAna che ane prameda bhAvanAmAM amuka liMga ke amuka vayane sthAna ja nathI. guNa jyAM dekhAya tyAM namI paDe e eno prAsAdika dhvani che. ziyaLano prabhAva avaNya che. ziyaLa saMkucita arthamAM patiparAyaNatAne nirdeze che ane vizALa arthamAM sadAcArane nidezI aneka zubha guNone saMgrahe che. jena satI strIonAM caritre jovAmAM Avaze to temAM pariNItA satIo uparAMta keTalIka taddana apariNItA strIo paNa e kakSAmAM Avela jaNAya che. tyAM ziyaLane vizALa artha prApta thAya che. kaLAvatInuM daSTAnta marmane spaze tevuM che. ziyaLa saMrakSaNamAM enAM banne kAMDAM kapAyAM to paNa enuM mana caLyuM nahi. mayaNAsuMdarInI patibhakti ane zrutavizada zraddhA anupameya che. eNe patino hAtha jhAlyA tyAre ene koDha hato paNa eka pagaluM pAchI hatI nahi. reganI sudhAraNa karI ane Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 zrI zAMta-sudhAra sa ' patinI gerahAjarImAM enA taraphanI peAtAnI ekaniSThA jALavI. eka sAMje e sAsu sAthe vAta kare che ane pUjAnA AnaMda vaNuM vI amRtakriyAnuM svarUpa kahe che ane pachI kahe che ke Aje mArA dilamAM evA Anada thayA che ke tamArA putranA meLApa jarUra thavA joie. ' te vakhate ujjayinI nagarInI AsapAsa gherA che, rAjA khacAva karavA azakta che, tevA ApattinA samayamAM AvI vAta sAMbhaLI tenI sAsu kamaLaprabhA jarA hasI ane paradeza gayelA putranA meLApanI azakayatA batAvI. tyAM karavA vacana priyAnuM satya, kahe zrIpALa te dvAra ughADIe jI ' AnA vacanA sAthe sAMkaLa khakhaDI haze tyAre patinA avAja sAMbhaLIne zA umaLakA AvyA haze ? AvuM camatkArika satItva A lalanAmAM hatu, hunnu che ane AvaDe teA jALavI zakAya tema che. AvI vizuddha vanitAonI pramAdasAve prazaMsA karIe ane temanAM nAma lai pavitra thaIe. C 7. tAttvika mahApuruSA tattvajJAnane yathArtha rIte khatAve che. sAttvika mahAtmAe AtmArAmamAM ramaNa karI jagatanI sarva upAdhiothI dUra rahe che. tattvajJAnIone mArga tattvavivecananA hAya che ane te kArya karavA mATe jarUra pUratA te samAjanA saMbaMdhamAM Ave che. sAttvika cegIe jagatane oLakhI gayA haiAya che. e samAjathI bahudhA dUra rahI uttama Adarza pUrA pADe che. tattvajJAnI ane sAttvika yAgImAM taphAvata e hAya che ke tattvajJAnI hatu ne hetvAbhAsAdinI carcA karI zuddha niya para AvavA prayatna kare che. sAttvika yAgI buddhinI daramyAna Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramodabhAvanA 245 gIrI vagara sIdhA aMtarAtmAne pUche che ane tyAMthI ene zuddha dhvanimAM uttara maLe che. tattvajJAnI ane cagImAM A moTe taphAvata che. banenuM sAdhya eka ja hoya che, mArga pRthak heAya che; paNa aMte maLI jAya che. bAhya najare eka vyavahAranuM AlaMbana lenAra dekhAya che, bIjAmAM nizcaya tarapha valaNa vadhAre dekhAya che. sujJa e banneno samanvaya kare che ane anekatAmAM rahelI ekatA zodhI kADhe che. - tAtvika mahApuruSamAM ApaNe zrImaddayazavijaya mahArAjanuM nAma sattaramI sadInA "avataMsa" tulya gaNIe. gImAM e ja sadInA AnaMdaghanajI zikharasthAne Ave che. AvA mahApuruSanA guNenuM kIrtana karavuM, temanuM nAmasmaraNa karavuM e mahAna zubha ga che, meghere lhAve che ane avazya kartavya che. aneka sajajana prANuo A duniyAmAM hatA ane atyAre che. sajajana keNa kahevAya tenI vicAraNA mATe prathama ghaNuM lakhAyela che. AvA sajajana puruSonAM maraNe preraka che, bAdhaka che, niyAmaka che. emane anaMta vaMdana ho ! evA mahApuruSa jagata para upakAra karI daSTAnta pUruM pADanAra che. keTalAe mahApuruSe vastu parIkSA karavAmAM ane tene viveka karavAmAM haMsabuddhivALA hoya che. e kSIra ane nIrane judA pADI satva saMgrahe che, nirarthaka kacaro pheMkI de che ane satyano svIkAra karI anyane te para prakAza pADe che. yathArtha ayathArthanI pRthakkaraNa zaktinuM baLa prApta karanAra AvA WWW.jainelibrary.org Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 zrI zAMtasudhArasa puruSe svapara upakAra kare che ane e ApaNA sarvamAnane che. AvA mahApuruSo dUra hoya ke najIka hoya, pUrvakALamAM thayA hoya ke atyAre vidyamAna hoya, puruSa hoya ke strI hiya; game te hoya te ApaNA smaraNane pAtra che ane tenuM smaraNa karI ApaNI jAtane pavitra banAvI kRtArtha karIe chIe. 8. AvI rIte anya prANIomAM, anya prANIo paikInA mahApuruSamAM je je ucca guNe jaDI Ave, maLI Ave, prApta thAya tenuM manamAM raTaNa karI A jIvanane saphaLa karavuM. A manuSya bhava zA mATe maLe che ? kAMI khAvA-pIvA ke paisA ekaThA karavAne ene uddeza na ja hoya. paisAvALAne kaI prakAranuM aMtaranuM sukha hoya evI mAnyatA vastusvarUpanuM ajJAna sUcave che. ahIM to guNane ekaThA karI, saMgrahI, svAyatta karI, vikAsamAM pragati karavAnuM kartavya che. e kAryanA guNane oLakhI tenuM bahumAna karavuM ane te dvArA guNanA vAtAvaraNamAM paDI jaI vikAsanI sapATI UMcI laI javAnI che. ApaNe A jIvananI zarUAtamAM amuka vikAsanI sapATI para hAIe chIe. enI sapATI UMcI laI gayA ke nIce utArI gayA ke hatI tenI te ja sapATI rAkhI rahyA-e praznanA nirNaya upara jIvananI saphaLatAnI gaNatarI thAya che. A bhava saphaLa karavAno vizALa mArga paraguNanuM paribhAvana che ane paraguNanuM paribhAvana e ja pramoda bhAvanA che. eTalA mATe keTalAka guNanA bhaMDAra jevA mahAratno hoya che, jemanAmAM guNa sArI rIte sthita thaI gayelA hoya che, guNe jAmI gayelA hoya che, guNe ghara karI rahelA hoya che WWW.jainelibrary.org Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhedabhAvanA 247 tevAonA guNanuM gAna kara. e guNanI prazaMsA bhaktibhAve, pUrNarAgathI kara. kavitAmAM AvaDe che temAM, gadyamAM AvaDe to temAM, sAdA zabdomAM AvaDe to temAM-tane game te rIte te guNagAnamAM lIna thaI jA, enA gItanA tAlamAM nimagna thaI jA ane enuM bahumAna karavAmAM tatpara banI jA. e rIte rAgAdi vikAra rahita thaI zAMtasvabhAvamAM vividha premanA bhArathI ekarasa thaI vinoda kara. zAMtarasanuM pAna kara. pramodabhAvanA eTale zAMtarasanI utkRSTa jamAvaTa che. A rIte he vinaya! guNaparitaSanI racanA tuM kara. x x upasaMhAra -- amedA- prameda" zabdamAM ja camatkAra rahe che. prANamAM je sahaja paNa gAMbhIrya ke eja hoya to ene prada zabda bolatAM aMdara eka prakAranI vizuddha lAgaNI thayA vagara rahe nahi. pramoda bhAvanAmAM guNacintana, guNaprazaMsA, guNastavana, guNamahimA ane guNagAnanI vAta che. guNa saMbaMdhI AkhuM tatvajJAna bahu saMkSipta zabdomAM A lekhaka mahAzayanA samakAlIna tatvajJAnI zrImadyazavijaya upAdhyAye dveSa pApasthAnakanI sajhAyamAM rajU karyuM che. e pratyeka pApasthAnakanI sajhAye eka eka graMtha jevI che tema ja sUtra jevI che, cAvI jevI che. guNanuM rahasya tyAMthI samajI laIe. teozrI kahe che ke- "nirguNI te guNavaMtana jANe, guNavaMta te guNa dveSamAM tANe. lA Apa guNuM ne vaLI guNarAgI, jagamAM tehanI karati gAjI. lA. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 zrI zAMtasudhArasa "rAga dharIje jahAM guNa lahIe, nirguNI upara samacitta rahIe. lA. "bhavathiti ciMtana sujasavilAse, uttamanA guNa ema prakAse. lAlana. A mahAna sUtra che, arthAtaranyAso che, viziSTa anubhavanAM pariName che. enA para khUba AkarSaka vivecana murabbI kuMvarajIbhAIe karyuM che te temanA zabdomAM ja utArI lauM chuM - jagatamAM be prakAranA manuSya hoya che. guNa ane nirguNa. temAM je pite ja nirguNa hoya che te to bIjAne guNI dekhatA ja nathI. kapaTI mANasa bIjA saralane paNa kapaTI jANe che. pApI mANasa bIjAne pApI jANe che. durAcArI mANasa bIjAne durAcArI dhAre che. laMpaTa mANasa sAdhvI strIne paNa kulaTA dhAre che. A pramANe jagatapravRtti che temAM kAMI Azcarya thAya tema nathI, kAraNa ke jevuM pitAnA aMtaramAM hoya che, tevuM ja bahAra dekhAya che paNa Azcarya to temAM thAya che ke pote guNI chatAM paNa keTalAka evA IrSyAyukta svabhAvavALA hoya che ke bIjAnA guNane joI zakatA nathI, sahana karI zakatA nathI, anyathI thatI keAInI prazaMsA sAMbhaLI zaktA nathI, tethI tenA guNamAM mithyA reSAropaNa karIne pitAnA hRdayamAM rahele dveSa prakaTa kare che. khare sujJa to tene bhAva tarata ja samajI jAya che ane tenA guNapaNAmAM A meTI khoDa che ema vicArI hRdayamAM kheda pAme che. zAstrakAra AvA guNInI prazaMsA karatA nathI. te to kahe che ke-je guNa anyanA guNanA rAgI hoya, potAnA vizeSa guNa karatAM paNa anyanA sAmAnya guNanI-a5 guNanI kiMmata vadhAre AktA hAya, zuddha aMta:karaNathI tenI prazaMsA karatA hoya, anumodanA karatA Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhAvanA 249 heya ane karAvatA hoya tevA puruSanI ja kIrti jagatamAM jAgRta rahe che, phelAya che, vistAra pAme che, mATe guNanA Icchaka janee potAnAmAM alpa guNa hoya ke vizeSa guNa hoya, paNa te tarapha daSTi nahi karatAM anya manuSyamAM rahelAM dAna, zIla, saMtoSa, paropakAra, dayALutA, nirabhimAnapaNuM, saralatA, pramANikatA, satyavAdIpaNuM, lokapriyatA, vinaya, vairAgya ane kSamA vigere guNone thoDA ke vadhatA pramANamAM joI harSita thavuM, tenI prazaMsA karavI, tenI khyAti thatI joIne rAjI thavuM ane tenAmAM te te guNa banyA rahe, vRddhi pAme ane vizeSa prazaMsanIya thAya tevI jijJAsA rAkhavI. A pramANenA vartanathI vAstavika kahIe to tevA guNarAgI prANInI potAnI ja kIrti thAya che, manuSya mAtra tene vakhANe che. AvI sahanazIlatA rAkhavI-rahevI jevI muzkela che tevI ja jarUranI che. kartA mahApuruSa prAMte evI upayukta zikSA Ape che kehe bhavya prANIo ! jyAM jyAM guNa dekhe tyAM tyAM te guNa alpa pramANamAM hoya ke vizeSa pramANamAM hoya, paNa tenA upara rAga kare. guNa guNa abhinna hovAthI guNa upara rAga kare te ja guNa upara rAga karyA barAbara che; ane tema karavAthI ja te guNa potAnAmAM na hoya to pragaTe che ane hoya to vRddhi pAme che. ATalAthI ja basa na karatAM, kartA kahe che ke, guNa upara rAga karavAnI sAthe nirguNa ke durgaNa upara zreSa na karaze. manamAM ema mAnI na leze ke guNa upara rAga kare eTale nirguNa upara dveSa karavAnuM te arthapattithI siddha thaI gayuM. tamAre to nirguNa ke durgaNuM upara dveSa na karatAM samacittavALA rahevuM, samabhAva rAkho, krodha na kare, Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 zrImsAMtasudhArasa tenAmAM paDelA durguNu kema nAza pAme ? tenuM ciMtavana karavuM, tevA prayatna karavA, te mANasa mAne tema hAya to tene tevA prakAranI hitazikSA ApavI, ApaNAthI na mAne to jenAthI mAne tema hAya tenI pAse hitazikSA apAvavI, tenI upekSA paNa na karavI. prAMte keAI prayatne paNa jo te mAne nahi, durguNa cheDe nahi, UlaTA dveSa vahana kare to pachI uttama janAe bhavasthitinu, saMsAramAM vartatA aneka prakAranA jIvAnA karmAyatta vananuM, prANimAtra karmane vaza che ane te nacAve tema nAce che evI leAkasthitinuM ciMtavana karavuM, paNa hRdayamAM tenA upara dveSa na lAvavA, khedayukta na thavu, samabhAva ja rAkhavA. evA durguNI prANI paNa, tenI bhasthiti ghaTaze tyAre, sasAra alpa raheze tyAre, jarUra guNI thaze, sarvamAnya thaze, pUjya thaze ane aneka jIvAnu hita karI potAnA AtmasvarUpane pragaTa karaze ema vicAravu. uttama janAnI vRtti niraMtara AvI ja vate che. " 61 [ aDhArapApasthAnaka sajhAya. a rahasya. " ] A TAMcaNu lakhANathI mUkavAnuM kAraNa che. emAM prameAda bhAvanAnu kSetra bahu suMdara rIte spaSTa karyuM che. emAM madhyastha bhAvanAnA bhAva lAvI chellI ceAgabhAvanAne jarA AkAra ApyA che, paNa te prastuta hAi prAsa Mgika che. vAta ema che ke, guNavAna prANI guNa jue tyAM rAjI rAjI thaI jAya che, enA hRdayanI aMdara Anada thai Ave che, enI ane Urmie thAya che ane e vyakta karyA vagara e hRdayane khAlI karI zakatA nathI. guNumAM to anekanA samAveza thAya che, e pratyekamAM vaLI taratamatA hAya che ane pratyekanuM sthAna Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amedabhAvanA 251 vikAsakramamAM juduM juduM hoya che, paNa nAne mATe pratyeka guNa pramAdane pAtra che ane khuba majA Ape te che. ' pramoda bhAvanA anyane anulakSIne karavAnI che. eka paropakArI mANasanuM daSTAMta laI tenI prazaMsA karIe tyAre manamAM je avarNanIya AnaMda thAya che te anubhavagamya ja che. e garIbo mATe, jarUrIAtavALA mATe rAtadivasa je agavaDe khamatA hoya ane aneka prakAranI upAdhinuM du:kha ochuM karAvavA ke dUra karAvavA yatna karatA hoya tene vicAra karatAM AtmA unnata dazA anubhave che. enA kAryamAM kAMI kSati hoya to e vicAravAnuM ApaNuM kAma nathI, ene parasevA karavAmAM kAMI hetu haze ema dhArI levuM e ApaNuM nibaLatA athavA aMdara ramI rahela IrSyA sUcave che. e ApaNuM kAma nathI, e ApaNuM kSetra nathI, e ApaNe viSaya nathI. ApaNe to je koI paropakAra karanAra hoya tene prazaMsIe ane tema na ja bane tema hoya to capa rahIe, paNa parasevA karanAranI niMdA ke doSAropaNamAM te kadI bhAga na ja laIe. A pramAda bhAvanA lakhatAM doSa para kAMI na lakhAya te sAruM. guNa jevA ane guNa joI prazaMsA karavI, AnaMdamagna thavuM e daSTie lakhavAne ja vicAra hato. sahaja durgaNa tarapha dhyAna kheMcavuM paDayuM che te ati anivArya hoya tyAM ja che. kharI pramoda bhAvanAvALAne te bhAre majA che. enA vizALa hRdayamAM A duniyAmAM prakAza ja dekhAya che. e janAvaramAM, pakSImAM, jaLacarAmAM ane nAnA jaMtuomAMthI paNa guNa zodhI zake che ane tene bahalAve che. sAdhAraNa rIte duHkha, Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25ra zrI zAMtasudhArasa darda, zAka ane Apattimaya asAra saMsAramAM glAninA prasaMgeA vadhAre hoya che, paNa pramAdavALA cittane tA emAM paNa Anadu ja hAya che. enu dhyAna ja guNa zeAdhavA tarapha hAya che ane jevI diSTa tevI sRSTi " e nyAye e tA jyAM 88 jue tyAM ene guNa ja dekhAya che. prameda bhAvanA karanAramAM sahanazIlatA guNu eTale vadhI zake che ke enuM vizvamaMtva maitrIbhAvanAne enA utkRSTa AkAramAM rajU kare che. e pratyeka dharma ke saMpradAyamAMthI vizuddha tattva zeAdhI tenI prazaMsA kare che, e pratyeka kriyAmAMthI rahasya zeAdhI teneA lAbhadAyaka prakAza prApta kare che, e mahAtAphAnI viSayI ke vyasanI pAsethI paNa tattva zeAdhI zake che ane e tattvagaveSI thaI AtmavikAsa vadhAratA ja jAya che. pramAdabhAvita AtmAne dharma rAga mama hoya che. e kAI dharma ke paMthanI kadI niMdA teA na ja kare, paNa temAMthI e satya tArave, draSTibinduo samaje ane peAte khUba vikAsa pAmatA jAya. sAthe anyane Adarza hRSTAnta pUruM pADatA jAya. prameADha bhAvanAvALAne vaya ke liMga upara lakSa kadI jatuM nathI. amuka prANI vayamAM nAnA che ke meTA, athavA teNe amuka prakAranAM vastro paheryo che ke nahi ke hAthamAM amuka cIjo rAkhI che ke nahi ke kapALa para amuka cihna karyu che ke nahi ? e enI draSTimaryAdAnA viSaya na heAya. enuM dhyAna teA guNa tarapha ja hAya. game te vaya ke game te liMga hAya, e te jyAM guNa jue tyAM namana kare ane ene ahalAvavA anekavidha prayogo kare. A vizALatA bhavya che, gRhaNIya Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhedabhAvanA 253 che, vikAsane mAge khUba sahAyaka che. guNanA saMbaMdhamAM eka vArtikamAM kahevAmAM AvyuM che ke-juur rLazeSa guNA mati, te nivi kALa mavati pArA guNe guNa jANanAramAM guNarUpe pariNAma pAme che, te ja bAbate nirguNane prApta thatAM doSarUpa thaI jAya che. A vAtamAM khUba rahasya che. ApaNe je draSTie jagatane nIhALIe tevI sRSTi ApaNane dekhAya che. A muddA para ApaNe upara sahaja vicAra paNa karyo hato. nadInAM suMdara mIThAM jaLa samudramAM jAya tyAre khArAM thaI jAya che. AmAM saMsarga deSa keTaluM kAma kare che tenuM dAnta samajAya che. zatruMjayA nadI mULamAM bahu mIThI che, pravAha mIThI che paraMtu temAM gAgaDIo nAmanI nadI bhaLe che tyArathI te khArI thaI jAya che. matalaba e che ke-guNa jANanAra, guNane oLakhanAra, guNanI pIchAna karanAra guNane guNa tarIke oLakhe che ane te ja bAbato niguNI pAse jAya che tyAre temAMthI te de tArave che. ApaNe te paropakAra karanAra, udAratA dharAvanAra, sevA karanAra, samAja uddhAranA kAma karanAra, du:kha-darda ochA karavAnA prayatna karanAra, dharmopadezadvArA aMtaraMga vRtti sudhAranAra ane ahiMsA tathA satyanA payagAma pahoMcADanAranA guNe gAvA, tene mATe tenuM bahumAna karavuM ane te guNavikAsa duniyAmAM vistare teTalA mATe ISTa prayatna karavA. ahIM eka vAta khAsa dhyAnamAM rAkhavAnI che ke AkhI duniyAne sudhAravAne ApaNe sAde (konTekaTa) karyo nathI, paNa jyAM guNa dekhAya tyAM prazaMsavA ane na dekhAya tyAM mAna rahevA te jarUra baMdhAyA chIe. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 zrI zAMtasudhArasa baMdhAyA chIe eTale je ApaNe ApaNe AtmavikAsa sAdhavo hoya che tema karavuM e ApaNe ApaNuM taraphanI pharaja che. kaI saMtapuruSa hoya, Adhi-upAdhi rahita hoya, saMsArabaMdhanane choDI AnaMda mANatA hoya. enA tyAganI, enA vartananI, enI satyapriyatAnI prazaMsA karIe tyAre aMtarAtmA kaI dazA anubhave che? tyAM keTalI zAMti thAya che? kevo vilAsa thAya che? keTale teja:puMja jaNAya che? A vicArIe eTale guNadRSTi Ave che ane evI dRSTi AvI gaI eTale te pachI uttarottara vItarAgabhAvamAM paNa ameda thAya che ane je bhAvane pramAda thaye tyAM pahoMcavAnuM lakSya thAya che. lakSya niti thayuM eTale tenI prApti mATe prayatna thAya che ane prayatna zarU thatAM sAdhanonI zodha thAya che. sAdhana maLatAM je AjanuM sAdhya hoya te AvatI kAlanuM prAthamika pada calana bane che. A rIte pradabhAva sAdhyaprAptino mArga saraLa karI Ape che. pramedabhAva strIpuruSanA bhedane visarAve che, mahAna sahiSaNabhAva prApta karAve che, nirarthaka kathanI ke niMdAmAMthI bacAve che, ISya asUyAne bhUlAvI de che, mAtsaryane khaseDI nAkhe che, pazUnya ke anyAyane pAdaprahAra kare che, kalaha-kaMkAsane tilAMjali Ape che, manane vizALa banAve che, kalpanAzaktine tIvra banAve che, vicAraNAzaktine vega Ape che ane saMkilaSTa bhAva, tucchatA ke maMdatAne dUra karI de che. ekAMtamAM besI jarA cetanarAma sAthe vAta karIe, je mahApuruSoe ene joye che, jANe che tene yAda karIe, Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prodabhAvagnA 255 duniyAnI jaMjALamAMthI jarA mukta thaI kaI parvatanA zikhara para ke girikaMdarAmAM ke vanapradezamAM besI jarA mahApuruSonAM yazagAna gAIe, tyAM besI "aba hama amara bhace na mare ge" evA bhAva gAIe, enA gAnArane yAda karIe, nizadina enA raTaNa karIe tyAre je anirvacanIya AlAda thAya te vacanAtIta che, zabdAtIta che, varNanAtIta che. manane vizALa karanAra, Adazane nirmaLa karanAra, duniyAnA sattvazALI puruSane potAnI kukhamAM lAvanAra, sadA ujajavaLa bAju upara lakSya rAkhanAra pramoda bhAvamAM zAMtasudhArasanI jamAvaTa che, relachela che, AnaMda mahodaya che ane pragati maMdiranuM te kharuM sopAna che. zrImadvinayavijaya upAdhyAya pramAdapUrvaka pramodabhAvamAM lIna thavA preraNuM kare che. e mAge pragati karI dharmadhyAnanuM anusaMdhAna kare. phata pramomAvanA. 24. jihuvA DAhI thaIne guNInA guNanuM preme karaje gAna. anya kIrtine sAMbhaLavAne sajaja thaje he baMne kAna; praDha lakSmI bIjAnI nIrakhI netra tuma nava dhareje reSa, pramAda bhAvanAbhAvita thAze te mujane tumathI saMtoSa. paM. amRtavijayajI. Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 15 muM karuNa bhAvanA mAlinI prathamamazanapAnaprAptivAJchAvihastAstadanu vasanavezmAlaGkRtivyagracittAH / pariNayanamapatyAvAptimiSTendriyArthAn , satatamabhilaSantaH svasthatAM kAznuvIrana / ka 1 // zikhariNI upAyAnAM lakSaH kathamapi samAsAdya vibhavaM, bhavAbhyAsAttatraH dhruvamiti nibadhnAti hRdayam / athAkasmAdasminvikirati rajaH krUrahRdayo, ripurvA rogo vA bhayamuta jarA mRtyurathavA // kha 2 // sragdharA spardhante ke'pi keciddadhati hRdi miyo matsaraM krodhadagdhA, yudhyante ke'pyaruddhA dhnyuvtipshukssetrpdraadihetoH| kecillobhAllabhante vipadamanupadaM dUradezAnaTantaH, kiM kurmaH kiM vadAmo bhRzamaratizatairvyAkulaM vizvametat ||g3|| 1 kAzu tIran 5i0 2 kathA pAio | Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAruNya bhAvanA 257 . . prathama teA khAvApIvAnI vastuonI prApti karavAnI icchA karavAmAM prANIe AkuLavyAkuLa rahe che, tyAra pachI kapaDAM levAM, ghara baMdhAvavA, ghareNAM ghaDAvavAMnI khAkhatamAM vyagra rahe che, tyAra pachI lagna-vivAha saMba MdhamAM, pachI saMtatinI prAptinI khAmatamAM ane sAthe manapasaMda iMdriyAnA bhegA meLavavAnI abhilASAe karavAmAM vyAkuLa rahe che--AmAM mananI sthiratA kacAMthI meLave ? 3. 2. lAkhA ( sArA ke kharAba ) upAyeA karIne A prANI jema tema sahaja vabhava meLave che ane tene prApta karIne pUrva kALanA saskAranA lAMgA abhyAsathI te jANe sthAyI ja hAya ema dhArIne tenI sAthe hRdayane joDI de che, tenI sAthe pAkI gAMTha pADo de che; paraMtu duSTa cittavALA zatru, athavA rAga, athavA bhaya, athavA ghaDapaNa athavA teA vikarALa kALa ( maraNa ) e sarvanI upara aNadhArI rIte ecIMtI dhULa pheravI de che. 1. rU. keTalAMka prANIe khIntanI sAthe spardhA-hariphAi karyA ja kare che, keTalAMka krodhathI maLIjhanI jai peAtAnA hRdayamAM aMdara aMdara matsara bhAva (dveSa-asahanavRtti ) rAkhyA kare che, keTalAMka paisA khAtara, strI khAtara, DhAraDhAMkhara khAtara. jamIna khAtara ke gAma nagara vigerenI khAtara nirakuzapaNe meATI laDAi mAMDe che, jaMga jamAve che, keTalAMye lAbhanI khAtara dUra paradezamAM rakhaDapATI karIne Dagale ne pagale ApadAone vahArI le che. A vizva-duniyA te seMkaDA udvegA, Apattie ane du:khAthI vyAkuLa thaI gayela che. AmAM ApaNe te zuM karIe ane zu elIe ? 17 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 zrIzAMtasudhArasa upajAtisvayaM khanantaH svakaraNa gartA, madhye svayaM tatra tathA patanti / tathA tato niSkramaNaM tu dUre'-dho'dhaH prapAtAdviramanti naiva / gh04|| prakalpayannAstikatAdivAda-mevaM pramAdaM prishiilyntH| maMnA nigodAdiSu doSadagdhA, durantaduHkhAni hahA shnte|05| zRNvanti ye naiva hitopadezaM, na dharmalezaM manasA spRzanti / / rujaH kathaMkAramathApaneyA-steSAmupAyastvayameka eva ||c06|| anuSTupparaduHkhapratikAra-mevaM dhyAyanti ye hRdi / labhante nirvikAraM te, sukhamAyatisundaram ||ch0 7 // 1 yayA 5i0 2 majJA 54i0 ka. 1. prathama 5i tA (ji. vi.). azana bhaavaan| pahA. vihastAH vyA vittavANA. vasana 45i. vezma 52. alaMkRti ghare. ( sonA, 35 tathA pezatanAM ) pariNayanaM sanasamaya. aznuvIran bhegave, prAta 43. - kha. 2. upAyAnAM lakSaH vANa upAyo. kathamapi bhAmu lIye. bhavAbhyAsa anAdi sadhyAsa. sN24||2. dhruva. 2thAyI. akasmAt adhArI zata, aAyitI zete. vikirati nAme che. rajaH dhUNa. ga. 3. spardhante 25/-riza 2 cha. moTA hevarAvA mathe che. matsara mAtsa. 52ne 33 asahana 42vAnI vRtti. mahemA, yA. aruddhAH / / 59 gatanA yaza vinAnA. kSetra meta2. mIna. padra gama. naga2. anupadaM uga ne pagale. aratizata se| pI31, udvega, huma. . gha. 4. svakareNa potAnA hAthavaDe 4.gartA mADe. tathA mevI zata. niSkramaNaM mahA2 nAvAna. dUre cheTu 21, 22he. viramanti 258 che. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 259 6. 4. ( prANI ) peAtAnA hAthathI khADA kheAdIne peAtAnI jAte ja te khADAmAM evI rIte UMDA utare che ke temAMthI bahAra nIkaLavAnI vAta te dUra rahI; paNa emAM vadhAre ne vadhAre UMDA patananI khAkhatathI paNa te virAma pAmatA nathI. phAyabhAvanA ". prANIe nAstika vigere vAdyonI racanA karIne pramattabhAvanu pASaNa kare che ane DhASAthI baLelAjhaLelA rahIne, nigeAda vigeremAM utarI jaIne apara pAra du:khAne ahAhA ! sahana kare che. 6. 6. je prANIo hitane upadeza sAMbhaLatA nathI ane dharmanA eka aMzane manathI paNa sparzatA nathI--svIkAratA nathI temanA vyAdhie kayA upAyathI dUra karavA ? temane mATe tA A eka ja upAya che. 3. 7. evI rIte pArakAnAM du:khAnAM nivAraNane upAya je prANI peAtAnAM manamAM ciMtave che te vikAra vagaranu ane bhaviSyamAM mahAkalyANa karanAruM sukha prApta kare che. 3. 1. prapaMcanuM racatAM, banAvatAM, geAThavatAM. pramArM pramattabhAva ( pAribhASika-paricaya jue ). razIyanta: poSaNa kare che (kRdaMta) dukhta cheDA na Ave tevAM, apara'pAra. haiM| Azra. 2. 6. dharmaherA dharmanA aMza, dezathI dha. yaMjAra kathA upAye. jJa: vyAdhie. apaneyA nivAraNu karavA, sAruM' karavA. che. 7. pratIRRAra nivAraNa, aTakAyata. nivijrAra anaMta, vikAra rahita, zAzvata. Atipurram bhaviSyamAM kalyANu karanAruM Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ geyASTaka sujanA! bhajata mudA bhagavantaM, sujanA! bhajata mudA bhagavantam / zaraNAgatajanamiha niSkAraNakaruNAvantamavantam re // sujanA ! // 1 // kSaNamupadhAya manaH sthiratAyAM, pibata jinAgamasAram / kApathaghaTanAvikRtavicAraM, tyajata kRtAntamasAraM re ||sujnaa ! 0 // 2 // pariharaNIyo gururavivekI, bhramayati yo matimandam / suguruvacaH sakRdapi paripItaM, prathayati paramAnandaM re ||sujnaa ! 0 // 3 // kumatatamobharamIlitanayanaM, kimu pRcchata panthAnam / / dadhibuddhayA nara jalamanthanyAM, kimu nidadhata manthAnam re ||sujnaa ! // 4 // aniruddhaM mana eva janAnAM, janayati vividhAtaGkam / sapadi sukhAni tadeva vidhatte, AtmArAmamazaGka re // sujanA ! 0 // 5 // pariharatAzravavikathAgaurava-madanamanAdivayasyam / kriyatAM sAMvarasAptapadInaM, dhruvamidameva rahasyaM re ||sujnaa ! 0 // 6 // Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAya bhAvapnA 261 1. sajajana baMdhuo ! aMta:karaNanA ullAsapUrvaka bhagavAnane bhaje, tame pUrNa AnaMdathI bhagavAnane bhaje. e bhagavAna kaI paNa prakAranI apekSA vagara karuNAvALA che ane emane zaraNe AvelAnuM rakSaNa karanArA che. evA bhagavAnane bhaktithI bhaje. 2. (tamArAM) manane cheDe vakhata sthiratAmAM sthApana karIne jinAgamano svAda cAkhe ane ADAavaLA mArgonI racanAthI tamAruM vicAra-vAtAvaraNa vikAra pAmI jAya che te vicArazreNIne nukasAna karanAra ane asAra samajIne teno tyAga kare. 3. hitAhita na samajanAra guru (dharmopadezaka) je sAdhAraNa athavA maMdabuddhivALA prANIne bhramamAM nAkhI de che tene tyAga karavo ghaTe. sadguru mahAtmAnuM vacana eka vAra paNa sArI rIte pIdhuM hoya to lIlA lahera vistAre che. 4. khoTA abhiprAyanA aMdhakArarAzithI jenI AMkhe aMjAI gaI hoya evAne tuM mArga saMbaMdhI savAle zA mATe pUche che? pANInI goLImAM dahIMnI samajaNathI tamArI ravaIne zA mATe nAkhe che ? pa. prANIonAM manane aMkuza vagara chUTuM mUkI dIdhuM hoya to te aneka prakAranI pIDA-upAdhio karI mUke che. e ja manane je AtmArAmanI vATikAmAM ramaNa karatuM ane zaMkA vagaranuM karyuM hoya to te ekadama sukhane Ape che. 6. anAdi kALanA dosta thaI paDelA Azra, vikathAo, gAro ane kAmadevane tuM tajI de ane saMvarane tAro mitra anAva. kharekhara, A sAce sAcuM rahasya che. For PM Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 zrI zAMtasudhArasa sahyata iha kiM bhavakAntAre, gadinikurambamapAram / anusaratAhitajagadupakAraM, jinapatimagadaGkAraM re - suSanA ! 0 | 7 zRNutaikaM vinayoditavacanaM, niyatAyatihitaracanam / racayata sukRtasukhazatasandhAnaM, zAntasudhArasapAnaM re e suSanA ! 0 | 8 rAga:-" Aja gayA'tA ame samavasaraNamAM' e dezamAM cAlaze, paNa paMktine cheDe re nathI Avate tyAM chelluM pada jarA kheMcavuM paDaze. pratamAM "rAmakalI rAga" jaNAvyo che. "hamAre aMbara dehu murArI" e dezI jaNAve che. 2. kuSanA sajajana-sArA mANase. rAkha apekSA, hetu vatta rakSaNa karatAM, bacAvatAM. 2. phA cheDe vakhata. 3TdhAra sthApIne. rApatha Te mArga. vadarA racanA. tAta dharma nirNaya. Dogma. rU. vija hita ahita na samajanAra. alpaNa. zramati cakkare caDhAve che, goTALAmAM nAkhI de che. atiman ochI buddhivALA, sAdhAraNa samajaNavALA. 4. mata mithyA abhiprAya, tuccha mata. mA rAzi. mati aMjA yalI, mIMcAI gayelI, TelI. ravi dahIM. manthanI goLI. mathAne ravaiye. manthanadaMDa. dahIM valovavAnuM zastra. che. nida rodha karyA vagaranuM, niraMkuza. AtaM pIDA, saMtApa, vyAdhi. pari zIdhra, turata. AtmAna AtmabagIcAmAM pharanAra. Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAsabhAvanA 263 - 7. A saMsArarUpa mahAaraNyamAM pAravagaranA vyAdhionA samUhone zA mATe sahana kare che? jinapati nAmanA vaidyarAja je jagatanI upara upakAra karI rahyA che temane anusaro. 8. vinaye kaheluM vacana je cakkasapaNe bhaviSyamAM (tamArA) hitanI racanA karanAra che tene eka vAra barAbara sAMbhaLo ane aneka prakAranA puNya ane seMkaDe sukhonI sAthe anusaMdhAna karI ApanAra zAMtasudhArUpa amRtanuM pAna kare. 6. ti choDe, taje. mana kAmadeva, sparzendriya rAga. sAMvara saMvaranI. sAsapI mitra. kuvaM nakkI. Dertainly. 7. sahita tame saho che-khama che. vAta jaMgala, araNya. 19 vyAdhi, nirava samUha. addita saMpAdita karela. 3 4 auSadha karanAra, vaidya. 8. gvA advitIya athavA eka vAra. vinojita vinaye kaheluM. niyata cakkasa, nizcita. suta puNya. sadAcaraNa kanyAne AtmA sAthe saMyojana. vayeta kare, race, banAvo. . Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyA paricaya - vA. . cittanI sthiratA prApta karavA mATe emAM je rAgazreSane kacare jAme che te prathama dUra karavuM joIe, ane te mATe maithyAdi A cAra bhAvanAnI yojanA karavAmAM AvI che. jema maitrI bhAvanAmAM rAgane vizva sudhI laMbAvatAM e vizALa banI Akhare temAM laya pAmI jAya che, tema cheSane tyAga karavAnA upAya AkhA vizvamAM dayAbhAvane laMbAvatAM prApta thAya che. pArakAnA du:kha saMbaMdhI vicAra karatAM ane temAMthI tene bacAvavAne vicAra karatAM prANI vizvabaMdhutva bhAvanI peThe potAnI karuNAnI pAMkhe cAre tarapha vistAre che ane pariNAme e pitAnI jAtane visarI jaI vidhadayAmAM lIna thaI jAya che. AvA prANIne pArakAnAM duHkhe jevAM, teno abhyAsa kare, tenuM pRthakkaraNa karavuM, tene dUra karavAnA upAye vicAravA ane te dvArA cittane prasAda prApta karavAnuM sadbhAgya sAMpaDe che. eTalA mATe pArakAnAM du:khanA prakAre vicAravA ane tenA pratikAra ( duHkha dUra karavAnA upAya) vicAravA e gapragatimAM manane sthira karavAne aMge ati agatyano bhAga bhajave che. duHkhanA prakAre A saMsAramAM eTalA badhA che ke ene saze te zuM paNa enA eka vibhAganA nAnA aMzane paNa pUrato nyAya ApI zakAya nahi. eTalA mATe duHkhanA prasaMge para sAmAnya avakana karI lekhaka mahAtmA tenA upara vicAraNA kare che ane bAkInI hakIkata vAcakanI buddhi para choDe che. A dukhaparaMparAnI vicAraNAmAM pratikAranA prasaMgo AvI WWW.jainelibrary.org Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAcbhAvanA 265 jaze ane pratyeka prasaMgamAM dayA enA utkRSTa AkAramAM mahAra Avaze. ATale sAmAnya upeAdhAta karI ApaNe e prasaMgeA ane pratikAranA mArge vicArI jaIe. bAhya kriyAo para kAMi khAsa AdhAra nathI. ApaNe joyuM che ke bAhya dRSTie samAna kriyA karanAranA karma madhamAM ghaNuMA tAvata paDe che. te kriyA karatI vakhate mananI pravRtti kevA prakAranI te che te para karmabaMdhanA AdhAra rahe che. eka Tebala para esI vAto karanAramAMthI eka tIvra kliSTa karmabaMdhana kare ane bIjo kanI nirA kare e banavAjoga che. mAnasika halanacalana para karma baMdhanA ghaNA AdhAra che. 6 mana e manane sthiratA prApta thAya, ene jyAM tyAM rakhaDatuM baMdha karAya ane e khUba prasAda pAme e mukhya kartavya che. manane kabajAmAM rAkhavuM e rAjayAga che ane sAdhyu teNe saghaLuM sAdhyuM' e yeAgI Ana MdaghanajInuM varjhana ni:zaMka satya che. nIcenA prasaMge vicAro. e jayAM hAya tyAM mananI sthiratA saMbhave kharI? A prANIne sarvazrI prathama te khAvAnI vastuo meLavavAnI vAMchA pAravagaranI hAya che. e garIba hAya tA anAja, zAkha, ghI, vigere kayAMthI lAvavA? tenI pIDA tene hAya, dhanavAna hAya tA Aje keTalAM zAkha karavAM ? tenI khaTapaTa, paricayavALA hAya tA Aje mhemAnAne zuM jamADavuM? tenI khaTapaTa, ujANImAM ke jamaNavAramAM kayA kayA zAkhAnA sa McAgA karavA ? keTalI caTaNIe anAvavI ? raseAi kevI banAvavI? ThAma-vAsaNa kayAMthI lAvavA ? vigere aneka prakAranI bhAjanane lagatI geADhavaNA karavAnI hAya che. Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 zrI zAMtasudhArasa jene hoya che e kadI paNa dharAte nathI ane nahoya te te dharAya ja zene? ochuM hoya tene " pura, riviDanA A peTarUpa khADA kadI pUrA nathI ane viDaMbanA karyA kare che. jene bahu hoya tene apace, baMdhakoza ane atisAranI guMcavaNa thayA kare che. vAta e che ke, eka athavA bIjA AkAramAM prANI khAvAnI bAbatamAM ghaDabhAMja karyA ja kare che. ane tene mATe vihaLa rahyA kare che. eTalI ja guMcavaNa "pAna nI Ave che. pAna eTale pINuM. unALAmAM ThaMDA pANuM rAkhavA, ziyALAmAM sahaja garama rAkhavuM ane navA yugamAM kalabomAM madirA vigere aneka prakAranI pINAnI aneka vividhatAo cAlyA ja kare che. AmAM bhAMga, dudhiyuM, dUdha, seDAlemana vigere ThaMDA pINane samAveza thaI jAya che. sarvathI prathama khAvApIvAnI vastuonI vAMchAthI cittamAM udvega thAya che. A sthitimAMthI saMnyAsI sAdhuo paNa bhAgyeja mukta rahe che. mukta hoya te jarUra vaMdya che. pachI kapaDAMnI khaTapaTa, te kharIdavAnI vyagratA ane phezananI tapAsaNImAM vyagratA khUba thAya che. strIone te A vyagratAne pAra nathI. blAujhanA AkAra, beDisanA prakAra ane pIna lagAvavAnI pIDAmAM tathA bAlanI TApaTIpamAM vyagratAne pAra nathI. AmAM na hoya tene ane heAya tene paNa agavaDe ane cittanI asthiratA keTalI thAya che te avakana karavA jevuM che. - tyArapachI gharanuM ghara karavuM, tenA plAna (nakazAo) taiyAra karAvavA ane caNataranI seMkaDe sAmagrIo tathA kaDiyA sutAra sAthenI mAthAkUTa ane ghara baMdhAvyA pachI paNa tenAM Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAsayabhAvanA 267 raMga zobhA ane bagIcAnI bAbate tathA gRhapaskAranI kharIdI ane goThavaNa ItyAdi aneka prakAranI vyagratA utpanna kare che. tyArapachI enuM mana ghareNuM ghaDAvavA-taiyAra karavA tarapha jAya che. jhaverAta ane sonA-rUpAnA dAgInAo manuSyane samaya roke che. ane chatAM sAMpaDela cIjanI kiMmata bahu thoDA divasa ja Take che e jANItI vAta che. A sarva bAbate prANIne AkhA vakhata Ubhe ne Ubhe ja rAkhe che. ene UMghamAM paNa zAMti vaLatI nathI. A uparAMta paraNavAnI khaTapaTa ochI nathI. navayugamAM to vaLI te navA AkAro dhAraNa karatI jAya che. UgatI vaya, pUrva pazcimanI bhAvanAnuM saMgharSaNa ane AkhI vivAhapaddhatine navayuga sAthe ekarUpa thatAM bahu samaya lAge tema jaNAya che. pitAnAM ke pitAnAM je hoya tenAM lagnano prazna cittane khUba vyagra kare che. paraNelAne sukha nathI ane vAMDhA(kuMvArA)nAM mAnasika duHkhane paNa pAra nathI. lagna pachI chekarAM thAya eTale ene ucheravAnI, keLavavAnI, vyavahAramAM joDavAnI khaTapaTa rahyA ja kare che. Ane lIdhe cittanI sthiratA prApta thatI nathI. sarvathI vadhAre to pAMce IdriyanA viSaye khuba jora kare che. e jyAM tyAM prANane mAthAM marAve che. ene koI prakAranA bhegathI tRpti thatI nathI ane eka IcchA sahaja pUrI thAya tyAM bIjI jAge che. ene rAgarAgaNa sAMbhaLavAnI IcchAo, nATaka, sinemA jevAnA zekhe, saMgItane svAyatta karavAnI bhAvanAo, strI Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 zrI*zAMtasudhAransa lAgavavAnI abhilASAe evI tA vaLagelI hAya che ke ane eke kAryamAM sthiratA thatI nathI ane mana AkhA vakhata AkuLavyAkuLa rahyA kare che. AmAM cittanI ekAgratA kayAM thAya? prANI peAtAne hAthe saceAgA UbhA kare che ane pachI enAthI ja muMjhAya che. emAM hAya tene sa MtASa nathI ane na heAya tene tA du:khaneA pAra nathI. na AvA prakAranI paristhitimAM zAMtinA savAla kayAM thAya ? kema maLe ? kevI rIte maLe ? manaHprasAda-cittastheya kema thAya ? AvA saMcegAmAM paDelA, svayaM du:khane UbhuM karI tenAthI herAna thanArA prANInA saMcAgA para karuNAbhAva na Ave te khIjuM zuM thAya? khUba vicAravA jevI AkhI paristhiti che. cAre tarapha dAvAnaLa saLagI rahyo che, bhayaMkara ukaLATa che, hAthe UbheA karele trAsa che ane guMcavaNanuM cakkara dekhAya che. anaMta dayAvAna prabhu ke ceAgIne e joI hRdayamAM zu bhAva utpanna thato haze ? tene khyAla karavA jevuM che. 6. 2. karuNAnA prasaMgAnA A duniyAmAM pAra nathI. abhilASAonI vividhatA manane sthiratA AvavA detI nathI e vAta upara joi. have vaibhavanI prApti, rakSaNa ane nAzane aMge kevI karuNAspada sthiti prANI utpanna kare che te vicArIe. A prANI vyApAra kare, sAcAM kheATAM kare, paradeza jAya, ujAgarA kare, khAvApIvAnu visare, peAtAnA siddhAntA ke dharmanA AdezeAne lAta mAre, na melAvavA ceAgyanI khuzAmata kare, mahAAraMbhavALA karmAdAnanA vyApAra Acare, apramANikapaNu* kare, Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAruNyabhAvanA 269 cekhe luMTArAne dhadhe hoya tema chatAM sAhukAra hovAne dA kare ane sadbhAgyathI vaibhavane ekaThA kare. paNa ene emAM kadI saMtoSa to thato ja nathI, e sarva dhana, gRha, alaMkArane potAnAM mAnI bese, ene sthAyI mAnI bese. e gharanAM ghara yAvacaMdradivAkara pitAnA ja che ema mAne. e kharIdInA dastAvejamAM AkAzathI pAtALa sudhInA hakko pitAnA ja lakhAve ane aghATa vecANa karI che. A sarvanI aMdara ene "dhruvatA sthAyitvane khyAla thAya che. e mAruM che e ja ene khyAla hoya che, ane ene pADozI eka IMca jagyA dabAve to e UMcanIco thaI jAya che. - pachI e aneka prakAranA manasubA kare che. chokarAMnA lagna AvAM karazuM ane amuka amukane Ama notarazuM vigere vigere. AvA zekhacallInA vicAro cAlatA hoya che ane manamAM taraMge thatAM hoya che tyAM kaI dumana AvI phaTaka mAre, athavA keI asAdhya vyAdhi (kSaya, saMgrahaNuM vigere) thAya athavA nyumenIA ke TAIpheDa je viSama vara lAgI jAya athavA keI bhayano prasaMga Ave athavA to jamarAjA ocIMtuM AhvAna kare eTale sarva mananI manamAM rahI jAya che ane ekaThe karela vaibhava, vasAvela sAmagrI, taiyAra karela ghareNuM ane potAnI mAnelI sarva cIjo ane sarva saMbaMdhIene ahIM mUkI ekalA cAlyA javuM paDe che athavA nukazAnImAM AvI paDavAthI pitAnI vastuo pArakAnA hAthamAM jatI athavA lIlAma thatI jovI paDe che. AmAMnI eka paNa vAta upajAvI kADhela nathI. lagabhaga dararejanA anubhavane A viSaya che ane pratyekane eka athavA bIjA AkAramAM jarUrI bane che. makAna Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra70 zrI zAMtasudhArasa ane mAla para TAMco lAge ane mAla vigere vecAya e sarva hRdayadrAvI prasaMge AmAM AvI jAya che. AvA prasaMge prApta thaye prANunI dhAraNAo dhaLa maLe che, gaNatarI UMdhI paDe che ane na dhAreluM banI AvI cela sRSTinuM AkhuM cakra pheravI nAkhe che, e ApaNe mahAna vigraha pachI to eTaluM anubhavyuM che ke e para ullekha karavAnI jarUra bhAgye ja hoya. AmAM vicAravAnI vAta aMdarathI karuNuM utpanna kare tevI che. eka bAjue prANanA vaibhava meLavavAnA valakhAMne vicAra, bIjI bAjue temAM niSphaLa janArAnA TakAo vicAre, pachI jene maLI jAya tenA mananI sthiti vicAre, pachI maLela vaibhavane kema jALavI rAkhavo enI ciMtAo vicAre ane chevaTe e vaibhava jAya athavA choDavo paDe tyAre thatI du:khamaya sthiti vicAro. e sarvathI jarA para thaI, sAmAnya dunyavI khyAlethI jarA UMcA AvI, thoDA vakhata mATe paNa enAthI pitAnI jAtane alaga rAkhI citavI jaze to e vaibhavanI utpatti, sthiti ane rakSaNamAM paDelA prANIo jANe kepha karI UMdhuM mAthuM rAkhIne masyA ja rahetA hoya ema jarUra lAgaze. e sthitithI emanI sarva kArya pravRtti tarapha tamane karuNA Avaze, tamane enA ujAgarA, doDAdoDa ane parasevA tarapha glAni thaze ane aMte enA saMbaMdhanA pharajIAta chUTakArA athavA choDavavAnA pariNAma tarapha tamane aMtarathI dayA Avaze. A karuNAbhAva thAya ane ene pratikAra karavAno vicAra thAya te mahAna che, bhavya che, divya che ane saMgrahavA yogya che. Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAryabhASnA ra71 upara varNavyA te uparAMta bIjA aneka prasaMge duniyAmAM prApta thAya che, paNa A prANImAM vAsanAnA saMskAra evA jAmelA hoya che ke e te vastuone gharabAra sAthe maDAgAMTha bAMdhe che ane e vastuo kaIka divasa paNa choDavI paDaze ema mAnate ja nathI ane keI tevuM sUcave te tene apazukana gaNe che. A sarva karuNuM utpanna kare tevI sthiti che. A vicAraNA e karuNAbhAvanuM mULa che, enA pratikAranA prasaMge vicAravA e sAdhya che. . 3. vyAkuLatAnA nIcenA prasaMge vicAro - keTalAka to anyanI sAthe spardhA karavAmAM ja vyagra rahyA kare che. ene bIjAnI najaramAM potAnA haripha karatAM sArAM dekhAvuM che. aMdara vastu ke AvaData che ke nahi enuM ene kAma nathI. ene te mAtra hariphAI karavI che. jJAtionA paTelo, zeThIAo ane vyApArIonI aMdara aMdaranI spardhA joI hoya to vyAkuLatAne kharo khyAla Ave. jJAtimAM koI sAre thayo hoya to tene kema besADI devo athavA kAMI nahi to tenI khoTI vAto karavI e jIvanamaMtra nAnA zahere ane gAmaDAmAM khAsa jovAmAM Avaze. spardhA karatAM paNa matsara vadhAre AkarA hoya che. para utkarSa sahana na thAya eTale krodhathI baLI jAya che ane pachI vAta kare te thoDIka vAta sahaja samajAya tevI ane bAkInI dalIlamAM roSa pena pUt jyAM aTake tyAM krodha karIne dalIla pUrI pADavI. A mAtsaryathI vyAkuLatA hada bahAranI thAya che. paisA, strI, gedhana, vADI, khetara athavA gAmagarAsane aMge Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 zrI-zAMta-sunnAramsa prANIo mATA jaMga mAMDI bese che. dhananI kharI laDAie te kAraTeAmAM evA jevI thAya che. strInI khAtara khUnA thAya che ane phAMsIne lAkaDe laTakavuM paDe che. jamIna, ghara, vADI, agIcA, gAma-garAsanA jIAmAM prANI khuvAra thai jAya che. asalanA vakhatamAM mAracA maMDAtA hatA ane leAhInI nadIe cAlatI hatI tyAre atyAre kAraTa, peAlisa ane vakIlanI sahAya laI yuddhanI icchA pUrI karavAmAM Ave che. jara, jamIna ane jorunA kalaheAnA saMbaMdhamAM agAu khUba vivecane thayA che. ahIM vicAravAnI vAta e che ke evA jhagaDAmAM paDe ene aMdaranI mAnasika asthiratA eTalI badhI thAya che ke e nirAte japI zakatA nathI ane pATIma gAThavavAmAM ane purAvA taiyAra karavAmAM vyAkuLatAneA pAra raheto nathI. AvA jhagaDAmAM paDelAne mana:prasAda zuM thAya? ene AtmArAma sAthe vAto karavAnA vakhata pachu kayAre Ave ? leAbhane vaza paDelA prANIone avatAra tA kharekhara zvAna jevA thai jAya che. ahIMthI paisA meLavuM ke tyAM mAthu mAruM ke Ama karI nAkhuM ke tema karI nAkhuM--AvA AvA vicArI tene AvyA ja kare che. pachI e dUradezamAM jAya che, saTTA khele che, jugAra rame che, apamAna sahe che ane na karavAnAM aneka kRtyA kare che. enA jIvanamAM zAMti, dhairya ke nirAMtane sthAna nathI. Apatti Ave tyAre te jarA pAche paDe che paNa 'hAryo jugArI bamaNuM rame' tema e paDato jAya che, uThato jAya che ane sAta DagalA AgaLa bhare te pAMca DagalA pAchA paDe che. Ama dhakkele caDhelA enI vyAkuLatAnA pAra rahetA nathI. Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArya-bhAvanA 273 spardhA, matsara, krodha ane leAbhanA A te thADAM citrA khatAvyAM che, paNa e pratyekamAM ene Apatti, athaDAmaNu ane rakhaDapATo ja maLe che; chatAM duniyA atyAre jANe vyAkuLatAne vAyare caDhI gaI hoya ema dekhAya che. cAre tarapha maneAvikAranAM kALAM vAdaLA dekhAya tyAM ame te zuM karIe ? ane zuM elIe ? kevA meTA upAya matAvIe ane kevA upadeza ApIe ? jANe AkhI duniyA mehanI madirA pIne ghelI thaI gAMDAnI mAphaka kANAM vagaranAM vartana karI rahI haiAya ema dekhAya che. lekhaka mahAtmA kahe che keamane ghaNe! vicAra thAya che ane duniyAnI A vicitra carcA joi enA gAMDapaNune aMge trAsa thAya che. tame A trAse samajo ane emAM rasa laI jhUkI paDayA che tene badale e trAsa che eTaluM samajo. karuNA bhAvanAvALA vicAra karI vadhAre vadhAre avaleAkana karatA jAya che ema ene vizeSa karuNAnA prasaMge sAMpaDe che. e duniyAmAM pIDA, udvega, guMcavaNu, khATI hAMsAtuMsI ane duHkha, dAritra, duMbha, damana ane jhagaDAo ja dekhe che; ane zu karavuM ane thru melavu? tene mATe paNa ene vicAra thaI paDe che. bhUtadayAbhAvita AtmAne A avaleAkanane aMge khUba karuNA pragaTe che ane te arniza vadhatI jAya che. e cAre taraphe asthiratA ane vyAkuLatA joi duniyAnI TUMkI najara mATe manamAM drave che, guMcavAya che ane aMtarathI mAnasika du:kha veda che. jyAM jue tyAM ene karuNAnAM prasaMgA dekhAya che, 18 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMta sundhA jnma kare che. tyAM e 5. 4. bhAvitAtmA vadhAre avaleAkana hyu jue che ?-prANI peAtAne hAthe UMDA khADA kheADhe che, ane e khADAmAM pote ja evA paDe che ke emAMthI bahAra nIkaLavAnI vAta teA upara rahI, paNa e khADAmAM peAte vadhAre ne vadhAre paDe che. bAju UMDA utaratA jAya che. 24 A vAta kharI che, kharI che eTaluM ja nahi; paNa temAM mahAtathyAMza rahela che. Ave manuSyabhava maLyA pachI prANI kAma-krodhAdine vaza thAya, abhimAnamAM AnaMda mAne, daMbha-kapaTaracanA-jALamAM rasa le, lAbhanI doDAdoDImAM paDI jAya, zAkathI vihvaLa khane, ramatagamata, hAsya, ThaThThA-mazkarImAM svateja gumAve ke bIjA aneka prakAranA maneAvikArAne tAbe thai sa`sAramAM raccepacceA rahe, khAvApIvAmAM jIvananI sArtha katA mAne ke meTAimAM taNAI lAMkhA-TUMkA thaI jAya e sarva zuM che ? e sarva kAnI preraNAthI thAya che ? enuM pariNAma zu' Ave ? e mehurAyanA vilAseAmAM majA kalpavI e khADA kheADhavAnuM ja kArya che. meAhanA vilAseA evA che ke ene eka vAra avakAza ApyA pachI e aTake nahi. e teA cAlyA te cAlyA. strIbhAga ke iMdriyanA anya viSaya ke kaSAyanI eka pariNati lai vicAra karaze. te patananI vyApakatA, saraLatA ane nirgamananI viSamatA samajAi jaze. sAmAnya prANI eka vAra parastrIsevananA raste utaryA eTale e teA pachI temAM utaratA ja jaze. jalakA DUbyA nIkase, jo kachu tArI hAya; jo kAi DUbyA izkame, nIkasyA sunyA na kAya. A jANItI vAta che. khADAmAM paDyA te nIce nIce paDatA ja Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAruNyabhAvapnA ra7pa jAya che. dhanaprAptimAM paNa lAkha maLe tyAre daza lAkhanI IcchA thAya che. eka vAra koI paNa manovikArane mAga Ape eTale pachI aMdara ne aMdara utaravAnuM ja thAya che. DuMgara caDhavuM dohyaluM che, utaratA vAra lAgatI nathI. A prasaMge vicAravA gya che. zuM A jIvanano uddeza nIce utaravAno che? ahIM AvIne kAMI kamAI javuM che ke hoya te puMcha paNa gumAvavI che? A prapAta ane vadhAre prapAtane vicAra karatAM kheda thAya tema che. rU. 1. karuNanA prasaMgene kayAM pAra Ave tema che ? buddhizakti prApta thaI hoya to prANI kalpanAo lagAve che. ene parabhava samajAtuM nathI, AtmA che ke nahi? enI khAtarI thatI nathI, mekSanI vAta ene samajAtI paNa nathI ane pachI matikalapanAmAM Ave tevA khulAsA hAke rAkhe che. ene vaibhava ane garIbAImAM kevaLa akasmAtanA pariNAme lAge che, ene zubha azubha vartananA lAbha ahIMthI AgaLa jatA dekhAtA nathI ane ene AkhA vizvane koyaDA ukelavAmAM avyavasthA ane anyAya sivAya kAMI bIju dekhAtuM nathI. ene nAstikavAda ke jaDavAdamAM kAMI vicitratA bhAsatI nathI. e to saMsAramAM khAo, pIo ane AnaMda kare emAM ja sArthakatA samaje che ane tenuM AkhuM jIvana sAdhya ke hetu vagaranuM banI jAya che. ahIM jaDavAdamAM kayAM bhUla thAya che ane temanI mAnyatA keTalI avyavasthita che? e carcAmAM utaravAnuM nathI. vAta e che ke, jaDavAdanA vamaLamAM paDI jaI prANa pitAno Akhe vikAsa aTakAvI de che. AkhI saMsAraracanAmAM kArya karI rahelA niyamonuM tene kazuM bhAna hotuM nathI ane koI saMta Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 zrI zAMtasudhArasa. SakAraka vivaraNa kare te tene samajavuM nathI. pachI e pitAnA nAnA magajamAMthI vicitra kalpanAo kADhe che ane e rIte pitAne sAdhe vikAsa paNa gumAvI bese che. AvA prANIo pachI rAga, dveSa athavA vikAranA avyavasthita dhoraNe rajU kare che. jyAM na najara pahoMce tyAM "ajJAta ane aya" nuM tattva mUke che ane aMdhaparaMparA calAve che. kaI vAta samajavI nahi ane sahAnubhUtithI keInA vicArone sAMbhaLavA nahi, abhyAsa ke parizIlanane nirbaLatA mAnavI e alpajJAnanA pracaMDa AvirbhA che. AvI rIte pramAda(ajJAna)nA bhegA thaI prANIo kayAMnA kayAM pheMkAI jAya che? kaI nigodamAM, koI narakamAM, koI tiryaMcamAM rakhaDI paDe che ane je buddhizakti ene madadagAra thavI joIe te na thatAM tenA durUpayegathI e nIce utarI jAya che. pachI te ene azubha gatiomAM mUMge moDhe aneka dube khamavA paDe che. AmAM du:khane viSaya e che ke prANI buddhine upayoga pragati mATe karavAne badale UlaTe pAcho paDavAmAM kare che. javAbadArIne sthAne hoya tenA eka usUtra vAkyamAM anaMta saMsAra vadhI jAya che. marIcinA bhavamAM " ahIM paNa dharma che ane tyAM paNa dharma che" eTalA mizra vAkya khAtara bhagavAna mahAvaranA jIvane lagabhaga eka karoDane eka kaDe guNae tenI je saMkhyA Ave teTalA sAgarepama sudhI saMsAra-paribhramaNa karavuM paDyuM. A vAtamAM atizayokti nathI. upadezaka ke javAbadAranA sthAnanI mahattAnuM emAM citra che. AvA bhaNelA Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAya bhAvanA 277 gaNelA mANase pAchA paDI jaI saMsAramAM rakhaDI paDe e duHkhane viSaya che. 4. 6. eka vadhAre karuNAnuM citra kahIne pachI muddA para AvI jaIe. keTalAka prANIo enA pitAnA hitane upadeza sAMbhaLatA nathI. ene sadvartana, saguNe ane ucca grAhanI zikSA ApavAmAM Ave to te sAMbhaLavAnI ene phurasada hotI nathI. evA prANIo hitanI vAtane nimalya, jarIpurANA jamAnAnA avaze ane saDelA magajanA bakavAdo gaNe che ane mojamajAmAM gulatAna banI rahe che. keTalAka prANIone dharma haMbaga" lAge che. jANe dharma bhUlabhUlamAM paNa pitAne lAgI na jAya evA bhayamAM e rahyA kare che ane dharmaparAmukha rahevAmAM samajaNanI maryAdA mAne che. ene vikAsakramamAM dharmanuM sthAna zuM che? te vicAravAne avakAza nathI. e dharmanA vADA-jhagaDA ane bAhya dekhAva tarapha dRSTi rAkhI, dharmathI hiMdane ke anya dezane keTalo geralAbha thAya che enI vAto kare che paNa khare dharma e zI vastu che? ane thatI bhUla sudhAravI zakaya che tene ane kaI paNa saMyogomAM saMskRtino amUlya vArase gumAvavA yogya nathI eno ene khyAla paNa Avato nathI. keTalAkane to koI jAtanA racanAtmaka vicAra vagara ja mAtra svachaMda vartana khAtara dharmanuM nAma ja gamatuM nathI. AvA nItithI dUra bhAganArA ane dharmanA vicArathI paNa vaMcita rahetA prANIonA saMsAravyAdhio kaI rIte maTADavA? bhAvitAtmAne vicAra thAya che ke nItinA spaSTa khyAla vagaranA ane sAdhya vagaranA jIvanamAM rasa laI rahelA prANIonuM zuM Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 zrI zAMntasudhA sa thaze ? e bicArA kayAM kheMcAI jaze ? ane emanA paribhra maNunA cheDA kaI rIte Avaze ? AvI rIte AkhA sa'sAramAM doDAdoDI, glAni, upAdhi, bhaya, trAsa, athaDAathaDI, mArAmArI jonAra avaleAkana karIne jue che tyAre enA hRdayamAM bhUtadayA jAme che. ene bAhya ke aMtara najare saMsAramAM khATA dekhAvo ane meharAjAnuM sAmrAjya dekhAya che. ene rAga-dveSanA AvirbhAvo cAtarapha phelAtA dekhAya che ane paravaza paDelA prANInA hRdayane A kare tevI paristhiti enAmAM mahAdayAbhAva vistAre che. pachI e A duniyAnAM duHkhA vicArI, lamaNe hAtha daI esI rahetA nathI ke AzA vagaranA asAdhya kesa gaNI vAtane mUkI dete nathI. e A sarva vyAdhi, upAdhio ne guMcavaNAne vicAra kare che ane temAMthI tene bahAra kADhavAnA upAye zeAdhe che. A vyAdhione abhyAsa ane vyAdhinA upAyAnuM citavana e karuNA bhAvanA che. A vyAdhionA eka ja upAya che ane te geyASTakamAM rajU karavAne che. che. 7. AvI rIte prANIe pArakAnAM du:khAnA vicAra kare ane tene dUra karavAnA upAyeA vicAre te peAte evA sahAnubhUti ane bhUtayAnA vicArene pariNAme mana:prasAda pAme che. e mana:prasAda e mAnasika sukha che. e sukhane e ati upayAgI vizeSaNA ApavAmAM AvyAM che. nirvikAra ane bhaviSyamAM mahAkalyANa karanAra. Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyalAvanA 279 sukha eTale paramAnaMda. AnaMda ahIM yaugika samaja. nirvikAra AnaMdamAM kaI prakArane pheraphAra thato nathI. TUMkAmAM kahIe te te AnaMda sthira ane sthAyI thAya che. vyavahAru AnaMda kSaNamAM nAza pAmI jAya che tene ane A AnaMdane kaI prakArane saMbaMdha nathI. zAzvata AnaMda e apUrva vastu che ane e bhAvitAtmAne ja prApya che. e sukha bhaviSya kALamAM mahAkalyANa karanAra che. parama kalyANa eTale sAdhyanI sadAne mATe prApti. sarva prayAsanuM sAdhya ane prApta karavAnuM parama sthAna te ati suMdara che. bhUtadayA citavanAra, saMsArane enA sAcA svarUpe nihALanAra, mAnasavidyAnA dhoraNe samajanAra, vikAsakramanI zreNInA pratyeka sopAnane samajanAra ane du:khamAM magna thayelI prANIrAzine bahAra kADhavAnA upAyo vicAranAra vizALa hRdayavALA mahAnubhAvene A sarva zakya che. emane vizALa AtmA ucca uDDayana kare che, chatAM e nIcAmAM nIcA sthAnanI pratyeka kRtio samajavA yatna kare che, tenA preraka mULa kAraNene samaje che ane sarvane ghaTatuM sthAna ApI potAnI gati vadhArato jAya che. A paraduHkhamuktinA upAya zA che? te have ApaNe nIce vicArazuM. atyAra sudhI ApaNe sAMsArika-aihika bhAvone aMge bAhA ane atyaMtaramAM guMcavAI gayelA prANIonAM citre joyAM ane e jevAne kAraNe ApaNe paNa jANe emanAM duHkhathI muMjhAtA hoIe evI manedazA UbhI karI. have ApaNe tenuM avalokana paNa karazuM ane upAyane vicAra paNa karazuM. WWW.jainelibrary.org Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAruNyA- ? geyASTaka paricaya - 1. upara je citra rajU karavAmAM AvyuM che te hadayadrAvaka che. jANe A saMsAra avaLe mAge utarI gayo hoya, jANe aihika sukhamAM athavA manovikAranA vamaLamAM valakhAM bhArate e atyaMtara duzamanane vaza paDI gayo hoya ema lAge che. karuNAbharapUra hRdayavALAne A AkhA dazyanA avalokanathI khUba kheda thAya che. ene svapadayAne khyAla barAbara hoya che. e potAnI jAtane anyanA sthAnamAM mUkI zake che ane paradayAnA ciMtavanamAM svadayA siddha thaI zake che ema e samaje che. e vastunA uparauparanA khyAlathI kadI levAto nathI. e aMtarathI A sarva dekhAvo vicArI, avalokI Addha thAya che. enA duHkhanA upAyane zodhanArA tene samuccaya dilAse maLe tevI gaMbhIra racanA have rajU karatAM vinayavijaya mahArAja gAya che sajajane tame aMtaranA umaLakAthI bhagavaMtane bhajo." A eka vAkyamAM paraduHkhanivAraNano upAya batAve che. bIjA paNa upAya batAvaze. prathama A camatkArika upAyanI vizichatA joIe. tame bhagavaMtane bhaje. je tamAre uparanAM sarva duHkhe, upAdhio ane agavaDe dUra karavA hoya to tame bhagavAnane bhaje. tame koNa cho ? tame sajana che, sujana che, mekSAbhilASI che, mokSa javA egya che. sajajananA nAmane yogya keNa gaNAya? Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' kAvabhAvanA 281 te tame agAu jaI gayA che AvA sajjana tame che. te pachI bhagavAnane bhaje. e bhagavAna kevA che? e sarvajJa, sarvadaza, keI jAtanA badalAnI AzA vagara dharmopadeza denAra, sAco mArga batAvanAra ane bhUtadayAnA sAgara che. evA mahAkRpALu paramAtmAne tame bhaje. e bhagavAna emanuM zaraNa karanArane Azraya ApanAra che ane badalAnI apekSA ke AzA vagara karuNArasanA bhaMDAra che temaja anyane teno lAbha ApanAra che. emanI bhAvanA jyAre sarva prANune karmabaMdhanathI mukta karavAnI thAya, emanA AtmadarzanamAM samasta jaMtuonuM hita Ave tyAre e vizALa hadayavALA mahAtmA tIrthaMkara thavA gya karma bAMdhe che ane e vizALatA temanAmAM satata cAlu rahe che. AvA niSkAraNa karuNu karanAra bhagavAnane tame bhaje. e bhagavAna upara varNavelA sarva duHkhamAMthI rakSaNa karanAra che. emane upadeza ja evA prakAranA hoya che ke teo dubemAMthI rasto batAve ane prANIone vikAsa kare. AvA niSkAraNa karuNuM karanAra ane duHkhamAMthI rakSaNa kara-nAra bhagavAnane kema bhajAya? emanI pAse dhUpa-dIpakAdi karavAmAM Ave te te upacAra che, ethI to mAtra Adarza sanmakhatA thAya che; bAkI kharI pUjanA-kharuM bhajana to emanA batAvela ahiMsA, saMjama ane tapanA mArge pravRtti karavAmAM che. "zrI jinapUjA re te nija pUjanA re" eTale tIrthakaranI pUjA Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 zrI*zAMta-suphrAnsa e vastuta: peAtAnI ja pUjA che. bAhya upacAra nimittakAraNu tarIke upakAraka bhAva bhajave, paNa chevaTe jotAM e sAdhana che. kharekharI pUjA teA emanA batAvelA mArge cAlI, rAga-dveSa para vijaya meLavI, mAhune haNI nAkhI, Atmapragati sAdhavI e che. tIrthaMkara Adarza pUrA pADe che, khAkI e kAi rIte meAkSa ApI zakatA nathI ke meAkSane najIka paNa laI AvatA nathI; paraMtu emaNe batAvelA tyAganA mAhya mArgAnu ane maneAvikAranA vijayanA aMdaranA mArganuM anusaraNa e kharuM pUjana che. bhajana-pUjananI pAchaLa rahelA kharA Azaya paNa A ja che. tamane saMsAramAM karuNA utpanna kare tevA prasaMgA dekhAyA hAya tA jyAM upAyanI jarUrIAta lAge tyAM bhagavaMtanA mArge cAlI temanu bhajana karA, karAvA, du:khathI pIDAtAne upadeze ane rakSaNa karanAra niSkAraNa dayAsAgaranuM zaraNa svIkAre. 2. paricayamAM aneka karuNAnA prasaMgeA vicAyuM. ene eka eka prasaMga UMDANathI vicAratAM mana cakkara khAI jAya tevuM che. A sarva khAInA khyAla ramanArane AvatA nathI, paNa avaleAkana karanAra teA AkhI ramatanu vevalApaNlR joi zake che. AvA karuNAnA prasa`geAmAM paDelAne temAMthI macavA sAruM nIcenI vAta kahe che. bhAi! amane tArI sthiti jotAM bahu kheda thAya che. tuM Ama sAdhyanA dheAraNa vagara rakhaDyA kare che tene badale jarA gheADA vakhata tArA manane sthira kara, jarA ane jyAM tyAM bhaTakatuM aTakAva. tane je duHkhA dekhAya che athavA thAya che te sarva mananI asthiratAne kAraNe che. mananI sthiratA thaze Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAzyabhAvunA 24 eTale khAvApIvAnI abhilASAthI mAMDIne IDhiyArthInI abhilASAo sudhIthI thatA duHkhAnuM nivAraNa thaI jaze, vaibhavanI asthiratA bhavAbhyAsathI-anAdi vAsanAthI thaI che te dUra thaI jaze ane spardhA, krodha ke yuddha athavA lebhanA prasaMgonuM rahasya samajAI jaze ane AkhI duniyAne keyaDe UkelAto jaNAze. karuNAnA prasaMge ochA karavAnuM ane chevaTe dUra karavAnuM A rIte citta-sthiratAthI banaze. AvI cittanI sthiratA lAMbo vakhata thAya to te ghaNuM ghaNuM anubhavAze, nahi jaNAyelA satya sAMpaDaze; paNa ema lAMbo vakhata na bane te thoDI thoDI vAra paNa cittasthiratAne anubhava karI juo ane ene lAbha tapAse. jyAre evI sthiratA karo tyAre jinAgamanA cakSue vicAra karaje. karuNAnA prasaMge jovA mATe egya cakSunI jarUra che. e vagara tame jyAM tyAM athaDAI paDaze. tapa ane tyAganA zuddha dhoraNa para racAyela e Agama tamane avalokana karavA mATe sAcA daSTibinduo pUrA pADaze. uparanA jeTalI ja agatyanI bAbata vikAramaya vicAravAtAvaraNane dUra karavAnI che. avyavasthita rIte batAvelI mArgazreNIo vikAramaya hoya che, emAM paraspara virodha hoya che, sAdhyanuM lakSya temAM hotuM nathI ane ghaNI vakhata kuyuktio, hetvAbhAso ane upalakIyA marmabhedI hovAne dAvo karanAra marmasparza vagaranA paryAlacanathI bharapUra hoI tamane jyAM tyAM kheMcI janAra hoya che. AvA ADAavaLA mArgonI racanAnA vamaLamAM tame paDI jaze te tamAruM vicArakSetra vikAramaya thaI Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 zrI zAMtasundhAsa jaze. AvI vicArapaddhati asAra che, paramArtha rahita che ane goTALe caDhAvanAra che. "kRtAMta" eTale bhinna bhinna dharmanA siddhAnta. AvA vikAramaya ane asAra mAne mUkI de. ahIM mudde cittane sthira karI satya mArgane samajavAno che ane asatya mane tajI devAnuM che. jyAM sudhI prANI pitAnA dharmamaMtavyane anubhavanI sarANe caDhAvI spaSTa nathI karato tyAMsudhI ene zAMti thatI nathI ane zAMti vagara game teTalI vAte karavAmAM Ave temAM kAMI vaLe tema nathI. avyavasthita dharmamAnyatA cheDI daI darzanazuddhi kare ane cittanI sthiratA kare eTale tamane karuNAmaya prasaMgone pratikAra maLI Avaze. 3. darzanazuddhinA jeTaluM ja mahattva gurune aMge prApta thAya che. guru eTale dharmopadeSTA, dharmane abhyAsa karAvanAra, dharma batAvanAra. amuka najare deva karatAM paNa gurune mahatvanuM sthAna ghaTe che, kAraNa ke devane oLakhAvanAra paNa guru ja che. gurunI pasaMdagImAM khUba DahApaNa rAkhavAnI jarUra che. aneka bhAve pustakamAM lakhAyelA hotA nathI. keTalIka cAvIodvArA guru paddhatisara jJAna ApI zake che. sAMpradAyika jJAna guru vagara prApta thaI zakatuM nathI. sarva bhAve lakhI zakAya tema nathI. guru vagara jJAnaprApti thavI durlabha che paNa kaSAyavALA athavA manovikArane vaza thanArA guru maLI jAya te mArgane viSama karI de che. khUba vicakSaNatA vAparI gurunI pasaMdagI karavI joIe. je guru pite ja svaparahita samajatA na hoya, satyA Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAruNyabhAvanA 285 satyanA jJAna vagaranA hoya, dIrghadraSTA na hoya, vyavahAra-nizcayane samanvaya karavAnA buddhikauzalya vagaranA hoya, TUMkAmAM je avivekI hoya tevA gurune dUrathI tajI devA. evA guru sAmAnya buddhivALA abhyAsane ADe raste caDhAvI de che. vastusvabhAvanA pUrNa jJAna vagaranA, deza-kALanA parivartanane na samajanAra, saMsAranA bhAvomAM Asakta, dhana ke strInA mehamAM muMjhAI gayelA ane sAmAnya jananI sapATI para rahelA gurune tajI devA. AmAM dIkSita adIkSitane savAla nathI. gurunI pasaMdagImAM temanuM AMtara mane rAjya keTaluM khIleluM che ane e daSTA che ke nahi ? e mukhyatve karIne tapAsavAnuM rahe che. chA hoya tene svIkAravA. avivekI guru hoya to pote rakhaDe che ane Azritane paNa rakhaDAvI de che. sadgurumAM mukhyatve karIne tyAga prathama tapAso. enI saMsAragRddhi vicAravI. enAM manorAjyanA uDDayana keTale sudhI pahoMce che te barAbara jevuM. enAmAM naya ne pramANajJAnanuM pRthakakaraNa ane saMgrahaNa keTaluM jAmyuM che te tapAsavuM. saddaguru kharA tyAgI heya, sAmAnya janapravAhathI khUba AgaLa vadhelA hoya, bhUtakALanA temaja bhaviSyakALanA UMDANamAM najare pahacADanAra hoya ane gItArtha hoya. AvA saddaguru pAsethI eka vacana paNa barAbara lakSyapUrvaka jhIlyuM hoya to te paramAnaMda prApta karAve che. evA vyutpanna mahApuruSanA pratyeka vacanamAM ullAsa bharelo hoya che. ene sAMbhaLavAthI kAna pavitra thAya che, vicAravAthI manamAM AnaMda thAya che ane te pramANe vartavAthI kAryasiddhi thAya che. Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 zrIzAMtasudhArasa reDiA cAre anicchAe paNa eka bhagavaduvacana sAMbhaLyuM hatuM tethI enI siddhi thaI gaI. evA gurune ega thavo muzkela che, paNa zodhatAM maLavA zakya che. je karuNAmaya prasaMge paricayamAM rajU karyA che te pratyekano ane sarvano upAya AvA sadaguru batAve che athavA tevA guru pAsethI maLelA jJAnadvArA prApta thayela kauzalyane pariNAme svayaM kurI Ave che. eTalA mATe gurunI pasaMdagI kuzaLatAthI karavAmAM Ave to karuNabhAvita AtmAne zAMti thAya tema che ane karuNApAtrane prANa maLe tema che. paramAnaMda prApta karavAne A spaSTa mArga che. 4. tame mArga saMbaMdhI savAle kone pUcho cho? tame tamArI preraNA kayAMthI meLave che ? tame saMsAramAM Asakta, strI-dhananI mUchamAM paDelA, ADaMbaramAM mahimA mAnanArA, pUrvapuruSanI puMjI upara vyApAra karanArA ane jIvananI sarakhAI vagaranA prANa pAse mArga para prakAza pADavAnI AzA rAkhe che ? emanI AMkhe avyavasthita abhiprAyarUpa aMdhakArathI mIMcAI gayelI hoya che tyAMthI prakAzanI AzA rAkhavI e te pANIthI bharelI gALIne ravaiyAthI levIne temAMthI mAkhaNa kADhavA jevo prayAsa che. pANI vAvavAthI kadI mAkhaNa nIkaLyuM jANyuM che ? atyAre cotarapha najara kare. dharmAdhyakSasthAne beThelAmAM tame saMsAra juo che ke saMsArathI koI uparItanI bhUmikA jue che? jyAM ghaDAnI zarato ke strIonAM nAca raMge hoya, jyAM dhananI mastI ane sthAna mahattAnI ja pUjA hoya tyAMthI tame Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rakSAvanA 287 mArgadarzananI AzA rAkhe e azakyamAMthI zakyanI IcchA karavA jevuM che. A sarva bhrama che ane koI prakAranuM iSTa pariNAma ANavAnI azakyatA darzAvanAra pradeza che. preraNA mATe tame pAchuM valovavAnI vAta cheDI de. veLu pilavAthI tela nahi nIkaLe. preraNA jenAmAM hoya te ja preraNA ApI zakaze. Ada vagaranuM, sAdhya vagaranuM jIvana gALanAra tamane mArga batAve e aMdhArAmAM AMTA mAravA barAbara che. be-cAra sArA zabdomAM vAta karanAra upara mahAI paDaze nahIM, kharo tyAga aMdara jAmyo che ke nahi? e tapAsa ane e tapAsavAmAM tamane samaya lAge to tethI jarA paNa saMkeca pAmaze nahi. A yugamAM eka bIjI paNa upAdhi vadhatI jAya che. dharmane alpa sthAna apAtuM jAya che e prathama phariyAda che, paNa te uparAMta je prANa tyAgIoe karelA ni:svArtha nirNaye samajavA, jevA ke jANavA prayatna paNa karatA nathI ane tevA pAzcAtya lekhakonA abhiprAyane koI jAtanI kasoTI vagara svIkArI letA jAya che. AmAM bevaDuM nukasAna che. ApaNe apUrva vArase nAza pAmato jAya che ane avyavasthita AdarzonuM nirarthaka saMmizraNa thAya che. guNa jarUra pUjya che, viziSTa zikSAsUtro sarvathA mAnya che, ene deza ke kALanI avadhi nathI, paNa vicAra vagaranuM svIkaraNa, prAcIne taraphanA tiraskAra, zAMtithI Adarza samajavAnI asthiratA ane anubhavaabhyAsa ke AvaData vagara abhiprAya bAMdhI nAkhavAnI utAvaLane pariNAme ghaNuM nukasAna thAya che. Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIzAMta sudhArasa padmanI A gAthAmAM kumata zabda vAparyo che te AvA sa avyavasthita vicArAne age che enA upayAga dharma ane vyavahAranI sarva khAkhatAmAM eka sarakhI rIte thAya tema che. TUMkamAM vAta e che ke tamAre upAdhionA pratikAra karavA hAya tA pANI valAvavuM cheADI de ane dUdhanuM maMthana karo. pANI karyuM ane dUdha karyu ? e zeAdhavAnI muzkelI jarUra che, paNa ene vaTAve ja chUTakA che. enAthI gabharAI jaIne maMda thaI esI javAthI kAMi vaLe tema nathI. mana:prasAdanu A anivArya pariNAma prayAsa karIne sAdhavA yogya che. 288 5. karuNAnA prasaMge dUra karavAnA eka suMdara upAya manane amuka prakAranuM valaNa ApavAne che. A eka viziSTa upAya che. anya upAyeA bAhya sAdhanAne apekSita che, paNa A ( vivakSita) upAya manane evA prakAranuM karI devAnA che ke jethI mananI glAni dUra thAya. e upAya khUba vicAravA ceAgya che. emAM mAnasavidyAnA UMDA abhyAsa che. ke enuM mahAna sUtra e che ke 'mananA upara jyAMsudhI aMkuza rAkhavAmAM na Ave ane tene tadna vaza karavAmAM na Ave tyAMsudhI te aneka prakAranA rAga, saMtApa, sa Mdeha, bhaya vigere kare che. eja mana jo AtmArAmamAM ramaNa karanAra thAya ane zaMkA rahita thaI jAya tA te sukhAne Ape che.' bahu sAdI sIdhI ane samajAya tevI vAta che paNa pravRtti vakhate eTalI sahelI nathI. prANIne sukha-du:kha lAge che ke saMtApa ciMtA thAya che e sarva mananuM kAraNa che. manamAM eka vAtane meATI mAnI lIdhI eTale e vicAraparaparAne ava Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArya-bhAvanA 289 kAza Ape che. khAsa karIne pUrva vAsanAne laine mananA svabhAva iMdriyanA viSayeAmAM valakhAM mAravAnA hAya che ane e viSayAga na maLe eTale mana mujhAya che temaja jIvanane ni:sAra banAvI mUke che. AvI sthitimAM manane iMdriyanA viSayeAmAMthI kheMcI lAvavA rAkti prApta thAya athavA ene amuka prakAranI azubha vicArasaraNImAM paDatuM aTakAvI zakAya tA sarva upAdhione upAya sugama che. aMkuza rahita mana sarva prakAranI vyAdhie utpanna kare che, manamAM je kaleza ane satApe thAya che te tenA uparanA aMkuzanI gerahAjarIne laine ja thAya che. e ja mana AtmArAmamAM ramaNa karatu hAya, AtmavATikAmAM viharatuM hAya, ucca grAhavAsita hAya, bhAvanAzIla hAya, AdavAna hAya teA akalpya sukha Ape che. AtmArAmamAM manane ramaNu karatuM rAkhavuM e jarA muzkela viSaya che, paNa abhyAsathI sAdhya che. e uparAMta manamAM sa Mdeha na rAkhavA ghaTe. sa Mdeha eTale zakA-AzaMkA. Ama huze ke tema haze evI avyavasthita maneAdazAne pariNAme asthiratA khUba rahe che ane ceAganuM jANItu sUtra che ke saMrAyAmA vinatti. duvidhAmAM banne jAya che, sAdhya maLatu nathI ane sAmAnya kakSAnuM sthAna paNa jAya che. eTalA mATe karuNAnA prasaMgAnI darakAra ja na kare ane game te saceAgAmAM manane sthira rAkhI zake evI paristhiti nIpajAvavA cAgya che ane te ja kharA cAga ' che. e kAMI ceAgIo mATe khAsa rAkhI mukela viSaya nathI, sAMsAramAM > 19 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 zrI sAMntajI dhArA paNa rAjayAgane mATu sthAna che ane tenI prApti karuNAnA prasage Ave tyAre vizeSa spaSTa thAya che. AtmArAmamAM ramatu ni:zaMka mana paNa A pramANe karuNAnA prasaMgAnA pratikAra karanAra ADakatarI rIte thAya che. vastuta: vastu pAte kevI che ? tenA karatAM te mana para zI asara kare che te para tenA ziSTatva-aziSTatvanA AdhAra rahe che; ane ekane mana je vastu vineAda karAve te ja vastu anyane udvega karAvanAra thAya che. manane e saMbaMdhamAM kabaje karI dIdhu hAya te! A sarva guMcavaNNAne nikAla thaI jAya che. 6. eka sAthe pratikAranA aneka upAye ahIM batAve che. e upAyAnA amala prANI kare te karuNAnA prasa MgeA Ave ja nahi e muddA para ahI Alamana che. traNa kALamAM satya, kAi paN apavAda vagaranuM mahAna satya, tane atra kahevAmAM Ave che. zAstragraMthAmAM aneka sthAnake chUTI chUTI vAtA karI hAya tenu rahasya tane ahIM jaNAve che. 'karADA graMthamAM je kahyu che te tane ardhA zleAkamAM kahI batAve che, ' AvI rIte je rahasya vArtA kahevANI che tevI A vAta che. ' * prathama tA tAre AzraveA, vikathAo, gAravA ane kAmadevane cheADI devA, tene paricaya aMdha karavA athavA ane teTale AchA karavA. * AzravA 'nA khetALIza prakAra sAtamI Azrava bhAvanAnA paricayamAM vistArathI vicAryA che. pAMca iMdriya, cAra kaSAya, pAMca atrata, traNa yAga ane pacavIza kriyA. ( enA vivecana mATe jue prathama bhAga AzravabhAvanA vivaraNa. ) Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAya*lAvanA 201 'visthA' mukhyatve cAra prakAranI che. rAjya sabaMdhI kathA, deza saMbadhI kathA, strIe saMbadhI kathA ane bhAjana saMbaMdhI kayA. A vikathAthI artha vagaranA pApamadha thAya che. sarva nakAmI, sabaMdha vagaranI, laDAi karAve tevI, uzkere tevI, gucave tevI vAtA vikathAemAM Ave che. peAtAnI ja jALa pUrI na karanArA nakAmI vAtAmAM ane sArA zaheranI phikara karavAmAM nirarthaka dubaLA thAya che. * gAravA ' Rddhi, rasa ane taMdurastInuM ( sAtAnuM ) abhimAna. AmAM Asaktinu tattva vizeSa hAya che. vastu karatAM tenA uparanI leAlupatA ja mahAka ba`dha karAvanAra thAya che. saMsAramAM rakhaDAvanAra A traNe gAravAne khAsa eLakhavA ceAgya che. 'kAmadeva 'strI saMbaMdhI rAga (strIne puruSa paratve samajI levuM) te saMbaMdhI vAcana, sarAga cintana ane carcAe. AnA samAveza AzravamAM kharAkhara thai jAya che, chatAM karuNAnA prasaMge ANanAra hAvAthI enI khAsa vivakSA ahIM judI karavAmAM AvI jaNAya che. A cArene tame tajI dA, cheDI de, va de ane saMvara bhAvanAnA paricayamAM varNavelA samiti, gupti, pariSaha, dharma, bhAvanAe ane cAritrAnI sAthe mitratA kareA. enA 57 prakAra para vistArathI vivecana thai gayuM che ( jue pra. bhAga savarabhAvanA vivaraNu ). A Azravane tyAgavAnI ane saMvarane AdaravAnI vAta ahIM pharI vAra jaNAvavAnA khAsa hetu che. A prANI saMsAramAM eTalA UMDA utarI gayA che ke ene AzravA sAthe anAdi kALathI ghara jevA saMbaMdha thaI gayA che. A saMbadha dUra karavA vikaTa che. eTalI ja muzIbata saMvara sAthe sabaMdha karA Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 zrImAM*tasudhArasa vavAnI che. enI vAsanA mukha UMDI utarI gayela hAvAne kAraNe ene AzravA khUba game che. zAstrakAra kahe che ke 'jema lagnasabaMdhane A saskRtimAM pavitra mAnavAmAM Ave che, jenI sAthe saptapadI thai tenI sAthe AjIvana saMbaMdha rahe che, tevA 'sAsapIna 'saMbaMdha tuM savara sAthe kara. jANe tArA Avidhie savara sAthe lagna thayA che ema samaja.'e lagnamAM chUTAcheDAne sthAna nathI, e teA jIvana-maraNanA saMbaMdha thayA. A vAta na bhUlAya mATe khAsa bhAra mUkIne karuNAprasaMgAnA pratikAra tarIke dhyAna para lAvavAmAM AvI che. . 7. karuNAbhAvita sahRdaya mahAtmA kahe che-bhAIe ! cetane! tame A saMsAramAM zA sAru aneka vyAdhie sahana karI che? tame bhavATavImAM bhUlA paDyA che, tame meAhurAjAne cakarAve caDhI gayA che, tame rAgane pAlave vaLagI paDyA che, tame asthira mAnasane AdhIna thaI gayA che, tame kRtAMtathI kAyara thai gayA che, tame AMTA mArIne thAkI gayA che, tame jIvanakalahanI ciMtAmAM guMcavAi gayA che, tame Adhi, vyAdhi ane upAdhinA bhAga thaI paDatrA cheA, tame vyavasthita nirNayane abhAve athaDAI pachaDAI rahyA che, tame sAdhya ane hetu vagaranI pravRttimAM mazagula thai gayA che, tame spardhA, ibyo ane zAkanA vAtAvaraNamAM bhAna bhUlI gayA che, tame AvA AvA aneka sthaLa ane mAnasika, sAcA ane kalpelA vyAdhiomAM paDI gayA che. A taddana sAcI vAta che. A patrakamAM pAnA bharAya teTalA che, paNa tenI have jarUra nathI. A vyAdhio lakhAya tema sarva zA mATe? tame Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyalAvanA 293 Ama kema bhUlA paDI gayA ? kayAM caDhI gayA ? kayAM doDyA jAo che? zA sAru doDAdoDI kare che? doDIne kyAM pahoMcaze? tamArI phaLa keTalI laMbAze ? ane chevaTe zuM? A te kAMI vAta kare che ? tamArI jevA prANI ATaATalA vyAdhio muMge maheoDhe sahana karI jAya e te kAMI calAvI levA jevI vAta che? " tyAre karavuM zuM? are bhAI ! Ama ciMtA karaze ke muMjhAze emAM kAMI vaLaze nahi. koI vyAdhine pArakhI zake evA catura vaidyane dho. te vaidyane je barAbara nidAna AvaDaze te tamArA -vyAdhine pArakhI e tamArI cikitsA karaze. vyAdhamAM sabaDAyA karavuM e tamArA jevAne ghaTe nahi ane pragatiIcchakane te pAlave paNa nahi. - vaidakanA dhaMdhAmAM sAcA vaidya hoya te davA karavA pahelAM vyAdhi zo che? tene nirNaya kare che. vaidyanI kharI kiMmata nidAna karavAmAM che. nidAna jene AvaDe te cikitsA te turata karI zake che. tuM evA vaidyarAjane zodhI kADha ke je tArA A karuNa prasaMganuM nidAna barAbara kare, tArA vyAdhinAM mULane zodhI tane upAya batAve, eTale tArA vyAdhio haMmezane mATe cAlyA jaze. tuM sadAne nIrogI banIza. ame tapAsa karI te amane jaNAyuM che ke prANIonA vyAdhio tIrthakara devane barAbara samajAyA che. teo tenuM nidAna ane tenI cikitsA barAbara jANe che. e uparauparanI davA karanArA nathI. e vyAdhine mULamAMthI kADhI nAkhanAra che ane cetanane svAstha ApanAra che. ame tane e vaidyarAjane Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 zrI.zAMtasudhArasa Azraya karavA bhalAmaNu karIe chIe. amAre Agraha ane mATe khAsa nathI, paNa amArA anubhava tane jaNAvIe chIe. tu vaidyane zeAdha tyAre paNa kharAbara sAvadha raheje. jyAM tyAM bharAi paDIza tA vyAdhi karatAM upAya vadhAre bhayaMkara nIvaDanArA thai paDavAnA saMbhava che. game tema kara, paNa vyAdhimAM paDI na rahe, nakAme sabaDAyA na kara. siddhavaidyonI salAha le ane tArA vyAdhie huMmezane mATe dUra kara. cetananA AreAgyanI jarUra che ane te viziSTa vaidyadvArA prApya che. 8. chevaTe bhaviSya kALamAM lAMkhI najare tamane khUba hita kare tevuM eka vacana tame sAMbhaLe. e vacana vinaye kaheluM che athavA vinayapUrvaka elAyaluM che. vinaya eTale eka te! A graMthanA kartA pujya zrI vinacavijaya upAdhyAya mahArAja. syAdvAdavAdI evA ene bIjo artha thAya che. vizeSa nayane jANanAra, tene dhyAnamAM rAkhIne khelanAra e artha thAya. judAM judAM STibindue dhyAnamAM rAkhI pravacana karanAra viziSTa zrutajJAnI athavA sarvajJa bhagavAna evA paNa tenA artha thAya. siddhavacana khelanAra, trikAlASAdhita satyAne enA yathAsvarUpe atizayAkti ke apeAkti vagara rajU karanArane mATe A pirabhASA ghaTe che. ahIM je vacana tamane upasa'hAramAM kahevAmAM Ave che te tamane dIrghakALe khUba lAbha karanAra che. e uparaceTiyA upacAra nathI ke artha vagarane makavAda nathI. e nAnA vacanamAM khUba rahasya samAyelu che. e vAta e che ke je tamAre karugNAprasaMgAnA pratikAra Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAya*bhAvanA 295 karavA hAya teA zAMtasudhArasanuM pAna karavuM eTale zAMtarasane ' pIvA, peTa bharI bharIne pIveA, kacALAM bharI bharIne pIveA. e pAna tamane aneka prakAranA sukha athavA sadAcaraNe| sAthe anusaMdhAna karAvI Apaze, eka pachI eka puNyapravAhanI zreNI bAMdhI Apaze ane vaLI e saceAjana AtmAmAM thaze eTale e cirakALa cAle tevuM thaze. A zAMtarasanA pAnanI bhalAmaNu rIte vAravAra karavAmAM Ave che tenuM kAraNa eka ja che ane te e che ke karuNA utpanna kare tevA prasaMgeA bhaviSyamAM na thAya, na jAge, na uThe te mATenA e rAjamArga che, e siddha mArga che ane bahujana saMmata mArga che. bhAvanAne cheDe kartA mahAzayanuM nAma ADakatarI rIte jaNAvyuM che. tame zAMtarasanuM AsvAdana kare, tenA rasamAM lubdha thai jAo ane tenA kenA ghenamAM paDI jAo. ema thaze eTale karuNAnA prasaMgeA prApta thaze nahi. aMtaranI vedanAthI A AkhI bhAvanA lakhAi che ane tene cheDe AkarA du:khamaya rAgeAnA nivAraNanA mArga khatAnyeA che. karuNA bhAvanA karatAM AvI rIte suda-AnaMda lAvI zakAya, bhagavAnavuM bhajana AnaMdathI karatAM karuNA aMtargata thaI jAya ane duHkhanI vicAraNAmAM paNa lahera Ave evI vizALa zakti A bhAvanA Ape tema che. ene mATe kharuM AtmAnusa MdhAna karavAnu che ane judA judA upayeAne vyavahAru upayeAga karavAnA che. karuNA bhAva paNa bhagavad bhajananA AnaMda prApta karAve che. e A bhAvanAnI viziSTatA che. * X x Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasaMhAra karuNA karuNa bhAvanAnuM svarUpa rajU karatAM zrI jJAnArNavakAra nIcenAM traNa leke rajU kare che te bahu arthasUcaka ane gaMbhIra che. dainyazokasamutrAsarogapIDArditAtmasu / vaghabandhanaruddheSu yAcamAneSu jIvitam // 1 // kSuttRzramAbhibhUteSu zItAdyairvyathiteSu ca / / aviruddheSu nistriMzairyAtamAneSu nirdayam // 2 // maraNArteSu jIveSu yatpratIkAravAJchayA / anugrahamati: seyaM karuNeti prakIrtitA // 3 // "je prANa dInatAthI, zokathI, trAsathI, regathI, pIDAthI duHkhita hAya, vadha-baMdhanathI ruMdhAI gayela hoya, pitAnA jIvana mATe prArthanA karatA hoya, bhUkha, tarasa, thAkathI pIDita hoya, ThaMDI vigerethI herAna thaI gayela hoya, dayA vagaranA prANIothI:nirdeyapaNe marAI marAIne herAna thaI gayelo hoya athavA maraNuta kaSTa prApta thaI gayela hoya-evA kaI paNa prakAranA prANunA duHkhamAM tenA duHkhane upAya karavAnI IcchApUrvakanI je upakAra buddhi tenuM nAma kazuM kahevAya che." A sUtramAM saMkSepamAM karuNuM bhAvanAne Adarza mudAma rIte batAvavAmAM Avyo che. mAtra emAM sthaLa karuNAnA prasaMge batAvyA che e dhyAnamAM rAkhavuM. emAM je dInatAthI mAMDIne karuNAnA prasaMge batAvyA che te sarvenA saMbaMdhamAM upAya ( pratikAra) karavAnI IcchApUrvaka upakAra karavAnI buddhi te karuNA. Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArya-bhAvanA 297 ApaNA graMthakartAe enI vyAkhyA karatAM jaNAvyu` che ke jALyamAtAnAM biILuM pIDA pAmatA prANIonAM vyAdhione dUra karavAnI icchA. ' ( prakaraNa 13, zlAka 3. ) AmAM vyAdhienI vyAkhyA karatAM kahevAmAM Avyu` che ke temAM ' rAga, sukhabhaMga, dhanahAni, dha hInatA, vigerenA samAveza thAya che. ' teoe nIcenA karuNAjanaka prasaMgeA ApyA che. 1 khAvuMpIvu, ghara caNAvavAM, ghareNA ghaDAvavAM, lagna, saMtati ane iMdriyanA bhAgaviSayAnI abhilASA ( sthULa padArtho pAchaLa AyuSyaya). 2 vaibhava mahAmuzIbate meLavavA ane pachI tene peAtAnA mAnavA ane duzmana, rAga, ghaDapaNu ke maraNane laIne vaibhavane cheDavA paDe tyAre yApAtra thavuM ( rAgajanya ). 3 spardhA, matsara, laDAi, lAbhanA AvirbhAvA (dveSajanya ). 4 nAstikatA vigere vAdya UbhA karavA ane mithyAjJAnane tAme thai tenI prarUpaNA karavI ane tene laine vikAsakrama ulaTAvI nAkhavA ( dharma hAni ). 5 hitApadeza na sAMbhaLavA ane dharmane sparza paNa thavA na devo ( dharma hInatA ). AvAM citrA rajU karIne mAtra akriya karuNNA karIne besI rahevAnA Azaya A bhAvanAnA nathI. anugrahanA prakAza geyASTakamAM nIce pramANe batAvyA che te paNa zeAdhI levA. 1 bhagavaMtanI bhakti karavI, ane yathAsvarUpe ALakhavA. (gAthA 1) Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 zrotasudhAsa 2 zAne samajavA ane kuyuktithI phasAI na javuM (gA. 2) A bannemAM devatatvanI zuddhi karavAnI vAta kahI. 3 avivekI gurune tyAga karavo ane sugurune svIkAra karavo. (gA. 3) A gAthAmAM gurutattvanI zuddhi karavAnI vAta kahI. 4 kumatano tyAga karI sAcA paMthe paDI javuM. (gA. 4) A gAthAmAM dharmatatvanI zuddhi karavAnI vAta kahI. 5 mananI upara aMkuza rAkha, ene AtmavATikAmAM ramaNa karAvavuM ane emAMthI zaMkA, kAMkSA dUra karI nAkhavI. (gA. 5) A gAthAmAM gasAdhanAnI vAta kahI. 6 Avone tyAga karavo ane saMvarene svIkAra karavo. (gA. 6) A gAthAmAM heya upAdeyanI samuccaya sUcanA kahI. 7 jinapatinuM vaidyapaNe svIkArI Arogya prApta karavuM. (gA. 7) A gAthAmAM pratikArane aMge utkRSTa cikitsAnA mArga batAvyA. 8 zAMtasudhArasanuM pAna karavuM A gAthAmAM graMthanuM saprajanatva sthApita karyuM. (gA. 8) A rIte karuNA bhAvanAne A prazna saMkSepamAM vicAravAmAM AvyuM che. manuSyanI duniyAmAM najara karatAM cAre tarapha bhaya, zoka, upAdhi, kaMkAsa, niMdA, hRdayanI tucchatA, krodhanI vALA, abhimAnanA gajara, kapaTa-daMbhanI nIcatA, tRSNAnA jhAMjhavA ane evA evA aneka hadayadrAvaka prasaMge ja jovAmAM Avaze. emAM sthULa daSTie paNa AnaMda thAya tevA prasaMge nahivat jaNaze; jyAre duHkha, trAsa, bhaya, thAka, saMtApanA prasaMgone pAra dekhAze nahi. A sarvanuM avalokana karanArane zuM thAya? Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyalA*vanA 299 AvA prasaMgo joI sahRdaya prANInuM mana jarUra druve. e evA prasaMgeAmAM guMcavAI na jAya, e evA prasa Mge nAsabhAga karavA na lAge, e DarI paNa na jAya. enI avalAkana zakti e prasaMgAnAM mULa zeAdhe ane prANIne tAtkALika anugraha tA jarUra kare ane du:khamAMthI bahAra kADhavAnI icchA kare ane bhivabyamAM evA prasaMge na Ave te mATe khUba vicAraNA kare. AvA prasaMgAne vicAravA, tenA tAtkALika upAyA yAjavA ane tenA nimitta kAraNa dUra karavA uparAMta upAdAna kAraNeAne paNa zeAdhI bahAra kADhI batAvI te tarapha paNa prANIonuM dhyAna kheMcavuM e vizALa bhASa A karuNA bhAvanAmAM prApya thAya che. ghaNA prasaMgeAmAM maitrI bhAvanAnA ane karuNAbhAvanAne prasaga khahu najIka AvI jAya che ane keTalIka vAra te eka bIjAmAM saMkramaNa kare che. ' sarva sukhI thAe' evI bhAvanA maitrIprerita bhAvitAtmAmAM jeTalI zakya che teTalI ja karuNA prerita AtmAmAM zakaya che. mAtra prasaMga ze che ane paristhiti zI che ? tenA nirAkaraNa upara ja te bhAvanAmAM kai pravarte che tenA niNa ya karI zakAya. : koi prasaMgeAmAM banne bhAvanAe ekabIjAmAM anta ta ane tA temAM kAi prakAranA vAMdhA nathI. vizALa STimAM annenI AvazyakatA eka sarakhI che. maitrImAM prema' enA zuddha vyApaka arthamAM mukhya sthAna le che ane karuNA bhAvanAmAM ' dayA' enA vyApaka arthamAM mukhya sthAnake Ave che. bannemAM hRdayanI vizALatA che. tIrthaMkara deva sarva jIvane zAsanarasIA karavA bhAvanA kare che temAM maitrI ane karuNA bhAvanAnI mizratA che te kharAkhara viveka karavAthI samajAi zakAze. Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 zrI zAMtasudhArasa - cittaprasAdanA sAdhana tarIke ane te dvArA sthiratA prApta karAvanAra tarIke A cAre bhAvanAnuM gagraMthomAM bahu suMdara sthAna che. tyAM maitrI bhAvanAne viSaya sukha athavA sukhI prANIo karela che ane karuNA bhAvanAno viSaya duHkha athavA duHkhI prANuo karyo che. pAtaMjaLa yogadarzananA prathama pAdarA tetrIzamAM sUtra para vivecana karatAM pre. kachuA jaNAve che ke bIjI bhAvanA duHkhI viSe karuNAnI che, je duHkhI manuSya heya tenA upara karuNA vA dayA rAkhavI, eTale jema potAnAM duHkho nAza karavAnI IcchA sarvane thAya che tema sarvanAM dukhe nAza pAme evI IcchA sAdhake rAkhavI. e IcchArUpa bhAvanAnA baLathI te sAdhaka keIne apakAra nahi karavAne; temaja e bhAvanA baLa pAmavAthI anyane apakAra karavAnI virodhI vRtti paNa e sAdhakane zamelI ja rahevAnA. A rIte A bhAvanAthI parApakAranI IcchArUpa cittamaLa dUra thAya che. vaLI agI puruSamAM cheSarUpa meTe maLa hoya che. e draSa vairI prANI upara hoya che. tethI jyAMsudhI vairI prANIrUpa vyAdhrAdi hoya che tyAM sudhI tene dveSa thayA kare che. temAM samagra vyAghradi rUpa vairabuddhinA viSayabhUta padArthone te nAza thavo azakya che. tethI draSa dUra karavA mATe temanA viSe vairabuddhino tyAga karavo e ja upAya che. e tyAga A karuNArUpa bhAvanAthI thAya che. jyAre jIvanmuktivivekamAM udAta prANA yathAtmano'bhISTA, bhUtAnAmapi te tathA / Atmaupamyena bhUtAnAM, dayAM kurvanti mAnavAH / / e smRti anusAra Atmavat sarva prANI viSe "sarva prANI Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ konsayabhAvanA 301. sukhI thAo, sarva nirAmaya thAo, sarva kalyANane pAme, kaI paNuM du:khane na pAme" e prakAranI karuNAvRttine udaya thAya che tyAre temane viSe tethI virodhI vairabuddhi kevI rIte rahe? A pramANe vairabuddhi jatI rahevAthI A bhAvanAvaDe dveSarUpa maLane paNa bAdha thAya che, temaja dukhInI apekSAthI pote sukhI che ema jANavAthI "huM ezvaryavALo chuM, aneka bhegasAdhanasaMpanna chuM, siddha chuM, baLavAna chuM" vagere prakArane darpa (garva) paNa jato rahe che; kAraNa ke sarva prANune Atmavat gaNI thatI dayA A prakAranI anya prati thatI tiraskArabuddhinI virodhI che. Ama A bhAvanA parApakArecchA, dveSa, darpa vagerenI paripaMthI hovAthI sAdhake avazya AdaravA yogya che. e bhAvanAnI siddhithI paNa citta enA virodhI doSathI rahita thavAthI prasanna thAya che. karuNA bhAvanAne A Adarza vegI pataMjaLIno che ema enA TIkAkAre jaNAve che. maitrIbhAvathI prema vizvavyApI thatAM rAga dUra thAya che ane asUyA ane IrSyA nAmanA durga para vijaya thAya che. karuNAbhAvathI paraprANIne Atmavat gaNavAnI vRtti thatAM dveSa dUra thAya che ane pariNAme krodha ane mAna nAmanA durgaNe para vijaya thAya che. rAga ane dveSa para vijaya thavAthI cittane DALI nAkhanArA be bhayaMkara ta para sAmrAjya Ave che ane A rIte rAga ane dveSadvArA ja cittanI prasannatA prApta karAya che. cittasthiratA rogamAM prathama sthAna bhegave che ane ene samAdhi Adi viziSTa gAMgamAM praveza karavA mATe khAsa jarUranA hAIne A rIte siddha karI zakAya che. A cAre bhAvanAne yogane aMge upasthita thato prasaMga Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 zrI zAMtasudhArebsa khAsa AkarSaka hArTane ene vicAra ahIM sakSepamAM TapakAvI laie. AthI cAre bhAvanAnA cagadaSTie khyAla prApta thai jaze. prathama pAdanA 33 mA sUtra( pAta jaLa yAgadana )nuM ahIM avataraNa karIe. e sUtra A pramANe che: maitrIkaruNAmuditopekSANAM sukhaduHkhapuNyApuNyaviSayANAM bhAvanAtaH cittaprasAdanam // 33 // sUtrA--" sukhI, du:khI, puNyavAna ane pApI mAsA upara anukrame maitrI, dayA, muditA ane upekSAnI bhAvanA karavAthI citta prasanna thAya che." A sUtra upara svAmI baLarAma udAsInaracita TIkAnuM bhASAMtara karatAM zrI TAlAla savAilAla vArA pR. 99-100 mAM (pAta jaLa darzana prakAza) jaNAve che ke:(laMbANu utArA che te pUrA thaze tyAM nirdeza karavAmAM Avaze ) je puruSa sukhabheAgasaMpanna-sukho che tenA para maitrInI bhAvanA karavI; je puruSa duHkhI che tenA para kRpAnI bhAvanA karavI; je puNyazALI che tenA para muditA( harSa )nI bhAvanA karavI arthAt tene joi AnaMdita thavuM ane je puruSa pApAcaraNavALA che tenA upara upekSA eTale udAsInatAnI bhAvanA karavI arthAt tenI sAthe udAsIna bhAvathI vartavuM. evI rIte e cAre bhAvanAnA anuSThAnathI zukaladharmanI utpatti thAya che ane tyArapachI citta prasanna thaI jAya che. te pachI prasanna thayeluM citta ekAgratA rUpa sthitipadanA lAbha meLave che. bhAva evA che ke-rAga, dveSa, irSyA, pArakA upara apakAra karavAnI IcchA, asUcA ane ama nAmanA rAjasa, tAmasa Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAryabhAvanA 303 cha dharmo, cittane vikSipta karI malina karI de che, te cha cittamaLa kahevAya che. e cha jAtanA cittamaLa hovAthI cittamAM cha jAtanuM kAluSya pedA thAya che, jemake rAga kAluga, dveSakAluSya ane IrSAkAlukhya, parApakAracikIrSAkAluSya, asUyAkAluSya ane amarSakAlu. rAgakAluSya -nehapUrvaka anubhava karelA sukhamAMthI "A sukha ane sarvadA prApta he" evA AkAranI je rAjasa vizeSa vRtti upaje che te rAgakAluSya kahevAya che, kemake te rAga, saghaLA sukhasAdhananA viSayanI prApti na thavAthI cittane vikSepavaDe kaluSita karI de che. SakAluSya "-du:khabhega pachI duHkha devAvALA viSayanA aniSTa ciMtanapUrvaka "A duHkha ApanArI vastunaSTa che ane mane dukha na ho." evI je tAmasavRtti vizeSa thAya che te dveSakAluSya kahevAya che, kemake e dveSa duHkhahetu siMha vAgha vagerene abhAva na hovAthI sarvadA cittane vikSipta karI kaluSita karI de che. "ISyakAluSya"--bIjA mANasanuM guNAdhiya vA saMpattidhiya jeI cittamAM je kSebha athavA eka jAtanI baLatarA thAya che, te ISyakAluSya kahevAya che, kemake te paNa cittane vikSipta karI kaluSita karI de che. - "parApakAracikISakAluSya "--bIjAne apakAra (ba) karavAnI IcchA. te paNa cittane vihvaLa karI kaluSita kare che. asUyAkAlu"-keinA vakhANavA lAyaka guNemAM deSane Aropa kare. jemake vrata AcArazIla puruSane daMbhI-pAkhaMDI jANo ane te mujaba jAheramAM bolavuM te. Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMnta sudhAA ' ama kAluSya '--kutsita vacanazravaNapUrvaka peAtAnA apamAnane sahana na karatAM tenI upara krodha karavo ane tenI upara vaira levAnI ceSTA karavI te ama kAluSya kahevAya che. 304 A cha prakAranA kAluSya ja puruSAnA cittamAM vidyamAna hAvAthI cittane malina karI vikSipta karI nAkhe che. eTalA mATe cittamAM tenA astitva mAtrathI ja cittanI prasannatA ane ekAgratA du:sAdhyA-na meLavI zakAya teTalI kaDIna bane che. maitrI vagere bhAvanAthI e cittamaLeAnI nivRtti karavI e ceAgecchunuM prathama kavya che, jethI nirmaLa thayeluM citta, ekAgratAnI ceAgyatAvALuM thai jAya, evo sUtrakAranA Azaya che. temAM sukhI puruSAnI sAthe mitrabhAvathI vIne rAga ane irSyAnA kAluSyanI nivRtti karavI; arthAta jyAre kAi sukhI jovAmAM Ave tyAre tenI sAthe maitrI karI ema samajavuM keA saghaLAM sukha mArA mitranAM che, tethI te mArAM ja che. ethI jema peAtAne rAjyalAbha na haiAya ane peAtAnA putrane hAya, te tene peAtAnA jANuvAthI rAjya uparanA rAga nivRtta thAya che; tema mitranA sukhane paNa peAtAnuM sukha mAnavAthI rAga avazya nivRtta thai jaze. ema jyAre mANasa pArakuM sukha peAtAnu samajaze tyAre bIjAnA azva ne joi cittamAM dAha na pAmatAM prasanna thaze, ane irSyA paNa nivRtta thaI jaze. e pramANe du:khI puruSA upara kRpA karIne dveSa tathA parApakAracikIrSArUpa kAluSyanI nivRtti karavI, arthAt jyAre kAI du:khI manuSya jovAmAM Ave, teA peAtAnA cittamAM Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArya bhAvanA 305 " e bicArAne bahu mADhu kaSTa thatu haze, kemake amArA upara paNa kAI saMkaTa AvI paDe che, teA keTaluM duHkha lAgavavu paDe che te ame jANIe chIe " evo vicAra karI tenu duHkha dUra karavAnA yatna karavA; paNa ema na jANavu ke tenA du:kha ke sukhamAM ApaNe zuM prAjana che? ema na dhAratAM jyAre evI rItanI karuNAmayI bhAvanA cittamAM utpanna thaze tyAre potAnA jevI saghaLAnA sukhanI cAhanAthI verInA abhAva thavAthI, dveSa ane parApakAracikISTa nivRtta thai jaze. e pramANe jyAre puNyAtmA mANasa jovAmAM Ave tyAre cittamAM "ahA ! mADhu bhAgya AnAM mAtapitAnuM ke jenAthI AvA puNyazALI kuLapradIpa satpuruSanA janma thayA che, ane te puNyazALIne paNa dhanyavAda che ke tana, mana ane dhanathI puNyakArya mAM pravRtta thayele che. " evI rItanA AnaMdane pAme ane evI rItanI muditA bhAvanA cittamAM utpanna thaze, tyAre asUyArUpI cittanA maLa paNa avazya nivRtta thaze. evI rIte pApI puruSa jovAmAM Ave te peAtAnA cittamAM " te ApaNuM kutsita khelaze ane ApaNuM apamAna karaze. tenI kuTilatAnA ApaNe badale levAnu zuM prayeAjana che? te je cAhe te kare, peAtAnA kartavyanuM phaLa pAte bhAgavaze. " evI rIte :tenA upara upekSAnI bhAvanA karavI. Ama upekSAnI bhAvanAthI amarUpa cittamaLa nivRtta thaI jAya che. "" e pramANe jyAre e cAre bhAvanAnA anuSThAnathI A saghaLAM kAluSya nivRtta thaI jAya che tyAre varSARtu pachInA 20 Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 zrI zAMtasudhAba jaLanI peThe citta paNa avazya nirmaLa thaI jAya che; ethI prathama, e cAre bhAvanAnA anuSThAnathI cittaprasAdana (svaccha citta) karavArUpI phaLa prApta thAya che. ahIM sadara graMthane utAre pUrNa thAya che. A laMbANa utAre muddAma kAraNasara khAsa prAsaMgika jaNAyAthI dAkhala karyo che. e utAro vAMcavAthI cAre gabhAvanAnuM svarUpa spaSTa thaI jaze, cAre bhAvanAnA pradeze keTalA spaSTa ane niranirALA che tene khyAla Avaze ane pratyeka Azaya, hetu ane lakSya kyA kayA che te samajAze. karuNuM bhAvanA sAthe mitrIne khAsa gADha saMbaMdha che ane eka rIte joIe te e DAbI jamaNI AMkha jevI che. Ane ekI sAthe khyAla karavA mATe A Akhe utAre eka sAthe ApI dIdho che. e utAre gamate heI khAsa vicAravA cogya che. cittaprasAdanamAM pratyeka gabhAvanA kevI rIte kAma Ape che tene hArdika bhAva spaSTa karavAne A prasaMga prastAvika hovAthI sahaja laMbANanA jokhame paNa A upasaMhAramAM tene sthAna ApyuM che. - ApaNA mULa graMthane aMge jaNAvavAnuM ke pratikAranA mArgonuM nidarzana anya koI lekhake jaNAvyuM nathI paraMtu sarvee tenI AvazyakatA jarUra svIkArI che. ApaNA lekhaka mahAtmA upAdhyAyajIe AkhuM aSTaka e upAyonI vicAraNAmAM rajU karyuM che e emanuM viziSTa tattva che. emanuM bIjuM viziSTa tatva te karuNAjanaka prasaMgonA kAraNarUpe dharmahInatAnuM tattva dAkhala karavuM te che, ane te Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAya bhAvanA 307 dAkhala karIne na aTakatAM tenA pratikArane paNa vistAra karI batAvyuM che. enI vicAraNAmAM bhagavadbhajananI AvazyaktA, guruzuddhi ane dharmamArganI ze-e traNa mArgone nirdeza karI emaNe deva-guru-dharmanI tripuTIne saMbhALavAnI vAta karI eka AkarSaka citra rajU karyuM che, ema koI paNa sahRdaya puruSane lAgyA vagara rahe tema nathI. dharmahInatAne karuNAnA prasaMgamAM gaNavI e abhinava vAta che. e mArgano svIkAra karavAmAM upAdhyAya zrI vinayavijayajIe bahu dIrdhadaSTi vAparI che. dharmahInatAne kAraNe athavA kumatanA svIkAranuM pariNAma zuM Ave che te para najara rAkhIne A ati agatyane viSaya temaNe carco che. dharmahIna prANIone jyAre dharmarAgI prANa jue tyAre tenA upara cIDa Ave che, paNa ema na thavuM joIe. karuNabhAvita AtmA evA prANunI maMda vikAsasthiti samaje, ene ema lAge ke e bicAre pANI valovIne mAkhaNa tAravavAno nirarthaka prayatna karI rahyo che. A kaSTasAdhya prANu dharmanI mazkarI kare, helanA kare, dharmane "haMbaga" kahI niMde ke dharmarAgIne dharmanA puMchaDA ke evAM upanAma Ape tethI e jarA paNa uzkerAta nathI ke gusse thato nathI. enA aMtaramAM dharmane hasanArA ke dharmaviruddha bolanArA mATe UMDANamAMthI dayA skUke che ane ene mIThA zabdothI, dalIlathI, carcAthI, lekhathI, bhASaNathI ane evA vidhavidha upAyathI dharmamArge lAvavA mATe preraNuM thAya che. A rIte mitro bhAvanA jema sahiSNutA ANe che tema taddana bIjA daSTibinduthI karuNa bhAvanA paNa e ja pariNAma pAme che. Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ha08 zIzAMtasudhArasa karuNa bhAvanAthI be muddA khUba susAdhya thAya che te khAsa dhyAnamAM rAkhavAnuM che. eka enAthI vaiSa para vijaya maLe che ane bIjuM enAthI para upara vaira levAnI ke sajA karavAnI vRtti dUra thAya che. maMtrImAM premadvArA rAga upara vijaya maLe che tyAre karuNAmAM dayAdvArA cheSa upara vijaya maLe che. A ati mahattvano viSaya che. karuNuM bhAvanAnA prasaMge paratve pratikAranI vicAraNAmAM mana upara vijaya karavAnI vAta karI che temAM AkhA rAjaga samAya che. vAta e che ke ghaNuMkharI vakhata to sukha ane duHkha eka mananI kalpanA ja hoya che. amuka vastunI gerahAjarIne lIdhe eka prANunuM mana moTuM bhayaMkara duHkha mAnI le ane bIjAne te ja bAbata kAMI jarA paNa mahattvanI lAgatI na hoya. nAnI nAnI jarUrIAto ane jelamAM tenA aMgenA manasvI hukame judA judA kArAvAsIonAM mana para kevI avanavI asara kare che tene ahIM jAtaanubhava thAya che. mana para aMkuza jeTale aMze Ave teTale aMze A bAbata ghaTatA mahattvavALI lAge che. karuNApAtra lAgatA prANIonA manamAM je A prakAranI vicAraNu AvI jAya ane te prANuM mana para aMkuzanuM cAturya prApta kare te duniyAnA duHkhe ghaNA alpasaMkhyaka banI jAya. ApaNe have samuccaya daSTie karuNa bhAvanAne vicAra karIe. duniyAmAM cAre tarapha du:kha,upAdhi ane trAsamAM sabaDatA prANIo jovAmAM Ave che. enI duHkhamuktinA upAye javA e karuNA bhAvanA che. enA keTalAka upayukta prasaMge vicArIe. WWW.jainelibrary.org Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyalAvanA 309 aneka prANIe taddana nirAdhAra jovAmAM Avaze. jemanA mAtapitA gujarI gayA hAya, UMce Abha ane nIce dharatI hAya, rahevAne ghara nahiM, paheravAne vastra nahi, khAvAne cIja nahi ane pIvAnA sAdhana tarIke eka vATakA paNa nahi. AvA prANIone joi kema vicAra AvyA vagara rahe? enAM AzIALA caherA ane azruthI bharelI AMkheA jotAM jo karuNA na upaje tA hRdaya paththaranuM baneluM gaNAya. AvA nirAdhAra anAthane mATe anAthAlayA karavA, khALAzramA sthApavA, udyogamadirA khAlavA e sakriya karuNAbhAvanA che. sakriya karuNA te ja sAcI karuNA che ane te ja kharI hitAvaha che e nirvivAda che. sakriya karuNAmAM vivekane khUba avakAza che. nirAdhAra mANusane becAra rUpiyA ApavA e nirudyamIne keTalIka vAra uttejana ApavA jevuM thAya che, eneA niSedha na karAya, paNa jo nirudyamIne udyame caDhAvavAnI yeAjanA thAya te yAgyaiSTa phaLadAyI jarUra thAya. AvA viveka karuNAprasaMgAnA pratikArane aMge sarvatra samajI levA. dukAna pAse aDDo jamAvI ahalleka karatA nirudyamIne madada karavAmAM saMkoca thAya, paNa page apaMga hAya, AMkhe aMdha hAya, magaja vagaranA gAMDA hAya tene samAje pALavA ja paDe. emAM jene abhyAsa karAvI zakAya tema hAya ( aMdha ke mherAne ) tene te prakArathI ane ta%0na apaMga ke gAMDA hAya tene tenI ceAgyatA pramANe samAje saMbhALI levA ja ghaTe. karmanA bhArathI dabAI gayelA evA apaMgane yAjanApUrvaka yacAcita sahAya karavI te sakriya karuNAbhAvanA che ane khAsa kanya che. vaidhavyane ApaNe jarUra vaMdya gaNIe, Arya saMskRtinI e ucca bhAvanAne jarUra pASIe; paNa ene kAi paNa avasthAmAM Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 zrI grAMnta sudhArasa upekya na gaNue. atyAre vidhavAonI je sthiti kahevAtA ucca kuTuMbamAM paNa aneka sthAne jovAmAM Ave che te asahyA che. ene upAya vidhavAone mATe udyogagRho ane abhyAsagRhonI sthApanAmAM che. tyAM vidhavAne AregyanI, prasUtikarmanI, vAcananI, zIvaNanI, bharatanI ane evI aneka prakAranI keLavaNuM maLe ane te mAnabharelI rIte potAne nirvAha karI zake evI sthitimAM tene mUkavAnI AvazyakatA che. yuvAna vidhavAne Akho divasa hunnaraudyoganA kAryamAM joDavAnI, abhyAsamAM guMthAyalA rahevAnI ane janasamAjanI sevA karavAnI take ApavI ati jarUrI che ane Arya saMskRtinA e utkRSTa aMgane e rIte jALavavAthI karuNAbhAvanAne sakriya rUpa maLe che. vRddha vidhavA mATe bhejanagRha sthApyA vagara vidhavAnA praznane nikAla thAya nahi. prANIne savArathI sAMja pADavAno mahAna prazna che e samAje ukelave ja paDe. navaruM paDela mana jyAM tyAM rakhaDyA kare e samajAya tevI vAta che ane kuTuMbamAM hINapata pAmelI, samAje tiraskAra karelI ane lokoe apazukanarUpa mAnelI yuvatI ke vRddha vidhavA enA dharmamAM vartamAna saMgamAM sahelAIthI sthira thaI zake nahi. A AkhA praznane samAje karuNuMbhAvanAnI najare tapAsavo ja ghaTe ane tapAsIne ene gya AkAra ApavAmAM Ave te haju paNa e Arya vimaLatine bacAvI zakAya tema che. vidhavAnA praznanI vicAraNAmAM ane tenI sAthenA gharanA mANasonA vartAvamAM meTa pheraphAra karavAnI jarUra che. naNaMda, sAsu ane samAjanAM daSTikoNa badalAya te haju paNa upAya zakya che. sakriya karuNAbhAvane ahIM mUrta svarUpa ApI zakAya tema che. Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyalAvanA 31ma sAdhanane abhAve rakhaDatA bALakAne abhyAsa karAvavAthI tene vikAsa vadhArI zakAya. atyAre sALa AMka ke kakko mArakhaDI AvaDe te ThIka gaNAya ane nAmAM AvaDe ke paMcApAkhyAna vAMcyu hoya te pAMcamAM pUchavA lAyaka gaNAya e dheAraNa rahyu nathI. atyAranA dheAraNane anusAre samAjane ajJAnanA khADAmAMthI UMcA lAvavAnA prayatna karavA ane kAi paNa prANI peAtAnI bhASA te vAMcI-lakhI jANatA hAvA ja joie ane temAM srAna paNa samAna sthAna maLavu joie. ajJAnamAMthI UMce lAvavAnA pratyeka prayatna e karuNAbhAvanAnuM satya svarUpa che. vadhAre abhyAsa karavAnI icchAvALA mATe abhyAsagRhA, vidyAlaye, AzrayasthAne karavAnA prazna paNa viziSTa AkAre e ja kakSAmAM Ave che. vijJAnayugamAM A prazna AkarA AkAra dhAraNa kare che ane tenA nikAla karavAmAM khUba viveka, avaleAkana, carcA ane amalane a Mge je pAriNAmika kArya thAya te karuNAbhAvanAnu vyavahAru svarUpa che. vizALa hRSTie karuNA peAtAnI AvaData ane zakti pramANe lakhAvavI ghaTe. duniyAnA kei paNa bhAgamAM du:kha, dukALa, mahAmArI ke dharatIka'pa thAya tethI utpanna thayelA du:khanA nivAraNa mATe prayatna karavAnI jenI zakti hAya teNe AkhA vizva para hAtha laMbAvaveA. apaMga, du:khI, vyAdhigrasta DhArane vAste tenA du:kha dUra karavA vyavasthita ane arvAcIna paddhatisaranI pAMjarApALe kADhavI, emAM muddo koi paNa prANInA du:khanA upAya karavAnA rAkhavA. enA Aga Mtuka lAbha tarIke Arthika dRSTie e prazna jarUra vicAravA, paNa emAM prerakabhAva tA vizvavyApI kAraNane ja apAya. Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 zrIkSAMtasubbArasa - e ja daSTie raktapIta jevA bhayaMkara vyAdhithI pIDAtA mATe Azrame kADhavA, kSayaroganA vyAdhivALA mATe ArogyagRha sthApavA, cepI roganA upacAra mATe sthAne javA, davA vigerenI sagavaDa karI ApavI, moTI sagavaDavALI hospITale sthApavI, mAvajata karavAnuM zikhavavA mATe abhyAsagRho kADhavA, ene mATe sevAbhAvI bahene bhAIone upacAga kara, egya Abarusara mAvajatanuM kArya strIo ane khAsa karIne vidhavAo upADI le tevI yejanA karavI. e sarva karuNA bhAvanAnuM sakriya svarUpa che. eka ghaNuM khoTI gerasamajaNa cAle che te ahIM dUra karavAnI jarUra che. saMsAra saMbaMdhI koI paNa bAbata AvI vicAraNAmAM Ave tyAre keTalAka eNkI jAya che. temane ema lAge che ke emanI vAta karanAra athavA tene amala karavAnI IcachA-bhAvanA karanAra saMsAramAM kema paDI zake? athavA sAMsArika sevAne vega nIce kema lAvI zake? A savAla avyavasthita vicAraNAnuM pariNAma che. saMsAra cAle che te ApaNe jANIe chIe, ene sevAnI AvazyakatA che e vAta ApaNe svIkArIe chIe ane karuNAnA prasaMgo e ja saMsAramAMthI zodhIe chIe te pachI e prasaMge ApaNe sahAya na karIe te te vicitra vAta thAya. sevAbhAvamAM te Azaya ja jevAne hoya che. keTalIka strIo samajyA vagara suvAvaDa na karavAnuM vrata le che enA jevI A vAta che. je sevAbhAve suvAvaDa karavAmAM Ave, svacchatA sughaDatAnuM zikSaNa phelAvavAmAM Ave te viziSTa Azayane pariNAme emAM paNa sevA zakya che ane sevA hAI karuNubhAvamAM jarUra AvI zake che. suMdara prasUtigRha jevI kepagI ane vartamAnakAlIna sarva sAdhanathI Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 313 * kAjaNya bhAvagnA saMpanna saMsthA zarU karavAmAM Ave ane temAM mArA tArAnI pasaMdagI vagara sevA ApavAmAM Ave te ene tyAganI kakSAmAM ane karuNA bhAvanAnA sakriya svarUpamAM mUkavAmAM jarA paNa vadhe lAgatuM nathI. matalaba ke, karuNuM bhAvanA jaMgalamAM besIne ja karI zakAya e vAta ghaTatI nathI. samAjanI aMdara paNa ghaNuM karI zakAya tema che, ane atyAranI hiMdanI sthitimAM te khAsa kartavya che. vizALa daSTie jenamArganI siddha AjJAe samajavAmAM Ave to samAjamAM kArya karavAnuM meTuM kSetra che. aneka sAmAjika saMsthAo, vidyArthIgRha, annAla, hosTela sthApavI, calAvavI, nabhAvavI, samAjahitanA prazno para vicAra karanArI saMsthAone piSavI e sarva A bhAvanAne viSaya banI zake che. AvI bhAvanA je hadayamAM vartatI hoya tene dveSa ke anyanuM bhUruM karavAnI IcchA paNa na ja thaI zake emAM navAI jevuM nathI. e nAnAmAM nAnA jIvathI mAMDIne manuSya sudhI sarva jInA duHkha vigere aniSTa prasaMge joI Adra thaI jAya che ane tene temAMthI choDAvavA mATe prayatna kare che, yejanA kare che, amala kare che. A karuNAbhAvane vizALa daSTie vicAravAmAM Avaze te e zAMtarasa che, amRtanA pyAlA che, AnaMdadadhinA uchALA che, premanA parispo che, dveSane temAM sarvathA bahiSkAra che ane vijayamArge prayANa che ema jarUra lAgaze. zrI vinayavijayajI kahe che ke AvA anupama zAMtarasanuM tame pAna kare, vyavahAru pAna kare, sakriya pAna kare. . tti vasiSyamavanA 5 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 16 su mAdhyasthya bhAvanA zAlinI zrAntA yasmin vizramaM saMzrayante, rugNAH prItiM yatsamAsAdya sadyaH / labhyaM rAgadveSavidveSirodhAdaudAsInyaM sarvadA tatpriyaM naH loke lokA bhinnabhinnasvarUpA, bhinnairbhinnaiH karmabhirmarmabhidbhiH / ramyAramyaizceSTitaiH kasya kasya, tadvidvadbhiH stUyate ruSyate vA mithyA zaMsanavIratIrthezvareNa, roddhuM zeke na svaziSyo jamAliH / anyaH ko vA setsyate kena pApAtasmAdaudAsInyamevAtmanInam arhanto'pi prAjyazaktispRzaH kiM, dharmodyogaM kArayeyuH prasahya / dadyuH zuddhaM kintu dharmopadezaM, yatkurvANA dustaraM nistaranti tasmAdaudAsInyapIyUSasAraM, vAraM vAraM hanta santo lihantu / AnandAnAmuttaraGgataraGgai javadbhiryadbhujyate muktisaukhyam // Da0 5 // // ka0 1 // // kha 0 2 // // ga0 3 // // gha0 4 // Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyasthyabhAvanA 315 4. 2. jemAM thAkI gayelA prANIe ArAmane meLave che, jene meLavIne vyAdhigrasta prANIo athavA zarIre vAMkA vaLI gayelA prANIe premarasanA svAda kare che, jemAM rAga-dveSa jevA mahAAkarA duzmanAne rASa thavAthI ekadama udAsInabhAva prApta thAya che e ( mAdhyasthya bhAva ) amane bahu iSTa che. sva. 2. aMdaranAM marmasthAnAne bheTTI nAkhanArA bhinna bhinna prakAranAM karmone laine A leAkamAM prANIe bhinna bhinna svarUpanA nAnA prakAranA AvirbhAvAne dekhADanArA thAya che. temanA pasaMda Ave tevA athavA na pasadna Ave tevA vanA jANunArA samajI prANIe AmAM keAnI prazaMsA kare ane keAnA upara rASa kare? 6. rU. khuda tIthezvara zrI mahAvIra paramAtmA jevA paNa peAtAnA ziSya jamAline asatyanI prarUpaNA karatA aTakAvI zakyA nahi, te pachI kANu kAne kayA pApathI aTakAvI zake? teTalA mATe udAsInatAne ja Atmahitakara samajavI. 6. 4. zrI tIrthaMkara devA asAdhAraNa zakti-maLavALA hAya che, chatAM teo paNa zuM khaLajorIthI dharma tarapha pravRtti karAve che ? nathI karAvatA. paNa te yathAsvarUpa dharmanA upadeza jarUra Ape che, jeneA amala karanArA prANIe dustara bhavasAgarane tarI jAya che. 3. huM, teTalA mATe uddAsInatA( mAdhyasthya )rUpa amRtanA sArane satapuruSe vAraMvAra AsvAdo enA AnaMdanA vadhAre vadhAre uchaLatA mAjA AvaDe muktinuM sukha prANI prApta kare che. Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ geyASTaka anubhava vinaya ! sadA sukhamanubhava, audAsInyamudAraM re / kuzalasamAgamamAgamasAraM, kAmitaphalamandAraM re // anu0 // 1 // parihara paracintAparivAraM cintaya nijamavikAraM re / vadati ko'pi cinoti karIraM cinute'nyaH sahakAraM re // anu0 // 2 // yo'pi na sahate hitamupadezaM, tadupari mA kuru kopaM re / niSphalayA kiM parajanatayA ?, kuruSe nijasukhalopaM re // anu0 // 3 // sUtramapAsya jaDA bhASante kecana matamutsUtraM re / kiM kurmaste parihRtapayaso, yadi pIryante mUtraM re 1 pibanti pAThAMtara. ; rAgaH--A aSTakanA rAganI dezI prasiddha che. ' Aja gayA'tA ame samavasaraNamAM ' e jANItI DhALamAM cAle che. pratamAM ene prabhAti rAga lakhe che. ' Adara jIva! kSamA guNu Adara nI dezI jaNAve che. > // anu0 // 4 // Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ geyASTaka- 4 mAdhyazcabhAvanA - 1. vinaya ! Ata pradhAna udAsInatAnA sukhane te anubhava kara, niraMtara anubhava kara. e udAsIna bhAvanuM sukha parama kalyANanI sAthe saMgati karAvI ApanAra che, sarva suvihita zAstrono sAra che ane ISTa phaLa ApanAra kalpavRkSa che, mATe e udAsInatAnA sukhane anubhava. 2. paraciMtAno vikalpa jALane tajI de ane tAruM potAnuM avikArI tatva (AtmasvarUpa) ciMtava. keI mANasa(ghaNuM) bole che paNa kAMTAvALA keraDAne mAtra upArjana kare che ane koI bIjo AMbA(nAM phaLa)ne ekaThAM kare che-cuMTe che. 3. je kaI(prANa)ne hitane upadeza karavAmAM Ave tene te sahana karI le nahi-tenA upara ruci paNa ANe nahi, chatAM tenA upara tuM kepa kara nahi. pArakA mANasa saMbaMdhI arthavagaranI niSphaLa citA karIne tuM zA mATe tArA potAnAM sukhane nAza kare che? 4. keTalAka mUrkhaziromaNie suzAstravihita hakIkatane tajI daIne sUtra siddhAnta viruddha bhASaNa kare che tene mATe ApaNe zuM karIe ? suMdara dUdha cheDI daIne teo kharekhara mUtra pIe che. Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 pazyasi kiM na manaHpariNAmaM, nijanijagatyanusAraM re / yena janena yathA bhavitavyaM, tadbhavatA durvAraM re // anu0 // 5 // ramaya hRdA hRdayaMgamasamatAM, saMvRNu vRthA vahasi pudgalaparavazatA - mAyuH zrI*zAMta su*dhArasa mAyAjAlaM re / parimitakAlaM re anupamatIrthamidaM smara cetana - mantaH sthiramabhirAmaM re / ciraM jIva vizadapariNAmaM, labhase sukhamavirAmaM re // anu0 // 6 // parabrahmapariNAmanidAnaM sphuTakevalavijJAnaM re / viracaya vinaya ! vivecitajJAnaM, zAntasudhArasapAnaM re // anu0 // 7 // // anu0 / / 8 / / : Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyama bhAvanA 319 5. je prANI je gatimAM javAne hAya che tene anusAre tenI cittavRttie pariNAma pAme che te tuM kema joi zakatA nathI ? ane kayA prANIe kyAM ane kevA thavuM? peAtAnI vitavyatAnA prakAra kema mukarara karavA? te samadhamAM tArAthI kAI paNa prakAranI aTakAyata thavI duSkara che. ( A hakIkata tuM kema joI zakatA nathI ? kema jANI zakatA nathI ? kema ghaTAvI zakatA nathI?) 6. cittane pasaMDha Ave tevI samatAne hRdayathI ramADa ane mAyAnAM jALAMone khalAsa karI de. pudgaleAnI tAbedArI tu taddana nakAmI kare che. kemake tAruM AyuSya te maryAdita vakhata mATe ja che. ( mATe tuM udAsInatAnAM sukhane anubhava kara. ) 7. A ( udAsInatA athavA aMdara beTheleA cetanarAma ) phAinI sAthe sarakhAvI na zakAya tevu ( anupama ) tIrtha che. sadA jANI zakAya tevuM cetana ( jIvana ) che, aMtaranI aMdara birAjamAna thayela che, ati ramaNIya che ane zuddha pariNAmamaya che tene tuM vAraMvAra smaraNupathamAM lAva--tene yAda kara--tene dhyAva. ethI cirakALa paryaM ta zAzvata sukhane he jIva ! tuM prApta karIza. 8. e AdAsInya ) parabrahmarUpa cetanabhAvanuM parama sAdhana che; e spaSTa rUpe kevaLa viziSTa jJAna che. ahe| vinaya ! A zAMtasudhArasa jemAM jJAnanuM vivecana-pRthakkaraNa karavAmAM Avela che tenA pAnane tuM nira Mtara kara. athavA vinaye karelA kai vinayapUrvaka karelA vivecanavALA jJAnamaya A zAMtasudhArasanA pAnane tuM kara, tu enuM pAna kara. tu ane pI. Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 zro zAMtasudhArasa mAdhyastha bhAvanAnI neTa - ya. 2. zrata thAkI gayelA, kSINa thaI gayelA. vimavisAme, ArAma. sA. mAMdA, vyAdhivALA, vAMkA vaLI gayelA. vidhi hADazatru.teSa aTakAyata, anubhava. vANIjya rAgadveSa-pakSapAta virahabhAva. . 2. svapa dekhAva, AvirbhAva. marmamika marma-aMtarane bhAga, tene bhedanArA, UMDe sudhI utarI janArA. sahita kriyA pravRtti. dhya reSa karAya, gusse thavAya. ga. rU. miA asatya, achatAbhAva. saMvana upadezato, prarUpatA. huM niSedhavAne, aTakAvavAne. kamAjizrIvIrabhagavAnane saMsArIpaNAne jamAI ane hastadIkSita ziSya. aTakAvI zakAya, rekI zakAya. abhinI AtmAne hita karanAra. i. 4. kArca mahAna. pRra sparza karanArA, gha na dhamamArge pravRtti, dharmakAryamAM preraNuM. asahya baLajerIthI, zirajerIthI. hutAM duHkhe-muzkelIe tarI zakAya te. (saMsAra-samudra) ka. 1. dinu cATe, AsvAde. sattAvAra ut eTale vadhAre vadhAre vadhatA jatA, jesathI uchaLatA jatA (samudralaharInAM meja ). kIHi pANI vaDe (karmaNiprayoga che). are bhagavAya che, prApta karAya che. Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyabhAvanA 321 geyASTakanI neTa:- 2. lArI udAsInatA, madhyasthapaNuM. vAra mukhya pradhAna. durAi parama kalyANa (mekSa ). lA rahasya. anya kalpavRkSa. 2. vara paravastu, pArakAM, parAyAM. viADa samUha, vikalpajALa. vira avikArI, zAzvata. vinoti ekaThAM kare che, meLave che, cuMTe che. sahana Abo. 3. tA ciMtA, saMtApa (vaDe-dvArA). nAza, vinAza. 4. sUra mULa sUtra, Agama graMtho (mAM kahelI hakIkate). apaca cheDI daIne, utthApIne. 3Qtra sUtrathI UlaTuM. paNa dUdha. mUtra purISa, mutara. 5. on vicAra, vRttinA sAkSAtkAre. pati janmAMtaranuM sthAna, bhaviSyanuM sthAna. vitavya thavuM te, bhavitavyatAnI sthiti. dura aTakAyata karavI muzkela. 6. dAma hadayane pasaMda Ave tevI, manehara. saMtRgu saMkelI le, sakecI le, khalAsa karI de, baMdha kara. gvatA tAbedArI, bhAIsAkhI. mita maryAdita, hada bAMdhela, mukarara. (pariNAme ati alpa). 7. anupama upamA na ApI zakAya tevuM, incomparable. ratanam conspiceous. living jIvaMta. attarariAM aMtaramAM rahela, UMDANamAM ghara karela. AmirAma ramaNIya, suMdara. vidra zuddha, nirmaLa. virAma niraMtarane mATe, hamezane mATe. 8. brA nirvikAra, niraMjana, zuddha caitanya. MiAna cetana. nivani pradhAna kAraNa. vijJAna viziSTa jJAna. viraya banAva, vAraMvAra kara, gehava. citta vivecana-pRththakaraNa kareluM che jemAM evuM. 21 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAcaccA- paricaya - 4. (2) manovRttinA ati vicAraNIya pradezamAM ApaNe have jaIe chIe. mAnasavidyAne jeTaluM vadhAre paricaya ke abhyAsa haze tene A bhAvanAmAM teTalA pramANamAM upayoga thaze. A saMsAramAM aneka prakAranA prANIo hoya che. keTalAka prANIo taddana UMdhI khoparInA hoya che. tene salAha ke upadeza ApavAmAM Ave to te mAne to nahi, eTaluM ja nahi paNa upadeza ApanAra upara gusso kare, Sa kare ane zreSane pariNAme apamAna, gAlIpradAna ke tephAna paNa kare. paMcataMtramAM vAnara ane sugharInuM daSTAnta prasiddha che. sugharIno mALe bahu vyavasthita hoya che. enAthI ghI paNa gaLI zakAya che. comAsAmAM e sugharI (pakSI vizeSa) jhADa para laTaktA pitAnA mALAmAM beThelI hatI. varasAda khuba paDato hato, vIjaLInA jhabakArA thatA hatA ane vAdaLane garava thatuM hatuM. tyAM eka vAra te jhADa nIce Avyo ane ThaMDIthI dAMta kacakacAvavA ane zarIre dhrujavA lAgyuM. pelI sugharIne e sthitimAM ene joIne dayA AvI eTale bolI: bhAI ! tuM manuSyanI AkRtivALo dekhAya che, catura jaNAya che, te unALAmAM mALo ke-evuM rahevAnuM sthAna teM taiyAra kema na karyuM ?" vAMdare kahe "cUpa paDI rahe, gaDabaDa na kara." vaLI e vadhAre prajavA lAgyuM, eTale sugharI bolI ke "bhAI ! A unALe teM ALasamAM zA mATe gumAvyuM? " vAMdaro cIDAye. eka be gALa paDI dIdhI. vaLI varasAda vadhyuM ane Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhya dhyabhAvanA 3ra3 kaDAkA thayA. vAMdaro vadhAre prajavA lAgyuM. sugharI dayA lAvI vadhAre zikhAmaNa devA lAgI. vAMdaro be-AMDa, zucimukhi! paMDitamAninI! cUpa rahe, nahi to ghara vagaranI karI mUkIza." sugharI cUpa rahI, paNa vaLI ThaMDIne mAra vadhe ane vAMdaro khUba dhrujavA lAgyA eTale sugharIe vaLI pAcho sArA vakhatamAM ghara bAMdhI levAnA DahApaNa saMbaMdhI jhADa para mALAmAM beThA beThA upadeza Ape. vAMdarAthI have rahevAyuM nahi. eNe javAbamAM kahyuM- ghara bAMdhavAnI mArAmAM zakti nathI, paNa ghara bhAMgavAnI to jarUra che." eTaluM belI be-cAra gALe varSAvI, phalAMga mArI sugharIne mALo vIMkhI nAkhe. AvA saMyoge duniyAmAM khUba Ave che. ApaNe koIne salAha ke sUcanA ApIe ane te samaje ke anusare nahi tyAre zuM karavuM ? A praznane nirNaya A bhAvanAmAM karavAno che. bahu vyavahAru paNa ucca bhUmikAne A savAla che. A duniyAmAM daSTa buddhivALA prANIo aneka hoya che. jenA upara tame upakAra karyo hoya te sAme apakAra karanArA hoya che. keTalAka pUna, mArAmArI, tophAnamAM rasa lenArA hoya che, keTalAka pArakuM dhana ke paranI milakata pacAvI pADavAmAM AnaMda lenArA hoya che, kaI cera, koI luMTArA, keI ThagArA, keI vizvAsaghAtI, koI phAMsIA, kaI durAcArI, kaI parastrImAM Asakta, ke moDI rAtre rakhaDanArA, keI dAruDIA, kaI mAyAvI, kaI daMbhI, keI krodhI, koI jUThuM bolanArA, koI lobhI, keI abhimAnI, koI nidA karanArA, koI hiMsaka, kaI bIkaNa, koI IrSALu-vigere vigere aneka prakAre duSTa Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI*zAMtasudhArasa buddhivALA prANIo hAya che. evA prANIone banatI salAha ApavI, sAcA mArga batAvavA ane temane duSTa mArgathI dUra karAvavA banatA prayAseA aneka rIte jarUra karavA, paNa evA prayAsamAM siddhi na thAya teA zu karavu ? e prazna ahIM Ubhe thAya che. aneka prakAranA duSTa AcaraNavALA prANI tarapha ApaNe kayA prakAranuM valaNa dAkhavavuM ghaTe ? e upasthita thatA praznane aMge ApaNe, ApaNA mananA UMDANamAM utaravuM paDe. 324 ApaNe uddeza rAgadveSa echA karI, sarvathA ane kSaya karI vItarAgadazA prApta karavAnA che. AvA prakAranA vikAsa sarvathA iSTa ane sAdhya che e dhArIne ApaNe cAlIe chIe. vItarAgadazA prApta karavAnI bhAvanAvALAne e Adaze paheAMcavA mATe potAnI bhUmikA zuddha karavI ghaTe. e mATe eNe manane zeAdhavuM paDe, samAvuM paDe, sApha karavuM paDe. manamAM rAgadveSanI chAyAnA prasaMge Ave tyAre cetIne-cAMkIne UbhA rahevAnu che. ApaNI vizvadayAne aMge ApaNe upadeza, salAha ke sUcanA kAi prANIne karIe tene anusaravA te aMdhAyela che ? kadAca ApaNA dRSTibindumAM paNa skhalanA hAvAneA sabhava kharA ke nahi ? athavA e tamArI salAha na mAne ke kadAca tamAruM apamAna kare te paNa tamane zuM? jo tame tenI jevA upara krodha kareA tA tamArA upara jaNAvelA Adarza kayAM rahyo ? pachI te tame paNa nIce utarI jAo ane tenI bAjumAM besI jAo. Ave prasage mana para saMyama rAkhavA e ja kartavya che. vicAravuM ke prANI karma vaza che, karmanA nacAvyA nAcanAra che Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhya.zcabhAvanA 325 ane ekaMdare paravaza che. enA upara krodha karavo ke enI sAme thavAne prayAsa karavo e tamArA jevA ucca Adarza vALAne na ghaTe. eve prasaMge tamAre "upekSA karI devI, tamAre evA duSTa buddhivALA prANI tarapha bedarakArI karI devI ane jANe tame tenA duSkRtya tarapha upekSA dharAve che ema dhArI levuM. AnuM nAma udAsInatA athavA mAththathya kahevAya. udAsInatA"mAM bedarakArI ane chatAM aMtarane kheda e prAdhAnya bhAva che. emAM manane UlaTuM valaNa ApavAno prayAsa karavAne che. mAdhyacca mAM mana taddana sthira thaI jAya che. dariyAnA tophAna emAM na hoya. e to jANe pisa mAsanuM pANI thaI jAya. AmAM mananI samatAnuM prAdhAnya che, chatAM A AkhI manedazAmAM niSpharatA nathI, tiraskAra nathI, niSkALajI nathI. pUratA prayatnovaDe adha:patita prANane mArga para laI AvavAnuM karyA chatAM te UMce na Ave tyAre tenA pratye kevuM valaNa dhAraNa karavuM tene lagatA mArganuM emAM nidarzana che. emAM vyavasthita upekSAbuddhi chatAM svArtha, bedarakArI ke agya tyAga nathI. A bhAva AkhI bhAvanAnI vicAraNamAM jovAmAM Avaze. A bhAvanAne uddeza mukhyatve karIne vizALa daSTi khIlavavAne che, kamapArataMtrya samajAvavAno che ane rAga-dveSa upara saMpUrNa vijaya meLavavAne che. ATale upaghAta karI ApaNe A udAsInatA athavA aidAsInyanA nAmathI paNa oLakhAtI mAdhyamathya' tarIke prasiddha thayelI ane upekSAnA nAmane paNa yogya rIte dhAraNa karatI chellI cothI cega bhAvanAmAM praveza karIe. - Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 zrI zAMtasudhArasa gopane rAyanA bane che tyAM . udAsInabhAva amane sarvadA priya che, e amane bahu game che, amane teno vicAra karatAM paNa AnaMda Ave che. ema thAya che tenuM kAraNa zuM ? ApaNe e udAsIna bhAvane jarA paricaya karIe. e udAsIna bhAva rAgadveSarUpa mahAAkarA duzmanonA rAdhathI prApta thAya che. ahIM udAsInatAnI prAptino mArga batAvyuM. rAgadveSane to ApaNe A vicAraNAmAM sArI rIte jANI cukyA chIe. e mAharAyanA banne putra che ane e AkhA jagatane potAnI meralI upara nacAve che. e jyAM sudhI prANI upara sAmrAjya bhagave che tyAM sudhI prANa saMsArathI dUra jaI zakatA nathI ane ene dara varNavatAM zrI yazovijayajI, mahArAja kahe che ke "vAbaMdha paNa jasa baLa tUTe re, nehataMtuthI te navi chUTe re" eTale pitAnI zaktithI vajabaMdha-mahAAkarA baMdhanane toDI nAkhI zake evA baLI A prANa snehanA tAMtaNAne toDI zakatA nathI. A Akare rAga saMsAramAM prANIne kheMcI kheMcIne rAkhe che. moTA devo paNa enuM vazavatatva cheDI zakyA nathI ane aSADhAbhUti tathA naMdiSeNa jevA munie paNa ene vaza paDI gayA che. dveSanI kALAza to mahAbhayaMkara che. cittane DALI nAkhanAra che, prabaLa vikAra karAvanAra che ane bIjA aneka manovikArone janma ApanAra che. rAgadveSamAMthI kaSAye ne nokaSAce janme che ane e aneka rIte prANa para AkramaNa karI ene saMsAra vadhArI mUke che ne enA sAdhya-mekSane dUra ne dUra rAkhe che. sAdhyane prApta thavA na denAra A rAgadveSa prANInA kharA AkarA duzmano eTalA mATe che ke e sAdhyanuM sAmIga paNa thavA detA nathI. Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyazcabhAvanA 327 evA AkarA rAgadveSarUpa mahAbhayaMkara dumanane redha karavAthI udAsInatA janma pAme che. rAgadveSane saMpUrNa rAdha thAya te saMpUrNa udAsInatA Ave che ane ocho vadhate thAya to te pramANamAM ochI vadhatI Ave che. rAgadveSane redha e sAdhyaprAptinuM sAdhana che. audAsInya e rodhathI prApta che ane e rodha karavAthI kAryasiddhi thAya che, tethI e udAsInatAne oLakhavA jatAM ApaNuM hAthamAM ISTasiddhinuM eka aneruM sAdhana paNa AvI jAya che. AvA prakAranI udAsInatA che tethI te amane khUba ISTa che. rAgadveSano repa kema kare? e atra mukhya viSaya nathI. enA prasaMge, sAdhano ane mArge agAu carcAI gayA che. atra teno nirdeza ja karavAno che. A bhAvanAmAM e jarUra maLI Avaze. te zethI levAnI sUcanA karIne ahIM dAsI nA be moTAM phaLa batAvIe - zramathI thAkI gayelA, ciMtAthI muMjhAI gayelA, saMtApanA bhArathI dabAI gayelA prANIo A udAsInatAmAM ArAma meLave che. sakhta garamInA saMtApathI garama garama thaI gayA hoIe, mAthe taDako dhoma dhakhato hoya ane cAre tarapha phAkA uDatA hoya tyAre nAnI jhuMpaDImAM nirmaLa ThaMDuM jaLa maLe ane paga lAMbA karavA pathArI maLe tyAre je ArAma thAya te ArAma mohajanya anekavidha saMtApothI tapI gayelA cetanane udAsIna bhAvamAM maLe che. 115 DIgrImAM ughADe page musApharI karanArane pANInuM paraba Ave tyAre je ArAma maLe che te ArAma cetanane udAsInabhAva Ape che. Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 zrI-zAMta-sudhArasa rogI mANasane koI bAbatamAM prIti thatI nathI ane khAvuM, pIvuM, bolavuM ke ramavuM emAM ene rasa jAmatuM nathI. saMsAra regathI herAna thaI gayelA prANune udAsIna bhAvamAM prIti maLe che, rasa jAme che ane AnaMda thAya che. athavA "ruNa" eTale premabhagna, nirAzA prApta, AvAne paNa prema sAMpaDe che. AvI rIte saMtApane badale ArAma ApanAra ane rogIne ruci utpanna karanAra A dAsInya che. ene barAbara oLakhAI javAze tyAre A vivecanamAM vizeSekti jarA paNa nahi lAge, UlaTuM emAM apakti lAgaze. e ApaNe jyAre enAM svarUpamAM ramaNa karazuM tyAre spaSTa thaze. ahIM je thAka-kheda ane rega-vyAdhinI vAta karI che tenA vividha prakAra che. sarva prakAranA thAkathI ahIM ArAma maLe che ane vyAdhi chatAM suruci jAge che. ahIM rAga-dveSanA rodhanI vAta karI che te aMzathI ja samajavAnI che. saMpUrNa rodhanI dazA guNasthAnakramamAM AgaLa Ave che tenI ahiM mAtra bhAvanA hoya che. A vAta dhyAnamAM rAkhavI. rAgadveSane banI zake teTale rodha e mumukSuoe karavAnuM che e dhyAnamAM rahe, paNa saMpUrNa rAdha thayA vagara sAcI udAsInatA aprApya che ema dhAravAnuM nathI. A sarva hakIkta nIcenuM svarUpa vAcatAM spaSTa thaze. 3. (2) udAsInatA kema karAya tene eka prakAra bhavya rIte batAve che. karma svarUpa ApaNe jANIe chIe. Azrava bhAvanAmAM enA AvavAnA mArgo ApaNe joI gayA chIe. Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyabhAvanA 329 e sarva navAM karmone aMge vAte hatI, paNa je karmo agAu prANIe ekaThAM karyA hoya te to bhegavavAM ja paDe. kRtakarmakSayo nAsti, kalpakoTizatairapi / avazyameva bhoktavyaM, kRtaM karma zubhAzubham // karelA karmane kSaya kaDo varSo jAya to paNa thatuM nathI, enAM-zubha azubha karmonAM sArAM kharAba phaLa avazya ja bhega- . vavAM paDe che." eka nirjarAnI vAta bAda karatAM karmanI vAta evI che ke ene bhegave ja chUTake, enAthI nAsI chUTAya tema nathI ane nirjarAnI vAta to ghaNuM pAribhASika ane vizeSaNavatI che jene vicAra navamI bhAvanAmAM karyo che. kamathI prANI aneka gatimAM jAya che, tyAM karmo ene Iddhi Ape che, tyAM ene ochuM vadhatuM AyuSya karma Ape che, tyAM enAM zarIranuM baMdhAraNa, enI AkRti, enAM aMgapAMga, enAM rUpa, vANI, kIrti, prApti, aprApti, taMdurastI, vyAdhigrastatA, saubhAgya Adi nAnI-meTI aneka bAbato pUrvopArjita karmonA vege prApta thAya che. AthI loko judA judA svarUpamAM jovAmAM Ave che. koI mahenata karI thAkI jAya chatAM apayaza pAme che, koI vagara mahenate ke a5 prayAse kIrti vistAre che, koI bhASaNa karavA Ubho thAya te lekone khasavuM gamatuM nathI ane koI bAlavA uThe tyAM loko cAlavA mAMDe che, keI rUpavAna ane koI kadarUpA, koI kANu, AMdhaLA, baherA ke jaDabA besI gayelA, koI yuvAna, majabUta ane paDado paDe tevA, ke niraMtara davA khAvAvALA damalela to keI taddana taMdurasta-AvA hajAro lAkhe prakAranA mANase-prANuo duniyAmAM che. Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 zrI zAMtasudhArasa saMsAra bhAvanAmAM enAM aneka nATako ApaNe joI gayA chIe. svarUpabhinnatA te eTalI che ke lagabhaga pratyeka prANumAM tenuM vyaktitva jarUra hoya che. ane svarUpa bhinnatA sAthe pratyekanAM kAryomAM paNa vividhatA jovAmAM Avaze. keI dAna ApanAra, sadAcArI, mitabhASI, sAcI salAha ApanArA, pitAnI pharajane khyAla karanArA, jIvanane sArI rIte vyatIta karI vikAsa sAdhanArA jovAmAM Avaze ane keAI dhamAlIA, taraMgI, aptaraMgI, durAcArI, rakhaDu, nAde caDhI gayelA, vyasanI, apramANika jIvana vahanArA jovAmAM Avaze. bAhyasvarUpa ane ceSTitanAM varNana karavA bInajarUrI che, e dararojanA anubhavane viSaya che. svarUpaprApti ane vartana karmAdhIna hovAthI ene "marmabheda " kahevAmAM AvyA che. marma eTale UMDANa bhAga. A marmane bhAMgI nAkhanAra karmo aneka prakAranA nAce karAvI rahela che. ene laIne prANI surUpa-kupAdi aneka rUpa le che ane zubha azubha AcaraNe-vartana kare che. keI kharA gRhastha" athavA "sAdhu jIvana" gALanArA jovAmAM Ave che ane kaI taddana khasI gayelA badamAze jevA hoI potAnuM samagra jIvana veDaphI nAkhe che. AmAM prazaMsA konI karavI? ane rIsa paNa tenA upara caDhAvavI? jyAM joIe tyAM karmano prabhAva e dekhAya che ke enuM varNana karavA besIe to upamiti bhavaprapaMca kathA jevI meTI kathA lakhavI paDe ane chatAM tene cheDe to kadI na ja Ave. AkhI ramata maMDANI che ane cAre tarapha tumula yuddha cAlI Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyabhAvanA 331 rahyuM che. AvA aneka prANIo ane temanAM vividha vartana vicAratAM kenA upara rAjI thavuM? ane kenA upara rIsa karavI? A vAtamAM koI rasto nIkaLe tema nathI. je prANa pitAnAM kAryo para kAbu rAkhI zakta hoya te judI vAta che, paNa puruSArtha karanAra sivAyano moTo bhAga parAdhIna hoya che, keIno nacAvye nAcanAra che ane janma pahelAM temaja maraNa pachI aMdhakAranA paDadA pachavADe paDela che. AmAM prazaMsA ke niMdA kenI karavI ? A vakhate vicAraNAne pariNAme je mananI sthiti thAya tenuM nAma udAsInatA. e kamanI ramata jue eTale e dAruDIAne gaTaramAM paDatA je niMdA na kare, ke sArI rIte kapaDAM paherelA AkRtivAna gRhasthane joI prazaMsA na kare. e karmanAM pariNAma jANe, jANIne anubhava ane anubhavIne manamAM kharI vAta samajI jAya. A prANI mAdhyastha bhAva rAkhI keinA upara krodha ke keInI niMdA karato nathI ke koInI prazaMsA ke stuti karate nathI. e bane sthitine pitAnI ISTasAdhanAmAM vyAghAta karanArI samaje che ane evI pArakI paMcAta karavAnI ene phurasada na hoI e duniyAnA vicitra banAva ke prANIonAM vicitra svarUpa tarapha udAsIna rahe che. sAdhAraNata: paranI prazaMsA ke niMdA rAgadveSajanya ja hoya che ane viziSTa vikAsanA hetuvALAne e akartavya ja hoya che. ene bIjAnI bAbatamAM nakAmuM mAthuM mAravuM pasaMda ja hetuM nathI. ene nirarthaka TeLaTappA mAravA gamatA nathI ane ene emAM AnaMda Avato nathI. Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30ra zrIbrAMtasudhArasa AvA prakAranI vRtti e udAsInatA che. e jAte vidvAna che, karmane oLakhanAra che ane karmanA baMdha udayAdi bhAvone samajanAra che. ene vividhatAmAM nUtanatA lAgatI nathI. A dazA udAsIna AtmAnI hoya. khAsa karIne ziyALa chatAM siMhanA ToLAmAM siMhanuM cAmaDuM oDhI siMha tarIke pasAra thanArA daMbhI kAryavAhako ane rAgadveSamAM rAcImAcI rahelA upadezako, Adarza ke bhAvanA vagaranA saMnyAsI sAdhuone joI kheda thAya che; paNa evA vakhate paNa udAsInatA dhAraNa karavI ane marmabhedI kamenI sthiti vicAravI e ja kartavya che. karma aneka prakAranA nA karAve che, emAM kayAM rAjI thavuM ane kayAM khinna thavuM ? AmAM prayatna karavAne, mArgaprApti karAvavAno niSedha nathI; paNa prayatna chatAM prANI na sudhare to pitAnA cittamAM vikSepa thavA na devo ane rAga ke dveSanI pariNati na thaI jAya te bAbata para dhyAna rAkhavuM. AvA prakAranA mananA valaNane udAsIna" vizeSaNa apAya che. . (3) samaju mANasane udAsIna bhAva ke rAkhavo ghaTe te vAta zrI vIra paramAtmA ane jamAlInA daSTAMtathI samajAve che. anaMta jJAnanA dhaNuM ane jAte sabaLa hovA uparAMta aneka sahAyasaMpanna paNa amuka saMgamAM kevuM valaNa dhAraNa kare che te vicAro. jamAli bhagavAnanI putrIne pati eTale pitAne saMsArIyakSe jamAI thAya. eNe vairAgya pAmI dIkSA lIdhI, khaba abhyAsa karyo, vidvAna thaye. kare che te vicAra paNa amuka sAcA sabaLa hovA Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyadhyakSA vaSnA 333 bhagavAnane eka siddhAnta hato ke mAre je je karavA mAMDayuM te karyuM. trasTanA ravi eTale cAlavA mAMDayo eTale cAlyA. A hakIkta samayajJAnanI che, ghaNI sUkSama che. eka taMtune teDavA mAMDyo tene tUTyo ja gaNavo. tUTavA mAMDavAnA samaye jeTalA taMtu tUTyA tenI najare tyAM javAnuM che. je e tUTavA mAMDavAnI kriyA ane tUTavAnI kriyA jude jude samaye thAya te anavasthA doSa lAgI jAya che. ane dhyAnamAM rAkhavuM ke AMkha mIMcIne ughADatA asaMkhyAta samaya thAya che. uparane siddhAnta sthaLa bAbatene lagADavAmAM vibhAge pADavA ja paDe. A AkhuM pustaka chApavA mAMDyuM eTale AkhuM chapAI gayuM e ene bhAva nathI, paNa A graMtha je samaye chApavA mAMDyo te paikI enI jeTalI kriyA eka samayamAM zarU thaI te teTalA pUratI te samayamAM pUrI thaI gaI. A vAta samayano khyAla karatAM samajAya tevI che. eka sekanDamAM 180000 mAIla cAlavAvALo prakAza mArganA pratyeka paramANune spazIne ja cAle che, paNa je samaye e amuka paramANune sparzavA lAge te ja samaye tene sparze che. A sAduM paNa samajAya tevuM sUtra che. jamAlI e samaya jevA bArika vibhAgane lagADavAnuM sUtra moTI bAbatane lagADavA gaye. e mAMde thaye tyAre saMthAre karavA ziSyane kahyuM. potAne dAhajvara thayo hato. teNe "saMthAre karyo?" ema pUchatAM "hA karyo" ema javAba sAMbhaLatAM tyAM jaIne joyuM te haju saMthAre pUro thaye nathI, tema joIne ene sUjha paDI ke zrImahAvIrane siddhAnta "karavA mAMDayuM te karyuM" eve che te khoTe che. Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 zrI zAMtasudhArasa . A ene Akhe mati bhrama hato. ene pRthakakaraNa karatAM AvaDavuM nahi. saMthAre karavAnI kriyAnA avayavo pADIne e pratyeka nAnA avayavane e siddhAnta lAgu karata to e samajI zakta, paNa tAvanA joramAM ene bhrama thayo ane vIrane siddhAnta kheTe che evAM tarkane eNe siddha mA. - A zAstrIya viSayane vadhAre laMbAva sthaLasaMkocane kAraNe ucita nathI. te vAtane sAra e che ke pitAne ziSya ane saMsArapakSe jamAI jamAlI hato ene enA khoTA siddhAMtathI rekavAne bhagavAna pote zaktivAna na thayA. AmAM azaktine savAla nathI, paNa gADha mithyAtvamAM paDelAnI kadAgrahavRttinuM jJAna pitAne hatuM tethI enI bhavasthiti samajI bhagavAna udAsIna rahyA. ne AvI rIte utsatra bolanAra. dharmane vagovanAra aneka prANI tarapha kheda thAya tevuM che. keTalAka dharmane nAme dukAnadArI calAve che, keTalAka dharmane nAme raLI khAya che, keTalAka dharma-siddhAntone maraDImacaDI pitAne anukULa artha kare che ane keTalAka aneka prakAre dharma sAthe ceDAM kADhe che; paNa ApaNuM gajuM zuM? ApaNane sAMbhaLanAra koNa che? banatA zAMtimaya prayAsa karyA pachI nirAdha na thAya to vicAravuM ke je kArya bhagavAna pote na karI zakyA te tuM kema karI zake? I ! matalaba evA dharmane malIna karanAra tarapha paNa mAdhyacca bhAva rAkhe. e enA karmane vaza che ane evI beTI prarUpaNa karanAra ke samAjane samajaNa vagara cakarAve caDhAvanAra jarUra potAnAM karmaphaLa bhagavaze ema vicArI pitAnA manane Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhya racyabhAvanA 335 asthira thavA na devuM. nijIva bAbatenA jhagaDA upasthita karI samAjanA TukaDA karAvanAra tarapha aMte udAsIna bhAva rAkhavo. rAgadveSanA vamaLamAM paDI gayA pachI bahAra tarI AvavuM ghaNuM muzkela che ane dharmanI bAbatamAM avyavasthita upadeza karanAra ke sAdhana dharmonAM nirarthaka jhagaDA karanAra tatva samajyA nathI ema vicArI emanA alpajJatA tarapha dayA dharAvavI. mahAvizALa daSTibinduonI sApekSa daSTivALA AdarzamAM bhinna bhinna dharmanA mukhya mukhya muddAo samajAvI zakAya che, ane temane samanvaya karI zakAya che. e mATe bane teTale prayatna jarUra kartavya che, chatAM vizALa daSTine abhAve ke apekSA samajavAnI banaAvaDatane kAraNe koI sAme paDe te vIra paramAtmAnuM daSTAMta vicAravuM, aMtarathI madhyastha bhAva rAkho temaja koI paNa bAbatane aMgata na banAvatAM potAnA kAryamAM jarUra mazagula rahevuM ane tema karatAM sAme paDanAra para udAsIna bhAva rAkhavAnuM cakavuM nahi. . (4) mithyA upadeza karanArA tarapha udAsInatAnI bAbata vicArI, have pracArakAryamAM paNa madhyastha vRtti rAkhavAnI ati jarUrI bAbata kahe che. tyAM paNa tIrthakara mahArAjanI potAnI sthiti ja vicAravAthI ApaNane daSTAnta maLe che. tIrthakara mahArAjamAM traNa jagatane vijaya karavA jeTaluM baLa hoya che. temanA saMbaMdhamAM aMtarAya kama sarvathA kSaya pAmela hoya che. evA tIrthakara deva paNa dharmapracAra baLajerIthI karatA nathI. e koIne parANe dharma paLAvavA prayatna karatA nathI. e potAnI zaktine ke vaibhavane kaze upaga karI dharmapracAra karatA nathI. e to zuddha dharmanuM svarUpa pragaTa Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 zrazAMtasudhArasa kare che. e komaLa-madhura bhASAmAM dharmanuM zikSaNa Ape che. e bele che tyAre mahAnubhAva" "devAnupriya" "bhavya satva" evA suMdara zabdothI AmaMtraNa kare che. emane bhASAprayoga ati madhura, emanI upadezazelI sacoTa, sIdhI ane hadayaMgama hoya che. emane upadeza sarva prANIo samajI zake te saraLa mArgagAmI ane hitAvaha hoya che. e saMsAranuM svarUpa, karmanuM svarUpa, mekSanuM svarUpa, jIva ane karmane saMbaMdha ane karma ane puruSArthane saMbaMdha vigere aneka bAbate barAbara rIte premapUrvaka-prema upajAve tevI bhASAmAM ane prANInuM hita thAya te draSTi dhyAnamAM rAkhI prakaTa kare che ane temanA upadezane anusarIne prANIo A dustara bhavasamudra tarI jAya che. A temanI pracArapaddhati khAsa anukaraNIya che. temAM nIcenA mukhya tattva AkarSaka che. tIrthakaranI bhASA sarva samajI zake tevI saraLa hoya che. tIrthakaranI bhASA atyaMta madhura hoya che. tIrthakaranI bhASA AkSepa rahita hoya che. pratyeka prANI ema samaje che ke ene pitAne uddezIne ja bhagavAna upadeza Ape che. upadezane svara madhyama ane vANI janagAminI hoya che. vANInA pAMtrIza guNa che te paikI muddAnA guNe atra batAvyA che. A tatva pracArakArya karanAre khAsa dhyAnamAM rAkhavA gya che, emAM bhASAnI madhuratA ane saceTa zailI uparAMta sahibagutAnuM tattva khAsa khIlavavA cogya che. pracArakArya karanAranuM kAma pracAra karavAnuM che. keInA mAthA upara potAne mata Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyabhAvanA 307, jabarIthI besADavAnuM enuM kAma nathI. mArI pITIne dharma karAvAtA nathI, dabANathI dharma thaI zakato nathI, phesalAvavAthI dharma thato nathI, lAlacathI dharma thato nathI ane evI baLajerI, dhamakI ke lAlacathI karAvela dharma lAbhakAraka paNa thatuM nathI. pracArake pitAnuM kArya jarUra karavuM, paNa sAMbhaLanAra tenI vAta na svIkAre che tethI gusse na thaI javuM, potAnI vRttimAM pheraphAra na thavA de. pracAra karanAranuM A kSetra che ane pitAnA kSetranI bahAra e jeTaluM jAya teTale te pAcho paDe che. keTalAka pAdarIo-kAjIo dharmamAM vaTalAvavA je kArya kare che temAM je ayogya tattva che te A rIte vajaryuM che. pracAra karanAranI pharaja upadezathI pUrI thAya che. prANI saMskArabaLe na sudhare te tene aMge vRttimAM vikSeAbha thavA devo na ghaTe. dharmanI bAbatamAM mithyA mAnyatAvALA hoya tene game tevA ayogya zabdothI lAvavAnI rIti aneka rIte gaNAya che. A vartamAna samayamAM koI game tevI mAnyatA rajU kare to temAM raheluM asatya samajAvavA mATe prayAsa karavo, carcA karavI; paNa halakA zabdo bolavAnI rIti yogya nathI. ema karavAthI to pitAne vikAsa paNa aTakI jAya che. upadeza-pracArakAryamAM madhyastha bhAva tajAI javAno bhaya vadhAre che. dharmaprema jyAre jhanUnanuM rUpa le che tyAre bahu nukasAna karI mUke che. A bIjI cetavaNI. dharmanA nAnA nAnA taphAvatamAM ke sAdhanadharmomAM mAdhyasthatA baI besavI e to jaina dharmanA sAmAnya jJAnane paNa abhAva batAve che. gaccha ane peTAgaDenA matabhedo taddana Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 bIjAtasudhAsa nirmAlya hoya che, vizALatAnI AvaDatanA abhAvamUlaka hoya che ane vyavahArubuddhi, dharmAbhyAsa ane anyanA daSTibinduo samajavAnI AvaData hoya te samanvaya karI zakAya tevA heAya che. samanvayanI kaLA na AvaDe te paNa ukeraNa na ja joIe. maMdira-mUrtine sAdhanadharma mAnanArAo sthAnaka pAse UbhA rahI varaghoDAmAM na chAjatAM gAna kare ke kharatarane gadheDA kahevAmAM Ave emAM sAmAnya sabhyatA nathI, jenatva nathI, vyavahAradakSatA nathI ane prastuta egabhAvanAne taddana abhAva che. dharmamatabhedaprasaMge tathA dharmopadezanuM kArya karatAM mAdhyastha bhAva rAkhavAnI jarUra che. jene dharma asthimajjAe jAme hoya te ja madhyastha rahI zake che. jenA darzananuM A viziSTa tattva vizALa daSTi vagara prApta thAya tema nathI. ghaNI vakhata to utsAha ke lAgaNIne vaza thaI dakSiNa ke jene bhAMDaNa" kahe che te karavAmAM dharmarAga manAya che. A sariyAma khoTI mAnyatA che ane jenadarzananA prAthamika jJAnane paNa abhAva batAve che. pracAraka ane upadezake to akhaMDa zAMti rAkhavI ghaTe, madhyastha vRttine khAsa keLavavI ghaTe ane upAya karavA chatAM upadeza na lAge tevA prANu tarapha udAsIna bhAva rAkhavo ghaTe. A prayoga jarA muzkela che paNa khAsa jarUrI che ane dharmanI vizALatA siddha karI batAvanAra che. ru (5) A pramANe hakIkta hovAthI saMtapuruSe udAsInatArUpa amRtanA sAra tatvane AsvAde. "A pramANe" eTale upara je hakIkata rajU karI te kArane dhyAnamAM laIne prANI udAsInatA dhAraNa kare. ahIM prathama Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyasthyAtvanA 339 udAsInatAnuM phaLa batAvyuM, pachI stuti ke rASanI niSphaLatA kanA mane laine rajU karI ane pachI dharma saMbadhI mithyA upadeza karanAra para ane upadeza sAMbhaLanAra zrotAnI kaSTasAdhyutA para mAdhyasthatA rAkhavAnI vAta kahI. e sarvanuM piraNAma zuM ? je kharA saMtapuruSA hAya, jene saMsAra mithyA bhAsyA hAya, jene A saMsAramAMthI nAsI chUTavAnI tAlAvelI lAgI hAya, jene baMdhana e kharuM' kedakhAnuM samajAyuM hAya, jene sAMsArika bhAvamAM pravRtti e khALakanA khela lAgyA hAya, jeNe AtmArAmane kAMIka anubhava karyA hAya ane je sAme jovAne badale aMdara jotA zIkhyA hAya tevA saMtapuruSa vAraMvAra A udAsInabhAva rUpa amRtane ja seve che. e dAsInyane amRta kahevAnuM kAraNa e che ke purANa kathA pramANe jema samudra manthana karIne devAe amRta zeAdhyu tema zAstra mahANuM vanuM mathana karIne A bhAvanAe zeAdhI kADhI che. 6 e amRtamAM paNa khAsa tara ' jevA muddAnA mAla, ene sAra-enA uttameAttama vibhAga udAsInabhAva che. e mAru cIja nathI ane e bajAramAMthI labhya paNa nathI. khUba parizIlana ane nimaMtraNane pariNAme vRttio para kAbU Ave tyAre A bhAva khIle che. saMtapuruSa! jemanu sAdhya A prapaMcajALa mUkI enAthI dUra cAlyA javAnu che teo A amRtanA kharA sArane vAraMvAra AsvAde. A AsvAdana zekha mATe nathI, pArakhavA mATe nathI ke iMdriyatRpti mATe nathI. enA AnaMdataraMgamAM paDeleA prANI aMte muktisukhane meLave che. enA anubhava evA Ah Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 zrI zAMta dhArasa lAdaka che ke enA sukha ullAsanI laharImAM prANI saMsAra samudratarI jAya che. ene saMsAranAM mejAe dhakkele caDhAvI zaktA nathI, paNa ene A udAsIna bhAvarUpa je sTImara ke trA maLe che tenI sahAyathI e AnaMdataraMgane hIloLe caDhe che ane AnaMdanA pravAhamAM tarato tarate mukti sudhI pahoMcI jAya che. ATalI hada sudhI kema vadhI zakAtuM haze tene khyAla karavo hoya to eka vAra udAsIna bhAva rAkhavA prayatna kare, game tevA uzkeraNInA prasaMge paNa vRtti para saMyama rAkhe ane pachI enA pariNAma tapAse te jarUra lAgaze ke e mekSasukhanI vAnakI che. ATalI vAnakInuM AsvAdana thAya te pachI mArga ghaNe sarala che. mAdhyacya - geyASTaka paricaya - 1. cAlu duniyAnA vyavahAramAM je prANIo ati nIcA utarI gayelA hoya, jemanuM nIti ke vartananuM dhoraNa asatya ke apramANikapaNA para racAyela hoya, jeo jIvavadhane zAka samAravAnI kriyA samAna gaNatA hoya, jeo paradhana haraNa karI vyavahAra calAvatA hoya evA aneka prANIo tarapha samabhAva rAkhavo. dharmanA mArganuM ullaMghana karanArA hoya, matikalpanAthI dharmanI sthApanA karanArA hoya, AtmAnI hayAtI paNa na svIkAranArA hoya, karma, parabhava ke mekSane samajavAno yatna paNa na karanAra hoya ane upadeza ApanAM rane hacakArA, jaMgalI ke bAyalA babucaka gaNatA hoya tevA prANIo tarapha paNa samabhAva rAkhave. Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyasthya bhAvanA 341 jenAM hRdayA vikArAthI bharelAM hAya, saMsArane cAMTI paDelAM hAya, dhana, strI, kuTuMba ke vyApAra sivAya anya vicAra karavAnI jemane phurasada paNa na hoya ane dharma tarapha upekSA nahi paNa tiraskAra hAya tevA prANIo tarapha paNa samabhAva rAkhavA. krodhAdi kaSAya, hAsyAdi nAkaSAya, strI-puruSa sneha, dAMpatya, niMdA, asUyA, irSyA, kalarDa Adi AMtara vikArAmAM masta rahenAra, jarA paNa vikAsanI bhAvanA ke lAgaNI vagaranA ane tiraskArathI bharelA tarapha paNa samabhAva rAkhave. AnuM nAma udAsInatA athavA mAdhyasthya che. e vizALa udAsIna bhAvane tu anubhava. e udAsInatAnuM sukha udAra che. sarva sukhamAM pradhAna sukha che. te kevI rIte tenA vicAra karaH-- H prathama te! e AdAsInya kuzaLanI sAthe samAgama karAvI ApanAra che. A kuzaLa ' mahu samajavA ceAgya che. ApaNe kuzaLa samAcAra pUchIe chIe emAM Adhi-vyAdhi-upAdhithI muktatAneA savAla hAya che ane ghaNuMkharuM te upacArarUpe hAya che. paNa kharu` ' kuzala ' te nitya sukha thAya te che. zAzvata, avinazvara sukha e kuzaLa che. samaju prANInI sa pravRttie sukhaprApti ane du:khanAza mATe hAya che ane te sthAyI haiAya te ja iSTa gaNAya che. evu akhASita sukha cAM maLe tevuM sthAna che tenI sAthe samAgama karAvI ApanAra A AdAsInya che. dveSa AMdarathI nIkaLI jAya eTale paraparAe e sthAne paheAMcAya. te kAraNe ane samAgama karAvI ApanAra gaNAya. ane ahIM paNa rAgadveSanI pariNita gai eTale Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 zrI.zAMtamukhtAransa meAkSatulya svabhAvaprApti thatI hAvAthI ene A vizeSaNu cegya rIte apAyuM che. khIjuM e udAsInatA AgamanA sAra che. suvihita zAstronu e rahasya che. Agama graMthAmAMthI tAravI kADhela mAkhaNa che. bahu zAstragraMtha vAMcI lakhI chevaTe pavasAna pAmavAnuM sthAna A AdAsInya bhAvamAM Ave che. upAdhyAya zrI yaze vijayajIe jIvanane aMte jJAnasAra ' lakhyA. emAM AkhA A bhAva matAvyA che ane ' upazamasAra che pravacane ' e vAta emaNe ekathI vadhAre sthaLe karI che. enA A sAkSAtkAra karAvanAra vizeSaNa che. chevaTe e udAsInatA ISTa phaLa ApanAra kalpavRkSa che. e vRkSa pAse jai joie te mAgeA te maLe. e ja misAle mAsthya vRtti eka vakhata prApta thAya teA pachI guNuvikAsane aMge je mAge! te maLe tema che. udAsInabhAva samajanAra kAMi paisA, gharabAra ke strI te mAge ja nahi, ene tA guNavRddhi ja iSTa hAya ane udAsInatAmAM eve camatkAra che ke e kharAkhara jAmela hoya te sarva iSTa guNA enI pachavADe jarUra cAlyA Ave che. A traNa vizeSaNayukta audAsInya bhAva je kharekhara pradhAna sukha che, aparimita AnaMdamaya che, AMtaravRttinA zAMta pravAha che tenA tuM jarA anubhava kara, ene jarA sevI jo, ene jarA vyavahAru AkAramAM peAtAneA anAva. jagatamAM anubhavanI balihArI che. vAto game teTalI karavAmAM Ave ke te para moTA lekhA lakhavAmAM Ave emAM kAMi vaLe Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhya bhAvagnA 33 tema nathI, emAM kharI majA kadI nahi Ave. A viSaya buddhivilAsa karavA jevuM nathI, e to jAte anubhavavA jevA che ane anubhavIne jIvavA jevuM che. anubhava kare eTale ekAda vakhata anubhava karIne pAchA jyAM hatA tyAM jaIne besavuM evo artha nathI. eno daraja anubhava-abhyAsa karavA yogya che. tenI jema Teva paDaze ema e jAmaze, jAmaze eTale rAgadveSa khasatA jaze, e khasaze eTale svarUpAnusaMdhAna thaze ane tema thayuM eTale kuzaLa samAgama thaze. A viziSTa sukhane anubhava sadA kare, enAthI AMtarapradezane raMgI do ane cittane pravAha e mAge vahevA de. pachI ene AnaMda jeje. 2. kartA kahe che ke-tane eka taddana rahasyanI vAta kahevAnI che ane te para tAre khUba vicAra karavAno che. tene emAMthI A AkhI bhAvanAnuM AMtararahasya prApta thaze paNa te khUba vicAraNAthI ja maLaze. tuM khUba paciMtA kare che tene choDI de. paraciMtA eTale pArakAnI ciMtA. tuM tArI saMtatinI athavA tArA saMbaMdhInI ciMtA kare che, teonA aneka prasaMge, temanI taMdurastI vigere aneka bAbatonI tuM eTalI ciMtA kare che ke ene pariNAme tane tAro potAno vicAra karavAne samaya ja maLatuM nathI. uparAMta te dezanA banAvonI, rAjadvArI khaTapaTenI, raziyAmAM Ama banyuM ane AyarlaMDamAM tema banyuM, samAjavAdIo Ama phAvyA ane sAmyavAdIo ema phaTakAyA, hara hITalare Ama karyuM ane sTelIne tema karyuM-AvI AvI nakAmI ciMtA kare che, paNa emAM tAruM sthAna zuM ane te pote kyAM ghasaDAya jAya che? tene vicAra ja karato nathI. Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja athavA tuM parabhAvanI ciMtA karyA kare che. dhana, zarIra vigere sarva paravastuo che. para saMbaMdhI vicAraNA te paravicAraNA che ane parabhAvamAM ramaNa karavuM e paNa pararamaNa che. para e niraMtara para che, kroDa upAye paNa para e potAnuM thanAra nathI ema jANavA chatAM A banne prakAranI paraciMtA" tuM kare che te cheDI de. A vikalpajALe nirarthaka che, ekAgratAnA vighAtaka che ane tene nIce utAranArA che. tuM tArA potAnA avikArI tatvane vicAra. tuM pote ja asala svarUpe taddana vikAra rahita, saccidAnaMdamaya, parabrahmasvarUpa, tirmaya, niraMjana, nirAkAra, anaMta jJAnAdimaya che ene tuM ciMtava. duHkhanI bAbata e che ke tArI sAthe e saMbaMdhI vAta karatAM paNa jANe e koI apara puruSa hoya, jANe koI dUrane sahaja oLakhANavALo hoya evA zabdomAM vAta karavI paDe che. tArI potAnI vAta karatAM tene kahevuM paDe ke tuM tAro vicAra kara e ghaNuM zaramanI vAta che. emAM kahenAra ke sAMbhaLanAranI zobhA nathI, chatAM tene sApha kahI devAnI jarUra che ke tuM tane oLakhatA nathI, oLakhavA prayatna paNa karatuM nathI, enI sAthe ekAMtamAM vAto karatA nathI, ene paricaya karato nathI, enI sAthe kadI svarUpa sAmya sAdhato nathI. vikAra eTale samuddabhava ne vigama, utpatti ne nAza, jame ane udhAra. AvA prakAranA vikAra vagarane tuM che. te pote avinAzI--zAzvata che, paNa te tArA svarUpane teM anubhavyuM, jInyuM varAyuM nathI. ene tuM vicAra, ene abhyAsa kara ane emAM magna banI jA. . Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 ' je, vAta evI che ke tuM sAMbhaLIza te tane navAI lAgaze, paNa kharekhara sAcI vAta che ane te e che ke eka prANI maTI meTI vAto kare che paNa saravALe mAtra keraDe meLave che ane bIjo moTI vAto karato nathI paNa AMbAnAM phaLa (kerIo) meLave che. A keyaDe che te UkelIza to tane udAsIna bhAvanA svarUpane anubhava thaze. vAta karavI e eka hakIkata che ane kharo lAbha meLavo e taddana judI ja hakIkata che. vAte karavAthI mokSa maLI jAya tema hoya to mArA tArA jevA kyAranIye tyAM pahoMcI gayA heta ! paNa sAcI vAta karaje. kadI mekSa javAnI sAcI IcchA thaI che? kadI pUrNa gaMbhIrapaNe mokSa javuM ja che e vicAra thaye che kharo? barAbara manane pUchIza to javAba maLaze ke-khAtAMpItAM mokSa maLI jAya tevuM hoya to bhale maLe, evI vAta UMDANamAM haze. enI be kasoTIe pUchuM ? mokSanAM gADAM baMdhAtAM hoya te tenuM bhADuM TharAvavAmAM kheMcatANa kare ke je mAge te ApIne te gADImAM caDhI bese ? mokSamAM kAMI khAvApIvAnuM maLavAnuM nathI, tyAM dararejanA chApAM AvavAnAM nathI, tyAM raMgarAga nathI-vigere sthitine vicAra karyo che? A taddana nirmAlya lAgatA savAle khaba mahattvanA che. emAM khUba rahasya che ane ekAMtamAM besIne cetananI sAthe vAte ryA vagara enuM rahasya samajAya tema nathI. vAta e che ke ghaNuM belanAra keTalIka vAra samayane mithyA vaya ja kare che. enI vAta sAMbhaLe to AnaMda thAya, paNa Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 zrI zAMtasudhAsa ene vyavahAra tenAthI pratikULa hoya che te te keraDA ja meLave che. e keraDAnuM jhADa kAMTAthI bhareluM hoya che ane alpanAnAM pAMdaDAMvALuM hoI ArAma levA lAyaka paNa hetuM nathI. enAM phaLa turAM ane meLAM hoya che. bahu bolanAra hoya paNa aMtaramAM sAdhyanI jAgRti vagarane hAya to te kAMI paNa lAbha meLavato nathI ane bIjo bolanAra na hoya paNa ekAgra cite cetanarAmane dhyAvanAra hoya to AMbAnAM phaLo-ISTa phaLa prApta kare che. bahu bole te bAMThe" e AkhuM sUtra tAre vicAravAnuM che. sAdhu necarIe gayA tyAM eka vagaravicAryuM vacana belAI javAthI emane rANInI kukhe janma levo paDyo. e janma bAda. pUrvabhavanuM smaraNa thatAMveMta tyAM eNe na bolavAno niyama rAkhe. ekadA bAjunA jaMgalamAM e sanya parivAra sAthe pharavA game tyAM kAgaDAne belavAne kAraNe maravuM paDyuM tyAre e mAtra mAmika "kyAM che ?" eTaluM ja bolyo ane sAthenA nekarane paNa e ja rIte samajAvyuM. e AkhI kathA mana athavA to vANIsaMyamanuM mahattva samajavA mATe bahu ja upayogI che. ApaNe AkhA divasamAM nakAmuM keTaluM bolIe chIe tene vicAra karIe te zaktinA durvyayane khare khyAla Ave. A sarva sAdhAraNa rIte samajAya tevAM satya che. e vAta tArA cittamAM beThI hoya to have udAsInatAne aMge te tapAsI jA. anya manuSyamAM tuM avaguNa jue, durAcAra jue, dhamAla jue ke pApapravRtti jue tyAre te tenI carcA, TIkA ke niMdA zA mATe karavA maMDI jAya che ? te kevaLa nakAmI paraciMtA che. e choDI de. ene badale tAre pitAne nirvikAra bhAva vicAra Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyabhAvanA 37 eTale tene paraciMtA karavI gamaze ja nahi. vaLI te vicAra ke evI TIkA karanArA keraDA meLave che te tAre keraDA meLavavA che ke AMbAnA bhegI thavuM che? artha vagaranI paraciMtA karanArane udAsInatA prApta thatI nathI, e te nakAme vyavasAya che. madhyastha vRtti rAkhanArane paraciMtA karavI je nahi, enA ucca dhoraNa pAse e vAta pAlave nahi. e mArge lAvavA prayAsa kare paNa ciMtA na kare. ciMtAne to vyavahAramAM citA samAna kahI che ane ghaNA prANIo levAdevA vagara pArakI citAmAM pitAnI jAtane hame che. udAsIna AtmAnI e dazA na hoya. zrImadda yazovijayajI upAdhyAye mAyAnI sajhAyamAM kusumapuranA zeThane ghera utarelA be sAdhuo-eka tapasvI ane bIjA mokaLA(zithiLa)nuM daSTAnta ApyuM che. tapasvI sAdhu pitAthI utaratA sAdhunI niMdA ja karyA kare che ane zithiLa sAdhu tapasvInA guNa gAya che. AmAM tapasvIne bhava dustara kahyo ane zithiLane khare tyAgI kahyo. ApaNuM cAlu gAthAmAM e tapasvI hoya tene keraDo maLe ane e zithiLa hoya te AMbAnAM phaLa meLave. ahIM ciMtAnI vAta karI che te keTalIka vAra niSphaLa hevA chatAM ghaNuM vakhata mULamAM sArA AzayathI thayelI hoya che. pApI, dveSa, durAcArIne joI ciMtA karavI e eka najare sArI lAge, paNa nirarthaka heI nakAmI che. prayAsa karyA pachI vAta choDI devAne ahIM udeza che. ciMtA karI zaktine vyaya karo nahi e sIdho upadeza che. mananI sthiratA e sAdhya che. Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAja8 zrI zAMtasudhArasa 3. upara jaNAvelI vAta ahIM judA AkAramAM kahe che. taddana zuddha hitabuddhithI sAcA hitanA mArge lAvavAne upadeza athavA salAha tuM keIne Apa ane te mANasa te sAMbhaLe nahi, sAMbhaLe te tene te ruce nahi ane ruce te paNa te pramANe vartavAne tArI pAse vicAra batAve nahi. A sarva banavAjoga che. AvA sagomAM paNa tuM tArA mana upara kAbu khAI nAkha nahi. te sAcI salAha ApIne tArI pharaja bajAvI, paNa pachI ethI AgaLa javAne tAre adhikAra nathI. sAme manuSya tArI vAta sAMbhaLe nahi eTale tArAthI tenA upara kepa kema thAya ? e rIte tuM tArI jAtane nakAmI duHkhI banAve che. gusse thavAthI tAruM mAnasika sukha tuM bagADI mUke che. mananI sthiratA e AtmAnuM sukha che, caMcaLa mana e AtmAnuM duHkha che. tAre tArA upadezanAM pariNAme tarapha zA mATe jevuM joIe? tuM tArA adhikAranI bahAra jAya che ene khyAla karaje. prathama to tAro upadeza amegha ke apratipAtI (infaltible) hoya ema dhAravAnuM tAre kAraNa nathI. bIjuM sAmA prANune vikAsa sadaguNukramArehamAM eTale vadhI zake te che ke nahi tenuM tane jJAna nathI. sAmA prANInI durnivAra paristhitinA ghaNAM kAraNe hAI zake. keTalIka vAra vaya, anubhavanI kacAza Adi paNa kAraNe hoya che. game tema hoya paNa tAre e saMgamAM asvastha thaI javuM koI rIte cagya nathI. bIjuM tAre e vicAravAnuM che ke evA prakArane tAre saMtApa niSphaLa che. ema dhAra ke teM sabhA samakSa satya bolavA Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyasthya bhAvanA 3 para asarakAraka bhASaNu karyuM, chatAM koI satya vrata lenAra zrotAmAMthI na nIkanyA te! tAre gusse thai sabhA cheDI cAlyA javuM e vAta ceAgya che? eka vyaktinI pAse te tyAgane upadeza karyA, te pIganyAM nahi, tA tuM tene zuM zrApa ApI zake ? tenA para gusse thaI zake ? gusse thaIza teA tAruM mana vaTALIe caDhI jaze, ethI tu kAMi bagaDela mAjI sudhArI zakIza? A rIte tArA mAnasika-Atmika sukhanA nAza karavAnA rastA kadApi laiza nahi. e vakhate mananI sthiratA jALavI rAkhavI e udAsIna bhAva che. kArya karIne chUTI javuM ane pachI e vAtanI 8 tathA na karavI e jIvananA maMtra jene prApta thaI jAya te anata manazAMti meLavI zake che. dhArmika mAmatamAM upadezakeAe ane vyavahAramAM vaDIla vage` A sUtra khUba dhyAnamAM rAkhavA jevu che. enA tarapha khedarakArI rAkhavAthI ghaNI gerasamaja, kadAgraha ane viSavAda vadhI jatA jovAmAM AvyA che. upadeza ApanAre eka vAta dhyAnamAM rAkhavI ke samajAvaTathI ja mArga prApta karAvAya che. peAte dakhANu karavAnuM sthAna bhAgave che tenA mATe upayoga upadezaka, vaDIla varga, vakIla ke DaeNAkaTara kare teA te ayeAgya che ane sAmA prANI te upadeza, salAha ke sUcanA mAnya na kare tyAre tapI javuM e tA lagabhaga sthAnabhraSTa thavA jevuM che. 4. keTalAka jaDa manuSyA mULa siddhAntanI hakIkata ulaTAvI nAkhI sUtra siddhAnta viruddha prarUpaNA kare che. AvA manuSya ghaNuM ayeAgya kAma kare che, paNa ApaNe zuM karI zakIe? Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 zrI zAMtasudhArAsa ahIM usUtrane aMge ghaNuM vicAravA lAyaka prazno upasthita thAya che. dareka darzanamAM amuka mULa mudAo hoya che. AtmAnI hayAtI, parabhava, karma, AtmAne anAdi saMbaMdha ane prayAsathI karmathI mukti vigere mULa bAbata che. jIva ane jagatane saMbaMdha, nidane siddhAnta e mULa bAbata che. AvI bAbatamAM je samajI-jANI viruddha vAta kare te utthApaka gaNAya che. evA prANIne samajAvavA prayatna kara, enI pAse dalIle karavI ane ene mULa siddhAnto samajAvavA chatAM te na samaje te pachI tenI sAthe kaSAya na kare. tenI bhavasthiti pAkI nathI ema vicAravuM. ApaNuM kartavya samajAvaTathI pUruM thAya che. vidhi-sAdhanadharmonI bAbatamAM vicAra karI eka mArga svIkAravo, paNa sAmAnya bAbatamAM matabheda paDe to tethI uzkerAI javuM nahi. ghaNIkharI vAra emAM draSTibindune ja taphAvata hoya che. koI prANuM vyAkhyAna karatI vakhate muhapatti bAMdhavA IcchatA hoya ane anya te binajarUrI gaNato hoya te potAne abhiprAya zAMtithI jaNAva, paNa kadI sAmA maracA mAMDavA nahi. emAM muddAne savAla ja nathI ane matabhedane avakAza hoya tyAM "utthApaka, mithyAdaSTi ke usUtraprarUpaka" evA AkarA zabdane upaga karI beso nahi. gacchanA bheda paDyA che te A vizALa daSTinI gerahAjarImAM paDyA che. emAM tatva jevuM kAMI nathI. koI cothane svIkAra kare che ke pAMcamane svIkAra kare ane koI IriyAvahiyA AgaLa pAchaLa ke bane vAra bele, emAM mULa muddAne kAMI savAla nathI. banate samanvaya kara, paDelA bhedo ochA karAvavA prayatna karavo paraMtu muddo kadI cUkavo nahi. Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhya racyabhAvanA 351 jeo utsutra bhASaNa kare che te suMdara dUdha tajI daIne "mUtra' pIe che evo zabdaprayoga zrImAna vinayavijayajI mahArAje karyo che. mane lAge che ke sUtra (paMkti bIjImAM) nI sAthe anuprAsa meLavavA e prayoga karyo haze. bAkI AvA anupama graMthamAM evA zabdaprayogane sthAna na ghaTe. kadAca evo zabdaprayoga emanA vakhatanI pracalita bhASAmAM aziSTa nahIM gaNAte hoya. sUtra usUtranI vAta Ave tyAM Akare bhASAprayega karavAthI madhyastha bhAva poSAvAne badale hAni pAmata-AghAta pAmato lAge che. je anupama bhASAzailImAM A graMtha lakhe che ene anurUpa A ukti nathI eTaluM atyaMta kSobha sAthe lakhavAnuM dhArya karavuM aprAsaMgika lAge che. sAhityanI bhASAmAM ene hInepamA' kahevAya. zAMtarasanA paraba maMDAyA hoya tyAM e durgadha na ghaTe, A mAro potAno mata che. dharmacarcA, tatvanivedana ke vyAtiviziSTa vAyacarcA cAlatI hoya tyAre mananI sthiratA khUba rAkhavI. vyavahAramAM paNa uzkerAI javAnI vAta vaye gaNAya te dharmacarcAmAM te savizeSa varya gaNAya. ane dharmacarcAmAM hakIkatanI agatya kadI khyAla bahAra na javA devI. keTalAka gacchabhedanA jhagaDAo varSo sudhI ane keTalAka te seMkaDo varSa sudhI cAlyA che, paNa emAM tattvana-muddAne savAla ja hotuM nathI, vidhimArgane jhagaDe karavo e vizALa jene tattvajJAnanA daSTibiMdue samajavAnI a9pa zakti batAve che. game tevA dharmacarcAnA prasaMgo Ave tyAre manane sthira rAkhavuM, samajavA mATe khulluM rAkhavuM, sAmAnA daSTikoNa Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 samajavAnI ke kapavAnI jijJAsA rAkhavI, satya zodhavuM-sAsyane nirNaya kara muzkela che ema samajavuM. potAnI mAnyatA sivAya anya satya na ja hoI zake. evA dhoraNathI vAta zarU na karavI. vicAravAna sarvane samanvaya karI zake che ane vizALatA pAse sarva khulAsA zakya che. paripUrNa prayAsa karavA chatAM paNa vicAra aikya na ja thaI zake te paNa premathI chUTA paDavuM. carcA e vidvAnI meja che ane ramatano niyama (Sportsman's spirit) e che ke hAre ke jIte te banne premathI bheTIne hastadhUnana karI chUTA paDe. A vizALa bhAva khIlavavA jevuM che. prayAsa karatAM na samaje te pachI kartAzrI kahe che tema " gurma? ApaNe zuM karIe?" A bhAva rAkha. A viziSTa madhyastha bhAva che. ene amala atyAra sudhIne ItihAsa jotAM muzkela dekhAya che, paNa sukhane mATe jarUrI che, upagI che, AdaraNIya che. - pa. A saMsAramAM tuM nakAme muMjhAya che. vAta ema che ke pratyeka prANInuM mana amuka vikAsakramamAMthI AveluM hoya che eTale ene jevA sarakAre paDyA hoya ane ahIM eNe je vizeSa saMskAro meLavyA hoya tene anusarIne e cAlyo jAya che. manane je raste javAnuM hoya tyAM te jAya che ane enI aTakAyata azakya che athavA muzkela che. A vAta ghaNI saraLa che. tame koI paNa manuSya mATe kahevA dhAro ke amuka saMgamAM te kema vartaze? to je tamAre tene paricaya hoya to barAbara kahI zakaze. ekane mATe tame kaheze ke e prANAMtakaSTa paNa jUThuM nahi bole, bIjAne Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyazcabhAvanA 353 mATe kahezo ke e to laTujI che, vakhata pramANe saDha pheravaze. dareka saMge mATe paricayane aMge tame kahI zako. A batAve che ke pratyeka prANI amuka reSA para cAlanAra hoya che ane te tenA vikAsa para AdhAra rAkhe che. vikAsamAM taratamatA eTalI hoya che ke enI gaNanA na thAya. enuM varNana azakya hovA chatAM e samajI zakAya tevI cIja che. zarata eTalI ja ke paricaya pUrato ho joIe. je prANIno vikAsa jeTalo thayeluM hoya teTalo te kAryaprasaMge bhAga bhajavI zake che ane pratyeka prANIne vikAsa keTale thaye che ane ahIM temAM vadhAre pragati karaze ke pAcho paDaze ? te vAtanuM niyAmaka yaMtra tArA hAthamAM nathI, tethI tuM e saMbaMdhI ciMtA kare te taddana nirarthaka che. amuka prANa tArI IcchAne anurUpa nathI e para carcA, niMdA ke prazaMsA karavAne badale te e che" ema dhArIne cAla. je bAbatamAM tArI javAbadArI nathI te bAbata anyathA hovI joIe athavA anya svarUpe hovI joIe evI tArI kalpanAo paNa artha vinAnI che. anyanA durAcAra, durAcaraNa, asabhya vartana, agya saMbhASaNa ke anya koI kRtya mATe tuM tenA upara kepa kaI rIte karI zake? tane te tArA dhoraNa pramANe na game te kharI vAta che. kaI parastrI para atyAcAra kare, khUna kare, mArAmArI kare ke cerI, lUMTa, bakhADA kare tyAre teNe tema na karavuM ghaTe e tane vicAra thAya te judI vAta che, paNa teTalI maryAdAe tAruM kArya pUruM thAya che. te pahelAM bane to samAjane ke 23 Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 zrISNAMtasudhArasa vyaktine sudhAravA prayatna kara, upadeza Apa; chatAM paNa enA mana para ene kAbu na hoya to tAre vAta mUkI devI. tAre gusse thavAnuM ke tAruM potAnuM lehI garama karavAnuM kAMI kAraNa nathI. tAre prayAsa chatAM prANa pApakarmathI na mUkAya te teno e ja vikAsa thayo che ema samajI tuM tArA kAryamAM rakta raheje. pratyeka prANunuM mAnasika baMdhAraNa judA judA prakAranuM hoya che, jene jeTale vikAsa thayo hoya te dharaNe te varte che, tenI gati anusAra tenI buddhi thAya che ane kenuM zuM thayuM ? te aTakAvI zakavAnI tArAmAM zakti nathI, eTalI vAta dhyAnamAM rAkhI sAcA mArganI prApti karAvavA mATe yogya prayatna jarUra karaje, paNa dhArela pariNAma na AvyuM tArA manane asthira karIza nahi. tuM vicAraje ke teM tArI samaja pramANe prayAsa karyo che ane eTalA khyAlathI saMtoSa pAmaje. AkhI duniyAne sudhAravAnuM kArya azakya che. AkhI duniyA garamIthI trAsa pAmatI hoya to sarva sthAne caMdaravA na baMdhAvI zakAya, paNa garamI ochI karavA bIjA prayatno thaI zake. AvI zubha bAbatamAM egya prayatna karavAnI nA nathI, paraMtu azakya vAte vicAravI te gAMDapaNa che. potAnI zakti, AvaData ane saMgene anusAra prayatna karatAM phaLa na dekhAya to muMjhAvAnuM nathI. e vakhate mananI sthiratA rAkhavI e udAsIna bhAva che. vaLI anyanI bhavitavyatA durvAra che e vAta tAre chevaTe dilAsArUpe ane udAsIna bhAvanI khIlavaNI pUratI ja vicA Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyacyabhAvanA 355 ravAnI che, kAraNa ke anyanI bhavitavyatA zI che tenuM tane jJAna nathI, puruSArthane pUrato avakAza che, mATe ene mArga para laI AvavA, tenAmAM pragati karAvavA jarUra prayatna karaje ane pachI madhyastha bhAva bhajaje. 