Book Title: Pragnapana Sutra Part 01
Author(s): Munichandrasuri, Jayanandvijay
Publisher: Guru Ramchandra Prakashan Samiti
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005761/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prajJApanA sthAna pariNAma kavAya prayoga alpabahutva vizeSa kAyAsthiti samyaktva pada lezyA indriya saMjJA ucchvAsa vyukAMti pada pada yoni antakriyA avagAhanA saMsthAna krarma prakRti pada baMdha pada karma prakRti karma veda kiyA pada baMdha pada avadhi karma veda samudghAta karma prakRti veda pada AhAra upayoga pravicAraNA pada padavedanA pada sayama pazyattA zrI zyAmAcArya viracita TVaa thA (561 thI 15) (pa.bhagavAnadAsa jaya bhASAtara bhAga 1 saMzodhaka A. zrI municaMdrasUrIzvarajI mu. zrI jayAnaMTha vijayajI saMpA munirAja zrI jayAnaMda vijayajI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAnanI muddA zuM ? emAM muhapattino upayoga Avazyaka che ke nahiM ? bhagavAna tIrthaMkaradevo yoga muddAe dezanA Ape che, bhagavAnanI jema te muddA sAcavavI khIjA mATe zakya nathI, paNa baTTu uMcAnIcA thayA vagara DhAthauMcAnIcA uchALyA vagara sthitaprajJanI jema muTTapatti-mukha AgaLa rAkhI, dezanA ApI joIe. jeo A vastune barAbara sAcavI zakatA nathI teo kaMIne kaMI pramAda doSanA bhAgIdAra thAya 4 che. vyAkhyAnamAM mukha AgaLa mupattino upayoga Avazyaka che ja temAM jeTaluM ApAchuM amArAthI thAya che, teTaluM pramAda janya pApa jarUra baMdhAya che. paNa kuTeva paDelI jhaTa chuTatI na hovAthI A doSa sevAI jAya te na sevAya tenI avazya kALajI rAkhavI joIe. (kalyANa, sapTembara 84, pR. 852) Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - I zrI zatrutatIrthAdhirAja zrI AdinAthAya namaH | prabhu zrImadvijaya rAjendrasUrIzvarAya namaH | pUjya zyAmAcArya kRta ane A. zrI malayagirijI kRta TIkAnuM paM. bhagavAnadAsabhAI harakhacaMda kRta bhASAMtara sahitA pAvaNA sUtra bhAga 1 (pada 1 thI 15) : divyAzISa AcAryadeva zrI vidhAcaMdrasUrIzvarajI munirAja zrI rAmacaMdravijayajI 9 : saMzodhaka A. zrI municaMdrasUrIzvarajI mu. zrI jayAnaMdavijayajI | saMpAdakaH munirAja zrI jayAnaMdavijayajI prApti sthAna zA devIcaMda chaganalAlajI zrI AdinAtha rAjendra sadara bAjAra, bhInamAla jaina peDhI 343029 sA~thuM, 343026 phonaH (0269) 220387 phona: 254221. zAnAgAlAlajI vajAjI khIMvasarA | mahAvideha bhInamAla dhAma zAMtivilA apArTamenTa, tIna battI, taleTI hastagiri liMka roDa, kAjI kAmaidAna, gopIpurA, sUrata pAlItANA- 364 270 phona 2422650 phonaH (02848)243018 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pustakanuM nAma: zrI padmavaNA sUtra bhASAntara sahita bhAga 1 (pada 1 thI 15) mULa sUtra : AcArya zrI zyAmAcAryajI TIkA : AcArya zrI malayagirijI bhASAMtara : zrI bhagavAnadAsabhAI harakhacaMdabhAI : muni zrI jayAnaMdavijaya saMpAdaka : prakAzaka: zrI guru rAmacaMdra prakAzana samiti, bhInamAla, rAja. saMcAlaka : (1) sumeramala kevalajI nAhara, bhInamAla, rAja. (2) mIliyana grupa, sUrANA, rAja., muMbaI, dillI, vijayavADA (3) zrImatI sakudevI sAMkalacaMdajI nethIjI hukamANI parivAra, pAMtheDI, rAja. rAjendra jvelarsa, muMbaI - 34 (4) zA hastImala, lakhamIcaMda, kiraNakumAra, prakAzakumAra, kizorakumAra, utsavakumAra beTA potA bhalAjI nAgotrA solaMkI parivAra bAkarA (rAja.), mukti mArkeTIMga, cennaI zA dUdhamala, narendrakumAra, ramezakumAra beTA potA lAlacaMdajI mAMDota parivAra bAkarA (rAja.), maMgala ArTa, muMbaI-2 (5) (6) kaTArIyA saMghavI lAlacaMda, ramezakumAra, gautamacaMda, vinodakumAra, mahendrakumAra, ravIndrakumAra beTA potA sonAjI bherAjI dhANasA (rAja.) zrI supara spearsa, vijayavADA (7) ema. Ara. impeksa, 16-e, hanumAna Teresa, dUsarA mAlA, * tArATempala lena, lemIgTana roDa, muMbaI-7, phona : 23801086 (9) (8) gulAbacaMda rAjendrakumAra chaganalAlajI koThArI amerIkA, Ahora (rAja.) zA zAMtilAla, dIlIpakumAra, saMjayakumAra, amanakumAra, akhIlakumAra beTA potA mUlacaMdajI umAjI talAvata Ahora (rAja.) rAjendra mArkeTIMga, vijayavADA (10) zA samarathamala, sukarAja, mohanalAla, mahAvIrakumAra, vikAsakumAra, kamaleza, anila, vimala, zrIpAla, bharata pholA muthA parivAra sAyalA (rAja.) aruNa enTaraprAijesa, gunTUra (11) zA sumeramala, nitIna, amIta, manISa, khuzabu beTA potA perAjamalajI pratApajI ratanapurA boharA parivAra, modarA (rAja.) gunTUra (12) zAnarapatarAja, lalItakumAra, mahendra, zaileSa, nileSa, kalpeza, rAjeza, mahIpAla, dikSIta, AzISa, ketana, azlIna, rIMkeza, yaza beTA potA khImarAjajI thAnAjI kaTArIyA saMghavI Ahora (gunTUra) (13) zA tIlokacanda mayAcanda enDa kuM. 116, gulAlavADI, muMbaI - 400 004 (14) zA lakSmIcaMda, zeSamala, rAjakumAra, mahAvIrakumAra, pravINakumAra, dIlIpakumAra, ramezakumAra beTA potA pratApacaMdajI kAlujI kAMkarIyA modarA (rAja.) gunTUra (15) zrI zAMtidevI bAbulAlajI bAphaNA cerITebala TrasTa, muMbaI mahAvideha bhInamAladhAma, pAlItANA - 364 270 phonaH (02848) 243018 (16) zAMtirUpacaMda ravIndracandra, mukeza, saMjeza, RSabha, lakSita, yaza, dhruva beTA potA milApacaMdajI mehatAM jAlora - beMglora Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [D]D]D]D]D]D]D]D]D]D]D]DD]D]DD DODODDODOPODADOPODOPODOPODODODOD : Arthika sahayogI: pa.pU. AcAryadeva zrI vidhAcandrasUrIzvarajI ma.sA.nA ziSya ane munirAja zrI rAmacandravijayajI ma.sA.nA kRpApAtra munirAja mu. zrI jayAnaMdavijayajI ma.sA. mu. zrI divyAnaMdavijayajI ma.sA. mu. zrI vairAgyAnaMdavijayajI ma.sA. mu. zrI tattvAnaMdavijayajI ma.sA. - mu. zrIraivatacaMdravijayajI ma.sA. 1. Adi ThANA rASTrasaMta ziromaNI zrImadvijaya hemendrasUrIzvarajI ma.sA.nA AjJAvartinI pa.pU. mahattanikAlalitazrIjI ma.sA. pU. pravartinI muktizrIjI ma.sA. pU. sevAbhAvI saMghavaNa zrIjI ma.sA.nI zuziSyAo pU. sA. maNiprabhAzrIjI ma.sA. pU. sA. zrI punItaprajJAzrIjI ma.sA, pU. sA. zrI mokSayazAzrIjI ma.sA., pU. sA. zrI mokSarasAzrIjI ma.sA., pU. sA. zrI mokSamAlAzrIjI ma.sA., pU. sA. zrI kSamAzIlAzrIjI ma.sA., pU. sA. zrI padmaprabhAzrIjI ma.sA., pU. sA. zrI ahaMyazAzrIjI ma.sA., pU. sA. zrI saMvegayazAzrIjI ma.sA., pU. sA. zrI nirvedayazAzrIjI ma.sA., pU. sA. zrI pramodayazAzrIjI ma.sA., ' pU. sA. zrI prazamarasAzrIjI ma.sA. BNa pU. AcArya bhagavaMta zrImavijaya rAmasurIzvarajI ma.sA. (DahelAvALA)nA AjJAvartinI tapasvIranA pU. sA. zrI prasannaprabhAzrIjI ma.sA., pU. sA. zrI zIlaprabhAzrIjI ma.sA pU. sA. zrI zAsanarakSitAzrIjI ma.sA. Adi ThANA 9 nuM saM. 2061nuM cAtumati rAjendrabhavanamAM saMghavI vaktAvaramala hIrAcaMdajI kuhADa parivAra - Ahora - beMglora dvArA thayuM te samaye jJAnakhAtAnI AvakamAMthI A graMtha prakAzita karAvavAmAM Avela che. OECEMBODIEOS/SC/SONGSMS/S/E//SONGSUBS/BOEGEMEGDC/SC/EdS/DOBC/BUIDC/D/ GES,EN,PGDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDECEgglesed G,DGE,DDDDGDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDS|D]BE GDDEDGDGDDDDDDDDDGDDDDDDDDDED DiDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD} Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kyAM zuM? anukramaNikA. ........... prastAvanA be zabdo prajJApanA ane SakhaMDAgamatulanA. prajJApanA sUtranI vyAkhyAo. prastAvanA prajJApanA sUtraTIkA ane TIkAkAra. pariNAma padavicAra pajJApanA sUtra prathama bIjuM trI cothuM pAMcamuM A.zrI municaMdrasUrijI mu.zrI jayAnaMdavijaya . mahAvIra vidyAlaya mahAvIra vidyAlaya che .......... hindIA.zrI devendra muni .. mahAvIra vidyAlaya mahAvIra vidyAlaya maMgalAcaraNa prajJApanA pada ..... sthAna pada .. alpabadutvapada sthiti pada ...... 232 vizeSapade .... 254 varkati pada ........................... 296 ussAsapada .............................. 323 saMjJA pada ............. yoni pada .................... ......... 331 caramAcarama pada .... 337 bhASApada ........ bhASApada pariziSTa 395 zarIra pada . 405 pariNAma pada kasAya pada 432 iMdiyapada ....... 437 ................. chaThuM sAtamuM AThamuM 327 navamuM dazamuM agyAramuM 364 bAramuM teramuM ..... 423 caudamuM paMdaramuM Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA-sUtra bhAga 1 prastAvanA A.zrI municaMdrasUrIzvarajI cAra anuyogamAM dravyAnuyoganuM mahattva ghaNuM che, odhaniyukti (bhASya gA.7)mAM ravi haMsA suddha'-dravyAnuyogathI darzanazuddhi thAya che. kemake enA dvArA yuktipUrvaka yathAvasthita arthanuM jJAna thAya che. niyukti (bhASya gA.11) mAM akSara ane arthanA alpa-bahutvane AzrayIne caturbhagI batAvI che. akSara thoDA artha ghaNo te caraNakaraNAnuyoga. oghaniyukti vagere akSara ghaNA artha thoDA te dharmasthAnuyoga, zotAdharmakathA vagere. akSara ghaNA arthaghaNo te dravyAnuyoga, dRSTivAdavagere. akSara thoDA arthathoDo te gaNitAnuyoga, jyotiSkaDa vagere. vartamAnamAM upalabdha agiyAra aMgomAM paMcamAMga vyAkhyA prajJapti' Agama kadamAM sauthI moTuM che. ane te AgamagraMtha 'bhagavatIsUtra' tarIke vadhAre prakhyAta che. tevI rIte 12 upAMgamAM caturtha upAMga zrI prajJApanA sUtra paNa sauthI vistRta che ane A AgamagraMthano paNa "bhagavatI' tarIke ullekha karavAmAM Ave che. AmAM paNa bhagavatIsUtranI jema gautamasvAmijInA prazno ane bhagavAnanA uttaro ema praznottara zailI,che. viSaya sAmya paNa samavAyAMgasUtra karatAM bhagavatIsUtra sAthe vadhu che. prajJApanA sUtraH prastuta prajJApanAsUtra dravyAnuyogano graMtha che. prabhuvIranA 23mA paTTadhara Arya zyAmAcAryajIe A graMthanI racanA karI che. graMthakAra zrI zyAmAcAryajIe svayaM Ane dRSTivAda-niNaMda' kahI AnuM dRSTivAdamAMthI avataraNa karyAnuM spaSTa karyuM che. munizrI puNyavijayajI Adie dRSTivAdamAMthI paNa pUrvomAMthI uddharaNa karAyAnuM anumAna viSayasAmyanA AdhAre karyuM che. mahAvIra vidyAlaya prakAzita pannavaNAsUra bhA.ra nI prastAvanAmAM naMdIsUtramAM "mahAparNavaNA' sUtrano ullekha che paNa atyAre A graMtha upalabdha nathI. graMthazailiH | zrI bhagavatIsUtra vagere anya AgamagraMthomAM aneka sthaLe je te viSayanuM varNana anya AgamagraMthamAM jovAnI bhalAmaNa karAyelI jovA maLe che. AgamagraMthone graMthastha karAyA tyAre AvI saMkalanA karavAmAM AvI hovAnuM vidvAnonuM mAnavuM che. | 'uvaMgasUttANi'nI prastAvanAmAM jaNAvyuM che ke - jyAre pUrvonI vismRti thaI rahI hatI enA thoDAka ja aMzo zeSa rahyA hatA tyAre A pannavaNAstranI racanA thaI hatI. bAkInA upAMgo e pachI lakhavAmAM AvyA. tattvArthasUtra (3/36)'mAryA nijIza'no AdhAra prajJApanAstranuM prathama pada hovAnuM vidvAnonuM mAnavuM che. prastuta prajJApanA sUtramAM moTebhAge je te viSayanuM varNana purepuru jovA maLe che eTale e mATe anyagraMtho jovAnI bhalAmaNa karavAnI vAta ahIM bhAgye ja Ave che. A graMtha 7787 zloka pramANa che ane graMtha racanA vIra saM. 360 lagabhagamAM thaI che. (jai.pa.I.bhA.1pR.351) Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prajJApanA sUtranA prakAzano-vyAkhyAo - saMskRtachAyA ane malayagiri TIkA sAthe 1884mAM dhanapatasiMha bAbu dvArA. - malayagiri sUri TIkA sAthe pratAkAre be bhAgamAM, pra. Agamodaya samiti 1918-19. - AnuM pustakAkAre punarmudraNa keTalAka pAThabheda TippaNa umeravApUrvaka munizrI divyaratnavijayajI ane munizrI ajitazekhara vijayajI mahArAjanA prayAsathI beMglora-AdinAtha zvetAmbara saMgha dvArA thayuM che. - paM. bhagavAnadAsa harSacandra dvArA karAyela A. malayagirisUri TIkA sahita graMthano gujarAtI anuvAda vi.saM. 1991mAM devanAgarI lipimAM pratAkAre traNa bhAgamAM bahAra paDela che. upA. yazovijayajIe 11mA bhASApadanuM vivecana karyuM che. Ano paM. bhagavAnadAse karela anuvAda paNa AmAM chapAyo che. prastuta prakAzana A ja saMskaraNanuM keTalIka viziSTatAo joDavApUrvaka punarmudraNa che. - A. abhayadevasUri kRta 'tRtIyapada saMgrahaNI' 133 zloka pramANa laghuracanA che. zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 - A saMgrahaNI upa2 18mI sadImAM kulamaMDanagaNie avacUrI lakhI che. - vanaspatisaRtikA ke vanaspativicAra paNa 71 gAthAmAM racAyelI racanA che. - muni puNyavijayajI Adi saMpAdita mULa AgamagraMtha mahAvIra vidyAlaya dvArA prakAzita che I.sa. 1969, 1971. - uvAMgasUttANi bhA.2 mAM paNa prajJApanAsUtra chapAyuM che. pra. jaina vizvabhAratI lADanu. -Agama prakAzana byAvara dvArA hiMdi vivecana sAthe mULa graMtha pragaTa thayo che. A saMskaraNanI prastAvanA A graMthamAM anyatra ApavAmAM AvI che. A uparAMta paNa keTalAka sthaLethI A AgamagraMtha pragaTa thayela che. - A. haribhadrasUri kRta pradeza vyAkhyA (graMthAgra 3728)RRSabhadeva kezarImala saMsthA ratalAmathI I.sa. 1947mAM pragaTa thayela che. A uparAMta padmasUri kRta avasUri, dhanavimala ane jIvavijaya kRta bAlAvabodho, 52mAnaMdajI kRta Tabbo (saM.1876) jayAcArya (terApaMthI AcArya) kRta pannavaNAnI joDa vagere racanAo che. graMthakAra prastuta upAMgagraMthanI racanA Arya zyAmAcAryajIe karI che. teozrInI khyAti kAlakAcArya (prathama) tarIke paNa thayelI che. bhagavAna zrI sudharmAsvAmijInA 23mA paTTadhara yugapradhAna AcArya tarIke teozrIe 96 varSanA dIrgha AyuSya daramiyAna ghaNI ghaNI jinazAsananI prabhAvanA karI che. dravyAnuyoganuM emanuM jJAna adbhUta hatuM. jyAre saudharmendra mahArAjAe zrI sImaMdharasvAmi bhagavAnanA zrImukhethI nigodanuM varNana sAMbhaLyA pachI prabhune pUchyuM che bhagavaMta AvuM varNana mArA bharatakSetramAM koI karI zake tevuM che? tyA2e prabhue kAlakAcAryanuM nAma ApyuM ane indra mahArAjAe vRddha-brAhmaNanA rUpe AvI AcArya mahArAjanA darzanAdi karyA vagere ghaTanAo prabaMdho vageremAM noMdhAI che. (AvI ghaTanA AryarakSitasUrijInA caritramAM paNa jovA maLe che.) Arya zyAmAcAryajIno janma vI.saM. 280mAM thayo hato. vI.sa. 300mAM dIkSA laI A. guNAkarasUri (meghagaNI)nA ziSya banyA. vI.ni.saM. 335mAM yugapradhAna pade ArUDha thayA. vI. saM. 376mAM svargagamana. graMthakArazrInI zAsanaprabhAvanA : saMprati rAjAnA azvAbodha tIrthanA jirNodvAra pachI mithyAtva-dRSTi devoe upasarga karyo tyAre zyAmAcAryajIe tenI rakSA karI tyAM jinapratimAnI pratiSThA karAvI hatI. teo ekaliMgajInI bIjI AgamavAcanAmAM hAjara hatA. A rIte teo g Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 mahAjJAnI, 52masaMyamI ane samartha AcArya thayA che. temanAthI kAlikAcArya gaccha nIkaLyo che ane te bIjA kAlikAcAryathI vikhyAta thayo che. (jai.5.i. bhA.1 pR. 150, bIjI AvRtti) prabhAvaka caritramAM zrI zyAmAcAryajIne A.guNAkarasUri yAne A. guNasuMdarasUrinA ziSya batAvyA che. TIkAkAra zrI malayagirisUri : A. malayagirisUrinI TIkAno paNa anuvAda ahIM ApavAmAM Avyo che. A. malayagirisUri mahArAjanI TIkAne mAnA dhAvaNanI upamA ApavAmAM AvI che. emAM vipula pramANamAM padArtha nirUpaNa hovA chatAM enI rajUAta eTalI saraLa ane sarasa rIte karavAmAM AvI hoya che ke prAraMbhika abhyAsI paNa ene samajI zake. A kAraNe emanI TIkAonuM graMthAgra paNa moTA AMkaDAone AMbatuM hoya che. A graMthanI TIkAnuM pramANa 16,000 zloka pramANa che. A. haribhadrasUrijI saMskRta TIkAonA AraMbha karanArA sarva prathama TIkAkAra manAya che. emanI TIkA saMkSipta ane viSamapadone ja sparzanArI moTebhAge hoya che. eTale ja haribhadrasUrie je Agama Adi graMtho upa2 TIkA racI che tenA upara paNa malayagirisUrijIe kalama calAvI che. kemake A haribhadrasUri mahArAjanI TIkA mukhya rIte vidvAnone ja upayogI nivaDe tevI hoya che. jyAre A. malayagirisUrijI vAcakanI AMgaLI pakaDIne Agama sUtranA eka eka padane samajAvatAM AgaLa vadhe che. zabdArtha samajAvI dIdhA pachI paNa lAge ke hajI thoDuM vadhuM samajAvavAnI jarUra che. badhI bAbato pharI saLaMga samajAvavI jarUrI che. kaMIka vizeSa bAbata paNa jaNAvavI che to tarata muita mavati... tanuAM mati... vage2e ullekha karIne dareka vAto mAMDIne vigate kahe che. eTale ja trIjA upAMga zrI jIvAjIvAbhigama upara A. haribhadrasUrijInI TIkA hovA chatAM jema malayagirisUrijIe TIkA racI che tema prastuta cothA upAMga upara paNa A. haribhadrasUri mahArAjanI pradeza vyAkhyA hovA chatAM malayagirijIe vistRta TIkA racI che. prajJApanA sUtra ane TIkAnuM bhASAMtara : prastuta anuvAda AjathI 60 varSa pUrve vi.saM. 1991mAM pratAkAre 3 bhAgamAM pragaTa thayelo. enA saMpAdaka--saMzodhaka paM. bhagavAnadAsabhAIe zrImAn sAgarajI mahArAjae taiyAra karela saTIka prajJApanAsUtra Agamodaya samitinA saMskaraNa uparAMta eka-be hastalikhita pratono upayoga karelo. te kALe upalabdha sAdhano ane saMjogo pramANe e barAbara gaNAya paraMtu A pachI mahAvIra vidyAlaya dvArA je mULa-Agama graMthonuM prakAzana thayuM che temAM ghaNI-ghaNI prAcIna prationo upayoga karAyo hovAthI ane enA saMpAdakomAM Agama prabhAkara munirAja zrI puNyavijayajI mahArAja ane AgamaprajJa jaMbUvijayajI mahArAja sAheba jevA samartha AgamajJo hovAnA kA2Ne e saMskaraNo vadhu zuddha banyA che. atyAre je bhAgyazALIo Agamone TakAu kAgaLa upara lakhAvavAnI kAmagirI karI rahyA che teo paNa have A mahAvIra vidyAlayanA saMskaraNano upayoga karatA hoya che. TIkA graMthanuM AvuM viziSTa saMzodhanapUrvakanuM koI saMskaraNa thayuM nathI eTale je sAmagrI sAme hatI tenA AdhAre paM. bhagavAnadAse anuvAda karelo. mahAvIra vidyAlaya prakAzita pannavaNAsutaM bhA.2 nI prastAvanAmAM munizrI puNyavijayajI Adi saMpAdakoe prajJApanA sUtranA badhA saMskaraNonI samIkSA karI che. temAM prastuta saMskarNAnI paNa samIkSA karI che. eTale TIkAnA pAThamAM azuddhio hoya to anuvAdamAM eTalA aMze azuddhi rahe eno to upAya nathI. dA.ta. (mahAvIra vidyAlaya prastAvanA pU. 187 kaMDikA 62 mujaba)- 2032 sUtramAM 'anaMtarA ya AhAre'ane TIkAno pATha'anantAhArA: 'zuddha che paNa TIkAno mudritapATha 'anantA|tAhAro' hovAthI mULano pATha paNa ene anusarato mAnya rAkhyo che. sUtra 2033mAM paNa AvI ja vAta che. 6 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prastAvanA mR. 187-188 kaMDikA 64mAM paNa TIkAnA pAThamAM 'gAMdhyeya' nA badale 'saMcaya' sAco pATha hovAnuM jaNAvyuM che. munizrI jayAnaMdavijayajIe yathAzakya tamAma bAbatonuM saMzodhana karyuM che. mArA ziSya muni hUMkAraratnavijayajIe paNa A graMthanA pUpho joyA che. zrutasevAnI anumodanA. A uparAMta A saMskaraNamAM saMpAdaka munizrI jayAnaMdavijaya ma.sA.e mahAvIra vidyAlaya saMskaraNanI prastAvanAmAMthI ane vyAvarathI prakAzita AgamanI prastAvanAmAMthI upayogI aMzo ApIne vAcakane eka ja sthaLe prajJApanA graMtha graMthakAra viSe aneka sAmagrIo pIrasIne bahu moTo upakAra karyo che. dravyAnuyogano A mahattvapUrNa graMtha gujarAtI bhASAmAM be bhAgamAM pustakAkAre sulabha thaI rahyo che tyAre adhikArI vidvAno Ano lAbha laI AtmakalyANa kare eja maMgaLakAmanA. vai.sa. 5 vi.saM. 2061 A.bha.3OMkArasUri ma.sA.nI 17mI puNyatithi vAMkaDiyA vaDagAma (rAjasthAna) A.bhadrasUrIzvarajI ma.sA.nA ziSyaratna munirAjazrI jinacandravijaya ma.sA.nA vinaya A.vijayamunicandrasUri be zabdo bhagavAnadAsabhAIe karela anuvAda A.zrI municaMdrasUrijI anemu.zrI DrIMkAraratnavijayajInI sahAyatAthI punarmudraNa karAvela che. AmAM mULa mahAvIra vidyAlaya dvArA prakAzita pannavaNAnusAra pATho ApavA chatAM paNa be pRpha jovAI gayA hatAM tethI yathAzakya prayatna karavAmAM Avela che. bIjuM bhASAMtara mULanuM pUvanusAra hatuM tethI keTalAMka zabdo TIppaNamAM lIdhA che. AmAM je kAMI bhUlo rahI gayI hoya te pAThaka varge jaNAvavA vinaMti. jethI navI AvRttimAM sudhArI zakAya. pannavaNAnAM viSayamAM, A. zrI zyAmAcAryajInA ane A. zrI malayagirijInA viSayamAM banne prastAvanAmAM vivaraNa che. A. zrI devendramuni zAstrIjInI prastAvanA paNa sAbhAra ApavAmAM Avela che. mahAvIra vidyAlayathI prakAzita pannavaNAnI prastAvanAmAMthI paNa upayogI bhAga sAbhAra ApavAmAM Avela che. prathama bhAgamAM 1 thI 15 pada ApavAmAM Avela che. jinAjJA viruddha lakhAyuM hoya to micchA mi dukkaDe. saM. 206ra sImaMdhara jina paMcama pratiSThA divasa jayAnaMda bhInamAladhAma, pAlItANA Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 (mahAvIra vidhAlaya dvArA prakAzita padmavaNAnI prastAvanAmAMthI sAbhAra) prajJApanA ane pakhaMDAgamanI saMkSepamAM tulanA prajJApanA ane SaTyuMDAgama bannenuM mULa dRSTivAda nAmanA aMga sUtramAM che. eTale sAmagrIno AdhAra eka ja che. banne saMgrahagraMtho che. chatAM paNa bannenI nirUpaNazailImAM je bheda che te samajavA jevo che. prajJApanAmAM jIvane kendramAM rAkhIne 36 'pado' che, jyAre pakhaMDAgamamAM jIvasthAna nAmanA prathama khaMDamAM karmanA DrAsane kAraNe niSpanna guNasthAno, je jIvasamAsane nAme nirdiSTa che, tenI mArgaNA jIvanAM mArgaNAsthAno gatyAdi dvArA karavAmAM AvI che. te samApta thaye zeSa khaMDamAMthI khudAbaMdha, baMdhasvAmitva, vedanA, e khaMDomAM karmane kendramAM rAkhIne jIvano vicAra che, ema kahevAya. ane vargaNAkhaMDamAM paNa mukhya to karmavargaNA ja che; zeSa vargaNAnI carcA to tene samajavA mATe che. chaThTho khaMDa to mahAbaMdhane nAme ja oLakhAya che, eTale temAM paNa karmacarcA ja mukhya che. prajJApanAnAM 36 padomAMthI pharma (23), karmabaMdhaka (24), karmavedaka (25), vedabaMdaka (26), vedavedaka (27), vedanA (35) - e padonAM nAmo, je prajJApanA mULamAM ApavAmAM AvyAM che ane SaTkhaMDamAM je te te khaMDanAM nAmo TIkAkAra dvArA sUcita karavAmAM AvyAM che, tenI tulanA karavA jevI che. te te nAmanAM 'pado'mAM je carcA prajJApanAmAM jovA maLe che. tethI ghaNI vadhAre carcA-sUkSma carcA-SakhaMDAgamamAM samAna nAme sUcita khaMDomAM che. Ama prajJApanAmAM jIvapradhAna ane SaTkhaMDAgamamAM karmapradhAna nirUpaNa che. prajJApanAmAM aMgasUtramAM apanAvAyelI praznottarapradhAna zailI jovA maLe che. ane ghaNe prasaMge to gautama ane bhagavAnanA ja praznottaro hoya ema paNa spaSTa che. paraMtu SakhaMDAgamamAM uddeza-nirdeza-vibhAga e zAstraprakriyAnuM anusaraNa che. kvacita ja prazna ane uttaro jovA maLe che. prajJApanA eka ja AcAryanI saMgrahakRti che, paNa SakhaMDAgama viSe tema nathI. prajJApanAmAM koI cUlikA nathI, paNa pakhaMDAgamamAM aneka cUlikAo? umeravAmAM AvI che. te umero koNe, kyAre karyo te jANI zakAyuM nathI; paNa cUlikA nAma ja sUcave che ke te pAchaLathI umeravAmAM AvI che -- jema dazavaikAlika vage2e Agama graMthomAM jovA maLe che. prajJApanA maulika sUtrarUpe lakhAyela che, jyAre SaTyuMDAgama sUtra uparAMta anuyoga=vyAkhyAnI zailIne paNa anusare che, kAraNa,temAM ghaNIvAra anuyoganAM dvAro vaDevicAraNA karavAmAM AvI che, je vyAkhyAnI zailIne sUcaveche; jema ke ' aLio dvArALi' ema aneka dvA2o sUcavIne pachI te dvAronA krame vicAraNA che. uparAMta kRti, vedanA, karma-jevA zabdonI vyAkhyA nAma, sthApanA, dravya, bhAva Adi nikSepo dvArA paNa karavAmAM AvI che, je jainAgamonI niyukti-prakAranI vyAkhyAzailInuM spaSTa anukaraNa che. 'anuma'5, 'saMtapavA, 'nirdeza', 'vijJAsA'8, 'vibhAA'9 jevA zabdono prayoga paNa vyAkhyAzailI pratye IzAro karI de tattvArthasUtramAM je aneka prakAre anuyogadvAronuM prathama adhyAyamAM varNana che tenI vyavasthA prajJApanAmAM hajI thaI na hatI tema jaNAya che, kAraNa, temAM prathama e anuyogadvArone gaNAvIne koI nirUpaNa nathI; paraMtu SakhaMDAgamamAM to ATha anuyogadvAronA 1. SaTyuMDAgama, pustaka 8, 'baMdhasAmittavicaya' prakaraNa jevA sthAnomAM kvacit praznottarazailI che. 2. pakhaMDAgama, pustaka 6mAM kula nava cUlikA che, pustaka 10mAM eka che, pustaka 11mAM be cUlikA che, pustaka 12mAM traNa cUlikA che. pustaka 14mAM to sUtra 581mAM ja jaNAvyuM che ke ''patto ramAMtho vRttiyA ma''II 3. SaTyuMDAgama, pustaka 1, sUtra 5; pustaka 9, sUtra 45; pustaka 10, sUtra 1; pustaka 11, sUtra 1; pustaka 11, sUtra 165; pustaka 12, sUtra 1; pustaka 13, sUtra 2 ityAdi. 4. pakhaMDAgama, pustaka 9, sUtra 45thI mAMDIne A prakriyA pustaka 14 sudhI barAbara jovA maLe che. 5. ejana, pustaka 1, sUtra 7; pustaka 3, sUtra 1 ityAdi. 6. ejana, pustaka 1, sUtra 7; pustaka 9, sUtra 71. 7. ejana, pustaka 1, sUtra 8; pustaka 3, sUtra 1 ityAdi. 8. ejana, pustaka 6, sUtra 2, pRSTha 4; pustaka 6, sUtra 1, pRSTha 145; pustaka 14, sUtra 1. 9. bauddhomAM vibhASAne mahattva ApanAra mata vaibhASika tarIke * jANIto che, tenI ahIM noMdha levI joIe. 8 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 nirdezapUrvaka' spaSTa nirUpaNa che. evAM anuyogadvAronI nimaNabhUmikA to prajJApanAmAM khaDI thaI che, jene AdhAre AgaLa jaI anuyogadvAronuM nirUpaNa thavA lAgyuM. tattvArthasUtra (1. 8.)mAM satasaMkhyA ityAdi ATha anuyogakArono nirdeza che. Avo koI nirdeza prajJApanAmAM nathI. paraMtu temAM judAM judAM padomAMthI A anuyogadvAronuM saMkalana karavuM saMbhava che. evA nizcita saMkalanano upayoga pakhaMDAgamamAM thayo che, je te bannenA kALa viSe avazya prakAza pheMke che, ane siddha kare che ke SaTakhaMDAgama prajJApanA pachInI ja racanA ke saMkalana haze. "viyAjuvALA', 'riyApuvALA', 'AyANuvALA' ityAdi zabdothI te te mArgakhAdvAronI carcAno prAraMbha karavAnI paddhati SakhaMDAgamamAM sarvatra apanAvavAmAM AvI che, jenuM anusaraNa prajJApanAmAM kvacita ja jovA maLe che. mAtra hisAbuvA' ane "ravettANuvALA' e be zabdo vaparAyA che, paNa gati AdinI carcAmAM gagvA jevo prayoga nathI. - prajJApanA ane SakhaMDAgamamAM keTaleka sthaLe to nirUpaNa uparAMta zabdasAmya paNa che, je sUcave che ke banne pAse samAna paraMparA hatI. nirUpaNasAmya eTale ke te te bAbatomAM matakya to adhikAMza bannemAM jovA maLe ja che. tethI tenI judI noMdha levI . jarUrI nathI. paNa jyAM zabdasAmya spaSTa che tenI noMdha levI jarUrI che. sAmAnya rIte kahI zakAya ke banne graMtho gadyamAM lakhAyA che, paraMtu temAM gAthAo paNa che. te gAthAomAMthI keTalIka to pAraMparika saMgrahaNIgAthAo ja hovI joIe, ema jaNAya che. prajJApanAnI gAthA naM.99, 100 ane 101 pakhaMDAgamamAM paNa maLe che, te A pramANe - pustaka 14, sUtra 121 - "tattha imaM sAhAraNalakkhaNaM bhaNidaM sUtra 122 sAhAraNamAhAro sAhAraNamANapANagahaNaM ca / sAhAraNajIvANaM sAhAraNalakkhaNaM bhaNidaM / satra 123 eyassa aNaggahaNaM bahaNa saahaarnnaannmeyss| . yessa naM vadda samAso taMfpa Toriyasa II , sUtra 124 samagaM vakkaMtANaM samagaM tesiM sriirnnippttii| samagaM ca aNuggahaNaM samagaM ussAsaNissAso / pakhaMDAgamamAM dhyAna devA jevI eka vAta e che ke temAM maLavuM kahIne A gAthAo uddhata karavAmAM AvI che, jyAre prajJApanAmAM tevo koI nirdeza nathI. je krame prastutamAM uddharaNa che te anukrame prajJApanAmAM naM. 101, 100, 99 che. arthAt traNe gAthA vyakrame prajJApanAmAM maLe che. vaLI, prastuta sUtra 122 gata gAthAmAM 'nags maLavuM' evo pATha che, jyAre prajJApanAmAM gAthA 101mAM ''nagvi ' evo pATha che. sUtra 123 gata gAthA ane prajJApanAgata gAthA 100 eka ja che, paNa pakhaMDAgama karatAM prajJApanAgata pATha vizuddha che; jyAre khaMDAgamamAM te avyavasthita thaI gayo che. sutra 124 gata gAthA ane prajJApanAgata gAthA 99 eka ja che, paNa temAM paNa pAThAMtaro che. prajJApanAgata pATha vizuddha che. prajJApanAmAM jIvonA alpabahuvicAra prasaMge mahAvaMDatha'no prAraMbha Ama che - "gada aMte sarvenIvaMvavuM mahAvaMDayaM vaDutsamisabranthovA jamavatiyA madhusI..." ane aMta Ama che - "sanono visAdiyA 16, saMsAratthA visesAhiyA 97, savvajIvA visesAhiyA 98 // " sUtra 334 pakhaMDAgamamAM paNa 'mAviMDama' che ja. temAM teno prAraMbha A pramANe che - "patto sabanIsa mahAviMDo zrAvyo malisabraWovA mayksapagArA 1lmovatiyA' ane aMte "fononIvA visAdiyA."--pustaka 7, sUtra 1-79 1. pakhaMDAgama, pustaka 1, sUtra 7, pRSTha 155. 2. ejana, pustaka 1, sUtra 24, 33, 39 ityAdi. 3. prajJApanA sUtra 213-24, 276-324, 326 329. - 9 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 vicAraNAmAM bannemAM thoDo phera che, te e ke prajJApanAmAM A alpabahutamAM kula98 bhedo lIdhA che, jyAreSakhaMDAgamamAM tenI saMkhyA 78 che. AnuM kAraNa prabhedono gauNa-mukhya bhAva gaNavuM joIe. paNa khAsa vAta e che ke banne A vicAraNAne? mahAdeDaka' evuM eka ja nAma Ape che, je bannenI sAmAnya paraMparAnuM sUcana kare che. vaLI, prajJApanAgata vattaphassAmAM prayoga ane SaTrakhaMDAgamagata srAvaLyo' prayoga paNa sUcaka che. prajJApanAsUtranuM bIjuM pada "sthAnapada' che, temAM nAnAprakAranA - ekendriyathI mAMDIne siddhanA -jIvo lokamAM kyAM kyAM che tenuM varNana che. A ja prakAranuM varNana pakhaMDAgamanA bIjA khaMDamAM kSetrAnugama nAmanA prakaraNamAM (pustaka 7, pRSTha 299thI) che. bheda mAtra e che ke temAM gati Adi dvArA vaDe kSetrano vicAra che, jyAre prajJApanAmAM krame ekendriyathI mAMDI siddha sudhInA jIvonA kSetrano vicAra che. prajJApanAmAM nirUpaNa vistRta che, jyAre pakhaMDAgamamAM saMkSipta che. prajJApanAmAM alpabadutva aneka dvAro vaDe vicArAyuM che. temAM jIva-ajIva banneno vicAra che. SakhaMDAgamamAM paNa 14 guNasthAnomAM gatyAdi mArgaNAsthAno vaDe jIvanA alpabadutvano vicAra che, je prajJApanAthI vadhAre sUkSma che. uparAMta, pakhaMDAgamamAM mAtra gatyAdi mArgaNAnI dRSTie paNa alpabadutvano vicAra jovA maLe che, temAM prajJApanAnA alpabadutvanI mArgaNAnAM dvArA 26 che, jyAre pakhaMDAgamamAM gatyAdi 14 dvAro che. temAMnAM gatyAdi 14 bannemAM samAna che, je nIcenI sUcIthI jANavA maLe che - pakhaMDAgama (pustaka 7, pRSTha pa20) prajJApanA pakhaMDAgama (pustaka 7, pRSTha pa20) 1. dizA 14. AhAra 14. AhAraka 2. gati 1. gati : 15. bhASaka 3. indriya 2. indriya 16. paritta 4. kAya 3. kAya 17. paryApta 5. yoga 4. yoga 18. sUkSma 5. veda 19. saMjJI 13. saMzI kaSAya 6. kaSAya 20. bhava bhavya lezyA 10. vezyA 21. astikAya 9. samyakta : 12. samyakta 22. carima 10. jJAna 7. jJAna 23. jIva 11. darzana 9. darzana 24. kSetra 12. saMyata 8. saMyama 25. baMdha 13. upayoga 26. pudgala dhyAna devAnI vAta e che ke prajJApanA ane pakhaMDAgama bannemAM A prakaraNane aMte "mahAdaMDaka che-juo pustaka7, pRSTha pa7pa. A pahelAM jaNAvyA pramANe A mahAdaMDakamAM 98 jIva bhedo prajJApanAmAM che; jyAre pakhaMDAgamamAM 78 che. uparanI sUcIthI e paNa jaNAya che ke vicAraNIya dvAronI saMkhyA paNa prastuta prakaraNamAM prajJApanAmAM vadhAre che. A uparathI kahI zakAya ke prajJApanAnuM 4 8 8 8 1. pakhaMDAgamamAM anyatra paNa 'mahAtaMga' zabdano prayoga che - pustaka 14, sUtra 643, pRSTha 501; pustaka 11, sUtra 30 mAM - 'mokSamadAvaMDo' pustaka 6, sUtra 1, pRSTha 140, 142 2. pakhaMDAgama, pustaka 5, pRSTha 141 thI. 3. ejana, pustaka 7, pRSTha 520 thI. 4. prajJApanA, pada 18mAM paNa AmAMnA 1, 24-26 e vinAM 22 tAromAM vicAra che - sUtra 1259 10 . - Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prastuta prakaraNa vicAraNAno vikAsa sUcave che, jyAre pakhaMDAgamamAM te prakaraNa tethI jUnI paraMparA pramANe svIkArI levAmAM AvyuM che. kharI vAta evI jaNAya che ke prathama jIvasthAna nAmanA khaMDamAM 14 guNasthAnamAM 14 gatyAdi mArgaNAsthAno ghaTAvyAM che, paraMtu bIjA khaMDa khudAbaMdhamAM prakriyA badalAI jAya che. temAM baMdhaka jIva Adino vicAra 14 mArgaNAsthAnomAM karavAmAM Avyo che. temAM guNasthAnane laIne vicAra nathI. AthI prajJApanA ane SakhaMDAgamanI zailI A prakaraNamAM eka jevI che. tevI ja rIte jIvanI sthitino vicAra aneka rIte SakhaMDAgamamAM che. temAMthI kAlAnugamamAM (pustaka 7, pRSTha 114thI) jIvonI kAlasthiti gatyAdi 14 dvAro vaDe vicArAI che. paraMtu prajJApanAmAM 24 daMDakane nAme oLakhAtA jIvanA mukhya 24 bhedo ane tenA prabhedone laIne kAlavicAra che - prajJApanA, sthitipada cothuM. A ja pramANe 'avagAhanA", "aMtara' Adi aneka bAbatonI samAna vicAraNA bannemAM che, paraMtu te vize vizeSa lakhavAnuM mokupha rAkhI atyAre eTaluM ja sUcavavuM basa thaze ke A banne graMthonI sUkSma dRSTithI tulanA karavA jevI che. vaLI, bannenI eka bIjI samAnatA paNa Azcarya upajAve tevI che. gatyAgatinI carcAmAM ja bannemAM tIrthakara, cakravartI, baladeva, vAsudeva padanI prAptinI carcA che. - prajJApanA, sUtra 1444-1465. pakhaMDAgama, pustaka 6, sUtra 216, 220 ityAdi. paNa prajJApanAmAM mAMDalika pada vizeSa che ane ratnapada paNa vizeSa che - prajJApanA, sUtra 1466-69, , * jema prajJApanAmAM niyuktinI aneka gAthAo che, tema pakhaMDAgamamAM paNa te gAthAo maLI Ave che te sUcave che ke niryuktimAM samAna paraMparAmAMthI gAthAo saMgharavAmAM AvI che. AthI niyukti viSe svataMtra vicAra karIne temAM AcArya bhadrabAha. te prathama hoya ke bIjA, temanI gAthAo keTalI ane temane paraMparAprApta keTalI? - juo SakhaMDAgamamAM gAthAsutro, pustaka 13 mAM sUtra 4, 5, 6, 7, 8, 9, 12, 13,15, 16 ItyAdi ane Avazyakaniyukti, gAthA 31 thI; vizeSAvazyaka, gAthA 604thI. prajJApanA upAMga e Arya zyAmAcAryanI racanA che, paraMtu teno artha evo nathI ke temAMnI badhI ja bAbato temaNe pote ja vicArIne rajU karI che. kAraNa, temanuM prayojana to zrutaparaMparAmAMthI hakIkatono saMgraha karavAnuM ane tenI mAtra goThavaNI amuka prakAre karavI e hatuM. AthI ApaNe joI zakIe chIe ke prAraMbhamAM prathama padamAM jIvanA je aneka bhedo jaNAvyA che, te ja bhedomAM eTale ke te badhA ja bhedomAM dvitIya "sthAna' Adi 'dvAro'-bAbatonI ghaTanA teoe rajU karI nathI. sthAna Adi dvArono vicAra temanI samakSa je rIte-je vividha rIte-temanI pUrvenA AcAryoe karyo hato, te vidyamAna hato, eTale te te dvAromAM te te vicArono saMgraha karI levo- e kArya Arya zyAmAcAryanuM hatuM. AthI 'sthAna" Adi dvAromAM thayela vicAra yApi sarva jIvone sparze che, paNa vivaraNa eTale ke jIvanA kyA bhedomAM te te dvArono vicAra karavo, temAM ekamAtya nathI. te te dvAronA vicAraprasaMge jIvonA kyA kyA bheda-prabhedono vicAra karavo te, te te viSayanA nirUpaNanI saralatAnI dRSTie thayuM che. jo eka ja vyakti pote ja badhuM vicArIne nirUpavA bese to judI rIte ja varNavI zake ema saMbhava che, paNa AmAM ema nathI banyuM. AmAM to judA judA AcAryoe jude jude kALe je je vicAra karyo, te paraMparAthI Arya zyAmAcAryane prApta thayo ane te vicAraparaMparAne temaNe AmAM ekatra karI che. A dRSTie vicArIe to prajJApanA e te kALanI vicAraparaMparAno vyavasthita saMgraha che. A ja kAraNa che ke jyAre AgamonuM lekhana thayuM tyAre te te viSayanI samagra vicAraNA mATe prajJApanA joI levAnI bhalAmaNa karavAmAM AvI. jaina AgamanA mukhya be viSayo che - jIva ane karma. eka vicAraNAno jhoka evo dekhAya che ke temAM jIvane mukhya rAkhIna tenA aneka viSayo, jevA ke tenA keTalA prakAra che, te kayAM rahe che, tenuM Ayu keTaluM che, te marIne eka prakAramAMthI bIjA kayA prakAramAM jaI zake che ke te te prakAramAM AvI zake che, tenI indriyo keTalI, veda keTalA, jJAna keTalAM, temAM karma kayAM-ityAdinI vicAraNA thAya che; paraMtu bIjA prakAranI vicAraNAno jhoka karmane mukhya rAkhIne che. temAM karma keTalA prakAranAM ane te vividha prakAranA jIvonA vikAsa ke hUAsamAM kevo bhAga bhajave che- Avo vicAra mukhya Ave che. AthI AmAM jIvanA vikAsakramane lakSIne 14 guNasthAno, Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 je jIvasamAsane nAme oLakhAyAM, tenI mArgaNA-zodha mATe cauda mArgaNAsthAno nakkI karavAmAM AvyAM. A mArgaNAsthAno eTale ke zodha mATenAM dvArA te jIvonA gati Adine kAraNe thatA vividha prakAre bhedo che. prathama prakAranA jhokanuM dRSTAnta prajJApanA pUruM pADe che. ane dvitIya prakArano jhoka prAcIna karmaprakRti Adi karmasAhitya, pakhaMDAgama vageremAM jovA maLe che. vastusthiti AvI hoI pauvaparyanI vicAraNA ghaNI kaThaNa banI jAya che. paMdaramI zatAbdI ke te pachI paNa jyAre sthAnakavAsI paraMparAe AgamonI vicAraNAne bhASAmAM thokaDA rUpe rajU karavA prayatna karyo, tyAre enA e ja mArgaNAkAro vagere bAla jIvane saraLa rIte samajAya evI rIte rajU karyo, ane aMga gaNAtA sthAnAMgamAM paNa te ja saMkhyAne mukhya rAkhIne hakIkato rajU karavAmAM AvI che. paNa je kALanuM sthAnAMga che te ja kALamAM jaTila rIte paNa jIva ane karmanI hakIkato rajU karavAmAM AvI hatI. AthI mAtra viSayanirUpaNanI sarala ke jaTila prakriyA athavA to viSayanI sUkSma ke gaMbhIra carcA joIne pauvaparyano vicAra nirNAyakabanI zake ema nathI. kAraNa, evI racanAno AdhAra lekhakanA prayojana upara che, nahIM ke temAM carcAtA sUkSma ke sthUla viSaya upara. AthI prajJApanA karatAM pakhaMDAgamanI carcA ghaNI ja AgaLa vadhI gayelI jaNAya che, chatAM paNa mAtra te bannemAM carcita viSayanI sUkSmatA ke sthalatA uparathI temanA pauvaparyane nakkI karavAmAM gaMbhIra bhUla thavA saMbhava che. AthI koI bIjo ja mArga laIne tevA graMthono nirNaya svataMtra rIte karyA pachI ja temanuM pauvaparya nakkI thaI zake. banne prakAranA sAhityanuM mULa bannene mate dRSTivAda che. AthI dRSTivAdanA ja viSayane aneka rIte aneka prayojana siddha karavA aneka AcAryoe nirUpita karyo che. A paNa eka muzkelI che - jethI pauvaparya nakkI karavAmAM skUla ke sUkSma vicAra prastutamAM bAdhaka bane che. anyathA e kahevuM bahu sarala hatuM ke pakhaMDAgamamAM je vicAranI sUkSmatA dekhAya che te prakAranI sUkSma carcA prajJApanAmAM nathI mATe te pakhaMDAgama karatAM prAcIna che. paraMtu upara jaNAvelI muzkelIne kAraNe mAtra A dalIlane AdhAre prajJApanAne prAcIna TharAvavuM e ayogya jaNAya che. tethI te mArga choDI devo e jarUrI che. ane SakhaMDAgama ane prajJApanA - e bemAM koNa prAcIna enI vicAraNA judI ja rIte karavI jarUrI che. e karyA pachI ukta dalIlano upayoga thaI zake. eka vAta to nizcita ja che ke pakhaMDAgamamAM - tenA keTalAka bhAgomAM - je prakAre anuyogadvArasUtramAM anuyogadvAra vaDe vyAkhyA karavAnI paddhati eTale ke na nikSepa Adi paddhati dvArA vastunirUpaNa karavAnI je paddhati maLe che, tenuM ja anusaraNa spaSTa che. evuM kAMI ja prajJApanAmAM nathI, e bAbata prajJApanAnI pakhaMDAgama karatAM prAcInatA nirvivAdapaNe siddha kare che. vaLI, prajJApanAno samaya, AgaLa jaNAvavAmAM Avaze te pramANe, IsvIsana pUrveno ja che; jyAre pakhaMDAgamanI racanA vIra nirvANa pachI 683 (I. 156) varSa pachI ja kyAreka thaI che. tethI to nirvivAdapaNe kahI zakAya ke prajJApanA e SaTrakhaMDAgamathI pUrvavartI ja che. vaLI, 14 jIvasthAna, 14 guNasthAna jevI sthira prakriyA je kALamAM nizcita thaI, eTale ke vicAraNAnAM aneka dvAro vaDe pUrvakALe je vicAra thato hato tene sthAne 14 avasthAna ane 14 guNasthAnane laIne vicAra karavAnI paddhati je kALe sthira thaI, tyAra pachInA kALe tenuM anusaraNa barAbara thayuM che. AvI koI nizcita paraMparA prajJApanAmAM dekhAtI nathI, paraMtu khakhaDAgamamAM spaSTa che. AthI siddha thaI zake che ke prajJApanA karatAM pakhaMDAgama e pachInA kALanI racanA che. Ama prajJApanA ane SakhaMDAgamanuM pauvaparya aneka rIte siddha karI zakAya che, eTale prajJApanAne pakhaMDAgamanI pUrvavartI graMtha mAnavo jarUrI che. prajJApanAnA katAM ane emano samaya prajJApanAnA mULamAM to kyAMya tenA kartAno nirdeza nathI. paNa tenA prAraMbhanA maMgala pachI be gAthAo che, jenI vyAkhyA AcArya haribhadra ane AcArya malayagirie paNa karI che. chatAM teo banne te banne gAthAone prakSipta ja mAne che. te gAthAomAM 12 " - Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 Arya zyAmAcAryano kartA tarIke ullekha che. eTale AcArya haribhadranA samaya pUrve paNa prajJApanA zyAmAcAryanI kRti tarIke prasiddha hatuM ema mAnI zakAya. AcArya malayagirie to temane viSe ''mAvAn AryazyAmopi tyameva sUtra vayati'' (TIkA, patra 72) 'maLavAnuM ArthayAmaH pa'ti'' (TIkA,patra47).''sarveSAmapi prAvavanipUrInAM matAni mAvAnuM AryazyAma 3paSTivAn'' (TIkA, patra 385), '' bhAvavAryazyAmapratipattI'' (TIkA, patra 385)1 ityAdi prayogomAM bhagavAnanuM pada ApI dIdhuM che, te temanuM mahattva sUcave che. ukta be prakSipta gAthA uparathI phalita thAya che ke Arya zyAma vAcakavaMzamAM thayA che ane teo pUrvazrutamAM vizArada hatA. prajJApanAnI racanAmAM temaNe evA prakAranI kuzaLatA dekhADI che ke aMga-upAMgamAM paNa aneka viSayonI vistRta carcA mATe prajJApanAnI bhalAmaNa karavAmAM AvI che. tr nandIsUtranI paTTAvalImAM sudharmAthI mAMDIne eka pachI eka je nAmo apAyAM che temAM 11muM nAma ''vaMtimo hAriyuM pa sAmabna'' - e prakAre Arya zyAmanuM nAma Ave che ane temane hArita gotranA gaNAvyA che. paraMtu ukta prajJApanAnA prAraMbhanI prakSipta gAthAmAM temane vAcakavaMzamAM 23mA jaNAvyA che tene anusarIne AcArya malayagiri paNa temane trevIsamI pATe gaNe che. emAM mAtra 23mI pATano nirdeza che, paNa sudharmAthI zyAmAcArya sudhInAM nAmo viSenI koI noMdha nathI. paTTAvalio u52thI traNa kAlakAcArya thayAnI hakIkata jANavA maLe che. eka kAlaka jeo vIra nirvANa 376mAM mRtyu pAmyA (dharmasAgarIya paTTAvalI pramANe; jyAre kharataragacchIya paTTAvalI pramANe - AdyaH prajJAvanAtndrasya apreniovavizvAvatA zyAmAvA/paranAmA| sa tu vIrAt rU76 varSeAMtaH). bIjA gardabhillocchedaka kAlakAcArya vIra nirvANa 453mAM thayA=vikrama pUrve 17 mAM. ane trIjA vIra nirvANa 993 = vikrama 523mAM thayA, jemaNe saMvatsarI tithi pAMcamanI cotha karI. prajJApanAsUtranI vyAkhyAo (1) 2AcArya haribhadrasUrijI kRta pradezavyAkhyA : A pradezavyAkhyA prasiddha bhavaviraha haribhadrasUrijIe lakhI che. prAraMbhamAM 'prajJApanAvyopA pravezAnuyoga: prAmyate' kahyuM che tethI prajJApanAnA amuka aMzono anuyoga--vyAkhyAna abhipreta che ema spaSTa che. AcArya haribhadrasUrijI prajJApanAno upAMga tarIke ullekha kare che, paraMtu AcArya malayagirijInI jema te 'samavAyAMganuM upAMga che' tema jaNAvatA nathI. AthI amuka aMganuM amuka upAMga evI vyavasthA kyAreka AcArya haribhadrasUrijI pachI, paNa AcArya malayagiri pUrve, thaI gaI haze ema mAnavuM rahyuM. vaLI, A vyAkhyAne 'avacUrNikA' evuM nAma paNa ApI zakAya tema che, kAraNa ke AcArya haribhadrasUrijI eka ThekANe 'alamatiprata,na avasUrNiAmAtranetaliti'--pR. 28, 113--A pramANe jaNAve che. AcArya haribhadrasUrijIe A pradezavyAkhyA lakhI te pahelAM paNa koIe prajJApanA upara nAnI-moTI TIkA avazya lakhI haze, ane te raicUrNirUpe haze ema jaNAya che, kAraNa ke ghaNe ThekANe--'tavuAM', 'vimukta mati', 'avamatra bhAvArtha:', 'maMtra layas', 'tesiM mAvaLA' ityAdi zabdo sAthe ke te vinA je vivaraNa maLe che te prAkRtamAM hoya che ane kvacit saMskRtamAM paNa maLe che--pR. 12, 16, 17, 19, 21, 23, 27, 29, 30, 35, 41, 52, 68, 69, 70, 72, 109, 112 ityAdi. e cUrNikAra koNa haze te kahevuM kaThaNa che, paNa saMbhava evo che ke te AcArya haribhadrasUrijInA guru hoya, kAraNa ke 'taM tAvat pUnyapAvA vyApakSate'pR. 75, 'guruvastu'pR. 118, 'FF tu pUnyA:'pR. 122,'atra puravo vyApakSate'pR. 141, 147, 1. A ullekhonI zrI paM. becaradAsajIe bhagavatIsUtra, dvitIya khaMDa, pRSTha 135mAM prajJApanA viSenI temanI TippaNImAM noMdha lakhI che. 2. AcArya haribhadranA vistRta paricaya mATe 'samadarzI AcArya haribhadra' jovuM. 3. cUrNano ullekha AcArya malayagiri paNa kare che -- patra 269, 271 13 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA. sUtra bhAga 1 'juvo vyAvayanti' 152- evA ullekho A vyAkhyAmAM maLe che. vaLI, e vAta to nizcita ja che ke AnI ukta cUrNi sivAya paNa anya eka ke aneka vyAkhyA AcArya haribhadrasUrijI pUrve haze ja, kAraNa ke prastuta vyAkhyAmAM matAMtaranI vyAkhyAnAM aneka sthaLo noMdhyAM che, jemAM evAM keTalAMka sthaLo hovAno saMbhava kharo ke je anya granthonI vyAkhyAmAMthI lIdhAM hoya, evAM paNa aneka sthaLo che, je A ja graMthanI vyAkhyAnI sUcanA ApI de tevAM che. AvAM matAMtaro mATe juo pR. 13, 14, 16, 19, 20, 21, 23, 36, 37, 60, 61, 65, 71, 75, 78, 79, 83, 116, 117, 119, 120, 133, 134, 145 ityAdi. keTalAMka matAMtaro viSe to AcArya haribhadrasUrijIe potAno spaSTa nirNaya jaNAvyA vinA mAtra guruno mata rajU karyo che-- -'vaM tAvat pUnyapAvA vyApakSate, anya punaranyathA, tamiprAya punaratiAmbhIratnAtra vayamavAnchAma:''--pR. 75, 118; to vaLI keTalIka jagyAe keTalAkanA vidhAnane asaMgata jaNAvela che--''atra zivRtti hanatvAt prastutanya prAA nihita vilopazamazrey-nantAM kSapadmazrenI pratipadyuta tiA tavapaLayitavyam....'' pR. 116. vAcaka umAsvAtinA tattvArthasUtrano nAma vinA ullekha aneka sthAnoe karyo che ane bhASyamAMthI paNa avataraNo lIdhAM che-pR. 99, 149, 153, 158 ityAdi. vaLI, vAcaka umAsvAtine 'saMgrahakAra' evA sAmAnya nAme ullekhIne tattvArthasUtramAMthI sUtra udhRta kare che--pR. 101. teo potAnI AvazyakaTIkA (pR. 2) uparAMta bIjA aneka graMthono ane graMthakArono nAma daIne ke nAma vinA ullekha kare che--jema ke 'niryukti,re'--pR. 105; 'siddhaprAkRta' pR. 11; anuyogadvAra pR. 32; gIvAmiyama pR. 28; prajJapti (bhagavatI) mR. 33; 3ttarAdhyayana--pR. 111; 'vivarapranthena' pR. 105; 'maLiyuM 6 vudghAai' pR. 29; 'sALiAyAm' pR. 53; rmapratijJAhaLiAyAm athavA 'mmapayaDIsaMhaLIC' pR. 51, 59, 100, 129, 140; 'sALIAra'pR. 42; 'vAvamulyena' pR. 4. AkhI TIkAmAM 'ukta ca' kahIne aneka prAkRta gAthAo ApavAmAM AvI che ane saMskRta kArikAo paNa che, je AcArya haribhadrasUrijInuM bahumukhI pAMDitya pradarzita kare che. AcArya malayagirijIe A vyAkhyAno saMpUrNa rIte upayoga karyo ja che ane teno nirdeza paNa karyo che. je keTalAMka vAdasthaLo AcArya malayagirinI vyAkhyAmAM dekhAya che teno AdhAra paNa prastuta TIkA che e bannenI tulanA karavAthI saheje samajAI jAya tema che. AcArya haribhadrasUrijIno samaya lagabhaga nizcita ja che ane te I.sa. 780-770 mAnavAmAM Ave che. (2) AcArya abhayadevakRta prajJApanAtRtIyapada saMgrahaNI ane tenI avacUrNi: prajJApanAmAM sarva jIvonA alpabahutva viSenI carcA tIjA padamAM che. te padane 133 gAthAmAM baddha karyuM che. AcArya abhayadeve (saM. 1120-) ja tene 'saMgraha' evI saMjJA ApI che-- "iya aTThANaupayaM savvajiyappabahumii payaM taiyaM / pannavaNAe siriabhayadevasUrIhiM saMgahiyaM // " paraMtu te ' dharmaratnasaUhaLI' e nAme tathA prajJApanodvAra e nAme paNa oLakhAya che. kA2Na ke tenI samAptine aMte ane tenI avacUrNine aMte paNa e nAmano nirdeza che; juo, kulamaMDanakRta avacUrNi--lA.da. saMgraha, lA. da. vidyAmaMdira, hastaprata naM. 3673 ane muni zrI puNyavijayajIno saMgraha naM. 664. A saMgrahaNInI avacUrNi kulamaMDana gaNie saM. 1441mAM racI che-- .. " zrIdevasundaraguroH prasAdato'vagatajinavaco'rthalavaH / kulamaNDanagaNiralikhadavacUrNimekAbdhibhuvanAbde // " A prajJApanAtRtIyapadasaMgrahaNI tenI avacUrNisahita vi.saM. 1974mAM zrI AtmAnaMda jaina sabhA (bhAvanagara) dvArA prasiddha thayelI che. ahIM jaNAvelI kulamaMDanagaNikRta avacUrNinA badale A mudrita avacUrNi thoDA vistArathI lakhAyelI che ane tenA kartAnuM nAma nathI maLatuM, ema tenI prastAvanAmAM jaNAvyuM che. paNa saMbhava che ke zrI kulamaMDanagaNikRta avacUrNine ja vadhu spaSTa .14 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 karavA khAtara temAM koI vidvAne thoDoka vadhAro karyo hoya, ema amane lAge che. (3) AcArya malayagirikRta vivRti: AcArya haribhadranI pradezavyAkhyA karatAM lagabhaga cAragaNI vistRta vyAkhyA AcArya malayagirijIe (lagabhaga saM. 1188-1260) prajJApanAnI karI che ane te saMpUrNa prajJApanAne samajavA mATe utkRSTa sAdhanabhUta che. svayaM AcArya malayagirijI kahe che ke A vyAkhyAno AdhAra AcArya haribhadrasUrijInI pradeza vyAkhyA che', paraMtu e vyAkhyA uparAMta AcArya malayagirijIe anya aneka graMthono svataMtra bhAve upayoga karIne A vyAkhyAne samRddha banAvI che; u.ta. strI tIrthaMkara thAya che ke nahi e carcA AcArya haribhadrasUrijIe mAtra siddhaprAbhUtano havAlo ApI (pR. 11) samApta karI hatI, jayAre AcArya malayagirie strI mokSanI carcA pUrvapakSa-uttarapakSa racIne AcArya zAkaTAyanano AdhAra laIne vistArathI karI che, patra 20. e ja pramANe siddhanA svarUpanI carcA vakhate paNa anya dArzanikonA matonI tulanA karIne jainamatanI sthApanA karI che, patra 112. prajJApanAnA pAThAntaronI carcA paNa aneka ThekANe maLe che-patra 80, 88, 96, 165, 296, 372, 412, 430, 60. AcArya malayagirijIe potAnI TIkAonAM ane bIjA aneka lekhako ane graMthonAM uddharaNo ApyAM che te batAvai che ke AcArya malayagirijInuM pAMDitya bahumukhI hatuM paLanI:svaprativyAkarane'--patra 5; 365; 3ttarAyanivita thA'--patra 12; vitaraM nAdhyayanarIyAM vyAkyAtAni'-patra 24, 298,311, 376; 'prajJApanAmUTIta' ke'mUtarI :-patra 25, 114, 194, 202, 263, 280, 283, 294, 305, 325, 362, 372, 383, 384, 391, 470, 490, 546, 147, pa64, pa68; sahanImUnaTIkAle rimadrasUri -patra 418, 15ra; mUravAyAm'patra 544, 547; nIvAmAmA '- patra44,45,47, 48, 51;"nIvAbAne'--patra 195; nIvAmimanU-paga 308; trAkSepa parikSA vandraprajJasarIyAM sUryaprajJasiTIjAyAM vAbhihitI ti tatoDavathAya--patra99; kSetrasamAsarIvA'--patra 107; manuyorApu'--patra 114; vRddhAvAyaiH-patra 135 prajJatI'-patra 141, 149; vyAdhyAprajJatI'--patra 262; tathA vAda.gayA va prajJApanAyA: saLIvAra:'--patra 167; prakRti sAm'--patra 182; sagrahaLI thA'--patra 207; dharmasaLI 'patra 611; dharmasaghaLoTIyAm'- patra 229, 307; 'zArAyana:-patra pa99; 'zaTasUrIpa'-patra 249; 'zAvAyanAsa'--patra 563; "svoparUzanuzAsanavivarane'--patra 250, 251; tattvArtheTIyAM vitam'-patra 251; 'mAvAn bhavAdusvAmI'-patra 256, 257; 'mAdhya -patra 264, 265, 300-2, 542, 602, 603, 605, 608;"pUrNi'-patra 269, 271, 272, 277;"prajJApanAyAzULa -patra 517; 'pUrvAvAya:'-patra 271; pagrasa'-patra 283; "mavAdinaH-patra 284; "rmapravRtiTIyAM sadAyAM '-patra 292; tattvArthasUtra --patra 293; tatvArthaTIvI -patra 298, 299; kAvaniryuvatI'-patra 298;'tutiwoDAda' -patra 303; 'mAvaThyaprathamapIDiyAm'--patra pa47; 'mAvazyalU'--patra 610; 'nAvazya-patra 304, 438, 606; tvaSyayanapUrNi'-patra 310, 311; niryunitAre'--patra 318; 'vArmapranthivastu-patra 319, 391; 'mAvatA karmaprativRtA zivazarmAcArye zatAye--patra 331; "rmapratirItipu'-patra 331, 480; "haribhadrasUprivRttifmaH--patra 371; "zivazavArtha -patra 339; vyathAprajJatI'--patra 341; "mArga:'-patra 1. gata madrasUriSTIvAvRt vivRvaSaHMAvArtha: vanavazAda nAto nezana vivRtiSa: pra.TI., patra 611, 2. AcArya malayagirijI viSenI vistRta mAhitI mATe AcArya malayagirikata zabdAnuzAsananI prastAvanA jovI. 3. AmAM je uddharaNa ApelAM che te prAkatamAM che, ane AcArya haribhadramAM paNa te te ja rUpe prAkRtamAM maLe che. pR. 85, 86, 87, 91, 148 - 15 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 604, 606, 610; fnanamadrAkSamAzramapUrcapAvA:'-patra 380; tathA vAra duSkarmanthAninananayvavanakavIpo bAvana jinamadrAkSamAzrama:'--patra 385; zatagRhanU'-patra 388; 'saghaNI thA'-patra 344, 349; 'siddhaprAkRtAvI'--patra 357; 'uttarAdhyayane--patra 366; "vIrA'--patra 367, 503; "sUtratAniyukti'-patra 511; vizeSaNavatyAM ninamadrAkSamAzramapUjyapAra -patra 391; "vasudevastei'--patra 403; "pArthanuM svatamALIyAm'--patra 424, 541;"sthati-patra467; 'zrAvaprajJasamUtaTIyAm'--patra474; "yahuktam bAprAyaNIyAraze kritIyapUrve varSapratiprAkRta-patra479; "prakRtisaLI :-patra488,489; siddhasenanivAra' -patra pahera; "vRddha vyAraNya'--patra 600; "navUddIpaprajJAvI'-patra 600; dharmasAmUTIchAyAM midrasUripatra 605; 'pajhaghaTIer'--patra 609. A sUcIne AdhAre je keTalAMka tathyo ApaNI samakSa Ave che te A che: prajJApanAnI cUrNi koI prAcIna AcArye lakhI hatI, je AcArya haribhadrasUrijI ane AcArya malayagirijI bannee joI hatI. - prajJApanA TIkAmAM AcArya malayagirijIe prajJApanA, saMgrahaNI, zrAvakaprajJapti ane dharmasAranI mUlaTIkAno ullekha karIne tenAM avataraNo ApelAM che. temAM saMgrahaNI tathA dharmasAranI mUlaTIkAnAM kartA AcArya zrI haribhadrasUrijIne jaNAvyA che, jyAre zrAvakaprajJaptinI kevaLa mUlaTIkAno ja ullekha che ane prajJApanAnA saMbaMdhamAM mUlaTIkA, mUlaTIkAkAra ke mUlaTIkAkRtano ullekha che. arthAta prajJApanA ane zrAvakaprajJaptinI mUlaTIkAnA kartAnA nAmano ullekha nathI karyo. AthI ame prajJApanA ane zrAvakaprajJaptinI hAribhadrI vRtti sAthe prazApanA-malayagirIyAvRttimAM AvelAM samagra avataraNo meLavI joyAM ane tethI spaSTa thAya che ke AcArya zrI malayagirijIe jaNAvelI prajJApanAmULaTIkA ane zrAvakaprajJaptimULaTIkAte AcAryazrI haribhadrasUrikRta TIkA ja che. alabatta, keTalAMka avataraNomAM abhyAdhika pAThabheda che, te to sudIrgha samayanA aMtaranA lIdhe pratyaMtararUpe samajI zakAya. prajJApanAnI - saMgrahaNI gAthAbaddha lakhAI hatI ane TIkA AcArya haribhadrasUrijIe karI hatI. AcArya haribhadrasUrijIe dharmasAranI paNa TIkA lakhI hatI. AcArya jinabhadrasUrijIe potAnA bhASyanI svayaM TIkA lakhI hatI, je have mudrita thaI gaI che. AcArya malayagirijIe zabdAnuzAsana ane tenI svapajJa TIkA lakhI hatI, je mudrita thaI che. | sAmAnya rIte AcArya malayagirijIe vyAkhyA viSenA matabhedonI noMdha ja lIdhI che, paraMtu koI koI vAra te bAbatamAM potAnuM maMtavya paNa batAvyuM che ane te te bAbatamAM "ApaNe ajJAnI zo nirNaya laI zakIe, e to kevaligamya che'--ema paNa jaNAvyuM che. matAMtaro mATe juo-patra 28, 38, 73, 74, 76, 77, 86, 146, 220, 222, 229, 238, 262, 277, - 283, 319, 331, 391, 404, 491. 'tattva punaH tino vini, viziSTakRtavivo vA'-patra 73, 76, 239, 403; ane vyavakSo.. tanna puSyAmade'-patra 289; manISa pajJanAmazAnAmatamAvezasamIvInatAniyotizayajJAnama: sarvotkRSTakRtazvipatreryA kartuM shkyte| te ca bhagavadAryazyAmapratipattau naasiirn| kevalaM tatkAlApekSayA ye pUrvatamAH sUrayastatkAlabhAvigranthapaurvAparyaparyAlocanayA yathAsvamati strIvedasya sthitiM prarUpitavantasteSAM sarveSAmapi prAvacanikasUrINAM matAni bhagavAnAryazyAma updissttvaan| te'pi ca prAvacanikasUrayaH svamatena sUtraM paThanto gautamapraznabhagavanirvacanarUpatayA ptthnti| tatastadavasthAnyeva sUtrANi likhitvA gotamA ityuktm| anyathA bhagavati gautamAya nirdeSTari na saMzayakathanamupapadyate, bhagavataH sklsNshyaatiittvaat||"patra 385. "mane tvacathAtra mAvanikrAM niA sI 2 nAtitvati ne sivitA, na 3 kUSitA, 'ma na hi tityakSaH punatamanubhAvati' ti cAyAnusaraLA'-patra 429. "tena : prAhiM sUve 'zaktivizeSa va saMhananamrUti..... prAnta:... rUtyanam sUtraprarUpavispateiSa''--patra 470. 1.-2. A be graMtho, zrI lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira (amadAvAda) taraphathI prakAzita thayA che. * 16. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 'etAvatsUtraM cirantaneSu avipratipattyA zrUyate kecidAcAryAH punaretadviSayamadhikamapi sUtraM paThanti ttstnmtmaah........'--patra 555 sUtronI saMgati siddha karavI e paNa vyAkhyAkArano dharma che ane e bAbatamAM AcArya malayagirijI siddhahasta che. anekavAra judI judI nayadRSTino upayoga karIne sUtronI saMgati karI batAve che.--juo patra 18,41, 73, 76, 140, 248, 284, 318, 353, 380, 437, 450, 455, 456, 598, 609; to vaLI aneka bAbatomAM teo mAtra pUrvAcAryonI vyAkhyAno ke pUrvasaMpradAyano havAlo ApIne saMtoSa le che--patra 41, 44, 76, 111, 135, 228, 242, 271, 281, 290, 294, 301, 333, 341, 380, 385, 349, 391, 441, 524. AcArya malayagirijInI vyAkhyAkuzaLatAdarzaka keTalAMka sthAno jovA jevAM che, jema ke saMbaMdhanI carcA tarkAnusArI ane zraddhAnusArInI dRSTie patra 2, jinavarendra zabdanI vyAkhyA patra 3; AcArya haribhadrasUrijInuM anusaraNa karIne aneka sthaLoe nirdezanA kramanuM yuktithI samarthana karyuM che patra 9, 269 Adi; prajJApanAnI racanA AcArya zyAme karI chatAM emAM gautamamahAvIrano saMvAda kema? tathA gautama-mahAvIrano saMvAda hovA chatAM emAM aneka matabhedono ullekha Ave che te kema ?--ityAdi graMtharacanA saMbaMdhI prakriyAnA tAtparyanuM kathana patra 7,47, 50, 72, 179, 180,385; siddhanA paMdara bhedanI vyAkhyA patra 19, ane tenI samIkSA patra 23; strImokSacarcA patra 20; strIo paNa SaDAvazyaka, kAlika ane utkAlika sUtronuM adhyayana karatI evo ullekha patra 20; nigodacarcA patra 39; grAmanagarAdinI vyAkhyA 47, 50; mlecchanI vyAkhyA patra 55; Agama prAkRtamAM kema? patra 60; siddhanuM parimANa patra 109; siddhinI carcA patra 112; asaMkhyAta AkAzapradezamAM anaMtapradezI kaMdhano samAveza kevI rIte? patra 242; vastudharmanI carcApatra 258; bhASAnA pudgalonA grahaNa-nisarganI carcApatra 264; anaMta jIvo chatAM zarIra asaMkhyAta kema? patra 271; rAjA, mAMDalika AdinI vyAkhyA patra 330; lezyA ane kaSAyanI vicAraNA patra 330; kalka zabdano vicAra patra 331; vanaspati ane marudevInA nirvANanI carcA 379; sAMvyavahArika jIva patra 380; koSThAdi buddhinuM nirUpaNa patra 424; tapa zastyanusAra karavuM patra 436 ityAdi aneka viSayonuM spaSTIkaraNa AcArya-malayagirijIe karyuM che. (4) zrI municandrasUriSkRta vanaspativicAra : zrI municaMdrasUrie (svargavAsa saM. 1178)prajJApanAnA Adya padamAMno vanaspativicA2 71 gAthAmAM 'vanaspatisaptatikA'mAM lakhyo che ane tenI avasUri paNa maLe che. te konI che te jANavAnuM sAdhana nathI. AmAM khAsa karI pratyeka ane anaMta prakAranI vanaspatinA bhedono vicAra karavAmAM Avyo che, tema prAraMbhamAM kahyuM che ane aMte-- evaM pannavaNAe paNNavaNAe lavo samuddhario / bhaviyANa'Nuggahakae sirimaMmuNicaMdasUrihiM // 71 // iti vaNapphaisattarI // A 'vanaspatisaRtikA'nI vikramanA 16mA zatakamAM lakhAyelI prati zrI lA. da. vidyAmaMdiramAMnA pU. munirAja zrI kIrtimunijI mahArAjanA granthasaMgrahamAM che. ane teno kramAMka 10601 che. A sivAya paNa A saMgrahamAM AnI eka mULanI ane eka avasUrisahitanI prati che. AnI eka prati zrI lA. da. vidyAmaMdiranA graMthasaMgrahamAM paNa che. A pratinI gAthAo 77 che. saMbhava che ke AmAM cha gAthAo prakSipta thaI hoya. A prakaraNane 'saptatikA'nA nAme oLakhAvyuM che eTale 71 gAthA maulika mAnavI joIe. A pratinA aMtamAM 'prajJApanAdyavAto vanaspativizvAra: sampUrNa: ' ema lakheluM che. A saMpUrNa pratamAM prAraMbhamAM acalagacchanA mahendrasUrikRta vicArasattari ane tenI avacUrNi, pachI ukta vanaspativicAra avacUrNi sAthe ane aMte prajJApanAtRtIyapadasaMgrahaNI tenI abhayadevIyA avacUrNi sAthe lakhAyela che. A aMtima avacUrNine aMte kulamaMDanasUrinA kartRtvano ullekha che. lA. da. saMgrahanI A pratano kramAMka 3674 che ane lekhana saM. 1670 che. 17 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prastAvanA prajJApanA : eka samIkSAtmaka adhyayana AcArya zrI devendramunijI bhAratavarSa adhyAtma kI urvarA bhUmi hai| yahA~ ke pratyeka kaNa-kaNa meM adhyAtma kA surIlA saMgIta hai| pratyeka aNuaNu meM tattva-darzana kA madhura rasa hai| yahA~ kI pAvana puNya dharA ne aise nara-ratnoM kA prasava kiyA hai jo dharma aura adhyAtma ke marta rUpa haiN| unake hRdaya kI pratyeka dhaDakana adhyAtma kI vaDakana hai| unake prazasta aura nirmala cintana ne jIva aura jagat kI AtmA aura paramAtmA ko, dharma aura darzana ko samajhane kA vimala aura vizuddha dRSTikoNa pradAna kiyaa| caubIsa tIrthaMkaroM ne isa adhyAtmapradhAna paNya-bhami para janma liyaa| unheM vaidikaparamparA ke avatAroM kI tara punaH punaH janma grahaNakara jana-jana kA utthAna karanA abhISTa nahIM thA, aura na tathAgata buddha kI taraha bodhisatvoM ke mAdhyama se punaH punaH janma lekara jana-jIvana meM abhinava cetanA kA saMcAra karanA hI mAnya thaa| avatAravAda meM unakA vizvAsa nahIM thA, uttAravAda hI unheM pasaMda thaa| . - jainaparamparA meM tIrthaMkaroM kA sthAna sarvopari hai| namaskAra mahAmaMtra meM siddhoM se pUrva tIrthaMkaroM-arihaMtoM ko namaskAra kiyA gayA hai| tIrthakara sUrya kI bhAMti tejasvI hote haiM-'Aiccesu ahiyaM payAsayarA / ' ve apanI jJAna-razmiyoM se vizva kI AtmA ko Alokita karate haiN| ve apane yuga ke prabala pratinidhi hote haiN| candra kI taraha ve saumya hote haiN| mAnavatA ke parama prasthApaka hote haiN| ve sAkSAt draSTA, jJAtA tathA Atmanirbhara hote haiN| ve kevalajJAna evaM kevaladarzana utpanna hone ke pazcAt upadeza dete haiN| unakA upadeza anubhUta satya para AdhRta hotA hai| unake upadeza aura vyavasthA kisI paramparA se Abaddha nahIM hotii| ___ vartamAna avaMsarpiNI kAla meM isa pAvana dharA para prathama tIrthaMkara RSabhadeva bhagavaMta hue| unake bAda bAvIsa tIrthakara hue, phira caubIsaveM tIrthakara mahAvIra bhagavaMta hue| sabhI tIrthaMkaroM kI sarvataMtra-svataMtra paramparAe~ thIM aura sarvataMtra-svataMtra unakA zAsana thaa| zramaNa bhagavAn mahAvIra ke samaya bhagavAn pArzvanAtha kI paramparA ke hajAroM zramaNa the| jaba ve zrI mahAvIra svAmI ke saMgha meM praviSTa hue to unhoMne bhagavAn zrI pArzvanAtha kI cAturyAma sAdhanA-paddhati kA parityAga kara paMca mahAvrata-sAdhanA-paddhati kA svIkAra kiyaa| isase yaha spaSTa hai ki pratyeka tIrthakara kA virAT vyaktitva aura kRtitva kisI tIrthaMkara vizeSa kI paramparA ke sAtha Abaddha nahIM hotA, yadyapi maulika AcAravyavasthA evaM tattvadarzana sanAtana hai, trikAla meM ekarUpa rahatA hai, kyoMki satya zAzvata hai| vartamAna jaina zAsana zramaNa bhagavAn zrI mahAvIra svAmI se sambandhita hai| bhagavAn zrI mahAvIra svAmI ke saMgha kI saMcAlana vidhi suvyavasthita thii| unake saMgha meM gyAraha gaNadhara, nau gaNa tathA sAta vyavasthApada the| saMgha kI zikSA, 1. "dhammatitthayare jinne"-smvaayaaNg-1|2; 2. nandIsUtra, paTTAvalI -1 / 18-19; 3. uttarAdhyayana -23 / 23; 4. (ka) bhagavato mahAvIrassa nava gaNA hotthaa| -tthaannN-9|13, sUtra 680 (kha) Ayariteti vA, uvajjhAteti vA, pAvatIti vA, thereti vA, gaNIti vA, gaNadhareti vA, - gaNAvacchedeti vA! -tthaannN-3|3, sUtra 177 . 18 - Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 dIkSA Adi meM sAtoM padAdhikAriyoM kA apUrva yogadAna thaa| AcArya saMgha kA saMcAlana karate the / upAdhyAya sUtra kI vAcanA dete the| sthavira zramaNoM ko saMyama - sAdhanA meM sthira karate / pravartaka AcArya dvArA nirdiSTa pravRttiyoM kA saMgha meM pravartana krte| gaNI laghu zramaNoM ke samUha kA kuzala netRtva krte| gaNadhara zramaNoM kI dinacaryA kA dhyAna rakhate aura gaNAvacchedaka antaraMga vyavasthA krte| isa taraha sabhI zAsana kI zrIvRddhi meM juTe rahate the / bhagavAn mahAvIra ke zAsana meM aneka pratibhAsaMpanna, tejasvI, vacasvI, manasvI, yazasvI zramaNa the| zramaNa bhagavAn mahAvIra ne bhavya jIvoM ke udbodhanArtha arthAgama pradAna kiyaa| gaNadharoM ne apanI prakRSTa pratibhA se usako gUMthakara sUtrAgama kA rUpa diyaa| AcAryoM ne usa zruta-sampadA kA saMrakSaNa kiyaa| gaNadharoM dvArA racita aMgAgama-nidhi kA Alambana lekara upAMgoM kI racanA huI / upAMgo meM caturtha upAMga kA nAma " prajJApanA" hai| bauddha sAhitya meM prajA ke sambandha meM vistAra se carcA hai| vahA~ para 'paJJa' aura 'paJJA' zabda aneka bAra vyavahRta hue haiN| bauddha pAlI sAhitya meM 'paJJAtI' nAmaka eka grantha bhI hai, jisameM vividha prakAra ke pudgala arthAt puruSa ke aneka prakAra ke bhedoM kA nirUpaNa hai| unameM paJJati yAnI prajJapti aura prajJApanA nAma kA tAtparya eka. sadRza hai| AcArya pataMjali ne "RtaMbharA prajJA " tathA " tajjayAtprajJAloka" prabhRti sUtroM meM prajJA kA ullekha kiyA hai| bhagavadgItA meM sthitaprajJa kI carcA karate hue "tasya prajJA pratiSThitA " zabda kA prayoga kiyA hai| jaina Agama sAhitya meM bhI aneka sthAnoM para 'prajJA' zabda prayukta huA hai| udAharaNa ke rUpa meM - AcArAMga sUtra ke dUsare adhyayana ke paccIsaveM, chabbIsaveM sUtra meM 'prajJAna' zabda prApta hai aura anya sthaloM para sUtrakRtAMga meM zramaNa bhagavAn mahAvIra kI saMstuti karate hue prajJa', AzuprajJa', bhUtiprajJa', tathA anya sthaloM para mahAprajJa' zabda prayukta hue haiN| bhagavAn mahAvIra ko prajJA kA akSaya sa kahA hai|' uttarAdhyayasUtra meM bhagavAn pArzvanAtha kI paramparA ke kezIkumAra zramaNa gaNadhara gautama se pUchate haiM - he medhAvin! hama eka hI uddezya ko lekara pravRtta hue haiM to phira isa (AcAra) bheda kA kyA kAraNa hai? ina do prakAra ke dharmoM meM Apako vipratyaya nahIM hotA? gautama ne kahA-dharma tattva kA nirNaya prajJA karanA caahie| kezIkumAra zramaNa ne gaNadhara gautama kI prajJA ko punaH punaH sAdhuvAda kiyaa| AcAracUlA meM yaha spaSTa likhA hai - samAdhistha zramaNa kI prajJA bar3hatI hai|" AcArya yativRSabha ne 'tiloyapannatti' graMtha meM zramaNoM kI labdhiyoM kA varNana karate hue eka labdhi kA nAma 'prajJAzramaNa' diyA hai| prajJAzramaNa labdhi jisa muni ko prApta hotI hai, vaha muni sampUrNa zruta kA talasparzI adhyetA bana jAtA hai| prajJAzramaNaRddhi ke autpAttikI, pAriNAmikI, vainayikI aura karmajA ye cAra prakAra batAye haiN| maMtrarAjarahasya meM prajJAzramaNa kA varNana hai / 3 kalikAlasarvajJa AcArya hemacandra ne prajJAzramaNa kI vyAkhyA kI hai| 14 AcArya vIrasena ne prajJAzramaNa ko vandana kiyA hai aura sAtha hI unheM jina bhI kahA hai / 15 AcArya akalaMka ne bhI prajJAzramaNa kA varNana kiyA hai| 16 aba cintanIya yaha hai ki prajJA zabda kA prayoga vibhinna granthoM meM vibhinna sthaloM para huA hai| vibhinna kozakAroM prajJA ko hI buddhi kahA hai| yaha buddhi kA paryAyavAcI mAnA gayA hai aura ekArthaka bhI! kintu cintana karane para sUrya ke prakAza kI bhA~ti yaha spaSTa hotA hai ki donoM zabdoM kI ekArthatA sthUladRSTi se hI hai| kozakAra jina zabdoM ko 1. pAtaMjalayogadarzana, samAdhipAda sUtra 48; 2. pAtaMjalayogadarzana, vibhUtipAda sUtra 5; 3. zrImad bhagavadgItA, a. 2-57, 58, 61, 68 4. sUtrakRtAMga, prajJa. 6 / 4 15 11718 1 14 19, 2/1/66, 2/6/6 5. sUtrakRtAMga, AzuprajJa 6 / 7 / 25, 115/2, 121414, 22, 2/5/1, 2/6/18 6. sUtrakRtAMga 6 / 15/18; 7 sUtrakRtAMga, mahAprajJa 1 / 11 / 13, 38 8. sUtrakRtAMga 116/8; 9. uttarAdhyayanasUtra, adhyayana 23, gAthA 256 10. uttarAdhyayana sUtra, adhyayana - 23, gAthA - 28, 34, 39, 44, 49, 54, 59, 64, 69, 74, 79, 85 11. AyAracUlA 2615; 12. dhavalA 914, 1, 18/84 / 2; 13. maMtrarAjarahasya, zloka 522; 14. yogazAstra, svopajJavRtti, sUrimaMtrakalpasamuccaya bhAga-2, pRSTha 365 - 15. SaTkhaNDAgama, caturtha vedanA khaNDa, dhavalA 9, labdhi svarUpa kA varNana; 16. tattvArtharAjavArtika, sUtra 36 19 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 paryAyavAcI kahane haiM, ve zabda vastutaH paryAyavAcI nahIM hote| samabhirUDhanaya kI dRSTi se koI bhI zabda paryAyavAcI nahIM hai| pratyeka zabda kA apanA pRthaka artha vAcya hotA hai| prajJA zabda kA bhI apane Apa meM eka viziSTa artha hai| buddhi zabda sthUla aura bhautika jagat se sambandhita hai| para prajJA zabda buddhi se bahuta Upara uThA huA hai| bahiraMga jJAna ke artha meM buddhi zabda kA prayoga huA hai to antaraMga jagat kI buddhi prajJA hai| prajJA atIndriya jagat kA jJAna hai| vaha Antarika cetanA kA Aloka hai| 'prajJA' kisI grantha ke adhyayana se upalabdha nahIM hotii| vaha to saMyama aura sAdhanA se upalabdha hotI hai| prajJA ko hama do bhAgoM meM vibhakta kara sakate haiM-(1) indriyasaMbaddha prajJA aura (2) indriyAtIta prjnyaa| AcArya vIrasena ne prajJA aura jJAna kA bheda pratipAdita karate hue likhA hai-guru ke upadeza se nirapekSa jJAna kI hetubhUta caitanyazakti prajJA hai aura jJAna usakA kArya hai| isase yaha spaSTa hai ki cetanA kA zAstranirapekSa vikAsa prajJA hai| prajJA zAstrIya jJAna se upalabdha nahIM hotI. apita Antarika vikAsa hai| prajJA indriyajJAna se prApta pratyayoM kA viveka karanevAlI buddhi se pare kA jJAna hai| pAtaMjalayoga-darzana meM prajJA para vistAra se cintana karate hue usakI maryAdAyeM tathA usake kramika vikAsa kI sImAyeM batAyIM haiN| prajJA kI sAta bhUmikAe~ bhI batAyI haiN| jitanA saMyama kA vikAsa hotA hai, utanI hI prajJA nirmala hotI hai| saMkSepa meM sArAMza yaha hai ki viziSTa jJAna prajJA hai| - prajJApanA meM jIva aura ajIva kA gaharAI se nirUpaNa hone ke kAraNa isa Agama kA nAma 'prajJApanA' rakhA gayA hai| bhagavatI', Avazyaka malayagirivRtti', AvazyakacUrNi', mahAvIracariya, triSaSTizalAkApuruSacaritra', meM zramaNa bhagavAn zrI mahAvIra prabhu ke dvArA chadstha avasthA meM daza mahAsvapna dekhane kA ullekha hai| una svapnoM meM tRtIya svapna yaha thA-eka raMga-biraMgA puMskokila unake sAmane samupasthita thaa| usa svapna kA phala thA-ve vividha jJAnamaya dvAdazAMga zruta kI prajJApanA kreNge| isameM 'prajJApayati' aura 'prarUpayati' ina kriyAoM se yaha spaSTa hai ki bhagavAn kA upadeza prajJApanA-prarUpaNA hai| usa upadeza ko mUla AdhAra banAkara prastuta Agama kI racanA kI gayI, isalie isakA nAma 'prajJApanA' rakhA gyaa| prastuta Agama ke racayitA zyAmAcArya ne isakA sAmAnya nAma 'adhyayana' diyA hai aura vizeSa nAma 'prajJApanA' diyA hai| unakA abhimata hai-bhagavAn mahAvIra ne sarvabhAvoM kI prajJApanA kI hai| usI prakAra maiM bhI yahA~ sarvabhAvoM kI prajJApanA karane vAlA huuN| ataH isa Agama kA vizeSa nAma 'prajJApanA' hai| uttarAdhyayana kI taraha prastuta Agama kA pUrNa nAma bhI 'prajJApanAdhyayana' yaha ho sakatA hai| prajJApanA sUtra meM eka hI adhyayana hai, jabaki uttarAdhyayana meM chattIsaadhyayana haiN| prajJApanA ke pratyeka pada ke anta meM panavaNAe bhagavaIe' yaha pATha milatA hai, isIlie yaha spaSTa hai ki aMga sAhitya meM jo sthAna bhagavatI (vyAkhyA prajJapti) kA hai, vahI sthAna upAMgoM meM 'prajJApanA' kA hai| aMgasAhitya meM jahA~-tahA~ bhagavAn ne yaha kahA' isa prakAra ke vAkya upalabdha hote haiN| yahA~ para 'paNNattaM' zabda kA prayoga huA hai| prastuta Agama meM bhI prajJApanA zabda kA prAdhAnya hai, sambhavataH isIlie zyAmAcArya ne isakA nAma prajJApanA rakhA ho| bhagavatIsatra meM Aryaskandhaka kA varNana hai| vahA~ para svayaM bhagavAn mahAvIra ne kahA-"evaM khalu mae khandhayA! cauvvihe loe pnnnntte"| isI taraha AcArAMga Adi AgamoM meM aneka sthaloM para bhagavAn ke upadeza ke lie prajJApanA zabda kA prayoga huA hai| AcArya malayagiri ke abhimatAnusAra prajJApanA meM jo 'pra' upasarga hai, vaha bhagavAn mahAvIra ke upadeza kI vizeSatA ko sUcita karatA hai| 1. bhagavatI 16 / 6 / 570; 2. Avazyaka malayagirivRtti, pRSTha 270; 3. AvazyakacUrNi, pRSTha 275; 4. mahAvIracariyaM 5 / 155; 5. triSaSTizalAkA puruSa caritra 10 / 3 / 146; 6. 'ajjhayaNamiNaM cittaM'-prajJApanA gA.3; 7. 'uvadaMsiyA bhagavayA paNNavaNA savva bhaavaannN|jh vaNNiyaM bhagavayA * ahamavi taha vnnnnissaami|| -prajJApanA gA. 2-3; 8. bhagavatIsUtra, 2 / 1 / 90 .20 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bhagavAn mahAvIra ke samaya meM zramaNa paramparA ke anya pA~ca sampradAya vidyamAna the| unameM se kucha aise the jinake anuyAyiyoM kI saMkhyA bhagavAn mahAvIra prabhu ke saMgha se bhI adhika thii| una pA~ca sampradAyoM kA netRtva kramazaH pUraNa kAzyapa, maMkhalI gozAlaka, ajita kezakambala, pakudha kAtyAyana aura saMjaya velaTThiputra kara rahe the| paristhitiyoM ke vAtyAcakra se ve pA~coM sampradAya kAla ke garbha meM vilIna ho gye| vartamAna meM unakA astitva itara sAhitya meM hI upalabdha hotA hai| tathAgata buddha kI dhArA videzoM taka pravAhita huI aura bhArata meM lagabhaga vicchinna ho gayI thii| yadi hama una sabhI dharmAcAryoM ke dArzanika pahaluoM para cintana kareM to spaSTa hogA ki bhagavAn mahAvIra ne jIva, ajIva prabhRti tattvoM kA jo sUkSma vizleSaNa kiyA hai, vaisA sUkSma vizleSaNa usa yuga ke anya koI bhI dharmAcArya nahIM kara ske| yahA~ taka ki tathAgata buddha to 'avyAkRta' kahakara AtmA, paramAtmA Adi praznoM ko TAlane kA hI prayAsa karate rhe| prajJApanA ke bhASApada meM 'pannavaNI' eka bhASA kA prakAra batAyA hai| usakI vyAkhyA karate hue AcArya malayagiri ne likhA hai-jisa prakAra se vastu vyavasthita ho, usI prakAra usakA kathana jisa bhASA ke dvArA kiyA jAya, vaha bhASA 'prajJApanI' hai| prajJApanA kA yaha sAmAnya artha hai| tAtparya yaha hai ki jisameM kisI bhI prakAra ke dhArmika vidhi-niSedha kA nahIM apita sirpha vastasvarUpa kA hI nirUpaNa hotA hai, vaha 'prajJApanI' bhASA hai|' AcArya malayagiri kA yaha abhimata hai ki prajJApanA samavAya kA upAMga hai| para nizcita rUpa se yaha nahIM kahA jA sakatA ki prajJApanA kA sambandha samavAya ke sAtha kaba jor3A gayA? prajJApanA ke racayitA AcArya zyAma kA abhimata hai ki unhoMne prajJApanA ko dRSTivAda se liyA hai| para hamAre sAmane isa samaya dRSTivAda upalabdha nahIM hai, ataH spaSTa rUpa se yaha nahIM kahA jA sakatA ki prajJApanA meM pUrvasAhitya se kauna sI sAmagrI lI hai? tathApi yaha nizcita hai ki jJAnapravAda, AtmapravAda aura karmapravAda ke sAtha isake vastu nirUpaNa kA mela baiThatA hai|" prajJApanA aura digambara paramparA ke grantha SaTakhaNDAgama kA viSaya prAyaH samAna hai| AcArya vIrasena ne apanI dhavalA TIkA meM SaTakhaNDAgama kA sambandha agrAyaNI pUrva ke sAtha jor3A hai| ataH hama bhI prajJApanA kA sambandha agrAyaNI pUrva ke sAtha jor3a sakate haiN| TIkAkAra AcArya zrI malayagirijI kI dRSTi se samavAyAMga meM jo varNana hai, usI kA vistAra prajJApanA meM huA hai| ataH prajJApanA samavAyAMga kA upAMga hai| para svayaM zAstrakAra ne isakA sambandha dRSTivAda se batAyA hai| ata: yahI mAnanA ucita pratIta hotA hai ki isakA sambandha samavAyAMga kI apekSA dRSTivAda se adhika hai| kintu dRSTivAda meM mukhya rUpa se dRSTi (darzana) kA hI varNana thaa| samavAyAMga meM bhI mukhya rUpa se jIva, ajIva Adi tattvoM kA nirUpaNa hai aura prajJApanA meM bhI yahI nirUpaNa hai, ataH prajJApanA ko samavAyAMga kA upAMga mAnane meM bhI kisI prakAra kI bAdhA nahIM hai| prajJApanA meM chattIsa viSayoM kA nirdeza hai, isalie isake chattIsa prakaraNa haiN| prakaraNa ko isameM 'pada' nAma diyA hai| pratyeka prakaraNa ke anta meM pratipAdya viSaya ke sAtha pada zabda vyavahRta huA hai| AcArya malayagiri pada kI vyAkhyA karate hue likhate haiM-'padaM prakaraNamarthAdhikAraH iti paryAyAH", ataH yahA~ pada kA artha prakaraNa aura arthAdhikAra 1. tena khalu samayena rAjagRhe nagare SaT pUrNAdyAH zAstAro'sarvajJAH sarvajJamAninaH prtivsNtism| tadyathA-pUraNa-kAzyapo, mazkarIgozaliputra, saMjayI vairaTTIputro'jitaH kezakamvalaH, kakudaH katyAyano, nigraMtho jnyaatputrH| (divyAvadAna, 12 / 143 / 144 / ); 2. milinda prshn-2|25 se 33, pRSTha 41 se 52; 3. 'prajJApanI-prajJApyate'rthonayeti prajJApanI'-prajJApanA patra 249; 4. yathAvasthitArthAbhidhAnAdiyaM prjnyaapnii|| -prajJApanA patra 249; 5. iyaM ca samavAyAkhyasya caturthAGgasyopAMgam tduktaarthprtipaadnaat| -prajJApanA TIkA patra 1; 6. ajjhayaNamiNaM cittaM suyarayaNaM ditttthivaaynniisNdN| jaha vaNiyaM bhagavayA ahamavi tada vnnissaami|| gA.3; 7. paNNavaNAsuttaM-prastAvanA muni puNyavijayajI, pRSTha 9; 8. SaTkhaNDAgama, pu0 1, prastAvanA, pRSTha 72; 9. prajJApanA TIkA, patra 6; 10. sUtrasamUhaH prkrnnm| -nyAyavArtika, pRSTha 1 21 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 samajhanA caahie| racanA zailI prajJApanA kI racanA praznottara ke rUpa meM huI hai| prathama sUtra se lekara ikyAsIveM sUtra taka praznakartA kauna hai aura uttaradAtA kauna hai? isa sambandha meM koI bhI sUcana nahIM hai| kevala prazna aura uttara haiN| isake pazcAt bayAsIveM sUtra meM zramaNa bhagavAn mahAvIra aura gaNadhara gautama kA saMvAda hai| terAsIveM sUtra se lekara bAnaveM (92) sUtra taka sAmAnya praznottara haiN| terAnaveM sUtra meM gaNadhara gautama aura mahAvIra ke praznottara, usake pazcAt caurAnaveM sUtra se lekara eka sau seMtAlIsaveM sUtra taka sAmAnya praznottara haiN| usake pazcAt eka sau ar3atAlIsa se lekara do sau gyAraha taka arthAt sampUrNa dvitIya pada meM; tRtIya pada ke sUtra do sau paccIsa se do sau pacahattara taka aura sUtra tIna sau paccIsa, tIna sau tIsa se tIna sau tetIsa taka va caturtha pada se lekara zeSa sabhI padoM ke sUtroM meM gautama gaNadhara aura bhagavAn mahAvIra ke praznottara diye haiN| kevala unake prArambha, madhya aura anta meM AnevAlI gAthA aura eka hajAra chiyAsI meM ve praznottara nahIM haiN| (ye sUtra kramAMka jJAnamunijI saMpAdita prajJApanA sUtra ke haiN| . jisa prakAra prArambha meM sampUrNa grantha kI adhikAra-gAthAe~ AyI haiM, usI prakAra kitane hI padoM ke prArambha meM bhI viSaya nirdezaka gAthAe~ haiN| udAharaNa ke rUpa meM tIsare, aThArahaveM, bIsaveM aura taiIsaveM padoM ke prArambha aura upasaMhAra meM gAthAe~ dI gayI haiN| sampUrNa Agama kA zlokapramANa sAta hajAra ATha sauM satAsI hai| isameM prakSipta gAthAoM ko chor3akara kula do sau battIsa gAthAe~ haiM aura zeSa gadya bhAga hai| isa Agama meM jo saMgrahaNI gAthAe~ haiM, unake racayitA kauna haiM? yaha kahanA kaThina hai| prajJApanA ke chattIsa padoM meM se prathama pada meM jIva meM do bheda-saMsArI aura siddha batAye haiN| usake bAda indriyoM ke krama ke anusAra ekendriya se paMcendriya taka meM sabhI saMsArI jIvoM kA samAveza karake nirUpaNa kiyA hai| yahA~ jIva ke bhedoM kA niyAmaka tattva indriyoM kI kramazaH vRddhi batalAyA hai| dUsare pada meM jIvoM kI sthAnabheda se vicAraNA kI gayI hai| isakA krama bhI prathama pada kI bhA~ti indriyapradhAna hI hai| jaise-vahA~ ekendriya kahA, vaise hI yahA~ pRthvIkAya, apkAya Adi kAyoM ko lekara bhedoM kA nirUpaNa kiyA gayA hai| tRtIya pada se lekara zeSa padoM meM jIvoM kA vibhAjana gati, indriya, kAya, yoga, veda, kaSAya, lezyA, samyaktva, jJAna, darzana, saMyata, upayoga, AhAra, bhASaka, paritta, paryApta, sUkSma, saMjJI, bhava, astikAya, carama, jIva, kSetra, baMdha ina sabhI dRSTiyoM se kiyA gayA hai| unake alpabahutva kA bhI vicAra kiyA gayA hai| arthAt prajJApanA meM tRtIya pada ke pazcAt ke padoM meM kucha apavAdoM ko chor3akara sarvatra nAraka se lekara caubIsa daNDakoM meM vibhAjita jIvoM kI vicAraNA kI gayI hai| viSaya vibhAga AcArya zrI malayagirijI ne prajJApanA sUtra meM AyI huI dUsarI gAthA kI vyAkhyA karate hue viSaya-vibhAga kA sambandha jIva, ajIva Adi sAta tattvoM ke nirUpaNa ke sAtha isa prakAra saMyojita kiyA hai. 1-2. jIva-ajIva pada-1, 3, 5, 10 aura 13 - 5 pada 3. Asrava pada-16, 22 = 2 pada 4. bandha pada-23 . = 1 pada 5-7. saMvara, nirjarA aura mokSa pada-36 = 1 pada zeSa padoM meM kvacit jIvAditattvoM meM se yathAyogya kisI tattva kA nirUpaNa hai| 1. paNNavaNAsuttaM, dvitIya bhAga (prakAzaka-zrI mahAvIra jaina vidyAlaya) prastAvanA, pRSTha 10-11; 2. isa apavAda ke lie dekhie, pada-13, 18, 21 - 22 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAMga 1 jaina dRSTi se sabhI tattvoM kA samanvaya dravya, kSetra, kAla aura bhAva meM kiyA gayA hai| ataH AcArya malayagiri ne dravya kA samAveza prathama pada meM, kSetra kA dvitIya pada meM, kAla kA caturtha pada meM aura bhAva kA zeSa padoM meM samAveza kiyA hai| prajJApanA kA bhagavatI vizeSaNa . pA~caveM aMga kA nAma vyAkhyAprajJapti hai aura usakA vizeSaNa 'bhagavatI' hai| prajJApanA ko bhI 'bhagavatI' vizeSaNa diyA gayA hai, jabaki anya kisI bhI Agama ke sAtha yaha vizeSaNa nahIM lagAyA gayA hai| yaha vizeSaNa prajJApanA kI mahattA-vizeSatA kA pratIka hai| bhagavatI meM prajJApanA sUtra ke eka, do, pA~ca, chaha, gyAraha, pandraha, sattaraha, caubIsa, paccIsa, chabbIsa, sattAIsa padoM ke anusAra viSaya kI pUrti karane kI sUcanA hai| yahA~ para yaha jJAtavya hai ki prajJApanA upAMga hone para bhI bhagavatI Adi kA sUcana usameM nahIM kiyA gayA hai| isake viparIta bhagavatI meM prajJApanA kA sUcana hai| isakA mUla kAraNa yaha hai ki prajJApanA meM jina viSayoM kI carcAe~ kI gayI haiM, una viSayoM kA usameM sAMgopAMga varNana hai| ___ mahAyAna bauddhoM meM 'prajJApAramitA' grantha kA atyadhika mahattva hai| ataH aSTasAhasikA prajJApAramitA kA bhI aparanAma 'bhagavatI' milatA hai| prajJApanA ke racayitA prajJApanA ke mUla meM kahIM para bhI usake racayitA ke nAma kA nirdeza nahIM hai| usake prArambha meM maMgala ke pazcAt do gAthAe~ haiN| unakI vyAkhyA AcArya zrI haribhadrajI aura AcArya zrI malayagirijI donoM ne kI hai| kintu ve una gAthAauM ko prakSipta mAnate haiN| una gAthAoM meM spaSTa ullekha hai-yaha zyAmAcArya kI racanA hai| AcArya zrI malayagirijI ne zyAmAcAryajI ke lie 'bhagavAn' vizeSaNa kA prayoga kiyA hai| Arya zyAmAcAryajI vAcaka vaMza ke the| ve pUrvazruta meM niSNAta the| unhoMne prajJApanA kI racanA meM viziSTa kalA pradarzita kI, jisake kAraNa aMga aura upAMga meM una viSayoM kI carcA ke lie prajJApanA dekhane kA sUcana kiyA hai| nandI-sthavirAvalI meM sudharmA se lekara kramazaH balissaha ke ziSya Arya svAti the| Arya svAti bhI hArita gotrIya parivAra ke the| AcArya zyAma Arya svAti ke ziSya the| kintu prajJApanA kI prArambhika prakSipta gAthA meM Arya zyAma ko vAcaka vaMza kA batAyA hai aura sAtha hI tevIsaveM paTTa para bhI batAyA hai| AcArya zrI malayagirijI ne bhI unako tevIsavIM AcAryaparamparA para mAnA hai| kintu sudharmA se lekara zyAmAcArya taka unhoMne nAma nahIM diye haiN| paTTAvaliyoM ke adhyayana se yaha bhI parijJAta hotA hai ki kAlakAcArya nAma ke tIna AcArya hue haiN| eka kA vIra nirvANa 376 meM svargavAsa huaa| dvitIya gardabhilla ko naSTa karanevAle kAlakAcArya hue| unakA samaya vIra nirvANa 453 hai| tRtIya kAlakAcArya, jinhoMne saMvatsarI mahAparva paMcamI ke sthAna para caturthI ko manAyA thA, unakA samaya vIranirvANa 993 hai| ___ ina tIna kAlakAcAryoM meM prathama kAlakAcArya 'zyAmAcArya' ke nAma se prasiddha haiN| ye apane yuga ke mahAprabhAvaka 1. zikSA samuccaya, pR. 104-112, 200; 2. (ka) bhagavAn AryazyAmo'pi itthameva sUtraM racayati (TIkA, patra 72) (kha) bhagavAn AryazyAmapaThati (TIkA, patra 47) (ga) sarveSAmapi prAvacanikasUrINAM matAni bhagavAn AryazyAma upadiSTavAn (TIkA, patra 385) (gha) bhagavadAryazyAmapratipattI (TIkA, patra-385); 3. hAriyagottaM sAiM ca, vaMdimo hAriyaM ca sAmajjaM // 26 (nandI sthavirAvalI); 4. (ka) AdyAH prajJApanAkRt indrasya agre nigoda-vicAravaktA shyaamaacaaryprnaamaa| sa tu vIrAt 376 vrssrjaatH| -(kharataragacchIya paTTAvalI) (kha) dharmasAgarIya paTTAvalI ke anusAra-eka kAlaka jo vIra nirvANa 376 meM mRtyu ko prApta hue|; 5. 'pannavaNAsutaM'-puNyavijayajI ma., prastAvanA pRSTha 22; 6. (ka) pRthvIcandrasUri viracita kalpasUtra TippaNaka, sUtra 291 kI vyaakhyaa| (kha) kalpasUtra kI vividha ttiikaaeN| - 23 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 AcArya the| unakA janma vIranirvANa 280 (vikrama pUrva 190) hai| saMsAra se virakta hokara vIranirvANa 300 (vikrama pUrva 150) meM unhoMne zramaNa dIkSA svIkAra kii| dIkSA grahaNa ke samaya unakI avasthA bIsa varSa kI thii| apanI mahAn yogyatA ke AdhAra para vIranirvANa 335 (vikrama pUrva 135) meM unheM yuga-pradhAnAcArya ke pada se vibhUSita kiyA gayA thaa| ina tIna kAlakAcAryoM meM prathama kAlakAcArya ne, jinheM zyAmAcArya bhI kahate haiM, prajJApanA jaise vizAlakAya sUtra kI racanAkara apane vizada vaiduSya kA paricaya diyA thaa|anuyog kI dRSTi se prajJApanA dravyAnuyoga ke antargata hai| prajJApanA ko samagra zramaNa-saMgha ne Agama ke rUpa meM svIkAra kiyaa| yaha AcArya zyAma kI nirmala nIti aura hArdika vizvAsa kA dyotaka hai| unakA nAma zyAma thA para vizuddhatama cAritra kI ArAdhanA se ve atyanta samujjvala paryAya ke dhanI the| paTTAvaliyoM meM unakA tevIsavA~ sthAna paTTa-paramparA meM nahIM hai| antima kAlakAcArya prajJApanA ke kartA nahIM haiM, kyoMki nandIsUtra, jo vIra nirvANa 993 ke pahale racita hai, usameM prajJApanA ko Agama-sUcI meM sthAna diyA hai| ataH aba cintana karanA hai ki prathama aura dvitIya kAlakAcArya meM se kauna prajJApanA ke racayitA haiM? DaoN. umAkAnta kA abhimata hai ki yadi donoM kAlakAcAryoM kA eka mAnA jAye to gyArahaveM pATa para jina zyAmAcArya kA ullekha hai, ve aura gardabhilla rAjA ko naSTa karane vAle kAlakAcArya ye donoM eka siddha hote haiN| paTTAvalI meM jahA~ unheM bhinna-bhinna ginA hai, vahA~ bhI eka tithi vIra-saMvat 376 hai aura dUsare kI tithi vIra-saMvat 453 hai| vaise dekheM to inameM 77 varSa kA antara hai| isalie cahe jisane prajJApanA kI racanA kI ho, prathama yA dvitIya athavA donoM eka hI hoM to bhI vikrama ke pUrva hone vAle kAlakAcArya (zyAmAcArya) the itanA to nizcita rUpa se kahA jA sakatA hai| - paramparA kI dRSTi se AcArya zyAma kI adhika prasiddhi nigoda-vyAkhyAtA ke rUpa meM rahI hai| eka bAra bhagavAn sImaMdhara se mahAvideha kSetra meM zakrendra ne sUkSmanigoda kI viziSTa vyAkhyA sunii| unhoMne jijJAsA prastuta kI-kyA bhagavan! bharatakSetra meM bhI nigoda sambandhI isa prakAra kI vyAkhyA karane vAle koI zramaNa, AcArya aura upAdhyAya haiM? sImaMdhara ne AcArya zyAma kA nAma prastata kiyaa| vaddha brAhmaNa ke rUpa meM zakrendra AcArya zyAma ke pAsa aaye| AcArya ke jJAnabala kA parIkSaNa karane ke lie unhoMne apanA hAtha unake sAmane kiyaa| hastarekhA ke AdhAra para AcArya zyAma.ne dekhA-vRddha brAhmaNa kI Ayu palyopama se bhI adhika hai| unakI gambhIra dRSTi una para uThI aura kahA-tuma mAnava nahIM, apitu zakrendra ho| zakrendra ko AcArya zyAma ke prastuta uttara se saMtoSa prApta huaa| unhoMne nigoda ke sambandha meM apanI jijJAsA rkhii| AcArya zyAma ne nigoda kA sUkSma vivecana aura vizleSaNakara zakrendra ko AzcaryAbhibhUta kara diyaa| zakrendra ne kahA-jaisA maiMne bhagavAn sImaMdhara se nigoda kA vivecana sunA, vaisA hI vivecana Apake mukhAravinda se sunakara maiM atyanta prabhAvita huA huuN| deva kI adbhuta rUpasampadA ko dekhakara koI ziSya nidAna na kara le, isa dRSTi se bhikSAcaryA meM pravRtta munimaNDala ke Agamana se pahale hI zakrendra zyAmAcArya kI prazaMsA karatA huA jAne ke lie udyata ho gyaa| jJAna ke sAtha ahaM na Aye, yaha asambhava hai| mahAbalI, viziSTa sAdhaka bAhubalI aura kAmavijetA Arya sthUlabhadra meM bhI ahaMkAra A gayA thA, vaise hI zyAmAcArya bhI ahaMkAra se grasita ho gye| unhoMne kahA-tumhAre Agamana ke bAda mere ziSya binA kisI sAMketika cihna ke kisa prakAra jAna pAyeMge? AcAryadeva ke saMketa se zakrendra ne upAzraya kA dvAra pUrvAbhimukha se pazcimAbhimukha kara diyaa| jaba AcArya zyAma ke ziSya bhikSA lekara lauTe to dvAra ko viparIta 1. , sirivIrAo gaesu paNatIsahiesa tisaya (335) vrisesu| paDhamo kAlagasUrI, jAo sAmajjanAmutti / / 55 / / (ratnasaMcaya prakaraNa, patrAMka 32); 2. nijjUDhA jeNa tayA pannavaNA svvbhaavpnnvnnaa| tevIsaimo puriso pavaro so jayai sAmajjo / / 188 / / -24 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 dizA meM dekhakara vismita hue / indra ke Agamana kI prastuta ghaTanA prabhAvakacarita meM kAlakasUri prabandha meM AcArya kAlaka ke sAtha dI hai| vizeSAvazyakabhASya, AvazyakacUrNi prabhRti granthoM meM Arya rakSita ke sAtha yaha ghaTanA dI gayI hai| paramparA kI dRSTi se nigoda kI vyAkhyA karane vAle kAlaka aura zyAma donoM eka hI AcArya haiM, kyoMki kAlaka aura zyAma ye donoM zabda ekArthaka haiN| paramparA kI dRSTi se vIranirvANa 335 meM ve yugapradhAna AcArya hue aura 376 taka jIvita rhe| yadi prajJApanA unhIM kAlakAcArya kI racanA hai to vIranirvANa 335 se 376 ke madhya kI racanA hai| Adhunika anusaMdhAna se yaha siddha hai ki niyukti ke pazcAt prajJApanA kI racanA huI hai| nandIsUtra meM jo AgamasUcI dI gayI hai, usameM prajJApanA kA ullekha hai| nandIsUtra vikrama saMvat 523 ke pUrva kI racanA hai| ataH isake sAtha prajJApanA ke ukta samaya kA virodha nhiiN| prajJApanA aura SaTkhaNDAgama: eka tulanA AgamaprabhAkara puNyavijayajI ma. evaM paM. dalasukha mAlavaNiyA ne 'pannavaNAsuttaM' grantha kI prastAvanA meM prajJApanAsUtra aura SaTkhaNDAgama kI vistRta tulanA dI hai| hama yahA~ usI kA saMkSepa meM sArAMza apanI dRSTi se prastuta kara rahe haiN| prajJApanA zvetAmbaraparamparA kA Agama hai to SaTkhaNDAgama digambaraparamparA kA Agama hai| prajJApanA ke racayitA dazapUrvadhara zyAmAcArya haiM to SaTkhaNDAgama ke racayitA AcArya puSpadanta aura AcArya bhUtabali haiN| digambara vidvAn SaTkhaNDAgama kI racanA kA kAla vikrama kI prathama zatAbdI mAnate haiN| yaha grantha chaha khaNDoM meM vibhakta hone se 'SaTkhaNDAgama' ke rUpa meM vizruta hai / aitihAsika pramANoM se yaha siddha hai ki puSpadanta aura bhUtabali se pUrva zyAmAcArya hue the| ataH prajJApanA SaTkhaNDAgama se bahuta pahale kI racanA hai| donoM hI AgamoM kA mUla srota dRSTivAda hai| donoM hI AgamoM kA viSaya jIva aura karma kA saiddhAntika dRSTi se vizleSaNa karanA hai| donoM meM alpabahutva kA jo varNana hai, usameM atyadhika samAnatA hai, jise mahAdaNDaka gayA hai| donoM meM gati - Agati prakaraNa meM tIrthaMkara, baladeva evaM vAsudeva ke padoM kI prApti ke ullekha kI samAnatA vastutaH prekSaNIya hai| donoM meM avagAhanA, antara Adi aneka viSayoM kA samAna rUpa se pratipAdana kiyA gayA hai| prajJApanA meM chattIsa pada haiM, unameM se 23veM 27veM, 35veM pada meM kramazaH prakRtipada, karmapada, karmabaMdhavedapada, karmavedabaMdhapada, karmavedavedakapada aura vedanApada ye chaha nAma haiN| SaTkhaNDAgama ke TIkAkAra vIrasena ne SaTkhaNDAgama ke jIvasthAna, kSudrakabaMdha, baMdhasvAmitva, vedanA, vargaNA aura mahAbaMdha ye chaha nAma diye haiN| prajJApanA ke uparyukta padoM meM jina tathyoM kI carcAe~ kI gayI haiM, unhIM tathyoM kI carcAe~ SaTkhaNDAgama meM bhI kI gayI haiN| donoM AgamoM meM gati Adi mArgaNAsthAnoM kI dRSTi se jIvoM ke alpabahutva para cintana kiyA gayA hai| prajJApanA meM alpabahutva kI mArgaNAoM ke chabbIsa dvAra haiM jinameM jIva aura ajIva ina donoM para vicAra kiyA gayA hai| 1. (ka) ajjhayaNamiNacittaM suyarayaNaM diDIvAyaNIsaMdaM / jaha vaNNiyaM bhagavayA, ahamavi taha vaNNaissAmi // - prajJApanAsUtra, pRSTha 1, gA. 3 (kha) agrAyaNIyapUrvasthita-paMcamavastugatacaturthamahAkarmaprAbhRtakajJaH sUrirdharasenanAmA'bhUt / / 104 / / karmaprakRtiprAbhRtamupasaMhAryaiva SaDbhiriha khaNDaiH // 134 - zrutAvatAra - indranandIkRta, (ga) bhUtabali - bhayAvadA jiNavAlidapAse diTThavisadisutteNa appAuotti avagayajiNavAlideNa mahAkammapayaDipAhuDassa vocchedo hohadi tti samuppaNabuddhiNA puNo davvapamANANugamamAdiM kAUNa gaMtharayaNA kadA / - SaTkhaNDAgama, jIvadvANa, bhAga 1, pRSTha 71 2. aha bhaMte! savvajIvappabahuM mahAdaMDayaM vaNNaissAmi savvatthovA gabbhavakkatiyA maNussA... sajogI visesAhiyA 96, saMsAratthA visesAhiyA 98, savvajIvA visesAhiyA 98 / prajJApanAsUtra - 334 tulanA kareM - 'etto savvajIvesu mahAdaMDao kAdavvo bhavadi savvatthovA maNussapajjattA gabbhovavakkaMtiyA... NigodajIvA visesAhiyA / - SaTkhaNDAgama, pustaka 7 3. prajJApanAsUtra, sUtra 1444 se 65 tulanA kareM - SaTkhaNDAgama, pustaka 6, sUtra 116 - 220 25 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA- sUtra bhAga 1 SaTkhaNDAgama meM caudaha guNasthAnoM se sambandhita gati Adi mArgaNAoM ko dRSTi meM rakhate hue jIvoM ke alpabahutva para vicAra kiyA gayA hai| prajJApanA meM alpabahutva kI mArgaNAoM ke chabbIsa dvAra haiM to SaTkhaNDAgama meM caudaha haiM / kintu donoM ke tulanAtmaka adhyayana se spaSTa hai ki SaTkhaNDAgama meM varNita caudaha mArgaNA dvAra prajJApanA meM varNita chabbIsa dvAroM meM caudaha ke sAtha pUrNa rUpa se milate haiN| jaise ki nimnalikhita tAlikA se spaSTa hai prajJApanA SaTkhaNDAgama 1. dizA 2. gati 3. indriya 4. 5. 6. veda kAya yoga 7. kaSAya 8. lezyA 9. samyaktva 26 1. gati 2. indriya 3. kAya 4. yoga 5. veda 6. kaSAya 10. lezyA 12. samyaktva 7. jJAna 9. darzana 8. saMyama prajJApanA 14. AhAra 15. bhASaka 16. paritta 17. paryApta 18. sUkSma 19. saMjJI 20. bhava 21. astikAya 22. carama 23. jIva 24. kSetra 25. baMdha 26. pudgala SaTkhaNDAgama' 14. AhAraka 13. saMjJI 11. bhavya 10. jJAna 11. darzana 12. saMyama 13. upayoga jaise prajJApanAsUtra ke 'bahuvaktavyatA nAmaka tRtIya pada meM gati, prabhRti mArgaNAsthAnoM kI dRSTi se chabbIsa dvAroM ke alpabahutva para cintana karane ke pazcAt prastuta prakaraNa ke anta meM 'aha bhaMte savvajIvappabahuM mahAdaNDayaM vattaissAmi' kahA hai, vaise hI SaTkhaNDAgama meM bhI caudaha guNasthAnoM meM gati Adi caudaha mArgaNAsthAnoM dvArA jIvoM ke alpabahutva para cintana karane ke pazcAt prastuta prakaraNa ke anta meM mahAdaNDaka kA ullekha kiyA hai| prajJApanA meM jIva ko kendra mAnakara nirUpaNa kiyA gayA hai to SaTkhaNDAgama meM karma ko kendra mAnakara vizleSaNa kiyA gayA hai, kintu khuddAbaMdha (kSudrakabaMdha) nAmaka dvitIya khaNDa meM jIva baMdhana kA vicAra caudaha mArgaNA sthAnoM ke dvArA kiyA gayA hai, jisakI zailI prajJApanA se atyadhika milatI-julatI hai| prajJApanA' kI aneka gAthAe~ SaTkhaNDAgama meM kucha zabdoM ke heraphera ke sAtha milatI haiN| yahA~ taka ki Avazyaka niyukti aura vizeSAvazyaka kI gAthAoM se bhI milatI haiN| isI prakAra prajJApanA aura SaTkhaNDAgama ina donoM kA pratipAdya viSaya eka hai, donoM kA mUla srota bhI eka hai| IIIII 1. disi gati iMdiya kAe joge vede kasAyA lessA y| sammatta NANa daMsaNa saMjama uvaoga AhAre // bhAsaga paritta pajjatta suhuma saNNI bhavatthie carime / jIve ya khetta bandhe poggala mahadaMDae ceva / / - patravaNA. 3, bahuvattavvapayaM sUtra 212. gA. 180, 181; 2. SaTkhaNDAgama, pustaka 7, pR. 520; 3. SaTkhaNDAgama, pustaka 7, pR. 745 4. samayaM vaktANaM, samayaM tesiM sarIra nivvattI / samayaM ANuggahaNaM, samayaM UsAsa-nIsAse / / ekkassa u gahaNaM, bahUNa sAhAraNANa taM ceva / jaM bahuyANaM gahaNaM samAsao taM pi egassa / / sAhAraNamAhAro, sAhAraNamANupANa gahaNaM ca / sAhAraNajIvANaM, sAharaNalakkhaNaM eyaM / / - prajJApanA, gA0 97 - 101 5. tulanA kareM sAhAraNamAhAro, sAhAraNamANapANagahaNaM ca / sAhAraNajIvANaM, sAhAraNalakkhaNaM bhaNidaM / eyassa aNuggahaNaM bahUNasAhAraNANameyassa / eyassa jaM bahUNaM samAsado taM pi hodi eyassa / AvazyakaniyuktigA031 se aura vizeSAvazyaka gA0 604 se tulanA kareM - SaTkhaNDAgama-pustaka 13, gAthA sUtra 4 se 9, 12, 13, 15, 16 - Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 tathApi bhinna-bhinna lekhaka hone se donoM ke nirUpaNa kI zailI pRthak-pRthak rahI hai| kahIM-kahIM para to SaTkhaNDAgama se bhI prajJApanA kA nirUpaNa adhika vyavasthita rUpa se huA hai| merA yahA~ para yaha tAtparya nahIM hai ki SaTkhaNDAgama ke lekhaka AcArya puSpadanta aura AcArya bhUtabali ne prajJApanA kI nakala kI hai, para yaha pUrNa satya-tathya hai ki prajJApanA kI racanA SaTakhaNDAgama se pahale haI thii| ataH usakA prabhAva SaTakhaNDAgama ke racanAkAra para avazya hI paDA hogaa| jIvAjIvAbhigama aura prajJApanA __ jIvAjIvAbhigama tRtIya upAMga hai aura prajJApanA caturtha upAMga hai| ye donoM Agama aMgabAhya hone se sthavirakRta haiN| jIvAjIvAbhigama sthAnAMga aMga kA upAMga hai to prajJApanA, samavAyAMga kaa| jIvAjIvAbhigama aura prajJApanA ina donoM hI AgamoM meM jIva aura ajIva ke vividha svarUpoM kA nirUpaNa kiyA gayA hai| ina donoM meM prathama ajIva kA nirUpaNa karane ke pazcAt jIva kA nirUpaNa kiyA gayA hai| donoM hI AgamoM meM mukhya antara yaha hai ki jIvAjIvAbhigama, sthAnAMga kA upAMga hone se usameM eka se lekara daza bhedoM kA nirUpaNa hai| daza taka kA nirUpaNa donoM meM prAyaH samAna-sA hai| prajJApanA meM vaha krama Age bar3hatA hai| prazna yaha hai ki prajJApanA aura jIvAjIvAbhigama ina donoM AgamoM meM aitihAsika dRSTi se pahale kisakA nirmANa huA? jIvAjIvAbhigama meM aneka sthaloM para prajJApanA ke padoM kA ullekha kiyA hai| udAharaNa ke rUpa meM sUtra-4, 5, 13, 15, 20, 35, 36, 38, 41, 86, 91, 100, 106, 113, 117, 118, 120, 121, 122 inake atirikta rAjapraznIyasUtra kA ullekha bhI sUtra-109, 110 meM huA hai aura aupapAtikasUtra kA ullekha sUtra 111 meM huA hai| ina sUtroM ke ullekha se yaha jijJAsA sahaja rUpa se ho sakatI hai ki ina AgamoM ke nAma vallabhIvAcanA ke samaya suvidhA kI dRSTi se usameM rakhe gaye haiM yA svayaM Ag2ama racayitA sthavira bhagavAn ne rakhe haiM? yadi lekhaka ne hI rakhe haiM to jIvAjIvAbhigama kI racanA prajJApanA ke bAda kI honI caahie| uttara meM nivedana hai ki jIvAjIvAbhigama Agama kI racanAzailI isa prakAra kI hai ki usameM kramaza: jIva ke bhedoM kA nirUpaNa hai| una bhedoM meM jIva kI sthiti, antara, alpabahutva Adi kA varNana hai| sampUrNa Agama do vibhAgoM meM vibhakta kiyA jA sakatA hai| prathama vibhAga meM ajIva aura saMsArI jIvoM ke bhedoM kA varNana hai, to dUsare vibhAga meM saMpUrNa saMsArI aura siddha jIvoM kA nirUpaNa hai| eka bheda se lekara daza bhedoM taka kA usameM nirUpaNa huA hai| kintu prajJApanA meM viSayabheda ke sAtha nirUpaNa karane kI paddhati bhI pRthak hai aura vaha chattIsa padoM meM nirUpita hai| kevala prathama pada meM hI jIva aura ajIva kA bheda kiyA gayA hai| anya zeSa padoM meM jIvoM kA sthAna, alpabahutva, sthiti Adi kA kramazaH varNana hai| eka hI sthAna para jIvoM kI sthiti Adi kA varNana prApta hai| para jIvAjIvAbhigama meM una sabhI viSayoM kI carcA eka sAtha nahIM hai| jIvAjIvAbhigama se prajJApanA meM vastuvicAra kA Adhikya bhI rahA huA hai| isase yaha spaSTa hai ki prajJApanA kI racanA se pUrva jIvAjIvAbhigama kI racanA huI hai| aba rahA prajJApanA ke nAma kA ullekha jIvAjIvAbhigama meM huA hai, usakA samAdhAna yahI hai ki prajJApanA meM una viSayoM kI carcA vistAra se huI hai| isI kAraNa se prajJApanA kA ullekha bhagavatI Adi aMga-sAhitya meM bhI huA hai aura yaha ullekha Agamalekhana ke yuga kA hai| Agama prabhAvaka puNyavijayajI ma. kA yaha bhI mantavya hai ki jaise AcArAMga, sUtrakRtAMga Adi prAcIna AgamoM meM maMgalAcaraNa nahIM hai vaise hI jIvajIvAbhigama meM bhI maMgalAcaraNa nahIM hai| isalie usakI racanA prajJApanA se pahale kI hai| prajJApanA ke prArambha meM maMgalAcaraNa kiyA gayA hai| isalie vaha jIvAjIvAbhigama se bAda kI racanA hai| 1. dekhie, sUtra saMkhyA ke lie jIvAbhigama, devacaMda-lAlAbhAI dvArA prakAzita I0 san 1919 kI AvRtti 2. dekhie, pannavaNAsUtaM, bhAga-2. prakA. mahAvIra jaina vidyAlaya, bambaI, prastAvanA pRSTha 14-15 - 27 on Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 maMgalAcaraNa : eka cintana - maMgalAcaraNa Agamayuga meM nahIM thaa| AgamakAra apane abhidheya ke sAtha hI Agama kA prArambha karate the| Agama svayaM maMgalasvarUpa hone ke kAraNa usameM maMgalavAkya anivArya nahIM mAnA gyaa| AcArya vIrasena aura AcArya jinasena ne kaSAyapAhuDa kI jayadhavalA TIkA meM likhA hai-Agama meM maMgalavAkya kA niyama nahIM hai| kyoMki paramAgama meM dhyAna ko kendrita karane se niyama se maMgala kA phala samprApta ho jAtA hai| yahI kAraNa hai ki AcArya guNadhara ne apane kaSAyapAhuDa grantha meM maMgalAcaraNa nahIM kiyaa| ___ dvAdazAMgI meM kevala bhagavatIsUtra ko chor3akara anya kisI bhI Agama ke prArambha meM maMgalavAkya nahIM vaise hI upAMga meM prajJApanA ke prArambha meM maMgalagAthAyeM AyI hai| una gAthAoM meM sarvaprathama siddha ko namaskAra kiyA gayA hai| usake pazcAt zramaNa bhagavAn mahAvIra ko namaskAra kiyA hai| prajJApanA kI prAcInatama jitanI bhI hastalikhita pratiyA~ upalabdha huI haiM, una sabhI pratiyoM meM paMcanamaskAra mahAmaMtra hai| prajJApanA ke TIkAkAra AcArya zrI haribhadrajI aura AcArya zrI malayagirijI ne paMcanamaskAra mahAmaMtra kI vyAkhyA nahIM kI hai| isa kAraNa AgamaprabhAvaka puNyavijayajI ma., paM. dalasukhabhAI mAlavaNiyA Adi kA abhimata hai ki prajJApanA ke nirmANa ke samaya namaskAramahAmaMtra usameM nahIM thaa| kintu lipikartAoM ne prArambha meM use saMsthApita kiyA ho| SaTkhaNDAgama meM bhI AcArya vIrasena ke abhimatAnusAra paMcanamaskAra mahAmaMtra kA nirdeza hai| - prajJApanA meM prathama siddha ko namaskAra kara usake pazcAt arihaMta ko namaskAra kiyA hai, jabaki paMcanamaskAra mahAmaMtra meM prathama arihaMta ko namaskAra hai aura usake pazcAt siddha ko| uttarAdhyayana Adi Agama sAhitya meM yaha spaSTa ullekha hai ki tIrthakara dIkSA grahaNa karate samaya siddhoM ko namaskAra karate haiN| isa dRSTi se jainaparamparA meM prathama siddhoM ko namaskAra karane kI paramparA prArambha huii| tIrthakara arthAt arihaMta pratyakSa upakArI hone se paMcanamaskAra mahAmaMtra meM unheM prathama sthAna diyA gayA hai| I. pUrva mahArAja khAravela, jo kaliMgAdhipati the unhoMne jo zilAlekha uTaMkita karavAye, unameM prathama arihaMta ko namaskAra kiyA gayA hai aura usake bAda siddha ko| . . mUrdhanya manISiyoM kA yaha abhimata hai ki jaba taka tIrtha kI sthApanA nahIM ho jAtI, taba taka siddhoM ko prathama namaskAra kiyA jAtA hai aura jaba tIrtha kI sthApanA ho jAtI hai, taba sannikaTa ke upakArI hone se prathama arihanta ko aura usake pazcAt siddhoM ko namaskAra karane kI prathA prArambha huI hogii| prAcInatama granthoM meM maMgalAcaraNa kI yaha paddhati prApta hotI hai| isakA yaha artha nahIM ki nizcita rUpa se aisA hI krama rahA ho| vandana kA jahA~ taka prazna hai, vaha sAdhaka kI bhAvanA para avalambita hai| tIrthaMkaroM ke abhAva meM tIrthaMkara-paramparA kA prabala pratinidhitva karane vAle AcArya aura upAdhyAya haiM, ata: ve bhI vandanIya mAne gaye aura AcArya, upAdhyAya pada ke adhikArI sAdhu haiM, isalie ve bhI pAMcaveM pada meM namaskAra ke rUpa meM svIkRta hue hoN| - paMcaparameSThI namaskAra mahAmaMtra kA nirmANa kisane kiyA? yaha prazna sarvaprathama Avazyakaniyukti meM samupasthita kiyA gayA hai| uttara meM niyuktikAra zrI bhadrabAhusvAmijI ne yaha samAdhAna kiyA hai ki paMcaparameSThInamaskAra mahAmaMtra sAmAyika kA hI eka aMga hai| ataH sarvaprathama paMcaparameSThiyoM ko namaskArakara sAmAyika karanI caahie| namaskAramahAmaMtra uttanA hI purAnA hai, jitanA sAmAyika suutr| sAmAyika ke arthakartA 1. ettha puNa Niyamo Natthi, paramAgamuvajogammi NiyameNa mNglphlovlNbhaado| -kasAyapAhuDa, bhAga-1, gAthA 1, pRSTha 9. 2. edasya atthavisesassa jANAvaNadvaM guNaharabhaTTAraeNa gaMthassAdIe Na maMgalaM kyN| -kasAyapAhuDa, bhAga-1, gAthA 1, pRSTha 9. 3. kayapaMcanamokAro karei sAmAiyaMti so'bhihito| sAmAiyaMgameva ya jaM so sesaM ato vocchaM / / -Avazyakaniyukti, gAthA 1027 . 28 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtraM bhAga 1 tIrthakara haiM aura sUtrakartA gaNadhara haiN| isalie namaskAramahAmaMtra ke bhI arthakartA tIrthaMkara haiM aura usake sUtrakartA gaNadhara haiN| ___ dvitIya prazna yaha hai ki paMcanamaskAra yaha Avazyaka kA hI eka aMza hai yA yaha aMza dUsare sthAna se isameM sthApita kiyA gayA hai? isa prazna kA uttara bhI jinabhadragaNI kSamAzramaNa ne vizeSAvazyakabhASya meM spaSTa rUpa se diyA hai ki AcArya devavAcaka ne nandIsUtra meM paMcanamaskAra mahAmaMtra ko pRthak zrutaskaMdha ke rUpa meM nahIM ginA hai| tathApi yaha spaSTa hai ki yaha sUtra hai aura prathama maMgala bhI hai, isIlie namaskAramahAmaMtra kevala AvazyakasUtra kA hI aMza nahIM, kintu sarvazruta kA AdimaMgala rUpa bhI hai| kisI bhI zruta kA pATha grahaNa karate samaya namaskAra karanA Avazyaka hai| AcArya zrI bhadrabAha svAmI ne namaskAramahAmaMtra kI utpatti, anutpatti kI gaharAI se carcA vividha nayoM kI dRSTi se kI hai| AcArya zrI jinabhadra svAmI ne to apane vistRta bhASya meM dArzanika dRSTi se zabda kI nitya-anityatA kI carcA kara nayadRSTi se usa para cintana kiyA hai| isa mahAmaMtra ke racayitA ajJAta haiN| eka prAcIna AcArya ne to spaSTa rUpa se likhA hai "Age caubIsI huI anantI, hosI bAra ananta ! navakAra taNI koI Adi na jAne, yU~ bhAkhyo bhagavanta!!" mahAnizItha, jisake uddhAraka AcArya zrI haribhadra svAmI mAne jAte haiM, usameM mahAmaMtra ke uddhAraka Arya vajrasvAmI mAne gaye haiM aura AcArya zrI haribhadra svAmI ke bAda hone vAle dhavalA TIkAkAra vIrasena AcArya kI dRSTi se namaskAra ke kartA AcArya puSpadanta haiN| AcArya puSpadanta kA astitvakAla vIranirvANa kI sAtavIM zatAbdI (I. pahalI zatAbdI) hai| hama pUrva hI batA cuke haiM ki khAravela ke zilAlekha, jo I. pUrva 152 haiM, usameM 'namo arihaMtANaM, namo savvasiddhANaM' ye pada prApta hote haiN| isameM yaha spaSTa hai ki namaskAramahAmaMtra kA astitva AcArya puSpadanta se bahuta pahale thaa| zvetAmbara-paramparA kI dRSTi se namaskAramahAmaMtra ke racayitA tIrthakara aura gaNadhara haiN| jaisA ki Avazyakaniyukti se spaSTa hai| astikAya : eka cintana prajJApanA ke prathama pada meM hI jIva aura ajIva ke bheda aura prabheda batAkara phira una bheda aura prabhedoM kI carcAe~ agale padoM meM kI haiN| prathama pada meM ajIva ke sambandha meM vistAra se nirUpaNa hai| ajIva kA nirUpaNa rUpI aura arUpI ina do bhedoM meM karake rUpI meM pudgala dravya kA nirUpaNa kiyA hai aura arUpI meM dharmAstikAya, adharmAstikAya Adi ke rUpa meM ajIva dravya kA varNana kiyA gayA hai| kintu prastuta Agama.meM ina bhedoM kA varNana karate samaya astikAya zabda kA prayoga kiyA hai, kintu unake sthAna para dravya, tattva aura padArtha zabda kA prayoga nahIM huA hai jo Agama kI prAcInatA kA pratIka hai| dharmAstikAya, adharmAstikAya aura AkAzAstikAya ina tInoM ko deza aura pradeza ina bhedoM meM vibhakta kiyA hai| kintu astikAya zabda kA artha kahIM para bhI mUla Agama meM nahIM diyA gayA hai| addhA-samaya ke sAtha astikAya zabda vyavahata nahIM huA hai| isase dharmAstikAya Adi ke sAtha addhA-samaya kA jo antara hai, vaha spaSTa hotA hai| prastuta Agama meM jIva ke sAtha astikAya zabda kA prayoga nahIM huA hai, parantu isakA tAtparya yaha nahIM ki jIva ke pradeza nahIM haiM, kyoMki prajJApanA ke pAMcaveM pada meM jIva ke pradezoM para cintana kiyA gayA hai| prathama pada meM jinako ajIva aura jIva ke maulika bheda kahe haiM, unheM hI pAMcaveM pada meM jIvaparyAya aura ajIvaparyAya kahA hai| terahaveM 1. (ka) vizeSAvazyaka bhASya, gAthA 1544, (kha) Avazyakaniyukti, gAthA 89-90; 2. (ka) Avazyakaniyukti, gAthA 644 se 646 (kha) vizeSAvazyakabhASya, gAthA 3335 se 3338 taka; 3. SaTkhaNDAgama, dhavalA TIkA, bhAga-1, pRSTha 41 tathA bhAga-2, prastAvanA pRSTha 33 se 41 29 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 pada meM unhIM ko.pariNAma nAma se pratipAdita kiyA hai| ___ajIva ke arUpI aura rUpI ye do bheda batAkara dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya aura addhA samaya ina cAra ko arUpI ajIva ke antargata liyA gayA hai| dharma, adharma aura AkAza ke skandha, dehA aura pradeza ye pratyeka ke vibhAga kiye gaye haiN| yahA~ para deza kA artha dharmAstikAya Adi kA buddhi ke dvArA kalpita do tIna Adi pradezAtmaka vibhAga hai aura pradeza kA artha dharmAstikAya Adi kA buddhikalpita prakRSTa deza jisakA punaH vibhAga na ho sake, nirvibhAga vibhAga pradeza hai| dharmAstikAya Adi ke samagra pradeza kA samUha skaMdha hai| 'addhA' kAla ko kahate haiM, addhArUpa samaya addhAsamaya hai| vartamAna kAla kA eka hI samaya 'sat' hotA hai| atIta aura anAgata ke samaya yA to naSTa ho cuke hote haiM yA utpanna nahIM hue hote haiN| ataH kAla meM deza-pradezoM ke saMghAta kI kalpanA nahIM hai| asaMkhyAtasamaya Adi kI samUharUpa AvalikA kI kalpanA vyAvahArika hai| ___ rUpI ajIva ke antargata pudgala ko liyA gayA hai| usake skandha, skandhadeza, skandhapradeza aura paramANu pudgala ye cAra prakAra haiN| pudgala varNa, gandha, rasa, sparza aura saMsthAnayukta hotA hai| pAMca varNa ke bIsa bheda, do gaMdha ke chiyAlIsa bheda, pAMca rasa ke sau bheda, ATha sparza ke eka sau caurAsI bheda, pAMca saMsthAna ke sau bheda, isa taraha rUpI ajIva ke pAMca sau tIsa bheda aura arUpI ajIva ke tIsa bheda kA nirUpaNa huA hai| __vyutpatti kI dRSTi se astikAya zabda 'asti' aura 'kAya' ina do zabdoM ke mela se nirmita huA hai| asti kA artha 'sattA' athavA 'astitva' hai aura kAya kA artha yahA~ para zarIrarUpa astivAn ke rUpa meM nahIM huA hai| kyoMki paMcAstikAya meM pudgala ke atirikta zeSa amUrta haiM, ataH yahA~ kAya kA lAkSaNika artha hai-jo avayavI dravya haiM, ve astikAya haiM aura jo niravayava dravya haiM, vaha anastikAya haiN| apara zabdoM meM yoM kaha sakate haiM jisameM vibhinna aMza yA hisse haiM, vaha astikAya haiN| yahA~ yaha sahaja jijJAsA ho sakatI hai ki akhaNDa dravyoM meM aMza yA avayava kI kalpanA karanA kahA~ taka tarkasaMgata hai? kyoMki dharma, adharma aura AkAza ye tInoM eka eka haiM, avibhAjya aura akhaNDa haiN| ataH unake avayavI hone kA tAtparya kyA hai? kAyatva kA artha 'sAvayatva' yadi hama mAnate haiM to eka samasyA yaha upasthita hotI hai ki paramANu to avibhAjya, niraMza aura niravayava hai to kyA vaha astikAya nahIM hai? paramANu pudgala kA hI eka vibhAga hai aura phira bhI use astikAya mAnA hai| ina sabhI praznoM para jaina manISiyoM ne cintana kiyA hai| unhoMne una sabhI praznoM kA samAdhAna bhI kiyA hai| yaha satya hai ki dharma, adharma aura AkAza avibhAjya aura akhaNDa dravya haiM para kSetra kI dRSTi se ve lokavyApI haiN| isalie kSetra kI apekSA se sAvayavatva kI avadhAraNA yA vibhAga kI kalpanA vaicArika stara para kI gayI hai| paramANu svayaM meM niraMza, avibhAjya aura niravayava hai para paramANu svayaM kAyarUpI nahIM hai, para jaba vaha paramANu skandha kA rUpa dhAraNa karatA hai to vaha kAyatva aura sAvayavatva ko dhAraNa kara letA hai| isalie paramANu meM bhI kAyatva kA sadbhAva mAnA hai| astikAya aura anastikAya isa prakAra ke vargIkaraNa kA eka AdhAra bahupradezatva bhI mAnA gayA hai| jo bahupradeza dravya haiM, ve astikAya haiM aura eka pradeza dravya anastikAya haiN| yahA~ bhI yaha sahaja jijJAsA ho sakatI hai ki dharma, adharma aura AkAza ye tInoM dravya svadravya kI apekSA se to ekapradezI haiM, cUMki ve akhaNDa haiN| siddhAntacakravartI nemicandra ne isa jijJAsA kA samAdhAna karate hue spaSTa likhA hai-dharma, adharma aura AkAza meM bahupradezatva dravya kI apekSA se nahIM hai apitu kSetra kI apekSA se hai| kSetra kI dRSTi se bhI dharma aura adharma ko asaMkhyapradezI kahA hai aura AkAza ko anantapradezI kahA hai| isalie upacAra se unameM kAyatva kI avadhAraNA kI gayI hai| pudgala paramANu 1. yAvanmAtraM AkAzaM avibhAgi pudglaavssttbdhm| taM khalu pradezaM jAnIhi sarvANusthAnadAnArham / / -dravyasaMgraha saMskRta chAyA 27 30 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 kI apekSA se nahIM, kintu skandha kI apekSA se bahupradezI hai aura astikAya bhI bahupradezatva kI dRSTi se hai| paramANu svayaM pudgala kA eka aMza hai| yahA~ para kAyatva kA artha vistArayukta honA hai| vistAra kI prastuta avadhAraNA kSetra kI avadhAraNA para avalambita hai| jo dravya vistAra rahita haiN| ve anastikAya haiN| vistAra se yahA~ yaha tAtparya - jo dravya jitane - jitane kSetra kA avagAhana karatA hai, vahI usakA vistAra hai| eka jijJAsA yaha bhI ho sakatI hai ki kAladravya lokavyApI hai, phira use astikAya kyoM nahIM mAnA gayA? uttara yaha hai ki kAlA lokAkAza ke pratyeka pradeza para sthita haiN| kintu haraeka kAlANu apane-Apa meM svataMtra hai| snigdhatA aura rUkSatAguNa ke abhAva meM unameM baMdha nahIM hotA, ataH ve paraspara nirapekSa rahate haiN| baMdha na hone se unake skandha nahIM bnte| skandha ke abhAva meM pradeza - pracayatva kI kalpanA bhI nahIM ho sakatI / kAladravya meM svarUpa aura upacAra- ina donoM hI prakAra se pradezapracaya kI kalpanA nahIM ho sakatI / AkAzadravya sabhI dravyoM ko avagAhata detA hai| yadi AkAzadravya vistRta nahIM hogA to vaha anya dravyoM ko sthAna nahIM de skegaa| usake abhAva meM anya dravya raha nahIM skeNge| dharmadravya gati kA mAdhyama hai| vaha utane hI kSetra meM vistRta aura vyApta hai, jisameM gati sambhava hai| yadi gati kA mAdhyama svayaM vistRta nahIM hai to usameM gati kisa prakAra sambhava ho sakatI hai ? udAharaNa rUpa meM - jitane kSetra meM jala hogA, utane hI kSetra meM machalI kI gati sambhava hai| vaise hI dharmadravya ko loka taka vistRta mAnA hai| yahI sthiti adharmadravya kI bhI hai| adharma dravya ke kAraNa hI paramANu skandha ke rUpa meM banate haiN| una asaMkhyAta pradezoM ko zarIra taka sImita rakhane kA kArya adharmadravya kA hai| vizva kI jo vyavasthA paddhati hai, usako suvyavasthita rakhane meM adharmadravya kA mahattvapUrNa hAtha hai, isalie adharmadravya ko bhI lokavyApI mAnA hai / adharmadravya ke abhAva meM paramANu chitara-bitara ho jaayeNge| unakI kisI bhI prakAra kI racanA sambhava nahIM hogii| jahA~-jahA~ para gati kA mAdhyama hai, vahA~-vahA~ para sthiti kA mAdhyama bhI Avazyaka hai, jo gati kA niyaMtraNa karatA hai| vizva kI gati ko aura vizva ko saMtulita banAye rakhane ke lie adharmadravya ko lokavyApI mAnA hai| isalie use astikAya meM sthAna diyA hai| pudgaladravya meM bhI vistAra hai / vaha paramANu se skandha ke rUpa meM parivartita hotA hai| paramANu meM snigdhatA aura rUkSatA guNa rahe hue haiM, jinake kAraNa vaha skandharacanA karane meM sakSama hai| isIlie upacAra se usameM kAyatva rahA huA hai| pudgaladravya ke kAraNa hI vizva meM mUrttatA hai| yadi pudgaladravya na ho to mUrtta vizva kI sambhAvanA hI naSTa ho jAye / jIvadravya bhI vistAra yukta hai| zarIra ke vistAra kI taraha AtmA kA bhI vistAra hotA hai / kevalasamudghAta ke samaya AtmA ke asaMkhyAta pradeza sampUrNa loka meM vyApta ho jAte haiN| isIlie use astikAya meM sthAna diyA hai| hama yaha pUrva meM batA cuke haiM ki kAla ke aNu snigdhatA aura rUkSatAguNa ke abhAva meM skandha yA saMghAta rUpa nahIM bnte| hama anAdi bhUta se lekara ananta bhaviSya taka kA anubhava to karate haiM, kintu unameM kAyatva kA AropaNa nahIM kiyA jA sktaa| kAla kA lakSaNa vartanA kevala vartamAna meM hI hai| vartamAna kevala eka samaya kA hai, jo bahuta hI sUkSma hai| isalie kAla meM pradezapracaya nahIM mAna sakate aura pradezapracaya ke abhAva meM vaha astikAya nahIM hai| yahA~ para bhI smaraNa rakhanA hogA ki sabhI dravyoM kA vistArakSetra samAna nahIM hai| AkAzadravya loka aura aloka donoM meM hai| dharma aura adharma dravya kevala loka taka sImita hai| pudgala aura jIva kA vistAra kSetra eka sadRza nahIM hai| pudgalapiNDa kA jitanA AkAra hogA, utanA hI usakA vistAra hogaa| jIva bhI jitanA zarIra vistRta hogA, utanA hI vaha AkAra ko grahaNa kregaa| udAharaNa ke rUpa meM eka cIMTI meM bhI AtmA ke asaMkhyAta pradeza haiM to eka hAthI meM bhii| usase spaSTa hai ki sabhI astikAyoM kA vistArakSetra samAna nahIM hai| 31 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bhagavatIsUtra meM pradezadRSTi se alpabahutva ko lekara sundara varNana hai| vahA~ para yaha pratipAdita kiyA gayA hai ki anya dravyoM kI apekSA dharma aura adharma dravya sabase nyUna haiN| ve asaMkhyapradezI haiM aura lokAkAza taka sImita haiN| dharma aura adharmadravya kI apekSA jIvadravya ke pradeza anantaguNA adhika haiM, kAraNa yaha hai ki dharma aura adharma dravya eka eka hI haiM, parantu jIvadravya ananta haiM aura hara eka jIvadravya ke asaMkhyAta pradeza haiN| jIvadravya ke pradezoM kI apekSA pudgaladravya ke pradeza anantaguNA adhika haiM, kyoMki pratyeka jIva ke eka-eka Atmapradeza para anantAnanta karmoM kI vargaNAyeM haiM, jo pudgala haiN| pudgala kI apekSA bhI kAla ke pradeza anantaguNA adhika haiM, kyoMki pratyeka jIva aura pudgala kI vartamAna, bhUta aura bhaviSya kI apekSA ananta paryAyeM haiN| kAladravya kI apekSA bhI AkAzadravya ke pradezoM kI saMkhyA sabase adhika hai| anya sabhI dravya loka taka hI sImita haiM, jabaki AkAzadravya loka aura aloka donoM meM sthita hai| prazna yaha udbuddha ho sakatA hai ki lokAkAza asaMkhyAtapradezI hai| una asaMkhyAtapradezI lokAkAza meM anantAnata pudgala paramANu kisa prakAra samA sakate haiM? eka AkAzapradeza meM eka pudgalaparamANu hI raha sakatA hai to asaMkhyAtapradezI lokAkoza meM asaMkhya pudgalaparamANu hI raha sakate haiN| uttara meM nivedana hai ki eka AkAza pradeza meM ananta paramANu raheM, usameM kisI bhI prakAra kI bAdhA nahIM hai| kyoMki paramANu aura paramANuskandha meM viziSTa avagAhana zakti rahI huI hai| yahA~ para avagAhana zakti kA artha haidUsaroM ko apane meM samAhita karane kI kssmtaa| jaise-AkAza dravya apane avagAhana guNa ke kAraNa anya dravyoM ko sthAna detA hai, vaise hI paramANu aura skandha bhI apanI avagAhanazakti ke kAraNa anya paramANuoM aura skandhoM ko apane meM sthAna dete haiN| yathA-eka AvAsa meM vidyuta kA eka balba apanA Aloka prasArita kara rahA hai, usa AvAsa meM anya hajAra balba lagA diye jAyeM to unakA bhI prakAza usa AvAsa meM samAhita ho jaayegaa| isI prakAra zabdadhvani ko bhI le sakate haiN| jaina dRSTi se eka AkAzapradeza meM anantAnanta dhvaniyA~ rahI huI haiN| yahA~ yaha bhI smaraNa rakhanA cAhie ki prakAza aura dhvani paudgalika hone se mUrta haiN| jaba mUrta meM bhI eka hI AkAzapradeza meM ananta paramANu ke skandha raha sakate haiM to amUrta ke lie to prazna hI nhiiN| cAhe pudgalapiNDa kitanA bhI ghanIbhUta kyoM na ho, usameM dUsare anya ananta paramANu aura pudgalapiNDoM ko apane meM avagAhana dene kI zakti rahI huI hai| bahuta kucha yaha sambhava hai ki paramANu ke utkRSTa AkAra kI dRSTi se yaha batAyA gayA ho ki eka AkAzapradeza eka paramANu ke AkAra kA hai| gati kI dRSTi se jaghanya gati eka paramANu ke kAla kI hai| dUsare zabdoM meM kahA jAya to eka paramANu jitane kAla meM eka AkAza pradeza se dUsare AkAza pradeza meM pahu~catA hai, vaha eka samaya hai, jo kAla kA sabase choTA vibhAga hai| utkRSTa gati kI dRSTi se eka paramANu eka samaya meM caudaha rAjU loka kI yAtrA kara letA hai| . Adhunika yuga meM vijJAna ne atyadhika pragati kI hai| usakI apUrva pragati vijJoM ko camatkRta kara rahI hai| vijJAna ne bhI dik (spes), kAla (Time) aura pudgala (Matter) ina tIna tattvoM ko vizva kA mUla AdhAra mAnA hai| ina tIna tattvoM ke binA vizva kI saMracanA sambhava nhiiN| AinsaTIna ne sApekSavAda ke dvArA yaha siddha karane kA prayAsa kiyA hai ki dik aura kAla ye gatisApekSa haiN| gatisahAyaka dravya, jise dharmadravya kahA gayA hai| vijJAna ne use 'Ithara' kahA hai| Adhunika anusaMdhAna ke pazcAt Ithara kA svarUpa bhI bahuta kucha parivartita ho cukA hai| aba Ithara bhautika nahIM, abhautika tattva bana gayA hai, jo dharmadravya kI avadhAraNA ke atyadhika sannikaTa hai| pudgala to vizva kA mUla AdhAra hai hI, bhale hI vaijJAnika use svataMtra dravya na mAnate hoM kintu vaijJAnika dhIre-dhIre nitya nUtana anveSaNA kara 1. bhagavatIsUtra-1358 .32 - Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 rahe haiN| sambhava hai, nikaTa bhaviSya meM pudgala aura jIva kA svataMtra astitva mAnya kreN| siddha : eka cintana prajJApanA ke prathama pada meM ajIvaprajJApanA ke pazcAt jIvaprajJApanA ke sambandha meM cintana kiyA hai| jIva ke saMsArI aura siddha ye do mukhya bheda kiye haiN| jo jIte haiM, prANoM ko dhAraNa karate haiM ve jIva haiN| prANa ke dravyaprANa aura bhAvaprANa ye do prakAra haiN| pAMca indriyA~, manobala, vacanabala aura kAyabala, zvAsocchvAsa aura AyuSya, dasa dravyaprANa haiN| jJAna, darzana, sukha aura vIrya ye cAra bhAvaprANa haiM / saMsArI jIva dravya aura bhAva prANoM se yukta hotA hai aura siddha jIva kevala bhAvaprANoM se yukta hote haiN| " naraka, tiryaMca, manuSya aura deva ina cAra gatiyoM meM paribhramaNa karane vAle saMsArasamApana haiN| ve saMsAravartI jIva haiN| jo saMsAraparibhramaNa se rahita haiM, ve asaMsArasamApanna - siddha jIva haiN| ve janma-maraNa rUpa samasta duHkhoM se mukta hokara siddha avasthA ko prApta ho cuke haiN| siddhoM ke pandraha bheda yahA~ para pratipAdita kiye gaye haiN| ye pandraha bheda samaya, liMga, veza aura paristhiti Adi dRSTi se kiye gaye haiN| tIrtha kI saMsthApanA ke pazcAt jo jIva siddha hote haiM, ve 'tIrthasiddha' haiN| tIrtha kI saMsthApanA ke pUrva thA tIrtha kA viccheda hone ke pazcAt jo jIva siddha hote haiM, ve 'atIrthasiddha' haiN| jaise bhagavAn RSabhadeva ke tIrtha kI sthApanA ke pUrva hI mAtA marudevI siddha huI / marudevI mAtA kA siddhi gamana tIrtha kI sthApanA ke pUrva huA thaa| do tIrthaMkaroM ke antarAla kAla meM yadi zAsana kA viccheda ho jAye aura aise samaya meM koI jIva jAtismaraNa Adi viziSTa jJAna se siddha hote haiM to ve 'tIrthavyavaccheda' siddha kahalAte haiN| ye donoM prakAra ke siddha atIrthasiddha kI parigaNanA meM Ate haiN| jo tIrthaMkara hokara siddha hote haiM, ve 'tIrthaMkarasiddha' kahalAte haiN| sAmAnya kevalI 'atIrthaMkarasiddha' kahalAte haiN| saMsAra kI nissAratA ko samajhakara binA upadeza ke jo svayaM hI saMbuddha hokara siddha hote haiM ve 'svayaMbuddhasiddha' haiN| nandIcUrNi meM 'tIrthaMkara' aura 'tIrthakarabhinna' ye do prakAra ke svayaMbuddha batAye haiM / yahA~ para svayaMbuddha se tIrthakara bhinna svayaMbuddha grahaNa kiye haiN| hue jo vRSabha, vRkSa bAdala prabhRti kisI bhI bAhya nimittakAraNa se prabuddha hokara siddha hote haiM ve 'pratyekabuddhasiddha' haiN| pratyekabuddha samUhabaddha gaccha meM nahIM rhte| ve niyamataH ekAkI hI vicaraNa karate haiN| yahA~ yaha smaraNa rakhanA cAhie ki svayaMbuddha aura pratyekabuddha donoM ko paropadeza kI AvazyakatA nahIM hotI, tathApi donoM meM mukhya antara yaha hai ki svayaMbuddha meM jAtismaraNa Adi jJAna hotA hai jabaki pratyekabuddha kevala bAhya nimitta se prabuddha hotA hai| jo bodha prApta AcArya ke dvArA bodhita hokara siddha hote haiM, ve 'buddhabodhitasiddha' haiN| strIliMga meM siddha hone vAlI bhavyAtmAe~ 'strIliMgasiddha' kahalAtI haiN| zvetAmbara sAhitya meM strI kA nirvANa mAnA hai, jabaki digambaraparamparA ke granthoM meM strI ke nirvANa kA niSedha kiyA hai| digambaraparamparA mAnya SaTkhaNDAgama manuSya- striyoM ke guNasthAna ke sambandha meM cintana karate hue likhA hai ki 'manuSyatriyA~ samyagmithyAdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi saMyatAsaMyata aura saMyata guNasthAnoM meM niyama se paryApta hotI haiM / 3 isameM 'saMjata' zabda ko sampAdakoM ne TippaNa meM diyA hai, jisakA sArAMza yaha hai ki manuSya strI ko 'saMyata' sthAna ho sakatA hai aura saMyata guNasthAna hone para strI mokSa meM jA sakatI hai| prastuta prazna ko lekara digambara samAja 1. prajJApanA sUtra, malayagiri vRtti; 2. te duvihA sayaMbuddhA - titthayarA titthayaravairittA ya, iha vairittehiM ahigAro / - nandI adhyayanacUrNi; 3. sammAmicchAiTThi asaMjadasammAiTThi saMjAdAsaMjada (atra saMjada iti pAThazeSaH pratibhAti ) -- dvANe NiyamA pajjatio / SaTkhaNDAgama bhAga - 1, sUtra 93 pRSTha 332, prakAzaka- seTha lakSmIcaMda zitAbarAya jaina sAhityoddhAraka phaMDa kAryAlaya, amarAvatI (barAra), san 1939 33 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prabala virodha kA vAtAvaraNa samutpanna huA, taba grantha ke sampAdaka DaoN. hIrAlAlajI jaina Adi ne punaH usakA spaSTIkaraNa SaTkhaNDAgama ke tRtIya bhAga kI prastAvanA meM kiyA, kintu jaba vijJoM ne mUDabidrI [karnATaka meM SaTkhaNDAgama kI mUla prati dekhI to usameM bhI 'saMjada' zabda milA hai| vaTTakarasvAmiviracita mUlAcAra meM AryikAoM ke AcAra kA vizleSaNa karate hue kahA hai-jo sAdhu athavA AryikA isa prakAra AcaraNa karate haiM, ve jagata meM pUjA, yaza va sukha ko pAkara mokSa ko pAte haiN| isameM bhI AryikAoM ke mokSa meM jAne kA ullekha hai, yadyapi yaha spaSTa nahIM hai ki ve usI bhava meM mokSa prApta karatI haiM athavA tatpazcAt ke bhava meN| bAda ke digambara AcAryoM ne apane granthoM meM aura prAcIna granthoM kI TIkAoM meM spaSTa rUpa se strInirvANa kA niSedha kiyA hai| ____jo puruSa zarIra se siddha hote haiM, ve 'puruSaliMgasiddha' haiN| napuMsaka zarIra se siddha hote haiM, ve 'napuMsakaliMgasiddha' haiN| jo tIrthakara pratipAdita zramaNa paryAya meM siddha hote haiM, ve 'svaliMgasiddha haiN| parivrAjaka Adi ke veSa se siddha hone vAle 'anyaliMgasiddha haiN| jo gRhastha ke veSa meM siddha hote haiM, ve 'gRhaliMgasiddha haiN| eka samaya meM akele hI siddha honevAle 'ekasiddha' haiN| eka hI samaya meM eka se adhika siddha hone vAle 'anekasiddha' haiN| siddha ke ina pandraha bhedoM ke atirikta anya prakAra se bhI siddhoM ke bheda prastuta kiye haiN| . siddhoM ke jo pandraha prakAra pratipAdita kiye haiM, ve sabhI tIrthasiddha aura atIrthasiddha ina do prakAroM meM samAviSTa ho jAte haiN| vistAra se nirUpaNa karane kA mala Azaya siddha banane ke parva usa jIva kI kyA sthiti thI.yaha hai| prajJApanA ke TIkAkAra ne bhI ise svIkAra kiyA hai| : jisa prakAra jaina Agama sAhitya meM siddhoM ke prakAra batAye haiM, vaise hI bauddha Agama meM sthaviravAda kI dRSTi se bodhi ke tIna prakAra batAye haiM-sAvakabodhi [zrAvakabodhi], paccekabodhi [pratyekabodhi], sammAsaMbodhi [samyak sNbodhi]| zrAvakabodhi upAsaka ko anya ke upadeza se jo bodhi prApta hotI hai use zrAvakabodhi kahA hai| zrAvakasambuddha bhI anya ko upadeza dene kA adhikArI hai| jaina dRSTi se pratyekabodhi ko anya ke upadeza kI AvazyakatA nahIM hotI, vaise hI paccekabodhi ko bhI dUsare ke upadeza kI jarUrata nahIM hotii| usakA jIvana dUsaroM ke lie Adarza hotA hai| sammAsaMbodhi svayaM ke prabala prayAsa se bodhi prApta karatA hai aura anya vyaktiyoM ko bhI vaha bodhi pradAna kara sakatA hai| usakI tulanA tIrthakara se kI jA sakatI hai|' Arya aura anArya : eka vizleSaNa siddhoM ke bheda-prabhedoM kI carcA karane ke pazcAt saMsArI jIvoM ke vividha bheda batalAye haiN| ina bheda-prabhedoM kA mUla AdhAra indriyA~ haiN| saMsArI jIvoM ke indriyoM kI dRSTi se eka, dvi, tri, catuH paMcaindriya isa prakAra pAMca bheda kie gaye haiM, phira ekendriya meM pRthvIkAya, apkAya, tejaskAya, vAyukAya, vanaspatikAya Adi ke vividha bheda-prabhedoM kI prajJApanA kI gayI hai| ekendriya ke pazcAt dvIndriya, trIndriya, caturindriya aura paMcendriya kA varNana hai| paMcendriya meM bhI nAraka evaM tiryaMca paMcendriyoM kA varNana karane ke pazcAt manuSya kA varNana kiyA hai| manuSya ke saMmUrchima aura garbhaja, ye do bheda kie haiN| samUrchima manuSya aupacArika manuSya hai; ve garbhaja manuSya ke mala, mUtra, kapha Adi azuci meM hI utpanna hote haiM, isIlie unheM manuSya kahA gayA hai| garbhaja manuSya ke karmabhUmija, akarmabhUmija, antIpaja ye tIna prakAra haiN| 1. te jaMgapujja kittiM suhaM ca labhrUNa sijhaMti-mUlAcAra 4/196 pR. 168; 2. vinayapiTaka, mahAvagga 1 / 21, 3. (ka) upAsakajanAlaMkAra kI prastAvanA, pR. 16 (kha) upAsakajanAlaMkAra lokAttarasampatti niddesa, pR. 340 (ga) paNNavaNAsuttaM dvitIya bhAga, prastAvanA pR. 36-puNyavijayajI 34 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 jIvoM kI sUkSmatA, , paryAptaka evaM aparyAptaka dRSTi se bhI jIvoM ke bheda-prabheda pratipAdita haiN| ekendriya se lekara caturindriya taka jitane bhI jIva haiM, ve samUrcchima haiN| tiryaJca paMcendriya aura manuSya ye garbhaja aura saMmUrcchima donoM prakAra ke hote haiN| nAraka aura deva kA janma upapAta hai| saMmUrcchima aura naraka ke jIva ekAnta rUpa se napuMsaka hote haiN| devoM meM strI aura puruSa donoM hote haiM, napuMsaka nahIM hote| garbhaja manuSya aura garbhaja tiyaMca meM tInoM liMga hote haiN| isa taraha liMgabheda kI dRSTi se jIvoM ke bheda kiye gaye haiN| narakagati, tiryaJcagati, manuSyagati aura devagati, ye bheda gati kI dRSTi se kiye gaye haiN| pA~ca bharata, pA~ca airavata aura pA~ca mahAvideha - ye pandraha karmabhUmiyA~ haiM / yahA~ ke mAnava karma karake apanA jIvanayApana karate haiM, etadartha ina bhUmiyoM meM utpanna mAnava karmabhUmija kahalAte haiN| karmabhUmija manuSya ke bhI Arya aura mleccha ye do prakAra haiN| Arya manuSya ke bhI RddhiprApta va anRddhiprApta ye do prakAra haiN| prajJApanA meM RddhiprApta Arya ke arihanta, cakravartI, vAsudeva, baladeva, cAraNa aura vidyAdhara yaha cha: prakAra batAye haiN| tattvArthavArtika meM RddhiprApta Arya ke buddhi, kriyA, vikriyA, tapa, bala, auSadha, rasa aura kSetra, ye ATha prakAra batalAye haiN| prajJApanA meM anRddhiprApta Arya ke kSetrArya, jAtyArya, kulArya, karmArya, zilpArya, bhASArya, jJAnArya, darzanArya aura cAritrArya ye nau prakAra batalAye haiN| tattvArthavArtika meM anRddhiprApta AryoM ke kSetrArya, jAtyArya, karmArya, cAritrArya aura darzanArya ye pAMca prakAra prarUpita haiN| tattvArthabhASya meM anRddhiprApta AryoM ke kSetrArya, jAtyArya, kulArya, zilpArya, karmArya evaM bhASArya ye cha: prakAra ullikhita haiN|" prajJApanA kI dRSTi se sAr3he paccIsa dezoM meM rahane vAle manuSya kSetrArya haiN| ina dezoM meM tIrthaMkara, cakravartI, baladeva, vAsudeva utpanna hue, isalie inheM Arya janapada kahA hai| pravacanasAroddhAra meM bhI Arya kI yahI paribhASA dI gayI hai| jinadAsagaNI mahattara ne likhA hai ki jina pradezoM meM yugalika rahate the, jahA~ para hAkAra Adi nItiyoM kA pravarttana huA thA, ve pradeza Arya haiM aura zeSa anaary|' isa dRSTi se Arya janapadoM kI sImA bar3ha jAtI hai / tattvArthabhASya meM likhA hai ki cakravartI vijayoM meM utpanna hone vAle manuSya bhI Arya hote haiN|" tattvArthavArtika meM kAzI, kauzala prabhRti janapadoM meM utpanna manuSyoM ko kSetrArya kahA hai|" isakA artha yaha hai ki baMgAla, bihAra, uttarapradeza, ur3IsA, madhyapradeza, gujarAta, rAjasthAna aura paMjAba tathA pazcimI paMjAba evaM sindha, ye koI pUrNa tathA koI apUrNa prAnta AryakSetra meM the aura zeSa prAnta usa sImA meM nahIM the| dakSiNApatha AryakSetra kI sImA meM nahIM thaa| uttara bhArata meM AryoM kA varcasva thA, saMbhavata: isI dRSTi se sImAnirdhAraNa kiyA gayA ho| prajJApanA meM sAr3he paccIsa dezoM kI jo sUcI dI gayI hai usameM avantI kA ullekha nahIM hai jabaki avantI zramaNa bhagavAn mahAvIra ke samaya eka prasiddha rAjya thA / vahA~ kA candrapradyota rAjA thaa| bhagavAn mahAvIra sindhu- sauvIra jaba padhAre the to avantI se hI padhAre the| sindhusauvIra se avantI assI yojana dUra thaa|" dakSiNa meM jainadharma kA pracAra thA phira bhI una kSetroM ko AryakSetroM kI parigaNanA meM nahIM liyA gayA hai| yaha vijJoM ke lie 1. prajJApanA 1 sUtra 100; 2. tattvArthavArtika 3 / 36, pRSTha 201; 3. prajJApanA 1 / 101; 4. tattvArthavArtika 3 / 36, pRSTha 200; 5. tattvArthabhASya 3 / 15; 6. itthuppatti jiNANaM, cakkINaM rAma kaNhANaM / - prajJApanA 1 / 117; 7 yatra tIrthaMkarAdInAmutpattistadAryaM, zeSamanAryam / pravacanasAroddhAra, pR. 446; 8. jesu kesuvi parasesu mihuNagAdi paiTThiesu hakkArAiyA nII parUDhA te AriyA, sesA aNAriyA / - AvazyakacUrNi; 9. bharateSu ardhaSaDviMzatijanapadeSu jAtAH zeSeSU ca cakravartivijayeSu / - tattvArthabhASya 3 / 15; 10. kSetrAryAH kAzikozalAdiSu jAtAH / - tattvArthavArtika 3 / 36, pRSTha 200; 11. gacchAcAra, pRSTha 122 35 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 cintanIya prazna hai| yaha bhI bahuta kucha saMbhava hai, jina dezoM ko Arya nahIM mAnA gayA hai saMbhava hai vahA~ para AryapUrva jAtiyoM kA varcasva rahA hogaa| prajJApanA meM jAti-Arya manuSyoM ke ambaSTha, kalinda, videha, harita, vedaka aura cuMcaNa ye cha: prakAra batAye gaye kulArya mAnava ke bhI ugra, bhoga, rAjasva, ikSvAku, jJAta aura kaurava yaha cha: prakAra batalAye gaye haiN| tattvArthavArtika meM jAti-Arya aura kula-Arya ina donoM ko vibhinna nahIM mAnA hai| ikSvAku, jAta aura bhoja prabhRti kuloM meM samutpanna mAnava jAtyArya hote haiM / 1 tattvArthabhASya meM ikSvAku, videha, hari, amvaSTha, jJAta, kuru, bumbu, nAla, ugra, bhoga, rAjanya Adi ko jAtyArya aura kulakara, cakravartI, baladeva, vAsudeva tathA tIsare, pA~caveM aura sAtaveM kulakara se lekara zeSa kulakaroM se utpanna vizuddha vaMza vAle kula - Arya haiN| prajJApanA meM dUSyaka - vastra ke vyApArI, sUta ke vyApArI, kapAsa yA ruI ke vyApArI, nAI, kumhAra Adi Aryakarma karane vAle mAnavoM ko karmArya mAnA hai| zilpArya mAnava ke tuNNAga (raphu karane vAle), tantuvAya ( julAhe ), pustakAra, lepyakAra, citrakAra Adi aneka prakAra haiN| tattvArthavArtika meM karmArya aura zilpArya ko eka hI mAnA hai| unhoMne karmArya sAvadha - karmArya, alpasAvadya-karmArya, asAvadya - karmArya yaha tIna bheda kiye haiN| asi, maSi, kRSi, vidyA, zilpa aura vaNikkarma karane vAle sAvadya karmArya haiN| zrAvaka-zrAvikAe~ alpasAvadya karmArya haiM; saMyamI zramaNa asAvadyakarmArya hai tattvArthabhASya meM yajana, yAjana, adhyayana, adhyApana, prayoga, kRSi, lipi, vANijya aura yoni saMpoSaNa se AjIvikA karanevAle bunakara, kumhAra, nAI, darjI aura anya aneka prakAra ke kArIgaroM ko zilpArya mAnA hai| " ardhamAgadhI bhASA bolane vAle tathA brAhmI lipi meM likhane vAle ko prajJApanA meM bhASArya kahA hai| tattvArthavArtika meM bhASArya kA varNana nahIM AyA hai| tattvArthabhASya meM sabhya mAnavoM kI bhASA ke niyata varNoM, lokarUDha, spaSTa zabdoM tathA pAMca prakAra ke AryoM ke saMvyavahAra kA samyak prakAra se uccAraNa karane vAle ko bhASArya mAnA hai| bhagavAn mahAvIra svayaM ardhamAgadhI bhASA bolate the| ardhamAgadhI ko devavANI mAnA hai / " samyagjJAnI ko jJAnArya, samyagdRSTi ko darzanArya aura samyakcAritrI ko cAritrArya mAnA gayA hai| jJAnArya, darzanArya, cAritrArya ina tInoM kA sambandha dhArmika jagat se hai| jina mAnavoM ko yaha ratnatraya prApta hai, phira ve bhale hI kisI bhI jAti ke yA kula ke kyoM na hoM, Arya haiN| ratnatraya ke abhAva meM ve anArya haiN| AryoM kA jo vibhAga kiyA gayA hai vaha bhaugolika dRSTi se, AjIvikA kI dRSTi se, jAti aura bhASA kI dRSTi se kiyA gayA hai| sAr3he paccIsa dezoM ko jo Arya mAnA gayA hai, hamArI dRSTi se usakA kAraNa yahI ho sakatA hai ki vahA~ para jainadharma aura jainasaMskRti kA atyadhika pracAra rahA hai; isI dRSTi se unheM Arya janapada kahA gayA ho| vaidika paramparA ke vijJoM ne aMga- baMga Adi janapadoM ke viSaya meM likhA hai " aMga-baMga- kaliGgeSu saurASTramagadheSu c| tIrthayAtrAM vinA gacchan punaH saMskAramarhati // " arthAt - aMga (mugera-bhAgalapura), baMga (baMgAla), kaliMga (ur3IsA), saurASTra ( kAThiyAvAr3a) aura magadha (paTanA gayA Adi) meM tIrthayAtrA ke sivAya jAne se phira se upanayanAdi saMskAra karake zuddha honA par3atA hai| 1. ikSvAkujJAtabhojAdiSu kuleSu jAtA jAtyAryaH / - tattvArthavArtika 336 pRSTha 200; 2. jAtyAryAH ikSvAkavo videhA haryambaSThA jJAtAH kuravo bumbunAlA ugrabhogA rAjanyA ityevamAdayaH / kulAryAH kulakarAzcakravartino baladevA vAsudevAH / ye cAnye AtRtIyAdApaMcamAdAsaptamAd vA 'kulakarebhyo vA vizuddhAnvayaprakRtayaH / - tattvArthabhASya 3 / 15; 3. tattvArthavArtika 3136, pRSTha 201; 4. tattvArthabhASya, 3 / 15; 5. vahI, 3 / 15; 6. addhamAgahAe bhAsAe bhAsai arihA dhammaM / - aupapAtika sUtra 56; 7. devA NaM addhamAgahAe bhAsAe bhAsati / - bhagavatI 5 / 4 / 191 '36 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 kitane hI cintakoM kA yaha mAnanA hai ki prajJApanA aura jIvAjIvAbhigama meM kSetra Adi kI dRSTi se jo Arya aura anArya kA bheda pratipAdita hai vaha vibhAjana Arya aura anArya jAtiyoM ke ghUla-mila jAne ke pazcAt kA hai| isameM varNa aura zarIrasaMsthAna ke AdhAra para yaha vibhAga nahIM huA hai|' sUtrakRtAMga meM varNa aura zarIra ke saMsthAna kI dRSTi se vibhAga kiyA hai| vahA~ para kahA gayA hai- pUrva pazcima, uttara, dakSiNa, ina cAroM dizAoM meM manuSya hote haiN| unameM kitane hI Arya hote haiM, to kitane hI anArya hote haiN| kitane hI ucca gotra vAle hote haiM to kitane hI nIca gotra vAle; kitane hI lambe hote haiM to kitane hI nATe hote haiM; kitane hI zreSTha varNa vAle hote haiM to kitane hI apakRSTa varNa vAle arthAt kAle hote haiM, kitane hI surUpa hote haiM, kitane hI kurUpa hote haiN| Rgveda meM bhI Arya aura Aryetara ye do vibhAga milate haiN| anArya jAtiyoM meM bhI aneka saMpanna jAtiyAM thIM; unakI apanI bhASA apanI sabhyatA thI, apanI saMskRti thI, apanI saMpadA aura apanI dhArmika mAnyatAe~ thiiN| prajJApanA meM karmabhUmija manuSyoM ke hI Arya aura mleccha ye do bheda kie haiN| ' tattvArthabhASya' aura tattvArthavArtika meM antadvapaja manuSyoM ke bhI do bheda kie haiN| mlecchoM kI bhI aneka paribhASAe~ batAyI gayI haiN| pravacanasAroddhAra kI dRSTi se jo heyadharmoM se dUra haiM aura upAdeya dharmoM ke nikaTa haiM ve Arya haiN|" jo heyadharma ko grahaNa kiye hue haiM ve anArya haiN| AcArya zrI malayagirijI ne prajJApanAvRtti meM likhA hai ki jinakA vyavahAra ziSTasammata nahIM hai ve mleccha haiN|" pravacanasAroddhAra meM likhA hai - jo pApI hai, pracaMDa karma karanevAle haiM, pApa ke prati jinake antarmAnasa meM ghRNA nahIM hai, akRtya kAryoM ke prati jinake mana meM pazcAttApa nahIM hai| 'dharma' yaha zabda jinako svapna meM bhI smaraNa nahIM AtA, ve anArya haiN|' praznavyAkaraNa meM kahA gayA hai - vividha prakAra ke hiMsAkarma mleccha mAnava karate haiN|" Arya aura mlecchoM kI jo ye paribhASAe~ haiM ye jAtiparaka aura kSetraparaka na hokara guNa kI dRSTi se haiN| kauTilya arthazAstra meM Arya zabda svatantra nAgarika aura dAsa parataMtra nAgarika ke artha meM vyavahRta huaa|" prajJApanA meM karmabhUmi manuSya kA eka vibhAga anArya yAnI mleccha kahA gayA hai| anArya dezoM meM samutpanna loga anArya kahalAte haiN| prajJApanA meM anArya dezoM ke nAma isa prakAra haiM 1. zaka (pazcima bhArata kA deza ), 2. yavana - yUnAna, 3. cilAta (kirAta), 4. zabara, 5. barbara, 6. kAya, 7. maruNDa, 8. oDa, 9. bhaTaka (bhadraka) (dillI aura mathurA ke bIca yamunA ke pazcima meM sthita pradeza), 10. NiNNaga (nimnaga), 11. pakkaNiya ( madhya eziyA kA eka pradeza prakaNva yA paraganA ), 12. kulakSa, 13. goMDa, 14. siMhala (laMkA), 15. pArasa (IrAna), 16. godha, 17. kroMca, 18. ambaSTha (cinAva nadI ke nicale bhAga meM sthita eka gaNa rAjya), 19. damila ( draviDa), 20, cillala, 21. pulinda, 22. hArosa, 23. doba, 24. vokkaNa (aphagAnistAna kA uttarI-pUrvI choTA pradeza-vakhAna), 25. gandhahAraga ( kandhAra), 26. pahaliya, 27. ajjhala, 28. roma, 29. pAsa, 30. pausa, 31. malaya, 32. bandhuya (bandhuka), 33. sUyali, 34. koMkaNaga, 35. meya, 36. palhava, 37. mAlava, 38. maggara, 39. AbhASika, 40. aNakka, 41. cINaM (cIna), 42. lhasiya ( lhAsA), 43. khasa, 44. khAsiya, 45. Nadvara (nehara), 46. moMr3ha, 47. DoMbilaga, 48. laosa, 49. kakkeya, 50. paosa, 51. akkhAga, 52. hUNa, 53. robhaka, 54. maru, 55. maruka / 1. atIta kA anAvaraNa, bhAratIya vidyApITha, pR. 155; 2. sUtrakRtAMga 211; 3. Rgveda 7 / 6 / 3, 11176 3-4, 8 70 | 11 4. prajJApanA 1, sUtra 98; 5. tattvArthabhASya 3 / 15; 6. tattvArthavArtika 3 / 36 7. pravacanasAroddhAra pRSTha 415; 8. prajJApanA 1 vRtti; 9. pAvA ya caMDakammA, aNAriyA nigdhiNA niraNutAvI / dhammotti akkharAI, sumiNe vi na najjae jANaM / / - pravacanasAroddhAra gAthA 1596 10. praznavyAkaraNa, Azrava dvAra 1; 11. mUlyena cAyatvaM gacchet / - kauTilya arthazAstra 3 / 13 / 22 37 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 praznavyAkaraNa' ke adharmadvAra meM bhI kucha parivartana ke sAtha anAryoM ke nAma prApta hote haiN| vahA~ yavana ke bAda cilAya nahIM hai, bhaTaka ke pazcAt NiNNaga naha hai, para tittIya hai / tulanAtmaka dRSTi se saMkSepa meM antara isa prakAra hai prajJApanA 3 cilAya 8 oDa '0 10 niNNaga 13 goMDa 16 godha 4 18 ambaDa 20 cillala praznavyAkaraNa 38 maggara 45 Naddara 46 moMr3ha 48 o o 7 uda 9 tittiya 0 12 gauDa 16 andha Andhra 18 billala 22 hArosa 20 arosa bahuta se nAmoM meM bhinnatA hai, ye bhinna zabda isa prakAra hai prajJApanA praznavyAkaraNa 0 36 mahura 43 hara prajJApanA 23 doba 24 vokkaNa 25 pahaliya 27 ajjhala 29 pAsa 30 pausa 32 bandhuya 33 sUryAli 36 palhava prajJApanA 49 pao 51 kakkaya 52 akkhAga 54 bharu 44 marahaTha 45 muThiya pravacanasAroddhAra' meM anArya dezoM ke nAma isa prakAra haiM praznavyAkaraNa 21. DoMba 22 pokkaNa 24 vahaliya 25 jalla 27 mAsa 28 bausa 30 caMcuya 31 culiyA 34 paNhava praznavyAkaraNa 46 Arabha 49 kekabha 48 kuTTaNa 52 rusa 1. zaka, 2. yavana, 3. zabara, 4. barbara, 5. kAya, 6. maruNDa, 7. aDDa, 8. gopA (gauDDa), 9. pakkaNaga, 10. arabAga, 11. hUNa, 12. romaka, 13. pArasa, 14. khasa, 15. khAsika, 16. dumbilaka, 17. lakuza, 18. bokkasa, 19. bhilla, 20. Andhra (andhra ), 21. pulinda, 22. kroMca, 23. bhramararuca, 24. korpaka, 25. cIna, 26. caMcuka, 27. mAlava, 28. draviDa, 29. kulArgha, 30. kekaya, 31. kirAta, 32. hayamukha, 33. kharamukha, 34. gajamukha, 35. turaMgamukha, 36. miNDhakamukha, 37. hayakarNa, 38. gajakarNa / mahAbhArata ke upAyana-parva meM bhI kucha nAma isI taraha se prApta hote haiM, jo nimnAnusAra haiM 1. mleccha, 2. yavana, 3. barbara, 4. Andhra, 5. zaka, 6. pulinda, 7, auruNika, 8. kamboja, 9. AmIra, 10. palhava, 11. darada, 12. kaMka, 13. khasa, 14. kekaya, 15. trigarta, 16. zibi, 17. bhadra, 18. haMsa kAyana, 19. ambaSTha, 20. tArkSya, 21. prahava, 22. vasAti, 23. mauliya, 24. kSudramAlavaka, 25. zauNDika, 26. puNDra, 27. zANavatya, 28. kAyavya, 29. dArva, 30. zUra, 31. vaiyamaka, 32. udumbara, 33. vAlhIka, 34. kudamAna, 35. pauraka Adi / isa prakAra mAnava jAti eka hokara bhI usake vibhinna bheda ho gaye haiN| pazu meM jisa prakAra jAtigata bheda haiM, vaise hI manuSya meM jAtigata bheda nahIM haiN| mAnava sarvAdhika zaktisaMpanna aura baudhika prANI hai| vaha saMkhyA kI dRSTi se aneka 1. praznavyAkaraNa, adharmadvAra, sUtra 4; 2. pravacanasAroddhAra, gAthA 1583 - 1585 38 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 haiM para jAti kI dRSTi se eka hai| uparyukta carcA meM jo bheda pratipAdita kiye gaye haiM, ve bhaugolika aura guNoM kI dRSTi se haiN| jIvoM kA nivAsasthAna saMsArI aura siddha ke bheda aura prabheda kI carcA karane ke pazcAt una jIvoM ke nivAsasthAna ke sambandha meM cintana kiyA gayA hai| isa cintana kA mUla kAraNa yaha hai ki AtmA ke parimANa ke sambandha meM upaniSadoM meM aneka kalpanAe~ haiN| ina sabhI kalpanAoM ke anta meM RSiyoM kI vicAradhArA AtmA ko vyApaka mAnane kI ora vizeSa rahI hai| prAyaH sabhI vaidika darzanoM ne AtmA ko vyApaka mAnA hai| hA~, AcArya zaMkara aura AcArya rAmAnuja Adi brahmasUtra ke bhASyakAra isameM apavAda haiN| unhoMne brahmAtmA ko vyApaka aura jIvAtmA ko aNu-parimANa mAnA hai| bRhadAraNyaka upaniSad meM AtmA ko cAvala yA jau ke dAne ke parimANa mAnA hai| kaThopaniSad meM AtmA ko 'aMguSThaparimANa' kA likhA hai| to chAndogyopaniSad meM AtmA ko 'bAlizta' parimANa kahA hai| maittryupaniSad meM AtmA ko aNu kI taraha sUkSma mAnA hai|' kaThopaniSad', chAndogyopaniSad', aura zvetAzvetaropaniSad' meM AtmA ko aNu se aNu aura mahAn se mahAn bhI kahA hai| sAMkhyadarzana meM AtmA ko kUTastha nitya mAnA hai arthAt AtmA meM kisI bhI prakAra kA pariNAma yA vikAra nahIM hotA hai| saMsAra aura mokSa AtmA kA nahIM prakRti kA hai|' sukha-duHkha-jJAna, ye AtmA ke nahIM kintu prakRti ke dharma haiN|deg isa taraha vaha AtmA ko sarvathA apariNAmI mAnatA hai / kartRtva na hone para bhI bhoga AtmA meM hI mAnA hai|" isa bhoga ke AdhAra para AtmA meM pariNAma kI saMbhAvanA hai, isalie kitane hI sAMkhya bhoga ko AtmA kA dharma nahIM maante| 12 unhoMne AtmA ko kUTastha hone ke mantavya kI rakSA kI hai| kaThopaniSad Adi meM bhI AtmA ko kUTastha mAnA hai| 13 jainadarzana meM AtmA ko sarvavyApaka nahIM mAnA hai, vaha zarIra - pramANa - vyApI hai| usameM saMkoca aura vikAsa donoM guNa haiN| AtmA ko kUTastha nitya bhI nahIM mAnA hai kintu pariNAmI nitya mAnA gayA hai| isa virAT vizva meM vaha vividha paryAyoM ke rUpa meM janma grahaNa karatA hai aura niyata sthAna para hI vaha AtmA zarIra dhAraNa karatA hai| kauna sA jIva kisa sthAna meM hai, isa prazna para cintana karanA Avazyaka ho gayA to prajJApanA ke dvitIya pada meM sthAna ke sambandha meM ciMtana kiyA hai| sthAna bhI do prakAra kA hai - eka sthAyI, dUsarA prAsaMgika / janma grahaNa karane ke pazcAt mRtyuparyanta jIva jisa sthAna para rahatA hai, vaha sthAyI sthAna hai, sthAyI sthAna ko AgamakAra ne sva-sthAna kahA hai| prAsaMgika nivAsa sthAna upapAta aura samudghAta ke rUpa meM do prakAra kA hai| jainadRSTi se jIva kI Ayu pUrNa hone para vaha naye sthAna para janma grahaNa karatA hai| eka jIva devAyu ko pUrNa kara mAnava banane vAlA hai; vaha jIva devasthAna se calakara mAnavaloka meM AtA hai| bIca kI jo usakI yAtrA hai, vaha yAtrA svasthAna nahIM hai; vaha to prAsaMgika yAtrA hai, usa yAtrA ko upapAtasthAna kahA gayA hai| dUsarA prAsaMgika sthAna samudghAta hai| vedanA, mRtyu, vikriyA prabhRti viziSTa prasaMgoM para jIva ke pradezoM kA jo vistAra hotA hai vaha samudghAta hai| samudghAta ke samaya Atmapradeza zarIrasthAna meM rahate hue bhI kisI na kisI sthAna meM bAhara bhI samudghAta-kAla paryanta rahate haiN| isalie samudghAta kI dRSTi se jIva ke prAsaMgika nivAsa sthAna para vicAra kiyA gayA hai| isa taraha 1. (ka) muNDaka-upaniSad 1 / 116 (kha) vaizeSikasUtra 7 / 1 / 12 (ga) nyAyamaMjarI, pRSTha 468 (vijaya) (gha) prakaraNapaMjikA, pRSTha 158 2. bRhadAraNyaka upaniSad, 5/6/1; 3. kaThopaniSad 2 / 2 / 12; 4. chAndogyopaniSad 5 / 18 1 5. maitryupaniSad 6 / 38; 6. kaThopaniSad 1 / 2 / 20 ; 7. chAndogyopaniSad 3 / 14 / 3; 8. zvetAzvetaropaniSad 3 / 20; 9. sAMkhyakArikA 62; 10. sAMkhyakArikA 11; 11. sAMkhyakArikA 17; 12. sAMkhyatattvakaumudI 17; 13. kaThopaniSad 12 / 18 19 39 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 dvitIya pada meM svasthAna, upapAtasthAna aura samudghAtasthAna-tInoM prakAra ke sthAnoM ke sambandha meM ciMtana kiyA hai| yahA~ yaha bhI smaraNa rakhanA cAhie ki prathama pada meM nirdiSTa jIva bhedoM meM se ekendriya jaise kaI sAmAnya bhedoM ke sthAnoM para ciMtana nahIM hai, kevala mukhya mukhya bheda-prabhedoM ke sthAnoM para hI vicAra kiyA hai| saMsArI jIvoM ke lie upapAta, samudghAta aura svasthAna kI dRSTi se ciMtana kiyA gayA hai, para siddhoM ke lie svasthAna kA hI ciMtana kiyA gayA hai| siddhoM kA upapAta nahIM hotaa| anya saMsArI jIva ke nAma, gotra, Ayu Adi karmoM kA udaya hotA hai jisase ve eka gati se dUsarI gati meM jAte haiN| siddha karmoM se mukta hote haiN| karmoM ke abhAva ke kAraNa ve siddha rUpa meM janma nahIM lete| jainadRSTi se jo jIva lokAnta taka jAte haiM ve AkAzapradezoM ko sparza nahIM karate, isalie siddhoM kA upapAtasthAna nahIM hai| karmayukta jIva hI samudghAta karate haiM, siddha nhiiN| isalie prastuta prakaraNa meM siddhoM ke svasthAna para hI cintana kiyA gayA hai| ___ekendriya jAti ke jIva samagraloka meM vyApta haiN| dvIndriya, trIndriya, caturindriya aura sAmAnya paMcendriya jIva loka ke asaMkhyAtaveM bhAga meM haiN| nAraka, tiryaMca paMcendriya, manuSya aura deva ke lie pRthak-pRthak sthAnoM kA nirdeza kiyA gayA hai aura siddha loka ke agrabhAga meM avasthita haiN| yahA~ para yaha smaraNa rakhanA hogA ki jaba chadstha manuSya samudghAta karatA hai to vaha loka ke asaMkhyAtaveM bhAga ko sparza karatA hai aura jaba kevalI samudghAta karate haiM to vaha sampUrNa loka ko sparza karate haiN| jaba manuSya ke Atmapradeza sampUrNa loka meM vistRta ho jAte haiM, usa samaya usakI AtmA lokavyApta ho jAtI hai| __ajIvoM ke sthAna ke sambandha meM vicAra nahIM kiyA gyaa| aisA jJAta hotA hai-jaise jIvoM ke prabhedoM meM amuka nizcita sthAna kI kalpanA kara sakate haiM, vaise pudgala ke sambandha meM nhiiN| paramANu va skandha samagra lokAkAza meM haiM kintu unakA sthAna nizcita nahIM hai| dharmAstikAya, adharmAstikAya ye donoM samagra lokavyApI haiM, ataH unakI carcA yahAM nahIM kI gayI hai| saMkhyA kI dRSTi se cintana tIsare pada meM jIva aura ajIva tattvoM kA saMkhyA kI dRSTi se vicAra kiyA gayA hai| bhagavAn mahAvIra ke samaya aura tatpazcAt bhI tattvoM kA saMkhyA-vicAra mahattvapUrNa viSaya rahA hai| eka ora upaniSadoM ke mata se sampUrNa vizva eka hI tattva kA pariNAma hai to dUsarI ora sAMkhya ke mata se jIva aneka haiM kintu ajIva eka hai| bauddhoM kI mAnyatA aneka citta aura aneka rUpa kI hai| isa dRSTi se jainamata kA spaSTIkaraNa Avazyaka thaa| vaha yahA~ para kiyA gayA hai| mukhya rUpa se tAratamya kA nirUpaNa arthAt kauna kisase kama yA adhika hai, isakI vicAraNA isa pada meM kI gayI hai| prathama, dizA kI apekSA se kisa dizA meM jIva adhika aura kisa dizA meM kama, isI taraha jIvoM ke bheda-prabheda kI nyUnAdhikatA kA bhI dizA kI apekSA se vicAra kiyA gayA hai| isI prakAra gati, indriya, kAya, yoga Adi se jIvoM ke jo-jo prakAra hote haiM, unameM saMkhyA kA vicAra karake anta meM samagra jIvoM ke jo vividha prakAra hote haiM, una samagra jIvoM kI nyUnAdhika saMkhyA kA nirdeza kiyA gayA hai| isameM kevala jIvoM kA hI nahIM kintu dharmAstikAya Adi SaDdravyoM kI bhI paraspara saMkhyA kA tAratamya nirUpaNa kiyA gayA hai| vaha tAratamya dravyadRSTi aura pradezadRSTi se batAyA gayA hai| prArambha meM dizA ko mukhya karake saMkhyAvicAra hai aura bAda meM Urdhva, adho aura tiryag loka kI dRSTi se samagra jIvoM ke bhedoM kA saMkhyAgata vicAra hai| jIvoM 1. prajJApanA malayagirivRtti, patrAMka 108; 2. dravyasaMgraha TIkA, brahmadevakRta, 10 40 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 kI taraha pudgaloM kI saMkhyA kA alpabahutva bhI una una dizAoM meM va una una lokoM meM batAyA gayA hai| isake sivAya dravya, pradeza aura dravyapradeza dRSTiyoM se bhI paramANu aura saMkhyA kA vicAra hai| usake bAda pudgaloM kI avagAhanA, kAlasthiti aura unakI paryAyoM kI dRSTi se bhI saMkhyA kA nirUpaNa kiyA gayA hai| isa pada meM jIvoM kA aneka prakAra se vargIkaraNa karake alpabahutva kA vicAra kiyA hai| isakI saMkhyA kI sUcI para se yaha phalita hotA hai ki usa kAla meM bhI AcAryoM ne jIvoM kI saMkhyA kA tAratamya (alpabahutva) batAne kA isa prakAra jo prayatna kiyA hai, vaha prazasta hai| isameM batAyA gayA hai ki puruSoM se striyoM kI saMkhyA - cAhe manuSya hoM, deva hoM yA tiryaJca hoM--adhika mAnI gayI hai| adholoka meM nArakoM meM prathama se sAtavIM naraka meM jIvoM kA krama ghaTatA gayA hai arthAt sabase nIce ke sAtaveM naraka meM sabase kama nAraka jIva haiN| isake viparIta krama urdhvaloka ke devoM meM hai, nIce ke devalokoM meM sabase adhika jIva haiM, arthAt saudharma meM sabase adhika aura anuttara vimAnoM meM sabase kama haiN| / parantu manuSyaloka ( tiryakloka) ke nIce bhavanavAsI deva haiN| unakI saMkhyA saudharma se adhika hai aura unase Upara hone para bhI vyantara devoM kI saMkhyA adhika aura unase bhI adhika jyotiSka haiM, jo vyantaroM se bhI Upara haiN| sabase kama saMkhyA manuSyoM kI hai| isalie yaha bhava durlabha mAnA jAya yaha svAbhAvika haiN| indriyA~ jitanI kama utanI jIvoM kI saMkhyA adhika / athavA aisA kaha sakate haiM ki vikasita jIvoM kI apekSA avikasita jIvoM kI saMkhyA adhika hai| anAdikAla se Aja taka jinhoMne pUrNatA prApta kara lI hai, aise siddha jIvoM kI saMkhyA bhI ekendriya jIvoM kI apekSA se kama hI hai / saMsArI jIvoM kI saMkhyA siddhoM se adhika hI rahatI hai| isalie yaha loka saMsArI jIvoM se kabhI zUnya nahIM hogA, kyoMki prastuta pada meM jo saMkhyAe~ dI haiM unameM kabhI parivartana nahIM hogA, ye dhruvasaMkhyAe~ haiN| sAtaveM naraka meM anya narakoM kI apekSA sabase kama nAraka jIva haiM to sabase Upara devaloka - anuttara meM bhI anya devalokoM kI apekSA sabase kama jIva haiN| isase yaha pratIta hotA hai ki jaise atyanta puNyazAlI honA duSkara hai, vaise hI atyanta pApI honA bhI duSkara hai| jIvoM kA jo kramika vikAsa mAnA gayA hai unake anusAra to nikRSTa koTi ke jIva ekendriya haiN| ekendriya meM se hI Age bar3hakara jIva kramazaH vikAsa ko prApta hote haiN| ekendriyoM aura siddhoM kI saMkhyA ananta kI gaNanA meM pahu~catI hai| abhavya bhI ananta haiM aura siddhoM kI apekSA samagra rUpa saMsArI jIvoM kI saMkhyA bhI adhika hai aura yaha bilkula saMgata hai, kyoMki bhaviSya meM- anAgata kAla meM-saMsArI jIvoM meM se hI siddha hone vAle haiN| isalie ve kama hoM to saMsAra khAlI ho jAyegA, aisA mAnanA pdd'egaa| ekendriya se paMcendriya taka krama se jIvoM kI saMkhyA ghaTatI jAtI hai| yaha krama aparyApta jIvoM meM to barAbara banA rahatA hai kintu paryApta avasthA meM vyutkrama mAlUma par3atA hai| aisA kyoM huA hai, yaha vijJoM ke lie vicAraNIya aura saMzodhana kA viSaya hai| sthiticintana cauthe pada meM jIvoM kI sthiti arthAt Ayu kA vicAra hai / jIvoM kI nArakAdi rUpa meM sthiti-avasthiti kitane samaya taka rahatI hai, usakI vicAraNA isameM hone se isakA nAma 'sthiti' pada diyA hai| jIvadravya to nitya hai parantu vaha jo aneka prakAra ke rUpa - paryAya - nAnAvidha janma dhAraNa karatA hai, ve anitya hai| isalie paryAyeM kabhI to naSTa hotI hI haiN| ataeva unakI sthiti kA vicAra karanA Avazyaka hai / vaha prastuta pada meM kiyA gayA hai| jaghanya Ayu kitanI aura utkRSTa Ayu kitanI - isa taraha do prakAra se usakA vicAra kevala saMsArI 41 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 jIvoM aura unake bhedoM ko lekara kiyA hai| siddha to 'sAdIyA apajjavasitA' sAdi-ananta hone se usakI Ayu kA vicAra nahIM kiyA gayA hai| ajIva dravya kI paryAyoM kI sthiti kA vicAra bhI isameM nahIM hai| kyoMki unakI paryAya jIva kI Ayu kI taraha maryAdita kAla meM rakhI nahIM jA sakatI hai, isalie use chor3a denA svAbhAvika hai| prastuta pada meM prathama jIvoM ke sAmAnya bhedoM ko lekara unakI Ayu kA nirdeza hai| bAda meM unake aparyApta aura paryApta bhedoM kA nirdeza hai| udAharaNArtha- pahale to sAmAnya nAraka kI Ayu aura usake pazcAt nAraka ke aparyApta aura usake bAda paryApta kI Ayu kA varNana hai| isI krama se pratyeka nAraka Adi ko lekara sarva prakAra ke AyuSya kA vicAra kiyA gayA hai| sthiti kI sUcI ke avalokana se jJAta hotA hai ki puruSa se strI kI Ayu kama hai| nArakoM aura devoM kA AyuSya manuSyoM aura tiryaMcoM se adhika hai| ekendriya jIvoM meM agnikAya kA AyuSya sabase nyUna hai| yaha pratyakSa hai, kyoMki agni anya jIvoM kI apekSA zIghra bujha jAtI hai| ekendriyoM meM pRthvIkAya kA AyuSya sabase adhika hai / dvIndriya se trIndriya jIvoM kA AyuSya kama mAnane kA kyA kAraNa hai, yaha vicAraNIya hai| phira caturindriya kA AyuSya adhika hai, parantu dvIndriya se kama hai, yaha bhI eka rahasya hai aura zodha kA viSaya hai| prastuta pada meM ajIva kI sthiti kA vicAra nahIM hai| usakA kAraNa yaha pratIta hotA hai ki dharma, adharma aura AkAza to nitya hai aura pudgaloM kI sthiti bhI eka samaya se lekara asaMkhyAta samaya kI hai, jisakA varNana pAMcaveM * pada meM hai| isalie alaga se isakA nirdeza Avazyaka nahIM thaa| phira, prastuta pada meM to AyukarmakRta sthiti kA vicAra hai aura vaha ajIva meM aprastuta hai / " paryAya : eka cintana pAMcaveM pada kA nAma vizeSapada hai| vizeSa zabda ke do artha haiM - (1) prakAra aura (2) paryAya / prathama pada meM jIva aura ajIva ina do dravyoM ke prakAra - bheda-prabhedoM kA varNana kiyA hai, to inameM ina dravyoM kI ananta paryAyoM kA varNana . hai / vahA~ yaha spaSTa kiyA gayA hai ki pratyeka dravya kI ananta paryAyeM haiM to samagra kI bhI ananta paryAyeM hI hoMgI aura dravya kI paryAyeM--pariNAma hote haiM to vaha dravya kUTasthanitya nahIM ho sakatA, kintu use pariNAmInitya mAnanA pdd'egaa| isa sUcana se yaha bhI phalita hotA hai ki vastu kA svarUpa dravya aura paryAya rUpa hai| isa pada kA 'visesa' nAma diyA hai, parantu isa zabda kA upayoga sUtra meM nahIM kiyA gayA hai| samagra pada meM paryAya zabda kA hI prayoga huA hai| jainazAstroM . meM isa paryAya zabda kA vizeSa mahattva hai, isalie paryAya yA vizeSa meM koI bheda nahIM hai| yahA~ paryAya zabda prakAra yA bheda aura avasthA yA pariNAma, ina arthoM meM prayukta huA hai| jaina AgamoM meM paryAya zabda pracalita thA parantu vaizeSika darzana meM 'vizeSa' zabda kA prayoga hone se usa zabda kA prayoga paryAya artha meM aura vastu ke - dravya ke bheda artha meM bhI ho sakatA hai - yaha batAne ke lie AcArya ne isa prakaraNa kA 'visesa' nAma diyA ho aisA jJAta hotA hai| prastuta pada meM jIva aura ajIva dravyoM meM bhedoM aura paryAyoM kA nirUpaNa hai| bhedoM kA nirUpaNa to prathama pada meM thA parantu pratyeka bheda meM ananta paryAyeM haiM, isa tathya kA sUcana karanA isa pada kI vizeSatA hai| isameM 24 daMDaka aura 25veM siddha isa prakAra unakI saMkhyA aura paryAyoM kA vicAra kiyA gayA hai| jIva dravya ke nArakAdi bhedoM kI paryAyoM kA vicAra aneka prakAra- aneka dRSTiyoM se kiyA gayA hai| isameM jainasammata anekAntadRSTi kA prayoga huA hai| jIva ke nArakAdi ke jina bhedoM kI paryAyoM kA nirUpaNa hai usameM dravyArthatA, 1. patravaNAsUtra - prastAvanA puNyavijayajI mahArAja pR. 60 42 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 pradezArthatA, avagAhanArthatA, sthiti, kRSNAdi varNa, gaMdha, rasa, sparza, jJAna aura darzana ina daza dRSTiyoM se vicAraNA kI gayI hai| vicAraNA kA krama isa prakAra hai- prazna kiyA gayA ki nAraka jIvoM kI kitanI paryAyeM haiM? uttara meM kahA ki nAraka jIvoM kI ananta paryAyeM haiN| isameM saMkhyAta, asaMkhyAta aura ananta ke bheda bhinna bhinna dRSTiyoM kI apekSA se haiN| dravyadRSTi se nAraka saMkhyAta haiM, pradezadRSTi se asaMkhyAta pradeza hone se asaMkhyAta haiM aura varNa, gaMdhAdi va jJAna, darzana Adi dRSTiyoM se unakI paryAyeM ananta haiN| isa prakAra sabhI daMDakoM aura siddhoM kI paryAyoM kA spaSTa nirUpaNa isa pada meM kiyA hai| AcArya malayagiri ne prastuta daza dRSTiyoM ko saMkSepa meM dravya, kSetra, kAla aura bhAva ina cAra dRSTiyoM meM vibhakta kiyA hai| dravyArthatA aura pradezArthatA ko dravya meM, avagAhanA ko kSetra meM, sthiti ko kAla meM aura varNAdi va jJAnAdi ko bhAva meM samAviSTa kiyA hai|" dravya kI dRSTi se vanaspati ke atirikta zeSa 23 daMDaka ke jIva asaMkhya haiM aura vanaspati ke ananta / paryAya kI dRSTi se sabhI 24 daMDaka ke jIva ananta haiN| siddha dravya kI dRSTi se ananta haiN| prathama pada meM ajIva ke jo bheda kiye haiM, ve prastuta pada meM bhI haiM / antara yaha hai ki vahA~ prajJApanA ke nAma se haiM aura yahA~ paryAya ke nAma se| pudgala ke yahA~ para paramANu aura skandha ye do bheda kiye haiN| skandhadeza aura skandhapradeza ko skandha ke antargata ' le liyA hai| rUpI ajIva kI paryAyeM ananta haiN| unakA dravya-kSetra - kAla-bhAva kI dRSTi isameM vicAra kiyA hai| paramANu, dvipradezI skandha yAvat dazapradezI skandha aura saMkhyAtapradezI, asaMkhyAtapradezI aura anantapradezI skandhoM kI paryAyeM ananta haiN| sthiti kI apekSA paramANu aura skandha donoM eka samaya kI, do samaya kI sthiti se lekara asaMkhyAtakAla taka kI sthiti vAle hote haiN| svataMtra paramANu anaMtakAla kI sthiti vAlA nahIM hotA parantu skandha anantakAla kI sthiti vAlA ho sakatA hai| eka paramANu anya paramANu se sthiti kI dRSTi se hIna, tulya yA adhika hotA hai| avagAhanA kI dRSTi se dvipradezI se lekara yAvat anantapradeza skandha, AkAza ke eka pradeza se lekara asaMkhyAtapradeza taka kA kSetra roka sakate haiM parantu anantapradeza nahIM, kyoMki pudgala dravya lokAkAza meM hI hai aura lokAkAza ke pradeza asaMkhyAta hI haiN| alokAkAza ananta haiM para vahAM pudgala yA anya kisI dravya kI avasthiti nahIM hai| paramANuvAdI nyAya-vaizeSika paramANu ko nitya mAnate haiM aura usake pariNAma paryAtha nahIM maante| jabaki jaina paramANu ko bhI pariNAmInitya mAnate haiN| paramANu svataMtra hone para bhI usameM pariNAma hote haiM, yaha prastuta pada se spaSTa hotA hai| paramANu skandha rUpa meM aura skandha paramANu rUpa meM pariNata hote haiM, aisI prakriyA jainAbhimata hai| gati aura Agati cintana chaThA vyutkrAMtipada hai| isameM jIvoM kI gati aura Agati para vicAra kiyA gayA hai| sAmAnyataH cAroM gatiyoM meM jaghanya eka samaya aura utkRSTa bAraha muhUrta upapAta - virahakAla aura udvartanA- virahakAla hai| una gatiyoM ke prabhedoM para cintana karate haiM to upapAta virahakAla aura udvartanA- virahakAla prathama naraka meM jaghanya eka samaya aura utkRSTa caubIsa muhUrta kA hai| siddhagati meM upapAta hai, udvartanA nahIM hai| isI prakAra anya gatiyoM meM bhI jAnanA caahie| pAMca sthAvaroM meM nirantara upapAta aura udvartanA hai| isameM sAntara vikalpa nahIM hai| isake pazcAt eka samaya meM naraka se lekara siddha taka kitane jIvoM kA upapAta aura udvartana hai, isa para cintana kiyA gayA hai| sAtha hI nArakAdi ke bheda-prabhedoM 1. prajJApanA TIkA, patra 181 a. 2. prajJApanA TIkA, patra 205 43 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 meM jIva kisa kisa bhava se Akara paidA hotA hai aura marakara kahA~-kahA~ jAtA hai, usake pazcAt para-bhava kA AyuSya jIva kaba bAMdhatA hai, isakI carcA hai| jIva ne jisa prakAra kA AyuSya bAMdhA hai usI prakAra kA navIna bhava dhAraNa karatA hai| Ayu ke sopakrama aura nirupakrama ye do bheda haiN| inameM devoM aura nArakoM meM to nirupakrama Ayu hai, kyoMki unakI Akasmika mRtyu nahIM hotI aura Ayu ke chaha mAha zeSa rahane para ve navIna AgAmI bhava kA AyuSya bAMdhate haiN| ekendriya se lekara caturindriya taka ke jIvoM meM donoM prakAra kI Ayu hai| nirupakrama ho to AyuSya kA tIsarA bhAga zeSa rahane para para-bhava kA AyuSya bAMdhate haiM aura sopakrama ho to vibhAga meM athavA vibhAga kA bhI tribhAga karate karate eka AvalI mAtra Ayu zeSa rahane para para-bhava kA AyuSya bAMdhate haiN| paMcendriya tiryaMca aura manuSya meM asaMkhyAta varSa kI Ayu vAlA ho to niyama se Ayu ke chaha mAha zeSa rahane para aura saMkhyAta varSa kI Ayu vAle yadi nirupakrama Ayu vAle hoM to Ayu kA tIsarA bhAga zeSa rahane para AyuSya bAMdhate haiN| sopakrama Ayu vAle hoM to ekendriya ke samAna jAnanA caahie| AyuSyabaMdha ke chaha prakAra haiM-jAtinAma nidhatta-AyunAma, gatinAma, sthitinAma, avagAhanAnAma, pradezanAma aura anubhaavnaanaam-nidhtt| ina sabhI meM Ayukarma kA prAdhAnya hai aura unake udaya hone se tatsambandhI una una jAti Adi karma kA udaya hotA hai| siddhoM ke zvAsocchvAsa nahIM hotA hai, ataH sAtaveM pada meM saMsArI jIvoM ke zvAsocchvAsa ke kAla kI carcA hai| AcArya malayagiri ne likhA hai ki jitanA duHkha adhika utane zvAsocchvAsa adhika hote haiM aura atyanta duHkhI kI to nirantara zvAsocchvAsa kI prakriyA cAlu rahatI hai| jyoM-jyoM adhika sukha hotA hai tyoM-tyoM zvAsocchvAsa lambe samaya ke bAda liye jAte haiM, yaha anubhava kI bAta hai| zvAsocchvAsa kI kriyA bhI duHkha hai| devoM meM jinakI jitanI adhika sthiti hai utane hI pakSa ke pazcAt unakI zvAsocchvAsa kI kriyA hotI hai, ityAdi kA vistAra se nirUpaNa AThaveM saMjJApada meM jIvoM kI saMjJA ke sambandha meM ciMtana kiyA hai| saMjJA daza prakAra kI hai-AhAra, bhaya, maithuna, parigraha, krodha, mAna, mAyA, lobha, loka aura ogh| ina saMjJAoM kA 24 daNDakoM kI apekSA se vicAra kiyA hai aura saMjJA-sampanna jIvoM ke alpabahutva kA bhI vicAra kiyA hai| nAraka meM bhayasaMjJA kA, tiryaMca meM AhArasaMjJA kA, manuSya meM maithunasaMjJA kA aura devoM meM parigrahasaMjJA kA bAhulya hai| - nauveM pada kA nAma yonipada hai| eka bhava meM se Ayu pUrNa hone para jIva apane sAtha kArmaNa aura taijasa zarIra lekara gamana karatA hai| janma lene ke sthAna meM naye janma ke yogya audArika Adi zarIra ke yogya pudgaloM ko grahaNa karatA hai| usa sthAna ko yoni athavA udgamasthAna kahate haiN| prastuta pada meM yoni kA aneka dRSTiyoM se vicAra kiyA gayA hai| zIta, uSNa, zItoSNa, sacitta, acitta, mizra, saMvRta, vivRta aura saMvRtavivRta, isa prakAra jIvoM ke 9 prakAra ke yoni-sthAna arthAt utpattisthAna haiN| ina sabhI kA vistAra se nirUpaNa hai| . dasaveM pada meM dravyoM ke carama aura acarama kA vivecana hai| jagat kI racanA meM koI carama ke anta meM hotA hai to koI acarama ke anta meM nahIM kintu madhya meM hotA hai| prastuta pada meM vibhinna dravyoM ke loka-aloka Azrita carama aura acarama ke sambandha meM vicAraNA kI gayI hai| carama-acarama kI kalpanA kisI anya kI apekSA se hI saMbhava hai| prastuta pada meM chaH prakAra ke prazna pUche gaye haiM-1. carama hai, 2. acarama hai, 3. carama haiM (bahuvacana), 4. acarama 1. atiduHkhitA hi nairayikAH, duHkhitAnAM ca nirantaraM ucchvAsaniHzvAsI, tathA loke drshnaat| -prajJApanA TIkA, patra 220 2. sukhitAnAM ca yathottaraM mhaanucchvaas-niHshvaaskriyaavirhkaalH| -prajJApanA TIkA patra 221 3. yathA-yathA''yuSaH sAgaropamavRddhistathA-tathocchvAsa-niHzvAsakriyAvirahapramANasyApi pkssvRddhiH| .44 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 haiM,5. caramAnta pradeza haiM, 6. acaramAnta pradeza haiN| ina chaha vikalpoM ko lekara 24 daNDakoM meM jIvoM kA gatyAdi dRSTi se vicAra kiyA gayA hai| udAharaNArtha, gati kI apekSA se carama use kahate haiM ki jo aba anya kisI gati meM na jAkara manuSya gati meM se sIdhA mokSa meM jAne vAlA hai| kintu manuSya gati meM se sabhI mokSa meM jAne vAle nahIM haiM, isalie jinake bhava zeSa haiM ve sabhI jIva gati kI apekSA se acarama haiN| isI prakAra sthiti Adi se bhI carama-acarama kA vicAra kiyA gayA hai| bhASA : eka cintana __gyArahaveM pada meM bhASA ke sambandha meM ciMtana karate hue batAyA hai ki bhASA kisa prakAra utpanna hotI hai, kahA~ rahatI hai, usakI Akati kyA hai? sAtha hI usake svarUpa-bheda-prabheda, bolane vAlA vyakti prabhati vividha mahattvapUrNa praznoM para prakAza DAlA gayA hai| jo bolI jAya vaha bhASA hai| dUsare zabdoM meM jo dUsaroM ke avabodha-samajhane meM kAraNa ho vaha bhASA hai| mAnavajAti ke sAMskRtika vikAsa meM bhASA kA mahattvapUrNa yogadAna hai| bhASA vicAroM ke AdAnapradAna kA asAdhAraNa mAdhyama hai| bhASA zabdoM se banatI hai aura zabda varNAtmaka haiN| isalie bhASA ke maulika vicAra ke lie varNavicAra Avazyaka hai, kyoMki bhASA, varNa aura zabda se abhinna hai| bhAratIya dArzanikoM ne zabda ke sambandha meM gaMbhIra ciMtana kiyA hai-zabda kyA hai? usakA mUla upAdAna kyA hai? vaha kisa prakAra utpanna hotA hai? abhivyakta hotA? aura kisa prakAra zrotAoM ke karNa-kuharoM meM pahu~catA hai? kaNAda Adi kitane hI dArzanika zabda ko dravya na mAnakara AkAza kA guNa mAnate haiN| unakA mantavya hai ki zabda paudgalika nahIM hai cUMki usake AdhAra meM sparza kA abhAva hai| zabda AkAza kA guNa hai isalie zabda kA AdhAra bhI AkAza hI mAnA jA sakatA hai| AkAza sparza se rahita hai isalie usakA guNa zabda bhI sparzarahita hai aura jo sparzarahita hai vaha pudgala nahIM hai| dUsarI bAta pudgala rUpI hotA hai| rUpI hone se vaha sthUla hai, sthUla vastu na to kisI saghana vastu meM praviSTa ho sakatI hai aura na nikala hI sakatI hai| zabda yadi pudgala hotA te vaha sthUla bhI hotA para zabda dIvAla ko bheda kara bAhara nikalatA hai| isalie vaha rUpI nahIM hai aura rUpI nahIM hone se vaha pudgala bhI nahIM hai| tIsarA kAraNa yaha hai paudgalika padArtha utpanna hone ke pUrva bhI dikhAyI detA hai aura naSTa hone ke pazcAt bhii| udAharaNa ke rUpa meM ghar3A banane ke pUrva miTTI dikhAyI detI hai aura ghar3A naSTa hone para usake Tukar3e bhI dikhAyI dete haiN| isa prakAra pratyeka paudgalika padArtha ke pUrvavartI aura uttaravartI rUpa dRggocara hote haiN| para zabda kA na to koI pUrvakAlIna rUpa dikhAyI detA hai aura na uttarakAlIna hii| aisI sthiti meM zabda ko pudgala nahIM mAnanA caahie| cauthI bAta yaha hai ki paudgalika padArtha dUsare paudgalika padArthoM ko prerita karate haiN| yadi zabda pudgala hotA to vaha bhI anya pudgaloM ko prerita krtaa| para vaha anya pudgaloM ko prerita nahIM karatA hai, isalie zabda ko paudgalika nahIM mAna skte| pAMcavA~ kAraNa-zabda AkAza kA guNa hai, AkAza svayaM pudgala nahIM hai, isalie usakA guNa-zabda pudgala nahIM ho sktaa| prastuta yuktiyoM ke sambandha meM hama jainadRSTi se ciMtana kreNge| mImAMsA darzana meM zabda ke AdhAra ko sparzarahita mAnA hai kintu vastutaH zabda kA AdhAra sparzarahita nahIM kintu sparzavAn hai| zabda kA AdhAra bhASAvargaNA hai aura bhASAvargaNA meM sparza avazya hotA hai| ataH zabda kA AdhAra sparza vAlA hone se zabda bhI sparza vAlA hai aura sparza vAlA hone se pudgala hai| yahA~ para yaha sahaja jijJAsA ho sakatI hai ki zabda meM yadi sparza hotA to hameM sparza kI 1. bhASyate iti bhASA -prajJApanA TIkA 246; 2. bhASA avbodhbiijbhuutaa| -prajJApanA TIkA 256 - 45 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 pratIti honI cAhie, hama zabda sunate haiM kintu zabda sparza nahIM hotA, aisI sthiti meM zabda ko sparzavAn kaise mAnA jAya ? uttara meM nivedana hai ki jisa vastu kA hameM anubhava ho usakA abhAva ho, aisA niyama nahIM banAyA jA sktaa| aisI aneka vastue~ haiM jinakA hameM anubhava nahIM hotA tathApi anumAnAdi pramANoM se unakA astitva svIkAra kiyA jAtA hai| udAharaNArtha paramANu pratyakSa dikhAyI nahIM detA tathApi usakA astitva hai| dvitIya jijJAsA yaha ho sakatI hai ki zabda meM sparza hai to usakI pratIti kyoM nahIM hotI? isakA samAdhAna yaha hai zabda meM sparza to hai para vaha avyakta hai| jaise sugandhita padArtha se gandha kI anubhUti to hotI hai para usase sparza kA anubhava nahIM hotA cUMki vaha avyakta hai| isI taraha zabda kA sparza bhI avyakta hai| punaH jijJAsA ho sakatI hai ki zabda meM sparza hone kA nizcaya kaise kareM? samAdhAna meM kahA jA sakatA hai ki anukUla pavana calatA taba dUra taka bhI dhvani sunAyI detI hai / pratikUla pavana ke calane para sannikaTa rahe hue bhI zabda spaSTa rUpa se sunAyI nahIM dete| isase spaSTa hai ki anukUla pavana zabda ke saMcAra meM sahAyaka hotA hai, pratikUla pavana pratirodha karatA hai| yadi zabda sparzahIna hotA to usa para pavana kA koI bhI prabhAva nahIM pdd'taa| isalie zabda rUpI hai, sparza vAlA hai aura sparza vAlA hone se vaha paudgalika hai| dUsarA tarka thA ki zabda dIvAla ko ullaMghakara bAhara A jAtA hai isalie pudgala nahIM hai| uttara yaha hai ki dvAra aura khir3akiyoM meM laghu chidra hote haiM, jisake kAraNa una chidroM meM se zabda bAhara AtA hai| yadi bilkula hI chidra na hoM to zabda bAhara nahIM AtA / dvAra khulA hai to spaSTa sunAyI detA hai aura dvAra banda hone para aspaSTa / isalie zabda gandha kI taraha hI sthUla hai aura sthUla hone ke kAraNa vaha paudgalika hai| utpatti hone ke pahale aura naSTa hone ke bAda pudgala dikhAyI na dene ke tarka kA uttara yaha hai - jaise vidyut utpanna hone ke pahale dikhalAyI nahIM detI aura naSTa hone ke bAda bhI usakA uttarakAlIna rUpa dikhAyI nahIM detA phira bhI vidyut paudgalika hI hai to zabda ko paudgalika mAnane meM kyA bAdhA hai ? eka yukti yaha dI gayI hai ki zabda yadi pudgala hotA to vaha avazya hI anya pudgaloM ko prerita karatA / isake uttara meM kahanA cAheMge ki sUkSma raja, dhUma, Adi aise aneka padArtha haiM jo paudgalika hone para bhI dUsaroM ko preraNA nahIM krte| isase unake pudgala hone meM koI bAdhA upasthita nahIM hotI, vaisI hI sthiti zabda kI bhI hai| zabda AkAza kA guNa bhI nahIM hai kintu pudgala dravya kI paryAya hai| yadi zabda AkAza kA guNa hotA to vaha pratyakSa nahIM ho sakatA thaa| cUMki AkAza pratyakSa nahIM hai to usakA guNa kaise pratyakSa ho sakatA hai? parantu zabda zrotra indriya ke dvArA pratyakSa hotA hai, isalie vaha AkAza kA guNa nahIM hai| jo padArtha indriya kA viSaya hotA hai vaha paudgalika hotA hai, jaise ghaTa, paTa, Adi padArtha / uparyukta vivecana se yaha spaSTa hai ki zabda pudgala hai| isa pudgala zabda meM eka svAbhAvika zakti hai jisake kAraNa padArthoM kA bodha hotA hai| pratyeka zabda meM saMsAra ke sabhI padArthoM kA bodha karAne kI zakti rahI huI hai| ghaTa zabda ghar3e kA bodhaka hai kintu vaha paTa Adi kA bhI bodhaka ho sakatA hai / para mAnava ne vibhinna saMketoM kI kalpanA karake usakI virAT vAcakazakti kendrita kara dI hai| ataH jisa deza aura jisa kAla meM jisa padArtha ke lie jo zabda niyata hai vaha usI kA bodha karAtA hai| udAharaNa ke rUpa meM 'gau' zabda ko leM, 'gau' kA artha yadi saMsAra ke sabhI padArthoM ko mAna liyA jAya to vyakti usase mana cAhA koI bhI padArtha samajha legaa| isa gar3abar3I se bacane ke lie zabda kI vyApaka vAcakazakti ko kisI eka padArtha taka sImita karanA Avazyaka hai, jisase vaha niyata eka artha kA hI parijJAna karA ske| bhASA zabdavargaNA ke pudgaloM se nirmita hotI hai| zabdavargaNA ke paramANu samasta lokAkAza meM vyApta haiN| jaba .46 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 vaktA bolanA cAhatA hai to una pudgaloM ko grahaNa karatA hai, ve pudgala zabdarUpa meM pariNata ho jAte haiM aura bolate hue eka samaya meM lokAnta taka pahu~ca jAte haiN| usakI gati kA vega tIvratara hotA hai| AkAza dravya ke pradezoM kI zreNiyA~ haiN| ve zreNiyA~ pUrva, pazcima, uttara, dakSiNa, Upara, nIce isa prakAra chahoM dizAoM meM vidyamAna haiN| jaba vaktA bhASA kA prayoga karatA hai to zabda una zreNiyoM se prasarita hotA hai| cAra samaya jitane sUkSma kAla meM zabda sampUrNa lokAkAza meM phaila jAtA hai| yadi zrotA bhASA kI samazreNI meM avasthita hotA hai to vaktA dvArA jo bhASA bolI jAtI hai yA bherI Adi vAdya kA jo zabda hotA hai use vaha mizra rUpa meM sunatA hai| yadi zrotA vizreNI meM sthita hai to vAsita zabda sunatA hai| zrotA vaktA dvArA bole hue zabda hI nahIM sunatA parantu bole hue zabdadravya tathA una zabdadravyoM se vAsita hue bIca ke zabdadravya milakara mizrazabda hote haiN| unhIM mizrazabdadravyoM ko samazreNI sthita zrotA zravaNa karatA hai| vizreNI sthita zrotA mizrazabda ko bhI zravaNa nahIM krtaa| vaha kevala uccArita mUla zabdoM dvArA vAsita zabdoM ko hI zravaNa karatA hai / vAsita zabda kA artha hai vaktA dvArA zabda rUpa se tyAge hue dravyoM se athavA bherI Adi kI dhvani se, madhya meM sthita zabdavargaNA ke pudgala zabda rUpa meM pariNata ho jAte haiN| zabda zreNI ke anusAra hI phailatA hai, vaha vizreNI meM nahIM jaataa| zabdadravya itanA sUkSma hai ki dIvAla prabhRti kA pratighAta bhI use vizreNI meM nahIM le jA sktaa| jijJAsA hotI hai ki zabda eka samaya meM zreNI ke anusAra lokAnta taka pahu~ca jAtA hai| dvitIya samaya meM vidizA meM bhI jAtA hai aura cAra samaya meM samasta loka meM phaila jAtA hai| aisI sthiti meM jaba zrotA vidizA meM hotA hai to mizrazabda zravaNa kyoM nahIM karatA ? uttara yaha hai ki lokAnta bhASA ko pahu~cane meM kevala eka samaya lagatA hai aura dUsare samaya meM bhASA, bhASA nahIM rhtii| kyoMki kahA gayA hai, jisa samaya meM vaha bhASA bolI jAtI ho usI samaya meM vaha bhASA kahalAtI hai, dUsare samaya bhASA abhASA ho jAtI hai| isalie vidizA meM jo zabda sunAyI par3atA hai vaha do, tIna, cAra Adi samayavartI ho jAtA hai jisase vaha zrAvya zakti se zUnya ho jAtA hai| vaha mUla zabda anya zabdavargaNA ke pudgaloM ko bhASArUpa meM pariNata kara detA hai| isalie vaha vAsita zabda hai aura vAsita zabda vidizA meM sunAyI nahIM dete| udAharaNa ke rUpa meM tAlAba meM jahA~ para patthara giratA hai usake cAroM ora eka lahara vyApta ho jAtI hai| vaha lahara anya laharoM ko utpanna karatI huI jalAzaya ke anta taka pahu~ca jAtI hai| usI taraha vaktA dvArA prayukta bhASAdravya Age bar3hatA huA AkAza meM avasthita anyAnya bhASA yogya dravyoM ko bhASA rUpa meM pariNata karatA huA loka ke anta taka jAtA hai| loka ke anta taka pahu~cakara usameM jo zravyazakti hai vaha samApta ho jAtI hai| usase anyAnya bhASAvargaNA ke pudgaloM meM zabdarUpa pariNati samutpanna hotI hai aura ve zabda mUla aura bIca ke zabdoM dvArA samprerita hokara gatimAn hote haiN| isa taraha cAra samaya meM sampUrNa lokAkAza una zabdoM se vyApta ho jAtA hai| kAyayoga ke dvArA jIva bhASAvargaNA ke pudgaloM ko grahaNa karatA hai aura vacanayoga ke dvArA unakA parityAga karatA hai| grahaNa karane aura tyAga karane kA krama calatA rahatA hai| kabhI kabhI jIva pratipala pratikSaNa bhASAdravya ko grahaNa karatA hai aura sAtha hI kabhI-kabhI pratipala pratikSaNa bhASAdravya kA tyAga karatA hai| prathama samaya meM grahaNa kiye hue bhASAdravyoM ko dvitIya samaya meM tyAga karatA hai aura dvitIya samaya 'grahaNa kiye hue dravya tRtIya samaya meM tyAga karatA hai| audArika, vaikriya aura AhAraka zarIra vAlA jIva hI bhASAdravya ko grahaNa karatA hai| kitane hI cintakoM kA mata hai ki brahma zabdAtmaka hai / samasta virAT vizva zabdAtmaka hai, zabda ke atirikta ghaTa-paTa Adi bAhya padArthoM evaM jJAna prabhRti Antarika padArthoM kI sattA kA abhAva hai| zabda hI vibhinna vastuoM ke 1. bhASyamANaiva bhASA, bhASAsamayAnantaraM bhASA'bhASA / ; 2. (ka) Avazyakaniyukti, gAthA 7 (kha) vizeSAvazyakabhASya, gAthA. 353 47 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 rUpa meM pratibhAsita hotA hai| para yaha ciMtana pramANabAdhita hai| hama pUrva meM zabda kI paudgalikatA kA samarthana kara cuke haiN| Adhunika vaijJAnika yantroM ke mAdhyama se bhI yaha satya-tathya ujAgara ho cukA hai| yantra svayaM pudgala rUpa hai isIlie vaha pudgala ko pakar3ane meM samartha hai| paudgalika vastu hI paudgalika vastu ko pakar3a sakatI hai| bhASA ke pudgala jaba bhASA ke rUpa meM bAhara nikalate haiM taba sampUrNa loka meM vyApta hote haiN| loka kA AkAra vajrAkAra hai isalie bhASA kA AkAra bhI vajrAkAra batalAyA gayA hai| loka ke Age bhASA ke padagala nahIM jAte. kyoMki gamana kriyA meM sahAyabhuya dharmAstikAya loka meM hI hai| pudgala, paramANu se lekara anantapradezI skandha rUpa hote haiN| jo skandha anantapradezI haiM unhIM kA grahaNa bhASA ke lie upayogI hotA hai| kSetra kI dRSTi se asaMkhyAta pradezoM meM sthita skandha, kAla kI dRSTi se eka samaya se lekara asaMkhyAta samaya taka kI sthiti vAle hote haiN| rUpa-rasa-gaMdha aura sparza kI dRSTi se bhASA ke pudgala eka samAna nahIM hote parantu sabhI rUpAdi pariNAma vAle to hote hI haiN| sparza kI dRSTi se cAra sparza vAle pudgaloM kA hI grahaNa kiyA jAtA hai| AtmA AkAza ke jitane pradezoM kA avagAhanakara rahatA hai, utane hI pradezoM meM rahe hue bhASA ke pudgaloM ko vaha grahaNa karatA hai| prastuta pada meM bhASA ke bhedoM kA aneka dRSTiyoM se varNana kiyA gayA hai| bhASA ke paryAya aura aparyApta ye do 'bheda haiN| paryApta ke satyabhASA aura mRSAbhASA do bheda haiM tathA satyabhASA ke janapadasatya, 2sammatasatya, 3sthApanAsatya, nAmasatya, 5rUpasatya, 6pratItyasatya, vyavahArasatya, 8bhAvasatya, yogasatya, 10aupamyasatya, ye dasa bheda haiN| asatya bhASA bolane ke aneka kAraNa haiN| asatyabhASA ke dasa bheda haiM-1krodhaniHsRta, 2mAnaniHsRta, 3mAyAniHsRta, lobhaniHsRta, 5premaniHsRta, dveSaniHsRta, "hAsyaniHsRta, 8bhayaniHsRta, AkhyAnikAniHsRta, 1degupghaatniHsRt| ___ aparyAptaka bhASA ke satyAmRSA aura asatyAmRSA ye do prakAra haiN| unameM satyAmRSA ke dasa aura asatyAmRSA ke bAraha bheda batAye gaye haiN| satyAmRSA bhASA vaha hai jo arddha satya ho aura asatyAmRSA vaha hai jisameM satya aura mithyA kA vyavahAra nahIM hotaa| anya dRSTi se liMga, saMkhyA, kAla, vacana Adi kI dRSTi se bhASA ke solaha prakAra batAye zarIra : eka cintana - bArahaveM padaM meM jIvoM ke zarIra ke sambandha meM ciMtana kiyA gayA hai| zarIra ke audArika, vaikriya, AhAraka, taijasa aura kArmaNa ye pAMca bheda haiN|1 upaniSadoM meM AtmA ke pAMca koSoM kI carcA hai-1. annamayakoSa (sthUla zarIra, jo anna se banatA hai), 2. prANamayakoSa (zarIra ke antargata vAyutattva), 3. manomayakoSa (mana kI saMkalpa-vikalpAtmaka kriyA), 4. vijJAnamayakoSa (buddhi kI vivecanAtmaka kriyA), 5. AnandamayakoSa (Ananda kI sthiti)| ina pAMca koSoM meM kevala annamayakoSa ke sAtha audArika zarIra kI tulanA kI jA sakatI hai| audArika Adi zarIra sthUla haiM to kArmaNa zarIra sUkSma zarIra hai| kArmaNazarIra ke kAraNa hI sthUla zarIra kI utpatti hotI hai| naiyAyikoM ne kArmaNazarIra ko avyakta zarIra bhI kahA hai| sAMkhya prabhRti darzanoM meM avyakta sUkSma aura liMga zarIra jinheM mAnA gayA hai unakI tulanA kArmaNazarIra ke sAtha kI jA sakatI hai| 1. bhagavatI sUtra 17 / 1 sUtra 592; 2. (ka) paMcadazI 3. 111 (kha) hindudharmakoza -DaoN. rAjabali pANDeya; 3. taittirIya-upaniSad, bhRguvallI , belavalakara aura rAnADe,-History of Indian Philosophy, 250; 4. dve zarIrasya prakRtI vyaktA ca avyaktA c| tatra avyaktAyAH karmasamAkhyAtAyAH prakRterupabhogAt prkssyH| prakSINe ca karmaNi vidyamAnAti bhUtAni na zarIramutpAdayanti iti uppnno'pvrgH|-nyaayvaartik 3 / 2 / 681; 5. sAMkhyakArikA 39-40, belavalakara aura rAnADe-History of Indian Philosophy, 358, 430 & 370 48 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 caubIsa daMDakoM meM kitane kitane zarIra haiM, isa para ciMtana kara yaha batAyA hai ki audArika se vaikriya aura vaikriya se AhAraka Adi zarIroM ke pradezoM kI saMkhyA adhika hone para bhI ve adhikAdhika sUkSma haiN| saMkSepa meM audArika zarIra sthUla pudgaloM se niSpanna rasAdi dhAtumaya zarIra hai| yaha zarIra manuSya aura tiryaJcoM meM hotA hai| vaikriya zarIra vaha hai jo vividha rUpa karane meM samartha ho, yaha zarIra nairayika tathA devoM kA hotA hai| vaikriyalabdhi se sampanna manuSyoM aura tiryaJcoM tathA vAyukAyoM meM bhI hotA hai / AhAraka zarIra vaha hai jo AhAraka nAmaka labdhivizeSa se niSpanna hotA hai / taijasa zarIra vaha hai jisase tejolabdhi prApta ho, jisase upaghAta yA anugraha kiyA jA sake, jisase dIpti aura pAcana ho / kArmaNa zarIra vaha hai jo karmasamUha se niSpanna hai, dUsare zabdoM meM karmavikAra ko kArmaNa zarIra kaha sakate haiN| taijasa aura kArmaNa zarIra sabhI sAMsArika jIvoM meM hotA hai| bhAvapariNamana : eka cintana terahaveM pariNAmapada meM pariNAma ke saMbaMdha meM ciMtana hai| bhAratIya darzanoM meM sAMkhya Adi darzana pariNAmavAdI haiM to nyAya Adi kucha darzana pariNAmavAda ko svIkAra nahIM krte| jina darzanoM ne dharma aura dharmI kA abheda svIkAra kiyA hai ve pariNAmavAdI haiM aura jina darzanoM ne dharma aura dharmI meM atyanta bheda mAnA hai, ve apariNAmavAdI haiN| nityatA ke saMbaMdha meM bhAratIya darzanoM meM tIna prakAra ke vicAra haiM- sAMkhya, jaina aura vedAntiyoM meM raamaanuj| ina tInoM ne pariNAmI - nityatA svIkAra kI hai| para sAMkhyadarzana ne prakRti meM pariNAmInityatA mAnI hai, puruSa meM kUTasthanityatA svIkAra kI hai|' naiyAyikoM ne sabhI prakAra kI nitya vastuoM meM kUTasthanityatA mAnI hai| dharma aura dharmI meM atyanta bheda svIkAra karane ke kAraNa pariNAmInityatA ke siddhAnta ko unhoMne mAnya nahIM kiyaa| bauddhoM ne kSaNikavAda svIkAra kiyA hai| kSaNikavAda svIkAra karane para bhI unhoMne punarjanma ko svIkAra kiyA hai| unhoMne santati-nityatA ke rUpa ke nityatA kA tRtIya prakAra svIkAra kiyA hai| * prajJApanA ke prastuta pada meM jainadRSTi se jIva aura ajIvoM donoM ke pariNAma pratipAdita kiye haiN| jisase spaSTa hai ki sAMkhyadarzana mAnya puruSakUTasthavAda jainoM ko amAnya hai| pahale jIva ke pariNAmoM ke bheda-prabhedoM ko pratipAditakara naraka Adi caubIsa daNDakoM meM pariNAmoM kA vicAra kiyA gayA hai| usake pazcAt ajIva ke pariNAmoM kI parigaNanA hai| yahA~ para vizeSa rUpa se dhyAna dene kI bAta yaha hai ki ajIva meM kevala pudgala ke pariNAmoM kI hI carcA kI gayI hai| dharmAstikAya, adharmAstikAya Adi arUpI ajIva dravyoM ke pariNAmoM kI carcA nahIM hai| AgamaprabhAvaka puNyavijayajI mahArAja va paMDita dalasukha mAlavaNiyA Adi ne prajJApanA (zrI mahAvIra vidyAlaya, baMbaI prakAzana) kI prastAvanA meM isa sambandha meM vizeSa carcA kI hai, vaha carcA jJAnavarddhaka hai, ataH hama jijJAsuoM ko usake par3hane kA sUcana karate haiN| yahA~ para pariNAma kA artha paryAya athavA bhAvoM kA pariNamana hai / kaSAya : eka cintana caudahaveM pada kA nAma kaSAyapada hai| kaSAya jainadarzana kA pAribhASika zabda hai| jo jIva ke zuddhopayoga meM malInatA utpanna karatA hai, vaha kaSAya hai| kaSa kA artha hai kuredanA, khodanA aura kRSi krnaa| jisase karmoM kI kRSi lahalahAtI ho vaha kaSAya hai| kaSAya ke pakate hI sukha aura duHkha rUpI phala nikala Ate haiN| kaSAya zabda kaSaile rasa kA bhI dyotaka hai| jisa prakAra kaSAya rasapradhAna vastu ke sevana se annaruci nyUna hotI hai vaise hI kaSAyapradhAna jIvoM meM 1. dvayI ceyaM nityatA kUTasthanityatA pariNAminityatA ca / tatra kUTasthanityatA puruSasya / pariNAminityatA guNAnAm / - pAtaJjalabhASya 4, 33 2. prajJApanA pada 14 TIkA 49 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 mokSAbhilASA kramazaH kama ho jAtI hai| kaSAya vaha hai jisase samatA, zAnti aura santulana naSTa ho jAtA hai| kaSAya eka prakAra kA prakampana hai, uttApa hai aura Avata hai, jo caitanyopayoga meM vimokSa utpanna karatA rahatA hai| krodha-mAnamAyA-lobha ina cAroM ko eka zabda meM kahA jAye to vaha kaSAya hai| kaSAya mana kI mAdakatA hai| kaSAya kI tulanA Avarta se kI gayI hai para krodha ke Avarta se mAna kA Avarta bhinna hai aura mAna ke Avarta se mAyA kA Avarta bhinna hai| krodha kA Avarta kharAvarta hai| kharAvarta sAgara meM hone vAle tIkSNa Avarta ke sadRza hai| mAna kA Avarta annatAvarta hai| isa Avarta se utprerita manodazA pahAr3a kI coTI ko apane bahAva meM ur3A le jAne vAlI teja pavana ke sadRza hai| abhimAnI dUsaroM ko miTAkara apane-Apake astitva kA anubhava karatA hai| mAyA gUDhAvarta ke sadRza hai| mAyAvI kA mana ghUmAvadAra hotA hai| isake vicAra gUDha hote haiM, vaha vicAroM ko chUpAye rakhatA hai| lobha abhiSAvAvarta hai, lobhI kA mAnasa kisI eka kendra ko mAnakara usake cAroM ora ghUmatA hai, jaise cIla Adi pakSI mA~sa ke cAroM ora ghUmate haiM usake prApta nahIM hone taka unake mana meM zAnti nahIM hotii| isI prakAra kaSAya cakrAkAra hai jo cetanA ko ghumAtI rahatI hai| ... prastuta pada meM krodha-mAna-mAyA-lobha ye cAroM kaSAya caubIsa daNDakoM meM batAye gaye haiN| kSetra, vastu, zarIra aura upadhi ko lekara sampUrNa sAMsArika jIvoM meM kaSAya utpanna hotA hai| kitanI bAra jIva ko kaSAya kA nimitta milatA hai aura kitanI bAra binA nimitta ke bhI kaSAya utpanna ho jAtA hai| .... cAroM hI kaSAyoM ke taratamatA kI dRSTi se ananta stara hote haiM, tathApi AtmavikAsa ke ghAta kI dRSTi se unameM se pratyeka ke cAra-cAra stara haiM-anantAnubaMdhI, apratyAkhyAnAvaraNa, pratyAkhyAnAvaraNa aura sNjvln| anantAnubaMdhI kaSAya ke udayakAla meM samyagdarzana prApta nahIM hotaa| apratyAkhyAnAvaraNa kaSAya ke udayakAla meM aNuvrata kI yogyatA, pratyAkhyAnAvaraNa kaSAya ke udayakAla meM mahAvrata kI yogyatA prApta nahIM hotI aura saMjvalana kaSAya ke udayakAla meM . vItarAgatA utpanna nahIM hotii| ye cAroM prakAra ke kaSAya uttarottara, maMdamaMdatara hote haiM, sAtha hI Abhoganivartita, aura anAbhoganirvartita, upazAnta aura anupazAnta, isa prakAra ke bheda bhI kiye gaye haiN| Abhoganirvartita kaSAya kAraNa upasthita hone para hotA hai tathA jo binA kAraNa hotA hai vaha anAbhoganirvartita kahalAtA hai| - karmabaMdhana kA kAraNa mukhya rUpa se kaSAya hai| tInoM kAloM meM AThoM karmaprakRtiyoM ke cayana ke sthAna aura prakAra, 25 daMDaka ke jIvoM meM kaSAya ko hI mAnA gayA hai| sAtha hI upacaya, baMdha, udIraNA, vedanA aura nirjarA meM cAroM kaSAya hI mukhya rUpa se kAraNa batAye haiN| indriya : eka cintana . pandrahaveM pada meM indriyoM ke sambandha meM do uddezakoM meM ciMtana kiyA gayA hai| prANI aura aprANI meM bhedarekhA khIMcane vAlA cihna indriya hai| AcArya pUjyapAda ne sarvArthasiddhi meM indriya zabda kI paribhASA karate hue likhA hai-param aizvarya ko prApta karane vAle AtmA ko indra aura usa indra ke liMga yA cihna ko indriya kahate haiM athavA jo jIva ko artha kI upalabdhi meM nimitta hotA hai vaha indriya hai athavA jo indriyAtIta AtmA ke sadbhAva kI siddhi kA hetu hai vaha indriya hai| athavA indra arthAt nAmakarma ke dvArA nirmita sparzana Adi ko indriya kahA hai| tattvArthabhASya', tattvArthavArtika', Avazyakaniyukti Adi aneka granthoM meM isase milatI-julatI paribhASAe~ haiN| tAtparya yaha hai ki AtmA 1. atrarucistambhanakRt kssaayH|-sthaanaaNg TIkA; 2. indatIti indra AtmA, tasya jJasvabhAvasya tadAvaraNakSayopazame sati svayamarthAn gRhItumasamarthasya tadarthopalabdhinimittaM liGgaM tadindrasya linggmindriymityucyte| athavA lInamarthaM gamayatIti linggm| AtmanaH sUkSmasyAstitvAdhigame linggmindriym| athavA indra iti nAmakarmocyate, tena sRssttmindriymiti| -sarvArthasiddhi 1-14; 3. tattvArthabhASya 2-15; 4. tattvArthavArtika 2 / 15 / 1-2; 5. Avazyakaniyukti haribhadrIyA vRtti 918, pRSTha 398 / 50 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 kI svAbhAvika zakti para karma kA AvaraNa hone ke kAraNa sIdhA AtmA se jJAna nahIM ho sakatA, isalie kisI mAdhyama kI AvazyakatA hotI hai aura vaha mAdhyama indriya hai| ataeva jisakI sahAyatA se jJAna lAbha ho sake vaha indriya hai| indriyA~ pA~ca haiM-sparzana, rasana, ghrANa, cakSu aura shrotr| inake viSaya bhI pAMca haiM-sparza, rasa, gaMdha, rUpa aura shbd| isIlie indriya ko pratiniyata-arthagrAhI kahA jAtA hai| pratyeka indriya, dravyendriya aura bhAvendriya rUpa se do-do prakAra kI hai| pudgala kI AkRtivizeSa dravyendriya hai aura AtmA kA pariNAma bhAvendriya hai| dravyendriya ke nirvRtti aura upakaraNa ye do bheda haiN| indriyoM kI vizeSa AkRtiyA~ nirvRtti-dravyendriya haiN| nirvRtti-dravyendriya kI bAhya aura Abhyantarika paudgalika zakti hai, jisake abhAva meM AkRti ke hone para bhI jJAna honA saMbhava nahIM hai; vaha upakaraNa dravyendriya hai| bhAvendriya bhI labdhi aura upayoga rUpa se do prakAra kI hai| jJAnAvaraNakarma Adi ke kSayopazama se prApta hone vAlI jo Atmika zaktivizeSa hai, vaha labdhi hai| labdhi prApta hone para AtmA eka vizeSa prakAra kA vyApAra karatI hai, vaha vyApAra upayoga hai| prathama uddezaka meM caubIsa dvAra aura dUsare meM bAraha dvAra haiN| indriyoM kI carcA caubIsa daNDakoM meM kI gayI hai| jIvoM meM indriyoM ke dvArA avagrahaNa-pariccheda, avAya, IhA aura avagraha-artha aura vyaMjana donoM prakAra se caubIsa daNDakoM meM nirUpaNa kiyA gayA hai| cakSurindriya ko chor3akara zeSa cAra indriyoM se vyaMjanAvagraha hotA hai| arthAvagraha chaH prakAra kA hai| vaha pAMca indriya aura chaThe noindriya-mana se hotA hai| isa prakAra indriyoM ke dravyendriya aura bhAvendriya do bheda kiye haiN| dravyendriya pudgalajanya hone se jar3a rUpa hai aura bhAvendriya jJAna rUpa hai| isalie vaha cetanA zakti kA paryAya hai| dravyendriya aMgopAMga aura nirmANa nAmakarma ke udaya se prApta hai| indriyoM ke AkAra kA nAma nirvRtti hai| vaha nirvRtti bhI bAhya aura Abhyantara rUpa se do prakAra kI hai| indriya ke bAhya AkAra ko bAhyanirvRtti aura Abhyantara AkRti ko AbhyantaranirvRtti kahate haiN| bAhya bhAga talavAra ke sadRza hai aura Abhyantara bhAga talavAra kI teja dhAra ke sadRza hai jo bahuta hI svaccha paramANuoM se nirmita hai| prajJApanA kI TIkA meM Abhyantara nivRtti kA svarUpa pudgalamaya batAyA hai to AcArAMga-vRtti meM usakA svarUpa cetanAmaya batAyA hai| yahA~ yaha smaraNa rakhanA hogA ki tvacA kI AkRti vibhinna prakAra kI hotI hai kintu usake bAhya aura Abhyantara AkAra meM pRthaktA nahIM hai| prANI kI tvacA kA jisa prakAra kA bAhya AkAra hotA hai vaisA hI Abhyantara AkAra bhI hotA hai, para anya cAra indriyoM ke sambandha meM aisA nahIM hai| una indriyoM kA bAhya AkAra aura Abhyantara AkAra alagaalaga hai| jaise-kAna kI Abhyantara AkRti kadambapuSpa ke sadRza, AMkha kI Abhyantara AkRti masUra ke dAne ke sadRza, nAka kI Abhyantara AkRti atimuktaka ke phUla ke sadRza tathA jIbha kI AkRti chUre ke samAna hotI hai| para bAhyAkAra sabhI meM pRthak-pRthak dRggocara hote haiN| manuSya, hAthI, ghor3e, pakSI Adi ke kAna, AMkha, nAka, jIbha Adi ko dekha sakate haiN| AbhyantaranirvRtti kI viSayagrahaNazakti upakaraNendriya haiN| tattvArthasUtra', vizeSAvayazakabhASya', lokaprakAza prabhRti granthoM meM indriyoM para vizeSarUpa se vicAra kiyA gayA hai| prajJApanA meM indriyopacaya, indriyanirvartana, indriyalabdhi, indriyopayoga Adi dvAroM se dravyendriya aura bhAvendriya kI caubIsa daNDakoM meM vicAraNA kI gayI hai| 1. pramANamImAMsA 1 / 2 / 21-23; 2. sarvArthasiddhi 2/16/179; 3. nivRttyupakaraNe drvyendriym| -tattvArthasUtra 2/17; 4. labdhyupayogI bhaavendriym|-tttvaarthsuutr 2/18; 5. prajJApanAsUtra, indriyapada, TIkA pRSTha 294/1; 6. AcArAMgavRtti, pRSTha 104; 5. tattvArthasUtra, adhyAya 2, sUtra 17/18 tathA vibhinna vRttiyAM; 8. vizeSAvyazakabhASya, gAthA 2993-3003, 9. lokaprakAza, sarga-3, zloka 464 se Age - 51 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prayoga : eka cintana solahavA~ prayogapada hai| mana, vacana, kAyA ke dvArA AtmA ke vyApAra kA yoga kahA gayA hai tathA usI yoga kA varNana prastuta pada meM prayoga zabda se kiyA gayA hai, yaha AtmavyApAra isalie kahA jAtA hai ki AtmA ke abhAva meM tInoM kI kriyA nahIM ho sktii| AcArya akalaMkadeva ne tInoM yogoM ke bAhya aura Abhyantara kAraNa batAkara usakI vyAkhyA kI hai| saMkSepa meM vaha isa prakAra hai-bAhya aura Abhyantara kAraNoM se manana ke abhimukha AtmA kA jo pradezaparispandana hai vaha manoyoga kahalAtA hai| manovargaNA kA Alambana bAhya kAraNa hai| vIryAntarAyakarma kA kSaya, kSayopazama tathA noindriyAvaraNakarma kA kSaya-kSayopazama isakA Abhyantara kAraNa hai| . bAhya aura Abhyantara kAraNa-janya bhASAbhimukha AtmA kA pradezaparispanda vacanayoga hai| vacanavargaNA kA Alambana bAhya kAraNa hai aura vIryAntarAyakarma kA kSaya-kSayopazama tathA matijJAnAvaraNa aura akSarazrutajJAnAvaraNa Adi karma kA kSayopazama Abhyantara kAraNa hai| ... bAhya aura Abhyantara kAraNa se utpanna gamana Adi viSayaka AtmA kA pradezaparispandana kAyayoga hai| kisI bhI prakAra kA zarIravargaNA kA Alambana isakA bAhya kAraNa hai| vIryAntarAyakarma kA kSaya-kSayopazama isakA Abhyantara kAraNa .... yahA~ yaha smaraNa rakhanA cAhie ki terahaveM aura caudahaveM guNasthAna meM vIryAntarAyakarma kA kSaya, jo Abhyantara kAraNa hai vaha donoM hI guNasthAnoM meM samAna hai| kintu vargaNA kA AlambanarUpa bAhya kAraNa samAna nahIM hone se terahaveM guNasthAna meM yogavidhi hotI hai kintu caudahaveM meM nhiiN| yahA~ eka prazna yaha bhI udbuddha hotA hai ki manoyoga aura vacanayoga meM kisI na kisI prakAra kA kAyayoga kA Alambana hotA hI hai| isalie kevala eka kAyayoga kA mAnanA paryApta hai| uttara meM nivedana hai-manoyoga aura vacanayoga meM kAyayoga kI pradhAnatA hai| jaba kAyayoga manana karane meM sahAyaka banAtA hai, taba manoyoga hai aura jaba kAyayoga bhASA bolane meM sahayogI banAtA hai, taba vaha vacanayoga kahalAtA hai| vyavahAra kI dRSTi se kAyayoga ke hI ye tIna prakAra haiN| jo pudgala mana banane ke yogya haiM, jinheM manovargaNA ke pudgala kahA gayA hai, jaba ve mana ke rUpa meM pariNata ho jAte haiM taba unheM dravya-mana kahate haiN| zvetAmbaraparamparA ke anusAra dravyamana kA zarIra meM koI sthAnavizeSa nahIM hai, vaha sampUrNa zarIra meM vyApta hai| digambaraparamparA kI dRSTi se dravyamana kA sthAna hRdaya hai aura usakA AkAra kamala ke sadRza hai| bhASAvargaNA ke pudgala jaba vacana rUpa meM pariNata hote haiM to ve vacana kahalAte haiN| audArika aura vaikriya Adi zarIra vargaNAoM ke pudgaloM se jo yoga pravartamAna hotA hai, vaha kAyayoga hai| isa prakAra Alambanabheda se yoga ke tIna prakAra haiN| jainadRSTi se mana, vacana aura kAyA ye tInoM pudgalamaya haiM aura pudgala kI jo svAbhAvika gati hai vaha AtmA ke binA bhI usameM ho sakatI hai para jaba pudgala mana, vacana aura kAyA ke rUpa meM pariNata hoM taba AtmA ke sahayoga se jo viziSTa prakAra kA vyApAra hotA hai vaha apariNata meM asaMbhava hai| pudgala kA mana Adi rUpa meM pariNamana honA bhI AtmA ke karmAdhIna hI hai| isalie usake vyApAra ko AtmavyApAra kahA hai| mana, vacana aura kAyA ke prayoga ke pandraha prakAra batAye haiM, jo nimnalikhita haiM 1. satyamanaHprayoga, 2. asatyAmanaHprayoga, 3. satyamRSAmana:prayoga, 4. asatyAmRSAmanaHprayoga, 5. satyavacanaprayoga, 6. asatyavacanaprayoga, 7. satyamRSAvacanaprayoga, 8. asatyamRSAvacanaprayoga, 9. audArikakAyaprayoga, 10. audArikamizrakAyaprayoga, 11. vaikriyakAyaprayoga, 12. vaikriyamizrakAyaprayoga, 13. AhArakakAyaprayoga, 14. AhArakamizrakAyaprayoga, 15. kaarmnnkaaypryog| 1. tattvArthasUtra rAjavArtika 6/1/10; 2. darzana aura ciMtana (hindI) pRSTha 309-311-paMDita sukhalAlajI .52 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prajJApanA kI TIkA meM AcArya zrI malayagirijI ne ina pandraha prayoga ke bhedoM meM tejasakAyaprayoga kA nirdeza hone se kArmaNa ke sAtha taijasa ko milAkara taijasakArmaNazarIraprayoga kI carcA kI hai| ina pandraha prayogoM kI jIva meM aura vizeSa rUpa se caubIsa daNDakoM meM yojanA batAyI hai| prayoga ke vivecana ke pazcAt isa pada meM gatiprapAta kA bhI nirUpaNa hai| usake pAMca prakAra batAye haiM- prayogagati, tatgati, bandhanachedanagati, upapAtagati aura vihAyogati / isake bhI avAntara aneka bheda - prabheda haiN| lezyA : eka vizleSaNa satrahavA~ lezyApada hai| lezyA eka prakAra kA paudgalika paryAvaraNa hai| jIva se pudgala aura pudgala se jIva prabhAvita hotA hai| jIva ko prabhAvita karane vAle pudgaloM ke aneka samUha haiN| unameM se eka samUha kA nAma lezyA hai| uttarAdhyayanabRhadvRtti meM lezyA kA artha ANavika AbhA, kAnti, prabhA yA chAyA kiyA hai| digambaraparamparA ke AcArya zivArya ne lezyA use kahA hai jo jIva kA pariNAma chAyApudgaloM se prabhAvita hotA hai| prAcIna jaina vAGmaya meM zarIra ke varNa, ANavika aura usase prabhAvita hone vAle vicAra ina tInoM arthoM meM lezyA zabda vyavahRta huA hai| zarIra ke varNa aura ANavika AbhA dravyalezyA hai to vicAra bhAvalezyA hai|" vibhinna granthoM meM lezyA kI vibhinna paribhASAyeM prApta hotI haiN| prAcIna paMcasaMgraha, dhavalA', gommaTasAra, Adi meM likhA hai ki jIva jisake dvArA apane ko puNya-pApa se lipta karatA hai vaha lezyA / tattvArthavArtika', paMcAstikAya", Adi granthoM ke anusAra kaSAya ke udaya se anuraMjita yogoM kI pravRtti lezyA hai| sthAnAMga -abhayadevavRtti", dhyAnazataka 12, prabhRti granthoM meM likhA hai - jisake dvArA prANI karma se saMzliSTa hotA hai usakA nAma lezyA hai| kRSNa Adi dravya kI sahAyatA se jo jIva kA pariNAma hotA hai vaha lezyA hai| yoga pariNAma lezyA hai / 3 uparyukta paribhASAoM ke anusAra lezyA se jIva aura karma ke pudgaloM kA sambandha hotA hai, karma kI sthiti niSpanna hotI hai aura karma kA udaya hotA hai| AtmA kI zuddhi aura azuddhi ke sAtha lezyA kA sambandha hai| paudgalika lezyA kA mana kI vicAradhArA para prabhAva par3atA hai aura mana kI vicAradhArA kA lezyA para prabhAva par3atA hai| jisa prakAra kI lezyA hogI vaisI hI mAnasika pariNati hotI hai| kitane hI mUrdhanya manISiyoM kA yaha mantavya hai ki kaSAya kI maMdatA se adhyavasAya meM vizuddhi hotI hai aura adhyavasAya kI vizuddhi se lezyA kI zuddhi hotI hai / 14 jisa paribhASA ke anusAra yogapravRtti lezyA hai, usa dRSTi se terahaveM guNasthAna take bhAvalezyA kA sadbhAva hai aura jisa paribhASA ke anusAra kaSAyodaya-anuraMjita yogapravRtti lezyA hai, usa dRSTi se dasaveM guNasthAna paryanta hI lezyA hai| ye donoM paribhASAe~ apekSAkRta hone se eka dUsare ke viruddha nahIM haiN| jahA~ yogapravRtti ko lezyA kahA hai, vahA~ para prakRti aura pradezabandha ke nimittasUtra pariNAma lezyA ke rUpa meM vivakSita haiM aura jahA~ kaSAyodaya se anuraMjita yoga kI pravRtti ko lezyA kahA hai, vahA~ sthiti, anubhAga Adi cAroM bandha ke nimittabhUta pariNAma lezyA 1. prajJApanATIkA patra 319 - AcArya zrI malayagirijI; 2. lezayati-zleSayatIvAtmani jananayanAnIti lezyA - atIva cakSurAkSepikA snigdhadIptarUpA chAyA / --bRhadvRtti, patra 650; 3. jaha bAhiralessAo, kiNhAdIo havaMti purisassa / abbhantaralessAo, taha kiNhAdIya purisassa / / mUlArAdhanA, 7/1907 4 (ka) gommaTasAra, jIvakANDa gAthA, gAthA 494 (kha) uttarAdhyayananiyukti, gAthA 539 5. uttarAdhyayananiyukti, gAthA 540; 6. prAcIna paMcasaMgraha 1 - 142; 7. dhavalA, pu-1, pR. 150 8. gommaTasAra, jIvakANDa 489 9. tattvArthavArtika 2, 6, 8, 10. paMcAstikAya jayasenAcArya vRtti 140; 11. lizyate prANI karmaNA yayA sA lezyA / - sthAnAMga abhayadevavRtti 51, pRSTha 31; 12. kRSNAdi dravyasAcivyAt pariNAmo ya aatmnH| sphaTikasyeva tatrAyaM lezyAzabdaH prayujyate / / - dhyAnazataka haribhadrIyAvRtti 14; 13. uttarAdhyayana bRhadvRtti patra 650; 14. (ka) lessAsodhI ajjhavasANavisodhie hoi jnss| ajjhavasANavisodhI, maMdalesAyasya NAdavvA / mUlArAdhanA 1 / 1911 (kha) antarvizuddhito jantoH zuddhiH sampadyate bahiH / bAhyo hi zudhyate doSaH sarvamantaradoSataH / - mUlArAdhanA (amitagati) 7 / 1967 53 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 rUpa meM vivakSita haiN| prastuta pada meM chaH uddezaka haiN| prathama uddezaka meM nAraka Adi caubIsa daNDakoM ke sambandha meM AhAra, zarIra, zvAsocchvAsa, karma, varNa, lezyA, vedanA, kriyA Ayu Adi kA varNana hai| jina nAraka jIvoM ke zarIra kI avagAhanA bar3I hai unameM AhAra Adi bhI adhika hai| nArakoM meM uttarottara avagAhanA bar3hatI hai| prathama naraka kI apekSA dvitIya meM aura dvitIya se tRtIya meM, para devoM meM isase ulTA krama hai| vahA~ para uttarottara avagAhanA kama hotI hai aura AhAra kI mAtrA bhii| AhAra kI mAtrA adhika honA duHkha kA hI kAraNa hai| duHkhI vyakti adhika khAtA hai, sukhI km| salezya jIvoM kI apekSA nAraka Adi caubIsa daNDakoM meM sama-viSama AhAra Adi kI carcA hai| dvitIya uddezaka meM lezyA ke kRSNa, nIla, kApota, teja, padma, zukla, ye chaH bheda batAkara naraka Adi cAra gatiyoM ke jIvoM meM kitanI-kitanI lezyAyeM hotI haiM isakA vistAra se nirUpaNa hai| apekSA dRSTi se lezyA alpabahutva kA bhI cintana isameM kiyA gayA hai| sAtha hI 24 daNDaka ke jIvoM ko lekara lezyA kI apekSA se Rddhi ke alpa aura bahutva ke sambandha meM prakAza DAlA hai| tRtIya uddezaka meM janma aura mRtyu kAla kI lezyA sambandhI carcA hai| amuka-amuka lezyA vAle jIvoM ke avadhijJAna kI viSaya-maryAdA para bhI prakAza DAlA gayA hai| caturtha uddezaka meM eka lezyA kA dUsarI lezyA meM pariNamana hone para usake varNa, rasa, gaMdha, sparza kisa prakAra parivartita hote haiM, isakI vistRta carcA hai| lezyAoM ke vividha pariNAma, unake pradeza, avagAhanA, kSetra aura sthAna kI apekSA se alpabahutva dravya aura pradeza ko lekara kiyA gayA hai| pA~caveM uddezaka meM eka lezyA kA dUsarI lezyA meM deva-nAraka kI apekSA se pariNamana nahIM hotA, yaha batAyA hai| chaThe uddezaka meM vividha kSetroM meM rahe hue manuSya aura manuSyanI kI apekSA se cintana kiyA gayA hai| yaha smaraNa rakhanA ki jo lezyA mAtA-pitA meM hotI hai vahI lezyA putra aura putrI meM bhI ho. yaha niyama nahIM hai| jIva ko lezyA kI prApti ke pazcAt antarmuhUrta vyatIta ho jAne para tathA antarmuhUrta zeSa raha jAne para jIva paraloka meM janma grahaNa karatA hai, kyoMki mRtyukAla meM AgAmI bhava kI aura utpattikAla meM usI lezyA kA antarmuhUrta kAla taka honA Avazyaka hai| jIva jisa lezyA meM maratA hai, agale bhava meM usI lezyA meM janma letA hai|' uttarAdhyayana meM kisa kisa lezyAvAle jIva ke kisa kisa prakAra ke adhyavasAya hote haiM tathA bhagavatI meM lezyAoM ke dravya aura bhAva ye bheda kiye gaye haiN| para prajJApanA kA lezyApada bahuta hI vistRta hone para bhI usameM usakI paribhASA evaM dravya aura bhAva Adi bAtoM kI kamI hai| isa kamI ke sambandha meM AgamaprabhAvaka puNyavijayajI mahArAja kA yaha mAnanA hai ki yaha isa Agama kI prAcInatA kA pratIka hai| kAyasthiti : eka vivecana aThArahaveM pada kA nAma kAyasthiti hai| isameM jIva aura ajIva donoM apanI apanI paryAya meM kitane kAla taka rahate haiM, isa para cintana kiyA gayA hai| caturtha sthitipada aura isa pada meM antara yaha hai ki sthitipada meM to 24 daNDakoM meM jIvoM kI bhavasthiti arthAt eka bhava kI apekSA se AyuSya kA vicAra hai jabaki isa pada meM eka jIva marakara satata usI paryAya meM janma letA rahe to aise saba bhavoM kI paramparA kI kAla-maryAdA athavA una sabhI bhavoM meM AyuSya kA kula jor3a kitanA hogA? sthitipada meM to kevala eka bhava kI Ayu kA hI vicAra hai jabaki prastuta pada meM dharmAstikAya, adharmAstikAya, pudgalAstikAya Adi ajIva dravya, jo kAya ke rUpa meM jAne jAte haiM, unakA usa rUpa meM rahane ke kAla kA arthAt sthiti kA bhI vicAra kiyA gayA hai| 1., jogapauttI lessA, kasAyaudayANuraMjiyA hoi| tatto doNNaM kajjaM, baMdhacaukkaM smuddiddiN||489||-go. jIvakANDa; 2. jallesAI davvAiM AyaittA kAlaM karei, tallesesu uvvjji| .54 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 isameM jIva, gati, indriya, kAya, yoga, veda, kaSAya, lezyA, samyaktva, jJAna, darzana, saMyata, upayoga, AhAra, bhASaka, paritta, paryApta, sUkSma, saMjJI, bhava (siddhi), asti (kAya), carima kI apekSA se kAyasthiti kA varNana hai| vanaspati kI kAyasthiti asaMkhejjA poggalapariyaTTA' batAyI hai| isakA tAtparya yaha hai ki koI bhI vanaspati kA jIva anAdi kAla se vanaspatirUpa meM nahIM raha sktaa| usa jIva ne vanaspati ke atirikta anya bhava kiye hone caahie| isase yaha spaSTa hai prajJApanA ke racayitA AcArya zyAma ke samaya taka vyavahArarAzi-avyavahArarAzi kI kalpanA paidA nahIM huI thii| vyavahArarAzi-avyavahArarAzi kI kalpanA dArzanika guNa kI dena hai| yahI kAraNa hai ki prajJApanA kI TIkA meM vyavahArarAzi aura avyavahArarAzi, ye do bheda vanaspati ke kiye gaye haiM aura nigoda ke jIvoM ke svarUpa kA varNana hai| mAtA marudevI kA jIva anAdi kAla se vanaspati meM thA; isakA ullekha TIkA meM kiyA gayA hai| isa pada meM aneka jJAtavya viSayoM para carcA kI gaI hai| TIkAkAra zrI malayagirijI ne mUla sUtra meM AyI huI aneka bAtoM kA spaSTIkaraNa TIkA meM kiyA hai| unnIsavA~ samyaktvapada hai| isameM jIvoM ke caubIsa daNDakoM meM samyagdRSTi, mithyAdRSTi aura mizradRSTi ke sambandha meM vicAra karate hue batAyA hai ki samyag-mithyAdRSTi kevala paMcendriya hotA hai aura ekendriya mithyAdRSTi hI hotA hai| dvIndriya se lekara caturindriya taka samyagmithyAdRSTi nahIM hote| SaTkhaNDAgama meM asaMjJI paMcendriya ko mithyAdRSTi hI kahA hai| samyagdRSTi aura mithyAdRSTi dvIndriya se lekara paMcendriya taka hote haiN| samyaktva se tAtparya hai-vyavahAra se jIvAdi kA zraddhAna aura nizcaya se AtmA kA zraddhAna hai| jIva-ajIva Adi nau padArtha haiN| una paramArthabhUta padArthoM ke sadbhAva kA upadeza se athavA nisarga se hone vAle zraddhAna ko samyaktva jAnanA caahie| ... antakriyA : eka cintana bIsaveM pada kA nAma antakriyA hai| mRtyu hone para jIva kA sthUla zarIra yahA~ para raha jAtA hai para taijasa aura kArmaNa, jo sUkSma zarIra haiM, usake sAtha rahate haiN| kArmaNazarIra ke dvArA hI phira sthUla zarIra niSpanna hotA hai| ataH sthUla zarIra ke eka bAra chUTa jAne ke bAda bhI sUkSma zarIra rahane ke kAraNa janma-maraNa kI paramparA kA anta nahIM hotaa| jaba sUkSma zarIra naSTa ho jAtA hai to bhavaparamparA kA bhI anta ho jAtA hai| antakriyA kA artha hai janma-maraNa kI paramparA kA anta krnaa| bhava kA anta karane vAlI kriyA antakriyA hai| yaha kriyA do arthoM meM vyavahRta huI hai-navIna bhava athavA mokSa, dUsare zabdoM meM yahA~ para mokSa aura maraNa ina donoM arthoM meM antakriyA zabda kA prayoga huA hai| sthAnAMga meM bharata, gajasukumAla, sanatkumAra aura mAtA marudevI kI jo antakriyA batAyI gayI hai, vaha janma-maraNa kA antakara mokSa prApta karane kI kriyA hai| ve AtmA evaM zarIra Adi se utpanna kriyAoM kA antakara akriya bana gye| prastuta pada meM antakriyA kA vicAra jIvoM ke naraka Adi caubIsa daNDakoM meM kiyA gayA hai| yaha bhI batAyA hai ki sirpha mAnava hI antakriyA yAnI mukti prApta kara sakate haiN| isakA varNana dasa dvAroM ke dvArA kiyA gayA hai| avagAhanA-saMsthAna : eka cintana ikkIsavA~ 'avagAhanAsaMsthAna' pada hai| isa pada meM jIvoM ke zarIra ke bheda, saMsthAna-AkRti, pramANa-zarIra kA mApa, zarIranirmANa ke lie pudgaloM kA cayana, jIva meM eka sAtha kauna-kaunase zarIra hote haiM? zarIroM ke dravyoM aura 1. yaha mAnyatA AcArya devendramunijI kI apanI hai| isakA paMcAMgI se koI saMbaMdha nahIM hai| paMcAMgI meM TIkAkAra zrI ne vyavahyarAzi aura avyavahArarAzi kA varNana diyA hI hai|; 2. prajJApanA TIkA patra 379 / 385; 3. jIvAdIsadahaNaM sammattaM jiNavarehiM pnnnnttN| vavahArA Nicchayado appANaM havai sammattaM ||-drshnaapraabhRt, 20, 4. jIvA'jIvA ya baMdho ya, putra-pAvA''savo thaa| saMvaro NijjarA mokkho, saMtee tahiyA nv|| tahiyANaM tu bhAvANaM sabbhAve uvesnnN| bhAveNa saddahaMtassa, sammattaM taM viyaahiy||-uttraadhyyn 28 / 14-15; 5. sthAnAMga, sthAna 41 - 55 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 pradezoM kA alpa - bahutva aura avagAhanA kA alpa - bahutva ina sAta dvAroM se zarIra ke sambandha meM vicAraNA kI gayI hai| gati Adi aneka dvAroM se pUrva meM jIvoM kI vicAraNA huI hai, para unameM zarIradvAra nahIM hai| yahA~ para prathama vidhidvAra meM zarIra ke pAMca bhedoM-audArika, vaikriya, AhAraka, taijasa aura kArmaNa kA varNana karane ke pazcAt audArika Adi zarIroM ke bhedoM kI carcA hai / audArikazarIradhArI ekendriya Adi meM kaunasA saMsthAna hai, unakI avagAhanA kitanI hai ? eka jIva meM eka sAtha kitane-kitane zarIra sambhava haiM? zarIra ke dravya-pradezoM kA alpabahutva, zarIra kI avagAhanA kA alpabahutva Adi ke sambandha meM vistAra se carcA hai| kriyA : eka cintana bAIsavA~ kriyApada hai| prAcIna yuga meM sukRta- duSkRta, puNya-pApa, kuzala- akuzala karma ke lie kriyA vyavahRta hotA thA aura kriyA karane vAloM ke lie kriyAvAdI zabda kA prayoga kiyA jAtA thaa| Agama pAlI - piTakoM meM prastuta artha meM kriyA kA prayoga aneka sthaloM para huA hai|' prastuta pada meM kriyA-karma kI vicAraNA kI gayI hai| karma arthAt vAsanA yA saMskAra, jinake kAraNa punarjanma hotA hai| jaba hama AtmA ke janma-janmAntara kI kalpanA karate haiM taba usake kAraNa-rUpa karma kI vicAraNA anivArya ho jAtI hai| bhagavAn mahAvIra aura buddha ke samaya kriyAvAda zabda karma ko mAnane vAloM ke lie pracalita thA / isalie kriyAvAda aura karmavAda donoM zabda eka-dUsare ke paryAyavAcI ho gaye the| usake bAda kAlakrama se kriyAvAda zabda ke sthAna para karmavAda hI pracalita ho gyaa| isakA eka kAraNa yaha bhI hai karma- vicAra kI sUkSmatA jyoM-jyoM bar3hatI gayI tyoM-tyoM vaha kriyA- vicAra se dUra bhI hotA gayA / yaha kriyAvicAra karmavicAra kI pUrva bhUmikA ke rUpa meM hamAre samakSa upasthita hai| prajJApanA meM kriyApada, sUtrakRtAGga meM kriyAsthAna aura bhagavaMtI' meM aneka prasaMgoM para kriyA aura kriyAvAda kI carcA kI gayI hai| isase jJAta hotA hai usa samaya kriyA kI carcA kA kitanA mahattva thA / prastuta pada meM vibhinna dRSTiyoM se kriyA para cintana hai / kriyA kA sAmAnya artha pravRtti hai, para yahA~ vizeSa pravRtti ke artha meM kriyA zabda vyavahRta huA hai| kyoMki vizva meM aisI koI vastu nahIM jisameM kriyAkAritva na ho / vastu vahI hai jisameM artha-kriyA kI kSamatA ho, jisameM artha-kriyA kI kSamatA nahIM vaha avastu hai / isalie hara eka vastu meM pravRtti to hai hI, para yahA~ vizeSa pravRtti ko lekara hI kriyA zabda kA prayoga huA hai| kriyA ke kAyikI, AdhikaraNikI, prAdveSikI, pAritApanikI, prANAtipAtikI, ye pAMca prakAra batAye haiN| kriyA ke jo ye pAMca vibhAga kiye gaye haiM ve hiMsA - aura ahiMsA ko lakSya meM rakhakara kiye gaye haiN| ina pAMcoM kriyAoM meM aThAraha pApasthAna - prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna Adi samAviSTa ho jAte haiN| tIsare rUpa meM kriyA ke pAMca prakAra isa prakAra batAye haiM - AraMbhiyA, pAriggahiyA, mAtAvattiyA, apaccakkhAna tathA micchAdaMsaNavattiyA / ye pAMca kriyAeM bhI aThAraha pApasthAnoM meM samAviSTa ho jAtI haiN| yahA~ para kisake dvArA kaunasI kriyA hotI hai yaha bhI batAyA hai| udAharaNa ke rUpa meM- prANAtipAta se hone vAlI kriyA SaTjIvanikAya ke sambandha meM hotI hai| naraka Adi caubIsa daNDakoM ke jIva chaha prakAra kA prANAtipAta karate haiN| mRSAvAda sabhI dravyoM ke sambandha meM kiyA jAtA hai| jo dravya grahaNa kiyA jAtA hai usake sambandha meM adattAdAna hotA hai| rUpa aura rUpa vAle dravyoM ke sambandha meM maithuna hotA hai / parigraha sarvadravyoM ke viSaya meM hotA hai| prANAtipAta Adi kriyAoM ke dvArA karma kI kitanI prakRtiyoM kA bandha hotA hai, isa saMbandha meM bhI carcA - vicAraNA kI gayI hai| sthAnAMga meM vistAra ke sAtha kriyAoM ke bheda-prabhedoM kI carcA hai| vahA~ jIvakriyA, ajIvakriyA aura phira 1. dIghanikAya sAmaJjaphalasutta; 2. sUtrakRtAGga 1 / 12 / 1 3. bhagavatI 30 - 1 4 sthAnAGga, pahalA sthAna, sUtra 4; dvitIya sthAna, sUtra 2 - 37 56 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 unake bheda, upabheda-kula bahattara kahe gaye haiN| sUtrakRtAGga' meM teraha kriyAsthAna batAye haiM to tattvArthasUtra meM paccIsa kriyAoM kA nirdeza hai| bhagavatI meM bhI aneka sthaloM meM kriyAoM kA varNana milatA hai| una sabhI ke sAtha prajJApanA ke prastuta kriyApada kI tulanA kI jA sakatI hai| karmasiddhAnta : eka cintana / teIsa se lekara sattAIsaveM pada taka ke karmaprakRti, karmabandha, karmabandha-veda, karmaveda-bandha, karmavedavedaka, ina pAMca padoM meM karma sambandhI vicAraNA kI gayI hai| karmasiddhAnta bhAratIya cintakoM ke cintana kA navanIta hai| vastutaH Astika darzanoM kA bhavya-bhavana karmasiddhAnta para hI AdhRta hai| bhale hI karma ke svarUpa-nirNaya ke sambandha meM mataikya na ho, para sabhI cintakoM ne AdhyAtmika utkarSa ke lie karma-mukti Avazyaka mAnI hai| yahI kAraNa hai ki sabhI dArzanikoM ne karma ke sambandha meM ciMtana kiyA hai| parantu jainadarzana kA karma saMbaMdhI cintana bahuta hI sUkSmatA ko lie hue hai| isa virAT vizva meM vividha prakAra ke prANiyoM meM dRggocara viSamatAoM kA mUla karma hai| jainadarzana ne karma ko kevala saMskAramAtra hI nahIM mAnA apitu vaha eka vastubhUta padArtha hai jo rAga-dveSa kA kriyA se AkRSTa hokara jIva ke sAtha ba~dha jAtA hai| vaha padArtha jIvapradeza ke kSetra meM sthita, sUkSma, karma-prAyogya anantAnanta paramANuoM se banA hotA hai| AtmA apane sabhI pradezoM-sarvAMga se karmoM ko AkRSTa karatA hai| ve karmaskandha jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya prabhRti vibhinna prakRtiyoM yA rUpoM meM pariNata hote haiN| pratyeka Atmapradeza para anantAnanta karmapudgalaskandha cipake rahate haiN| . rAga-dveSamaya Atma-pariNati bhAvakarma hai aura usase AkRSTa-saMzliSTa hone vAle pudgala dravyakarma haiN| kArmaNavargaNA, jo pudgaladravya kA eka prakAra hai, sampUrNa saMsAra meM vyApta hai| vaha kArmaNavargaNA hI jIva ke bhAvoM kA nimitta pAkara karma rUpa meM pariNata hotI hai| yahA~ prazna ho sakatA hai ki AtmA amUrta aura karmadravya mUrta hai to amUrta ke sAtha mUrta kA bandha kaise saMbhava hai? samAdhAna isa prakAra hai-jainadarzana ne jIva aura karma ko pravAha kI dRSTi se anAdi mAnA hai| usakA yaha maMtavya nahIM hai ki jIva pahale pUrNa zuddha thA, usake pazcAt karmoM se Abaddha huaa| jo jIva saMsAra meM avasthita hai, janma-maraNa ke cakra meM par3A huA hai, usake pratipala-pratikSaNa rAga-dveSarUpa pariNAma hote haiN| una pariNAmoM ke phalasvarUpa nirantara karma baMdhate rahate haiN| una karmoM ke bandha se use vividha gatiyoM meM janma lenA par3atA hai| janma lene para zarIra hotA hai, zarIra meM indriyA~ hotI haiM aura indriyoM se vaha AtmA viSaya grahaNa karatA hai| viSayoM ko grahaNa karane se rAga-dveSa ke bhAva ubuddha hote haiN| isa prakAra bhAvoM se karma aura karmoM se bhAva utpanna hote rahate haiN| isase spaSTa hai ki jo jIva mUrta karmoM se baMdhA huA hai arthAt svarUpataH amUrta hone para bhI karmabaddha hone se mUrta banA huA hai, usI ke nUtana karma ba~dhate haiN| isa taraha mUrta kA mUrta ke sAtha saMyoga hotA hai aura mUrta kA mUrtta ke sAtha bandha bhI hotA hai| AtmA meM avasthita purAne karmoM ke kAraNa hI nUtana karma baMdhate haiN| . __AtmA ke sAtha karmabandha kI prakriyA cAra prakAra kI hai-prakRtibandha, sthitibandha, anubhAgabandha, prdeshbndh| jaba AtmA karmapudgaloM ko grahaNa karatA hai, usa samaya ve pudgala ekarUpI hote haiN| parantu bandhakAla meM ve vibhinna prakRtiyoM-svabhAva vAle ho jAte haiN| yaha prakRtibandha kahalAtA hai| baddha karmoM meM samaya kI maryAdA kA honA sthitibandha hai| AtmapariNAmoM kI tIvratA aura maMdatA ke kAraNa karmaphala meM tIvratA yA maMdatA honA anubhAgabandha hai aura pudgaloM kA AtmapradezoM ke sAtha ekameka honA pradezabandha hai| yoga ke kAraNa prakRti aura pradezabandha hotA hai aura kaSAya ke 1. sUtrakRtAGga 2 / 2 / 2; 2. avratakaSAyendriyakriyAH paJcacatuHpaJcaviMzatisaMkhyAH pUrvasya bhedaaH|-tttvaarthsuutr 66; 3. 'bhaMgavatI zataka 1, uddezaka 2 zataka 8, uddezaka 4 - zataka 3, uddezaka 3 - 57 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 kAraNa sthiti aura anubhAgabandha hotA hai| prastuta padoM meM vibhinna prakRtiyoM ke AdhAra para karma ke mUla ATha pada kahe gaye haiN| karma kI AThoM mUla prakRtiyA~ nairayika Adi sabhI jIvoM meM hotI haiN| jJAnAvaraNa Adi karmoM ke bandha kA mUla kAraNa rAga aura dveSa hai| rAga meM mAyA aura lobha kA tathA dveSa meM krodha aura mAna kA samAveza kiyA gayA hai| karmoM ke vedana-anubhava ke sambandha meM batAte hue kahA hai-vedanIya, Ayu, nAma aura gotra karma to caubIsoM daNDakoM ke jIva vedate hI haiM parantu jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, mohanIya aura antarAya, ina cAra karmoM ko koI jIva vedate bhI haiM aura nahIM bhI vedte| yahA~ para vedanA ke lie 'anubhava' zabda kA prayoga kiyA gayA hai| AhAra : eka cintana ____ aTThAisaveM pada kA nAma AhArapada hai| inameM jIvoM kI AhAra saMbaMdhI vicAraNA do uddezakoM dvArA kI gayI hai| prathama uddezaka meM gyAraha dvAroM se aura dUsare uddezaka meM teraha dvAroM se AhAra ke sambandha meM vicAra kiyA gayA hai| caubIsa daNDakoM meM jIvoM kA AhAra sacitta hotA hai, acitta hotA hai yA mizra hotA hai? isa prazna kA uttara dete hue kahA hai ki vaikriyazarIradhArI jIvoM ko AhAra sacitta hI hotA hai parantu audArikazarIradhArI jIva tInoM prakAra kA AhAra grahaNa karate haiN| nArakAdi caubIsa daNDakoM meM sAta dvAroM se arthAt nAraka Adi jIva AhArArthI haiM yA nahIM? kitane samaya ke pazcAt ye AhArArthI hote haiM? AhAra meM ve kyA lete haiM? sabhI dizAoM meM se AhAra grahaNakara kyA sampUrNa AhAra ko pariNita karate haiM? jo AhAra ke pudgala ve lete haiM, ve sarvabhAva se lete haiM yA amuka bhAga kA hI AhAra lete haiM? kyA grahaNa kiye hue sabhI pudgala kA AhAra karate haiM? AhAra meM liye hue pudgaloM kA kyA hotA hai? ina sAta dvAroM se AhAra sambandhI vicAraNA kI gayI hai| jIva jo AhAra lete haiM vaha Abhoganirvartita--svayaM kI icchA hone para AhAra lenA aura anAbhoganivartita--binA icchA ke AhAra lenA, isa taraha do prakAra kA hai| icchA hone para AhAra lene meM jIvoM kI bhinna-bhinna kAlasthiti hai parantu binA icchA liyA jAne vAlA AhAra nirantara liyA jAtA hai| varNa-rasa Adi se sampanna ananta pradezI skandha vAlA aura asaMkhyAtapradezI kSetra meM avagAr3ha aura AtmapradezoM se spRSTa aise pudgala hI AhAra ke lie upayogI hote haiN| __prastuta pada ke dUsare uddezaka meM AhAra, bhavya, saMjJI, lezyA, dRSTi, saMyata, kaSAya, jJAna, yoga, upayoga, veda, zarIra aura paryApti ina teraha dvAroM ke mAdhyama se jIvoM ke AhAraka aura anAhAraka vikalpoM kI carcA kI gayI hai| prathama uddezaka meM jo AhAra ke bhedoM kI carcA hai, usakI yahA~ para koI carcA nahIM hai| AhAraka aura anAhAraka ina do padoM ke AdhAra se yaha bhaMgoM kI racanA kI hai aura kina-kina jIvoM meM kitane bhaMga (vikalpa) prApta hote haiM, isa sambandha meM cintana kiyA gayA hai| ... . AcArya zrI malayagirijI ne tIsare saMjJI dvAra meM yaha prazna utpanna kiyA hai-saMjJI kA artha samanaska hai| jaba jIva vigrahagati karatA hai usa samaya jIva anAhAraka hotA hai| vigrahagati meM mana nahIM hotaa| phira unheM saMjJI kaise kahA hai? AcAryazrI ne isa prazna kA samAdhAna isa prakAra kiyA hai-jaba jIva vigrahagati karatA hai taba vaha saMjJI jIva sambandhI Ayukarma kA vedana karatA hai, isa kAraNa use saMjJI kahA hai, bhale hI usa samaya usake mana na ho| dUsarA prazna yaha hainAraka, bhavanapati aura vANavyantara ko asaMjJI kyoM kahA? isakA uttara yaha hai ki ina tInoM meM asaMjJI jIva utpanna hotA hai, isa apekSA se unheM asaMjJI kahA hai| "58 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 upayoga aura pazyatA unatIsaveM, tIsaveM aura tetIsaveM, ina tIna padoM meM kramazaH upayoga, pazyatA aura avadhi kI carcA hai / prajJApanA meM jIvoM ke bodha-vyApAra athavA jJAna-vyApAra ke sambandha meM ina padoM meM carcA- vicAraNA kI gayI hai, ataeva hamane yahA~ para tInoM ko eka sAtha liyA hai| jaina dRSTi se AtmA vijJAtA hai, usameM na rUpa hai, na rasa hai, na gandha hai| vaha arUpI hai, lokapramANa asaMkhya pradezI hai, nitya hai, upayoga usakA viziSTa guNa hai| saMkhyA kI dRSTi se vaha ananta hai| upayoga AtmA kA lakSaNa bhI hai aura guNa bhI upayoga meM avadhi kA samAveza hone para bhI inake lie alaga pada dene kA kAraNa yaha hai ki usa kAla meM avadhi kA vizeSa vicAra huA thaa| prastuta pada meM upayoga aura pazyatA ke do-do bheda kiye haiM- sAkAropayoga (jJAna) aura anAkAropayoga (darzana), sAkArapazyatA aura anAkArapazyatA / AcArya zrI abhayadevasUrijI ne pazyatA ko upayoga - vizeSa hI kahA hai| adhika spaSTIkaraNa karate hue yaha bhI batAyA hai ki jisa bodha meM kevala traikAlika avabodha hotA ho vaha pazyatA hai parantu jisa bodha meM vartamAnakAlika bodha hotA hai vaha upayoga hai| yahI kAraNa hai ki matijJAna aura mati - ajJAna ko sAkArapazyatA ke bhedoM meM nahIM liyA hai, kyoMki matijJAna aura mata - ajJAna kA viSaya vartamAna kAla meM jo padArtha hai vaha banatA hai| anAkArapazyatA meM acakSudarzana kyoM nahIM liyA gayA hai? isa prazna kA samAdhAna AcAryazrI ne isa prakAra kiyA hai ki pazyatA prakRSTa IkSaNa hai aura prekSaNa to kevala cakSudarzana meM hI sambhava hai, anya indriyoM dvArA hone vAle darzana meM nhiiN| anya indriyoM kI apekSA cakSu kA upayoga svalpakAlIna hotA hai aura jahA~ para svalpakAlIna upayoga hotA hai vahA~ bodhakriyA meM atyanta zIghratA hotI hai| yahI isa prakRSTatA kA kAraNa hai|" AcArya zrI malayagirijI ne likhA hai ki pazyatA zabda rUr3hi ke kAraNa upayoga zabda kI taraha sAkAra aura anAkAra bodha kA pratipAdana karane vAlA hai, tathApi yaha samajhanA Avazyaka hai ki jahA~ para lambe samaya taka upayoga hotA hai vahIM para tInoM kAla kA bodha sambhava hai| matijJAna meM dIrghakAla kA upayoga nahIM hai| isalie usameM traikAlika bodha nahIM hotA, jisase use pazyatA meM sthAna nahIM diyA gayA hai|" yahI hai upayoga aura pazyatA meM antara / upayoga aura pazyatA ina donoM kI prarUpaNA caubIsa daNDakavartI jIvoM meM kI gayI hai| vastutaH inameM vizeSa koI antara nahIM hai / pazyatApada meM kevalajJAnI kA jJAna aura darzana kA upayoga yugapat hai yA kramazaH isa sambandha meM bhI carcA karate hue tarka diyA hai ki jJAna sAkAra hai aura darzana anAkAra | isalie eka hI samaya meM donoM upayoga kaise ho sakate haiM? sAkAra kA artha savikalpa hai aura anAkAra kA artha nirviklp| jo upayoga vastu ke vizeSa aMza ko grahaNa karatA hai vaha savikalpa aura jo upayoga sAmAnya aMza ko grahaNa karatA hai vaha nirvikalpa hai| jJAna darzana : eka cintana jJAna aura darzana kI mAnyatA jaina sAhitya meM atyadhika prAcIna hai| jJAna ko AvRta karane vAle karma kA nAma jJAnAvaraNa hai aura darzana ko AcchAdita karane vAlA karma darzanAvaraNa hai| ina karmoM ke kSaya athavA kSayopazama se jJAna aura darzana guNa prakaTa hote haiM / Agama- sAhitya meM yatra-tatra jJAna ke lie ' jANai' aura darzana ke lie 'pAsai' zabda vyavahRta huA hai| 1. AcArAMga 5/5 sUtra 165 2. AcArAMga 5/6 sUtra 170 - 171; 3. guNAo uvaogaguNe / - bhagavatI 2 / 10 / 118 4. bhagavatI sUtra, abhayadeva vRtti pRSTha 714; 5. prajJApanA, malayagiri vRtti pRSTha 730; 6. tattvArthasUtra bhASya 149 59 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 digambara AcAryoM kA abhimata hai ki bahirmukha upayoga jJAna hai aura antarmukha upayoga darzana hai| AcArya vIrasena SaTkhaNDAgama kI dhavalATIkA meM likhate haiM ki sAmAnya-vizeSAtmaka bAhyArtha kA grahaNa jJAna hai aura tadAtmaka AtmA kA grahaNa darzana hai|' darzana aura jJAna meM yahI antara hai ki darzana sAmAnya-vizeSAtmaka AtmA kA upayoga hai-svarUpadarzana hai, jabaki jJAna AtmA se itara prameya kA grahaNa karatA hai| jinakA yaha mantavya hai ki sAmAnya kA grahaNa darzana hai aura vizeSa kA grahaNa jJAna hai, ve prastuta mata ke anusAra darzana aura jJAna ke viSaya se anabhijJa haiN| sAmAnya aura vizeSa ye donoM padArtha ke dharma haiN| eka ke abhAva meM dUsare kA astitva nahIM hai| kevala sAmAnya aura kevala vizeSa kA grahaNa karane vAlA jJAna apramANa hai| isI taraha vizeSa vyatirikta sAmAnya kA grahaNa karane vAlA darzana mithyA hai| prastuta mata kA pratipAdana karate hue dravyasaMgraha kI vRtti meM brahmadeva ne likhA hai-jJAna aura darzana kA do dRSTiyoM se cintana karanA cAhie-tarkadRSTi se aura siddhAntadRSTi se| darzana ko sAmAnyagrAhI mAnanA tarkadRSTi se ucita hai kintu siddhAntadRSTi se AtmA kA sahI upayoga darzana hai aura bAhya artha kA grahaNa jJAna hai| vyAvahArika dRSTi se jJAna aura darzana meM bhinnatA hai para naizcayika dRSTi se jJAna aura darzana meM kisI bhI prakAra kI bhinnatA nahIM hai| sAmAnya aura vizeSa ke AdhAra se jJAna aura darzana kA jo bheda kiyA gayA hai usakA nirAkaraNa anya prakAra se bhI kiyA gayA hai| yaha anya dArzanikoM ko samajhAne ke lie sAmAnya aura vizeSa kA prayoga kiyA gayA hai kintu jo jaina tattvajJAna ke jJAtA haiM unake lie Agamika vyAkhyAna hI grAhya hai| zAstrIya paramparA ke anusAra AtmA aura itara kA bheda hI vastutaH sArapUrNa hai| ___ ullikhita vicAradhArA ko mAnane vAle AcAryoM kI saMkhyA adhika nahIM hai, adhikAMzataH dArzanika AcAryoM ne sAkAra aura anAkAra ke bheda ko svIkAra kiyA hai| darzana kI sAmAnyagrAhI mAnane kA tAtparya itanA hI hai ki usa upayoga meM sAmAnya dharma pratibimbita hotA hai aura jJAnopayoga meM vizeSa dharma jhalakatA hai| vastu meM donoM dharma haiM para upayoga kisI eka dharma ko mukhya rUpa se grahaNa kara pAtA hai| upayoga meM sAmAnya aura vizeSa kA bheda hotA hai kintu vastu meM nhiiN| kAla kI dRSTi se darzana aura jJAna kA kyA sambandha hai? isa prazna para bhI cintana karanA Avazyaka hai| chadmasthoM ke lie sabhI AcAryoM kA eka mata hai ki chadmasthoM ko darzana aura jJAna kramazaH hotA hai, yugapat nhiiN| kevalI meM darzana aura jJAna kA upayoga kisa prakAra hotA hai, isa sambandha meM AcAryoM ke tIna mata haiN| prathama mata-jJAna aura darzana kramazaH hote haiN| dvitIya mAnyatA-darzana aura jJAna yugapat hote haiN| tRtIya mAnyatA-jJAna aura darzana meM abheda hai arthAt donoM eka haiN| Avazyakaniyukti', vizeSAvazyakabhASya' Adi meM kahA gayA hai ki kevalI ke bhI do upayoga eka sAtha nahIM ho skte| zvetAmbara paramparA ke Agama kevalI ke darzana aura jJAna ko yugapat nahIM maante| digambara paramparA ke anusAra kevaladarzana aura kevalajJAna yugapat hote haiN| AcArya umAsvAti kA bhI yahI abhimata rahA hai| mati-zruta Adi kA upayoga krama se hotA hai, yugapat nhiiN| kevalI meM darzana aura jJAnAtmaka upayoga pratyeka kSaNa meM yugapat hotA hai| niyamasAra meM AcArya kundakunda ne spaSTa likhA hai ki jaise sUtra meM prakAza aura Atapa eka sAtha rahatA hai usI prakAra kevalI meM darzana aura jJAna eka sAtha rahate haiN| 1. SaTkhaNDAgama, dhavalA TIkA 1 / 1 / 4; 2. SaTkhaNDAgama, dhavalA vRtti 1 / 1 / 4; 3. dravyasaMgrahavRtti gAthA 44; 4. dravyasaMgrahavRtti gAthA 44; 5. dravyasaMgrahavRtti gAthA 44; 6. Avazyakaniyukti gAthA 977-979; 7. vizeSAvazyakabhASya gAthA 3088-3135; 8. bhagavatI sUtra 1818 tathA bhagavatI zataka 14, uddezaka 10; 9. gommaTasAra, jIvakANDa 730 aura dravyasaMgraha 44; 10. tattvArthasUtra bhASya 1/31; 11. niyamasAra, gAthA 159 60 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 tIsarI paramparA caturtha zatAbdI ke mahAn dArzanika AcArya siddhasena divAkara kI hai| unhoMne sanmatitarkaprakaraNa grantha meM likhA hai - mana: paryAya taka to jJAna aura darzana kA bheda siddha kara sakate haiM kintu kevalajJAna - kevaladarzana meM bheda siddha karanA saMbhava nhiiN|' darzanAvaraNa aura jJAnAvaraNa kA kSaya yugapat hotA hai| usa kSaya se hone vAle upayoga meM 'yaha prathama hotA hai, yaha bAda meM hotA hai' isa prakAra kA bheda kisa prakAra se kiyA jA sakatA hai? kaivalya kI prApti jisa samaya hotI hai usa samaya sarvaprathama mohanIyakarma kA kSaya hotA hai| usake pazcAt jJAnAvaraNa aura darzanAvaraNa tathA antarAya kA yugapat kSaya hotA hai| jaba darzanAvaraNa aura jJAnAvaraNa donoM ke kSaya meM kAla kA bheda nahIM hai, taba yaha kisa AdhAra para kahA jA sakatA hai ki prathama kevaladarzana hotA hai, bAda meM kevljnyaan| isa samasyA ke samAdhAna ke lie koI yaha mAne ki donoM kA yugapat sadbhAva hai to yaha bhI ucita nahIM, kyoMki eka sAtha do upayoga nahIM ho skte| isa samasyA kA sabase sarala aura tarkasaMgata samAdhAna yaha hai ki kevalI avasthA meM darzana aura jJAna meM bheda nahIM hotaa| darzana aura jJAna ko pRthak pRthak mAnane se eka samasyA aura utpanna hotI hai ki yadi kevalI eka hI kSaNa meM sabhI kucha jAna letA hai to use sadA ke lie saba kucha jAnate rahanA caahie| yadi usakA jJAna sadA pUrNa nahIM hai to vaha sarvajJa kaisA ? yadi usakA jJAna sadA pUrNa hai to krama aura akrama kA prazna hI utpanna nahIM hotaa| vaha sadA ekarUpa hai| vahA~ para darzana aura jJAna meM kisI bhI prakAra kA koI antara nahIM hai| jJAna savikalpa hai aura darzana nirvikalpa hai, isa prakAra kA bheda AvaraNa rUpa karma ke kSaya ke pazcAt nahIM rhtaa| jahA~ para upayoga kI apUrNatA hai, vahIM para savikalpaka aura nirvikalpaka kA bheda hotA hai| pUrNa upayoga hone para kisI prakAra kA bheda nahIM hotA / eka samasyA aura hai, aura vaha yaha hai ki jJAna hamezA darzanapUrvaka hotA hai kintu darzana jJAnapUrvaka nahIM hotaa|' kevalI ko eka bAra jaba sampUrNa jJAna ho jAtA hai taba phira darzana nahIM ho sakatA, kyoMki darzana jJAnapUrvaka nahIM hotA / etadartha jJAna aura darzana kA kramabhAva nahIM ghaTa sktaa| digambara paramparA meM kevala yugapat pakSa hI mAnya rahA hai| zvetAmbaraparamparA meM isakI krama, yugapat aura abheda ye tIna dhArAe~ bniiN| ina tInoM dhArAoM kA vikrama kI satrahavIM zatAbdI ke mahAn tArkika upA. zrI yazovijayajI ne nayI dRSTi se samanvaya kiyA hai| RjusUtranaya kI dRSTi se kramika pakSa saMgata hai| yaha dRSTi vartamAna samaya ko karatI hai| prathama samaya kA jJAna kAraNa hai aura dvitIya samaya kA darzana usakA kArya hai| jJAna aura darzana meM kAraNa aura kArya kA krama hai| vyavahAranaya bhedasparzI hai| usakI dRSTi se yugapat pakSa bhI saMgata haiN| saMgrahanaya abhedasparzI hai, usakI dRSTi se abheda pakSa bhI saMgata hai| tarkadRSTi se dekhane para ina tIna dhArAoM meM abheda pakSa adhika yuktisaMgata lagatA hai| dUsarA dRSTikoNa Agamika hai| usakA pratipAdana svabhAvasparzI hai| prathama samaya meM vastugata bhinnatAoM ko jAnanA aura dUsare samaya meM bhinnatAgata abhinnatA ko jAnanA svabhAvasiddha hai| jJAna kA svabhAva hI isa prakAra kA hai ki bheda abheda aura abheda meM bheda samAyA huA hai, tathApi bhedapradhAna jJAna aura abhedapradhAna darzana kA samaya eka nahIM hotA / prajJApanA meM upayoga aura pazyatA ke sambandha meM anya carcA nahIM hai / avadhipada meM avadhijJAna ke sambandha meM bheda, viSaya, saMsthAna, Abhyantara aura bAhya avadhi, dezAvadhi, avadhi kI kSaya vRddhi, pratipAti aura apratipAti, ina sAta viSayoM kI vistRta carcA hai| avadhijJAna ke do bheda haiM- eka to janma se prApta hotA hai, dUsarA karma ke kSayopazama se| devoM nArakoM meM janma se hI avadhijJAna hotA hai, kintu manuSyoM aura tiryaca paMcendriyoM kA avadhijJAna kSayopazamika 1. sanmati0 prakaraNa 2/3; 2. sanmati0 prakaraNa 2 / 9 3 sanmati0 prakaraNa 2/10 4. sanmati0 prakaraNa 2/11 5. sanmati0 prakaraNa 2 / 22 6. jJAnabindu, pRSTha 154-164 7. (ka) vizeSa vivaraNa ke lie dekhie dharmasaMgrahaNI gAthA 1336 - 1359 (kha) tattvArthasUtra, siddhasena gaNI TIkA, adhyAya 1, sU0 31 pR, 77/1 (ga) nandIsUtra, AcArya zrI malayagirijI vRtti pR. 134 - 138 61 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 hai / yadyapi donoM prakAra ke jJAna kSayopazamajanya hI haiM tathApi deva nArakoM ko vaha kSayopazama bhava ke nimitta se hotA hai aura manuSyoM evaM tiryaMcoM ko taponuSThAna Adi bAhya nimittoM se hotA hai| avadhijJAna kisameM kitanA hotA hai? isakI bhI vistRta carcA hai| paramAvadhijJAna kevala manuSya meM hI hotA hai| prajJApanA ke mUla pATha meM avadhijJAna kA nirUpaNa to hai para paribhASA nahIM dI hai| avadhijJAna kA tAtparya yaha hai- indriya aura mana kI sahAyatA ke binA hI AtmA se jo rUpI padArtha kA sImita jJAna hotA hai, vaha avadhijJAna hai| saMjJA : eka cintana ikatIsaveM saMjJIpada meM siddhoM sahita sampUrNa jIvoM ko saMjJI, asaMjJI aura nosaMjJI - noasaMjJI ina tIna bhedoM meM vibhakta karake vicAra kiyA gayA hai| siddha na to saMjJI haiM aura na asaMjJI, isalie unako nosaMjJI - noasaMjJI kahA hai| manuSya meM bhI jo kevalI haiM ve bhI siddha samAna haiM aura isI saMjJA vAle haiN| kyoMki mana hone para bhI ve usake vyApAra se jJAna prApta nahIM krte| jIva saMjJI aura asaMjJI donoM prakAra ke haiN| ekendriya se caturindriya taka ke jIva asaMjJI hI hote haiN| nAraka, bhavanapati, vANavyaMtara aura paMcendriya tiryaca saMjJI aura asaMjJI donoM prakAra ke haiN| jyotiSka aura vaimAnika sirpha saMjJI haiN| yahA~ para saMjJA kA kyA artha lenA cAhie? yaha spaSTa nahIM hai, kyoMki manuSyoM, nArakoM, bhavanapatiyoM aura vANavyaMtara devoM ko asaMjJI kahA hai| isalie jisake mana hotA hai vaha saMjJI hai, yaha artha yahA~ para ghaTita nahIM hotaa| ataeva AcArya zrI malayagirijI ne saMjJA zabda ke do artha kiye haiM, tathApi pUrA samAdhAna nahIM ho paataa| nAraka, bhavanapati, vANavyaMtara Adi ko saMjJI aura asaMjJI kahA hai, ve jIva pUrva bhava meM saMjJI aura asaMjJI the isa dRSTi se unako saMjJI aura asaMjJI kahA hai| AgamaprabhAvaka puNyavijayajI mahArAja' kA abhimata hai ki yahA~ para jo saMjJI - asaMjJI zabda AyA hai vaha kisa artha kA sahI dyotaka hai? anveSaNIya hai| saMjJA zabda kA prayoga AgamasAhitya meM vibhinna arthoM ko lekara hai| huA AcArAMga meM saMjJA zabda pUrvabhava ke jAtismaraNa jJAna ke artha meM vyavahRta huA hai / dazAzrutaskandha meM dattacitta samAdhi kA ullekha hai, vahA~ bhI jAtismRti ke artha meM hI 'saNNinANaM' zabda kA upayoga huA hai| sthAnAMga meM prathama sthAna meM eka saMjJA kA ullekha hai to caturtha sthAna meM AhArasaMjJA, bhayasaMjJA, maithunasaMjJA aura parigrahasaMjJA, ina cAra saMjJAoM kA * ullekha hai to dasaveM sthAna meM dasa saMjJAoM kA varNana hai, uparyukta cAra saMjJAoM ke atirikta krodha, mAna, mAyA, lobha, loka aura ogha ina saMjJAoM kA ullekha hai| isa prakAra saMjJA ke do artha haiM - pratyabhijJAna aura anubhUti / inhI meM matijJAna kA eka nAma saMjJA nirdiSTa hai | " tattvArthasUtra meM umAsvAti ne mati, smRti, saMjJA, cintA aura abhinibodha, inheM ekArthaka mAnA hai|" A. zrI malayagirijI aura. zrI abhayadevasUrijI " donoM ne saMjJA kA artha vyaMjanAvagraha ke pazcAt hone vAlI eka prakAra kI mati kiyA hai| AcAryazrI abhayadevasUrijI ne dUsarA artha saMjJA kA anubhUti bhI kiyA hai|" saMjJA ke jo dasa prakAra sthAnAMga meM batAye haiM unameM anubhUti hI ghaTita hotA hai| AcAryazrI umAsvAtijI ne saMjJI asaMjJI kA samAdhAna karate hue likhA hai ki 1. prajJApanAsUtra bhAga - 2, puNyavijayajI ma. kI prastAvanA pRSTha 142; 2. prajJApanA, prastAvanA pRSTha 142; 3. AcArAMga 1-1 4. dazAzrutaskandha, 5vIM dazA; 5. sthAnAMga, prathama sthAna, sUtra 30; 6. sthAnAMga, caturtha sthAna, sUtra 356; 7 sthAnAMga, dasavAM sthAna, sUtra 105 ; 8. IhA apohavImaMsA, maggaNA ya gaveSaNA saNNA saI maI paNNA, savvaM AbhiNibohiyaM / / - nandIsUtra 54, gA. 6 9. matiH smRtiH saMjJA cintA'bhinibodha ityanarthAntaram / - tattvArthasUtra 1 / 13; 10. saMjJAnaM saMjJA vyaMjanAvagrahottarakAlabhAvI mativizeSa ityartha / - naMdIvRtti, patra 187; 11. saMjJAnaM saMjJA vyaMjanAvagrahottarakAlabhAvI mativizeSaH / - sthAnAMgavRtti, patra 19 12. AhArabhayAdyupAdhikA vA cetanA saMjJA / - sthAnAMga vRtti, patra 47 13. sthAnAMga 10 / 105 62 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 saMjJI vaha hai jo mana vAlA hai aura bhASya meM usakA spaSTIkaraNa karate hue likhA hai ki saMjJI zabda se ve hI jIva abhipreta haiM jinameM saMpradhAraNa saMjJA hotI hai| kyoMki saMpradhAraNa saMjJA vAle ko hI mana hotA hai| AhAra Adi saMjJA ke kAraNa jo saMjJI kahalAte haiM, ve jIva yahA~ abhipreta nahIM haiN| battIsaveM pada kA nAma saMyata hai| isameM saMyata, asaMyata, saMyatAsaMyata aura nosaMyata-noasaMyata-nosaMyatAsaMyata isa prakAra saMyata ke cAra bhedoM ko lekara samasta jIvoM kA vicAra kiyA gayA hai| nAraka, ekendriya se lekara caturindriya jIvoM taka, vANavyantara, jyotiSka aura vaimAnika ye asaMyata hote haiN| paMcendriya tiryaMca asaMyata aura saMyatAsaMyata hote haiN| manuSya meM prathama ke tIna prakAra hote haiM aura siddhoM meM saMyata kA cauthA prakAra nosaMyata-noasaMyata-nosaMyatAsaMyata hai| saMyama ke AdhAra se jIvoM ke vicAra karane kI paddhati mahattvapUrNa hai| pravicAraNA : eka cintana cauMtIsaveM pada kA nAma pravicAraNA hai| prastuta pada meM paviyAraNa' (pravicAraNa) zabda kA jo prayoga huA hai usakA mUla 'pravicAra' zabda meM hai| pada ke prArambha meM jahA~ dvAroM kA nirUpaNa hai vahA~ pariyAraNA' aura mUla meM 'pariyAraNayA' aisA pATha hai| krIDA, rati, indriyoM ke kAmabhoga aura maithuna ke lie saMskRta meM pravicAra athavA pravicAraNA aura prAkRta meM pariyAraNA athavA paviyAraNA zabda kA prayoga huA hai| paricAraNA kaba, kisako aura kisa prakAra kI sambhava hai, isa viSaya kI carcA prastuta pada meM 24 daNDakoM ke AdhAra se kI gayI hai| nArakoM ke sambandha meM kahA hai ki ve upapAta kSetra meM Akara turanta hI AhAra ke pudgala grahaNa karanA Arambha kara dete haiN| isase unake zarIra kI niSpatti hotI hai aura pudgala aMgopAMga, indriyAdi rUpa se pariNata hone ke pazcAt ve paricAraNa prArambha karate haiM arthAt zabdAdi sabhI viSayoM kA upabhoga karanA zurU karate haiN| paricAraNa ke bAda vikurvaNA-aneka prakAra ke rUpa dhAraNa karane kI prakriyA karate haiN| devoM meM isa krama meM yaha antara hai ki unakI vikurvaNA karane ke bAda paricAraNA hotI hai| ekendriya jIvoM meM paricAraNA nAraka kI taraha hai kintu usameM vikurvaNA nahIM hai, sirpha vAyukAya meM vikurvaNA hai| dvIndriya, trIndriya, caturindriya meM ekendriya kI taraha, paMcendriya tiryaMca aura manuSya meM nAraka kI taraha paricAraNA hai| prastuta pada meM jIvoM ke AhAragrahaNa ke do bheda-Abhoganirvartita aura anAbhoganirvartita-batAkara bhI carcA kI gayI hai| ekendriya ke atirikta sabhI jIva Abhoganirvartita aura anAbhoganivartita AhAra lete haiM parantu ekendriya meM sirpha anAbhoganirvartita AhAra hI hotA hai| jIva apanI icchA se upayogapUrvaka AhAra grahaNa karate haiN| vaha Abhoganirvartita hai aura icchA na hote hue bhI jo lomAhAra Adi ke dvArA satata AhAra kA grahaNa hotA rahatA hai vaha anAbhoganirvartita hai| ___AcAryazrI malayagirijI ne prajApanA kI TIkA meM likhA hai ki ekendriya meM bhI apaTu mana hai kyoMki manolabdhi sabhI jIvoM meM hai| dvIndriya se lekara caturindriya taka apaTu mana hai to phira ekendriya meM hI anAbhoganirvartita AhAra kahA hai aura zeSa meM kyoM nahIM? isa prazna kA samyaka samAdhAna nahIM hai| AgamaprabhAvaka puNyavijayajI mahArAja kA aisA mantavya hai ki saMbhavataH rasendriya vAle prANI ke mukha hotA hai isalie use khAne kI icchA hotI hai| ataeva usameM Abhoganirvartita AhAra mAnA gayA ho aura jisameM rasendriya kA abhAva hai usameM anAbhoganirvartita mAnA ho| isa prakaraNa meM AhAra grahaNa karane vAlA vyakti AhAra ke pudgaloM ko jAnatA hai, dekhatA hai aura jAnatA bhI nahIM, dekhatA bhI nahIM, Adi vikalpa kara usa para cintana kiyA hai| adhyavasAya ke sambandha meM bhI prAsaMgika carcA kI gayI hai| mukhya rUpa 1. saMjJinaH smnskaaH|-tttvaarthsuutr 2/25; 2. IhApohayuktA guNadoSavicAraNAtmikA smprdhaarnnsNjnyaa|-tttvaarthbhaassy 2/25; 3. (ka) kAyapravicAro nAma maithunvissyopsevnm|-tttvaarthbhaassy 4-8 (kha) pravIcAro maithunopsevnm| sarvArthasiddhi 4-7 - 63 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 se adhyavasAya do prakAra ke hote haiM-1. prazasta 2. aprshst| taratamatA kI dRSTi se una adhyavasAyoM ke asaMkhyAta bheda hote haiN| caubIsoM daNDakoM ke jIvoM ke adhyavasAyoM kI carcA kI gayI hai| devoM kI paricAraNA ke sambandha meM cAra vikalpa batAe gae haiM1. deva sadevI saparicAra 2. deva sadevI aparicAra - 3. deva adevI saparicAra 4. deva. adevI aparicAra bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSka, saudharma aura IzAna, inameM deviyAM haiN| isalie prathama vikalpa hai| yahA~ para deva aura deviyoM meM kAyika paricAraNA hai| sanatkumAra se lekara acyuta kalpa taka kevala deva hI hote haiM, deviyAM nahIM hotii| tathApi unameM deviyoM ke abhAva meM bhI paricAraNA hai| graiveyaka aura anuttara vimAnoM meM deva haiM, deviyA~ nahIM haiM aura paricAraNA bhI nahIM hai| dvitIya vikalpa deva haiM, deviyAM haiM aura aparicAraka haiM yaha vikalpa kahIM saMbhava nahIM hai| devI nahIM hai tathApi paricAraNA kisa prakAra saMbhava hai, isakA spaSTIkaraNa karate hue kahA hai (1) sanatkumAramAhendrakalpa meM sparzaparicAraNA hai| (2) brahmaloka-lAntaka kalpa meM rUpaparicAraNA hai| (3) mahAzukra-sahasrAra meM zabdaparicAraNA hai| (4) Anata-prANata-AraNa-acyuta kalpa meM manaHparicAraNA hai| ... kAyaparicAraNA meM manuSya kI taraha deva devI ke sAtha maithuna sevana karatA hai| devoM meM zukra ke pudgala yahA~ batAye haiM aura ve zukrapudgala deviyoM meM jAkara pAMca indriyoM ke rUpa meM pariNata hote haiN| usa zukra meM garbhAdhAna nahIM hotA kyoMki devoM meM vaikriya zarIra hai| yaha zukra vaikriyavargaNAoM se nirmita hotA hai| jahA~ para sparza Adi paricAraNA batAyI gayI hai una devalokoM meM deviyA~ nahIM hotIM, para jaba una devoM kI icchA hotI hai taba sahasrAra devaloka taka deviyAM vikurvaNA karake vahA~ upasthita hotI haiM aura deva anukrama se unake sparza, rUpa, zabda se saMtuSTa hote haiM TIkAkAra zrI ne yahA~ batAyA hai-una devoM meM bhI zukravijarsana hotA hai arthAt deva aura deviyoM meM samparka nahIM hotA tathApi zukra-saMkramaNa hotA hai aura usake pariNamana se unake rUpa-lAvaNya meM vRddhi hotI hai| ___Anata-prANata-AraNa-acyuta kalpa meM jaba devoM kI icchA manaHparicAraNA kI hotI hai taba devI apane sthAna para rahakara hI divya rUpa aura zRMgAra sajAtI hai aura ve deva svasthAna para rahakara hI saMtuSTa hote haiM aura devI bhI apane sthAna para rahakara hI rUpa-lAvaNyavatI bana jAtI hai| yahA~ para smaraNa rakhanA hogA ki kAyaparicAraNA Adi meM pUrva kI apekSA uttara kI paricAraNA meM kramazaH adhika sukha hai aura aparicAraNA vAle devoM meM usase bhI adhika sukha hai| isase spaSTa hai ki paricAraNA meM sukha kA abhAva hai para prANI cAritramohanIya kI prabalatA ke kAraNa usameM sukhI kI anubhUti karatA hai| vedanA : eka cintana paitIsavA~ pada vedanApada hai| caubIsa daNDakoM meM jIvoM ko aneka prakAra kI vedanA kA jo anubhava hotA hai, usakI vicAraNA isa pada meM kI gayI hai| vedanA ke aneka prakAra batAye gaye haiM, jaise ki (1) zIta, uSNa, zItoSNa, (2) dravya, kSetra, kAla, bhAva (3) zArIrika, mAnasika aura ubhaya (4) sAtA, asAtA, sAtAsAtA, (5) du:khA, sukhA, adu:khA-asukhA, (6) AbhyupagamikI, aupakramikI, (7) nidA-anidA aadi| saMjJI kI vedanA nidA hai aura asaMjJI 1. kevalaM te vaikriyazarIrAntargatA iti na grbhaadhaanhetvH|-prjnyaapnaavRtti patra 550; 2. pudgalasaMkramo divyprbhaavaadvseyH|-prjnyaapnaavRtti patra 551; 3. prajJApanATIkA, patra 252 64. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 kI vedanA ko anidA kahA hai| zItoSNa vedanA ke sambandha meM AcArya zrI malayagirijI ne yaha prazna upasthita kiyA hai ki upayoga kramika hai to phira zIta aura uSNa ina donoM kA yugapat anubhava kisa prakAra ho sakatA hai? prazna kA samAdhAna karate hue likhA hai - upayoga kramika hai parantu zIghra saMcAraNa ke kAraNa anubhava karate samaya krama kA anubhava nahIM hotA, isI kAraNa Agama meM zItoSNa vedanA kA yugapat anubhava kahA hai|" yahI bAta zArIrika-mAnasika, sAtA-asAtA ke sanbandha meM hai| AcArya zrI malayagirijI ne aduHkhA - asukhA vedanA kA artha sukha-duHkhAtmikA kiyA hai arthAt jise sukha saMjJA na dI jA sake, kyoMki usameM duHkha kA bhI anubhava hai| duHkha saMjJA nahIM dI jA sakatI kyoMki usameM sukha kA bhI anubhava hai| sAtA - asAtA tathA sukha aura duHkha meM kyA bheda hai? isa prazna kA uttara bhI AcAryazrI ne yaha diyA hai ki vedanIya karma ke pudgaloM kA krama prApta udaya hone se jo vedanA hotI hai vaha sAtA - asAtA hai para jaba koI. dUsarA vyakti udIraNA karatA hai, usa samaya jo sAtA - asAtA kA anubhava hotA hai vaha sukha-duHkha kahalAtA hai|" vedanA ke AbhyupagamikI aura aupakramikI ye do prakAra haiN| abhyupaga kA artha aMgIkAra hai| hama kitanI hI bAtoM ko svecchA se svIkAra karate haiN| tapasyA kisI karma ke udaya se nahIM hotI, vaha abhyupaga ke kAraNa kI jAtI hai / tapa meM jo vedanA hotI hai vaha AbhyupagamikI vedanA hai| upakrama kA artha karma kI udIraNA kA hetu hai| zarIra meM jaba roga hotA hai to usase karma kI udIraNA hotI hai isalie vaha karma kI udIraNA kA upakrama hai| upakrama ke nimitta se hone vAlI vedanA aupakramikI vedanA hai / " samudghAta : eka cintana chattIsaveM pada kA nAma samudghAtapada hai / zarIra se bAhara AtmapradezoM ke prakSepa ko samudghAta kahate haiN| dUsare zabdoM meM yaha bhI kaha sakate haiM ki sambhUta hokara AtmapradezoM ke zarIra se bAhara jAne kA nAma samudghAta hai| samudghAta ke sAta prakAra batAye haiM--(1) vedanA samudghAta, asAtAvedanIya karma ke Azrita hone vAlA smudghaat| (2) kaSAya samudghAta, kaSAyamohanIyakarma ke Azrita hone vAlA samudghAta / (3) mAraNAntikasamudghAta, AyuSya ke antarmuhUrta avaziSTa raha jAne para usake Azrita hone vAlA samudghAta / (4) vaikriyasamudghAta, vaikriyazarIra nAmakarma ke Azrita hone vAlA smudghaat| (5) taijasasamudghAta, taijasazarIranAmakarma ke Azrita hone vAlA samudghAta / (6) AhArakasamudghAta, AhArakazarIranAmakarma ke Azrita hone vAlA samudghAta / (7) kevalisamudghAta, vedanIya, nAma gotra aura AyuSyakarma ke Azrita hone vAlA samudghA / ina sAta samudghAtoM meM se kisa jIva meM kitane samudghAta pAye jA sakate haiM, isa para vicAra karate hue likhA hai - naraka ke prathama cAra samudghAta haiN| devoM meM aura tiryaMca paMcendriyoM meM prathama pAMca samudghAta haiN| vAyu ke atirikta zeSa ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya meM prathama tIna samudghAta haiN| vAyukAya meM prathama cAra samudghAta haiN| manuSya meM sAtoM hI samudghAta ho sakate haiN| jIvoM kI dRSTi se samudghAta kI apekSA se alpa - bahutva para cintana karate hue batAyA hai ki jaghanya saMkhyA AhArakasamudghAta karane vAle kI hai aura sabase adhika saMkhyA vedanAsamudghAta karane vAle 1. prajJApanATIkA, patra 555 2. prajJApanATIkA, patra 556; 3. prajJApanATIkA, patra 556 4. prajJApanATIkA, patra 556 5. abhyupagamenaaGgIkAreNa nivRttA tatra vA bhavA AbhyupagamikI tayA - zirolocatapazcaraNAdikayA vedayA- pIDayA upakrameNa karmoMdIraNakAraNena nirvRttA tatra vA bhavA aupakramikI tayA - jvarAtIsArAdijanyayA / - sthAnAMga vRti patra 84 6 samuddhananaM samudghAtaH shriirraadbhirjiivprdeshprkssepH|sthaanaaNg abhayadeva vRtti 380; 7. hantargamikriyAtvAt sambhUyAtmapradezAnAM ca bahiruhananaM samudghAtaH / - tattvArthavArtika 1,20,12 65 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 kI hai| unase adhika jIva aise haiM jo samudghAta nahIM krte| isI taraha daNDakoM ke sambandha meM bhI alpabahutva kI dRSTi se cintana kiyA hai| kaSAyasamudghAta ke cAra prakAra kiye gaye haiM aura daNDakoM ke AdhAra para vicAra kiya gayA hai| pUrva ke chahoM samudghAta chAdmasthika haiN| ina samudghAtoM meM avagAhanA aura sparza kitane hote haiM tathA kitane kAla taka ye rahate haiM? samudghAta ke samaya jIva kI kitanI kriyAe~ hotI haiM? ina sabhI praznoM para vicAra kiyA hai| kevalisamudghAta ke sambandha meM vistAra se carcA hai| kevalisamudghAta karane ke pUrva eka vizeSa kriyA hotI hai jo zubha yoga rUpa hai| usakI sthiti antarmuhUrta pramANa hai| usakA kArya hai udayAvalikA meM karmadalikoM kA nikSepa krnaa| yaha kriyA AvarjIkaraNa kahalAtI hai| mokSa kI ora AtmA Avarjita yAnI jhukI huI hone se ise AvarjitakaraNa bhI kahate haiN| kevalajJAniyoM ke dvArA avazya kiye jAne ke kAraNa ise AvazyakakaraNa bhI kahate haiN| vizeSAvazyakabhASya, paMcasaMgraha Adi meM ye tInoM nAma prApta hote haiN| digambara paramparA ke sAhitya meM kevala AvarjitakaraNa nAma hI milatA jaba vedanIya, nAma aura gotra karma kI sthiti aura dalika Ayukarma kI sthiti aura dalikoM se adhika hoM taba una sabhI ko barAbara karane ke lie kevalisamudghAta hotA hai| antarmuhUrta pramANa Ayu avazeSa rahane para yaha samudghAta hotA hai| kevalisamudghAta kA kAlapramANa ATha samaya kA hai| prathama samaya meM AtmA ke pradezoM ko zarIra se bAhara nikAlA jAtA hai| usa samaya unakA AkAra daNDa sadRza hotA hai| AtmapradezoM kA yaha daNDarUpa U~cAI meM loka ke rUpara se nIce taka arthAt caudaha rajju lambA hotA hai| usakI moTAI kevala svayaM ke zarIra ke barAbara hotI hai| dUsare samaya meM usa daNDa ko pUrva, pazcima yA uttara, dakSiNa meM vistIrNa kara usakA AkAra kapATa ke sadRza banAyA jAtA hai| tRtIya samaya meM kapATa ke AkAra ke AtmapradezoM ko maMthAkAra banAyA jAtA hai arthAt pUrva, pazcima, uttara, dakSiNa cAroM tarapha phailAne se usakA AkAra mathanI kA sA bana jAtA hai| caturtha samaya meM vidizAoM ke khAlI bhAgoM ko AtmapradezoM se pUrNa karake unheM sampUrNa loka meM vyApta kiyA jAtA hai| pA~caveM samaya meM AtmA ke lokavyApI AtmapradezoM ko saMharaNa ke dvArA phira maMthAkAra, chaThe samaya meM maMthAkAra se kapATAkAra banA liyA jAtA hai| sAtaveM samaya meM Atmapradeza phira daNDa rUpa meM pariNata hote haiM aura AThaveM samaya meM punaH ve apanI asalI sthiti meM A jAte haiN| - vaidika paramparA ke granthoM meM AtmA kI vyApakatA ke sambandha meM jo cintana kiyA gayA hai, usakI tulanA hama kevalisamudghAta ke caturtha samaya meM jaba AtmA lokavyApI bana jAtA hai, usase kara sakate haiN| vyAkhyAsAhitya isa prakAra prajJApanA ke chattIsa padoM meM vipula dravyAnuyoga sambandhI sAmagrI kA saMkalana hai| isa prakAra kA saMkalana anyatra durlabha hai| prajJApanA kA viSaya gambhIratA ko lie hue hai| AgamoM ke gambhIra rahasyoM ko udghATita karane ke lie mUrdhanya manISiyoM ke dvArA vyAkhyAsAhitya kA nirmANa kiyA gyaa| prajJApanA para nirukti aura bhASya nahIM likhe gye| kintu AcArya zrI haribhadrasUrizvarajI ne prajJApanA kI pradeza-vyAkhyA meM prajJApanA kI avacUrNi kA ullekha kiyA hai| isase yaha spaSTa hai AcArya zrI haribhadrasUrizvarajI ke pUrva isa para koI na koI avacUrNi avazya rahI hogI, kyoMki vyAkhyA meM yatra-tatra 'etaduktaM bhavati', 'kimuktaM bhavati', 'ayamatra bhAvArthaH', 'idamatra hRdayam', 'etesiM bhAvaNA' zabda prayukta 1.. (ka) vizeSAvazyakabhASya, gAthA 3050-51 (kha) paMcasaMgraha, dvAra-1 gAthA 16 kI TIkA; 2. labdhisAra, gA. 617; 3. (ka) vizvazcakSuruta * vizvato mukho vizvato bAhuruta vizvataH paat|-shvetaashvtropnissd 3-3, 111-5 (kha) sarvataH pANipAdaM tat, srvto'kssishiromukhm| sarvataH zrutimalloke, sarvamAvRtya tisstthti||-bhgvdgiitaa, 13-13; 4. alamatiprasaGgena avcuurnnikaamaatrmetditi|-prjnyaapnaaprdeshvyaakhyaa, pR.28,113 * 66 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 hue haiN| AcArya zrI malayagirijI' ne bhI apanI vRtti meM cUrNi kA ullekha kiyA hai| yahA~ yaha jijJAsA ho sakatI hai ki avacUrNi yA cUrNi kA racayitA kauna thA ? munizrI puNyavijayajI mahArAja kA abhimata hai ki cUrNi ke racayitA AcArya zrI haribhadrasUrIzvarajI ke guru hI hone cAhie, kyoMki vyAkhyA meM ye zabda prayukta hue haiM - ' evaM tAvat pUjyapAdA vyAcakSate', 'guravastu', 'iha tu pUjyAH ', ' atra guravo vyAcakSate / puNyavijayajI mahArAja kA yaha bhI mantavya hai ki prajJApanA para AcArya zrI haribhadrasUrIzvarajI ke guru jinabhaTTa ke atirikta anya AcAryoM kI vyAkhyAe~ bhI honI caahie|' para upalabdha nahIM hone se isakA kyA rUpa thA, yaha nahIM kahA jA sktaa| prajJApanA para vartamAna meM jo TIkAe~ upalabdha haiM unameM sarvaprathama AcArya zrI haribhadrasUrIzvarajI kI pradezavyAkhyA hai| zrI haribhadrasUrIzvarajI jaina AgamoM ke prAcIna TIkAkAra haiN| unhoMne Avazyaka, dazavaikAlika, jIvAjIvAbhigama, nandI, anuyogadvAra, piNDaniryukti prabhRti para mahattvapUrNa TIkAeM likhI haiN| prajJApanA kI TIkA meM sarvaprathama jainapravacana kI mahimA gAyI hai| usake pazcAt maMgala kA vizleSaNa kiyA hai aura sAtha meM yaha bhI sUcita kiyA hai ki maMgala kI vizeSa vyAkhyA Avazyaka TIkA meM kI gayI hai| bhavya - abhavya kA vivecana karate hue AcArya zrI ne vAdimukhya kRta abhavya-svabhAva ke sUcaka zloka ko bhI uddhRta kiyA hai|" prajJApanA para dUsarI vRtti navAMgI TIkAkAra AcArya zrI abhayadevasUrIzvarajI kI hai| para yaha vRtti sampUrNa prajJApanA para nahIM hai kevala prajJApanA ke tIsare pada - jIvoM ke alpabahutva - para hai| AcAryazrI ne 133 gAthAoM ke dvArA isa pada para prakAza DAlA hai| svayaM AcAryazrI ne use 'saMgraha' kI abhidhA pradAna kI hai| yaha vyAkhyA dharmaratnasaMgrahaNI aura prajJApanoddhAra nAma se bhI vizruta hai| isa saMgrahaNI para kulamaNDanagaNI ne saMvat 1441 meM eka avacUrNi kA nirmANa kiyA hai| AtmAnanda jaina sabhA bhAvanagara se prajJApanA tRtIya pada saMgrahaNI para eka avacUrNi prakAzita huI hai| para usa avacUrNi ke racayitA kA nAma jJAta nahIM hai| yaha avacUrNi kulamaNDanagaNI viracita avacUrNi se kucha vistRta hai| zrI puNyavijayajI mahArAja kA yaha abhimata hai ki kulamaNDanakRta avacUrNi ko hI adhika spaSTa karane ke lie kisI vijJa ne isakI racanA kI hai| prajJApanA para vistRta vyAkhyA AcArya zrI malayagirijI kI hai| AcArya zrI malayagirijI suprasiddha TIkAkAra haiN| unakI TIkAoM meM viSaya kI vizadatA, bhASA kI prAMjalatA, zailI kI praur3hatA eka sAtha dekhI jA sakatI hai| kahA jAtA hai ki unhoMne chabbIsa granthoM para vRttiyA~ likhI haiM, unameM se bIsa grantha hI upalabdha haiN| AcArya zrI malayagirijI ne svatantra grantha na likhakara TIkAe~ hI likhI haiM para unakI TIkAoM meM prakANDa pANDitya mukharita huA hai| ve sarvaprathama mUla sUtra ke zabdArtha kI vyAkhyA karate haiM, artha kA spaSTa nirdeza karate haiM, usake pazcAt vistRta vivecana karate haiN| viSaya se sambandhita prAsaMgika viSayoM ko bhI ve chUte cale jAte haiN| viSaya ko prAmANika banAne ke lie prAcIna granthoM ke uddharaNa bhI dete haiN| prajJApanAvRtti unakI mahattvapUrNa vRtti hai| yaha vRtti AcArya zrI haribhadrasUrIzvarajI kI pradezavyAkhyA se cAra guNI adhika vistRta hai| prajJApanA ke guru gambhIra rahasyoM ko samajhane ke lie yaha vRtti atyanta upayogI hai / vRtti ke prArambha meM AcAryazrI ne maMgalasUcaka cAra zloka diye haiN| prathama zloka meM bhagavAn mahAvIra kI stuti hai, dvitIya meM jinapravacana ko namaskAra kiyA gayA hai, tRtIya zloka meM guru 1. prajJApanA malayagiri vRtti, patra 269 - 271; 2. prajJApanA, prastAvanA pR. 152; 3. zagAdivadhyapaTaH suralokaseturAnandadundubhirasatkRtivaMcitAnAm / saMsAracArakapalAyanaphAlaghaMTA, jainaM vacastadiha ko na bhajeta vidvAn // 1 // - prajJApanA pradezavyAkhyA; 4. saddharmmavIjavapanAnaghakauzalasya, yallokabAndhava! tavApi khilAnyabhUvan / tannAdbhataM khagakuleSviha tAmaseSu, sUryAMzavo madhukarIcaraNAvadAtAH ||1|| - prajJApanA pradezavyAkhyA 67 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 ko namana kiyA gayA hai aura caturtha zloka meM prajJApanA para vRtti likhane kI pratijJA kI __ AcAryazrI malayagirijI ne prajJApanA kA zabdArtha karate hue likhA hai ki 'prakarSeNa jJApyante anayeti prajJApanA' arthAt jisake dvArA jIva-ajIva Adi padArthoM kA jJAna kiyA jAya vaha prajJApanA hai| AcArya zrI haribhadrasUrIzvarajI ne apanI vRtti meM prajJApanA ko upAMga ke rUpa meM ullikhita kiyA hai para AcArya zrI malayagirijI ne unase Age bar3hakara samavAyAGga kA upAMga prajJApanA ko batAyA hai| unakA yaha spaSTa abhimata hai ki samavAyAGga meM nirUpita artha kA pratipAdana prajJApanA meM huA hai| unhoMne yaha bhI likhA hai ki kahA jA sakatA hai ki samavAyAGga nirUpita artha kA prajJApanA meM pratipAdana karanA ucita nahIM, para yaha kathana upayukta nahIM hai, kyoMki prajJApanA meM samavAyAGga pratipAdita artha kA hI vistAra hai aura yaha vistAra maMdamati ziSya ke viSeSa upakAra ke lie kiyA gayA hai| isalie isakI racanA pUrNa sArthaka hai| [vijJoM kA yaha mAnanA hai ki amuka aMga kA amuka upAMga hai, isa prakAra kI vyavasthA AcArya zrI haribhadrasUrIzvarajI ke pazcAt aura AcArya zrI malayagirijI ke pUrva huI hai|] AcArya zrI malayagirijI kI vRtti kA mUlAdhAra AcArya zrI haribhadrasUrIzvarajI kI pradezavyAkhyA rahI hai tathApi AcArya zrI malayagirijI ne anya aneka granthoM kA upayoga kiyA hai| udAharaNa ke rUpa meM AcArya zrI haribhadrasUrIzvarajI ne strI tIrthakara bana sakatI hai yA nahIM? isake lie siddhaprAbhRta kA saMketa kiyA hai jabaki AcArya zrI malayagirijI ne strImukta hotI hai yA nahIM? isa sambandha meM pUrvapakSa aura uttarapakSa kI racanA kara vistAra se vizleSaNa kiyA hai|' isI prakAra siddha ke svarUpa ke sambandha meM vibhinna dArzanikoM ke mantavya kI carcA karake anta meM jainadarzana kI dRSTi se siddha ke svarUpa kI saMsthApanA kI hai| sAmAnya rUpa se AcArya zrI malayagirijI ne vyAkhyA ke sambandha meM vibhinna cintakoM ke matabheda kA sUcana kiyA hai para kucha sthaloM para unhoMne apanA svatantra mata bhI prakaTa kiyA hai aura jahA~ unheM lagA ki yaha ulajhana bharA hai vahA~ unhoMne apanA mata na dekara kevaligamya kahakara santoSa kiyA hai| yaha kathana unakI bhavabhIrutA kA dyotaka hai| Aja jina viSayoM meM kucha bhI nahIM jAnate usa viSaya meM bhI jo loga adhikAra ke sAtha apanA mata de dete haiM, unheM isa mahAna AcArya zrI se preraNA lenI caahie| AcArya zrI malayagirijI ne kitane hI viSayoM kI carcA tarka aura zraddhA donoM kI dRSTi se kI hai| jaiseprajJApanA kI racanA zyAmAcArya ne kI tathApi isameM zramaNa bhagavAn mahAvIra aura gaNadhara gautama kA saMvAda kaise? bhaMgavAn mahAvIra aura gautama kA saMvAda hone para bhI isameM aneka matabhedoM kA ullekha kaise? siddha ke pandraha bhedoM kI vyAkhyA ke sAtha unakI samIkSA bhI kI hai| striyA~ mokSa pA sakatI haiM, ve SaDAvazyaka, kAlika aura utkAlika sUtroM kA adhyayana kara sakatI haiM, nigoda kI carcA, mleccha kI vyAkhyA, asaMkhyAta AkAza pradezoM meM ananta pradezI skandha kA samAveza kisa prakAra hotA hai? bhASA ke pudgaloM ke grahaNa aura nisarga kI carcA, ananta jIva hone para bhI zarIra asaMkhyAta kaise? Adi vividha viSayoM para kalama calAkara AcArya zrI ne apanI prakRSTa pratibhA kA jvalanta paricaya diyA hai| aneka viSayoM kI saMgati biThAne hetu AcArya zrI ne nayadRSTi kA avalamba lekara vyAkhyA kI hai aura aneka sthaloM para pUrvAcAryoM kA aura pUrva saMpradAyoM kI mAnyatAoM kA ullekha kiyA hai| prastuta vRtti kA granthamAna 16000 zloka pramANa hai| 1. jayati nmdmrmukuttprtibimbcchdmvihitbhuruupH| uddhartumiva samastaM vizvaM bhavapakato viirH||1|| jinavacanAmRtajaladhiM vande ybindumaatrmaadaay| abhavannUnaM sattvA janma-jarA-vyAdhipArihInAH // 2 // praNamata gurupdpkkjmdhriikRtkaamdhenuklpltm| yadupAstivazAnirupamamaznuvate brahma tanubhAjaH // 3 // jaDamatirapi gurucrnnopaastismudbhuutvipulmtivibhvH| samayAnusArato'haM vidadhe prajJApanAvivRtim ||4||-prjnyaapnaa TIkA '2. (ka) pANiniH svaprAkRtavyAkaraNe-patra 5, patrA 365 (kha) uttarAdhyayana niyukti gAthA-patra 12 jIvAbhigamacUrNi pa.308 Adi; 3. paNNavaNAsuttaM-prastAvanA bhAga-2, pR. 154-157; 4. dekhie-paNNavaNAsuttaM-prastAvanA, 2, 157 .68 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 AcArya zrI malayagirijI kI vyAkhyA ke pazcAt anya kucha AcAryoM ne bhI vyAkhyAe~ likhI haiM, para ve vyAkhyAe~ pUrNa Agama para nahIM haiM aura na itanI vistRta hI haiN| muni zrI candrasUrijI ne prajJApanA ke vanaspati ke viSaya ko lekara vanaspatisaptatikA grantha likhA hai jisameM 71 gAthAe~ haiN| isa para eka ajJAta lekhaka kI eka avacUri bhI hai| yaha aprakAzita hai aura isakI prati lAlabhAI dalapatabhAI vidyAmandira granthAgAra meM hai| __ prajJApanAbIjaka-yaha zrI harSakulagaNIjI kI racanA hai, aisA vijJoM kA mata hai| kyoMki grantha ke prArambha meM aura anta meM kahIM para bhI koI sUcanA nahIM hai| isameM prajJApanA ke chattIsa padoM kI viSayasUcI saMskRta bhASA meM dI gaI hai| yaha prati bhI aprakAzita hai aura lAlabhAI dalapatabhAI vidyAmandira granthAgAra ke saMgraha meM hai| padmasundarakRta avacUri-yaha bhI eka aprakAzita racanA hai, jisakA saMketa AcArya zrI malayagirijI ne apanI TIkA meM kiyA hai| isakI prati bhI uparyukta granthAgAra meM upalabdha hai| zrI dhanavimalakRta bAlAvabodha bhI aprakAzita racanA hai| sarvaprathama bhASAnuvAda isameM huA hai jise TabA kahate haiN| isa Tabe kI racanA saMvat 1767 se pahale kI hai| zrI jIvavijayakRta dUsarA TabA yAnI bAlAvabodha bhI prApta hotA hai| yaha TabA saMvat 1764 meM racita hai| paramAnandakRta stavaka arthAt bAlAvabodha prApta hai, jo saMvat 1876 kI racanA hai| yaha TabA rAyadhanapatasiMha bahAdura kI prajJApanA kI AvRtti meM prakAzita hai| zrI nAnakacaMdakRta saMskRtachAyA bhI prApta hai, jo rAyadhanapatasiMha bahAdura ne prakAzita kI hai (prajJApanA ke saath)| paNDita bhagavAnadAsa harakacanda ne prajJApanAsUtra kA anuvAda bhI taiyAra kiyA thA, jo vikrama saMvat 1991 meM prakAzita huaa| [jisakA yaha punaH prakAzana kiyA gayA hai| saM.] AcArya amolaka RSijI mahArAja ne bhI hindI anuvAda sahita prajJApanA kA eka saMskaraNa prakAzita kiyA thaa| isa prakAra samaya-samaya para prajJApanA para vividha vyAkhyA sAhitya likhA gayA hai| . sarvaprathama san 1884 meM malayagirivihita vivaraNa, rAmacandrakRta saMskRtachAyA ba paramAnandarSikRta stabaka ke sAtha prajJApanA kA dhanapatasiMha ne banArasa se saMskaraNa prakAzita kiyaa| usake pazcAt san 1918-1919 meM Agamodaya samiti bambaI ne malayagiri TIkA ke sAtha prajJApanA kA saMskaraNa prakAzita kiyaa| vikrama saMvat 1991 meM bhagavAnadAsa harSacandra jaina sosAyaTI ahamadAbAda se malayagiri TIkA ke anuvAda ke sAtha prajJApanA kA saMskaraNa niklaa| san 1947-1949 meM RSabhadevajI kesarImalajI zvetAmbara saMsthA ratalAma, jaina pustaka pracAra saMsthA, sUrata se haribhadravihita pradezavyAkhyA sahita prajJApanA kA saMskaraNa niklaa| san 1971 meM zrI mahAvIra jaina vidyAlaya, bambaI se paNNavaNAsuttaM mUla pATha aura vistRta prastAvanA ke sAtha, puNyavijayajI mahArAja dvArA sampAdita prakAzita huA hai| vikrama saMvat 1975 meM zrI amolaka RSijI mahArAja kRta hindI anuvAda sahita haidarAbAda se eka prakAzana nikalA hai| vi. samvat 2011 meM sUtrAgamasamiti guDagAMva chAvanI se zrI puSphabhikkhu dvArA sampAdita prajJApanA kA mUla pATha prakAzita. huA hai| isa taraha samaya-samaya para Aja taka prajJApanA ke vividha saMskaraNa nikale haiN| prajJApanA kI prastAvanA meM bahuta hI vistAra ke sAtha likhanA cAhatA thA, kyoMki prajJApanA meM aise aneka maulika viSaya haiM jina para tulanAtmaka dRSTi se ciMtana karanA Avazyaka thA, para asvastha ho jAne ke kAraNa cAhate hue bhI nahIM likha skaa| paramazraddheya sadguruvarya upAdhyAya zrI puSkaramuni mahArAja kA mArgadarzana bhI mere lie atIva upayogI rahA hai| jaina sthAnaka, devendramuni zAstrImadanagaMja-kizanagar3ha vijayAdazamI, 13 aktUbara 1983 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prajJApanAsUtra TIkA ane TIkAkAra prastuta prajJApanAsUtramAM keTalAMka evAM sthAna paNa che, jyAM ame TIkAkAranI vyAkhyAthI viruddha jaIne prAcIna-prAcInatama prationo sUtrapATha saMgata mAnIne tene mULa vAcanAmAM svIkAryo che. AvAM sthAnono nirNaya karatAM amane ema jaNAyuM che ke kAM to TIkAnI racanA karyA pachI graMthakAre samagra TIkAgraMthane zodhyo nathI athavA zodhyo che to te zodhelA TIkAgraMthanA kuLano Aje koI Adarza upalabdha nathI. TIkAkAra AcArya zrI malayagirijInI pratibhA ane jIvanasaraNInI prasaMgopAtta atisaMkSipta rUparekhA jaNAvIe chIe : puNyanAmadheya maharSi malayagirijIe jaina Agama Adi sAhitya upara aneka mahAkAya vyAkhyAgraMtho racyA che eTaluM ja nahi temano dehavilaya paNa vyAkhyAgraMtha racatAM racatAM ja thayo che. e hakIkata temanI adhUrI rahelI racanAo dvArA spaSTa ja che. AvA aMtakALa sudhI avirata ane apramatta rahIne jaina Agama Adi sAhityanA vAcako, ciMtako ane zrotAjano upara asAdhAraNa upakAra karanAra A mahApuruSanA caraNAraviMdamAM Agama Adi viSayanA abhyAsIonuM to zuM samagra vizvanA vidyApremI koI paNa vidvAnanuM mastaka namI jAya te taddana svAbhAvika che. "zrutajJAnanI bhakti mATe meM zakya zrama karyo che ane temAM je kAMI UNapa rahI hoya ke anavadhAna thayuM hoya tenuM parimArjana suyogya zrutopAsaka vAcaka karaze ja.'' AvI apekSAthI prerAIne khuda AcArya zrI malayagirijIe, pote racelA graMthone pharIthI sAdyaMta jovA karatAM, anyAnya jaTila sUtragraMthonI vyAkhyAo racavAmAM potAnI sarva zakti ane samaya khapAvyAM hoya, evuM anumAna karIe to te anucita nahIM kahevAya. ane jo A anumAna sAcuM hoya to koI paNa abhyAsIne A pUjyazrInA ajugatuM nathI; paNa AvI ekAda sAmAnya kSati joIne, potAnA alpa jJAnanA AvezamAM, jo aneka mahAkAya graMthonI deNagI ApanAra AvA upakArI vyAkhyAkAro pratye aviveka batAvavAmAM Ave to tene koI paNa vijJa vicAraka bAlizatA ja kaheze. astu. prastuta prajJApanA sUtranuM saMpAdana karatAM ame be sthaLomAM TIkAkAra AcArya zrI malayagirijInI vyAkhyAthI viruddha samagra sUtrapratioe ApelA sUtrapATha pramANe mULa vAcanAno pATha svIkAryo che. A be sthaLa paikInA 1420 [4] kramAMkavALA sUtranA saMbaMdhamAM adyAvadhi prakAzita thayelI prajJApanA sUtranI AvRttiomAM TIkAkAranI vyAkhyAthI bhinna samagra sUtrapratioe Apelo pATha ja mULa vAcanAmAM levAyo che. prastuta be sthAna A pramANe che : 1. sUtrAMka 999 [1]mAM (pR. 246) goyamA! no avAyaM peti' A sUtrapATha samagra sUtrapratio Ape che. TabAkAro1 paNa A sUtrapATha pramANe ja artha kare che. (juo pR. 246, Ti. 2). ahIM AcArya zrI malayagirijI noyanA ! addAyaM peti AvA sUtrapATha pramANe vyAkhyA kare che. badhIya sUtrapratio uparano pATha Ape che tethI ane te ja pATha amane susaMgata lAgavAthI TIkAkAranI vyAkhyAnI viruddha jaIne paNa ame poyamA! no avAyaM pehati pAThane maulika pATha rUpe svIkAryo che. vizeSa spaSTIkaraNa mATe juo pU. 246, Ti.2. rAya zrI dhanapatibAbunI tathA zrI amolakaRRSijInI AvRttimAM ahIM ame svIkAryo che tevo ja pATha che. tethI A be prakAzanomAM AdhArarUpe levAyelI prajJApanAsUtranI hastalikhita pratiomAM paNa amane maLelI prationA jevo ja pATha hovo joIe te spaSTa thAya che; jyAre Agamodaya samitinI AvRttimAM ahIM TIkAkAranI vyAkhya pramANe no pada sivAyano sUtrapAThache. paM. zrI bhagavAnadAsajInI, zilAgamanI ane suTme nI AvRttimAM A sthAnamAM samitinA pAThanuM ja anukaraNa thayuM che. 2. sUtrAMka 1420 [4]no pATha samagra hastalikhita pratiomAM ane aghAvadhi prakAzita thayelI AvRttiomAM A pramANe che : jeNaM bhaMte! kevalaM bohiM bujjhejjA se NaM saddahejjA pattiejjA roejjA ? goyamA ! saddahejjA pattiejjA roejjA / (pR. 321) 1. paM. zrI jIvavijayajI tathA paM. zrI dhanavimalajI 2. A pATha bheda 15mA padamAM addAvAvArasattAM mAM che. 3. vIsamAM padamAM sattradRAra mAM che. A sUtrAMka ma.vi. prakAzita pannavaNA sUtranA che. 70 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 A sUtranI TIkA A pramANe che -- ''punarapi prAyati-yo manta! jevalinI bodhimarthato vAti so'yaMtastAM 'zraddhIta' zraddhAviSayAM rthAt tathA 'pratyayaMt' pratItiviSayAM rthAt, 'ropavet' niIAMmi tyevamadhyavaset? maLavAnAhaastheApha hatyAAi'' (TIkA, patra 399, pRSThi 2). ahIM TIkAkAra mahArAje jaNAvelA attharUpa avataraNanA AdhAre vicAra karatAM ema lAge che ke u52nA sUtrakhaMDamAM praznano uttara A pramANe hovo joIe - goyamA! atthaphar sadhengA pattinA rojjJAA - prastuta sUtrakhaMDa ane tenA pUrvApara saMbaMdhanuM vastu A pramANe che : (1)prazna - nAraka jIva narakamAMthI anaMtara nIkaLIne paMceMdriya tiryaMcomAM utpanna thAya? uttara - koIka thAya ane koIka na thAya. (sU. 1420 [1]). (2)prazna --jenA2ka jIva narakamAMthI anaMtara nIkaLIne paMceMdriya tiryaMcomAM utpanna thayo hoya te kevaliprajJapta dhamane sAMbhaLe? uttara - koIka sAMbhaLe ane koIka na sAMbhaLe (sU. 1420 [2]). (3) prazna -- upara jaNAvelo je paMceMdriya tiryaMca kevaliprajJapta dharmane sAMbhaLe ke kevaLajJAnIe upadezelA dharmanI prAptine arthAt bodhine arthathI jANe? uttara - koIka jANe ane koIka na jANe (sU. 1420 [3]). (4) prazna - upara jaNAvelo paMceMdriya tiryaMca, je kevaliprajJapta bodhine arthathI jANe tenAmAM zraddhA, pratIti ane ruci hoya? uttara -- tenAmAM zraddhA, pratIti ane ruci hoya (sU. 1420 [4]). ahIM cothA praznanA uttaramAM 'koIne zraddhA, pratIti ane ruci hoya ane koIkane na hoya' Avo nirdeza TIkAnI vyAkhyAthI jANI zakAya che. upara jaNAvelA cAra prazno paikInA pahelA traNa praznanA uttaramAM mULa sUtrapAThamAM atye rUr zabda che te cothA praznanI vyAkhyA karatAM TIkAkAra mahArAjanA anavadhAnathI Avyo haze ke pachI TIkAnI parimArjita zuddha pratinI paraMparAno koI Adarza Aje nathI rahyo e kAraNe Avyo haze, e eka vicAraNIya vastu che. paM. zrI bhagavAnadAsajInI AvRttimAM mULa pATha sarva pratioe Apyo che tevo ja che, mULa pAThano anuvAda paNa tene anusarIne Apyo che, paNa vivecanamAM TIkAnI vyAkhyA pramANe artha karyo che. prajJApanA sUtra upara be TabAgrantho racAyA che. temAM paM. zrI dhanavimaLajI racita prAcIna che, temAM prastuta mULa pATha sarvapratioe Apyo che tevo ja che ane teno artha paNa mULa pAThane anusarIne ja A pramANe lakhyo che - jene mAvana(na) jevaloparUM nu(yU)fi te sajja pratIta maneM tti manamAM varSe? gautama! saddadde pratItaDuM viM (roneM)1; jyAre vi.saM. 1784mAM paM. zrI jIvavijayajIe racelA prajJApanAsUtra TabAmAM mULa pATha to sarva pratio Ape che tevo ja che, paNa teno artha TIkAnI vyAkhyAne anusarato che, te A pramANe -- neha mAvan! vhevattIpraLIta joSa prate nALe vRddhe te jodhi prate sajja pratyaya ghare rutta(tti) reM? hA gautama! joja sadde pratyaya thoM rupa (tti) re teM / 2 ahIM e vastu paNa jANavI upayogI che ke paM. zrI jIvavijayajIe prastuta TabArtha TIkAne anusarIne banAvyo che te temaNe ja AdimAM ane aMtamAM jaNAveluM che. prajJApanA sUtramAMnA eka sthaLanuM vaktavya jIvAbhigamasUtramAM paNa che. A banne graMthomAM AvelA samAna padArthanA nirUpaNamAM ekasarakho pATha nathI. te A pramANe -- abhAsa tivihe paNNatte / taM jahA - aNAIe vA apajjavasie 1, aNAIe vA sapajjavasie 2, sAdIe vA sapannavasir rU / (prajJApanA sUtra, sU. 1375, pR. 315) 1-2. A be TabArthanA pATha zrI lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira, amadAvAdamAM surakSita anukrame munirAja zrI paM. kIrtimunijI tathA muni zrI puNyavijayajInA hastalikhita granthasaMgrahamAM rahelI pothIomAM lakhela che. A beno anukrame kramAMka 11079 ane 1058-59 che. 71 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 amAlaN tuviSe patte taM nahA--sAtIte vA apAvakSite 1, sAtIte vA sapannavasiterA (jIvAbhigamasUtra, patra 442, pRSThi 2) ame prajJApanA sUtranA saMzodhana mATe upayogamAM lIdhelI kAgaLa upara lakhAyelI pAMca pratiomAM AsthAnamAM jIvAbhigamasUtranA pATha jevo ja pATha che. tema ja paM. zrI jIvavijayajI kRta prajJApanAsUtranA TabAmAM paNa prastuta sthAnamAM jIvAbhigamasUtranA jevo ja pATha svIkArIne abhASakanA be prakAra jaNAvyA che. AcArya zrI malayagirijI kRta prajJApanAsUtra ane jIvAbhigamasUtranI TIkAmAM prastuta sthAnamAM te te sUtranA mULa pATha mujaba vyAkhyA che, arthAt prajJApanAsUtranI TIkAmAM abhASakanA traNa prakAra mujaba ane jIvAbhigamasUtranI TIkAmAM abhASakanA be prakAra mujaba vyAkhyA che. AthI vizeSamAM A be sUtronAM sUcita sthAnonA pAThabhedanI noMdha AcArya zrI malayagirijIe potAnI koI TIkAmAM lIdhI nathI. (mahAvIra vidhAlaya prakAzita padmavaNAnI prastAvanAmAMthI sAbhAra) teramuM 'pariNAma' padaH pariNAma vicAra te sUcave che ke eka kALa evo hato jyAre dharmAstikAyAdi arUpI ajIva dravyomAM pariNAmo manAtA nahi hoya. bhagavatI za. 2, 3. 10mAM ane sthAnAMga (sU0441)mAM dharmAstikAyAdinA varNanamAM''vAto na vAD nAsI, 7 yAr na mavati, na yAr bhavissaitti, bhuvi bhavati bhavissati ya dhuve Nitie sAsate akkhae avvae avaTThite Nicce / bhAvato avane agaMdhe arase aAse'' ityAdi ullekha che te paNa siddha kare che ke temanA pariNAmo viSenI mAnyatA prAcIna nathI, paraMtu e mAnyatA pachInA kALe kyAreka zarU thaI,jyA2e vastunuM lakSaNa utpAda-vyaya-dhrauvya e tripadI vaDe karavAmAM AvyuM. ane pariNAma svarUpe ApaNe tattvArthasUtramAM joIechIe ke temAM utpAda-vyaya-dhrauvya--e satanI vyAkhyA karavAmAM AvI (5. 29) eTaluM ja nahi paNa nityanI vyAkhyA paNa tene ja anusarIne karavAmAM AvI ke ''tajJAvAvyayaM nityam''(5. 30). A lakSaNa upara pAtaMjala yogasUtranI paraMparAnI chApa spaSTa che. pAtaMjalanA vyAsabhASyamAM nityanI vyAkhyA che-''rasmin pattiLamyamAne tattva na vihanyate tannityam''--yogabhASya, 4-33. tattvArthasUtramAM pariNAmanI vyAkhyA che--tadbhAva: parama: -5.41 // bhagavatI ane sthAnAMgamAM dharmAstikAyAdi bhAvo=pariNAmonA vicAraprasaMge eTaluM kahyuM hatuM ke temAM rUpa, rasa Adi nathI, paNa zuM che te bAbata mauna che. sthAnAMgasUtra, 441; bhagavatI, 2-10, sU0 118. prastuta prajJApanAmAM ajIvanA daza pariNAmomAM eka 'agurulaghu' pariNAma paNa che (947), paraMtu te viSe spaSTa kahyuM che ke 'egAgAre' (946) che. eTale tenA vizeSa pariNAmono saMbhava ghaTe nahi. bhagavatImAM gurulaghuno vicAra aneka ThekANe che. te samagra carcAthI eka bAbata e phalita thAya che ke sUkSma pudgalaparamANu ane arUpI dravyone 'agurulaghu' kahyA che. eTale e pramANe jIva, dharma, adharma, AkAza ane kAla e 'agurulaghu' siddha thAya che. ahIM e dhyAnamAM levAnuM che ke sApekSa guru ane laghune to 'gurulaghu'nAma ApyuM ja che, eTale 'agurulaghu' zabdathI teno niSedha ja samajI zakAya. eTale ke je dravyo 'agurulaghu' tarIke oLakhAvyAM temAM guru ke laghu e bemAMthI ekeya ke sApekSa 'gurulaghu' e bhAvo nathI ema ja samajAya. guru-laghunI caturthaMgImAM e cotho bhaMga che. tethI paNa e niSedha ja sUcave che. Ama e dharmathI koI vidhirUpa dharma ke bhAva sUcavato nathI, ema bhagavatInI gurulaghunI carcA (1.9., sU073)thI samajAya che, paraMtu bhagavatImAM ja spaMdakanA adhikAramAM pAchuM lokanA anaMta agurulaghu paryAyo hovAnuM jaNAvyuM che, eTaluM ja nahi paNa jIva, siddhi ane siddhanA (2.1., sU091) anaMta agurulaghu paryAyo kahyA che. Ama zUnyamAMthI sarjananI prakriyA dekhAya che ane tethI bhagavatImAM judA judA vicAranA staro hovAnuM jaNAya che. ane ethI eTaluM kahI zakAya ke badhI vastunA paryAyo-pariNAmo hovA joIe; e navA vicAranA pariNAma-svarUpe dharmAstikAyAdimAM paNa te ghaTAvavAno A prayAsa che. A vicAravikAsanI e paNa eka bhUmikA che, je tattvArtha sUtramAM jovA maLe che, jyAM pariNAmonA anAdi ane Adi evA bheda karIne (5.42) arUpImAM anAdi pariNAmo hovAnuM bhASyamAM jaNAvyuM che (5.42). A sUtranI mAnyatA ane vyAkhyAmAM je matabhedo thayA tenuM paNa e ja kAraNa che ke A 72 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 6. gaMdha vicAra navo hato ane teNe sthirabhUmikA prApta karI na hatI. gara, laghu, garaladhu ane agaraladhu viSenI vizeSa tArkika vicAraNA mATe AcArya jinabhadranuM vizeSAvazyakabhASya (gA) 654-663) jovuM joIe. pariNAmonuM gaNana A pramANe chejIvanA pariNAmo (926-937) ajIvanA pariNAmo (947-956) 1. gati (narakAdi 4) 1. baMdhana (snigdha-rUkSa) 2. indriya (zrotrAdi 5) 2. gati (spRza-aspRzad athavA dIrdha-hUrva) 3. kaSAya (krodhAdi 4). saMsthAna (parimaMDalAdi 5) 4. vezyA (kaSNAdi 6). 4. bheda (khaMDa Adi 5). yoga (mana Adika 3) pa. varNa (kRSNa Adi 5) 6. upayoga (sAkAra-anAkAra) (surabhi-durabhi) jJAna (Abhinibodhika Adi 5) 7. rasa (tikta Adi 5) - 8. darzana (samyam Adi 3) 8. sparza (wkhaDa Adi 8) 9. cAritra (sAmAyikAdi 5) 9. agurulaghu (eka) 10. veda (strI Adi 3) . 10. zabda (subhi-dubhi) ajIva pariNAmonA baMdhanapariNAma prasaMge je gAthA naM. 200 che te ja gAthA pakhaMDAgamamAM paNa upalabdha thAya che. temAM pAThAMtara che. (pustaka 14, sUtra0 36, pR0 33) , ajIvagatipariNAmanA je be prakAra che te A che-spRzadgati pariNAma ane aspRzadgati pariNAma (949). jaina mAnyatA pramANe AkAzapradeza to sarvatra vidyamAna che ja, paraMtu prastutamAM te pradezane sparza karIne ane vinA-ema be prakAranI gati che evo artha nathI samajavAno ema AcArya malayagirijIno abhiprAya che. paNa anya mata pramANe tethI UlaTuM che. tene viSe malayagirijI kahe che ke A kema saMbhave te amane samajAtuM nathI-ma tu cAvakSate smRtipariNAmo nAma yena prayatnavizeSAt kSetrapravezAna kRzana gacchati, aspRzadgatipariNAmo yena kSetrapradezAnaspRzanneva gacchati--tanna budhyAmahe, namasaH sarvavyApitayA tatpradezasaMsparzavyatirekeNa gtersmbhvaat| bahuzrutebhyo vA paribhAvanIyAm" pranTIkA, patra 289 A . AcArya malayagirie khUzadgati ane aspRzadgatinuM dRSTAMta ApyuM che ke taLAvamAM jyAre ThIkarI tirachI dizAmAM pheMkavAmAM Ave che tyAre te vacce vacce jalane sparza karatI ane sparza na karatI ema jAya che. prastutamAM matAntara thavAnuM kAraNa e jaNAya che ke AkAzanuM astitva svIkAravAmAM AvyuM ane tenA pradezone svIkAravAmAM AvyA te pahelAMnI prastuta carcA paraMparAmAM thaI haze te emanI ema cAlI AvI che. A asaMgatino tArkika khulAso karavAno prayatna upAdhyAya yazovijayajIe aspRzativAdamAM karyo che. A khulAso eTalA mATe paNa jarUrI hato ke eka tarapha ema mAnavAmAM AvyuM ke siddhanA jIvo eka ja samayamAM siddhisthAne pahoMcI jAya che, paraMtu bIjI tarapha ema kahevAmAM AvyuM hatuM ke jIvanAmRtyusthAna ane siddhisthAna vacce asaMkhyAta AkAzapradezonuM aMtara hoya che. ane gatiniyama evo che ke eka pradezathI bIjA pradezamAM pahoMcatAM eka samaya lAge che. eTale siddhigatimAM prasthAna karanArA jIvane ochAmAM ochA asaMkhyAta samaya to thavA ja joIe. A asaMgati TALavA mATe aspRzadgatino Azraya levAmAM Avyo che : A samagra carcA eka mudA upara to ApaNuM dhyAna kendrita kare ja che ke jainadharmanI mAnyatAomAM koI eka ja kALe badhuM kahevAI gayuM hatuM athavA to manAI gayuM hatuM ema mAnI levAnuM nathI. (pannavaNA ma.vi. mAMthI sAbhAra) - 73 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arham zrImadAryazyAmAcArya viracita prajJApanAsUtra anuvAda ane AcArya bhagavaMta zrI malayagirijI viracita TIkAnA anuvAda sahita [suttaM 1 maMgalaM abhidheyaM ca] ['namo arihNtaannN| namo siddhaannN| namo aayriyaannN| namo uvjjhaayaannN| namo loe svvsaahuunnN|] [eso paMca nmukkaaro| svvpaavppnnaasnno| maMgalANaM ca savvesiM, paDhamaM havai mNgl||] TIvAravRta maMta jayati nmdmrmukuttprtibimbcchdmvihitbhuruupH| uddhartumiva samastaM vizvaM bhavapaGkato viirH||1|| jinavacanAmRtajaladhiM vande ydvindumaatrmaadaay| abhavannUnaM sattvA janma-jarA-vyAdhiparihINAH // 2 // praNamata gurupdpngkjmdhriikRtkaamdhenuklpltm| yadupAstivazAnnirupamamaznuvate brahma tanubhAjaH / / 3 / / jaDamatirapi gurucrnnopaastismudbhuutvipulmtivibhvH| samayAnusArato'haM vidadhe prajJApanAvivRtim / / 4 / / namaskAra karatA devonA mukuMTamAM paDelA pratibiMbanA bahAnAthI bhavapakathI sarva jagatane uddhAra karavA mATe hoya nahI ema jeNe bahu rUpo karyA che evA zrI mahAvIra bhagavaMtano jaya thAo. ||1| jinavacana rUpI amRtanA samudrane vaMdana karuM chuM. ke jenuM bindumAtra grahaNa karI jIvo janma, jarA ane vyAdhi rahita thAya 'che. Aro. kAmadhenu ane kalpalatAthI paNa zreSTha evA gurunA caraNakamalane praNAma karI, kAraNa ke tenI upAsanAthI prANIo nirupama evA brahmane-mokSane prApta thAya che.. jaDabuddhivALo chatAM paNa gurunA caraNanI upAsanAthI vipulamativALo thaine huM bIjA zAstrone anusarI A prajJApanA sUtranI TIkA karuM chuM. jA pra-prakarSaNa zAkhanne anayA - sarva anya dharmavALAonA dharmaprarUpakone asAdhya evA yathArtha svarUpanA nirUpaNadvArA jenA vaDe jIvAjIvAdi padArtho jaNAvAya-ziSyanI buddhimAM utArAya te prajJApanA. - A prajJApanA sUtra "samavAya' nAme cothA aMganuM upAMga che. kAraNa ke te temAM kahelA arthanuM pratipAdana kare che. samavAyAMgamAM kahelA arthanuM ahIM pratipAdana karavuM nirarthaka che ema zaMkA na karavI, kAraNa ke temAM pratipAdana karelA arthanuM ahIM vistArathI pratipAdana karavuM te mandabuddhivALA ziSyanA upara upakAra karavA mATe hovAthI sArthaka che. A upAMga paNa prAyaH sarva jIvAjIvAdi padArthanuM zAsana (upadeza) karatuM hovAthI zAstra che ane tethI tenA prAraMbhamAM buddhimAna puruSonI pravRtti thavA mATe prayojana,viSaya, ane saMbaMdha, e traNa bAbata ane maMgalanuM avazya pratipAdana karavuM joIe, kahyuM che ke-"pkSAvatAM pravRnI, pattAhitriya suramAM mataM vaiva zAstrAvI, vAmadArthasiddha II buddhimAnonI pravRtti thavA mATe 1. zrI haribhadrasUri-zrI malayagiripAdAbhyAM svasvavRttAvavyAkhyAto'pyayaM paJcaparameSThinamaskAraH granthAdau maGgalArthamupanyastaH sarveSvapi muulsuutraadrshessuuplbhyte| Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada maMgala zAstranA prAraMbhamAM prayojanAdi traNa bAbata tathA ISTa arthanI siddhi mATe maMgala paNa avazya kahevuM joIe." prayojana-temAM prayojananA be prakAra che. para-anantara ane apara-paraMpara. vaLI eka ekanA babbe prakAra che - kata saMbaMdhI ane zrotA saMbaMdhI dravyArthika nayanA matano vicAra karatA (arthanI apekSAe) zAstra nitya hovAthI teno kartA nathI. e saMbaMdha kahyuM che ke -"paNA dizA vinAsIdna mavati yuvA nityA zAvatI . A dvAdazAMgI kayAre paNa thaI nathI, thaze nahi ane thatI nathI ema nahi, paraMtu dhruva, nitya ane zAzvatI che." paryAyArthika nayanA matano vicAra karatAM zAstra (zabdaracanA rUpa hovAne lIdhe).anitya hovAthI teno kartA avazya che. tattvano (pramANano) vicAra karatAM Agama sUtra ane artha ubhaya rUpa hovAthI arthanI apekSAe nitya ane sUtranI apekSAe anitya hovAthI tenA kartApaNAnI kathaMcit siddhi thAya che. temAM sUtranA kartAnuM anantara prayojana prANIo upara upakAra karavAnuM ane paraMpara prayojana mokSanI prApti che. kahyuM che ke - "sarvottopavezana, yaH savA nAmanukAma rati kuhatatAnAM, te prohibruivam " je sarva kahelA upadeza vaDe duHkhathI pIDita thayelA prANIo upara upakAra kare che te thoDA kAlamAM mokSa prApta kare che. AgamanA arthanuM pratipAdana karanArA ahitone zuM prayojana che? kaI paNa nathI. kAraNa ke te kRtakRtya che. prayojana sivAya arthanA pratipAdana karavAno prayAsa nirdetaka che - e zaMkA na karavI. kAraNa ke arthane pratipAdana karavAno prayatna tIrthaMkaranAmakarmanA vipAkodayathI thAya che. e saMbaMdhamAM kahyuM che ke -"te va vejJa? tApa desaLa 4" te tIrthaMkaranAma karma kema vedAya? glAnirahitapaNe dharmadezanA ApavAthI vedAya che. zrotAnuM anantara prayojana prastuta adhyayananA arthanuM jJAna ane paraMpara prayojana mokSaprApti che. teo (zrotAo) prastuta adhyayanane arthathI sArI rIte jANIne saMsArathI virakta thAya che, virakta thayelA teo saMsArathI nIkaLavAnI icchAvALA thaI saMyamamArgamAM Agamane anusarI samyaka pravRtti kare che, ane pravRtta thayelA teone saMyamanA utkarSa vaDe sarva karmano kSaya thavAthI mokSanI prApti thAya che. "samAvaparijJAnAtitA avato nana: ziyADaDesavatA vipnana, chatti paramAM timA" samyambhAvanA jJAnathI (saMsArathI) virakta jIvo hoya che. jeo kriyAmAM Asakta hoya che teo vighna rahita parama gatine pAme che. abhidheya - ahIM jIva ane ajIvanuM svarUpa abhidheya che. ane te pahelAM prajJApanA zabdanI vyutpattithI jaNAveluM che. saMbandha - saMbandha be prakArano che. upAyopeyabhAva (kAryakAraNabhAva) ane gurupakramalakSaNa. temAMnI prathama upAyopeyabhAve saMbandha tarkanusArI ziSyane udezIne kahelo che. kema ke zabdaracanA rUpa A sUtra upAya-bodhanuM kAraNa che ane tenuM parijJAna upeya (kArya) che-e tarkagamya che. guruparvakramalakSaNa saMbandha kevaLa zraddhAnusArI ziSyane anulakSIne kahelo che, tene sUtrakAra poteja AgaLa kaheze. maMgala -A prajJApanA sUtra samyajJAnanuM kAraNa hovAthI ane tethI te paraMparAe mokSapadanuM sAdhana hovAthI zreyarUpa che. tethI temAM vighna na Ave mATe, vipnanA samUhanI zAMti mATe ane zAstra maMgalarUpa che ema ziSyane jaNAvavA mATe svataH maMgala rUpa chatAM paNa zAstranI AdimAM, madhyamAM ane anta maMgala kahevuM joIe. zAstranI AdimAM kareluM maMgala nirvighnapaNe zAstranI pAra pAmavA mATe che, madhya maMgala grahaNa karelA zAstrArthane sthira karavA mATe che, ane anya maMgala ziSya-praziSyAdinI paraMparA vaDe teno viccheda na thAya te mATe kareluM che. e saMbaMdhamAM kahyuM che ke -te mAmA mar3e patA ya saMsthA paDhamaM satthatthAvigghapAragamaNAya niddiSTuM // 1 // tasseva ya thejjatthaM majjhimayaM antimaMpi tssev| avvocchittinimittaM sipalasAphavaMsa ArA "zAstranI AdimAM, madhyamAM ane antamAM maMgala karavuM joie, temAM Adi maMgala zAstrane arthano nirvighnapaNe pAra pAmavA mATe che.|1|| grahaNa karelA zAstrArthanI sthiratA mATe madhyama maMgala che ane antima maMgala Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada maMgala zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 tenA ziSya-praziSyAdi vaMzano viccheda na thAya te nimitte che.ra' temAM Adi maMgala 'vavAyajharamaraLama '-ityAdi gAthAthI kahyuM che, kAraNa ke iSTa devanI stuti parama maMgalarUpa che. upayoga padamAM 'viheLa maMte! Davone 'pannatte?' -- he bhagavan! keTalA prakA2no upayoga kahelo che-ityAdi vaDe madhyama maMgala kahyuM che, kAraNa ke upayoga jJAna svarUpa che ane zAna karmakSayanuM pradhAna kAraNa hovAthI maMgala svarUpa che. 'jJAna karmakSayanuM pradhAna kAraNa che' te vAta asiddha che--ema nathI. kAraNa ke A saMbaMdhamAM AgamamAM spaSTa kaheluM che -- N annAnI mAM have vAduiM vAsajoDIhiA ta nALI tihi mutto have issAkSamittenuM / / 'ajJAnI? je karmano ghaNA kroDa varSe kSaya kare che, tene traNaguptivALo jJAnI zvAsocchvAsa mAtramAM kSaya kare che.'' tathA chevaTe samuddAta padamAM kevalIsamuddAta samApta thayA bAda siddhAdhikAranI sAthe saMbandha dharAvatA '''niAisaDuvA nAnarAmaraLabaMdhaLavimuzA sAsayamavyAnAduM nivrutti suhI purUM pattA''I - ityAdi grantha vaDe avasAna maMgala kahyuM che. vavagayajara-maraNa bhae siddhe abhivaMdiUNa tiviheNaM / vaMdAmi jiNavariMdaM telokkaguruM mahAvIraM // 1 // (mULa) jenA jarA, maraNa ane bhaya naSTa thayA che evA siddhone trividhe-mana, vacana, ane kAyA vaDe namaskAra karIne traNa lokanA guru ane jinavaromAM zreSTha evA mahAvIrane vaMdana karuM chuM. (TI) jeNe sita--bAMdhelA ATha prakAranA karmenzanane jAjvalyamAna zukladhyAnAgni vaDe kmAta-bALI nAMkhyAM che teo siddha kahevAya che. athavA sidh dhAtu gatyarthaka che. eTale jeo (sedhatti stra) pharIthI ahIM nahi AvavA vaDe mokSapurane prApta thayelA che. athavA sidh dhAtu niSpattinA arthamAM che. sidhdhatti sma-jeo kRtArtha thayelA che, athavA sidh dhAtu zAsana ane mAMgalyArthaka che, (senti sma) jeoe zAsana-upadeza karyo che, athavA to jeNe maMgalarUpatAno anubhava karyo che. athavA jeo siddhanitya che, kAraNa ke temanI sthiti ananta che. athavA bhavyoe temanA guNo jANelA hovAthI jeo siddha--prasiddha che. kahyuM che ke ." dhmAtaM sitaM yena purANakarma yo vA gato nirvRtisaudhamUrdhni / khyAto'nuzAstA pariniSThitArtho yaH so'stu siddhaH 'tama Ato mA'' 'jemaNe prAcIna karmone bALI nAMkhyAM che, jeo nirvANa rUpa mahelanA zikhare virAjamAna che, prasiddha, upadeSTA ane kRtakRtya thayelA che te siddha mane maMgala ka2nA2 thAo.'' siddho nAmAdi bhedathI aneka prakAre che, mATe upara kahelA siddhano bodha thavA mATe vizeSaNa kahe che ''vyapAtaLarAmarLamayAn''jarA-vayanI hAni, maraNa-prANono tyAga karavo, bhaya ihalokAdi sAta prakArano che. "haparatoLAvALa amhaJAnIvamaLamasihor'' kahyuM che ke --'1 ihaloka bhaya, 2 paraloka bhaya, 3 AdAna bhaya, 4 akasmAta bhaya, 5 AjIvikA bhaya, 6 maraNa bhaya ane 7 apayaza bhaya. jeonA jarA, maraNa ane bhaya sarvathA pharIthI nahi utpanna thavA vaDe naSTa thayA che evA siddhone trividhe-mana, vacana ane kAyayoga vaDe, AthI traNayoganA vyApAra rahita vaMdana dravyanaMdana che ema jaNAvyuM. 'abhivantha' abhimukha vaMdana karIne--praNAma karIne; e vaDe uttara kALanI kriyA sAthe samAna kartA hovAthI pUrvakALavAcI dhAtuthI 'tyA' pratyayanuM vidhAna thatuM hovAne lIdhe ekAnta nitya ane ekAnta anitya pakSano niSedha sUcita karyo che. kAraNa ke ekAnta nitya ane ekAnta anitya pakSamAM 'tvA' pratyayano saMbhava nathI. te A pramANe-apracyuta-je nAza nahi pAmeluM, utpanna nahI thayeluM ane sthira eka svabhAvaLuM hoya te nitya kahevAya. ane te -- 1 sarva duHkhone tarI gayelA, janma, jarA ane maraNanA baMdhanathI mUkAyelA, avyAbAdha sukhane prApta thayelA svAbhAvika sukhavAlA siddho zAzvata kALa paryaMta rahe che. 2 uttarakALavAcI dhAtvarthanI sAthe samAnakartAvALA pUrvakALavAcI dhAtuthI bIjA dhAtuno saMbaMdha hoya tyAre 'tvA' pratyaya thAya che. juo siddha 5-5-47 3 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada maMgala zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 hatA, nitya vastunuM judA judA kALanI be kriyAnuM kartApaNuM zI rIte ghaTe? kemake nitya vastu sadA eka svabhAvavALI hovAthI tethI haMmezAM koipaNa ekaja kriyAnA vidyamAnapaNAno prasaMga thAya. svabhAvathI eka kSaNa rahevAnA dharmavALuM te anitya. tethI tene paNa bhinna kALamAM rahelI be kriyAnuM kartApaNuM na ghaTI zake. kAraNa ke (uttara kSaNamAM) kartAnuM avasthAna-vidyamAnapaNuM nathI. A saMbaMdhamAM vadhAre vistAranuM prayojana nathI. kemake anya sthaLe tenI sArI rIte carcA karelI che. 'tyA' pratyaya uttara kriyA sApekSa hovAthI have uttara kriyA jaNAve che - vaMminiLavai' ityAdi. jinavarendra mahAvIrane vaMdana karuM chuM, vIra dhAtu parAkramanA arthamAM che. vizeSatAthI kaSAyAdi zatruo prati prarAkrama kare tethI vIra, ane mahAn che. ataH mahAvIra tethI bhagavaMtanuM mahAvIra nAma yAdacchika nathI, parantu guNaniSpanna-sArthaka che, ane te pariSahopasargAdine viSe yathArtha ane asAdhAraNa vI25NuM joIne devo ane dAnavoe pADeluM che.' kahyuM che ke --'ayane mayameravAAM antime parIsahovasALI peverdi p mahAvIra kRti|' '"bhaya ane bhayanA kAraNomAM acala hatA tathA parigraha ane upasarga sahana karavAmAM samartha tethI devoe 'mahAvIra' evuM nAma karyuM che.'' AthI apAyApagamAtizaya sUcita karyo che. 'jinavarendram' jeo rAgAdi zatruone jite te jina kahevAya che. te cAra prakAranA che -- zrutajina, adhijina, mana:paryavajina ane kevalIjina. temAM kevalIjinanuM grahaNa karavA mATe 'vara' zabda joDavAmAM Avyo che. te jinomAM padArthanA bhUta, vartamAna ane bhAvI svabhAvane jaNAvanAra kevaLajJAnayukta hovAthI vara-zreSTha che. teo tIrthaMkara nahIM chatAM sAmAnya kevaLI paNa hoya, tethI tIrthaMkaranuM grahaNa karavA mATe indranuM grahaNa karyuM che. jinavarendra-atyanta puNyanA samudAya rUpa tIrthaMkaranAma karmanA udayathI tIrthaMkara jANavA. AthI jJAnAtizaya ane pUjAtizaya kahyo che. kemake jJAnAtizaya sivAyanA prakAranA jinomAM uttamapaNuM ane pUjAtizaya sivAyanA jinavaromAM traNalokanuM indrapaNuM ghaTI zakatuM nathI. vaLI teo trailokyanA (sAmAnya kevalIonA) guru che. gRNAti-yathAvasthita pravacana- siddhAntanA arthano upadeza kare te guru. bhagavAn adholokanivAsI bhavanapati devone, tiryaMglokanivAsI vyantara, nara, pazu, vidyAdhara ane jyotiSThone tathA UrdhvalokanivAsI vaimAnika devone dharmano upadeza. kare che; mATe teo traNa lokanA guru che. AthI vacanAtizaya sUcita karyo. A apAyApagamAdi cAre ya atizayo te sivAyanA bIjA zarIranI sugandha vagere atizayonA upalakSaNa-sUcaka che. kAraNa ke bIjA atizayo sivAya kevaLa cAra atizayo hotA nathI, tethI cotrIza atizaya yukta bhagavanta mahAvIrane vaMdana karU chu ema kaheluM samajavuM. surayaNanihANaM jiNavareNa bhaviyajaNanivvuikareNa / uvadaMsiyA bhagavayA panavaNA savvabhAvAnaM // 2 // (mULa) bhavyajanone mokSanuM kAraNa ane jinavara-sAmAnya kevalImAM zreSTha evA bhagavaMta mahAvIre mrutaratnonA nidhAnabhUta evI sarva bhAvonI prajJApanA batAvelI che. (TI0) RRSabhAdi anya tIrthaMkarone choDIne bhagavaMta mahAvIrane namaskAra karavAnuM zuM prayojana che? teo vartamAna tIrthanA adhipati hovAne lIdhe najIkanA upakArI hovAthI temane namaskAra karyo che. te bhagavaMta mahAvIranuM nikaTa upakArIpaNuM batAve che --' zrutaratnanidhAnam' ahIM prajJApanA vizeSya che ane bAkInA keTalAka 'samAnAdhikaraNa ane keTalAka vyadhikaraNa vizeSaNo che. jinasAmAnya kevalImAM tIrthaMkara hovAthI va2-uttama evA mahAvIre, sarvabhAvonI prajJApanAno upadeza karyo che. bhagavaMta mahAvIra vartamAna tIrthanA adhipati che; te sivAya bIjA koi vartamAna tIrthanA adhipati nathI. ahIM chadmastha ane kSINamoha jinanI apekSAe sAmAnya kevalI paNa jinavara kahevAya, tethI ziSyavarga tevA prakAranA kevalajJAnIne jinava2 tarIke samaje mATe tIrthaMka25NAno bodha thavA nimitte 'bhagavatA' e bIjuM vizeSaNa kahe che. bhaga-samagra ezvaryAdi rUpa che. e saMbaMdhamAM kahyuM che ke--''prezvaryasya samaprasya rUpasya yazasya zriyA dharmasyAtha prayatnastha LAM mA kRtI nA| 'samagra ezvarya, rUpa, yaza, 1 samAnAdhikaraNa-samAna vibhaktivALuM vizeSaNa ane bhinna vibhaktivALuM vyadhikaraNa vizeSaNa che. ahIM 'zrutaratnanidhAna' ai samAnAdhikaraNa vizeSaNa che ane bIjA badhA vyadhikaraNa vizeSaNo che. 4 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada maMgala zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 zrI, dharma ane prayatna-e nI bhaga evI saMjJA che. jene bhaga hoya che te bhagavAna kahevAya. ahIM adhika arthomAM vat pratyaya thayo che. traNa lokanA adhipati hovAthI bIjA prANIonI apekSAe atizaya bhaga-ezvarya to vardhamAna svAmInuM che. eTale parama at saMbaMdhI mahimAyukta bhagavaMte, (prajJApanA batAvI che.) kevA prakAranA bhagavaMte batAvI che? tathAvidha anAdi pAriNAmika bhAvanA yogathI siddhi gamanane yogya hoya te bhavya, evA bhavya jIvane nivRti-nirvANa eTale sarva prakAranA karmamalanA kSaya vaDe svarUpa prApti thavAthI parama sukhanI prApti thavI, tenuM kAraNabhUta samyagdarzanAdi paNa kAraNane viSe kAryanA upacArathI nirvANa kahevAya che, eTale bhavya janone nirvANanA kAraNabhUta samyagdarzanAdi karavAnA svabhAvavALAne mATe bhagavaMte prajJApanA batAvI che. V0-"bhavyagrahaNa karavAnuM kAraNa abhavyano niSedha karavA mATe che. jo ema na hoya to ahIM bhavyanuM grahaNa nirarthaka che. to A uparathI ema samajAya che ke bhagavAn bhavyone ja samyagdarzanAdi kare che, abhavyone karatA nathI. parantu bhagavaMta vItarAga hovAthI temanAmAM pakSapAtano asaMbhava che tethI uparanI vAta temane viSe ghaTI zakatI nathI?" u0 -satya vastutatvanA ajJAnathI A zaMkA thayelI che. jema sUrya koI paNa prakAranA bheda sivAya prakAza Ape che, tema bhagavAna paNa koI paNa prakAranA bheda sivAya pravacananA arthano upadeza kare che, paraMtu svabhAvathI ja sUryaprakAza ghUvaDane upakAraka thato nathI. tema bhagavAnano upadeza abhavyone upakAraka thato nathI. e saMbaMdhI zrIsiddhasena divAkara sUri kahe che - he loka bAndhava! saddharmanA bIjane vAvavAmAM nirdoSa-saMpUrNa kuzalatA chatAM tamAre paNa khIla-kheDyA vinAnA kSetro hatAM te Azcarya rUpa nathI. kAraNa ke aMdhakAramAM pharatA ghUvaDanA ToLAne sUryanA kiraNo bhamarInA paga jevA (kALA) lAge che. eTale prakAza ApanArA sUryanA kiraNo paNa teone aMdhakAra rUpa lAge che." mATe bhagavaMtanA vacanathI bhavyone ja upakAra thAya che. paNa abhavyone thato nathI. tethI 'bhavyajananivRtikara' evuM bhagavaMtane vizeSaNa ApavAmAM AvyuM che. evA bhagavaMte zuM karyuM che? te kahe che -'upadarzitA" upa-samIpapaNe, jema zrotAone jaladI yathAvasthita tattvano bodha thAya tevI rIte spaSTa vacano vaDe darzitA-upadeza karyo che. kono upadeza karyo che? prajJApanAno upadeza karyo che. prajJAvyoganayA-je zabdasamUha vaDe jIvAdi bhAvanI prarUpaNA karAya te prajJApanA. prajJApanA kevA prakAranI che? kutaraniyAna' ahIM ratno be prakAranA che - jema ke dravyaratna ane bhAvaratna. vaiDUrya, marakata, indranIla vagere dravyaratno che ane zruta ane vratAdi bhAvaratno che. temAM dravyaratno tAtvika nathI, mATe ahIM bhAvaratnono adhikAra che. ahIM (zrutAnyavaranAni) mRtarUpa ratno te zrataratno evo samAsa karavo. paNa (zrutAni ca ratnAni ca) zrata ane ratno-evo ja samAja temaja (zrutAni ratnAnIva) ratnanA jevuM zruta-evo samAsa paNa na karavo, kAraNa ke prathama dvanda samAsanA pakSamAM ahIM zruta sivAya dravya ratnono adhikAra nathI, bIjA pakSamAM zruta ja tAtvika ratna rUpa hovAthI bAkInA ratno vaDe upamAno abhAva che, zrata ratnonA nidhAna jevI prajJApanA te zrataratnanidhAna che, konI prajJApanA che? e jaNAve che -sarvabhAvonI prajJApanA che. jIva, ajIva, Asava, baMdha, saMvara, nirjarA ane mokSa, e sarva bhAva-tattvo che. jemake A prajJApanamAM chatrIsa pado che. temAM prathama prajJApanA padamAM, trIjA bahuvaktavyatA padamAM pAMcamA vizeSa padamAM, dasamA carama padamAM ane teramA pariNAma padamAM jIva ane ajIvanI prajJApanA che. soLamA prayogapadamAM ane bAvIzamAM kriyApadamAM AzravanI, trevIsamA karmaprakRtipadamAM bandhanI, chatrIzamA samudughAtapadamAM kevalI samughAtanI prarUpaNAnA prasaMge saMvara, nirjarA ane mokSanI tathA bAkInA sthAnAdi padamAM koI koI bhAvanI prajJApanA karelI che. athavA dravya, kSetra, kAla ane bhAvarUpa sarva bhAvonI prajJApanA che. kAraNa ke te sivAya bIjI koI paNa prajJApanIya (prarUpaNA karavA 1 ahIM jainAgamamAM dravya ane bhAva zabda pAribhASika che. paugalika pariNAmane dravya ane Atmika pariNAmane bhAva kahe che. vairyAdi ' ratno paudgalika pariNAmarUpa hovAthI dravyaratno che ane zrutacAritrAdi Atmika pariNAmarUpa hovAthI bhAvaratno kahevAya che. 2"jIvAjIvAzravabandhasaMvaranirjarAmokSAstattvam" tattvArthAdhigamasUtram 1-4 / Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada maMgala yogya) vastu nathI. temAM pahelA prajJApanApadamAM jIva ane ajIva dravyanI, bIjA sthAna padamAM jIvanA AdhArabhUta kSetranI, cothA sthitipadamAM nArakAdi sthitinuM nirUpaNa kareluM hovAthI kALanI ane bAkInA padomAM saMkhyA, jJAnAdiparyAya, vyutkAnti ane ucchavAsAdi bhAvonI prajJApanA karavAmAM AvI che. vAyagavaravaMsAo tevIsaimeNa dhiirpurisennN| duddharadhareNa muNiNA puvvasuyasamiddhabuddhINa / / 3 / / suyasAgarA viNeUNa jeNa suyarayaNamuttamaM dinn| sIsagaNassa bhagavao tassa namo ajjasAmassa / / 4 / / (mULa) vAcakanA zreSTha vaMzamAM (sudhamasviAmithI AraMbhIne) trevIsamA, dhIra puruSa, dudhara-prANAtipAtaviramaNAdi mahAvratane dhAraNa karanArA ane pUrvazrutavaDe jenI buddhi samRddha thayelI che evA je munie zrutasAgarathI vINIne pradhAna zrataratna ziSyagaNane ApyuM te bhagavad Arya zyAmAcAryane namaskAra ho. (TI.) A gAthAno 'kyafmAM vitta' e gAthAnI sAthe saMbandha che. jeNe A prajJApanAno prANIonA upakArane mATe zratasAgarathI uddhAra karyo che te Arya zyAmasUri paNa najIkanA upakArI che mATe amArA sarakhAne namaskAra karavA yogya che. tethI tenA namaskAra saMbaMdhI vacce anya AcArye karelI A be gAthAo che-pUrvanA jANanArAne vAcaka kahe che. zreSTha vAcako te vAcakavara athavA vAcakapradhAna kahevAya che. teono vaMza-pravAha, paraMparA temAM thayelA, sUtramAM prAkRta hovAthI pAMcamI vibhaktino nirdeza che. kAraNa ke prAkRtamAM sarva vibhaktionA arthamAM sarva vibhaktio yathAsaMbhava pravarte che. e saMbaMdhamAM pANini kahe che -"vyatyayopyAsA' A vibhaktiono vyatyaya-pheraphAra thAya che. Arya zyAmasUri vAcakanA vaMzamAM thayelA che ane sudharmAsvAmithI mAMDIne trevIzamAM che. te buddhithI zobhita hovAthI dhIra puruSa che. jagatanI trikAlAvasthAnuM manana kare te muni eTale viziSTa jJAnayukta che. vaLI jemanI buddhi pUrvanA jJAnavaDe samRddha-vRddhi pAmelI che. pra0 -je vAcakanA vaMzamAM thayelA hoya te pUrva zrutavaDe samRddhabuddhivALA avazya hoya, to A vizeSaNanuM zuM prayojana u0-e satya che parantu vAcako pUrvavidchatAM paNa teo cha sthAnakane prApta thayelA hoya che. arthAt teo jJAnamAM eka bIjAthI hInAdhika hoya che. cauda pUrvadharomAM paNa matijJAnane AzrayI cha sthAnaka kahevAmAM Avaze. tethI bIjA pUrvavid karatAM adhikatA batAvavA A vizeSaNa ApavAmAM AvyuM che, mATe doSa nathI. ahIM 'NA' pratyayanuM hRsvapaNuM ane buddhizabdanuM dIrghapaNuM ArSapaNAthI thayeluM che. zrata paNa apAra hovAthI ane jJAnAdi ratnayukta hovAthI sAMgara jevuM che. te zrutasAgarathI 'vigejhaLa' dezya prAkRta che. eTale sAmprata kALanA puruSane yogya vINIne prajJApanA rUpa uttama-pradhAna zrataratna ziSyone ApyuM che. ahIM prAdhanya bAkInA zrataratnanI apekSAe nathI, paraMtu svarUpathI che. te bhagavAnU-jJAna, ezvarya ane dhamadivALA, "Arya"--Arat avyaya dUra ane samIpa arthano vAcaka che. kArat yAta:' eTale sarva heya dharmothI dUra gayelA ane guNo vaDe samIpa gayelA, te Arya zyAmasUrine namaskAra thAo. ajjhayaNamiNaM cittaM suyarayaNaM diTThivAyaNIsandA jai vanniyaM bhagavayA ahamavi taha vanaissAmi / / 5 / / (mULa) A prajJApanA rUpa adhyayana citra-vicitra, zrataratnarUpa ane dRSTivAdanA bindusamAna che. tene bhagavAna mahAvIre je prakAre varNavyuM che te prakAre huM paNa varNavIza. V0 - A "prajJApanA" nAme adhyayana che, to tenI AdimAM anuyogAdi dvArano upanyAsa kema karatA nathI? 1. bhagavacchyAmAcAryavandanaprakhyApakamidaM gAthA yugalaM zrI haribhadra-malayagiripAdAbhyAM svasvavRttau prakSiptatvena niSTaGkitaM vyAkhyAtaM ca to 'vijhana' nA sthAne 'riyeLa' pATha upalabdha thAya che. 2. paraspara hInAdhikatA batAvavA mATe sUtramAM buddhi ane hAninA cha sthAnako kahyA che - 1 anantabhAgavRddhi, 2 asaMkhyAtabhAga vRddhi, 3 saMkhyAtabhAga vRddhi, 4 saMkhyAtaguNavRddhi, 5 asaMkhyAtaguNavRddhi ane 6 anantaguNavRddhi. evA ja hAninA cha sthAnako che. 6 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada prajJApanAno viSaya zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 A u0-- adhyayananA prAraMbhamAM 'upakramAdi anuyogadvArono upanyAsa avazya karavo joIe--evo niyama nathI. "niyama nathI' ema zAthI jaNAya? eno uttara e che ke naMdi vagere adhyayanane viSe upakramAdi anuyogono upanyAsa dekhAto nathI. prajJApanAno viSayapannavaNA' ThANAI bahuvattavvaM ThiI visesA yA vakkantI UsAso sannA joNI ya carimAiM // 4 // mAtA sarIra ma"sAya"pigoLo". lesA kAyaThiI yA" sammatte" antakiriyA" ya / / 5 / / ___ ogAhaNasaMThANe" kiriyA kamme" I yA vre| [kammassabandhae"[kammassa]veda"[e]vedassa bandhae" veyaveyae // 6 // AhAre uvaoge" pAsaNayA" sanni" saMjame" cev| modI" vicAra" "to samuthApa" ILA (mULa) 1 prajJApanA, 2 sthAna, 3 bahuvaktavya, 4 sthiti, 5 vizeSa, 6 vyutkAnti, 7 ucchavAsa, 8 saMjJA, 9 yoni, 10 carama, 11 bhASA, 12 zarIra, 13 pariNAma, 14 kaSAya, 15 Indriya, 16 prayoga, 17 vezyA, 18 kAyasthiti, 19 samyakta, 20 antakriyA, 21 avagAhanA-saMsthAna, 22 kriyA, 23 karma, 24 karmabandhaka, 25 karmavedaka, 26 vedabandhaka, 27 vedavedaka, 28 AhAra, 29 upayoga, 30 pazyatA-darzanatA, 31 saMjJA, 32 saMyama, 33 avadhi, 34 pravicAraNA, 35 vedanA ane 36 samughAta-e chatrIsa pado che. (TI0) vaLI A prajJApanA aneka vicitra athadhikAra sahita hovAthI citra, mRtarUpa ratna ane bAramA daSTivAda aMganA niSpada-sArarUpa che. ahIM sUtramAM napuMsakapaNAno nirdeza prAkRta hovAthI thayo che. jemAM bhagavAna mahAvIra vardhamAna svAmIe adhyayanano artha indrabhUti pramukha gaNadharonI pAse varNavelo hovAthI adhyayana varNaveluM che ema kahyuM che, tema huM paNa te pramANe varNavIza. V0 - bhagavAna mahAvIre kahyuM che tevA prakAre chavsthanI varNana karavAnI zakti kyAMthI hoya? u0 - ema kahevAmAM doSa nathI. sAmAnyarUpe kahevA lAyaka padArthanA varNanamAtrane AzrayIne e pramANe kaheluM che - huM paNa te pramANe varNana karIza.' tAtparya e che ke huM tene anusAra varNana karIza, paNa svamatikalpanAthI nahi karuM. A prajJApanAmAM chatrIza pado che. pada, adhikaraNa, arthAdhikAra-e paryAya zabdo che. te pado A pramANe che-(1) prajJApanAviSayaka praznane AzrayI pravRtta thayeluM hovAthI prathama prajJApanA pada kahevAya che. (2) e pramANe pRthivIkAyikAdi jIvonA sthAnonuM nirUpaNa kareluM hovAthI bIjuM sthAnapada, (3) pRthivIkAyikAdi jIvonuM dizA, gati vagere satyAvIza tAro vaDe alpabadutva vagere ghaNuM kahevAnuM hovAthI trIjuM bahuvaktavyapada, (4) narayikAdi jIvonI sthiti-AyuSyanuM pramANa kaheluM hovAthI cothuM sthiti pada, (5) jIva ane ajIvanA dayika, lAyopathamika ane kSAyika bhAvane AzrayI vizeSa-paryAyanuM nirUpaNa hovAthI pAMcamuM vizeSa athavA paryAya pada. (6) prANIonA vyutkAnti-upapAtavirahAdi adhikAra yukta hovAthI 1. anuyoga - sUtrArthanI vyAkhyA, tenA dvAra-upAya te anuyogadvAra. tenA cAra prakAra che - 1 upakrama, nikSepa, anugama ane naya, dUra rahelA zAstrAdine te te pratipAdananA prakAro vaDe samIpamAM lai javuM-nikSepane yogya karavuM te upakrama. nAma, sthApanA, dravya ane bhAva vaDe vicAra karavo te nikSepa. sUtra ane arthano anakula saMbaMdha karavo te anugama. ananta dharmayukta vastuno eka dharmavaDe vicAra karavo te naya. arthAt eka aMza grahaNa karanAra bodha te naya. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada panavaNA pada cha vyutkAnti pada, (7) jIvonA ucchavAsaniHzvAsa kriyAno virahakAla ane avirahAkALanA pariNAmanuM nirUpaNa kareluM hovAthI sAtamuM ucchavAsapada, (8) AhArAdi saMzAnuM varNana kareluM hovAthI AThamuM saMjJA pada. (9) jIvonI zIta, uSNa, zItoSNa-ityAdi rUpe yoninuM nirUpaNa kareluM hovAthI navamuM yonipada. (10) ratnaprabhA pRthivI carama che ke acarama che ityAdi praznane udezIne A padano prAraMbha thayelo hovAthI dazamuM caramapada. (11) agiyAramuM bhASApada, (12) bAramuM zarIrapada, (13) teramuM pariNAmapada, (14) caudamuM kaSAyapada, (15) paMdaramuM indriyapada, (16) paMdara prakAranA yoganuM varNana hovAthI soLamuM prayogapada, (17) sattaramuM lezyApada, (18) aDhAramuM kAyasthitipada, (19) ogaNIzamuM samyaktapada, (20) vIsamuM antakriyApada, (21) ekavIsamuM avagAhanA saMsthAnapada, (22) bAvIzamuM kriyApada, (23) trevIsamuM karmapada, (24) covIzamuM karmabaMdhapada. A padamAM je prakAre jIva karma bAMdhe te prakAre tenI prarUpaNA karavAmAM AvI che. (25) ema pacIsamuM karmavedaka pada che, temAM jIva kayuM karma bAMdhato keTalI karmaprakRti vede ema bandhanI sAthe udayanA saMbaMdhanuM nirUpaNa karyuM che. (26) chavvIsamuM vedabanyakapada che. te karmaprakRtione vede-anubhave te veda, te samaye bandha thAya te vedabandhaka, tAtparya e che ke keTalI prakRtio vedatAM keTalI prakRtiono bandha thAya-ema udayanI sAthe badhAnA saMbaMdhanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che mATe te padanuM nAma vedabandhaka che. (27) e pramANe kaI prakRtine vedato keTalI prakRtione anubhave-e arthane pratipAdana karanAra vedavaidaka nAme satyAvIsamuM pada che. (28) aThyAvIsamuM AhAranuM pratipAdana kareluM hovAthI AhArapada. (29) e pramANe ogaNatrIzamuM upayoga pada che. (30) trIzamuM pazyattA-darzanatA pada che. (31) ekatrIzam saMjJApada, (32) batrIzamuM saMyamapada, (33) tetrIzam avadhipada, (34) cotrIzamuM pravicAra-devonA viSayopabhoga saMbaMdhI pravicAraNA pada, (35) pAMtrIsamuM vedanA ane (36) chatrIsamuM samudyApada che. e pramANe padono upanyAsa karelo che. 1. prajJApanA pada se kiM taM pannavaNA? pannavaNA duvihA pnnttaa| taM jahA-jIvapannavaNA.ya ajIvapannavaNA ca ||suu.-1|| (mU0) prajJApanA keTalA prakAre che? prajJApanA be prakAre che. jema ke-jIvaprajJApanA ane ajIvaprajJApanA /1// (TI.) have padanA sUtro kahevAnA che. temAM prathama padanuM paheluM sUtra A che - 'atha vA sA prajJApanA' ityAdi. A sUtrano ahIM zo prastAva-avasara che? A praznasUtra che ane te prAraMbhamAM mUkavAmAM AveluM che. tethI ema jaNAve che ke-madhyastha, buddhimAna ane jijJAsu prazna karanArane arihaMta bhagavaMte upadezelA tattvonI prarUpaNA karavI. e saMbaMdhamAM kahyuM che ke-madhyastho buddhimAnarthI, zrotA pAtranetti mRtaH "madhyastha, buddhimAnuM ane jijJAsu zrotA pAtra - upadezaneM yogya che." mULamAM 'se" zabda magadha deza prasiddha avyaya che, ane te tatra zabdanA arthamAM ane atha zabdanA arthamAM che. atha zabda vAkyanA prAraMbhamAM vaparAya che. vi' zabda bIjAne prazna karavAnA arthamAM che. eTale teno samudAyArtha A pramANe che-prazna karavA yogya sthAnAdi pado dUra raho, kAraNa ke vANInI pravRtti anukrame thAya che, eTale prajJApanA padanA pachI teono upanyAsa karyo che. paNa temAM eTaluM prathama pUchuM chuM ke -"vi prajJApanA'? prajJApanA keTalA prakAre che? athavA prAkRtazailIthI abhidheyanI jema liMga-jAti ane vacananI yojanA karavI-e nyAyathI A pramANe jANavuM, " tAvat prajJApanA'? e pramANe ziSya prazna karyo eTale pUjya gurudeva ziSyanA vacanane anusarI tenA Adara mATe teNe kahelA prajJApanA zabdano punaruccAra karI kahe che - "prajJApanA be prakAre che - jIvaprajJApanA ane ajIvaprajJApanA. ahIM koI paNa ziSyanuM nAma grahaNa karyA sivAyanA A uttara sUtra vaDe sUcita kare che ke-sarva sUtra gaNadharanA prazna ane tIrthaMkaranA uttara rUpa nathI, paNa koI koI sUtra anyathA-bIjI rIte paNa che. to paNa ghaNe bhAge to tevA prakAranuM che. jethI kahyuM che ke-"the khAsa mahA sutta nati ahA nika' arihaMto arthano upadeza kare che ane gaNadharo nipuNatAthI sUtranI racanA kare che. temAM prajJApanAno artha pUrvanI peThe samajavo. te be Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada arUpI ajIva pannavaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prakA2e kahelI che. jyAre ahIM tIrthaMkaro ja uttara ApanArA hoya tyAre A artha jANavo-anya tIrthaMkaroe paNa prajJApanA be prakAre kahelI che. jyAre tIrthaMkaranA matane anusaranArA koi AcArya uttara ApanAra hoya tyAre tIrthaMkara ane gaNadharoe be prakA2e kahI che--ema jANavuM. tenA be prakAra batAve che --'tuM nA' ityAdi. jema ke-jIvaprajJApanA ane ajIvaprajJApanA. 'tan yathA' e je bhedo kahevAnA che te bhedonuM kathana pragaTa karavA mATe che. nIvRtti --prANone dhAraNa kare te jIvo. prANo be prakAranA che - dravya prANo ane bhAva prANo. temAM indriyAdi dravya prANo che ane jJAnAdi bhAva prANo che. dravya prANonA paNa saMbaMdhathI nArakAdi saMsArI jIvo che, ane kevala bhAva prANo vaDe sarva prakAranA karmakalaMkathI mukta siddha jIvo che. jIvonI prajJApanA-prarUpaNA te jIvaprajJApanA. jIvathI viparIta jaDasvarUpavALA ajIva hoya che. ane te dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, pudgalAstikAya ane addhAsamaya-kALarUpa che. ajIvonI prajJApanA te ajIvaprajJApanA. mULa sUtramAM be 'jJa'kAra che te banne ya prajJApanAnuM pradhAnapaNuM batAvavA mATe che, ahIM bemAM thI koI paNa prajJApanAnuM gauNapaNuM nathI. e pramANe badhe ya akSarArtha karavo. 1 se kiM taM ajIvapannavaNA? ajIvapannavaNA duvihA pannattA / taM jahA-rUviajIvapannavaNA ya arUviajIvapannavaNA ya / sU. -2 // (mULa) ajIvaprajJApanA keTalA prakAre kahI che? ajIvaprajJApanA be prakAre kahI che. jema ke-rUpIajIvaprajJApanA ane arUpIajIvaprajJApanA. // 2 // (TI0) e pramANe sabhbhAnyapaNe prajJApanAnA be bheda batAvI have tenuM vizeSa svarUpa jANavA mATe alpa vaktavya hovAthI prathama ajIva prajJApanAnuM pratipAdana karavAnI icchAvALA sUtrakAra te saMbaMdhamAM praznasUtra kahe che --''atha rjAi tat banIvaprajJApanA''? 'ajIvaprajJApanA keTalA prakAre che? athavA kA sA ajIvaprajJApanA'? AcArya kahe che-ajIvaprajJApanA be prakAre kahI che. jema ke-rUpIajIvaprajJApanA ane arUpIajIvaprajJApanA. jeone rUpa che te rUpI. rUpanuM grahaNa gandhAdinuM upalakSaNa-sUcaka che, gaMdhAdi sivAya rUpano asaMbhava che. jema ke-dareka paramANunAM rUpa, rasa, gandha ane sparza hoya che. e saMbaMdhamAM kahyuM che ke - 'AraLameva tattva sUkSmo nityazca mavRtti paramANu:| kSa-vaLa-dhanyavargo krisparza: AyaMnniAtha / '' dvipradezathI mAMDI ananta pradezI skandha sudhInA je badhA paudgalika kAryo che te badhAnuM chevaTanuM kAraNa paramANu che, paNa . paramANunuM kAraNa koI nathI. te sUkSma ane paryAyArthapaNe anitya chatAM dravyArthapaNe nitya che. temAM eka rasa, eka varNa, eka gandha ane zIMta ane uSNa, snigdha ane rUkSa-e cAra paraspara virodhI sparzamAMthI be avirodhI sparze che. vaLI te kAryavaDe anumeya-anumAna karavA yogya che. mATe paraspara rUpAdino niyata saMbaMdha che. athavA sparzarUpAdinI abhedarUpa mUrti te rUpa, te jeone hoya te rUpI. evA rUpI ajIvanI prajJApanA-prarUpaNA te rUpIajIvaprajJApanA. eTale pudgalasvarUpa ajIvanI prajJApanA e bhAvArtha che. kAraNa ke pudgalo ja rUpAdivALA che. rUpI sivAyanA arUpI dharmAstikAyAdi ajIva te arUpI ajIva. teonI prajJApanA te arUpIajIvaprajJApanA. banne ca zabdo pUrvanI peThe bannenuM prAdhAnya jaNAvavA mATe che. IIII se kiM taM arUviajIvapannavaNA ? arUviajIvapannavaNA dasavihA pannattA, taM jahA- 1 dhammatthikAe, 2 dhammatthikAyassa dese, 3 dhammatthikAyassa padesA, 4 adhammatthikAe, 5 adhammatthikAyassa dese, 6 adhammatthikAyassa padesA, 7 AgAsatthikAe, 8 AgAsatthikAyassa dese, 9 AgAsatthikAyassa padesA, 10 addhaasme| se ttaM arUviajIvapannavaNA / sU. - 3 / / (mU0) arUpIajIvaprajJApanA keTalA prakAre che? arUpIajIvaprajJApanA dasa prakAre kahelI che. te A pramANe-1 dharmAstikAya, 2 dharmAstikAyano deza ane 3 dharmAstikAyanA pradezo. 4 adharmAstikAya, 5 adharmAstikAyano deza ane 6 9 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada arUpI ajIva pannavaNA adharmAstikAyanA pradezo. 7 AkAzAstikAya, 8 AkAzAstikAyano deza ane 9 AkAzAstikAyanA pradezo, tathA 10 kALa. e pramANe arUpIajIvaprajJApanA kahI. |3|| (TI) temAM alpa vaktavyatA hovAthI prathama arUpI ajIvaprajJApanAnuM varNana karavAnI icchAvALA sUtrakAra A sUtra kahe che"se" zabda athazabdanA arthamAM che. atha nAma madhvanIvaprajJApana? arUpIajIvaprajJApanA keTalA prakAre che? AcArya kahe che--arUpI ajIvaprajJApanA dasa prakAre kahI che. arUpI ajIvo dasa prakAranA hovAthI tenI prarUpaNA paNa dasa prakAranI kahI che. te dasa prakAra batAve che-tar thA' e je bhedo kahevAnA che te bhedonuM kathana pragaTa karavAne mATe che. -zavidhartyadasa prakAra, athavA 'tad' e sarva liMga ane sarva vacanamAM vartamAna avyaya che. eTale ''mA TrAviyA avvanIvaprajJApanA thayA pravRtti tathA vaMta''-te dasa prakAre arUpi ajIvaprajJApanA je prakAre che te prakAre batAvAya che--"dhAstikAya" iti. svabhAvathI ja gatipariNAmane prApta thayelA jIva ane pudgalonA gatisvabhAvane dhAraNa karavAthI-poSaNa ka2vAthI 'dharma' kahevAya che. asti eTale pradezo, teono kAyasamUha, kAraNa ke gaNa, kAya, nikAya, skandha, varga temaja rAzi-e paryAyazabdo che. astikAya-pradezono samUha. A vaDe paripUrNa dharmAstikAya rUpa avayavI dravya kahe che. avayavI eTale avayavono tevA prakArano saMghAtarUpa pariNAmavizeSa che, parantu avayava dravyothI juduM dravya nathI. kAraNa ke judA svarUpe teno upalaMbha (jJAna) thato nathI. laMbAi ane pahoLAipaNe saMghAtarUpa pariNAmavizeSane prApta thayelA tatuono ja lokamAM paTa tarIke vyavahAra thAya che. paNa tantuothI jaduM paTa nAme dravya nathI. e saMbaMdhamAM anya AcAryoe paNa kahyuM che-''mAyAvitiyeLa 7 pApunamnananA tattvAyo viziSTAdi pArivyapavezina: / / '' tannuAdithI bhinnarUpe paTAdinuM jJAna thatuM nathI, parantu viziSTa tattvAdino 1 dharmAstikAya : calana svabhAva guNa dharmAstikAyano che. jema matsyanA saMcAranuM apekSA kAraNa jala-pANI che, tema jIvane tathA pudgalane gatipaNe pariNamatAM hai apekSA kAraNa hoya, tene dharmAstikAya kahe che. astikAya : sthira svabhAva guNa adharmAstikAyano che, jema paMthI-musApharane visAmo levA mATe vRSTAdikanI chAyA apekSA kAraNa che, tema jIva tathA pudgalane sthitipaNe pariNamatAM je apeA kAraNa hoya arthAt sthira rAkhavAno je sahaja guNa tene adharmAstikAya kahe che. AkAzAstikAya : avakAza (jagyA) ApavAno svabhAva guNa AkAzastikAyano che. lokAloka vyApI zabda, rUpa, rasa, gaMdha tathA sparza rahita arUpI anaMta pradeza ane sAkarane dUdhanI peThe jaino avakAzasvabhAva guNa tene AkAzAstikAya kahe che. bheda : AkAzanA be bheda che. 1) lokAkAza, 2) alokAkAza. AkAzAstikAya dravya, pudgala dravya tathA jIvane avagAhanA guNadAna Ape che. kALadravya : navA, purANa-vartanA svabhAvaguNa kALadravyano che. eka karoDa, saDasaTha lAkha, sIttotera hajAra basaiMne soLa upara eTalI AvalIe eka muhUrta thAya che. akhanA eka palakArAmAM, eka capaTI vagADIe teTalA samayamAM, jUnuM vajra phADIe te vakhate eka taMtuthI bIje taMtue jAya teTalA vakhatamAM tathA kamaLanA pAMdaDAnA samuhane yuvAna puruSa bhAlAthI athavA soyathI vIMdhe, te bhAlo yA soya jeTalIvAramAM eka pAMdaDAthI bIje pAMdaDe pahoMce teTalA vakhatamAM asaMkhyAtA samaya thaI jAya che. evI asaMkhyAtA samayane AvalI kahe che. evI banneM chappana AvalIe eka kSullaka bhava thAya che. e karatAM bIjA koIpaNa nAnA bhavanI kalpanA thaI zake nahIM, evAM kAMIka adhika sattara kSullaka bhavamAM eka zvAsozvAsarUpa prANanI utpatti aAgavI. kALa-samayanuM mAna H 7 prANa 7 sToka 15 sari 2 pakhavADiyA = 1 sToka = 1 lava 77 lava = 1 muhUrta = 1 mAsa = 1 varSa = 1 palyopama 16777216 AvalI = 1 muhUrta 30 muhUrta = 1 ahorAtri 10 koDAkoDI palyopama = 1 sAgaropama e sarva manuSyalokamAM vyavahArathI kALa jANavo. 2 mAsa = 1 Rtu, 3 RRtu = 1 ayana,2 ayana = 1 varSa, 5 varSa pUrvAMga = 1 pUrva ityAdi kALanA aneka bheda che. 10 12 mAsa asaMkhyAtavarSa = 1 pakhavADiyuM 10 koDAkoDI sAgaropama = 1 utsarpiNI 10 koDAkoDI sAgaropama = 1 avasarpiNI 20 koDAkoDI sAgaropama = 1 kALacakra anaMtakALacakra = 1 yuga, 84 lAkha varSa = 1 pudgala parAvartana = 1 pUrvAMga, 84 lAkha Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada arUpI ajIva panavaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 ja paTodi rUpe vyavahAra thAya che. A saMbaMdhamAM eTaluM ja kahevuM basa che, kAraNa ke bIje sthaLe A vAdano vicAra karyo che. tathA dharmAstikAyano deza'-te ja dharmAstikAyano buddhikalpita be, traNa, saMkhyAtA, asaMkhyAtA pradezono vibhAga. 'dhamastikAyanA pradezo'-te dhamastikAyanA atyaMta sUkSma nirvibhAga-jeno bIjo bhAga kalpI na zakAya tevA vibhAgo. te asaMkhyAta che, kAraNa ke te lokAkAzanA pradezapramANa che, e hetuthI bahuvacana mUkyuM che. dhamastikAyathI pratipakSa adhamastikAya che. tAtparya e che ke sthiti pariNAmane prApta thayelA jIva ane pudgalone sthiti pariNAmamAM avalaMbana, amUrta, asaMkhyAta pradezanA samUharUpa adhamastikAya che adhamastikAyano deza ane adharmAstikAyanA pradezo pUrvanI peThe jANI levA. tathA "mA zateDamina" padArtho potapotAnA svabhAvane nahi choDavArUpa maryAdA vaDe jemAM svarUpathI pratibhAsita thAya te AkAza. jo 'A' abhividhi-vyAptinA arthamAM hoya tyAre 'A' sarva bhAvonI vyApti vaDe sarva bhAvomAM vyApakapaNe pratibhAsamAna thAya te AkAza. tenA asti-pradezano kAya-samUha te AkAzAstikAya, AkAzAstikAyano deza ane pradezo pUrvanI peThe jANavA. paranta pradezo anantA jANavA. kAraNa ke aloka ananta che. 'mAsamaya' addhA-e kAlanI saMjJA che, e rUpa samaya te addhAsamaya. athavA addhA-kALano samaya-nirvibhAga bhAga te addhAsamaya. A kALa vAstavika rIte eka ja vartamAna samaya rUpa che, atIta ane anAgata samaya rUpa nathI. kAraNa ke teo anukrame vinAza pAmelA ane utpanna nahi thayelA hovAthI avidyamAna che. tethI samayanA samUhano abhAva hovAthI temAM deza ane pradezanI kalpanA thatI nathI. pUrva samayano nAza thayA pachI pachInA samayano sadbhAva hoya che. tethI tenA samudAya ane samiti ityAdi asaMbhavita hovAne lIdhe AvalikAdi kevaLa vyavahArane mATe ja kalpelA che ema jANavuM. ahIM dhamastikAya e pada maMgala rUpa che, kAraNa ke te AdimAM dharmazabdasahita che. have padArthanI prarUpaNAno prAraMbha karyo che tethI maMgalane mATe prAraMbhamAM dhamastikAyanuM grahaNa karyuM che. dhamastikAyano pratipakSI adhamastikAya che. e mATe tyAra pachI adhamastikAyanuM grahaNa che. A bannenuM AdhArabhUta AkAza che, mATe tyAra pachI AkAzAstikAyanuM grahaNa che. te pachI ajIvanA sAdharmsathI addhAsamayanuM kathana che. athavA ahIM dharmAstikAya ane adharmAstikAya sarvavyApaka nathI. jo sarvavyApaka hoya to tenA sAmarthyathI jIva ane pugalono asmalita (sarvatra) pracAra thavAthI loka ane alokanI vyavasthA ghaTI zake nahi. ane loka ane alokanI vyavasthA to che. kAraNa ke sUtramAM te te sthaLe sAkSAt jaNAya che. tethI jeTalA kSetramAM te banne rahelA che teTalo loka ane bAkIno aloka-ema siddha thAya che. e saMbaMdhamAM kahyuM che ke " dharmavimutvAn sarvatra 4, jiivpudglvicaaraat| nAlokaH kazcitsyAnna ca sammattamettadAryANAm // 1 // tasmAddharmAdharmAvavagADhau vyApya loka khaM sarvana parva di jIina: sidhdhati tostaviputvAn rA" "dharmAstikAya ane adhamastikAyanuM vyApakapaNuM hoya to jIva ane pugalono sarvatra pracAra thavAthI koI paNa aloka jevI vastu na ghaTe. parantu e Aryone saMmata nathI. te mATe lokAkAza vyApIne dharma ane adharma dravya rahelAM che. e pramANe tenuM avyApakapaNuM hovAthI parimita loka siddha thAya che.rA" tethI loka ane alokanI vyavasthAnuM kAraNa dharmAstikAya ane adhamastikAya che. tethI e bannenuM prAraMbhamAM grahaNa kareluM che. temAM paNa mAMgalika hovAthI prathama dhamastikAyanuM grahaNa karyuM che. teno pratipakSI hovAthI te pachI adhamastikAyanuM grahaNa karyuM che. te pachI lokAloka vyApI hovAthI AkAzAstikAyanuM grahaNa che. tyAra bAda lokamAM samayakSetra ane tethI bhinna kSetranI vyavasthA karanAra hovAthI addhAsamayanuM grahaNa che. e pramANe Agamane anusarI bIjuM paNa yuktisaMgata hoya te kahevuM. A saMbaMdhamAM eTaluM ja kahevuM basa che. prastuta prajJApanAno upasaMhAra kahe che-ema arUpIajIvaprajJApanA kahI. te A pramANe - arUpIajIvaprajJApanAnA 10 prakAra -dhamastikAya 3, adhamastikAya 3, akAzAstikAya 3, kAla 1 maLI 10 prakAra. Ila se kiM taM rUviajIvapaNNavaNA? rUviajIvapaNNavaNA cauvvihA pnnttaa| taM jahA- 1 khaMdhA, 2 khaMdhadesA, 3 11 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada rUpI ajIva patravaNA vanna patravaNA khaMdhappaesA, paramANupoggalA / te samAsao paMcavihA pannattA / taM jahA 1 vannapariNayA, 2 gaMdhapariNayA, 3 rasaLiyA, 4 rAtapariyA, saMtApariyA tU.-4|| - (mULa) rUpIajIvaprajJApanA keTalA prakAre che? rUpIajIvaprajJApanA cAra prakAre kahI che. te A pramANesko, skadezo, skandhrapradezo ane paramANupudgalo. te pudgalo saMkSepathI pAMca prakAranA kahyA che. te A pramANe-1 varNapariNata, 2 gandhapariNata, 3 rasapariNata, 4 sparzapariNata ane 5 saMsthAnapariNata. 4 // (TI0) punaH rUpIajIvaprajJApanA saMbaMdhamAM ziSya prazna ka2e che-'rUpIajIvaprajJApanA keTalA prakAre che?' AcArya kahe che- rUpIajIvaprajJApanA cAra prakAre kahI che. jema ke-'nyAH' skandanti-pudgalonA judA paDavAthI zoSaNa pAme-sUkAya, ane dhIyanta-pudgalonA maLavAthI vRddhi pAme te skandho kahevAya. pRSodarAdimAM pATha hovAthI skandhazabdanI niSpatti thAya che. ahIM bahuvacana pudgalaskandhonuM anantapaNuM jaNAvavA mATe che. te anantapaNuM nathI ghaTatuM ema nathI, kAraNa ke AgamamAM kahyuM che. te saMbaMdhamAM AgaLa kaheze ke-'dravyathI pudgalAstikAya ananta che'-ityAdi. 'nthaveza: ' skandhonA ja skandharUpapariNAmano tyAga nahi karatA evA buddhikalpita be traNa ityAdi pradezanA samudAya rUpa vibhAgo te skandhadezo. ahIM paNa bahuvacana anantAnantapradezI tevA prakAranA skandhomAM dezanuM anantapaNuM batAvavA mATe che. 'nya pravezA: ' skandha rUpa pariNAmane prApta thayelA skandhonA ja buddhikalpita prakRSTa-atyaMta sUkSma dezo nirvibhAga-jeno bhAga kalpI na zakAya evA bhAgo skandhapradezo kahevAya che. ahIM paNa bahuvacana pradezonuM anantapaNuM batAvavA mATe che. 'paramANuputtA:' parama-atyaMta sUkSma aNuo, jeno bhAga kalpI na zakAya evA nirvibhAga dravya rUpa pudgalo te paramANupudgalo. ane skandharUpa pariNAma rahita kevaLa 52mANuo jANavA. 'te saMkSepathI' ityAdi. te skandhAdi yathAyogyapaNe saMkSepathI pAMca prakAranA kahyA che. te A pramANe-'vargapariLatA:' varNarUpe pariNAma pAmelA, varNapariNAmavALA. ema gandhapariNata, rasapariNata, sparzapariNata ane saMsthAnapariNata-AkArarUpe pariNata jANavA. ahIM 'pariNata-pariNamelAM' e bhUtakALano nirdeza karyo che, te vartamAna ane bhaviSyakALano upalakSaNasUcaka che. vartamAna ane bhaviSya sivAya bhUtakALano saMbhava nathI. jemake-je vartamAnapaNAne atikrAnta thayelo che te atIta kahevAya che. je anAgatapaNAne atikramI gayo che te vartamAna che. e saMbaMdhamAM kahyuM che ke --''mavRtti sa nAmAtIto ya: prAto nAma vartamAnatvanA dhvaMza nAma sa mavati ya: prAkRti vartamAnatvam'|| je vartamAnapaNAne prApta thayelo te atIta che ane je vartamAnapaNAne pAmaze te bhaviSya che. tethI varNa pariNata-varNarUpe pariNamelA, pariName che ane pariNamaze te badhA (varNapariNata zabdathI) jANavA. e pramANe gandhapariNata ane rasapariNata ityAdi paNa samajavA. I4 // 1 je vannapariNayA te paMcavihA pannattA / taM jahA -1 kAlavannapariNayA, 2 nIlavanna pariNayA, 3 lohiyavannapariNayA, 4 hAliddavannapariNayA, 6 sukkillvnnprinnyaa| je gaMdhapariNatA te duvihA pnnttaa| taM jahA - submigaMdhapariNayA ya magaMdha pariNayA / je rasapariNatA te paMcavihA pannattA / taM jahA -1 tittarasapariNatA, 2 kaDuyarasapariNatA, 3 kasAyarasapariNatA, 4 aMbilarasapariNatA, 5 mahurarasapariNatA / je phAsapariNatA te aTThavihA pannattA / taM jahA-1 kakkhaDaphAsapariNatA, 2 mauyaphAsapariNatA, 3 garuyaphAsapariNatA, 4 lahuyaphAsapariNatA, 5 sIyaphAsapariNatA, 6 usiNaphAsapariNatA, 7 NiddhaphAsapariNatA, 8 lukkhaphAsapariNatA / je saMThANapariNayA te pacaMvihA pannattA / taM jahA-1 parimaMDalasaMThANapariNayA, 2 vaTTasaMThANapariNatA, 3 taMsasaMThANapariNatA, 4 cauraMsasaMThANapariNatA, 5 AyatasaMThANapariNatA / sU0 -5 / / (mULa) je varNapaNe pariNamelA che te pAMca prakAre che. jemake-1 kAlavarNapariNata-kALA varNarUpe pariNamelA, 2 nIlavarNa 12 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada vanna pannavaNA-saMThANa patravaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 pariNatalIlA varNapaNe pariNamelA, 3 lohitavarNapariNata-rAtA varNapaNe pariNamelA, 4 hAridravarNa-pILA varNapaNe pariNamelA ane 5 zuklavarNapaNe pariNamelA. je gandhapaNe pariNata che te be prakAranA che. jemake surabhigandhasugandharUpe pariNata ane durabhigandha-durgandharUpe pariNata. je rasapariNata che te pAMca prakAranA che. jemake-1 tiktakaDavA rasapaNe pariNata, 2 kaTuka-tIkhA rasapaNe pariNata, 3 kaSAya-tUrA rasapaNe pariNata, 4 amla-khATA rasapaNe pariNata ane 5 madhura-miSTarasa paNe pariNata. je sparzapaNe pariNata che te ATha prakAranA kahyA che. jemake-1 karkazabarasaTha sparza paNe pariNata, 2 mRdu-komaLa sparza paNe pariNata, 3 guru--bhAre sparza paNe pariNata, 4 laghu-halakA sparzapaNe pariNata, 5 zIta sparza paNe pariNata, 6 uSNa sparzapaNe pariNata, 7 snigdha sparzapaNe pariNata, ane 8 rUkSa sparzapaNe pariNata. je saMsthAna pariNata che te pAMca prakAranA che. jema ke--1 parimaMDala saMsthAna-valayAkArapaNe pariNata, 2 vRttasaMsthAna-vartulAkAra paNe pariNata, 3 tryasra saMsthAna--trikoNAkRti paNe pariNata, 4 caturasa saMsthAna-catuSkoNAkRti paNe pariNata ane 5 Ayata saMsthAna-daMDAkArapaNe pariNata hoya che. IN (TI0) jeo varNapaNe pariNata che teo pAMca prakAre kahyA che. jemake-1 kAjaLa vagerenI peThe kRSNa varNapaNe pariNata, 2 gaLI vagerenI peThe nIlavarNapaNe pariNata, 3 hIMgaLo vagerenI jema rAtA varNapaNe pariNata, 4 haladaranI peThe pIta varNapaNe pariNata, ane 5 zaMkhAdinI peThe zukla varNapaNe pariNata hoya che. je gandhapaNe pariNata hoya che te be prakAranA kahyA che. jema ke-surabhisugandhapaNe pariNata ane durabhi-durgandhapaNe pariNata. 'va' zabda pudgalono te te rUpe pariNAma thavAmAM vizeSatA nathI ema jaNAvavA mATe che. te A pramANe-koi paNa rUpe rahelA pudgalo sAmagrInA vazathI jema surabhigandhapaNe pariName che, tema koi paNa rUpe rahelA pugalo sAmagrInA saMyogathI durgandhapaNe pariName che. caMdanAdinI peThe sugandhapaNe pariNamelA ane lasaNa vagerenI peThe durgandhapaNe pariNamelA jANavA. je rasapaNe pariNata che te pAMca prakAranA kahyA che. jema ke-1 kaDavA turIyAnI peThe kaDavA rasa rUpe pariNamelA, 2 sUMTha vagerenI peThe kaTuka-tIkhA rasa rUpe pariNamelA, 3 kAcA koThAnI peThe kaSAya-tUrA rasapaNe pariNamelA, 4 amlavetasa (AMbalI-kokama) vagerenI jema amla-khATA rasapaNe pariNamelA, ane 5 sAkara vagerenI jema madhu2 2sapaNe pariNata thayelA hoya che. jeo sparzapaNe pariNata che teo ATha prakAranA che. jema ke-1 patthara vagerenI peThe karkaza-barasaTha sparzapaNe pariNata thayelA, haMsa ane ru vagerenI peThe mRdu-komaLa sparzapaNe pariNata, vajrAdinI peThe guru--bhAre sparzapaNe pariNata, AkaDAnA rU vagerenI peThe laghu-halakA sparzapaNe pariNata, kamaLanA DAMDalA vagerenI jema zItasparzapaNe pariNata, agni vagerenI peThe uSNa sparzapaNe pariNata, ghI vagerenI peThe snigdha sparzapaNe pariNata ane bhasmAdinI peThe rUkSa sparzapaNe pariNata hoya che. jeo saMsthAna--AkA25Ne pariNata che te pAMca prakAranA kahyA che. jema ke-valaya-cuDInI peThe 'parimaMDala saMsthAnapaNe pariNata, kuMbhAranA cakra vagerenI peThe vRttasaMsthAna-vartulAkA2paNe pariNata, zIMgoDA vagerenI peThe tyasrasaMsthAna-trikoNAkArapaNe pariNamelA, kuMbhikA vagerenI peThe caturasasaMsthAna-cAra khuNAvALA AkA25Ne pariNamelA, ane daMDAdinI peThe Ayata saMsthAnadIrghakA25Ne pariNamelA hoya che. A parimaMDalAdi saMsthAno ghana ane prataranA bhedathI be prakAranA hoya che. ane temAM parimaMDala saMsthAnane choDI bAkInA saMsthAno ojaHpradezajanita-viSama saMkhyAvALA (eka, traNa, pAMca-ityAdi ekI saMkhyAvALA) pradezothI utpanna thayelA ane yugma pradezajanita-sama saMkhyAvALA (be, cAra, cha ityAdi bekI saMkhyAvALA) pradezothI utpanna thayelA-ema be prakAranA che. temAM utkRSTa parimaMDalAdi badhA saMsthAno ananta paramANuothI utpanna thayelA ane asaMkhyAtA AkAza pradezamAM rahelAM che e prasiddha che. ane jaghanya saMsthAna niyata saMkhyAvALA 52mANuthI banelA che. parantu te batAvyA 1. valayanI peThe bahAranA bhAgamAM vartulAkAra ane aMdarano bhAga khAlI hoya te parimaMDala ane kuMbhAranA cAkaDAnI peThe aMdarano bhAga khAlI na hoya te vRtta saMsthAna samajavuM. 13 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada saMThANa patravaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 sivAya jANI zakAya tema nathI mATe ziSyavarga upara upakAra karavA mATe ahIM darzAvAya che 1 ojaHpradeza-prataravRtta - pAMca paramANuo vaDe baneluM ane pAMca AkAza pradezamAM raheluM hoya che. jema ke--eka 52mANu vacce mUkavo ane cA2 52mANuo anukrame pUrvAdi cAra dizAomAM mUkavA. sthApanA - 2 yugmapradeza-prataravRtta - bAra paramANuonuM baneluM ane bAra AkAza pradezamAM raheluM hoya che. temAM nirantara cAra paramANuo cA2 AkAza pradezamAM rucakanA AkAre (gostananA AkAre) sthApavA. ane tenI cAre tarapha, bAkInA ATha paramANuo mUkavA. sthApanA - 0000 3 ojaHpradeza-ghanavRtta - ! --- sAta pradeza vaDe baneluM ane sAta AkAza pradezamAM raheluM hoya che. te A pramANe che-te ja pAMca pradezanA prataravRttanA madhya bhAgamAM rahelA paramANunI u52 ane nIce eka eka 52mANu mUkavo. tethI e pramANe sAtapradezavALuM thanavRtta thAya che. 4 yugmapradeza-ghanavRtta - batrIza pradezavALuM ane batrIza AkAza pradezomAM raheluM hoya che. te A pramANe-pUrvokta bAra pradezanA pratavRttanA upa2 bAra paramANuo mUkavA ane tenI u52 ne nIce bIjA cAra cAra paramANuo mUkavA. 5 ojaHpradeza-prataratryasra - traNa pradezanuM baneluM ane traNa AkAza pradezamAM raheluM che. te A pramANe-tIchA be paramANuo mUkavA. tyAra pachI prathama paramANunI nIce eka 52mANa mUkavo. sthApanA - 09 6 yugmapradeza-prataratryasra * 1 - cha paramANuothI utpanna thayeluM ane cha AkAza pradezamAM raheluM che. temAM tIrachA nirantara traNa 52mANuo sthApavA. tyAra pachI prathama paramANunI heThe upara ane nIce ema be paramANuo mUkavA. ane bIjAnI nIce eka paramANu mUkavo. sthApanA - 7 ojaHpradeza-dhanatryasra - pAMtrIsa 52mANuo vaDe baneluM ane pAMtrIza AkAza pradezamAM raheluM che. te A pramANe-tIrachA nirantara pAMca paramANuo mUkavA, teonI nIce nIce anukrame tIrachA cAra, traNa, be ane eka paramANu mUkavo. ema paMdara pradezavALuM prata2 thAya che. sthApanA - Aja prata2nA upa2 sarva paMktiomAM aMte rahelA eka eka pradezane choDI dasa paramANuo mUkavA, tema ja tenA upara upara cha, traNa ane eka ema anukrame paramANuo mUkavA. sthApanA - A badhA maLIne pAMtrIza pradezo thAya che. 0000/ [0] 000 8 yugmapradeza-ghanavyasra - cAra pradezonuM baneluM ane cAra AkAza pradezamAM raheluM hoya che. traNa pradezanA banelA prataratryasranA eka paramANunI u52 eka paramANu mUkavo. tethI badhA maLI cAra pradezo thAya che. 9 ojaHpradeza-prataracaturasa . - nava paramANuonuM baneluM ane nava AkAza pradezomAM raheluM hoya che. temAM tIrachA nirantara traNa pradezavALI traNa paMktio sthApavI. sthApanA - 88 10 yugmapradeza-prataracaturasa - cAra paramANuonuM baneluM ane cAra AkAza pradezomAM raheluM che. temAM tIrachA be AkAza pradezavALI be paMkti sthApavI. i - 11 ojaHpradeza-ghanacaturasra - satyAvIza 5ramANuonuM baneluM ane satyAvIza AkAza pradezomAM raheluM hoya che..temAM navapradezanA banelA pUrvokta prataranI u52 ane nIce nava nava pradezo sthApavA. tethI satyAvIza pradezonuM ojaHpradezadhanacaturasa thAya che. 14 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada saMThANa pannavaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 12 yugmapradeza-ghanacatura -- ATha paramANuothI utpanna thayeluM ane ATha AkAza pradezomAM raheluM che. te A pramANecAra pradezanA pUrvokta prataranA upara bIjA cAra paramANuo mUkavA. 13 oja:pradeza-zreNyAyata -- traNa paramANuvALuM ane traNa AkAza pradezamAM raheluM che. temAM tIrachA nirantara traNa paramANuo sthApavA. sthApanA - 0i00] 14 yugmapradeza-zreNyAyata -- be paramANuvALuM ane be AkAza pradezamAM raheluM che. te A pramANe-(tIrachA) be paramANuo mUkavA. sthApanA - [D] 15 oja:pradeza-pratarAyata -- paMdara paramANuo vaDe baneluM ane paMdara AkAza pradezamAM raheluM hoya che. tenA pAMca pradezanI traNa paMktio tIrachI sthApana karavI. sthApanA - u9999o 16 yugmapradeza-pratarAyata -- cha paramANuonuM baneluM ane cha AkAza pradezamAM raheluM che. temAM traNa traNa pradezanI be paMkti sthApavI. sthApanA - 8i88] 17 oja:pradeza-ghanAyata -pIstAlIza paramANuothI utpanna thayeluM ane teTalA ja AkAza pradezamAM raheluM che. temAM pUrve kahelA paMdara pradezanA pratarAyatanI nIce ane upara temaja paMdara paMdara paramANuo mUkavA. 18 yugmapradeza-ghanAyata -bAra paramANuonuM baneluM ane bAra AkAza pradezamAM raheluM che. temAM pUrve kahelA cha pradezanA pratarAyatanA upara tevIja rIte teTalA paramANuo mUkavA. 19 prataraparimaMDala -- vIza paramANuonuM baneluM ane viza AkAza pradezamAM raheluM che. te A pramANe-pUrvadi cAra dizAomAM pratyeka dizAe cAra cAra paramANuo sthApavA ane vidizAomAM pratyeka vidizAe eka eka paramANu mUkavo. sthApanA - 2 20 ghanaparimaMDala - cALIza paramANuonuM baneluM ane cALIza AkAza pradezomAM raheluM che. temAM teja vIza paramANuonI upara bIjA vIza paramANuo mUkavA. ( A pramANe e saMsthAnonI prarUpaNA karI che. kAraNa ke jo ethI paNa nyUna pradezo hoya to upara kahelA saMsthAno thatAM nathI. e arthano saMgraha karanArI A uttarAdhyayana niyuktinI gAthAo che - "parimaMDale ya vaTTe taMse cauraMsa Ayae cev| ghaNa-payara paDhamavajjaM ojapaese ya jumme y|| paMcaga-bArasagaM khalu sattaga-battIsagaM ca vttttmmi| tiga-chakka-paNagatIsA cattAri ya hoMti tNsNmi|| nava ceva tahA cauro sattAvIsA ya aTTha curNse| tiga-yuga-pannaraseva ya chacceva ya Ayae hoNti|| paNayAlA bArasagaM taha ceva ya AyayaMmi sNtthaanne| vIsA cattAlIsA parimaMDalae ya sNtthaanne"|| artha : parimaMDala, vRtta, vyasa (trikoNa), caturasa (catuSkoNa), ane Ayata-e pAMca saMsthAna che. tenA ghana ane pratara be bheda che. temAM prathama parimaMDala sivAyanA pratyekanA oja:pradezajanita-ekI saMkhyAvALA pradezothI utpanna thayela ane yugmapradezajanita-bekI saMkhyAvALA pradezothI utpanna thayela-evA be bheda che. vRtta saMsthAnane vize pAMca, bAra, sAta ane batrIsa pradezo che. vyasa saMsthAnamAM traNa, cha, pAMtrIza ane cAra pradezo che. caturasa saMsthAnamAM nava, cAra, satyAvIza ane ATha pradeza che. Ayata saMsthAnamAM traNa, be, paMdara ane cha tathA pIsatALIza ane bAra pradezo paNa che. vIza ane cALIza pradezo 1. juo A. sa. uttarAva gAthA 38-41 5. 28-1; 2. Ayata saMsthAnanA zreNyAyata, pratarAyata ane ghanAyata-e traNa bheda thAya che. ane te pratyekanA oja:pradezajanita ane yugmapradezajanita evA be bheda thAya che. badhA maLI Avata-saMsthAnanA cha bheda thAya che. 15 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada vanna pannavaNA parimaMDala saMsthAnane viSe che. ApaNe je vaNNao kAlavaNNapariNatA te gandhao submigandhapariNatA vi, dubbhigandhapariNatA vi| rasao tittarasapariNayA vi, kaDuyarasapariNayA vi,kasAyarasapariNayA vi, aMbilarasapariNayA vi, mahurarasapariNayA vi| phAsao kakkhaDaphAsapariNayA vi, mauyaphAsapariNayA vi, guruyaphAsapariNayA vi, lahuyaphAsapariNayA vi, sIyaphAsapariNayA vi, usiNaphAsapariNayA vi, giddhaphAsapariNayA vi, lukkhaphAsapariNayA vi| saMThANao. parimaNDalasaNThANapariNatA vi, vaTTasaNThANapariNayA vi, taMsasaMThANapariNayA vi, cauraMsasaMThANapariNayA vi, AyatasaMThANapariNayA vi / 20 / je vaNNao nIlavaNNapariNayA te gandhao subbhigandhapariNayA vi, dubbhigandhapariNayA vi| rasao tittarasapariNayA vi,kaDuyarasapariNatA vi,kasAyarasapariNatA vi, ambilarasapariNatA vi, mahurarasapariNatA vi| phAsao kakkhaDaphAsapariNatA vi, mauyaphAsapariNatA vi, guruyaphAsapariNatA vi, lahuyaphAsapariNatA vi, sItaphAsapariNatA vi, usiNaphAsapariNatA vi, niddhaphAsapariNatA vi, lukkhaphAsapariNatA vi, saMThANao parimaNDalasaNThANapariNatA vi, vaTTasaMThANapariNayA vi, taMsasaMThANapariNayA vi, cauraMsasaMThANapariNayA vi. AyatasaMThANapariNayA vi 20 je vaNNao lohiyavaNNapariNayA te gandhao subbhigandhapariNayA vi, dubmigandhapariNayA vi| rasao tittarasapariNatA vi,kaDuyarasapariNatA vi, kasAyarasapariNatA vi,ambilarasapariNayA vi, mahurarasapariNatA vi| phAsao kakkhaDaphAsapariNatA vi, mauyaphAsapariNatA vi, guruyaphAsapariNayA vi, lahuyaphAsapariNatA vi, sItaphAsapariNatA vi, usiNaphAsapariNatA vi, niddhaphAsapariNayA vi, lukkhaphAsapariNayA vi| saMThANao parimaNDalasaMThANapariNatA vi, vaTTasaMThANapariNatA vi, taMsasaMThANapariNatA vi, cauraMsasaMThANapariNayA vi, AyatasaMThANapariNatA vi / 20 jevaNNao hAliddavaNNapariNayA te gandhao subbhigandhapariNayA vi, dubmigandhapariNayA vi| rasao tittarasapariNayAvi,kaDuyarasapariNatA vi,kasAyarasapariNatA vi, ambilarasapariNayAvi, mahurarasapariNayA vi| phAsao kakkhaDaphAsapariNatA vi, mauyaphAsapariNayA vi, guruyaphAsapariNayA vi, lahuyaphAsapariNayA vi, sIyaphAsapariNayA vi, usiNaphAsapariNayA vi, giddhaphAsapariNayA vi, lukkhaphAsapariNayA vi| saMThANao parimaNDalasaMThANapariNayA vi, vaTTasaMThANapariNayA vi, taMsasaMThANapariNayA vi, cauraMsasaMThANapariNatA vi| AyatasaMThANapariNatA vi / 20 je vaNNao sukillavaNNapariNatA te gandhao submigandhapariNatA vi, dubmigandhapariNatA vi| rasao tittarasapariNatA vi,kaDuyarasapariNatA vi,kasAyarasapariNatA vi,ambilarasapariNatA vi, mahurarasapariNatA vi| phAsao kakkhaDaphAsapariNatA vi, mauyaphAsapariNatA vi, guruyaphAsapariNatA vi, lahuyaphAsapariNatA vi, sIyaphAsapariNatA vi, usiNaphAsapariNatA vi, giddhaphAsapariNatA vi, lukkhaphAsapariNatA vi| saMThANao parimaMDalasaMThANapariNatA vi, vaTTasaMThANapariNayA vi, taMsasaMThANapariNayA vi, cauraMsasaMThANapariNayA vi, 16 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada vanna patravaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 AyatasaMThANapariNayA vi / 20,100 - je gandhao subbhigandhapariNayA te vaNNao kAlavaNNapariNayA vi, NIlavaNNapariNayA vi, lohiyavaNNapariNayA vi, hAliddavaNNapariNayA vi, sukillavaNNapariNayA vi| rasao tittarasapariNayA vi, kaDuyarasapariNatA vi, kasAyarasapariNatA vi, ambilarasapariNatA vi, mahurarasapariNayA vi| phAsao kakkhaDaphAsapariNatA vi, mauyaphAsapariNatAvi,guruyaphAsapariNatA vi,lahuyaphAsapariNatA vi,sItaphAsapariNatA vi, usiNaphAsapariNayA vi,NiddhaphAsapariNayAvi,lukkhaphAsa pariNatA vi,saMThANao parimaMDalasaMThANapariNatA vi, vaTTasaMThANapariNatA vi, taMsasaMThANapariNatA vi, cauraMsasaMThANapariNayA vi, AyatasaMThANapariNayA vi / 23. je gandhao dubbhigandhapariNayA te vaNNao kAlavaNNapariNayA vi, NIlavaNNapariNayA vi, lohiyavaNNapariNayA vi, hAliddavaNNapariNayA vi, sukkillavaNNapariNayA vi, rasao tittarasapariNayA vi, kaDuyarasapariNayA vi, kasAyarasapariNayA vi, ambilarasapariNayA vi, mahurarasapariNayA vi| phAsao kakkhaDaphAsapariNayAvi, mauyaphAsapariNayAvi,guruyaphAsapariNayAvi,lahuyaphAsapariNayAvi,sIyaphAsapariNayA vi,usiNaphAsapariNayAvi,NiddhaphAsapariNayAvi, lukkhphaasprinnyaavi|sNtthaanno parimaNDalasaMThANapariNayA vi, vaTTasaMThANapariNayA vi, taMsasaMThANapariNayA vi, cauraMsasaMThANapariNayA vi, AyatasaMThANapariNayA vi / 23, je rasaotittarasapariNayAte vaNNaokAlavaNNapariNatA vi,NIlavaNNapariNayAvi, lohiyavaNNapariNayA vi hAliddavaNNapariNayA vi, sukillavaNNapariNayA vi| gandhao submigandhapariNayA vi, dubmigandhapariNayA vi| phAsao kakkhaDaphAsapariNayA vi, mauyaphAsapariNatA vi, guruyaphAsapariNatA vi, lahuyaphAsapariNatA vi, sItaphAsapariNatA vi, usiNaphAsapariNatA vi, niddhaphAsaMpariNayA vi, lukkhaphAsapariNayA vi| saMThANao parimaNDalasaMThANapariNayA vi, vaTTasaMThANapariNayA vi, taMsasaMThANapariNayA vi| cauraMsasaMThANapariNayA vi, AyatasaMThANapariNayA vi| 20. : jerasaokaDuyarasapariNatA tevaNNaokAlavaNNapariNatA vi,nIlavaNNapariNayAvi,lohiyavaNNapariNayA vi, hAliddavaNNapariNayA vi, sukkillavaNNapariNayA vi| gandhao subbhigandhapariNayA vi, dubbhigandhapariNayA vi|phaaso kakkhaDaphAsapariNayAvi, mauyaphAsapariNayAvi, guruyaphAsapariNayAvi,lahuyaphAsapariNayAvi, sItaphAsapariNayA vi, usiNaphAsapariNayA vi, giddhaphAsapariNayA vi, lukkhaphAsapariNayA vi| saMThANao parimaNDalasaMThANapariNayA vi, vaTTasaMThANapariNayA vi, taMsasaMThANapariNayA vi, cauraMsasaMThANapariNayA vi, AyatasaMThANapariNayA vi / 20. - je rasao kasAyarasapariNatA te vaNNao kAlavaNNapariNatA vi, nIlavaNNapariNatA vi, lohiyavaNNapariNatA vi, hAliddavaNNapariNayA vi,sukillavaNNapariNayA vi|gndho subbhigandhapariNayA vi, dubmigandhapariNayA vi| phAsao kakkhaDaphAsapariNayA vi, mauyaphAsapariNayA vi, guruyaphAsapariNayA vi, lahuyaphAsapariNayAvi,sItaphAsapariNatA vi, usiNaphAsapariNayAvi,NiddhaphAsapariNayAvi,lukkhaphAsapariNayA vi|sNtthaanno parimaNDalasaMThANapariNatA vi, vaTTasaMThANapariNayAvi,taMsasaMThANapariNayA vi, cauraMsasaMThANapariNayA - 17 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada vanna pannavaNA vi| AyayasaMThANapariNayA vi|20. je rasao ambilarasapariNayA te vaNNao kAlavaNNapariNayA vi, nIlavaNNapariNayA vi, lohiyavaNNapariNayA vi, hAliddavaNNapariNayA vi,sukillavaNNapariNayA vi|gndho subbhigandhapariNayAvi, dubbhigandhapariNayA vi| phAsao kakkhaDaphAsapariNayA vi, mauyaphAsapariNayA vi, guruyaphAsapariNayA vi, lahuyaphAsapariNayAvi,sItaphAsapariNatA vi, usiNaphAsapariNayAvi,niddhaphAsapariNayA vi,lukkhaphAsapariNayA vi|sNtthaanno parimaNDalasaMThANapariNayA vi, vaTTasaMThANapariNayAvi,taMsasaMThANapariNayA vi, cauraMsasaMThANapariNayA vi| AyayasaMThANapariNayA vi / 20. je rasao mahurarasapariNayA tevaNNaokAlavaNNapariNayAvi, nIlavaNNapariNayA vi,lohiyavaNNapariNayA vi, hAliddavaNNapariNayA vi, sukillavaNNapariNayA vi| gandhao subbhigandhapariNayA vi, dubbhigandhapariNayA vi| phAsao kakkhaDaphAsapariNayAvi, mauyaphAsapariNayAvi, guruyaphAsapariNayA vi, lahuyaphAsapariNayAvi, sItaphAsapariNatA vi, usiNaphAsapariNayA vi, niddhaphAsapariNayA vi, lukkhaphAsapariNatA vi| saMThANao parimaNDalasaMThANapariNatA vi, vaTTasaMThANapariNatA vi, taMsasaMThANapariNatA vi, cauraMsasaMThANapariNatA vi| AyatasaMThANapariNayA vi / 20. 100 ____ je phAsao kakkhaDaphAsapariNatA te vaNNao kAlavaNNapariNatA vi, nIlavaNNapariNatA vi, lohiyavaNNapariNayAvi, hAliddavaNNapariNatA vi,sukillavaNNapariNatA vi|gndho submigandhapariNayAvi, dubmigandhapariNatA vi|rso tittarasapariNatA vi,kaDuyarasapariNatA vi,kasAyaraMsapariNatA vi,ambilarasapariNatA vi, mahurarasapariNatA vi| phAsao guruyaphAsapariNatA vi, lahuyaphAsapariNatA vi, sItaphAsapariNatA vi, usiNaphAsapariNatA vi,NiddhaphAsapariNatA vi,lukkhaphAsapariNatA vi|sNtthaanno parimaNDalasaMThANapariNatA vi, vaTTasaMThANapariNatA vi, taMsasaMThANapariNatA vi, cauraMsasaMThANapariNatA vi, AyatasaMThANapariNayA vi / 23. je phAsao mauyaphAsapariNatA te vaNNao kAlavaNNapariNatA vi, nIlavaNNapariNatA vi, lohiyavaNNapariNatA vi,hAliddavaNNapariNayAvi, sukillavaNNapariNayA vi|gndho submigandhapariNatA vi, dubbhigandhapariNatA vi|rsotittrsprinntaa vi,kaDuyarasapariNatA vi,kasAyarasapariNatAvi, ambilarasapariNatA vi, mahurarasapariNatA vi| phAsao guruyaphAsapariNayA vi, lahuyaphAsapariNayA vi, sItaphAsapariNayA vi, usiNaphAsapariNayA vi,NiddhaphAsapariNatA vi,lukkhaphAsapariNayA vi|sNtthaanno parimaNDalasaMThANapariNayA vi, vaTTasaMThANapariNayA vi, taMsasaMThANapariNayA vi, cauraMsasaMThANapariNayA vi, AyatasaMThANapariNayA vi / 23. je phAsato guruyaphAsapariNatA te vaNNao kAlavaNNapariNatA vi, nIlavaNNapariNatA vi, lohiyavaNNapariNatA vi, hAliddavaNNapariNatA vi, sukillavaNNapariNatA vi| gandhao subbhigandhapariNatA vi, dubmigandhapariNatA vi| rasao tittarasapariNatA vi,kaDuyarasapariNatA vi,kasAyarasapariNatA vi,ambilarasapariNatA vi, mahurarasapariNatA vi| phAsao kakkhaDaphAsapariNatA vi, mauyaphAsapariNatA vi, sIyaphAsapariNatA vi, 18 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :ill prathama pada vanna pannavaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 usiNaphAsapariNatA vi,NiddhaphAsapariNatA vi, lukkhaphAsapariNatA vi|sNtthaanno parimaNDalasaMThANapariNatA ki, vasaMThANapariNayA vi, taMsasaMThANapariNayA vi, cauraMsasaMThANapariNayA vi, AyatasaMThANapariNayA vi / 23. je phAsato lahuyaphAsapariNatA te vaNNao kAlavaNNapariNatA vi, nIlavaNNapariNayA vi, lohiyavaNNapariNayA vi,hAliddavaNNapariNatA vi,sukillavaNNapariNatA vi| gandhao subbhigandhapariNayA vi, dubbhigndhprinnyaavi| rasaotittarasapariNatA vi,kaDuyarasapariNatA vi,kasAyarasapariNatA vi,ambilarasapariNatA vi, mahurarasapariNatA vi| phAsao kakkhaDaphAsapariNatA vi, mauyaphAsapariNayA vi, sIyaphAsapariNayA vi, usiNaphAsapariNayA vi,NiddhaphAsapariNatA vi| lukkhaphAsapariNatA vi|sNtthaanno parimaNDalasaMThANapariNatA vi, vaTTasaMThANapariNayA vi, taMsasaMThANapariNayA vi, cauraMsasaMThANapariNayA vi, AyatasaMThANapariNayA vi / 23. je phAsato sIyaphAsapariNatA te vaNNao kAlavaNNapariNayA vi, nIlavaNNapariNayA vi, lohiyavaNNapariNayA vi, hAliddavaNNapariNatA vi,sukkillavaNNapariNayA vi| gandhao subbhigandhapariNatA vi, dubbhigandhapariNatA vi| rasao tittarasapariNayAvi,kaDuyarasapariNayAvi,kasAyarasapariNatA vi,ambilarasapariNatA vi, mahurarasapariNatA vi| phAsao kakkhaDaphAsapariNayA vi, mauyaphAsapariNayA vi, guruyaphAsapariNayA vi, lahuyaphAsa pariNayA vi, niddhaphAsapariNatA vi, lukkhaphAsapariNayA vi|sNtthaanno parimaNDalasaMThANapariNayA vi, vaTTasaMThANapariNayA vi, taMsasaMThANapariNayA vi, cauraMsasaMThANapariNayA vi, AyatasaMThANapariNayA vi / 23. .. je phAsao usiNaphAsapariNatA te vaNNao kAlavaNNapariNayA vi, nIlavaNNapariNayA vi, lohiyavaNNapariNayA vi, hAlihavaNNapariNayA vi, sukillavaNNapariNayA vi|gndho subbhigandhapariNayAvi, dubmigndhprinnyaavi|rso tittarasapariNayAvi,kaDuyarasapariNayAvi,kasAyarasapariNayAvi, ambilarasapariNayA vi, mahurarasapariNayA vi| phAsao kakkhaDaphAsapariNayA vi, mauyaphAsapariNayA vi, guruyaphAsapariNayA vi, lahuyaphAsapariNayA vi, niddhaphAsapariNayA vi, lukkhaphAsapariNayA vi|sNtthaanno parimaNDalasaMThANapariNayA vi, vaTTasaMThANapariNayA vi, taMsasaMThANapariNayA vi, cauraMsasaMThANapariNayA vi, AyatasaMThANapariNatA vi|23 ____je phAsao niddhaphAsapariNatA te vaNNao kAlavaNNapariNatA vi, nIlavaNNapariNatA vi, lohiyavaNNapariNayA vi,hAliddavaNNapariNayAvi,sukillavaNNapariNayA vi| gandhao subbhigandhapariNayA vi, dubbhigndhprinnyaavi| rasao tittarasapariNayAvi,kaDuyarasapariNayAvi,kasAyarasapariNayAvi, ambilarasapariNayA vi, mahurarasapariNayA vi| phAsao kakkhaDaphAsapariNayA vi, mauyaphAsapariNayA vi, guruyaphAsapariNayA vi, lahuyaphAsapariNayA vi,sItaphAsapariNayA vi, usiNaphAsapariNayA vi|sNtthaanno parimaNDalasaMThANapariNayA vi, vaTTasaMThANapariNayA vi, taMsasaMThANapariNayA vi, cauraMsasaMThANapariNayA vi, AyatasaMThANapariNatA vi|23 je phAsao lukkhaphAsapariNatA te vaNNao kAlavaNNapariNatA vi, nIlavaNNapariNayA vi, lohiyavaNNapariNayA vi, hAliddavaNNapariNayA vi,sukillavaNNapariNayA vi|gndho subbhigandhapariNayAvi, dubbhigandhapariNayA vi| rasao tittarasapariNayAvi,kaDuyarasapariNayA vi,kasAyarasapariNayAvi,ambilarasapariNayA Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada vanna pannavaNA vi, mahurarasapariNayA vi| phAsao kakkhaDaphAsapariNayA vi, mauyaphAsapariNayA vi, guruyaphAsapariNayA vi, lahuyaphAsapariNayA vi, sItaphAsapariNayA vi, usiNaphAsapariNayA vi| saMThANao parimaNDalasaMThANapariNatA vi,vasaMThANapariNayAvi, taMsasaMThANapariNayA vi, cauraMsasaMThANapariNayAvi, AyatasaMThANapariNayA vi|23,184 ___ je saMThANao parimaNDalasaMThANapariNatA te vaNNao kAlavaNNapariNatA vi, nIlavaNNapariNayA vi, lohiyavaNNapariNayA vi,hAliddavaNNapariNayA vi,sukillavaNNapariNayA vi|gndho subbhigandhapariNayAvi, dubbhigndhprinnyaavi|rsotittrsprinnyaavi,kdduyrsprinnyaa vi,kasAyarasa pariNayAvi,ambilarasapariNayA vi, mahurarasapariNayA vi| phAsao kakkhaDaphAsapariNayA vi, mauyaphAsapariNayA vi, guruyaphAsapariNayA vi, lahuyaphAsapariNayAvi,sIyaphAsapariNayAvi, usiNaphAsapariNayAvi,niddhaphAsapariNayAvi,lukkhaphAsapariNayA vi|20 je saMThANao vaTTasaMThANapariNatA te vaNNao kAlavaNNapariNayA vi, nIlavaNNapariNayA vi, lohiyavaNNapariNayA vi,hAliddavaNNapariNayA vi, sukillvnnnnprinnyaavi| gandhao subbhigandhapariNayAvi, dubbhigndhprinnyaavi|rso tittarasapariNayA vi,kaDuyarasapariNayAvi,kasAyarasapariNayAvi,ambilarasapariNayA vi, mahurarasapariNayA vi| phAsao kakkhaDaphAsapariNayA vi, mauyaphAsapariNayA vi, guruyaphAsapariNayA vi, lahuyaphAsapariNayAvi,sIyaphAsapariNayAvi, usiNaphAsapariNayAvi,niddhaphAsapariNayAvi, lukkhaphAsapariNayA vi| je saMThANao taMsasaMThANapariNatA te vaNNao kAlavaNNapariNayA vi, nIlavaNNapariNayA vi, lohiyavaNNapariNayAvi, hAliddavaNNapariNayAvi, sukillavaNNapariNayA vi| gandhao subbhigandhapariNayAvi, dubmigndhprinnyaavi| rasao tittarasapariNayAvi,kaDuyarasapariNayAvi,kasAyarasapariNayAvi, ambilarasapariNayA vi, mahurarasapariNayA vi| phAsao kakkhaDaphAsapariNayA vi, mauyaphAsapariNayA vi, guruyaphAsapariNayA vi, lahuyaphAsapariNayA vi,sIyaphAsapariNayAvi, usiNaphAsapariNayAvi,NiddhaphAsapariNayA vi,lukkhaphAsapariNayA vi|20. je saMThANao cauraMsasaMThANapariNatA te vaNNao kAlavaNNapariNatA vi, nIlavaNNapariNatA vi, lohiyavaNNapariNayAvi,hAliddavaNNapariNayA vi,sukillavaNNapariNayA vi|gndho subbhigandhapariNayA vi, dubmigandhapariNayAvi,rasaotittarasapariNayAvi,kaDuyarasapariNayAvi,kasAyarasapariNayAvi,ambilarasapariNayA vi, mahurarasapariNayA vi| phAsao kakkhaDaphAsapariNayA vi, mauyaphAsapariNatA vi, guruyaphAsapariNatA vi, lahuyaphAsapariNatA vi,sIyaphAsapariNatA vi, usiNaphAsapariNatA vi, niddhaphAsapariNayAvi, lukkhaphAsapariNayA vi|20. je saMThANao AyatasaMThANapariNatA te vaNNao kAlavaNNapariNatA vi, nIlavaNNapariNayA vi, lohiyavaNNapariNayAvi, hAliddavaNNapariNayA vi, sukkillavaNNapariNayA vi|gndho subbhigandhapariNayAvi, 20 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada vana panavaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 dubbhigndhprinnyaavi| rasao tittarasapariNatA vi,kaDuyarasapariNatA vi,kasAyarasapariNatAvi,ambilarasapariNayA vi. mahurarasapariNayA vi| phAsao kakkhaDaphAsapariNayA vi, mauyaphAsapariNayA vi, guruyaphAsapariNayA vi, lahuyaphAsapariNayAvi,sIyaphAsapariNayAvi, usiNaphAsapariNayAvi,NiddhaphAsapariNayAvi,lukkhaphAsapariNayA vi / 20,100. settaM ruuviajiivpnnvnnaa| settaM ajIvapannavaNA ||suu0-6|| (mU0) (1) jeo varNathI kALA varNa paNe pariNata che teo gandhathI surabhi-sugandhapaNe ane durabhi-durgandha paNe paNa pariNata che. rasathI kaDavA rasa paNe, tIkhA rasa paNe, kaSAya-tUrA rasa paNe, a-khATA rasa paNe ane madhura rasa paNe paNa pariNata che. sparzathI karkaza-barasaTha sparzapaNe, mRdu-komaLa sparzapaNe, guru-bhAre sparzapaNe, laghu sparzapaNe, zIta sparzapaNe, uSNa sparzapaNe, snigdha sparzapaNe ane rUkSa sparzapaNe paNa pariNata che. saMsthAnathI parimaMDala saMsthAnapaNe, vRtta-vartula saMsthAnapaNe, trikoNa saMsthAnapaNe, catuSkoNa saMsthAnapaNe ane Ayata saMsthAnapaNe paNa pariNata che.(20) (2) jeo varNathI nIla varNapaNe pariNata che teo gandhathI surabhimanyapaNe ane durabhimanyapaNe paNa pariNata che. rasathI kaDavA, tIkhA, tUrA, khATA ane madhura rasapaNe paNa pariNata che. sparzathI karkaza-barasaTha, mRdu-komaLa, guru, laghu, zIta, uSNa, snigdha ane rUkSa sparzapaNe paNa pariNata hoya che. saMsthAnathI parimaMDala, vRtta-vartala, vyasa-trikoNa, caturasa-catuSkoNa ane Ayata saMsthAnapaNe paNa pariNata hoya che. (20) (3) jeo varNathI lohita-rakta varNapaNe pariNata che te gandhathI surabhi ganyapaNe ane durabhi ganyapaNe paNa pariNata hoya che. rasathI kaDavA rasapaNe, tIkhA rasapaNe, tUrA rasapaNe, khATA rasapaNe ane madhura rasapaNe paNa pariNata hoya che. sparzathI karkaza, mRdu guru, laghu, zIta, uSNa, snigdha ane rUkSa sparzapaNe paNa pariNata hoya che. saMsthAnathI parimaMDala, vRtta, vyasa, caturasa ane Ayata saMsthAnapaNe paNa pariNata hoya che. (20) . (4) jeo varNathI hAridra-pILA varNapaNe pariNata che teo gandhathI surabhiganya ane durabhiganyapaNe paNa pariNata hoya che. rasathI kaDavA, tIkhA, tUrA, khATA ane madhura rasapaNe paNa pariNamelA hoya che. sparzathI karkaza, mRdu, guru, laghu, zIta, uSNa, snigdha ane rUkSa sparzarUpe paNa pariNata hoya che. saMsthAnathI parimaMDala, vartala, trikoNa, catuSkoNa ane Ayata saMsthAnapaNe paNa pariNamelA hoya che. (20) (5) jeo varNathI zukla varNapaNe pariNata che teo gandhathI surabhimanyapaNe ane durabhimanyapaNe paNa pariNata hoya che. rasathI kaDavA, tIkhA, tUrA, khATA ane madhurarasapaNe paNa pariNata hoya che. sparzathI karkaza, mRdu, guru, laghu zIta, uSNa, snigdha ane rUkSa sparzapaNe paNa pariNata hoya che. saMsthAnathI parimaMDala, vartula, trikoNa, catuSkoNa ane Ayata saMsthAnapaNe paNa pariNata hoya che. (20,100) (1) jeo gandhathI surabhi ganyapaNe pariNata che teo varNathI kALA, nIla, rakta, pIta ane zukla varNapaNe paNa pariNata hoya che. rasathI kaDavA, tIkhA, tUrA, khATA ane madhura rasapaNe paNa pariNata hoya che. sparzathI karkaza, mRdu, guru, laghu, zIta, uSNa, snigdha ane rUkSa sparzapaNe paNa pariNata hoya che. saMsthAnathI parimaMDala, vRtta-vartula; rAsatrikoNa, caturasa-catuSkoNa ane Ayata saMsthAnapaNe paNa pariNata hoya che. (23) (2) jeo gandhathI durabhimanyapaNe pariNamelA che teo varNathI kALA varNapaNe, nIla, lohita-rAtA, hAridra- pILA, ane zukla varNapaNe paNa pariNata hoya che. rasathI kaDavA, tIkhA, tUrA, khATA ane madhura rasapaNe paNa pariNamelA 21 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada vanna patravaNA hoya che. sparzathI karkaza, mRdu, guru, laghu, zIta, uSNa, snigdha ane rUkSa sparzapaNe pariNata hoya che. saMsthAnathI parimaMDala, vRtta, vyasa, catura ane Ayata saMsthAnapaNe paNa pariNata hoya che. (23-46). (1) jeo rasathI tikta-kaDavA rasarUpe pariNata che teo varNathI kALA varNapaNe, nIla, lohita-rAtA, hAridrapILA ane zuklacetavarNapaNe pariNata hoya che. gandhathI surabhigandha ane durabhimanyapaNe paNa pariNata hoya che. sparzathI karkaza, mRdu, guru, laghu, zIta, uSNa, snigdha ane rUkSa sparzapaNe paNa pariNata hoya che. saMsthAnathI parimaMDala, vRtta, vyasa, caturasa ane Ayata saMsthAnapaNe paNa pariNata hoya che. (20) (2) jeo rasathI kaTuka-tIkhA rasapaNe pariNata che teo varNathI kALA vagere pAMce ya varNapaNe, gandhathI surabhi ane asurabhi banne ya ganyapaNe, sparzathI karkazAdi ATheya paNe ane saMsthAnathI parimaMDalAdi pAMce ya saMsthAnapaNe pariNata hoya che. (20) (3) jeo rasathI kaSAya-tUrA rasapaNe pariNata che teo varNathI kALA vagere pAMca varNapaNe, gandhathI surabhi ane durabhi banne ya ganyapaNe, sparzathI karkazAdi ATheya sparzapaNe ane saMsthAnathI parimaMDalAdi pAMce ya saMsthAnapaNe pariNata hoya che. (20) (4) jeo rasathI amla-khATA rasapaNe pariNamelA che teo varNathI kALA vagere pAMce ya varNapaNe, gandhathI surabhi ane asurabhi bane ya gandhapaNe, sparzathI karkazAdi ATheya sparzapaNe ane saMsthAnathI parimaMDalAdi pAMce ya saMsthAnapaNe pariNata hoya che. (20) (5) jeo rasathI madhurarasapaNe pariNata che teo varNathI pAMce ya varNapaNe, gandhathI banne ya ganyapaNe, sparzathI ATheya sparzapaNe ane saMsthAnathI pAMce ya saMsthAnapaNe pariNata hoya che. (20-100) (1) jeo sparzathI karkaza-barasaTha sparzapaNe pariNata che teo varNathI kALA vagere pAMce ya varNapaNe, gandhathI surabhi ane asurabhi bane gapaNe, rasathI kaDavA vagere pAMce ya rasapaNe, sparzathI guru, laghu, zIta, uSNa, snigdha ane rUkSa sparzapaNe ane saMsthAnathI parimaMDalAdi pAMce ya saMsthAnapaNe pariNata hoya che. (23) (2) jeo sparzathI mRdu-komaLa sparzapaNe pariNata hoya che teo varNathI pAMce ya varNarUpe, gandhathI bane ya gandharUpe, rasathI pAMce ya rasapaNe, sparzathI guru, laghu, zIta, uSNa, snigdha ane rUkSa sparzapaNe ane saMsthAnathI pAMce ya saMsthAnapaNe pariNata hoya che. (23). (3) jeo sparzathI guru-bhAre sparzapaNe pariNata hoya che te varNathI pAMce ya varNapaNe, gandhathI bane ya vanyapaNe, rasathI pAMce ya rasapaNe, sparzathI karkaza, mRdu, zIta, uSNa, snigdha ane rUkSapaNe ane saMsthAnathI pAMce ya saMsthAnapaNe pariNata hoya che. (23) (4) jeo sparzathI laghu-halakA sparzapaNe pariNata che te varNathI pAMce ya varNapaNe, gandhathI banne ya ganyapaNe, rasathI pAMce ya rasapaNe sparzathI karkaza, mRdu, zIta, uSNa, snigdha ane rUkSa sparzapaNe ane saMsthAnathI pAMce ya saMsthAnapaNe paNa pariNata hoya che. (23) (5) jeo sparzathI zIta sparzapaNe pariNata che teo varNathI pAMce ya varNapaNe, gandhathI banne ya gandhapaNe, rasathI pAMce ya rasapaNe, sparzathI karkaza, mRdu, guru, laghu, snigdha ane rUkSa sparzapaNe tathA saMsthAnathI pAMce ya saMsthAnapaNe 22 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada vanna patravaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 pariNata hoya che. (23) | (6) jeo sparzathI uSNa sparzapaNe pariNata che teo varNathI pAMce ya varNapaNe, gandhathI banne ya ganyapaNe, rasathI pAMce ya rasapaNe, sparzathI karkaza, mRdu, guru, laghu, snigdha ane rUkSasparzapaNe tathA saMsthAnathI pAMce ya saMsthAnapaNe pariNata hoya che. (23). (7) jeo sparzathI niSpa sparzapaNe pariNata che teo varNathI pAMce ya varNapaNe, gathI banne ya ganyapaNe, rasathI pAMce ya rasapaNe, sparzathI karkaza, mRdu, guru, laghu, zIta ane uSNa sparzapaNe tathA saMsthAnathI pAMce ya saMsthAnapaNe paNa pariNata hoya che. (23) (8) jeo sparzathI rUkSa sparzapaNe pariNata che teo varNathI pAMce ya varNapaNe, gandhathI banne ya ganyapaNe, rasathI pAMce ya rasapaNe ane sparzathI karkaza, mRdu, guru, laghu, zIta ane uSNa sparzarUpe tathA saMsthAnathI pAMce ya saMsthAnapaNe paNa pariNata hoya che. (23,184). (1) jeo saMsthAnathI parimaMDala saMsthAnapaNe pariNata che teo varNathI kALA vagere pAMce ya varNapaNe, gandhathI surabhi ane durabhi bane ganyapaNe, rasathI kaDavA vagere pAMce ya rasapaNe ane sparzathI ATheya sparzapaNe pariNata hoya che. (20) (2) jeo saMsthAnathI vRtta saMsthAna-vartulAkArapaNe pariNata che teo varNathI pAMce ya varNapaNe, gandhathI banne ya ganyapaNe, rasathI pAMce ya rasapaNe ane sparzathI ATheya sparzapaNe paNa pariNata hoya che. (20) (3) je saMsthAnathI vyasasaMsthAna-trikoNAkArapaNe pariNata che te varNathI pAMce ya varNapaNe, gandhathI banne ya ganyapaNe, rasathI pAMce ya rasapaNe, ane sparzathI ATheya sparzapaNe paNa pariNata hoya che. (20) (4) je saMsthAnathI caturasasaMsthAna-catuSkoNAkArapaNe pariNata che teo varNathI pAMce ya varNapaNe, gandhathI bane ya ganyapaNe, rasathI pAMce ya rasapaNe ane sparzathI ATheya sparzapaNe pariNata hoya che. (20) (5) je saMsthAnathI Ayata saMsthAna-dIghakArapaNe pariNata che teo varNathI pAMce ya varNapaNe, gandhathI banne ya gandhapaNe, rasathI pAMce ya rasapaNe ane sparzathI ATheya sparzapaNe paNa pariNata hoya che. (20-100). ema rUpI ajIvaprajJApanA kahI, ane e pramANe ajIvaprajJApanA paNa kahI. //6/ (TI) have eja vaNadino paraspara saMvedha-saMbaMdha kahe che-je skandhAdi devataH' varNane AzrayI kALA varNapaNe pariNata che teo 'citaH' gadhane AzrayI surabhigadhapaNe ane durabhigandha-durganyapaNe paNa pariNata hoya che. tAtparya e che ke teo gaMdhanI apekSAe vikalpa keTalA eka surabhimanyapaNe pariNata hoya che ane keTalA eka durabhimanyapaNe paNa pariNata hoya che, parantu amuka ekaja gaMdhapaNe pariNata hotA nathI. e pramANe rasa, sparza ane saMsthAnane AzrayI bhAMgAo kahevA. temAM be gabdha, pAMca rasa, ATha sparza ane pAMca saMsthAna e badhA maLI viza bhAMgA kRSNa-kALA varNapaNe pariNamelA skalponA thAya che. e pramANe nIla varNapaNe pariNamelA, rakta varNapaNe pariNata, pILA varNapaNe pariNata ane zuklavarNapaNe pariNata skandhonA paNa vaza vaza bhAMgA thAya che. ema pAMca varNo vaDe so (2=20+2+20+20=100) bhAMgA thAya che. have gaMdhane AzrayI kahe che - je "gaMdhatA gaMdhane AzrayI surabhigadhanA pariNAmavALA hoya che te varNane AzrayI kALA varganA pariNAmavALA, nIlavarNanA pariNAmavALA, rAtAvarNanA pariNAmavALA, pILAvarNanA pariNAmavALA ane zuklavarNanA pariNAmavALA paNa hoya che pAMca, ema pAMca rasane AzrayI pAMca, ATha sparzane AzrayI ATha, ane pAMca saMsthAnane AzrayI pAMca-(pampa+85=23)ema badhA maLI trevIza bheda thAya che. e pramANe surabhimanyapaNe pariNata thayelA skandhonA trevIza - 23 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada jIva pannavaNA bhAMgA thAya che. ema durabhigandhapaNe pariNata skandhonA paNa trevIza bhAMgA thAya che. badhA maLIne gandhapadanA (23+13=46) cheMtAlIza bhAMgA samajavA. have rasane AzrayI kahe che -jeo 'sata:' rasanI apekSAe tiktarasa-kaDavA rasapaNe pariNamelA anyo che teonA pAMca varNa, be gadha, ATha sparza ane pAMca saMsthAna-(5+2+0+=20)ema badhA maLI vIza prakAra thAya che. ema kaDavA rasapaNe pariNata anyonA vIza bhAMgA thAya che. e pramANe kaTuka-tIkhA rasapaNe pariNata thayelA, tUrA rasapaNe pariNata, azla rasapaNe pariNata ane madhura rasapaNe pariNata andhonA paNa vIza vIza bhAMgA thAya che. ema pAMca rasanA saMyoge so. (2-20+20+20+20=100) bhAMgA thAya che. sparzane AzrayI kahe che - "jeo sparzathI karkaza-barasaTha sparzapaNe pariNata che'-ItyAdi. jeo sparzathI karkaza sparzanA pariNAmavALA che teonA pAMca varNa, be gabdha, pAMca rasa, pratipakSI sparzano abhAva hovAthI cha sparza ane pAMca saMsthAnane AzrayI badhA maLI (5+2+5+6+=23) trevaza bheda thAya che. e rIte karkaza sparzanA pariNAmavALA skandhonA trevIza bhAMgA thAya che. trevIza eTalA ja bhAMgA mRdasparzanA pariNAmavALA, trevIsa guru sparzanA pariNAmavALA, trevIza laghasparzanA pariNAmavALA, trevIza zItasparzanA pariNAmavALA, trevIza uSNasparzanA pariNAmavALA, trevIsa niSpa sparzanA pariNAmavALA ane trevIsa rUkSa sparzanA pariNAmavALA skandhAnA thAya che. e badhA maLIne ekasA corAzI (23+23+23+23+23+23+23+13=184) bhAMgAo thAya che. have saMsthAnane AzrayI kahe che - "jeo saMsthAnathI parimaMDala saMsthAnapaNe pariNata che' teonA pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa, ane ATha sparzane AzrayI badhA maLI vIza bheda thAya che. eTale parimaMDala saMsthAnapaNe pariNata thayelA skaMdhonA vIza bhAMgA thAya che. e pramANe vIza vRtta saMsthAna-vartulAkArapaNe pariNamelA, vIza trasa saMsthAnapaNe pariNata thayelA, vIza caturasa saMsthAnapaNe pariNamelA ane vIza Ayata saMsthAnapaNe pariNata thayelA skaMdhonA thAya che. badhA maLIne (20+20+20+20+20=100) so bhAMgA thAya che. ema varNa, gabdha, rasa, sparza ane saMsthAnanA badhA maLIne (100+46+100+184+100=530) pAMcaso trIsa bhAMgA thAya che. jo ke ahIM bAdara skandhomAM pAMce ya varNo, banne gaMdho, ane pAMce raso hoya che, tethI maryAdita-apekSita varNAdi sivAya bAkInA vaNadi vaDe paNa bhAMgA saMbhave che, to paNa teja bAdara skandhomAM vyavahArathI je kRSNavaNiida yukta avAjorapeTA skalpo che, jema ke zarIraskaMdhamAM ja locanaskandha kRSNa che, tenA antargata koIka skandha rAto che, tenI aMdara bIjo zukla skandha che vagere, tenI ahIM vivaphA che, ane teone bIjA varNAdi saMbhavatA nathI. sparzanA vicAramAM prastuta sparzanA pratipakSa sparza sivAya bIjA sparzI lokamAM paNa avirodhI jaNAya che. tethI upara kahyA pramANe ja bhAMgAnI saMkhyA thAya che, ane te paNa skUla nyAyane AzrayI kahelI che. jo ema na hoya to e varNAdimAM pratyeka varNanuM ananta tAratamya hovAthI ananta bhAMgA saMbhave. e varNAdi pariNAmonI sthiti jaghanya eka samaya ane utkarSathI asaMkhyAto kAla jANavI. have upasaMhAra kahe che-"che. R anIvapannavA' ema ajIvaprajJApanA kahI. II6/. se kiM taM jIvapannavaNA? jIvapannavaNA duvihA pnnttaa| taM jahA-saMsArasamAvaNNa-jIvapannavaNA ya asaMsArasamAvaNNa-jIvapannavaNA ya ||suu0-7|| (mULa) jIvaprajJApanA keTalA prakAre che? jIvaprajJApanA be prakAre che. te A pramANe saMsArasamApanna-jIvaprajJApanA ane asaMsArasamApanna jIvaprajJApanA. Icho. 24. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada asaMsArasamAvaNNa jIva pannavaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 (TI0) have jIva prajJApanAnuM svarUpa pratipAdana karavAnI icchAvALA sUtrakAra te saMbaMdhamAM praznasUtra kahe che--jIvaprajJApanA keTalA prakAre che'? AcArya uttara Ape che--jIvaprajJApanA be prakAre che'--saMsArasamApanna--jIvaprajJApanA ane asaMsArasamApanna- jIvaprajJApanA. temAM nAraka, tiryaMca, manuSya ane devagatinA anubhava rUpa saMsArane sam-ekIbhAva-tanmayatA vaDe prApta thayelA te saMsArasamApanna jIvo, teonI prajJApanA--svarUpanuM nirUpaNa karavuM te saMsArasamApanna-jIvaprajJApanA. asaMsAra-mokSane prApta thayelA te asaMsArasamApanna jIvo, teonA svarUpanuM nirUpaNa karavuM te asaMsArasamApanna-jIvaprajJApano.I9|| || JasaMsArasamAvapnanIvavapnavanA || se kiM taM asaMsArasamAvaNNa- jIvapaNNavaNA? asaMsArasamAvaNNa- jIvapaNNavaNA duvihA paNNattA / taM jahAaNantarasiddha-asaMsArasamAvaNNa- jIvapaNNavaNA ya paramparasiddha - asaMsArasamAvaNNa- jIvapaNNavaNA ya Ig-8|| (mU0) asaMsArasamApanna-jIvaprajJApanA keTalA prakAre che? asaMsArasamApanna-jIvaprajJApanA be prakAre che. te A pramANe anantarasiddha-asaMsArasamApannajIvaprajJApanA ane paraMparasiddha-asaMsArasamApanna-jIvaprajJApanA. // 8 // (TI0) asaMsArasamApanna-jIvaprajJApanA keTalA prakAre che? AcArya uttara Ape che --be prakAre che. anantarasiddha-asaMsArasamApanna- jIvaprajJApanA ane paraMparasiddha-asaMsArasamApanna-jIvaprajJApanA. temAM jeone siddha thayAne eka paNa samayanuM antara nathI- eTale vartamAna samaye siddha thayelA che te anantara siddho. teonA svarUpanI prarUpaNA te anantarasiddha-asaMsArasamApannajIvaprajJApanA. jeone siddha thayAne eka, be, traNa ityAdi samayonuM antara paDyuM che te parampara siddho. vivakSita prathama samaye jeo siddha thayelA hoya tenI apekSAe jene siddha thayAne bIjo samaya thayo hoya te 52, tenI apekSAe jene siddha thayAne trIjo samaya thayo hoya te 52, ema eka eka samayanI vRddhi karatA yAvat ananta atIta kALa sudhI mokSe gayelA te badhA parampara siddho kahevAya che. tAtparya e che ke vivakSita siddhanA prathama samayanI pUrve dvitIyAdi samayomAM yAvata ananta atIta kALa paryanta mokSe gayelA te badhA parampara siddho kahevAya che. I8 / / . se kiM taM aNantarasiddha-asaMsArasamAvaNNa- jIvapaNNavaNA? aNantarasiddha - asaMsArasamAvaNNa- jIvapaNNavaNA paNNarasavihA pnnnnttaa| taM jahA - 1 titthasiddhA, 2 atitthasiddhA, 3 titthagarasiddhA, 4 atitthagarasiddhA, 5 sayaMbuddhasiddhA, 6 patteyabuddhasiddhA, 7 buddhabohiyasiddhA, 8 itthIliMgasiddhA, 9 purisaliMgasiddhA, 10 napuMsakaliMgasiddhA, 11 saliMgasiddhA, 12 annaliMgasiddhA, 13 gihiliMgasiddhA, 14 egasiddhA, 15 aNegasiddhA / se ttaM anaMtarasiddhaasaMsArasamAvaNNajIvapaNNavaNA / sU0 - 9 / / (mU0) anantarasiddha-asaMsArasamApanna--jIvaprajJApanA keTalA prakAre che? anantarasiddha-asaMsArasamApanna-jIvaprajJApanA paMdara prakA2e che. te A pramANe -- 1 tIrthasiddha, 2 atIrthasiddha, 3 tIrthaMkarasiddha, 4 atIrthaMkarasiddha, 5 svayaMbuddhasiddha, 6 pratyekabuddha siddha, 7 buddhabodhitasiddha, 8 strIliMgasiddha, 9 puruSaliMgasiddha, 10 napuMsakaliMga siddha, 11 svaliMgasiddha, 12 anyaliMgasiddha, 13 gRhasthaliMgasiddha, 14 ekasiddha ane 15 aneka siddha. e pramANe anantarasiddha- asaMsArasaMmApanna-jIvaprajJApanA kahI. 95 (TI0) anantarasiddha-asaMsArasamApanna-jIvaprajJApanA keTalA prakAre che? AcArya uttara Ape che ke --'paMdara prakAre che.' kAraNa ke anantara siddho siddhAvasthAnI pUrve upAdhi-vizeSatAnA bhedathI paMdara prakAranA che. te paMdara prakAra batAve che - 'teM nahA' ityAdi. 'tav yathA' e zabda paMdara bheda batAvavA mATe che. (1) tIsiddha-tIryate'nena--jenAthI saMsAra samudra tarAya te tIrtha eTale yathAvasthita sarva jIvAjIvAdi padArthanI 25 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada asaMsArasamAvaNNa jIva pannavaNA (pannarabhede siddha svarUpa) prarUpaNA karanAra tIrthaMkara praNIta pravacana, te jJAnasvarUpa hovAthI nirAdhAra hotuM nathI mATe tenA AdhArabhUta saMgha athavA prathama te gaNadhara tIrtha kahevAya che. e saMbaMdhe kahyuM che ke ''tirUM maMte! tirthaM titthare tirthaM? goyamA! arihA tAva (niyamA) tisthare, tirthaM puLa vArabdhaLo samaLaso paDhamALahAro veti // '' he bhagavan! tIrtha (pravacana) e tIrtha (taravAnuM sAdhana) che ke tIrthaMkara tIrtha che? he gautama! arihaMta avazya tIrthaMkara che ane tIrtha to cAra prakArano zramaNapradhAna saMgha athavA prathama gaNadhara che.' te tIrtha utpanna thayA pachI tenA sadbhAvamAM jeo siddha thayA hoya te tIrthasiddha kahevAya che. (2) atIrthasaddha--atIrtha--tIrthanI utpatti na thaI hoya tyAre athavA vacce tIrthano viccheda thayA pachI siddha thayelA te atIrthasiddha kahevAya che. temAM tIrthanI utpatti thayA pahelA mokSe gayelA marudevI pramukha jANavA, kAraNa ke teonA mokSagamana samaye tIrtha utpanna thayuM nahotuM. tathA suvidhinAtha' pramukha tIrthaMkaranA vaccenA kALamAM tIrthano viccheda thayA pachI jeo jAti smaraNAdi vaDe samyagdarzanAdi mokSamArga prApta karI mokSe gayelA te tIrthanA vyavaccheda kALe siddha thayelA atIrthasiddha jANavA. (3) tIrthaMkarasiddha--tIrthaMkara thaIne jeo mokSe gayelA hoya te tIrthaMkara siddha kahevAya che. (4) atIrthaMkarasiddha--mAtra sAmAnya kevalI thaine mokSe gayelA te atIrthaMkarasiddha jANavA. (5) svayaMbuddhasiddha--jeo koInA upadeza sivAya potAnI meLe bodha pAmIne mokSe gayelA che te svayaMbuddha siddha. (6) pratyekabuddhasiddha--jeo pratyekabuddha thaine mokSe gayelA che teo pratyekabuddhasiddha kahevAya che. (pra0-) svayaMbuddha ane pratyekabuddhamAM zo taphAvata che? (u0-) teomAM bodhi, upadhi, zruta ane liMga-bAhya veSano taphAvata che. bodhikRta vizeSatA-svayaMbuddha koI paNa bAhya kAraNa sivAya bodha pAme che, kAraNa ke svayaM-potAnA jAtismaraNAdi jJAna vaDe buddhAH--bodha pAmelA che te svayaMbuddha-evI tenI vyutpatti thAya che. tenA be prakAra che-tIrthaMkara ane tIrthaMkara sivAyanA svayaMbuddha. ahIM tIrthaMkara sivAyanA svayaMbuddhano adhikAra che. e saMbaMdhamAM nandisUtranA cUrNikAra kahe che ke ''te duvihA sayaMbuddhA-titvayA tityayavaEttA ya, rU. vatteviM ahiro'' 'svayaMbuddha be prakAranA che. tIrthaMkara ane tIrthaMkarabhinna. temAM ahIM tIrthaMkathI bhinna svayaMbuddhano adhikAra che. pratyekabuddha koI paNa bAhya kAraNathI bodha pAme che.' pratyeka-bAhya vRSabhAdika vastu joine bodha pAmelA te pratyekabuddha-evI tenI vyutpatti thAya che. zAstramAM kahyuM che ke - ''vAhmapratyayasApekSA vADInAM bodhi: bahi: pratyayamapekSya 6 te buddhA santo niyamataH pratyemeva vijJAnti, na zUvAsina vA''- karakaMThUpramukha rAjarSine bAhya kAraNathI bodhi prApta thayela che, ane te bodhi prApta karIne avazya ekAkI ja vicare che, parantu gacchavAsI sAdhuonI peThe sAthe maLIne vicaratA nathI. e saMbaMdhI nandisUtranA cUrNikAra kahe che ke -''patteya-vAAM vRSabhAvi jALamamisamIkSya buddhA:, vahipratyayaM, 1. bhagavAna RSabhadevathI mAMDI suvidhinAtha paryanta ane zAntinAthathI mAMDI mahAvIra svAmi sudhInA nava nava tIrthaMkaronA ATha ATha AMtarAmAM tIrthano viccheda thayo nathI ane suvidhinAthathI AraMbhI zAMtinAtha sudhInA madhyavartI ATha tIrthaMkaronA sAta AMta2AomAM tIrthano viccheda thayo che. temAM 'suvidhinAtha ane zItalanAthanI vacce palyopamanA cothA bhAga sudhI tIrthano viccheda thayo che. zItalanAtha ane zreyAMsanAthanI vacce palyopamano soLamo bhAga, zreyAMsanAtha ane vAsupUjya svAminI vacce palyopamanA traNa caturthAMza, vAsupUjya svAmi ane vimalanAtha jinanI vacce palyopamano cotho bhAga, vimalanAtha ane ananta jinanI vacce palyopamanA traNa caturthAMza, anantanAtha ane dharmanAthanI vacce palyopamano cotho bhAga, ane dharmanAtha ane zAMtijinanI vacce palyopamano cotho bhAga tIrthano viccheda thayo che. badho maLI palyopamanA cothA bhAga hIna traNa palyopama tIrthano vicchedakALa che. juo pravacana sArodvAra gA. 430-431' purimaMtima aTThamaMtaresu titthassa natthi voccheo / majjhillaesu sattasu ettiyakAlaM tu vuccheo // 430 // caubhAga caubhAgo tinni ya caubhAga paliya caubhAgo / tiNNeva ya caubhAgA cautthabhAgo ya caubhAgo // 432 // 26 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada asaMsArasamAvaNNa jIva pannavaNA (pannarabhede siddha svarUpa) zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 pratibuddhAnAM 6 patteyaM niyamA vihAro nandA tanhA ya te patteyabuddhA''-'pratyeka-bAhya vRSabhAdi kAraNane joine bodha pAmelA hoya che, ane bAhya kAraNathI bodha pAmelA teone avazya pratyeka-ekAkI vihAra hoya che mATe teo pratyekabuddha kahevAya che.' [upadhikRta vizeSatA-] svayaMbuddhane bAra' prakArano vajrapAtrAdika upaSi-upakaraNa hoya che ane pratyeka buddhane jaghanya ane utkRSTa ema be prakArano upadhi hoya che. temAM jaghanya upadhi be prakArano ane utkRSTa upadhi vastra sivAya nava prakArano hoya che. kahyuM che ke -'patteyavuddhALuM nahannenuM tuviddo broseLa navavido niyamA pADaraLavakhkho mavad'' - 'pratyekabuddhane jaghanya be prakArano ane utkRSTathI vastra sivAya nava prakArano upadhi hoya che.'" [zruta ane liMganI vizeSatA- ] svayaMbuddhane pUrve (pUrva janmamAM) adhyayana kareluM zruta hoya che athavA nathI hotuM. [parantu navIna adhyayana kareluM zruta hoya che.] jo pUrve adhyayana kareluM zruta upasthita hoya to tene devo liMga-veSa Ape che. athavA to guru pAse jaIne veSano svIkAra kare che. jo ekalA vica2vA samartha hoya athavA to tenI tevI icchA hoya to te ekAkI vicare che, nahi to gacchavAsI thAya che. jo pUrve (pUrva janmamAM) adhyayana kareluM zruta upasthita na hoya to avazya guru pAse jaine veSane grahaNa kare che ane gacchano avazya tyAga karato nathI. e saMbaMdhe kahyuM che ke-''pukhvAhIya surya se havad vA na vA, pak te nasthi to hriAM niyamA . gurusannihe paDivajjai gacche ya viharaitti, aha puvvAdhIyasuyasambhavo'tthi to se liGgaM devayA paDiyacchai gurusanni vA paDivajjai, jai ya egavihAraviharapAsamattho icchA vA se to ekko ceva viharai, anyathA gacche vijJa||'' [svayaMbuddhane] pUrve adhyayana kareluM zrutajJAna hoya che athavA hotuM nathI, jo nathI hotuM to te avazya guru pAse jaine veSa svIkAre che ane gacchamAM rahe che. jo pUrve adhyayana kareluM zrutajJAna hoya che to tene devatA liMga-veSa Ape che, athavA guru pAse jaine veza grahaNa kare che. jo ekAkI viharavA samartha hoya to, athavA tenI tevI icchA hoya to ekalo vihare che, anyathA gacchamAM rahe che.' pratyekabuddhane to avazya pUrve (pUrva janmamAM) adhyayana kareluM jaghanyathI agyAra aMga ane utkRSTathI kaMika nyUna daza pUrva zruta hoya che. ane tene devatA liMga-veSa Ape che, athavA kadAcit liMgarahita paNa hoya che. kahyuM che ke." patteyabuddhANaM puvvAhIyaM suyaM niyamA havai, jahanneNaM ikkArasa aGgA, ukkoseNaM bhinnadasapuvvA, liGgaM ca se devayA yajI, tiAvantimo vA mavad, no maLiyA'' 'pratyekabuddhane pUrve adhyayana kareluM zruta avazya hoya che ane te jadhanyathI agyAra aMga ane utkarSathI kAMIka nyUna daza pUrva zruta hoya che. tene devatA liMga Ape che, athavA liMgarahita paNa hoya che. mATe kahyuM che--rupaM patteyabuddhA 1. svayaMbuddhane bAra prakArano upadhi hoya che - 1 pAtra, 2 pAtrabaMdha-jhoLI, jemAM pAtro mUkI bhikSA lAvI zakAya evo cokhuNo vasano TukaDo, 3 pAtrasthApana, jemAM pAtra mUkavAmAM Ave che te kaMbalano khaMDa, 4 pAtrakesarikA-komaLa vasrano khaMDa, parantu hAla tenA badale unanI pramArjanikA vA52vAmAM Ave che. (carovaLI) 5 paTalo, bhikSAe jatA pAtranA upara je DhAMkavAmAM Ave che, 6 rajasrANa-je pAtranI vacce vajra mUkavAmAM Ave che, 7 gocchaka-kaMbalano TukaDo, je pAtranA upara bAMdhavAmAM Ave che.e sAta prakArano pAtra saMbaMdhI upadhi che. tathA 8-10 traNa varSo, jemAM be sUtaranA vastro ane eka kaMbala, 11 2joharaNa ane 12 muhapatti. 2 1 ruppaM patteyabuhA TaMkaM je liMgadhAriNo samaNA / davvassa ya bhAvassa ya cheo samaNo samAoge / rUpA tulya pratyekabuddho che ane TaMka-siksa jevA veSadhArI zramaNo che. dravyaliMga ane bhAvaliMganA yoge zramaNo cheka-yathArtha samajavA. ahIM rUpA ane TaMka-sikkAnI caturthaMgI che - 1 rUpuM azuddha ane sikko viSamAkSa2vALo, 2 rUpuM azuddha ane sikko samaakSaravALo, 3 rUpuM zuddha ane sikko viSamAkSaravALo ane 4 rUpuM zuddha ane sikko samaakSa2vALo. ahIM zuddha rUpAnA samAna bhAva liMga ane sikkAnA samAna dravyaliMga jANavuM. prathama bhaMga tulya caraka-parivrAjakAdi samajavA, kAraNa ke tenuM dravyaliMga ane bhAvaliMga banne azuddha che. bIjA bhaMga tulya pArzvasthAdi jANavA, kAraNa ke teonuM bhAvaliMga azuddha che. trIjA bhaMga samAna dravyaliMga rahita pratyekabuddha ane cothA bhaMga samAna zIlayukta zramaNo jANavA. juo Ava0 ni0 gA. 1138, 39. A.sa.50 527-1, 27 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada asaMsArasamAvaNNa jIva pannavaNA (pannarabhede siddha svarUpa) (7) buddhabodhitasiddha-buddha-AcAryanA upadezathI bodha pAmI mokSe gayelA te buddhabodhitasiddha kahevAya che. (8) strIliMgasiddha-A badhAmAM paNa keTalAka strIliMge siddha thayelA hoya che. strIliMga-e strIpaNAnuM sUcaka che. strIpaNuM traNa prakAre che - veda, zarIrAkRti ane veza. temAM ahIM zarIrAkRtinuM prayojana che, paNa veda ane vezanuM prayojana nathI, kemake vedanA udayamAM siddhapaNuM hotuM nathI ane veza apramANa che. e saMbaMdha nadisUtranA cUrNikAra kahe che-"sthI ni sthiti, itthIe uvalakkhaNaMti vuttaM bhavai, taM ca tivihaM vedo sarIrAnimvitI nevatthaM ca, iha sarIranivvattIe ahigAro na vecanevasthelitiA"_"strInuM liMga te strIliMga, te strIpaNAnuM upalakSaNa-sUcaka che. te traNa prakAre che-veda, zarIrAkAra ane veza, ahIM zarIrAkArano adhikAra che, veda ane vezano adhikAra nathI. strIno AkAra chatAM jeo mokSe gayelA che te strIliMgasiddha kahevAya che, tethI digaMbaro kahe che ke strIone nirvANa nathI' te vAtano pratiSedha jANavo. kAraNa ke strInA nirvANanuM kathana sAkSAt A sUtre ja kareluM che, ane teno pratiSedha karavo te yukti saMgata nathI. te A pramANe- muktimArga jJAna, darzana ane cAritra rUpa che, kema ke " sa rjanajJAnavaritrALa mokSamA' (sa.a.1, sU.1) e pramANe tattvArthasUtranuM kathana che. samyagdarzanAdi puruSonI peThe strIone paNa saMpUrNapaNe hoya che. te A pramANe--strIo paNa saMpUrNa pravacananA arthanI rucivALI hoya che, paDAvazyaka, kAlika ane utkAlika bhedavALA zratane jANe che, ane sattara prakAranA nirdoSa saMyamanuM pAlana kare che, deva ane asurone paNa dura evA brahmacaryane dhAraNa kare che, mAsakSamaNAdi tapasyA. paNa kare che, to teone mokSano saMbhava kema na hoya? Ane anulakSIne digaMbaro je kahe che te batAve che- "strIone samyagdarzana ane jJAna hoya che, paranta cAritra hotuM nathI, kAraNa ke temAM saMyamano abhAva hoya che. te A pramANe-strIone avazya vastrano upabhoga karavo paDe che, jo tema na kare to nagna strIo tiryaMca strIonI peThe puruSone parAbhava yogya thAya, lokamAM niMdA thAya, mATe strIoe avazya vastrano paribhoga karavo joIe. vastrano paribhoga karavAmAM parigraha thAya che ane parigrahanI prAptimAM saMyama hoto nathI." e kathana ayogya che, kema ke temAM siddhAntanuM samyajJAna nathI. vAstavika rIte mUcha-mamatvapariNAma e parigraha che "muchA paho kutto' mUchane parigraha kahelo che - evuM Avazyaka niryuktinuM vacana che. kAraNa ke antaHpura sahita chatAM paNa ArisAbhavanamAM rahelo mUcharahita bharata cakravartI parigraha rahita kahevAya che. jo te parigraha sahita hoya to tene kevaLajJAna utpanna na thAya. vaLI mUchanA abhAvamAM vastranA saMsargamAtrathI parigraha thAya to koI jinakalpika sAdhune dhUmasa sahita TADha paDatI hoya tyAre Aje asahya TADha che ema samajI koI dharmArthI puruSa temanA mastaka upara vastra oDhADe to te muni parigrahI thAya, parantu te mAnavuM ISTa nathI. mATe vastranA saMsarga mAtrathI parigraha thato nathI, paNa mUcha e parigraha che. ane te mUcha strIone vastrAdikamAM hotI nathI, kAraNa ke tene dharmanA upakaraNa tarIke grahaNa kare che. strIo vastra sivAya potAnuM rakSaNa karavAmAM samartha hotI nathI, tema zItakAlAdikane viSe vyagra dazAmAM svAdhyAyAdi paNa karI zakatI nathI. mATe dIrghakALa paryanta saMyamanuM paripAlana karavA mATe yatanA-sAvadhAnatA vaDe vastrano paribhoga karatI strI parigrahavALI na kahI zakAya. ahIM pUrvapakSI ema kahe che-strIone paNa saman darzanAdika ratnatrayano saMbhava che, paNa saMbhava mAtrathI te mokSa ApanAra thatAM nathI, parantu prakaSavasthAne-saMpUrNatAne prApta thayelAM mokSa ApanArA thAya che. jo ema na mAnIe to dIkSA pachI tarataja badhAne sAmAnya rIte mokSa padanI prApti thAya. strIone prakaSavasthAne prApta thayelAM samyagdarzanAdi ratnatrayano 1 aMgabAhya kRta be prakAranuM che - Avazyaka ane Avazyakatirikta. Avazyaka vyatirikta zrata be prakAranuM che - kAlika ane utkAlika temAM divasa ane rAtrinA pahelA ane chellA pahore je bhaNAya te kAlika uttarAdhyayanAdi jANavuM. ane je kAlaveLA sivAya badhA samaye bhaNAya te utkAlika dazavaikAlikAdi zrata jANavuM. juo naMdisUtra TIkA A. a. 204-1 28. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada asaMsArasamAvaNNa jIva pannavaNA (pannarabhede siddha svarUpa) zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 asaMbhava che, mATe teonuM nirvANa thatuM nathI." te paNa ayukta che, kAraNa ke strIone samyagdarzanAdi ratnatrayano prakarSa thato nathI-ema jaNAvanAra koi pramANa nathI. kemake sarva deza ane sarva kALamAM strIone viSe ratnatrayanA prakarSano asaMbhava jaNAvanAra koi pramANa nathI. kAraNa ke deza ane kALathI dUra rahelI vastumAM pratyakSanI pravRtti thatI nathI, ane pratyakSanI apravRttimAM anumAnano paNa saMbhava nathI. temaja samyagdarzanAdi ratnatrayanA prakarSano asaMbhava jaNAvanAra koi paNa Agama nathI. ulaTuM tenA saMbhavane jaNAvanAra ThekANe ThekANe AgamanA puSkaLa pramANa che. jema ke A prastuta sUtra. mATe strIomAM samyagdarzanAdinA prakarSano asaMbhava nathI. ahIM pUrvapakSI zaMkA kare ke 'jema svabhAvathI ja AtapanI sAthe chAyAno virodha che, tema strIpaNAnI sAthe ja samyagdarzanAdinA prakarSano virodha che. mATe strIomAM nirvANano asaMbhava che--ema anumAna karI zakAya che.'-te yukti viruddha hovAthI ayukta che. te A pramANe--samyagdarzanAdi ratnatrayano prakarSa te kahevAya ke jenA pachI turata ja mukti pada prApta thAya. te ayogI avasthAnA chellA samaye hoya, ane ayogI avasthA to amArA jevA carmacakSuvALAne apratyakSa che, to strIpaNAnI sAthe ratnatrayanA prakarSano virodha zI rIte jaNAya? kAraNa ke adRSTa vastunI sAthe dRSTa vastuno virodha jANI zakAto nathI. jo tema thAya to puruSomAM paNa ratnatrayanA prakarSanA virodhano prasaMga prApta thAya. kadAca pUrvapakSI ema kahe ke--jagatamAM sarvotkRSTa padanI prApti sarvotkRSTa adhyavasAyathI thAya che, anya prakAre thatI nathI, A vAta ApaNA bannene Agama pramANathI siddha che, sarvotkRSTa be pada che-sarvotkRSTa duHkhanuM sthAna ane sarvotkRSTa sukhanuM sthAna, sarvotkRSTa du:khanuM sthAna sAtamI naraka pRthivI che, tenAthI utkRSTa bIjuM duHkhanuM sthAna nathI. sarvotkRSTa sukhanuM sthAna mokSa che. temAM strIone sAtamI nakapRthivInuM gamana AgamamAM niSedhyuM che, ane niSedhanuM kAraNa tyAM javAne yogya tathAvidha sarvotkRSTa manovIryapariNatino teomAM abhAva che, ane te sAtamI narakapRthivImAM gamananA niSedhathI jaNAya che. strIone mokSa nathI, kAraNa ke teomAM nirvANano hetu tevA prakAranA sarvotkRSTa manovIryapariNAmano asaMbhava che. anumAna prayoga A pramAMNe che--strIone nirvANano asaMbhava che. kAraNa ke teonuM sAtamI narakapRthivImAM gamana thatuM nathI, saMmUrchimAdinI peThe. vaLI vAdalabdhimAM, vaikriyAdi labdhimAM ane pUrvagata zrutanA adhyayanamAM je strIonuM sAmarthya nathI, te strIomAM mokSagamananuM sAmarthya che ema mAnavuM azakya che. te (digaMbaronuM kahevuM) ayukta che. kAraNa ke jo strIomAM sAtamI narakapRthivInA gamananuM kAraNa sarvotkRSTa manobalano abhAva che, eTalA u52thI ema kema mAnI zakAya ke strIomAM mokSanuM kAraNa sarvotkRSTa manobalano abhAva che. 'je manuSya pRthvI kheDavI vagere kAma karI zakavA samartha nathI te zAstronuM paNa adhyayana karI zakato nathI' ema mAnavuM zakya nathI. kAraNa ke tema mAnavAmAM pratyakSa virodha Ave che. pUrvapakSI ema kahe ke 'saMmUrchimAdi prANIomAM banne prakAre sarvotkRSTa manovIryano abhAva jaNAya che, tethI ahIM strIomAM paNa banne prakAranA manobalano abhAva mAnavo joie. parantu saMmUrchimAdi jantuomAM ema jaNAya che tethI ahIM e pramANe kema mAnI zakAya? 'bahiryAptimAtrathI koi hetu sAdhyano gamaka-sAdhaka thato nathI, paNa antaryAptithI sAdhyano sAdhaka thAya che. antaryApti pratibandhanA sAmarthyathI jaNAya che. ahIM pratibandha niyata saMbandha nathI, kAraNa ke saptama pRthivInuM gamana nirvANanuM kAraNa nathI, temaja saptama pRthivI gamananI sAthe nirvANagamananuM niyata sAhacarya nathI. kema ke carama zarIrIne saptama pRthivIgamana sivAya nirvANa prApta thAya che. pratibandha-vyApti sivAya ekanA abhAvamAM bIjAno avazya abhAva hoto nathI. jo ema hoya to je te vastunA abhAvamAM sarvanA abhAvano prasaMga thAya. 1 sAdRzya mAtrano saMbandha te bahirbhrApti ane hetu ane sAdhyano niyata saMbaMdha e antaryAmi che. 29 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada asaMsArasamAvaNNa jIva pannavaNA (pannarabhede siddha svarUpa) ahIM pUrvapakSI ema kahe ke - jo ema che to saMmUrchAimAdi prANIonuM nirvANagamana kema thatuM nathI? teno uttara e che ke tathAbhava svabhAvathI teo nirvANane prApta thatA nathI. te A pramANe - saMmUrchAimAdi jantao bhavasvabhAvathI ja yathAvata samyagdarzanAdine prApta karavA zaktimAna nathI, mATe teone nirvANano saMbhava nathI. strIo to pUrve kahyA prakAre yathAvat samyagdarzanAdine prApta karavA yogya che, mATe temAM nirvANagamanano abhAva nathI. vaLI bhujaparisarpo bIjI narakamRthivI sudhI jAya che. AgaLa jatA nathI, kAraNa ke teomAM AgaLanI narakamRthivIgamananA kAraNabhUta tevA prakAranA manovIryano abhAva che. pakSIo trIjI naraka sudhI, catuSpado cothI naraka sudhI ane ura sarisarpa pAMcamI narakamRthivI sudhI jAya che, ane badhA UrdhvalokamAM vadhAremAM vadhAre sahasAra devaloka sudhI jAya che. mATe adhogatimAM manovIryanuM viSamapaNuM jovAthI Urdhva gatimAM viSamapaNuM mAnavuM yogya nathI. kahyuM che ke "viSamatayogathapastAlupariNAnugAsahastrAram Rtti, ca tiryazcastadadhogatyanatA'hetu // 1 // " tiryaMco nIce viSama gativALA chatAM upara sahasAra devaloka paryanta samAnapaNe jAya che. mATe strIomAM) adhogatinuM nyUnapaNuM (nivaNagamananA abhAvamAM) hetu nathI. mATe strI-puruSonuM adhogati saMbaMdhI viSamapaNuM chatAM samAnapaNe nirvANa prApta thAya - e nizcita che. vaLI jeonuM vAdalabdhi vageremAM sAmarthya nathI' ityAdi kahyuM te paNa ayukta che. vAdalabdhi, vaikriyalabdhi ane viziSTa pUrvagata zrutanA abhAvamAM paNa mApatuSAdi munione nirvANanI prApti thayelI che. kahyuM ke-"vArtAvizurvAtvAritnasthiviro te nIsi vA binapuna:paryavavipi na siddhivirahoti AzA''- vAdalabdhi ane vaikriyAdi labdhinA abhAve tathA zrata alpa chatAM, jinakalpa ane mana:paryava sivAya paNa mokSagamanano abhAva hoto nathI. vaLI jo strIomAM vAdAdilabdhi vagerenA abhAvanI peThe mokSano paNa abhAva hota to te pramANe siddhAntamAM pratipAdana karyuM hota. jemake jabUsvAmI pachI kevalajJAnano abhAva kahyo che, paraMtu koi sthaLe strIone nirvANano abhAva kahyo nathI." (9) puruSanA zarIranI AkRti rUpe chatAM mokSane prApta thayelA te puliMgasiddha. (10) e pramANe napuMsakatA AkAre vidyamAna chatAM mokSe gayelA te napuMsakaliMga siddha jANavA.' (11) rajoharaNAdirUpa sAdhunA vezamAM rahIne mokSe gayelA te svaliMgasiddha (12) parivrAjakAdi saMbandhI valkala, bhagavA vastra vagere rUpa dravyaliMgamAM rahI mokSe gayelA te anyaliMga siddha. (13) gRhasthanA vezamAM mokSe gayelA marudevI pramukha te gRhiliMgasiddha jANavA. (14) eka eka samaye eka eka mokSe gayelA te ekasiddha ane (15) eka samaye aneka mokSe gayelA te anekasiddha. eka samayamAM aneka mokSe jAya to vadhAremAM vadhAre 108 sudhI jAya. je mATe kahyuM che kevIsA maDayAnA sI vAvettI ya voDyA putalI chanA 3 phuradiyamakrI sAthe vAI478.pra.sI. ziSyanA upakArane mATe A gAthAnI vyAkhyA karAya che - ATha samaya sudhI niraMtara ekathI mAMDI batrIza sudhI mokSa jAya. tAtparya e che ke - pahele samaye jaghanyathI eka, be ane utkRSTa batrIza siddha thAya, bIje samaye jaghanyathI eka, be ane utkRSTa batrIza, ema AThame samaye paNa jaghanyathI eka, be ane utkRSTathI batrIza siddha thAya. tyAra pachI avazya attara paDe. tetrIzathI mAMDI aDatALIza sudhI niraMtara mokSe jAya to sAta samaya sudhI jAya, tyAra pachI avazya antara paDe. ogaNapacAsathI AraMbhI sATha sudhI utkRSTa cha samaya sudhI niraMtara mokSe jAya ane tyArabAda avazya antara paDe. ekasaThathI mAMDI bahetara sudhI niraMtara mokSe jAya to pAMca samaya sudhI jAya tyAra pachI antara paDe. tahoMterathI mAMDI corAzI paryanta nirantara mokSe jAya to utkRSTa cAra samaya sudhI jAya, tyAra pachI avazya attara paDe. paMcazIthI chanuM sudhI nirantara mokSe jAya to traNa samaya sudhI 30 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada saMsArasamAvaNNa jIva pannavaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 jAya, tyAra pachI avazya antara paDe. sattANuMthI mAMDI ekaso be sudhI niraMtara mokSe jAya to utkRSTa be samaya sudhI jAya, tyArabAda avazya attara paDe ekaso traNa thI mAMDI ekaso ATha sudhI mokSe jAya to eka samaya sudhI ja jAya paNa be traNa samaya sudhI na jAya. e pramANe eka samaye utkRSTa ekaso ATha mokSe jAya. te mATe aneka siddho vadhAremAM vadhAre ekaso ATha jANavA. ahIM pUrvapakSI zaMkA kare che ke -'tIrthasiddha ane atIrthasiddha - e be bhedamAM ja bAkInA bhedono samAveza thAya che to bIjA bhedone grahaNa karavAnuM zuM prayojana?" tenuM samAdhAna e che ke kharI rIte e be bhedamAM bAkInA badhA bhedono samAveza thAya che, parantu tIrthasiddha ane atIrthasiddha-e be bhedo kahevAthI bAkInA bhedonuM jJAna na thAya, ane vizeSa bhedonuM parikSAna thavA mATe zAstranA AraMbhano prayatna che, mATe bAkInA bIjA bhedonuM grahaNa karyuM che. have upasaMhAra kahe che - e pramANe anantarasiddha-asaMsArI jIvanI prajJApanA kahI. 9 se kiM taM paramparasiddha-asaMsArasamAvaNNa- jIvapaNNavaNA? 2 aNegavihApaNNattA, taM jahA- apaDhamasamayasiddhA, dusamayasiddhA, tisamayasiddhA, causamayasiddhA, jAva sajjisamayasiddhA, asavijjasamayasiddhA, aNantasamayasiddhA / se taM paramparasiddha-asaMsArasamAvaNNa- jIvapaNNavaNA / se taM asNsaarsmaavnnnnnIvapaLavA si0-20|| (mULa) paraMparasiddha--asaMsArasamApanna-jIvaprajJApanA keTalA prakAre kahI che? paraMparasiddha-asaMsArasamApanna-jIvaprajJApanA aneka prakAre kahI che. te A pramANe--aprathamasamayasiddha, dvitIyasamayasiddha, tRtIyasamayasiddha, caturthasamayasiddha, yAvat- saMkhyAtasamayasiddha, asaMkhyAtasamayasiddha, ane anantasamayasiddha. ema paraMparasiddha-asaMsArasamApanna-jIvaprajJApanA kahI. e pramANe asaMsArasamApanna-jIvaprajJApanA paNa kahI. / / 10 / / (TI0) paraMparasiddha-asaMsArasamApanna-jIvaprajJApanA keTalA prakAre che? AcArya kahe che-paraMparasiddha-asaMsArasamApannajIvaprajJApanA aneka prakAre kahI che, kAraNa ke paraMparasiddho aneka prakAranA che. te aneka prakAra kahe che -'tuM bahA' ityAdi. 'tan yathA' e aneka prakAra batAvavAmAM vaparAya che. 'aprathamasamayasiddha'-jeo prathama samaye siddha thayelA nathI te aprathamasamayasiddha che. eTale parampara siddhanA prathama samayavartI jANavA, arthAt siddhapaNAnA bIjA samaye vartamAna siddha te aprathamasamayasiddha hevAya che. jene siddha thayAne traNa Adi samayo thayA hoya te dvitIyasamayasiddhAdi kahevAya che. eTale ke jene mokSe gayA be samaya thayA che te aprathamasamayasiddha, ane traNa samaya thayA che te dvitIyasamayasiddha, cAra samaya thayA che te tRtIyasamayasiddha ityAdi jANavuM. athavA aprathamasamayasiddha eTale sAmAnya rIte vivakSita prathama samaya sivAyanA bIjA siddha. e ja bAbata vizeSa paNe kahe che-dvitIyasamayasiddha, tRtIyasamayasiddha, caturthasamayasiddha ityAdi. yAvat zabdanA kathanathI paMcamasamayasiddhAdi grahaNa karavA. 'me sa~' ityAdi banne nigamano sugama che. e pramANe asaMsArasamApanna-jIvaprajJApanA kahI. / / 10 / / || saMsArasamAvaLanIvavaLavA || se kiM taM saMsArasamAvaNNa- jIvapaNNavaNA? saMsArasamAvaNNa-jIvapannavaNApazJcavihA paNNattA / taM jahA-1 egeNdiysaMsArasamAvaLa-nIvapaLavA, 2 cendriya-saMsArasamAvA-pIvapAvaLA, rU tendriya-saMsArasamAvAjiivpnnnnvnnaa, 4 caurindiya-saMsArasamAvaNNa- jIvapaNNavaNA, 5 pazcindiya- saMsArasamAvaNNa- jIvapaNNavaNA IR-{{|| (mU0) saMsArasamApannajIvaprajJApanA keTalA prakAre che? saMsArasamApanna-jIvaprajJApanA pAMca prakAre kahI che. te A pramANe-1 ekendriya-saMsArasamApanna-jIvaprajJApanA, 2 beindriya-saMsArasamApanna-jIvaprajJApanA, 3 teindriya-saMsArasamApanna- 31 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada saMsArasamAvaNNa jIva pannavaNA jIvaprajJApanA, 4 caurindriya-saMsArasamApanna-jIvaprajJApanA ane 5 paMcendriya-saMsArasamApanna-jIvaprajJApanA ||11|| (TI0) have saMsArasamApanna-jIvaprajJApanA kahevAnI icchAvALA sUtrakAra te saMbaMdhamAM praznasUtra kahe che--saMsArasamApannajIvaprajJApanA pAMca prakAre kahI che. te A pramANe-ekendriya-saMsArasamApanna-jIvaprajJApanA' ityAdi. temAM sparzendriya rUpa eka indriya jeone che te ekendriyapRthivI, pANI, agni, vAyu ane vanaspati e pAMca prakAranA che. jenuM svarUpa AgaLa upara kahevAze. evA ekendriya-saMsArasamApanna-jIvonI prajJApanA-prarUpaNA karavI te ekendriya-saMsArasamApanna-jIvaprajJApanA. e pramANe beindriyAdi sarva padomAM akSaranI ghaTanA ka2vI. parantu sparzana ane rasana e be indriyo jeone che te zaMkha, chIpa vagere beindriyo jANavA. sparzana, rasana ane ghrANa-nAsikA rUpa traNa indriyo jeone che te jU, mAMkaNa vagere teindriya jIvo jANavA. sparzana, rasana, ghrANa ane cakSu rUpa cAra indriyo jeone hoya te DAMsa, macchara vagere caurindriya jIvo jANavA. sparzana, rasana, ghrANa, cakSu ane zrotra rUpa pAMca indriyo jeone che te mAchalAM, magara, manuSyAdi badhA paMcendriya jIvo jANavA. A 'eka, be, traNa vagere indriyonI prApti asaMvyavahAra rAzithI AraMbhI prAyaH Aja kramathI thAya che' e batAvavA mATe A pramANe ekendriyAdino kramapUrvaka upanyAsa karelo che. indriyo be prakAre che. jema ke - dravyendriya ane bhAvendriya. temAM dravyendriya nivRtti ane upakaraNa - e be prakAranI che. tenuM *nandisUtranI TIkAmAM savistara5Ne nirUpaNa kareluM che, tethI ahIM pharIthI tenuM nirUpaNa karatA nathI. bhAvendriya labdhi-kSayopazama ane upayoga-ema be prakAre che. ane te aniyata rUpe hoya che, kAraNa ke ekendriyone paNa kSayopazama ane upayoga rUpa pAMce bhAvendriyano saMbhava che. kema ke tenuM kArya keTalAka ekendriyomAM dekhAya che. jemake, unmata srInA gItanA zabdane sAbhaLavAthI, tenA vilAsapUrvaka kaTAkSanA nirIkSaNathI, tenA moDhAmAMthI nAMkhelA madyanA kogaLAnA gandhane suMghavAthI, tenA rasanuM AsvAdana karavAthI ane tenA stanAdi avayavanA sparzathI bakulAdi vRkSone pramoda thavAne lIdhe jaladI puSpa ane phlo Ave che. e saMbaMdhamAM kahyuM che ke-''jJa vira vaDalALa vIsapha sindriovalampoLavA teLa'sthi talAvaraLavAbovasamasammavo tesaM AzA''-'je bakulAdi vRkSone sparzanendriya sivAya bAkInI indriyonuM jJAna hoya che, tethI tene indriyAvaraNanA kSayopazamano saMbhava che' mATe bhAvendriya lokavyavahAraprasiddha ekendriyAdi vyavahA2nuM kAraNa nathI, parantu dravyendriyo kAraNa che. jema ke-jene sparzanendriya rUpa eka bAhya dravyendriya che te ekendriya kahevAya che. evI rIte be indriyo jene che te beindriya, yAvat jene pAMca indriyo che te paMcendriya. kahyuM che ke-'bakulane manuSyanI peThe sarva indriyonA viSayanuM jJAna thavAthI te pAMca indriyavALo che. to paNa te bAhya-dravya indriyonA abhAvathI 'paMcendriya' kahevAto nathI.'||11|| * indriyanA be prakAra che dravyendriya ane bhAvendriya. temAM dravyendriyanA be prakAra che - nivRtti ane upakaraNa. nivRtti-AkAravizeSa, tenA paNa be prakAra che-bAhya nivRtti ane abhyantara nivRtti. temAM bAhya nivRtti aneka prakAranI che. eTale tenuM pratiniyata AkAra rUpe varNana karavuM zakya nathI. jemake manuSyanA kAna bhRkuTInA sIdhA bhAgamAM ane netranA banne paDakhe rahelA che. ghoDAnA kAna mAthAnA agrabhAge ane banne netronI upara rahelA che, teno agrabhAga tIkSNa che. e pramANe jAtibhedathI aneka prakAranI bAhya nivRtti che. abhyantara nivRtti to badhA ya prANIone sarakhI hoya che. temAM zrotrendriya no AkAra kadabapuSpanA jevo che. cakSuindriyano AkAra masUracanda-masUranI dALa jevo che. ghrANendriyano AkAra atimuktaka puSpanA jevo che. rasanendriyano AkAra asrAnA jevo che ane sparzanendriyano AkAra nAnA(vividha) prakArano che. ahIM sparzanendriyanI nivRttimAM prAyaH bAhya ane abhyantarano bheda nathI. kAraNa ke tattvArthanI mUla TIkAmAM e pramANe kaheluM che - khaDganA jevI bAhya nivRttinI khaDganI dhAra sarakhI svaccha pudgalanA samUharUpa abhyantara nivRtti che ane tenI zaktivizeSa te upakaraNendriya, A upakaraNa rUpa dravyendriyano abhyantara nivRttithI kathaMcit bheda che. kAraNa ke zakti ane zaktivALAno kathaMcit bheda che. abhyantara nivRtti chatAM paNa koi paNa dravyAdithI upakaraNanA vighAtano saMbhava che, tethI teno kathaMcid bheda che. jemake-kadabapuSpAdinA AkAravALI abhyantara nivRtti chatAM paNa ati kaThora meghanI garjanA vaDe indriyanI zaktino upaghAta thatAM prANIo zabdAdi viSaya jANavAne samartha thatA nathI, bhAvendriya paNa be prakAre che - labdhi ane upayoga. temAM zrotrendriyAdinA viSayane grahaNa karanAra sarva AtmapradezonA zrotrendriyAdinA AvaraNano kSayopazama te labdhi, potapotAnA viSayamAM labdhirUpa indriyane anusAre AtmAno vyApAra te upayoga. ahIM dravya ane bhAva rUpa banne prakAranI indriyo grahaNa karavI. kAraNa ke bemAMthI ekanA paNa abhAvamAM indriya pratyakSa ghaTatuM nathI. juo nandisUtra TIkA (A.sa.50 74-75) 32 -- Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada egidiyajIva pannavaNA-puDhavikAyajIva panavaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 aiyinIvavaULavaUT II se kiM taM egendiya-saMsArasamAvaNNa-jIvapaNNavaNA? egeMdiya-saMsArasamAvaNNa-jIvapaNNavaNA paMcavihA pnnttaa| taM jahA-puDhavikAiyA, AukkAiyA, teukkAiyA, vAukkAiyA, vnnssikaaiyaa||suu0-12|| (mULa) ekendriya saMsArasamApanna-jIvaprajJApanA keTalA prakAre che? ekendriya-saMsArasamApanna-jIvaprajJApanA pAMca prakAre che. te A pramANe--1 pRthivIkAyiko, 2 akhAyiko, 3 tejaskAyiko, 4 vAyukAyiko ane vanaspatikAyiko. /12// (TI) ekendriya-saMsArasamApanna-jIvaprajJApanA keTalA prakAre che? AcArya kahe che-ekendriya-saMsArasamApanna-jIvaprajJApanA pAMca prakAre che, kAraNa ke ekendriyo pAMca prakAranA che. te pAMca prakAra kahe che -"tuM naho' ityAdi. pRthivI kaThinatA rUpe prasiddha che. te pRthivI jeonuM kAya-zarIra che te pRthivIkAya athavA pRthivIkAyiko kahevAya che. ahIM svArthamAM 'rU'pratyaya thayo che. apa-pANI, pravAhI rUpe prasiddha che. te jeonuM kAya-zarIra che te aplAyiko, tejasu-agni, te jeonuM kAya-zarIra che te tejaskAyiko, vAyu jeonuM kAya-zarIra che te vAyukAyiko. latAdi rUpa vanaspationuM kAya-zarIra che te vanaspatikAyiko. ahIM pRthivI sarva bhUtono AdhAra hovAthI prathama pRthivIkAyikonuM grahaNa karyuM che. tyAra pachI tene viSe rahelA hovAthI akhAyikonuM grahaNa karyuM che. akhAyika agninA pratipakSarUpa che tethI tyAra pachI tejaskAyiko grahaNa karavAmAM AvyA che. agni vAyunA saMbandhathI vRddhi pAme che mATe tyAra bAda vAyukAyiko mUkavAmAM AvyA che. dUra rahelo vAyu vRkSanI zAkhAnA kaMpavAthI jaNAya che mATe tyAra pachI vanaspatikAyikonuM grahaNa karyuM che.ll12A IlyvAyanIva qUvA || se kiM taM puDhavikAiyA? puDhavikAiyA duvihA pnnnnttaa| taM jahA-suhumapuDhavikAiyA ya bAdarapuDhavikAiyA yaa|suu0-13|| - bhU) pRthivIkAyiko keTalA prakAre kahyA che? pRthivIkAyiko be prakAre kahyA che. te A pramANe sUkSma pRthivIkAyiko ane bAdara pRthivIkAyiko I/13 (TI) have pRthivIkAyika jIvonA svarUpane nahi jANanAra ziSya te saMbaMdhe pUche che pRthivIkAyiko keTalA prakAre che? AcArya uttara Ape che-pRthivIkAyiko be prakAre che. sUkSmanAma karmanA udayathI sUkSma pRthivIkAyiko ane bAdaranAma karmanA udayathI bAdara pRthivIkAyiko kahevAya che. sUkSmapaNuM ane bAdarapaNuM e karmanA udayajanya che, paNa bora ane AmaLAnI peThe sApekSa nathI. [jema AmaLAthI bora sUkSma-nAnA hoya che ane AmaLA borathI moTA hoya che. kuMthuAnI apekSAe hastI bAdara-moTo hoya che, ane bAdara hastInI apekSAe kuMthuo sUkSma-nAno hoya che, tema sUkSmapaNuM ane bAdarapaNuM sApekSa nathI.] 'ra' zabda sUkSma pRthivIkAyikanA paNa paryApta, aparyAptAdi aneka bhedo ane bAdara pRthivIkAyikanA paNa zarkarA, vAlukAdi ghaNA bhedono sUcaka che. temAM sUkSma pRthivIkAyika peTImAM saMpUrNa bharelA sugandhI dravyanI peThe sarvalokavyApI che ane bAdara pRthivIkAyika lokanA pratiniyata-amuka bhAgamAM rahelA che. tenuM pratiniyata dezavartipaNuM A sUtranA bIjA padamAM jaNAvaze. __se kiM taM suhumapuDhavikAiyA? suhumapuDhavikAiyAM duvihA pnnnnttaa|| taM jahA-pajjattasuhumapuDhavikAiyA ca apajjattasuhumapuDhavikAiyA yA settaM suhumpuddhvikaaiyaa||suu0-14|| (mULa) sUkSma pRthivIkAyiko keTalA prakAre che? sUkSma pRthivIkAyiko be prakAre che. te A pramANe--paryApta sUkSma pRthivIkAyiko ane aparyApta sUkSma pRthivIkAyiko. e pramANe sUkSma pRthivIkAyiko kahyA. /14ll (TI0) have sUkSma pRthivIkAyikanA svarUpanI jijJAsAvALo ziSya prazna kare che-sUkSma pRthivIkAyiko keTalA prakAranA che? AcArya uttara Ape che-sUkSma pRthivIkAyikonA paryApta-svayogya pati sahita ane aparyApta-svayogya payaMti rahita . 33 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada suhuma puDhavI kAya jIva panavaNA (paryApti varNana) evA be prakAra che. temAM AhArAdi pugalone grahaNa karavAmAM ane tene rasAdi rUpe pariNamana karavAmAM hetabhUta AtmAnI zaktivizeSa te payApti. te pagalonA upacayathI thAya che. tAtparya e che ke - utpatti sthAne AvIne jIve prathama samaye je 1 paff: kriyApadasamAtranA vivakSita AhAragrahaNa, zarIranirvatanAdi kriyA karavAmAM samartha karaNanI niSpatti te payaMti, te pudgala rUpa che : ane te te kriyAnA kartA AtmAnuM karaNavizeSa che. je karaNavizeSathI AtmAmAM AhArAdi grahaNa karavAnuM sAmarthya utpanna thAya te karaNa je pudgalothI nIpaje tevA prakAranA pariNAmavALA AtmAe grahaNa karelA pudgalo paryAtizabdathI vyavahArAya che. jema ke- AhAragrahaNa karavAmAM samartha karaNanI utpatti te AhAraparyApti, zarIranA karaNanI niSpatti te zarIraparyAmi, indriyanA karaNanI utpatti te indriyaparyAti, ucchavAsa ane . niHzvAsane yogya karaNanI utpatti te prANApAnapathami. bhASA yogya pagalone grahaNa karavAmAM ane choDavAmAM samartha karaNanI utpatti te bhASAparyAmi. kahyuM che ke -"AhAra, zarIra, indriya, zvAsocchavAsa, bhASA ane mananI utpatti je pugalothI thAya che tenA prati je karaNa te paryAti. siddhAntamAM cha pathatio prasiddha che to ahIM pAMca patio kema kahI? teno uttara e che ke ahIM indriya paryAtinA grahaNathI mana paryAtinuM grahaNa kareluM che, mATe pAMca patio kahI che. (pra0-) zAsakAre manane anidriya kahyuM che, to indriyanA grahaNathI mananuM grahaNa kema thAya? (u0-) jema zabdAdi viSayane grahaNa karanAra sAkSAt cakSu Adi che, tevuM mana nathI, ane sukhAdine sAkSAt grahaNa karanAra mana che, mATe mana saMpUrNa indriya nathI, paNa indra-AtmAnuM liMga hovAthI indriya paNa che. ahIM pAMca ja paryAtio kahI che te bAhya karaNanI apekSAe jANavI, paNa mana antaHkaraNa che mATe mana:paryAti judI kahI che, temAM kaMi paNa doSa nathI. banne prakAre mana:paryAtino saMbhava che. ardhI taijasa ane kArpaNa zarIra sahita ja AtmAnI vivaNita kriyAnI parisamAti eTale vivalita kriyA-karavAmAM samartha karaNanI utpatti te paryApti. audArikaAdi zarIranI prathama utpattimAM ja A paryAtiono vicAra karyo che. A cha e paryAptiono AraMbha eka sAthe thAya che ane anukrame pUrI thAya che paNa sAthe pUrI thatI nathI. kAraNa ke uttarottara pathatio adhika adhika kALe samApta thAya che. temAM AhAra paryAptinuM svarUpa bhASyakAra kahe che. zarIravivA-mana:-kALApAnavothati thALakriyA hAharapaf: 'I zarIra, indriya, bhASA, mana, ane prANApAna-zvAsocchAsane yogya dalika- pulonI AhAra-grahaNa kriyAnI parisamApti te AhAra pati karaNavizeSa che. ahIM mananA grahaNa karavAthI spaSTa rIte indriya paryAptinA grahaNathI mana:paryAtinuM grahaNa karyuM che. hIta zarIra tathA saMcAziyAlikANa: zarIrapafi:11 sAmAnyarUpe grahaNa karelA yugalone zarIra rUpe saMsthApana-racanA kriyAnI parisamApti te zarIra pathati. ahIM prajJApanA sUtranA TIkAkAre paryAminI vyAkhyAmAM utpattisthAne AvIne jIva je pugalo grahaNa kare che ane pachI pratisamaya je pudgalo grahaNa karAya che - ema sAmAnya rUpe kahyuM che, paNa kayA pudgalo grahaNa kare che - ema spaSTa kahyuM nathI, parantu tatvArthakAre AhAraparyAminI vyAkhyAmAM vizeSaNapaNe zarIra, indriya, bhASA, mana ane zvAsocavAsane yogya pagalo grahaNa karavAnA kahyA che. prathama samaye grahaNa karelA temaja pratisamaya grahaNa karAtA evA te pudgalothI ja karaNanI niSpatti thAya che te paryAHizabdavA che. tethI ema paNa jaNAya che ke zarIrane yogya pudgalothI zarIraparyAti, indriyane yogya pudgalothI indriya paryAti, bhASAne yogya pudgalothI bhASAparyAti, zvAsocchavAsane yogya pudgalothI zvAsozvAsa paryApti ane manane yogya pudgalothI mana:paryAtinI niSpatti saMbhave che. 'IIkrinirvataziyArisamariyapafi: ' sparzanendriya ane Adi zabdathI, rasana, prANa, cakSu, zrotra ane manaH, teonA svarUpane utpanna karavAnI kriyAnI parisamApti te indriyapathati. prANAvAvAyodhyAham-nizavinivardhanaziyAlimara: prALApAnapafe: '1 uzvAsa ane niHzvAsanI kriyAne yogya zvAsozvAsa vargaNAnA dravyane grahaNa karavAnI ane mUkavAnI zakti-sAmarthane utpanna karavAnI kriyAnI parisamApti te zvAsocchavAsapathami. 'bAvAvo vadhyanidhiniyaMziyAlimaraSApafa:' bhASAne yogya bhASAvargaNAnA dravyane grahaNa karavA ane mUkavAnI zakti-sAmarthyane utpanna karavAnI kriyAnI parisamApti te bhASApati. 'mano kathA - nizanivanakriyA samarSinA patyei ' manarUpe pariNAmane yogya manovaMgaNA dravyane grahaNa karavA ane mUkavAnA sAmarthyane utpanna karavAnI kriyAnI parisamApti te mana:paryAmi-ema koI AcArya indriya paryAtithI judI mana:paryAti mAne che, ane indriya paryAtinA grahaNa vaDe manaHpathaminuM grahaNa karatA nathI, paNa mana:paryAmine koI mAne che ane koI mAnatA nathI ema samajavAnuM nathI. A pujA vAgyAnA bena marfi , korajUtaratnAna, sUrAvaniSadanavan! A cha e pathationo eka sAthe AraMbha thAya che, paNa anukrame samApti thAya che. anukrame samApti thavAnuM kAraNa jaNAve che -uttarottara sUkSma hovAthI'. jema ke AhArapathatithI zarIraparyAmi, sUkSma che, kAraNa ke te ghaNA sUkSma dravyanA samUhathI banelI che. tethI indriya paryAti vadhAre sUkSma che, tenAthI paNa zvAsocchavAsa pathati sUkSma che. tethI bhASApati sUkSma che ane tethI mana:paryAti vadhAre sUkSma che. tenI uttarottara sUkSmatA dUttathI batAve che - sUtara kAMtavuM ane kAra vagere ghaDavAnI peThe, jADuM sUtara kAMtanArI ane jhINuM sUtara kAMtanArI kAMtavAno eka sAthe AraMbha kare. temAM jADuM sUtara kAMtanArI jaladI kokaDuM pUruM kare ane jhINuM sUtara kAMtanArI lAMbA kALe pUruM kare. kASTa ghaDavAmAM paNa Aja krama che, thAMbhalA vagerenuM corasa vagere moTI kArIgarInuM kAma thoDA kALamAM thAya che ane teja thAMbhalo patraracanA ane putaLIo vagere sahita karavAmAM Ave to lAMbA kALe taiyAra thAya che? juo-tattvArthaTIkA (a. 8, sU. 12) 34. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada suhuma puDhavI kAya jIva patravaNA (paryApti varNana) zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 pugalo grahaNa karelA che temaja pratisamaya grahaNa karAya che ke je te pudgalonA saMbandhathI te rUpe pariNata thatA jAya che te pudgalonI AhArAdi pudgalone khala ane rasarUpe pariNamana karavAnI zakti te payaMti. jema ke udaramAM rahelA pudgalavizeSanI AhAranA pudgalane khala ane rasarUpe pariNamana karavAnI zakti che. te pati cha prakAre che - 1 AhArapati, 2 zarIraparyApti, 3 Indriyapati, 4 zvAsocchavAsapati, 5 bhASApati ane 6 mana:paryApti. je zaktithI bAhya AhArane grahaNa karI pala ane rasarUpe pariNamana kare te AhAraparyApti. je zaktithI rasarUpe thayelA AhArane rasa, rudhira, mAMsa, medacarabI, asthi (hADakA), majjA ane vIrya rUpe sAta dhAtapaNe pariNamana kare te zarIraparyApti. je zaktithI dhAturUpe pariNAvelA AhArane indriyarUpe pariNamana kare te indriyapati. Aja artha bIje sthaLe paNa anya prakAre kahelo che-"pAMca indriyone yogya pudgalo grahaNa karI anAbhogajanya-upayoga sivAya pravRtta thayelA vIrya vaDe indriyarUpe pariNamana karavAnI zakti te Indriyapati." je zaktithI ucchavAsayogya pudgalo grahaNa karI ucchavAsapaNe pariNAvI avalaMbana karI mUke te ucchavAsapati. je zaktithI bhASAyogya pudgalo laine bhASApaNe pariNAvI avalaMbana karIne choDI de te bhASApati. je zaktithI manane yogya pudgalo laine manapaNe pariNAvI avalaMbana karIne choDI de te manaHpayati. ekendriya, saMkSI sivAya beIkriyAdi, ane saMjJIne anukrame cAra, pAMca ane cha patio hoya che. e saMbaMdhI prajJApanA sUtranA mUla TIkAkAre kahyuM che ke-"prakriyAnAM vastro viniyAnAM pa? sanninAM par ti""ekendriyone cAra, vikalendriyone pAMca, asaMsIne pAMca ane saMjJIne cha patio hoya che." utpattine prathama samaye jene jeTalI patio yogya che teTalI badhI pathationo eka sAthe prAraMbha thAya che ane eka pachI eka ema anukrame pUrI thAya che. te A pramANe-pahelI AhArapati pUrI thAya che, tyAra pachI zarIrapayAmi, tyAra pachI Indriya pati-ityAdi kramathI - thAya che. AhArapathati utpattinA prathama samaye ja pUrI thAya che ane bAkInI pratyeka patio anukrame antarmuhUrta pUrI thAya che. - pra-AhArapayAti prathama samaye ja pUrI thAya ema zAthI jANI zakAya? u-AhArapadanA bIjA udezakamAM A sUtra che - "he bhagavana! AhAraparyApti vaDe aparyApta jIva zuM AhAraka hoya ke anAhAraka hoya? he gautama! AhAraka saMkSepamAM paryAtinuM varNana :- - AhArasarIridiya, pajjatI ANApANa bhAsamaNe / caU paMca paMca chappiya, iga vigalA sanni sannINaM // artha :- AhAra vagerenA pudgalagrahaNapariNamanahetu je AtmAnI zakti tene payaMti kahe che. : prakAra :- 1 AhAra paryAmi, 2 zarIra paryAmi, 3 indriya paryAti, ahiM gAthAmAM A traNanI pachI vacce je paryAmi zabda kahyo che, tenuM kAraNa e che ke, koI jIva aparyApto maraNa pAme to paNa e traNa pati pUrI karI maraNa pAme. paNa e traNa pati pUrI karyA vinA koI jIva maraNa pAme nahIM. te mATe ahIM indriya padanI sAthe paryAti zabda joDaDyo che. 4 zvAsozvAsa paryAmi, 5. bhASA paryAti, mana:paryAmi e sarva pati upajavAne pahele samaye je jIvane jeTalI paryApti karavAnI che, te jIva teTalI paryApti samakALe karavA mAMDe pachI anukrame pahelI paryApti, te pachI bIjI zarIra paryAmi, ema sarva pati yathAyogyapaNe kare. tyAM AhAra pathati prathama samaye ja kare ane bIjI sarva pati te pratyeka asaMkhyAta samaya pramANa aMtarmuhUrta kare. vaiyi zarIra ane AhAraka zarIravALA jIvane eka zarIra pathati aMtarmuharta hoya. ane bIjI sarva pati ekeke samaye hoya. A pramANe sarva maLI aMtarmuhUrta pramANa pati kALa jANavo. 'mene keTalI paryApti hoya? : ekendriya jIvane cAra pathati hoya che. vikalendriya jIvane bhASA sahita pAMca paryAti hoya che. tathA asaMzI samRdghima paMcendriya tiryaMca tathA manuSyane eka mana vinA pAMca pati hoya, tyAM saMmUrchAima matya je samudramAM AhArasaMzA jANavI paNa mana samajavuM nahIM, kemake asaMsIne pAMca paryApti kahI che. saMjJI paMcendriya garbhaja tiryaMca tathA manuSya, deva ane nArakIne mana sahita cha pati jANavI. je jIva potAne yogya payaMti pUrNa karyA vinA aparyApto maraNa pAme, te prathamanI traNa paryAti pUrNa karI parabhava AyuSyano baMdha karI * aMtarmuhUrta abAdhAkALa jIvIne maraNa pAme. 35 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada bAdara puDhavikAya jIva pannavaNA na hoya, paNa anAhAraka hoya.'' AhA25ryApti vaDe aparyApta jIva vigrahagatimAM ja hoya che, paNa utpatti kSetramAM Avelo hoto nathI. kAraNa ke utpatti kSetramAM Avelo jIva prathama samaye ja AhAraka hoya che. tethI AhA25ryAptino kALa eka samayano ja che. jo utpatti kSetramAM AvyA chatAM paNa AhA25ryApta vaDe aparyApta hota to utta2sUtra ema kaheta ke 'kadAca AhAraka hoya ane kadAca anAhAraka hoya.' jema zarIrAdiparyAptio vaDe aparyApta jIva kadAca AhAraka hoya ane kadAca anAhAraka hoya-ema kahyuM che. badhI paryAptiono paNa samAptikAla antarmuhUrtapramANa che. paryAptio jene hoya te paryAptA kahevAya che. evA sUkSmapRthivIkAyiko te paryApta sUkSmapRthivIkAyiko kahevAya che. ahIM mULamAM Avelo 'va' zabda potAnA labdhiparyApta ane karaNaparyApta rUpa be bhedono sUcaka che. jeo svayogya paryApti pUrI karatA nathI te aparyAptA evA sUkSma pRthivIkAyiko te aparyAptA sUkSma pRthivIkAyiko kahevAya che. ahIM paNa 'va' zabda karaNa ane labdhinimittaka karaNaaparyAptA ane labdhiaparyAptA evA be bhedono sUcaka che, te A pramANe-sUkSmapRthivIkAyika aparyApta labdhi ane karaNa vaDe be prakAranA che. temAM jeo aparyAptAvasthAmAM ja maraNa pAme che te labdhi aparyAptA ane jeoe hajI karaNo-zarIra indriyAdi paryAptio pUrI karI nathI paNa avazya pUrNa karaze teo karaNa aparyAptA kahevAya che. upasaMhAra kare che -- e pramANe sUkSma pRthivIkAyiko kahyA. // 14 // se kiM taM bAdarapuDhavikAiyA? bAdarapuDhavikAiyA duvihA pannattA / taM jahA-saNhabAdarapuDhavikAiyA ya kharabAdarapuDhavikAiyA ya / / sU0 -15 / / (mULa) bAdara pRthivIkAyikonA keTalA prakAra che? bAdara pRthivIkAyikonA be prakAra che. te A pramANe--zlaSNa-mRdu bAdara pRthivIkAyiko ane khara-kaThaNa bAdara pRthivIkAyiko. 15 (TI0) sUkSma pRthivIkAyiko kahyA, have bAdara pRthivIkAyiko kahevAnI icchAvALA AcArya te saMbaMdhe praznasUtra kahe che --bAdara pRthivIkAyiko keTalA prakA2e che? AcArya uttara Ape che-bAdara pRthivIkAyiko be prakAre che-zrvakSNa bAdara pRthivIkAyiko ane khara bAdara pRthivIkAyiko. zlaSNacUrNa thayela loSTa-DhephAnA jevI mRdu pRthivI, tevA svarUpavALA jIvo paNa upacArathI zlaSNa bAdara pRthivIkAyiko kahevAya che. athavA zleSNa-mRdu bAdara pRthivI jeonuM zarIra che teo zlaNa bAdara pRthivIkAyiko kahevAya che. ahIM svArthamAM '' pratyaya thayo che. 'va' zabda potAnA aneka peTA bhedono sUcaka che. khara-saMghAta vizeSa athavA kaThInatA vizeSane prApta thayelI pRthivI, tevA svarUpavALA jIvo paNa upacArathI khara kahevAya che. athavA pUrvanI peThe khara bAdara pRthivI jeonuM zarIra che teo khara bAdara pRthivIkAyiko kahevAya che. / / 15 / se kiM taM saNhabAyarapuDhavikAiyA? saNhabAyarapuDhavikAiyA sattavihA pannattA / tuM nahA-1 himattiyA, 2 nImattiyA, rU lohiyamattiyA, 4 jJAtimattiyA, * sukSiptamattiyA, 6 pA[T]"kumattiyA, 7 paLamattiyAA te saM sahanAvavuDhaviADvAslR-6|| (mULa) zlaSNa bAdara pRthivIkAyikonA keTalA prakAra che? zleSNa bAdara pRthivIkAyikonA sAta prakAra che. te A pramANe 1 kRSNakRttikA-kALI mATI, 2 nIlamRttikA, 3 lohitamRttikA-rAtI mATI, pa hAridrakRttikA-pILI mATI, pa zuklamRttikA-dhoLI mATI, 6 pAMDusmRttikA ane 7 panakamRttikA. e pramANe zlaSNa bAdara pRthivIkAyiko kahyA. / / 16 / / (TI0) zlaSNa bAdara pRthivIkAyiko keTalA prakAre che? AcArya uttara Ape che--zrvakSNa bAdara pRthivIkAyiko sAta prakAre che. te sAta prakAra 'teM nahA' ityAdi sUtra vaDe batAve che-kRSNamRttikA-kALI mATI, nIlamRttikA-lIlI mATI, rAtI mATI, pILI mATI ane dhoLI mATI vagere. ema varNanA bhedathI pAMca prakAra kahyA che. pAMDU mRttikA-amuka dezamAM dhULarUpe rahelI chatAM 'pAMDU' e nAme prasiddha che. tevA jIvo paNa abhedopacArathI pAMDUmRttikArUpa kahevAya che. 'panavRttivhA' iti. nadI vagerenA pUrathI 36 -- Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada bAyara puDhavikAya jIva panavaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 vyApta thayelA pradezamAM jyAre te pUra cAlyuM jAya tyAre je komaLa ane mRdu pakarUpa mATI hoya che ke jene jalano maLa kahevAmAM Ave che te panakamRttikA. te rUpa jIvo paNa abhedopacArathI panakamRttikA kahevAya che. have upasaMhAra kahe che-e pramANe zlaSNa bAdara pRthivIkAyiko kahyA. II16ll se kiM taM kharabAyarapuDhavikAiyA? kharabAyarapuDhavikAiyA aNegavihA pnnnnttaa| taM jahA-1 puDhavI ya ra sakkarA, 2 vAluyA ya 4 uvale 5 silA ya 6-7 lonnuuse| 8 aya 9 taMba 10 tauya 11 sIsaya 12 ruppa 13 suvanne ya 14 vaire y||1||15 hariyAle 16 hiMgulue 17 maNosilA 18-20 saasgNjnn-pvaale| 21 abbhapaDala 22 'bmavAluya bAyarakAe maNivihANA // 2 // gomejjae' ya 24 ruyae 25 aMke 26 phalihe ya 27 lohiyakkhe y| 28 maragaya 29 masAragalle 30 bhuyamoyaga 31 indanIle ya // 3 / / 32 caMdaNa 33 geruya 34 haMsagabbha [haMse] 35 pulae 36 sogandhie[ya] boddhvve| 37.candappama 38 verulie 39 jalakate 40 sUrakate ya ||4||je yAva'nne tahappagArA te samAsao duvihA pnnttaa| taM jahA-pajjattagA ya apajjattagA yA tattha NaMje te apajjattagA te NaM asNpttaa| tattha gaMje te pajjattagA esesiMNaM vannAdeseNaM, gaMdhAdeseNaM, rasAdeseNaM, phAsAdeseNaMsahassaggaso vihANAI, sabejjAI jonnippmuhstshssaaii| pajjattagaNissAe apajjattagA vakkamaMti, jattha ego tattha niyamA asNkhejjaa| se taM khrbaayrpuddhvikaaiyaa| se ttaM baayrpuddhvikkaaiyaa| se taM puddhvikaaiyaa|| suu0-17|| (mULa) khara bAdara pRthivIkAyiko keTalA prakAre che? khera bAdara pRthivIkAyiko aneka prakAranA che. te A pramANe-1 zuddhapRthivI, zarkarA (kAMkarA), 3 vAluko (retI), 4 upala (nAnA patthara), 5 zilA, 6 lavaNa, 7 USa-khAro, 8 loDhuM 9 tAMbu, 10 jasata, 11 sIsuM, 12 rU! 13 suvarNa, 14 vajaratna, (1) 15 haDatAla, 16 hiMgaLo, 17 maNasIla, 18 sAsaga-pAro, 19 aMjanaratna, 20 pravAla, 21 abhrapaTala (abarakha), 22 abhUvAlukA ane maNinA bhedo-e badhA bAdara pRthivIkAyane viSe jANavA. (2) 23 gomedhyaka, 24 rucaka, 25 aMka, 26 sphaTika, 27 lohitAkSa, 28 marakata, 29 masAragalla, 30 bhujamocaka, ane 31 indranIla, (3) 32 caMdanaratna, 33 garika, 34 haMsagarbha, 35 pulaka, 36 saugandhika, 37 caMdraprabha, 38 vaiDUrya, 39 jalakAnta (candrakAnta), 40 sUryakAnta. (4) ItyAdi yAvad tevA prakAranA bIjA hoya te badhA khara bAdara pRthivIkAyiko jANavA. te saMkSepathI be prakAranA kahyA che. te A pramANe-paryAptA ane aparyAptA. temAM je aparyAptA che te asaMprAptaviziSTa vaNadine prApta thayelA nathI. je payatA che teonA vaNadizathI, gandhAdezathI, rasAdezathI ane spazadizathI hajAro bhedo che ane teonA saMkhyAtA lAkha yonidvAro che. paryAptAnI nizrAe aparyApta utpanna thAya che. jyAM eka paryApta che tyAM avazya asaMkhyAtA aparyApAo hoya che. e pramANe khara bAdara pRthivIkAyiko kahyA ane bAdara pRthivIkAyiko kahyA. ane e pramANe pRthivIkAyiko kahyA. /17l. (TI) khara bAdara pRthivIkAyiko keTalA prakAre che? AcArya uttara Ape che -khara bAdara pRthivIkAyiko aneka prakAre kahyA che. tenA cALIza bheda to mukhyapaNe kahyA che. te cALIza bhedo sUtramAM kahelI cAra gAthAvaDe batAve che-jema bhAmA kahevAthI satyabhAmAnuM grahaNa thAya che tema pRthivI kahevAthI 1 zuddha pRthivI jANavI, te nadInA kInArAnI bhekhaDa vagere rUpa samajavI. 2 1. gomejjae ya 23 ruyage 24 aMke 25 phalihe ya 26 lohiyakkhe ya 27 / caMdaNa 28 geruya 29 haMsaga 30 bhuyamoya 31 masAragalle ya 3275 // caMdappaha 33 verulie 34 jalakate 35 ceva sUrakate ya 36 / ee kharapuDhavIe nAmaM chattIsayaM hoi // 76 / / iti rUpe AcArAGgasUtraniyuktigAthe AcArya zrI zIlAUna vyaakhyaate| AcArAMgacUrNikRtA tu prajJApanopAGgasame eva vyAkhyA te stH| 'uttarAdhyayanasUtre SaTtriMze'dhyayane 'pi prajJApanAsUtrasame eva gAthe vidyete| kevalaM tatra haMse iti sthAne haMsagabbha iti pAThabhedo dRzyate I76-77ll (pannavaNA sUtra mahAvIra vidyAlaya, pR. 14) 37 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada bAyara puDhavikAya jIva pannavaNA zarkarA-nAnA pattharanA kakaDA, 3 vAlukA-retI, 4 upala-TAMkaNA vagere upakaraNathI ghaDavA lAyaka patthara, 5 zilA-devamaMdiranI pIThAdine upayogI moTo patthara. 6 lavaNa-samudrAdinA pANIthI baneluM mIThuM, USa-khAro, jenAthI Ukhara jamIna kahevAya che. 8 loDhuM 9 tAMbu, 10 jasata, 11 sIsuM, 12 rUpuM, 13 suvarNa' e prasiddha che. 14 vaja-hIro, 15 haDatALa, 16 hiMgalo ane 17 maNasIla prasiddha che. 18 sAsaga-pAro, 19 aMjana-sauvIrAjena-suramo vagere, 20 pravAla-paravALAM, ra1 abhrapaTala (abarakha) prasiddha che. 22 abhravAlukA-abarakhanA kaNathI mizrita thayelI retI, A khara bAdara pRthivIkAyanA bhedo che. maNinA bhedo paNa bAdara pRthivIkAyanA bhedarUpe jANavA te maNinA bhedo batAve che. "gomedhyaka' ityAdi. 23 gomedhyaka, 24 caka, 25 aMka, 26 sphaTika, 27 lohitAkSa, 28 marakata-nIlama, 29 masAragalla, 30 bhujamocaka, 31 indranIla, 32 caMdana, 33 garika, 34 haMsagarbha, 35 pulaka, 36 saugandhika, 37 caMdraprabha, 38 vaiDUrya, 39 jalakAnta ane 40 sUryakAnta. e pramANe pahelI gAthAthI pRthivyAdi cauda bhedo, bIjI gAthAthI haDatALa vagere ATha bhedo, trIjI gAthAthI gomedhyakAdi maNinA nava bhedo ane cothI gAthAthI bAkInA nava bhedo. ema badhA maLIne cALIza bhedo kharabAdarapRthivIkAyikanA kahyA. te sivAya bIjA tevA prakAranA padmarAgAdi maNinA bhedo hoya te kharabAdara pRthivIkAyapaNe jANavA. te sAmAnyarUpe bAdara pRthivIkAyiko saMkSepathI be prakAranA kahyA che-paryAptA ane aparyAptA. temAM je aparyApta che te asaMprApta-svayogya badhI pakSione prApta thayelA nathI. athavA asaMprApta eTale viziSTa vaNadine prApta thayelA nathI. te A pramANe-vaNadinA bhedanI vivakSA karavAmAM Ave to teono kRSNAdi varNarUpe vyavahAra karI zakAto nathI. kAraNa ke zarIrAdi payaktio pUrI thayA pachI bAdara jIvomAM vaNadino vibhAga prakaTa thAya che, paNa apUrNa hoya tyAre thato nathI. te aparyAptA jIvo ucchavAsa paryApti pUrI karyA sivAya ja maraNa pAme che, mATe teomAM spaSTa vaNadino vibhAga hoto nathI mATe 'saMprAsa'-vaNadine nahi prApta thayelA kahyA che. ' V0-aparyApta jIva zarIra ane indriya pati pUrI thayA bAda ucchavAsa payati apUrNa hoya tyAre kema maraNa pAme che, paNa zarIra ane indriya paryApti apUrNa hoya tyAre kema maraNa pAmatA nathI? : u0- badhA prANIo AvatA bhavanuM AyuSya bAMdhIne ja maraNa pAme che, AyuSya bAMdhyA sivAya maraNa pAmatA nathI. ane AyuSyano bandha zarIra ane indriya pati pUrI thayA pachI ja thAya che, te sivAya thato nathI. mATe zarIra ane indriya pati pUrNa thAya, ane ucchavAsAyapti apUrNa hoya tyAre aparyApta jIvo maraNa pAme che. anya AcArya kahe che ke "asaMprApta eTale sAmAnya rIte vaNadine nahi prApta thayelA e artha yukta nathI. kAraNa ke zarIranI sAthe ja vadi hoya che, ane zarIra to zarIrapati vaDe ja thayeluM che. temAM je paryAptA che eTale jeoe svayogya badhI patio pUrNa karelI che teonA vadezathI-varNanA bhedanI vivalAthI, ema gandhAdezathI, rasAdezathI ane spazadezathI hajAro bhedo thAya che. jemake varNa kRSNAdi bhedathI pAMca prakAre che. gabdha sugandha ane durgandha ema be prakAre che, rasa kaDavo vagere pAMca prakAre che. sparza mRdu, karkaza vagere ATha prakArano che. vaLI eka eka vaNadinA tAratamya bhedathI aneka peTA bhedo thAya che. jemake, bhramara, koyala ane kAjaLamAM anukrame kRSNa varNano taratamabhAva hovAthI tenA kRSNa, kRSNatara ane kRSNatama-ityAdi rUpe aneka bhedo thAya che. e pramANe nIlAdivarNane viSe paNa yojanA karavI. ema gabdha, rasa ane sparzane viSe paNa jANavuM. tathA vargonA paraspara saMyogathI dhUsara (bhUkharo) kAbaracitaro vagere aneka bhedo thAya che. ema gadhAdinA paNa paraspara gandhAdinA yogathI ghaNA bhedo thAya che, mATe vaNadinI virakSA karatA hajAro bhedo thAya che, ane saMkhyAtA lAkha yonipramukha-yonidvArA thAya che. te A pramANepRthivIkAyikonI eka eka varNa, gabdha, rasa ane sparzane viSe saMvRta yoni hoya che. tenA vaLI traNa prakAra che-sacitta, acittA ane mizra. tenA vaLI traNa prakAra che-zIta, uSNa ane zItoSNa. pratyeka zItAdinA paNa taratamabhAvathI aneka bhedo thAya che. 1. A dhAtuo jyAre agnikAyanA saMyogamAM Ave tyAre A dhAtuo teukAya kahevAya che. evuM kathana "tattvavicAra' pustakamAM pRSTha 4mAM karela che. A zrI buddhisAgarasUrijI. 38 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada AukkAya jIva pannavaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 e pramANe svAnane AzrayI vyaktibhedathI viziSTa vadi yukta, asaMkhya yonio chatAM jAtine AzrayI eka ja yoni gaNAya che. eTale prANIonA utpattisthAno vyaktigata bhedathI asaMkhyAtA che to paNa jAti-amuka varNAdinI samAnatAne AzrayI ekaja yoni gaNavI. tethI sUkSma ane bAdara pRthivIkAyikonI maLI saMkhyAtA (sAta) lAkha yoni thAya che (pRthvIkAyanA bAra lAkha kroDa jAtikulo hoya che). paryAptAnI nizrAe asaMkhyAtA aparyApta utpanna thAya che. jyAM eka paryApta che tyAM tenI nizrAe avazya asaMkhyAtA aparyAptA hoya che. upasaMhAra kahe che - "se ' ityAdi traNe nigamana sugama che. e pramANe pRthivIkAyiko kahyA./17 |||bhADAnI paviUTI II se kiM taM AukkAiyA? AukkAiyA duvihA pnnnnttaa| taMjahA-suhumaAukkAiyA ya bAdaraAukkAiyA ya ||suu0-18|| (mULa) akAyiko keTalA prakAranA kahyA che? akhAyiko be prakAranA kahyA che. te A pramANe-sUkSma aplAyiko ane bAdara - akhAyiko. ll18II se kiM taM suhamaAukkAiyA? suhamaAukAiyA duvihA pnnttaa| taM jahA-pajjattasuhumaAukAiyA ya apajjattasuhumaAukAiyA yA settaM suhumaAukAiyA ||suu0-19|| (mULa) sUkSma akAyiko keTalA prakAranA che? sUkSma akAyiko be prakAranA che. te A pramANe paryApta sUkSma aplAyiko ane aparyApta sUkSma aplAyiko. e pramANe sUkSma akhAyiko kahyA. /19l se kiM taM bAdaraAukAiyA? bAdaraAukAiyA aNegavihA pnnttaa| taM jahA-ussA[osA]', himae, mahiyA, karae, harataNUe, suddhodae, sItodae, usiNodae, khArodae, khaTTodae, ambilodae, lavaNodae, vAruNodae, khIrodae, ghaodae, khotodae, rasodae, je yAva'nne thppgaaraa| te samAsao duvihA pnnnnttaa| taMjahA-pajjattagA ya apajjattagA yA tattha NaM je te apajjattagA te NaM asNpttaa| tattha NaM je te pajjattagA etesiM vaNNAdeseNaM gandhAdeseNaMrasAdeseNaMphAsAdeseNaMsahassaggaso vihANAI,saMkhejjAI jonnippmuhsyshssaaii|pjjttgnissaae apajjattagA vakkamaMti, jattha ego tattha niyamA asNkhijjaa| se taM baadraaukkaaiyaa| se taM AukAiyA IQ0-20 : (mULa) bAdara akAyiko keTalA prakAranA kahyA che? bAdara akAyiko aneka prakAranA kahyA che. te A pramANe-avazyAyajhAkala, hima-barapha, mahikA-dhUmasa, karA, haratanuM-(vanaspati uparanA pANInA biM) zuddhodaka (zuddha pANI), zItodaka (DupANI), uSNodaka (garamapANI), kSArodaka, khATodaka (kaMika khATuM pANI), azlodaka (khATuM pANI), lavaNodaka, varuNodaka, (madirAnA svAdavALuM pANI) lIrodaka (kSIra rasa jevuM pANI), vRtodaka (dhInA svAda jevuM pANI), sododaka (IzunA rasa jevuM pANI), ane rasodaka (pANInA jevA svAdavALuM)-ItyAdi bIjA tevA prakAranA udako (pANI) hoya che. te saMkSepathI be prakAranA che-payatA ane aparyAptA. temAM je apayasA che teo asaMprAsa-viziSTa vaNadine prApta thayelA nathI. temAM je payasA che eonA vaNadizathI, gandhAdezathI, rasAdezathI ane spazadizathI hajAro bhedo thAya che. ane saMkhyAtA lAkha yonidvAro che. paryAptAnI nizrAe aparyApta utpanna thAya che. jyAM eka paryApta che tyAM 1. suddhodae 1 ya ussA 2 hime 3 ya mahiyA 4 ya harataNu 5 cev| bAyaraAuvihANA paMcavihA vaNNiyA ee // 108 // ityevaM bAdArApkAyasya paJcaiva bhedA nirdiSTA snti| aacaaraanggsuutrniyuktimdhye| uttarAdhyayanasUtre'pi paJcaiva bhedA vartante a.36, gaa.86| (pannavaNA ma.vi. pR. 14) Hi M (ma. vi.) - 39 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada teukkAya jIva pannavaNA avazya asaMkhyAtA aparyAptA hoya che. e pramANe bAdara aplAyiko kahyA. ema aplAyiko kahyA. 20 (TI0) have apsAyikonuM pratipAdana karavA mATe kahe che-sugama che. 'islA' avazyAya-jhAkaLa, hima-TharI gayeluM pANI. mahikA dhUmasa, garbhamAsa-mAgazara vage2e mahinAomAM sUkSma vRSTi thAya che te, karaka-ghanopala, ghanarUpe thayelA TharI gayelA upala-pANInA kakaDA, haratanuM-je pRthivIne bhedIne ghauMnA aMkura ke ghAsa vagerenA agra bhAga upara baMdhAyelA pANInA biMduo, zuddhodaka-AkAzathI paDeluM athavA nadI vagerenuM pANI. te sparza ane rasAdinA bhedathI aneka prakAranuM che. te aneka prakAra batAve che-zItodaka-nadI, taLAva, kUvA, vAva ane puSkariNI pramukha jalAzayane viSe zIta pariNAmavALuM pANI. uSNodaka- svabhAvathI ja koi jharA vagerene viSe uSNa pariNAmavALuM pANI, kSArodaka-kaMika khAruM pANI, jemake lATadezAdine viSe keTalAka kUvA vageremAM khAruM pANI hoya che. khaTTodaka-kaMIka khATA pariNAmavALuM pANI, amlodaka-svabhAvathI ja kAMjInI peThe khATA svabhAvavALuM pANI, lavaNa samudramAM raheluM te lavaNodaka, vAruNa samudramAM raheluM (madirAnA jevA rasavALuM pANI) vAruNodaka, kSIra samudramAM raheluM kSIrodaka, ikSu samudramAM raheluM kSododaka ane puSka2va2 samudrAdimAM raheluM rasodaka. te sivAya bIjA tevA prakAranA bhinna bhinna rasa-sparzodivALA dhRtodakAdi bAdara aplAyiko che te bAdara aplAyikopaNe samajavA. te saMkSepathI be prakAranA che-ityAdi badhuM pUrvanI peThe jANavuM. parantu saMkhyAtA lAkha yonipravAho kahyA che tyAM paNa sAta lAkha jANavA. (akAyanA sAta lAkha kroDa jAtikulo hoya che.) e pramANe aplAyiko kahyA. 185 II te'Aya nIvavaLavA || se kiM taM teukkAiyA? teThakkAiyA duvihA pannattA / taM jahA - suhumateukkAiyA ya bAdarateThakkAiyA y|| sU0-21 / / (mU0) tejaskAyiko keTalA prakAranA che? tejaskAyiko be prakAranA kahyA che. te A pramANe-sUkSma tejaskAyiko ane bAdara tejaskAyiko. / / 21 / se kiM taM suhumate ukkAiyA ? suhumateDakkAiyA dukhiA pannattA / taM jahA-pajjattagA ya apajjattagA y| se ttaM suhumateDakkAiyA / / suu0-22|| = (mU0) sUkSma tejaskAyiko keTalA prakAranA kahyA che? sUkSma tejaskAyiko be prakAranA kahyA che. te A pramANe-paryAptA ane aparyAptA. e pramANe sUkSma tejaskAyiko kahyA. // 22 // seni ta vAvaterAyA? vAteADyA goLavijJA paLattAAtaMnahA-zAte, gAvA, mummare, baggI, ajANa, suddhArALI, tA,vindU, ataLI,LiyA, saMcaritasamuddhi, sUDAmiislipa, ne yAvane tahappA te samAsao duvihA paNNattA / taM jahA- pajjattagA ya apajjattagA ya / tattha NaM je te apajjattagA te NaM asaMpattA / tattha NaM je te pajjattagA eesi NaM vannAdeseNaM, gandhAdeseNaM, rasAdeseNaM, phAsAdeseNaM sahassaggaso vihANAI, saMkhejjAI jonnippmuhsyshssaaiiN| pajjattagaNissAe apajjattagA vakkamaMti, jattha ego tattha niyamA asaMkhijjA se taM baadrteddkkaaiyaa| se ttaM teThakkAiyA / sU0-23 / / (mULa) bAdara tejaskAyiko keTalA prakAranA kahyA che? bAdara tejaskAyiko aneka prakAranA kahyA che. te A pramANe-aMgArA, jvAlA, murmu-bhATo, arci (uDatI jvAlA), alAta-uMbADIuM, zuddhAgni, ulkA, vidyutA, azani (AkAzamAM paDatA agni Na), niti, saMgharSathI utpanna thayelo ane sUryakAnta maNi nizcita. ane te sivAya bIjA tevA prakAranA tejaskAyiko te badhA bAdara tejaskAyikapaNe jANavA. te saMkSepathI be prakAranA kahyA che. te A pramANe-paryAptA ane aparyAptA. temAM je aparyAptA che te asaMprApta-viziSTa varNAdine prApta thayelA nathI. temAM je paryAptA che eonA vargAdezathI, gAdezathI, rasAdezathI ane sparzAdezathI hajAro bhedo thAya che ane saMkhyAtA lAkha yonidvAro thAya che. 40 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada vAukAya jIva patravaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 paryAptanI nizrAe aparyAptA utpanna thAya che. jyAM eka paryApta che tyAM avazya asaMkhyAtA aparyAptA hoya che. e pramANe bAdara tejaskAyiko kahyA. ema tejaskAyiko kahyA.