6. udAsIna bhAvanAmAM khAsa karIne kodha kaSAyano tyAga karavAno che athavA te manovikAra upara jeTaluM bane teTale kAbU meLavavAno che. kodha, kepa, amarSa, gusso athavA ene lagatI aMdaranI vRtti thavA na devI athavA thAya to te para kAbU meLavo e AkhI bhAvanAnuM phaLa che. e phaLa prApta karavAnA judA judA mArgo batAve che. (ka) tuM hRdayaMgama-manahara samatA sAthe krIDA kara. samatA jANe tArI premezvarI hoya ema tuM enI sAthe rama. enI sobatamAM AnaMda mANa. enA vize duHkhI thA. eno ane tAro eka bhAvadAMpatya kara. sarva saMyogamAM manane tulya pariNAmavALuM rAkhavuM e samatA che. e samatA hoya te krodhane vikAra sthAna pAmI zakto nathI. Ama e svabhAvAlaMbana che ane jJAnane paripAka che ema zamASTakamAM zrI yazovijayajI kahe che. e hoya te vikArane nAza thaI jAya che. (kha) tuM mAyAnAM jALAMone khalAsa kara. manamAM kAMI hoya ane bahAra kAMI bolavuM, vartana, vacana ane vicAraNAmAM virodha rAkhavo ane aneka prakAranA goTA vALavA e vRttine tuM tyAga kara. je prANIne udAsIna bhAva keLavavo hoya tene dekhAva-daMbha pAlave nahi. e to AgaLa ane pAchaLa, bhUtakALamAM ke bhaviSyamAM, rAya ke raMka sAthenA vartanamAM ekarUpa ja Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3pa6 zrIbrAMtasudhArAsa hAya. ene daMbha game nahi, dekhAva pAlave nahi, chaLa game nahi, kapaTa AvaDe nahi ane koInI upara khoTo lAbha le game nahi. madhyastha dekhAvAne e kadI daMbha na kare. ene aMtarathI madhyastha vRtti game ane te para te pitAnA vartananI racanA kare. udAsIna bhAva ane daMbhane saMbaMdha azakya che. daMbha hoya tyAM udAsInatA rahI zake nahi. (ga) tuM jaDa vastu ke jaDabhA para beTe AdhAra rAkhe che. pugaLa tArAM nathI, te pugaLane nathI, ene vaza paDavAthI tuM udAsIna rahI zakto nathI. parajana saMbaMdha ke tene vazavatatva jeTaluM bhayaMkara che teTaluM paravastunA saMbaMdhamAM paNa bhayaMkaratva che. eka cA ke dArunI Teva hoya to paravazatA keTalI pragati roke che e vAta para vivecananI bhAgyeja jarUra hoya. e ja pramANe manevikAranuM vazavatatva paNa paravazatA ja che. manovikAre paNa udAsInatAnA virodhI che. A traNe vAta udAsIna bhAvanAmAM kahevAnuM kAraNa e che ke tAruM AyuSya ghaNuM maryAdita che. tuM ahIM bahu bahu te paNa keTalAM varSa rahevAne che? emAM pudugaLanuM vazavatatva ke parabhAvanuM vazavatatva tane bhAre paDI jaze, mATe uparanI traNe bAbato sudhArI le ane udAsIna bhAva svIkAra, samaja, Adara. 7. A dAsInya mahAna tIrtha che. tIrtha' zabdanA ghaNA artha che. tIrtha eTale moTI nadI utaravAne ghATa. ovAre. saMsArasamudra ke meTA nadane utaravA mATe e vAre che. tIrtha eTale mArga. rasto. udAsInatA khare rasto che, pavitra mArga che. Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyasthya bhAvanA tIrtha eTale pavitra jagyA. yAtrAnuM sthAna, udAsInatAnu A tItva A bhAvanA ja kharAkhara batAvI rahI che ane pUrI thatAM sudhImAM jarUra jhaLakI jaze. tI eTale utaravAnA dAdarA. saMsArathI utarI javu hAya teA A dAdarAthI utarI anya mA pakaDI zakAya che. tIrtha eTale sAmudradhunI. e meTA samudrane joDanAra. A tIrtha sa'sAra ane meAkSane joDanAra che. tIrtha eTale upAya, vaccenA sahAyaka vigere aneka artha e zabdane lAge tema che. e udAsIna bhAva ( dAsInya ) athavA mAdhyasthya ( madhyastha bhAva ) nAmanA tIne nIcenA vizeSaNe lAgu paDe che. e tIrtha ' anupama ' che. enI sAthe sarakhAvI zakAya evA bIjo keAI ghATa ke evArA amArA jANavAmAM AvyA nathI. e tIrthaM cetana che, samajI zakAya tevuM che, jIvatuM jAgatuM che ane anyathI chUTuM pADI zakAya tevuM che. 357 e tI aMtaramAM pratiSThita che. enA pradeza aMtara dezamAM che. tyAM zeAdhavAthI te jaDe tema che. e tIrtha ati ramaNIya che, bahu maneAhara che. enA sAkSAtkAra anubhave thAya. eka vAra udAsIna raheA ane e bhAvanI ramaNIyatA anubhave. e a AkarSIka che. tamane cheADavuM nahi game. e tIrtha atyaMta svaccha, suMdara phaLa ApanAra che. kAI kriyA niSphaLa hotI ja nathI, ati vizuddha phaLa ApavA e A tIrthanA svabhAva che. AvA dAsInya athavA mAdhyasthya tIrthanuM tuM smaraNa kara. Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 zrI zAMnta sudhArasa tene tu yAda kara. teneA tu pATha kara. e nAmamAM paNa eTalI pavitratA che ke e levAthI paNa tane eka jAtanI zAMti AvI jaze. A pramANe e anupama tInuM smaraNa kara eTale tane cirakALa paryaMta avirAma sukha maLaze. nira MtaranuM zAzvata sukha prApta karAvI Ape evuM A anupama tIrtha che. 6 A tIrtha ' ema kahIne graMthakattAe tIrtha nu nAma adhyAhAra rAkhyuM che. emanA uddeza dAsInya kahevAnA ja hAvA joie. tyAM peAtAnA cetanane tIrtha sthAne levAmAM Ave te paNa uparanA sarva vizeSaNe tene lAgu paDe tema che. cetana pAte tIrtha che, anupama che, aMta:sthita che, abhirAma che ane vizada riNAmavAna che. e paNa sattAe paramAtmA heAvAthI ane sarva prayatna ene mATe hAvAthI enuM smaraNa karI, tadnArA avirAma sukha ene prApta karAvavAnu che. e sarva vAta arAbara besatI Ave che. e tIrthane paNa yAda kareAsmare. A AkhI gAthA dAsInya mATe che e samajAya tevu che. zakayA batAvavA joie tethI cetanajIne paNa tyAM dAkhala karyA che. cetananu vizeSaNa cetanama mUkavuM AAle nahi, tethI prathamanA artha ja vadhAre sicina che. dAsInya Avu che. kharekhara e tIrtha che, bheTavA cAgya AdarzarUpa pavitra jagyA che, jAta pavitra che ane Azraya lenArane pavitra kare tevI e vizuddha bhUmikA che. ApaNe tIrtha bhUmie zA mATe jaIe chIe ? enA vAtAvaraNamAM evI vizuddhi hAya che ke ethI vicArazuddhi Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyasthyabhAvanAM 359 ane kriyAzuddhi thAya che. je pavitratA ane pavitra vAtAvaraNanA tyAM anusava thAya che te mAdhyasthya bhAvamAM prApya che. A gAthAnA artha bIjI rIte paNa zakaca che. pratyeka vizeSaNane dAsInya sAthe ja levA. udAsInabhAva anupama tIrthaM che, e jIvata che, aMtaramAM sthita che, maneAhura che, vizada pariNAmavAna che ane avinAzI sukha ApanAra che. A a sarvAMgasuMdara lAge che. sAdhana 8. e audAsInya-mAdhyasthya bhAvanuM varNana karI zakAya tema nathI. hajI paNa thADA varNanAtmaka bhAvA batAve tevA vizeSaNeA Ape che. e parabrahmarUpa pariNamananuM parama che. parabrahma eTale prakRSTa brahma : nirvikAra, nirajana, zuddha caitanya. e parabrahmanuM svarUpa jJAnasAranA bIjA magnASTakamAM zrI yaze!vijaca upAdhyAye atAvyuM che. A vikAra vagaranA, zarIra vagaranA zuddha caitanyasvarUpane parabrahmasvarUpa kahevAmAM Ave che. cetananu tadrupa je pariNamana thAya, tadrupa thavApaNuM thAya tenuM nidAna ( parama sAdhana ) udAsIna bhAva che. udAsIna bhAva AvI jAya teA aMte svAbhAvika rUpa cetana prApta kare che ane tene lAgela sa maLa dUra thaI jAya che. edAsInya bhAvane enA utkRSTa AkAramAM A vizeSaNa rajU kare che. udAsIna bhAva prApta thayA pachI judAM judAM pagalAM lai cetana kevI rIte parabrahmasvarUpa sAdhe che te para vivecana karavAnI bhAgye ja jarUra hAya. z e udAsInatA spaSTa kevaLa viziSTa jJAna che. viziSTa jJAnamAM malInatA nathI hAtI. tyAM akhaMDa zAMti ane rAgADhi pariNati para kAbU hAya che. jyAM samajaNu hoya tyAM sAMsA Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 zrI zAMtasudhArasa rika bhAvane rajU karanAra rAgAdi bhAvanI daramyAnagIrI na ja saMbhave. A viziSTa jJAna eTale nirmaLa zrutajJAna samajavuM. ane te AtmaviziSTa jJAna sudhI laI jaI chevaTe saMpUrNa vijJAna (kevaLajJAna) prApta karAve che ema samajavuM. - e dAsInya jAte ja vicita jJAna che. emAM zuddhaazuddha, yathArtha--ayathArtha, grAhya-tyAjya vastu athavA bhAvanuM vivecana hoya che. udAsInatAnI sAthe vivecanazakti jarUra prApta thAya che. vivecanajJAnathI-vivekathI sad ke asano taphAvata samajAya che ane cetana mArga prApti barAbara kare che. - vinaya ! AvA zAMtasudhArasa amRtanA rasanuM tuM pAna kara. e amRtane dharAI dharAIne pI, enA rasanA ghuMTaDA leto jA ane enA AnaMdanA oDakAra Ave temAM masta thaImeja mANuM. AvA aneka vizeSaNane gya udAsIna bhAva che. tene tuM samajI-oLakhI tArA jIvana sAthe vaNuM nAkha. enA AnaMda taraMge tane bhavasamudrane kAMThe laI jaze. ahIM vinayane uddeza karavA dvArA kartA zrI vinayavijaya upAdhyAyanA nAmanuM sUcana karyuM che. A graMtha ahIM pUro thAya che tethI enuM pAna karavAnI-e bhAvanAone vAraMvAra bhAvavAnI bhalAmaNa paNa karI ane e rIte A graMthanuM ati ramya seLamuM citra pUruM karyuM. Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasaMhAra - 1 mAdhyastha (dAsInya) - cethI gabhAvanA mAdhyacca atra pUrI thAya che. ene udAsIna bhAva paNa kahevAmAM Ave che. ene kvacit upekSA bhAvanAnA nAmathI paNa saMbodhavAmAM Avela che. A traNe zabdanA traNa judA judA bhAve che. tenuM paryAvasAna Akhare te potAnI jAtane sAMsArika bhAvothI dUra rAkhavAmAM ja Avaze. traNe daSTibindue ApaNe jarA tapAsI jaIe. udAsInabhAva-dAsI mAM mukhya bhAva cittane aMdara kheMcavAne che. jyAre jyAre AnaMda athavA zokanI vRttimAM kaI paNa prakArane kSobha thavAne prasaMga Ave tyAre te vRtti para kAbu rAkhI e vRttithI manane-cittane pAchuM kheMcI levuM e bhAva udAsInatAmAM Ave che. eka moTo varaghoDo nIkaLe tyAre udAsIna AtmAnI AMkha khullA hoya to paNa enI najara kAMI jetI nathI. enA mana upara kAMI asara thatI nathI. ene game tevA AsajananA maraNathI kSobha thato nathI. A vRtti ane niSpharatAmAM ghaNe bheda che. udAsInatAmAM te tarapha lakSyane abhAva che, jyAre niSpharatAmAM vRttine dAru pAyeluM hoya che. mAdhyacca vRttimAM krodha ke roSa karavAne prasaMga AvI paDe tyAre manamAM zAMti rAkhavAnI mukhyatA che. AmAM vRttimAM halanacalana thAya che, paNa kSebha thatA nathI. upekSAmAM e tarapha dhyAna jAya che paNa sahaja tiraskArapUrvaka e bAbatanI jANe darakAra nathI evI vRtti thAya che. Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 zrIzAMtasudhArasa AmAMnI ghaNIkharI bAbate dAkhalAo levAthI barAbara bese tevI che. A jIvanamAM udAsIna bhAva rAkhavAnA prasaMge te ghaNA Ave che, paNa te vakhate prANa pUrvabaddha vicArothI, beTI lAgaNuonA kheMcANethI athavA bIjA aneka manavikArathI zAMta rahI zakato nathI. ApaNe eka mANasane kharI aNIne vakhate hajAra rUpIAnI sahAya karI hoya, pachI ApaNe te rakama tenI pAse mAgI paNa na hoya, thoDA vakhata pachI e ja mANasa ApaNane zaramAve tevuM ALa ApaNuM upara mUke, ApaNane na zobhe tevA Arepa magajamAMthI uThAvIne mUke ane apazabdo kahe tyAre tene mATe zuM vicAra thAya? evA prasaMgamAM paNa je taddana alipta thaIne UbhuM rahe ane jANe potAne e Aropa sAthe kAMI levAdevA nathI evuM vartana kare e udAsIna bhAva pAmyA kahevAya. e prANa vicAra kare ke sAme mArA upara game teTalA AkSepa kare tethI mAre zuM ? A vRtti rahevI ghaNuM muzkela che. A vRtti keLavatAM keLavatAM e jANe sAkSIbhAve ja Ubhe hoya eTale sudhI e pahoMcI jAya che. "svabhAvasukhamAM magna ane jagatanA tatvanuM avalokana karanAra puruSanuM parabhAvane viSe katRtva nathI, mAtra sAkSItva che." (magnASTaka, jJAnasAra 2-3) A ghaNuM pragatimaya sthiti che. sAmAnya vyavahAramAM prANI parabhAva sAthe eTale te ekarUpa thaI jAya che ke ene judA pADavo e lagabhaga azakya vAta banI jAya che. jAhera sabhAmAM ke meLAvaDAmAM tamAruM geravAjabI rIte apamAna karanAra tarapha paNa madhyasthavRtti rahe, enI vAta vicA 'WWW.jainelibrary.org Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyasthya bhAvanA 363 kANu ? tAruM ratAM peTamAMthI pANI paNa hAle nahi ane enI carcA karatAM uzkeraNI thAya nahi tyAre mAccu Avyu' che ema samajavuM. e madhyastha vRtti Ave tyAre te nIti ( peAlisI ) tarIke nahi paNa naisargika zuddha vicAraNAne pariNAme AvavI ghaTe. e vicArakane ema thAya ke tuM apamAna zuM? tane mAna kevuM ? je samAja ke valamAM tuM mAna mAne che tenI sthiti keTalI ? tArI sthiti keTalI ? ane je mAna maLaze tene ane tAre, jyAre tuM ahIMthI jaiza tyAre, ane tyArapachI zA sabaMdha raheze ? AvA AvA vicArane pariNAme enA manamAM mAdhyasthya Ave che ane pachI cira abhyAsathI, vAraMvAranA AsevanathI jAmI jAya che. chevaTe e ene svabhAva banI jAya che. jyAre prANImAM dhArmika vRtti vadhI hAya che, paNa vivecanazakti khIlI hAtI nathI tyAre e keAIne hiMsA karatA sAMbhaLIne uzkerAi jAya che. zarUAtamAM dhArmika vRtti sadA jhanUnanuM rUpa le che. kAi paNa prakAranA pApane aTakAvavA prayatna karavAnI pratyeka prANInI pharaja che, paNa prayatna karatI vakhate athavA temAM niSphaLatA maLyA pachI cittavRtti para kAbU rAkhavA e muzkela che. e bhAva cIvaTathI Ave che, khIlavavAthI vadhe che ane abhyAsathI jAme che. e bhAvane mAdhyasthya kahevAmAM Ave che. jJAnAvamAM zrI zubhacaMdragaNu bahu saMkSepamAM nIcenI vAta kare che. krodhaviddheSu sattveSu, nistriMzakrUrakarmasu / madhumAMsasurAnyastrIlubdheSvatyantapApiSu // Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 devAgamayativrAtanindakeSvAtmazaMsiSu / nAstikeSu ca mAdhyasthyaM, yatsopekSA prakIrtitA // zrI-zAMta-sudhArasa " krodhI prANIo upara, nirdayapaNe ghAtakI karma karanArA para, madha, mAMsa, madya (dAru) ane parastrImAM lubdha prANI upara, atyaMta pApI prANIo upara, deva, Agama ( zAstra ) ane sAdhusamudAyanI niMdA karanAra prANIe upara, peAtAnI prazaMsA karanArA prANIo upara ane nAstika prANIo upara je rAgadveSa rahita bhAva-madhyamA vRtti rAkhavI tene upekSA kahevAmAM Ave che. ' A varNanamAM kahelA pratyeka prakAranA prANI upara UMcuM mana thayA vagara rahevu muzkela che. sadguNa svabhAvavALA puruSa ahiMsAnA niyamane kharAkhara samajanAra hAi jyAre anya prANI nirdayapaNe vadha kare che ema sAMbhaLe tyAre enA manamAM jarUra rASanI lAgaNI thai Ave. paraMtu eka mANuse daza-bAra khana karyA hAya ke pAMca-pacAsa janAvaranA zikAra karyo heAya enI vAta sAMbhaLe cA najare jue tyAre jenI vRttimAM uzkeraNI na thAya te madhyasthabhAva pAmyA che ema samajavu. A bhAve pahoMcavAnI ApaNI bhAvanA che. sadguNI prANI vezyAgamana karanAranI, rAtre rakhaDanAranI ke dAru pInAranI vAta sAMbhaLe tyAre e prANI tarapha ene tiraskAra Ave paraMtu Ave prasaMge madhyastha vRttivALA prANI AvA nItibhraSTa prANIonI paNa upekSA kare. e vicAre ke enA karma e bheAgavaze, e saMbadhI ApaNe uzkerAvAthI lAbha ze ? prANIne ceAgya mArga atAvavAnA prayatnane AmAM mAdha nathI. jemAM upAya cAle tevuM na hAya athavA karela upAya niSphaLa Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyasthya bhAvanA 365 nIvaDela hAya tyAM madhyasthalAva rAkhavAnA che. enA taraphnA tiraskAra niSphaLa che, nakAmA che, ApaNane rAga-dveSamAM nAkhanAra che ane pariNAma vagaranA che. atyaMta pApI mANusane joi ApaNe uzkerAie temAM vaLe zuM ? A prazna dhArmika bAbatamAM vadhAre agatyanA che. dharmanI niMdA karanAra, gurunI niMdA karanAra ke taddana nAstika hAya tenA tarapha paNa madhyastha bhAva rAkhavAnI jarUra che. e prANInA jeTalA vikAsa thayA hAya teTaleA ja te vadhI zake. ene dhamAmAM sthira rAkhavA jarUra prayatna karavA, ene muddAe samajAvavA paNa aMte eNe na samajavAnA nizcaya karyo hAya tA tene cheDI devA. enI khAtara manane UMcuM-nIcuM karavAnI jarUra nathI. A bhAva jo kharAkhara samajavAmAM Ave te paramata sahiSNutAne guNu saheje prApta thAya tema che. mAdhyasthya samajanAra paramata sahI zake che, e sarvatra satya jovA prayatna kare che, e peAtAnA muddA karatAM anya muddAomAM satyAMza hAvAneA asvIkAra na kare. madhyastha bhAva khIle teA dharmanA aneka jhagaDAo dUra thaI jAya. khAsa dharma jevI vizALa mALatA duniyAdArI jhagaDAothI dUra ja rahevI ghaTe. ene badale atyAre sarva jhagaDAe jANe dharmamAM ja AvI caDhyA hAya evu dekhAya che. e madhyastha bhAvanI upekSA che, upekSAnI paNa upekSA che ane UMDI dhArmika vRttinA pAyA vagaranuM caNatara che. jyAre kAI prANI tamArI AgaLa peAtAnI mATI mATI vArtA karyA karatA hAya, sAdhAraNa anAvane meATu rUpa Apata Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 zrI*zAM*ta-sudhAra-sa hAya, pAte AgevAna hAvAnA na Take tevA dAvA karatA hAya ane sAdhAraNa banAva peAtAnA sabaMdhamAM banyA hoya tene atizayeAktithI meATA rUpako ApatA hAya tyAre prathama dRSTie kAM te! tamane hasavuM Ave athavA ghRNA utpanna thAya. jema mANusa nAnA vartuLamAM pharanArA hoya che tema te AtmaprazaMsA vadhAre kare che. ajJAna ane AtmaprazaMsA sAthe ja jAya che. nAnA gAmaDAnA pAMca gharanI nAtanA zeTha peAtAnI jAtanI vAta kare tyAre AkAzanA tArA ja utaravA bAkI rahe che. AmAM udAsInatAnA chAMTA nathI ane madhyasthatAnA savAla ja nathI, paNa AvAnI vAtA sAMbhaLavAmAM Ave tyAre mananI sthiratA rAkhavI ane tenA para gusse na thatAM enI pAmaratA vicAravI e madhyastha dazA che. AtmaprazasAnA prasaMgeA vyavahAramAM Ave che teTalA ja dhArmika bAbatAmAM paNa jovAmAM Ave che. eka sAdhAraNa saMghanI vAtA kare tyAre te peAtAnA saMghane bharata cakravattInA saMgha sAthe sarakhAve athavA ardhA pRSThanuM avyavasthita kAvya ( joDakaNuM ) lakhI tenI pachavADe e pakti jeTalu peAtAnu nAma lakhe tyAre ApaNane cIDa Ave che, paNa evA saMceAgAmAM enA AtmAnA vikAsa ane karmanA vipAka tathA meharAjAnA jAsusAnA kArya para vicAra karI manane sthira rAkhI zake enI alihArI che. dhArmika praznonI carcA karatAM, vidhimArganI guMcavaNuMAne nikAla karatAM, nityAnitya bhedANedAdi prazno para vAdavivAda cAlatAM TapATapI thai javAnA prasaMge mAdhyasthya rAkhe e vadha Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyasthya-bhAvanI 367 che. e ApaNA Adarzo che. A muzkela prasaMga che, paNa vadhAre dhyAna rAkhavA yAgya che. dharma-carcAmAM narakanA dvArA batAvanAra, peAtAnA matathI judA abhiprAya dharAvanArane IneApamA ApanAra ke apazabda khelanAra peAtAne muddo madbhUta karatA nathI. ahIM e vAtane savAla nathI. paNa evA prasaMga Ave ane sAmA tamane narakanAM dvArA batAve ke ayeAgya savAlA jAheramAM pUchI aprastuta bAbate temAM dAkhala karI, jANe tame tenAthI mahAta thai gayA hA evo dekhAva kare tyAre madhyastha vRtti rAkhavI e A bhAvanAnA uddeza che. A prANI koi manuSya upara athavA keAI vastu upara athavA koi bhAva upara rAga ke dveSa karatA haze tyAre te kadI vicAratA haze ke ema karavAmAM e zu kare che? rAganA pAtra prANI, cIja ke bhAva esI rahevAnA nathI, peAte besI rahe. vAnA nathI, karela rAganA anubhava paNa UDI javAne che, to pachI A badhI dhamAla ane rita ke arita zA mATe ? sa saceAgeAmAM manane nizcaLa rahetAM zIkhavavAnu` che. mananI caMcaLatA sarvathI vadhAre nukasAna karanAra che. mana para vijaya eTale jIvanayAtrAnuM sAphalya che. e rAjayAga che. mAdhyasthya ke AdAsInya caMcaLa manavALA mahudhA prApta karI zakatA nathI, ane anya prANIe peAtAnAM kAryonAM phaLa levAnAM-meLavavAnAM ja che. ene aMge ApaNAmAM sakAraNa ke akAraNa uzkeraNI ghaTatI nathI. udAsIna bhAva jarA bhAvI jue. ApaNe jANe sAkSIbhAve beThA chIe, hAthapaga joDI zAMta thaI joyA ja karIe chIe, avaleAkana karIe chIe ane jANe ApaNI AsapAsa Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 zrISNAMtasudhArasa je nATaka thAya che tenI sAthe ApaNane pitAne kAMI levAdevA nathI. A sthitimAM evAM evAM satya samajavAmAM Avaze ke jene khyAla kadI svapna paNa nahiM thaye hoya. jevuM kaMI paNa hakIkata sAthe tAdAma karyuM ke tarata sAkSIbhAva cAlyo jAya che ane pachI te moharAjA pitAnuM lazkara choDI mUke che. manevikArane cakarAve caDhyA eTale krodha, mAna, rati, arati, zoka vigere ghANa kADhI nAkhe che ane prANIne kadI UMce AvavA detA nathI. gAdhirAja paramAtmAe kadI vacce paDavAno prayAsa karyo nathI. enI pAse IMdra Ave ke cakravatIo Ave te tyAM paNa sAkSIbhAva ane gozALaka emanA ziSya para tejelezyA mUke to tyAM paNa sAkSIbhAva, jamAli utsutraprarUpaNa kare to tyAM paNa sAkSIbhAva ane dazArNabhadra apUrva sAmaiyuM kare te tyAM paNa sAkSIbhAva. A mAdhyacca jALavavuM muzkela che. A yugamAM vaLI aneka prasaMgamAM guMcavADA thatA jAya che tethI vadhAre muzkela che, paNa prasaMga vagara kaTI nathI ane AMkho mIMcIne jhaMpalAvavA je bIje kaI unmAda nathI. mATe zrImAna vinayavijayajI upAdhyAya kahe che tema tawAvavAnyaSaNA vAraM vAraM hanta santo lihantu ! "saMtapuruSe uparanA kAraNene laIne dAsIjarUpa amRtane vAraMvAra AsvAdo." e AsvAdanathI maMgaLamALA vistare che. upekSAbhAvamAM pApa karanAra tarapha bedarakArI rahe che. game tevA bhayaMkara pApI saMbaMdhI hakIkta jANuM athavA je ene Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyastha bhAvapnA 366 enA karma upara choDI devAnI vRttine "upekSA" kahevAya. pApa karanArane pApamAMthI choDAvavAne athavA tene ThekANe lAvavAne anna pratibaMdha nathI. e sarva karyA pachI paNa prANuM pApakAryamAMthI nivRtta na thAya te tenA tarapha bedarakArI rAkhavI. "e jANe ane enAM karma jANe." AvA prakAranI cittavRtti thAya tene upekSA kahevAmAM Ave che. ghaNI vakhate pApanI vAta sAthe ApaNane sIdho saMbaMdha heto nathI. amerikA ke yUropamAM kaI khUnI, luMTArA, dagAbAjI karanArAnI vAta vAMcIe te vakhate tenA tarapha upekSA ja zakya che ane pApanA prakAro te eTalA che ke tenA prANInA bheda karatAM paNa vadhAre bhede kalpI zakAya. A sarvanA saMbaMdhamAM ApaNe zuM karI zakIe ? nakAmI evI vAtanI carcA karI manane bagADavAmAM lAbha nathI. AvI samajaNa nitya AcAramAM utare e A bhAvanAno uddeza che. A bhAvanA ane muditA-pramAda bhAvanA anukrame pApa ane puNya saMbaMdhI vicAraNA kare che. pramAdamAM puNya tarapha prazaMsA thAya che tyAre A upekSA bhAvanAmAM pApa tarapha udAsInabhAva thAya che. A banne bhAvanAnA saMbaMdhamAM pro. kaNIA pAtaMjala cagadarzanamAM lakhe che ke-"anya bhAvanAmAM muditA tathA upekSA che. muditA eTale prIti ane upekSA eTale udAsInapaNuM puNya karanAra jano viSe prItinI bhAvanA tathA pApI viSe udAsIna vRtti sAdhake rAkhavI. prAya: leke puNyanAM phaLanI IcchA rAkhe che chatAM puNya karatA nathI ane pApanAM phaLanI anicchA chatAM pApa kare che, tethI pAchaLathI "meM kema puNya na karyuM? meM 24 Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 zrI zAMtasudhAra zAthI pApa karyuM? " e prakArane pazcAttApa thAya che. e prakArane pazcAttApa karavAno vakhata A be bhAvanAthI AvatA nathI, kAraNa ke je sAdhakanI leka viSe puNyAtmA tarIke prasiddhi thAya che te mANasanI svabhAvathI ja puNya viSe prIti thavAnI, tethI aneka vidane vacce paNa aDaga rahI te bhUlyA vinA puNya karavAne tathA pApI viSe thatI upekSA buddhithI svAbhAvika rIte ja pApathI dUra rahIne cAlavAne. pApI viSe roganA sAdhake dveSa na karavo paNa mAtra udAsIna vRtti cAlu rAkhavI, e paNa A bhAvanAne vani che." (pR. 112) A TAMcaNamAM eka navuM dRSTibindu che. udAsInabhAva keLavanAra svabhAvataH pApamAge jaI zakato nathI ane A lAbha paNa ghaNuM maTe che. manamAM game te hetu dhArIne udAsInavRtti keLavavAnI jarUra che. A cAre gabhAvanAne aMge mAnasazAstrane khUba abhyAsa karavAnI jarUra rahe che. mananuM kArya kevI rIte thAya che? vRtti kema udbhave che? enI vAsanA kevI rIte rahe che? ane ene kabajAmAM lAvavA kevA prayatna karavA paDe che? e sarvane hisAba A cAre bhAvanAmAM sArI rIte thAya che. cAre bhAvanAthI AtmAnI bhUmikA khUba UMcI thAya che. e bhAvanA bhAvatAM cittamaLa dUra thAya che ane vyavahAranI cAlu zreNIthI UMce uDDayana karavAnuM AMtarasAmarthya prApta thAya che. jyAM prANIne potAnA sthAnano khyAla thavA mAMDe, anaMta vizvamAM potAnI laghutA jaNAya, jyAM vicAraNAnuM kSetra vistAravALuM banatuM jAya tyAM pachI e najIvI bAbatomAM paDatA nathI ane ucagrAhI AtmA ucca Adarza tarapha prayANa karato Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyasthya-bhAvanA 371 jAya che. ene vijJAna paddhatie racAyalA mArge cAlavAnuM tene te mana thAya che ane evu sAdhya tarapha prayANu spaSTa hoya che. prayANanA mArge sarvanA judA judA hoya, paNa sAdhya tA sattu eka hAya che: anaMta-avinazvara sukhaprApti ane du:khanA hamezane mATe tyAga. mAne AkhA nakaze viziSTa ceAgagraMthAmAM matAnyA che ane tyAM pasaMdagI mATe avakAza paNa pUratA ApavAmAM Avye che. udAsInabhAva pIyUSanA sAra che, khUba AnaMdamAM laya karI de tevo ane cAlu vyavahAramAM bhAta pADe tevo che. e bhAva varte tyAre aMtaramAMthI rAgadveSa nAza pAmatA jAya che ane vRttie para kAbU Ave che. yogIrAja AnaMdaghanajI mana sAdhyu. teNe saghaLuM sAdhyu " e nAnA sUtrane je mahattva Ape che tene uddeza A bhAvane khIlavavAnA che. mana eka vakhata kAbUmAM AvI jAya eTale sarva prakAranA AnaMda sarva sacAgAmAM varte che. " AvI rIte A cAra yAgabhAvanAe dharma dhyAnanI sAthe anusaMdhAna karAvanAra che. enAthI Atmanizcaya thAya che, viSaya taraphanA meAha vilaya thaI jAya che, yAgaciMtA sthira thAya che, meAnidrA UDI jAya che;ane chevaTe enuM Atmateja eTalu vadhI jAya che ke A saMsAramAM e muktanA jevI sthiti anubhave che. ahIM A atyaMta viziSTa bhAvanAnA viSaya upAdhyAyajI pUrA kare che. prazastimAM prastuta hakIkata rajU thaze. A ceAthI bhAvanA bhAvita cetana yAgamAge pragati karI eTaluM icchI atra viramIe. iti mAdhyasthyaM. 16 Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma za sti ( sragdharA ) evaM sadbhAvanAbhiH surabhitahRdayAH saMzayAtItagItonItasphItAtmatattvAstvaritamapasaranmohanidrAmamatvAH / gatvA sattvA mamatvAtizayamanupamAM cakrizakrAdhikAnAM, saukhyAnAM maMkSu lakSmIM paricitavinayAH skAra kIrti zrayante |1| durdhyA pretapIDA prabhavati na manAkkAcidadvandvasaukhyasphAtiH prINAti cittaM prasarati paritaH saukhyasauhitya sindhuH / kSIyante rAgaroSaprabhRtiripubhaTAH siddhisAmrAjyalakSmIH, syAdvazyA yanmahinA vinayazucidhiyo bhAvanAstAH zrayadhvam |2| ( pazyAvRttam ) zrIhIravijayasUrIzvara ziSyau sodarAvabhUtAM dvau / zrIsomavijayavAcakavAcakavara kIrtivijayAkhyau || 3 || 9 saMzayAtIta saMzaya rahita, rAa vagaranuM gIta well sung sArI rAte DIrtana urAya, prazaMsA pAbhelu unnIta gaye thaDhesu, mahattva pAbhelu sphIta guNusamRddha. apasaran hUra urIne 42. sattvA sattvavata prANI. amamatvAtizaya nirmamatva svabhAva artha maMkSu zIghra, 4. paricitavinayA vinayanA-vinIta bhAvanA pazyiyavANA. sphAra vizANa. 2 preta pizAya. prabhavati le2 43 4. manAk 42 pa. kAcid aha, anirvasanIya, apUrva advaMdva advitIya. sphAti vRddhi growth Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyabhAvanA 373 1. evI rIte ati suMdara bhAvanAovaDe sugaMdhita thayelA hRdayavALA prANIo, jemanuM Atmatatva saMzaya rahita hAI rogya prazaMsA ane mahatvane pAmela che tathA je (Atmatattva ) guNasamRddha che evA viziSTa AtmatattvavALA prANIo, mehanidrA ane mamatvane dUra karI daIne ane vinaya guNane sArI rIte paricaya karIne kharA sattvavaMta thaI, nimamatva bhAvane prakarSa pAmIne, meTA cakravartI ane devonA pati iMdrathI paNa adhika evI prANIonA sukhanI anupama lakSamIne ane ati vizALa kIrtine zIdhra pAme che. 2. je bhAvanAnA mahimA-prabhAvathI, apadhyAnarUpa pizAcanI pIDA jarA paNa jora pakaDI zakatI nathI, jenA mahimAthI keI anirvacanIya advitIya sukhabhAvanI vRddhi cittane prasanna kare che ane jenA prabhAvathI sukhanI tRmine dariye cAre bAjue phelAI jAya che ane jene laIne rAga-roSa vigere zatrunyanA laDavaiyAo kSaya pAmI jAya che tathA eka chatra mekSanA rAjyarUpa AtmaRddhi svAdhIna thAya che te bhAvanAone, tame vinayathI pavitra thayelI buddhivALA thaIne se-bhA. 3. zrI hIravijaya sUrIzvaranA be zive thayA te (sAMsArika paNe paNa) bhAIo hatA. zrI somavijaya vAcaka ane zrI kIrtivijaya vAcakavara. jita cAre tarapha. oNditya tRpti satiety, satisfaction. fju samudra, dariye. roSa TheSa. vuimarA duzmananA laDavaiyA. sAmI bAjue rahI laDanArA. tAtrAja ekachatra rAjya. varaNA svAdhIna. zrAdhyam bhaje, sevA, Azraya kare. 3 sau bhAIo, vAva upAdhyAya. WWW.jainelibrary.org Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 zrI zAMtasudhArasa (gIti ) tatra zrIkIrtivijayavAcakaziSyopAdhyAyavinayavijayena / zAntasudhArasanAmA saMdRSTo(bdho) bhAvanAprabandho'yam // 4 // zikhinayanasindhuzazimitavarSe harSeNa gandhapuranagare / zrIvijayaprabhasUriprabhAvato yatna eSa saphalo'bhUt // 5 // (upajAti ) yathA vidhuH SoDazabhiH kalAbhiH sampUrNatAmetya jgtpuniite| granthastathA SoDazabhiH prakAzairayaM samagraiH zivamAtanotu // 6 // ( indravatrA) yAvajjagatyeSa sahasrabhAnuH, pIyUSabhAnuzca sadodayete / tAvatsatAmetadapi pramodaM, jyotiHsphuradvAGmayamAtanotu // 7 // 4 sandRSTo panAvyo. asA artha asoyo-leyo, mAvA taiyAra o. prabandha tha, sAhitya saMyanA. 5 zikhi ani. gunI sajA, 3. nayana mAMsa. menI saMsA, 2. sindhu samudra, sAtanI saMjJA, 7. zazi yadra, menI saMzA, 1. 6 vidhuH yadra. punIte 51 are the, mAna 5mA cha. zivaM mokSa, azyA 52 526. Atanotu vistAre. 7 sahastrabhAnuH // 2 29vaale| sUrya. pIyUSabhAnu amRtarazmi, ya. udayete prAza pAmecha, uDya thAya che. pramodaM mAna. jyotiHsphurad jyotina dAvatu, vAGmaya zatra. Atanotu vistArA, dAvo. Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyazcabhAvagnA 375 4. teo pikI zrI kIrtivijaya vAcakanA ziSya upAdhyAya vinayavijaye A bhAvanA saMbadhI racanAvALo zAMta sudhArasa nAmano graMtha vicAryo-avalokya (banAvya). 5. saMvat 1723 mAM zrI gadhapura (gAMdhAra) nagaramAM zrI vijayaprabhasUrinA prasAdathI atyaMta harSa sAthe A yatna saphaLa thaye-graMtha pUro thayo. 6. jevI rIte caMdra pitAnI soLa kaLAthI paripUrNatA pAmIne jagatane AnaMda Ape che-prakAza Ape che tevI ja rIte A graMtha sarva maLIne soLa prakAza( prakaraNe )vaDe kalyANane vistAro. 7. jyAM sudhI A jagatamAM hajAra kiraNavALe sUrya ane amRta kiraNavALe caMdra prakAza kare tyAMsudhI sadA - tine phurAvatuM A vAlmaya (zAstra) sajajana puruSane AnaMda Ape. Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazasti paricaya 1. A lekamAM bhAvanAnuM phaLa sAmAnya rIte batAve che. mukhya kendrastha vicAra e che ke bhAvanAbhAvita prANuo lakSmI ane kIrti prApta kare che. e prApta karavAnI lakSamI kevA prakAranI hoya? tenA vivecanamAM jaNAve che ke A duniyAmAM cakavastInI lakSmI ane devalokamAM idranI lakSmI sarvotkRSTa gaNAya che. tenAthI vadhAre lakSmI kaI hoI zake? te zedhI kADhavuM. e lakSmI te mekSalakSamI che. bhAvanAbhAvita prANIo te mokSasaMpatti prApta kare che. cakravartInI lamI aihika che ane IMdranI paNa te bhava pUratI che, tethI adhika lakSamI aMtaralakSmI che. te siddhadazAmAM maLe che. evAM AMtarasukhanuM varNana azakaya che. A mahAna lakSmI saddabhAvanAzALI prANIo meLave che. tevA prANIone vistRta kIrti paNa maLe che. evA bhAvanAzIla prANIone kIrtinI darakAra hotI nathI, paNa AMtara sAmrAjyanuM e viziSTa pariNAma che ane aNumAgyuM maLI jAya che. evA bhAvanAzIla prANIo kevA hoya che? tenuM varNana jarA vicAravA jevuM che ane lakSamI tathA kIrti kone maLe che? tene UMDo abhyAsa karavA jevuM che. te bhAvanAbhAvita sAdhakanuM citra joIe :- (ka) prathama te sadbhAvanAzIla prANuonuM hRdaya bhAvanAthI sugaMdhita thayeluM hoya che. ISya, asUyA, kaSAya ke kaI paNa Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyabhASyanA 377 prakAranI kaleza vRtti vagaranuM citta hoya te sugaMdhI citta kahevAya che. e pote sugaMdhamaya hoya che ane vAtAvaraNamAM sugaMdhane phelAve che. jenA cittamAM eka bhAvanA jAme te paNa kRtakRtya thaI jAya to pachI anityAdi vividha bhAvanAothI bharelA prANInuM citta keTalI suvAsathI bharapUra hoya tene varNavavAnI bhAgye ja jarUra hoya. (kha) evA prANIone vinaya guNano sArI rIte paricaya thayela hoya che. vinaya guNa vagara bhAvanAjJAna prApta thatuM nathI. vinaya eTale AjJAMkita ziSya. gapragati ke bhAvanApragatimAM guruparataMtrya ane gurumArgadazananI khAsa agatya che. bhAvanAzIla puruSa mahAtmA gIonA caraNanI upAsanA karI, vinayaguNavaDe temanI prasannatA prApta karI Atmapragati sAdhe che. (ga) evA prANInuM Atmatatva khUba vikAsa pAmeluM hoya che. ene mATe cAra egya vizeSaNe vAparyA che te pratyeka vicAravA cagya che. Atmatattva eTale cetanarAma, AtmA. jene mATe A sarva taiyArI che te aMdara beThelA cetanajI e cAra vizeSaNathI viziSTa hoya che. e Atmatatva "saMzayAtIta hoya che. saMsAramAM vikalpane pAra heta nathI ane saMzaya hoya tyAMsudhI siddhi thatI nathI. sarAkAmA virati e zaMkA ke AkAMkSAthI rahita zuddha nizcayavALA hoya che. e meru pare ni:kaMpa hoya che ane paNa nirNayavALA hoya che. - e Atmatatva "gItA" hoya che. eTale prazaMsA pAmela hoya che. kevA prakAranA AtmatattvanI prazaMsA samutkIrtana thAya? Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 zrI zAMtasudhAransa te praznana svAbhAvika che. je maLathI rahita thatA jatA hAya te AtmA teTale a Mze samutkInane ceAgya che.tadna vizuddha Atmatattva prApta thavAnA kAMThA para beThelAnu Atmatattva prazaMsA ceAgya kahevAya. e Atmatattva * unnIta ' hAya. UMce lai janAra-mahattvanA sthAnane mArge caDhI janAra A Atmatattva vizuddhine mAge pragati karanAra hAya. gItamAM bAhya prazaMsAnA savAla Ave che ane unnatimAM AtmatattvanI peAtAnI pragatine prasaMga prApta thAya che. vaLI e Atmatattva * sprIta 'hAya che eTale e guNasamRddha hoya che. AtmatattvanA guNe! keTalA che te A sthAne jaNAvavAnI jarUra na ja hAya. enA aneka guNA echA vadhatA paNa eTalA pramANamAM tenAmAM vikAsa pAmelA hoya che ke ene * samRddha ' kahI zakAya. ( gha ) evA prANIe mAhinidrA ane mamatvane dUra karanArA hAya che. A bahu viziSTa guNa che. khAsa vicAravA ceAgya vizeSaNa che. meAhu eTale anAdi ajJAna. A prANIne saMsAra sAthe joDanAra ajJAna-avidyA bhayaMkara che. enA pariNAme e sAcA khATAne ALakhI zakatA nathI. anAdi ajJAna e khAsa dUra karavA ceAgya vastu che. A ajJAna jAya tyAre prANIne satya jJAna thAya che. tyArapachI nidrA mahAdu:khadAyI che. nidrA eTale pramAda. pramAdathI prANI sasArAsakta rahe che. ene pragati karavAnI preraNA ja thatI nathI. e jema hAya tema paDyo rahe che. A pramAda bhAva ukta sattvavata prANIne dUra thatA jAya che. Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyasthya bhAvanA ajJAna jAya ane pramAda dUra thAya te paNa mArA--tArAnA mamatva-anAdi saMskAra chUTatA nathI. saMsAramAM rakhaDAvanAra A mamatva paNa khUkha AkarI che. te ApaNe pratyeka bhAvanAnA vivecanamAM joI gayA chIe. e meha, pramAda ane mamatvanA nAzathI khUba pragati thAya che, e prANI tene dUra pheMkI de che. e qI vakhata Ave nahi ane sattAmAM paNa rahe nahi. evI rIte enA upara sAmrAjya meLavatA jAya che. 39 ( 7 ) evA prANI pachI khare sattvavata thAya che, ane peAtAnI jAta para kAmU ane vizvAsa Ave che ane pachI te amamatvAzrayatva ' prApta kare che eTale e nima matva bhAvanA praka prApta kare che. ' , uparanA vizeSaNamAM te e mamatvane dUra kare che ema kahyuM che, paNa eTalAthI ene pUrA patto lAgatA nathI. pUrI pragati karavA mATe eNe nimatva bhAvanA praka prApta karavA paDe che, eTale enAmAM mamatvabhAvanuM apasaraNa hAya te uparAMta ni matva-nirmAhItvane prakarSa enAmAM rAjamAna thavA ghaTe. AveA prANI anupama lakSmI ane kIMna pAme che. e AtmaRddhi( lakSmI )ne upamA ApI zakAya tevA kAi zabda A duniyAmAM vidyamAna nathI. e anirvacanIya che, anupameya che ane mAtra anubhavagamya che. vinayathI pavitra thayelI buddhivALA thaIne tame e bhAvanA bhAvA. vinayane mahimA upara matAnyA che. e bhAvanA eTale mAra Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 zrI zAMtasudhArasa ane cAra maLIne upara varNavelI soLa bhAvanA. e bhAvanAne mahimA ke che? tenuM saMkSipta varNana vicAro. (4) e bhAvanAnA prabhAvathI apadhyAnonI pIDA thatI nathI. apadhyAna athavA durbAna eTale Arta-radrayAna. e kharekhara pIDA karanArA che, e durgAna thAya tyAre pAra vagaranI mAnasika vyathA karanAra che ane jUnA vakhatamAM bheLA mANasone bhUtapreta vaLagatA tenA je e kharekhara vaLagADa che. bhAvanAmAM eTaluM baLa che ke e kaI prakAranA durgAnane thavA ja detI nathI eTale pachI e durgAnanI pIDA uddabhavatI ja nathI A asAdhAraNa lAbha che. gagraMthamAM to A apadhyAnanA viSaya para aneka prakaraNe lakhAyA che. te khUba samajavA gya che. (4) e bhAvanAonA prabhAvathI koI anirvacanIya advitIya sukha-bhAvanI vRddhi cittane prasanna kare che. e bhAvanA bhAvatAM je sukha thAya che te varNana karI zakAya tevuM nathI, koI aciMtya, ananubhUta, apUrva sukha tethI prApta thAya che ane evuM sukha cittane prasanna kare che. e to zAMta pradezamAM besI anitya ke maitrIbhAvanA bhAvI hoya ane A sukhane aMta:sparza thayo hoya to ja tene khyAla Ave. bAkI sAkaranI mIThAza kayA zabdomAM varNavI zakAya ? e to sAkara khAvAmAM Ave to ja samajAya. bhAvanAthI thatI cittaprasannatA anubhava ja samajAve. atra varNanamAM to mAtra tenuM rUpaka ApI zakAya. enuM rUpaka paNa kharuM prApta thatuM nathI. kartA "kaI ? evA zabdathI kalapanA karavAnI preraNuM kare che. A advitIya cittaprasannatA bhAvanAnA prabhAvathI prApta thAya che. Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhya2vyabhAvanA 381 (1) bhAvanAnA prabhAvathI sukhatRmine dariye cAre tarapha phelAI jAya che. bhAvanAnuM sukha cAre tarapha dizAomAM ane vidizAomAM phelAI jAya che. bhAvanAthI sukhanI tRpti thAya che, ethI citta dharAI jAya che, eno vistAra dariyA jeTalo vadhI jAya che, tene cAre tarapha prasAra thAya che. bhAvanAnuM vAtAvaraNa cAre tarapha kevuM ujajavaLa, zAMta, sukhI, prakAzamaya ane digaMta karI de che te varNavavAnI bhAgye ja jarUra hoya. (4) bhAvanAnA mahimAthI rAga-reSa vigere zatrusainyanA laDavaiyAo kSaya pAmI jAya che. AMtaramAM be prakAranA yuddho cAlatA ja hoya che: eka bAjue cAritrarAjanuM lazkara ane bIjI bAjue vRddha mahAmaharAyanuM lazkara. enuM anAdi yuddha cAlatuM hoya che. meharAya potAnA be putre-rAgakesarI ane zreSagajendra (rAga ne raSa) ne potAnuM lazkara soMpe che paNa jarUra paDe to gharaDe ghaDapaNe be hAthamAM be taravAra laI vRddha moharAja pote paNa utarI paDe che. enA kaSAya nekaSAya Adi aneka laDavaiyAo-sainike che. bhAvanAnA mahimAthI A sarva laDavaiyAo prathama nAsabhAga kare che, pachI chupAI jAya che ane bhAvanAnuM baLa vadhI jAya to aMte kSaya pAmI khalAsa thaI jAya che. anyatra A yuddhanuM varNana thaI gayuM che. () e bhAvanAonA mahimAthI ekachatra mokSasAmrAjyarUpa AtmAddhi svAdhIna thAya che. A AtmaRddhine ke mAlasAmrAjyane paricaya karAvavo have bAkI raheto nathI. AvI bhAvanAone tame bhA-se-Adare. AmAM koI Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 zrI*zAMtasudhArasa vAta AkI rahetI nathI. durdhyAnanI nAnI vAtathI mAMDIne tene dUra karavAthI AdarelI zreNI aMte AtmaRddhi ghera lAvIne siddhisAmrAjyalakSmI apAve che. AthI vadhAre zu joie ? 3. zrI hIravijayasUri seALamI sadImAM thayA. temanA jIvanavRta mATe jue zrI hIrasAbhAgya kAvya. emane janma vikrama saMvat 1583 (vIra saMvata 2053). dIkSA vi. saM. 1596, AcAya padma vi. sa. 1610, svagamana vi. sa. 1652. emaNe pAdazAhe akabarane jaina tattvajJAna sabaMdhI mAhitI ApI hatI. emanA saMbadhI zrI vidyAvijayajInA surIzvara ane samrAT' graMtha vAMcavA ceAgya che. tee tapagacchanI 58 mI pATe gacchAdhipati thayA che. emane e ziSyA hatA : zrI sAmavijaya vAcaka ane kIrtivijaya vAcaka. vAcaka eTale upAdhyAya. A banne sa'sArIpaNe paNa bhAio hatA. eka mAbApanA putrA hatA ema A aAkathI jaNAya che. 4. e paikI zrI kIrttivijaya upAdhyAyanA ziSya zrI vinayavijaya upAdhyAye A zAMta sudhArasa graMtha manAyeA, racce. mULamAM ' saTTo ' ema lakhyu che tenA avicAya, avaleAkayo ema thAya che. A zabda lekhaka mahAtmAnI namratA sUcave che. 5. pustakalekhananI sAla aMkanA UlaTA kramamAM ApavAne rivAja pracalita che. pigaLamAM paNa e aMka thAya tyArathI tenI gati vAma karavAnuM jaNAvela che. Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAgazca bhAvanA 33 e saMjJA jJAna mATe ekAkSarI keza je. ahIM je cAra saMjJA ApI che te anukrame nIce pramANe che. zikhI (agni) 3; nayana (AMkha) 2 sidhu ( samudra) 7, zazi ( caMdra ) 1 e aMkane uparanA niyame ulaTAvatAM vikrama saMvat sattaraze ne trevIza (1723) prApta thAya che. A graMtha gadhapura nagaramAM pUre thayela che. e gaMdhapura te gAMdhAra jaMbusara pAse che te saMbhave che. tyAM atyAre jena vastInuM nAma nathI. aDhAramA sakAmAM enI jAhojalAlI kevI hatI te para vivecana zrI vinayavijayanA jIvanavRttamAM jovAmAM Avaze. A graMtha pUro thaze tyAre tapagacchanA mukhya AcArya zrI vijayaprabhasUri hatA. emane janma vi. saM. 1675, dIkSA saM. 1689, AcArya pada saM. 1713, svargagamana saM. 17490 te samaye jaina samAjanI dazA kevI hatI ane bhAratanI rAjakIyAdi paristhiti kevI hatI te mATe juo emanuM jIvanavRtta. 6. A graMthanA saLa prakAza (prakaraNe) pADavAmAM AvyA che. pratyekamAM eka eka bhAvanA gAI che. 7. prAMte zubha IcchApUrvaka AzIrvacana che. iti prazastiparicaya Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIka Cooooooooog0000000000000000000 ) Booooooooooooooooo Iti zrI vinayavijayapAdhyAyaviracita zAnta sudhArasa graMtha vivecana sahita saMpUrNa 6i5) 00000000000000(hi) 000000000000nI 00e ). l S000000000000na Woocooo. fo zikaoooo Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A booooooooooooo 000000000000000000000000000 000 0deg 1 0 0000000000 graMthakartA zrI vinayavijayajI upAdhyAyanuM caritra tathA 1000000000000000000000000000000000000000 0000000000000000000 temanI kRtinI noMdha ane temanA samayanA itihAsanuM avalokana ja ka ha0000000000000000 000000 % Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vinayavijaya upAdhyAya ane temane samaya anukramaNikA 1. zAMtasudhArasa graMtha cAra vibhAganirdeza. aSTakanI zAMta laharIo. 20 zAMtasudhArasa graMthanI yojanA. 2 zabdaprayogacAturya. bAra bhAvanA nAmanirdeza. 3 vizuddha bhASAprayoga para TAMcaNa 21 tene TUMka paricaya. vicAranI spaSTatA. 22 dharmadhyAnanuM pravezadvAra. viSayanirUpaNanI saphaLatA. 23 bhAvanAnI AvazyaktA. 16 bhAvanAnA aSTakonI geyatA.24 bhAvanAnuM jIvanamAM sthAna. 7 artha na samajAya te paNa sAMsArika pravRttinI nietutA. 8 bhASAra tA. 25 gumAvelI tako ane maMdavADa. 8 soLe aSTakanA rAge. 26 suMdara vyAkhyAnazravaNa vakhate. 9 paMDita jayadevanuM gItagoviMda. 27 punarAvartana ane bhAvanA. 10 enA bAra sargonA viSaye. 28 vartamAna yuga ane bhAvanA. 10 e kAvyanI geyatA. 29 jIvanakalaha, vyApAra dhamAla. 11 zAMtarasane geya karanAra upAvyaktitva kacarAI jAya che. 12 dhyAya. 30 bAra bhAvanAnA vibhAge. 13 A graMthanI kula gAthA 234. 31 cAra parA bhAvanAnuM svarUpa. 14 paricaya ane aSTakanI yojanA. 32 parAbhAvanAmAM AtmAnusaMdhAna.15 graMtharacanAkALa ane prazasti. 33 zAMtasudhArasa graMthanuM mUlya. 16 auraMgajhebane jhanUnI samaya, 34 graMthamAM viziSTa bhASAprayAga. 18 vijayaprabhasUrine samaya. 35 hRdayasparza bhASAnAM daSTate. 19 | paM. gaMbhIravijayakRta TIkA. 36 Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. vinayavijaya upAdhyAya graMthakAranI jIvanacaryA. jJAnanI AvazyakatA. 37 kIrtivijaya upAdhyAyanA ziSya. 38 tejapALa ane rAjazrInA putra. 38 jJAtie vaNika hevAnuM anumAna. 39 vinayavijaya u0 nuM vaMzavRkSa. 40 lokaprakAzanI prazastinuM TAMcaNa. 40 bAsaTha pATonA paTTadharanI noMdha. 40 TAMcaNanA lekhaka graMthakartA pote. 45 saM. 1738nuM rAMderanuM comAsuM. 46 zrIpALanA rAsanI zarUAta. 46 sadara rAsanI prazastinuM TAMcaNa.46 janmasamaya para anumAna. 48 samaya (saM. 1660-1738) anumAna. 48 guruparaMparA. 48 sattaramI sadI para hIrasUrinI chAyA. 49 vijayasenasUri. 50 vijayadAnasUri vijaya tilakasUri. 51 devasUra ane AnaMdasUra. 51 kIrtivijaya upAdhyAya. para jIvanacaryA para lokakathA. pa3. (1) kAzImAM vinulAla ane jasulAla. 53 * bAraze loko bannee yAda karyA.54 e vAtanI azakayatAnA kAraNe. 55 (2) khaMbhAtanuM cAturmAsa ane upAdhyAya. 56 e vAtanI zakyAzakayatA para vicAre. 59 (3) khaMbhAtamAM guru Agamana. 60 sittera hajAra dravyanI prApti. 61 sujazavelI bhAsa. 62 nayavijaya kAzImAM. 64 vinayavijaya kAzI gayA nathI. 64 lekhakazrIne jIvanapravAha. 64 kRtio parathI jIvanasaraNuM. 65 adhyAtma tarapha prAgatika jIvana.66 kriyAuddhAra sAthe lekhakane saMbaMdha. 66 vinayabhujaMgamayurI. 67 saMskRta bhASA para temane kAbu. 68 sarva rasamaya rAsakAranuM jJAna vaividhya. 68 lekhakanA jIvananA pheraphAro. 69 lekhaka saMbaMdhI samuccayavicAre.70 WWW.jainelibrary.org Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. saMskRta kRtio. 1. kalpasatra para sueAdhikA TIkA 71 3. graMthakAranI kRti sadaranI prazasti ( sA ) 71 prazastinA vistRta a.72 ene samaya saM. 1696. je. 73 te vakhate vijayaMtilakasUrinuM rAja. 74 dareka pa'SaNamAM vAMcanIya TIkA. 77 enA graMthAtra 6580, 77 e TIkAne vivRtti kahevAnAM kAraNeA. 9 vijayadevasUrinA nAmanI sUcaka gerahAjarI. 80 80 2. lAkaprakAza ene kRtikALa saM. 170 8. 81 tenA 37 mAsamAM ApelA khIjakanuM bhASAMtara 83 86 dravyalAnA 11 sa. 81 kSetralAkanA 16 saryAM. kALaleAkanA 8 saryAM. bhAvalekane 1 sa. zleAkasaMkhyA 15559. graMthAmra 20621. 88 88 88 3. jaina jJAnanI enasAikale pIDiyA. 89 emAM TAMkelI zAhadatAnI saMkhyA 1025. 89 zakti. 90 samuccayakaraNanI asAdhAraNa jainetaranA pra thaparatve vicAra. 91 3. haimalaprakriyA kRtinA samayaH saMvata 1710. 91 sadara graMthanI prazasti. 92 siddhahemazabdAnuzAsananuM anusaraNa. 93 e graMthanI racanA ane mudraNa. 94 enA upara svApanna TIkA. 94 TIkAnI zarUAtane bhAga. 95 TIkA 34000 pramANabanAvI. 96 etA racanA kALa: saM.1737. 96 sadara graMthanI prazasti. 87 4. nayaNakA 99 e kRtinA kALa. 100 100 enA para TIkA (pa. gaMbhIravijayajI ) eneA anuvAda (mA.de.dezAi) 100 5. IMdudbhuta 101 jodhapurathI surata. 101 chellA daza kAvyAmAM saMdezA, 102 kAvyacamatkRtinA namUnA 103. Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116, 117 117 6. zAMtasudhArasa. 104 / 9. puNyaprakAza stavana. 115 kRtino samaya. saM. 17ra3. 104 | kRtikALa saM. 1729 116 enApaTIkA (paM.gaMbhIravi.)104 daza prakAranI ArAdhanA. 116 7. padmizaja5saMgraha-105 ArAdhanA sUtra payagno. e kRtinI saphaLatA. 117 8. ahaMnnamaskArastotra. 105 9. jinasahasranAmastotra.106 10. vinayavilAsa. sADatrIza pade. IT. gujarAtI kRtio 106 padane namUne. 118 1. sUryapura caityaparipATI 107 2. AnaMda lekha. (saM.) 108 11. bhagavatI sUtranI sajajhAya. 119 enI aitihAsika kiMmata. 109 enA leke 251. kRtikALa saM. 1731. 119 108 3. vijayadevasUri lekha. 109 12. gujarAtI prakIrNa kRtio. 120 ene saMvata 1705. 110 Adi jina vinati. 120 4. upamitibhavaprapaMca pratikramaNa stavana. 121 stavana. 110 upadhAna stavana. 122 eno samaya. saM. 1716 111 13. zrIpALa rAjAne rAsa, 122 pa. paTTAvalI sajhAya. 112 6. pAMca samavAya (kAraNa) rAMderanuM comAsuM. 123 stavana. 113 748 gAthA-emanI kRti. 123 bAkInuM pUruM karyuM yazovijaya u.123 ene kRtikALa saM. 1732. 113 upAdhyAya kRta pa2 gAthA. 124 7. covIzI stavane. 114 kavi tarIkenI viziSTatA. 126 8. vIzI stavane. 115 | siddhacakrano yuga ane janatA127 Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 4. graMthakartAnA samaya 129 | vijayaprabhasUri. 130 rAjakIya paristhiti. auraMgajhebanA samaya. zivAjIe mugalAine DhIlI pADI. 131 132 133 135 135 sAMsArika sthiti. tatsamayanuM gujarAta. hIravijayasUri. dharma sAgara upAdhyAya. tatsamayanA aitihAsika graMthA. 137 matabhedane itihAsa. 138 tapagacchanA traNa vibhAgeA. 139 devasUrinA vakhatamAM kriyA uddAra. 141 mULa pAnu prAbalyu. vijayaprabhasUrinI ugratA. vijayaAna'dasUri. rAjasAgara. tatsamayanuM sAhitya. yugavizilekhaka yazeAvijaya 142 143 144 145 146 147 upAdhyAya. 148 AnaMdadhanajInA yAga. 149 tatsamayanA jainetara mahA puruSA. 190 vilAsa graMthAnIyeAgapriyatA. 151 kriyAyeAga ane te yuga. viziSTa lekhakA ane kavio. 153 152 Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hKHtbhlhbhb I hKHtbtb F USUELSUS zAMtasudhArasa graMtha SELEFINISH ==UGHTER ] zrI vinayavijaya upAdhyAya paNa ane temane samaya A graMthane barAbara samajavA mATe enA lekhakane barAbara paricaya karAvavo, emanI anya kRtione jheka samajI levo ane te yugane barAbara oLakhavo te jarUrI che. eTalA mATe nIcenI paddhati svIkAravAmAM AvI che. 1 lA vibhAgamAM-A graMthane paricaya karAva. (AmAM graMthanI rojanA, geyatA, evA graMthano paricaya ane A kRtine samaya vigere hakIkta Avaze. ). 2 jA vibhAgamAM-graMthakartAnuM saMkSipta caritra. (anyAnya sAdhano dvArA aitihAsika daSTie saMgrahita karyuM che.) 3 jA vibhAgamAM-graMthakartAnI sarva kRtione saMgraha. (upalabdha sAdhanathI saMgraha karI graMthakartAnI aneka dezIya vidvattAne paricaya karAvavAne AmAM prayatna che.) 4 thA vibhAgamAM-graMthakartAne samaya. (A samaya para ItihAsanI najare ghaNuM lakhI zakAya tema che. mAtra sAmAnya digdarzana atra karAvyuM che.) Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : : zAMtasudhArasa graMtha graMthanI yAjanA-- A graMthanI yAjanA bahu saphaLa rIte karavAmAM AvI che. enA e vibhAga paDI zake che. enA prathama vibhAgamAM bAra bhAvanAo ApI che. ene dharmanuM anusaMdhAna karAvanAra bhAvanA kahevAmAM AvI che. dharma dhyAnanI hetubhUta e bhAvanAo bhAvavAthI AtmA AdapradezamAM viharI zake, vicaravA ceAgya vAtAvaraNa jamAvI zake e sthiti bhAvanAomAMthI jAme che. anata guNaiAthI yukta cetana-AtmAnI e guNavattA atyAre dakhAi gayela che, enu zuddha kAMcanatva atyAre cImaLAI gayuM che, enA zuddha jJAna-prakAza para atyAre AvaraNA-AcchAdanA caDhI gayAM che, ene enA asala svarUpe prakTa karavA mATe tadyogya vAtAvaraNa taiyAra karavuM ghaTe ane tema karavAnA ati suMdara prasaMga vicAravAtAvaraNa jamAvavAmAM prApta thAya che. mAnasavidyA( Psychology )nA eka niyama che ke kAi paNa pariNAma nIpajAvavu hAya tA prathama te mATe tene anukULa vAtAvaraNa nIpajAvavuM ghaTe. dAkhalA tarIke ApaNe bahAragAma javuM hoya teA prathama javu che evI vAta zarU thAya, pachI te manamAM jAme, pachI nirNaya thAya, pachI tene yAgya sAmagrInI taiyArI thAya, pachI sAdhanA meLavAya ane tene riNAme bahAragAma javAya. te ja pramANe AtmAnuM mULa svarUpa prApta karavAnA Azaya hAya tA tadyogya vAtAvaraNa jamAvavA zrI zAMntasubbArasaH Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMtha-5- rivyu : mATe prathama bhUmikA taiyAra karavI joIe. e bhUmikA taiyAra karavAmAM prabaLa sAdhana "dharmadhyAna" che. dharmadhyAnanuM svarUpa khUba vicAravA lAgyA che. te anyatra ALekhAI gayuM che (jena daSTie vega pR. 144.). evA dharmadhyAnamAM praveza karavAnA hetu tarIke bAra bhAvanAnI ejanA zrI vItarAga deve batAvI che. e bAra bhAvanAo nIce pramANe che. prathama vibhAga : bAra bhAvanA- anitya-sAMsArika padArtho, saMbaMdho ane sagapaNe kAyama rahenAra nathI, Atmika vastuthI para sarva pagalika vastuo te svarUpe anitya che ane zarIra tathA sagapaNa nAzavaMta hAI AkhA jIvanavyavahAra vicAraNA mAge che. azaraNa-A jIvanamAM anyanA AdhAra para Teke devA jevuM nathI. jyAM AdhAra ApanAranuM ja sthAyIpaNuM nathI tyAM e Teke ke ane keTalo Ape ? AtmazraddhA ane enI siddhimAM vizvAsa rAkhI AgaLa dhapavAmAM ja aMte niraMtarane ArAma che. saMsAra-AkhA saMsAranI racanA jevA jevI che. duniyAnA paDadA para AvI, eka rUpa laI, pATha bhajavI, pAchA paDadA pAchaLa cAlyA javuM, vaLI navuM rUpa levuM vigere. karmanA prakAre, manevikAranA AvirbhA, svArtho, rAgadveSanI pariNatio vicAravA yogya che ane vicArI enA marmamAM utaravAnI AvazyaktA che. . ekatva-A jIva ekale AvyuM che, ekale javAne che, enA sneha-saMbaMdha sarva vastutaH beTA che, alpa samaya zahenArA che, paNa aMte ene cheDe AvavAnuM che. cetananuM Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrISNAMtasudhArasa: ekatva sthAyI che ane ene sAkSAtkAra thatAM emAMthI khUba AtmavizvAsa prApta thAya tema che. anyatva-pitAnA Atmatatva sivAyanI sarva padagalika vastuo AtmAthI para che. sva ane parane barAbara samajavA che. sva ane parane yathAvat khyAla thatAM AkhA bhavacakranI gUMcavaNene nikAla thAya che. paramAM rAcavuM e alpajJatA che. Akhare para e para che. azuci-je zarIrane pitAnuM mAnyuM che te apavitra padArthothI bhareluM che. emAM mAMsa, lehI, carabI, hADakAM vigere bharelAM che. enuM rUpa joIne lalacAvAnuM nathI, emAM rAcavA jevuM kAMI nathI. enI cAmaDIne uthalAvI aMdaranuM bahAra kADhyuM hoya te te para thuMkavuM paNa game tema nathI. Azrava-karma ane AtmAne saMbaMdha kevI rIte thAya che, tenA hetu kayA kayA che, e karma AvavAnA mArgo kayA kayA che, e AvIne kevI paristhiti nIpajAve che ane AtmAne zuddha dazAmAMthI kayAM ghasaDI jAya che, e A karmane Aya vibhAga vicAravA cagya che. saMvara-e karmone AvatAM aTakAvavAnA rastA che. e rastAone oLakhavAnI jarUra che. ene oLakhI e dvArA AvatAM karmo baMdha thAya te ja karmasarovara khAlI thavAno saMbhava thAya. nirjarA-navAM karmo AvatAM hoya te saMvarathI aTake paNa agAuthI je karmo lAgelAM hoya tene dUra karavAne upAya Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthaparicaH bAhA atyaMtara tapa che. e tapathI saMcama Ave che, saMyamathI karmone nAza thAya che ane paraMparAe sarvathA mukti thAya che. dharma bhAvanA-dharma e zuM cIja che, ene AtmA sAthe kevo saMbaMdha che, enAM vyavahAra svarUpa kevA che, dAna, zIla, tapa, bhAvano AMtara Azaya zuM che, ene vicAra karI e vicAradvArA dharmane apanAvo ane jIvanane dharmamaya banAvavuM. lokasvabhAva-A duniyAnI vyavasthA vicArI, enA aneka sthAne samajI tyAM A prANI Ave jAya che, eka khADAmAMthI bIjAmAM paDe che ane e rIte enuM cakabhramaNa cAlyA kare che. emAM anitya sukha-du:kha thAya che. emAM sarva kALanI zAMtinuM sthAna paNa che. bodhidurlabha-sabhya jJAna, samyam darzana ane samyak cAritrane samajavA bahu muzkela che, samajyA pachI enI prApti muzkela che ane jyAM sudhI enI prApti na thAya tyAMsudhI saMsAracakranA pherA anivArya che. bodhiratnanI prApti karavA egya che. dharmadhyAnamAM praveza karavA mATe A bAra bhAvanAo hetu che. emAMnI eka eka bhAvanAne enA yathAtacca svarUpe dIrgha kALa sudhI niraMtara bhAvavAmAM Ave ane te sivAya sarva kArya cheDI devAmAM Ave te AkhA bhavacakranA pherA hamezane mATe dUra thAya tema che ane tevI rIte A bAramAMnI mAtra eka ja bhAvanA bhAvIne aneka prANIo potAnuM jIvana dhyeya prApta karI zakyA che. TUMkAmAM zuddha dharmadhyAnanI sAthe AtmAne anusaMdhAna karAvanAra e bAra bhAvanAo che. Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMnta sudhArasa AvA prakAranA avAMtara ane bAhA saMyegI vicAre saMpUrNa zAMtithI karavAmAM Ave tyAre A jIvananuM kharuM sthAna zuM che ane kyAM che te samajAya tema che. enuM kharuM mApaka yaMtra mUkavAmAM na Ave to te A jIvana eka upara uparanI ramata jevuM banI rahe che ane sAdhya-hetu vagaranuM jIvana jIvI maraNa Ave tyAre cAlyA javAnuM thAya che. evA jIvanamAM kAMI majA nathI, eja nathI, vikAsa nathI, dhyeyaprApti nathI ane sAdA zabdomAM kahIe to evuM jIvana mAtra eka pherA samAna che. bhAvanAnI AvazyakatA - A bhAvanAnI AvazyakatA keTalI che ane khAsa karIne A yugamAM enI keTalI jarUriyAta che te para saMkSipta vivecana graMthanI zarUAtamAM "pravezaka"mAM ApyuM che. vAta e che ke atyAre ApaNuM jIvana eTaluM to saMkIrNa thaI gayuM che ke emAM ApaNe kyAM chIe? ane kayAM ghasaDAtAM jaIe chIe ?' ene vicAra karatA nathI, vicAra karavAno samaya paNa meLavatA nathI ane vicAra karavAnI sAmagrI ekaThI paNa karatA nathI. dharmadhyAnamAM kAraNabhUta, AtmAnuM enI potAnI sAthe enI mULa sthitimAM anusaMdhAna karAvanAra A bAra bhAvanAo che. e A zAMtarasanA graMthane mukhya viSaya che. bhAvanAoApaNA AkhA jIvananA prakaraNanuM pRthakkaraNa kare che, ApaNe potAne paravastu sAthe saMbaMdha ke che ane zA kAraNe thayelo che ane keTale vakhata cAle te che tenuM spaSTa bhAna karAve che ane te dhyeyaprApti kevI rIte thAya tenA mArgo batAve che. ApaNe chevaTe kyAM javAnuM che? zuM meLavavAnuM che? ane ApaNA prayatnanuM Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthaparicavyaH aMtima dhyeya zuM che? e vAtanI cokhavaTa na hoya te nakAmAM phAMphA mAryA karIe ane jema sukAna vagaranuM vahANa dariyAmAM athaDAyA-pachaDAyA kare te pramANe ahIMthI tahIM ane tahIMthI ahIM ema AMTA mAryA karIe. A sthitine cheDe lAvavAnuM kArya bhAvanAo kare che, ene barAbara hRdaya para lIdhI hoya to te ApaNe Akho saMsArapaMtha hetune anulakSIne saphaLa banAve che ane eka vAra sAdhya samajAya, e prApta karavAnI buddhi thAya ane e prApta karavA tarapha nirNaya thAya eTale pachI saMsAramAM rahevuM paDe to paNa ApaNe pratyeka kAryamAM sarakhAI, hetumattA ane niyamasArItA AvI jAya che. jIvana eka vAra paddhatisaranuM ane sAdhyasamukha thaI gayuM to pachI enA DhaMgadhaDA vagaranAM tophAno, kAryo ke kAryavihInatAne cheDe AvI jAya che. A najare bhAvanAne ApaNuM jIvanamAM anupama sthAna che. potAnuM zuM che e samajavuM, emAM nityAnityatvanuM bhAna AvavuM, svAnA svIkArano nirNaya kare, parane para tarIke jANavA-eTale AkhA jIvananA praznono nirNaya A bhAvanAmAM AvI jAya che. "svaparane nirNaya karavo ane pariNatinI nirmaLatA karavI" eTalA vAkyamAM jenA darzananA AkhA nItivibhAgano samAveza thaI jAya che, e vAta to vividha AkAramAM atra temaja anyatra aneka vAra karI che. vAta ati mahatvanI che ane aneka vAra punarAvartana karIne paNa mana para ThasAvavA egya che. sAMsArika sarva pravRttio hatuM ke arthavagaranI che, anitya che, a5 kALa cAlanArI che ema to pratyeka vicArakane ghaNuM vAra lAgyA vagara rahetuM nathI. aneka doDAdeDI, dhamAla ke Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtasudhArasa : prayAsa karavA chatAM jyAre prANa pAcho paDe che athavA potAnI pAse duniyAnI najare dhana, mAla-milakatathI maLela sthAna ke sattA gumAvI bese che tyAre ene e sarva pravRttinI pAchaLa rahela alpajJatA ane capaLatAne sAkSAtkAra thAya che, paNa vaLI pAcho ene anaMtakALano adhyAsa ane saMsAra tarapha ghasaDI jAya che ane vaLI kAMIka prApti enI TUMkI najare thaI jAya eTale lAgelA dhakakAne visarI jaI pAcho e ghareDamAM paDI jAya che. eka sagA, nehI, mitra, patnI ke putranuM maraNa thAya tyAre ene aneka jAtanA vicAro Ave che, e neha saMbaMdhanI alpatA para, emAM rAcavAnI aMdhatA para ane enI asthiratA para thoDo vicAra kare che, kAMIka utAvaLA paNa AchApAcA ardhadagdha nirNaye paNa karI nAkhe che, paNa thoDA divasamAM enuM pRthakkaraNa karyA vinAnuM dukha visAre paDe che. duniyAnI ghareDamAM caDhI jaI pAcho e hate te ne tevA thaI jAya che ane A rIte prApta karela takane e gumAvI bese che. AvI ja take e pote mAMda paDe tyAre paNa keTalIka vAra ene prApta thAya che. ene jarA akaLAmaNa thAya che eTale e jIvananI asthiratA samajavA mAMDe che, vadhAre AkarA prasaMgamAM e parabhavamAM zuM thaze enI kalapanA karavA lAge che ane vasIyatanAmuM karIne ke dharmAdA karIne kaI paNa rIte ahIM maLela ke meLavela milakata ke eno nAne mATe bhAga AgaLanA bhavamAM paNa maLe e hisAbe enA uparanA tIvra mahine pariNAme e vairAgyanA eThA nIce kAMI AchA pAtaLA gaMcavADAbharelA nirNaya karavA lAge che, paNa jyAM vyAdhigrasta Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMtha5ricaya : sthitimAM pheraphAra thaye, hAlacAla thavA mAMDI ane nabaLAI dUra thaI ke pAchA "e bhagavAna enA e "-evI enI dazA thaI jAya che. AvI ja paristhiti keI suMdara vyAkhyAna sAMbhaLe, kaI mahAtmAnI vANInuM zravaNa kare, koI suMdara AtmajJAnanI carcAmAM bhAga le athavA koI adhyAtma ke yeganA pustakanuM pite jarA zAMta vAtAvaraNamAM vAMcana kare tyAre thAya che. te vakhate ene jarA virAga-upara uparane khAlI taravarATa thAya che, ene A jIvananA vilAsa, prayAse ke dhamAla para jarA nirveda Ave che, paNa e vAMcana ke zravaNanI asara chUTI gaI ke pAcho e saMsAranI ghareDamAM paDI jAya che ane karela vicAre ke ghaDelAM svapnane sthAne e hatuM tevo ne te ane keTalIka vAra te vadhAre rasathI saMsAra tarapha cAlyA jAya che. A sarva gUMcavaNavALI paristhitio khUba vicAraNA mAge che, AvA avyavasthita jIvanapalaTAo khUba pRthakkaraNa mAge che ane AkhA jIvananA sAdhyane nirNaya, sAdhya tarapha gamanano nirNaya ane ene cokkasa vaLagI rahevAno nirNaya khUba vicAraNA mAge che. e kArya A bhAvanAo kare che. ApaNe ghaNI vAra vAMcIe chIe ke amuka mANase khUba vicAraNA karyA pachI saMsArano tyAga karyo ane pAcho navIna veza cheDI saMsAra tarapha cAlyA gayA; ApaNe anubhavIe chIe ke amuka mANase vRddha vaya sudhI tyAgadharma svIkAryA pachI ghaDapaNamAM eNe amuka strInA hAvabhAvathI lalacAI saMsAra Adaryo, ApaNe joIe chIe ke zuddha jIvana gALanAra Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 zrI zAMtasudhAransa: pasAnI lAlacamAM AbarU gumAvI beThA, strInI lAlacamAM viSayI thaI gayA, AnaMda meLavavAnI jijJAsAmAM pramANikapaNAne lAta mArI, AbarU meLavavAnI lAlacamAM vitaMDAvAdamAM paDI gayA-vigere vigere. A sarvanuM mULa kAraNa eka ja che. eNe svane kadI barAbara oLakhela nathI, eNe parane pararUpe jANyA nathI ane jyAre jyAre eNe tyAga ke vairAgyanI vAta karI che tyAre eNe mAtra upara uparano vANIvilAsa ja karyo che, svane ane parane samajanAranI A dazA na hoya. e samajAvanAra bhAvanAo che, ene sthira karanAra bhAvanAo che, enI jamAvaTa karanAra bhAvanAo che ane eTalA mATe punarAvartananA bhAge ekanI eka vAta sApekSa daSTie vicArapathamAM levA gya che. vartamAnayuga ane bhAvanAo- A yugamAM tenI jarUrIAta khAsa vadhAre che. atyAre ApaNA dezamAM be prakAranI vicitra ghaTanA cAlI rahI che : eka tarapha pAzcAtya Adarzo ane bhAvanAo ApaNuM upara khUba jorathI AkramaNa karI rahI che. ApaNA paraMparAgata saMskAra ane A bhAvanAomAM keTalIka jagyAe mULagata kala. A aka bheda che, keTalIka jagyAe sthAnagata bheda che ane banenI samAjaracanA judA ja dhoraNa para racAyelI hAIne vigatemAM bheda che. A sarvenI vigatemAM atre utarIe te viSaya laMbANa pramANunI bahAra thaI jAya tema che, paNa muddAnI hakIkata e che ke jyAM samAjaracanAnA Adarzo ane pAyAo ja judA hoya tyAM khUba dhyAna rAkhavAnI jarUra paDe che. ema na thAya Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paricaya : te bane AdarzonuM saMgharSaNa thatAM kAM to virUpa pariNAma prApta thAya athavA to vikRta svarUpa prApta thAya, A eka vAta thaI. vartamAnayugane aMge hakIkata e che ke atyAre jIvanakalaha bhAre Akaro thato jAya che. eka tarapha aneka rAjakIya kAraNe dezamAM bekArI vadhatI jAya che, Arthika kAraNe ghaNIkharI vyaktione bAre mAsa kAma karavAnI pharaja paDe che ane pariNAme Akhe vakhata vyApAra, nokarI ke dhaMdhAdhApAmAM ADAavaLA phAMphA mAravA paDe che. jene kAma maLatuM nathI tene kAma meLavavAnI bhAre ciMtA thayA kare che ane kAma hoya te dhamAdhamamAMthI UMce AvI zakato nathI. jUnA vakhatamAM ApaNuM bhAratavarSamAM varSanA bAre mAsa kAma karavuM paDatuM nahotuM. vepArI ATha mAsa kAma kare, tene mAsAmAM zAMti rahetI, jyAre kheDUtavargane comAsA ziyALAmAM vadhAre kAma hAI tene cArathI cha mAsa nirAMta rahetI. AvA zAMtinA vakhatamAM teo AtmArAmano vicAra karatA, ene zenI jarUra che te samajatA, sAMbhaLatA athavA vicAratA. atyAre e sthitimAM bhAre palaTe thaI gayA hoya ema dekhAya che. dhaMdho na hoya tene meLavavA mATe dezaparadeza rakhaDapATe kare paDe che ane hoya tene rAtre paNa phurasada maLatI nathI ane rAtrinA paNa bajAramAM besI ke TelIphene dvArA vepAra ne vepAranAM orDara ApavA paDe che. matalaba ene pariNAme ene UMghamAM svanAM paNa vepAranAM ja Ave che ane cetanarAma sAthe vAta karavAnI phurasada ke taka maLatI nathI ane tethI kAM to bekArInA khapara nIce athavA vyavasAyanA mazagulapaNumAM enuM vyaktitva Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 zrI zAMta-sudhArasa H dakhAI, huNAI, kacarAi jAya che. ene kadI pAte kANu che? A badhI dhamAla keAne mATe ane keTalA mATe kare che ? enuM pariNAma zuM Avaze ? tenA vicAra karavAnI ke temAM UMDA utaravAnI taka ja maLatI nathI. asala tA apeAre rAsa sAMbhaLavAdvArA, rAtrie derAsaranI bahAra dharmakathAdvArA, savAre vyAkhyAnazravaNudvArA, anyatra kathAzravaNudvArA athavA bIjI aneka rIte e kAMika vakhata meLavI cetananI najIka jatA; paNa have e sarva vAta dUra thatI jAya che. AvA yugamAM AMtaravicAraNA karAvI AtmAnI sAthe vAta karAve tevA prasaMgeA upasthita karavAnuM sAdhana bhAvanA, bhAvanAnuM bhAna karAve tevA pustako ane tene lagatI vAtAdvArA ja zakaya jaNAya che tethI A pravartamAna yugamAM bhAvanAnI vicAraNAnI vizeSa AvazyakatA che ema lAgyuM che. ApaNA pUrvakALanA Adarza samaSTigata hatA, emAM kema kAmanI najare, vyApArI mahAjananI najare ane kauTuMbika kuTuMbanI najare jotA hatA. emAM peAtAnA vyaktitvanI najare vicAra ja nahAtA. atyAre vyaktigata zaktinA pheraphArane pariNAme, bApadAdAnA dhaMdhA karavA ja joIe te ni yamAM mahAna parivartana thayela hAvAne laIne ane vyaktitva da nanA medhapATha maLelA hAine AkhI saMyukta kuTuMbabhAvanA khalAsa thatI jAya che, jJAtie bhAMgIne bhukkA thai javAnI aNI para AvI gaI che ane ArAma, zAMti ke vilAsanA vicArAe taddana navIna ka lIdheA che, teve vakhate pote kANu che? zA mATe Avela che ? zene mATe prayatna kare che ? vigere Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamparicaya : bAbate enI sanmukha spaSTapaNe na rahe te AdarzonA guMcavADAmAM e saMskArI hoya to paNa gUMcavAI jAya tema che, tethI svaparanuM vivecana karI vastuo ane saMbaMdhenuM yathAvat mUlya AMkI ApanAra bhAvanAonuM A yugamAM ati mahatvanuM sthAna che. bAra bhAvanAnAM vibhAga bAra bhAvanAonA nIce pramANe vibhAge paDe che. 3 saMsArabhAvanA, 11 lekasvarUpa bhAvanA vizALa najare bAhya avalokana karAve che. (Objective ) 1 anitya, 2 azaraNuM, 4 ekatva, 5 anyatva ane 6 azuci e pAMca bhAvanAo AMtaragrAhI (Subjective) che. 12 badhibha ane 10 dharmabhAvanA svarUpalakSIsAdhanadharmalakSI (Insrtumental) che jyAre 7 Azrava, 8 saMvara ane 9 nirjarA bhAvanAo AtmAnA karma sAthenA saMbaMdha paratve hAI enI vartamAna sthitine samajAve che. They show evolutionary stages of developments. A rIte jotAM bhAvanAo AMtaralakSI ane avAMtaralakSI che. A bAra bhAvanAne "anuprekSA" kahevAmAM AvI che. enI AtmalakSayItA para graMthanI zarUAtamAM "pravezaka " lakhI tyAM keTaluMka vivecana karavAmAM AvyuM che te para khAsa dhyAna kheMcavAmAM Ave che. Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 cAra parAbhAvanA : dvitIya vibhAga-- : zrIzAMta sundhAnsaH AtmAne AtmabhAva sanmukha rAkhanAra-AtmA sAthe anusaMdhAna karAvanAra e khAra uparAMta nIcenI cAra bhAvanAone ati vistRta AkAramAM ' parA ' bhAvanAne nAme prasiddha karavAmAM AvI che, enuM sAmAnya svarUpa A pramANe cheH-- maitrI--A duniyAnA sarva jIvA sAthe baMdhubhAva dhyAvavA, kAI paNa jIva peAtAnA virodhI ke duzmana natho ema vicAravuM ane jIvananI asthiratA samajI koi paNa prANI sAthe peAtAne vera nathI, evuM hRdayamAM mAnavuM e anusaMdhAna bhAvanAnu magaLAcaraNa che. pramAda--kAi paNa prANImAM guNa joi Anada mAnavA, e guNanI hRdayathI prazaMsA karavI, guNavAna dhanya che, enu jIvana teTalA pUratu saphaLa che ema mAnavu. guNane guNu khAtara mAna ApavuM ane jyAM hoya tyAMthI guNanI zeAdha karI enA upara vArI javuM. karuNA--duniyAnA kAi paNa dIna-duHkhI-pIDA ne joi enA tarapha hRdayathI dayA Ave, mAnasika, zArIrika du:khA joi aMtarathI du:kha thAya, AvA du:khamaya saMsAramAM pazu prANI kema rAcatA haze enA khyAla thAya ane anatA upAye karavA uparAMta jIvananA karuNubhAva taraph vicAraNA DhADe. sAdhyasthya jyAM peAtAnA upAya na cAle, salAha zikhAmaNu ke bhalAmaNu na cAle tevA hRdayadrAvaka prasaMge, vA ane trAsa upajAve tevA jIvana banAvA tarapha kAM tA edarakArI Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMtha-paricavyaH (upekSA) athavA zAMta vicAraNA dvArA enuM egya sthAna samajavAnI dhIraja. pApI pApa kare te mATe krodhano abhAva paNa sAthe te tarapha sahAnubhUtino paNa abhAva. parAbhAvanAmAM AtmAnusaMdhAna A cAra parAbhAvanA khapI, sAdhyalakSI prANune UMDA vicAramAM nAkhI de tevI che. prANa jyAre mahAnuM parva tanI ucca zreNI para caDhI cotarapha avakana kare che tyAre ene zuM dekhAya che te parAbhAvanAmAM khUba vicAravA jevuM che. prathama ene vicAraNA karatAM sarva jI tarapha mitrabhAva hoya te ja ene emAM majA Ave che. sarva prANIo enA zuddha svarUpe anaMta guNathI bharelA che ane pitA potAnI zakti ane saMge anusAra AtmavikAsa sAdhI rahyA che, paNa emAM koI paNa jIva potAne virodhI ke duzamana nathI, sarva AtmasvarUpe eka sarakhA che. AvA vicArane pariNAme enuM sarva jI tarapha mitrabhAvanuM lakSya rahe che. ene manuSya te zuM, paNa koI janAvara, jaMtu ke sthAvara paNa ene pitAne virodhI lAgato nathI. A sarva jI taraphanA mitrabhAvane pariNAme khUba vizALa buddhi prApta thAya che ane eka vAra vizALa buddhipUrvaka mitrabhAva baMdhAya eTale svarUpalakSI AtmAnusaMdhAna thatAM vakhata lAgato nathI. - eka vakhata sarva jIvo tarapha mitratA AvI eTale pachI cAre tarapha premabhAve jovAnuM sUjhe che. premabhAve jotAM emAM guNa ja dekhAya che. guNane joIne prema thAya, umaLakA Ave, Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI-zAMtasudhArasa hRdayapUrvaka ene abhinaMdana apAI javAya tyAre guNapakSapAta sAhajika bane che ane guNane oLakhatAM, enuM kharuM mUlyAMkana karatAM, enA saMbaMdhI carcA ke vicAraNA karatAM prANa Akhare guNavAna thaI jAya che. guNane vicAra karanAra, guNa tarapha prema batAvanAra potAnI AsapAsa guNanuM vAtAvaraNa jamAve che ane e rIte AtmAnusaMdhAna atyaMta saraLa, sukara ane saphaLa bane che. A sarva AtmapradezamAM pharavAnI kharekharI cAvIo che. ema karatAM-AtmAvalokana karatAM bAhya pradezamAM aneka prANIo vyAdhi, viyega, mArAmArI ane nakAmA taDaphaDATamAM paDelA dekhAya che. evA prANIonA duHkhe dUra karavAnI tIvra IcchA thAya emAM karuNuM-vizALa dayA che. evI vRttithI prANI svathI bahAra jotAM zIkhe che, sarva duHkha dUra karavAnI bhAvanA pAchaLa ene AtmalakSyI bhAva rahe che ane pratIkAra bhAvanAmAM sarva jIvonA AtmA tarapha vRtti dorAtAM svAtmabhAva sAthe anusaMdhAna thAya che. A rIte karuNA bhAvamAM paNa atmAnusaMdhAna jarUra thAya che. mAdhyastha vRtti te AtmAnusaMdhAna ja che. deSa tarapha jyAre zAMtavRtti thAya, karmAdhInA pravRttinuM rahasya samajAya, AkhI duniyAne sudhAravA pote kanTrAkaTa lIdho nathI evI samajaNapUrvakanI bedarakAra vRtti thAya tyAre AtmAnusaMdhAna pratyakSa dekhAI Ave che, duniyAdArInA mANaso to potAne na game tevI hakIkata bane eTale tenA tarapha ughADe virodha batAve che, jAhera TIkA kare che, vyakti tarapha abhAva dAkhave che ane pitAnuM cAle teTale tevA mANasane tiraskAra kare che; Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMtha paricanya : 17 paNa AtmAnusadhAna karanAranI rIti tA kAMi aneAkhI ja hAya che. e enA mULamAM utarI asala kAraNunuM kAraNa samaje che ane jarA paNa ghuMcavAyA vagara e dvASa tarapha upekSA athavA mAdhyasthabhAva rAkhe che. e rIte A cAre parAbhAvanA AtmAnusa dhAnarUpa che athavA tenu pariNAma che. graMthanuM mUlyAMkana-- A graMthamAM e rIte AtmapradezamAM viharavAnu che. kavitva STie kalpanAzaktine joma Ape evAM va nA emAM nathI, emAM kathAnuyAganI rasasvitA nathI, emAM navalakathAnA vihArA nathI, emAM itihAsanAM AMdolanA nathI, emAM laDAinAM rasabharyA vanA nathI ke emAM karuNA utpanna kare tevA hRdayadrAvaka prasaMgeA nathI. nathI emAM zRMgAra, nathI emAM bhaya ke nathI emAM hAsya. emAM te zAMta nAmanA duzamAM rasanI pASaNA che. emAM AtmA sAthe vihAra che, emAM hRdayacakSune kheAlavAnA judA judA prasaMgeA che. saMsAra-aTavImAM bhUlA paDelA, jyAM tyAM artha ke pariNAmanA khyAla ke tenI tulanA karavAnI darakAra karyA vagara DhoDAdeDI karanAra kayAM jAya che ane zenI pachavADe dADe che e batAvanAra A graMtha che. mAhya viSayane enA yathAsvarUpe ALakhI enA ane cetanachanA saMbaMdha zA kAraNe thayA che tenA mULa tarapha lakSya kheMcI, ene emAMthI haMmezane mATe kevI rIte dUra rakhAvavA enuM mA dana karAvanAra ane vadhAre UMDA utaranArane enI kharI cAvIe sapaDAvanAra A graMtha che. cavaNa jIvananA aneka Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 zrI zAMtasudhArasa: bharelA prasaMgamAM A prANI aTavAI jaI saMsAramAM dhoraNa ke hetu, Adarza ke sAdhyane jANyA vagara bhaTakyA kare che. tene mArga para lAvanAra, sAmAne jevAne badale pitA tarapha jovarAvanAra, dareka bAbata ke banAvanA mULa tarapha lakSya karAvanAra ane A hetu vagaranA cakabramaNane cheDe lAvavAnA mArgo batAvanAra athavA te tarapha dhyAna kheMcanAra A graMtha che. enuM mUlya keTaluM AMkavuM e te AMkanAranI AvaData para che. AtmapradezamAM enI kiMmata bahu che ane enI vATikAmAM praveza thaI jAya te muktiphaLanI prasAdI apAve evAM emAM aneka sAdhana hovAthI enI kiMmata alokika hevA sAthe duniyAthI para che, sAmAnya janatAthI na mApI ke ApI zakAya teTalI moTI che ane vicAramArgamAM anupameya che. graMthanI bhASA zrI zAMtasudhArasa graMthanI bhASAmAM khuba mIThAza che. keI koI ko te abhuta zAMtarasathI bharelA che. emAM AtmA sAthe bhAre yuktipUrvaka vAta karI che. kartAmAM hRdayane uddezIne saphaLa vAto karavAnI bhAre dhATI jaNAya che. dareka bhAvanAnA viSayane emaNe khUba apanAvavA yatna karyo che. emanI bhASA parano kAba lagabhaga dareka bhAvanAnA paricayamAM khUba jaNAI Ave che. ApaNe emanA hRdayaMgamitAnA eka be dAkhalAo joIe: yAvahehamidaM gardai gaditaM no vA jarAjarjaraM, yAvattvakSakadambakaM svaviSayajJAnAvagAhakSamam / Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMtha-paricaya : yAvaccAyurabhaGguraM nijahite tAvadudhairyatyatAM, kAsAre sphuTite jale pracalite pAliH kathaM badhyate // ( khebiMdubha bhAvanA 12. paricaya kSeA. . pR. 108. vi. 2) e bhASAmAM khUkha mIThAza, hRdayasparzitA ane saraLatA che. enDru bhASAsAva lagabhaga bhartRharinA vairAgyazatakane maLatu Ave che. zAMtasthAnamAM zAMta citte nIcenA sragdharA gAi juo-- dhanyAste vItarAgAH kSapakapathagatikSINakarmoparAgAstrailokye gandhanAgAH sahajasamuditajJAnajAgradvirAgAH / abhyAruhyAtmazuddhayA sakalazazikalAnirmaladhyAnadhArAmArAnmukteH prapannAH kRtasukRtazatopArjitArhantyalakSmIm // ( pramAda. paricaya. kSeA. 1. dvi. vi. pR. 202.) AvA eka zlAka tIrthaMkaranA mahattvane hRdaya sanmukha khaDuM karI de che. enI bhASAnA pratyeka akSaramAM camatkAra che, enI samasta racanAmAM geyatA ane zabdaracanAmAM rasAtmakatA che. 19 enA geyAke teA adbhuta che. e te gAtA jaie ane zAMtarasanuM pAna karatA jaie evA bhASAsAvathI bharelA che. jarA gAo: svajanajano bahudhA hitakAmaM, prItirasairabhirAmam / maraNadazAvazamupagatavantaM, rakSati ko'pi na santam // vinaya ! vidhIyatAM re, zrIlinadharma: rAnam / anusandhIyatAM re, zucitaracaraNasmaraNam // 1 // ( azaraNu bhAvanA, geyASTaka. vi. 1. pR. 110 ) . Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIzAMtasudhArasa : A aSTakanI bhASAmAM khUba lahera che. emAM rasanI jamAvaTa viSayane anusAra hAI khUba hadayaMgama che ane pratyeka zabdanI pasaMdagI khUba suMdara che. tamane dareka zabda mATe lAgaze ke e zabda ja tyAM baMdhabesate Ave che ane bIje samAna arthavALe zabda nakAmo che. mAnavImupativanta rasanna = ji kSati emAM satta zabda mUkavAmAM bhAre majA karI che. ene artha maraNadazAne pahoMcelA e karIe tyAre rasanta ne vartamAna kRdaMta levAya, paNa satta ne cAlu arthamAM laIe to game tevo meTo saMta puruSa hoya, bhale khuda IMdra ke tIrthakara hoya, paNa tene keI bacAvI zakatuM nathI. A viziSTa bhASAprayega lagabhaga dareka zabdanI sAthe batAvI zakAya tevuM che. kahevAnI bAbata e che ke bhASAracanAmAM, zabdonI pasaMdagImAM ane vicAradarzananI paddhatimAM lekhaka mahAtmA saphaLa zabdacAturya dAkhala karI zakyA che. A uparAMta jyAM turaga" zabda mUkyo che tyAM te ja zabda zebhe ane sAthe lAge tema che, tene badale samAna arthavALA azva" zabda na ja lAgI zake evI vigate batAvI zakAya tema che. tulA zabdamAM gati(tu mane)ne bhAva che, jyAre acya zabdamAM ja dhAtu Ave che te UMDA utaravAnA arthamAM Ave che. game tevA jorathI doDanAra ghoDA, ratha, hAthI ke mANasanI hAranI hArathI vIMTaLAyelA ho. A ene Azaya che. tyAM sudhI zabda barAbara sAthe che. kahevAnI vAta e che ke lekhake zabdanI pasaMdagImAM paNa bhAre jhINavaTa rAkhI che ane jyAM je joIe tevo zabda pasaMda karyo che. pate vaiyAkaraNa hatA, vyAkaraNanI prakriyA banAvanAra hatA Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMtha paricaya : 21 eTale vyAkaraNane lagatI skhalanA enAmAM na Ave ema lakhavuM e tA mAtra sAnAne Apa ApavA jevuM che. enI bhASA mArmika, zuddha, spaSTa ane hRdayaMgama hovA chatAM zailImAM jarA paNa AkSepa ke tucchatA koi sthAne AvavA dIdhA nathI ane ceAgya hAya tyAM alakAra lAvyA che eTaleA paNu atra nirdeza karavA ceAgya jaNAya che. bhASAzuddhine aMge zrI zAMtasudhArasa graMthanI TIkAnA prakaTa karanAra ( zrI jaina dharma prasAraka sabhA ) enI prastAvanAmAM lakhe che ke: * " A zAMtasudhArasa graMthamAM anityAdika bAra ane maigyAdi cAra maLI 16 bhAvanAnA 16 prastAva che, te dareka judI judI DhALamAM banAvelA che. saMskRta bhASAmAM evI DhALamadha racanA karavI ane temAM saMdhi, vibhakti, pratyaya ke samAsAdikanA paNa doSa AvavA na devA, e temanA saMskRta bhASAnA pUrNa rijJAnane batAvI Ape che. paraMtu saMskRta bhASAmAM vyAkaraNa anAvanArane e bhASA upara evA pramaLa kAmU heAya temAM navAchaM jevu paNa zu che ? ( pR. 7 )o 1. sadara prastAvanA saMskRta bhASAmAM ApI che temAM e ja kIkata bahu sArA zabdamAM mUkavAmAM AvI che. e ati mArmika lAgavAthI atra utArI levAmAM Ave che. tyAM jaNAve che keH-- kiM caitacchAntasudhArasagranthapratiSThita maitryAdibhAvanAcatuSTayopetAnityAdibhAvanAdvAdazakAbhidhaprastAvaSoDazakaM gurjarabhASocitavividhachandobhirapyupanibaddhamapi sandhivibhaktisamAsAdidoSalezavarjitamiti citrIyante cetAMsi cetanavatAM sudhiyAM saMskRtavaiSayikatadapUrvavaiduSyA, yadvA kimAzcaryaM nUtanavyAkaraNavyAkartRRNAM tAdRzAM gIrvANabhASAsarasI sarabhasakrIDane / (pR. 1 ) Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIzAMtasudhArasa : ahIM bhASA uparanA lekhakazrIneA kAbU bahu suMdara rIte rajU karyA che ane tenA kAraNamAM jaNAve che ke je navIna vyAkaraNu banAvanAra hAya te Avu spaSTa bhASAkAzalya atAve, emanA prayAgamAM vibhakti, saMdhi ke samAsane doSa na Ave e sarva cita che. A TAMcaNamAMthI eka bIjI vAta paNa nIkaLe che, ane te e che ke lekhakazrIe ahIM je chaTThA vAparyA che te gurjara bhASAne ucita che. A muddA para AgaLa vivecana thaze. vicAranI spaSTatA-- graMthakarto pAtAneA AkhA viSaya sArI rIte samajatA hatA. emanA vicAramAM spaSTatA hatI, sAdhyasanmukhatA hatI ane peAtAnA viSayane chaNavAnI temanAmAM AvaData hatI. kAvya ke ciratra lakhanArane tA vAcanArane ke zrotAne zRMgAra vigere raseAmAM lai javAnu hArTa peAtAnA viSayane jhaLakAvavAnuM kA pramANamAM saheluM bane che, paNa anityatA batAvavAnI ke ekatva, anyatva atAvavAnI vAta karavI ja arucikara hAya che ane sAMbhaLavI te tethI paNa vadhAre arucikara ane bahudhA apriya hAya che. graMthakartAe peAtAnA vicAro khUba niCLa karyo che ane pachI kalama hAthamAM laIne khUba dIpAvyA che temAM temanI vicAraspaSTatA che. ghaNI vAra lekhaka pAte zuM kahevA mAge che tene tene peAtAne ja zarUAtathI pRthakkaraNapUrvaka spaSTa khyAla hAtA nathI. ema thAya tyAre bhAre astavyastatA ane anyavasthitatA AkhA graMthamAM dekhAya che. evuM A AkhA graMthamAM najare paDe tema nathI. 22 Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grantha paricaya : viSanirUpaNanI saphaLatA keTalAka lekhakeAmAM vicAre ghaNA hAya che, paNa tene matAvavAmAM kaLAnA abhAva hAya che. vicAranI spaSTatA jeTalI ja agatyanI khAkhata vicAradananI che. game teTaluM jANyA chatAM ane janatA samakSa rajU karavAmAM AvaData na heAya teA kahevAnI vAta adbhuta heAya te paNa te mArI jAya che. temAM paNa jyAre anityatA, karuNA jevA nirasa viSayAne janatA samakSa rajU karavA hAya tyAre je viSayane rajU karavAmAM kaLA na heAya teA vAta kathaLI jAya che. A lekhaka mahAtmAnuM viSayanirUpaNu suMdara che, emAM temanuM cAturya che ane enA pratyeka zleAkamAM kaLA che. A vAta anubhavavAthI samajAya tema che. dA. ta. anitya bhAvanAnA geyASTakamAM ( zlAka 5, pR. 60 ) kahe che ke:yaiH samaM krIDitA ye ca bhRzamIDitA, yaiH samAkRSmahi prItivAdam / tAn janAn vIkSya bata bhasmabhUyaM gatAn, nirvizaGkAH sma iti dhik pramAdam ! | " jenI sAthe ramyA, jenI sAthe ApaNe pUjAyA, jenI sAthe vinAda vArtAe karI tevA mANasAne rAkhamAM ragaDhALAtAM rakSArUpa thaI jatA ApaNI najare joyA ane chatAM ApaNane kAMi thavAnuM nathI ema dhArI phikara vagaranA thaine ApaNe vhAlyA karIe chIe ! AvA ApaNA pramAda para phITakAra hA ! " 23 A viSayanirUpaNanA dAkhalA che. e vAMcatAM vicAraka vAMcanAranI samakSa citrA eka pachI eka khaDAM thAya tevu emAM gAMbhIrya che. nAnapaNamAM zerImAM pAte kudatA, peAtAnA laMgATIyA Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI.zAMtasudhAnsaH DhAstadArA ane peAte aradhA nAgA pharatA ane dhULamAM ragadoLAtAM dekhAya e eka pachI eka eka prakAranI citramALA. 24 " pachI umara lAyaka thatAM ApaNane darekane amuka mANasa mATA mANasA lAgyA hAya; ApaNA gAmanA mukhIe, ApaNA pitAnA mitrA, dharmanA adhyakSA, samAjanA netAo, jenA zabda para ApaNe mAna ApIe ane je ApaNI najare 8 mATA mANasa lAge tevA paNa aneka gayA. je AkAzane thAbhAve evA ApaNane lAge, jeo samAjamAM, gharamAM ke vepAramAM thAMbhalA jevA lAgyA hAya tenI bIjA prakAranI citramALA. jenI sAthe hANyA mANyA, pharyo haryo, nAcyA kudyA, enI trIjI citrapara parA. evA anekane smazAne mUkI AvyA, emanI citAe hAthe khaDakI ane emanA zarIranI rAkha thatI joi A ceAthI citramALA! ane ATaluM. ATaluM joyu chatAM jANe peAtAne teA kadI javAnuM ja nathI, ema dhArI bhAizrI aDaga UbhA che, chAtI kADhIne phare che, na karavAnA kAme kare che ane game tevA geTALA karI gharanAM ghara mAnI ahIM hAthemANe che? tu zuM samaje che? tArA pramAdane phITakAra che ! ! Anu nAma viSayanirUpaNanI saphaLa kaLA kahevAya. emAM citradarzIna che, AhvAna che, viSayanirUpaNa che ane te parathI levA ceAgya sAra-rahasya che. graMthanI geyatA kAi paNa piMgaLa samajanAra athavA ApaNI dezIe gAnAra hAya, enA kaMThamAM madhuratA hoya ane ene saMgItanI najare Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthaparicaH 25 jamAvaTa karatAM AvaDatI hoya tenI pAse A graMthane kaI paNa bhAga gavarAva, enA dezI rAganI geyatA eka vAra sAMbhaLI levI, pachI emAM bahu bhAre majA Ave tevI AkhI kRtimAM khUbI che. emAM kharI khUbI e che ke eka vAra kaI bhAvanAne vAMcavAmAM Ave to prathama enAM stragdharA ke zikhariNuM Adi vRtto vAMcavA ane chevaTe geyASTaka gAvuM. ene rAga eka vakhata besI jaze to enI kRtimAM evI khUbI che ke AkhuM gAna mukhapATha thaI jaze, eka vAra gavAyA pachI bIjI vAra gAvAnuM mana thaze ane evI rIte thoDI vakhata punarAvartana thaze eTale kSapazama pramANe mukhe thaI jaze. pachI te jyAre jyAre avakAza maLaze tyAre tyAre enuM parizIlana thaze ane e gAvAmAM aMtaranA umaLakA Avaze. jene saMskRtamAM dhvanikAvya athavA zabdAlaMkAra kahe che enI chAyA emAM bharapUra jaNAya che. jyAre suMdara zabdacitra kAnamAM guMjArava kare tyAre zabdAlaMkAra barAbara jAme che. arthAlaMkAra te artha AvaDe, temAM citta parovAya ane te magajamAM jAme tyAre majA Ape che, paNa zabdAlaMkAra te artha AvaDe ke na AvaDe to paNa zabdaracanAmAM ja majA Ape che. A jAtanI camatkRti soLe bhAvanAmAM barAbara che. AnaMdanI vAta e che ke lekhakazrInI bhASA bhAvavAhinI ane arthAlaMkAramaya hovA uparAMta zabdanI pasaMdagI ane geyatAnI bhavyatA teozrI evI sArI ane sAdI rIte lAvI zakyA che ke enA marmamAM utaryA vagara paNa e khUba AnaMda Ape ane kAnamAM guMjArava karyA ja kare. dAkhalA tarIke bAramI bhAvanAno paricaya ka chaThTho laIe. (bhAga bIje pR. 108) enI bhASA vicArI chevaTe Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 zrIzAMnta sudhArasa mosI kAsAre sphuTite jale pracalite pAliH kathaM badhyate enI zabdaracanA ati AkaSa ka che ane arthagAMbhIya tA citramaya che. pachI mukhyatAM mukhyatAM dhiratidruhamA gAIe tyAre zabda ane arthAnA pravAhamAM paDI javAya tema che. kAI suMdara rAgathI gAnAra ane khAsa karIne saMskRtanA abhyAsI zuddha bhASAnA AgrahI pAse dezI rAgeA ane sAthe chaMdanA jJAnavALA pAse ene ekAda vakhata sAMbhaLI levA ceAgya che. pachI vadhAre bhalAmaNa karavAnI jarUra nahi paDe. seALe bhAvanA judI judI dezIomAM gAI zakAya che. keTalIkanA dezI rAgeA kartA kivae peAte lakhyA che, keTalAka mane kheThA tevA jaNAvyA che, paNa ene bahu su Mdara rIte gAI batAvI zake tevA zrAvaka madhue jude jude sthaLe vidyamAna che ema mArA jANavAmAM AvyuM che, zeAdhaka vRttie tapAsa karI AvA Atmasanmukha graMthanA lAbha levA sUcanA che. geyatAne aMge khIjI vAta e che ke dareka aSTaka gujarAtI pracalita dezIomAM gAI zakAya che te uparAMta asala rAga athavA rAgiNImAM paNa gAi zakAya che. prathama aSTaka--rAmagiri dvitIya aSTaka--mArUNI tRtIya aSTaka--kedArA caturthAM aSTaka--parajIye paMcama aSTaka--zrI rAga SaSTha aSTaka-AzAvarI sakSama aSTaka--dhanAzrI aSTama aTaka naTa rAga navama aSTaka--sAraga dazama aSTaka--vasaMta ekAdaza aSTaka kApI dvAdaza aSTaka--dhanAzrI trayeAdaza aSTaka--dezAkha caturdeza aSTaka----TADI paMcadaza aSTaka--rAmakulI preDiza aSTaka--prabhAtI Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakhya5ricayuM? 27 A pramANe kavi lekhaka pote dezanA rAge batAve che ane sAthe kaI kaI pratimAM uparanAM rAgonAM nAmo paNa ApyAM che. e rAgamAM gAnAra gavaiyAne mane haju ega thayo nathI, paNa huM ene artha e samajuM chuM ke e pratyeka rAga ke rAgiNImAM je zabdameLa hoya te AmAM che. matalaba e rAgamAM paNa e barAbara gAI zakAya tevuM haze. bhASAsASThava, zabda pasaMdagInI vizALatA ane bhASA para asAdhAraNa kAbU sAthe vyAkaraNamAM ramaNatA hovAthI zabdanI vizuddhi, pasaMdagImAM vizALatA ane vibhakti, jAti, samAsa ane kRdaMtakAraka AdinI pasaMdagImAM sukaratA hAI kAvyanI najare A zabdacitramAM zabdAlaMkAra ane arthAlaMkAra bane AvI zakyA che ane e vastusthitine kAvyarasikoe lAbha levA yogya che. gItagoviMda. (paMDita jayadeva) saMskRta bhASAmAM A graMtha ajoDa che ema batAvavAne prayAsa karavA pahelAM enI kakSAmAM mUkI zakAya tevA graMtha saMbaMdhI keTalIka hakIkata jaNAvavI ucita che. graMtha saMskRtamAM hovA chatAM dezI rAgamAM gAI zakAya te jaina sAhityamAM bIjo eka paNa graMtha mArA jevAmAM Avyo nathI ane samasta saMskRta sAhityamAM paMDita jayadeva kaviviracita jAtajavindra nAmane kAvyagraMtha jevAmAM AvyuM che. e gItagoviMda kAvya para kuMbharAje "rasikapriyA" nAmanI ane mahAmahopAdhyAya zrI zaMkaramithe "rasamaMjarI" nAmanI TIkAo lakhI che. e graMthane sane 189 mAM rA. rA. maMgeza rAmakRSNa telaMge nirNayasAgara presa mAraphata chapAvI bahAra pADyo che. . Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI-zAMta-sudhara gItagAviMdanA khAra sa che jyAre zAMtasudhArasanA sALa prastAva che. gItagAviMdanA rAgA hiMdI bhASAne anukULa che jyAre zAMtasudhArasanA rAgeA gujarAtI bhASAne anukULa che. 20 gItagAvindamAM kRSNa ane rAdhAne zRMgAra ati AkarSaka bhASAmAM cItaryA che. enA AraMbhamAM ja e graMthane vAghuva tithiAsameta kahI varNave che ane vinayavijaya upAdhyAyane niyamendra vidvAnamayamAtmano pam ( -2) mAM banAvavu' hatuM eTale enA meLa khAya thAya tema nathI. gItagAvindane zRMgAra adbhuta gaNAya che. enA eka ethI vadhAre dAkhalA AvA zAMtarasa graMthamAM mUkavA te ceAgya lAgatu nathI. jene zRMgArarasamAM meAja Ave tene mATe gItageAvidya bahu ucca prakAranA kAvya graMtha che. candanacarcitanIlakalevarapItavasanavanamAlI / kelicalanmaNikuNDalamaNDitagaNDayugaH smitazAlI | hariharamugdhavadhUnikare, vilAsini vilasati kelipare // 2 // pInapayodharabhArabhareNa hariM parirabhya sarAgam / gopavadhUranugAyati kAcidudaJcitapaJcamarAgam // harihara0 // 3 // ( prathama sa, pra. 4. ) enA sarganAM nAme jotAM paNa ene zRMgAra khUba UMDA jaNAze. prathama prastAva ' sAmoAmol'che. bIje kazerArAva che. emAM rAdhA peAtAnI virahavedanAnuM vana sakhI pAse kare che. trIjA sudhamasusUna sa`mAM rAdhAne hRdayamAM rAkhIne vrajasuMdarIonA kRSNa tyAga kare che tenu varNIna Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthaparicaya ra9 che. cethA nidhanapurUna nAmanA sargamAM rAdhAnI sakhI kRSNa pAse rAdhAnI virahadazAnuM varNana kare che. pAMcamA lAlapurI nAmanA sagamAM kRSNa rAdhAne premapUrvaka camUnAnA kuMjamAM AvavAne saMdeze kahevarAve che. chaThThA pUravuMda nAmanA sagamAM latAgRhamAM rahelI anurakta rAdhA kRSNa pAse AvavA azakta banelI che tenI sthitinuM varNana kare che. sAtamAM naranArAyaja sargamAM saMketa karela samaye kRSNa rAdhAne maLatA nathI eTale enI dazA kevI thAya che tenuM varNana che. AThamA vi84mItiH sargamAM, navamA mumukuMda sargamAM, dazamA caturmu sargamAM, agiyAramAM nAnAmo sargamAM ane bAramA puchAtavAno sargamAM rAdhA ane kRSNanA rIsAmaNuM manAmaNAM cAle che. A AkhA graMthamAM zRMgAra rasanI mukhyatA che ane vacce varNanamAM hAsya, karuNuM vigere rasa jAme che. enuM zabdacitra anupama che ane bhASA para kAbU asAdhAraNuM che. emAM zAMta rasane prasaMga ja nathI. e A graMtha dhvanikAvyathI bharela che. enI zAMtasudhArasa graMtha sAthe sarakhAmaNI mAtra geyatAnI bAbatamAM ja thaI zake tema che. saMskRta sAhityamAM gAI zakAya tevA A be ja graMtha che. rasika janane gItagoviMda graMtha khUba pasaMda paDe te che. enI kAvyacamatkRti ati ucca prakAranI che. saMsArane samajanAra ane tenA svarUpane jANa enAthI dUra bhAganArane zAMtasudhArasa graMtha khUba majA Ape te che. bannenI sarakhAmaNa kaI paNa rIte karI zakAya tema nathI. ekamAM je vAtanuM Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 zrI zAMtasudhAraso + + ' , " . whiw. i - 1 + 1 piSaNa che tenuM bIjAmAM mULa ukheDI nAkhavAmAM AvyuM che.' gItagoviMdamAM adharasudhArasanuM pAna karavAmAM jIvanane dhanyA mAnavAmAM Avaze (sa. 12-5) tyAre zAMtasudhArasamAM jIvanane DAbhanA agrabhAga para rahela pANInA TIpA jevuM asthira batAvaze. (10-1 aSTaka) ATaluM chatAM bannenI geyatA ghaNI suMdara che. kavi jayadevane ane vinayavijaya upAdhyAyane prayatna kAvyanI najare saphaLa gaNAya. eka rIte joIe to kavi jayadevane mArga saraLa hate. ene zRMgAra piSa hatA, lekarucine anusaravuM hatuM ane pagalika vilAsanuM zabdacitra ApavuM hatuM. emAM kAMI ochAza rahe te loko potAnI kalpanAthI puravaNI karavA taiyAra hatA, paNa upAdhyAyazrI vinayavijayano mArga vadhAre muzkela hato. ene viSayakaSAyanI virUpatA, saMsAranI asAratA, jIvananI kSaNikatA ane tyAgadharmanI zreSThatA batAvI je sarva rAganI daSTie game che tene choDAvI devAnI vAta karavAnI hatI. AvA cAlu najare na game tevA tyAganA viSayane teo pitAnA pAMDityane cothe khUba jhaLakAvI zakyA che. samasta saMskRta sAhityamAM gAI zakAya tevA A be ja graMtha hovAthI tenuM sAmya atra rajU karavuM joIe, bAkI ekamAM zRMgArane piSa che ane bIjAmAM zRMgArane taja che, tyAM samAnatA te kayAMthI Ave? tyAganI bAbata viSama che, karkaza che, prathama daSTie anAdaraNIya lAge tevI che ane bahudhA zuSka hoya che. tevI bAbata zrI vinayavijaye samaya karI batAvI e temanI viziSTatA che. zAMtasudhArasa graMthamAM Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMtha-paricaya : 31 kAi paNa sthaLe emaNe kazatA AvavA dIdhI nathI. bhASAnI najare joie athavA kAvyanI najare joIe teA jayadevanuM gItagoviMda jarUra vadhAre ucca sthAna le tevuM che, jayadeva zabdonI pasaMdagImAM vadhAre saphaLatA meLavI zakyA che ema lAgyA vagara rahe tema nathI; chatAM A zAMtasudhArasa graMtha suMdara bhASAmAM-geya bhASAmAM--zrutipaTu suMdara zabdaracanAmAM racI zakAyA che e ati viziSTa hakIkata che. atyAre jema strIpAtra vagara nATaka ke zabdacitra lakhavuM azakya manAya che, temaja zRMgAranI pASaNA vagara kAvya ke geyaracanA azakya ja manAya che, e azakya vAtane zakaya karanAra upAdhyAya zrI vinayavijaya jarUra abhinaMdanane pAtra che. graMthapaddhati---- AkhA zAMtasudhArasa graMthanI gAthA 234 nIce pramANe che. zarUAtamAM 8 gAthA ( leAkeA ) prastAvanA ane upeAghAta jevA che. chevaTe prazastinA 7 zleAkeA che. bAkI seALa bhAvanAmAM anukrame 3-3-4-5-5-5-5-57-7-7-7-8-7-7 ane 5 maLIne 91 leAka che. A zleAkA khUba proDha bhASAmAM che ane temAM maMdAkrAntA, zArdUlavikrIDita, agdharA, mAlinI, zAlinI, zikhariNI vagere vRtto bahu AkarSIka rIte vaparAyA che. te uparAMta dareka bhAvanA para aSTaka lakhela che tenA seALa bhAvanAnA 128 zleAkA thAya che. e geya aSTakA mULa rAgeAmAM Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 zrI zAMtasudhArasa : - . - * gAI zakAya che temaja gujarAtI dezIomAM paNa gAI zakAya che te upara batAvyuM che. e rIte upaghAtanA 8, seLa bhAvanAnI paryAlacanAno 91, seLa aSTakanA 128 ane prazastinA 7 maLI AkhA graMthanA kula 234 kaleke athavA gAthAo che. dareka bhAvanAne laI tene prathama paricaya karAvo ane pachI geya aSTaka lakhavuM e paddhati graMthakartAe rAkhI che. dareka bhAvanA para parimita lakhavAne temane vicAra cokkasa jaNAya che, kAraNa ke A soLe bhAvanAo te evI che ke enA para jeTaluM lakhavuM hoya teTaluM lakhI zakAya, paNa graMthakartA lekenI dhIraja, AyuSyanI maryAdA ane khAsa karIne manuSyasvabhAvanA abhyAsane pariNAme samajI gayA hatA ke lokone lAMbI lAMbI vAte gamatI nathI eTale emaNe sUtra jevI vAte TUMkAmAM paNa muddAma rIte rajU karI che. enuM eka eka vAkya kaI kaI sthAne te evuM artha ane bhAvagarbhita che ke enA para pustake lakhAya. graMthakartAne graMtha vidvattA batAvavA mATe banAvavAne nahote. emano bodha emaNe lekaprakAzamAM batAvyuM hatuM, emane A graMtha te AtmA sAthe vAta karavAne banAva hato. emAM manovikAra ke kalpanAne jora ApavuM nahotuM, paNa ene maryAdAmAM lAvI enA para saMyama meLavavAnI cAvIovicAradhArAo batAvavAnI hatI. e kAma graMthakartA kavie saphaLa rIte karyuM che. enA geyASTaka ghaDIbhara gAvA gya che. zAMtine samaya hAya, cetanarAma jarA zaheramAM hoya, upAdhiothI sahaja matI nathI karI che. to ke Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMkhya 5ricava H 33 viramavAnuM thayuM hoya teve vakhate ekAda bhAvanA upADavI ane aMtarajalpa karo. tyAre enI kharI meja Avaze. e gAvAmAM majA Ape tevI jarUra che, paNa enAthI paNa vadhAre maja ekalA-ekAMtamAM cetanarAma sAthe ramaNa karAve evI enI vAto che. emAM navalanI rasAtmakatA na hoya ke guptacara (DITekaTIva) kathAnI pariNAma jijJAsA utpAdaka zilI na hoya, emAM kavinAM nirakuza uDDayane na hoya ke nATakanAM zRMgAra, vIra ke hAsya rasa na hoya to temAM Azcarya pAmavAnuM nathI. e AkhI kRti viziSTabhAve AtamarAmane uddezIne phatehamaMdIthI racavAmAM AvI che. A graMthapaddhati dhyAnamAM rAkhavAthI enI bhASAne pravAha kayAM jAya che ane zA mATe jAya che tene Acho paNa cakkasa khyAla jarUra Avaze. caMtharacanAkALa ane prazasti- A graMthanI racanA saMvata 1723 mAM gAMdhAra nagaramAM karI ema graMthakartA pote ja jaNAve che. (juo dvitIya vibhAga pR. 374) gadhapura nagara e jaMbusara najIkanuM gAMdhAra ja saMbhave che. anya paNa kRtio temanI gujarAtamAM ja banI che te parathI graMthakartAne vihAra bahudhA gujarAtamAM ja thaye hoya ema saMbhave che. akabaranA samayanA je gAMdhAramAM seMkaDo lakhapati jene hatA ane jyAM zrI hIravijayasUri vyAkhyAna vAMcatA tyAre sthAna meLavavAnI musIbata paDatI hatI tyAM atyAre eka paNa jenanI vasatI rahI nathI ane mAtra eka derAsara ja bAkI rahyuM che e kALabaLanI ane jaina samAjanI vartamAna dazA Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtasudhArAsaH batAve che. AvI dazAnA etihAsika kAramAM A sthAne utarIe te laMbANa thaI jAya, paNa jena samAjamAM kusaMpane je kIDe pesI gayo hato ane dIrghadraSTAone abhAva thaI gayA hatA tenI dekhI zakAya tevI paristhiti A graMtharacanAnA kALamAM ja tarI AvI hatI, te e yugane ItihAsa, sAdhuvargamAM na IcachavAyegya spardhA ane vijaya-sAgaranA jhagaDA vAMcI vicArIe chIe tyAre bhAre kheda thAya tevuM che. saMtoSanI vAta e che ke evA saMkSubdha vAtAvaraNamAM zAMtasudhArasa jevA Atmika graMthanA lekhaka paNa hatA ane AvA graMtha racI zakyA hatA. potAnA AtmajIvana ane viziSTa kavAthI zrotAnA kAnane pavitra karatA hatA ane janatAnI Atmika pravRttine vega ApavA dvArA pitAne AtmavikAsa sAdhatA hatA. saMvata 1723 eTale I. sa. 1967 no samaya thayo. e vakhate zahenazAha auraMgajhebanI ANa hiMdustAnamAM pravartatI hatI. e jhanUnI zahenazAhe dhamadhatAne pariNAme mugalAInA pAyAne hacamacAvI dIdhA hatA, paNa te yugamAM te samajAya tevuM nahotuM. te vakhate te mugalAI enI pUrNa jAhojalAlImAM prasaratI hatI. evA vikaTa samayamAM AvA zAMtarasanA graMthanuM parizIlana karavuM ke vilAsanAM kAvyo racava (vinayavilAsa) e mana para ane lekhanazakti para asAdhAraNa kAbU batAve che. e samaya paratve TUMka vigate AgaLa lakhI che te uparathI jaNAze ke AvA vAtAvaraNa ane khaTapaTanA samayamAM AvA graMthanI racanA thAya e ghaNuM navAIbhareluM lAge, chatAM e yugamAM jenanA mahAna lekhake thayA che, AnaMdaghanajI jevA Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthaparicaya: 35 cegI thayA che ane zrImadyazavijaya upAdhyAya jevA siddha lekhako thayA che ane ekalA tapagacchamAM ja bAvana jeTalA mahAna lekhako-kavio ane carcA karanArAo thayA che. e batAve che ke je samaye jevI jarUriyAta hoya te vakhate tene cogya lekhako nIkaLI ja Ave che. e yugamAM AvA viziSTa lekhaka thaI gayA tenAM kAraNe tapAsavAnI jarUra prApta thAya che. ItihAsavido A praznane jarUra cacaze ema ApaNe IcchIe. A upodaghAtanI Akhare ApaNe paNa e rasAtmaka ItihAsa vibhAgamAM sahaja caMcupraveza karazuM. A graMthanI racanA thaI tyAre tapagaccha para zrI vijaya* prabhasUrinI AjJA pravartatI hatI eTale ke teo gacchAdhipati hatA ema lekhakanA pitAnA zabdothI jaNAya che. (bIjo vibhAga pR. 374.) temanA guru kIrtivijaya upAdhyAya hatA eTale "vijayaprabhasUrine prabhAva A graMtharacanAnuM kAraNa hato ema tyAM jaNAvyuM che te graMthakartAnI namratA sUcave che. hakIkata ema jaNAya che ke vijayadevasUrie pitAnI pATe pitAnI hayAtImAM vijayasiMhasUrinI sthApanA karI, paNa e vijayasiMhasUri te vijayadevasUrinI hayAtImAM ja kALa karI gayA, tethI vijayadevasUrie vijayaprabhasUrine 1711 mAM AcAryapadavI ApI ane pote 1713 mAM kALa karI gayA. eTale A graMthanI kRti saM. 1723 mAM thaI tyAre AcAryapade vijayaprabhasUri hatA. A vakhata pahelAM paMnyAsa satyavijaya kriyAuddhAra karI chUTA paDI gayA hatA. eTale je pakSane kriyAuddhAra mAnya hatuMtemaNe vijayaprabhasUrinI AjJA svIkArI www.ainelibrary.org Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtasudhArasaH nahetI. Ane lagatI keTalIka hakIkata A upaghAtanA chellA vibhAgamAM carcazuM. paM. zrIgaMbhIravijayakRta TIkA A zAMtasudhArasa graMtha para paMnyAsa zrIgaMbhIravijaya gaNie bhAvanagara zaheramAM saM. 1968mAM saMskRta TIkA racI che ane te TIkAne zrI jaina dharma prasAraka sabhAe saM. 169 mAM chapAvI bahAra pADI che. TIkAne cheDe prazastimAM lekhakazrI lakhe che - zrIbuddhivijayavineyau muktivRddhivijayayutagaNadhuryo / munipazrIvRddhivijayaziSyANunA budhagaMbhIravijayena // zAntasudhArasapAnazraddhAmugdhena dRbdheyaM ttiikaa| vasurasAhikulacandramitavarSe (1968) nijaparopakRte ca bhaktyA // A TIkAmAM zabdArtha bhAvArtha ApyA che ane keTalIka saraLatA arthane aMge karI ApI che. TIkAnuM pUra lagabhaga 1600 graMthAgra gaNAya. artha karavAmAM meM A TakAno upaga sarvatra karyo che. A pramANe graMthane aMge vicAraNA karI. have ApaNe graMthakartAne aMge maLI zakatI hakIkata para daSTipAta karI jaIe. . Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 zrI vinayavijaya upAdhyAya C zrI zAMtasudhArasa' jevA apratima graMthanI racanA karanAra upAdhyAya zrI vinayavijayajI ane temanA samayanA saMbaMdhamAM keTalIka hakIkata rajU karavI prastuta che. kAi paNa pustaka je samayamAM lakhAyuM hoya te samayanA itihAsane jANavAthI pustaka samajavAmAM ghaNI saraLatA thAya che, kAraNa ke lekhaka game teTalA pratibhA ane prajJAsaMpanna haiAya te paNa tenA samayanI ane tenI AjubAjunA vAtAvaraNanI tenA para asara thayA vagara rahetI nathI. samAnya satye rajU karavAnA hAya tenI bhASAmAM ane tenAM draSTAMtAnI racanAmAM paNa samayanI asara jarUra thAya che; tethI kAI paNa pustaka vivecakaSTie samajavAnI icchA hAya teNe pustakanA lekhakanA ane tenA samayanA piracaya meLavave ghaTe. sAmAnya rIte itihAsanI bAbatamAM hiMdamAM bahu apa sAdhanA maLe che e tA ApaNI jUnI riyAda che. pramANamAM jenAe thADAghaNeA itihAsa jALavI rAkhyA che teTale aMze AnadadAyaka hakIkata gaNAya, chatAM tyAM paNa kAi paNa lekhaka vyaktine sIlasIlAbaMdha ItihAsa maLe evuM te ekAda e apavAda bAda karatAM bhAgyeja zakaya che. AvA sacegAmAM upalabdha Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 zrIzAMtasudhArasa: sAdhanothI jeTalI hakIkta maLI zake teTalI ekaThI karI temAMthI aitihAsika khyAla ApavA prayatna karavo eTaluM ja kartavya zakya che. A graMthakartA ane temanA samayane mATe ApaNe maLatAM sAdhanono samuccaya saMgraha karIe. mAtApitA ane jJAti- zrI vinayavijaya upAdhyAyanA janmanA saMbaMdhamAM ghaNI ochI hakIkata prApta thAya che. teone janma kaI sAlamAM thaye? kayA zaheramAM thaye? teonI kaI umare dIkSA thaI ? vigere kAMI hakIkata prApta thatI nathI. teoe zrI lakaprakAza nAmane graMtha lakhe che je jaina tatvajJAna ane bhUgoLanA jJAnane aMge lagabhaga mahAkeza jevo graMtha che enA para vizeSa vistAra graMthakartAnI kRti-vibhAga vicAraNAmAM AgaLa karavAmAM Avaze. e graMthanA 36 prakAza (prakaraNa) pADavAmAM AvyA che. pratyeka prakAzane aMte graMthakartAe pite eka leka mUkyuM che tenI matalaba nIce pramANe che - jagatane Azcarya utpanna karanArI jeozrInI kIrti che evA zrI kItivijaya upAdhyAyanA ziSya ane rAjazrI tathA tejapALanA putra zrI vinayavijaya upAdhyAye A kAvyarUpa graMtha race che. nizcita jagatanA tane dekhADavAmAM dIpaka sarakhA A graMthamAM prakaTa thatAM arthonA samUhathI manahara A agiyArame sarga sukhethI samApta thaye." 1, vAnakIrUpe 11mA sarganI cheDene laeNka ApIe. upara tenuM avataraNa ApyuM che - Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathakArazrIvinayavijaLyajI 39 A zleka parathI ema jaNAya che ke sAMsArikapaNAmAM vinayavijaya upAdhyAyanA pitAnuM nAma tejapALa hatuM ane mAtAnuM nAma rAjazrI hatuM. A bane nAmo vaNika kuLa batAve che. tejapALa nAma bahudhA jaina vaNikamAM savizeSa pracalita che, kAraNa ke te nAmano saMbaMdha tenA viradhavaLanA maMtrIo vastupALa tejapALa sAthe che. ATalA uparathI saMsArIpaNAmAM teo vaNika-vANu A jJAtinA hatA ema anumAna thAya che. vaNikemAM jaina dharma pALatI jJAtio ozavALa, zrImALa ane poravADa tathA te yugamAM agravALa, moDha, kapALa, nAgara jJAtio paNa hatI ema te yuganA zilAlekhe ane graMtho parathI vizvAzcaryadakIrtikIrtivijayazrIvAcakendrAtiSadrAjazrItanayo'taniSTavinayaH zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattattve pradIpopame, sargo nirgalitArthasArthasubhagaH pUrNo'yamekAdazaH / / keTalAka dAkhalA jovAlAyaka che. pUrNa puvaeNnAri: prathama sarga sukhe pUro thaye." pULa dvitIyaH yuvam "bIje sarga sArI rIte pUro thayo." swAvira: ripUrNatAmavAca nisafjava: : "svAbhAvika ujajvaLa e A aThThAvIsamo sarga pUre thayo." AvI rIte chatrIze prakAzanI nIce cethI paMktimAM jarUrI pheraphAra karIne leka pUre karyo che. AvA dareka aMtima zlekanI prathamanI traNa paMkitao eka sarakhI ja che; jyAre cothI paMktimAM upara jaNAvyuM tevo pheraphAra karela che. Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMntasudhArAsaH jaNAya che. e paikI caritranAyaka kaI jJAtinA hatA te jANuvAnuM kAMI sAdhana maLatuM nathI. guru sadara TAMcaNa uparathI jaNAya che ke zrI vinayavijaya upAdhyAyanA guru zrI kIrtivijaya vAcaka (upAdhyAya) hatA. lagabhaga dareka ThekANe pitAnuM nAma lakhatI vakhate lekhakazrIe pitAnA gurunuM nAma "kIti" eTaluM to jarUra lakhyuM che je ApaNe have pachI zuM; tethI temanA guru zrI kIrtivijaya upAdhyAya hatA ema cekakasa thAya che. e kIrtivijaya upAdhyAyane mULa pATa sAthe saMbaMdha kevA prakArano hato tenuM ApaNe jarA saMzodhana karIe. sadara lekaprakAza graMthanI Akhare e graMthanA lekhaka zrI vinayavijaye pitAnuM vaMzavRkSa ApyuM che te aitihAsika najare khAsa upayogI hoI tenuM avataraNa atra rajU karIe - zrI vardhamAnasvAmI(mahAvIra svAmInI pATe zrI iMdrabhUti gaNadharanA nAnA bhAI zrI sudharmAsvAmI (1) gaNadhara thayA. tenI pATanA dIpakarUpa zrI jabUsvAmI (2) thayA. tenI mATe saMsArasamudramAM nekA samAna zrI prabhavasvAmI (3) thayA. temanA caraNakamaLane vikasvara karavAmAM sUryasamAna zrI zayyabhavasUri (4) thayA. te manakanA pitA hatA. temanI pATe airAvateMdra jevA ane lekamAM prasiddha yazavALA zrI yazobhadrasUri (5) thayA. tenI pATarUpa bhArane vahana karavAmAM vRSabha samAna ane gaNadharanAM zreSTha evA zrI saMbhUtivijayasUri ane zrI bhadrabAhusUri (6) lakSamIne dhAraNa karanArA thayA. te bannenI pATe zrI skUla Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthakAra zrI.vinaya-vijayajI 41 bhadrasUri (7) udaya pAmyA. tyArapachI zrI mahAgiri ane zrI suhasti (8) nAmanA guru ( sUri ) thayA. te bannenI pATe zrI susthita ane supratibaddha (9) nAmanA anne gaNapatie jagatamAM lakSmIne dhAraNu karanArA thayA. temanA paTTarUpI bhUSaNanA miNi samAna zrI iMdradiza (10) nAmanA guru thayA. tenA paTTanA adhikArI zrI dinna ( 11 ) nAmanA sUri thayA. tenI pATe zrI siddhagiri (12) nAmanA guru zeAlatA hatA. tenI pATe zrI vajraguru (13) svAmI thayA. tenA paTTane zrI vajrasena (14) guru dhAraNa karatA hatA. tene sthAne zrI caMdra (15) guru thayA. tenA paTTa upara zrI sAmaMtabhadra (16 ) guru unnati karanArA thayA. tenA paTTane zrI devasUri ( 17 ) nAmanA guru bhajatA hatA. tyArapachI zrI pradyotanasUri (18) thayA. tene sthAne zrI mAnadevasUri (19) thayA. tenA paTTane dhAraNa karanAra zrI mAnatu Mga (20) nAmanA guru thayA. tyArapachI zrI vIra (21) nAmanA sUri thayA. tyArapachI zrI jayadevasUri (22) thayA. tyArapachI zrI devAna danUri (23) ane tyArapachI pRthvI para zrI vikrama (24) nAmanA sUri thayA. tyArapachI zrI narasiha ( 25 ) nAme prasiddha sUri thayA. tenA paTTanA svAmI zrI samudra (26) nAmanA sUri thayA. tene sthAne zrI mAnadeva (27) sUri ane tyArapachI zrI viSNudhaprabha (28) sUri thayA. tenA paTTa upara zrI jayAnaMdasUri ( 29 ) sUrilakSmInu pASaNa karatA hatA. tenI pATe zrI viprabhasUri (30) thayA, tenI pATanA svAmI zrI yazeAdeva (31) munirAja thayA. tyArapachI zrI pradyumna (32) nAmanA guru uDDaya pAmyA. tyArapachI Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 zrI.zAMtasudhArasa phu zrI mAnadevasUri ( 33 ) thayA. tyArapachI zrI vimalacadra (34) guru thayA. tyArapachI zrI udyotana (35) nAmanA guru thayA. tyArapachI zrI sadeva (36 ) nAmanA munIMdra thayA. tyArapachI zrI devasUri ( 37 ) ane tyArapachI pharIthI zrI sarva deva (38) nAmanA khIjA sUri thayA. tyArapachI A bhUtaLane viSe prasiddha jANe ke niraMtara udaya pAmelA navIna sUryacaMdra hAya ema ghaNA guNavALA zrI yazAbhadra ane zrI nemicaMdra (39) nAmanA sUrirAja thayA. tyArapachI adbhuta evA zrI municaMdra ( 40 ) nAmanA muni thayA. tyArapachI tenA ziSyAne viSe zreSTha evA zrI ajitadeva (41) ane tenA mukhya ziSya zrI devasUri nAmanA vAdI pRthvImAM prasiddha thayA. temAMnA zrI ajitadevagurune sthAne pRthvI para prasiddha zrI vijayasi'hari (42) thayA. tyArapachI tenA paTTane dhAraNa karanArA, gacchanA bhArane vahana karavAmAM dhuraMdhara evA e sUri thayA. temAM pahelA zrI sAmaprabhasUri zatAthI ( eka ( gAthAnA se| artha karanArA) hatA ane bIjA zrI maNuiratnasUri (43 ) satpuruSanA maNi samAna hatA. tyArapachI zrI maNiratnasUrinA paTTa upara maNi samAna zrI jagacca, ( 44 ) nAmanA meTA sUri thayA. temanA zrI devedrasUri (45 ) ane zrI vijayacaMdrasUri e e mukhya ziSyeA thayA. tyArapachI zrI devedrasUrinA ziSya zrI vidyAnaMdasUri ane zrI dharma ghASa (46) guru thayA. zrI dharma dheASanI pachI tenA ziSya zrI sAmaprabhasUri (47) thayA. tene cAra dizAmAM utpanna thayelA manuSyAnuM rakSaNa karavA mATe yAddhAnI jevA vizuddha medha pAmelA cAra ziSyA thayA. zrI vimalaprabhasUri, paramA Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temanA guru dhana tri ane mAdara cA. zrI graMthakAra zrI vinacavijayajI 43 naMdasUri, padmatilaka sUrIzvara ane zrI matilaka (48) nAmanA guru thayA. e cAre zrI semaprabhasUrinA paza hatA. te saMmatisUrinA traNa ziSya hatA. zrI caMdrazekharasUri, zrI jayAnaMda nAmanA sUrirAja ane pitAnA paTTarUpI siMhAsana upara rAjA samAna trIjA ziSya zrI devasuMdara (49) guru thayA. tyArabAda zrI devasuMdara gurunA pAMca ziSya thayA. zrI jJAnasAgara guru, dedIpyamAna guNavALA zrI kulamaMDanasUri, mahAtmA zrI guNaratnaguru, zrI semasuMdara guru (50) ane zrI sAdhuratna guru tyArabAda zrI devasuMdara munIzvaranI pATe zrI somasuMdara guru hatA. tene paNa pAMca zikhyA hatA. temAM pitAnA paTTarUpI gaganAMgaNamAM sUryasamAna mukhya ziSya zrI munisuMdara (51) nAmanA gaNadhara thayA. bIjA zrI jayacaMdrasUri, trIjA zrI bhuvanasuMdara nAmanA, cothA zrI jinasuMdarasUri ane pAMcamAM zrI jinakIrtisUrIMdra thayA. tyArapachI zrI munisuMdarasUrinA paTTa upara sUrya samAna zrI ratnazekhara (pa2 ) nAmanA guru thayA. temanA paTTane dhAraNa karanAra ane rAjAone paNa pUjya lakSmI zabdavaDe yukta sAgara eTale zrI lakSmIsAgara (53) sUri thayA. tyArapachI tenA padane dhAraNa karanAra ane sAdhuonA guru zrI sumati (54) nAmanA prabhu prabhAne vahana karatA hatA. tenA padane moTA guNanA udayavALA hema zabda sahita vimaLa eTale zrI hemavimaLasUri (55) dIpAvavA lAgyA. tenI pATe ugra tapavALA vairAgyavaMtamAM agresara ane bhavyano upakAra karavAmAM tatpara evA zrI AnaMdavimaLa (56) nAmanA gaNadhara thayA. temaNe saMvata 1582 varSe kriyAuddhAra karIne Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtasudhAvasaH jinazAsananA zikhara upara patAkAnI jema kIrtine phelAvI hatI. parma eTale kamaLane ane bIjA arthamAM padamA eTale jJAnAdika lakSmIne ullAsa karatA, nirmaLa mArgavALA ane pAparUpI paMka rahita evA e AnaMdavimaLa nAmanA guru caMdranI jema mane hara dIpatA hatA. zaratunI jema manahara kAMtivALA temaNe pramAdarUpa vAdaLathI DhaMkAyelA ane tene laIne maMda kiraNavALA cAritrarUpI sUryane dedIpyamAna karyo hato, tyArapachI temanI mATe tapagacchamAM adhika bhAgyanA nidhi samAna, zrutanA sAgara samAna, sArA vidhAnane vRddhi pamADanAra caMdra jevA ujajavaLa yazavALA ane jaina dharmadhuraMdhara zrI vijayadAnasUri (57) nAmanA guru kAMtine dhAraNa karatA hatA. temanI pATe vijayavaDe ullAsa pAmatA zrI haravijaya (58) nAmanA guru thayA. temane mahimA A kaliyugamAM paNa devoe vistAryo hato. temanA vacanathI svecchanA svAmI akabara bAdazAha paNa bodha pAmyA hatA, tathA dayA ane dAnamAM udAra evA teoe AkhI pRthvIne arihaMtanA dharmamaya karI hatI. tyArapachI temanI pATe dhIra evA zrIvijayasena (19) sUrirAje tapagaccharUpI rAjyanI dhurAne dhAraNa karI. temane akabara bAdazAhanI samakSa moTA vAdIonA samUhe ApelI jayalakSmI varI hatI. temanI pATe mukuTanA maNinI jema jenI kIrtirUpI kAMtine pratApa dedIpyamAna hatuM, jenI moTI tapalakSamI vistAra pAmI hatI evA ane zuddha buddhivALA gema gaNadharanI pratikRtirUpa ati dakSa ane jaMgama kalpavRkSa jevA zrI vijayadeva (60) nAmanA sUri thayA. te vijayadevasUrie pitAnI pATe sthApana karelA sUri zrI vijayasiMha (61) Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthakAra zrI vinna vijayajI nAmanA suguru dIpakanI peThe pitAnA tejavaDe jagatane dIpAvavA lAgyA. teo pRthvI para bhavya janonA samUhane pratibodha karIne potAnA guru vidyamAna hovA chatAM devene pratibaMdha karavA mATe amArA premano tyAga karIne svargane prApta thayA. tyArapachI hamaNA zrI vijayadeva nAmanA tapagacchanA svAmIe potAnI pATanA svAmI tarIke sthApana karelA moTA guNasamUhane dhAraNa karanArA ane moTA bhAgyanA sthAna rUpa zrI vijayaprasa (62) nAmanA gaNadhara vijaya pAme che." A laMbANa TAMcaNa ApaNuM cAritranAyaka zrI vinayavijaya upAdhyAyanuM pitAnuM lakhela che. sadara prazasti lokaprakAza nAmanA graMthane cheDe saMvata 1708 nA vaizAkha zudi pAMcamane roja jUnAgaDhamAM lakhI che ema lekhakazrI pote ja sadara prazastine cheDe lakhe che. eTale saMvata 1708 mAM zrI tapagacchanA nAyaka zrI vijayasiMhasUri hatA ema nizcita thAya che. vijayaprabhasUrine AcAryapada maLyuM nahotuM te AgaLa jovAmAM Avaze. teo tapagacchanI bAsaThamI pATe thayA te upara jaNAvelA AMkaDAo parathI jaNAya che. A saMbaMdhamAM thoDI gerasamajutI jaNAya che. vijayasiMhasUrinuM svargagamana saM. 1709 nA azADa zudi 2 ne divase che, ema chatAM A lekaprakAza graMtha saM. 1708mAM vaizAkha zudi 5 ne roja pUro thayo che temAM vijayaprabhasUrinuM nAma kevI rIte AvI zake te samajavuM muzkela che. zrI vijayaprabhanuM AcAryapada gAMdhAramAM saM. 1710 mAM thayuM che. A bAbate vadhAre tapAsa karavA egya che. zrI vinayavijaya upAdhyAyane bAkIne samaya vijayaprabhasUrinA samayamAM pUra Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrISNAMtakhudhArasa che thAya che tethI atyAre ApaNe je samayane vicAra karIe chIe te vijayaprabhasUrine samaya che te dhyAnamAM rAkhavuM. A saMbaMdhI vadhAre vigata chevaTanA vibhAgamAM ApI che. jIvanasamaya- zrI vinayavijaya upAdhyAyane janma kaI sAlamAM thaye tene mATe keI prakAranI mAhitI maLI zakatI nathI. temanA svagamanane samaya barAbara maLI Ave che te mATe ApaNe zrI zrIpALanA rAsanI prazasti joIe. cokkasa tArikha haju sudhI prApta thaI zakI nathI. A prazastine aMge thoDe ullekha karavAnI jarUra che. saMvat 1738 mAM rAMdera zahere (sUratanI bAjumAM) zrI vinayavijaya upAdhyAye cAturmAsa karyuM hatuM. tyAM temaNe zrIpALarAsanI zarUAta saMghanA AgrahathI karI. rAsanA traNa khaMDa pUrA karyA ane cothA khaMDane thaDe bhAga racAyA bAda teonuM svargagamana thayuM. tyArapachInuM rAsaracanAnuM kAma zrImadazAvijaya upAdhyAye pUrNa karyuM. e hakIkata sadara rAsanI nIcenI prazastimAM upAdhyAya zrImadyazavijayajIe pitAne hAthe lakhI che tethI te purAvA tarIke ghaNI mahatvanI vAta che. prazasti nIce pramANe - tapagacchanaMdana surataru pragaTyA, hIravijaya gururAyA che; akabarazAhe jasa upadeze, paDaha amArI vajAyA che. 1 hemasUri zAsana mudrAe, hema samAna kahAyA che; jA hIre je prabhu hatAM, zAsana saha caDhAyA che. 2 tAsa paTe pUrvAcala diye, dinakara tulya pratApI jI; gaMgAjaLa nirmaLa jazanI rati, saghaLe jagamAMhI vyApI jI. 3 Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 graMthakArazrI vinayavijayajI zAha sabhAmAMhe vAda karIne, jinamata thIratA thApI che; bahu Adara jasa zAhe dadhe, birUda savAI ApIjI. 4 zrI vijayasenasUri tasa paTadhara, udayA bahu guNavaMtA che; jAsa nAma dazadizi che cAvuM, je mahimAe mahaMtA jI. 5 zrI vijayaprabha tasa paTadhArI, sUri pratApe chAje jI; eha rAsanI racanA kIdhI, suMdara tehane rAjya che. 6. sUri harigurunI kIratI, kItivijaya uvajhAyA che; ziSyatAsa zrI vinayavijaya vara, vAcaka suguNa sohAyA jI.7 vidyA vinaya viveka vicakSaNa, lakSaNa lakSita hAjI; sobhAgI gItAratha sAratha, saMgata sakhara sanehA jI. saMvata satara aDatrIza varaze, rahI rAMdera mAse che; saMghataNuM AgrahathI mAMDyo, rAsa adhika ullAse che. 9 sArdhasaptazata gAthA viracI, pahotA te suraloke che; tenA guNa gAve che gerI, milI milI ke zeke che. 10 tAsa vizvAsabhAjana tasa pUraNa, prema pavitra kahAyA che; zrIyavijayavibudhapayasevaka,sujasavajaya uvakjhAyAjI. 11 bhAga thAkato pUraNa kIdhe, tAsa vacana saMkete jI; teNe vaLI samakitadaSTi je nara, teha taNe hitaete jI. 12 je bhAve e bhaNaze guNaze, tasa ghara maMgaLamALA jI; baMdhura siMdhura suMdara maMdira, maNimaya jhAkajhamALa. 13 deha sabaLa sasaneha paricachada, raMga abhaMga rasALA jI; anukrame teha mahadaya padavI, laheze jJAna vizALajI. 14. Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zIzAMtasudhArasaH - A prazasti parathI jaNAya che ke saMvata 1738 mAM zrI vinayavijaya upAdhyAye rAMderamAM comAsu karyuM hatuM. A rAsanI prazasti para vadhAre vivecana AgaLa jatAM thaze. ahIM te parathI ApaNe samajI zakIe chIe ke teo saMvata 1738 nA cAturmAsa daramyAna kALadharma pAmyA. A rIte teonA svargagamanane samaya nirNata thAya che. teozrIne janmasamaya nakakI thaI zake tevuM kaI paNa sAdhana maLI zakayuM nathI. have pachI temanI kRtio para vivecana Avaze te parathI mAluma paDaze ke teoe zrI kalpasUtra paranI supikA TIkA saMvata 166 nI sAlamAM jeTha zudi 2 guruvAre pUrI karI hatI. sadara TakAnI kRti jotAM te vakhate temanuM vaya 35 varSanuM ochAmAM ochuM hovuM saMbhave, te te rIte vicAratAM teozrIne janma saMvata 1661 lagabhaga gaNAya. temanI kRtio vigerene vicAra karatAM huM temane samaya saMvata 1960 thI 1738 sudhI mUkuM chuM. janmasamaya mAtra anumAnathI mUkyo che temAM pAMca daza varSa vadhAre ochA banne bAjue heya. svargagamana samaya te nakkI ja che. tArikha maLI zakatI nathI. A uparathI zrI vinayavijaya mahArAjane samaya ApaNe vikramanI sattaramI sadIne uttarArdha ane aDhAramI sadIne pUrvArdha gaNuM zakIe. aMgrejI sAla I. sa. 1904 thI 1982 Ave eTale AkhI IsvIsananI sattaramI sadIno ItihAsa teozrIne sparze che. guruparaMparA- zrI vinayavijayajIe tapagacchamAM dIkSA lIdhI te vakhatanA arasAmAM temanI guruparaMparA kevA prakAranI haze te vicAravuM Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthakArazrIvina vija prAsaMgika che. vikramanI sattaramI zatAbdimAM jaina dharmane apanAvanAra aneka mahApuruSo thayA che. teoe potAnI pratibhA ane sAhityazaktithI jema jJAnanA kSetramAM suMdara kArya karyuM che temaja vizuddha cAritrathI ane majabUta svAtmAMkuzathI jaina zAsanane dIpAvyuM che. ApaNe zrI vinayavijaya upAdhyAyanI guruparaMparA jarA joI joIe eTale AkhI sattaramI sadIne sahaja khyAla Ave. sattaramI sadI para zrI vijayahIrasUrinI chAyA jarUra paDI hoya ema jaina samAjane te kALane ItihAsa vAMcatAM lAgyA vagara rahe tema nathI. temane janma te soLamI sadImAM saMvata 1583 mAM thaye ane temanI dIkSA saMvata 1596 mAM thaI, paNa temane sarva vikAsa sattaramI sadImAM thaye. nADulAImAM temane paMDitapada 1907 mAM ApavAmAM ApyuM ane bIje ja varSe saMvat 1608mAM upAdhyAya pada maLyuM. zihImAM AcAryapada 1910 mAM ApyuM. e hIravijayasUri tapagacachamAM 58 mI pATe thayA te vAta upara Takela lakaprakAza graMthanI prazastimAM joI gayA. zrI hIravijayasUri ugra prArabdhI ane kriyApAtra tathA vidvAna hatA. zrI harabhAgya kAvya tathA zrI vijayaprazasti kAvya vigere jotAM teonI tapagacchamAM AmnAya acaLa hatI ema jaNAya che. akabara pAdazAhanA AmaMtraNathI gAMdhArathI vihAra karI teo phattepura sIkarImAM pAdazAhane saM. 1939 mAM maLyA ane tyAM temaNe pAdazAha samakSa jena dharmanuM svarUpa pratipAdana karyuM. pAdazAhanI temanA tarapha pasaMdagI sArI thaI, temaNe pAdazAhane cAha paNa meLavyuM ane pAdazAhe temane "jaga6 WWW.jainelibrary.org Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtasudhArasa ? guru"nuM birUda saM. 1940 mAM ApyuM. teozrInuM svargagamana saM. 16para mAM unA (soraTha) gAme thayuM. - A pratApI AcAryanI asara AkhI sadI para thaI che. temaNe sAdhuonA zista mATe khUba vicAra karyA jaNAya che ane dharmasAgara jevI prabaLa vyaktine paNa pote aMkuzamAM rAkhI zakayA che e temanuM Atmateja batAve che. che temanA guru vijayadAnasUri 1921 mAM svarge jatAM temanA para tapagacchanI sarva javAbadArIo AvI. e javAbadArI teoe keTalI bAhozIthI upADI lIdhI te zrI hIrasobhAgyAdi graMthathI joI zakAya che. temanA ziSya vijayasenasurine AcAryapada saMvata 1628 mAM ApyuM. zrI vijayasenasUrinuM svargagamana saMvata 1672 mAM thayuM. e tapagacchanI 59 mI pATe thayA. A bane AcAryone zAstrabodha eTale sAre hato ke Aje paNa temanA lakhelA "hiraprazna" ane enaprazna pUba AdhArabhUta gaNAya che. emAM zikhyA ke zrAvakoe je zaMkAo pUchI tenA te AcAryoe javAba ApyA che, paNa e prazno vicAratAM te yugamAM kevA savAla thatAM hatAM, lokonI tatvaci ane kriyAruci kevI hatI, leke kriyAmArga tarapha keTaluM valaNa dharAvatA hatA te vigere aneka bAbato para ajavALuM paDe tema che. | zrI vijayasenasUrinA ziSya zAMticaMdrane upAdhyAyapada saMvata 1940 mAM prApta thayuM. bhAnu caMdrane upAdhyAyapada saMvata 1648mAM prApta thayuM. temanA ziSya siddhica ke kAdaMbarI upara saraLa TIkA racI che. Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthakA2zrIvinacavijayajI A yugamAM sAhityasevA ThIka thaI jaNAya che, paNa zrI vijayasenasUrinA svargagamana pachI tapagacchamAM aMdara aMdaranI khaTapaTa khuba thaI. zrI vijayasenasUrinA ziSya ane te samayanA tapagacchanAyaka zrI vijayadevasUrie te samayamAM udbhavelA sAgaraga7ne zarUAtamAM pakSa karyo. e vAta te samacanA bIjA sAdhuone pasaMda na paDI, eTale zrI samavijaya, bhAnacaMdra ane siddhicaMdra maLI tapagacchanA AcAryapada para rAmavijayanI sthApanA karI ane temanuM vijayatilakasUri nAmAbhidhAna karyuM. paNa banyuM evuM ke vijayatilakasUri te AcAryapada para AvyA pachI turataja kALa karI gayA. eTale temanA sthAna para tapagacchanI pATe vijayaAnaMdasUrinI sthApanA saM. 1976 mAM karavAmAM AvI. A rIte tapagacchamAM ekI vakhate be AcArya thayA. vijayadevasUri ane vijaya AnaMdasUri. tyArapachI banne AcAryo vacce meLa 1981 mAM thaye, paNa aMte viSama sthiti thaI ane eka gacchanA be bhAgalA paDI gayA. vijayadevasUrine anusaranArA devasUrane nAmathI oLakhAvA lAgyA ane vijaya AnaMdasUrine anusaranArA AnaMdasUra athavA aNusUranA nAmathI oLakhAvA lAgyA. eka bApanA banne dIkarA hovA chatAM matabheda rahyo ane mamatva tha. e arasAmAM je paristhiti thaI, kacavATa zarU thayA ane saMghamAM bhinnatA thaI tenI asara atyAra sudhI cAle che. avicchinna dhArA tUTI gaI ane saMghamAM samAjahitanA savAlenI carcAne badale aMgata carcA, karela kAryanI TIkA ane Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para zrIzAMtasudhArasa : DhaMgadhaDA vagaranI vicAranI kApAkApI zarU thaI tapagacchanI thayelI A dazAne tyArapachI aniSTa pheja thaye, samAje yuddhakSetranuM rUpa lIdhuM ane vADA-vADIo vadhatA ja cAlyA ne te sarva haju paNa vadhatA ja jAya che. te yugane ItihAsa samajavA mATe A AkhI paristhiti dhyAnamAM rAkhavA lAyaka che. e mahAprabhAvazALI AcArya zrI hIravijya pAse zrI kIrti vijayanI dIkSA saM. 1631 mAM amadAvAdamAM thaI. te vakhate kula 18 jaNane dIkSA ApavAmAM AvI. zrI kIrtivijaya sAthenA dIkSitamAM eka dhanavijayanuM nAma Ave che. temaNe zrI munisuMdarasUrikRta zrI adhyAtmaka95duma para TIkA racI che. te upalabdha che. A kIrjivijaya sAthe te ja divase semavijaye dIkSA lIdhI. te semavijaya ane kIrtivijaya saMsArIpaNe sagA bhAIo hatA ema zrI zAMtasudhArasanI prazasti parathI jaNAya che. ( juo pR. 382) A kIrtivijayanI pAse ApaNA graMthanA kartA zrI vinayavijayanI dIkSA thaI. kaI sAlamAM ane keTalI vacce dIkSA thaI tenI kazI vigata koI paNa sthaLethI maLI zakI nathI. zrI vijayadevasUri(60)nI pATe zrI vijayasiMhasUri AvyA. teo 61 mA paTTadhara thayA, paNa gurunI hayAtImAM kALa karI gayA (saM. 1710). temanI pATe 62 mA paTTadhara zrI vijayaprabhasUri AvyA. temanA rAjyamAM A graMtha thaye te prazasti parathI jaNAya che. keTalAka vijayaprabhasUrine 61 mI pATe paNa gaNe che. A samayano ItihAsa tathA samakAlInenI hakIkata AgaLa upara Avaze. atra te guruparaMparA batAvavA pUrata ATale ullekha karyo che. Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskA2zrIvinayavijaLyajI jIvanacaryA- zrI vinayavijaya upAdhyAyanI jIvanacaryAnA saMbaMdhamAM kAMI paNa hakIkata upalabdha thatI nathI. temanA koI ziSya temane rAsa paNa lakhyuM nathI eTale emanA jIvana saMbaMdhI hakIkta mAtra anumAna uparathI ane temanA lekho uparathI tAravavI paDe tema che; te sivAya kAMI paNa hakIkata maLI zakI nathI. emanA saMbaMdhamAM lekavAte cAle che te vAtane saMkSipta nirdeza karI tenI zakyAzakyatA vicArI jaIe (1). eka lekakathA nIce pramANe che zrI vinayavijaya ane yazovijaya, jeo AgaLa jatAM bane upAdhyAya thayA hatA temanA saMbaMdhamAM eka evI vArtA cAle che ke e banne kAzIe jaI gusaveze rahyA, sAdhupaNAnA vastro dUra karyA ane temaNe vinulAla ane jasulAlanAM nAma dhAraNa karI brAhmaNa paMDita pAse rahI bAra varSa sudhI nyAyane abhyAsa karyo. guru emanA abhyAsathI rAjI hatA, paNa eka nyAyane viziSTa graMtha guru potAnA kuLanA putra sivAya anya koIne batAvatA nahi. jasulAlane A hakIkatanI khabara paDI hatI. eka vakhata guru te graMthane abhyAsa pitAnA putrane karAvatA hatA, amuka koTi lagAvatA hatA tyAre ja sulAle ene bIjI rIte barAbara lagAvI. gurune enA jJAna ane buddhinI tIvratA mATe mAna thayuM. eNe jaNAvyuM ke sadara graMtha teo mAtra eka vAra jasulAla ane Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 : zrI zAMtasudhArasa : vinulAla pAse vAMcI jaze. jasulAlane AnaMda thaye. e graMtha 1200 gAthAne hato. eNe vinulAlane kahyuM ke-guru bIje divase ApaNI pAse e graMtha vAMce tyAre tenA prathamanA 700 leka pite heDhe rAkhI leze ane chevaTanA pa00 leke vinulAle yAda rAkhavA. e pramANe thayuM. gurue bIje divase sadara graMtha eka vAra bane ziSya pAse vAM. jasulAle 700 loko yAda rAkhI lakhI nAkhyA ane bAkInA 500 leka vinuvAle lakhI nAkhyA. gurune lakhelI prati batAvI tyAre gurumahArAjane pitAnA banne ziSyanI yAdazakti mATe sAnaMdAzcarya thayuM. gurue kahyuM ke "tame brAhmaNa na hoI zake." te vakhate vinulAla ane jasulAle potAnI mULa hakIkata ane pite banne jena hevApaNAnI vAta gurune jaNAvI dIdhI. guru mahArAjane AnaMda thaye ziSyae kahyuM ke koI vAra aDacaNa Ave te gujarAtamAM padhArajo ane tyAM yazovijaya ane vinayavijayane pUchaze te gujarAtamAM koI ThekANe temane patto lAgyA vagara nahi rahe. gurue abhyAsa pUrNa thayela jAhera karI ane ziSyane rajA ApI. ziSya sAdhunAM kapaDAM paherI gujarAtamAM AvyA. A hakIkatamAM kvacit ema paNa saMbhaLAya che ke gurue eka rAtri e graMtha vAMcavA Ape. eka rAtrimAM 700 zloka ane pa00 leka anukrame jasulAla ane vinulAle yAda karI lIdhA. - A hakIkata keTale aMze banavAjoga che te para vicAra karIe. sadara hakIkatamAM jasulAla ane vinulAla bAra varSa kAzImAM rahyA ane temaNe tyAM brAhmaNa paMDita pAse abhyAsa Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 graMthakArazrIvinayavijaLyajI karyo ema jaNAvavAmAM Ave che e vAta banavAjoga lAgatI nathI. tenAM kAraNe nIce pramANe che. (1) zrI vinayavijaya upAdhyAye je kRtio karI che tenI tArikhe vicAratAM teo bAra varSa kAzImAM rahI zakyA hoya te vAta banavAjoga nathI. (2) zrI vinayavijaya upAdhyAyanA pitAnA kahevA pramANe zrI lokaprakAza graMtha saMvata 1707 mAM pUre che. e graMtha jene samagra zAstranA sAra je hoI ane temAM lagabhaga bAraze uparAMta zahAdate aneka zAstragraMthanI hAI enI taiyArImAM je samaya jAya te jotAM saMvata 1700 thI 1707 sudhImAM to zrI vinayavijaya kAzI jaI zake tevuM jaNAtuM nathI. (3) sujazavelIbhAsamAM jaNAvyA pramANe yazavijaya upA dhyAyanA guru nayavijaya amadAvAdamAM saM. 169 mAM cAturmAsa rahyA. tyAM zeTha dhanajI sUrAnI vijJaptithI kAzI javAne nirNaya karyo. guru sAthe gayA. kAzImAM traNa varSa rahyA ane cAra varSa Age rahyA. e hisAbe saMvata 1700 thI 1707 sudhI upAdhyAyajIne abhyAsakALa gaNAya. e rIte vicAratAM kAzImAM bAra varSa abhyAsanI vAta asaMgata bane che. (4) emAM cazevijayanA guru zrI navijayanA nAmane koIe vinayavijayanA nAma sAthe seLabheLa karI dIdhuM jaNAya che. nAmamAM eTaluM badhuM sAmya che ke eka vAra gaphalatI Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtasudhArasa : | thaI te te cAlu thaI jAya te pUrato saMbhava che. vartamAna kissAmAM tema thayuM hoya ema vadhAre lAge che (pa) zrI yazovijayajI upAdhyAyanI kRtio ane vinaya vijayajInI kRtio jotAM bannenAM abhyAsanAM kSetre taddana judA jaNAya che. yazavijayamAM nyAya taravare che tyAre vinayavijayamAM AgamajJAnanI mAtrA vadhAre paDatI dekhAya che. lokaprakAzanA lakhanArane eka bAju rAkhIe ane nyAyamaMDakhAi jevA tArkika graMthane sAme rAkhIe tyAre abhyAsanI vividhatA taravarI AvyA vagara rahe tema nathI. eka sarakhA rasavALAne sahAdhyAyI tarikene saMbaMdha bane. eka sAthe abhyAsa karanAranA rasAsvAdamAM ATale badhe pharaka na saMbhave. A ItihAsa vicAratAM zrI vinayavijaya ane yazavijaya abhyAsa karavA kAzI sAthe gayA hoya e vAta saMbhavita lAgatI nathI. ane sujasevelIbhAsa labdha thayA pachI te e sahayoganI saMbhavitatA lagabhaga na mAnavAnA nirNaya sudhI pahoMcI gaI jaNAya che. sujasavelIbhAsa vigere bAbato para AgaLa vivecana Avaze tyAM paNa A vAta suspaSTa thaI jaze. eka bIjI daMtakathA zrIyuta mehanalAla dalIcaMda desAI nayakarNikAnA upaghAta (pR. 40-1) mAM nIcenA zabdomAM rajU kare che. WWW.jainelibrary.org Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMthakAra zrI-vina-vijayjI " eka samaye zrI vinayavijayajInuM cAmAsuM khaMbhAtamAM yu. khaMbhAta baMdara A samayamAM vyApAranI bAbatamAM agrasthAna dharAvatuM hatuM. zrAvakA paise Take bahu sukhI hatA ane tenI sAthe jinezvara pratye bhaktivALA ane guru pratye vinayavALA hatA. A vakhate tyAM brAhmaNa paMDitAnuM jora hatu. zrI vinayavijayajI savAranA vyAkhyAna ApavAnuM zarU karatA tyAre brAhmaNa paMDitA humezAM AvI zAstrArtha ane vAdavivAda calAvatA. AthI upAdhyAya vyAkhyAna karI zakatA nahi ane zrAvake kaMi zravaNu karI zaktA nahi tethI nirAza thatAM zrI vinayavijayajIne lAgyuM ke brAhmaNe nirarthaka kALA Ape che ane peAtAnuM upadezanuM kArya thaI zakatu N nathI, tethI temaNe zrImad yazavijayajIne AnA pratikAra karavA arthe kheAlAvyA. zrImad AvyA ane eka sarasa yukti zeAdhI kADhI. teezrIe eka aAka evA racyA ke temAM AsthAnI akSarA 5, krU, ma, bha, ma lagabhaga cAlyA ja Ave. A bleka upAzrayanA dvAra upara coMTADyo ane tenI nIce e bhAvAnI sUcanA karI ke je keAI zAstrArtha ke vAdavivAda karavA icchatA hAya te jo uparanA zleAka peAtAnA e hAThA eka bIjAne aDADyA vagara elI zake, teA ja upAzrayanA dvAranI aMdara AvI zake ane zAstrArtha karI zake. eka bIjA hATha zrlAka khelatI vakhate aDyA nathI tenI parIkSA e ja ke nIcenA hAThane siMdura lagADI te AAka khelave ane te khelatAM upalA hAThane siMdura na lAgavA joIe. savAra paDatAM vyAkhyAna zarU thayuM ane brAhmaNa paDitA AvyA. teoe dvAra paranI sUcanA vAMcatAM joyuM ke pAte sarata pramANe zlAka elI zake tema nathI, tethI 57 Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 zrI zAMtamulArasa : cAlyA gayA. A divase vyAkhyAna nirAkhAdha cAlyuM ane zrAvake AnaMda pAmyA. tyArapachI zrI yazeAvijayajIne sarata pramANe AAka khelavAnuM kahetAM te peAtAne tema khelavAne abhyAsa hatA tethI nIcenA hAThane siMdura ceApaDI upalA hAThane sidura na lAge tevI rIte kaDakaDATa eTalI gayA. AthI brAhmaNeA khinna thaI gayA. ATalethI vAta aTakAvI zakAtI hAvA chatAM paNa brAhmaNeAne zrImad yazeAvijayajIe yathAyAgya zAstrA karavAnuM kahyu. brAhmaNeAe hA pADI eTale rAjasabhAmAM tatsaMbaMdhe niyamita tAmralekha thaye ane temAM zrI yazeAvijayajIe evI sarata nAMkhI ke peAte hAre teA jaina sAdhuveSa tajI dai brAhmaNadharma svIkAre ane pAte jIte teA 500 brAhmaNA jaina dharma aMgIkAra kare. zAstrArtha zarU thayeA. brAhmaNa paMDitAnA kahevAthI pUrva pakSa karavAnuM zrI yazeAvijayane zire AvyuM. temaNe pUrva pakSa zarU karyAM. saMskRta vANImAM avicchinna pravAhe vAda calAvye; nyAyapUrvaka eka pachI eka dalIleA cAlI, eka divasa thayA, e divasa thayA, traNa divasa thayA, paraMtu pUrva pakSa pUrNa thAya nahi ane TUMka samayamAM pUrNa thavAnI vakI paNu jaNuAya nahi. tethI brAhmaNe hatAza thayA. jANyu ke A keAi zAstrapAraMgata samartha jJAnI che ane tene pahoMcI zakAya tema nathI; tethI teoe zrImadna peAtAnA pUrvapakSa baMdha rAkhavAne vinavyuM, peAtAnI hAra kabUla karI ane zarata pramANe 500 brAhmaNeA jaina thayA. ( kahevAya che ke ukta tAmralekha khaMbhAtamAM kei upAzraya, madira ke bhaMDAramAM hajI mAtru che. ) AvI rItanI daMtakathA che. "" X X Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthankAra zrI vinayavijaLyajI 59 A daMtakathA azakya lAgatI nathI. tenAM kAraNe nIce pramANe che - 1. zrImadda vinayavijaya ane yazovijayajIne mukhya vihAra gujarAtamAM hato. 2. te yugamAM zAstracarcA ghaNIvAra thatI. 3. zarato upara jaNAvyA pramANe athavA tene maLatI thatI. 4. siMdura lagADavA jevI bAbate janatAnA abhimAnane vadhAre poSatI ane tenuM mUlya paNa aMkAtuM. 5. jaina ane brAhmaNa saMskRti vacce carcA karavAnA bahu prasaMge - ItihAsamAM noMdhAyelA che. 6. tAmralekhanI hastI hoya to pAke purAvA maLe tevI te bAbata che. 7. yazovijayajIne nyAyavizArada tathA nyAyAcAryanA birUda maLyA hatA. teoe nyAyanA aneka graMtho lakhyA hatA ane tethI divaso sudhI pUrvapakSa saMskRta bhASAmAM karavAnI temanAmAM zakti hatI. nyAyapura:sara carcAmAM khaMDanamaMDana thavuM ghaTe, divaso sudhI pUrvapakSa cAle tevI carcA ThIka na paDe. te jotAM kAMIka atizayokti jevuM paNa lAge. kharo purA tAmralekhane gaNAya. te je hoya ane maLI Ave te vAtanI spaSTatA thAya. ItihAsapremI purAtatvagAmI zaidhakane khaMbhAtanA bhaMDAranA adhipatio sAtha Ape te A vAtanI cokhavaTa thavI zakya gaNAya. ekaMdare A hakIkta banavAjoga che. ema vadhAre lAge che. zrImadavijayajInI kRtio jotAM, temane nyAya Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 zrI.zAMtasudhAransa H parane kAbU jotAM, tenI aneka kRtie nAza pAmI che te chatAM je labhya che temAM teoe tarka para batAvela asAdhAraNa prabhutva vicAratAM A vAtanI zakayatA ochI lAgatI nathI. ( 3 ) eka daMtakathA evI cAle che ke khaMbhAtamAM zrImo vijaya upAdhyAya ane zrImad vinayavijaya upAdhyAya cAturmAsa rahyA hatA. daramyAna je vidvAna guru pAse temaNe kAzImAM abhyAsa karyA hatA ane jemane teozrIe jarUra paDe te gujarAta-kAThiyAvADamAM AvavA vijJapti karI hatI teo eka divasa vakhAnA mAryo nAma pUchatAM pUchatAM cAturmAsa daramyAna khaMbhAta baMdare AvI caDhyA. paMDita upAzrayamAM AvI pahoMcyA tyAre zrI yazavijayajInuM vyAkhyAna cAlatu hatu. jevA guru sabhAmAM dAkhala thayA ke upAdhyAyajI vyAsapIThavyAkhyAnanI pATathI utarI gayA ane nIce beThA. AkhA saMdha vyAkhyAna sAMbhaLavA hAjara hatA. upAdhyAyanuM vyAkhyAna ane cAmAsAnA divaseA eTale leAkeAnI Rtu tA pUchyuM ja zuM? gurumahArAja nIce beThA eTale AkhA zrotAvarga mAM eka jAtanA taravarATa thai gayA. * zu che ? ' ema eka AgevAna zrotAe vinayapUrvaka pUchatAM zrI yazeAvijaya upAdhyAye jaNAvyuM ke-- jenA pratApe huM Aje tamArI samakSa zaktimAna thayA chuM te mArA vidyAguru Aje pAte svata: atre padhAryA che temanA vinaya karavA huM UMcA AsanathI nIce utaryo chuM.' vyAkhyAna karavA zrI saMghane A hakIkatanI khUba asara thaI. emaNe te vakhate gurudakSiNA nimitte kharaDA karyAM ane te ja sabhAmAM Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthakArazrInavinacavijaLyajI 61 7000 sItera hajAra rUpIA gurune rokaDA ApyA. A saMbaMdhamAM kahevAya che ke kAzIthI Avela vidyAguru jyotiSa zAstramAM paNa pravINa hatA. teo eka cIThThI lakhI lAvelA te batAvI temAM "70000 dravyanI prApti thaze' ema lakheluM hatuM. A hakIkta vinayavijayanA caritramAM eTalA mATe rajU karI che ke laikika kivadaMtI pramANe e pramANe AvanAra guru banenA guru thatA hatA. hakIkatanI spaSTatA vicAratAM e vinayavijayanA guru hoya te vAta besatI nathI, chatAM lokokti evI hAI e vAta atra rajU karI che. vidyAguru ane upAdhyAyanA hoya ke ekanA hAya, paNa zrI khaMbhAtanA saMghe AvI suMdara rIte gurunI bujha jANI e vAta khUba gauravaprada gaNAya. asalanA yugamAM vidyA vecavAne rivAja nahote-je ke zrI yazovijayajInA vidyAgurune dararojane eka rUpIo ApavAmAM Avato hato evI vAta dhAyalI che. asalanA pracalita subhASita pramANe vidyA meLavavAnA traNa mArgo che. (1) gurunI sevA karavAthI, (2) paisA ApavAthI ane (3) badalAmAM bIjI vidyA ApavAthI. A uparAMta vidyA meLavavAne ceAtho mArga nathI. sAmAnya mANaso te kAzI jAya, tyAM gurunI sevA kare, temanA gharanuM kAmakAja kare, rAtre gurunI pagacaMpI kare ane keTalIka vAra savAre bhikSA levA paNa jAya. abhyAsa pUro thAya tyAre guru dezamAM javAnI rajA Ape. tyArapachI azADa zudi 15 ne ja dara varSe bane te rakama potAnI AvakamAMthI gurune gurudakSiNu tarIke mokalI Ape. bhaNatI vakhata koI jAtanI phI ApavAno rivAja nahote. Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 zrI zAMta-sudhArasa H A uparathI sadara punamane ' gurupUrNimA' kahevAmAM Ave che. atyArasudhI prAcIna saMpradAyamAM A rivAja cAlu che ema tapAsa karatAM mAlUma paDayuM che. A hakIkata kevA AkAramAM ane kene mATe banI haze te kahI zakAya nahi, paNa khaMbhAtanA zrIsa Mghe zrImadyoAvijaya upAdhyAyajInA pa`Dita gurunA ATale vinaya karyo hAya te taddana banavAjoga che ane te yuganI sabhyatAnA niyamane arAmara anusaratu che. sujazavelIbhAsa A bhAsanI prAptithI zrI vinayavijaya upAdhyAyanA caritrane aMge ghaNI ceAkhavaTa thai jAya che ane cAlI AvatI vAtAmAM tathyAMza keTale che tene niNa ya karavAnuM prakhaLa sAdhana maLe che tethI A sthaLe ApaNe ene vicAra karI laie. A kRti upAdhyAya zrI kIrtivijayanA ziSya kAMtivijaye lakhI che tethI te itihAsanI najare ghaNI cAkkasa pustikA gaNAya ane ApaNA ciratranAyaka vinayavijayanA gurubhAInI racanA hAI tatkAlIna kRti che ane itihAsanI najare khUba AdhArabhUta hakIkata pUrI pADe che. e bhAsa pramANe jasavaMta ane tenA bhAi padmasiMhanI dIkSA sa. 1988 mAM ahipuramAM paMDita navijayajIne hAthe thai. zrI vijayadevasUrine hAthe vaDI dIkSA thai, temanuM nAma yoAvijaya rAkhavAmAM AvyuM. saM. 1699 mAM rAjanagaramAM sadhanI samakSa temaNe ATha avadhAna karyA. zeTha dhanajI sUrAe gurune vijJapti karI ke e javijaya khUba vidvAna bIjA hemacaMdra thAya tevA vidyApAtra jaNAya che teA temane kAzIe meAkalI cha darzananA Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthakArazrI vinaya-vijayjI 63 ' abhyAsa karAvyA hAya te tee prasaMga Avye jaina darzanane UjaLu ' karI zake evA lAge che. gurue kahyuM e kAma ' dhanane AdhIna ' che. e vakhate dhanajI sUrAe be hajAra dInAracAMdInA sikkA paMDitane ApavA mATe kharacavAnI kabUlAta ApI. gurue ziSya sAthe kAzInA rastA lIdhA. kAzImAM tArkikakulamAMDanI pAse ziSyane bhaNavA mUkayA. e guru sAtaze ziSyane bhaNAvatA hatA, tene dararAjanA eka eka rUpaiyA ApI traNa varasa tyAM abhyAsa karAvyeA. traNa varSanI Akhare jasavijace eka sanyAsI sAthe vAda karyAM. emAM enI jIta thai. nyAyavizAradanI padavI maLI. AvI rIte traNa varSa kAzI rahI tArkika thaine guru sAthe AgrA zaheramAM AvyA. tyAM nyAyAcAnI pAse cAra varSa rahI karkaza nyAyanA siddhAntanA abhyAsa karyo. aneka zAstronuM avagAhana karyuM. x x ATalI hakIkata parathI ema jaNAya che ke sa. 1700 thI 1703 kAzImAM ane 1703 thI 1707 AgrAmAM zrI yazeAvijayajInA abhyAsa thayeA. emanI sAthe vinayavijaya abhyAsamAM hatA evuM A bhAsamAM nIkaLatuM nathI, paNa emanA peAtAnA guru navijaya hatA ema jaNAya che. tyArapachInA samayamAM navijaya ane vinayavijaya nAma vacce guMcavADA thai gayeA lAge che. matalakha ke kAzImAM vinayavijaya ane javijaye sAthe rahI bAra varSa saMskRtabhASA( nyAyazAstra )nA abhyAsa karyo evI je daMtakathA che te kharAkhara nathI ema mAlUma paDe che. khUda yaze:vijaya upAdhyAya paNa kAzImAM te mAtra * Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 zrIzAMtasudhArasa traNa ja varSa rahyA jaNAya che. e uparAMta vinayavijaya mahArAje graMtharacanAo karI tenA samaya vicAratAM paNa e vAta zakya hAya ema lAgatuM nathI. lAkaprakAza graMthanI racanA vinayavijaye sa. 1708 nA vaizAkha zudi pAMcame pUrI karI che. e graMthanI zahAdatamAM 1025 AdhArA anyAnya graMthAmAMthI mUkelAM che eTale kAzI sudhI eTalA adhA graMthA sAthe laI javAmAM Ave ane tyAM abhyAsa sAthe graMtharacanA paNa thAya e anavAjoga nathI. abhyAsakALamAM graMtharacanA lagabhaga azakya gaNAya ane kadAca asAdhAraNa buddhivaibhavavALA evI azakaya vAtane zakaya banAvI zake, te paNa leAkaprakAza jevA graMthanI racanA teA azakaya ja gaNAya. ene mATe zAMti ane sthiravAsa joIe, najara sanmukha pustakabhaMDAra joie ane navIna abhyAsa karavAnI khAkhata na joie. e sarva vicAratAM vinayavijaya mahArAjanA kAzInA abhyAsa athavA te temane yaze!vijaya mahArAja sAthe rahI kAzImAM abhyAsa anavAjoga lAgatA nathI. zrIvinayavijaya vaiyAkaraNI ane AgamAbhyAsI hatA, yazeAvijaya mahArAja tArkika hatA tethI paNa e vAtane bahu meLa khAteA nathI. A sujazavelIbhAsamAMthI bIjI keTalIka hakIkata prApta thAya che tenI vicAraNA tatsamayanA itihAsanI vicAraNAmAM thaze. atre tA ene vinayavijayajI upAdhyAyanA caritra pUratA upayAga karI lIdhe. lekhaka mahAtmAnA jIvanapravAha-- zrI vinayavijaya upAdhyAyanA jIvana itihAsa kAMI paNa maLI zakatA nathI athavA lagabhaga nahivat maLe che ema Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthakArazrI-vigna- vijaLyajI upara jaNAvyuM che, chatAM temaNe je kRtio karI che tene samaya vicAratAM te parathI temane jIvanapravAha kevA prakArane haze te tAravI zakAya tema che. koI paNa lekhakanI kRtio enA jIvanane paDaghe barAbara pADe che, je samaye je viSaya tarapha amuka vyaktine prema hoya te taraphanuM temanuM valaNa pArakhI zakAya che, te daSTie vicAratAM huM upAdhyAyajInI nIce pramANe jIvanasaraNuM karyuM chuM. A mAtra anumAna che ane emAM sudhArAvadhAre karavAnI ke sucanA karavAnI chUTa rahe che, temaja vadhAre spaSTa jIvanaullekhanAM sAdhano maLatAM temAM pheraphArane jarUra avakAza rahe che. kartA mahAtmAe lekhaka tarIke zarUAta ka9pasUtranI subAdhikA TIkA( saM. 1696 )thI karI. lokapriya graMthanI TIkA lakhavI e zarUAtamAM bahu upayogI ane jarUrI che. ethI lekhaka tarIke AbarU jAme che. e kRtinI prazaMsA thatAM emaNe moTA lokaprakAza graMtha mATe taiyArI karI. seMkaDo zAstragraMthamAMthI hakIkata tAravI dravya, kSetra, kALa, bhAvanI sarva hakIkatene saMgraha karyo. hajAre lekanI mAlika kRti banAvI ane temAM ThekANe ThekANe mULa graMtha-sUtra AdinA utArA karyA. AvI rIte teo saMgrahakAra mULa lekhaka thayA, paNa emane mULa viSaya to vyAkaraNane ja jaNAya che. saM. 1708mAM lekaprakAza graMtha pUre karI emaNe vyAkaraNazuddhi ane saraLatA para dhyAna ApI saM. 1710mAM himalaghuprakriyA banAvI. ahIM graMthakAra tarIke teo pUrajosathI jhaLakayA. yuvAvasthAnuM jema pUruM thayuM. pachI saMsAra para vairAgya AvyA. Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ da zrI-zAMta-sudhArasa : sa. 1723 mAM zAMtasudhArasa graMtha manAvyo. A rIte mahAna lekhaka tarIke temanuM jIvana cAlyu. TIkAkArathI zarUAta ane zAMtarasapAnamAM parinirvANu e emanA jIvanavikAsa batAve che. pujyaprakAzanuM stavana sa. 1729mAM anAvyuM e emanu dizAsUcana che. bhagavatI sUtranI sajjhAya sa. 1731mAM anAvI e vidvattAdarzaka vyAkhyAnanI lAInamAM janAra che. jIvanane cheDe tee zrIpALanA rAsa banAvavA taiyAra thayA e emanAmAM cAlu rahela satata rasAsvAdana vRtti khatAve che. e rAsamAM ( sa. 1738 ) te sarva rasa ANI zakayA che te batAve che ke vRddhAvasthAmAM paNa te jIvanarasa mANI zakatA hatA--ApI zakatA hatA. A prakAranuM tenu sAdhujIvana hatu ane A rItaneA temane vikAsa hatA. jIvanarasa teo tapa ta jALavI zakayA hatA e khAsa noMdhavA lAyaka bInA che. emanI sa kRtie rAMdera, surata, gAMdhAra ane rAMdhaNupuramAM thayelI nAMdhAyalI che, e jotAM emane vihAra mukhyatve karIne gujarAtamAM haze ema jaNAya che ane leAkaprakAza graMtha jUnAgaDhamAM pUrA karyA eTale gujarAta-kAThiyAvADane samAveza thAya che. emaNe jAheramAM vyAkhyAna vAMcavAmAM khUba rasa lIdhe haze ema temaNe vyAkhyAnanI lakhelI sajjhAyeA parathI jaNAya che. zrI bhagavatIsUtranI sajjhAya, pAMca samavAyI kAraNanI sAya e dizAe temanA jhoka batAve che. teozrI satyavijaya panyAsa sAthe kriyAuddhAramAM joDAi zakyA nahi tethI tee mULa pATane vaLagI rahyA haze ema jaNAya che. teoe je zabdomAM kalpikaraNAvalI TIkAne aMge Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthakArazrInavinacavijayajI 67 dharmasAgara upAdhyAya para TIkA karI che te parathI jaNAya che ke teonuM valaNa eka athavA bIjI rIte te vakhatanA tapagacchanA jhagaDAmAM jhukAvavAnuM hatuM. atre e jhagaDAnI vigatamAM utaravAnuM sthaLasaMkecanA kAraNe bane tema nathI. mAtra tenI AchI reSA chevaTanA bhAgamAM ApavAmAM Avaze. TUMkamAM kahIe te zrI kalpasUtra para dharmasAgara upAdhyAye kalpakiraNAvalI nAmanI TIkA lakhI hatI. zrIvinayavijaya upAdhyAye kalpasuodhikA TIkA lakhI, temAM ghaNI jagyAe dharmasAgaranA karelA artha para carcA karI che. keTalIka vAra te dharmasAgaranA artha mATe sura rinyuM eTale e vicAravAyegya che ema lakhyuM che ane koI koI sthaLe vadhAre paDatI TIkA jarA AkarA zabdomAM paNa karI che. tyArapachI dharmasAgaranA zikhyAe "vinayabhujaMgamayurI " nAmanI pustikA racI, temAM vinayavijaya upAdhyAyanA karelA artho para TIkA karI che. A carcA gRhasthAInI maryAdAmAM rahI zakI hota to temAM kAMI vAMdhA jevuM gaNI zakAya nahi. eka vastunA judA judA daSTibinduthI athavA vyAkaraNanA niyama judA judA artha karavA e te vidvattAnA vilAso che, paNa emAM aMgata tattva Ave eTale ghaNu vAra sabhyatA cUkI javAya che. vinayabhujagamayUrI " e zabda ja e bhayaMkara che ke emAM pachI vivekayukta carcAne bahu sthAna rahetuM nathI. bhujaMga eTale sarpa. ene mArI nAkhanAra "mayUrI " eTale Dhela (meranI mAdA-female peacock). jena jevI ahiMsApriya samAjamAM pustakanuM AvuM nAma rAkhavAmAM Ave tyAM aMgata tattva keTaluM viparIta thaI jAya te samajI zakAya tevuM che. A takarAranI jaDa ghaNuM UDI gayelI jaNAya che ane e lekha para Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 zrI-zAMta-subyAsa H parA sAthe bIjA aitihAsika prasaMge jotAM manamAM kheda thAya tevI paristhitie e takarAra pahoMcI gayelI jaNAya che. eTalA uparathI ema lAge che ke te vakhatanA jJAnayugamAM jainasamAjamAM je mahAna kAlAhala cAlyeA hatA tethI ApaNA lekhaka mahAtmA taddana alipta rahI zakayA nahi haiAya. lekhaka tarIke kalpasukhAdhikA vAMcatAM teonA saMskRta bhASA paranA kAmU ghaNA suMdara dekhAya che. leAkaprakAza vAMcatAM tenuM AgamajJAna ghaNuM vistRta dekhAya che. teoe aneka graMthAnI zAhudatA je sahelAIthI TAMkI che te jotAM temanI yAdazakti asAdhAraNa hAvI joie ema jaNAya che. vyAkaraNa graMtha lakhIne teoe AkhI vyAkaraNanA abhyAsanI paddhatimAM ghaNI sahelAI karI ApI che ane te rIte teoe mAlikatA batAvI che. zAMtasudhArasa, vinayavilAsa ane ArAdhanAnu stavana banAvIne teonI AtmarasikatA kevI hatI e batAvyu che. zAMtasudhArasa graMthamAM vidvattA batAvavAnA jarA paNa prayAsa nathI. e graMtha AtmAne uddezIne bhAvanAmaya banAvavA mATe racAyela che ema e vAMcatAM lAgyA vagara rahe tema nathI. eTalA uparathI peAtAnu sAdhya teo sanmukha rAkhI zakatA hatA ema jaNAya che. vRddha vacce zrIpALaneA rAsa lakhavA besI jAya ane temAM zRMgAranA, vIra rasanA, adbhuta rasanA aneka prasaMgeA citarI zake e temanuM vaividhya batAve che. zrIpALanA rAsa e temanI adharI rahelI chellI kaLAkRti che. evA sarasamaya rAsa banAvavAnu kAma je hAtha dhare te asAdhAraNa buddhivaibhavavAna heAvA sAthe mAnasavidyAnA prakhara abhyAsI hAvA ja joIe ema lAgyA vagara rahe tema nathI. Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthakAra zrI.vinay-vijayajI 69 sakSepamAM kahIe te teoe kalpasUtranI TIkA racI graMthakartA tarIke sthAna meLavyu, peAtAnuM jJAna bane teTaluM leAkaprakAza graMthamAM revu, tenI pAchaLa temaNe lagabhaga daza khAra varSa gALyA ane tyArapachI vyAkaraNa-prakriyA banAvI te zAMtinA mArga para vaLyA. tyAramAda vyAkhyAna ApyA, zAMta bhAvanI nAnI kaLAkRti karI paNa dharmaciMtavanamAM bAkInA samaya gALI jIvana vyatIta karyuM. saM. 1738mAM rAMderanA saMghe zrIpALanA rAsa anAvavA vijJapti karI tyAre A vidvAna lekhakane vaLI pAchA mUkI dIdhela hathiyArA hAtha dharavAnA samaya sAMpaDyo ane temAM temaNe khUba rasathI jhukAvyuM ane cAlatI kRtie kALadharma pAmyA. mane emanA jIvanamAM pheraphAra thayA hoya tevu dekhAya che. sa. 1695mAM kalpasUtranI subeAdhikA TIkA racI te vakhate tee sAgara pakSanI viruddhanA hatA. je zabdomAM temaNe kakiraNAli ( kalpasUtranI TIkA-raciyatA dharma sAgara upAdhyAya ) TIkA para TIkA karI che temAM kavacit rASa dekhAya che. tyArapachI sa. 1997 mAM Anadalekha lakhIne temAM vijayAna MdasUrinI khUba prazaMsA karI. tyArapachI sa`. 1705mAM vijayadevasUrine lekha lakhya ane sa. 1716mAM jodhapurathI IMdbhuta kAvya lakhIne vijayaprabhasUrine pAThavyu. e jotAM teo aNusUramAMthI devasUramAM AvyA jaNAya che. vaLI teoe keAi jagyA para satyavijaya panyAsanA kriyAuddhAraneAtA ullekha paNa karyo nathI eTale e vAta emane rucI haiAya athavA temAM teo bhaLyA hAya ema lAgatuM nathI. AgaLa jatAM lekhakanI kRtie jotAM jaNAze ke teo sAgara ane vijaya vaccenA klezamAM avyavasthita rIte Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIzAMta-sudhArasa H vahyAM che. A jhagaDA temanI hayAtI pachI paNa cAlyA karyo hAya ema jaNAya che. 70 ekadare vinayavijaya upAdhyAya sAhityapremI, AgamaabhyAsI, AtmAthe yathAzakti prayAsa karanAra ane ane teTalA AtmArAmamAM ramaNu karanAra temaja vilAsa karanAra hAya ema emanI kRtio parathI jaNAya che. emanA samayamAM emane mATe kAi ullekha karanAra nIkaLyu nathI eTale jainasamAjamAM emanuM sthAna trIjI hAramAM hoya ema lAge che ane te peAtAne mATe kAMi lakhyuM' nathI te parathI teone ahaMtA mamatA haze nahi evuM sahaja anumAna thAya che. teonI kRtine vicAratAM temanA jIvana para saheja daSTipAta avAranavAra thaI zake tema che tethI ApaNe have temanI saMskRta tathA gujarAtI kRtie upara dRSTipAta karIe, Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthakartAnI kRtio zrI zAMtasudhArasa graMthanA racayitA zrIvinayavijaya upAdhyAye aneka kRtio saMskRta ane gujarAtI bhASAmAM racI che. keTalIka kRtio nAnI che ane keTalIka moTI che. prathama saMskRta kRtione kRtinI sAlanI najare joI jaIe ane pachI gujarAtI kRtio joIe. mane upalabdha thayelI sarva kRtio ItihAsa ane kaLAnI najare avakana sAthe nIce ApI che. emAM vizeSa zodhakhaLa thatAM vadhArAne jarUra avakAza che. I saMskRta kRtio kalpasUtra paranI subAdhikA TIkA. paryuSaNamAM kalpasUtra ATha vyAkhyAne vaMcAya che, te kaha5sUtra upara subodhikA TIkA zrI vinayavijaya upAdhyAye saM. 1696 nA jeTha mAsamAM pUrI karI. enI vistRta prazasti nIce pramANe che - AsIdvIrajinendrapaTTapadavIkalpadrumaH kAmadaH, saurabhyopahRtaprabuddhamadhupaH zrIhIrasUrIzvaraH / zAstrotkarSamanoramasphuradurucchAyaH phalaprApakazvazcanmUlaguNaH sadAtisumanA zrImAnmarutpUjitaH // 1 // Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 zrI zAMta sudhA*20sa : yo jIvA'bhayabhAvaDiNDimamiSAt svIyaM yazoDiNDima, SaNmAsAn prativarSamugramakhile bhUmaNDale'vIvadat / bheje dhArmikatAmadharmarasiko mlecchAgrimo'kabbaraH, zrutvA yadvadanAdanAvilamatirdharmopadezaM zubham // 2 // tatpaTTonnata pUrvaparvataziraH sphUrtikriyAharmaNiH, sUriH zrIvijayAdi sena sugururbhavyeSTacintAmaNiH / zubhrairyasya guNairivAnaghaghanairAveSTitaH zobhate, bhUgolaH kila yasya kIrtisudRzaH krIDAkRte kandukaH // 3 // yenAkabbaraparSadi pratibhaTAnnirjitya vAgvaibhavaiH, zauryAzciryakRtA vRtA parivRtA lakSmyA jayazrIkanI / citraM mitra ! kimatra mitramahasastenAsya vRddhA satI, kIrtiH patyapamAnazaGkitamanA yAtA digantAnitaH // 4 // vijayatilakasUrirbhUrisUriprazasyaH, samajani muninetA tasya paTTe'cchacetAH / harahasita himAnIhaM sahArojjvalazrI trijagati varavarti sphUrtiyug yasya kIrtiH // 5 // tatpaTTe jayati kSitIzvaratati stutyAMghripaGkeruhaH, sUridUritaduHkhavRndavijayAnandaH kSamAbhRdvibhuH / yo gaurairgurubhirguNairgaNivaraM zrIgautamaM sparddhate, labdhInAmudadhirdadhIyitayazAH zAstrAbdhipAraM gataH // 6 // yaccAritramakhinnakinnaragaNairjegIyamAnaM jagajAgrajanmajarAvipattiharaNaM zrutvA jayantIpituH / vAJchApUrttimiyartti yugmamatha talleme sahasraM spRhAvaiyaryaM guNarAgiNo'grimaguNagrAmA'bhirAmAtmanaH // 7 // Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMtha konIkR ti " zrI vIrabhagavAnanI paTTaparaMparAmAM kalpadruma samAna zrI hIrasUrIzvara thayA. teo icchitane ApanAra hatA, sugadhathI emaNe paDitabhramarAne pAtA tarapha AkarSyA hatA, teozrI zAstranA utkarSa thI suMdara ane skurAyamAna vizALa kAMtivALA hatA, phaLane apAvanArA hatA, dedIpyamAna mULa guNavALA hatA ane sadA suMdara manavALA hatA. 1. 4 emaNe cha mAsa sudhI sarva jIvone abhayadAna ApavArUpa DAMDI TIpAvIne te mhAne AkhI pRthvI para peAtAnA yazane! DaMkA vagaDAvyA hatA. emanA zubha mukhanA dharmopadeza sAMbhaLIne adharma rasika mlecchAne agresara evA ambara bAdazAha nirmaLa buddhivALA thayA hatA. ra. 73 " temanI pATarUpI udayAcaLa parvatanA zikhara para skurAyamAna kiraNavALA sUrya samAna ane bhavya jIvAne icchita ApanAra ciMtAmaNiratna jevA zrI vijayasenasUri thayA. emanA zubhra guNeAthI ja jANe hAya tema svaccha meghathI vIMTAcelA pRthvInA gALA jANe temanI kIrtistrIne ramavAne daDA hAya tema zAlatA hatA. 3. 66 akabara bAdazAhanI sabhAmAM peAtAnI vANInA vaibhavavaDe vAdIone jItIne peAtAnA zaiAyathI Azcaya pamADelI lakSmIthI parivarelI ( sahita ) evI jayalakSmIne tee varyAM hatA. mitra ! maneAhara tejamaya temanI kIrtirUpa patnI pati taraphanA e kAraNe thayela apamAnathI zakAvALI thaine ahIMthI diganta sudhI cAlI gai temAM Azcarya zuM che? 4: " temanI pATe ghaNA sUriothI prazaMsA pAmelA, muni * Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 zrI zAMtasudhArasaH nA netA ane svaccha manavALA vijayatilakasUri thayA. zivanuM hAsya, barapha, haMsa ane hAranA jevI ujajavaLa temanI vistaratI kIrti traNa jagatamAM vartatI hatI. pa. temanI pATe rAjAvaDe stuti karAyelA caraNakamaLavALA ane dukhasamUhane nAza karanArA munizreSTha vijayAnaMdasUri jayavaMtA varte che. jeo ujajvaLa moTA guNAvaDe gaNimAM zreSTha zrI gaiAtamasvAmI sAthe spardhA kare che, jeo labdhinA samudra che, jene yaza dadhI (dahIM) je ujajavaLa che ane jemAM zAstrasamudrane pAra pAmelA che. 6. kinnarasamUhathI gAna karAtuM ane janmajarAmaraNane nAza karanAruM te gurunuM cAritra sAMbhaLIne jagatanA jIvo yugaLiyAnI jema vAMcchAnI pUrNatAne pAme che tethI karIne te jagatanA jIvo zreSTha guNagaNe karIne suMdara AtmAvALA guNa rAgIpaNAnI hajAre IcchAnI paraMparAne pAme che. 7. zrIhIrasUrisuguroH pravarau vineyau, jAtau zubhau suraguroriva puSpadantau / zrIsomasomavijayAbhidhavAcakendraH, satkIrtikIrtivijayAbhidhavAcakazca // 8 // saubhAgyaM yasya bhAgyaM kalayitumamalaM kaH kSamaH sakSamasya, no citraM yazcaritraM jagati janamanaH kasya citrIyate sma / cakrANA mUrkhamukhyAnapi vibudhamaNIn hastasiddhiryadIyA, cintAratnena bhedaM zithilayati sadA yasya pAdaprasAdaH // 9 // AbAlyAdapi yaH prasiddhamahimA vairaGgikagrAmaNIH, praSThaH zAbdikapaGktiSu pratibhaTairjayyo na yastArkikaiH / Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manyakartAnI kRti siddhAntodadhimandaraH kavikalAkauzalya kIrttyAdbhavaH, zazvatsarvaparopakArarasikaH saMvegavArAMnidhiH // 10 // vicAraratnAkaranAmadheyapraznottarAdyadbhutazAstravedhAH / anekazAstrArNavazodhakazca yaH sarvadaivA'bhavadpramattaH // 11 // tasya sphuradurukIrttarvAcakavarakIrtivijayapUjyasya / vinayavijayo vinayaH subodhikAM vyaracayatkalpe // 12 // caturbhiH kalApakam / 75 samazodhayaMstathainAM paNDitasaMvignasahRdayavataMsAH / zrIvimalaharSavAcakavaMze muktAmaNisamAnAH // 13 // dhiSaNAnirjitadhiSaNAH sarvatra prasRtakIrtikarpUrAH / zrIbhAva vijayayAcaka koTIrAH zAstravasunikaSAH // 14 // yugmam rasanidhirasazazivarSe, jyeSThe mAse samujjvale pakSe / gurupuSye yatno'yaM saphalo jajJe dvitIyAyAm // 15 // zrIrAmavijayapaNDitaziSya zrIvijayavibudhamukhyAnAm / abhyarthanApi heturvizeyo'syAH kRtau vivRteH // 16 // " devAnA guru bRhaspatine jema e anucarA hatA tema zrI hIravijayasUrine e pradhAna sArA ziSyeA thayA : eka sAmavijaya upAdhyAya ane bIjA kIrtivijaya upAdhyAya. 8. " me kSabhAdhArI ( DIrtivinya vAya )nu sadbhAgya samajavAne kANu samartha thAya ? ane emanuM adbhuta caritra jagatanA kayA janamanane Azcarya upajAvyA vagara rahI zake ? emanI hastasiddhi taddana mUrkha mANasane paNa vidvAnaziAmaNi 1. mAthe hAca mUkavA athavA vAsakSepa karaveA. 1 Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ g zrI*zAMtasudhArasa anAve tevI che ane emanA pagalAM ciMtAmaNiratnavaDe bhedane DhIlA karI nAkhe che. 9 9. " jeA ( kIrtivijaya upAdhyAya ) laghuvayathI ja suprasiddha mahimAvALA hatA, jee vairAgIonA netA ( AgevAna ) hatA, zAbdikanI paMkti( vaiyAkaraNI )mAM jee agresara hatA, tarka carcAmAM je sAmA pakSathI kadI na jItAya tevA hatA, zAstrasiddhAMtarUpa samudra maMthana karavAmAM madarAcaLa parvata jevA hatA, jee kivaonI kaLAkuzaLatAthI thatI kIrtinA utpattisthAna hatA, jeo haMmezAM sarva prakAranA pareApakAra karavAmAM rasika hatA ane jee saMvega( vairAgya )nA samudra samAna hatA. 10 " je vicAraratnAkara nAmanA praznottara graMtha vigere adbhuta zAstra graMthAnA banAvanAra hatA, temaja aneka zAstrapa samudranuM zeAdhana karanArA hatA ane hamezAM apramatta (udyogI) hatA. 11 " evA vizALa kIrtivALA mahAna upAdhyAya pUjyapAda zrI kIrtivijayanA ziSya vinaryAvajraye kalpasUtra para suaidhikA ( TIkA ) racI. 12. ( cAra zleAkeAnA artha sAthe karavA. ) " zrI vimaLa upAdhyAyanA vazamAM muktAmaNi ( meAtI ) samAna, buddhinA viSayamAM bRhaspatinI buddhine jItanAra ane paDatA, vijJo ( sAdhue ) ane sahRdayIomAM bhUSaNabhUta thayelA zAstrarUpa suvarNa nI kaseATI karanArA vAcakavara bhAvijace e( TIkA )ne zeAdhI. ( tapAsI dIdhI ). 13-14 " saMvata 1696 mA varSe, je mAsanA zuklapakSanI Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathakantanI bhutio 77. bIjane divase guruvAranA roja puSya nakSatramAM A yatana saphaLa (pUrNa) thayA. 15. " A vivRtti ( TIkA) racavAmAM zrI rAmavijaya paMDitanA ziSya zrI vibudhavijaya vigerenI cAlu mAgaNI paNa hetubhUta jANavI. 16. daravarSe paryuSaNamAM kalpasUtra vAMcavAno niyama thayo tyArathI te para vividha TIkAo taiyAra thaI. kalpasUtramAM mukhyatve karIne zrI mahAvIra caritra, saMkSiptamAM zrI pArzvanAtha ane neminAtha tathA AdIzvara caritra, tyArapachI sthavirenAM caritra ane aMte sAdhunI samAcAra-eTalI hakIkata Ave che. enAM vyAkhyAne paryuSaNanA cotha, pAMcame, chaTTa ane sAtame divase artha sAthe thAya che ane AThame divase mULasUtranuM vAMcana thAya che e kalpasUtranI A subAdhikA nAmanI TIkA racIne lekhakamahAtmAe kula 6580 kaleka(graMthAcaM)no graMtha banAvyuM che. AmAM mAtra TIkA ja racI che ema nathI, mULa graMthamAM aneka prasaMge ghaNe nutana umere TIkAkAre karyo che. supana pAThaka vakhate reSAzAstra, svapnanimitta zAstra ane bhagavAnane kevaLajJAna thayA pahelAne temane vihAra tathA upasargasahanazakti ane kaivalya pachI gaNadharavAda Akhe umeryo che. mULagraMtha ( kalapasUtra ) lagabhaga 1250 kapramANa che te para AvA prakAranA vadhArAthI TIkA bahu moTI thaI gaI che. enA upodaghAtamAM kalpa" eTale zuM enI carcAmAM tathA mULa lekhakanI mAhitI . ApavAmAM sAro bhAga rokya che. vacce vacce kalpakiraNAvalI nAmanI TIkAnA racayitA zrI zA vihAra karyo che. mAre AvA prakAra Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 zrI zAMtasudhArasa : dharmasAgara upara keTaleka ThekANe TIkA karI che ane temaNe kahelA artho samIcIna nathI ke teo A kalpasUtrane Azaya barAbara samajyA nathI evI garbhita sUcanAo karI che. te yugamAM vijayapakSa ane sAgarapakSa vacce thayelA jhagaDA aitihAsika che tenI emAM pIThikA che. ekaMdare TIkAnI bhASA saraLa che, vAMcavAmAM majA Ave tevI che ane lekhakano bhASA para kAbU ghaNe suMdara hoya ema batAve tevo e graMtha che. emaNe pote ja prastAvanA karatAM jaNAvyuM che ke A ka9pasUtra graMtha para aneka TIkAo thayelI che chatAM te sAmAnya manuSya mATe A TIkA banAve che. sUrya hoya to paNa bhoMyarAmAM prakAza mATe nAnA dIvAnI jarUra paDe che e temane Adarza che. A TIkA temaNe saM. 1696nA jeTha zudi bIja guruvAre pUrI karI eTale e temanI kRtiomAM pahelI hatI ema jaNAya che. prazasti parathI lekhakanA hRdayamAM zrI hIravijayasUri ane vijayasenasUri pratye keTaluM mAna haze tene khyAla Ave che. potAnA guru zrI kItivijaya upAdhyAya tarapha paNa temanuM atyaMta mAna jaNAya che. lekhaka tarIke zrI kIrtiviye vicAraratnAkara graMtha banAvyo che tethI teone paNa zAstrabodha sArA haze ema mAluma paDe che. 1. e graMtha chapAyela che ne labhya che. temAM zrI AcArAMgAdi sUtromAMthI amuka saMkhyAmAM judA judA adhikAre cuMTIne dAkhala karelA che. khAsa vAMcavA gya che. Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ greyakartAnI kR ti zrI vinayavijaya upAdhyAya peAtAnA graMthAnI racanAmAM upayeAgitAnA tattva para khAsa dhyAna ApatA haze ema jaNAya che. emaNe banAvela puNyaprakAza( ArAdhanA )nu stavana tathA daravarSe vaMcAtA paryuM SaSNunA vyAkhyAnA ane dara varSe AyaMbilanI eLImAM nava nava divasa sudhI vaMcAtA zrIpALanA rAsa jotAM temaNe janatAnI tAtkAlika jarUrIAta para graMthapasa MdagI karatI vakhate khAsa lakSya ApyuM haze ema lAgyA vagara rahe tema nathI. mULa kalpasUtra para racela ' subeAdhikA ' TIkAne tee vRtti kahetA nathI, paNa vivRtti kahe che, eTale vRttimAM te mULanA artha karavAnA hAya, paNa vivRttimAM vizeSa AnuSaMgika hakIkata paNa jaNAvI zakAya eve Azaya jaNAya che. 79 te vakhatanA samAjamAM nimittanA saMbaMdhamAM janatAnI mAnyatA kevI haze, rAjadarabAramAM paMDitA jAya tyAre kevA prakAranI taiyArI karatA haze, eka netA haiAvAnI jarUrIAta keTalI jaNAtI haze, garbhavatI strIone aMge keTalI saMbhALa levAmAM AvatI haze vigere ghaNI khAkhatA para prakAza paDe che, te TIkA parathI tAravI kADhavA ceAgya che. e prasa Mgo parathI zrI vIraparamAtmAnA samayanuM bhAna thAya tema che ema dhAravA jevu nathI; evI aneka AAmata zrI vinayavijaya upAdhyAyanA samayanI samAjaracanA matAve che ema samajI levAnA aneka prasaMgeA TIkA parathI prApta thAya tema che. vyAkaraNanI carcA keTaleka sthaLe A TIkAmAM Ave che te TIkAnA kartAne vyAkaraNa paranA kAm batAve che. tArkika keATIe carcAmAM avAranavAra Ave che te parathI temanuM ane zrImadya Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIzAMtasudhArasa AAvijayajInuM nyAyaviSaya paranuM prabhutva puravAra kare che ane sAthe te banne vacce keTale taphAvata hatA te carcAnI vigata parathI jaNAI Ave che. 80 ekadare A sueAdhikA TIkA saraLa, khALa tathA vidvAna varga anene upayAgI ane kalpasUtra samajavA mATe agatyanuM sAdhana pUruM pADe che. te kALamAM zrI hIravijaya AcArya nuM tathA vijayasenasUrinu samAjamAM kevu mAna hatu te vicAravA mATe prazasti khAsa ApI che. te yugamAM dharmanA prabhAvaka bahu sArA thayA che ema lAgyA vagara rahe tema nathI. A sabaMdhI tAtkAlika itihAsavicAraNAmAM keTalIka hakIkata jovAmAM Avaze. A TIkA banAvatI vakhate (1996 mAM ) vinayavijaya upAdhyAya vijayatilakasUri ane temanI pATe vijayAnaMdasUrinA pakSamAM hatA ema prazasti parathI jaNAya che. emaNe emAM vijayadevasUrinu nAma Apyu nathI e khAsa sUcaka che. tyArapachI e vAta pharI gai e ApaNe joi gayA. * AnaMdaeN lekha ' A TIkA racatAM pahelAM lakhAyaleA hateA te ApaNe AgaLa jozuM. . leprakAza-- A graMthanI prazasti A vibhAganI zarUAtamAM citravicAraNAne aMge ApI che. tyAM tenu Akhu bhASAMtara Apyu che. mULa vibhAganA jijJAsue te vAMcI levuM. ( jaina dharma prasAraka sabhA. kALalAka pR. 721-7. ) e prazastimAM zrI sudharmosvAmIthI mAMDIne graMtharacanAnA samaya sudhInA AcAryanI Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAntanI kRtioH paraMparA ApelI che. graMtharacanA saM. 1708 nA vaizAkha zudi pAMcame pUrI thaI te vakhate tapagacchamAM AcAryapade vijayaprabhasUri hatA ema e prazastimAM lakhyuM che. A bAbatamAM kAMI avyavasthA jaNAya che. 1708 mAM vijayasiMhasUri hayAta hatA. teo 1709mAM kALadharma pAmyA e prasiddha vAta che. prazasti kAMI meDI lakhAyelI hovI joIe ema mAruM anumAna che. sarva viSayone saMgraha A graMthamAM karavAmAM AvyuM che. ema e graMthanI A nIce ApelI saMkSipta anukramaNikA parathI jevAmAM Avaze. enA mukhya cAra vibhAga pADavAmAM AvyA che. dravyaleka, kSetraleka, kALaka ane bhAvaleka. tenA sarga 6 che. 37 me sarga anukramaNikAne ja che te nIce pramANe- (dravyalaka) prathama sargamAM maMgaLAcaraNa, abhidheya, prajana, ziSTa prasAdana, auddhatya tyAga, graMthanuM nAma, aMguLa-jana-rajaju, popama ne sAgarepamanuM svarUpa, guNAkAra, bhAgAkAra, saMkheya, asaMkhyaya ne anaMtanA prakAro vigere kahyuM che. bIjA sargamAM dravyaleka, kSetraleka, kALaka ne bhAvakanuM nAma mAtra AkhyAna ane dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya ne siddhanuM svarUpa batAveluM che. trIjA sargamAM je 37 dvArevaDe saMsArI jInuM svarUpa batAvavAnuM che te 37 dvArano vistAra-tenuM svarUpa batAveluM che. cothA sargamAM pRthvIkAyAdi pAMca sUkSma sthAvaranuM svarUpa kahyuM che. tenI upara 37 dvAra utAryA che. Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI.zAMtasudhAraA pAMcamA samAM pRthvIkAyAdi pAMca khAdara sthAvaranuM svarUpa 37 dvAravaDe kahyu che. A pramANe dareka jIva prakAra mATe samajavuM. chaThThA sa`mA DhIMdriyAdi tiya cAnu svarUpe kahyuM che. sAtamA samAM manuSyAnuM svarUpa kahyuM che. AThamA samAM devAnu svarUpa kahyuM che. 82 navamA samAM nArakeAnu svarUpe kahyuM che. dazamA samAM sarva jIvAnA bhavAnA saveSa kahyo che; temaja dazamA samAM mATe alpabahutva ane karma prakRttionu svarUpa kahyuM che. agyAramA samAM pudgaLAstikAyanA svarUpanuM varNana che. A rIte agyAra samAM dravyalAka pUrNa thAya che. (kSetraleAka) bAramA samAM sAmAnyathI kSetranuM nirUpaNa, dizAnuM nirUpaNa, leAkamAM rajju ane khaMDunuM svarUpa, satata leAkanu svarUpa ane tenI mahattA ne AyAma upara dRSTAMta tathA ratnaprabhA vigere pRthvInuM nirUpaNu, jaMtarAnI nagarAdi samRddhinuM pari kIna-A sarve sivazeSapaNe nirUpita karela che. teramA sa`mAM bhavanapatinuM svarUpa tathA tenA iMdronA nAma tathA tenA sAmAnika devA, agramahiSI vigerenI saMpadA vistArathI kahI che. cAdamA samAM sAta narakanuM nirUpaNa tenA prastaTa, dareka prastaTe zarIrasthiti, laizyA, Ayu ane vedanA vigerenI saMpadA vistArathI kahI che. Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ granthankonI kRtioH 83 paMdaramA saCmAM tiya klAkanu svarUpa, asaMkhyAta dvIpasamudranuM varNana, ja advIpanI jagatinuM ne tenA dvAranu temaja tenA svAmInuM varNana che. A sargamAM vijayadevanI Rddhitu ahu vistArathI varNana che. sALamA sargomAM bharatakSetra, vaitADhya parvata, tenI guphAo tathA kUTA, himavaMta parvata, padmadraha, zrI devI, gaMgA vigere nadIe, lavaNusamudramAM nIkaLelI e parvatanI ATha dADhAe, tenI upara rahelA pa6 aMtaradvIpe, temAM rahelA yugalikeA, haimavata kSetra, temAM rahela vRttavetAtmya, mahAhimavata parvata, tenA para rahela krUha, te humAMthI nIkaLatI e nadIe ane te parvata para rahela kUTA, harivaSa kSetra, niSadha parvata, zItA zIteAdA nadI ane pAMca pAMca drahAnu varNana che. sattaramA samAM devakuru ne uttarakuru kSetra, pUrva ne pazcima mahAvideha, A pramANe sAmAnyathI cAra vibhAgavALA mahAvidehanuM varNana, temAM rahelI vijayeA, vakSaskAra parvatA, aMtara nadIe, vijayamAM rahela vaitADhya, vijayanA cha khaMDa ane mukhya nagarIe, gaMdhamAdana ne mAhyavata gajatAnuM varNana, uttarakurukSetranuM vistArathI nirUpaNu, yamakAddhi, pAMcadrA, 100 kaMcanagiri, ja vRkSanu tenA chUTA sahita vana, tenA adhipatinu vana, seAmanasa ne vidyutprabha gajadaMtAnu varNana, devakuru kSetranu varNana, temAM rahelA citra ne vicitra parva tA, drahA, kaMcanagirio, zAmalI vRkSa vigerenu varNana che. aDhAramA samAM merupa tanu varNana, tenA cAra vana, temAM AvelA kUTa, merunI traNu mekhaLA, upara AvelI cUlikA Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 zrI*zAMta-su*dhA**sa H ane pAMDukavanamAM Avela tIrthaMkarAnA janmAbhiSekanI zilAo ane siMhAsanAnuM varNana che. ogaNIzamA samAM nIlavaMtaparyaMta, tenI upara kUTA, draha, tenI adhiSThAyaka devI, brUhamAMthI nIkaLatI zItA ne nArIkAMtA nadInuM nAmamAtra varNana, ramyak kSetra, kima paryaMta heraNyavata kSetra, zikharI parvata, aravata kSetra, tenA cha khaMDa ane madhyanI nagarI vigerenuM varNana, kSetra ne parvatAdinuM uttara dakSiNamAM sAmyapaNu, temaja sarva patA, phUTA, vidyAdharanI zreNio, te paranA nagarA, kula nadIe, prapAta kuMDA, draheA, cakravatI, tenA ratnA, arihaMtA, tathA jamuddIpavatI sUrya, caMdra, grAdikanI ekaMdara saMkhyA vigere sarva Apela che. vIzamA samAM maMDalAdika pAMca dvAravaDe sUrya-caMdranI gatinI rIta vistArathI batAvI che ne tenI sAthe nakSatranA yeAganuM, dinavRddhi ne kSayAdikanuM, dhruvarAhunu ne pa rAhunuM, tithinI utpattinu ane paMdara dvArAvaDe nakSatronuM nirUpaNa kareluM che. ekavIzamA samAM lavaNusamudranu, tenI zikhAnuM, pAtALakaLazAonuM, e samudramAM rahelA dvIpAna, susthitAdi devanu ane caMdra-sUryAdi jyeAtiSIonuM varNana karelu che. khAvIzamA samAM judA judA kSetrAdika kahevAvaDe dhAtakIkhaMDanu ane kALAdhinuM pUrvavat va na batAvavAmAM Avyu che. tevIzamA sa mAM puSkarAdvIpanuM ne mAnuSeAttara parvatanu varNana Apelu che ane narakSetra( ahIdvIpa )mAM AvelA samasta kSetra ane parvatAdikane saMgraha karelA che, temaja sarva zAzvata caityAnI saMkhyAnuM vistAra sAthe nirUpaNa kareluM che. Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ granthakartInIkRtioH 85 cAvIzamA samAM manuSyakSetranI bahAra AvelA sthira nyAtiSI paikI sUrya-caMdranI zreNinu varNana karyuM che. tathA puSkaravara samudra, kSIravara dvIpa, kSIravara samudra vigerenu varNa na anukrame ApatAM nadIzvara dvIpanuM ane te dvIpamAM AvelA zAzvatA caityAnuM vistArathI varNana ane prAMte svayaMbhUramaNu samudra sudhInu varNana Apelu che. pacIzamA samAM cara ane sthira evA caMdrAdi jyeAti SIno vyavasthitinu savistara vaNu na che. vIzamA samAM Urdhva leAkanu varNana zarU thAya che. temAM sAdharma ne izAna devalAkanI hakIkata, tenA vimAnAnI zreNio, puSpAvakI vimAnA, tenAM nAma, temAM AvelA prAsAdanI ane sabhAonI paripATI, navA deva kevI rIte upaje ? tenA abhiSekanI hakIkata, teNe karAtI siddhonI pUjA, tenAthI bAgavAtA bhAga, devAnA svarUpanuM varNana, devA kevI bhASA ele che ? devIonA rUpanuM varNana, tenI sAthenA vilAsanu ( kAmakrIDAnuM ) varNana, temanA jevA prakAranA AhAra che te ane tee AhAra ane zvAseAvAsa keTale aMtare le che ? manuSya leAkamAM snehanA AkaSa NuthI tenuM AvavuM, premanA vIkaraNuthI keTalI narakapRthvI sudhI tenu javu, maharSiMka devasvarUpa, temanA avadhijJAnanuM pramANa tathA leAkapALa, agramahiSI ( IMdrANI ), sAmAnika vigere devAthI zeAbhatA evA sAdhame dra ane izAnendranI zakti ane saMpattinuM varNana vigere Apelu che. sattAvIzamAsamAM trIjA ne cAthA dhruvaleAkanu varNana, pAMcamA brahma devaleAkanu varNana, tene aMge mULathI nIkaLelA Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI-zAMtasudhArasa : tamaskAyanuM, kRSNarAjInuM ane tenA (kRSNarAjInA) aMtare rahelA kAMtikanA vimAnenuM varNana, lAMtaka devalokanuM varNana, traNa prakAranA kilviSika devenuM varNana, jamAlinuM caritra, zuka sahasArAdi devalokanuM yAvat acuta devaleka sudhInuM varNana, rAmasItAnuM caritra, raiveyaka ane anuttara vimAnanuM varNana, tyArepachI siddhazilAnuM ane kAMte rahelA siddhonuM varNana ApeluM che. A pramANe 16 sargamAM (12 thI 27 sudhImAM) kSetraleka pUrNa karela che. (kALaleka) 28 mA sargamAM kALane dravya tarIke mAnavA saMbaMdhI be matane AzrIne yuktinI spaSTatA, cha RtunuM varNana, kALacara nikSepa, samaya, AvaLI, kSullaka bhavanuM varNana, ghaDI, muhUrtA, divasa, pakSa, mAsa vigerenuM varNana, sUrya, Rtu, caMdra, nakSatra ne abhivaddhita-ema pAMca prakAranA mAsa, varSa ane tenI upapattinuM varNana, yuganI Adi kyAre thAya? dareka yugamAM AvatA mAsa, tu, ayane ne divasonuM pramANa, adhika mAsa, avama rAtrio ne viSuvanI AvRtti, Rtu, ayana ane nakSatrAdi sAthe caMdramAne vega, tenA kAraNe, sUryanA kiraNe, bIjA bavAdi karaNe, paruSI vigerenuM parimANa, tenA vaDe tithi Adine nizcaya vigere batAvela che. 29 mA sargamAM yugathI mAMDIne so-hajAra vigerenA kramathI zIrSaprahelikA sudhInA akenuM nirUpaNa, avasarpiNInA pahelA traNa ArAnuM varNana temaja kalpavRkSa, yugalikAdinuM varNana ApeluM che. Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthankartA nItio : 30 mA sargamAM sAmAnya jinezvaronI janmathI mAMDIne nirvANa parvatanI sarva paristhitinuM vistArathI varNana ApeluM che. 31 mA sargamAM cakravatInA digvijayanI hakIkta, tenI saMpattinuM varNana, nava nidhi ne caMda ratnanuM varNana tathA vAsudeva, baLadeva ne prativAsudevanuM sAmAnya varNana ApeluM che. mA sargamAM RSabhAdi jinezvaronuM pUrvabhavathI mAMDIne saMkSepathI caritra varNaveluM che. 33 mA sargamAM A avasarpiNamAM thayelA cakavatI, vAsudeva, baLadeva vigere puruSonuM caritra varNaveluM che. 34 mA sargamAM A pAMcamA ArAnA svarUpanuM nirUpaNa ane temAM thanArA udaya tathA AcAryonuM varNana, temanA nAme ane e mahAtmAonI kula saMkhyA batAvI che. tyArapachI chaThThA ArAnA prAraMbhamAM thanAra tIthe vicchedAdi sthiti, zatruMjaya girinI vRddhi-hAni ane chaThThA ArAmAM bilavAsI thanArA manuSyAdinuM varNana ApyuM che. temaja utsapiNamAM utkRSTa paNe thanArI badhI sthiti, paryAyavRddhivaDe vadhatI chae ArAnI sthiti, AvatI utsarpiNImAM thanArA jina tathA cakro vigerenuM varNana ApavAmAM AvyuM che. 35 mA sargamAM cAra prakAranA pudagaLaparAvartananuM svarUpa, dArikathI mAMDIne kArmaNa sudhInI AThe vargaNAnuM svarUpa, karmanA paramANuomAM rahelA anubhAganA spaddhakanuM svarUpa, atIta, anAgatakALanuM mAna ityAdi parikIrtanavaDe diSTa (kALa) lika saMpUrNa kare che. Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMntasudhArasaH (bhAlaka). 36 mA sargamAM bhAvalekanuM svarUpa ApeluM che, temAM cha bhAnuM samyak prakAre nirUpaNa karyuM che ane bhAvaka pUrNa karyo che. AvI rIte cAra vibhAgamAM A sarvasamuccaya graMtha (Encyclopaedia of Jainism ) pUro karavAmAM Avyo che. enA konI kula saMkhyA 15559 che, jyAre gadyavibhAga sAthenuM graMthAga 20621 lekanuM che. graMthAgra 32 akSare eka lokanuM gaNAya che. lakhela pratamAM prAMte graMthAga 20621 lakhela che. dravya, kSetra, kALa ane bhAva e cAra viSaye laIne A graMthamAM jaina dharmane dravyAnuga ane gaNitAnuga saMkSepamAM samAvI devAmAM Avyo che. A graMthamAM caraNakaraNanuga zrAvakanA bAra vrata tathA 18000 zIlAMga vigere kahevAne prasaMge carcA che. ane tIrthakarAdi caritra dvArA dharmakathAnuga paNa TUMkAmAM Apela che. tIrthakare ane cakravatIo tathA vAsudevanA caritrane viSaya kALalokamAM carcavAmAM Avyo che. mArI gaNatarI pramANe dravyAnuga ane gaNitAnuyeganI to koI paNa vAta ghaNe bhAge A graMthanI bahAra rahevA devAmAM AvI nathI. koIne jaina dharmanA tattvavibhAgane sAmAnya khyAla ke abhyAsa kare heya te tene A graMtha sArI rIte banAvI zakAya. jenA ayAsa ane manana mATe bhalAmaNa karI zakAya te bhavya ane vizALa A graMtha che ane chatAM temAM saMkSiptatA ANavA mATe jeTalo bane teTale prayAsa karavAmAM AvyuM che. e graMthanuM nAma "lekaprakAza" rAkhavAmAM AvyuM che. Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthakartAnI kRtio : socatte suzALa giri DhorA evI lekazabdanI vyA khyA karavAmAM AvI che. jemAM dravya dekhAya che-javAmAM Ave che te "loka dravyanA be vibhAga. jIva ane ajIva. ajIvanA pAMca prakAra. dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, pudugaLAstikAya ane kALa. e chae dravyanuM pUba vistArathI paNa anya zAstronI apekSAe ati saMkSipta svarUpa A graMthamAM AgamAdi dharmazAstronA dohanarUpe ApavAmAM AvyuM che. A graMthane enasAIkalopIDIA-samuccaya graMtha kahevAnuM kAraNa e che ke graMthakartAe enA AlekhanamAM 1025 sAkSIo-anya mahAna Agama Adi graMthanI mUkI che. keTalIka jagyAe Agama-sUtrane mAtra nAmanirdeza che, jyAre ghaNI kharI jagyAe te lekhake pite mULapAThene utAre paNa sAthe ja Ape che. mULa Agama ne paMcAMgI maLI aDasaThamAMthI sAhadato temAM ApI che, jyAre graMtho ane prakaraNe jenA AdhAra TAMkavAmAM AvyA che tenI saMkhyA 103 nI thAya che. A AkhuM 1025 sahAdatenuM sthAna--lIsTa zrI jaina dharma prasAraka sabhAe pragaTa karela "kALalokaprakAza' nAmanA graMthanA prAraMbhanA 36 thI 47 pRSThamAM khUba prayAsa karIne ApavAmAM AvyuM che. jemAM vAta pracalita hatI ke A graMtharacanAmAM zrI vinayavijaya upAdhyAye 700 graMthanI sAkSIe ApI che tene sthAne barAbara hakIkata zI che tene A utArAthI khyAla Ave tema che. vaLI tathA, tathora, ti vacanAt, vRddhasampradAyaH, iti AnAyaH, ityuktaM pUrvasUribhiH, putanA, gurata, guratAthA, rati navadriH AvA zabdothI sUcavelA AdhAre uparanI saMkhyAmAM jaNAvela nathI. Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 zrISNAMtasudhArasa evA AdhAre paNa puSkaLa che. graMthakartAnuM jJAna keTaluM vizALa haze, yAdazakti keTalI tIvra haze ane vAMcela vAtane zodhI kADhavAnI zakti keTalI majabUta haze tene khyAla karavA jevuM che. atyAranI jema te vakhate graMtho mudrita thayelA naheAtA, graMthanI anukramaNikA te vakhate taiyAra karavAno rivAja nahote, AcArAMgamAM vAMcela hatuM ema yAda karatAM temAMthI pATha na nIkaLe to bhagavatIsUtramAMthI e pATha kADhatAM kalAke thAya te te yuga hato. tevA hajAre utArA sAthe AdhArabhUta graMtha taddana zuSka viSaya parano taiyAra kare ane temAM skUlanA AvavA na devAnI cIvaTa rAkhavI e ati vizALa jJAna, yAdazakti para kAbU ane samuccayIkaraNazakti(Synthetic power)ne mahAnamUno pUro pADe che. uttarAdhyayana sUtranI moTI TIkA karanAra zrI bhAvavijaye e graMtha zodhI Ape che. e bhAvavijayanuM AgamajJAna ati vizALa hatuM. A rIte A graMtha para AgamajJanI chApa mAravAmAM AvI che. A graMthamAM eka khAsa viziSTatA jovAmAM Ave che. emAM aneka yaMtra ane citra mUkavAmAM AvyAM che. e citro ane yaMtra paikI yaMtro te graMthakartAe pote ja taiyAra karelAM che, paNa citro pite AlekhyAM haze ke anya kaLAkAra pAse taiyAra karAvyAM haze tenI spaSTatA keI sthAnake thaI nathI. e game tema hoya paNa sattaramI sadInA AkharamAM jena citrakaLAnAM vaheNa kaI dizAe vahetAM hatAM e batAvavA mATe e citra ghaNuM sAmagrI pUrI pADe che. musalamAna samayanI uttarAvasthAnA aneka bhAse e citromAMthI barAbara mAluma paDI Ave che. Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMtha kartAnI kR ti : zrI jaina dharma prasAraka sabhAnA zAstrI jeThAlAla kALalAkanI ** prastAvanAne cheDe ( pR. 12mAM ) lakhe che ke A AkhA leAkaprakAza graMthamAM je je hakIkata graMthakAre svakRti tarIke lakhI che te sarva aneka zAstrAnusAra ja lakhI che. uparAMta vadhAre Azcarya te e thAya che ke temaNe ApelI aneka sUtrA, vRttio, graMthA ane prakaraNAnI sAkSIe uparathI temaNe keTalAM zAstronA abhyAsa karyo haze ? keTalAM zAstro temane kaThastha haze ? keTalAM zAstro prasaMge smRtimAM sAnidhyakArI haze? viSayAnI prarUpaNAmAM kayA kayA zAstro, kathA kayA sthaLe, kevA kevA abhiprAyathI judA paDe che-matAMtaravALA thAya che ? te atAvela hAvAthI te saMbaMdhI vicAra karatAM tee eka ra dhara vidvAna tarIke mAlUma paDe che. " A abhiprAya brAhmaNa chatAM jaina zAstranA anubhavI paMDitanA akSaraza: kharA che. zrI lAkaprakAza graMtha manAvIne ApaNA virAje kharekhara kamAla karI che. enA AgamajJAna, yAdazakti ane tarkavicAraNAnI parAkASThA emAM batAvI che. haimalaghuprakriyA. zrI vinayavijaya upAdhyAye A kRti saMvata 1710 mAM karI che ema sadara graMthanI prazasti parathI jaNAya che. sadara prazasti nIce pramANe che:-- // 6 // sphUrjadrapArthanidherhema vyAkaraNaratnakozasya | argalabhidravaneyaM kanIyasI kuJcikAdriyatAm zrIhIravijayasUreH paTTe zrIvijayasenasUrIzAH / teSAM paTTe saMprati vijayante vijayadevasUrIMdrAH // 2 // 91 Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtasudhArasaH zrIvijayasiMhasUrijarjIyAjayavati gurau gate svarga / zrIvijayaprabhasUryuivarAjo rAjate'dhunA vijayI // 3 // khendumunIndusite'bde vikramato rAjadhanyapuranagare / zrIhIravijayasUreH prabhAvato gurugurovipulAt // 4 // zrIkIrtivijayavAcakaziSyopAdhyAyavinayavijayena / haimavyAkaraNasya prathiteyaM prakriyA jIyAt // 5 // hemacaMdrAcAryanI kRti prakAzamAna rUpa ane arthanA samUharUpa haimavyAkaraNa to ratanano bhaMDAra che. e bhaMDAranI argalA ( AgaLIo) teDatI (ughADatI) A racanA nAnakaDI sarakhI kuMcI che tene tame svIkAra kare. 1. zrI hIravijayasUrine pATe zrI vijayasenasUrIzvara thayA. teozrInI pATa upara hAlamAM zrI vijayadevasUri vijayavaMtA vate che. 2. jayavaMtA guru zrI vijayasiMhasUri svarga gaye chate atyAre zrI vijayaprabhasUrinI yuvarAja tarIke prakAze che. 3. vikamathI 1710 varSe rAMdhaNapura nagare zrI hIravijayasUrinA vistRta prabhAvathI zrI kIrtivijaya upAdhyAyanA ziSya upAdhyAya vinayavijaye haimavyAkaraNanI A prakriyA banAvI te jaya pAme. 4-5. " A prazasti uparathI jaNAya che ke A graMtha saM. 1710 mAM zrI rAMdhaNapura nagaramAM racAye. vizeSa hakIkata ema jaNAya che ke saMvata 1710 mAM jyAre A graMthanI racanA thaI tyAre AcArya vijayasiMhasUri svargagamana karI gayA hatA Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthakartAnI kRtie H 93 ane te vakhate yuvarAja pada upara zrI vijayaprabhasUrinI sthApanA thayelI hatI. ene Azaya ema jaNAya che ke te vakhate hajI zrI vijayaprabhasUrinI AcArya pada para sthApanA thayelI naheAtI. anya graMthA tathA aitihAsika pramANeA jotAM vijayasiddha sUrinuM svargagamana sa. 1709 nA asADa zuddhi bIjane rAja jaNAya che. saM. 1710 mAM tapagacchanI je zAkhAmAM zrI vinayavijaya upAdhyAya thayA temAM vijayadevasUri gacchAdhipati hatA. temaNe peAtAnA sthAna mATe vijayasiMhasUrinI sthApanA karelI hatI te sa. 1909 mAM kALadharma pAmI gayA. tyArabAda 1711 mAM vijayaprabhasUrine gaNA ApI hatI. itihAsa pramANe temanA A gaNuAnujJAnA mahAtsava amadAvAdamAM saM. 1711 mAM thayA hatA. A haimalaghuprakriyA graMtha zrI vinayavijaya upAdhyAye zrImad hemacaMdrAcArya racita * siddhahemazabdAnuzAsana " nAmanA mahAvyAkaraNa anusAra banAvyu che. temAM vyAkaraNanI kheATa pUrI pADavA zrI hemacaMdrAcArye meATu vyAkaraNa banAvyuM, tenA ATha adhyAya banAvyA, te para cha hajAra eAkanI laghuvRtti manAvI tathA aDhAra hajAra lekanI bRhavrutti banAvI. tenA upara eMsI hajAra leAkane nyAsa paNa temaNe ja khanAnyeA. e mULa vyAkaraNanA AThamA adhyAyamAM prAkRta bhASAnuM vyAkaraNa paNa sAthe ja taiyAra karelu che. e uparAMta dhAtupArAyaNa ane UNAdi gaNasUtreAnuM vivaraNa karI saMpUrNa vyAkaraNanA viSaya taddana navIna paddhati para zrI hemacaMdrAcArye mUkI dIdhA che. vyAkaraNanI saraLatA tA ethI thai, paNa krame krame nAnI " Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMta-sudhArasa : 94 mATI vRtti, dhAtupArAyaNa, nyAsa, TruDhikA TIkA vigerethI e vyAkaraNu ghaNuM mATuM thai gayuM. e gUMcavaNa dUra karavA mATe zrI vinayavijaya upAdhyAye A nAnI prakriyA racI. emaNe prathama saMjJA adhikAra mULasUtreA sAthe kArikAdvArA ja pratipAdana karyAM, saMdhinA niyameA saraLa ane sugama banAvyA, paliMga prakaraNamAM zabdone akArAdi kramamAM geAThavI dIdhA ane khAsa karIne taddhita ane dhAtumAMthI thayelA nAmeAnI racanA eTalI saraLa ane sukara anAvI dIdhI ke tene laine AkhA vyAkaraNanA viSaya sukhakhAdhI ane alpa vistAravALA thai gayA. A vyAkaraNanI prathama jAherAta zrI jaina dharma prasAraka sabhAe sa. 1949 mAM karI. tyArapachI enI mAgaNI thatAM sa. 1974 mAM e ja sasthAe enI bIjI AvRtti bahAra pADI. AkhA graMtha jotAM zrI vinayavijaya upAdhyAyanA vyAkaraNanA viSaya paranA kAbU ghaNA suMdara dekhAya che. emaNe vyAkaraNa zIkhavavAnI navIna paNa saraLa rIti dAkhala karI ane e vyAkaraNanA upayega atyAre paNa thAya che tethI temanI e kRti paNa saphaLa gaNAya. jema zrIyuta rAmakRSNe bhAMDArakare saMskRta vyAkaraNanI aMgrejImAM racanA karI aneka rIte e viSayane sahele karyA che temaja zrI vinayavijaya upAdhyAye saMskRta bhASAdvArA ja vyAkaraNane saraLa banAvyuM che. ATalA pUratI teozrInI viziSTatA ane mAlikattA gaNAya. svApanna TIkA, zrI jaina dharma prasAraka sabhAe bahAra pADelA kALa ane bhAvaprakAza ( leAkaprakAza ) graMthanI prastAvanA pR. 14 mAM A Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyaSkartAnI kRtioH vidvAna lekhakanI kRtionuM patraka ApavAmAM AvyuM che temAM uparanA vyAkaraNa upara graMthakartAe pote ja 35000 kalAkanI TIkA racI che ema jaNAve che. temAM banAvavAnuM sthaLa rAMdhaNapura lakhe che. - jenagraMthAvali(jena ve. konpharansamAM bhASAsAhitya vibhAgamAM jenavyAkaraNa graMthanuM patraka zAdhita bhaMDArene aMgenuM ApavAmAM AvyuM che temAM A pajJa TIkA saMbaMdhI kAMI ullekha nathI. pR. 303 mAM vinayavijaya racita haimalaghuprakriyAne ullekha che, tenuM pUra 2500 zlokanuM batAvyuM che, tyAM ene racanAkALa saMvata 1737 lakhyuM che ane nIce nATamAM lakhe che ke "A saMvatane aMka pATaNanI TIpa uparathI IhAM neLe che. paNa khaMbhAtanI TIpamAM sadarahu prakriyA saM. 1701 mAM racAI che ema jaNAvyuM che. " A banne saMvata khoTA che enI spaSTatA te uparanA utArAthI thaI jAya che, kAraNa ke spaSTapaNe kRtine saMvata 1710 lekhake pote ja jaNAvI dIdho che. sadara TIkAnI eka prata zrI bhAvanagara saMghanA jJAnabhaMDAramAM che. hAla tene chapAvavAno prabaMdha eka munirAja taraphathI thaI gayA che ane ghaNe bhAga chapAI javA AvyA che evA samAcAra sAMpaDyA che. vyAkaraNane taddana saraLa banAvI devAnuM suMdara kAma upAdhyAya lekhakazrIe karyuM, te parathI temano saMsakRta bhASA para keTale pAko kAbU haze e bAbata dhyAna kheMcAyA vagara rahe tema nathI. sadara graMthanI lagabhaga 35000 lokanI paNa vRttinI zarUAtamAM lekhakazrI lakhe che ke - iha hi zrIsiddharAjajayasiMhadevaprabhRtipara zatakSitipAla Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI.zAMtasudhArasa maulimANikyamAlottejitakramanakhasahasrapAdAH pratyakSasarasvatIcakrezvaryAdidevatAcatuSTayakRtAhUlAdA vyAkaraNakAvyAlaMkAracchaMdastarkAdyanekazAstranirmANakRtasakalakovidaprasAdAH zrIhemacandrasUripAdAH paraparigRhItapANinIyAdivyAkaraNAdhyayane teSAM vinayAdividhAne ca jainayatayo mA sma vidyanti teSAM kRpayA zrIsiddharAjaprArthanayA ca sakalavyAkaraNopaniSadbhUtamalaukikasUtraracanApradhAnaM vividhavizeSArthanidhAnaM zrIhemacandrAbhidhAnaM mahAvyAkaraNaM viracayAMcakrustasmiMzca ratnAkara ivAtigaMbhIrenuvRttyAdyAnukUlyena sUtraracanAMcite zabdavyutpattau vyastasUtratAM vikalayya kecanAlapamatayo grAmyA iva mANikyaparigrahe'lasAyante tatasteSAmasminvyAkaraNe pravezopAyabhUtAM zabdasAdhanakrameNa katipaya haimasUtra saMghaTanAtmikAM haimalaghuprakriyAM cikIrSurgrathakAraH // 6 vigere. A zarUAta uparathI jaNAya che ke A humalaghuprakriyA graMtha taiyAra karavAnA uddeza zrI siddhahaimaLyAkaraNamAM praveza karavAmAM sahAyaka thavAne jaNAya che. AkhI vRtti bahu saraLa sa MskRta bhASAmAM racI che. sadara humalaghuprakriyA upara zrI vinayavijaya upAdhyAye sa. 1737 mAM 34000 zleAkapramANa TIkA racI, tene ratalAma nagaramAM vijayAdazamane divase pUrI karI ( RSi vantui jaladhi zivaSe ) ema tenI prazasti parathI jAya che. e graMthanI prazasti ghaNI suMdara che. temAM peAta jaNAve che ke " ame navA kAvyeAmAM pravINa chIe, prANini ane hemacaMdranA vijJAnamAM, vAstutattvamAM, tarkazAstramAM niSNAta chIe, siddhAntamAM nyabuddhi chIe, nATakAnA jANakAra chIe, nItizAstramAM, zakunazAstramAM, vaidakamAM kAbela chIe, ane navA Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyaktanIskRtioH navA chaMdamAM racanA karI zakIe chIe, nava rasa ane alaMga kAranI ghuMcavaNanA mAhitagAra chIe, cha bhASAnA padyabaMdhanI racanA amane hastagata che ane adhyAtmavidyAmAM ame dhuraM dhara chIe. AvA amane lokamAM jItanAra keNa che? AvA abhimAnamAM ame matta thayA hatA evAmAM akasmAt amArI najara zrI hemacaMdrAcArya vigere para paDI eTale temanA prabaMdho jotAM amAro sarva garva gaLI gaye. enA gaMbhIra arthone vicAratAM emanI sAhityalIlAnA dhyAnamAM ame garakAva thaI gayA." sadara prazasti parathI jaNAya che ke temaNe sUtrane krama ja pheravyuM che, paNa sUtre te asala siddhahaimanA ja rAkhyA che. A TakAnI lokasaMkhyA 34000 lakhI che. temAM prakiyAnA kalAko sAthe gaNyA che ke nahi te spaSTa nathI. A vyAkaraNanI TIkA hAlamAM u. kSamAvijayajI mAraphata mudraNa thAya che. emaNe enI be traNa pratA meLavI che. zuddha karavA mATe banate prayAsa karyo che. pUrvArdha chapAI gayela che, AgaLa chapAya che. tenI prazasti badhI pratamAM sarakhI nathI chatAM prayAsa karIne teo sAhebe ThIka karIne lakhI mokalI che te nIce pramANe che- prazastiH navye kAvye'tibhavyAH prathitapRthudhiyaH pANinIye ca haime, vijJAne vAstutattve'pyativizadadRzaH karkazAstarkazAstre / siddhAnte buddhidhanyA guNigaNakagaNAgresarA nATakajJA, niSNAtA nItizAstre zakunanayavido vaidyake hRdyavidyAH // 1 // Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 zrIzAMtasudhArAsaH svacchandaM chandasAmapyadhigataracanA yAvatI bhAvanIyAH, prAptAlaGkArasArA rudhiranavarasagranthagranthe samarthAH / SaDbhASApadyabandhoddharamadhuragiro'dhyAtmavidyAdhurINAH, koke'pyastokalolaprakaTitayazasaste vayaM kena jayyAH? // 2 // yAvadvidyAbhimAnairiti hRdi bahudhA mattatAmAzrayAmastAvadaivAdakasmAt smRtipathamagaman hemasUrIzvarAdyAH / . garvaH sarvo'pi kharvaH samajani yugapattatpraNItaprabandhAt, dhyAyanto'thaigabhIrAnatha paricinumastattvasauhityalIlAm // 3 // tribhirvizeSakam // zrIhemacandrAdisurIzvarANAM, puraH sphuredyaH kavitAmadaughaH / tArkSyasya pakSausamudIkSya sAkSAt ,sa makSikANAmiva pkssdhrmH||4 haimavyAkaraNArNavaM nijadhiyA nAvAvagADAbhito, maJjUSA samapUri bhUrighRNibhiryAyaratnariha / jyotistattvavivartavArtikakRtaH zrIhemahaMsAhvayA, jIyAsuH sumanomanoramagiraste vAcakAdhIzvarAH haimavyAkaraNAmbhodhi, ye'vagAhya mahAdhiyaH / abhijJAnamivAkArSa:, kriyAratnasamuccayam vaiyAkaraNavaryAste, zrIguNaratnasUrayaH / anye'pi zAbdikapraSThA, vijejIran maharSayaH // 7 // yugmam // haimavyAkaraNArNavasya mahatastucchA madIyA matidroNI pAramavindatIyamasakRtvo'sya cikrIDayan / yaccAmUmudamuktimauktikazatairvyaktIkRtaiH kovidA-- statsarva suguruprasAdapavanaprAgalbhyamujjRmbhate // 8 // zrIsUribhiryAni nirUpitAni, sUtrANi tAnyeva zatAdhikAni / kramaH parivartita eSa zabda-vyutpattaye mAdRzavAlizAnAm // 9 // Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhyastanI kRtime| : // 11 // yA zrIhemagurormukhAmbudabhavA sA me va vAkcAturItyAlocyaiva kRto vacobhiramalaistaireva zabdakramaH / sarva prAktanameva navyamiha kiM nirdiSTamityAdibhirvAkyairmAmiha ye hasanti suhRdastuSyantu te sajjanAH // 10 // haM ho ! kovidakuJjarAH ! kimu girAmartheSu saMzayyate ?, vIkSadhve kimu sAdhuzabdaghaTanA pRcchAvilakSAdi yat / sUtrANAM vividhaprayogasajuSAmanveSaNe kaH zramo, jAgaryeSa vizeSabodhakuzalo haimaprakAzo guruH santaH prasIdantu sadollasanto, guNAn pareSAM kRtino vibhAvya | krIDAzizorityapi kautukAnme, prayatnamenaM svaddazA punantu // 12 // citraM rAgadveSau, doSAdupakAriNAviha kRtau me / yadi mAM santo rAgAd, dveSAdapare vilokayiSyanti // 13 // kSuNNaM yadatra likhitaM mayA pramAdAdicaTulacittena / tacchodhayantu sudhiyo, mayA praNAmAJjalirghaTitaH zrIvijaya prabhagaNapati-paTTAdhipavijayaratnasUrINAm / nirdezAdiha harSAd, varSArAtraM sthitavato me // 15 // RSivahnijaladhizazi (1737) mita- varSe ratalAmapure ramye / grantho'yaM saMpUrNo, vijayadazamyAmiti zreyaH // 14 // // 16 // A prazastimAMthI prathamanA traNa zleAkanA bhAvArtha upara Ayo che. have sa MskRta bhASAnI nAnI kRtio tapAsI jaie. nayaJjazia - naya-DhaSTibinduonA viSaya para 23 gAthAnI nAnI pustikA zrI vinayavijaya upAdhyAye dIvabaMdaramAM racI che. bahu sakSi 99 Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 zrI zAMtasudhArasaH tamAM muddAma rIte "naya " eTale zuM ene Acho khyAla e graMthamAM ApavAmAM AvyuM che. e pravezaka graMtha je che. enI prazastimAM graMthakartA lakhe ke - itthaM nayArthakavacaH kusumejinendurvIro'rcitaH savinayaM vinayAbhidhena / zrIdIvabandaravare vijayAdideva sUrIziturvijayasiMhagurozca tuSTayai / / "A prakAre vinayavijaye vijayadevasUrIzvara tathA vijayasihagurunI tuSTi mATe dIva baMdaramAM nayanA arthane jaNAvanArAM vacanapuvaDe zrI jinacaMdra vardhamAnasvAmInI pUjA karI." A graMthanI racanAno saMvata graMthakartAe Ape nathI. vijayasiMhasUrinuM svargagamana saM. 1709 mAM thayuM che. vijayadevasUrie pitAnI hayAtImAM ga7bhAra vijayasiMhasUrine se hite e sarva aitihAsika bAbato vicAratAM A graMtha bane sadara AcAryonI hayAtImAM taiyAra thayela hoI ema anumAna thAya che ke e kRti saM. 1701 lagabhaga banI haze. e kRti upara vistArathI TIkA paMnyAsa zrI gaMbhIravijaya gaNie racI che. e A graMtha tathA TIkA jainastavyasaMgraha (zrI yazovijaya graMthamALA)mAM prakaTa thayela che ane tene gujarAtI anuvAda zrIyuta mohanalAla dalIcaMda dezAI vakIle I. sa. 1910 mAM vistArathI noTa upadyAta sAthe prakaTa karela che. A kRti nyAyanA abhyAsanA AraMbha-praveza mATe upayogI che ane anuvAdakAre nayanA viSayanI muddAma chaNAvaTathI e nAnA ullekhane sArI rIte jhaLakAvya che. zrIyuta mehanalAla desAIne Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthakartAnI kRtioH 101 e prayatna saphaLa che, nayanA sAmAnya khyAla mATe upacAgI che ane prAthamika abhyAsIone mATe anivArya che. Iduta (kAvyamALA, nirNayasAgara presa, caudame gucchaka) tene TUMka sAra vijJaptitriveNinA upodaghAtamAM (lekhaka zrI jinavijaya pR. 6-18) Apela che. sAMvatsarika pratikramaNa karyA pachI eka saMgha bIjA saMgha para kSamApanAnA patra lakhatA, ziSya pitAnA guru para lakhatA ane keTalIka vAra evA patra 60 hAtha ane koI vAra te se hAtha lAMbA thatA. enI pahoLAI 10-12 iMca ane kAgaLo sAthe kAgaLa cuMTADI emAM maMdiranA dekhAvo vigerenA citro mUkatA. ene AkAra janmapatrikA je thatA. rAjA bAdazAhanAM mahela, nagara, bajAra, bhinnabhinna dharmonA devAlaya ane dharmasthAne, kUvA, taLAva, nadI, naTa bAjIgaranA khela, gaNikAnAM nRtya vigere aneka bhAtanA dazyonuM A vijJaptipatramAM Alekhana thatuM hatuM. A citravibhAga sAthe varNanavibhAga paNa bahu suMdara kAvyamaya banAvavAmAM AvatA hatA. A lekha vinayavijaya upAdhyAye jodhapura(mAravADa)thI lakhe che. te vakhate AcArya zrI vijayaprabhasUri sUratamAM cAturmAsa hatA. bhAdaravA sudi 15 nI rAtrIe caMdrane jotAM tene phata banAvI tenI sAthe AcAryane vijJapti mekalI che. A lekha saMskRta-maMdAkrAMtA chaMdamAM che. bhASA kAvyanI ati AkarSaka ane varNano bhavya che. 2-7 sudhInA kAvyomAM jodhapuranuM varNana che. pachI caMdrane dUta gaNI kuzaLaprazna tene pUche che ane jodhapurathI surata javAnuM che ema jaNAvI tenA AkhA rastAnuM varNana kare che. kaMcanagiri, jhAlara, zirohI, AbunA bhavya Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 zrI zAMta-sudhA2saH zikhara vaNu jyAM che. Akh paranA vimaLamatrI ane vastupALanA derAnA varNana ane acalagata zikhara para svarNamizrita mUrtionuM varNana karI tyAMthI iMdune sarasvatInA kAMThA para AvelA siddha puramAM rAkAvAnuM kahe che. tyAMthI sAbhramatInA kAMThA para ahamadAvAda javAnuM kahe che. tyAMnA lakSmIpationA AvAsA tathA jinacaitye varNavI vaTapadra( vaDAdarA )ne varNavyuM che. pachI bharUca, tApI nadImAM sekaDA jahAjo ane chevaTe sUratanuM varNana ati bhavya bhASAmAM karyuM che. tyAMnA gopIpurAnA zrAvakeApAzrayamAM jai bhavyamaMDapamAM vyAkhyAtAnA siMhAsana pAse iMdune javAnuM kahe che. pachI gurunA guNAnuM varNa na karI e mahAna tapagacchAdhipatine namaje ane pachI tene mArA sadeze! kaheje evI bhalAmaNa kare che. chellA 10 kAvyAmAM sadezeA che. lekhaka avaguNathI bharelA che ane gacchapati vizALa hRdayanA che viMgere vArtA rajU kare che. A AkhA lekhanI pAchaLa lAMkhe itihAsa che. lekhanI najare-kAvyanI najare joIe teA e kharekhara suMdara kAvya che. te vakhatanA sUratathI jodhapuranA mA atyAranA lagabhaga relvene ja mArga che. khAsa karIne ati bhavya bhASAmAM zahera, mA ane kudaratanuM' varNana kavie karyuM che te khAsa vAMcavA jevu che. emAM kula 131 kSAka che. e AkhA lekha vijayaprabhasUrine uddezIne lakhAyale che. vijayadevasUrinI hayAtImAM ja vijayasiMhasUrie kALa karyAM. ( saM. 1710) e jANItI vAta che. vijayaprabhasUri sa. 1712 mAM gacchAdhipati thayA. temanI prakRti AkarI hatI ane bIjA keTalAka suyeAgya sAdhune cheADIne temane AcArya pada ApavAmAM AvyuM. tethI gacchamAM temane Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthakartAnI kRtio : 103 virodha cAlate hato. vijayadevasUrie saM. 1712 mAM kALa karyo tyAre vijayaprabhasUrinI sAmenA viredhamAM vinayavijaya upAdhyAya sAmela thayA. tyArabAda keTalAMka varSo pachI vijaya prabhasUrino prabhAva vadhyA ane saMghamAM temanuM vizeSa sanmAna thavA lAgyuM. gacchamAM virodha vadhI na paDe teTalA khAtara A vijJaptipatra vinayavijaya upAdhyAye lakhyo hato ema jaNAya che. enuM anumAna varSa saM. 1718 lAge che. tyArathI emaNe zrI vijayaprabhasUrinI AjJAne svIkAra karyo. namUnAnA thoDA ka joI jaIe, jethI kAvyacamatkRtino khyAla Ave. AraMbha ka- svastizrINAM bhavanamavanIkAntapaktipraNamyaM, prauDhaprItyA paramapuruSa pArzvanAthaM praNamya / zrIpUjyAnAM gurugunnvtaaminduduutprbhuuto| dantaM lekhaM likhati vinayo lekhalekhAnatAnAm // 1 // AbanA vimaLa maMtrI ne vastupALanAM maMdire varNavatAM kahe che - rUpyasvacchopaladalamayau citradotkIrNacitrI, caJcaJcandrodayacayacitau kalpitAnalpazilpau / jIyAstAM tau vimalanRpatervastupAlasya coccau, prAsAdau tau sthiratarayazorUpadehAviva dvau // 54 // amadAvAdanI paLa-pADAonuM varNana AnaMda Ape tevuM che - ekaiko'sya dhuvamuDupate ! pATako'nyaiH purANAM, vRndaistulyo janapadasamAnyeva zAkhApurANi / Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 zrI zAMtasudhArasaH vezmaikaikaM pRthutaramurugrAmatulyaM tadasya, mAhAtmyaM kaH kathayitumalaM prAptavAgvaibhavo'pi // 74 // sUrata gopIpurA upAzraya jyAM AcAryazrI te vakhate cAturmAsa rahelA hatA tenuM varNana vAMcatA kavinI pratibhAne khyAla Ave che - madhye gopIpuramiha mahAn zrAvakopAzrayo'sti, kailAsAdripratibhaTa iva prauDhalakSmInidhAnam / antarvArhatamataguruprauDhatejobhirudyajyotirmadhyasthitamaghavatA tAviSeNopameyaH // 101 // AvA adbhuta kaLAkRtinA 131 ke e vakhatanI samAjasthiti, zilpakaLA, citra vigerene khyAla Ape tevA che. ane zrI pUjyano prabhAva tapagaccha para keTalo paDato haze tene paNa e kRtithI barAbara khyAla Ave che. AkhI kRti aitihAsika, kaLA ane sthApatya tathA bhAgolika najare vicAravA cagya che ane kAvyanI najare te kharekhara mahAna che. asala kRtimAM citravibhAga jarUra haze, te paNa jALavI rAkhavo jarUrI che. mugalasamayanA uttara kALamAM A citraracanA kevI thatI hatI tene temAM khyAla jarUra sAMpaDaze evuM anumAna sAhajika che. zAMtasudhArasa A graMthanI viziSTatA para anyatra vivecana thayela che te jevuM. e graMtha saM. 1723 mAM gAMdhAra nagaramAM pUro thaye che. emAM pUrva paricaya ane prazastinA maLIne 106 leka che, jyAre seLa bhAvanAnA aSTakanA 128 leka che. ema A graMtha 234 lekane che. Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthankanI kRtioH 105 graMthAcaM(32 akSara eka graMthArga)ne hisAbe tenA 357 leka thAya che ema pratiomAM jaNAvyuM che. saM. 1723 mAM zrI vijayaprabhasUri tapagacchanI pATe paTTadhara gacchAdhipati hatA. A graMtha para paMnyAsa zrI gaMbhIravijaya gaNie saMskRtamAM TIkA racI che. graMtha advitIya che, zAMtarasathI bhareluM che ane AtmAne uddezIne je upadezAtmaka cheDA suMdara graMtho jAyelA che te paikIne A graMtha che. evA graMthamAM vidvattA batAvavAno ke carcA upasthita karavAno uddeza hoto nathI. cetanajI sAthe vAta karavA mATe jAyela apUrva AMtara (Subjective) graMtha che. saMskRta bhASAmAM graMtha hoya chatAM dezI rAgamAM gAI zakAya te A jaina sAhityamAM eka ja advitIya graMtha che ane saMskRta sAhityamAM enI kakSAmAM mUkI zakAya tevuM "gItagoviMda' nAmanuM pustaka che. enA para vistRta vivecana A upodaghAtanI zarUAtamAM karela hovAthI atra te para punarAvartana karavAmAM AvatuM nathI. Satrizat japa saMgraha- uttarAdhyayananI jANItI moTI TIkA racanAra zrIbhAvavijaye (vijayadAnasUrinA ziSya) saM. 1669 mA Satrizat jalpa nAmane graMtha saMskRta padyamAM racyo; temAM te samayanI pracalita zAsananI sthiti batAvI che. A graMthanuM saMkSipta saMskRta gadyamAM vinayavijaya upAdhyAye banAvyuM. A graMtha aprasiddha che. (je. sA. I. pR. 649) ahaMnnamaskArastotra aprasiddha. saMsakRta. (je. sA. I. pR. 649) (udepura bhaMDAramAM prata che.) Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 - zrI zAMtasudhArasada jinasahastranAma stotra chapAyela che. labhya che. (udepura bhaMDAramAM lakhelI prata che) A stotra saMvata 1981 mAM zrI vijayadAnasUrie vIra samAja-amadAvAda mAraphata chapAvela che. kiMmata eka Ane rAkhela che. 149 upajAti vRttanA saMskRta leke che. e stotra saM. 1731 mAM lekhakazrIe gaMdhAramAM cAturmAsa rahelA tyAre banAvela che. bukanA pRSTha 38 che. enA nAmane artha e karavAne che ke-"je stotramAM eka hajAra vAra jinezvarane namaskAra karela che evuM stotra" A stotranA dareka kAvyamAM 7 vAra namasta Ave che. evA 143 kAvya hovAthI tene sAte guNatAM 1001 namaskAra thAya che. 14 thI 47 sudhInA cAra ke paikI eka mAgadhI gAthA phavi namuno (siddhANaM buddhANaMnI) che. e cAreno bhAvArtha e che ke eka namaskAra paNa saMsArasamudrathI prANIne tAre che te pachI eka hajAra namaskArathI keTalo lAbha thAya ? ethI te aneka janmAMtaramAM karelA pApa nAza pAme. ItyAdi. chellAM be kAvya prazastine lagatA che. kAvya dararoja pATha karavA lAyaka che. kRti vidvattAbharelI che. gujarAtI mATI nAnI kRtio- vinayavijaya upAdhyAye saMskRta bhASAmAM upara jaNAvelA graMthe lakhelA mane labdha thayA che. te uparAMta teozrIne gujarAtI bhASA para paNa sAre kAbu hatuM. temane lakhela zrApALarAjAne rAsa adhuro rahI gayo ane te zrI yazovijaya Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ granthanka nI kRtie.': 107 upAdhyAye pUrA karyAM, te para upara vivecana thai gayuM. gujarAtI bhASAnA kAvya para teonuM keTaluM prabhutva hatuM te tenA parathI vidita thAya che. te uparAMta teonI mATI nAnI gujarAtI kRti ahIMtahIMthI prApta thAya che tene mAtra nAmanirdeza ane te para saheja TIkA ane sAthe tenI prazasti athavA itihAsaparatve prakAza pADanAra ullekhanI UDatI nAMdha lai laie. e kRti kayAM prasiddha -mudrita thayela che te paNa banatA sudhI neAMdhI levAmAM Avaze. sUrya pUracaityaparipATI. ( prAcIna tIrthaMmALA saoNMgraha bhAga 1 le. saMgrAhaka vijayadharmasUri. pR. 189-194. ) " sa. 1689 mAM suratanA maMdiranI paripATI karI tenuM varNana karyuM che. A kRtimAM derAsarAnA mULanAyakAnI stuti nAmanirdeza sAthe karI che. kAi kAI jagAe ' uMmaravADA ' vigere maheATTA ke latAnA nAma ApyA che. rAnera (rAMdera ) mAM neminAtha, zAmalAjI, AdinAtha, vaDasAli ( valasADa )mAM jIrAulA, ghaNudIii( gaNadevI )mAM ciMtAmaNi, navasArImAM zrIpAsa ane hAMseTamAM bhagavatI devane yAda karyo che. chevaTe tapagaccha tapagaccha hIrapaTAdharu e, resiMga resiMga guru gaccha sta Mbhake; rUpAi suta tasa paTai e, vijaya e vijayadevasUridake. tapagaccha hIrapaTAdharu e. chuTaka tapagacchi hIrasamAna gaNadhara vijayasiMhasurIMda e, tasa gacchabhUSaNa tilaka vAcaka kIrtivijaya sukhakaMda e; Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 zrI zAMtasudhArasa : tasa caraNasevaka vinaya bhagate guNyA zrI jinarAja e, 16 sasikalA saMvata varSa 8 vasu 9 nidhi phaLyA vaMchita kAja e. kRti sAmAnya che. aitihAsika najare upayogI che. AmAM 14 kaDI che ane sUratanA agiAra derAsaranA nAma ApyA che temAM anukrame A pramANe mULanAyaka che.-1 rASabhadeva, 2 zAMtinAtha, 3 dharmanAtha, 4 pArzvanAtha, 5 saMbhavanAtha, 6 dharmanAtha, 7 abhinaMdana, 8 pArzvanAtha, 9 kuMthunAtha, 10 ajitanAtha ane 11 ciMtAmaNi pArzvanAtha. AvA prakAranI tIrthamALa lakhavAne agAu khUba rivAja hato ema jaNAya che. prAcIna tIrthamALA saMgrahamAM AvI pacavIza mALAo prakaTa karavAmAM AvI che. bIjI noMdha levA jevI aitihAsika hakIkata e che ke saM. 1689 mAM vijayadevasUrinA rAjyamAM vijayasiMhasUrine tapagacchanA staMbha tarIke svIkArI temanI AjJAmAM pite ane potAnA guru hatA ema A kRtimAM jaNAvyuM che. AnaMda lekhasaMskRta lekha che. A lekha prasiddha nathI. tene sAra jenayugamAM pu. 5. pR. 165-8 mAM tenA vidvAna taMtrI zrI mehanalAla desAIe Ape che. A AnaMda lekhanI kRti saM. 1697 mAM banI che. emAM 251 leka che, judA judA chedo che ane temAM keTalAMka citrakAvyuM che. enA pAMca adhikAra pADyA che. pahelA adhikAramAM 51 zloka che ane tenuM nAma prathamavayavavyAvaNanarUpa citta-camatkAra rAkhyuM che. bIjAmAM khaMbhAtanuM varNana che. tyAM te vakhate vijayAnaMdasUri birAjatA hatA. te adhikAramAM khaMbhAtanA pravALA jinagRhanuM varNana FO | Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthakartAnI kRti : 109 (para thI 107 zlAka sudhImAM) che. trIjA adhikAramAM mArejA (dvArapura ) je gAme lekha pAThavavAmAM Ave che tenuM varNana ( 108-151 ) che. e adhikAranuM nAma uddevyAvarNa narUpa Apela che. cAthAmAM gacchAdhipati vijayAnaMdasUrinu varNana che (152-212 ) enu nAma guruvaNaeNnarUpa rAkhyu che. pAMcamAmAM lekhapraza'sA che, tenuM nAma sujana6navyAvaNu narUpa rAkhyuM che. (214 thI 251.) itihAsa ane kAvyanI najare A lekha upayAgI che, tethI tene aMta bhAga sadara jainayuganA lekhane AdhAre tapAsIe. A lekhamAM kAvyacamatkAra ghaNe jaNAya che. emAM vijayAnaMdasUrinI akha prazaMsA karavAmAM AvI che. enA chellA zleAka (251 me ) A pramANe che:~ pUjyArhadbhaktabhaTTArakatatitaruNIcandrakAnbhavyalekhA rAdhya zrI zrIza suzrI natavadavijayAnandasUrIzapUjyAn / dhyeyaprAdhAnyadhanyAMstapagaNanRpatIn vyaktavijJaptipatraM nAmasmRtyaikatAnaH zizuriti nagare staMbhatIrthe'DuDhaukat // 25 // A lekha sa. 1697 mAM lakhAyale che, itihAsanI najare enI agatya che. saM. 1697 mAM vinayavijaya upAdhyAya AnadasUri zAkhAnI AjJA mAnatA hatA ema A lekha batAve che. AnA parathI ema sAra nIkaLe che ke suratanI caityaparipATi sa. 1689 mAM karI, tyArapachI tapagacchanI bIjI ANu dasUra zAkhAnI AjJA vinayavijaya upAdhyAye svIkArI hatI. Ave samaya lagabhaga daza varSa cAlyeA haze ema huve pachInA lekha parathI anumAna thAya che. vijayadevasUri lekha. ( aitihAsika sajjhAyamALA, Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 zrI-zAMta-sudhArasa : pR. 78-80 ) AnaMda lekha agAu vaLye tenI sAthe A lekha itihAsanI najare sarakhAvavA yeAgya che. A lekha sa. 1705 mAM lakhAyalA che. e lekha parathI vijayasenasUri leAkabhASAmAM guru jesa`ganA nAmathI eLakhAtA haze ema jaNAya che. sAgara tarapha vijayadevasUrinu valaNa zarUAtamAM hatu ane tene laIne vijayatilakasUri ane vijayaAnaMdasUrinI gAdI judI paDI hatI. A lekhamAM vijayadevasUrine ' jinazAsanazaNagAra ' kahe che. emAM jaNAve che ke Ni kila tumhe same ke nahi, te te jaga sahu jANui re; kaIM naDIA bApaDA paNi, matiA nijamata tANui re. ' ( 22 ) AvI upamAe ApI che. khaMbhAtamAM hIrasUrinA paTadhare tamane pATa ApI ane ahIMA ghuvaDa ghU ghU kare che te Apa rUpa sUrya UgatAM aleApa thai jaze. ' AvI vijJapti Ana lekha pachI 1705 mAM eTale 8 varSa pachI karI che te nAMdhavA jevu che. < > saMvata sattara pacAttare re, e te dhanaterasi vizekha re; kIrtivijaya vAcaka ziSya, likhie ' vinaye ' lekha re. 25 jaya jesiMga paTAdharu, zrI vijayadevasUrirAye re. ItihAsanI najare A nAnA lekha upayAgI lAge che. A lekha pachI zrI vinayavijaya upAdhyAya vijayadevasUrinI AjJAmAM rahyA eTale te vakhate vijayasiMhasUrinI AjJAmAM rahyA ane tyArabAda vijayaprabhasUrinI AjJAmAM rahyA. upamitibhavaprapa'canu stavana ( jaina kathAratnakoSa bhAga trIjo. pU. 106-138 ) zrI siddhaSigaNinA prasiddha graMtha upamitibhavaprapaMcA kathAnA UDatA khyAla ApavA A Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthakartAnI smRtioH 111 stavana sUrata baMdaramAM comAsuM karyuM te daramyAna saM. 1716 mAM racyuM che. e dharmanAthajInI vijJamirUpa che. zarUAtamAM prastAvanA rUpe 9 duhA ApyA pachI pAImAM stavana che. copAIo 129 che. kula gAthA 138 che. bhavacakra nagaranA cAra pADA che, tyAM karma pariNAma rAjA vidhAtA jevo che. enA ATha bhAIo che temAMnA cAra vikarALa-ghAtI che. e AThe bAMdhanuM svarUpa batAvatAM mehanIyanuM ane tenA AkhA parivAranuM svarUpa khUba vigatathI batAvyuM che. enA dIkarA rAgakesarInA traNa rU5 (kAma, sneha, daSTirAga) ane tene parivAra tathA zreSagajeMdra bIje dIkare ane tene parivAra batAvI meharAjAnA phejadAra madanarAyane varNavyA che. pachI enA moTA lazkara-senApatione varNave che. tyArapachI sAtvikamAnasapuranA rAjA dharmanareMdranA parivArane varNavyA che. A mehanIya ane dharmarAyanA kaTake laDyA kare che. ATalI A stavananI vastu che. chellI be copAImAM lakhe che ke - sattaraze selara, surata rahI comAsa; stavana racyuM meM alpamati, Atama jJAna prakAza. 137 zrI vijayadevasUri paTe, zrI vijayaprabhasUri zrI kIrtivijaya vAcakta, vinaya vinaya rasapUri. 138 A kRtinI racanAmAM khAsa kAvyacamatkRti dekhAtI nathI, paNa ekaMdare bhASAkRti hAI vAMcavA jevI che. kRtine cheDe paramAnaMda kevI rIte prApta thAya te batAvavA kahe che ke - dharmanAtha ArAdhatAM, e savi sIjhe kAja; aMtaraMga ripuchatiye, lahiye avicaLa rAja 134 Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 zrIzAMta-sudhAransa : dharmanAtha avadhAriye, sevakanI aradAsa; dayA karIne dIjiye, mukti mahAdaya vAsa. 135 eTalA pUratu e stavana zrI dharmanAthanI vijJapti rUpa che. graMthakartAe tenuM zirSaka e rIte ( dharma nAthajInI vinatirUpa) khAMdhela che te atra jaNAvu prAsaMgika che. paTTAvalI sajjhAya. (jainayuga pu. 5 rR. 156-161) A sajjhAyanI kRtine saMvata ApcA nathI. emAM zrI vijayaprabhasUrinI gacchapati tarIke sthApanA sudhInI hakIkata Ave che te parathI te sa. 1712 pachI anAvavAmAM AvI haze ema sahaja anumAna thAya che. emAM kula gAthA 72 che. sarasvatInI stuti karIne emAM sudharmAMsvAmIthI paTTapara parA varNavI che. prathama DhALamAM thUlabhadre kAmadevanA nAda utAryo tenuM varNana 12 gAthAmAM bahu suMdara karyuM che. dareka AcAya nI viziSTatA ane keTalIka temanI kRtionAM nAme sAthe ApyAM che. peAtAnA guru kIti vijayane upAdhyAya (vAcaka) padavIpradAnaneA maheAtsava sAre varNavyeA che. hIravijayasUrie dharmanA mahimA keTale phlAngeA tenuM paNa sAruM varNana karyuM che. vijayasenasUri pachI vijayadevasUrine emaNe yugapradhAna ane gautamAvatAra tarIke varNavyA che. ( gAthA 65 ) emanA vihAra pratiSThA varNavI paTTasthApanA vijayasiMhasUrinI karI ema batAvyuM che ( gA. 68 ) vijayadevanI hayAtImAM vijayasiMha svarga gayA eTale peAtAnI pATe vijayaprabhanI sthApanA gacchanAyaka tarIke karI. AmAM vijayatilakasUri ke vijayaANu dasUri saMbaMdhI kAMi paNa hakIkata AvatI nathI e arthasUcaka che. chevaTe lakhe che keH-- Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 praskartAnItio : e vIra jinavara paTTadIpaka mahajIvaka gaNadharA, kalyANakAraka duHkhanivAraka varaNavyA jagi jayakara; hIravijayasUri sIsa suMdara kItivijaya uvajhAya e, tasa sIsa Ima nisadIsa bhAve vinaya guru guNa gAya e. 72 A kRti madhyama prakAranI che, paNa etihAsika najare upayogI che. IMduddatanI kRti sAthe meLa meLavatAM ane emAM ANaMdasUrinI koI vAta nathI e sarva vicAratAM ene saMvata huM 1718 lagabhaga dhAruM chuM. - pAMca samavAya (kAraNu) stavana (sajajana sanmitra, pR. 324-3ra9 ) DhALa che. gAthA kula 58 enA kaLazamAM lakhe che ke Iya dhanAyaka muktidAyaka, vIra jiNavara saMtha saya satara saMvata vahiM locana, varSa harSa dharI ghaNo, zrI vijayadeva suriMda paTadhara, vijayaprabha suNada e; zrI kIrtivijaya ziSya INipa,vinaya kahe ANaMda e. 9 A stavanamAM kALamatavAdI, svabhAvavAdI, bhAvI samavAyavAdI, karmavAdI ane udyamavAdInA mata vistArathI batAvI pachI chaThThI DhALamAM e sarva jinacaraNe Ave che, tyAM chevaTane phisa thAya che ke - e pAMce samudAya manyA viNa, keI kAja na sijhe; aMguli yoge karataNuM pare, je bujhe te rIjhe. A rIte pace samavAya kAraNanI jarUra batAvI che. A racanA saMvata 173ra mAM thaI che. saMvata 17 sadI mATe che, Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 zrI zAMtasudhArAsa pachInA vahi eTale traNa ane lecana eTale be. ahIM krama ulaTAvavAnI jarUra jaNAtI nathI. kadAca ene saMvata 1723 paNa hoya, te je varSamAM zAMtasudhArasa graMtha banAvyuM te ja varSamAM A kRti thaI gaNAya. pAMca kAraNane muddo samajavA mATe stavana upayogI ane samajAya tevI bhASAmAM lakhAyeluM che. emAM khAsa kAvyacamatkRti nathI. cevIzI stavana ( vIzI vIzI saMgraha amadAvAda. pR. 69-83 ) covIza tIrthakaranA stavane. dareka stavana traNa, cAra athavA pAMca gAthAnuM che. kula gAthA 130 che. temAM neminAthanAM traNa stavane 7, 7 ane 6 gAthAnA che. mahAvIrasvAmInuM stavana suprasiddha che "siddhArathanA re naMdana vinavuM." enI chellI gAthAmAM lakhe che ke - vAcaka zekhara kIrtivijaya guru, pAmI tAsa pasAya; dharmataNe rase jina covIzanA, vinayavijaya guNa gAya. 5 kula stavano 26 che. kRti madhyama prakAranI che. kaI kaI stavanamAM bhAva bahu UMcA prakArano che. namUnA tarIke munisuvratasvAmInuM stavana joIe ( pR. 79 ) mana madhukara suNa vAtaDI, taja avara savAda jina guNa kusuma savAdathI, TaLe savi vikhavAda. mana. 1 viSaya dhaMturo mUkIe, te mAMhi nathI gaMdha; nArI vijayA parihare, mama thAIza tuM aMdha. mana0 2 soLa kaSAya e keraDA, tethI raheje dUra, te kaMTaka che bApaDA, tuhe karaze zUra. mana0 3. 