||23|| (TI0) have tejaskAyikonuM pratipAdana karavAnI icchAvALA sUtrakA2 kahe che-sUtra sugama che. parantu aMgAra-dhUmavinAno agni, jvAlA-baLatA khera vagere kASThanI agninI sAthe saMbaMdhavALI jALa, parantu koi AcArya tene dIvAnI zikhA kahe che. murmura-chANA vageremAM rAkhathI mizrita thayelA agninA kaNo, arci-agninI sAthe saMbandha vinAnI adhara uDatI jvAlA, alAta-uMbADIyuM, zuddhAgni--lohanA goLA vageremAM je agni hoya che te, ulkA--cuDallI, rekhAsahita kharato tAro dekhAya che te. ani--AkAzamAM paDatA agnimaya kaNa-rekhA vinAno kharato tAro dekhAya che te. vidyut prasiddha che. nirmAta-vaikriya vajranA AghAtathI thayelo agni. saMgharSasamutthita-araNi vagere kASThanA paraspara ghasAvAthI thayelo agni. sUryakAntamaNiniHsRtasUryanA AkarAM kiraNanA yoge sUryakAnta maNithI je agni utpanna thAya che te. te sivAyanA bIjA tevA prakAranA tejaskAyiko hoya te badhA bAdara tejaskAyikapaNe jANavA. te saMkSepathI be prakAranA che-ityAdi badhuM pUrvavat jANavuM. parantu saMkhyAtA lAkha eTale sAta lAkha yonidvAro kahyA che. (agnikAyanA traNa lAkha kroDa jAti kulo hoya che) ema tejaskAyiko kahyA. || vADavAyanIva vaLavA || se kiM taM vAukAiyA? vAukAiyA duvihA pannattA | taM jahA - sumavAukAiyA ya bAdaravAThakAiyA ya / / sU0 - 24 / / se kiM taM suhumavAukAiyA ? suhumavADakAiyA duvihA paNNattA / taM jahA - pajjattagasuhumavADakAiyA ya apajjattagasuhumavAukAiyA ya se ttaM suhumavAThakAiyA / / suu0-25|| se kiM taM bAdaravAGakAiyA? bAdaravADakAiyA aNegavihA paNNattA / taM jahA- pAiNavAe, paDINavAe, dAhiNavAe, DhavILavAra, ddavAra, ahovA, tiriyavA, vivisIvA, vAsanmAne, vAliyA, vAyamaMDaliyA,ttiyAvA, maMDatiyAvA, muMgAvA, jJajJAvA, saMvaTTavA, baLavA, takhuvA, sukravAra, ne cAvaDaLe tahavvare te samAsao duvihA pannattA / taM jahA - pajjatagA ya apajjattagA y| tatthaM NaM je te apajjattagA te NaM asaMpattA / tattha gaMje te pajjattA etesi NaM vaNNAdeseNaM, gandhAdeseNaM, rasAdeseNaM, phAsAdeseNaM sahassaggasovihANAI, saMkhejjAI jonnippmuhsyshssaaiiN| pajjattaganissAe apajjattayA vakkamaMti, jattha ego tattha niyamA asaMkhejjA se taM bAdaravAukAiyA / se taM vAukAiyA / sU0 - 26 / / (mULa) vAyukAyiko keTalA prakAranA kahyA che? vAyukAyiko be prakAranA kahyA che. te A pramANe--sUkSma vAyukAyiko ane bAdara vAyukAyiko.24|| sUkSma vAyukAyiko keTalA prakAre kahyA che? sUkSma vAyukAyiko be prakAre kahyA che. te A pramANe-paryApta sUkSma vAyukAyiko ane aparyApta sUkSma vAyukAyiko. ema sUkSma vAyukAyiko kahyA.25|| bAdara vAyukAyiko keTalA prakAranA kahyA che? te A pramANe--prAcIna vAta-pUrvano vAyu, pratIcIna vAta-pazcimano vAyu, dakSiNano vAyu, , uttarano vAyu, Urdhva dizAno vAyu, adhodizAno vAyu, tIracho vAyu, vidizAno vAyu, vAtodvrAma, vAtotkalikA, vAtamaMDalikA, utkalikAvAta, maMDalikAvAta, guMjAvata, jhaMjhAvAta, saMvartavAta, ghanavAta, tanuvAta, zuddhavAta, ane te sivAyanA bIjA tevA prakAranA vAyuo bAdara vAyukAyika tarIke jANavA. te saMkSepathI be prakAranA kahyA che. te A pramANe-paryAptA ane aparyAptA. temAM je aparyAptA che teo asaMprApta-viziSTa varNAdine prApta thayelA nathI. je paryAptA che teonA vargAdezathI, gandhAdezathI, rasAdezathI ane sparzadezathI hajAro bhedo thAya che. teonA saMkhyAtA 41 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada bAyara vaNassaikAya jIva panavaNA lAkha yonidvAro che. paryAptAnI nizrAe aparyApta utpanna thAya che. jyAM eka che tyAM avazya asaMkhyAtA che. e pramANe bAdara vAyukAyiko kahyA. ema vAyukAyiko kahyA./ra6// (TI.) have vAyukAyikanuM pratipAdana karavA mATe kahe che-sUtra spaSTa che. parantapUrva dizAthI je vAyu Ave che te prAcInavAta. ema aprAcInavAta-pazcimano vAyu, dakSiNano vAyu ane uttarano vAyu jANavo. uMce gamana karato je vAyu vAya che te UrdhavAta, ema adhovAta ane tIracho vAta paNa samajavo. vAtoznAma-anavasthita vAyu, vAtotkalikA-samudranI peThe vAyunA taraMgo, vAtamaMDalI-vaMToLIo, ghaNA taraMgovaDe mizrita thayelo je vAyu vAya che te utkalikAvAta. maMDalikAvAta- . prAraMbhathI mAMDI puSkaLa guMjArava je vAyu vAya che te guMjAvAta. jhaMjhAvAta-vRSTisahita vAyu, anya AcArya tene azubha ane. niSphara vAyu kahe che. tRNAdine (ghAsa vagere) namAvavAnA svabhAva vALo saMvartaka vAyu, ghanapariNAma vALo vAyu ghanavAta kahevAya che, te ratnaprabhA pRthivI vagerenI nIce rahelo che. drava pariNAmavALo (pravAhI) vAyu te tanuvAta, te ghanavAtanI nIce rahe che. mada ane sthira vAyu te zuddhavAta. basti ke masaka vageremAM rahelo te "zuddha vAyu-ema anya AcArya kahe che. te saMkSepathI -ityAdi badhuM pUrvavat jANavuM. ahIM paNa saMkhyAtA lAkha-sAta lAkha yonidvArA jANavA. (vAukAyanA sAta lAkha kroDa jAtikulo hoya che.) ema vAyukAyiko kahyA. ra6/l. || vararasavAyanIvapUchavA | __se kiM taM vaNassaikAiyA? vaNassaikAiyA duvihA pnnnnttaa| taM jahA-suhumavaNassaikAiyA ya bAyara-vaNassaikAiyA yaaaasuu0-27|| se kiM taM suhumavaNassaikAiyA? suhumavaNassaikAiyA duvihA pnnnnttaa| taM jahA-pajjattagasuhumavaNassaikAiyA ya apajjattagasuhumavaNassaikAiyA ya / settaM suhumvnnssikaaiyaa| suu0-28|| se kiM taM bAdaravaNassaikAiyA? bAdara vaNassaikAiyA duvihA pnnttaa| taM jahA-patteyasarIrabAdaravaNassaikAiyA ya sAhAraNasarIrabAdaravaNassaikAiyA yaaNsuu0-29|| . se kiM taM patteyasarIrabAdaravaNassakAiyA? 2 duvAlasavihA pnnttaa| taM jahA-1 rukkhA 2 gucchA 3 gummA 4 latA ya 5 vallI ya 6 pavvagA cev| 7 taNa 8 valaya 9 hariya 10 osahi 11 jalaruha 12 kuhaNA ya boddhvvaa||suu0-30|| (mULa) vanaspatikAyiko keTalA prakAranA kahyA che?vanaspatikAyiko be prakAranA kahyA che. te A pramANe - sUkSma vanaspatikAyiko ane bAdara vanaspatikAyiko..razI sUkSma vanaspatikAyiko keTalA prakAre kahyA che? sUkSma vanaspatikAyiko be prakAre kahyA che. te A pramANe-paryAptA sUkSma vanaspatikAyiko ane aparyApta sUkSma vanaspatikAyiko. ema sUkSma vanaspatikAyiko kahyA.ra8. bAdara vanaspatikAyiko keTalA prakAre kahyA che? bAdara vanaspatikAyiko be prakAre kahyA che. te A pramANe-pratyeka zarIra bAbara vanaspatikAyiko ane sAdhAraNazarIra bAbara vanaspatikAyiko.ra9. pratyekazarIra bAbara vanaspatikAyiko keTalA prakAre kahyA che? pratyekazarIra bAra vanaspatikAyiko bAra prakAre kahyA che. te A pramANe-1 vRkSo, 2 guccho, 3 gulma, 4 latAo, pa velo, 6 parvago, 7 tRNo, 8 valayo, 9 harito, 10 oSadhio, 11 jalaruho, ane 12 kuhaNA e pramANe jANavA.//30ll (TI0) have vanaspatikAyikanuM pratipAdana karavA mATe sUtrakAra kahe che-cAva - sUkSma vanaspatikAyiko kahyA tyAM sudhI sugama che. te vi ' ityAdi. bAdara vanaspatikAyiko keTalA prakAre che? bAdara vanaspatikAyiko be prakAre che. jemake pratyeka zarIra 42 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada bAyara vaNassaikAya jIva patravaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bAdara vanaspatikAyiko ane sAdhAraNazarIra bAdara vanaspatikAyiko. temAM 'p rjA prati taM' eka eka jIvane prApta thayeluM te pratyeka zarIra. tevuM pratyeka zarIra jeone hoya che te pratyekazarIra bAdara vanaspatikAyiko kahevAya che. 'samAnuM yathA mati tathA AsamantAt dhArAM yena' zvAsocchvAsAdino upabhoga samAna paNe thAya tema A--eka rUpe ananta jIvone je za2I2 vaDe dhA2Na ka2vuM te sAdhAraNa. tevuM sAdhAraNa zarIra jeone hoya te sAdhAraNazarIra bAdara vanaspatikAyiko kahevAya che. 'te i OM' ityAdi. have pratyekazarIra bAdara vanaspatikAyiko keTalA prakAranA che? AcArya uttara Ape che-pratyeka zarIra bAdara vanaspatikAyiko bAra prakAranA che. te A pramANe-1 AmrAdi vRkSo, 2 rIMgaNI pramukha guccho, 3 navamAlikA vagere gulmo, 4 caMpakalatA vagere latAo, ahIM jeonA skandha pradezane viSe upara jatI eka zAkhA sivAya moTI bIjI zAkhAo na nIkaLe te caMpakalatA vagere latAo jANavI. vallI-kohalI ane cIbhaDI pramukhanA velA, parvaga-zeraDI vagere gAMThovALI vanaspati. ke tRNa-DAbha, juMjaka-jiMjavo, arjuna vagere, kevaDo, keLa vagere valaya varganI vanaspati jANavI, kAraNa ke teonI chAla valayanA AkAra jevI hoya che. tAMdaLajo, vAstuka vagere haritavarganI vanaspati samajavI. lanA pAkavA vaDe jeno nAza thAya che te DAMgara pramukha oSadhi jANavI. pANImAM uganAra `udaka, avaka ane panaka vagere jalaruha. ane bhUmisphoTa jenuM nAma che te kuhaNA, te Aya, kAya pramukha jANavA. / / 27-30 // tejita havavA? havavA tuvijJA pAttAA ta nahA- kriyA ya vadhuLIyA yAAsU.-3|| (mULa) vRkSo keTalA prakAre kahyA che? vRkSo be prakAre kahyA che. te A pramANe-ekAsthika-ekabIjavALA ane bahubIjavALA. 113911 (TI0) udezanA krama pramANe nirdeza thAya che--e nyAyathI prathama vRkSanuM pratipAdana karavA mATe sUtrakAra prazna kare che-'vRkSo keTalA prakA2e che?" AcArya uttara Ape che-vRkSo be prakAre kahyA che. jemake-ekAsthika-ekabIjavALA ane bahubIjavALA. temAM jeone eka eka phaLamAM eka eka bIja hoya che te ekAsthika athavA eka bIjavALA vRkSo kahevAya che. tathA ghaNuM karI asthibandha sivAya ja phaLanI aMdara jeone ghaNA bIjo che te bahu bIjavALA vRkSo kahevAya che. tejita kriyA? kriyA aneLavijJApanattAAtaMnahA-Iinava-navu-josaMva-sAna-anna-pIvu tenU yA sallai-moyai-mAluya-baula - palAse karaMje ya // 1 // puttaMjIvaya riTThe bihelae[ bibhelae] hariDae[ haraDae] ya bhillA[ bhllaae]| uMbebhariyA khIriNi[ khIraNi] boddhavve dhAyai - piyAle ||2|| 'pUiyaniMbakaraMje 'suNhAtaha sIsavA ya asaNe y| punnAga- nAgarukkhe sIvaNNi tahA asoge ya / / 3 / / je yAva'NNe thppgaaraa| eesi NaM mUlA vi asaMlekhanIviyA, lA vi, aMdhA vi, tathA vi, sAlA vi, pavAtA viA pattA pajJeyanIviyA, pupphA anenanIviyA, patA pAkriyA te saM kriyAslR0-32|| (mULa) ekAsthi-eka bIjavALA vRkSo keTalA prakAre kahyA che? eka bIjavALA vRkSo aneka prakAre kahyA che. te A pramANe lIMbaDo, AMbo, jAMbu, kosaMba-kozAmra, kSudrAmra, jaMgalI AMbo. sAla-rALanuM jhADa, aMkola (hiMdI-DherA), pIlu, selu- 1. udaka, avaka ane panaka pANImAM uganAra kamaLanA varganI aprasiddha vanaspati che. jo ke panaka eTale pAMca varNanI phuga kahevAya che, paNa te sAdhAraNa vanaspati che, ane A panaka to pratyeka vanaspatinA bheda rUpa jalaruhanA varganI vanaspati che. 2 kuhaNA bhUmisphoTa nAme prasiddha che-ema TIkAkAra jaNAve che, ane bhUmisphoTa to bIlADInA Topa nAme oLakhAtI sAdhAraNa vanaspati che, te AthI judI samajavI. 2. nAmamAtrathI vastunuM kathana karavuM te uddeza ane vistArathI tenuM svarUpa batAvavuM te nirdeza. 3. phaLa uparanI asthinA jevI kaThaNa tvacAne asthibaMdha kahe che. jema ke nALIyera, badAma vagere hoya che. ane temAM prAyaH ekaja bIja hoya che. 4. pUchyaniMnaraN zAM. sA. 5. senhA zAM, sA. 43 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada bAyara vaNassaikAya jIva patravaNA zleSmAtaka--guMdo, sallakI (sAlarI), mocakI (zemaLo), mAluka (kRSNa tulasI), bakula-borasaLI, palAza-khAkharo, karaMja, putraMjIva, arISTa-arIThA, baheDA, haritaka-haraDe, bhIlAmA, uberikA, kSIriNI (gaMbhArI), dhAtakI-dhAvaDI, priyAla-rAyaNa, pUtinibakaraMja-(pUtikaraMja) kAMcakAnuM jhADa, suThThA-zrlaSNA, zizapA-zIzama, asana-bIyo, punnAga- nAgakesara, nAgavRkSa (vachanAga), zrIparNI-sIvaNa, azoka ane te sivAya bIjA tevA prakAranA vRkSo. eonA mUlo, kaMdo, skaMdho--thaDo, tvacA, zAkhA ane pravAlo (nAnA pAMdaDAM) asaMkhyAtabIjavALA hoya che. pAMdaDAM pratyekabIjavALAM, puSpo aneka jIvavALAM, ane phlo eka bIjavALAM che. ema ekabIjavALAM vRkSo kahyAM. / / 32 / / (TI0) have eka bIjavALA vRkSonuM pratipAdana karavA prazna kare che 'eka bIjavALA vRkSo keTalA prakAranA che? eka bIjavALA vRkSo aneka prakAranA kahyA che. jemake-'NiMbaMba' ityAdi traNa gAthAo che. temAM lIMbaDo, AMbo, jAMbu ane kozaMba prasiddha che. zAla-sarjataru, rALa, 'aMkolla'-aMkoTha, prAkRta hovAthI sUtramAM 'Tha' no 'la' thayo che. pIlu-prasiddha che, zela--zleSmAtaka-guMdo, sallakI-A vanaspati hAthIne bahu priya che. mocakI ane mAluka e banne amuka dezamAM prasiddha vanaspati che. bakula-bo2saLI, palAza-kesuDo, karaMja-kaNajIo, putraMjIvaka dezavizeSamAM prasiddha che, 'ariSTa-picumanta arIThA, bibhItaka-baheDA, bhallAtakabhIlAmAnuM jhADa-jenA bhIlAmA nAmanA phaLo lokaprasiddha che. uMbebharikA, kSIriNI-gaMbhArI, dhAtakI, priyAla-rAyaNanuM vRkSa, pUtiniMbakaraMja, zlaSNA (susnA) ziMzaSA-zIzama, asana-bIyAnuM jhADa, punnAga-nAgakesara, nAga, zrIparNI-sIvaNa ane azoka e lokaprasiddha che. te sivAya bIjA paNa tevA prakAranA te te dezamAM thanArA vRkSo hoya te badhAya ekAsthi-eka bIjavALA vRkSo jANavA. eonA mULo paNa asaMkhya jIvavALA eTale-asaMkhyAtA pratyekaza2I2I jIvavALA che. ema kando, skaMdho-thaDo, tvacA, zAkhA ane pravAla-pallavo paNa dareka asaMkhya pratyekazarIrI jIvavALA jANavA. temAM je kaMdanI nIce rahelA ane bhUminI aMdara cotarapha phelAyelA hoya che te mULo, ane te mULanA upa2 kanda hoya che te lokaprasiddha che. skandha-thaDa, tvacAchAla, pravAla-pallavAMkura ane pAMdaDA-pratyeka jIvavALA che eTale eka eka pAMdaDAne AzrayI eka eka jIva rahelo che. 'puSpo aneka jIvavALA che,' kAraNa ke ghaNuM karI puSpanI dareka pAMkhaDIe eka eka jIva hoya che. phaLo ekabIjavALAM che. upasaMhAra kahe che-'e pramANe ekAsthika vRkSo kahyA.' II32 // saMjita vahuvIyA? vahuvIyA ane vijJApanattA taMnahA-asthiya-teMDu-videgavADa-mAnaiivijJeyA AmanA[AIIII]-Asa-vAhima-bamoTTebAsottha] saMga-vaDeya||||o[oi.]-tiruvaapipparI sayarI pilukkharukkhe[ pilukkhuru] y| kAuMbari[ katthaMbhari] kutthaMbhari boddhavvA devadAlI yaM // 2 // tilae 'lau chattoSa-sirIne sattavanna-hivaze| lo-dhava caMtA-khuLa-LIme DaryaMne yAAAAne yAvaDane tahappAII tesi aaN mUlAni asaMvegnanIviyA, vi, aMdhA vi, tathA vi, sAtA vi, pavAnA viA pattA pajJeyanIviyAA pukhkhA ane nIviyAA nA vahuvIyA se suM vahuvIyA se saM vA||sU.-33|| (mULa) bahubIjavALA vRkSo keTalA prakAranA che? bahubIjavALA vRkSo aneka prakAranA che. te A pramANe-1 asthika, (agastika?), 2 tinduka-TIMbaru, 3 kapitthaka-koThA, 4 'aMbADaka, 5 mAtuliMga (bIjoruM), 6 bilva (bIlA), 1. TIkAkAra ariSTano paryAyazabda 'pinnumantra' mUke che, paNa picumandano artha lIMbaDo thAya che, ane pahelAM ja AvI gayela che. mATe ahIM arIThAnuM jhADa levuM ema saMbhave che. 2. mAyagiriAyaitra TIAyAM 'nava' kRti nAma nieiSTamiti, pratiSu tu hraN kRtyeva pADo vartatA 3. asthi - e nAmanI vanaspati atyAre upalabdha nathI. kadAca asthiya (agastika) agathIyo hoya. 4. anADA e AdhrAta nuM prAkRta rUpa che, tene aMbADo athavA aMbheDo kahevAmAM Ave che, hindImAM aMbADA kahe che. 'Amrata AprAta:' tenuM phaLa AMbAnA jevuM ane kadamAM sopArInA jevaDuM hoya che. paNa tene eka bIja hoya che, ane ahIM bahubIjavALA vRkSomAM tenI gaNanA karavAmAM AvI che. mATe AmrAtaka-aMbADaka koI bIjI vanaspati hovI joIe. athavA koI dezamAM AmaLAnI peThe bahubIjavALuM paNa AdhrAtaka hoya. 44 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada bAyara vaNassaikAya jIva pannavaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 - 7 AmaLAM, 8 phaNasa, 9 dADama, 10 azvattha-pIMpaLo, 11 uMbaro, 12 vaDa, 13 nyagrodha (cotarapha vaDavAI phelAI hoya te vaDa), 14 naMdivRkSa-pArasa-pIpaLo, 15 pippalI-pIpara, 16 zatarI-pIpaLAnI jAta, 17 plekSavRkSapIMpaLo, 18 kAkodubarI (nAno uMbaro), 19 *kutuMbarI, 20 devadAlI, 21 "tilaka, 22 lakuca (phaNasanI jAta), 23 chatraugha, 24 zirISa (sarasaDo), 25 savarNa (sAtavINa), 26 'daliparNa, 27 lodha (lodara), 28 dhava (dhAvaDI), 29 caMdana, 30 arjuna (sAjaDa), 31 nIpa (bhUmikadaMba), 32 kuTaja (idrajava), 33 kadaMba, e sivAya bIjA tevA prakAranA hoya te bahubIjavALA vRkSo jANavA. enA mUlo, kaMdo, skaMdho, tvacA, zAkhA ane pravAlopallavAMkuro asaMkhyabIjavALA che. pAMdaDAo eka eka jIvavALA che, puSpo aneka jIvavALA che ane phlo bahubIjavALA che. e pramANe bahubIjavALA vRkSo kahyA, ema vRkSo kahyA. (TI.) have bahubIjavALA vRkSanuM pratipAdana karavA mATe prazna kare che-"bahubIjavALA vRkSo keTalA prakAranA che?" AcArya uttara Ape che-bahubIjavALA vRkSo aneka prakAranA che. asthikathI AraMbhI kadaMba sudhImAM keTalAeka ati prasiddha che ane keTalA eka dezavizeSathI jANI levA, paranta ahIM AmaLA vagere loka prasiddha che te na levAM. kAraNa ke tenAmAM ekaja bIja hoya che. paNa amuka dezamAM prasiddha bahubIjavALAM hoya te grahaNa karavA. te sivAyanA bIjA paNa tevA prakAranA hoya te bahubIjavALA vRkSo jANavA. tenA mULa, kanda, skandha, tvacA, zAkhA ane pravAla dareka asaMkhya jIvavALA pratyekazarIrAtmaka che, pAMdaDAM eka eka bIjavALA che, puSpo aneka jIvAtmaka che ane phaLo bahubIjavALA che. have upasaMhAra kahe che-"ema bahubIjavALA vRkSo kahyAityAdi banne prakAranA nigamano saMgama che. ll37ll se kiM taM gucchA? gucchA aNegavihA pnnttaa| taM jahA-vAiMgaNi-sallai-'thuNDaIboMDaI] ya taha "kacchurI ya "jaasumnnaa| rUvI ADhai gIlI tulasI taha mAuliMgI y||1|| kacchaMbharikatyuMbhari] pippaliyA atasI "vallIbillI] ya kAyamAI yaa| "vuccU paDolA[cuccu paDola kaMda] kaMdali viuvvA vatthule bdre||2|| pattaura sIyaurae havati tahA javasae ya bodhvve| NigguMDi akka tUvari "atthaI ADhaI] ceva tluuddaa||3||snn-paannkaas maddaga-agaghADaga-sAma-siMduvAre yAkaramadda[karamaddIya-]-addarUsagakarIra-erAvaNa-mahitthe[mahatthe] / / 4 / / jAulaga-mAla-parilI[jAula tamAla parilI]-gayamAriNi-kucca kAriyA bhNddii| jAvai keyai taha "gaMja pADalA asi-saMvAIiI ne yAvane tahaAVIII se raMgucchA tU0-34|| (mULa) guccho keTalA prakAranA che? guccho aneka prakAranA che. te A pramANe--vAgiNI-rIMgaNI, salakI-sAleDuM, ghUMDakI (bodakI), kaccharI-kavaca, jAsumaNA (jIbhumaNA), rUpI, ADhakI (tuvera), nIlI (gaLI), tulasI, mAtalIMgI-bIjorAnI 1. nadivRkSa pArasa pIpaLo 2. zatari e pIpaLAnI jAti saMbhave che. paNa vanaspatikozamAM tenuM nAma maLatuM nathI. 3. kAkodubarI e uMbarAnI jAta che. tene ThaMDauMbaro kahe che. 4. kustubari e jaMgalI aMjIranI jAti hoya ema saMbhave che. 5. tilaka vizeSaka, puraDUka, dagdharuha, chinnaruha e badhA paryAyazabdo che. 6. lakuca (sudraH panasa) e kaNasanI jAti che. hindImAM tene vaDahara kahe che. 7. chatraugha e nAmanI vanaspati vanaspatikozamAM maLatI nathI, paNa chatrAka vRkSa che, ane te bAvalanI eka jAti che. paNa tenuM prAkRta rUpa 'chattAe' evuM thAya. 8, dadhivana dadhiparNa saMbaMdhI koIpaNa mAhItI maLatI nathI, paNa kapitya-koThAvAcaka dadhipukha ke dadhitya zabdo maLe che. 9. va6 ya zAM. sA.; 10. vajurI A. sa. 11. nIkhama A. sa. 12. nitnI ya A. sa. 13. putraponA saMti zAM. sA - suvu pa-le.va.; 14. sahu zAM. sA. adyu pA. saM. bha. 15. muMna le. 1; 16. hAla aM-zAM. sA. - 45 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada bAyara vaNassaikAya jIva panavaNA nd, (1) pustumarI, pappali (pI52), malasI, ceii (Mecl), bhAyI (pI1), puNya, paTolI , Ca6cql, patyuda-vAstu (mathumo) 462-21, patta6ra, sI462, 41saya-4pAso, ni[[-nagaDa, stubAri-uel, matya, ta46st, za!, yA, asamaI-asuro, a (madheDa1), zyAmA-priyaMgu-4u, siMhavAra-yogAsavANI nagoDa, 42maI-42mahAM, ma63sa-127sI, rI2-4241, merA198-(nA22) bhalitya, (3) N61, mAlA, parisI, mAriNI-4291, suvariyA, -498, (r)pantI-5731, 3dsii, gaMdha, pATA-4, si-sImA puSyavANI kAMTAzerIo, aMkola ane e sivAyanI bIjI tevA prakAranI vanaspati hoya te guccho jANavA. /34ll se kiM taM gummA? gummA aNegavihA pnnttaa| taM jahA-seriyae NomAliya-koraMTaya-baMdhujIvaga-maNojje piIyapANa-kaNayarakaNaira]-kujjaya taha siMduvAre ya / / 1 / / jAI moggara taha jUhiyA ya taha malliyA ya vaasNtii| vatthula katthula kacchula] sevAla gaMThi magadaMtiyA cev||||cNpgjaaii NavaNIiyA ya kuMdo tahA mhaajaaii| evamaNegAgArA havaMti gummA munneyvvaa||3||se ttaM gummaa||suu0-35|| (bhU0) gulmI 3240 2 // ? zulmo maane2|| cha. te mA prabhArI-sariya-dhAmA puSyavANo sitzeriyo, navabhA1i naramANI, auraMTa-pI puSpavANo zezayo, iq-apArIyo, bha38-manoza-bhogarAnI ti, (padhya, pA, 2, 344ya-04-36 gulAma, siMdupAra-dhomA sayAjI ni[, ndl-05, bhogarI, yUthi-dUdha, malsi-bhogarAnI gati, vAsaMtI-nabhAdI, patthula-vAstusa, atyuda, sevAsa, granthI, bhRgahanti (me tanA puSpano choDa), caMpakajAti, navaNIIyA, kuMda-mogarAnI jAti, mahAjAti-ema aneka AkAranA gulmo jANavA. ema gulmo kahyA. 3pa se kiM taM layAo? layAo aNegavihAo pnnttaao| taM jahA-paumalayA nAgalatA-asoga-caMpayalatA ca cUtalatA[ya bhuutltaa]| vaNalaya-vAsaMtilayA aimutty-kuNd-saamlyaa|| je yAva'nne thppgaaraa| se taM lyaao||suu0-36|| (bhU0) khata 20 1 cha? yatA bhane 52 cha. te mA pramANa-pata, nAndi, HzotA, yaMtA , yUtaratA dIyo mAMgI, vanasatA, pAsaMtalada-mogarAnI vesa, matibhutatA-mAdhavIratA, -bhogarAnI veda, mane zyAmalatA zveta upalasarI, e sivAya bIjI tevA prakAranI vanaspati hoya te latAo jANavI. ema latAo kahI. 36/ se kiM taM vallIo? vallIo aNegavihAo pnnttaao| taM jahA-pUsaphalI kAliMgI tuMbI tausI[tapusI] ya elvaaluNkii| ghosADaghosAlatI] paDolA paMcaMguliA yaNIlI[NAlIyA] y||1||kNdduuyaa' kaThuiyA[kahuiyA] kakkoDai kAriyallaI subhgaa| 'kuyadhAya vAgulIyA[kuvadhA(yA) ya vAgalI] pAvavallI taha devadAlI' ya // 2 // 'apphoyA aimuttaya-NAgalayA kaNha-sUravallI yA saMghaTTa-sumaNasA vi ya jAsuvaNa-kuviMdavallI ya / / 3 / / muddiya aMbAvalli chIravirAli jayaMti govAlI / pANI-mAsAvallI guMjAvallI yavacchANI ||4||ssbiNdugottphusiyaa girikaNNai mAluyA ya aNjnnii| dahiphollAdahaphullai] kAgaNi[kAgali] mogalI ya taha akkaboMdI ya ||5||je yAva'nne thppgaaraa| settaM vlliio|suu0-37|| (bhU0) pIso 241 5.2 cha? lAmo bhane 52 cha. te mA pramANa-pUsasI, linI-galI taraphuyanA vedA, 1. kaMgUyA kaMDuiyA mA. sa.; 2. kuyavAya vAgalIyA 0.sa.; 3. devadArU 5 zA. sau.; 4. appoyA le. 1. apheyA mA. sa.; 5. appAbhallI mA.sa.le.pa.;6. kiNhachIrAlI mA.sa.; 7. jiyaMti zA. sa. 8. govallI zA. sa. . vicchANI mA. sa. 46 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada bAyara vaNassaikAya jIva pannavaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taMbI, trapuSI-kAkaDo, elavAluMkI-eka jAtanI kAkaDI, ghoSAtakI (kaDavI ghIsoDI), paMDolA, paMcAgulikA, nIlIgaLI, kaMDUiyA, kahuIyA, kaMkoDI, kArelI, subhagA-mogarAnI jAti, kuyadhAya, vAgulIyA, pAvavallI, devadAlI (kukaDavela), aployAAsphoTA-anAmULa, atimukta, nAgalatA-nAgaravela, kRSNA-jaTAmAMsI, sUravallI-sUryavallI-surajamukhInI vela, saMghaThThA, sumaNasA, jAsuvaNa, kuviMdavallI, mudiyA-mRddhikA-drAkSanA velA, aMbAvallIAmravallI, kSIravidArikA, jayaMtI, gopAlI-zveta sArivA, pANI, mAsAvallI-mAlaparNA ("nAmAni noje tu "pAvana' kRti fsaddhi /ra00 niyaTu'') guMjAvallI-caNoThInI vela, vacchANI-vatsAdanI-gajapIpara, zazabindu, gottakusiyA (gotrasparzikA), girikarNikA (garaNI), mAlukA, aMjanakI, daliphollaI (dadhipuSyikA), kAkaNI, mogalI, arkabodi ane te sivAyanI bIjA tevA prakAranI vanaspati hoya te vallio jANavI. e pramANe vallio kahI./37ll se kiM taM pavvagA? pavvagA aNegavihA pnnttaa| taM jahA-ikkhU ya ikkhuvADI vIraNa' taha ekkaDe bhamAse' yA suMThe [bAsare ya vette timire sataporaga-Nale ya // 1 / / vaMse velU kaNae kaMkAvaMse ya cAvavaMse yA udae kuDae vimae kaMDAvelU ya kallANe ||3||je yAva'nne thppgaaraa| settaM pvvgaa||suu0-38|| (sU) parvaga (parvavALI) vanaspati keTalA prakAre che? parvavALI vanaspati aneka prakAranI kahI che. te A pramANe-Ila, IzuvATikA, vIraNa-vALo, ikkaDa-iskaTa, mAsa, suMTha, zara, vetra-netara, timira, zataporaka, nala (ba), vAMsa, veNu-vAMsanI jAta, kanaka-vAsanI jAta, kakaviMza, cApavaMza, udaga, kuDaga, vimata, kaMDAveNu, ane kalyANa, tathA te sivAyanI bIjI tevA prakAranI hoya te parvavALI vanaspati jANavI. ema parvavALI vanaspati kahI. 38 se kiM taM taNA? taNA aNegavihA pnntaa| taM jahA-soDaya'-bhatiya[seDiya gaMtiya]-hottiya-dabma-kuse pavvae ya poddilaa[paaddilaa]| ajjuNa asADhae rohiyaMse suya-veya-khIra-bhuse // 1 / / eraMDe kuruviMde 'karakarakakkhaDa] muTTe suMThe] tahA vibhaMgAvisaMgU yA mahurataNa-churaya[bhuNaya]-sippiya boddhavve suMkalitaNA ya ||2||je yAva'nne tamArA se raM taVIITU-rUil. (mULa) tRNo keTalA prakAranA kahyA che? tRNo aneka prakAranA kahyA che. te A pramANe--seDiya, bhaMtiya, hottiya, darbha, kuza, pavaya, poDaila, arjuna, ASADhaka, rohitAMza, suya, vaya, tIra, bhusa, eraMDa, kuruviMda, karakara, muka, vibhaMgu, madhura, - tRNa, dRzya, sidhiya, saMkalItRNa, ane te sivAyanA bIjA tevA prakAranA hoya che. e pramANe tRNo kahyA./39ll se kiMtaM valayA? valayA aNegavihA pnnttaa|tNjhaa-taal-tmaale takkali teyalIsAlI[sAre] ysaarkllaanne| sarale jAvati ketai kadalI taha 'cammarukkhe ya / / 1 / / bhuyarukkha-hiMgurukkhe lavaMgarukkhe ya hoi boddhvve| pUyaphalI khajjurI boddhavvA NAlierI ya ||2||je yAva'nne thppgaaraa| se taM vlyaa||suu0-40|| (mU0) valaya vanaspati keTalA prakAranI kahI che? valaya vanaspati aneka prakAranI kahI che. te A pramANe-tADa, tamAla, takali, toyalI, sAlI-zAlmalI, sArakallANa, sarala-cIDa, jAvatI, ketakI, keLa, carmavRkSa, bhujavRkSa-bhAjapatravRkSa, hiMguvRkSa, lavaMgavRkSa, pUgaphalI (sopArI), khajUrI, nALIerI, ane te sivAyanI bIjI tevA prakAranI hoya te valaya vanaspati jANavI. ema valaya vanaspati kahI.irdoll. se kiMtaM hariyA? hariyA aNegavihA pnnttaa|tNjhaa-"ajjoruh-voddaanne haritagataha taMdulejjaga taNe yAvatthulapAraga-majjAra pAI billI ya pAlakkA pAlaMkA] ||1||dgpipplii ya davvI sotthiya-sAe taheva mNddukkii| muulg1. vaLI ta-A.sa. 2. amAre ya A. sa; 3. diva-ti A. sa4. nara huM A. sa.; 5. vi zAM. sA. 6. tharmavale 1 A.sa.; 7. khora zAM. sA; 8. soniya A. sa. - 47 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada bAyara vaNassaikAya jIva panavaNA sarisava-aMbila-sAe ya jiyaMtae ceva / / 2 / / tulasI kaNha urAle phaNijjae ajjae ya 'bhuuygnne| 'coragadamaNaga-maruyaga satapupphI[pphi]dIvare ya tahA / / 3 / / je yAva'nne thppgaaraa| se taM hariyA suu0-41|| (bhU0) rita vanaspati :24u prAranI cha? rita vanaspati bhane 52nI cha. te mA pramANe-moTa, alster, rata, taMdu44-diEnt, patthuma-vAstusa, po21, marayA, lassI, (yocal), pAsa-pAsasyApAsapanImA, pippalI-pI52, 60vI-hAvA-VEGE2 sotthiya-spati -6TIMgA, sAya, bhaMDUDI-brAhI, bhUkha-bhUNA, sarasapa, saMjIda, sAya, yintaya- panta-mAlapaDheza prasiddha (r)qls, tulasI, l-ANI tulasI, 628, 14-bharapo, ma4ya-maI-nAnI tulasInA chos, sUna, yo24 bha2pAnI pati mana-umarI, maravo, zatapuSpa, IdIvara ane te sivAyanA bIjA tevA prakAranA hoya te harito jANavA. ema harito kahyA. ll41ll se kiM taM osahIo? osahIo aNegavihAo pnnttaao| taM jahA-sAlI-vIhI-gohUma-java-javA-kalamasUra-tila-muggA-mAsa-NipphAva-kulattha-alisaMda-satINa-palimaMthA-ayasI-kusuMbha-koddava-kaMgU-rAlagavarA(Ta)-sAma[varasAmaga]-kodUsA-saNa-sarisava-mUlaga bIyAje yAva'nne thppgaaraa|settN oshiio||suu042|| (mULa) oSadhio keTalA prakAranI kahI che? oSadhio aneka prakAranI kahI che. te A pramANe-zAli-kalamAdi, vrIhi, godhUma (46) yaq, 4141- tanA 41, sAya (42tu), masUra, tasa, bhA, bhASa-6, niSyAva-vAla, pusatya-gI, mAlisaMha-yogA, satIna-48, parimaMtha-yA, maNasI, suMgo, audrava-01, aMga, rAsa), 124baMTI-sAmAM, kodUsa-koradUSaka-eka jAtanA kodarA, saNa, sarasava, mULAnA bIja ane e sivAyanI bIjI tevA prakAranI vanaspati hoya te oSadhio jANavI. e pramANe oSadhio kahI.in4rA , se kiMtaMjalaruhA?jalaruhA aNegavihA pnnttaa| taM jahA-udae, avae, paNae, sevAle, kalaMbuyA, haDhe kaseruyA, kacchA, bhANI, uppale, paume, kumude, NaliNe, subhae, sugaMdhie, poNDarIe, mahApoNDarIe, sayapatte,sahassapatte, kalhAre,kokaNade, araviMde, tAmarase, bhise, bhisamuNAle, pokkhale, 'pokkhalatthibhae, je yAva'nne thppgaaraa| settaM jlruhaa||suu0-43|| (bhU0) 41vel 241 ranA cha? 4Roso mane 12nA 50 cha. te mA prabhArI-668, , 413, sevAda, dAMya, 48, seruya, 29, cust, Guel, 55, bhu, nalina, sumAra, sauSi, puMDarI, mahApuMDarI, zatapatra, sasapatra, kalhAra, kokanada, araviMda, tAmarasa, bisa, bisamRNAla, puSkara, sthalaja puSkara ane te sivAyanA bIjA tevA prakAranA Doya te 4val el. ama 4Hel sl.|4 // se kiM taM kuhaNA? kuhaNA aNegavihA pnnttaa| taM jahA--Ae, kAe, kuhaNe, kuNako kuDake], davvahaliyA, 'sapphAeMsappAe], sajjhAesajjAe], 'chattoesittAe], vaMsI 'NahiyA kure| je yAva'nne thppgaaraa| se taM kuhnnaa| NANAvihasaMThANA rukkhANaM egajIviyA pttaa| khaMdho vi egajIvo tAla-sarala-NAlierINaM / / 1 / / jaha sagala-sarisavANaMsilesamissANa vaTTiyA vttttii| patteyasarIrANaMtaha hoti sarIrasaMghAyA ||2||jh vA tilapappaDiyA 1. bhUyaNae mA. sa. 2. vAraga mA.sa.; 3. pokkhalasthibhue mA.sa. 4. sappAe mA. sa. 5. chatAe .. sA. 6. NahiyA kurae zA. sA. 48 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada bAyara vaNassaikAya jIva panavaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bahuehiM tilehi saMhitA sNtii| patteyasarIrANaM taha hoMti sarIrasaMghAyA ||3||settN patteyasarIrabAdaravaNassaikAiyA ITU0-44|| (mULa) kuhaNA keTalA prakAranA che? kuhaNA aneka prakAranA che. te A pramANe-Aya, kAya, kuhaNa, kuNa, davahaliyA, saphAya, sajhAya, chatrIka, vaMsI, sahiyA, kuraya, ane te sivAyanA bIjA tevA prakAranA hoya te kuhaNA jANavA. ema kuhaNA kahyA. vRkSonA-vanaspatinA nAnAvidha saMsthAna-aneka prakAranI AkRtivALA pAMdaDAM ekajIvavALA hoya che, ane tADa, sarala ane nALIerI pramukha vRkSonA skaMdhothaDo paNa ekajIvavALA hoya che. jema zleSa-cIkAzavALA dravya vaDe mizrita thayelA saghaLA sarasavonI eka vartI-vATa karI hoya tevA pratyekazarIrI (vanaspatikAyika) jIvonA zarIranA samudAyo jANavA. athavA ghaNA talanA samudAyavALI talapApaDI hoya tema pratyekazarIra vanaspati jIvonA zarIrasamudAyo hoya che. ema pratyekazarIra bAdara vanaspatikAyiko kahyA. 44 (TI0) A gucchAdi bhedo prAyaH tenA svarUpathI ja prasiddha che, ane keTalAka bhedo dezavizeSathI jANI levAnA che. ahIM vRkSAdi bhedomAM jyAM eka vanaspatinuM nAma eka bhedamAM grahaNa karI punaH teja vanaspatinuM nAma bIjA bhedomAM paNa grahaNa kareluM che, tyAM tenA samAna nAmanI bhinna jAtanI vanaspati jANavI. athavA eka vanaspati aneka jAtanI hoya che. jemake, nALIerI ekabIjavALI hovAthI "ekAsthika' kahevAya che. tenI tvacA valayanA AkAranI hovAthI valaya paNa kahevAya che. mATe eka vanaspati aneka jAtanI hovAthI bhinna bhinna bhedomAM tenuM nAma Ave to te viruddha na samajavuM. have kahelI ane nahi kahelI vanaspatino saMgraha karavA mATe A gAthAo kahe che-nAnAvidha' ityAdi. vRkSonA temaja upalekSaNathI guccha ane gulmAdinA paNa aneka prakAranA saMsthAna-AkRtivALAM pAMdaDAM eka eka jIvAzrita hoya che, ane skandha paNa eka jIvAzrita hoya che. zuM badhI vanaspationo anya eka jIvavALo hoya che? nahi, tADa, sarala ane nALIerIno anya eka jIvavALo hoya che. tADa, sarala, ane nALIerInuM grahaNa upalakSaNa che, tethI bIjI vanaspationo paNa skandha Agamane anusarI eka jIvAzrita jANavo. ane te sivAya anya vanaspationA pratyeka skandho to aneka pratyekazarIravALA aneka jIvAzrita hoya che te arthAt jANavuM, kAraNa ke "kaMthA vi ane nIviyA' "skandho paNa aneka jIvavALA hoya che ema pUrve kahyuM che. jo skandho pratyekazarIravALA aneka jIvAzrita hoya to eka khaMDa zarIranI AkRtivALA kema jaNAya che? teonA avasthAnanuM svarUpa daSTAMta dvArA jaNAve che-vada sAta' ityAdi. jema zleSa-cIkAzavALA dravya viDe mizrita thayelA sarasavonI karelI vartI-vATa eka rUpe che ane te badhA sarasavo paripUrNa zarIravALA potapotAnA zarIranI avagAhanA vaDe judA judA rahelA che, "tathA-te pramANe Aja upamA vaDe pratyekazarIravALA jIvonA zarIrasamudAyo judI judI potapotAnA zarIranI avagAhanAvALA hoya che. ahIM zleSadravyane sthAne rAgadveSathI saMcita thayelA tevA prakAranA karma che, ane badhA sarasavane sthAne pratyeka zarIro che. badhA sarasavonuM grahaNa sarasavonuM judApaNuM jANavAthI bhinna bhinna avagAhanAvALA pratyeka zarIranuM judApaNuM jaNAvavA mATe che. ahIM bIjuM dRSTAnta kahe che-jema ghaNA talathI mizrita thayela tilazakhulItalasAMkaLI judA judA potapotAnI avagAhanAvALA talarUpa hovA chatAM kathaMci-dravyanI apekSAe ekarUpa hoya che, tema Aja upamA vaDe pratyekazarIrI jIvonA zarIrasamudAyo kathaMcit ekarUpa ane judI judI potapotAnI avagAhanAvALA hoya che. have upasaMhAra kahe che-ema pratyeka zarIra bAbara vanaspatikAyiko kahyA. 34-4jA se kiM taM sAhAraNasarIrabAdaravaNassaikAiyA? sAhAraNasarIyabAdaravaNassaikAiyA aNegavihA pnnttaa| taM jahA-avara paNae sevAle lohiNI mihU tthihU tthibhgaa| asakannIsIhakannI siuMDhi tatto musuMDhI y||1||ruru 49 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada sAhAraNa sarIra bAdara vaNassaikAiya jIva patravaNA kuNDariyA' jIru' chIravirAlI taheva kittttiiyaa| haliddA siMgabere ya AlUgA mUlae i ya / / 2 / / kaMbU ya' kannukkaDatta kaNhakaDabU] mahuovalaI taheva mhusiNgii| NIruhA sappasuyaMdhA chinnaruhA ceva bIyaruhA / / 3 / / pADhA miyavAluMkI mahurarasA ceva rAyavallI yA paumA ya mADhari daMtI caMDI kiTTI tti yAvarA // 4 // mAsapaNNi muggapaNNI 'jIviya-rasahe ya reNuyA cevA kAolI khIrakAolI tahA bhaMgI nahI iya / / 5 / / kimirAsi bhaddamutthA NaMgulaI pelugA[palugA] i yA kiNhe paule ya haDhe harataNuyA ceva loyANI / / 6 / / kiNhe kaMde vajje sUraNakaMde taheva 'khlluudde| ee aNaMtajIvAje yAva'nne tahAvihA ||7||tnnmuul-kNdmuule vaMsImUle tti aavre|sNkhijjmsNkhijjaa bodhavvA'NaMtajIvA ya / / 8 / / siMghADagassa guccho aNegajIvo u hoti naayvvo| pattA patteyajIvA donni ya jIvA phale bhnniyaa||9||jss mUlassa bhaggassa samo bhaMgo pdiise| aNaMtajIve use mUleje yAvanne thaavihaa||10|| jassa kaMdassa bhaggassa samo bhaMgo pdiisi| aNaMtajIve u se kaMde je yAva'nne thaavihaa||11|| jassa khaMdhassa bhaggassasamo bhaMgo pdiisi| aNaMtajIve use khaMdheje yAva'nne tahAvihA / / 12 / / jIse tayAra bhaggAe samo bhaMgo pdiise| aNaMtajIvA tayA sA u jA yAva'NNA tahAvihA / / 13 / / jassa sAlassa bhaggassa samo bhaMgo pdiise| aNaMtajIve yase sAleje yAva'nne tahAvihA ||14||jss pavAlassa bhaggassasamo bhaMgo pdiise| aNaMtajIve pavAle se je yAva'nne tahAvihA / / 15 / / jassa pattassa bhaggassa samo bhaMgo pdiise| aNaMtajIve u se patte je yAva'nne thaavihaa||16|| jassa pupphassa bhaggassa samo bhaMgo pdiise| aNaMtajIve u se pupphe je yAba'nne tahAvihA / / 17 / / jassa phalassa bhaggassa samo bhaMgo pdiise| aNaMtajIve phale se u je yAva'nne tahAviha // 18 // jassa bIyassa bhaggassa samo bhaMgo pdiise| aNaMtajIve u se bIe je yAva'nne tahAvihA / / 19 / / . jassa mUlassa bhaggassa hIro bhaMgo pdiise| parittajIve u se mUle je yAva'nne tahAvihA / / 20 / / jassa kaMdassa bhaggassa hIro bhaMgo pdiise| parittajIve use kaMdeje yAva'nne tahAvihA / / 21 / / jassa khaMdhassa bhaggassa hIro bhaMgo pdiise| parittajIve use khaMdhe je yAva'nne tahAvihA / / 22 / / jIse tayAra bhaggAe hIro bhaMgo pdiise| parittajIvA tayA sA uje yAva'nne tahAvihA / / 23 / / jassa sAlassa bhaggassa hIro bhaMgo pdiise| parittajIve u se sAle je yAva'nne tahAvihA ||24||jss pavAlassa bhaggassa hIro maMgo pdiise| parittajIve pavAle uje yAva'nne tahAvihA ||25||jss pattassa bhaggassa hIro bhaMgo pdiise| parittajIve use patteje yAva'nne tahAvihA // 26 // jassa pupphassa bhaggassa hIro bhaMgo pdiise| parittajIve u se pupphe je yAva'nne thaavihaa||27|| jassa phalassa bhaggassa hIro bhaMgo pdiise| parittajIve phale se uje yAva'nne thaavihaa||28||jss bIyassa bhaggassa hIro bhaMgo pdiise| parittajIve use bIe je yAva'nne thaavihaa||29|| __jassa mUlassa kaTThAo challI bahalatarI bhve| aNaMtajIvA u sA challI je yAva'nne tahAvihA // 30 // jassa kaMdassa kaTThAo challI bahalatarI bhve| aNaMtajIvA u sA challI je yAva'nne tahAvihA / / 31 / / jassa khaMdhassa kaTThAo challI bahalatarI bhve| aNaMtajIvA ThasA challI je yAva'nnA tahAvihA // 32 / / jIse sAlAe kaTThAo challI bahalatarI bhve| aNaMtajIvA u sA challI je yAva'nnA tahAvihA / / 33 / / jassa mUlassa kaTThAo 1. kuMduriyA al. Al.; 2. jAru chIru Al. Al.; 3. kaMchUyA kaDachU thA. sA.; 4. sumattao va. mA. sa.; 5. jIviyarasike . pa. jIviyarasabhe ya zA. sA. 6. khallUre mA. sa. 7. vaMsamUletti zA. sau. vaMsImUlitti se. 4. (bhaMgo nA sthAne bhaMge mane je nA sthAne jA 59 / mahAvIra vidhAlayamA.) 50 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada sAhAraNa sarIra bAdara vaNassaikAiya jIva panavaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 challI taNuyayarI bhve| parittajIvA u sA challI je yAva'nne tahAvihA ||34||jss kaMdassa kaTThAo challI taNuyatarI bhve| parittajIvA usA challI je yAva'nnA tahAvihA ||35||jsskhNdhss kaTThAo challI taNuyatarI bhve| parittajIvA u sA challI je yAva'nnA tahAvihA // 36 / / jIse sAlAe kaTThAo challI 'taNuyatarI bhve| parittajIvA u sA challI je yAvannA tahAvihA / / 37 / / / ___cakkAgaM bhajjamANassa gaMThI cuNNaghaNo bhve| puDhavisarisabhedeNa aNaMtajIvaM viyANAhi ||38||guuddhchiraagN pattaM sacchIraM jaM ca hoi nicchiirN| jaM pi ya paNaTThasaMdhiM aNaMtajIvaM viyANAhi / / 39 / / pupphA jalayA thalayA ya biMTabaddhA[veMTabaddhA] ya nAlabaddhA y| saMkhijjamasaMkhijjA boddhavvA'NaMtajIvA ya // 40 // je kei nAliyAbaddhA pupphA saMkhijjajIviyA bhnniyaa| NihuyA aNaMtajIvA je yAva'nne tahAvihA // 41 // paumuppaliNIkaMde aMtarakaMde taheva jhillI yA ee aNaMtajIvA ego jIvo bisa-muNAle / / 42 / / palaMDU-lhasuNakaMde ya kaMdalI ya 'kusube| ee parittajIvA je yAva'nne tahAvihA // 43 / / paumuppala-naliNANaM subhagasogaMdhiyANa yA araviMda-kokaNANaM sayavatta-sahassapattANaM / / 44 / / viTaM bAhirapattA ya kanniyA ceva egjiivss| abhiMtaragA pattA patteyaM kesarA miMjA / / 45 / / veNu-nala-ikkhu vADiyamasamA-ikkhU samAsaikkhU ya ikkaDe rNdde| karakara suMThi vihaMgU taNANa taha pavvagANaM ca / / 46 / / acchiM pavvaM balimoDao ya egassa hoMti jiivss| patteyaM pattAI pupphAI aNegajIvAI // 47 // pussaphalaM kAliMga tuMbaM tauselavAlu vAluMke / ghosADayaM paMDolaM tiMdUyaM ceva teMdUsaM // 48 // viMTa samaMsakaDAhaM eyAiM havaMti egjiivss| patteyaM pattAI sakesaramakesaraM miNjaa||49|| 'sapphAe 'sajjhAe uvvehaliyA ya kuhnnkuNdukke| ee aNaMtajIvA kuMdukke hoi bhayaNA u // 50 // - [bIe] joNibbhUe jIvo vakkamai so va anno vaa| jo'viya mUle jIvo so'vi ya patte paDhamayAe / / 5 / / savvo'vi kisalao khalu uggamamANo aNaMtao bhnnio| so ceva vivaDDhato hoi paritto aNaMto vA / / 52 / / samayaM vaktANaM samayaMtesiM sriirnivvttii|smyN ANuggahaNaM samayaM UsAsanIsAse / / 53 / / ekkassa ujaMgahaNaM bahUNaMsAhAraNANataMcevAjaMbahuyANaMgahaNaMsamAsaotaMpi ekkss||54||saahaarnnmaahaarosaahaarnnmaannupaannghnnN c| sAhAraNajIvANaM sAhAraNalakkhaNaM eyaM / / 55 / / jaha ayagolo dhaMto jAo ttttvnnijjsNkaaso| savvo agaNipariNao nigoyajIve tahA jANa // 56 / / egassa doNha tiNha va saMkhijjANa va na pAsiuM skkaa| dIsaMti sarIrAI nigoyajIvANa'NaMtANaM / / 57 / / logAgAsapaese nigoyajIvaM Thavehi ikkikkN| evaM mavijjamANA havaMti logA aNaMtA u / / 58|| logAgAsapaese parIttajIvaM Thavehi ikkikkN| evaM mavijjamANA havaMti logA asaMkhijjA // 59 / / patteyA pajjattA payarassa asaMkhabhAgamittA u| logA'saMkhA'pajjattayANa sAharaNamaNaMtA / / 60 / / eehiM sarIrehiM paccakkhaM te parUviyA jiivaa| suhumA ANAgijjhA cakkhupphAsaM na te iti ||61||[pkkhittaa gAhA] je yAva'nne thppgaaraa| te samAsao duvihA pnntaa| taMjahA-pajjattagA ya apajjattagA yA tattha NaMje te apajjattagA te NaM asNpttaa| tattha NaM je te pajjattagA tesiM vannAdeseNaM gaMdhAdeseNaM rasAdeseNaM phAsAdeseNaM sahassaggaso vihANAI,saMkhijjAI jonnippmuhsyshssaaii| pajjattagaNissAe apajattagA vkkmNti| jattha ego tattha siya 1. taNupayarI mA. sa.; 2. sariseNa bheeNa mA. sau.; 3. kusuMbae mA.sA., 4. vihuMgU zA. sA. 5. sappAse zA. sA.; 6. savvAe zA. sA.; 7. jIve za.sA. 8. yaMti zAM. sA. aiMti se.. __. 51 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada sAhAraNa sarIra bAdara vaNassaikAiya jIva pannavaNA saMkhijjA, siya asaMkhijjA, siya anaMtA / eesi NaM imAo gAhAo aNugaMtavvAo taM jhaa'to ya mULanA ya, vAmUlA r yAvo| 'gucchA ya zukSma vattI ya tenug]yApti ta iya 'padmamuLajJa' 'samADe teya "sevAla "viSar pA "avayya jImALI javuoTTAvIsame|| taya-chatnI-pavAlesu ya patta-mu-tenu yA mUlaImAnItu goLI ( pha vittiyA? / / 2 / / *; se ttaM sAhAraNasarIrabAyaravaNassaikAiyA / se ttaM bAyaravaNassaikAiyA / se taM vaNassaikAiyA / se taM niliyAslR0-4|| TIRI (mULa) sAdhAraNazarIra bAdara vanaspatikAyiko keTalA prakAre kahyA che? sAdhAraNazarIra bAdara vanaspatikAyiko aneka prakAre kahyA che. te A pramANe--avaka, panaka-phuga, sevAla, lohiNI-rohiNI, thIhU, thibhagA, azvakarNI, siMhakarNI, siMuMDhi, musuMDhi, (1). ruru, kuMDarikA, jIru, kSIravidArikA, kiTTi, haridrA-haladara, zRMgabera-Adu, Alu-baTATA, mUlaga-mULA, (2). kaMbUyA, kanukkaDa, mahupovalaI, madhuzRMgI, nIruhA, sarpasugaMdhA, chinnaruhA, bIjaruhA, (3). pAThA, mRgavAluMkI, madhu22sA, rAjavallI, paumA-padmA, mADharI, daMtI, caMDI, kiDhI, (4). mASaparNI, mudgaparNI, 'jIviya-rasahe' jIvaka, rasaha-RRSabhaka, reNukA, kAkoli, kSIrakAkolI, bhaMgI, nahI, (5). kRmirAzi, bhadramustA-motha, gaMgalai-lAMgalIdUdhIo vaja, pelugA, kRSNa, paula, haDha, haratanukA, loyANI, (6). kRSNakaMda, vajrakaMda, sUraNakaMda. khallUrae anantakAyika jIvo ane te sivAya bIjA tevA prakAranA hoya te paNa anaMtakAyika jIvo jANavA. (7). tRNamUla, kaMdamUla, ane vAMsanu mULa saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke ananta jIvAtmaka jANavuM (8). zIMgoDAno guccha aneka jIvAtmaka jANavo. pAMdaDA eka eka bIjavALA hoya che, ane tenA phaLamAM be jIvo che (9). [anantakAyika ane pratyeka vanaspatinuM lakSaNa-] je mULane bhAMgavAthI sarakho bhaMga dekhAya te mULa ane e sivAya bIjAM tenA jevA mULo hoya te paNa anantajIvAtmaka jANavAM (10). je kendra bhAMgavAthI sarakho bhaMga dekhAya te tathA tenA jevA bIjA kanho hoya te ananta jIvAtmaka jANavA (11). je skandha bhAMgavAthI sarakho bhaMga dekhAya te skandha ane bIjA tevA prakAranA skandho anantajIvavALA jANavA (12). je tvacAne bhAMgavAthI sarakho bhaMga dekhAya te tvacA tathA tenA jevI bIjI tvacA anantajIvavALI jANavI (13). je zAkhAne bhAMgavAthI sarakho bhaMga dekhAya te zAkhA tathA bIjI tenA jevI zAkhA ananta jIvavALI jANavI (14). je pravAlane bhAMgavAthI sarakho bhaMga dekhAya te pravAla tathA bIjA tenA jevA pravAlo anantajIvAtmaka jANavA (15). je pAMdaDuM bhAMgavAthI sarakho bhaMga dekhAya te pAMdaDuM tathA tenAM jevA bIjAM pAMdaDAM ananta jIvavALAM jANavAM (16). je puSpane bhAMgavAthI sarakho bhaMga dekhAya puSpa ane bIjAM tenA jevAM puSpo ananta jIvavALAM jANavAM (17). je phaLane bhAMgavAthI sarakho bhaMga dekhAya te phaLa ane bIjAM tenA jevA phaLo ananta jIvavALAM jANavAM (18). je bIjane bhAMgavAthI sarakho bhaMga dekhAya te bIja ane bIjAM tenA jevA bIjo ananta jIvAtmaka jANavAM (19). te je mULa bhAMgavAthI hIra-viSama (dAMtAvALo, khaDabacaDo) bhaMga dekhAya te mULa ane tevA prakAranA anya mULo pratyeka jIvavALAM jANavAM (20). e pramANe (21) kanda, (22) skandha, (23) tvacA, (24) zAkhA, (25) pravAla, (26) patra, (27) puSpa, (28) phaLa ane (29) bIjane bhAMgavAthI viSama bhaMga dekhAya te ane tevA prakAranA bIjA kAdi pratyeka jIvavALA jANavA. ema mULanI peThe kandAdi darekane AzrayI sarakho pATha kahevAno che. je mULanA kASThathI tenI chAla vadhAre jADI hoya che te chAla tathA tevA prakAranI bIjI chAla anantakAyika jANavI (30). je kandanA kASThathI tenI chAla vadhAre jADI hoya te chAla ane tenA jevI bIjI chAla ananta jIvAtmaka 52 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada sAhAraNa sarIra bAdara vaNassaikAiya jIva patravaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 jANavI (31). je skandhanA kASThathI tenI chAlI vadhAre jADI hoya te chAla tathA tenA jevI bIjI chAla anantajIvAtmaka jANavI (32). je zAkhAnA kASThathI tenI chAla vadhAre jADI hoya te chAla tathA tenA jevI bIjI chAla ananta jIvavALI jANavI (33). je mULanA kASThathI tenI chAla vadhAre jADI hoya te chAla tathA tenA jevI bIjI chAla pratyeka jIvavALI jANavI (34). e pramANe kanda (35) skandha (36) ane zAkhA (37) saMbaMdhI sarakho pATha kahevo. jene bhAMgatA bhaMgasthAna cakranA AkAravALuM (goLa ane lIsuM) hoya ane granthI-gAMTha cUrNa-rajathI vyApta hoya, temaja bhaMgasthAna pRthivInA sarakhuM hoya te anantajIvavALI vanaspati jANavI. (38) gupta zirA-nasovALuM, kSIravALuM, ke kSIra vinAnuM hoya ane pranaSTasaMdhi-jenI vacceno sAMdho dekhAto na hoya te pAMdaDuM anantajIvAtmaka jANavuM. (39) jalaja-jaLamAM thayelAM, sthalaja-sthaLamAM thayelAM, vRttabaddha-DIMTIyAvALA ane nAlabaddha-nALavALAM puSpo saMkhyAtajIvavALAM, asaMkhyAtajIvavALAM ane anantajIvavALAM jANavA (40). je koi nAlabaddha puSpo che te saMkhyAtA jIvavALAM hoya che ane je snihu-thoranA puSpo ane tenA jevA bIjA puSpo che te anantajIvavALA hoya che (41). padminIkanna, utpalinI kanda, aMtara kenda ane jhillI e anantajIvAtmaka che ane bisa-nAla ane mRNAla-padmanI DAMDalI ekabIjAtmaka che (42). palADUkanda, lasunakaMda, kaMdalIkanda ane e kustuMbaka pratyekabIjavALA che ane te sivAya bIjA tevA prakAranA hoya te paNa pratyekazarIravALA jANavA (43). padma, utpala, nalina, subhaga, saugaMdhika, aravinda, kokanada, zatapatra ane sahasrapatra-eonA vRtta-DIMTIyA, bahAranA pAMdaDAM ane karNikA e traNe eka jIvanA che. aneaMda2nA pAMdaDAM, kesara ane mIMja e pratyeka eka jIvavALAM che (44-45). veNu-vAMsa, naDa-baru, ikSuvATikA, samAsaikSu, ikkaDa, daMDa, karakara, suMTha, vihaMgu, tRNa ane parvavALI vanaspatinI AMkha, parva-gAMTha ane parimoTaka-parvanuM pariveSTana e badhA ekajIvanA che. patro-pratyeka-eka eka jIvAtmaka ane puSpo anekajIvAtmaka che (46-47). pUsala-puSpaphala, kAliMgaDA, tuMba, trapuSa-kAkaDI, elavAluka, vAluka, ghoSAtaka, paDola-paTola, siMduka ane hiMdUsa-eonA vRtta-DIMTIyA, mAMsa-garbha ane kaTAha-uparanI chAla eka jIvanA che. pAMdaDAM eka eka jIvavALAM che. kesarasahita ane kesararahita dareka bIja eka eka jIvAzrita che (48-49). saplAya, sajjhAya, ubnehaliyA, kuhA ane kuMduka e anantajIvAtmaka che. temAM kuMdukane viSe bhajanA-vikalpa jANavo (50). yonirUpa bIjamAM te bIjano jIva utpanna thAya ke anya jIva utpanna thAya che, parantu je mULano jIva che teja prathamanA pAMdaDAM rUpe pariName che. sarva prakAranA kisalaya ugatAM anantakAyika kahelA che ane te vadhatAM pratyeka hoya che ke anantakAyika hoya che (52). [sAdhAraNa jIvonuM lakSaNa]-eka sAthe utpanna thayelA te jIvono eka kALe zarIranI niSpatti thAya che, sAthe ja zvAsocchvAsanuM grahaNa ane sAthe ja ucchvAsa-niHzvAsa hoya che (53). ekane ja je AhArAdi pudgalonuM grahaNa hoya che teja ghaNA sAdhAraNa jIvone hoya che ane je bahu jIvone hoya che te paNa saMkSepathI ekane hoya che (54). sAdhAraNa jIvone sAdhAraNa AhAra ane sAdhAraNa zvAsocchvAsanuM grahaNa-e sAdhAraNa jIvonuM lakSaNa che (55). jema tapAvelA loDhAno goLo tapelA suvarNanA jevo sarva agnipariNata-agnithI vyApta thAya che tevI rIte nigodanA jIvonA saMbaMdhamAM jANavuM. eTale loDhAnA goLA jevA nigodarUpa eka zarIramAM ananta jIvo agninI peThe vyApta thaine rahe che (56). eka, be, traNa, yAvat saMkhyAtA (ke asaMkhyAtA) bAdara nigodajIvonA zarIro jovA zakya nathI, paNa ananta jIvonA zarIro dekhAya che (57), lokAkAzanA pradeza upara eka eka nigodano jIva sthApana `karavo. e pramANe mAna karatA ananta loka thAya che (58). lokAkAzanA eka eka pradeza upara eka eka pratyeka vanaspatikAyika jIvane sthApana karavo. e pramANe mAna karatAM asaMkhyAtA loka thAya che (59). paryAptA pratyeka jIvo 53 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada sAhAraNa sarIra bAdara vaNassaikAiya jIva patravaNA lokAkAzanA prataranA asaMkhyAtamAM bhAge che, aparyAptA pratyeka jIvo asaMkhyAta lokAkAza pramANa che, ane sAdhAraNa jIvo ananta lokAkAza pramANa che (60). ema prarUpaNA karelA te-bAdara jIvo A zarIro vaDe pratyakSa che. ane sUkSma jIvo AjJAgrAhya che, kAraNa ke te cakSuno viSaya thatA nathI (61). te sivAyanA bIjA tevA prakAranA pratyeka ke sAdhAraNa hoya te vanaspatikAyapaNe jANavA. te saMkSepathI be prakAranA kahyA che--paryAptA ane aparyAptA. temAM je aparyAptA che te viziSTa varNAdine prApta thayelA nathI. temAM je paryAptA che teonA vargAdeza, gandhAdeza, rasAdeza ane sparzadezathI hajAro bhedo thAya che. teonA saMkhyAtA lAkha yonipravAho che. paryAptAne AzrayI aparyAptA utpanna thAya che. jyAM eka paryApta che tyAM kadAcit saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke ananta aparyAptA hoya che. e vanaspatikAyikanA saMbaMdhamAM A gAthAo jANavI 1 kanda, 2 kandamUla, 3 vRkSamUla, 4 guccha, 5 gulma, 6 vallI, 7 veNu-vAMsa, 8 tRNa, 9 padma, 10 utpala, 11 saMghATa, 12 haDha, 13 sevALa, 14 kRSNaka, 15 panaka, 16 avaka, 17 kaccha, 18 bhANI ane 19 kaMduka-eomAM koi koi vanaspatinI tvacA, chAla, pravAla, pAMdaDAM, puSpa, phaLa, mULa, agra, madhya ane bIjane viSe yoni hoya che, e pramANe sAdhAraNa vanaspatikAyiko, bAdara vanaspatikAyiko, vanaspatikAyiko ane ekendriya jIvo kahyA. 45 (TI0) have sAdhAraNavanaspatikAyikanuM pratipAdana karavA mATe sUtra kahe che--sAdhAraNazarIra bAdara vanaspatikAyiko keTalA prakAranA che? AcArya uttara Ape che ke--sAdhAraNazarIra bAdara vanaspatikAyiko aneka prakAranA che. te A pramANe--avaka, panaka-ityAdi. temAM keTalA eka sAdhAraNa vanaspatikAyiko atiprasiddha hovAthI ane keTalA eka dezavizeSathI svayaM jANavA. upa2 kahyA sivAyanA bIjA tevA prakAranA hoya te paNa anantajIvavALA jANavA (1-7). 'tRLa' ityAdi. tRNanuM mULa, kandanuM mULa ane vAMsanuM mULa eomAM kyAMika jAtibhedathI ke dezabhedathI saMkhyAta jIvo ane kyAMika asaMkhyAtA jIvo ane kyAMika ananta jIvo jANavA (8). 'zaMTalya' ityAdi. zIMgoDAno guccha anekajIvavALo jANavo, kAraNa ke tenI tvacA ane zAkhA vagere anekajIvAtmaka che. parantu temAM je pAMdaDAM che te eka eka jIvavALA hoya che. ane eka eka phaLane viSe babbe jIvo kahyA che (9). 'yasya mUlasya' ityAdi. jenuM mULa bhAMgavAthI samabhaMga-eTale ekAnta sarakho cakranA AkAravALo bhaMga spaSTarUpe dekhAya te mULa ananta jIvAtmaka jANavuM. te sivAyanA bIjAM mULo je bhAMgavAmAM AvyA na hoya paNa tevA prakAranA- bhAMgelA mULanA sarakhA hoya te mULo paNa ananta jIvAtmaka jANavA. e pramANe kanda, skandha, tvacA, zAkhA, pravAla, pAMdaDAM, puSpa, phaLa ane bIja saMbaMdhI paNa nave gAthAonuM vyAkhyAna karavuM (10-19). have pratyekazarIravALI vanaspatinuM lakSaNa kahevAne mATe mULakAra dasa gAthAo jaNAve che--'yasya' ityAdi. je mULane bhAMgavAthI tenA bhaMgasthaLe hIra-viSama chedavALo khaDabacaDo ke pAMcAvALo bhAga spaSTarUpe jaNAya te mULa pratyeka jIvAtmaka jANavuM. te sivAyanA bIjAM mULo je bhAMgelA nathI paNa tevA prakAranA hIravALA (khAMcAvALA), bhAMgelA mULanA sarakhAM hoya te pratyekajIvAtmaka jANavAM. ema kandrAdinA saMbandhamAM nave gAthAo jANavI. (20-29). have mUlAdinI chAlanuM anantakAyikapaNuM jANavA mATe lakSaNa kahe che--je mULanA kASTha-madhya bhAgamAM rahelA garbhathI tenI chAla jADI hoya te anantajIvAtmaka jANavI. 'ne yAvanA tahAvijJa' ane je ananta jIvapaNe nizcita thayelI chAlathI 1. dasa lAkha yoni pratyeka vanaspatikAyikonI ane cauda lAkha yoni sAdhAraNa vanaspatikAyikonI che. ane bannenI malIne aThThAvIsa lAkha kula koTi che. 2. vanaspatisAtimAM samabhaMganuM lakSaNa A pramANe kahyuM che---khaDI vagerenA cUrNa vaDe banAvelI vartA-vATano bhaMga jevo badhe sthaLe sarakho hoya che tevo, athavA kayArAnI tarI-popaDInA jevo hoya te samabhaMga jANavo, je hamezAM samabhaMgavALA hoya te anantakAyiko samajavA, paraMtu je komaLapaNAthI samabhaMgavALA hoya te anantakAyiko na jANavA. - juo loka prakAza 5. 408 54 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada.sAhAraNa sarIra bAdara vaNassaikAiya jIva pannavaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bIjI chAla paNa tenA jevI hoya te paNa anantajIvAtmaka jANavI. ema kanTa, skandha ane zAkhA saMbaMdhI traNe gAthAono vicAra karavo. (30-33). have teja chAlanuM pratyeka jIvapaNuM jANavA lakSaNa kahe che-"yastha mUlastha' ityAdi cAra gAthAo che je bhUlanA kASThathI madhyavartI garbhathI tenI chAla pAtaLI hoya te pratyekajIvavALI jANavI. te sivAyanI bIjI eTale pratyeka zarIrapaNe nizcita chAlathI anya chAla hoya te paNa pratyekazarIra jIvavALI samajavI. ema kandAdi viSe traNe gAthAo vicAravI (34-37). "yastha mUtae manasya samo bhaMga te' je mULa bhAgatAM teno bhaMga sarakho spaSTarUpe jaNAya-ityAdi anantakAyanuM lakSaNa kahyuM. tene spaSTapaNe pratipAdana karavAnI icchAvALA sUtrakAra A lakSaNa kahe che-"rA' ityAdi. je mULa, skandha-thaDa, tvacA, zAkhA, patra ane puSpAdine bhAMgatAM bhaMgasthAna cakka-cakranA AkAravALuM goLa ane tadana samasarakhuM hoya te mULAdika ananta jIvAtmaka jANavA. tathA granthI-gAMTha athavA sAmAnya rIte bhaMgasthAna cUrNa-rajathI vyApta hoya, athavA je patrAdine bhAMgatAM cakranA AkAravALo bhaMga ane granthine sthAne parAganA jevI ja vyApta thavI-e pUrvokta lakSaNa sivAya bhaMgasthAna pRthvInA sarakhuM hoya, tAtparya e che ke sUryanA kiraNothI tapelA kyArAnI tarinA pratarakhaMDa-popaDInA jevo sama-sarakho bhaMga hoya te ananta kAyika jANavA. (38) have pharIthI bIjuM lakSaNa kahe che-je patra-pAMdaDuM sakSIra-dUdhavALuM hoya, ke niHkSIra-dUdhavinAnuM hoya paNa gumanasovALuM ane pranaSTasaMdhi-jenA be ardha bhAganI vacceno sAMdho sarvathA na dekhAto hoya te patra anantajIvAtmaka jANavuM (39). have puSpAdisaMbadhI vizeSatA kahe che-puSpo cAra prakAranA che. te A pramANe-1 jalaja-jaLamAM utpanna thayelAM sahasa patra vagere, 2 sthalaja-sthaLamAM utpanna thayelAM koTaka vagerenA puSpo. te pratyekanA babbe bheda che. keTalAka vRttabaddha hoya che. jemake atimukta vagere, ane keTalAka jAI vagerenA puSpo nAlabaddha hoya che. ahIM teomAM keTalAeka patrAdinI aMdara rahelA jIvonI apekSAe saMkhyAtA jIvavALAM, keTalAeka asaMkhyAtA jIvavALAM ane keTalAeka ananta jIvavALAM hoya che, te Agamane anusarIne jANavA (40). A saMbaMdhI kaMIka vizeSa batAve che-temAM je jAI vagerenA nAlabaddha puSpo che te badhAM saMkhyAtA bIjavALAM tIrthakaragaNadharoe kahelAM che. thoranA puSpa anantajIvAtmaka che, ane te sivAyanA bIjAM puSpo thoranA puSya jevAM hoya te paNa anantajIvAtmaka jANavA (41). paddhinIkaMda, utpalinIkanda, antarakanda-jalamAM utpanna thayelI eka jAtanI vanaspatino kanda, jhillikA-vanaspativizeSa-e badhA ye anantakAyika che. parantu parNinyAdinA bisa-nAla ane mRNAla-kamaladaMDa e banne ekajIvAzrita che (42). palAMDukanda, lasunakanda ane kaMdalIkanda, kustaMbaka-e badhA ya pratyeka jIvAzrita jANavA. te sivAyanA bIjA tevA prakAranA eTale anantakAyika vanaspatinA lakSaNa rahita hoya te paNa pratyeka vanaspatikAyiko jANavA (43). padma, utpala, nalina, subhaga, saugandhika, aravinda, kokanada, zatapatra ane sahasapatranA vRtta-DIMTIyA ane tenA bahAranA pAMdaDAM je prAyaH lIlAM hoya che te, ane patranA AdhArarUpa karNikA che te traNe ya ekajIvAtmaka che, ane je aMdaranI pAMkhaDIo, kesara ane bIja che te dareka eka eka jIvAzrita che (44). veNu-vAMsa, naDa-baru tathA izuvATikA vagere loka thakI jANI levA. tathA dharo vagere tRNa, ane parvayukta (gAMThavALI) vanaspati, teonI je AMkha, parva ane parimoTakaparvanuM cakrAkAra-goLAkAra pariveSTA hoya che te badhA eka jIvAzrita che. e badhAnAM dareka pAMdaDAM eka eka jIvAtmaka hoya che ane puSpo aneka jIvAtmaka che (45-47). pUSpaphala, e pramANe kAliMga phaLa, tabIphaLa, trapuSa (kAkaDI), elavAyu-cIbhaDAnI jAta, vAluka-cIbhaDuM, ghoSAtaka-kaDavA turIyAM, paTola, teMduka ane hiMdusa phaLo che, e pratyeka phaLonAM vRnta, samAsa-garbhasahita kaTAha-phaLanA uparanI chAla eTale vRnta, garbha ane kaTAha e traNe eka jIvanA che-arthAt traNe eka jIvAzrita che. tathA pUSpaphaLathI mAMDI hiMdusa sudhInI dareka vanaspatinA pAMdaDAM pratyekajIvAzrita che. eTale eka eka jIvAzrita che. kesara sahita ane kesara rahita bIja paNa pratyeka jIvAzrita hoya che. eTale kesara ane bIjo dareka pratyeka jIvAzrita che (48-49). A 55 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada sAhAraNa sarIra bAdara vaNassaikAiya jIva panavaNA 'kuhaNAdi vanaspatinA bhedo loka thakI jANI levA. e anantajIvAtmaka che. parantu kuMdukkane viSe vikalpa jANavo. koikakuMduka amuka dezamAM anantajIvAtmaka hoya che ane koIka asaMkhyAta jIvAtmaka hoya che (50). zuM bIjano jIva ja mUlAdirUpe pariNata thAya che eTale bIja ane mULAdino eka ja jIva hoya che ke bIjanA jIvanA cavyA pachI bIjo ja jIva mULAdimAM utpanna thAya che' -e pramANe anyanA praznanI AzaMkA karI teno uttara Ape cheyonibhUtayoniavasthAne prApta thayelA eTale jeNe yonipariNAmano tyAga nathI karyo evA bIjamAM te jIva athavA bIjo jIva utpanna thAya che. bIjanI be avasthAo che-1 yoniavasthA ane ayoniavasthA. temAM bIja jyAM sudhI yoniavasthAno tyAga karatuM nathI, paNa jIvarahita-acetana thayeluM hoya che tyAM sudhI te yonibhUta kahevAya che. bIja jIvarahita thayeluM che te nizcayathI jANI zakAtuM nathI, tethI viziSTa jJAna rahita manuSya vaDe atyAre sacetana ke acetana hoya paNa je avinaSTayoni vALuMugavAnI zaktivALuM hoya te bIja yonibhUta kahevAya che, ane vinaSTayoni vALuM hoya te avazya acetana hovAthI ayonibhUta kahevAya che. yonizabdano zo artha che? avinaSTa zaktivALuM jIvanuM utpatti sthAna eTale temAM rahelI jIvanA pariNamananI zakti sahita hoya te yoni kahevAya che. te yonibhUta bIjamAM teja pUrvano bIjano jIva athavA anya jIva AvIne tyAM utpanna thAya che. tAtparya e che ke bIjane utpanna karanAra jIva potAnA AyuSyanA kSaya thavAthI bIjano tyAga kare che. te bIjane pANI, kALa ane pathivInA saMyogarUpa sAmagrI prApta thatAM kadAcita teja pUrvano bIjajIva mUlAdi saMbaMdhI nAma gotra bAMdhIne te bIjamAM utpanna thAya che, eTale tyAM AvIne mUlAdirUpe pariNata thAya che. ane kadAcit anya-pRthivIkAyikAdi jIva tyAM AvIne upaje che, "yofpa mUtve nIva' je jIva mULane viSe che eTale mULarUpe pariNata thayelo che teja jIvane prathamatiyA' prathama pAMdaDAMrUpe pariNata thAya che. mATe mULa ane prathama patrano kartA eka jIva che. pra-jo ema che to satro vi visatno nu samamAgo mAMtago mAgo' badhA kisalaya (komaLa pAMdaDAM) ugatAM anantakAyika kahelA che-ityAdi nIcenI gAthAnI sAthe virodha kema nahi Ave? u0-ahIM bIjano jIva ke anya jIva bIjanA mULapaNe utpanna thaIne tenI ucchunAvasthA-vRddhi kare che, ane tyAra pachI ananta jIvo avazya kisalayAvasthA prApta kare che, tyAra bAda sthitinA kSaya thavAthI te ananta jIvo cavI jAya tyAre Aja mULano jIva ananta jIvanA zarIrane potAnA zarIrarUpe pariNAvIne prathama pAMdaDAM sudhI vadhe che, mATe pUrvokta vacananI sAthe virodha Avato nathI. bIjA AcAryo A gAthAnI A pramANe vyAkhyA kare che-prathama patra eTale bIjanI vRddhinI avasthA, tethI mULa ane prathama pAMdaDAno kartA eka jIva che. tAtparya e che ke "mULa ane samuhUnAvasthA-vRddhinI avasthAno kartA eka jIva che' -e niyama batAvavAne mATe kahyuM che ke-"mULa ane samuThThanAvasthAvRddhinI avasthA banne eka jIvavaDe avazya pariNAvelAM hoya che, bAkInA kisalayAdino AvirbhAva avazya mULanA jIvanA pariNAmathI thayelo hoto nathI. tethI 'badhAM kisalaya ugatAM anaMtakAyika hoya che" ityAdi gAthA kahevAnI che tenI sAthe A bAbatano virodha nathI. kAraNa ke mULa ane vRddhinI avasthAnI utpattikALe kisalayapaNuM nathI. zuM pratyeka vanaspatikAyikanuM sarvadA zarIrAvasthAne AzrayI pratyekazarIra vanaspatikAyikapaNuM che ke koI avasthAmAM anantakAyikapaNuM paNa che? temaja sAdhAraNa vanaspatikAyikanuM paNa hamezAM anantakAyikapaNuM che ke kadAci pratyeka vanaspatikAyikapaNuM paNa saMbhave che? tenA uttaramAM maLyo vi' ityAdi gAthA kahe che. ahIM sarva zabda aparizeSa-samastavAcI che. samasta prakAranA pratyeka ke sAdhAraNa vanaspatikAya kisalayAvasthAne prApta thayelA hoya tyAre tIrthakara ane gaNadharoe anantakAyika kahelA che, ane te kisalayarUpa anantakAyika vRddhi pAmatA anantakAyika thAya ke pratyeka vanaspatikAyakarUpa thAya che. eTale ke jo sAdhAraNa zarIra karavAnuM hoya to sAdhAraNa thAya ane pratyekazarIra karavAnuM hoya to pratyeka thAya. keTalA kALa pachI pratyeka thAya? antarmuhUrta pachI thAya. 1 kuhaNA saMbadhI lokaprakAzamAM kahyuM che ke-"I fpa bolyA nAmAntaratirohitA: rA rezavizeSa tapatA :'' kahaNA amuka dezamAM prasiddha che. paNa tenA bIjA nAmo vaDe oLakhAtA nathI, ane te cothA upAMga pannavaNAmAM batAvyA che. juo patra 418. 56 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada -sAhAraNa sarIra bAdara vaNassaikAiya jIva patravaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 te A pramANe-nigodanA jIvonI utkRSTathI paNa antarmuhUrta kALanI sthiti kahI che, ane tyArabAda vadhatA te pratyekarUpe thAya che. 'samakaM' eka kALe utpanna thayelA sAdhAraNa vanaspatikAyikonI-eka kALe zarIranI utpatti thAya che, eka sAthe prANApAnagrahaNa-zvAsocchvAsane yogya pudgalonuM grahaNa thAya che, tyAra bAda eka kALe ucchvAsa-niHzvAsa hoya che (53). eka sAdhAraNavanaspatikAyika jIvane je AhArAdi pudgalonuM grahaNa thAya che teja ghaNA sAdhAraNa jIvone samajavuM. tAtparya e che ke je AhArAdikane eka jIva grahaNa kare che tenA zarIrane AzrayI rahelA bAkInA ghaNA jIvo paNa teja AhArAdi grahaNa kare che, ane ghaNA jIvone je AhArAdinuM grahaNa thAya che te saMkSepathI-eka za2I2mAM samAveza hovAthI ekane paNa grahaNa thAya che (54). u52 kahelI bAbatano upasaMhAra karatA kahe che-'sAdhAraNa' ityAdi. eka zarIrAzrita badhAya jIvono upara kahyA pramANe je sAdhAraNa AhAra-AhAra yogya pudgalonuM grahaNa, sAdhAraNa zvAsocchvAsayogya pudgalonuM grahaNa, upalakSaNathI sAdhAraNa ucchvAsa-niHzvAsa ane sAdhAraNa zarIranI utpatti te sAdhAraNa jIvonuM lakSaNa jANavuM (55). have eka nigodazarIrane viSe ananta jIvo pariNata thayelA hoya che tema je rIte pratItimAM Ave tevI rIte pratipAdana kare che-jema tapAvelA loDhAno goLo tapta suvarNanI jema badhI agnithI pariNata thAya che. tema nigodanA jIvone jANo. eTale tevI rIte nigodarUpa paNa eka eka zarIramAM te zarIrUpe pariNata thayelA ananta jIvone jANo (56). ema chatAM eka, be, traNa, yAvat saMkhyAtA ane (vA zabdathI) asaMkhyAtA nigoda jIvonA zarIro joI zakavA yogya nathI, kAraNa ke tevA prakAranA zarIrono abhAva che. eka, be, traNa, saMkhyAtA ke asaMkhyAtA jIvoe grahaNa karelA ananta vanaspatikAyikanA zarIro nathI paNa ananta jIvonA piMDarUpa hoya che. to pachI zI rIte dekhI zakAya? tenA uttaramAM kahe che-'dIsaMtI' ityAdi-bAdara ananta nigoda jIvonA zarIro dekhI zakAya che, paNa sUkSma nigodajIvonA zarIro dekhAtA nathI. kemake teonA zarIro ananta jIvonA saMghAtarUpa hovA chatAM paNa dekhI zakAya tevA svabhAvavALAM nathI. kAraNa ke tevA prakAranA sUkSma pariNAma vaDe pariNata thayelAM che. pra-zI rIte jANI zakAya ke nigodarUpa zarIro ananta jIvonA pariNAmathI pariNata thayelAM che? guru kahe che ke jinavacanathI ja jANI zakAya che. ane te A pramANe che-''gotA haiM asaMveggA doti niyoyA asaMhayA gotA poLo ya nioo anaMtanIvo muLeyaLo'' asaMkhyAtA goLA che, e goLAmAM asaMkhyAtI nigodo che ane eka eka nigoda* ananta jIvAtmaka jANavI. have e nigodanA jIvonuM pramANa batAve che-eka eka lokAkAzanA pradeza upara eka eka nigodano jIva sthApana karavo. e rIte mAna karatAM nigodanA jIvo ananta lokAkAzanA pradeza pramANa thAya che. have pratyeka vanaspatikAyika jIvonuM pramANa kahe che--eka eka lokAkAzanA pradeza upara eka eka pratyeka vanaspatinA jIvano sthApana karavo. ane e rIte mAna karatAM pratyeka vanaspatinA jIvo asaMkhya lokAkAzanA pradeza pramANa thAya che. paryAptA ane aparyAptA pratyeka ane sAdhAraNa vanaspati jIvonuM pramANa batAve che-ghanarUpe kalpelA lokanI prata2 zreNinA asaMkhyAtamA bhAge jeTalA AkAzapradezo hoya teTalA paryAptA pratyeka vanaspatikAyika jIvo che, ane aparyAptA pratyeka vanaspatinA jIvo asaMkhyAta lokAkAzanA pradeza pramANa 1. sAdhAraNa vanaspatinA za2I2ne nigoda kahe che. 2.''vasaranUM too buddhivo hopha sattaranuSano tIha paNNA seDhI payo ya tatvo''' loka uMcAimAM cauda rajju-rAja pramANa che ane nIce kaMIka nyUna sAta rajju pramANa pahoLo che. ane pachI ghaTato ghaTato tIrachA lokanA madhya bhAgamAM teno vistAra eka rajju pramANa che. tyAra bAda kramazaH vRddhi pAmato brahmalokanA madhya bhAgamAM pAMca rajju pahoLo che ane pachI ghaTato u52 lokAnte eka rajju pramANa che. tethI tenI AkRti keDa upara hAtha mUkI pahoLA paga karI ubhA rahelA puruSanA jevI thAya che, A prakAranA lokano buddhithI- kalpanAthI ghana karatA catuSkoNa laMbAi, pahoLAi ane jADAimAM sAta rajju pramANa thAya che. e pramANe ghanIkRta loka pramANa dIrgha-lAMbI eka eka AkAza pradezanI paMkti te sUci zreNi kahevAya che. ane te sUci zreNino varga ka2vo eTale sUci zreNinA AkAza pradezone teTalI saMkhyAe guNavA eTale pratara kahevAya che. jema ke asatkalpanAe traNa pradezanI sUci zreNine traNe guNatAM nava pradezano prata2 thAya che. juo-karmagraMtha zataka gA. 97. 57 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada beiMdiya jIva pannavaNA hoya che. paryAptA ane aparyAptA sAdhAraNa vanaspatikAyika jIvonuM pramANa ananta lokAkAzanA pradeza pramANa hoya che. 'ne cAvane tahappArA' te sivAyanA bIjA je ahIM kahyA nathI, parantu tevA prakAranA hoya eTale pratyeka vanaspatirUpe hoya ke sAdhAraNa vanaspatirUpe hoya te paNa vanaspatikAyapaNe jANavA. 'te saMkSepathI be prakAranA kahyA che' ityAdi pUrvanI peThe jANavuM. parantu jyAM eka bAdara paryApta jIva che tyAM tene AzrayI aparyAptA jIvo kadAcit saMkhyAtA, kadAcit asaMkhyAtA ane kadAcit anantA hoya che. pratyeka vanaspatikAyiko saMkhyAtA ke asaMkhyAtA hoya che, ane sAdhAraNa vanaspatikAyika to avazya anantA hoya che. A sAdhAraNa ane pratyekarUpa amuka vanaspatinI vizeSatA jaNAvanArI A gAthAo ahIM batAve che-'kaMdA ya' ityAdi traNa gAthAo che-kanda-sUraNa kaMdAdi, kaMdamUlo ane vRkSamUlo e sAdhAraNa vanaspativizeSa che. guccho, gulmo ane vallIo prasiddha che. veNu-vAMsa, tRNa-arjunAdi jANavA. padma, utpala ane zIMgoDAM vagere prasiddha che. 'haDha' jalamAM thatI eka jAtanI vanaspati che. sevAla prasiddha che. kRSNa, panaka, avaka, kaccha, bhANI ane kantuka e eka jAtanI sAdhAraNa vanaspati che. A u52 kahelI ogaNIza vanaspatiomAM koinI paNa tvacAdikamAMnI koi koi paNa yoni (utpatti sthAna) hoya che. tAtparya e che ke-koinI tvacA, yoni hoya che, koinI chAla, yAvat koInuM mULa, koino agrabhAga, koino madhyabhAga ane koinuM bIja yonirUpa hoya che. 'se naM' ityAdi. e pramANe cAre nigamano sugama che. e pramANe ekendriya jIvo kahyA. I45 // || teviyanIva vaLavA || se kiM taM beIdiyA? beiMdiyA aNegavihA pannattA / [ se kiM taM beiMdiyasaMsArasamAvaNNajIva paNNavaNA ? nephayisaMsArasamAvAnIva pAvaLA] teM nahA-puttAvimiyA, RddhiiimayA, maMjUthanA, golomA, 'pAvarA, somaLatA, vaMsImuhA, sUmuddA, gonaloyA, natoyA, gAlAyA, saMghA, saMgha, khullA, ghullA, [muLayA, aMdhA] vADA, sottiyA, mottiyA, tuyA vAsA, govattA, DugovattA, viyAvattA, saMvudhA, mAvAhA, sippisaMpuDA, caMdaNA, samuddalikkhA, je yAva'nne thppgaaraa| savve te samucchimA napuMsagA / te samAsao duvihA pnnttaa| taM jahA-pajjattagA ya apajjattagA y| eesi NaM evamAiyANaM beiMdiyANaM pajjattApajjattANaM satta jAikulakoDijoNIppamuhasayasahassA bhavaMtIti makkhAyaM / se ttaM beiMdiya-saMsArasamAvanna - jiivpnnvnnaa|| sU0 - 46 / / (mULa) beindriya jIvo keTalA prakAranA kahyA che? beindriya jIvo aneka prakAranA kahyA che-te A pramANe-pulAkimiyA, kukSikRmi, gaMDUyalaga-gaMDolA-moTA kRmi, goloma, g2aura, somaMgalaga, vaMsImukha, sUcimukha, gojalaukA, jalaukA, jAlAya, zaMkha, zaMkhanaka-zaMkhalA, ghullA, khullA, gulayA, khaMdha, varATa-koDA, zauktika, mauktika, kaluyAvAsa, ekata Avarta, dvidhADa'varta, naMdikADaDavarta, saMbukka-zaMbuka, mAtRvAha, zuktisaMpuTa, caMdanaka, samudralijJA, ane te sivAya bIjA tevA prakAranA hoya te. te badhA saMmUrchima ane napuMsaka che. te saMkSepathI be prakAranA kahyA che. te A pramANe-paryAptA ane aparyAptA. e paryAptA ane aparyAptA beindriyonA sAta lAkha kroDa kulo yonipramukha-yonithI utpanna thayelAM hoya che--ema kahyuM che. e pramANe beindriya saMsArI jIvo kahyA. I46 // (TI0) have beindriya jIvonuM pratipAdana karavA mATe sUtrakAra kahe che-beindriya jIvo keTalA prakA2e che? AcArya uttara Ape che ke beindriyo aneka prakAranA kahyA che-'puttAiimayA' vage2e. pulAkimiyA-gudAnA bhAgamAM utpanna thayelA kRmi. kukSi- udaramAM utpanna thayelA te kukSikRmi. zaMkha-samudramAM utpanna thayelA prasiddha che. zaMkhanaka--nAnA zaMkha, jene zaMkhalA kahe che. 1. kheDA A. sa.; 2. mAvAdA 58 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada teiMdiya jIva patravaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 ghullA-dhullikA, khullA-kSudra nAnA zaMkha, ke je samudramAM zaMkhanI AkRtivALA hoya che. varATa-koDA, zuktisaMpuTa-saMpuTarUpe chIpo hoya che te, caMdanaka-akSa, sAdhuo sthApanAcArya tarIke rAkhe che te. bAkInA beindriyo saMpradAya-paraMparAne anusarIne jANavA. 'ne yAvane tahavvA ' te sivAyanA bIjA tevA prakAranA je mRta kalevaramAM utpanna thayelA kRmi vagere hoya te badhA beindriyo jANavA. te saMmUrcchima che ane saMmUrcchima hovAthI ja napuMsaka hoya che. kAraNa ke saMmUrchimo avazya napuMsaka hoya che. 'nAsaMmUvjhino napuMsAni' (ta0 20 2 sU. 50) nA2ka ane saMmUrcchama napuMsaka hoya che--evuM tattvArthasUtranuM vacana che. te beindriyo 'samAptata: ' saMkSepathI be prakAranA kahyA che. te A pramANe-paryAptA ane aparyAptA, ca zabda yoni ane kulanA bhedathI potAnA aneka bhedono sUcaka che. pulAkRmi vagere paryAptA ane aparyAptA evA (beiMdriyonI be lAkha yoni ane) beindriyonA badhA maLIne yonipramukha-yonithI utpanna thayelAM sAta lAkha kroDa jAtikulo hoya che--ema tIrthaMkaroe kahyuM che. ahIM tAtparya A che--jAti, kula ane yoninA svarUpane jANavA mATe pUrvAcAryoe sthUla udAharaNa batAvyuM che. te A pramANejAti eTale tiryaMcagati, tenA kuMlo-kRmikula, kIDAonuM kula, vIMchInuM kula vagere. A kulo yonipramukhayonithI utpanna thayelAM che. te A pramANe-ekaja yonimAM aneka kulo hoya che. jemake chANanI yonimAM kRmikula, kIDAnuM kula, vIMchInuM kula vagere. athavA 'jAtikula' e eka pada che. jAtikula ane yonimAM paraspara bheda che. kAraNa ke eka paNa yonimAM aneka jAtikulano saMbhava che. jemake ekaja yonimAM kRmijAtikula, kITajAtikula, vRzcikajAtikula vagere hoya che. e pramANe ekaja yonimAM avAntara-peTAjAtibhedo hovAthI yonithI utpanna thayelAM aneka jAtikulo saMbhave che, mATe beindriyonA sAta lAkha kroDa jAtikulo ghaTe che. upasaMhAra kahe che-e pramANe beindriya saMsArI jIvo kahyA. II46 / / || teviyanIva vapnavanA || se kiM taM te iMdiya - saMsArasamAvannaM jIvapannavaNA? teiMdiyA - saMsArasamAvanna - jIvapannavaNA aNegavihA pannattA / tuM nahA-movaDyA, rohiLiyA, thU, pipIliyA, tA, vaiddeziyA, kAliyA, 3khAyA, DhappaDA, taLAhArA, kAhArA, mAtuyA, pattAhArA,tapaviTiyA, pattaviMTiyA, puviTiyA, viTiyA, vIyaviTiyA, 'tevuLaminiyA, taHsaminiyA, khAsaditaminiyA, hiltiyA, jJittiyA, jJiLiyA, viziriDA, *vAduyA[pAyA], ta uyA, suma,sovasthi[i]yA, muyaviMTA,ADyA,zovayA, tutuMva [sUMvA],chatavALA[jotthatavAha'], khUyA, hAtAhatA,pittuvA, sayavADyA,gomnI, sthisoMDA,ne yAvane tahappArA| savvu te saMmuSThimA napuMsa te samAsao duvihA pannattA / taM jahA - pajjattagA ya apajjattagA ya / eesi NaM evamAiyANaM teiMdiyANaM pajjattApajjattANaM aTTha jAI kulakoDijoNippamuhasayasahassA bhavatIti makkhAyaM / se taM teiMdiya-saMsArasamAvanna jIvapannavaNA | sU0-47|| (mULa) taiindriya-saMsArasamApanna-jIvaprajJApanA keTalA prakAre che? teindriya-saMsArasamApanna-jIvaprajJApanA aneka prakAre che. te A pramANe-aupayika, rohiNiya, kuMthu, pipIlikA (kIDI), urdUsaga-DAMsa, udehikA-uddhai, ukkaliyA, uppAyautpAda, uppADa, utpATaka, taNAhAra (tRNAhAra), kaTTAhAra (kASThAhAra), mAlukA, pattAhAra (patrAhAra), taNabeMTiya, pattaveTiya, puSpavaeNTiya, phalabaTiya, bIjabeMTiya, teburaNamiMjiyA, taosimiMjiya, kappAsakrimijiya, hilliya, jhilliya, jhiMgira, kigiriDa, bAhuya, lahuya, subhaga, sovasthiya-sauvastika, suyarbeTa, idakAia-indrakAyika, indagovaya-indragopa, turutuMbaga, kucchalabAhaga, jUyA-jU, hAlAhala, pisuya, sayavAiya-zatapAdikA, gomskI (kAnakhajurA), hatthisoMDa- 1. seLanandriyA zAM. sA.; 2. teosa mibiyA zAM. sA.; 3. jJatttiyA zAM. sA., 4. pAduyA zAM. sA.; 5. tuMmuLa zAM. sA. viTiyA nA sthAne reMTiyA pATha Agamodaya samitinI pustakomAM che. 59 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada cauridiya jIva pannavaNA hastizaDe ane te sivAyanA bIjA je tevA prakAranA hoya che. te badhA saMmUcchima ane napuMsaka hoya che. te saMkSepathI be prakAranA kahyA che. te A pramANe-paryAptA ane aparyAptA. paryAptA ane aparyAptA evA prakAranA e teIndriya jIvonA yonithI utpanna thayelAM ATha lAkha kroDa jAtikulo hoya che e pramANe kahyuM che. te pramANe teIndriya saMsArasamApanna-jIvaprajJApanA kahI. //47ll (TI0) have te indriya saMsArI jIvonuM nirUpaNa karavA mATe sUtrakAra kahe che-te indriya saMsArasamApanna jIvaprajJApanA keTalA prakAre che? bhagavAna kahe che ke te indriya saMsArasamApana jIvaprajJApanA aneka prakAranI che. tene 'ta gaNA'-ItyAdi vaDe batAve che-A payika pramukha teIndriya jIvo dezavizeSathI ke loka thakI jANI levA. paraMtu "zeNI' karNazRMgAlikA-kAnakhajuro samajavo. 'ne vAvane tahapUrA' te sivAya bIjA je tevA prakAranA hoya te te indriyo jANavA. "te badhA saMmUrNima ane napuMsaka che'-ityAdi pUrvanI peThe jANavuM, e payikapramukha paryApA aparyAptA teIndriya jIvo (nI be lAkha yoni ane) badhA maLIne yonithI utpanna thayelA ATha lAkha kroDa jAtikulo hoya che-ema tIrthakaroe kahyuM che. upasaMhAra kahe che-ema teIndriya saMsArasamApana jIvaprajJApanA kahI. II47thI |vaDaraviyanIvavaUMvA IT. se kiM taM cauridiya-saMsArasamAvanna-jIvapannavaNA? cauridiyA-saMsArasamAvanna-jIvapannavaNA aNegavihA pnnttaa| taM jahA-aMdhiya-pattiya[Nettiya]-macchiya-masagA kIDe magamigakiDe] taha payaMge yA DhaMkuNa-kukkuDakukkuha-naMdAvatte ya siNgirdde|| kiNhapattA, nIlapattA, lohiyapattA, hAlibepattA, sukillapattA, cittapakkhA, vicittapakkhA,obhaMjaliyA,jalacAriyA,gaMbhIrA, NINiyA,taMtavA,acchiroDA, acchivehA,sAraMgA,neurANeulA], dolA, bhamarA, bharilI, jarulA, toTTA[toTThA], viMchuyA[vicchutA], pattavicchuyA, chANavicchuyA, jalavicchuyA, piyaMgAlA,kaNagAkaNabhAgA],gomayakIDA,je yA'vanne thppgaaraa| savvai te saMmucchimA npuNsgaa| te samAsao duvihA pnnttaa| taM jahA-pajjattagA ya apajjattagA yA eesi NaM evamAiyANaM cauridiyANaM pajjattA-'pajjattANaM nava jAikulakoDijoNippamuhasayasahassAI bhavaMtIti mkkhaayN| se taM curidiy-sNsaarsmaavnnnava navaITITU0-48AA (mU9) caurindriya-saMsArasamApanna-jIvaprajJApanA keTalA prakAre che? caurindriya-saMsArasamApanna-jIvaprajJApanA aneka prakAre che. te A pramANe-aMdhiya, pattiya, makSikA, mazaka (macchara), kITa, pataMga, DhekuNa (bagAI), kukkaDa, kukta, naMdAvarta, sigiraDa, kRSNapatra, nIlapatra, lohitapatra, zuklapatra, citrapakSa, vicitrapakSa, haMjaliyA, jalacArikA, gaMbhIra, phINiya, taMtava, azmiroDa, alivedha, sAraMga, ura, dolA, bhramara, bharilI, jalA, toTTA, viMchI, patraviMchI, chANaviMchI, jalaviMchI, piyaMgAla, kaNaga, gomayakIDA, ane te sivAyanA bIjA tevA prakAranA hoya che. te badhA saMmUcchima ane napuMsaka che. te saMkSepathI be prakAranA che. te A pramANe-paryApta ane aparyApta. e pUrvokta paryApta ane aparyApta caurindriya jIvonA yonithI utpanna thayelAM nava lAkha kroDa jAtikulo che. e pramANe caurindriya saMsArI jIvaprajJApanA kahI. I48 (TI.) have caurindriya-saMsArasamApanna-jIvaprajJApanA kahe che-"se va ta ityAdi. A cauridriya jIvo loka thakI jANI levA. paryAptA ane aparyAptA e (caurindriyanI be lAkha yoni ane) caurindriya jIvonA yonithI utpanna thayelAM navalAkha kroDa jAtikulo hoya che. bAkIno akSarArtha pUrvanI peThe jANavo. upasaMhAra kahe che-"e pramANe caurindriya saMsArI jIvanI prajJApanA kahI.' l48 60 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada paMciMdiya jIva - neraiya jIva panavaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 * || vaMtricinIva qUUvA || se kiMtaM paMcendiya-saMsArasamAvanna-jIvapannavaNA? paMcendiyA-saMsArasamAvanna-jIvapannavaNA cauvvihA pnnttaa| taMjahA-neraiyapaMciMdiya-saMsArasamAvanna-jIvapannavaNA,tirikkhajoNiyapaMcindiya-saMsArasamAvanna-jIvapannavaNA, maNussapaMcindiya-saMsArasamAvanna-jIvapannavaNA, devpNcindiy-sNsaarsmaavnn-jiivpnnvnnaa|suu0-49|| (mU0) paMcendriya saMsArasamApana-jIvaprajJApanA keTalA prakAre che? paMcendriya-saMsArasamApana-jIvaprajJApanA cAra prakAre che. te A pramANe- 1 narayika-paMcendriyasaMsArasamApanna-jIvaprajJApanA, 2 tiryaMcayonika-saMsArasamApanna-jIvaprajJApanA, 3 manuSya-paMcendriya-saMsArasamApanna-jIvaprajJApanA ane 4 deva-paMcendriyasaMsArasamApanna-jIvaprajJApanA. //49. (TI) have paMcendriya saMsArI jIvanuM svarUpa kahe che-paMcendriya-saMsArasamApana-jIvaprajJApanA keTalA prakAre che? sUri kahe chepaMcendriya-saMsArasamApana-jIvaprajJApanA cAra prakAre che. te A pramANe nayi' ityAdi. aya-ISTa phaLa ApanAra karma, te jethI gayuM che te niraya eTale narakAvAso. tene viSe rahelA te narayiko, tevA paMcendriya saMsArasamApana jIvonI prajJApanAprarUpaNA karavI te narayika-paMcendriya-saMsArasamApanna-jIvaprajJApanA. san dhAtu gatyarthaka che. 'tiroDakvati' je tIrachAvAMkA cAle te tiryaMca, teonI yoni-utpattisthAna te tiryaMgyoni, temAM rahelA te taiyaMgyoni, evA paMcendriya saMsArI jIvonI prarUpaNA te taiyaMgyanika saMsAra samApana jIvaprajJApanA. mana zabda manuSyano vAcaka che. jemake rAjan zabda rAjanyano vAcaka che. manunA apatya te manuSyo, ahIM ya pratyaya jAti arthamAM thayelo hovAthI manuSya zabda rAjanya zabdanI peThe jAtivAcaka che. evA manuSya paMcendriyasaMsArI jIvonI prarUpaNA te manuSya-paMcendriya-saMsArasamApana-jIvaprajJApanA. rIvyakti'--je svacchAe krIDA kare te devo, te bhavanapati vagere jANavA. evA paMcendriya saMsAra samApana jIvonI prajJApanA te deva-paMcendriyasaMsArasamApanna-jIvaprajJApanA. 49 || neraDrayanIvagcchAvA || se kiM taM neraiyA? neraiyA sattavihA pnnttaa| taM jahA-1 rayaNappabhApuDhavineraiyA, 2 sakkarappabhApuDhavineraiyA, 3 vAluyappabhApuDhavineraiyA, 4 paMkappabhApuDhavineraiyA, 5 dhUmappabhApuDhavineraiyA, 6 tmppbhaapuddhvineriyaa| 7 tmtmppbhaapuddhvineriyaa| te samAsao duvihA pnnttaa| taM jahA-pajjattagA ya apajjattagA y| se ttaM neraiyA liq0-10 (mULa) narayiko keTalA prakAranA che? nairayiko sAta prakAranA che. te A pramANe-1 ratnaprabhAkRthivIvairayiko, ra zarkarA prabhA pRthivIvairayiko, 3 vAlukAprabhA pRthivIvairayiko, 4 paMkaprabhA pRthivIvairayiko, 5 dhUmaprabhA pRthivIvairayiko, 6 tama prabhA pRthivInarayiko, 7 tamAma prabhA pRthivIvairayiko. te saMkSepathI be prakAranA che. te A pramANe-paryAptA ane aparyAptA. ema nairayiko kahyA. 50 (TI.) have narayikonuM svarUpa pratipAdana karavA mATe prazna ane uttara sUtra kahe che-"je vi ' ityAdi. narayiko pRthivInA bhedathI sAta prakAranA che, bIjI rIte to tenA ghaNA bhedo thaI zake. mATe pRthivInA bhedathI tenA sAta prakAra batAve che-te jahA' ityAdi. ratnaprabhApRthivInarayiko vagere. ratna-vaja, vairtha vagere, prabhA zabda ahIM badhe sthaLe svabhAvavAcaka che. tethI ratno jevI prabhA-svarUpa che te ratnaprabhA, eTale ratnapracura-bahu prakAranA ratnovALI, ratnamayI pRthivI. temAM rahelA narayiko te ratnaprabhApRthivIvairayiko kahevAya che. e pramANe zarkarAprabhAkRthivInerayiko vagere saMbaMdhI jANavuM.' ApavA. . narayikonI cAra lAkha yoni che ane paccIsa lAkha kroDa jAti kula che. 61 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada tirikkhajoNiya jIva pannavaNA || tirikravajoNiyajIva paNNavaNA || se kiM taM paMcidiyA tirikkhajoNiyA? paMciMdiyatirikkhajoNiyA tivihA pnnttaa| taM jahA-1 jalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiyA 2 thalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiyA 3 khahayarapaMcindiyatirikkhajoNiyA ||suu0-52|| (mU0) paMcendriya tiryaMcayoniko keTalA prakAranA che? paMcendriya tiryaMcayoniko traNa prakAranA kahyA che. te A pramANe-1 jalacara paMcendriya tiryaMcayaniko, 2 thalacara paMcendriya tiryaMcayoniko, 3 khecara paMcendriya tiryaMcayoniko.//parA (TI0) have udezanA kramane anusarI tiryaMca paMcendriyonuM svarUpa pratipAdana karavAnI icchAvALA sUtrakAra kahe che-paMcendriya tiryayayonio 24 / praaranA cha? mAyArya uttara sApecha-paMcendriya tirthayo / prAranA cha-4saya2. tyAhi. 'jale caranti' pAemA 2 te 4122. 'sthale caranti' sthalane viSa 32 te sthalayara, khe-AkAze caranti 5- zana viSe yA te ya2. prAkRta DovAthI mane mArSa DopAthI bhUNa sUtramA 'khahayara' mevopA6 . tyA2 mA paMthendriya tirthayonizanI sAthe vizeSaNa samAsa karavo. //parA se kiM taM jalayarapaMcindiyatirikkhajoNiyA? jalayarapaMcindiyatirikkhajoNiyA paMcavihA pnnttaa| taM jahA-1 macchA, 2 kacchabhA, 3 gAhA, 4 magarA, 5 suNsumaaraa| se kiM taM macchA? macchA aNegavihA pnnttaa| taM jahAsohamacchA, khavallamacchA, juMgamacchA[jugamacchA], vijjhiDiyamacchA, halimacchA, maga[gga]rimacchA, rohiyAlohiyAmacchA, halIsAgarA, gAgarA, vaDA, vaDagarA, [gabbhayA, usagArA,] timI, timigilA, NakkA, dalamacchA.kaNikkAmacchA.sAli.satthiAcchiAyAmacchA. laMbhaNamacchA. paDAgA.paDAgAipaDAgA.je yA'vanne thppgaaraa|settN mcchaa|se kiM taM kacchabhA? kacchabhA duvihA pnnttaa| taM jahA-aTTikacchabhA ya maMsakacchabhA y| se taM kcchbhaa| se kiM taM gAhA? gAhA paMcavihA pnnttaa| taM jahA-1 dilI; 2 veDhagA, 3 muddhayA, 4 pulagA, 5 siimaagaaraa| se taM gaahaa| se kiM taM magarA? magarA duvihA pnnttaa| taM jahA-1 soMDamagarA ya 2 maTThamagarA yA se taM mgraa| se kiM taM suMsumArA? suMsumArA egAgArA pnnttaa| se ttaM susumaaraa| je yAva'nne thppgaaraa| te samAsao duvihA pnnttaa| taM jahA-samucchimA ya gabbhavatiyA yA tattha NaMje te saMmucchimA te savve npuNsgaa| tattha NaMje te gabbhavakkaMtiyA te tivihA pnnttaa| taM jahA-itthI, purisA, npuNsgaa| eesi NaM evamAiyANaM jalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiyANaM pajjattApajjattANaM addhaterasajAikulakoDijoNippamuhasayasahassA bhavantIti mkkhaayN| se taMjalayarapaMciMdiya-tirikkhajoNiyA yaa|suu0-52|| (mULa) jalacarapaMcendriya tiryaMcayoniko keTalA prakAranA che? jalacara paMcendriya tiryaMcayoniko pAMca prakAranA che. te A pramANe 1 matsya, 2 kaccha5, 3 grAha, 4 magara ane pa zizumAra. malyo keTalA prakAranA che? masyo aneka prakAranA kahyA cha.te mA prabhA-sama-%ARA matsyo, malamatsyo, sugamatsyo, vijaya matsyo, simatsyo, bharibhatsyo, rohitamatsyo, dIsAgara, 22, 45, 43 // 2, maya, s||2, timi, timigisa, na, taMdusamatsya, amatsya, sAli, salviya (svastika) matsya, laMbhanamasya, patAkA, patAkAtipatAkA, ane te sivAyanA bIjA je tevA prakAranA hoya che. e pramANe masso kahyA. kacchapo keTalA prakAranA che? kacchaDo be prakAranA che. te A pramANe asthikacchapo ane mAMsakacchapo. ema kacchapa kahyA. grAho keTalA prakAranA che? grAho pAMca prakAranA che. te A pramANe-1 dilI, ra veDhaga-vaSTaka, 3 muddhaya-mUrdhaja, 4 pulaka ane pa sImAkAra. ema grAho kahyA. magaro keTalA prakAranA che? magaro be prakAranA che. te A pramANe-soDa magara ane maDha magara. ema magaro kahyA. zizumAro keTalA prakAranA che? 62 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada tirikkhajoNiya jIva patravaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 zizumAra eka prakAranA kahyA che. ema zizumAro kahyA. te sivAya bIjA je tevA prakAranA hoya te. te saMkSepathI be prakAranA kahyA che. te A pramANe-saMmUkima ane garbhavyutkrAntika. temAM je saMmUcchima che te badhA napuMsaka che. temAM je garbhavyutkrAntika che te traNa prakAranA kahyA che. te A pramANe-strI, puruSa ane napuMsaka. e pramANe paryAptA ane aparyAptA jalacara paMcendriya tiryaMcayonikonA yonithI utpanna thayelAM sADA bAra lAkha kroDa jAtikulo hoya che ema kahyuM che. e pramANe jalacara paMcendriya tiryaMcayoniko kahyA. I52 // (TI0) jalacara paMcendriya keTalA prakAranA che? AcArya uttara Ape che-jalacara paMcendriya tiryaMcyoniko pAMca prakAranA che. te pAMca prakAra batAve che-1 matsya, 2 kacchapa, sUtramAM 'ma' pATha che tyAM 'pa'kArano 'bha'kAra prAkRta hovAthI thayelo che. 3 grAha-jhuDa, 4 makara-magara ane 5 zizumAra. prAkRta hovAthI sUtramAM 'puMkumAra' evo pATha che. matsyAdino paraspara bheda lokathI jANI levo. parantu kacchapanA bhedomAM asthikacchapa ane mAMsakacchapa e be bheda che. temAM ghaNAasthivALA kAcabA te asthikacchapa, ane ghaNAmAMsavALA kAcabA te mAMsakacchapa jANavA. 'te samAso' ityAdi. te jalaca2 paMcendriya tiryaMco saMkSepathI be prakAranA kahyA che. te A pramANe-saMmUchima ane garbhavyutkrAntika-garbhaja. ahIM mU dhAtu moha ane samucchAyavyAptinA arthamAM che. sam upasargapUrvaka mUrccha dhAtuthI bhAva-kriyAnA arthamAM a pratyaya thaine 'saMmUrjI' zabda thAya che, eTale garbha ane upapAta janma sivAya ema ja prANIonI utpatti thavI, te vaDe utpanna thayelA te samUcchima kahevAya che. [ahIM saMmUrccha zabdathI ima pratyaya thayo che.] garbhamAM jenI vyutkrAnti-utpatti che teo (ahIM vyutkrAnti zabda utpattivAcaka che, kemake te arthamAM pUrvAcAryanI prasiddhi che.) athavA garbhavAsathI vyutkrAnti-niSkramaNa jeonuM che te garbhavyutkrAntika-garbhaja kahevAya che. temAM je saMmUcchima che te badhA napuMsaka che, kAraNa ke saMmUcchimapaNuM napuMsakapaNAnI sAthe niyata saMbaMdhavALuM che. temAM je garbhavyutkrAntika-garbhaja che te traNa prakAranA kahyA che. jemake strI, puruSa ane napuMsaka. e garbhaja ane saMmUcchima paMcendriya tiryaMcono je zarIrAvagAhanAdi dvArone viSe vicAra tathA garbhaja paMcendriya tiryaMca strI, puruSa ane napuMsakono alpabahutvano vicAra te 'jIvAbhigama sUtranI TIkAmAM ame karyo che tethI jANI levo. e pramANe jenA prakAro vagere batAvyA che evA paryAmA ane aparyAptA jalaca2 paMcendriya tiryaMconA yonithI utpanna thayelAM sADA bAra lAkha kroDa jAtikulo che ema pUjya tIrthaMkaroe kahyuM che. upasaMhAra kahe che-e pramANe jalacara paMcendriya tiryaMcayoniko kahyA. II52 // se kiM taM thalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiyA ? thalayarapaMcindiyatirikkhajoNiyA duvihA pannattA / taM jahAcauppayathalayarapaMcindiyatirikkhajoNiyA ya parisappathalayarapaMcindiyatirikkhajoNiyA ya / se kiM taM cauppayathalayarapaMcindiyatirikkhajoNiyA ? cauppayathalayarapaMcindiyatirikkhajoNiyA cauvvihA pannattA / taM jahA ghutA,niSNutA[ uvu[], paMDIpavA,sAvAsevitAvu ?jIrA ane vijJApannattAtaMnA-assA, astatA, koDA, gaddamA,goravA, vana, siri Mvata, AvattA,ne yAvaneta pyAsettAlurA) sevitA puchurA? jujIrA ane vihA pannattA taMnahA-TTA, goLa, vayA, ronnA, pasayA, mahilA, miyA, saMvaDA, varAhA, aya, pannA-ruru-sarama-cama-raMga-goLanamAvI, ne yAvane tahappA ne tta vuluA| se ciMtA maMDIvayA? maMDIpayA ane vihA pannattAA ta nahA-hRthI, hRtzIpUrAyA, maMgahatthI, ghA (zA), vaMDA, ne yAva'nne thppgaaraa| se ttaM gNddiipyaa| se ki taM saNapphadA? saNapphadA aNegavihA pannattA / taM jahA- sIhA, vagghA, vIviyA, acchA, , taraghdhA, pAstA, siyAlA, viDAlA, suA, jotartuLa, (praM-100) jotiyA, sattA, cittA, vittta[tta]tA, ne yAvane tahappA che tta saLavA te samAto vihA pannattA| tuM bahA1. juo jIvAbhigamaTIkA (A.sa.) 5. 36-42; 82-87 63 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada tirikkhajoNiya jIva pannavaNA samucchimA ya gabbhavakkantiyA yA tattha NaM je te saMmucchimA te savve npuNsgaa| tattha NaM je te gabbhavakkaMtiyA te tivihA pnntaa| taM jahA-itthI, purisagA, npuNsgaa| eesi NaM evamAiyANaM thalayarapaMcindiyatirikkhajoNiyANaM pajjattA-pajjattANaM dasa jAikulakoDijoNippamuhasayasahassA bhavantIti mkkhaayN| se taM cuppythlyrpNcindiytirikkh-jonniyaa||suu0-53|| (mULa) sthalacara paMcendriya tiryaMcayoniko keTalA prakAranA kahyA che? sthalacara paMcendriya tiryaMcayoniko be prakAranA kahyA che. te A pramANe catuSpada sthalacara paMcendriya tiyacayoniko ane parisarpa paMcendriya tiyacayoniko. catuSpada sthalacara paMcendriya tiryaMco keTalA prakAranA che? catuSpada sthalacara paMcendriya tiryaMco cAra prakAranA kahyA che. te A pramANe-1 ekajharIvALA, 2 be kharIvALA, 3 gaMDIpado ane 4 sanakhapada-nakhayukta pagavALA. ekabarIvALA keTalA prakAranA kahyA che? eka kharIvALA aneka prakAranA kahyA che. te A pramANe-azva, azvatara(khaccara), ghoDA, gardabha (gadheDA), gorakSara, kaMdalaga, zrIkaMdalaga, Avartaga, te sivAyanA bIjA je tevA prakAranA hoya te, ema ekakharIvALA kahyA. be kharIvALA keTalA prakAranA kahyA che? be kharIvALA aneka prakAranA kahyA che. te A pramANe-UMTa, gAya, gavaya (rojhanI. eka jAti), rojha, paya, mahiSa (pADo), mRga (haraNa), saMbara (sAbara), varAha, bakarA, gheTAM, ruru (eka jAtanuM haraNa), zarabha (aSTApada), camara (haraNano eka prakAra), kuraMga (haraNa) ane gokaNadi (haraNanI jAti athavA sarpa). te sivAyanA bIjA je tevA prakAranA hoya che. ema be kharIvALo kahyA. gaMDIpado keTalA prakAranA kahyA che? caMDIpado aneka prakAranA kahyA che. te A pramANe-hastI, hastIpUyaNaga, maMkuNahastI, baggI-geMDAnI jAta, gaMDa-geMDA, ane bIjA je tevA prakAranA hoya che. ema gaMDIpado kahyA. sanakhapada-nakhasahita pagavALA keTalA prakAranA kahyA che? nabasahita pagavALA aneka prakAranA kahyA che. te A pramANe-siMha, vAgha (vAgha), dvIpI-dIpaDA, accha-rIMcha, taraccha-tarasa, parassara, zRMgAla-ziyALa, biDAla-bIlADA, zunaka-kUtarA, kaulazanuka-gharanA kUtarA, kokaMtikA-loMkaDI, zazaka-sasalA, citraka-citarA, cillalagA, ane te sivAya bIjA je tevA prakAranA hoya che. ema nakhasahita pagavALA kahyA. te sthalacaro saMkSepathI be prakAranA kahyA che-saMmUrchAima ane garbhaja. temAM je saMmUrchAima che te badhA ya napuMsaka che. temAM je garbhaja che te traNa prakAranA kahyA che. jemake strI, puruSa ane napuMsaka. e prakAre e paryAptA ane aparyApta sthalacara paMcendriya tiryaMcayonikonA dasa lAkha kroDa jAtikulo yonithI utpanna thayelAM hoya che ema kahyuM che. ema catuSpada sthalacara paMcendriya tiryaMcayoniko kahyA. //all (TI) have sthalacara paMcendriya tiryaMconuM svarUpa kahevAnAM icchAvALA sUtrakAra kahe che-jene cAra paga hoya te catuSpada azva vagere jANavA, urasA-chAtI vaDe tathA bhajAtyAM be hasta (hAtha) vaDe parisarpatti-cAle te parisarpa sApa. noLIyA vagere jANavA. tyAra bAda sthaLacara tiryaglonikapadanI sAthe vizeSaNasamAsa karavo. ca zabda pratyekanA potapotAnA aneka bhedono sUcaka che. te aneka bhedanuM kramathI pratipAdana karavAnI icchAvALA sUtrakAra A sUtra kahe che-"he va ta' ItyAdi, catuSpada sthalacara paMcendriya tiryaMco keTalA prakAranA che? AcArya uttara Ape che-catuSpada sthalacara paMcendriya tiryaMco cAra prakAranA kahyA che. jemake-ekakharIvALA' ItyAdi. temAM dareka page eka eka kharI jeone che te azvAdi eka kharIvALA kahevAya che. dareka page babbe kharIo jeone che te UMTa vagere be kharIvALA jANavA. suvarNakAranI adhikaraNI-eraNane gaMDI kahe che tenA jevA pagavALA hastI (hAthI) vagerene gaMDIpada kahe che. saMyA-sana patA:-dIrgha nakhayukta pagavALA jAnAdika (kUtarA vagere) kahevAya che. prAkRta hovAthI sUtramAM sagayA' evo nirdeza che. have eka kharIvALA catuSpadonA bhedo batAve che te vita ityAdi. bAkI badhuM sugama che. parantu ahIM keTalA eka jIvanA bhedo aprasiddha che te lokathI jANI levA. sthalacara paMcendriya 64 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada tirikkhajoNiya jIva pannavaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 tiryaMcanA saMkSepathI be prakAra che-ityAdi. sUtra pUrvanI peThe jANavuM. ahIM teonA daza lAkha kroDa jAtikulo hoya che. ahIM saMmUrchima ane garbhaja pratyekanA zarIrAdi dvArono je vicAra temaja strI, puruSa ane napuMsakonuM je alpabahutva te, jIvAbhigamanI TIkAthI jANI levuM. e pramANe catuSpado kahyA. II53 // se kiM taM parisappathalayarapaMcindiyatirikkhajoNiyA ? parisappathalayarapaMcindiyatirikkhajoNiyA duvihA pnnttaa| taM jahA-uraparisappathalayarapaMcindiyatirikkhajoNiyA ya bhuyaparisappathalayarapaMcindiyatirikkhajoNiyA y| se kiM taM uraparisappathalayarapaMcindiyatirikkhajoNiyA ? uraparisappathalayarapaMcindiyatirikkhajoNiyA cauvvihA panattAA ta nahA--ahIM, gayA, AsAliyA, mahorA sevitA ahIM? ahIM tuvidA pannattAAtA nahA-vvvIrA yamalinoyAsendrita IrA?IrA ane vijJApannattAAtanAAsIvitA,TTiIvisA, 3||vitA, moLavijJA,tayAvisA, tAnAvijJA, gussA vijJA, nIttA vittA,hasappA, sevasappA,jAgovA, vApurA, kAlAhA melimiMdA, sesiMdA, je yAva'nne thppgaaraa| se ttaM davvIkarA / se kiM taM mauliNo? mauliNo aneLavihA pannattAA ta nahA-vivvA, goLatA, sAhIyA, vaDatA, vittatino, maMkalino, mAttino, addI, ahisalAgA, vAsapaDAgA; je yAva'nne thppgaaraa| se ttaM mauliNo / se taM ahI / se kiM taM ayagarA ? ayagarA garA pannattAA che tta ayaTRIIIR-14|| (mU) parisarpa sthalacara tiryaMca paMcendriyo keTalA prakAranA kahyA che? parisarpa sthalacara tiryaMca paMcendriyo be prakAranA kahyA che. te A pramANe-uraparisarpa sthalacara paMcendriya tiryaMco ane bhujaparisarpa sthalacara paMcendriya tiryaMco. u25risarpa sthalacara paMcendriya tiryaMco keTalA prakAranA kahyA che? uraparisarpa sthalacara paMcendriya tiryaMco cAra prakAranA kahyA che. te A pramANe-1 ahi; 2 ajagara, 3 AsAlikA, 4 mahoraga. ahi keTalA prakAranA che? ahi be prakAranA che. te A pramANe-darvIkara-phaNAvALA sApa, ane mukulI-phaNArahita sApa. darvIkara ahi keTalA prakAranA che? darvIkara ahi aneka prakAranA che. te A pramANe-AzIviSa, dRSTiviSa, ugraviSa, bhogaviSa, tvacAviSa, lAlAviSa, ucchvAsaviSa, niHzvAsaviSa, kRSNa sarpa, zveta sarpa, kAkodara, dagdhapuSpa, kolAha, melimiMda, zeSendra, ane te sivAyanA bIjA je tevA prakAranA hoya te. ema darvIkara kahyA. mukulI-phaNArahita ahi keTalA prakAranA che? mukulI aneka prakAranA che. te A pramANe divyAga, goNasa, kasAhIya, vaiula, cittalI, maMDalI, mAlI, ahI, ahisalAga, vAsapatAkA, ane te sivAyanA bIjA je tevA prakAranA hoya te. e pramANe mukulo ahi kahyA. ane ema ahi paNa kahyA. ajagaro keTalA prakAranA che? ajagaro eka prakAranA kahyA che. ema ajagaro kahyA. 54 // (TI0) parisarpa sthalacara paMcendriya tiryaMco keTalA prakAranA che? AcArya uttara Ape che--parisarpa sthalacara paMcendriya be prakAranA kahyA che.--3raparisappa'-ityAdi. rakSA parisarpani--jeo chAtI vaDe cAle te u2:parisarpo, tevA sthalacara paMcendriya tiryaMco, mukhAmyAM parisarpanti--jeo bhujAo vaDe cAle te bhujaparisarpa, evA sthalacara paMcendriya tiryaMgyoniko. 'va' zabda pratyekanA potapotAnA aneka bhedAno sUcaka che. temAM u2H5risarpa sthalacara paMcendriya tiryaMconA bhedo batAvavAnI icchAvALA AcArya A sUtra kahe che--2H5risarpa sthalacara paMcendriyo keTalA prakAranA che? AcArya uttara Ape che--2H5risarpa sthalacara paMcendriya tiryaMco cAra prakAranA kahyA che. jemake--ahi, ajagara, AsAlikA ane mahoraMga. eonA bhedo jANavA mATe prazna ane uttara sUtra kahe che--'se rjAi saM'-ityAdi. ahi sarpa keTalA prakAranA che? guru kahe che--ahi be prakAranA kahyA che. te A pramANe--darvIkara ane mukulI. temAM darvI-cATavAnA jevI hovAthI darvI--NA, te karavAnA svabhAvavALA darvIkara kahevAya che. 1. juo jIvAbhigamaTIkA (A.sa.) 5. 36-42; 82-87. 65 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada tirikkhajoNiya jIva pannavaNA mukula-phaNA na thai zake tevI zarIranA avayava-vizeSano AkAra, te jeone che te mukulI sApa kahevAya che. arthAt teo phaNA karavAnI zakti rahita hoya che. ahIM 'jJa' zabda pratyekanA potapotAnA aneka bhedono sUcaka che. darvIkaranA bhedo kahe che--se niM teM'-ityAdi. jeone AzI-dADhamAM viSa raheluM che te AzIviSa. kahyuM che ke--AsI vADhA, tAyavisA ya AsIvijJA muLeyannA' AzI eTale dADhA, temAM rahelA viSa jheravALA AzIviSa jANavA. jeonI dRSTimAM viSa raheluM che te dRSTiviSa. jeomAM ugra viSa raheluM che te ugnaviSa. jeonA bhoga-zarIramAM viSa raheluM che te bhogaviSa, jenI tvacAne viSe viSa che te tvagniSa. prAkRta hovAthI 'tayAvisA' evo pATha che. lAlA eTale mukhathI srAva thAya te lALa, jeone lALamAM viSa che te lAlAviSa kahevAya che. jeonA ucchvAsamAM viSa hoya te ucchvAsaviSa. jeonA niHzvAsamAM viSa hoya te niHzvAsaviSa. kRSNasarpAdi jAtibhedo loka thakI jANI levA. upasaMhAra kahe che-'e pramANe darvIkaro kahyA.' have mukulI ahinuM pratipAdana kare che--'se niM taM'-ityAdi. e paNa lokathI jANavA. ajagaronA avAntara (peTA) jAti bhedo nathI, tethI ema kahyuM che ke eka prakAranA ajagaro kahyA che.||14|| se kiM taM AsAliyA? kahiNaM bhaMte! AsAliyA saMmucchati ? goyamA ! aMto maNussakhitte aDDhAijjesudIvesu, nivvAghAeNaM pannarasasu kammabhUmIsu, vAghAyaM paDucca paMcasu mahAvidehesu, cakkavaTTikhaMdhAvAresu, vAsudevakhaMdhAvAresu, baladevakhaMdhAvAresu, maMDaliyakhaMdhAvAresu, mahAmaMDaliyakhaMdhAvAresu, gAmanivesesu, nagaranivesesu, Nigamanivesesu, kheDanivesesu, kavbaDanivesesu, maDaMbanivesesu, doNamuhanivesesu, paTTaNanivesesu, Agaranivesesu, Asamanivesesu, saMvAhanivesesu, rAyahANInivesesu, eesi NaM ceva viNAsesu ettha NaM AsAliyA saMmucchati / jahaneNaM aMgulassa asaMkhejjai bhAgamittAe ogAhaNAra, ukkoseNaM bArasajoyaNAI tayaNurUvaM ca NaM vikkhaMbhabAhalle bhUmiM dAlittaNaM samuTThei, asannI micchadiTThI aNNANI aMtomuhutta'ddhAuyA ceva kAlaM karei / se taM AsAliyAIImU.-II (mU0) AsAlikA keTalA prakAre che? he bhagavan! AsAlikA kyAM saMmUrchimarUpe utpanna thAya che? gautama! manuSyakSetrane viSe aDhI dvIpamAM, vyAghAta-pratibaMdha na hoya tyAre paMdara karmabhUmimAM, ane vyAghAtane AzrayI pAMca mahAvidehamAM, cakravartinI chAvaNImAM, vAsudevanI chAvaNImAM, baladevanI chAvaNImAM, mAMDalikanI chAvaNImAM, mahAmAMDalikanI chAvaNImAM, grAma, nagara, nigama, kheDa, karvaTa, maMDaba, droNamukha, paTTana, Akara, Azrama, saMbAdha ane rAjadhAnInA sthaLomAM, eono vinAza thavAno hoya tyAre ahIM AsAlikA saMmUcchimarUpe utpanna thAya che. te jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgamAtra ane utkRSTa bAra yojana pramANa zarIranI avagAhanA vaDe ane tene yogya vistAra ane jADAi vaDe bhUmine vidArIne utpanna thAya che. te AsAlikA asaMzI ane mithyAdRSTi antarmuhUrtanuM AyuSya pUruM karI maraNa pAme che. ema AsAlikA kahI. I55 (TI0) AsAlikAnuM pratipAdana karavA mATe sUtra kahe che--'AsAlikA keTalA prakAranI kahI che-ema ziSye prazna karyo eTale bhagavAn Arya zyAma bIjA AgamomAM AsAlikAnA svarUpanuM pratipAdana karanAra gautama svAmInA prazna ane bhagavAnanA uttararUpa je sUtra che teja Agama uparanA bahumAnane lIdhe kahe che--he bhadatta-52makalyANarUpa! AsAlikA kyAM samUcchimarUpe upaje che? AsAlikA garbhaja nathI, paNa saMmUrchima che, tethI 'saMmUrcchati' saMmUcchima rUpe upaje che-ema kahyuM che. bhagavAn uttara Ape che--'he gautama! manuSyakSetranI aMdara upaje che.'-e kahevA vaDe 'manuSyakSetranI bahAra tenI utpatti nathI' ema pratipAdana karyuM. temAM paNa badhA manuSyakSetramAM tenI utpatti nathI, paNa ardhatRtIya-aDhI dvIpamAM utpanna thAya che. [ahIM anna tRtIyaM yeSA te---ardha che trIjo dvIpa jemAM--ema avayava vaDe vigraha thAya che ane samAsArtha samudAya che] e kahevA vaDe lavaNa samudra ane 66 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada tirikkhajoNiya jIva patravaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 kAlodadhi samudramAM tenI utpatti thatI nathI, ema pratipAdana karyuM. 'nivvASAI'-ityAdi. jyAre nirvyAghAta-pratibaMdhano abhAva hoya tyAre eTale pAMca bharata ane pAMca eravata kSetromAM suSamasuSamAdirUpa ane duHSamAdirUpa kALa vyAghAta- pratibaMdhanuM kAraNa hovAthI vyAghAta-pratibandharUpa na hoya tyAre paMdara karmabhUmimAM utpanna thAya che. ane 'vyASAta pratItya'vyAghAtane AzrayI, eTale ke--pAMca bharata ane pAMca eravatamAM tevA prakAranA kALarUpa pratibaMdha hoya tyAre pAMca mahAvideha kSetromAM utpanna thAya che. e vaDe trIze ya karmabhUmimAM AsAlikAnI utpatti thatI nathI' ema jaNAvyuM. paMdara karmabhUmimAM ke pAMca mahAvidehamAM badhe ya tenI utpatti thatI nathI, paNa cakravartInI chAvaNImAM [ahIM vA zabda vikalpArthaka che] vAsudevanI chAvaNImAM, mAMDalika--alpa RddhivALA sAmAnya rAjAnI chAvaNImAM, mahAmAMDalika-aneka dezanA adhipati rAjAnI chAvaNImAM, 'grAmanivezelu'-ityAdi. prasati buyAvIr muLAn--buddhacAdi guNono grAsa kare te grAma, athavA DALAM mya:-jyAM zAstra prasiddha aDhAra karo levAtA hoya te grAma, jyAM ghaNA viNavargano AvAsa hoya te nigama, dhULanA killAthI vIMTAyeluM hoya te kheTa, nAnA killAthI vIMTAyeluM te karbaTa, jenI AsapAsa aDhI gAunI aMdara bIjAM gAma na hoya te maMDaba, paTTana athavA pattana, prAkRta hovAthI banneya zabdomAM ekaja sarakho nirdeza thAya che. jyAM naukAdvArA ja javAya te paTTana beTa jevuM, ane jyAM gADAM, ghoDA ane naukAdvArA javAya te pattana. jemake bharUca. e saMbaMdhe kahyuM che ke--pattana te kahevAya ke jyAM gADAM, ghoDA ane naukAthI javAya, ane jyAM naukAthI ja javAya te paTTana kahevAya che. 'droNamukha-jyAM jaLanuM nirgama ane praveza sthAna hoya te. Akara- suvarNa vagerenI khANo, Azrama-tApasanA AvAsayukta Azraya, saMbAdha-jyAM yAtrAe AvelA ghaNA manuSyono nivAsa hoya te, rAjadhAnI-je naga2mAM rAjA raheto hoya te. cakravartInI chAvaNI vagere e badhAno vinAza thavAno hoya tyAre 'etva NuM' e cakravartInI chAvaNI vagere sthAnomAM, AsAlikA utpanna thAya che. ane te jaghanyathI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgapramANa avagAhanAvALA zarI2 vaDe utpanna thAya che. A pramANa utpattinA prathama samaye jANavuM. utkRSTathI bAra yojana ane bAra yojana pramANa laMbAine yogya viSphabha vistAra ane bAhalya-jADAi vaDe 'mUmi vRttittAnaM' bhUmi vidArIne-bhUmimAMthI nikaLIne utpanna thAya che. te cakravartInI chAvaNI vagerenI nIce utpanna thAya che--e bhAvArtha che. te AsAlikA saMmUcchima hovAthI asaMzI che ane mithyAdRSTi che, kAraNa ke tene sAsvAdana samyaktvano paNa asaMbhava che. e mATe ajJAnI che. ane te antarmuhUrtanA AyuSyavALI te AyuSya pUrNa karI kALa' kare che. e pramANe bIjA AgamamAM raheluM sUtra kahIne have sUtrakAra upasaMhAra kahe che--e pramANe AsAlikAnuM svarUpa kahyuM. se kiM taM mahoragA ? mahoragA aNegavihA pannattA / taM jahA - atthegaiA aMgulaM pi, aMgulapuhuttiyA vi, viyatthiM pi, vivasthipujJattiyA vi, ciipa, caLivudghattiyA vi, vjhi pi, vhipuhattiyA vi, dhanuMtti, anuvuttiyA vi, mAyaM pi, kayavudghattiyA vi, goyAM pi, khoyApudghattiyA vi, goyaLasayaM pi, khoyAptayapuhuttiyA vi, joyaNasahassaM pi| te NaM thale jAtA, jale'vi caraMti thale'vi caranti, te Natthi ihaM, bAhiraesu dIvesu samuddaesu havanti, je yAva'nne tahappagArA / se ttaM mahoragA / te samAsao duvihA pannattA / taM jahA-samucchimA ya gabmavakkatiyA ya / tattha NaM je te saMmucchimA te savve npuNsgaa| tattha NaM je te gabmavakkaMtiyA te NaM tivihA pannattA / taM jahA- itthI, purisagA, npuNsgaa| eesi NaM evamAiyANaM pajjattApajjattANaM uraparisappANaM dasajAikulakoDijoNippamuhasayasahassA bhavantIti makkhAyaM / se taM urprisppaa| suu0-56|| (mULa) mahorago keTalA prakAranA che? mahorago aneka prakAranA kahyA che. te A pramANe--keTalA eka aMgulapramANa, aMgulapRthakva 1. te AsAlikA kALa karyA pachI tene sthAne moTI bhayaMkara gartAkhADa paDe che ane cakravartInI chAvaNI vagere badhAno grAsa karI jAya che. jIvasamAsamAM to AsAlikAne 'beindriya' kahela che. e saMbaMdhI juo lokaprakAza sarga 6 zloka0 92. 67 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada tirikkhajoNiya jIva pannavaNA pramANa, (ahIM pRthakva zabda bethI nava sudhIno vAcaka che) vitasti-vaMta, vaitapRthakva, raniM-hasta, ranipRthakta, kulibe hAtha, kukSi pRthakva, dhanuSa, dhanuSapRthakva, gAla, gAupRthakva, yojana, yojana pRthakva, so yojana, so yojanapRthakva, ane hajAra yojana pramANa hoya che. te sthaLamAM utpanna thAya che, jaLamAM paNa phare che ane sthaLamAM paNa phare che. te ahIM aDhI dvIpamAM nathI, paNa manuSya kSetranI) bahAranA dvIpo ane samudramAM hoya che. te sivAyanA bIjA je tevA prakAranA hoya che. ema mahorago kahyA. te parisarpa sthalacaro saMkSepathI be prakAranA kahyA che. te A pramANe saMmUrchAima ane garbhaja. temAM je saMmUrzime che te napuMsaka che ane jeo garbhaja che te traNa prakAranA kahyA che.' te A pramANe strI, puruSa ane napuMsaka. evA prakAranA paryAptA ane aparyApA e uraparisarponA yonithI utpanna thayelA dasa lAkha kroDa jAtikulo hoya che ema kahyuM che. ema uraparisa kahyA. //pa6/ (TI.) have mahoraganuM svarUpa kahevAnI icchAvALA sUtrakAra kahe che-"je vi saM' ityAdi sugama che. parantu vitasti-vaMta bAra aMgula pramANa samajavI. ratni-hAtha, kukSi-be hAtha, dhanuSa-cAra hAtha, gAu-be hajAra dhanuSa pramANa, yojana-cAra gAuM. ahIM veMta vagerenuM pramANa utsadha aMgulanI apekSAe jANavuM. kAraNa ke ahIM zarIranA pramANano vicAra karelo che. tathA ahIM 'ti' e avyaya bahuvacanavAcI che, teno dareka padanI sAthe saMbandha karavo. tethI A artha thAya che-"satye jenA mahora maMguna zarIravahanayA mavati-keTalAeka maharago che je zarIranI avagAhanA vaDe aMgela pramANa paNa hoya che, ane keTalAeka mahorago che ane aMtatvi :' aMgulapRthakta pramANavALA zarIraavagAhanA vaDe hoya che. ahIM ika pratyaya thayo che. aMgulapRthakta pramANa zarIraavagAhanAvALA hoya che e bhAvArtha che. ema bAkInA sUtrono paNa vicAra karavo. "teNe ItyAdi. hamaNAM jeonuM svarUpa kahyuM che te mahorago sthalacara vizeSa hovAthI sthaLamAM utpanna thAya che, ane sthaLamAM utpanna thavA chatAM tevA prakAranA bhavasvabhAvathI jaLane viSe paNa sthaLanI peThe phare che ane sthaLane viSe paNa phare che. jo evA prakAranA che to kema dekhAtA nathI? e AzaMkAnA uttaramAM sUtrakAra jaNAve che te na(c)i rUda yathokta svarUpavALA te mahorago aheva-manuSyakSetramAM nathI, te mATe ahIM dekhAtA nathI. paranta bahAranA hIpa-samudromAM hoya che. samudromAM hovA chatAM paNa sthalacara hovAthI parvata, devanagarI Adi sthaLomAM utpanna thAya che, paNa jaLamAM utpanna thatA nathI. 'ne vAvane tApaIRI' te sivAya bIjA paNa je daza aMgula vagere zarIra pramANavALA tevA prakAranA hoya che te paNa mahorago jANavA. upasaMhAra kahe che-"ema mahorago kahyA." te sthalacaro saMkSepathI be prakAranA che' ityAdi vicAra pUrvanI peThe jANavo. eonA paNa yonithI utpanna thayelAM dasa lAkha jAtikulo hoya che. eono paNa zarIrAdi dvArone viSe je vicAra tathA strI, puruSa ane napuMsakonuM je alpabadutva che te jIvAbhigamanI TIkAthI jANavuM. ura:parisarpanI vaktavyatAno upasaMhAra kahe cheema ura:parisa kahyA.' padA te vitta musikhA? bupiriNA ane vidyA nirAtanA-naDanA, sevALio],taraDA, nA, taraMd, sA, torA[vAra],rophA, visaMga, mUtA,maMgutA[mAMsA, pannAphayA, chINavirAjiyA, nADA, vaDapAyA, yAva'nne thppgaaraa| tesamAsao duvihA pnnttaa| taM jahA-samucchimA ya gabmavakkaMtiyA yA tattha NaMje te saMmucchimA te savve npuNsgaa| tattha gaMje te gamavakkaMtiyA te NaM tivihA pnnttaa| taM jahA-itthI, purisA, npuNsgaa| eesi NaM evamAiyANaM pajjattApajjattANaM bhuyaparisappANaM nava jAikulakoDijoNipamuhasayasahassA bhavantIti mkkhaayN| se taM bhuyprisppthlyrpNciNdiytirikkhjonniyaa| se taM parisappathalayarapaMciMdiya-tirikkhajoNiyA ITU0-LA 1. juo jIvAbhigamaTIkA (A. sa.) zarIrAdikAra saMbaMdhI pR. 43-44 ane alpabahuta saMbaMdhI pR. 82-87. 68 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada tirikkhajoNiya jIva pannavaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 (bhUta) lubhyarisaryo DeTalA prAranA udyA che? lubhsarisaryo bhaneDa prahAranA udyA che. te khA pramANe - nahusa -nojIyA, seDA, zarara - DajhaDIDA, zasya, saraMha, sAra, jora, dharosa-gharojI, vizvaMbhara, bhUSa5 - udhara, bhaMgusa, payasAhasa-prayasAyita, kSIravirAliya, johA, catuSpAdikA, ane bIjA je tevA prakAranA hoya te. te saMkSepathI be prakAranA kahyA che. jemakesaMmUrchima ane garbhaja. temAM je saMmUrchima che te badhA ya napuMsaka che ane je garbhaja che te traNa prakAranA kahyA che. jemake--strI, puruSa ane napuMsaka. evA prakAranA paryAptA ane aparyAptA e bhujaparisarponA yonithI utpanna thayelAM nava lAkha koDa jAtikulo hoya che ema kahyuM che. ema bhujaparisarpa sthalacara paMcendriya tiryaMcayoniko kahyA. e pramANe parisarpa sthalacara paMcendriya tiryaMcayoniko kahyA. pa7|| (TI0) have bhUjarisarponuM svarUpa kahevAnI icchAvALA sUtrakAra kahe che--sugama che, parantu je bhujaparisarpanA bhedo aprasiddha che te lokathI jANavA. eonA yonithI utpanna thayelAM nava lAkha kroDa jAtikulo hoya che. vaLI je zarIrAdi dvArone viSe vicAra tathA strIo, puruSo ane napuMsakonuM je alpabahutva che te 'jIvAbhigamanI TIkAthI jANavuM. ema bhujaparisarpo kahyA. // 57 // se kiM taM khahayarapaMcindiyatirikkhajoNiyA ? khahayarapaMcindiyatirikkhajoNiyA caThavvihA pannattA / taM jahAcammapakkhI, lomapakkhI, samuggapakkhI, viyypkkhii| se kiM taM cammapakkhI ? cammapakkhI aNegavihA pnnttaa| -gulI, joyA, aDillA, bhAraMDapakkhI, jIvaMjIvA, samuddvAyasA, kaNNattiyA, pakkhibirAliyA, je yAva'nne thppgaaraa| se taM cammapakkhI se kiM taM lomapakkhI? lomapakkhI aNegavihA pannattA / taM jahA- DhaMkA, kaMkA, kuralA, vAyasA, cakkagA[ cakkAMgA], haMsA, kalahaMsA, pAyahaMsA, rAyahaMsA, aDA, seDI, bagA, balAgA, pArippavA, koMcA, sArasA, mesarA[sesarA], masUrA, mayUrA, sattahatthA [ sattavacchA], gaharA, poMDariyA, kAgA, kAmiMjuyA[kAmaMjugA], vaMjulayA [gA], tittirA, vaTTagA[ vaTTAgA], lAvagA, kavoyA, kaviMjalA, pArevayA, ciDagA, cAsA, kukkuDA, sugA, barahiNA, mayaNasalAgA, koilA, sehA [silA], vrillgmaaii| se ttaM lompkkhii| se kiM taM samuggapakkhI? samuggapakkhI egAgArA pannattA / te NaM natthi ihaM, bAhiraesu dIvasamuddesu bhvnti| se taM smuggpkkhii| se kiM taM viyypkkhii| vitatapakkhI egAgArA paNNattA / te NaM natthi ihaM, bAhiraesu dIva-samuddaesu bhvti| se taM vittpkkhii| te samAsao duvihA pannattA / taM jahA- saMmucchimA ya gabbhavakkatiyA ya / tattha NaM je te saMmucchimA te savve npuNsgaa| tattha NaM je te gabmavakyaMtiyA te NaM tivihA pannattA / taM jahA - itthI, purisA, napuMsagA / eesi NaM evamAiyANaM khahayarapaMcindiyatirikkhajoNiyANaM pajjattApajjattANaM bArasa jAikulakoDijoNipamuhasayasahassA bhavantIti makkhAyaM / sattaTThajAikulakoDilakkha nava addhaterasAI c| dasa dasa ya honti navagA taha bArasa ceva boddhvvaa| se ttaM khahayarapaMcindiyatirikkhajoNiyA / se ttaM paMcindiyatirikkhajoNiyA / |suu0-58|| (mULa) khecara paMcendriya tiryaMcayoniko keTalA prakAranA che? khecara paMcendriya tiryaMcayoniko cAra prakAranA che. te A pramANe 1 carmapakSI, 2 lomapakSI, 3 samudgakapakSI ane 4 vitatapakSI. carmapakSI keTalA prakAranA che? carmapakSI aneka prajharanA che. te khA prabhAze - vAgulI, 4soyA, aDillA, bhAraMDapakSI, kavaMbhava, samudravAyasa, eeAttiyA, pakSIvirAsima, ane bIjA je tevA prakAranA hoya te. ema carmapakSI kahyA. lomapakSI keTalA prakAranA che? lomapakSI aneka prakAranA udyA che. te khA prabhAse -DhaMDa, muMDa, Durasa, vAyasa, yaDavArDa, haMsa, ulahaMsa, rAmahaMsa, pAyahaMsa, khADa, seDI, jar3ajagalA, jasADA (jagasAnI bhati), pAriplava, haya, sArasa, bhesara, masUra, mayUra, saptahasta, gahara, puMDarIDa, 515, 1. bhukho vAligamaTI (A.sa.) zarIrAdhidvAro samadhI pR. 43-44 bhane alpamatva saMjadhI pR. 82-87 69 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada maNussa jIva paNNavaNA kAmiMjuya, vaMjulaga, tetara, vartakA--bataka, lAvaka, kapota-holA, kapiMjala, pArAvata-pArevA, caTaka (cakalA), cAsa, kukaDA, zuka, barhI-mora, madanazalAkA, kokila (koyala), seha, varillaga-ityAdi. ema lomapakSI kahyA. samudga pakSI keTalA prakAranA che? samudgaka pakSI eka prakAranA kahyA che. teo ahIM aDhI dvIpamAM nathI, bahAranA dvIpa-samudromAM hoya che. ema samudgaka pakSI kahyA. vitatapakSI keTalA prakAranA che? vitatapakSI eka prakAranA kahyA che. teo ahIM nathI, paNa bahAranA dvIpa-samudromAM hoya che. ema vitatapakSI kahyA. te khecaro saMkSepathI be prakAranA che. te A pramANe--saMmUrchima ane garbhaja. temAM je saMmUrcchima che te saghaLA napuMsaka che. temAM je garbhaja che te traNa prakAranA che. te A pramANe-srI, puruSa ane napuMsaka. e prakAranA paryAptA ane aparyAptA e khecara paMcendriya tiryaMcayonikonA yonithI utpanna thayelAM bAra lAkha kroDa jAtikulo hoya che-ema kahyuM che. 'sAta, ATha, nava, sADAbAra, dasa, dasa, nava ane bAra lAkha kroDa jAtikulo (beindriyAdithI mAMDIne kheMcara paMcendriya tiryaMca sudhI) anukrame jANavA.' ema khecara paMcendriya tiryaMcayoniko kahyA, ane ema paMcendriya tiryaMcayoniko kahyA. / / 585 (TI0) have khecara paMcendriya tiryaMconuM svarUpa kahevAnI icchAvALA sUtrakAra kahe che--khecarapaMcendriya-AkAzamAM uDatA tiryaMcayoniko keTalA prakAranA che? AcArya kahe che-khecara paMcendriya tiryaMgyoniko cAra prakAranA kahyA che-'tav yathA-parmapakSI' ityAdi. carmamaya pAMkho--cAmaDAnI pAMkho jeonI che te carmapakSI, ane loma-ruMvAMTA, pIMchAnI pAMkho jeonI che te lomapakSI. gamana karavA chatAM paNa samudgaka-peTInI peThe baMdha rahelI saMkucita pAMkho jeonI che te samudgakapakSI, hamezAM vitata-ughADelI pAMkho jeonI che te vitatapakSI. 'sexia' ityAdi. carmapakSI keTalA prakAranA che? carmapakSI aneka prakAranA kahyA che. te A pramANe'vabhutI' ityAdi. e bhedo loka thakI jANI levA. bIjA je tevA prakAranA che te carmapakSI jANavA. upasaMhAra kahe che- 'ema carma pakSI kahyA.' lomapakSInuM pratipAdana karavA mATe sUtrakAra kahe che--se jiM teM' ityAdi. lomapakSI keTalA prakAranA che vagere. A lomapakSInA bhedo loka thakI jANavA. samudgapakSInuM pratipAdana kare che--samudgaka pakSI keTalA prakAranA che- ityAdi pAThasiddha jANavuM. ema vitatapakSI saMbaMdhI paNa sUtra jANavuM. 'te khecara jIvo saMkSepathI be prakAranA che'-ityAdi pUrvanI peThe vicAravuM. teonA yonithI utpanna thayelAM bAra lAkha kroDa jAtikulo hoya che. eono zarIrAdi dvArone viSe je vicAra tathA strI, puruSa ane napuMsakonuM je alpabahutva che te 'jIvAbhigamanI TIkAthI jANI levuM. granthanA vistAranA bhayathI ahIM lakhatA nathI. have ziSyajana upara kRpA karavA mATe beindriya vagerenI lAkho kroDa jAtikulonI saMkhyA batAvanAra saMgrahaNI gAthA kahe che--ahIM beindriyothI AraMbhI anukrame saMkhyApadanI yojanA karavI. te A pramANe beindriyonA sAta lAkha kroDa jAtikulo hoya che. teindriyonA ATha lAkha kroDa, cauriMdriyonA nava lAkha kroDa, jalacara paMcendriyonA sADA bAra lAkha kroDa, catuSpada sthalacara paMcendriyonA daza lAkha kroDa, uraparisarpa sthalacara paMcendriyonA daza lAkha kroDa, bhujaparisarpa sthalacara paMcendriyonA nava lAkha kroDa ane khecara paMcendriyonA bAra lAkha kroDa jAtikulo hoya che. e pramANe paMcendriya tiryaMcayoniko kahyA. (cAra lAkha jIvayoni tiryaMca paMcendriyonI hoya che.) II58 // || manuanIva vaLavA || se kiM taM maNussA? maNussA duvihA pannattA / taM jahA-saMmucchimamaNussA ya gabbhavakkaMtiyamaNussA y| se kiM taM saMmucchimamaNussA ? kahi NaM bhante ! saMmucchimamaNussA saMmucchaMti ? goyamA ! aMto maNussakhitte paNa[Nu]yAlIsAe joyaNasayasahassesu, aDDhAijjesu dIvasamuddesu, pannarasasu kammabhUmIsu, tIsAe akammabhUmIsu chappannAe aMtaradIvaesugabmavakkatiyamaNussANaM ceva uccAresu vA, pAsavaNesuvA, khelesu vA, siMghANae siMghANesu] 1. juo jIvAbhigamaTIkA (A.sa.) zarIrAdidvAro saMbaMdhI pR. 43-44 ane alpabahutva saMbaMdhI pR. 82-87 70 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada maNussa jIva paNNavaNNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 vA, vaMtasu vA, pitteSu vA, pUchyu vA, soLikSu vA, sukSetu vA, sudharapuLa patiADelu vA, viAta nIva-tevosu vA, thIpurisasaMjoesu vA,[gAmaNiddhamaNesu vA] NagaraniddhamaNesu vA, savvesu ceva asuiesu ThANesu, ettha gaM saMmucchimamaNussA saMmucchaMti aMgulassa asaMkhejjaibhAgamettAe ogAhaNAe / asannI micchadiTThI annANI savvAhiM pajjatIhiM apajjattagA aMtomuhuttAuyA ceva kAlaM kareMti / se taM sNmucchimmnnussaa||suu0-59|| (mU0) manuSyo keTalA prakAranA kahyA che? manuSyo be prakAranA kahyA che. jemake saMmUcchima manuSyo ane garbhaja manuSyo. saMmUrchima manuSyo keTalA prakAranA che? he bhagavan! saMmUrNima manuSyo kyAM utpanna thAya che? he gautama! pIsatALIza lAkha yojana pramANa manuSyakSetramAM, aDhI dvIpa ane samudromAM, paMdara karmabhUmimAM, trIza akarmabhUmimAM tathA chappanna aMtaradvIpomAM garbhaja manuSyanA ja 1 uccAra-viSTAmAM, 2 mUtramAM, 3 kaphamAM, 4 siMghANaka-nAsikAnA melamAM, 5 vayelAmAM, 6 pittamAM, 7 parumAM, 8 lohImAM, 9 zukra-vIryamAM, 10 zukrapudgalanA parizATamAM-parityAgamAM, 11 jIvarahita kalevaramAM, 12 strI-puruSanA saMyogamAM, 13 nagaranI khALamAM ane 14 sarva azucinA sthAnakomAM ahIM saMmUcchima manuSyo aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa avagAhanA vaDe utpanna thAya che. te asaMzI, mithyAdRSTi, ajJAnI, sarva paryAptio vaDe aparyAptA ane antarmuhUrtanA AyuSyavALA ja kALa kare che. ema saMmUrcchima manuSyo kahyA. 595 (TI0) manuSyonuM svarUpa kahevAnI icchAvALA sUtrakAra kahe che--ahIM paNa saMmUrchima manuSya saMbaMdhI pravacana u52nA bahumAnane lIdhe ane ziSyone paNa 'sAkSAt bhagavAne A kahyuM che' ema bahumAna utpanna karavA mATe aMganA antargata sUtrano AlApaka--pATha kahe che--he bhagavana ityAdi pATha sugama che. parantu sarva azucinA sthAnakomAM-je koI sthAnako manuSyanA saMsargathI apavitra thayelA che te badhA sthAnakomAM saMmUrchima manuSyo utpanna thAya che. ema saMmUrchima manuSyo kahyA. / / 59 // se kiM taM gabbhavakkaMtiyamaNussA ? gabbhavakkaMtiyamaNussA tivihA pannattA / tuMnahA-jammamUnA, ajammamUnA, aADIvAslR0-60|| (mULa) garbhaja manuSyo keTalA prakAranA che? garbhaja manuSyo traNa prakAranA che. te A pramANe-karmabhUmaka, akarmabhUmaka, ane antaradvIpaga. IIFON (TI0) have garbhaja manuSyonuM pratipAdana karavA mATe sUtrakAra kahe che--'janmabhUma' ityAdi. karma-kRSi, vANijya vagere, athavA mokSAnuSThAna, evA prakAranA karmapradhAna bhUmi jeonI che te karmabhUmaka kahevAya che. evI rIte jeonI akarma-pUrvokta karmarahita bhUmi che te akarmabhUmaka kahevAya che. antarazabda madhyavAcI che, eTale lavaNa samudranI madhyamAM AvelA dvIpo te antaradvIpo, temAM rahelA manuSyo te 'antaradIpanA: ' antaradvIpavAsI kahevAya che. II60 / / te vitaM antaravIvA? antaraDIvA aAvItavihA pannattAA ta nahA-r jJeyA, r AdA[mA]siyA, rU vesALiyA, 4 khaMjoLI, 1 haiMyAnA, goLanA, 8 sarulinA, 1 JayaMtamuhA, 20 maMdamuhA, 11 JayomuhA, 12 gomuhA, 12 AsamuhA, 14 hatyimuhA, 1 saudamuhA, 6 vaSamuhA, 7 AsanA, 28 [sIhonA, ajanA, 20:pAtarA, 21 DAmuhA, 22 mehamuddA, 22viSNumuhA, 24 viSNuvaMtA, ra khAvaMtA, radda nakAMtA, 27 jUjavaMtA, 28 suddhavaMtA| se saM antaravIvA| sU0-6|| 19 (mU0) antaradvIpaga-antaradvIpanivAsI manuSyo keTalA prakAranA che? antaradvIpaga manuSyo aThyAvIza prakAranA che. te A pramANe-1 ekoruka, 2 AbhAsika, 3 vaiSANika, 4 nAMgolika, 5 hayakarNa, 6 gajakarNa, 7 gokarNa, 8 zakhulIkarNa, 9 Adarzamukha, 10 meMDhamukha, 11 ayomukha, 12 gomukha, 13 azvamukha, 14 hastimukha, 15 siMhamukha, 16 vyAghramukha, 71 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada maNussa jIva paNNavaNNA 17 azvakarNa, 18 harikarNa, 19 akarNa, 20 karNaprAvaraNa, 21 ulkAmukha, 22 meghamukha, 23 vidhunukha, 24 vidhudatta, 25 ghanadatta, 26 laSTadaMta, 27 gUDhadanta ane 28 zuddhadatta. e pramANe attaradvIpaga manuSyo kahyA. //61/. (TI) pazcAnupUrvI nyAyane jaNAvavA mATe prathama antadvIpanA manuSyonuM pratipAdana kare che- je jiM -ityAdi. te keTalA prakAranA che ItyAdi pATha sugama che. parantu te aThyAvIza prakAranA che. yadyapi jevA prakAranA, jeTalA pramANavALA, jeTalA aMtaravALA ane je nAmanA aMtaradvIpo himavAnuM parvatanI pUrva ane pazcima dizAmAM rahelA che tevA prakAranA, teTalA pramANanA, teTalA aMtaravALA ane te nAmanA ja zikharI parvatanI pUrva ane pazcima dizAmAM rahelA che, tethI chapana attara dviIpo thAya che, to paNa atyanta sarakhA hovAne lIdhe vyaktibhedanI apekSA karyA sivAya aThyAvIza prakAranA ja kahyA che. ane temAM utpanna thayelA manuSyo paNa aThyAvIza prakAranA kahyA che. have aMtaradvIpanA nAmano nirdeza karI batAve che te nahIMporayA' ityAdi. te A pramANe-ekoruka vagere. enI saMkhyA aThyAvIza hovAthI sAta catuTya thAya che. e pratyeka himavAnuM ane zikharI parvata upara che. temAM prathama himavAnuM parvata upara rahelA antaradvIpano vicAra karIe chIe.. A jaMbUdvIpamAM bhArata ane haimavata kSetranI maryAdA batAvanAra himavAnuM nAma parvata che. te bhUmimAM pacIza yojana uDo, so yojananI uMcAivALo, bharatakSetrathI bamaNA vistAravALo, suvarNamaya, ane cInanA vastra jevA varNavALo che. tenA bane paDakhAM aneka varNavALA ane viziSTa kAntivALA maNinA samUhathI suzobhita che. te badhe ya sarakhA vistAravALo ane gaganamaMDaLane sparza karanArA ratnamaya agiyAra zikharo vaDe virAjita che. jenuM taLa vajaya che ane jeno taTabhAga vividha prakAranA maNithI ane suvarNathI zobhita che, evA dasa yojana uMDA ane pUrva-pazcima hajAra yojana lAMbA tathA dakSiNa ane uttare pAMcaso yojanAnA vistAravALA paddhahUda vaDe tenA zikharano madhyabhAga suzobhita che. te cotarapha kalpavRkSanI zreNi vaDe. ramya ane pUrva ane pazcimanA cheDA vaDe lavaNa samudranA jaLane sparza kare che. te himavAnuM parvatane lavaNa samudranA jaLanA sparzathI AraMbhI pUrva ane pazcima dizAmAM pratyekane gajadantanA AkAravALI babbe dADhAo nIkaLelI che. temAM IzAna koNamAM je dADhA nIkaLelI che tenA upara himavAnuM parvatanA paryanta bhAgathI AraMbhI traNaso yojana lavaNa samudramAM jaIe tyAre ahIM traNaso yojana lAMbo ane pahoLo tathA kaMIka nyUna-navaso ogaNapacAsa yojana paridhivALo ekoka nAme dvIpa che. A dvIpa pAMcaso dhanuSa pahoLI ane be gAu uMcI padmavaravedikAthI cotarapha suzobhita che. te padmavaravedikAnuM varNana jIvAbhigamasUtranI TIkAmAM kahyA pramANe jANavuM. te padmavaravedikA cAre tarapha sarvathA vanakhaMDa vaDe vIMTAyelI che. vanathI vanakhaMDanI A vizeSatA che-prAyaH ghaNA samAna jAtinA vRkSono samudAya te vana, jemake azokavana, caMpakavana, ane aneka jAtanA uttama vRkSono samudAya te vanakhaMDa. jIvAbhigamanI mULa TIkAmAM kahyuM che ke-"pAnAphaddhi vardi vAM, gaLAnA rohiM vaNasaMke', eka jAtanA vRkSo vaDe vana ane aneka jAtanA uttama vRkSo vaDe vanakhaMDa kahevAya che. cakravAla-goLAkAre rahelA te vanakhaMDano vistAra kaMIka nyUna be yojanAno che ane paridhi padmavaravedikAnA jeTalI che. A vanakhaMDanuM varNana kareluM che te atyaMta vistRta che mATe batAvyuM nathI, parantu jIvAbhigamanI TIkAthI jANI levuM. have te himavAnuM parvatanA cheDAthI AraMbhI dakSiNapUrva-agnikoNamAM traNaso yojana lavaNa samudramAM praveza karIe eTale ahIM bIjI dADhA upara ekoka dvIpanA jeTalA pramANavALo AbhAsika nAme dvIpa che. tathA te himavAnuM parvatanI pazcima dizAne viSe tenA cheDAthI AraMbhI dakSiNa-pazcimanaiRtya koNamAM traNaso yojana lavaNa samudramAM jaIe tyAre trIjI dADhA upara pUrvokta pramANavALo vaiSANika nAme dvIpa che. tathA te himavAnuM parvatanI pazcima dizAmAM tenA cheDAthI AraMbhI pazcimottara-vAyavya koNane viSe lavaNa samudramAM traNaso 1. juo jIvAbhigamaTIkA (a.sa.) pR. 181-183; 2. vAbhigamaTIkA (a.sa.) pR. 183-198 72. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada maNussa jIva paNNavaNNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 yojana oLaMgIne jaIe tyAre cothI dADhA upara pUrvokta pramANavALo nAgolika nAme dvIpa che. ema cAre dvIpo himavAnuM parvatanI cAre vidizAmAM tulya pramANavALA rahelA che. kahyuM che ke "vRtta'-laghu himavAnuM parvatanI pUrva ane pazcima bAjue vidizAmAM traNaso yojana jaIe tyAre traNaso yojana vistAravALA attaradvIpo hoya che, teonI kaMIka nyUna navaso ogaNapacAsa yojana paridhi che. tenA A nAmo che.-1 ekoka, 2 AbhAsika, 3 vaiSANika ane 4 nAMgolika. tyAra bAda ekokAdi cAre dvIpanI AgaLa anakrame IzAnAdi vidizAmAM cAraso cAraso yojana oLaMgIne jaIe tyAre cAraso yojana lAMbA ane pahoLA tathA kaMIka nyUna bAraso pAMsaTha yojana paridhivALA, upara kahyA pramANe padyavara vedikA ane vanakhaMDa vaDe jeno AsapAsano bhAga suzobhita che evA ane jaMbudvIpanI vedikAthI cAraso yojanA antaravALA hayakarNa, gajakarNa, gokarNa ane zakhulIkarNa nAme cAra dvIpo che. te A pramANe-ekokanI pachI hayakarNa, AbhAsikanI pachI gajakarNa, vaiSANikanI pachI gokarNa ane nAMgolikanI pachI zakhulIkarNa che. have e hayakadi cAre lIpanI pachI pharIne paNa anukrame IzAnAdi pratyeka vidizAmAM pratyeka dvIpathI pAMcaso pAMcaso yojana jaIe tyAre pAMcaso yojananI laMbAI ane vistAravALA paMdaraso ekAzI yojananI parighivALo padmavaravedikA ane vanakhaMDa vaDe jeno bAhya bhAga suzobhita che evA, jebUdIpanI vedikAthI pAMcaso yojana pramANa antaravALA 1 Adarzamukha, 2 meMDhamukha, 3 ayomukha ane 4 gomukha nAmanA cAra dvIpo che. te A pramANe-hakarNanI pachI Adarzamukha, gajakarNanI pachI meMDhamukha, gokarNanI pachI ayomukha ane zakhulIkarNanI pachI gomukha che. ema AgaLa paNa vicAra karavo. e AdarzamukhAdi cAre dvIponI pachI pharIthI paNa anukrame IzAnAdi pratyeka vidizAmAM pratyeka dvIpathI chaso chaso yojana jaie eTale chaso yojana lAMbA ane pahoLA tathA aDhAraso sattANuM yojana paridhivALA, upara kahelA pramANavALI pAvaravedikA ane vanakhaMDa vaDe jenI AsapAsano pradeza suzobhita che evA, jebUdIpanI vedikAthI chaso yojananA antaravALA azvamukha, hastimukha, siMhamukha ane vyAghamukha nAmanA cAra dIpo che. e azvamukhAdi cAra dvIpanI pachI anukrame IzAnAdi pratyeka vidizAmAM pratyeka kIpathI sAtaso yojana jaie tyAre sAtaso yojana lAMbA ane pahoLA, bAvIsI tera yojananI paridhivALA, pUrve kahyA pramANe pramANavALI padmavaravedikA ane vanakhaMDathI vIMTAyela, jaMbUdvIpanI vedikAthI sAtaso yojana pramANa antaravALA azvakarNa, harikarNa, akarNa ane karNapAvaraNa nAme cAra dIpo che. tyArabAda azvakarNAdi cAra dIponI pachI anukrame IzAnAdi pratyeka vidizAmAM pratyeka dvIpathI AThaso AThaso yojana atikramyA pachI AThaso yojana lAMbA ane pahoLA pacIsaso ogaNatrIsa yojananI paridhivALA yathokta pramANavALI padmavaravedikA ane vanakhaMDavaDe jeno bAhya pradeza suzobhita che evA, jaMbUDhIpanI vedikAthI AThaso yojana pramANa antaravALA ulkAmukha, meghamukha, vidyummukha ane vidyudatta nAme cAra dvIpo che. . te pachI A ulkAmukhAdi cAra dvIponI AgaLa anukrame IzAnAdi pratyeka vidizAmAM pratyeka dvIpathI navaso navaso yojana jaIe tyAre navaso yojana lAMbA ane pahoLA tathA aThyAvIsaso pasatAvIza yojananI paridhivALA, pUrvokta pramANavALI paddhavaravedikA ane vanakhaMDa vaDe yukta, jaMbudvIpanI vedikAthI navaso yojana pramANa aMtaravALA, ghanadatta, ladatta, gUDhadanta ane zuddhadatta nAme cAra antaradvIpo che. evI rIte A dvIpo himavAnuM parvata upara cAre vidizAmAM rahelA che ane badhA maLIne aThyAvIza dvIpo thAya che. e pramANe himavAnuM parvatanA samAnavarNa ane pramANavALA, tathA padyahUdanA samAna lAMbA pahoLA ane uMDA puMDarIka hRda vaDe suzobhita zikharI parvatane viSe paNa lavaNa samudranA jalanA sparzathI AraMbhI upara kahyA pramANe attaravALA, cAre vidizAne viSe rahelA ekokAdi dvIponA samAna nAmavALA, barAbara attara, laMbAI ane vistAravALA aThyAvIza dvIpa 73 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada maNussa jIva paNNavaNNA kahevA. badhA maLIne chappana antaradvIpo thAya che. temAM rahelA manuSyo paNa upacArathI eja nAmavALA kahevAya che. kemake 'tAzcAdayapadeza' temAM rahelA hovAthI teno vyavahAra thAya che-e jAya che. jema paMcAla dezanivAsI puruSo paMcAla kahevAya che. te manuSyo vajaRSabhanArAcasaMghayaNavALA, kaMka pakSInA jevA pariNAmapAcana zaktivALA, anukula vAyunA vegavALA ane samacaturasasaMsthAnavALA hoya che. te A pramANe-supratiSThita ane kUrmanA jevA suMdara caraNavALA, sukumAra, narama thoDA romavALI ane kuruvindanA sarakhI goLa be aMdhAvALA, gupta ane subaddha saMdhivALA jAnu-DhIMcaNa jeonA che evA, jeonI sAthaLa hastinI suMDha samAna goLa che, jenI keDa siMhanA sadaza che, jeono madhyabhAga vajanA samAna che, jeonuM nAbhimaMDala dakSiNAvartayukta che, jeonI chAtI zrIvatsanA cihnavALI vizAla ane puSTa che, jeonA bAhu nagaranA daravAjAnA bhogaLa samAna lAMbA che evA, suzliSTa-suzobhita maNibandhavALA, jeonA hAtha-paganA taLIA rAtA kamaLanA jevAM lAla che, jeonI Doka cAra AMgaLa pramANa sarakhI goLAkAra zaMkhanA jevI che, jenuM mukha zaradanA caMdranA jevuM saumya che evA, chatranA AkAra jevA mAthAvALA, asphaTita-vaLelA snigdha kAntivALA ane suMvALA kezo jeonA che evA, 1 kamaMDaluM re kalaza, 3yUpa, 4 stUpa, 5 vAva, 6 dhvajA, 7 patAkA, 8 svastika, 9java, 10masya, 11 makara, 12 kUrma, 13 zreSTha ratha, 14 sthAla, 15 aMzuka-vastra, 16 aSTApada, 17 aMkuza, 18 supratiSThaka (zarAvasaMpuTa), 19 mora, 20 phUlanI mALA, 21 abhiSeka, 22 toraNa, 23 pRthivI, 24 samudra, 25 zreSTha bhavana, 26 Adarza, 27 parvata, 28 hAthI, 29 vRSabha, 30 siMha, 31 chatra ane 32 cAmara rUpa prazasta ane uttama batrIsa lakSaNa dhAraNa karanArA hoya che. strIo paNa uttama savAMga suMdara ane sarva prakAranA strIonA guNasahita hoya che. paraspara maLelI AMgaLIvALA ane panI pAMkhaDInA jevA komaLa temaja kUrmanA jevA manohara caraNovALI, jeonI jaMghAo romarahita ane prazasta lakSaNavALI che evI, gupta ane puSTa DhIMcaNavALI, keLanA staMbha jevA saMhata, sukumAra ane puSTa sAthaLavALI, mukhanI laMbAInA pramANathI, traNaguNA, puSTa ane vizAla jaghana (keDanI AgaLano bhAga)ne dhAraNa karanArI, snigdha kAntivALI, suMdara racanAvALI mRdunarama romarAji jeonI che evI, jenuM nAbhimaMDala dakSiNAvartanA taraMgayukta che, jenuM udara prazasta lakSaNa sahita che, jenA paDakhA barobara saMgata-sarakhA che, jenA stano suvarNanA kalaza jevA saMhata-maLelA, ati uMcA, goLa AkRtivALA ane puSTa che evI, sukumAra bAhulatAvALI, svastika, zaMkha ane cakrAdinI AkRtivALI rekhA vaDe suzobhita hastatala ane pAdatala jenA che evI, mukhanA trIjA bhAganI uMcAivALI puSTa ane zaMkhalA jevI DokavALI, prazasta lakSaNavALI ane puSTa haDapacI jeonI che evI, jenA adharoSTha dADimanA phUla jevA lAla che, jenA tAle ane jIbha rakta kamaLa jevA che, jenA locana vikasita kumudanI pAMkhaDI jevA lAMbA ane suMdara che, jenI bhUlatA-bhUkuTI caDAvelA dhanuSpaSTanI AkRti jevI susaMgata che, jeonuM lalATa pramANayukta che, jeonA keza snigdha, manohara ane suMvALA che evI, puruSathI kaMIka nyUna uMcAivALI ane svabhAvathI ja udAra zRMgAra ane suMdara vaSavALI che. temaja svabhAvathI ja hAsyayukta vacano ane vilAsanA viSayamAM atyanta nipuNatAvALI che. tathA puruSo ane strIo ane svabhAvathI ja sugaMdhIvadanavALA, svalpa krodha, mAna, mAyA ane lobhavALA, temaja saMtoSI, sukyarahita, namratA ane saralatA yukta hoya che. mahatvanuM kAraNabhUta maNi, kanaka ane motI vagere manohara vastuo chatAM paNa mamatvanA Agraharahita, sarvathA vairAnubandha vinAnA, hAthI, ghoDA, uMTa, gAya, bheMsa-ityAdi chatAM tenA paribhoganI icchA rahita hoya che. teo page cAlanArA, varAdiroga, yakSa, bhUta, pizAcAdi, graha ane marakInA upadravathI rahita hoya che. paraspara svasvAmibhAvathI rahita hovAne lIdhe badhA ahamindro-svataMtra che. tene cosaTha pAMsaLIo hoya che, ane ekAntara-eka divasa gayA bAda AhAra grahaNa kare che. teono AhAra paNa zAli vagere dhAnyano nathI, paranta pRthivInI mATI ane kalpavRkSonA puSpo ane phalo hoya che. te A pramANe-te kSetramAM svabhAvathI ja zAli, ghauM, aDada, maga, 74 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada maNussa jIva paNNavaNNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 vagere dhAnyane thAya che, paranta te manuSyonA upayogamAM AvatAM nathI. je tyAMnI pRthivI che te sAkarathI paNa anantaguNa mAdhuryavALI che ane kalpavRkSonA puSpa ane phalonA je AsvAda che te cakravartInA bhojanathI paNa adhika guNavALo che. kahyuM che 3-"tesi NaM bhaMte ! puSphaphalANaM kerisae AsAe pannatte? goyamA! je se jahAnAmae ranno vAuraMtassa cakkavaTTissa kallANe bhoyaNajAe sayasahassa niSphanne vannovae rasovae phAsovae AsAyaNijje dappaNijje mayaNijje biMhaNijje salvendriya patkAginne ArANa punatta, pattovi tarIpa veva pannA" he bhagavan! teonA puSpaphalono kevo svAda kahyo che? he gautama! jema koI cAra dizA paryanta pRthivInA svAmI cakravartInuM kalyANakAraka ane lAkho rUpiAnA vyayathI taiyAra thayeluM, suMdara varNayukta, gandhayukta, rasayukta, sparzayukta, AsvAdanIya, darpa utpanna kare evuM, mada utpanna kare evuM, puSTikAraka ane sarva indriya ane gAtrane prasannatA Ape evuM bhojana AsvAda vaDe hoya che, tethI paNa vadhAre ISTa AsvAda vaDe kaheluM che. tethI pRthivI ane kalpavRkSanA puSpo ane phaLo teono AhAra hoya che. tevA prakArano AhAra karIne prAsAda vagerenI AkRtivALA gharanA AkAra jevA kalpavRkSo che temAM sukhapUrvaka rahe che. te kSetramAM zarIrane upadrava karanArA DAMsa, macchara, jU, mAMkaNa ane makSikAdi jantuo utpanna thatA nathI. sarpa, vAgha, siMhAdi utpanna thAya che te paNa manuSyone bAdhApIDA kAraka thatA nathI. ane teo paNa paraspara hiMsya-hiMsaka bhAvamAM vartatA nathI, kAraNa ke teo kSetranA prabhAvathI raudra pariNAma-hiMsAnA pariNAma rahita che. manuSyayugalo chevaTanA samaye (cha mahinA AyuSya bAkI hoya tyAre) eka yugalano janma Ape che, ane ogaNAzI divasa sudhI te yugalanuM pAlana kare che. teonA zarIranI uMcAI AThaso dhanuSa che, ane palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa AyuSya che. kahyuM che ke "mantalI, nara ghaNusiyAmasiyA sayA mukyA pAnaMti mihuNadhamma pallassa asaMkhabhAgAU // 1 // causaTTi piTThakaraMDayANi maNuyANa tesimaahaaro| bhattassa cautthassa ya pAlIvijJAna pAnA rAM" - "antaradvIpanA manuSyo AThaso dhanuSa uMcA, sadA mudita-prasanna ane palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa AyuSyavALA mithunadharmanuM pAlana kare che. te manuSyone cosaTha pAMsaLIo hoya che ane teono AhAra eka divasa gayA bAda hoya che ane teo ogaNAzI divasa sudhI saMtAnanuM pAlana kare che.' teo thoDA kaSAyavALA ane thoDA premanA anubaMdhavALA hovAthI marIne svarge jAya che. teonuM maraNa mAtra bagAsA, khAMsI ke chIMka vagerenI kriyApUrvaka thAya che, parantu zarIranI pIDApUrvaka hotuM nathI. e antaradvIpanA manuSyo kahyA. ll11 se kiM taM akammabhUmagA? akammabhUmagA tIsavihA pnnttaa| taMjahA-paMcahiM hemavaehi,paMcahiM hiraNNavarahiM, paMcahiM harivAsehiM, paMcahiM rammagavAsehi, paMcahiM devakurUhiM, paMcahiM uttrkuruuhiN| se taM akammabhUmagA ITU-rA. (mULa) akarmabhUminA manuSyo keTalA prakAranA che? akarmabhUminA manuSyo trIza prakAranA che. te A pramANe-pAMca hemavata, pAMca haraNyavata, pAMca harivarSa pAMca ramyaphavarSa, pAMca devakuphTa ane pAMca uttarakuru vaDe trIza prakAranA che. ema akarmabhUminA manuSyo kahyA. //62/ (20) have akarmabhUminA manuSyonuM pratipAdana karavA mATe sUtrakAra kahe che-akarmabhUminA manuSya keTalA prakAranA che? AcArya kahe che ke-akarmabhUminA manuSyo trIza prakAranA che. te trIza prakAra kSetranA bhedathI thAya che, te pramANe kahe che-"hiM devardi' ityAdi. pAMca haimavatavaDe, pAMca haraNyavata vaDe, pAMca harivarSa vaDe, pAMca ramyavarSa vaDe, pAMca devamuru vaDe ane pAMca uttarakuru vaDe bheda karatAM trIza prakAranA thAya che. kemake chane pAMce guNatAM trIza saMkhyA thAya che. temAM pAMca haimavata ane pAMca haraNyavata kSetramAM manuSyo gAu pramANa zarIranI uMcAIvALA, palyopamanA AyuSyavALA, vaja>&Sabha nArAcasaMhananavALA "ane samacaturastra saMsthAnayukta hoya che. teo cosaTha pAMsaLIovALA, eka divasa pUro thayA pachI AhAra grahaNa karanArA ane 75 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada maNussa jIva paNNavaNNA ogaNAezI divasa sudhI apatyanuM pAlana karavAvALA hoya che. kahyuM che ke-"T3munnI pattivamADo varnAsihasaMyaTI hemavaerae ahamiMdanarA mihuNavAsI // 1 // causaTThI piTThakaraMDayANa maNuyANa tesimaahaaro| bhattassa cautthassa ya gugalagiDava pAtaLayA rA"-hemavata ane haraNyavata kSetramAM eka gAu uMcA, palyopamanA AyuSyavALA ane vaja8SabhanArAcasaMghayaNavALA ahamindra-svatanna mithunavAsI manuSyo hoya che. manuSyone cosaTha pAMsaLIo ane teono AhAra caturthabhakta-eka divasa atikramyA pachI hoya che. teo ogaNAzI divasa sudhI apatya-saMtatinuM pAlana karanArA hoya che.' pAMca harivarSa ane pAMca ramyaka kSetrane viSe be palyopamanA AyuSyavALA, be gAu pramANa zarIranI uMcAivALA, vajaRSabhanArAcasaMghayaNavALA ane samacatarasa saMsthAna sahita hoya che. teo be divasa gayA bAda AhAra grahaNa kare che. teone ekaso aThyAvIza pAMsaLIo hoya che. ane teo cosaTha divasa sudhI saMtatinuM pAlana kare che. kahyuM che ke-"ravAsarampa AupamANaM sriirmusseho| paliovamANi donni u donni u kosussiyA bhaNiyA // 1 // chaThussa ya AhAro vaDavinarfkha pApA si pilALa sAthe bAvI muLayaa rA 'harivarSa ane ramyak kSetrane viSe AyuSyanuM pramANa be palyopama ane zarIranI uMcAI be kozanI kahelI che. teo be divase AhAra kare che ane cosaTha divasa sudhI saMtatinuM pAlana kare che. teonI pAMsaLIo ekaso aThyAvIza jANavI.' pAMca devakuru ane pAMca uttarakurune viSe manuSyo traNa palyopamanA AyuSyavALA, traNa gAu pramANa zarIranI uMcAivALA, samacaturasa saMsthAnavALA ane vajaRSabhanArA saMghayaNayukta hoya che. teone baso chappana pAMsaLIo che. teo traNa divasa gayA bAda AhAra grahaNa kare che ane ogaNapacAsa divasa apatyanI pAlanA kare che. kahyuM che ke-"to vi vANu manuyA tipallaparamAuNo tikosuccaa| piTThikaraMDasayAI do chappannAI maNuyANaM // 1 // susamasusamANubhAvaM aNubhavamANANa'vaccagovaNayA. laDAividhA manapattarasamAhAre rA'-banne kurukSetramAM manuSyo traNa palyopamanA utkRSTa AyuSyavALA, ane traNa koza uMcA hoya che. teone baso chappana pAMsaLIo hoya che." teo suSamAsuSamA kALanA prabhAvane anubhavatA ogaNa pacAsa divasa sudhI saMtatinuM pAlana kare che. temaja teone traNa divase AhAra hoya che. A badhA kSetromAM antaradvIpanI peThe manuSyone kalpavRkSoe ApelA bhogo hoya che, parantu antaradvIpanI apekSAe pAMca haimavata ane pAMca hairaNyavatane viSe manuSyonA utthAna-bala-vIyadi ane kalpavRkSonA phaLono AsvAda tathA pRthivInuM mAdhuryapaNuM vagere bhAvo paryAyane AzrayI anantaguNAM jANavA. tenAthI paNa pAMca harivarSa ane pAMca racakavarSamAM anantaguNA bhAvo che. tethI paNa pAMca devakuru ane pAMca uttarakurune viSe anantaguNa bhAvo che. ema akarmabhUminA manuSyo kahyA.darA se kiM taM kammabhUmagA? kammabhUmagA pannarasavihA pnnttaa| taM jahA-paMcahiM bharahehiM, paMcahiM eravarahiM, paMcahiM mhaavidehehi| te samAsao duvihA pnnttaa| taM jahA-A[yAriyA ya 'milakkhU yA suu0-63|| (mULa) karmabhUminA manuSyo keTalA prakAranA che? karmabhUminA manuSyo paMdara prakAranA kahyA che. te A pramANe-pAMca bharata, pAMca eravata ane pAMca mahAvideha vaDe. tinA paMdara prakAra thAya che.] te saMkSepathI be prakAranA kahyA che. te A pramANe- Aryo ane pleccho. /63. (TI) karmabhUminA manuSyo keTalA prakAranA che? AcArya kahe che ke paMdara prakAranA kahyA che. tenA paMdara prakAra kSetranA bhedathI thAya che, te pramANe sUtrakAra kahe che "paMhiM araviM' ityAdi. pAMca bharata, pAMca eravata ane pAMca mahAvideha vaDe bheda karatAM paMdara prakAranA thAya che. te paMdara prakAranA hovA chatAM paNa saMkSepathI be prakAranA kahyA che. te A pramANe-Arya ane sveccha. temAM 1. 'miniq' rUti sarvatra pAThaH (a.sa.) 76. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada maNussa jIva paNNavaNNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 'mAra-thAnA:- Arat avyaya dUra ane samIpa vAcI che. heya dharmothI dUra gayelA ane upAdeya dharmonI samIpa prApta thayelA te Arya kahevAya che. pRiSodarAdinI peThe rUpanI siddhi thAya che.] avyakta bhASA ane AcAravALA pleccho kahevAya che. kAraNa ke svecchu dhAtu avyakta bhASA-bolavAnA arthamAM che. ahIM bhASAnuM grahaNa upalakSaNa che, tethI jeono sarva prakArano vyavahAra ziSTone asaMmata che te pleccho jANavA. 6all se kiM taM milakkhU? milakkhUmilakkhA] aNegavihA pnnttaa| taM jahA-sagA javaNA cilAya-sabara-babbara -'muko-Di-nipA-pAyA-vara--sida-pArasa-nodhAvava-saMvaDa-mittavi77-puliM-hAsa-varkovA-vAMdhA-anyAhAra-patni-arjuna-roma-pAsa-paDatA-mAyAvaMdhuyAya-sUyati-yu vA -ya-58va-mAnava-ra-ga-nAsigA-ja-vILA-laya"khs-khaasiy-'nnedduur-mNddh[moNddh]-ddoNbilglos-pos[bus]-kkkey kekkayA]-akkhAgA-hUNa mAro]-- I]-vitAya-vilayavAsI cAvamAlI se vaMtiQAnU0-64 (10) pleccho keTalA prakAranA che? pleccho aneka prakAranA che. te A pramANe-zaka, yavana, cilAta, zabara, barbara, muruDoDa, bhaDaga, niSNaga, pakkaNiya, kulamba, goMDa, siMhala, pArasa, godha, kaoNca, aMbaDa, Idamila, cillala, puliMda, hArosa, doba (doca), vowANa, gaMdhAhAraga, paliya, ajhala, romapAsa, pausa, malayAya, baMdhuyAya, sUyali, koMkaNaga, meya, pallava, mAlava, maggara, AbhAsiya, hakka, cINa, lyusiya, khasa, ghAsiya (khAsiya), sadara, moMDha, DaoNbilaga, laosa, pasa, kankraya, akhAga, hUNa, romaga, bharu, maya, cilAya-kirAta, visavAsIya ItyAdi. ema pleccho kahyA. //64. (TIva) temAM alpa vaktavya hovAthI prathama plecchonI vaktavyatA kahe che-"se vidaM te' ityAdi. have mleccho keTalA prakAranA che? prAkRta hovAthI ane ArSa hovAthI 'mitravadhU' evuM rUpa thayuM che. AcArya uttara Ape che-pleccho aneka prakAranA kahyA che. tenA aneka prakAra zaka, yavana, cilAta, zabara, barbara, vagere dezanA bhedathI jANavA. zaka dezanA nivAsI zaka ane yavana dezanA nivAsI yavana kahevAya che. ema badhe ya jANavuM. parantu A bhinna bhinna dezo lokathI jANI levA.64 se kiM taM AriyA? AriyA duvihA pnnttaa| taM jahA-iDDhipattA[yAriyA ya aNiDDhipattA[yAriyA yA se kiM taM iDDhipattA[yAriyA? iDDhipattA[ya]riyA chavvihA pnnttaa| taM jahA-1 arahaMtA, 2 cakkavaTTI, 3 baladevA, 4 vAsudevA,5 cAraNA,6 vijjaahraa|settN iddddhipttaa[yaariyaa|se kiMtaM aNiDDhipattA[yAriyA? aNiDDhipattA[yAriyA navavihA pnnttaa| taM jahA- khettA[yAriyAra, jAtiA[yAriyAra, kulAriA3, kammAriyA4, sippAriA5, bhAsAriyAda, nANAriyA7, daMsaNAriyA8, crittaariyaa9||suu0-65|| (mULa) Aryo keTalA prakAre che? Aryo be prakAranA kahyA che. te A pramANe--RddhiprApta-arihaMta, cakravartIpaNuM-ItyAdi Rddhine prApta thayelA, anuddhiprApta-ddhine nahi prApta thayelA. RddhiprAya Aryo keTalA prakAre kahyA che? RddhiprApta A cha prakAre kahyA che. te A pramANe-1 arihaMta, 2 cakravartI, 3 baladeva, 4 vAsudeva, 5 cAraNa munio ane 6 vidyAdhara. ema RddhiprApta Aryo kahyA. anuddhiprAptaRddhine nahi prApta thayelA Aryo keTalA prakAranA kahyA che? anuddhiprApta Aryo nava prakAranA kahyA che. te A pramANe-1 kSetrAya, 2 jAtiArya, 3 kulArya, 4 kamarya, 5 zilpAya, 1. muhaMDonDa A.sa. 2. saMghamita zAM. sA.; 3. roja zAM. sA. pha, Dhova zAM. sA. a. (va, vova, yevasa); 4. rAmana zAM. sA; 5, jrayA zAM. sA.; 6. vAvIra A. sa.; 7. hasI-ghAsiya A. sa; 8. khera () A.sa. 9. viyavANI ya * A sa.; # pArasa-pADava-nita-vijJAna pAThAMtara - 77 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada maNussa jIva paNNavaNNA 6 bhASArtha 7 jJAnArya, 8 darzanArya, 9 cAritrAya. //6pA se kiM taM khettAriyA? khettAriyA addhachavvIsativihANA pnnttaa| taM jahA-rAyagiha magaha1, caMpA aMgAra, taha 'tAmalitti vaMgA3 yA kaMcaNapurApurI] kaliMgA4, vANArasI ceva kAsI5 ya / / 1 / / sAeya kosalAda, gayapuraM ca 37, sori tuTTAi, cA pitta paMcAtA , dikarA saMtAra vArA vAravatI turatorA], mahila videhA12 ya vaccha13 kosNbii| naMdipuraM saMDillA[bbhA]14, bhaddilapurameva malayA15 y||3|| vairADa vaccha16, varaNA17 acchA, taha mattiyAvaMi dsnnnnaa18|sottiyvii[suttiimiiy cedI19, vIyabhayaM siMdhusovIrA20 / / 4 / / mahurA ya sUraseNA21, pAvA bhaMgI22(gA) ya mAsa purivaTTA 23 / sAvatthI ya kuNAlA24, koDIvarisaM24 ca lADhA25 ya / / 5 / / seyaviyA vi ya NayarI keyaiaddhaM26 ca AriyaM bhnniyN| itthuppattI jiNANaM cakkINaM rAma- . ThThA divase raM tAriyAkUo-duddA (mU0) kSetrArtho keTalA prakAranA kahyA che? kSetrAryo sADI pacIza prakAranA kahyA che, te A pramANe--1 magadha deza ane rAjagRhanagara, 2 aMgadeza ane caMpAnagarI, 3 baMgadeza ane tAmalimI, 4 kaliMgadeze ane kAMcanapura, pa kAzIza ane vArANasI(vANArasI) nagarI, 6 kosalAdeza ane sAketapura (ayodhyA), 7 kurudeza ane gajapura, 8 kuzAvata ane zauripura, 9 paMcAladeza ane kAMpilyapura, 10 jaMgaladeza ane ahicchatrAnagarI, 11 saurASTra ane dvArAvatI, 12 videha ane mithilA, 13 vatsadeza ane kauzAmbI, 14 zAMDilyadeza ane nadipura, 15 malayadeza ane bhadilapura, 16 vacchadeza ane vairATapura, 17 varaNadeza ane acchAnagarI, 18 dazArNadeza ane mRttikAvatI, 19 cedideza ane zauktikAvatI, 20 sinhasauvira ane vItabhaya, 21 zUrasena ane mathurA, 22 bhaMgadeza ane pApAnagarI, 23 purivartadeza ane pASAnagarI, 24 kuNAladeza ane zrAvastI, 25 lATadeza ane koTIvarSa ane 26 kekayArdha ane zvetAMbikAnagarI. e Aryadezo kahyA che. ahIM jina-tIrthakara, cakravartI, rAma ane kRSNanI utpatti thAya che. ema kSetrAryo kahyA. //66// (TI) AryonuM pratipAdana karavA mATe sUtra kahe che-badho pATha sugama che, paranta rAjagRha nagara che ane magadha deza che. e pramANe badhe sthaLe akSarArtha karavo. bhAvArtha A pramANe che-1 magadha dezamAM rAjagRha nagara che, je aMgadezamAM caMpA, 3 baMgamAM tAmalimi, 4 kaliMgamAM kAMcanapura, 5 kAzImAM vArANasI, 6 kosalAmAM sAketapura-ayodhyA, 7 kurudezamAM gajapura, 8 kuzAvartamAM saurikapura, 9pAMcAlamAM kAMpilyapura, 10 jaMgalamAM ahicchatrA, 11 saurASTramAM dvArAvatI, 12 videhamAM mithilA, 13 vatsadezamAM kauzAmbI, 14 zAMDilyamAM nadipura, 15 malayamAM bhadilapura, 16 vacchamAM vairATapura, 17 varaNadezamAM acchApurI, 18 dazArNamAM mRttikAvatI, 19 cedimAM zauktikAvatI, 20 sinthasauvIramAM vItabhayapattana, 21 zUrasenAmAM mathurA, 22 bhaMgadezamAM pApA, 23 purivartadezamAM bhASA, 24 kulANadezamAM zrAvastI, 25 lATadezamAM koTavarSa, 26 kekayajanapadArdhamAM zvetAMbikAnagarI. eTalA sADI pacIza dezarUpa Arya kSetro kahyAM che. kemake A sADIpacIza dezomAM tIrthakara, cakravartI, rAmabaladeva, ane kRSNa-vAsudevanI utpatti thAya che mATe AryakSetra che. e vaDe kSetrArya ane kSetrAnAryanI vyavasthA batAvI. jyAM tIrthaMkarAdinI utpatti thAya te Arya, ane bAkInA anArya. ema kSetrAryo kahyA. 66ll se kiM taM jAtiAriyA? jAtiAriyA chavvihA pnnttaa| taM jahA-aMbaTThA ya kaliMdA videhA vedagA[viMdagA, vedamA] i y| hariyA cuMcuNA[caMcuNA] ceva cha eyA iinbhjaaio[ajjjaatito]| se taM jAtiAriyA ITU-gAM 1. matariyAM pravanasAroddhAravRttI "tAtti" rUti vyAyAnamAM 2. mAlapura vaTTA (mahAvIra vidyAtiya) , 78 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada maNussa jIva paNNavaNNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 (mULa) jAtiAryo keTalA prakAre kahyA che? jAtiAryoM cha prakAranA kahyA che. te A pramANe--1 aMbaSTha, 2 kaliMda, 3 videha, 4 vedaga, 5 harita, ane 6 cuMcuNa. e cha ibhya jAtio che. II67 (TI0) have jAti AryonuM pratipAdana karavA mATe sUtrakAra kahe che-sugama che. parantu eTalI vizeSatA che ke-yadyapi bIjA zAstromAM aneka jAtionuM varNana kareluM che. to paNa lokamAM aMbaSTha, kalinda, vaideha, vedaga, harita ane cuMcaNarUpa ilya jAtio pUjya ! jAti tarIke prasiddha che. mATe A jAti vaDe sahita hoya te jAtiAryo, parantu bAkInI jAti vaDe jAtiArya kahevAtA nathI. II67-69 / / se kiM taM kulAriyA ? kulAriyA chavvihA pannattA / moLA, rAnA, phavavALA, gAyA, jobAA che tta teM nahIM-kA, tAriyA slRi0-68|| (mULa) kulAryo keTalA prakAranA che? kulAryo cha prakAranA che. te A pramANe-1 ugra, 2 bhoga, 3 rAjanya, 4 ikSvAku, 5 jJAta ane 6 kauravya. ema kulAryo kahyA. II68 // sendrita janmAriyA! jammAriyA ane vihA patnattA| taM nahA-DoktiyA, sottiyA, khAsiyA, suttaveyANiyA, bhaMDaveyAliyA, kolAliyA, 'naravAvaNiyA, je yAva'nne thppgaaraa| se ttaM kammAriyA / / IIIR.-66// (mU0) karyo keTalA prakAranA kahyA che? karyo aneka prakAranA kahyA che. 1 dauSTika, 2 sautrika, 3 kArpAsika, 4 sUtravaikAlika, 5 bhAMDavaikAlika, 6 kolAliya, 7 naravAhanika, te sivAyanA bIjA tevA prakAranA hoya te. ema karyo kahyA. 69 // sendritasikhAriyA?sikhAriyA aneLavijJApanattAAtaMnA-tuLajA, taMtuvAyA, paTTA,deyaDA, vaTA[varA], indriyA, kapAyArA, muMnapAyArA, chattArA, 'vandvArA, potthAna, tekhArA, cittArA, kuMvArA, taMtArA, bhaMDArA, jijjhagArA [jibmagArA, jibbhArA], sellArA [sellagArA], koDigArA, je yAva'nne thppgaaraa| se taM sippAriyA ||slR0-70|| (mULa) zilpAryo keTalA prakAranA kahyA che? zilpAryo aneka prakAranA kahyA che. te A pramANe-tunnAga, tatttavAya, paTTakAra, deyaDa (kRti-masaMka karanAra), varu-piMchIkAra, charvika-sAdaDI vagere karanArA, kASTapAdukAkAra-lAkaDAnI pAdukA karanArA, muMjapAdukAkAra-muMjanI pAdukA karanArA, chatrakAra, vajjhAra, potthakAra-pustaka karanArA, lekhakAra, citrakAra, zaMkhakAra, dattuMkAra, bhAMDakAra-kaMsArA, jijhakAra, sellagAra, koTikAra, te sivAyanA bIjA tevA prakAranA hoya te. ema zilpAryo fall. 119011 (TI0) have zilpAryo kahe che-tunnAka-soyathI AjIvikA karanAra, darajI, tatttavAya-vaNakara, paTTakAra-paTTakUla-paToLA vaNanArA, deyaDA-kRti-masaka karanArA, varupicchika-pIMchI karanArA, charvika-sAdaDI vage2e thanArA, kASTapAdukAkAra-lAkaDAnI pAdukAcAkhaDIo karanAra, ema muMjapAdukAkAra-muMjanI pAdukA karanArA, chatrakAra-chatrIo karanArA. ema bAkInA pado jANI levA. 119011 se kiM taM bhAsAriyA ? bhAsAriyA je gaM addhamAgahAe bhAsAe bhAseMti, jattha'vi ya NaM baMbhI livI pavattai / baMbhIe NaM livIe aTThArasavihe lekkhavihANe pannatte / taM jahA - 1 baMbhI, 2 javaNAliyA, 3 do [dA] sApuriyA, 4 roTTI[kI], be puvazrvaratAyA, 6 bhoLavA, 7 pADyA[-rAphyAo], 8 gaMtavavariyA, 1 azrvarapukriyA, 10 vegaDyA, nindavA', 12 baLivI, 13 gaLiyativI, 14 gaMdhavRttivI, zya AyaMtanivI, 16 mAhesarI, 27 1. naravALiyA zAM.sA.ka. naravALiyA zAM.sA.kha.; 2. vaDA zAM.sA.kha.; 3. 1mArAinphrArA, bArI, zAM.sA.kha.; 4. zinhaDyA zAM.sA.kha.; 5. ArAkSa li-zAM.sA.kha.; 6. DomilI, phomitivI 79 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada maNussa jIva paNNavaNNA domilivI', 18 polindii|settN bhaasaariyaa||suu0-71|| (mU0) bhASAkartho keTalA prakAranA kahyA che? jeo ardhamAgadhI bhASA vaDe bole che te bhASAAryo kahevAya che. jyAM brAhmI lipI pravarte che. brAhmI lipI lakhavAnA aDhAra prakAra che. te A pramANe-1 brAhmI, 2 yavanAnI, 3 dosApurIyA, 4 kharauSTrI, 5 pukhkharasAriyA, 6 bhogavatI, 7 paherAiyA, 8 aMtarkhariyA, 9 akharapukiyA, 10 vainAyikI, 11 ni--vikI, 12 aMkalipI, 13 gaNitalipI, 14 gAMdharvalipI, 15 Ayasa (Adarza) lipI, 16 mAhezvarI, 17 homilipI, 18 pausinhI. bhebha sAsAryo 60. // 71 // se kiM taM nANAriyA? nANAriyA paMcavihA pnnttaa| taM jahA-AbhiNibohiyanANAriyA, suyanANAriyA, ohinANAriyA, maNapajjavanANAriyA, kevlnaannaariyaa| se taM naannaariyaa||suu0-72|| (mULa) jJAnA keTalA prakAranA kahyA che? jJAnAryo pAMca prakAranA kahyA che. te A pramANe-1 AbhinibodhikazAnAryo, 2 zrutazAnAyaryo, 3 mazinAryo, 4 mana:paryazAnAyo, bhane 5 zanAyo. ama nAyaryA s6. // 72 // (TI0) bhASAnuM pratipAdana kare che-brAhmI, yavanAnI vagere lipInA bhedo saMpradAya thakI jANI levA. ema bhASADaDaryo kahyA. A have jJAnAryo kahe che-sugama che. [Abhinibodhika vagere yathA saMbhava pAMca jJAnavALA hoya te jJAnAryo kahevAya che.] * * se kiM taM daMsaNAriyA? daMsaNAriyA duvihA pnnttaa| taM jahA-sarAgadasaNAriyA ya vIyarAgadasaNAriyA y||suu0-73|| (mU0) darzanAryo keTalA prakAranA kahyA che? darzanAryo be prakAranA kahyA che. te A pramANesarAga darzanAryo ane vItarAga zanAyA. 1931 (TI.) darzanAryonuM pratipAdana kare che-darzanAryo keTalA prakAranA che? AcArya uttara Ape che-darzanAryo be prakAranA chesarAgadarzanAryo ane vItarAgadarzanAryo. temAM sarAga-kaSAya sahita darzana-samyagdarzanavALA Aryo te sarAgadarzanAryo kahevAya. che. vItarAga-upazAntakaSAya ke kSINakaSAya darzana-samyagdarzanavALA, jyAM badhA kaSAyono upazama ke kSaya thayo che evA sabhyazana sahita mAryo te vItarAzanAyo. // 7 // sekiMtaMsarAgadasaNAriyA?sarAgadasaNAriyA dasavihA pnnttaa| taMjahA-nirsagguvaesaruIANAruI suttbiiyeruimev| abhigamavitthAraruI kiriyAsaMkhevedhammaruI // 1 // bhUyattheNA[hi]dhigayA jIvA'jIve ya puNNapAvaM c| sahasaMmuiyA''savasaMvare ya roei u nissggo||2|| jo jiNadiDhe bhAve caubvihe saddahAi symev| emeva nannahatti ya nisaggarui tti nAyavvo // 3 // ee ceva u bhAve uvadiDhe jo pareNa sddhi| chaumattheNa jiNeNa va uvaesaruitti nAyavvo // 4 // jo heumayANaMto ANAe royae pavayaNaM tu| emeva na'nnaha tti ya eso ANAruI naam||5|| jo suttamahijjanto sueNa ogAhaI u smmttN| aMgeNa bAhireNa va so suttarui tti nnaayvvo||6|| egapae'NegAI padAI jo pasaraI u smmttN| udae vva tillabindU so bIyarui tti naayvvo||7|| so hoi abhigamaruI suyanANaM jassa atthao dittuN| ikkArasa aMgAI painnagaM diThivAo y||8|| davvANa savvabhAvA savvapamANehiM jassa uNvlddhaa| savvAhiM nayavihIhiM vitthArarui tti nAyavvo / / 9 / / dasaNa-nANa-caritte tava-viNae svvsmii-guttiisu| jo kiriyAbhAvaruI so khalu kiriyAruI naam||10|| aNabhiggahiyakudiTThI saMkhevarui tti hoi naayvvo| avisArao pavayaNe annbhigghioysesesu||11|| jo asthikAyadhammaMsuyadhamma khalu carittadhammaMcAsadahai jiNAbhihiyaM so dhammarui tti naayvvo||12|| paramatthasaMthavo vA sudiTThaparamatthasevaNA vA vi| vAvanakudaMsaNavajjaNAM ya 1. domilI, domilivI 80 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pad maNusa jIva paNNavaNNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 smmttsddhnnaa||13|| nissaMkiya nikkaMkhiya nivvitigicchA amUDhadiTThI ya / uvavUhathirIkaraNe vacchallapabhAvaNe aThThA45 se tta saravasariyA sU0-74|| (mULa) sarAgadarzanAryo keTalA prakAranA che? sarAgadarzanAryo daza prakAranA kahyA che. te A pramANe-1 nisargaruci, 2 upadezaruci, 3 AjJAruci, 4 sUtraruci, 5 bIjaruci, 6 abhigamaruci, 7 vistAraruci, 8 kriyAruci, 9 saMkSeparuci, 10 dharmaruci. jeNe jIva, ajIva, puNya, pApa, Asava, saMvara (ane baMdhAdika) saha saMmatyA-svAbhAvika mativaDe (paropadeza sivAya) satyarUpe jANelA che ane tenI zraddhA kare che te nisargaruci. (1) je jinezvara bhagavaMte upadezelA cAra prakAranA bhAvonI 'emaja che anyathA nathI' e pramANe svayameva zraddhA kare te nisargaruci jANavo. (2) je anya chadmastha athavA jinezvara bhagavaMte upadeza karelA eja bhAvothI zraddhA kare te upadezaruci jANavo. (3) je hetune jANyA sivAya AjJAvaDe 'emaja che.anyathA nathI' e pramANe pravacana upara rucivALo hoya te AjJAruci. (4) je sUtranuM adhyayana karatA aMga ke aMgabAhya zruta vaDe samyaktvane prApta kare te sUtraruci jANavo. (5) jIvAdi tattvanA eka padanI rucivaDe aneka padane viSe jenI samyaktva-ruci zraddhA pANImAM telanA biMdunI peThe prasare te bIjaruci jANavo. (6) jeNe agiyAra aMgo, painnA ane dRSTivAda rUpI zrutajJAna arthathI jANeluM che te abhigamaruci. (7) jeNe sarva pramANo ane sarva nayo vaDe dravyanA sarva bhAvo upalabdha-jANelA che te vistAraruci jANavo. (8) darzana, jJAna, cAstri, tapa, vinaya, sarva samiti ane guptine viSe kriyAbhAvanI-AcaraNanI ruci hoya te kriyAruci. (9) jeNe koI paNa kudRSTi-kudarzanano svIkAra karyo nathI, je jaina pravacanamAM akuzala che ane bAkInA itara pravacana- darzanomAM jene anabhigRhIta-abhimukhapaNe-upAdeyapaNe jJAna nathI te saMkSeparuci jANavo. (10) jinezvara bhagavaMte kahelA astikAya-dharmAstikAyAdinA dharmanI--svabhAvanI, zruta dharma ane cAritra dharmanI zraddhA kare che te dharmaruci jANavo. 52mArthasaMstava-52mArtha-jIvAdi arthano saMstava-paricaya, abhyAsa, sudRSTaparamArthasevA-jeNe paramArthane jANyA che evA tattvajJa puruSonI upAsanA, vyApannakudarzanavarjanA (vyApannadarzana-nihnavAdi patita ane bauddhAdi kudarzanIno tyAga), ane samyaktvanI zraddhA-e samyagdarzananA liMga-cihno che. niHzaMkita, (zaMkArahita), niHkAMkSita (paradarzananI icchA rahita), nirvicikitsa phaLanA saMzaya rahita, amUDhadasTi-mUDhadRSTi rahita, upabRhaNa, sthirIkaraNa, vAtsalya ane prabhAvanA [e ATha darzanAcAra jANavA]. 745 (TI0) temAM sarAgadarzanAryonuM pratipAdana karavA mATe sUtrakAra kahe che-'me ri teM' ityAdi. sarAgadarzanAryo keTalA prakAranA che? AcArya kahe che-sarAgadarzanAryo dasa prakAranA kahyA che-'nisaLuvarNI'-ityAdi. ahIM ruci zabdano pratyekanI sAthe saMbaMdha ka2vo eTale nisargaruci. (1) temAM nisarga svabhAvathI ruci-jinezvara bhagavaMte kahelA tattva upa2 zraddhA jene hoya te nisargaruci jANavo. (2) upadeza-guru vagere e vastu tattvanuM kathana karavuM. te vaDe jene ruci thAya te, arthAt gurvAdinA upadezathI jinezvara bhagavaMte prarUpela tattvamAM jene ruci thAya te upadezaruci. (3) sarvajJanA vacanarUpa AjJAmAM jene ruci che te AjJAruci. jinezvara bhagavaMtanI AjJA ja tattva-paramArtharUpa che, bAkInI yuktijAla tattvarUpa nathI ema je mAne te AjJAruci samajavo. (4) 'mutta-nIyameva' iti. ahIM paNa ruci zabda pratyekanI sAthe joDavo, sUtra--AcArAdi aMgapraviSTa, ane aMgabAhya-Avazyaka dazavaikAlikAdi, te vaDe jene ruci thAya te, eTale ke AcArAMgAdi aMgapraviSTa ane dazavaikAlikAdi aMgabAhya sUtranuM adhyayana karatAM je samyaktva prApta kare ane zuddha ane zuddhatara pariNAmavALo thAya te sUtraruci samajavo. (5) bIjanI peThe anekArthane jaNAvanAra eka paNa vacana te bIja, te vaDe jene ruci thAya te bIjaruci. A banne padano samAhAradvandva 81 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada maNussa jIva paNNavaNNA samAsa karavo, tethI napuMsakano nirdeza karyo che. "mahipavityAra' iti. (6-7) adhigamaruci ane vistAraruci adhigama viziSTa parijJAna, naya ane pramANadvArA thatuM jJAna, tethI je tattvaruci thAya te adhigamaruci. vistAra-saMpUrNa bAra aMgonuM niyo vaDe paryAlocana-vicAra karavo, te vaDe vRddhigata thayelI ruci jene che te vistAraruci. (8) vikariyA-saMvevamaru' Iti. ahIM paNa ruci zabda pratyekanI sAthe joDavo. kriyA-saMyamanuM samyaka pAlana karavuM, temAM jene ruci che te kriyAruci (9) savistAra tattvanuM jJAna nahi hovAthI saMkSepa-jinevara bhagavaMte kahelA tattvanuM saMgrahAtmaka sAmAnya jJAna, temAM jene ruci che te saMkSeparuci. (10) dharma-astikAyadharma-dhamastikAyAdine viSe athavA zratadharmAdine viSe jene ruci che te dharmaruci. e. ' rIte gAthAno saMkSipta artha karyo. have vistArathI sUtrakAra svayaM pote tenI vyAkhyA kare che mUyathena ityAdi. 'mUyathena' e bhAvapradhAna nirdeza che, tethI bhUtArthapaNe satyarUpe "A padArtho sadbhUta-paramArtharUpa che e pramANe jeNe jIva, ajIva, puSya, pApa, Asava, saMvara ane 2' zabdathI bandhAdikane 'sahasaMmuphajhA' saMmatyAAtmAnI sAthe rahelI saMgata-svAbhAvika mati vaDe-paropadeza sivAya jAtismaraNa ane pratibhArirUpa mati vaDe satyarUpe parijJAta-jANelA che, eTaluM ja nahi parantu je jIvAdi padArthone anubhave, tenA upara ruci kare ane tattvarUpe Atmamaya pariNamAve--e nisarga-nisargaruci jANavo. e ja arthane vadhAre spaSTa kare che no niddei bhAve' ityAdi. je jinezvara bhagavaMtoe jANelA dravya, kSetra, kAla ane bhAvanA bhedathI athavA nAma-sthApanAdinA bhedathI cAra prakAranA bhAvone svayamevakoInA upadeza sivAya potAnI meLe 'pavameva hata'-jinezvara bhagavaMtoe je pramANe jIvAdi tattva jANelAM che te pramANe ja che, anyathA nathI' ema zraddhA kare te nisargaruci jANavo. have upadezaruci saMbaMdhe kahe che i veva' ityAdi. para- jinezvara bhagavaMte athavA chadmastha bhagavaMte upadeza karelA jIvAdi padArthonI zraddhA kare e upadezaruci jANavo. AjJAruci saMbaMdhe kahe che- no devamaMgAvaMto' ityAdi. je vivakSita arthanA sAdhaka hetune nahi jANato AjJAthI ja [ahIM suzabda nizcayArthaka che] pravacana upara zraddhA kare ke jinezvara bhagavaMtoe kahelAM pravacanono artha ema ja che, anyathA nathI' e AjJAruci jANavo. sUtraruci saMbaMdhe kahe che no su' ityAdi. je sUtra aMgapraviSTa ke aMgabAhyanuM adhyayana karato teja aMgapraviSTa ke aMgabAhya kRta vaDe samyakta pAme te sUtraruci. have bIjarucinuM varNana kare che paNa rU' ityAdi. jIvAdi tattvanA eka padavaDe 'maneni pani' aneka jIvAdi padone viSe [prAkRta hovAthI ahIM saptamI vibhaktino artha samajavo.] dharma ane dharmIno abhedopacAra hovAthI je samyakta-samyaktavALo AtmA udakamAM tailabiMdunI peThe prasare, kevI rIte? jema pANInA eka bhAgamAM raheluM chatAM telanuM biMdu sarvabhAgane vAta kare, tema jIvAdi tattvanA eka aMzamAM utpanna thayelI sacivALo chatAM paNa AtmA tathAvidha kSayopazamane lIdhe bAkInA badhA tattvomAM sacivALo thAya evA prakArano bIjaruci jANavo. adhigamaruci saMbaMdhe kahe che-"to ho' ityAdi. jeNe zrutajJAna-agiyAra aMgo, uttarAdhyayanAdi, paInA, deSTivAda ane (ca zabdathI) upAMgo arthathI jANelA che te adhigamaruci kahevAya che. vistArarucinuM varNana kare che vyApa' ityAdi jeNe dhamastikAyAdi sarva dravyonA paNa sarva bhAvo-paryAyone yathAyogya rIte pratyakSAdi sarva pramANo vaDe ane naigamAdi nayanA bhedo vaDe jANelA che te vistAraruci jANavo, kAraNa ke sarva dravyaparyAyane jANavAthI tenI ruci atyanta nirmala thayelI hoya che. kriyArUci saMbaMdhe kahe che 'haMsaLa' ityAdi. kriyAruci-darzana, jJAna, cAritra, tapa, vinaya sarva samiti-IryAsamiti vagere sarva samitiomAM ane manomi vagere badhI guNiomAM kriyAbhAvanI ruci hoya, tAtparya e che ke jene darzanAdi AcAranuM pAlana karavAmAM ruci che-te kriyAruci kahevAya che. saMkSeparuci saMbaMdhe kahe che mahiya' ityAdi. manamahitazuSTi-jeNe koI paNa kudarzanano svIkAra karyo nathI, je jinezvara bhagavaMta praNIta pravacanane viSe akuzala che ane je zeSa-bAkInA kapilAdi praNIta pravacanane viSe anabhigRhita che eTale jeNe kapilAdi darzana abhimukhatAthI upAdeyarUpe svIkAryuM nathI, jANyuM nathI evA prakArano saMparuci jANavo. ['manakhAdIta di:' e vizeSaNathI bIjA 82 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada maNussa jIva paNNavaNNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 darzananA svIkArano pratiSedha karyo, ane bIjA 'anabhigRhIta' vizeSaNathI anya darzananA jJAnano paNa pratiSedha karyo.] dharmasUci saMbaMdhe kahe che--'no asthiAya' ityAdi. je jIva jinezvara bhagavaMte kahelA astikAya-dharmAstikAyAdinA dharma- gatikriyAmAM sahAya ApavA vagere svabhAvanI athavA zrutadharma ke cAritradharmanI zraddhA kare che te dharmaruci jANavo. e pramANe nisargAdi vizeSatAne lIdhe rucirUpa samyagdarzana dasa prakAre kahyuM. have je liMga-cihno vaDe samyagdarzana utpanna thayeluM che ema nizcaya karAya te liMga-cinho batAve che-'52mattha saMthavo vA' ityAdi. paramArthasaMstavaparama-tAttvika artha-jIvAdi padArthono saMstava-paricaya-tatparatA vaDe bahumAnapUrvaka jIvAdi padArthane jANavAno abhyAsa, sudRSTaparamArthasevanA--jeNe yathArtharIte jIvAdi padArthone jANelA che tenI paryApAsanA, yathAzakti temanA vaiyAvRttvamAM pravRtti karavI, tathA jeo darzanathI bhraSTa thayelA che evA nivAdi tathA kutsita darzana jeonuM che evA bauddhAdi kudarzanIno tyAga karavo, teono paricaya na karavo ane samyaktvanI zraddhA karavI--e 52mArthasaMsvAdi cinho vaDe 'samyaktva che' ema nizcaya karAya che. A samyagdarzananA ATha AcAro che. tenuM yathArthapaNe pAlana karavuM. kemake tenA ullaMghanathI samyagdarzanano atikramaullaMdhana thAya che. mATe te AcAro batAve che-'nisyaMyi' ityAdi. zaMkita-zaMkA, te be prakAranI che-deza zaMkA ane sarva zaMkA. dezazaMkA ane sarvazaMkA rahita niHzaMkita kahevAya che. temAM dezazaMkA-jIvapaNuM samAna che, chatAM eka bhavya ane bIjo abhavya kema hoya? sarvazaMkA--badhA siddhAnto prAkRta bhASAmAM racelA hovAthI kalpita haze. A pramANe dezazaMkA ke sarvazaMkA karavI yogya nahI. kAraNa ke bhAvo be prakAranA che-hetugrAhya ane ahetugrAhya. temAM AtmAnuM astitva vage2e hetugrAhya bhAvo che. kAraNa ke tenA sAdhaka anumAnAdi pramANo che. abhavyatvAdi bhAvo ahetugrAhya che, amArA jevAnI apekSAe tenA sAdhaka pramANano abhAva che, kAraNa ke tenA hetuo viziSTa jJAnano viSaya che. siddhAntanI prAkRta racanA te bAla vagerenA upakAra mATe che. kahyuM che ke 'vAla-strI-mUha-mULanAM mULAM pAritrAdikSaLAmAM anuprajJArtha tattvajJa: siddhAnta: prAkRta: smRtA'' cAritranI icchAvALA bALa, strI, mUDha ane mUrkha manuSyonA upakArane mATe tattvajJoe prAkRta bhASAmAM siddhAntanI racanA karI che. vaLI prAkRta racanA paNa pratyakSa ane anumAnathI avirodhI che, mATe te parikalpita haze evI avAntara kalpanAnI zaMkA karavI ayogya che. kAraNa ke sarvajJa sivAya pratyakSa ane anumAna pramANathI avirodhI vacanano asaMbhava che. arhatnA zAsanane prApta thayelo jIva ja darzananuM AcaraNa karato hovAthI tenA prAdhAnyanI vivakSAthI niHzaMkita darzanAcAra kahevAya che. ethI samyak darzana ane samyagdarzanasahita AtmAno kaMthacit abheda batAvyo. jo ekAnta bheda hoya to darzanarahita AtmAnI peThe tene darzananA phaLano saMbandha nahi thavAthI mokSanA abhAvano prasaMga thAya. e rIte pachInA traNe ya padono vicAra karavo. ni:AkSita kRti. kAMkSita-kAMkSA, te jenAthI gai che te niHkAMkSita-deza kAMkSA ane sarvakAMkSA rahita. temAM dezakAMkSA-digaMbarAdi darzanonI icchA kare, sarvakAMkSA-'sarva darzano sArAM che' evo vicAra kare. A banne prakAranI kAMkSA ayukta che. kAraNa ke bAkInA darzanomAM asatya prarUpaNA ane cha jIvanikAyanI pIDAno saMbhava che. 'nivivitsi'-iti. vicikitsA-mativibhrama, athavA phalano saMzaya, AvA prakAranI vicikitsA rahita hoya te nirvicikitsa kahevAya. jinazAsana to uttama che, paNa tethI temAM pravRtta thayelA mane phaLa maLaze ke nahI. kAraNa ke kRSIvala-kheDUta vagerenI kriyA saphaLa ane niSphaLa banne prakAranI jaNAya che. kheDUtane kRSInuM phaLa kadAca maLe che ane kadAca maLatuM nathI. AvA prakAranA vikalpa-saMzaya rahita hoya. kemake saMpUrNa kAraNa e kAryane siddha karanAra nathI hotuM ema nathI, paNa avazya siddha kare che--evo jene nizcaya thayelo che te nirvicikitsaphaLanA saMdeha rahita kahevAya. eTalA aMze niHzaMkitathI A bhinna che. athavA 'nivivuMcho' evo pATha paNa che. eTale 'nirviMdantunuvsaH'-vidvAna-sAdhunI jugupsArahita. sAdhunI jugupsAmAM zrAvakanI putrI udAharaNa che, tathA 'amUdaSTi:' 83 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada maNussa jIva paNNavaNNA bAla-ajJAna tapasvInA tapa, vidyA ane atizaya camatkAra jovAthI mUDha-svabhAvathI jenI samyagdarzanarUpa daSTi calita thayelI nathI te amUDhadaSTi kahevAya che. ahIM sulasA zrAvikA udAharaNa che. te aMbaparivrAjakanI bAhya samRddhi joIne moha na pAbhI. meM prabhArI pradhAna mAyA2 yo. ve pradhAna mAyA243 cha 'uvavUha' tyATi. upabRMhaNa-sAdharmi-samAna dharmavALAnA saguNonI prazaMsA karavA vaDe tenI vRddhi karavI. sthirIkaraNa-dharmathI kheda pAmatA, parAmukha thanArAone dharmamAM sthira karavA. vAtsalya-sAdharmikanI prIti vaDe upakAra karavo. prabhAvanA-dharmakathAdi vaDe tIrthazAsananI prasiddhi karavI. ahIM guNapradhAna AcArano nirdeza guNa ane guNIno kaMthacit bheda jaNAvavA mATe che. jo kathaMcit bheda na hoya, ane ekAnta abheda mAnavAmAM Ave to guNonI nivRtti thatAM guNInI paNa nivRtti thAya, ane tema thAya to zUnyatAno prasaMga prApta thAya. e AThadarzanAcAro kahyA. ema sarAga darzananA bhedo kahyA ane tenA kathanathI sarAga darzanAryanA bhedo kahyA. se kiM taM vIyarAyadaMsaNAriyA? vIyarAyadasaNAriyA duvihA pnnttaa| taMjahA-uvasaMtakasAyavIyarAyadasaNAriyA ya khINakasAyavIyarAyadaMsaNAriyA [y]|se kiMtaM uvasaMtakasAyavIyarAyadaMsaNAriyA? uvasaMtakasAyavIyarAyadaMsaNAriyA duvihA pnnttaa| taM jahA-paDhamasamayauvasaMtakasAyavIyarAyadaMsaNAriyA ya apaDhamasamayauvasaMtakasAya vIyarAyadaMsaNAriyA y| ahavA carimasamayauvasaMtakasAyavIyarAyadaMsaNAriyA ya acarimasamayauvasaMtakasAyavIyarAyadaMsaNAriyA yA se taM uvsNtksaayviiyraaydNsnnaariyaa| se kiM taM khINakasAyavIyarAyadasaNAriyA? khINakasAyavIyarAyadaMsaNAriyA duvihA pnnttaa| taM jahA-chaumatthakhINakasAyavIyarAyadaMsaNAriyA ya kevalikhINakasAyavIyarAyadaMsaNAriyA y| se kiM taM chaumatthakhINakasAyavIyarAyadaMsaNAriyA? chaumatthakhINakasAyavIyarAyadasaNAriyA duvihA pnnttaa| taMjahA-sayaMbuddhachaumatthakhINakasAyavIyarAyadaMsaNAriyA ya buddhabohiyachaumatthakhINakasAyavIyarAyadasaNAriyA yAse kiMtaMsayaMbuddhachaumatthakhINakasAyavIyarAyadaMsaNAriyA? sayaMbuddhachaumatthakhINakasAyavIyarAyadaMsaNAriyA duvihA pnnttaa| taMjahA-paDhamasamayasayaMbuddhachaumatthakhINakasAyavIyarAyadaMsaNAriyA ya apaDhamasamayasayaMbuddhachaumattha-khINakasAyavIyarAyadaMsaNAriyA y| ahavA carimasamayasayaMbuddhachaumatthakhINakasAyavIyarAyadaMsaNAriyA ya acarimasamayasayaMbuddhachaumatthakhINakasAyavIyarAyadasaNAriyA yaasettNsyNbuddhchumtthkhiinnksaayviiyraaydsnnaariyaa|se kiMtaMbuddhabohiyachaumatthakhINakasAyavIyarAyadasaNAriyA? buddhabohiyachaumatthakhINakasAyavIyarAyadasaNAriyA duvihAM pnnttaa| taM jahApaDhamasamayabuddhabohiyakhINakasAyavIyarAyadasaNAriyA ya apaDhamasamayabuddhabohiyachaumattha-khINakasAyavIyarAyadaMsaNAriyA yA ahavA carimasamayabuddhabohiyachaumatthakhINakasAyavIyarAyaMdasaNAriyAya acarimasamayabuddhabohiyachaumatthakhINakasAyavIyarAyadasaNAriyA yA settaM buddhbohiychumtthkhiinnksaayviiyraay-dsnnaariyaa| se taM chumtthkhiinnksaayviiyraaydNsnnaariyaa|se kiMtaMkevalikhINakasAyavIyarAyadasaNAriyA? kevalikhINakasAyavIyarAyadaMsaNAriyA duvihA pnnttaa|tNjhaa-sjogikevlikhiinnksaayviiyraaydsnnaariyaa ya ajogikevlikhiinnksaayviiyraaydNsnnaariyaa|se kiMtaMsajogikevalikhINakasAyavIyarAyadaMsaNAriyA?sajogikevalikhINakasAyavIyarAyadasaNAriyA duvihA pnnttaa| taM jahA-paDhamasamayasajogikevalikhINakasAyavIyarAyadaMsaNAriyA ya apaDhamasamayasajogikevalikhINakasAyavIyarAyadaMsaNAriyA y| ahavA carimasamayasajogikevalikhINakasAyavIyarAyadaMsaNAriyA ya acarimasamayasajogikevalikhINakasAyavIyarAyadaMsaNAriyA y| se taM sjogikevlikhiinnksaayviiyraaydsnnaariyaa| se kiM taM ajogikevali-khINakasAyavIyarAyadasaNAriyA? 84 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada maNussa jIva paNNavaNNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 ajogikevaliMkhINakasAyavIyarAyadaMsaNAriyA duvihA pnnttaa| taM jahA-paDhamasamayaajogikevalikhINakaSAyavIyarAyadaMsaNAriyA ya apaDhamasamayaajogikevalikhINakasAyavIyarAyadaMsaNAriyA y| ahavA carimasamayaajogikevalikhINakasAyavIyarAyadaMsaNAriyA ya acarimasamayaajogikevalikhINakasAyavIyarAyadaMsaNAriyA y| se taM ajogikevlikhiinnksaayviiyraaydsnnaariyaa| se taM kevlikhiinnksaayviiyraaydNsnnaariyaa| se taM khiinnksaayviiyraay-dsnnaariyaa| se taM viiyraaydNsnnaariyaa| se taM dasaNAriyA ITU0-71| (mU0) vItarAgadarzanAryo keTalA prakAre kahyA che? vItarAgadarzanAryo be prakAranA kahyA che. te A pramANe--upazAMtakaSAya vItarAgadarzanAryo ane kSINakaSAya vItarAgadarzanAryo. upazAMtakaSAya vItarAgadarzanAryo keTalA prakAre kahyA che? upazAttakaSAya vItarAgadarzanAryo be prakAre kahyA che. te A pramANe-prathama samayanA upazAntakaSAya vItarAgadarzanAryo ane aprathama samaya (prathama samaya sivAyanA) upazAttakaSAya vItarAga darzanAryo. athavA caramasamayavartI upazAttakaSAya vItarAgadarzanAryo ane acarama samayavartI upazAntakaSAya vItarAgadarzanAryo (chellA samaya sivAyanA upazAntakaSAya vItarAgadarzanAryo). kSINakaSAya vItarAgadarzanA keTalA prakAre kahyA che? kSINakaSAya vItarAgadarzanAryo be prakAre kahyA che. te A pramANe--chadmastha kSINakaSAya vItarAga darzanAryo ane kevalI kSINakaSAya vItarAgadarzanAryo. chadmastha kSINakaSAya vItarAgadarzanAryo keTalA prakAranA kahyA che? chastha kSINakaSAya vItarAgadarzanAryo be prakAranA kahyA che. te A pramANe svayaMbhuddha chadmastha kSINakaSAya vItarAgadarzanAryo ane buddhabodhita chadmastha kSINakaSAya vItarAgadarzanAryo. svayaMbuddha chadmastha kSINakaSAya vItarAga darzanA keTalA prakAre kahyA che? svayaMbuddha chadmastha kSINakaSAya vItarAga darzanAryo be prakAre kahyA che. te A pramANe--prathama samayavartI svayaMbhuddha chaghastha kSINakaSAya vItarAga darzanAryo ane aprathama samayavartI svayaMbuddha chadmastha kSINakaSAya vItarAga darzanAryo. athavA caramasamayavartI svayaMbhuddha chadmastha kSINakaSAya vItarAga darzanAryo ane acaramasamayavartI svayaMbhuddha chadmastha kSINakaSAya vItarAga darzanAryo. ema svayaMbuddha chadmastha kSINakaSAya vItarAga darzanAryo kahyA. buddhabodhita chadmastha kSINakaSAya vItarAga darzanAryo keTalA prakAre kahyA che? teo be prakAre kahyA che. te A pramANe prathamasamayavartI buddhabodhita chadmastha kSINakaSAya vItarAga darzanAryo ane prathama samaya sivAyanA buddhabodhita chadmastha kSINakaSAya vItarAga darzanAryo. athavA caramasamayavartI buddhabodhita chadmastha kSINakaSAya vItarAga darzanAryo ane carama samaya sivAyanA buddhabodhita chadmastha kSINakaSAya vItarAga darzanAryo. ema buddhabodhita chadmastha kSINakaSAya vItarAga darzanAryo kahyA. ane e pramANe chadmastha kSINakaSAya vItarAga darzanAryo kahyA. kevalI kSINakaSAya vItarAga darzanA keTalA prakAre kahyA che? teo be prakAre kahyA che. te A pramANe--sayogI kevalI kSINakaSAya vItarAga darzanAryo ane ayogI kevalI kSINakaSAya vItarAga darzanAryo. sayogI kevalI kSINakaSAya vItarAga darzanAryo keTalA prakAre kahyA che? teo be prakAre kahyA che. te A pramANe--prathama samayavartI sayogI kevalI kSINakaSAya vItarAga darzanAryo ane aprathamasamayavartI sayogI kevalI kSINakaSAya vItarAga darzanAryo. athavA caramasamayavartI sayogI kevalI kSINakaSAya vItarAga darzanAryo ane acaramasamayavartI sayogI kevalI kSINakaSAya vItarAga darzanAryo. ema sayogI kevalI kSINakaSAya vItarAga darzanAryo kahyA. ayogI kevalI kSINakaSAya vItarAga darzanAryo keTalA prakAre kahyA che? teo be prakAre kahyA che. te A pramANe--prathamasamayavartI ayogI kevalI kSINakaSAya vItarAga darzanAryo ane aprathama samayanA ayogI kevalI kSINakaSAya vItarAga darzanAryo. ema ayogI kevalI kSINakaSAya vItarAga darzanAryo kahyA, kevalI kSINakaSAya vItarAga darzanAryo kahyA. kSINakaSAya vItarAga darzanAryo 85 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada maNussa jIva paNNavaNNA ____56-viit2||2|| zanAryo 5 mane darzanAryo 46.75 // se kiM taM carittAriyA? carittAriyA duvihA pnnttaa| taM jahA-sarAgacarittAriyA ya vIyarAgacarittAriyA yAse kiMtaM sarAgacarittAriyA? sarAgacarittAriyA duvihA pnnttaa| taM jahA-suhumasaMparAyasarAgacarittAriyA ya bAyarasaMparAyasarAgacarittAriyA yA se kiM taM suhumasaMparAyasarAgacarittAriyA? suhamasaMparAyasarAgacarittAriyA duvihA pnnttaa| taMjahA-paDhamasamayasuhamasaMparAyasarAgacarittAriyA ya apaDhamasamayasuhumasaMparAyasarAgacarittAriyA yA ahavA carimasamayasuhumasaMparAyasarAgacarittAriyA ya acarimasamayasuhumasaMparAyasarAgacarittAriyA y|ahvaa suhamasaMparAyasarAgacarittAriyA duvihA pnnttaa| taM jahA-saMkilissamANA ya visujjhamANA y| se tte suhumsNpraaysraagcrittaariyaa| se kiM taM bAdarasaMparAyasarAgacarittAriyA? bAdarasaMparAyasarAgacarittAriyA duvihA pnnttaa| taM jahA-paDhamasamayabAdarasaMparAyasarAgacarittAriyA ya apaDhamasamayabAdarasaMparAyasarAgacarittAriyA y| ahavA carimasamayabAdarasaMparAyasarAgacarittAriyA ya acarimasamayabAdarasaMparAyasarAgacarittAriyA yA ahavA bAdarasaMparAyasarAgacarittAriyA duvihA pnnttaa| taM jahA-paDivAI ya apaDivAI y| se taM bAdarasaMparAyasarAgacarittAriyA se ttaM sraagcrittaariyaa||suu0-76|| (mU0) cAritrA keTalA prakAre kahyA che? cAritrA be prakAre kahyA che? te A pramANe sarAgacAritrAryo ane vItarAga cAritrAryo, sarAga cAritrArtho keTalA prakAre kahyA che? sarAga cAritrA be prakAre kahyA che. te A pramANe sUkSmasaMparAya sarAga cAritrAryo ane bAdarasiMharAya sarAga cAritrAryo. sUkSmasaMparAya sarAga cAritrArtho keTalA prakAre kahyA che? teo be prakAre kahyA che. te A pramANe--prathamasamayavartI sUkSmasaM5rAya sarAga cAritrAryo ane aprathama samayavartI sUkSmasaMgharAya sarAga cAritrAryo. athavA caramasamayavartI sUkSmaparAya sarAge cAritrA ane acaramasamayavartI sUkSmasaMgharAya sarAga cAritrAya. athavA sUkSmasaMgharAye sarAga cAritrAryo be prakAranA kahyA che. te A pramANesaMklizyamAna ane vizvamAna. ema sUkSmasaMgharAya sarAga cAritrAya kahyA. bAdarasaparAya sarAga cAritrA keTalA prakAranA kahyA che? teo be prakAranA kahyA che. te A pramANe prathamasamayavartI bAdarasiMgharAya sarAga cAritrAryo, ane prathama samaya sivAyanA bAdarasaparAya sarAga cAritrAryo. athavA caramasamayavartI bAMdarasaparAya sarAga cAritrAryo ane caramasamaya sivAyanA bAdarasiMharAya sarAga cAritrAryo, athavA bAdarabhaMparAya sarAga cAritrAryo be prakAranA kahyA che. te A pramANe pratipAtI ane apratipAtI. ema bAdarasaparAya sarAga cAritrAryo kahyA. sarAga cAritrAryo . 196 // se kiM taM vIyarAgacarittAriyA? vIyarAyacarittAriyA duvihA pnnttaa| taM jahA-uvasaMtakasAyavIyarAyacarittAriyA ya khINakasAyavIyarAyacarittAriyA yA se kiM taM uvasaMtakasAyavIyarAyacarittAriyA? uvasaMtakasAyavIyarAyacarittAriyA duvihA pnnttaa|tNjhaa-pddhmsmyuvsNtksaayviiyraaycrittaariyaa ya apaDhamasamayauvasaMtakasAyavIyarAyacarittAriyA yA ahavA carimasamayauvasaMtakasAyavIyarAyacarittAriyA ya acarimasamayauvasaMtakasAyavIyarAyacarittAriyA yA se taM uvsNtksaayviiyraaycrittaariyaa| se kiM taM khINakasAyavIyarAyacarittAriyA? khINakasAyavIyarAyacarittAriyA duvihA pnnttaa| taM jahA-chaumatthakhINakasAyavIyarAyacarittAriyA ya kevalikhINakasAyavIyarAyacarittAriyA yA se kiM taM chaumatthakhINakasAyavIyarAyacarittAriyA? chaumatthakhINakasAyavIyarAyacarittAriyA duvihA pnnttaa|tNjhaa-syNbuddhchtthmtthkhiinnksaayviiyraaNycrittaariyaa 86 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada maNusa jIva paNNavaNNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 ya buddhabohiYachaumatthakhINakasAyavIyarAya-carittAriyA y| se kiM taM sayaMbuddhachaumatthakhINakasAyavIyarAyacarittAriyA ? sayaMbuddhachaumatthakhINakasAyavIyarAya carittAriyA duvihA pannattA / taM jahApaDhamasamayasayaMbuddhachaumatthakhINakasAyavIyarAyacarittAriyA ya apaDhamasamayasayaMbuddhachaumatthakhINakasAyavIyarAyacarittAriyA yA ahavA carimasamayasayaMbuddhachaumatthakhINakasAyavIyarAyacarittAriyA ya acarimasamayasayaMbuddhachaumatthakhINakasAyavIyarAyacarittAriyA ya se ttaM sayaMbuddhachaumatthakhINakasAyavIyarAyacarittAriyA se kiM taM buddhabohiyachaumatthakhINakasAyavIyarAyacarittAriyA / buddhabohiyachaumatthakhINakasAyavIyarAyaMcarittAriyA duvihA pannattA / taM jahA- paDhamasamayabuddhabohiyachaumatthakhINakasAyavIyarAyacarittAriyA ya apaDhamasamayabuddhabohiyachaumatthakhINakasAyavIyarAyacarittAriyA yA ahavA carimasamayabuddhabohiyachaumatthakhINakasAyavIyarAyacarittAriyA ya acarimasamayabuddhabohiyachaumatthakhINakasAyavIyarAyacarittAriyA ya / se taM buddhabohiyachaumatthakhINa-kasAyavIyarAyacarittAriyA se taM chaumatthakhINakasAya- vIyarAyacarittAriyA / se kiM taM kevalikhINakasAyavIyarAyacarittAriyA? kevalikhINakasAyavIyarAyacarittAriyA duvihA pannattA / taM jahA - sajogikevalikhINakasAyavIyarAyacarittAriyA ya ajogikevalikhINakasAyavIyarAyacarittAriyA y| se kiM taM sajogikevalikhINakasAyavIyarAyacarittAriyA ? sajogikevalikhINakasAyavIyarAyacarittAriyA duvihA pnnttaa| taM jahA-paDhamasamayasajogikevalikhINakasAyavIyarAyacarittAriyA ya apaDhamasamayasajogikevalikhINakasAyavIyarAyacarittAriyA yA ahavA carimasamayasajogikevalikhINakasAyavIyarAyacarittAriyA ya acarimasamayasajogikevalikhINakasAyavIyarAyacarittAriyA y| se taM sajogikevalikhINakasAyavIyarAyacarittAriyA / se kiM taM ajogikevalikhINakasAyavIyarAyacarittAriyA ? ajogikevalikhINakasAyavIyarAyacarittAriyA duvihA pnnttaa| taM jahA-paDhamasamayaajogikevalikhINakasAyavIyarAyacarittAriyA ya apaDhamasamayaajogikevalikhINakasAyavIyarAyacarittAriyA yA ahavA carimasamayaajogikevalikhINakasAyavIyarAyacarittAriyA ya acarimasamayaajogikevalikhINakasAyavIyarAyacarittAriyA ya se ttaM ajogikevalikhINakasAyaSatara rittAriyA se taM kevalikhINakasAyavIyarAyacarittAriyA se taM khINakasAyavIyarAyacarittAriyA / se taM vIyarAyacaritAriyA / ahavA carittAriyA paMcavihA pannattA / taM jahA - sAmAi acarittAriyA, chedovaTTAvaNIyacarittAriyA, parihAravisuddhiyacarittAriyA, suhumasaMparAyacarittAriyA, ahakkhAyacarittAriyA y| se kiM taM sAmAiyacarittAriyA ? sAmAiyacarittAriyA duvihA pannattA / taM jahA - ittariyasAmAiyacarittAriyA ya AvakahiyasAmAiyacarittAriyA ya / settaM sAmAiyacarittAriyA / se kiM taM chedovadvAvaNiyacarittAriyA ? chedovadvAvaNiyacarittAriyA duvihA pannattA / taM jahA - sAiyArachedovadvAvaNiyacarittAriyA ya niraiyArachedovadvAvaNiyacarittAriyA y| se ttaM chedovadvAvaNiyacaritAriyA / se kiM taM parihAravisuddhiyacarittAriyA ? parihAravisuddhiyacarittAriyA duvihA pannattA / taM jahAnivvissamANaparihAravisuddhiyacarittAriyA ya nivviTTakAiyaparihAravisuddhiyacarittAriyA ya se ttaM parihAra visuddhiycrittaariyaa| kiM taM suhumasaMparAyacarittAriyA ? suhumasaMparAyacarittAriyA duvihA pannattA / taM jahA - saMkilissamA - 87 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada maNussa jIva paNNavaNNA NasuhamasaMparAyacarittAriyA ya visujjhamANasuhumasaMparAyacarittAriyA yaasettNsuhumsNpraaycrittaariyaa|se kiMtaM ahakkhAyacarittAriyA? ahakkhAyacarittAriyA duvihA pnnttaa| taMjahA-chaumatthaahakkhAyacarittAriyA yakevali ahakkhAyacarittAriyA yAsettaM ahkkhaaycrittaariyaa|settN crittaariyaa|settN anniddvipttaariyaa|settN aariyaa| se taM kmmbhuumgaa| se taM gbbhvkkNtiyaa| se taM mnnussaa||suu0-77|| (mU0) vItarAga cAritrArtho keTalA prakAranA kahyA che? vItarAga cAritrA be prakAranA kahyA che. te A pramANe--upazAntakaSAya vItarAga cAritrAryo ane kSINakaSAya vItarAga cAritrAryo. upazAntakaSAya vItarAga cAritrArtho keTalA prakAranA kahyA che? teo be prakAranA kahyA che. te A pramANe prathamasamayavartI upazAttakaSAya vItarAga cAritrAryo ane prathama samaya sivAyanA upazAntakaSAya vItarAga cAritrAryo. athavA caramasamayavartI upazAttakaSAya vItarAga cAritrA ane caramasamaya sivAyanA upazAntakaSAya vItarAga cAritrAryo. ema upazAttakaSAya vItarAga cAritrAryo kahyA. kSINakaSAya vItarAga cAritrArtho keTalA prakAre kahyA che? teo be prakAranA kahyA che. te A pramANe-chaprastha kSINakaSAya vItarAga cAritrAryo ane kevalI kSINakaSAya vItarAga cAritrAryo. chadmastha kSINakaSAya vItarAga cAritrArtho keTalA prakAre kahyA che? teo be prakAre kahyA che. te A pramANe-svayaMbuddha chaghastha kSINakaSAya vItarAga cAritrAryo ane buddhabodhita chadmastha kSINakaSAya vItarAga cAritrAryo. svayaMbuddha chadmastha kSINakaSAya vItarAga cAritrArtho keTalA prakAranA kahyA che? teo be prakAranA kahyA che. te A pramANe prathamasamayavartI svayaMbuddha chadmastha kSINakaSAya vItarAga cAritrA ane aprathama-samayavartI svayaMbhuddha chadmastha kSINakaSAya vItarAga cAritrAryo. athavA caramasamayavartI svayaMbuddha cha% kSINakaSAya vItarAga cAritrAryo ane acaramasamayavartI svayaMbuddha chadmastha kSINakaSAya vItarAga cAritrAryo. ema svayaMbuddha chadmastha kSINakaSAya vItarAga cAritrAryo kahyA. buddhabodhita chadmastha kSINakaSAya vItarAga cAritrA keTalA. prakAranA kahyA che? teo be prakAranA kahyA che. te A pramANe prathamasamayavartI buddhabodhita chadmastha kSINakaSAya vItarAga cAritrAryo ane aprathamasamayavartI buddhabodhita chadmastha kSINakaSAya vItarAga cAritrAryo athavA caramasamayavartI buddhabodhita chavstha kSINakaSAya vItarAga cAritrAryo ane acaramasamayavartI buddhabodhita chadmastha kSINakaSAya vItarAga cAritrAryo. ema buddhabodhita chadmastha kSINakaSAya cAritrAryo kahyA. tathA chadmastha kSINakaSAya vItarAga cAritrAryo kahyA. kevalI kSINakaSAya vItarAga cAritrArtho keTalA prakAranA kahyA che? teo be prakAranA kahyAM che. te A pramANe- sayogIkevalI kSINakaSAya vItarAga cAritrAryo ane ayogI kevalI kSINakaSAya vItarAga cAritrAryo. sayogI kevalI kSINakaSAya vItarAga cAritrArtho keTalA prakAranA kahyA che? teo be prakAranA kahyA che. te A pramANe--prathamasamayavartI sayogI kevalI, cAritrAryo ane aprathamasamayavartI sayogI kevalI, cAritrAryo. athavA caramasamayavartI sayogI kevalI, cAritrAryo ane acaramasamayavartI sayogI kevalI, cAritrAryo. ema sayogI kevalI, cAritrAryo kahyA. ayogI kevalI, cAritrA keTalA prakAranA che? ayogI kevalI, cAritrAryo be prakAranA kahyA che. te A pramANeprathamasamayavartI ayogI kevalI, cAritrAryo ane aprathamasamayavartI ayogI kevalI, cAritrAryo. athavA caramasamayavartI ayogI kevalI) cAritrAryo ane acaramasamayavartI ayogI kevalI, cAritrAryo. ema ayogI kevalI, cAritrA kahyA, kevalI, cAritrAryo kahyA, kSINakaSAya vItarAga cAritrAryo kahyA. ane vItarAga cAritrAryo kahyA. athavA cAritrAya pAMca prakAranA che. te A pramANe--1 sAmAyika cAritrA, ra chedopasthApanIya cAritrAya 3 parihAra vizuddhika cAritrAryo, 4 sUkSmasaMparAya cAritrAya pa yathAkhyAta cAritrAryo. sAmAyika cAritrArtho keTalA 88 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada maNussa jIva paNNavaNNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prakAranA che? sAmAyika cAritrAya be prakAranA che. te A pramANe-I-rika sAmAyika cAritrAryo ane yAvatruthika sAmAyika cAritrAryo. ema sAmAyika cAritrAryo kahyA. chedopasthApanIya cAritrArtho keTalA prakAre che? teo be prakAranA che. te A pramANe-sAticAra chedopasthApanIya ane niraticAra chedopasthApanIya. ema chedovasthAnIya cAritrAryo kahyA. parihAravizuddhika cAritrArtho keTalA prakAranA che? teo be prakAranA che. te A pramANe nirvizamAnaka parihAravizuddhika cAritrAryo ane nirviSTakAyika parihAravizuddhika cAritrAya. ema parihAravizuddhika cAritrAryo kahyA. sUkSmasaMparA cAritrAya keTalA prakAranA kahyA che? sUkSmasaMparAya cAritrAryo be prakAranA kahyA che. te A pramANe-saMklizyamAna sUkSmasaMparAya cAritrAryo ane vizudyamAna sUkSmasaMparA cAritrAryo. ema sUkSmasaMparA cAritrAryo kahyA. yathAkhyAta cAritrArtho keTalA prakAranA kahyA che? yathAkhyAta cAritrAya be prakAranA kahyA che. te A pramANe-chadmastha yathAkhyAta cAritrAryo ane kevalI yathAkhyAta cAritrAryo. ema yathAvAta cAritrAryo kahyA. ema cAritrAryo, avRddhiprApta Rddhine nahi prApta thayelA Aryo kahyA, karmabhUminA manuSyo kahyA, garbhaja manuSyo kahyA ane manuSyo kahyA. 77ll (TI.) darzanAryanA bhedo kahIne have cAritrAryanA bhedo kahe che-"ze kiM te' ityAdi. 'te cAritrArtho keTalA prakAranA che - ityAdi pATha yAva-athavA cAritrAryo pAMca prakAranA che-tyAMsudhI sugama che. je A upazAntakaSAyatvAdi vizeSatAnA prathama samaye varte che te prathamasamayavartI ane tethI dvitIyAdi samayane viSe vartatA hoya te aprathamasamayavartI jANavA. tathA teja upazAntakaSAyatvAdi vizeSatAnA chellA samaye vartatA hoya te caramasamayavartI ane tenA pahelAM 'dvicarama, tricaramasamayAdine ' viSe vartatA hoya te acaramasamayavartI kahevAya che. - sAmAyikAdi cAritranuM svarUpa A pramANe che-"sama-rAgadveSarahita hovAthI samabhAvapUrvaka Aya-gamana, pravRtti te samAya. A bIjI paNa sAdhuonI kriyAonuM upalakSaNa-sUcaka che. kAraNa ke sAdhuonI badhI kriyA rAgadveSarahita che. te samayarAgadveSarahita pravRtti vaDe thayeluM, athavA temAM thayeluM te sAmAyika. athavA sama-jJAna, darzana ane cAritrano Aya-lAbha te samAya, teja sAmAyika. (vinayAdinI peThe ahIM svArthamAM ika pratyaya thayo che jemake vainAyika.) te sAmAyika cAritra sarvasAvadyahiMsAdi pApavyApAranA tyAgarUpa che. jo ke badhA cAritro (pApavyApAranA tyAgarUpa hovAthI) sAmAyikarUpa che; to paNa chedAdi vizeSaNo vaDe viziSTa thatAM arthathI ane nAmAntarathI tenA jUdA jUdA bhedo thAya che, ane prathama cAritra vizeSaNarahita hovAthI tene "sAmAyika evA sAmAnya zabdarUpe vyavahAra thAya che. te sAmAyika be prakAranuM che-itvara ane yAtmathika. itvara-thoDA kALanuM ane yAvatruthika-jIvana paryanta. temAM ivara sAmAyika bharata ane erAvata kSetramAM pahelA ane chellA tIrthakaranA tIrthamAM jeNe pharIthI mahAvrato grahaNa karyA nathI evA prathama dIkSitane hoya che. ane yAvaskathika sAmAyika - pravrajyAnA grahaNa samayathI mAMDI jIvanaparyanta hoya che. te bhArata ane erAvata kSetranA madhyama bAvIza tIrthakaranA tIrthamAM rahelA tathA mahAvideha kSetranA tIrthaMkaranA tIrthamAM rahelA sAdhune jANavuM. kAraNa ke tene upasthApana (vaDI dIkSA)-pharIthI mahAvata grahaNa karavAnuM hotuM nathI. kahyuM che ke "sabUmAM samAya cheyAviliye pujA vidhine vile sAmAphiya ciyamiha sAmannasannAe // 1 // sAvajjajogaviraitti tattha sAmAiyaM duhA taM c| ittaramAvakahaMti ya paDhamaM paDhamaMtimajiNANaM |rA tirthe moviyavaya seharU thavAnI senAmAvahiyaM tibbesu vihayA = rUA" sarva prakAranA cAritra e sAmAyikarUpa che, parantuchedAdi vizeSaNo vaDe viziSTa karAya tyAre judA judA cAritra kahevAya che. ane avizeSitachedAdi vizeSaNarahita cAritra "sAmAyika evI sAmAnya saMjJArUpe rahe che. temAM sAvagha yogano tyAga karavArUpa sAmAyika 1. dvicarama-chellA samayanI pahelAno samaya, tricarama-chellAnI pahelAnA be samayo; 2, juo vizeSAvazyaka bhASya gA. 3437 89 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada maNussa jIva paNNavaNNA cAritra che. tenA be prakAra che -Itvara ane yAvatruthika. temAM prathama itvara sAmAyika pahelA ane chellA jinezavaranA tIrthamAM jene punaHmahAvratanuM AropaNa karyuM nathI evA nava dIkSita ziSyane thoDA kALa mATe hoya che. bAkInA tIrthakaronA tIrthamAM ane mahAvidehanA tIrthakaronA tIrthamAM kAvatruthika sAmAyika hoya che.' pra0-ivara sAmAyika paNa 'karemi bhaMte! sAmAIyaM-he bhagavan! mAvajIva sAmAyikano svIkAra karuM chuM--ema jIvanaparyanta grahaNa karAya che, to pharIthI mahAvrato grahaNa karatI veLAe teno tyAga karatAM pratijJAno bhaMga kema na thAya? u0-ame pahelAM ja kahyuM che ke badhAM cAritro sAmAnyarUpe sAmAyikacAritra rUpa che, kAraNa ke badhAmAM sAvadya yoganI virati che. parantu chedAdi vizuddhivizeSathI viziSTa thatAM arthathI ane nAmAntarathI bhinnapaNe prApta kare che. tethI jema yAvatruthika sAmAyika ke chedopasthApanacAritrano parama vizuddhivizeSarUpa sUkSmasaMpAyAdirUpa cAritranI prAptimAM bhaMga thato nathI tema itara sAmAyikano paNa vizuddhi vizeSarUpa chedo pasthApana cAritranI prAptimAM bhaMga thato nathI. jo pravrajyA choDe toja bhaMga thAya, parantu vizuddhi vizeSanI prAptimAM bhaMga na thAya. kahyuM che ke-"savaralAmo aMgo no pukha te viya je suddhAM nAmevasiTuM suhuifpava ta o khorAzA'-"cAritranA tyAga karanArane bhaMga thAya, parantu che tene vadhAre vizuddha kare tene saMjJAmAtrano bheda thAya che. paNa jema sUkSmasaMpAyanI prAptimAM chedopasthApanano bhaMga thato nathI tema itvara sAmAyikana chedopasthApananI prAptimAM zI rIte bhaMga thAya?" je cAritramAM pUrvavata paryAyano cheda ane upasthApana-pharIthI mahAvratonuM AropaNa che te chedo pasthAna. te be prakAranuM che--sAticAra ane niraticAra. temAM ivara sAmAyikavALA nava dIkSitane je mahAvratonuM AropaNa karavAmAM Ave che te tathA eka tIrthaMkaranA tIrthamAMthI bIjA tIrthaMkaranA tIrthamAM praveza karatAM hoya che te niraticAra chedopasthApana. jema pArzvanAthanA tIrtha thakI vardhamAna svAmInA tIrthamAM praveza karatAM cAra mahAvratarUpa dharma choDI pAMca mahAvratarUpa dharma svIkAre tyAre tene niraticAra chedo pasthAna cAritra hoya che. ane mUla guNano.(mahAvratono) ghAta karanArane pharIthI mahAvato ApavA te sAticAra chedopasthApana cAritra hoya che. kahyuM che ke-"medasya niraphAra sthittarasaMge ra te honanA mUlaguNavALo sApha ramuNya 2 diyape zA"-prathama dIkSitane tathA bIjA tIrthaMkaranA tIrthamAM praveza karanArane niraticAra chedosthApana ane mUla guNaghAtIne sAticAra chedopasthApana cAritra hoya che. ane te banne prakAranA cAritra sthitakalpamAM hoya che.' banne prakAranA eTale sAticAra ane niraticAra cAritra sthitakalpamAM--pahelA ane chellA tIrthaMkaranA tIrthakALe hoya che. je cAritramAM parihAra-pavizeSavaDe vizuddhicAritra thAya te parihAravizuddhi kahevAya che. tenA be prakAra che-nirvizamAnaka ane nirvikAyika, vivakSita-parihAravizuddhi cAritra-tapavizeSanuM ArAdhana karAnArA nirvizamAnaka ane jeNe vivalita cAritranuM-tapavizeSanuM ArAdhana kareluM che te nirviSTakAyika. te cAritravALAnI sAthe cAritrano abheda hovAthI cAritra paNa e pramANe kahevAya che. ahIM nava sAdhuono gaNa hoya che. temAM cAra nirvizamAnaka-tapa karanArA, cAra vaiyAvRtya karanArA ane eka kalpasthita-vAcanAcArya hoya che. yadyapi A kalpamAM vartamAna badhA ya sAdhuo zrutAtizayasaMpanna hoya che, to paNa tevA prakArano kalpa hovAthI temAMthI koI eka vAcanAcArya tarIke sthApana karavAmAM Ave che. nirvizamAnakano tapa A pramANe che parihAravizuddhi cAritravALAne zIta, uSNa ane varSA kALe pratyekane jaghanya, madhyama ane utkRSTa tapa karavAno dhIra puruSoe kahelo che. temAM grISma RtumAM jaghanya caturtha bhakta (eka upavAsa) madhyama SaSTha bhakta (be upavAsa) ane utkRSTa aSTama bhakta (traNa upavAsa) che. tyAra pachI zizira RtumAM tapa karavAno kahIzuM. zizira RtumAM be upavAsathI AraMbhI cAra upavAsa paryanta jaghanya, madhyama ane utkRSTa tapa karavAno hoya che. ane varSARtumAM traNa upavAsathI AraMbhI pAMca upavAsa sudhI tapa 90 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada maNussa jIva paNNavaNNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 jANavo. pAraNAne divase AyaMbila hoya che. ane bhikSAmAM pAMca bhikSA grahaNa karavAnI hoya che. temAM be bhikSAno abhigraha hoya che. kalpasthitAdi-vAcanAcArya vagere [ahIM Adi zabdathI anuparihArika-vaiyAvacca karanArA levA.] pratidivasa AyaMbila kare che. ema cha mAsa sudhInuM tapa karIne tapa karanArA vaiyAvRtya kare che ane vaiyAvacca karanArA parihArika padamAM rahI cha mAsa sudhI tapa kare che. pachI kalpasthita-vAcanAcArya paNa ema cha mAsa sudhI tapa kare che. bAkInA badhA vaiyAvacca kare che ane temAMthI eka kalpasthita-vAcanAcArya thAya che. e pramANe aDhAra mAsa pramANavALo kalpa saMkSepathI varNavyo che. vizeSa hakIkata kalyAdi vizeSasUtrathI jANI levI." parihAravizuddhi kalpanI samApti thayA pachI teo pharIthI parihAravizuddhi cAritrane, jinakalpane ke gacchane prApta thAya che. te cAritrane aMgIkAra karavAnI icchAvALA tIrthaMkaranI pAse ke tIrthaMkaranI pAse jeNe e cAritra pUrve grahaNa kareluM che tenI pAse e cAritra le che. anyanI pAse letA nathI. eonuM je cAritra te parihAravizuddhi cAritra kahevAya che. have e parihAravizuddhi cAritravALA kayA kSetramAM ane kaye kALe hoya che? e praznanA uttaramAM kSetra-kALa vagerenA nirUpaNa mATe vIza dvArA kahe che--1 kSetradvAra, 2 kALadvAra, 3cAritradvAra, 4 tIrthadvAra, 5 paryAyadvAra, 6 AgamAra, 7 vedadhAra, 8 kalpaDhAra, 9 liMgadvAra, 10lezyAdvAra, 11 dhyAnadvAra, 12 gaNadvAra, 13 abhigrahadvAra, 14 pravajyAdvAra, 15 muMDApanadvAra, 16 prAyazcittadvAra, 17 kAraNadvAra, 18 niSpatikarmatAtkAra, 19 bhikSAdvAra, 20bandhadvAra (pathadvAra). 1. kSetradvAra--kSetrane viSe janma ane sadbhAvane AzrayI be prakAranI mArgaNA che. je kSetramAM utpanna thayo che tyAM janmane AzrayI mArgaNA ane je kSetrane viSe kalpamAM-parihAravizuddhi cAritramAM vartato hoya, tyAM sadbhAvane AzrayI : mArgaNA che. ke kahyuM che ke "pada aW| gawLo ti maLe A gamakho nahi nAto saMtibhAvo ya nahi to zA"-kSetrane viSe janmathI ane sadbhAvane AzrayI be prakAranI mArgaNA che. jyAM janmyo che tyAM janmathI mArgaNA ane jyAM kalpa-caritra-parihAra vizuddhi cAritramAM vartato hoya tyAM sadbhAvathI mArgaNA hoya che. temAM parihAravizuddhicAritravALo janmathI ane sadbhAvathI pAMca bharata ane pAMca erAvata kSetramAM hoya che, paNa mahAvideha kSetramAM hoto nathI. vaLI teonuM haraNa paNa thatuM nathI, jethI jinakalpikanI peThe sarva karmabhUmimAM ke sarva akarmabhUmimAM prApta thAya. kahyuM che ke-"jene paheravAnuM hoMti saMharAvaniyA niyamA"-teo avazya saMharaNarahita bharata ane erAvata kSetramAM hoya che. 1, saMskRSTa ane saMsRSTAdi sAta prakAranI bhikSA che, temAM prathamanI saMskRSTa ane asaMskRSTa e be bhikSA choDI uddhatAdi pAMca bhikSA grahaNa karavAnI che. temAM paNa eka bhakta saMbaMdhI ane eka pANI saMbaMdhI ema beno abhigraha hoya che. eTale pratidina be ja bhikSA levAnI hoya che. 2. prajJApanA sUtranI TIkAnA mudrita ane likhita badhA pustakomAM parihAravizuddhicAritranA varNana prasaMge 20 tAronI gaNanAmAM "bandhadvAra' evo pATha maLe che, paNa tenA vivaraNa prasaMge bandhadvAranuM varNana maLatuM nathI. devendrasUripraNIta paDaziti cothA karmagranthanI TIkAmAM parihAravizuddhika cAritranA varNana prasaMge paNa chellA 20 mA bandhadvAranI gaNanA karI che. ane bhilAdvAra sudhI vivaraNa karyuM che, paNa bandhadvAranuM vivaraNa karyuM nathI. ane chellA bhikSAdvAranI sAthe vihArakramanuM varNana che. mAtA-pizAvihA mathALa tUtIya pariNAM mati, zevA ra Ayo: 'I vaLI bhikSAdvAranA varNanamAM vihAranA kramanuM varNana paNa asaMgata lAge che. mATe ahIM bandhadvArane badale pathadvAra ke pathidvAra hovuM joie. jethI pathidvAra ke panthadvAramAM vihAranA kramanuM varNana saMgata thAya che. A saMbaMdhI pravacanasAroddhAranI TIkAmAM khulAso che. 'fmAtA pathAre 2 fmakSAvihAmaNAya tRtIya popyo ti'i bhikSAdhAra ane patthadvAramAM bhikSA ane vihArano krama parihAravizuddhi cAritravALAne trIjA pahoramAM hoya che. ane bAkInA pahoramAM kAussagna karavAno hoya che. pachIthI badheya sarakho pATha maLe che. tethI "pathidvAre ca' e pATha truTita thayo hoya ema saMbhave che. juo pravacanasArodvAra gAthA - 602-610 TIkA patra 172-1 91 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada maNussa jIva paNNavaNNA 2. kALadvAra--teono janma avasarpiNImAM trIjA ane cothA ArAmAM hoya che ane sadbhAva pAMcamA ArAmAM paNa hoya che. utsarpiNImAM bIjA, trIjA ane cothA ArAmAM janma ane sadbhAva trIjA ane cothA ArAmAM hoya che. kahyuM che ke"osppinniie dIsuM jammaNao tIsu saMtIbhAveNa / ussappiNi vivarIo jammaNao saMtibhAveNa // 1 // notsappiNyavasarpiNIrUpe tu caturthAM pratimAAAte na saMbhavati, mahAvivekSetre teSAmasaMbhavat ||2||''-'avasarpiNInA (trIjA ane cothA) banne ArAmAM janmathI hoya che ane trIjA, cothA ane pAMcamA e traNa ArAmAM sadbhAvathI hoya che. utsarpiNImAM janma ane sadbhAvathI viparita samajavuM. eTale bIjA, trIjA ane cothAmAM janmathI hoya che ane sadbhAvathI trIjA ane cothA ArAmAM hoya che.' notsarpiNI-avasarpiNIrUpa cothA ArAnA jevA kALane viSe teono saMbhava nathI, kAraNa ke mahAvideha kSetramAM teono asaMbhava che--eTale tevo kALa mahAvideha kSetramAM che ane tyAM parihAravizuddhi cAritravALAno saMbhava nathI. 3. cAritradvAra--cAritradvAramAM saMyamasthAnadvArA mArgaNA-vicAra karavAnI che. temAM sAmAyika ane chedopasthApanIya cAritranA je jaghanya saMyamasthAno che te paraspara sarakhA che, kAraNa ke te bannenA sarakhA pariNAma che. tyAra pachI asaMkhya lokAkAzapradeza pramANa saMyamasthAno choDI uparanA je saMyamasthAnako che te parihAravizuddhicAritravALAne yogya che ane te paNa kevalajJAnInI prajJAthI vicAra karatAM asaMkhyAtA lokAkAzapradeza pramANa thAya che. te saMyamasthAno pahelA ane bIjA cAritranI sAthe avirodhI che. kAraNa ke te banne cAritramAM paNa te saMyamasthAnono saMbhava che. te pachI u52nA je asaMkhyAtA saMyamasthAno che te sUkSmasaM5rAya ane yathAkhyAta cAritrane yogya che. kahyuM che ke-'tunnAgahanatALe saMgamALAkhi pama viDyALa, tatto asaMkhaloe gaMtuM parihAriyaTThANA // 1 // te'vi asaMkhA bhogA aviruddhAceva paDhamabiiyANaM / uvariMpi tau asaMkhA saMjamaThANA 3 leepi r||''-pahelA ane bIjA cAritranA saMyamasthAno jadhanya sthAne paraspara tulya che. tyAra pachI asaMkhyAtA lokAkAkAzapradeza pramANa saMyamasthAno choDIne upara parihAravizuddhi cAritranA saMyamasthAno che. te paNa asaMkhyAtA lokAkAza pradeza pramANa che. ane te pahelA ane bIjA cAritranI sAthe avirodhI che. tyAra pachI uparanA asaMkhyAtA saMyamasthAno banne cAritranA (sUkSmasaMparAya ane yathAkhyAta cAritranA) che. temAM parihAravizuddhika kalpano aMgIkAra potAnA ja saMyamasthAnomAM vartatA sAdhune hoya che paNa bAkInA saMyamasthAnomAM vartatA sAdhune hoto nathI. jyAre atItanayane AzrayI pUrvapratipannanI vivakSA karIe tyAre bAkInA saMyamasthAnomAM paNa hoya che. eTale pUrve atItakALe parihAravizuddhi cAritrane prApta thayelo hato ane te kalpanI samApti thayA pachI tene bIjA cAritrano saMbhava hovAthI bIjA cAritromAM paNa vartatA chatAM bhUtakALanI apekSAe pUrvapratipannapaNuM aviruddhapaNe che. kahyuM che ke-''saTTALe pahivattI bannettuvi honga puLvapaDivano temuvi vaTTano so tItanavaM padma vutti 3 ||||'''svasthAnomAM--potAnA saMyamasthAnomAM vartato hoya tyAre parihAravizuddhi cAritranI prApti thAya che. ane pUrvapratipanna-pUrve parihAravizuddhine prApta thayelo anya cAritramAM paNa hoya che. te anya cAritramAM vartamAna hoya to paNa atItanayane AzrayI 'parihAravizuddhika' kahevAya che. 4. tIrthadvAra--parihAravizuddhika cAritra avazya tIrtha pravartamAna hoya tyAreja hoya che, parantu tenA vicchedamAM ke tenI anutpattimAM te tIrthano abhAva hoya tyAre jAtismaraNAdi vaDe hotuM nathI. kahyuM che ke-'tirthaMtti niyamatonviya hor sa tirthaMmi na 35 tamAvA vinupane vA nApha saraLAdiMto ||''-'tIrthadvAra-te avazya tIrthamAM hoya che, paNa tenA abhAvamAM hotuM nathI. eTale tIrthanA vicchedamAM ke tenI anutpattimAM jAtismaraNAdi vaDe parihAravizuddhika cAritra hotuM nathI.' 5. paryAyadvAra--paryAya be prakArano che--gRhasthaparyAya ane yatiparyAya. te pratyekanA jaghanyathI ane utkRSTathI ema banne prakAra che. temAM gRhasthano paryAya jaghanyathI ogaNatrIza varSa ane yatino paryAya vIza varSano hoya che. utkarSathI banne paryAyo kaMika nyUna pUrvakoTI varSa pramANa hoya che. kahyuM che ke-'yasta pakSa teo zihipangAo natrizuLatImA navaggAo vItA Dosuvi temULA ||zA''-'A parihAravizuddhi cAritrano jaghanyathI gRhasthaparyAya ogaNatrIza varSa, ane yatiparyAya vIza 92 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada maNussa jIva paNNavaNNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 varasano hoya che. utkRSTa banneno paryAya dezathI dhUna pUrvakoTI varSa pramANa che.' . 6. AgamAra--parihAravizuddhika apUrva-navIna AgamanuM adhyayana karato nathI, kAraNa ke te kalpane AzrayI grahaNa karelA ucita yoganA ArAdhanathI ja kRtakRtya thAya che. parantu pUrve adhyayana kareluM vismaraNa na thAya te mATe hamezAM ekAgamanavALo. thaI prAyaH sArI rIte tenuM smaraNa kare che. kahyuM che ke " purva sAhibbarU nA memero paDutra tai | namuvi patrino IRIDhAbo ceva kayakicco // 1 // puvvAhIyaM tu tayaM pAyamaNusarai niccmeves| egaggamaNosamma vissoyasigAikhayaheU ||2||"A (parihAravizuddhika) hamezAM ekAgamanavALo thaIne vismaraNAdi na thAya mATe pUrve bhaNeluM samyaga rUpe prAyaH smaraNa kare che." 7. vedadvAra-vedane AzrayI parihAravizuddhi cAritranI pravRttikALe puruSaveda hoya ke napuMsaka veda hoya, paNa strIvedana hoya, kemake strIne parihAravizuddhi cAritranA kalpanI prApti hotI nathI. parantu atItanayane-bhUtakALane AzrayI pUrva pratipanano (pUrve jeNe parihAravizuddhi kalpa aMgIkAra karelo che teno) vicAra karatA te vedasahita hoya ke vedarahita hoya. temAM zreNInI prAptinA abhAvamAM vesahita hoya che ane upazrama zreNinI prAptimAM ke kSapakazreNinI prAptimAM vedarahita hoya che. kahyuM che ke"ve pavittine lhIvano ho gayo putrapaDivano puLa honna salo mo vA zA"-pravRttikALe strI sivAyanA be vedamAMthI eka veda hoya ane pUrva pratipanna vedasahita hoya ke vedarahita hoya." 8. kalpadrAra_A cAritravALo sthitakalpamAM hoya che, paNa asthita kalpamAM hoto nathI. "Diyappama niyamA' kemake sthita kalpamAM avazya hoya che -evu zAstra vacana che. acelakapaNA Adi daze kalpamAM rahelA sAdhuono kalpa sthitakalpa kahevAya che. jeo zayyAtara piMDAdi asthita kalpamAM rahelA che, bAkInA acelakAdi cha kalpamAM rahelA nathI te sAdhuono kalpa asthita kalpa kahevAya che. kahyuM che ke "diyayAriyo 3 kho mAnaliphinuM TALe sabai kiyA paDhano rasa divya [ gariyA vImo zA"-sthitakalpa, ane asthitakalpa ema be prakArano kalpa che. temAM mAtvAti badhA sthAnakamAM rahelA hoya te prathama sthitakalpa. paNa cAra sthAnakamAM sthita hoya ane cha sthAnakamAM asthita hoya te bIjo asthita kalpa.' acalakatvAdi daza sthAnako A pramANe che-1 acalakapaNuM, 2 audezika, 3 zayyAtarapiMDa, 4 rAjapiMDa, 5 kRtikarma, 6 vrata, 7 jayeSTha, 8 pratikramaNa, 9 mAsakalpa ane 10 paryuSaNAkalpa. cAra avasthita kalpa A prakAre che-1 zayyAtarapiMDa, 2 cAturyAmacAra mahAvrata, 3 puruSaSTha, 4 kRtikarmakaraNa-e cAra avasthita kalpo che." 9. liMgadvAra-A cAritra dravyaliMga ane bhAvaliMga-e banne prakAranA liMgane viSe hoya che. kAraNa ke banne prakAranA liMgamAMthI eka paNa liMga sivAya parihAravizuddhi kalpane yogya sAmAcArIno asaMbhava che. - 10.lezyAlAra-tejolezyA pramukha pachInI traNa vizuddha lazyAmAM parihAravizuddhika kalpano svIkAra kare che. pUrvapratipanaparihAra vizuddhine pUrve prApta thayelo to sarva lezyAomAM kathaMcit vartato hoya che. temAM paNa atyaMta saMkliSTa evI bIjI avizuddha lazyAmAM raheto nathI. tevI leNyAmAM rahe to paNa te lAMbA kALa sudhI raheto nathI, parantu thoDo kALa rahe che. kAraNa ke te potAnA sAmarthyathI jaladI tethI nivRtta thAya che. pravato prathamathI ja te azuddha vezyAomAM kema pravarte che? u0-karmane vazavartI hovAthI pravarte che. kahyuM che ke "telA viddhAnuM paDavannaDuM tItu na 3La senA putra paDivano pukha honnA savvAsuvi kahaMci // 1 // Na'ccaMta saMkiliTThAsu thovaM kAlaM sa haMdi iyraasu| cittA kammANa gaI tahA vivarIyaM(vi viNi) ai he rA" "vizuddha evI traNa lezyAmAM te kalpano svIkAra kare che. paNa bAkInI avizuddha vezyAomAM svIkAra karato nathI. pUrva pratipanna-te kalpane pUrve prApta thayelo to sarva vezyAomAM kathaMcit hoya che. atyaMta saMkliSTa evI A. upazama zreNimAM ke kSapakazreNimAM paNa navamA guNa sthAnakanA saMkhyAtA bhAga gayA pachI chello saMkhyAtamo bhAga bAkI hoya tyAre vedano upazama ke kSaya kare che tyAre vedarahita thAya che, te pahelAM vedasahita hoya che. 93. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada maNussa jIva paNNavaNNA avizuddha lazyAmAM pravartato nathI, avizuddha lezyAomAM pravRtti kare to thoDA kALa sudhI kare che, kAraNa ke karmanI gati vicitra che. to paNa vIrya-sAmarthya phaLa Ape che. 11. dhyAnadvAra-vRddhi pAmatA dharmadhyAna vaDe parihAra vizuddhika kalpano svIkAra kare che. ane pUrvapratipana-pUrve te kalpane prApta thayelo to ArtadhyAna ane raudradhyAnamAM paNa hoya che. paraMtu te prAyaH dhyAna niranubandha-paraMparA rahita hoya che. kahyuM che ke "jJAmi vi ukheLa paDavambhar so pavamAge revi phAsu puSyapavano siddho zA parva 2 jJAnano uddAme tivra meLAmAM roEsuvi mAvo rUma pArva nirayvo rA'-dhyAnamAM-vRddhi pAmatA dharmadhyAna vaDe te kalpano svIkAra kare che, pUrvapratipanna to Itara dhyAnamAM hoya to teno pratiSedha nathI. e pramANe utkaTa dhyAnayoga chatAM tIvra karmanA pariNAmathI raudra ane Arta dhyAnamAM paNa eno sadbhAva che, paraMtu prAyaH te durbananA anubandhaparaMparA rahita hoya che." 12. gaNanAhArajaghanyathI traNa gaNo ane utkarSathI so gaNo A cAritrano svIkAra kare che. pUrvapratipana to jaghanyathI ane utkarSathI seMkaDo gaNarUpa hoya che. puruSanI gaNanAvaDe jaghanyathI A kalpano svIkAra karanAra satyAvIza ane utkRSTa hajAra puruSo hoya che. ane pUrvapratipanna jaghanyathI seMkaDo ane utkarSathI hajAro hoya che. kahyuM che ke "namo tine gaNA jahanna paDivatti sahasa ukkosaa| ukkosa jahanneNaM sayasocciya puvvapaDivannA // 1 // sattAvIsa jahannA sadaguNo ya pavavatta saMyo hato vA Divana nahanonA rAjaghanyathI traNa gaNa ane utkarSathI so gaNa A kalpano svIkAra kare che. ane pUrvapratipanna to utkRSTa ane jaghanyathI seMkaDo gaNa hoya che. jaghanyathI satyAvIza ane utkRSTathI hajAra ane pUrvapratipana to jaghanyathI seMkaDo utkRSTathI hajAro hoya che. vaLI jyAre pUrvapratipanna kalpathI koI eka nIkaLI jAya ane anya praveza kare tyAre A kalpanI pratipatnimAM svIkAra karavAmAM eka nyUna thayo, tene umeratA, koI, vakhate eka paNa hoya ke pRthakta ghaNA paNa hoya che. pUrvapratipana paNa e pramANe vikalpathI eka hoya ke pRthakva-ghaNA hoya. kahyuM che ke "paDivAmAM AvI honga provijhA pavaSe putrapaDivanayAvi ya maphagA prazno puduttavA InzA" eka nyUna thayo tene umeratAM pratipadyamAna (svIkAra karanAra) gaNanAe vikalpa eka paNa hoya. [ane ghaNA hoya.] tathA pUrvapratipanna vikalpa eka hoya ke pRthakva-ghaNA hoya.' 13. abhigrahadvAra-abhigraho cAra prakAranA che. te A pramANe-1 dravyAbhigraha, 2 kSetrAbhigraha, 3 kAlAbhigraha ane 4. bhAvAbhigraha. A abhigraho saMbaMdhamAM anyatra carcA karI che mATe pharI ahIM tenI carcA karatA nathI. temAM parihAravizuddhine A abhigraho hotA nathI, kAraNa ke teno kalpaja ukta svarUpanA abhigraharUpa che. kahyuM che ke-"brAjha jAha vicittarUvA na hoMti puNa kei| eassajIakappo kappocciabhiggaho jeNaM // 1 // eyaMmi goyarAI niyayA niyameNa niravavAvAyA tapAtAM viya paraM viddhatA tu rA"-vicitra svarUpavALA koI paNa dravyAdi abhigraho ene hotA nathI. kemake eno jItakalpa ja kalpane ucita abhigraharUpa che. A kalpane viSe gocarI vagere AcAro niyata ane avazya apavAda rahita hoya che, ane tenuM pAlana karavuM eja ene vizuddhinuM sthAnaka che.' 14. pravajyAdvAra-parihAravizuddhi cAritravALo evA prakAranI kalpanI maryAdA hovAthI koine dIkSA Apato nathI. 1. gaNanAdvAramAM pratipadyamAna jaghanyathI traNa gaNa ane utkRSTa so gaNa kahyA ane puruSagaNanAmAM jaghanyathI satyAvIza ane utkRSTa hajAra kahyA che. to jaghanya traNa gaNa hovAthI satyAvIza saMkhyA ghaTe che, paNa utkRSTa so gaNa hovAthI puruSagaNanAmAM navaso thAya che, paNa hajAra saMkhyA ghaTI zakatI nathI. pariNAravizuddhikane rogAdino saMbhava che, tethI kadAca vaiyAvacca karanArAmAMthI koI eka rogAdi kAraNe vaiyAvacce karavA asamartha hoya ane tenA badale anya praveza kare, ane e rIte so gaNamAM eka eka vadhAratA so vadhe. athavA badhA maLIne paNa so saMkhyA vadhe to e rIte hajAra saMkhyA thAya, parantu A kalpanAnuM sAdhaka pramANa hajI koi maLyuM nathI. tatta vati gya. 94 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada maNussa jIva paNNavaNNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 kahyuM che ke-'padmAvek naso anaM Dhitti jA'LA''-'kalpanI sthiti samajIne te koine pravrajyA Apato nathI, kAraNa ke kalpanI tevI maryAdA che.' parantu yathAzakti upadeza Ape che. 15. muMDApanadvAra--parihAravizuddhi cAritravALo koine muMDato nathI. pravrajyA grahaNa karyA pachI avazya muMDana hoya che, tethI pravrajyAnA grahaNa vaDe muMDananuM grahaNa thAya che to zA mATe juduM dvAra kahyuM? uparano prazna ayukta che. pravrajyA dvAramAM avazya muMDana hoya tema saMbhavita nathI, kAraNa ke ayogyane koi paNa rIte pravrajyA-dIkSA ApI hoya, chatAM paNa ayogyatAnuM jJAna thAya to tene muMDanano saMbhava nathI, mATe juduM dvAra kahyuM che. 16. prAyazcittavidhidvAra--manathI paNa sUkSma aticAra lAgyo hoya to tene caturguruka (upavAsa) prAyazcitta hoya che. kAraNa ke A kalpa ekAgratA-pradhAna che ane tenA bhaMgamAM moTo doSa lAge che. 17. kAraNadvAra--kAraNa-AlaMbana, te vizuddha jJAnAdi jANavAM. te A parihAravizuddhikane hotAM nathI, jethI tene AzrayI apavAda sevavo paDe. parantu A mahAtmA sarvatra nirapekSa thaine kliSTa karmanA kSaya nimitte prAraMbhelA potAnA kalpane yathokta vidhithI samApta kare che. kahyuM che ke-'vALamAAMvaLamo saM puLa nALAaM surimuddha ahma taM na vingarphe TviyaM tavasAhaNo pAyaM // 1 // savvattha niravayakkho ADhattaM ciya daDhaM samANaMto / vaTTai esa mahappA kiliTThakammakkhayanimittaM r||''-'kAraNa eTale AlaMbana, te suparizuddha jJAnAdi jANavA, te AlaMbana tene ucita nathI, kAraNa ke te bahudhA taparUpa sAdhana-AlaMbanavALo che. A mahAtmA sarvatra nirapekSa thaine kliSTa karmanA kSaya nimitte AraMbhela kalpane dRDhatApUrvaka samApta kare che. 18. niSpatikarmatAdvAra--zarIranA saMskAra rahita A mahAtmA akSimalAdikane paNa kadAcit dUra karatA nathI. temaja prANAnta kaSTa AvI paDe to paNa bIjuM apavAda pada sevatA nathI. kahyuM che ke'ni himmatarIro gaOimAvi nAvaLepha syaa| pANantie'viya mahAvasaNaMmi na vaTTae bIe // 1 // appabahuttAloyaNavisayAtIo u hoi esatti | ahavA suhamAvAno bahuAM yaM nAiya rUmaK IrA''-'hamezAM zarIranA saMskAra rahita te AMkhanA mela vagerene paNa dUra karatA nathI. prANAntika mahAkaSTa AvI paDe to paNa bIjA padamAM vartatA nathI. alpadoSa ane bahudoSanI vicAraNAnA viSayathI rahita hoya che. athavA zubha bhAva eja ene ghaNuM che.' 19-20. bhikSAdvAra (ane bandhadvAra yA panthadvAra)bhikSA ane vihArano krama trIjI pauruSImAM-trIjA pahoramAM hoya che. bAkInI pauruSImAM kAyotsargamAM hoya che. nidrA paNa tene alpa hoya che. jo koi paNa rIte emanuM jaMghAbala (cAlavAnuM baLa) kSINa thayuM hoya to vihAra nahi karavA chatAM paNa mahAbhAgyazALI evA te apavAda sevatA nathI. parantu teja sthaLe rahI kalpa pramANe saMyamayoga sAdhe che. kahyuM che ke-'tayA porasIy mivALAno vihArAjo kA sesAnuM sso pAyaM appA ya niddatti // 1 // jaMghAbalaMmi khINe aviharamANovi na paramAvajje / tattheva ahAkappaM kuNai u jogaM mahAbhAgo IRI||''-'trIjI pauruSImAM teono bhikSAkAla ane vihArakALa hoya che ane bAkInI pauruSImAM prAyaH kAyotsarga hoya che. nidrA paNa alpa hoya che. jaMghAbala kSINa thavAthI vihA2 nahi karatA evA te mahAbhAgyazAlI apavAda sevatA nathI, parantu tyAMja rahI kalpanI vidhi pramANe saMyamayoga sAdhe che.' [TIkAmAM 'vanyeSTa satta vA 20 '] ema kauMsamAM lakhela che. beMglorathI prakAzita pRSTha 45: A parihAravizuddhika be prakAranA che--itvara ane yAvatkathika. temAM jeo kalpa samApta thayA pachI turataja teja kalpa ke gacchane prApta thavAnA che te itva2. jeo kalpanI samApti thayA pachI turataja jinakalpane aMgIkAra karavAnA che te yAvatkathika jANavA. kahyuM che ke-''rUttariya therakhe niLabve AvattiyakttiA''-'itvara sthavirakalpamAM ane yAvatkathika jinakalpamAM jANavA,' ahIM sthavirakalpanuM grahaNa (anya kalpanuM) upalakSaNa (bodhaka) che, tethI potAnA kalpane viSe rahenArA paNa itvara 95 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada deva jIva paNNavaNNA jANavA. temAM itvara parihAravizuddhikane kalpanA prabhAvathI deva, manuSya ane tiryaMca kRta upasargo, tarata ghAta karanArA rogo ane atyaMta asahya vedanAo pedA thatI nathI. paNa yAvatkathikane saMbhave paNa kharI. kemake teo jinakalpane aMgIkAra karavAnI IcchAvANA bhina'lpabhAvane anusare che bhane bhinalpiAne upasargAhi saMlave che. 5dhuM che -" ittariyANuvasaggA AtaMkA veyaNA ya na havanti AvakahiyANa bhiyaa0||" - "tvarimne upasargo, rogo bhane vehanAkho hotI nathI, ane yAvatlathine viDaye saMbhave che.' jyAM sUkSma--lobhAMzanA avazeSarUpa saMparAya-kaSAyodaya che te sUkSmasaMparAya. te be prakAre che--vizuddhamAnaka ane saMklizyamAnaka. temAM kSapakazreNi ke upazamazreNi upara caDhanArane vizuddhacamAnaka sUkSmasaM5rAya cAritra hoya che ane upazamazreNithI paDanArane saMklizyamAnaka sUkSmasaMparAya cAritra hoya che. athAkhyAta--athazabda yathArtha arthamAM che ane A abhividhi-maryAdA arthano sUcaka che. eTale yathArthapaNe maryAdApUrvaka jyAta'dhita-'hetuM duSAyanA adhyathI rahita yAritra te athApyAta. je saMbaMdhamAM dhuM che }-" ahasaddo (u) jahatthe AGo'bhivihIe khiymkkhaayN| caraNamakasAyamuiyaM tamakkhAyaM jahakkhAyaM // 1 // '-' atha' yathArthapaNe 'A' abhividhimaryAdA vaDe khyAta kaSAyanA udayathI rahita cAritra te athAkhyAta cAritra kahevAya che.' tenuM 'yathAkhyAta' evuM bIjuM nAma paNa che. teno anvartha-vyutpatti A pramANe che-yathA-jema sarva lokamAM khyAta-prasiddha che tevA prakAranuM je kaSAyonA udayathI rahita cAritra te yathAkhyAta. te cAritra be prakAranuM che--chAddhasthika ane kaivalika. chAmusthika yathAkhyAta cAritra upazAntamoha guNasthAnake hoya che. ane kaivalika yathAkhyAta sayogI ane ayogI kevalI guNasthAnake hoya che. 'se taM' ityAdi upasaMhAranA samUhanuM pratipA sUtra sugama che. khema manuSyo hyA.' // 77 // || devajIva paNNavaNA || 7 se kiM taM devA? devA caDavvihA pannattA / taM jahA -1 bhavaNavAsI, 2 vANamaMtarA, 3 joisiyA, 4 vemaanniyaa| se kiM taM bhavaNavAsI? bhavaNavAsI dasavihA pannattA / taM jahA - 1asurakumArA, 2 nAgakumArA; 3 suvannakumArA, 4 vijjukumArA, 5 aggikumArA, 6 dIvakumArA, 7 udahikumArA, 8 disAkumArA, 9 vAukumArA, 10 thnniykumaaraa| te samAsao duvihA pannattA / taM jahA - pajjattagA ya apajjattagA ya / se ttaM bhavaNavAsI / se kiM taM vANamaMtarA? vANamaMtarA aTThavihA pannattA / taM jahA - 1 kinnarA, 2 kiMpurisA, 3 mahoragA, 4 gaMdhavvA, 5 jakkhA, 6 rakkhasA, bhUyA, 8 pisAcA / te samAsao duvihA pannattA / taM jahA - pajjattagA ya apajjattagA y| se ttaM vANamantarA / se kiM taM joisiyA? joisiyA paMcavihA pannattA / taM jahA - 1 caMdA, 2 sUrA, 3 gahA, 4 nakkhattA, 5 tArA / te samAsao duvihA pannattA / taM jahA - pajjattagA ya apajjattagA ya se taM joisiyA / se kiM taM vemANiA ? vemANiA duvihA pannattA / taM jahA - kappovagA ya kappAIyA y| se kiM taM kappovagA? kappovagA bArasavihA pannattA / taM jahA -1 sohammA, 2 IsANA, 3 saNakumArA, 4 mAhiMdA, 5 baMbhaloyA, 6 laMtayA, 7 mahAsukkA, 8 sahassArA, 9 ANayA, 10 pANayA, 11 AraNA, 12 accuyA / te samAsao duvihA pannattA, taM jahA - pajjattagA ya apajjattagA y| se taM kppovgaa| se kiM taM kappAIyA ? kappAIyA duvihA pannattA / taM jahA - gevijjagA ya aNuttarovavAiyA ya / se kiM taM gevijjagA? gevijjagA navavihA pannattA / taM jahA - heTThimahiTThimagevijjagA, heTThimamajjhimagevijjagA, heTThimauvarimagevijjagA, majjhimaheTThimagevijjagA, majjhimamajjhimagevijjagA, majjhimauvarimagevijjaMgA, 1. manuSyonI cauda lAkha yoni hoya che. ane bAra lAkha kroDa jAti kulo che. 96 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada deva jIva paNNavaNNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 uvarimaheSTThimagevijjagA, uvarimamajjhimagevijjagA, uvarimauvarimagevijjagA / te samAsao duvihA pannattA / taM jahA - pajjattagA ya apajjattagA ya se ttaM gevijjagA / se kiM taM aNuttarovavAiyA ? aNuttarovavAiyA paMcavihA pannattA,saMnahA-1 vinayA,ravenayantA, rUnyantA, 4 36parAnitA,, savyavrutijJAA te samAto'vijJApanattA taM jahA - pajjattagA ya ajjattagA ya se ttaM aNuttarovavAiA / se taM kppaaiiyaa| se ttaM vemANiyA / se taM devA / se taM paMSiviyAA che tta saMsArasamAvana-nIvavanavA Ne tta nIvapanavaLA che tta patrava||slR0-78|| pannavaNAe bhagavaIe paDhamapayaM sammattaM / (mULa) devo keTalA prakAranA che? devo cAra prakAranA kahyA che. te A pramANe--1 bhavanavAsI, 2 vAnamaMtara, 3 jyotiSika ane 4 vaimAnika. bhavanavAsI devo keTalA prakAranA che? bhavanavAsI devo dasa prakAranA kahyA che. te A pramANe--1 asurakumAra, 2 nAgakumAra, 3 suvarNakumAra, 4 vidyutsumAra, 5 agnikumAra, 6 dvIpakumAra, 7 udadhikumAra, 8 dizAkumAra, 9 vAyukumAra ane 10 stanitakumAra. te saMkSepathI be prakAranA kahyA che. te A pramANe--paryAptA ane aparyAptA. ema bhavanavAsI devo kahyA. vAnamaMtara (vyaMtara) devo keTalA prakAranA che? vAnamaMtara (vyaMtara) devo ATha prakAranA kahyA che. te A pramANe--1 kinnara, 2 kiMpuruSa, 3 mahoraga, 4 gAMdharva, 5 yakSa, 6 rAkSasa, 7 bhUta ane 8 pizAca. te saMkSepathI be prakAranA kahyA che. te A pramANe--paryAptA ane aparyAptA. ema vAnavyaMtara devo kahyA. jyotiSika devo keTalA prakAranA kahyA che? jyotiSiko pAMca prakAranA kahyA che. te A pramANe-1 caMdra, 2 sUrya, 3 graha, 4 nakSatra ane 5 tArA: te saMkSepathI be prakAranA kahyA che. te A pramANe--paryAptA ane aparyAptA. ema jyotiSika devo kahyA. vaimAnika devo keTalA prakcaranA che? vaimAnika devo be prakAranA kahyA che. te A pramANe--kalpopaga athavA kalpopapanna ane kalpAtIta. kalpopaga devo keTalA prakAranA che? kalpopaga devo bAra prakAranA kahyA che. te A pramANe--1 saudharma, 2 IzAna, 3 sanakumAra, 4 mAhendra, 5 brahmaloka, 6 lAMtaka, 7 mahAzukra, 8 sahasrAra, 9 Anata, 10 prANata, 11 AraNa ane 12 acyuta. te saMkSepathI be prakAranA che. te A pramANe--paryAptA ane aparyAptA. ema kalpopaga devo kahyA. kalpAMtIta devo keTalA prakAranA che? kalpAtIta devo be prakAranA kahyA che. te A pramANe--traiveyaka ane anuttaraupapAtika. traiveyaka devo keTalA prakAranA che? te nava prakAranA kahyA che. te A pramANe--1 nIcenI trikanA nIcenA traiveyako, 2 nIcenI trikanA madhyama praiveyako, 3 nIcenI trikanA uparanA traiveyako, 4 madhyama trikanA nIcenA traiveyako, 5 madhyama trikanA madhyama praiveyako, 6 madhyama trikanA uparanA traiveyako, 7 uparanI trikanA nIcenA traiveyako, 8 uparanI trikanA madhyama praiveyako, 9 uparanI trikanA uparanA traiveyako. te saMkSepathI be prakAranA che. te A pramANeparyAptA ane aparyAptA. ema traiveyaka devo kahyA. anuttaraupapAtika devo keTalA prakAranA kahyA che? anuttaraupapAtika devo pAMca prakAranA kahyA che. te A pramANe--1 vijaya, 2 vaijayanta, 3 jayanta, 4 aparAjita ane 5 sarvArthasiddha. te saMkSepathI be prakAranA che. te A pramANe--paryAptA ane aparyAptA. ema anuttaraupapAtika devo kahyA. e pramANe kalpAtIta devo, vaimAnika devo, ane paMcendriyo kahyA. ane ema saMsAMrI jIvaprajJApanA, jIvaprajJApanA ane prajJApanA kahI. [78 // bhagavatI prajJApanAnA anuvAdamAM prathama pada samAsa. (TI0) have devonuM pratipAdana karavA mATe sUtrakAra kahe che--devo keTalA prakAranA che? AcArya uttara Ape che--devo cAra prakAranA kahyA che. te A pramANe--1 bhavanavAsI, 2 vyantara, 3 jyotiSka ane 4 vaimAnika. temAM je bhavanamAM vasavAnA svabhAvavALA che teo bhavanavAsI kahevAya che. A vyutpatti bahudhA nAgakumArAdi devonI apekSAe jANavI. kAraNa ke te devo 97 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prathama pada deva jIva paNNavaNNA prAya: bhavanomAM vase che ane kadAcita AvAsomAM paNa vase che. ane asarakAro vizeSataH AvAsomAM vase che ane kadAcita bhavanomAM vase che. pra0-bhavana ane AvAsamAM zo bheda che? u0-bhavano bahAranA bhAgamAM goLa che, aMdara cAra khuNAvALAM che ane nIcenA bhAgamAM kamaLanI karNikAnA jevAM che. AvAso zarIranA pramANavALA, moTA maMDapavALA ane vividha prakAranA maNi ane ratnanA dIvA vaDe dizAonA samudAyane prakAzita karanArA che. vyantara-antara-avakAza, te ahIM AzrayarUpa jANavo. vividha prakAranA vana nagara ane AvAsa rUpe attara-Azraya jeone che te vyantara kahevAya che. temAM ratnaprabhA pRthivInA pahelA ratnakAMDane viSe upara ane nIce so so yojana choDIne bAkInA AThaso yojana pramANa madhya bhAgamAM bhavano hoya che. ane nagaro tiryam lokamAM hoya che. jemake tiryagalokamAM jaMbUdvIpanA dvAranA adhipati vijaya devanI bIjA naMbUtIpamAM . bAra hajAra yojana pramANa nagarI che. ane AvAso traNe lokamAM hoya che. jemake Urdhva lokane viSe paMDaka vanAdimAM AvAso hoya che. athavA vikatimattAM manuSyo jevAM te vyaktarA?' jeonuM manuSyothI attara gayuM che te vyantaro kahevAya che. te A pramANe--keTalAka vyantaro cakravartI-vAsudeva pramukha manuSyonI cAkaranI peThe sevA kare che. mATe manuSyothI teonuM attara nathI. athavA 'vividhamAramAyarUpa yeSAM te vyArA:' parvatanI aMdara, guphAnI aMdara ke vananI aMdara vividha prakAranA AzrayarUpa attara jeone che te vyantara. prAkRta hovAthI 'vANamantara' evo sUtramAM pATha che. athavA 'vAnamantara' e padano saMskAra karavo. tenI A pramANe vyutpatti thAya che, vanAnAmataLa vanItarANi, tevu mavA vAnamAra : 'vananA antaromAM rahelA vAnamantaro kahevAya che. pRSodarAdimAM hovAthI banne padanI vacce makAra Avelo che. ghotayanti-je jagatane prakAzita kare te jyotiSavimAno. temAM utpanna thayelA jyotiSko kahevAya che. athavA mastaka uparanA mukuTamAM prakAzanA maMDalanA samAna sUryAdi maMDala vaDe dyotayanti' prakAzita kare te jyotiSasUryAdi devo kahevAya che. te A pramANe sUryane mukuTanA agrabhAgamAM sUryakAra, candrane candrAkAra, grahane grahAkAra, nakSatrane nakSatrAkAra ane tArAne tArAnA AkAranuM cihna che, ane te vaDe prakAzita kare che tattvArtha bhASyakAra kahe che ke -"ne dyotani' prakAzita kare te jyotiSa--vimAno, temAM utpanna thayelA jyotiSko. athavA jyotiSadevo, ane teja jyotiSko. ahIM svArthamAM "ka" pratyaya thayo che. mukuTanA jevA, mastaka uparanA mukuTamAM rahelA, pota potAnA cihnarUpa u la prabhAmaMDala samAna sUrya, candra, graha, nakSatra ane tArAnA maMDala vaDe suzobhitakAntivALA jyotiSka devo hoya che." 'vividhuM mAnyate' puNyavALA jIvo vaDe jeno vividha rIte upabhoga karAya te vimAno, temAM utpanna thayelA te vaimAniko. have e devonA anukrame bhedo kahe che- - "bhavanavAsI devo keTalA prakAranA che' ityAdi. asurakumAra, nAgakumAra vagere bhavanavAsI jANavA. zA mATe teo kumAra kahevAya che? kumAranI peThe ceSTA kare che mATe kumAra kahevAya che te A pramANe kumAranI peThe sukumAra, mRdukumAra ane suMdara gativALA, zRMgAranA abhiprAyathI viziSTa ane viziSTatara uttara vaikriya karavAvALA, kumAranI peThe uddhata rUpa, veSa, bhASA, AbharaNa, zastra, vastra, zibikAdi yAna ane vAhana jeone che evA, utkaTa rAgavALA, ane krIDAmAM tatpara hoya che mATe kumAranA jevA hovAthI teo kumAra kahevAya che. [vAnagaMtara je ATha prakAranA che tenuM svarUpa pratipAdita kare che.] "kiMmaro' ityAdi. (1) kinnaro dasa prakAranA che-1 kinnara, 2 dvipuruSa, 3 kiMpuruSottama, 4 kinnarottama, 5 hRdayaMgama, 6 rUpazAlI, 7 anindita, 8 manorama, 9 ratipriya ane 10 ratizreSTha. (2) jhiMpuruSo dasa prakAranA che.--1 puruSa, 2 sapuruSa, 3 mahApuruSa, 4 puruSavRSabha, 5 puruSottama, 6 atipuruSa, 7 mahAdeva, 8 mata, 9 meruprabha ane 10 yazasvAna. (3) mahoraga dasa prakAranA che.--1 bhujaMga, 2 bhogazAlI, 3 mahAkAya, 4 atikAya, 5 skandhazAlI, manorama, 7 mahAvega, 8 mahAyakSa, 9 merukAnta ane 10 bhAsvAnuM. 98. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada deva jIva paNNavaNNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 (4) gandharvo bAra prakAranA che.--1 hAhA, 2 hU, 3 naMbaru, 4 nArada, 5 RSivAdika, 6 bhUtavAdika, 7 kAdaMba, 8 mahAkAdaMba, 9 raivata, 10 vizvAvasu, 11 gItarati ane 12 gIyayaza. (5) yakSo tera prakAranA che.--1 pUrNabhadra, 2 maNibhadra, 3 zvetabhadra, 4 haritabhadra, 5 sumanobhadra, 6 vyatipAtikabhadra, 7 subhadra, 8 sarvatobhadra, 9 manuSyapakSa, 10 vanAdhipati, 11 vanAhAra, 12 rUpayakSa ane 13 yakSottama. (6) rAkSaso sAta prakAranA che.--1 bhIma, 2 mahAbhIma, 3 vipna, 4 vinAyaka, 5 jalarAkSasa, 6 rAkSasarAkSasa ane 7 brahmarAkSasa. (7) bhUto nava prakAranA che.--1 surUpa, 2 pratirUpa, 3 atirUpa, 4 bhUtottama, 5 skanda, 6 mahAskanda, 7 mahAvega, 8 praticchanna ane 9 AkAzaga. (8) pizAco soLa prakAranA che.--1 kUSmAMDa, 2 paTaka, 3 sujoSA', 4 Ahnika, 5 kAla, 6 mahAkAla, 7 cokSa, 8 acokSa, 9 tAlapizAca, 10 mukharapizAca, 11 adhastAraka, 12 deha, 13 videha, 14 mahAvideha, 15 tUrNika ane 16 vinapizAca. 'tvopaII: FAtItA:' iti. kalpa-AcAra, te ahIM indra, sAmAnika, trAyazciMzAdinA vyavahArarUpa jANavo. te AcArane upaga prApta thayelA te kalpopaga kahevAya che. te saudharma, IzAnAdi devalokanivAsI jANavA. yathona AcAra rUpa kalpane atIta-atikrAnta thayelA te kalpAtIta. te adhatana raiveyakAdi jANavA. te badhA ahamindro hovAthI kalpAtIta kahevAya che. have kalpopraga devo batAve che sauthama phezAnA' ityAdi. saudharma devalokanivAsI saudharma devo, IzAna devalokanivAsI IzAna devo kahevAya che. e pramANe badhe ya vicAra karavo. kemake taththAt ta yazaH ' tene viSe rahevAthI teno vyavahAra thAya che, jemake paMcAladeza nivAsI 'paMcAla" kahevAya che." AcAryazrImalayagiriviracita prajJApanATIkAmAM prathama prajJApanA padano anuvAda samApta. * te jyAre rajoharaNa laIne pahelo zvAsa lIdho tyAre tArA guru pAse hatA. have guru chello zvAsa le tyAre tuM emanI pAse raheje. samayanI vyavasthita vahecaNI te vijayanI moTI cAvI che. * je divase guru tamArI pAse raDe che tyAre tamAro karelo dharma gurunA e AMsumAM vahI jAya che. * vahemanA vamaLamAM jiMdagInI nAva jhole caDhI hoya to tarata ja khulAsAnuM halesuM lejo. dhana ane kSaNa bemAM kiMmatI koNa? karoDonuM dhana kyAreka pAchuM Ave, vItelI kSaNa kyAreya nahIM. satsaMga e sarva sukhanuM mULa che. paLa e amUlya cIja che. cakravartI paNa eka paLa pAmavA AkhI riddhi Ape to paNa te pAmanAra nathI. eka paLa vyartha khovAthI eka bhava hArI javA jevuM ema tattvanI dRSTie siddhi che! jJAnI puruSoe dayA, satya, adattAdAna, brahmacarya, parigraha parimANa vagere sadAcAra kahelA che. jJAnIoe je sadAcAro sevavA kahela che te yathArtha che; sevavA yogya che. rAga karavo nahIM, karavo to puruSa para karavo; Sa karavo nahIM karavo to kuzIla para karavo. * 1. 'jASA' zAM. sA.; 2. devonI cAra lAkha yoni ane chavvIsa lAkha kroDa jAti kulo che. 99 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bIyaThANapayaM puDhavIkAyaThANAI TvIyanALavayaM| || vuDhavIvAyanAbADuM|| kahiNaM bhaMte ? bAdarapuDhavikAiyANaM pajjattagANaM ThANA pannattA ? goyamA ! saTThANeNaM aTThasu puDhavIsu, taM jahA - 1 rayaLakhanAra, sarakhamAra, rUvALuyavthamA, 4 paMkhamAra, be dhUmaghyamA, 6 tamabamAra, cha tamatamadhvamAr, ph(6)sIppanmArA; ahoto pAyAlesu, mavaLesu, mavApatyaketu, niSNu, niyAvaliyAsu, niyapatthahetu; phUlora plesuM, vimAnesu,vimALAvaliyAsu, vimALapatthaDenuM, ttiriyalo, saMtu, jUDetu, tetesu, siharIsu, padmAresu, vinattu, vavavAresu, vAsetu, vAtaharapaLvasu, velAsu, veDvAsu, varelu, torakhelu, rIveluM, samuddepu, ettha NaM bAyarapuDhavIkAiyANaM pajjattagANaM ThANA pannattA / uvavAeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge, samugghAeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge, saTTANeNaM logassa asaMkhejjai bhAge / / sU. - 1 / / 79 / / 2 sthAnapada (mULa) he bhagavan! paryAptA bAdara pRthivIkAyikonA sthAno kyAM kahyAM che? he gautama! svasthAnane-potAne rahevAnA sthAnane AzrayI AThe pRthivIomAM hoya che. te A pramANe--1 ratnaprabhA, 2 zarkarAprabhA, 3 vAlukAprabhA, 4 paikaprabhA, pa dhUmaprabhA, 6 tama:prabhA, 7 tamaHtamaHprabhA, ane 8 iSatprAkbhArA-siddhazilAmAM che, adholokamAM, pAtAlakalazo, bhavano, bhavanaprastaTo, narako, narakAvalio ane narakaprastaTomAM hoya che. UrdhvalokamAM kalpo, vimAno, vimAnAvalikAo ane vimAnaprastaTomAM hoya che. tiryaMglokamAM TaMko, kUTo, zailo-parvato, zikharI-zikharayukta parvato, prAkbhAro-kaMika nIcA parvato, vijayo, vakSaskAro, varSakSetro, varSadhara parvato, velAo, vedikAo, dvAro, toraNo, dvIpo ane samudromAM, ahIM paryAmA bAdara pRthivIkAyikonA sthAno kahelAM che. teo upapAta-utpattine AzrayI lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM hoya che, samuddAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM ane svasthAnane AzrayI lokanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM hoya che. / / 1||79|| 2 sthAnapada (TI0) ema prathama padanI vyAkhyA karI, have bIjA padano prAraMbha karIe chIe. teno A pramANe saMbaMdha che. prathama padamAM pRthivIkAyAdika jIvonI prarUpaNA karI ane ahIM teonA sthAnAdinI prarUpaNA kare che. tenuM A prathama sUtra che. 'bhadanta' e 52ma guru tIrthaMkaranuM saMbodhana che. 'he bhadanta! paryAmA bAdara pRthivIkAyikonA svasthAna vagere kyAM kahelAM che'? ema gautama svAmIe prazna karyo eTale bhagavAn vardhamAna svAmI 'he gautama' ema gautama svAmIne saMbodhI uttara Ape che--saThANeNaM' ityAdi. jenuM kuzalanuM mULa upacita-vRddhi pAmyuM che evA bhagavAn gautama paNa gaNadhara che ane tIrthaMkare kahelA 'uppanne vA vigame vA dhruve vA" (kathaMcit utpanna thAya che, kathaMcit nAza pAme che ane kacit dhruva-nitya che) e mAtRkApada-- varNAkSaronA mAtra zravaNathI jemane atyaMta zrutajJAnAvaraNa karmano kSayopazama thayo che evA, cauda pUrvane dhAraNa karanArA ane sarvakSaronA saMnipAta--saMyogane jANanArA che, tethI vivakSita pUchavA yogya arthanA jJAnasahita che, to zA mATe pUche che? kemake caturdaza pUrvadhara ane sarvotkRSTa zrutalabdhivALAne prajJApanIya kahevA yogya koIpaNa vastu avidita nathI. kahyuM che ke-'saMgrA'' vi mane sAhapha gaM nA paroDa puljhengA na ya aaN aAsesI viyALa sa chamatyo |||''-''jo para pUche to (viziSTa jJAnI chadmastha) asaMkhya bhavone paNa kahe, parantu sAtizaya viziSTa jJAna rahita chadmastha tene jANato nathI'. to viziSTa zrutajJAnI bhagavAn gautama zA mATe prazna ka2e che? (u) tamAruM kathana barobara che. (1) parantu kevaLa jANavA chatAM bhagavAn gautama svAmI pUrve anya samaye ziSyone kahela arthanI pharIthI tema pratIti karAvavA mATe vivakSita artha pUche che. (2) athavA prAyaH sUtronI racanA sarvatra gaNadharanA prazna ane tIrthaMkaranA utta2rUpa che, mATe bhagavAn AryazyAmAcArya paNa e pramANe prazna 100 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIyaThANapayaM puDhavIkAyaThANAI zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 ane uttararUpa sUtranI racanA kare che. (3) athavA gaNadhara gautamasvAmIne chabastha hovAthI anAbhoga (anupayoga) no saMbhava che. kahyuM che ke "je di nAmanAmomAchadmasthacceda vid nAti jJAnAvaraNa aaiN jJAnAvaraNaprati sarSa zA''ahIM koI chadmasthane anAbhoga na hoya ema nathI, kemake tene jJAnane AvaravAnA svabhAvavALuM jJAnAvaraNIya karma hoya che." mATe gautamasvAmIne saMzaya utpanna thayo hovAthI pUche che, tethI koipaNa prakArano doSa--virodha nathI. "gautama" e lokaprasiddha mahAviziSTa gotrano pratipAdaka AmantraNa zabda che. "he gautama gotravALA' e teno bhAvArtha che. svasthAnane AzrayI, jyAM paryAptA bAdara pRthivIkAyiko rahe che, ane jyAM rahIne teno varNAdinA vibhAga vaDe vyavahAra karI zakAya che eTale amuka varNAdivALA che ema kahI zakAya che te svasthAna kahevAya che. svasthAnanuM grahaNa upapAta ane samudyAtanA sthAnanuM judApaNuM batAvavA mATe che, tethI svasthAnane AzrayI AThe pRthivIomAM badhe ya paryAptA bAdara pRthivIkAyikonA sthAno che. te AThe pRthivIonA nAmano uccAra karIne kahe che-"te jahA' ityAdi. ratnaprabhAmAM ane yAvat AThamI iSa~AmbhArA-siddhazilA pRthivImAM tathA adholokamAM vaDavAmukha vagere pAtAlakalazomAM, bhavanapatinikAyanA AvAsarUpa bhavanomAM, bhavananI bhUmirUpa bhavanaprastaTomAM, ahIM bhavananA grahaNathI kevaLa bhavanonuM grahaNa karavuM, ane bhavanonA prastaTonA grahaNathI bhavanonI vacce rahelI bhUmikAnuM grahaNa karavuM tathA narakomAM eTale chUTA chUTA nArakAvAsomAM, narakAvaliomAMAvalIkAbaddha narakAvAsomAM, narakanI bhUmirUpa naraka prastaTomAM, ahIM paNa naraka ane narakAvalInA grahaNathI kevaLa narakAvAsonuM ja grahaNa karavuM ane naraka prastaTanA grahaNathI narakanI vacce rahelI bhUmikA grahaNa karavI. UrdhvalokamAM kalpamAM-saudharmAdi bAra devalokomAM, vimAnomAM-chUTA chUTA raiveyaka saMbaMdhI vimAnomAM, vimAnAvalikAomAM-AvalikAbaddha raiveyakAdi vimAnomAM, vimAnanI bhUmikArUpa vimAnanA prastaTomAM, ahIM paNa prastaTanuM grahaNa vimAnanI vaccenA bhAgamAM yathAsaMbhava rahevAvALA paryApta bAdarapRthivIkAyikonA sthAnanA grahaNa mATe che. temaja tIrachA lokamAM saMkomAM-TuMkomAM, chinna kaMkomAM, siddhAyatana pramukha kUTomAM, zailomAM-zikhararahita parvatomAM, zikharIomAM-zikharayukta parvatomAM, prAmbhAromAM-kaIka nIcA parvatomAM, kacchAdi vijayomAM, vidyuprabhAdi vakSaskAra parvatomAM, bharatAdi vAsakSetromAM, varSadharomAM himavat vagere parvatomAM, velAomAMsamudrAdinA pANInI ramaNabhUmimAM, bharatI vagerenA pANInI bhUmimAM, jaMbudvIpanI jagatI AdinI vedikAomAM, vijayAdi tAromAM, ane dvArAdi saMbaMdhI toraNomAM, bahu zuM kahevuM, paNa badhA dvIpo ane samudromAM, e badhA sthaLe paryApyA bAdara pRthivIkAyikonA sthAno meM temaja bIjA tIrthakaroe kahelAM che. '3vavA' ityAdi. upapAta-utpatti, paryAptA bAdara pRthivIkAyikonA je hamaNAM ja sthAno kahyA te sthAna prAptine abhimukha hoya paNa utpatti sthAnane prApta thayelAM na hoya e bhAvArtha che. te upapAtane AzrayI paryAptA bAdara pRthivIkAyiko cauda rajUpramANa A lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahe che. ahiM koI AcAryo A sUtranI evI vyAkhyA kare che-"jusUtra naya vicitra che, tethI jyAre pUla RjusUtra nayanI dRSTithI paryAptA bAdara pRthivIkAyikono vicAra karIe tyAre jeo utpatti sthAne AvI AhArAdi paryAddhio pUrNa karI viziSTa vipAkathI paryApta bAdara pRthivIkAyikanuM AyuSya anubhave che te ja grahaNa karavA, parantu antarAla gatimAM vartatA hoya te na levA. kAraNa ke teo te vakhate viziSTa vipAkayukta AyuSyano anubhava karatA nathI. mATe teonuM svasthAna ratnaprabhA vagere badhA maLIne paNa lokano asaMkhyAtamo bhAga thAya che mATe upapAtane AzrayI paNa lokano asaMkhyAtamo bhAga jANavo." bIjA AcArya A pramANe kahe che-"paryAptA bAdarapRthivIkAyiko bIjA badhAthI thoDA che, tethI antarAla gatimAM vartatA hoya tene paNa grahaNa karatAM teo lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahe che mATe emAM koI paNa doSa nathI. tathA samuddhAtane AzrayI paNa lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM varte che. ema sUtrakAra kaheze. ema nahi mAno to samughAtanI avasthAmAM svasthAna sivAya bIjA kSetramAM rahevAno saMbhava hovAthI samadughAtane AzrayI lokano asaMkhyAtamo bhAga ghaTI zakaze nahIM." ahIM tattva zuM che 101 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 te kevalajJAnI ke viziSTa zrutajJAnI gamya che. tAtparya e che ke paryAmA bAdara pRthivIkAyiko thoDA che ane tethI teo apAntarAla gatimAM vartatA hoya tene paNa grahaNa karatA upapAtane AzrayI lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahe che, jo ghaNA hoya to samuddAtane AzrayI bIjA kSetramAM rahevAno saMbhava hovAthI sUtrokta lokano asaMkhyAtamo bhAga ghaTI zakaze nahi. mATe upapAtane AzrayI apAntarAla gatimAM vartatA hoya tene paNa grahaNa karavA. 'samukhALuM logassa basaMlengAze.' samuddAtane AzrayI lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM varte che. ahIM A bhAvArtha che--jyAre sopakramAyuSyavALA ke nirupakramaAyuSyavALA paryAptA bAdara pRthivIkAyiko potAnA AyuSyano trIjo bhAga Adi bAkI hoya tyAre parabhavanuM AyuSya bAMdhIne mAraNAntika samuddAta kare che ane utpatti sthAna paryanta Atmapradezono daMDa vistAravA chatAM paNa thoDA hovAthI lokanA asaMkhyAtamA bhAge rahe che, ane paryAmA bAdara pRthivIkAyikanuM AyuSya hajI sudhI samuddAtAvasthAmAM paNa kSINa thayuM nathI mATe teo paryApta bAdara pRthivIkAyiko paNa kahevAya che. bIyaThANapayaM puDhavIkAyaThANAI ahIM pUrve pRthivyAdine viSe bAdara paryAmA pRthivIkAyikonuM svasthAna mAtra kahyuM, have 'svasthAnena' svasthAnanI apekSAe lokanA keTalA bhAgamAM rahe che? te batAve che--saTTALeLa homsa asaMvingamaze.' svasthAnane AzrayI lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM varte che. svasthAna ratnaprabhA vage2e che, te badhAM maLavA chatAM paNa lokano asaMkhyAtamo bhAga thAya che. te A pramANe--ratnaprabhA pRthivIno piMDa eka lAkha ane eMzI hajAra yojana pramANa che. e pramANe bAkInI pRthivIo potapotAnI jADAi vaDe kahevI. pAtAlakalazo paNa lAkha yojana pramANa uMcA che. narakAvAso paNa traNa hajAra yojana uMcA che. vimAno paNa batrIso yojana pramANa uMcA che. mATe e badhAM maLavA chatAM paNa parimita hovAthI lokanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa thAya che. / / 1 / / 795 kahi NaM bhaMte! bAdarapuDhavikAiyANaM apajjattagANaM ThANA pannattA ? goyamA ! jattheva bAdarapuDhavikAiyANaM pajjattagANaM ThANApannattA tattheva bAdarapuDhavikAiyANaM apajjattagANaM ThANA pannattA / taM jahA - uvavAeNaM savvaloe, samugghAeNaM savvato, saTTAneLa toyamsa gataMtrennamAve nU0-2||8|| (mULa) he bhagavan! aparyAptA bAdara pRthivIkAyikonA kyAM sthAno che? he gautama! jyAM paryAmA bAda2 pRthivIkAyikonA sthAno che, tyAM ja aparyApta bAdara pRthivIkAyikonAM sthAno che. upapAtavaDe sarvalokamAM, samuddAtavaDe sarvalokamAM ane svasthAnavaDe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. ra80 (TI0) bAdara aparyAptA pRthivIkAyikanA sUtramAM 'jhavavALuM sop samuSkALa savvalok'-upapAta vaDe sarvalokamAM ane samuddAta vaDe sarvalokamAM hoya che. ahIM aparyApta bAdara pRthivIkAyiko antarAla gatimAM paNa ane svasthAnamAM paNa aparyApta bAdara pRthivIkAyikanuM AyuSya viziSTa vipAkathI vede che ane devo ane nA2ko sivAya bAkInI badhI kAyathI AvIne utpanna thAya che. ane marIne paNa deva ane nAka sivAya bAkInA badhA sthAnomAM jAya che. mATe antarAla gatimAM paNa vartatA aparyApta bAda2 pRthivIkAyiko grahaNa karavA, vaLI teo svabhAvathI paNa ghaNA che, mATe upapAta ane samuddAta vaDe sarvalokavyApI hoya che. anya AcArya kahe che ke--teo svabhAvathI ja ghaNA che. tethI upapAta ane samuddAta vaDe sarvalokavyApI che. temAM keTalAkano upapAta RRjugatithI ane keTalAkano upapAta vakragatithI thAya che, RRjugati suprasiddha che. ahIM jyAre keTalAeka jIvo prathama vakragatine saMhare che tyAre bIjA jIvo te vakragatinA dezane pUrNa kare che, ema bIjI vakragatinA dezanuM saMharaNa thatAM paNa anya vakragatinI utpatti thAya che, e rIte pravAhathI vakragatinA saMharaNa ane tenI pUrtimAM nirantara loka vyApta thAya che. 'sALeLa jossa asaMvengamAze.' svasthAnane AzrayI lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM hoya che. jema 102 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIyaThANapayaM AukkAyaThANAI zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 paryAptAno vicAra karyo che tema aparyAptAno paNa vicAra jANavo. kemake paryAptAne AzrayI aparyApta upaje che. rA. kahi NaM bhaMte! suhamapuDhavikAiyANaM pajjattagANaM apajjattagANa ya ThANA pannattA? goyamA! suhamapuDhavikAiyA je pajjattagA je ya apajjattagA te savve egavihA avisesA aNANattA savvaloyapariyAvannagA pannattA samaNAuso! ||suu0-3||81|| (mU0) he bhagavana! paryAptA sUkSma pRthivIkAyikonA ane aparyApta sUkSma pRthivIkAyikonA kyAM sthAno che? he gautama! sUkSma pRthivIkAyiko je paryAptA ane aparyApyA che te badhA he AyuSmAnuM zramaNa ! eka prakAranA, vizeSatA rahita, bhinnatA rahita sane sarva somA vyA cha. // 3 // 81 // (TI0) sUkSma pRthivIkAyika paryApta ane aparyApta sUtramAM je paryAptA ane aparyAptA sUkSma pRthivIkAyiko che te badhA eka prakAranA che, kAraNa ke pUrve karelA svasthAnAdi vicArane AzrayI temAM bheda nathI. eTale temAM upapAta, samuddhAta ane svasthAnIno mehanathI.'avizeSAH'vizeSatA hita meTa sevA pachi tevAmI sapA 59 vA.'anAnAtvAH ' bhinnatA rahita che, eTale dezanA bhedathI teono bheda nathI. tAtparya e che ke je AdhArabhUta AkAza pradezomAM A paryApta sUkSma pRthivI yio cha, te4 mA prazomA apaya[L 59 cha. vaNI 'sarvalokaparyApannAH' 755Ata, samudhAta bhane svasthAna vaDe sarvalokavyApI che-ema meM tathA anya RSabhAdi tIrthakaroe kaheluM che. AthI AgamanuM kathaMcit (arthanI apekSA) nitya5 45vyu. // 3 // 81 / / || AukkAyaThANAI / / kahi NaM bhaMte! bAdaraAukkAiyANaM pajjattagANaM ThANA pannattA? goyamA! saTThANeNaM sattasu ghaNodahIsu, sattasu ghaNodahivalaesu, aholoe pAyAlesu, bhavaNesu, bhavaNapatthaDesu, uDDaloekappesu,vimANesu,vimANAvaliyAsu, vimANapatthaDesu,tiriyaloe agaDesu, talAyesu, nadIsu, dahesu, vAvIsu, pukkhariNIsu,dIhiyAsu, guMjAliyAsu, saresu, sarapaMtiyAsu, sarasarapaMtiyAsu, bilesu, bilapaMtiyAsu, ujjharesu, nijjharesu, cillalaesucillalesu], pallaesupillalaesu], vappiNesu, dIvesu, samuddesu, savvesu ceva jalAsaesu, jalaTThANesu, ettha NaM bAdara AukkAiyANaM pajjattANaM ThANA pnnttaa| uvavAeNaMloyassa asaMkhejjaibhAge,samugghAeNaMloyassa asaMkhejjaibhAge, saTThANeNaM loyassa asNkhejjibhaage| kahi NaM bhaMte! bAdaraAukkAiyANaM apajjattagANa[apajjattANaM] ThANA pannattA? goyamA! jattheva bAdara AukkAipajjattagANaM ThANA pannattA tattheva bAdara AukkAiyANaM apajjattagANaM ThANA pnnttaa| uvavAeNaM savvaloe, samugghAeNaM, savvaloe, saTThANeNaM loyassa asNkhejjibhaage| kahi NaM bhaMte! suhumaAukkAiyANaM pajjattagANaM apajjattagANaM ThANA pannattA? goyamA! suhumaAukkAiyA je pajjattagAje ya apajjattagA te savve egavihA avisesA aNANattA savvaloyapariyAvanagA pnnttaasmnnaauso!||suu0-4||8|| (mU0) he bhagavan! paryApta bAdara aplAyikonA kyAM sthAno kahelAM che? he gautama! svasthAnane AzrayI sAta ghanodadhimAM, sAta ghanodadhivalayomAM, adholokamAM, pAtAlakalazomAM, bhavanomAM, bhavanaprastaTomAM, UrdhvalokamAM, kalpomAM, vimAnomAM, vimAnAvasiamomA, vimAnaprastaTomA, timA , mapaTo-pA, tApI, nahImI, dahI, vApIsI, puriNAmI, hajisI, simI, sarovaro, sarovarapaMtimI, sa2:42:paMDito, nilo, niyatimI, 4421-129||mii, nijharA-jharAo, chillaro, palvalo, vapro, dvIpo, samudro, sarva jalAzayo ane jalanA sthAnomAM ahIM paryAptA bAdara akAyikonA sthAno kahyAM che. teo upapAta vaDe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM, samudyAtavaDe lokanA asaMkhyAtamAM 103 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bIyaThANapayaM teukAyaThANAI bhAgamAM ane svasthAnavaDe lokanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM che. he bhagavan! aparyApta bAdara aplAyikonA kyAM sthAno che? he gautama! jyAM paryApta bAdara aplAyikonA sthAno che tyAM aparyApta bAdara aplAyikonA sthAno che. te upapAtavaDe sarvalokamAM, samuddAta vaDe sarvalokamAM ane svasthAnane AzrayI lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM hoya che. te bhagavan! paryAptA ane aparyAptA sUkSma aplAyikonA kyAM sthAno kahelAM che? he gautama! sUkSma akhAyiko je paryAptA ane aparyApta che te badhA eka prakAranA, vizeSatArahita, anAnAtva-bhedarahita ane sarvalokamAM vyApta che AyuSmAna zramaNa! kahelAM che.f/482/ (TIva) "he AyuSman zramaNa!' e bhagavAne gautamane kaheluM saMbodhana che. ema akhAyikanA bAdara ane sUkSma viSayaka sUtro jANavAM. parantu paryApta bAdara aplAyikanA sUtramAM teonuM sthAna sAta ghanodadhivalayomAM che ane te ghanodadhivalayo potapotAnI naraka pRthivInA paryantabhAgane vIMTIne rahelA ane valayanI AkRtivALAM che. 'mahoto pAyAne su' adholokamAM valayAmukha pramukha pAtAlakalazomAM che, kemake te kalazomAM paNa bIjA tRtIyAMzamA dezathI ane trIjA tRtIyAMzamAM sarvathA pANIno sadbhAva che. bhavanomAM, kalpomAM ane vimAnomAM pANI vAva vageremAM hoya che. ahIM vimAnAdi kahelAM che te devalokamAM rahelAM jANavAM. kemake raiveyakAdine viSe vAvono asaMbhava hovAthI pANI hotuM nathI, avaTa-kuvA, taDAga-taLAvo prasiddha che, nadIo gaMgA- ' , sidhU vagere, pawhUdAdi dro-kuMDo, cArakhuNAvALI vAvo ane goLa AkAravALI puSkariNIo kahevAya che. athavA puSkarakamaLo jemAM hoya te puSkariNI, dIdhiMkA-sIdhI nAnI nadIo, te vAMkI hoya to tene guMjAlikA kahe che. ghaNAM judAM judAM puSpoyukta hoya te sarovaro, eka paMktimAM rahelA sarovaro te sara:paMkti, tevI ghaNI sarovaranI paMktio, je paMktibaddha sarovaromAM kUvAnuM pANI praNAlikAthI cAle te sarAsara paMkti kahevAya, tevI ghaNI sarasara:paMktio, bilo-jagatI vagere sthaLe svAbhAvika thayelA nAnA kUvAo, 'unphara-parvatomAMnA pANInA jharaNAo, pravAho, te sadA sthAyI hamezAM vahetA hoya te nijhara-jharaNAM kahevAya, chillaro nahiM khodelA ane thoDA pANIvALA jamInanA pradeza ke parvatanA pradezo, palvala-nahi khodelA sarovaro, vapro-kyArAo, ghaNuM zuM kahevuM? paNa badhA jalAzayomAM eTale jaLanA sthAnomAM paryApta bAdara aplAyiko hoya che. bAkInA badhAno vicAra pUrvanI peThe karavo. 4ll82 || teDavAyaDArUM || kahi NaM bhaMte! bAyarateukAiyANaM pajjattagANaM ThANA pannattA? goyamA! sahANeNaM aMtomaNussakhette aDvAijjesu dIvasamuddesu, nivvAghAeNaM pannarasasukammabhUmIsu, vAghAyaM paDucca paMcasumahAvidehesu, ettha NaMbAdarateukAiyANaM pajjattagANaM ThANA pnnttaa| #uvavAeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge, samugghAeNaM logassa asaMkhejjaibhAge, saTThANeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge ||suu0-5||83|| (mULa) he bhagavan! paryAptA bAdara tejaskAyikonA kyAM sthAno kahyAM che? he gautama! svasthAnavaDe manuSyakSetranI aMdara aDhI dvIpa samudromAM, vyAghAta-pratibaMdha na hoya tyAre paMdara karmabhUmimAM, ane vyAghAta-pratibaMdhane AzrayI pAMca mahAvidehomAM ahIM paryAmAM bAdara tejaskAyikonA sthAno kahyAM che. te uparAtavaDe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM samughAtavaDe lokanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM ane svasthAnavaDe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahe che.pITaall (TI.) have bAdara paryAptA tejaskAyikonA sthAno saMbaMdhamAM prazna kare che- he bhagavan! bAdara tejaskAyikonA' ityAdi praznasUtra sugama che. bhagavAn uttara Ape che--he gautama! svasthAnane AzrayI manuSyakSetramAM-aDhI dvIpasamudramAM hoya che. temAM aDhIe #.# pataMvidvAntata pATha sthAne "tI vi noTsa asaMngatimAne' ti sUtra pArTa dezavyApathAkRddhiH zrI haribhadraparvata togatiA (ma.vi.) pRSTha 47 104 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIyaThANapayaM teukAyaThANAI zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 vizeSaNa samudrane lAgu paDatuM nathI mATe te dvIponuM vizeSaNa jANavuM. tethI jaMbudvIpa, dhAtakIkhaMDa ane ardhapuSkaravara dvIpa e aDhI dvIpomAM, ane lavaNa ane kAlodadhi e be samudro jANavA. 'nivyapAte' vyAghAta-pratibaMdhanA abhAvamAM pAMca bharata, pAMca erAvata ane pAMca mahAvideharUpa paMdara karmabhUmimAM ane vyakita tItva' vyAghAtane AzrayI pAMca mahAvidehamAM hoya che. ahIM A bhAvArtha che-vyAghAta eTale pratibaMdharUpa ati snigdha ke atirUkSa kALa samajavo, tevA prakArano kALa hoya tyAre bAdara agnino viccheda hoya che. tethI jyAre pAMca bharata ane pAMca erAvata kSetromAM suSamasuSamA, suSamA ane suSamaduHSamAM e traNa ArA vartatA hoya tyAre atisnigdhakALa hoya che ane duHSamaduHSamA nAme chaThTho Aro vartato hoya tyAre atirUkSa kALa hoya che ane te kALamAM agnino viccheda thAya che. tevA prakAranA kALa rUpa vyAghAta-pratibandha hoya tyAre pAMca mahAvidehamAM ane vyAghAta na hoya tyAre paMdara karmabhUmimAM, ahIM bAdara tejaskAyikonA sthAno kahelAM che. upapAta-ukta sthAnonI prAptinI abhimukhatAne AzrayI eTale antarAla gatimAM vartatA hoya tyAre paNa vicAra karatAM bAdara tejaskAyiko lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahe che. kAraNa ke teo thoDA che. samuddhAtane AzrayI vicAra karatAM paNa lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahe che. kemake ma make maraNa samudraghAta vaDe Atmapradezono daMDarUpe vistAra karavA chatAM paNa teo thoDA hovAthI mAtra lokanA asaMkhyAtamA bhAgane vyApta kare che, svasthAnane AzrayI lokanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM rahe che. kAraNa ke manuSyakSetranI laMbAI ane pahoLAi pIstALIsa lAkha yojana pramANa hovAthI te lokano asaMkhyAtamo bhAga thAya che. pa83 kahi NaM bhaMte! bAyarateukAiyANaM apajjattagANaM ThANA pannattA? goyamA! jattheva bAyarateukAiyANaM pajjattagANaM ThANA tattheva bAyarateukAiyANaMapajjattagANaMThANA pnnttaa| uvavAeNaMloyassa dosuuDDakavADesu[dosuddhakavADesu] tiriyaloyataTTe ya, samugghAeNaM savvaloe, saTThANeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge ||suu0-6||84|| (mULa) he bhagavan! aparyApyA bAda tejaskAyikonA kyAM sthAno kahyAM che? he gautama! jyAM paryApyA bAda tejaskAyikonA sthAno che tyAMja aparyApyA bAda tejaskAyikonA sthAno che. te uparAMta vaDe lokanA bane Urdhva kapATomAM ane ' tiryazlokarUpa tATamAM hoya che. samudyAtavaDe sarvalokamAM hoya che ane svasthAnavaDe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM hoya che. //6ll84o . kahi NaM bhaMte! suhumateukAiyANaM pajjattagANaM apajjattagANa ya ThANA pannattA? goyamA! suhumateukAiA je pajjattagAje ya apajjattagA te savve egavihA avisesA aNANattA savvaloyapariyAvannagA pannattA samaNAuso! IITU-gAbA (mULa) he bhagavan! paryAptA ane aparyAptA sUkSma tejaskAyikonA kyAM sthAno che? he gautama! je paryAptA ane aparyAptA sUkSma tejaskAyiko che te badhA he AyuSmAnuM zramaNa! eka prakAranA, vizeSatArahita, bhedarahita ane sarvalokamAM vyApta che. lll85 (TI0) aparyAptA bAdara tejaskAyikonA sthAno saMbaMdhamAM pUche che 'hi ne aMte' ityAdi praznasUtrano artha spaSTa che. - bhagavAn uttara Ape che-he gautama! jyAM paryAptA bAdara tejaskAyikonAM sthAno che tyAM aparyAptA bAdara tejaskAyikonAM paNa sthAno kahelAM che, kemake paryAptAnI nizrAe aparyAptAo rahe che. '3vavAnuM to 38vADe tiriyato tad va' te upapAtane AzrayI lokanA bane Urdhva kapATamAM ane tIrachA lokarUpa taTTa-tATa-sthAnamAM rahe che. ahIM aDhI dvIpa samudrathI nIkaLelA, aDhI dvIpa samudra pramANa jADA, pUrva-pazcima ane uttara-dakSiNa svayaMbhUramaNa samudra parvata lAMbA je be kapATo che, jeNe kevalI samudyAtanI peThe Urdhva ane adho banne bAju lokAntano sparza karelo che te banne Urdhva pATomAM tathA svayaMbhUramaNa samudranI vedikA paryanta vistAravALA ane aDhAraso yojana pramANa jADA taTTa-sthAlanA AkAra jevA tIrachA lokamAM eTale - 105 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bIyaThANapayaM teukAyaThANAI samasta tIrachA lokamAM upapAta vaDe aparyApyA bAda tejaskAyikonA sthAno kahe che. koI AcAryo tiritoti ' evo pATha kahe che, ane te pAThanI AvI vyAkhyA kare che te banne kapATamAM ane tastha-banne kapATamAM rahelA tiryazlokamAM arthAt banne kapATanA antavartI tIrachA lokamAM e artha jANavo." teno bhAvArtha A pramANe che-pUrvokta svarUpavALA banne Urdhva kapATamAM ane te kapATanA antargata tIrachA lokamAM, paNa badhA tIrachA lokamAM nahi. ema kapATa sivAyanA tiryazlokano niSedha karavA mATe A vAkya che, paNa vidhAna karavA mATe nathI, kemake vidhAna to kapATanA grahaNa karavAthI ja siddha che. ahIM tattva kevalajJAnI ke viziSTa jJAnIgamya che. ahIM bhAvArtha A che-traNa prakAranA bAdara aparyApta tejaskAyiko che-1 ekabhavika, baddhAyuSya ane abhimukhanAmagotra. temAM je koI eka vivakSita-amuka bhava pachI turata ja bAdara aparyApta tejaskAyikapaNe utpanna thaze te eka bhavika, pUrva bhavano trIjo bhAga vagere bAkI hoya tyAre jeoe bAdara aparyApta tejaskAyikanuM AyuSya bAMdhyuM che te baddhAyuSya, jeo pUrva bhavano tyAga karyA pachI bAdara aparyApta tejaskAyikanuM AyuSya, nAma ane gotra sAkSAta vede che te abhimukhanAmagotra - kahevAya che. temAM jeo eka bhavika ane baddhAyuSya che te dravyathI bAdara aparyApta tejaskAyika che, paNa bhAvathI nathI. kAraNa ke te samaye tene tenA AyuSya, nAma ane gotrano udaya nathI. mATe te banneno ahIM adhikAra nathI, parantu abhimukhanAmagotravALA bAdara tejaskAyikono adhikAra che, kAraNa ke potAnA sthAnanI prAptinI abhimukhatArUpa upapAta teono ja ghaTI zake che. jo ke jusUtra nayanI dRSTie bAdara aparyApta tejaskAyikanA AyuSya, nAma ane gotrano udaya hovAthI pUrvokta be kapATa ane tiryazlokanI bahAra rahelA chatAM 'bAdara aparyApta tejaskAyika' kahevAya che. to paNa ahIM vyavahAra nayanI dRSTithI jeo potAnA utpatti sthAnanI samazreNimAM be kapATane viSe rahelA che ane jeoe potAnA utpatti sthAnane anusarI tIrachA lokamAM praveza karyo che teja bAdara aparyApta tejaskAyika kahevA, bAkInA kapATanA AntarAmAM rahelA na kahevA. kAraNa ke teo viSama sthAnamAM rahelA che, tethI jeoe hajI paNa be kapATamAM praveza karyo nathI, tema tiryazlokamAM paNa praveza karyo nathI teo pUrvabhavanI avasthAvALA che te mATe e bAdara aparyApta tejaskAyika tarIke na gaNavA. kahyuM che ke "pAtapitA nA vADA chiisaM puThThA noDAne saMDato ne te 3 vipatti' "pIstAlIza lAkha pahoLA banne kapATo chae dizAe lokAntane sparzelA che, tenI aMdara je tejaskAyiko che te grahaNa karavA." te mATe kahyuM che ke-vavAnuM to udbhavADeluM tiriyatno taTTa '-upapAtane AzrayI be Urdhva kapATomAM ane tiryazloka rUpI taTTa-sthALane viSe hoya che." e pramANe A sUtranuM vyavahAra nayanI dRSTithI vyAkhyAna karyuM. kAraNa ke tevA prakArano saMpradAya che. vivitrA sUvALAM tiH'-sUtronI gati vicitra hovAthI e vAta yukta che. samudhA savyano'-samuddaghAta vaDe sarvalokamAM hoya che. ahIM pUrve jenuM svarUpa kahyuM che te banne kapATonA vaccenA bhAgamAM je sUkSmapRthivIkAyikAdi jIvo bAdara aparyApta tejaskAyikomAM utpanna thavAnA che teo mAraNAntika samadughAta karI vistAra ane jADAimAM zarIra pramANa mAtra ane laMbAimAM utkarSathI lokAntaparyanta Atmapradezone vistAra che. te pramANe avagAhanA saMsthAnapadamAM kahevAmAM Avaze.-"he bhagavan! jeNe mAraNAntika samughAta karI che evA pRthivIkAyikanA taijasa zarIranI keTalI moTI avagAhanA kahI che? he gautama! vistAra ane jADAimAM zarIra pramANa tathA laMbAimAM jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa lokAnta sudhI hoya che." tethI sUkSma pRthivIkAyikAdi utpatti deza sudhI Atmapradezone daMDa rUpe vistArI antarAla gatimAM vartatA ane bAdara aparyApta tejaskAyikanA AyuSyano anubhava karatA hovAthI jeo 'bAdara aparyApta tejaskAyika kahevAya che, teo samudyatane prApta thayelA ja antarAla gatimAM vartatA hoya che, ane samudyAtAvasthAmAM sarvalokane vyApta kare che. mATe ema kahyuM che ke-"samuddAta vaDe sarvalokamAM hoya che." bIjA AcAryo kahe che ke-"bAdara aparyAptA tejaskAyiko ghaNA che. kemake eka eka paryAptAne AzrayI asaMkhyAtA aparyAptAo utpanna thAya che. aparyAptAo to sUkSmamAM paNa utpanna thAya che ane sUkSma jIvo to badhe sthaLe che. tethI bAdara aparyApta tejaskAnkio potAnA 106 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIyaThANapayaM vAukAyaThANAI zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bhavane anta mArazAntika samuddaghAta karIne sarva lokane pUrNa kare che mATe koI paNa doSa nathI, parantu nirupacarita-vAstavika tejaskAyika jIvonI samuddhAtanI prarUpaNA karavA rUpa guNa che. svasthAnanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahe che. kAraNa ke paryAptAnI nizrAe aparyAptAnI utpatti thAya che ane paryAptAnuM sthAna to manuSyakSetra che, ane te lokanA asaMkhyAtamAM bhAge che. sUkSma paryAptA ane aparyApta tejaskAyikasUtranI vyAkhyA sUkSma paryApta ane aparyApta pRthivIkAyika sUtranI peThe jANavI. 7ll85ll. || vADavAyAvuiM || kahi NaM bhaMte! bAdaravAukAiyANaM pajjattagANaM ThANA pannattA? goyamA! saTThANeNaM sattasu ghaNavAesu, sattasu ghaNavAyavalaesu, sattasu taNuvAesu, sattasu taNuvAyavalaesu, aholoe pAyAlesu, bhavaNesu, bhavaNapatthaDesu, bhavaNachiddesu, bhavaNanikkhuDesu', niraesu, nirayAvaliyAsu, nirayapatthaDesu, nirayachiddesu, nirayanikkhuDesu, uDDaloe kappesu,vimANesu, vimANAvaliyAsu, vimANapatthaDesu, vimANachiddesu, vimANanikkhuDesu,tiriyaloe pAINa-paDINa-dAhiNa-udINa-savvesu ceva logAgAsachiddesu, loganikkhuDesu ya, ettha NaM bAdaravAukAiyANaM pajjattagANaM ThANA pnnttaa| uvavAeNaM loyassa asaMkhejjesu bhAgesu, samugghAeNaM loyassa asaMkhejjesu bhAgesu, savANeNaM loyassa asaMkhejjesu bhAgesu ||suu0-8|86|| (mULa) he bhagavan! paryAptA bAdara vAyukAyikonA kyAM sthAno kahyAM che? he gautama! svasthAna-potAnA sthAnanI apekSAe sAta prakAranA ghanavAtamAM, sAta prakAranA ghanavAtavalayomAM, sAta tanuvAtamAM, sAta tanuvAtavalayomAM, adholokamAM pAtAlakalazomAM, bhavanomAM, bhavanaprastaTomAM, bhavanachidromAM, bhavananiSphaTo-gavAkSomAM, narakomAM, narakAvalikAomAM, narakaprastaTomAM, narakachidromAM, narakaniSkaTomAM, UlokamAM kalpomAM, vimAnomAM, vimAnAvalikAomAM, vimAnaprastaTomAM, vimAnachidromAM, vimAnaniSphaTomAM, tiyazlokamAM pUrva pazcima, dakSiNa ane uttaramAM badhA ya lokAkAzamAM, lokaniSphaTomAM, ahIM badhe paryApyA bAda vAyukAyikonA sthAno kahyAM che. te uparAtavaDe lokanA asaMkhyAtamA bhAgomAM, samudyAta vaDe lokanA asaMkhyAtamA bhAgomAM ane svasthAna vaDe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahe che. TATa6/ kahi NaM bhaMte! apajjattabAdaravAukAiyANaM ThANA pannattA? goyamA! jattheva bAdaravAukAiyANaM pajjattagANaM ThANA tattheva bAdaravAukAiyANaM apajjattagANaMThANA pnnttaa| uvavAeNaM savvaloe.samagghAeNaMsada loyassa asaMkhejjesu bhaagesu||suu0-9||87|| (mU0) he bhagavan! aparyApta bAdara vAyukAyikonA kyAM sthAno kahyAM che? he gautama! jyAM paryAptA bAdara vAyukAyikonA sthAno che, tyAMja aparyApta bAdara vAyukAyikonA sthAno kahyAM che. te upapAtavaDe sarvalokamAM, samudyAtavaDe sarva - lokamAM ane svasthAna vaDe lokanA asaMkhyAtamA bhAgomAM che. bhATa7l. (TIva) he bhagavan! aparyApta bAdara vAyukAyikonA kyAM sthAno kahyAM che? he gautama! jyAM paryAptA bAdara vAyukAyikonA sthAno che, tyAMja aparyApta bAdara vAyukAyikonA sthAno kahyAM che. te upapAta vaDe sarva lokamAM, samuddaghAta vaDe sarva lokamAM ane svasthAna vaDe lokanA asaMkhyAtA bhAgomAM che. e pramANe bAdara vAyukAyika ane vanaspatikAyika pratyekanA traNa traNa sUtro jANavA. parantu paryApta bAdara vAyukAyikanA sUtramAM bhavanachidro-bhavanonA avakAzAntaro--khAlI jagyAo, bhavananiSphaTogavAkSAdinA jevA koIka bhavananA bhAgo, narakanA chidro, narakaniSphaTa-gavAkSAdinA jevA narakAvAsApradezo, ema vimAnachidro 1. tejaskAyikanA AyuSya, nAma ane gotrano udaya hovAthI nirupacarita-vAstavika tejaskAyiko kahevAya che. 2. nivavuDe nA sthAne navu su pATha mahAvIra vidyAlaya pustakamAM che. 107 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bIyaThANapayaM vaNassaikAyaThANAI ane vimAnaniSphaTo jANavA. '3vavA to asaMvejo; mAtu'upapAtavaDe lokanA asaMkhyAtamA bhAgomAM cheityAdi. paryAptA vAyuo atyaMta ghaNA che, kAraNa ke jyAM khAlI jagyA che tyAM jAya che, ane A lokamAM khAlI jagyA ghaNI che, tethI paryApta bAdara vAyuo traNe upapAtAdine AzrayI lokanA asaMkhyAtamA bhAgomAM hoya che ema kahyuM che. aparyApta bAdara vAyukAyikasUtramAM 'vavA samudhA ca savyo'-upapAta ane samudyatane AzrayI sarvalokamAM hoya che. ahIM deva nAraka sivAya bAkInA badhA sthAnomAM AvIne bAdara aparyApta vAyukAyamAM utpanna thAya che, ane bAdara aparyApta antarAla gatimAM paNa hoya che, vaLI bAdara paryApta ane aparyApta vAyukAyikonA ghaNA svasthAno che tethI vyavahAranayanA - matavaDe paNa upapAtane AzrayI teonuM sarvaloka vyApIpaNuM ghaTI zake che, mATe kaMI paNa doSa nathI. samuddAta vaDe teonuM sarvaloka vyApIpaNuM suprasiddha che. kAraNa ke sarva sUkSma jIvomAM ane sarva lokamAM teonI utpattino saMbhava che. llllll kahi NaM bhaMte! suhumavAukAiyANaM pajjattagANaM apajjattagANaM ThANA pannattA? goyamA! suhumavAukAiyA je pajjattagAje ya apajjattagA te savve egavihA avisesA aNANattA savvaloyapariyAvannagA pannattA samaNAuso! ITU02088AA (mU0) he bhagavan! paryAptA ane aparyAptA sUkSma vAyukAyikanA kyAM sthAno kahyAM che? he gautama! teo badhA eka prakAranA, vizeSarahita, bhedarahita ane sarva lokamAM vyApta che AyuSmAn zramaNa! kahyAM che. /1088. | ||vararAvAyaDArUM || kahi NaM bhaMte! bAdaravaNassaikAiyANaM pajjattagANaM ThANA pannattA? goyamA! saTThANeNaM sattasu ghaNodahi[hI]su, sattasu ghaNodahi[hI]valaesu, aholoe pAyAlesu, bhavaNesu, bhavaNapatthaDesu; uDaloe kappesu, vimANesu, vimANAvaliyAsu, vimANapatthaDesu, tiriyaloe agaDesu, taDA[lA]gesu, nadIsu, dahesu vAvIsu, pukkhariNIsu, dIhiyAsu, guMjAliyAsu, saresu, sarapaMtiyAsu, sarasarapaMtiyAsu, bilesu, bilapaMtiyAsu, ujjharesu, nijjharesu, cillalesu, pallalesu, vappiNesu, dIvesu, samuddesu, savvesu ceva jalAsaesu jalaThA[TThA]Nesu, etthaM NaM bAdara vaNassaikAiyANaM pajjattagANaM ThANA pnnttaa| uvavAeNaM savvaloe, samugghAeNaM savvaloe, saTThANeNaM loyassa saMnnAnasU0-22IIII. (10) he bhagavan! paryAptA bAdara vanaspatikAyikonA kyAM sthAno che? he gautama! svasthAnanI apekSAe sAta ghanodadhimAM, sAta ghanodadhivalayomAM, adholokamAM pAtAlakalazomAM, bhavanomAM, bhavanaprastaTomAM, UrvalokamAM kalpomAM, vimAnomAM, | vimAnAvalikAomAM, vimAnapraTomAM, tIrachA lokamAM avaTa-kUvAomAM, taLAvomAM, nadIomAM, drahomAM, vAvIomAM, puSkariNIomAM, dIrghikAomAM (nAnI sIdhI nadIomAM), guMjAlikAomAM (vAMkI laghu nadIomAM), sarovaromAM, sarovarapaMktiomAM, sarasara:paMktiomAM, bilomAM, bilapaMktiomAM, ujharomAM-jharaNAomAM, nijharomAM (hamezAM vahetA jharAomAM), chillaromAM, palvalomAM nahI khodelA sarovaro), vipromAM (kyArAmAM), dIpomAM, samudromAM, sarva jalAzayomAM, jaLasthAnomAM ahIM paryAptA bAdara vanaspatikAyikonA sthAno kahyAM che. te uparAtane AzrayI sarvalokamAM, samughAtane AzrayI sarvalokamAM ane svasthAnane AzrayI lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. /1189ll kahi NaM bhaMte! bAdaravaNassaikAiyANaM apajjattagANaM ThANA pannattA? goyamA! jattheva bAdaravaNassaikAiyANaM pajjattagANaM ThANA tattheva bAdaravaNassaikAiyANaM apajjattagANaM ThANA pnnttaa| uvavAeNaMsavvaloe,samugghAraNaM sajvaloe, saTThANeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge ||suu0-12||90|| 108 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIThApayaM beiMdiyaThANAI zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 (mULa) he bhagavana! aparyAptA bAda2 vanaspatikAyikonA kyAM sthAno kahyAM che? he gautama! jyAM paryAptA bAda2 vanaspatikAyikonA sthAno che tyAMja aparyApta bAdara vanaspatikAyikonA sthAno che. te upapAtavaDe sarvalokamAM, samuddAta vaDe sarvalokamAM, ane svasthAnavaDe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. 1290 kahi NaM bhaMte! suhumavaNassaikAiyANaM pajjattagANaM apajjattagANa ya ThANA pannattA ? goyamA! suhumavaNassaikAiyA je ya pajjattagA je ya apajjattagA te savve egavihA avisesA aNANattA savvaloyapariyAvannagA pannattA samAAnato! IR.-12||1|| (mULa) he bhagavan! paryAptA ane aparyApta sUkSma vanaspatikAyikonA kyAM sthAno kahyAM che? he gautama! te badhA eka prakAranA, vizeSarahita, bhedarahita ane sarvalokamAM vyApta che. / / 13915 (TI0) he bhagavan! paryAptA ane aparyAptA sUkSma vanaspatikAyikanA kyAM sthAno kahyAM che? he gautama! te badhA eka prakAranA, vizeSarahita, bhedarahita, ane sarva lokamAM vyApta che. bAdara paryApta vanaspatikAyika sUtramAM 'jIvavALuM savvato' teo upapAta vaDe sarvalokamAM hoya che, ahIM paryApta bAda2 vanaspatikAyikonuM svasthAna dhanodadhi vagere che, kAraNa ke tyAM sevALa vagere bAdara nigodono-sAdhAraNa vanaspatikAyikono saMbhava che. sUkSmanigodonI bhavasthiti (AyuSya) antarmuhUrtanI che tethI teo paryApta bAdara nigodomAM utpanna thatAM ane paryAptA bAda2 nigodanuM AyuSya anubhavatA zuddha RjusUtra nayanI dRSTithI bAdara paryApta vanaspatikAyika tarIke kahevAya che ane upapAta vaDe sarvadA sarva lokane vyApta kare che. tethI kahyuM che ke- 'upapAta vaDe sarvalokamAM hoya che.' 'samu vALuM savvalok'--samuddAtavaDe sarvalokamAM hoya che. jyAre bAdaranigodo sUkSmanigodonuM AyuSya bAMdhIne ante maraNa samaye maraNasamuddAta karI Atmapradezone utpattideza sudhI vistAre che tyAre bAdara nigoda paryAptAnuM AyuSya hajI sudhI paNa kSINa thayuM nathI mATe bAdara paryApta nigodo ja samuddAtane prApta thayelA ane sarvaloka vyApI hoya che. tethI samuddAta vaDe sarvalokamAM hoya che.' ema kahyuM che. svasthAna vaDe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM hoya che, kAraNa ke ghanodadhi vagere badhA sthAno maLIne paNa lokano asaMkhyAtamo bhAga thAya che. bAkI badhuM sugama che. 1391 // || veDuMviyALAnuM || kahi NaM bhaMte! beiMdiyANaM pajjattApajjattagANaM ThANA pannattA ? goyamA ! uDDhaloe tadekkadesabhAge, aholoe tame vesamAo, tiriyalo bAhetu, tattAsu, navIsu, hetu, vAvIsu, purIsu, TIDhiyAtu, guMDAliyAsu, sosu, saravaMtiyAsu, sarasavaMtiyAsu, vittepu, vilayaMtiyAsu, tAresu, niAresu, citttattepu, patttattepu, ppa, dIve, samuddesu, savvesu ceva jalAsaesu jalaThA[TThA]Nesu, ettha NaM beiMdiyANaM pajjattApajjattagANaM ThANApannattA / uvavANaM logassa asaMkhejjaibhAge, samugdhAeNaM logassa asaMkhejjaibhAge, sadvANeNaM loyassa asaMvruSnamALe ||sU.-14||11|| (mULa) he bhagavan! paryAptA ane aparyAptA beindriyonA kyAM sthAno kahyAM che? he gautama! UrdhvalokamAM tenA eka bhAgamAM, adholokamAM tenA eka bhAgamAM, tiryaJlokamAM avaTa-kUvA, taLAvo, nadIo, draho, vAvo, puSkariNIo, dIrzikAo (sIdhI nAnI nadIo), guMjAlikAo (vAMkI nAnI nadIo), sarovaro, sarovaranI paMktio, saraHsa2HpaMktio, bilo, bilanI paMktio, ujjaro (jharaNAo), nirjharo (sadA vahetA jharaNAo), chillaro, palvalo, vo (kyArAo), dvIpo, samudro ane badhA jalAzayo ane jaLanA sthAnomAM paryAptA ane aparyAptA beindriyonA sthAno kahelAM che. te upapAta vaDe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM, samuddAta vaDe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM ane svasthAna vaDe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM hoya che. 1492 // 109 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bIyaThANapayaM teiMdiya-cauriMdiya-paMciMdiyaThANAI || teiMdiyaThANAI / / kahi NaM bhaMte! teiMdiyANaM pajjattApajjattagANaM ThANA pannattA? goyamA! uDDaloe tadekkadesabhAe, aholoe tadekkadesabhAe, tiriyaloe agaDesu, talAesu, nadIsu, dahesu, vAvIsu, pukkhariNIsu, dIhiyAsu, guMjAliyAsu, saresu, sarapaMtiyAsu, sarasarapaMtiyAsu, bilesu, bilapaMtiyAsu, ujjharesu, nijjharesu, cillalesu, pallalesu, vappiNesu, dIvesu, samuddesu, savvesu ceva jalAsaesu jalaThA[TThA]Nesu, ettha NaM teiMdiyANaM pajjattApajjattagANaM ThANA pnnttaa| uvavAeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge, samugghAeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge, sahANeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge ||suu0-15||93|| (mU0) he bhagavan! paryAptA ane aparyAptA teIndriyonA kyAM sthAno che? he gautama! UrdhvalokamAM tenA eka bhAgamAM, mayolomA tanA meM bhAgabhAM, tI27. somAM-pAso, taNAvo, nahII, dahI, pApo, yuriAmo, hAmI, suganimI, sarovarI, sarova2timI, MET, MEtimI, , nirI, FACAai, veqel, vo, dIpa, samudro ane sarva jalAzayo tathA jaLanA sthAnomAM ahIM paryAptA ane aparyAptA indriyonA sthAno kahyAM che. teo upapAta, samuddAta ane svasthAna vaDe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahe che. ll1pa9all || cauriMdiyaThANAI / / kahi NaM bhaMte! cauriMdiyANaM pajjattApajjattagANaM ThANA pannattA? goyamA! uDDhaloe tadekkadesabhAge, aholoe tadekkadesabhAge, tiriyaloe agaDesu, talAesu, nadIsu, dahesu, vAvIsu, pukkhariNIsu, dIhiyAsu, guMjAliyAsu, saresu, sarapaMtiyAsu, sarasarapaMtiyAsu, bilesu, bilapaMtiyAsu, ujjharesu, nijjharesu, cillalesu, pallalesu, vappiNesu, dIvesu, samuddesu, savvesu ceva jalAsaesu jalaDhANesu, ettha NaM cariMdiyANaM, pajjattA'pajjattANaM ThANA pnnttaa| uvavAeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge, samugghAeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge,saTThANeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge ||suu0-16||14|| (mULa) he bhagavan! paryAptA ane aparyAptA caurindriyonA kyAM sthAno kahyAM che? he gautama! UrdhvalokamAM tenA eka bhAgamAM, apolomA tanA meM mAmAM, tii27|| somA pAso, taNAvA, nahAo, DI, pApo, purimo, mo, jsimI, sarovaro, sarovarapaMtimI, sarasa2patimA, MET, MAtimI, 61, ni, yaso, paqri, vapro, dvIpo, samudro, ane sarva jalAzayomAM ane jaLanA sthAnomAM ahIM paryAptA ane aparyAptA caurindriyonA sthAno kahyAM che. te uparAMta vaDe, samuddaghAta vaDe ane svasthAna vaDe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. ll16/94ll ||paMciMdiyaThANAI / / kahi NaM bhaMte! paMciMdiyANaM pajjattApajjattagANaM ThANA pannattA? goyamA! uDDhaloe tadekkadesabhAe, aholoe tadekkadesabhAe, tiriyaloe agaDesu, talAesu, nadIsu, dahesu, vAvIsu, pukkhariNIsu, dIhiyAsu, guMjAliyAsu, saresu, sarapaMtiyAsu, sarasarapaMtiyAsu, bilesu, bilapaMtiyAsu, ujjharesu, nijjharesu, cillalesu, pallalesu, vappiNesu, dIvesu, samuddesu,savvesu, ceva jalAsaesujalaThA[8]Nesu, ettha NaM paMciMdiyANaM pajjattApajjattagANaM ThANA pnnttaa| uvavAeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge, samugghAraNaM loyassa asaMkhejjaibhAge, saTThANeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge ||suu0-17||95|| (mULa) he bhagavan! paryAptA ane aparyApta paMcendriyonA kyAM sthAno kahelAM che? he gautama! UrdhvalokamAM tenA eka bhAgamAM, 110 10 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIyaThANapayaM neraiyaThANAI zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 adholokamAM tenA eka bhAgamAM, tIrachA lokamAM kUvA, taLAvo, nadIo, draho, vAvo, puSkariNIo, dIrSikAo, . guMjAlikAo, sarovaro, sarova2paMktio, sarasa2paMktio, bilo, bilapaMktio, ujharo, nirjharo, cillalo, palvalo, vapro, dvIpo, samudro ane sarva jaLAzayo ane jaLanA sthAnomAM ahIM paryAptA ane aparyAptA paMcendriyonA sthAno kahyAM che. teo upapAta, samuddAta ane svasthAna vaDe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che.||17|95 (TI0) e pramANe beindriya, teindriya, caurindriya ane sAmAnya pancendriyo saMbaMdhamAM paNa sUtro jANavA, parantu zaMkha vagere beindriyAdika ghaNA jIvo pANImAM utpanna thAya che. mATe badhA sUtromAM avaTa-kUvA vage2e sthAno (samAnapaNe) kahyAM che. UrdhvalokamAM tenA eka bhAgamAM-meru parvatAdinI vAva vageremAM, adholokamAM tenA eka bhAgamAM adholaukikagrAmanA kUvA taLAva vageremAM samajavuM. bAkInuM badhuM upayoga rAkhI svayaM vicAravuM. 17||5|| || neracanALADuM || kahi NaM bhaMte! neraiyANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA? kahi NaM bhaMte! neraiyA parivasanti ? goyamA ! saTThANeNaM sattasu vIsu, taM nahA-yaLappanA sabamAra, vALuyabamAra, paMpramANa, dhUmamA, tamabamAra, tamatamappabhAe, ettha NaM neraiyANaM caurAsIha nirayAvAsasayasahassA bhavantIti makkhAyaM / te NaM naragA aMto vaTTA, bAhiM cauraMsA, ahe khurappasaMThANasaMThiyA, niccaMdhayAratamasA vavagayagahacaMdasUranakkhatta joisiyapahA, medavasApUyapaDalaruhiramAMsa[maMsa] cikkhillalittANulevaNatalA, asuI [vIsA] paramadubmigaMdhA, kAuyaagaNivannAbhA, kakkhaDaphAsA, durahiyAsA, asubhA naragA, asubhA naragesu veyaNAo, ettha NaM neraiyANaM paz2jattApajjattANaM ThANA pannattA / uvavAraNaM loyassa asaMkhejjaibhAge, samugghAeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge, saTThANeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge, ettha NaM bahave neraiyA parivasaMti / kAlA, kAlo bhAsA, gaMbhIralomaharisA, bhImA, uttAsaNagA, paramakaNhA vanneNaM pannattA samaNAuso ! te NaM tattha niccaM bhItA, niccaM tatthA, niccaM tasiyA, niccaM uvviggA, niccaM paramamasuhaM saMbaddhaM NaragabhayaM paccaNubhavamANA viharanti / / sU0 - 18 / / (mULa) he bhagavan! paryAptA ane aparyAptA naiyikonA kyAM sthAno che? he bhagavan! naiyiko kyAM vase che? he gautama! svasthAnavaDe sAte naraka pRthivIomAM, te A pramANe-1 ratnaprabhA, 2 zarkarASrabhA, 3 vAlukAprabhA, 4 zaMkaprabhA, 5 dhUmaprabhA, 6 tamaHprabhA ane 7 tamaHtamaHprabhAmAM nairayikonA caurAzI lAkha narakAvAso hoya che ema kahyuM che. te narakAvAso aMdaranA bhAgomAM vRtta-goLAkRtivALA che, bahAranA bhAgamAM samacorasa che ane nIcenA bhAgamAM surapra-astrAnI AkRtivALA che. tathA tamasA-prakAzanA abhAvathI hamezAM aMdhakAravALA ane graha, candra, sUrya, nakSatrarUpa jyotiSikonA mArgarahita che. meda, vasA, paruno samUha, rudhira ane mAMsanA kIcaDavaDe anulepana-vAraMvAra kharaDAvAthI lilIMpAyeluM bhUmitaLa jeonuM che evA, azuci-apavitra, bIbhatsa, visa-atyaMta durgaMdhI, kApota- kALA agninA jevA varNavALA, karkaza sparzavALA, duHsaha ane azubha narakAvAso che. ane te narakAvAsomAM azubha- atyaMta duHkharUpa vedanA che. A narakAvAsomAM paryAptA ane aparyAptA naiyikonA sthAno kahelAM che. teo upapAtavaDe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM, samuddAta vaDe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM ane svasthAna vaDe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. ahIM ghaNA nairiyako vase che. teo kALA, kALI kAntivALA, jeothI gaMbhIra-atyaMta romAMca thAya evA, bhayaMkara, trAsa utpanna karanArA ane varNathI he AyuSmAn zramaNa! atyaMta kALA che. te naiyiko tyAM hamezAM bhayabhIta thayelA, hamezAM trAsa pAmelA, hamezAM (paramAdhArmikoe ane paraspara) trAsa pamADelA, hamezAM udvigna thayelA ane hamezAM ekAnta azubha ane niraMtara saMbandhavALA narakabhayano anubhava karatA rahe che. 1896 // 111 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bIyaThANapayaM neraiyaThANAI (TI0) have paryAptA ane aparyAptA narayikonA sthAnanI prarUpaNA karavA mATe kahe che-'hipa aMte' ityAdi. he bhagavan! kayA pradezamAM paryAptA ane aparyApta narayikonA sthAno kahyAM che? e ja viSayane vadhAre spaSTatAthI pUche che ke bIjA paNa samajI zake he bhagavan! kayA pradezamAM nairayiko vase che? bhagavAna kahe che-he gautama! svasthAnane AzrayI sAta pRthivImAM vase che. teno nAmoccAra karIne kahe che-ratnaprabhA vagere spaSTa che. 'pa' ahiM-A sAta pRthivIomAM narayikonA sarva saMkhyA vaDe corAzI lAkha narakAvAsI che. te A pramANena1)ratnaprabhAmAM trIsa lAkha narakAvAso che, (2) zarkarApabhAmAM pacIza lAkha, (3) vAlukAprabhAmAM paMdara lAkha, (4) paMkaprabhAmAM dasa lAkha, (5) dhUmaprabhAmAM traNa lAkha, (6) tamaHprabhAmAM pAMca ochA eka - lAkha ane (7) tamatamaprabhAmAM pAMca-ema sarva saMkhyAvaDe corAzI lAkha narakAvAso meM ane anya tIrthakaroe kahyA che. te corAzI lAkha saMkhyApramANa badhA ya narakAvAso pratyeka aMdaranA bhAgamAM goLa AkAravALA ane bahAranA bhAgamAM samacorasa AkAravALA che. A vAta bhUmipIThanI uparanA madhya bhAgane AzrayI kahelI che. sarva pIThAdinI apekSAe to AvalikA praviSTapaMktibaddha narakAvAso kramazaH goLa, trikoNa ane catuSkoNa saMsthAnavALA che ane puSpAvakIrNa (chUTA chUTA) narakAvAso judA judA saMsthAnavALA che. ':luprasaMsthAnAsaMsthitAH--nIce bhUmitaLamAM surapra-kharapAnI AkRti jevo tINatAvALo AkAra che. te A pramANe-te narakAvAsomAM bhUmitala komaLatA rahita hovAne lIdhe tIkSNa kAMkarAvALuM che ane temAM paga mUkatAM kAMkarAnA sparzamAtrathI surapra vaDe jema paga kapAI jAya tema paga kapAI jAya che. 'nivaMthayAratamalA'-tamasA-prakAzanA abhAvathI je tama che te tama vaDe 'nityAcAra:' hamezAM aMdhakAravALA, ahIM oraDA vageremAM aMdhakAra hoya che, paNa bahAranA bhAgamAM sUryano prakAza hovAthI atyanta manda andhakAra hoya che. parantu narakamAM to tIrthakara janma, dIkSAdi kALa sivAya anya samaye hamezAM lezamAtra paNa prakAza nahi hovAthI meghathI DhaMkAyelI kaSNapakSanI ardharAtrine viSe janmAMdhanI peThe gADha andhakAra hoya che. mATe kahyuM che ke- tamasA-prakAzanA abhAvathI hamezAM alpakAravALA hoya che. kAraNa ke tyAM prakAza karanAra sayadinA abhAvathI hamezAM aMdhakAra rahelo che. te prakAre kahe che "thaUTHdawInakSatrapichA." jyAM graha, candra, sUrya ane nakSatra tathA upalakSaNathI tArArUpa jyotiSThAno patha-mArga nathI evA, "movalApUrvapadanadhiramAMvittititAnutte natatA: svabhAvika meda, vasA, ane paruno samudAya tathA rudhira ane mAMsa vaDe thayelA ciMillakicaDavaDe anulekhana-ekavAra lIMpAyelAne vAraMvAra lIMpavA vaDe lI-lIMpAyeluM bhUmitaLa jeonuM che evA, A kAraNathI azucaya-apavitra, bIbhatsa, kAraNa ke tene jovAthI paNa atisUga utpanna thAya che. kvacit vIsA'-visA -evo mULa pATha che. teno artha visa-kAcA maLanA jevI gandhavALA, "paramagurapALyAH-atyanta durabhigandhavALA, marI gayelA gavAdinA kalevarothI paNa atyaMta aniSTa durgandhavALA, 'potAnivamA -loDhAne tapAvavAthI jevo kapota-bahu kALo agnino varNa hoya che, eTale jevI atyaMta kRSNavarNarUpa agninI vAlA nIkaLe che tevA prakAranI AbhA-AkRtivALA, arthAt tapAvelA loDhAnA agninI vAlA jevA, kAraNa ke nArakonA utpatti sthAna sivAya nArakAvAso badhe sthaLe uSNarUpa che. A hakIkata chaThThI ane sAtamI narakamRthivI sivAya jANavI te AgaLa kahevAmAM Avaze-"chaThThI ane sAtamI naraka pRthivImAM narakAvAso kApota-kRSNa rUpa agninA varNa jevA nathI." "zarU: ' tathA karkaza-asipatranA jevo atyaMta dusaha sparza jeono che evA, tethI jaruradhyAsA'duHkhapUrvaka sahana karAya evA, 'azumAra' darzanathI tathA gabdha, rasa, sparza ane zabdo vaDe azubha narako che, ane azubhA-atyaMta asAtArUpa narakane viSe vedanA hoya che. "pa ' ityAdi. ahIM paryAptA ane aparyApta narayikonA sthAno che ItyAdi yAvata tyAM ghaNA narayiko vase che. te kALA che. temAM koi narayika prabhArahita hovAthI thoDo kALo hoya, te AzaMkA dUra karavA mATe bIjuM vizeSaNa Ape che- vAtAvamAsA:' kALI kAntivALA, eTale jenAthI kALI prabhAnuM nirgamana thAya che evA, arthAt teo kRSNa prabhAnA samudAyathI upasthita thayelA che e bhAvArtha che. "zmIratnoma:' 112. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIyaThANaparyaM neraiyaThANAI zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 jenAthI bhaya vaDe-gaMbhIra--atyaMta utkaTa romaharSa-romAMca thAya che evA, tAtparya e che ke kRSNa ane kRSNaprabhAvALA nairayiko hoya che, ke jeo darzanamAtrathI paNa bIjA nAraka jIvone bhaya utpanna karavA vaDe atyanta romAMca utpanna kare che. e kAraNathI bhayaMka2 che, ane bhayaMka2 hovAthI 'trAsanA:' zeSa nA2ka jIvone trAsa ApanArA che, vadhAre zuM kahevuM? teo varNa vaDe atizaya kRSNa che, tethI vadhAre koi paNa kALI vastu nathI, athavA tethI koi bhayAnaka vastu nathI, he AyuSmAn zramaNa! teo atyanta kRSNa varNavALA che-ema meM tathA anya tIrthaMkaroe kaheluM che. te naiyiko nitya-hamezAM kSetranA svabhAvathI utpanna thayelA atyaMta gADha andhakAranA darzanathI bhayabhIta thayelA, nitya-hamezAM trasta-paramAdhArmika devoe ane paraspara utpanna karelA AgaLanA paNa duHkhanA bhayathI trAsane prApta thayelA, hamezAM 'trAptitA:' 52mAdhArmika devoe ane paraspara trAsane pamADelA ane hamezAM 'vinAH' yathAsaMbhava atyaMta duHsaha zIta ane uSNa vedanAnA anubhavathI 52mAdhArmika devoe ane paraspara ekabIjAe utpanna karelA duHkhanA anubhavathI udvigna thayelA, narakAvAsathI parAjJamukha cittavALA, ema nitya-- sarvadA parama--ekAnta azubha ane niraMtara saMbaMdhavALA kadAcit paNa vacce jarA paNa vicchinna nahi thayelA evA narakabhayanarakaduHkhano (pratyanubhavanta:) anubhava karatA rahe che. 1896 // kahi NaM bhaMte! rayaNappabhApuDhavIneraiyANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA? kahi NaM bhaMte! rayaNappabhApuDhavIneraiA parivasanti ? goyamA ! imIse rayaNappabhAe puDhavIe asIuttarajoyaNasayasahassabAhallAe uvariM egaM joyaNasahassamogAhittA heTThA vegaM joyaNasahassaM vajjittA majjhe aTThahuttare joyaNasayasahasse, ettha gaM rayaNappabhApuDhavIneraiyANaM tIsaM nirayAvAsasayasahassA bhavantIti makkhAyaM / te NaM NaragA aMto vaTTA, bAhiM caDaratA, ane vurLasaMALasariyA, niSyaMdhayAratamattA, vavAyA.-caMdra-sUra-javaattanosabahA, meT-vattApUtha-paDala-hi-mAMsa-vividhattittALunevaLatatA, anu[vItA], paramavuMnmiAMdhA,jAbALivanAmAM, kakkhaDaphAsA, durahiyAsA, asubhA NaragA, asubhA Naragesu veyaNAo, etthaM NaM rayaNappabhApuDhavIneraiyANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA, uvavAeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge, samugdhAeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge, sadvANeNaM loyassa asaMkhejjai bhAge / tattha[etthaM] NaM bahave rayaNappabhApuDhavIneraiyA parivasanti / kAlA, kAlobhAsA, gaMbhIra lomaharisA, bhImA, uttAsaNagA paramakiNhA vanneNaM pannattA samANAuso ! te NaM niccaMbhItA te NaM niccaM tatthA, niccaM tasiyA, niccaM uvviggA, niccaM paramamasuhaM saMbaddhaM NaragabhayaM paccaNubhavamANA viharanti TH.-11||1|| (mU) he bhagavan! paryAptA ane aparyAptA ratnaprabhApRthvInA nairayikonA kyAM sthAno kahyAM che? he bhagavan! ratnaprabhA pRthvInA nairayiko kyAM rahe che? he gautama! eka lAkha ane eMzI hajAra yojana pramANa jADAivALI ratnaprabhA pRthvInA uparanA eka hajAra yojana aMdara praveza karIne ane nIce eka hajAra yojana choDIne bAkI eka lAkha ane aThyotera hajAra yojana pramANa madhya bhAgamAM ratnaprabhA pRthvInA nairayikonA trIza lAkha narakAvAso che ema kahyuM che. te narako aMdara goLa ane bahAranA bhAgamAM samacorasa tathA nIce OrapranI AkRtivALA, prakAzanA abhAvathI hamezAM aMdhakAravALA, jyAM graha, candra, sUrya ane nakSatrarUpa jyotiSmono mArga nathI evA, meda, vasA paruno samUha, rudhira ane mAMsanA kIcaDavaDe vAraMvAra lIMpAvAthI jenuM bhUmitala kharaDAyeluM che evA, azuci--apavitra, bIbhatsa- sUga utpanna kare evA, visraviSTAnA jevI gaMdhavALA, atyaMta durabhigandhavALA, kALA agninA varNa jevI AkRtivALA, karkazasparzavALA, duHkhapUrvaka sahana thai zake evA, azubha narako che ane te narakamAM azubha vedanAo che. ahIM paryAptA ane aparyAptA ratnaprabhA pRthivInA nairayikonA sthAno kahelAM che. teo upapAta vaDe lokanA asaMkhyAtamA 113 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bIyaThANapayaM neraiyaThANAI bhAge che, samadughAta vaDe lokanA asaMkhyAtamA bhAge che ane svasthAna vaDe lokanA asaMkhyAtamAM bhAge che. tyAM ghaNI ratnaprabhAnA nairayiko vase che. teo kALA, kALI kAntivALA, jenAthI gaMbhIra-utkaTa romaharSa-romAMca utpanna thAya evA, bhayaMkara, trAsa ApanArA ane varNa vaDe parama kRSNa-atyaMta kALA nArako he AyuSmAnuM zramaNa! kahyA che. teo sadA bhayabhIta, sadA trasta, sadA trAsa pamADelA, sadA atyaMta azubharUpa ane niraMtara saMbaddha-naraka bhayano anubhava karatA rahe che. /1997 kahiNaMbhaMte! sakkarappabhApuDhavIneraiyANaM pajjattApajjattANaMThANA pannattA? kahiNaM bhNte| sakkarappabhApuDhavIneraiyA parivasanti? goyamA! sakkarappabhAe puDhavIe battIsuttarajoyaNasayasahassabAhallAe uvari egaM joyaNasahassaM ogAhittA hevA vegaMjoyaNasahassaMvajjittA majhe tIsuttare joyaNasayasahasse ettha NaM sakkarappabhApuDhavIneraiyANaM paNavIsaMnirayAvAsasayasahassA havantIti mkkhaayN| teNaMNaragAaMto vaTTA, bAhiM cauraMsA,ahe khurappasaMThANasaMThiyA, niccaMdhayAratamasA, vavagayagaha-caMda-sUra-nakkhattajoisiyappahA, meda-vasA-pUya-paDala-ruhira-[maMsAmAMsacikkhillalittANulevaNatalA, asuI[vIsA], paramadubmigaMdhA,kAUagaNivannAbhA, kakkhaDaphAsA,durahiyAsA, asubhA NaragA, asubhA Naragesu veyaNAo, ettha NaM sakkarappabhApuDhavIneraiyANaM pajjattApajjattANaM ThANA pnnttaa| uvavAeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge,samugghAeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge,saTThANeNaM logassa asNkhejjibhaage| tattha NaM bahavesakkarappabhApuDhavI-neraiA privsnti|kaalaa,kaalobhaasaa, gaMbhIralomaharisA, bhImA, uttAsaNagA, paramakiNhA vanneNaM pannattA smnnaauso!| teNaM nicca bhItA, niccaM tatthA, niccaM tasiyA, niccaM ubvigA, niccaM paramamasuhaM saMbaddhaM naragabhayaM paccaNubhavamANA viharanti ||suu0-20||18|| (mU0) he bhagavan! paryAptA ane aparyAptA zarkarAkhabhA pRthivInA narayikonA kyAM sthAno che? he bhagavan! zarkarA prabho pRthivInA nairayiko kyAM rahe che? he gautama! eka lAkha ane batrIsa hajAra yojana pramANa jADAIvALI zarkarA prabhA pathivImAM uparanA bhAgathI eka hajAra yojana praveza karI ane nIce eka hajAra yojana choDIne tenA eka lAkha ane trIza hajAra yojana pramANa madhyabhAgamAM zarkarA prabhA pRthivInA pacIza lAkha narakAvAso hoya che ema kahyuM che. te 12 maMnA bhArAma goNa, hAranA mAgamA yorasa bhane nIya duradhanA sevI mati tathA 'tmsaa'prakAzanA abhAvathI hamezAM aMdhakAravALA che. jyAM graha, candra, sUrya ane nakSatrarUpa jyotiSkono mArga nathI evA che. meda, vasA-carabI, paruno samudAya, rudhira ane mAMsanA cikhilla-kIcaDanA anulekhana-vAraMvAra lIpAvAthI lita-kharaDAyeluM bhUmitala jeonuM che evA, azuci-bIbhatsa, [visa-viSTAnI jevI gaMdhavALA), atyanta durabhigaMdhavALA, kApota-kRSNa agninA varNa jevA, karkaza sparzavALA, du:khe karI sahana karavA yogya, azubha evA narako che ane te narakomAM azubha vedanAo che. ahIM zarkarA prajAnA nairayiko rahe che. te kALo, kALI kAntivALA, jenA darzanathI atyanta romAMca thAya evA, bhIma-bhayaMkara ItyAdi badho artha sU018mAM kahyA pramANe jANavo. eravA9i8 kahiNaM bhNte| vAluyappabhApuDhavIneraiyANaM pajjattA'pajjattANaM ThANA pannattA?kahiNaM bhaMte! vAluyappabhApuDhavIneraiyA parivasanti? goyamA! vAluyappabhAe puDhavIe aTThAvIsuttarajoyaNasayasahassabAhallAe uvari egaM joyaNasahassaM ogAhittA hevA vegaMjoyaNasahassaM vajnittA majjhechavvIsuttarajoyaNasayasahasse etthaNaMvAluyappabhApuDhavIneraIyANaM pannarasanirayAvAsasayasahassA bhavantIti mkkhaayN| teNaMNaragA aMto vA.bAhiM cauraMsA, ahe kharappasaMThANasaMThiyA, niccaMdhayAratamasA, vavagayagaha-caMda-sUra-nakkhattajoisiyappahA, meda-vasA-pUyapaDala-ruhira-maMsa 114 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIyaThANapayaM neraiyaThANAI zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 cikkhillalitANulevaNatalA, asuI [vIsA], paramadubmigaMdhA,kAUagaNivannAbhA,kakkhaDaphAsA durahiyAsA, asubhA naragA, asubhA naragesu veynnaao| ettha NaM vAluyappabhApuDhavIneraiyANaM pajjattApajjattANaM ThANA pnnttaa| uvavAeNaMloyassa asaMkhejjaibhAge,samugghAeNaMloyassa asaMkhejjaibhAge,sahANeNaM loyassa asNkhejjibhaage| tattha NaM bahave vAluyappabhApuDhavIneraiyA privsNti| kAlA kAlobhAsA gaMbhIralomaharisA bhImA uttAsaNagA paramakiNhA vanneNaM pannattA smnnaauso|| teNaM niccaM bhItA, niccaM tatthA, niccaM tasiA, niccaM uvvigA, niccaM paramamasuhaM saMbaddhaM NaragabhayaM paccaNubhavamANA viharanti ||suu0-21||19|| (mULa) he bhagavan! paryAptA ane aparyAptA vAlukAprabhA pRthivInA narayikonA kyAM sthAno che? he bhagavan! vAlukAprabhA pRthivInA nairayiko kyAM rahe che? he gautama! vAlukAprabhA pRthivInI jADAI eka lAkha ane aThyAvIza hajAra yojana che, temAM uparanA bhAgathI eka hajAra yojana aMdara pravezIne ane nIce eka hajAra yojana choDIne bAkInA eka lAkha ane kavIza hajAra yojana pramANa madhya bhAgamAM vAlukAprabhA pRthivInA nairayikonA paMdara lAkha narakAvAsa che ema kahyuM che. te narako aMdaranA bhAgamAM goLa-ItyAdi artha pUrve sU0 18mAM kahyA pramANe jANavo, parantu vAlukAprabhA pATha kahevo. //ra 199ll kahi NaM bhaMte! paMkappabhApuDhavIneraiyANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA? kahi NaM bhaMte! paMkappabhApuDhavIneraiyA parivasaMti? goyamA! paMkappabhAe puDhavIe vIsuttarajoyaNasayasahassabAhallAe uvariMegaMjoyaNasahassaM ogAhittA hiTThA vegaM joyaNasahassaM vajjittA majjhe aTThArasuttare joyaNasayasahasse ettha NaM paMkappabhApuDhavIneraiyANaM dasa nirayAvAsasayasahassA bhavantIti mkkhaayN| te NaM NaragA aMto vaTTA, bAhiM cauraMsA, ahe khurappasaMThANa-saMThiyA, niccaMdhayAratamasA, vavagayaMgaha-caMda-sUra-nakkhattajoisiyappahA,meda-vasA-pUyapaDala-ruhira-maMsacikkhillalittANulevaNatalA, asuI [vIsA], paramadubmigaMdhA, kAUagaNivannAbhA, kakkhaDaphAsA, durahiyAsA, asubhA naragA, asubhA naragesu veynnaao| ettha NaM paMkappabhApuDhavIneraiyANaM pajjattApajjattANaM ThANA pnnttaa| uvavAraNaM loyassa asaMkhejjaibhAge, samugghAeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge,saTThANeNaM loyassa asNkhejjibhaage| tattha NaM bahave paMkappabhApuDhavI neraiyA parivasaMti kAlA kAlobhAsA gaMbhIralomaharisA bhImA uttAsaNagA paramakiNhA vnnennNpnnttaasmnnaauso|tennNniccN bhIyA,NiccaM tatthA, NiccaM tasiyA,NiccaM uvvigA, NiccaM paramamasuhaM saMbaddhaM NaragamayaM paccaNubhavamANA viharanti ||suu0-22||10|| (mU0) he bhagavan! paryAptA ane aparyAptA paMkaprabhA pRthivInA nairayikonA kyAM sthAno kahyAM che? he bhagavan! paMkaprabhA pRthivInA narayiko kyAM rahe che? he gautama! pakaprabhA pRthviInI jADAI eka lAkha ane vIza hajAra yojana che, temAM uparanA bhAgathI eka hajAra yojana praveza karI nIce eka hajAra yojana choDIne bAkInA eka lAkha ane aDhAra hajAra yojana pramANa madhya bhAgamAM paMkaprabhA pRthivInA dasa lAkha narakAvAso hoya che ema kahyuM che. te narako aMdaranA bhAgamAM goLa-ItyAdi artha pUrve sU018mAM kahyA pramANe jANavo, parantu ahIM pakaprabhAno pATha kahevo. //ra 2/10oll kahiNaM bhaMte! dhUmappabhApuDhavIneraiyANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA? kahi NaM bhaMte! dhUmappabhApuDhavIneraiA parivasanti? goyamA! dhUmappabhAe puDhavIe aTThArasuttarajoyaNasayasahassabAhallAe uvari egaM joyaNasahassaM ogAhittA hiTThA vegaMjoyaNasahassaMvajjittA majjhe solasuttare joyaNasayasahasse, ettha NaM dhUmappabhApuDhavIneraiyANaM - 115 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bIyaThANapayaM neraiyaThANAI tinni nirayAvAsasayasahassA bhavantIti makkhAyaM / te NaM NaragA aMto vaTTA, bAhiM cauraMsA, ahe khurappasaMThANasaMThiyA, niccaMdhayAratamasA, vavagayagaha- caMda-sUra - nakkhattajoisiyappahA, meda-vasA - pUyapaDala- ruhira - maMsacikkhillalittAlevaNatalA, asuI [vIsA], paramadubbhigaMdhA, kAUagaNivannAbhA, kakkhaDaphAsA, durahiyAsA, asubhA naragA, asubhA naragesu veyaNAo / ettha NaM dhUmappabhApuDhavIneraiyANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA / uvavAeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge, samugdhAeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge, saTTANeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge / tattha gaM bahave dhUmappabhApuDhavIneraiyA parivasanti / kAlA kAlobhAsA gaMbhIralomaharisA bhImA uttAsaNagA paramakihA vanneNaM pannattA samaNAuso ! te NaM NaragA niccaM bhItA, niccaM tatthA, niccaM tasiyA, niccaM uvvigA, nicca paramamasuhaM saMbaddhaM naragabhayaM paccaNubhavamANA viharanti / sU0 - 23 / / 101 / / (mULa) he bhagavan! paryAptA ane aparyAptA dhUmaprabhA pRthivInA nairayikonA kyAM sthAno che? he bhagavan! dhUmaprabhA pRthivInA nairayiko kyAM rahe che? he gautama! dhUmaprabhA pRthviInI jADAi eka lAkha ane aDhAra hajAra yojana che, temAM uparathI eka hajAra yojana praveza karIne ane nIce eka hajAra yojana choDIne bAkInA eka lAkha ane soLa hajAra yojana pramANa madhyabhAgamAM dhUmaprabhA pRthivInA traNa lAkha narakAvAso kahyA che. te narako aMdaranA bhAgamAM goLa, bahAra corasa~~ityAdi artha pUrve sU0 18mAM kahyA pramANe kahevo, parantu ahIM dhUmaprabhAno pATha kahevo. 523101 // bhaMte! 'tamApuDhavIneraiyANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA ? kahi NaM bhaMte! tamApuDhavIneraiyA parivasaMti ? goyamA ! 'tamA puDhavI solasuttarajoyaNasayasahaMssabAhallAe uvariM egaM joyaNasahassaM ogAhittA hiTThA vegaM joyaNasahassaM vajjittA majjhe caudasuttare joyaNasayasahasse ettha NaM tamappabhApuDhavIneraiyANaM ege paMcUNe NaragAvAsasayasahasse havantIti makkhAyaM / te NaM NaragA aMto vaTTA, bAhiM cauraMsA, ahe khurappasaMThANa- saMThiyA, niccaMdhayAratamasA, vavagayagaha- caMda-sUra - nakkhattajoisiyappahA, meda - vasA- pUyapaDala- ruhira-maMsacikkhillali levaNatalA, asuI [vIsA], paramadubmigaMdhA, kakkhaDaphAsA, durahiyAsA, asubhA naragA, asubhA naragesu veNAo, ettha NaM tamApuDhavIneraiyANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA / uvavAeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge, samugghAeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge, sadvANeNaM loyassa asNkhejjibhaage| tattha NaM bahave tamappabhApuDhavIneraiyA privsNti| kAlA kAlobhAsA gaMbhIralomaharisA bhImA uttAsaNagA paramakiNhA vanneNaM pannattA samaNAuso ! / te NaM nicca bhItA, niccaM tatthA, niccaM tasiyA, niccaM uvviggA, niccaM paramamasuhaM saMbaddhaM naragabhayaM paccaNubhavamANA viharanti / sU0 - 24 // 102 // (mULa) he bhagavan! paryAptA ane aparyAptA tamaHprabhA pRthivInA nairayikonA kyAM sthAno che? he bhagavan! tamaHprabhA pRthivInA nairayiko kyAM rahe che? he gautama! eka lAkha ane soLa hajAra yojananI jADAivALI tamaHprabhA pRthivImAM uparathI eka hajAra yojana praveza karI ane nIce eka hajAra yojana choDIne bAkInA eka lAkha ane cauda hajAra yojana pramANa madhya bhAgamAM tamaHprabhA pRthivInA nairayikonA pAMca nyUna eka lAkha narakAvAso che ema kahyuM che. te narako aMdara goNAara hatyAhi artha pUrvavat (sU0 18 ahevo) parantu 'kAUagaNivaNNAbhA' dRSya agninA ThevA varzavANA che-se pATha na uhevo khane 'tamaHpralA' se pATha ahevo // 24 // 102 // 1. tamappabhA; 2. hiTThA vi egaM (bha.vi. pR. 43 ) 116 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIyaThANapayaM neraiyaThANAI zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 kahi NaM bhaMte! tamatamApuDhavIneraiyANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA ? kahi NaM bhaMte! tamatamApuDhavIneraiyA parivasaMti? goyamA! tamatamAe puDhavIe aTThottarajoyaNasayasahassabAhallAe uvariM addhatevannaM joyaNasahassaM ogAhittA, hiTThA vi addhatevannaM joyaNasahassAiM vajjittA majjhe tIsu joyaNasayasahassesu ettha NaM tamatamApuDhavIneraiyANaM pajjattApajjattANaM paMcadisiM paMca aNuttarA mahaimahAlayA mahAnirayA pannattA / taM jahAkAle mahAkAle rorae' mahArorae' apaiTThANe / te NaM NaragA aMto vaTTA, bAhiM cauraMsA, ahe khurappasaMThANa- saMThiyA, niccaMdhayAratamasA, vavagayagaha - caMda-sUra - nakkhatta joisiyapahA, meda-vasA - pUyapaDala- ruhira-maMsacikkhillalittANulevaNatalA, asuI [vIsA], paramadubmigaMdhA, kakkhaDaphAsA, durahiyAsA, asubhA naragA, asubhA naragesu veyaNAo, ettha NaM tamatamApuDhavIneraiyANaM pajjattApajjattANaM ThANA pnnttaa| uvavAeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge, samugghAeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge, sadvANeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge / tattha NaM bahave tamatamApuDhavIneraiA parivasaMti / kAlA kAlobhAsA gaMbhIralomaharisA bhImA uttAsaNagA paramakiNhA vanneNaM pannattA samaNAuso! te NaM niccaM bhItA, niccaM tatthA, niccaM tasiyA, niccaM uvvigA, niccaM paramamasuhaM saMbaddhaM raMga bhayaM paccaNubhavamANA viharanti / AsIyaM battIsaM aTThAvIsaM ca huMti vIsaM ca / aTThArasa - solasagaM aTTuttarameva hiDimiyA // 1 // aTThattaraM ca tIsaM chavvIsaM ceva sayasahassaM tu / aTThArasa solasagaM cauddasamahiyaM tu chaTThIe / / 2 / / addhativannasahassA uvarimahe vajjiUNa to bhaNiyaM / majjhe' tisahassesuM honti u naragA tamatamAe ||3|| tIsA ya pannavIsA pannarasa daseva sayasahassAI / tinni ya paMcUNegaM paMceva aNuttarA naragA // 4 // ||suu0-25||103|| (bhU0) he bhagavan ! paryAptA ane aparyAptA tamaHtamaH pralApRthivInA nairayionA jyAM sthAno che? he bhagavan ! tamatamaHpralA pRthivInA nairayiko kyAM rahe che? he gautama! eka lAkha ane ATha hajAra yojana pramANa jADAivALI tamaHtamaHprabhA pRthivImAM uparathI sADI bAvana hajAra yojana praveza karI ane nIce paNa sADI bAvana hajAra yojana choDI vaccenA traNa hajAra yojanamAM paryAmA ane aparyAptA evA tamaHtamaHprabhA pRthivInA nairayikonA pAMca dizAe pAMca anuttara evA moTAmAM moTA mahA narakAvAso kahelA che. te A pramANe-1 kAla, 2 mahAkAla, 3 raurava, 4 mahAraurava, ane 5 apratiSThAna. te narako aMdaranA bhAgamAM goLa-ityAdi artha pUrvanI (sU0 18) peThe jANavo. parantu 'kAUagaNivaNNAbhA' ayota- 'dRSNa agninA varza ThevA' se pATha na uhevo. nairayionA pahale 'tamaH tamaH pralA' evo pATha kahevo. kramazaH eka lAkha eMzI hajAra, eka lAkha batrIza hajAra, eka lAkha aThyAvIza hajAra, eka lAkha vIza hajAra, eka lAkha aDhAra hajAra, eka lAkha soLa hajAra ane eka lAkha ATha hajAra yojana badhAnI nIcenI sAtamI narakapRthivInI jADAi che. eka lAkha aThyotera hajAra, eka lAkha trIza hajAra, eka lAkha chavvIza hajAra, eka lAkha aDhAra hajAra, eka lAkha soLa hajAra, chaThThI pRthivInA eka lAkha ane cauda hajAra yojanamAM tathA tamatamA pRthivInA upara ane nIce sADI bAvana 2 hajAra choDIne vaccenA traNa hajAra yojanamAM narakAvAso che. trIza lAkha, pacIza lAkha, paMdara lAkha, daza lAkha, traNa lAkha, pAMca ochA eka lAkha ane anuttara pAMca narakAvAso kramazaH jANavA. 25/103 // 1. rorue; 2. mahArorue zA.sA.; 3. majjhe u tIsu sahassesu honti NaragA - sA.. 117 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bIyaThANapayaM paMciMdiyatirikkhajoNiya-maNussaThANAI (TI0) ema sAmAnya rIte nairayika sUtranI vyAkhyA karI. e pramANe ratnaprabhAdinA sUtrono yathAyogyapaNe vicAra karavo. parantu chaThThI tamaprabhA ane sAtamI tamatamaprabhA narakamRthivImAM je narakAvAso che te potAnavAmA:' kApota-kRSNa agninA varNa jevA na kahevA, kAraNa ke tyAM nAraka jIvonI utpatti sthAna sivAya anya badheya sthaLe zItapariNAma che. tethI A pramANe kahevAmAM Avaze navAM chaThThalalifkhavAmAM na bhavati' parantu kevaLa chaThThI ane sAtamI narakamRthivImAM narakAvAso kApota-kRSNa agninA varNa jevA (uSNarUpa) nathI" have pUrvokta narakamRthivInI jADAinuM parimANa batAvanArI saMgrahaNI gAthA kahe che mANIye vattIsa-ityAdi. 'bAta'-eMzI hajAra adhika eka lAkha yojana ratnaprabhAnI jADAI che. 'triza'-batrIsa hajAra adhika eka lAkha yojana zarkarA prabhArI, "maviza' aThyAvIza hajAra adhika eka lAkha yojana vAlukAprabhAnI, vIza hajAra adhika eka lAkha yojana paMkaprabhAnI. aDhAra hajAra adhika eka lAkha yojana dhumaprabhAnI, soLa hajAra adhika eka lAkha yojana tama prabhAnI ane ATha hajAra adhika eka lAkha yojana miyA' sarvanI nIce rahelI tamatamaprabhA pRthivInI jADAI che. have upara ane nIce eka eka hajAra yojana mUkIne jeTalI narakAvAsane yogya narakamRthivInI jADAI che teno saMgraha karavAnI icchAvALA AcArya kahe che- madura' ityAdi be gAthAo che. ratnaprabhAnI jADAInuM parimANa eka lAkha ne ezI hajAra yojana che. temAM eka hajAra yojana upara ane eka hajAra yojana nIce choDIne bAkI raheluM kSetra narakAvAsanuM AdhArabhUta che. mATe ratnaprabhAnI narakAvAsa yogya jADAInuM pramANa eka lAkha ane aDyotera hajAra yojana che. ema badhe sthaLe upayoga rAkhIne vicAra karavo. have narakAvAsanI saMkhyA batAvavA mATe saMgrahaNI gAthA kahe che. "tIsAya" ityAdi. teno artha spaSTa che. ripI/103 || ciMtitarivaravanoLiyadDuM || kahi NaM bhaMte! paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA? goyamA! uDDhaloe tadekkadesabhAe, aholoe tadekkadesabhAe, tiriyaloe agaDesu, talAesu, nadIsu, dahesu, vAvIsu, pukkhariNIsu, dIhiyAsu, guMjAliyAsu, saresu, sarapaMtiyAsu, sarasarapaMtiyAsu, bilesu, bilapaMtiyAsu, ujjharesu, nijjharesu, cillalesu, pallalesu, vappiNesu, dIvesu,samuddesu,savvesuceva jalAsaesujalaDhANesu, etthaNaM paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM pajjattApajjattagANaMThANA pnnttaa| uvavAeNaMloyassaasaMkhejjaibhAge,samugghAeNaMsavvaloyassa asaMkhejjaibhAge, saTThANeNaM savvaloyassa asaMkhejjaibhAge ||suu0-26||104|| (mULa) he bhagavan! paryAptA ane aparyApta paMcendriya tiryaMconA kyAM sthAno che? he gautama! Urdhva lokamAM tenA eka bhAgamAM, adholokamAM tenA eka bhAgamAM, tiryazlokamAM kUvA, taLAvo, nadIo, kaho, vAvo, puSkariNIo, dIrSikAo, gaMjAlikAo, sarovaro, sarovarapaMktio, sarasara:paMktio, bilo, bilapaMktio, ujharo-jharaNAo, nijharAo, chillaro, palvalo, vapro-kyArAo, dvIpo, samudro ane badhA jalAzayo ane jaLanA sthAnomAM paryAptA ane aparyAptA paMcendriya tiryaMconA sthAno che. te uparAMta vaDe lokanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM, samadughAta vaDe lokanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM ane svasthAna vaDe sarva lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM hoya che. 26/104ll || mararasavADuiM || kahi NaM bhaMte! maNussANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA? goyamA! aMto maNussakhette paNayAlIsAe joyaNasayasahassesu aDDAijjesu dIvasamuddesu, pannarasasu kammabhUmIsu, tIsAe akammabhUmIsu, chappannAe aMtaradIvesu, ettha NaM maNussANaM pajjattApajjattANaM ThANA pnnttaa| uvavAeNa loyassa asaMkhejjaibhAge, samugghAraNaM savvaloe, saTThANeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge ||suu0-27||105|| 118 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIyaThANaprayaM bhavaNavAsidevaThANAI zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 (bhU) he bhagavan! pati ane apayaramA manuSyonA kyAM sthAno che? he gautama! pIstAlIza lAkha yojana pramANa manuSyakSetranI aMdara aDhI dvIpa ane samudromAM, paMdara karmabhUmimAM, trIza akarmabhUmimAM ane chappana aMtaradvIpamAM paryAptA ane aparyApta manuSyonA sthAno kahyAM che. teo upapAta vaDe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM, samuddAta vaDe sarva lokamAM ane svasthAna vaDe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM hoya che. /27/10pA || bhavaNavAsidevaThANAI / / kahiNaM bhate! bhavaNavAsINaM devANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA? kahi NaM bhaMte! bhavaNavAsI devA parivasaMti? goyamA! imIse rayaNappabhAe puDhavIe 'asIuttarajoyaNasayasahassabAhallAe uvari egaMjoyaNasahassaMogAhittA heTThA vegaM joyaNasahassaM vajjittA majjhima aTThahattare joyaNasayasahasse ettha NaM bhavaNavAsINaM devANaM satta bhavaNakoDIo bAvattari bhavaNAvAsasayasaMhassA bhavantIti mkkhaay| teNaM bhavaNA bAhiM vaTTA, anto samacauraMsA, ahe pukkharakanniyAsaMThANasaMThiyA, 'ukkinnaMtaraviulagaMbhIrakhAtaphalihA[parihA],pAgAra'TTAlaya-kavADa-toraNapaDiduvAradesabhAgA,jaMta-sayagghi-musala-musaMDhipariyariyA, aujjhA, sadAjayA, sadAguttA, aDayAlakoTThagaraiyA, aDayAlakayavaNamAlA, khemA, sivA, kiMkarAmaradaMDovarakkhiyA, lAulloiyamahiyA, gosIsasarasarattacaMdaNadaddaradinnapaMcaMgulitalA, uvaciyacaMdaNakalasA, caMdaNaghaDasukayatoraNapaDiduvAradesabhAgA, AsattosattaviulavaDavagghAriyamalladAmakalAvA.paMcavannasarasasarabhimakkapapphapaMjovayArakaliyA. (graMthAgraM1000) kAlAguru-pavarakuMdurukka-turukkadhUva maghamatagaMdhuddhayAbhirAmA, sugaMdhavaragaMdhiyA, gaMdhavaTTibhUyA, accharagaNasaMghasaMviginnA, divvatuDiyasahasaMpaNadiyA, savvarayaNAmayA, acchA, saNhA, laNhA, ghaTTA, maTThA, NIrayA, nimmalA, nippaMkA, nikkaMkaDacchAyA, sappahA, sassiriyA, samariyA, saujjoyA, pAsAtItA, darasaNijjA, abhirUvA, pddiruuvaa| ettha NaM bhavaNavAsidevANaM pajjattApajjattANaM ThANA pnnttaa| uvavAraNaM loyassa asaMkhejjaibhAge, samugghAeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge, saTThANeNaM loyassa asNkhejjibhaage| tattha NaM bahave bhavaNavAsI devA privsNti| taMjahA-asurA nAga-suvannA vijjU aggI ya dIva udahI yAdisipavaNathaNiyanAmA dasahA ee bhvnnvaasii|| 'cUDAmaNimauDarayaNa-bhUsaNAgaphaDa-gairula-vaiira-pennakalasaviupphesa-sIha-hayavara-gayaaMka-megara-varavaddhamANa-nijjuttacittaciMdhagatA, surUvA, mahaDDiyA, mahajjuiA, mahAyasA, mahabbalA, mahANubhAgA, mahAsokkhA, hAravirAiavacchA, kaDagatuDiyathaMbhiyabhuA, aMgadakuMDalamaTTagaMDatalakannapIDhadhArI, vicittahatthAbharaNA, vicittamAlAmaulimauDA,kallANagapavaravatthaparihiyA,kallANagapavaramallANulevaNadharA, bhAsuraboMdi palaMbavaNamAladharA, divveNaM vanneNaM divveNaM gaMdheNaM divveNaM phAseNaM divveNaM saMghayaNeNaM divveNaM saMThANeNaM divvAe iDDIe divvAe juIe divvAe pabhAe divvAe chAyAe divvAe accIe divveNaM teeNaM divvAe lesAe dasa disAo ujjovemANA pabhAsemANA, te NaM tattha sANaM sANaM bhavaNAvAsasayasahassANaM,sANaM sANaM sAmANiyasAhassINaM,sANaMsANaM tAyattIsagANaM,sANaM sANaM logapAlANaM,sANaM sANaM aggamahisINaM,sANaM sANaM parisANaM, sANaM sANaM aNiANaM, sANaM sANaM aNiAhivaINaM, sANaM sANaM AyarakkhadevasAhassINaM, annesiMca bahUNaMbhavanavAsINaMdevANa ya devINaya AhevaccaMporevaccaM sAmittaM bhaTTittaM mahattaragattaM ANAIsaraseNAvaccaM 1. AsI. 2. ukkiNNaMtaragaMbhIra iti haribhadraTIkAyAM pAThaH - 119 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bIyaThANapayaM bhavaNavAsidevaThANAI mA, pAtemA, madatADadata-TTa-jIva-vAyAMti-tatta-tAta-tuca-amukaMpaDubavA divyA bhogabhogAI bhuMjamANA viharaMti ||suu0-28|106|| (mU0) he bhagavana! pati ane aparyAptA bhavanavAsI devonA kyAM sthAno che? he bhagavana! bhavanavAsI devo kyAM vase che? he gautama! A ratnaprabhA pRthivInI jADAI eMzI hajAra adhika eka lAkha yojana pramANa che. temAM uparanA bhAgathI eka hajAra yojana praveza karIne ane nIce eka hajAra yojana choDIne eka lAkha ne aDyotera hajAra yojana pramANa madhya bhAgamAM bhavanavAsI devonA sAta kroDa ane bahoMtera lAkha bhavano che ema kahyuM che. te bhavano bahAranA bhAgamAM goLa, andaranA bhAgamAM catuSkoNa ane nIcenA bhAgamAM kamaLanI karNikAnI AkRtivALAM che, utkIrNa-jANe ke kotarela hoyanI zuM evA spaSTa attaravALI, vistIrNa ane uDI khAta (khAI) ane parikhA jenI cAre tarapha che evAM, jenA prAkArane viSe aTTAlaka, kamADa, toraNo ane pratikAra-nAnI bArIo che evAM, yantro, zatanI (moTI lakaDI) muzala ane musaMDhIthI yukta, jyAM yuddha karI na zakAya evAM, hamezAM jayavALAM, hamezAM rakSaNa karAyelAM, aDatALIza oraDAonI racanAvALAM, aDatALIza vanamALAonI racanAvALAM, upadrava rahita, maMgalarUpa, kiMkara devothI daMDa vaDe rakSaNa karAyelAM, lIMpaNa ane dhoLavA vaDe suzobhita, ghATA gozISacaMdana ane sarasa raktacaMdana vaDe jyAM hastanA thApA mAryA che evA, jyAM caMdananA kalazo mUkyA che evA, caMdananA ghaTa vaDe suzobhita toraNo jenA laghu kAronA eka bhAgamAM AvelA che evA, bhUminI nIce lAgelA ane upara laTakAvela phUlanI mALAonA jhumakhAvALA, verAyelA pAMca varSanA sarasa sugaMdhI puSyanA DhagalAonI zobhAvaDe yukta, kALA agara, zreSTha kIMda ane zilArasanA dhUpanI cotarapha prasaratI gaMdhavaDe atyaMta manohara, uttama prakAranA gaMdhayukta sugaMdhI padArthonI gaMdhavALAM, sugaMdhI dravyonI guTikArUpa, apsarAonA gaNanA samudAya vaDe vyApta, divya vArdeitronA zabda vaDe yukta, sarva ratnamaya, atisvaccha, nigdha, komaLa, ghaselAM, sApha karelAM, rajarahita, nirmala, niSpaka nirAvaraNa kAttivALAM, prabhAvALAM, kIraNovALAM, udyotavALAM, manane prasanna karanArAM, darzanIya-jovA yogya, atyaMta suMdara, ane pratikSaNa navIna navIna rUpane dhAraNa karanArAM hoya che. A bhavanomAM paryAptA ane aparyAptA bhavanavAsI devonA sthAno che. teo upapAlavaDe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM, saMmuddaghATavaDe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM ane svasthAna vaDe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahelAM che. tyAM ghaNA bhavanavAsI devo rahe che. te A pramANe--"asurakumAra, nAgakumAra, suvarNakumora, vidhutyumAra, agnikumAra, dvIpakumAra, udadhikumAra, diimAra, pavanakumAra, ane svanitakumAra-dasa prakAranA bhavanavAsI devo che."1cUDAmaNi nAme ratna jenA mukuTamAM che, jeonA bhUSaNamAM nAganI pheNa 2, garuDa 3 ane vaja 4 che, tathA pUrNa 5 kaLaza vaDe aMkita-yukta '3pTesa'-mukuTa jeono che, jenA bhUSaNamAM siMha 6 azvavara 7-ghoDo ane zreSTha 8 hAthIrUpa cihna che, jenA bhUSaNamAM citra-Azcarya karanAra 9 magara ane 10 vardhamAna-zarAvasaMpuTa rUpa cihna niyukta che evA (anukrame asurakumArAdi) bhavanavAsI devo che. teo suMdara rUpavALA, mahI RddhivALA, mahA kAntivALA, mahA balavALA, mahA yazavALA, mahA ezvaryavALA tarIke suprasiddha, (mahA sukhavALA) hAravaDe suzobhita chAtIvALA, kaDA ane bAjubaMdhathI jenA hAtha khaMbhita thayelA che evA, aMgada, kuMDala tathA jeNe banne kapolapradezagAlano sparza karyo che evA karNapIThane dhAraNa karanArA, vicitra hastAbharaNavALA, jenA mastakane viSe vicitra mALA ane mukuTa che evA, kalyANakArI zreSTha vastra jeNe paheryA che evA, kalyANakArI zreSTha mALA ane vilepanane dhAraNa karanArA, dedIpyamAna zarIravALA ane lAMbI laTakatI vanamALAne dhAraNa karanArA, divya varNa, divya gaMdha, divya sparza, divya saMghayaNa, divya saMsthAna (AkRti) divya Rddhi, divya kAMti, divya prabhA, divya chAyA-samUhagata zobhA, divyA 120 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIyaThANapayaM bhavaNavAsidevaThANAiM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 arcI-ratnAdinI kAMti, divya teja ane divya lezyA-zarIra varNanA saundarya vaDe dasa dizAone udghotavALI karatA, zobhatA potapotAnA lAkho bhavanavAsonuM potapotAnA hajAro sAmAnika devonuM, potapotAnA trAyazriMza devonuM, potapotAnA lokapAlonuM, potapotAnI agramahiSIonuM, potapotAnI parSadAonuM, potapotAnA sainyonuM, potapotAnA sainyanA adhipationuM, potapotAnA hajAro AtmarakSaka devonuM, ane bIjA ghaNA bhavanavAsI devo tathA devIonuM adhipatipaNuM, agresarapaNuM, svAmipaNuM, bhartApaNuM, vaDIlapaNuM, AjJAvaDe IzvarapaNuM tathA senAnA adhipatipaNuM bIjA pAse karAvatA ane svayaM pAlana karatA, nitya pravartamAna nRtya, gAyana, tathA vAgelA vINA, hastatala, kAMsI ane bIjA vArditronA moTA zabda vaDe divyapradhAna bhogavavA yogya bhogone bhogavatA rahe che. / / 28 / 106 (TI) 'hinaM maMte mavaLavAsInuM revALa' ityAdi. 'azItyuttayoganazatasahasravAtsyAyaH 'eMzI hajAra adhika zatasahasra--eka lAkha yojana bAhalya--jADAi jenI che evI ratnaprabhA pRthivInI upara ane nIce eka eka hajAra yojana choDIne madhyanA eka lAkha aneM aThyotera hajAra yojanamAM sAta kroDa ane bahotera lAkha bhavano che. asukumAra devonA cosaTha lAkha bhavano che. te bhavano bahAranA bhAgamAM goLa AkRtivALAM, aMdaranA bhAgamAM sarakhA cAra khuNAvALAM ane nIcenA bhAgamAM 'mataLiAsaMsthAnasaMsthitAni' kamalanI karNikAnI-saMsthAna-AkRtivALAM che. kamaLanA madhya bhAgamAM UMcI, samAna ane vicitra bindu-TapakAvALI karNikA kahevAya che. 'hIrgAntaraviputagaMbhIralAtaparihAni' utkIrNa--jANe ke kotareluM hoyanI zuM evuM eTale atyanta spaSTa antara-bheda jeono che evI vipula ane gaMbhIra khAta ane parikhA jenI cAre tarapha AvelI che evAM, eTale khAta ane parikhAno spaSTa bheda mAluma paDe te mATe bannenI vacce eka moTI pALa che. arthAt spaSTa antaravALI vipulavistIrNa, gaMbhIra-jeno tAga na AvI zake evI (uMDI) khAta ane parIkhA te bhavanonI cAre tarapha AvelI che. khAta ane parikhAnI eTalI vizeSatA che ke parikhA upara pahoLI ane nIce saMkucita hoya che ane khAta upara ane nIce banne sthaLe sarakhI hoya che. 'prAradAttapAtoraNapratiSThAravezamAnAni' dareka bhavananA prAkAro-killAone viSe adyAlaka-killA u52nA nokarone rahevAnA sthAna, kapATa-poLanA dvAranA kamADo, ethI badhA bhavanomAM poLo hoya che e sUcita karyuM, anyathA ahiM kamADono asaMbhava che. poLanA dvAranA toraNo, ane pratidvA2--moTA bAraNAomAM rahelI nAnI bArIo te rUpa dezabhAga-vibhAgo jemAM che evAM, 'yantrazataghnImuzalamusaMDhIparivAritAni' nAnA prakAranA yantro, zataghnI- moTI lAkaDIo athavA moTI zilAo ke je pADavAmAM AvI hoya to so puruSono nAza kare, muzala prasiddha che ane musaMDhI eka jAtanuM zastra che, teo vaDe parivArita-yukta evAM, ethI ja hamezAM 'ayodhyAni'bIjAo vaDe jyAM yuddha karavuM azakya che evAM, mATe ja 'savAgayAni' jeono sarvadA jaya che evAM, 'savALutAni' hamezAM yuddha karanArA puruSothI zasrovaDe guptasurakSita evAM, kemake yoddhAo te bhavananI cotarapha niraMtara rahelA hovAthI tyAM anya zatruono jarA paNa praveza thavo saMbhavita nathI. 'aDayAta(aSTavARzat)oSTharavitAni' aDatALIza prakAranI racanAyukta koSThaka-oraDAo (zAzvata * hovAthI) jyAM svataH racelAM che evAM, ane 'aDayA vRtavanamAAni' aDatALIza prakAranI bhinna racanAvALI vanamALAo jyAM che evAM bhavano che. AnA saMbaMdhamAM anya AcAryo kahe che ke--'aDayAla' zabda dezIzabda hovAthI prazaMsAno vAcaka che. mATe jemAM prazasta koSTaka-oraDAo racelA che evAM ane prazastaracanAvALI vanamAlAo jemAM che evAM bhavano che. 'kSemALi'--anyathI karAyelA upadrava rahita, 'zivAni'sadA maMgalayukta, tathA 'riAmaDopakSitAni' kiMkaracAkara rUpe rahelA je devo che teothI daMDa vaDe cotarapha rakSaNa karAyelAM che. 'tAtatttothamahitAni' lAiya-bhUmine chANa vagerethI lIMpavuM; 'itttoDsa' bhIMta ane mALane khaDI vagerethI dhoLavuM, te vaDe mahitapUjita, suzobhita evAM, tathA 'mozIrSakSakSaravatajaMvanavattapaMcANujitajJAni' dardara-gADha athavA capeTA-hatheLI rUpe gozIrSa nAmanA caMdana ane sarasa . 121 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bIyaThANapayaM bhavaNavAsidevaThANAI rakta caMdana vaDe dattapazcAgulitalathApA ApelA che jene viSe evAM, '3pavitavandanantazani' upacita--mUkyAM che. caMdanakalazamAMgalika kalazo jene viSe evAM, 'candranaSasukRtatoraNapratidvAravezamAAni' caMdananA ghaTa-kalazo vaDe sukRta--sArI rIte karelA arthAt suzobhita toraNo jenA pratidvAra---nAnA bAraNAnA dezabhAgane viSe che evAM, 'AsavatotsavataviputakRtava khAriya (prAMvita)mAtyavAmApAni' Asakta-bhUmimAM lAgeluM, utsakta-upara caMdaravAnI nIce vipula vistIrNa, vRtta--goLa 'vakhAriya'-pralaMbita laTakatI puSpanI mAlAono samUha jene viSe che evAM, 'paMcavarNasarasasuramimutapuSpapUgopacAra nitAni' mUkelA pAMca varNanA sarasa sugaMdhI puSpanA DhagalAnA upacAra--zobhAthI yukta, 'AtAnupravadhunarutudhUpamayamAyamAnAnyo drutAbhirAmApi' kAlAguru--agara, pravara-pradhAna, kuMdarukka-kIMdaru, turuSka-zilArasa, tenA dhUpanA maghamaghAyamAna-cAre tarapha prasarelA uddhRta--utkaTa gandha vaDe abhirAmamanohara, 'sundhavAnyAnvini' tathA suMdara gandhavALA uttama sugaMdhI padArthonA gaMdha yukta, ethI 'nanyavartibhUtAni' sugandhanA atizayapaNAthI sugandha dravyanI guTikA jevAM, tathA 'alsaroLasaMSasaMvijhIrni' apsarAonA gaNanA saMgha-samudAya vaDe saMsamyak atyaMta ramaNIyapaNAthI vikIrNa-vyApta thayelAM, tathA 'viSyavrutizasaMpraLavitAni' divya truTita-veNu, vINA ane mRdaMgAdi vAdiMtranA zabdo vaDe 'saMprati '-- samyak zrotAonA manane haraNa karavA vaDe prakarSa--sarvakAla nadita-zabdavALAM, 'sarvaratnamayAni' badhA ya ratnamaya, parantu eka bhAga ratnamaya nahi evAM, acchAni-AkAza ane sphaTikanI peThe atyaMta svaccha, 'xjJAni' snigdha pudgala skandho vaDe banelAM, snigdha avayavathI banelA paTanI peThe, 'jJanhAna' masRNa-ghuMTelA paTanI peThe komaLa, 'vRtti' barasaTha sarANanA pattharanI pASANapratimAnI peThe ghaselA, 'bhRSTani' komaLa sarANa vaDe pASANa pratimAnI peThe ghasI komaLa karelA, tethI 'nIrakhAMsi'-svabhAvika rajarahita hovAthI dhULa vinAnAM, 'nirmAni' Agantuka mela rahita hovAthI nirmala, 'niSpAni' kalaMkarahita, athavA kIcaDarahita, 'niSkaMTAyAni'niSkaMTaka-AvaraNarahita koipaNa prakAranA upaghAtarahita chAyA-kAntivALAM, 'saMprApti' svarUpathI prabhAvALAM, 'samarIvIni' bahAra nIkaLatAM kIraNanA samudAyavALAM, 'sodyotAni' bahAra rahelA vastunA samUhane prakAza karanArAM, 'prasAvIyAni' mananI prasannatA karanArA, tathA 'varNanIyAni' jovA yogya,jene jovAthI cakSune zrama paDato nathI evAM, 'abhirUpALi' abhi-badhA jonArAnA mananI prasannatAne anukUla hovAthI abhimukha rUpa jeonuM che evAM, arthAt atyanta manohara, ethI ja 'pratipALi' prativiziSTa-uttama prakAranuM rUpa jeonuM che evAM, athavA pratikSaNa navIna navIna rUpa jeonuM che evAM bhavano che. [ahIM bhavanavAsI devo rahe che.] 'te mavanavAsI' ityAdi. hamaNAM ja jeonA bhedo kahyA te asukumA2Adi bhavanavAsI devo anukrame 'cUDAmaNimukkuTaratnamUlaLaniyuktanALaTAvivi vidhAdya' mukuTamAM cUDAmaNi ratna jeone che evA, tathA bhUSaNamAM niyukta nAganI pheNa vagere cihnane dhAraNa karanArA hoya che. te A pramANe-jeone mukuTamAM cUDAmaNi nAme ratna cihnarUpe che evA asukumAra bhavanavAsI che. bhUSaNamAM rahelA nAganI pheNarUpa cihnane dhAraNa karanArA nAgakumA2o che, bhUSaNamAM rahelA garuDarUpa cihnane dhAraNa karanArA suvarNakumAro che. bhUSaNamAM rahelA vajrarUpa cihnane dhAraNa karanArA vidyutkrumAro che. vajra e zakendranuM Ayudha che. agnikumAro mukuTamAM rahelA pUrNakalazarUpa cihnane dhAraNa karanArA che. dvipakumAro bhUSaNamAM siMharUpa cihnane dhAraNa karanArA hoya che. udadhikumAro bhUSaNamAM hayavara-azvarUpa cihnane dhAraNa kare che. dikkumAro bhUSaNamAM gajarUpa cihnane dhAraNa karanArA che. vAyukumAro bhUSaNamAM magararUpa cihnane dhAraNa kare che. stanitakumAro bhUSaNamAM vardhamAna-zarAvasaMpuTarUpa cihnane dhAraNa kare che. akSarArtha A pramANe che-' mUSaLanALILaDavaprA.' bhUSaNomAM nAgo, garuDa ane vajra jeone che evA, tathA 'pUrNavattazAMtioosA: ' pUrNa kalazavaDe aMkita-cihnavALo uddesa-mukuTa jeono che evA, tathA 'siMhRdayavarAgAMjA ' siMha, hayavara-azva ane hAthIrUpa aMka-cihna jeonA bhUSaNane viSe che evA, 'maravardhamAnaniyuktacitravijJAtA:' temaja 122 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIyaThANaprayaM bhavaNavAsidevaThANAiM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 makara ane vardhamAnaka-zarAvasaMpuTa niyukta-bhUSaNamAM-yojelAM citra-AzcaryabhUta cihno gata-rahelAM jeone che evA asurakumArAdi devo che. vaLI te devo kevA che? 'purUSA:'-sundara rUpavALA,-atyaMta icchavAlAyaka rUpa jeonuM che evA, 'mahaddhiA:'bhavanaparivArAdi mahAn RddhivALA, temaja 'mahAdyutava:' zarIranI ane AbharaNonI mahA zruti-kAntivALA, tathA 'mahAbalAH' zarIra saMbaMdhI bala jeomAM che evA, 'mahAyazakSa: ' mahAn yaza jeone che evA, tathA 'mahAnubhA: ' mahAn anubhAga-zApa ane anugraha karavAnuM sAmarthya jeone che evA, 'mahesavA '-mahezAkhyAH-mahAna Iza-izvara, ezvaryayukta evI AkhyA- prasiddhivALA, athavA mahAn potAnA Iza-ezvarya jaNAvanArA, kavacit 'mahAsovavA:' mahAsauDyA: evo pATha che. puSkaLa sAtA vedanIyanA udayathI moTA mukhavALA, koi AcAryo 'mahAkSavazrvAH' evo pATha kahe che. teno zabdasaMskAra 'mahAzvAkSa' evo thAya che. tenI pUrvAcAryoe A pramANe vyutpatti batAvI che-'Azu gamanAd azvaH'-jaladI gamana kare che mATe azvamana, ane potapotAnA viSayane vyAsa kare che mATe akSa-indriya, eTale mahAn mana ane indriyo jeone che evA, 'hAravikhitavakSasa:' hAra vaDe suzobhita che vakSasthala jeonuM evA, 'TatruTitastammitabhunA ' kaTaka-kaDA ane truTitabAhurakSaka-baherakhAM, te vaDe staMbhita-akkaDa thayelI bhujAo jeonI che evA, 'aMga -bruData-kRSTamAMDaLIyALi;' aMgada-bAhuzIrSAbharaNa, bAjubaMdha, kuMDala-karNanA AbharaNavizeSa ane sRSTa-sparza karyo che gaMDa-kapola pradezano jeNe evA karNapITha-karNanA AbharaNavizeSane dhAraNa karanArA, 'vivitrajJastAmaraLA:' vicitra hAthanA AbhUSaNo jeone che evA, 'vivitramAlAmautimukkuTA:' vicitra puSpanI mALA ane mastakane viSe mukuTa jeone che evA, 'kalyANakapravaravaaparihitAH' kalyANaka-kalyANakArI pravara-zreSTha vastra parihita-paheryuM che jeNe evA, 'tyALavapravaramAlyAnuipanaSA: '-kalyANakArI uttama puSpanI mALA ane vilepanane dhAraNa karanArA, 'mAsvaravoya:' bhAsvara-dedIpyamAna boMdi-zarIravALA, tathA 'praNambavanamAlAdharA:' lAMbI vanamALAne dhAraNa karanArA, 'vyisaMhananena' divya saMghayaNavaDe, ahIM zaktivizeSanI apekSAe saMghayaNa jANavuM, paraMtu sAkSAt saMghayaNa na samajavuM, kAraNa ke devone saMghayaNa hotuM nathI. saMghayaNa asthinI racanArUpa che, ane devone asthi hotAM nathI. jIvAbhigama sUtramAM kahyuM che ke--''revA asaMkhayaLI, nanhA tesiM nevaThThI neva sirA |''-'devo saMghayaNa rahita hoya che, kAraNa ke teone asthi ane sirAo-naso hotI nathI'-ityAdi. 'vivyayA RRyA' divya-pradhAna parivArAdika RddhivaDe, 'vyiyA dhrutyA' divya-iSTArthanA saMyogarUpa dyutivaDe, kAraNe ke 'ghu' dhAtu abhigamana-iSTArthanA saMyoganA arthamAM che. 'vivyayA 'pramayA' bhavana ane AvAsa saMbaMdhI divya prabhAvaDe, 'vyiyA chAyayA' divya chAyAsamudAyanI zobhAvaDe, 'vyiyA garviSA' zarIra upara dhAraNa karelAM ratnAdinI tejojvAlAvaDa, 'vingena tenasA' divya zarIrajanya tejavaDe, 'vivyayA jJeyayA' divya deha ane varNanI sundaratArUpa lezyAvaDe, 'zazi ghotayantaH' daza dizAone prakAzita karatA ane 'prabhAsamAna:' zobhatA evA bhavanavAsI devo te potAnA sthAnane viSe 'sALa sALaM-sveSAM svAM' potapotAnA bhavanAvAsAdinuM 'Aheva M-AdhipatyuM'-adhipatipaNuM-rakSA karAvatA, te rakSA sAmAnya ArakSakavarDa paNa karAya che, mATe kahe che--'pauravartya'-nagarapatipaNuM, eTale potAnA AtmIya varganuM agresa25NuM, te nAyakapaNA sivAya paNa nAyake nImelA tevA gRhacintaka sAmAnya puruSanuM paNa hoya che, mATe potAnuM nAyakapaNuM batAvavA kahe che-'svAmitva' svAmIpaNuM-nAyakapaNuM, te nAyakapaNuM poSakapaNA sivAya paNa hoya che. jema siMha hariNano nAyaka kahevAya che paNa poSaka nathI, tethI poSakapaNuM batAvavA mATe kahe che-' matRtva' bhartApaNuM-poSakapaNuM che, ethI 'mahattaratva' mahatta25NuM che, te mahatta25NuM AzA--sattA rahitanuM paNa hoya che jemake, koi vaNikanuM potAnA nokaravarga prati hoya che, mATe kahe che-' AjJezvarasenApatyuM' AzA--sattAvaDe izvarapaNuM ane senApatipaNuM, arthAt teonuM potapotAnA sainya prati adbhuta AjJAnuM pradhAnapaNuM che, e pramANe 'jAyantaH' adhikArI anya puruSo pAse karAvatA ane 'pAntayantaH 'svayaMmeva pAlana karatA evA, 'mahatAhatanATyagItavAvijJatandrItajJatAtatruTitaSanamRvaMza-paTTupravAvitaveLa' ahata-AkhyAna-kathAnakanA saMbaMdhamAM athavA ahata-avyAhata 123 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bIyaThANapayaM bhavaNavAsidevaThANAI nitya yAtu mevA nATaya-nRtya mane sAta-Ayana tathA vAgelA tantrI-vIsu, da-DAyanA tANa, tale-sil, truTita-anya vAhiMtrI tathA pravAhita yatura puruSomeda dhana bhU-bhedhanA samAna panivAmA mRganA mahatA raveNaM' bhott| 2120653 'havyAn' sva[ saMbaMdhI bheTale pradhAna momon' logavA yogya mogA-6 viSayone 'bhuJjamAnAH' bhogavatA-anubhava 42tA vinti ' supUrva 2 cha. // 28 // 106 / / kahi NaM bhaMte! asurakumArANaM devANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA? kahi NaM bhaMte! asurakumArA devA parivasati? goyamA! imIse rayaNappabhAe puDhavIe asIuttarajoyaNasayasahassabAhallAe uvari egaMjoyaNasahassaM ogAhittA heTThA vegaM joyaNasahassaM vajjittA majjhe aTThahattare joyaNasayasahasse ettha NaM asurakumArANaM devANaM caThasaviciovaDhi] bhavaNAvAsasayasahassA bhavantIti mkkhaayN| te NaM bhavaNA bAhiM vaTTA, aMto cauraMsA, ahe pukkharakanniyAsaMThANasaMThiyA, ukkinnaMtaraviulagaMbhIrakhAyaphalihA[parihA], pAgAra-TTAlaya-kavADa-toraNapaDiduvAradesabhAgA,jaMtasayagdhi-musala-musuMDhipariyariyA, aujjhA,sadAjayA,sadAguttA, aDayAlakoTagaraiyA, aDayAlakayavaNamAlA, khemA, sivA, kiMkarAmaradaMDovarakkhiyA, lAulloiyamahiyA, gosIsasarasarattacaMdaNadaddaradinnapaMcaMgulitalA, uvacitacaMdaNakalasA,caMdaNaghaDasukayatoraNapaDiduvAradesabhAgA, AsattosattaviulavaTTavagdhAriyamalladAmakalAvA, paMcavannasarasasurabhimukkapupphapuMjovayArakaliyA,kAlAguru-pavarakuMdurukka-DajhaMtadhUvamaghamaghatagaMdhuddhayAbhirAmA, sugaMdhavaragaMdhiyA,gaMdhavaTTibhUyA,accharagaNasaMghasaMviginnA,divvatuDiyasahasaMpaNadiyA, savvarayaNAmayA, acchA, saNhA, laNhA, ghaTA, maTThA, NIrayA, nimmalA, nippaMkA, nikkaMkaDacchAyA, sappabhA, sassirIyA, samarIiyA, saujjoyA, pAsAdIyA, darisaNijjA, abhirUvA, paDirUvA; ettha NaM asurakumArANaM devANaMpajjattApajjattANaM ThANA pnnttaa| uvavAeNaMloyassa asaMkhejjaibhAge,samuMgyAeNaMloyassa asaMkhejjaibhAge, saTThANeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge, tattha NaM bahave asurakumArA devA privsNti| kAlA lohiyakkha-biMboDA, dhavalapupphadaMtA, asiyakesA, vAme egakuMDaladharA, addacaMdaNANulittagattA, IsIsiliMghapuSpha-pagAsAI asaMkiliTThAI suhumAI vatthAI pavara parihiyA, vayaM ca paDhamaM samaiktA, biiyaM ca asaMpattA, bhadde jovvaNe vaTTamANA, talabhaMgayatuDiya-pavarabhUsaNa-nimmalamaNi-rayaNamaMDitabhuyA, dasamuddAmaMDiyaggahatthA cUDAmaNivicittaciMdhagayA, surUvA, mahiDDiyA, mahajjuiyA, mahAyasA, mahabbalA, mahANubhAgA,mahAsokkhA, hAravirAiyavacchA,kaDaya-tuDiyathaMbhiyabhuyA, aMgaya-kuMDala-maTThagaMDayalakannapIDhadhArI,vicittahatthAbharaNA, vicittamAlAmaThalI,kallANagapavaravatthaparihiyA, kallANagapavaramallANulevaNadharA, bhAsuraboMdI, palaMbavaNamAladharA, divveNaM vanneNaM divveNaM gaMdheNaM divveNaM phAseNaM divveNaM saMghayaNeNaM divveNaM saMThANeNaM divvAe iDIe divvAe juIe divvAe pabhAe divvAe chAyAe divvAe accIe divveNaM teraNaM divvAe lesAe dasa disAo ujjovemANA pabhAsesANA, te NaM tattha sANaM sANaM bhavaNAvAsasayasahassANaMsANaMsANaMsAmANiyasAhassINaMsANaMsANaMtAya[vAttIsANaMsANaMsANaMlogapAlANaM sANaMsANaM aggamahisINaMsANaMsANaM parisANaMsANaM sANaM aNiyANaMsANaMsANaM aNiyAhivaINaM sANaM sANaM AyarakkhadevasAhassINaM annesiMca bahUNaM bhavaNavAsINaM devANa yadevINa ya AhevaccaM porevacvaMsAmittaM bhaTTittaM mahattaragattaM ANAIsaraseNAvaccaM kAremANA, pAlemANA, mahatA'hatanaZgIta-vAiya-taMtI-tala-tAla-tuDiyaghaNamuiMgapaDuppavAiyaraveNaM divvAI bhogabhogAI bhuMjamANA vihrNti| camarabaliNo ittha duve asurakumAriMdA 124 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIyaThANapayaM bhavaNavAsidevaThANAI zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 asurakumArarAyANo privsNti| kAlA, mahAnIlasarisA, NIlagulia-gavala-ayasikusumappagAsA, viyasiyasayavattaNimmalaIsIsita-ratta-taMbaNayaNA, garulAyaya ujjutuMganAsA, oyaviyasilappavAlabiMbaphalasaMnibhAharohA, paMDarasasisagalavimala-nimmaladahiSaNa-saMkha-gokkhIra-kuMda-dagaraya-muNAliyAdhavaladaMtaseDhI, huyavahaniddhaMtadhoyatattatavaNijjarattatala-tAlu-jIhA, aMjaNa-ghaNakasiNagaruyagara-maNijjaNiddhakesA, vAmeyakuMDaladharA, addacaMdaNANulittagattA,IsisiliMghapupphapagAsAI asaMkiliTThAIsuhumAI vatthAI pavara parihiyA, vayaMca paDhamaMsamaikkatA, biiyaMca asaMpattA, bhadde jovvaNe vaTTamANA, talabhaMgaya-tuDiya-pavarabhUsaNa-NimmalamaNirayaNa maMDiyabhuyA, dasamuddAmaMDiyaggahatthA, cUDAmaNicittaciMdhagayA, surUvA, mahiDDIyA, mahajjuIyA, mahAyasA, mahAbalA, mahANubhAgA, mahAsokkhA, hAravirAiyavacchA, kaDaya-tuDiyathaMbhiyabhuyA, aMgada-kuMDalamaTThagaMDatalakannapIDhadhArI, vicittahatthAbharaNA, vicittamAlA-maulI, kallANagapavaravatthaparihiyA, kallANagapavaramallANulevaNadharA, bhAsuraboMdI, palaMbavaNamAladharA, divveNaM vanneNaM, divveNaM gaMdheNaM, divveNaM phAseNaM, divveNaM saMghayaNeNaM, divveNaM sa~ThANeNaM, divvAe iDDIe, divvAe juIe, divvAe, pabhAe, [bhAsAe] divvAe chAyAe, divvAe pahAe, divvAe accIe, divveNaM teeNaM, divvAe lesAe dasa disAo ujjovemANA, pabhAsemANA, te NaM tattha sANaM sANaM bhavaNAvAsasayasahassANaM,sANaM sANaMsAmANiyasAhassINaM sANaMsANaM tAyattIsANaM,sANaM sANaM logapAlANaM,sANaMsANaM aggamahisINaM,sANaMsANaMparisANaM,sANaMsANaM aNiyANaM,sANaMsANaMaNiyAhivaINaM, sANaM sANaM AyarakkhadevasAhassINaM, annesiMca bahUNaM bhavaNavAsINaM devANa ya devINa ya AhevaccaM porevaccaM sAmittaM bhaTTittaM mahattaragattaM ANAIsaraseNAvaccaM kAremANA, pAlemANA, mahayA'hayanaTTa-gIya-vAiyataMtI-talatAlatuDiya-ghaNamuiMgapaDuppavAiyaraveNaM divvAI bhogabhogAI bhuMjamANA viharati ||suu0-29||107|| (mULa) he bhagavan! payahA ane aparyAptA asurakumAra devonA kyAM sthAno che? he bhagavan! asurakumAra devo kyAM vase che? he gautama! eka lAkha ane ezI hajAra yojana bAhalya-jADAI jenI che evI A ratnaprabhA pRthivInA uparathI eka hajAra yojana aMdara praveza karI ane nIce eka hajAra yojana choDIne eka lAkha ne aDyotera hajAra yojana pramANa * madhya bhAgamAM asurakumAronA cosaTha lAkha bhavanAvAso kahyA che. te bhavano bahAranA bhAgamAM goLa ane aMdaranA bhAgamAM corasa che-ItyAdi bhavanonuM varNana paDirUvA yAva-pratirUpa che-tyAM sudhI (pUrvanA pada 2 sU0 28 kahyA pramANe) jANavuM. A bhavanomAM paryAptA ane aparyAptA asurakumAra devonA sthAno che. te uparAMta vaDe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM, samudyAta vaDe lokanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM ane svasthAna vaDe paNa lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. tyAM ghaNA asurakumAra devo rahe che. teo kALA varNavALA, lohitAkSa padmarAgamaNi ane bismIlanA jevA lAla oSThavALA, dhoLA puSpanA jevA dAMtavALAM, kALA kezavALA, DAbA bhAge eka kuMDelane dhAraNa karanArA, Adra caMdana vaDe jeNe zarIranuM vilepana karyuM che evA, kaMIka zilivUpuSyanA jevA (kaMIka rakta) varNavALA saMkleza nahi utpanna kare evA sUkSma ane zreSTha vastro jeNe paherelAM che evA, prathama kumArAvasthAne oLaMgI gayelA ane bIjI madhyama vayane nahi prApta thayelA, bhadra-prazasta yauvanamAM vartatA, talabhaMga (hastAbharaNa), kuTita (bAjubaMdha) ane bIjA zreSTha bhUSaNomAM rahelAM nirmala maNi ane ratno vaDe suzobhita bhujAvALA, dasa mudrikA (vIMTIo) vaDe jenA hatanA agrabhAgo alaMkRta che evA, vicitra cUDAmaNi ratna jeonA cirUpe raheluM che evA, surUpa -suMdararUpavALA- ' ityAdi yAvat "divya bhogavavA lAyaka bhogo bhogavatA vihare che tyAM sudhInA badhA vizeSaNono artha pUrve kahyA 125 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bIyaThANapayaM bhavaNavAsidevaThANAI pramANe jANavo. ahIM camara ane balI-e be asurakumAranA Indro asurakumAranA rAjAo rahe che. teo kALA, atyaMta kALI vastuonA jevA, gaLInI guTikA pADAnA zIMgaDA ane aLasInA puSpa jevA varNavALA, vikasita kamaLanA jevAM nirmala dhoLA ane lAla netrovALA, garuDanA jevI lAMbI sIdhI ane uMcI nAsikAvALA, upacita-thayelI pravAlazilA ane biMbIphaLanA samAna adharoSTha jeonA che evA, dhoLA ane kalaMka rahita candranA khaMDa, nirmala ghanarUpa thayeluM dahIM, zaMkha, gAyanuM dUdha, mogarAnA phUla, pANInA kaNo ane mRNAlikA-kamaLanI dAMDI jevI dhoLI dattazreNi jeonI . che evA, agnimAM tapAvelA ane nirmala thayelA tata suvarNanI jevA rAtA hAthapaganA taLIyAM tAla ane jIbha jeonA che evA, aMjana ane meghanI jevA kALA ane rucaka ratnanA jevA ramaNIya tathA snigdha kezo jeonA che evA, DAbA bhAgamAM eka kuMDalane dhAraNa karanArA-ityAdi asurakumAranA varNana pramANe divya bhogavavA yogya bhogone bhogavavA vihare che." tyAM sudhI jANavuM. //ra9ll107ll (TI.) asurakumAranA sUtramAM kA?' kRSNavarNavALA, 'tohitAkSavakhyo:' lohitAkSa-mANeka ane bIMbIphaLa-pAkelA gIloDAnI jevA jeonA lAla oSTha che evA, 'ghavatapukhannA:' dhoLA puSpanA jevA arthAt mogarAnI kaLIo jevA jeonA dAMto che evA, 'maNitaza' asita-kALA kezo jeonA che evA devone vaikriya zarIra hovAthI dAMta ane kezo vaikriya jANavA, svAbhAvika na jANavA. "vAyaDattara:' DAbA bhAgamAM eka kAnamAM kaMDalane dhAraNa karanArA, 'bAvaPage #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIyaThANapayaM bhavaNavAsidevaThANAI zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 tapanIyaraktatattatAtuvilA' hutavaha-agnivaDe nisbata-tapAveluM suvarNa dhauta-nirmala tapa-tapeluM ane kaMIka rakta-lAla hoya che tenI peThe rAtA hAthapaganAM taLIyA, tAla ane jIbha jeonA che evA, annanathanaSpAvala mItiSazA' tathA aMjana-sauvIrAMjana, ghana-varSAkALano megha tenI peThe kRSNa ane rucakaratnanI jema ramaNIya ane snigdha kezo jeonA che evA cimarendra ane balIndra che.]. rA107ll kahiNaM bhaMte! dAhiNillANaM asurakumArANaM devANaM pajjattA'pajjattANaM ThANA pannattA? kahiNaM bhaMte! dAhiNillA asurakumArA devA parivasaMti? goyamA! jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa dAhiNeNaM imIse rayaNappamAe puDhavIe asIuttarajoyaNasayasahassabAhallAe uvari egaM joyaNasahassaM ogAhittA hiTThA vegaM joyaNasahassaM vajjittA majjhe aTThahattare joyaNasayasahasse, etthaNaM dAhiNillANaM asurakumArANaM devANaMcauttIsaMbhavaNAvAsasayasahassA bhavantIti mkkhaayN| te NaM bhavaNA bAhiM vaTTA, aMto cauraMsA so cceva vaNNao jAva pddiruuvaa| ettha NaM dAhiNillANaM asurakumArANaM devANaM pajjattApajjattANaM ThANA pnnttaa| tIsuvi logassa asNkhejjibhaage| tattha NaM bahave dAhiNillA asurakumArA devA ya devIo ya privsNti| kAlA, lohiyakkhA taheva jAva bhuMjamANA vihrNti| eesi NaM taheva tAyatIsagalogapAlA bhvnti| evaM savvattha bhANiyavvaM bhavaNavAsI nnN| camare attha asurakumAriMde asurakumArarAyA parivasati, kAle mahAnIlasarise jAva pbhaasemaanne| se NaM tattha cautIsAe bhavaNAvAsasayasahassANaM,causaTTIesAmANiyasAhassINaM,tAya[vAttIsAe tAya[va]ttIsagANaM, cauNhaMlogapAlANaM, paMcaNhaM aggamahisINaM saparivArANaM, tiNhaM parisANaM, sattaNhaM aNiyANaM, sattaNhaM aNiyAhivaINaM, cauNha ya caThasaTThINaM AyarakkhadevasAhassINaM annesiMca bahUNaMdAhiNillANaM devANaM devINa ya AhevaccaM porevaccaM jAva viharati sU0-rUpA 8ii. (mULa) he bhagavan! paryAptA ane aparyAptA dakSiNa dizAnA asurakumAra devonA kyAM sthAno kahelAM che? he bhagavan! dakSiNa dizAnA asurakumAra devo kyAM vase che? he gautama! jebUdIpa nAmanA dvIpane viSe meru parvatanI dakSiNa dizAe eka lAkhane ezI hajAra yojana pramANa jADI ratnaprabhA pRthivI che, temAM uparathI eka hajAra yojana praveza karI ane nIce eka hajAra yojana choDI eka lAkha ne aDyotera hajAra yojanarUpa madhya bhAgamAM dakSiNa dizAnA asurakumAra devonA cotrIsa lAkha bhavano che ema kahyuM che. te bhavano bahAranA bhAgamAM goLa ane aMdaranA bhAgamAM samacorasa che- ItyAdi varNana yAvat pratirUpa-atyaMta suMdara che tyAM sudhI jANavuM. ahIM paryAptA ane aparyAptA dakSiNa dizAnA asurakumAra devonA sthAnako kahyAM che. te uparAta, samudyAta ane svasthAna e traNenI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAge che. tyAM ghaNA dakSiNa dizAnA asurakumAra devo ane devIo rahe che. teo kALA teonA oSTha lohitAkSa ratna ane biMbIlanA piAkA TiMDolAnA] jevA rAtA che-ityAdi pUrvokta yAvat 'divya bhogo bhogavatA vihare che" tyAM sudhI jANavuM. e devone te pramANe ja trAyazciMza devo ane lokapAlo hoya che ema badheya jANavuM. bhavanavAsI asurakumArano Indra asurakumArano rAjA camara ahIM rahe che. te kALo, atyaMta kALI vastunA jevo yAvat prabhAsamAnaHzobhato tyAMnA cotrIsa lAkha bhavanAvAsonuM, cosaTha hajAra somAnika devonuM, tetrIza trAyaaiMza devonuM, cAra lokapAla devonuM parivAra sahita pAMca agramahiSIonuM piTTarANI], traNa parSadAonuM sAta prakAranA sabhyonuM sAta senAdhipationuM cAraguNA cosaTha hajAra AtmarakSaka devonuM ane te sivAya bIjA ghaNA dakSiNanA devo ane devIonuM adhipatipaNuM, agresarapaNuM karAvato yAvat vihare che. uoll108ll 127 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bIyaThANapayaM bhavaNavAsidevaThANAiM bhaMte! uttarillANaM asurakumArANaM devANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA ? kahi NaM bhaMte! uttarillA asurakumArA devA parivasaMti ? goyamA ! jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa uttareNaM imIse rayaNappabhAe puDhavIe asIuttarajoyaNasayasahassabAhallAe uvariM evaM joyaNasahassaM ogAhittA hiTThA vegaM joyaNasahassaM vajjittA majjhe aTThahattare joyaNasayasahasse, ettha NaM uttarillANaM asurakumArANaM devANaM tIsaM bhavaNAvAsasayasahassA bhavantIti makkhAyaM / te NaM bhavaNA bAhiM vaTTA, aMto cauraMsA, sesaM jahA dAhiNillANaM jAva viharati / balI ya'ttha vairoyaNiMde vairoyaNarAyA parivasati, kAle mahAnIlasarise jAva pabhAsemANe / se NaM tattha tIsAe bhavaNAvAsasayasahassANaM, saTTIe sAmANIyasAhassINaM, tAya[va] ttIsAra tAya[va] tIsagANaM, cauNhaM logapAlANaM, paMcanhaM aggamahisINaM saparivArANaM, tiNhaM parisANaM, sattaNhaM aNiyANaM, sattaNhaM aNiyAhivaINaM, cauNha ya saTTINaM AyarakkhadevasAhassINaM, annesiM ca bahUNaM uttarillANaM asurakumArANaM devANa ya devINa ya AhevaccaM porevanyaM mALe viharapha slR0-3||o01|| (mU0) he bhagavan! paryAptA ane aparyAptA uttaranA asurakumAra devonA kyAM sthAno che| he bhagavan! uttaranA asukumAra devo kyAM rahe che? he gautama! jaMbUdvIpanAme dvIpamAM meru parvatanI uttare eka lAkha ne eMzI hajAra yojana jADI A ratnaprabhA pRthivInA uparathI eka hajAra yojana praveza karIne ane nIcethI eka hajAra yojana choDIne eka lAkha ne aThyotera hajAra yojanapramANa madhya bhAgamAM ahIM uttaranA asukumAra devonA trIza lAkha bhavanAvAso che ema kahyuM che. te bhavano bahAranA bhAgamAM goLa ane andaranA bhAgamAM samacorasa che. bAkInuM dakSiNa dizAnA asurakumAra saMbaMdhamAM kahyuM che tema yAvat--'vihare che' tyAM sudhI jANavuM. ahIM nairocanendra vairocanarAjA balI rahe che. te kALo, atyaMta kALI vastunA jevo yAvat zobhato vihare che. te balIndra tyAM trIza lAkha bhavanAvAsonuM, sATha hajAra sAmAnika devonuM, tetrIza trAyatriMza devonuM, cAra lokapAlonuM, pAMca parivArasahita agramahiSIonuM, traNa parSadAonuM, sAta prakAranA sainyonuM, sAta senAdhipationuM, cAra guNA sATha hajAra AtmarakSaka devonuM, ane te sivAya bIjA ghaNA uttaranA asukumAra devo ane devIonuM adhipatipaNuM ane agresarapaNuM karato vihare che. 31109I 1. 52mAdhAmI devonA nAmo - 1. aMba, 2. aMbarISa, 3. zyAma, 4. zabala, 5. raudra, 6. uparaudra, 7. kAla, 8. mahAkALa, 9. asipatra, 10. dhanu, 11. kuMbha, 12. vAluka, 13. vaitaraNi, 14. kharasvara, 15. mahAghoSa - ema paMdara paramAdhAmIo che. saMkliSTha pariNAmavALA hovAthI parama adhArmikane paramAdhArmiko kahevAya che. teo asura vizeSo eTale asurakumAra nikAyanA che. teo vyApAra eTale kriyA bhede paMdara prakAranA che. 1. je nArakone AkAzamAM laI jaI niHsaMkocapaNe choDI mUke te aMba nAmanA 52mAdhAmIo che. 2. jeo haNAyela nArakone kAtara vaDe TukaDAo karI bhUMjavA yogya kare che mATe aMbarISa eTale bhuMjavAnA saMbaMdhanA kAraNe aMbarISa nAmanA che. 3. jeo doraDA, hAtha vagerenA prahAra vaDe mAravuM, kUTavuM vagere kare che. ane raMgathI zyAma eTale kALA hovAthI te zyAma nAmanA che. 4. jeo nArakonA AMtaraDA, vasA carabI, hRdaya, kaleju vagere ukheDI nAMkhe che. ane raMgathI zabala eTale kAbara citarA hoya, te zabala kahevAya che. 5. jeo nArakone zakti, bhAlA vageremAM parove che. teo raudra hovAthI raudra nAmanA che. 6. jeo nArakonA aMgopAMgone bhAMgI nAkhe che. te atyaMta raudra hovAthI uparaudra kahevAya. 7. je nArakone kuMDA vageremAM pakAve che. ane raMgathI kALA hovAnA kAraNe kAla nAmanA paramAdhAmIo che. 8. nA2kIonA mAMsanA TukaDAone khAMDI khAMDIne khavaDAve tathA raMgathI ghaNA kALA hovAthI mahAkALa nAmanA paramAdhAmI kahevAya che. 9. asi eTale talavAra. te AkAranA pAMdaDAnuM vana vikurtI eTale banAvI je nArako te vanamAM Azraya kare temane talavArarUpa pAMdaDA pADI tala jevA nAnA TukaDAo karI je kApe che, te asipatra paramAdhAmI che. 10. je nA2kone dhanuSamAMthI ardhacaMdra vagere bANo choDI, kAna vagere avayavono bheda-cheda kare che. te dhanu nAmanA paramAdhAmIo che. bhagavatI sUtramAM to mahAkALa pachI asi, te pachI asipatra, te pachI kuMbha nAmanA paramAdhAmIo kahyA che. temAM jeo talavAra vaDe nArakone kApe che. te asi nAmanA paramAdhAmI che. bAkInA te ja pramANe jANavA. 11, je kuMbhI vageremAM nArakone pakAve che, te kuMbha nAmanA paramAdhAmIo che. 12. je paramAdhAmIo kadaMba puSpanA AkAravALI athavA vajrakAravALI vaikriya tapelI retIomAM caNAnI jema nArakone pakAve che. te vAluka nAmanA paramAdhAmI che. 13. je nadIne taravAnuM prayojana virUpa eTale kharAba che. te vaitaraNI, A pramANe yathAyogya arthavALI nadI che. je ati tApathI ukaLatA paru, lohI, zIzu, tAMbu vagerethI bharela nadIne vikurtI temAM nArakone tarAvI je khUba kadarthanA eTale herAna kare te vaitaraNi nAmanA paramAdhAmI che. 14. je vajra jevA kAMTAvALA zAlmalInA jhADa para nArakone caDAvI kaThora avAja karatA karatA nA2kone ekadama jhADa parathI kheMce, te kharasvara nAmanA paramAdhAmIo che. 15. bIkathI nAsabhAga 128 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIyaThANapayaM bhavaNavAsidevaThANAI zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bhaMte! nAgakumArANaM devANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA ? kahi NaM bhaMte! nAgakumArA devA parivasaMti ? gomA ! imIserayaNappabhAe puDhavIe asIuttarajoyaNasayasahassabAhallAe uvariM egaM joyaNasahassaM ogAhittA hiTThA vegaM joyaNasahassaM vajjittA majjhe aTThahattare joyaNasayasahasse ettha NaM nAgakumArANaM devANaM pajjattApajjattANaM aMto caTharaMsA jAva paDirUvA / culasIi bhavaNAvAsasayasahassA bhavantIti makkhAyaM / te gaM bhavaNA bAhiM vaTTA, tattha NaM NAgakumArANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA / tIsu vi logassa asaMkhejjaibhAge / tattha NaM bahave nAgakumArA devA parivasaMti, mahiDDIyA, mahAjutIA, sesaM jahA ohiyANaM jAva viharati / dharaNa-bhUyANaMdA ettha NaM duve nAgakumAriMdA NAgakumArarAyANo parivasaMti mahaDDiyA; sesaM jahA AhiyANaM jAva viharaMti ||suu0 - 32 / / 110 / / he (mULa) he bhagavan! paryAptA ane aparyAmA nAgakumAra devonA kyAM sthAno kahelAM che? he bhagavan! nAgakumAra devo kyAM rahe che? he gautama! eka lAkha ane eMzI hajAra yojana jADI A ratnaprabhA pRthivInA uparathI eka hajAra yojana praveza karIne ane nIce eka hajAra yojana choDIne eka lAkha aThyotera hajAra yojana pramANa madhya bhAgamAM ahIM paryAmA ane aparyAmA nAgakumAra devonA corAzI lAkha bhavanAvAso che ema kahyuM che. te bhavano bahAranA bhAgamAM goLa ane aMdaranA bhAgamAM samacorasa yAvat pratirUpa-atyaMta suMdara che. tyAM paryAptA ane aparyAptA devonA nAgakumAra sthAno kahelAM che. upapAta, samuddAta, ane svasthAna-e traNene AzrayI lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. tyAM ghaNA nAgakumAra devo che. te mahARddhivALA ane mahAkAntivALA che. bAkI badhuM sAmAnya bhavanavAsI devonA saMbaMdhamAM kahyuM che tema yAvat-vihare che tyAM sudhI jANavuM. ahIM dharaNa ane bhUtAnaMda e be nAgakumA2endra ane nAgakumAronA rAjAo rahe che. te mahARddhivALA-ityAdi badhuM sAmAnya bhavanapati devonA saMbaMdhamAM kahyuM che tema yAvadda vihare che tyAM sudhI bhAvu. // 32 // 110 // kahiNaM bhaMte! dAhiNillANaM nAgakumArANaM devANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA ? kahi NaM bhaMte! dAhiNillA nAgakumArA devA parivasaMti ? goyamA ! jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa dAhiNeNaM imIse rayaNappabhAe puDhavIe asIuttarajoyaNasayasahassabAhallAe uvariM egaM joyaNasahassaM ogAhittA hiTThA vegaM joyaNasahassaM vajjittA majhe attare joyaNasayasahasse, ettha NaM dAhiNillANaM nAgakumArANaM devANaM coyAlIsaM bhavaNAvAsasayasahassA bhavantIti makkhAyaM / te NaM bhavaNA bAhiM vaTTA, aMto cauraMsA jAva paDirUvA / ettha NaM dAhiNillANaM nAgakumArANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA, tIsu vi loyassa asaMkhejjaibhAge, ettha NaM dAhiNillA nAgakumArA devA parivasaMti, mahiDDIyA jAva viharati / dharaNe ettha nAgakumAriMde nAgakumArArAyA parivasai, mahaDDIe, jAva 'pabhAsemANe / se NaM tattha cauyAlIsAe bhavaNAvAsasayasahassANaM, chaNhaM sAmANiyasAhassINaM, tAya [va]ttIsAe tAya[va]ttIsagANaM, caThaNhaM logapAlANaM, chaNhaM [paMcaNhaM] aggamahisINaM saparivArANaM, tinhaM parisANaM, sattaNhaM aNiyANaM, sattaNhaM aNiyAhivaINaM, caThavvIsAe AyarakkhadevasAhassINaM, annesiM ca bahUNaM dAhiNillANaM karatA nArakone je mahA avAja karavApUrvaka pazuonI jema vADAmAM pUre che, te mAghoSa nAmanA paramAdhAmI che. A paMdara prakAranA paramAdhAmIo pUrvajanmamAM saMkliSTa krurakriyAvALA, pApomAM rakta, paMcAgni vagererUpa mithyA kaSTakArI evuM tapa karIne, raudrI AsurI gatine prApta kare che. te AsurI svabhAvanA kAraNe, pahelI traNa naraka pRthvIomAM nArakone vividha prakAranI vedanAo udIre che. eTale pIDA Ape che. tevI rIte pIDAtA nArakone joI ahIM jema bakarA, pADA, kUkaDA vagerenA yuddhane joI manuSyo AnaMda pAme che. tema paramAdhAmio nArakone pIDAtA joI AnaMdita thaI aTTahAsa kare che. vajra uchALe che. tripadI eTale traNavAra paganuM pachADavuM, aphALavuM vagere kare che. vadhAre kahevA vaDe zuM? A paramAdhAmione haMmezA atyaMta manohara nATaka vagere jovAmAM jeTalI majA nathI AvatI, teTalI majA nArakone pIDavAmAM Ave che. 129 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bIyaThANapayaM bhavaNavAsidevaThANAI nAgakumArANaM devANa ya devINa ya AhevaccaM porevaccaM kuvvamANe viharai / / sU0-33 / / 111 / / (mULa) he bhagavan! paryAptA ane aparyAptA dakSiNanA nAgakumAra devonA kyAM sthAno che? he bhagavan! dakSiNanA nAgakumAra devo kyA rahe che? he gautama! jaMbUdvIpanAme dvIpamAM meru parvatanI dakSiNa dizAe eka lAkhane eMzI hajAra yojana jADI A ratnaprabhA pRthivInA uparathI eka hajAra yojana praveza karI ane nIce eka hajAra yojana choDI eka lAkhane aThyotera hajAra yojanapramANa madhya bhAgamAM dakSiNa dizAnA nAgakumAra devonA cummALIza lAkha bhavano che ema kahyuM che. te bhavano bahAranA bhAgamAM goLa, yAvat pratirUpa-suMdara che. ahIM paryApta ane aparyApta dakSiNa dizAnA nAgakumAra devonA sthAno kahyAM che. teo upapAta, samuddAta ane svasthAna e traNane AzrayI lokanA asaMkhyAtamA bhAgane viSe che. ahIM dakSiNanA nAgakumAra devo rahe che. teo mahARddhivALA-ityAdi yAvat-vihare che' tyAM sudhI jANavuM. ahIM nAgakumArono indra ane nAgakumArono rAjA dharaNa rahe che. te mahARddhivALo-ityAdi yAvat zobhato vihare che. te tyAMnA cuMmALIza lAkha bhavanAvAsonuM, cha hajAra sAmAnika devonuM, tetrIza trAyaspriMza devonuM, cAra lokapAlonuM, parivArasahita cha agramahiSIonuM, traNa parSadAonuM, sAta prakAranA sainyonuM, sAta senAdhipationuM, covIza hajAra AtmarakSaka devonuM, ane te sivAya bIjA ghaNA nAgakumAra devo ane devIonuM adhipatipaNuM, agresarapaNuM karato vihare che. II33||111|| kahi NaM bhaMte! uttarillANaM NAgakumArANaM devANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA ? kahi NaM bhaMte! uttarillA . nAgakumArA devA parivasaMti ? goyamA ! jaMbuddIve dIve mandarassa pavvayassa uttareNaM imIse rayaNappabhAe puDhavIe asIuttarajoyaNasayasahassabAhallAe uvariM evaM joyaNasahassaM ogAhittA hiTThA vegaM joyaNasahassaM vajjittA majjhe aTThahattare joyaNasayasahasse, ettha NaM uttarillANaM nAgakumArANaM devANaM vRttAlIsaM bhavaNAvAsasayasaMhassA bhavantIti makkhAyaM / te NaM bhavaNA bAhiM vaTTA sesaM jahA dAhiNillANaM jAva viharaMti / bhUyaNAMde ettha nAgakumAriMde nAgakumArarAyA parivasai, mahiDDIe, jAva pabhAsemANe / se NaM tattha cattAlIsAe bhavaNAvAsasayasahassANaM AhevanUM nAva viharar IIsU0-34||2|| (mULa) he bhagavan! uttaranA paryAptA ane apamA nAgakumAra devonA kyAM sthAno che? he bhagavan! uttaranA nAgakumAra devo kyA rahe che? he gautama! jaMbudvIpa nAme dvIpamAM meru parvatanI uttara dizAe eka lAkhane eMzI hajAra yojana jADI A ratnaprabhA pRthivInA uparathI eka hajAra yojana praveza karIne ane nIce eka hajAra yojana choDI eka lAkhane aThyotera hajAra yojanapramANa madhya bhAgamAM ahIM uttaranA nAgakumAra devonA cALIza lAkha bhavanAvAso che ema kahyuM che. te bhavano bahAranA bhAgamAM goLa che-ityAdi badhuM dakSiNa dizAnA nAgakumAra devone kahyuM che tema yAvad vihare che--tyAM sudhI kahevuM. ahIM bhUtAnaMda nAme nAgakumArano indra nAgakumArano rAjA rahe che. te mahARddhivALo yAvat zobhato cALIza lAkha bhavanavAso vagerenuM adhipatipaNuM karato vihare che. / / 34 / / 112 kahi NaM bhaMte! suvannakumArANaM devANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA ? kahi NaM bhaMte! suvannakumArA devA parivasaMti? goyamA! imIse rayaNappabhAra puDhavIe jAva ettha NaM suvannakumArANaM devANaM bAvattariM bhavaNAvAsasayasahassA bhavantIti makkhAyaM / te NaM bhavaNA bAhiM vaTTA jAva paDirUvA / tattha NaM suvannakumArANaM devAnaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA, jAva tisu vi loyassa asaMkhejjaibhAge / tattha NaM bahave suvannakumArA devA parivasaMti mahiDDIyA sesaM jahA ohiyANaM jAva viharati / veNudeva - veNudAlI ya ittha duve suvaNNakumAriMdA suvaNNakumArarAyANo parivasaMti, mahiDDIyA jAva viharaMti / suu0-35||113|| 130 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIyaThANapayaM bhavaNavAsidevaThANAI zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 (mULa) he bhagavan! paryAptA ane aparyAptA suvarNakumAra devonA kyAM sthAno che? he bhagavan! suvarNakumAra devo kyAM rahe che? he gautama! A ratnaprabhA pRthivInA yAvat madhya bhAgamAM ahIM suvarNakumAra devonA bahotera lAkha bhavanAvAyo che ema kahyuM che. te bhavano bahAranA bhAgamAM goLa-vyAvat pratirUpa che. tyAM paryAptA ane aparyAptA suvarNakumAra devonA sthAno che. yAvatteo upapAta, samughAta ane svasthAna-e traNene AzrayI lokanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM che. tyAM ghaNA suvarNakumAra devo rahe che. te mahAddhivALA ItyAdi badhuM sAmAnya bhavanapatine kahyuM che tema yAva-vihare che tyAM sudhI kahevuM. ahIM veNudeva ane veNudAli nAme ja suvarNakumAranA Indro suvarNakumAranA rAjAo rahe che. te mahAdvipAmAyAvata-vidha ch.||34||11|| (210) tIsu vi logassa asaMkhejjaibhAge' svasthAna, 5pAta bhane samuddhA ta35 tro sthAno AzrayA dona masaMdhyAtamA bhAmA 24 ch.||11|| kahi NaM bhaMte! dAhiNillANaM suvaNNakumArANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA? kahi NaM bhaMte! dAhiNillA suvaNNakumArA devA parivasaMti? goyamA! imIse jAva majjhe aTThahattare joyaNasayasahasse ettha NaM dAhiNillANaM suvaNNakumArANaM aTThattIsaMbhavaNAvAsasayasahassA bhavantIti mkkhaay| teNaM bhavaNA bAhiM vaTTA jAva pddiruuvaa| ettha NaM dAhiNillANaM suvaNNakumArANaM pajjattApajjattANaM ThANA pnnttaa| tisu vi logassa asNkhejjibhaage| etthaM gaM bahave suvaNNakumArA devA privsNti| veNudeve ya ittha suvannakumArinde (suvaNiMde) suvannakumArarAyA parivasai, sesaMjahA nAgakumArANaM ||suu0-36||114|| (mULa) he bhagavan! paryAptA ane apamAM dakSiNa dizAnA suvarNakumAranA kyAM sthAno che? he bhagavan! dakSiNa dizAnA suvarNakumAra devo kyAM rahe che? he gautama! A ratnaprabhAnA bhAva-eka lAkhane aDyotera hajAra yojana pramANa madhya bhAgamAM ahIM dakSiNa dizAnA suvarNakumAronA ADatrIsa lAkha bhavanAvAso che ema kahyuM che. te bhavano bahAranA bhAgamAM goLa, yAvatu-pratirUpa-atyaMta suMdara che. ahIM paryAptA ane aparyAptA suvarNakumAronA sthAno kahyAM che. upapAta, samudyAta ane svasthAna e traNene AzrayI lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. ahIM ghaNA suvarNakumAra devo rahe che. ahIM vasudeva nAme suvarNakumArano idra, suvarNakumArano rAjA rahe che. bAkI badhuM nAgakumAronI peThe jANavuM. __ // 35 // 114 // kahi NaM bhaMte! uttarillANaM suvannakumArANaM devANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA? kahi NaM bhaMte! uttarillA suvannakumArA devA parivasaMti? goyamA! imIse rayaNappabhAe jAva ettha NaM uttarillANaMsuvannakumArANaM cautIsaM bhavaNAvAsasayasahassA bhavantIti mkkhaayN| te NaM bhavaNA jAva ettha NaM bahave uttarillA suvannakumArA devA parivasaMti, mahiDDiyA jAva vihrNti| veNudAlI ettha suvannakumAriMde suvannakumArarAyA parivasai, mahiDDIe sesaM jahA naagkumaaraannN| evaM jahA suvannakumArANaM vattavvayA bhaNiyA tahA sesANa vi caThadasaNhaM iMdANaM maanniyvvaa| navaraM bhavaNaNANattaM iMdaNANattaM vannaNANattaM parihANaNANattaM ca imAhiM gAhAhiM aNugaMtavvaM-caThasaddhiM asurANaM culasItI ceva hoMti naagaannN| bAvattari suvanne vAukumArANa chnnuii||1|| dIvadisAudahINaM vijjukumaariNdthnniymggiinnN| chaNDaMpijualayANaM chAvattarimo syshssaa||2||cuttiisaa cauyAlA aTTattIsaM csyshssaaii| pannA cattAlIsA dAhiNao huMti bhvnnaaii||3|| tIsA cattAlIsA cuttiisNcevsyshssaaii| . chAyAlA chattIsA uttarao huMti bhvnnaaii||4|| causaTTI saTThI khalu chacca sahassAI asurvjjaannN| sAmANiA 131 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bIyaThANapayaM bhavaNavAsidevaThANAI u ee caugguNA AyarakkhA u||5|| camare dharaNe taha veNudeva harikaMta-aggisIhe yA punne jalakaMte ya amiyavilambe ya ghose y||6|| bali-bhUyANaMde veNudAli-harissahe aggimANava vsiddhe| jalappahe taamiyavAhaNe pabhaMjaNe ya mhaaghose||7|| uttarillA NaM jAva vihrNti| kAlA asurakumArA nAgA udahI ya paMDurA do vi| varakaNaganihasagorA huMti suvanna disA thnniyaa||8|| uttattakaNagavannA vijjU aggI ya hoMti dIvA yA sAmA piyaMguvannA vAukumArA muNeyavvA / / 9 / / asuresu huMti rattA siliMdhapupphappabhA ya naagudhii| AsAsagavasaNadharA hoti suvannA disA thaNiyA // 10 // nIlANurAgavasaNA vijjU aggI ya huMti dIvA yA saMjhANurAgavasaNA vAukumArA muNeyavvA / / 11 / / ||suu0-37||115|| / (mULa) he bhagavan! paryAptA ane aparyAptA uttaranA suvarNakumAra devonA kyAM sthAno che? he bhagavan! uttaranA suvarNakumAra devo kyAM rahe che? he gautama! A ratnaprabhAnA-vAva-madhyabhAgamAM ahIM uttaranA suvarNakumAra devonA cotrIza lAkha bhavano che ema kahyuM che. te bhavano bahAranA bhAgamAM goLa che-ItyAdi yAvatu-ahIM ghaNA uttaranA suvarNakumAra devo vase che. teo mahARddhivALA, bhAva-vihare che. ahIM veNudAli nAme suvarNakumArano Indra suvarNakumArano rAjA rahe che. te mahaddhika che. bAkI badhuM nAgakumAronI peThe jANavuM. jema suvarNakumAranI vaktavyatA kahI che tema bAkInA caude IndronI kahevI. paranta bhavana, Indra, varNa ane paridhAnanuM bhinna bhinnapaNuM A gAthAo vaDe jANavuM. asurakumArendranA cosaTha lAkha, nAgakumArendranA corAzI lAkha, suvarNakumArendranA bahoMtera lAkha, vAyukumArejanA chanuM lAkha, dvIpakumAreja, dizAkumArendra, udadhikumArendra, vighukumArendra, svanitakumAre ane agnikumAre e cha yugalanA pratyekanA chautera lAkha bhavano che. (1) cotrIsa lAkha, (2) cuMmALIza lAkha, (3) ADatrIsa lAkha, (4) pacAsa lAkha ane zeSa cha IndranA cALIsa cALIsa lAkha dakSiNa dizAmAM bhavano che. (1) trIsa lAkha, cALIza lAkha, cotrIsa lAkha, beMtALIsa lAkha, ane zeSa cha IndranA chatrIza chatrIsa lAkha bhavano uttara dizAmAM che. dakSiNanA asurakumArendranA cosaTha lAkha, uttaranA asurakumArejanA sATha lAkha, asurakumArendra sivAya bAkInA badhA dakSiNanA ane uttaranA pratyekanA cha cha hajAra sAmAnika deva jANavA. ane tethI cAra guNA AtmarakSaka devo jANavA. camara, dharaNa, veNudeva, harikAnta, agnizikha, pUrNa, jalakAnta, amita, velaMba, ghoSa, bali, bhUtAnaMda, veNudAli, harissaha, agnimAnava, viziSTa, jalapatha, tathA amitavAhana, prabhaMjana, mahAghoSa-ema uttara dizAnA Indro yAvat vihare che. asurakumAra kALo che, nAgakumAra ane udapikumAra ane zvetavarNanA che, suvarNakumAra zreSTha suvarNanI kasoTI uparanI rekhAnA jevA kaMIka rAtA-pILA varganA che. dikumAra ane svanitakumAra uttama kanakanA varNa jevA che, vighukumAra, ane dvIpakumAra zyAma varNanA che ane vAyukumAra priyaMguvRkSanA jevA varNanA jANavA. asurakumAranA lAla vastro, nAgakumAra ane udapikumAranA zilinda puSpanI prabhA jevA lIlA vastro, suvarNakumAra, dikumAra ane svanitakumAra azvAsyaga-azvanA mukhamAM rahela phINanA jevA (dhoLA) vastra dhAraNa karanArA che. vidyukumAra, agnikumAra ane dvIpakumAro nIlavarNagherA lIlA varSanA vastrovALA ane vAyukumAro saMdhyAnA raMga jevA vastrovALA jANavA.37ll115ll (20) vaDa asurA' ityAdi be gAthAo sAmAnya rIte asurakumArAdinA bhavanonI saMkhyA jaNAvanArI sugama che. cautIsA cayAlA cotrIsa lAkha cuMmALIza lAkha ityAdi gAthA dakSiNanA asurakumArAdinA bhavananI saMkhyA batAvanArI che. tenI vyAkhyA A pramANe che-dakSiNa dizAmAM asurakumAranA bhavano cotrIsa lAkha che, nAgakumAranA cuMmALIsa lAkha, suvarNakumAranA ADatrIsa lAkha, vAyukumAranA pacAsa lAkha, dIpakumAra, udadhikumAra, vighukumAra, svanitakumAra ane agnikumAra e chanA darekanA cALIza cALIza lAkha bhavano che. "tIsA cattAlIsA' ityAdi. uttara dizAnA asurakumAranA bhavano trIza 132 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIyaThANapayaM vANamaMtaradevaThANAI zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 lAkha, nAgakumAranA cALIza lAkha, suvarNakumAranA cuMmALIsa lAkha, vAyukumAranA chaMtALIsa lAkha, dvIpakumAra, dIkakumAra, udaSikumAra, vidhutyumAra, stanatakumAra ane agnikumAranA pratyekanA chatrIza chatrIsa lAkha bhavano che. have sAmAnika ane AtmarakSaka devonI saMkhyAno saMgraha karavA mATe kahe che- sI sI hatu' ityAdi. dakSiNanA asurakumArendranA cosaTha hajAra sAmAnika devo che. uttara dizAnA asurakumArendranA sATha hajAra, kasuravanA' asurakumArendra sivAya bAkInA badhA dakSiNanA ane uttaranA indronA pratyekanA cha cha hajAra 'sAmALiyA 3 paNa' e sAmAnika devo jANavA. ane AtmarakSaka devo badhe ThekANe sAmAnika devothI cAra guNA samajavA. have dakSiNa ane uttara dizAnA asurakumArAdinA anukrame indro batAve che vare gharane' ityAdi. dakSiNa dizAnA asurakumArono indra amara che, nAgakumArono dharaNa, suvarNakumArono veNadeva, vighukumArono harikAnta, agnikumArono agnizikha, dvIpakumArono pUrNa, udadhikumArono jalakAnta, dikakumArono amita, vAyukumArono velaMba ane svanitakumArono ghoSa nAme indra che. "vati-mUyA' ityAdi.uttara dizAmAM rahenArA asurakumArono indra bali che. nAgakumArono bhUtAnaMda, suvarNakumArono veNudAli, vighukumArono harissaha, agnikumArono agnimAnava, lIpakumArono viziSTa, udadhikumArono jalaprabha, dikakumArono amitavAhana, vAyukumArono prabhaMjana ane svanitakumArono mahAghoSa Indra che. asurakumArAdinA varSono saMgraha karIne kahe che nA asuranA ' ityAdi be gAthA che. badhA asurakumAro kALA che, nAgakumAro ane udaSikumAro bane 'pADurA -zvetavarNanA che, avaranavaniyoga:' zreSTha suvarNanI kasoTI uparanI rekhA jevA gaura-raktapIta varNanA suvarNakumAro, dimAro ane stanatakumAro che. vighukumAro, agnikumAro ane dIpakumAro rASTranavA 'tapAvelA suvarNanA jevA-kaMIka raktavarNanA che. vAyukumAro zyAma che. te zyAmapaNuM spaSTa karI batAve chepriyaMguva:' priyaMgu vRkSanA varNa jevA che. have vastrono varNa jaNAve che ke, huMti ratA' ityAdi be gAthA che. asurakumAranA rAtAM vastro che. nAgakumAra ane udadhikumAranA zilinka vRkSanA puSpanA jevA nIlavarNavALAM vastro che, suvarNakumAro, diimAro ane svanitakumAro sAcavanA :' azvanA Asyaga-mukhamAM rahela phINanA jevA dhoLA vastra dhAraNa karanAra hoya che eTale ke teo bahudhA zveta vastro paheravAnA svabhAvavALA che. vighukumAra, dvIpakumAra ane agnikumAra nIlavarNanA vastrovALA che, ane vAyakumArane saMdhyAnA raMga jevA vastro che. 37/115 Tii vALanaMtaradevavALakhuM || kahi NaM bhaMte! vANamaMtarANaM devANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA? kahi NaM bhaMte! vANamaMtarA devA parivasaMti? goyamA! imIse rayaNappabhAe puDhavIe rayaNAmayassa kaMDassa joyaNasahassabAhallassa uvari egaM joyaNasayaM ogAhittA hiTThA viegaMjoyaNasayaMvajjittA majjhe aTThasujoyaNasaesuetthaNaM vANamaMtarANaMdevANaM tiriyamasaMkhejjA bhomejjanagarAvAsasayasahassA bhavantIti mkkhaayN| te NaM bhomejjA NagarA bAhiM vaTTA, aMto cauraMsA, ahe pukkharakanniyAsaMThANasaMThiyA, ukkinnaMtaraviulagaMbhIrakhAya-phalihA, pAgAra-'TTAlaya-kavADa-toraNapaDiduvAradesabhAgA,jaMta-sayagdhi-musala-musaMDhipariyAriyA,aujjhA,sadAjayA,sadAguttA, aDayAlakoTagaraiyA, * aDayAlakayavaNamAlA,khemA, sivA, kiMkarAmaradaMDovarakkhiyA, lAulloiyamahiyA, gosIsa-sarasarattacaMdaNadadaradinnapaMcaMgulitalA, uvaciyacaMdaNakalasA, caMdaNaghaDasukayatoraNapaDiduvAradesabhAgA, AsattosattaviThalavaTTavagghAriyamalladAmakalAvA,paMcavaNNasarasasurahimukkapupphapuMjovayArakaliyA,kAlAguru-pavara-kuMdurukka-turukkadhUvamaghamaghaMtagaMdhubhUyAbhirAmA,sugaMdhavaragaMdhagaMdhiyA,gaMdhavaTTibhUyA,accharagaNasaMghasaMvikinnA, divvatuDiyasahasaMpaNadiyA, paDA mAtApirAmA, brAya/mathA, kacchI, sapA, nA, paTTA, mA, nIyA, nignatA, nikhaMwA, nikkaDacchAyA, sappahA, sassirIyA, samarIiyA, saujjoyA, pAsAiyA, darisaNijjA, abhirUvA, pddiruuvaa| - 133 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bIyaThANapayaM vANamaMtaradevaThANAI ettha NaM vANamantarANaM devANaM pajjattApajjattANaM ThANA pnnttaa|tisuvi loyassa asNkhejjibhaage| tatthaMNaM bahave vANamaMtarA devA privsNti|tNjhaa-pisaayaa, bhUta,jakkhA, rakkhasA, kiMnarA, kiMpurisA, bhuyagavaiNo mahAkAyA, gandhavvagaNA ya niuNagaMdhavvagIyaraiNo, aNavanniya-paNavanniya-isivAiya-bhUyavAiyakaMdiya-mahAkaMdiyA ya kuhaMDapayagadevA, caMcalacalacavalacittakIlaNadavappiyA, gahirahasiyagIyaNaccaNaraI,vaNamAlAmela-mauDa-kuMDalasacchaMdaviubviyAbharaNacArubhUsaNadharA, savvouyasurabhikusumasuraiyapalaMbasohaMtakaMtavihasaMta-cittavaNamAlaraiyavacchA,kAmagamA kAmakAmA] kAmarUvadehadhArI,NANAvihavaNNarAgavaravatthavicittacillalaganiyaMsaNA, vivihadesinevattha(ccha)gahiyavesA, pamuiyakaMdappa-kalaha-keli-kolAhalappiyA,hAsa-bolabahulA,asi-muggarasatti-kuMtahatthA, aNegamaNi-rayaNavivihanijjuttavicittaciMdhagayA, surUvA, mahiDDiyA, mahajjuIya, mahAyasA, mahAbalA, mahANubhAgA, mahAsukkhA, hAravirAiyavacchA, kaDaya-tuDiyathaMbhiya-bhuyA, aMgaya-kuMDalamaTThagaMDayalakanapIDhadhArI, vicittahatthAbharaNA, vicittamAlAmaulI, kallANagapavaravatthaparihiyA, kallANagapavaramallANulevaNadharA, bhAsuraboMdI, palaMbavaNamAladharA, divveNaM vanneNaM, divveNaM gaMdheNaM, divveNaM phAseNaM, divveNaM saMghayaNeNaM, divveNaM saMThANeNaM, divvAe iDDIe, divvAe juIe, divvAe pabhAe, divvAe chAyAe, divvAe accIe, divveNaM teraNaM, divvAe lessAe, dasa disAo ujjovemANA, pabhAsemANA, te NaM tattha sANaM sANaM asaMkhejjabhomejjaganagarA-vAsasayasahassANaM, sANaM sANaM sAmANiyasAhassINaM, sANaM sANaM aggamahisINaM, sANaMsANaMparisANaM,sANaMsANaM aNIyANaM,sANaMsANaMaNIyAhivaINaM,sANaMsANaM AyarakkhadevasAhassINaM, annesiMcabahUNaM vANamaMtarANaMdevANayadevINaya AhevaccaM porevaccaM sAmittaM bhaTTittaM mahattaragattaM ANAIsaraseNAvaccaM kAremANA, pAlemANA mahayAhayanaTTagIya-vAiyataMtI-tala-tAla-tuDiyaghaNamuiMgapaDuppavAiyaraveNaM divvAI bhoga bhogAI bhuMjamANA viharati ||suu0-38||116|| (mULa) he bhagavan! paryAya ane aparyAptA vAnamaMtara devonA kyAM sthAno che? he bhagavan! vAnamaMtara devo kyAM vase che? he gautama! A ratnaprabhA pRthivInA eka hajAra yojana pramANa jADA ratnamaya kAMDanA uparathI so yojana praveza karI ane nIce so yojana choDIne madhyanA AThaso yojanamAM ahIM vAnamaMtaradevonA tIrachAbhUmi saMbaMdhI asaMkhyAtA lAkho nagaro che ema kahyuM che. te bhUmi saMbaMdhI nagaro bahAranA bhAgamAM goLa, aMdaranA bhAgamAM samacorasa ane nIce kamaLanI karNikAnA AkAravALA che-ItyAdi varNana bhavanavAsInA devonA bhavanonA sAmAnya varNana (sU0 28) pramANe yAvat 'divyatruTitazabdasaMpraNaditAH'havyavAhinInA 206 43 206maya thayekhAM, patAkAmAlakulA'bhirAmAH' 5ilt-491nI.zi43 vyAsa bhane manirAma-manoDara, sarva ratnamaya, yAvat 'pratirUpAH'-suME2 che tyAM sudhI varNana jANavuM. ahIM paryAptA ane asthamA vAnamaMtara devonA sthAno kahyAM che. uparAMta, samuddaghAta ane svasthAnae traNene AzrayI lokanA asaMkhyAtamo bhAge che. tyAM ghaNA vAnamaMtara devo rahe che. te A pramANe-1 pizAca, 2 bhUta, 3 yakSa, 4 rAkSasa, 5 kinnara, 6 dvipuruSa, 7 bhujagapati mahAkAya-mahorago, 8 nipuNa gAndharvonA gAyanane viSe prItivALA gandharva gaNo. 1 aNapanika, 2 paNapanika, 3 RSivAdika, 4 bhUtavAdika, 5 kaMdita, 6 mahAnaMdita, 7 kuhaMDa ane 8 pataMgadevo. te badhA caMcala ane atyaMta capala cittavALA tathA krIDA ane hAsya priya jene che evA, gaMbhIra hAsya, gIta ane nRtyane viSe prItivALA, vanamAlAmaya ApIDa-zekhara, mukuTa, kuMDala tathA svachaMdapaNe vidurvelA AbharaNo vaDe suMdara bhUSaNa-zobhAne dhAraNa karanArA, sarva RtumAM thavAvALo sugaMdhI puSpo vaDe sArI rIte 134 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIyaThANapayaM vANamaMtaradevaThANAI zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 racelI lAMbI laTakatI zobhatI priya vikasita ane aneka prakAranI vividha vanamAlA vakSaHsthalamAM jeoe paherelI che evA, svecchAe gamana karanArA, svecchA vaDe rUpa vALA zarIrane dhAraNa karanArA, arthAt svecchAthI vikurvelA aneka rUpavALA dehane dhAraNa karanArA, aneka prakAranA varNa rUpa raMgavALA, pradhAna, adbhuta, vicitra ane dedIpyamAna vastrone paheranArA, vividha prakAranA dezI veSo vaDe jeoe paheraveza dhAraNa karyo che evA, pramudita tathA kaMdarpa, kalaha, krIDA ane kolAhalane viSe prItivALA, puSkaLa hAsya ane kolAhala karanArA, talavAra, mudgara, zakti ane bhAlAo jenA hAthamAM che evA, aneka prakAranA maNi ane vividha ratno vaDe yukta, vicitra cihno vALA, mahA RddhivALA, mahA kAMtivALA, mahA yazavALA, mahA balavALA, mahA sAmarthyavALA, mahA sukhavALA, hAra vaDe suzobhita vakSa:sthaLa jeonuM che evA, kaDA ane tuTita-bAhurakSaka-bAjubaMdha vaDe jenI bhujAo akkaDa che evA, aMgada, kuMDala, ane kapolapradezano sparza karanAra karNapITha-karNAbharaNane dhAraNa karanAra, vicitra mAlAo mastakamAM dhAraNa karanArA, kalyANa karanAra zreSTha vastro jeoe paherelA che evA, kalyANakArI zreSTha mAlA ane vilepana dhAraNa karanArA, dedIpyamAna zarIravALA, lAMbI laTakatI vanamAlAne dhAraNa karanArA, divya varNa, divya gaMdha, divya sparza, divya saMghayaNa, divya saMsthAna, divya Rddhi, divya dyuti, divya prabhA, divya chAyA (kAnti), divya arpI (kIraNo) divya teja ane divya vezyA-(zarIrAdivarNanA sauMdarya) vaDe daza dizAone udyotavALI karatA, zobhatA tyAM potapotAnA asaMkhyAtA lAkho bhUmisaMbaMdhI nagarAvAsonuM, potapotAnA hajAro sAmAnika devonuM, potapotAnI agramahiSIonuM, potapotAnI parSadonuM, potapotAnA sainyanuM, potapotAnA senAdhipationuM, potapotAnA hajAro AtmarakSaka devonuM ane bIjA ghaNA vANamaMtara devo ane devIonuM adhipatipaNuM purapatipaNuM-agresarapaNuM, svAmIpaNuM, bhartApaNuM, vaDIlapaNuM ane AjJAvaDe IzvarapaNuM tathA senApatipaNuM karAvatA, pAlana karatA niraMtara cAlatA nRtya, gIta ane vagADelA vINA, hastatAla, kAMsI tathA nipuNa puruSoe vagADela ghana mRdaMganA moTA zabda vaDe divya evA upabhoga karavA lAyaka bhogone bhogavatA vihare che. II38116 // (TI0) vAnamaMtara sUtramAM 'tisuvi osta asaMvengar mALe' svasthAna, upapAta ane samuddAta rUpe traNe sthAnone AzrayI teo lokanA asaMkhyAtamA bhAgane viSe hoya che. tathA ' muyAvaLo mahAAyA' mahAkAya eTale mahoraMga, mahorago kevA che? tenA utta2mAM vizeSaNa kahe che-- mukhapataya: ' bhujagapatio che. temaja 'AnyavALA: ' gandharvasamudAyo kevA che? te mATe vizeSaNa kahe che-'nipuLAnyavaMzItarataya: ' 'nipuNa-atyaMta kuzalatAyukta garva jAtinA devonA gItane viSe prItivALA che. e AThe vyantaronA mULa bhedo che, te sivAya bIjA ATha avAntara-peTA bhedo che-'aLapaniya' aNapantika vagere. e soLa prakAranA vyantaro kevA che? tenA uttaramAM kahe che-'padmatattvatattvapajJapitta-jrIDAnadravapriyA:' caMcala-anavasthita ane calacapala-atizaya capala cittavALA tathA kriDA ane drava-parihAsa jeone priya che evA, TIkAmAM to teno artha A pramANe che-'caMcala-anavasthita cittavALA tathA calacapala-atyaMta capala krIDana-krIDA ane cittane viSe drava-parihAsa priya jeone che evA.' tathA 'gaMbhIrahasitaLItanartanataya:' gaMbhIra hAsya, gIta ane nRtyane viSe jeone prIti che evA, tathA 'vanamAlApIDamuLuTakuMDala-svacchaPage #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bIyaThANapayaM vANamaMtaradevaThANAI abha - svecchAthI 35 bhekhonuM che mevA, 'kAmarUpadehadhAriNaH ' ma - svecchAne 35 bhekhonuM che mevA heDa-zarIrane dhArae aranArA, kheTale svecchAvaDe viDurvelA aneDa prahAranA upayukta zarIrane dhArA 42nArA, 'nAnAvidhavarNarAgavaravastracitracillalaganivasanAH' aneDa prahAranA vaza vaDe raMgavAnA pradhAna bhane prahAranA athavA addabhuta sevA hehIpyamAna vastrone paleranArA, 'vividhadezInepathyagRhItaveSAH ' vividha prahAranA dezI paheravezo vaDe veSane grahaNa yo che bheo sevA, 'pramuditakaMdarpakalahakelikolAhalapriyAH ' prabhuti - prasanna, hartha-DAmane uddIpana DaranAra vayana athavA yeSTA, udara-rADa, Desi-DIDA jane jhelAisa Thekhone priya che mevA, 'hAsyabolabahulA : ' puSpuNa hAsya khane josa- khavyakta zabda - prosAhasa aranArA, 'asimudgarazaktikuntahastA: ' talavAra, bhuddagara, zakti-kheDa bhatanuM zastra bhane suntalAlA bhekhonA hAthabhAM che jevA, 'anekamaNiratnavividhaniryuktavicitracihnagatAH ' neDa prahAranA yandraantAhi bhazikho bhane durDetanAhi ratnova De vividhapaze yukta vicitra-aneka prakAranAM cihno rahelAM che jeone viSe evA, bAkIno bhAga spaSTa che, ane pUrve tenI vyAkhyA karI che bhATe sahIM DaratA nathI. // 38 // 116 // kahiNaM bhaMte! pisAyANaM devANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA ? kahi NaM bhaMte! pisAyA devA parivasaMti ? goyamA ! ise rayaNappA puDhavIe rayaNAmayassa kaMDassa joyaNasahassabAhallassa uvariM egaM joyaNasayaM ogAhittA TThA vegaM joyaNasayaM vajjittA majjhe aTThasu joyaNasaesu ettha NaM pisAyANaM devANaM tiriyamasaMkhejjA bhomejjanagarAvAsasayasahassA bhavantIti makkhAyaM / te NaM bhomejjanagarA bAhiM vaTTA jahA ohio bhavaNannao tahA bhANiyavvo jAva paDirUvA / ettha NaM pisAyANaM devANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA / tisu vi logassa asaMkhejjaibhAge / tattha bahave pisAyA devA parivasaMti, mahiDDiyA jahA ohiyA jAva viharanti / kAla-mahAkAlA ittha duve pisAyiMdA pisAyarAyANo parivasaMti, mahiDDiyA mahajjuiyA jAva viharati / sU0 - 39 / / 117 / / (bhUta) he bhagavan ! paryAptA ane aparyAptA pizAya hevonA myAM sthAno che? he laMgavan ! pizAya hevI jyAM rahe che? he gautama! A ratnaprabhA pRthivInA hajAra yojana jADA ratnamaya kAMDanA uparanA bhAgathI eka so yojana jaI ane nIce so yojana choDIne vaccenA ATha so yojanamAM pizAca devonA tIrachA bhUmisaMbandhI asaMkhyAtA lAkha nagaro che ema kahyuM che. te bhUmisaMbandhI nagaro bahAranA bhAgamAM goLa che-ityAdi varNana sAmAnya bhavana varNana pramANe yAva-pratirUpa-navIna navIna rUpane dhAraNa karanArA che--tyAM sudhI kahevuM. tyAM paryAptA ane aparyAmA pizAca devonA sthAno kahelAM che. teo upapAta, samuddAta ane svasthAnane AzrayI lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. tyAM ghaNA pizAca devo rahe che. te mahARddhivALA-ityAdi sAmAnya varNana yAvat-'vihare che' tyAM sudhI jANavuM. ahIM kAla ane mahAkAla nAmanA be pizAcanA indro pizAcanA rAjAo rahe che. te mahARddhivALA mahAdyutivALA yAvat-vihare che. // 38 // 117 // kahiNaM bhaMte / dAhiNillANaM pisAyANaM devANaM [pajjattA'pajjattANaM] ThANA pannattA ? kahi NaM bhaMte! dAhiNillA. pisAyA devA parivasaMti? goyamA ! jaMbuddIve dIve mandarassa pavvayassa dAhiNeNaM imIse rayaNappabhAra puDhavIe rayaNAmayassa kaMDassa joyaNasahassabAhallassa uvariM egaM joyaNasayaM ogAhittA heTThA vegaM joyaNasayaM vajjittA majhe asu joyaNasaesu ettha NaM dAhiNillANaM pisAyANaM devANaM tiriyamasaMkhejjA bhomejjanagarAvAsasayasahassA bhavantIti makkhAyaM / teNaM [bhomejjaNagarA bAhiMvaTTA ] bhavaNA jahA ohio bhavaNavannao tahA bhANiyavvo jAva pddiruuvaa| ettha NaM dAhiNillANaM pisAyANaM devANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA / tisu vi logassa asaMkhejjaibhAge / tattha NaM bahave dAhiNillA pisAyA devA parivasaMti, mahiDDiyA jahA ohiyA jAba viharanti / 136 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIyaThANapayaM vANamaMtaradevaThANAI zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 kAle ettha pisAyaiMde pisAyarAyA parivasai, mahiDDIe jAva pabhAsemANe / se NaM tattha tiriyamasaMkhejjANaM bhomejjunayarAvAsasayasahassANaM, caThaNhaM sAmANiyasAhassINaM, caThaNha maggamahisINaM saparivArANaM, tinhaM parisANaM, sattaNhaM aNiyANaM, sattaNhaM aNiyAhivaINaM, solasaNhaM AyarakkhadevasAhassINaM, annesiM ca bahUNaM dAhiNillANaM vANamaMtarANaM devANa ya devINa ya AhevaccaM jAva vihrh| uttarillANaM pucchaa| goyamA ! jaheva dAhiNillANaM vattavvayA taheva uttarillANaM pi / NavaraM mandarassa pavvayassa uttareNaM / mahAkAle ettha pisAyaiMde pisAyarAyA parivasai, jAva viharai / evaM jahA pisAyANaM tahA bhUyANaM pi, jAva gaMdhavvANaM / navaraM iMdesu NANattaM bhANiyavvaM imeNa vihiNA- bhUyANaM surUva-paDirUvA, jakkhANaM punnabhadda - mANibhaddA rakkhasANaM bhIma- mahAbhImA, kiNNarANaM kiNNara- kiMpurisA, kiMpurisANaM sappurisa - mahApurisA, mahoragANaM aikAyA - mahAkAyA, gaMdhavvANaM nIyarapha-pIyanaze, nAva virA kAle ya mahAkAle surUva- paDirUva punnabhadde ya / taha ceva [amaravai] mANibhadde bhIme ya tahA mahAbhIme // 1 // kinnara - kiMpurise khalu sappurise khalu tahA mahApurise / aikAya - mahAkAe gIyaraI ceva gIyajase // 2 // IR.-40||1|| (mULa) he bhagavan! dakSiNa dizAnA pizAca devonA kyAM sthAno che? he bhagavan! dakSiNa dizAnA pizAca devo kyAM rahe che? he gautama! A jaMbudrIpanAmanA dvIpamAM meru parvatanI dakSiNe A ratnaprabhA pRthivInA hajAra yojana jADA ratna kAMDanA uparanA bhAgathI eka so yojana ane nIce eka so yojana choDIne vacce AThaso yojanamAM tIrachA asaMkhyAtA lAkha bhUmisaMbandhI nagaro che ema kahyuM che. te bhavanonuM varNana sAmAnya bhavanonA varNana pramANe yAvat-pratirUpa che--tyAM sudhI jANavuM. ahIM dakSiNa dizAnA paryAptA ane aparyAptA pizAcadevonA sthAno che. teo upapAta, samuddAta ane svasthAnane AzrayI lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. tyAM ghaNA dakSiNa dizAnA pizAca devo rahe che. te mahARddhivALAityAdi audhika--sAmAnya varNana yAvad 'vihare che' tyAM sudhI jANavuM. ahIM kAla nAme pizAcano indra ane pizAcono rAjA rahe che. te mahARddhivALo-yAvat (daza dizAone) prakAzita kare che. te tyAM tIrachA asaMkhyAtA lAkha bhUmisaMbandhI nagaronuM, cAra hajAra sAmAnika devonuM, parivArasahita cAra agramahiSIonuM, traNa parSadAonuM, sAta prakAranA sainyanuM, sAta senAdhipationuM, soLa hajAra AtmarakSaka devonuM, te sivAya bIjA ghaNA vAnamaMtara devo ane devIonuM adhipatipaNuM karato yAvad vihare che. uttara dizAnA pizAconA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jema dakSiNa dizAnA pizAconA saMbaMdhamAM vaktavyatA kahI che tema uttaranA pizAconA saMbaMdhamAM paNa kahevI. parantu meru parvatanI uttara dizAe che. ahIM mahAkAla nAme pizAconA rAjA vase che. yAvat-vihare che. e pramANe jema pizAco saMbaMdhamAM hakIkata kahI tema bhUtonA saMbaMdhamAM yAvattva gadharvonA saMbaMdhamAM kahevI. parantu indronA saMbaMdhamAM vizeSatA A prakAre kahevI-bhUtonA surUpa ane pratirUpa indro che. yakSonA pUrNabhadra ane mANibhadra, rAkSasonA bhIma ane mahAbhIma, kinnaronA kinnara ane kiMpuruSa, kiMpuruSonA satpuruSa ane mahApuruSa, mahoragonA atikAya ane mahAkAya tathA gaMdharvonA gItarati ane gItayaza indro yAvat- vihare che. 'kAla ane mahAkAla, surUpa ane pratirUpa, pUrNabhadra ane maNibhadra, bhIma ane mahAbhIma, kinnara ane kiMpuruSa, satpuruSa ane mahApuruSa, atikAya ane mahAkAya tathA gItarati ane gItayaza.'' II40 / / 1185 137 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bIyaThANapayaM joisiyadevaThANAI kahi NaM bhaMte! aNavanniyANaM devANaM [pajjattA'pajjattANaM] ThANA pannattA ? kahi NaM bhaMte! aNavanniyA devA parivasaMti? goyamA! imIse rayaNappabhAe puDhavIe rayaNAmayassa kaMDassa joyaNasahassabAhallassa uvariM heTThA ya egaM joyaNasayaM sayaM vajjettA majjhe aTThasu joyaNasaesu ettha NaM aNavanniyANaM devANaM tiriyamasaMkhejjA NagarAvAsasayasahassA bhavantIti makkhAyaM / te NaM jAva paDirUvA / etthaM NaM aNavanniyANaM devANaM ThANA [pannattA] uvavAeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge, samugdhAeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge, sANeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge / tattha NaM bahave aNavanniyA devA privsNti| mahiDDiyA jahA pisAyA jAva viharaMti / sannihiya-sAmANA ittha duve aNavanniMdA aNavanniyakumArarAyANo privsNti| mahiDDIyA, jahA kaal-mhaakaalaa| evaM jahA kAlamahAkAlAgaM do pi dAhiNillANaM uttarillANa ya bhaNiyA tahA sannihiya-sAmANA [I]NaM pi bhANiyavvA / saMgahaNIgAhAaNavanniya-paNavanniya-isivAiya- bhUyavAiyA ceva / kaMda - mahAkaMdiya kuhaMDe payayadevA ime iMdA / 'saMnihiyA sAmANA dhAya-vidhAe isI ya isivaale| Isara mahesare yA havai suvacche visAle y|| 2 // hAse hAsaraI vi . ya see ya tahA bhave mhaasee| payae payagavaI vi ya neyavvA ANupuvvI ||3|| / / sU0 - 41 / / 119 / / (bhUta) he bhagavan! khAepani hevonA jyAM sthAno che? he bhagavan! khAyannie hevo kyA rahe che? he gautama! khA ratnaprabhA pRthivInA hajAra yojana jADA ratnamaya kAMDanI upara ane nIce so so yojana mUkIne yAva-AThaso yojanamAM aNapantika devonA tIrachA asaMkhya lAkha bhUmisaMbandhI nagaro che ema kahyuM che. te nagaro yAva-pratirUpa che. tyAM aNapantika devonA sthAno che. te upapAta, samuddAta ane svasthAna vaDe lokanA asaMkhyAtamA bhAgane viSe che. tyAM ghaNA aNapantika devo rahe che. teo mahARddhivALA ityAdi-varNana pizAconI jema yAvat-'vihare che'- tyAM sudhI jANavuM. ahIM sannihita ane sAmAnya e be aNapantikonA indra ane aNapantika devonA rAjA rahe che. teo mahARddhivALA-e pramANe jema dakSiNanA ane uttaranA pizAcanA indra kAla ane mahAkAlanA saMbaMdhamAM kahyuM che tema saMnihita ane sAmAnya indranA saMbaMdhamAM paNa kahevuM. A saMgrahaNI gAthAno artha che-'1 aNapantika, 2 paNapantika, 3 RRSivAdI, 4 bhUtavAdI, 5 kaMdita, 6 mahAkaMdita, 7 kodaMDa ane 8 pataMga e vAnavyantara devo che. tesronA ndro che -1 sannihita 2 sAmAnya, u dhAtA, 4 vidhAtA, paRSi RSipAla, 7 Izvara, 8 mahezvara, 9 suvatsa, 10 vizAla, 11 hAsa, 12 hAsarita, 13 zveta, 14 mahAzveta, 15 pataMga ane 16 pataMgapati e anukramathI jANavA. 41||119 // (TI0) parantu 'kAle ya mahAkAle' ityAdi. dakSiNa ane uttara dizAnA pizAconA indra anukrame kALa ane mahAkALa jANavAeTale dakSiNa dizAno kALa ane uttara dizAno mahAkALa, bhUtonA sarUpa ane pratirUpa, yakSonA pUrNabhadra ane mANibhadra, rAkSasonA bhIma ane mahAbhIma, kinnaronA kinnara ane kiMpuruSa, kiMpuruSonA satpuruSa ane mahApuruSa, mahoragonA atikAya ane mahAkAya tathA gandharvonA gItarati ane gItayaza indro jANavA. 41||119 // || joisiyadevaThANAI || kahi NaM bhaMte! joisiyANaM devANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA ? kahi NaM bhaMte! joisiyA devA parivasaMti ? goyamA! imIse rayaNappabhAe puDhavIe bahusamaramaNijjAo bhUmibhAgAo sattANaue joyaNasae uDDuM uppaittA dasuttare joyaNasayabAhalle tiriyamasaMkhejje joisavisae / ettha NaM joisiyANaM devANaM tiriyamasaMkhejjA joisiyavimANAvAsasayasahassA bhavantIti makkhAyaM / te NaM vimANA addhakaviTThagasaMThANasaMThiyA, savvaphAliyAmayA, 138 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIyaThANapayaM joisiyadevaThANAI zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 abbhuggayamUsiya pahasiyA iva, vivihamaNikaNagarayaNabhatticittA, vADaddhUyavijayavejayaMtIpaDAgachattAichattakaliyA, tuMgA, gagaNatalamahilaMghamANasiharA, jAlaMtararayaNa-paMjarummiliyavva, maNikaNagadhUbhiyAgA, viyasiyasayavattapuMDarIyA[ya],tilayarayaNaddhacaMdacittA, nANAmaNimayadAmAlaMkiyA aMto bahiM ca saNhA, tavaNijjaruilavAluyApatthaDA, suhaphAsA, sassiri[ ] yA, surUvA, pAsAIyA, darisaNijjA, abhirUvA, paDirUvA / ettha NaM joisiyANaM devANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA / tisu vi logassa asaMkhejjaibhAge / tattha NaM bahave joisiyA devA parivasaMti / taM jahA - bahassaI, caMdA, sUrA, sukkA, saNiccharA, rAhU, dhUmakeU, budhA, aMgAragA, tattatavaNijjakaNagavannA je ya gahA joisammi cAraM caraMti keU ya gairaiyA aTThAvIsaivihA ya nakkhattadevatagaNA, NANAsaMThANasaMThiyAo, paMcavaNNao tArayAo ThiyalessA cAriNo, avissAmamaMDalagaI, patteyanAmaMkapAgaDiyaciMdhamauDA mahiDDiyA jAva pabhAsemANA / te NaM tattha sANaM sANaM vimANAvAsasayasahassANaM, sANaM sANaM sAmANiyasAhassINaM sANaM sANaM aggamahisINaM saparivArANaM, sANaM sANaM parisANaM, sANaM sANaM aNiyANaM, sANaM sANaM aNiyAhivaINaM, sANaM sANaM AyarakkhaMdevasAhassINaM, annesiM ca bahUNaM joisiyANaM devANa ya devINa ya AhevaccaM porevaccaM jAva viharaMti / caMdima-sUriyA ittha duve joisiMdA joisiyarAyANo parivasaMti, mahiDDiyA jAva pabhAsemANA / te NaM tattha sANaM sANaM joisiyavimANAvAsasayasahassANaM, cauNhaM sAmANiyasAhassINaM, caThaNhaM aggamahisINaM saparivArANaM, tiNhaM parisANaM, sattaNhaM aNIyANaM, sattaNhaM aNIyAhivaINaM, solasaNhaM AyarakkhadevasAhassINaM, jAva annesiM ca bahUNaM joisiyANaM devANa ya devINa ya Ahevacca[porevaccaM ] jAva viharaMti / sU0-42 / 120 / (bhU0) he bhagavan ! paryAptA khane aparyAptA bhyotiSi hevonA sthAno jhyAM che? he bhagavan ! bhyotiSiGa hevo 'yAM rahe che? he gautama! A ratnaprabhA pRthivInA atyaMta sama-sarakhA ane ramaNIya bhUminA bhAgathI sAtaso nevuM yojana upara jaie eTale ekso dasa yojana pahoLA ane tIrachA asaMkhyAtA yojanapramANa kSetramAM jyotiSika devono viSayanivAsa che. ahIM jyotiSika devonA tIrachA asaMkhyAtA lAkha jyotiSika vimAno che ema kahyuM che. te vimAno ardha koThAnI AkRtivALA, sarvasphaTikamaya, abhyudgatA--cAre taraphathI nIkaLelI, utkRtA-cAre tarapha prasarelI prabhA vaDe dhoLAM, vividha prakAranA maNi, kanaka ane ratnonI bhakti-racanA vaDe vicitra, vAyu vaDe kaMpita thayelI vijayanI sUcaka vaijayantI nAme patAkA ane upara upara rahelA chatro vaDe yukta, uMcA gaganatalanuM ullaMghana karanArA jeonA zikharo che evAM, jALIonA vaccenA bhAgamAM ratno jeone che evAM, tathA pAMjarAthI bahAra kADhelA hoyanI zuM sevA, bhakhine unaDanA sTUpiDA - ziyaro bhekhonAM che sevAM, viGasita - jIlelA zatapatro, puMDarIDao, tisao bhane ratnamaya ardha candro vaDe vicitra, aneka prakAranI maNimaya mALAo vaDe suzobhita, aMdara ane bahAra komaLa, tapanIya-suvarNanI manohara vAlukono prastaTa-bhUmipITha jeone viSe che evAM, sukhakara sparzavALAM, zobhAyukta, suMdara rUpavALAM, prasannatA utpanna karanAra, darzanIya, abhirUpa ane pratirUpa che. ahIM paryAptA ane aparyAptA jyotiSika devonA sthAno kahelAM che. teo upapAta, samuddAta ane svasthAna-e traNenI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA lAgamAM che. tyAM dh|aa bhyotiSiGa hevo rahe che. te yA pramANe - bRhaspati, yandra, sUrya, zuddha, zanaizvara, rAhu, dhUmaketu, budha, aMgAraka--maMgaLa, teo tapAvelA tapanIya--suvarNanA jevA varNavALA che. (te sivAya bIjA) je graho jyotizcakramAM phare che, gatimAM prItivALA ketuo ane aThyAvIza prakAranA nakSatra devagaNo che te badhA aneka prakAranI AkRtivALA che. tArAo pAMca varNanA che ane teo badhA sthitalezyAvALA-avasthitatejolezyAvALA che. jeo pharavAnA svabhAvavALA 139. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bIyaThANapayaM joisiyadevaThANAI che teo vizrAmarahita-niraMtara maMDalarUpe gati karanArA, pratyekanA nAmanA lAMchana vaDe mukuTamAM prakaTa kareluM cihna jeone che evA, mahA RddhivALA, yAvat zobhatA tyAMnA potapotAnA lAkho vimAnAvAsonuM potapotAnA hajAro sAmAnika devonuM potapotAnI parivArasahita agramahiSIonuM potapotAnI parSadAonuM, potapotAnA sainyonuM potapotAnA senAdhipationuM potapotAnA hajAro AtmarakSaka devonuM ane bIjA ghaNA jayotiSika devo ane devIonuM adhipatipaNe karatA yAva-vihare che. ahIM candra ane sUrya e be jyotiSkanA Indro ane jyotiSanA rAjAo rahe che. teo mahARddhivALA, yAvat zobhatA potapotAnA lAkho jyotiSanA vimAnAvAsonuM, cAra hajAra sAmAnika devonuM parivAra sahita cAra agramahiSIonuM traNa parSadAonuM sAta prakAranA sainyonuM sAta senAdhipationuM soLa hajAra AtmarakSaka devonuM vAva-anya ghaNA jyotiSka devo ane devIonuM adhipatipaNe karatA yAva vihare che. ll42/120 (TI0) jyotiSkanA sUtramAM aviThThasaMDAsaMDiyA' ardhA koThAnA AkAravALAM vimAno che. AnA saMbaMdhamAM AkSepazaMkA ane parihAra-samAdhAna candraprajJaptiTIkA ane sUryaprajJaptinI TIkAmAM che tyAMthI jANI levuM. te vimAno sarvaTivamayAna' sarvarUpe sphaTikamaya, 'amRtotapramAsitAni' abhyagratA-abhimukhapaNe cotaraphathI nIkaLelI, ane utsutA-prabalapaNe sarva dizAomAM prasarelI prabhA-dIpti vaDe sita-dhoLAM, 'vividhamAnavaviktavatrALa' vividha prakAranA maNi, kanaka ane ratnonI bhakti-racanAvizeSavaDe citra-AzcaryabhUta, vAtocvanayanayatIpatA-chatrAtichatratini' vAyuthI kapelI vijaya-abhyadayane sUcavatI vaijayantI nAme patAkA athavA vijaya-vaijayantInI pArzvavartI karNikA, te pradhAna che jemAM evI vaijayantI te vijayavaijayanI. tathA pArzvavartI karNikArahita hoya te patAkA tathA chatrAtichatra-upara upara rahelAM chatro, te banne vaDe yukta, "taMgAni' uMcA, 'natanAthana vicharALi' AkAza mArganuM ati ullaMghana karanArA zikharo jeonA che evAM, 'nAtAnaratna-ponI titAnIva' jALI bhavananI bhIMtane viSe hoya che ane te loka prasiddha che, tenI vaccenA bhAgamAM viziSTa zobhAne mATe jyAM ratno mUkelAM che evAM, tathA pAMjarAthI bahAra karAyelA hoyanI zuM evAM, jemake koI vastu vAMsavagerenA banelA pracchAdana vizeSarUpa pAMjarAthI bahAra karAyelI hoya ane tenI kAnti avinaSTa hovAthI zobhe che tema te vimAno paNa zobhe che. 'janapati' maNi ane suvarNanA skUpikA-zikharo jeone che evAM, 'virAsatazatapatrapuSkarItiratnArthavatriALa' bAraNA vageremAM AkRtirUpe rahelAM khIlelAM je zatapatro ane puMDarIka kamaLo, bhIMta vagere upara rahelA tilako, bAraNA vageremAM rahelA ratnamaya ardhacandro vaDe citra-AzcaryakAraka, nAnAmavA mAtAni' aneka prakAranI maNimaya mAlAo vaDe alaMkRta, 'tAni' aMdaranA tathA bahAranA bhAgamAM komaLa sparzavALA, "tapanIyaravAnuprastAvi suvarNamaya, manohara retIono prastaTa-bhUmi jeone viSe che evAM, eTale jyAM suvarNamaya vAlukA pAtharelI evAM, tathA "suhApAni sukhammAni vA' sukhakAraka sparzavALAM athavA zubha sparzavALAM, bAkInAM badhA sUtranI pUrvanI peThe-yAvat bRhaspati, caMdra vagere sudhI vyAkhyA karavI. bRhaspati, candra, sUrya, zukra, zani (zazcara), rAhu, dhUmaketa, budha ane aMgAraka-maMgaLa. te graho kevA che? 'ta tapanIyana vaLaf: ' tapAvelA tapanIya-kanaka-suvarNanA jevA varNavALA, arthAt kaMIka rAtA varNavALA, te sivAyanA bIjA graho jyotizcakramAM phare che, ane je ketuo gamana karavAmAM prItivALA tathA aThyAvIza prakAranA nakSatra devo te badhA 'nAnA saMsthAnA saMsthitA:' vividha AkRtivALA ane "ca" zabdathI tapAvelA suvarNanA jevA varNavALA che. tArAo pAMca varSanA che. e badhA jyotiSika devo tijoyA-' avasthita tejo lezyAvALA che. tathA jeo vArikhaH' gamana karavAnA svabhAvavALA che te vizrAmamalkata tiva:' avizrAma-niraMtara maMDalAkAre gati karanArA che. "pratyenAmayvaTivihAmuzurA?'pratyeke potapotAnA nAmanA lAMchana vaDe mukuTamAM cihna prakaTa karyuM che evA jyotiSko che. teno bhAvArtha evo che ke candrane mukuTamAM potAnA nAmanA lAMchanarUpa candramaMDalanuM cihna prakaTa che. 140 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIyaThANapayaM vemANiyadevaThANAI zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 sUryane sUryamaMDala, grahane grahamaMDala, nakSatrane nakSatramaMDala ane tArAne tArAonA AkAranuM mukuTamAM cihna che. ll4212ll | vemANiyadevaThANAI / / kahi NaM bhaMte! vemANiyANaM devANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA? kahi NaM bhaMte! vemANiyA devA parivasaMti? goymaa| imIse rayaNappabhAe puDhavIe bahusamaramaNijjAo bhUmibhAgAo uDDaM caMdima-sUriya-gaha-nakkhattatArArUvANaM bahUI joyaNasayAI, bahUI joyaNasahassAI, bahUhiM joyaNasayasahassAI bahugIo joyaNakoDIo, bahugIo joyaNakoDAkoDIo uDUMdUraM uppaittA, ittha NaM sohammIsANa-saNaMkumAramAhiMda-baMbhaloya-laMtagamahAsukka-sahassAra-ANaya-pANaya-AraNa-accuya-gevejja-aNuttaresu etthaNaMvemANiyANaM devANaMcaurAsIi vimANAvAsasayasahassA sattANauiM ca sahassA tevIsaM ca vimANA bhavantIti mkkhaayN| te NaM vimANA savvarayaNAmayA, acchA, saNhA, laNhA, ghaTTA, maTThA, nIrayA, nimmalA, nippaMkA, nikkaMkaDacchAyA, sappabhA, sassirirIyA, saujjoyA, pAsAdIyA, darisaNijjA, abhirUvA, pddiruuvaa| ettha NaM vemANiyANaM devANaM pajjattApajjattANaM ThANA pnnttaa| tisuvi loyassa asNkhenjibhaage| tattha NaM bahave vemANiyA devA privsNti| taMjahA-sohammIsANa-saNaMkumAra-mAhiMda-baMbhaloga-laMtaga-mahAsukka-sahassAra-ANaya-pANaya-AraNa-accuyagevejjagA-aNuttarovavAiyA devA, teNaMmiga-mahisa-varAha-sIha-chagala-dahara-haya-gayavai-bhuyaga-khagga-usabhaMkaviDima-pAgaDiyaciMdhamauDA, pasiDhilavaramauDa-kirIDadhAriNo,varakuMDalujjoIyANaNA,maThaDadittasiriyA,rattAbhA, paumapamhagorA, seyA, suhavanna-gaMdha-phAsA, uttamaveuvviNo, pavaravattha-gaMdha-mallANulevaNadharA, mahiDDiyA, mahajjuiyA, mahAyasA, mahAbalA, mahANubhAgA, mahAsokkhA, hAravirAiyavacchA, kaDaya-tuDiyathaMbhiyabhuyA, aMgada-kuMDala-maTTagaMDatalakannapIDhadhArI,vicittahatthAbharaNA, vicittamAlA-maulI,kallANagapavaravatthaparihiyA, kallANagapavaramallANulevaNA, bhAsaraboMdI, palaMbavaNamAlaMdharA, divveNaM vanneNaM, divveNaM gaMdheNaM, divveNaM phAseNaM, divveNaM saMghayaNeNaM, divveNaM saMThANeNaM, divvAe iDDIe, divvAe juIe, divvAe pabhAe, divvAe chAyAe, divvAe accIe, divveNaM teeNaM, divvAe lesAe dasa disAo ujjovemANA, pbhaasemaannaa| teNaMtattha sANaMsANaM vimANAvAsasayasahassANaM,sANaMsANaMsAmANiyasAhassINaM,sANaMsANaMtAyattIsagANaM,sANaMsANaMlogapAlANaM, sANaMsANaM aggamahisINaMsaparivArANaM,sANaMsANaMparisANaM,sANaMsANaM aNiyANaM,sANaMsANaM aNiyAhivaINaM, sANaM sANaM AyarakkhadevasAhassINaM, annesiM ca bahUNaM vemANiyANaM devANaM devINa ya AhevaccaM porevaccaM sAmittaM bhaTTitaM mahayaragattaM ANAIsaraseNAvaccaM kAremANA pAlemANA mahatA'hatanaTTa-gIya-vAiyataMtI-talatAla-tuDita-ghaNamuiMgapaDDuppavAitakheNaM divvAI bhogabhogAI bhuMjamANA viharaMti ||suu0-43||121|| (mULa) he bhagavana! paryAptA ane aparyAptA vaimAnika devonA kyAM sthAno kahelAM che? he bhagavan! vaimAnika devo kyAM rahe che? he gautama! A ratnaprabhA pRthivInA bahu sarakhA ane ramaNIya bhUmibhAgathI upara candra, sUrya, graha, nakSatra ane tArAo saMbandhI ghaNA seMkaDo yojana, ghaNA hajAro yojana, ghaNA lAkho yojana, ghaNA kroDa yojana, ghaNA koDAkoDI yona 652 dUra 47me mero mADI saudharma, zAna, sanatkumAra, mAundra, bos, aids, mahAzu, sasAra, Anata, prANata, AraNa, acuta, raiveyako ane anuttaronA vaimAnika devonA corAzI lAkha, sattANuM hajAra ane traivIya vimAnApAso cha abha yu cha. te vimAno sarva ratnamaya, 127, bhaga, mi5, ghase, sAI 28i, rajarahita, nirmala, niSpaka, nirAvaraNa dItivALAM, prabhAsahita, zobhAsahita, udyotasahita, prasannatA karanArA, 141 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bIyaThANapayaM vemANiyadevaThANAI darzanIya, abhirUpa ane pratirUpa che. ahIM paryAptA ane aparyAptA vaimAnika devonA sthAno kahelAM che. uparAMta, samuddaghAta ane svasthAna e traNene AzrayI lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. tyAM ghaNA vaimAnika devo rahe che. te mA prabhA-saudharma, zAna, sanatkumAra, mAundra, bRhados, aids, mAzu, sasAra, mAnata, prata, mA295, ayuta, vaya bhane manuttarIpati, mane ta bhanu bhRga, mahipa-yo, parADa, siMha, 12, he, dhoi, hAthI, bhujaga-sarpa, geMDo, baLada, viDima-mRgavizeSa rUpa cihno jeoe mukuTamAM prakaTa karelA che evA, zithila zreSTha mukuTa ane kirITane dhAraNa karanArA, jeoe uttama kuMDalo vaDe mukhane prakAzita karyuM che evA, jeoe mukuTavaDe zobhA arpaNa karI che, mukuTavaDe zobhA prApta karI che evA, rakta prakAzavALA, padmanA jevA gaura, zveta, zubha varNa gaMdha ane sparzavALA, uttama vaikriya zarIravALA, zreSTha vastra, gaMdha, mALA ane vilepana dhAraNa karanArA, mahARddhivALA, ItyAdi varNana bhavanapati devonI peThe yAvat vihare che tyAM sudhI jANavuM. //4312 1/ (TI) vaimAnika sUtramAM corAzI lAkha sattANuM hajAra ane trevIza vimAno che. ane te batrIsa lAkha, aThyAvIza lAkha, bAra lAkha, ATha lAkha, cAra lAkha ityAdi saMkhyA meLavavAthI thAya che, saudharma devone mukuTamAM mRganuM cihna prakaTa che. IzAna devone mukuTamAM pADAnuM cihna che, sanakumAra devoe mukuTamAM varAharUpa cihna prakaTa karyuM che, mAhendra devoe siMharUpa cihna mukuTamAM prakaTa karyuM che. brahmaloka devoe mukuTamAM bakarAnuM cihna prakaTa kareluM che. lAntaka devo mukuTamAM deDakAnuM cihna dhAraNa kare che. zukra devalokanA devone mukuTamAM ghoDAnuM cihna che, sahasArakalpanA devone mukuTamAM gajapatinuM cihna che. AnatakalpanA devo mukuTamAM bhujagasapanA cihnavALA che. prANata kalpanA devo mukuTamAM khaga-geMDAnuM cihna dhAraNa kare che. khaga e jaMgalanuM catuSpada prANI che. AraNakalpanA devone mukuTamAM vRSabhanuM cihna che. azruta kalpanA devone mukuTamAM viDima-mRgavizeSanuM cihna che. 'varakuNDalodyotitAnanAH' zreSTha iMdo 43 bhupane mAme prazata thucha mevA vaimAni po cha. Uslno sugamacha. // 43 // 121 // kahiNaM bhNte| sohammagadevANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA? kahiNaM bhaMte! sohammagadevA parivasaMti? goyamA! jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa dAhiNeNaM imIse rayaNappabhAe puDhavIe bahusamaramaNijjAo bhUmibhAgAo urcha caMdima-sUriya-gaha-nakkhattatArArUvANaM bahUNi joyaNasayANi bahUI joyaNasahassAI bahUI joyaNasayasahassAI bahugIo joyaNa koDIo bahugIo joyaNakoDAkoDio uiMdUraM uppaittA, ettha NaMsohamme NAmaM kappe pnntte| pAINapaDINAyae, udINa-dAhiNa-vitthinne, addhacaMdasaMThANasaMThie, accimAlibhAsarAsivaNNAbhe,asaMkhenjAo joyaNakoDIo asaMkhejjAo joyaNakoDAkoDIo AyAmavikkhaMbheNaM, asaMkhejjAo joyaNakoDAkoDIo parikkheveNaM, savvarayaNAmae, acche jAva pddiruuve| tattha NaM sohammagadevANaM battIsaM vimANAvAsasayasahassA bhavantIti mkkhaay| teNaM vimANA savvarayaNAmayA acchA, jAva pddiruuvaa| tesiNaM vimANANaMbahumajjhadesabhAge paMca vaDiMsayA pannattA, taM jahA-asogavaDiMsara, sattivaNNavaDiMsae, caMpagavaDiMsae, cUyavaDiMsae, majjhe ittha sohmmvddiNse| teNaMvaDiMsayA savvarayaNAmayA, acchA, jAva pddiruuvaa| etthaNaMsohammagadevANaM pajjattApajjattANaM ThANA pnnttaa| tisu vi logassa asNkhijjibhaage| tattha NaM bahave sohammagadevA parivasaMti mahiDDiyA jAva pbhaasemaannaa| te NaM tattha sANaMsANaM vimANAvAsasayasahassANaM, sANaM sANaM sAmANiyasAhassINaM, evaM jaheva ohiyANaM taheva eesipi bhANiyavvaM, jAva AyarakkhadevasAhassINaM, annesiM ca bahUNaM sohammagakappavAsINaM vemANiyANaM devANa ya devINa ya AhevaccAporevaccaM] jAva vihrNti| sakke ittha deviMde devarAyA parivasai, vajjapANI, puraMdare, sayakkatU, sahassakkhe, maghavaM, pAgasAsaNe, dAhiNaDDalogAhivaI, battIsavimANAvAsa142 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIThApayaM vemANiyadevaThANAI zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 sayaislAdivaDuM, pAvAvALe, surei, ayavavattho, AtazyamAla-mahe, navahemannA vitta caMcala MDanavilihijjmaanngNdde, mahiDDie, jAva pabhAsemANe / se NaM tattha battIsAra vimANAvAsasayasahassANaM, caTharAsIe sAmANiyasAhassINaM, tAyattIsAe tAyattIsagANaM, cauNhaM logapAlANaM, aTThaNhaM aggamahisINaM saparivArANaM, tiNhaM parisANaM, sattaNhaM aNIyANaM, sattaNhaM aNIyAhivaINaM, cauNhaM caurAsINaM AyarakkhadevasAhassINaM, annesiM ca bahUNaM sohammakappavAsINaM vemANiyANaM devANa ya devINa ya Ahevacca porevaccaM kuvvamANe jAva viharaN / I]0-44 / / 22 / / (mULa) he bhagavan! paryAptA ane aparyAptA saudharma devonA kyAM sthAno che? he bhagavan! saudharma devo kyAM rahe che? he gautama! jaMbUdrIpa nAme dvIpamAM meru parvatanI dakSiNe A ratnaprabhA pRthivInA bahu sama ane ramaNIya bhUminA bhAgathI yAvat-upara dUra gayA pachI ahIM saudharma nAme devaloka Ave che. te pUrva-pazcima lAMbo ane uttara-dakSiNa vistIrNa che. te ardhacandranI AkRtivALo, 'ajvimApti-mAlAsivaLAme' kiraNonI mALA ane bhAsarAsi-kAntinA samUhanA jevA varNavALo che. te asaMkhyAtA koTAkoTI yojana lAMbo ane pahoLo che. tathA tenI paridhi asaMkhyAtA koTAkoTI yojana che. te sarva ratnamaya, svaccha yAva-pratirUpa che. tyAM saudharma devonA batrIza lAkha vimAno che ema kahyuM che. te vimAno sarva ratnamaya, yAvat pratirUpa che. te vimAnonA barobara madhya bhAgamAM pAMca avataMsaka vimAno kahyAM che. te A pramANe-1 azokAvataMsaka, 2 saptaparNAvataMsaka, 3 caMpakAvataMsaka, 4 cUtAvataMsaka, ane teonA madhyabhAgamAM saudharmAvataMsaka che. te avataMsaka vimAno sarva ratnamaya, svaccha yAva-pratirUpa che. ahIM paryAptA ane aparyAptA saudharma devonA sthAno kahyAM che. teo traNene upapAta, samuddAta ane svasthAnane AzrayI lokanA asaMkhyAtamA bhAge che. tyAM ghaNA saudharma devo rahe che. mahARddhivALA yAva-prakAzita karatA teo potapotAnA tyAM rahelA lAkho vimAnonuM, potapotAnA hajAro sAmAnika devonuM, potapotAnA trAyaspriMzaka devonuM, e pramANe jema sAmAnya devonuM varNana karyuM tema saudharma devonuM paNa jANavuM. yAvat hajAro AtmarakSaka devonuM, te sivAya bIjA ghaNA saudharmakalpavAsI vaimAnika devo ane devIonuM adhipatipaNuM karato yAvat-vihare che. ahIM devendra devano rAjA zakra rahe che. jeNe hAthamAM vajra dhAraNa kareluM che evo, puraMdara, zatakratu, sahasrAkSa, maghavA, pAkazAsana ane lokanA dakSiNArdhano adhipati che. te batrIza lAkha vimAnono adhipati, erAvaNavAhanavALo, devono indra, tathA rajarahita AkAzanA jevA svaccha vastrone dhAraNa karanAra, jeNe mALA ane mukuTa paherelA che evo, navA suvarNanA jevo suMdara, adbhuta ane caMcala kuMDalo vaDe jenA gaMDasthaLo ghasAya che evo, mahARddhivALo, yAvat dasa dizAone prakAzita karato tyAM batrIza lAkha vimAnonuM, corAzI hajAra sAmAnika devonuM, tetrIza trAyazriMzaka devonuM, cAra lokapAlonuM, parivAra sahita ATha agramahiSIonuM, traNa pariSadonuM, sAta senAonuM, sAta senAdhipationuM, soLa hajAra AtmarakSaka devonuM tathA devIonuM adhipatipaNuM karato vihare che. 44122 // (TI0) saudharmakalpanA sUtramAM 'arniyAM mAAvat mAsAM zivat vardhAmA yasya sa'arrimAtimAmAMrAzivargAma:' kiraNonI mALA ane kAntinA samUhanA jevI varNAbhA-varNanI kAnti jene che evo, 'vaprApti:' jenA hAthamAM vajra che evo, 'punvara:'asurAdinA pura-nagarano dAraNa-nAza karanAra, 'zataRtuH ' kArtika zeThanA bhavanI apekSAe so kratu-abhigrahavizeSarUpa pratimAo athavA zramaNopAsakanI pAMcamI pratimA jeNe vahana karI che evo, te indra pUrvanA kArtika zeThanA bhavamAM so vAra pratimAo aMgIkAra karI hatI te apekSAe zatakratu kahevAya che. 'sahasrAkSa ' jene hajAra AMkho che evo, kAraNa ke indrane - pAMcaso mantrIo hoya che, ane tenI AMkho indranA kAryamAM vaparAtI hovAthI indrasaMbaMdhI kahevAya che, mATe indranuM 143 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bIyaThANapayaM vemANiyadevaThANAI sahastrAkSapaNuM che. 'mayavAna' maghA-mahA megho jene adhIna che evo, "pAzAnaH' pAka nAme balavAna rAkSasarUpa zatrane zAsana karanAra, noDakheravara:' rajorahita ane svaccha hovAthI AkAzanA jevA vastro dhAraNa karanAra, 'mAtamAlAmura:' Alagita-paherelAM che mALA ane mukuTa jeNe evo, 'navomavAvitravataSkataviniyamAnag?' atizaya suMdaravarNa hovAthI nava navIna hoyanI zuM? evA hema-suvarNanA cAru-suMdara ane citra-AzcaryakAraka caMcala kuMDalo vaDe vivikhyamAna-sparza karAtA gaMDa-kapola pradeza jenA che evo indra che. 44122aa kahi NaM bhNte| IsANagadevANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA? kahi NaM bhaMte! IsANagadevA parivasaMti? goyamA! jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa uttareNaM imIse rayaNappabhAe puDhavIe, bahusamaramaNijjAo bhUmibhAgAo uDDaM caMdima-sUriya-gaha-nakkhatta-tArArUvANaMbahUI joyaNasayAI, bahUI joyaNasahassAI, jAva uddhaM uppaittA ettha NaM IsANe NAmaM kappe pnntte| pAINa-paDINAyae, udINa-dAhiNavitthiNNe, evaM jahA sohamme jAva pddiruuve| tattha NaM IsANagadevANaM aTThAvIsaM vimANAvAsasayasahassA bhavantIti mkkhaayN| te NaM vimANA savvarayaNAmayA jAva pddiruuvaa| tesiNaMbahumajjhadesabhAge paMca vaDiMsayA pnnttaa| taMjahA-aMkavaDiMsae, phalihavaDiMsae, rayaNavaDiMsae, jAtarUvavaDiMsae, majjhe ittha iisaannvddiNse| te NaM vaDiMsayA savvarayaNAmayA jAva pddiruuvaa| ettha NaM IsANagadevANaM pajjattApajjattANaM ThANA pnnttaa| tisu vi logassa asNkhejjibhaage| sesaMjahA sohammagadevANaM jAva vihrNti| IsANe ittha deviMde devarAyA parivasai, sUlapANI, vasahavAhaNe, uttaraGkalogAhivaI, aTThAvIsavimANAvAsasayahassAhivaI, arayaMbaravatthadhare, sesaM jahA sakkassa jAva pbhaasemaanne| se NaM tattha aTThAvIsAe vimANAvAsasayasahassANaM, asIIe sAmANiyasAhassINaM, tAyattIsAe tAyattIsagANaM, cauNhaM logapAlANaM, aTThaNhaM aggamahisINaM saparIvArANaM, tiNhaM parisANaM, sattaNhaM aNiyANaM, sattaNhaM aNiyAhivaINaM, cauNhaM asIINaM AyarakkhadevasAhassINaM, annesiM ca bahUNaM IsANakappavAsINaM vemANiyANaM devANa ya devINa ya AhevaccaM porevaccaM kuvvamANe jAva viharai ||suu0-45||123|| (mULa) he bhagavan! paryAptA ane aparyApA IzAna devonA kyAM sthAno che? he bhagavan! IzAna devo kyAM rahe che? he gautama! jebUdvIpa nAme dvIpamAM meruparvatanI uttare A ratnaprabhA pRthivInA barobara saMma ane ramaNIya bhUmi bhAgathI upara caMdra, sUrya, graha, nakSatra ane tArAo saMbaMdhI seMkaDo yojana, hajAro yojana yAvat upara jaIe tyAM IzAna nAme devaloka Avelo che. te pUrva-pazcima lAMbo ane uttara-dakSiNa vistIrNa asaMkhyAtA yojanapramANa che-ItyAdi saudharma kalpanA saMbaMdhamAM kahyuM che tema yAvatu-pratirUpa che tyAM sudhI kahevuM. tyAM IzAna devonA aThyAvIza lAkha vimAno che ema kahyuM che. te vimAno sarva ratnamaya yAvatu-pratirUpa che. teonA barobara madhya bhAgamAM pAMca avataMsaka vimAno kahyAM che. te A pramANe--1 aMkAvAMsaka, 2 sphaTikAvavaMsaka, 3 ratnAvalaMsaka, 4 jAtarUpAvataMsaka ane teonA madhyabhAgamAM 5 IzAnAvatuMsaka che. te avataMsaka vimAno sarva ratnamaya yAva-pratirUpa che. ahIM paryAptA ane aparyApA IzAna devonA sthAno kahelAM che. teo upapAta, samudyAta ane svasthAna e traNene AzrayI lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. bAkI badhuM saudharmadevaloka saMbaMdhamAM kahyuM che tema yAvatu-vihare che tyAM sudhI jANavuM. ahIM IzAna nAme devendra ane devarAjA rahe che. jeNe hAthamAM zUla dhAraNa kareluM che evo, ane jenuM vAhana vRSabha che evo, lokanA uttara adhabhAganA adhipati ane aThyAvIza lAkha vimAnono svAmI che. te rajarahita AkAzanA jevA (svaccha) vastro dhAraNa kare che. bAkI badhuM zakra saMbaMdhamAM kahyuM che tema yAvat prakAzita kare che tyAM sudhI kahevuM. te (IzAnendra) tyAM acAvIza lAkha vimAnonuM, ezI hajAra sAmAnika devonuM tetrIza trAyasiMzaka devonuM, cAra 144 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIyaThANapayaM vemANiyadevaThANAI zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 lokapAlonuM, parivAra sahita ATha agramahiSIonuM traNa parSadAonuM, sAta prakAranA sabhyonuM sAta senAdhipationuM ezI hajArathI cAra guNA AtmarakSaka devonuM bIjA ghaNA IzAnakalpavAsI devo ane devIonuM adhipatipaNuM karato yAva-vihare che. //pa123 kahi NaM bhNte| saNaMkumAradevANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA? kahi NaM bhNte| saNaMkumArA devA parivasaMti? goymaa|sohmmss kappassa uppiMsapakkhiMsapaDidisiMbahUI joyaNAI,bahUI joyaNasayAI, bahUI joyaNasahassAI, bahUI joyaNasayasahassAI, bahUgIo joyaNakoDIo, bahugIo joyaNakoDAkoDIo ubuMdUraM uppaittA, etthaNaM saNaMkumAre NAmaMkappe pnntte| pAINa-paDINAyae, udINa-dAhiNavitthipaNe jahA sohamme jAva pddiruuve| tattha NaM saNaMkumArANaM devANaM bArasa vimANAvAsasayasahassA bhavantIti mkkhaayN| te NaM vimANA savvarayaNAmayA jAva pddiruuvaa| tesiNaM vimANANaMbahumajjhadesabhAge paMca vaDiMsagA pnnttaa|tNjhaa-asogvddiNse,sttivnnvddiNse, caMpagavaDiMsae, cUyavaDiMsae, majjhe ettha snnNkumaarvddiNse| te NaM vaDiMsayA savvarayaNAmayA, acchA jAva pddiruuvaa| ettha NaM saNaMkumAradevANaM pajjattApajjattANaM ThANA pnnttaa| tisu vi logassa asNkhejjibhaage| tattha NaM bahave saNaMkumAradevA parivasaMti, mahiDDiyA jAva pabhAsemANA vihrNti| navaraM aggamahisIo nntthi| saNaMkumAre ittha deviMde devarAyA privsi| arayaMbaravatthadhare, sesaM jahA sakkassA se NaM tattha bArasaNhaM vimANAvAsasayasahassANaM, bAvattarIe sAmANiyasAhassINaM, sesaM jahA sakkassa aggmhisiivjj| navaraM cauNhaM bAvattarINaM AyarakkhadevasAhassINaM jAva viharai ||suu0-46 / / 124 // * - (mU0) he bhagavan! paryApta ane apayA sanaskumAra devonA kyAM sthAno che? he bhagavan! sanaskumAra devo kyAM rahe che? he gautama! saudharma devalokanA upara sapakSa-cAre dizAe ane sapratidika-vAre vidizAmAM ghaNAM yojano, ghaNAM seMkaDo ghaNAM hajAra, ghaNA lAkha ghaNA kroDa ane ghaNA koTAkoTI yojano dUra jaIe tyAM sanaskumAra nAma devaloka Avelo che. te saudharma devalokanI peThe pUrva-pazcima lAMbo ane uttara-dakSiNa pahoLo ane yAva-pratirUpa che. tyAM sanakumAra devonA bAra lAkha vimAno che ema kahyuM che. te vimAno ratnamayathAvat pratirUpa che. te vimAnonA barobara madhya bhAgamAM pAMca avatasaMka vimAno che. te A pramANe-1 azokAvataMsaka, 2 satapaNavataMsaka, 3 caMpakAvasaka, 4 cUtAvataMsaka ane tenA madhya bhAgamAM, 5 sanakumArAvataMsaka che. te avataMsaka vimAno sarva ratnamaya, svaccha bhAvatuM pratirUpa che. ahIM paryAptA ane aparyAptA sanakumAra devonA sthAno che. uparAMta, samudyata ane svasthAna-e traNene AzrayI lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. tyAM ghaNA sanakumAra devo rahe che. teo mahARddhivALA yAvadaze dizAone prakAzita karatA vihare che. paraMtu ahIM agramahiSIo nathI. ahIM devono Indra devono rAjA sanakumAra rahe che. te rajarahita AkAzanA jevA svaccha) vastro dhAraNa kare che. bAkI badhuM zakranI peThe jANavuM. te bAra lAkha vimAnonuM, bahotera hajAra sAmAnika devAnuM bAkI badhuM agamahiSI sivAya zakanA saMbaMdhamAM kahyuM hatuM tema kahevuM, parantu bahotera hajArathI cAra guNA AtmarakSaka devonuM adhipatipazuM karato yAvatu-vihare che. 46/124ll (TI.) sanakumAra devalokamAM "saviluM sahiya' iti. "sAkSa-samAna che pakSa-pUrva, pazcima, uttara ane dakSiNarUpa pArvabhAgo je kriyAmAM te sapakSa-samAnapaNe cAre dizAe, "sapratikzina' samAna che pratidikavidizAo je kriyAmAM te pratidika, samAnapaNe cAre vidizAmAM e bhAvArtha che. I46124o. kahi NaM bhaMte! mAhiMdadevANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA? kahi NaM bhNte| mAhiMdagadevA parivasaMti? goyamA! IsANassa kappassa uppiM sapakkhiM sapaDidisiM bahUI joyaNAI, jAva bahugIo joyaNakoDAkoDIo uddhaM dUra - 145 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bIyaThANapayaM vemANiyadevaThANAI uppaittA, ettha NaM mAhiMde nAmaM kappe pannatte pAINa-paDINAyae, jAva evaM jaheva snnkumaare| navaraM aTTha vimaannaavaassyshssaa| vaDiMsayA jahA IsANe / navaraM majjhe ittha mAhiMdavaDiMsae, evaM sesaM jahA saNakumAragadevANaM jAva viharaMti / mAhiMde ya ittha deviMde devarAyA parivasai, arayaMbaravatthadhare, evaM jahA saNakumAre jAva viharai / navaraM aTThaNhaM vimANAvAsasayasahassANaM, sattarie sAmANiyasAhassINaM, cauNhaM sattarINaM AyarakkhadevasAhassINaM nAva nirar IIslR0-47||21|| (mULa) he bhagavan! paryAptA ane aparyAptA mAhendra devonA kyAM sthAno che? he bhagavan! mAhendra devo kyAM rahe che? he gautama! IzAna devalokanA upara samAna dizAomAM ane samAna vidizAomAM ghaNAM yojana yAvat-ghaNA koTAkoTI yojana dUra jaie eTale ahIM mAhendra nAme devaloka che, te pUrva-pazcima lAMbo ityAdi badhuM sanakumAranI peThe jANavuM. parantu temAM ATha lAkha vimAno che. IzAnanI peThe avataMsako jANavA. parantu madhya bhAgamAM mAhendrAvataMsaka che. e pramANe sanatkrumAra devone kahyuM che tema yAvat-vihare che' tyAM sudhI kahevuM. ahIM mAhendra nAme devono indra ane devono rAjA rahe che. te rajavinAnA AkAzanA jevA svaccha vastrane dhAraNa kare che. ema sanakumAranI peThe yAvattva'vihare che' tyAM sudhI kahevuM. parantu ATha lAkha vimAnonuM, sIttera hajAra sAmAnika devonuM ane sittera hajArathI cAra guNA AtmarakSaka devonuM adhipatipaNuM karato yAva-vihare che.||47125|| kahi NaM bhaMte! baMbhalogadevANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA ? kahi NaM bhaMte / baMbhalogadevA parivasaMti ? goyamA ! sakumAramAhiMdANaM kappANaM uppiM sapakkhiM sapaDidisiM bahUI joyaNAI jAva uppaittA, ettha NaM baMbhaloe nAmaM ple vanatte pALa-paDIkhAya, tarIkha-phrivityio,paDipunaHvavasaMtApasati, abdimAtI-mAtAptiLane, avasesaM jahA saNakumArANaM / navaraM cattAri vimANAvAsasayasahassA, vaDiMsayA jahA sohammavaDiMsayA, navaraM majjhe itthaM baM bhaloyavaDiMsa / ettha NaM baMbhalogadevANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA / sesuM taheva jAva viharati / baMbhe ittha deviMde devarAyA parivasai, arayaMbaravatthadhare, evaM jahA saNakumAre jAva viharai / navaraM cauNhaM vimANAvAsasayasahassANaM,saTThIe sAmANiyasAhassINaM, cauNha saTTINaM AyarakkhadevasAhassINaM, annesiMca bahUNaM jAva viharai ||suu0-48 / / 126 / / (mULa) he bhagavan! paryAptA ane aparyAptA brahmaloka devonA kyAM sthAno che? he bhagavan! brahmalokanA devo kyAM rahe che? he gautama! sanatkumAra ane mAhendra kalpanA upara samAna dizAe ane samAna vidizAe ghaNA yojana yAvat-jaie tyAM brahmaloka nAme kalpa che. te pUrva-pazcima lAMbo ane uttara-dakSiNa vistIrNa che. paripUrNa caMdranA AkAra jevA a-ikiraNonI mALAnI peThe bhAsa-kAMtinA samUhanI peThe kAMtivALo, bAkI badhuM sanankumAranI peThe kahevuM. parantu cAra lAkha vimAno che avataMsako saudharma kalpanA avataMsakonI peThe jANavA. parantu tenA madhya bhAgamAM brahmalokAvataMsaka che. ahIM brahmalokadevanA sthAno kahelAM che. bAkI badhuM yAvat-'vihare che' tyAM sudhI temaja jANavuM. ahIM brahma nAme devono indra ane devono rAjA rahe che. te rajarahita ane AkAzanA jevA (svaccha) vastra dhAraNa kare che-ityAdi bAkInuM badhuM sanakkumAranI peThe yAva--'vihare che' tyAM sudhI kahevuM, parantu cAra lAkha vimAnonuM, sATha hajAra sAmAnika devonuM, cAra guNA sATha hajAra AtmarakSaka devonuM ane bIjA ghaNA devo ane devIonuM adhipatipaNuM karato yAvat vihare che. II48126 // kahi NaM bhaMte! laMtagadevANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA ? kahi NaM bhaMte / laMtagadevA parivasaMti ? goyamA ! baMbhalogassa kappassa uppiM sapakkhiM sapaDidisiM bahuIM joyaNasayAI, jAva bahugAo joyaNakoDAkoDIo u 146 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIyaThANapayaM vemANiyadevaThANAI zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 dUraMuppaittA ettha NaM laMtae nAmaMkappe pannatte pAINa-paDINAyae,jahA bNbhloe| navaraMpaNNAsaMvimANAvAsasahassA bhavantIti mkkhaayN| vaDiMsagA jahA IsANavaDiMsagA, navaraM majjhe ittha laMtagavaDiMsae, devA taheva jAva vihrNti| laMtae ettha deviMde devarAyA parivasai, jahA snnNkumaare| navaraM paNNAsAe vimANAvAsasahassANaM, paNNAsAe sAmANiyasAhassINaM, cauNha ya paNNAsANaM AyarakkhadevasAhassINaM, annesiM ca bahUNaM jAva viharai ||suu0-49||127|| (mULa) he bhagavana! paryAptA ane apamA lAMtaka devonA kyAM sthAno che? he bhagavan! lAntaka devo kyAM rahe che? he gautama! brahmaloka kalpanA upara samAna dizAe ane samAna vidizAe ghaNA yojana yAvat ghaNA koTAkoTI yojana upara dUra jaIe tyAM lAMtaka nAme kalpa Avelo che. te pUrva-pazcima lAMbo-ityAdi brahmalokanI peThe jANavuM parantu ahIM pacAsa hajAra vimAno che ema kahyuM che. avataMsako IzAna kalpanA avatasaMkonI jema kahevA, parantu ahIM madhya bhAgamAM lAMtakAvataraka che. A sthaLe lAMtaka devo te pramANe yAvatu-vihare che. ahIM lAMtaka nAme devono Indra ane devono rAjA rahe che-ItyAdi badhuM sanakumAranI peThe jANavuM. paratu pacAsa hajAra vimAnonuM, pacAsa hajAra sAmAnika devonuM, pacAsa hajArathI cAra guNA AtmarakSaka devonuM ane bIjA ghaNA devo ane devIonuM adhipatipaNuM karato yAvat vihare che. 49127l kahi NaM bhaMte! mahAsukkANaM devANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA? kahi NaM bhaMte! mahAsukkA devA parivasaMti? goyamA! laMtagassa kappassa uppiM sapakkhiM sapaDidisiM jAva uppaittA, ettha NaM mahAsukke nAmaM kappe pannatte pAINa-paDINAyae, udINa-dAhiNavitthiNNe, jahA bNbhloe| navaraM cattAlIsaM vimANAvAsasahassA bhavantIti mkkhaayN| vaDiMsagA jahA sohammavaDiMsagA NavaraM majhe ittha mahAsukkavaDiMsae, jAva vihrNti| mahAsukke ittha deviMde devarAyAjahA snnNkumaare| navaraM cattAlIsAe vimANAvAsasahassANaM, cattAlIsAe sAmANiyasAhassINaM, caThaNha ya cattAlIsANaM Ayarakkhadeva-sAhassINaM, jAva viharai ||suu0-50||128|| (10) he bhagavana! paryAptA ane apamA mahAzukra devonA kyAM sthAno che? he bhagavan! mahAzukra devo kyAM rahe che? he gautama! lAMtaka kalpanA upara samAna dizAe ane samAna vidizAe yAvad jaIe tyAre mahAzukra nAme kalpa Ave che. te brahmalokanI peThe pUrva-pazcima lAMbo ane uttara-dakSiNa vistIrNa che. paraMtu ahIM cALIza hajAra vimAna che ema kahyuM che. avataMsako sodhamavitasakonI peThe jANavA. parantu ahIM madhya bhAgamAM mahAzukrAvataMsaka che. ahIM ghaNA mahAzukra devo bhAva-vihare che. ahIM mahAzukranAme devono Indra ane devono rAjA che. bAkI badhuM sanaskumAranI peThe jANavuM. parantu cALIza hajAra vimAnonuM, cALIza hajAra sAmAnika devonuM ane cALIza hajArathI cAra guNA AtmarakSakadevonuM adhipatipaNuM karato yAvat vihare che. paoll128 kahiNaM bhaMte! sahassAradevANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA? kahiNaM bhNte|shssaardevaa parivasaMti? goyamA! mahAsukkassa kappassa uppiM sapakkhiM sapaDidisiM jAva uppaittA, ettha NaM sahassAre nAmaMkappe pnntte| pAINapaDINAyae, jahA baMbhaloe, navaraM chavimANAvAsasahassA bhavantIti mkkhaay| devA taheva jAva vaDiMsagA jahA IsANassa vddiNsgaa| navaraM majhe ittha sahassAravaDiMsae, jAva vihrNti| sahassAre ittha deviMde devarAyA parivasai jahA snnNkumaare| navaraM chaNhaM vimANAvAsasahassANaM, tIsAe sAmANiyasAhassINaM, cauNha ya tIsAe AyarakkhadevasAhassINaM, jAva AhevaccaM kAremANe viharai ||suu0-51||129|| 147 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bIyaThANapayaM vemANiyadevaThANAI (mULa) he bhagavan! paryAptA ane aparyAmA sahasrAra devonA kyAM sthAno che? he bhagavan! sahasrAra devo kyAM rahe che? he gautama! mahAzukra kalpanA upara samAna dizAe ane samAna vidizAe jaie eTale ahIM sahasrAra nAme kalpa Ave che. te pUrva-pazcima lAMbo che-ityAdi brahmalokanI peThe jANavuM. parantu ahIM cha hajAra vimAno che ema kahyuM che. devo temaja che. yAvat avataMsako IzAnanA avataMsakonI peThe che. paNa madhya bhAgamAM sahasrArAvataMsaka che. ahIM ghaNA devo yAvat vihare che. ahIM sahasrAra nAme devono indra devono rAjA rahe che-ityAdi sanatyumAranI peThe jANavuM. parantu cha hajAra vimAnonuM, trIza hajAra sAmAnika devonuM ane trIza hajArathI cAra guNA AtmarakSaka devonuM adhipatipaNuM karato yAvad-2he che. 51/129 kahi NaM bhaMte! ANaya- pANayANaM devANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA ? kahi NaM bhaMte! ANaya-pANayA devA parivasaMti? goyamA! sahassArassa kappassa uppiM sapakkhiM sapaDidisiM jAva uppaittA, ettha NaM ANayapANayanAmANaM duve kappA pannattA / pAINa- paDINAyayA, udINa- dAhiNavitthiNNA, addhacaMdasaMThANasaMThiyA, accimAlI-bhAsarAsippabhA, sesaM jahA saNakumAre jAva paDirUvA / tattha NaM ANaya- pANayadevANaM cattAri vimANAvAsasayA bhavantIti makkhAyaM jAva paDirUvA / vaDiMsagA jahA sohamme kappe / navaraM majjhe ittha pANayavaDiMsa | NaM vaDiMsagA savvarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA / ettha NaM ANaya- pANayadevANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA / tisu vi logassa asaMkhejjaibhAge / tattha NaM bahave ANayapANayadevA parivasaMti mahiDDiyA jAva prAmANA / teNaM tattha sANaM sANaM vimANAvAsasayANaM jAva viharati / pANae ittha deviMde devarAyA parivasai jahA skumaare| navaraM cauNhaM vimANAvAsasayANaM, vIsAe sAmANiyasAhassINaM, asIIe AyarakkhadevasAhassINaM, annesiM ca bahUNaM jAva viharai ||suu0-52||130|| (mULa) he bhagavan! paryAptA ane aparyAptA Anata ane prANata devonA kyAM sthAno che? he bhagavan! Anata ane prANata devo kyAM rahe che? he gautama! sahasrAra kalpanA upara samAna dizAe ane samAna vidizAe yAvat jaie tyAre ahIM Anata ane prANata nAme be kalpo AvelA che. te pUrva-pazcima lAMbA ane uttara-dakSiNa vistAravALA che. te ardhacandramAnI AkRti jevA ane aIikaraNonI mALA ane kAntinA samUhanA jevI prabhAvALA, bAkI badhuM sanakumAranI peThe yAvat pratirUpa che tyAM sudhI jANavuM. tyAM Anata ane prANata devonA cAraso vimAno che ema kahyuM che. yAvat teo pratirUpa che. avataMsako saudharma kalpamAM kahyA pramANe kahevA. parantu ahIM madhya bhAgamAM prANatAvataMsaka che. te badhA avataMsako sarva ratnamaya, svaccha, yAva-pratirUpa che. ahIM paryAptA ane aparyAptA Anata-prANata devonA sthAno che. upapAta, samuddAta ane svasthAna-e traNene AzrayI lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. tyAM ghaNA Anata-prANata devo rahe che. mahARddhivALA daza dizAone yAvat prakAzita karatA teo potapotAnA seMkaDo vimAnonuM adhipatipaNuM karatA yAvat vihare che. ahIM prANata nAme devono indra ane devono rAjA rahe che-ityAdi saMnakumAranI peThe jANavuM. parantu cAraso vimAnonuM, vIza hajAra sAmAnika devonuM, eMzI hajAra AtmarakSaka devonuM ane bIjA ghaNA devo tathA devIonuM adhipatipaNuM karato yAvat-vihare che. I52130 kahi NaM bhaMte! AraNa-SccuyANaM devANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA ? kahi NaM bhaMte! AraNa - 'ccuyA devA parivasaMti? goyamA! ANaya-pANayANaM kappANaM uppiM sapakkhiM sapaDidisiM ettha NaM AraNa - 'ccuyA nAmaM duve kappA pannattA / pAINa-paDINAyayA udINa - dAhiNavitthiNNA, addhacaMdasaMThANasaMThiyA, accimAlI - bhAsarAsivaNNAbhA, asaMkhijjAo joyaNakoDAkoDIo AyAmavikkhaMbheNaM, asaMkhijjAo joyaNakor3AkoDIo 148 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIyaThANapayaM vemANiyadevaThANAI zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 parikkheveNaM, savvarayaNAmayA, ,acchA, sahA, tanhA, paTTA, maThThA, nIrayA, nimnatA,nippA, niDachAyA, sappamA, sazizirIIyA, sakhkhoyA, pAtArIyA, siplingA, amivA, padivA stya nuM ALa'ccyaannN devANaM tinni vimANAvAsasayA bhavantIti makkhAyaM / te NaM vimANA savvarayaNAmayA, acchA, saNhA, tajJA, SaTTA, maThThA, nIrayA, nimnatA, nippA, niDachAyA, savvamA, sasiriyA, sakhkhoyA, pAtArIyA, darisaNijjA, abhirUvA, paDirUvA / tesi NaM vimANANaM[kappANaM] bahumajjhadesabhAe paMca vaDiMsayA pannattA / taM jahA- aMkavaDiMsae phalihavaDiMsae, rayaNavaDiMsae, jAyarUvavaDiMsae, majjhe ettha accuyavaDiMsa / te NaM vaDiMsayA savvarayaNAmayA, jAva paDirUvA / ettha NaM AraNa - 'ccuyANaM devANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA / tisu vi logassa asaMkhejjaibhAge / tattha NaM bahave AraNa - 'ccuyA devA jAva viharati / accue ittha deviMde devarAyA parivasai, jahA pANae jAva viharai / navaraM tiNhaM vimANAvAsasayANaM, dasaNhaM sAmANiyasAhassINaM, cattAlIsAe AyarakkhadevasAhassINaM AhevaccaM kuvvamANe jAva viharai / battIsa aTThavIsA bArasa aTTha cauro (y)syshssaa| pannA cattAlIsA chacca sahassA sahassAre // 1 // ANaya- pANayakappe cattAri sayA''raNaccue tinni / satta vimANasayAI causu vi eesu kappesu // 2 // sAmANiyasaMgahaNIgAhA-caurAsII asII bAvattarI sattarI ya saTThI y| pannA cattAlIsA tIsA vIsA dasa sahassA // 1 // ee ceva AyarakkhA caugguNA ||suu0-53||131|| (mULa) he bhagavan! paryAptA ane aparyAptA AraNa ane acyuta devonA kyAM sthAno che? he bhagavan! AraNa ane acyuta devo kyAM rahe che? he gautama! Anata ane prANata kalpanI upara samAna dizAe ane samAna vidizAe AraNa ane acyuta nAme be kalpo che. teM pUrva-pazcima lAMbA ane uttara-dakSiNa vistIrNa che. te ardhacandranI AkRtivALA ane kIraNovALA ane tejanA rAzinA samAna varNavALA che. te laMbAi ane pahoLAimAM asaMkhyAtA koTAkoTi yojana che ane paridhi vaDe paNa asaMkhyAtA koTAkoTi yojana pramANa che. te sarva ratnamaya, svaccha, komaLa, sukumAra, dhRSTa-khara sarANathI ghaselAM, ane sRSTa-komaLa sarANathI ghaselAM, rajarahita, niSpaka, nirAvaraNa kAntivALA, prabhAyukta, zobhAyukta, udyotasahita, prasannatA karanAra, darzanIya, abhirUpa ane pratirUpa che. ahIM AraNa ane acyuta devonA traNaso vimAno che ema kahyuM che. te vimAno sarva ratnamaya, svaccha, sUkSma, sukumAra, ghaselA ane sRSTa-sArI rIte ghaselA, rajarahita, nirmala, niSpaka, nirAvaraNa kAntivALA, prabhAsahita, zobhAsahita, udyotasahita, prasannatA ApanAra, darzanIya, abhirUpa ane pratirUpa che. te kalponA vimAnonA barobara madhya bhAgamAM pAMca avataMsaka vimAno kahyA che. te A pramANe-1 aMkAvataMsaka, 2 sphaTikAvataMsaka, 3 ratnAvataMsaka, 4 jAtarUpAvataMsaka ane tenA madhya bhAgamAM acyutAvataMsaka che. te avataMsaka vimAno sarva ratnamaya yAva-pratirUpa che. ahIM paryAptA ane aparyAptA AraNaacyuta devonA sthAno che. upapAta, samuddAta ane svasthAna-e traNene AzrayI lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. tyAM ghaNA AraNa ane acyuta devo rahe che. ahIM acyuta nAme devono indra ane devono rAjA rahe che-ityAdi prANatanI peThe yAvattva'vihare che' tyAM sudhI jANavuM. parantu traNaso vimAnonuM, dasa hajAra sAmAnika devonuM, ane cALIza hajAra AtmarakSaka devonuM adhipatipaNuM karato yAvat-vihare che. (1) batrIza lAkha (2) aThyAvIza lAkha, (3) bAra lAkha, (4) ATha lAkha, (5) cAra lAkha, (6) pacAsa hajAra, (7) cALIza hajAra, (8)cha hajAra sahasrAra kalpamAM che, (9-10) Anata ane prANata kalpamAM cAraso ane AraNa ane acyutane viSe traNaso ema e cAre kalpone vize maLIne sAtaso vimAno che. sAmAnika devonI saMgrahaNI gAthA-(1) corAzI hajAra, (2) eMzI hajAra, (3) bahotera hajAra, (4) sittera 149 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bIyaThANapayaM vemANiyadevaThANAI hajAra, (5) sATha hajAra, (6) pacAsa hajAra, (7) cAlIza hajAra, (8) trIsa hajAra, (9-10) vIza hajAra, ane (11-12) dasa hajAra, sAmAnika devo che tethI cAra guNA AtmarakSaka devo che. //pa3/131// (TI.) sAmAnika devonI saMgrahaNI gAthA-"ra3rAsIpha' ityAdi. saudharmendranA corAzI hajAra sAmAnika devo che, IzAnendranA eMzI hajAra, sanaskumArendranA bahoMtera hajAra, mahendranA sittera hajAra, brahmalokendranA sATha hajAra, lAMtakendranA pacAsa hajAra, mahAzukendranA cALIza hajAra, sahastrArendranA trIsa hajAra, Anata-prANatendranA vIza hajAra ane AraNa-acyatendranA daza hajAra sAmAnika devo hoya che. //pa3/131// kahi NaM bhaMte! hiTThimagevijjagANaM devANaM] pajjattApajjattANaM ThANA pnnttaa| kahi NaM bhaMte! hiDimagevijjagA devA parivasaMti? goyamA! AraNaccuyANaM kappANaM uppiM jAva uddhaM dUraM uppaittA, ettha NaM hiDimagevijjagANaM devANaM tao gevijjagavimANapatthaDA pnnttaa| pAINa-paDINAyayA, udINa-dAhiNavitthinnA,paDipunnacaMdasaMThANasaMThiyA, accimAlI-bhAsarAsivaNNAbhA, sesaM jahA baMbhaloge jAva pddiruuvaa| tattha NaM hechimagevijjagANaM devANaM ekkArasattare vimANAvAsasae bhavantIti mkkhaayN| te NaM vimANA savvarayaNAmayA. jAva pddiruuvaa| ettha NaM heTThimagevijjagANaM devANaM pajjattApajjattANaM ThANA pnnttaa| tisu vi logassa asNkhejjibhaage| tattha NaM bahave heTThimagevijjagA devA privsNti| savve samiDDiyA, savve samajjuiyA, savve samajasA, savve samabalA, savve samANubhAvA, mahAsukkhA, aNiMdA, apessA, apurohiyA ahamiMdA nAmaMte devagaNA pannattA smnnaauso|||suu014nA 32 (mU0) he bhagavan! paryAptA ane aparyAptA nIcenA greveyaka devonA kyAM sthAno che? he bhagavan! nIcenA raiveyaka devo kyAM rahe che? he gautama! AraNa ane azruta kalyonI upara yAva-Urdhva dUra jaIe tyAre ahIM nIcenA saiveyaka devonA traNa saiveyaka vimAnanA prasto-pAthaDA che. te pUrva-pazcima lAMbA, ane uttara-dakSiNa vistIrNa che. paripUrNa caMdranI AkRtivALA, arci-kiraNonI mALA ane kAntisamUhanA jevA varNavALA-ItyAdi bAkInuM badhuM brahmalokanI peThe bhAva-pratirUpa che tyAM sudhI jANavuM. tyAM nIcenA raiveyaka devonA ekaso agiyAra vimAno che ema kahyuM che. te vimAno sarva ratnamaya yAvat pratirUpa che. ahIM paryAptA ane aparyAptA nIcenA raiveyaka devonA sthAno kahyAM che. teo upapAta, samuddaghAta ane svasthAna-e traNene AzrayI lokanA asaMkhyAtamAM bhAge che. tyAM ghaNA nIcenA raiveyaka devo rahe che. he AyuSmAnuM zramaNa! te badhA samAnaRddhivALA, samAnaghutivALA, samAna jazavALA, samAna prabhAvavALA, indrarahita, pRSNa-cAkara rahita, purohita rahita ane ahamindra nAme te devagaNo kahyA che. pa4132/ (TIva) avataMsaka vimAno atidezathI-'amukanI peThe jANavAM' ema samAnatAthI kahyAM che, tethI samajavAmAM muzkelI paDe mATe ziSyajanonA anugraha mATe prathamathI ja AraMbhI judA judA kahIe chIe-saudharma kalpamAM pUrva dizAe azokAvAMsaka, dakSiNa dizAe saptaparNavataMsaka, pazcima dizAe caMpakAvataMsaka, uttara dizAe cUtAvataMsaka che. ane vacce saudharmAvartasaka che. ema IzAna kalpamAM pUrvAdi dizAnA kramathI aMkAvataMsaka, sphaTikAvataMsaka, ratnAvataMsaka, jAtarUpAvatasaMka ane madhyamAM IzAnAvAMsaka. sanakumAra kalpamAM azoka, saptaparNa, caMpaka, cUta ane sanakumArAvataMsaka hoya che. mAhendramAM aMka, sphaTika, ratna, jAtarUpa ane mAhedrAvataMsaka, brahmalokamAM azoka, satavarNa, caMpaka, cUta ane brahmalokAvartasaka, lAMtakamAM aMka, sphaTika, ratna, jAtarUpa ane lAMtakAvataMsaka, mahAzukamAM azoka, saptaparNa, caMpaka, cUta mahAzukrAvataMsaka, sahasAramAM aMka, sphaTika, ratna, jAtarUpa ane sahasArAvataMsaka, prANatamAM azoka, saptaparNa, caMpaka, cUta ane prANAtAvataMsaka, acutamAM aMka, sphaTika, ratna, jAtarUpa ane acyatAvatuMsaka che. Apa413rA. 150 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIyaThANapayaM vemANiyadevaThANAI zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 kahi NaM bhaMte!.majjhimagANaM gevijjagANaM devANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA? kahi NaM bhaMte! majjimagevijjagA devA parivasaMti? goyamA! hechimagevijjagANaM uppiM sapakkhiM sapaDidisiM jAva uppaittA, ettha NaM majjhimagevijjagadevANaM tao gevijjagavimANapatthaDA pnnttaa| pAINa-paDINAyayA jahA hechimgevijjgaann| navaraM sattutare vimANAvAsasae havaMtIti mkkhaayN| te NaM vimANA jAva pddiruuvaa| ettha NaM majjhimagevijjagANaM jAva tisu vi logassa asNkhijjibhaage| tattha NaM bahave majjhimagevijjagA devA parivasaMti, jAva ahamiMdA nAmaM te devagaNA pannattA samaNAuso! ||suu0-55||133|| (mU0) he bhagavan! paryAptA ane aparyAptA madhyama raiveyaka devonA kyAM sthAno che? he bhagavan! madhyama raiveyaka devo kyAM rahe che? he gautama! nIcenA raiveyakonI upara samAna dizAe ane samAna vidizAe yAvat jaIe eTale madhyama raiveyaka devonA traNa greveyakavimAnaprasto che. te pUrva-pazcima lAMbA che-ItyAdi badhuM nIcenA raiveyakonI jema kahevuM. parantu ahIM ekaso sAta vimAno che ema kahyuM che. te vimAno yAvatu-pratirUpa che. ahIM madhyama greveyaka devonA sthAno che. teo upapAta, samughAta ane svasthAna-e traNene AzrayI lokanA asaMkhyAtamA bhAge che. temAM ghaNA .. madhyama vaya hevo 24. cha. AyuSmAn zramA! yAvat te 4 mahamindro ch.||55||133|| (210) veyara sUtramA samaharddhikAH' samAna mahAddhi monecha mevA, 52bha 'samadyutikAH' samAna tivA-tyAha 59 guj. tabhI 'anindrAH' indra adhipati tarI mAne nathI avA-ndra 2lita cha, 'apreSyAH'-yA no42594 nathI bhepA, apurohitAH' 4yAM zAMti5522 purolita nathI mevA, 129 // tyAM mazati nathI. tabhI ||ch? te vijayA bhaDamindro-pAta4 ndra35 cha- ma mayuSmAn zrama!! cha. // 55 // 13 // kahiNaM bhaMte! uvarimagevijjagANaM devANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA? kahi NaM bhaMte! uvarimagevijjagA devA parivasaMti? goyamA! majjhimagevijjagANaM uppiM jAva uppaittA, ettha NaM uvarimagevijjagANaM devANaM tao gevijjagavimANapatthaDA pnnttaa| pAINa-paDINAyayA, sesaMjahA hetttthimgevijjgaannN| navaraM ege vimANAvAsasae bhavatIti makkhAyaM, sesaM taheva bhANiyavvaM jAva ahamiMdA nAmaM te devagaNA pannattA samaNAuso! ekkArasuttaraM heTThimesu sattuttaraM ca mjjhime| sayamegaM uvarimae paMceva aNuttaravimANA ||suu0-56||134|| (mUTa) he bhagavana!-paryAptA ane aparyAptA uparanA raiveyaka devonA kyAM sthAno che? he bhagavan! uparanA raiveyaka devo kyAM rahe che? he gautama! madhyama raiveyakanI upara yAvatu jaIe eTale uparanA raiveyakonA traNa saiveyakavimAnaprasto che. te pUrva-pazcima lAMbA-ityAdi badhuM nIcenA saiveyakonI peThe jANavuM. ahIM eka so vimAno che ema kahyuM che. bAkI badhuM temaja kahevuM. he AyuSmAnuM zramaNa! yAvat te devagaNo ahamindra che. "ekaso agiyAra nIcenA raiveyakomAM, ekaso sAta madhyama greveyakomAM ane ekaso uparanA raiveyakomAM tathA pAMca anuttara vimAno che."/pa6/134ll kahi NaM bhaMte! aNuttarovavAiyANaM devANaM pajjattApajjattANaM ThANA pannattA? kahi NaM bhaMte! aNuttarovavAiyA devA parivasaMti? goyamA! imIse rayaNappabhAe puDhavIe bahusamaramaNijjAo bhUmibhAgAo uddhaM caMdimasUriyagahagaNanakkhattatArArUvANaMbahUI joyaNasayAI, bahUI joyaNasahassAI, bahUiMjoyaNasayasahassAI, bahugAo joyaNakoDIo, bahugIo joyaNakoDAkoDIo, uddhaM dUraM uppaittA, sohammIsANa-saNaMkumAra-jAva AraNaccuyakappA tinni ya aTThArasuttare gevijjagavimANAvAsasae viIvaittA teNa paraM dUraM gayA nIrayA, nimmalA, vitimirA, visuddhA, paMcadisiM paMca aNuttarA mahaimahAlayA mahAvimANA pnnttaa| taM jahA-vijae, vejayaMte, jayaMte, aparAjie, 151 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bIyaThANapayaM siddhAThANAI svvtttthsiddhe| te NaM vimANA savvarayaNAmayA, acchA, saNhA, laNhA, ghaTTA, maTThA, nIrayA, nimmalA, nippaMkA, nikkaMkaDacchAyA, sappabhA, sassirirI]yA, saujjoyA, pAsAiyA, darisaNijjA, abhirUvA, pddiruuvaa| ettha NaM aNuttarovavAiyANaM devANaM pajjattApajjattANaM ThANA pnnttaa| tisu vi logassa asNkhejjibhaage| tattha NaM bahave aNuttarovavAiyA devA privsNti| savve samiDDiyA, savve samabalA, savve samANubhAvA, mahAsukkhA, aNiMdA, appessA, apurohiyA, ahamiMdA nAmaM te devagaNA pannattA samaNAuso! ||suu0-57||135|| (mU0) he bhagavan! paryAptA ane aparyAptA anuttaraupapAtika devonA kyAM sthAno che? he bhagavan! anuttaraupapAtika devo kyAM rahe che? he gautama! A ratnaprabhA pRthivInI barobara sarakhI ane ramaNIya bhUmi pradezathI upara candra, sUrya grahagaNa, nakSatra ane tArArUpathI bahu seMkaDo yojana, ghaNA hajAra yojana, ghaNA lAkha yojana, ghaNA koTI yojana, ane ghaNA koTAkoTI yojana upara dUra jaIe-eTale saudharma, sanaskumAra, vAva-AraNa-arcyuta kalyo ane tyAra bAda traNaso aDhAra raiveyaka vimAnone oLaMgI tyAMthI atyanta dUra jaIe eTale rajarahita, nirmala, aMdhakAra rahita, vizuddha evA pAMca dizAmAM pAMca atyaMta moTA anuttara mahAvimAno kahyAM che. te A pramANe-1 vijaya, 2 vaijayanta, 3 jayanta, 4 aparAjita ane 5 sarvArthasiddha. te vimAno sarva ratnamaya, svaccha, sukumAra, snigdha, dhRSTa-tIrNa sarANathI ghaselA, mRSTa-komaLa sarANathI ghaselA, rajarahita, maLarahita, kIcaDarahita, nirAvaraNa kAMtivALAM, prabhAsahita, zobhAsahita, udyotasahita, prasannatA ApanAra, darzanIya, abhirUpa ane pratirUpa che. ahIM paryAptA ane aparyAptA anuttaropapAtika devonA sthAno che. te upapAta, samudyAta, svasthAna-e traNene AzrayI lokanA asaMkhyAtamA bhAge che. tyAM ghaNA anuttaraupapAtika devo rahe che. te badhA he AyuSmAna zramaNa! samAnaRddhivALA, samAnabaLavALA, samAnaprabhAvavALo, mahAsukhavALA, indrarahita, prakhya-cAkara rahita, purohitarahita ane ahamindra te devagaNo kahyA ch./57/135|| || siddhAThANAiM / / kahi NaM bhaMte! siddhANaM ThANA pannattA? kahi NaM bhaMte! siddhA parivasaMti? goyamA! savvaTThasiddhassa mahAvimANassa uvarillAo thUbhiyaggAo duvAlasa joyaNe uDDeabAhAe ettha NaM IsIpabbhArA NAma puDhavI pnnttaa| paNayAlIsaM joyaNasayasahassAI AyAmavikkhaMbheNaM, egA joyaNakoDI bAyAlIsaMca sayasahassAI tIsaM ca sayasahassAI donni ya auNApanne joyaNasae kiMci visesAhie prikkhevennNpnnttaa| IsipabbhArAe NaM puDhavIe bahumajjhadesabhAe aTThajoyaNie khette aTTha joyaNAI bAhalleNaM pnntte| tao aNaMtaraM ca NaM mAyAe mAyAe paesaparihANIe parihAyamANI parihAyamANI savvesu caramaMtesumacchiyapattAo taNuyayarI, aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM bAhalleNaM pnnttaa| IsIpabbhArAe NaM puDhavIe duvAlasa nAmadhijjA pnnttaa| taMjahA-Isi ivA, IsIpabbhArA i vA, taNU i vA, taNutaNU i vA, siddhI tI vA, siddhAlae vA, muttI tI vA, muttAlae i vA, loyagge ttI vA, loyaggathUbhiya ttI vA, loyaggapaDivujhaNA i vA, savvapANa-bhUya-jIva-satta-suhAvahA i vaa| IsIpabbhArA NaM puDhavI seyA saMkhadalavimalasotthiya-muNAla-daMgaraya-tusAra-gokkhIra-hAravaNNA, uttANayachattasaMThANasaMThiyA, savvajjuNasuvannamaI,acchA,saNhA,laNhA, ghaTTA, maTThA, nIrayA,nimmalA,nippaMkA, nikkaMkaDacchAyA,sappabhA,sassirirI]yA, saujjoyA, pAsAIyA, darisaNijjA, abhirUvA, pddiruuvaa| IsIpabbhArAe NaM puDhavIe sIAe joyaNammilogaMto, tassa NaM joyaNassaje se uvarille gAue tassa NaM gAuyassa je se uvarille chabbhAge, ettha NaM siddhA bhagavaMto 152 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIyaThANapayaM siddhAThANAI zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 sAiyA apajjavasiyA aNegajAi-jarA-maraNajoNisaMsArakalaMkalIbhAva-puNabbhavagabbhavAsavasahIpavaMcasamaikvaMtA sAyama/ddhiAnaM viti tU0-1836 (mULa) he bhagavan! siddhonA kyAM sthAno che? he bhagavan! siddho kyAM rahe che? he gautama! sarvArthasiddha nAme mahAvimAnanA uparanA skUpikA-zikharanA agrabhAgathI upara bAra yojana dUra IzvatthAmbhArA nAme pRthivI che. te pIsatALIza lAkha yojana lAMbI ane pahoLI che. tenI paridhi eka kroDa betALIza lAkha, trIza hajAra baso ne ogaNa pacAsa yojanathI kaMIka vizeSAdhika che. te IzvatthAmbhArA pRthvInA barobara vaccenA bhAganuM ATha yojana pramANa kSetra jADAimAM ATha yojana che. tyAra pachI te thoDI thoDI pradezanI parihAnithI ghaTatI ghaTatI sarva bAjunA cheDAomAM mAkhInI pAMkha karatAM paNa vadhAre pAtaLI che ane jADAImAM AMgaLanA asaMkhyAtamA bhAganI che. IzvatthAmbhArA pRthivInA bAra nAma kahelAM che. te A pramANe--1 ISa, 2 ISa~AbhArA, 3 tanvI, 4 tanutanvI, 5 siddhi, 6 siddhAlaya, 7 mukti, 8 muktAlaya, 9 lokAgra, 10 lokAgrastRpikA, 11 lokAgraprativAhinI ane 12 sarvaprANa-bhUta-jIva-sarvasukhAvahA. te ISa~AbhArA pRthivI zveta ane zaMkhadalanA cUrNanA nirmala svastika, mRNAla-kamaladaMDa, pANInA rajakaNa, jhAkaLa, gAyanA dUdha ane hAranA jevA varNavALI che. te cattA mUkelA chatranA AkAra jevI ane sarva zveta suvarNamaya che. te svaccha, sukomaLa, snigdha, ghaselI, sApha karelI, rajarahita, nirmala, paMkarahita, nirAvaraNa kAMtivALI, prabhAyukta, zobhAsahita, udyotasahita, prasannattA ApanAra, darzanIya, abhirUpa ane pratirUpa che. te IzvatthAmbhArAthI sIAenIsaraNInI gatithI eka yojana upara lokAtta che, te yojananA uparano eka gAu, ane te gAunA uparanA chaThThA bhAgamAM siddha bhagavaMto aneka siddhanI apekSAe anAdi ane eka jIvanI apekSAe Adisahita paNa attarahita, aneka janma, jarA, maraNa ane yoniomAM paribhramaNano kleza, punarbhava ane garbhavAsamAM rahevAnA prapaMcathI rahita, zAzvata anAgata (anaMta) kALa paryanta rahe che. //pada/136// (TI) siddhanA sUtramAM "I no joDI' ityAdi IzvatthAmbhArApRthivInI paridhinuM parimANa kahyuM che te vikhaMbhano varga karI tene dase guNI mULa kADhavuM-ityAdi gaNitathI svayaM jANI levuM, kAraNa ke te sugama che. athavA kSetrasamAsanI TIkAthI jANI levuM, kAraNa ke tyAM pIsatAlIza lAkha yojana pramANa vistAravALA manuSyakSetranI paridhino savistAra vicAra karelo che, ane ISaprAmbhArA pRthivInI paridhi paNa eTalI ja che. te IzvatthAmbhArA pRthivInA barobara madhya bhAgamAM AyAma-laMbAI ane vikhaMbha-pahoLAI vaDe tathA bAhalya-jADAimAM eTale uMcAimAM Ayojana pramANa kSetra che, tyAra pachI te sarva dizAo ane vidizAomAM mAtrA-thoDI thoDI pradezanI hAnithI ghaTatI badhA caramAnta-cheDAomAM mAkhInI pAMkhathI paNa atipAtaLI che ane jADAimAM aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI che. te ISa~AmbhArA pRthivInA bAra nAma che. jema ke-1 "Isi i vA' padanA eka dezamAM padasamudAyano Aropa thato hovAthI 'Sat' kahevAya che. 2 pheSa~AmArI, 3 taLu' rUti vA-bAkInI pRthivInI apekSAe ati pAtaLI hovAthI tanvI kahevAya che, 4 tanutavI' rUti-jagatamAM prasiddha pAtaLA padArthothI paNa pAtaLI che, kAraNa ke mAkhInI pAMkhathI paNa cheDAnA bhAgamAM atipAtaLI che. 5 'siddhiH' siddhakSetranA pAse hovAthI siddhi kahevAya che. 6 'siddhAlaya' kRti siddhakSetrane najIka hovAthI upacArathI siddhonuM Alaya-AdhAra che, mATe siddhAlaya, ema 7 mukti ane 8 muvAlaya paNa jANavuM. lokanA agrabhAgamAM hovAthI huM to, 10 lokAgranA pikA-zikhara jevI hovAthI toupravUpijhA, 11 "to prativAhinI' nona pravho-lokanA agrabhAga vaDe dhAraNa karAya che mATe lokAgraprativAhinI, 12 sarvaprAgapUta nIvarvisulAvahA' sarva prANo, bhUto, jIvo ane sattvone sukha ApanAra. prANo-beindriya, teindriya ane caurindriyo. bhUta-taruo, jIvo-paMcendriyo ane sarva bAkInA prANIo samajavA. kahyuM che ke 153 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bIyaThANapayaM siddhAThANAI prALA: dvi-tri-tu: prophtA: mUtAjI: tarava: smRtA:| nIvA pacendriyA: jJeyA: zetrA: sattvA vIritA:||'' te ISAbhArA pRthivI zveta che. te zvetapaNuM upamAthI jaNAve che-'zaMvava vimalasvasti-mULAnta-v{S:tuSAra-gokSIra-hAravAM' zaMkhadalanA cUrNano nirmala svastika, mRNAla-kamaladaMDa, pANInA rajakaNa, tuSAra-hima, dUdha ane hAranA jevA varNavALI che. 