1 bhAMga ( lIlAgara ) Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ granthakartAnI}*ti H visamA patha tapa keraDA, AdarIe guNu jANu; je pariNAme rUaDA, tehanI ma karIza kANu. munisuvrata pada pakaje, jo tuM pUre vAsa; vinaya bhaNe te tAharI, pahAce saghaLI Asa. mana0 pa A kRtinA saMvata khatAbyA nathI. aDhAramI zatAbdinI e kRti che. je rIte kRtioneA vikAsa thayA che te jotAM saM. 1725 lagabhaga e kRti banAvI hAya ema anumAna thAya che. " 115 vIzI stavana ( cAvIzI vIzI saMgraha, saMgrAhaka savAibhAi rAyacaMdra pR. 625639 ) viharamAna tIrthaMkarAnA vIza stavana. dareka stavananI pAMca pAMca gAthA che, mAtra cAra stavananI che cha gAthA che. kaLaza sAthe AkhI vIzInI kula gAthAe 115 che. kRtinA saMvatane nirde za nathI. A kRtine cheDe kaLaza prazastirUpe lakhyuM che. stavanAmAM viharamAna tIrthaMkarAnI sAmAnya khAkhatA zarIra AyuSya vigere batAvela che. kaLazamAM jaNAve che ke e tIrthaMkarAnA nAmakrama vigere zIladeva paMDitanA racelA 8 ekavIzaThANuM nAmanA graMthane AdhAre ApyA che. emAM ne khIjA graMthAmAM keTalAka pheraphAra che tenI sAcI vAta tIrtha kara kahI zake ema jaNAvI chevaTe lakhe cheH-~ zrI kItivijaya uvajhAyanA e, vinaya vade kara joDa; zrI jinanA guNu gAvatAM e, laDDIe maMgaLa kADa. 11 mana 4 kRti madhyama prakAranI ane upara jaNAvela cAvIzInI kRtine maLatI che. artha sugama che. puNyaprakAza athavA ArAdhanAnu stavana ( jaina prodha pR. 89-100 ) Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 zrIzAMtasudhAransa : savaMta 1729 mAM upAdhyAya zrI rAMderamAM cAturmAsa rahyA tyAM teoe A zudi dazame semasUrie banAvelA ArAdhanAsUtra nAmanA pannAne AdhAre A kRti banAvI che. e paya kaI sAlamAM banyuM tene patte maLatuM nathI. enI gAthA 70 che. te avari sAthe chapAya che. sadara ArAdhanA stavananI ATha DhALe che. pravezaka ane prazasti sAthe sadara AThe DhALanI maLIne e stavananI kula gAthA 87 thAya che. enI prazasti kaLaza )mAM kavi pote lakhe che - zrI vijayadevasurIMda paTadhara, tIrtha jaMgama INi jage, tapagacchapati zrI vijayaprabhasUri, sUri teje jhagamage. 2 zrI hIravijaya sUriziSya vAcaka, kIti vijaya suragurusame; tasa ziSya vAcaka vinayavijaye, thuNya jina vIza. 3 saya sattara saMvata ugaNatrIze, rahI rAMdera mAsa eka vijaya dazamI vijaya kAraNa, kIyo guNa abhyAsa e. 4 A kRtimAM daza prakAre aMtya ArAdhanA batAvI che. 1 aticAranI AlecanA (DhALa 1-2-3) 2 deza ke sarvathI vrata grahaNa (DhALa 4 thI) 3 sarva jI sAthe khamatakhAmaNa ( sadara) 4 aDhAra pApasthAna vosirAvavA (sadara) pa cAra zaraNane aMgIkAra (DhALa 5 mI) 6 karela pApanI niMdA (sadara ) 7 karela zubha karaNanI anumodanA (DhALa 6 ThThI) 8 zubha bhAvanAnuM anubhAvana (sadara) Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthakantanI kRtioH 117 9 aNasaNa-paccakhANa-cAre AhArano tyAga (DhALa 7 mI) 10 namaskAra maMtra maraNa (sadara) A gujarAtI kRti bahu suMdara che, hRdayaMgama che ane barAbara vAMcatAM AMkhamAMthI azrudhArA vahevarAve tevI che. mAMdAnA khATalA pAse hRdayanI bhAvanAthI ene gAtA sAMbhaLI hoya te khUba asarakAraka chApa mana para paDe tevI tenI zabdaracanA che. zuddha khapI jIva aMtaranI lAgaNIthI ene gAya ane zrotA dharmapriya hoya te zAMtarasanI jamAvaTa ane vAtAvaraNanI vizuddhi thatI meM ekathI vadhAre vakhata joI che. mULa mAgadhI pannA parathI banelI A kRti saphaLa che, vAMcIne vedavA lAyaka che ane mukhapATha karavA egya che. asala e stavanane pATha karavAmAM vahema hatuM, kAraNa ke emAM aMtya ArAdhanAnI vAta che ane A prANane maravAnI vAta ke enA vAtAvaraNanI gaMdha paNa gamatI nathI, paNa have e vAta rahI nathI. vaheluM ke meDuM maravAnuM te sarvane che ja, eTale AvI saphaLa kRtine lAbha levAnuM cUkavA jevuM nathI. " dhana dhana te dina mAhare" enI chaThThI DhALa vAMcIe tyAM manamAM umaLakA Ave tevuM che ane sAtamI DhALamAM aNasaNanI vAta karatAM dhannAzAlibhadra, meghakumAra AMkha sAme khaDA thAya che. namaskAra para vivecana karI chevaTe te kavie kamAla karI che. A saphaLa kRti bahalAvavA rogya che, asAravA yogya che ane jIvavA maravA cagya che. vinayavilAsa. (yazavijayAdi kRti. pra. kartA zeTha vIracaMda dIpacaMda sI. A. I. bhAga bIje) vinayavijaya upAdhyAye sADatrIsa pado banAvyA che. e vinayavilAsanA Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 zrI zAMtasudhArasa ? nAmathI jANItA che. yazovijayAdi kRtimAM zeTha viracaMda dIpacaMde jasavilAsa, jJAnavilAsa sAthe ene chapAvela che. (vibhAga 2 je pRSTha 181-208) e padomAM kaI kaI prasiddha che. A sADatrIze pado upAdhyAya vinayavijayanI kRti che temAM zaka nathI, kAraNa ke chavIsamA ane aThThAvIzamA padamAM pitAnA guru kIrtivijyanuM nAma temaNe lakhyuM che. aThThAvIzamA padamAM te te barAbara spaSTa rIte ApyuM che - zrI kItivijaya uvajhAyakere, lahe e puNya pasAya; sAsatA jina thaNIe e pare, vinayavijaya uvajhAya. 9 A padanI paddhati ekaMdare sArI che. enA namUnA tarIke eka suprasiddha pada (19 muM, pR. 194) ahIM ApIe. ene rAga kAphI che. kisake cele kisake pUta, AtamarAma akilA avadhUta; jiuM jAnale, aho mere jJAnIkA gharasutta, jiuM jAnale, dila mAna. 1 Apa savAratha miliyA aneka, Aye IkelA jAyegA eka. ji2 maTTI giradakI jUThe gumAna, Aja ke kAla gIragI nidAna. ji. 3 tIsanA pAvaDalI bara jera, bAbu kAhekuM sAce gera. ji. 4 Agi aMgiThI nAgI sAtha, nAtha ramege khAlI hAtha. ji. 5 AzA jhelI pattara lebha, viSaya bhikSA bharI nA bha. ji6 karamakI kaMthA DAre dUra, vinaya virAje sukha bharapUra. ji. 7 padone sAmAnya jhoka AtmAne uddezIne che. emAM AnaMdaghanajIne yoga ke cidAnaMdajInI hRdayasparzitA AvI zakyA Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthakartAnI kRtioH 119 nathI, chatAM e pade avagAhavA lAyaka che. A vilAsane Azaya AtmA sAthe ekAMtamAM vAtacIta karavA jevuM ja lAge che. AtmAthI manuSya zAMta samayamAM potAnA cetanajIne uddezIne je vAte dhvanirUpe uccare enuM nAma "vilAsa" kahevAya. gIenA vilAse evA ja hoya che. e yuganA jasavilAsa ke jJAnavilAsa paNa vAMcavA jevA che, jIvavA jevA che. gujarAtI sAhityamAM ene sthAna che. dareka pada sarerAza pAMcathI daza gAthAnA che. A kRtine saMvata neMdhAyela nathI, paNa anu mAna 1730 AsapAsa lakhAyalA heAya ema jaNAya che. dareka pada jude jude vakhate aMtaradhvani tarIke lakhAyala haze ema kRtinA viSayo parathI jaNAya che. bhagavatI sUtranI sajhAya. (yazava Adi kRti. vibhAga 1, pR. 163). saMvata 1731mAM vi. upAdhyAya rAMderamAM cAturmAsa rahyA tyAre saMghe temanI pAse bhagavatI sUtranuM zravaNa karyuM. te vakhate A ekavIza gAthAnI sajhAya banAvI che. bhagavatI sUtranI vizeSatA kevI che, e vAMce ane sAMbhaLe koNa? enA zravaNathI lAbha zuM thAya? e batAvavA A svAdhyAya racela jaNAya che. kRti sAmAnya che. saMvata sattara ekatrIzame re, rahyA rAnera comAsa, saMghe sUtra e sAMbhaLyuM ke, ANa mana ullAsa. 19 kIrtivijaya uvajhAyane re, sevaka kare sajhAya; eNipare bhagavatIsUtrane re, vinayavijaya uvajhAya re. 20 A sAmAnya kRti jaNAya che. Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 zAnta sudhArasa: gujarAtI prakIrNa kRtio saMvatane nirdeza karyA vagaranI nIcenI nAnI moTI gujarAtI kRtio upalabdha thaI che. vadhAre tapAsa karatAM bIjI kRtio paNa nIkaLI AvavA saMbhava che. maLI AvelI kRtionuM saMkSipta vivecana ane nAmanirdeza mAtra nIce karela che. (1) AMbelanI sakjhAya (zeTha vIracaMda dIpacaMda zevijayAdikRti saMgraha prathama vibhAga. pR. 128). 11 gAthAnI sajhAya. AMbela tapamAM zuM khape? ane AMbala tapane mahimA zuM che ? te batAvanAra sAmAnya kRti. saMvata Apela nathI. chevaTa lakhe che - AMbIla tapa utkRSTa kahyo, vighana viDAraNa kAraNa lallo vAcaka kIrtivijaya supasAya, bhAkhe vinayavijaya uvajhAya. 11 (2) zrI Adi jina vinati. (yaze. kRti. pR. 93, vibhAga 2 je) gAthA 57. AdIzvara bhagavAnanI sAme UbhA rahI zrI siddhAcaLa upara besavA lAyaka A prasiddha kRti che. emAM bhagavAnane vinavyA che, phesalAvyA che, manAvyA che, rAjI karyA che, oLaMgyA che, Akhare enuM zaraNuM lIdhuM che ane bhave bhave enI sevA yAcI che. pAmI suguru pasAya re, zatruMjaya dhaNuM; zrI risaphesara vinavuM e. 1 je muja sarikhe dIna re, tehane tAratAM; jaga vistaraze jasa ghaNo e. 10 Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMcA~nIskRtio : AvI lAge pAya re, te kema choDaze? mana manAvyA viNa have e. 16. ADe mAMDI Aja re, beThe bAraNe, mAvitra tame manAvaze e. 33 vItarAga arihaMta re, samatAsAgara mAharAM tAharAM zuM karo ? 44 zrIkIti vijaya uvajhAya re, sevaka eNI pare, vinaya vinaya karI vinave e. pa7 A nAnakaDI prArthanAmAM zabdacamatkRti ane bhASAkaizalya suMdara che. alaMkAre dhvanya che ane hRdayasparzI hoI AkarSagaNAya che. enI kRtine saMvata noMdhAyela nathI. sAhityarasike jarUra vAMcI javA gya A nAnI prArthanA che ane prauDha hRdayaMgama bhAvabharI bhASAmAM che. (3) SaDAvazyaka ( pratikamaNu) stavana. (sajajana sanmitra. pR. 215-218 ) dareka jene dararoja cha Avazyaka pratikramaNarUpa savAre ne sAMje karavAnA che. 1 sAmAyika, 2 covIza tIrthakara ArAdhanA, 3 guruvaMdana, 4 pratikramaNa, 5 kAusagga ane 6 paccakhANa-enA bhAva para cha DhALanuM stavana. emAM pravezaka pAMca gAthA che. pachI 5. 7. 7. 6. 5 ane 7 gAthA cha DhALanI che. kula gAthA kare che. prazasti nIce pramANe che. kRti sAmAnya che. saMvata samaya batAvyA nathI. tapagacchanAyaka muktidAyaka, zrI vijayadeva sUrIzvare tasapaTTa dIpaka, moha jIpaka, zrI vijayaprabha sUri gaNadhare. 1 Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 zrI zAMta-sudhArasa H zrI kItivijaya uvajajhAya sevaka, vinayavijaya vAcaka kahe; paDAvazyaka jeThu ArAdhe, teDu ziva saMpada lahe. 2 ( 4 ) caityavaMdana. zrI sImaMdhara vItarAga. prasiddha che. traNa gAthAnu che. (5) upadhAna stavana (upadhAnavidhi-kuMvarajI ANaMdajI pR. 31-33). A stavanamAM e DhALa ane kaLazanI anukrame 10-11-3 gAthA maLI kula 24 gAthA che. kRtinA saMvata lakhyA nathI. vijayaprabhasUrinu nAma che eTale sa. 1712 pachInI kRti che. chellI kaLazanI gAthAmAM lakhe che: tapagacchanAyaka sumatidAyaka, zrIvijayaprabha sUrIza e, punya pratApe adhika dina dina, jagata jAsa jagIza e; zrIkIratIvijaya uvajhAya setraka, vinaya iIpare vinave, devAdhidevA dharma havA, dejo mujane bhavA bhave. upadhAnanA hetu ze che ? te zarUAtamAM khatAvI mALa paherAvavAnI bAbata para khUkSma vivecana karyuM che. kRti sAmAnya che. upadhAna vahenAramAM suprasiddha che ane bhAI have mALa paherAveA ' nI DhALa ghaNAkharAe jarUra sAMbhaLI haze ( mALArApaNunA varagheADA ane maheAtsavamAM. ) > zrI zrIpALarAjAnA rAsa---- zrI vinayavijaya upAdhyAyanI gujarAtI kRtimAM A rAsa agatyanuM sthAna dharAve che. A siddhacakranA mahimA batAvanAra rAsa jaineAmAM aneruM sthAna dharAve che. dareka caitra mAsanI Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthakartAnI smRtioH 123 ane A mAsanI AMbIlanI oLImAM zudi pUrNimA pahelAMnA ATha divasa sAthe maLI kula nava divasa sudhI A rAsa sArI rIte gavAya saMbhaLAya che ane e rAsanI AkhI kRti khUba hekapriya banelI che. lekhaka mahAtmAnI A adhUrI rahelI chellI gujarAtI kaLAkRti che. e rAsamAM nUtanatA e che ke e rAsa be kartAe taiyAra karyo che. upAdhyAya zrI vinayavijayajIe saM. 1738 nA cAturmAsamAM rAMdera gAmamAM e rAsane racavAnI taiyArI karI, temaNe pahele khaMDa 11 DhALane banAvyuM ane temAM kula gAthA 282 nI racanA karI, bIjo khaMDa 8 DhALane banAvyA ane temAM kula gAthA 276 nI racanA karI, trIjA khaMDanI pAMcamI DhALInI racanA cAlatI hatI tenI 20 mI gAthA banAvatAM tenA kartA zrI vinayavijaya upAdhyAyanA dehanuM avasAna thayuM. e ja DhALanI bAkInI 11 gAthA zrI yazovijaya upAdhyAye pUrI karI. e DhALanI pachavADe chellI gAthAmAM "vinaya ane "sujaza" e bane nAmano ullekha thaye che. e trIjA khaMDanI pAMcamI DhALanI 20 gAthA sudhIne saravALo karatAM e khaMDanI gAthA 190 thAya che ane zarUAtathI tyAMsudhInI kRti gaNatAM kula gAthA 748 thAya che. enI prazastimAM chevaTe yazavijaya upAdhyAya jaNAve che ke "sAdha saptazata gAthA viracI, pahetA te suraleke jI" eTale mahue 50 gAthA racI. A vAtane lagabhaga meLa maLI rahe che. zrImadyazavijaya upAdhyAye trAjA khaMDanI bAkInI 118 gAthA racI eTale trIjA khaMDanI kula 308 gAthA thaI. Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 ane cAthA khaMDanI kula 384 yazeAvijaya upAdhyAya racI. AkhA rAsanI kula gAthA 1250 zrI vinayavijaya upAdhyAye racI vijaya upAdhyAye racI. zrI-zAMta-sudhArasa gAthA ( DhALa 13 ) zrI thAya che te paikI 748 ane 502 zrImadazA e rAsamAM DhALeA kula 40 Ave che te paikI 24 nI racanA vinayavijaya upAdhyAye karI ane 16 nI racanA zrImadyAvijaya upAdhyAye karI. racanAmAM, kavitvamAM, varNanamAM, viSaya rajU karavAnI paddha timAM, bhASAprayAgamAM ane padalAlityamAM ane kavie eka bIjAthI taddana judA paDI jAya che. zrI vinayavijayajI varNana karavAmAM zrotAne peAtAnI sAthe rAkhI zake che. emaNe mayaNAsuMdarI ane surasuMdarInA rAjasabhAmAM AlApa karAvyA che te athavA kamaLaprabhA pAse caritra rajU karAvyuM che te kavitvane zeAbhAve tevuM che. samudranI saphara temanI TUMkI paNu asarakAraka che. emaNe dhavaLa zeThane AbehUba citaryo che. zrI yazavijayajInI bhASA vadhAre tIkSNa, AkarI ane kAI kAi vAra saMskRtamaya che. emanu laDAinuM varNana atI tAdRzya che, paNa emanI majA tA 8 trIje bhava varathAnaka tapa karI ' ema zarUAta karI navapadanA je mahimA pAMca pAMca gAthAmAM agarbhita gAyA che temAM che. tattva ke cegaSTie e temanI mATI teha gaNAya. ujjiyanInI bahAra lazkaranA paDAva karI zrIpALa ne mayaNAne meLApa karAve che ane " Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMcakonI kRtioH 125 sAsarA jamAInA sahayAga karAve che te vakhate surasu MdarIne nAcatI aTakAvIne kavitvanuM prabhutva dAkhave che. citranI pIMchImAM jarA paNu pAchA na paDanAra e tattvajJAnI kavi tarIke dIpe che, paNa e tattvajJAnanI mahattA kadI visarI zakatA nathI. ekadare zrIpALarAsanI kRti ghaNI saphaLa gaNAya. emAM sarva prakAranA rasAne sthAna maLyuM che, paNa AkhA rAsamAM siddhacakranA mahimAnuM lakSyaSandu cUkAyela nathI. eka navA graMtha manAvavA e judI vAta che ane adhUrA graMthane pUrA karavA ane asala lekhakanI laya jALavI rAkhavI e taddana judI vAta che. mANabhaTTanA putra zAlanabhaTTa kAda'barI pUrI kare, e ghaNeA vidvAna hatA chatAM paNa khANabhaTTanI kRti ane enI kRti judI tA jarUra paDI Ave ja che. A rAsanI kRti e vidvAnAe karI che temAM jarA paNu rasakSati thaI nathI ane tattvajJAna bhArAbhAra utArI ApavAmAM zrI yaze|vijaya upAdhyAye ' bhAga thAkatA pUraNa kIdheA, tAsa vacana sa Mkete jI ema kahI jaNAvI dIdhuM che ke adhUrA rahelA graMtha temaNe pUrNa karyo che ane tema karavAmAM temaNe vacana ApyuM hatuM te pUruM karyuM" che. anumAna thAya che ke racanAnA cAlate kAme zrI vinayavijaya upAdhyAya mAMdA paDI gayA haze. temane zuddhi sArI rahI haze. te vakhate zrImadyazeAvijayajI temane paDakhe besI nijhAmaNA karatA haze. zrI vinayavijaye kahyuM haze ke mArA rAsa tA aradhe raste rahI gayA, te tame purA karo.' zrI yajJeza ( Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 zrI zAMtasudhArasa : vijaye temanI sAthe saMketa karyo haze (vacana ApyuM haze) ke bAkIne bhAga pite pUre karI Apaze. | saMvata 1738 sudhImAM to yazavijayanA jJAnazakti ane kavitvane samAjane sArI rIte anubhava paNa thaI gaye haze eTale vinayavijayanA "vizvAsa bhAjana" ane temanA pUraNa premanA bhAjana" zrI yazovijaye A kRtine bAkIne bhAga dharmapremIonA hita khAtara ane Apela vacananA saMketa pramANe pUro karyo che. ATalI sAmAnya TIkA karI A graMthamAM ( rAsamAM) kavi tarIkenI zrI vinayavijayanI viziSTatA jarA vicArI jaIe: zrIpALarAjAne rAsa lakhavA beThA eTale emaNe kharI rIte zrIpALanA caritranI zarUAta karavI joIe, paNa tema na karatAM emaNe mayaNAsuMdarInA bALapaNa, abhyAsa ane rAjasabhAmAM parIkSAthI zarUAta karI che e emanuM graMthanI goThavaNa karavAmAM pAMDitya batAve che. emaNe dhavaLazeThanA pAtrane khUba suMdara rIte citaryuM che ane ene kharA AkAramAM batAvI kavitya batAvyuM che, samudranA kalelamAM abhuta rasa, ratanadvIpanA sahasAbu parvatanA maMdiranA varNanamAM abhuta rasa, dhavaLazeThanA maraNamAM raDha rasa, cAra panIonA varNanamAM zRMgAra rasa, laDAImAM vIrarasa ane patIAnA sAtazeM mANasonA varNa namAM hAsya ane karuNa rasa paDyo che. ratanadvIpamAM AkhA lagna samAraMbha khUba sarasa rIte varNavyA che. (khaMDa 2 DhALa 8 mI.) Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthakartAnI kRtio : bhASAprayoga zrI vinayavijaya upAdhyAyanA bahu hRdayagama, vyavahArU ane agarbhita chatAM sAde, saraLa ane preraka che. upAdhyAya zrI madyazeAvijayane bhASAprayoga vidvattA bharelA, majabUta chatAM samajavAmAM jarA prayAsa karavA paDe tevA che. lekhaka vinA uddeza zrI siddhacakranA yAga janatAne samajAvavAnA hatA. te zrI vinayavijaye vyavahAranI najare matAnye che. duniyA yeAga samajI na zake, tene tA khUba sa Mpatti sAMpaDe, paisA ane strI maLe, rAjyaRddhi maLe ane lIlA lahera thAya emAM mAja paDe che. e kArya zrI vinayavijaye saphaLa rIte karyuM che. jyAre zrI yajJeAvijaye siddhacakranA ceAganu tattvajJAna a vigatathI samajAvyu che. emaNe ceAthA kha'DanI agIAramI ane khAramI DhALamAM A cAganuM tattvajJAna samajAvyuM che te vicAratAM khuma mA Ape tevuM che. sAmAnya vAMcakane mATe zrI vinayavijayaracita vibhAga khUba hRdayaMgama thAya tevA che. janatAnI sAmAnya kakSAthI upara AvelA vidvAna vane teA ane kavinI racanA khUba majA Ape tevI che. 127 A graMthanI racanA zrI vinayavijaye sa. 1738 nA cAmAsAmAM rAMdera zaheramAM zarU karI ane te ja cAturmAsamAM teonA kreDivalaya thayA. bAkInA vibhAga upara jaNAvyuM tema zrImadyazeAvizaya upAdhyAye pUrA karyAM, paNa te turataja pUrA karyA ke vacce kAMI samaya javA dIdhe tenA ni ya thaI zake tema nathI, kAraNa ke yazeAvijaya upAdhyAye tene mATe kAMi sUcana sadara rAsanI prazastimAM karyuM nathI. upAdhyAyajInuM avasAna sa. 1743 nA caiAmAsAmAM DabhAi Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 - zrI zAMtasudhArasa : zaheramAM thayuM. eTale vacceno gALe mAtra pAMca ja varSane rahyo. upAdhyAya zrI yazovijayajInI vRddha umara jotAM, Apela vacana athavA karela saMketane pAra pADavAnI temanI potAnI pharajanA spaSTa khyAlane temaNe karele ullekha vicAratAM temaNe turataja A kArya pAra pADyuM haze ema dhArI zakAya ane te rIte jotAM A rAsanI bAkInI kRti saM. 1739 lagabhagamAM thaI haze ema anumAna salAmatIthI karI zakAya che. Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 graMthakartAnA samaya rAjakIya graMthakartAnA samaya ApaNe sa. 1996 pahelA pAMceka varSa thI gaNI zakIe, kAraNa ke teozrInI prathama saMskRta kRti saM. 1696 nA jeSTha mAsamAM pUrI thai, eTale i. sa. 1640 nA samaya thaye. ane prathama gujarAtI kRti sa. 1689 mAM khanI eTale i. sa. 1633 nA samaya thayA. te vakhate huM para sugala zahenazAha zAhajahAnanA amala cAlatA hatA. ( i. sa. 1627-1658) mugala zahenazAhatanI sthApanA Akhare i. sa. 1526 mAM karI ane humAyunA vakhatamAM aneka prakAranI astavyastatA thayA pachI akabare e zahenazAhatane khUba majabUta karI. enI vizALa rAjyanIti, vasulAtInI rItimAM sudhArA, ToDaramala jevA niSNAta para vizvAsa, hiMdu musalamAnane samAna kakSA para gaNavAnI rIti, jajhIyAverA kADhI nAkhavAnI dIrghadarzitA Adi aneka kAraNe paradezI megaleAnI sattA hiMdra para pagabhara thatI cAlI. akabare vidhyAcaLanI uparane pradeza lagabhaga potAnA kAmU taLe lIdhA hatA ane pUrvamAM paNa ThIka sattA jamAvI hatI. enA putra jahAMgIre mApe 9 Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 zrI zAMnta sudhArasa rU meLaveluM jALavI rAkhyu. zahenazAha zAhajahAne aneka laDAIe. karI zahenazAhatane vizeSa majabUta karI ane peAte kaLAnA khAsa zaiAkhIna heAvAthI tAjamahAla jevAM aneka bhavya mahAlayA khaMdhAvyAM. i. sa. 1633 ( sa. 1689 ) mAM zAhajahAna zahenazAhanA sUrya enI madhya reSA para tapatA hatA. zAhajahAnAmAdanavA dIllInI ceAjanA, meAtI masjIDha, dIllInI jImAmasjIda Aje paNa jonArane vicAramAM nAkhI de che. e samayamAM graMthakartAnA udaya thayA. I. sa. 1657 ( sa. 1712 ) mAM zAhajahAnanA putrA: dArA, murAda, auraMgajekha ane sUjA vacce laDAI thai, mahAna zahenazAha kedamAM paDyo, enA traNa dIkarAe kamete muA ane ra'gajeba zahenazAhatanA mAlIka anyA. eNe jajhIAverA zarU karyA, musalamAnAne mahAvyA, hiMdu tarapha ghRNA batAvI, peAtAnA aMgata mAsA tarapha paNa vahemanI najare jovA mAMDyu ane dakSiNa jItavAne lele zahenazAhatane DhIlI karI nAkhI. e i.sa. 1657 ( sa. 1713 ) mAM gAdIe AvyA te vakhate leAkaprakAza graMtha * ane haimalaghuprakriyAnI kRtio manI cUkI hatI. graMthakartAnA bAkInA samaya eTale Ara gajebanA rAjyakALanA samaya samajavA. i. sa. 1658-1707 mAM eTale sa. 1714-1763 daramyAna raMgajebe mugalAIne upara uparathI khUba apanAvI paNa aMdarakhAnethI ene DhIlI karI dIdhI. enI dharmAbhimAnanI bhAvanAe athavA dharmAMdha valaNe akabara khAdazAhanI jamAvelI bhakti, prema ane eya para pANI pheravyA ane dakSiNamAM sattA jamAvavAnA leAbhamAM dIllI pAyatakhta paranA kAbU ghaNA DhIlA pADI dIdhA. Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ granthakoMnA samanya H 131 Ara gajemanA samayamAM marAThA saradAra zivAjI jAgyA. eNe navIna paddhatie laDAI karavAnI zarUAta karI. ene pradeza DuMgarALa hAine e anukULa vakhate bahAra paDe ane pAche DuMgaramAM chupAi jAya. eNe auraMgajebane khUba trAsa ApyA. mugalAIne DhIlI pADavAmAM ane hiMdutvanu rakSaNa karavAmAM eNe majabUta phALA ApyA. eNe si'hrAdri ane ghATAmAM khUba jamAvaTa karI ane pariNAme dakSiNlR deza para vijaya meLavavAne badale aura gajekhane varSo sudhI dakSiNamAM ja samaya pasAra karavA paDyo. zivAjInA rAjyakALa i. sa. 1664 thI 1680 che. eTale sa. 1720 thI 1736 thAya, je ApaNA graMthanAyakanA uttara samaya lagabhaga pUrepUro bane che. A AkhA samaya avyavasthAthI bharapUra hatA. rAjyamAM zAMti na hAya, sUbA ane senApatie peAtAnI sattA jamAvavAnI gaDamathalamAM paDI gayA haiAya ane cAre taraph laDAinA paDaghA paDI rahyA hAya tyAre AtmatattvanuM ciMtavana thAya ke zAMtasudhArasa jevA graMthA lakhAya ke tenA para parizIlana thAya e bhAre Azcaya upajAve tevI mAkhata lAge che. adhyAtma ke cega zAMtinA viSaya che, e te zAMta vAtAvaraNamAM ja sAdhAraNa rIte jAme. jyAre doDAdoDa ane nAsabhAga hAya tyAre zAMtinA vicAra sUjhe nahi. AvA vAtAvaraNamAM graMtha lakhAyA che ane Atmasanmukha bhAvanAe thai zakI che te graMthakartAnI adhyAtmarasikatA khatAve che, eneA Atmatattva zeAdhana mATe khare AMtaranAda sUcave che ane vAtAvaraNane tAbe na thai javAnI ullAsa vRtti batAve che. khUda surata zahera upara zivAjI mahArAje i. sa. 1664 ( sa. 1720 ) mAM luMTa calAvI, AkhA zaheramAM ' Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 zrI zAMtasudhArAsaH nAsabhAga thaI rahI ane lokonA jAnamAlanI salAmatI moTA bhayamAM AvI paDI, chatAM ApaNe upara joyuM che ke rAMdera, sUrata ane tenI AsapAsa gujarAtamAM rahIne ja sarva kRtio graMthakartAe karI che ane keTalIka kRtio te asAdhAraNa ekAgravRtti ane viziSTa abhyAsane pariNAme racAyelI che. e sarva batAve che ke lekhakanA manamAM AtmArAma ramaNatA hatI, vAtAvaraNane tAbe na thaI jatAM tenI uparavaTa thavAnI tAkAta hatI ane zAMtinA mArganI sAdhyaspaSTatA najara sanmukha rAkhavAnI viziSTa AvaData temanAmAM hatI. sAMsArika- janatA sAmAnya rIte aMdhakAramAM hatI. lazkarI vargo laDAInI vAtamAM paDelA hatA, bAkInA vargo avyavasthAnA sapATAmAM hatA, Akho vakhata cAre bAju laDAInA bhaNakArA vAgyA ja karatA hatA, temAM vAto jiMdagInI asthiratA, bhaya ane agavaDanI ja cAlyA karatI hatI, amuka viziSTa vargane bAda karIe te abhyAsa bahu sAmAnya hatA, kene meTo bhAga ajJAnatAmAM sabaDate hato ane cAre tarapha aMdhakAra ane avyavasthAnuM sAmrAjya pravartatuM hatuM. janatAne musalamAna varga taraphathI meTo bhaya hatuM ane dillI eTaluM dUra hatuM ke tyAMsudhI rAva pahoMcADavAnI jogavAI lagabhaga nahivat hatI. mAtra dezanuM dhana dezamAM ja rahetuM eTale varasAda paNa sArAM thAya te lokene bhUkhamarAne tAbe thavuM paDatuM nahi, paNa e sivAya jIvananI zAMti mATe ke AtmasudhAraNAne mATe e samayamAM ati alpa taka maLatI hatI. AvA sama tI. mAtra tyAM pati mATe Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ granthakartAneAsamanya H 133 camAM lekhakeA, kivao, sAhityakAro ke tArkikA janmatA te apavAda rUpe ja hatA. leAkeAnuM abhyAsanu dheAraNa eTaluM te enDru hatu ke ziSTa bhaNelA kahevAtA vargamAM paNa vadhAremAM vadhAre lakhatAM vAMcatAM ane hisAba karatAM AvaDe te pAMcamAM pUchavA lAyaka gaNAtA, jyAre sAmAnya janatAnA mATA bhAgane teA akSarajJAna paNa maLatuM nahi. eTalu chatAM leAkeA pAtapeAtAnA vyavahAramAM kuzaLa hatA, nAtajAtanA rivAjane mAna ApatA ane sagapaNu sneha saMbaMdha cIvaTathI jALavatA hatA. deza-paradeza javA AvavAnAM sAdhanA ati alpa hAi peAtAnA pradezamAM leAkeA hAlatA mhAlatA ane dUra javAnI vAta teA ati sAhasika vepArI ke vahANavaTI ja karatA, paNa sAdhAraNa rIte te pAMca paMdara gAu dUra javuM hAya teA bhAtA ane sathavArAnI sagavaDa karavI paDatI hatI. jJAtionu adhAraNa majabUta hatuM ane prAMtika vADAe paNa eTalA ja custa hatA. leAkeA kathA-vArtA sAMbhaLIne, vyAkhyAne zravaNu karIne jJAna meLavatA ane bAkI peAtAnA nAnA meTA vyApAramAM raLI khAtA hatA. deza samRddha hatA, kudaratanI kRpA hatI, dharatIkaMpa ke jvALAmukhInuM nAma naheAtuM ane dukALa javalle ja paDatA. AvA samaya te sattaramI vikramanI sadInI AkharanA ane aDhAramInI zarUAtanA hatA. have e samaye jaina janatAnI khAsa paristhiti kevI hatI te jarA lakSyamAM lai laie. gujarAta-- jaina janatAnA vicAra karatAM prathama rAjadvArI bAbatane aMge gujarAtanI sthiti vicAravI prastuta thAya che. rajaputAnAmAM Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 zrIzAMta-sudhArasa AraMgajebe kera vartAvI dIdhA hatA ane enA dharmAdhapaNAne laIne hiMdue taddana viruddha thai gayA hatA e jANItI vAta che. akamare je prajAnA prema meLavyeA hatA e rAjanItinA pheraphArathI ane dharmajhanUnI rAjakAraNathI Aragaje gumAvI meThA e vAta jagajAhera che, paNa e ja Aragajema enA pitAnA vakhatamAM gujarAtanA sUme nImAyA hatA te vakhate zeTha zAMtidAse amadAvAdanA sarasapuramAM sa. 1694 mAM baMdhAvela ( maganalAla vakhatacaMda amadAvAdanA itihAsa pR. 142-3) bAvana jinAlayavALA bhavya derAsarane ragajee i. sa. 1644 ( sa. 1700 ) mAM tADI pADyuM ane te ja DherAnI masada karI dIdhI. AthI AkhA gujarAtamAM hiMdu ane musalamAnanuM mATu khaMDa thayu. ( jaina aitihAsika rAsamALA bhAga 1 leA. rR. 80) itihAsakAra lakhe che ke te vakhate dhane aMge julama ghaNA hatA e vAta samajIne zAMtidAsa zeThe e derAsarathI peAtAnA makAna sudhI suraMga khAdAvI rAkhI hatI. suraMgamAM gADA utArI sadara derAnI cAmukhanI cAra pratimAe gADAmAM esArI jhaverIvADAmAM lAvyA. temAMnI traNa mUttio AdIzvaranA derAsaranA bhoMyarAmAM esArI ane cAthI mUtti jhaverIvADAmAM nIzApeALamAM jagavallabha pArzvanAthanA derAnA bhAMyarAmAM esArI tathA mULanAyakanI mUrti nAnI zAmaLI ciMtAmaNi pArzvanAthanI hatI te lAvIne jhaverIvADAmAM surajamalanA derAmAM padharAvI. te mUrtie hAla paNa che. pachI te musalamAnAe deruM vaTALyuM, raMgamaMDapa vagerenA ghumaTanI mAMhelI tarapha krutI UMcA paththaranI putaLIe vigere che tene chudI nAMkhI tathA cunAthI lIMpI dIdhI. te sivAya musalamAne e ghaNI tADaphADa karI Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMkhyakartAne sanmaH 135 chatAM paNa e derAnA khaMDera parathI mAluma paDI Ave che ke e derAnuM kAma bahu majabUta hatuM. hAla te deruM ujajaDa paDayuM che. ATalA uparathI gujarAtamAM jAnamAlanA rakSaNanI keTalI ciMtA haze ene khyAla Avaze. lokonA jIvane phaDake eTalo hite ke AvatI kAle zuM thaze tenI ka95nA thAya nahi. meTA zaheramAM AvI sthiti hoya tyAre nAnAM zahero ane gAmaDAmAM kevI jAtanA raMjADA haze e kalpI levuM muzkela nathI. gujarAtamAM sUbA dIlIthI nImAIne AvatA hatA ane tenI lAyakAta upara gujarAtane vahIvaTa cAlatuM hatuM. gujarAtane te samayane ItihAsa jotAM koI viziSTa tattva dekhAtuM nathI. sUbAne meLApa thAya athavA te mAna Ape to zahenazAhe pote mAna ApyuM hoya ema gaNavAmAM AvatuM hatuM. AvA prakAranI gujarAtanI te samayanI sthiti hatI. jAnamAlanI ciMtA lekene khUba rahetI hatI. jJAtibaMdhane sAmAjika kAraNe majabata hatA. nAnI nAnI jJAtio ane prAMtika bheda khUba hatA ane divasAnadivasa vadhatA jatA hatA. thoDAM gAmanA ghoLa banatA hatA ane rAjanagaranA mANaso svAbhAvika rIte potAnI jAtane uttama-viziSTa mAnatA hatA. strIone abhyAsa mATe keI jAtanI vyavasthA neMdhAyelI nathI. teone ghara bahAra haravApharavAmAM ghaNe saMkeca raheto hato ane bALalagna pracalita hatAM. jemAM dharmabhAvanA sArI hatI. sattaramI sadIne jaina itihAsa prabhAvazALI vijayahIrasUrIzvara dharmasAgara upAdhyAyanI carcA aDhAramI sadIne barAbara samajavA mATe zrI hIravijayasUrithI Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 zrIzAMtasudhArasa mAMDIne zarU thatAM yuganI ati sakSepa vicAraNA karavI jarUrI che. pAlaNapuramAM kurA ozavAla ane nAthIbAIne tyAM hIrAnA janma sa. 1583 mAM thayA. vijayadAnasUri(pa7 mI pATa)nA upadezathI 13 varSanI vaye eNe sa. 1596 mAM mAbApanI paravAnagIthI pATaNa zaheramAM dIkSA lIdhI. dakSiNamAM devagiri jaI dakSiNI paDita pAse khUba abhyAsa karyA, nyAya ane jyAtiSamAM khAsa prANyi prApta karyuM. sa. 1607 mAM nADalAimAM temane paMDita padma prApta thayuM, sa. 1608 mAM upAdhyAya pada prApta thayuM ane saM. 1610 ziAhImAM temane AcArya padavInu pradAna thayuM. AcArya vijayadevasUrinA svargavAsa sa. 1621 mAM thatAM tapagacchanA vijayahIrasUri nAyaka thayA. A vakhate AkhA tapagacchamAM temanI AjJA vatI hatI ane teo ekalA advitIya nAyaka banyA hatA. teozrInA vihAra mukhyatayA gujarAtamAM, yAtrA nimitte kAThiyAvADamAM ane kvacit mevADamAM hatA. sa'. 1638 mAM AcArya vi. hIrasUrijI gAMdhAra (lATadeza)mAM ceAmAsu hatA te vakhate akabara bAdazAhane dharmajijJAsA thai. eNe aneka vidvAnAne ekaThA karI temanI pAsethI dhanA rahasyA jANI te parathI sa dharma saMmata eka mata calAvavAnI bhAvanA karI. eNe 'dIneilAhI' nAmanA sa dharmanA rahasyabhUta eka dharmanI sthApanA sa. 1635 mAM karI paNa dIdhI hatI. emAM ene rAjadvArI uddeza paNa hute, sAthe sAthe enAmAM dharmajijJAsA paNa sArI hatI. niSpApa dhamAnI zeAdha karatAM emanI pAse zrI hIravijayasUrinA nAmanI prApti thai. zahenazAhanA AmatraNathI AcArya zrI dIlhI AvyA. tyAM zahenazAha ane sUrIzvaranA meLApa thayeA. akabara pAdazAhane Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anyakartAnA samanya H 130 jaina dharmanA keTalAka muddA khUma pasaMda AvyA. AcAya vijayahIrasUrine emaNe sa. 1640 mAM jagadgurunI padavI ApI. vijayahIrasUrIzvaranA A AkhA prasaMga ati AkarSaka che ane vijayaprazasti kAvya, hIrasAbhAgya kAvya, RSabhadAsakRta hIravijayasUri rAsa Adi aneka graMthAmAM citarAyale che. ApaNe A prasa Mge tenI vigatamAM utaravAnuM nathI. jaina samAjanI sthiti samajavA pUratuM A samayanuM vihu gAlekana karI ApaNe aDhAramI zatAbdinI zarUAta sudhI pahoMcI jazuM; kAraNa ke A itihAsane aDhAramI sadInA itihAsa sAthe atalaganA sabadha che. vijayahIrasUrie akabara pAsethI aneka pharamAne meLavyA, jaina dharmanI kIrti vadhArI. sa. 1640 thI akabaranA darabAra sAthe tapagacchanA saMbaMdha akabaranA maraNa sudhI cAlu rahyo. AcArya vijayahIrasUrie sa. 1652 mAM kALa karyA tyArapachI paNa bhAnucadra upAdhyAya sa. 1661 akabaranA maraNu sudhI lagabhaga dIllImAM athavA pAdazAhanI najIkamAM rahyA ane A rIte ahiMsAnA saMdezA rAjyadvArA pahoMcADavAnI taka AcArya zrIe hAtha dharI. e ja samayamAM dha sAgara upAdhyAya thayA. emanI dIkSA sa. 1596 mAM ane vijayahIranI sAthe upAdhyAya padma temane 1608 mAM vijayadAnasUrie ApyuM. temaNe tapagaccha ja sAcA che ema jaNAvI tattvataragiNI, pravacanaparIkSA Adi graMthA racyA ane kumatikuddAla graMthane bahAra pADyo. carcA ghaNI vadhI paDI, temanA eka graMthane vijayahIrasUrie jaLazaraNu karAjye tethI temanI vAta HkhAi teA gaI, chatAM tenI pAse sa Mgha samakSa sa. 1621 mAM mAI magAvI. A vakhatathI matabhedane Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 zrI zAMnta-suransa kIDe tapagacchamAM dAkhala tho. A dharmasAgara upAdhyAya mahA tArkika ane asAdhAraNa vidvAna hatA, paNa AkramaNa rItie AkSepa karanAra hAI aneka vAra athaDAmaNamAM AvI jatA hatA. matabhedane ItihAsa vijayasenasUrine saM. 1628 mAM AcAryapada ApavAmAM AvyuM. teo vijayahIrasUrinI pATe AvyA. temanuM svarga gamana saM. 1671 mAM thayuM. teo paNa bhAre vidvAna hatA tethI temanA samaya sudhI tapagacchamAM zAMti cAlI. vijayasenasUri saM. 1671 mAM kALadharma pAmyA. tyArapachI tapagacchamAM matabheda vadhe. vijayasenasUrinI pATe vijayadevasUri AvyA. A vijaya devasUrie sAgaravALAne pakSa lIdho. AthI tapagacchamAM bhAre khaTapaTa UbhI thaI. bhAnacaMdra ane siddhicaMdra samavijaya sAthe maLI rAmavijayane AcArya pada ApyuM ane emanuM nAma vijayatilakasUri pADavAmAM AvyuM. A vAtanI carcA to vijayasenasUrinA samayamAM zarU thaI gaI hatI, paNa tenA para temanA svargagamana pachI saM. 1973 mAM amala thavA lAgyuM. saM. 1876 mAM vijayatilakasUri kALa-dharma pAmyA. emanI pATe vijaya AnaMdasUrinI sthApanA karavAmAM AvI. te vakhate vijayadevasUri ane vijaya AnaMdasUri vacce meLa thaye te khare, paNa aMte tapagacchanA be vibhAga paDI gayA: vijayadevasUrinA pakSe rahenAra devasUri" athavA devasUra kahevANuM ane vijayaAnaMdasUrinA pakSe rahenArA "AnaMdasUri" athavA "aNusUra " kahevANuM. eka bApanA be dIkarA hovA chatAM ane kriyA ke vrata, niyama, samAcArI ke AjJAmAM jarA paNa mataphera na hovA Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMtha ka onA sanmanya H 139 chatAM A rIte tapagacchamAM vibhAga thayA ane pariNAme eka chatre cAlatAM tapagacchamAM carcA, takarAra ane bhedanI zarUAta thai. tapagacchanA traNa vibhAga-- 2 A uparAMta tapagacchamAM eka bIjo agatyanA anAva vijayadevasUrinA samayamAM thayeA. A mahAtapasvI AcArya ne jahAMgIra pAdazAhe mahAtapAnuM biruda ApyuM hatuM. enA samayamAM amadAvAdamAM suprasiddha zAMtidAsa zeTha thayA. temanA upara tapagacchanA rAjasAgaranA upakAra hatA. amuka prakAranA jApa karIne zeThane anala lakSmI prApta karAvI devAnA e kAraNabhUta thayA hatA. zeTha zAMtidAsanI icchA peAtAnA guru rAjasAgarane upAdhyAya padavI apAvavAnI hatI. emaNe vijayasenasUrine viziSTha karI, paNa sUrimahArAje javAamAM jaNAvyuM ke ema paDhavI ApIe teA sthaLe sthaLe upAdhyAya thai jAya, tethI tenuM mAhAtmya na rahe, mATe tamArI vinati svIkArI zakAya tema nathI. zrAvaka jyAre amuka sAdhunA pakSa kare tyAre zAsananI je dazA thAya che te tyArapachI manI. zeThe rAjasAgarane AcArya manAvavAnuM nakkI karyuM. khaMbhAtanA nagarazeTha peAtAne ghera AvyA hatA te takanA lAbha lai tene rekI rAkhyA. khabhAtamAM vijayadevasUri birAjamAna hatA. yukti-prayukti karI khaMbhAtanA nagarazeThane dhamakAvI dabAvI vijayadevasUri pAsethI vAsakSepa ane sUrima Mtra maMgAyeA ane sa. 1686 nA jeTha mAsamAM rAjasAgarane AcAya padavI zeTha zAMtidAse amadAvAdamAM apAvarAvI. A rIte tapagacchamAM trIjo vibhAga paDyo ane sAgaranI paraMparA te vakhatathI zarU thai. Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMnta sudhAransa H A rIte tapagacchamAM sattaramI sadInI Akhare khaTapaTo vadhI paDI ane eka cakave ganirvAha thatA hatA temAM bheddA thatA cAlyA. vijayadevasUrinA vakhatamAM temanI ane vijayAna dasUrIzvaranI vacce sa. 1675 lagabhaga bheda thayA, pAche temanI vacce 1681 mAM meLa paNa thayA, paraMtu jyArathI vijayadevasUrie sAgaravALAnA pakSa ughADI rIte lIdheA tyArathI AnaMdasUri sAthe virAdha vadhI paDyo ane A rIte tapagacchamAM matabheda, virodha, carcA ane aMgata AkSepone yuga zarU thayeA. AvA takarAranI vAta jahAMgIra pAdazAha sudhI paNa pahAMcI ane temaNe sa. 1673 mAM vijayadevasUri ja kharA paTTadhara che ema mata matAnyA tyAre virodhavALA bhabhUkI UThI. ziAhInA jaina divAne gacchabheda aTakAvavA prayatna karyo, paNa aMte matabheda cAlu ja rahyo ane emAM zrAvakeAe pakSa lai zAsananA hitane badale aMgata bhAnApamAna para vadhAre dhyAna ApI zAsananI chinnabhinna sthitinI zarUAta karI. 140 akabara bAdazAhanA samayamAM ane tyArabAda jahAMgIra ane zAhajahAnanA samayamAM jaina dharmanI pragati sArI thai, sArA lekhake prApta thayA, vijayahIrasUri ane vijayasenasUri banne khUba abhyAsI hAi emaNe sAhityasevA sArI karI ane emanA samayamAM dharmanI jAheAjalAlI danavikAsane aMge paNa khaLa thaI. temanA pachI vijayadevasUri AvyA, te vidvAna kharA, paNa vijayasena jevA makkama jaNAtA nathI. emanA samayamAM zAsananI aMdara kSINatA AvavAnI zarUAta thai, paNa dharmanuM bAhya svarUpa te dhAmadhumathI bharapUra ja cAlyu. w Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gazakartAnensamavyaH 141 ApaNe have aDhAramI zatAbdi para AvI jaIe. vijayadevasUrinA vakhatamAM kiyAuddhAra- aDhAramI sadInI zarUAtamAM upara jaNAvyuM tema tapagacchanA traNa vibhAgo paDI gayA hatA. vijayadevasUri tapagacchanI 60 mI pATe zrI vijayasenasUrinA paTTadhara thayA. temane janma saM. 1643, paMnyAsa pada 1655, sUripada 16pa6. pitAnI hayAtImAM temaNe vijayasiMharine paTTadhara tarIke nImyA hatA. A vijayasiMhasUrine janma saM. 1644mAM (meDatA), dIkSA saM. 1654mAM, vAcakaSada saM. 1973 mAM ane sUripada saM. 1682mAM thayuM. temanuM svargagamana saM. 1709mAM azADa zudi 2 ne reja amadAvAdamAM thayuM. vijayadevasUrinuM svargagamana saM. 1713nA azADa zudi 11 ne roja unAmAM thayuM, eTale temanI hayAtImAM ja temanA paTTadhara vijayasiMhasUrinuM svargagamana thayuM chatAM vijayasiMhasUri tapagacchanI 61mI pATe gaNAya che, kAraNa ke emaNe gurunI hayAtImAM gacchAdhipati tarIke kAma karyuM hatuM. muni satyavijayajI vijayasiMhasUrinA ziSya thAya. teo mahAtyAgI vairAgI athavA kriyAzIla hoI emane pracalita sAdhu mArgamAM zithilatA lAgI. emaNe potAnA guru pAse kiyAuddhAra karavAnI paravAnagI mAgI. emanI IchA tyAgadharmane barAbara bahalAvavAnI, savizeSa tapa karavAnI ane tapagacchamAM keTalAka saDe ane khaTapaTa dAkhala thaI gayA hatA te dUra karavAnI hatI ema jaNAya che. vijayasiMhasUrie emanI cagyatA jANI emane kriyAuddhAra karavAnI paravAnagI ApI. teo gurunI Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIzAMtasudhAnsa H paravAnagIthI judA paDyA, apramattapaNe vihAra karavA lAgyA ane temaNe tapa tyAganA mArga AdarSyA. 142 A satyavijaya paMnyAsa atyaMta kriyAzIla ane svataMtra vicAranA, makkama ane udyogI hatA. emaNe saMvijJa pakSa kADhyo. pracalita pravAhanA sAdhuethI judA paDavA samRtane badale pILAM vastro karyAM ane vihAra AdinA AkarA niyamA karyo. temanA janma mALavAnA lADalu gAmamAM sa. 1674mAM thaye hatA. 14 varSanI vaye temanI dvIkSA mAbApanI paravAnagIthI temanA gAmamAM thai. sa. 1729mAM vijayaprabhasUrie temane panyAsa padma seAjatamAM ApyuM ane 82 varSanI vaye sa. 1756 mAM temane svargavAsa pATaNa mukAme thayeA. temaNe kriyAuddhAra vijayasiMhasUrinA jIvana samayamAM karyo che ane temanI paTTaparaparA vijayasi'husUrithI gaNAya che chatAM 1729mAM temane panyAsa padma Apyu che te parathI jaNAya che ke temane mULapATa sAthe saMbaMdha te cAlu rahyA haze. nAMdhavA jevI vAta e che ke tee ATale lAMbe vakhata jIvyA ane kriyAuddhAra karavA jeTalI temaNe tAkAta batAvI, chatAM teone AcArya pada maLyuM nahi. athavA teoe te lIdhuM nahi. A temanI tyAga dazA sUcave che. vijayaprabhasUri vijayadevasUrinI hayAtImAM vijayasiMha~surinuM svagamana sa. 1709mAM thatAM pAchI agavaDa UbhI thaI. te vakhate tapagacchamAM e meATA bhedyatA paDI gayelA ja hatA. vijayadevasUri ane vijayamAna dasUrinAM zAsana alaga alaga cAlatA hatA ane Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anyakartA nA sanmaya : 143 sAgaragacchanI paNa zarUAta thaI gaI hatI. e vakhate te uparAMta satyavijaya mULa pATathI judA paDI gayA hatA. tyAM vijayadevasUrinI hayAtImAM vijayasisUrie kALa karyA. emanI 61mI pATa gaNAya che. vijayaprabha kaccha maneAharapuranA hatA. janma sa. 1677mAM, dIkSA 1686mAM ane panyAsa pada sa. 1701mAM thayela. temane sa. 1710mAM gAMdhAramAM sUripada ApavAmAM AvyuM. A vijayaprabhasUrinA vakhatamAM tapagacchamAM vadhAre ne vadhAre matabheda cAlatA gayA ane devasura, aNusUra ane sAgara pakSa uparAMta savijJa pakSa nIkaLyeA. aMte mULapATamAM madatA AvatI gaI emAM rahenAra * zrIpUjyA ' thaI gayA athavA kahevAyA ane enA taraph leAkeAnuM mAna thADA vakhata rahyuM, paNa dhIme dhIme cAritramAM paNa zithilatA AvatI gai eTale savijJa pakSanuM jora vadhatuM cAlyu. mULapAnuM prAalya eTaluM chatAM aDhAramI sadInI zarUAtamAM te mULapATanuM prAbalya ghaNuM jaNAya che. vinayavijaya upAdhyAya jevA prakhara vidvAne IMdruta kAvya lakhIne vijayaprabhasUrinI prazaMsA karI che e sarvAM hakIkata jotAM ane zrImadyazeAvijaya jevA mULa pATanA pakSamAM UbhA rahyA che e vicAratAM emanu jora ghaNuM haze ema lAge che. paNa satyavijaya paMnyAsa teA judA paDI ja gayA. emanA tyAga ane kriyAta5rapaNAne laine * sUri pAThaka rahe sanmukha UbhA ' ema zrI vIravijaya emane mATe lakhe che eTale satyavijaya paMnyAsa pAse moTA vijayaprabha jevA AcA ke caAAvijaya upAdhyAya jevA pAThaka paNu khaDA rahetA hatA, " ? Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 e vAta game tema hAya, paNa e matabheda, takarAra, carcA khUba cAlyA sAme game teTalA virAdha dekhAvA khUba rahyuM jaNAya che. zrI.zAMta-sudhArasa yugamAM AkhA tapagacchamAM jaNAya che. ane mULa pATa chatAM enuM jora te yugamAM vijayadevasUrinuM svagamana sa. 1712 mAM unA zaheramAM thayuM ane tyAramAda vijaprabhasUrinI ANa pravatI. temenA ziSyAmAM 25 tA upAdhyAya hatA ane 305 paMDita pa dharAvanAra hatA. eka rIte temanA samaya bhUkha udyotanA gaNAya, paNa aMdarakhAnethI kusaMpa ane avyavasthita carcA ane DhaMgadhaDA vagaranI khaTapaTA temanA samayamAM khUba thaI hAya ema itihAsa vAMcatA dekhAi Ave che. zrI vijayaprabhasUri ugra hatA, kacchI hatA ane amalanA dora calAvanArA hatA. emanA samayamAM yaze.vijaya upAdhyAyane be vakhata temanI lekhita kSamA mAgavI paDI che. asAdhAraNa tArkika, tIvra buddhimaLa atAvanAra ane sekaDA varSonA matabhedyane samanvaya karI zakanAra A asAdhAraNa pratibhA ane buddhizALI vyakti e samayamAM sUriSada tA na meLavI zakI, paNa lekhita kSamA mAgavAnI sthitimAM mUkANI tyAre saMghamAM keTalI durvyavasthA ane khaTapaTA cAlI haze evI kalpanA thayA vagara rahe tema nathI. vijayaprabhasUrinuM svarga gamana 1749 mAM unAmAM thayu. satyavijaya paMnyAsa saM. 1756 mAM kALadharma pAmyA. mULa pATa paNa tyArapachI cAlI che. satyavijaya paMnyAse pILAM vastra karyA ane mULapATe dheALAM vastra cAlu rahyAM. Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manya-rtA nA samanya : vijayaAna MdasUri vijayadevasUrinA samayamAM eka agatyanI ghaTanA banI. hakIkata ema banI hatI ke vijayahIrasUrinA samayamAM dharma sAgara upAdhyAya thayA. e ati vidvAna hatA. emaNe aneka graMthA racyA. temanA vakhatamAM abhyAsIe ghaNA hatA. emaNe sa. 1595 mAM dIkSA lIdhI. devigira ( dakSiNa ) mAM nyAyanA abhyAsa karyA. temaNe tapagaccha ja sAcA che ane bIjA sarva gacche khATA che ema matAvanArA graMthA mahAra ANyA athavA navA racyA. kumatikuddAla, tattvataragiNI, pravacanaparIkSA vigere. emaNe kharatA viruddha ma lakhyuM. chevaTe emaNe sa. 1617 mAM pATaNamAM kharatarA sAthe vAdavivAda karyo ane mahAna TIkAkAra abhayadevasUri kharatara nahAtA ema sthApanA karI. temanI ugra bhASAthI samasta jaina zvetAMbara samAjamAM mATe khaLabhaLATa thayeA. temane saMghabahAra paNa karyo. zrIvijayadAnasUri majabUta hatA tethI tee ane pachI gacchapati zrI vijayahIrasUri pramaLa pratApI ane bahu makkama hatA eTale e ane te dharma sAgara para pAte peAtAnA vakhatamAM kAbU rAkhI zakayA ane sa. 1646 mAM ' bAra meTala ' nI AjJA zro hIrasUrie kADhI tyAre temAM dharmasAgarane sahI karavI paDI. paNa e vakhatathI tapagacchamAM aMdara aMdara matabhedanI zarUAta thaI gaI. vijayasenasUrinA samayamAM eka cakave AcAryanuM rAjya rahyuM paNa tyArapachI vijayadevasUrinA vakhatamAM jhagaDA vadhatA cAlyA. vijayasenasUrinA svargavAsa thatAM temanA pada para amadAvAdamAM sa. 1673 mAM vijayatilakasUrinI AcArya pade sthApanA karavAmAM AvI. tapagacchamAM eka * 10 145 Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 zrI-zAMta-sudhArasa H vijayadevasUri teA AcArya hatA ane A bIjA AcArya thayA. vijayatilakasUri sa. 1676 mAM kALa karI gayA. temanI gAdI para sa. 1676 mAM vijayaAnaMdasUri AvyA. A vijayaAna'dasUrie vijayadevasUri sAthe meLa karyo paNa vaLI saM. 1981 mAM vAMdhA paDyA. vijayadevasUrinuM valaNu sAgarapakSa taraphe hatuM ane bhAnuca' tathA siddhicaMdra vigere prakhara vidvAne e vAtathI viruddha hatA. eTale sAgara-vijayanA jhagaDA eka athavA bIjA AkAramAM cAlatA ja rahyA. ApaNA cAritranAyaka vinayavijaya upAdhyAya paNa A 'cavaNunA cakarAvAmAM paDI gayA hoya tema jaNAya che. emaNe AnaMdasUri upara vijJapti patra sa. 1697 mAM lakhyuM che (upara jue pR. 108) tema chatAM te pAchA vijayasiMhasUri tarapha ane uttarAvasthAmAM vijayaprabhasUri tarapha vaLyA. temanuM iMdbhuta kAvya temanA vijayaprabhasUri tarapha pakSapAta batAve che. temaNe panyAsa satyavijaya tarapha kAMI ruci batAvI nathI. e sa` uparathI temanu valaNa kAMIka avyavasthita athavA tA thADA vakhata AnaMdasUri tarapha rahyA pachI chevaTe vijayadevasUrinI paraMparA tarapha hAya tema jaNAya che. vijayAnaMdasUrithI aNusUra athavA AnaMdasUra paraMparA cAlI. teo saM. 1711 mAM svage gayA. A pATa para paNa vidvAnA thayA che. rAjasAgara-- sa. 1686 mAM vijayadevasUrinA vAsakSepathI zeThe zAMtidAse Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 tyArapachI A . . kahetAM amadAva uparathI gamArgane aMge AnaMdaghanajInI keTalIrUrinI paraMparA para thaI hatI te jaNAya che, chatAM A bAtha mAM kALadharma pAmyASka adhyAtmavAdanI je prarUpaNA ja . . mATe jIvananA uttara OMA che. A uparAMta satyavijaya paMnyAse kriyAuddhAra karI saMvijJa pakSa zarU karyo tenI paTTaparaMparA judI cAlI che. A rIte tapagacchanI te vakhatanI sthiti hatI ema jaNAya che. sAhitya-- sattaramI sadIthI sAhityaruci ane kRtinI khIlavaNI khaba thaI jaNAya che. lagabhaga dareka viSayanA lekhake te yugamAM thayA che. vijayahIrasUri ane vijayasenasUri bane khUba abhyAsI hatA. teo sArA vyAkhyAtA ane lekhaka jaNAya che. temanA banenA samayamAM khaba sArA lekhako thayA. tyArapachI vijayadevasUrinA samayamAM AvIe chIe tyAre lekhakane vadhAre thaye jaNAya che. ekalA tapagacchamAM bAvana paMDita hatA ema lokokti che. aDhAramI sadInI zarUAtamAM lekhake sArI saMkhyAmAM nIkaLyA ane tenA upara kaLaza zrI yazevijaya upAdhyAye caDAvyA. A yuganI sAhitya, kAvya, vyAkaraNa, ItihAsa, rAsa Adi kRtinuM lIsTa ahIM ApavA besIe to lekha ghaNe meTa thaI jAya. tene mATe zrI mehanalAla desAIne jena sAhityane saMkSipta ItihAsa ( vibhAga 7) joI javA bhalAmaNa karavAmAM Ave che. sattaramI sadInA uttara bhAga ane aDhAramI sadIne pUrvArdha e jaina sAhityanA itihAsamAM khAsa agatyano bhAga bhajave che. emAM lagabhaga dareka viSaya para bahu Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtasudhArasaH ucca te AcArya hatA ane A bIjA AcArya ne te zrImaMghavyuM. 1976 mAM kALa karI gayA. temanI kRtio paNa vividha ajayaAnaMdasUri AvyA. A vakhate eka eghavajaya upAdhyAya . . bhAre majAnI che. emanuM devAnaMdAlyudaya kAvya jalada dhAnakAvya bhASA, alaMkAra ane kAvyanI najare ati viziSTa sthAna prApta kare che. ane te uparAMta temaNe jyotiSa tathA vyAkaraNa para paNa bahu suMdara graMtho lakhyA che, paMcataMtra jevuM paMcAkhyAna lakhyA uparAMta zrI vijayaprabhasUrinuM jIvana batAvanAra divijaya mahAkAvya lakhyuM che ane adhyAtma viSayamAM mAtRkAprasAda graMtha racyA che. A yugamAM gujarAtI kavie paNa ghaNA thayA che. enI viziSTa kRtionuM varNana jenA gurjara kavionA bIjA bhAgamAM zrI mehanalAla da. dezAIe khUba vivecanapUrvaka karyuM che. enA graMthakartAnAM nAma ane kRtione vistAra jotAM e jaina sAhityane jJAnakALI gaNAya. e yugamAM bahu sArI gujarAtI kaLAkRtio racAI che ane saMskRta sAhityanuM kheDANa paNa sAruM thayuM che. sAhityanI najare aDhAramI sadIne pUrvAdha jaina sAhityanA eka prazasya yuga tarIke sarva dizAomAM pharakI rahe che ema lAgyA vagara rahe tema nathI. A yuganA viziSTa jena lekhaka tarIke te zrImadyazavijaya upAdhyAya ja raheze, kAraNa ke emanAmAM ati tINa carcA karatI nyAya kRtio karavAnI zakti hatI, temaja " jagajIvana jagavAlaho ' jevA bhAvavAhI ane sAdA tathA artha garbhita stavana lakhavAnI paNa AvaData hatI. khaMDakhAdya jevA nyAyanA graMtha lakhanAra sanmatitarka para TIkA lakhe, jJAnasAra Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthazkAnomsamanya : 151 ATalA uparathI gamArgane aMge AnaMdaghanajInI keTalI asara te yuga para thaI hatI te jaNAya che, chatAM A bAbatamAM digaarenA zuSka adhyAtmavAdanI je prarUpaNA banArasIdAse karI hatI ane jene mATe jIvananA uttara bhAgamAM temane pitAne ja kheda thaye hatuM te sthiti vetAMbara samAjamAM na thaI. (je. sA. ItihAsa pR. 579) satyavijaya paMnyAsa atyaMta adhyAmI chatAM ane vanavAsamAM AnaMdaghanajI sAthe rahela hovA chatAM khuba kriyAtatpara hatA ema emanA jIvananI aneka vibhUtio jaLavAI rahI che te parathI jaNAya che. e sarva vAtane samanvaya zrImadyazavijaya upAdhyAye 350 gAthAnA stavanamAM sImaMdharasvAmInI vijJaptirUpe karyo che. e ekAMta kriyAga ke ekAMta jJAnAgamAM sAra nathI ema batAvI jJAna-kriyAne sahakAra karavA bhalAmaNa kare che. (DhALa 16 mI gAthA 24) A viziSTatAnA svIkArathI jena vetAMbara samAja TakI rahyo jaNAya che. A jJAna-kriyAne sahakAra batAvanAra te kALanA graMthamAM jasavilAsa, jJAnavilAsa, vinayavilAsa vigere kRtio che. Atmika vicAra karavA, AtmAne uddezIne tattvaciMtavana karavuM, AtmAnAM ucca uDDayana karavAM-e bheganuM lAkSaNika aMga che. padanI kRtine " vilAsa " kahevo e paribhASAmAM ja bhAre camatkAra che. saMsArarasikano vilAsa zRMgAramAM heya, adhyAtmarasika " aba hama amara bhaye na mareMge "nA gAnamAM vilAsa kare. e uparAMta adhyAtmasAra ke jJAnasAra jevA graMthe je yugamAM ane tenI adhyAtma bhAvanA bahu ucca prakAranI hoya ema kahevAmAM jarA paNa saMkeca thAya tema nathI ane khUbInI vAta e che ke eTaluM yAga adhyAtma tarapha valaNa chatAM e Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 zrI zAMta-sudhA2nsaH pratiSThA vigere mahAtsavA thayA ane kriyAnA sahakAra sAdhavA ema te yuganA sAhitya parathI yugamAM kriyAnA aneka graMtha racAyA che, meTA ADaMbarathI che. matalaba A yuge jJAna anekavidha prayatnA karyA hAya jaNAya che. kriyAyoga aDhAramI sadInA pradhAna sUra kriyAyeAga jaNAya che. emAM AnaMdaghanajI jevA yAgI zarUAtamAM thayA ane upara jaNAvyA tevA AtmavilAsAnI racanA paNa thai, chatAM emAM mukhyatA te kriyAyeAganI ja rahI haiAya tema jaNAya che. satyavijaya panyAse kriyAuddhAra karyo temAM paNa mukhyatA te kriyAzithilatAnI sAme temanA virAdhane hatI. ane yaze vijaya upAdhyAyajIe sIma dharasvAmIne vijJapti karI che temAM jarA UMDA utarIne vicAratAM ema lAgyA vagara rahe tema nathI ke e vakhate kriyAyeAga para khUba bhAra mUkavAmAM AvatA hatA. emaNe 125 ane 350 gAthAnA stavanamAM mukha varALa kADhI che, emaNe jJAnanI maDhatA para arerATI karI che ane rahasya samajyA vagara mAtra kriyAnI mukhyatA karanAra, karAvanAra ane te mATe preraNA karanAra sAme khUba lakhyuM che. e vicAratAM ane AkhI aDhAramI sadImAM cAvIzI, vIzI, stavanA, sajjhAyA vigere kRtie banI che, pUjAe tathA rAseA banyA che te jotAM emAM pradhAna sUra kriyAyeAganA jaNAya che. ane jJAnanI jAgRti karAve tevA mahAprakhaLa lekhakeA aDhAramI sadInA zarUAtamAM thayA chatAM e sarva hakIkata dhIme dhIme ochI thatI cAlI enu kAraNa e yuganA pradhAna sUra darzana-udyotanA hatA ema vicAra karatAM Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakartA nA samaya H 153 lAgyA vagara rahe tema nathI. mAnavijaya, rAmavijaya, udayaratna, lAvaNyasamaya vigere aneka mahAna gurjara lekhake thayA che. temanI kRtio ane te yuganA rAse vAMcatA A vAta savizeSa padhyu Ave che. A yugamAM gujarAtI sAhityanu paNa khUkha kheDANa thayuM che. aDhAramI sadInI vilakSaNatA e che ke enI zarUAtamAM nyAya, Agama ane kathAgraMthI saMskRta prAkRtamAM khUba lakhAyA, aneka TIkAe ane maulika graMthAnI racanA thai, tenA madhyakALamAM saMskRta abhyAsa ghaTatA cAlyA ane gujarAtI racanAo vadhatI cAlI. chevaTe ghaNAkharA graMthAnA mALAvamedha athavA gujarAtI bhASAMtarA thavA lAgyA. A rIte lakhAyuM ghaNuM, chatAM aMdarakhAnethI uttarottara abhyAsa ghaTatA cAlyeA ane te vAta jema AgaLa vadhatA jaie chIe tema aDhAramI sadInI Akhara sudhImAM spaSTa rIte jaNAtuM jAya che. AmAMnI keTalIka hakIkata zrI AnaMdadhana padya ratnAvalInI upeAdhdhAtamAM meM lakhI che tethI atra punarAvartananI jarUra nathI. mAtra Ana MdadhanajIne yuga huM sattaramInI AkharamAM mUkuM chuM ane atyAre ApaNe aDhAramI sadInI zarUAtanA pUrvArdhanA khAsa karIne vicAra karI rahyA chIe. ATalI vAta dhyAnamAM rahe te thADA pheraphAra sAthe sadara upeAghAtane ane ahIM kahela vAtanA meLa khAI jaze. Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtasudhArasa ? vinayavilAsa. pada agiyAramuM (rAga-bihAgaDe) sAMI salUnA kese pAuMrI, mana thira merA na hoya; dina sArA bAtameM becA, rajanI gumAI saya. sAMI. 1 bera bera varajyA meM dilakuM, varajyA na rahe sAya; mana ora madamatavAlA kuMjara, aTake na rahe doya. sAMI. 2 china tAtA china zItala have, chinuka hase chinuM re; chinuM harakhe sukha saMpatti pekhI, chinu jhare saba khAya. sAMITha 3 vRthA karata he kerI kurAphata, bhAvina miTe keya; yA kInI meM yAhI karaMgI, caihI nIra vileya. sAMI4 mana dhAgA piugunako meva, hAra banAvuM poya; vinaya kahe mere jiuke jIvana, neka najara mohe joya. sAMI pa Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________