'ttAnachatrasaMsthAnasaMsthitA' uttAna-cattA rAkhelA chatranA jevA AkAravALI, tathA 'sarvAnuMnasuvarNamayI' sarvathA zveta suvarNamaya che. te ISatprAkbhArA pRthivIthI upara 'sIyAd' nisaraNInI gatithI eka yojana jaie eTale lokAnta prApta thAya che. te eka yojananA uparano cotho gAu che, te gAuno sauthI uparano chaThTho bhAga-traNaso tetrIza dhanuSa eka hAtha ane ATha AMgaLa pramANa che, te kSetramAM siddha bhagavanto rahelA che. te sAdi che, kAraNa ke karmakSaya thayA pachIja siddha thAya che. tethI anAdi zuddha puruSanA pravAdano niSedha jaNAvyo. vaLI teo 'aparyavasitA: ' ananta-antarahita che, kAraNa ke teone rAgAdi nahi hovAthI tyAMthI paDavAno asaMbhava che. rAgAdi klezo ja siddhapaNAthI bhraSTa karavAne samartha che, ane te siddha bhagavaMtane nathI, kAraNa ke teoe teno nirmUla nAza karelo che. ane nirmUla nAza karAyelA rAgAdi bIja nahi hovAthI pharIthI utpanna thatA nathI. 'ane jJAtijJAmaLayonisaMsAra taktImAva-punaHrSavArdhavasati-prapaOsamatiAntA:' aneka jAtijanma, jarA ane maraNa vaDe te te yoniomAM saMsAra-saMsaraNa-bhramaNa karavAthI je kalaMkalIbhAva-kadarthanA thAya che, temaja divya sukhane prApta thayelAne paNa pharIthI saMsAramAM garbhAvAsano prapaMca prApta thAya che te bannene oLaMgI gayelA siddho eja hetuthI zAzvata kAla sudhI rahe che. I58136 // tattha vi ya te aveyA aveyaNA nimmamA asaMgA ya / saMsAravippamukkA paesanivvattasaMThANA || 1 || kahiM paDihayA siddhA? kahiM siddhA paiTThiyA ? / kahiM boMdiM caittA gaM? kattha gaMtUNa sijjhai ? / / 2 / / aloe pahiyA siddhA loyagge ya paiTThiyA / ihaM boMdiM caittA NaM tattha gaMtUNa sijjhai ||3|| (mULa) tyAM paNa vedarahita, vedanA rahita, mamatvarahita, asaMga, saMsArathI mukta thayelA ane Atmapradeza vaDe niSpanna thayela saMsthAna jeonuM che evA siddho rahe che. / / 1 / / siddho konAthI pratihata-skhalita thayelA che-rokAyelA che? siddho kyAM rahelAM che? ane kyAM zarIrano tyAga karI kyAM jaine siddhipadane prApta kare che? / / 2 / / siddho alokAkAzavarDa skhalita thayelA che-rokAyelA che, lokanA agrabhAgane viSe rahelA che. ane A lokamAM zarIrano tyAga karIne tyAM jaine siddha thAya che. III (TI0) 'tattva viya te aveyA' ityAdi. tyAM paNa-siddhakSetramAM paNa te siddha bhagavaMto 'avevA: ' puruSavedAdi rahita hoya che, 'avevanA:' sAtA ane asAtA vedanAnA abhAvathI vedanA rahita, 'nirmA:'-mamatvarahita ane 'asahI:' bAhya ane abhyantara saMgarahita hoya che. zA hetuthI ema che? 'saMsAravidramuktA:' saMsArathI mUkAyelA che. ahIM hetumAM prathamA vibhakti che. jethI saMsArathI vipramukta che tethI veda, vedanA, mamatva ane saMgarahita che. vaLI te siddho kevA che? 'pravezanivRtta-saMsthAnA ' Atmapradezo vaDe niSpanna thayela saMsthAna jeonuM che evA che, parantu teonuM bAhya pudgalo vaDe baneluM saMsthAna nathI. kAraNa ke teoe pAMce za2I2no sarvathA tyAga karelo che. ahIM ziSya prazna kare che--hiM paDiyA siddhA'-ityAdi. ahIM saptamI vibhakti tRtIyAnA arthamAM che. jemake "tisu tevu ataMyiA puvI' te traNa vaDe pRthivI alaMkRta che. tethI A artha thAya che- siddho 'jaina pratihatA:' zAthI pratihata-skhalita thayelA che? kyA sthAnamAM 'pratiSTitA: ' rahelA che? ane kyA kSetramAM bondizarIrane choDIne kyAM jaine siddha thAya che--kRtArtha thAya che? 'siApha' e sthaLe bahuvacanano prayoga 'siiti' joie, paNa sUtranI zailIthI eka vacanano prayoga viruddha nathI. bIje sthaLe paNa AvA prayogo maLe che--vartyAMdhamAMAra rUtthIo 154 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIyaThANapayaM siddhAThANAiM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 saMcaLALi yA arjIvA ne na munnati na se cApha tti vunnA' 'me vA' ahIM paNa bahuvacanane ThekANe ekavacanano prayoga che. ema siddhonA saMbaMdhamAM ziSye prazna karyo eTale AcArya uttara Ape che-'alop paDihayA siddhA' ahIM paNa saptamI vibhakti tRtIyAnA arthamAM che. siddho aloka vaDe-kevala AkAzAstikAya vaDe skhalita thayelA che. ahIM alokamAM dharmAstikAyAdinA abhAvathI gati thatI nathI, tethI alokane aDIne rahevuM eja pratiskhalanA che, parantu siddho pratighAtarahita hovAthI saMbandha thatAM vighAta thavArUpa tene skhalanA thatI nathI. kemake pratighAtayukta padArthono saMbandha thavAthI vidyAta thavArUpa skhalanA thAya che, anyanI thatI nathI, 'toAtre 7 pratiSTitAH' siddho paMcAstikAyAtmaka lokanA agra bhAgamAM pratiSThita-pharI saMsAramAM pAchA na AvavuM paDe tevI rIte rahelA che. tathA ahIM manuSya lokamAM bondi-zarIrano tyAga karIne samayAntara-anya samaya ane pradezAntara-bIjA AkAzapradezono sparza karyA sivAya tyAM lokanA agrabhAge siddha thAya che--kRtArtha thAya che. II1-2-3 // dahaM vA hasaM vA jaM carimabhave havijja saMThANaM / tatto tibhAgahINA siddhANogAhaNA bhaNiyA ||4 || jaM saMThANaM tu ihaM bhavaM cayaMtassa carimasamayaMmi / AsI ya padesaghaNaM taM saMThANaM tahiM tassa / / 5 / / (mULa) lAMbu ke TuMkuM chellA bhavanuM je saMsthAna-zarIra hoya tenAthI trIjA bhAga hIna siddhonI avagAhanA kahelI che. II4 A manuSya lokamAM bhava-zarIrano tyAga karatA chellA samayamAM AtmapradezanA dhanarUpa je saMsthAna hoya che te saMsthAna tyAM siddhane hoya che. pa (TI0) have siddhapadane prApta thayelA siddhonuM je saMsthAna che te jaNAve che--vIrya vA dUtva vA' ityAdi. pAMcaso dhanuSapramANa dIrgha-moTuM, be hAthapramANa hrasva-nAnuM ane 'vA' zabdathI madhyama vicitra prakAranuM chellA bhavamAM je saMsthAna hoya che te zarIranA mukha-udara vagerenA chidro pUravAthI tenA trIjA bhAgavaDe hIna siddhonI'avahaste aNyAM' jemAM 2he te avagAhanA- AtmapradezonI avasthA tIrthaMkara gaNadharoe kahelI che. ahIM pUrvabhavanA saMsthAnanA pramANanI apekSAe trIjA bhAgahIna siddhonuM saMsthAna che e bhAvArtha che. e vAtane spaSTa karIne batAve che-'naM saMtALa tu haiM' ityAdi. jeTalA pramANavALuM saMsthAna A manuSyabhavamAM hatuM ('mavanti prAptina: rmavazavatino'smin vRtti prava:' jemAM karmane vazavartI prANIo utpanna thAya te bhava-zarIra) te zarIrano tyAga karatA eTale kAyayogane choDatA chellA samaye zukla dhyAnanA sUkSma kriyA apratipAtI nAme trIjA pAyAnA sAmarthyathI vadana, udArAdi chidrone pUravAthI trIjA bhAga vaDe hIna AtmapradezonA ghanarUpa ' saMvALa tahiM tamsa' teja saMsthAna mUla zarIranA pramANanI apekSAe trIjA bhAgavaDe hIna pramANavALuM tyAM lokanA agrabhAgavartA 'tasya' te siddhane hoya che. II4-5 * tinni sayA tittIsA dhaNuttibhAgo ya hoi nAyavvo / esA khalu siddhANaM ukkosogAhaNA bhaNiyA ||6|| cattAri ya rayaNIo rayaNI tibhAgUNiyA ya boddhavvA / esA khalu siddhANaM majjhima ogAhayA bhaNiyA // 7 // (mULa) traNaso tetrIza dhanuSa ane eka dhanuSano trIjo bhAga-e pramANe siddhonI utkRSTa avagAhanA kahI che.||6|| cAra hAtha adhika trIjAbhAga nyUna eka hAtha-e siddhonI madhyama avagAhanA kahI che.ISI (TI0) have avagAhanAnA utkRSTAvagAhanAdi bhedo kahe che-'tini sA tennIsA' ityAdi. traNaso tetrIza dhanuSa ane dhanuSano trIjo bhAga (eka hAtha ane ATha AMgaLa) e siddhonI utkRSTa avagAhanA tIrthaMkara-gaNadharoe kahelI che, ane te avagAhanA pAMcaso dhanuSa pramANazarIravALAne AzrayI jANavI. (pra0) nAbhikulakaranI patnI marudevI hatI, nAbhirAjAnuM za2I2pramANa pAMcaso pacIza dhanuSa hatuM. te ja za2I2pramANa marudevInuM hatuM, kemake ''saMSayaLa saMtALa khvatta veva tArehiM samuM''-'saMghayaNa, saMsthAna ane uMcAi kulakaronA samAna hoya che'-evuM zAstranuM vacana che. ane bhagavatI marudevI to mokSe gayelA che, tenA za2I2pramANamAMthI trIjo bhAga bAda karIe 155 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bIyaThANapayaM siddhAThANAI to marudevInI siddhAvasthAnI avagAhanA sADA traNaso dhanuSa thAya, to upara kahelA pramANavALI utkRSTa avagAhanA kema ghaTI zake? (u0) tame kahelo doSa Avato nathI, kAraNa ke marudevInuM nAbhirAjAthI kaMika nyUna pramANa hatuM. uttama saMsthAnavALA puruSothI uttama saMsthAnavALI strIo potapotAnA kALanI apekSAe kaMika nyUna pramANavALI hoya che. mATe marudevInuM pAMcaso dhanuSanuM zarIra hovAthI kaMipaNa doSa Avato nathI. vaLI marudevI hAthI upara beThelA ane saMkucita zarIravALA siddha thayelA che, tethI zarIrano saMkoca thayelo hovAthI adhika avagAhanAno saMbhava nathI. mATe ahIM koipaNa prakArano paraspara virodha Avato nathI. bhASyakAra kahe che ke-''ha mavevAmAAM? nAmIto neLa vizcituLA sAA to ri paMcasayanviya ahavA saMjoSao siddhA ||||''-'marudevInuM zarIrapramANa kema ghaTe? tenuM zarIra nAbhirAjAthI kaMika nyUna hatuM, mATe te pAMcaso dhanuSavALA ja che. athavA za2I2saMkoca thavAthI siddha thayela che. II6-7 / / gAya hoi rayaNI adveva ya aMgulAI saahiyaa| esA khalu siddhANaM jahannaogAhaNA bhaNiyA ||8|| (mULa) eka hAtha ane adhika ATha AMgula-e siddhonI jaghanya avagAhanA kahI che. 8 (TI0) 'pattAri caLIo' ityAdi. cAra hAtha ane trIjA bhAga nyUna eka hAtha eTale cAra hAtha ane soLa AMgaLa e siddhonI madhyama avagAhanA che. (pra0) AgamamAM jadhanyapade sAta hAthanI uMcAivALAnI siddhi kahI che, to u52 kahelI A jaghanya avagAhanA kahevAya, madhyama avagAhanA kema kahevAya? (u0) tamArI zaMkA vastutattvanA ajJAnathI thayelI che mATe ayukta che. kAraNa ke jaghanyapade sAta hAtha pramANa zarIravALAnI siddhi kahI che te tIrthaMkaranI apekSAe che. sAmAnya kevalI to tethI nyUna pramANavALA hoya to paNa tenI siddhi thAya che. ahIM avagAhanAnA pramANano vicAra karyo che te sAmAnya siddhonI apekSAe che mATe kaMipaNa doSa nathI. 'egA ya hoi' ityAdi. paripUrNa eka hAtha ane adhika ATha AMgaLa e siddhonI jaghanya avagAhanA che. ane te jaghanya avagAhanA be hAthanA pramANavALA kUrmAputra vagerenI jANavI. athavA sAta hAthanI uMcAivALA chatAM paNa yantranI andara pIlAvAvaDe saMkucita zarIravALAnI apekSAe jaghanya avagAhanA jANavI. bhASyakAra kahe che ke- " jeTTAu paMcadhaNusayataNussa majjhA ya sattahatthassa / dehatti bhArAhINA jahanniyA jA vihatthassa // 1 // sattUsiyaesu siddhI jahannao kahamihaM vihatthesu ? sA kira titthayaresu sesANaM sijjhamANANaM // 2 // te puNa hojja vihatthA vummAputtAyo nahaneLA ane saMvaTTiyasattahatyasiddhasva hILatti rU||''-'pAMcaso dhanuSa zarIravALAnI utkRSTa avagAhanA, sAta hAtha pramANa zarIravALAnI madhyama avagAhanA ane be hAthanA zarIravALAnI jaghanya avagAhanA zarIranA trIjA bhAga nyUna jANavI. sAta hAtha uMcAivALAnI siddhi jaghanyathI kahI che, to be hAtha pramANazarIravALAnI kema thAya? te tIrthaMkaranI apekSAe kahI che, bAkInI siddha thatA sAmAnya kevalInI apekSAe be hAtha pramANa za2I2vALA kUrmAputrAdi jaghanyathI jANavA.' AnA saMbaMdhamAM anya AcAryo kahe che--saMkucita thayelA sAta hAthanA zarIravALA siddhanI apekSAe jaghanya avagAhanA jANavI.8|| ogAhaNAi siddhA bhavatti bhAgeNa hoMti parihINA / saMThANamaNitthaMthaM jarA-maraNavippamukkANaM / / 9 / / (mULa) siddho avagAhanAmAM zarIranA trIjA bhAga vaDe hIna che, mATe jarA ane maraNathI mukta thayelA siddhonuM saMsthAnaaniestha-aniyata prakAranuM hoya che. (TI0) have kahelI bAbatane pharIthI kahevA vaDe siddhonA saMsthAnanuM svarUpa kahe che-'oLAhaLApha' ityAdi-'avAdanayA' zarIranI avagAhanAnI apekSAe siddho 'mavatrimAmena parihInA:' bhava-zarIranA trIjA bhAga hIna hoya che, mATe siddhonuM 1. vizeSA0 gA0 3168; 2. vizeSA0 gA0 3162 156 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIyaThANapayaM siddhAThANAI zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 saMsthAna nityaMchuM-tiSThatIti rUtyaMchuM, AvA prakAre rahe te rUtthaze, tevuM na hoya te nityaMI-vadanAdinA zuSira-polANa bhAgane pUravAvaDe pUrvano AkAra anyathA thavAthI-aniyata AkAravALuM che e bhAvArtha che. vaLI je siddhAdinA guNonA varNanamAM siddha ne rITe, dase' "siddha dIrgha nathI, tema hRsva nathI' ityAdi sUtra vaDe dIrghapaNA vagereno pratiSedha karyo che te paNa pUrvAkAranI apekSAe saMsthAnanuM judApaNuM hovAthI jANavo. paranta saMsthAnanA sarvathA abhAvathI na samajavo. AnA saMbaMdhamAM bhASyakAra kahe che-"saraparipUraNAmo putrI IIRhIMyavasthAno saMDANamaatve mayiLiyA TR III pondriya paDileho siddhArUkuLa, rIdayALa namafe puSyAIIFvivaravI nAmAvo rA''-"zuSiravadanAdinA chidrone pUravAvaDe ane pUrvano AkAra anyathA thavAthI siddhonuM saMsthAna anityaMstha-aniyata AkAravALuM che. A kAraNathI ja siddhAdinA guNomAM dIrghatvAdino pratiSedha karyo che, kAraNa ke aniyaMstha-aniyatAkAravALuM saMsthAna pUrvakAranI apekSAe che, paNa ethI AkArano abhAva che ema na samajavuM. jattha ya ego siddho tattha aNaMtA bhvkkhyvimukkaa| anno'nnasamogADhA puTThA savvA vi logate // 10 // phusai aNaMte siddhe savvapaesehiM niyamaso siddhaa| te'vi [ya] asaMkhijjaguNA desa-paesehiM je puTThA / / 11 / / (mULa) jyAM eka siddha che tyAM bhavakSayathI mukta thayelA ananta siddho hoya che. te paraspara maLIne rahelA che. badhAya lokAttavaDe sparza karAyelA che. siddho potAnA sarva Atmapradezo vaDe avazya ananta siddhono sparza kare che. deza ane A pradezathI paNa je sparza karAyelA che te paNa tethI asaMkhyAtaguNA che. 7/10-11 (TI) A siddho paraspara bhinna dezamAM rahelA che ke nahi? e praznanA uttaramAM bhinna dezamAM rahelA nathI ema ame kahIe chIe. zA hetuthI ema kaho cho? teno uttara Ape che-"gatya ' ityAdi. jyAM eka siddha nirvANane prApta thayela che tyAM anantA siddho bhavanA kSaya vaDe mukta thayelA che. ahIM bhavakSayanA kathana vaDe svecchA vaDe bhavamAM avatAragrahaNa karavAnI - zaktivALA siddhano niSedha karyo. 'acokanyasamavaIThAH' te siddhAM paraspara maLIne rahelA che. kAraNa ke dhamastikAyAdinI peThe teno tevA prakArano acinja pariNAma che. temaja lokanA 'mRNA -badhA sparzIne rahelA che. "sa' ityAdi. eka siddha avazya potAnA sarva Atma-pradezo vaDe ananta siddhono sparza kare che. sarva pradezo vaDe sparza karAyelA siddhAM karatAM deza ane pradezothI sparza karAyelA siddho asaMkhyAta guNA che. kevI rIte che? teno uttara A pramANe che-ahIM eka siddhanuM jeTaluM avagAhanA kSetra che teTalA paripUrNa eka kSetramAM rahelA bIjA paNa ananta siddhAM hoya che ane te sivAya bIjA siddho jeo te kSetranA eka eka pradezane sparzIne rahelA che te paNa pratyeka anantA che. ema be, traNa, cAra ane pAMca Adi pradezonI vRddhi vaDe sparza karIne rahelA che te pratyeka anantA che, temaja te mUlakSetranA eka eka pradezane choDIne je siddho rahelA che te paNa pratyeka ananta che. ema be, traNa, cAra, pAMca vagere pradezone choDIne avagADha-rahelA che te paNa pratyeka anantA che. ema pradezanI vRddhi ane hAni vaDe jeo rahelA che te siddho paripUrNa eka kSetramAM rahelA siddha karatAM asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke pUrNAgADha kSetranA pratipradeza ananta siddho rahelA che ane te pradezo asaMkhyAtA che. kahyuM che ke " joDatA parivudghiALio to huMti saMveknamunA saMpANI nAvAho zAM"-eka siddhanA kSetramAM anA siddho rahelA che ane pradezanI vRddhi ane hAni vaDe je siddho rahelA che te tenA karatAM asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke avagADha kSetra asaMkhyAtapradezAtmaka che. ane pratipradeza ananta siddha che. tethI asaMkhyAtaguNA che. II10-11 . asarIrA jIvaghaNA uvauttA daMsaNe ya nANe yA sAgAramaNAgAraM lakkhaNameyaM tu siddhANaM // 12 // kevalanANuvauttA jANaMtA svvbhaavgunn-bhaave| pAsaMti savvao khalu kevaladiTThIhi'NatAhi / / 13 / / (10) zarIrAtIta, AtmapradezonA ghanavALA, darzana ane jJAnanA upayogavALA siddho che, mATe sAkAra ane anAkAra 157 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bIyaThANapayaM siddhAThANAI upayoga-e siddhonuM lakSaNa che. kevalajJAnanA upayogavALA siddho sarva padArthanA guNo ane paryAyone sarvathA jANe che ane ananta kevaladarzana vaDe sarvathA jue che. avyAbAdha svarUpane prApta thayelA siddhone je sukha che te sukha manuSyone nathI, tema sarva devone paNa nathI. /12-13 (TI0) have siddhonuM lakSaNa jaNAve che-"marIrA' ityAdi siddho azarIra-dArikAdi pAMca prakAranA zarIra rahita ane 'nIvayanAH' mukha ane peTa vagerenA chidro pUravAthI Atmapradezono ghana thAya che, mATe AtmapradezanA ghanarUpa thayelA 35yuvatI rane ra ne ' vaLI kevaLa darzana ane kevaLa jJAnanA upayogavALA, jo ke siddhapaNAnA AvirbhAvanA samaye kevalajJAna hoya che tethI jJAna pradhAna che to paNa A sAmAnya siddhanuM A lakSaNa che ema jaNAvavA mATe prathama sAmAnya viSayakasAmAnya grAhaka darzana kahyuM. sAmAnyagrAhaka darzana ane vizeSagrAhaka jJAna kahevAya che. mATe sAkAra ane anAkAra eTale sAmAnya ane vizeSa upayogarUpa che. A hamaNAM kaheluM te tadravyAvRttisvarUpa-siddhothI anya vastunI vyAvRtti-bhinnatA rUpa lakSaNa samajavuM.. ahIM 'tu' zabda AgaLanI gAthAmAM kahevAze evA nirupama sukhanI vizeSatA batAvavA mATe che. have siddho 'kevalajJAna ane kevala darzana vaDe samagra vastune jANe che e batAve che-'vajJAnenopayutA:' kevalajJAna vaDe upayukata, parantu antaHkaraNa vaDe nahi, kAraNa ke temane antaHkaraNa hotuM nathI tethI kevaLajJAnanA upayogavALA, 'sarvabAvAvAna' sarva padArthanA guNa ane bhAva-paryAyone jANe che. ahIM prathama bhAvazabda padArthavAcI che ane bIjo bhAva zabda paryAyavAcI che. guNaparyAyano A pramANe bheda che-"sadartino guna' dravyanI sAthe rahenArA dharmo guNa ane 'vartinaH paryAyAH' kramavartIanukrame thavAvALA dharmo paryAya kahevAya che. tathA ananta kevaladRSTio vaDe-ananta kevala darzano vaDe 'sarvataH vasu'-sarvathA ja jue che. ahIM 'khalu' zabda avadhAraNArthaka che. kevaladarzananI anantatA ananta siddho hovAthI jANavI. ahIM prathama jJAnanuM grahaNa prathama jJAnopayogamAM rahelA siddha thAya che e jaNAvavA mATe che. I12-13 navi atthi mANusANaM taM sukkhaM navi ya svvdevaannN| jaM siddhANaM sukkhaM avvAbAhaM uvagayANaM / / 14 / / suragaNasuhaM samattaM savvaddhApiMDiya annNtgunnN| Na vi pAve muttisuhaM NaMtAhiM vaggavaggUhiM / / 15 / / . (mU0) sarva devonA samasta sukhane sarvakAlanA (ananta) samayevaDe piMDita karI tene anantaguNa karI punaH teno ananta vAra varga karIe to paNa siddhisukhanA tulya na thAya. /14-15// (TI) have siddho nirupamasukhavALA che te batAve che-nava matyi' ityAdi. manuSyone-cakravartI vagerene paNa te sukha nathI, anuttara sudhInA sarva devone paNa te sukha nathI, ke avyAbAdhA-vividha prakAranI abAdhA-zArIrikAdi duHkhanA abhAvane prApta thayelA siddhone je sukha che. bIjAone kevI rIte sukha nathI te prakArAntarathI batAve che- surapukhasuda ityAdi. devagaNanuM samasta-atIta anAgata ane vartamAna kALanuM saMpUrNa sukha tene "saddhapablita' sarvakALanA samayo vaDe guNIe ane tene punaH anantaguNa karIe ane jeTaluM thAya teTaluM sukha asatkalpanAthI eka eka AkAzapradeza upara sthApana karIe, ema sakala AkAzanA pradezone pUravAthI jo ke te ananta thAya che to paNa tenA anantA varga karIe, to paNa eTaluM vadhavA chatAM paNa muktinA sukhanI tulya na thAya. ll14-15 _ siddhassa suho rAsI savvaddhApiMDio jai hvejjaa| so'NaMtavaggabhaio savvAgAse na mAijjA / / 16 / / (mU0) jo siddhanA sukhano rAzi sarvakAlano piMDita-ekaTho karelo hoya tene ananta vargamUlothI ghaTADIe to paNa sarva AkAzamAM na mAya. /16/ 1. lakSaNa-asAdhAraNa dharma, tenA be prakAra che - vyAvartaka ane vyAvahArika, je lakSyathI bIjI vastuno bheda jaNAve te vyAvartaka lakSaNa. jemake uSNatA e agninuM vyAvartaka lakSaNa che. je lakSyathI itara vastuno bheda na jaNAve, mAtra svarUpa jaNAve te vyAvahArika lakSaNa. jemake abhidheyatva-prameyatvAdi padArthanuM lakSaNa che. te padArthathI bIjI vastu nahi hovAnA lIdhe lakSyathI bIjI vastuno bheda jaNAvatuM nathI. 158 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIyaThANapayaM siddhAThANAiM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 . (TI0) eja bakkhata anya bhaMgIthI jaNAve che--siddha( suhorAsI' ityAdi. siddhonA sukhano rAzi 'sarvAMnApiSDitaH' tene sarva sAdi ananta kAla vaDe piMDita karIe eTale siddha je sukha pratisamaya anubhave che tene badhuM ekatra karIe ane tene 'anantavargamULamata: '-ananta vargamUlothI ghaTADatA jaIe ane tyAM sudhI ghaTADIe ke jyAM sudhI sarvakAla guNaka vaDe guNAkAra karatAM je adhika thayeluM che te sarvane ghaTADavAthI siddhapaNAnA prathama samayabhAvI sukha mAtra rahe, te paNa sarva AkAzamAM na mAya. eTale eTaluM sukha mAtra paNa sarva AkAzamAM na samAi zake to badhuM sukha samAvuM to dUra rahyuM. ema jaNAvavA mATe siddhanA sukhanI rAzino piMDa karI pharI apavartana karyuM-ghaTADayuM. ahIM A bhAvArtha che--viziSTa AnaMdarUpa sukha grahaNa karavuM, ke jyAMthI AraMbhIne ziSTa puruSo sukha zabdano prayoga kare che, eTale ziSTa puruSo jene sukha kahe che te sukhathI mAMDIne eka eka guNanI vRddhinA tAratamyathI sukhane vadhAratA javuM ke jyAM sudhI anantaguNa vRddhi karavA vaDe niratizaya-jenAthI bIjuM koi caDIyAtuM na hoya evuM chevaTanuM sukha prApta thAya, evuM atyanta (zAzvata) upamArahita, ekAnta utsukatAnI nivRttirUpa atyanta sthiratArUpa chellI koTInuM sukha hoya te sukha sarvadA siddhone hoya che, te sukhathI mAMDI ane prathamanA sukhathI u52 vacce rahelA tAratamyathI sukhanA vizeSaNarUpa guNo-aMzo che te sarvAkAza pradezanA karatAM paNa ghaNA vadhAre che. te mATe ema kahyuM che ke- 'savvAse na mAphA'--sarva AkAzamAM na mAya. tAtparya e che ke-ziSTa puruSo jene sukha kahe che te sukhathI mAMDI sukhano eka eka aMza vadhAratAM je chevaTanuM niratizaya sukha hoya che tyAM sudhInA aMzo sarva AkAza pradezo karatAM paNa adhika che tethI sarva AkAzamAM samAI zake nahi, jo ema na hoya to sarva AkAzamAM je na mAya te eka eka siddhamAM kema samAya? evo pUrvAcAryano saMpradAya-pRraMparA che. / / 16 / na jaha NAma koI miccho nagaraguNe bahuvihe viyaannNto| na caei parikaheuM uvamAe tahiM asaMtIe // 17 // iya siddhANaM sokkhaM aNovamaM naMtthi tassa ovammaM / kiMci viseseNitto sArikkhamiNaM suNaha vocchaM || 18 || * jaha savvakAmaguNiyaM puriso bhottUNa bhoyaNaM koi / taNhA - chuhAvimukko acchijja jahA amiyatitto // 19 // iya savvakAlatittA atulaM nivvANamuvagayA siddhA / sAMsayamavvAbAhaM ciTThati suhI suhaM pattA ||20|| (mULa) jema koi malecchu bahu prakAranA nagaranA guNone jANato tyAM upamA nahi hovAthI kahI zakato nathI. ema siddhone sukha anuma che, tenI upamA nathI, to paNa kaMika vizeSatAthI enuM sAdRzya-sarakhApaNuM kahuM chuM te sAMbhaLo. jema koi puruSa sarva kAmanA guNavALuM bhojana khAine tRSA ane kSudhAthI rahita thai amRtathI tRpta thayelo hoya tenI peThe rahe. tema sarvakAla tRpta thayelA ane anupama nirvANane prApta thayelA sukhI siddho avyAbAdhapaNe zAzvata kAla sudhI rahe che. 17-20aa (TI0) have te siddhonA sukhanI nirupamatA batAve che-'nahanAma' ityAdi. jema koi maleccha gRhanivAsa vagere bahu prakAranA nagaranA guNone jANavA chatAM araNyamAM jai anya malecchone kahevA zaktimAnlR thato nathI. kema kahI zakato nathI? e praznanA uttaramAM jaNAve che 'upamAnA abhAvathI'. e gAthAno akSarArtha che. bhAvArtha kathAthI jANavo "eka mahA araNyavAsI maleccha araNyamAM rahe che. eka samaye azvathI haraNa karAyelo eka rAjA aTavImAM Avyo. te teNe joyo. satkAra karI rAjAne potAnA gAma lai gayo. rAjA paNa tene nagaramAM lai gayo ane 'upakArI che' ema samajI tenuM atyanta sanmAna karyuM. te dhavala gRhAdino upabhoga karavA vaDe rAjAnI jema rahe che. keTalAka kALe tene araNyanuM smaraNa thayuM, rAjAe visarjana karyo. araNyavAsIo pUche che ke-'kevuM nagara che?' te jANavA chatAM paNa tyAM koinI upamA nahi hovAthI te nagaranA guNonuM varNana ka2vA samartha nathI. arthano upanaya A pramANe che-'phya siddhANaM' ityAdi. e pramANe siddhonuM sukha anupama che, kAraNa ke tenI upamA nathI. to paNa bALajanone khayAlamAM Ave mATe kaMIka vizeSatAthI AnuM sAdRzya-sarakhApaNuM 159 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bIyaThANapayaM siddhAThANAiM kahyuM che te sAMbhaLo-'naha savva' ityAdi. 'yathA' udAharaNano upanyAsa karavA mATe che. jema koipaNa puruSa 'sarvAmaduSita' sarva kAmanA guNayukta, sarva prakAranA saundarya vaDe saMskAravALuM bhojana khAine kSudhA ane tRSAthI rahita thayelo amRtathI tRpta thayelo hoya tema rahe che, tema nirvANa-mokSane prApta thayelA siddho sarvakAla-sAdi ananta kALa paryanta tRpta-sarva prakAranI utsukatAnI nivRtti thavAthI parama saMtoSane prApta thayelA. upamA nahi hovAthI ananyasadRza, paDavAno abhAva hovAthI zAzvata, leza paNa vyAbAdhA-duHkhano asaMbhava hovAthI avyAbAdha sukhane prApta thayelA che tethI sukhayukta thaine rahe che. II17-20aa siddha tti ya buddha tti ya pAragaya tti ya paraMparagaya tti ummukkakammakavayA ajarA amarA asaMgA y|| 21 // nitthinnasavvadukkhA jAi-jarA-maraNabaMdhaNavimukkA / avvAbAhaM sokkhaM aNuhoMtI sAsayaM siddhA ||22|| pannavaNAe bhagavaie bitIyaM ThANapayaM samattaM (mULa) siddha, buddha, pAragata, paraMparAgata, jeNe karmarUpa kavacano tyAga karyo che evA, jarArahita, maraNarahita ane saMgarahita che. sarvadu:khone tarI gayelA, janma, jarA, maraNanA baMdhanathI mUkAyelA siddho zAzvata kAla paryanta avyAbAdha sukhano anubhava kare che. 21-22 // prajJApanA sUtramAM bIjuM sthAnapada samAsa ', (TI0) eno vizeSapaNe vicAra kare che-'siddhatti ya' ityAdi. sita-bAMdhelA ATha prakAranA karmane jeoe dhmAta-bhasmIbhUta karyA che eTale aneka bhavanA karmarUpa incano bALI nAMkhyA che evA siddho che. sAmAnya rIte karmAdi siddho paNa kahevAya che. kahyuM che ke-''janme siLe ya vinnAr maMtenoo ya ALamA attha gattAdhippaNa, tane mmalavaN ||''-'karma, zilpa, vidyA, mantra, yoga, Agama, artha, yAtrA, abhiprAya, tapa ane karma kSayane viSe siddha zabda che.' mATe karmAdi siddhano niSedha karavA mATe kahe che--'buddhA : '-jeoe ajJAna nidrAmAM sutelA jagatamAM bIjAnA upadeza sivAya jIvAdirUpa tattvane jANela che evA, sarvajJa ane sarvadarzI svabhAvarUpa bodhavALA, AvA chatAM paNa 'saMsAra ane nirvANa banne choDIne rahelA che' ema koi mAne che-kahyuM che ke-''saMsAre na 2 nirvALe, sthito muvanabhUtaye avittva: sarvatojAnAM, cittArabhAdhijo mahAn ''-'je saMsAra ane nirvANamAM rahela nathI, parantu dunIyAnA kalyANane mATe rahela che. vaLI sarva lokone acinya cintAmaNi ratna karatAM paNa adhika ane mahAn che.'' AthI tevA siddhono vyavaccheda-niSedha ka2vA mATe 'pAra|tA:' vizeSaNa ApeluM che. jeo pArasaMsAranA antane athavA prayojananA antane gata-pAmelA te pAragata kahevAya che. tathAbhavyatvavaDe sUcita sakala prayojananI samApti vaDe samagra prakAranI kartavyazaktithI rahita te pAraMgata jANavA. vA prakAranA chatAM paNa keTalAka yadacchAvAdIo krama sivAya siddhapaNuM jaNAve che. kahyuM che ke-''naisiMdhyAmato, vittaprAkSirniyota: varidrAkhyAtisamA, tadvanmukti: vRzvina jim||||''-'ekAdi saMkhyAnA kramathI nahi, tema dhanaprAptinA niyogathI nahi, parantu daridrane rAjyaprAptinA jevI mukti kvacit kema na hoya?' teno niSedha karavA mATe 'paraMparAgatAH' e vizeSaNa ApeluM che. jJAnadarzana-cAritrarUpa paraMparAthI athavA mithyArdaSTi, sAsvAdana, sabhyamithyArdaSTi, aviratasamyagadRSTi, dezavirati, pramatta, apramatta, nivRtti, anivRtti, sUkSmasaMparAya, upazAMtamoha, kSINamoha, sayogI kevalI ane ayogI kevalI-e guNasthAnakonI paraMparAthI muktine prApta thayelA, AvA chatAM paNa keTalAka vAdio 'tattvathI karmarUpa kavaca-AvaraNathI nahi mukAyelA' mAne che. kemake 'taurthanijAravarzanAvihA5ti' tIrthano tiraskAra jovAthI ahIM Ave che' A vacanathI teo saMsAramAM avatAra dhAraNa karavAno svIkAra kare che. te matano nirAsa karavA '3nmukta meLavavA:' karmarUpa kavaca-AvaraNa rahita-e vizeSaNa ApyuM che. ut-prabalapaNe-pharIthI saMsAramAM avatAra nahi dhAraNa karavArUpe jeNe karmarUpa kavaca-AvaraNano tyAga karyo che evA, ethI ja 'anarA:' zarIranA abhAvathI jarArahita, 'amA:' maraNa rahita, kAraNa ke za2I22hita hovAthI tene prANanA 160 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIyaThANapayaM siddhAThANAI zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 tyAgarUpa maraNano asaMbhava che. kahyuM che ke-''vayaso DhALIda narA, pALIo ya maLamAAi sapha tehaMmi tatumayaM tamane taM na hleva ||''-'vayanI hAni thavI te jarA ane prANono tyAga thavo te maraNa. te banne za2I2nA sadbhAvamAM hoya che, zarIranA abhAvamAM jarA ane maraNa AkAzanI peThe hotAM nathI, vaLI teo 'saMl: ' saMgarahita che, kAraNa ke bAhya ane abhyantara parigraharahita che. 'nicchinna' ityAdi. 'nistIrNasarvaduHlAH' sarva duHkhane tarI gayelA, 'jJAtijJAmaLanandanavimuktA: '-jAti-janma, jarA-vayanI hAni, prANatyAgarUpa maraNa ane tenA badhAnA kAraNabhUta bandhana-karmono samagrapaNe nAza thayelo hovAthI vizeSathI mUkAyelA, janma, jarA, maraNa ane baMdhanathI mUkAyelA che tethI jeo sarvaduHkhane tarI gayA che, kemake duHkhanA kAraNono abhAva che. ane tethI ja siddho avyAbAdha ane zAzvata sukhano anubhava kare che. AcAryamalayagiriviracita prajJApanA TIkAnuvAdamAM bIjuM sthAnapada samApta. Agamo potAnI meLe vAMcavAnI vastu nathI. kAraNa ke kAcApArA jevA vidhAnoM gurugamathI paripakva karyA sivAya upayogamAM levAmAM Ave to anarthaMkara paNa banI zake che. e mATe ja jJAnIpuruSoe sadguruo pAsethI ja jJAna meLavavAnI vAta karI che. sadguru bhagavaMto ja enA rahasyone kholI-kholIne ziSyonA hRdayamAM utArI devAnuM kArya kare che. ane e rahasyone je ziSyo pacAvI jANe che te ziSyo ja zAsanaprabhAvaka banI zake che. zAstromAM je kahevAmAM AvyuM hoya che ene dravya, kSetra, kALa ane bhAvAnusAra kyAre I rIte kevA saMyogomAM amalamAM mUkavAnuM e sadgurubhagavaMto ja batAvI zake che. tALuM game te cAvIthI na khUle. enI je cAvI hoya enAthI ja khUle. ema zAstronA rahasyo paNa sadguru bhagavaMto ja kholIne darzAvI zake che. arihaMtanI ArAdhanA emanA atizayothI AkarSita banIne nahIM paNa emanA vItarAga bhAvathI AkarSita banIne karavAnI che. arihaMtanI ArAdhanA Agamokta rIte karanAramAM vItarAgapaNuM prakaTa thAya ja. kAraNa ke Agamokta rIte ArAdhanA karanAra prAyaH samakiti hoya. ane samakiti AtmA vhelo moDo paNa vItarAgabhAva pAmIne mokSa pAmavAno ja che. arihaMta aMtaraMga zatruone jItIne ja banI zakyA che. bAhyazatruo sAthe arihaMta bananAra bhavyAtmAne kAMI levAdevA ja hotA nathI. e bhavyAtmAnI najara bAhyazatru pratye jatI ja nathI. e to potAnA aMtaraMga zatruone haTAvavAmAM ja otaprota rahe che. - jayAnaMda 161 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM paDhamaM dizAdAraM taiyaM appAbahuyaM payaM| / / bahukttavvayaM payaM / / rilAphattAvIsapharanAmADuM ! ritti'-' -i no ve tA-nairUAyA. sammatta-nAWI" Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyaM appAbahuyaM payaM paDhama dizAdAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 puSkaLa pANI hoya tyAM ghaNA vanaspatikAyiko hoya che. kAraNa ke 'natya tatva vo" jyAM jala hoya tyAM vanaspatikAya hoya che-evuM zAstra vacana che; tethI pANImAM panaka-(pAMca varSanI phuga) ane sevAlAdi avazya hoya che. te panaka ane sevAlAdi bAdara nAmakarmanA udayavALA che to paNa atyanta sUkSma avagAhanAvALA hovAthI ane ghaNA jIvonA piMDarUpa hovAthI badhe hovA chatAM paNa carmacakSathI dekhI zakAtA nathI. A saMbaMdhamAM anuyoga dvAramAM kahyuM che ke-te che vAta || suhuHpaNa nIva mAhito mAMhena'' te vALanA agrabhAgo sUkSma panaka jIvanA zarIranI avagAhanAthI asaMkhyAtaguNA che. mATe jyAM paNa e dekhAtA nathI tyAM paNa che ema mAnavuM joIe. AnA saMbaMdhamAM mUla TIkAkAra kahe che ke-"da sarva vAvo vanaspataya tichavA yatra te kSatti tatra vahatva nIvAnA'' 'A vizvamAM sarva jIvothI ghaNA vanaspatikAyiko che, e hetuthI teo jyAM hoya che tyAM ghaNA jIvo hoya che. "vattha kADAgo tatya niyamI vAsmarUphayA ti pAsevAdardIThuM vAvavi hati daH mApaIonphA +gil' "jyAM akhAya che tyAM avazya vanaspatikAyiko hoya che e hetuthI vanaspatikAyikonuM bahupaNuM che. pANImAM panaka sevAla haDha vagere bAbara vanaspati jIvo paNa hoya che, paraMtu teo sUkSma avagAhanAvALA ane AjJA grAhya che, cakSugrAhya nathI. puSkaLa pANI samudrAdimAM hoya che, kAraNa ke dvIpathI samudrano bamaNo vistAra che. te samudromAM paNa pratyeka pUrva ane pazcima dizAe anukrame candra ane sUryanA dvIpo che. jeTalA bhAgamAM caMdrasUryanA dvIpo rahelA che teTalA bhAgamAM pANIno abhAva hoya che, ane pANInA abhAvathI vanaspatino paNa abhAva hoya che. kevaLa pazcima dizAmAM lavaNa samudranA adhipati susthita devano AvAsa gautama nAmano dvIpa lavaNasamudramAM adhika che ane tyAM pANInA abhAvathI vanaspatikAyikono abhAva che. mATe sarvathI thoDA vanaspatikAyiko pazcima dizAmAM che. tenAthI pUrva dizAmAM vizeSAdhika che, kemake tyAM gautama dIpa nathI tethI teTalA aMze adhika jIvo hoya che. tethI dakSiNa dizAmAM vizeSAdhika che; kemake tyAM candrasUryanA dvIpo nathI, ane te nahi hovAthI puSkaLa pANI hoya che. pANInI puSkaLatAthI vanaspatikAyiko paNa ghaNA oya che, mATe vizeSAdhika che. tethI uttaradizAmAM vizeSAdhika jIvo che. zA kAraNathI che? teno uttara e che ke, uttara dizAe saMkhyAtA yojana pramANavALA dvIpomAMnA koI dvIpamAM laMbAI ane pahoLAI vaDe saMkhyAtA kroDa yojana pramANa mAnasa sarovara hoya che, tethI dakSiNa dizAnI apekSAe uttara dizAmAM ghaNuM pANI che ane ghaNuM pANI hovAthI ghaNA vanaspatikAyiko hoya che, puSkaLa zaMkha vagere beindriyo hoya che, taTapara paDelA zaMkhAdinA kalevarane AzrayI kIDI vagere ghaNA te indriyo hoya che, pa vageremAM ghaNA bhamarAdi caurindriyo hoya che ane ghaNA matsya vagere paccendriyo paNa hoya che. mATe uttara dizAmAM vizeSAdhika jIvo kahyA che. ema dizAne anusarI sAmAnyataH jIvonuM alpabahuta kahyuM. 1I/137 disANuvAeNaM savvatthovA puDhavikkAiyA dAhiNeNaM, uttareNaM visesAhiyA, puracchimeNaM visesAhiyA, 'pacchimeNaM visesaahiyaa| disANuvAeNaMsavvatthovA AukkAiyA pacchimeNaM, puracchimeNaM visesAhiyA,dAhiNeNaM visesAhiyA, uttareNaM visesaahiyaa| disANuvAraNaM savvatthovA teukkAiyA dAhiNuttareNaM, puracchimeNaM saMkhejjaguNA, pacchimeNaM visesaahiyaa| disANuvAraNaM savvatthovA vAukkAiyA puracchimeNaM,pacchimeNaM visesAhiyA, uttareNaM visesAhiyA, dAhiNeNaM visesaahiyaa| disANuvAeNaM savvatthovA vaNassaikkAiyA pacchimeNaM, puracchimeNaM visesAhiyA, dAhiNeNaM visesAhiyA, uttareNaM visesAhiyA / suu0-2||138|| (10) dizAnI apekSAe dakSiNa dizAmAM sauthI thoDA pRthivIkAyiko che, tethI uttara dizAmAM vizeSAdhika che, tethI pUrva dizAmAM vizeSAdhika che, ane tethI pazcima dizAmAM vizeSAdhika che. dizAne anusarI sauthI thoDA akhAyiko pazcima dizAmAM che, tethI pUrvamAM vizeSAdhika, tethI dakSiNamAM vizeSAdhika ane tethI uttaramAM vizeSAdhika hoya che. dizAne 1. paccatthimeNaM . 163 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM paDhamaM dizAdAraM anusarI sauthI thoDA tejaskAyiko dakSiNa ane uttara dizAmAM hoya che, tethI pUrva dizAmAM saMkhyAtaguNA che ane tethI pazcima dizAmAM vizeSAdhika che. dizAne anusarIne sauthI thoDA vAyukAyika jIvo pUrva dizAmAM che. pazcima dizAmAM vizeSAdhika che, uttara dizAmAM vizeSAdhika che ane dakSiNa dizAmAM vizeSAdhika che. dizAne anusarIne sauthI thoDA vanaspatikAyiko pazcima dizAmAM che, pUrva dizAmAM vizeSAdhika, dakSiNa dizAmAM vizeSAdhika ane uttara dizAmAM vizeSAdhika hoya che. //ra/138 disANuvAeNaM savvatthovA beiMdiyA pacchimeNaM, puracchimeNaM visesAhiyA, dakkhiNeNaM visesAhiyA, uttareNaM visesaahiyaa| disANuvAeNaMsavvatthovA teiMdiyA paccatthimeNaM, puracchimeNaM visesAhiyA, dAhiNeNaM visesAhiyA, uttareNaM visesaahiyaa| disANuvAeNaM savvatthovA cauridiyA paccatthimeNaM, puracchimeNaM visesAhiyA, dAhiNeNaM viyetAdiyA, sattare viyetAdiyA tU0-rArU II (mU0) dizAne anusarI sauthI thoDA beIndriyo pazcima dizAmAM che, pUrvamAM vizeSAdhika che, dakSiNamAM vizeSAdhika che ane uttaramAM vizeSAdhika che. dizAne anusarI sauthI thoDA teIndriyo pazcima dizAmAM hoya che, pUrvamAM vizeSAdhika, dakSiNamAM vizeSAdhika ane uttaramAM vizeSAdhika hoya che. dizAne anusarIne sauthI thoDA caurindriyo pazcima dizAmAM che, pUrvamAM vizeSAdhika, dakSiNamAM vizeSAdhika ane uttaramAM vizeSAdhika che.al/139ll (TI.) have vizeSapaNe jIvonuM alpabahuta kahe che. "vinupAtena'-dizAne anusAra pRthivIkAyikono vicAra karatAM sauthI thoDA pRthivIkAyiko dakSiNa dizAmAM che. kAraNa ke jyAM ghana-nakkara bhAga che tyAM ghaNA pRthivIkAyiko hoya che, jyAM suSirapolANa che tyAM thoDA hoya che. dakSiNa dizAmAM bhavanapatinA ghaNA bhavano ane ghaNA narakAvAso che tethI ghaNA polANa bhAgano saMbhava che, mATe dakSiNa dizAmAM sauthI thoDA pRthivIkAyiko che. tethI uttara dizAmAM vizeSAdhika che, kAraNa ke uttara dizAmAM dakSiNa dizA karatAM thoDA bhavano ane thoDA narakAvAso che, tethI adhika ghana bhAgano saMbhava hovAthI ghaNA pRthivIkAyiko che mATe vizeSAdhika kahyA che. tethI paNa pUrva dizAmAM vizeSAdhika che, kemake tyAM candra-sUryanA dvIpo AvelA che. tethI paNa pazcima dizAmAM vizeSAdhika che, kAraNa ke jeTalA sUrya ane candranA dvIpo pUrva dizAmAM che teTalA ja pazcimamAM paNa che, parantu eTalA mAtrathI tenI samAnatA nathI, paNa lavaNa samudramAM pazcima dizAe gautama nAme dvIpa adhika che, tethI pazcima dizAmAM vizeSAdhika che. - (pa0) pazcima dizAmAM jema gautama nAme dvIpa adhika che tema pazcimamAM hajAra yojana uDAM adholaukika grAmo paNa che, tethI 'khAtapUrita' nyAyavaDe tyAM tulya pRthivIkAyiko prApta thAya, paNa vizeSAdhika prApta na hoya. (10) ema nathI. kAraNa ke adholaukika grAmanuM uMDANa hajAra yojana che ane gautama dvIpanI uMcAI eka hajAra ne choMtera yojana che, teno vistAra bAra hajAra yojana che. meruthI AraMbhI adholaukika grAmonI pUrvadizAmAM je najIkamAM hInapaNuM, adhika hInapaNuM che te pUrva dizAmAM paNa puSkaLa gartA-khADA vagereno saMbhava hovAthI samAna che, mATe adholaukika grAmonA khAlI bhAgamAM kalpanAthI gautama dvIpa nAMkhIe to paNa te adhika ja thAya, tulya na thAya, mATe teTalA adhika aMza vaDe pazcima dizAmAM pRthivIkAyiko vizeSAdhika che. ema dizAnI apekSAe pRthivIkAyikonuM alpabahuta kahyuM. have akAyikonuM alpabadutva kahe che sauthI thoDA akhAyiko pazcima dizAmAM che. kAraNa ke gautama dvIpanA sthAne aplAyiko nathI. tethI vizeSAdhika pUrva dizAmAM che, kAraNa ke tyAM gautama 1. lavaNasamudramAM pazcima dizAe gautama dvIpa che tethI tyAM pRthivIkAyiko vizeSAdhika che. paraMtu pazcimamAM ja hajAra yojana UMDA adholaukika grAmo che, ane tethI tyAM polANa bhAga vadhAre hovAthI jeTalA gautama dvIpanA aMge pRthivIkAyiko vadhyA hatA, teTalA adholaukika grAmone lIdhe ghaTayA tethI khAtapUrita nyAya vaDe jeTalo vizeSAdhikatArUpa khADo paDavo teTalo pUrAi gayo eTale pUrva dizA karatAM pazcimamAM zI rIte vizeSAdhika thAya? e pUrvapakSano tAtparya che. 164 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyaM apprAbahuyaM payaM paDhamaM dizAdAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 dvIpa nathI. tethI paNa vizeSAdhika dakSiNa dizAmAM che, kAraNa ke tyAM candra ane sUryanA dvIpo nathI, tethI paNa uttara dizAmAM vizeSAdhika che, kAraNa ke tyAM mAnasa sarovara che. dakSiNa dizA ane uttara dizAmAM sauthI thoDA tejaskAyiko che, kAraNa ke manuSyakSetramAM ja bAdara tejaskAyiko che, bIje sthaLe nathI. temAM paNa jyAM ghaNA manuSya che tyAM ghaNA tejaskAyiko hoya che. kAraNa ke tyAM vizeSataH rAMdhavA vigere kriyAno saMbhava che. jyAM thoDA manuSyo che tyAM tejaskAyiko thoDA hoya che. temAM dakSiNa dizAmAM pAMca bharatamAM ane uttara dizAmAM pAMca erAvatamAM kSetra thoDuM hovAthI thoDA manuSyo che, ane teo thoDA hovAthI tejaskAyiko paNa thoDA che. kAraNa ke tyAM alpa rAMdhavA vagere kriyAno saMbhava che. tethI sauthI thoDA dakSiNa ane uttara dizAmAM tejaskAyiko che, ane svasthAnanI apekSAe prAyaH paraspara sarakhA che. tethI pUrva dizAmAM saMkhyAtaguNA che, kemake kSetra saMkhyAtagaNuM che. tyAMthI pazcima dizAmAM vizeSAdhika che, kAraNa ke adholaukika grAmomAM ghaNA manuSyo che. ahIM jyAM polANa che tyAM vAyu hoya che ane jyAM ghana-nakkara bhAga che tyAM vAyuno abhAva che. temAM pUrva dizAmAM puSkaLa dhana bhAga che, mATe tyAM thoDA vAyu hoya che, tethI pazcima dizAmAM vizeSAdhika che, kAraNa ke tyAM adholaukika grAmano sambhava che. tethI uttara dizAmAM vizeSAdhika che, kAraNa ke tyAM bhavana ane naraMkAvAsa ghaNA hovAthI adhika polANa che. tethI paNa dakSiNa dizAmAM vizeSAdhika che. kemake uttara dizA karatAM dakSiNa dizAmAM ghaNA bhavano ane narakAvAso che. jyAM ghaNuM pANI che tyAM panaka vagere ghaNI anantakAyika vanaspatio hoya che, zaMkha vagere beindriya jIvo ghaNA hoya che, piMDarUpa thayelA sevAlAdine AzrayI rahelA kuMthu vagere teindriya jIvo ghaNA hoya che, padma vagerene Azrita bhramara vagere caurindriya jIvo ghaNA hoya che mATe vanaspatikAyikathI mAMDIne carindriya sudhInA sUtro aplAyika sUtranI peThe vicAravAM. // 3 // 139 / / disANuvAraNaM savvatthovA neraiyA puracchima - paccatthima-uttareNaM, dAhiNeNaM asaMkhejjaguNA / disANuvAraNaM savvatthovA rayaNappabhApuDhavIneraiyA puracchima-paccatthima-uttareNaM, dAhiNeNaM asaMkhejjaguNA / disANuvAeNaM * savvatthovA sakkarappabhApuDhavIneraiyA puracchima-paccatthima-uttareNaM, dAhiNeNaM asaMkhejjaguNA / disANuvAraNaM savvatthovA vAluyappabhApuDhavIneraiyA puracchima-paccatthima-uttareNaM, dAhiNeNaM asaMkhejjaguNA / disANuvAeNaM savvatthovA paMkappabhApuDhavIneraiyA puracchima-paccatthima-uttareNaM, dAhiNeNaM asaMkhejjaguNA / disANuvAraNaM savvatthovA dhUmappabhApuDhavIneraiyA puracchima-paccatthima- uttareNaM, dAhiNeNaM asaMkhejjaguNA / disANuvAeNaM savvatthovA tamappApuDhavIneraiyA puracchima-paccatthima-uttareNaM, dAhiNeNaM asaMkhejjaguNA / disANuvAeNaM savvatthovA ahe sattamApuDhavIneraiyA puracchima-paccatthima-uttareNaM, dAhiNeNaM asaMkhejjaguNA / dAhiNehiMto ahesattamApuDhavIneraiehiMto chaTTIe tamAe puDhavIe neraiyA puracchima-paccatthima-uttareNaM asaMkhejjaguNA, dAhiNeNaM asaMkhejjaguNA, dAhiNillehiMto tamAe puDhavIneraiehiMto paMcamAeM dhUmappabhAe puDhavIe neraiyA puracchimapaccatthima-uttareNaM asaMkhejjaguNA, dAhiNeNaM asaMkhejjaguNA, dAhiNillehiMto dhUmappabhApuDhavIneraiehiMto utthIe paMkappabhAra puDhavIe neraiyA puracchima-paccatthima-uttareNaM asaMkhejjaguNA, dAhiNeNaM asaMkhejjaguNA, dAhiNillehiMto paMkappabhApuDhavIneraiehiMto taiyAe vAluyappabhAe puDhavIe neraiyA puracchima-paccatthima-uttareNaM asaMkhejjaguNA, dAhiNeNaM asaMkhejjaguNA, dAhiNillehiMto vAluppabhA. puDhavIneraiehiMto duiyAe sakkarappabhAe puDhavIe neraiyA puracchima-paccatthima-uttareNaM asaMkhejjaguNA, dAhiNeNaM asaMkhejjaguNA, dAhiNillehiMto sakkarappabhApuDhavIneraiehiMto imIse rayaNappabhAe puDhavIe neraiyA puracchima-paccatthima-uttareNaM asaMkhejjaguNA, dAhiNaM asaMkhejjaguNA / / sU0 - 4 / / 140 / / 165 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM paDhamaM dizAdAraM (mULa) dizAne anusarIne sauthI thoDA naiyiko pUrva, pazcima ane uttaramAM che ane dakSiNa dizAmAM asaMkhyAtaguNA che. dizAne anusarI sauthI thoDA ratnaprabhA pRthivInA nairayiko pUrva, pazcima ane uttaramAM che, ane dakSiNa dizAmAM asaMkhyAtaguNA che [ema zarkarAprabhAdi badhI narakapRthivImAM jANavuM]. dakSiNanA adhaHsaptama narakapRthivInA nairiyakothI chaThThI tama:prabhA pRthivInA nairayiko pUrva, pazcima ane uttara dizAmAM asaMkhyAtaguNA che, tethI dakSiNa dizAmAM asaMkhyAtaguNA che. dakSiNa dizAnA tamaHprabhApRthivInA nairayikothI pAMcamI dhUmaprabhA pRthivInA nairayiko pUrva, pazcima ane uttara dizAmAM asaMkhyAtaguNA che, tethI dakSiNa dizAmAM asaMkhyAtaguNA che. dakSiNa dizAnA dhUmaprabhA pRthivInA nairayikothI cothI paMkaprabhA pRthivInA nairayiko pUrva, pazcima ane uttara dizAmAM asaMkhyAtaguNA che. tethI dakSiNa dizAmAM asaMkhyAtaguNA che. dakSiNanA paMkaprabhA pRthivInA nairayikothI trIjI vAlukAprabhAnA nerayiko pUrva, pazcima ane uttara dizAmAM asaMkhyAtaguNA che. tethI dakSiNa dizAmAM asaMkhyAtaguNA che. dakSiNa dizAnA vAlukAprabhA pRthivInA nairayikothI bIjI zarkarAprabhA pRthivInA nairayiko pUrva, pazcima ane uttara dizAmAM asaMkhyAta guNA che, tethI dakSiNa dizAmAM asaMkhyAtaguNA che. dakSiNa dizAnA zarkarAprabhA pRthivInA nairayikothI A ratnaprabhA pRthivInA nairayiko pUrva, pazcima ane uttara dizAmAM asaMkhyAta guNA che. tethI dakSiNadizAmAM asaMkhyAtaguNA che. 45140 (TI0) naiyika sUtramAM sauthI thoDA nairayiko pUrva, uttara ane pazcima dizAe hoya che, kAraNa ke tyAM puSpAvakIrNa narakAvAso alpa che, ane prAyaH ghaNAM saMkhyAtA yojana vistAravALAM che. tethI dakSiNa dizAmAM rahelA nairayiko asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke kRSNapAkSika jIvo ghaNA dakSiNa dizAmAM utpanna thAya che. te A pramANe--jIvo be prakAranA che--kRSNapAkSika ane zuklapAkSika. tenuM A lakSaNa che-jeone kaMika nyUna ardha pudgalaparAvarta saMsAra bAkI che te zuklapAkSika ane tethI adhika saMsAra jeone che te kRSNapAkSika. kahyuM che ke-- "jesiM avaDDho puggalapariyaTTo sesao ya sNsaaro| te sukkapakkhiyA khalu ahie puNa kaNhapakkhI u || " jeone apArSa-kaMika nyUna ardha pudgalaparAvarta saMsAra bAkI hoya te zuklapAkSika ane adhika saMsAra bAkI hoya te kRSNapAkSika. ethI zuklapAkSika thoDA che, kAraNa ke alpasaMsArI thoDA hoya che. ghaNA kRSNapAkSiko che, kemake adhika saMsA2I ghaNA hoya che. kRSNapAkSiko ghaNA tathAsvabhAvathI dakSiNa dizAmAM utpanna thAya che. bAkInI dizAmAM utpanna thatA nathI. tenA tathAsvabhAvane pUrvAcAryoe A pramANe yuktivaDe puSTa karyo che. te A pramANe-kRSNapAkSiko dIrgha saMsAravALA hoya che, dIrghasaMsArI ghaNA pApanA udayathI thAya che, bahu pApanA udayavALA krUrakarmavALA hoya che, ane krUrakarmavALA prAyaH tathAsvabhAvathI tadbhavamokSagAmI chatAM dakSiNa dizAmAM utpanna thAya che, bIjI dizAmAM utpanna thatA nathI. enA saMbaMdhamAM kahyuM che ke-- " pAyamiha kUrakammA bhavasiddhiyA vi dAhiNillesu / neraiyatiriyamaNuyAsurAiThANesu gcchnti||" prAyaH krUkarmavALA jIvo bhavya chatAM paNa dakSiNa dizAmAM nairayika, tiryaMca, manuSya ane asurAdi sthAnakomAM jAya che. tethI dakSiNa dizAmAM ghaNA kRSNapAkSika jIvonI utpattino saMbhava hovAthI, ane pUrve kahelA banne kAraNothI (dakSiNa dizAmAM ghaNA narakAvAso hovAthI ane temAM ghaNA narakAvAso asaMkhyAtA yojananA vistAravALA hovAthI) pUrva, uttara ane pazcima dizAmAM rahelA nairayiko asaMkhyAtaguNA che. jema sAmAnyataH nairayikonuM dizAne AzrayI alpabahutva kahyuM, tevI rIte ratnaprabhAdi da2eka narakapRthivInA nairayikonuM kahevuM, kAraNa ke badhe yuktinI samAnatA che. e pramANe dareka pRthivInuM dizAnI apekSAe alpabahutva kahyuM. have sAte naraka pRthivIonuM dizAne AzrayI alpabahutva kahe che--sAtamI narakapRthivImAM pUrva, uttara ane pazcima dizAnA nairayikothI sAtamI narakapRthivInA dakSiNa dizAnA nairayiko asaMkhyAta guNA che,tethI tamaHprabhA 166 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyaM appAbahuyaM payaM paDhamaM dizAdAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 nAme chaThThI pRthivInA pUrva, uttara ane pazcima dizAmAM asaMkhyAta guNA che. kAraNa ke ahIM sarvotkRSTa pApa karanArA saMzI paMcendriya tiryaMca ane manuSyo sAtamI narakapRthivImAM utpanna thAya che. ane tethI hIna adhika hIna pApakarma karanAra chaThThI vagere narakapRthivImAM utpanna thAya che. sarvotkRSTa pApa karanAra sauthI thoDA che, ane kramazaH kaMika hIna, hInatarAdi pApakarma karanArA ghaNA che, mATe sAtamI pRthivInA dakSiNa dizAnA nairayikothI chaThThI pRthivInA pUrva, uttara ane pazcima dizAnA nairayiko asaMkhyAtaguNA che. e pramANe uttarottara pRthivIne AzrayI vicAra karavo. tethI teja chaThThI narakapRthivInA dakSiNa dizAnA nArako asaMkhyAtaguNA che. tenI yukti pUrve kahI che. tethI dhUmaprabhA nAme pAMcamI narakapRthivInA pUrva, uttara ane pazcima dizAnA nArako asaMkhyAtaguNA che, tethI teja pAMcamI narakapRthivInA dakSiNa dizAnA nArako asaMkhyAtaguNA che. ema sarva narapRthivI saMbaMdhAM anume he. // 4 // 140 // disANuvAeNaM savvatthovA paMciMdiyA tirikkhajoNiyA pacchimeNaM, puracchimeNaM visesAhiyA, dAhiNeNaM visesAhiyA, uttareNaM visesAhiyA || sU0 - 5 || 141 / / (mULa) dizAne anusarI sauthI thoDA paMcendriya tiryaMcayoniko pazcima dizAmAM che, tethI pUrvamAM vizeSAdhika, tethI dakSiNamAM vizeSAdhika, ane tethI uttaramAM vizeSAdhika hoya che. 5141 sUtranI peThe bhAvu // 5 // 141 // (TI0) tiryaya paMthendriya sUtra acchA disANuvAeNaM savvatthovA maNussA dAhiNauttareNaM, puracchimeNaM saMkhejjaguNA, paccatthimeNaM visesAhiyA ||suu0-6||142|| * (mULa) dizAne anusarIne sauthI thoDA manuSyo dakSiNa ane uttara dizAe che, tethI pUrvamAM saMkhyAtaguNA che ane pazcimamAM vizeSAdhi che. // 15 // 142 // (TI0) sauthI thoDA manuSyo dakSiNa ane uttara dizAmAM che. kAraNa ke pAMca bharata ane pAMca erAvata kSetra nAnAM che. tethI pUrva dizAmAM saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke te kSetra saMkhyAtagaNuM moTuM che. tethI pazcima dizAmAM vizeSAdhika che, kAraNa ke svAbhAvika rIte adholaukika grAmone viSe manuSyonI saMkhyA ghaNI che. / / 6 / / 142 // disANuvAeNaM savvatthovA bhavaNavAsI devA puracchimapaccatthimeNaM, uttareNaM asaMkhejjaguNA, dAhiNeNaM asaMkhejjaguNA / disANuvAeNaM savvatthovA vANamaMtarA devA puracchimeNaM, paccatthimeNaM visesAhiyA, uttareNaM visesAhiyA, dAhiNeNaM visesaahiyaa| disANuvAeNaM savvatthovA joisiyA devA puracchima-paccatthimeNaM, dAhiNeNaM visesAhiyA, uttareNaM visesaahiyaa| disANuvAeNaM savvatthovA devA sohamme kappe puracchima-paccatthimeNaM, uttareNaM asaMkhejjaguNA, dAhiNeNaM visesAhiyA / disANuvAeNaM savvatthovA devA IsANe kappe puracchima-paccatthimeNaM, uttareNaM asaMkhejjaguNA, . dAhiNeNaM visesAhiyA / disANuvAeNaM savvatthovA devA saNakumAre kappe puracchima-paccatthimeNaM, uttareNaM asaMkhejjaguNA, dAhiNeNaM visesAhiyA / disANuvAeNaM savvatthovA devA mAhiMde kappe puracchima-paccatthimeNaM, uttareNaM asaMkhejjaguNA, dAhiNeNaM visesAhiyA / disANuvAeNaM savvattho devA baMbhaloe kappe puracchimapaccatthimeNa-uttareNaM, dAhiNeNaM asaMkhejjaguNA / disANuvAeNaM savvatthovA devA laMtae kappe puracchimapaccatthima-uttareNaM, dAhiNeNaM asaMkhejjaguNA / disANuvAeNaM savvatthovA devA mahAsukka kappe puracchimapaccatthima-uttareNaM, dAhiNeNaM asaMkhejjaguNA / disANuvAeNaM savvatthovA devA sahassAre kappe puracchimapaMccatthima-uttareNaM, dAhiNeNaM asaMkhejjaguNA / teNa paraM bahusamovavannagA samaNAuso ! | sU0 - 7 / / 143 / / 167 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM paDhama dizAdAraM (mU0) dizAne anusarI sauthI thoDA bhavanavAsI devo pUrvamAM ane pazcimamAM che, tethI uttaramAM asaMkhyAtaguNA che, ane tethI dakSiNamAM asaMkhyAtaguNA che. dizAne AzrayI sauthI thoDA vyaMtara devo pUrvamAM che, tethI pazcimamAM vizeSAdhika che, tethI uttaramAM vizeSAvika che ane tethI dakSiNamAM vizeSAdhika che. dizAne anusarI sauthI thoDA jyotiSka devo pUrva ane pazcimamAM che, tethI dakSiNamAM vizeSAdhika che, ane tethI uttaramAM vizeSAdhika che. dizAne anusarI sauthI thoDA devo saudharma kalpamAM pUrva ane pazcima dizAe che, tethI uttaramAM asaMkhyAtaguNA che ane tethI dakSiNamAM vizeSAdhika che. dizAnI apekSAe sauthI thoDA devo IzAna kalpamAM pUrva ane pazcima dizAe che, tethI uttaramAM asaMkhyAtaguNA che ane tethI dakSiNamAM vizeSAdhika che. dizAnI apekSAe sauthI thoDA devo sanakumAra kalpamAM pUrva ane pazcima dizAe che, tethI uttara dizAe asaMkhyAtaguNA che, ane tethI dakSiNa dizAmAM vizeSAdhika che. dizAnI apekSAe sauthI thoDA devo mAhendra kalpamAM pUrva ane pazcima dizAe che, tethI uttaramAM asaMkhyAnaguNA che ane tethI dakSiNamAM vizeSAdhika che. dizAnI apekSAe sauthI thoDA devo brahmaloka kalpamAM pUrva, pazcima ane uttara dizAe che. ane tethI dakSiNa dizAe asaMkhyAtaguNA che. dizAnI apekSAe sauthI thoDA devo lAMtaka kalpamAM pUrva, pazcima ane uttara dizAe che ane tethI dakSiNamAM asaMkhyAtaguNA che. dizAnI apekSAe sauthI thoDA devo mahAzukra kalpamAM pUrva, pazcima ane uttara dizAe che, ane tethI dakSiNa dizAe asaMkhyAtaguNA che. dizAnI apekSAe sauthI thoDA devo sahasAra kalpamAM pUrva pazcima ane uttara dizAe che ane tethI dakSiNa dizAmAM asaMkhyAtaguNA che. tyAra pachI te AyuSmAnuM zramaNa! bahu samAnapaNe sarakhA utpanna thayelA devo che. 7/143 (TI) hisAbuvA sabUthovA mavavAnI' ityAdi. dizAnI apekSAe sauthI thoDA bhavanavAsI pUrva ane pazcima dizAmAM che, kAraNa ke tyAM thoDA bhavano che. tethI uttara dizAmAM saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke bhavanavAsI devonuM potAnuM sthAna hovAthI tyAM ghaNA bhavano che. tethI dakSiNa dizAmAM saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke tyAM bhavano ghaNAM vadhAre che. te A pramANepratyeka nikAye cAra cAra lAkha bhavano adhika che ane tyAM ghaNA kRSNapAliko utpanna thAya che, te mATe asaMkhyAtaguNA che. vyattara sUtrane viSe A vicAra che jyAM polANa bhAga che tyAM vyattaro cAle che, jyAM ghana bhAga che tyAM cAlatA nathI, tethI pUrva dizAmAM ghana-nakkara bhAga hovAthI vantaro thoDA che, tethI pazcima dizAmAM vizeSAdhika che, kemake adholaukika grAmone viSe polANa bhAgano saMbhava che. tethI paNa uttara dizAmAM vizeSAdhika che, kAraNa ke tyAM potAnuM sthAna hovAthI bannaronA nagarAvAso che. tethI paNa dakSiNa dizAmAM vizeSAdhika che. kAraNa ke tyAM ghaNA vadhAre nagaro che. sauthI thoDA jyotiSTho pUrva ane pazcima dizAmAM che, kAraNa ke caMdra-sUryanA udyAnanA jevA dvIpomAM thoDAja jyotiSko hoya che, tethI dakSiNa dizAmAM vizeSAdhika che, kAraNa ke tyAM ghaNA vimAno che ane kRSNapAliko dakSiNa dizAmAM utpanna thAya che. tethI paNa uttara dizAmAM vizeSAdhika che, kAraNa ke mAnasa sarovaramAM kriDAnuM sthAna che ema samajI krIDA karavAmAM pravRttivALA ghaNA jyotiSika devo hamezAM rahe che. vaLI mAnasa sarovaramAM je masyAdi jalacaro che te najIkamAM rahelA vimAnonA darzanathI tene jAtismaraNa thAya che ane kaMIka vratano aMgIkAra karI, anazanAdi karIne niyANuM karI jyotiSkamAM utpanna thAya che. tethI dakSiNa dizAnA jyotiSiko karatAM uttara dizAnA jyotiSiko vizeSAdhika che. saudharma kalpamAM vaimAnika devo sauthI thoDA pUrva ane pazcima dizAe che, kAraNa ke je AvalikAviSTa vimAno che te cAre dizAmAM sarakhAM che, je puSpAvakIrNa vimAno che temAM ghaNA asaMkhyAtA yojananA vistAravALAM che ane te dakSiNa ane uttara dizAmAM che, bIjI dizAmAM nathI, mATe sauthI thoDA vaimAnika devo pUrva ane pazcima dizAmAM che, tethI uttara dizAmAM asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke tyAM puSpAvakIrNa vimAno ghaNAM che ane te asaMkhyAtA yojanA vistAravALAM che. tethI dakSiNa dizAmAM vizeSAdhika che, kAraNa ke kRSNapAliko ghaNe bhAge tyAMja utpanna thAya che. ema IzAna, 168 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyaM appAbahuyaM payaM biiyaM gatidAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 sanakumAra ane mahendra kalpanA sUtro saMbaMdhamAM vicAra karavo. brahmaloka kalpamAM sauthI thoDA, pUrva, uttara ane pazcima dizAe devo che, kAraNa ke ghaNA kRSNapAkSika tiryaMco dakSiNa dizAmAM utpanna thAya che, zuklapAkSiko thoDA che mATe pUrva, uttara ane pazcima dizAmAM devo sauthI thoDA che. tethI dakSiNa dizAmAM asaMkhyAtaguNA che. kemake ghaNA kRSNapAkSiko dakSiNa dizAmAM utpanna thAya che. e pramANe lAMtaka, zukra ane sahasArakalpanA sUtrono paNa vicAra karavo. AnatAdi kalpamAM manuSyo ja utpanna thAya che, tethI tyAMthI AraMbhI pratyeka kalpamAM, pratiraiveyakamAM ane dareka anuttara vimAnamAM cAre dizAe prAyaH sarakhA utpanna thAya che. te mATe kahyuM che ke-"he AyuSmAn zramaNa! tyAMthI AgaLa bahudhA cAre dizAmAM sarakhA utpanna thAya che."I7ll143 disANuvAeNaM savvatthovA siddhA dAhiNa uttareNaM, puracchimeNaM saMkhejjaguNA, paccatthimeNaM visesAhiyA ITU0-8pa44pA. (mULa) dizAnI apekSAe sauthI thoDA siddho dakSiNa ane uttara dizAe che, tethI pUrvamAM saMkhyAtaguNA che ane pazcimamAM vizeSAdhika che. IICTI144 (TI0) siddho dakSiNa dizAmAM ane uttara dizAmAM thoDA che, kAraNa ke ahIM (siddhigatimAM) manuSyo ja siddha thAya che, bIjA jIvo siddha thatA nathI, manuSyo paNa siddha thatA chellA samaye je AkAza pradezone avagAhI rahelA che teTalA AkAza pradezone avagAhI samazreNie upara jAya che jarA paNa ADA avaLA jatA nathI, ane teja AkAza pradezone avagAhI upara rahe che, temAM dakSiNa dizAe pAMca bharatamAM ane uttara dizAe pAMca erAvata kSetramAM alpa manuSyo siddha thAya che, kAraNa ke kSetra alpa che. ane suSamasuSamAdikALamAM to siddhino abhAva che mATe te kSetramAMthI siddha thayelA sauthI thoDA che. tethI pUrva dizAe saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke bhArata ane erovata kSetra karatAM pUrva mahAvideha kSetra saMkhyAtaguNa che, tethI temAM rahelA manuSyo paNa saMkhyAtaguNA che ane teo sarva kALe siddha thAya che. tethI pazcima dizAmAM vizeSAdhika che, kAraNa ke adholaukika gAmomAM manuSyanI adhika saMkhyA che. ll8144o. || vidyAvihAra || eesi NaM bhaMte! neraiyANaM tirikkhajoNiyANaM maNussANaM devANaM siddhANa ya paMcagatisamAseNaM katare katarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA savvatthovA maNussA, neraiyA asaMkhejjaguNA, devA asaMkhejjaguNA siddhA aNaMtaguNA, tirikkhajoNiyA aNaMtaguNA ||suu0-9||145|| 2 gatidvAra (mU0) he bhagavana! narayiko, tiryaMcayoniko, manuSyo, devo ane siddhomAM pAMca gatinA saMkSepathI kyA jIvo kyA jIvAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA manuSyo che, tethI narayiko asaMkhyAtaguNA che. tethI devo asaMkhyAtaguNA che, tethI siddho anaMtaguNA che ane tethI tiryaMcayoniko anantaguNA che. lA/14pa (20) dizAdvAra kahyuM, have gatikAra kahe che, temAM A prathama sUtra che--sauthI thoDA manuSyo che, kAraNa ke cha--vAra cheda karavA vaDe je rAzino cheda thAya eTale je rAzino ardha ardha cheda karatA cha--vAra cheda thaI zake athavA cha--vAra bamaNA karatAM je saMkhyA thAya teTalA manuSyo che. jene cha--vAra cheda ApI zakAya te rAzi AgaLa batAvavAmAM Avaze. manuSyothI nairayiko asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke aMgulamAtra kSetramAM jeTalA AkAza pradezonI saMkhyA hoya, tenA prathama vargamUlane bIjA vargamUlavaDe guNatAM jeTalI saMkhyA thAya teTalI ghanIkRta lokanI eka pradezanI zreNiomAM jeTalA AkAzapradeza hoya teTalA nairayiko che. tethI devo asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke vyantaro ane jyotiSiko pratyeka prataranA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahelI zreNIonA AkAzapradezanA rAzi pramANa che. tethI siddho ananta guNA che. kAraNa ke te abhavyothI anantaguNA che. tethI tiryaMco anantaguNA che, kAraNa 169 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM taiyaM iMdiyadAraM ke siddhothI vanaspatikAyiko anantaguNA che. e pramANe, nAraka, tiryaca, manuSya, deva ane siddhonuM alpabahuta kahyuM. hA14pA eesiNaM bhaMte! neraiyANaM tirikkhajoNiyANaM tirikkhajoNiNINaM maNussANaM maNussINaM devANaM devINaM siddhANa ya aTThagatisamAseNaM katare katarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovAo maNussIo, maNussA asaMkhejjaguNA, neraiyA asaMkhejjaguNA, tirikkhajoNiNIo asaMkhejjaguNAo, devA asaMkhejjaguNA, devIosaMkhejjaguNAo,siddhA aNaMtaguNA,tirikkhajoNiyA annNtgunnaa||rdaa||suu0-10||146|| (mULa) he bhagavan! e narayiko, tiryaMcayoniko, ticiyonika strIo, manuSya, mAnuSI, devo, devIo, ane siddhomAM ATha gatinA saMkSepa vaDe kyA jIvo kyA jIvothI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDI mAnuSI strIo che, tethI manuSyo asaMkhyAtaguNA che, tethI narayiko asaMkhyAtaguNA che, tethI tiryaMca strIo asaMkhyAtaguNI che, tethI devo asaMkhyAtaguNA che, tethI devIo saMkhyAtaguNI che, tethI siddho anantaguNA che, ane tethI tiryaMco anaMtaguNA che. l/1oll146/l (TI) have nAraka, tiryaMca, tiryaMcastrI, manuSya, mAnuSI, deva, devI ane siddha e AThanuM alpabahuta kahe che--sauthI thoDI manuSyastrIo che, kAraNa ke saMkhyAtA koTAkoTI pramANa che, tethI manuSyo asaMkhyAtaguNA che, ahIM saMmUrNima manuSyo paNa grahaNa karavA, kAraNa ke vedanI vivakSA nathI. te saMmUrNima manuSyo vamanathI AraMbhI nagaranirgamana-nagaranI khALa vageremAM utpanna thatA asaMkhyAtA hoya che. manuSyothI narayiko asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke manuSyo utkRSTa pade paNa ghanIkRta lokanI eka pradezanI zreNinA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA AkAzapradezo hoya teTalA hoya che, ane nairayiko aMgulapramANa kSetramAM jeTalA AkAza pradeza hoya tenA trIjA vargamUlane prathama vargamUlanI sAthe guNatAM jeTalI saMkhyA thAya teTalI AkAzapradezanI zreNinA pradeza rAzi pramANa che, te mATe asaMkhyAtaguNA che. tethI tiryaMcastrIo asaMkhyAtaguNI che. karaNa ke prataranA asaMkhyAtamAM bhAganI asaMkhyAtI AkAzapradeza zreNinA jeTalA AkAzapradezo thAya teTalI che, tethI paNa devo asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke asaMkhyAtagaNA prataranA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahelI asaMkhyAtI zreNinA AkAzapradezanA rAzi pramANa che. tethI paNa devIo saMkhyAtaguNI che, kAraNa ke deva karatAM batrIza gaNI che, tethI paNa siddho anantaguNA che, tethI paNa tiryo ananta che. ahIM yukti pUrve kahelI che. gatidvAra samApta thayuM. 10146/ _| taphacaMjvicAra | eesi NaM bhaMte! saiMdiyANaM egidiyANaM beiMdiyANaM teiMdiyANaM cauridiyANaM paMciMdiyANaM aNiMdiyANa ya kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA paMciMdiyA, cauridiyA visesAhiyA, teiMdiyA visesAhiyA, beiMdiyA visesAhiyA, aNiMdiyA aNaMtaguNA, egiMdiyA aNaMtaguNA, sariyA viletAdiyA 0i-2247nA 3 indriya dvAra (mU0) he bhagavan! indriyavALA, ekendriya, beIndriya, Indriya, caurindriya, paMcendriya ane anidriya (indriya rahita) jIvomAM kayA jIvo kayA jIvAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA paMcendriyo che, tethI caurindriyo vizeSAdhika che, tethI teIndriyo vizeSAdhika che, tethI beIndriyo vizeSAdhika che, tethI anindriyo (siddha) anantaguNa che, tethI ekendriyo anantaguNa che, tethI saindriyo vizeSAdhika che. I/11/147ll (TI.) have indriyadvAra kahe chesauthI thoDA paMcendriyo che, kAraNa ke saMkhyAtA koTAkoTI yojana pramANa vikhaMbha sUci jeTalA pratara zreNinA asaMkhyAtamA bhAge rahelI asaMkhyAtI zreNinA AkAza pradezanA rAzi pramANa che. tethI caurindriyo vizeSAdhika 170 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyaM appAbahuyaM payaM taiyaM iMdiyadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 che, kAraNa ke teonI viSphabhasUci prabhUta-ghaNA saMkhyAtA koTAkoTI yojana pramANa samajavI. tethI paNa teindriyo vizeSAdhika che, kAraNa ke tenI vidhvaMbha sUci prabhUtatara-ati ghaNA saMkhyAtA koTAkoTI yojana pramANa jANavI. tethI paNa beindriyo vizeSAdhika che, kAraNa ke teonI viSphabhasUci prabhUtatama-atyaMta ghaNA saMkhyAtA koTAkoTI yojana pramANa hoya che. tethI paNa anindriyo ananta guNA che. kAraNa ke siddho anantA che. tethI paNa ekendriyo anantaguNA che, kAraNa ke vanaspatikAyiko siddhothI paNa anantaguNA che. tethI paNa sendriya-indriya sahita vizeSAdhika che kAraNa ke beindriyAdikano paNa temAM samAveza thAya che. ema sAmAnya jIvonuM alpabahutva kahyuM. 11||147 // eesi NaM bhaMte! saiMdiyANaM egiMdiyANaM beiMdiyANaM teiMdiyANaM cauriMdiyANaM paMciMdiyANaM apajjattagANaM katare katarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA paMciMdiyA apajjattagA, cariMdiyA apajjattagA visesAhiyA, teiMdiyA apajjattagA visesAhiyA, beiMdiyA apajjattagA visesAhiyA, egiMdiyA apajjattagA anaMtaguNA, saiMdiyA apajjattagA visesAhiyA / sU0 - 12 / / 148 / / (mULa) he bhagavan! aparyAptA evA saindriyo, ekendriyo, beindriyo, teindriyo, caurindriyo ane paMcendriyomAM kayA jIvo kayA jIvothI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika hoya che? he gautama! sauthI thoDA paMcendriya aparyAmA che, tethI caurindriya aparyAptA vizeSAdhika che, tethI teindriya aparyAptA vizeSAdhika che, tethI beindriya aparyAmA vizeSAdhika che, tethI ekendriya aparyAmA anaMtaguNA che, ane tethI saindriya aparyAmA vizeSAdhika che. 12148 (TI0) have teja aparyAptAonuM bIjuM alpabahutva kahe che-sauthI thoDA paMcendriya aparyAptA che, kAraNa ke eka prata2ne viSe aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa jeTalA khaMDa thAya teTalA che. tethI aparyAptA caurindriyo vizeSAdhika che, kAraNa ke eka prata2mAM ghaNA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa jeTalA khaMDa thAya teTalA aparyAptA caurindriya jIvo che. tethI aparyAptA teindriyo vizeSAdhika che, kAraNa ke eka prataramAM ati ghaNA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa khaMDo thAya teTalA teindriyo che, tethI paNa aparyApta beindriyo vizeSAdhika che, kAraNa ke eka prata2mAM aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa atyaMta ghaNA khaMDo thAya teTalA aparyApta beindriyo che. tethI aparyApta ekendriyo anantaguNA che, kAraNa ke aparyApta vanaspatikAyiko ananta hovAthI hamezAM vidyamAna hoya che. tethI sendriya-iMdriya sahita aparyAptA vizeSAdhika che, kAraNa ke beindriyAdi aparyAptAono (beindriya thI paMcendriya sudhInA sarve aparyAptAono) paNa temAM prakSepa (samAveza) thAya che. / / 12 / / 148 // eesi NaM bhaMte! saiMdiyANaM egiMdiyANaM beiMdiyANaM teiMdiyANaM cauriMdiyANaM paMciMdiyANaM pajjattANaM katare katarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA cauriMdiyA pajjattagA, paMciMdiyA pajjattagA visesAhiyA, beiMdiyA pajjattagA visesAhiyA, teiMdiyA pajjattagA visesAhiyA, egiMdiyA pajjattagA aNaMtaguNA, saliyA pannattA vizesAdiyA ||slR0-23||146|| (mULa) he bhagavan! paryAptA saindriyo, ekendriyo, beindriyo, teindriyo, caurindriyo ane paMcendriyomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA caurindriya paryApta che, tethI paMcendriya paryAmA vizeSAdhika che, tethI beindriya paryAptA vizeSAdhika che, tethI teindriya paryAmA vizeSAdhika che, tethI ekendriya paryAmA anantaguNA che, tethI saindriya paryAmA vizeSAdhika che. 13/149 // (TI0) bIjuM alpabahutva kahyuM, have e pUrvokta paryAptAonuM trIjuM alpabahutva kahe che-sauthI thoDA paryAptA caurindriya jIvo che. kAraNa ke carindriyo alpa AyuSyavALA hoya che, mATe ghaNA kALa sudhI rahetA nathI tethI prazna samaye thoDA prApta thAya che. te thoDA hovA chatAM paNa pratarane viSe aMgulanA saMkhyAtamA bhAga pramANa jeTalA khaMDa thAya teTalA hoya che. tethI paryAmA 171 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM taiyaM iMdiyadAraM paMcendriyo vizeSAdhika che, kAraNa ke eka prataranA aMgulanA saMkhyAtamA bhAga pramANa puSkaLa khaMDo thAya teTalA che, tethI paryApta beindriyo vizeSAdhika che, kAraNa ke eka prataranA aMgulanA saMkhyAmAM bhAga pramANa ati puSkaLa khaMDo jeTalA che. tethI paryApta teIndriyo vizeSAdhika che, kAraNa ke svabhAvathIja prataranA aMgulanA saMkhyAtamA bhAga pramANa atyaMta ghaNA khaMDo thAya teTalA che. tethI ekendriya paryAptA anantaguNA che, kAraNa ke paryApta vanaspatikAyiko ananta che. tethI sendriya-indriya sahita paryAptA vizeSAdhika che, kAraNa ke paryAptA beindriyAdino paNa temAM prakSepa-samAveza thAya che. ema tRtIya alpabahuta samApta thayuM. I/13149o. eeti NaM bhaMte! saiMdiyANaM pajjattApajjattANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA saiMdiyA apajjattagA, saiMdiyA pajjattagA sNkhejjgunnaa| eesi NaM bhaMte! egidiyANaM pajjattApajjattANaMkayarekayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA egiMdiyA apajjattA, egiMdiyA pajjattagA sNkhejjgunnaa|| eesi NaM bhaMte! beiMdiyANaM pajjattApajjattANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA beiMdiyA pajjattagA, beiMdiyA apajjattagA asNkhejjgunnaa|| eesi NaM bhaMte! teiMdiyANaM pajjattApajjattANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA teiMdiyA pajjattagA, teiMdiyA apajjattagA asNkhejjgunnaa| eesiNaM bhaMte! cariMdiyANaM pajjattApajjattANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhitA vA? goyamA! savvatthovA cauriMdiyA pajjattagA, cauridiyA apajjattagA asNkhejjgunnaa|| eesi NaM bhaMte! paMciMdiyANaM pajjattApajjattANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiA vA? goyamA! savvatthovA paMceMdiyA pajjattagA, paMceMdiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA ||suu0-14||15|| (mU0) he bhagavan! saindriya paryAptA ane aparyAptAmAM koNa konAthI alpa, bahu talya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA saindriya aparyAptA che, tethI saIndriya paryAptA saMkhyAtaguNA che. he bhagavan! e paryAptA ane aparyAptA ekendriyomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA ekendriya apAyA che, tethI ekendriya paryAptA saMkhyAtaguNA che. he bhagavan! e paryAptA ane aparyAptA beIndriyomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA paryAptA beIndriyo che, tethI apayA beindriyo asaMkhyAtaguNA che. he bhagavan! e paryAptA ane aparyAptA teIndriyomAM kayA jIvo kayA jIvothI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA indriya paryApta che, tethI te Indriya aparyAptA asaMkhyAtaguNA che. he bhagavan! e paryAptA ane aparyAptA caurindriya jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sothI thoDA caurindriya paryAptA che, tethI caurindriya aparyAptA asaMkhyAtaguNA che. he bhagavan! e paryAptA ane aparyAptA paMcendriyomAM koNa konAthI alpa, baha, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA paMcendriya paryApta che. tethI paMcendriya aparyAptA asaMkhyAtaguNA che. 7/14/15oll (TI.) have paryAptA ane aparyAptA sendriyAdi-Indriya sahita pratyeka jIvonuM alpabadutva kahe che sauthI thoDA sendriyaindriya sahita aparyApta che, ahIM sendriya Indriya sahita jIvomAM ekendriyo ja ghaNA che, temAM paNa sUkSmo ghaNA che, kemake sarva lokamAM vyApta che, sUkSma aparyAptAo sauthI thoDA che, ane tethI paryAptA saMkhyAtaguNA jANavA. tathA sauthI thoDA beindriya paryApta che, kemake eka pratarane viSe aMgulanA saMkhyAtamA bhAga pramANa jeTalA khaMDo thAya teTalA beindriya paryApyAM che. tethI beIndriya aparyAptA asaMkhyAtaguNA che, kemake teo prataranA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa jeTalA khaMDa thAya teTalA che. 172 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyaM appAbahuyaM payaM cautthaM kAyadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 ema te indriya-caurindriya ane paMcendriyonuM alpabahuta jANavuM. cha jIvonuM alpabuhatvAtmaka cothuM alpabahuta kahyuM. I/14/15oll. eesi NaM bhaMte! saiMdiyANaM egidiyANaM beiMdiyANaM teiMdiyANaM cauriMdiyANaM paMciMdiyANaM pajjattApajjattANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiAvA? goyamA!savvatthovA cauridiyA pajjattagA, paMciMdiyA pajjattagA visesAhiyA, beiMdiyA pajjattagA visesAhiA, teiMdiyA pajjattagA visesAhiA, paMciMdiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, cauridiyA apajjattagA visesAhiA, teiMdiyA apajjattagA visesAhiA, beiMdiyA apajjattagA visesAhiA, egidiyA apajjattagA aNaMtaguNA, saiMdiA apajjattagA visesAhiA, egiMdiyA pajjattagA saMkhejjaguNA, saiMdiyA pajjattagA visesAhiA, saiMdiyA visesaahiaa|3 daarN| / / suu0-15||151|| (mULa) he bhagavan! e paryAya ane aparyAptA saindriyo, ekendriyo, beIndriyo, indriyo, caurindriyo ane paMcendriyomAM koNa konAthI alpa, bahu tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA caurindriya paryApyA che, tethI paMcendriya paryAptA vizeSAdhika che, tethI beIndriya paryAptA vizeSAdhika che, tethI teIndriya paryAptA vizeSAdhika che, tethI paMcendriya aparyAptA asaMkhyAtaguNA che, tethI caurindriya aparyAptA vizeSAdhika che. tethI teIndriya aparyAptA vizeSAdhika che, tethI beIndriya aparyAptA vizeSAdhika che, tethI ekendriya aparyAptA anantaguNA che, tethI saIndriya aparyAptA vizeSAdhika che, tethI ekendriya paryAptA saMkhyAtaguNA che, tethI saindriya paryAptA vizeSAdhika che, tethI saIndriyo vizeSAdhika che. /1pa/151/-ema tRtIya IdriyadvAra samApta thayuM. (TI.) have paryAptA ane aparyAptA banne prakAranA sendriyAdi(iMdriya sahita) jIvonuM alpabahuta kahe che-"aMte' ityAdi. A pUrve kahelA bIjA ane trIjA alpabadutvanI bhAvanAne anusAra svayaM vicAra karavo, kemake tAttvika rIte to teno vicAra pUrve karyo che. /1pa151// || caDatyaMpyelara I. eesi NaM bhaMte! sakAiyANaM puDhavikAiyANaM AukAiyANaM teukAiyANaM vAukAiyANaM vaNassaikAiyANaM tasakAiyANaM akAiyANa ya kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiA vA? goyamA! savvatthovA tasakAiyA, teukAiyA asaMkhejjaguNA, puDhavikAiyA visesAhiyA, AukAiyA, visesAhiyA, vAukAiyA visesAhiyA, akAiyA aNaMtaguNA, vaNassaikAiyA aNaMtaguNA, sakAiyA visesAhiyA ITU-dhArA 4 kAyadvAra (mULa) he bhagavanI sakAyika-kAya-zarIrasahita, pRthivIkAyika, akAyika, tejaskAyika, vAyukAyika, vanaspatikAyika, trasakAyika ane akAyikamAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA trasakAyiko che, tethI tejaskAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI pRthivIkAyiko vizeSAdhika che, tethI akAyiko vizeSAdhika che, tethI vAyukAyiko vizeSAdhika che, tethI akAyiko (siddho) anaMtaguNa che, tethI vanaspatikAyiko anaMtaguNa che, ane tethI sakAyiko vizeSAdhika che. 7/1615ra // (TI0) indriya dvAra kahyuM, have kAyadvArane AzrayI kahe che-sauthI thoDA trasakAyiko che, kAraNa ke beindriyAdi jIvoja trasakAyika che, ane teo bAkInI kAyanI apekSAe alpa che. tethI tejaskAyiko asaMkhyAtaguNA che, kemake teo asaMkhyAtA lokAkAza 'pradeza pramANa che. tethI pRthivIkAyiko vizeSAdhika che, kAraNa ke ghaNA asaMkhyAtA lokAkAza pradezapramANa che. tethI akhAyika 173 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM cautthaM kAyadAraM vizeSAdhika che, kemake atighaNA asaMkhyAtA lokAkAza pradezapramANa che. tethI vAyukAyika vizeSAdhika che, kAraNa ke teo atyaMta ghaNA asaMkhya lokAkAza pradezapramANa che. tethI akAyika-kAyarahita anantaguNA che, kAraNa ke siddho anaMta che. tethI vanaspatikAyiko anantaguNA che, kAraNa ke teo ananta lokAkAza pradezapramANa che. tethI sakAyiko-kAyAsahita vizeSAdhika che, kemake temAM pRthivIkAyikAdino prakSepa thAya che. ll16lluparA eesi NaM bhaMte! sakAiyANaM puDhavikAiyANaM AukAiyANaM teukAiyANaM vAukAiyANaM vaNassaikAiyANaM tasakAiyANaM apajjattagANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA tasakAiyA apajjattagA,teukAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, puDhavikAiyA apajjattagA visesAhiyA, AukAiyA apajjattagA visesAhiyA, vAukAiyA apajjattagA visasAhiyA, vaNassaikAiyA apajjattagA aNaMtaguNA, sakAiyA apajjattagA visesAhiyA / suu0-17||153|| (mULa) he bhagavan! aparyApta sakAyika, pRthivIkAyika, aSkAyika, tejaskAyika, vAyukAyika, vanaspatikAyika ane trasakAyikamAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA aparyAptA trasakAyiko che, tethI aparyAptA tejaskAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI aparyAptA pRthivIkAyiko vizeSAdhika che, tethI aparyAptA akhAyiko vizeSAdhika che, tethI apatA vAyukAyiko vizeSAdhika che, tethI aparyAptA vanaspatikAyiko anaMtaguNA che, tethI aparyAptA sAyiovizeSASi. // 17 // 15 // (TI0) sAmAnya sakAyikAdi-kAyAsahita jIvonuM alpabahuta kahyuM, have aparyAptA sakAyikAdinuM bIjuM alpabahuta kahe che-amesie mate sadhyA tyA sugama cha. // 17 // 15 // eesiNaM bhaMte! sakAiyANaM puDhavikAiyANaM AukAiyANaM teukAiyANaM vAukAiyANavaNassakAiyANaMtasakAiyANaM pajjattagANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA tasakAiyA pajjattagA, teukAiyA pajjattagA asaMkhejjaguNA, puDhavikAiyA pajjattagA visesAhiyA, AukAiyA pajjattagA visesAhiyA, vAukAiyA pajjattagA visesAhiyA, vaNassakAiyA pajjattagA aNaMtaguNA, sakAiyA pajjattagA visesaahiyaa||suu0-18||154|| (mU0) he bhagavan! e paryAptA sakAyika-kAyAsahita, pRthivIkAyika, aSkAyika, tejaskAyika, vAyukAyika, vanaspatikAyika ane trasakAyikamAM koNa konAthI alpa, baha, talya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA paryAptA trasakAyiko che, tethI paryApta tejaskAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI paryAptA pRthivIkAyiko vizeSAdhika che, tethI paryAptA akhAyiko vizeSAdhika che, tethI paryAptA vAyukAyiko vizeSAdhika che, tethI paryApta vanaspatikAyiko anantaguNA che, tethI paryAptA sAyi vizeSAchi . // 18 // 154 // (TI) have sakAyikAdi-kAyAsahita paryAptAnuM trIjuM alpabadutva kahe che-sugama che. 18154o. eesiNaM bhaMte! sakAiyANaM pajjattApajjattagANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA sakAiyA apajjattagA, sakAiyA pajjattagA sNkhejjgunnaa|| eesi NaM bhaMte! puDhavikAiyANaM pajjattApajjattagANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuvA yA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA puDhavikAiyA apajjattagA, puDhavIkAiyA pajjattagA sNkhejjgunnaa|| eesiNaM bhaMte! AukAiyANaM pajjattApajjattANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA AukAiyA apajjattagA, 174 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyaM appAbahuyaM payaM cautthaM kAyadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 AukAiyA pajjattagA sNkhejjgunnaa|| eesi NaM bhaMte! teukAiyANaM pajjattApajjattANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA teukAiyA apajjattagA, teukAiyA pajjattagA sNkhejjgunnaa|| eesi NaM bhaMte! vAukAiyANaM pajjattApajjattANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamAsavvatthovA vAukAiyA apajjattagA, vAukAiyA pajjattagA sNkhejjgunnaa|| eesiNaM bhaMte! vaNassaikAiyANaM pajjattApajjattANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA vaNassaikAiyA apajjattagA, vaNassaikAiyA pajjattagA sNkhejjgunnaa| eesi NaM bhaMte! tasakAiyANaM pajjattApajjattANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? savvatthovA tasakAiyA paMjjattagA, tasakAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA ||suu0-19||155|| (mULa) he bhagavana! e paryAptA ane aparyAptA sakAyika jIvomAM koNa konAthI alpa, bahuM, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA sakAyika aparyApta che, tethI sakAyika paryAptA saMkhyAtaguNA che. he bhagavan! e paryAptA ane aparyAptA pRthivIkAyikomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA aparyAptA pRthivIkAyiko che, ane tethI paryApta pRthivIkAyiko saMkhyAtaguNA che. he bhagavan! e paryAptA ane aparyAptA aplAyikomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA aparyAptA akhAyiko che ane tethI paryAptA aplAyiko saMkhyAtaguNA che. he bhagavan! e paryAptA ane apayA tejaskAyikomAM koNa konAthI alpa, bahu tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA aparyAptA tejaskAyiko che, ane tethI paryAptA tejaskAyiko saMkhyAtaguNA che. he bhagavana! e paryAptA ane aparyAptA vAyukAyikomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA aparyApta vAyukAyiko che, tethI paryAptA vAyukAyiko saMkhyAtaguNA che. he bhagavan! e paryAptA ane aparyAptA vanaspatikAyikomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA aparyApta vanaspatikAyiko che, tethI paryAptA vanaspatikAyiko saMkhyAtaguNA che. he bhagavan! e paryAptA ane aparyAptA trasakAyikomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA paryAptA trasakAyiko che, tethI aparyApyAM trasakAyiko asaMkhyAtaguNA che. 7/19l/155// (10) ve.sa5104518-yAsahita payA pratye'rnu samaIt15 cha-sugama che. // 18 // 155 / / eesi NaM bhaMte! sakAiyANaM puDhavikAiANaM AukAiANaM teukAiANaM vAukAiANaM vaNassaikAiANaM tasakAiyANa ya pajjattApajjattANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiA vA? goyamA! savvatthovA tasakAiA pajjattagA,tasakAiA apajjattagA asaMkhejjaguNA,teukAiA apajjattagA asaMkhejjaguNA, * puDhavikAiA apajjattagA visesAhiyA, AukAiyA apajjattagA visesAhiA, vAukAiyA apajjattagA visesAhiyA, teukAiA pajjattagA saMkhejjaguNA, puDhavikAiA pajjattagA visesAhiA, AukAiA pajjattagA visesAhiyA, vAukAiyA pajjattagA visesAhiA, vaNassaikAiA apajjattagA aNaMtaguNA,sakAiA apajjattagA visesAhiyA,vaMNassaikAiA pajjattagA saMkhejjaguNA,sakAiyA pajjattagA visesAhiA,sakAiyA visesAhiyA suu0-20||156|| (bhU0) magavan! bhe yA mane a5yA A23, pRthivI yi, mayi, 42yi, vAyuyi, vanaspati yi, ane trasakAyikamAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA paryAptA trasakAyiko che, . 175 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM cautthaM kAyadAraM tethI aparyAptA trasakAyiko asaMkhyAtaguNA che. tethI apayA tejaskAyiko asaMkhyAtaguNA che. tethI aparyAptA pRthivIkAyiko vizeSAdhika che. tethI aparyAptA aplAyiko vizeSAdhika che, tethI aparyAptA vAyukAyiko vizeSAdhika che, tethI paryApA tejaskAyiko saMkhyAtaguNA che, tethI paryApta pRthivIkAyiko vizeSAdhika che, tethI paryAptA akhAyiko vizeSAdhika che, tethI paryAptA vAyukAyiko vizeSAdhika che, tethI aparyAptA vanaspatikAyiko anaMtaguNA che, tethI aparyAptA sakAyiko vizeSAdhika che, tethI paryApta vanaspatikAyiko saMkhyAtaguNA che, tethI paryApta sakAyiko vizeSAdhika che ane tethI sakAyiko vizeSAdhika che. ll2oll156/l (TI0) paryAptA aparyAptA evA sakAyikAdi samudAyanuM alpabahuta kahe che-sauthI thoDA paryAptA trasakAyiko che, tethI aparyApta trasakAyiko asaMkhyAtaguNA che, kemake paryApta beIndriyAdithI aparyApta beIndriyo asaMkhyAtaguNA che. tethI aparyApta tejaskAyiko asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke teo asaMkhyAtA lokAkAza pradezapramANa che, tethI aparyApta pRthivI, apU ane vAyuo anukrame vizeSAdhika che, tethI paryApta tejaskAyiko saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke sUkSma aparyAptAthI paryAptA saMkhyAtaguNA che. tethI pRthvI, apU ane vAyukAya paryAptA kramathI vizeSAdhika che. tethI aparyApta vanaspatikAya anaMtaguNA che. tethI paryAptA vanaspatikAya. saMkhyAtaguNA che, ityAdi sugama che. have sUkSmabAdaranuM alpabadutva kahe che. ll20156ll eesi NaM bhaMte! suhamANaM suhumapuDhavikAiyANaM suhumaAukAiANaM suhumateukAiANaM suhumavAukAiANaM suhumavaNassaikAiANaM suhumanioyANa ya kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA suhumateukAiyA, suhumapuDhavikAiA visesAhiyA, suhumaAukAiA, visesAhiA, suhumavAukAiAvisesAhiyA,suhumanigodA asaMkhejjaguNA,suhumavaNassaikAiyA aNaMtaguNA,suhumA visesAhiyA ITU-2017nA (mULa) he bhagavan! e sUkSma jIvo, sUkSma pRthivIkAyiko, sUkSma akhAyiko, sUkSma tejaskAyiko, sUkSma vAyukAyiko, sUkSma vanaspatikAyiko, ane sUkSma nigodomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA sUkSma tejaskAyiko che, tethI sUkSma pRthivIkAyiko vizeSAdhika che, tethI sUkSma aplAyiko vizeSAdhika che, tethI sUkSma vAyukAyiko vizeSAdhika che, tethI sUkSma nigodo asaMkhyAtaguNA che, tethI sUkSma vanaspatikAyiko anaMtaguNA che ane tethI sUkSmo (sUkSmanAma karmodayavALA jIvo) vizeSAdhika che. //ra 1/157ll , (TI.) e pramANe kAyadvAramAM pAMca sUtronuM pratipAdana karyuM. have Aja kAramAM sUkSma ane bAdarAdinA bhedathI paMdara sUtro (21 thI 35 sudhI) kahe che-sauthI thoDA sUkSma tejaskAyiko che. kAraNa ke teo asaMkhyAtA lokAkAzanA pradezo jeTalA che. tethI sUkSma pRthivIkAyiko vizeSAdhika che, kAraNa ke teo ghaNA asaMkhyAtA lokAkAzanA pradeza pramANa che, tethI sUkSma akhAyiko vizeSAdhika che, kAraNa ke teo ati ghaNA asaMkhyAtA lokAkAza pradezapramANa che, tethI sUkSma vAyukAyiko vizeSAdhika che, kAraNa ke tethI paNa ghaNA moTA asaMkhyAtA lokAkAzanA pradeza pramANa che, tethI sUkSma nigodo asaMkhyAtaguNa che, ahIM sUkSmanuM grahaNa bAdarano niSedha karavA mATe che. nigodo (sAdhAraNa vanaspatikAyika zarIro) be prakAranA che. temAM sUraNakanda vagere bAdara nigodo che ane sUkSma nigodo sarvalokamAM vyApta che. te sUkSma nigodo dareka goLAmAM asaMkhyAtA che, tethI teo sUkSma vAyukAyikothI asaMkhyAtaguNA che. tethI sUkSma vanaspatikAyiko anantaguNa che, kAraNa ke dareka nigodamAM anantA jIvo hoya che. tethI sAmAnya sUkSma jIvo vizeSAdhika che, kAraNa ke sUkSma pRthivIkAyikono paNa temAM prakSepa thAya che..ri1/157nA eesiNaM bhaMte!suhumaapajjattagANaMsuhumapuDhavikAiyAapajjattagANaMsuhumaAukAiyAapajjattagANaMsuhumateukAiyAapajjattayANaM suhumavAukAiyAapajjattANaMsuhumavaNassaikAiyAapajjattayANaMsuhumanigodaapajjattANa ya 176 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyaM appAbahuyaM payaM cautthaM kAyadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiA vA ? goyamA ! savvatthovA suhumateukAiyA apaz2jattagA, suhumapuDhavikAiyA apajjattagA visesAhiyA, suhumaAukAiyA apajjattagA visesAhiyA, suhumavAukAiyA apajjattagA visesAhiyA, suhumanigodA apajjattagA asaMkhejjaguNA, suhumavaNassaikAiyA apajjattayA anaMtaguNA, suhumA apajjattayA visesAhiyA / / suu0-22||158|| (bhU0) he bhagavan ! se aparyAptA sUkSma kavI, sUkSma pRthivI Ayio, sUkSma acchAyio, sUkSma tebhsthAyio, sUkSma vAyuayiDo, sUkSma vanaspatikAyiko ane sUkSma nigodomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA aparyAptA sUkSma tejaskAyiko che. tethI aparyAmA sUkSma pRthivIkAyiko vizeSAdhika che, tethI aparyAmA sUkSma aplAyiko vizeSAdhika che, tethI aparyAptA sUkSma vAyukAyiko vizeSAdhika che, tethI aparyAptA sUkSma nigodo asaMkhyAtaguNA che, tethI aparyAptA sUkSma vanaspatikAyiko anantaguNA che, tethI aparyAptA sUkSma vizeSAdhika che. II22158 // (TI0) sAmAnya sUkSma jIvonuM alpabahutva kahyuM, have aparyAptA sUkSmajIvonuM dvitIya alpabahutva kahe che-A badhuM pUrvanI peThe // 22 // 158 // * eesi NaM bhaMte! suhumapajjattagANaM suhumapuDhavikAiyapajjattagANaM suhumaAukAiyapajjattagANaM suhumateDakAiyapajjattagANaM suhumavAukAiyapajjattagANaM suhumavaNassaikAiyapajjattagANaM suhumanigodapajjattagANa ya kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA suhumateukAiyA pajjattagA, suhumapuDhavikAiyA pajjattagA visesAhiyA, suhuma AukAiyA pajjattagA visesAhiyA, suhumavAukAiyA pajjattagA visesAhiyA, suhumanigoyA pajjattagA asaMkhejjaguNA, suhumavaNassaikAiyA pajjattagA anaMtaguNA, suhumA pajjattagA visesAhiyA / sU0 - 23 / / 159 / / (bhUta) he bhagavan ! paryAptA sUkSmo, sUkSma pRthivIayio, sUkSma acchAyo, sUkSma tebhsthAyio, sUkSma vAyuayio, sUkSma vanaspatikAyiko ane sUkSma nigodomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA paryAmA tejaskAyiko che, tethI paryAmA sUkSma pRthivIkAyiko vizeSAdhika che, tethI paryAptA sUkSma aplAyiko vizeSAdhika che, tethI paryAptA sUkSma vAyukAyiko vizeSAdhika che, tethI paryAptA sUkSma nigodo asaMkhyAtaguNA che, tethI paryAptA sUkSma vanaspatikAyiko anantaguNA che, tethI paryAptA sUkSma vizeSAdhika che. ra3159|| (TI0) have paryAptAonuM tRtIya alpabahutva kahe che-A paNa pUrvanI peThe jANavuM. 23159 // eesi NaM bhaMte! suhumANaM pajjattApajjattagANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA suhumaapajjattagA, suhumapajjattagA saMkhejjaguNA / eesi NaM bhaMte! suhumapuDhavikAiyANaM pajjattApajjattANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA . suhumapuDhavikAiyA apajjattayA, suhumapuDhavikAiyA pajjattayA saMkhejjaguNA / eesi NaM bhaMte! suhuma AukAiyANaM pajjattApajjattagANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA suhumaAukAiyA apajjattagA, suhuma AukAiyA pajjattagA saMkhejjaguNA / eesi NaM bhaMte! suhumateukAiyANaM pajjattApajjattANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA suhumateukAiyA apajjattagA, suhumateukAiyA pajjattA saMkhejjaguNA / eesi NaM bhaMte! suhumavAukAiyANaM phjjattApajjattANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA 177 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM cautthaM kAyadAraM suhumavAukAiyA apajjattagA,suhumavAukAiyA pajjattagA sNkhejjgunnaa| eesiNaM bhate! suhumavaNassaikAiyANaM pajjattApajjattANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA suhumavaNassaikAiyA apajjattagA,suhumavaNassaikAiyA pajjattagA sNkhejjgunnaa| eesiNaM bhaMte! suhumanigoyANaM pajjattApajjattANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA suhumanigoyA apajjattagA, suhumanigoyA pajjattagA sNkhejjgunnaa|||suu0-24||160|| (mULa) he bhagavan! e paryAptA ane aparyAptA sUkSma jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA sUkSma aparyApta che tethI sUkSma paryAptA saMkhyAtaguNA che. he bhagavan! e paryAptA ane aparyAptA sUkSma pRthivIkAyikomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA aparyAptA sUkSma pRthivIkAyiko che, ane tethI paryAptA sUkSma pRthivIkAyiko saMkhyAtaguNI che. [ema paryAptA ane aparyAptA sUkSma akAyiko, sUkSma tejaskAyiko, sUkSma vAyukAyiko, sUkSma vanaspatikAyiko ane sUkSma nigodo saMbaMdhamAM bhinna bhinna sUtro jANavA. badhA sthaLe aparyAptAthI paryAptA saMkhyAtaguNA che.] /ra4/16oll (TI.) have sUkSmAdi paryAptA ane aparyAptA pratyekanuM alpabahuta kahe che-bAdara jIvomAM paryApta jIvothI aparyApta jIvo asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke eka eka paryAptAne AzrayI asaMkhyAtA aparyApta utpanna thAya che. prathama prajJApanA padamAM kahyuM che ke "nUttaniHTE Hpanna varNamaMti, natva tatha niyamo mAMglegA' "paryAptAne AzrayI aparyApta utpanna thAya che, jyAM eka che tyAM avazya asaMkhyAtA che." sUkSmajIvone viSe A krama nathI. tyAM paryAptA aparyAptAMthI dIrgha kAlanI sthitivALA hoya che mATe hamezAM te ghaNA hoya che, mATe ema kahyuM che ke sauthI thoDA sUkSma aparyApyA che. tethI sUkSma paryAptA saMkhyAtaguNA che. e pramANe pRthivIkAyikAdi pratyeka jIvone viSe jANavuM. ema caturtha alpabadutva kahyuM.ra4160AA eesi NaM bhaMte! suhumANaM suhumapuDhavikAiyANaM suhumaAukAiyANaM suhumateukAiyANaM suhumavAukAiyANaM suhumavaNassaikAiyANaM suhamanigodANa ya pajjattApajjattANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goymaa|svvtthovaa suhumateukAiyA apajjattayA,suhumapuDhavIkAiyA apajjattayA visesAhiyA, suhumaAukAiyA apajjattayA visesAhiyA, suhumavAukAiyA apajjattayA visesAhiyA, suhumateukAiyA pajjattayA saMkhejjaguNA, suhumapuDhavIkAiyA pajjattayA visesAhiyA, suhumaAukAiyA prajjattayA visesAhiyA suhumavAukAiyA pajjattayA visesAhiyA, suhumanigodA apajjattayA asaMkhejjaguNA, suhumanigodA pajjattayA saMkhejjaguNA,suhumavaNassaikAiyA apajjattayA aNaMtaguNA,suhumaapajjattayA visesAhiyA, suhamavaNassaikAiyA pajjattayA saMkhejjaguNA, suhumapajjattayA visesAhiyA, suhumA visesAhiyA ||suu0-25||161|| (0) he bhagavana e payasA ane aparyAptA sUkSma jIvo, sUkSma pRthivIkAyiko, sUkSma aplAyiko, sUkSma tejaskAyiko, sUkSma vAyukAyiko, sUkSma vanaspatikAyiko ane sUkSma nigodomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA aparyApta sUkSma tejaskAyiko che, tethI aparyAptA sUkSma pRthivIkAyiko vizeSAdhika che, tethI aparyAptA sUkSma aplAyiko vizeSAdhika che, tethI aparyApta sUkSma vAyukAyiko vizeSAdhika che, tethI paryApta sUkSma tejaskAyiko vizeSAdhika che, tethI paryApta sUkSma pRthivIkAyiko vizeSAdhika che, tethI paryApta sUkSma appakAyiko vizeSAdhika che, tethI paryApta sUkSma vAyukAyiko vizeSAdhika che, tethI aparyApta sUkSma nigodo asaMkhyAtaguNA che, tethI paryAptA sUkSma nigodo saMkhyAtaguNA che, tethI aparyApta sUkSma vanaspatikAyiko anaMtaguNA che, tethI aparyAptA sUkSma jIvo vizeSAdhika che, tethI paryApta sUkSma vanaspatikAyiko saMkhyAtaguNA che, tethI paryAptA sUkSma vizeSAdhika che. ane tethI 178 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyaM appAbahuyaM payaM cautthaM kAyadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 - sUkSma vizeSAdhika che. //ra pI161 (TI.) have sUkSmAdi paryAptA ane aparyApta ubhayanuM alpabadutva kahe che-"pati maMta! suhumAM suhumapuDhavI phiyA' ityAdi. sauthI thoDA aparyApta sUkSma tejaskAyiko che, tenuM kAraNa pUrve kaheluM che. tethI aparyApta sUkSma pRthivIkAyiko, aparyAptA sUkSma aplAyiko ane aparyApta sUkSma vAyukAyiko uttarottara vizeSAdhika che, A saMbaMdhamAM kAraNa pUrve kahyuM che. tethI paryAptA sUkSma tejaskAyiko saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke aparyAptAthI paryAptA saMkhyAtaguNA che, eno hamaNAMja vicAra karelo che. temAM sauthI thoDA aparyAptA sUkSma tejaskAyiko kahyA che, ane bIjA sUkSma aparyApta pRthivIkAyikAdi uttarottara vizeSAdhika kahyA che. vizeSAdhika eTale kaMIka adhika, bamaNAthI ochA, paNa bamaNA ke traNagaNA nahi. tethI aparyAptA sUkSma tejaskAyika karatAM paryAptA sUkSma tejaskAyiko saMkhyAtaguNA chatAM sUkSma vAyukAyika aparyAptAthI paNa saMkhyAtaguNA che. tethI paryAptA sUkSma pRthivIkAyika vizeSAdhika che, tethI paryApta sUkSma aplAyika vizeSAdhika che, tethI paryAptA sUkSma vAyukAyika vizeSAdhika che, tethI aparyAptA. sUkSma nigodo asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke te ghaNA che. tethI paryAptA sUkSma nigodo saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke sUkSma jIvomAM sAmAnya rIte aparyAptAthI paryAptA saMkhyAtaguNA che. tethI aparyAptA sUkSma vanaspatikAyiko anantaguNA che, kAraNa ke dareka nigodamAM sUkSma vanaspatikAyiko anantA che. tethI sAmAnyataH sUkSma aparyAptA vizeSAdhika che. kAraNa ke temAM sUkSma pRthivIkAyikAdino prakSepa thAya che. tethI paryApta sUkSma vanaspatikAyiko saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke sUkSma jIvomAM aparyAptAthI paryAptA saMkhyAtaguNA che. je vacce aparyAptAonuM vizeSAdhikapaNuM kahyuM che te thoDuM hovAthI saMkhyAtaguNAmAM aDacaNa nathI. tethI sUkSma paryAptA vizeSAdhika che, kemake sUkSma paryAptAomAM sUkSma pRthivIkAyikAdi paryAptAono samAveza thAya che. tethI sUkSma jIvo vizeSAdhika che, kemake sUkSma paryAptAomAM sUkSma pRthivIkAyikAdi paryAptAono samAveza thAya che. tethI sUkSma jIvo vizeSAdhika che, kAraNa ke temAM aparyAptAono paNa samAveza thAya che. ArapI161// eesi NaM bhaMte! bAdarANaM bAdarapuDhavikAiyANaM bAdaraAukAiyANaM bAdarateukAiyANaM bAdaravAukAiyANaM bAdaravaNassaikAiyANaM patteyasarIrabAdaravaNassaikAiyANaM bAdaranigodANaM bAdaratasakAiyANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA bAdaratasakAiyA, bAdarateukAiyA asaMkhejjaguNA, patteyasarIrabAdaravaNassaikAiyA asaMkhejjaguNA, bAdaranigodA asaMkhejjaguNA, bAdarapuDhavIkAiyA asaMkhejjaguNA, bAdaraAukAiyA asaMkhejjaguNA, bAdaravAukAiyA asaMkhejjaguNA, bAdaravaNassaikAiyA vivi, vIrA virosAdiyA tU0-radAdarA (mULa) he bhagavan! e bAdara jIvo, bAdara pRthivIkAyiko, bAdara akAyiko, bAdara tejaskAyiko, bAdara vAyukAyiko, 'bAdara vanaspatikAyiko, bAdara nigodo ane bAdara trasakAyikomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA bAdara trasakAyiko che, tethI bAdara tejaskAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI pratyeka zarIra bAdara vanaspatikAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI bAdara nigodo asaMkhyAtaguNA che, tethI bAdara pRthivIkAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI bAdara akAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI bAdara vAyukAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI bAdara vanaspatikAyiko anantaguNA che, tethI bAdara jIvo vizeSAdhika che. //ra6/162/ (TI) ema sUkSmane AzrayI pAMca sUtro kahyAM, have bAdarane AzrayI pAMca sUtro upara kahelA kramane anusarIne kahe che-sauthI thoDA bAdara trasakAyiko che, kemake beIndriyAdi jIvo ja bAdara trasa che. ane teo bAkInA pRthivIkAyAdithI thoDA che, tethI bAdara tejaskAyiko asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke teo asaMkhyAtA lokAkAzanA pradeza pramANa che. tethI pratyeka zarIrI bAdara vanaspatikAyiko asaMkhyAtaguNA che, kemake teonuM sthAna asaMkhyAtagaNuM che. ane bAdara tejaskAyiko to manuSyakSetramAM ja hoya 179 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM cautthaM kAyadAraM che. A saMbaMdhamAM bIjA sthAna padamAM kahyuM che-'he bhagavan! paryApta bAdara tejaskAyikonA kyAM sthAno kahelAM che? he gautama! svasthAna vaDe manuSyakSetranI aMdara aDhI dvIpa ane samudromAM, vyAghAta-pratibaMdhanA abhAvamAM paMdara karmabhUmimAM ane vyAghAta- pratibaMdha hoya tyAre pAMca mahAvidehamAM paryApta bAdara tejaskAyikonA sthAno kahelAM che, jyAM paryAptA bAdara tejaskAyikonA sthAno che tyAMja aparyApta bAdara tejaskAyikonA sthAno che.' ane bAdara vanaspatikAyiko to traNe lokamAM bhavanAdine viSe hoya che. te bAbata bIjA sthAna padamAM kahyuM che ke-'he bhagavan! bAdara vanaspatikAyikonA kyAM sthAno che? he gautama! svasthAnane AzrayI sAta ghanodadhimAM, sAta ghanodadhivalayomAM, adholokamAM pAtAlakalazomAM, bhavanomAM, bhavanaprastaTomAM, Urdhva lokamAM vimAnomAM, vimAnAvalikAomAM, vimAnaprastaTomAM, tiryaJlokamAM kUvAo, taLAva, nadI, draha, vAva, puSkariNI, dIrthikA-sIdhI nAnI nadIo, guMjAlikA-vAMkI nAnI nadIo, sarovaro, paMktibaddha sarovaro, sa2Hsa2HpaMktio, bilo, bilapaMktio; ujjaro (jharaNAo) nirjharo (hamezAM vahetA jharAo) cillalo-chillaro, pallalo-khAbocIyAM, kyArAo, dvIpo, samudro ane badhA jalAzayo ane jaLanA sthAnomAM paryAptA bAdara vanaspatikAyikonA sthAno kahelAM che.'' mATe kSetra asaMkhyAtagaNuM hovAthI bAdara tejaskAyikothI asaMkhyAtaguNA pratyekazarIra bAdaravanaspatikAyiko che. tethI bAda nigodo asaMkhyAtaguNA che, kemake bAdara nigodonI atyaMta sUkSma avagAhanA che. te bAdara nigodo pANImAM sarvatra hoya che, kAraNa ke te panaka, sevAla vagere pANImAM avazya hoya che. ane teo bAdara anantakAyiko che. tethI paNa bAdara pRthivIkAyiko asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke te ATha pRthivIomAM, bhavana badhA vimAna ane parvatAdimAM hoya che. tethI asaMkhyAtaguNA bAda2 apsAyiko che, kAraNa ke samudromAM puSkaLa pANI hoya che. tethI bAdara vAyukAyiko asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke khAlI jagyAmAM badhe vAyuno saMbhava che. tethI bAdara vanaspatikAyiko anantaguNA che, kAraNa ke dareka bAdara nigodamAM ananta jIvo hoya che. tethI sAmAnya bAdara jIvo vizeSAdhika che, kAraNa ke bAdara trasakAyikono paNa temAM samAveza thAya che. ema sAmAnya bAdara jIvonuM prathama alpabahutva kahyuM. ra6162|| eesi NaM bhaMte! bAdaraapajjattagANaM bAdarapuDhavikAiyaapajjattagANaM bAdaraAukAiyaapajjattagANaM bAdarateDakAiyaapajjattagANaM bAMdaravAukAiya apajjattagANaM bAdaravaNassaikAiya apajjattagANaM patteyasarIrabAdaravaNassaikAiyaapajjattagANaM bAdaranigodaapajjattagANaM bAdaratasakAiya apajjattagANa ya kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA bAdaratasakAiyA apajjattagA, bAdarateDakAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, patteyasarIrabAdaravaNassaikAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdaranigodA apajjattagA asaMkhejjaguNA, bAyarapuDhavIkAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdara AThakAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdaravAukAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdaravaNassaikAiyA apajjattagA anaMtaguNA, bAdara apajjattagA vikSeptAhiyA ||sU0-27||16|| (mULa) he bhagavan! aparyAptA bAdara pRthivIkAyiko, bAdara aplAyiko, bAdara tejaskAyiko, bAdara vAyukAyiko, bAdara vanaspatikAyiko, pratyekazarIra bAdara vanaspatikAyiko, bAdara nigodo ane bAdara trasakAyikomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA aparyAptA bAdara trasakAyiko che, tethI aparyAptA bAdara tejaskAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI aparyAptA pratyeka zarIra bAdara vanaspatikAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI aparyAptA bAdara nigodo asaMkhyAtaguNA che, tethI aparyAptA bAdara pRthivIkAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI aparyAmA bAdara aplAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI aparyAptA bAdara vAyukAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI aparyApta bAdara 1. juo dvitIya sthAnapada sU0 5 180 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyaM appAbahuyaM payaM cautthaM kAyadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 vanaspatikAyiko anantaguNA che, tethI bAdara aparyAptA vizeSAdhika che. ra7/16all (TI.) have bAdarAdi aparyAptAnuM bIjuM alpabadutva kahe che-sauthI thoDA aparyApta bAdara trasakAyikonuM che, ahIM yukti pUrve kahIM che. tethI aparyAptA bAdara tejaskAyiko asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke teo asaMkhyAtA lokAkAzanA pradeza pramANa che. ema pUrve kahelA kramathI A alpabadutva paNa jANavuM. ema bIjuM alpabadutva kahyuM. ll2716all eesi NaM bhaMte! bAyarapajjattayANaM bAdarapuDhavIkAiyapajjattayANaM bAyaraAukAiyapajjattayANaM bAyarateukAiyapajjattayANaM bAyaravAukAiyapajjattayANaM patteyasarIrabAyaravaNassaikAiyapajjattayANaM bAyaranigodapajjattayANaM bAyaratasakAiyapajjattagANa ya kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA! savvatthovA bAyarateukAiyA pajjattayA, bAyaratasakAiyA pajjattayA asaMkhejjaguNA, patteyasarIrabAyaravaNassaikAiyA pajjattayA asaMkhejjaguNA, bAyaranigodA pajjattayA asaMkhejjaguNA, bAdarapuDhavIkAiyA pajjattayA asaMkhejjaguNA, bAyaraAukAiyA pajjattayA asaMkhejjaguNA, bAyaravAukAiyA pajjattayA asaMkhejjaguNA, bAyaravaNassaikAiyA pajjattayA aNaMtaguNA, bAyarapajjattayA visesaahiyaa||suu0-28||164|| (mULa) he bhagavan! e paryApta bAdara jIvo, bAdara pRthivIkAyiko, bAdara aplAyiko, bAdara tejaskAyiko, bAdara vAyukAyiko, pratyekazarIra bAbara vanaspatikAyiko, bAdara nigodo ane bAdara trasakAyikomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA paryAptA bAdara tejaskAyiko che, tethI paryApyA bAda trasakAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI paryApta pratyekazarIra bAbara vanaspatikAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI paryAptA bAdara nigodo asaMkhyAtaguNA che, tethI paryAptA bAdara pRthivIkoyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI paryApta bAdara akAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI paryAptA bAdara vAyukAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI paryAptA bAdara vanaspatikAyiko anaMtaguNA che, tethI bAdara - paryAptA vizeSAdhika che. //ra8/164 (TI) have paryApta bAdarAdi jIvonuM trIjuM alpabadutva kahe che-sauthI thoDA paryApyA bAda tejaskAyiko che, kAraNa ke teo AvalikAnA samayono varga karI tene kaMIka nyUna AvalikAnA samayo vaDe guNavAthI jeTalA samaya thAya teTalA che. kahyuM che ke"bAvaniyavo vitI gugo Tu vAyarA te 3" "AvalikAnA vargane kaMIka nyUna AvalikAnA samaya vaDe guNatAM jeTalA thAya teTalA patA bAdara tejaskAyiko che. tethI paryAptA bAdara trasakAyiko asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke eka prataramAM aMgulanA saMkhyAtamA bhAga pramANa jeTalA khaMDo thAya teTalA che. tethI paryAptA pratyeka zarIrI bAdara vanaspatikAyiko asaMkhyAtaguNA che. kemake teo eka prataramAM aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA jeTalA khaMDo thAya teTalA che. kahyuM che ke-"patteyanavagADrayAno pacaraM dati nonasa majUtasaMghamALA mApha miti" "pratyeka paryApta vanaspatikAyika aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga vaDe bhAgatAM ghanIkRta lokanuM pratara apahare che. tAtparya e che ke-eka eka aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgamAM eka eka paryAptA pratyeka vanaspatikAyika jIva sthApIe to ghanIkRta lokanuM samagra pratara apaharAya," tethI paryAptA bAdara nigodo asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke teo sUkSma avagAhanAvALA che ane badhA jaLAzayomAM sarvatra hoya che. tethI paryApta bAdara pRthivIkAyiko asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke eka prataranA ati bahutarasaMkhyAvALA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa jeTalA khaDo thAya teTalA che. tethI paryAptA bAdara vAyukAyiko asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke teo ghanIkRta lokanA saMkhyAtamA bhAgamAM rahelA asaMkhyAta pratarone viSe jeTalA AkAzapradezo hoya teTalA che. tethI bAdara vanaspatikAyika paryAptA anantaguNA che, kAraNa ke bAdara eka eka nigodamAM ananta jIvo hoya che. tethI sAmAnya bAdara paryAptA vizeSAdhika che, kAraNa ke paryAptA bAdara tejaskAyikAdino paNa temAM samAveza thAya che. ema trIjuM alpabadutva kahyuM. ll28164ll - 181 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM cautthaM kAyaMdAraM eesi NaM bhaMte! bAyarANaM pajjattApajjattANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA bAyarapajjattayA, bAyaraapajjattayA asaMkhejjaguNA / eesi NaM bhaMte! bAyarapuDhavIkAiyANaM pajjattApajjattANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA bAyarapuDhavIkAiyA pajjattayA, bAyarapuDhavIkAiyA apajjattayA asNkhejjgunnaa| eesi NaM bhaMte! bAyara AukAiyANaM pajjattApajjattANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA bAyaraAukAiyA pajjattayA, bAyaraAukAiyA apajjattayA asNkhejjgunnaa| eesi NaM bhaMte! bAyarateukAiyANaM pajjattApajjattANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA bAyarateukAiyA pajjattayA, bAdarateukAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA / eesi NaM bhaMte! bAyaravAukAiyANaM pajjattApajjattANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA bAdaravAukAiyA pajjattayA, bAyaravAukAiyA apajjattayA asNkhejjgunnaa| eesi NaM bhaMte! bAyaravaNassaikAiyANaM pajjattApajjattANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA bAyaravaNassaikAiyA pajjattayA, bAyaravaNassaikAiyA apajjattayA asNkhejjgunnaa| eesi NaM bhaMte! patteyasarIrabAyaravaNassaikAiyANaM pajjattApajjattANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA patteyasarIrabAyaravaNassaikAiyA pajjattayA, patteyasarIrabAyaravaNassaikAiyA apajjattayA asNkhejjgunnaa| eesi NaM bhaMte! bAyaranigoyANaM pajjattApajjattANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA bAyaranigoyA pajjattayA, bAyaranigoyA apajjattayA asaMkhejjaguNA / eesi NaM bhaMte! bAyaratasakAiyANaM pajjattApajjattANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA bAyaratasakAiyA pajjattayA, bAyaratasakAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA ||suu0-29||165|| (mULa) he bhagavan! e paryAptA ane aparyAptA bAda2 jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA bAdara paryAptA che tethI bAdara aparyAptA asaMkhyAtaguNA che, [ema paryAptA ane aparyAptA bAdara pRthivIkAyiko, bAdara aplAyiko, bAdara tejaskAyiko, bAdara vAyukAyiko, bAdara vanaspatikAyiko, pratyekazarIra bAdara vanaspatikAyiko, bAdara nigodo ane bAdara trasakAyikonA saMbaMdhamAM alpabahutva kahevuM. sarva sthaLe bAdara paryAptAthI bAdara aparyAptA asaMkhyAtaguNA jANavA.] // 29 // 165 // (TI0) have paryAptA ane aparyAptA bAdarAdi pratyeka jIvonuM alpabahutva kahe che-ahIM eka eka bAdara paryAptAne AzrayI asaMkhyAtA bAdara aparyAptA utpanna thAya che. kAraNa ke 'paryAptAnI nizrAe asaMkhyAtA aparyAptA utpanna thAya che. jyAM eka paryApta che tyAM avazya asaMkhyAtA aparyAptA che" evuM zAstranuM vacana che. mATe bAdara jIvonI apekSAe sarva sthaLe paryAptAthI aparyAptA asaMkhyAtaguNA kahevA. trasakAyika sUtra pUrve kahelI yuktithI jANavuM. ema caturtha alpabahutva kahyuM.29165 eesi NaM bhaMte! bAyarANaM bAyarapuDhavIkAiyANaM bAyara AukAiyANaM bAyarateDakAiyANaM bAyaravAukAiyANaM bAyaravaNassaikAiyANaM patteyasarIrabAyaravaNassaikAiyANaM bAyaranigoyANaM bAyaratasakAiyANaM pajjattApajjattANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA bAyarateukAiyA pajjattayA, bAyaratasakAiyA pajjattayA asaMkhejjaguNA, bAyaratasakAiyA apajjattA asaMkhejjaguNA, patteyasarIrabAyaravaNassai 182 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyaM appAbahuyaM payaM cautthaM kAyadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 kAiyA pajjantayA asaMkhejjaguNA, bAyaranigoyA pajjattayA asaMkhejjaguNA, bAdarapuDhavIkAiyA pajjattayA asaMkhejjaguNA, bAyaraAukAiyA pajjattayA asaMkhejjaguNA, bAyaravAThakAiyA pajjattayA asaMkhejjaguNA, bAyarateukAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, patteyasarIrabAyaravaNassaikAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, bAyaranigoyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, bAyarapuDhavIkAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, bAyaraAukAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, bAyaravADakAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, bAyaravaNassaikAiyA pajjattayA anaMtaguNA, bAdara pajjattayA visesAhiyA, bAyaravaNassaikAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, bAyara apajjattayA visetAdiyA, vAyarA viSesADhiyA ||sU.-30||66|| (mULa) he bhagavan! paryAptA ane aparyAptA bAdara jIvo, bAdara pRthivIkAyiko, bAdara apkAyiko, bAdara tejaskAyiko, bAdara vAyukAyiko, bAdara vanaspatikAyiko, pratyekazarIra bAdara vanaspatikAyiko, bAdara nigodo ane bAdara trasakAyikomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA paryAmA bAdara tejaskAyiko che, tethI paryAptA bAda2 trasakAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI paryAmA pratyekazarIra bAdara vanaspatikAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI paryAmA bAda2 nigodo asaMkhyAtaguNA che, tethI paryAmA bAdara pRthivIkAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI paryAmA bAdara aplAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI paryAmA bAdara vAyukAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI aparyAmA bAdara tejaskAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI aparyAptA pratyekazarIra bAdara vanaspatikAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI aparyAptA bAdara nigodo asaMkhyAtaguNA che, tethI aparyAptA bAdara pRthivIkAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI aparyAptA bAdara aplAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI aparyAptamA bAdara vAyukAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI paryAmA bAdara vanaspatikAyiko anaMtaguNA tethI aparyAmA bAda2 vanaspatikAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI bAdara aparyAptA vizeSAdhika che ane tethI bAdara jIvo vizeSAdhika che. 30/166 // (TI0) have paryAptA ane aparyAptA bAdarAdi jIvonuM sAmudAyika pAMcamuM alpabahutva kahe che--'si N aMte! vAyarALa vAyarapujavIjAyAnuM' ityAdi. sauthI thoDA paryAmA bAdara tejaskAyiko che, tethI paryAptA bAdara trasakAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI aparyAptA bAda2 trasakAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI paryAmA bAda2 pratyeka vanaspatikAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI paryAmA bAdara nigodo asaMkhyAtaguNA che, tethI paryAmA bAdara pRthivIkAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI paryAmA bAdara akhAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI paryAptA bAdara vAyukAyiko asaMkhyAtaguNA che. A padomAM pUrve kahelI yuktinuM anusaraNa karavuM. tethI aparyAptA bAdara tejaskAyiko asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke paryAptA bAda2 vAyukAyiko asaMkhyAta pratomAM jeTalA AkAzapradezo che teTalA che ane aparyAptA bAdara tejaskAyiko asaMkhyAtA lokAkAzanA pradezapramANa che, mATe asaMkhyAtaguNA che. tethI aparyAptA pratyeka bAdara vanaspatikAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI aparyAptA bAdara nigodo asaMkhyAtaguNA che, tethI aparyAptA bAda2 pRthivIkAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI aparyAptA bAdara aAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI aparyAptA bAdara vAyukAyiko asaMkhyAtaguNA che--ema uttarottara asaMkhyAtaguNA kahevA. jo ke e badhAmAMnA pratyeka asaMkhyAtA lokAkAza pradezapramANa che, topaNa asaMkhyAtAnA asaMkhyAtA bhedo hovAthI uttarottara asaMkhyAtaguNapaNuM viruddha nathI. aparyAptA bAdara vAyukAyikathI paryAptA bAda2 vanaspatikAyiko anantaguNA che, kAraNa ke bAdara eka eka nigodamAM ananta jIvo hoya che. tethI sAmAnya bAdara paryAptA vizeSAdhika che, kAraNa ke paryAptA bAdara tejaskAyikAdino temAM samAveza thAya che. tethI aparyAptA bAdara vanaspatikAyiko asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke eka eka paryApta bAdara vanaspatikAyika nigodane AzrayI asaMkhyAtA aparyApta bAdara vanaspatikAyika nigoda jIvonI utpatti thAya che. tethI sAmAnya bAdara aparyAptA vizeSAdhika che, kAraNa aparyAptA 183 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM cautthaM kAyadAraM bAdara tejaskAyikAdino paNa temAM samAveza thAya che. tethI paryAmA aparyAptA vizeSaNa rahita bAdara jIvo vizeSAdhika che. kAraNa ke bAdara paryAmA tejaskAyAdino paNa temAM samAveza thAya che. II30166 // eesi NaM bhaMte! suhumANaM suhumapuDhavIkAiyANaM suhumaAThakAiyANaM suhumateukAiyANaM suhumavAukAiyANaM suhumavaNassaikAiyANaM suhumanigoyANaM bAyarANaM bAyarapuDhavIkAiyANaM bAyaraAThakAiyANaM bAyarateukAiyANaM bAyaravAThakAiyANaM bAyaravaNassaikAiyANaM patteyasarIrabAyaravaNassaikAiyANaM bAyaranigoyANaM bAyara tasakAiyANa ya kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA bAyaratasakAiyA, bAyara ukAiyA asaMkhejjaguNA, patteyasarIrabAyaravaNassaikAiyA asaMkhejjaguNA, bAyaranigoyA asaMkhejjaguNA, bAyarapuDhavIkAiyA asaMkhejjaguNA, bAyaraAukAiyA asaMkhejjaguNA, bAyaravAukAiyA asaMkhejjaguNA, suhumateukAiyA asaMkhejjaguNA, suhumapuDhavIkAiyA visesAhiyA, suhuma AThakAiyA visesAhiyA, suhumavAukAiyA visesAhiyA, suhumanigoyA asaMkhejjaguNA, bAyaravaNassaikAiyA anaMtaguNA, bAyarA visesAhiyA, suhumavaNassaikAiyA asaMkhejjaguNA, suhumA visesAhiyA / suu0-31||167|| (mULa) he bhagavan! e sUkSma jIvo, sUkSma pRthivIkAyiko, sUkSma aplAyiko, sUkSma tejaskAyiko, sUkSma vAyukAyiko, sUkSma nigodo, bAdara jIvo, bAdara pRthivIkAyiko, bAdara aplAyiko, bAdara tejaskAyiko, bAdara vAyukAyiko, bAdara vanaspatikAyiko, pratyekazarIra bAdara vanaspatikAyiko, bAdara nigodo, ane bAdara trasakAyikomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA bAdara trasakAyiko che, tethI bAdara tejaskAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI pratyekazarIra bAdara vanaspatikAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI bAdara nigodo asaMkhyAtaguNA che, tethI bAdara pRthivIkAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI bAdara aplAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI bAdara vAyukAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI sUkSma tejaskAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI sUkSma pRthivIkAyiko vizeSAdhika che, tethI sUkSma aSThAyiko vizeSAdhika che, tethI sUkSma vAyukAyiko vizeSAdhika che, tethI sUkSma nigodo asaMkhyAtaguNA che, tethI bAdara vanaspatikAyiko anaMtaguNA che, tethI bAdara jIvo vizeSAdhika che, tethI sUkSma vanaspatikAMyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI sUkSma jIvo vizeSAdhika che. / / 31 / / 167 (TI0) bAdara jIvonA saMbaMdhamAM pAMca sUtro kahyA, have sUkSma ane bAdara jIvonA saMbaMdhamAM pAMca sUtro kahevAnI icchAvALA prathama sAmAnya sUkSma-bAdara sUtra kahe che--eesi NaM bhaMte' ityAdi. ahIM bAdara saMbaMdhamAM alpabahutvano vicAra bAdaranA pAMca sUtramAMnA prathama sUtranI peThe bAdara vAyukAya pada sudhI jANavo. tyAra pachI sUkSma saMbaMdhamAM alpabahutva paNa sUkSmanA pAMca sUtromAM je paheluM sUtra che tenI peThe sUkSmanigoda sudhI jANavuM. tyAra pachI bAdara vanaspatikAyiko anantaguNA che, kAraNa ke eka eka bAdara nigodamAM ananta jIvo hoya che. tethI bAdara jIvo vizeSAdhika che, kAraNa ke bAdara tejaskAyAdino paNa temAM samAveza thAya che. tethI sUkSma vanaspatikAyiko asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke bAdara nigodothI sUkSma nigodo asaMkhyAtaguNI che. tethI sAmAnya sUkSma jIvo vizeSAdhika che, kAraNa ke sUkSma tejaskAyAdino paNa temAM samAveza thAya che. ema prathama alpabahutva samApta thayuM. II315167 // esi NaM bhaMte! sumaapajjattayANaM suhumapuDhavIkAiyANaM apajjattayANaM suhuma AukAiyANaM apajjattayANaM suhumateukAiyANaM apajjattayANaM suhumavADakAiyANaM apajjattayANaM suhumavaNassaikAiyANaM apajjattayANaM suhumanigoyANaM apajjattayANaM bAyara apajjattayANaM bAyarapuDhavIkAiyANaM apajjattayANaM bAyara AukANaM apajjattayANaM bAyarateThakAiyANaM apajjattayANaM bAyaravAukAiyANaM apajjattayANaM bAyaravaNassaikAiyANaM 184 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM cautthaM kAyadAraM apajjattayANaM-patteyasarIrabAyaravaNassaikAiyANaM apajjattayANaM bAyaranigoyANaM apajjattayANaM bAyaratasakAiyANaM apajjattayANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA bAyaratasakAiyA apajjattayA, bAyarate kAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, patteyasarIrabAyaravaNassaikAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, bAyaranigoyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, bAyarapuDhavIkAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, bAdaraAukAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, bAyaravAukAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, suhumate kAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, suhumapuDhavIkAiyA apajjattayA visesAhiyA, suhumaAukAiyA, apajjattayA visesAhiyA, suhumavAThakAiyA apajjattayA visesAhiyA, suhumanigoyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, bAyaravaNassaikAiyA apajjattayA anaMtaguNA, bAyarA apajjattayA visesAhiyA, suhumavaNassaikAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, suhumA apajjattayA visesAhiyA || sU0 - 32 / / 168 / / (mULa) he bhagavan! e sUkSma aparyAptA, sUkSma pRthivIkAyiko, sUkSma aSThAyiko, sUkSma tejaskAyiko, sUkSma vAyukAyiko, sUkSma vanaspatikAyiko, sUkSma nigodo, bAdara aparyAptA, bAdara pRthivIkAyiko, bAdara aplAyiko, bAdara tejaskAyiko, bAdara vAyukAyiko, bAdara vanaspatikAyiko, pratyekazarIra bAdara vanaspatikAyiko, bAdara nigodo ane bAdara trasakAyikomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA aparyAptA bAdara trasakAyiko che, tethI aparyAptA bAdara tejaskAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI aparyAptA pratyekazarIra bAdara vanaspatikAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI aparyAmA bAdara nigodo asaMkhyAtaguNA che. tethI aparyAmA bAdara pRthivIkAyiko asaMkhyAtaguNA che. tethI aparyAptA bAdara aplAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI aparyAptA bAdara vAyukAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI aparyAmA sUkSma tejaskAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI aparyAmA sUkSma pRthivIkAyiko vizeSAdhika che, tethI aparyAmA sUkSma aplAyiko vizeSAdhika che, tethI aparyAptA sUkSma vAyukAyiko vizeSAdhika che, tethI aparyAptA sUkSma nigodo asaMkhyAtaguNA che, tethI aparyAptA bAdara vanaspatikAyiko anaMtaguNA che, tethI aparyAmA bAdara vizeSAdhika che, tethI aparyAptA sUkSma vanaspatikAyiko asaMkhyAtaguNA che, tethI aparyAmA sUkSma jIvo vizeSAdhika che.||32||168 (TI0) have sUkSmAdi aparyAptAnuM bIjuM alpabahutva kahe che-'eesi NaM bhaMte' ityAdi. sauthI thoDA aparyAptA bAdara trasakAyiko che, tethI aparyAptA bAdara tejaskAyika, bAdara pratyeka vanaspatikAyika, bAdara nigoda, bAdara pRthivIkAyika, bAdara aplAyika ane bAdara vAyukAyika anukrame uttarottara asaMkhyAtaguNA che, ahIM alpabahutvano vicAra bAdaranA saMbandhamAM pAMce sUtromAM je bIjuM aparyApta sUtra che tenI peThe karavo. te aparyApta bAdara vAyukAyikathI aparyApta sUkSma tejaskAyiko asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke teo ati ghaNA moTA asaMkhyAtA lokAkAzapradeza pramANa che. tethI aparyAptA sUkSma pRthivIkAyika, sUkSma aplAyika, sUkSma vAyukAyika ane sUkSma nigodo uttarottara asaMkhyAtaguNA che. ahIM alpabahutvano vicAra sUkSmasaMbandhamAM pAMca sUtramAM je bIjuM sUtra che tenI peThe karavo. aparyApta sUkSma nigodathI aparyAptA bAdara vanaspatikAyika jIvo anantaguNa che, kAraNa ke bAdara eka eka nigodamAM ananta jIvo hoya che. tethI sAmAnya bAdara aparyAptAo vizeSAdhika che, kAraNa ke aparyAptA bAdara trasakAyikAdino paNa temAM samAveza thAya che. tethI sUkSma vanaspatikAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA che. aparyApta bAdara nigodothI aparyApta sUkSma nigodo asaMkhyAtaguNA che. tethI sAmAnya sUkSma aparyAptA vizeSAdhika che, kAraNa ke sUkSma tejaskAyikAdi aparyAptAono paNa temAM samAveza thAya che. ema aparyAptAne AzrayI bIjuM alpabahutva kahyuM. II32168 // eesi NaM bhaMte! suhumapajjattagANaM suhumapuDhavikAiyapajjattayANaM suhumaAukAiyapajjattayANaM suhumateukAiya'pajjattayANaM suhumavAukAiyapajjattayANaM suhumavaNassaikAiyapajjattayANaM suhumanigoyapajjattayANaM bAyarapajjattayANaM 185 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM cautthaM kAyadAraM bAyarapuDhavIkAiyapajjattayANaM bAyaraAukAiyapajjattayANaMbAyarateukAiyapajjattayANaMbAyaravAukAiyapajjattayANaM bAyaravaNassaikAiyapajjattayANaM patteyasarIrabAyaravaNassaikAiyapajjattayANaM bAyaranigoyapajjattayANaM bAyaratasakAiyapajjattayANa ya kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA bAyarateukAiyA pajjattayA, bAyaratasakAiyA pajjattayA asaMkhejjaguNA, patteyasarIrabAyaravaNassaikAiyA pajjattayA asaMkhejjaguNA, bAyaranigoyA pajjattayA asaMkhejjaguNA, bAyarapuDhavikAiyA pajjattayA asaMkhejjaguNA, bAyaraAukAiyA pajjattayA asaMkhejjaguNA, bAyaravAukAiyA pajjattayA asaMkhejjaguNA, suhumateukAiyA pajjattayA asaMkhejjaguNA, suhumapuDhavIkAiyA pajjattayA visesAhiyA,suhumaAukAiyA pajjattayA visesAhiyA, suhumavAukAiyA pajjattayA visesAhiyA,suhumanigoyA pajjattayA asaMkhejjaguNA,bAyaravaNassaikAiyA pajjattayA aNaMtaguNA, bAyarapajjattayA visesAhiyA, suhumavaNassaikAiyA pajjattayA asaMkhejjaguNA, suhumapajjattayA viyetAdiyA tU0-22162. (mU4) he bhagavan! e paryAptA 1 sUkSma jIvo, 2 sUkSma pRthivIkAyiko, 3 sUkSma akAyiko, 4 sUkSma tejaskAyiko, 5 sUkSma vAyukAyiko, 6 sUkSma vanaspatikAyiko, 7 sUkSma nigodo, 8 bAdara jIvo, 9 bAdara pRthivIkAyiko, 10 bAdara akAyiko. 11 bAdara tejaskAyiko, 12 bAdara vAyukAyiko, 13 bAdara vanaspatikAyiko, 14 pratyekazarIra bAdara vanaspatikAyiko, 15 bAdara nigodo ane 16 bAdara trasakAyikomAM koNa konAthI alpa, bahu tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! 1 sauthI thoDA paryApyA bAdara tejaskAyiko che, je tethI paryApyA bAda trasakAyiko asaMkhyAtaguNA che, 3 tethI paryApta pratyekazarIra bAbara vanaspatikAyiko asaMkhyAtaguNA che, 4 tethI paryApta bAdara nigodo asaMkhyAtaguNA che, 5 tethI paryApta bAdara pRthivIkAyiko asaMkhyAtaguNA che, 6 tethI paryApyA bAdara aplAyiko asaMkhyAtaguNa che, 7 tethI paryApta bAdara vAyukAyiko asaMkhyAtaguNA che, 8 tethI paryApta sUkSma tejaskAyiko asaMkhyAtaguNA che, 9 tethI paryAptA sUkSma pRthivIkAyiko vizeSAdhika che, 10 tethI paryAptA sUkSma aplAyiko vizeSAdhika che, 11 tethI paryAptA sUkSma vAyukAyiko vizeSAdhika che, 12 tethI paryApta sUkSma nigodo asaMkhyAtaguNA che, 13 tethI paryApta bAdara vanaspatikAyiko anaMtaguNA che, 14 tethI paryApta bAdara jIvo vizeSAdhika che, 15 tethI paryApta sUkSma vanaspatikAyiko asaMkhyAtaguNA che, 16 tethI sUkSma paryAptA vizeSAdhika che. 37/169ll : (TI0) have sUkSmAdi paryAptAonuM trIjuM alpabadutva kahe che-"pati ! suhunnattayALa' ityAdi. sauthI thoDA bAdara tejaskAyika paryApta che, tethI bAdara trasakAyika, bAdara pratyeka vanaspatikAyika, bAdara nigoda, bAdara pRthivIkAyika, bAdara akhAyika ane bAdara vAyukAyika paryAptA uttarottara asaMkhyAtaguNA che. ahiM bAdaranA pAMca sUtromAM je trIjuM paryAptasUtra che tenI peThe vicAra karavo. paryApta bAdara vAyukAyikathI paryAptA sUkSma tejaskAyiko asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke bAdara vAyukAyiko asaMkhyAtA prataranA pradeza rAzi pramANa che ane sUkSma tejaskAyika paryAptA asaMkhyAtA lokAkAzapradeza pramANa che, tethI asaMkhyAtaguNA che. tethI paryAptA sUkSma pRthivIkAyika, sUkSma aplAyika ane sUkSma vAyukAyika anukrame uttarottara vizeSAdhika che. paryApta sUkSma vAyukAyikathI paryAptA sUkSma nigodo asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke te eka eka goLAmAM ghaNA hoya che, tethI paryAptA bAdara vanaspatikAyiko anantaguNA che. kAraNa ke eka eka bAdara nigodamAM anantA jIvo hoya che. tethI sAmAnya bAdara paryAptA vizeSAdhika che, kemake paryAptA bAdara tejaskAyikono paNa temAM samAveza thAya che. tethI paryAptA sUkSma vanaspatikAyiko asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke bAdara nigoda paryAptAthI sUkSma nigoda paryAptA asaMkhyAtaguNA che. tethI sAmAnya sUkSma paryAptA vizeSAdhika che, kAraNa ke paryAptA sUkSma tejaskAyikAdino paNa temAM samAveza thAya che. ema paryAptAne AzrayI trIjuM alpabahuta kahyuM. li33/169li 186 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyaM appAbahuyaM payaM cautthaM kAyadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 eesi NaM bhaMte! suhumANaM bAyarANa ya pajjattApajjattANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA, vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA bAyarA pajjattayA, bAyarAapajjattayA asaMkhejjaguNA, suhumAapajjattayA asaMkhejjaguNA, suhumapajjattayA saMkhejjaguNA / / eesi NaM bhaMte! suhumapuDhavikAiyANaM bAyarapuDhavikAiyANa ya pajjattApajjattANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA bAyarapuDhavikAiyA pajjattayA, bAyarapuDhavikAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, suhumapuDhavIkAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, suhumapuDhavikAiyA pajjattayA saMkhejjaguNA / / eesi NaM bhaMte! suhuma AukAiyANaM bAyaraAukAiyANa ya pajjattApajjattANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA bAyaraAukAiyA pajjattayA, bAyaraAukAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, suhumaAukAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, suhumaAThakAiyA pajjattayA saMkhejjaguNA / / eesi NaM bhaMte! suhumateukAiyANaM bAyarateThakAiyANa ya pajjattApajjattANaMM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA / savvatthovA bAyarateukAiyA pajjattayA, bAyarateukAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, suhumateukAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, suhumateukAiyA pajjattayA saMkhejjaguNA / / eesi NaM bhaMte / suhumavAukAiyANaM bAyaravAThakAiyANa ya pajjattApajjattANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA / savvatthovA bAyaravAukAiyA pajjattayA, bAyaravAThakAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, suhumA vAukAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, suhumavAukAiyA pajjattayA saMkhejjaguNA / / eesi NaM bhaMte / suhumavaNassaikAiyANaM bAyaravaNassaikAiyANa ya pajjattA'pajjattANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA bAyaravaNassaikAiyA pajjattayA, bAyaravaNassaikAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, suhumavaNassaikAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, suhumavaNassaikAiyA pajjattayA saMkhejjaguNA / / eesi NaM bhaMte! suhumanigoyANaM bAyaranigoyANa ya pajjattApajjattANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA bAyaranigoyA pajjattayA, bAyaranigoyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, suhumanigoyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, suhumanigoyA pajjattayA saMkhejjaguNA // suu0-34||170|| (mULa) he bhagavan! e paryAmA ane aparyAptA sUkSma ane bAdara jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA paryAptA bAdara jIvo che ane tethI aparyAptAM bAdara jIvo asaMkhyAtaguNA che, tethI aparyAptA sUkSma jIvo asaMkhyAtaguNA che ane tethI sUkSma paryAptA saMkhyAtaguNA che. [ema 1 paryAptA bAdara pRthivIkAya sauthI thoDA che, tethI aparyAptA bAdara pRthivIkAya asaMkhyAtaguNA che, tethI sUkSma pRthivIkAya aparyAptA asaMkhyAtaguNA che ane tethI paryAmA sUkSma pRthivIkAya saMkhyAtaguNA che. e pramANe paryAJA ane aparyAptA 2 sUkSma aplAya, bAdara apkAya, 3 sUkSma tejaskAya, bAdara tejaskAya, 4 sUkSma vAyukAya bAdara vAyukAya, 5 sUkSma vanaspatikAya bAdara vanaspatikAya, 6 sUkSma nigoda, ane bAdara nigoda saMbaMdhI bhinna bhinna sUtro jANI levA. badhA sthaLe bAdara paryApta pRthivIkAyAdithI bAdara aparyAptA asaMkhyAtaguNA, tethI sUkSma aparyAptA asaMkhyAtaguNA ane tethI sUkSma paryAptA saMkhyAtagu bharAvA. ] // 34 // 170 // ' (TI) have paryAptA ane aparyAptA sUkSma jAharAhi pratye'nuM pRtha pRtha atyahutva he cha- 'eesi NaM bhaMte! suhumANaM 187 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM cautthaM kAyadAraM bAyarANa ya pajjattApajjattANaM' ityAhi. sauthI thoDA bAhara paryAptA che, ArA De tekho parimita kSetramAM rahe che. tethI bAhara aparyAptA asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke eka bAda2 paryAptAne AzrayI asaMkhyAtA bAdara aparyAptAo upaje che. tethI sUkSma aparyAptA asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke sarvaloka vyApI hovAthI teonuM kSetra asaMkhyAtaguNa che. tethI sUkSma paryAmA saMkhyAtaguNA che, teo aparyAptAthI lAMbA kALa sudhI rahetA hovAne lIdhe hamezAM saMkhyAtaguNA prApta thAya che. ema caturtha alpabahutva kahyuM. 11381199011 eesi NaM bhaMte! suhumANaM suhumapuDhavIkAiyANaM suhumaAukAiyANaM suhumateukAiyANaM suhumavAukAiyANaM suhumavaNassakAiyANaM suhumanigoyANaM bAyarANaM bAyarapuDhavikAiyANaM bAyaraAThakAiyANaM bAyarateThakAiyANaM bAyaravAukAiyANaM bAyaravaNassaikAiyANaM patteyasarIrabAyaravaNassaikAiyANaM bAyaranigoyANaM bAyaratasakAiyANaM ya pajjattApajjattANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA bAdarateThakAiyA pajjattayA, bAyaratasakAiyA pajjattayA asaMkhejjaguNA, bAyaratasakAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, pattesarIrabAyaravaNassaikAiyA pajjattayA asaMkhejjaguNA, bAyaranigoyA pajjattayA asaMkhejjaguNA, bAyarapuDhavA pajjattayA asaMkhejjaguNA, bAyaraAThakAiyA pajjattayA asaMkhejjaguNA, bAyaravAThakAiyA pajjattayA asaMkhejjaguNA, bAyarateThakAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, patteyasarIrabAyaravaNassaikAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, bAyaranigoyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, bAyarapuDhavIkAMiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, bAyaraAukAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, bAyaravAThakAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, suhumateukAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, suhumapuDhavIkAiyA apajjattayA visesAhiyA, suhumaAukAiyA apajjattayA visesAhiyA, suhumavAThakAiyA apajjattayA visesAhiyA, suhumateDakAiyA pajjattayA asaMkhejjaguNA, suhumapuDhavIkAiyA pajjattayA visesAhiyA, suhumaAThakAiyA pajjattayA visesAhiyA, suhumavAukAiyA majjattayA visesAhiyA, suhumanigoyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, suhumanigoyA pajjattayA saMkhejjaguNA, bAyaravaNassaikAiyA pajjattayA anaMtaguNA, bAyarapajjattayA visesAhiyA, bAyaravaNassaikAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, bAyaraapajjattayA visesAhiyA, bAyarA visesAhiyA, suhumavaNassaikAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA, suhumaapajjattayA visesAhiyA, suhumavaNassaikAiyA pajjattayA saMkhejjaguNA, suhumapajjattayA visesAhiyA, suhumA visesAhiyA / / 4 daarN||||suu0-35||171 / / (bhUta) he bhagavan ! paryAptA ane aparyAptA 1 sUkSma kavo, 2 sUkSma pRthivIayio, u sUkSma khacchAyo, 4 sUkSma tebhsthAyio, 5 sUkSma vAyukAyiko, 6 sUkSma vanaspatikAyiko, 7 sUkSma nigodo, 8 bAdara jIvo, 9 bAdara pRthivIkAyiko, 10 bAdara aplAyiko, 11 bAdara tejaskAyiko, 12 bAdara vAyukAyiko, 13 bAdara vanaspatikAyiko, 14 pratyeka zarIra bAdara vanaspatikAyiko, 15 bAdara nigodo ane 16 bAdara trasakAyikomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! 1 sauthI thoDA bAdara tejaskAyika paryAptA che, 2 tethI paryAmA bAdara trasakAyiko asaMkhyAtaguNA che, 3 tethI aparyAsA bAdara trasakAyiko asaMkhyAtaguNA che, 4 tethI paryAptA pratyeka zarIra bAdara vanaspatikAyiko asaMkhyAtaguNA che, 5 tethI paryAmA bAdara nigodo asaMkhyAtaguNA che, 6 tethI paryAmA bAdara pRthivIkAyiko asaMkhyAtaguNA che, 7 tethI paryAmA bAdara aAyiko asaMkhyAtaguNA che, 8 tethI paryAptA bAdara vAyukAyiko asaMkhyAtaguNA che, 9 tethI aparyAptA bAdara tejaskAyiko asaMkhyAtaguNA che, 10 tethI apamA pratyeka zarIra 188 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyaM appAbahuyaM payaM paMcamaM yogadAraM-chaTuM vedadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bAdara vanaspatikAyiko asaMkhyAtaguNA che, 11 tethI aparyApta bAdara nigodo asaMkhyAtaguNA che, 12 tethI aparyAptA bAdara pRthivIkAyiko asaMkhyAtaguNA che, 13 tethI aparyApta bAdara aplAyiko asaMkhyAtaguNA che, 14 tethI aparyApyA bAda vAyukAyiko asaMkhyAtaguNA che, 15 tethI apayA sUkSma tejaskAyiko asaMkhyAtaguNA che, 16 tethI aparyAptA sUkSma pRthivIkAyiko vizeSAdhika che, 17 tethI aparyAptA sUkSma akAyiko vizeSAdhika che, 18 tethI aparyApta sUkSma vAyukAyiko vizeSAdhika che, 19 tethI paryAptA sUkSma tejaskAyiko asaMkhyAtaguNA che, 20 tethI paryAptA sUkSma pRthivIkAyiko vizeSAdhika che, 21 tethI paryApta sUkSma aplAyiko vizeSAdhika che, 22 tethI paryAptA sUkSma vAyukAyiko vizeSAdhika che, 23 tethI aparyAptA sUkSma nigodo asaMkhyAtaguNA che, 24 tethI paryAptA sUkSma nigodo saMkhyAtaguNA che, 25 tethI paryApta bAdara vanaspatikAyiko anaMtaguNA che, 26 tethI bAdara paryAptA vizeSAdhika che, 27 tethI aparyApta bAdara vanaspatikAyiko asaMkhyAtaguNA che, 28 tethI bAdara aparyAptA vizeSAdhika che, 29 tethI bAdara jIvo vizeSAdhika che, 30 tethI aparyAptA sUkSma vanaspatikAyiko asaMkhyAtaguNA che, 31 tethI sUkSma aparyAptA vizeSAdhika che, 32 tethI paryApta sUkSma vanaspatikAyiko saMkhyAtaguNA che, 33 tethI sUkSma paryAptA vizeSAdhika che, ane 34 tethI sUkSma jIvo vizeSAdhika che. ll35ll171/l (TI.) have paryAptA ane aparyApta sUkSma pRthivIkAyikAdi, bAdara ane bAdara pRthivIkAyikAdinuM sAmudAyika pAMcamuM alpabadutva kahe che-sauthI thoDA paryApta bAdara tejaskAyiko che. kAraNa ke teo AvalikAnA samayano varga karI tene keTalAka samaya nyUna AvalikAnA samayo vaDe guNatAM jeTalA samaya thAya teTalA che. tethI paryAptA bAda trasakAyiko asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke teo eka prataranA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgapramANa jeTalA khaMDo thAya teTalA che. tethI paryAptA bAdara pratyeka vanaspatikAyika, bAdara nigoda, bAdara pRthivIkAyika, bAdara aplAyika ane bAdara vAyukAyika uttarottara asaMkhyAtaguNA che. jo ke teo pratyeka prataranA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgapramANa jeTalA khaMDa thAya teTalA che to paNa aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganA asaMkhyAtA bhedo thatA hovAthI uttarottara asaMkhyAtaguNAnuM kathana paraspara viruddha nathI. tethI bAdara tejaskAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke teo asaMkhyAtA lokAkAzanA pradezapramANa che. tethI aparyAptA pratyekazarIra bAbara vanaspatikAyika, bAdara nigoda, bAdara pRthivIkAyika, bAdara aplAyika ane bAdara vAyukAyika uttarottara asaMkhyAtaguNA che. aparyApyA bAdara vAyukAyikathI aparyAptA sUkSma tejaskAlika asaMkhyAtaguNA che. tethI aparyAptA sUkSma pRthivIkAyika, sUkSma aplAyika ane sUkSma vAyukAyika uttarottara vizeSAdhika che. tethI paryAptA sUkSma tejaskAyika saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke sUkSma jIvomAM aparyAptAo karatAM paryAptA sAmAnya rIte saMkhyAtaguNA che, tethI paryAptA sUkSma pRthivIkAyika, sUkSma aplAyika ane sUkSma vAyukAyika uttarottara vizeSAdhika che, tethI aparyAptA sUkSma nigoda asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke teo ghaNI moTI saMkhyA vaDe sarva lokamAM che. tethI paryAptA sUkSma nigodo saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke sUkSmamAM aparyApta karatAM paryAptAo sAmAnyarIte hamezAM saMkhyAtaguNA hoya che. jo ke A badhA bAdara paryApA tejaskAyikothI AraMbhI paryApta sUkSma nigoda sudhInA soLa padArtho anya sthaLe sAmAnya rIte asaMkhyAtA lokAkAzanA pradeza pramANa kahyA che to paNa asaMkhyAtAnA asaMkhyAtA bhedo hovAthI ahIM A pramANe asaMkhyAtagaNuM, vizeSAdhikapaNuM ke saMkhyAtagaNuM kaheluM che te viruddha na samajavuM. paryApta sUkSma nigodothI paryAptA bAdara vanaspatikAyiko anantaguNA che. kAraNa ke bAdara eka eka nigodamAM ananta jIvo hoya che. tethI sAmAnya rIte bAdara paryAptA vizeSAdhika che, kAraNa ke temAM bAdara paryApta tejaskAyikAdino paNa samAveza thAya che. tethI aparyAptA bAdara vanaspatikAyiko asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke eka eka paryApta bAdara nigodane AzrayI asaMkhyAtA aparyAptA bAdara nigodonI utpatti thAya che. tethI sAmAnya rIte bAdara aparyAptA vizeSAdhika che, kAraNa ke aparyAptA bAdara tejaskAyikAdino paNa temAM samAveza thAya che. tethI sAmAnya bAdara jIvo vizeSAdhika che. kAraNa ke temAM paryAptAono paNa samAveza thAya che. tethI 189 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM paMcamaM jogadAraM-cha8 veyadAraM aparyAptA sUkSma vanaspatikAyiko asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke bAdara nigoda karatAM aparyApA sUkSma nigodo asaMkhyAtaguNA che. tethI sAmAnyataH sUkSma aparyAptA vizeSAdhika che, kAraNa ke temAM aparyAptA sUkSma pRthivIkAyikAdino paNa samAveza thAya che. tethI paryAptA sUkSma vanaspatikAyiko saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke aparyApta sUkSma vanaspatikAyikathI paryAptA sUkSma vanaspatikAyiko saMkhyAtaguNA che, kemake sUkSma jIvomAM sAmAnya rIte aparyAptAthI paryAptA saMkhyAtaguNA hoya che tethI teo sUkSma aparyAptAthI saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke sUkSma aparyAptAnuM vizeSAdhikapaNuM saMkhyAtaguNAno bAdha karatuM nathI. tethI sAmAnya sUkSma paryAptA vizeSAdhika che, kAraNa ke paryApta sUkSma pRthivIkAyikAdino paNa temAM samAveza thAya che. tethI paryApta ke aparyApta vizeSaNa rahita sAmAnya sUkSma jIvo vizeSAdhika che, kAraNa ke teomAM aparyAptAono paNa samAveza thAya che. ema sUkSma bAdaranuM sAmudAyika pAMcamuM alpabadutva kahyuM ane tema kahevAthI paMdara sUtronuM paNa samarthana karyuM. 35/171II 5jogadAraM eesi NaM bhaMte! jIvANaM sayogINaM maNajogINaM vaijogINaM kAyajogINaM ayogINa ya kayare kayarahito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA jIvA maNayogI, vayayogI asaMkhejjaguNA, ayogI sataguNI, #AyayonI matagu, so vitAhiyA II II ITU0-dArA (mU0) he bhagavan! e yogI, manoyogI, vacanayogI, kAyayogI ane ayogImAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA jIvo manoyogI che, tethI vacanayogI asaMkhyAtaguNA che, tethI ayogI anaMtaguNA che, tethI kAyayogI anaMtaguNA che ane tethI sayogI vizeSAdhika che. 36/172 (TIva) kAyadvAra kahyuM, have yogadvAra kahe che-sauthI thoDA manoyogI che, kAraNa ke saMjJI paryAptA ja manoyogavALA hoya che ane te sauthI thoDA che. tethI vacanayogI asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke beIndriyAdika jIvo vacanayogavALA che ane te saMjJIthI asaMkhyAtaguNA che. tethI ayogI anantaguNA che, kAraNa ke siddho anatA che. tethI kAyayogI anantaguNA che, kAraNa ke vanaspatikAyika jIvo ananta che. jo ke ananta nigoda jIvonuM eka zarIra che to paNa te eka zarIra vaDe badhAya paNa AhArAdi grahaNa kare che. mATe badhA jIvo paNa kAyayogI hovAthI tenA anantaguNatvamAM aDacaNa nathI. tethI sAmAnya sayogI vizeSAdhika che, kAraNa ke vacanayogavALA ane kAyayogavALA beindriyAdino temAM samAveza thAya che.ll36/172 6veyadAraM eesiNaM bhate! jIvANaM saveyagANaM itthIveyagANaM purisaveyagANaM napuMsakaveyagANaM aveyagANa ya kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA jIvA purisaveyagA, itthIveyagA saMkhejjaguNA, aveyagA aNaMtaguNA, napuMsakaveyagA aNaMtaguNA, saveyagA visesAhiyA ||suu0-37||173|| (mULa) he bhagavan! e savedI-vedasahita, strIvedI, puruSavedI, napuMsakavedI ane avedI-vedarahita jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA puruSavedI che, tethI saMkhyAtaguNA strIvedI che, tethI anantaguNA avedI che, tethI anaMtaguNA napuMsakavedI che, ane tethI savedI jIvo vizeSAdhika che. 37/17all (TI0) yogadvAra samApta thayuM, have vedavAra kahe che-sauthI thoDA puruSavezavALA che, kAraNa ke saMzI jIvomAMja tiryaMca, manuSya ane devone puruSaveda hoya che. tethI strIvedavALA saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke jIvAbhigama sUtramAM kahyuM che ke-"sivinayapurohita tirikkhajoNiyaitthIo tiguNIo tirUvAhiyAoya, tahA maNussapurisehito maNussaitthIo sattAvIsaguNAo sattAvIsavRttAgo , tathA phevarilehito sevaOImo vIsAmo vastIvRttAmo" rati- "tiryaMcayonika puruSothI tiryaMcayonika strIo traNa gaNI ane traNa adhika che, manuSyothI mAnuSI strIo satyAvIzagaNI ane satyAvIza 190 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyaM appAbahuyaM payaM sattamaM kasAyadAraM-aTThamaM lessAdAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 adhika che ane devothI devIo batrIza gaNI ane batrIza adhika che." temaja vRddhAcAryoe paNa kahyuM che- "tikuLa tirUvaahiyA tiriyANaM itthiyA munneyvvaa| sattAvIsa guNA puNa maNuyANaM tadahiyA ceva // 1 // battIsaguNA vastIlavamahiyA ya tahaya tevA hevImo panA nidi niyA vohiM rAtiryaMca strIo traNa gaNI ane traNa adhika, manuSya strIo satyAvIza adhika satyAvIzagaNI tathA devomAM devIo batrIza adhika batrIza gaNI rAgadveSane jitanAra jinoe kahelI che." tethI avedaka-vedarahita anantaguNA che, kAraNa ke siddho ananta che. tethI napuMsakaveravALA anantaguNA che, kAraNa ke siddhothI vanaspatikAyika anantaguNA che. tethI sAmAnya vedasahita vizeSAdhika che, kAraNa ke temAM strIvedavALA ane puruSavezavALAno samAveza thAya che. 37ll173 __7 kasAyadAraM eesi NaM bhaMte! [jIvANIsakasAINaM kohakasAINaM mANakasAINaM mAyAkasAINaM lohakasAINaM akasAINa ya kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA jIvA akasAI, mANakasAI aNaMtaguNA,kohakasAI visesAhiyA,mAyAkasAI visesAhiyA,lohakasAI visesAhiyA,sakasAI viyetAdiyA IIchatA nUi0-20274o. (10) he bhagavan! sakaSAyI, krodhakaSAyI, mAnakaSAyI, mAyAkaSAyI, lobhakaSAyI ane akaSAyImAM koNa konAthI alpa, bahu tulya ke vizeSAdhika hoya che? he gautama! sauthI thoDA jIvo aSAyI che, tethI mAnakaSAyI anantaguNA che, tethI krodhakaSAyI vizeSAdhika che, tethI mAyAkaSAyI vizeSAdhika che, tethI lobhakaSAyI vizeSAdhika che, ane tethI sakaSAyI vizeSAdhika che. 38174 (TI) vedadvAra samApta thayuM, have kaSAyadvAra kahe che-sauthI thoDA akaSAyI-kaSAyarahita che, kAraNa ke siddho ane keTalAka manuSyo akaSAyI hoya che. tethI mAnakaSAyI-mAnakaSAyanA pariNAmavALA anantaguNA che, kAraNa ke cha e javanikAyamAM mAnakaSAyano pariNAma hoya che. tethI krodhakaSAyanA pariNAmavALA vizeSAdhika che, tethI mAyAkaSAyanA pariNAmavALA vizeSAdhika che, tethI lobhakaSAyanA pariNAmavALA vizeSAdhika che. kAraNa ke mAnakaSAyanA pariNAma kALanI apekSAe krodhAdi kaSAyanA pariNAmano kALa uttarottara vizeSAdhika hovAthI krodhAdi kaSAyavALA uttarottara vizeSAdhika hoya che. lobhakaSAyavALAthI sAmAnya sakaSAyIkaSAyanA pariNAmavALA vizeSAdhika che. kAraNa ke mAnAdi kaSAyono paNa temAM samAveza thAya che. 'saSAyi:' sakaSAyI zabdanI ahIM A vyutpatti che-kaSAyazabdathI kaSAyodaya grahaNa karavo, kemake lokamAM tevo vyavahAra thAya che-"A sakaSAyakaSAyanA udayavALo che." 'sA vaSAthena' kaSAyodaya sahita hoya te sakaSAyodaya kahevAya. eTale vipAkanA sthAnane prApta thayelA ane potAnA udayane pradarzita karatA karmaparamANuo jANavA. kAraNa ke tevA prakAranA karmaparamANuo hoya tyAre jIvane avazya kaSAyodayano saMbhava che, "sapAyA vigho evAM te vaSAcinaH' kaSAyodayavALA karmaparamANuo jeone che te sakaSAyI kahevAya che. 38 174 8 joradAra eesi NaM bhaMte! jIvANaM salessANaM kiNhalessANaM nIlalessANaM kAulessANaM teulessANaM pamhalessANaM sukkalessANaM alessANa ya kayarekayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA jIvAsukkalessA, pamhalessAsaMkhejjaguNA,teThalessAsaMkhejjaguNA, alessA aNaMtaguNA,kAulessA aNaMtaguNA, nIlalessA visesAhiyA, kaNhalessA visesAhiyA, salessA visesaahiyaa||8 daarN|| ||suu0-39||175|| 1. juo jIvAbhigama sUtra A. sa. 50 87 sU. 64 191. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM navamaM sammattadAraM (mU0) he bhagavan! vezyAvALA, kRSNalezyAvALA, nIlalezyAvALA, kApotalezyAvALA, tejalezyAvALA, paghalezyAvALA, zuklalezyAvALA, ane lekSArahita e jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA zuklalezyAvALA che, tethI padmavezyAvALA saMkhyAtaguNA che, tethI tejolezyAvALA saMkhyAtaguNA che, tethI lekSArahita anaMtaguNA che, tethI kApotalezyAvALA anaMtaguNA che, tethI nIlalezyAvALA vizeSAdhika che, tethI kRSNalezyAvALA vizeSAdhika che ane tethI sAmAnya vezyAvALA vizeSAdhika che. 39/17pa (TI0) kaSAyadvAra samApta thayuM, have vezyAdvAra kahe che-sauthI thoDA zuklalezyAvALA che, kAraNa ke lAMtakathI mAMDI anuttara sudhInA vaimAnika devomAM ane keTalAeka garbhaja karmabhUminA saMkhyAtA varSanA AyuSyavALA manuSyomAM tathA saMkhyAtA varSanA AyuSyavALA keTalAka tiryaMca strIpuruSomAM zuklalazyAno saMbhava che. tethI padgalezyAvALA saMkhyAtaguNA che, kemake pahmazyA sanaskumAra, mahendra ane brahmaloka-kalpavAsI devAmAM tathA puSkaLa garbhaja karmabhUminA saMkhyAtA varSanA AyuSyavALA manuSya strI-puruSomAM temaja saMkhyAtA varSanA AyuSyavALA garbhaja tiryaMca strI-puruSomAM hoya che. sanakumArAdi devo vagere badhA maLIne lAntakAdi. devo vagerethI saMkhyAtaguNA hoya che, mATe zuklalezyAvALAthI palezyAvALA saMkhyAtaguNA jANavA. tethI tejolezyAvALA saMkhyAtaguNA hoya che, kAraNa ke saudharma, IzAna, jyotiSika devo keTalAeka bhavanapati, vantara, garbhaja tiryaMca paMcendriya, manuSya ane bAdarapayA ekendriyone tejalezyA hoya che. (pra0) palezyAvALA karatAM tejolezyAvALA asaMkhyAtaguNA kema na hoya? kAraNa ke jyotiSko bhavanavAsIthI paNa asaMkhyAtaguNA che, to pachI sanaskumArAdi devothI hoya temAM zuM kahevuM? ane jyotiSTho badhA tejovezyAvALA che, temaja saudharma ane IzAna kalpanA devo paNa tejolezyAvALA che te mATe asaMkhyAtaguNA thAya, paNa saMkhyAtaguNA na thAya. (10)vastutattvanA ajJAnathI tamArI zaMkA thayelI che tethI ayukta che, kAraNa ke vezyApadamAM garbhaja tiryaMco ane saMmUcchima paMcendriya tiryaMconA kRSNalezyAdi saMbaMdhamAM alpabahutamAM sUtra kahevAmAM Avaze ke-"sauthI thoDA garbhaja tiryaMco zuklalezyAvALAM che, tethI zuklalezyAvALI tiryaMca strIo saMkhyAtaguNI che, tethI palezyAvALA garbhaja tiryaMco saMkhyAtaguNA che, tethI pAlezyAvALI tiryaMca strIo saMkhyAta guNI che, tethI tejolezyAvALA garbhaja tiryaMco saMkhyAtaguNA che, tethI tejolezyAvALI tiryaMca strIo saMkhyAtaguNI che.' ane mahAdaMDakamAM tiyaca strIthI bannara ane jyotiSiko saMkhyAtaguNA kaheze, tethI joke bhavanavAsI karatAM paNa jyotiSiko asaMkhyAtaguNA che to paNa padmazyAvALAthI to tejolezyAvALA saMkhyAtaguNA ja hoya che. ahIM A tAtparya che jo kevaLa padmavezyAvALA devonIja apekSAe tejovezyAvALA devono ja vicAra karavAmAM Ave to asaMkhyAtaguNA thAya, parantu ahIM padmavezyAvALAmAM tiryaMco mizrita hovAthI pahmazyAvALA karatAM tiryaMca mizrita tejolezyAvALAno vicAra karAya che ane padmazyAvALA paNa tiryaMco ghaNA che, tethI saMkhyAtaguNA ja thAya che, paNa asaMkhyAtaguNA thatA nathI. tethI zyArahita jIvo anantaguNA che. kAraNa ke siddho ananta che. tethI kApotalezyAvALA anantaguNA che, kAraNa ke vanaspatikAyikane paNa kApotalezyAno saMbhava che, ane vanaspatikAyiko siddhAMthI paNa anantaguNA che. tethI nIlalezyAvALA vizeSAdhika che, kemake kApotalezyAvALA karatAM ghaNA jIvone nIlalezyAno saMbhava che. tethI kRSNalezyAvALA vizeSAdhika che, kAraNa ke nIlalezyAvALA karatAM paNa ghaNA jIvone kRSNa lezyA hoya che. tethI sAmAnya lakSAsahita jIvo vizeSAdhika che, kAraNa ke nIlalezyAvALA vagereno paNa temAM samAveza thAya che. 39.17pA 9sammattadAraM eesi NaM bhaMte! jIvANaM sammaddiTThINaM micchAdiTThINaM sammAmicchAdiTThINa ya kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA jIvA sammAmicchadiTThI, sammadiTThI aNaMtaguNA, micchAdiTThI 192 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyaM appAbahuyaM payaM dazamaM nANadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 ApatA lAlU0-40 27ddA (mULa) he bhagavana! samyagdaSTi, mithyAdRSTi ane samyamithyASTimizradRSTi e jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama sauthI thoDA jIvo mizradRSTivALA che, tethI samyagraSTi anantaguNA che ane tethI mithyASTi jIvo anantaguNA che. //oll176/l (TI) lezyAdvAra samApta thayuM, have samyaktadvAra kahe che sauthI thoDA mizradRSTi che, kAraNa ke mizraSTinA pariNAmano kALa antarmuhUrtapramANa hovAthI ghaNo thoDo che, tethI teonA prazna samaye thoDA ja jIvo hoya che. tethI samyagdaSTi anantaguNA che, kAraNa ke siddho ananta che. tethI paNa mithyASTi anantaguNA che, kAraNa ke vanaspatikAyiko siddhothI paNa anantaguNA che ane teo mithyAdRSTi che. ll40I176/ - 10 nANadAraM eesiNaM bhaMte! jIvANaM AbhiNibohiyaNANINaM suyaNANINaM ohiNANINaM maNapajjavaNANINaM kevalaNANINaM yakayarekayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goymaa|svvtthovaa jIvA maNapajjavaNANI, ohinANI asaMkhejjaguNA, AbhiNibohiyanANI suyanANI dovi tullA visesAhiyA, kevalanANI aNaMtaguNA ITU- 4 771 (mULa) he bhagavan! e AbhinibokizAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, mana:paryavajJAnI ane kevaLajJAnImAM koNa konAthI alpa, bahuM, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA mana:paryavazAnI che, tethI avadhijJAnI asaMkhyAtaguNA che, tethI AbhinibodhikajJAnI ane zrutajJAnI vizeSAdhika che ane banne paraspara tulya che, tethI kevalajJAnI anantaguNA che. I41/177ll (TIva) samyakta dvAra kahyuM, have jJAnadvAra kahe che--sauthI thoDA mana:paryavajJAnI che, kAraNa ke AmaSaSadhyAdi Rddhi prApta saMyatone ja mana:paryavajJAnano saMbhava che. tethI avadhijJAnI asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke nAraka, saMjJI paMcendriya tiryaMca, manuSya ane devone paNa avadhijJAnano saMbhava che. tethI AbhinibodhikajJAnI ane zrutajJAnI vizeSAdhika che, kAraNa ke saMzI paMcendriya tiryaMca ane manuSyo je avadhijJAna rahita che temAM paNa keTalAkane Abhinibodhika ane zrutajJAna hoya che, ane svasthAnanI apekSAe bane paraspara tulya che. kAraNa ke "jyAM matijJAna che tyAM zrutajJAna che ane jyAM zrutajJAna che tyAM atijJAna che.' evuM zAstranuM vacana che. tethI kevaLajJAnI anantaguNA che, kemake siddho ananta che. 4117 esi NaM bhaMte! jIvANaM maiannANINaM suyaanANINaM vibhaMgaNANINa ya kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA jIvA vibhaMganANI, maiannANI suyaannANI dovi tullA ApatA sU0-4rAza78 (mU0) he bhagavan! e atiajJAnI zrutaajJAnI ane virbhAgajJAnImAM koNa konAthI alpa, bahu tulya ke vizeSAdhika che? ' he gautama! sauthI thoDA vibhaMgazAnI che, tethI matijJAnI ane zrutajJAnI anantaguNA che ane paraspara tulya che. jara/178. (20) jJAnIonuM alpabahuta kahyuM, have jJAnInA pratipakSarUpa ajJAnIonuM alpabahuta kahe che-sauthI thoDA vibhaMgaNAnI che, kAraNa ke keTalAeka nAraka, deva, paMcendriya tiryaMca ane manuSyone vibhaMga jJAna hoya che. tethI matiajJAnI ane zrutaajJAnI anantaguNA che, kAraNa ke vanaspatine paNa matiajJAna ane zrutaajJAna hoya che, ane teo ananta che. tathA svasthAnanI apekSAe paraspara tulya che. kAraNa ke jyAM matiajJAna che tyAM zrutajJAna che, ane jyAM zrutaajJAna che tyAM matiajJAna che,' - 193 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM ekkArasamaM daMsaNadAraM-duvAlasama saMjayadAraM evuM zAstrAnuM vacana che. 4rA/178. eesi NaM bhaMte! jIvANaM AbhiNibohiyaNANINaM suyanANINaM ohinANINaM maNapajjavanANINaM kevalanANINaM maiannANINaMsuyaannANINaM vibhaMgaNANINa ya kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goymaa| savvatthovA jIvA maNapajjavanANI, ohinANI asaMkhejjaguNA, AbhiNibohiyanANI suyanANI ya dovi tullA visesAhiyA, vibhaMganANI asaMkhejjaguNA, kevalanANI aNaMtaguNA, maiannANI suyaannANI ya hovi tunA AvitA 20 tArA tU0-42 277 (mU0) he bhagavan! e AbhinibodhikazAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, mana:paryavajJAnI, kevalajJAnI, matijJAnI, cutaajJAnI ane vibhaMgaajJAnImAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA mana:paryavajJAnI, che, tethI avadhijJAnI asaMkhyAtaguNA che, tethI AbhinibodhikazAnI ane zrutajJAnI vizeSAdhika che ane bane paraspara tulya che, tethI virbhAgajJAnI asaMkhyAtaguNA che, tethI kevalajJAnI anantaguNA che, tethI matiajJAnI ane zrutaajJAnI anaMtaguNA che ane paraspara tulya che. I43/179 (TI0) have banne jJAnI ane ajJAnInuM sAmudAyika alpabadutva kahe che-sauthI thoDA mana:paryavajJAnI che, tethI asaMkhyAtaguNA avadhijJAnI che, tethI AbhinibodhikajJAnI ane zrutajJAnI vizeSAdhika ane paraspara tulya che. ahIM pUrve kahyA pramANe yuktino vicAra karavo. tethI asaMkhyAtaguNA vibhaMgaNAnI che, kAraNa ke devagati ane nArakagatimAM samyagdaSTi karatAM mithyAdRSTi asaMkhyAtaguNA kahyA che ane deva ane nArako samyagdaSTi avadhijJAnI ane mithyAdRSTi virbhAgajJAnI hoya che, mATe asaMkhyAtaguNA che. tethI kevalajJAnI anantaguNA che, kAraNa ke siddho ananta che. tethI matiajJAnI ane zrutaajJAnI anantaguNA che, kAraNa ke vanaspatikAyiko siddhothI paNa anantaguNa che ane teo matiajJAnI ane zrutaajJAnI che. tathA svasthAne banne paraspara tulya che. 43179 11 daMsaNadAraM eesi NaM bhaMte! jIvANaM cakkhudaMsaNINaM acakkhudaMsaNINaM ohidaMsaNINaM kevaladasaNINa ya kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA jIvA ohidasaNI, cakkhudaMsaNI asaMkhejjaguNA, kevaladasaNI aNaMtaguNA, acakkhudaMsaNI aNaMtaguNA / / 11 daarN|| ||suu9-44||180|| (mU0) he bhagavan! e cakSudarzanI, acaludarzanI avadhidarzanI ane kevaladarzanI jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA jIvo avadhidarzanI che, tethI cakSudarzanI asaMkhyAtaguNA che, tethI kevaladarzanI anaMtaguNA che, tethI acakSudarzanI anaMtaguNA che. ll44/180 (TI.) jJAnadvAra samApta thayuM, have darzanadvAra kahe che-sauthI thoDA avadhidarzanI che, kAraNa ke devo, nArako, tathA keTalAka saMzI paMcendriya tiryaMca ane manuSyone avadhidarzana hoya che. tethI cakSudarzanI asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke badhA deva, nAka, garbhaja manuSya, saMsI paMcendriya tiryaMca, asaMkSI paMcendriya tiryaMca ane caurindriyane cakSudarzana hoya che. tethI kevaladarzanI anantaguNA che, kAraNa ke siddho anantA che. tethI acakSudarzanI anantaguNA che, kAraNa ke vanaspatikAya siddhothI paNa anantaguNA che. ll4418ll. 12 saMjayadAraM eesi NaM bhaMte! jIvANaM saMyatANaM asaMyatANaM saMjayAsaMjayANaM nosaMjaya-noasaMjaya-nosaMjayAsaMjayANa ya kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA jIvA saMjayA, saMjayAsaMjatA 194 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyaM appAbahuyaM payaM terasamaM uvaogadAraM-cauddasamaM AhAradAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 asaMkhejjaguNA, nosaMyata-noasaMjata-nosaMyatAsaMyata aNaMtaguNA, asaMjayA aNaMtaguNA // 12 daar|| ITU-4ll28. (mULa) he bhagavan! e saMyata, asaMyata, saMyatAsaMyata ane nosaMyata-noasaMyata-nosaMyatAsaMyata jIvanamAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautamI sauthI thoDA jIvo sayata che, tethI saMyatAsaMyata asaMkhyAtaguNA che, tethI nosaMyata-noasaMyata-nosaMyatAsaMyata anaMtaguNA che ane tethI asaMyata anantaguNA che. 4pa181il (TI) darzanadvAra kahyuM, have saMyatadvAra kahe che-sauthI thoDA sayata-sarvavirativALA jIvo che, kAraNa ke teo utkRSTa pade paNa hajAra kroDa pRthakta pramANa hoya che, kemake "Disapuhurta magyato saMnayA" manuSya lokamAM saMyato koTIsahastrA pRthakvapramANa hoya che-evuM zAstranuM vacana che. tethI saMyatAsaMyata-dezavirativALA asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke asaMkhyAtA tiryaMca paMcendriyone dezaviratino saMbhava che. tethI nosaMyata-noasaMyata-nosaMyatAsaMyata anantaguNA che, eTale traNa prakAranA pratiSedhayukta siddhAM che ane te anantA che. tethI asaMyata-virati rahita jIvo anantA che, kAraNa ke vanaspatikAyika siddhothI paNa anantA che. 4pa181// 133vavAra eesi NaM bhaMte! jIvANaM sAgArovauttANaM aNAgArovauttANa ya kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goymaa| savvatthovA jIvA aNAgArovaThattA, sAgArovauttA saMkhejjaguNA / / 14 daarN|| ||suu046AAdarA : (mU0) he bhagavan! e sAkAropayogavALA ane anAkAropayogavALA jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA jIvo anAkAropayogavALA che, tethI sAkAropayogavALA saMkhyAtaguNA che. 46/182 (TI) saMyata dvArA samApta thayuM, have upayogadvAra kahe che-ahIM anAkAra-darzanopayoga kALa sauthI thoDo che, ane tethI sAkAropayoga-jJAnopayogakALa saMkhyAtaguNa che mATe jIvo paNa anAkAropayogavALA sauthI thoDA che, kAraNa ke prazna samaye thoDA ja hoya che, tethI sAkAropayogavALA saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke sAkAropayogano kAla lAMbo hovAthI teo praznasamaye ghaNA hoya che. 46/182I/ 14 AhAradAraM eesiNaM bhNte| jIvANaM AhAragANaM aNAhAragANa yakayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA jIvA aNAhAragA, AhAragA asaMkhejjaguNA / / 15 daarN|| ||suu0-47||183|| (10) he bhagavan! e AhAraka ane anAhAraka jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA jIvo anAhAraka che, ane tethI AhAraka asaMkhyAtaguNA che. 47ll18all (TI) upayogadvAra kahyuM, have AhArakatAra kahe che-sauthI thoDA anAhAraka jIvo che, kAraNa ke vigrahagatine prApta thayelA vagere jIvoja anAhAraka hoya che. kahyuM che ke-"vihi phAvatrA vatino samudayA manoja vA sidA ya agAunI sevA bahAra nIvA'' "vigraha gatine prApta thayelA samuddaghAta prApta kevalajJAnI, ayogI kevalI ane siddho anAhAraka hoya che ane bAkI badhA AhAraka hoya che tethI AhAraka jIvo asaMkhyAtaguNA che. (pra) vanaspatikAyiko siddhAMthI anantaguNA che ane teo AhAraka che to (anAhArakathI) anantaguNA kema na hoya? ()-A zaMkA vastutattvanA ajJAnathI thayelI hovAthI ayukta che. ahIM sUkSma nigodo badhA maLIne paNa asaMkhyAtA che, ane temAM antamuhUrtanA samaya pramANa sUkSma nigodo hamezAM vigrahagatimAM hoya che, mATe anAhAraka paNa ghaNA che ane - 195 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM panarasamaM bhAsaga - solasamaM paritta -sattarasamaM pajjattadAraM te sarva jIvarAzinA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA che. tethI AhAraka jIvo asaMkhyAtaguNA che, paNa anantaguNA nathI. I47 / 183 // 15 bhAsagadAraM eesi NaM bhaMte! jIvANaM bhAsagANaM abhAsagANa ya kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvalyovA nIvA mAtA, amAsanA anaMtapu ||dh vArA sU0-48||1841] (mULa) he bhagavan! e bhASaka jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA bhASaka jIvo che ane abhASaka jIvo anaMtaguNA che. 48184 (TI0) AhAradvAra samApta thayuM, have bhASakAra kahe che-sauthI thoDA bhASaka-bhASAlabdhisaMpanna che, kAraNa ke beindriyAdi jIvo bhASaka-bolavAnI zaktivAlA che. tethI bhASA labdhirahita anantaguNA che, kAraNa ke vanaspati jIvo anantaguNA che. ||48||184 // 16 parittadAraM eesi NaM bhaMte! jIvANaM parittANaM aparittANaM noparittano aparittANa ya kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA / savvatthovA jIvA parittA, noparittAno aparittA anaMtaguNA, aparittA anaMtaguNA IKE STRI IIg.-41|||| (mULa) he bhagavan! e pa2Itta, aparItta ane noparItta-noaparItta jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! thoDA pa2Itta jIvo che. noparItta-noaparItta jIvo anaMtaguNA che ane tethI aparItta jIvo anantaguNA che. 49185 (TI0) bhASakAra samApta thayuM, have pa2IttadvAra kahe che--ahIM parItta be prakAranA che-'bhavaparItta ane kAyaparItta. jeone kaMika nyUna ardhapudgalaparAvarta saMsAra bAkI che te bhavaparItta-zuklapAkSika ane kAyaparItta-pratyeka zarIrI, temAM banne prakAranA parItta jIvo sauthI thoDA che, kemake zuklapAkSika ane pratyekaza2I2I jIvo bAkInA jIvonI apekSAe ghaNAja thoDA che. tethI noparItta-noaparItta jIvo anantaguNA che, kAraNa ke banne prakAranA niSedhavALA siddho che ane te ananta che. tethI aparItta jIvo anantaguNA che. kAraNa ke kRSNapAkSika ane sAdhAraNa vanaspatikAyiko siddhothI anantaguNA che. II49 / / 185 17 pajjattadAraM eesi NaM bhaMte! jIvANaM pajjattANaM apajjattANaM nopajjattAno apajjattANaM ya kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA jIvA nopajjattAno apajjattaMgA, apajjattagA anaMtaguNA, padmatta sakhriSnanuM 50 lAII IIsU0-1086// (mULa) he bhagavan! e paryAmA, aparyAptA ane noparyAptA-noaparyAptA jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA jIvo noparyAptA-noaparyAptA che, tethI aparyAmA anantaguNA che ane tethI paryAptA saMkhyAtaguNA che. pa0/186|| (TI) have paryAptadvAra kahe che--sauthI thoDA noparyApta-nAaparyApta jIvo che, kAraNa ke banne prakAranA niSedhavALA siddho che ane te aparyAptAdithI sAva thoDA che, tethI aparyAmA anantaguNA che. kAraNa ke sAdhAraNa vanaspatikAyika siddhothI anantaguNA che ane te sarvadA aparyAptapaNe prApta thAya che. tethI paryAptA saMkhyAtaguNA che, ahIM sauthI ghaNA jIvo sUkSma che ane sUkSma jIvo 1. ahIM pa2Itta zabda alpArthaka che, tethI bhavaparItta-jeone alpa-kaMika nyUna ardhapudgalaparAvartarUpa bhava-saMsAra bAkI che te zuklapAkSiko ane jene alpa kAya-zarIra che eTale eka zarIra che te kAyaparItta-pratyekazarIrI jANavA. 196 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM aTThArasamaM suhuma- eguNavIsaimaM saNNi-vIsaimaM bhavadAraM hamezAM aparyAptAthI paryAptA saMkhyAtaguNA hoya che mATe saMkhyAtaguNA kahelA che. I50186 18 suhumadAraM eesi NaM bhaMte! jIvANaM suhumANaM bAyarANaM nosuhumanobAyarANa ya kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA jIvA nosuhumanobAyarA, bAyarA aNaMtaguNA, suhumA asaMkhejjaguNA // 18 vArI IIsU.-1||87|| (mULa) he bhagavan! e sUkSma, bAdara ane nosUkSma-nobAdara jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA jIvo nosUkSma-nobAdara che, tethI bAdara anaMtaguNA che, tethI sUkSmo asaMkhyAtaguNA che. I51187 (TI0) paryAptadvAra samApta thayuM, have sUkSmadrAra kahe che--sauthI thoDA jIvo nosUkSma-nobAdara eTale siddho che, kAraNa ke teo sUkSma jIvarAzi ane bAdara jIvarAzinA anantamA bhAge che. tethI bAdara jIvo anantaguNA che, kAraNa ke bAdara nigodanA jIvo siddhothI paNa anantaguNA che. tethI sUkSma jIvo asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke bAdara nigodo karatAM sUkSma nigodo asaMkhyAtaguNA 19.11491192011. 19 saNNidAraM siNaM bhaMte! jIvANaM sannINaM asannINaM nosannIno asannINa ya kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA jIvA sannI, nosannIno asannI anaMtaguNA, asannI anaMtaguNA //K1 6 // ITR-12 / / 8 / / (mULa) he bhagavan! e saMjJI jIvI, asaMzI jIvo ane nosaMzI-noasaMzI jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA saMzI jIvo che, tethI nosaMzI--noasaMzI jIvo anaMtaguNA che ane tethI asaMzI jIvo anaMtaguNA che. I521885 (TI0) sUkSmadvAra kahI, have saMjJIdvAra kahe che--sauthI thoDA saMjJI jIvo che, kAraNa ke manavALA jIvo ja saMzI hoya che, tethI nosaMzI-noasaMzI jIvo anantaguNA che, kAraNa ke banne prakAranA pratiSedhavALA siddho che ane te saMzIthI anantaguNA che. tethI asaMjJI anantaguNA che, kAraNa ke vanaspatikAyika jIvo siddhothI anantaguNA che. II52188 20 bhavadAraM eesi NaM bhaMte! jIvANaM bhavasiddhiyANaM abhavasiddhiyANaM nobhavasiddhiyanoabhavasiddhiyANa ya kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA jIvA abhavasiddhiyA, gobhavasiddhiyANo abhavasiddhiyA anaMtaguNA, bhavasiddhiyA anaMtaguNA / / 21 dAraM / / / / suu0-53||189|| (mULa) he bhagavan! e bhavasiddhika, abhavasiddhika ane nobhavasiddhika-noabhavasiddhika jIvomAM kANa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA jIvo abhavasiddhika che, tethI nobhavasiddhikanoabhavasiddhika jIvo anaMtaguNA che, tethI bhavasiddhika jIvo anaMtaguNA che. I531895 (TI0) saMzIdvAra kahyuM, have bhavasiddhika dvAra kahe che--sauthI thoDA abhavasiddhika-abhavyo che, kAraNa ke teo jaghanya yuktAnaMta parimANavALA che. anuyogadvA2mAM kahyuM che ke-''zekSaN pattiAbaMtar ve pazcitte nahannaya puttAmaMtayaM opha, amavasiddhiyAvi tattiyA jene'' tiA-'utkRSTa parIttAnaMtamAM eka rUpa nAMkhIe eTale jaghanya yukta anaMta thAya che. ane abhavasiddhika jIvo teTalA che.' tethI nobhavasiddhika-noabhavasiddhika anantaguNA che. kAraNa ke bannenA pratiSedhavALA siddho che ane teo 197 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM egavIsaimaM asthikAya dAraM ajaghanyotkRSTa (madhyama) muktAnaMtaparimANavALA che mATe anaMtaguNA che. tethI paNa bhavasiddhiko anantaguNA che, kAraNa ke eka bhavya nigodanA anattamA bhAga jeTalA siddhAM che, ane lokamA bhavya jIvarAzinI nigodo asaMkhyAtI che. bhavasiddhikadvAra samApta thayuM. pa3/189o. 21 asthikAyadAraM eesiNaM bhaMte! dhammatthikAya-adhammatthikAya-AgAsatthikAya-jIvatthikAya-poggalatthikAya-addhAsamayANaM davvaTThayAekayarekayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goymaa| dhammatthikAe adhammatthikAra AgAsatthikAe eeNaMtini'vitullA davvaTThayAe savvatthovA, jIvatthikAe davvaTThayAe aNaMtaguNe,poggalatthikAe davvaTThayAe aNaMtaguNe, addhAsamae davvaTThayAe aNaMtaguNe ||suu0-54 / / 190 // (mULa) he bhagavan! e dhamastikAya, adhamastikAya, AkAzAstikAya, jIvAstikAya, pudgalAstikAya ane addhAsamayomAM dravyArtha rUpe koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! dhamastikAya, adhamastikAya AkAzAstikAya e traNe dravyArtharUpe tulya che ane sauthI thoDA che, tethI jIvAstikAya vyArtharUpe anaMtaguNa che, tethI pulAstikAya dravyArtharUpe anantaguNA che, tethI addhAsamaya dravyArtharUpe anantaguNa che. pa4/19oll (TI0) have astikAyadvAra kahe che-dhamastikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya e traNe dravyarthatayA'-dravyasvarUpe tulya samAna che, kAraNa ke dareka eka eka dravyarUpa che, mATe sauthI thoDA che. tethI jIvAstikAya dravyarUpe anantaguNA che. kAraNa ke pratyeka jIvo dravya che, ane teo jIvAstikAyane viSe anantA che. tethI pulAstikAya dravyarUpe anantaguNA che. kevI rIte che? e praznano uttara A pramANe che-ahIM paramANu ane kripradezikAdi skalpo judA judA dravya che, te sAmAnyarUpe traNa prakAre che-prayogapariNata, mizrapariNata ane vizrasApariNata. temAM prayogapariNata (AtmAnA prayoga-vyApAra vaDe jJAnAvaraNAdi karmarUpe tathA dArikAdi zarIrarUpe pariNamatA pugalo) paNa jIvothI anantaguNA che, kAraNa ke eka eka jIva jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIyAdi pratyeka karmanA ananta pudgalaskandho vaDe vyApta che, to pachI bIjA pudgalonA saMbaMdhamAM zuM kahevuM? te prayogapariNata pudgalothI mizrapariNata (prayoga ane visasA-svabhAvathI pariNamelA) pudgaladravyo anantaguNA che, tethI visasApariNata-svabhAvathI pariNamelA pudgaladravyo anantaguNA che. bhagavatIsUtramAM kahyuM che ke "sabUlyovA puchAtA pApaLayA mIlaparAyA anaMtapu vIsarANiyA anaMta guNaII"-"sauthI thoDA pudgalo prayogapariNata che, tethI mizrapariNata anantaguNA che ane tethI visasApariNata anantaguNA che." mATe jIvAstikAyathI pulAstikAya dravyasvarUpe anantaguNA che. tethI addhA samaya-kAla paNa dravyArthapaNe anantaguNa che. kevI rIte che te batAve che-ahIM ekaja paramANu bhaviSya kAlamAM Dhipradezika, tripradezika, yAvat dasapradezika, saMkhyAta pradezika, asaMkhyAtapradezika ane anantapradezika skaMdhonI aMdara pariNata thavAne lIdhe tenA judA judA kALa thavAnA ananta bhAvI saMyogo kevalajJAnIe jANelA che, jema eka paramANunA tema badhA paramANuonA tathA pratyeka kripradezikAdi skaMdhonA bhinna bhinna kALa thavAnA bhAvI ananta saMyogo jANelA che. te badhAyano pariNAma 'manuSyakSetramAM (A lokamAM) saMbhave che. tathA kSetrathI paNa A paramANu A AkAzapradezamAM eka samayanI 1. TIkAkAre manuSyakSetranA antavartI A sAMyogika pariNAmo saMbhave che ema kahyuM che to zA AzayathI kahyuM che teno khayAla AvI zakato nathI, paNa A badhA paudgalika pariNAmo to cauda rajupramANa lokamAM thAya che ema spaSTa jaNAya che. kadAca sUryAdinA gamana vaDe upalabdha vyAvahArika kALa manuSyalokamAM hoya che, te AzayathI kahyuM hoya ema mAnIe to paNa vartanArUpa kAla to cauda rajupramANa lokamAM che. 198 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyaM appAbahuyaM payaM egavIsaimaM atthikAya dAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 sthitivALo, be samayanI sthitivALo, ema eka paramANunA eka AkAzapradezamAM asaMkhyAtA bhAvI saMyogo thavAnA che, tema sarva AkAzapradezamAM paNa pratyekanA asaMkhyAtA bhAvI saMyogo, tathA vAraMvAra te AkAzapradezomAM paramANunI parAvRtti thavAthI ane kALa ananta hovAthI kALathI ananta bhAvI saMyogo thavAnA che, jema eka paramANunA thavAnA che tema sarva paramANuonA tathA badhA dvipradezikAdi skandhonA ananta bhAvI saMyogo thavAnA che. tathA bhAvathI paNa A paramANu A kALe eka guNa kALo hoya che, ema eka paramANunA judA judA kALe anantA saMyogo thavAnA che. jema eka paramANunA tema badhA paramANuonA ane badhA dvipradezikAdi skaMdhonA bhAvathI judA judA ananta bhAvI saMyogo thavAnA che. ema eka paramANunA dravya, kSetra, kALa ane bhAva vizeSanA saMbaMdhathI ananta bhAvI samayo kevalajJAnIe jANelA che, jema eka paramANunA tema badhA 52mANuonA tathA badhA dvipradezikAdi skandhonA jANavA. parantu A badhuM pariNAmI kALa padArtha sivAya ane pariNAmI pudgalAstikAyAdi sivAya ghaTI zake nahi, mATe A badhuM tAttvika samajavuM. kahyuM che ke "saMyogapuraskArazca nAma bhAvini hi yujyate kaale| nahi saMyogapuraskAro hyasatAM kessaanyciduppnnH"|| bhaviSyamAM thanArA saMyoga bhAvI kALa hoya toja ghaTI zake che. parantu koine mate paNa (pudgalAdi ane kALa) avidyamAna hoya to bhAvI saMyoga ghaTI zake nahi. jema badhA paramANuonA ane badhA dvipradezikAdi skaMdhonA pratyekanA dravya, kSetra, kALa ane bhAva vizeSanA saMbandhathI ananta bhAvI ahlAsamayo thAya che. tema atIta samayo paNa siddha thAya che. mATe dravyarUpe pudgalAstikAyathI anantaguNa addhAsamaya-kALa che. ema dravyArtharUpe alpabahutva kahyuM. II541905 eesi NaM bhaMte! dhammatthikAyaadhammatthikAya AgAsatthikAyajIvatthikAyapoggalatthikAyaaddhAsamayANaM paesaiyAe kayare kayarehiMto appA vA bahudyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! dhammatthikAra adhammatthikAra ee dovi tullA paesaTTayAe savvatthovA, jIvatthikAe paesaTTayAe anaMtaguNe, poggalatthikAe parasaTTayAe anaMtaguNe, addhAsamae parasaTTayAe anaMtaguNe, AgAsatthikAe parasaTTayAe anaMtaguNe // sU0 - 55 / / 191 / / (mULa) he bhagavan! e dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, jIvAstikAya, puddagalAstikAya ane ahlAsamayomAM pradezArtharUpe koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! dharmAstikAya ane adharmAstikAya e banne pradezArtharUpe sarakhA che ane sauthI thoDA che. tethI jIvAstikAya pradezArtharUpe anaMtaguNa che, tethI pudgalAstikAya pradezarUpe anantaguNA che, tethI ahlAsamayo pradezArtharUpe anantaguNa che ane tethI AkAzAstikAya pradezArtharUpe anantaguNa che. 55/1915 (TI0) have teonuM pradezArtharUpe alpabahutva kahe che-dharmAstikAya ane adharmAstikAya e banne paraspara pradezArtharUpe tulya che, kAraNa ke bannenA pradezo lokAkAzanA pradezo jeTalA che. mATe bAkInA astikAya ane ahvAsamayanI apekSAe sauthI thoDA che. tethI jIvAstikAya pradezArtharUpe anantaguNA che. kAraNa ke jIvAstikAyane viSe jIvo ananta che, ane eka eka jIvanA pradezo lokAkAzanA pradeza parimANa che. tethI pudgalAstikAya pradezArtharUpe anantaguNa che. kevI rIte che? te kahe che--ahiM karmaskandhanA pradezo paNa sarva jIvapradezothI anantaguNA che. kemake eka eka jIvapradeza anantAnanta karmaparamANuo vaDe vIMTAyelo che, to sakala pudgalAstikAyanA pradezo mATe zuM kahevuM. mATe jIvAstikAya karatAM pudgalAstikAya pradezArtharUpe anantaguNa che. tethI paNa ahlAsamayo pradezArtharUpe anantaguNA che, kAraNa ke eka eka pudgalAstikAyanA pradezanA pUrvokta kramathI te te dravya, kAla ane bhAvavizeSanA saMbandhathI ananta atIta samayo ane ananta anAgata samayo thAya che. tethI AkAzAstikAya pradezArtharUpe anantaguNa che, kAraNa ke aloka cAre tarapha ananta che. I55191 // eesi NaM bhaMte! dhammatthikAyassa davvaTTha-parasaTTayAe kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA 199 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM egavIsaimaM atthikAya dAraM vA? goyamA! savvatthove ege dhammatthikAra davvaTTayAe, se ceva parasaTTayAe asNkhejjgunne| eyassa NaM bhaMte! adhammatthikAyassa davvaTTa-paesaTTayAe kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthove ege adhammatthikAe davvaTTayAe, se caiva parasaTTayAe asaMkhejjaguNe / eyassa NaM bhaMte! AgAsatthikAyassa davvaTTha-paesaTTayAe kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA / savvatthove ege AgAsatthikAe davvaTTayAe, se caiva parasaTTayAe anNtgunne| eyassa NaM bhaMte! jIvatthikAyassa davvaTTha-paesaTTayAe kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA / savvatthove jIvatthikAra davvaTTayAeM, se ceva paesaTTayAe asaMkhejjaguNe / eyassa NaM bhaMte! poggalatthikAyassa davvaTTha- parasaTTayAe kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vAtullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthove poggalatthikAe davvaTTayAe, se ceva paesaTTayAe asaMkhejjaguNe / addhAsamaye na pucchijjai, pasAbhAvA / sU0 - 56 / / 192 / / (mULa) he bhagavan! e dharmAstikAyamAM dravyarUpe ane pradezarUpe koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA dharmAstikAya dravyarUpe eka che ane te pradezarUpe asaMkhyAtaguNa che. he bhagavan! e adharmAstikAyamAM dravyarUpe ane pradezarUpe koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDo adharmAstikAya dravyarUpe eka che, ane pradezarUpe asaMkhyAtaguNa che. he bhagavan! e AkAzAstikAyamAM dravyarUpe ane pradezarUpe koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! dravyarUpe AkAzAstikAya eka che ane sauthI alpa che, ane te pradezarUpe anantaguNa che. he bhagavan! e jIvAstikAyamAM dravyarUpe ane pradezarUpe koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA jIvAstikAya dravyarUpe che ane te pradezarUpe asaMkhyAtaguNa che. he bhagavan! e pudgalAstikAyamAM dravyarUpe ane pradezarUpe koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA pudgalAstikAya, dravyarUpe che ane te pradezArtharUpe asaMkhyAtaguNa che. addhAsamaya saMbaMdhamAM prazna thato nathI, kAraNa ke tene pradezo nathI. 56192 (TI0) ema pradezArtharUpe alpabahutva kahyuM, have e pratyeka dravyonuM dravyArtharUpe ane pradezArtharUpe alpabuhatva kahe che--sauthI alpa dharmAstikAya dravyarUpe che. kAraNa ke te eka che, ane pradezArtharUpe asaMkhyAtaguNa che, kAraNa ke tenA pradezo lokAkAzanA pradezo jeTalA che. ema adharmAstikAya sUtra paNa jANavuM. AkAzAstikAya dravyArtharUpe sauthI alpa che, kAraNa ke te eka che, ane pradezArtharUpe anantaguNa che. kAraNa ke te aparimita che. jIvAstikAya dravyArtharUpe sauthI alpa che, ane pradezArtharUpe asaMkhyAtaguNa che. kAraNa ke dareka jIvanA pradezo lokAkAzanA pradeza pramANa che. pudgalAstikAya dravya rUpe sauthI alpa che, kAraNa ke pudgaladravyo badhe ya thoDAM che, ane te pudgalAstikAya te te dravya karatAM pradezArtharUpe vicAratAM asaMkhyAtaguNA che. (pra0)-jagatamAM anantapradezika skaMdho ghaNAM che to pradezArtharUpe anantaguNa kema na saMbhave? (u)- A zaMkA vastu tattvanA ajJAnathI che mATe ayukta che. kAraNa ke anantapradezika skaMdho thoDA che ane paramANu vagere atizaya ghaNA che. A saMbaMdhamAM sUtra kahevAmAM Avaze ke--"sauthI thoDA anantapradezika skaMdho dravyarUpe che, tethI paramANupudgala dravyarUpe anantaguNA che, tethI saMkhyAta pradezika skaMdho dravyarUpe saMkhyAtaguNA che, tethI asaMkhyAtapradezika skandho dravyarUpe asaMkhyAtaguNA che." mATe jyAre sarva pudgalAstikAyano pradezarUpe vicAra karIe tyAre ananta pradezika skaMdho thoDA hovAthI, paramANuo ati ghaNA hovAthI ane teo judA judA dravyarUpa hovAthI tathA asaMkhyAtapradezika skaMdho paramANunI apekSAe asaMkhyAtaguNA hovAthI asaMkhyAtaguNA ja ghaTe che, anantaguNA ghaTatA nathI. addhAsamaya saMbaMdhI dravyArtha ane pradezArtharUpe prazna thato nathI. (pra0)-kALa dravyarUpe hovAmAM zo niyama che? jo te dravya che to tenA pradezo paNa hovAja joie. jema ananta 200 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyaM appAbahuyaM payaM bAvIsaimaM carimadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 paramANuono samudAya skaMdha kahevAya che ane te dravya che ane tenA avayavo e pradezo che. tema ahIM paNa sakaLa kALa dravya che ane tenA avayavarUpa samayo pradeza che. (u0)-A zaMkA ayukta che, kAraNa ke dRSTAMta ane dASTatika-(sAdhya)nuM samAnapaNuM nathI. paramANuono samudAya tyAre ja skaMdha kahI zakAya ke jyAre teo paraspara sApekSarUpe pariName; paraspara nirapekSa kevaLa paramANuono samUha skandha na kahevAya, ane ahvAsamayo to paraspara nirapekSa ja che, kAraNa ke vartamAna samaya vidyamAna hoya che tyAre atIta ane anAgata samayo nathI hotA, tethI teono skandharUpe pariNAma thato nathI. skandhanA abhAvathI ahlAsamayonA pradezo nathI, paNa judA judA dravyo che. II561925 eesi NaM bhaMte! dhammatthikAyaadhammatthikAya AgAsatthikAyajIvatthikAyapoggalatthikAyaaddhAsamayANaM davvaDapaesaTTayAe kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! dhammatthikAe adhammatthikA AgAsatthikAe eteNaM tinni vi tullA davvaTTayAe savvatthovA, 4 dhammatthikAe adhammatthikAe ya eesi NaM donni vi tullA paesaTTayAe asaMkhejjaguNA, jIvatthikAra davvaTTayAe anaMtaguNe, se ceva parasaTTayAe asaMkhejjaguNe, poggalatthikAe davvaTTayAe anaMtaguNe se ceva parasaTTayAe asaMkhejjaguNe, addhAsamae davvaTTha- parasaTTayAe anaMtaguNe, AsakthiAm patakrayApa anaMtanune ra ra IR.-17||613/ (mULa) he bhagavan! e dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, jIvAstikAya pudgalAstikAya ane addhAsamayomAM dravyArtha ane pradezArtharUpe koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya e traNe dravyArtharUpe paraspara tulya che ane sauthI thoDA che ane tethI dharmAstikAya ane adharmAstikAya e banne pradezarUpe tulya che ane asaMkhyAtaguNa che. tethI jIvAstikAya dravyarUpe anantaguNa che ane tethI pradezarUpe te asaMkhyAtaguNa che, tethI pudgalAstikAya dravyarUpe anantaguNA che ane tethI te pradezarUpe asaMkhyAtaguNA che. tethI addhAsamaya dravyArtha-pradezArtharUpe anantaguNA che, ane tethI AkAzAstikAya pradezarUpe anantaguNa che. pa7/193 (TI0) have dharmAstikAyAdi badhA dravyonuM eka sAthe dravyArtha ane pradezArtharUpe alpabahutva kahe che--dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya e traNe dravyarUpe tulya che ane sauthI thoDA che. kAraNa ke pratyeka eka eka dravya che. tethI dharmAstikAya ane adharmAstikAya e banne pradezArtharUpe asaMkhyAtaguNA che, ane svasthAnanI apekSAe paraspara tulya che. tethI jIvAstikAya dravyarthArtharUpe anantaguNA che, kemake ananta jIva dravyo che. te ja jIvAstikAya pradezArtharUpe asaMkhyAtaguNA che, kemake dareka jIvane asaMkhyAtA pradezo hoya che. pradezArtharUpe jIvAstikAyathI pudgalAstikAya dravyArtharUpe anantaguNA che. kAraNa ke jIvanA eka eka pradeze anantA jJAnAvaraNIyAdi karma pudgalaskaMdho lAgelA che. tethI pudgalAstikAya pradezArtharUpe asaMkhyAtaguNA che. teno vicAra pUrvanI peThe karavo. pradezArtharUpe te pudgalAstikAyathI adbAsamayo dravyArtha-pradezArtharUpe anantaguNa che. ahIM paNa pUrvanI peThe vicAra karavo. tethI AkAzAstikAya pradezArtharUpe ananta guNa che kemake teno sarva dizAomAM anna nathI. ane ahlAsamaya mAtra manuSyakSetramAM hoya che. ema astikAyadvAra samApta thayuM. II571935 22 carimadAra * eesi NaM bhaMte! jIvANaM carimANaM acarimANa ya kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvasthovA nIvA atimA, mA anaMtanu 22 R TIR.-8 / / 14 / / (mULa) he bhagavan! e carama ane acarama jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA acarama jIvo che, ane tethI carama jIvo anantaguNA che. I58194 // (TI0) jene yogyatA vaDe cama-chellA bhavano saMbhava che te carama eTale bhavya ane tethI itara aca2ma-abhavya ane siddha 201 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM tevIsaimaM jIvadAraM-cauvIsaimaM khettadAraM kahevAya che. kAraNa ke te bannene carama bhava nathI. temAM acarama jIvo thoDA che, kAraNa ke abhavya ane siddho banne maLIne paNa ajaghanyotkRSTa (madhyama) yukta anaMta parimANavALA che. tethI anantaguNA carama-bhavya jIvo che, kAraNa ke ajaghanyotkRSTa anaMtAnanta parimANavALA che. carama dvArA samApta. II58/194o 23 jIvadAraM eesiNaM mNte| jIvANaM poggalANaM addhAsamayANaM savvadavvANaM savvaparasANaMsavvapajjavANa yakayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA jIvA, poggalA aNaMtaguNA, addhAsamayA aNaMtaguNA, savvadavvA visesAhiyA, savvapaesA aNaMtaguNA, savvapajjavA aNaMtaguNA // 23 daarN|| ||suu012iA 21II (mULa) he bhagavana! e jIvo, pudgalo, addhAsamayo, sarvadravyo, sarvapradezo ane sarva paryAyomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA jIvo che, tethI pudgalo anantaguNA che, tethI addhAsayo anantaguNa che, tethI sarvadravyo vizeSAdhika che, tethI sarva pradezo anantaguNA che ane tethI sarva paryAyo anantaguNA che. pa915ll (20) have jIvAra kahe che--sauthI thoDA jIvo che, tethI pudgalo anaMtaguNA che, tethI addhAsamayo anantaguNA che. teno vicAra pUrve karelo che. te aAsamayathI sarvadravyo vizeSAdhika che, kAraNa ke ahIM hamaNAM ja addhAsamayo pudgalothI anantaguNA kahyA che, ane te pratyeka dravya che, mATe dravyanA vicAramAM te paNa grahaNa karavA, ane temAM sarva jIvadravya, sarva pudgala dravya, dhamastikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya dravya nAMkhavA, te badhA ekaThAM karIe to paNa addhAsamayonA anantamA bhAga jeTalA thAya che eTale te dravyo nAMkhavAthI kaMIka adhika thAya che tethI addhAramayothI sarva dravyo vizeSAdhika che. tethI sarvapradezo anantaguNA che. kAraNa ke AkAza ananta che. tethI sarva paryAyo anantaguNa che kAraNa ke eka AkAza pradezamAM ananta agurulaghu paryAyo hoya che. jIvatAra samApta. 19195 khettANuvAeNaMsavvatthovA jIvA uDaloyatiriyaloe, aholoyatiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telukke asaMkhejjaguNA, uDaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesAhiyA // 24 daarN|| ||suu0-60|196|| . (mULa) kSetrane anusAre sauthI thoDA jIvo UrdhvalokatiryazlokamAM che, tethI adholoka-tiryazlokamAM vizeSAdhika che, tethI tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI traNa lokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI adholokamAM vizeSAdhika che. //60/196 (TI0) have kSetradvAra kahe che-kSetrane anusAra vicAra karatAM sauthI thoDA jIvo Urdhvaloka-tiryazlokamAM che. ahIM UrdhvalokanuM sauthI nIcenuM AkAzapratara ane tiryazlokanuM sauthI uparanuM AkAzapratara e urdhvaloka-tiryazloka kahevAya che, kAraNa ke tevA prakAre siddhAntamAM prasiddha che. ahIM A tAtparya che-cauda rajUpramANa sarvalokanA traNa vibhAga thAya che-Urdhvaloka, tiryazloka ane adholoka, ane te vibhAga rucaka pradezothI thAya che. te A pramANe- caka pradezathI nIce navaso yojana ane upara navaso yojana tiryazloka che, te tiryazlokanI nIce adholoka ane tenI upara Urdhvaloka che, kaMIka nyUna sAta rajUpramANa Urdhvaloka che, kaMIka adhika sAta pramANa adholoka che ane madhyabhAgamAM aDhAraso yojanAnI uMcAivALo tiryazloka che. temAM cakanI samabhUlA pRthivInA bhAgathI navaso yojana jaIne je jyotizcakranA upara tiryazlokanuM eka pradezAtmaka AkAzamRtara che te tiryazlokapratara ane tenA uparanuM eka pradezAtmaka AkAzapratara te Urdhvaloka pratara ane te banne pratarane Urdhvalokatiryazloka kahevAya che. tevI rIte anAdi pravacananI paribhASA-saMketa che. temAM-te banne prataramAM rahetA jIvo sauthI thoDA che. 202 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyaM appAbahuyaM payaM cauvIsaimaM khettadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 kevI rIte che? teno uttara Ape che-jeo UrdhvalokathI tiryazlokamAM ane tiryazlokathI UrdhvalokamAM AvI utpanna thAya che te uparanA banne pratarano sparza kare che, ane te sivAya bIjA keTalAka jIvo jeo tyAM ja rahIne be pratarano Azraya kare che teo ja A be prataramAM rahenArA che, bIjA rahetA nathI. paNa jeo UrdhvalokamAMthI adholokamAM utpanna thatA te be pratarano sparza kare che tenI ahIM gaNanA karavAnI nathI. kAraNa ke teo bIjA sUtrano viSaya che. eTale te jIvo adholoka-tiryazlokano viSaya thAya che. mATe uparanA be prataramAM vartatA jIvo sauthI thoDA che. (pra)-UrdhvalokamAM rahelA sarva jIvono asaMkhyAtamAM bhAga niraMtara maraNane prApta thayelo hoya che ane teo tiryazlokamAM utpanna thatA uparanA be pratarano sparza kare che, to uparanA be pratarano sparza karanArA jIvo thoDA kema hoya? (10)-A zaMkA ayukta che, kAraNa ke te vastutattvanA apariNAnathI thayelI che. te A pramANe-yadyapi UrdhvalokamAM rahelA sarva jIvono asaMkhyAtamo bhAga niraMtara maraNane prApta hoya che, to paNa te badhA tiryazlokamAM utpanna thatA nathI. temAnAM ghaNA kharA to adholokamAM ane UrvalokamAM utpanna thAya che. mATe UrdhvalokamAM ane tiryazloka saMbandhI uparanA be pratarano sparza karanArA jIvo sauthI thoDA ja che. tethI adholoka-tiryazlokane viSe jIvo vizeSAdhika che. ahIM apolokanA uparanuM eka pradezavALuM AkAzapradezapratara ane tiryazlokanI nIcenuM eka pradezavALuM AkAzapradezapratara te banne adholoka-tiryazloka kahevAya che. kAraNa ke tevA prakAre tenI pravacanamAM prasiddhi che. temAM jeo vigrahagatithI athavA tyAM rahevA vaDe te banne prataromAM varte che teo vizeSAdhika che. kevI rIte che? teno uttara A pramANe che-jeo adholokathI tiryazlokamAM ane tiryazlokathI adholokamAM IlikA gatithI utpanna thAya che teo uparanA banne pratarano sparza kare che, ane je keTalAeka tyAM rahelAja te vivakSita be pratarano Azraya kare che teo uparanA banne prataramAM rahenArA kahevAya che, parantu jeo adholokathI UrdhvalokamAM utpanna thatA te banne pratarano sparza kare che te na grahaNa karavA, kAraNa ke teo bIjA sUtrano viSayaM thAya che. kevaLa UrdhvalokathI adholokamAM vizeSAdhika jIvo che mATe adholokathI tiryazlokamAM utpanna thatA jIvo UrdhvalokanI apekSAe vizeSAdhika prApta thAya che mATe vizeSAdhika che. tethI tiryazlokamAM rahelA jIvo asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke uparanA banne kSetra karatAM tiryazlokanuM kSetra asaMkhyAtaguNa che. tethI traNa lokano sparza karanArA jIvo asaMkhyAtaguNA che. ahIM jeo kevaLa UrdhvalokamAM, adholokamAM ke tiryazlokamAM rahe che, jeo vakragatithI Urvaloka ane tiryazlokano sparza kare che tenI gaNanA na karavI, parantu jeo vigrahagatine prApta thayelA traNe lokano sparza kare che te grahaNa karavA, kAraNa ke A sUtra vizeSArthano viSaya che. mATe tiryazlokavartI jIvothI asaMkhyAtaguNA ja che. te A pramANe ahIM ghaNA sUkSma nigodo pratisamaya UrdhvalokamAM ane adholokamAM maraNa pAme che, paNa je sUkSma nigodo tiryazlokamAM maraNa pAme che, ane maraNa pAmI adholokamAM, UrdhvalokamAM ke keTalAka teja tiryazlokamAM utpanna thAya che teo traNa lokano sparza karatA nathI mATe teo A sUtrano viSaya nathI. temAM Urdhvaloka ke adholokamAM rahelA sUkSma nigodo maraNa pAmI keTalAka svasthAne eTale UrdhvalokamAM maraNa pAmI UrdhvalokamAM ane adholokamAM maraNa pAmI adholokamAM ane keTalAka tiryazlokamAM utpanna thAya che, tethI asaMkhyAtaguNA apolokamAM rahelA UrdhvalokamAM ane UrdhvalokamAM rahelA adholokamAM utpanna thAya che, ane teo te prakAre utpanna thatA traNe lokano sparza kare che mATe asaMkhyAtaguNA che. (40)-ghaNA jIvo ATalA moTA pramANamAM hamezAM vigrahagatine prApta thayelA hoya che. e zI rIte jANI zakAya? (u0)-yuktithI jANI zakAya che. te A pramANe-pUrve A sthAnapadamAM paryApta dvAramAM A sUtra kahyuM che-"sauthI thoDA no paryAptA-no aparyAptA jIvo che, tethI aparyAptA anaMtaguNA che, tethI paryAptA saMkhyAtaguNA che." e pramANe aparyAptA ghaNA che, kAraNa ke tenAthI paryAptA saMkhyAtaguNA ja che, paNa asaMkhyAtaguNA ke anantaguNA nathI. ghaNA aparyAptAo to antarAlagatimAM vartatA hoya che. tethI traNa lokano sparza karanArA jIvo karatAM UrdhvalokamAM rahelA jIvo asaMkhyAtaguNA hoya che, kAraNa ke upajavAnuM kSetra atizaya moTuM che ane tenA asaMkhyAtA bhAgonI udvartana thAya che. tethI adholokamAM rahelA jIvo vizeSAdhika che, kAraNa ke UrvIlokanA kSetrathI 203 Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM cauvIsaimaM khettadAraM adholokanuM kSetra vizeSAdhika che. e pramANe jIvonuM kSetrane anusarI alpabadutva kahyuM. ll6oll196ll khettANuvAraNaM savvatthovA neraiyA telokke, aholoyatiriyaloe asaMkhejjaguNA, aholoe asaMkhejjaguNA ITU-dAranA (mULa) kSetrane anusAre sauthI thoDA narayiko traNa lokamAM che, tethI adholoka-tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNA hoya che ane tethI adholokamAM asaMkhyAtaguNA hoya che. //61/197ll () have cAra gatinA daMDakanA kramathI alpabadutvane kahevAnI icchAvALA sUtrakAra prathama narayikonuM alpabadutva kahe chekSetrAnupAtana' kSetrane anusAra vicAra karatAM sauthI thoDA narayiko traNa lokamAM che-traNa lokano sparza karanArA che. narayiko kevI rIte traNa lokano sparza karanArA che ane te sauthI thoDA kema che? teno uttara A pramANe che-ahIM meruparvatanA zikhara upara ke aMjana-dadhimukha parvatanA zikharAdi upara rahelI vAvomAM rahelA je atyAdi paMcendriya tiryaMco narakamAM upajavAnA hoya tyAre maraNa samaye IlikA gati vaDe Atmapradezone utpattisthAna sudhI vistAre che ane teo traNa lokano sparza kare che, teo marIne tatkALa narakamAM utpanna thatA hovAthI ane narakAyuSyano anubhava karatA hovAthI nArako kahevAya che. AvA prakAranA keTalAka hoya che mATe traNa lokano sparza karanArA narayiko sauthI thoDA che. bIjA AcAryo A pramANe vyAkhyA kare che je pUrvokta vAvomAM tiryaMca-paMcendriyapaNe utpanna thatA ane maraNa samughAta vaDe potAnA Atmapradeza rUpI daMDanI utpattisthAna paryanta jeNe vistAra karyo che evA nArako ja grahaNa karavA ane teo to nArakAyuSyano anubhava karatA hovAthI nirvivAdapaNe nArako ja che ane traNa lokano sparza karanArA che. kAraNa ke UrdhvalokamAM rahelI pUrvokta vAvo sudhI teNe Atmapradeza rUpI daMDano vistAra karyo che. tethI adholoka-tiryazloka saMjJAvALA pUrve kahelA be pratarano sparza karanArA asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke asaMkhyAtA dvIpasamudromAM ghaNA tiryaMca paMcendriyo narakane viSe utpanna thatA upara kahelA pratarono sparza kare che, tethI pUrvokta traNa lokano sparza karanArA narayiko karatAM asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke kSetra asaMkhyAtaguNa che. meruparvatAdinA kSetrathI asaMkhyAtA dvIpa-samudrarUpa kSetra asaMkhyAtaguNa che mATe asaMkhyAtaguNA thAya che. bIjA AcAryo A sUtranI A pramANe vyAkhyA kare che-asaMkhyAtA dvIpasamudramAM tiryaMca paMcendriyapaNe utpanna thatA ane maraNa samuddaghAta vaDe utpattisthAna sudhI jeoe potAnA Atmapradezono daMDa vistAryo che te nArako ja ahIM levA. nArakAyuSyane vedatA hovAthI te nArako maraNa pAmatA paNa asaMkhyAtaguNA che. tethI adholokamAM asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke te tenuM potAnuM sthAna che. ema narakagatine AzrayI kSetrane anusarI alpabadutva kahyuM.II61.197I. khettANuvAraNaM savvatthovA tirikkhajoNiyA uDaloyatiriyaloe, aholoyatiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, uDaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesaahiyaa| khettANuvAraNaM savvatthovAo tirikkhajoNiNIo uDaloe, uDaloyatiriyaloe asaMkhejjaguNAo, telokke saMkhejjaguNAo, aholoyatiriyaloesaMkhejjaguNAo,aholoesaMkhejjaguNAo, tiriyaloe sNkhejjgunnaao||suu0-62||198|| (mULa) kSetrane anusarI sauthI thoDA tiryaMco Urdhvaloka-tiryazlokamAM che, tethI adholoka-tiryazlokamAM vizeSAdhika che, tethI tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI traNa lokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che. kSetranI apekSAe thoDI tiryaMcastrIo UrdhvalokamAM che, tethI Urdhvaloka-tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNI che. tethI traNalokamAM saMkhyAtaguNI che, tethI adholoka-tiryazlokamAM saMkhyAtaguNI che, tethI adholokamAM saMkhyAtaguNI che, tethI tiryazlokamAM saMkhyAtaguNI che. I62/198ll (TI.) have tiryaMca gatine AzrayI alpabahuta kahe che-A alpabahutvano vicAra sAmAnya jIvasUtranI peThe karavo, kAraNa ke 204 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyaM appAbahuyaM payaM cauvIsaimaM khettadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 sAmAnya jIvonuM alpabadutva tiryaMco-sUkSma nigodone AzrayI vicAreluM che. have tiryaMcastrI saMbaMdhI alpabadutva kahe chekSetrane anusarI vicAra karatAM tiryaMcayonika strIo sauthI thoDI UrdhvalokamAM che, kAraNa ke ahIM meruparvatanI vAva vagere sthaLe paNa tiryaMca strIo hoya che, ane te kSetra nAnuM hovAthI te sauthI thoDI che. tethI Urdhvaloka ane tiryazloka nAme be prataramAM asaMkhyAtaguNI che. kAraNa ke sahastrAra devaloka sudhInA devo paNa garbhaja tiryaMca paMcendriyomAM utpanna thAya che, to bIjI kAyanA utpanna thAya temAM zuM kahevuM? teo upara chatAM paNa jyAM jeno saMbhava hoya tyAM upaje che, tethI sahasAra sudhInA devo ane bIjA jIvo paNa UrdhvalokathI tiryazlokamAM tiryaMca paMcendriya strIpaNe AyuSya vedatA utpanna thAya che. je tIrachA lokamAM rahenArI tiryaMca paMcendriya strIo UrdhvalokamAM deva tarIke athavA bIjI kAya tarIke utpanna thatI maraNasamuddaghAta vaDe utpattisthAne potapotAnA Atmapradeza rUpI daMDane vistAre che te pUrvokta be pratarano sparza kare che te tiryaMcayonika strIo tethI asaMkhyAtaguNI che, kAraNa ke kSetra asaMkhyAtagaNuM che. tethI traNa lokamAM saMkhyAtagaNI che, kAraNa ke je bhavanapati, vyantara ane nArako tathA bAkInI kAyavALA jIvo paNa adholokathI UrdhvalokamAM paNa tiryaMca paMcendriya strIpaNe utpanna thAya, ane UrdhvalokathI deva vagere paNa adholokamAM utpanna thAya teo maraNa samughAta karI potapotAnA AtmapradezarUpa daMDa vaDe traNe lokano sparza kare che, ane teo ghaNI che. tathA tiryaMca strInuM AyuSya vedavAthI tiryaMcayonika strIo kahevAya che tethI teo saMkhyAtagaNI che. tethI adholoka ane tiryazloka nAme be prataramAM rahelI saMkhyAtagaNI che, kAraNa ke ghaNA nArakAdi jIvo samudyAta sivAya paNa tIrachA lokamAM tiryaMca paMcendriya strI tarIke utpanna thAya che. ane tIrachA lokamAM rahelA jIvo tiryaMcayonika strIpaNe adholaukika gAmomAM paNa utpanna thAya che ane tevI rIte utpanna thatAM ukta be pratarano sparza kare che ane teo tiryaMcayonika strInuM AyuSya vedavAthI tiryaMcayonika strIo paNa kahevAya che. tathA adholaukika grAmo kramazaH vadhatAM vadhatAM chevaTanA bhAgamAM hajAra yojana uMDA che ane tenI pahelAnA koIka pradezamAM navaso yojana uMDAivALA paNa che, tyAM koIka tiryaMcayonika strIo potAnA rahevA vaDe paNa upara kahelA pratarano Azraya kare che mATe pUrve kahelI tiryaMcayonika jhIothI saMkhyAtaguNI che. tethI adholokamAM saMkhyAtaguNI che. kAraNa ke adholaukika gAmo ane badhA samudro hajAra yojanA uMDA che te mATe navaso yojananI nIce je mAchalI pramukha tiryaMca strIo rahe che ane potAnuM sthAna hovAthI teo ghaNI che, mATe saMkhyAtaguNI kahI che, kAraNa ke teonuM kSetra saMkhyAtaguNa che. tethI tiryalokamAM saMkhyAtaguNI che, ema tiryaMcagatine AzrayI alpabahuta kahyuM. 6ra/1985 khettANuvAeNaMsavvatthovA maNussA telokke, uDaloyatiriyaloe asaMkhejjaguNA,aholoyatiriyaloesaMkhejjaguNA, uDaloe saMkhejjaguNA, aholoesaMkhejjaguNA, tiriyloesNkhejjgunnaa| khettANuvAraNaMsavvatthovA maNussIo telokke, uDDaloyatiriyaloe saMkhejjaguNAo, aholoyatiriyaloe saMkhejjaguNAo, uDDaloe saMjjjaguNAo, aholoe saMjjjaguNAo, tiriyaloe saMkhejjaguNAo ||suu0-63||199|| : (10) kSetranI apekSAe sauthI thoDA manuSyo traNalokamAM (traNalokano sparza karanArA) che, tethI Urdhvaloka-tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNA che. tethI adholoka-tiryazlokamAM saMkhyAtaguNA che, tethI UrdhvalokamAM saMkhyAtaguNA che. tethI adholokamAM saMkhyAtaguNA che, tethI tiryazlokamAM saMkhyAtaguNA che. kSetranI apekSAe sauthI thoDI manuSya strIo traNa lokamAM (traNa lokano sparza karanArI) che, tethI Urdhvaloka-tiryazlokamAM saMkhyAtaguNI che, tethI adholoka-tiryazlokamAM saMkhyAtaguNI che, tethI UrdhvalokamAM saMkhyAtaguNI che, tethI adholokamAM saMkhyAtaguNI che, ane tethI tiryazlokamAM saMkhyAtagaNI che. /63/199o. , (TITa) have manuSyagati saMbaMdhI alpabadutva kahe che-kSetrane anusAra vicAra karatAM traNa lokamAM eTale traNa lokano sparza 205 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM cauvIsaimaM khettadAraM karanArA manuSyo sauthI thoDA che, kAraNa ke jeo UrdhvalokathI adholaukika grAmomAM upajavAnI yogyatAvALA mAraNAntika samuddAta kare che teo keTalAeka samuddAta vaDe bahAra kADhelA potAnA Atmapradezo vaDe traNe lokano sparza kare che, te sivAyanA bIjA jeo vaikriya samuddAta ke AhAraka samuddhAtane prApta thayelA tathAvidha prayatnathI atyaMta dUra Urdhva ane adholokamAM Atmapradezono vistAra kare che ane jeo kevalisamuddAtane prApta thayelA che teo badhAya traNa lokano sparza kare che, ane teo thoDA che mATe 'sauthI thoDA hoya che' ema kahyuM che. tethI Urdhvaloka-tiryazloka nAme be pratarano sparza karanArA asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke vaimAnika devo ane bIjI kAyanA jIvo yathA saMbhava UrdhvalokathI tiryaJlokamAM manuSyapaNe utpanna thatA u52 kahelA be pratarono sparza kare che, vidyAdharonuM paNa meruparvata vagere sthaLe gamana thAya che, ane teonA vIrya ane rudhirAdi pudgalomAM saMmUrttima manuSyonI utpatti thAya che, tethI te vidyAdharo jyAre rudhirAdi pudgalosahita jAya che tyAre saMmUrNima manuSyo paNa upara kahelA be prataranA sparza karanArA thAya che, te atizaya ghaNA che mATe asaMkhyAtaguNA kahyA che. tethI adholoka-tirthaMgloka nAme be prata2mAM saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke adholaukika grAmomAM svabhAvathI ja ghaNA manuSyo che, tethI jeo tiryaMglokathI manuSyo athavA zeSakAyothI AvI adholaukika grAmomAM garbhaja manuSya tarIke ke saMmUrNima manuSya tarIke utpanna thavAnA che, ane jeo adholokathI ke adholaukika grAmarUpa zeSa adholokathI, manuSyothI ke zeSakAyathI AvI tirthaMglokamAM garbhaja manuSya tarIke ke saMmUrNima manuSya tarIke upajavAnA che teo pUrvokta be pratarano sparza kare che, ane teo ghaNA che, temaja svasthAnathI paNa keTalAka adholaukika grAmomAM uparanA be pratarano sparza karanArA hoya che, mATe teo pUrve kahelAthI saMkhyAtaguNA che. tethI UrdhvalokamAM saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke saumanasa vanAdine viSe krIDA karavA mATe ane caityavaMdana mATe ghaNA vidyAdharo ane cAraNa munionA gamanAgamanano saMbhava che, ane teonA rudhirAdi pudgalonA saMbandhathI saMmUrNima manuSyono saMbhava che. tethI adholokamAM saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke potAnuM sthAna hovAthI ghaNA che. tethI tirthaMglokamAM saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke kSetra saMkhyAtagaNuM che ane potAnuM sthAna che. have manuSya strI saMbaMdhI alpabahutva kahe che-kSetrane anusarI vicAra karatAM sauthI thoDI manuSya strIo traNa lokano sparza karanArI che, kAraNa ke UrdhvalokathI adholokamAM utpanna thavAvALI ane mAraNAntika samuddAta vaDe jenA Atmapradezo atyaMta dUra sudhI phelAyelA che evI, athavA vaikriya samuddAtane prApta thayelI athavA kevalisamuddhAtane prApta thayelI manuSya strIo traNa lokano sparza kare che ane te ghaNI thoDI che mATe sauthI thoDI kahI. tethI Urdhvaloka-tiryazloka nAme be prataramAM vartatI manuSya strIo saMkhyAtaguNI che. kAraNa ke vaimAnika devo ane bAkInI kAyavALA jIvo UrdhvalokathI tiryaJlokamAM manuSya strI tarIke utpanna thavAnA hoya tene tathA tirthaMglokamAM rahelI ane UrdhvalokamAM utpanna thavAvALI ane maraNa samuddAta vaDe upara atyaMta dUra sudhI jeNe Atmapradezo vistArelA che chatAM hajI sudhI jeNe kALa nathI karyo evI manuSya strIone uparanA be prataranA sparzano saMbhava che. kAraNa ke te banne prakAranI paNa strIo atyaMta ghaNI che. tethI adholoka-tiryazloka nAme be prataramAM saMkhyAtaguNI che. kAraNa ke tiryaJlokathI manuSya strIothI ke zeSa kAyathI AvI adholaukika grAmomAM utpanna thAya, athavA adholaukika grAmarUpa zeSathI tiryaMglokamAM manuSya strIpaNe upajavAnI hoya tene, ane keTalIekane adholaukika grAmane viSe rahevAthI paNa pUrve kahelA be prataranA sparzano saMbhava che. ane teo pUrve kahelI strIo karatAM atizaya ghaNI che. tethI UrdhvalokamAM saMkhyAtaguNI che, kAraNa ke krIDAne mATe ke caityavaMdana nimitte saumanasAdimAM ghaNI vidyAdharI strIono saMbhava che. tethI adholokamAM saMkhyAtaguNI che. kAraNa ke tyAM paNa svasthAna hovAthI ghaNI strIo che. tethI tirthaMglokamAM saMkhyAtaguNI che, kAraNa ke kSetra saMkhyAtaguNa che ane svasthAna che. ema manuSyagati saMbaMdhI alpabahutva kahyuM. II635199 // khettANuvAraNaM savvatthovA devA uDaloe, uDDaloyatiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke saMkhejjaguNA, aholoyatiriyalo saMkhejjaguNA, aholoe saMkhejjaguNA, tiriyaloe saMkhejjaguNA / khettANuvAeNaM savvatthovAo 206 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyaM appAbahuyaM payaM cauvIsaimaM khettadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 devIo uDDaloe, uDDaloyatiriyaloe asaMkhejjaguNAo, telokke saMkhejjaguNAo, aholoyatiriyalo saMkhejjaguNAo, aholoe saMkhejjaguNAo, tiriyaloe saMkhejjaguNAo / sU0 - 64 / / 200 / / (mULa) kSetranI apekSAe sauthI thoDA devo UrdhvalokamAM che, tethI Urdhvaloka-tiryaMglokamAM asaMkhyAtaguNA che. tethI traNalokamAM (traNa lokano sparza karanArA) saMkhyAtaguNA che, tethI adholoka--tiryaMglokamAM saMkhyAtaguNA che, tethI adholokamAM saMkhyAtaguNA che ane tethI tiryaMglokamAM saMkhyAtaguNA che. kSetranI apekSAe sauthI thoDI devIo UrdhvalokamAM che, tethI Urdhvaloka-tiryaJlokamAM asaMkhyAtaguNI che, tethI traNa lokamAM (traNa lokano sparza karanArI) saMkhyAtaguNI che, tethI adholoka--tiyaMglokamAM saMkhyAtaguNI che, tethI adholokamAM saMkhyAtaguNI che, ane tethI tiryaMglokamAM saMkhyAtaguNI che. II64200 (TI0) have devagatine AzrayI alpabahutva kahe che-kSetrane anusAre vicAra karatAM sauthI thoDA devo UrdhvalokamAM che, kAraNa ke tyAM vaimAnika devo che ane teo thoDA che. ane bhavanapati vagere jeo jinajanma mahotsavAdine viSe meruparvatAdinI upara jAya che teo paNa thoDA ja che mATe sauthI thoDA kahyA che. tethI Urdhvaloka-tirthaMgloka nAme be prataramAM asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke te jyotiSThone najIka che mATe svasthAna che. tathA bhavanapati, vyantara ane jyotiSTho meruparvatAdi u52 tathA saudharmAdi kalpamAM gayelA svasthAna viSe gamanAgamana karatA ane jeo saudharmAdikalpamAM devapaNe utpanna thavAnI yogyatAvALA che ane devAyuSya vedatA utpattisthAna paryanta jAya che, teo pUrvokta be pratarano sparza kare che. tethI uparanA be pratarano sparza karanArA badhAno vicAra karatA atizaya ghaNA che mATe pUrve kahelAthI asaMkhyAtaguNA che. tethI traNa lokano sparza ka2nA2A saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke bhavanapati, vyantara, jyotiSka ane vaimAnika devo tathAvidha prayatnanA vazathI vaikriyasamuddAta vaDe traNa lokano sparza kare che. e pramANe jeNe samuddAta karelo che evA pUrve kahelA be prataranA sparza karanArAthI saMkhyAtaguNA kevalajJAnIe jANelA che mATe saMkhyAtaguNA che. tethI adholoka-tirthaMgloka nAme be prataramAM vartatA saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke te be prata2 bhavanapati ane vyantara devone najIka hovAthI svasthAna che, tathA ghaNA bhavanapatio potAnA bhavanamAM rahetA tIrachA lokamAM javA AvavA vaDe tathA maraNa pAmatA, vaikriyasamuddAta vaDe samavahata thayelA tathA tIrachA lokamAM rahenArA tiryapaMcendriya manuSyo bhavanapatipaNe utpanna thatA ane bhavanapatinuM AyuSya anubhavatA pUrvokta be pratarano sparza kare che ane te atizaya ghaNA che tethI adholokamAM saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke te bhavanapatinuM svasthAna che. tethI tIrachA lokamAM saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke te jyotiSmo ane vyantaronuM svasthAna che. have devIo AzrayI alpabahutva kahe che-A sUtra devasUtranI jema sAmAnya rIte vicAravuM. II64ra00 * khettANuvAraNaM savvatthovA bhavaNavAsI devA uDDaloe, uDDaloyatiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke saMkhejjaguNA, aholoyatiriyaloe asaMkhejjaguNA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, aholoe asNkhejjgunnaa| khettANuvAeNaM savvatthovAo bhavaNavAsiNIo devIo uDDaloe, uDaloyatiriyaloe asaMkhejjaguNAo, telokke saMkhejjaguNAo, aholoyatiriyaloe asaMkhejjaguNAo, tiriyaloe asaMkhejjaguNAo, aholoe asaMkhejjaguNAo / khettANuvAeNaM savvatthovA vANamaMtarA devA uDDaloe, uDDaloyatiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke saMkhejjaguNA, aholoyatiriyaloe asaMkhejjaguNA, aholoe asaMkhejjaguNA, tiriyaloe saMkhejjaguNA / khettANuvAraNaM savvatthovAo vANamaMtarIo devIo uDalo, uDDaloyatiriyaloe asaMkhejjaguNAo, telokke saMkhejjaguNAo, aholoyatiriyaloe asaMkhejjaguNAo, aholoe saMkhejjaguNAo, tiriyaloe saMkhejjaguNAo / / khettANuvAeNaM savvatthovA joisiyA devA uDaloe, uDDaloyatiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke saMkhejjaguNA, aholoyatiriyaloe asaMkhejjaguNA, 207 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM cauvIsaimaM khettadAraM aholoesaMkhejjaguNA,tiriyaloe asNkhejjgunnaa|khettaannuvaarnnNsvvtthovaao joisiNIo devIo uDaloe, uDaloyatiriyaloe asaMkhejjaguNAo, telokke saMkhejjaguNAo,aholoyatiriyaloe asaMkhejjaguNAo,aholoe saMkhejjaguNAo, tiriyaloe asNkhejjgunnaao|| khettANuvAraNaM savvatthovA vemANiyA devA [granthAgraM0 2000] uDaloyatiriyaloe, telokesaMkhejjaguNA,aholoyatiriyaloesaMkhejjaguNA, aholoesaMkhejjaguNA,tiriyaloe saMkhejjaguNA, uDaloe asNkhijjgunnaa| khittANuvAraNaMsavvatthovAo vemANiNIodevIo uDaloyatiriyaloe, telokke saMkhejjaguNAo, aholoyaMtiriyaloe saMkhejjaguNAo, aholoe saMkhejjaguNAo, tiriyaloe saMkhejjaguNAo, uDaloe asaMkhejjaguNAo ||suu0-65||201|| (mU0) kSetranI apekSAe sauthI thoDA bhavanavAsI devo UrdhvalokamAM che, tethI Urdhvaloka-tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI traNalokamAM saMkhyAtaguNA che, tethI adhotiryazloka, tiryaloka, ane tethI adholokamAM uttarottara asaMkhyAtaguNA che. kSetranI apekSAe sauthI thoDI bhavanavAsinI devIo UrdhvalokamAM che, tethI Urdhvaloka-tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNI che, tethI traNalokamAM saMkhyAtaguNI che tethI adholoka-tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNI che, tethI tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNI che, ane tethI adholokamAM asaMkhyAtaguNI che. kSetranI apekSAe sauthI thoDA vANamaMtara devo UrdhvalokamAM che, tethI Urdhvaloka-tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI traNalokamAM saMkhyAtaguNA che, tethI adholoka-tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI adholokamAM saMkhyAtaguNA che, ane tethI tiryazlokamAM saMkhyAtaguNA che. kSetranI apekSAe sauthI thoDI vAnamaMtara devIo UrdhvalokamAM che, tethI Urdhvaloka-tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNI che, tethI traNalokamAM saMkhyAtaguNI che, tethI adholoka-tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNI che, tethI adholomAM asaMkhyAtaguNI che ane tethI tiryazlokamAM saMkhyAtaguNI che. kSetranI apekSAe sauthI thoDA jyotiSika deva UrdhvalokamAM che, tethI UrdhvalokatiryazlokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI traNa lokamAM saMkhyAtaguNA che, tethI adholoka-tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI adholokamAM saMkhyAtaguNA che, tethI tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNA che. kSetranI apekSAe sauthI thoDI jayotiSika devIo UrdhvalokamAM che, tethI Urvaloka-tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNI che, tethI traNalokamAM saMkhyAtaguNI che, tethI adholoka-tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNI che, tethI adholokamAM saMkhyAtaguNI che, tethI, tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNI che. kSetranI apekSAe sauthI thoDA vaimAnika devo Urdhvaloka-tiryazlokamAM che, tethI traNalokamAM saMkhyAtaguNA che, tethI adholoka-tiryazlokamAM saMkhyAtaguNA che, tethI adholokamAM saMkhyAtaguNA che, tethI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che. kSetranI apekSAe sauthI thoDI vaimAnika devIo Urdhvaloka-tiryazlokamAM che, tethI traNalokamAM saMkhyAtaguNI che, tethI adholoka-tiryazlokamAM saMkhyAtaguNI che, tethI adholokamAM saMkhyAtaguNI che, tethI tiryazlokamAM saMkhyAtaguNI che, ane tethI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNI che. I6pora01// (TI) e pramANe deva saMbaMdhI sAmAnya alpabahuta kahyuM have bhavanapatyAdi deva vizeSanuM pratipAdana karavAnI IcchAvALA sUtrakAra prathama bhavanapatinA saMbaMdhamAM kahe che-kSetranI apekSAe vicAra karatAM bhavanavAsI devo sauthI thoDA UrvalokamAM che, te A pramANe-keTalAka bhavanavAsI devonuM saudhamAdi devalokamAM pUrvanI mitratAne lIdhe gamana thAya che, keTalAkanuM tIrthakaranA janmamahimA nimitte meruparvatamAM, ane aMjana-dadhimukha pramukha parvatone viSe aNahnikAnimitte ane bIjA keTalAkanuM meruparvata vagere sthaLe krIDAnimitte gamana thAya che, e badhA maLIne paNa thoDA hoya che mATe sauthI thoDA UrdhvalokamAM kahyA che. tethI Urdhvaloka, tiryazloka nAme be prataramAM asaMkhyAtaguNA che. te A pramANe-tiryazlokamAM rahelA bhavanavAsI devo vaikriya samudyata karI Urdhvaloka ane tiryazlokano sparza kare che, tathA tiryazlokamAM rahelA bhavanavAsI maraNa samuddhAta vaDe UrdhvalokamAM 208 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyaM appAbahuyaM payaM cauvIsaimaM khettadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 saudharmAdi devalokane viSe bAdara paryApta pRthivIkAyikapaNe, bAdara paryApta akAyikapaNe ane bAdara paryApta pratyeka vanaspatikAyikapaNe aneka prakAranA maNi vagere zubha sthAnomAM upajavAnA che ane hajI paNa jeo svabhavanuM AyuSya anubhave che, paraMtu pRthivIkAyikAdi parabhavanuM AyuSya anubhavatA nathI, mAraNAntika samuddAta vaDe savahata thayelA be prakAranA che, keTalAka parabhavanuM AyuSya vede che ane keTalAka vedatA nathI, bhagavatI sUtramAM kahyuM che ke-" nIve ! mAraviyasanuSA samohae samohaNittA je bhavie maMdarassa pavvayassa puracchimeNaM bAyarapuDhavIkAiyattAe uvavajjittae se NaM bhaMte! kiM tatthagae uvavajjejjA uyAhu paDiniyattittA uvavajjai? goyamA! atthegaie tatthagae ceva uvavajjai atthegaie tato pattiniyatti varnA mAraviyasanuSA samohapati, tamottA to pachI 3vava" tiA-"he bhagavan! mAraNAMtika samuddaghAta karIne je meruparvatanI pUrva dizAmAM bAdarapRthivIkAyapaNe utpanna thavAne yogya che te he bhagavan! tyAM jaIne utpanna thAya ke tyAMthI pAcho pharIne utpanna thAya? he gautama! kadAca tyAM jaIne utpanna thAya ane kadAcit tyAMthI pAcho pharIne bIjI vAra mAraNAMtika samudyAta karIne tyAra pachI tyAM utpanna thAya." teo hajI potAnA bhavanuM AyuSya vedatA hovAthI bhavanavAsI ja kahevAya che. AvA prakAranA je bhavanavAsIo utpatti sthAna sudhI AtmapradezarUpa daMDano vistAra kare che teo, tathA UrdhvalokamAM javA AvavAthI ane te be prataranI pAse teonuM krIDAsthAna hovAthI upara kahelA badhA te be pratarano sparza kare che mATe pUrve kahelAthI asaMkhyAtagaNI che. tethI traNa lokano sparza karanArA saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke je UrdhvalokamAM rahelA tiryaMca paMcendriyo bhavanapatipaNe upajavAnA che ane jeo svasthAne vaikriya samuddhAta vaDe ke prathama maraNa samuddAta vaDe tevA prakAsnA tIvra prayatnavizeSathI samavahata thayelA che teo traNa lokano sparza kare che mATe teo saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke parasthAnamAM samughAta karanArAthI svasthAnamAM samuddaghAta karanArA saMkhyAtaguNA hoya che. tethI adholokatiryazloka nAme be prataramAM vartamAna bhavanapati devo asaMkhyAtaguNA che. svasthAnane najIka hovAthI ane tiryazlokamAM javA AvavAthI tathA svasthAnamAM rahelA krodhAdi samughAtane prApta thavAthI ghaNA bhavanapati devone pUrvokta be pratarano sparza thAya che. tethI tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke samavasaraNAdine viSe vaMdananimitte ane ramaNIya dvIpomAM krIDAnimitte AvavAno saMbhava che ane AvIne paNa teo lAMbA kALa sudhI rahe che. tethI adholokamAM asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke adholoka bhavanavAsIonuM potAnuM sthAna che. ema bhavanavAsI devIonuM paNa alpabadutva jANavuM. have vyantaronA saMbaMdhamAM alpabadutva kahe che-kSetranI apekSAe vicAra karatAM sauthI thoDA vyantaro UrdhvalokamAM che, kAraNa ke keTalAka vyantaro meruparvatanA paDekavanAdimAM hoya che. tethI Urdhvaloka-tiryazloka nAme be prataramAM asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke keTalAkane te be prataro potAnA sthAnanI aMdara AvI jatA hovAthI, keTalAkane potAnA sthAnanI najIka hovAthI ane bIjA ghaNA vantaronuM maMdarAdi parvatomAM gamanAgamana hovAthI teone pUrvokta be pratarano sparza thAya che. mATe vicAra karatAM te badhA atizaya ghaNA thAya che. tethI traNa lokamAM saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke traNe lokamAM rahenArA vyantaro tathAvidha prayatnavizeSathI vaikriya samughAta karavA vaDe AtmapradezothI traNe lokano sparza kare che. te mATe pUrve kahelAthI atyaMta ghaNA thAya che, tethI saMkhyAtaguNA che. tethI adholoka-tiryazloka nAme be prataramAM asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke te ghaNA vyastaronuM sthAna che mATe teno sparza karanArA ghaNA hoya che tethI asaMkhyAtaguNA che. tethI adholokamAM saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke adholaukika gAmomAM teonuM svasthAna che ane ghaNA vantaronuM adholokamAM krIDA mATe gamana thAya che. tethI tiryazlokamAM saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke teonuM sthAna tiryazloka che. ema bannara devI saMbaMdhI paNa alpabadutva jANavuM. have jyotiSkanA saMbaMdhamAM alpabadutva kahe che-kSetranI apekSAe vicAra karatAM sauthI thoDA jyotiSko UrdhvalokamAM che, kAraNa ke keTalAekano tIrthaMkaranA janma mahotsava nimitte meru upara, aMjana ane dadhimukha parvatane viSe aNahnikA nimitte ane krIDA nimitte bIjA keTalAkano meruparvatAdine viSe gamanano saMbhava che. tethI Urdhvaloka-tiryoka nAme be prataramAM 209 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM cauvIsaimaM khettadAraM asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke keTalAka jyotiSTho potAnA sthAnamAM rahelAM chatAM najIka hovAthI te be pratarano sparza kare che. bIjA keTalAeka vaikriya samadughAta vaDe ane bIjA keTalAka UrdhvalokamAM javA AvavAthI A be pratarano sparza kare che. mATe pUrvoktathI asaMkhyAtaguNA che. tethI traNa lokano sparza karanArA saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke je jyotiSko tevA prakAranA tIvra pratyanarUpa vaikriya samudyAta vaDe traNe lokano svapradezo vaDe sparza kare che te svabhAvathI paNa atizaya ghaNA che mATe pUrvoktathI saMkhyAtaguNA che. tethI adholoka tiryazloka nAme be prataramAM vartatA asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke ghaNA jyotiSko adholaukika grAmomAM samavasaraNAdi nimitte ane adholokamAM krIDAnimitte gamanAgamana karavAthI tathA ghaNA apolokathI jyotiSThomAM utpanna thatA pUrvokta be pratarano sparza kare che, te mATe pUrvoktathI asaMkhyAtaguNA che. tethI saMkhyAtaguNA adholokamAM che, kAraNa ke ghaNA jyotiSko apolokamAM krIDA nimitte ane adholaukika gAmomAM samavasaraNAdine viSe lAMbA kALa sudhI rahe che. tethI asaMkhyAtaguNA tiryazlokamAM che, kAraNa ke tiryazloka teonuM potAnuM sthAna che. e pramANe jyotidevI saMbaMdhI sUtrano svayameva vicAra karI levo. have vaimAnika deva saMbandhI alpabahuta kahe che-kSetranI apekSAe vicAra karatA vaimAnika devo sauthI thoDA Urdhvalokatiryazloka nAme be prataramAM che, kAraNa ke adholokamAM ane tiryazlokamAM rahelA je jIvo vaimAnikomAM utpanna thAya che, je vaimAniko tiryazlokamAM gamanAgamana kare che, jeoe vivakSita be prataramAM rahelA krIDA sthAnano Azraya karelo che ane jeo tiryazlokamAM rahIne ja vaikriyasamudyAta ke maraNasamudyAta karatA tathAvidha prayatna vizeSathI UrdhvalokamAM Atmapradezone vistAre che, te upara kahelA pratarano sparza kare che, te thoDA che mATe sauthI thoDA kahyA che. tethI traNa lokamAM saMkhyAta gaNA che, kAraNa ke adholaukika gAmomAM samavasaraNAdi nimitte ke adholokamAM krIDA nimitte gayelA je vaimAniko vaikriya samuddaghAta ke mAraNAMtika samughAta karatA tathAvidha prayatnavizeSathI atyaMta dUra Urdhva AtmapradezarUpa daMDano vistAra kare che ane je vaimAnika bhavathI IlikAgatithI eNvI adholaukika grAmomAM utpanna thAya che te traNe lokano sparza kare che ane te pUrve kahelAthI ghaNA che mATe saMkhyAtaguNA che. tethI adholoka-tiryazloka nAme be prataramAM saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke adholaukika grAmomAM samavasaraNAdi nimitte gamanAgamana karavAthI ane upara kahelA prataramAM rahelA samavasaraNAdimAM rahevAthI ghaNA vaimAnikone upara kahelA pratarano sparza thAya che. tethI adholokamAM saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke adholaukika grAmone viSe ghaNA vaimAnika devo samavasaraNAdine viSe rahe che. tethI tiryazlokamAM saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke ghaNA vaimAniko samavasaraNomAM ane ghaNA krIDA sthAnomAM rahe che. tethI UrvalokamAM asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke Urdhvaloka vaimAnikonuM svasthAna che, ane tyAM ghaNA ja vaimAnika hamezAM rahe che. ema vaimAnika devI saMbandhI sUtrano paNa vicAra karavo. 6pAra01I. khettANuvAraNaM savvatthovA egidiyA jIvA uDaloyatiriyaloe, aholoyatiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhijjaguNA, telokke asaMkhijjaguNA, uDDaloe asaMkhijjaguNA, aholoe visesaahiyaa| khettANuvAraNaM savvatthovA egidiyA jIvA apajjattagA uDDaloyatiriyaloe, aholoyatiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhijjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, uDDaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesaahiyaa| khittANuvAraNaM savvatthovA egidiyA jIvA pajjattagA uDaloyatiriyaloe, aholoyatiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhijjaguNA, telokke asaMkhijjaguNA, uDaloe asaMkhijjaguNA, aholoe visesAhiyA ||suu0-66||202|| (mU0) kSetranI apekSAe sauthI thoDA ekendriya jIvo Urdhvaloka-tiryazlokamAM che, tethI adholoka-tiryazlokamAM vizeSAdhika che, tethI tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI traNalokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che, ane tethI adholokamAM vizeSAdhika che. kSetranI apekSAe sauthI thoDA aparyApta ekendriya jIvo Urdhaloke-tiryazlokamAM 210 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyaM appAbahuyaM payaM cauvIsaimaM khettadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 ' che. tethI adholoka-tiryazlokamAM vizeSAdhika che. tethI tiryazlokamAM asaMkhyAtagaNA che, tethI traNa lokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI UrvalokamAM asaMkhyAtaguNA che, ane tethI adholokamAM vizeSAvika che. kSetranI apekSAe sauthI thoDA paryAmAM ekendriya jIvo Urdhvaloka-tiryazlokamAM che, tethI adholoka-tiryazlokamAM vizeSAdhika che, tethI tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI traNa lokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che, ane tethI adholokamAM vizeSAthi cha. 155 // 20 // (TI.) have ekendriya saMbaMdhI alpabadutva kahe che-kSetranI apekSAe vicAra karatAM ekendriya jIvo sauthI thoDA Urvalokatiryazloka nAme be pratarane viSe che, kAraNa ke jeo tyAM rahelA che, ane je keTalAka UrdhvalokathI tiryazlokamAM ke tiryazlokathI UrdhvalokamAM utpanna thavAnA che teo maraNa samughAta karI uparanA be pratarano sparza kare che, teo thoDA che mATe sauthI thoDA kahyA che. tethI adholoka-tiryazlokamAM vizeSAdhika che, kAraNa ke jeo adholokathI tiryazlokamAM ane tiryazlokathI apolokamAM IlikAgatithI utpanna thAya che teo tathA tyAM rahelA upara kahelA pratarano sparza kare che. ane UrdhvalokathI adholokamAM ekendriyo vizeSAdhika che, tethI ghaNA apolokathI tiryazlokamAM utpanna thAya che, mATe vizeSAdhika kahyA che. tethI tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNa che, kAraNa ke upara kahelA prataranA kSetrathI tiryazlokanuM kSetra asaMkhyAtaguNa che, tethI traNa lokamAM asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke ghaNA UrdhvalokathI adholokamAM ke adholokathI UrdhvalokamAM utpanna thAya che. temAM ghaNA ekendriya jIvo maraNa muddaghAta vaDe Atmapradezone daMDarUpe vistArI traNe lokano sparza kare che, tethI asaMkhyAtaguNA che. tethI UrvalokamAM asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke teone upajavAnuM kSetra ghaNuM moTuM che. tethI adholokamAM vizeSAdhika che, kAraNa ke UrdhvalokathI apolokanuM kSetra vizeSAdhika che. ema aparyAptA ane paryAptA saMbaMdhI sUtra vicAravuM. //66//202aa khettANuvAeNaM savvatthovA beiMdiyA uDaloe, uDDaloyatiriyaloe asaMkhijjaguNA, telukke asaMkhijjaguNA, aholoyatiriyaloe asNkhijjgunnaa,aholoesNkhijjgunnaa,tiriyloesNkhijjgunnaa|khittaannuvaarnnNsvvtthovaa beiMdiyA apajjattayA uDDaloe, uDDaloyatiriyaloe asaMkhijjaMguNA, telokke asaMkhejjaguNA, aholoyatiriyaloe asaMkhejjaguNA, aholoe saMkhijjaguNA,tiriyaloe sNkhijjgunnaa| khittANuvAraNaMsavvatthovA beiMdiyA pajjattA uDaloe, uDaloyatiriyaloe asaMkhijjaguNA, telokke asaMkhijjaguNA, aholoyatiriyaloe asaMkhijjaguNA, aholoesNkhijjgunnaa,tiriyloesNkhijjgunnaa||khittaannuvaaennNsvvtthovaa teiMdiyA uDDaloe, uDaloyatiriyaloe asaMkhijjaguNA, telokke asaMkhijjaguNA, aholoyatiriyaloe asaMkhijjaguNA, aholoe saMkhijjaguNA, tiriyaloe sNkhijjgunnaa| khittANuvAeNaM savvatthovA teiMdiyA apajjattayA uDDaloe, uDDaloyatiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, aholoyatiriyaloe asaMkhejjaguNA,aholoesaMkhejjaguNA,tiriyaloe sNkhejjgunnaa| khittANuvAeNaM savvatthovA teiMdiyA pajjattayA uDaloe, uDDaloyatiriyaloe asaMkhejjaguNA, telukke asaMkhejjaguNA,aholoyatiriyaloe asaMkhejjaguNA, aholoesNkhejjgunnaa,tiriyloesNkhejjgunnaa|| khettANuvAeNaMsavvatthovA cauridiyA jIvA uDaloe, uDDaloyatiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, aholoyatiriyaloe asaMkhejjaguNA, aholoesNkhejjgunnaa,tiriyloesNkhengunnaa| khettANuvAraNaMsavvatthovA caTharidiyA jIvA apajjattayA uDaloe, uDaloyatiriyaloe asaMkhejjaguNA, telukke asaMkhejjaguNA, aholoyatiriyaloe asaMkhejjaguNA,aholoesaMkhejjaguNA, tiriyloesNkhejjgunnaa| khettANuvAeNaMsavvatthovA cauriMdiyA jIvA pajjattayA uDDaloe, uDDaloyatiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, 211 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM cauvIsaimaM khettadAraM aholoyatiriyaloe asaMkhejjaguNA, aholoe saMkhejjaguNA, tiriyaloe saMkhejjaguNA / sU0 - 67 / / 203 / / . (mU0) kSetranI apekSAe sauthI thoDA beindriya jIvo UrdhvalokamAM che, tethI Urdhvaloka-tirthaMglokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI traNa lokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI adholoka-tiyaMglokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI adholokamAM saMkhyAtaguNA che, ane tethI tirthaMglokamAM saMkhyAtaguNA che. kSetranI apekSAe aparyAptA beindriya jIvo sauthI thoDA UrdhvalokamAM che, tethI Urdhvaloka-tiryaMglokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI traNa lokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI adholoka-tirthaMglokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI adholokamAM saMkhyAtaguNA che, ane tethI tiryaMglokamAM saMkhyAtaguNA che. kSetranI apekSAe sauthI thoDA paryAptA beindriyo UrdhvalokamAM che, tethI Urdhvaloka-tiryaJlokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI traNa lokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI adholoka-tirthaMglokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI adholokamAM saMkhyAtaguNA che, ane tethI tirthaMglorkamA~ saMkhyAtaguNA che. kSetranI apekSAe sauthI thoDA teindriyo UrdhvalokamAM che, tethI Urdhvaloka-tiryaMglokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI traNa lokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI adholoka-tirthaMglokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI adholokamAM saMkhyAtaguNA che ane tethI tirthaMglokamAM saMkhyAtaguNA che. kSetranI apekSAe sauthI thoDA aparyAptA teindriyo UrdhvalokamAM che, tethI Urdhvaloka-tiryaJlokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI traNalokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI adholoka--tiryaMglokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI adholokamAM saMkhyAtaguNA che. ane tethI tiryaMglokamAM saMkhyAtaguNA che. kSetranI apekSAe sauthI thoDA aparyAptA teindriyo UrdhvalokamAM che, tethI Urdhvaloka-tirthaMglokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI traNa lokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI adholokatiyaMglokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI adholokamAM saMkhyAtaguNA che, ane tethI tirthaMglokamAM saMkhyAtaguNA che. kSetranI apekSAe sauthI thoDA teindriya paryAmA UrdhvalokamAM che, tethI Urdhvaloka-tiryaMglokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI traNalokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI adholoka-tiryaJlokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI adholokamAM saMkhyAtaguNA che, ane tethI tiryaMglokamAM saMkhyAtaguNA che. kSetranI apekSAe sauthI thoDA caurindriya jIvo UrdhvalokamAM che, tethI Urdhvaloka--tiryaJlokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI traNalokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI adholoka-tirthaMglokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI adholokamAM saMkhyAtaguNA che, ane tethI tiryaMglokamAM saMkhyAtaguNA che. kSetranI apekSAe sauthI thoDA aparyAptA caurindriya jIvo UrdhvalokamAM che, tethI Urdhvaloka--tiryablokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI traNa lokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI apoloka-tiryaMglokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI adholokamAM saMkhyAtaguNA che, ane tethI tiryaJlokamAM saMkhyAtaguNA che. kSetranI apekSAe sauthI thoDA paryAmA caurindriya jIvo UrdhvalokamAM che, tethI Urdhvaloka-tiryaJlokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI traNa lokamAM saMkhyAtaguNA che, tethI adholoka-tiyaMglokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI adholokamAM saMkhyAtaguNA che, ane tethI tirthaMglokamAM saMkhyAtaguNA che. II67203 (TI0) have beindriyo saMbaMdhI alpabahutva kahe che-kSetrane anusAre vicAra karatAM sauthI thoDA beindriyo UrdhvalokamAM che, kAraNa ke UrdhvalokanA eka bhAgamAM teono saMbhava che. tethI Urdhvaloka-tirthaMgloka nAme be prataramAM asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke jeo UrdhvalokathI tiryablokamAM ke tiryaJlokathI UrdhvalokamAM beindriyapaNe upajavAnA che ane tenuM AyuSya anubhavatA IlikAgatithI utpanna thAya che, tathA jeo beindriyo ja che ane tiryaMglokathI UrdhvalokamAM ane UrdhvalokathI tiryaMglokamAM beindriyapaNe ke anyapaNe utpanna thavAnA che teo prathama maraNasamuddAta karatA ane tethI beindriyanuM AyuSya anubhavatAM samuddAta vaDe atyaMta dUra sudhI potAnA Atmapradezo daMDarUpe vistAre che, tathA jeo pUrvokta be pratarUpa kSetramAM rahelA che teo badhA te be pratarano sparza kare che, ane te ghaNA che, mATe pUrvoktathI asaMkhyAtaguNA che. tethI traNa lokamAM asaMkhyAtaguNA 212 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyaM appAbahuyaM payaM cauvIsaimaM khettadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 che, kAraNa ke beindriyonA ghaNA utpattisthAno adholokamAM che, ane tethI ghaNA tiryazlokamAM che, temAM je beIndriyo adholokathI UrdhvalokamAM beIndriyapaNe ke anyapaNe upajavAnA che ane prathama maraNa samuddhAta karI samuddhAtavaDe utpatti deza sudhI AtmapradezarUpa daMDano vistAra karatA beIndriyAyuSya vede che, ane jeo UrdhvalokathI adholokamAM beIndriyo ke anya kAyanA jIvo yAvat beijiyapaNe utpanna thatA beindriyAyuSyano anubhava kare che te traNa lokano sparza kare che, te ghaNA hovAthI pUrve kahelAthI asaMkhyAtaguNA che. tethI adholoka-tiryazlokarUpa be prataramAM asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke je adholokathI tiryazlokamAM ane tiryazlokathI adholokamAM beIndriyapaNe upajavAnI icchAvALA ane tenuM AyuSya anubhavatA IlikAgatithI utpanna thAya che, tathA je beindriya jIvo tiryazlokathI adholokamAM beindriyapaNe ke zeSakAyapaNe upajavAnI icchAvALA che, ane prathama mAraNAMtika samughAta karatA ane beindriyanA AyuSyano anubhava karatA samudyAtavaDe utpattisthAna sudhI Atmapradezo daMDarUpe vistAre che teo ukta be pratarano sparza kare che, teo ghaNA che mATe pUrve kahelA jIvothI asaMkhyAtaguNA che. tethI adholokamAM saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke tyAM tenA upajavAnA sthAno ghaNAM che. tethI paNa tiryazlokamAM saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke tyAM tenA yonisthAno-upajavAnA sthAno atizaya ghaNAM che. jema A sAmAnya beindriya saMbandhI sUtrano vicAra karyo tema paryApta ane aparyApta beIndriya sUtra jANavuM. teja pramANe sAmAnya te indriya, paryApta ane aparyApta teIndriya, sAmAnya caurindriya, paryApta ane aparyApta caurindriya sUtrano vicAra karavo. II67203ll khettANuvAraNaMsavvatthovA paMciMdiyA telukke, uDaloyatiriyaloesaMkhejjaguNA, aholoyatiriyaloesaMkhejjaguNA, uDaloe saMkhejjaguNA,aholoesaMkhejjaguNA,tiriyaloe asNkhejjgunnaa| khettANuvAraNaMsavvatthovA paMciMdiyA apajjattayA telokke, uDDaloyatiriyaloesaMkhejjaguNA,aholoyatiriyaloesaMkhejjaguNA, uDaloesaMkhejjaguNA, aholoe saMkhejjaguNA, tiriyaloe asNkhejjgunnaa| khettANuvAraNaM savvatthovA paMcidiyA pajjattA uDaloe, uDaloyatiriyaloe asaMkhejjaguNA, telukke saMkhejjaguNA,aholoyatiriyaloesaMkhejjaguNA,aholoesaMkhejjaguNA, viDiyo pasaMveknapuI IkU0-68pAra04|| (mULa) kSetranI apekSAe sauthI thoDA paMcendriya jIvo traNa lokamAM che, tethI Urdhvaloka-tiryazlokamAM saMkhyAtaguNA che, tethI adholoka-tiryazlokamAM saMkhyAtaguNA che, tethI UrdhvalokamAM saMkhyAtaguNA che, tethI adholokamAM saMkhyAtaguNA che ane . ' tethI tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNA che. kSetranI apekSAe sauthI thoDA aparyApta paMcendriyo traNa lokamAM che, tethI Urdhvaloka-tiryazlokamAM saMkhyAtaguNA che, tethI adholoka-tiryazlokamAM saMkhyAtaguNA che, tethI UrdhvalokamAM saMkhyAtaguNA che, tethI adholokamAM saMkhyAtaguNA che, ane tethI tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNA che. kSetranI apekSAe sauthI thoDA payaramAM paMcendriyo UlokamAM che, tethI Urdhvaloka-tiryazlokamAM saMkhyAtaguNA che, tethI traNa lokamAM saMkhyAtaguNA che, tethI adholoka-tiryazlokamAM saMkhyAtaguNA che, tethI adholokamAM saMkhyAtaguNA che, ane tethI tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNA che. //68204ll (TI) have paMcendriyanA saMbaMdhamAM alpabadutva kahe che-kSetranI apekSAe vicAra karatAM sauthI thoDA paMcendriyo traNa lokamAMtraNa lokano sparza karanArA che, kAraNa ke jeo adholokathI UrdhvalokamAM ane UrdhvalokathI adholokamAM bAkInI kAyavALA paMcendriyAyuSyano anubhava karatAM IlikAgatithI utpanna thAya che ane je paMcendriyo UrvalokathI adholokamAM ane adholokathI UrdhvalokamAM paMcendriya sivAya bAkInI kAyapaNe ke paMcendriyapaNe utpanna thavAnI icchAvALA mANasamughAta karI ane samudyata vaDe utpattisthAna sudhI Atmapradezo daMDarUpe vistArI hajI sudhI paMcendriyAyuSyano anubhava kare che te traNa lokano sparza karanArA che, te thoDA che mATe sauthI thoDA kahyA che. tethI Urvaloka-tiryazloka nAme be prataramAM asaMkhyAtaguNA che, kAraNa 213 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM cauvIsaimaM khettadAraM ke ghaNA jIvonA upajavA vaDe tathA samadughAta vaDe upara kahelA prataranA sparzano saMbhava che. tethI adholoka-tiryazlokamAM saMkhyAtagaNA che, kAraNa ke tene atyaMta ghaNA jIvonA upapAta ane samadudhAta vaDe adholoka-tiryazloka nAmanA be pratarano sparza thAya che. tethI UrdhvalokamAM saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke tyAM vaimAnika devonuM avasthAna che. tethI adholokamAM saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke vaimAnika devo karatAM saMkhyAtaguNA nArako tyAM rahe che. tethI tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke saMmUIima jalacara-khecarAdi, vyantara, jyotiSko ane saMmUrNima manuSyo tyAM hoya che. e pramANe aparyApta paMcendriya sUtrano paNa vicAra karavo. paryApta paMcendriyanA saMbandhamAM alpabahuta-kSetranI apekSAe vicAra karatAM paryApta paMcendriya jIvo sauthI thoDA UrdhvalokamAM che, kAraNa ke prAyaH vaimAnika devoja tyAM hoya che. tethI Urdhvaloka-tiryazloka nAme be prataramAM asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke A be prataranI najIka rahelA jyotiSka devone tathA jyotiSThAzrita kSetramAM rahelA vyantaro ane tiryaMca paMcendriyone tathA vaimAnika, vyantara, jyotiSka, vidyAdhara, cAraNa muni, ane tiryaMca paMcendriyone Urdhvaloka ane tiryazlokamAM gamanAgamana karatA upara kahelA pratarano sparza thAya che. tethI traNa lokano sparza karanArA saMkhyAtaguNA che. te A pramANe-je adholokamAM rahelA bhavanapati, vantara, jyotiSka, vaimAniko ane vidyAdharo vaikriya samuddaghAta karatA tathAvidha prayatnavizeSathI UrdhvalokamAM Atmapradezo daMDarUpe vistAre che teo traNe lokano sparza kare che, mATe saMkhyAtaguNA che. tethI adholoka-tiryazloka nAme be yAtagaNA che. kAraNa ke ghaNA lattaro potAnuM sthAna najIka hovAthI, tIrachA lokamAM bhavanapatio. UrdhvalokamAM vyantara, jyotiSka ane vaimAnika devo adholaukika gAmomAM samavasaraNAdi nimitte tathA adholokamAM krIDAdi nimitte gamanAgamana karavAthI, tathA samudromAM keTalAka tiryaMca paMcendriyo potAnuM sthaLa najIka hovAthI bIjA keTalAka te be pratarAzrita kSetramAM rahelA hovAthI pUrvokta be pratarano sparza kare che, mATe saMkhyAtaguNA che. tethI adholokamAM saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke narayiko ane bhavanapati tyAM rahe che. tethI tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke tiryaMca paMcendriya, manuSya, vantara ane jyotiSTho tyAM rahe che. ema paMcendriyanuM alpabadutva kahyuM. 68204 khittANuvAeNaM savvatthovA puDhavikAiyA uDDaloyatiriyaloe, aholoyatiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhijjaguNA, telokke asaMkhijjaguNA, uDaloe asaMkhijjaguNA, aholoe visesaahiyaa| khittANuvAraNaM savvatthovA puDhavikAiyA apajjattayA uDaloyatiriyaloe, aholoyatiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, uDaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesaahiyaa| khittANuvAraNaM savvatthovA puDhavikAiyA pajjattayA uDDaloyatiriyaloe, aholoyatiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telukke asaMkhejjaguNA, uDaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesaahiyaa||suu0-69||205|| (mU0) kSetranI apekSAe sauthI thoDA pRthivIkAyiko Urdhvaloka-tiryazlokamAM che, tethI adholoka-tiryazlokamAM vizeSAdhika che, tethI tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI traNa lokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che. ane tethI adholokamAM vizeSAdhika che. kSetranI apekSAe sauthI thoDA aparyApta pRthivIkAyiko Urdhvaloka-tiryazlokamAM che, tethI adholoka-tiryazlokamAM vizeSAdhika che, tethI tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI traNa lokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che ane tethI adholokamAM vizeSAdhika che. kSetranI apekSAe sauthI thoDA paryApta pRthivIkAyiko Urvaloka-tiryazlokamAM che, tethI adholoka-tiryazlokamAM vizeSAdhika che, tethI tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI traNa lokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che, ane tethI adholokamAM vizeSAdhika che. ll69ra0pa/ khittANuvAeNaM savvatthovA AukAiyA uDaloyatiriyaloe, aholoyatiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe 214 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyaM appAbahuyaM payaM cauvIsaimaM khettadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 asaMkhejjaguNA, telukke asaMkhejjaguNA, uDDaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesAhiyA / khittANuvAeNaM savvatthovA AukAiyA apajjattayA uDDhaloetiriyaloe, aholoyatiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, uDDaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesaahiyaa| khittANuvAeNaM savvatthovA AukAiyA pajjattayA uDaloyatiriyaloe, aholoyatiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, uDDaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesAhiyA / sU0 - 70 / 206 / / (mULa) kSetranI apekSAe sauthI thoDA apsAyiko Urdhvaloka-tiryaMglokamAM che, tethI adholoka-tiyaMglokamAM vizeSAdhika che, tethI tiryaMglokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI traNa lokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che, ane tethI adholokamAM vizeSAdhika che. kSetranI apekSAe sauthI thoDA aparyApta aplAyiko Urdhvaloka-tiryaMglokamAM che. tethI adholoka-tiyaMglokamAM vizeSAdhika che, tethI tiryaMglokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI traNa lokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che, ane tethI adholokamAM vizeSAdhika che. kSetranI apekSAe sauthI thoDA paryAptA aAyiko Urdhvaloka-tiryaJlokamAM che, tethI adholoka-tirthaMglokane viSe vizeSAdhika che. tethI tiryaMglokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI traNa lokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che. tethI adholokamAM vizeSAdhi che. // 70 // 206 // khittANuvAeNaM savvatthovA teukAiyA uDaloyatiriyaloe, aholoyatiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, uDDhaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesAhiyA / khettANuvAeNaM savvatthovA teukAiyA apajjattayA uDaloyatiriyaloe, aholoyatiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, uDDaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesAhiyA / khettANuvAeNaM savvatthovA teukAiyA pajjattayA uDaloyatiriyaloe, aholoyatiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, uDDhaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesAhiyA / / sU0 - 71 / / 207 / / (mU0) kSetranI apekSAe sauthI thoDA tejaskAyiko Urdhvaloka tiryaMglokamAM che, tethI adholoka-tirthaMglokamAM vizeSAdhika che, tethI tirthaMglokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI adholokamAM vizeSAdhika che, kSetrane anusAre sauthI thoDA aparyApta tejaskAyiko Urdhvaloka-tiryaMglokamAM che, tethI adholoka-tiryaMglokamAM vizeSAdhika che, tethI tirthaMglokamAM asaMkhyAtaguNA che. tethI traNa lokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che, ane tethI adholokamAM vizeSAdhika che. kSetranI apekSAe sauthI thoDA paryAptA tejaskAyiko Urdhvaloka-tiyaMglokamAM che, tethI adholoka--tiryaMglokamAM vizeSAdhika che, tethI tirthaMglokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI traNa lokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che, ane tethI adholokamAM vizeSAdhika che. 71207 khettANuvAraNaM savvathovA vAukAiyA uDDaloyatiriyaloe, aholoyatiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, uDDhaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesaahiyaa| khittANuvAeNaM savvatthovA vAukAiyA apajjattayA uDaloyatiriyaloe, aholoyatiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhijjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, uDDaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesaahiyaa| khettANuvAeNaM savvatthovA vAukAiyA pajjattayA uDaloyatiriyaloe, aholoyatiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, luke asaMkhejjaguNA, uDhaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesAhiyA / sU0 - 72 / / 208 / / 215 Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM paMcavIsaimaM baMdhadAraM (mULa) kSetranI apekSAe sauthI thoDA vAyukAyiko Urdhvaloka-tiryazlokamAM che, tethI adholoka-tiryazlokamAM vizeSAdhika che, tethI tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI traNa lokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI UrvalokamAM asaMkhyAtaguNA che, ane tethI adholokamAM vizeSAdhika che. kSetranI apekSAe sauthI thoDA aparyAptA vAyakAyiko Urdhvaloka-tiryazlokamAM che. [ityAdi aparyApta ane paryApta vAyukAyikano pUrvavat sUtrArtha jANavo.] I72 /208 khittANuvAraNaM savvatthovA vaNassaikAiyA uDDaloyatiriyaloe, aholoyatiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, uDDaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesaahiyaa| khittANuvAraNaM savvatthovA vaNassaikAiyA apajjattayA uDDaloyatiriyaloe, aholoyatiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telukke asaMkhejjaguNA, uDDaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesaahiyaa| khittANuvAeNaM savvatthovA vaNassaikAiyA pajjattayA uDDaloyatiriyaloe, aholoyatiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA uDDaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesAhiyA ||suu0-73||209|| (mULa) kSetranI apekSAe sauthI thoDA vanaspatikAyiko Urdhvaloka-tiryazlokamAM che, tethI adholoka-tiryazlokamAM vizeSAdhika che, tethI tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI traNa lokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI UrvalokamAM asaMkhyAtaguNA che, ane tethI adholokamAM vizeSAdhika che. kSetranI apekSAe sauthI thoDA aparyAptA vanaspatikAyiko Urdhvaloka tiryazlokamAM che. [ityAdi aparyAptA ane paryApta vanaspatikAyika saMbaMdhamAM pUrvavat sUtrArtha jANavo.] Il73209ll (TI.) have pRthivIkAyikAdi pAMce ekendriyonA pratyekanA sAmAnya, paryAptA ane aparyAptAonA saMbaMdhamAM traNa traNa alpabadutva kahe che-A paMdara sUtro pUrve kahelA ekendriyasUtranI peThe vicAravA. khittANuvAraNaMsavvatthovA tasakAiyA telokke, uDDaloyatiriyaloe saMkhejjaguNA',aholoyatiriyaloesaMkhejjaguNA, uDaloesaMkhejjaguNA,aholoe saMkhejjaguNA, tiriyaloe asNkhejjgunnaa|khittaannuvaaennNsvvtthovaa tasakAiyA apajjattayA telokke, uDDaloyatiriyaloe saMkhejjaguNA', aholoyatiriyaloe saMkhejjaguNA, uDDaloesaMkhejjaguNA, aholoe saMkhejjaguNA, tiriyaloe asNkhejjgunnaa| khittANuvAraNaM savvatthovA tasakAiyA pajjattayA telokke, uDDaloyatiriyaloe asaMkhejjaguNA, aholoyatiriyaloe saMkhejjaguNA, uDaloe saMkhejjaguNA, aholoe saMkhejjaguNA, tiriyaloe asaMkhijjaguNA ||suu0-74||210|| (mULa) kSetranI apekSAe sauthI thoDA trasakAyiko traNalokane viSe che, tethI Urvaloka-tiryazlokane viSe saMkhyAtaguNA che, tethI adholoka-tiryazlokane viSe saMkhyAtaguNA che, tethI UrvalokamAM saMkhyAtaguNA che, tethI adholokamAM saMkhyAtaguNA che ane tethI tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNA che. kSetranI apekSAe sauthI thoDA aparyApta trasakAyiko traNa lokamAM che. [ityAdi aparyApta ane paryApta trasakAyikanA saMbaMdhamAM sUtrArtha pUrvanI peThe jANavo.] th74ra 10 (TI0) A sUtrono paMcendriya sUtranI peThe vicAra karavo. kSetradvAra samApta. II74pAra 1oll. 25 bandhadAraM eesi NaM bhaMte! jIvANaM Auyassa kammassa baMdhagANaM abaMdhagANaM pajjattANaM apajjattANaM suttANaM jAgarANaM samohayANaM asamohayANaM sAyAveyagANaM asAyAveyagANaM iMdiovauttANaM noiMdiovauttANaM sAgArovauttANaM aNAgArovauttANa yakayarekayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA jIvA 1. asaMkhejjaguNA; 2. asaMkhejjaguNA malayagiri TikAyAM [mA mahAvIra vidyAlayamA pAhAnusAra 'saMkhejjaguNA' sevAmA sAvesa cha.] 216 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyaM appAbahuyaM payaM paMcavIsaimaM baMdhadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 Auyassa kammassa baMdhagA 1, apajjattayA saMkhejjaguNA 2, suttA saMkhejjaguNA 3, samohayA saMkhejjaguNA 4, sAyAvegA saMkhejjaguNA 5, iMdiovauttA saMkhejjaguNA 6, aNAgArovauttA saMkhejjaguNA 7, sAgArovauttA saMkhejjaguNA 8, noiMdiovauttA visesAhiyA 9, asAyAveyagA visesAhiyA 10, asamohayA visesAhiyA 11, jAgarA visesAhiyA 12, pajjattayA visesAhiyA 13, Auyassa kammassa abaMdhayA visesAhiyA 14 / IR.-7||2|| (mULa) he bhagavan! e AyuSya karmanA bandhaka, abandhaka, paryAptA, aparyAptA, sUtelA, jAgRta, samavahata-samuddhAtavALA, asamavahata-samuddAta rahita, sAtAne vedatA, asAtAne vedatA, indriyanA upayogavALA, noindriyanA upayogavALA, sAkAra upayogavALA ane anAkAra upayogavALA jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! 1 sauthI thoDA jIvo AyuSya karmanA bandhaka che, 2 tethI aparyAptA jIvo saMkhyAtaguNA che, 3 tethI sUtelA jIvo saMkhyAtaguNA che, 4 tethI samavahata-samuddAtane prApta thayelA jIvo saMkhyAtaguNA che, 5 tethI sAtAvedanIyano anubhava karanArA jIvo saMkhyAtaguNA che. 6 tethI indriyanA upayogavALA jIvo saMkhyAtaguNA che, 7 tethI anAkAra upayogavALA saMkhyAtaguNA che, 8 tethI sAkAra upayogavALA saMkhyAtaguNA che, 9 tethI noindriya(mana)nA upayogavALA vizeSAdhika che, 10 tethI asAtAvedanIya karmano anubhava karanArA vizeSAdhika che, 11 tethI asamavahata-samuddAtane nahi prApta thayelA jIvo vizeSAdhika che, 12 tethI jAgRta jIvo vizeSAdhika che, 13 tethI paryAmA vizeSAdhika che, 14 ane tethI AyuSya karmanA abandhaka vizeSAdhika che. 75211 (TI0) have bandhadvAra kahe che-ahIM AyuSya karmanA bandhaka, abandhaka, paryAptA, aparyAptA, sUtelA, jAgRta, samavahata- samuddhAtane prApta thayelA, asamavahata-samuddAtane nahi prApta thayelA, sAtAvedaka, asAtAvedaka, indriyanA upayogavALA, noindriyanA upayogavALA, sAkAra-jJAnopayogavALA ane anAkAra-darzana upayogavALA eonuM sAmudAyika alpabahutva kahevAnuM che. temAM prathama pratyekanuM alpabahutva kahIe chIe, jethI samudAyanuM alpabahutva anAyAsathI samajI zakAya. temAM sauthI thoDA AyuSya karmanA bandhaka che, tethI abandhaka saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke vartamAna bhavanA anubhavAtA AyuSyano trIjo bhAga, trIjA bhAgano trIjo bhAga, teno paNa trIjo bhAga ityAdi bAkI hoya tyAre jIvo parabhavanuM AyuSya bAMdhe che, mATe be tRtIyAMza abandhakALa che ane eka tRtIyAMza bandhakALa che. mATe AyuSyanA bandha karanArAthI abandhaka jIvo saMkhyAtaguNA che. sauthI thoDA aparyAptA che ane tethI paryAptA saMkhyAtaguNA che. A sUkSma jIvone AzrayI jANavuM. kAraNa ke sUkSma jIvomAM bAhya vyAghAta-upakrama hoto nathI. mATe ghaNA sUkSma jIvonI utpatti thAya che ane thoDa' nI ja anutpatti-maraNa thAya che. sauthI thoDA sUtelA che, ane tethI jAgRta jIvo saMkhyAtaguNA che. A paNa sUkSma ekendriya jIvonI apekSAe jANavuM. kAraNa ke aparyAptA sUtelA hoya che, paryAmA jAgRta paNa hoya che. mUla TIkAmAM kahyuM che ke-- 'jamhA apajjattA suttA labdhaMti, kei apajjattagA jesiM saMkhijjA samayA atItA te ya thovA, iyare vi ya sesA thovagA ceva, sesA jAgarA pajjattA, te saMkhijjaguNA" iti / kAraNa ke aparyAptA sUtA hoya che, ane temAM keTalAka aparyAptA ke jeone saMkhyAtA samayo vyatIta thayA che te thoDA che, bIjA paNa thoDA che. bAkInA jAgRta e paryAptA che ane te saMkhyAtaguNA che. mATe jAgRta paryAptA hoya che ane tethI saMkhyAtaguNA che. samavahata-samuddAtane prApta thayelA sauthI thoDA che, kAraNa ke ahIM samavahata-maraNasamuddAtane prApta thayelA grahaNa ka2vA ane ma2NasamuddAta to maraNakALa hoya che paNa bAkInA samaye hotI nathI, temAM paNa badhA jIvone maraNasamuddAta 217 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM paMcavIsaimaM baMdhadAraM hotI nathI mATe te sauthI thoDA che. tethI asavahata-samuddhAtane nahi prApta thayelA asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke jIvanakALa ghaNo che. sauthI thoDA jIvo sAtavedanIyanA udayavALA hoya che, kAraNa ke ahIM ghaNA jIvo sAdhAraNa zarIravALA hoya che ane thoDA pratyekazarIravALA hoya che. sAdhAraNazarIravALA ghaNA asatAvedanIyanA udayavALA hoya che ane thoDA sAtAdanIyanA udayavALA hoya che. ane pratyeka zarIravALA ghaNA sAtA vedanArA hoya che ane thoDA asAtA vedanArA hoya che, mATe thoDA sAtavedaka che. tethI asAtA vedanArA saMkhyAtaguNA che. sauthI thoDA indriyanA upayogavALA hoya che, ane tethI naindriyanA upayogavALA saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke indriyano upayoga vartamAnakALaviSayaka hoya che mATe teno upayogakALa thoDo hovAthI praznasamaye indriyanA upayogavALA thoDA hoya che. jyAre teja arthane indriyavaDe jANIne ogha saMjJAvaDe paNa vicAre che tyAre te noindriyanA upayogavALA kahevAya che mATe noindriyano upayoga atIta ane anAgata kALa viSayaka hovAthI ghaNo kALa hovAne lIdhe noIndriyanA upayogavALA saMkhyAtaguNA che. sauthI thoDA anAkAra (darzana) upayogavALA hoya che, kAraNa ke darzananA upayogano kALa thoDo che, tethI sAkAra (jJAna) upayogavALA saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke anAkAra upayoganA kALathI sAkAra upayogano kALa saMkhyAtaguNa che. have sUtramAM kahelA sAmudAyika alpabahutano vicAra kare che. (1) sauthI thoDA jIvo AyuSya karmanA bandhaka che, kAraNa ke AyuSyabandhano kALa pratiniyata-bhavanA trIjA vagere bhAge che. (2) tethI aparyAptA saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke aparyAptA anubhavAtA vartamAna bhavanA AyuSyano trIjo bhAga vagere bAkI rahe tyAre parabhavanuM AyuSya bAMdhe che, tethI be tRtIyAMza abandhakALa ane eka tRtIyAMza bandhakALa che. mATe bandhakALathI abandhakALa saMkhyAtaguNa che. tethI AyuSyanA bandhakathI aparyAptA saMkhyAtaguNA che. (3) te aparyAptAthI sUtelA saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke aparyAptA ane paryAptA bannemAM sUtelA hoya che ane paryAptA aparyAptAthI saMkhyAtaguNA che mATe aparyAptAthI sUtelA saMkhyAtaguNA che. (4) tethI samavahata-samuddhAtane prApta thayelA saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke paryAptA ane aparyAptAomAM hamezAM ghaNA maraNasamuddhAtane prApta thayelA hoya che. (5) tethI sAtAne vedanArA saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke AyuSyanA bandhaka, aparyApta ane sUtelAmAM sAtAne vedanArA hoya che. (6) tethI indriyanA upayogavALA saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke asAtAne vedanArAomAM paNa indriyano upayoga hoya che. (7) tethI anAkAra upayogavALA saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke indriyanA upayogamAM ane noindriyanA upayogamAM anAkAra upayoga hoya che. (8) tethI sAkAra upayogavALA saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke indriya ane noIdriyanA upayogamAM sAkAra upayogano ghaNo kALa che. (9) tethI noindriyanA upayogavALA vizeSAdhika che. kAraNa ke temAM noiMdriyanA anAkAra upayogavALAno paNa samAveza thAya che. ahIM ziSyonA upara anugraha karavA mATe asadbhAva sthApanA vaDe dRSTAMta batAve che-ahIM sAkAra upayogavALA ekaso bANuM che. te be prakAranA che-indriya sAkAra upayogavALA ane noindriya sAkAra upayogavALA. temAM indriya sAkAra upayogavALA atyanta thoDA che mATe tenI vIza saMkhyA kalpavI, bAkInA ekaso bahoMtera noindriya sAkAra upayogavALA che. noindriya anAkAropayogavALA bAvana jeTalA che, tethI sAmAnya rIte sAkAra upayogavALAthI vIza jeTalA indriya sAkAropayogavALA bAda karIe ane temAM bAvana jeTalA anAkAra upayogavALA nAMkhIe eTale baso covIza thAya che, mATe sAkAra upayogavALAthI noIndriyanA upayogavALA vizeSAdhika che. (11) tethI asAtAnA vedanArA vizeSAdhika che, kAraNa ke indriyanA upayogavALA paNa asAtAnA vedanArA hoya che. (12) tethI asamavahata-samuddaghAtane nahi prApta thayelA vizeSAdhika che, kAraNa ke sAtAnA vedanArAo paNa samuddhAtane prApta thayelA hotA nathI. (13) tethI jAgRta thayelA vizeSAdhika 218 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyaM appAbahuyaM payaM chavvIsaimaM puggaladAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 che, kAraNa ke samuddhAtane prApta thayelAmAM paNa keTalAka jAgRta hoya che. (14) tethI paryAptA vizeSAdhika che, kAraNa ke sUtelAmAM paNa keTalAka paryApta che. sUtelA paryAptA paNa hoya che ane jAgRta thayelA paryAptA ja hoya che e niyama che. (15) te paryAptAthI AyuSyakarmanA bandhaka vizeSAdhika che, kAraNa ke aparyAptA paNa AyuSyakarmanA bandhaka hoya che. A ja alpabadutva ziSyonA anugraha mATe sthApanArAzi vaDe batAvAya che-upara ane nIce ema be paMktio sthApavI temAM uparanI paMktimAM 1 AyuSyakarmanA bandhaka, 2 aparyAptA, 3 susa, 4 samavahata, 5 sAtavedaka, 6 indriyanA upayogavALA, 7 sAkAraupayogavALA ane 8 anAkAraupayogavALA anukrame sthApavA ane tenI nIcenI paMktimAM te ja padonI nIce anukrame AyuSyanA abadhUka, paryAptA, jAgRta, asamavahata, asAtavedaka, noIndriyopayukta ane sAkAropayukta pada sthApavAM. tenI sthApanA A pramANe 1 16 AyuSyabandhaka | aparyApta sUtelA samavahata sAtavedaka indriyanA | anAkAro upayogavALA | payogavALA 32 | 64 AyuSyabandhaka | paryApta jAgRta samavahata | asAtavedaka | noindriyanA | sAkAro upayogavALA | payogavALA 255 . * 254 252 | 248 | 240 224 | 192 : ahIM uparanI paMktimAM badhAM pado saMkhyAtaguNA che, ane AyuSya pada badhAmAM prathama che mATe tenA parimANanI saMkhyAmAM eka mUkavo, ane bAkInA pado jaghanya saMkhyA vaDe saMkhyAtaguNa hovAthI temAM bamaNA bamaNA AMkaDA mUkavA. te A pramANe2-4-8-16-32-64. sarva jIvarAzi anantAnanta svarUpa che to paNa asatkalpanA vaDe tenuM parimANa baso chappana kalpIe. pachI A rAzinI AyuSyabaMdhakAdi saMbandhI saMkhyA bAda karIne je je bAkI rahe te te AyuSyanA abandhakAdinuM parimANa jANavuM. te A pramANe-AyuSyanA abaMdhakAdi padane viSe baso pacAvana, ane bAkInA padomAM anukrame baso copana, baso bAvana, baso aDatALIza, baso cALIza, baso covIza ane ekaso bANuM anukrame mUkavAM, ema chatAM uparanI paMktimAM rahelAM "anAkAropayogavALA' sudhInA pado saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke bamaNAM bamaNA adhika che. tyAra pachI sAkAra upayogavALuM pada paNa traNa gaNuM hovAthI saMkhyAtaguNa che. bAkInA noIdriyopayukta vagere pado pAchaLanA kramathI vizeSAdhika jANavA. kAraNa ke koI sthaLe bamaNI saMkhyA paNa thatI nathI. bandhadvAra samApta thayuM. 7pAra 11 . ra6 pura nivAra qhittANuvAeNaMsavvatthovA puggalA telokke, uDDaloyatiriyaloe aNaMtaguNA, aholoyatiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, uDaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesaahiyaa| disANuvAeNaMsavvatthovA puggalA uDDhadisAe, ahodisAe visesAhiyA, uttarapuracchimeNaM dAhiNapaccatthimeNa ya do vi tullA asaMkhijjaguNA, dAhiNapuracchimeNa uttarapaccatthimeNa ya do vi tullA visesAhiyA, puracchimeNaM asaMkhejjaguNA, paccatthimeNaM visesAhiyA, dAhiNeNaM visesAhiyA, uttareNaM visesaahiyaa| khittANuvAraNaM savvatthovAI davvAI telokke, uDDaloyatiriyaloe aNaMtaguNAI, aholoyatiriyaloe visesAhiyAI, uDDaloe asaMkhejjaguNAI, aholoe arnntgunnaaii,tiriyloesNkhejjgunnaaii|disaannuvaarnnNsvvtthovaaii davvAiM ahodisAe, uDDhadisAe aNaMtaguNAI, 219 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM chavvIsaimaM poggaladAraM uttarapuracchimeNaM dAhiNapaccatthimeNa ya dovi tullAI asaMkhejjaguNAI, dAhiNapuracchimeNaM uttarapaccatthimeNaM ya do vitullAI visesAhiyAI, puracchimeNaM asaMkhejjaguNAI, paccatthimeNaM visesAhiyAI, dAhiNeNaM visesAhiyAI, attareLavisetAhiyArUM slR0-76|22|| (mULa) kSetranI apekSAe sauthI thoDA pudgalo (pudgala dravyo) traNa lokamAM (traNa lokano sparza karanArA) che, tethI Urdhvaloka-- tiryaMglokamAM anantaguNA che, tethI adholoka-tiryaJlokamAM vizeSAdhika che, tethI tirthaMglokamAM asaMkhyAtaguNA che. tethI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNAM che, ane tethI adholokamAM vizeSAdhika che. dizAnI apekSAe sauthI thoDA pudgalo UrdhvadizAmAM che, tethI adhodizAmAM vizeSAdhika che, tethI uttara-pUrvamAM (IzAna koNamAM) ane dakSiNa-pazcimamAM (naiRta koNamAM) asaMkhyAtaguNA ane banne vidizAmAM paraspara sarakhA che. tethI dakSiNa-pUrvamAM (agni koNamAM) ane uttara-pazcimamAM (vAyavya koNamAM) banne sthaLe sarakhA ane vizeSAdhika che, tethI pUrvamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI pazcimamAM vizeSAdhika che, ane tethI uttaramAM vizeSAdhika che. kSetranI apekSAe sauthI thoDA dravyo traNalokamAM (trilokavartI) che, tethI Urdhvaloka-tirthaMglokamAM anantaguNA che, tethI adholoka-tiryaMglokamAM vizeSAdhika che, tethI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI adholokamAM anantaguNA che, ane tethI tiryazlokamAM saMkhyAtaguNA che. dizAnI apekSAe sauthI thoDAM dravyo adho dizAmAM che, tethI Urdhva dizAmAM anantaguNAM che, tethI uttarapUrva-IzAna koNamAM ane dakSiNapazcima--naiRtya koNamAM asaMkhyAtaguNA ane banne sthaLe paraspara sarakhAM che, tethI dakSiNapUrva-agnikoNamAM ane uttarapazcima-vAyavya koNamAM banne sthaLe paraspara sarakhAM ane vizeSAdhika che, tethI pUrvamAM asaMkhyAtaguNA che, tethI pazcimamAM vizeSAdhika che, tethI dakSiNamAM vizeSAdhika che, ane tethI uttaramAM vizeSAdhika che. I76 / 212 (TI) have pudgala dvAra kahe che. A pudgalonuM alpabahutva dravyArthapaNAne AzrayI samajavuM. kAraNa ke tevA prakArano saMpradAya-paraMparA che. temAM kSetrane anusA2e vicAra karatA traNa lokano sparza karanArA pudgala dravyo sauthI thoDAM che, eTale traNa lokavyApI pudgala skandho sauthI thoDA che. kAraNa ke acitta mAskaMdho ja traNa lokavyApI che ane te thoDA che. tethI UrdhvalokatirthaglokamAM anantaguNA che, kAraNa ke tiryaJlokanuM je sauthI uparanuM eka pradezavALuM prata2 ane UrdhvalokanuM sauthI nIcenuM eka pradezavALuM pratara e banne pratone Urdhvaloka-tiryazloka kahevAya che. tene ananta saMkhyAtapradezavALA, ananta asaMkhyAtapradezika ane ananta anantapradezika skandho sparza kare che, mATe dravyasvarUpe anantaguNA che. tethI adholoka-tiryazloka nAme pUrve kahelA be prata2mAM vizeSAdhika che, kAraNa ke laMbAi ane pahoLAimAM kSetra kaMika adhika che. tethI tirthaMglokamAM asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke kSetra asaMkhyAtaguNa che. tethI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke tiryaMglokanA kSetrathI UrdhvalokanuM kSetra asaMkhyAtaguNa che. tethI adholokamAM vizeSAdhika che, kAraNa ke Urdhvaloka karatAM adholoka vizeSAdhika che. kaMika nyUna sAta rajju pramANa Urdhvaloka che, ane kaMika adhika sAta rajju pramANa adholoka che. have dizAne anusarI alpabahutva kahe che- dizAnI apekSAe vicAra karatAM sauthI thoDA pudgalo Urdhva dizAmAM che. ahIM ratnaprabhAnA samabhUmitalavALA merunA madhyabhAgamAM cAra upara ane cAra nIce ema ATha pradezo rucaka che, tethI cAra pradezanI lokAnta paryanta Urdhva dizA nIkaLI che. temAM sauthI thoDA pudgalo che, tethI adho dizAmAM vizeSAdhika che. adho dizA paNa te rucakathI cAra pradezanI nIce lokAnta paryanta nIkaLI che ane te adho dizA Urdhva dizAthI vizeSAdhika hovAthI tyAM pudgalo vizeSAdhika che. tethI uttarapUrva-IzAna koNa ane dakSiNapazcima naiRtakoNa pratyekamAM asaMkhyAtaguNA che ane svasthAnanI apekSAe 5raspara sarakhA che. kAraNa ke te banne vidizAo paNa rucakathI nIkaLI motInI mALAnA AkAre tiryaJloka, adholoka ane UrdhvalokanA anta sudhI gayelI che. tethI kSetra asaMkhyAtaguNa hovAthI temAM rahelA pudgalo paNa asaMkhyAtaguNA che, ane svasthAnanuM kSetra sarakhuM hovAthI 220 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyaM appAbahuyaM payaM chavvIsaimaM poggaladAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 pudgalo paNa svasthAnamAM sarakhA che. tethI dakSiNapUrva-agnikoNamAM ane uttarapazcima-vAyavya koNamAM pratyekane AzrayI vizeSAdhika che, ane svasthAnamAM paraspara sarakhA che. vizeSAdhika hovAnuM kAraNa A pramANe che-ahIM saumanasa ane gaMdhamAdana parvatomAM sAta sAta zikharo tathA vidyu--bha ane mAlyavaMtamAM nava nava zikharo che. te zikharomAM dhUmasa ane jhAkaLa vagerenA sUkSma pudgalo ghaNA che, mATe vizeSAdhika che, ane svasthAnamAM kSetra ane parvatAdinuM samAnapaNuM hovAthI tulya che. tethI pUrva dizAmAM asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke kSetra asaMkhyAtaguNa che. tethI pazcima dizAmAM vizeSAdhika che, kAraNa ke adholaukika gAmomAM khAlI jagyA hovAthI tyAM ghaNA pudgalo hoya che. tethI uttara dizAmAM vizeSAdhika che, kAraNa ke uttara dizAmAM laMbAi ane pahoLAIpaNe saMkhyAtA koTAkoTI yojana pramANa mAnasa sarovara che. temAM je jalacaro ane panaka sevAlAdi jIvo che te ghaNA che ane teone je tejasa kArmaNa pudgalo lAgelA che te adhika prApta thAya che mATe pUrvathI vizeSAdhika che. e pramANe pudgala saMbaMdhI alpabahuta kahyuM. have kSetrane anusarI sAmAnya dravyonuM alpabahuta kahe che-kSetranI apekSAe vicAra karatAM sauthI thoDAM dravyo trilokavyApI-traNa lokano sparza karanArAM che, kAraNa ke dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya dravya, pagalAstikAyanA mahAtkaMdhI ane jIvAstikAyamAM mAraNAntika samuddaghAta vaDe samuddhAtane prApta thayelA jIvo triloka vyApI che ane teo alpa che mATe sauthI thoDA che. tethI Urdhvaloka-tiryazloka nAme pUrve kahelA be prataramAM anantaguNAM dravyo che, kAraNa ke ananta pudgala dravyo ane ananta jIva dravyo teno sparza kare che. tethI adholoka-tiryazlokamAM vizeSAdhika che, kAraNa ke Urdhvaloka-tiryazlokathI adholoka-tiryazloka kaMIka vizeSAdhika che. tethI Urdhva lokamAM asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke kSetra asaMkhyAtaguNa che. tethI adholokamAM anantaguNA che, kAraNa ke adholaukika gAmomAM kALa che, ane te kALa te te paramANunA saMkhyAtA, asaMkhyAtA, ane ananta prAdezika dravya, kSetra, kALa ane bhAva paryAyanA saMbaMdhathI prati paramANuAdi dravyane AzrayI ananta che, mATe adholokamAM anantaguNa dravyo che. tethI tiryazlokamAM saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke adholaukika grAmonA jeTalA khaMDo kALa dravyanA AdhArabhUta manuSya lokamAM saMkhyAtaguNA che. have dizAne anusarI sAmAnyarIte dravyonuM alpabadutva kahe che-dizAnI apekSAe vicAra karatAM sAmAnyataH sauthI thoDA dravyo adho dizAmAM che, adhodizAnuM svarUpa (sU) 76nI) TIkAmAM hamaNAM ja batAvyuM che. tethI Urva dizAmAM anantaguNA che, tenuM kAraNa e che ke-Urdhva lokamAM meruno pAMcaso yojanano sphaTikamaya kAMDa che, temAM caMdra-sUryanA prakAzano praveza thavAthI dravyonA kSaNAdi kALano vibhAga thAya che, ane kALa paramANu Adi eka eka dravya dITha ananta che, mATe tethI anantaguNA che. tethI uttarapUrva-IzAna koNamAM ane dakSiNapazcimamAMnaiRtyakoNamAM asaMkhyAtaguNA dravyo che, ane svasthAnamAM samAnakSetra hovAthI banne dravyo paraspara sarakhAM che. tethI dakSiNapUrvaagnikoNamAM ane uttarapazcima-vAyavya koNamAM vizeSAdhika che. kAraNa ke tyAM vidyutaMbha ane mAlyavaMta parvatanA zikharane AzrayI rahelA dhUmasa, jhAkaLa vagere sUkSma pudgalo ghaNAM che. tethI pUrvadizAmAM asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke tenuM asaMkhyAtaguNa kSetra che. tethI pazcima dizAmAM vizeSAdhika che. kAraNa ke adholaukika grAmomAM khAlI jagyA hovAthI ghaNAM paddagala dravyono saMbhava che. tethI dakSiNa dizAmAM vizeSAdhika che, kAraNa ke tyAM bhavanono ghaNo khAlI bhAga hoya che. tethI uttara dizAmAM vizeSAdhika che, kAraNa ke te dizAmAM rahelA mAnasa sarovaramAM ghaNA jIvadravyo ane tene AzrayI rahelA ghaNA tejasa kArpaNa pudgala skandha dravyono sadbhAva che. 76/ra12|| eesi NaM bhaMte! paramANupoggalANaM saMkhejjapaesiyANaM asaMkhejjapaesiyANaM aNaMtapaesiyANa ya khaMdhANaM davvaTThayAe paesaTTayAe davvaTThapaesaTTayAe kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA aNaMtapaesiyA khaMdhA davvaTThayAe, paramANupoggalA davvaTThayAe aNaMtaguNA, saMkhejjapaesiyA khaMdhA davvaTThayAe saMkhejjaguNA, asaMkhejjaesiyA khaMdhA davvaTThayAe asNkhejjgunnaa| parasaTThayAe-savvatthovA aNaMtapaesiyA - 221 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM chavvIsaimaM poggaladAraM khaMdhA parasaTTayAe, paramANupoggalA apaesaTTayAe anaMtaguNA, saMkhejjapaesiyA khaMdhA parasaTTayAe saMkhejjaguNA, asaMkhejjapaesiyA khaMdhA parasaTTayAe asaMkhejjaguNA / davvaTThapaesaTTayAe - savvatthovA aNatapaesiyA khaMdhA davvaTTayAe, te ceva paesaTTayAe anaMtaguNA, paramANupoggalA davvaTTaapaesaTTayAe anaMtaguNA, saMkhejjapaesiyA khaMdhA davvayA saMkhejjaguNA, te caiva parasaTTayAe saMkhejjaguNA, asaMkhejjapaesiyA khaMdhA davvaTTayAe asaMkhejjaguNA, te ceva paesaTTayAe asaMkhejjaguNA ||su0-77||213|| (mULa) he bhagavan! paramANupudgalo, saMkhyAtapradezika, asaMkhyAtapradezika ane anantapradezika skandhomAM dravyArthapaNe, pradezArthapaNe ane dravyArtha-pradezArthapaNe koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA ananta pradezika skaMdho dravyArthapaNe che, tethI paramANupudgalo dravyArthapaNe anantaguNA che, tethI saMkhyAtapradezika skaMdho dravyArthapaNe saMkhyAtaguNA che, tethI asaMkhyAtapradezika skaMdho dravyArthapaNe asaMkhyAtaguNA che. pradezArthapaNe--anaMtapradezikaskaMdho pradezArthapaNe sauthI thoDA che. tethI paramANu pudgalo apradezArthapaNe-dravyArthapaNe anantaguNA che, tethI saMkhyAtapradezika skaMdho pradezArthapaNe saMkhyAtaguNA che, tethI asaMkhyAtapradezika skaMdho pradezArthapaNe asaMkhyAtaguNA che. dravyArtha-pradezArthapaNesauthI thoDA ananta pradezika skaMdho dravyArthapaNe che, te pradezArthapaNe anantaguNA che, tethI paramANupudgalo dravyArthaapradezArthapaNe anantaguNA che, tethI saMkhyAtapradezika skaMdho dravyArthapaNe saMkhyAtaguNA che, ane te pradezArthapaNe saMkhyAtaguNA che, tethI asaMkhyAtapradezika skaMdho dravyArthapaNe asaMkhyAtaguNA che, ane te pradezArthapaNe asaMkhyAtaguNA che. 77ra13|| (TI0) have paramANupudgala, saMkhyAtapradezika, asaMkhyAtapradezika ane anantapradezika skaMdhonuM paraspara alpabahutva kahe che- ahIM paramANvAdinuM alpabahutva sUtramAM kahelA pATha pramANe jANavuM, parantu alpabahutvanA vicA2mAM badhe sthaLe tevA prakArano svabhAva eja kAraNa tarIke samajavuM. I77ra13|| eesi NaM bhaMte! egapaesogADhANaM saMkhejjapaesogADhANaM asaMkhejjapaesogADhANa ya poggalANaM davvaTTayAe paesaTTayAe davvaTThapaesaTTayAe kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA egapaesogADhA poggalA davvaTTayAe, saMkhejjapaesogADhA poggalA davvaTTayAe saMkhejjaguNA, asaMkhejjapaesogADhA poggalA davvaTTayAe asaMkhejjaguNA, parasaTTayAe- savvatthovA egapaesogADhA poggalA parasaTTayAe, saMkhijjaparasogADhA poggalA paesaTTayAe saMkhijjaguNA, asaMkhijjapaesogADhA puggalA paesaTTayAe asaMkhejjaguNA / davvaTThapaesaTTayAesavvatthovA egapaesogADhA puggalA davvaTThapaesaTTayAe, saMkhijjaparasogADhA puggalA davvaTTayAe saMkhijjaguNA, te ceva parasaTTayAe saMkhijjaguNA, asaMkhijjapaesogADhA puggalA davvaTTayAe asaMkhijjaguNA, te ceva parasaTTayAe asaMdhiSnanuIT IIR0-78||4|| (mULa) he bhagavan! e eka pradezAvagADha, saMkhyAtapradezAvagADha ane asaMkhyAtapradezAvagADha pudgalomAM dravyArthapaNe, pradezArthapaNe ane dravyArtha-pradezArthapaNe koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika hoya che? he gautama! sauthI thoDA ekapradezAvagADha pudgalo dravyArthapaNe hoya che, tethI saMkhyAtapradezAvagADha pudgalo dravyArthapaNe saMkhyAtapradezAvagADha che, tethI asaMkhyAtapradezAvagADha pudgalo dravyArthapaNe asaMkhyAtaguNA che. pradezArthapaNesauthI thoDA ekapradezAvagADha pudgalo pradezArthapaNe che, tethI saMkhyAtapradezAvagADha puddagalo pradezArthapaNe saMkhyAtaguNA che, tethI asaMkhyAtapradezAvagADha pudgalo pradezArthapaNe asaMkhyAtaguNA che. dravyArtha-pradezArthapaNe sauthI thoDA ekapradezAvagADha pudgalo dravyArtha-pradezArthapaNe che, tethI saMkhyAtapradezAvagADha pudgalo dravyArthapaNe saMkhyAtaguNA che ane te pradezArthapaNe saMkhyAtaguNA che, tethI asaMkhyAtapradezAvagADha pudgalo dravyArthapaNe asaMkhyAtaguNA che, ane te pradezArthapaNe asaMkhyAtaguNA che. 7852145 222 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyaM appAbahuyaM payaM chavvIsaimaM poggaladAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 eesiNaM bhaMte! egasamayaThiiyANaMsaMkhijjasamayaThiiyANaM asaMkhijjasamayaThiiyANaM puggalANaMdavvaTThayAe paesaTTayAe vvaTThapaesaTThayAe kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA egasamayaThiiyA puggalA davvaTThayAe,saMkhijjasamayaThiiyA puggalA davvaTThayAesaMkhijjaguNA, asaMkhijjasamayaThiiyA puggalA davvaTThayAe asNkhijjgunnaa| paesaTThayAe-savvatthovA egasamayaThiiyA puggalA parasaTThayAe' saMkhijjasamayaThiiyA puggalA paesaTThayAesaMkhejjaguNA, asaMkhijjasamayaThiiyA puggalA paesaTTayAe asNkhejjgunnaa| davvaTThapaesaTThayAe-savvatthovA egasamayaThiiyA puggalA davvaTThapaesaTTayAe',saMkhijjasamayaThiiyA puggalA davvaTThayAe saMkhijjaguNA, te ceva paesaTThayAe sNkhijjgunnaa| asaMkhijjasamayaThiiyA puggalA davvaTThayAe asaMkhijjaguNA, te ceva paesaTThayAe asaMkhijjaguNA ||suu0-79||215|| (mU0) he bhagavan! eka samayanI sthitivALA, saMkhyAtA samayanI sthitivALA ane asaMkhyAtA samayanI sthitivALA pudgalomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika hoya che? he gautama! eka samayanI sthitivALA pudgalo dravyArthapaNe sauthI thoDA che, tethI saMkhyAtA samayanI sthitivALA dravyArthapaNe saMkhyAtaguNA che, tethI asaMkhyAtA samayanI sthitivALA pudgala dravyArthapaNe asaMkhyAtaguNA che. pradezArthapaNe-sauthI thoDA eka samayanI sthitivALA pudgalo pradezArthapaNe che, tethI saMkhyAtA samayanI sthitivALA pudgalo pradezArthapaNe saMkhyAtaguNA che, tethI asaMkhyAta samayanI sthitivALA pudgalo pradezArthapaNe asaMkhyAtaguNA che. dravyArtha-pradezArthapaNe-sauthI thoDA eka samayanI sthitivALA pudgalo dravyArtha-pradezArthapaNe che, tethI saMkhyAtA samayanI sthitivALA pudgala dravyArthapaNe saMkhyAtaguNA che, ane pradezArthapaNe saMkhyAtaguNA che, tethI asaMkhyAtA samayanI sthitivALA pudgalo dravyArthapaNe asaMkhyAtaguNA che, ane pradezArthapaNe asaMkhyAtaguNA che. //79ra 15l eesi NaM bhaMte! egaguNakAlagANaM saMkhijjaguNakAlagANaM asaMkhijjaguNakAlagANaM aNaMtaguNakAlagANa ya puggalANaM davvaTThayAe paesaTThayAe davvaTThapaesaTThayAe yakayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! jahA paramANu puggalA tahA bhANiyavvA, evaM saMkhijjaguNakAlagANa vi| evaM sesA vi vaNNA gaMdhA rasA phAsA bhaanniyvvaa| phAsANaMkakkhaDa-mauya-guruya-lahuyANaMjahA egapaesogADhANaM bhaNiyaMtahA bhaanniyvvN| navaletA nA naDDA vanA taddA nAyabbA pArada vAra sU0-80pAradA (mULa) he bhagavan! e ekaguNa kALA, saMkhyAtaguNa kALA, asaMkhyAtaguNa kALA ane anantaguNa kALA pudgalomAM dravyArthapaNe pradezArthapaNe ane dravyArtha-pradezArthapaNe koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! jema sAmAnya pudgalonA saMbaMdhamAM kahyuM tema ahIM kahevuM. ema saMkhyAtaguNa kALAnA saMbaMdhamAM paNa kahevuM. e rIte bAkInA varNa, gaMdha ane rasa saMbaMdhamAM kahevuM. sparzamAM karkaza, mRdu, guru ane laghu sparza saMbaMdhamAM jema eka pradezAvagADhane kahyuM che tema kahevuM. bAkInA sparzI jema varNo kahyA che tema kahevA. llcollra 16/ (TI) have kSetranI mukhyatAthI paramANu Adi pulonuM alpabadutva kahe che-ahIM kSetranA adhikArathI kSetranI mukhyatA hovAne lIdhe paramANuthI AraMbhI anantapradezika skaMdho paNa eka pradezAzrita hoya to AdhAra ane AyanA abhedopacArathI ghaNAM hovA chatAM paNa eka dravya tarIke gaNAya che. kAraNa ke tenuM AdhArabhUta kSetra eka AkAza pradeza che. AvA prakAranA eka pradezAvagADha pudgala dravyo sauthI thoDA che, eTale lokAkAzanA pradezapramANa che. evo koI paNa AkAzapradeza nathI ke je eka pradezanA avagAha pariNAmathI pariNata thayelA paramANu Adine avakAza ApavAnA pariNAma vaDe na pariNata thayelo hoya. 1. mahesAI; 2. braksa TTA (ma.vi.). 223 Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM sattAvIsaimaM mahAdaMDayadAraM tethI saMkhyAtapradezAvagADha pagalo dravyArthapaNe saMkhyAtaguNA che. te A pramANe-ahIM paNa kSetranuM prAdhAnya hovAthI be AkAzapradezamAM rahelA Dhipradeza skaMdhathI mAMDI anantapradezika skaMdho eka dravya tarIke gaNAya che. ane tevA prakAranA te padgalaskaMdho pUrve kahelAthI saMkhyAtagaNI che. te A pramANe-sarvalokanA pradezo vAstavika rIte asaMkhyAtA che to paNa tenA badale asatkalpanAthI dasanI kalpanA karIe, ane te pratyekano vicAra karatAM dasa ja AkAzapradezo che. mATe eka pradezAvagADha pudgaladravyo dasa ja thAya che. have teja dasa pradezomAM anya pradezane grahaNa karatAM ane anyane choDatAM ghaNAM kisaMyoga thAya che, mATe eka pradezAvagADha pudgalothI DhipradezAvagADha pudgala dravyo saMkhyAtaguNA thAya che. ema tethI paNa tripradezavagADha saMkhyAtaguNA thAya che. ema uttarottara yAvat utkRSTa saMkhyAta pradezAvagADha dravyo saMkhyAtaguNA thAya che, tethI e nizcita thAya che ke eka pradezAvagADha pagalothI saMkhyAtA pradezAvagADha pagaladravyo anyane grahaNa karatAM ane anyane choDatAM saMkhyAtagaNA sAMyogika vikalpa thavAthI dravyArthapaNe saMkhyAtagaNI che, e pramANe tethI asaMkhyAtA pradezAvagADha pudgala dravyArthapaNe asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke asaMkhyAtAnA asaMkhyAtA bhedo thAya che. pradezArthatAsUtra ane dravyapradezArthatAsUtra sugama hovAthI teno svayaM vicAra karavo. kAla ane bhAvasUtro paNa sugama hovAthI svayaM vicAravAM. 'navAM nahIM joyAnA tahAM maLiyA' parantu jema pUrve sAmAnya rIte pagalo kahyA tema ekagaNa kALA vagere muddagalo kahevA. te A pramANe-"sauthI thoDA ekagaNa kALA anantapradezika skandho che, tethI ekaguNa kALA paramANu pudgala dravyArthapaNe anaMtaguNA che, tethI ekaguNa kALA saMkhyAtapradezika skaMdho saMkhyAtaguNA che, tethI ekaguNa kALA asaMkhyAta pradezika skandho asaMkhyAtaguNA che. pradezArthapaNe sauthI thoDA ekaguNa kALA anantapradezika skaMdho che. tethI ekaguNa kALA paramANupulo anantaguNA che ityAdi ema saMkhyAtaguNakALA, asaMkhyAtaguNa kALA ane anantaguNa kALA pudgalonA saMbaMdhamAM jANavuM. ema bAkInA varNa, gaMdha ane rasa saMbaMdhamAM paNa kahevuM. karkaza, mRdu, guru ane laghu sparza saMbaMdhamAM jema ekapradezAdiavagADha pudgalo kahyA tema kahevA. te A pramANeekapradezAvagADha ekaguNakarkaza sparzavALA pudgala dravyArthapaNe sauthI thoDA che. tethI saMkhyAtapradezAvagADha ekaguNakarkazasparzavALA pulo dravyArthapaNe saMkhyAtaguNA che. tethI asaMkhyAta pradezAvagADha ekaguNakarkaza sparzavALA pudgala dravyArthapaNe asaMkhyAtaguNA che-ityAdi ema saMkhyAtaguNakarkazasparzavALA, asaMkhyAtaguNa karkazasparzavALA ane anantaguNakarkazasparzavALA pudgalo jANavA. e pramANe mRdu, guru ane laghu sparza saMbaMdhamAM jANavuM. bAkInA cAra zItAdi sparzI jema varNAdi kahyA tema kahevA. tyAM sUtrapATha upara kahelAne anusAra svayaM vicAravo. llcolIra 16ll 27 mahAdaMDayadAraM aha bhaMte! savvajIvappabahuM mahAdaNDayaM vannaissAmi-savvatthovA gabbhavakkaMtiyA maNussA 1, maNussIo saMkhijjaguNAo 2, bAyarateukAiyA pajjattayA asaMkhejjaguNA 3, aNuttarovavAiyA devA asaMkhijjaguNA 4, uvarimagevijjagA devAsaMkhijjaguNA5,majjhimagevijjagA devA saMkhijjaguNA 6,hiTimagevijjagA devA saMkhijjaguNA 9, accue kappe devA saMkhijjaguNA 8, AraNe kappe devA saMkhijjaguNA 9, pANae kappe devA saMkhijjaguNA 10, ANae kappe devA saMkhijjaguNA 11, ahe sattamAe puDhavIe neraiyA asaMkhijjaguNA 12, chaTThIe tamAe puDhavIe neraiyA asaMkhijjaguNA 13, sahassAre kappe devA asaMkhijjaguNA 14, mahAsukke kappe devA asaMkhijjaguNA 15, paMcamAe dhUmappabhAe puDhavIe neraiA asaMkhijjaguNA 16, laMtae kappae devA asaMkhijjaguNA 17, cautthIe paMkappabhAe puDhavIe neraiA asaMkhijjaguNA 18, baMbhaloe kappe devA asaMkhijjaguNA 19, taccAe vAluyappabhAe puDhavIe neraiA asaMkhijjaguNA 20, mAhiMde kappe devA asaMkhijjaguNA 21,saNaMkumArekappe devA asaMkhijjaguNA 22, doccAe sakkarappabhAe puDhavIe neraiyA asaMkhijjaguNA 23,samucchimA maNussA asaMkhijjaguNA 24, IsANe 224 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyaM appAbahuyaM payaM sattAvIsaimaM mahAdaMDayadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 kappe devA asaMkhijjaguNA 25, IsANe kappe devIo saMkhijjaguNAo 26, sohamme kappe devA saMkhijjaguNA 27, sohamme kappe devIo saMkhejjaguNAo 28, bhavaNavAsI devA asaMkhejjaguNA 29, bhavaNavAsiNIo devIo saMkhejjaguNAo 30, imIse rayaNappabhAe puDhavIe neraiA asaMkhijjaguNA 31, khahayarapaMciMdiyatirikkhajoNiyA purisA asaMkhijjaguNA 32, khahayarapaMciMdiyatirikkhajoNiNIo saMkhijjaguNAo 33, thalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiA purisA saMkhijjaguNA 34, thalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiNIo saMkhijjaguNAo 35, jalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiA purisA saMkhijjaguNA 36, jalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiNIo saMkhijjaguNAo 37, vANamaMtarA devA saMkhijjaguNA 38, vANamaMtarIo devIo saMkhijjaguNAo 39, joisiyA devA saMkhijjaguNA 40, joisiNIo devIo saMkhijjaguNAo 41, khahayarapaMciMdiyatirikkhajoNiA napuMsagA saMkhijjaguNA 42, thalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiA napuMsaMgA saMkhijjaguNA 43, jalayarapaMciMdiyatirikkha joNiA napuMsagA saMkhijjaguNA 44, cauriMdiyA pajjattayA saMkhijjaguNA 45, paMciMdiyA pajjattayA visesAhiyA 46, beiMdiyA pajjattayA visesAhiyA 47, teiMdiyA pajjattayA visesAhiyA 48, paMciMdiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA 49, cauridiyA apajjattayA visesAhiyA 50, teiMdiyA apajjattayA visesAhiyA 51, beiMdiyA apajjattayA visesAhiyA 52, patteyasarIrabAyaravaNassaikAiyA pajjattayA asaMkhijjaguNA 53, bAyaranigoyA pajjattayA asaMkhijjaguNA 54, bAyarapuDhavIkAiyA pajjattagA asaMkhijjaguNA 55, bAyaraAukAiyA pajjattayA asaMkhijjaguNA 56, bAyaravAukAiyAM pajjattagA asaMkhijjaguNA 57, bAyara ukAiyA apajjattayA asaMkhijjaguNA 58, * patteyasarIrabAyaravaNassaikAiyA~ apajjattayA asaMkhijjaguNA 59, bAyaranigoyA apajjattayA asaMkhijjaguNA 60, bAyarapuDhavIkAiyA apajjattayA asaMkhijjaguNA 61, bAyaraAukAiyA apajjattayA asaMkhijjaguNA 62, bAyaravAukAiyA apajjattayA asaMkhijjaguNA 63, suhumateukAiyA apajjattayA asaMkhijjaguNA 64, sumapuDhavIkAiyA apajjattayA visesAhiyA 65, suhuma AukAiyA apajjattayA visesAhiyA 66, suhumavAukAiyA apajjattayA visesAhiyA 67, suhumateukAiyA pajjattayA saMkhijjaguNA 68, suhumapuDhavIkAiyA pajjattayA visesAhiyA 69, suhuma AukAiyA pajjattayA visesAhiyA 70, suhumavAukAiyA pajjattayA visesAhiyA 71, sumanigoyA apajjattayA asaMkhijjaguNA 72, suhumanigoyA pajjattayA saMkhijjaguNA 73, abhavasiddhiA anaMtaguNA 74, parivaDiyasammaddiTThI [sammattA ] anaMtaguNA 75, siddhA anaMtaguNA 76, bAyaravaNassaikAiyA pajjattagA anaMtaguNA 77, bAyarapajjattA visesAhiyA 78, bAyaravaNassaikAiyA apajjattagA asaMkhijjaguNA 79, bAyaraapajjattagA visesAhiyA 80, bAyarA visesAhiyA 81, suhumavaNassaikAiyA apajjattayA asaMkhijjaguNA 82, suhuma apajjattayA visesAhiyA 83, suhumavaNassaikAiyA pajjattayA saMkhijjaguNA 84, suhumapajjattayA visesAhiyA 85, suhumA visesAhiyA 86, bhavasiddhiyA visesAhiyA 87, nigoyajIvA visesAhiyA 88, vaNassaikAiyA visesAhiyA 89, egiMdiyA visesAhiyA 90, tirikkhajoNiyA visesAhiyA 91, micchadiTThI visesAhiyA 92, avirayA visesAhiyA 93, sakasAI visesAhiyA 94, chaumatthA visesAhiA 95, sajogI visesAhiA 96, saMsAratthA visesAhiA 97, savvajIvA visesAhiA 98 / sU0-81 / / 217 / / bahuvattavvayapayaM samattaM / / patravaNAe bhagavaIe taiyaM appabahuyaM payaM samattaM / / 225 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 iyaM appAbahuyaM payaM sattAvIsaimaM mahAdaMDayadAraM (mULa) he bhagavan! sarva jIvonA alpabahutva mahAdaMDakanuM varNana karIza - 1 sauthI thoDA garbhaja manuSyo che. 2 tethI manuSya strIo saMkhyAtaguNI che. 3 tethI paryAptA bAdara tejaskAyiko asaMkhyAtaguNA che. 4 tethI anuttaraupapAtika devo asaMkhyAtaguNA che. 5 tethI uparanA traiveyaka devo saMkhyAtaguNA che. 6 tethI madhyama traiveyaka devo saMkhyAtaguNA che. 7 tethI nIcenA traiveyaka devo saMkhyAtaguNA che. 8 tethI acyuta kalpamAM devo saMkhyAtaguNA che. 9 tethI AraNa kalpamAM saMkhyAtaguNA devo che. 10 tethI prANata kalpamAM devo saMkhyAtaguNA che. 11 tethI Anata kalpamAM devo saMkhyAtaguNA che. 12 tethI adhaH saptama naraka pRthivImAM nArako asaMkhyAtaguNA che. 13 tethI chaThThI tamA naraka pRthivImAM nArako asaMkhyAtaguNA che. 14 tethI sahasrAra kalpamAM devo asaMkhyAtaguNA che, 15 tethI mahAzukra kalpamAM devo asaMkhyAtaguNA che. 16 tethI pAMcamI dhUmaprabhA pRthivImAM nArako asaMkhyAtaguNA che. 17 tethI lAMtaka kalpamAM devo asaMkhyAtaguNA che. 18 tethI cothI paMkaprabhA pRthivImAM nArako asaMkhyAtaguNA che. 19 tethI brahmaloka kalpamAM devo asaMkhyAtaguNA che. 20 tethI trIjI vAlukAprabhA pRthivImAM nArako asaMkhyAtaguNA che. 21 tethI mAhendra kalpamAM devo asaMkhyAtaguNA che. 22 tethI sanatsumAra kalpamAM devo asaMkhyAtaguNA che, 23 tethI bIjI zarkarAprabhA pRthivImAM nArako asaMkhyAtaguNA che. 24 tethI saMmUmi manuSyo asaMkhyAtaguNA che. 25 tethI IzAna kalpamAM devo asaMkhyAtaguNA che. 26 tethI IzAna kalpamAM devIo saMkhyAtaguNI che. 27 tethI saudharma kalpamAM devo saMkhyAtaguNA che. 28 tethI saudharma kalpamAM devIo saMkhyAtaguNI che. 29 tethI bhavanavAsI devo asaMkhyAtaguNA che. 30 tethI bhavanavAsinI devIo saMkhyAtaguNI che. 31 tethI ratnaprabhA pRthivInA nArako asaMkhyAtaguNA che. 32 tethI khecara paMcendriya puruSa tiryaMco asaMkhyAtaguNA che. 33 tethI khecara paMcendriya tiryaMca strIo saMkhyAtaguNI che. 34 tethI sthalacara paMcendriya puruSa tiryaMco saMkhyAtaguNA che. 35 tethI sthalacara paMcendriya tiryaMca strIo saMkhyAtaguNI che. 36 tethI jalacara paMcendriya puruSa tiryaMco saMkhyAtaguNA che. 37 tethI jalacara paMcendriya tiryaMcastrIo saMkhyAtaguNI che. 38 tethI vyantara devo saMkhyAtaguNA che. 39 tethI vyantara devIo saMkhyAtaguNI che. 40 tethI jyotiSika devo saMkhyAtaguNA che. 41 tethI jyotiSika devIo saMkhyAtaguNI che. 42 tethI khecara paMcendriya napuMsaka tiryaMco saMkhyAtaguNA che. 43 tethI sthalacara paMcendriya napuMsaka tiryaMco saMkhyAtaguNA che. 44 tethI jalacara paMcendriya napuMsaka tiryaMco saMkhyAtaguNA che. 45 tethI paryAmA carindriyo saMkhyAtaguNA che. 46 tethI paryAptA paMcendriyo vizeSAdhika che. 47 tethI paryAptA beindriyo vizeSAdhika che. 48 tethI paryAmA teindriyo vizeSAdhika che. 49 tethI aparyAptA paMcendriyo asaMkhyAtaguNA che. 50 tethI aparyAptA caurindriyo vizeSAdhika che. 51 tethI aparyApta teindriyo vizeSAdhika che. pa2 tethI aparyAptA beindriyo vizeSAdhika che. 53 tethI paryAptA pratyekazarIra bAdara vanaspatikAyiko asaMkhyAtaguNA che. 54 tethI paryAmA bAdara nigodo asaMkhyAtaguNA che. 55 tethI paryAmA bAdara pRthivIkAyiko asaMkhyAtaguNA che. 56 tethI paryAmA bAdara aplAyiko asaMkhyAtaguNA che. 57 tethI paryAptA bAdara vAyukAyiko asaMkhyAtaguNA che. 58 tethI aparyAptA bAdara tejaskAyiko asaMkhyAtaguNA che. 59 tethI aparyAptA pratyekazarIra bAdara vanaspatikAyiko asaMkhyAtaguNA che. 60 tethI aparyAptA bAdara nigodo asaMkhyAtaguNA che. 61 tethI aparyAptA bAdara pRthivIkAyiko asaMkhyAtaguNA che. 62 tethI aparyAptA bAdara aplAyiko asaMkhyAtaguNA che. 63 tethI aparyAptA bAdara vAyukAyiko asaMkhyAtaguNA che. 64 tethI aparyApta sUkSma tejaskAyiko asaMkhyAtaguNA che. 65 tethI aparyAptA sUkSma pRthivIkAyiko vizeSAdhika che. 66 tethI aparyAptA sUkSma aplAyiko vizeSAdhika che. 67 tethI aparyAptA sUkSma vAyukAyiko vizeSAdhika che. 68 tethI paryAptA sUkSma tejaskAyiko saMkhyAtaguNA che. 69 226 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyaM appAbahuyaM payaM sattAvIsaimaM mahAdaMDayadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 tethI paryAptA sUkSma pRthivIkAyiko vizeSAdhika che. 70 tethI paryAptA sUkSma aplAyiko vizeSAdhika che. 71 tethI paryAmA sUkSma vAyukAyiko vizeSAdhika che. 72 tethI aparyAptA sUkSma nigodo asaMkhyAtaguNA che. 73 tethI paryAmA sUkSma nigodo saMkhyAtaguNA che. 74 tethI abhavyo anaMtaguNA che. 75 tethI patita paDelA samyadRSTi anaMtaguNA che. 76 tethI siddho anaMtaguNA che. 77 tethI paryAptA bAdara vanaspatikAyiko anaMtaguNA che. 78 tethI bAdara paryAptA vizeSAdhika che. 79 tethI aparyAptA bAdara vanaspatikAyiko asaMkhyAtaguNA che. 80 tethI bAdara aparyAptA vizeSAdhika che. 81 tethI bAdarajIvo vizeSAdhika che. 82 tethI aparyApta sUkSma vanaspatikAyiko asaMkhyAtaguNA che. 83 tethI . sUkSma aparyAptA vizeSAdhika che. 84 tethI paryAptA sUkSma vanaspatikAyiko saMkhyAtaguNA che. 85 tethI sUkSma paryAptA vizeSAdhika che. 86 tethI sUkSma jIvo vizeSAdhika che. 87 tethI bhavasiddhiko vizeSAdhika che. 88 tethI nigoda jIvo vizeSAdhika che. 89 tethI vanaspatijIvo vizeSAdhika che. 90 tethI ekendriyo vizeSAdhika che. 91 tethI tiryaMco vizeSAdhika che. 92 tethI mithyAdRSTio vizeSAdhika che. 93 tethI viratirahita jIvo vizeSAdhika che. 94 tethI sakaSAyI jIvo vizeSAdhika che. 95 tethI chadmastha jIvo vizaSAdhika che. 96 tethI sayogI jIvo vizeSAdhika che. 97 tethI saMsArI jIvo vizeSAdhika che. 98 ane tethI sarvajIvo vizeSAdhika che. bahuvaktavyatA pada samAsa. II8 12 17 prajJApanA bhagavatImAM trIjuM alpabahutva pada samApta. (TI) pudgala dvAra samApta thayuM, have mahAdaMDaka kahevAnI icchAvALA sUtrakAra gurunI AjJA mAge che, temane nivedana kare che- he bhagavan! sarva jIvonA alpabahutvanI vaktavyatArUpa mahAdaMDakanuM varNana karIza-eTale mahAdaMDaka pratipAdaka sUtranI racanA karIza e tAtparya che. A kathanathI ema jaNAve che ke-'tIrthaMkaranI anujJAsApekSa ja pUjya gaNadhara sUtranI racanA kare che, paraMtu zrutAbhyAsa sApekSa sUtra racanA karatA nathI. athavA ema jaNAve che ke vineye-ziSye kuzala-kalyANakAraka kAryamAM paNa gurunI anujJA sivAya pravRtti na karavI, paraMtu tenI AjJApUrvaka pravRtti karavI. anyathA vineyapaNuM-ziSyapaNuM ghaTI na zake.' ziSyanuM A lakSaNa zAstramAM kaheluM che-''gurornivevitAtmA yo, gumAvAnuvartA mukhyartha ceSTate nityuM, sa vineya prItita: ph||''-'jeNe potAno AtmA gurune nivedita karyo che ane je gurunI cittavRttine anusare che temaja je muktine mATe hamezAM prayatna kare che te vineya-ziSya kahyo che.'" je gurunI anujJA mAgavI te guru AvA prakArano hovo joIedharmajJo dharmaLatAM 6, savA dharmapravartA sattvo dharmazAstrArthavezajo puruSyate ||''-dharmajJa, dharmakartA ane hamezAM dharmapravartaka hoya, tathA prANIone dharmazAstranA arthano upadeza karanAro hoya te guru kahevAya che.'' have zAstrakAre 'mahAdaMDakanuM varNana karIza' ema pratijJA karI hatI, te pratijJAno nirvAha kare che-eTale mahAdaMDakanuM varNana kare che. (1) sauthI thoDA garbhaja manuSyo che, kAraNa ke te saMkhyAtA koTAkoTI pramANa che. (2) tethI manuSya strIo saMkhyAtaguNI che, kAraNa ke te satyAvIzaguNI che. kahyuM che ke-'manuSyanI (strIo) satyAvIzaguNI ane satyAvIza adhika che.'' (3) tethI paryAmA bAdara tejaskAyiko asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke te keTalAka vargansUna AvalikAnA samayono ghana karatAM jeTalA samayo thAya teTalA che. (4) tethI anuttaropapAtI devo asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke kSetrapalyopamanA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA AkAzapradezanI rAzi hoya teTalA che. (5) tethI uparanA traNa traiveyakanA devo saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke te palyopamanA moTA asaMkhyAtamA bhAganA AkAzapradezanA rAzipramANa che. tenuM kAraNa e che ke tyAM vimAno ghaNAM che. te A pramANe-anuttara devonA pAMca vimAno che ane u52nA traNa traiveyakanA so vimAno che. dareka vimAne asaMkhyAtA devo che. jema jema nIce nIcenA vimAno 1. AvalikAnA asaMkhyAtA samayo thAya che, tene teTalI ja saMkhyAthI guNatA varga thAya, punaH teTalI saMkhyAe guNavAthI ghana thAya che. jemake asatkalpanAthI AvalikAnA so samayo che tene soe guNatAM hajAra thAya ane punaH tene soe guNatAM eka lAkha thAya tene ghana kahevAya. 227 Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM sattAvIsaimaM mahAdaMDayadAraM che tema tema devo paNa ghaNA che, tethI ema jaNAya che ke anuttaropapAtika devothI kSetrapalyopamanA atyanta moTA asaMkhyAtamA bhAganA AkAzapradezanA rAzipramANa uparanA traNa traiveyakanA devo che. ema pachInA devo saMbaMdhI paNa Anata kalpa sudhI vicAra ka2vo. (6) u52nA traNa traiveyakanA devothI madhyama traNa traiveyakanA devo saMkhyAtaguNA che. (7) tethI nIcenA traNa traiveyakanA devo saMkhyAtaguNA che. (8) tethI acyuta kalpanA devo saMkhyAtaguNA che. (9) tethI AraNa kalpanA devo saMkhyAtaguNA che. jo ke AraNa ane acyuta kalpa banne samazreNImAM ane temAM vimAnonI saMkhyA sarakhI che, to paNa kRSNapAkSika jIvo tathAsvabhAvathI dakSiNa dizAmAM ghaNA utpanna thAya che, uttaradizAmAM ghaNA thatA nathI ane kRSNapAkSiko ghaNA hoya che, zuklapAkSiko thoDA che tethI acyuta kalpanA devonI apekSAe AraNakalpanA devo saMkhyAtaguNA che. (10) tethI paNa prANata kalpanA devo saMkhyAtaguNA che. (11) tethI AnatakalpanA devo saMkhyAtaguNA che. teno vicAra AraNakalpanI peThe ka2vo. (12) tethI nIcenI sAtamI narakapRthivInA nArako asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke te zreNinA asaMkhyAtamA bhAganA AkAzapradezanA rAzipramANa che. (13) tethI chaThThI pRthivInA nArako asaMkhyAtaguNA che. ane pUrva dizAnI apekSAe nairayikonA alpabahutvano vicAra karatAM eno vicAra karyo che. (14) tethI sahasrAra kalpanA devo asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke chaThThI pRthivInA nairayikonA pramANanA kAraNabhUta zreNinA asaMkhyAtamA bhAganI apekSAe sahasrArakalpanA devonA parimANanuM kAraNabhUta zreNino asaMkhyAtamo bhAga asaMkhyAtaguNa che. (15) tethI mahAzukra kalpamAM devo asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke ahIM ghaNA vimAno che. cha hajAra vimAno sahasrAra kalpamAM ane cALIza hajAra vimAno mahAzukra kalpamAM che. vaLI nIce nIcenA vimAnamAM rahenArA ghaNA, vadhAre ghaNA devo che ane thoDA, vadhAre thoDA upara uparanA vimAnamAM devo che, mATe sahasrAra devothI mahAzukra kalpanA devo asaMkhyAtaguNA che. (16) tethI paNa pAMcamI dhUmaprabhA nAme narakapRthivImAM nA2ko asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke te zreNinA atyanta moTA asaMkhyAtamA bhAganA AkAzapradezanA rAzipramANa che. (17) tethI paNa lAMtaka kalpanA devo asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke teo zreNinA atizaya vadhAre moTA asaMkhyAtamA bhAganA AkAzapradezarAzipramANa che. (18) tethI cothI paMkaprabhA pRthivImAM nArako asaMkhyAtaguNA che. ahIM yukti pUrvanI peThe jANavI. (19) tethI brahmaloka kalpamAM devo asaMkhyAtaguNA che, kAraNa pUrvanI peThe jANavuM. (20) tethI trIjI vAlukAprabhAnA nArako asaMkhyAtaguNA jANavA. (21) tethI mAhendra kalpamAM devo asaMkhyAtaguNA che. (22) tethI sanatsumA2 kalpamAM devo asaMkhyAtaguNA che. ahIM badhe pUrve kahelI yuktionuM anusaraNa karavuM. (23) tethI bIjI zarkarAprabhA narakapRthivImAM nArako asaMkhyAtaguNA che. ahIM sAtamI narakapRthivInA nArakothI AraMbhI bIjI narakapRthivInA nArako sudhI pratyekano svasthAnanI apekSAe vicAra karatAM badhA dhaMnIkRta lokanI zreNinA asaMkhyAtamA bhAganA AkAzapradezanA rAzipramANa jANavA, mAtra zreNino asaMkhyAtamo bhAga asaMkhyAta prakArano hoya che, mATe A pramANe uttarottara asaMkhyAtaguNapaNe kahevAtA alpabahutvamAM virodha Avato nathI. (24) te bIjI narakapRthivInA nArakothI saMmUrNima manuSyo asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke teo aMzula pramANa kSetranA pradezarAzinA bIjA vargamULane trIjA vargamULanI sAthe guNatA jeTalA pradezo thAya teTalA jANavA. (25) tethI IzAna kalpamAM devo asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke teo ghanIkRta lokanI eka pradezanI zreNimAM jeTalA AkAzapradezo che teTalA pramANavALA IzAna devalokamAM devo ane devIono samudAya / che. tenAthI kaMika nyUna batrIzamA bhAga jeTalA IzAna devo che, mATe devo saMmUrNima manuSyo karatAM asaMkhyAtaguNA che. (26) tethI IzAna kalpamAM devIo saMkhyAtaguNI che. kAraNa ke te batrIzaguNI che. 'batrIzaguNI ane batrIza adhika devIo che.' evuM Agamavacana che. (27) tethI saudharma kalpamAM devo saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke tyAM ghaNA vimAno che. te A pramANe- batrIza lAkha vimAno saudharma kalpamAM ane aThyAvIza lAkha vimAno IzAna kalpamAM che, vaLI dakSiNa dizAmAM saudharma kalpa ane uttara dizAmAM IzAna kalpa che. dakSiNa dizAmAM ghaNA kRSNapAkSika jIvo upaje che tethI IzAna devIthI saudharma devo saMkhyAtaguNA che. (pra0) A yukti mAhendra ane sanatkumAra kalpane viSe paNa kahI che, parantu tyAM mAhendra kalpanI apekSAe 228 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyaM appAbahuyaM payaM sattAvIsaimaM mahAdaMDayadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 sanatkumAra kalpanA devo asaMkhyAtaguNA kahyA che ane ahIM saudharma kalpamAM saMkhyAtaguNA kahyA tenuM zuM kAraNa? (u)-zAstranA prAmANyathI A vAta mAnavI joie. ahIM pAThanI bhrAnti nathI, kAraNa ke anya sthaLe paNa kahyuM che ke-''sALe savvavi battIsa'muLAo hAMti revImo saMvingA sohame to asaMvA mavaLavAsI ||''-'IzAna kalpamAM badhe paNa batrIzaguNI devIo che, tethI saMkhyAtaguNA saudharma devalokamAM ane tethI asaMkhyAtaguNA bhavanavAsI che.' (28) tethI teja saudharma kalpamAM devIo saMkhyAtaguNI che. kAraNa ke te devothI batrIzaguNI che. (29) te devIothI asaMkhyAtaguNA bhavanavAsI devo che, kevI rIte che? A pramANe che-aMgula pramANa kSetranA AkAza pradezarAzinA prathama vargamULane trIjA vargamULa vaDe guNavAthI jeTalo pradezarAzi thAya teTalI ghanIkRta lokanI eka pradezanI zreNiomAM jeTalA AkAzapradezo che teTalA bhavanapati deva ane devIono samudAya che. tenAthI kaMika nyUna batrIzamA bhAga jeTalA bhavanapati devo che. mATe saudharma devIothI teo asaMkhyAtaguNA che. (30) tethI bhavanavAsinI devIo saMkhyAtaguNI che kAraNa ke te batrIzaguNI che. (31) tethI paNa A ratnaprabhA pRthivImAM nA2ko asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke aMgula pramANa kSetranA pradezonA prathama vargamULane bIjA vargamULa vaDe guNatAM jeTalA pradezo thAya teTalI ghanIkRta lokanI eka pradezanI zreNi jeTalA AkAzapradezo hoya teTalA che. (32) tethI khecara paMcendriya tiryaMcayonika puruSo asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke teo prataranA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahelI asaMkhyAtI zreNinA AkAzapradezanA rAzipramANa che. (33) tethI khecara paMcendriya tiryaMcayonika strIo saMkhyAtaguNI che kAraNa ke te traNaguNI che. kAraNa ke 'tiryaMcanI strI traNaguNI ane traNa adhika jANavI-evuM zAstranuM kathana che.' (34) tethI sthalacara paMcendriya tiryaMcayonika puruSo saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke te prataranA atizaya moTA asaMkhyAtamA bhAganI asaMkhyAta zreNinA AkAzapradezanA rAzi jeTalA che. (35) tethI sthalacara paMcendriya tiryaMcayonika strIo saMkhyAtaguNI che, kA2Na ke te traNaguNI che. (36) tethI jalacara * paMcendriya tiryaMcayonika puruSo saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke prataranA atyaMta ghaNA moTA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahelI asaMkhyAtI zreNinA jeTalA AkAzapradezo hoya teTalA che. (37) tethI jalacara paMcendriya tiryaMcayonika strIo saMkhyAtaguNI che, kAraNa ke te traNaguNI che. (38) tethI vyantara devo [puruSo] saMkhyAtaguNA che, kAraNa teo eka prataramAM saMkhyAtA koTAkoTI yojanapramANa sUcizreNinA jeTalA khaMDo thAya teTalA sAmAnya vyantaro che. paraMtu ahIM kevaLa puruSonI vivakSA che, tethI badhA samudAyanI apekSAe kaMIka nyUna batrIzamA bhAga jeTalA jANavA, tethI jalacara strI karatAM saMkhyAtaguNA ghaTe che. (39) tethI vyantarIo batrIzaguNI hovAthI saMkhyAta guNI che. (40) tethI jyotidevo saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke teo eka prata2mAM baso chappana aMgulapramANa sUcizreNinA jeTalA khaMDo thAya teTalA che, paraMtu ahIM puruSonI vivakSA hovAthI badhA samudAyanI apekSAe kaMIka nyUna batrIzamA bhAga jeTalA che, mATe vyantaradevI ka2tAM saMkhyAtaguNA che. (41) tethI jyotiSka devIo saMkhyAtaguNI che, kAraNa ke teo batrIzaguNI che. (42) tethI kheca2 paMcendriya tiryaMca napuMsako saMkhyAtaguNA che. kvacit 'asaMkhejjaguNA' evo pATha che, paraMtu te yogya nathI. kAraNa ke e pachI AgaLa paryAptA caurindriyo kahevAmAM Avaze te paNa jyotiSka devothI saMkhyAtaguNA ja ghaTe che, te nahi ghaTI zake. te A pramANe-eka prataramAM baso chappana aMgulapramANa sUcirUpa khaMDo jeTalA hoya teTalA jyotiSTho che. kahyuM che ke-''chappanavosayaMmutasUrUpaserdi mANyuM payarA. nosinheM dIk tiA''-'baso chappana aMgula pramANa sUcizreNinA pradezo vaDe pratarane bhAgatAM jeTalI saMkhyA Ave teTalI jyotiSka devothI apaharAya che.' eka prataramAM aMgulanA saMkhyAtamA bhAga pramANa sUcirUpa khaMDa jeTalA thAya teTalA caraeNindriya jIvo che. kahyuM che keputttattApantattanitiSaDarabanano avAMti anasaMhAsaMvasamaA puDho paya||''-'paryApta ane aparyApta beindriya, teindriya, carindriya ane asaMjJI paMcendriyo pratyeka aMgulanA saMkhyAtamA ane asaMkhyAtamA bhAganA pradeza vaDe bhAgatAM pratarano apahAra kare che.' eTale aMgulanA saMkhyAtamA bhAga pramANa sUci pradeza vaDe pratarane bhAgatAM jeTalA AkAza pradezo Ave teTalA paryAmA caurindriyAdi che, ane asaMkhyAtamA bhAga pramANa sUcinA pradezo vaDe bhAgatAM jeTalA AkAza 229 Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 taiyaM appAbahuyaM payaM sattAvIsaimaM mahAdaMDayadAraM pradezo Ave teTalA aparyAptA caurikriyAdi che, mATe jaMgalanA saMkhyAtamA bhAganI apekSAe baso chappana aMgula saMkhyAtaguNA che, tethI jyotiSka devonI apekSAe vicAra karatAM paryApta caurindriyo paNa saMkhyAtaguNA ghaTe che to paryApta caurindriyathI saMkhyAmAM bhAga pramANa khecara paMcendriya napuMsako saMkhyAtaguNA hoya temAM zuM kahevuM? (43) tethI sthalacara paMcendriya napuMsako saMkhyAtaguNA che. (44) tethI jalacara paMcendriya napuMsako saMkhyAtaguNA che. (45) tethI paryApta caurindriyo saMkhyAtaguNA che. (46) tethI paryAptA saMjJI ane asaMjJI paMcendriyo vizeSAdhika che. (47) tethI paryAptA beindriyo vizeSAdhika che. (48) tethI paryAptA indriyo vizeSAdhika che. yadyapi paryAptA caurindriyathI mAMDI paryApta te indriya sudhInA pratyeka eka prataramAM aMgulanA saMkhyAmAM bhAga pramANa sUcizreNinA jeTalA khaMDo thAya teTalA sAmAnya rIte bIjA sthaLe kahelA che, to paNa aMgulanA saMkhyAtamA bhAganA saMkhyAtA bhedo hovAthI uttarottara vizeSAdhika paNAnuM kathana viruddha nathI. bIjA sthaLe paNa A pramANe alpabadutva kahyuM che "tatto napuMsa udaya saMjJA thatayarananayaranajkSa ravi tamo patipannara utti mahinA'- tethI napuMsaka khecara, napuMsaka sthalacara, napuMsaka jalacara ane paryAptA caurindriya saMkhyAtaguNA che, tethI paryAptA paMcendriya, beindriya ane indriya kaMIka adhika che." (49) paryApta indriyothI aparyApta paMcendriyo asaMkhyAtagaNA che. kAraNa ke teo jaMgalanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sUcirUpa khaMDo eka prataramAM jeTalA hoya teTalA che. (50) tethI aparyAptA caurindriyo vizeSAdhika che. (51) tethI paNa aparyAptA teIndriyo vizeSAdhika che. (52) tethI paNa aparyApta beindriyo vizeSAdhika che. yadyapi aparyApta caurindriyathI mAMDI aparyApta beIndriya sudhInA jIvo pratyeka eka prataramAM aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sacirU5 khaMDo jeTalA hoya teTalA bIje sthaLe sAmAnyapaNe kahyA che to paNa aMgalanA asaMkhyAtamA bhAganA aneka bhedo hovAthI A pramANe vizeSAdhikapaNAnuM kathana viruddha nathI. (53) te beIndriya aparyAptAthI paNa pratyeka bAdara vanaspatikAyika paryAptA asaMkhyAtaguNA che. yadyapi aparyApta beindriyAdinI peThe paryApta bAdara vanaspatikAyiko paNa aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sUcirUpa khaMDo eka prataramAM jeTalA hoya teTalA anya sthaLe kahyA che, to paNa aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganA asaMkhyAta bhedo hovAthI bAdara paryApta pratyeka vanaspatinA parimANanA vicAramAM aMgulano asaMkhyAtamo bhAga asaMkhyAtaguNo ocho levo, tethI kaMI paNa virodha nathI. (54) tethI paryAptA anantakAyika jIvanA zarIrarUpa bAdara nigodo asaMkhyAtaguNA che. (55) tethI bAdara pRthivIkAyika paryAptA asaMkhyAtaguNA che. (56) tethI paryApta bAdara aplAyiko asaMkhyAtaguNA che. yadyapi paryApta bAdara pratyeka vanaspatikAyika, pRthivIkAyika ane akhAyika pratyeka aMgulanA asaMkhyAmAM bhAga pramANa sUcirUpa khaMDo eka prataramAM jeTalA thAya teTalA sAmAnyapaNe anya granthomAM kahelo che, to paNa aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganA asaMkhyAtA bhedo hovAthI A pramANe asaMkhyAtaguNA kahevAmAM koI paNa doSa nathI. (57) bAdara paryAptA aplAyikathI paryApyA bAda vAyukAyiko asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke teo ghanIkata lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahelA asaMkhyAtA prataranA AkAzapradeza pramANa che. (58) tethI bAdara tejaskAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke teo asaMkhyAtA lokanA AkAzapradezanA rAzipramANa che. (59) tethI pratyekazarIra bAbara vanaspatikAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA che. (60) tethI aparyAptA bAdara nigodo asaMkhyAtaguNA che. (61) tethI bAdara pRthivIkAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA che. (62) tethI bAdara aplAyika aparyAptA asaMkhyAtagaNA che. (63) tethI bAdara vAyakAyika aparyAptA asaMkhyAtaga (64) tethI sUkSma tejaskAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA che. (65) tethI sUkSma pRthivIkAyika aparyAptA vizeSAdhika che. (66) tethI sUkSma aplAyika aparyAptA vizeSAdhika che. (67) tethI sUkSma vAyukAyika aparyAptA vizeSAdhika che. (68) tethI sUkSma tejaskAyika paryAptA saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke aparyApta sUkSma jIvothI paryAptA sUkSma jIvo svabhAvathI ja ghaNA che. A prajJApanA sUtranA saMgrahaNIkAra kahe che ke "nIvAImapanna vadutarA vIcI vineyA suhumAna ca pannA mohena va vastI viviphA''- sAmAnyataH bAdara jIvomAM aparyAptA ghaNA che ane sUkSma jIvomAM paryAptA ghaNA che ema kevalajJAnI 230 Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyaM appAbahuyaM payaM sattAvIsaimaM mahAdaMDayadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 kahe che." (69) tethI sUkSma pRthivIkAyika paryAptA vizeSAdhika che. (70) tethI sUkSma aplAyika paryAptA vizeSAdhika che. (71) tethI sUkSma vAyukAyika paryAptA vizeSAdhika che. (72) tethI sUkSma nigoda aparyAptA asaMkhyAtaguNA che. (73) tethI paryAptA sUkSma nigodo saMkhyAtaguNA che. jo ke aparyApta tejaskAyikathI AraMbhI paryAptA sUkSma nigoda sudhInA jIvo sAmAnyapaNe anya granthamAM asaMkhyAta lokanA AkAza pradezanA rAzipramANa kahyA che, to paNa lokanA asaMkhyAtapaNAnA asaMkhyAta bhedo hovAthI A pramANe kaheluM alpabahuta yuktisaMgata che. (74) tethI abhavasiddhika jIvo anantaguNA che. kAraNa ke teo jaghanya yukta ananta pramANa che. (75) tethI samyagdarzanathI patita thayelA anantaguNA che. (76) tethI siddho anantaguNA che. (77) tethI paNa bAdara vanaspatikAyika paryAptA anantagaNA che. (78) tethI sAmAnya bAdara paryAptA vizeSAdhika che. kAraNa ke bAdara paryApta pRthivIkAyikAdino paNa temAM samAveza thAya che. (79) tethI bAdara aparyApta vanaspatikAyiko asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke eka eka paryApta bAdara nigoda jIvane AzrayI asaMkhyAtaguNA bAdara aparyApta nigoda jIvo upaje che. (80) tethI sAmAnya bAdara aparyAptA jIvo vizeSAdhika che. kAraNa ke bAdara aparyApta pRthivIkAyikAdino paNa temAM samAveza thAya che. (81) tethI sAmAnya bAdara jIvo vizeSAdhika che, kAraNa ke paryAptA ane aparyAptAno temAM samAveza thAya che. (82) tethI sUkSma vanaspatikAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA che. (83) tethI sAmAnya sUkSma aparyAptA vizeSAdhika che, kAraNa ke sUkSma aparyApta pRthivIkAyikAdino paNa temAM samAveza thAya che. (84) tethI sUkSma vanaspatikAyika paryAptA saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke sUkSma aparyAptAothI sUkSma paryAptAo hamezAM svabhAvathI ja saMkhyAtaguNA hoya che ane te prakAre kevalajJAnIe jANeluM che. (85) tethI sAmAnya sUkSma paryAptA vizeSAdhika che, kAraNa ke paryAptA sUkSma pRthivIkAyikAdino paNa temAM samAveza thAya che. (86) tethI paryAptA aparyAptA vizeSaNarahita sUkSma jIvo vizeSAdhika che. kAraNa ke aparyApta sUkSma pRthivI, apa, teja, vAyu, ane vanaspatikAyikano paNa temAM samAveza thAya che. (87) tethI bhavasiddhika jIvo vizeSAdhika che. bhava-saMsAramAM jeonI siddhi che te bhavasiddhika-bhavya kahevAya che. kAraNa ke jaghanyayukta ananta pramANa abhavyane choDI bAkInA badhA jIvo bhavya che. (88) tethI sAmAnya nigoda jIvo vizeSAdhika che, kAraNa ke ahIM bhavyo ane abhavya jIvo ghaNI saMkhyAmAM sUkSma ane bAdara nigoda jIvarAzimAM ja prApta thAya che. bIje sthaLe prApta thatA nathI. kAraNa ke bIjA badhA jIvo maLIne asaMkhyAta lokAkAzanA pradeza rAzipramANa che ane abhavyo yukta anaMta saMkhyAnA parimANarUpa che, mATe bhavyonI apekSAe te kiMcit mAtra che. bhavyono to pUrve abhavyone choDIne vicAra karyo hato, parantu atyAre bAdara sUkSma nigodanA vicAramAM teno paNa prakSepa(samAveza) karAya che tethI vizeSAdhika che. (89) tethI sAmAnya vanaspati jIvo vizeSAdhika che. kAraNa ke pratyeka zarIravALA vanaspati jIvono temAM samAveza thAya che. (90) tethI sAmAnya ekendriya jIvo vizeSAdhika che, kAraNa ke bAdara ane sUkSma pRthivIkAyikAdino paNa temAM samAveza thAya che. (91) tethI sAmAnya tiryaMco vizeSAdhika che. kAraNa ke paryApta ane aparyApta beindriya, te indriya, caurindriya ane tiryaMca paMcendriyono paNa temAM samAveza thAya che. (92) tethI cAragatimAM rahelA mithyAdRSTijIvo vizeSAdhika che. kAraNa ke ahIM keTalAeka avirati samyagdasyAdi saMjJI jIvo sivAya bAkInA badhAya tiryaMco mithyAdRSTi che. ane cAra gatinA mithyASTinA vicAramAM asaMkhyAtA nArakAdi temAM nAMkhavA, tethI tiryaMca jIvarAzinI apekSAe vicAra karatAM cAra gatinA mithyAdRSTi jIvo vizeSAdhika che. (93) tethI viratirahita jIvo vizeSAdhika che. kAraNa ke avirati samyagdaSTi jIvono paNa temAM samAveza thAya che. (94) tethI sakaSAyI jIvo vizeSAdhika che, kAraNa ke dezaviratAdi kaSAyI hovAthI teno paNa temAM samAveza thAya che. (95) tethI chadmastha jIvo vizeSAdhika che, kAraNa ke upazAnta mohAdino paNa temAM samAveza thAya che. (96) tethI sayogI jIvo vizeSAdhika che. kAraNa ke sayogI kevalIno paNa temAM samAveza thAya che. (7) tethI saMsAramAM rahelA jIvo vizeSAdhika che, kAraNa ke ayogI kevalIno paNa temAM samAveza thAya che. (98) tethI sarva jIvo vizeSAdhika che, kAraNa ke siddhono paNa temAM samAveza thAya che. ll81/ra17ll AcAryamalayagiriviracita prajJApanA vRttinA anuvAdamAM trIjuM alpabahuta pada samApta. - 231 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yu. garbhaja manuSya puruSa garbhaja manuSyo 2. 3. bAda teja kAya 4. anuttopAnika taiya 5. uparanA (traNa) traiveyakanA deva 6. madhyama (traNa) traiveyakanA deva 7. 8. nIcA (traNa) zaiveyakanA ya acyutaH kalpanA devo AraNakalpanA devo 10. prANanA5nA va 11. AnatakalpanA devo 9. 12. sAtamI narakanA nArako 13. chaThThInarakanA nArako .... 14. sahasrAra kalpanAdevo 15. mahAzukranA devo 16. pAMcamI-narakanAnAko 17. lAMtaka kalpanA devo . 18. cothI narakanA devo 19. brahmaloka kalpanA devo 20, tRtISanarakanAnAro 21. mAhendra kalpanA devo ..... 22. sanatkumAra kalpanA bo 23. bIjInAmanAnA ko 24. saMpUrNima manuSyo 25. IzAnakalpanA devo 26. IzAnakalpanI devIo 27. saudharma klpanAtho 28. saudharmakalpanI devIo 29. bhavanavAsI deva 30. bhavanavAsI devIo 31. prathama narakanA nArako 32. khecara paMcendriya tiryaMca puruSo 33. khecara paMcandriya tiryaMcastrIo 34. sthalacara paMcendriya tiryaMca puruSo 35. sthalacara paMcendriya tiryaMca strIo 36. jabara paMcendriya tiryaMca purUSo 33. jaladhara paMcendriyaniSaMdhIo 38. vyantaradevo ..... 39. dhanadevIo 40. jyotiSka devo ********** 48. zrIndriya pada 49, paMcendriya apAya sarvathIthoDA saMkhyAta guNa adhika asaMkhyAtaguNa adhika asaMkhyAtaNa adhika saMkhyAtaguraNa adhika saMkhyAnanuMrA adhika saMkhyAtagurA avika saMkhyAtaguNa adhika saMkhyAtaNa adhika saMkhyAnanuM adhika saMkhyAtaNa adhika asaMkhyAtaguNa adhika asaMkhyAtaguNa adhika asaMkhyAtaguNa adhika asaMkhyAtaguNa adhika asaMkhyAtaguNa adhika asaMkhyAtaguNa adhika asaMkhyAtaguNa adhika asaMkhyAtagaNa adhika asaMkhyAtaguNa adhika asaMkhyAtaguNa adhika asaMkhyAtaNa adhika asaMkhyAtaNa adhika asaMkhyAtaNa adhika asaMkhyAtaraNa adhika saMkhyAtaguNa adhika saMkhyAtaguNa adhika saMkhyAtaguNa vika asaMkhyAtaraNa adhika saMkhyAtaguNa adhika asaMkhyA gunA adhika ...... asaMkhyAtaguNa adhika saMkhyAtaguNa adhika saMkhyAtaguNa adhika saMkhyAtaguNa adhika saMkhyAtaNa adhika saMkhyAtaguNa adhika saMkhyAnA adhika saMkhyAtaguNa adhika saMkhyAtaguNa adhika saMkhyAtaguNa adhika saMkhyAtagaNa adhika saMkhyAtaguNa adhika saMkhyAtaraNa adhika saMkhyAtaguNa adhika vizeSAdhika ....... 4. jyotiSTha devIo 42. kheMcara paMcendriya tiryaMca napuMsaka 43. sthalacara paMcendriya tiryaMcanapuMsaka 44. jalacara paMcandriya tiryaMca napuMsaka 45. caturindriya paryApta 46. paMcendriya paryAma 43, hInsipa ****** ******** ********. samagra jIvonuM saMkhyAgata tAratamya (alpa bahutva) ****** vizeSAdhika vizeSAdhika asaMkhyAtaguNa adhika pa. dhanurindriya apAya 51. zrI raya paryA para. dvIndriya aparyApta pa3. pratyeka 54. bAdara nigoda paryAma bAdara pRthvI paryApta 55. 56. bAdara apkAya paryAsa vanaspati paryA 57. 58. 59. pratyekabA vanaspatti apama bAdara vAyukAya paryAma bAdara teja:kAya aparyaMta kuM, bAdara nigoda apaka 61. bAdara pRthvI aparyA. ..... 62. bAdara apkAya aparyAsa 3. khAdara vAyuka papardhAma 64. sUkSma teja:kAyika aparyApta 5. sUkSma zrIkAyika apama 16. sUkSma-riyA ardhAMga 67. sUkSma vAyukAdhika arthA 1. sUpo kAcika pardhAma 69. sUkSma pRthvIkArSika paryAma 70. sUkSma-sAyika yaMtra 71. sUkSma vAyukAyika paryAma 72. sUkSma nigoda aparNAMka 73. manioda paryAM. 74. abhavasiddhika 75. tipatitasamyaktva 76. siddho ......... 77. bAdaravanaspati paryAsa 78. bAdara paryA. ...... 79. bAdaravanaspati aparyApta 80. bAdara aparyApta..... 81. bAdara jIvo .... Ta, sabavanaspatti apardhAma 83. sUkSma aparyA. .......... hA, sUkSmavanaspati pAMma pa. samapardhAma Taka sUkSmajIvo 87. bhavasiddhika 88. nigoda jIva 89. vanaspati 9. kendriya 91. tiryaMca 92. mithyAdaSTi 93. avirata 94. sakaSAya 95. chadmastha 96. sayogI 97. saMsArI ..... 98. sarvajIvo ....... vizeSAdhika , vizeSAdhika vizeSAdhika asaMkhyAtaguNa adhika asaMkhyAtagaNa adhika asaMkhyAtaguNa adhika asaMkhyAtaguNa adhika asaMkhyAtaguNa adhika asaMkhyAtaguNa adhika asaMkhyAtaguNa adhika asaMkhyAtaguThA adhika asaMkhyAtaguNa adhika asaMkhyAtaguNa adhika ka asaMkhyAtaguNa adhika asaMkhyAtaguNa adhika vizeSAdhika vizeSAdhika vizeSAdhika saMkhya taraNa adhika vizeSAdhika vizeSAdhika vidhAvika asaMkhyAtaguNa adhika saMkhyAtaguNa adhika anaMtaguNa adhika anaMtaguNa adhika anaMtagaNa adhika anaMtaguNa adhika vizeSAdhika asaMkhyAtaguNa adhika vizeSAdhika vizeSAdhika asaMkhyAtaguNa adhika vizeSAdhika saMkhyAtaguNa adhika vizeSa vika vizeSAdhika vizeSAdhika vizeSAdhika vizeSAdhika citra:dhika vikIpAvaka vizeSAdhika vizeSa vika zivaka vizeSa vika vizeSa vika vizeSAdhi vizeSAdhika Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 cauttha ThiipayaM neraiyANaM ThiipaNNavaNA * ||vaDatya viphartha[neravivavA ] I. ceraiyANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM dasavAsasahasAI, ukkoseNaM tettIsaM saagrovmaaii| apajjattaneraiyANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattaganeraiyANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM dasavAsasahassAI aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAI antomuhuttUNAI ||suu0-1||218|| cothuM sthitipada (mULa) he bhagavan! nArakonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanya daza hajAra varSa ane utkRSTa tetrIza sAgaropamanI sthiti kahI che. he bhagavan! aparyApta narayikonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI attamuhUrta ane utkRSTathI paNa attarmuhUrtanI sthiti kahI che. he bhagavan! paryApta narayikonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanya antarmuhUrta nyUna dasa hajAra varSa ane utkRSTa antarmuhUrta nyUna tetrIza sAgaropamanI che. //1//ra 18ll(TI0) have cothA sthitipadano prAraMbha thAya che. teno saMbandha A pramANe che-pUrvanA padamAM dizAnI apekSA vagere dvArA alpabadutvanI saMkhyAno nirNaya karyo ane A padamAM te alpabadutvanI saMkhyAvaDe nIrmIta karAyelA jIvonI janmathI mAMDI maraNa sudhInA nArakAdi paryAyarUpe niraMtara sthitino vicAra karAya che. A saMbandhavaDe prApta thayela sthitipadanuM A sUtra che'phayAne aMte vedya vAnaM hi nA iti. he bhagavan! narayikonI keTalA kALa sudhI sthiti kahI che? temAM bethI te anayA'--jenA vaDe kahevAya te sthiti-AyuSya karmano anubhava, jIvana e paryAya zabdo che. jo ke ahIM jIve mithyAtvAdi hetuvaDe grahaNa karelAM jJAnAvaraNIyAdirUpe pariNata thayelAM karma pudagalonuM je rahevuM te sthiti' tarIke prasiddha che, to paNa nArakAdi vyavahArano hetu je AyuSyakarmano anubhava te paNa sthiti kahevAya che. te A pramANe--jo ke narakagati, paMcendriya jAti vagere nAmakarmanA udayane Azrita nArakatvarUpa paryAya che, to paNa nArakAyuSyanA udayane prathamasamaye nArakapaNAnA kAraNarUpa narakakSetrane nahi prApta thavA chatAM paNa nArakapaNAno vyavahAra thAya che, e pramANe bhagavatI sUtramAM kaheluM che kebhagavan! nAraka jIva nArakane viSe utpanna thAya ke anAraka-nArakathI bhinna jIva nArakane viSe utpanna thAya? he gautama! nAraka nArakane viSe utpanna thAya, paNa nArakathI bhinna jIva nArakane viSe utpanna na thAya." mATe ahIM nArakapaNAnA vyavahAranuM kAraNa AyuSya karmanA anubhavane ukta vyutpattithI sthiti kahI che. bhagavAn uttara Ape che-"he gautama' ityAdi. ahIM paryApta ane aparyAptAnA vibhAga sivAya sAmAnyapaNe uttara Apelo che. jyAre paryAptA ane aparyAptAnA vibhAga vaDe sthitino vicAra thAya tyAre mannAnerAna paM!' ityAdi sUtra jANavuM. ahIM aparyAptA labdhi vaDe ane karaNa vaDe ema be prakAranA che. temAM nArako, devo tathA asaMkhyAta varasanA AyuSyavALA tiryaMca ane manuSyo karaNIvaDe ja aparyAptA che, paNa labdhithI aparyAptA hotA nathI. kAraNa ke labdhiaparyAptAnI teomAM utpatti thatI nathI, mATe teo utpattikALe ja karaNa vaDe keTalAka kALa sudhI aparyAptAM hoya che eTale antarmuhUrta sudhI aparyAptA hoya che, bAkInA tiryaMca ane manuSyo utpatti samaye karaNa ane lablivaDe aparyAptA hoya che. eTale karaNa aparyAptA ane labdhi aparyAptA banne prakAranA hoya che. kahyuM che ke"nArako, devo ane asaMkhya varSanA AyuSyavALA garbhaja, tiryaMca ane manuSyo utpattikALe aparyApta jANavA. bAkInA tiryaMca ane manuSyo labdhine AzrayI ane utpatti kALe banne prakAranA paryAptA ane aparyAptA vikalpa jANavA jevuM jinavacana che." aparyAptAo jaghanyathI ane utkarSathI antarmuhUrta paryata hoya che, mATe ema kahyuM che ke-jaghanyathI ane utkarSathI aparyAptAnI * sthiti antarmuhUrta che. aparyAptAno kALa pUro thayA pachI bAkIno paryAptAno kALa che. mATe paryApta sUtramAM kahyuM che-"oyA! - 232 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cauttha ThiipayaM neraiya ThiipaNNavaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 jahanneNa dasavAsasahassAI antomuhuttUNAI, ukkoseNaM tettIsasAgarovamAiM antomuhuttuunnaaii|" : gautama! 45nyA antarmuhUrta nyUna dasa hajAra varSa ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna tetrIza sAgaropamanI sthiti che. e sAmAnya naraka pRthivIne mAzrayI viyA2 yo, ve pRthivIna vilApa viyA2 43 cha-'rayaNappabhA puDhavineraiyANaM bhaMte!' tyA sugama che. bAkInuM badhuM A padanI samApti sudhI sugama che.ll1ra18 rayaNappabhApuDhavineraiyANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM dasavAsasahassAI, ukkoseNaM saagrovmN| apajjattarayaNappabhApuDhavineraiyANaM bhaMte! kevaiyaMkAlaM ThiI pannattA? goyamA!jahanneNaM vi aMtomuhattaM ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattarayaNappabhApuDhavineraiyANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM dasa vAsasahassAI aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM sAgarovamaM aNtomuhuttuunnN| sakkarappabhApuDhavineraiyANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM egaM sAgarovamaM, ukkoseNaM tinni saagrovmaaii| apajjattayasakkarappabhApuDhavineraiyANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM aMtomuhattaM, ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattayasakkarappabhApuDhavineraiyANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM sAgarovamaM aMtomuhuttUNaM, ukkoseNaM tinni sAgarovamAI aNtomuhttuunnaaii| vAluyappabhApuDhavineraiyANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM tinni sAgarovamAI, ukkoseNaMsatta saagrovmaaii| apajjattayavAluyappabhApuDhavineraiyANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM vi aMtomuhattaM, ukkoseNa vi aNtomuhutt| pajjattayavAluyappabhApuDhavineraiyANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA!jahanneNaM tinni sAgarovamAiM aMtomuttUNAI, ukkoseNaM satta sAgarovamAI aNtomuhuttuunnaaii| "paMkappabhApuDhavineraiyANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM satta sAgarovamAI, ukkoseNaM dasa saagrovmaaii| apajjattayapaMkappabhApuDhavineraiyANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNa vi antomuhattaM ukkoseNa vi antomuhuttN| pajjattayapaMkappabhApuDhavineraiyANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM satta sAgarovamAI antomuhuttUNAI, ukkoseNaM dasa sAgarovamAI antomuhttuunnaaii| dhUmappabhApuDhavi-neraiyANaM bhaMte! kevaiyaMkAlaM ThiI pannattA? goyamA!jahanneNa dasa sAgarovamAI, ukkoseNaM sattarasa saagrovmaaii| apajjattayadhUmappabhApuDhavineraiyANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNa vi antomuhattaM ukkoseNa vi antomuhttN| pajjattagadhUmappabhApuDhavineraiyANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM dasa sAgarovamAI antomuhuttUNAI, ukkoseNaM sattarasa sAgarovamAI antomuhttuunnaaii| 'tamappabhApuDhavineraiyANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM sattarasasAgarovamAI, ukkoseNaM baaviisNsaagrovmaaii| apajjattayatamapabhApuDhavineraiyANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNa vi antomuhattaM ukkoseNa vi antomuhttN| pajjattagatamappabhApuDhavineraiyANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNa sattarasa sAgarovamAI antomuttUNAI, ukkoseNaM bAvIsaM sAgarovamAI antomuhttuunnaaii| ahesa~ttamApuDhavineraiyANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM bAvIsaM sAgarovamAI, ukkoseNaM tittIsaM saagrovmaaii| apajjattagaahesattamapuDhavineraiyANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNa vi antomuhuttaM ukkoseNa vi antomuhttN| pajjattagaahesattama puDhavineraiyANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannatA? goyamA! jahanneNaM bAvIsaM sAgarovamAiM antomuhattUNAI, ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAiM antomuhattUNAI ||suu0-2||219|| 233 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 uttha ThiipayaM deva-devI ThiI paNNavaNA (mULa) he bhagavan! 'ratnaprabhA pRthivInA nArakonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jadhanya daza hajAra varSa ane utkRSTa eka sAgaropamanI sthiti kahI che. he bhagavan! aparyApta ratnaprabhA pRthivInA nArakonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanya antarmuhUrta ane utkRSTathI paNa antarmuhUrtanI sthiti kahI che. he bhagavan! paryApta ratnaprabhA pRthivInA nArakonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanya antarmuhUrta nyUna dasa hajAra varSa ane utkRSTathI antarmuhUrta nyUna eka sAgaropama che. he bhagavan! zarkarAprabhA pRthivInA nArakonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanya eka sAgaropama ane utkRSTa traNa sAgaropamanI che. he bhagavan! aparyAptA zaMrkarAprabhA pRthivInA nArakonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanya antarmuhUrta ane utkRSTathI paNa antarmuhUrtanI che. he bhagavan! paryAmA zarkarAprabhA pRthivInA nArakonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanya antarmuhUrta nyUna sAgaropama ane utkRSTa antarmuhUrta nyUna traNa sAgaropama. he bhagavan vAlukAprabhA pRthivInA nArakonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanya traNa sAgaropama ane utkRSTa sAta sAgaropama. he bhagavan! aparyAptA vAlukAprabhA pRthivInA nArakonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanya antarmuhUrta ane utkRSTathI paNa antarmuhUrta. he bhagavan! paryAmA vAlukAprabhA pRthivInA nArakonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jathanya antarmuhUrta nyUna traNa sAgaropama ane utkRSTa antarmuhUrta nyUna sAta sAgaropama. he bhagavan! *paMkaprabhA pRthivInA nArakonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama jadhanya sAta sAgaropama ane utkRSTa dasa sAgaropama. he bhagavan! aparyApta paMkaprabhA pRthivInA nArakonI keTalA kALa sudhInI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI paNa antarmuhUrta ane utkRSTathI paNa antarmuhUrtanI sthiti kahI che. he bhagavan! paryApta paMkaprabhA pRthivInA nArakonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanya antarmuhUrta nyUna sAta sAgaropama ane utkRSTathI antarmuhUrta nyUna dasa sAgaropama. he bhagavan! dhUmaprabhA pRthivInA nArakonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI dasa sAgaropama ane utkRSTathI sattara sAgaropama. he bhagavan! aparyApta dhUmaprabhA pRthivInA nArakonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI paNa antarmuhUrta ane utkRSTathI paNa antarmuhUrta. he bhagavan! paryApta dhUmaprabhA pRthivInA nArakonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanya antarmuhUrta nyUna dasa sAgaropama ane utkRSTathI antarmuhUrta nyUna sattara sAgaropama che. he bhagavan! tamaHprabhA pRthivInA nArakonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI sattara sAgaropama ane utkRSTa bAvIsa sAgaropama che. he bhagavan! aparyApta tamaHprabhA pRthivInA nArakonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI paNa antarmuhUrta ane utkRSTathI paNa antarmuhUrta. he bhagavan! paryApta tamaHprabhA pRthivInA nArakonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! janya antarmuhUrta nyUna sattara sAgaropama ane utkRSTa antarmuhUrta nyUna bAvIsa sAgaropama che. he bhagavan! nIcenI sAtamI tamaHtamaHprabhA naraka pRthivInA nArakonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanya bAvIsa sAgaropama ane utkRSTa tetrIza sAgaropama che. he bhagavan! aparyApta nIcenI sAtamI naraka pRthivInA nArakonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI paNa antarmuhUrta ane utkRSTathI paNa antarmuhUrta. he bhagavan! paryApta nIcenI sAtamI naraka pRthivInA nArakonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanya antarmuhUrta nyUna bAvIsa sAgaropama ane utkRSTa antarmuhUrta nyUna tetrIza sAgaropama che. / / 2 / / 2 19 || leva-tevI vipaLavA || devANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA ? goyamA ! jahanneNaM dasa vAsasahassAIM, ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAI / .234 Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cauttha ThiipayaM deva-devI ThiIpaNNavaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 apajjattayadevANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pnnttaa| goyamA! jahanneNa vi antomuhattaM ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattayadevANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM dasa vAsasahassAI antomuhuttUNAI, ukkoseNaM tettIsaMsAgarovamAI antomuhttuunnaaii| devINaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM dasa vAsasahassAI, ukkoseNaM paNapannaM pliovmaaii| apajjattayadevINaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNa vi antomuhattaM ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattayadevINaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM dasa vAsasahassAI antomuhuttUNAI, ukkoseNaM paNapannaM paliovamAI antomuhuttUNAI ||suu0-3||220|| (mU0) he bhagavan! devonI keTalA kALanI sthiti che? he gautama! jaghanyathI dasa hajAra varSa ane utkarSathI tetrIza sAgaropamanI sthiti kahI che. he bhagavan! aparyApta devonI keTalA kALanI sthiti che? he gautama! jaghanyathI paNa antarmuhUrta ane utkarSathI paNa attamuhUrta. he bhagavan! paryApta devonI keTalA kALanI sthiti che? he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta jUna dasa hajAra varSa ane utkarSathI attamuhUrta dhUna tetrIza sAgaropama. he bhagavan! devIonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI dasa hajAra varSa ane utkarSathI paMcAvana palyopama. he bhagavan! aparyApta devIonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI paNa attamuhUrta ane utkarSathI paNa attamuhUrta. he bhagavan! paryApta devIonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI attamuhUrta nyUna dasa hajAra varSa ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna paMcAvana palyopama. /3ra-2ll bhavaNavAsINaM devANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM dasa vAsasahassAI, ukkoseNaM sAiregaM saagrovmN| apajjattayabhavaNavAsINaM devANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goymaa| jahanneNa vi antomuhattaM ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattayabhavaNavAsINaM devANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM dasa vAsasahassAI aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM sAiregaM sAgarovamaM aNtomuhuttuunnN| bhavaNavAsiNINaM bhaMte! devINaM kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM dasa vAsasahassAI, ukkoseNaM addhapaMcamAI pliovmaaii| apajjattiyANaMbhavaNavAsiNINaM devINaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNa vi aMtomuhattaM ukkoseNa vi antomuhttN| pajjattiyANaM bhaMte! bhavaNavAsiNINaM devINaM kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM dasa vAsasahassAI aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM addhapaMcamAI paliovamAI antomuhuttUNAI ||suu0-4||221|| (mU4) he bhagavan! bhavanavAsI devonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI dasa hajAra varSa ane utkarSathI kaMIka adhika sAgaropama. he bhagavan! aparyApta bhavanavAsI devonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI attamuhUrta ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. he bhagavan! pati bhavanavAsI devonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI attamuhUrta nyUna dasa hajAra varSa ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna sAdhika sAgaropama. he bhagavan! bhavanavAsinI devIonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI dasa hajAra varSa ane utkarSathI sADAcAra palyopama. he bhagavan! aparyApta bhavanavAsinI devIonI keTalI kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI attamuhUrta, he bhagavan! paryApta bhavanavAsinI devIonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI attamuhUrta nyUna dasa hajAra varSa ane utkarSathI attamuhUrta nyUna sADAcAra palyopama. // 4 // 221 // 235 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 cauttha ThiipayaM deva-devI ThiIpaNNavaNA asurakumArANaM bhate! devANaM kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM dasa vAsasahassAI, ukkoseNaM sAiregaM saag'rovm| apajjattayaasurakumArANaM bhaMte! devANaM kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM vi aMtomuhattaM ukkoseNa vi antomuhttN| pajjattayaasurakumArANaM bhaMte! devANaM kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM dasa vAsasahassAI antomuhuttUNAI, ukkoseNaM sAirega sAgarovamaM antomuhuttuunnN| asurakamArINaM maMte! devINaM kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM dasa vAsasahassAI, ukkoseNaM addhapaMcamAI pliovmaaii| apajjattiyANaM asurakamArINaM bhaMte! devINaM kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNa vi antomuhattaM ukkoseNa vi antomuhttN| pajjattiyANaM asurakumArINaM bhNte| devINaM kevaiyaMkAlaM ThiI pannattA? goymaa|jhnnennN dasa vAsasahassAI antomuhuttUNAI, ukkoseNaM addhapaMcamAI paliovamAI antomuhuttUNAI ||suu0-5||222|| (mULa) he bhagavan! asurakumAra devonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI dasa hajAra varSa ane utkRSTathI kaMIka adhika sAgaropama. he bhagavan! aparyApta asurakumAra devonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa attamuhUrta. he bhagavan! paryApta asurakumAra devonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna dasa hajAra varSa ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna sAyika sAgaropama. he bhagavan! asurakumAranI devIonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI dasa hajAra varSa ane utkarSathI sADAcAra palyopama. he bhagavanuM aparyApta asurakumAranI devIonI keTalI kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanya ane utkarSathI attamuhUrta he bhagavan! paryApta asurakumAranI devIonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna dasa hajAra varSa ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna sADAcAra palyopama /pAra 22/ nAgakumArANaM bhaMte! devANaM kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM dasa vAsasahassAI, ukkoseNaM do paliovamAI desuunnaaii| apajjattayANaM bhaMte! nAgakumArANaM kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNa vi antomuhuttaM ukkoseNa vi antomuhttN| pajjattayANaM bhaMte! nAgakumArANaMdevANaM kevaiyaMkAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM dasa vAsasahassAI antomuhuttUNAI, ukkoseNaMdo paliovamAI desUNAI antomuhuttuunnaaii| nAgakumArINaM bhaMte! devINaM kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM dasa vAsasahassAI, ukkoseNaM desUNaM pliovmN| apajjattayANaM bhaMte! nAgakumArINaM devINaM kevaiyaMkAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM vi antomuhattaM ukkoseNa vi antomuhttN| pajjattiyANaM bhaMte! nAgakumArINaM devINaM kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM dasa vAsasahassAI antomuhuttUNAI, ukkoseNaM desUNaM paliovamaM antomuhuttUNaM / suu0-6|223|| (mULa) he bhagavan! nAgakumAra devonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanya dasa hajAra varSa ane utkarSathI kiMIka nyUna be palyopama. he bhagavan! aparyApta nAgakumAra devonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI paNa attamuhUrta. he bhagavan! paryApta nAgakumAra devonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna dasa hajAra varSa ane utkarSathI attamuhUrta nyUna kaMIka UNAM be palyopama. he bhagavan! nAgakumAranI devIonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI dasa hajAra varSa ane utkarSathI kaMIka nyUna palyopama. he bhagavan! aparyApta nAgakumAranI devIonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI attamuhUrta. he bhagavan! paryApta nAgakumAranI devIonI keTalA kALanI sthiti ' kahI che? he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna dasa hajAra varSa ane utkarSathI attamuhUrta nyUna kaMIka UNuM palyopama. 1||22 // 236 Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cauttha ThiipayaM puDhavikAiyANaM ThiipaNNavaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 suvaNNakumArANaM bhaMte! devANaM kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM dasa vAsasahassAI, ukkoseNaM do paliovamAI desuunnaaii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi antomuhattaM, ukkoseNa vi antomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM dasa vAsasahassAI antomuhuttUNAI, ukkoseNaM do paliovamAI desUNAI antomuhuttuunnaaii| suvaNNakumArINaM devINaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM dasa vAsasahassAI, ukkoseNaM desUNaM pliovmN| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi antomuhuttaM ukkoseNa vi antomuhttN| pajjattiyANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM dasa vAsasahassAI aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM desUNaM paliovamaM antomuhuttuunnN| evaM eeNaM abhilAveNaM ohiyaapajjattayapajjattayasuttattayaM devANa ya devINa ya neyavvaM jAva thaNiyakumArANaM jahA nAgakumArANaM ||suu0-7||224|| (mULa) he bhagavan! suvarNakumAra devonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI dasa hajAra varSa ane utkarSathI kaMIka UNAM be palyopama. aparyAptA suvarNakumAra devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna dasa hajAra varSa ane utkarSathI annamuhUrta nyUna kaMika UNAM be palyopama. suvarNakumAranI devIonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI dasa hajAra varSa ane utkarSathI kaMika nyUna eka palyopama. aparyApta suvarNakumAranI devIonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI paNa attamuhUrta ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryApta suvarNakumAranI devIonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna dasa hajAra varSa ane utkarSathI attamuhUrta nyUna kaMika UNuM eka palyopama. e pramANe e pATha vaDe devo ane devIo saMbaMdhI sAmAnya, aparyApta ane paryAptAnA traNa traNa sUtro svanitakumAra devo paryanta nAgakumAranI 4 i. // 7 // 224 // puDhavikAiyANaM ThiipaNNavaNA. puDhavikAiyANaM bhaMte! kevaiyaMkAlaM ThiI pannattA? goyamA!jahanneNaM antomuhattaM, ukkoseNa baaviisNvaasshssaaii| apajjattayapuDhavikAiyANaM bhaMte! kevaiyaM kAle ThitI paNNattA? goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuhttN| pajjattayapuDhavikAiyANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM aMtomuhattaM, ukkoseNaMbAvIsaM vAsasahassAiM aNtomuhuttuunnaaii| suhumapuDhavikAiyANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuttN| apajjattayasuhuma-puDhavikAiyANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuhttN| pajjattayasuhamapuDhavikAiyANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuhttN| bAyarapuDhavikAiyANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM aMtomuhattaM, ukkoseNaM bAvIsaM vaasshssaaii| apajjattabAyarapuDhavikAiyANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuhttN| pjjttybaayrpuddhvikaaiyaannNpucchaa| goyamA!jahanneNaM antomuhattaM, ukkoseNaMbAvIsaMvAsasahassAI antomuhattUNAI ||suu0-8||225|| (mULa) he bhagavan! pRthivIkAyikonI keTalA kALanI sthiti kahelI che? he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI 1. saMkSepamAM tiryaMcanI sthiti : pRthvIkAyanI utkRSTa sthiti bAvIza hajAra varSanI. apUkAyanI utkRSTa sthiti sAta hajAra varSanI. agnikAyanI utkRSTa sthiti traNa ahorAtranI, vAyukAyanI utkRSTa sthiti traNa hajAra varSanI, vanaspatikAyanI utkRSTa sthiti daza hajAra varSanI, beindriyanI utkRSTa sthiti bAra varSanI. te indriyanI utkRSTa sthiti ogaNapacAsa divasanI. caurindriyanI utkRSTa sthiti cha mahinAnI ane garbhaja paMcendriyanI utkRSTa sthiti traNa palyopamanI jANavI. saMmUrchAima paMcendriyanI utkRSTa sthiti pUrvakroDavarSanI ane sarvanI jaghanya sthiti antarmuhUrtanI che. 237 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 cauttha ThiipayaM AukAiyANaM teukAiyANaM ThiipaNNavaNA bAvIza hajAra varSa. he bhagavan! aparyApta pRthivIkAyikanI keTalA kALanI sthiti kahelI che? he gautama! jadhanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryApta pRthivIkAyikanA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna bAvIsa hajAra varSa. sUkSma pRthivIkAyikanA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. aparyApta sUkSma pRthivIkAyikanA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryApta sUkSma pRthivIkAyikanA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. bAdara pRthivIkAyikanA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI bAvIza hajAra varSa. aparyApta bAdara pRthivIkAyikanA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryApta bAdara pRthivIkAyikanA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna bAvIza hajAra varSa. // 8 // 225 // || AukAiyANaM ThiipaNNavaNA || AukAiyANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA ? goyamA ! jahanneNaM antomuhuttaM, ukkoseNaM satta vAsasahassAI apajjattayaAukAiyANaM pucchA / goyamA ! jahanneNa vi antomuhuttaM ukkoseNa vi antomuhuttaM / pajjattayaAukAiyANaM pucchaa| goyamA ! jahanneNaM antomuhuttaM, ukkoseNaM satta vAsasahassAI antomuhuttUNAI | suhumaAukAiyANaM ohiyANaM apajjattANaM pajjattayANa ya jahA suhumapuDhavikAiyANaM tahA bhANiyavvaM / bAyaraAukAiyANaM pucchA / goyamA! jahanneNaM antomuhuttaM, ukkoseNaM satta vAsasahassAIM / apajjattayabAyaravAukAiyANaM pucchaa| goyamA ! jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuhuttaM / pajjattayANa ya pucchaa| goyamA ! jahanneNaM antomuhuttaM ukkoseNaM satta vAsasahassAIM aMtomuhuttUNAI || sU0 - 9 / / 226 / / (mULa) he bhagavan! aplAyikonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI sAta hajAra varSa. aparyApta aplAyikanA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! janmathI paNa antarmuhUrta ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryApta aplAyikanA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jadhanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna sAta hajAra varSa. jema sUkSma pRthivIkAyikonI sthiti kahI tema sAmAnya, aparyAptA ane paryAptA sUkSma aplAyikonI sthiti jANavI. bAdara aplAyikonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jadhanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI sAta hajAra varSa. aparyAptA bAdara aplAyikonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryAmA bAdara aplAyikonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jathanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna sAta hajAra varSa. // 8 // 226 // || teukAiyANaM ThiipaNNavaNA || kAiyANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA ? goyamA ! jahanneNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM tinni rAIdiyAI / apajjattayANaM pucchaa| goyamA ! jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuhuttaM / pajjattayANa ya pucchaa| goyamA! jahanneNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM tinni rAIdiyAI antomuhuttuunnaaii| suhumateThakAiyANaM ohiyANaM apajjattANaM pajjattANa ya pucchA / goyamA ! jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuhuttaM / bAyarateThakAiyANaM pucchaa| goyamA ! jahanneNaM antomuhuttaM ThakkoseNaM tinni rAIdiyA / apajjattayabAyarateDakAiyANaM pucchA / goyamA ! jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuhuttaM / pajjattANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM antomahuttaM ukkoseNaM tinni rAiMdiyAI antomuhuttUNAI | sU0 - 10 / / 227 / / (mULa) tejaskAyikonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI traNa rAtri-divasa. aparyApta tejaskAyikonA 238 Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cauttha ThiipayaM vAukAiyANaM-vaNapphaikAiyANaM ThiipaNNavaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa attamuhUrta. paryApta tejaskAyikonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI nyUna traNa rAtri-divasa. sAmAnya, aparyAptA ane paryApta sUkSma tejaskAyikonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa attamuhUrta. bAdara tejaskAyikonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI attamuhUrta ane utkarSathI traNa rAtri-divasa. aparyApta bAdara tejaskAyikonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa attamuhUrta. paryAptA bAdara tejaskAyikonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI attamuhUrta ane utkarSathI attamuhUrta nyUna traNa rAtri-divasa. //holl2 27ll || vAukAiyANaM ThiipaNNavaNA vAukAiyANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goymaa| jahanneNaM antomuhattaM, ukkoseNaM tinni vaasshssaaii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuhuttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM antomuhattaM, ukkoseNaM tinni vAsasahassAI antomuhttuunnaaii| suhumavAukAiyANaM pucchaa| goyamA! jahannevi ukkoseNa vi antomuhttN| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuhttN| bAyaravAukAiyANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM antomuhattaM, ukkoseNa tinni vaasshssaaii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM tinni vAsasahassAI aMtomuhuttUNAI / suu0-11||228|| (mULa) he bhagavan! vAyukAyikonI keTalA kALa paryata sthiti kahI che? he gautama! jaghanya attamuhUrta ane utkarSathI traNa hajAra varSa. aparyApta vAyukAyikonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa attamuhUrta. paryAptA vAyukAyikonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI attamuhUrta ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna traNa hajAra varSa sUkSma vAyukAyiko, aparyAptA ane paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI attamuhUrta. bAdara vAyukAyikonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI attarmuhUrta ane utkarSathI traNa hajAra varSa aparyApta vAyukAyikonI sthiti jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta ane paryApta vAyukAyikonI jaghanyathI attarmuhUrta ane utkarSathI attamuhUrta nyUna traNa hajAra varSa. //11ra 28 || vaNapphaikAiyANaM ThiipaNNavaNA || vaNapphaikAiyANaM bhNte| kevaiyaMkAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM antomuhattaM, ukkoseNaM dasa vaasshssaaii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuhtt| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM antomuhattaM, ukkoseNaM dasa vAsasahassAI antomuhuttuunnaaii| suhumavaNapphaikAiyANaM ohiyANaM apajjattANaM pajjattANa ya pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuhuttN| bAyaravaNapphai-kAiyANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM antomuhattaM, ukkoseNaM dasa vaasshssaaii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM antomuhattaM ukkoseNaM dasa vAsasahassAI antomuttUNAI ||suu0-12||229|| (mULa) he bhagavan! vanaspatikAyikonI keTalA kALa paryata sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI attamuhUrta ane utkarSathI dasa hajAra varSa aparyApta vanaspatikAyikonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa attamuhUrta. - 239 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 cauttha ThiipayaM vigaliMdiyANaM-paMciMdiyatirikkhajoNiya ThiipaNNavaNA paryApta vanaspatikAyikonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI attamuhUrta ane utkarSathI attamuhUrta nyUna dasa hajAra varSa. sAmAnya, aparyAptA ane paryAptA sUkSma vanaspatikAyikonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. bAdara vanaspatikAyikonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI attamuhUrta ane utkarSathI dasa hajAra varSa. aparyAptA bAdara vanaspatikAyikonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryAptA bAdara vanaspatikAyikonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI attamahurta ane utkarSathI atta dasa hajAra varSa. 12/ra 29o. || vigaliMdiyANaM ThiipaNNavaNA || beiMdiyANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM aMtomuhattaM, ukkoseNaM bArasa sNvcchraaii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM aMtomuhattaM, ukkoseNaM bArasa saMvaccharAI aNtomuhttuunnaaii| teiMdiyANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM aMtomuhattaM ukkoseNaM eguNavannaM raaiNdiyaaii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhuttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa aMtomuhuttaM, ukkoseNaM eguNavannaM rAiMdiyAI antomuhuttuunnaaii| cauridiyANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM antomuhuttaM, ukkoseNaM chmmaasaa| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM antomuhuttaM, ukkoseNaM chammAsA antomuhuttUNA ||suu-013||230|| (mULa) he bhagavan! beindriyonI keTalA kALa paryanta sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI bAra varSa. aparyApta beIndriyanA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryApta beIjiyanA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI attamuhUrta ane utkarSathI attamuhUrta nyUna bAra varSa. he bhagavana te indriyonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI ogaNapacAsa rAtri-divasa. aparyApta te indriyanA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI attamuhUrta. paryApta te indriyanA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI attamuhUrta nyUna ogaNapacAsa rAtri-divasa. he bhagavan! caurindriyonI keTalA kALa paryanta sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI cha mAsa. aparyApta caurindriyanA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa attamuhUrta. paryApta caurindriyanA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI attamuhUrta nyUna cha mAsa. /13ra30ll || paMciMdiyatirikravajoNiya ThiipaNNavaNA || paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM aMtomuhattaM, ukkoseNaM tinni pliovmaaii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuhuttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM antomuhuttaM, ukkoseNaM tinni paliovamAI antomuhuttuunnaaii| samucchimapaMciMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM antomuhattaM, ukkoseNaM puvvkoddii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM antomuhuttaM, ukkoseNaM puvvakoDI antomuhuttuunnaa| gabbhavakkaMtiyapaMciMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM antomuhattaM, ukkoseNaM tinni pliovmaaii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| . 240 Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cauttha ThiipayaM paMciMdiyatirikkhajoNiya ThiipaNNavaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 goyamA! jahanneNaM antomuhuttaM, ukkoseNaM tinni paliovamAI antomuhuttUNAI ||suu0-14||231|| (mULa) he bhagavan! paMcendriya tiryaMcayonikonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI attamuhUrta ane utkarSathI traNa palyopama. aparyApta paMcendriya tiryaMconA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa . attamuhUrta. payahA paMcendriya tiryaMconA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI attamuhUrta ane utkarSathI attamuhUrta jUna traNa palyopama. saMmUrchAima paMcendriya tiryaMconA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI attamuhUrta ane utkarSathI eka koDa pUrva varSa. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI antarmuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM, praznA he gautama! jaghanyathI attamuhUrta ane utkarSathI attamuhUrtadhUna pUrvakoTi varSa. garbhaja paMcendriya tiryaMcayonikonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI attamuhUrta ane utkarSathI traNa palyopama. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna traNa palyopama. /14231/ jalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiyANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM antomuhattaM, ukkoseNaM puvvkoddii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM antomuhattaM, ukkoseNaM puvvakoDI antomuhuttuunnaa| samucchimajalayarapaMciMyitirikkhajoNiyANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM antomuhattaM, ukkoseNaM puvvkoddii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuhuttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM antomuhuttaM, ukkoseNaM puvvakoDI antomuttuunnaa| gabbhavatiyajalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM antomuhuttaM, ukkoseNaM puvvkoddii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goymaa| jahanneNaM antomuhattaM, ukkoseNaM puvvakoDI antomuhattUNA ||suu0-15||232|| (mULa) he bhagavan! jalacara paMcendriya tiryaMconI keTalA kALanI sthiti kahelI che? he gautama! jaghanyathI attamuhUrta ane utkarSathI eka koDa pUrva varSa. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa attamuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI attamuhUrta ane utkarSathI attamuhUrta nyUna eka koDa pUrva varSa saMmUrchAima jalacara paMcendriya tiryaMconA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI attamuhUrta ane utkarSathI eka koDa pUrva varSa. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa attamuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI attamuhUrta ane utkarSathI attamuhUrta nyUna eka krAMDa pUrva varSa. garbhaja jalacara paMcendriya tiryaMconA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI eka koDa pUrva varSa. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI attamuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI attamuhUrta ane utkarSathI attamuhUrta nyUna koTi pUrva varSa. I/1pa3 cauppayathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchaa| goymaa| jahanneNaM aMtomuhattaM, ukkoseNaM tinni pliovmaaii| apajjattayacauppayathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM aMtomuhattaM, ukkoseNaM tinni paliovamAI aNtomuhuttuunnaaii| saMmucchimacauppayathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchaa| goyamA!jahanneNaM aMtomuhattaM, ukkosennNcuraasiivaasshssaaii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM aMtomuhattaM, ukkoseNaM caurAsIvAsasahassAI aNtomuhuttuunnaaii| gabbhavakkaMtiyacauppayathalayara 241 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 cauttha ThiipayaM paMciMdiyatirikkhajoNiya Thii paNNavaNA pNciNdiytirikkhjonniyaannNpucchaa|goymaa! jahanneNaM aMtomuhattaM, ukkoseNaM tinni pliovmaaii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM tinni paliovamAI aMtomuhuttUNAI ||suu0-16||233|| (mULa) catuSpada sthalacara paMcendriya tiryaMco yonikanA saMbaMdhamAM prazra he gautama! jaghanyathI attamuhUrta ane utkarSathI traNa palyopama. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa attamuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna traNa palyopama. saMmUrchAima catuSpada sthalacara paMcendriya tiryaMconA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI corAzI hajAra varSa. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI antarmuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI antarmuhUrtajUna corAzI hajAra varSa. garbhaja catuSpada sthalacara paMcendriya tiryaMcayonikonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI traNa palyopama. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI attamuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna traNa palyopama. /16/ra33ll uraparisappathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiyANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA? goyamA! jahanneNaM aMtomuhattaM, ukkoseNaM puvvkoddii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM puvakoDI aNtomuhuttuunnaa| saMmucchimauraparisappathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchaa| goyamA!jahanneNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM tevan vaasshssaaii|apjjttyaannN pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM aMtomuhattaM, ukkoseNaM tevannaM vAsasahassAI aNtomuttuunnaaii| gabmavakkaMtiyauraparisappathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchaa| goyamA!jahanneNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM puvvkoddii| apajjattayANaM pucchaa|goymaa!jhnnenn vi ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM aMtomuhattaM, ukkoseNaM puvvakoDI aMtomuhuttUNA ||suu0 gArarU4 (mULa) uraparisarpa sthalacara paMcendriya tiryaMconA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI attamuhUrta ane utkarSathI eka kroDa pUrva varSa. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI attamuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama jaghanyathI attamuhUrta ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna eka koDa pUrva saMmUrNima uraparisarpa sthalacara paMcendriya tiryaMcanA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI attamuhUrta ane utkarSathI trepana hajAra varSa. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa attamuhUrta paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI attamuhUrta ane utkarSathI attamuhUrta nyUna trepana hajAra varSa. garbhaja uraparisarpa sthalacara paMcendriya tiryaMconA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI attamuhUrta ane utkarSathI eka kroDa pUrva varSa. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI attamuhUrta jUna eka kroDa pUrva varSa. /17/234 bhuyaparisappathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM aMtomuhattaM, ukkoseNaM puvvkoddii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM 242 Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cauttha ThiipayaM paMciMdiyatirikkhajoNiya Thii paNNavaNA zrI prajJApanA sUtra bhAgaM 1 aMtomuhuttaM, ukkoseNaM puvvakoDI aMtomuhuttUNA / saMmucchimabhuyaparisappathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM bAyAlIsaM vAsasahassAIM / apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNavi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / pajjattayANaM pucchaa| goyamA ! jahanneNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM bAyAlIsaM vAsasahassAI aNtomuhuttuunnaaiiN| gabbhavakkaMtiya bhuyaparisappathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchaa| goyamA ! jahanneNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM puvvkoddii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA ! jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhuttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA ! jahanneNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM puvvakoDI aMtomuhuttUNA / / sU0 - 18 / / 235 / / (mULa) bhujaparisarpa sthalacara paMcendriya tiryaMcayonikanA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkarSathI eka kroDa pUrva varSa. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna eka kroDa pUrva varSa. saMmUrchima bhujaparisarpa sthalacara paMcendriya tiryaMcanA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI beMtAlIsa hajAra varSa. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jathanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna beMtAlIsa hajAra varSa. garbhaja bhujaparisarpa sthalacara paMcendriya tiryaMconA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI eka kroDa pUrva varSa. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna eka kroDa pUrva varSa. II18235 // khahayarapaMciMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchaa| goyamA ! jahanneNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM paliovamassa asNkhejjibhaago| apajjattayANaM pucchA / goyamA ! jahanneNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgaM aMtomuhuttUNaM / saMmucchimakhahayarapaMciMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM bAvattarI vAsasahassAiM / apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / pajjattayANaM pucchaa| goyamA ! jahanneNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM bAvattarI vAsasahassAiM aNtomuhuttuunnaaii| gabbhavakkatiyakhahayarapaMciMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchaa| goyamA ! jahanneNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM pali ovamassa asaMkhejjai bhAgo / apajjattayANaM pucchA / goyamA! jahanneNavi ukkoseNavi aMtomuhuttaM / pajjattayANaM pucchaa| goyamA ! jahanneNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM paliovamassa asaMkhijjaibhAgo aMtomuddatU tU.-11||26|| (mULa) kheca2 paMcendriya tiryaMconA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna palyopamano asaMkhyAtamo bhAga. saMmUrchima khecara paMcendriya tiryaMconA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI bahoMtera hajAra varSa. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna boMtera hajAra varSa. garbhaja khecara paMcendriya tiryaMconA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna palyopamano asaMkhyAtamo bhAga. 19236 // 243 Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 cauttha ThiipayaM maNussa-devANaM ThiipaNNavaNA || maNussa ThiipaNNavaNA || maNussANaM bhNte| kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM aMtomuhattaM, ukkoseNaM tinni pliovmaaii| apajjattamaNussANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattamaNussANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM aMtomuhattaM, ukkoseNaM tinni paliovamAI aNtomuhuttuunnaaii| saMmucchimamaNussANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi aMtomuhattaM ukkoseNa vi aNtomuhttN| gabbhavakkaMtiyamaNussANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM aMtomuhattaM, ukkoseNaM tinni pliovmaaiN| apjjttyaannNpucchaa| goyamA!jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhuttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM tinni paliovamAI aMtomuhuttUNAI ||suu0-20||237|| (mULa) he bhagavan! manuSyonI keTalA kALa paryata sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI attamuhUrta ane utkarSathI traNa palyopama. aparyAptA manuSyonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. payahA manuSyonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna traNa palyopama. saMmUrchAima manuSyonA saMbaMdhamAM prazna. he. gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa attamuhUrta. garbhaja manuSyonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI attamuhUrta ane utkarSathI traNa palyopama. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa attamuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna traNa 5lyopama. // 20 // // 27 // || vANamaMtara ThiipaNNavaNA || vANamaMtarANaM bhaMte! devANaM kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM dasa vAsasahassAI, ukkoseNaM pliovm| apajjattayavANamaMtarANaM devANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM dasa vAsasahassAI aMtomuttUNAI, ukkoseNaMpaliovamaM aNtomuttuunnaaii| vANamaMtarINaM devINaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM dasa vAsasahassAI, ukkoseNaM addhpliovmN| apajjattiyANaM devINaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattiyANaM vANamaMtarINaM pucchaa| goymaa| jahanneNaM dasa vAsasahassAI aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM addhapaliovamaM aMtomuhuttUNaM ||suu0-21||238|| (mULa) he bhagavana! vyaMtara devonI keTalI kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI daza hajAra varSa ane utkarSathI eka palyopama. aparyAptA vyaMtara devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna dasa hajAra varSa ane utkarSathI nyUna eka palyopama, vyaMtara devInA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI dasa hajAra varSa ane utkarSathI ardha palyopama. aparyApta devInA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa attamuhUrta. paryApta vyaMtara devInA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jAnyathI antarmuhUrta nyUna dasa hajAra varSa ane utkarSathI attamuhUrta nyUna ardha palyopama. //ra 1ra38 ||joisiya ThiipaNNavaNA || joisiyANaM devANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM paliovamaTThabhAgo', ukkoseNaM paliovamaM vaassyshssmbbhhiyN| apajjattajoisiyANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goymaa|jhnnennN paliovamaTThabhAgo aMtomuhuttUNo, ukkoseNaM paliovamaM vAsasayasahassamabbhahiyaM aNtomuhuttuunnN| 1. jahaNNeNaM sAtiregaM aTThabhAgapaliovama ukkoseNa chati anuyogadAra pA8 : sUtra 360 244 Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cauttha ThiipayaM devANaM ThiipaNNavaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 joisiNINaM devINaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM paliovamaTThabhAgo, ukkoseNaM addhapaliovamaM pnnnnaasvaasshssmbmhiyN| apajjattajoisiyadevINaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattayajoisiyadevINaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM paliovamaTThabhAgo aMtomuhuttUNo, ukkoseNaM addhapaliovamaM paNNAsavAsasahassamabmahiyaM aNtomuhuttuunn| caMdavimANeNaM bhaMte! devaannNpucchaa|goymaa!jhnnennNcubhaagpliovm, ukkoseNaM paliovamaM vaassyshssmbmhiyN| caMdavimANeNaM bhaMte! apajjattayadevANaM pucchaa| goymaa|jhnnenn vi ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM caubhAgapaliovamaM aMtomuhuttUNaM, ukkoseNaM paliovamaM vAsasayasahassamabbhahiyaM aNtomuhuttuunnN| caMdavimANe NaM devINaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM caubhAgapaliovama, ukkoseNaM addhapaliovamaM pnnaasvaasshssmbbhhiyN| apajjattiyANaM devINaM pucchaa| goyamA jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattiyANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM caubhAgapaliovamaM aMtomuhuttUNaM, ukkoseNaM addhapaliovamaM pannAsavAsasahassamabbhahiyaM aNtomuhttuunnN| sUravimANe NaM bhaMte! devANaM kevaiyaMkAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaMcaubhAgapaliovamaM, ukkoseNaM paliovamaM vaasshssmbbhhiyN| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM caubhAgapaliovamaM aMtomuhuttUNaM, ukkoseNaM paliovamaM vAsasahassamabbhahiyaM aNtomuhuttuunnN| sUravimANe NaM bhaMte! devINaM pucchaa| goyamA!jahanneNaMcaubhAgapaliovamaM, ukkoseNaM addhapaliovamaM paMcahiM vaassehimbbhhiyN| apajjattiyANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattiyANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM caubhAgapaliovamaM aMtomuhattUNaM, ukkoseNaM addhapaliovamaM paMcahiM vAsasaehimabbhahiyaM aNtomuhttuunnN| gahavimANe NaM bhaMte! devANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM caubhAgapaliovamaM, ukkoseNaM pliovmN| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanne caubhAgapaliovamaM aMtomuhuttUNaM, ukkoseNaM paliovamaM aNtomuhttuunn| gahavimANe devINaM pucchaa| goyamA!jahanneNaMcaubhAgapaliovamaM, ukkoseNaM addhpliovm| apajjattiyANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNaM vi aNtomuhttN| pajjattiyANaM pucchaa|goymaa!jhnnennNcubhaagpliovmN antomuhattUNaM, ukkoseNaM addhapaliovamaM antomuhuttuunn| nakkhattavimANe devANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM caubhAgapaliovamaM, ukkoseNaM addhpliovmN| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM caubhAgapaliovamaM aMtomuttUNaM, ukkoseNaM addhapaliovamaM aNtomuttuunnN| nakkhattavimANe devINaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM caubhAgapaliovamaM, ukkoseNaM sAiregaM cubhaagpliovmN| apajjattiyANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattiyANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM caubhAgapaliovamaM antomuttUNaM, ukkoseNaM sAiregaM caubhAgapaliovamaM antomuhuttuunn| tArAvimANe devANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM aTThabhAgapaliovamaM, ukkosennNcubhaagpliovmN| apajjattayANaM pucchaa| goyamA!jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA!jahanneNaMpaliovamaTThabhAgaantomuhuttUNaM, ukkoseNa caubhAgapaliovamaM antomuhuttuunnN| tArAvimANe devINaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM paliovamaTThabhAga, ukkoseNaM sAiregaM atttthbhaagpliovmN| tArA vimANe apajjattiyANaM devINaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattiyANaM deviinnNpucchaa| goyamA! 245 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 cauttha ThiipayaM devANaM ThiipaNNavaNA jahanneNaM paliovamaTThabhAgaM antomuhuttUNaM, ukkoseNaM sAiregaM paliovamaTThabhAgaM aMtomuhuttUNaM / / suu0-22||239|| (mU0) jyotiSika devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI palyopamano AThamo bhAga ane utkarSathI lAkha varSa adhika eka palyopama. aparyApta jyotiSikanA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jadhanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna palyopamano AThamo bhAga ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna lAkha varasa adhika eka palyopama. jyotiSika devInA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI palyopamano AThamo bhAga ane utkarSathI pacAsa hajAra varasa adhika ardha palyopama. aparyApta jyotiSika devInA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryApta jyotiSika devInA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna palyopamano AThamo bhAga ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna pacAsa hajAra varasa adhika ardha palyopama. he bhagavan! caMdra vimAnamAM rahelA devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI palyopamano cotho bhAga ane utkarSathI lAkha varasa adhika eka palyopama. aparyApta caMdra devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI antarmuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna palyopamano cotho bhAga ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna lAkha varasa adhika eka palyopama. candravimAnamAM rahelI devIonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI palyopamano cotho bhAga ane utkarSathI pacAsa hajAra varasa adhika ardha palyopama. aparyApta devIonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryApta devIonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna palyopamano cotho bhAga ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna pacAsa hajAra varasa adhika ardha palyopama. he bhagavan! sUryanA vimAnamAM rahelA devonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI palyopamano cotho bhAga ane utkarSathI hajAra varasa adhika eka palyopama. aparyAmA devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryAmA devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna palyopamano cotho bhAga ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna hajAra varasa adhika eka palyopama. he bhagavan! sUryavimAnamAM rahelI devIonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI palyopamano cotho bhAga ane utkarSathI pAMcaso varasa adhika ardha palyopama. aparyApta devIonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI antarmuhUrta. paryApta devIonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna palyopamano cotho bhAga ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna pAMcaso varasa adhika ardha palyopama. grahavimAnamAM rahelA devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI palyopamano cotho bhAga ane utkarSathI eka palyopama. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jadhanyathI antarmuhUrta nyUna palyopamano cotho bhAga ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna eka palyopama. graha vimAnamAM rahelI devIonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI palyopamano cotho bhAga ane utkarSathI ardha palyopama. aparyApta devIonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryApta devIonA saMbaMdhamAM prazna.. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna palyopamano cotho bhAga ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna ardha palyopama. nakSatra vimAnamAM rahelA devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI palyopamano cotho bhAga ane utkarSathI ardha palyopama. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI antarmuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna palyopamano caturtha bhAga ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna ardha palyopama. nakSatra vimAnamAM rahelI devIonA saMbaMdhamAM * prazna. he gautama! jaghanyathI palyopamano cotho bhAga ane utkarSathI kAMika adhika palyopamano cotho bhAga. aparyApta devInA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jadhanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryApta devInA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! 246 Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cauttha ThiipayaM devANaM ThiipaNNavaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 jaghanyathI antarmuhUrta nyUna palyopamano cotho bhAga ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna kAMika adhika palyopamano cotho bhAga. tArA vimAnamAM rahelA devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI palyopamano AThamo bhAga ane utkarSathI palyopamano cotho bhAga. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna palyopamano AThamo bhAga ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna palyopamano cotho bhAga. tArA vimAnamAM rahelI devIonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI palyopamano AThamo bhAga ane utkarSathI kAMIka adhika palyopamano AThamo bhAga. aparyAmA devInA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUta. paryApta devIonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna palyopamano AThamo bhAga ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna kAMIka adhika palyopamano AThamo bhAga. / / 22 / / 239 / / || vemANiyANaM ThiDpaNNavaNA || vemANiyANaM devANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA ? goyamA ! jahanneNaM paliovamaM, ukkoseNaM tettIsaM saagrovmaaiN| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM paliovamaM aMtomuhuttUNaM, ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAI aMtomuhuttUNAI / vemANiyANaM bhaMte! devIgaM kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA ? goyamA ! jahanneNaM paliovamaM, ukkoseNaM paNapannaM pliovmaaii| apajjattiyANaM pucchaa| goyamA ! jahanneNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / pajjattiyANaM pucchA / goyamA ! jahanneNaM paliovamaM aMtomuhuttUNaM, ukkoseNaM paNapannaM paliovamAI aMtomuhuttUNAI ||suu0-23||240|| (mULa) he bhagavan! vaimAnika devonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI eka palyopama ane utkarSathI tetrIza sAgaropama. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna eka palyopama ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna tetrIza sAgaropama. he bhagavan! vaimAnika devIonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI eka palyopama ane utkarSathI paMcAvana palyopama. aparyApta devIonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryApta devIonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna eka palyopama ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna paMcAvana patyoyama // 23 // 240 // sohamme NaM bhaMte! kappe devANaM kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA ? goyamA ! jahanneNaM paliovamaM, ukkoseNaM do saagrovmaaiiN| apajjattayANaM pucchaa| goyamA ! jahanneNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / pajjattayANaM devANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM paliovamaM aMtomuhuttUNaM, ukkoseNaM do sAgarovamAI aMtomuhuttUNAI | sohamme kappe devIgaM pucchaa| goyamA ! jahanneNaM paliovamaM, ukkoseNaM pannAsaM pliovmaaii| apajjattiyANaM devINaM pucchaa| goyamA ! jahaneNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / (granthAnaM 2500) pajjattiyANaM devINaM pucchaa| goyamA ! jahanneNaM paliovamaM aMtomuhuttUNaM, ukkoseNaM pannAsaM paliovamAI aMtomuhuttUNAI | sohamme kappe pariggahiyANaM devINaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM paliovamaM, ukkoseNaM satta pliovmaaii| apajjattiyapariggahiyadevINaM pucchaa| goyamA ! jahanneNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / pariggahiyANaM pajjattiyANaM devINaM pucchA / goyamA ! jahanneNa paliovamaM aMtomuhuttUNaM, ukkoseNaM satta paliovamAI aMtomuhuttUNAI | sohamme kappe apariggahiyANaM devINaM pucchA / goyamA! jahanneNaM paliovamaM, ukkoseNaM pannAsaM palio mAI | apajjattiyANaM pucchaa| goyamA ! jahanneNa vi 247 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 cauttha ThiipayaM devANaM ThiipaNNavaNA ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / pajjattiyANaM pucchaa| goyamA ! jahanneNaM paliovamaM aMtomuhuttUNaM, ukkoseNaM pannAsaM patiovamArUM aMtomuhunnUnArUM sU.-24||24|| (mULa) he bhagavan! saudharma kalpamAM devonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI palyopama ane utkarSathI be sAgaropama. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna eka palyopama ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna be sAgaropama. saudharma kalpamAM devIonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI eka palyopama ane utkarSathI pacAsa palyopama. aparyApta devIonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryApta devIonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna eka palyopama ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna pacAsa palyopama. saudharma kalpamAM parigRhItA devIonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI eka palyopama ane utkarSathI sAta palyopama. aparyApta parigRhItA devIonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryApta parigRhItA devIonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna eka palyopama ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna sAta palyopama. aparigRhItA devIonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI eka palyopama ane utkarSathI pacAsa palyopama. aparyApta devIonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! janyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryApta devIonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jadhanyathI antarmuhUrta nyUna eka palyopama ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna pacAsa palyopama. 24241 // - IsANe kappe devANaM pucchA / goyamA ! jahanneNaM sAiregaM paliovamaM, ukkoseNaM sAiregAIM do sAgarovamAI / apajjattadevANaM pucchaa| goyamA ! jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuhuttaM / pajjattayANaM pucchaa| goyamA ! jahanneNaM sAiregaM paliovamaM antomuhuttUNaM, ukkoseNaM sAiregAIM do sAgarovamAI antomuhuttUNAI / IsANe kappe devINaM pucchaa| goyamA ! jahanneNaM sAiregaM paliovamaM, ukkoseNaM paNapannaM paliovamAI / IsANe kappe devINaM apajjattiyANaM pucchaa| goyamA ! jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuhuttaM / IsANe kappe pajjattiyANaM pucchaa| goyamA ! jahanneNaM sAiregaM paliovamaM aMtomuhuttUNaM, ukkoseNaM paNapannaM paliovamAI aMtomuhuttUNAI / IsANe kappe pariggahiyANaM devIrNa pucchA / goyamA ! jahanneNaM sAiregaM paliovamaM, ukkoseNaM nava pliovmaaii| apajjattiyANaM pucchA / goyamA ! jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuhuttaM / IsANe kappe pajjattiyANaM pucchaa| goyamA ! jahanneNaM sAiregaM paliovamaM antomuhuttUNaM, ukkoseNaM nava paliovamAI antomuhuttUNAI / IsANe kappe apariggahiyadevINaM pucchaa| goyamA ! jahanneNaM sAiregaM paliovamaM, ukkoseNaM paNapannAI pliovmaaii| apajjattiyANaM pucchA / goyamA ! jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuhuttaM / pajjattiyANaM pucchA / goyamA ! jahanneNaM sAiregaM paliovamaM antomuhuttUNaM, ukkoseNaM paNapannaM paliovamAI antomuhuttUNAI ||suu0-25||242|| (mULa) IzAna kalpamAM devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI kaMika adhika eka palyopama ane utkarSathI kaMika adhika be sAgaropama, aparyApta devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUta. paryApta devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna kaMika adhika eka palyopama ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna kaMika adhika be sAgaropama. IzAna kalpamAM devIonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI kAMika adhika eka palyopama ane utkarSathI paMcAvana palyopama. aparyApta devIonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryApta devIonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna kAMika adhika eka palyopama 248 Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cauttha ThiipayaM devANaM ThiipaNNavaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 ane utkarSathI attamuhUrta dhUna paMcAvana palyopama. parigRhItA devIonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI kaMIka adhika eka palyopama ane utkarSathI nava palyopama. aparyApta parigRhItA devIonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa attamuhUrta. paryApta parigRhItA devIonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna kaMIka adhika eka palyopama ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna nava palyopama. aparigRhItA devIonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI kaMika adhika eka palyopama ane utkarSathI paMcAvana palyopama. aparyApta parigRhItA devIonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa attamuhUrta. paryApta aparigRhItA devIonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI attamuhUrta nyUna kaMika adhika eka palyopama ane utkarSathI attamuhUrta nyUna yApana pasyopama. // 25 // 242 // saNaMkumAre kappe devANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM do sAgarovamAI, ukkoseNaM satta saagrovmaaii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM do sAgarovamAI antomuhuttUNAI, ukkoseNaM satta sAgarovamAI antomuhuttuunnaaii| mAhiMde kappe devANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM sAiregAI do sAgarovamAI, ukkoseNaM sAireyAI satta saagrovmaaii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahamneNa vi ukkoseNa vi antomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM do sAgarovamAI sAiregAiM aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM satta sAgarovamAI sAiregAI aNtomuhttuunnaaii| baMbhaloe kappe devANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM satta sAgarovamAI, ukkoseNaM dasa saagrovmaaii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA!jahanneNaMsatta sAgarovamAiM aMtomuttUNAI, ukkoseNaM dasa sAgarovamAiM aNtomuhuttuunnaaii| laMtae kappe devANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM dasa sAgarovamAI, ukkoseNaM cauddasa saagrovmaaii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM dasa sAgarovamAI aMtomuttUNAI, ukkoseNaMcauddasa sAgarovamAiM aNtomuhuttuunnaaii| mahAsukke kappe devANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM cauddasa sAgarovamAI, ukkoseNaM sattara saagrovmaaiN| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhuttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM cauddasa sAgarovamAI aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM sattara sAgarovamAI aNtomuhuttuunnaaii| sahassAre kappe devANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM sattarasa sAgarovamAI, ukkoseNaM aTThArasa saagrovmaaii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhuttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM sattarasa sAgarovamAiM aMtomuhattUNAI, ukkoseNaM aTThArasa sAgarovamAiM aNtomuhuttuunnaaii| ANae kappe devANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM aTThArasa sAgarovamAI, ukkoseNaM eguunnviisNsaagrovmaaii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA!jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA!jahanneNaM aTThArasasAgarovamAI aMtomuttUNAI, ukkoseNaM egUNavIsaM sAgarovamAI aNtomuhuttuunnaaii| pANae kappe devANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM egUNavIsaM sAgarovamAI, ukkoseNaM viisNsaagrovmaaii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM egUNavIsaM sAgarovamAI aMtomuttUNAI, ukkoseNaM vIsaM sAgarovamAI aNtomuhuttuunnaaii| AraNe kappe devANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM vIsaM sAgarovamAiM, ukkoseNaM ekkavIsaM saagrovmaaii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuhtt| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM vIsaM sAgarovamAI antomuhattUNAI, ukkoseNaM egavIsaM sAgarovamAI antomuhuttuunnaaii| 249 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 cauttha ThiipayaM devANaM ThiipaNNavaNA accue kappe devANaM pucchaa| goyamA ! jahanneNaM egavIsaM sAgarovamAI, ukkoseNaM bAvIsaM saagrovmaaii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA ! jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuhuttaM / pajjattayANaM pucchA / goyamA ! jahanneNaM ikkavIsaM sAgarovamAiM aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM bAvIsaM sAgarovamAI aMtomuhuttUNAI ||suu0-26||243|| (mULa) sanakumAra devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI be sAgaropama ane utkarSathI sAta sAgaropama. aparyApta devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryApta devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jadhanyathI antarmuhUrta nyUna be sAgaropama ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna sAta sAgaropama. mAhendra kalpamAM devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI kAMika adhika be sAgaropama ane utkarSathI kAMika adhika sAta sAgaropama. aparyAptA devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUta. paryApta devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna kaMika adhika be sAgaropama ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna kAMika adhika sAta sAgaropama. brahmaloka kalpamAM devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI sAta sAgaropama ane utkarSathI daza sAgaropama. aparyAmA devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna sAta sAgaropama ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna dasa sAgaropama. lAMtaka kalpamAM devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI dasa sAgaropama ane utkarSathI cauda sAgaropama. apamAnA saMbaMdhamAM prazna: he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUnandasa sAgaropama ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna cauda sAgaropama. mahAzukra kalpamAM devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI cauda sAgaropama ane utkarSathI sattara sAgaropama. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jadhanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna cauda sAgaropama ane utkarSathI atnamuhUrta nyUna sattara sAgaropama. sahasrAra kalpamAM devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI sattara sAgaropama ane utkarSathI aDhAra sAgaropama. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna sattara sAgaropama ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna aDhAra sAgaropama. Anata kalpamAM devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI aDhAra sAgaropama ane utkarSathI ogaNIza sAgaropama. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jadhanyathI antarmuhUrta nyUna aDhAra sAgaropama ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna ogaNIza sAgaropama. prANata kalpamAM devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ogaNIza sAgaropama ane utkarSathI vIza sAgaropama. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna ogaNIza sAgaropama ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna vIza sAgaropama. AraNa kalpamAM devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI vIza sAgaropama ane utkarSathI ekavIza sAgaropama. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna vIza sAgaropama ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna ekavIza sAgaropama. acyuta kalpamAM devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ekavIza sAgaropama ane utkarSathI bAvIza sAgaropama. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna ekavIza sAgaropama ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna bAvIza sAgaropama. IIra 6Ara435 250 Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cauttha ThiipayaM devANaM ThiipaNNavaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 heTThimaheTThimagevijjagadevANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM bAvIsaM sAgarovamAI, ukkoseNaM tevIsaM saagrovmaaii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhuttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM bAvIsaM sAgarovamAI aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM tevIsaM sAgarovamAI aNtomuhuttuunnaaii| heTThimamajjhimagevejjagadevANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM tevIsaM sAgarovamAI, ukkoseNaM cauvIsaM saagrovmaaii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM tevIsaM sAgarovamAI aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM cauvIsaM sAgarovamAI aNtomuhuttuunnaaii| heTThimauvarimagevijjagadevANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM cauvIsaM sAgarovamAI, ukkoseNaM paNavIsaM saagrovmaaii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM cauvIsaM sAgarovamAI aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM paNavIsaMsAgarovamAiM aNtomuhttuunnaaii| mjjhimhetttthimgevijjgdevaannNpucchaa| goyamA!jahanneNaM paNavIsaMsAgarovamAI,. ukkosennNchvviisNsaagrovmaaiN|apjjttyaannN pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM paNavIsaMsAgarovamAiM aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM chavvIsaM sAgarovamAiM aNtomuhuttuunnaaii| majjhimamajjhimagevijjagadevANaM pucchaa| goyamA!jahanneNaMchavvIsaMsAgarovamAI, ukkosennNsttaaviisNsaagrovmaaii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhuttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM chavvIsaM sAgarovamAI aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM sattAvIsaM sAgarovamAiM antomuhuttuunnaaii| majjhimauvarimagevijjagadevANaM pucchaa| goyamA!jahanneNaMsattAvIsaMsAgarovamAI, ukkoseNaM atttthaaviisNsaagrovmaaii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM sattAvIsaMsAgarovamAiM aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM aTThAvIsaMsAgarovamAI antomuhuttuunnaaii| uvarimaheTThimagevijjagadevANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM aTThAvIsaM sAgarovamAI, ukkoseNaM egUNatIsaM saagrovmaaiN| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhuttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM aTThAvIsaM sAgarovamAI aMtomuhattUNAI, ukkoseNaM igUNatIsaM sAgarovamAI aNtomuhttuunnaaii| uvarimamanjhimagevejjagadevANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM egUNatIsaM sAgarovamAI, ukkoseNaM tIsaM saagrovmaaii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuhuttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM egUNatIsaM sAgarovamAiM aMtomuttUNAI, ukkoseNaM tIsaM sAgarovamAiM aNtomuhuttuunnaaii| uvarimauvarimagevejjagadevANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM tIsaM sAgarovamAI, ukkoseNa ekkatIsaM saagrovmaaii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuhuttaM pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM tIsaM sAgarovamAI antomuhuttUNAI, ukkoseNaM ekkatIsaM sAgarovamAI antomuhattUNAI ||suu0-27||244|| (mULa) nIcenI trikanA nIcenA saiveyaka devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI bAvIza sAgaropama ane utkarSathI trevIza sAgaropama. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryAptA devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI attamuhUrta nyUna bAvIza sAgaropama ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna tevIza sAgaropama. nIcenI trikanA madhyama raiveyaka devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI trevIza sAgaropama ane utkarSathI covIza sAgaropama. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryAptA devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI attamuhUrta nyUna sevIza sAgaropama ane utkarSathI attamuhUrta 251 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 cauttha ThiipayaM devANaM Thii paNNavaNA jUna covIza sAgaropama. nIcenI trikanA uparanA raiveyaka devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI covIza sAgaropama ane utkarSathI pacIza sAgaropama. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna covIza sAgaropama ane utkarSathI atta mahu { nyuna pacIza sAgaropama, madhyama trikanA nIcenA raiveyaka devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI pacIza sAgaropama ane utkarSathI chavIza sAgaropama. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa attamahUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI annaharta nyUna pacIza sAgaropama ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna chavIza sAgaropama. madhyama trikanA madhyama greveyaka devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI chavIza sAgaropama ane utkarSathI satyAvIza sAgaropama. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna chavIza sAgaropama ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna satyAvIza sAgaropama. madhyama trikanA uparanA raiveyaka devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI satyAvIza sAgaropama ane utkarSathI aThyAvIza sAgaropama. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa antarmuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI attamuhUrta nyUna satyAvIza sAgaropama ane utkarSathI attamuhUrta nyUna aThyAvIza sAgaropama. uparanI trikanA nIcenA raiveyaka devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI aThyAvIza sAgaropama ane utkarSathI ogaNatrIza sAgaropama. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa attamuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI attamuhUrta jUna acAvIza sAgaropama ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna ogaNatrIza sAgaropama. uparanI trikanA madhyama raiveyaka devonA saMbaMdhamAM prazra he gautama! jaghanyathI ogaNatrIza sAgaropama ane utkarSathI trIza sAgaropama. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa attamuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI antarmuhUrta nyUna ogaNatrIza sAgaropama ane utkarSathI attamuhUrta nyUna trIza sAgaropama. uparanI trikanA uparanA raiveyaka devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI trIza sAgaropama ane utkarSathI ekatrIza sAgaropama. aparyAptAmAM saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa attamuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI 'antarmuhUrta nyUna trIza sAgaropama ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna ekatrIza sAgaropama //ra7ra4pI. vijayavejayaMtajayaMtaaparAjitesu NaM bhaMte! devANaM kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA? goyamA! jahanneNaM ekkatIsaM sAgarovamAI, ukkoseNaM tettIsaM saagrovmaaii| apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi aNtomuhttN| pajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ekkatIsaM sAgarovamAI aMtomuhattUNAI, ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAI aNtomuhuttuunnaaii| savvaTThasiddhagadevANaM bhaMte! kevaiyaM kAle ThiI pannattA? goyamA! ajahannamaNukkosaM tettIsaM sAgarovamAI ThiI pannattA? goyamA! savvaTThasiddhagadevANaM apajjattayANaM pucchaa| goyamA! jahanneNa vi ukkoseNa vi antomuhattaM savvaTThasiddhagadevANaM pajjattayANaM kevaiyaMkAlaMThiI pannattA? goyamA! ajahannamaNukkosaM tettIsaM sAgarovamAI antomuhuttUNAI ThiI paNNattA ||suu0-28||246|| ||pnnvnnaae bhagavaIe cautthaM ThiipadaM samAptam / / (mU0) he bhagavan! vijaya, vaijayanta, jayanta ane aparAjita vimAnomAM devonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI ekatrIza sAgaropama ane utkarSathI tetrIza sAgaropama. aparyAptAnA saMbaMdhamAM prazna. jaghanyathI ane utkarSathI . paNa attamuhUrta. paryAptAnA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI attamuhUrta nyUna ekatrIza sAgaropama ane utkarSathI antarmuhUrta nyUna tetrIza sAgaropama. he bhagavan! savathisiddhavimAnavAsI devonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he .252 Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cauttha ThiipayaM devANaM Thii paNNavaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 gautama! jaghanya ane utkarSa rahita tetrIza sAgaropamanI sthiti kahelI che. aparyAptA sarvArthasiddha-vimAnavAsI devonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! jaghanyathI ane utkarSathI paNa attamuhUrta. paryAptA sarvArthasiddhavimAnavAsI devAnI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanya ane utkarSa rahita antarmuhUrta nyUna tetrIza sAgaropamanI sthiti kahelI che. //ra8ra4pa prajJApanA bhagavatImAM cothuM sthiti pada samApta. graha deva AyuSyanuM saMkSipta svarUpa jadhanya sthiti utkRSTa sthiti jadhanya sthiti utkRSTa sthiti 1lI naraka - ratnaprabhA 10 hajAra varSa 1 sAgaropama sUrya deva 1/4 palyopama | 1 palyo.+1 hajAra varSa rajI naraka - zarkarA prabhA 1 sAgaropama 3 sAgaropama sUrya devI 1/4 palyopama | va palyo.+500 varSa 3jI naraka - vAlukAprabhA 3 sAgaropama 7 sAgaropama 1/4 palyopama 1 palyopama 4thI naraka - paMkaprabhA 7 sAgaropama 10 sAgaropama graha devI 1/4 palyopama vAA palyopama 5mI naraka - dhUmaprabhA 10 sAgaropama 17 sAgaropama nakSatra deva : 1/4 palyopama. | mA palyopama 6ThThI naraka - tama:prabhA 17 sAgaropama 22 sAgaropama | nakSatra devI 1/4 palyopama | sAdhika 1/4 palyopama 7mI naraka - mahAtama:prabhA | 22 sAgaropama 33 sAgaropama tArA deva 1/8 palyopama 1/4 palyopama asurakumAra deva bhavanapati 10 hajAra varSa sAyika sAgaropama tArA devI 18 palyopama sAdhika 1/8 palyopama asurakumAra devI bhavanapati 10 hajAra varSa 4ll palyopama saudharma deva 1 palyopamAM 2 sAgaropama zeSa 9 deva bhavanapati 10 hajAra varSa dezona 2 palyopama saudharma devI (aparigRhita) | 1 palyopama 50 palyopama zeSa 9 devI bhavanapati 10 hajAra varSa dezona palyopama saudharma devI (parigRhita). 1 palyopama 7 palyopama pRthvIkAya aMtarmuhUrta 22000 varSa IzAna deva sAdhika 1 palyopama sAdhika 2 sAgaropama amukAya aMtarmuhUrta 7000 varSa IzAna devI (aparigRhIta) | sAdhika 1 palyopama 55 palyopama teukAya aMtarmuhUrta 3 ahorAtra IzAna devI (parIgRhIta | sAdhika 1 palyopama 9 palyopama vAyukAya aMtarmuhUrta 3000 varSa sanakumAra deva : | 2 sAgaropama 7 sAgaropama vanaspatikAya aMtarmuhUrta 10000 varSa mAhendra sAdhika 2 sAgaropama sAdhika 7 sAgaropama beindriya aMtarmuhUrta 12 varSa brahmaloka 7 sAgaropama 10 sAgaropama te indriya aMtarmuhUrta 49 divasa lAMtaka 10 sAgaropama 14 sAgaropama caurindriya aMtarmuhUrta 6 mahinA mahAzukra 14 sAgaropama 17 sAgaropama jalacara-saMmUrchAima aMtarmuhUrta pUrva koTi sahasAra 17 sAgaropama 18 sAgaropama jalacara-garbhaja aMtarmuhUrta pUrva koTi Anata 18 sAgaropama 19 sAgaropama catuSpada-saMmUrchAima aMtarmuhUrta 84000 varSa ] prANata 19 sAgaropama 20 sAgaropama catuSpada-garbhaja aMtarmuhUrta 3 palyopama AraNa 20 sAgaropama 21 sAgaropama uraparisarpa-samUrchAima aMtarmuhUrta 53000 varSa 21 sAgaropama 22 sAgaropama uraparisarpa-garbhaja aMtarmuhUrta himi-hizcima 22 sAgaropama 23 sAgaropama bhujaparisarpa-samUrzima aMtarmuhUrta 42000 varSa pizcima-majhima 23 sAgaropama 24 sAgaropama bhujaparisarpa-garbhaja aMtarmuhUrta hizcima-uvarima 24 sAgaropama 25 sAgaropama khecara-saMmUrchAima, aMtarmuhUrta 72000 varSa majhima-himi 25 sAgaropama 26 sAgaropama khecara-garbhaja aMtarmuhUrtI palyo. asaMkhyAtamo bhAga majhima-majhima 26 sAgaropama 27 sAgaropama manuSya-saMmUrNima aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta majhima-uvarima 27 sAgaropama 28 sAgaropama manuSya-garbhaja A aMtarmuhUrta 3 palyopama uvarima-hizcima 28 sAgaropama 29 sAgaropama vyaMtara deva 10000 varSa 1 palyopama uvarima-majhima (29 sAgaropama 30 sAgaropama vyaMtara devI 10000 varSa Oaa palyopama uvarima-uvarima 30 sAgaropama 31 sAgaropama caMdra deva 1/4 palyopama 1 palyo.+1 lAkha varSa 4 anuttara 31 sAgaropama 33 sAgaropama caMdra devI 1/4 palyopama | va palyo.+50 hajAra varSa | sarvArthasiddha vimAna ajaghanyotkRSTa 33 sAgarapama.. amRta pUrva koTi pUrvakoTi 253 Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 paMcamaM visesapayaM jIva pajjavA || paMcamaM visesavayaM || vihANaM bhaMte! pajjavA pannattA ? goyamA ! duvihA pajjavA pannattA / taMjahA - jIvapajjavA ya ajIvapajjavA ya TIR.-||246 // (mULa) he bhagavan! keTalA prakAranA paryAyo kahyA che? he gautama! paryAyo be prakAranA kahyA che. te A pramANe--jIvaparyAyo ane ajIvaparyAyo. / / 1 / / 246 (TI0) e pramANe cothA padanI vyAkhyA karI, have pAMcamA padano prAraMbha karAya che. teno saMbaMdha A pramANe che-cothA padamAM nArakAdi paryAyarUpe jIvonI sthiti kahI ane ahIM teonA audayika, kSAyopazamika ane kSAyikabhAvane AzrayI paryAyonI saMkhyA batAve che. temAM A prathama sUtra che-'vihA khaM maMte! padmavA pannattA?' he bhagavan! keTalA prakAranA paryAyo kahyA che? ahIM gautama svAmIe bhagavaMtane kayA abhiprAyathI e pramANe pUchyuM? teno uttara e che ke pahelA padanA prAraMbhamAM prajJApanAnA be prakAra kahyA che--jemake jIvaprajJApanA ane ajIvaprajJApanA. temAM jIva ane ajIva dravyo che, kAraNa ke 'muLapAMcavavuM dravyam''(tattvArtha a. 5, sU. 31) guNa ane paryAyavALuM dravya kahevAya che. evuM dravyanuM lakSaNa che. mATe jIva ane ajIva paryAyanA bhedo jANavA mATe e pramANe prazna karyo che, ane bhagavAn paNa tevAja prakAre uttara Ape che-he gautama! be prakAranA paryAyo che, te A pramANe--jIvaparyAyo ane ajIvaparyAyo. temAM paryAya, guNa, vizeSa ane dharma e paryAyavAcI zabdo che. (pra0)--saMbaMdha batAvatA ema kahyuM hatuM ke ahIM auyikAdi bhAvone AzrayI paryAyanI saMkhyA batAvavAnI che, audayikAdi bhAvo to jIvAzrita che ane tethI jIva paryAyonoja bodha thAya che ane praznanA uttaramAM to jIva ane ajIva bannenA paryAyo kahyA che. mATe A saMbaMdhanuM pratipAdana barAbara nathI. (u0)-abhiprAya nahIM jANavAthI thayelI A zaMkA ayukta che. kAraNa ke audayikabhAva pudgalane viSe paNa hoya che, tethI jIva ane ajIvanA bheda vaDe auyikabhAva be prakArano hovAthI saMbaMdhanuM kathana ane uttara sUtrano paraspara virodha nathI. 15246 / / || nIva pakhtavA || nIvapannavA aaN bhaMte! isaMhengA, asaMannA, ajaMtA? goyamA! no sallekhkhA, no asaMvengA, anaMtAA che heTTemAM bhaMte! vaM vunnarU-jhIvavapnavA no saMlengA, no asaMvengA, mAMtA? goyamA! trasaMhingA nevA, aMsaMkhijjA asurakumArA, asaMkhijjA nAgakumArA, asaMkhijjA suvaNNakumArA, asaMkhijjA vijjukumArA, asaMkhijjA agaNikumArA, asaMkhijjA dIvakumArA, asaMkhijjA udahikumArA, asaMkhijjA disIkumArA, asaMkhijjA vAukumArA, asaMkhijjA thaNiyakumArA, asaMkhijjA puDhavikAiyA, asaMkhijjA AukAiyA, asaMkhijjA teukAiyA, asaMkhijjA vAukAiyA, anaMtA vaNapphaikAiyA, asaMkhejjA beiMdiyA, asaMkhejjA teiMdiyA, asaMkhejjA cauriMdiyA, asaMkhejjA paMciMdiyatirikkhajoNiyA, asaMkhejjA maNussA, asaMkhejjA vANamaMtarA, asaMkhejjA joisiyA, asaMkhejjA vemANiyA, anaMtA siddhA, se eeNadveNaM goyamA ! evaM vuccai-te NaM no saMdhinnA, no asaMngiA, anaMtA |AjU-2||247|| (mULa) he bhagavan! jIvaparyAyo zuM saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anaMtA che? he gautama! saMkhyAtA nathI, asaMkhyAtA nathI, paNa anaMtA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho ke jIvaparyAyo saMkhyAtA nathI, asaMkhyAtA nathI paNa anaMtA che? he gautama ! asaMkhyAtA nArako, asaMkhyAtA asurakumAro, asaMkhyAtA nAgakumAro, asaMkhyAtA suvarNakumAro, asaMkhyAtA vidyutkrumAro, asaMkhyAtA agnikumAro, asaMkhyAtA dvIpakumAro, asaMkhyAtA udadhikumAro, asaMkhyAtA dikkumAro, asaMkhyAtA vAyukumAro, asaMkhyAtA stanitakumAro, asaMkhyAtA pRthivIkAyiko, asaMkhyAtA apsAyiko, asaMkhyAtA .254 Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcamaM visesapayaM neraiyANaM pajjavA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 tejaskAyiko, asaMkhyAtA vAyukAyiko, anaMtA vanaspatikAyiko, asaMkhyAtA beIndriyo, asaMkhyAtA teIndriyo, asaMkhyAtA caurindriyo, asaMkhyAtA paMcendriya tiryaMcAniko, asaMkhyAtA manuSyo, asaMkhyAtA bannaro, asaMkhyAtA jyotiSiko, asaMkhyAtA vaimAniko ane anaMtA siddha che. e kAraNathI he gautama! ema kahuM chuM ke saMkhyAtA nathI, asaMkhyAtA nathI, 59 // anaMtA paryAyo cha. // 2 // 247 // (210) ve pAyarnu paribhA vA mATe pUche-'jIva pajjavANaM bhaMte! saMkhejjA.' magavana! 9q5yAyo zusaMdhyAtA che-ityAdi. ahIM vanaspati ane siddha sivAya badhA nArakAdika jIva pratyeka asaMkhyAtA che. manuSyane viSe asaMkhyAtapaNuM saMmUrchAima manuSyanI apekSAe che. vanaspati ane siddho pratyeka anaMtA che, tethI paryAyavALA jIvo anaMtA hovAthI anaMtA (r)15[yo thAya cha. // 2 // 247 / / || neraiyANaM pajjavA || neraiyANaM bhaMte! kevaiyA pajjavA pannattA? goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa| se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai'neraiyANaM aNaMtA pajjavA pannattA?' goyamA! neraie neraiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe tulle, ogAhaNaTThayAe siya hINesiya tulte siya abmhie|jihiinne asaMkhijjaibhAgahINe vA saMkhijjaibhAgahINevA saMkhijjaguNahINe vA asaMkhijjaguNahINe vaa| aha abbhahie asaMkhijjaibhAgamabbhahie vA saMkhijjaibhAga-mabbhahie vA saMkhijjaguNamabmahie vA asaMkhijjaguNamabmahie vaa| ThiIe siya hINe siya tulle siya abbhhie| jai hoNe asaMkhijjaibhAgahINe vA saMkhijjaibhAgahINe vA saMkhijjaguNahINe vA asaMkhijjaguNahINe vaa| aha abmahie asaMkhijjabhAgamabmahie vA saMkhijjabhAgamabbhahie vA saMkhijjaguNamabbhahie vA asaMkhijjaguNamabmahie vaa| kAlavaNNapajjavehiM siya hINe siya tulle siya abmhie| jaihINe aNaMta bhAgahINe vA asaMkhejja-bhAgahINe vA saMkhejjabhAgahINe vA saMkhejjaguNahINe vA asaMkhejjaguNahINe vA aNaMtaguNahINe vaa| aha abbhahie aNaMtabhAgamabbhahie vA asaMkhejjabhAgamabmahie vA saMkhejjabhAgamabbhahie vA saMkhejjaguNamabmahie vA asaMkhejjaguNamabmahie vA aNaMtaguNamabmahie vaa| nIlavannapajjavehiM lohiyavannapajjavehiM hAliddavannapajjavehiM sukillavannapajjavehiM chtttthaannvddie| subbhigaMdhapajjavehiM dubmigaMdhapajjavehiM ya chtttthaannvhie| tittarasapajjavehiM kaDuyarasapajjavehikasAyarasapajjavehiM aMbilarasapajjavehi mahurarasapajjavehiM chtttthaannvddie|kkkhddphaaspjjvehi mauyaphAsapajjavehi garuyaphAsapajjavehiM lahuyaphAsapajjavehiM sIyaphAsapajjavehiM usiNaphAsapajjavehiM niddhaphAsapajjavehiM lukkhaphAsapajjavehiM chtttthaannvddie| AbhiNibohiyanANapajjavehiM suyanANapajjavehi ohinANapajjavehiM maiannANapajjavehiM suyaannANapajjavehiM vibhaMganANapajjavehiM cakkhudasaNapajjavehi acakkhudaMsaNapajjavehiM ohidaMsaNapajjavehiM chaTThANavaDie, se teNaDeNaM goyamA! evaM vuccai-'neraiyANaM no saMkhejjA, no asaMkhejjA, aNaMtA pajjavA pannattA' |suu0-3||248|| (mULa) he bhagavan! nArakonA keTalA paryAyo kahyA che? he gautama! anaMtA payayo kahyA che. he bhagavana! zA hetuthI kaho cho ke, "nArakonA anaMtA paryAyo che?" he gautama! eka nAraka bIjA nArakanI apekSAe dravyArthapaNe tulya che, pradezArthapaNe tulya che, paNa avagAhanA (zarIranI uMcAI) thI syAhu-kadAca hIna hoya, kadAca tulya hoya ane kadAca adhika hoya. jo hIna hoya to asaMkhyAtamo bhAga hIna hoya, saMkhyAtamo bhAga hIna hoya, saMkhyAtaguNa hIna hoya ane asaMkhyAtaguNa hIna hoya. jo adhika hoya to asaMkhyAtamo bhAga adhika hoya. saMkhyAtamo bhAga adhika hoya, saMkhyAtagaNa adhika 255 Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 paMcamaM visesapayaM neraiyANaM pajjavA hoya ke asaMkhyAtaguNa adhika hoya. sthitinI apekSAe kadAca hIna hoya, kadAca tulya hoya ke kadAca adhika hoya. jo hInasthitivALo hoya to asaMkhyAtamo bhAga hIna hoya saMkhyAtamo bhAga hIna hoya, saMkhyAtaguNa hIna hoya ke asaMkhyAta guNa hIna hoya. jo adhika hoya to asaMkhyAtamo bhAga adhika hoya, saMkhyAtamo bhAga adhika hoya, saMkhyAtaguNa adhika hoya ke asaMkhyAtaguNa adhika sthitivALo hoya. kALAvarNa paryAyanI apekSAe kadAca hIna hoya, kadAca tulya hoya ke kadAca adhika hoya. jo hIna hoya to anaMtamo bhAga hIna hoya, asaMkhyAtamo bhAga hIna hoya, saMkhyAtamo bhAga hIna hoya, saMkhyAtaguNa hIna hoya, asaMkhyAtaguNa hIna hoya ke anaMtaguNa hIna hoya. jo adhika hoya to anaMtamo bhAga adhika hoya, asaMkhyAtamo bhAga adhika hoya, saMkhyAtamo bhAga adhika hoya, saMkhyAtaguNa adhika hoya, asaMkhyAtaguNa adhika hoya ke anaMtaguNa adhika hoya. nIlavarNa paryAyanI apekSAe, raktavarNa paryAyanI apekSAe, hAridravarNa paryAyanI apekSAe ane zuklavarNa paryAyanI apekSAe chasthAnapatita jANavo. surabhigaMdhaparyAya ane durabhigaMdhaparyAyanI apekSAe chasthAnapatita hoya. tiktarasa paryAya, kaTukarasa paryAya, kaSAyarasa paryAya, amlasa paryAya ane madhu22sa paryAyanI apekSAe paNa chasthAnapatita hoya. karkazasparza paryAya, mRdusparza paryAya, gurusparza paryAya, laghusparza paryAya, zItasparza paryAya, uSNasparza paryAya, snigdhasparza paryAya ane rukSasparza paryAya vaDe chasthAnaprApta hoya. Abhinibodhika jJAna paryAya, zrutajJAna paryAya, avadhijJAna paryAya, matiajJAna paryAya, zrutaajJAna paryAya ane vibhagajJAna paryAya vaDe tathA cakSudarzana paryAya acakSudarzana paryAya ane avadhidarzana paryAya vaDe cha sthAna prApta hoya. te kAraNathI he gautama! huM ema kahuM chuM ke nArakonA saMkhyAtA nahIM, asaMkhyAtA nahIM, paNa anaMtA paryAya kahyA 9.1131128211 (TI) e pramANe gautame sAmAnyataH jIva paryAyo pUchyA ane bhagavAne paNa sAmAnya rIte uttara Apyo, have gautama vizeSapaNe prazna kare che--neraiyANa bhaMte! kevaiyA pajjavA pantattA'? he bhagavan! nArakone keTalA paryAyo kahyA che? A prazna gautame kayA abhiprAyathI karyo che? teno uttara e che ke pahelAM sAmAnya jIvanA praznamAM paryAyavALA jIvo anaMta hovAthI anaMtA paryAyo kahyA, paraMtu jyAM paryAyavALA jIvo anaMtA nathI tyAM paryAyonuM anaMtapaNuM zI rIte ghaTI zake? e abhiprAyathI gautame prazna karyo che. tyAM paNa bhagavAn eja uttara Ape che ke "nArakone anaMta paryAyo che.'' have ahIM saMzaya thavAthI gautama svAmI pUche che ke-'se jedeLa aMte'! ityAdi. he bhagavan! zA hetuthI ema kaho cho ke nArakone e pramANe anaMta paryAyo che? bhagavAn uttara Ape che--a gautama! eka naiyika bIjA nairayikanI apekSAe dravyArthapaNe-dravyasvarUpe tulya che ityAdi. (pra0)-have ananta paryAyo zI rIte ghaTe? e praznanA uttaramAM bhagavante ananta paryAyo je rIte yuktithI siddha thAya te rIte kahevuM joIe arthAt paryAyonuM anaMtapaNuM zA hetuthI ghaTI zake? e kahevuM joie to kayA abhiprAyathI bhagavAn eka nAraka jIva bIjA nA2ka jIvanI apekSAe dravyasvarUpe tulya che' ema uttara Ape che? (u0)-'koIpaNa eka dravya ananta paryAyavALuM che.' e nyAyane batAvavA mATe ema kahevAmAM AvyuM che. temAM A nAraka jIva paNa dravya che, tethI eka nAraka jIva dravya bIjA nAraka jIvanI apekSAe 'dravyArthatayA' dravyArthapaNe-dravyasvarUpe tulya che-ema dravyasvarUpe tulyapaNuM kahyuM. have pradezArthapaNepradezanI apekSAe tulyapaNuM kahe che-'palakrayAp tupte' pradezArthapaNe tulya che-eTale nAraka jIva dravyanA pradezo lokAkAzanA pradezo jeTalA che, mATe pradezArthapaNe eka nairayika bIjA nairayikonI apekSAe tulya che. pradezArthapaNe tulya kahevAnuM kAraNa eTaluM ja ke dravyo pradezavALA ane apradezavALA e be prakAranAM che ema jaNAvavA mATe che. temAM paramANu apradeza-jene koi pradeza nathI evuM dravya che, ane dvipradeza, tripradeza Adi dravyo pradezavALAM che. A be prakAranAM dravyo pudgalAstikAyane viSeja hoya che. bAkInA dharmAstikAyAdika dravyo avazya pradezavALAM che. tathA 'ohaLadAr siya hIne' ityAdi. avagAhanAnI apekSAe yAt-kadAcit hIna hoya-eTale apekSAe asaMkhyAta pradezavALo nairayika bIjA tulyapradezavALA nairiyakathI 256 Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcamaM visesapayaM neraiyANaM pajjavA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 avagAhanA-zarIranI uMcAinI apekSAe 'syAt'-kadAcit hIna hoya. ahIM syAt zabda prazaMsA, astitva, vivAda, vicAraNA, anekAMta, saMzaya ane praznAdi arthamAM che. ahIM anekAMtadyotaka 'syAt' zabdanuM grahaNa che. eTale anekAntapaNe kadAcit hIna hoya, kadAcit tulya hoya ane kadAcit adhika hoya. kAraNa ke ratnaprabhA pRthvInA nArakonA bhavadhAraNIya (svAbhAvika) vaikriya zarIranI avagAhanA jaghanyathI aMgulano asaMkhyAtamo bhAga che ane utkarSathI sAta dhanuSa, traNa hAtha ane cha aMgula che. ane uttarottara pRthivImAM bamaNI bamaNI karatAM sAtamI naraka pRthvInA nArakonI jaghanya thakI avagAhanA aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkarSathI pAMcaso dhanuSa hoya che. temAM jo eka nArakanI apekSAe bIjA nArakonA zarIranI avagAhanA hIna hoya to asaMkhyAtamo bhAga hIna hoya, saMkhyAtamo bhAga hIna hoya, saMkhyAtaguNa hIna hoya, ke asaMkhyAtaguNa hIna hoya. jo adhika hoya to kadAca asaMkhyAtamo bhAga adhika hoya, saMkhyAtamo bhAga adhika hoya, saMkhyAtaguNa adhika hoya ke asaMkhyAtaguNa adhika hoya. kAraNa ke eka nAraka uMcAimAM pAMcaso dhanuSa che ane bIjAnI uMcAi aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga hIna pAcaso dhanuSa che. aMgalano asaMkhyAtamo bhAga pAMcaso dhanuSanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che. aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga hIna pAMcaso dhanuSanI uMcAivALo nA2ka bIjA paripUrNa pAMcaso dhanuSanI uMcAivALA nArakanI apekSAe asaMkhyAtamo bhAga hIna che, ane bIjo tenI apekSAe asaMkhyAtamo bhAga adhika che. tathA eka nAraka pAMcaso dhanuSanI uMcAivALo che ane bIjo be traNa dhanuSa ochI uMcAivALo che, to te be traNa dhanuSa pAMcaso dhanuSano saMkhyAtamo bhAga thAya che, tethI te nAraka pUrA pAMcaso dhanuSanI uMcAivALA nArakanI apekSAe saMkhyAtamo bhAga hIna che. ane pUrA pAMcaso dhanuSanI uMcAivALo nAraka tenI apekSAe uMcAimAM saMkhyAtamo bhAga adhika che. tathA eka nAraka savAso dhanuSanI uMcAivALo che ane bIjo pAcaso dhanuSanI uMcAivALo che, savAso ne cAre guNatAM pAMcaso thAya che, tethI savAso dhanuSanI uMcAivALo nAraka bIjA pAMcaso dhanuSanI uMcAivALA nArakanI apekSAe uMcAimAM saMkhyAtaguNa hIna che. ane tenI apekSAe pAMcaso dhanuSanI uMcAivALo bIjo nAraka uMcAimAM saMkhyAtaguNa adhika che. eka nA2ka aparyAptAvasthAmAM aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalo che ane bIjo uMcAimAM pAMcaso dhanuSa che. aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgane asaMkhyAtAthI guNatAM pAMcaso dhanuSa thAya che, to aparyAptAvasthAmAM aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI avagAhanAvALA nAraka pAMcaso dhanuSanI uMcAivALA nArakanI apekSAe asaMkhyAtaguNa hIna che, ane pAMcaso dhanuSapramANavALA nAraka tenI apekSAe asaMkhyAta guNa adhika che. 'viNa siya hIne' ityAdi. jema avagAhanA vaDe hAni ane vRddhinA cAra sthAnako kahyAM tema sthitivaDe paNa cAra sthAnako kahevAM. eja sUtrakAra kahe che-'napha hILe' ityAdi. te A pramANe-temAM eka nArakanI tetrIza sAgaropamanI sthiti che ane bIjAnI samayAdinyUna tetrIza sAgaropamanI sthiti che. temAM je samayAdinyUna tetrIza sAgaropamanI sthitivALo che te pUrA tetrIza sAgaropamanI sthitivALA nArakanI apekSAe asaMkhyAtamo bhAga hIna che ane pUrA tetrIza sAgaropamanI sthitivALo tenI apekSAe asaMkhyAtamo bhAga adhika che kAraNa ke sAgaropamanI apekSAe samayAdi asaMkhyAtamo bhAga thAya che. te A pramANe--asaMkhyAtA samayo vaDe eka AvalikA, saMkhyAtI AvalikA vaDe eka ucchvAsaniHzvAsa, sAta ucchvAsaniHzvAsa vaDe eka stoka, sAta stoka vaDe eka lava, satyotera lavano eka muhUrta, trIza muhUrta vaDe eka ahorAtra, paMdara ahorAtra vaDe eka pakSa, be pakSa vaDe eka mAsa, bAra mAsa vaDe eka varSa, asaMkhyAtA varSo vaDe eka palyopama ane daza koTAkoTI palyopama vaDe eka sAgaropama thAya che. samaya, AvalikA, ucchvAsa, muhUrta, divasa, ahorAtra, pakSa, mAsa, saMvatsara ane yugavaDe hIna sthitivALo nAraka paripUrNa sthitivALA nAkanI apekSAe asaMkhyAtamo bhAga hIna che. ane tenI apekSAe bIjo asaMkhyAtamo bhAga adhika che. tathA eka nA2ka tetrIza sAgaropamanI sthitivALo che ane bIjo keTalAka palyopama nyUna sthitivALo che, daza koTAkoTi palyopama vaDe eka sAgaropama thAya che, to keTalAka palyopama nyUna sthitivALo pUrNa sthitivALA nArakanI apekSAe saMkhyAtamo bhAga hIna che, ane paripUrNa sthitivALo saMkhyAtamo bhAga adhika che. tathA eka nArakanI eka sAgaropamanI sthiti che. ane bIjAnI tetrIza 257 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 paMcamaM visesapayaM neraiyANaM pajjavA sAgaropama sthiti che. temAM eka sAgaropama sthitivALo nAraka paripUrNa sthitivALA nArakanI apekSAe saMkhyAtaguNa hIna che, kAraNa ke eka sAgaropamane tetrIzathI guNatAM pUrNa sthiti thAya che ane pUrNa sthitivALo nAraka tenI apekSAe saMkhyAtaguNa adhika che, tathA eka nArakanI daza hajAra varSanI sthiti che ane bIjAnI tetrIza sAgaropama che. have daza hajAra varSane asaMkhyAtAthI guNatAM tetrIza sAgaropama thAya che, tethI daza hajAra varSanI sthitivALo tetrIza sAgaropamanI sthitivALA nArakanI apekSAe asaMkhyAtaguNa hIna che ane tenI apekSAe tetrIza sAgaropamanI sthitivALo asaMkhyAtaguNa adhika che. e pramANe eka nArakane bIjA nArakanI apekSAe dravyArthapaNe ane pradezArthapaNe tulyapaNuM hovA chatAM paNa kSetrane AzrayI avagAhanAnuM hInAvikapaNuM hovAthI ane kAlane AzrayI paNa sthitinuM hInAvikapaNuM hovAthI catuHsthAnanI prApti kahI che. have bhAvane AzrayI hInAdhikapaNuM kahe che-sarva jIva dravyo ane ajIva dravyono paraspara dravya, kSetra, kAla ane bhAva vaDe vibhAga thAya che. jemake ghaTa. dravya thakI eka ghaTa mATIno, bIjo suvarNa ke rupA vagereno hoya che, kSetrathI eka ghaTa ahiM banelo ane bIjo pATalIputranA banelo hoya che, kALathI eka Ajano ane bIjo A varasano ke atIta varasano hoya che ane bhAvathI eka kALo ane bIjo raktAdi varNano hoya che. ema bIjA dravyanA saMbaMdhamAM paNa jANavuM. temAM prathama pudgalavipAkI nAmakarmanA udaya nimitte jIvanA audayika bhAvane AzrayI hInAdhikapaNuM kahe che-"vAtavanapajJAiM siya TILa, siya tujo, siya nahi.' eka nAraka bIjA nArakanI apekSAe kALAvarNaparyAya vaDe kadAca hIna hoya, kadAca tulya hoya ke kadAca adhika hoya. temAM hInapaNuM ane adhikapaNuM je prakAre che te prakAre pratipAdana kare che-"na hI' ityAdi. ahIM bhAvanI apekSAe hInayaNA ane adhikapaNAnA vicAramAM hAni ane vRddhi pratyekanA cha cha sthAnaka prApta thAya sthAnakamAM je jenI apekSAe anantabhAga hIna hoya tene sarva jIvapramANa ananta saMkhyA vaDe bhAgavAthI je prApta thAya che te anantamAM bhAga vaDe hIna hoya che. je jenI apekSAe asaMkhyAtamo bhAga hIna hoya che tene asaMkhyAtA lokAkAzanA pradeza pramANa rAzivaDe bhAga ApavAthI je prApta thAya teTalA bhAga vaDe nyUna hoya che. je jenI apekSAe saMkhyAtabhAga hIna hoya tene utkRSTa saMkhyAtavaDe bhAgavAthI je prApta thAya teTalA vaDe te hIna hoya che. guNavAnI saMkhyAmAM je jenAthI saMkhyAtaguNa hoya tene utkRSTa saMkhyAtAvaDe guNavAthI jeTalI saMkhyA thAya teTaluM saMkhyAtaguNAnuM pramANa jANavuM. je jenAthI asaMkhyAtaguNa hoya tene asaMkhyAtA lokAkAza pradeza pramANa rAzi vaDe guNavAthI jeTalI saMkhyA thAya teTaluM asaMkhyAtaguNa samajavuM. je jenAthI ananta guNa hoya tene sarva jIvanI ananta saMkhyAvaDe guNatAM jeTaluM Ave teTaluM anantaguNAnuM pramANa jANavuM. Aja pramANe karmaprakRtisaMgrahaNImAM SasthAnakanI prarUpaNAnA avasare bhAgAkAra ane guNAkAranuM svarUpa kaheluM che- sarvAniyAnamAMhenano nAsa nekassA mA fsu guNanA visu chANamaifhavayA non I37 (karmaprakRtibaMdhanakaraNa). "anantabhAga, asaMkhyAtabhAga ane saMkhyAtabhAga e prathamanI traNa vRddhimAM sarva jIvonI, asaMkhyAta lokAkAza pradezonI, ane utkRSTa saMkhyAtAnI saMkhyA vaDe bhAga karavo ane pachInI saMkhyAtaguNa, asaMkhyAtaguNa ane anantaguNae traNa vRddhimAM guNAkAra paNa te vaDeja karavo-eTale anantabhAga vRddhimAM sarvajIvapramANa ananta vaDe bhAgatA, je Ave teTalI vRddhi karavI, asaMkhyAtabhAga vRddhimAM asaMkhyAtA lokAkAzapradezapramANa asaMkhyAta saMkhyA vaDe bhAgatA je Ave teTalI vRddhi karavI ane saMkhyAtabhAga vRddhimAM utkRSTa saMkhyAtA vaDe bhAgatA je Ave teTalAnI vRddhi karavI. evI rIte saMkhyAtaguNa, asaMkhyAtaguNa ane anantaguNa vRddhimAM paNa upara kahela utkRSTa saMkhyAtA asaMkhyalokAkAzapradezapramANa asaMkhyAtA ane sarvajIvapramANa ananta saMkhyAvaDe guNatAM je Ave teTalI samajavI. have prastuta sUtramAM kahelA SasthAnakano vicAra karAya che-temAM kRSNa varNanA paryAyanuM parimANa vAstavika rIte ananta che, to paNa asatkalpanAthI dasa hajAra gaNavuM. tene sarvajIvanA ananta rAzirUpa kalpita so saMkhyAvaDe bhAgavA, eTale so saMkhyA Ave, temAM eka nArakanA kRSNavarNanA paryAyanuM parimANa 10000 dasa hajAra che, ane bIjAnA so paryAyo ochA 258 Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcamaM visesapayaM neraiyANaM pajjavA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 hovAthI 9900 nava hajAra navaso paryAya che. tene zata saMkhyA rUpa sarvajIvonA ananta vaDe bhAgAkAra karavAthI "so' e anantamAM bhAga thAya che. mATe jenA so nyUna dasa hajAra kRSNavarNa paryAyo che te nAraka paripUrNa dasa hajAra kRSNavarNanA paryAyavALA nArakanI apekSAe anantabhAga hIna che. ane tenI apekSAe pUrNa kRSNavarNaparyAyavALo bIjo nAraka ananta bhAga adhika che. kRSNavarNanA paryAyanuM parimANa dasa hajAra che tene asaMkhyAtA lokAkAza pradeza pramANa kalpita pacAsa vaDe bhAga ApIe to baso Ave, te asaMkhyAtamo bhAga che. temAM eka nArakanA kRSNavarNa paryAyo baso ochA dasa hajAra (9800) che, ane bIjAnA pUrA dasa hajAra che. temAM baso ochA dasa hajAra kRSNavarNaparyAyavALo nAraka che te saMpUrNa kRSNavarNaparyAyavALA nArakanI apekSAe asaMkhyAtabhAgahIna ane paripUrNa kRSNavarNaparyAyavALo tenI apekSAe asaMkhyAtabhAga adhika che. dasa hajAra kRSNavarNa paryAyanA rAzine utkRSTa saMkhyAtA rUpa kalpita dasa vaDe bhAgIe eTale hajAra saMkhyA Ave te saMkhyAtamo bhAga che. temAM eka nArakanuM kRSNavarNanA paryAyanuM parimANa nava hajAra che ane bIjAnuM dasa hajAra che. nava hajAra e daza hajArathI eka hajAra ochA che, ane teno hajAra saMkhyAtamo bhAga chemATe nava hajAra kRSNavarNa paryAyavALo nAraka pUrNa kRSNavarNa paryAyavALA nArakanA karatAM saMkhyAtabhAga hIna che, tenI apekSAe bIjo saMkhyAtabhAga adhika che. eka nArakanuM kRSNavarNanA paryAyanuM parimANa hajAra che ane bIjAnuM dasa hajAra che. temAM hajArane utkRSTa saMkhyAtA jevA dasa vaDe guNatAM dasa hajAra thAya che. mATe hajAra kRSNavarNa paryAyavALo nAraka dasa hajAra kRSNavarNaparyAyavALA nArakanI apekSAe saMkhyAtaguNa hIna che. ane tenI apekSAe paripUrNakRSNavarNaparyAyavALo nAraka saMkhyAtaguNa adhika che. eka nArakanA kRSNavarNaparyAya baso che, ane bIjAnA pUrA daza hajAra paryAyo che. basone asaMkhyAtA lokAkAzanA pradezapramANa kalpita pacAsa vaDe guNavAthI dasa hajAra thAya che. tethI baso kRSNavarNaparyAyavALo nAraka saMpUrNa kRSNavarNaparyAyavALA nArakanI apekSAe asaMkhyAtaguNa hIna che. tenI apekSAe bIjo asaMkhyAtaguNa adhika che. eka nArakanA so kRSNavarNaparyAya che ane bIjAnA dasa hajAra che sone sarva jIvanA ananta parimANarUpa kalpita so vaDe guNatAM dasa hajAra thAya che, mATe so kRSNavarNaparyAyavALo nAraka pUrNa kRSNavarNaparyAyavALA nArakanI apekSAe anantaguNa hIna che, ane bIjo tenI apekSAe anantaguNa adhika che. jema kRSNavarNa paryAyane AzrayI hAni ane vRddhinA cha sthAnako kahyAM, tema bAkInA varNa, gaMdha, rasa ane sparzIne AzrayI pratyekanA cha sthAnako jANavA. e. pramANe pulavipAkI nAmakarmanA udayathI utpanna thayela jIvanA audayika bhAvanI apekSAe cha sthAnakonuM svarUpa batAvyuM, have jIvavipAkI jJAnAvaraNIyAdi karmanA kSayopazamabhAvane apekSI cha sthAnako batAve che-'mafmaLavodiyApanahiM' ityAdi. ahIM pUrvanI peThe pratyeka AbhinibodhikAdi jJAnamAM cha sthAnakono vicAra karavo. ahIM dravyathI tulyapaNuM batAvatA sUtrakAre "jemAM bheda ane prabhedanuM bIja tIrohita che ane mayUranA IDAnA rasanI peThe jemAM deza ane kALano krama avyakta che evuM tathA vizeSa bhedanA pariNAmane yogya dravya che eTale abhedarUpa, deza ane kALanA krama rahita tathA vizeSa ane bhedanA pariNAmane yogya dravya che-ema jaNAvyuM. avagAhanA vaDe cAra sthAnaka batAvatA sUtrakAre "kSetrathI AtmA saMkoca ane vistAra pAmavAnA svabhAvavALo che, paNa dravyanA pradezanI saMkhyAno saMkoca ane vistAra thato nathI arthAt dravyanA pradezanI saMkhyAmAM hAni ke vRddhi thatI nathI ema batAvyuM che. A bAbata anya sthaLe paNa kahI che- "visanasovornasto dravyapravezadmA : vRddhinI ta: kSetratatu tAvAtmanatAt III"-"te mATe AtmAnA vikAsa ane saMkoca thavAmAM dravyanA pradezanI saMkhyAnI vRddhi ke hrAsa thato nathI, paNa kSetrane AzrayI vRddhi ane hrAsa thAya che." sthiti vaDe catuHsthAnane jaNAvatA sUtrakAre AyuSyakarmanI sthitibaMdhanA kAraNabhUta adhyavasAyasthAnono utkarSa ane apakarSa batAvyo che. jo ema na hoya to sthitimAM cAra sthAnako na ghaTI zake. ahIM AyuSyakarma upalakSaNa-sUcaka che. tethI sarva karmanI sthitibaMdhanA hetubhUta adhyavasAyono utkarSa ane apakarSa jANavo. kRSNAdivarNa paryAyo vaDe cha sthAna pradarzita karatA AcAryo 'eka nArakanA paNa ananta paryAyo che, to badhA nArakonA hoya temAM zuM kahevuM" ema batAvyuM. 259 Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 paMcamaM visesapayaM devANaM pajjavA-thAvarakAiyANaM pajjavA (pra0) nArakonA paryAyo saMbaMdhI gautama svAmIe prazna karyo eTale bhagavAne "ananta paryAyo che ema kahevuM joIe, bIjuM na kahevuM joIe, to zA mATe dravya, kSetra, kALa ane bhAvanuM kathana karyuM ? (u0)-abhiprAyanA nahi jANavAthI uparanI zaMkA thayelI che te ayukta che. ahIM badhA jIvonA badhA svaparyAyonI saMkhyA sarakhI hotI nathI, paNa temAM cha sthAno hoya che e hamaNAM ja batAvyuM. te cha sthAnanI prApti pariNAmI paNA sivAya hotI nathI. ane te pariNAmIpaNuM ukta lakSaNavALA dravyanuMja che, mATe dravyathI tulyapaNuM kahyuM che. AtmA kevaLa kRSNAdiparyAyo vaDe ja paryAyavALo nathI, parantu te te kSetramAM saMkoca ane vikAsa thavAnA svabhAva vaDe tathA te te adhyavasAya sthAno vaDe paryAyavALo hoya che-ema jaNAvavA mATe kSetra ane kALanI apekSAe catuHsthAnanI prApti kahI. prasaMgathI eTaluM kahevuM basa che. ema nerayikonA ananta paryAyo kahyA. all248 || surapumarALaM vaMvA | asurakumArANaM bhaMte! kevaiyA pajjavA pannattA? goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa| sekeNadveNaM bhaMte! evaM vuccai'asurakumArANaM aNaMtA pajjavA pannattA'? goyamA! asurakumAre asurakumArassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe tulle, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie,kAlavannapajjavehiM chaTThANavaDie, evaM nIlavannapajjavehiM lohiyavannapajjavehiM hAliddavannapajjavehiM sukillavannapajjavehi, submigaMdhapajjavehiM dubmi-gaMdhapajjavehi, tittarasapajjavehiM kaDuyarasapajjavehiM kasAyarasapajjavehiM aMbilarasapajjavehiM mahurarasapajjavehi, kakkhaDaphAsapajjavehiM mauyaphAsapajjavehiM garuyaphAsapajjavehiM lahuyaphAsapajjavehiM sIyaphAsapajjavehiM usiNaphAsapajjavehiM niddhaphAsapajjavehi lukkhaphAsapajjavehiM AbhiNibohiyaNANapajjavehiM suyanANapajjavehi ohinANapajjavehiM maiannANapajjavehiM suyaannANapajjavehiM vibhaMganANapajjavehiM cakkhudaMsaNapajjavehi acakkhudaMsaNapajjavehiM ohidasaNapajjavehiM chaTThANavaDie, se teNadveNaM goyamA! evaM vuccai-asurakumArANaM aNaMtA pajjavA pnnttaa| evaM jahA neraiyA, jahA asurakumArA tahA nAgakumArA vi jAva thaNiyakumArA ITU0-4pAra4 . (mULa) he bhagavan! asurakumArone keTalA paryAyo kahyA che? he gautama! ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho ke asurakumArone ananta paryAyo kahyA che?" he gautama! eka asurakumAra bIjA asurakumAra karatAM dravyArthapaNedravyasvarUpe tulya che, pradezArthapaNe-pradezasaMkhyA vaDe tulya che, avagAhanArUpe catuHsthAnaka patita-cAra sthAnakane prApta thayela che, sthiti vaDe cAra sthAnakane prApta thayela che, kALAvarNapayaya vaDe ja sthAnakane prApta thayela che, ema nIlavarNaparyAya vaDe, raktavarNa paryAya vaDe, pItavarNa paryAya vaDe ane zuklavarNa paryAya vaDe, surabhigandha ane durabhimanya paryAya vaDe, tikta, karka, kaSAya, amla, ane madhura rasa paryAya vaDe, karkaza sparza, mRdu, guru, laghu, zIta, uSNa, snigdha ane rukSasparza paryAyavaDe, Abhinibodhika jJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, matiajJAna, zrutaajJAna ane virbhAgajJAna paryAya vaDe, tathA cakSudarzana, acaludarzana ane avadhidarzana paryAya vaDe ja sthAnakane prApta thayela che. he gautama! e kAraNathI ema kahuM chuM ke-asurakumArane anantA paryAyo kahyA che. bAkI badhuM narayikonI peThe jANavuM. jema asurakumAranA saMbaMdhamAM kahyuM tema nAgakumAranA saMbaMdhamAM yAvatsva nitakumAra sudhI jANavuM. ll4ra49ll A || thAvaravAnuM vaktavA || puDhavikAiyANaM bhaMte! kevaiyA pajjavA pannattA? goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa| sekeNaTeNaM bhate! evaM vuccai'puDhavikAiyANaM aNaMtA pajjavA pannattA'? goyamA! puDhavikAie puDhavikAiyassa davvaTThayAe tulle, parasaTThayAe - 260 Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcamaM visesapayaM thAvarakAiyANaM pajjavA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 tulle,ogAhaNaTThayAesiya hINesiyatullesiya abmhie|jihiinne asaMkhijjaibhAgahINevAsaMkhijjaibhAgahINe vA saMkhijjaguNahINe vA asaMkhijjaiguNahINe vaa| aha abbhahie asaMkhijjaibhAgaabmahie vA saMkhijjaibhAgaanmahie vA saMkhijjaguNaabmahie vA asaMkhijjaguNaabmahie vaa| ThiIe [tidvANavaDie]', siya hINe siya tulle siya abmhie| jaihINe asaMkhijjabhAgahINe vA saMkhijjabhAgahINe vA saMkhijjaguNahINe vaa| ahaabmahie asaMkhijjabhAgaabmahie vA saMkhijjabhAgaanmahie vA saMkhijjaguNaabbhahie vaa| vannehiM gaMdhehi rasehiM phAsehiM maiannANapajjavehiM suyaannANapajjavehiM acakkhudasaNapajjavehiM chaTThANavaDie ||suu0-5||250|| (mUo) he bhagavan! pRthivIkAyikone keTalA paryAyo kahyA che? he gautama! ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho ke "pRthivIkAyikone anaMta paryAyo kahyA che?" he gautama! eka pRthivikAyika bIjA pRthivIkAyikanI apekSAe dravyArtharUpe tulya che, pradezArtharUpe tulya che ane avagAhanArUpe kadAcit hIna hoya, kadAcit tulya hoya ane kadAcit adhika hoya. jo nyUna hoya to asaMkhyAtamo bhAga nyUna hoya, saMkhyAtamo bhAga nyUna hoya, saMkhyAtaguNa nyUna hoya ane asaMkhyAtaguNa nyUna hoya. jo adhika hoya to asaMkhyAtamo bhAge adhika hoya, saMkhyAtamo bhAga adhika hoya, saMkhyAtaguNa adhika hoya ke asaMkhyAtaguNa adhika hoya. sthitinI apekSAe [tristhAna patita hoya...] kadAca jUna hoya, kadAca tulya hoya ane kadAca adhika hoya. jo nyUna hoya to asaMkhyAtamo bhAga nyUna hoya, saMkhyAtamo bhAga nyUna hoya ke saMkhyAtaguNa nyUna hoya. jo adhika hoya to asaMkhyAtamo bhAga adhika hoya, saMkhyAtamo bhAga adhika hoya ke saMkhyAtaguNa adhika hoya. varNa, gaMdha, rasa, sparza, matiajJAna paryAya, zrutajJAna paryAya ane acasudarzana paryAya vaDe chasthAnapatita hoya./pAra 5ll AukAiyANaM bhNte| kevaiyA pajjavA pannattA? goyamA! aNaMtA pajjavA pnntaa| se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai'AukAiyANaM aNaMtA pajjavA pannattA'? goyamA! AukAie AukAiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe tulle, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe tiTThANavaDie, vanna-gaMdha-rasa-phAsa-maiannANa-suaannANaacakkhudasaNapajjavehiM chaTThANavar3ie / suu0-6||251|| (10) he bhagavan! aplAyikone keTalA paryAyo kahyA che? he gautama! ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho ke "aplAyikone ananta paryAyo kahyA che?" he gautama! eka akAyika bIjA aSkAyikanI apekSAe dravyArthapaNe tulya che, pradezArthapaNe tulya che, avagAhanArUpe cAra sthAna patita hoya che ane sthitirUpe tristhAnapatita hoya che. varNa, gaMdha, rasa, sparza, matiajJAna, zrutaajJAna ane acakSudarzana paryAyanI apekSAe cha sthAna patita hoya che. II6llra 51 teukAiyANaM pucchaa| gothmaa| aNaMtA pajjavA pnnttaa| se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai-'teukAiyANaM aNaMtA pajjavA pannattA'?goyamA! teukAie teukAiyassadavvaTThayAe tulle, paesaTTAe tulle, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe tiTThANavaDie, vana-gaMdha-rasa-phAsa-maiannANa-suyaannANa-acakkhudasaNapajjavehi ya chaTThANavaDie ITU-gAraparA (mULa) tejaskAyikone keTalA paryAyo kahyA che? he gautama! ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho ke tejaskAyikone ananta paryAyo kahyA che?" goyamA! eka tejaskAyika bIjA koI eka tejaskAyikanI apekSAe dravyArthapaNe tulya che, pradezArthapaNe tulya che, avagAhanArUpe catuHsthAna patita hoya che ane sthitirUpe-tristhAnapatita 1. mahAvIra vidyAlaya dvArA prakAzita pannavaNAmAM A pATha nathI. beMglorathI prakAzitamAM kausamAM A pATha darzAvela che. 261 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 paMcamaM visesapayaM vigaliMdiyANaM pajjavA-paMciMdiyANaM pajjavA hoya che. varNa, gandha, rasa, sparza, matijJAna, zrutaajJAna ane acakSudarzana paryAyavaDe cha sthAnapatita hoya che. . 7 // 252 // vAukAiyANaM pucchaa| goyamA! vAukAiyANaM aNaMtA pajjavA pnnttaa|sekenndvennN bhaMte! evaM vuccai-'vAukAiyANaM aNaMtA pajjavA pannattA'? goyamA! vAukAie vAukAiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe tulle,ogAhaNaTThayAe, cauTThANavaDie, ThiIe tiTThANavaDie, vanna-gaMdha-rasa-phAsa-maiannANa-suyaannANaacakkhu-dasaNapajjavehiM chaTTANavaDie / suu0-8|253|| (mULa) vAyukAyikone keTalA paryAyo kahyA che? he gautama! vAyukAyakone ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho ke "vAyukAyikone ananta paryAyo kahyA che? he gautama! koI eka vAyukAyika bIjA koI eka vAyukAyikanI apekSAe dravyArtharUpe tulya che, pradezArtharUpe tulya che, avagAhanArUpe catuHsthAnapatita che ane sthitirUpe tristhAnapatita cha. qgl, i, 2sa, sparza, matimAna, zrutamazAna bhane ayakSuzana 5yAya 43 7 sthAnapatita cha. // 8 // 25 // vaNassaikAiyANaM pucchaa| goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa| se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai-'vaNassaikAiyANaM aNaMtA pajjavA pannattA'? goyamA! vaNassaikAie vaNassaikAiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe tulle, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe tihANavaDie, vana-gaMdha-rasa-phAsa-maiannANa-suyaannANaacakkhudaMsaNapajjavehiM ya chaTThANavaDie, se teNaTeNaM goyamA! evaM vuccai-'vaNassaikAiyANaM aNaMtA pajjavA pannattA' ||suu0-9||254|| . (mULa) vanaspatikAyikone keTalA paryAyo che? he gautama! ananta paryAyo che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho che ke vanaspatikAyikone ananta paryAyo che? he gautama! koI eka vanaspatikAyika koI bIjA vanaspatikAyikanI apekSAe dravyArtharUpe tulya che, pradezArtharUpe tulya che, avagAhanArUpe catuHsthAna patita ane sthitirUpe tristhAnapatita che. varNa gaMdha, rasa, sparza, matiajJAna, zrutajJAna ane acakSudarzana payaya vaDe ja sthAna patita hoya che. e kAraNathI ema kahuM chuM ke vanaspatikAyikone ananta paryAyo kahyA che. bhalra pa4ll ... | vigaliMdiyANaM pajjavA || beiMdiyANaM pucchaa| goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa| se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai-'beiMdiyANaM aNaMtA pajjavA pannattA'? goyamA! beiMdie beiMdiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe tulle, ogAhaNaTThayAe siya hINe siya tulle siya abbhhie| jai hINe asaMkhijjaibhAgahINe vA saMkhijjaibhAgahINe vA saMkhijjaiguNahINe vA asaMkhijjaiguNahINe vaa| aha abmahie asaMkhijjabhAgaabbhahie vA saMkhijjaibhAgaabbhahie vA saMkhijjaguNamabbhahie vA asaMkhijjaguNamabbhahie vaa| ThiIe tiTThANavaDie, vanna-gaMdha-rasa-phAsaAbhiNibohiyanANa-suyanANa-maiannANa-suyaannANa-acakkhudasaNapajjavehi ya chtttthaannvddie| evaM teiMdiyA vi| evaM cauriMdiyA vi, navaraM do daMsaNA, cakkhudasaNaM ackkhudsnnN| paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM pajjavA jahA neraiyANaM tahA bhANiyavvA ||suu0-10||255|| (mU0) beIndriyone keTalA paryAyo kahyA che? he gautama! beIndriyone ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho ke beIndriyone ananta paryAyo kahyA che? he gautama! koI eka beIndriya koI bIjA beIndriyanI apekSAe . 262 Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcamaM visesapayaM maNussANaM-devANaM-neraiyANaM jahannogAhaNagANaM pajjavA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 dravyArtharUpe ane pradezArtharUpe tulya che, avagAhanArUpe kadAcita jUna hoya, kadAcita tulya hoya, ke kadAca adhika hoya. jo nyUna hoya to asaMkhyAtamo bhAga nyUna hoya, saMkhyAtamo bhAga nyUna hoya, saMkhyAta guNa nyUna ke asaMkhyAtaguNa nyUna hoya. jo adhika hoya to asaMkhyAtamo bhAga adhika hoya, saMkhyAtamo bhAga adhika hoya, saMkhyAtaguNa adhika hoya ke asaMkhyAtaguNa adhika hoya. sthitine AzrayI tristhAnapatita hoya. varNa, gaMdha, rasa, sparza, AbhinibodhikazAna, zrutajJAna, matijJAna, cutaajJAna ane acakSudarzana paryAya vaDe cha sthAnapatita hoya. tema teIndriya ane caurindriya jIvo jANavA. paraMtu caurindriyone cakSu ane acaluM e be darzana hoya che. jema narayikone kahyA tema paMcendriya tiryaMcayonikone payayo kahevA. /10/ra 25// ||maNurasANaM pajjavA / / maNussANaM bhaMte! kevaiyA pajjavA pannattA? goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa| se keNadveNaM bhaMte! evaM vuccai'maNussANaMaNaMtA pajjavA pannattA'? goyamA! maNUse maNUsassa davvaTThayAe tulle,paesaTTayAe tulle, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauvANavaDie, vanna-gaMdha-rasa-phAsa-AbhiNibohiyanANa-suyanANa-ohinANamaNapajjavanANapajjavehiM chaTThANavaDie, kevalanANapajjavehiM tulle, tihiM annANehiM tihiM daMsaNehiM chaTANavaDie, kevaladasaNapajjavehiM tulle| vANamaMtarA ogAhaNaTThayAe ThiIe cauTThANavaDiyA, vaNNAIhiM chtttthaannvddiyaa| joisiyA vemANiyA vi evaM ceva, navaraM ThiIe tiTThANavaDiyA ||suu0-11||256|| (mULa) he bhagavan! manuSyone keTalA paryAyo kahyA che? he gautama! ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho ke "manuSyone ananta paryAyo kahyA che? he gautama! koIpaNa eka manuSya koI bIjA manuSyanI apekSAe dravyArthapaNe ane pradezArthapaNe tulya che, avagAhanArUpe catuHsthAnapatita che, sthitirUpe catuHsthAnapatita che, varNa gaMdha, rasa, sparza, AbhinibodhikajJAna, zrutajJAna, avadhijJAna ane mana:paryavajJAna vaDe ja sthAnapatita che, kevalajJAna paryAya vaDe tulya che, traNa ajJAna ane traNa darzana vaDe ja sthAnapatita che, ane kevala darzanaparyAya vaDe tulya che. vyattaro avagAhanArUpe ane sthitirUpe catuHsthAnapatita che. varNAdi vaDe ja sthAnapatita che. jyotiSiko ane vimAniko paNa e ja prakAre che. paraMtu sthiti vaDe tristhAnapatita che. /11//ra 56// , || neraiyANaM pajjavA || . jahannogAhaNagANaM bhaMte! neraiyANaM kevaiyA pajjavA pannattA? goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa|sekennttennN bhaMte! evaM vuccai? goyamA! jahannogAhaNagANaM neraiyANaM jahannogAhaNassa neraiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe tulle, ogAhaNaTThayAe tulle, ThiIe cauTThANavaDie, vanna-gaMdha-rasa-phAsa-pajjavehiM tihiM nANehiM tihiM annANehiM tihiM daMsaNehiM ya chttaannvddie| 'ukkosogAhaNagANaM bhaMte! neraiyANaM kevaiyA pajjavA pannattA? goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa|sekennttennN bhaMte! evaM vuccai-'ukkosogAhaNayANaM neraiyANaM aNaMtA pajjavA pannattA'? goyamA! ukkosogAhaNae neraie ukkosogAhaNagassa neraiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe tulle, ogAhaNaTThayAe tulle|tthiiiesiy hINe siya tulle siya abmhie|jihiinne asaMkhijjabhAgahINe vA saMkhijjabhAgahINe vA, aha abmahie asaMkhijjabhAgaabmahie vA saMkhijjabhAgaabmahie vaa| vanna-gaMdha-rasa-phAsa-pajjavehiM tihiM nANehiM tihiM annANehiM tihiM dasaNehiM chtttthaannvddie| ajahannamaNukkosogAhaNANaM neraiyANaM kevaiyA pajjavA pannattA? goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa|se keNadveNaM bhaMte! evaM vuccai-'ajahannamaNukkosogAhaNANaM neraiyANaM aNaMtA 263 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 paMcamaM visesapayaM neraiyANaM pajjavA pajjavA pannattA'? goyamA! ajahannamaNukkosogAhaNae neraie ajahannamaNukkosogAhaNassa neraiyassa davvaTTayAe tulle, pasA tulle, ogAhaNaTTayAe siya hINe siya tulle siya abbhahie / jai hINe asaMkhijja bhAgahINe vA saMkhijja bhAgahINe vA saMkhijjaguNahINe vA asaMkhijjaguNahINe vA / aha abbhahIe asaMkhijja bhAga abbhahIe vA saMkhijjabhAgaabbhahIe vA saMkhijjaguNaabmahIe vA asaMkhijjaguNaabbhahIe vA / ThiIe siya hINe siya tulle siya abbhahIe / jai hINe asaMkhijjabhAgahINe vA saMkhijjabhAgahINe vA saMkhijjaguNahINe vA asaMkhijjaguNahINe vaa| aha abmahIe asaMkhijja bhAga abmahIe vA saMkhijjabhAga abmahIe vA saMkhijjaguNaabbhahIe vA asaMkhijjaguNaabbhahie vA / vanna -gaMdha-rasa - phAsapajjavehiM tihiM nANehiM tihiM annANehiM tihiM daMsaNehiM chaTThANavaDie, se eeNaTTeNaM goyamA ! evaM vuccai- ' ajahannamaNukkosogAhaNANaM neraiyANaM anaMtA pajjavA pannattA' TIR.-22 / / 27 / / (mULa) 'jaghanya avagAhanAvALA nairiyakone keTalA paryAyo kahyA che? he gautama! ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho ke -'jaghanya avagAhanAvALAne anaMtaparyAyo kahyA che'? he gautama! jaghanya avagAhanAvALo nairayika jaghanya avagAhanAvALA naiyikanI apekSAe dravyArtharUpe, pradezArtharUpe ane avagAhanArUpe tulya che, sthitivaDe catuHsthAnapatita che. varNa, gaMdha, rasa, ane sparzaparyAya tathA traNa jJAna, traNa ajJAna ane traNa darzanavaDe cha sthAnapatita che. utkRSTa avagAhanAvALA nairiyakone keTalA paryAyo che? he gautama! ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho ke 'utkRSTaavagAhanAvALA naiyikone ananta paryAyo kahyA che'? he gautama! utkRSTaavagAhanAvALo naiyika utkRSTa avagAhanAvALA naiyikonI apekSAe dravyArtharUpe, pradezArtharUpe ane avagAhanArUpe tulya che, sthitivaDe kadAca nyUna hoya, kadAca tulya hoya ane kadAca adhika hoya. jo nyUna hoya to asaMkhyAtamo bhAga nyUna hoya, saMkhyAtamo bhAga nyUna hoya, jo adhika hoya to asaMkhyAtamo bhAga adhika hoya ane saMkhyAtamo bhAga adhika hoya. varNa, gaMdha, rasa ane sparza paryAya vaDe, tathA traNa jJAna, traNa ajJAna ane traNa darzana vaDe cha sthAnapatita hoya. ajaghanyaanubhRSTa(madhyama)-avagAhanAvALA naiyikone keTalA paryAyo kahyA che? he gautama! ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho ke 'ajaghanyaanutkRSTaavagAhanAvALA naiyikone ananta paryAyo kahyA che'? he gautama! ajaghanyaanubhRSTaavagAhanAvALo nairayika tevAja prakAranI avagAhanAvALA nairiyakanI apekSAe dravyArtharUpe ane pradezArtharUpe tulya che ane avagAhanArUpe kadAca hIna hoya, kadAca tulya hoya ane kadAca adhika hoya. jo hIna hoya to kadAca asaMkhyAtamo bhAga hIna hoya, saMkhyAtamo bhAga hIna hoya, saMkhyAtaguNa hIna hoya ke asaMkhyAtaguNa hIna hoya. jo adhika hoya to asaMkhyAtamo bhAga adhika hoya, saMkhyAtamo bhAga adhika hoya saMkhyAtaguNa adhika hoya ke asaMkhyAtaguNa adhika hoya. sthiti vaDe kadAca hIna hoya, kadAca tulya hoya ane kadAca adhika hoya. jo hIna hoya to asaMkhyAtamo bhAga hIna hoya, saMkhyAtamo bhAga hIna hoya, saMkhyAtaguNa hIna hoya ane asaMkhyAtaguNa hIna hoya. jo adhika hoya to asaMkhyAtamo bhAga adhika hoya, saMkhyAtamo bhAga adhika hoya, saMkhyAtaguNa adhika hoya ke asaMkhyAtaguNa adhika hoya. varNa, gaMdha, rasa ane sparza paryAya vaDe tathA traNa jJAna, traNa ajJAna ane traNa darzana vaDe cha sthAnapatita hoya. he gautama! e kAraNathI ema kahuM chuM ke ajaghanyaanutkRSTaavagAhanAvALA naiyikone ananta paryAyo kahyA che. 12257 (TI0). have asurakumA2onA paryAyonI saMkhyAnA saMbaMdhamAM prazna kare che-'asurakumArAAM maMte! jevaDyA pannavA punnattA'? he bhagavan! asurakumA2onA keTalA paryAyo kahyA che? ityAdi. upara kahelo artha prAyaH badhA asurakumArAdimAM jANavo. ane 264 Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcamaM visesapayaM neraiyANaM pajjavA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 badhAM covIza daMDakanA sUtrono paNa pUrvanI peThe vicAra karavo. parantu je vizeSatA che te ahIM batAvIe chIe-temAM je pRthivIkAyikAdi jIvonI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che, to paNa temAM cAra sthAnako jANavA. kAraNa ke aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANanA asaMkhyAtA bhedo thAya che. tenI sthitine AzrayI hInapaNA ane adhikapaNAmAM traNa sthAnako che, paNa cAra sthAnako nathI. kAraNa ke temAM asaMkhyAtaguNavRddhi ane hAnino saMbhava nathI. zA kAraNathI asaMbhava che? teno uttara e che ke ahIM pRthivIkAyikAdinuM sauthI jaghanya AyuSya kSullaka (sudra) bhavapramANa che, ane kSullaka bhavanuM parimANa baso chappana AvalikA che. be ghaDI pramANe eka muhUrtamAM kSullaka bhavonI sarva saMkhyA pAMsaTha hajAra, pAMcaso ane chatrIsa thAya. che. kahyuM che ke-"honi sayA niyamAM chappanAruM mALo huMti bAvatiyapamAna uDI mavahaLavAzA pasissAruM paveva sArUM tA chattIsA juThThAvAha mavaMti te muhurUM IIrA''-"AvalikAnA pramANa vaDe baso chappana AvalikA kSullaka bhavanuM pramANa jANavuM. ane te kSullaka bhavo muhUrtamAM pAMsaTha hajAra pAMcaso ane chatrIza bhavo thAya che." pRthivIkAyikanI sthiti utkarSathI paNa saMkhyAtA varasa pramANa che, mATe asaMkhyAtaguNavRddhi ane hAnino saMbhava nathI. bAkInI traNa vRddhi ane hAnino vicAra A pramANe che-eka pRthivIkAyika jIvanI sthiti saMpUrNa bAvIza hajAra varasanI che, ane bIjAnI samaya nyUna bAvIza hajAra varasanI sthiti che. tethI samayagUna bAvIza hajAra varasanI sthitivALo paripUrNa bAvIza hajAra varasanI sthitivALAnI apekSAe asaMkhyAtamo bhAga nyUna che ane bIjo asaMkhyAtamo bhAga adhika che. eka pRthivIkAyikanI pUrA bAvIza hajAra varSanI sthiti che ane bIjAnI antarmuhUtadi nyUna teTalIja sthiti che. ane bAvIza hajAra varasano antarmuhUtadi saMkhyAmAM bhAga thAya che. mATe antarmuhUtadi nyUna bAvIza hajAra varasanI sthitivALo pUrNa bAvIza hajAra varasanI sthitivALAnI apekSAe saMkhyAtamA bhAga vaDe nyUna che, ane tenI apekSAe saMpUrNa bAvIza hajAra varSanI sthitivALo saMkhyAtamo bhAga adhika che. ekanI sthiti bAvIza hajAra varSanI che ane bIjAnI sthiti antarmuhUrta,. mAsa, varasa, ke hajAra varasa che, antarmuhUtadine amuka parimANavALI saMkhyAthI guNatAM bAvIza hajAra varSa thAya che. tethI antarmuhUtadipramANa sthitivALo saMpUrNa bAvIza hajAra varasanI sthitivALAnI apekSAe saMkhyAtaguNa nyUna che, ane tenI apekSAe pUrA bAvIza hajAra varasanI sthitivALI saMkhyAtaguNa adhika che. e pramANe aplAyikathI AraMbhI cauriMdriya paryAptA sudhI potApotAnI utkRSTa sthitine anusAra sthitivaDe traNa sthAnakono vicAra karavo. tiryaMca paMcendriya ane manuSyone cAra sthAnako jANavAM. kAraNa ke teonI sthiti utkarSathI traNa palyopama che, ane palyopama asaMkhyAtA varSa pramANa hovAthI asaMkhyAtaguNa vRddhi ane hAnino saMbhava hovAne lIdhe cAra sthAnako ghaTI zake che. ema bannarone paNa jANavuM. kAraNa ke tenI jaghanyathI dasa hajAra varasanI ane utkarSathI palyopamanI sthiti che. jyotiSika ane vaimAnikone sthitine AzrayI traNa sthAnako jANavAM. kAraNa ke jyotiSikonuM jaghanya AyuSya palyopamano AThamo bhAga ane utkRSTa lAkha varasa adhika eka palyopama che. vaimAnikonuM AyuSya jaghanya eka palyopama ane utkRSTa tetrIza sAgaropama che. dasa koDA koDI palyopamano eka sAgaropama thAya che. mATe teone paNa asaMkhyAtaguNa vRddhi hAnino asaMbhava hovAthI teo sthitinI apekSAe tristhAnapatita che. bAkInA sUtrano vicAra sugama hovAthI svataH jANI levo. I/12ll2 57. jahannaThiiyANaM bhaMte! neraiyANaM kevaiyA pajjavA pannattA? goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa| sekeNadveNaM bhaMte! evaM vuccai-'jahannaThiiyANaM neraiyANaM aNaMtA pajjavA pannattA'? goyamA! jahannaThiie neraie jahannaThiiyassa neraiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe tulle, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe tulle, vanna-gaMdha-rasaphAsapajjavehiM tihiM nANehiM tihiM annANehiM tihiM daMsaNehiM chtttthaannvddie| evaM ukkostthiievi| ajahannamaNukkosaThiie vi evaM ceva, navaraM sahANe cauTThANavaDie / / suu0-13||258||| - 265 Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApamA sUtra bhAga 1 paMcamaM visesapayaM neraiyANaM pajjavA (mULa) jaghanyasthitivALA narayikone keTalA paryAyo kahyA che? he gautama! ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA * hetuthI kaho cho ke-jaghanyasthitivALA narayikone anantaparyAyo kahyA che"? he gautama! jaghanyasthitivALo nairayika jaghanya sthitivALA nairayikanI apekSAe dravyArtharUpe ane pradezArtharUpe tulya che. avagAhanArUpe causthAna patita hoya che ane sthiti vaDe tulya che. varNa, gaMdha, rasa ane sparzaparyAya vaDe tathA traNa jJAna, traNa ajJAna ane traNa darzano vaDe cha sthAnapatita che. e pramANe utkRSTasthitivALAne jANavuM ane ajaghanyaanutkRSTa sthitivALA narayikone temaja jANavuM. parantu teo svasthAnanI apekSAe catuHsthAnapatita hoya che. ll13ra 58. (TI.) e pramANe sAmAnyathI nairayikAdi pratyekanA ananta paryAyo kahyA, have jaghanyAdi avagAhanA (zarIranI uMcAI) vagerene AzrayI te pratyekanA paryAyonI saMkhyA batAve che-jahanogAhaNANuM bhaMte'! ityAdi. he bhagavan! jaghanyaavagAhanAvALA narayikone keTalA paryAyo kahyA che-ityAdi pATha sugama che, paranta sthiti vaDe cataHsthAna patita che. jemake dasa hajAra varasanI sthitivALo jaghanyaavagAhanAvALo nairayika prathama ratnaprabhAmAM hoya che, ane utkRSTa sthitivALo sAtamI narakamRthivImAM hoya che. tethI teone sthiti vaDe cAra sthAnako ghaTe che. traNa jJAna, traNa ajJAna ane traNa darzana vaDe teo SaTrasthAnapatita che. ahIM jyAre garbhaja saMjJI paMcendriya narakamAM utpanna thAya che, tyAre te nArakAyuSyanA vedavAnA prathama samaye ja pUrve grahaNa karelA audArika zarIrano tyAga kare che. ane teja samaye samyagdaSTine traNa jJAna ane mithyASTine traNa ajJAna utpanna thAya che. tyAra pachI vigrahagatithI ke avizrAMgatithI utpattisthAne jaIne vaikriya zarIrano saMghAta kare che-vaikriyazarIrane yogya pudgalo grahaNa kare che. je saMmUrNima asaMjJI paMcendriya tiryaMca narakamAM utpanna thAya, tyAre tene te samaye vilaMga jJAna hotuM nathI, mATe jaghanya avagAhanAvALAne be ke traNa ajJAno vikalpa jANavA. utkRSTaavagAhanAvALA sUtramAM utkRSTaavagAhanAvALA nirayikane sthiti vaDe hAni ane vRddhinA baLe sthAno hoya che. te A pramANe-1 asaMkhyAtabhAgahAni ane 2 saMkhyAtabhAga hAni, tathA asaMkhyAtabhAgavRddhi ane 2 saMkhyAtabhAgavRddhi, parantu saMkhyAtaguNa ane asaMkhyAtaguNa vRddhi hAni hotI nathI. kAraNa ke utkRSTaavagAhanAvALA nArako pAMcaso dhanuSa pramANavALA hoya che, ane te sAtamI narakamRthivImAM che. tyAM jaghanya sthiti bAvIza sAgaropamanI ane utkRSTa sthiti tetrIza sAgaropamanI che. mATe asaMkhyAta ane saMkhyAta bhAga ja hAnivRddhi ghaTe che. asaMkhyAtagaNa ane saMkhyAtagaNa hAnivRddhi ghaTatI nathI. teone traNa jJAna athavA traNa ajJAna avazya jANavA, paraMta vikalpa na samajavA. kAraNa ke vikalpanA kAraNabhUta saMmUrNima asaMjJI paMcendriyanI utpattino teomAM asaMbhava che. ajaghanya anutkRSTa (madhyama) avagAhanAvALA nairayikanA sUtramAM avagAhanAne AzrayI cAra sthAnako A pramANe che-ajaghanya anutkRSTamadhyamaavagAhanAvALo nairayika sauthI jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgathI kaMIka moTA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgathI AraMbhI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga nyUna pAMcaso dhanuSa sudhInI avagAhanAvALo hoya che, tethI sAmAnya narayika sUtranI peThe ahIM paNa avagAhanAne AzrayI cAra sthAno ghaTI zake che ane sthitinI apekSAe cAra sthAnako to suprasiddha che. kAraNa ke (samayAdhika) dasa hajAra varSathI mAMDI (samayagUna) tetrIza sAgaropama pramANa sthitimAM te ghaTI zake che. jaghanyasthitisUtramAM avagAhanAnI apekSAe cAra sthAnako hoya che, kAraNa ke jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgathI AraMbhI utkarSathI sAta dhanuSanI (poNA ATha dhanuSa ane cha AMgaLanI) avagAhanA hoya che. ahIM paNa traNa ajJAna koIkane kadAcit hoya che, koikane kadAcita nathI hotAM. kAraNa ke saMmaIima asaMjJI paMcendriya tiryaMcamAMthI AvI utpanna thayelA nairayikone aparyAptAvasthAmAM vibhaMga jJAna hotuM nathI. te sivAya bIjAne hoya che. utkRSTa sthitinA vicAramAM avagAhanAnI apekSAe cAra sthAnako hoya che, kAraNa ke utkRSTasthitivALAnI avagAhanA jaghanyathI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgathI AraMbhI pAMcaso dhanuSa sudhI hoya che. "garadanamayoTipha lava parva veva' ityAdi. ajaghanya-anutkRSTasthitivALAnI apekSAe emaja jANavuM. ajaghanya anutkRSTa sthitimAM paNa jema jaghanya sthitisUtramAM ane utkRSTa sthitisUtramAM kahyuM che tema jANavuM. paraMtu eTalI 266 Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcamaM visesapayaM neraiyANaM pajjavA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 vizeSatA che ke jaghanya sthiti sUtramAM ane utkRSTa sthiti sUtramAM sthiti vaDe tulyapaNuM kaheluM che, ane ahIM svasthAnane AzrayI eTale sthitine AzrayI, cAra sthAnako kahevA, kAraNa ke samayAdhika dasa hajAra varasathI mAMDI utkarSathI samaya nyUna tetrIza sAgaropabhanI sthiti Doya che. // 1 // 258 // jahannaguNakAlagANaM bhaMte! neraiyANaM kevaiyA pajjavA pannattA? goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa|sekenndvennN bhaMte! evaM vuccai-'jahannaguNakAlagANaM neraiyANaM aNaMtA pajjavA pannattA'? goyamA! jahannaguNakAlae neraie jahannaguNakAlagassa neraiyassa davvaTThayAe tulle, parasaTThayAe tulle, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie,kAlavannapajjavehiM tulle, avasesehiM vanna-gaMdha-rasa-phAsapajjavehiM tihiM nANehiM tihiM annANehiM tihiM daMsaNehiM chaTThANavaDie, se eeTeNaM goyamA! evaM vuccai-'jahannaguNakAlagANaM neraiyANaM aNaMtA pajjavA pnnttaa'| evaM ukkosaguNakAlae vi| ajahannamaNukkosaguNakAlae vi evaM ceva, navaraM kAlavannapajjavehiM chtttthaannvddie| evaM avasesA cattAri vannA do gaMdhA paMca rasA aTTha phAsA bhANiyavvA ||suu0-14 / / 259 / / (mULa) jaghanya kALA varNavALA narayikone keTalA paryAyo kahyA che? he gautama! ananta payayo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho ke "jaghanyakALAvarNavALA narayikone ananta paryAyo kahyA che? he gautama! jaghanyakALAvarNavALo narayika jaghanyakALAvarNavALA narayikanI apekSAe dravyArthapaNe ane pradezArthapaNe talya che, avagAhanA ane sthitivaDe cata sthAnapatita che. kALA vaparyAya vaDe talya che. bAkInA varNa, gaMdha, rasa ane sparza paryAya vaDe tathA traNa jJAna, traNa ajJAna ane traNa darzana vaDe cha sthAna patita hoya che, e hetuthI he gautama! ema kahuM chuM ke 'jaghanyakALAvarNavALA nirayikone ananta paryAyo kahyA che. ema utkRSTa kALAvavALA narayikone jANavuM. ajaghanyaanutkRSTavarNavALA nirayikone paNa emaja jANavuM. paranta kALAvarNa paryAya vaDe ja sthAna patita hoya che. e pramANe bAkInA cAra varNo, be gaMdho, pAMca raso ane ATha sparzIne AzrayI jANavuM. ll14ora 59 jahannAbhiNibohiyanANINaM bhaMte! neraiyANaM kevaiyA pajjavA pannattA? goyamA! jahannAbhiNibohiyanANINaM neraiyANaM aNaMtA pajjavA pnnttaa| se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai-'jahannAbhiNibodhiyanANINaM neraiyANaM aNaMtA pajjavA pannattA'? goyamA! jahannAbhiNibohiyanANI neraie jahannAbhiNibohiyanANissa neraiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe tulle, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, vanna-gaMdha-rasa-phAsapajjavehi chaTThANavaDie, AbhiNibohiyanANapajjavehiM tulle, suyanANapajjavehiM ohinANapajjavehiM chaTThANavaDie, tihiM daMsaNehiM chtttthaannvddie| evaM ukkosAbhiNibohiyanANI vi| ajahannamaNukkosAbhiNibohiyaNANI vi evaM ceva, NavaraM AbhiNibohiyanANapajjavehiM sahANe chtttthaannvddie| evaM suyanANI ohinANI vi, navaraMjassa nANA tassa annANA natthiA jahA nANA tahA annANA vi bhANiyavvA, navaraM jassa annANA tassa nANA na bhavaMti jahannacakkhudasaNINaM bhaMte! neraiyANaM kevaiyA pajjavA pannattA? goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa| se keNadveNaM bhaMte! evaM vuccai-'jahannacakkhudasaNINaM neraiyANaM aNaMtA pajjavA pannattA'? goyamA! jahannacakkhudaMsaNINaM neraie jahannacakkhudaMsaNissa neraiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe tulle, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie,vanna-gaMdha-rasa-phAsapajjavehiM tihiM nANehiM tihiM annANehiM chaTANavaDie, cakkhudasaNapajjavehiM tulle,acakkhudaMsaNapajjavehiM ohidasaNapajjavehiM chtttthaannvddie| evaM ukkosacakkhudaMsaNI vi|ajhnnmnnukkosckkhudNsnnii vi evaM ceva, navaraMsaTThANe chtttthaannvddie| evaM acakkhudaMsaNI vi,ohidasaNI vi||suu0-15||260|| 267 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 paMcamaM visesapayaM devANaM pajjavA (mU0) jaghanyaAbhinibodhikazAnavALA narayikone keTalA paryAyo kahyA che? he gautama! ananta paryAyo kahyA che. he bhagavana! ema zA hetuthI kaho cho ke jaghanyaAbhinibodhikazAnavALA narayikone ananta paryAyo kahyA che? he gautama! jaghanyaAbhinibodhikajJAnavALo nairayika jaghanyaAbhinibodhikajJAnavALA narayikanI apekSAe dravyArthapaNe ane pradezArthapaNe tulya che, avagAhanArtharUpe catuHsthAna patita che. varNa, gaMdha, rasa ane sparza payovaDe cha sthAnapatita che. AbhinibodhikajJAnaparyAya vaDe tulya che, zrutajJAna ane avadhijJAna paryAyo ane traNa darzana vaDe chaDAnapatita che. e pramANe utkRSTaAbhinibodhikajJAnavALA nairayikone paNa jANavuM. ajaghanya-anutkRSTaAbhinibodhikajJAnavALA nirayikone paNa emaja jANavuM. parantu svasthAnanI apekSAe Abhinibodhika jJAna paryAyo vaDe ja sthAnapatita hoya che. e pramANe zrutajJAnI ane avadhijJAnI narayikonA saMbaMdhamAM jANavuM. paranta je narayikone jJAna hoya che tene ajJAna hotuM nathI. jema jJAnanA saMbaMdhamAM kahyuM tema ajJAnanA saMbaMdhamAM paNa kahevuM. parantu jene ajJAna hoya che tene jJAna hotuM nathI. he bhagavan! jaghanyacakSudarzanavALA narayikone keTalA paryAyo kahyA che? he gautama! anaMtA paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho ke "jaghanyacakSu-darzanavALA narayikone anA paryAyo kahyA che? he gautama! jaghanya cakSudarzanavALo nairayika jaghanyacakSudarzanavALA narayikanI apekSAe dravyArtharUpe ane pradezArtharUpe tulya che, avagAhanAzraye catuHsthAna patita che. sthitivaDe catuHsthAna patita che. varNa, gaMdha, rasa ane sparzapayaya vaDe tathA traNa jJAna ane traNa ajJAnavaDe cha sthAnapatita che. cakSudarzanaparyAya vaDe tulya che. acakSudarzana paryAya ane avadhidarzana paryAya vaDe chasthAnapatita che. e pramANe utkRSTacakSudarzanavALA narayiko paNa jANavA. ajaghanyaanutkRSTacakSudarzanavALA paNa emaja jANavA. parantu svasthAnanI apekSAe cha sthAnapatita hoya che. ema acasudarzananI ane avadhidarzanI paNa samajavA. 7/15//ra6oll (TI.) "jahanaguNakAlagANa bhaMte! he bhagavan! jaghanyaguNa vALA narayikone keTalA paryAyo hoya che?--ityAdi sUtro suprasiddha che, paraMtu jene jJAna hoya che tene ajJAnano saMbhava nathI. kAraNa ke samyagdaSTine jJAna ane mithyASTine ajJAna hoya che. samyagdaSTipaNuM to mithyAdRSTipaNAnA nAzathI thAya che, mithyAdRSTipaNe paNa samyagdaSTipaNAnA nAzathI thAya che. mATe jyAre jJAna hoya che tyAre ajJAnano abhAva hoya che. ema ajJAna hoya tyAre jJAnano abhAva hoya che. tethI kahyuM che ke nahIM nApA tahAM sanA vi mALiyatrA, navaraM gamanANA tasa nALA ne saMDavaMti' jema jJAno kahyA tema ajJAno paNa kahevA. paraMtu jene ajJAno hoya che tene jJAno hotAM nathI. bAkI badhuM pAThasiddha che. 1pora60mAM || morAphiMID mattAvArIf MvA || jahannogAhaNANaM bhaMte! asurakumArANaM kevaiyA pajjavA pannattA? goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa| se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai-'jahannogAhagANaM asurakumArANaM aNaMtA pajjavA pannattA'? goyamA! jahannogAhaNae asurakumAre jahannogAhaNassa asurakumArassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe tulle,ogAhaNaTThayAe, tulle ThiIe cauTThANavaDie, vannAIhiM chaTThANavaDie, AbhiNibohiyanANapajjavehiM suyanANapajjavehiM ohinANapajjavehiM tihiM annANehiM tihiM daMsaNehi y.chtttthaannvddie| evaM ukkosogAhaNae vi| evaM ajahannamaNukkosogAhaNae vi, navaraM [sahANe] ukkosogAhaNae vi asurakumAre ThiIe cutttthaannvddie| evaM jAva thaNiyakumArA ||suu0-16||261||| (mULa) he bhagavan! jaghanya avagAhanAvALA asurakumArone keTalA paryAyo kahyA che? he gautama! ananta paryAyo kahyA che. te bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho ke "jaghanya avagAhanAvALA asurakumArone ananta paryAyo kahyA che? he gautama! jaghanya avagAhanAvALo asurakumAra jaghanya avagAhanAvALA asurakumAranI apekSAe dravyArtharUpe, pradezArtharUpe ane * 268. Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcamaM visesapayaM ogAhaNAra thAvarakAiyANaM pajjavA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 avagAhanArUpe tulya che. sthiti vaDe catuHsthAna patita che. varNAdi vaDe chasthAnapatita che. Abhinibodhika jJAna, zrutajJAna, ane avadhijJAnanA paryAyo vaDe tathA traNa ajJAna ane traNa darzana vaDe cha sthAnapatita che. e pramANe utkRSTaavagAhanAvALA (asurakumAra)nA saMbaMdhamAM jANavuM. ajaghanyaanutkRSTa (madhyama) avagAhanAvALAnA saMbaMdhamAM paNa emaja jANavuM. parantu svasthAnanI-utkRSTa avagAhanAnI apekSAe catuHsthAnapatita jANavA. e pramANe yAvat stanitaDubhAra sudhI bhArAvu // 16 // 261 // (TI) e pramANe asarakumArAdi sUtrono paNa vicAra karavo. kAraNa ke prAyaH badhe sarakho pATha che. / / 16 / 261 // || ogAhaNAe thAvarakAiyANaM pajjavA || jahannogAhaNANaM bhaMte! puDhavikAiyANaM kevaiyA pajjavA pannattA ? goyamA ! aNaMtA prajjavA pannattA / se keNaTTeNaM bhaMte! evaM vuccai- 'jahannogAhaNANaM puDhavikAiyANaM aNaMtA pajjavA pannattA' ? goyamA ! jahannogAhaNae puDhavikAie jahannogAhaNassa puDhavikAiyassa davvaTTayAe tulle, parasaTTayAe tulle, ogAhaNaTTayAe tulle ThiIe tiTThANavaDie, vannagaMdharasaphAsapajjavehiM dohiM annANehiM acakkhudaMsaNapajjavehi ya chaTTANavaDie / evaM ukkosogAhaNaevi / ajahannamaNukkosogAhaNae vi evaM ceva, navaraM sadvANe caudvANavaDie / jahannaThiiyANaM puDhavikAiyANaM pucchA / goyamA! aNaMtA pajjavA pannattA se keNaTTeNaM bhaMte! evaM vuccai- 'jahannaThiiyANaM puDhavikAiyANaM anaMtA pajjavA pannattA'? goyamA! jahannaThiie puDhavikAie jahannaThiiyassa puDhavIkAiyassa davvaTTayAe tulle, parasaTTayAe tulle, ogAhaNaTTayAe cauTThANavaDie, ThiIe tulle, vanna-gaMdha-rasa - phAsapajjavehiM maiannANapajjavehiM suyaannANapajjavehiM acakkhudaMsaNapajjavehiM chaTTANavaDie / evaM ukkosaThiie vi / az2ahannamaNukkosaThiievi evaM ceva, navaraM saTThANe tiTThANavaDie / jahannaguNakAlayANaM bhaMte! puDhavikAiyANaM pucchaa| goyamA ! aNaMtA pajjavA pnnttaa| se keNaTTeNaM bhaMte! evaM vuccai- 'jahannaguNakAlayANaM puDhavikAiyANaM anaMtA pajjavA pannattA' ? goyamA ! jahannaguNakAlae puDhavikAie jahannaguNakAlagassa puDhavikAiyassa davvaTTayAe tulle, parasaTTayAe tulle, ogAhaNaTTayAe cauTThANavaDie, ThiIe tiTThANavaDie, kAlavannapajjavehiM tulle, avasesehiM vanna -gaMdha-rasaphAsapajjavehiM chaTThANavaDie, dohiM annANehiM acakkhu - daMsaNapajjavehi ya chttttaannvNddie| evaM ukkosaguNakAlae vi / ajahannamaNukkosaguNakAlae vi evaM ceva, navaraM saTThANe chaTTANavaDie / evaM paMca vannA do gaMdhA paMca rasA aTTha phAsA bhaanniyvvaa| jahannamatiannANINaM bhaMte! puDhavikAiyANaM pucchA / goyamA ! aNaMtA pajjavA pnnttaa| se keNaNaM bhaMte! evaM vuccai - 'jahannamatiannANINaM puDhavIkAiyANaM aNaMtA pajjavA pannattA'? goyamA ! jahannamatiannANI puDhavikAie jahannamatiannANissa puDhavikAiyassa davvaTTayAe tulle, parasaTTayAe tulle, ogAhaTTayAe cANavaDie, ThiIe tidvANavaDie, vanna -gaMdha-rasa - phAsapajjavehiM chaTTANavaDie maiannANapajjavehiM tulle, suyaannANapajjavehiM acakkhudaMsaNapajjavehiM chaTTANavaDie / evaM ukkosamaiannANI vi| ajahannamaNukkosamaiannANI vi evaM ceva, navaraM saTThANe chaTTANavaDie / evaM suyaannANI vi acakkhudaMsaNI vi evaM ceva jAva vaNapphaikAiyANaM / sU0 17 / / 262 / / (mULa) jaghanyaavagAhanAvALA pRthivIkAyikone keTalA paryAyo kahyA che? he gautama! ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! zA hetuthI ema kaho cho ke 'jaghanyaavagAhanAvALA pRthivIkAyikone ananta paryAyo kahyA che?? he gautama! jaghanyaavagAhanAvALo pRthivIkAyika jaghanyaavagAhanAvALA pRthivIkAyikanI apekSAe dravyArtharUpe, pradezArtharUpe 269 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 paMcamaM visesapayaM ogAhaNAisu vigaliMdiyANaM pajjavA ane avagAhanArUpe tulya che. parantu sthiti vaDe tristhAnapatita che. varNa, gaMdha, rasa ane sparza vaDe tathA be ajJAna ane acakSudarzana paryAyo vaDe chasthAnapatita che. ema utkRSTaavagAhanAvALA pRthivIkAyika jANavA. madhyamaavagAhanAvALA pRthivIkAyikonA saMbaMdhamAM paNa emaja jANavuM, parantu svasthAnaavagAhanAne apekSI catuHsthAna patita jANavA. jaghanyasthitivALA pRthivIkAyikone keTalA paryAyo kahyA che? he gautama! ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho ke-'jayanyasthitivALA pRthivIkAyikone ananta paryAyo kahyA che'? he gautama! jadhanyasthitivALo pRthivIkAyika jaghanyasthitivALA pRthivIkAyikanI apekSAe dravyArtharUpe, pradezArtharUpe ane sthitirUpe tulya che, ane avagAhanArUpe catuHsthAna patita che. varNa, gaMdha, rasa ane sparzaparyAya vaDe tathA matiajJAna, zrutaajJAna ane acakSudarzanaparyAya vaDe cha sthAnane prApta thayela che. e pramANe utkRSTasthitivALo paNa pRthivIkAyika jANavo. ajaghanyaanubhRSTa(madhyama)sthitivALAnA saMbaMdhamAM paNa emaja samajavuM. parantu sthitivaDe tristhAna prApta che. he bhagavan! jaghanyakALAguNavALA pRthivIkAyikone keTalA paryAyo kahyA che? he gautama! ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho ke-'jaghanyakALAguNavALA pRthivIkAyikone ananta paryAyo kahyA che? he gautama! jaghanya kALAguNavALo pRthivIkAyika jaghanyakALAguNavALA pRthivIkAyikanI apekSAe dravyArtha ane pradezArtharUpe tulya che, parantu avagAhanAvaDe cAra sthAnane prApta thayela che, ane sthitivaDe tristhAna prApta che. kALAvarNaparyAya vaDe tulya che. bAkInA varNa, gaMdha, rasa ane sparzaparyAyo vaDe cha sthAnane prApta thayela che. be ajJAna ane acakSudarzanaparyAya vaDe cha sthAna prApta che. e pramANe utkRSTakALAguNavALA pRthivIkAyikanA saMbaMdhamAM jANavuM. ajaghanyaanubhRSTa-(madhyama) kALAguNavALA mATe paNa emaja samajavuM. parantu svasthAnanI (kALAvarNanI) apekSAe cha sthAnane prApta thayela che. ema pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparzanA saMbaMdhamAM jANavuM. jadhanyamatiajJAnavALA pRthivIkAyikonA saMbaMdhamAM pRcchA| he gautama! teone ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho ke-'jaghanyamatiajJAnI pRthivIkAyikone ananta paryAyo kahyA che'? he gautama! jadhanyamatiajJAnI pRthivIkAyika jadhanya matiajJAnI pRthivIkAyikanI apekSAe dravyArtharUpe ane pradezArtharUpe tulya che, avagAhanArUpe cAra sthAnane prApta thayela che ane sthitivaDe tristhAnane prApta thAya che. varNa, gaMdha, rasa ane sparzaparyAya vaDe cha sthAnane prApta thAya che. matiajJAnaparyAya vaDe tulya che. zrutaajJAnaparyAya ane acakSudarzanaparyAya vaDe cha sthAnane prApta thAya che. ema zrutaajJAnI ane acakSudarzanI paNa jANavA. e pramANe yAvat-vanaspatikAyiko sudhI jANavuM. / / 17 / / 265 // || ogAhaNAisu vigaliMdiyANaM pajjavA || jahannogAhaNagANaM bhaMte! beiMdiyANaM pucchA / goyamA ! anaMtA pajjavA pannattA se keNaTTeNaM bhaMte! evaM vuccai'jahannogAhaNagANaM beiMdiyANaM aNaMtA pajjavA pannattA' ? goyamA ! jahannogAhaNae beIdie jahannogAhaNassa beM iMdiyasya davvaTTayAe tulle, parasaTTayAe tulle, ogAhaNaTTayAe tulle, ThiIe tiTThANavaDie, vanna - gaMdha-rasaphAsapajjavehiM dohiM nANehiM dohiM annANehiM acakkhudaMsaNapajjavehi ya chaTThANavaDie / evaM ukkosogAhaNae vi, NavaraM NANA Natthi / ajahannamaNukkosogAhaNae jahA jahannogAhaNae, NavaraM saTThANe ogAhaNAe cauTThANavaDie / jahannaThiIyANaM bhaMte! beiMdiyANaM pucchaa| goyamA ! aNaMtA pajjavA pannattA se keNadveNaM bhaMte! evaM vuccai'jahannaThiIyANaM beiMdiyANaM aNaMtA pajjavA pannattA'? goymaa| jahannaThiIe beiMdie jahannaThiiyassa beiMdiyassa davvaTTayAe tulle, pasaTTayAe tulle, ogAhaNaTTayAe cauDANavaDie, ThitIe tulle, vanna -gaMdha-rasa - phAsapajjavehiM dohiM annANehiM acakkhudaMsaNapajjavehi ya chaTThANavaDie / evaM ukkosaThiIe vi, navaraM do NANA abbhahiyA / 270 Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcamaM visesapayaM ogAhaNAisu vigaliMdiyANaM pajjavA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 2 ajahannamaNukkosaThiIe jahA ukkosaThiIe, NavaraM ThiIe tiTThANavaDie / jahannaguNakAlagANaM beiMdiyANaM pucchaa| goyamA! aNaMtA pajjavA pannattA / se keNadveNa bhaMte! evaM vuccai- 'jahannaguNakAlagANaM beiMdiyANaM aNaMtA pajjavA pannattA'? goyamA ! jahannaguNakAlae beiMdie jahannaguNakAlagassa beiMdiyassa davvaTTayAe tulle, parasaTTayAe tulle ogAhaTTayA cauTThANavaDie, ThiIe tiTThANavaDie, kAlavannapajjavehiM tulle, avasesehiM vanna -gaMdharasa-phAsapajjavehiM dohiM nANehiM dohiM annANehiM acakkhudaMsaNapajjavehi ya chaTTANavaDie / evaM ukkosaguNakAlae vi / ajahannamaNukkosaguNakAlae vi evaM ceva / NavaraM saTTANe chaTTANavaDie / evaM paMca vannA do gaMdhA paMca rasA a phAsA bhANiyavvA / jahannAbhiNibohiyanANINaM bhaMte! beiMdiyANaM kevaiyA pajjavA pannattA ? goyamA ! anaMtA pajjavA pnnttaa| sekeNaTTeNaM bhaMte! evaM vuccai-'jahannAbhiNibohiyanANINaM beiMdiyANaM aNaMtA pajjavA pannattA' ? goyamA! jahannAbhiNibohiyaNANI beIdie jahannAbhiNibohiyaNANissa beiMdiyassa davvaTTayAe tulle, paesaTTayAe tulle, ogAhaNaTTayAe cauTThANavaDie, ThiIe tiTThANavaDie, vanna -gaMdha-rasa - phAsapajjavehiM chaTThANavaDie, AbhiNibohiyaNANapajjavehiM tulle, suyaNANapajjavehiM chaTThANavaDie, acakkhudaMsaNapajjavehiM chaTThANavaDie / evaM ukkosAbhiNibohiyaNANI vi / ajahannamaNukkosAbhiNi- bohiyaNANI vi evaM ceva, navaraM saTTANe chaTTANavaDie / evaM suyanANI vi suyaannANI vi matiannANI vi acakkhudaMsaNI vi, NavaraM jattha NANA tattha annANA natthi, jattha annANA tattha NANA natthi, jattha daMsaNaM tattha NANA vi annANA vi / evaM teiMdiyANa vi / cauriMdiyANa vi evaM ceva, NavaraM cakkhudaMsaNaM abbhahiyaM / sU0 18 / / 266 / / (bhU0) 4dhanyamavagAhanA (zarIra ) vANA mehendriyAMnA saMbaMdhamAM pRthchA. he gautama! tene anantaM paryAyo udyA che. he bhagavan! zA hetuthI ema kaho cho ke-'jaghanyaavagAhanAvALA beindriyone anaMnta paryAyo kahyA che'? he gautama! jaghanyaavagAhanAvALo beindriya jaghanyaavagAhanAvALA beindriyanI apekSAe dravyasvarUpe, pradezasvarUpe ane avagAhanAsvarUpe tulya sthitivaDe tristhAna prApta che, varNa, gaMdha, rasa ane sparzaparyAya vaDe tathA be jJAna be ajJAna ane acakSudarzana vaDe cha sthAnapatita che. e pramANe utkRSTaavagAhanAvALAnA saMbaMdhamAM jANavuM. parantu ahIM jJAno hotA nathI. madhyamaavagAhanAvALAne jaghanyaavagAhanAvALAnI peThe jANavuM. parantu svasthAna-avagAhanAne AzrayI catuHsthAna prApta hoya che. jaghanyasthitivALA beindriyanA saMbaMdhamAM pRcchA. he gautama! teone ananta paryAyo che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho ke-'jaghanyasthitivALA beindriyone anantA paryAyo che'? he gautama! jaghanyasthitivALo beindriya jadhanyasthitivALA beindriyanI apekSAe dravyasvarUpe, pradezasvarUpe ane sthitisvarUpe tulya che, paNa avagAhanArUpe catuHsthAnaka prApta che. varNa, gaMdha, rasa ane sparzaparyAya vaDe tathA be ajJAna ane acakSudarzanaparyAya vaDe cha sthAnapatita che. e pramANe utkRSTasthitivALAnA saMbaMdhamAM jANavuM. parantu ahIM be jJAna adhika hoya che. madhyamasthitivALAne utkRSTasthitivALAnI peThe kahevuM. parantu ahIM sthitinI apekSAe tristhAnapatita hoya che. jaghanyakALAguNavALA beindriyanA saMbaMdhamAM pRcchA. he gautama! tene ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho ke-'jadhanyakALAguNavALA beindriyone ananta paryAyo kahyA che'? he gautama! jaghanyakALAguNavALo beindriya jaghanyakALAguNavALA beindriyanI apekSAe dravyasvarUpe ane pradezasvarUpe tulya che, parantu avagAhanArUpe cha sthAna prApta che. kALAvarNaparyAya vaDe tulya che, ane bAkInA varNa, gaMdha, rasa ane sparzaparyAya vaDe tathA be jJAna, be ajJAna ane acakSudarzanaparyAya vaDe cha sthAna prApta che. e pramANe utkRSTakALAguNavALAnA 271 Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 paMcamaM visesaparyaM ogAhaNAisu paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM pajjavA saMbaMdhmAM jANavuM. madhyamakALAguNavALAnA saMbaMdhamAM emaja jANavuM. parantu svasthAnane (kALA varNane) AzrayI cha sthAna prApta hoya che. ema pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparzanA saMbaMdhamAM kahevuM. he bhagavan! jaghanyaAbhinibodhikajJAnavALA beindriyone keTalA paryAyo hoya che? he gautama! ananta paryAyo hoya che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho ke-'jaghanyaAbhinibodhikajJAnavALA beindriyone ananta paryAyo hoya che'? he gautama! jaghanyaAbhinibodhika jJAnavALo beindriya jaghanyaAbhinibodhikajJAnavALA beindriyanI apekSAe dravyArtharUpe ane pradezArtharUpe tulya che. avagAhanA vaDe catuHsthAna prApta che ane sthiti vaDe tristhAna prApta che. varNa, gaMdha, rasa ane sparzaparyAyavaDe cha sthAna prApta che. AbhinibodhikajJAna paryAyavaDe tulya che. zrutajJAna ane acakSudarzanaparyAya vaDe cha sthAna prApta che. e pramANe utkRSTaAbhinibodhikajJAnavALAnA saMbaMdhamAM jANavuM. madhyamaAbhinibodhikajJAnavALAnA saMbaMdhamAM emaja samajavuM. parantu svasthAna-AbhinibodhikanI apekSAe cha sthAna prApta che. e pramANe zrutajJAnI, zrutaajJAnI ane acakSudarzanI beindriyo jANavA. parantu jyAM jJAna che tyAM ajJAna nathI. jyAM ajJAna che tyAM jJAna nathI. jyAM darzana che tyAM jJAna ane ajJAna paNa hoya che. ema teindriyonA saMbaMdhamAM paNa jANavuM. caurindriyane paNa emaja samajavuM. parantu tyAM cakSudarzana adhika kahevuM.18263 || ogAhaNAisa paMciMdiyatirikrakhajoNiyANaM pajjavA || jahannogAhaNagANaM bhaMte! paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM kevaiyA pajjavA pannattA ? goyamA ! aNaMtA pajjavA pannattA / sekeNaNaM bhaMte! evaM vuccai- 'jahannogAhaNagANaM paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM anaMtA pajjavA pannattA' ? goyamA ! jahannogAhaNae paMciMdiyatirikkhajoNie jahannogAhaNayassa paMciMdiyatirikkhajoNiyassa davvaTTayAe tulle, parasaTTayAe tulle, ogAhaNaTTayAe tulle, ThiIe tidvANavaDie, vanna -gaMdha-rasa - phAsapajjavehiM dohiM nANehiM dohiM annANehiM dohiM daMsaNehiM chaTTANavaDie / ukkosogAhaNae vi evaM ceva, NavaraM tihiM nANehiM tihiM aNNANehiM tihiM daMsaNehiM chttttaannvddie| jahA ukkosogAhaNae tahA ajahannamaNukkosogAhaNae vi, NavaraM ogAhaNaTTayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie / jahannaThiiyANaM bhaMte! paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM kevaiyA pajjavA pannattA ? goyamA ! aNaMtA pajjavA pnnttaa| se keNadveNaM bhaMte! evaM vuccai - ' jahannaThiiyANaM paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM anaMtA 'paMjjavA pannattA' ? goyamA ! jahannaThiie paMciMdiyatirikkhajoNie jahannaThiiyassa paMciMdiyatirikkhajoNiyassa davvaTTayAe tulle, paesaTTayAe tulle, ogAhaNaTTayAe cauTThANavaDie, ThiIe tulle, vanna-gaMdha-rasa- phAsapajjavehiM dohiM annAhiM dohiM daMsaNehiM chaTTANavaDie / ukkosaThiie vi evaM ceva, NavaraM do nANA do annANA do daMsaNA / ajahannamaNukkosaThiie vi evaM ceva, navaraM ThiIe cauTThANavaDie / tinni NANA tinni annANA tinni dNsnnaa| jahannaguNakAlagANaM bhaMte! paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA / goyamA ! anaMtA pajjavA pannattA / se keNaTTeNaM bhaMte! evaM vuccai ? goyamA ! jahannaguNakAlae paMciMdiyatirikkhajoNie jahannaguNakAlagassa paMciMdiyatirikkhajoNiyassa davvaTTayAe tulle, parasaTTayAe tulle, ogAhaNaTTayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, kAlavannapajjavehiM tulle, avasesehiM vanna -gaMdha-rasa - phAsapajjavehiM tihiM nANehiM tihiM annANehiM tihiM daMsaNehiM chttttaannvddie| evaM ukkosaguNakAlae vi / ajahannamaNukkosaguNakAlae vi evaM ceva, navaraM saTThANe chaTThANavaDie / evaM paMca vannA do gaMdhA paMca rasA aTTha phAsA / jahannAbhiNibohiyaNANINaM bhaMte! paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM kevaiyA pajjavA pannattA ? goyamA ! aNaMtA pajjavA pannattA se keNadveNaM bhaMte! evaM vuccai ? 272 Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcamaM visesapayaM ogAhaNAisu paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM pajjavA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 goyamA! jahannAbhiNibohiyaNANI paMciMdiyatirikkhajoNie jahannAbhiNibohiyaNANissa paMciMdiyatirikkhajoNiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe tulle, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauhANavaDie, vannagaMdha-rasa-phAsapajjavehiM chaTThANavaDie, AbhiNibohiyaNANapajjavehi ya tulle,suyanANapajjavehiM chaTThANavaDie, cakkhudasaNapajjavehiM chaTThANavaDie, acakkhudaMsaNapajjavehiM chtttthaannvddie| evaM ukkosAbhiNibohiyanANI vi, NavaraMThiIe tiTThANavaDie, tinni nANA tinni dasaNA,saTThANe tulle,sesesu chtttthaannvddie| ajahannamaNukkosAbhiNibohiyanANI jahA ukkosAbhiNibohiyanANI, NavaraM ThiIe cutttthaannvddie| sahANe chtttthaannvddie| evaM suyanANI vi| jahannohinANINaM bhaMte! paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchaa| goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa| se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai? goyamA! jahannohinANI paMciMdiyatirikkhajoNie jahannohinANissa paMcidiyatirikkhajoNiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe tulle, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe tiTThANavaDie, vanna-gaMdharasa-phAsapajjavehiM AbhiNibohiyanANasuyanANapajjavehi ya chaTThANavaDie, ohinANapajjavehiM tulle| annANA natthiA cakkhudaMsaNapajjavehiM acakkhudaMsaNapajjavehi yaohidasaNapajjavehiM chtttthaannvddie| evaM ukkosohinANI vi| ajahannokkosohinANI vi evaM ceva, NavaraMsaTThANe chtttthaannvddie|jhaa AbhiNibohiyanANI tahA maiannANI suyaannANI ya,jahA ohinANI tahA vibhaMganANI vi, cakkhudaMsaNI acakkhudaMsaNI yajahA aabhinnibohiynaannii| ohidasaNI jahA ohinANI, jattha nANA tattha annANA natthi, jattha annANA tattha nANA natthi, jattha daMsaNA tattha NANA vi annANA vi asthi tti bhANiyavvaM ||suu0-19||264|| (mU0) he bhagavan! jaghanyaavagAhanAvALA paMcendriya tiryaMcone keTalo paryAyo kahyA che? he gautama! ananta paryAyo kahyA che. . he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho ke-"jaghanyaavagAhanAvALA paMcendriya tiryaMcone ananta paryAyo kahyA che"? he gautama! jaghanyaavagAhanAvALo paMcendriya tiryaMca jaghanyaavagAhanAvALA paMcendriya tiryaMcanI apekSAe dravyasvarUpe, pradeza svarUpe ane avagAhanArUpe tulya che, parantu sthitivaDe tristhAnapatita che. varNa, gaMdha, rasa ane sparzaparyAyavaDe tathA be jJAna, be ajJAna ane be darzanavaDe cha sthAna prApta che. e pramANe utkRSTa-avagAhanAvALAnA saMbaMdhamAM jANavuM. parantu te traNa jJAna ane traNa darzana vaDe cha sthAna prApta hoya che. jema utkRSTa-avagAhanAvALAnA saMbaMdhamAM kahyuM tema madhyamaavagAhanAvALAnA saMbaMdhamAM kahevuM. parantu avagAhanA ane sthiti vaDe catuHsthAna prApta hoya che. jaghanyasthitivALA paMcendriya tiryaMcone keTalA payayo kahyA che? he gautama! ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! zA hetuthI ema kaho cho ke jaghanyasthitivALA paMcendriya tiryaMcone ananta paryAyo kahyA che? he gautama! jaghanyasthitivALo paMcendriya tiryaMca jaghanyasthitivALA paMcendriya tiryaMcanI apekSAe dravyarUpe ane pradezarUpe tulya che, parantu avagAhanArUpe cata sthAna prApta che. sthitivaDe talya che. varNa, gaMdha, rasa ane sparzapayaya vaDe tathA be ajJAna ane be darzana vaDe thasthAna prApta che. utkRSTasthitivALo paNa emaja jANavo. parantu tene be jJAna, be ajJAna ane be darzana hoya che. madhyamasthitivALAnA saMbaMdhamAM paNa emaja samajavuM. parantu te sthitivaDe catuHsthAna prApta che. ane tene traNa jJAna, traNa ajJAna ane traNa darzana hoya che. jaghanyakALAvarNavALA paMcendriya tiryaMca saMbaMdhI pRcchA. he gautama! tene ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho ke "jaghanyakALAguNavALA paMcendriya tiryaMcone anannA paryAyo kahyA che? he gautama! jaghanyakALAvarNavALo paMcendriya tiryaMca jaghanya kALAvarNavALA paMcendriya tiryaMcanI apekSAe dravyarUpe ane pradezarUpe tulya che, parantu avagAhanA vaDe ane sthiti vaDe catuHsthAna patita che. kALAvarNaparyAya vaDe . 273 Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 paMcamaM visesapayaM ogAhaNAisu paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM pajjavA tulya che ane bAkInA varNa, gaMdha, rasa ane sparzaparyAya vaDe tathA traNa jJAna, traNa ajJAna, ane traNa darzanavaDe jasthAna prApta che. e pramANe utkRSTakALAvarNavALAnA saMbaMdhamAM jANavuM. madhyamakALAvarNavALAnA saMbaMdhamAM paNa emaja jANavuM. parantu svasthAnane (kALA varNana) AzrayI te sthAna prApta che. e pramANe pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparzanA saMbaMdhamAM jANavuM. jaghanyaAbhinibodhikajJAnI paMcendriya tiryaMcone keTalA paryAyo kahyA che? he gautama! ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! zA hetuthI ema kaho cho ke- jaghanyaAbhinibodhikajJAnI paMcendriya tiryaMcone ananta paryAyo kahyA che? he gautama! jaghanyaAbhinibovikajJAnI paMcendriya tiryaMca jaghanyaAbhinibodhika paMcendriya tiryaMcanI apekSAe dravyarUpe ane pradezarUpe tulya che, paNa avagAhanArUpe ane sthitirUpe catuHsthAnane prApta che. varNa, gaMdha, rasa ane sparzaparyAya vaDe pasthAna prApta che. AbhinibodhikajJAnaparyAya vaDe tulya che. zrutajJAnaya vaDe cakSudarzanaparyAya vaDe ane acakSudarzanaparyAya vaDe jasthAna patita che. e pramANe utkRSTa-AbhinibodhikajJAnInA saMbaMdhamAM jANavuM. parantu te sthiti vaDe tristhAnapatita hoya che. tene traNa jJAna ane traNa darzana hoya che. svasthAnanI apekSAe tulya che. bAkInA (jJAna ane darzana) paryAyanI apekSAe sthAna patita che. madhyamaAbhinibovikajJAnI utkRSTaAbhinibodhika jJAnInI peThe samajavA. parantu sthitinI apekSAe catuHsthAna prApta che, ane svasthAnaAbhinibodhika jJAnanI apekSAe paNa pasthAna prApta che. e pramANe zrutajJAnInA saMbaMdhamAM paNa jANavuM. jaghanya avadhijJAnI paMcendriya tiryaMconA saMbaMdhamAM pRcchA. he gautama! ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! zA hetuthI ema kaho cho ke jaghanyaavadhijJAnIne ananta paryAyo kahyA che? he gautama! jaghanyaavadhijJAnI paMcendriya tiryaMca jaghanya avadhijJAnI paMcendriya tiryaMcanI apekSAe dravyarUpe ane pradezarUpe tulya che, paranuM avagAhanA vaDe cata sthAna prApta, sthiti vaDe tristhAna prApta, varNa, gaMdha, rasa ane sparza vaDe tathA AbhinibodhikajJAna ane zrutajJAna paryAya vaDe jasthAna prApta che. avadhijJAna paryAya vaDe tulya che. ajJAna nathI, tathA cakSudarzana, acasudarzana ane avadhidarzana paryAya vaDe jasthAna prApta che. e pramANe utkRSTa avadhijJAnInA saMbaMdhamAM jANavuM. madhyamaavadhijJAnInA saMbaMdhamAM emaja jANavuM, paraMtu svasthAna-avadhijJAnane AzrayI pasthAna prApta che. jema AbhinibovikajJAnInA saMbaMdhamAM kahyuM tema matijJAnI ane zrutaajJAnIne kahevuM. jema avadhijJAnIne kahyuM tema vilaMgajJAnInA saMbaMdhamAM paNa kahevuM. cakSudarzanI ane acakSudarzanI AbhinibovikajJAnInI peThe jANavA. avadhidarzanI avadhijJAnInI peThe samajavA, parantu jyAM jJAna che tyAM ajJAna nathI, jyAM ajJAna che tyAM jJAna nathI. jyAM darzana che tyAM jJAna paNa che ane ajJAna paNa che ema kahevuM. l/19ra 64 (20) jaghanya avagAhanAdivALA pRthivyAdinA sUtramAM saMkhyAtA varasanuM AyuSya hovAthI teone sthiti vaDe traNa sthAna prApta thAya che. eno pUrve sAmAnya pRthivIkAyikanA sUtramAM vicAra karyo che. paryAyanA vicAramAM teone matijJAna ane zrutajJAnarUpa ajJAna kahevAM, paNa jJAna na kahevAM, kAraNa ke teomAM samyaktano ke samyaktasahita jIvanI utpattino asaMbhava che. kAraNa ke-3mayAmAvo puDhavANu' pRthivyAdimAM banne prakAre jJAnano abhAva che evuM zAstravacana che. mATe A sUtramAM kahyuM che ke- rohiM anAdi'-be ajJAna vaDe chasthAnapatitapaNuM hoya che.' jaghanya avagAhanAvALA beindriyanA sUtramAM 'rohiM nAhiM', vordi anAdi be jJAna ane be ajJAna vaDe ja sthAna patitapaNuM kahyuM che, kAraNa ke koI upazama samyakta vamato beIndriyamAM utpanna thAya tyAre beindriyane aparyAptAvasthAmAM sAsvAdana samyakta hoya che ane siddhAntakAra sAsaLakhAve nALa' sAsvAdanabhAvamAM jJAna mAne che. tethI sAsvAdanasamyagdaSTine jJAna hoya che. mATe teone matijJAna ane zrutajJAna e be jJAna hoya che ane bAkInAne ajJAna hoya che. mATe kahyuM che ke teo be jJAna ane be ajJAna vaDe SasthAnane prApta thAya che." utkRSTa avagAhanAmAM aparyAptAvasthAno abhAva hovAthI sAsvAdana samyakta hotuM nathI, mATe tyAM jJAna na kahevAM, te mATe 0274 Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcamaM visesapayaM ogAhaNAisu paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM pajjavA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 kahyuM che ke-'pavuM 3ositopArAvi, navaraM nANA nalthi' e pramANe utkRSTa avagAhanAnA saMbaMdhamAM kahevuM, parantu tyAM jJAna nathI. ajaghanya anutkRSTa-madhyama avagAhanA prathama samaya bAda hoya che. eTale aparyAptAvasthAmAM paNa madhyama avagAhanAno saMbhava che. mATe sAsvAdana samyagdaSTine jJAna hoya che ane anyane ajJAna hoya che. tethI jJAna ajJAna ane kahevAM. e mATe kahyuM che 'gahanamaNuko hipa nahIM gahano IT' madhyamaavagAhanAvALo jaghanya avagAhanAvALAnI peThe jANavo. jaghanyasthitisUtramAM be ajJAna ja kahevAM, paNa jJAna na kahevAM, kAraNa ke sauthI jaghanyasthitivALo labdhiaparyApta hoya che, ane labdhiaparyAptAmAM sAsvAdana samyagdaSTi utpanna thato nathI, kAraNa ke labdhiaparyApta sauthI saMkliSTa pariNAmavALo hoya che ane sAsvAdana samyagdaSTi kaMika zubhapariNAmavALo hoya che. tethI tenI labdhi aparyAptAmAM utpatti thatI nahi hovAthI tene ajJAna ja hoya che paNa jJAna hotuM nathI. utkRSTasthitivALAmAM to sAsvAdana samyakta sahita paNa utpanna thAya che, mATe utkRSTa sthiti sUtramAM jJAna ane ajJAna ane kahevAM, te mATe kahyuM che ke 'parva 3ophivi, navaraM to nANA banmahiyo' e pramANe utkRSTasthitivALAnA saMbaMdhamAM paNa kahevuM, parantu be jJAna adhika kahevAM." ema ajaghanya anutkRSTa-madhyama sthitisUtra paNa jANavuM, varNAdibhAvapratipAdaka sUtro pAThamAtrathI siddha che. e pramANe te indriya ane caurindriya jIvo jANavA. paraMtu caurindriyane cakSudarzana adhika kahevuM, nahi to cauridripaNuM na ghaTI zake. mATe teone cakSudarzana viSe paNa sUtra kahevuM. jaghanya avagAhanAvALA tiryaMca paMcendriyanA sUtramAM vikSepa utALavaDAM' "sthitivaDe tristhAnapatita hoya che. ahIM saMkhyAtA varasanA AyuSyavALo ja tiryaMca paMcendriya jaghanyazarIravALo hoya che, paNa asaMkhyAta varasanA AyuSyavALo hoto nathI, kAraNa ke asaMkhyAta varasanA AyuSyavALA mahAzarIravALA ane kaMkapakSInI jaTharanA jevI pAcana zaktivALA hovAthI puSTaAhAravALA tathA prabaLa dhAtunA upacayavALA hoya che, ane tethI teone puSkaLa vIryapAta thAya che, ane vIryapAtane anusAre tiryaMca ane manuSyane utpattisamaye (madhyama) zarIra hoya che. mATe teone jaghanya zarIra hotuM nathI, paNa saMkhyAtA varasanA AyuSyavALAne hoya che, ane saMkhyAtA varasanA AyuSyavALA sthiti vaDe tristhAnapatita hoya che, eno pUrve vicAra karelo che. mATe kahyuM che ke teo sthiti vaDe tristhAnapatita hoya che.' tathA 'rohiM nAhiM rohiM manAhiM' be jJAna ane be ajJAna vaDe ja sthAnapatita hoya che. jaghanyazarIravALo tiryaMca paMcendriya saMkhyAtA varasanA AyuSyavALo aparyApta hoya che. te paNa alpazarIravALA tiryaMcamAM utpanna thAya che, tethI tene avadhi ane vibhaMga jJAnano asaMbhava che, mATe be jJAna ane be ajJAna kahyA che. je vibhaMgajJAnasahita narakathI nIkaLIne saMkhyAtA varasanA AyuSyavALA tiryaMca paMcendriyamAM utpanna thAya che teo svabhAvathIja moTA zarIravALA tiryacomAM utpanna thAya che, paNa alpazarIravALA tiryaMcomAM utpanna thatA nathI. jo ema nahi mAnavAmAM Ave to A sUtranI sAthe virodhano prasaMga prApta thaze. jo alpazarIravALA tiryacomAM utpanna thAya to aparyAptAvasthAmAM avadhijJAna ke vibhaMgazAnano saMbhava hovAthI traNa jJAna ane traNa ajJAna vaDe ja sthAna patita thAya, ane sUtramAM jaghanya avagAhanAvALAne be jJAna ane be ajJAna vaDe ja sthAnako kahyAM che, mATe prastuta sUtranI sAthe virodhano prasaMga prApta thaze. utkRSTazarIravALA paMcendriya tiryaMca sUtramAM 'teo traNa jJAna ane traNa ajJAnavaDe cha sthAnapatita hoya che ema kahyuM che. temAM traNa ajJAna hovAnuM kAraNa e che ke-ahIM jenA zarIranI avagAhanA eka hajAra yojana pramANa che te utkRSTa avagAhanAvALo kahevAya che ane te saMkhyAtA varasanA AyuSyavALo ane paryApta hoya che, tethI tene traNa jJAna ane traNa ajJAna saMbhave che, ane te utkRSTa avagAhanAvALo saMkhyAtA varasanA AyuSyavALo hovAthI sthiti vaDe tristhAnapatita hoya che. ajaghanya anutkRSTa-madhyama avagAhanAvALA sUtramAM sthiti vaDe teo catuHsthAnapatita hoya che, kAraNa ke madhyamaavagAhanAvALo asaMkhyAtA varasanA AyuSyavALo paNa hoya che, tethI pUrvokta yuktithI temAM catuHsthAna-patitapaNuM ghaTI zake che. jaghanyasthitivALA tiryaMca paMcendriyanA sUtramAM be ajJAna ja kahevAM, paNa jJAna na kahevAM. kAraNa ke jaghanya sthitivALA labdhiaparyApta ja hoya che, ane temAM sAsvAdana samyagdaSTinI utpatti thatI nathI. utkRSTa sthitivALA tiryaMca paMcendriya sUtramAM tene be jJAna ane be _ a75 Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 paMcamaM visesapayaM ogAhaNAisu maNussANaM pajjavA ajJAna hoya che. kAraNa ke utkRSTasthitivALo tiryaMca paMcendriya traNa palyopamanI sthitivALo hoya che. tethI tene be ajJAna avazya hoya che, parantu jyA2e tenuM cha mAsanuM AyuSya bAkI hoya che ane vaimAnikanuM AyuSya bAMdhe che tyAre tene (samyagdarzana thavAthI) be jJAna hoya che. mATe kahyuM che ke-be jJAna ane be ajJAna hoya che. ajaghanyaanutkRSTa-madhyamasthitivALA tiryaMca paMcendriya sUtramAM te sthitivaDe catuHsthAna patita hoya che, kAraNa ke madhyamasthitivALo tiryaMca paMcendriya saMkhyAtA varasanA AyuSyavALo hoya che ane asaMkhyAtA varasanA AyuSyavALo samaya nyUna traNa palyopama sudhInI sthitivALo paNa hoya che, tethI te catuHsthAna patita hoya che. jaghanyaAbhinibodhika tiryaMca paMcendriya sUtramAM teo sthiti vaDe catuHsthAnapatita hoya che. kAraNa ke asaMkhyAta varasanA AyuSyavALA tiryaMca paMcendriyane potAnI bhUmikAne anusAre jaghanya Abhinibodhika ane zrutajJAna hoya che, tethI saMkhyAtA varasanA AyuSyavALA ane asaMkhyAta varasanA AyuSyavALAne jaghanya Abhinibodhika jJAna ane zrutajJAnano saMbhava hovAthI teo sthiti vaDe catuHsthAnapatita hoya che. utkRSTa Abhinibodhika jJAna sUtramAM sthiti vaDe tristhAnapatita kahevA, kAraNa ke jene utkRSTa Abhinibodhika ane zrutajJAna hoya che te avazya saMkhyAtA varasanA AyuSyavALo hoya che ane saMkhyAtA varasanA AyuSyavALo tristhAnapatita ja hoya che, e pUrve kahyuM che. adhisUtra ane vibhaMgasUtramAM teo sthiti vaDe tristhAnapatita che. kAraNa ke asaMkhyAta varasanA AyuSyavALAne avadhi ane vibhaMgano asaMbhava che, bhUlaTIara uche' ohivibhaGgesu niyamA tiTThANavaDie, kiM kAraNaM ? bhannai - ohivibhaGgA asaMkhavAsAuyassa natthi tti'. tekho avadhijJAna bhane vilaMgajJAnane viSe avazya tristhAnapatita hoya che. zA DAraeAthI ? teno uttara khe cheDe avadhi ane vibhaMga asaMkhyAta varasanA AyuSyavALAne hotAM nathI. / / 19 / / 264 // || ogAhaNAisu maNurasANaM pajjavA || jahannogAhaNagANaM bhaMte! maNussANaM kevaiyA pajjavA pannattA ? goyamA ! anaMtA pajjavA pannattA / se keNaTTeNaM bhaMte! evaM vuccai-'jahannogAhaNagANaM maNussANaM aNaMtA pajjavA pannattA' ? goyamA ! jahannogAhaNae maNUse jahannogAhaNagassa maNusassa davvaTTayAe tulle, parasaTTayAe tulle, ogAhaNaTTayAe tulle, ThiIe tiTThANavaDie, vanna-gaMdha-rasa-phAsapajjavehiM tihiM nANehiM dohiM annANehiM tihiM daMsaNehiM chaTThANavaDie / ukkosogAhaNae vi evaM ceva / navaraM ThiIe siya hINe siya tulle siya abbhahie jai hINe asaMkhijjaibhAgahINe, aha abbhahie asNkhejjibhaagabbhhie| do nANA do annANA do daMsaNA / ajahannamaNukkosogAhaNae vi evaM ceva, NavaraM ogAhaNaTTayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, AillehiM cauhiM nANehiM chaTTANavaDie, kevalanANapajjavehiM tulle, tihiM annANehiM tihiM daMsaNehiM chaTTANavaDie, kevaladaMsaNapajjavehiM tulle / jahannaThiiyANaM bhaMte! maNussANaM kevaiyA pajjavA pannattA? goyamA ! anaMtA pajjavA pannattA se keNaTTeNaM bhaMte! evaM vuccai ? goyamA ! jahannaThiie maNusse jahannaThiiyassa maNussassa davvaTTayAe tulle, parasaTTayAe tulle, ogAhaNaTTayAe cauTThANavaDie, ThiIe tulle, vanna - gaMdha-rasa- phAsapajjavehiM dohiM annANehiM dohiM daMsaNehiM chaTTANavaDie / evaM ukkosaThiie vi, navaraM do nANA do annANA do daMsaNA / ajahannamaNukkosaThiie vi evaM ceva, navaraM ThiIe caThaTThANavaDie, ogAhaNaTTayAe cauTThANavaDie, AillehiM cauhiM nANehiM chaTThANavaDie, kevalanANapajjavehiM tulle, tihiM annANehiM tihiM daMsaNehiM chaTThANavaDie, kevaladaMsaNapajjavehiM tulle / jahannaguNakAlayANaM bhaMte! maNussANaM kevaiyA pajjavA pannattA? goyamA! aNaMtA pajjavA pannattA se keNaTTeNaM bhaMte! evaM vuccai ? goyamA ! jahannaguNakAlae maNUse jahannaguNakAlagassa maNussassa davvaTTayAe tulle, parasaTTayAe tulle, ogAhaNaTTayAe cauTThANavaDie, ThiIe 276 Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcamaM visesapayaM ogAhaNAisu maNussANaM pajjavA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 cauTThANavaDie, kAlavannapajjavehiM tulle, avasesehiM vanna-gaMdha-rasa-phAsapajjavehiM chaTThANavaDie, cauhiM nANehiM chaTThANavaDie,kevalanANapajjavehiMtulle,tihiM annANehiM tihiM daMsaNehiM chaTThANavaDie,kevaladasaNapajjavehiM tulle| evaM ukkosaguNakAlae vi| ajahannamaNukkosaguNakAlae vi evaM ceva, navaraMsaTThANe chtttthaannvddie| evaM paMca vannA do gaMdhA paMca rasA aTTha phAsA bhaanniyvvaa| jahannAbhiNibohiyanANINaM bhaMte! maNussANaM kevaiyA pajjavA pannattA? goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa| se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai? goyamA! jahannAbhiNibohiyaNANI maNUse jahannAbhiNibohiyaNANissa maNussassa davvaTThayAe tulle, parasaTThayAe tulle,ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, vanna-gaMdha-rasa-phAsapajjavehiM chaTThANavaDie, AbhiNibohiyanANapajjavehiM tulle, suyanANajjavehiM tulle dohiM dasaNehiM chaTThANavaDie, evaM ukkosAbhiNibohiyanANI vi, navaraM AbhiNibohiyanANapajjavehiM tulle, ThiIe tivANavaDie, tihiM nANehiM tihiM daMsaNehiM chtttthaannvddie| ajahannamaNukkosAbhiNibohiyanANIjahA ukkosAbhiNibohiyanANI,navaraMThiIe cauTThANavaDie,saTThANe chtttthaannvddie| evaMsuyanANI vi|jhnnohinaanniinnN bhaMte! maNussANaM kevaiyA pajjavA pannattA? goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa| se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai? goyamA! jahannohinANI maNusse jahannohinANissa maNUsassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe tulle,ogAhaNaTThayAe tihANavaDiecauTThANavaDie],ThiIe tihANavaDie, vanna-gaMdha-rasa-phAsapajjavehiM dohiM nANehiM chaTThANavaDie, ohinANapajjavehiM tulle, maNapajjavanANapajjavehiM chaTThANavaDie, tihiM daMsaNehiM chtttthaannvddie| evaM ukkosohinANI vi|ajhnnmnnukkosohinaannii vievaM ceva,NavaraM[ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie] saTThANe chaTThANavaDie |jhaa ohiNANI tahA maNapajjavaNANI vi bhaanniyvve| navaraM ogAhaNaTThayAe titttthaannvddie| jahA AbhiNibohiyaNANI tahA maiannANI suyaannANI vi bhaanniyvve| jaMhA ohinANI tahA vibhaMganANI vi bhANiyavve, cakkhudaMsaNI acakkhudaMsaNI ya jahA AbhiNibohiyaNANI, ohidasaNI-jahA ohinANI jattha nANA tattha annANA natthi, jattha annANA tattha nANA natthi, jattha IsaNA tattha NANA vi annANA vi|| kevalanANINaM bhaMte! maNussANaM kevaiyA pajjavA pannattA? goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa|se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai-'kevalanANINaM maNussANaM aNaMtA pajjavA pannattA'? goyamA! kevalanANI maNUse kevalanANissa maNUsassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe tulle, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe tiTThANavaDie, vanna-gaMdharasa-phAsapajjavehiM chaTThANavaDie, kevalanANapajjavehiM, kevaladasaNapajjavehiM ya tulle| evaM kevaladasaNI vi maNUse bhaanniyvve| vANamaMtarA jahA asurkumaaraa| evaM joisiyavemANiyA, navaraM saTThANe ThiIe tiTThANavaDie bhaanniyvve| settaM jIvapajjavA ||suu0-20||265|| (mULa) he bhagavan! jaghanya avagAhanAvALA manuSyone keTalA paryAyo kahyA che? he gautama! ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho ke jaghanya avagAhanAvALA manuSyone ananta paryAyo kahyA che? he gautama! jaghanyaavagAhanAvALo manuSya jaghanya avagAhanAvALA manuSyanI apekSAe dravyarUpe, pradezarUpe ane avagAhanArUpe tulya che, sthitivaDe tristhAna prApta che. varNa, gaMdha, rasa ane sparzapayaya vaDe tathA traNa jJAna, be ajJAna ane traNa darzana vaDe sthAna prApta che. utkRSTaavagAhanAvALA mATe paNa emaja samajavuM. paNa sthitivaDe kadAcit jUna-hoya, kadAcit tulya hoya ane kadAcit adhika hoya. jo nyUna hoya to asaMkhyAtamo bhAga nyUna hoya, jo adhika hoya to asaMkhyAtamo bhAga adhika hoya. tene be jJAna, be ajJAna ane be darzana hoya che. madhyamaavagAhanAvALAnA 277 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 paMcamaM visesapayaM ogAhaNAisu maNussANaM pajjavA saMbaMdhamAM paNa emaja samajavuM. parantu avagAhanA ane sthitivaDe catuHsthAna prApta hoya che. AdinA cAra jJAna vaDe jasthAna prApta che, kevalajJAna paryAyavaDe tulya che, traNa ajJAna ane traNa darzana vaDe sthAna prApta che, kevaLadarzanaparyAyavaDe tulya che. jaghanya sthitivALA manuSyone keTalA payayo kahyA che? he gautama! ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho ke-jaghanyasthitivALA manuSyone ananta payayo kahyA che? he gautama! jaghanyasthitivALo manuSya jaghanyasthitivALA manuSyanI apekSAe dravyarUpe, pradezarUpe ane sthitirUpe tulya che, parantu avagAhanArUpe catuHsthAna prApta che. varNa, gaMdha, rasa ane sparzapayaya vaDe tathA be ajJAna ane be darzanavaDe cha sthAnapatita che. e pramANe utkRSTasthitivALAnA saMbaMdhamAM jANavuM. parantu tene be jJAna, be ajJAna ane be darzana hoya che. madhyamasthitivALAnA saMbaMdhamAM paNa ema jANavuM. parantu sthiti ane avagAhanAnI apekSAe catuHsthAnapatita, AdinA cAra jJAna vaDe cha sthAna patita, kevalajJAnaparyAya vaDe tulya, traNa ajJAna ane traNa darzana vaDe ja sthAna patita ane kevaladarzana paryAya vaDe tulya che. jaghanyaguNavALAM varNavALA manuSyone keTalA paryAyo kahyA che? he gautama! ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho ke -"jaghanya kALAvarNavALA manuSyone ananta paryAyo kahyA che? he gautama! jaghanyakALAvarNavALo manuSya jaghanyakoLAvarNavALA manuSyanI apekSAe dravyarUpe ane pradezarUpe tulya che, avagAhanA ane sthiti vaDe catuHsthAna patita che. kALAvarNapayaya vaDe tulya che. bAkInA varNa, gaMdha, rasa ane sparzapatha vaDe tathA cAra jJAna vaDe jasthAna patita che. kevaLajJAnaparyAya vaDe tulya che. traNa ajJAna ane traNa darzana vaDe cha sthAna patita che. ane kevaLadarzanaparyAya vaDe tulya che. ema utkRSTa kALAvarNavALAnA saMbaMdhamAM jANavuM. madhyamakALA varNavALAne paNa emaja samajavuM. paranta svasthAna-kALA varNane AzrayI cha sthAnapatita hoya che. e pramANe pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparzanA saMbaMdhamAM jANavuM. he bhagavan! jaghanyaAbhinibodhikajJAnavALA manuSyone keTalA paryAyo kahyA che? he gautama! ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho? he gautama! jaghanyaAbhinibodhikajJAnavALo manuSya jaghanyaAbhinibaudhikajJAnavALA manuSyanI apekSAe dravyarUpe ane pradezarUpe tulya che, parantu avagAhanA ane sthiti vaDe catuHsthAna patita che. varNa, gaMdha, rasa ane sparzapayaya vaDe cha sthAna patita che. AbhinibovikajJAnapayaya vaDe tulya che. zrutajJAna paryAya vaDe ane be darzana vaDe ja sthAna patita che. e pramANe utkRSTaAbhinibovikajJAnavALAnA saMbaMdhamAM jANavuM. parantu sthiti vaDe tristhAna patita, traNa jJAna ane traNa darzana vaDe cha sthAnapatita hoya che. madhyamaAbhinibodhikazAnavALA utkRSTaAbhinibodhika jJAnavALAnI peThe jANavuM. paranta sthiti vaDe causthAna patita ane svasthAna-Abhinibaudhika jJAnane AzrayI cha sthAnapatita hoya che. e pramANe zrutajJAnInA saMbaMdhamAM paNa jANavuM. he bhagavan! jaghanya avadhijJAnI manuSyone keTalA paryAyo kahyA che? he gautama! ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho ke- jaghanyaavadhijJAnI manuSyone ananta paryAyo hoya che ? he gautama! jaghanyaavadhijJAnI manuSya jaghanya avadhijJAnI manuSyanI apekSAe dravyarUpe ane pradezarUpe tulya che, parantu avagAhanA ane sthiti vaDe tristhAna patita che. varNa, gaMdha, rasa ane sparzapayaya vaDe tathA be jJAna vaDe ja sthAnapatita che. avadhijJAnaparyAya vaDe tulya, mana:paryava jJAnaparyAya ane traNa darzana vaDe ja sthAnapatita hoya che. e pramANe utkRSTaavadhijJAnInA saMbaMdhamAM jANavuM. madhyamaavadhijJAnInA saMbaMdhamAM paNa emaja samajavuM, parantu avagAhanA vaDe catuHsthAna patita ane svasthAna-avadhijJAnane AzrayI cha sthAna patita che. jema avadhijJAnInA saMbaMdhamAM kahyuM tema mana:paryavajJAnInA saMbaMdhamAM kahevuM. parantu te avagAhanA vaDe tri sthAnapatita hoya che. jema AbhinibovikajJAnI kahyA tema matiajJAnI ane kSataajJAnI kahevA, jema avadhijJAnI kahyA tema vibhaMgajJAnI kahevA. cakSudarzanI ane acakSudarzanI Abhinibovika jJAnInI peThe ane avadhidarzanI avadhijJAnI peThe jANavA. 278 Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcamaM visesapayaM ogAhaNAisu maNussANaM pajjavA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 paNa jyAM jJAna che tyAM ajJAna nathI, jyAM ajJAna che tyAM jJAna nathI, paraMtu jyAM darzana che tyAM jJAna ane ajJAna bane hoya che. he bhagavan! kevalajJAnI manuSyone keTalA paryAyo kahyA che? he gautama! ananta paryAyo kahyo che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho ke kevalajJAnIne ananta paryAyo kahyA che? he gautama! kevalajJAnI manuSya kevalajJAnI manuSyanI apekSAe dravyarUpe ane pradezarUpe tulya che, avagAhanAvaDe catuHsthAna patita, sthiti vaDe tristhAna patita tathA varNa, gaMdha, rasa ane sparza vaDe ja sthAna patita hoya che. kevalajJAna payaya vaDe tulya che. ema kevaladarzanI manuSyanA saMbaMdhamAM kahevuM. vyaMtaronA saMbaMdhamAM asurakumAranI peThe kahevuM. jayotiSika ane vaimAnikonA saMbaMdhamAM emaja jANavuM. parantu svasthAnanI apekSAe tristhAna patita kahevA. ema jIvaparyAyo kahyA. /2ll (TI) jaghanya avagAhanAvALA manuSya sUtramAM manuSyo sthitivaDe tiryaMca paMcendriyanI peThe tristhAna patita kahelA che. jaghanya avagAhanAvALo manuSya paNa avazya saMkhyAtA varasanA AyuSyavALo hoya che ane saMkhyAtA varasanA AyuSyavALo sthiti vaDe tristhAna patita hoya che. "hiM nAhiM' ane traNa jJAna vaDe ja sthAna patita hoya che. jyAre jo koika tIrthakara ke anuttaraupapAtika deva apratipAtIjeno pAta na thAya evA avadhijJAna vaDe jaghanya avagAhanAmAM utpanna thAya tyAre avadhijJAna paNa hoya che mATe traNa jJAna vaDe ja sthAna patita hoya che ema kahyuM che. virbhAgajJAna sahita narakathI nIkaLI tathAsvabhAvathI jaghanya avagAhanAmAM utpanna thato nathI, mATe vilaMgajJAna hotuM nathI, mATe be ajJAna vaDe ja sthAna patita hoya ema kahyuM che. utkRSTaavagAhanAmanuSya sUtramAM 'ka siya TILe, siya kutte, siye ameriNa' ityAdi sthitivaDe kadAca nyUna hoya, kadAca tulya hoya ane kadAca adhika hoya. jo nyUna hoya to asaMkhyAtamo bhAga nyUna hoya, jo adhika hoya to asaMkhyAtamo bhAga adhika hoya ema kahyuM che, kAraNa ke utkRSTa avagAhanAvALA manuSyo traNa gAunA uMcA hoya che ane traNa gAunI uMcAivALAnI sthiti jaghanyathI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga nyUna traNa palyopama ane utkarSathI paripUrNa traNa palyopama hoya che. jIvAbhigama sUtramAM kahyuM che ke - he bhagavan! uttara devakunA manuSyonI keTalA kALanI sthiti kahI che? he gautama! jaghanyathI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga nyUna traNa palyopama ane utkarSathI traNa palyopamanI che. palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga nyUna traNa palyopamanI sthitivALo pUrNa traNa palyopamanI sthitivALAnI apekSAe asaMkhyAtamo bhAga nyUna hoya che ane bIjo tenI apekSAe asaMkhyAtamo bhAga adhika che. bAkInI vRddhi ane hAni prApta thatI nathI. vaLI teone "be jJAna ane be ajJAna hoya che. kAraNa ke utkRSTa avagAhanAvALA asaMkhyAta varasanA AyuSyavALA hoya che ane asaMkhyAta varasanA AyuSyavALAne tathA svabhAvathI avadhijJAna ane virbhAgajJAnano asaMbhava che, mATe be ja jJAna ane be ja ajJAna hoya che. tathA ajaghanyaakuSTa-madhyama avagAhanAvALo saMkhyAtA varasanA AyuSyavALo ane asaMkhyAta varasanA AyuSyavALo hoya che. asaMkhyAta varasanA AyuSyavALAnI paNa be gAunI uMcAi hoya che mATe avagAhanAvaDe paNa te cata sthAnapatita samajavo. tema sthitivaDe catuHsthAnapatita jANavo. mati, zrata, avadhi ane mana:paryava e AdinA cAra jJAna vaDe SasthAnapatita che. kAraNa ke dravyAdinI apekSAe thatA kSayopazamanI vicitratAthI te cAre jJAnanuM tAratamya hoya che. kevaLajJAna paryAya vaDe tulya che. kAraNa ke sarvasva AvaraNanA kSaya thavAthI pragaTa thayelA kevalajJAnamAM bheda hoto nathI. bAkI badhuM sugama che. jaghanyasthitivALA manuSyasUtramAM jaghanya sthitivALA manuSyone be ajJAna vaDe-matiajJAna ane zrutaajJAna vaDe cha sthAnako kahevAM, paNa be jJAnavaDe na kahevAM. kAraNa ke jaghanyasthitivALA manuSyo saMmUcchima hoya che, ane saMmUcchima manuSyo avazya mithyAdRSTi ja hoya che. mATe teone ajJAna ja hoya che paNa jJAna hotAM nathI. utkRSTasthitivALA manuSya sUtramAM be jJAna ane be ajJAna hoya che. kAraNa ke utkRSTasthitivALA manuSyo traNa palyopamanA AyuSyavALA hoya che, teone ajJAna to avazya hoya che, paNa jyAre cha mAsanuM AyuSya bAkI rahe che ane vaimAnika devonuM AyuSya bAMdhe che tyAre samatvanI prApti thavAthI be jJAna hoya che. avadhi ane vibhaMga asaMkhyAtA varasanA AyuSyavALAne hotAM nathI mATe traNa jJAna ane traNa 279 Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 paMcamaM visesapayaM ajIva pajjavA ajJAna na kahyAM. ajaghanyaanutkRSTasthitivALA manuSyanA saMbaMdhamAM sUtra ajaghanyaanutkRSTa avagAhanAvALA manuSyasUtranI peThe jANavuM. 5 jaghanya AbhinibodhikavALA manuSyasUtramAM be jJAna ane be darzano kahevAM. kAraNa ke jaghanya Abhinibodhika jJAnavALo jIva avazya avadhi ane manaHparyava jJAna rahita hoya che, kAraNa ke tene prabala jJAnAvaraNa karmano udaya hoya che. jo ema na hoya to jaghanya AbhinibodhikajJAna na hoya. tethI bAkInA jJAnadarzanano asaMbhava hovAthI Abhinibodhika paryAyavaDe tulya che. ane zrutajJAna paryAya ane cakSu ane acakSu e be darzano vaDe SaDthAnapatita che. utkRSTaAbhinibodhika sUtramAM sthitivaDe tristhAna patita che. kAraNa ke utkRSTa AbhinibodhikavALo avazya saMkhyAtA varasanA AyuSyavALo hoya che, kemake asaMkhyAta varasanA AyuSyavALAne tevA prakAranA bhavasvabhAvathI sauthI utkRSTa Abhinibodhika jJAna thatuM nathI. ane saMkhyAtA varasanA AyuSyavALo to pUrve kahelI yuktithI sthitivaDe tristhAnapatita hoya che. jaghanyaadhisUtramAM ane utkRSTaavadhisUtramAM avagAhanA vaDe tristhAnapatita kahevo. kAraNa ke upara kahelA svarUpavALuM sauthI jaghanya avadhijJAna manuSyane parabhavathI AveluM hotuM nathI, paNa te bhavamAM thAya che, ane te paryAptAvasthAmAM thAya che, paraMtu tene yogya vizuddhinA abhAvathI aparyAptAvasthAmAM hotuM nathI, ane utkRSTa avadhijJAna bhAvacAritravALAne hoya che, mATe jaghanya avadhijJAnavALo ke utkRSTa avadhijJAnavALo avagAhanAvaDe tristhAnapatita hoya che. ajaghanyaanutkRSTamadhyama avadhijJAna parabhavathI paNa AveluM hoya che, tethI aparyAptAvasthAmAM paNa teno saMbhava hovAthI madhyamaavadhijJAnavALo avagAhanA vaDe catuHsthAnapatita che. jaghanyaavadhivALo, utkRSTaavadhivALo ajaghanyaanutkRSTa-madhyamaavadhivALo sthitivaDe tristhAnapatita hoya che. kAraNa ke asaMkhyAta varasanA AyuSyavALAne avadhijJAnano asaMbhava che, ane saMkhyAta varasanA AyuSyavALAne sthitivaDe tristhAnapatitapaNuM hoya che. jaghanyamanaHparyavajJAnI, utkRSTa manaHparyavajJAnI ane ajaghanyaanutkRSTa mana:paryavajJAnI sthitivaDe tristhAnapatita che, kAraNa ke cAritravALAne ja mana:paryavajJAnano saMbhava che, ane teonuM AyuSa saMkhyAtA varasanuM hoya che. 6 kevalajJAna sUtramAM kevalisamuddAtane AzrayI avagAhanAvaDe catuHsthAna patita hoya che. te A pramANe-kevalisamuddAtane prApta thayela kevalajJAnI bAkInA kevalI karatAM asaMkhyAtaguNa adhika avagAhanAvALA hoya che ane tenI apekSAe bAkInA kevalIjJAnIo asaMkhyAtaguNa nyUna avagAhanAvALA hoya che. svasthAnane-avagAhanAne AzrayI bAkInA kevalajJAnIo tristhAnapatita hoya che. vaLI saMkhyAtA varasanuM AyuSya hovAthI sthiti vaDe tristhAnapatita hoya che. vyantaro asukumAranA jema jANavA jyotiSiko ane vaimAniko paNa temaja jANavA. paraMtu te sthiti vaDe tristhAnapatita kahevA. eno pUrve vicAra karelo che. have upasaMhAra kahe che-'ema jIvaparyAyo kahyA'. ra0ra65|| || manIva pannavA || ajIvapajjavA bhaMte! kaivihA pannattA ? goyamA ! duvihA pannattA / taM jahA- rUviajIvapajjavA ya arUviajIvapajjavA T IR.-22||R66 / / (mULa) he bhagavan! ajIvaparyAyo keTalA prakAranA che? he gautama! be prakAranA che. te A pramANe-rUpIajIvaparyAyo ane arUpIajIvaparyAyo. / / 21 / 266 // arUviajIvapajjavA NaM bhaMte! kaivihA pannattA ? goyamA ! dasavihA pannattA, taMjahA-dhammatthikAe, dhammatthikAyassa dese, dhammatthikAyassa parasA, ahammatthikAe, ahammatthikAyassa dete, ahammatthikAyassa parasA, AgAsatthikAe, AAsatyijAyassa se, AzAsatviAyatta pattA, anAsama IIslR0-22||26|| (mULa) he bhagavan! arUpIajIvaparyAyo keTalA prakAranA che? he gautama! dasa prakAranA che. te A pramANe-1 dharmAstikAya, 2 dharmAstikAyano deza, 3 dharmAstikAyanA pradezo, 4 adharmAstikAya, 5 adharmAstikAyano deza, 6 adharmAstikAyanA 280 Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcamaM visesapayaM ajIva pajjavA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 pradezo, 7 AkAzAstikAya, 8 AkAzAstikAyano deza, 9 AkAzAstikAyanA pradezo ane 10 addhAsamaya (kALa). //ra 2/ra 67. (TI) have ajIvaparyAyonA saMbaMdhamAM prazna kare che-"manIvajhavA maMti! kavi panA'? he bhagavan! ajIva paryAyo keTalA prakAranA kahyA che? bhagavanta uttara Ape che ke-rUpIajIvaparyAyo ane arUpIajIvaparyAyo ema be prakAre kahyA che. rUpa e gabdha, rasa, ane sparzanuM upalakSaNa (sUcaka) che. tethI rUpa, gabdha, rasa ane sparza jeone che te rUpI, tevA prakAranA rUpI ajIvanA paryAyo eTale pudgalanA paryAyo kahevAya che. tethI viparIta arUpI ajIvanA paryAyo eTale amUrta ajIvanA paryAyo che. arUpI ajIvanA paryAyo dasa prakAranA che, te batAve che-puSpatthiA ' ityAdi. dharmAstikAya saMpUrNa avayavavALuMpradezanA pracayarUpa dravya che. tenA adhadirUpa vibhAga te dhamastikAyano deza. dharmAstikAyanA nirvibhAga (jeno bhAga na kalpI zakAya tevA) sUkSma bhAgo te dharmAstikAyanA pradezo. e pramANe adharmAstikAya ane AkAzAstikAyanA skandha, deza ane pradeza e traNa bhedano vicAra karavo. ethI paraspara abhedarUpa avayava-avayavIrUpa dhamastikAyAdika vastu che ema pratipAdana karyuM. dasamo addhAsamaya che. (pra.)-ahIM paryAyo kahevAno prAraMbha karyo hato chatAM dravya mAtrano upanyAsa kema karyo? (10)-paryAya ane paryAyI-dravyano abheda batAvavA mATe dravyano upanyAsa karyo che. e pramANe pachInA granthanA saMbaMdhamAM paNa jANavuM. mUla TIkAkAre kahyuM che-"ahIM sarvatra paryAya ane paryAyI (dravyanA) abheda jaNAvavA mATe A pramANe sUtrano upanyAsa karyo che." paramArthathI to dhamastikAyapaNuM, dhamastikAyadezapaNuM ane dhamastikAyapradezapaNuM ityAdi (paryAyarUpe) jANavuM. rarara6thI rUviajIvapajjavANaM bhaMte! kaivihA pannattA? goyamA! cauvvihA pnnttaa| taMjahA-khaMdhA,khaMdhadesA,khaMdhapaesA, prmaannupugglaa| te NaM bhaMte! kiMsaMkhejjA asaMkhejjA aNaMtA? goyamA! no saMkhejjA, no asaMkhejjA, annNtaa| se keNadveNaM bhaMte! evaM vuccai 'no saMkhenjA, no asaMkhejjA, aNaMtA'? goyamA! aNaMtA paramANupuggalA, aNaMtA dupaesiyA khaMdhA, jAva aNaMtA dasapaesiyA khaMdhA, aNaMtA saMkhijjapaesiyA khaMdhA, aNaMtA asaMkhijjapaesiyA khaMdhA, aNaMtA aNaMtapaesiyA khaMdhA, se teNaTeNaM goyamA! evaM vuccai-'te NaM no saMkhijjA, no asaMkhijjA, mavitA' sU0-23AAra68 (mU0) he bhagavan! rUpIajIvaparyAyo keTalA prakAranA kahyA che? he gautama! cAra prakAranA kahyA che. te A pramANe-1 skaMdho, 2 aMdhadezo, 3 skaMdhapradezo ane 4 paramANupudgalo. he bhagavan! te (skandhAdi pudgalo) saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anattA che? he gautama! saMkhyAtA nathI, asaMkhyAtA nathI, paNa anantA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho ke saMkhyAtA nathI, asaMkhyAtA nathI paNa anantA che? he gautama! ananta paramANupagalo che, ananta dvipradezika skaMdho che, yAva-ananta dasapradezika skaMdho, ananta saMkhyAtaprAdezika skaMdho, ananta asaMkhyAtapradezika skandho ane ananta ananta pradezika anyo che. te hetuthI ema kahuM chuM ke paramANupudgalo saMkhyAtA nathI, asaMkhyAtA nathI, paNa anantA che. //ra3ra68 (TI.) te aMte visaMvejJA' ityAdi. te skandhAdi pratyeka saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anantA che? bhagavAn uttara Ape che-anaMtA che. eno vicAra kare che keLa aMte' te zA hetuthI che ityAdi badhuM pAThasiddha jANavuM. ra3ra68. paramANupoggalANaM bhaMte! kevaiyA pajjavA pannattA? goyamA! paramANupoggalANaM aNaMtA pajjavA pnnttaa| se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai-'paramANupuggalANaM aNaMtA pajjavA pannattA'? goyamA! paramANupuggale paramANupoggalassa davvaTThayAe tulle, parasaTThayAe tulle, ogAhaNaTThayAe tulle, ThiIesiya hINe siya tulle siya abbhhie| jai hINe asaMkhijjaibhAgahINe vA saMkhijjabhAgahINe vA saMkhijjaiguNahINe vA asaMkhijjaiguNahINe vaa| aha abbhahie 281 Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 paMcamaM visesapayaM ajIva pajjavA asaMkhijjaibhAgaabmahie vA saMkhijjaibhAgaabmahie vA saMkhijjaguNaabmahie vA asaMkhijjaguNaabmahie vaa| kAlavannapajjavehiM siya hINe siya tulle siya abmhie| jai hINe aNaMtabhAgahINe vA asaMkhijjaibhAgahINe vA saMkhijjaibhAgahINe vA saMkhijjaguNahINe vA asaMkhijjaguNahINe vA aNaMtaguNahINe vaa| aha abmahie aNaMtabhAgaabmahie vA asaMkhijjaibhAgaabbhahie vA saMkhijjabhAgaanmahie vA saMkhijjaguNaabmahie vA asaMkhijjaguNaabbhahie vA aNaMtaguNamabmahie vaa| evaM avasesa vanna-gaMdha-rasa-phAsapajjavehiM chtttthaannvddie| phAsA NaM sIya-usiNa-niddha-lukkhehiM chaTThANavaDie, se teNaTeNaM goyamA! evaM vuccai'paramANupoggalANaM aNaMtA pajjavA pnnttaa'|dupesiyaannN pucchA? goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa|sekennttennN bhaMte! evaM vuccai? goyamA! dupaesie dupaesiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe tulle, ogAhaNaTThayAe siya hINe siya tulle siya abmhie| jai hINe paesahINe, aha abbhahie pesmnmhie| ThiIe cauTThANavaDie, vannAIhiM uvarillehiM cauphAsehi ya chtttthaannvddie| evaM tipaesie vi, navaraM ogAhaNaTThayAe siya hINe siyatulle siya abbhhie| jaihINe paesahINe vA dupaesahINe vA, aha abmahie paesamabmahie vA dupaesamanmahie vaa| evaM jAva dasapaesie, navaraM ogAhaNAe paesaparivuDDI kAyavvA jAva dasapaesie, NavaraM navapaesahINe tti| sNkhejjpesiyaannNpucchaa| goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa|sekennttennN bhaMte! evaM vuccai? goyamA!saMkhejjapaesie khaMdhe saMkhejjapaesiyassa khaMdhassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe siya hINe siya tulle siya abmhie|jihiinne saMkhejjabhAgahINe vA saMkhijjaguNahINe vA, aha abmahie evaM cev| ogAhaNaTThayAe vi duTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, vaNNAi-uvarillacauphAsapajjavehi ya chttaannvddie| asaMkhijjapaesiyANaM pucchaa| goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa|se keNadveNaM bhaMte! evaM vuccai? goyamA! asaMkhijjapaesie khaMdhe asaMkhijjapaesiyassa khaMdhassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe cauTThANavaDie, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, vaNNAiTavarillacauphAsehi ya chtttthaannvddie| aNaMtapaesiyANaM pucchaa| goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa| se keNadveNaM bhaMte! evaM vuccai? goyamA! aNaMtapaesie khaMdhe aNaMtapaesiyassa khaMdhassa davvaTThayAe tulle, parasaTThayAe chaMDhANavaDie, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, vannagaMdha-rasaphAsapajjavehiM chaTThANavaDie ||suu0-24 / / 269 / / (mULa) he bhagavan! paramANupudgalonA keTalA paryAyo che? he gautama! paramANupudgalonA ananta payayo che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho ke paramANupugalonA ananta paryAyo che"? he gautama! paramANupudgala paramANupudgalanI apekSAe dravyArtharUpe, pradezArtharUpe ane avagAhanArUpe tulya che, sthiti vaDe kadAca jUna, kadAca tulya ane kadAca adhika hoya. jo nyUna hoya to asaMkhyAtamo bhAga nyUna hoya, saMkhyAmAM bhAga nyUna hoya, saMkhyAtaguNa nyUna hoya ke asaMkhyAtaguNa nyUna hoya. jo adhika hoya to asaMkhyAtamo bhAga adhika hoya, saMkhyAmAM bhAga adhika hoya, saMkhyAtaguNa adhika hoya ke asaMkhyAtaguNa adhika hoya. kALAvarNapayayavaDe kadAca jUna hoya, kadAca tulya hoya ke kadAca adhika hoya. jo nyUna hoya to anaMtamo bhAga, asaMkhyAtamo bhAga, saMkhyAtamo bhAga, saMkhyAtaguNa, asaMkhyAtaguNa ke anantaguNa nyUna hoya. jo adhika hoya to anaMtamo bhAga, asaMkhyAtamo bhAga, saMkhyAtamo bhAga, saMkhyAtaguNa, * asaMkhyAtaguNa ke anantaguNa adhika hoya. e pramANe te paramANu bAkInA varNa, gaMdha, rasa ane sparzaparyAyo vaDe ane sparzamAM zIta, uSNa, snigdha ane rukSaparyAya vaDe paNa sthAna patita hoya che. te mATe he gautama! ema kahuM chuM ke * 282 Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcamaM visesapayaM ajIva pajjavA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 paramANapagalonA ananta paryAyo kahyA che. dipradezika skaMdhonA saMbaMdhamAM pacchA. he gautama! tenA ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho? he gautama! dvipadezika anya dvipradezika andhanI apekSAe dravyarUpe ane pradezarUpe tulya che. avagAhanA rUpe kadAca jUna hoya, kadAca tulya hoya ane kadAca adhika hoya. jo nyUna hoya to pradezanUna (avagAhanA) hoya, jo adhika hoya to pradeza adhika hoya. sthiti vaDe catuHsthAnapatita hoya. vaNAdi vaDe ane uparanA cAra sparza vaDe ja sthAna patita hoya. e pramANe tripradezika skaMdhanA saMbaMdhamAM jANavuM. paranta avagAhanA vaDe kadAca jUna, kadAca tulya ane kadAca adhika hoya. jo nyUna hoya to pradeza nyUna hoya ke be pradeza nyUna hoya. jo adhika hoya to pradeza adhika hoya be pradeza adhika hoya. e pramANe daza pradezika skaMdha parvata kahevuM. parantu avagAhanAmAM pradezanI vRddhi yAvat daza pradeza sudhI karavI. ane avagAhanA nava pradeza nyUna jANavI. saMkhyAtaprAdezika skaMdhonA saMbaMdhamAM pRcchA. he gautama! teonA ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho? he gautama! saMkhyAtapradezika anya saMkhyAtapradezika skandhanI apekSAe dravyarUpe tulya che. pradezarUpe kadAca jUna, kadAca tulya ke kadAca adhika hoya. jo nyUna hoya to saMkhyAmAM bhAga nyUna hoya ke saMkhyAtaguNa nyUna hoya. jo adhika hoya to emaja hoya. avagAhanArUpe dvisthAnapatita hoya. sthiti vaDe catuHsthAna patita hoya. vadi vaDe tathA uparanA cAra sparza paryAya vaDe jasthAnapatita hoya. asaMkhyAtapradezika skandhanA saMbaMdhamAM pRcchA. he gautama! tenA ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zAthI kaho cho? he gautama! asaMkhyAtapradezika anya asaMkhyAtapradezika anyanI apekSAe dravyarUpe tulya che, pradezarUpe ane avagAhanArUpe catuHsthAna patita che, vadi vaDe tathA uparanA cAra sparzaparyAya vaDe ja sthAna patita hoya che. anantapradezika anyonA saMbaMdhamAM pRcchA. he gautama! tenA ananta paryAyo che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho? he gautama! anantapradezika skaMdha anantapradezika skaMdhanI apekSAe dravyasvarUpe tulya che, pradezarUpe sthAnapatita, avagAhanArUpe catuHsthAna patita, sthiti vaDe catuHsthAna patita ane varNa, gaMdha, rasa ane sparzaparyAya vaDe ja sthAna patita che. /ra4ra69o. (TI.) have daMDaka-pAThanA kramathI paramANapulAdinA paryAyo vicAravA yogya che. daMDakano krama A pramANe che-prathama sAmAnyataH paramANuM Adino, tyArapachI eka pradezAdi avagADha paramANu Adino, tyArapachI ekasamayAdisthitivALA paramANu vagereno, tyArapachI ekaguNavALA ItyAdino, tyArapachI jaghanyAdi avagAhanAnA prakAra vaDe, tyArapachI jaghanyasthityAdinA prakAra vaDe, tyArapachI jaghanyaguNakALA vagere rUpe ane tyArapachI jaghanyapradezAdinA bheda vaDe vicAra karavo yogya che. kahyuM che ke 'aNumAiohiyANaM khettAdipaesasaMgayANaM c| jahannAvagAhaNAiNa ceva jhnnaadidesaannN|| eno akSarArtha A pramANe che-prathama aNumArU gohiyALa' paramANuM Adi sAmAnyano vicAra karavAno che, tyArapachI 'kSetrAliza saMtAnA'--kSetrAdi saMgata-sahita paramANu Adino vicAra karavA yogya che. Adi zabdathI kALa ane bhAva grahaNa karavA. eTale prathama ekAdi kSetrapradeza-AkAzapradeza vaDe saMgata-sahita paramANa Adino vicAra karavAno che. tyArapachI kAlapradezo-kALanA ekAdi samayo vaDe, tyArapachI bhAvapradezo vaDe eTale ekagaNakALA vagere vaNadivaDe sahita, tyArabAda jaghanya avagAhanAdivALA paramANu Adino vicAra karavA yogya che. Adi zabdathI madhyama ane utkRSTa avagAhanA, jaghanya madhyama ane utkRSTa sthiti tathA jaghanya, madhyama ane utkRSTa kALA vagere vaNadinuM grahaNa karavuM. tyArabAda pAlikAnA...' eTale jaghanyapradezavALA, utkRSTapradezavALA ane ajaghanya anutkRSTapradezavALAno vicAra karavAno che. temAM prathama paramANu Adino vicAra kare che-paramANupocAtAnuM maMta'! he bhagavan! paramANu pudgalonA keTelA paryAyo kahyA che? ItyAdi. paramANuo sthitivaDe catuHsthAnapatita hoya che. kAraNa ke paramANu eka samayathI AraMbhI asaMkhyAtA kALa sudhI eka sthaLe rahe che. kALA vagere varNanA paryAyathI SasthAnapatita hoya che. kAraNa ke eka paramANunA paNa ananta 283 Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 paMcamaM visesapayaM ajIva pajjavA paryAyo avirodhapaNe hoya che. (50)-paramANu pradezarahita che to tenA avirodhapaNe ananta paryAyo kema hoya? ane ananta paryAyo hoya to avazya sapradezapaNAno prasaMga prApta thAya? (10)-vastutattvanuM ajJAna hovAthI uparanI zaMkA ayukta che. paramANunA dravyarUpe aMzo nathI, mATe apradeza-pradezarahita kahevAya che, paraMtu kAla ane bhAvarUpe apradeza nathI. kAraNa ke'paNo vrayANa' dravyArthapaNe apradeza che-evuM zAstranuM kathana che. mATe kALa ane bhAva vaDe paramANunA sapradezapaNAmAM koipaNa prakAre doSa nathI. ra4ra69o. egapaesogADhANaM poggalANaM pucchaa| goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa| se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai? goyamA! egapaesogADhe poggale egapaesogADhassa poggalassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe chaTThANavaDie, ogAhaNaTThayAe tulle,ThiIe cauhANavaDie, vaNNAi-uvarillacauphAsehiM chtttthaannvddie| evaMdupaesogADhe vi jaavdspesogaaddhe| saMkhijjapaesogADhANaM pucchaa| goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa| se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai? goyamA! saMkhejjapaesogADhe poggale saMkhijjapaesogADhassa poggalassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe chaTThANavaDie, ogAhaNaTThayAe duTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, vaNNAi-uvarillacauphAsehi ya chtttthaannvddie| asaMkhejjapaesogADhANaM pucchaa| goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa| se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai? goyamA! asaMkhejjapaesogAr3he poggale asaMkhejjapaesogADhassa poggalassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe chaTThANavaDie, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, vaNNAiaTThaphAsehiM chaTANavaDie ||suu0-25||270|| (mULa) ekapradezAvagADha pudgalonA saMbaMdhamAM pRcchA. he gautama! tenA ananta payayo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho? he gautama! ekapradezavagADha pudgala ekapradezAvagADha pudgalanI apekSAe dravyarUpe tulya che, pradeza svarUpe cha sthAna patita che, avagAhanA rUpe tulya che, sthiti vaDe catuHsthAna patita che, varNAdi tathA uparanA cAra sparza vaDe cha sthAnapatita che. e pramANe dvipadezAvagADhAdi pudgalonA saMbaMdhamAM jANavuM. saMkhyAtapradezAvagADha pudgalonA saMbaMdhamAM pRcchA. he gautama! teonA ananta paryAyo che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho? he gautama! saMkhyAtapradezAvagADha pula saMkhyAtapradezAvagADha pudgalanI apekSAe dravyarUpe tulya che, pradezarUpe cha sthAnapatita che, avagAhanArUpe dvisthAna patita che. sthiti vaDe catuHsthAna patita che, varNAdi tathA uparanA cAra sparza vaDe ja sthAna patita che. asaMkhyapradezAvagADha pudgalonA saMbaMdhamAM pRcchA/ he gautama! teonA ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho? he gautama! asaMkhyAtapradezAvagADha pudgala asaMkhyAtapradezAvagADha pudgalanI apekSAe dravyarUpe tulya che, pradezarUpe cha sthAnapatita che, avagAhanArUpe catuHsthAna patita che, sthiti vaDe catuHsthAna patita che, vaNadi tathA ATha sparza vaDe ja sthAna patita che.rapa/ra7ll. (TITa) paramANuthI AraMbhI asaMkhyAtapradezika skandha paryanta tathA keTalAeka ananta pradezika skandhone tathA eka pradezAvagADhathI mAMDI saMkhyAta pradezAvagADha skandhone zIta, uSNa, snigdha ane rukSarUpa cAra sparzI hoya che. mATe te sparzI vaDe ja paramANu vagere cha sAnapatita hoya che, paraMtu bAkInA sparzI vaDe hotA nathI. Dhipradezika skandhanA sUtramAM Dhipradezika skandha avagAhanArUpe kadAcajUna hoya, kadAca tulya hoya ane kadAca adhika hoya. jyAre banne kripradezika skalpo DhipradezAvagADha-be AkAzapradezamAM rahelA hoya ke ekapradezAvagADha-eka AkAzapradezamAM rahelA hoya tyAre teo bane tulya avagAhanAvALA hoya che. jyAre temAMnuM eka skandha kripradezAvagADha hoya ane eka ekapradezAvagADha hoya tyAre ekapradezAvagADha skandha dvipradezAvagADhanI apekSAe pradezazUnya hoya che ane kripradezAvagADha tenI apekSAe pradezAdhika hoya che. bAkI badhuM pUrvanI peThe jANavuM, tripradezika anyana sUtramAM "avagAhanA vaDe kadAca nyUna hoya-ityAdi. jyAre banne tripradezika andho tripradezAvagADha, ddhipradezAvagADha 2% Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcamaM visesapayaM ajIva pajjavA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 ke ekapradezAvagADha hoya tyAre te avagAhanAvaDe tulya che, paraMtu jyAre eka tripradezAvagADha ke dvipradezAvagADha hoya ane bIjo dvipradezAvagADha ke ekapradezAvagADha hoya tyAre dvipradezAvagADha ane ekapradezAvagADha anukrame tripradezAvagADha ane dvipradezAvagADhanI apekSAe eka pradeza nyUna hoya che. ane tripradezAvagADha ane dvipradezAvagADha tenI apekSAe eka pradeza adhika hoya che. jyAre eka tripradezAvagADha che ane bIjo ekapradezAvagADha che tyAre ekapradezAvagADha skandha tripradezAvagADhanI apekSAe be pradeza nyUna che, ane tripradezAvagADha tenI apekSAe be pradeza adhika che. e pramANe eka eka pradezanI vRddhi karavA vaDe catuHpradezAdi skandhane viSe hAni athavA vRddhi yAvat dasapradezavALA skaMdha sudhI kahevI. te dasa pradezanA skandhane viSe A pramANe kahevuM-'jo nyUna hoya to eka pradeza, be pradeza, yAvat-nava pradeza nyUna hoya, jo adhika hoya to eka pradeza adhika be pradeza adhika yAvat-nava pradeza adhika hoya. e badho vicAra pUrve kahyA pramANe svayaM karavo. saMkhyAtapradezika sUtramAM saMkhyAtapradezika skandha 'avagAhanArUpe dvisthAnapatita hoya che.' ane te dvisthAnaka saMkhyAtabhAga ane saMkhyAtaguNa vaDe jANavA. asaMkhyAtapradezika skandhamAM 'avagAhanArUpe catuHcAra sthAnako hoya che.' ane te cAra sthAnako asaMkhyAtabhAga, saMkhyAtabhAga, saMkhyAtaguNa ane asaMkhyAtaguNa vaDe jANavA. anantapradezika skandhane viSe paNa avagAhanArUpe cAra sthAnako jANavA. kAraNa ke tene ananta pradezanI avagAhanAno asaMbhava hovAthI anantabhAga ane anantaguNa vRddhi ke hAnino asaMbhava che. ||25270nA egasamayaThiiyANaM pucchaa| goyamA ! anaMtA pajjavA pannattA / se keNadveNaM bhaMte! evaM vuccai ? goyamA ! egasamayaThiie poggale egasamayaThiiyassa poggalassa davvaTTayAe tulle, parasaTTayAera chaTThANavaDie, ogAhaNaTTayAe cauTThANavaDite, ThitIe tulle, vaNNAiaTThaphAsehiM chaTThANavaDie / evaM jAva dssmytthiiie| saMkhejjasamayaThiiyANaM evaM ceva, NavaraM ThiIe duTThANavaDie / asaMkhejjasamayaThiiyANaM evaM ceva, navaraM ThiIe cauTThANavaDie / sU0 - 26 / / 271 / / (mU) eka samayasthitivALA pudgalonA saMbaMdhamAM pRcchA. he gautama! teonA annta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho? he gautama! eka samayasthitivALA pudgala eka samayasthitivALA pudgalanI apekSAe dravyarUpe tulya che, pradezarUpe chasthAna patita che, avagAhanArUpe catuHsthAna patita che, sthiti vaDe tulya che, ane varNAdi tathA ATha sparza vaDe chasthAna patita che. e pramANe yAvat dasasamayasthitivALA pudgalanA saMbaMdhamAM jANavuM. saMkhyAtasamayasthitivALAnA saMbaMdhamAM emaja jANavuM. paraMtu te sthiti vaDe dvisthAna patita che. asaMkhyAta samayasthitivALa pudgalonA saMbaMdhamAM emaja samajavuM. parantu te sthiti vaDe catuHsthAna patita hoya che. 262715 ekaguNakAlagANaM pucchaa| goyamA ! aNaMtA pajjavA pannattA se keNadveNaM bhaMte! evaM vuccai? goyamA ! ekaguNakAl pogale ekaguNakAlagassa poggalassa davvaTTayAe tulle, parasaTTayAera chaTTANavaDie, ogAhaNaTTayAe cauDANavaDi, ThiIe cauTThANavaDie, kAlavannapajjavehiM tulle, avasesehiM vanna-gaMdha-rasa- phAsapajjavehiM chaTTANavaDie, aTTaheM phAsehiM chtttthaannvddie| evaM jAva dsgunnkaale| saMkhejjaguNakAlae vi evaM ceva, navaraM saTTANe duTThANavaDie / . vaM asaMkhijjaguNakAlae vi, navaraM sadvANe caThaTThANavaDie / evaM anaMtaguNakAlae vi, navaraM saTThANe chaTThANavaDie / evaM jahA kAlavannassa vattavvayA bhaNiyA tahA sesANa vi vanna-gaMdha-rasa- phAsANaM vattavvayA bhANiyavvA rAva anaMtamuLajIvo sU0-27||272|| (mULa) ekaguNakALA pudgalonA saMbaMdhamAM pRcchA| he gautama! teonA ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA suMthI kaho cho? he gautama! ekaguNakALA pudgala ekaguNakALA pudgalanI apekSAe dravyarUpe tulya che, pradezarUpe chathAna patita, avagAhanArUpe ane sthiti rUpe catuHsthAna patita, kALA varNa paryAya vaDe tulya, ane bAkInA varNa, gaM rasa ane sparza paryAya vaDe tathA ATha sparzaparyAya vaDe chasthAna patita che. e pramANe dasaguNa kALA pudgalonA saMdhamAM 215 Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 paMcamaM visesapayaM ajIva pajjavA jANavuM. saMkhyAtaguNa kALA pudgalonA saMbaMdhamAM emaja jANavuM. parantu svasthAna-saMkhyAtaguNakALAvaNane AzrayI -dvisthAnapatita hoya che. e pramANe asaMkhyAtaguNa kALA varNane AzrayI jANavuM. paraMtu svasthAnanI apekSAe catuHsthAnapatita hoya che. ema anantaguNa kALApudgalonA saMbaMdhamAM jANavuMparantu svasthAna-anantaguNa kALA varNane AzrayI cha sthAna patita hoya che. e pramANe jema kALA varNanI vaktavyatA kahI che tema bAkInA varNa, gaMdha, rasa ane sparzanI paNa vaktavyatA yAvat anantaguNa rukSa yugalo sudhI kahevI. ra7ra72 (210) 'egapaesogADhANaM poggalANaM bhaMte!' magavan! meM prazAda puDsalonA DeTA payo cha? tyA sUtracha. ahIM eka pradezAvagADha pudgala dravyarUpe talya che ane pradezarUpe chasthAna patita hoya che. kAraNa ke amuka eka pradezane AzrayI rahela paramANu Adi paNa dravya che, ane A bIjA eka pradezane AzrayI rahela DhipradezAdika skandha paNa dravya che. mATe dravyArtharUpe tulya che. pradezArtharUpe pasthAna patita che. kemake anantapradezika skandhanI paNa eka AkAza pradezane viSe avagAhanAno saMbhava che. bAkI badhuM sugama che. e pramANe sthiti ane bhAvane AzrayI sUtrano upayoga pUrvaka vicAra karavo. ra7Ara72A. jahannogAhaNagANaM bhaMte! dupaesiyANaM pucchaa| goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa| se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai? goyamA! jahannogAhaNae dupaelie khaMdhejahannogAhaNa[ga]ssa dupaesiyassa khaMdhassa davvaTThayAe tulle, parasaTThayAe tulle, ogAhaNaTThayAe tulle, ThiIe cauTThANavaDie, kAlavannapajjavehiM chaTANavaDie, sesavanna-gaMdha-rasapajjavehiM chaTThANavaDie, sIya-usiNa-Niddha-lukkha-phAsapajjavehiM chaTThANavaDie, se teNaTeNaM goyamA! evaM vuccai-"jahannogAhaNANaM dupaesiyANaM poggalANaM aNaMtA pajjavA pnnttaa'| ukkosogAhaNae vi evaM cev| az2ahannamaNukkosogAhaNao natthiA jahannogAhaNayANaM bhaMte! tipaesiyANaM pucchaa| goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa|se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai? goyamA! jahA dupaesie jahannogAhaNae, ukkosogAhaNae vi evaM ceva, evaM ajahannamaNukkosogAhaNae vi| jahannogAhaNayANaM bhaMte! caupaesiyANaM pucchaa| goyamA! jahA jahannogAhaNae dupaesie tahA jahannogAhaNae cauppaesie, evaMjahA ukkosogAhaNae dupaesie tahA ukkosogAhaNae cauppaesie vi|evN ajahannamaNukkosogAhaNae vicauppaesie, NavaraM ogAhaNaTThayAe siyahINe siye tulle,siymnmhie| jai hINe paesahINe, aha abmahie pesanmhie| evaM jAva dasapaesie NeyavvaM, NavaraM ajahannukkosogAhaNae paesaparivuDDIkAyavvA jAvadasaMpaesiyassasatta paesA privuddddijjti|jhnnogaahnngaannN bhaMte!saMkhejjapaesiyANaM pucchaa| goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa|sekennddhennN bhaMte! evaM vuccai? goyamA! jahannogAhaNae saMkhejjapaesie jahannogAhaNagassasaMkhijjapaesiyassa davvaTThayAe tulle, parasaTThayAe duvANavaDie,ogAhaNaTThayAe tulle, ThiIe caTThANavaDie, vaNNAi-cauphAsapajjavehi ya chtttthaannvddie| evaM ukkosogAhaNae vi| ajahannamaNukkosogAhaNae vi evaM ceva, NavaraMsaTThANe dutttthaannvddie| jahannogAhaNagANaM bhaMte! asaMkhijjapaesiyANaM pucchaa| goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa|sekennttennN bhaMte! evaM vuccai? goyamA!jahannogAhaNae asaMkhijjaparasiekhaMdhejahannogAhaNagassa asaMkhijjapaesiyassa khaMdhassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe cauTThANavaDie, ogAhaNaTThayAe tulle, ThiIe cauvANavaDie, vaNNAi-uvarillaphAsehi ya chtttthaannvddie| evaM ukkosogAhaNae vi| ajahannamaNukkosogAhaNae vi evaM ceva, navaraM sahANe cuhaannvddie| jahannogAhaNagANaM bhaMte! aNaMtapaesiyANaM pucchaa| goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa|sekennttennN bhaMte! evaM vuccai? goyamA!jahannogAhaNae aNaMtapaesie khaMdhejahannogAhaNa[gAssa 1. jahaNNogAhaNagANaM (bha...) 286 Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcamaM visesapayaM ajIva pajjavA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 aNatapaesiyassa khaMdhassa davvaTTayAe tulle, parasaTTayAe chaTTANavaDie, ogAhaNaTTayAe tulle, ThiIe cauTThANavaDie, vaNNAi-uvarillacauphAsehiM chaTThANavaDie / ukkosogAhaNae vi evaM ceva, navaraM ThiIe vi tulle | ajahannamaNukkosogAhaNagANaM bhaMte! aNaMtaparasiyANaM pucchaa| goyamA ! anaMtA pajjavA pannattA / se keNadveNaM bhaMte! evaM vuccai ? goyamA ! ajahannamaNukkosogAhaNae anaMtapaesie khaMdhe ajahannamaNukkosogAhaNagassa aNaMtaparasiyassa khaMdhassa davvaTTayAe tulle, parasaTTayAe chaTThANavaDie, ogAhaNaTTayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, vaNNAiaTThaphAsehiM chaTThANavaDie / sU0 - 28 / / 273 / / (mULa) jaghanyaavagAhanAvALA dvipradezika skandhonA saMbaMdhamAM pRcchA. he gautama! teonA ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho? he gautama! jAnyaavagAhanAvALo dvipradezika skaMdha jaghanyaavagAhanAvALA dvipradezika skandhanI apekSAe dravyarUpe, pradezarUpe ane avagAhanArUpe tulya che, sthiti vaDe catuHsthAna patita che, kALAvarNaparyAya vaDe, bAkInA varNa, gaMdha, rasa ane sparzaparyAya vaDe tathA zIta, uSNa, snigdha ane rukSaparyAya vaDe chasthAna patita che. te mATe he gautama! ema kahuM chuM ke jaghanyaavagAhanAvALA dvipradezika pudgalonA ananta paryAyo kahyA che. utkRSTaavagAhanAvALAnA saMbaMdhamAM paNa emaja samajavuM. madhyamaavagAhanAvALA dvipradezika skendha nathI. jaghanyaavagAhanAvALA tripradezika pudgalonA saMbaMdhamAM pRcchA. he gautama! teonA ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho? he gautama! jema jaghanyaavagAhanAvALA dvipradezika skaMdhanA saMbaMdhamAM kahyuM tema jANavuM. utkRSTaavagAhanAvALAnA saMbaMdhamAM paNa emaja samajavuM. e pramANe madhyamaavagAhanAvALAnA saMbaMdhamAM paNa jANavuM. jaghanyaavagAhanAvALA catuHpradezika pudgalonA saMbaMdhamAM pRcchA. he gautama! jema jaghanyaavagAhanAvALA dvipradezikanA saMbaMdhamAM kahyuM tema jaghanyaavagAhanAvALA catuHpradezika skandhanA saMbaMdhamAM paNa kahevuM. jema utkRSTaavagAhanAvALo dvipradezika skandha kahyo tema utkRSTaavagAhanAvALo catuHpradezika skandha paNa kahevo. ema madhyamaavagAhanAvALo catuHpradezika skandha paNa jANavo. parantu avagAhanA vaDe kadAca nyUna hoya, kadAca tulya hoya ke kadAca adhika hoya. jo nyUna hoya to pradeza nyUna hoya, jo adhika hoya to pradeza adhika hoya. e pramANe yAvat- daza pradezika skandha sudhI jANavuM. parantu madhyama avagAhanA saMbaMdhI pradezanI vRddhi karavI. yAvad-dasa pradezikane sAta pradezonI vRddhi karavI. jaghanyaavagAhanAvALA saMkhyAtapradezika pudgalonA saMbaMdhamAM pRcchA, he gautama! teonA ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho? he gautama! jaghanyaavagAhanAvALo saMkhyAtapradezika skandha jaghanyaavagAhanAvALA saMkhyAtapradezika skandhanI apekSAe dravyArtharUpe tulya che, pradezArtharUpe dvisthAnapatita che, avagAhanArUpe tulya che, sthiti vaDe catuHsthAna patita che, vadi tathA cAra sparza paryAya vaDe chasthAna patita che. e pramANe utkRSTaavagAhanAvALA skandhanA saMbaMdhamAM jANavuM. madhyamaavagAhanAvALA skandhanA saMbaMdhamAM paNa emaja jANavuM. parantu svasthAna-madhyama avagAhanAne AzrayI dvisthAnapatita che. jaghanyaavagAhanAvALA asaMkhyAtapradezika skandhanA saMbaMdhamAM pRcchA. he gautama! teonA ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho? he gautama! jaghanyaavagAhanAvALo asaMkhyAtapradezika skandha jaghanyaavagAhanAvALA asaMkhyAtapradezika skandhanI apekSAe dravyarUpe tulya che, pradezarUpe catuHsthAna patita che, avagAhanArUpe tulya che, sthiti vaDe catuHsthAnapatita che. varNAdi tathA upa2nA cAra sparzI vaDe cha sthAna patita che. e pramANe utkRSTaavagAhanAvALA skandhanA saMbaMdhamAM jANavuM. madhyamaavagAhanAvALA skandhanA saMbaMdhamAM paNa emaja jANavuM. parantu svasthAna-madhyama avagAhanAne AzrayI catuHsthAna patita che. jaghanyaavagAhanAvALA anantapradezika skandhonA saMbaMdhamAM pRcchA. he gautama! teonA ananta paryAyo 287 Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 paMcamaM visesapayaM ajIva pajjavA kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho? he gautama! jaghanya avagAhanAvALo anantapradezika anya jaghanyaavagAhanAvALA anantapradezika andhanI apekSAe dravyArtharUpe tulya che, pradezArtharUpe chasthAna patita che, avagAhanArUpe tulya che, sthiti vaDe catuHsthAna patita che, vadi tathA uparanA cAra sparza vaDe chasthAna patita che. utkRSTa avagAhanAvALo skandha paNa emaja jANavo. parantu sthiti vaDe tulya che. madhyamaavagAhanAvALA anantapradezika skandhanA saMbaMdhamAM pRcchA. he gautama! teonA ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho? he gautama! madhyamaavagAhanA-vALo anantapradezika skandha madhyamaavagAhanAvALA ananta pradezika skandhanI apekSAe dravyarUpe tulya che, pradezarUpe chasthAna patita che, avagAhanArUpe ane sthitirUpe catuHsthAna patita che. varNAdi ane ATha sparza vaDe chasthAna patita che. //ra8ra73/l (TI) "nahodA aMte kusiyAna' jaghanya avagAhanAvALA Dhipradezika skandhonA keTalA paryAyo hoya che? ityAdi. Dhipradezika skandhanI jaghanya avagAhanA eka pradezarUpa che ane utkRSTa dvipadezarUpa che. ahIM vacce attara nahi hovAthI madhyama avagAhanA nathI. e mATe kahyuM che- manahanamaNulosohAgo naOi' madhyamaavagAhanAvALo dvipradezika skandha nathI. tripradezika skandhanI jaghanya avagAhanA eka pradezarUpa, madhyama avagAhanA DhipradezakarUpa ane utkRSTa avagAhanA tripradezarUpa che. catuHprAdezika skandhanI jaghanya eka pradeza, utkRSTa cAra pradezarUpa ane madhyama avagAhanA Dhipradeza ane tripradezarUpa ema be prakAranI che. jayAre ema che tyAre madhyamaavagAhanAvALo cata pradezika skandha madhyama avagAhanAvALA catapradezika skandhanI apekSAe jo jana hoya to avagAhanAmAM eka pradeza nyUna hoya. jo adhika hoya to eka pradeza adhika hoya. e pramANe paccapradezikAdi skandhomAM madhyama avagAhanAne AzrayI pradezanI vRddhi karavA vaDe vRddhi ane hAni tyAM sudhI kahevI yAvat dazapradezika skandhamAM sAta pradezanI vRddhi karavI. te A pramANe kahevI-ajaghanya anutkRSTa-madhyamaavagAhanAvALo dasapradezika anya madhyamaavagAhanAvALA dasapradezika skandhanI apekSAe avagAhanArUpe kadAca nyUna hoya, kadAca tulya hoya ke kadAca adhika hoya. jo nyUna hoya to eka pradeza, be pradeza, vAva-sAta pradeza nyUna hoya. jo adhika hoya to eka pradeza, be pradeza, vAva-sAta pradeza adhika hoya. bAkInuM sUtra sugama hovAthI svayaM upayoga rAkhI vicAravuM. paraMtu anantapradezika skandhanI utkRSTa avagAhanAnA vicAramAM te 'sthiti vaDe talya che.' utkRSTaavagAhanAvALo anantapradezika skandha te kahevAya ke je samasta lokavyApI hoya. te acitta mahAskandha ke kevalisa muddaghAtanI avasthAmAM karmaskandha jANavo. te banneno paNa daMDa, kapATa, maMthAna ane antara pUravArUpa cAra samayano kALa che, mATe tulya kALa che. bAkInA sUtro sugama hovAthI padanI samApti paryanta pUrve kahelI bhAvanAne anusAra svayameva upayogapUrvaka vicAravAM. paraMtu jaghanya pradezavALA skalpo Dhipradezika ane utkRSTapradezavALA anyo sarvotkRSTa anantapradezavALA jANavA. IRTAra73 AcAryazrIalayagiriviracita prajJApanA TIkAmAM vizeSapadano anuvAda samApta. jahannaThiiyANaM bhaMte! paramANupuggalANaM pucchaa| goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa| sekeNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai? goymaa| jahannaThiie paramANupoggale jahannaThiiyassa paramANupoggalassa davvaTThayAe tulle, parasaTThayAe tulle, ogAhaNaTThayAe tulle,ThiIe tulle, vaNNAiduphAsehi ychtttthaannvddie| evaM ukkostthiievi| ajahannamaNukkosaThiie vievaM ceva, navaraM ThiIe cutttthaannvddie| jahannaThiiyANaMdupaesiyANaM pucchaa| goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa|se keNadveNaM bhaMte! evaM vuccai? goyamA! jahannaThiie dupaesie jahannaThiiyassa dupaesiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe tulle, ogAhaNaTThayAe siya hINe siya tulle siya abbhhie| jai hINe paesahINe, aha abmahie pesabbhhie| ThiIe tulle, vaNNAicauphAsehi ya chtttthaannvddie| evaM ukkosaThiie vi| ajahannamaNukkosaThiie * 288 Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcamaM visesapayaM ajIva pajjavA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 vievaM ceva, navaraMThiIe cutttthaannvddie| evaM jAva dasapaesie, navaraM paesaparivuDDI kaayvvaa| ogAhaNaTThayAe tisu vi gamaesu jAva dasapaesie, evaM paesA parivaDijjati[Nava paesA vjjiti]| jahannaThiiyANaM bhaMte! saMkhijjapaesiyANaM pucchaa| goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa|sekennttennN bhaMte! evaM vuccai? goyamA! jahannaThiie saMkhijjapaesie khaMdhe jahannaThiiyassa saMkhijjapaesiyassa khaMdhassa davvaTThayAe tulle, parasaTThayAe duTThANavaDie, ogAhaNaTThayAe duTThANavaDie, ThiIe tulle, vaNNAicauphAsehi ya chtttthaannvddie| evaM ukkosaThiie vi| ajahannamaNukkosaThiie vi evaM ceva, navaraM ThiIe cutttthaannvddie| jahannaThiiyANaM asaMkhijjapaesiyANaM pucchaa| goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa| se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai? goyamA! jahannaThiie asaMkhijjapaesie khaMdhe jahannaThiiyassa asaMkhijjapaesiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe cauTThANavaDie, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe tulle, vaNNAiuvarillacauphAsehi ya chtttthaannvddie| evaM ukkosaThiie vi| ajahannamaNukkosaThiie evaM ceva, navaraM ThiIe cutttthaannvddie| jahannaThiiyANaM aNaMtapaesiyANaM pucchaa| goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa| se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai? goyamA! jahannaThiie aNaMtapaesie jahannaThiiyassa aNaMtapaesiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe chaTThANavaDie, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie,ThiIe tulle,vaNNAiaTThaphAsehi ya chtttthaannvddie| evaM ukkosaThiie vi| ajahannamaNukkosaThiie vi evaM ceva, navaraM ThiIe cauTThANavaDie / suu0-29||274|| (mU0) jaghanyasthitivALA paramANupudgalonA saMbaMdhamAM pRcchA. he gautama! teonA ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho? he gautama! jaghanyasthitivALo paramANupudgala jaghanyasthitivALA paramANupudgalanI apekSAe dravyarUpe, pradezarUpe, avagAhanArUpe ane sthitirUpe tulya che. vadi ane be sparza vaDe chasthAna patita che. ema utkRSTasthitivALA paramANunA saMbaMdhamAM paNa jANavuM. madhyamasthitivALAnA saMbaMdhamAM paNa emaja samajavuM. parantu sthiti vaDe catuHsthAna patita hoya che. jaghanyasthitivALA Dhipradezika skandhanA saMbaMdhamAM pRcchA. he gautama! tenA ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! zA hetuthI ema kaho cho? he gautama! jaghanyasthitivALo dvipradezika anya jaghanyasthitivALA Dhipradezika skandhanI apekSAe dravyArtharUpe ane pradezArtharUpe tulya che. avagAhanArUpe kadAca jUna hoya, kadAca tulya hoya ane kadAca adhika hoya. jo nyUna hoya to pradezanUna hoya ane adhika hoya to pradeza adhika avagAhanA hoya. sthiti vaDe tulya, varNAdi ane cAra sparza vaDe chasthAna patita hoya. e pramANe utkRSTasthitivALAnA saMbaMdhamAM jANavuM. madhyamasthitivALAnA saMbaMdhamAM paNa ema samajavuM. paranta sthiti vaDe catuHsthAna patita hoya che. e pramANe yAvatdazaprAdezika sudhI jANavuM. paranta pradezanI vRddhi karavI. avagAhanA vaDe jaghanya, madhyama ane utkRSTa-e traNe pAThamAM vAva-dazapradezikane pradezanI vRddhi karavI. jaghanyasthitivALA saMkhyAta-prAdezika skandhonA saMbaMdhamAM pRcchA. he gautama! teonA ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho? he gautama! jaghanyasthitivALA saMkhyAtapradezika skandha jaghanyasthitivALA saMkhyAtapradezika andhanI apekSAe dravyarUpe tulya che, pradezarUpe kristhAna patita che, avagAhanArUpe kristhAna patita che. sthiti vaDe tulya che. vadi ane cAra sparza vaDe chasthAna patita che. e pramANe utkRSTasthitivALAnA saMbaMdhamAM jANavuM. madhyamasthitivALAnA saMbaMdhamAM paNa emaja samajavuM. parantu sthiti vaDe catuHsthAna patita che. jaghanyasthitivALAM asaMkhyAtaprAdezika pudgalonA saMbaMdhamAM pRcchA. he gautama! teonA anaMta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho? he gautama! jaghanyasthitivALA asaMkhyAtapradezika skandha jaghanyasthitivALA asaMkhyAtapradezika skandhanI apekSAe dravyarUpe tulya che, pradezarUpe avagAhanArUpe catuHsthAna patita hoya che, sthiti vaDe tulya che, varNAdi ane uparanA cAra sparza vaDe chasthAna patita 289 Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 paMcamaM visesapayaM ajIva pajjavA che. e pramANe utkRSTasthitivALAnA saMbaMdhamAM jANavuM. madhyamasthitivALAnA saMbaMdhamAM paNa emaja samajavuM. parantu sthiti vaDe catuHsthAna patita hoya che. jaghanyasthitivALA anaMtapradezika anyonA saMbaMdhamAM pRcchA. he gautama! teonA ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho? he gautama! jaghanyasthitivALo anaMtapradezika skandha jaghanyasthitivALA anantapradezika skandhanI apekSAe dravyArtharUpe tulya che, pradezArtharUpe sthAna patita che, avagAhanArUpe catuHsthAna patita che, sthiti vaDe tulya che, varNAdi tathA ATha sparza vaDe chasthAna patita che. e pramANe utkRSTasthitivALAnA saMbaMdhamAM jANavuM. madhyamasthitivALAnA saMbaMdhamAM paNa emaja jANavuM. parantu sthiti vaDe catuHsthAna patita cha. // 28 // 274 // jahannaguNakAlayANaM bhaMte! paramANupuggalANaM pucchaa| goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa| se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai? goyamA! jahannaguNakAlae paramANupuggale jahannaguNakAlagassa paramANupuggalassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe tulle, ogAhaNaTThayAe tulle, ThiIe cauTThANavaDie, kAlavannapajjavehiM tulle, avasesA vaNNA ntthi| gaMdha-rasa-duphAsapajjavehiM ya chtttthaannvddie| evaM ukkosaguNakAlae vi| evamajahannamaNukkosaguNakAlae viNavaraMsaTThANe chtttthaannvddie| jahannugaNakAlayANaM bhaMte! dupaesiyANaM pucchaa| goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa| sekeNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai? goyamA! jahannaguNakAlae dupaesiejahannaguNakAlayassa dupaesiyassa davvaTThayAe tulle, parasaTThayAe tulle, ogAhaNaTThayAe siya hINe siya tulle siya abmhie| jai hINe paesahINe, aha abmahie pesanmhie| ThiIe cauTThANavaDie,kAlavannapajjavehiM tulle, avasesavaNNAi-uvarillacauphAsehi ya chtttthaannvddie| evaM ukkosaguNakAlae vi| ajahannamaNukkosaguNakAlae vi evaM ceva, navaraMsaTThANe chtttthaannvddie| evaM jAva dasapaesie, navaraM paesaparivaDDI ogAhaNA[e] thev| jahannaguNakAlayANaM bhaMte! saMkhijjapaesiyANaM pucchaa| goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa|sekennttennN bhaMte! evaM vuccai? goyamA!jahannugaNakAlae saMkhijjapaesie jahannaguNakAlagassasaMkhijjapaesiyassa davvaTThayAe tulle,paesaTTayAe duTThANavaDie,ogAhaNaTThayAe duTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, kAlavannapajjavehiM tulle, avasesehiM vaNNAi-uvarillacauphAsehi ya chtttthaannvddie| evaM ukkosaguNakAlae vi| [evaM] ajahannamaNukkosaguNakAlae vi, evaM cev| navaraM saTTANe chtttthaannvddie| jahannaguNakAlayANaM bhaMte! asaMkhijjapaesiyANaM pucchaa| goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa| sekeNadveNaM bhaMte! evaM vuccai? goyamA! jahannugaNakAlae asaMkhijjapaesie jahannaguNakAlagassa asaMkhijjapaesiyassa davvaTThayAe tulle, parasaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, kAlavannapajjavehiM tulle, avasesehiM vaNNAi-uvarillacauphAsehi ya chtttthaannvddie| evaM ukkosaguNakAlae vi ajahannamaNukkosaguNakAlae vi evaM ceva, navaraMsaTThANe chtttthaannvddie|jhnngunnkaalyaannN bhaMte! aNaMtapaesiyANaM pucchaa| goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa|sekennttennN bhaMte! evaM vuccai? goymaa| jahannaguNakAlae aNaMtapaesie jahannaguNakAlayassa aNaMtapaesiyassa davvaTThayAe tulle,paesaTTayAe chaTThANavaDie, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, kAlavannapajjavehiM tulle, avasesehiM vannAdi-aTThaphAsehi ya chtttthaannvddie| evaM ThakkosaguNakAlae vi| ajahannamaNukkosaguNakAlae vi evaM ceva, navaraMsaTThANe chtttthaannvddie| evaM nIla-lohiyahAlidda-sukilla-submigaMdha-dubmigaMdha-titta-kaDuya-kasAya-aMbila-mahurarasapajjavehi yavattavvayA bhANiyavvA, navaraM paramANupoggalassa submigaMdhassa dubmigaMdho na bhaNNai, dubmigaMdhassa subbhigaMdho na bhaNNai, tittassa .290 Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcamaM visesapayaM ajIva pajjavA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 avasesA na bhaNNaMti, evaM kaDuyAdINa vi,[avAsesaMtaMcevAjahannaguNakakkhaDANaM aNaMtapaesiyANaM [khaMdhANaM] pucchaa| goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa|sekenndvennN bhaMte! evaM vuccai? goyamA! jahannaguNakakkhaDe aNaMtapaesie jahannaguNakakkhaDassaaNaMtapaesiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe chaTThANavaDie, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, vanna-gaMdha-rasehiM chaTANavaDie,kakkhaDaphAsapajjavehiM tulle,avasesehiM sattaphAsapajjavehiM, chtttthaannvddie| evaM ukkosaguNakakkhaDe vi| ajahannamaNukkosaguNakakkhaDe vievaM ceva, navaraMsaTThANe chtttthaannvddie| evaM mauya-garuya-lahue-vi bhaanniyvve| jahannaguNasIyANaM bhaMte! paramANupoggalANaM pucchaa| goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa| se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai? goyamA! jahannaguNasIye paramANupoggale jahannaguNasItassa paramANupoggalassa davvaTThayAe tulle, parasaTThayAe tulle,ogAhaNaTThayAe tulle,ThiIe cauTThANavaDie, vanna-gaMdharasehiM chaTThANavaDie, sIyaphAsapajjavehi ya tulle, usiNaphAso na bhaNNati, niddha-lukkhaphAsapajjavehi ya chtttthaannvddie| evaM ukkosaguNasIe vi| ajahannamaNukkosaguNasIte vi evaM ceva, navaraM sahANe chtttthaannvddie| jahannaguNasItANaMdupadesiyANaM pucchaa| goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa|se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai? goyamA! jahannaguNasIte dupaesie jahannaguNasItassa dupadesiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe tulle, ogAhaNaTThayAe siya hINe siya tulle siya abmhie| jaihINe paesahINe,aha abmahie pesabmhie| ThiIe cauhANavaDie, vanna-gaMdha-rasa-pajjavehiM chaTThANavaDie,sIyaphAsapajjavehiM tulle,usiNa-niddha-lukkhaphAsapajjavehiM chtttthaannvddie| evaM ukkosaguNasIte vi| ajahannamaNukkosaguNasIte vi evaM ceva, navaraM saTThANe chtttthaannvddie| evaM jAva dasapaesie, NavaraM ogAhaNaTThayAe paesaparivaDDI kAyavvA, jAva dasapaesiyassa nava paesA vddijti| jahannaguNasIyANaM saMkhejjapaesiyANaM [bhaMte!] pucchaa| goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa| se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai? goyamA! jahannaguNasIte saMkhijjapaesie jahannaguNasItassa saMkhijjapaesiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe duTThANavaDie, ogAhaNaTThayAe duTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, vaNNAdIhiM chaTThANavaDie, sIyaphAsapajjavehiMtulle,usiNa-niddha-lukkhehiM chttaannvddie| evaM ukkosaguNasIte vi|ajhnnmnnukkosgunnsiite vi evaM ceva, navaraM saTThANe chtttthaannvddie| jahannaguNasIyANaM asaMkhejjapaesiyANaM pucchaa| goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa| se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai? goyamA! jahannuguNasIte asaMkhijjapaesie jahannaguNasItassa asaMkhijjapaesiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe cauTThANavaDie, ogAhaNaTThayAe caudvANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, vaNNAipajjavehiM chaTThANavaDie,sIyaphAsapajjavehiM tulle, usiNa-niddha-lukkhaphAsapajjavehi chtttthaannvddie| evaM ukkosaguNasIte vi| ajahannamaNukkosaguNasIte vi evaM ceva, navaraM sahANe chtttthaannvddie| jahannaguNasItANaM aNaMtapaesiyANaM pucchaa| goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa| se keNadveNaM bhaMte! evaM vuccai? goyamA! jahannaguNasIte aNaMtapaesie jahannaguNasItassa aNaMtapaesiyassa davvaTThayAe tulle, parasaTThayAe chaTThANavaDie, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, vaNNAipajjavehiM chaTThANavaDie, sIyaphAsapajjavehiM tulle, avasesehiM sattaphAsapajjavehiM chtttthaannvddie| evaM ukkosaguNasIte vi| ajahannamaNukkosaguNasIte vi evaM ceva, navaraM sahANe chtttthaannvddie| evaM usiNe-niddhe-lukkhe jahA siite| paramANupoggalassa taheva paDivakkho, savvesiM na bhaNNai tti bhANiyavvaM ||suu0-30||275|| . 291 Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 paMcamaM visesapayaM ajIva pajjavA (mULa) jaghanyakALAvavALA paramANupudgalanA saMbaMdhamAM pRcchA. he gautama! teonA ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! - ema zA hetuthI kaho cho? he gautama! jaghanya kALA varNavALo pudgalaparamANu jaghanyakALA varNavALA paramANupudgalanI apekSAe dravyarUpe, pradezarUpe ane avagAhanArUpe tulya che, sthiti vaDe catuHsthAna patita che. kALAvarNaparyAya vaDe tulya che. bAkInA varSo nathI. gaMdha, rasa ane be sparzaparyAya vaDe sthAna patita che. e pramANe utkRSTakALAvavALA paramANunA saMbaMdhamAM jANavuM. madhyamakALAvarNavALAnA saMbaMdhamAM paNa emaja samajavuM. parantu svasthAnane AzrayI chasthAna patita hoya che. jaghanyakAlAvarNavALA Dhipradezika anyanA saMbaMdhamAM pRcchA. he gautama! tenA ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho? he gautama! jaghanyakALovarNavALo Dhipradezika skandha jaghanyakALA varNavALA Dhipradezika skandhanI apekSAe dravyarUpe ane pradezarUpe tulya che. avagAhanA vaDe kadAca jUna hoya, kadAca tulya hoya ane kadAca adhika hoya. jo nyUna hoya to pradeza nyUna hoya, adhika hoya to pradeza adhika hoya. sthiti vaDe catuHsthAna patita, kALAvarNaparyAya vaDe tulya ane bAkInA vadi ane uparanA cAra sparza vaDe chasthAna patita hoya che. ema utkRSTakALAvarNavALAnA saMbaMdhamAM jANavuM. madhyamakALAvarNavALAnA saMbaMdhamAM emaja jANavuM. parantu svasthAnamadhyamakALAvarNane AzrayI chasthAna patita hoya che. e pramANe yAvatu-dazapradezika sudhI jANavuM. parantu avagAhanAmAM te pramANe ja pradezanI vRddhi karavI. jaghanyakALAvarNavALA saMkhyAta pradezika anyonA saMbaMdhamAM pRcchA. he gautama! teonA ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho? he gautama! jaghanyakALAvarNavALA saMkhyAtapradezika anya jaghanyakALA varNavALA saMkhyAta pradezika anyanI apekSAe dravyarUpe tulya che, pradezarUpe ane avagAhanArUpe dvisthAne patita che, sthiti vaDe cata sthAna patita, kALAvarNaparyAya vaDe tulya che ane bAkInA varNAdi vaDe tathA uparanA cAra sparza vaDe chasthAna patita hoya che. e pramANe utkRSTakALAvarNavALAnA saMbaMdhamAM jANavuM. madhyamakALAvarNavALAnA saMbaMdhamAM emaja samajavuM. parantu svasthAnane AzrayI SasthAna patita hoya che. jaghanyakALAvarNavALA asaMkhyAtapradezika kanvenA saMbaMdhamAM acchA. he gautama! teonA ananta paryAyio che. he bhagavana! ema zA hetathI kaho cho ke jaghanyUkALA asaMkhyAtapradezika skandhanA ananta paryAyo che? he gautama! jaghanyakALAvarNavALo asaMkhyAtapradezika anya jaghanyakALAvarNavALA asaMkhyAtapradezika skandhanI apekSAe dravyarUpe tulya che, pradezarUpe ane sthitirUpe catuHsthAna .. patita che, kALAvarNaparyAya vaDe tulya che. ane bAkInA vadi ane uparanA cAra sparza vaDe chasthAna patita che. avagAhanA vaDe catuHsthAna patita che. e pramANe utkRSTakALAvarNavALAnA saMbaMdhamAM jANavuM. madhyamakALAvarNavALAnA saMbaMdhamAM emaja samajavuM. paranta svasthAnane AzrayI chasthAna patita hoya che. jaghanyakALA-varNavALA anaMtapradezika pudgalonA saMbaMdhamAM pRcchA. he gautama! teonA ananta payayo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho? he gautama! jaghanyakALAvarNavALo anaMtapradezika skandha jaghanyakALAvarNavALA anaMtapradezika andhanI apekSAe dravyarUpe tulya che, pradezarUpe sthAna patita che. avagAhanArUpe catuHsthAna patita che. sthiti vaDe catuHsthAna patita che. kALAvarNaparyAya vaDe tulya che. bAkInA vadi ane ATha sparza vaDe chasthAna patita che. e pramANe utkRSTakALAvarNavALA mATe paNa samajavuM. madhyamakALAvarNavALAnA saMbaMdhamAM paNa ema ja samajavuM. parantu svasthAnane AzrayI chasthAna patita che. e pramANe nIla (lIlA) rAtA, pILA, dhoLA, surabhigaMdha, durabhigaMdha, tikta (kaDavA), kaTu (tIkhA) kaSAya (tarA), amba (khATA) ane madhurarasaparyAya vaDe vaktavyatA kahevI. parantu surabhigaMdhavALA paramANupudgalane durabhigaMdha na kahevo ane durabhigaMdhavALAne surabhigaMdha na kahevo. tiktane bAkInA rasa na kahevAM. e pramANe kaTukAdinA saMbaMdhamAM paNa samajavuM. bAkI badhuM teja pramANe jANavuM. jaghanyakarkazaguNavALA anaMtapradezika skandhonA saMbaMdhamAM pRcchA gautama! teonA ananta paryAyo kahyAM che, he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho? he gautama! jaghanyakarkazaguNavALo 292 Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcamaM visesapayaM ajIva pajjavA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 anantaprAdezika skandha jaghanyakarkazaguNavALA anantapradezika anyanI apekSAe dravyarUpe tulya che, pradezarUpe charyAna patita che, avagAhanA ane sthitirUpe catuHsthAna patita che. varNa, gaMdha ane rasa vaDe chasthAna patita che. karkazasparzaparyAya vaDe tulya che ane bAkInA sAta sparzaparyAya vaDe sthAna patita che. e pramANe utkRSTakarkazaguNavALAnA saMbaMdhamAM jANavuM. madhyamakarmazaguNavALAnA saMbaMdhamAM emaja samajavuM. parantu svasthAnanI apekSAe chasthAna patita hoya che. ema mRdu, guru ane laghu sparzanA saMbaMdhamAM paNa kahevuM. jaghanya zItaguNavALA paramANupudgalanA saMbaMdhamAM pRcchA. he gautama! teonA ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho? he gautama! jaghanyazItaguNavALo paramANu jaghanyazItaguNavALA paramANunI apekSAe dravyarUpe, pradezarUpe ane avagAhanArUpe tulya che, sthiti vaDe catuHsthAna patita che, varNa, gaMdha ane rasa vaDe chasthAna patita che, zIta sparza vaDe tulya che. uSNa sparza hoto nathI. snigdha ane rukSasparzapayaya vaDe sthAna patita che. e pramANe utkRSTazItasparzavALAnA saMbaMdhamAM jANavuM. madhyamazItaguNavALAnA saMbaMdhamAM paNa emaja samajavuM. parantu svasthAnane AzrayI chasthAna patita hoya che. jaghanyazItaguNavALA kripradezika pudgalonA saMbaMdhamAM pRcchA he gautama! teonA ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetathI kaho cho? he gautama! jaghanyazItaguNavALo dvipradezika skandha jaghanyazItaguNavALA Dhipradezika andhanI apekSAe dravyarUpe ane pradezarUpe tulya che. avagAhanA vaDe kadAca nyUna hoya, kadAca tulya hoya ane kadAca adhika hoya. jo nyUna hoya to pradeza nyUna hoya, jo adhika hoya to pradeza adhika hoya. sthiti vaDe catuHsthAna patita hoya che, varNa, gaMdha ane rasaparyAya vaDe chasthAna patita hoya che. zIta sparza vaDe tulya hoya che. uSNa, snigdha ane rukSasparza paryAya vaDe chasthAna patita hoya che. e pramANe utkRSTazItaguNavALAnA saMbaMdhamAM jANavuM. madhyamazItaguNavALAnA saMbaMdhamAM paNa emaja samajavuM, parantu svasthAnane AzrayI chasthAna patita hoya che. ema yAMva-dazaprAdezika skandha sudhI jANavuMparantu avagAhanA vaDe pradezanI vRddhi karavI. yAvat dazapradezikane nava pradezonI vRddhi karavI. jaghanyazItaguNavALA saMkhyAtapradezika skandhanA saMbaMdhamAM pRcchA ihe gautama! teonA ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho? he gautama! jaghanyazItaguNavALo saMkhyAtapradezika skandha jaghanyazItaguNavALA saMkhyAtapradezika andhanI apekSAe dravyarUpe tulya che, pradezarUpe ane avagAhanArUpe kristhAna patita che. sthiti vaDe catuHsthAna patita che, vaNadi vaDe sthAna patita che, zItasparzaparyAya vaDe tulya che, uSNa, snigdha ane rukSaparyAya vaDe chasthAna patita che. e pramANe utkRSTazItaguNavALAnA saMbaMdhamAM jANavuM. madhyamazItaguNavALAnA saMbaMdhamAM emaja samajavuM paraMtu svasthAnane AzrayI chasthAna patita hoya che. jaghanyazItaguNavALA asaMkhyAtapradezika pudgalonA saMbaMdhamAM pRcchA he gautama! teonA ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho? he gautama! jaghanyazItaguNavALo asaMkhyAtaprAdezika skandha jaghanya-zItaguNavALo asaMkhyAtaprAdezika skandhanI apekSAe dravyarUpe tulya che, pradezarUpe, avagAhanArUpe ane sthitirUpe catuHsthAna patita che. vadi paryAya vaDe chasthAna patita che. zItasparzaparyAya vaDe tulya che ane uSNa, snigdha ane rukSaparyAya vaDe chasthAna patita che. e pramANe utkRSTazItaguNavALAnA saMbaMdhamAM jANavuM. madhyama-zItaguNavALAnA saMbaMdhamAM paNa emaja samajavuM parantu svasthAnane AzrayI chasthAna patita hoya che. jaghanyazItaguNavALA anaMtapradezika pudgalonA saMbaMdhamAM pRcchA he gItama! teonA ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho? he gautama! jaghanyazItaguNavALo anaMtapradezika anya jaghanyazItaguNavALA anaMtapradezika andhanI apekSAe dravyarUpe tulya che, pradezarUpe sthAna patita che. avagAhanArUpe ane sthitirUpe catuHsthAna patita hoya che. vaNadiparyAya vaDe chasthAna patita che, zItasparza vaDe tulya che, bAkInA sAta sparzaparyAya vaDe chasthAna patita che. e pramANe utkRSTazItasparzavALAnA saMbaMdhamAM jANavuM. madhyamazItasparzavALAnA saMbaMdhamAM paNa ema samajavuM, 293 Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 paMcamaM visesapayaM ajIva pajjavA paranta-svasthAnane AzrayI chasthAna patita hoya che. e pramANe jema zItasparzanA saMbaMdhamAM kahyuM tema uSNa, snigdha , ane rukSa sparzanA saMbaMdhamAM jANavuM. paramANupugalanA saMbaMdhamAM temaja samajavuM. parantu sarva paramANuone pratipakSa qeleasi. // 30 // 27 // jahannapaesiyANaM bhaMte! khNdhaannNpucchaa| goyamA! aNaMtA pajjavA pnnttaa|sekennttennN bhaMte! evaM vuccai? goyamA! jahannapaesie khaMdhe jahannapaesiyassa khaMdhassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe tulle, ogAhaNaTThayAe siya hINe siya tulle siya abmhie| jai hINe paesahINe, aha abmahie pesabmhie| ThiIe cuhaannvddie| vannagaMdha-rasa-uvarillacauphAsapajjavehiM chtttthaannvddie| ukkosapapaesiyANaM bhNte| khNdhaannNpucchaa|goymaa! annNtaa| se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai? goyamA! ukkosapaesie khaMdhe ukkosapaesiyassa khaMdhassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe tulle,ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie,ThiIe cauTThANavaDie, vaNNAi-aTThaphAsapajjavehi ya chttaannvddie| ajahannamaNukkosapaesiyANaM bhaMte! khaMdhANaM kevaiyA pajjavA pannattA? goyamA! annNtaa0|se keNaTeNaM0 goyamA! ajahannamaNukkosapaesie khaMdhe ajahannamaNukkosapaesiyassakhaMdhassa davvaTThayAe tulle, parasaTThayAe chaTThANavaDie, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, vaNNAi-aTThaphAsapajjavehi ya chaTANavaDie ||suu031||276|| (mULa) jaghanyapradezavALA azvonA saMbaMdhamAM pRcchA. he gautama! teonA ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho? he gautamI jaghanyapradezavALo skandha jaghanyapradezavALA skandhanI apekSAe dravyArtharUpe ane pradezArtharUpe tulya che. avagAhanArUpe kadAca jUna hoya, kadAca tulya hoya ane kadAca adhika hoya. jo nyUna hoya to pradeza nyUna hoya, jo adhika hoya to pradeza adhika hoya. sthiti vaDe catuHsthAna patita hoya che. varNa, gaMdha, rasa ane uparanA cAra sparzaparyAya vaDe chasthAna patita hoya che. utkRSTapradezavALA skandhonA saMbaMdhamAM pRcchA. he gautama! teonA ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho? he gautama! utkRSTapradezavALo anya utkRSTapradezavALA skandhanI apekSAe dravyarUpe ane pradezarUpe tulya che. avagAhanArUpe ane sthitirUpe catuHsthAna patita che. vaNAdi vaDe tathA ATha sparzaparyAya vaDe chasthAna patita hoya che. madhyamapradezaparimANavALA anyone keTalA paryAyo kahyA che? he gautama! teonA ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho? he gautama! madhyamapradezavALo skandha madhyamapradezavALA skandhanI apekSAe dravyArtharUpe tulya che, pradezArtharUpe sthAna patita che, avagAhanA ane sthitirUpe catuHsthAna patita che ane vaNAdi ane ATha sparzapayo vaDe chasthAna patita che. 31276/l jahannogAhaNagANaM bhaMte! poggalANaM pucchaa| goyamA! annNtaa|se keNadveNaM0? goymaa| jahannogAhaNae poggale jahannogAhaNagassa poggalassa davvaTThayAe tulle, parasaTThayAe chaTThANavaDie, ogAhaNaTTayAe tulle| ThiIe caTThANavaDie, vaNNAi-uvarillaphAsehi ya chtttthaannvddie| ukkosogAhaNaevi evaM ceva, navaraM ThiIe tulle| ajahannamaNukkosogAhaNagANaM bhaMte! poggalANaM pucchaa| goymaa| annNtaa0| sekeNadveNaM0? goymaa| ajahannamaNukkosogAhaNae poggale ajahannamaNukkosogAhaNagassa poggalassa davvaTThayAe tulle, parasaTTayAe chaTANavaDie, ogAhaNaTThayAe cauvANavaDie, ThiIe cauThANavaDie, vaNNAi-aTThaphAsapajjavehiya chttaannvddie| suu0-32||277|| (mULa) jaghanyaavagAhanAvALA pagalonA saMbaMdhamAM pRcchA. he gautama! teonA ananta payapo kahyA che. he bhagavan! ema - zA hetuthI kaho cho? he gautama! jaghanyaavagAhanAvALuM pudgaladravya jaghanyaavagAhanAvALA pudgaladravyanI apekSAe dravyArtharUpe tulya che, pradezArtharUpe chasthAna patita che, avagAhanArUpe tulya che, ane sthiti vaDe catuHsthAna patita che. .294 Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcamaM visesapayaM ajIva pajjavA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 vaNiida ane ATha sparza payaya vaDe sthAna patita che. utkRSTaavagAhanAvALAnA saMbaMdhamAM paNa emaja samajavuM. paraMtu sthiti vaDe tulya che. he bhagavan! ajaghanya anukuSTa avagAhanAvALA pugalonA saMbaMdhamAM prazna. he gautama! teonA ananta payayo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho? he gautama! ajaghanya anutkRSTaavagAhanAvALo pudgala anya ajaghanyaanutkRSTaavagAhanAvALA pula skandhanI apekSAe dravyasvarUpe tulya che, pradeza svarUpe chasthAna patita che, avagAhanA vaDe catuHsthAna patita che ane sthiti vaDe catuHsthAna patita che. vadi ane ATha sparza paryAya vaDe chasthAna patita che. ll32/ra77ll jahannaThiiyANaM bhaMte! poggalANaM pucchaa| goyamA! annNtaa0| se keNaTeNaM0? goyamA! jahannaThiie poggale jahannaThiiyassa poggalassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe chaTThANavaDie, ogAhaNaTTayAe cauTThANavaDie, ThiIe tulle, vaNNAi-aTThaphAsapajjavehi ya chtttthaannvddie| evaM ukkosaThiie vi| ajahannamaNukkosaThiie vi evaM ceva, navarjivi vaDApaDii tU0-23AAra78nA (mULa) jaghanyasthitivALA pugalonA saMbaMdhamAM pRcchA. he gautama! teonA ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetathI kaho cho? he gautama! jaghanyasthitivALA pudgala dravya jaghanyasthitivALA pudgala dravyanI apekSAe dravyArtharUpe tulya che, pradezArtharUpe chasthAna patita che, avagAhanArUpe catuHsthAnapatita che, sthiti vaDe tulya che, vadi ane ATha sparzaparyAya vaDe chasthAna patita che. e pramANe utkRSTasthitivALA pugalonA saMbaMdhamAM jANavuM. madhyamasthitivALAnA saMbaMdhamAM paNa emaja samajavuM. parantu te sthiti vaDe catuHsthAne patita hoya che. /33278 jahannaguNakAlayANaM bhNte| poggalANaM kevaiyA pajjavA pannattA? goyamA! annNtaa0| se keNadveNaM0? goyamA! jahannaguNakAlae poggalejahannaguNakAlayassa poggalassadavvaTThayAe tulle, paesaTTayAe chahANavaDie, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, kAlavannapajjavehiM tulle, avasesehiM vana-gaMdha-rasa-phAsapajjavehi ya chaTThANavaDie, se teNaDeNaM goyamA! evaM vuccai-'jahannaguNakAlayANaM poggalANaM aNaMtA paz2javA pnnttaa'| evaM ukkosaguNakAlae vi| ajahannamaNukkosaguNakAlae vi evaM ceva, navaraM saTThANe chtttthaannvddie| evaM jahA kAlavannapajjavANaM vattavvayA bhaNiyA tahA sesANa vi vanna-gaMdha-rasa-phAsANaM vattavvayA bhANiyavvA jAva ajahannamaNukkosalukkhe saTThANe chtttthaannvddie|settN ruuviajiivpjjvaa|settN ajiivpjjvaa||suu0-34||279|| pannavaNAe bhagavaIe paJcamaM visesapayaM samattaM 5 / ' (mULa) jaghanyakALA varNavALA yugalonA saMbaMdhamAM pRcchAhe gautama! teonA ananta paryAyo kahyA che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho? he gautama! jaghanyakALAvarNavALuM pudgaladravya jaghanyakALAvarNavALA pudgala dravyanI apekSAe dravyArtharUpe tulya che, pradezArtharUpe chasthAna patita che, avagAhanA ane sthitirUpe catuHsthAna patita che, kALA varNaparyAyo vaDe tulya che, bAkInA varNa, gaMdha, rasa ane sparzaparyAya vaDe sthAna patita che. te mATe he gautama! ema kahuM chuM ke jaghanyakALovarNavALA pudgala dravyanA ananta paryAyo che." ema utkRSTakALAvarNavALAnA saMbaMdhamAM jANavuM. madhyamakALAvavALAnA saMbaMdhamAM paNa emaja samajavuM. parantu svasthAnane AzrayI chasthAna patita hoya che. e pramANe jema kALAvarNa paryAyonI vaktavyatA kahI tema bAkInA varNa, gaMdha, rasa ane sparzanI vaktavyatA kahevI, vAva-madhyamakSa pudgaladravya svasthAnane AzrayI chasthAna patita hoya che. ema rUpI ajIvaparyayo kahyA. ema ajIvapayayo kahyA./34ra79 prajJApanA sUtranA anuvAdamAM pAMcamuM vizeSapada samApta. 295 Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApamA sUtra bhAga 1 chaTuM vakkatipayaM paDhamaM bArasadAraM || kuMvaetivarya || 'bArasA 'caThavIsAI 'saaMtaraM "egasamaya 'katto ya / 'uvvaTTaNa "parabhaviyAuyaM ca advaiva AgarisA / / 1 / / chaTakuM bhutakAnti pada. (mU0) 1 bAra muhUrta ane ra covIza muhUrtano uparAta ane udvartanA-maraNane AzrayI virahakALa, 3 sAntara-sAntara utpanna thAya ke niraMtara utpanna thAya?4 eka samaya-eka samayamAM keTalA upaje ane maraNa pAme, pa kyAMthI AvIne upaje? 6 udvartanA-maraNapAmIne kyAM utpanna thAya? 7 parabhavikAyuSya-parabhavanuM AyuSya kyAre baMdhAya? 8 ane AyuSyanA baMdha saMbaMdhe ATha AkaSA-e ATha dvAra A chaThThA padamAM kahevAnA che. (TI0) pAMcamA padanI vyAkhyA karI, have chaThThA padano prAraMbha thAya che. teno A pramANe saMbadha che-pUrvanA padamAM audArika, kSayopathamika ane kSAyika bhAvane AzrayI paryAyonA parimANano nirNaya karyo, ane A padamAM audArika ane kSAyopathamika bhAva saMbandhamAM prANIonA upapAtavirahAdino vicAra karAya che. temAM prAraMbhamAM A adhikAronA saMgraharUpa A dvAra gAthA che. vArasa paDavA ityAdi. prathama pratyeka gatiomAM sAmAnyataH upapAtaviraha ane udvartanAvirahano kALa bAra maharta pramANa kahevAno che. 2 tyAra pachI gatiomAM vizeSataH nairayikAdi pratyeka bhedone AzrayI prAraMbhamAM upapAtaviraha ane udvartanAvirahano kALa covIza muhUrta pramANa kahevAno che. 3 te pachI narayikone sAntara utpanna thAya che ke niraMtara utpanna thAya che-e kahevAnuM che. 4 tyAra bAda eka samaye narayikAdi pratyeka keTalA utpanna thAya che ane keTalA maraNa pAme che te vicAravAnuM che. e pachI nArakAdi kyAMthI AvIne utpanna thAya che-eno vicAra karavAno che. 6 pachI narayikAdi maraNa pAmI kyAM utpanna thAya che e kahevAnuM che. tyAra bAda anubhavAtA vartamAna bhavanA AyuSyano keTalAmo bhAga bAkI hoya tyAre parabhavanuM AyuSya bAMdhe che e kahevAnuM che ane 8 utkRSTathI keTalA AkarSo vaDe AyuSyano bandha kare che e vicAramAM ATha AkarSa kahevAnA che. e saMgrahaNIgAthAno saMkSepArtha kahyo. Tii himaM vararasalara || nirayagaI NaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM virahiyA uvavAraNaM pannattA? goymaa| jahanneNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM bArasa muhuttaa| tiriyagaI NaM bhaMte! kevaiyaMkAlaM virahiyA uvavAeNaM pannattA? goyamA!jahaneNaM egasamayaM, ukkoseNaMbArasa muhuttaa| maNuyagaI NaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM virahiyA uvavAeNaM pannattA? goymaa| jahanneNaM egaM samayaM, ukkoseNaM bArasa muhuttaa| devagaI NaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM virahiyA uvavAeNaM pannattA? goyamA! jahanneNaM egasamayaM, ukkoseNaM bArasa muhuttaa| siddhagaI NaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM virahiyA sijhaNayAe pannattA? goyamA! jahanneNaM egaM samayaM, 3onAM chammAtA sU0-al280|| prathama vAra, (10) he bhagavan! narakagati keTalA kALa sudhI nAraka jIvonI utpatti rahita kahelI che? he gautama! jaghanya eka samaya ane utkRSTa bAra muhUrta kahI che. he bhagavan! tiryaMcagati keTalA kALa sudhI jIvonI utpatti rahita kahelI che? he gautama! jaghanyathI eka samaye ane utkRSTathI bAra muhUrta kahI che. he bhagavan! manuSyagati keTalA kALa sudhI jIvonI utpatti rahita che? he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI bAra muhUrta che. devagati keTalA kALa sudhI jIvonI utpatti rahita hoya che? he gautama! jaghanyathI eka samaya utkRSTathI bAra muhUrta hoya che. he bhagavan! siddhigati keTalA kALa - sudhI jIvonI siddhi vaDe rahita hoya che? he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI cha mAsa hoya che. I/1ra80 1. vAramAM pasavvIsA mAM pAThAntara (ma.vi.) 2. tA 3vavAnuM pauwttA pAThAntara 296 Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaTuM vakkaMtiya payaM bIiyaM cauvIsAiM dAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 (TI) e pUrvokta dvAronuM anukrame vivaraNa karavAnI icchAvALA sUtrakAra prathama gatisaMbandha kahe che-niyA nuM te vayaM vAsaM 3vavA virahiyA pattA' ityAdi. he bhadanta-bhagavan! narakagati keTalA kALa sudhI upapAta-utpatti vaDe rahita hoya che? narakagati e narakagatinAmakarmanA udayathI utpanna thayelo jIvano audArika bhAva che ane te eka bhAva sAte naraka pRthivIvyApI che, tethI ekavacana che ane sAte narakamRthivIone grahaNa karavAnI che. "bhadanta' e paramagurunuM saMbodhana che, eTale paramakalyANanA yogavALA he prabho! narakagati keTalA kALa sudhI anyagatinA jIvonA nArakapaNe utpanna thavArUpa upapAta vaDe zUnya-rahita Ape tathA anya RSabhAdi tIrthakaroe kahelI che? eTale narakagatimAM nArakapaNe keTalA kALasudhI utpanna na thAya? ema gautamasvAmIe prazna karyo eTale bhagavAn uttara Ape cha- "he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI bAra muhUrta sudhI narakagati upapAtazUnya kahelI che. ahIM mUDha pUrvapakSI zaMkA kare che-AgaLa eka paNa narakamRthivImAM upapAtaviraha kALa bAra muhUrtano kahevAno nathI, ane covIza muhUtadi pramANa kALa to AgaLa kahevAno che, to badhI pRthivInA samudAyane viSe bAra muhUrta pramANa kALa kema ghaTe? kAraNa ke "pratyekanI aMdara na hoya to samudAyanI aMdara paNa na hoya -evo nyAya che. te ayukta che. kAraNa ke ahIM vastutattvanuM ajJAna che. jo ke ratnaprabhAdi eka eka pRthivInA nAmano nirdeza karI covIza muhUtadipramANa upapAtaviraha kahevAno che, to paNa jyAre badhI sAte pRthivIonI apekSAe upapAtaviraha kALano vicAra thAya tyAre to bAra muhUrtanoja upapAtaviraha kALa hoya che. bAra muhUrta pachI koI paNa eka pRthivImAM avazya utpanna thAya che, kAraNa ke kevalajJAnIe te pramANe jANeluM che. "je pratyekamAM na hoya te samudAyamAM paNa na hoya, te nyAya kAraNakAryanA dharmanA vicAramAM ghaTe che, bIje ghaTato nathI, mATe ahIM doSa nathI. jema narakagati utkRSTathI bAra muhUrta sudhI upapAta vaDe rahita che ema tiryaMca, manuSya ane devagati jANavI. siddhigati utkRSTathI cha mAsa sudhI upapAtarahita hoya che. e pramANe udvartana paNa jANavI. parantu siddho maraNa pAmatA nathI, kAraNa ke teo zAzvata hovAthI sAdi ananta kALa sudhI siddhi udvartanArahita hoya che. ll1/280 nirayagaI NaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM virahiyA uvvaTTaNAe pannattA? goymaa| jahanneNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM bArasa muhuttaa| tiriyagaI NaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM virahiyA uvvaTTaNAe pannattA? goyamA! jahanneNaM egaM samaya, ukkoseNaM bArasa muhuttaa| maNuyagaI NaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM virahiyA uvvaTTaNAe pannattA? goymaa| jahanneNaM egaM samayaM, ukkoseNaM bArasa muhuttaa|devgiinnN bhaMte! kevaiyaM kAlaM virahiyA uvvaTTaNAe pannattA? goyamA! jahanneNaM egasamaya, 3ose vArasa mudattAvAra sU0-228// (mULa) he bhagavan! narakagati keTalA kALasudhI udvartanA-maraNa vaDe rahita hoya che? he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI bAra muhUrta sudhI hoya che. he bhagavan! tiryaMcagati keTalA kALa sudhI maraNa vaDe rahita hoya che? he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI bAra muhUrta hoya che. he bhagavan! manuSyagati keTalA kALa sudhI udvartanA rahita hoya che? he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI bAra muhUrta sudhI hoya che. he bhagavan! devagati keTalA kALa suthI udvartanA-maraNa rahita hoya che? he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI bAra muhUrta sudhI hoya che. //ra 281. | vicaMDavI kuMvAra || rayaNappabhApuDhavineraiyA NaM bhaMte! kaMvaiyaM kAlaM virahiyA uvavAeNaM pannattA? goyamA! jahanneNaM egaM samayaM, ukkosennNcuvviisNmuhuttaa| sakkarappabhApuDhavineraiyA NaM bhNte| kevaiyaMkAlaM virahiyA uvavAeNaM pannattA? goyamA! jahanneNaM egaM samayaM, ukkoseNaM satta raaiidiyaanni| vAluyappabhApuDhavineraiyA NaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM virahiyA - 297 Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 chadraM vakkaMtiya payaM bIiyaM cauvIsAiM dAraM uvavAraNaM pannattA? goymaa| jahanneNaM egaM samayaM, ukkoseNaM addhmaasN| paMkappabhApuDhavineraiyA NaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM virahiyA uvavAeNaM pannattA? goyamA! jahanneNaM egaM samayaM, ukkoseNaM maasN| dhUmappabhApuDhavineraiyA NaM bhaMte! kevaiyaMkAlaM virahiyA uvavAeNaM pannattA? goyamA! jahanneNaMegaMsamayaM, ukkoseNaM do maasaa| tamApuDhavineraiyA NaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM virahiyA uvavAeNaM pannattA? goyamA! jahanneNaM egaM samayaM, ukkoseNaM cattAri maasaa| ahesattamApuDhavineraiyA NaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM virahiyA uvavAeNaM pannattA? goyamA! jahanneNaM egaM samayaM, 3ote cha mAsA TU-rArA dvitIya dvAra, (10) he bhagavana! ratnaprabhApRthivInA narayiko keTalA kALa sudhI utpatti rahita hoya che? he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI covIza muhurta sudhI hoya che. he bhagavan! zarkarA prabhAkRthivInA nairayiko keTalA kALa sudhI utpatti rahita hoya che? he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI sAta rAtridivasa. he bhagavan! vAlukAprabhA pRthivInA nirayiko keTalA kALa sudhI utpatti rahita hoya che? he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI ardha mAsa. he bhagavan! paMkaprabhA pRthivInA nairayiko keTalA kALa sudhI utpatti rahita hoya che? he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI eka mAsa. he bhagavan! dhUmaprabhA pRthivInA narayiko keTalA kALa sudhI utpatti rahita hoya che? he gautama! jaghanyathI eka samaye ane utkRSTathI be mAsa. he bhagavana! tamaprabhA pRthivInA narayiko keTalA kALa sudhI utpatti rahita hoya che? he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI cAra mAsa. he bhagavan! adhasamamA pRthivInA nairayiko keTalA kALa sudhI utpatti rahita hoya che? he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI cha mAsa.lhAra82 - asurakumArA NaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM virahiyA uvavAeNaM pannattA? goyamA! jahanneNaM egaM samayaM, ukkoseNaM cauvvIsaM muhuttaa| nAgakumArA NaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM virahiyA uvavAeNaM pannattA? goymaa| jahanneNaM egasamayaM, ukkoseNaM cauvvIsaM muhuttaa| evaM suvannakumArANaM vijjukumArANaM aggikumArANaM dIvakumArANaM udahikumArANaM disikumArANaM vAukumArANaM thaNiyakumArANa ya patteyaM patteyaM jahanneNaM egaM samayaM, ukkoseNaM cauvvIsaM muhuttA IkU0-428an', (mU0) he bhagavan! asurakumAro keTalA kALa sudhI utpatti rahita hoya che? he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI covIza muhUrta. he bhagavan! nAgakumAra keTalA kALa sudhI utpatti rahita hoya che? he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI covIza muhUrta. e pramANe suvarNakumAro, vighukumAro, agnikumAro, dvIpakumAro, dikkumAro, udadhikumAro, vAyukumAro ane svanitakumAro pratyeka jaghanya eka samaya ane utkRSTathI covIza muhUrta sudhI utpatti rahita hoya che. 4ra83 puDhavikAiyA NaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM virahiyA uvavAeNaM pannattA? goyamA! aNusamayamavirahiyaM uvavAraNaM pnnttaa| evaM AukAiyANa vi teukAiyANa vi vAukAiyANa vi vaNassaikAiyANa vi aNusamayaM avirahiyA kavavApapapananA sU0-1/284|| (mULa) he bhagavan! pRthivIkAyiko keTalA kALa sudhI utpattirahita hoya che? he gautama! pratisamaya utpattithI avirahita che. che eTale pratisamaya niraMtara utpanna thAya che. e pramANe akAyiko, tejaskAyiko, vAyukAyiko ane vanaspatikAyiko paNa pratisamaya niraMtara utpanna thAya che. pI/ra84ll. 298 Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chadraM vakkaMtiya payaM bIDayaM cauvIsAiM dAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 beiMdiyA NaM bhNte| kevaiyaM kAlaM virahiyA uvavAeNaM pannattA? goyamA! jahanneNaM egaM samayaM, ukkoseNaM aNtomuhuttN| evaM teiMdiya cauridiyA' ||suu0-6||285|| (10) he bhagavan! beIndriyo keTalA kALa sudhI utpattirahita hoya che? he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI - attamuhUrta. e pramANe te indriya ane caurindriya jIvo jANavA. //6/ra85l_ samucchimapaMciMdiyatirikkhajoNiyA NaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM virahiyA uvavAeNaM pannattA? goymaa| jahanneNaM egaM samayaM, ukkoseNaM aNtomuhuttN| gabbhavakkaMtiyapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM bhNte| kevaiyaMkAlaM virahiyA uvavAeNaM pannattA? goyamA! jahanneNaM egaM samayaM, ukkoseNaM bArasa muhuttA ||suu0-7||286|| (mU0) he bhagavan! saMmUchima paMcendriya tiryaMco keTalA kALa sudhI utpattirahita hoya che? he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI attamuhUrta. he bhagavan! garbhaja tiryaMca paMcendriyo keTalA kALa sudhI utpatti rahita hoya che? he gItama! 4dhanyathA samaya mana uSTayA mAra muhuut.19||286|| saMmucchimaNussA NaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM virahiyA uvavAeNaM pannattA? goyamA! jahanneNaM egaM samayaM, ukkoseNaM cauvvIsaM muhuttaa| gabbhavakkaMtiyamaNussANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM virahiyA uvavAeNaM pannattA? goyamA! jahanneNaM egaM samayaM, ukkoseNaM bArasa muhuttA ||suu0-8||287|| (mU0) he bhagavanI saMmUrNima manuSyo keTalA kALa sudhI utpattirahita hoya che? he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI covIza muhUrta. he bhagavan! garbhaja manuSyo keTalA kALa sudhI utpattirahita cho he gautama! jaghanya eka samaya ane utkRSTathI bAra muhUrta.I8287ll vANamaMtarANaM pucchaa| goymaa| jahanneNaM egaM samayaM, ukkoseNaM cauvvIsaM muhttaa| joisiyANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM egaM samayaM, ukkoseNaM cauvvIsaM muhuttaa| sohamme kappe devA NaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM virahiyA uvavAeNaM pannattA? goyamA! jahanneNaM egaM samaya, ukkoseNaM cauvvIsaM muhuttaa| IsANe kappe devANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM egaM samayaM, ukkoseNaM cauvvIsaM muhuttaa| saNaMkumAre kappe devANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM egaM samayaM, ukkoseNaM Nava rAiMdiyAI vIsAi muhuttaaii|' mAhiMde kappe devANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM egaM samaya, ukkoseNaM bArasa rAIdiyAI dasa muhuttaaii| baMbhaloe devANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM egaM samaya, ukkoseNaM addhatevIzaM raaiNdiyaaii| laMtagadevANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM egaM samayaM, ukkoseNaM paNatAlIsaM raaiidiyaaii| mahAsukkadevANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM egaM samaya, ukkoseNaM asII raaiNdiyaaii|shssaare devANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM egaM samayaM, ukkosennNraaiNdiysyN|aannydevaannNpucchaa| goyamA!jahanneNaM egasamayaM, ukkoseNaMsaMkhejjA maasaa| pAgayadevANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM egaM samayaM, ukkoseNaM saMkhejjA maasaa| AraNadevANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM egaM samayaM, ukkoseNaM saMkhijjA vaasaa| accuyadevANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM egaM samayaM, ukkoseNaM saMkhijjA vaasaa|hiddimgevijjaannNpucchaa|goymaa|jhnnennNegNsmyN, ukkoseNaMsaMkhijjAI vaassyaaii| majjhimagevijjANaM pucchaa| goyamA! jahanneNaM egaM samaya, ukkoseNaM saMkhijjAI vaasshssaaii| uvarimagevijjANaM pucchA! goyamA! jahanneNaM egasamayaM, ukkoseNaM saMkhijjAI vaassyshssaaii| vijaya-vejayaMta-jayaMta-aparAjitadevANaM pucchaa| goymaa| jahanneNaM egaM samayaM ukkoseNaM asaMkhejjaM kaalN| savvaTThasiddhagadevANaM bhaMte! kevatiyaM kAlaM virahiyA uvavAeNaM pannattA? goyamA! jahanneNaM egaM samayaM, ukkoseNaM paliovamassa saMkhijjaibhAgaM ||suu0-9||288|| 1. cauriMdiya-samucchimapaMceMdiya tirikkhajoNiyANa ya jahaNNeNaM egaM iti pAThAntara 2. vIsA ya muhuttA (ma.vi.) 299 Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 chaTuM vakkaMtiya payaM bIiyaM cauvIsAiM dAraM (mU0) vyattaro saMbaMdhe pRcchA. he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI covIza muhUrta jyotiSika devo saMbadhe - pRcchA. he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI covIza muhUrta. he bhagavan! saudharma kalpamAM devo keTalA kALa sudhI utpattirahita hoya che? he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI covIza muhUrta. IzAna kalyamAM devo saMbadhe pRcchA. he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI covIza muhUrta. sanaskumAra kalpamAM devo saMbandha pRcchA. he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI nava rAtridivasa ane vIza muhUrta. mahendra kalpamAM devo saMbadhe pRcchA. he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI bAra rAtridivasa ane dasa muhUrta. brahmalokamAM devo saMbadhe pRcchA. he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI sADIbAvIza rAtridivasa. lAMtakamAM devo saMbandha pRcchA. he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI pIsatALIza rAtridivasa. mahAzukamAM devo saMbadhe pRcchA. he gautama! jaghanyathI eka divasa ane utkRSTathI zI rAtridivasa. sahasAramAM devo saMbadhe pRcchA. he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI so rAtridivasa. Anata devo saMbadhe pRcchA. he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI saMkhyAtA mAsa. prANata devo saMbadhe pRcchA. he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI saMkhyAtA mAsa. AraNa devo saMbadhe pRcchA. he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI saMkhyAtA varasa. acuta devo saMbandha pRcchA. he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI saMkhyAtA varasa. nIcenA raiveyaka devo saMbandha pRcchA. he gautama! jaghanyathI eka samaye ane utkRSTathI saMkhyAtA seMkaDo varasa. madhyama greveyaka devo saMbadhe pRcchA. he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI saMkhyAtA hajAra varasa. uparanA raiveyaka devo saMbaMdhe pRcchA. he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI saMkhyAtA lAkha varasa. vijaya, vaijayanta, jayanta ane aparAjita devo saMbadhe pRcchA. he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI asaMkhyAta kALa. savarthasiddha devo saMbajo pRcchA. he gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI palyopamano saMkhyAtamo bhAga.Iell288 siddhA NaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM virahiyA sijjhaNAe pannattA? goyamA! jahanneNaM egaM samayaM, ukkoseNaM chammAssA tU0-20gAra8 (mU0) he bhagavan! siddho keTalA kALa sudhI siddhi vaDe virahita che-keTalA kALa sudhI thatA nathI? he gautama! jaghanya eka : ' samaya ane utkRSTa cha mAsa./10ra89ll rayaNappabhApuDhavineraiyA NaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM virahiyA uvvaTTaNAe pannattA? goyamA? jahanneNaM egaM samayaM, ukkoseNaM cuvviisNmuhuttaa| evaM siddhavajjA uvvaTTaNA vi bhANiyavvA jAva aNuttarovavAiyatti, nvrNjoisiyvepatu 'jaya'ti hitAvo vAyabro ra aa IFsU0-21ra10nA (mU0) ratnaprabhA pRthivInA narayiko keTalA kALa sudhI udvartanA-maraNa rahita hoya che? he gautama! jaghanya eka ane utkRSTa covIza muhUrta. e pramANe siddha sivAya bAkInA jIvonI udvartanA paNa yAvat anuttaraupapAtika sudhI kahevI. yAvata-jayotiSika ane vaimAnikone udvartanAnA sthAne avana saMbandha pATha kahevo. (TI0) have covIza muhurta saMbadhe bIjuM dvAra kahe che "yAhUmApunecA nuM barti vava vAd viradiyA 3vavAnuM punattA'? ratnaprabhA pRthivInA narayiko keTalA kALa sudhI upapAta zUnya hoya che-ItyAdi sUtra pAThasiddha che, parantu ahIM utkRSTa upapAtavirahakALa saMbandha saMgrahaNI gAthAo che, teno artha A pramANe che-1 covIza muhUrta, 2 sAta divasa, 3 pakSa, 4 eka mAsa, 5 be mAsa, 6 cAra mAsa ane 7 cha mAsa, ema sAta narakamRthivImAM anukrame upapAta virahakALa che. asurakumArAdi bhavanapatimAM anukrame utkRSTa covIza muhUrtano upapAtavirahakALa che. pRthivIkAyikAdimAM upapAtavirahAkALa * 300 Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaTuM vakkaMtiya payaM taiyaM saaMtaraM dAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 nathI. vikalendriyomAM antarmuhUrtano upapAtavirahakALa hoya che. saMmUrchAima tiryaMca paMcendriyano paNa eja pramANe antarmuhUrtano upapAtavirahakALa che, ane garbhaja tiryaMca paMcendriyano upapAtavirahakALa bAra muhUrtano che. saMmUrNima manuSyo ane garbhaja manuSyono anukrame covIza ane bAra muhUrtano che. eTale saMmUrcchima manuSyono covIza muhUrtano ane garbhaja manuSyono bAra muhUrtano che. vyantara, jyotiSika, saudharma ane IzAna kalpamAM pratyekane covIza muhurto, sanatkumAra kalpamAM nava divasa ane vIza muhUrta, mAhendramAM bAra divasa ane dasa muhUrta, brahmalokamAM sADI bAvIza divasa, lAntakamAM pIsatALIza divasa, mahAzukramAM eMzI divasa, sahasrAramAM so divasa, tyAra pachI Anata ane prANata e be devalokamAM saMkhyAtA mAsa ane AraNa acyuta e u52nA be devalokamAM saMkhyAtA varasa. nIcenA traNa, madhyama traNa ane uparanA traNa traiveyakamAM anukrame saMkhyAtA e seMkaDo, saMkhyAtA hajA2 ane saMkhyAtA lAkha varSano utkRSTa virahakALa jANavo. vijayAdi cAra anuttaramAM asaMkhya kALa tathA sarvArtha siddhamAM palyopamano saMkhyAtamo bhAga upapAtaviraha jANavo. bIjuM dvAra samApta. II2thI11||20|| ||talDsa samaMtaravAra || neraiyA NaM bhaMte! kiM saMtaraM uvavajjaMti, niraMtaraM uvavajjaMti ? goyamA ! saMtaraM pi uvavajjaMti, niraMtaraM pi uvavajjaMti / tirikkhajoNiyA NaM bhaMte! kiM saMtaraM uvavajjaMti, niraMtaraM uvavajjaMti ? goyamA ! saMtaraM pi uvavajjaMti, niraMtaraM pi uvvjjNti| maNussA NaM bhaMte / kiM saMtaraM uvavajjaMti, niraMtaraM uvavajjaMti ? goyamA ! saMtaraM pi uvavajjaMti niraMtaraM pi uvavajjati / devA NaM bhaMte! kiM saMtaraM uvavajjaMti, niraMtaraM uvavajjaMti ? goymaa| saMtaraM pi uvavajjaMti, niraMtaraM pi vavati IIslR0-12/5266|| tRtIya dvAra. (mULa) he bhagavan! naiyiko sAntara (antara sahita) utpanna thAya che ke niraMtara (attara rahita) utpanna thAya che? he gautama! sAntara paNa utpanna thAya che ane nirantara paNa utpanna thAya che. he bhagavan! tiryaMcayoniko sAntara upaje che ke nirantara upaje che? he gautama! sAntara paNa upaje che ane nirantara paNa upaje che. he bhagavan! manuSyo sAntara upaje che ke nirantara upaje che? he gautama! sAntara paNa upaje che ane niraMtara paNa upaje che. he bhagavan! devo sAntara utpanna thAya che ke nirantara utpanna thAya che? he gautama! devo sAntara paNa utpanna thAya che ane niraMtara paNa utpanna thAya che.||12|291 rayaNappabhApuDhavineraiyA NaM bhaMte! kiM saMtaraM uvavajjaMti, niraMtaraM uvavajjaMti ? goyamA ! saMtaraM pi uvavajjaMti, niraMtaraM pi uvvjjNti| evaM jAva ahesattamAe saMtaraM pi uvavajjaMti, niraMtaraM pi uvavajrjjati / suu0-13|| 292 / / (mULa) he bhagavan! ratnaprabhA pRthivInA nairayiko sAntara utpanna thAya che ke nirantara utpanna thAya che? he gautama! sAntara paNa utpanna thAya che ane niraMtara paNa utpanna thAya che. e pramANe yAvat adhaHsaptama pRthivI sudhI jANavuM. 13292 // asurakumArANaM devA NaM bhaMte! kiM saMtaraM ThavavajjaMti, niraMtara uvavajjaMti ? goyamA ! saMtaraM pi uvavajjaMti, niraMtaraM pi uvvjjNti| evaM jAva thaNiyakumArA saMtaraM pi uvavajjaMti, niraMtaraM pi uvavajjaMti / sU0 - 14 / / 293 / / (mULa) he bhagavan! asurakumAra devo sAntara utpanna thAya che ke nirantara utpanna thAya che? he gautama! sAntara paNa utpanna thAya che ane niraMtara paNa utpanna thAya che. e pramANe yAvat stanitakumAro paNa sAntara paNa utpanna thAya che ane niraMtara paNa utpanna thAya che.||14|2935) puDhavikAiyA NaM bhaMte! kiM saMtaraM uvavajjaMti, niraMtaraM uvavajjaMti ? goyamA ! no saMtaraM uvavajjati, niraMtaraM . uvavajjati / evaM jAva vaNassaikAiyA no saMtaraM uvavajjaMti, niraMtaraM uvavajjati / beiMdiyA NaM bhaMte! kiM saMtaraM 301 Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 chaTuMvakkaMtiya payaM cautthaM ega samaya dAraM uvavajjaMti, niraMtaraM uvavajjati? goyamA! saMtaraM pi uvavajjati, niraMtaraM pi uvvjjNti| evaM jAva pariyativirahanothA -1iAra64 (mU9) he bhagavan! pRthivIkAyiko sAntara utpanna thAya che ke niraMtara utpanna thAya che? he gautama! sAntara utpanna thatA nathI, paNa niraMtara utpanna thAya che. e pramANe yAvatuM-vanaspatikAyiko sAntara utpanna thatA nathI, paNa niraMtara utpanna thAya che. he bhagavana! beIndriyo sAntara utpanna thAya che ke niraMtara utpanna thAya che? he gautama! sAntara paNa utpanna thAya che ane niraMtara paNa utpanna thAya che. e pramANe yAvatu-paMcendriya tiryaMcayoniko sudhI jANavuM. //pAra94 maNussANaM bhaMte! kiMsaMtaraMuvavajjati,niraMtaraM uvavajjati? goyamA!saMtaraMpiuvavajjati, nirNtrNpiuvvjjti| evaM vANamaMtarA joisiyA sohamma-IsANa-saNaMkumAra-mAhiMda-baMbhaloya-laMtaga-mahAsukka-sahassAra-ANayapANaya-AraNa-ccaya-hidvimagevijjaga-majjhima-gevijjaga-uvarimagevijjaga-vijaya-vejayaMta-jayaMta-aparAjitasavvaTThasiddhadevA ya saMtaraM pi uvavajjati niraMtaraM pi uvavajjati / suu0-16||295|| (sU) he bhagavan! manuSyo sAntara utpanna thAya che ke niratara utpanna thAya che? he gautama! sAntara paNa utpanna thAya che, ane niraMtara paNa utpanna thAya che. e pramANe vyantara, jyotiSika, saudharma, IzAna, sanaskumAra, mAhendra, brahmaloka, lAntaka, mahAzuka, sahasAra, Anata, prANata, AraNa, ata, nIcenA traNa raiveyaka, madhyama traNa saiveyaka, uparanA traNa saiveyaka, vijaya, vaijayanta, jayanta, aparAjita ane sarvArthasiddha devo sAntara paNa upaje che ane niraMtara paNa upaje che./16/ra95ll siddhA NaM bhaMte! kiM saMtaraM sijhaMti, niraMtaraM sijhaMti? goymaa| saMtaraM pi sijhaMti, niraMtaraM pi sijhaMti ||suu0 zAradA (mU0). he bhagavana siddho sAntara siddha thAya che ke niraMtara siddha thAya che? he gautama! sAttara paNa siddha thAya che ane niraMtara paNa siddha thAya che./17ll296/l neraiyA NaM bhaMte! kiM saMtaraM uvvadRti niraMtaraM uvvada'ti? goyamA! saMtaraM pi uvvaTuMti, niraMtaraM pi uvvdRti| evaM jahA uvavAo bhaNio tahA uvvaTTaNA pi siddhavajjA bhANiyavvA jAva vemANiyA, navaraM joisiya-vemANiesu "vaya'ti mahattAno vAyavyo vAraM sU0-18nAranA (mU0) he bhagavan! narayiko sAntara udvarte che maraNa pAme che ke niraMtara udvarte che? he gautama! sAntara paNa udvarte che ane niratara paNa udvarte che. e pramANe jema upapAta kahyo tema uddhatanA paNa siddha sivAya yAvat vaimAniko sudhI kahevI. paranta jyotiSika ane vaimAnikone viSe cyavana saMbandha pATha kahevo.I/18ra97. (ra0) have trIjuM dvAra kahe che - he bhagavan! narayiko sAntara utpanna thAya che ke nirantara utpanna thAya che-ityAdi sUtra - pUrvokta sUtrArthanA anusAra bhAvArtha prasiddha hovAthI pAThasiddha jANavuM. trIjuM dvAra samApta. ITUaa rasamalAraMvaDatya | neraiyA NaM bhaMte! eMgasamaraNaM kevaiyA uvavajjaMti? goyamA! jahanneNaM eko vA do vA, ukkoseNaM saMkhejjA vA asaMkhejjA vA uvavajjati, evaM jAva ahesattamAe ||suu0-19||298|| caturtha dvArA (sU) he bhagavan! narayiko eka samayamAM keTalA utpanna thAya? he gautama! jaghanyathI eka be ke traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA ke asaMkhyAtA utpanna thAya che. e pramANe yAvat adhasatama pRthivI sudhI jANavuM. 302 Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ char3e vakkaMtiya payaM cautthaM ega samaya dAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 asurakumArA NaM bhaMte! egasamaeNaM kevaiyA uvavajjati? goyamA! jahanneNaM ekko vA do vA tinni vA, ukkoseNaM saMkhejjA vA asaMkhejjA vaa| evaM nAgakumArA jAva thaNiyakumArA vi bhANiyavvA ||suu0-20||299|| / (mU0) he bhagavan! asurakumAro eka samayamAM keTalA utpanna thAya? he gautama! jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA ke asaMkhyAtA utpanna thAya che. e pramANe nAgakumAro yAvat svanitakumAro sudhI jANavuM. 2vA299ll puDhavikAiyA NaM bhaMte! egasamaeNaM kevaiyA uvavajjaMti? goyamA! aNusamayaM avirahiyaM asaMkhejjA uvavajjati, evaM jAva vaaukaaiyaa| vaNassaikAiyA NaM bhaMte! egasamaeNaM kevaiyA uvavajjati? goymaa| saTTANuvavAyaM paDucca aNusamayaM avirahiyA aNaMtA uvavajjati, paradvANuvavAyaM paDucca aNusamayaM avirahiyA asaMkhejjA uvvjjNti| beIdiyA NaM bhaMte! kevaiyA egasamaeNaM uvavajjati? goyamA! jahanneNaM ego vA do vA tinni vA, ukkoseNaMsaMkhejjA vA asaMkhejjA vaa| evaM teiMdiyA cariMdiyA saMmucchimapaMciMdiyatirikkhajoNiyA gabmavakkaMtiyapaMciMdiyatirikkhajoNiyAsaMmucchimamaNussA vANamaMtara-joisiya-sohammIsANa-saMNakumAra-mAhiMda-baMbhaloya-laMtaga-mahAsukkasahassArakappadevA etejahA neriyaa|gbmvkkNtiymnnuusaanny-paanny-aarnn-accua-gevejjg-annuttrovvaaiyaa ya ete jahanneNaM ikko vA do vA tinni vA, ukkoseNaM saMkhijjA uvavajjati, na asaMkhejjA uvavajjati ||suu0-21||300|| (mU0) he bhagavan! pRthivIkAyiko eka samaye keTalA utpanna thAya? he gautama! pratisamaya avirahitapaNe asaMkhyAtA utpanna thAya che. e pramANe yAvat vAyukAyika sudhI jANavuM. he bhagavan! vanaspatikAyiko eka samaye keTalA utpanna thAya? he gautama! svasthAna saMbaMdhamAM upapAtane AzrayI pratisamaya niraMtara anantA utpanna thAya che ane parasthAna saMbaMdhe upapAtane AzrayI nirantara asaMkhyAtA utpanna thAya che. he bhagavan! beIndriyo eka samaye keTalA utpanna thAya? he gautama! jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA ke asaMkhyAtA utpanna thAya che. e pramANe teIndriya ane caurindriya saMbaMdhe jANavuM. saMmUrNima paMcendriya tiryaMco, garbhaja paMcendriya tiryaMco, saMmUrNima manuSyo, vyattara, jayotiSika, saudharma, IzAna, sanaskumAra, mAhendra, brahmaloka, lAMtaka, mahAzuka ane sahasAra kalpanA devo narayikonI peThe jANavA. garbhaja manuSyo, Anata, prANata, AraNa, acuta, raiveyaka ane anuttarapipAtika devo jaghanyathI eka, be ke traNa bhane 6vRSTathI saMdhyAtA 6pana thAya cha, 59! masaMdhyAta! Gtpana yatA nthii.||21||300|| siddhA NaM bhaMte! egasamaeNaM kevaiyA sijhaMti?, goyamA! jahanneNaM ekko vA do vA tinni vA, ukkoseNaM aTThasayaM suu0-22||301|| (mU0) he bhagavan! siddho eka samaye keTalA siddha thAya che? he gautama! jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI ekaso ATha siddha thAya che.22301/l neraiyA NaM bhaMte! egasamaeNaM kevaiyA uvvadRti? goyamA! jahanneNaM ekko vA do vA tinni vA, ukkoseNaM saMkhejjA vA asaMkhejjA vA uvvadvRti, evaM jahA uvavAo bhaNio tahA uvvaTTaNAvi siddhavajjA bhANiyavvA jAva aNuttarovavAiyA, NavaraMjoisiya-vemANiyANaM cayaNeNaM ahilAvo kAyavyo / 4 daarN| ||suu0-23||302|| (mU0) he bhagavan! narayiko eka samaye keTalA udvarte che-maraNa pAme che? he gautama! jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA ke asaMkhyAtA maraNa pAme che. e pramANe jema upapAta kahyo tema udvartanA paNa siddha sivAya thAvata-anuttarapipAtika sudhI kahevI. paratu jyotirSika ane vaimAnikone vana vaDe pATha kahevo.23/30ra// 303 Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 cha8 vakkaMtiya payaM paMcamaM kattodAraM (TI0) have cothuM dvAra kahe cha-he bhagavan! narayiko eka samaye keTalA utpanna thAya che-ItyAdi sUtrapAThamAtrathI siddha che, parantu vanaspatisUtramAM sadApuvavAya 5kuSya gaNusamayavirahiyA kAMtA'-svasthAna saMbandhI upapAtane AzrayI pratisamaya niraMtara anantA utpanna thAya che. sajAtIya potAnA pUrvanA vanaspatirUpa bhavathI nIkaLI vanaspatimAM utpanna thAya te svasthAna saMbandhI upapAta kahevAya che. tene AzrayI pratisamaya avirahitapaNe sarvadA anantA utpanna thAya che, kAraNa ke dareka nigodano asaMkhyAtamo bhAga niraMtara utpanna thAya che, ane maraNa pAme che. "paThThAvavA paDDana madhusamayamavihiyA mahenanA'-parasthAna saMbandhI upapAtane AzrayI pratisamaya nirantara asaMkhyAtA upaje che. vijAtIya pRthivyAdi parabhavathI AvI vanaspatimAM utpanna thAya te parasthAna saMbadhe upapAta kahevAya che, tene AzrayI pratisamaya asaMkhyAtA jIvo nirantara utpanna thAya che. garbhaja manuSyo utkRSTapaNe paNa saMkhyAtA ja hoya che paNa asaMkhyAtA nathI hotA. tethI tenA sUtramAM utkRSTathI asaMkhyAtA utpanna thAya che tema kahevuM. AnatAdi devalokamAM manuSyo ja utpanna thAya che, paNa tiryaMco utpanna thatA nathI, ane manuSyo saMkhyAtA ja che mATe AnatAdi deva saMbandha sUtromAM saMkhyAtA ja utpanna thAya che, paNa asaMkhyAtA utpanna thatA nathI. siddhigatimAM utkRSTathI eka samaye ekaso ATha siddha thAya che. e pramANe udvartanA sUtra paNa jANavuM. parantu jyotiSika ane vaimAnikane avanano pATha kahevo, kAraNa ke jyotiSika ane vaimAnikonA svabhAvathI thatAM udvartana-maraNane cyavana kahevAya che. kAraNa ke tevA prakAranI anAdi kALanI prasiddhi che. tethI tenA sUtramAM avanano pATha kahevo. te A pramANe-"noliyA bata! samaye jo jevaphA vayaMti? joyA! nahai vA to vA'-ityAdi. he bhagavan! jyotiSiko eka samaye keTalA ve? he gautama! jaghanyathI eka be ke traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA ke asaMkhyAtA Ave che. caturtha dvAra samApta. - paMcamaM kattodAraM neraiyANaM bhaMte! katohito uvavajjati? kiM neraiehito uvavajjati?tirikkhajoNiehiMto uvavajjati?maNussehito uvavajjati? devehito uvavajjati? goyamA! neraiyA no neraiehito uvavajjati, tirikhajoNiehito uvavajjaMti, maNussehiMto uvavajjati, no devehito uvvjjti|jitirikhjonniehito uvavajjati kiMegidiyatirikkhajoNiehito uvavajjati? beIdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjati? teIdiyatirikkhajoNiehito uvavajjati? cauridiyatirikkhajoNiehito uvavajjati? paMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjati? goyamA no egidiya0, no beIdiya0,no teiMdiya0, no caTharidiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjati, paMceMdiyatirikkhajoNiehiMto uvvjjti| jai paMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjati kiM jalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjati, thalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjaMti, khahayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehito uvavajjati? goyamA! jalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehito vi uvavajjati, thalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehito vi uvavajjaMti, khahayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehito vi uvavajjati ||suu0-24||303|| pAMcamu dvAra. (mULa) he bhagavan! narayiko kyAMthI AvIne utpanna thAya che? zuM narayikothI AvI utpanna thAya, tiryaMcayonikothI AvI utpanna thAya, manuSyothI AvI utpanna thAya ke devothI AvI utpanna thAya? he gautama! narayikothI AvI utpanna thatA nathI, tiryaMcayonikothI AvI utpanna thAya che, manuSyothI utpanna thAya che, devothI AvI utpanna thatA nathI. jo tiryaMcayonikothI AvI utpanna thAya to zuM ekendriya tiryaMcayonikothI AvI utpanna thAya, beindriya tiryaMcayonikothI : AvI utpanna thAya, teIndriya tiryaMcayonikothI AvI utpanna thAya, caurindriya tiryaMcayonikothI AvI utpanna thAya ke paMcendriya tiryaMcayonikothI AvI utpanna thAya? he gautama! ekendriya, beIndriya, Indriya ane caurindriya * 304. Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaTuM vakkaMtiya payaM paMcamaM kattodAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 tiryaMcayanikothI AvI utpanna thatA nathI, paNa paMcendriya tiryaMcayonikothI AvI utpanna thAya che. jo paMcendriya tiryaMcayonikothI AvI utpanna thAya to zuM jalacara paMcendriya tiryaMcayonikothI AvI utpanna thAya, thalacara paMcendriya tiryacothI AvI utpanna thAya ke khecara paMcendriya tiryacothI AvI utpanna thAya? he gautama! jalacara, sthalara ane khecara paMcendriya tiryacothI AvI utpanna thAya..ra4303. jaijalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehito uvavajjati kiMsamucchimajalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjati? gabbhavakkaMtiyajalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjati? goyamA! saMmucchimajalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehito vi uvavajjati, gabbhavakkaMtiyajalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehito vi uvvjjti| jai saMmucchimajalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjanti kiM pajjattayasamucchimajalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehitouvavajjanti? apajjattayasaMmucchimajalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjati? goyamA! pajjattayasaMmucchimajalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehiMtouvavajjanti, no apajjattagasaMmucchimajalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehito uvvnNti| jai gabmavakkaMtiyajalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehito uvavati kiM pajjattagagabmavakkaMtiyajalayarapaMciMdiyatirikkhajoNirahiMto uvavajjati? apajjattayagabbhavakkaMtiyajalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehito uvavajjati? goyamA! pajjattayagabbhavatiyajalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehito uvavajjati, no apajjattayagabmavaktaMtiyajalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjati ||suu0-25||304|| (mU0) jo jalacara paMcendriya tiryacothI AvI utpanna thAya to zuM saMmUcchima jalacara paMcendriya tiyacothI AvI utpanna thAya ke garbhaja jalacara paMcendriya tiryaMcayonikothI AvI utpanna thAya? he gautama! saMmUcchima ane garbhaja jalacara paMcendriya tiryacothI AvI utpanna thAya. jo saMmUchima jalacara paMcendriya tiryacothI AvI utpanna thAya to zuM paryApta saMmUchima jalacara paMcendriya tiryacothI AvI utpanna thAya ke aparyApta saMmUcchima jalacara paMcendriya tiryacothI AvI utpanna thAya? he gautamI paryApta saMmUchima jalacarathI AvI utpanna thAya, paNa aparyApta saMmUcchima jalacarathI AvI utpanna na thAya. jo garbhaja jalacara paMcendriya tiryacothI AvI utpanna thAya to zuM paryApta garbhaja jalacarathI AvI utpanna thAya ke aparyApta garbhaja jalacarathI AvI utpanna thAya? he gautama! paryApta garbhaja jalacarathI AvI utpanna thAya, paNa aparyApta garbhaja jalacarathI AvI utpanna na thAya. ra pI304ll , jai thalayarapaMciMdiyatirikkhajoNirahito uvavajjati, kiMcaThappayathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehito uvavajjati? parisappathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjati? goyamA! cauppayathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehito uvavajjati, parisappathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehito vi uvvjjti| jai cauppayathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjati kiM samucchimehiMto uvavajjati? gabbhavakkaMtiehiMto uvavajjati? goyamA! saMmucchimacaThappayathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNirahito vi uvavajjaMti, gabbhavaktaMtiyacauppayathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNirahito vi uvvjjti|jismucchimcuppythlyrpNciNdiytirikkhjonniehito uvavajjati kiM pajjattagasaMmucchimacauppayathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehito uvavajjati? apajjattagasamucchimacauppayathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNirahito uvavajjati? goyamA! pajjattasamucchimacauppayathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehito uvavajjati, no apajjattagasamucchimacauppayathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvvjjti|jigbbhvkkNtiycuppythlyrpNciNdiytirikkhjonniehiNto uvavajanti kiM saMkhejjavAsAuagamavakkaMtiyacauppaya 305 Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 chaTTaM vakkati payaM paMcamaM kattodAraM thalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjanti ? asaMkhejjavAsAuyagabbhavakkatiyacauppayathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjanti ? goyamA ! saMkhejjavAsAuehiMto uvavajjanti, no asaMkhejjavAsAuehiMto uvvjjnti| jai saMkhejjavAsAuyagabbhavakkatiyacauppayathalayarapaMcidiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjanti kiM pajjattagasaMkhejjavAsAuyagabbhavakkatiyacauppayathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjanti ? apajjattagasaMkhejjavAsAuyagabbhavakkatiyacauppayathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjanti ? goyamA ! pajjatehiMto uvavajjanti, no apajjattasaMkhejjavAsAuehiMto uvavajjanti / jai parisappathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehinto uvavajjanti kiM uraparisappathalayarapaMcidiyatirikkhajoNiehinto uvavajjanti ? bhuyaparisappathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehinto uvavajjanti ? goyamA ! dohiMtovi uvavajjanti / jai uraparisappathalayarapaMciMndiyatirikkhajoNiehinto uvavajjanti kiM samucchimauraparisappathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehinto uvavajjanti ? gabbhavakkaMtiyauraparisappathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehinto uvavajjanti ? goyamA! samucchimehiMto vi uvavajjanti, gabbhavakkaMtiehiMto vi uvavajjanti / jai samucchimauraparisappathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehinto uvavajjanti kiM pajjattaehinto uvavajjanti, apajjattagehinto uvavajjanti ? goyamA ! pajjattagasaMmucchimehinto uvavajjanti, no apajjattagasaMmucchimauraparisappathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjanti / jai gabbhavakkatiyaTharaparisappathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehinto uvavajjanti kiM pajjattaehinto uvavajjanti, apajjattaehinto uvavajjanti ? goyamA! pajjattagagabbhavakkaMtiehinto uvavajjanti, no apajjattagagabmavakkatiyauraparisappathalayarapaMciMdiyatirikkhajohinto uvavajjanti / jai bhuyaparisappathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehinto uvavajjanti kiM saMmucchimabhuyaparisappathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehinto uvavajjanti ? gabbhavakkatiyabhuyaparisappathalayarapaMcindiyatirikkhajoNiehinto uvavajjanti ? goyamA ! dohintovi uvavajjanti / jai saMmucchima bhuyaparisappathalayarapaMcindiyatirikkhajoNiehinto uvavajjanti kiM pajjattayasaMmucchimabhuyaparisappathalayarapaMcindiyatirikkhajoNiehinto uvavajjanti, apajjattayasaMmucchimabhuyaparisappathalayarapaMcindiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjanti ? goyamA ! 'paMjjattaehinto uvavajjanti, no apajjattaehinto uvavajjanti / jai gabbhavakkatiya bhuyaparisappathalayarapaMcindiyatirikkhajoNiehinto uvavajjanti kiM pajjattaehinto uvavajjanti ? apajjattaehinto uvavajjanti ? goyamA ! pajjattaehinto uvavajjanti, no apajjattaehinto uvavajjanti / sU0 - 26 / / 305 / / (mULa) jo sthalacara paMcendriya tiryaMcothI AvI utpanna thAya to zuM catuSpada sthalacarathI AvI utpanna thAya ke parisarpa sthalacarathI AvI utpanna thAya? he gautama! catuSpada sthalacarathI AvI utpanna thAya ane parisarpa sthalacarathI paNa AvI utpanna thAya. jo catuSpada sthalacarathI AvI utpanna thAya to zuM saMmUrchimathI AvI utpanna thAya ke garbhajathI AvI utpanna thAya? he gautama! saMmUrchima catuSpada sthalacarathI paNa AvI utpanna thAya ane garbhaja catuSpada sthalacarathI paNa AvI utpanna thAya. jo saMmUrchima catuSpada sthalacarathI AvI utpanna thAya to zuM paryAptAthI AvI utpanna thAya ke aparyAptAthI AvI utpanna thAya? hai gautama! paryAptA saMmUrchima catuSpada sthalacarathI AvI utpanna thAya, paNa aparyApta saMmUrchima catuSpada sthalacarathI AvI utpanna na thAya. jo garbhaja catuSpada sthalacara paMcendriya tiryaMcathI AvI utpanna thAya to saMkhyAtA varasanA AyuSyavALAthI AvI utpanna thAya ke asaMkhyAta varasanA AyuSyavALAthI AvI utpanna thAya? he gautama! saMkhyAtA varasanA AyuSyavALAthI AvI utpanna thAya, 306 Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaTTaM vakkaMtiya payaM paMcamaM kattodAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 paNa asaMkhya varasanA AyuSyavALAthI AvI utpanna na thAya. jo saMkhyAtA varasanA AyuSyavALA garbhaja catuSpada tiryaMcothI AvI utpanna thAya to paryASThAthI AvI utpanna thAya ke aparyAptAthI AvI utpanna thAya? he gautama! paryAmAthI AvI utpanna thAya, paNa aparyAptAthI AvI utpanna na thAya. jo parisarpa sthalacara paMcendriya tiryaMcothI AvI utpanna thAya to zuM uparisarpa sthalacarathI AvI utpanna thAya ke bhujaparisarpathI AvI utpanna thAya? he gautama! bannethI AvI utpanna thAya. jo uraparisarpa sthalacarathI AvI utpanna thAya to zuM saMmUrchima uraparisarpathI AvI utpanna thAya ke garbhaja uraparisarpathI AvI utpanna thAya? he gautama! saMmUrchima ane garbhaja bannethI AvI utpanna thAya. jo saMmUrchima uraparisarpa sthalacarathI AvI utpanna thAya to zuM paryAptA ke aparyAptAthI AvI utpanna thAya? he gautama! paryAptA saMmUrchima uraparisarpathI AvI utpanna thAya, paNa aparyAptA saMmUrchima uraparisarpathI AvI utpanna na thAya. jo garbhajauparisarpa sthalacarathI AvI utpanna thAya to zuM paryAptAthI AvI utpanna thAya ke aparyAptAthI AvI utpanna thAya? he gautama! paryAmAthI AvI utpanna thAya paNa arpayAmAthI AvI utpanna na thAya. jo bhujaparisarpa sthalacara paMcendriya tiryaMcothI AvI utpanna thAya to saMmUrchimathI AvI utpanna thAya ke garbhajathI AvI utpanna thAya? he gautama! bannethI AvI utpanna thAya. jo saMmUrchima bhUjaparisarpa sthalacara paMcendriya tiryaMcothI AvI utpanna thAya to zuM paryAptAthI AvI utpanna thAya ke aparyAptAthI AvI utpanna thAya? he gautama! paryAptAthI AvI utpanna thAya, paNa aparyAptAthI AvI utpanna na thAya. jo garbhaja bhujaparisarpa sthalacara paMcendriya tiryaMcothI AvI utpanna thAya to paryASThAthI AvI utpanna thAya ke aparyAptAthI AvI utpanna thAya? he gautama! paryAmAthI AvI utpanna thAya, paNa aparyAptAthI AvI utpanna na thAya.II26305|| jai khahayararapaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjaMti, kiM saMmucchimakhahayarapaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjaMti? gabbhavakkaMtiyakhahayarapaMcindiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjaMti ? goyamA / dohintovi uvvjjNti| jai saMmucchimakhahayarapaMcindiyatirikkhajoNiehinto uvavajjati kiM pajjattaehinto uvavajjanti ? apajjattaehinto uvavajjanti? goyamA! pajjattaehinto uvavajjanti, no apajjattaehinto uvavajjaMti / jai pajjattagagabbhavakkaMtiyakhahayarapaMcindiyatirikkhajoNiehinto uvavajjaMti kiM saMkhejjavAsAuehinto uvavajjaMti? asaMkhejjavAsAuehinto uvavajjaMti? goyamA! saMkhijjavAsAuehinto uvavajjaMti, no asaMkhijjavAsAuehinto uvvjjNti| jai saMkhijjavAsAuyagabbhavakkatiyakhahayarapaMcindiyatirikkhajoNiehinto uvavajjaMti kiM pajjattaehinto uvavajjanti ? apajjattaehinto uvavajjanti ? goyamA ! pajjattaehinto uvavajjanti, no apajjattaehinto uvavajjanti sU.-27||306|| (mU0) jo khecara paMcendriya tiryaMcothI AvI utpanna thAya to zuM saMmUrchima ke garbhaja khecara paMcendriya tiryaMcothI AvI utpanna thAya? he gautama! bannethI AvI utpanna thAya. jo saMmUrchima khecara paMcendriya tiryaMcothI AvI utpanna thAya to zuM paryAptAthI AvI utpanna thAya ke aparyAptAthI AvI utpanna thAya? he gautama! paryAptAthI AvI utpanna thAya paNa aparyAptAthI AvI utpanna na thAya. jo paryAptA garbhaja khecara paMcendriya tiryaMcothI AvI utpanna thAya to zuM saMkhyAtA varasanA AyuSyavALAthI AvI utpanna thAya ke asaMkhyAtA varasanA AyuSyavALAthI AvI utpanna thAya? he gautama! saMkhyAtA varasanA AyuSyavALAthI AvI utpanna thAya, paNa asaMkhyAtA varasanA AyuSyavALAthI AvI utpanna na thAya. jo saMkhyAtA varasanA AyuSyavALA garbhaja khecara paMcendriya tiryaMcothI AvI utpanna thAya to zuM paryAmAthI AvI utpanna thAya ke aparyAptAthI AvI utpanna thAya? he gautama! paryAmAthI AvI utpanna thAya, paNa 307 Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 chaTuM vakkaMtiya payaM paMcamaM kattodAraM apayAthI AvI utpanna na thAya.27/306/ jai maNussehinto uvavajjanti kiMsaMmucchimamaNussehinto uvavajjanti? gabbhavakkantiyamaNussehinto uvavajjanti? goyamA! no saMmucchimamaNussehinto uvavajjanti, gabbhavakkaMtiyamaNussehinto uvvjjnti| jai gabbhavakkaMtiyamaNussehinto uvavajjanti kiM kammabhUmagagabbhavataMtiyamaNussehinto uvavajjanti? akammabhUmagagabbhavakkaMtiyamaNussehinto uvavajjanti? aMtaradIvagagabmavakkaMtiyamaNussehinto uvavajjanti? goyamA! kammabhUmagagabbhavakkaMtiyamaNussehinto uvavajjanti, no akammabhUmagagabbhavakkaMtiyamaNussehinto uvavajjanti, no aMtaradIvagagabbhavakkaMtiyamaNussehinto uvvjjnti| jai kammabhUmagagabbhavakkaMtiyamaNussehinto uvavajjanti kiM saMkhejjavAsAuehinto uvavajjanti, asaMkhejjavAsAuehinto uvavajjanti? goyamA! saMkhejjavAsAuyakammabhUmagagabbhavakkantiyamaNUsehinto uvavajjanti, no asaMkhijjavAsAuyakammabhUmagagabbhavakkaMtiyamaNussehinto uvvjjnti|jisNkhejjvaasaaukmmbhuumggbbhvkkNtiymnnussehinto uvavajjanti kiM pajjattehinto uvavajjanti, apajjattehinto uvavamanti? goyamA! pajjattaehinto uvavajjanti, no apajjattarahinto uvvjjnti| evaM jahA ohiyA uvavAiyA tahA rayaNappabhApuDhavineraiyA vi uvavAeyavvA / suu0-28||307||| (mULa) jo manuSyothI AvI utpanna thAya to zuM saMmUrchAima manuSyothI AvI utpanna thAya ke garbhaja manuSyothI AvI utpanna thAya? he gautama! saMmUrchAima manuSyothI AvI utpanna na thAya, paNa garbhaja manuSyothI AvI utpanna thAya. jo garbhaja manuSyothI AvI utpanna thAya to zuM karmabhUminA, akarmabhUminA ke aMtaradvIpanA garbhaja manuSyothI AvI utpanna thAya? he gautama! karmabhUminA garbhaja manuSyothI AvI utpanna thAya, paNa akarmabhUminA ke aMtaradvIpanA garbhaja manuSyothI AvI utpanna na thAya. jo karmabhUminA garbhaja manuSyothI AvI utpanna thAya to zuM saMkhyAtA varasanA AyuSyavALA ke asaMkhyAtA varasanA AyuSyavALA manuSyothI AvI utpanna thAya? he gautama! saMkhyAtA varasanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyothI AvI utpanna thAya, paNa asaMkhyAtA varasanA AyuSyavALA karmabhUminA manuSyothI AvI utpanna na thAya. jo saMkhyAtA varasanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyothI AvI utpanna thAya to zuM paryAptAthI AvI utpanna thAya ke aparyAptAthI AvI utpanna thAya? he gautama! paryAptAthI AvI utpanna thAya, paNa aparyAptAthI AvI utpanna na thAya. e pramANe jema sAmAnya narayikono upapAta kahyo tema ratnaprabhAkRthivInA nairayikono paNa upapAta kahevo.ra8307ll sakkarappabhApuDhavineraiyANaM pucchaa| goyamA! ete vi jahA ohiyA tahevovavAeyavvA, navaraM samucchimehinto pddisehokaayvvo| vAluyappabhApuDhavineraiyANaM bhaMte! katohinto uvavajjanti? goymaa|jhaa sakkarappabhApuDhavineraiyA, navaraM bhuyaparisappehinto vipddisehokaayvvo| pNkppbhaapuddhvineriyaannNpucchaa|goymaa!jhaavaaluyppbhaapuddhvineriyaa, navaraMkhahayarehinto vi paDiseho kaayvvo| dhuumppbhaapuddhvineriyaannNpucchaa| goyamA!jahA paMkappabhApuDhavineraiyA, navaraM caupparahinto vi paDiseho kaayvyo| tamApuDhavineraiyA NaM bhaMte! kaohinto uvavajjanti? goyamA! jahA dhUmappabhApuDhavineraiyA, navaraM thalayarehinto vi paDiseho kaayvvo| imeNaM abhilAveNaM jai paMcindiyatirikkhajoNiehinto uvavajjanti? kiM jalayarapaMciMdiehiMto uvavajjati? thalayarapaMciMdiehiMto uvavajjati? khahayara paMceMdirahito uvavajjati? goyamA! jalayarapaMcindiehinto uvavajjanti, no thalayarehinto, no khahayarehinto uvavajjanti ||suu0-29||308|| 308 Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha8 vakkaMtiya payaM paMcamaM kattodAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 (mULa) zarkarAprabhA pRthivInA narayiko saMbaMdhe pRcchA. he gautama! jema sAmAnya narayikono upadhAta kahyo tema upapAta kahevo. paraMtu saMmUrchAimano niSedha karavo. eTale ke saMmUrchAimamAMthI AvI utpanna thatA nathI. he bhagavan! vAlukAprabhA pRthivInA narayiko kyAMthI AvI utpanna thAya che? he gautama! jema zarkarA prabhA pRthivInA nairayiko kahyA tema kahevA. parata bhujapari sarpono pratiSedha karavo arthAt bhujaparisarSothI AvI ahIM upajatA nathI. pawbhAgRthivInA nairayiko saMbaMdhe pRcchA. he gautama! vAlukAprabhApRthivInA nairayiko peThe jANavA. paraMtu khecarothI AvI utpanna thatA nathI. dhUmaprabhA pRthivInA nairayiko saMbaMdhe pRcchA. he gautama! paMkaprabhAkRthivInA narayiko saMbaMdhe kahyuM tema kahevuM, paraMtu catuSpadono pratiSedha karavo, eTale tyAMthI AvI utpanna thatA nathI. he bhagavan! tame:prabhApRthivInA nairayiko kyAMthI AvI utpanna thAya? he gautama! jema dhUmaprabhA pRthivInA nairayiko kahyA tema kahevA. paraMtu sthalacarothI AvI utpanna thatA nathI. tema A abhilApa vaDe pratiSedha karavo- "jo paMcendriyatiryacothI AvI utpanna thAya to zuM jalacara paMcendriyothI, sthalacara paMcendriyothI ke khecara paMcendriyathI AvI utpanna thAya? he gautama! sthalacara ane khecara paMcendriyothI AvI utpanna thatA nathI. //ra9ll308 jai maNussehinto uvavajjanti kiMkammabhUmiehinto uvavajjanti? akammabhUmiehinto uvavajjanti? aMtaradIvarahinto uvavajjanti? goyamA kammabhUmiehinto uvavajjanti, no akammabhUmiehinto uvavajjanti, no aMtaradIvarahinto uvavajjantiAjai kammabhUmiehinto uvavajjanti kiMsaMkhejjAvAsAuehinto uvavajjati? asaMkhejjavAsAuehinto uvavajjanti? goyamA! saMkhejjavAsAuehinto uvavajjanti, no asaMkhejjavAsAuehinto uvvjjnti| jai saMkhejjavAsAuehinto uvavajjanti kiM pajjattarahinto uvavajanti? apajjattarahinto uvavajanti? goyamA! pajjattarahinto uvavajjanti, no apajjattarahinto uvvjjnti|ji pajjattaga-saMkhejjavAsAuyakammabhUmiehinto uvavajjanti kiM itthirahinto uvavajjaMti? purisehinto uvavajjanti? napuMsarahinto uvavajjanti? goyamA! itthIhinto vi uvavajjanti, purisehinto vi uvavajjanti, napuMsarahinto vi uvvjjnti| ahesattamApuDhavineraiyA NaM bhate! katohinto uvavajjanti? goyamA! evaM ceva, navaraM itthIhinto[vi] paDiseho kaayvvo| "assannI khalu paDhamaMdoccaMpi sirIsivA taiya pkkhii| sIhA janti cautthiM uragA puNa paMcamiM puddhviN| chaDhiMca itthiyAo macchA mayyAya samiM pupisopAmuvavAno volvo nadavI" ITU0-20 rU01II , (mULa) jo manuSyothI AvI utpanna thAya to zuM karmabhUminA, akarmabhUminA ke antarkaMpanA manuSyothI AvI utpanna thAya? he gautama! karmabhUminA manuSyothI AvI utpanna thAya, paNa akarmabhUminA ke antaradvIpanA manuSyothI AvI utpanna na thAya. jo karmabhUminA manuSyothI AvI utpanna thAya to zuM saMkhyAtA varasanA AyuSyavALAthI AvI utpanna thAya ke asaMkhyAtA varasanA AyuSyavALAthI AvI utpanna thAya? he gautama! saMkhyAtA varasanA AyuSyavALAthI AvI utpanna thAya, paNa asaMkhyAtA varasanA AyuSyavALAthI AvI utpanna na thAya. jo saMkhyAtA varasanA AyuSyavALAthI AvI utpanna thAya to zuM payAthI AvI utpanna thAya ke aparyAptAthI AvI utpanna thAya? he gautama! paryAptAthI AvI utpanna thAya, paNa aparyAptAthI AvI utpanna na thAya. jo paryAptA saMkhyAtA varasanA AyuSyavALA karmabhUminA manuSyothI AvI utpanna thAya to zuM strIo, puruSo ke napuMsakothI AvI utpanna thAya? he gautama! strIo, puruSo ke napusaMkothI paNa AvI utpanna thAya. he bhagavan! adhaHsaptamI narakamRthivInA nairayikomAM kyAMthI AvI utpana thAya? he gautama! emaja jANavuM. paraMtu strIno pratiSedha karavo. eTale strIthI AvI utpanna thatA nathI. asaMzI prathama naraka payata, sarIsRpa-bhujaparisarpa bIjI sudhI, pakSIo trIjI naraka sudhI, siMha cothI naraka sudhI, ura parisaryo '309 Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 chaTuM vakkaMtiya payaM paMcamaM kattodAraM pAMcamI naraka sudhI, strIo chaThThI naraka sudhI ane sabhyo tathA manuSyo sAtamI naraka sudhI jAya che. A narakamRthivIono Gge 65pAta vo." // 30 // 30 // (200) ve pAMyamA vAra saMbandha cha-'neraiyA NaM bhaMte! kaohiMto uvavajaMti'- magavan! narayiyAthI bhAvI utpanna thAya-ityAdi sUtra pAThasiddha che. paNa teno saMkSepathI A artha che-sAmAnya rIte nairayikonI utpattinA vicAramAM ane ratnaprabhA narakanA nairayikonI utpattinA vicAramAM deva, nAraka, pRthivyAdi pAMca sthAvara vikasendriyatrika ane asaMkhya varasanA AyuSyavALA catuSpada ane khecarono, ane bIjA paNa aparyAptA tiryaMca paMcendriyo, saMmUrchAima manuSyo, garbhaja chatAM paNa akarmabhUminA, antaradvIpanA, karmabhUminA chatAM asaMkhyAtA varasanA AyuSyavALA, ane saMkhyAtA varasanA AyuSyavALA chatAM aparyAptAono pratiSedha samajavo ane bAkInAnuM vidhAna jANavuM. eTale bAkInA badhA nerayikomAM utpanna thAya che. zarkarApabhAmAM saMmUrskimono paNa pratiSedha jANavo. eTale saMmUrchAima manuSya ane tiryaMco zarkarApabhAmAM utpanna thatA nathI. vAlukAprabhAmAM bhujaparisarpono, paMkaprabhAmAM khecarono, dhUmaprabhAmAM catuSpadono, tamaprabhAmAM ura parisarpono ane sAtamI naraka pRthivImAM strIono paNa pratiSedha samajavo. 30309 asurakumArA NaM bhaMte! katohiMto uvavajjanti? goyamA! no neraiehiMto uvavajjanti tirikkhajoNiehito uvavajjanti, maNussehiMto uvavajjanti, no devehiMto uvvjjnti| evaM jehiMto neraiyANaM uvavAo tehiMto asurakumArANa vi bhANiyavvo, navaraM asaMkhejjavAsAuya-akammabhUmaga-aMtaradIvagamaNussatirikkhajoNiehinto vi uvavajjanti, sesaM taM cev| evaM jAva thaNiyakumArA bhANiyavvA ||suu0-31||310|| (mULa) he bhagavan! asurakumAro kyAMthI AvI utpanna thAya che? he gautama! narayikothI AvI utpanna thatA nathI, tiryaMco ane manuSyothI AvI utpanna thAya che. devothI AvI utpanna thatA nathI. e pramANe jyAMthI AvI narayikono upapAta thAya che tyAMthI AvI asurakumArono paNa upapAta kahevo. paraMtu asaMkhyAta varasanA AyuSyavALA akarmabhUminA ke antarlIpanA manuSyo ane tiryacothI paNa AvI utpanna thAya che. bAkI badhuM temaja jANavuM. e pramANe yAvata- svanitakumAra sudhI kahevuM. 31 31 ll puDhavikAiyA NaM bhaMte! katohinto uvavajjanti? kiM neraiehinto jAva devehinto uvavajjanti? goyamA! no nerairahinto uvavajjanti,tirikkhajoNiehinto uvavajjanti maNussehinto uvavajjanti, devehinto vi uvvjjnti| jai tirikkhajoNiehinto uvavajjanti kiM egindiyatirikkhajoNiehinto uvavajjanti, jAva paMcindiyatirikkhajoNiehinto uvavajjanti? goyamA! egindiyatirikkhajoNiehinto vi jAva paMcindiyatirikkhajoNiehinto vi uvvjjnti| jai egindiyatirikkhajoNiehinto uvavajjanti kiM puDhavikAiehinto, jAva vaNassaikAiehinto uvavajjanti? goyamA! puDhavikAiehinto vijAva vaNassaikAiehinto vi uvvjjnti| jai puDhavikAirahinto uvavajjanti kiMsuhumapuDhavikAiehinto uvavajjanti, bAyarapuDhavikAirahinto uvavajanti? goyamA! dohinto vi uvvjjnti| jai suhamapuDhavikAiehinto uvavajjanti kiM pajjattasuhuma-puDhavikAiehinto uvavajjanti, apajjattasuhumapuDhavikAiehinto uvavajjanti? goymaa| dohinto vi uvvjjnti| jai bAyarapuDhavikAiehinto uvavajjanti kiM pajjattaehinto uvavajjanti? apajjattarahinto uvavajjanti? goyamA! dohinto vi uvavajjanti, evaM jAva vaNassaikAiyA caukkaeNaM bhedeNa uvavAeyavvA ||suu0-32||311|| (mULa) he bhagavan! pRthivIkAyiko kyAMthI AvI utpanna thAya che? zuM narayikothI AvI utpanna thAya ke yAva-devothI paNa AvI utpanna thAya? he gautama! narayikothI AvI utpanna na thAya, paNa tiryo, manuSyo ke devothI AvI utpanna .310 Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaTuMvakkaMtiya payaM paMcamaM kattodAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 thAya. jo tiryacothI AvI utpanna thAya to zuM ekendriya tiryacothI AvI utpanna thAya ke yAva-paMcendriya tiryacothI AvI utpanna thAya? he gautama! ekendriya tiyacothI AvI utpanna thAya, yAvatu paMcendriya tiryacothI paNa AvI utpanna thAya. jo ekendriya tiryaMcayonikothI AvI utpanna thAya to zuM pRthivIkAyikothI AvI utpanna thAya ke thAvata-vanaspatikAyikothI AvI utpanna thAya? he gautama! pRthivIkAyikothI paNa AvI utpanna thAya, yAvatuM- vanaspatikAyikothI paNa AvI utpanna thAya. jo pRthivIkAyikothI AvI utpanna thAya to zuM sUkSma pRthivIkAyikothI AvI utpanna thAya ke bAdara pRthivIkAyikothI AvI utpanna thAya? he gautamI bannethI AvI utpanna thAya. jo sUkSma pRthivIkAyikothI AvI utpanna thAya to zuM paryApta sUkSma pRthivIkAyikothI AvI utpanna thAya ke aparyAptAthI AvI utpanna thAya? he gautama! bannethI AvI utpanna thAya. jo bAdara pRthivIkAyikothI AvI utpanna thAya to zuM paryAptAthI AvI utpanna thAya ke aparyAptAthI AvI utpanna thAya? he gautama! bannethI AvI utpanna thAya. e pramANe vAva-vanaspatikAyiko sudhI (sUkSma, bAdara, paryAptA ane aparyAptA e) cAra bhedo vaDe upapAta kahevo. /32/311// jai beiMdiyatirikkhajoNiehinto uvavajjanti kiM pajjattabeiMdirahinto uvavajjanti? apajjattabeiMdiehinto uvavajjanti? goyamA! dohinto vi uvvjjnti| evaM teiMdiya-caurindirahinto vi uvvjjnti| jai paMcindiyatirikkhajoNiehinto uvavajjanti kiMjalayarapaMcindiyatirikkhajoNiehinto uvavajjanti?evaMjehinto neraiyANaM uvavAo bhaNio tehinto etesi pi bhANiyavvo, navaraM pajjattaga-apajjattagehinto vi uvavajjanti, telaMtaM veva TU-rUNArUA. (10) jo beIndriya tiryaMcayonikothI AvI utpanna thAya to zuM paryAptA beIndriyothI AvI utpanna thAya ke aparyApta beIndriyothI AvI utpanna thAya? he gautama! bannethI AvI utpanna thAya. e pramANe teIndriyo ane caurindriyothI AvI utpanna thAya che. jo paMcendriya tiryacothI AvI utpanna thAya to zuM jalacara paMcendriya tiryacothI AvI utpanna thAya?-ityAdi jethI narayikono upapAta kahyo che tethI e pRthivIkAyikono paNa upapAta kahevo. parata eTalI vizeSatA che ke paryAptA ane aparyApA bannethI AvI utpanna thAya che. bAkI badhuM temaja jANavuM. //33312/. jai maNussehinto uvavajjati kiMsaMmucchimamaNussehinto uvavajjati? gabbhavakkaMtiyamaNussehinto uvavajjati? goyamA! dohintovi uvvjjti|jigbmvkkNtiymnnussehinto uvavajjati kiMkammabhUmagagabmavakkaMtiyamaNussehinto uvavajjati? akammabhUmagagabbhavakkaMtiyamaNussehinto uvavajjati? sesaMjahA neraiyANaM, navaraM apajjattaehiMtovi 3vavanaMti tU0-rUpAraNA (mULa) jo manaSyothI AvI utpanna thAya to zuM mUrchAima manuSyothI AvI utpanna thAya ke garbhaja manuSyothI AvI utpanna thAya? he gautama! bannethI AvI utpanna thAya. jo garbhaja manuSyothI AvI utpanna thAya to zuM karmabhUminA manuSyothI AvI utpanna thAya ke akarmabhUminA garbhaja manuSyothI AvI utpanna thAya-ityAdi bAkI badhuM narayiko saMbandha kahyuM tema kahevuM. parantu aparyApAthI paNa utpanna thAya che. 3431all jai devehinto[vi] uvavajjati kiM bhavaNavAsi-vANamaMtara-joisiya-vemANiehinto uvavajjati? goyamA! bhavaNavAsidevehinto vi uvavajjati,jAva vemANiyadevehinto vi uvvjjti|ji bhavaNavAsidevehinto uvavajjati kiM asurakumAradevehito, jAva thaNiyakumArehiMto uvavajjati? goyamA! asurakumAradevehiMto vi uvavajjati, '311 Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 chaTuM vakkaMtiya payaM paMcamaM kattodAraM jAva thaNiyakumAradevehito vi uvvjjti|ji vANamaMtaradevehinto uvavajjati kiM pisAehiMtojAva gaMdhavvehito uvavajjati? goymaa| pisAehito vi, jAva gaMdhavvehito vi uvvjjti| jai joisiyadevehiMto uvavajjati kiM caMdavimANehiMto uvavajjati, jAva tArAvimANehiMto uvavajjati? goymaa| caMdavimANajoisiyadevehito vijAva tArAvimANajoisiyadevehito vi uvvjjti| jai vemANiyadevehiMto uvavajjati kiM kappovagavemANiyadevehito uvavajjati? kappAtItagavemANiyadevehiMto uvavajjati? goyamA! kappovagavemANiyadevehito uvavajjaMti, no kappAtIyavemANiyadevehiMto uvvjjNti| jai kappovagavemANiyadevehiMto uvavajjati kiM sohammehaMto, jAva accuehinto uvavajjati? goymaa|sohmmiisaannehiNto uvavajjaMti, nosaNaMkumArajAva accuehiMto uvvjjti| evaM AukkAiyA vi evaM teu-vAukAiyA vi, navaraM devavajjehiMto uvvjjti|vnnssikaaiyaajhaa puddhvikaaiyaa| beiMdiyA teiMdiyA cariMdiyA ete jahA teu-vAU devavajjehiMto bhANiyavvA ||suu0-35||314|| (mULa) jo devothI AvI utpanna thAya to zuM bhavanavAsI, vyattara, jyotiSika, ke vaimAnika devothI AvI utpanna thAya? he gautama! bhavanavAsI devothI paNa AvI utpanna thAya, yAvata-vaimAnika devothI paNa utpanna thAya. jo bhavanavAsI devothI AvI utpanna thAya to zuM asurakumArothI AvI utpanna thAya ke yAvat svanitakumArothI AvI utpanna thAya? he gautama! asurakumAra devothI AvI utpanna thAya, yAvata-svanitakumAra devAthI paNa AvI utpanna thAya. jo vyantara devothI AvI utpanna thAya to zuM pizAcothI AvI utpanna thAya ke yAvatu-gAMdharvothI AvI utpanna thAya? he gautama! pizAcothI paNa AvI utpanna thAya, yAvata-gAMdharvothI paNa AvI utpanna thAya. jo jyotirSika devothI AvI utpanna thAya to zuM candravimAnanA devothI AvI utpanna thAya ke yAvata tArAvimAnanA devothI AvI utpanna thAya? he gautama! candravimAnanA jyotiSika devothI paNa AvI utpanna thAya, vAva-tArAvimAnanA jyotiSika devothI paNa AvI utpanna thAya. jo vaimAnika devothI AvI utpanna thAya to zuM kalyopAne vaimAnika devothI AvI utpanna thAya ke kalpAtIta vaimAnika devothI AvI utpanna thAya? he gautama! kalyopapanna vaimAnika devAthI AvI utpanna thAya, paNa kalpAtIta vaimAnika devothI AvI utpanna na thAya. jo kalpapapana vaimAnika devAthI AMvI utpanna thAya to zuM saudharmathI AvI utpanna thAya ke yAvatuM--ayyatathI AvI utpanna thAya? he gautama!.saudharma ane IzAnathI AvI utpanna thAya, paNa sanaskumAra, yAvat--ayyatathI AvI utpanna na thAya. e pramANe akAyiko paNa jANavA. tejaskAyiko ane vAyukAyiko paNa emaja jANavA. parantu teo deva sivAya bAkInA jIvothI AvI utpanna thAya che. vanaspatikAyiko pRthivIkAyiko peThe jANavA. beIndriyo, Indriyo ane caurindriyo tejaskAya ane vAyukAyanI peThe deva sivAyanA jIvothI AvI utpanna thAya che ema kahevuM. 3pa/314ll. paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM bhaMte!kaohiMto uvavajjati? kiM neraiehiMto uvavajjati?jAva, devehito uvavajjanti? goymaa| neraiehito vi, tirikkhajoNiehito vi, maNussehito vi, devehito vi uvvjnti| jai neraehito uvavajjati kiM rayaNappabhApuDhavineraiehito jAva ahesattamApuDhavineraiehiMto uvavajjati? goyamA! rayaNappabhApuDhavineraiehito vi uvavajjaMti, jAva ahesattamApuDhavineraiehito vi. uvvjjti| jai tirikkhajoNiehito uvavajjati kiM egidiehito uvavajjaMti?jAva paMciMdiehiMto uvavajjati? goymaa| egidiehito vi uvavajjanti, jAva paMciMdiehito vi uvvjjti| jai egidiehiMto uvavajjati kiM puDhavikAiehiMto uvavajjanti? evaM jahA puDhavikAiyANaMuvavAo bhaNiotaheva eesipi bhANiyavvo, navaraMdevehitojAvasahassArakappovagavemANiyadevehito . 312 Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha8 vakkaMtiya payaM paMcamaM kattodAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 vi uvavajjati, no ANayakappovagavemANiyadevehito jAva accuehito vi uvavajjati ||suu0-36||315|| (mU0) he bhagavan! paMcendriya tiryaMco kyAMthI AvI utpanna thAya che? zuM narayikothI yAvatu-devothI AvI utpanna thAya che? he gautama! narayikothI, tiryacothI, manuSyothI ane devothI paNa AvI utpanna thAya che. jo nairayikothI AvI utpanna thAya to zuM ratnaprabhA pRthivInA narayikothI yAvatu-adhaHsaptama pRthivInA nairayikothI AvI utpanna thAya? he gautama! ratnaprabhA pRthivInA nairayikothI, yAvatu-adhaHsasama pRthivInA nairayikothI AvI utpanna thAya che. jo tiyacothI AvI utpanna thAya to zuM ekendriyothI AvI utpanna thAya ke yAvata-paMcendriyothI AvI utpanna thAya? he gautama! ekendriyothI paNa AvI utpanna thAya, yAvatu-paMcendriyothI paNa AvI utpanna thAya. jo ekendriyothI AvI utpanna thAya to zuM pRthivIkAyikothI AvI utpanna thAya-ItyAdi. jema pRthivIkAyikono upapAta kahyo tema e paMcendriya tiryaMcono paNa kahevo, parantu vizeSa e che ke temAM devothI AvI utpanna thAya che, yAvat sahasAra kalpapapatra vaimAnika devAthI AvI utpanna thAya che, paNa Anata kalpapapana devAthI yAvat ayyata kalpapapatra devothI AvI utpanna thatA nathI. 37/31pa/ maNussA NaM bhaMte! kaohiMto uvavajjati? kiM neraiehiMto uvavajjati, jAva devehiMto uvavajjati? goyamA! neraiehito viuvavajjati,jAva devehito vi uvvjjti|ji neraiehito uvavajjati kiM rayaNappabhApuDhavineraiehito uvavajjati, kiMsakkarappabhApuDhavineraiehiMto uvavajjati,kiMvAluyappabhApuDhavineraiehito0, kiM paMkappabhAneraiehito0, kiM dhUmappabhAneraiehito0, kiM tamappabhAneraiehito0, kiM ahesattamApuDhavineraiehiMto uvavajjaMti? goyamA! rayaNappabhApuDhavineraiehito vi, jAva tamApuDhavineraiehito vi uvavajjaMti, no ahesattamApuDhavineraiehito uvvjjti| jai tirikkhajoNiehito uvavajjati kiM egidiyatirikkhajoNiehito uvavajjaMti-evaM jehiMto paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM uvavAo bhaNio tehiMto maNussANa vi niravaseso bhANiyavvo, navaraM ahesattamApuDhavineraiehito teu-vAukAiehito Na uvvjjti| savvadevehito vi uvavajjAveyavvA jAva kappAtItavemANiya-savvaTThasiddhadevehito vi uvavajjAveyavvA ||suu0-37||316||| (mU0) he bhagavan! manuSyo kyAMthI AvI utpanna thAya? zuM narayikothI, yAvat devothI AvI utpanna thAya? he gautama! nirayikothI, yAvat devAthI paNa AvI utpanna thAya che. jo nairayikothI AvI utpanna thAya to zuM ratnaprabhA pRthivInA narayikothI, zarkarA prabhA pRthivInA narayikothI yAvat adhasamama pRthivInA narayikothI AvI utpanna thAya? he gautama! ratnaprabhA pRthivInA narayikothI, yAvat tamAkRthivInA narayikothI AvI utpanna thAya che. parantu adhasatama pRthivInA nairayikothI AvI utpanna thatA nathI. jo tiryacothI AvI utpanna thAya to zuM ekendriya tiryacothI AvI utpanna thAya-ityAdi jema je jIvothI AvI paMcendriya tiryaMcono upapAta kahyo che tema te jIvothI AvI manuSyono paNa sarva prakAre upapAta kahevo. parantu adhasatama narakamRthivInA narayikothI tathA tejaskAya ane vAyukAyathI AvI manuSyo utpanna thatA nathI. tathA sarva devothI upapAta kahevo, vAva-kalyAtIta vaimAnika sarvArthasiddha devothI paNa upapAta kahevo.//ra7l316/ vANamaMtaradevA NaM bhaMte! kaohiMto uvavajjati? kiM neraiehito? tirikkhajoNiehito? maNussehito? devehinto uvavajjati? goyamA! jehinto asurakumArA uvavajjanti tehinto vANamantarA uvvjjaaveyvvaa| suu0-38||317|| (mU0) he bhagavana! vyantara devo kyAMthI AvI utpanna thAya? zuM narayiko, tiryaMco, manuSyo ke devAthI AvI.utpanna thAya? he gautama! jyAMthI AvI asurakumAro utpanna thAya che tyAMthI AvI vyantaro utpanna thAya che ema kahevuM. 38317ll 313 Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 chadraM vakkaMtiya payaM paMcamaM kattodAraM joisiyA devA NaM bhaMte! kaohiMto uvavajjanti? goyamA! evaM ceva, navaraM samucchimaasaMkhijjavAsAuyakhahayara paMciMdiyatirikkhajoNiyavajjehiMto], aMtaradIvamaNussavajjehiMto uvavajjAveyavvA ||suu0-39||318|| (mULa) he bhagavan! jyotiSiko kyAMthI AvI utpanna thAya che? he gautama! emaja jANavuM. parantu saMmUrchAima (tiryaMca paMcendriya) ane asaMkhyAtA varasanA AyuSyavALA khecara paMcendriya tiryaMco tathA antaradvIpanA manuSyo sivAya bIjA jIvothI AvI utpanna thAya che ema kahevuM. 39318. vemANiyA NaM bhaMte! kaohiMto uvavajjati? kiM neraiehito? kiM tirikkhajoNiehito? kiM maNussehito? kiM devehito uvavajjanti? goyamANo Neraiehito uvavajjati,paMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjati,maNussehito uvavajjaMti, No devehiMto uvvjjti|evNsohmmiisaanngdevaa vi bhaanniyvvaa| evaMsaNaMkumAradevA vi bhANiyavvA, navaraM asaMkhejjavAsAuyaakammabhUmagavajjehiMto uvvjjti| evaMjAvasahassArakappovagavemANiyadevA bhaanniyvvaa| ANayadevA NaM bhaMte! kaohiMto uvavajjati? kiM neraiehito, kiM paMciMdiyatirikkhajoNiyehito? maNussehito, devehito uvavajjaMti? goyamA! No NeraiehiMto uvavajjati, no tirikkhajoNiehiMto uvavajjati, maNussehito uvavajjati, No devehiMto uvvjjti| jai maNussehinto uvavajjati kiM saMmucchimamaNussehito, gabmavakkaMtiyamaNussehiMto uvavajjati? goyamA! gabbhavataMtiyamaNussehito,nosaMmucchimamaNussehiMto uvvjjti| jai gabmavakkaMtiyamaNussehiMto uvavajjati kiMkammabhUmagehito,akammabhUmagehito, aMtaradIvagehiMto uvavajjati? goymaa| no akammabhUmagehito,No aMtaradIvagehiMto uvavajjati,kammabhUmagagabmavakkaMtiyamaNussehiMto uvvjjti| jaikammabhUmagagabmavakkaMtiyamaNUsehito uvavajjaMti kiMsaMkhejjAvAsAThaehito,asaMkhejjAvAsAuehito uvavajjati? goyamA! saMkhejjAvAsAuehito, no asaMkhijjAvAsAuehiMto uvvjjti| jai saMkhijjavAsAuyakammabhUmagagabmavakkaMtiyamaNUsehiMto uvavajjati kiM pajjattaehito uvavajjati apajjattarahiMto uvavajjati? goyamA! pajjattaehito uvavajjati, no apajjattarahiMto uvvjjti| jai pajjattasaMkhejjavAsAuyakammabhUmagagabbhavataMtiyamaNussehito uvavajjati kiMsammaddiTThipajjattagasaMkhejjavAsAuyakammabhUmagehinto uvavajjati,micchaddiTThipajjattagehiMto uvavajjati, sammAmicchaddiTThipajjattarohito uvavajjati? goyamA!sammaddiTThipajjattagasaMkhejjavAsAuyakammabhUmagagabbhavakkaMtiyamaNUsehiMto uvavajjati,micchaddiTThipajjattagehito vi uvavajjanti,No sammAmicchaddiTThipajjattaehinto uvvjjnti| jaisammaddichipajjattasaMkhejjavAsAuyakammabhUmagagabbhavataMtiyamaNUsehinto uvavajjati kiM saMjatasammaddivihinto, asaMjatasammaddichipajjattaehinto, saMjayAsaMjayasammaddichipajjattasaMkhejjavAsAuehinto uvavajjati? goyamA! tIhitovi uvvjjti| evaM jAva accugo kppo| evaM [ceva] gevijjagadevAvi, navaraM asaMjatasaMjatAsaMjatehinto vi ete pddiseheyvvaa| evaM jaheva gevijjagadevA taheva aNuttarovavAiyA vi, NavaraM imaM nANattaM saMjayA cev| jai sammaddidvisaMjatapajjattasaMkhejjavAsAuyakammabhUmagagabbhavakkaMtiyamaNUsehinto uvavajjati kiM pamattasaMjayasammaddidvipajjattaehinto,apamattasaMjayasammahiTThipajjattarahinto uvavajjati? goymaa| apamattasaMjayapajjattaehinto uvavajjanti, no pamattasaMjayapajjattarahinto uvvjjti|ji apamattasaMjaehinto uvavajjanti kiMiDipattaapamattasaMjaehinto, aNivipattaapamattasaMjaehinto0? goyamA! dohinto vi uvavajjanti / 5 daarN| / / suu0-40||319|| (10) he bhagavan! vaimAniko kyAMthI AvI utpanna thAya che? zuM narayiko, tiryo, manuSyo ane devothI AvI utpanna thAya che? he gautama! narayikothI AvI utpanna thatA nathI, paMcendriya tiryaMco ane manuSyothI AvI utpanna thAya che. 314 Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaTuM vakkaMtiya payaM paMcamaM kattodAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 devothI AvI utpanna thatA nathI. e pramANe saudharma ane IzAna devo paNa kahevA. sanakumAra devo saMbaMdhe paNa emaja kahevuM, parantu asaMkhyAta varasanA AyuSyavALA akarmabhUmi sivAyanA bIjA (paMcendriya tiryaMca ane manuSyothI) AvI utpanna thAya che. e pramANe yAvat--sahasrAra kalpopapanna vaimAnika devo sudhI kahevuM. he bhagavan! Anata devo kyAMthI AvI utpanna thAya che? zuM nairayikothI, paMcendriya tiryaMcothI, manuSyothI ke devothI AvI utpanna thAya che? he gautama! nairayikothI, tiryaMcothI ke devothI AvI utpanna thatA nathI, paNa manuSyothI AvI utpanna thAya che. jo manuSyothI AvI utpanna thAya to zuM saMmUrchima manuSyothI ke garbhaja manuSyothI AvI utpanna thAya che? he gautama! saMmUrchima manuSyothI AvI utpanna thatA nathI, paNa garbhaja manuSyothI AvI utpanna thAya che. jo garbhaja manuSyothI AvI utpanna thAya to zuM karmabhUminA, akarmabhUminA ke aMtaradvIpanA garbhaja manuSyothI AvI utpanna thAya? he gautama! akarmabhUminA ke aMtaradvIpanA manuSyothI AvI utpanna thatA nathI, paNa karmabhUminA garbhaja manuSyothI AvI utpanna thAya che. jo karmabhUminA garbhaja manuSyothI AvI utpanna thAya to zuM saMkhyAtA varasanA AyuSyavALA ke asaMkhyAtA varasanA AyuSyavALA manuSyothI AvI utpanna thAya che? he gautama! saMkhyAtA varasanA AyuSyavALA manuSyothI AvI utpanna thAya che, paNa asaMkhyAtA varasanA AyuSyavALA manuSyothI AvI utpanna thatA nathI. jo saMkhyAtA varasanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyothI AvI utpanna thAya to zuM paryAptAthI AvI utpanna thAya ke aparyAptAthI AvI utpanna thAya? he gautama! paryAptAthI AvI utpanna thAya, paNa aparyAptAthI AvI utpanna na thAya. jo paryAptA saMkhyAtA varasanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyothI AvI utpanna thAya to zuM samyagdaSTithI AvI utpanna thAya, samyagamithyAdRSTithI AvI utpanna thAya ke mithyAdRSTithI AvI utpanna thAya? he gautama! samyagdaSTithI ke mithyAdRSTithI AvI utpanna thAya, paNa samyagmithyAdRSTithI AvI utpanna na thAya. jo sayyadRSTi paryApta saMkhyAtA varasanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyothI AvI utpanna thAya to zuM saMyata samyagdaSTithI, asaMyata sabhyadRSTithI ke saMyatAsaMyata samyagdaSTithI AvI utpanna thAya? he gautama! traNethI AvI utpanna thAya. e pramANe acyuta kalpa sudhI jANavuM. traiveyaka devo paNa emaja jANavA. paraMtu samyagdaSTi asaMyata ane saMyatAsaMyatano 'pratiSedha karavo. jema praiveyaka devo kahyA tema anuttaraupapAtika devo paNa samajavA. paraMtu eTalo vizeSa che ke ahIM saMyato ja AvI upaje che. jo sayyadRSTi saMyata paryAmA saMkhyAtA varasanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyothI AvI utpanna thAya to zuM pramatta saMyatathI ke apramatta saMyatathI AvI utpanna thAya? he gautama! apramatta saMyatathI AvI utpanna thAya, paraMtu pramatta saMyatathI AvI utpanna na thAya. jo apramatta saMyatathI AvI utpanna thAya to zuM RddhiprApta (labdhiprApta) saMyatathI AvI utpanna thAya ke Rddhi aprApta (labdhine nahi prApta thayelA) saMyatathI AvI utpanna thAya? he gautama! bannethI AvI utpanna thAya, paMcama dvAra samApta. Ilxoll3195 (TI0) bhavanavAsI devonA upapAtanA vicAramAM devo, nArako, pRthivyAdi pAMca sthAvara, vikalendriyatrika, aparyApta tiryaMca paMcendriya, saMmUrchima ane aparyApta garbhaja manuSyono pratiSedha jANavo. bAkInAnuM vidhAna samajavuM. pRthivI, ar ane vanaspatine viSe sakala nairayiko ane sanatkumArAdi devono, tejas vAyu, beindriya, teindriya ane carindriyomAM sarva nArako ane sarva devono, tiryaMca paMcendriyomAM Anata devono, manuSyomAM sAtamI narakapRthivInA nAka, tejas ane vAyuno, 1. naiveyakamAM sabhyaSTi asaMyata--avirati ane saMyatAsaMyata--dezaviratino pratiSedha karyo, eTale temAM mithyASTi dravyasaMyata ane sabhyaSTi saMyata AvIne upaje che, ane anuttaraupapAtikamAM kevaLa saMyata ja utpanna thAya che, tyAM mithyASTi dravyasaMyata utpanna thatA nathI, paNa kevaLa apramatta bhAvasaMyata AvIne utpanna thAya che. 315 Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 chaTTaM vakkaMtiya payaM chaTTaM uvaTTaNA dAraM vyantaromAM deva, nAka, pRthivyAdi pAMca, vikalendriyatrika, aparyApta tiryaMca paMcendriya, saMmUrchima ane aparyApta garbhaja manuSyono, jyotiSikomAM saMmUrchima tiryaMca paMcendriya, asaMkhyAta varasanA AyuSyavALA pakSI, ane antara dvIpanA manuSyono paNa pratiSedha samajavo. e pramANe saudharma ane IzAna devalokane viSe paNa jANavuM. sanakumArathI mAMDI sahasrAra devaloka sudhI akarmabhUminA mANasono paNa pratiSedha jANavo. AnatAdine viSe tiryaMca paMcendriyono ane vijayAdine viSe mithyAdRSTi manuSyono pe| pratiSedha bhaeAvo. paMthabhadvAra samApta // 40 // 218 // // chTuM uvvaTTaNAdAraM || neraiyA NaM bhaMte! anaMtaraM uvvaTTittA kahiM gacchanti, kahiM uvavajjaMti ? kiM neraiesu uvavajjanti ? tirikkhajoNiesu uvavajjanti ? maNussesu uvavajjanti ? devesu uvavajjanti ? goyamA ! no neraiesu uvavajjanti, tirikkhajoNiesu uvavajjanti, maNussesu uvavajjanti, no devesu uvavajjanti / jai tirikkhajoNiesu uvavajjaMti kiM egidie uvavajjanti, jAva paMciMdiyatirikkhajoNiesu uvavajjanti ? goyamA ! No egiMdiesu, jAva no cauridiesu uvavajjanti, paMciMdiesu uvavajjaMti / evaM jehinto uvavAo bhaNio tesu uvvaTTaNAvi bhANiyavvA, navaraM saMmucchimesu na uvavajjanti / evaM savvapuDhavIsu bhANiyavvaM, navaraM ahesattamAo maNussesu Na uvavajjanti / / sU0 - 41 / / 320 / / . chadvAra (bhU0) he bhagavan! nairayiGo uddavartanA DarI-bharA pAbhI turata jyAM bhaya-DayAM utpanna thAya ? zuM nairayiDobhAM tiryayobhA, manuSyomAM ke devomAM utpanna thAya? he gautama! nairayikomAM utpanna na thAya, tiryaMcomAM ane manuSyomAM utpanna thAya ane devomAM utpanna na thAya. jo tiryaMcomAM utpanna thAya to zuM ekendriyomAM utpanna thAya ke yAvat paMcandriya tiryaMcomAM utpanna thAya? he gautama! ekendriyomAM utpanna na thAya, yAvata--caurindriyomAM utpanna na thAya-- ityAdi jyAMthI AvI nArakono upapAta kahyo che tene viSe urtanA paNa kahevI. parantu saMmUrchimomAM utpanna thatA nathI. e pramANe sarva narakapRthivIomAM kahevuM. paNa sAtamI narakapRthivIthI nIkaLI manuSyomAM utpanna thatA nathI. // 41 // 320 // * asurakumArA NaM bhaMte! anaMtaraM uvvaTTittA kahiM gacchanti ? kahiM uvavajjanti ? kiM neraiesu, jAva devesu uvavajjanti ? goyamA ! no neraiesu uvavajjanti, tirikkhajoNiesu uvavajjanti, maNussesu uvavajjanti, go devesu uvavajjanti / jai tirikkhajoNiesu uvavajjanti kiM egindiesu uvavajjaMti, jAva paMcindiyatirikkhajoNiesu uvavajjanti? goyamA! egindiyatirikkhajoNiesu uvavajjanti, no beiMdiesu, jAva no caTharidiesu uvavajjanti, paMciMdiyatirikkhajoNiesu uvavajjanti / jai egindiesu uvavajjanti kiM puDhavikAiyaegindiesu, jAva . vaNassaikAiyaegindiesu uvavajjanti ? goyamA ! puDhavikAiyaegindiesuvi, AThakAiyaegindiesu vi uvavajjanti, no teThakAiesu, no vAukAiesu uvavajjanti, vaNassaikAiesu Thavavajjanti / jai puDhavikAiesu uvavajjanti kiM suhumapuDhavikAiesu uvavajjanti ? bAyarapuDhavikAiesu uvavajjaMti ? goyamA ! bAyarapuDhavikAiesu uvavajjaMti, no suhumapuDhavikAiesu uvavajjaMti / jai bAyarapuDhavikAiesu uvavajjati kiM pajjattagabAyarapuDhavikAiesu uvavajjaMti? apajjattabAyarapuDhavikAiesu uvavajjati ? goyamA ! pajjattaesu uvavajjaMti, no apajjattaesu uvvjjNti| evaM ATha-vaNassaisu vi bhANiyavvaM / paMcindiyatirikkhajoNiya - maNUsesu ya jahA neraiyANaM 316 Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaTheM vakkatiya payaM chaTheM uvaTTaNA dAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 uvvaTTaNA saMmucchimavajjA tahA bhaanniyvvaa| evaM jAva thaNiyakumArA ||suu0-42||321|| (mULa) he bhagavan! asurakumAro udvartanA karI kyAM jAya kyAM utpanna thAya? zuM narayikomAM, yAvat devomAM utpanna thAya? he gautama! narayikomAM upajatA nathI, tiryo ane manuSyomAM utpanna thAya che. ane devAmAM utpanna thatA nathI. jo tiryaMcomAM utpanna thAya to zuM ekendriya ke yAvatu-paMcendriya tiryacomAM utpanna thAya? he gautama! ekendriyomAM utpanna thAya che. paranta beindriyo, yAvatucaurindriyomAM utpanna thatA nathI, ane paMcendriya tiryaMcAmAM utpanna thAya che. jo ekendriyomAM utpanna thAya to zuM prathivIkAyika ekendriyomAM utpanna thAya ke yAvata-vanaspatikAyika ekendriyomAM utpanna thAya? he gautama! pRthivIkAyika ekendriyomAM ane akAyika ekendriyomAM paNa utpanna thAya che, paNa tejaskAyika ane vAyukAyika ekendriyomAM utpanna thatA nathI. ane vanaspatikAyika ekendriyomAM utpanna thAya che. jo pRthivIkAyikamAM utpanna thAya to zuM sUkSma pRthivIkAyikamAM utpanna thAya ke bAdara pRthivIkAyikamAM utpanna thAya? he gautama! bAdara pRthivIkAyikamAM utpanna thAya, paNa sUkSma pRthivIkAyikamAM utpanna na thAya. jo bAdara pRthivIkAyikamAM utpanna thAya to zuM paryApta bAdara pRthivIkAyikamAM utpanna thAya ke aparyApyA bAdara pRthivIkAyikamAM utpanna thAya? he gautama! paryAptAmAM utpanna thAya, paNa apayAmAM utpanna na thAya. e pramANe aplAyika ane vanaspatikoyikane paNa kahevuM paMcendriya tiryaMca ane manuSyone viSe jema narayikonI saMmUrchAima sivAya anyamAM udvartanA kahI tema asurakumAronI paNa kahevI. e pramANe svanitakumAra sudhI jANavuM. ll42 32 1// puDhavikAiyANaM bhaMte! aNaMtaraM uvvaTTittA kahiM gacchaMti?kahiM uvavajjati? kiM neraiesujAva devesu0? goyamA! no neraiesu, tirikkhajoNiyamaNUsesu uvavajjaMti, no devesu uvavajjaMti, evaM jahA etesiM ceva uvavAo tahA uvvaTTaNA videvavajjA bhaanniyvvaa| evaM ATha-vaNassai-beiMdiya-teiMdiya-caTharindiyA vi| evaM teu0 vAu0, navaraM maNussavajjesu uvvjjnti| paMcindiyatirikkhajoNiyA NaM bhNte| aNaMtaraM uvvaTTittA kahiM gacchaMti, kahiM uvavajjanti? goyamA! neraiesujAva devesu uvvjjnti| jai neraiesu uvavajjanti kiM rayaNappabhApuDhavineraiesu uvavajjanti, jAva ahesattamApuDhavineraiesu uvavajjanti? goyamA! rayaNappabhApuDhavineraiesu vi uvavajjanti, jAva ahesattamApuDhavineraiesu vi uvvjjnti| jai tirikkhajoNiesu uvavajjanti kiM egindirasu, jAva paMcindiesu uvavajjanti? goyamA! egindiesu, jAva paMcindiesu uvvjjnti| evaM jahA etesiM ceva uvavAo uvvaTTaNA vi taheva bhANiyavvA, navaraM asaMkhejjavAsAuesu vi ete uvvjjti| jai maNussesu uvavajjanti kiM saMmucchimamaNussesu uvavajjanti? gannavakkaMtiyamaNUsesu uvavajjanti? goyamA! dosu vi| evaM jahA uvavAo taheva uvvaTTaNA vi bhANiyavvA, navaraM akammabhUmaga-aMtaradIvaga-gabmavakkaMtiyamaNUsesu asaMkhejjavAsAuesu vi ete uvavajjati tti bhaanniyvvN| jai devesu uvavajjanti kiM bhavaNavaIsu uvavajjanti? jAva kiM vemANiesu uvavajjanti? goyamA! savvesu ceva uvvjjti| jai bhavaNavaIsu kiM asurakumAresu uvavajanti? jAva thaNiyakumAresu uvavajjanti? goymaa| savvesu ceva uvvjjnti| evaM vANamaMtara-joisiya-vemANiesu niraMtaraM uvavajjanti jAva sahassAro kappo tti ||suu0-43||322|| (mU0) he bhagavan! pRthivIkAyiko udvartana karI-maraNa pAmI turata kyAM jAya-kyAM utpanna thAya? zuM narayikomAM ke thAvat devomAM utpanna thAya? he gautama! narayikomAM utpanna na thAya, tiryaMcayonika ane manuSyomAM utpanna thAya, ane devomAM utpanna na thAya. jema pRthivIkAyikono upapAta kahyo che tema udvartanA paNa deva sivAya kahevI. e pramANe akAya, vanaspatikAya, beIndriya, Indriya ane caurindriyo paNa kahevA. tejaskAya ane vAyukAya mATe emaja jANavuM. parantu manuSyo sivAya bIjAne viSe utpanna thAya. he bhagavan! paMcendriya tiryaMco marIne turata kyAM jAya : 317 Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 cha8 vakkatiya payaM char3eM uvaTTaNA dAraM kyAM utpanne thAya? he gautama! narayikomAM utpanna thAya, yAvata devomAM utpanna thAya. jo nairayikomAM utpanna thAya to zuM . ratnaprabhAmAM utpanna thAya ke yAvat sAtamI narakamRthivImAM utpanna thAya? he gautama! ratnaprabhAmAM paNa utpanna thAya, thAvat sAtamI narakamRthivImAM paNa utpanna thAya. jo tiyacomAM utpanna thAya to zuM ekendriyomAM ke yAvatu-paMcendriyomAM utpanna thAya? he gautama! ekendriyomAM utpanna thAya, yAvata-paMcendriyomAM paNa utpanna thAya ItyAdi jema eno upapAta kahyo che tema udvartanA paNa kahevI. parantu eo asaMkhyAta varasanA AyuSyavALA ticomAM paNa utpanna thAya che. jo manuSyomAM utpanna thAya to zuM saMmUrchAima manuSyomAM utpanna thAya ke garbhaja manuSyomAM utpanna thAya? he gautama! bannemAM utpanna thAya. e pramANe jema upapAta kahyo che tema udvartanA paNa kahevI. parantu akarmabhUminA ane attara dvIpanA asaMkhyAta varasanA AyuSyavALA manuSyomAM paNa utpanna thAya che ema kahevuM. jo devAmAM utpanna thAya to zuM bhavanapatimAM utpanna thAya ke yAvatuM vaimAnikomAM utpanna thAya? he gautama! badhAmAM utpanna thAya. jo bhavanapatimAM utpanna thAya to zuM asurakumAromAM utpanna thAya ke yAvatu-svanitakumAromAM utpanna thAya? he gautama! badhAmAM utpanna thAya. e pramANe vyattara, jyotiSka ane vaimAnikomAM sahastrArakalpa sudhI niraMtara utpanna thAya che. //43322 maNussA NaM bhaMte! aNaMtaraM uvvaTTittA kahiM gacchaMti? kahiM uvavajjati? kiM neraiesu uvavajjaMti jAva devesu uvavajjati? goyamAneraiesu vi uvavajjanti, jAva devesu vi uvvjjti| evaM niraMtaraM savvesu ThANesu pucchaa| goyamA! savvesu ThANesu uvavajjanti, na kahiM ca paDiseho kAyavvo, jAva savvaTTagasiddhadevesu vi uvavajjanti, atthegatiyA sijhaMti, bujhaMti, muccaMti, parinivvAyaMti, savvadukkhANaM aMtaM kreNti| vANamaMtara-joisiyavemANiya sohammIsANA ya jahA asurakumArA, navaraM joisiyANa ya vemANiyANa ya cayaMtIti abhilAvo kaayvvo| saNaMkumAradevANaM pucchaa| goyamA! jahA asurakumArA, navaraM egidiesu Na uvvjjti| evaM jAva shssaargdevaa| ANaya-jAva aNuttarovavAiyA devA evaM ceva, navaraM no tirikkhajoNiesu uvavajjanti, maNussesu pajjattagasaMkhejjavAsAuyakammabhUmagagabbhavakkaMtiyamaNUsesu uvavajjanti / 6 daarN| / / sU0-44 / / 323 / / (mULa) he bhagavan! manuSyo maraNa pAmI turata kyAM jAya, kyAM utpanna thAya? zuM narayikomAM utpanna thAya, yAvat devAmAM * utpanna thAya? he gautama! narayikomAM paNa utpanna thAya, yAvat devomAM paNa utpanna thAya. ema niraMtara badhA sthAnako saMbandha pRcchA karavI. he gautama! badhA sthAnakomAM utpanna thAya che. koI paNa sthAnano pratiSedha na karavo. vAva-sarvArthasiddha devomAM paNa utpanna thAya che. koIka to siddha, buddha ane mukta thAya che, nirvANa pAme che ane sarva duHkhono atta kare che. vyattara, jyotiSika, vaimAnika saudharma ane IzAna devo jema asurakumAro kahyA tema kahevA. paraMtu jyotiSika ane vaimAniko 've che" evo pATha kahevo. sanaskumAra devo saMbaMdhe pRcchA. he gautama! jema asurakumAro kahyA tema kahevA, paraMtu ekendriyomAM utpanna thatA nathI. e pramANe sahasAra devo sudhI jANavA. Anata, yAvat anuttaraupapAtika devo saMbaMdhe emaja jANavuM, paraMtu teo tiryaMcomAM utpanna thatA nathI. manuSyomAM paNa paryAptA saMkhyAtA varasanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyomAM utpanna thAya che. chaThThuM dvAra samApta. //44323 (20) "he bhagavan! nairayiko udvartana-maraNa pAmI kyAM jAya che, kyAM utpanna thAya che -ityAdi pAThasiddha che. paraMtu ahIM paNa saMkSepamAM A artha kahevAno che-vairayiko svabhAvathI maraNa pAmI saMkhyAtA varasanA AyuSyavALA garbhaja tiryaMca paMcendriya ane manuSyomAM utpanna thAya che. paraMtu sAtamI naraka pRthivInA nArako saMkhyAtA varasanA AyuSyavALA garbhaja tiryaMca 318 Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha8 vakkaMtiya payaM sattamaM parabhaviyAuyaM dAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 paMcendriyomAM ja upaje che. asurakumArAdi bhavanapati, vantara, jyotiSka, saudharma ane IzAna devo bAdara paryApta pRthivI, ape, pratyeka vanaspati, garbhaja saMkhyAtA varasanA AyuSyavALA tiryaMca paMcendriya ane manuSyomAM utpanna thAya che. pRthivI, apa, vanaspati, beIndriya, indriya ane caurindriyo tiryaMcagati ane manuSyagatimAM tathA tejas ne vAyu tiryaMca gatimAM upaje che. tiryaMca paMcendriyo nAraka, tiryaca, manuSya ane devagatimAM utpanna thAya che, paraMtu teo vaimAnikamAM sahasAra parvata utpanna thAya che. manuSyono sarva sthAnomAM, sanaskumArathI mAMDI sahastrAra sudhInA devonI saMkhyAtA varasanA AyuSyavALA garbhaja tiryaMca paMcendriya ane manuSyomAM utpAda thAya che. tathA AnatAdi devono garbha saMkhyAtA varasanA AyuSyavALA manuSyomAM ja. upapAta thAya che. chakka dvAra samApta. I4432all ||sattamaM parabhaviyAuyaM dAraM / / neraiyA NaM bhaMte! katibhAgAvasesAuyA parabhaviyAuyaM pakareMti? goyamA! niyamA chammAsAvasesAuyA parabhaviyAuyaM pkreNti| evaM asurakumArA vi,evaMjAva thnniykumaaraa| puDhavikAiyA NaM bhaMte! katibhAgAvasesAuyA parabhAviyAuyaM pakareMti? goyamA! puDhavikAiyA duvihA pannattA, taM jahA-sovakkamAuyA ya niruvakkamAuyA yA tattha NaM je te niruvakkamAuyA te niyamA tibhAgAvasesAuyA parabhAviyAuyaM pkreNti| tattha NaM je te sovakkamAuyA te siya tibhAgAvasesAuyA parabhaviyAThayaM pakareMti, siya tibhAgatibhAgAvasesAuyA parabhaviyAuyaM pakareMti, siya tibhAgatibhAgatibhAgAvasesAuyA parabhaviyAuyaM pkreNti| Au-teu-vAu-vaNapphaikAiyANaM beiMdiya-teiMdiyacaurindiyANa vi evaM ceva ||suu0-45||324|| sAta dvAra. (mULa) he bhagavana! narayiko AyuSyano keTalo bhAga bAkI hoya tyAre parabhavanuM AyuSya bAMdhe che? he gautama! cha mAsa AyuSya bAkI hoya tyAre avazya parabhavanuM AyuSya bAMdhe che. e pramANe asurakumAro, yAvat svanitakumAro jANavA. he bhagavan! pRthivIkAyiko AyuSyano keTalo bhAga bAkI hoya tyAre parabhavanuM AyuSya bAMdhe che? he gautama! pRthivIkAyiko be prakAranA kahyA che. te A pramANe--sopakramaAyuSyavALA ane nirupakramaAyuSyavALA. temAM je nirupakramaAyuSyavALA che teo avazya vartamAna AyuSyano trIjo bhAga bAkI hoya tyAre parabhavanuM AyuSya bAMdhe che. temAM je sopakramaAyuSyavALA che teo kadAca AyuSyano trIjo bhAga bAkI hoya tyAre parabhavanuM AyuSya bAMdhe che. kadAca AyuSya trIjA bhAgano trIjo bhAga (navamo bhAga) bAkI hoya tyAre parabhavanuM AyuSya bAMdhe che. kadAca AyuSyanA trIjA bhAgamAM trIjo bhAga (satyAvIzamo bhAga) bAkI hoya tyAre parabhavanuM AyuSya bAMdhe che. a teja, vAyu, vanaspati, beIndriya, Indriya ane caurindriyone paNa emaja jANavuM. pAu24ll, paMcendiyatirikkhajoNiyANaM bhaMte! katibhAgAvasesAuyA parabhaviyAuyaMpakareMti? goyamA! paMcindiyatirikkhajoNiyA duvihA pannattA, taM jahA-saMkhejjAvAsAuyA ya asaMkhejjAvAsAuyA yA tattha NaMje te asaMkhejjavAsAuyA te niyamA chammAsAvasesAuyA parabhaviyAuyaM pkreNti| tattha NaMje te saMkhijjavAsAuyA te duvihA pannattA, taMjahAsovakkamAuyA ya niruvakkamAuyA yA tattha gaMje te niruvakkamAuyA te niyamA tibhAgAvasesAuyA parabhaviyAuyaM pkreNti| tattha NaM je te sovakkamAuyA te NaM siya tibhAge parabhaviyAuyaM pakareMti, siya tibhAgatibhAge parabhAviyAuyaM pakareMti,siya tibhAgatibhAgatibhAgAvasesAuyA parabhAviyAuyaM pkreNti| evaM maNUsA vi| vANamaMtarajoisiya-vemANiyA jahA neriyaa| 7 daarN| ||suu0-46||325|| - 319 Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 chadraM vakkatiyapayaM aTThamaM AgarisadAraM (mULa) he bhagavan! paMcendriya tiryaMco AyuSyano keTalAmo bhAga bAkI hoya tyAre parabhavanuM AyuSya bAMdhe? he gautama! paMcendriya tiryaMco be prakAranA kahyA che, te A pramANe--saMkhyAtA varasanA AyuSyavALA ane asaMkhyAtA varasanA AyuSyavALA, temAM je asaMkhyAta varasanA AyuSyavALo che te potAnuM chamAsanuM AyuSya bAkI hoya tyAre avazya parabhavanuM AyuSya bAMdhe che. ane je saMkhyAtA varasanA AyuSyavALA che te be prakAranA che, te A pramANe- sopakramaAyuSyavALA ane nirupakramaAyuSyavALA. temAM je nirupakramaAyuSyavALA che te potAnA AyuSyano trIjo bhAga bAkI hoya tyAre avazya parabhavanuM AyuSya bAMdhe che. ane je sopakramaAyuSyavALA che, teo kadAca trIjo bhAga bAkI hoya tyAre parabhavanuM AyuSya bAMdhe che, kadAca trIjA bhAgano trIjo bhAga (navamo bhAga) bAkI hoya tyAre parabhavanuM AyuSya bAMdhe che, ane kadAca trIjA bhAganA trIjA bhAgano trIjo bhAga (satyAvIzamo bhAga) bAkI hoya tyAre parabhavanuM AyuSya bAMdhe che. e pramANe manuSyo paNa jANavA. vyAro, jyotiSTho ane vaimAniko narayiko pramANe jANavA. sAtamuM dvAra samApta. //46/325/ (20) have sAtamuM dvAra kahe che. teno pUrvanA dvAranI sAthe A saMbandha che-je jIvono nArakAdi gatiomAM vividha prakArano upapAta kahyo che, te jIvoe pUrva bhave AyuSya bAMdheluM che ane pachIthI teno upapAta thayelo che, kAraNa ke AyuSyano baMdha thayA. sivAya upapAta thato nathI. temAM keTaluM pUrva bhavanuM AyuSya bAkI hoya tyAre parabhavanuM AyuSya bAMdhe' e pramANe saMzayane prApta thayelA bhagavAn gautama pUche -"he bhagavan! nairayiko AyuSyano keTalAmo bhAga bAkI hoya tyAre parabhavanuM AyuSya bAMdhe che? ityAdi pAThasiddha che. sAtamuM dvAra samApta. I46/32pA * || saMgArirarara ||. kaivihe NaM bhaMte! AuyabaMdhe pannatte? goyamA! chavvihe AuyabaMdhe pannatte, taM jahA--1 jAtinAmanihattAue, 2 gatinAmanihattAue, 3 ThitINAmanihattAue, 4 ogAhaNAnAmanihattAue, 5 paesanAmanihattAue, 6 annubhaavnaamnihttaaue| neraiyANaM bhaMte! kaivihe AuyabaMdhe pannatte? goyamA! chavvihe AuyabaMdhe pannatte, taM jahA-jAtinAmanihattAue, gatiNAmanihattAue, ThitINAmanihattAue, ogAhaNANAmanihattAue, padesaNAmanihattAue, aNubhAvaNAmanihattAue, evaM jAva vemANiyANaM ||suu0-47||326|| AThamuM dvAra, (1) he bhagavan! AyuSyano baMdha keTalA prakArano kahyo che? he gautama! cha prakArano AyuSyano baMdha kahelo che. te A pramANa-1 jAtinAmanidhattAyuSa, 2 gatinAmanidhattAyuSa, 3 sthitinA nidhattAyuSa, 4 avagAhanAnAmanidhattAyuSa, 5 pradezanAmanidhattAyuSa ane 6 anubhAvanAmanidhattAyuSa. he bhagavan! narayikone keTalA prakArano AyuSyabaMdha kahyo che? he gautama! cha prakArano AyuSyabaMdha kahyo che. te A pramANa-1 jAtinAmanidhattAyuSa, yAvat 6 anubhAvanAmanidhattAyuSa. e pramANe yAvat--vaimAniko sudhI jANavuM. ll47ll326/l (TI) e pramANe vartamAna bhavanA AyuSyano keTalAmo bhAga bAkI hoya tyAre parabhavanuM AyuSya bAMdhe tenuM pratipAdana karyuM, have je prakAre AyuSyano baMdha kare te prakAra narayikAdi daMDakanA kramathI pratipAdana kare che tevAmAM ! vide mAjhayavaMdhe patta'? he bhagavarnarayikone keTalA prakArano AyuSyano baMdha kahelo che-ityAdi. jAtinAhitANa' 1 jAtinAmanidhattAyuSa, jAti ekendriyajAtyAdi, tenA pAMca prakAra che, ane te ja nAma-nAmakarmanI uttaraprakRtivizeSarupa te jAtinAma, tenI sAthe nidhatta-niSeka ne prApta thayela je AyuSya-eTale jAtinAmakarma viziSTa AyuSyano bandha te jAtinAmanidhattAyuSa, niSeka'karmapulone bhogavavA mATe racanA, te A prakAre che- - 320 Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaTTaM vakkaMtiya payaM aTThamaM AgarisadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 "mottUNa sagamabAhaM paDhamAi ThiIe bahutaraM davvaM / sese visesahINaM jAvukkosaMti ukkosaa|| " ( karmaprakRtipradezabandha gA.82) "potAno abAdhAkALa choDIne prathama sthitimAM ghaNAM pudgaladravyo hoya che, ane pachInI sthitimAM vizeSa nyUna nyUna pudgalo hoya che, yAvat utkRSTa sthitimAM-chellA samayanI sthitimAM sauthI nyUna pudgalo hoya che." tAtparya e che ke badhA ya karma baMdhAtA hoya che tyAre potapotAno abAdhAkALa choDIne bAkInA sthitikALamAM niSeka-dalikaracanA thAya che, temAM prathama samaye eTale abAdhAkALa pachInA prathama samayamAM ghaNA daliko hoya che, bIjA samaye vizeSahIna daliko hoya che, tethI trIjA samaye vizeSahIna daliko hoya che, tethI cothA samaye vizeSahIna daliko hoya che. ema anukrame vizeSahIna vizeSahIna tyAM sudhI kahevuM yAvat utkRSTa sthiti-chellA samayanI sthitimAM vizeSahIna daliko hoya che. 2 'nAmanidhattAkaC' narakagatyAdinA bhedathI gati cAra prakA2e che, te gatinAmanI sAthe nidhatta-niSeka-dalikaracanAne prApta thayeluM AyuSya te gatinAmanidhattAyuSya, 3 'vijJanAmanihattA'p' sthiti-te bhavamAM sthiti thavI-udayamAM AvavuM, eTale je nAma karma je bhavamAM udayamAM Ave te gati, jAti ane pAMca zarIrAdi sivAya sthitinAma karma jANavuM. gatyAdine varjana karavAnuM kAraNa e che ke teonuM 'gatinAmanidhattAyuSya' ityAdi svapadovaDe grahaNa kaheluM che. te sthitinAmanI sAthe nidhatta-niSekane prApta thayeluM AyuSya te sthitinAmanidhattAyuSya. 4 . 'ohaLaLAnihattAnaC' 'avAhate yasyAM' jene viSe jIva rahe te avagAhanA-audArikAdi zarI2 jANavAM, tenuM kAraNabhUta je audArikAdiza2I2nAmakarma te avagAhanAnAma, tenI sAthe niSekane prApta thayeluM AyuSya te avagAhanAnAmanidhattAyuSya. 5 'palekSaLAnAmanihattAnaC' pradeza--karmaparamANuo, te pradezo stibuka saMkramathI paNa anubhavAtA hoya te grahaNa karavA, te pradhAna jemAM che evuM nAmakarma te pradezanAma. tAtparya e che ke je bhavamAM je pradezathI bhogavAya te pradezanAma. AthI vipAkodayane nahi prApta thayeluM paNa nAmakarma grahaNa karavuM. te pradezanAmanI sAthe niSekane prApta thayeluM AyuSya te pradezanAmanidhattAyuSya. 6 . 'anubhAvanAmanihattAtaC' je bhavamAM je tIvra vipAkavALuM nAmakarma vedAya, jemake nAkAyuSyanAM udayamAM azubha varNa, gandha, rasa, sparza, upaghAta, anAdeya, duHsvara, ayazaHkIrti vagere nAmakarma, tenI sAthe je niSekane prApta thayeluM AyuSya te anubhAvanAmanidhattAyuSya. (pra0)--zA mATe jAtyAdinAmakarma AyuSyanA vizeSaNa tarIke ApavAmAM AvelAM che? (60)--AyuSyakarmanI pradhAnatA batAvavA mATe che. te A pramANe--nArakAdinA AyuSyano udaya thayA pachI jAtyAdi nAmakarmano udaya thAya che, te sivAya thato nathI, mATe AyuSyanI pradhAnatA che. II47 / 326 // jIvA NaM bhaMte! jAtinAmanihattAuyaM katihiM AgarisehiM pagareMti ? goyamA ! jahanneNaM ekkeNa vA dohiM vA tIhiM vA ukkoseNaM atttthhiN| neraiyA Na bhaMte! jAtinAmanihattAuyaM katihiM AgarisehiM pagareMti ? goyamA ! jahanneNaM ekkeNa vA dohiM vA, tIhiM vA, ukkoseNaM aTThahiM / evaM jAva vemANiyA / evaM gatinAmanihattAue vi, ThitINAmanihattAue vi, oLAhaLAnAmanihattAkavi, plesanAmanidattA vi, anubhAvanAmanihattAkavi IIR0-48||327nA (mULa) he bhagavan! jIvo jAtinAmanidhattAyuSya keTalA AkarSa vaDe bAMdhe? he gautama! jadhanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI ATha AkarSavaDe. e pramANe yAva--vaimAnika sudhI jANavuM. e pramANe gatinAmanidhattAyuSya, sthitinAmanidhattAyuSya, avagAhanAnAmanidhattAyuSya, pradezanAmanidhattAyuSya ane anubhAvanAmanidhattAyuSya saMbaMdhe paNa jANavuM. he bhagavan! nairayiko jAtinAmanidhattAyuSyane keTalA AkarSa vaDe bAMdhe? he gautama! jaghanya eka, be ke traNa AkarSa vaDe ane utkRSTa ATha AkarSa vaDe bAMdhe che. e pramANe vaimAniko sudhI jANavuM. ema gatinAmanidhattAyuSya, sthitinAmanidhattAyuSya, avagAhanAnAmaniddhAttAyuSya, pradezanAmanidhatAyuSya ane anubhAvanAmanidhattAyuSya saMbaMdhe paNa jANavuM. II48327 // 321 Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 chaTuM vakkati payaM aTThamaM AgarisadAraM siNaM te! jIvANaM jAtinAmanihattAuyaM jahanneNaM ekkeNa vA dohiM vA tIhiM vA ukkoseNaM aTThahiM AgarisehiM . pakaremANANaM katare katarehinto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA jIvA jAtiNAmanihattAuyaM aTThahiM AgarisehiM pakaremANA, sattahiM AgarisehiM pakaremANA saMkhejjaguNA, chahiM AgarisehiM pakaremANA saMkhejjaguNA, evaM paMcahiM saMkhijjaguNA, cauhiM saMkhijjaguNA, tIhiM saMkhijjaguNA, dohiM saMkhijjaguNA, egeNaM AgariseNaM pagaremANA saMkhejjaguNA / evaM eteNaM abhilAveNaM jAva aNubhAganAmanihattAuyaM, evaM ete chappiya appAbahudaMDagA jIvAdIyA bhANiyavvA / / sU0 - 49 / / 328 / / iti bannavaNAe bhagavaIe vakkatiyapayaM chaTTaM samattaM 6 / (mULa) he bhagavan! jAtinAmanidhattAyuSyane jaghanyathI eka, be ke traNa AkarSa vaDe ane utkRSTathI ATha AkarSa vaDe bAMdhatA e jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika hoya che? he gautama! jAtinAmanidhattAyuSyane ATha AkarSa vaDe bAMdhatA jIvo sauthI thoDA che, tethI sAta AkarSa vaDe bAMdhatA jIvo saMkhyAtaguNA che. tethI cha AkarSavaDe bAMdhatA jIvo saMkhyAtaguNA che. e pramANe pAMca AkarSa vaDe bAMdhatA saMkhyAtaguNA, tethI cAra AkarSa vaDe bAMdhatA saMkhyAtaguNA, tenAthI traNa AkarSa vaDe bAMdhatA saMkhyAtaguNA, tethI be AkarSa vaDe bAMdhatA saMkhyAtaguNA ane tethI eka AkarSa vaDe bAMdhatA saMkhyAtaguNA che. e pramANe A abhilApa--pATha vaDe yAvat-anubhAganAmanidhattAyuSya jANavuM. e pramANe jIvAdi cha alpabahutvanA daMDako kahevA. II49328 // prajJApanA sUtramAM chaTTha vyutkrAnti pada samApta. (TI0) have jAtyAdinAmakarmaviziSTa AyuSya keTalA AkarSI vaDe bAMdhe che? e pramANe jijJAsu ziSya pUche che-- "nIvALa aMte! jJAtinAmanihattAyuM Si AeihiM padmarati"? 'he bhagavan! jIvo keTalA AkarSa vaDe jAtinAmanidhattAyuSa bAMdheityAdi. 'AkarSa eTale tevA prakAranA prayatnathI karmapudgalonuM grahaNa karavuM. jema gAya pANI pItI pItI bhayavaDe ADuMavaLuM jotI pANI pIe che. e pramANe jIva paNa jyAre tIvra AyuSyabandhanA adhyavasAya vaDe jAtinAmaviziSTa AyuSya ke bIjuM gatyAdiviziSTa AyuSya bAMdhe che tyAre eka AkarSa vaDe, manda hoya to be ke traNa AkarSa vaDe mandatara hoya to cAra ke pAMca AkarSavaDe ane madantama hoya to cha, sAta ke ATha AkarSavaDe bAMdhe che. ahIM jAtyAdi karmanA AkarSano niyama AyuSyanI sAthe ` baMdhAtA hoya tyAre samajavo. bAkInA kALane viSe niyama nathI. kAraNa ke keTalIka prakRtio dhruvabandhinI hovAthI ane bIjI prakRtio parAvartamAna (virodhinI) hovAthI ghaNA kALa sudhI banyano saMbhava hovAne lIdhe temAM AkarSanuM niyatapaNuM hotuM nathI. prajJApanA TIkAnA anuvAdamAM chaThThuM vyutkrAnti pada samApta. II49328 // 1. karmabaMdhane yogya prayatnavizeSarUpa adhyavasAyanI dhArAne AkarSa kahe che, jyAre AyuSyakarmanA baMdhane yogya adhyavasAyanI dhArA tIvra hoya che tyAre te eka dhArA vaDe antarmuhUrta paryaMta AyuSyano baMdha thAya che. jyAre manda dhArA hoya che tyAre vacce antara paDI jAya che eTale antarmuhUrtanI vaccenA kALamAM AyuSyano bandha thato aTakI jAya che, eTale vacce khAMco paDI jAya che tyAre be AkarSa vaDe AyuSyano bandha thAya che. jyAre tethI paNa adhyavasAyanI manda dhArA hoya che, tyAre vacce vacce be vAra AyuSyano bandha thato nathI eTale traNa AkarSa vaDe AyuSyano bandha thAya che, jema jema adhyavasAyadhArAnI mandatA tema tema vadhAre AkarSa ka2vA paDe che. ema vadhAremAM vadhAre ATha AkarSa vaDe AyuSyano bandha thAya che. jema gAya pANI pItI hoya tyAre pANI pItA pItA vacce bhayathI ADuM avaLuM jotI pANI pItI baMdha paDI jAya che tema AyuSyakarmano bandha vacce aTakI jAya che ane tyAre AkarSa vaDe punaH AyuSyano bandha thAya che. A AkarSano niyama AyuSyakarmamAM ane AyuSyakarmanI sAthe baMdhAtAM jAtyAdi nAmane lAgu paDe che. je prakRtio dhruvabandhinI che tethI athavA to parAvartamAna prakRtio hoya che ke jeno bandha lAMbA kALa sudhI cAlu che, jemake jJAnAvaraNIyAdi dhruvabandhInI prakRtio che, athavA to devagatyAdi parAvartamAna prakRtio che ane teno ghaNA kALa sudhI bandha thayA kare che, tyAM AkarSano niyama nathI. 322 Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattamaM ussAsapayaM neraiyANaM-bhavaNavAsINaM ussAsavirahakAlo zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 |rasattamaM rararasavayaM || neraiyANaM ussAsavirahakAlo neraiyA NaM bhaMte! kevatikAlassa ANamaMti vA pANamaMti vA UsasaMti vA nIsasaMti vA? goyamA! satataM saMtayAmeva ANamaMti vA pANamaMti vA UsasaMti vA nIsasaMti vA ||suu0-1||329|| sAtamuM ucchavAsa pada. (mULa) he bhagavan! narayiko keTalA kALe ucchavAsa le ane mUke? he gautama! satata ane niraMtara ucchavAsa le ane mUke. l/1/329o. (TI.) chaThThA padanI vyAkhyA karI, have sAtamA padano AraMbha karAya che. teno saMbadha A pramANe che-ahIM pUrvanA padamAM jIvonA upapAtavirahAdi kahyA ane A padamAM nArakAdipaNe utpanna thayelA ane zvAsocchavAsa paryApti vaDe paryAptA nArakAdi jIvonA yathAsaMbhava ucchavAsa-niHzvAsa kriyAnA virahakALa ane avirahakALanuM parimANa kahevAnuM che, A saMbandha vaDe prApta thayelA A padanuM A prathama sUtra che-riyAmAM te'! ityAdi. he bhagavan! nArako 'vize vAsa' viyAjonakeTalA kALe ahIM '' vAkyAlaphrAramAM vaparAya che. prAkRta zailIthI paMcamI athavA tRtIyA vibhaktinA arthamAM chaThThI vibhakti che. tethI keTalA kALa pachI athavA keTalA kALe 'nAgamati' Ananti-zvAsa le che, temAM "ardhAtu prANana-zvAsa levAnA arthamAM che ane makAna alAkSaNika-niyama viruddha Avelo che, e pramANe bIje sthaLe paNa yathAsaMbhava jANI levuM. tevI rIte pagati vA' prANatti vA-ahIM vA zabda samuccayArthaka che. e banne padonA artha anukrame spaSTa kare che. "sati vA nIti vA' "mANamaMti' mAnakti eTale "sati' ucchavasatti zvAsa le che ane "pati' prAti eTale niyati' ni:zvasanti-zvAsa mUke che. athavA "mAnamati pragati' ahIM nam dhAtu namavAnA arthamAM che, ane dhAtunA aneka artho thatA hovAthI teno zvasana kriyA rUpe artha thavAmAM virodha nathI. bIjA AdhyAryo A pramANe kahe che-'mAni pagati' e vaDe Antara ucchavAsa ane niHzvAsa kriyA grahaNa karavI ane sasaMti nIsAMti' e vaDe bAhya ucchavAsa ane niHzvAsa kriyA grahaNa karavI. e pramANe gautama svAmIe prazna karyo eTale bhagavAna uttara Ape che-hegautama! narayiko satata saMtayAmeva bALamaMti vA' satata-niraMtara zvAsa le che ane mUke che. kAraNa ke narayiko atyanta duHkhI hoya che ane du:khIne niraMtara ucchavAsa-niHzvAsa hoya che. e pramANe lokamAM dekhAya che. te satatapaNuM prAya-ghaNA aMze paNa hoya e mATe bIjuM vizeSaNa Ape che-"saMtarAmeva'satatameva-niraMtara ja le ane mUke che, eka paNa samayanuM attara paDatuM nathI. ahIM dIrghapaNuM prAkRta hovAthI thayela che. uttara ApavAmAM "bALati' ityAdinuM punaH uccAraNa ziSyanA vacanano Adara batAvavA mATe che, kAraNa ke guruo jo ziSyanA vacanano Adara kare to teo saMtuSTa thAya che, ane vAraMvAra prazna, zravaNa ane arthanA nirNayAdimAM prayatnazIla thAya che. ane teonuM vacana lokamAM mAnya thAya che, e pramANe ghaNA bhavya jIvono upakAra ane tIrthanI abhivRddhi thAya che. ll1 329 ||bhavaNavAsINaM urasAsavirahakAlo || asurakumArA NaM bhate! kevatikAlassa ANamaMti vA pANamaMti vA UsasaMti vA nIsasaMti vA? goyamA! jahanneNaM, sattaNhaM thovANaM ukkoseNaM sAtiregassa pakkhassa vA ANamaMti vA jAva nIsasaMti vaa|| nAgakumArA NaM bhaMte! kevaikAlassa ANamaMti vA pANamaMti vA UsasaMti vA nIsasaMti vA? goyamA! jahanneNaM sattaNhaM thovANaM, ukkoseNaM muhattapuhuttassa, evaM jAva thaNiyakumArANaM ||suu0-2||330|| (mU0) he bhagavan! asurakumAro keTalA kALe ucchavAsa le ane mUke? he gautama! jaghanyathI sAta stoke ane utkRSTathI kaMIka adhika pakhavADIe ucchavAsa le ane mUke. he bhagavan! nAgakumAro keTalA kALe ucchavAsa le ane mUke? he gautama! jAnyathI sAta stoke ane utkRSTathI muhUrtapRthakve-bethI nava muhUrta ucchavAsa le ane mUke. e pramANe yAvata- - 323 Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 sattamaM ussAsapayaM egidiyANaM-vANamaMtarANaM-joisiyANaM-vemANiyANaM ussAsa virahakAlo stanitakumArI sudhA . // 2 // 330 // (210) masurabhAranasUtramA ukkoseNaM sAtiregassa pakkhassa' utkRSTayA 62vAsa-ni:zvAsa 83 84 meM 55vADI hoya che ema kahyuM che. ahIM devomAM jeonI jeTalA sAgaropamanI sthiti hoya teone teTalA pakhavADIA jeTalo ucchavAsani:syaano vi24A choya che. asurazubhAzenI utkRSTa sthiti mAghi meM sAgaropamanI cha. 125 // 'caramabalisAramahiyaM' yabharanI meM sAgaroyama ane madIndranI 6 maSi meM sAgaropamanI sthiti cha-me zAnuM kyanacha. mATe teo kaIka adhika eka pakhavADIA pachI zvAsa le che ane mUke che. . |egiMdiyANaM-vANamaMtarANaM urasAsa virahakAlo || puDhavikAiyANaM bhaMte! kevatikAlassa ANamaMti vA jAva nIsasaMti vA? goyamA! vemAyAe ANamaMti vA jAva nIsasaMti vaa| evaM jAva mnnuusaa| vANamaMtarA jahA nAgakumArA ||suu0-3||331|| (mU0) he bhagavan! pRthivIkAyiko keTalA kALe ucchavAsa le ane mUke? he gautama! aniyatapaNe ucchavAsa le ane mUke. e pramANe yAvatu-manuSyo sudhI jANavuM. vyattaro nAgakumAronI peThe jANavA. /aIl331 (210) pRthivIyinI sUtramA tamo vebhAyAbhe vibhAtrayA-viSama aniyamitapaNe vAsa-ni:zvAsa se cha. arthAt teonI ucchavAsa-niHzvAsa kriyAno virahakALa aniyata hoya che. devomAM je jeTalA moTA AyuSyavALo hoya che te teTalo sukhI hoya che, ane sukhIne uttarottara ucchavAsa-niHzvAsa kriyAno ghaNo virahAkALa hoya che, kAraNa ke ucchavAsa-niHzvAsakriyA duHkharUpa che. te mATe jema AyuSyamAM sAgaropamanI vRddhi thAya tema tema ucchavAsa-niHzvAsa kriyAnA virahakALanA pramANamAM 59 55vAmAnI vRddhi thAya che. // 3 // 331 // ||joisiyANaM urasAsa virahakAlo / / joisiyANaM bhNte| kevatikAlassa ANamaMti vA jAva nIsasaMti vA? goymaa| jahanneNaM muhattapuhuttassa, ukkoseNa vi muhattapuhuttassa jAva nIsasaMti vA ||suu0-4||332|| (mULa) he bhagavan! jyotiSiko keTalA kALe ucchavAsa le ane mUke? he gautama! jaghanyathI muhUrtapRtharva ane utkRSTathI paNa muhUrtapRthakve yAvat-ucchavAsa le ane mUke. ll4ll33ra/ || vemANiyANaM urasAsa virahakAlo || vemANiyANaM bhaMte! kevatikAlassa ANamaMti vAjAvanIsasaMti vA? goymaa|jhnnennNmuhttpuhuttss, ukkoseNa tettIsAe pakkhANaMjAva nIsasaMti vA ||suu0-5||333|| (mU0) he bhagavan! vaimAniko keTalA kALe ucchavAsa le ane mUke? he gautama! jaghanyathI muhUtapRthakve ane utkRSTathI tetrIsa 55vADIyayAvata-zvAsa bhU. 14/1333 // sohammadevA NaM bhaMte! kevaikAlassa ANamaMti vA jAva nIsasaMti vA? goyamA! jahanneNaM muhattapuhuttassa, ukkoseNa doNhaM pakkhANaMjAva nIsasaMti vaa| IsANagadevA NaM bhaMte! kevaikAlassa ANamaMti vA jAva nIsasaMti vA? goyamA! jahanneNaM sAtiregassa muhutta huttassa, ukkoseNaM sAtiregANaM doNhaM pakkhANaM jAva nIsasaMti vaa| saNaMkumAradevA NaM. bhaMte! kevatikAlassa ANamaMti vA jAva nIsasaMti vA? goymaa| jahanneNaM doNhaM pakkhANaM jAva nIsasaMti vA, ukkoseNaM sattaNhaM pakkhANaM jAva nIsasaMti vaa| mAhiMdagadevA NaM bhaMte! kevatikAlassa ANamaMti vA jAva nIsasaMti vA? goyamA! sAiregANaM doNhaM pakkhANaM jAva nIsasaMti vA, ukkoseNaM sAiregANaM sattaNhaM pakkhANaM jAva nIsasaMti vaa| baMbhalogadevA NaM bhaMte! kevatikAlassa ANamaMti vA jAva nIsasaMti vA? goyamA!jahanneNaM sattaNhaM pakkhANaM jAva nIsasaMti vA, ukkoseNaMdasaNhaM pakkhANaMjAva nIsasaMti vaa| laMtagadevA 324 Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattamaM ussAsapayaM vemANiyANaM ussAsa virahakAlo zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 NaM bhaMte! kevatikAlassa ANamaMti vA jAva nIsasaMti vA? goyamA ! jahanneNaM dasaNhaM pakkhANaM jAva nIsasaMti vA, ThakkoseNaM caudasaNhaM pakkhANaM jAva nIsasaMti vA / mahAsukkadevA NaM bhaMte! kevatikAlassa ANamaMti vA jAva nIsasaMti vA? goyamA ! jahanneNaM caudasaNhaM pakkhANaM jAva nIsasaMti vA, ukkoseNaM sattarasaNhaM pakkhANaM jAva nIsasaMti vA / sahassAragadevA NaM bhaMte! kevatikAlassa ANamaMti vA jAva nIsasaMti vA? goyamA ! jahanneNaM sattarasahaM pakkhANaM jAva nIsasaMti vA, ukkoseNaM aTThArasaNhaM pakkhANaM jAva nIsasaMti vA / ANayadevA NaM bhaMte! kevatikAlassa jAva nIsasaMti vA? goyamA ! jahanneNaM aTThArasaNhaM pakkhANaM, ukkoseNaM egUNavIsAe pakkhANaM jAva nIsasaMti vaa| pANayadevA NaM bhaMte! kevatikAlassa jAva nIsasaMti vA? goyamA ! jahanneNaM egUNavIsAe pakkhANaM jAva nIsasaMti vA, ukkoseNaM vIsAe pakkhANaM jAva nIsasaMti vA / AraNadevA NaM bhaMte! kevatikAlassa jAva nIsasaMti vA? goyamA ! jahanneNaM vIsAe pakkhANaM jAva nIsasaMti vA, ukkoseNaM egavIsAe pakkhANaM jAva nIsasaMti vA / accuyadevA NaM bhaMte! kevatikAlassa jAva nIsasaMti vA? goyamA ! jahanneNaM egavIsAe pakkhANaM jAvanIsati vA, ukkoseNaM bAvIsAe pakkhANaM jAva nIsasaMti vA / sU0 - 6 / / 334 / / (mULa) he bhagavan! saudharma devo keTalA kALe ucchvAsa le ane mUke? he gautama! jaghanyathI muhUrtamRthaktva ane utkRSTathI be pakhavADIe yAvat----ucchvAsa le ane mUke. he bhagavan! IzAnadevo keTalA kALe ucchvAsa le ane mUke? he gautama! jaghanyathI kaMika adhika muhUrtapRthaO ane utkRSTathI kaMika adhika be pakhavADIe zvAsa le ane mUke. he bhagavan! sanatkrumAra devo keTalA kALe ucchvAsa le ane mUke? he gautama! jaghanyathI be pakhavADIe ane utkRSTathI sAta pakhavADIe yAvat ucchvAsa le ane mUke. he bhagavan! mAhendra devo keTalA kALe ucchavAsa le ane mUke? he gautama! jaghanyathI kaMika adhika be pakhavADIe ane utkRSTathI kaMika adhika sAta pakhavADIe ucchvAsa le ane mUke. he bhagavan! brahmalokadevo keTalA kALe ucchavAsa le ane mUke. he gautama! jayanyathI sAta pakhavADIe ane utkRSTathI dasa pakhavADIe ucchavAsa le ane mUke. he bhagavan! lAMtaka devo keTalA kALe zvAsa le ane mUke? he gautama! jaghanyathI dasa pakhavADIe ane utkRSTathI cauda pakhavADIe zvAsa le ane mUke. he bhagavan! mahAzukradevo keTalA kALe zvAsa le ane mUke? he gautama! jaghanyathI cauda pakhavADIe ane utkRSTathI sattara pakhavADIe zvAsa le ane mUke. he bhagavan! sahasrArakalpanA devo keTalA kALe zvAsa le ane mUke? he gautama! jadhanyathI sattara pakhavADIe ane utkRSTathI aDhAra pakhavADIe zvAsa le ane mUke. he bhagavan! Anatadevo keTalA kALe zvAsa le ane mUke? he gautama! jaghanyathI aDhAra pakhavADIe ane utkRSTathI ogaNIza pakhavADIe zvAsa le ane mUke. he bhagavan! prANatadevo keTalA kALe zvAsa le ane mUke? he gautama! jAnyathI ogaNIza pakhavADIe ane utkRSTathI vIza pakhavADIe zvAsa le ane mUke. he bhagavan! AraNadevo keTalA kALe zvAsa le ane mUke? he gautama! jaghanyathI vIza pakhavADIe ane utkRSTathI ekavIza pakhavADIe zvAsa le ane mUke. he bhagavan! acyuta devo keTalA kALe zvAsa le ane mUke? he gautama! jaghanyathI ekavIza pakhavADIe ane utkRSTathI bAvIza pakhavADIe zvAsa le ane mUke. / / 6 / / 334 hiTTimahiTThimagevijjagadevA NaM bhaMte! kevatikAlassa jAva nIsasaMti vA? goyamA ! jahanneNaM bAvIsAe pakkhANaM jAva nIsasaMti vA, ukkoseNaM tevIsAe pakkhANaM jAva nIsasaMti vA / hiTTimamajjhimagevijjagadevA NaM bhaMte! kevatikAlassa jAva nIsasaMti vA? goyamA / jahanneNaM tevIsAe pakkhANaM jAva nIsasaMti vA, ukkoseNaM cavIsAe pakkhANaM jAva nIsasaMti vA / hiTThimaThavarimagevijjagANaM devA NaM bhaMte! kevatikAlassa jAva nIsasaMti vA? goyamA! jahanneNaM caThavIsAe pakkhANaM jAva nIsasaMti vA, ukkoseNaM paNuvIsAe pakkhANaM jAva nIsasaMti vaa| majjhimahiTThimagevijjagA NaM bhaMte! devA NaM kevaikAlassa jAva nIsasaMti vA? goyamA ! jahanneNaM paNuvIsAe 325 Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 sattamaM ussAsapayaM vemANiyANaM ussAsa virahakAlo pakkhANaM jAba nIsasaMti vA, ukkoseNaM chavvIsAe pakkhANaMjAva nIsasaMti vaa| majmimajjhimagevijjagANaM bhaMte! devA NaM kevaikAlassa jAva nIsasaMti vA? goyamA! jahanneNaM chavvIsAe pakkhANaM jAva nIsasaMti vA, ukkoseNaM sattAvIsAe pakkhANaM jAva nIsasaMti vaa| majjhimauvarimagevijjagA NaM bhaMte! devA NaM kevaikAlassa jAva nIsasaMti vA? goyamA! jahanneNaMsattAvIsAe pakkhANaM jAva nIsasaMti vA, ukkoseNaM aTThAvIsAe pakkhANaMjAva nIsasaMti vaa| uvarimaheTThimagevijjagA NaM bhaMte! devA NaM kevaikAlassa jAva nIsasaMti vA? goyamA! jahanneNaM aTThAvIsAe pakkhANaM jAvanIsasaMti vA, ukkoseNaMegUNatIsAe pkkhaannNjaavniissNtivaa| uvarimamajjhimagevijjagA NaM bhaMte! devA NaM kevaikAlassajAva nIsasaMti vA? goymaa| jahanneNaM eguNatIsAe pakkhANaM jAva nIsasaMti vA, ukkoseNaM tIsAe pakkhANaM jAva nIsasaMti vA uvarimauvarimagevejjagA NaM bhaMte! devA NaM kevatikAlassa jAva nIsasaMti vA? goyamA! jahaNNeNaM tIsAe pakkhANaM jAva nIsasaMti vA, ukkoseNaM ekkatIsAe pakkhANaM jAva nIti vA TU-gArarUpI. (mULa) he bhagavana! nIcenI trikanA nIcenA greveyakadevo keTalA kALe zvAsa le ane mUke? he gotama! jaghanyathI bAvIza pakhavADIe ane utkRSTathI tevIsa pakhavADIe zvAsa le ane mUke. he bhagavan! nIcenI trikanA madhyama greveyakadevo keTalA pakhavADIe zvAsa le ane mUke? he gotama! jaghanyathI tevIza pakhavADIe ane utkRSTathI covIza pakhavADIe zvAsa le ane mUke.he bhagavan! nIcenI trikanA uparanA raiveyakadevo keTalA pakhavADIe zvAsa le ane mUke? he gotama! jaghanyathI covIza pakhavADIe ane utkRSTathI pacIza pakhavADIe zvAsa le ane mUke. madhyama trikanI nIcenA raiveyakadevo keTalA kALe zvAsa le ane mUke? he gautama! jaghanyathI pacIza pakhavADIe ane utkRSTathI chavIza pakhavADIe zvAsa le ane mUke. madhyama trikanI madhyanA naiveyakadevo keTalA kALe zvAsa le ane mUke? he gautama! jaghanya chavIsa pakhavADIe ane utkRSTathI satyAvIza pakhavADIe zvAsa le ane mUke. madhyama trikanI uparanA raiveyakadevo keTalA kALe zvAsa le ane mUke? he gautama! jaghanyathI satyAvIza pakhavADIe ane utkRSTathI aThayAvIza pakhavADIe zvAsa le ane mUke. uparanI trikanI nIcenA veyakadevo keTalA kALe zvAsa le ane mUke? he gautama! jaghanyathI aThyAvIza pakhavADIe ane utkRSTathI ogaNatrIza pakhavADIe zvAsa le ane mUke. uparanI trikanA madhyama zaiveyakadevo keTalA kALe zvAsa le ane mUke? he gautama! jaghanyathI ogaNatrIza pakhavADIe ane utkRSTathI trIza pakhavADIe zvAsa le ane mUke. uparanI trikanA uparanA raiveyakadevo keTalA kALe zvAsa le ane mUke? he gautama! jaghanyathI trIza pakhavADIe ane utkRSTathI ekatrIza pakhavADIe zvAsa le ane mUke. Iol335 vijaya-vijayaMta-jayaMta-aparAjitavimANesu NaM devA NaM bhaMte! kevatikAlassa jAva nIsasaMti vA? goyamA? jahanneNaM ekkatIsAe pakkhANaMjAva nIsasaMti vA, ukkoseNaMtettIseNaM pakkhANaMjAvanIsasaMti vaa|svvtttthgsiddhdevaa gaMbhaMte! kevatikAlassajAva nIsasaMti vA? goyamA! ajahannamaNukkoseNaM tettIsAe pakkhANaMjAva nIsasaMti vA IFsU0-8pAradA ___ iti pannavaNAe bhagavaIe sattamaM UsAsapayaM samattaM 7 / (mULa) vijaya, vaijayanta, jayanta ane aparAjita vimAnomAM devo keTalA kALe zvAsa le ane mUke? he gautama! jaghanya ekatrIza pakhavADIe ane utkRSTa tetrIza pakhavADIe zvAsa le ane mUke sarvArthasiddha devo keTalA kALe zvAsa le ane mUke? he gautama! jaghanya ane utkRSTa sivAya tetrIza pakhavADIe zvAsa le ane mUke. 'TAu36ll prajJApanA bhagavatImAM sAtamuM ucchavAsa pada samApta / 326 Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aTThamaM sannApayaM nerayAINaM saNNAo zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 || aThThama sanAvayaM || vaDa naM maMte! sannAo patnattAo? zothamA! vasa sannAo patnattAo, taM nahA--AhArasanA, yasano, mehulanA, pAihatannA, johatannA, mAgasanA, mAyAtanA, lohasanA, toyasanA, oSasanA IR.-||337|| AThamuM saMjJA pada. (mULa) he bhagavan! keTalI saMjJAo kahI che? he gautama! dasa saMjJAo kahI che, te A pramANe--1 AhArasaMzA, 2 bhayasaMjJA, 3 maithunasaMjJA, 4 parigrahasaMjJA, 5 krodhasaMjJA, 6 mAnasaMjJA, 7 mAyAsaMjJA, 8 lobhasaMjJA, 9 lokasaMjJA ane 10 oghasaMjJA. / / 1 / / 337/1 (TI) e pramANe sAtamA padanI vyAkhyA karI, have AThamA padano prAraMbha karAya che, teno saMbandha A pramANe che--pUrvanA padamAM jIvonI ucchvAsaparyAptinAmakarma ane yogane Azrita ucchvAsakriyA teno virahakALa ane avirahakALanA pramANa vaDe kahI, have vedanIya ane mohanIya udayane Azrita tathA jJAnAvaraNa ane darzanAvaraNanA kSayopazamajanya AtmapariNAmane AzrayI praznasUtra kahe che--rUM aaN maMte! sannAo pannattAo'?-he bhagavan! keTalI saMjJAo kahI che? 'saMjJAnaM saMjJA' eTale` Abhoga, upayoga, athavA 'saMzAyate anayA' je vaDe 'A jIva che' ema oLakhAya te saMjJA. A banne vyutpattimAM vedanIya ane mohanIyanA udayane Azrita ane jJAnAvaraNa ane darzanAvaraNa karmanA kSayopazamane Azrita vicitra AhArAdi prApta karavAnI kriyA te saMjJA kahevAya che. te saMjJA upAdhinA (vizeSaNanA) bhedathI dasa prakAranI che, te prakAre bhagavAn utta2 Ape che--'he gautama! saMjJA dasa prakAranI kahI che.' tenA dasa prakAra nAmanA uccArapUrvaka jaNAve che- 'AhArasannA' ityAdi. temA 1 kSudhA vedanIyanA udayathI je kavalAdi AhArane mATe tevA prakAranA pudgalone grahaNa karavAnI kriyA te AhArasaMzA, kAraNa ke te AhArasaMzA icchArUpa hovAthI Abhoga-upayogarUpa che. athavA 'saMjJAyatenayA' je vaDe jIva oLakhAya, AhAra grahaNa karavAnI kriyA vaDe jIva oLakhAya che mATe te saMjJA kahevAya che. A pramANe badhe sthaLe vicAra karavo. 2 bhayamohanIyanA udayathI bhayabhIta thayelA prANInI dRSTi ane mukhanA vikAra, tathA romAMca thavArUpa je kriyA te bhayasaMjJA. 3 puruSavedanA udayathI maithunane mATe strIdarzana, vadananI prasannatA, urunuM staMbhana ane kaMpa pramukha je kriyA te maithunasaMzA. 4. lobhanA udayathI saMsAranA pradhAna kAraNabhUta rAgapUrvaka sacetana ane acetana dravyane grahaNa karavAnI kriyA te parigrahasaMjJA. 5 krodhavedanIyanA udayathI krodhanA Avezagarbhita puruSanA mukha, netra, ane hoThanA sphuraNa-kaMpa vagerenI kriyA te krodhasaMjJA. 6 mAnanA udayathI ahaMkArarUpa garvAdino pariNAma te mAnasaMjJA, 7 mAyAvedanIya vaDe azubha saMklezathI asatya bhASaNAdirUpa kriyA te mAyAsaMjJA, lobhavedanIyanA udayathI lAlacavaDe sacetana ane acetana dravyanI icchA te lobhasaMjJA. 9 matijJAnAvaraNa karmanA kSayopazamathI zabda-rUpAdi arthaviSayaka sAmAnya avabodhanI kriyA te oghasaMjJA. 9 ane tenA vizeSa avabodhanI kriyA te lokasaMjJA. e rIte darzanopayoga e oghasaMjJA ane jJAnopayoga e lokasaMjJA kahevAya che. A saMbandhe bIjA AcAryo kahe che-- "sAmAnya prakRtti te oghasaMjJA. jema velanuM vADa upara caDhavuM vagere. lokanI je tyAjya pravRtti te lokasaMjJA." e pramANe A saMjJAono spaSTarUpe sukhapUrvaka bodha thavAne mATe paMcendriyone AzrayI vyAkhyA karI. ekendriyone A saMjJAo avyaktarUpe jANavI.||1||337|| / / nerayAn sabjAno || nevALa maMtA Rti sannAo patnattAo? goyamA! vRtta sanAo pannattAo, taM nahI--sAhAranA, nAva oSatanA aNumArAM maMte! D sanAbo pannattAlo? goyamA! vasa sannAo pannattAo, te nahA AhArasannA,jAva oghasannA, evaM jAva thaNiyakumArANaM / evaM puDhavikAiyANaM jAva vemANiyAvasANANaM NeyavvaM IR.-2||338 / / 327 Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 aTThamaM sannApayaM nerayAiNaM saNNAviyAro (mULa) he bhagavan! narayikone keTalI saMjJAo kahI che? he gautama! dasa saMjJAo kahI che, te A pramANe-AhArasaMzA, thAvata- saMjJA. he bhagavan! asurakumArone keTalI saMjJAo kahI che? he gautama! dasa saMjJAo kahI che. te A pramANa-AhAra saMjJA, yAvata-oghasaMjJA. e rIte svanitakumAro sudhI jANavuM. ema pRthivIkAyikothI AraMbhI vimAniko paryanta jANavuM. ara 338 || neraLa rasaUAvicAro || neraiyANaM bhaMte! kiM AhArasannovauttA, bhayasannovauttA, mehuNasannovauttA, pariggahasannovauttA? goyamA! osanna kAraNaM paDucca bhayasannovauttA,saMtaibhAvaM paDucca AhArasannovauttA vi,jAva pariggahasannovauttA vi| eesi NaM bhaMte! neraiyANaM AhArasannovauttANaM bhayasannovauttANaM mehuNasannovauttANaM pariggahasannovauttANa ya kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA neraiyA mehuNasannovauttA, AhArasannovauttA saMkhijjaguNA, pariggahasannovauttA saMkhijjaguNA, bhayasannovauttA saMkhijjaguNA ITU-rArUrU II (mULa) he bhagavan! narayiko AhArasaMzAnA upayogavALA, bhayasaMjJAnA upayogavALA, maithunasaMjJAnA upayogavALA ke parIgrahasaMjJAnA upayogavALA hoya? gautama! bAhya kAraNane AzrayI bahudhA bhayasaMjJAnA upayogavALA ane saMtatibhAvaAMtarika anubhavane AzrayI AhAra saMjJAnA upayogavALA, yAvata-parigrahasaMjJAnA upayogavALA hoya che. te bhagavan! AhAsaMjJAnA upayogavALA, bhayasaMjJAnA upayogavALA, maithunasaMjJAnA upayogavALA ane parigrahasaMjJAnA upayogavALA e narayikomAM koNa konAthI alpa, bahu, talya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA narayiko mithunasaMjJAnA upayogavALA hoya che. tethI AhArasaMzAnA upayogavALA saMkhyAtaguNA che, tethI parigrahasaMjJAnA upayogavALA saMkhyAtaguNA che, ane tethI bhayasaMjJAnA upayogavALA saMkhyAtaguNA che. Ima339ll (20) narayikanA sUtramAM monna varga paDunda manovattA' temAM osannazabda bAhulyavAcI che. kAraNazabda vaDe "bAhya kAraNa levuM. tethI teno A pramANe artha thAya che-bAhya kAraNane AzrayI narayiko bahudhA bhayasaMjJAnA upayogavALA hoya che. te A pramANe--teonI cotarapha ghaNA bhayane utpanna karanArA paramAdhArmika, lohanI kavallI (zasavizeSa), zakti, bhAlA vagere hoya che. "saMtabhAvaM paDunna' ahIM Antara anubhavabhAvane saMtatibhAva kahevAmAM Ave che. tAtparya e che ke je bAhya kAraNa sApekSa na hoya, paNa Antarika anubhava sApekSa hoya te satatapaNe hovAthI saMtatibhAvane AzrayI kahevAya che. tethI Antarika anubhavanI apekSAe narayiko AhArasaMzAnA upayogavALA paNa hoya che, vAva parigrahasaMjJAnA upayogavALA, paNa hoya che. alpabadutvanA vicAramAM sauthI thoDA narayiko maithuna saMjJAnA upayogavALA hoya che. kAraNa ke teo cakSunA nimiSamAtra kALa paNa sukhI nathI, paraMtu niraMtara atiprabala dukhAgnithI saMtapta zarIravALA hoya che. kahyuM che ke "acchinimIlaNamettaM natthi suhaM dukkhameva paDibaddhaM / narae neraiyANaM ahonisaM paccamANANaM" // narakamAM rAtridivasa pamAna-duHkha pAmatAM narayikone AMkhanuM nimIlana thAya teTalo kALa paNa sukha nathI. mAtra duHkha ja pratibaddha-lAgeluM che. mATe maithunanI icchA teone hotI nathI. paNa jo koI kALe koIne thAya topaNa te thoDA kALanI hoya che. mATe prazna samaye maithuna saMjJAnA upayogavALA thoDA hoya che. tethI saMkhyAtaguNA AhArasaMzAnA upayogavALA hoya che, kAraNa ke te ghaNA duHkhI prANIone ghaNA kALa sudhI AhAranI IcchA thatI hovAthI prazna samaye atyanta ghaNA AhArasaMzAnA upayogavALAno sambhava che. tethI sahayAtaguNA parigrahasaMjJAnA upayogavALA che. AhAranI icchA zarIrane mATe hoya che ane parigrahanI icchA to zarIra ane te sivAya bIjI zasAdi vastune viSe hoya che, ane ghaNA kALa sudhI avasthita hoya che, te mATe prazna samaye atyanta ghaNA parigraha saMjJAnA upayogavALA prApta thAya che. mATe pUrva karatAM sahayAtaguNA che. tethI bhayasaMjJAnA , 328 Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aTThamaM sannApayaM tirikkhajoNiyANaM-maNussANaM saNNAviyAro zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 upayogavALA sahayAtaguNA che, kAraNa ke narakamAM narayikone cAre tarapha maraNAnta bhaya hoya che. mATe prazna samaye atyanta ghaNA bhayasaMjJAnA upayogavALA hoya che. 3339ll | | tirivaravanoLiyA rasAviyaro ||. tirikkhajoNiyA NaM bhaMte! kiM AhArasannovauttA, jAva pariggahasannovauttA? goyamA! osanna kAraNaM paDucca AhArasannovauttA, saMtaibhAvaM paDucca AhArasannovaThattA vi jAva pariggahasannovauttA vi| eesi NaM bhaMte! tirikkhajoNiyANaM AhArasannovauttANaM jAva pariggahasannovauttANa ya kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA tirikkhajoNiyA pariggahasannovauttA, mehuNasannovauttA saMkhijjaguNA, bhayasannovauttA saMkhijjaguNA, AhArasannovauttA saMkhijjaguNA ||suu0-4||340|| (mU0) he bhagavan! tiryaMcayoniko zuM AhAra saMjJAnA upayogavALA, yAvatu-parigraha saMjJAnA upayogavALA hoya che? he gautama! bAhya kAraNane AzrayI prAyaH AhArasaMjJAnA upayogavALA hoya che ane saMtatibhAva-AMtarika anubhavane AzrayI AhArajJAnA upayogavALA, yAvatu-parigrahasaMjJAnA upayogavALA paNa hoya che. he bhagavana! AhArasaMzAnA upayogavALA, vAva-parigrahasaMjJAnA upayogavALA e tiyomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika hoya che? he gautamI tiryaMco sAthI thoDA parigrahasaMjJAnA upayogavALA hoya che, tethI methanasaMjJAnA upayogavALA saMkhyAtaguNA che, tethI bhayasaMjJAnA upayogavALAM saMkhyAtaguNA che ane tethI AhArasaMzAnA upayogavALA saMkhyAtaguNA che. 434ol. (TI.) tiryaMca paMcendriyo paNa khAdya padArthane jovA vagere bAhya kAraNane AzrayI bahudhA AhArasaMzAnA upayogavALA hoya che, paNa bAkInI saMjJAnA upayogavALA nathI. kAraNa ke A bAbata pratyakSathI ja jaNAya che. antaranA anubhavarUpa saMtatibhAvane AzrayI AhArasaMjJAnA upayogavALA paNa hoya che ane yAvat parigrahasaMjJAnA upayogavALA paNa hoya che. alpabadutvanA vicAramAM sauthI thoDA parigrahasaMjJAnA upayogavALA che, kAraNa ke parigrahasaMjJAno kALa thoDo hovAthI prazna samaye thoDA ja prApta thAya che. tethI maithunasaMjJAnA upayogavALA saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke maithunasaMjJAnA upayogano tethI ghaNo kALa che. tethI paNa bhayasaMjJAnA upayogavALA saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke tene samAnajAtivALA ke vijAtIya taraphathI bhayano saMbhava che ane bhayano upayogakALa ghaNo vadhAre che, mATe prazna samaye bhayasaMjJAnA upayogavALA ati ghaNA hoya che. tethI saMkhyAtaguNA AhAra saMjJAnA upayogavALA hoya che, kAraNa ke prAyaH badhAne niraMtara AhArano saMbhava che. In340 || mathuranI rasavicAro .. maNussANaMbhaMte! kiM AhArasannovauttA,jAva pariggahasannovauttA? goymaa| osannaMkAraNaMpaDucca mehuNasannovauttA, saMtatibhAvaMpaDucca ahArasannovauttAvi,jAva prigrhsnnovuttaavi| esiNaM bhaMte! maNussANaM AhArasannovauttANaM jAva pariggahasannovauttANa ya kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA maNUsA bhayasannovaThattA, AhArasannovauttA saMkhijjaguNA, pariggahasannovauttA saMkhijjaguNA, mehulanovaDA hindrA tU0-124 (mULa) he bhagavan! manuSyo AhArasaMzAnA upayogavALA hoya che ke vAva-parigrahasaMjJAnA upayogavALA hoya che? che gautama! bAhya kAraNane AzrayI maithunasaMjJAnA upayogavALA hoya che ane saMtatibhAvane Azraya AhArasaMzAnA upayogavALA paNa hoya che, yAvatu-parigrahasaMjJAnA upayogavALA paNa hoya che, he bhagavana! AhArasaMzAnA upayogavALA, yAvat -parigrahasaMjJAnA upayogavALA manuSyomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika hoya che? gautama! sauthI thoDA manuSyo bhayasaMjJAnA upayogavALA hoya che, tethI AhArasaMjJAnA upayogavALAM saMkhyAtaguNA 329 Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 amaM sannApayaM devANaM saNNAviyAro che, tethI parigrahasaMjJAnA upayogavALA saMkhyAtaguNA che, ane tethI maithunasaMjJAnA upayogavALA saMkhyAtaguNA hoya che. 5341 // (TI0) manuSyo paNa bAhya kAraNane AzrayI bahudhA maithunasaMjJAnA upayogavALA hoya che, ane bAkInI saMjJAnA upayogavALA thoDA hoya che. antaranA anubhavabhAvarUpa saMtatibhAvane AzrayI AhArasaMjJAnA upayogavALA paNa hoya che, yAvat- parigrahasaMjJAnA upayogavALA paNa hoya che. alpabahutvanA vicAramAM sauthI thoDA bhayasaMjJAnA upayogavALA hoya che, kAraNa ke thoDA jIvone ane thoDA kALa sudhI bhayasaMjJAno sambhava che. tethI AhA2saMjJAnA upayogavALA sacAtaguNA hoya che. kAraNa ke AhA2saMjJAno upayoga ghaNA kALa sudhI hoya che. eja rIte parigrahasaMjJAno ghaNo kALa hovAthI parigrahasaMjJAnA upayogavALA sayAtaguNA che. tethI maithunasaMjJAnA upayogavALA sa"cAtaguNA che, kAraNa ke maithunasaMzA ati ghaNA kALa sudhI hovAthI prazna samaye teo ati ghaNA prApta thAya che. / / 5 / / 341 // || levAnuM sapnAviyAro || devA NaM bhaMte! kiM AhArasannovauttA, jAva pariggahasannovauttA ? goyamA ! osannaM kAraNaM paDucca pariggahasannovauttA, saMtatibhAvaM paDucca AhArasannovauttA vi, jAva pariggahasannovauttA vi / eesi NaM bhaMte! devANaM AhArasannovauttANaM jAva pariggahasannovauttANa ya kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA devA AhArasannovauttA, bhayasannovauttA saMkhijjaguNA, mehuNasannovauttA saMkhejjaguNA AihatannovattA saMobnanuLA mUddArU42|| iti pannavaNAra bhagavaIe aTThamaM sannApadaM samattaM / (mULa) he bhagavan! devo AhArasaMjJAnA upayogavALA, yAvat--parigrahasaMjJAnA upayogavALA hoya che? he gautama! prAyaH bAhya kAraNane AzrayI parigrahasaMjJAnA upayogavALA hoya che ane saMtatibhAvane AzrayI AhArasaMjJAnA upayogavALA ane yAvat--parigrahasaMjJAnA upayogavALA paNa hoya che. he bhagavan! AhArasaMjJAnA upayogavALA, yAvat-- parigrahasaMjJAnA upayogavALA devomAM koNa konAthI yAvat--alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika hoya che? he gautama! sauthI thoDA devo AhArasaMjJAnA upayogavALA hoya che. tethI saMkhyAtaguNA bhayasaMjJAnA upayogavALA, tethI saMkhyAtaguNA maithunasaMjJAnA upayogavALA ane tethI saMkhyAtaguNA parigrahasaMjJAnA upayogavALA hoya che. 6342 // prajJApanA bhagavatImAM AThamuM saMjJApada samApta. (TI0) bAhya kAraNane AzrayI devo ghaNA bhAge parigrahasaMjJAnA upayogavALA hoya che, kAraNa ke parigrahasaMjJAnA upayogamAM kAraNabhUta maNi, suvarNa ane ratnAdi hamezAM teonI pAse hoya che. ane ukta svarUpa saMtatibhAvane AzrayI teo AhA2saMjJAnA upayogavALA paNa hoya che, yAvat--parigrahasaMjJAnA upayogavALA paNa hoya che. alpabahutvanA vicA2mAM sauthI thoDA AhArasaMjJAnA upayogavALA hoya che. kAraNa ke AhAranI icchAno virahakALa atyanta ghaNo hovAthI ane AhA2saMjJAno upayogakALa atyanta thoDo hovAthI prazna samaye teo sauthI thoDA prApta thAya che. tethI bhayasaMjJAnA upayogavALA sauMcAtaguNA che, kAraNa ke bhayasaMjJA ghaNA jIvone ane ghaNA kALa sudhI hoya che, tethI paNa maithunasaMjJAnA upayogavALA saMkhyAtaguNA che tethI parigrahasaMjJAnA upayogavALA sauMcAtaguNA che, jIvonI apekSAe bahu jIvo kayA che te kahevAnuM hatuM ane teono te prakAre vicAra karyo che. / / 6 / / 342|| zrImadAcAryamalayagiriviracita prajJApanATIkAnA anuvAdamAM AThamuM saMjJApada samApta. 330 Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamaM joNipayaM neraiyAisu sIyAijoNIo zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 || navamaM joNipayaM || kativihA NaM bhaMte joNI pannattA? goyamA! tivihA joNI pnnttaa| taM jahA-sItA joNI, usiNA joNI, sItosiNA joNI ||suu0-1||343|| navamuM yonipada. (bhU0) bhagavana! yoni 241 ranI hI cha? gautama! yoni / prajanI cha.tasA prabhAga-1 zItayoni, 2 6yoni mane zItoyoni. // 1 // 34 // || neraiyAisusIyAijoNIo || neraiyANaM bhaMte! kiM sitAjoNI, usiNAjoNI,sItosiNAjoNI? goyamA! sItA vijoNI, usiNA vijoNI, No sItosiNA jonnii| asurakumArANaM bhaMte! kiM sItA joNI, usiNA joNI, sItosiNA joNI? goyamA! no sItA joNI, no usiNA joNI,sItosiNA joNI, evaM jAva thnniykumaaraannN| puDhavikAiyANaM bhaMte! kiM sItA joNI, usiNA joNI, sItosiNA joNI? goymaa| sitA vi joNI, usiNA vijoNI, sItosiMNA vi jonnii| evaM Au-vAu-vaNassai-beIdiya-teiMdiya-cauridiyANa vi patteyaM bhANiyavvaM teukkAiyANaMNo sItA, usiNA, No siitosinnaa| paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM bhaMte! kiM sItAjoNI, usiNAjoNI,sItosiNAjoNI? goyamA! sItA vi joNI, usiNA vi joNI, sItosiNA vi jonnii| samucchimapaMciMdiyatirikkhajoNiyANa vi evaM cev| gabbhavataMtiyapaMciMdiyatirikkhajoNiyANaM bhaMte! kiMsItAjoNI, usiNAjoNI,sItosiNAjoNI? goyamA! No sItA joNI, no usiNA joNI, sItosiNA jonnii| maNussANaM bhaMte! kiM sitA joNI, usiNA joNI, sItosiNA joNI? goymaa| sIyA vi joNI, usiNA vi joNI, sItosiNA vi jonnii| saMmucchimamaNussANaM bhaMte! kiM sItA joNI, usiNA joNI, sItosiNA joNI? goyamA! tivihA vi jonnii| gabbhavakkaMtiyamaNussANaM bhaMte! kiM sItA joNI, usiNA joNI, sItosiNA joNI? goyamA! No sItA, No usiNA, siitosinnaa| vANamaMtaradevANaM bhaMte! kiM sItA joNI, usiNA joNI, sItosiNA joNI? goyamA! No sItA, No usiNA, sItosiNA jonnii| joisiyavemANiyANa vi evaM ceva ||suu0-2||344|| (mU0) he bhagavan! zuM narayikone zItayoni, uSNayoni ke zItoSNayoni hoya che? he gautama! teone zItayoni ane uSNayoni hoya che, paNa zItoSNayoni hotI nathI. he bhagavanuM asurakumArone zuM zItayoni, uSNayoni ke zItoSNayoni hoya che? he gautama! teone zItayoni ke uSNayoni nathI, paNa zItoSNayoni hoya che, e pramANe svanitakumAro sudhI jANavuM. he bhagavan! pRthivIkAyikone zuM zItayoni, uSNayoni ke zItoSNayoni hoya che? he gautama! teone zItayoni, uSNayoni ane zItoSNayoni hoya che. e pramANe akAya, vAyukAya, vanaspatikAya, beIndriya, Indriya ane caurindriya pratyekane kahevuM. tejaskAyikone zIta ane zItoSNayoni nathI, paraMtu uSNuyoni che. he bhagavana! paMcendriya tiryaMcone zuM zItayoni, uSNayoni ane zItoSNuyoni che? he gautama! zItayoni, uSNayoni ane zItoSNayoni che. saMmUchima paMcendriya tiryaMcone paNa emaja jANavuM. he bhagavan! garbhaja paMcendriya tiryaMco ne zuM zItayoni, uSNayoni ke zItoSNayoni hoya che? he gautama! zItayoni nathI, uSNayoni nathI, paNa zItoSNayoni hoya che. huM bhagavan! manuSyone zuM zItayoni, uSNayoni ke zItoSNayoni hoya che? he gautama! teone zItayoni, uSNayoni ane zItoSNayoni che. he bhagavan! saMmUcchima manuSyone zuM zItayoni, uSNayoni ke zItoSNayoniM hoya che? he 331 Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA- sUtra bhAga 1 navamaM joNipayaM neraiyAisu sIyAijoNIo gautama! teone traNe prakAranI yoni hoya che. he bhagavan! garbhaja manuSyone zuM zItayoni, uSNayoni ke zItoSNayoni hoya che? he gautama! teone zIta ane uSNayoni nathI paNa zItoSNayoni hoya che. he bhagavan! vAnavyantara devone zuM zItayoni, uSNayoni ke zItoSNayoni hoya che? he gautama! teone zIta ane uSNayoni nathI, paNa zItoSNuyoni hoya che. jyotiSika ane vaimAnikone paNa emaja jANavuM. 2344 // (TI) e pramANe AThamA padanI vyAkhyA karI, have navamA padano prAraMbha karAya che. teno A pramANe sambandha che--pUrvanA padamAM prANIonA saMzArUpa pariNAmo kahyA, ane A padamAM teonI yonio kahevAya che, tenuM A prathama sUtra che--'vihA khaM bhaMte! khoLI pannattA'? he bhagavan! keTalA prakAranI yoni kahI che'? ityAdi. temAM yoni zabdano artha zo che? te kahe che- yoni zabdamAM 'yu' dhAtu mizra thavAnA arthamAM che. 'yuvanti mAM'--jemAM taijasakAryaNaza2I2vALA jIvo audArikAdi zarIrayogya pudgala skandhanA samudAyanI sAthe mizra thAya te yoni-'utpattisthAna. ahIM auNAdi 'ni' pratyaya lAgelo che. have bhagavAn uttara Ape che-traNa prakAranI yoni kahI che. te A pramANa--zIta, uSNa, zItoSNa, temAM zItasparzanA pariNAmavALI zItayoni, uSNasparzanA pariNAmavALI uSNayoni ane zIta ane uSNa ubhaya sparzanA pariNAmavALI zItoSNa yoni kahevAya che. temAM naiyikone be prakAranI yoni hoya che-zIta ane uSNa yoni. paNa teone zItoSNa yoni hotI nathI. kaI naraka pRthivImAM kaI yoni hoya che? te kahe che-ratnaprabhA, zarkarAprabhA, ane vAlukAprabhAmAM je naiyikonA upajavAnA kSetro che te badhAM zItasparzanA pariNAmavALAM che, ane upajavAnA kSetra sivAyanuM bAkI badhuM e traNe nakapRthivImAM uSNasparzanA pariNAmavALuM che, tethI tyAMnA zItayonivALA nairayiko uSNa vedanA anubhave che. padmaprabhAmAM ghaNAM upapAta kSetro zItasparzanA pariNAmavALAM che ane thoDAM uSNasparzanA pariNAmavALAM che. je prastaTomAM (pAthaDAmAM) ane je narakAvAsomAM zItasparzanA pariNAmavALAM upapAtakSetro che temAM upapAtakSetra sivAya badhuM uSNasparzanA pariNAmavALuM che. je prastaTomAM ane je narakAvAsomAM uSNasparzanA pAimavALAM upapAtakSetro che temAM te sivAya badhuM zItasparzanA pariNAmavALuM che, tethI tyAMnA ghaNA zItayonivALA nairayiko uSNa vedanA anubhave che ane thoDA uSNayonivALA zItavedanA anubhave che. dhUmaprabhAmAM ghaNA upapAta kSetro uSNasparzanA pariNAmavALAM che ane thoDAM zItasparzanA pariNAmavALAM che. je prastaTomAM ane je narakAvAsomAM uSNasparzanAM pariNAmavALAM upapAta kSetro che teomAM te sivAya badhuM zItasparzanA pariNAmavALuM che, jeomAM zItasparzanA pariNAmavALAM upapAtakSetro che temAM badhuM uSNasparzanA pariNAmavALuM che, tethI tyAMnA ghaNA uSNayonivALA nArako zItavedanA anubhave che, ane thoDA zItayonivALA nArako uSNavedanA anubhava kare che. tamaHprabhAmAM ane tamaHtamaHprabhAmAM badhAM upapAtakSetro uSNasparzanA pariNAmavALAM che ane te sivAya bAkI badhuM zItasparzanA pariNAmavALuM che. tethI tyAMnA uSNayonivALA nArako zItavedanA anubhave che. bhavanavAsI, garbhaja paMcendriya tiryaMca, garbhaja manuSyo, vyantara, jyotiSika, ane vaimAnikonA upapAtakSetro zIta ane uSNa ubhaya sparzavALAM che, tethI teonI yoni ubhaya svabhAvavALI che, paNa kevaLa zIta ke uSNa nathI. aplAyika sivAya badhA ekendriyo, beindriyo, teindriyo, caurindriyo, saMmUrchAima tiryaMca paMcendriyo ane saMmUrNima manuSyonA upapAtasthAno zItasparzavALAM, uSNasparzavALA ane ubhayasparzavALAM paNa hoya che, mATe teonI traNe prakAranI yoni hoya che, tejaskAyiko 1. te yoni dareka jIvanikAyane varNa, gandha, rasa ane sparzanA bhedathI aneka prakAranI che, te A pramANe--pRthivI, pANI, agni, ane vAyu pratyekanI sAta sAta lAkha, pratyeka vanaspatikAyanI dasa lAkha, anantakAyanI cauda lAkha, beindriya teindriya ane caurindriya pratyekanI babbe lAkha, deva nA2ka ane tiryaMca paMcendriyanI cAra cAra lAkha ane manuSyonI cauda lAkha yoni hoya che. sarva maLIne corAzI lAkha yoni thAya che. yadyapi vyaktibhedanI apekSAe ananta jIvo hovAthI ananta yoni thAya, to paNa samAna varNa, gandha, rasa, sparzIvALI ghaNI yoni chatAM paNa sAmAnyapaNe jAtirUpe eka yoni tarIke gaNAya che, mATe corAzI lAkha ja yoni thAya che, kahyuM che kesmvnnnnaaismeyaa bahavovi hu joNibhealakkhA u| sAmannA gheppaMti ha ekkajoNIe gahaNeNaM " | 44 samAnavarNAdisahita ghaNA lAkha yoninA bhedo thAya che to paNa sAmAnyapaNe eka yoninA grahaNa vaDe grahaNa karAya che. 332 Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamaM joNipayaM neraiyAisu sacittAijoNIo zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 uSNayoni vALA ane aplAyiko zItayoni vALA pratyakSa jaNAya che. rA344 eesiNaM bhaMte! sItajoNiyANaM usiNajoNiyANaM sItosiNajoNiyANaM ajoNiyANa ya kayare kayarehito appA vA, bahuyA vA, tullA vA, visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA jIvA sItosiNajoNiyA, usiNajoNiyA asaMkhejjaguNA, ajoNiyA aNaMtaguNA, sItajoNiyA aNaMtaguNA ||suu0-3||345|| . (mU0) he bhagavan! zItayoni vALA, uSNuyoni vALA, zItoSNayoni vALA ane yonirahita jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya, ke vizeSAdhika hoya che? he gautama! sauthI thoDA jIvo zItoSNayoni vALA hoya che, tethI uSNayonivALAM asaMkhyAtaguNA che, tethI yonirahita anantaguNA che ane tethI zItayoni vALA anantaguNA che. //ra 34pa ' (TI.) alpabadutvanA vicAramAM sauthI thoDA zitoNarUpa ubhayayoni vALA jIvo hoya che, kAraNa ke bhavanavAsI, garbhaja tiryaMca paMcendriya, garbhaja manuSya, vyantara, jyotiSika ane vaimAnikonI ubhayarUpa yoni che. tethI saMkhyAtaguNA uSNuyoni vALA che, kAraNa ke sUkSma ane bAdara banne prakAranA tejaskAyiko, ghaNA narayiko ane keTalAka pRthivI, pANI vAyu ane pratyeka vanaspati uSNayoni vALA che. tethI yonirahita anantaguNA che, kAraNa ke siddho anaMta che. tethI zItayonivALA anaMtaguNA che. kAraNa ke badhA anaMtakAyiko zItayoni vALA che. ane teo siddhothI anaMtaguNA che. ri 34pI || neraDrAphara sarittArUnoLAno || kativihA NaM bhaMte! joNI pannattA? goyamA! tivihA joNI pannattA, taM jahA-'sacittA, 'acitA, 'mIsiyA ITU-jIrUddA (mU0) he bhagavan! yoni keTalA prakAranI kahI che? he gautama! yoni traNa prakAre kahI che. A pramANa- sacitta, acitta ane mizra yoni. //4/346/l (TI) have bIjA prakAre yoninuM pratipAdana kare che- he bhagavan! yoni keTalA prakAranI che"? sacitta-jIvapradezanA saMbaMdhavALI, acitta-sarvathA jIvarahita, ane mizra-aMzataH jIvapradeza sahita ane aMzataH jIvapradezarahita-ema traNa prakAre che. temAM narayikonuM je upapAtakSetra che te koI paNa jIve zarIrarUpe grahaNa kareluM nathI mATe teonI acitta yoni che. yadyapi sUkSma ekendriyo sakala lokavyApI che to paNa tenA Atmapradezo sAthe upapAtasthAnanA pagalo paraspara abhedAtmaka saMbaMdhavALA nathI, eTale te jIvoe upapAtasthAnanA pudgalo zarIrarUpe grahaNa karelA nathI, mATe teonI acitta yoni che. e pramANe asurakumArAdi bhavanapationI, tathA vyantara, jyotirSika ane vaimAnikonI acitta yoni jANavI. pRthivIkAyikathI mAMDI saMmUrchAima manuSya paryanta jIvonuM upapAtakSetra anya jIvoe grahaNa kareluM hoya che, kvacit grahaNa kareluM hotuM nathI ane aMzataH grahaNa kareluM ane aMzataH nahi grahaNa kareluM ubhaya svabhAvavALuM paNa hoya che mATe teonI traNa prakAranI yoni che. garbhaja tiryaMca paMcendriya ane garbhaja manuSyonI jyAM utpatti thAya che tyAM acetana paNa zukra ane zoNitanA pulo hoya che mATe teonI mizra yoni hoya che. jApa346ll. neraiyANaM bhaMte! kiM sacittA joNi, acittA joNI, mIsIyA joNI? goyamA! no sacittA joNI, acittA joNI, no miisiyaajonnii| asurakumArANaM bhaMte! kiMsacittAjoNI, acittA joNI,mIsiyAjoNI? goyamA! no sacittA joNI, acittA joNI, no mIsiyA joNI, evaM jAva thnniykumaaraannN| puDhavikAiyANaM bhaMte! kiM sacittA joNI, acittA joNI, mIsiyA joNI? goyamA! sacittA joNI vi, acittA joNI vi, mIsiyA vi joNI, evaM jAva cridiyaannN|sNmucchimpNceNdiytirikkhjonniyaannNsNmucchimmnnussaann ya evaM cev|gbmvkkNtiypNciNdiytirikkhjonniyaannN gabbhavakkaMtimaNussANa ya no sacittA, no acittA, miisiyaajonnii| vANamaMtara-joisiya-vemANiyANaM - 333 Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 navamaM joNipayaM neraiyAisu saMvuDAijoNIo jahA asurakumArANaM ||suu0-5||347|| (mULa) he bhagavan! narayikone zuM sacittayoni, acittayoni ke mizrayoni hoya che? he gautama! teone sacitta ane mizrayoni nathI, paNa acittayoni che. he bhagavan! asurakumArone zuM sacittayoni, acittayoni ke mizrayoni hoya che? he gautama! sacitta ane mizrayoni nathI, paNa acittayoni hoya che. e pramANe svanitakumAro sudhI jANavuM. he bhagavan! pRthivIkAyikone zuM sacitta, acitta ke mizrayoni hoya che? he gautama! sacitta, acitta ane mizra traNa prakAre yoni hoya che. e pramANe yAvat caurindriya sudhI jANavuM. saMmUrNima paMcendriya tiryaMco ane saMpUrNima manuSyone emaja jANavuM. garbhaja paMcendriya tiryaMco ane garbhaja manuSyone sacitta ane acitta yoni nathI, paNa mizrayoni hoya che. vAvyantara, jyotirSika ane vaimAnikone asurakumAronI peThe jANavuM. //pa347ll. (TI0) alpabadutvanA vicAramAM sauthI thoDA jIvo mizrayoni vALA che, kAraNa ke garbhaja tiryaMca paMcendriya ane manuSyonI ja mizra yoni che. tethI acittayonivALA asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke nArako, devo ane keTalAka, pRthivI, apa, tejasu, vAyu, pratyeka vanaspati, beindriya, indriya, caurindriya, saMmUrzima tiryaMca paMcendriya ane saMmUrchAima manuSyonI acitta yoni che. tethI yonirahita anantaguNA che, kAraNa ke siddho ananta che. tethI sacittayonivALA anantaguNA che. kAraNa ke nigodanA jIvonI sacitta yoni che ane teo siddhAM karatAM paNa anantaguNA che. pI347 eesiNaM bhaMte! jIvANaM sacittajoNINaM acittajoNINaM mIsajoNINaM ajoNINa ya kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goymaa| savvatthovAjIvA mIsajoNiyA, acittajoNiyA asaMkhejjaguNA, ajoNiyA aNaMtaguNA, sacittaz2oNiyA aNaMtaguNA ||suu0-6||348|| ' (1) he bhagavan! sacittayoni vALA, acittayoni vALA, mizrayoni vALA ane yonirahita e jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika hoya che? he gautamI sauthI thoDA jIvo mizrayonivALA hoya che, tethI acittayonivALA asaMkhyAtaguNA che, tethI yonirahita anantaguNA che ane tethI sacittayonivALA anantaguNA che. /6/348 ' TIPrAphara saMpurUnoLo | kaivihA NaM bhaMte! joNI pannattA? goymaa| tivihA joNI pannattA? taM jahA-saMvuDA joNI, viyaDA joNI, saMvuDaviyaDA joNI ||suu0-7||349|| (mU0) he bhagavan! keTalA prakAranI yoni kahI che? he gautama! traNa prakAranI yoni kahI che. te A pramANe--saMvRtayoni, - vivRta yoni ane saMvRtavivRtayoni. //7/349ll (20) have pharI paNa prakArAntarathI yoninuM pratipAdana kare che- he bhagavan! keTalA prakAranI yoni kahI che? temAM nArakonI saMvRta yoni che, kAraNa ke nArakonI utpattinA sthAnarUpa narakaniSphaTo baMdha karelA gavAkSa jevA che, temAM utpanna thayelA narayiko vRddhi pAmatAM teonI aMdarathI bAhara paDe che. zIta upapAtasthAnothI uSNa kSetramAM ane uSNa upapAta sthAnothI zIta kSetramAM paDe che. bhavanapati, vantara, jyotiSika, ane vaimAnikonI paNa saMvRta yoni hoya che, kAraNa ke teo devadUSya vastrathI DhaMkAyela devazadhyAmAM utpanna thAya che. "revataLisiAMti devadUtaMtaripa baMdhutasaMhe jharUkhAne sarAhanA vavazva"| devadUSya vastrathI AcchAdita devazayAmAM aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa zarIranI avagAhanA vaDe utpanna thAya che-evuM zAstra vacana che. ekendriyo paNa saMvRtayoni vALA che kAraNa ke teonI yoni spaSTa jaNAtI nathI. beIndriyathI AraMbhI caurindriya sudhInA jIvo, saMmUrzima tiryaMca paMcendriya ane saMmUrchAima manuSyonI vivRta yoni hoya che. kAraNa ke teonuM utpattisthAna jalAzayAdi spaSTa jaNAya che. garbhaja tiryaMca paMcendriya ane garbhaja manuSyonI saMvRtavivRta yoni che. kAraNa ke - 334. Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamaM joNipayaM maNussesu tivihA joNI zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 garbha saMvRta ane vivRtarUpa che. garbha aMdarathI jaNAto nathI, ane bahArathI udaranI vRddhi thavA vagere kAraNothI jaNAya che. IkA3495. neraiyANaM bhaMte! kiM saMvuDA joNI, viyaDA joNI,saMvuDaviyaDA joNI? goyamA! saMvuDAjoNI, no viyaDAjoNI, nosNvuddviyddaajonnii| evaMjAva vnnssikaaiyaannN| beiMdiyANaM pucchaa| goyamA! no saMvuDAjoNI, viyaDAjoNI, no sNvuddviyddaajonnii| evaM jAva curidiyaannN|sNmucchimpNciNyitirikkhjonniyaannNsmucchimmnnussaann ya evaM cev| gabbhavakkaMtiyapaMciMdiyatirikkhajoNiyANaM gabmavakkaMtiyamaNussANa ya no saMvuDA joNI, no viyaDA jogI, saMvuDaviyaDA jonnii| vANamaMtara-joisiya-vemANiyANaM jahA neraiyANaM ||suu0-8||350||| (mU4) he bhagavan! narayikone zuM saMvRtayoni, vivRtayoni ke saMvRtavivRtayoni hoya che? he gautama! teone saMvRtayoni hoya che, paNa vivRtayoni ane saMvRtavivRtayoni hotI nathI. e pramANe vAva-vanaspatikAyiko sudhI jANavuM. beIndriyo saMbadhe pRcchA. he gautama! teone saMvRta ke saMvRtavivRtayoni hotI nathI, paNa vivRtayoni hoya che. ema thAvat caurindriyo sudhI jANavuM. saMmUrchAima paMcendriya tiryaMco ane saMmUrchAima manuSyone emaja jANavuM. garbhaja paMcendriya tiryaMco ane garbhaja manuSyone saMvRta ane vivRtayoni nathI, paNa saMvRtavivRtayoni hoya che. vAnavyattara jyotiSika ane vaimAnikone narayiko peThe jANavuM. 835oll eesi NaM bhaMte! jIvANaM saMvuDajoNiyANaM viyaDajoNiyANaM saMvuDaviyaDajoNiyANaM ajoNiyANa ya kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA jIvA saMvuDaviyaDajoNiyA, . viyaDajoNiyA asaMkhijjaguNA, ajoNiyA aNaMtaguNA, saMvuDajoNiyA aNaMtaguNA ||suu0-9||351|| (mULa) he bhagavan! saMvRyoni vALA, vivRtayoni vALA, saMvRtavivRtayoni vALA ane yonirahita e jIvomAM koNa konAthI : alpa, bahu, tulya ke vizeSAvika che? he bhagavan! sauthI thoDA jIvo saMvRtavivRtayonivALA che, tethI vivRtayonivALA asaMkhyAtaguNA che, tethI yonirahita anantaguNA che ane tethI saMvRtayoni vALA anantaguNA che. llll351// (20) alpabadutvanA vicAramAM sauthI thoDA saMvRtavivRtayoni vALA che, kAraNa ke garbhaja tiryaMca paMcendriya ane manuSyonI saMvRta-vivRtayoni hoya che. tethI vivRtayoni vALA asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke beindriyathI AraMbhI caurindriya sudhInA jIvo, saMmUrchAima tiryaMca paMcendriya ane saMmUrchAima manuSyonI vivRta yoni che, tethI yonirahita anantaguNA che, kAraNa ke siddha anantaguNA che. tethI saMvRtayonivALA anantaguNA che, kAraNa ke vanaspatinI saMvRta yoni che, ane teo siddhothI paNa anantaguNA che. ll351 ||mapura rasunividA nokhI || kaivihA NaM bhaMte! joNI pannattA? goyamA! tivihA joNI pannattA, taM jahA-kummuNNayA, saMkhAvattA, vNsiipttaa| kummuNNayA paMjoNI uttmpurismaauunnN|kummunnnnyaaennNjonnie uttamapurisA gabme vakkamaMti,taMjahA-arahaMtA, cakkavaTTI, valadevA, vaasudevaa| saMkhAvattA NaM joNI itthIrayaNassa, saMkhAvattAe NaM joNIe bahave jIvA ya poggalA ya vakkamaMti viukkamati cayaMti uvacayaMti, no ceva NaM nnipphjjNti| vaMsIpattA NaM joNI pihujaNassa, vaMsIpattAe NaMjoNIe pihujaNe gabme vakkamati ||suu0-10||352|| iti pannavaNAe bhagavaIe navamaM joNIpadaM samattaM 9 / (mULa) he bhagavan! keTalA prakAranI yoni kahelI che? he gautama! traNa prakAranI yoni kahelI che. te A pramANe-kUtratA, zaMkhAvata ane vaMzIpatrA, kUrmonatA yoni uttama puruSonI hoya che. kUmaLatA yoninA garbhamAM uttama puruSo utpanna 335 Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 navamaM joNipayaM maNussesu tivihA joNI thAya che te A pramANe--arihaMto, cakravartI, baladevo ane vAsudevo. zaMkhAvartAyoni strIratnane hoya che. zaMkhAvata yonimAM ghaNA jIvo ane pudgalo Ave che ane garbharUpe utpanna thAya che, caya pAme che ane upacaya pAme che, parantu niSpanna thatA nathI. vaMzIpatrA yoni sAmAnya manuSyonI hoya che. vaMzIpatrA yonimAM sAmAnya manuSyo garbhamAM Ave che. 7/1035ra/ prajJApanA bhagavatImAM navamuM yonipada samApta. (TI0) have manuSyayoninA vizeSa-bhedanu pratipAdana kare che- he bhagavan! yoni keTalA prakAranI che ityAdi. kAcabAnI pITha jevI UMcI hoya te kUrmonnatA, zaMkhanI peThe AvartavALI te zaMkhAvartA ane saMyukta be vAMsanA pAMdaDAnA AkAravALI vaMzIpatrA yoni kahevAya che, bAkI badhuM sugama che. paranta zaMkhAvarta yonimAM ghaNA jIvo ane jIvanI sAthe saMbaMdhavALA pugalo Ave che ane garbharUpe utpanna thAya che, sAmAnyataH caya-vRddhi pAme che ane vizeSataH upacayane prApta thAya che. parantu "ati prabala kAmAgninA paritApavaDe nAza thavAthI garbhanI niSpatti thatI nathI evo vRddhAcAryono pravAda che. 103parA prajJApanA TIkAnA anuvAdamAM navamuM pada samApta. X X X vivRta X jIvonI yonio. jIvabheda * uSNa zItoSNa sacitta acitta mizra saMvRta vivRta saMvRta-vivRta 1. nAraka zIta uSNa x x acita x saMvRta x x 2. bhavanapati x x zItoSNa x acitta x saMvRta x 3. pRthvI, apa, vAyu, vanaspati zIta uSNa zItoSNa sacitta acitta mizra saMvRta x 4. teja x uSNa x sacitta acitta mizra saMvRta x x 5. lIjhiya, trIndriya, caturindriya zIta uSNa zItoSNa sacitta acitta mizra x nivRta 6, paMcendriya tiryaMca - saMmUrzima tiryaMca - uSNa zItoSNa sacitta acitta mizra * garbhaja tiryaca. ' x x zItoSNa x x mizra x x saMvata-vivRta 7. manuSya saMmUrchAima manuSya zIta uSNa zItoSNa sacitta acitta mizra x vivRta x garbhaja manuSya x x zItoSNa x x mizra x x saMvRta-vivRta 8. vANamaMtara x x zItoSNa x acitta x saMvRta x x 9. jyotiSka x x zItoSNa x acitta x saMvRta x x 10. vaimAnika x x zItoSNa x acitta X saMvRta x x (11, siddha x x x x x x x x x 1. tejaskAya sivAyanA ekendriyonI yoni jaNAvatAM sUtro (742-43)nI TIkAno pATha niyAmayioAvanAM trividhA yoniH Avo pATha chapAyo che (prajJApanA TIkA, patra 225 1, 226 a.) paNa TIkAnI samagra hastalikhita pratiomAM ahIM prakriyA //maniAyavarnAnAM.... trividhA yoniH Avo mULa sUtrane saMvAdI pATha che. s * * * * * 336 Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasamaM caramAcaramapayaM logAlogANaM carimAcarimavibhAgo zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 || vanamaM gharanAgharamavayaM || ruti aaN bhaMte! pujavIo pannattAo? goyamA! bakra pujavIo pannattAo, taM nahA--sthaLakhamAM, tApamAM, vAjIyampamAM, 'paMkhamAM, dhUmappamAM, tamaLamAM, tamatamamAM, sIpanmArA slR0-2||3|| dasamuM caramAcarama pada. (mULa) he bhagavan! keTalI pRthivIo kahI che? he gautama! ATha pRthivIo kahI che. te A pramANe--1 ratnaprabhA, 2 zarkarA prabhA, 3 vAlukAprabhA, 4 paMkaprabhA, 5 dhUmaprabhA, 6 tamaHprabhA, 7 tamaHtamaHprabhA, 8 ISatprAkbhArA. ||125353 // (TI) e pramANe navamA padanI vyAkhyA karI, have dasamA padano prAraMbha karAya che. teno saMbandha A pramANe che--ahIM pUrvanA padamAM prANIonI yonionuM pratipAdana karyuM ane A padamAM prANIonA upapAtanu kSetra ratnaprabhAdi che, te carama ane acarama vibhAga vaDe batAvAya che. temAM A Adi sUtra che-'ruti naM aMte puDhavIo pannattAo'--he bhagavan! keTalI pRthivIo kahI che-ityAdi pATha sugama che. paraMtu ISatvambhArA e pIsatALIza lAkha yojana lAMbI ane pahoLI zuddha sphaTikanA jevI siddhazilA pRthivI che. / / 1 / / 353 // || nonAnonAnuM parimArivimAno || rUmA aaN maMta| vAppamA pujavIvi paramA,attaramA, caeNramADuM, attaramADuM, gharamaMtapavelA, attaramaMtarelA?oyamA imA NaM rayaNappabhA puDhavI no caramA, no acaramA, no caramAtiM no acaramAtiM no caramaMtapadesA, no acaramaMtapadesA, niyamA'caramaM caramANi ya, caramaMtapadesA ya acaramaMtapadesA ya, evaM jAva ahesattamA puDhavI, sohammAdI jAva aNuttaravimANANaM evaM ceva, IsIpabbhArA vi evaM ceva, loge vi evaM ceva, evaM aloge vi IR.-2||rU 4|| (mULa) he bhagavan! A ratnaprabhA pRthivI zuM carama (parvatavartI) che 1, acararma (madhyavartI) che. 2 (bahuvacana viziSTa) carama che 3, acarama 4, caramAntapradezarUpa che 5, ke acaramAntapradezarUpa che 6? he gautama! A ratnaprabhA pRthivI carama nathI, acararma nathI, bahuvacanAnta carama ane acarama nathI, caramAntapradezarUpa nathI, tema acaramAntapradezarUpa paNa nathI, paNa avazya acarama, ane bahuvacanAnta caramarUpa che, tathA caramAntapradezarUpa ane acaramAntapradezarUpa che. e pramANe yAvat nIcenI sAtamI naraka pRthivI sudhI jANavuM. saudharmathI mAMDI yAvat-anuttara vimAna sudhI tathA ISatprAkbhArA pRthivI saMbaMdhe paNa e pramANeja samajavuM. ane loka ane aloka saMbaMdhe paNa emaja jANavuM. // 2 // 354 // (TI0) 'rUmA aaN aMte! rayaLaLamA puvI rjAi gharamAM, attaramA'--he bhagavan! A ratnaprabhA pRthivI zuM carama che ke acarama che-ityAdi prazna che. temAM carama ane acaramanI paribhASA A pramANe che-carama eTale paryaMtavartI, chelle raheluM, te caramapaNuM bIjAnI apekSAe hoya che tethI te sApekSa che. jemake pUrvanA zarIranI apekSAe carama zarIra kahevAya che. caramaparyaMtavartI na hoya, paNa madhyavartI hoya te acarama. te paNa caramanI apekSAe hovAthI sApekSa che. jemake tevA prakAranA anya zarIranI apekSAe madhyaza2I2 acaramazarIra kahevAya che. e pramANe carama ane acarama sambandhu ekavacanAnta prazna karyo, have bahuvacanAnta prazna kare che. 'paramArUM attaramAD' eTale bahuvacanAnta carama che acarama che? A cAra praznasUtro tevA prakAranA ekatvapariNAmavALA dravya sambandha karyA, have pradezone AzrayI be prazna kare che--'gharamaMtapaNNA ya attaramaMtarpaNNA r'caramarUpa ane anne rahelA hovAthI antavartI khaMDo caramAnto kahevAya che, temAM rahelA pradezo te ca2mAntapradezo kahevAya che. koinI paNa apekSAe ante nahi rahetA hovAthI acaramarUpa-madhyavartI khaMDa acaramAnta kahevAya che. temAM rahelA pradezo te acaramAntapradezo kahevAya che. e pramANe gautama svAmIe cha prazno karyA. have bhagavAna teno uttara Ape che--'he gautama! te 337 Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 dasamaM caramAcaramapayaM logAlogANaM carimAcarimavibhAgo ratnaprabhA pathiva carama nathI, kemake caramapaNe bIjI vastunI apekSAe che, ane ahIM apekSA rAkhavA yogya anya vastu nathI, kAraNa ke ahIM mAtra anya vastunI apekSA sivAya kevaLa ratnaprabhAno ja prazna karyo che. A ja kAraNathI acarama paNa nathI. te A pramANe-acaramapaNe paNa anya vastunI apekSAe che, ahIM apekSA rAkhavA yogya anya vastu vivalita nathI, bhAvArtha e che ke-A ratnaprabhA pRthivI carama nathI, tema madhyavartI paNa nathI, kAraNa ke caramapaNuM ane acaramapaNe anya vastunI apekSAe hoya che ane apekSA rAkhavA yogya anyanI vivakSA karI nathI. A kAraNathI varamALa'--bahuvacanAnta carama paNa nathI, kemake apekSA rAkhavA yogya anya vastu vivakSita nahi hovAthI tevA prakAranA vyavahArano ja asambhava che, tethI bahuvacanAnta caramapaNAno paNa asambhava che. te A pramANe--jyAre te ratnaprabhAnA caramapaNAno vyavahAra ja upara kahelI yuktithI ghaTato nathI tyAre te sambandha bahuvacanAnta caramapaNuM zI rIte ghaTe? e pramANe bahuvacanAnta acaramabhAno paNa pratiSedha karavo. kAraNa ke upara kahelI yuktithI acaramapaNAnA vyavahArano paNa asambhava che. temaja te caramAntapradezarUpa-prAnta bhAgamAM rahelA pradezarUpa ane acaramAntapradezarUpa-madhyabhAgamAM rahelA pradezarUpa paNa nathI. kAraNa ke pUrvokta yuktivaDe caramapaNAno ane acaramapaNAno abhAva hovAthI tenA pradezanI kalpanAno paNa asaMbhava che. jo ema che to te ratnaprabhA kevA svarUpavALI che? tenA uttaramAM kahe che-te avazya acarama-ekavacanAnta acarama ane "caramANi-bahuvacanAnta caramarUpa che. teno bhAvArtha A che-jo A ratnaprabhAne akhaMDarUpe vivakSA karIne pUchie to pUrvokta bhavomAMthI eka paNa bhagavaDe teno vyavahAra thato nathI, paNa jo te asahayAtapradezAvagADha hovAthI aneka avayavonA vibhAgarUpe tenI vivakSA karIe to te pUrve kahelA uttarano viSaya thAya che. te A pramANe-ratnaprabhA pRthivI A prakAre rahelI che ane e pramANe rahelI ratnaprabhAnA prAnta bhAgane viSe rahelA je lokAntaniSphaTarUpakhaMDo che te pratyeka tathAvidha viziSTa ekarUpa pariNAma vaDe pariNata che mATe te caramANi' bahuvacanAtta caramarUpa che. ane je prAnta bhAganA khaMDo sivAyanA madhya bhAgamAM ratnaprabhAno moTo khaMDa che. te tathA - vidha ekarUpa pariNAmavALo hovAthI tenI ekarUpe vivakSA karI che, mATe te 'avara' ekavacanAtta acaramarUpa che. A ratnaprabhA madhyavartI khaMDa ane prAntabhAgamAM rahelA khaMDo e ubhayanA samudAyarUpa che. jo ema na hoya to ratnaprabhAnA abhAvano prasaMga prApta thAya. e pramANe avayava ane avayavIrUpe vicAra karatAM 'vara' ekavacanAnta acaramarUpa ane "varamALa' bahuvacanAnta caramarUpa ema akhaMDa eka uttaranA viSayarUpe ratnaprabhAnuM pratipAdana karyuM. have jyAre pradezarUpe vicAra karIe tyAre teno A pramANe uttara che-paramAttapradeza8 aramAntapradezAi'-bahuvacanAnta caramAntapradezarUpa ane acaramAttapradezarUpa che. te A pramANe--lokAntaniSphaTarUpa bahAranA khaMDomAM je pradezo rahelA che te caramAnapadezo ane madhyavartI eka khaMDamAM je pradezo rahelA che te acaramAntapradezo che. anya AcAryo A pramANe vyAkhyA kare che-"mALi' tathAvidha praviSTa-andara gayelAthI itara-prAnta bhAganA eka pradezanI zreNinA samudAyarUpe bahuvacana viziSTa carama khaMDo ane teno madhvartI bhAga te acarama khaMDa kahevAya che, te paNa nirdoSa hovAthI yogya che. yathokta svarUpa prAnta bhAganI eka zreNinA samudAyamAM rahelA pradezo 'varamInapraveza:' caramAntapradezo ane tenA madhya bhAgamAM rahelA aramAnapraveza:' acaramAntapradezo kahevAya che. ekAnta durnayano nirodha karavAmAM pradhAna A uttarasUtra vaDe ratnaprabhAdika vastu avayava ane avayavIrUpI che, ane te avayava ane avayavIno kathaMcid bheda ane kathaMcit abheda che ema jaNAvyuM. te avayava ane avayavI svarUpa vastu mAnavAmAM je prakAre bIjAe ApelA dUSaNono avakAza nathI te prakAre dharmasaMgrahaNInI TIkAmAM bAhya vastunuM sthApana karavAnA prasaMge pratipAdana karyuM che, te tyAMthI jANI levuM. 'e pramANe yAvat nIcenI sAtamI narakamRthivI sudhI jANavuM' ityAdi. jema ratnaprabhA pRthivInuM svarUpa prazna ane uttara vaDe kahyuM tema zarkarAprabhAdi pRthivIo saudhamadi anuttara vimAna paryanta vimAno, ISa~AzmArA pRthivI ane loka saMbaMdhe jANavuM. sUtrapATha paNa sugama hovAthI svayaM vicArI levo. te 1. dharmasaMgrahaNI saTIka. A. sa. gA. 637 5. 239-2 338 Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasamaM caramAcaramapayaM carimAcarimapayANaM appabahuttaM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 A pramANe- he bhagavan! zarkarAkhabhA pRthivI zuM carama, acarama, ba. va. carama, ba. va. acarama che? ityAdi pATha kahevo. e pramANe aloka saMbaMdhe sUtrapATha paNa kahevo. te A pramANe- "he bhagavan aloka zuM carama che ke acarama che' ityAdi praznasUtra ane tevI rIte uttarasUtra kahe che-he gautama! te acarama, ba. va. carama, aramAntapradezo ane acaramAnta pradezarUpa che. temAM je khaMDo lokaniSphaTamAM rahelA che te ba. va. carama, bAkInuM badhuM acarama jANavuM. caramakhaMDamAM rahelA aramAna pradezo ane acaramakhaMDamAM rahelA acaramAntapradezo jANavA. ll ll354o. || carimAriyALa gappadhurta || imIse NaM bhaMte! rayaNappabhAe puDhavIe acaramassa ya caramANa ya acaramaMtapaesANa ya acaramaMtapaesANa ya davvaTThayAe paesaTTayAe davvaTThapaesaTTayAekayarekayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthove DamIse rayaNappabhAe paDhavIe davvadrayAe ege acarame,caramAI asaMkhijjagaNAI. acaramaMca caramANi ya do vi visesAhiAI, paesaTTayAe savvatthovA imIse rayaNappabhAe puDhavIe caramAntapadesA, acaramaMtapadesA asaMkhejjaguNA, caramaMtapadesA ya acaramaMtapadesA ya do vi visesAhiA, davvaTThapaesaTTayAe savvatthovA imIse rayaNappabhAe puDhavIe davvaTThayAe ege acarime, carimAI asaMkhejjaguNAI, acarimaM ca caramANi ya do vi visesAhiAI, [paesaTTayAe] caramaMtapaesA asaMkhejjaguNA, acaramaMtapaesA asaMkhijjaguNA, caramaMtapaesA ya acaramaMtapaesA ya do vi visesaahiaa| evaM jAva ahesattamAe, sohammasma jAva logassa evaM cev| ITU0-rAdhall. (mU0) he bhagavana! A ratnaprabhA pRthivInA acarama khaMDa, carama khaMDo, caramAttapradezo ane acaramAttapradezomAM dravyArtharUpe, pradezArtharUpe ane dravyArtha-pradezArtharUpe koNa konAthI alpa, baha, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA A ratnaprabhA pRthivIno dravyArthapaNe eka acarama khaMDa che, tethI caramakhaMDo asaMkhyAtaguNo che, tethI acarama khaMDa ane carama khaMDo banne maLIne vizeSAvika che. pradezArthapaNe sauthI thoDA A ratnaprabhA pRthivInA caramAttapradezo che, tethI acaramAttapradezo asaMkhyAtaguNA che, tethI caramAttapradezo ane acaramAttapradezo bane maLIne vizeSAdhika che. dravyArtha-pradezArtharUpe--sauthI thoDo A ratnaprabhA pRthivIno dravyArtharUpe eka acarama khaMDa che, tethI caramakhaMDo asaMkhyAtaguNA che, tethI acaramakhaMDa ane carama khaMDo banne maLI vizeSAdhika che, tethI pradezArthapaNe caramAttapradezo asaMkhyAtagaNA che, tethI acaramAttapradezo asaMkhyAtagaNI che. tethI caramAttapradeza ane acaramAntapradeza ane maLIne vizeSAdhika che. e pramANe yAvatu-nIcenI sAtamI narakamRthivI sudhI jANavuM. saudharmacAvatuM-loka saMbaMdha paNa emaja samajavuM. 33papI. (TI.) have A ratnaprabhAdi pratyekane viSe carama ane acaramAdi saMbadhe alpabahuta kahevAnI icchAvALA sUtrakAra kahe che"mIse sthaLakhabAra putravIra arama ya varamALa ca'--A ratnaprabhA pRthivInA acarama khaMDa, caramakhaMDo-ityAdi. praznasUtra sugama che. uttara sUtramAM sauthI alpa dravyArtharUpe A ratnaprabhA pRthivIno acaramakhaMDa che. zAthI? kAraNa ke te eka che. ahIM hetunA arthamAM prathama vibhakti che. "nimitta vaIRhetuSa sarvAsA viSanAM prAyo darzana" kAraNa ke nimitta, kAraNa ane hetamAM sarva vibhaktio thAya che. tethI teno A artha che-jethI tathAvidha eka skandhanA pariNAma vaDe pariNata che mATe te eka che ane tethI sauthI alpa che. tethI je carama khaMDo che te asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke te asaMkhyAtA che. have acaramakhaMDa ane caramakhaMDo banne maLI caramakhaMDonI tulya che ke vizeSAdhika che? e zaMkAnA uttaramAM kahe che ke acaramakhaMDa ane caramakhaMDo banne maLI vizeSAdhika che, kAraNa ke je acaramakhaMDa carama dravyomAM nAMkhIe eTale carama khaMDothI eka saMkhyA vaDe adhika thavAthI 339 Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 dasamaM caramAcaramapayaM carimAcarimapayANaM appabahuttaM samudAya vizeSAdhika thAya che. pradezArtharUpe vicAra karatAM sauthI thoDA caramAntapradezo che, kAraNa ke caramakhaMDo madhyama khaMDanA karatAM ghaNA sUkSma che, tethI teo asaMkhyAtaguNA chatAM teonA je pradezo che te madhya khaMDanA pradezo karatAM bahu thoDA che. te mATe acaramapradezo asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke acarama khar3a eka che, to paNa caramakhaNDanA samudAyanI apekSAe kSetrathI asakyAtaguNA che. acaramAntapradezo karatAM caramAntapradezo ane acaramAntapradezo banneno samudAya vizeSAdhika che. kAraNa ke ahIMcaramAttapradezo acaramAntapradezonI apekSAe asaMkhyAtamA bhAgapramANa che. tethI acaramAntapradezomAM caramAntapradezono prakSepa karIe eTale teo acaramAnapradezothI vizeSAdhika ja thAya. dravyArthapradezArthanA vicAramAM garamaM vamaLa ya vi visAdiyA, varamAntikSA saMngA ' caramakhaMDo karatAM acaramakhaMDa ane caramakhaMDo banne maLI vizeSAdhika che, tethI caramAntapradezo asaMkhyAtaguNA che. eTale acarama khaMDa carama khaMDonA samudAyathI caramAnta pradezo asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke ahIM je acarama khaMDa che te asaMkhyAta pradezAvagADha chatAM paNa dravyArthapaNe eka che, carama khaMDomAM to pratyekanA asaMkhyAtA pradezo che, mATe carama ane acarama dravyanA samudAyathI caramAttapradezo asaMkhyAtaguNA che. tethI acaramAntapradezo asaMkhyAtaguNA che, tethI banne carama ane acarama khaMDanA pradezo maLI asaMkhyAtaguNA che-ityAdi badhuM pUrvanI peThe jANavuM. 335pI. alogassa NaM bhaMte! acaramassa ya caramANa ya caramAntapadesANa ya acaramantapadesANa ya davvaTThayAe parasaTThayAe davvaTThapaesaTThayAe kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthove alogassa davvaTThayAe ege acarame, caramAI asaMkhijjaguNAI, acaramaM ca caramANi ya do vi visesAhiyAI, paesaTThayAe savvatthovA alogassacaramantapadesA,acaramantapaesA aNantaguNA, caramantapadesAya acaramantapadesA ya do vi visesAhiyA; davvaTThapaesaTTayAe savvatthove alogassa ege acarame, caramAI asaMkhejjaguNAI, acaramaM ca caramANi ya dovi visesAhiyAI, caramantapaesA asaMkhejjaguNA, acaramantapaesA aNantaguNA, caramantapaesA gavaramantapatA ya vovivilesahiyA -4pAradA (mULa) he bhagavan! alokanA acarama khaMDa, carama khaMDo, caramAttapradezo ane acaramAttapradezomAM dravyArtharUpe, pradezArtharUpe ane dravya-pradezArtharUpe koNa konAthI alpa, bahu tulya ane vizeSAdhika che? he gautamI sauthI thoDA alokano dravyArthapaNe eka acarama khaMDa che, tethI carama khaMDo asaMkhyAtaguNA che, tethI acarama khaMDa ane carama khaMDo bane maLIne vizeSAdhika . ' che. pradezArthapaNe sauthI thoDA alokanA caramAttapradezo che, tethI acaramAttapradezo anantaguNA che, tethI caramAntapradezo ane acaramAttapradezo bane maLIne vizeSAdhika che. dravyArtha-pradezArthapaNa sauthI thoDo alokano eka acarama khaMDa che, tethI carama khaMDo asaMkhyAtaguNA che, tethI acarama khaMDa ane carama khaMDo banne maLI vizeSAvika che, tethI caramAntapradezo asaMkhyAtaguNA che, tethI acaramAttapradezo anantaguNA che. tethI caramAttapradeza ane acaramAttapradezo banne maLI vizeSAdhika che. ll4356IL. (TIo) alokasUtramAM pradezArthapaNe sauthI thoDA alokanA aramAntapradezo che, kAraNa ke lokanA niSphaTone viSe ja teono anta hoya che. tethI acaramAntapradezo anantaguNA che. kAraNa ke aloka ananta che. tethI samudita caramAntapradezo ane acaramAttapradezo vizeSAdhika che. kAraNa ke caramAntapradezo acaramAntapradezonI apekSAe anantamA bhAga jeTalA che. tethI teono acaramAntapradeza rAzimAM prakSepa karIe eTale teo acaramAnta pradezothI vizeSAdhika ja thAya che.4356o. logAlogassa NaM bhaMte! acaramassa yacaramANa ya caramantapaesANa ya acaramantapaesANa ya davvaTThayAe paesaThThayAe davvaTThapaesaTTayAe kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA, tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthove logAlogassa davvaTThayAe egamege acarame, logassa caramAiM asaMkhejjaguNAI, alogassacaramAI visesAhiyAI, 340 Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasamaM caramAcaramapayaM carimAcarimapayANaM appabahuttaM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 logassa ya alogassa ya acaramaM ca caramANi ya do vi visesAhiyAI, parasaTThayAte savvatthovA logassa caramantapadesA, alogassa caramantapadesA visesAhiA, logassa acaramantapaesA asaMkhejjaguNA, alogassa acaramantapaesA aNantaguNA, logassa ya alogassa ya caramantapadesA ya acaramantapadesA do vi visesaahiyaa| davvaTThapaesaTTayAe savvatthove logAlogassa davvaTThayAe egamege acarame, logassa caramAI asaMkhejjaguNAI, alogassa caramAI visesAhiyAI, logassa ya alogassa ya acaramaM ca caramANi ya do vi visesAhiyAI, logassa caramantapadesA asaMkhejjaguNA, alogassa ya caramantapaesA visesAhiyA, logassa acaramantapaesA asaMkhejjaguNA,alogassa acaramaMtapaesA,aNaMtaguNA, logassaya alogassayacaramantapaesAya acaramantapaesA ya do vi visesAhiyA, savvadavvA visesAhiyA, savvapaesA aNaMtaguNA, savvapajjavA aNaMtaguNA ITU0-1/rUA . (mULa) he bhagavan! loka ane alokamAM acarama khaMDa. carama khaMDo, camAttapradezo ane acAntapradezomAM dravyArtharUpe, pradezArtharUpe ane dravyArthapradezArtharUpe koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautame! sauthI thoDA loka ane alokano dravyArtharUpe eka eka acarama khaMDa che, tethI lokanA caramakhaMDo asaMkhyAtaguNA che, tethI alokanA carama khaMDo vizeSAdhika che, tethI lokano ane alokano acarama khaMDa ane carama khaMDo banne maLI vizeSAdhika che. pradezArtharUpe sauthI thoDA lokanA caramAttapradezo che, tethI alokanA caramAttapradezo vizeSAdhika che, tethI lokanA acaramAttapradezo asaMkhyAtaguNA che, tethI alokanA acaramAttapradeza anantaguNA che, tethI lokanA ane alokanA caramAttapradezo ane acaramAttapradezo banne maLI vizeSAdhika che. dravyArthapradezArtharUpa-sauthI thoDo loka ane alokano dravyArtharUpe eka eka acarama khaMDa che, tethI lokanA caramakhaMDo asaMkhyAtaguNA che, tethI alokanA carama khaMDo vizeSAdhika che, tethI lokanA ane alokanA acarama khaMDa ane carama khaMDo banne maLI vizeSAdhika che, tethI lokanA caramAttapradezo asaMkhyAtaguNA che. tethI alokanA caramAttapradezo vizeSAdhika che, tethI lokanA acaramAttapradezo asaMkhyAtaguNA che, tethI alokanA acaramAttapradezo anantaguNA che, tethI lokanA ane alokanA caramAntapradeza ane acaramAttapradezo banne maLI vizeSAdhika che, tethI sarva dravyo vizeSAdhika che tethI sarva pradeza anantaguNA che ane tethI sarva paryAyo anantaguNA che. //pa3pa7ll (TI) have loka alokanA samudAya viSe praznasUtra kahe che to to . je aMte! navarama ya ramAna - bhagavan! loka ane alokanA acaramakhaMDa, caramakhaMDo ityAdi saMbaMdhe praznasUtra sugama che. have teno uttara Ape cha- he gautama! ityAdi. lokano ane alokano eka eka acarama-madhyavartI khaMDa che te eka hovAthI sauthI alpa che. tethI lokanA caramakhaMDa dravyo asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke te asaMkhyAtA che. tethI alokanA caramakhaMDo vizeSAdhika che. tenuM kAraNa e che ke ahIM yadyapi lokanA caramakhaMDo vAstavika rIte asaMkhyAtA che, to paNa pUrve batAvela pRthivIno sthApanAnI kalpanAthI eka eka cAra dizAe ane eka eka cAra vidizAmAM ema ATha kalpavA. alokanA caramakhaMDo tenI sthApanAnI kalpanAthI eka eka cAra dizAmAM ane babbe cAra vidizAmAM ema bAra kalpavA. bAra AThathI bamaNA nathI, ema traNaguNA nathI, paraMtu vizeSAdhika che. te alokanA caramakhaMDothI loka ane alokanA acaramakhaMDa ane caramakhaMDo banne maLIne vizeSAdhika che, te A pramANelokanA caramakhaMDo pUrve kahelI kalpanAthI ATha ane eka acaramakhaMDa banne maLI nava thAya che, alokanA caramakhaMDo bAra ane eka acaramakhaMDa maLIne tera thAya che. loka ane aloka bannenA ekaThA karavAthI bAvIza thAya che ane te bArathI bamaNA nathI. traNagaNA nathI, paraMtu vizeSAdhika che. mATe alokanA caramakhaMDothI samudita lokAlokanA carAcarama khaMDo vizeSAdhika che. 341 Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 dasamaM caramAcaramapayaM paramANu poggalAINaM carimAcarimAi vibhAgo pradezArthapaNAnA vicAramAM sauthI thoDA lokanA caramAntapradezo che, kAraNa ke ATha khaMDanA ja pradezo hoya che. tethI alokanA caramAttapradezo vizeSAdhika che, tethI paNa lokanA acaramAttapradezo asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke kSetra atizaya ghaNuM hovAthI tenA pradezo paNa atizaya ghaNA che. tethI paNa alokanA acaramAntapradezo anantaguNA che. kAraNa ke kSetra anantaguNa che. tethI paNa lokanA caramAntapradezo, acaramAntapradezo, alokanA caramAntapradezo ane acaramAntapradezo maLI vizeSAdhika che, kAraNa ke ahIM alokanA acaramAntapradezarAzimAM lokanA carAcaramA pradezo ane alokanA caramAntapradezo nAMkhIe ane teo badhA maLIne paNa asaMkhyAtA thAya, ane te anantarAzinI apekSAe atyanta thoDA che, mATe tene nAMkhavA chatAM paNa alokanA acaramAntapradezothI vizeSAdhika ja thAya. ene anusAra dravyArtha-pradezArthanA vicAranuM sUtra svayaM vicAravuM. paNa lokAlokanA caramAgarama khaMDothI lokanA caramAntapradezo asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke lokanA caramakhaMDo ATha kalpelA che. ane eka eka khaMDamAM asaMkhyAtA pradezo che. lokAlokanA carAcaramakhaMDo maLI bAvIza kalpelA che, mATe lokAlokanA carAcarama khaMDothI lokanA caramAntapradezo asaMkhyAtaguNA che. bAkInA padanI bhAvanA pUrvanI peThe jANavI. tethI "sabUDyA vinAhiyAruM sarva dravyo vizeSAdhika che. eTale lokAlokanA carAcaramAntapradezo karatAM sarva dravyo vizeSAdhika che. kAraNa ke anantAnanta jIvo, tathA paramANuthI mAMDI ananta paramANu sudhInA pratyeka ananta skalpo bhinna bhinna dravyarUpa che. tethI sarva pradezo anantaguNA che, ane tethI sarva paryAyo anantaguNA che. kAraNa ke dareka pradeze svaparyAyo ane paraparyAyo ananta che. e mATe carama ane acaramanA bhedathI ratnaprabhAdino vicAra karyo. pA3i57ll. || paramANu kArnacarimAribhAvimA II. paramANupoggaleNaM bhaMte! kiM carime.1, acarime 2, avattavvae 3? caramAI 4,acaramAI5,avattavvayAI?6, udAhu carime ya acarime ya,7 udAhu carame ya acaramAIca 8, udAhu caramAIca acarame ya9, udAhu caramAIca acaramAI ca 10? paDhamA cubhNgii| udAhu carime ya avattavvae ya 11, udAhu carame ya avattavvayAI ca 12, udAhu caramAiMca avattavvae ya 13, udAhu caramAiM ca avattavvayAI ca 14? bIyA cubhNgii| udAhu acarime ya avattavvara ya 15, udAhu acarame ya avattavvayAI ca 16, udAhu acaramAiMca avattavvae ya 17, udAhu acaramAI ca avattavvayAIca 18? taiyA cubhNgii| udAhu carame ya acarame ya avattavvae ya 19, udAhu carame ya acarame ya avattavvayAiMca 20, udAhu carame ya acaramAiMca avattavvae ya 21, udAhu carame ya acaramAiMca avattavvayAI ca 22, udAhu caramAiMca acarame ya avattavvae ya 23, udAhu caramAiM ca acarame ya avattavvayAI ca 24, udAhu caramAI ca acaramAI ca avattavvae ya, 25, udAhu caramAI ca acaramAiM ca avattavvayAI ca 26? evaM ete chavvIsaM bhNgaa| goyamA! paramANupoggale no carame, no acarame, niyamA avttvve| sesA 23 bhaMgA paDiseheyavvA ||suu0-6||358|| (0) he bhagavana! paramANupudgala zuM 'e.va. carama, 1, e.va. acarama 2, e.va. avaktavya 3, "ba.va. carama 4, ba.va. acarama 5, ane ba.va. avaktavya che 6? athavA e.va. carama ane e.va. acarama 7, athavA e.va. carama ane ba.va. acarama 8, athavA ba.va. carama ane e.va. acarama 9 athavA ba.va. carama ane ba.va. acarama che 10? prathama cAra bhAMgA thaiyA. athavA e.va. carama ane e.va. avaktavya 11, athavA e.va. carama ane ba.va. avaktavya 12, athavA ba.va. carama ane e.va. avaktavya 13, athavA ba.va. carama ane ba.va. avaktavya 14, che? bIjI catabhaMgI. athavA e.va. acarama ane e.va. avaktavya 15, athavA e.va. acarama ane ba.va. avaktavya 16, athavA ba.va. ' acarama ane e.va. avaktavya 17, athavA ba.va. acarama ane ba.va. avaktavya che 18? trIjI caubhaMgI athavA 1. eka vacana; 2. bahu vacana 342 Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasamaM caramAcaramapayaM paramANu poggalAINaM carimAcarimAi vibhAgo zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 e.va. carama e.va. acarama ane e.va. avaktavya 19, athavA e.va. carama, e.va. acarama, ane ba.va. avaktavya 20, athavA e.va. carama, ba.va. acarama, ane e.va. avaktavya 21, athavA e.va. carama, ba.va. acarama, ane ba.va. avaktavya 22, athavA ba.va. carama, e.va. acarama, ane e.va. avaktavya 23, athavA ba.va. carama, e.va. acarama, ane ba.va. avaktavya 24, athavA ba.va. carama, ba.va. acarama, ane e.va. avaktavya 25, athavA ba.va. carama, ba.va. acarama, ane ba.va. avaktavya che 26? e chavvIza bhAMgA thAya che. he gautama! paramANu yudgala carama nathI, acarama nathI paNa avazya avaktavya che. bAkInA 23 bhAMgAono pratiSedha karavo. {/6/358 (20) have paramANu Adino vicAra kare che-paramANu pAne je maMta!-he bhagavan! paramANupudgala-ityAdi A praznasUtramAM chavvIza bhAMgA che. te A pramANa-carama, acarama ane avaktavya e traNa pado che. temAM eka ekanA saMyoge ekavacananA traNa bhAMgA thAya che. jemake-1 carama, 2 acarama, 3 avaktavya. ane bahuvacananA paNa traNa bhAMgA thAya che. jemake-1 ba.va. carama, 2 ba.va. acarama, 3 ba.va. avaktavya. badhA maLIne eka saMyoganA cha bhAMgAo thayA. have carama, acarama ane avaktavya padanA traNa dvikasaMyogo thAya che. jemake-1 carama ane acarama padano prathama carama ane avaktavya padano bIjo, acarama ane avaktavya padano trIjo. ane temAMnA eka eka drikasaMyoganA cAra bhAMgAo thAya che. temAM prathama dvikasaMyoganA A pramANe bhAMgAo thAya che-1 e.va. carama ane e.va. acarama, 2 e.va. carama ane ba.va. acarama, 3 ba.va. carama ane e.va. acarama, 4 ba.va. carama ane ba.va. acarama. e pramANe carama ane avaktavya padanA cAra bhAMgA ane acarama ane avaktavya padanA paNa cAra bhAMgA karavA. sarva maLI brikasaMyoganA bAra bhAMgAo thAya che. trikasaMyoganA ekavacana ane bahuvacanane AzrayI ATha bhAMgAo thAya che. sarva maLIne chavIza bhAMgAo thAya che. ahIM bhagavAna uttara Ape che-paramANupone no rame, no gavarame, niyama kAvya ' ityAdi. paramANu-pudgala carama nathI. kAraNa ke caramapaNe bIjAnI apekSAe hoya che, paraMtu apekSA rAkhavA yogya anya padArthanI vivakSA nathI, vaLI paramANu sAMzaavayavavALo nathI, jethI avayavanI apekSAe tenuM caramapaNe kalpI zakAya. mATe paramANu avayavarahita hovAthI carama nathI, tema acarama paNa nathI kAraNa ke te avayavarahita hovAthI tenuM madhyapaNuM nathI, paraMtu avaktavya che, kAraNa ke carama ke acarama vyavahAranuM kAraNa nahi hovAthI caramazabdathI ke acaramazabdathI teno vyavahAra thavo azakya che. je zabdavaDe kahI zakAya te vaktavya, paNa je caramazabda ke acarama zabdavaDe potapotAnA pravRttinimitta rahita hovAthI kahI na zakAya te avaktavya kahevAya che. bAkInA bhAMgAono pratiSedha karavo. kAraNa ke paramANumAM teono asaMbhava che. e saMbaMdhe kahevAmAM Avaze ke paramANu iva to'-paramANamAM trIjo bhAMgo hoya che. eno artha e che ke paramANunA vicAramAM trIjo bhAgo grAhya che, bAkInA bhAMgAo avayavarahita hovAthI pratiSadhayogya che. //6/358 . dupaesie NaM bhaMte! khaMdhe pucchaa| goyamA! dupaesie khaMdhesiya carame, no acarame, siya avttvve| sesA 23 bhaMgA paDileheyabbA phU0-7pAradhasil (mULa) he bhagavan! Dhipradezika skandha saMbajo prazna. he gautama! Dhipradezika skandha kadAca e. va. carama hoya 1, e. va. acarama na hoya 2, kadAca e. va. avaktavya hoya 3. bAkInA 23 bhAMgAono pratiSedha karavo.7/359 (TI.) kupasiNa mata'-he bhagavan! dvipadezika skandha-ityAdi praznasUtra pUrvavat jANavuM. have uttara kahe che-'siya varane, no avara, siya mavalva' kadAca carama hoya, acarama na hoya, kadAca avaktavya hoya-ityAdi. Dhipradezika anya kadAcit carama hoya, kevI rIte hoya? uttara-jyAre kripradezika skandha samazreNie rahelA be AkAzapradezomAM rahelA hoya che, sthApanA-00 tyAre eka paramANu bIjA paramANunI apekSAe carama che, ane bIjo paNa bIjA paramANunI apekSAe carama che, mATe "kadAcit carama hoya. acarama hoto nathI, kAraNa ke sarva dravyonuM paNa kevaLa acaramapaNuM hotuM nathI. jyAre ddhipradezika 343 Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 dasamaM caramAcaramapayaM paramANu poggalAiNaM carimAcarimAi vibhAgo anya eka AkAzapradezamAM rahe che tyAre te tathAvidha ekatva pariNAmavaDe pariNata thayelo hovAthI paramANunI peThe carama ane acaramanA vyavahAranA kAraNano abhAva hovAne lIdhe teno carama zabda vaDe ke acarama zabda vaDe vyavahAra karavo azakya che, mATe avaktavya che. te sivAya bAkInA bhAMgAono pratiSedha karavo. e saMbaMdhe AgaLa kahevAmAM Avaze ke "paDho taphago ya hoDa luvAle' pahelo ane trIjo bhAMgo DhipradezikamAM hoya che. teno artha A che-ddhipradezika skandhamAM pahelo bhAMgo 'carama" ane trIjo bhAMgo "avaktavya hoya che, ane bAkInA 23 bhAMgAo asaMbhavita hovAthI niSedha karavA yogya che, ane teno asaMbhava suprasiddha che. kA359 tipaesie NaM bhaMte! khaMdhe pucchaa| goyamA! tipaesie khaMdhe siya carame 1, no acarame 2, siya avvattavvara 3, no caramAI 4, no acaramAI 5, no avattavvayAI 6, no carame ya acarame ya 7, no carame ya acaramAI 8, sie caramAI ca acarame ya 9, no caramAiM ca acaramAI ca 10, siya carame ya avattavvae ya 11. sesA 15 bhaMgA paDiseheyavvA IkU0-8360nI (mULa) he bhagavan! tripradezika skandha saMbadhe pRcchA. he gautama! tripradezika anya kadAca e.va. carama hoya 1, e.va. acarama na hoya 2, kadAca e.va. avaktavya hoya 3, ba.va. carama na hoya 4, ba.va. acarama na hoya 5, ba.va. avaktavya na hoya 6, e.va. carama ane e.va, acarama na hoya 7, e.va. carama ane ba.va. acarama na hoya 8, kadAca ba.va. carama ane e.va. acarama hoya 9, ba.va. carama ane ba.va. acarama na hoya 10, kadAca e.va. carama ane e.va. avaktavya hoya 11. bAkInA bhAMgAono pratiSedha karavo. (TI) "tipasa mAM aMte - he bhagavan! tripradezika skandha ityAdi praznasUtra pUrvanI peThe jANavuM. uttara-joya! siya rAme-gautama! kadAca carama hoya-ityAdi. tripradezika skandha jyAre samazreNie rahelA be AkAza pradezamAM avagADharahelo hoya che. sthApanA-0i0| tyAre te carama hoya che. tenA caramapaNAno vicAra dvipadezika skandhanI peThe jANavo. acaramapaNAno pratiSedha pUrvanI peThe jANavo. 'thAt vavatavya:' kadAca avaktavya hoya. jyAre te tripradezika anya eka AkAzapradezikamAM rahe che tyAre paramANunI peThe carama ke acaramanA vyavahAranuM kAraNa nahi hovAthI carama ke acarama zabda vaDe vyavahAra karavo azakya hovAne lIdhe avaktavya che. cothAthI mAMDI AThamA sudhInA bhAMgAo pratiSedha karavA yogya che. kAraNa ke teono asaMbhava che, ane te asaMbhava prasiddha hovAthI svayaM vicArIne kahevo. navamo bhAMgo grahaNa karavo, te 'siva ramADuM kavarane ' kadAcit ba. va. carama hoya ane e. va. acarama hoya. prAkRta bhASAmAM be saMkhyA hoya tyAM paNa bahuvacana vaparAya che. tethI teno A artha thAya che-syA-kadAcit be carama hoya ane eka acarama hoya. jyAre tripradezika anya samazreNie rahelA traNa AkAzapradezomAM rahe che, sthApanA-000 tyAre Adino ane anantano eka eka paramANu ane hovAthI raramI'--be paramANuo carama che, ane vacceno paramANu madhyamAM rahelo hovAthI acarama che. dasamo bhAMgo pratiSedha karavA yogya che. kAraNa ke skandha tripradezika hovAthI carama ane acarama zabdamAM bahuvacananA kAraNano asaMbhava che. agiyAramo bhAMgo grahaNa karavA yogya che. te kahe che 'siya rame ya mavazva yu'--kadAca carama ane avaktavya bhaMga ' hoya. temAM jyAre tripradezika skandha samazreNi ane vizreNie A pramANe rahelo hoya che, sthApanA 00deg tyAre be paramANu samazreNie rahelA hovAthI kripradezAvagADha kripradezika skandhanI peThe caramavyapadezanuM kAraNa hovAthI 'varamaH' carama che ane eka paramANu vizreNimAM rahelo che, tethI teno carama ke acarama zabda vaDe vyapadeza-vyavahAra karavo azakya hovAthI avaktavya che. bAkInA badhA bhAMgAono pratiSedha karavo. te saMbadhe hamaNAMja kahevAmAM Avaze ke "paDho to navamo vArasano ya tiSapaNe' tripradezika skandhamAM pahelo, trijo, navamo ane agiyAramo bhAMgo hoya che. eTale prathama bhaMga "carama' trIjo 344 Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasamaM caramAcaramapayaM paramANu poggalAiNaM carimAcarimAi vibhAgo zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 'avaktavya' navamo 'varamau = attaramaT' be paramANuo carama ane eka acarama ane agiyA2mo 'ca2ma ane avaktavya' e bhAMgAo ghaTe che. bAkInA bhaMgo ghaTatA nathI. II8360 / / caupaesie NaM bhaMte! khaMdhe pucchaa| goyamA ! caupaesie NaM khaMdhe siya carame 1, no acarame 2, siya avattavvara 3, no caramAI 4, no acaramAI 5, no avattavvayAI 6, no carame ya acarame ya 7, no carame ya acaramAI ca 8, siya caramAI acarimeya 9, siya caramAI ca acaramAI ca 10, siya carame ya avattavvae ya 11, siya carame ya avattavvayAI ca 12, no caramAI ca avattavvae ya 13, no caramAI ca avattavvayAIM ca 14, no acarame ya avattavvara 15, no acarameya avattavvayAI ca 16, no acaramAI ca avattavvae ya 17, no acaramAIM ca avattavvayAI ca 18, * no carame ya acarimeya avattavvae ya 19, no carime ya acarime ya avattavvayAI ca 20, no carame ya acaramAI ca avattavvara ya 21, no carame ya acaramAI ca avattavvayAI ca 22, siya caramAI ca acarime ya avattavvae ya 23 / sesA 3 bhaMgA paDiseheyavvA / / sU0 - 9 / / 361 / / (mULa) he bhagavan! catuHpradezika skandha saMbandhe pRcchA. he gautama! catuHpradezika skandha kadAca e.va. carama hoya 1, e.va. acarama na hoya 2, kadAca e.va. avaktavya hoya 3, ba.va. carama na hoya 4, ba.va. acarama na hoya 5, ba.va. avaktavya na hoya 6, e.va. carama ane e.va. acarama na hoya 7, e.va. carama ane ba.va. acarama na hoya 8, kadAca ba.va. carama ane e.va. acarama hoya 9, kadAca ba.va. carama ane ba.va. acarama hoya 10, kadAca e.va. carama ane e.va. avaktavya hoya 11, kadAca e.va. carama ane ba.va. avaktavya hoya 12, ba.va. carama ane e.va. avaktavya na hoya 13, ba.va. carama ane ba.va. avaktavya na hoya 14, e.va. acarama ane e.va. avaktavya na hoya 15, e.va. acarama ane ba.va. avaktavya na hoya 16, ba.va. acarama ane e.va. avaktavya na hoya 17, ba.va. acarama ane ba.va. avaktavya na hoya 18, e.va. carama, acarama ane avaktavya na hoya 19, e.va. carama, e.va. acarama ane ba.va. avaktavya na hoya 20, e.va. carama, ba.va. acarama ane e.va. avaktavya na hoya 21, carama, ba.va. acarama ane ba.va. avaktavya na hoya 22, kadAca ba.va. carama, e.va. acarama, e.va. avaktavya hoya 23. bAkInA 3 bhAMgAono pratiSedha karavo. ll9361 na (TI0) 'vaDapattiv aaN maMte! saMthe'he bhagavan! catuHpradezika skandha' ityAdi praznasUtra pUrvavat jANavuM have uttara kahe che- 'he gautama! kadAca carama hoya' ityAdi. ahIM pahelo, trIjo, navamo, dasamo, agiyAramo, bA2mo ane trevIzamo e sAta bhAMgA grahaNa karavA ane bAkInAno pratiSedha karavo. temAM pahelo A bhAMgo che--'syAntarama' iti-kadAcit carama hoya. jyA2e catuHpradezika skandha samazreNie rahelA be AkAzapradezamAM A pramANe rahelo hoya, sthApanA--00400] tyAre carama bhAMgo hoya che. ane te caramapaNAno vicAra samazreNie rahelA be AkAzapradezamAM avagADha dvipradezika skandhanI peThe jANavo. trIjo bhAMgo--'sthAvavAvyaH' iti-kadAcit avaktavya hoya. te A pramANe--jyAre teja catuSpadezika skandha eka AkAzapradezamAM rahe che, sthApanA--10000 tyAre paramANunI peThe avaktavya che. navamo bhAMgo--'svAt gharamAM vAttaramaRR' be paramANuo carama ane eka aca2ma hoya. te A pramANe-jyAre teja catuSpadezika skandha traNa AkAzapradezamAM A pramANe rahe che, sthApanA ngvina tyA2e prazna ane antima pradezamAM avagADha 'gharamau' be paramANuo carama ane madhya pradezamAM avagADha paramANu acarama hoya che. dasamo bhAMgo--'yAd varamo 6 attaramo 7'--be paramANuo carama hoya ane be aca2ma hoya. temAM jyA2e catuSpadezika skandha samazreNie rahelA cAra AkAzapradezamAM A pramANe rahe che. sthApanA- 0000 tyAre AdinA ane antanA be pradezamAM rahelA 'varamo'--be 52mANuo cama ane madhyanA be AkAza pradezamAM rahelA 'attaramau* "be paramANuo 345 Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 [6] dasamaM caramAcaramapayaM paramANu poggalAiNaM carimAcarimAi vibhAgo acarama hoya che. agiyA2mo bhAMgo--'sthAt paramazra avavaktavyaza'-kadAcit carama ane avaktavya hoya. te A pramANejyAre catuSpadezika skandha traNa AkAzapradezomAM samazreNi ane vizreNi vaDe A pramANe rahe che, sthApanA-00% tyAre samazreNimAM rahelA be AkAzapradezamAM avagADha traNa paramANuo be AkAzapradezamAM rahelA dvipradezika skandhanI peThe carama hoya che, ane eka vizreNimAM rahelo 52mANu ca2ma ane acarama zabda vaDe vyapadeza karavAne azakya hovAthI paramANunI peThe avaktavya che. bAramo bhAMgo--'varamagna avattI 6' eka carama ane be avaktavya hoya. te A pramANe--jyAre te catuSpadezika skandha cAra AkAzapradezamAM AvI rIte rahe che-samazreNie rahelA be AkAzapradezamAM be paramANuo, ane vizreNie rahelA be AkAzapradezamAM be paramANuo, sthApanA--na tyAre samazreNie rahelA be paramANu be AkAzapradezamAM rahelA dvipradezika skandhanI peThe carama ane vizreNimAM rahelA be paramANu kevaLa paramANunI peThe carama ane acarama zabda vaDe vyapadeza karavAne ayogya hovAthI avaktavya che. trevIzamo bhAMgo--'svAt paramautra azvaramagna avaovyatha'be carama, eka, aca2ma ane eka avaktavya. kevI rIte che? A pramANe che--jyA2e catuSpadezika skandha cAra AkAzapradezamAM A pramANe rahe che-samazreNi rahelA traNa AkAzapradezamAM traNa 52mANuo, ane vizreNi rahelA eka AkAzapradezamAM eka paramANu. sthApanA--ool tyA2e samazreNi rahelA traNa paramANumAM prathama ane antima paramANu ante rahelA hovAthI 'paramau'--be paramANuo carama, madhyama paramANu acarama ane vizreNimAM rahelo eka paramANu avaktavya hoya che. e saMbandha kahevAmAM Avaze ke-- "paDhamo taio navamo dasamo. ikkaraso ya bArasamo / bhaGgA caupaese tevIsamo ya boddhavvo" catuSpadezika skandhamAM pahelo, trIjo, navamo, dasamo, agiyAramo, bAramo ane trevIzamo--e sAta bhAMgA jANavA. 90361 // paMcapaesie NaM bhaMte! khaMdhe pucchaa| goyamA ! paMcapaesie khaMdhe siya carame 1, siya no acarame 2, siya avattavvae rU, jo paramArUM 4, jo annamArUM, no avattavyayArM 6, siya parame ya azvame ya cha, no parame ya amArUM 28, siya caramAI ca acarime ya 9, siya caramAI ca acaramAI ca 10, siya carame ya avattavvara ya 11, siya carame ya avattavvayAI ca 12, siya caramAI ca avattavvae ya 13, no caramAI ca avattavvayAI ca 14, no acarame ya avattavvae ya 15, no acarame ya avattavvayAI ca 16, no acaramAI caM avattavvae ya 17, no acaramAI ca avattavvayAI ca 18, no carame ya acarame ya avattavvae ya 19, no carame ya acarame ya avattavvayAI ca 20, no carame ya acaramAI ca avattavvae ya 21, no carame ya acaramAI ca avattavvayAI ca 22, siya caramAI ca acarame ya avattavvae ya 23, siya caramAI ca acarame ya avattavvayAI ca 24, siya caramAI ca acaramAI ca avattavvae ya ra, no paramADuM na gavarmArM = avattavpayADuM 2 ra6 IR.-10||rUERTI ' (mU0) he bhagavan! paMcapradezika skandha saMbandhe pRcchA. he gautama! paMcapradezika rskandha kadAca e.va. carama hoya 1, e.va. acarama na hoya 2, kadAca e.va. avaktavya hoya 3, ba.va. carama na hoya 4, ba.va. acarama na hoya 5, ba.va. avaktavya na hoya 6, kadAca e.va. carama ane e.va. acarama hoya 7, eM.va. carama ane ba.va. acarama na hoya 8, kadAca ba.va. carama ane e.va. acarama hoya 9, kadAca ba.va. carama ane ba.va. acarama hoya 10, kadAca e.va. carama ane e.va. avaktavya hoya 11, kadAca e.va. carama ane ba.va. avaktavya hoya 12, kadAca ba.va. carama ane e.va. avaktavya hoya 13, ba.va. carama ane ba.va. avaktavya na hoya 14, e.va. acarama ane e.va. avaktavya na 346 Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasamaM caramAcaramapayaM paramANu poggalAiNaM carimAcarimAi vibhAgo zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 hoya 15, e.va. acarama ane ba.va. avaktavya na hoya 16, ba.va. acarama ane e.va. avaktavya na hoya.17, ba.va. acarama ane ba.va. avaktavya na hoya 18, e.va. carama e.va. acarama ane e.va. avaktavya na hoya 19, e.va. carama, e.va. acarama ane ba.va. avaktavya na hoya 20, e.va. carama, ba.va. acarama ane e.va. avaktavya na hoya 21, e.va. carama, ba.va. acarama ane ba.va. avaktavya na hoya 22, kadAca ba.va. carama, e.va. acarama ane e.va. avaktavya hoya 23, kadAca ba.va. carama e.va. acarama ane ba.va. avaktavya hoya, 24, kadAca bAvA carama ba.va. acarama ane e.va. avaktavya hoya 25. ba.va. carama ba.va. acarama ane ba.va. avaktavya na hoya 26. //holl362/l (TI0) paMcapaesie NaM bhaMte'! he bhagavan! paMcapradezika skandha ItyAdi praznasUtra pUrvavat jANavuM. uttara kahe che- gautama! 'Niya varane' kadAcit carama hoya ityAdi. ahIM pahelo, trIjo, sAtamo, navamo, dasama, agiyAramo, bAramo, teramo, trevIsamo, covIzamo ane pacIzamA-e agiyAra bhAMgAo grahaNa karavA. ane bAkInAno pratiSedha karavo. e saMbandha kaheze "paDhamo taimo sattamanavadasaikkArabAraterasamo / tevIsacauvvIsA paNavIsaimo ya paMcamae // " temAM A pahelo bhAMgo cha-"sAt varamaH' kadAcit carama hoya. jyAre paMcapradezika skandha samazreNie rahelA be AkAzapradezamAM A rIte rahe che-traNa paramANuo eka AkAzapradezamAM ane be paramANuo bIjA AkAzapradezamAM sthApanA0i0000| tyAre be pradezamAM rahelA dvipradezika kampanI peThe chello bhAMgo thAya che. trIjo avaktavya bhAMgo che. te A pramANe jyAre te paMcapradezika anya eka AkAzapradezamAM A pramANe rahe che. sthApanA- 10 0 0 tyAre te paramANanI peThe avaktavya che. sAtamo bhAMgo--'ma marameza'--garama ane acarama hoya. te A pramANe-jayAre padapradezika skandha pAMca AkAzapradezamAM A pramANe rahe che. sthApanA-el(r) tyAre paryantavartI cAra paramANuo eka anya saMbandhI pariNAmavaDe pariNata hovAthI ane eka varNa, eka gabdha, eka rasa ane eka samAna sparzavALA hovAthI ekatvano vyavahAra thAya che mATe carama ane madhya paramANu vacce rahelo hovAthI 'acara' kahevAya che. navamo bhAMgo- ramI ra savaramaza'--be carama ane eka acarama te A pramANa temAM jyAre paMcapradezika skandha samazreNie rahelA traNa AkAzapradezamAM A pramANe rahe che-prathama AkAzapradezamAM be paramANuo, antima AkAzapradezamAM be paramANuo ane vacce eka paramANu, sthApanA 0i0| | tyAre prathama AkAzapradezamAM rahelA be paramANu carama ane chellA AkAzapradezamAM rahelA be paramANuo carama ema "caramo' be carama ane madhya paramANu vacce rahelo hovAthI acarama kahevAya che. dasamo bhAMgo- ramI ra garamI '--be carama ane be acarama hoya. temAM jyAre paMcapradezika skandha samaNie rahelA cAra AkAzapradezamAM A pramANe rahe che-traNa AkAzapradezamAM traNa paramANuo ane eka AkAzapradezamAM be paramANuo, sthApanA-| | | tyAre prathama pradezamAM rahenAra paramANu carama, ane chellA pradezamAM rahenAra be paramANao carama ema be carama ane be madhyamAM rahelA hovAthI be acarama kahevAya che. agiyAramo bhAMgo-rameza savavaza' carama ane avaktavya hoya. te A pramANe-jyAre paMcapradezAtmaka skandha samazreNi ane vizreNi rahelA traNa AkAzapradezomAM A pramANe rahe che-samazreNi rahelA be AkAzapradezamAM babbe paramANu ane eka paramANu vizreNimAM hoya che, sthApanA-0i9|ochuM tyAre cAra paramANuo be AkAzapradezamAM rahelA hovAthI be pradezamAM rahelA dvipadezika skandhanI peThe carama eka vizreNimAM rahelA paramANu avaktavya hoya che. bAramo bhAMgovaramagra AvavAvya ' carama ane be avaktavya hoya. temAM jyAre te paMcapradezika skandha samazreNi ke vizreNimAM rahelA cAra AkAzapradezamAM A rIte rahe cha-samazreNi rahelA be AkAzapradezamAM be paramANuo, eka vizreNimAM rahelA AkAzapradezamAM, ane vizreNimAM rahelA 347 Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 dasamaM caramAcaramapayaM paramANu poggalAiNaM carimAcarimAi vibhAgo oNa anya AkAzapradezamAM be paramANuo, sthApanA-ol tyAre samazreNie rahelA be AkAzapradezamAM be paramANu be AkAzapradezamAM rahelA kripradezika skandhanI peThe carama ane vizreNimAM rahelA judA judA eka eka AkAzapradezamAM avagADha eka ane be paramANuo 'mavaktavyI ' banne avaktavya che. teramo bhAMgo-"raramI ra avalatavyatha' be carama ane eka avaktavya hoya. temAM jyAre paMcapradezAvagADha paMcapradezika skandha pAMca AkAzapradezamAM A pramANe rahe che-paramANuo samazreNi rahelA uparanA be AkAzapradezamAM rahelA che ane te ja pramANe nIcenA be AkAzapradezamAM be paramANuo che ane madhyanI samazreNimAM eka chello paramANu che, sthApanA-zive tyAre be uparanA paramANuo be pradezamAM rahelA Dhipradezika skandhanI peThe carama ane nIcenA be paramANuo carama banne maLI raramI be carama ane eka kevaLa paramANunI peThe avaktavya che. trevIsamAM bhAMgo-"varanI gavaramagra vaktavyaza'-be carama, acarama ane avaktavya. te A pramANe che. jyAre paMcapradezika skandha samazreNi ane vizreNimAM rahelA cAra AkAzapradezamAM A pramANe rahe che-samazreNie rahelA traNa AkAzapradezamAM prathama AkAzapradezane viSe eka, paramANu, madhya AkAzapradezamAM be paramANuo, trIjA AkAzapradezamAM eka paramANu ane vizreNimAM rahelA cothA AkAzapradezamAM eka paramANu che, sthApanA-0i0II tyAre traNa AkAzapradezamAMnA Adi ane antanA AkAzapradezamAM rahelA be paramANuo 'varanI be carama, madhyapradezAvagADha be paramANuono samUha madhyavartI hovAthI acarama ane vizreNimAM rahelo eka paramANu avaktavya che. covIzamo bhAMgoramau gavaramaza avatavyo ra' be carama, eka acarama ane be avaktavya hoya. te A pramANe jyAre paMcapradezika skandha samazreNi ane vizreNithI rahelA pAMca AkAzapradezamAM A pramANe rahe che-samazreNie rahelA traNa AkAzapradezomAM traNa paramANuo ane vizreNimAM rahelA pAMca AkAzapradezamAM be paramANuo, sthApanA-zithI tyAre traNa AkAzapradezamAMnA prathama ane antima pradezamAM rahenAra 'rAma'beparamANuo banne carama, madhya acarama ane vizreNimAM rahelA be paramANuo avaktavyI' banne avaktavya hoya che. pacIzamo bhAMgo"ttAnI varanI 4 avataMtavya' be carama, be acarama ane eka avaktavya hoya. te A pramANe-jyAre paMcapradezika anya samazreNi ane vizreNimAM rahelA pAMca AkAzapradezamAM A rIte rahe che-samazreNie rahelA cAra AkAzapradezomAM cAra paramANuo ane vizreNimAM rahela eka AkAzapradezamAM eka paramANa, sthApanA--lorgaI tyAre cAra AkAzapradezomAM AdinA ane antanA AkAzapradezamAM rahenAra be paramANu parI' banne carama, madhyavartI 'maranI ' be acarama ane vizreNimAM rahela eka avaktavya hoya che. ll1036ra// chapparasie NaM bhaMte! pucchaa| goyamA! chappaesie NaM khaMdhe siya carame 1, no acarame 2, siya avattavvara 3, no caramAI 4, no acaramAI 5, no avattavvayAI 6, siya carame ya acarame ya7,siya carame ya acaramAI ca 8,siya caramAI ca acarime ya 9, siya caramAIca acaramAiM ca 10, siya carame ya avattavvara ya 11, siya carame ya avattavvayAI ca 12, siya caramAI ca avattavvae a 13, siya caramAI ca avattavvayAI ca 14, no acarame ya avattavvae ya 15, no acarame ya avattavvayAI ca 16, no acaramAI ca avattavvae ya 17, no acaramAI ca avattavvayAI ca 18, siya carame ya acarame ya avattavvara ya 19, no carame ya acarame ya avattavvayAI ca 20, no carame ya acaramAI ca avattavvae ya 21, no carame ya acaramAI ca avattavvayAI ca 22, siya caramAIM ca acarame ya avattavvara ya 23, siya caramAI ca acarame ya avattavvayAI ca 24, siya caramAI ca acaramAI ca avattavvae yaH25, siya caramAI ca acaramAiM ca avattavvayAI ca 26 ||suu0-11||363|| 348 Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to dasamaM caramAcaramapayaM paramANu poggalAiNaM carimAcarimAi vibhAgo zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 (mULa) he bhagavan! chapradezika skaMdha saMbadhe pRcchA. he gautama! chapradezika skaMdha kadAca e.va. carama hoya 1, e.va. acaramana hoya 2, kadAca e.va. avaktavya hoya 3, ba.va. carama na hoya 4, ba.va. acarama na hoya 5, ba.va. avaktavya na hoya 6, kadAca e.va. carama ane e.va. acarama hoya che, e.va. carama ane ba.va. acarama hoya 8, kadAca baM.va. carama ane e.va. acarama hoya 9 kadAca ba.va. carama ane ba.va. acarama hoya 10, kadAca e.va. carama ane e.va. avaktavya hoya 11, kadAca e.va. carama ane ba.va. avaktavya hoya 12, kadAca ba.va. carama ane e.va. avaktavya hoya 13, kadAca ba.va. carama ane ba.va. avaktavya hoya 14, eva. acarama ane e.va. avaktavya na hoya 15, e.va. acarama ane ba.va. avaktavya na hoya 16, ba.va. acarama ane e.va. avaktavya na hoya 17, ba.va. acarama ane ba.va. avaktavya na hoya 18, kadAca e.va. carama e.va. acarama ane e.va. avaktavya hoya 19, e.va. carama, e.va. acarama ane ba.va. avaktavya na hoya 20, e.va. carama, ba.va. acarama ane e.va. avaktavya na hoya 21, e.va. carama, ba.va. acarama ana ba.va. avaktavya na hoya 22, kadAca ba.va. carama, e.va. acarama ane e.va. avaktavya hoya 23, kadAca ba.va. carama e.va. acarama ane ba.va. avaktavya hoya, 24, kadAca ba.va. carama ba.va. acarama ane e.va. avaktavya hoya 25. kadAca ba.va. carama ba.va. acarama ane ba.va. avaktavya hoya 26. /11/36all (TIva) chappasara '!-he bhagavan! cha pradezika skandha-ityAdi praznasUtra pUrvavat jANavuM. uttara- he gautama! "siya rA' kadAcit carama hoya ityAdi. ahIM bIjo, cotho, pAMcamo, chaThTho, paMdaramo, soLamo, sattaramo, aDhAramo, vImo, ekavIzamo ane bAvIzamo ema agiyAra bhAMgA choDI devA. e saMbaMdhe kahevAmAM Avaze "vicautthapaMcamuTuM pannarasolaM sattaradvAraM / vIsekkavIsaM ca vajjejja chaTThammi // " "bIjocotho, pAMcamo, chaThTho, paMdaramo, soLamo, sattaramo, aDhAramo, vazamAM, ekavIzamo ane bAvIzamo e bhAMgAo chapradezavALA skandamAM varjavA. bAkInA prathamAdi bhAMgAo ghaTatA hovAthI grahaNa karavA. temAM je rIte bIjA ityAdi bhAMgAo ghaTatA nathI, ane prathamAdi bhAMgAo ghaTe che te rIte vicAra karAya che. ahIM jyAre chapradezavALo skandha samazreNi rahelA be AkAzapradezamAM A pramANe rahe cha-eka AkAzapradezamAM traNa paramANuo ane bIjAmAM traNa paramANuo, sthApanA0i00]00Le tyAre be pradezamAM avagADha kripradezika skandhanI peThe chello bhAMgo ghaTe che, bIjo acarama bhAMgo ghaTato nathI. kAraNa ke banne tarapha caramarahita kevaLane acarama bhAMgAno asaMbhava che. kemake banne bAju antanA abhAvamAM madhya hotuM nathI e vicAravuM. trIjo avaktavya bhAMgo che-jyAre chapradezavALo anya eka AkAzapradezamAM rahe che. sthApanA-0i0000) tyAre paramANanI peThe teno carama ke acarama zabda vaDe vyavahAra karavo azakya hovAthI avaktavya che. cotho bhAMgo 'varamALa' be carama, pAMcamo garamALa' be acarama, chaThTho 'vavatavyani' be avaktavya, paMdaramo 'maramaza vavAtavya acarama ane avaktavya, soLamo 'kamaLa athavA vyAni 2' eka acarama ane be avaktavya, sattaramAM avaramAni = avavAvyA' be acarama ane eka avaktavya ane aDhAramo 'aramAna = savajIvyAni '-be acarama ane eka avaktavya-e sAta bhAMgA sAmAnyataH saMbhavatA ja nathI. kAraNa ke tevA prakAranA dravyono asaMbhava che. kemake jagatamAM evA prakAranA kevaLa caramAdi dravyo hotA nathI. teono asaMbhava pUrve kahela vicArane anusAra sugama hovAthI svayaM jANavo. sAtamo bhAMgo"vamaLa gavarameza' carama ane acarama rUpa che, te A pramANe jyAre te cha pradezavALo anya eka AkAzapradezane cotarapha vITIne rahelA pAMca AkAzapradezamAM A pramANe rahe che, sthApanA-osel be paramANuo madhyapradezamAM ane bAkInA pradezamAM eka eka paramANu, tyAre te cAra paramANuo eka madhya AkAzapradezavartI paramANunA saMbandhI pariNAmavaDe paraNita thayelA 349. Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 dasamaM caramAcaramapayaM paramANu poggalAiNaM carimAcarimAi vibhAgo hovAnA lIdhe ane eka varNa, eka gaMdha, eka rasa ane eka sparzavALA hovAthI ekapaNAno vyavahAra thAya che. ane ekapaNAno vyavahAra thavAthI "carama' kahevAya che, je vacce be paramANu che te ekatva pariNAma vaDe pariNata thayelA hovAthI acarama' kahevAya che. AThamo bhAMgovaramaza gavaramI 2' carama ane be acarama hoya. temAM jyAre teja chapradezavALo skandha eka AkAzapradezane cotarapha vIMTIne rahelA ane eka adhika ema cha AkAza pradezamAM A pramANe rahe che, sthApanA-gaga tyAre anne cotarapha vIMTIne rahelA cAra paramANuo pUrve kahelI yuktithI madhyavartI be paramANunA saMbandhI pariNAma vaDe pariNata thayelA hovAthI ane ekasamAna varNa, gaMdha, rasa ane sparzavALA hovAthI eka carama ane vacce be AkAzapradezamAM rahelA be paramANuo 'maramI' be acaramarUpa che. anya AcAryo ema kahe che ke paryantavartI cAra paramANuone bIjA AkAzapradezonuM antara hovAthI temAM ekapaNAno pariNAma thato nathI. ane tenA abhAvathI A AThamo bhAMgo ghaTI zakato nathI, tethI teno sUtramAM pratiSedha karyo che, kAraNa ke e saMbadhe AgaLa kahevAmAM Avaze ke "vivAtha-pagna-chaThuM" e prAkRta zailIthI chaTTaaDhuM" e be padano nirdeza karyo che. tethI teno artha A pramANe thAya che-chaThTho ane AThamo bhAMgo choDIne bIjA bhAMgA jANavA. jo Avo bhAMgo hoya to AvI rIte jANavo-eka paramANane vIMTIne rahelA niraMtara je cAra paramANuo che te tevA prakAranA ekatva pariNAmavaDe pariNata thayelA hovAne lIdhe carama che. tethI adhika paramANu chatAM paNa teno samazreNivaDe ja saMbadha hovAthI judo nathI, mATe te adhika paramANu paNa te ja caramamAM gaNavo. ema eka tharama thAya che. vaLI je adhikanA madhyamAM rahelo che te madhyavartI hovAthI ane anekarUpe pariNAmI hovAthI vastutaH acarama chatAM paNa pUrvokta hetuthI 'parI' be acarama hoya-evo bhAMgo thAya che. ahIM paNa kaMI virodha nathI. ahIM tattva kevalajJAnI gamya che. navamo bhAMgo'varanI 2 - viramagna' be carama ane eka atharama hoya. jyAre teja chapradezavALo skandha samazreNithI rahelA traNa AkAzapradezamAM A pramANe rahe che-eka eka AkAzapradezamAM babbe paramANuo, sthApanA--oooo[e] tyAre AdinA pradezamAM rahelA be paramANu carama ane chellA pradezamAM rahelA be paramANuo carama, ema varanI be carama ane madhya pradezavartI be paramANu eka paramANu eka acarama kahevAya che. dasamo bhAMgo-'varI 2 garamI '--be carama ane be acarama. te A pramANe-jyAre te chapradezavALo skandha samazreNie rahelo cAra AkAzapradezamAM A pramANe rahe che-prathama pradezamAM be paramANa, bIjAmAM be, trIjAmAM eka ane cothAmAM eka, sthApanA-]0gevage tyAre prathama pradezavartI be paramANuo carama, chellA pradezavartI eka - paramANu carama, ema be carama, bIjA pradezamAM rahelA be paramANu eka, acarama, trIjA pradezamAM rahelo eka paramANu acarama, ema be acarama thAya che. agiyAramo bhAMgo-varamaza vaktavyaza' carama ane avaktavya. te A pramANe-jyAre teja chapradezavALo skandha samazreNi ane vizreNie rahelA traNa AkAzapradezamAM A pramANe rahe che-prathama pradezamAM be, ane tenI samazreNie rahelA bIjA pradezamAM be ane vizreNimAM rahelA trIjA pradezamAM be, sthApanA- 0| tyAre be pradezamAM rahelA cAra paramANuo samazreNie rahelA vipradezAvagADha Dhipradezika skandhanI peThe eka carama ana vizreNimAM rahelA AkAzapradezamAM avagADha be paramANuo eka paramANunI peThe avaktavya hoya che. bAramo bhAgo-paramatha mavavAvya 'eka carama ane be avaktavya hoya. temAM jyAre te chapradezavALo skandha samazreNi ane vizreNithI cAra AkAzapradezamAM A pramANe rahe che-be paramANu prathama pradezamAM tenI samazreNie rahelA bIjA pradezamAM be paramANu, eka tenA upara trIjA pradezamAM ane eka nIce 1.yApi A. samiti taraphathI mudrita ane zAMtisAgaranA bhaMDAranI pratimAM 'vAnA paramApUnAM kSetrapravezAttaravyavahatadhatvapariNAno ne pati '--evo pATha maLe che, paraMtu teno artha sata thato nathI, jo- kSetrapradezAttaravyavahatavAvevatvapariNAmo pati' evo pATha . hoya to artha sata thAya che. tethI e pATha kalpI upara pramANe artha karyo che. . 350 Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasamaM caramAcaramapayaM paramANu poggalAiNaM carimAcarimAi vibhAgo zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 ple cothA pradezamAM, sthApana--[ ~ ~ tyAre cAra paramANuo je be pradezamAM rahelA che te pUrvanI peThe eka 'carama' ane vizreNimAM rahelA be pradezamAM vartatA be paramANuo 'avaktavyo' be avaktavya hoya che. teramo bhAMgo--'varamaunna avaktavyaza'-be carama ane eka avaktavya hoya. jyAre te ja chapradezavALo skandha pAMca AkAzapradezamAM samazreNi ane vizreNithI A pramANe rahe che--samazreNie rahelA be AkAzapradezamAM be 52mANuo, teonI nIce samazreNithI rahelA be AkAza pradezamAM be 52mANuo, ane be zreNinA madhya bhAganI samazreNimAM rahelA eka AkAzapradezamAM be paramANuo, sthApanA-- ja tyAre dvipradezAvagADha be paramANuonA skandhanI peThe uparanA be pradezamAM rahelA be paramANuo carama, nIcenA be paramANuo carama, ema be carama ane eka pradezamAM avagADha be pa2maNuo 52mANunI peThe eka avaktavyarUpa che. caudamo bhAMgo--'varamauna avaktavyo 7'-be carama ane be avaktavyarUpa hoya, temAM jyAre te chapradezika skandha cha AkAzapradezamAM samazreNi ane vizreNithI A pramANe rahe che-samazreNie rahelA be AkAzapradezamAM be paramANuo, tenI nIce samazreNie rahelA be AkAzapradezamAM be pa2mANuo, be zreNinA madhyabhAganI samazreNimAM Avelo eka pradezamAM rahelo eka paramANu ane u52nA be pradezanI vizreNimAM rahela eka 52mANu, sthApanA-- tyAre uparanA be paramANuo eka carama ane nIcenA be paramANuo paNa ca2ma ema be carama ane be avaktavya. ogaNIzamo bhAMgo--'nAma attaramagna avaktavyagna' carama, acarama ane avaktavya. te A pramANe-jyAre te chapradezika skandha ekane cotarapha vIMTIne rahelA ane vizreNimAM rahelA eka adhika ema cha AkAzapradezamAM rahe che, sthApanA- tyAre ekane vIMTIne rahenAra cAra paramANuo 5rvokta yuktithI (madhyavartI eka 52mANunA saMbandhI hovAthI ane eka varNa, gandha, rasa ane sparzavALA hovAthI)eka carama, madhyamAM rahenAra eka acarama ne vizreNimAM rahenAra eka paramANu avaktavya. je vIzamo bhAMgo--'paramazca attaramajI avaktavyo 6' eka carama, eka acarama ane be avaktavyarUpache, sthApanA [0] [5] te sAtapradezavALA skandhane ja ghaTe che, paNa chapradezavALAne ghaTato nathI. ekavIzamo bhAMgo--'varamazra avaramautta avaktavyajja' eka carama be acarama ane eka avaktavyarUpa che. sthApanA - te paNa sAta pradezavALA skandhane ja ghaTe che. je bAvIzamo bhAMgo--'paramaza avaramauna avaktavyona' ol [] ]] . eka carama, be acarama, ane be avaktavyarUpa che, sthApanA---- hAla te ATha pradezavALA skandhane ja ghaTe che. mATe vIza, ekavIza, ane bAvIza e traNa bhAMgAno niSedha karyo che. je trevIzamo bhAMgo--'mau = JazvaramathaJavaktavyazca'be carama, eka acarama ane eka avaktavyarUpa che, te A pramANe--jyAre te chapradezika skandha cAra AkAzapradezomAM AvI rIte rahe che. babbe 52mANu be AkAzapradezamAM, eka teonI samazreNimAM rahela trIjA AkAzapradezamAM ane eka vizreNi sthita AkAzapradezamAM, sthApanA--100% tyAre prathama AkAza pradezamAM rahelA beparamANuo carama, trIjApradezamAM avagADha eka paramANu paNa carama ema be carama, bIjA pradezamAM avagADha be paramANu acarama ane vizreNi sthita 52mANu avaktavyarUpa hoya. covIzamo bhAMgo--'varamAM 6 avAmazra avaktavyau 6'be carama eka acarama ane be avaktavya. jyAre te chapradezI skandha pAMca AkAzapradezamAM samazreNi ane vizreNithI A pramANe rahe che-samazreNie rahelA traNa AkAzapradezamAMnA prathama AkAzapradezamAM eka, bIjAmAM eka, trIjAmAM be ane vizreNimAM rahelA be pradezamAM eka eka, sthApanA--or tyAre Adi ane antanA 351 Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 dasamaM caramAcaramapayaM paramANu poggalAiNaM carimAcarimAi vibhAgo pradezamAM rahelAM paramANuo be carama, madhyapradezamAM rahela acarama ane vizreNinA be AkAza pradezamAM rahelA be paramANuo be avaktavyarUpa che. pacIzamo bhAMgo--'ttaramI ra anarama ra savavyaza' be carama be acarama ane eka avaktavya. te A pramANe-jyAre chapradezika skandha pAMca AkAzapradezamAM samazreNi ane vizreNithI A pramANe rahe che-samazreNie rahelA cAra AkAzapradezamAMnA prathamanA traNa AkAzapradezamAM eka eka, cothAmAM che ane vizreNi rahelA pAMcamA AkAzapradezamAM eka paramANu hoya che, sthApanA-giI tyAre prathama ane antima pradezamAM rahenAra be carama, madhyanA be pradezamAM rahenAra be acarama ane vizreNi sthita AkAzapradezamAM rahela eka avaktavya hoya che. chavIzamo bhAMgo-'varamI garamI 2' be carama, be acarama ane be avaktavya. te A pramANe-jyAre chapradezI skandha samazreNi ane vizreNie rahelA cha AkAzapradezamAM A pramANe rahe che, sthApanA thayA tyAre Adi ane antanA be pradezamAM avagADha be paramANuo be carama, madhyapradezamAM avagADha be paramANuo be acarama ane vizreNi rahelA be pradezamAM avagADha be paramANuo be avaktavya hoya che. /12363 sattapaesie NaM bhaMte! khaMdhe pucchaa| goyamA! sattapaesie NaM khaMdhe siya carime 1, No acarime 2, siya avattavvae 3, No carimAI 4, No acarimAiM 5, No avattavvayAI 6, siya carame ya acarame ya 7,siya carame ya acaramAI ca8,siya caramAiM ca acarame ya9,siya caramAiMca acaramAiMca 10,siya carame ya avattavvae ya 11,siya carame ya avattavvayAiM ca 12, siya caramAI ca avattavvae ya 13, siya caramAI ca avattavvayAI ca 14, No acarame ya avattavvae ya 15, No acarame ya avattavvayAI ca 16, No acaramAI ca avattavvae ya 17, no acaramAI ca avattavvayAI ca 18, siya carame ya acarame ya avattavvae ya 19, siya carame ya acarame ya avattavvayAI ca 20, siya carame ya acarimAiM ca avattavvae a 21, No carime ya acaramAiM ca avattavvayAiM ca 22, siya caramAiM ca acarame ya avattavvae ya 23, siya caramAiM ca acarame ya avattavvayAI ca 24, siya caramAiM ca acaramAI ca avattavvae ya 25, siya caramAiMca acaramAiM ca avattavvayAI ca 26 ||suu0-12||364|| (mULa) he bhagavan! sAtapradezavALA skaMdha saMbadhe prazna. he gautama! sAtapradezavALo aMdha kadAca carama hoya 1, acarama hoya 2, kadAca e.va. avaktavya hoya 3, ba.va. carama na hoya 4, ba.va. acarama na hoya 5, ba.va. avaktavya na hoya 6, kadAca e.va. carama ane e.va. acarama hoya 7, e.va. carama ane ba.va. acarama hoya 8, kadAca ba.va. carama ane e.va. acarama hoya 9, kadAca ba.va. carama ane ba.va. acarama hoya 10, kadAca e.va. carama ane e.va. avaktavya hoya 11, kadAca e.va. carama ane ba.va. avaktavya hoya 12, kadAca ba.va. carama ane e.va. avaktavya hoya 13, kadAca ba.va. carama ane ba.va. avaktavya hoya 14, e.va. acarama ane e.va. avaktavya na hoya 15, e.va. acarama ane ba.va. avaktavya na hoya 16, ba.va. acarama ane e.va. avaktavya na hoya 17, ba.va. acarama ane ba.va. avaktavya na hoya 18, kadAca e.va. carama e.va. acarama ane e.va. avaktavya hoya 19, kadAca e.va. carama, e.va. acarama ane ba.va. avaktavya hoya 20, kadAca e.va. carama ba.va. acarama ane e.va. avaktavya hoya 21, e.va. carama, ba.va. acarama ane ba.va. avaktavya na hoya 22, kadAca ba.va. carama, e.va. acarama ane e.va. avaktavya hoya 23, kadAca ba.va. carama e.va. acarama ane ba.va. avaktavya hoya 24, kadAca ba.va. carama ba.va. acarama ane e.va. avaktavya hoya 25. kadAca ba.va. carama ba.va. acarama ane ba.va. avaktavya hoya 26. I/1ra/364. 352 Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasamaM caramAcaramapayaM paramANu poggalAiNaM carimAcarimAi vibhAgo zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 (TI0) 'sattapasid aaN maMte! haMdhe'-he bhagavan! sAta pradeza vALo skandha kadAca ca2ma hoya, acarama na hoya-ityAdi praznasUtra pUrvavat jANavuM. have uttara kahe che--'sattapasid aaN suMghe siya rame, no attarane'-he gautama! sAtapradezI skandha kadAcit carama hoya, acarama na hoya-ityAdi. ahIM bIjo, cotho, pAMcamo, chaThTho, paMdaramo, soLamo, sattaramo, aDhAramo ane bAvIzamo-e nava bhAMgA tyAjya che ane bAkInA grahaNa karavA yogya che. e saMbandha kahevAmAM Avaze 'vizvatthAMna pannarasotaM = sattaradvAra / vangiya bAvIsama esA maM 3 sattamar // ' bIjo, cotho, pAMcamo, chaThTho, paMda2mo, soLamo, sattaramo, aDhAramo ane bAvIzamo--e bhAMgA varjIne bAkInA bhAMgAo sAtapradezavALA skandhane viSe jANavA. temAM bethI mAMDI aDhAra sudhInA bhAMgAonA niSedhanuM kAraNa pUrve kaheluM che te jANavuM, ane te ja kevaLa Aja bhAMgAomAM nahi paNa bIjA badhA skandhomAM jANavuM. ane je bAvIzamo bhaMga che te ATha pradezavALA skandhane viSe ja ghaTe che, sAtapradezavALA skandhane viSe ghaTato nathI, e pUrve kahyuM che. tethI teno ahIM pratiSedha karyo che. bAkInA prathamathI AraMbhI chavIza sudhInA sattara chapradezI skandhanI peThe jANavA. kevaLa ziSyanA anugraha mATe sthApanA mAtra vaDe ahIM batAvIe chIe. prathama 'varama:' carama bhaMga-- []] trIjo 'avaktavya:' avaktavya bhaMga--0i% sAtamo 'varamazcAttaramanna'-carama ane acarama bhaMga-- 0i0000 AThamo bhaMga 'varamAttaramau jJa' carama ane be acarama-- -- navamo 'vAmI 'vAvaramajI' be ca2ma ane eka acarama-[i[g0 dasamo bhaMga 'varamau vAttaramAM 6' be carama ane be acarama--6ooooo] agiyAramo--'varamathAva byaAE'cama ane avaktavya bAramo 'ttaramazrAvavaktavyau 6' cama ane be avaktavya--0i00 A teramo 'paramAM vAvavatavyajI' 00 | 0 0 be ca2ma ane eka avaktavya caudamo 'paramo vAvavaktavyo jJa'becama ane be avaktavya ogaNIzamo 'varmA paramazrAvaktavyajja' cama, acarama ane avaktavya- lila vIzamo 'paramathAvaramacAvavaktavyo 6' carama, ekavIzamo 'varamAvavAmAM vAvatavyadya'-eka carama, be acarama ane eka avaktavyaILa trevIzamo 'varamau vAparamacAvavAza' be carama, eka acarama ane eka avaktavya acarama ane be avaktavya [6][] 1] ] covIzamo 'gharamAM vAvaramagrAvavaktavyo 6'-be carama, eka acarama ane be avaktavya- pacIzamo gharamAM vAttaramAM vAvavaktavyazca'be Hui carama be acarama ane eka avaktavya ane chavIzamo bhAMgo gharamAM vAttaramAM vAvavaktavyo . 6' be carama be 166 - Hui |0) acarama ane be avaktavya kAraNa ke ahIM sAtapradezanI skandha eka, be, traNa yAvat sAta AkAzapradezamAM rahe che mATe e prakAranA bhAMgAo saMbhave che. / 12 / / 364 // aTThapaesie NaM bhaMte! khaMdhe pucchaa| goyamA ! aTThapaesie khaMdhe siya carame 1, no acarame 2, siya avattavvae 3, no caramAI 4, no acaramAIM 5, no avattavvayAI 6, siya carime ya acarime ya7, siya carime ya acarimAI ca 8, siya carimAI ca acarime ya 9, siya caramAI ca acaramAI ca 10, siya carame ya avattavvae a 11, siya carame ya 353 s Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 dasamaM caramAcaramapayaM paramANu poggalAiNaM carimAcarimAi vibhAgo avattavvayAiM ca 12, siya caramAI ca avattavvae ya 13, siya caramAI ca avattavvayAI ca 14, No acarime ya avrattavvae ya 15, No acarime ya avattavvayAI ca 16, No acarimAiM ca avattavvae ya 17, No acarimAI ca avattavvayAI ca 18, siya carime ya acarime ya avattavvae ya 19, siya carime ya acarime ya avattavvayAiM ca 20, siya carime ya acarimAiM ca avattavvae ya 21, siya carime ya acarimAiM ca avattavvayAI ca 22, siya carimAI ca acarime ya avattavvae ya 23, siya carimAI ca acarime ya avattavvayAI ca 24, siya carimAiM ca acarimAI ca avattavvae ya 25, siya carimAI ca acarimAiM ca avattavvayAI ca 26. saMkhejjapaesie asaMkhejjapaesie aNaMtapaesie khaMdhe jaheva aTThapaesie taheva patteyaM bhANiyavvaM ||suu0-13||365|| paramANummi ya taio paDhamo taio ya hoMti dupese| paDhamo taio navamo ekkArasamo ya tipaese // 1 // paDhamo taio navamo dasamo ekkAraso ya baarsmo| bhaMgA cauppaese tevIsaimo ya boddhavvo // 2 // paDhamo taio sttm-nv-ds-ikkaar-baar-tersmo| tevIsa-cauvvIso paNavIsaimo ya paMcamae // 3 // bi cauttha paMca chaTai panarasa solaM ca sttr'dvaarN| vIsekkavIsa bAvIsagaM ca vajjejja chaTuMmi // 4 // bi cauttha paMca chaTuM paNNara solaM ca sttr'dvaarN| bAvIsaimavihUNA sattapadesaMmi khaMdhammi / / 5 / / bi cauttha paMca chaTuM paNNara solaM ca sttr'dvaarN| ete vajjiya bhaMgA sesA sesesu khaMdhesu / / (10) he bhagavan! AThapradezavALA skaMdha saMbadhe pRccho. he gautama! AThapradezavALo aMdha kadAca e.va. carama hoya 1, e.va. acarama na hoya 2, kadAca e.va. avaktavya hoya , ba.va. carama na hoya 4, ba.va. acarama na hoya 5, ba.va. avaktavya na hoya 6, kadAca e.va. carama ane e.va. acarama hoya 7, kadAca e.va. carama ane ba.va. acarama hoya 8, kadAca ba.va. carama ane e.va. acarama hoya 9, kadAca ba.va. carama ane ba.va. acarama hoya 10, kadAca e.va. carama ane e.va. avaktavya hoya 11, kadAca e.va. carama ane ba.va. avaktavya hoya 12, kadAca ba.va. carama ane e.va. avaktavya hoya 13, kadAca ba.va. carama ane ba.va. avaktavya hoya 14. e.va. acarama ane avaktavya na hoya 15, e.va. acarama ane ba.va. avaktavya na hoya 16, ba.va. acarama ane e.va. avaktavya na hoya 17, ba.va. acarama ane ba.va. avaktavya na hoya 18, kadAca e.va. carama e.va. acarama ane e.va. avaktavya hoya 19, kadAca e.va. carama e.va. acarama ane ba.va. avaktavya hoya 20, kadAca e.va. carama, ba.va. acarama ane e.va. avaktavya hoya 21, kadAca e.va. carama, ba.va. acarama ane ba.va. avaktavya hoya 22, kadAca ba.va. carama, e.va. acarama ane e.va. avaktavya hoya 23, kadAca ba.va. carama e.va. acarama ane ba.va. avaktavya hoya 24, kadAca ba.va. carama ba.va. acarama ane e.va. avaktavya hoya 25. kadAca ba.va. carama ba.va. acarama ane ba.va. avaktavya hoya 26. jema AThapradezika skaMdha saMbaMdhe kahyuM tema saMkhyAtapradezika, asaMkhyAtaprAdezika ane anaMtapradezika pratyeka skaMdha saMbandha kahevuM. /13/365ll "paramANumAM trIjo, ddhipradezika skaMdhamAM pahelo ane trIjo ane tripradezika skaMdhamAM pahelo, trIjo, navamo ane agiAramAM bhAMgo hoya che. 1. catuHprAdezika skaMdhamAM pahelo, trIjo, navamo, dasama, agiAramo, bAramo ane trevIsamo bhAgo jANavo. 2. paMcapradezika skaMdhamAM pahelo, trIjo, sAtamo, navamo, dasama, agiyAramo, bAramAM, teramo, tevIzamAM, covIzamo ane pacIzamo bhAMgo jANavo. 3. chapradezika skaMdhamAM bIjo, cotho, pAMcamo, chaThTho, ' paMdaramo, soLamo, sattaramo, aDhAramAM, vIzamAM, ekavIzamo ane bAvIzamo bhAMgo choDI devo. 4. sAta pradezavALA skaMdhamAM bIjA, cothA, pAMcamA, chaThThA, paMdaramA, solamA, sattaramA, aDhAramA ane bAvIzamA bhAMgAo sivAya bAkInA 354 Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasamaM caramAcaramapayaM paramANu poggalAiNaM carimAcarimAi vibhAgo zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bhAMgAo jANavA. 5. bAkInA skaMdhone viSe bIjA, cothA, pAMcamA, chaThThA, paMdaramA, soLamA, sattaramA, ane aDhAramA bhAMgAne choDIne bAkInA bhAMgAo jANavA. (TI0) 'aTTupasid aaN maMte! staMbhe'-he bhagavan! AThapradezI skandha-ityAdi praznasUtra pUrvanI peThe jANavuM. uttarasUtra- 'baTTupasid aMdhe siya parame'AThapradezI skandha kadAca carama hoya ityAdi. ahIM bIjo, cotho, pAMcamo, chaThTho, paMdaramo, soLamo, sattaramo ane aDhAramo-e ATha bhAMgA tyAga karavA ane bAkInA grahaNa karavA. e saMbandhe AgaLa kahevAmAM Avaze ke--"vizvatthapaMca pannarasotraM sattarafArI paNa vandriya maM selA sesetu haMsu"-"bIjo, cotho, pAMcamo, chaThTho, paMdaramo. soLamo, sattaramo ane aDhAramo e bhAMgAo choDIne bAkInA skandhomAM bAkInA bhAMgAo jANavA." A gAthA sugama che. 'navAM mesA sesetu saMdhetu' paraMtu bAkInA bhAMgAo sAtapradezI skandhathI bIjA AThapradezI vagare badhA skandhomAM jANavA. bIjA AcAryo e gAthAnuM utarArdha A pramANe kahe cha--"N vangiya maMA tena paramavakriyA sesA") e bhAMgAo varjIne tethI AgaLanA bAkInA bhAMgA avasthita-eka ja prakAranA jANavA. prathamathI AraMbhI chavIza sudhInA aDhAra bhAMgAo vicAraNAthI ane sthApanAthI pUrvanI peThe vicAravA. paraMtu 'varamajI attamau haiM avavyo =' eka carama, be acarama ane be avaktavya-e prakArano bAvIzamo bhAMgo sthApanA vaDe A pramANe che-t (pra0)ddhipradezAdi saMndhanA 'avaktavyo'be avaktavyarUpa chaThThA bhAMgAno kema niSedha karo cho? kAraNa ke te yuktithI saMbhave che. te A pramANe--jyAre eka paramANu eka AkAzapradezamAM ane bIjo vizreNimAM rahelA bIjA AkAzapradezamAM hoya, sthApanA--I tyAre eka avaktavya ane bIjo paNa avaktavya--ema 'avaktavyo' be avaktavyarUpa chaThTho bhaMga saMbhave che, tripradezika skandhanA vicAramAM eka pradezamAM eka 52mANu ane vizreNimAM rahelA bIjA pradezamAM []] be, ema, catuHpradezika skandhanA vicAramAM pratyekamAM babbe paramANuo hoya, [ ]] (u)--tArI zaMkA barobara che, paraMtu jagatamAM evA prakAranA pudgala dravyo nathI. (pra0)--ema zAthI jANI zakAya? (u0)--A bhAMgAono pratiSedha karavAthI ja jANI zakAya che. jo tevA prakAranA dravyo hota to AcArya teno virodha na karata. athavA tevA prakAranA dravyono saMbhava hoya to bhAMgAono jAtivAcI nirdeza hovAthI teono trIjA bhAMgAmAM ja antarbhAva jANavo. jema AThapradezI skandhanA bhAMgAono pratiSedha karyo ane teonuM vidhAna karyuM tema pratyeka saMkhyAtapradezI ane asaMkhyAtapradezI skandhanA bhAMgAo kahevA. te A pramANe kahe che--'saMve--patiN asaMghe pasid'--saMkhyAtapradezI ane asaMkhyAtapradezI-ityAdi pAThasiddha che. paraMtu badheya sthaLe A vicAra jANavo-ityAdi AkAzapradezamAM ATha pradezI vagere skandho rahI zake che. mATe upara kahelA badhAya bhAMgAo ghaTe che. (pra0)--he bhagavan! asaMkhyAtapradezI ane anantapradezI skandho eka AkAzapradezamAM kema rahI zake? (30)--tevA prakAranI zaktithI rahI zake che. A vAta ayukta nathI, paNa yuktithI saMbhave che. te A pramANeanantAananta dvipradezika skandho, yAvat-anantAananta saMkhyAtapradezika skandho, anantAananta asaMkhyAtapradezika skandho ane anantAananta ananta pradezika skandho che. ane loka badho maLIne paNa asaMkhyapradezAtmaka che. te badhA skandho lokamAM ja rahelA che, alokamAM nathI, tethI nizcaya thAya che ke eka AkAzapradezamAM ghaNA paramANuo, ghaNA dvipradezika skandho, yAvat- ghaNA anantapradezAtmaka skandho rahelA che. ahIM pUrvAcAryo pradIpanuM dRSTAMta varNave che--jemake gharamAM saLagAvelA eka dIvAnA prakAzanA badhA aNuo gharamAM vyApta thAya che, tevI rIte hajAra pradIpa karyA hoya to te pratyekanA prakAzanA aNuo vyApta thAya che, vaLI dareka pradIpanA prakAzanA paramANuo judA nathI ema nathI, paNa avazya judA che. kAraNa ke gha2mAM 2helA puruSane dareka pradIpanI chAyA vagere dekhAya che. mATe jema sthUla chatAM pradIpanA prakAzanA paramANuo eka ja AkAzanA pradezamAM rahI zake che, 355 Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 dasamaM caramAcaramapayaM saMThANavivakkhAe carimAivibhAgAi tema paramANu Adi paNa rahI zake che temAM kaMIpaNa doSa nathI. kAraNa ke AkAzano avakAza ApavAno svabhAva hovAthI ane vastaono vicitra pariNamana svabhAva hovAthI temAM virodha Avato nathI. have paramANu AdimAM je bhAMgAo grahaNa karavA yogya che tene saMgraha karanAra saMgrahaNI gAthA kahe che-paramANumi tathyo' ityAdi pAThasiddha che, kAraNa ke tenA arthano pUrve vicAra karyo che. paraMtu chapradezika skandhanA vicAramAM pratiSedha karavA yogya bhAMgAo hovAthI teono saMgraha karyo che. ||1336pI. || saMThANavivakravAe carimAivibhAgAi / / kai NaM bhaMte! saMThANA pannattA? goyamA! paMca saMThANA pannattA, taM jahA-1parimaMDale, 2vaTTe, 3taMse 4cauraMse, vAyate ya -14mArUddaddA. (mULa) he bhagavan! keTalA saMsthAno kahyA che? he gautama! pAMca saMsthAno kahyAM che, te A pramANe--1 parimaMDala, 2 vRtta, 3 vyasa, 4 caturasa, 5 Ayata. /14/366/ (TI.) "kaI bhate! saMthANA pannattA'? he bhagavan! keTalAM saMsthAno kahyAM che? ityAdi pATha sugama che. kAraNa ke parimaMDalAdika saMsthAnonuM svarUpa prathama padamAM ja savistara nirUpaNa kareluM che. bAkI badhuM pAThasiddha che. paraMtu maMDajo aMte! saMvALe sahegnapasaNa saMvekno ' ityAdi. he bhagavana! saMkhyAtapradezavALuM parimaMDala saMsthAna zuM saMkhyAtA pradezomAM raheluM che? ityAdi prazna. he gautama! saMkhyAtA pradezomAM raheluM hoya che, paraMtu asaMkhyAtA ke anantA pradezomAM raheluM hotuM nathI. kAraNa ke tenA saMkhyAtA pradezo che, to asaMkhyAtA ke anantA pradezomAM zI rIte rahe? asaMkhyAtapradezavALuM ke anantapradezavALuM parimaMDala saMsthAna saMkhyAtA ke asaMkhyAtA pradezomAM rahe che, kAraNa ke temAM virodha nathI, paNa ananta pradezomAM rahetA nathI kAraNa ke asaMkhyAta pradezavALA skandhanI ananta pradezone viSe avagAhanAno virodha che. anantapradezavALAnI paNa anantapradezane viSe avagAhanAno virodha ja che. kAraNa ke loka paNa asaMkhya pradezAtmakaja che, ane loka sivAya bIje pudgalonI gatino asaMbhava che. tethI parimaMDala saMsthAna ananta pradezavALuM chatAM paNa saMkhyAtA ke asaMkhyAtA pradezamAM rahe che paNa ananta pradezomAM rahetuM nathI. e pramANe vRttAdi pratyeka saMsthAnano vicAra karavo. saMkhyAtapradezika, asaMkhyAtaprAdezika ane anantapradezika parimaMDalAdi saMsthAna carama ane acaramAdinA vicAramAM uttarasUtro ratnaprabhAnI peThe jANavA. aneka avayavanA avibhAganI vivakSA acarama khaMDa ane caramakhaMDo hoya che ane pradeza vivakSAmAM caramAntapradezo ane acaramAntapradezo hoya che. II14/366o. parimaMDalA NaM bhNte| saMThANA kiM saMkhejjA, asaMkhejjA, aNaMtA? goyamA! no saMkhijjA, no asaMkhejjA, annNtaa| evaM jAva aaytaa| parimaMDale NaM bhaMte! saMThANe kiM saMkhejjapaesie, asaMkhejjapadesie, aNaMtapadesie? goyamA! siya saMkhejjapaesie, siya asaMkhejjapaesie,siya annNtpdesie| evaMjAva aayte| parimaMDaleNaM bhaMte!saMThANe saMkhejjapaesie kiMsaMkhejjapaesogADhe,asaMkhejjapaesogADhe,asaMkhejjapaesogADhe,aNaMtapaesogADhe? goyamA! saMkhejjapaesogADhe, no asaMkhejjapaesogADhe, no annNtpesogaaddhe| evaM jAva aayte| parimaMDaleNaM bhaMte! saMThANe asaMkhejjapaesie kiNsNkhejjpesogaaddhe,asNkhejjpesogaaddhe,annNtpesogaaddhe?goymaa|siysNkhejjpesogaaddhe, siya asaMkhejjapaesogADhe, no annNtpesogaaddhe| evaM jAva aayte| parimaMDale NaM bhaMte! saMThANe aNaMtapaesie kiM saMjjjapaesogADhe, asaMkhejjapaesogADhe, aNaMtapaesogADhe? goyamA! siya saMkhejjapaesogADhe, siya asaMkhejjapaesogADhe, no annNtpesogaaddhe| evaM jAva aayte| parimaMDale NaM bhaMte! saMThANe saMkhejjapaesie saMkhejjapaesogADhe kiMcarame,acarame,caramAI,acaramAI,caramaMtapaesA, acaramaMtapaesA? goyamA! parimaMDaleNaM saMThANe saMkhejjapaesie saMkhejjapaesogADhe no carame, no acarame, no caramAI, no acaramAiM, no caramaMtapaesA, no 356 Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasamaM caramAcaramapayaM saMThANavivakkhAe carimAivibhAgAi zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 acaramaMta paesA niyamA acaramaM ca caramANi ya caramaMtapaesA ya acaramaMtapaesA y| evaM jAva Ayate / parimaMDale NaM bhaMte! saMThANe asaMkhejjapaesie saMkhejjapaesogADhe kiM carame 0 pucchA / goyamA ! asaMkhejjapaesie saMkhejjapaesogADhe jahA sNkhejjpesie| evaM jAva Ayate / parimaMDale NaM bhaMte! saMThANe asaMkhejjapaesie asaMkhejjapaesogADhe kiM carame0 pucchaa| goyamA ! asaMkhijjapaMesie asaMkhijjaparasogADhe no carame, jahA saMkhejjapadesogADhe, evaM jAva Ayate / parimaMDale NaM bhaMte! saMThANe anaMtapaesie saMkhijjaparasogADhe kiM carame 0 pucchaa| goyamA ! taheva jAva aayte| aNaMtapaesie asaMkhejjaparasogADhe jahA saMkhejjapaesogADhe, evaM jAva Ayate ||suu0-15||367|| (mULa) he bhagavan! rimaMDala saMsthAno zuM saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anantA che? he gautama! saMkhyAtA ke asaMkhyAtA nathI, paNa anantA che. e pramANe yAvat Ayata saMsthAno sudhI jANavuM. he bhagavan! piramaMDala saMsthAna zuM saMkhyAtapradezavALuM, asaMkhyAtapradezavALuM ke anantapradezavALuM che? he gautama! kadAcit saMkhyAtapradezavALuM, kadAca asaMkhyAta pradezavALuM ane kadAcit anaMta pradezavALuM hoya. ema Ayata saMsthAna sudhI jANavuM. he bhagavan! saMkhyAtapradezavALuM parimaMDala saMsthAna zuM saMkhyAta pradezamAM, asaMkhyAta pradezamAM ke ananta pradezamAM avagADha--raheluM hoya? he gautama! saMkhyAta pradezamAM avagADha hoya, paNa asaMkhyAtA ke ananta pradezamAM avagADha na hoya. he bhagavan! asaMkhyAtapradezavALuM parimaMDala saMsthAna zuM saMkhyAta pradezamAM, asaMkhyAta pradezamAM ke ananta pradezamAM raheluM hoya? he gautama! kadAcit saMkhyAtA pradezamAM ke kadAcit asaMkhyAtA pradezamAM raheluM hoya, paNa ananta pradezamAM rahelu na hoya. e pramANe yAvat--Ayata saMsthAna sudhI jANavuM. he bhagavan! ananta pradezavALuM parimaMDala saMsthAna zuM saMkhyAta pradezamAM, asaMkhyAta pradezamAM ke ananta pradezamAM raheluM hoya? he gautama! kadAcit saMkhyAta pradezamAM raheluM hoya, kadAcit asaMkhyAta pradezamAM raheluM hoya, parantu ananta pradezamAM raheluM na hoya. ema mAvat Ayata saMsthAna sudhI jANavuM. he bhagavan! saMkhyAtA pradezamAM raheluM ane saMkhyAtApradezavALuM parimaMDala saMsthAna zuM carama che, acarama che. ba.va. carama che, ba.va. acarama che, caramAntapradezarUpa che ane acaramAnta pradezarUpa che? he gautama! saMkhyAtA pradezamAM raheluM ane saMkhyAtApradezavALuM parimaMDala saMsthAna carama nathI, acarama nathI, ba.va. caramarUpa nathI, ba.va. acaramarUpa nathI, caramAntapradezarUpa nathI, ane acaramAntapradezarUpa nathI, paNa avazya e.va. acarama, ba.va. caramarUpa, caramAntapradezarUpa ane acaramAnta pradezarUpa che. e pramANe yAvat Ayata saMsthAna sudhI jANavuM. he bhagavan! saMkhyAtA pradezAvagADha ane asaMkhyAtapradezavALuM parimaMDala saMsthAna zuM carama che--ityAdi pRcchA. he gautama! saMkhyAtApradezAvagADha asaMkhyAtapradezavALuM parimaMDala saMsthAna saMkhyAtApradezavALAnI peThe jANavuM. e pramANe Ayata saMsthAna sudhI jANavuM. he bhagavan! asaMkhyAtapradezAvagADha asaMkhyAtapradezika parimaMDala saMsthAna zuM carama che--ityAdi prazna. he gautama! asaMkhyAtApradezAvagADha asaMkhyAtapradezika parimaMDala saMsthAna carama nathI--ityAdi saMkhyAtApradezAvagADhanI peThe jANavuM. ema yAvat Ayata sudhI samajavuM. he bhagavan! saMkhyAtA pradezamAM raheluM anaMtapradezika parimaMDala saMsthAna zuM carama che-ityAdi prazna. he gautama! upara kahyA pramANe yAvat Ayata saMsthAna sudhI jANavuM. asaMkhyAtA pradezamAM raheluM anaMtapradezika parimaMDala saMsthAna saMkhyAtA pradezamAM rahelA parimaMDala saMsthAnanI peThe jANavuM. e pramANe yAvat Ayata saMsthAna sudhI samajavuM. 15367 // parimaMDalassa NaM bhaMte! saMThANassa saMkhejjapaesiyassa saMkhejjapasogADhassa acarimassa ya carimANa ya caramaMtapadesANa ya acaramaMtapaesANa ya davvaTTayAe paesaTTayAe davvaTThapaesaTTayAe kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthove parimaMDalassa saMThANassa saMkhejjapaesiyassa saMkhejjapaesogADhassa 357 Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 dasamaM caramAcaramapayaM saMThANavivakkhAe carimAivibhAgAi davvaTThayAe ege acarime, carimAI saMkhejjaguNAI, acaramaM caramANi ya do'vi visesAhiyAI, padesaTThayAe savvatthovA parimaMDalassasaMThANassasaMkhijjapaesiyassasaMkhejjapaesogADhassa caramaMtapaesA, acaramantapaesA saMkhejjaguNA2, caramantapaesA ya acaramantapaesA ya do'vi visesAhiyA3, davvadrupaesaTTayAe, savvatthove parimaNDalassa saMThANassa saMkhejjapaesiyassa saMkhejjapaesogADhassa davvaTThayAe ege acarimera, carimAI saMkhejjaguNAI2, acaramaMca caramANi ya do vi visesAhiyAI3, caramantapaesA saMkhejjaguNA,acarimantapaesA saMkhejjaguNA5, carimantapaesA ya acaramantapaesA ya do vi visesaahiyaaH| evaM vaTTa-taMsa-cauraMsa-Ayaesu vi noyavaM sU0-2dA268 (mU4) he bhagavan! saMkhyAtA pradezamAM rahelA saMkhyAtapradezika parimaMDala saMsthAnanA acarama khaMDa, carama khaMDo, caramAttapradezo ane acaramAttapradezomAM dravyArthapaNe, pradezArthapaNe ane dravyArthapradezArthapaNe koNa konAthI alpa, bahu, tulya, ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA saMkhyAtA pradezamAM rahela saMkhyAtapradezika parimaMDala saMsthAnano dravyArthapaNe eka acaramakhaMDa che, tethI carama khaMDo saMkhyAtaguNA che, tethI acaramakhaMDa ane caramakhaMDo banne maLIne vizeSAdhika che. pradezArthapaNe saMkhyAtA pradezamAM rahelA saMkhyAtapradezika parimaMDala saMsthAnanA caramAnta pradezo sauthI thoDA che. tethI acaramAttapradezo saMkhyAtagaNI che, tethI caramAttapradezo ane acaramAttapradezo bane maLIne vizeSAdhika che. dravyArthapradezArthapaNe saMkhyAta pradezamAM rahelA saMkhyAta pradezika parimaMDala saMsthAnano dravyArthapaNe sauthI thoDo eka acarama khaMDa che, tethI carama khaMDo saMkhyAtaguNA che, tethI acaramaeNkhaMDa ane caramakhaMDo banne maLIne vizeSAdhika che, tethI pradezArthapaNe caramAttapradeza saMkhyAlagaNA che, tethI acaramAttapradezo saMkhyAtaguNA che, tethI caramAttapradezo ane acaramAttapradezo banne maLIne vizeSAdhika che. e pramANe vRtta, vyasa, carasa, ane Ayata saMsthAnane viSe A paNa yojanA karavI. /16/368 (TI0) saMkhyAtA pradezanI avagAhanAvALA saMkhyAtapradezika parisaMDalAdi saMsthAnanA carama ane acaramAdi saMbandhI alpabadutva kahe che--"rimaMDana nuM te'-he bhagavan! parimaMDala saMsthAnanA-ityAdi pATha sugama che. paraMtu dravyArthapaNAnA vicAramAM caramakhaMDo saMkhyAtaguNI che, kAraNa ke parimaMDala saMsthAnanA badhA maLIne saMkhyAnA pradezo che. asaMkhyAta pradezanI avagAhanAvALA asaMkhyAta pradezika parimaMDala saMsthAnanuM ane asaMkhyapradezanI avagAhanAvALA anantapradezAtmaka parimaMDalasaMsthAnanuM paNa alpabadutva ratnaprabhAnI peThe jANavuM. "navaraM saMkrame anantapunaH paraMtu "saMkramamAM anantaguNA kahevA' eTale kSetranA vicArathI jayAre dravyanA vicAranuM saMkramaNa thAya che tyAre caramakhaMDo anantaguNA kahevA. te A pramANe--sauthI thoDo eka caramakhaMDa che ane tethI caramakhaMDo kSetrathI asaMkhyAtaguNA che ane dravyathI anantaguNA che. tethI acaramakhaMDa ane caramakhaMDo banne maLI vizeSAdhika che. e pramANe saMsthAnono paNa carama ane acaramAdinA vibhAgavaDe vicAra karyo. 16368 parimaNDalassa NaM bhaMte! saMThANassa asaMkhejjapaesiyassa saMkhejjapaesogADhassa acaramassa caramANa ya caramaMtapaesANa ya acaramaMtapaesANa ya davvaTThayAe paesaTTayAe davvaTThapaesaTThayAe kayare kayarehiMto appA' vA0 4? goyamA! savvatthove parimaMDalassa saMThANassa asaMkhejjapaesiyassa saMkhejjapaesogADhassa davvaTThayAe ege acarame, caramAiM saMkhejjaguNAI, acaramaM ca caramANi ya dovi visesAhiyAI, padesaTThayAte savvatthovA parimaMDalasaMThANassa asaMkhejjapaesiyassa saMkhejjapaesogADhassa caramaMtapaesAra,acaramantapaesA saMkhijjaguNAre, caramantapaesA ya acaramantapaesA ya do vi visesAhiyAre, davvaTThapaesaTTayAe-savvatthove parimaMDalassa saMThANassa 1. 'appA vA 4' ityanena 'appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA' ityavaboddhavyam evamanyatrA'pi 358 Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasamaM caramAcaramapayaM gaticaramAcarimAiM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 asaMkhejjapaesiyassa saMkhejjapaesogADhassa davvaTThayAe ege acarime1, caramAiM saMkhejjaguNAI, acaramaM ca caramANi ya do vi visesAhiyAIre, caramantapaesA saMkhejjaguNA, acaramaMtapaesA saMkhejjaguNA, caramantapaesA ya acaramaMtapaesA ya do vi visesaahiyaa| evaMjAva aayte| parimaMDalassaNaM bhaMte! saMThANassa asaMkhejjapaesiyassa asaMkhejjapaesogADhassa acaramassa yacaramANa ya caramaMtapaesANa ya acaramaMtapaesANa ya davvaTThayAe parasaTThayAe davvaTThapaesaTThayAe kayare kayarehito appA vA0 4? goyamA! jahA rayaNNappabhAe appAbahuyaM taheva niravasesaM nALiyaa, anAva gAyate ITU-zAradail (mULa) he bhagavan! saMkhyAtA pradezamAM rahelA asaMkhyAtapradezika parimaMDala saMsthAnanA acarama khaMDa, carama khaMDo, caramAttapradeza ane acaramAttapradezomAM dravyArthapaNe, pradezArthapaNe ane dravyArthapradezArtha paNe koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! saMkhyAtA pradezamAM rahela asaMkhyAtapradezika parimaMDala saMsthAnano dravyArthapaNe sauthI thoDo eka acarama khaMDa che, tethI carama khaMDo saMkhyAtaguNA che, tethI acaramakhaMDa ane caramakhaMDo banne maLI vizeSAdhika che. pradezArthapaNe saMkhyAtA pradezamAM rahelA asaMkhyAtapradezika parimaMDala saMsthAnanA caramAttapradezo sauthI thoDA che, tethI acaramAttapradezo saMkhyAtaguNA che, tethI caramAttapradezo ane acaramAttapradezo bane maLI vizeSAdhika che, dravyArtha pradezArthapaNe sauthI thoDo saMkhyAtA pradezamAM rahelA asaMkhyAtapradezika parimaMDala saMsthAnano dravyArthapaNe eka acarama khaMDa che tethI carama khaMDo saMkhyAtaguNA che, tethI acarama khaMDa ane carama khaMDo banne maLI vizeSAdhika che, tethI pradezArthapaNe caramAntapradezo saMkhyAtaguNA che, tethI acaramAntapradezo saMkhyAtaguNA che, tethI caramAttapradezo ane acaramAtta pradezo banne maLI vizeSAdhika che. e pramANe yAvat Ayata saMsthAna sudhI jANavuM. l/17369 parimaMDalassaNaM bhaMte! saMThANassa aNaMtapaesiyassa saMkhejjapaesogADhassa acarimassa ya caramANa ya caramaMtapaesANa ya acaramaMtapaesANa ya davvaTThayAe paesaThThayAe davvaTThapaesaTTayAe kayare kayarehito appA vA04? goyamA! jahA saMkhejjApaesiassa saMkhejjapaesogADhassa, navaraMsaMkameNa[saMkame] aNaMtaguNA, evaMjAva aaye| parimaMDalassa NaM bhaMte! saMThANassa aNaMtapaesiyassa asaMkhejjapaesogADhassa acaramassa ya4 jahA rayaNappabhAe, navaraM saMkame mavitA, parva nAva gAyata 0i-18nArU70 (mULa) he bhagavan! asaMkhyAtA pradezamAM rahelA asaMkhyAtapradezika parimaMDala saMsthAnanA acarama khaMDa, carama khaMDo, caramAttapradezo ane acaramAttapradezomAM dravyArthapaNe, pradezArthapaNe, ane dravyArtha-pradezArthapaNe koNa konAthI alpa, bahu tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! jema ratnaprabhAnuM alpabahuta kahyuM temaja badhuM kahevuM. e pramANe yAvat Ayata saMsthAna sudhI jANavuM. he bhagavan! saMkhyAtA pradezamAM rahelA anantapradezika parimaMDala saMsthAnanA acarama khaMDa, carama khaMDo, caramAttapradezo ane acaramAntapradezomAM dravyArthapaNe, pradezArthapaNe ane dravyArtha-pradezArthapaNe koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! jema saMkhyAtA pradezamAM rahelA saMkhyAtAprAdezika parimaMDala saMsthAna saMbaMdha kahyuM che tema kahevuM. paraMtu saMkramamAM-vyAdinA vicAranA saMkramamAM anaMtaguNA jANavA. e pramANe yAvat Ayata saMsthAna sudhI jANavuM. he bhagavan! asaMkhyAtA pradezamAM rahelA ananta pradazika parimaMDala saMsthAnanA acarama khaMDaityAdi alpabahuta jema ratnaprabhA saMbandha kahyuM che tema kahevuM paranuM saMkrama--dravyAdinA vicAramAM anantaguNA kahevA. e pramANe Ayata saMsthAna sudhI kahevuM. ll1837oll | gativaramAriDuM || jIve NaM maMte! gaticarameNaM kiM carame acarame? goyamA! siya carame, siya acrme| neraie NaM bhaMte! gaticarameNaM kiM 359 Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 dasamaM caramAcaramapayaM Thiti-bhava-bhAsA-ANApANu-AhAra-bhAva-vaNNa-gaMdha-rasacarimAcarimAI carime, acarime? goyamA! siya carame, siya acarame, evaM niraMtaraMjAva vemaanniyaa| neraiyA NaM bhaMte! gaticarameNaM kiM carimA acarimA? goyamA! carimA vi acarimA vi, evaM niraMtaraM jAva vemaanniyaa| || ThiticarimAcarimAiM / / / neraie NaM bhaMte! ThitIcarameNaM kiM carame acarame? goyamA! siya carame, siya acarame, evaM niraMtaraM jAva vemaannie| neraiyA NaM bhaMte! ThitIcarameNaM kiM caramA acaramA? goyamA! caramAvi, acaramAvi, evaM niraMtaraM jAva vemaanniyaa| || bhavacaramAcaramAI / / neraie NaM bhaMte! bhavacarameNaM kiM carame acarame? goyamA! siya carame, siya acarame, evaM niraMtaraM jAva vemaannie| neraiyA NaM bhaMte! bhavacarameNaM kiM caramA acaramA? goyamA! caramAvi acaramAvi, evaM niraMtaraM jAva vemaanniyaa| || bhAsAcaramAcaramAiM / / neraie NaM bhaMte! bhAsAcarameNaM kiM carame acarame? goyamA! siya carame siya acarame, evaM niraMtaraM jAva vemaannie| neraiyA NaM bhaMte! bhAsAcarameNaM kiM caramA acaramA? goyamA! caramAvi acaramAvi, evaM jAva egiMdiyavajjA niraMtaraM jAva vemaanniyaa| ||ANApANucaramAcaramAiM / / ... neraie NaM bhaMte! ANApANucarameNaM kiM carame acarame? goyamA! siya carame, siya acrme| evaM niraMtaraM jAva vemaannie| neraiyA NaM bhaMte! ANApANucarameNaM kiM caramA acaramA? goyamA! caramAvi acrmaavi| evaM niraMtaraMjAva vemaanniyaa| || AhAracaramAcaramAI / / neraie NaM bhaMte! AhAracarameNaM kiM carame acarame? goyamA! siya carbha siya acrme| evaM niraMtaraMjAva vemaanniyaa| neraiyA NaM bhaMte! AhAracarameNaM kiM caramA acaramA? goyamA! caramAvi acaramAvi, evaM niraMtaraM jAva vemaanniyaa| || bhAvacaramAcaramAiM / / neraie NaM bhaMte! bhAvacarameNaM kiM carame acarame? goyamA! siya carame, siya acrme| evaM jAva vemaanniyaa| neraiyA NaM bhaMte! bhAvacarameNaM kiM caramA acaramA? goyamA! caramAvi acrmaavi| evaM niraMtaraMjAva vemaanniyaa| ||vaNNacaramAcaramAiM / / neraie NaM bhaMte! vaNNacarameNaM kiM carame acarame! goyamA! siya carame, siya acrme| evaM niraMtaraMjAva vemaanniyaa| neraiyA NaM bhaMte! vaNNacarameNaM kiM caramA acaramA? goyamA! carimA vi acarimA vi| evaM niraMtaraM jAva vemaanniyaa| || gaMdhacaramAcaramAiM / / neraie NaM bhaMte! gaMdhacarameNaM kiM carame acarame? goyamA siya carame, siya acrme| evaM niraMtaraMjAva vemaanniyaa| neraiyA NaM bhaMte! gaMdhacarameNaM kiM caramA acaramA? goyamA! caramA vi, acaramA vi| evaM niraMtaraM jAva vemnniyaa| || rasacaramAcaramAiM / / neraie NaM bhaMte! rasacarameNaM kiM carame acarame? goyamA! siya carame, siya acrme| evaM niraMtaraM jAva vemaannie| neraiyA NaM bhaMte! rasacarameNaM kiM caramA, acaramA? goyamA! caramA vi, acaramA vi| evaM niraMtaraM jAva vemaanniyaa| 360 Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasamaM caramAcaramapayaM phAsacaramAcarimAI zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 || BrasaranI rimaDuM I. neraie NaM bhaMte! phAsacarameNaM kiM carame acarame? goyamA! siya carame, siya acrme| evaM niraMtaraM jAva vemaannie| neraiyA NaM bhaMte! phAsacarameNaM kiM caramA acaramA? goyamA! caramA vi, acaramA vi| evaM niraMtaraM jAva vemaanniyaa| saMgahaNigAhA"gati Thii bhave ya bhAsA ANApANucarame ya boddhvvaa| AhArabhAvacarame vaNNa rase gaMdha phAse ya" ITU-SArakaIL. iti pannavaNAe bhagavaIe dasamaM caramapadaM samattaM / (mULa) he bhagavan! jIva gaticarama vaDe carama che ke acarama che? he gautama! kadAcit carama hoya ane kadAcit acarama hoya. he bhagavan! narayika zuM gaticarama vaDe carama che ke acarama che? he gautama! kadAcit carama hoya ane kadAcit acarama hoya. e pramANe niraMtara yAvatuM vaimAnika sudhI jANavu. he bhagavan! narayiko gaticarama vaDe carama che ke acarama che? he gautama! carama paNa hoya ane acarama paNa hoya. e pramANe niraMtara yAvat vaimAniko sudhI jANavuM. he bhagavan! narayika sthiticarama vaDe zuM carama che ke acarama che? he gautama! kadAca carama hoya ane kadAca acarama hoya. e pramANe yAvat vaimAniko sudhI jANavuM. he bhagavan! narayiko sthiticarama vaDe zuM carama che ke acarama che? he gautama! carama paNa hoya ane acarama paNa hoya. e pramANe niraMtara yAvat vaimAniko sudhI jANavuM. he bhagavana! nirayika bhavacarama vaDe carama che ke acarama che? he gautama! kadAcit carama paNa hoya ane kadAcit acarama paNa hoya. e pramANe niraMtara yAvat vaimAnika sudhI jANavuM. he bhagavan! narayiko bhavacarama vaDe carama che ke acarama che? che gautama! kadAcit carama paNa hoya ane kadAcit acarama paNa hoya. e pramANe niraMtara yAvat vaimAniko sudhI jANavuM. he bhagavan! narayika bhASAcarama vaDe carama che ke acarama che? hai gautama! kadAcit carama paNa hoya ane kadAcit acarama paNa hoya. e pramANe yAvat vaimAnika sudhI jANavuM. he bhagavan! nairayiko bhASAcarama vaDe carama che ke acarama che? he gautama! kadAcit carama paNa hoya ane kadAcit acarama paNa hoya. e pramANe niraMtara yAvat vaimAniko sudhI jANavuM. he bhagavan! narayika zvAsocchavAsa carama vaDe zuM carama che ke acarama che? he gautama! kadAca carama paNa hoya ane kadAca acarama paNa hoya. e pramANe yAvat vaimAnika sudhI jANavuM he bhagavan! narayiko zvAsocchavAsacarama vaDe carama che ke acarama che? he gautama! kadAcit carama paNa hoya ane kAdAcit acarama paNa hoya. e pramANe yAvat vaimAniko sudhI jANavuM. he bhagavan! narayika AhAra caramavaDe zuM carama che ke acarama che? he gautama! kadAca carama paNa hoya ane kadAca acarama paNa hoya. e pramANe yAvat vaimAnika sudhI samajavuM. he bhagavana! nirayiko AhAracarama vaDe zuM carama che ke acarama che? he gautama! kadAca carama paNa hoya ane kadAca acarama paNa hoya. e pramANe niraMtara yAvat vaimAniko sudhI samajavuM. he bhagavan! narayika bhAvacarama vaDe zuM carama che ke acarama che? he gautama! kadAca carama paNa hoya ane kadAca acarama paNa hoya. e pramANe niraMtara yAvat vaimAnika sudhI jANavuM. he bhagavan! narayiko bhAvacarama vaDe carama che ke acarama che? he gautama! kadAca carama paNa hoya ane kadAca acarama paNa hoya. e pramANe niraMtara yAvat vaimAniko sudhI samajavuM. he bhagavan! nairayika varNacarama vaDe zuM carama che ke acarama che? he gautama! kadAca carama paNa hoya ane kadAca acarama paNa hoya. e pramANe niraMtara yAvat vaimAnika sudhI jANavuM. he bhagavan! narayiko varNacarama vaDe zuM carama che ke acarama che? he gautama! kadAca carama paNa hoya ane kadAca acarama paNa hoya. e pramANe niraMtara yAvat vaimAniko sudhI jANavuM. he bhagavan! narayika gaMdhacarama vaDe zuM __ 361 Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 dasamaM caramAcaramapayaM phAsacarimAcarimAiM carama che ke acarama che? he gautama! kadAca carama paNa hoya ane kadAca acarama paNa hoya. e pramANe niraMtara yAvat vaimAnika sudhI jANavuM. he bhagavan! naiyiko gaMdhacaramavaDe zuM carama che ke acarama che? he gautama! kadAca carama paNa hoya ane kadAca acarama paNa hoya. e pramANe niraMtara yAvat vaimAniko sudhI jANavuM. he bhagavan! naiyika rasacarama vaDe zuM carama che ke acarama che? he gautama! kadAca carama paNa hoya ane kadAca acarama paNa hoya. e pramANe niraMtara yAvat vaimAnika sudhI samajavuM. he bhagavan! nairiyako rasacarama vaDe zuM carama che ke acarama che? he gautama! kadAca carama paNa hoya ane kadAca acarama paNa hoya. e pramANe niraMtara yAvat vaimAniko sudhI jANavuM. he bhagavan! nairayika sparzacarama vaDe zuM carama che ke acarama che? he gautama! kadAca carama paNa hoya ane kadAca acarama paNa hoya. e pramANe niraMtara yAvat vaimAnika sudhI jANavuM. he bhagavan! nairayiko sparzacarama vaDe zuM carama che ke acarama che? he gautama! kadAca carama paNa hoya ane kadAca acarama paNa hoya. e pramANe niraMtara yAvat vaimAniko sudhI samajavuM. saMgrahaNI gAthAno artha "gati, sthiti, bhava, bhASA, zvAsocchvAsa, AhAra, bhAva, varNa, rasa, gaMdha, ane sparza saMbandha caramAdi jANavA." ||19371 || prajJApanA sUtranA anuvAdamAM dasamuM carama pada samApta. (TI0) have jIvAdi daMDakane AzrayI carama ane aca2manA vibhAga vaDe vicAra kare che--'nIve N maMte! ttame aaN i varme'-he bhagavan! jIva maticarama vaDe zuM carama che?--ityAdi. gatiparyAyarupa carama te gaticarama, te vaDe vicAra karatAM jIva carama che ke acarama che? bhagavAn kahe che-he gautama! koika carama hoya ane koika acarama hoya. temAM je prazna samaye gatiparyAyamAM arthAt-manuSyagati paryAyamAM vartato pachIthI koipaNa gatiparyAyane pAmaze nahi paNa mukta thaze te gaticarama ane bAkInA agatica2ma. 'nep na aMte gharameLa'-he bhagavan! naiyika gaticarama vaDe carama hoya? ityAdi. he bhagavan! naiyika gatica2ma vaDe eTale arthAt narakagatirUpa ca2ma paryAya vaDe carama che ke acarama che? bhagavAna kahe che-he gautama! koika carama hoya ane koika acarama hoya. je narakagatirUpa paryAyathI nIkaLI pharIvAra narakagatino anubhava nahi kare te carama bAkInA acarama. e pramANe covIza daMDakanA kramathI niraMtara vaimAnika-vaimAnikasUtra paryaMta kahevuM. bahuvacanadaMDakanA sUtramAM uttara-'paramA viJattaramAM vi'--keTalAka carama hoya che ane keTalAka acarama hoya che. praznasamaye je koi naiyiko hoya teomAM keTalAka avazya narakagatiparyAya vaDe carama hoya che ane bIjA acarama hoya che, tethI ahIM eka ja uttara hoya che 'carama paNa hoya ane aca2ma paNa hoya.' evI rIte te te gatine AzrayI badhA sthAnomAM vicAra karavo. 'nep N maMte! vizvameLa'-'he bhagavan nairayika sthiticaramavaDe carama che'? ityAdi. he bhagavan! te ja narakomAM carama-chellA samayanI sthitirUpa caramaparyAya vaDe karatAM naiyika carama hoya che ke acarama hoya che? bhagavAn kahe che--'myAnvaramaH cAvavAma:'koi carama hoya ane koi acarama hoya. tAtparya e che ke je pharIthI paNa narakamAM AvI sthitinA carama samayane prApta karaze te acarama ane bAkInA carama. ema niraMtara yAvat-vaimAnika sudhI jANavuM. bahuvacananA daMDakanA vicAramAM keTalAka carama hoya ane keTalAka acarama paNa hoya. ahIM jeo praznasamaye sthitinA chellA samaye varte che teno ahIM vicAra che ema nathI, jo ema hoya to nA2komAM urtanA-maraNanA virahano saMbhava hovAthI vaLI ekAdi jIvonI paNa urtanA thatI hovAthI 'zvaramAM viattaramA vi'--keTalAka carama paNa hoya che ane keTalAka acarama paNa hoya che, A banne sthaLe paNa avazya bahuvacana vaDe Apelo uttara nahi ghaTI zake, paraMtu praznasamaye je nArako che te anukrama potapotAnI sthitinA carama samayane 362 Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasamaM caramAcaramapayaM phAsacarimAcarimAiM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prApta thayelA te pe te 'carama ke acarama che-e vicAravaDe upara kahelo uttara ghaTI zake che. bhavacaramasUtra gaticaramasUtranI peThe jANavuM. nerA maMta! mANAvaLa' ityAdi. "he bhagavan! narayika bhASAcarama vaDe carama che ke acarama che? bhASAcaramachellI bhASA, tethI sUtrano A artha thAya che-he bhagavan! nairayika caramabhASA vaDe carama che ke acarama che? bAkI badhuM sugama che. bahuvacanasUtramAM praznano bhAvArtha A pramANe che-praznasamaye je nArako che teo kALakrame caramabhASAne prApta thAya che, teo te caramabhASA vaDe carama che ke acarama che? tethI uttarasUtra paNa ghaTe che. e pramANe ucchavAsa ane AhArasUtrano paNa vicAra karavo. bhAvacaramamAM audArikabhAva levo, bAkI badhu sugama che. zrImaddaAcAryamalayagiriviracita prajJApanA TIkAnA anuvAdamAM dasamuM caramapada samApta. 1. sthiticarama saMbadhe bahuvacananA daDakamAM keTalA eka sthiticarama vaDe carama hoya ane keTalAka acarama paNa hoya. ahIM je nairayiko svasthitinA carama samayane prApta thayelA hoya te carama ane bIjA acarama ema na samajavuM, jo ema mAnIe to uttarasUtramAM keTalA eka 'Arama:' carama hoya ane keTalA 'sattarama:' acarama hoya' e bahuvacana ghaTI zakaze nahi, kAraNa ke nairayikomAM udvartanAvirahano utkRSTa kALa bAra muhUrtano kahyo che, eTale te daramyAna koi nairayika avato nathI, temaja kadAcit ekAdi nairayikanI paNa udvartanA hoya che eTale praznasamaye jyAre eka paNa nairayika sthitinA carama samayane na prApta thayelo hoya, athavA eka ke be nairayika prApta thayelA hoya tyAre keTalAka carama hoya ane keTalAka acarama hoya e uttara ghaTI zake nahi, mATe praznasamaye je nairayiko che temAM keTalAka carasaMsthitine prApta thayelA hoya ke anukrame thavAnA hoya, paNa pharIthI narakamAM AvI sthitinA carama samayano anubhava nahi kare te sthiticarama jANavA ane pharIthI narakamAM AvI sthitinA carama samayano anubhava karaze te acarama jANavA-anuvAdaka. , arihaMta Indro ane devatAonI sevAnI apekSA rAkhatA ja nathI. te Indro to potAnA svArtha mATe ja arihaMtanI bhakti kare che. emano svArtha arihaMtanI bhakti dvArA arihaMta banavAno che. arihaMtanI pAse yAcako AvavAnA ja. emAM bemata nathI ja, paNa eja yAcako meLavI jAya che, je yAcako emanI pAse je hoya che te ja mAMge che. paNa je yAcako emanA dvArA tajAyaluM mAge che te to khAlI hAthe ja pAchA jAya che. emAM Azcarya paNa nathI ja. ane zaMkAne sthAna paNa nathI ja. arihaMtanA zAbdika arthane ja jo levAmAM Ave to anartha thaI jAya. kAraNa ke zAbdika artha to ari-zatru, hata-haNanAra, zatrune haNanAra ne arihaMta ema thAya che. A jagatamAM potAnA zatrune haNanArA to aneka che. ethI e sarve arihaMta padamAM AvI jAya paNa e artha ISTa nathI. tethI te zabdano tAtvika artha levo paDe ane te arI=aMtaraMga zatru [rAga-dveSa hata=haNanAra, rAga-dveSa rUpI aMtaraMga zatruone haNanAra te arihaMta e mATe pratyeka zabdano tAtvika artha ja vicAravo samajavo Avazyaka che. AtmaguNa pragaTa karavA arihaMta eja sarvottama AlaMbana che. mATe emanA AlaMbanano tyAga karanAra to samudranI adhavacce naukAno tyAga karanAra vyaktinA jevo che. - jayAnaMda - 363 Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 ekkarasamaM bhASApayaM ohAriNI bhAsAparUvaNaM L|| vivararasanaM mAravayaM IT. ||| bori mAratApajIvaM II se NUNaM bhaMte! maNNAmIti ohAriNI bhAsA? ciMtemIti ohAriNI bhAsA? aha maNNAmIti ohAriNI bhAsA? aha ciMtemIti ohAriNI bhAsA? taha maNNAmIti ohAriNI bhAsA? taha ciMtemIti ohAriNI bhAsA? haMtA goyamA! maNNAmIti ohAriNI bhAsA, ciMtemIti ohAriNI bhAsA, aha maNNAmIti ohAriNI bhAsA, aha ciMtemIti ohAriNI bhAsA, taha maNNAmIti ohAriNI bhAsA, taha ciMtemIti ohAriNI bhAsA ||suu0-1||372|| agiAramuM bhASApada (mULa) he bhagavan! huM ema avazya mAnuM chuM ke bhASA avadhAriNI-arthano bodha karanArI che, huM ema cintana karuM chuM vicAruM chuM ke bhASA avadhAriNI che. huM ema mAnuM bhASA avadhAriNI che? huM ema ciMtana karuM ke bhASA avadhAriNI che? huM te prakAre manana karuM ke bhASA avadhAriNI che? huM te prakAre cintana karuM ke bhASA avadhAriNI che? hA gautama! tuM ema mAna ke bhASA avadhAriNI che, tuM ema vicAra kara ke bhASA avadhAriNI che. te te prakAre manana kara ke bhASA avadhAriNI che, tuM te prakAre cintana kara ke bhASA avadhAriNI che, te prakAre manana athavA cintana kara ke bhASA avadhAriNI che. 7/1372/. (TI.) e pramANe dasamA padanI vyAkhyA karI, have agiyAramA padano prAraMbha karAya che, teno saMbandha A pramANe che-ahIM pUrvanA padamAM prANIonA ratnaprabhAdi upapAtakSetra che, tenA carama ane acarama vibhAganuM pratipAdana karyuM. ahIM bhASApativaDe paryAptAonI satyAdi bhASAono vibhAga batAvAya che, temAM A prathama sUtra che--"je mULa maMta! mAmati mohAriNI pAsA' he bhagavan! huM avazya mAnuM chuM ke bhASA avadhAriNI che" ityAdi. e zabda artha zabdanA arthamAM che. ane te vAkyanA prAraMbhamAM vaparAya che. 'nUnam' avyaya upamAna, avadhAraNa, tarka prazna ane hetanA arthamAM vaparAya che. ahIM avadhAraNa arthamAM che. "bhaMte' bhadanta e AmatraNa che. "manya' mAnuM chuM, jANuM chuM ke "iti e pramANe 'avadhAriNI'-- vadhAryakta karthoDAyA-je " he bhagavan! Apa nizcita mAno cho ke bhASA avadhAriNI-arthano nizcaya karanArI che, Apa ciMtavo cho ke bhASA avaghAriNI che? Apa je prakAre mAno cho ke bhASA avadhAriNI che, Apa je prakAre ciMtavo cho ke bhASA avadhAriNI che te prakAre huM mAnuM chuM ke bhASA avadhAriNI che, te prakAre huM ciMtavuM ke bhASA avadhAriNI che? hA, gautama! huM mAnuM chuM ke bhASA avadhAriNI che, huM ciMtavuM ke bhASA avadhAriNI che. huM je prakAre mAnuM chuM ke bhASA avadhAriNI che, huM je prakAre ciMtavuM chuM ke bhASA avadhAriNI che te prakAre tu mAna ke bhASA avadhAriNI che, te prakAre tuM ciMtava ke bhASA avadhAriNI che. ahIM mULa sUtramAM "mannAmi' evo pATha che, tethI teno prasiddha artha 'huM mAnuM chuM' evo thAya che, parantu TIkAkAra jaNAve che ke "mannAIma rUcAlIni kriyApana pratizailyA chAttva vA yuwvarSepi yune." "mannAIma' ityAdi kriyApado prAkRtazailIthI ane sUtranI racanA hovAthI "pu' zabdanA arthamAM paNa prayojAya che. vaLI yhare ra macoparve manyatettama vi" (1. 4. 106) evuM pANinIya sUtra che. teno artha Avo thAya che-prahAsa-hAsya ' camyamAna hoya tyAre man dhAtu jenI samapivartI hoya evA dhAtuthI madhyama puruSa ane 'ka' dhAtuthI uttama puruSano pratyaya lAge che, ane te ekavacanamAM mUkavAmAM Ave che. jemake "mace thena vAsa, vAsa, yAtane pitA'. AvuM tuM mAne ke rathamAM besIne huM jaiza, paNa tuM nahi jaI zake, kAraNa ke tAro pitA (rathamAM besIne) gayo. ahIM "kace' no artha 'tva maLyase' tuM mAne che evo thAya che. jo ke ahIM prahAsa nathI, to paNa man dhAtuthI mukhad zabdanA arthamAM uttama puruSano prayoga thAya che ema mAnavAne kAraNa che, - tethI ahIM re pa! "mannAnI 'ti atha -ne banna! vaM macale he bhagavan! tame mAno cho ke 'nam' avazya bhASA avadhAriNI che? e eka prazna che, ane "mada mannAnIti gavANiI pAsA' ahIM 'pada' yathA-je prakAre Apa mAno cho ke bhASA avadhAriNI che 'i' tathA te prakAre huM mAnuM? e bIjo prazna che ane te bannenA kramazaH uttaro ApavAmAM AvyA che. TIkAkAre A sUtranI vyAkhyA karI che tene anusarI upara mULanA anuvAdano artha Apyo che. te sivAya bIjI rIte paNa A sUtrano artha thai zake che ane te paNa sata hovAthI ahIM ApavAmAM Avyo che. 364 Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekkarasamaM bhAsApayaM ohAriNI bhAsAparUvaNaM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 vaDe arthano nizcaya thAya te avadhAriNI arthA-arthanA avabodhanuM kAraNabhUta, bhASyate-bodhAya te bhASA, eTale bhASAne yogya hovAthI pariNamana karelA ane choDI dIdhelA bhASAvargaNA dravyano samudAya. A padano artha che. vAkyano artha A pramANe che-he bhagavan! huM ema mAnuM chuM ke bhASA avazya avadhAriNI-athavabodhanA kAraNabhUta che, A vicAryA sivAya ekavAra mAnuM chuM ema nathI, paNa vintayAmi' yuktidvArA ciMtavuM chuM vicAruM chuM ke bhASA avadhAriNI che. ema gautama svAmI potAno abhiprAya bhagavantane nivedana karI prastuta arthanA nizcaya nimitte A pramANe bhagavantane pUche che-'bara mAmati bahAranI bAsA'-athazabda prakriyA, prazna, anantarya-pachI, maMgala, upanyAsa-prAraMbha, prativacana ane samuccayanA arthamAM che. ahIM praznanA arthamAM che. kAku (praznArthaka dhvani) vaDe A sUtrano pATha kahevo. tethI A artha thAya che. atha-he bhagavan! huM ema mAnuM, manana karuM ke bhASA avadhAriNI che? bIjA abhiprAyanA nivedanane AzrayI prazna kare che-huM ema cintana karuM ke bhASA avadhAriNI che? A mArI mAnyatA nirdoSa che? have prazna samayanI pUrve jema manana ane cintana karyuM hatuM, tema atyAre prazna samaye paNa manana ane cintana karu? anya prakAre nahi? e pramANe bhagavantanA jJAnanI sAthe saMvAda-meLa karavAnI icchAvALA gautama svAmI pUche che-'tada mannA nIti mohAriNI mAsA, tada utteti mohAriNI mAlA' tathA zabda samuccaya, nirdeza, avadhAraNa, sAdagya ane praznanA arthamAM che. ahIM nirdeza arthamAM che. kAku-praznArthaka dhvanivaDe A sUtrano paNa pATha kahevo. tethI praznArthano khyAla Ave che. he bhagavan! jema pUrve mAnato hato tema atyAre paNa huM mAnuM ke "e pramANe avadhAriNI bhASA che? e praznano abhiprAya che. tAtparya e che ke he bhagavan! mArA atyAranA manamAM kaMIpaNa vizeSa nathI, jema meM pUrve cintavyuM hatuM tathA-te prakAre atyAre cittavuM ke bhASA avadhAriNI che? e barobara che? e pramANe gautama svAmIe potAnA abhiprAyanA nirdezanarUpa prazna karyo eTale bhagavAnuM kahe che-'dattA joya! mannAnIti bahAranI mAsA'-hatta-saMpreSaNa, pratyavadhAraNa-svIkAra ane vivAdanA arthamAM che. ahIM pratyavadhAreNa arthamAM jANavo. "mannAma' ityAdi kriyApadono prAkRta zailithI ke chAndasa-sUtranI racanAne lIdhe kha'tame' nA arthamAM paNa prayoga thAya che. tethI teno A artha che-hA, gautama! tuM mAne che ke bhASA avadhAriNI che e huM kevalajJAna vaDe jANuM chuM, e abhiprAya che. ane tuM ciMtave che ke e pramANe avadhAraNI-arthano avabodha karanArI bhASA che, A paNa huM kevalajJAnI hovAthI jANuM chuM. 'mada mannAlita morArI bAsA'--atha zabda Anantarya (pachI)nA arthamAM che, eTale e vAta mane saMmata hovAthI have pachI tuM niHzaMka mAna ke e pramANe avadhAriNI bhASA che, have pachI te niHzaMka cintana kare che e pramANe avadhAriNI bhASA che. "A tArI mAnyatA yathArtha ane nirdoSa che -e abhiprAya che. jema te pUrve mAnato hato 'tathA-te pramANe avikalapaNe--paripUrNapaNe mAna ke e pramANe avadhAriNI bhASA che, tAtparya e che ke jema te pUrve manana karyuM hatuM, atyAre paNa mane mAnya hovAthI badhuM te pramANe ja manana kara, kaMipaNa zA na kara, tathA saMpUrNapaNe cintana kara ke 'bhASA avadhAriNI che'. ll1/373 ohAriNI NaM bhaMte! bhAsA kiM saccA, mosA, saccAmosA, asaccAmosA? goyamA! siya saccA, siya mosA, siyasaccAmosA, siya asccaamosaa|sekennttennN bhaMte! evaM vuccati-'ohAriNI NaM bhAsA siya saccA, siya mosA.siyasaccAmosA.siya asaccAmosA'? goyamA! ArAhaNI saccA, virAhaNI mosA, ArAhaNavirAhaNI saccAmosA, jA Neva ArAhaNI Neva virAhaNI NevArAhaNavirAhaNI sA asaccAmosA NAmaM sA cautthI bhAsA, se teNadveNaM goyamA! evaM vuccati-'ohAriNI NaM bhAsA siya saccA, siya mosA, siya saccAmosA, siya maLyAnosA' TU-rAra7rUA. (mULa) he bhagavan! avadhAriNI-arthano bodha karanArI bhASA zuM satya, mRSA, satyamRSA, asatyAmRSA che? he gautama! kadAcit satya hoya, kadAcit mRSA hoya, kadAcit satyamRSA hoya ke kadAcit asatyAmRSA hoya. he bhagavan! ema 365 Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 ekkarasamaM bhAsApayaM ohAriNI bhAsAparUvaNaM zA hetuthI kaho cho ke 'avadhAriNI bhASA kadAcit satya, kadAcit mRSA, kadAcit satyamRSA, ke kadAcit asatyAmRSA hoya'? he gautama! je ArAdhanI--samyagdarzanAdi mokSamArganI sAdhaka bhASA te satya bhASA, je virAdhanI--samyagdarzanAdi mokSamArganI bAdhaka asatya bhASA te mRSA, je ArAdhanI ane virAdhanI banne prakAranI te satyamRSA bhASA, ane je ArAdhanI nathI, virAdhanI nathI, tema ArAdhanI ane virAdhanI ubhaya prakAranI nathI te asatyAmRSA nAme cothI bhASA che, te mATe he gautama! huM ema kahuM chuM ke avadhAriNI bhASA kadAcit satya, kadAcit asatya, kadAcit satyamRSA ane kadAca asatyAmRSA hoya che. ra373|| (TI) e pramANe 'bhASA avadhAriNI che' ema nirNaya karyo, have A avadhAriNI bhASA satya che, bhRSA che ityAdi nirNaya karavA mATe pUche che--'ohAriLI khaM maMte!' avadhAraNI--arthAvabodhanA kAraNabhUta bhASA zuM satya, mRSA, satyamRSA ke asatyAmRSA che? temAM 'sabhyo hatA satyA'--satane hitakAraka te satya. sat--munitrA, kAraNa ke teo bhagavantanI AzAnA samyak ArAdhAka hovAthI parama ziSTa che, teone hitakAraka--A loka ane paralokanI ArAdhaka hovAthI mukti prApta karAvanAra te satyabhASA. (ahIM sat zabdano yugAdimAM pATha hovAthI ya pratyaya thayo che.) athavA je jene hitakAraka hoya te (hitakAraka) tene viSe sAdhu-yogya hoya che. sattne mATe yogya bhASA te satya. 'taMtra sAau' e vyAkaraNanA sUtrathI ya pratyaya thayo che. athavA sat eTale mULa mahAvrato ane tenA sAdhaka uttara guNo, teo ja jagatamAM muktipadanA prApta karAvanAra hovAthI sat--atyanta zreSTha che, tene hitakAraka te satya. athavA sat~vidyamAna ane te bhagavande upadezelA jIvAdi padArtho che, bIjA padArthonI sattA mAtra kalpanAjanya hovAthI vAstavika rIte te sat nathI: tene yathAvasthita vastutattvanI prarUpaNA karavA vaDe hitakAraka athavA temAM sAdhu-yogya je bhASA te satyabhASA. tethI viparIta svarUpavALI mRSAbhASA, satya ane mRSA ubhaya svabhAvavALI te satyamRSA ane je traNe bhASAmAM tenA lakSaNanA abhAvathI jeno antarbhAva thato nathI ane AmantraNa, AjJA karavI vagere jeno viSaya che evI bhASA asatyAmRSA kahevAya che. kahyuM che ke-- ." saccA hiyA sayAmiha santo muNayo guNA payatthA vA / tavvivarIyA mosA mIsA jA tadubhayasahAvA / / ahigayA tIsu vi saddo cciya kevalo asaccamusA / " sat eTale munio, guNo, ane padArtho; sattne hitakAraka te satya. tethI viparIta te mRSA. ubhaya svabhAvavALI te mizrita bhASA, traNene viSe jeno adhikAra nathI ane je zabdavyavahArarUpa hoya te asatyAmRSA bhASA kahevAya che. have bhagavAn uttara kahe che--oyamA! 'siya sannA' ityAdi. he gautama! kadAca satya paNa hoya, kadAcit asatya paNa hoya, kadAcit satyamRSA hoya ane kadAcit asatyAmRSA hoya. ahIM A saMbandhe prazna kare che--'seoLadruLa maMte!' 'he bhagavan ema zA hetuthI kaho cho'? ityAdi pATha sugama che. bhagavAn uttara Ape cha` gautama! 'ArAdhanI satyabhASA che.' ahIM vivAdanA viSayamAM vastunuM sthApana karavAnI buddhithI je sarvajJanA matane anusarI bolAya, jemake AtmA che ane te sat asat, nitya, anitya Adi aneka dharmayukta che-ityAdi yathAvasthita vastune kahevAvALI 'ArAdhyate mokSamArgonayA' jenAthI samyagdarzanAdi mokSamArganuM ArAdhana thAya evI ArAdhanI bhASA kahevAya che, ane ArAdhanI hovAthI te satyabhASA kahevAya che. virAdhanI--'virAte muktimArgonayA'-je vaDe muktimArganI virAdhanA thAya te, eTale samyagdarzanAdi mokSamArgane pratikUla hoya te mRSAbhASA kahevAya che. vivAdanA viSayamAM vastunuM sthApana karavAnA AzayathI sarvajJanA matathI pratikUlapaNe je bolAya, jemake 'AtmA nathI, athavA te ekAntanitya che'--ityAdi te asatya bhASA che, tathA satya chatAM bIjAne pIDA utpanna karanArI vipa2Ita vastunA kathanathI, pa2ne pIDAno hetu hovAthI, ke muktimArganI virAdhanA karanAra hovAthI virAdhanI ane virAdhakabhAvavALI hovAthI mRSAbhASA kahevAya che. koi nagara ke pattanane uddezI pAMca bALakono janma thayo hoya tyAre ema kahevAya ke ahIM dasano janma thayo che, te sthUlavyavahAranayanA matathI ArAdhanI-virAdhanI kahevAya che, kAraNa ke pAMca 366 Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekkarasamaM bhAsApayaM paNNavaNIbhAsAparUvaNaM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bALakono janma thayo che teTale aMze yathArthapaNAno saMbhava che mATe ArAdhanI, "dasa pUrA nathI eTalA aMze ayathArthapaNAno saMbhava hovAthI virAdhanI, e rIte ArAdhanI virAdhanI hovAthI satyamRSA kahevAya che. je tenuM lakSaNa nahi hovAthI ArAdhanI nathI, tema viparIta vastunA kathananA abhAvathI ane parapIDAno hetu nahI hovAthI virAdhanI paNa nathI, tema amuka aMze saMvAdayathArthapaNAnA ane visaMvAda-ayathArthapaNAnA abhAvathI ArAdhanI-virAdhanI paNa nathI evI che sAdhu pratikramaNa karo, spaMDilanuM pratyupekSaNa karo' ityAdi vyavahArasAdhaka AmatraNI vagere bhedavALI asatyAmRSA nAme cothI bhASA che. e hetathI he gautama! ema kahuM chuM, ityAdi upasaMhAra vAkya che. III373 || SUMvaLI mArApavaM II. ahaM bhNte| gAo miyA pasU pakkhI paNNavaNI NaM esA bhAsA, Na esA bhAsA mosA?haMtA goyamA! gAo miyA pasU pakkhI paNNavaNI NaM esA bhAsA.Na esA bhAsA mosA sa0-3||374|| (mULa) he bhagavan! go-baLada, mRga, pazuo ane pakSIo' e bhASA prajJApanI-arthanuM pratipAdana karanArI che? A bhASA mRSA-asatya nathI? he gautama! avazya go, mRga, pazuo ane pakSIo e bhASA prajJApanI che, bhASA asatya nathI. III374o. (TI) ahIM yathAvasthita vastutattvanuM pratipAdana karanArI bhASA ArAdhanI hovAthI satya che ema kahyuM, tethI saMzayane prApta thayelA gautama svAmI saMzaya dUra karavA mATe pUche che- saha aMte! jo fmayA' ityAdi. he bhagavan! go-prasiddha che, mRgo paNa prasiddha che, pazuo-bakarAo, pakSio paNa prasiddha che, e bhASA prajJArthoDAyA' iti je vaDe artha jaNAvAya te prajJApanI-arthane pratipAdana karanArI yathArtha bhASA che? eTale prarUpaNA karavA yogya che? A bhASA satya che? A bhASA mRSA nathI? ahIM praznano A bhAvArtha cha-go' evI bhASA gojAtinuM pratipAdana kare che, ane jAtimAM traNe liMgavALA artho abhidheya-kahevA yogya che. kAraNa ke traNe liMgano jAtimAM saMbhava che. e pramANe mRga, pazu ane pakSI saMbadhe paNa jANavuM. paraMtu A zabdo traNe liMganA vAcaka nathI, kemake tethI tevA prakAranI pratIti thatI nathI, paNa te zabdo puliMga rUpa arthanA vAcaka che. tethI saMzaya thAya che ke A bhASA prajJApanI-yathAvasthita arthanI pratipAdana karanArI che ke nahi? bhagavAn uttara Ape chedantA joyamA'! ityAdi. "hanta' zabda avadhAraNa arthamAM che. "autama' e AmatraNa arthamAM che. eTale he gautama! avazya '-ItyAdi bhASA prajJApanI che. tenA arthanuM kathana karavA mATe prarUpaNA karavA yogya che, kAraNa ke yathAvasthita arthanuM pratipAdana karanArI hovAthI satya che. topaNa jAtinuM pratipAdana karanArI A bhASA che. ane jAtino traNe liMganI sAthe saMbandha che. mATe jAtinA pratipAdana vaDe yathAsaMbhava traNe liMgavALA vizeSa arthonuM pratipAdana thAya che. tethI yathAvasthita arthanA pratipAdanathI A bhASA prajJApanI che. vaLI ema je kahevAmAM AvyuM che jo' vagere zabdo puliMga viziSTa arthanA vAcaka che. tenA uttaramAM zabdamAM liMganI vyavasthA vyAkaraNa zAstrane AdhIna che. "punapuMsakasaphowo para" "prAyazizudigIMpe strI prAyaH" ItyAdi vyAkaraNanA niyama che; tethI koI zabdamAM vyAkaraNanA niyamathI strIliMga, koImAM puliMga ane koimAM napuMsakaliMga thAya che. vAstavika rIte to badhA jAtivAcaka zabda traNe liMgarUpa arthane te te deza, kALa ane prastAvAdinA sAmarthyathI kahe che. mATe temAM koIpaNa prakArane doSa nathI. A bhASA anyane pIDA karanAra nathI, temaja chetaravA vagere duSTa AzayathI kahelI nathI, mATe asatya nathI, tethI prajJApanI che. 3374o 1. strIliMga, puliMga ane napusakaliMgavALA zabdonI sahokti-sAthe kathana hoya tyAre para-napuMsakaliMgavAcI zabda zeSa rahe che ane bIjAno lopa thAya che. 2. grAmya ane zizabhinna be kharIvALA prANIonA samudAyanuM kathana hoya tyAM strIvAcI zabda zeSa rahe che ane bIjAno lopa thAya che. 367 Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 ekkArasamaM bhAsApayaM paNNavaNIbhAsAparUvaNaM aha bhaMte!jAya itthIvayU,jA ya pumavayU,jA ya NapuMsagavayU paNNavaNI NaM esA bhAsA,Na esA bhAsA mosA? haMtA goyamA! jA ya itthIvayU, jA ya pumavayU, jA ya napuMsagavayU paNNavaNI NaM esA bhAsA, na esA bhAsA mosA ITU-4pArU7ll. (10) he bhagavan! je strIvAku-strIliMgavAcI, puMvA-puruSaliMgavAcI, napuMsakavAka-napuMsakaliMgavAcI, e bhASA prajJApanI che? A bhASA asatya nathI? he gautama! strIliMgavAcaka, puruSaliMgavAcaka ane napuMsakaliMgavAcaka A bhASA prajJApanI ' arthanuM pratipAdana karanArI che, A bhASA asatya nathI. ll4375ll (20) "gada aMte gAya tvivadhU' ityAdi. 'atha' praznanA arthamAM che. paranta' e saMbodhananA arthamAM che. he bhagavan! zrIvAstrIliMga pratipAdana karanArI bhASA "khavAlatA'-ityAdi, puruSavAku-ghaTa, paTa-ityAdi puMlligapratipAdaka bhASA, napuMsAvI-Daya-pati, iDa-ityAdi napuMsakaliMganuM pratipAdana karanArI bhASA prajJApanI che? A bhASA asatya nathI? ahIM saMzayanuM kAraNa e che ke navA ghaTa ane kuDaca vagere zabdo anukrame strI, puruSa ane napuMsaka liMganA vAcaka che. strI, puruSa ane napuMsakonuM A lakSaNa che-"yoni, komaLatA, asthiratA, mugdhapaNuM, kAyarapaNuM, stano ane puruSasamAgamanI icchA, e sAta strIpaNAnA cihno che. puruSacita, kaThorapaNuM, daDhatA, parAkrama, dADhImUcha, dhRSTatA-nirlajjatA, ane strIsamAgamanI IcchA-e sAta cihno puruSapaNAnA che. anAdi ane dADhImUcha-ItyAdi lakSaNano sadbhAva ane abhAva sahita ane mohAgnivaDe prajvalita evAne paMDito napuMsaka kahe che". temaja bIje sthaLe paNa kahyuM che ke "stana ke kezavALI strIo ane lomazaH-romayukta puruSa kahyo che. jyAM bane lakSaNano attara-avakAza hoya te napuMsaka kahyo che. AvAM strI-ityAdinAM lakSaNo khAdimAM jaNAtAM nathI, te A pramANe jo tenAM eka eka avayavane judAM karI sArI rIte tapAsa karIe topaNa teomAM pUrvokta strI vagerenA lakSaNa jaNAtA nathI. tethI A bhASA prajJApanI che ke nahIM evo saMzaya utpanna thAya che ane tene dUra karavAne mATe pUche che. ahIM bhagavAna! uttara Ape che-ttA joyA'! he gautama! avazya ityAdi akSarArtha pUrvanI peThe jANavo. teno bhAvArtha A che-ahIM zabdanI pravRttinA vicAramAM pUrvokta strI ityAdinA lakSaNo strIliMgAdi zabdanuM vAcya nathI, paraMtu yamu, maya, ane rU' zabdanI vyavasthAnA kAraNabhUta padArthanA dharmo strIliMgAdi zabda vA che ane te gurunA upadeza ane paraMparAthI jANI zakAya che. A kalpanA mAtra nathI, kAraNa ke vAstavika rIte te te zabdanA abhiyarUpeartharUpe te abhidheyadharmonuM pariNamana thAya che. ane te zabdonA abhidheya dharmo paramArthathI tAttvikarUpe che. zAkaTAyana paNa kahe che-"samimiti zabdavyavasthA hetu madheyadharma 3zAkhyaH punapuMsavAni" iti--ayama, iyam, ane Idam e zabdanI vyavasthAnuM kAraNa upadezagamya padAthano dharma te strIliMga, liMga ane napuMsakaliMga che." A bAbata savistarapaNe svapajJa zabdAnuzAsananA vivaraNamAM ame pratipAdana karelI che. tethI zAbdika vyavahAranI apekSAe yathAvasthita arthanuM pratipAdana karavAthI A bhASA prajJApanI che. vaLI tenI utpatti duSTa vivakSAthI thayelI nahi hovAthI temaja anyanI pIDAnuM kAraNa nahIM hovAthI te asatya nathI. 437pa aha bhNte|jaa ya itthiANavaNI,jA ya pumaANavaNI,jA ya napuMsagaANavaNI paNNavaNI NaM esA bhAsA,Na esA mAsA mosA? haMtA goyamA! jA ya ithiANavaNI,jA ya pumaANavaNI,jA ya napuMsagaANavaNI paNNavaNI NaM esA bhAsA, na esA bhAsA mosA ||suu0-5||376|| (mULa) he bhagavan! je strIAjJApanI, puruSaAjJApanI ane napusaMka AjJApanI bhASA te prajJApanI che? A bhASA asatya nathI? hA gautama! je strIAjJApanI, puruSaAjJApanI ane napusaMkaAjJApanI bhASA prajJApanI che, ane e bhASA * asatya nathI. /pa/376/ - 368. Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekkarasamaM bhAsApayaM paNNavaNIbhAsAparUvaNaM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 (TI) "mada aMte'! ityAdi. he bhagavan! je strIAjJApanI AjJAtha-AjJAsaMpAne prayucate manayA sA AjJApanI'strIne AjJA karanArI, punAjJApanI-puruSane AjJA karanArI ane napuMsavajJApanI napuMsakane AjJA karanArI A bhASA prajJApanI che? A bhASA asatya nathI? ahIM saMzayanuM kAraNa A che-prajJApanI satyabhASA che ane A bhASA AjJA saMpAdananI kriyAmAM yukta strI vagerene kahenArI che. AjJA karAyela strI vagere te prakAre kare athavA na kare, tethI saMzayane prApta thayelA gautama svAmI nizcayane mATe pUche cha-ahIM bhagavAna uttara Ape che-'hattA joyA'! hA gautama ityAdi akSarArtha sugama che. bhAvArtha A pramANe che-AjJApanI bhASA be prakAre che-eka paralokano bAdha nahIM karanArI ane bIjI paralokano bAdha karanArI temAM sva ane paranA upara upakAranI buddhithI kapaTa sivAya pAralaukika phaLanA sAdhana mATe svIkArelA aihika AlaMbananA prayojanavALI, vivalita kAryane siddha karavAnA sAmarthya yukta vinIta strI vagere ziSya vargane preraNA karanArI AjJApanI bhASA paralokano bAdha karanArI hotI nathI, Aja bhASA sAdhune prajJApanI-prarUpavA lAyaka che. kAraNa ke tethI paralokano bAdha thato nathI. bIjI bhASA tenAthI UlaTI che ane te svaparane saMkleza utpanna karanAra hovAthI esatya bhASA che. kahyuM che ke-"avinItane AjJA karanAra kleza pAme che, ane te mRSA bole che. kAraNa ke ghaMTanA loDhAne jANIne tenI kaTasAdaDI karavAmAM koNa pravRtti kare? kriyA dravyana-yogya vastune saMskArayukta kare che, paNa adravyane--ayogya vastune karatI nathI e abhiprAya che. II6ll376ll aha bhaMte!jA ya itthipaNNavaNI,jA ya pumapaNNavaNI,jAya napuMsagapaNNavaNI paNNavaNINaM esA bhAsA, Na esA bhAsA mosA? haMtA goyamA! jA ya itthipaNNavaNI,jA ya pumapaNNavaNI,jA ya napuMsagapaNNavaNI paNNavaNI NaM esA bhAsA, Na esA bhAsA mosA ||suu0-6||377|| (mU0) he bhagavan! je strI prajJApanI, puruSaprajJApanI ane napusaMdhrajJApanI bhASA te prajJApanI che? A bhASA asatya nathI? hA gautama! je strI prajJApanI, puruSaprajJApanI ane napusaMkaprajJApanI bhASA che te prajJApanI che, A bhASA asatya nathI. //6/377ll (TI.) "da paM!i nA ya sthipavyvaLI' ityAdi. he bhagavan! je strI prajJApanI' yoni, komaLatA, asthiratA, mugdhatAityAdi strInAM lakSaNane jaNAvanArI che, je "puruSaprajJApanI-puruSacihna, kaThoratA, dRDhatA-ityAdirUpa puruSanA lakSaNane jaNAvanArI che ane je napuMsakaprajJApanI--"stanAdi ane dADhI mUcha vagerenAM sadbhAva ane abhAvayukta ityAdirUpa napuMsakanA lakSaNane jaNAvanArI che, A bhASA prajJApanI che? A bhASA asatya nathI? ahIM praznano e abhiprAya che ke strIliMgAdi zabdo zAbdika vyavahAranA baLathI strI vagerenA lakSaNarahita anya arthamAM bIje paNa pravRtti kare che. jemake khavA, ghaTa, kuSya vagere khaTavAdi arthamAM pravarte che, paraMtu temAM pUrvokta strI vagerenAM lakSaNo nathI, e saMbaMdha pUrve kahyuM che. mATe avyApaka hovAthakI "strI vagerenA lakSaNane jaNAvanArI bhASA na kahevI joIe ke kahevI joie? A pramANe saMzayane prApta thayelA gautama! svAmI pUche che. ahIM bhagavAna uttara Ape che-"haMtA joyA'! he gautama! avazya-ItyAdi akSarArtha prasiddha che. teno bhAvArtha A che-ahIM strI vagerenA lakSaNa be prakAranA che-zAbdika vyavahAragata ane zAstragate. temAM jyAre zAbdika vyavahArane anasarI pratipAdana karavuM ISTa hoya tyAre avyApaka hovAthI zAstragata strI vagerenA lakSaNa e pramANe na kahevAM joie, te lakSaNonI avyApakatA te prakAre pUrve lezathI batAvelI che. vistArathI svopannazabdAnuzAsananA vivaraNathI jANavuM. mATe A bhASA zAbdika vyavahArane AzrayI prajJApanI che. jyAre zAstrane anusarI strI vagerenuM lakSaNa pratipAdana karavAnuM hoya tyAre yathAvasthita arthanA kathanathI A bhASA prajJApanIja che, asatya nathI. 6377l. aha bhaMte! jA jAyIti itthivayU, jAtIi pumavayU, jAtIti NapuMsagavayU paNNavaNI NaM esA bhAsA, Na esA bhAsA 369 Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 ekkArasamaM bhAsApayaM paNNavaNIbhAsAparUvaNaM mosA? hatA! goyamA! jAtIti itthivayU, jAIti pumavayU, jAtIti NapuMsagavayU paNNavaNI NaM esA bhAsA, na esA khAtA mosA tU -ArU78mAM (mULa) he bhagavan! je jAtimAM strIvA-sIliMgavAcaka bhASA, jAtimAM puruSavAku-puMlliMgavAcaka bhASA ane jAtimAM napuMsakavA-napuMsakaliMgavAcaka bhASA, e bhASA prajJApanI che? A bhASA asatya nathI? hA gautama! avazya jAtimAM strIvAka--strIliMgavAcI, jAtimAM puvAku-paMlligavAcI ane jAtimAM napuMsakavA-napuMsakaliMgavAthI e bhASA prajJApanI che. A bhASA asatya nathI. chA378 (TI0) 'mada aMte! nA nAtIti sthiva' ityAdi. he bhagavan! rAtI strIvAva eTale jAtimAM strIliMgavAcI vacana, jemake "sattA, sattA jAti che ane te strIliMgaviziSTa che. jAtimAM puMvApuruSavacana, jemake bhAva, bhAva e jAtivAcaka che ane puMlliMga che. ane jAtimAM napuMsakavAka-napuMsakavacana, jemake sAmAnya, sAmAnya e jAtivAcaka che ane napuMsakaliMga che. e bhASA prajJApanI che? A bhASA asatya nathI? ahIM praznano e abhiprAya che ke jAti e sAmAnya kahevAya che ane sAmAnyanI sAthe liMga ane saMkhyAno saMbandha nathI. dravyanoja liMga ane saMkhyAnI sAthe saMbandha anya tIrthikoe svIkArelo che. (kAraNa ke tijasaMDyAnvita dravyam'-liMga ane saMkhyAnA saMbandhavALuM dravya hoya che.) jo jAtimAM liMga ane saMkhyAno yoga mAnIe to paNa autsargika ekavacana ane napuMsakaliMga ghaTe, paNa traNa liMgano saMbandha ghaTI zake nahIM. ane jAtimAM sattA, bhAva, sAmAnya vagere ] traNe liMganA vAcaka zabdo pravarte che e hamaNAMja kahyuM che, tethI saMzaya thAya che ke jAtimAM strIliMgavAcaka, puMlliMgavAcaka ane napuMsakaliMgavAcaka bhASA prajJApanI che ke nahIM? have bhagavAn uttara Ape che-"dantA joyA'! hA gautama! ityAdi akSarArtha sugama che. teno bhAvArtha A che-jAti eTale sAmAnya, ane te sAmAnya bIjAe kalpeluM eka, avayava rahita ane niSkriya nahi, kAraNa ke te pramANavaDe bAdhita che, ane te pramANanI bAdhAno vicAra je prakAre che te prakAre tattvArthaTIkAmAM ame karelo che, mATe tyAMthI jANI levo. paraMtu samAnapariNAmarUpa sAmAnya che, kAraNa ke vastunoja je samAna pariNAma teja sAmAnya evuM zAstranuM kathana che, samAna pariNAma aneka dharmarUpa che ane dharmano ane dharmIno paraspara abheda saMbandha che. kAraNa ke tevA prakAre pramANa vaDe jaNAya che. mATe jAtino paNa traNa liMganI sAthe saMbandha ghaTe che, tethI A bhASA prajJApanI che. A bhASA asatya nathI. chA378 aha bhaMte! jA jAIti itthiyANamaNI, jAIti pumaANavaNI, jAIti NapuMsagANamaNI paNNavaNI NaM esA bhAsA, na esA bhAsA mosA? haMtA! goyamA! jAtIti itthiANamaNI, jAtIti pumaANamaNI,jAtIti NapuMsagANamaNI paNNavaNI NaM esA bhAsA, Na esA bhAsA mosA ||suu0-8||379|| (mULa) he bhagavan! je jAtirUpe strIAjJApanI, jAtirUpe puruSaAjJApanI ane jAtirUpe napuMsakaAjJApanI, e bhASA prajJApanI che? A bhASA asatya nathI? he gautama! avazya jAtirUpe strI prajJApanI, jAtirUpe puruSaprajJApanI ane * jAtirUpe napuMsakaprajJApanI e bhASA prajJApanI che, A bhASA asatya nathI. 8I379 (20) mA manta! "gAtI jJApanI' he bhagavan! jAtine udezIne strIne AjJA karanArI bhASA, jemake "amuka brAhmaNI ke kSatriyANI ema kare evI rIte jAtine AzrayI puruSane AjJA karanArI ke napuMsakane AjJA karanArI A bhASA prajJApanI che? A bhASA asatya nathI? ahIM paNa A saMzayanuM kAraNa cha-AjJApanI eTale AjJAsaMpAdana karavAnI kriyAmAM yukta strI vagerene preraNA karanArI, AjJA karAyela strI vagere te pramANe kare ke nahIM? e saMzaya che, to A bhASA prajJApanI che ke anya che? ahIM bhagavAn uttara Ape che-"hantA joyA'! hA gautama!-ityAdi akSarArtha sugama che. teno bhAvArtha A che-paralokano bAdha nahIM karanArI AjJApanI bhASA te kahevAya ke je sva ane paranA upakAranI buddhithI vivakSita kAryane karavAnA 370 Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekkarasamaM bhAsApayaM maMdakumArAiMbhAsAsannAparUvaNaM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 sAmarthyavALA vinIta strI vagere ziSyagaNane preraNA karanArI hoya. jemake 'amuka brAhmaNI ke sAdhvI Aje zubha nakSatra che tethI amuka aMga ke zrutaskaMdhano pATha kare-ityAdi prajJApanI che, kemake te nirdoSa che. tethI anya bhASA sva ane pArane pIDAjanaka hovAthI asatya che ane tethI te aprajJApanI che. 8379 aha bhNte| jAtIti itthipaNNavaNI, jAtIti pumapaNNavaNI, jAtIti NapuMsagapaNNavaNI, paNNavaNI NaM esA bhAsA, na esA bhAsA mosA? haMtA! goyamA! jAtIti itthipaNNavaNI, jAtIti pumapaNNavaNI, jAtIti NapuMsagapaNNavaNI paNNavaNI NaM esA bhAsA, Na esA bhAsA mosA ||suu0-9||380|| (mU0) he bhagavan! jAtirUpe strI prajJApanIsInA lakSaNanuM pratipAdana karanArI, jAtirUpe puruSaprajJApanI ane jAtirUpe napuMsakaprajJApanI, e bhASA prajJApanI che? A bhASA asatya nathI? he gautama! avazya jAtirUpe strI prajJApanI, jAtirUpe puruSaprajJApanI ane jAtirUpe napuMsakaprajJApanI e bhASA prajJApanI che, A bhASA asatya nathI. 380 (TI0) 'ga paranta! yA jAtistrI prajJApanI' he bhagavan! je jAtine AzrayI strInAM lakSaNane pratipAdana karanArI, jemake strI svabhAvathI tuccha, bahuabhimAnavALI, capaLa IndriyavALI ane dhIraja vaDe durbaLa hoya che. kahyuM che ke- tucchA ||RvavahunA vartiliyA luchatA ya fpaNa' je jAtine AzrayI "UprajJApanI' puruSanAM lakSaNane pratipAdana karanArI, jemake puruSa svabhAvathI gaMbhIra AzayavALo hoya che, moTI ApattimAM paNa kAyara thato nathI' ityAdi, ane je jAtine AzrayI napuMsakaprazApanI'-napuMsakanA svarUpane jaNAvanArI, jema ke napuMsaka svabhAvathI kAyara hoya che ane prabaLa mohAgninI javALAnA samUha vaDe prajavalita thayelo hoya che - ItyAdi, A bhASA prajJApanI che? A bhASA asatya nathI? ahIM paNa A saMzayanuM kAraNa che-strI vagere jAtinA guNo evA prakAranA che, paraMtu kyAMIka kadAcit vyabhicAra-niyamano abhAva paNa dekhAya che. eTale keTalIeka vyaktiomAM evA prakAranA guNo dekhAtA nathI. jemake koI koI strI paNa gaMbhIra AzayavALI ane zairyavaDe atyanta baLavALI hoya che, koI puruSa paNa tuccha prakRtivALo dekhAya che ane thoDI ApattimAM paNa kAyara thAya che. koIka napuMsaka paNa alpamohAgnivALo ane dRDhasattvavALo hoya che. tethI saMzaya thAya che ke A bhASA prajJApanI che ke nahIM? ahIM bhagavAna kahe che-hA gautama'! ityAdi akSarArtha sugama che, paraMtu bhAvArtha A che-ahIM jAtinA guNanI prarUpaNA bahulatAne AzrayI che, paraMtu badhI vyaktinI apekSAe nathI. mATe ja jAtinA guNonI prarUpaNA karanAra nirmaLabuddhivALA prAyaHzabdano uccAra kare che ke "A hakIkata prAyaH samajavI.' jyAM paNa prAyaH zabdanuM kathana nathI, tyAM paNa prasaMgathI jANI levuM, tethI kyAMIka ane kadAcita jAtinA guNono vyabhicAra (aniyatapaNuM) hoya to paNa doSanA abhAvathI A bhASA prajJApanI jANavI, paNa asatya na samajavI. leli380Iii. || maMdakumArAiMbhAsAsannAparUvaNaM / / aha bhaMte! maMdakumArae vA maMdakumAriyA vA jANati buyamANA-ahamese buyAmIti? goymaa| no iNaDhe samaDhe, NaNNattha snnnninno| aha bhNte| maMdakumArae vA maMdakumAriyA vA jANai AhAraM AhAremANe-ahamese AhAramAhAremitti? goyamA! no iNaDhe samaDhe, NaNNattha snnnninno| aha bhaMte! maMdakumArae vA maMdakumAriyA vA jANAti-ayaM me ammA-piyaro? goyamA! No iNaDhe samaDhe, NaNNattha snnnninno| aha bhaMte! maMdakumArae vA maMdakumAriyA vA jANati-ayaM me atirAulo ayaM me airAuletti? goyamA! No iNaDhe samaThe, NaNNattha saNio / aha bhaMte! maMdakumArae vA maMdakumAriyA vA jANati-ayaM me bhaTTidArae, ayaM me bhaTTidArae tti? goymaa| no rUmake, ' patya taLo TU-gArU8 (0) he bhagavan! maMdakumAra (atyanta nAno bALaka) ke maMdakumArIkA (atyanta nAnI bAlikA) bolatI ema jANe ke, "huM 3717 Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA.sUtra bhAga 1 ekkArasamaM bhAsApayaM maMdakumArAiMbhAsAsannAparUvaNaM A boluM chuM? he gautama! saMzI--viziSTa manavALA sivAya anyatra e artha samathaMnyathArtha nathI. athAt saMzIviziSTa manavALA sivAya anya mandakumAra ke majakumArikA ema jANatA nathI. he bhagavan! mandakumAra ke mandakumArIkA AhAra karatA jANe ke, "huM A AhAra karuM chuM? he gautama! saMzI sivAya bIje e artha samartha nathI. he bhagavan! mandakumAra ke mandakumArIkA jANe ke A mArA mAtApitA che? he gautama! saMzI sivAya bIje e artha samartha nathI. he bhagavan! mandakumAra ke mandakumArIkA ema jANe ke, "A mArA svAminuM gRha che, A mArA svAminuM gRha che'? he gautama! saMzI sivAya e artha samartha nathI. he bhagavan! mandakumAra ke mandakumArIkA e jANe ke, "A mArA svAmino putra che, A mArA svAmino putra che? he gautama! saMzI sivAya bIje e artha samarthanyathArtha nathI. /hol381. aha bhaMte! uTTe goNe khare ghoDae ae elate jANati buyamANe-ahamese buyAmi? goyamA! No iNaTesamaTe,NaNNattha snnnninno| aha bhaMte! uTTe jAva elate jANati AhAraM AhAremANe-ahamese AhAremi-ahamese AhAremi tti? goyamA! No iNaDhe samaDhe, jAva NaNNattha snnnninno| aha bhaMte! uTTe goNe khare ghoDae ae elae jANati-ayaM me ammA-piyaroratti? goyamA No iNaTesamaTe,jAva NaNNattha snnnninno| aha bhaMte! uTTe jAva elae jANati-ayaM me atirAuleratti? goyamA! No iNaDhe samaDhe, jAva NaNNattha snnnninno| aha bhaMte! uTTe jAva elae jANati-ayaM me bhaTTidArae 2? goyamA! No iNadve samaDhe,jAva NaNNattha saNiNo suu0-11||382|| (10) he bhagavana! UMTa, baLada, gadheDo, ghoDo, bakaro ane gheTo bolato ema jANe ke "huM boluM chuM? he gautama! saMjJI sivAya bIje e artha samartha nathI. he bhagavan! UMTa yAvat gheTo AhAra karato ema jANe ke, "huM AhAra karuM chuM? he gautama! saMzI sivAya bIje e artha samartha nathI. he bhagavan! UMTa, baLada, gadheDo, ghoDo, bakaro ane gheTo ema jANe ke, "A mArA mAtApitA che? he gautama! saMjJI sivAya bIje e artha samartha nathI. he bhagavana! UMTa yAvat gheTo ema jANe ke, A mArA svAminuM ghara che" he gautama! saMsI sivAya bIje e artha samartha nathI. he bhagavan! UMTa yAvat gheTo ema jANe ke, A mArA svAmino putra che"2? he gautama! saMjJI sivAya bIje e artha samartha nathI. /11382/ (TI0) ahIM bhASA samyagU upayogavALAnI ane te sivAya bIjAnI ema be prakAranI che. temAM je pUrvAparano vicAra karavAmAM kuzala AtmA zrutajJAna vaDe arthano vicAra karIne bole che te samyam upayogavALo che. te ema jANe che ke "huM A boluM chuM ane je karaNa-mana ane indriyanA sAmarthyarahita hovAthI ke vAtAdi doSathI upaghAta thayelA caitanyavALo hovAthI pUrvAparanA anusaMdhAna-saMbandharahita jema tema mana vaDe vikalpa karI karIne bole che te samyagU upayogarahita che. te ema nathI jANato ke "huM A boluM chuM, ane bALako vagere paNa bole che, tethI saMzaya thAya che ke "ame A bolIe chIe ema eo jANe che ke jANatA nathI, tethI pUche che-ada aMte! mandrakumAra 9 vA'-ityAdi. he bhagavan! mandakumAra-catto sui rahenAra bALaka, majakumArIkA-cattI suI rahenArI bALikA bolato-bhASA yogya pagalone grahaNa karI bhASApaNe pariznAvIne choDI detIema jANe che ke huM A boluM chuM? bhagavAn ! uttara Ape che-he gautama! e artha samartha yukta nathI, jo ke te bALaka athavA bALikA manapati vaDe paryApta che topaNa haju sudhI tenuM manarUpa karaNa asamartha che, ane mane karaNa asamartha hovAthI teno thayopazama paNa manda hoya che. kAraNa ke zrutajJAnAvaraNa karmano kSayopazama prAyaH mana karaNanA sAmarthyane AzrayI utpanna thAya che, kemake tevA prakAre lokamAM dekhAya che. tethI mandakumAra ke mandakumArikA bolatI ema nathI jANatI ke "huM A boluM chuM'. zuM badhAe jANatA nathI? e praznanA uttaramAM bhagavAn uttara kahe che-patya saLio' saMjJIthI anyatra, saMzI sivAya bIje e artha samartha nathI. ahIM 'anyatra' zabda parivarjananA arthamAM che. bIje sthaLe paNa parivarjanArthaka anyatra zabda jaNAya che. jemake"catra droLa maMApyAM sarve cothA: paraklasa" iti. droNa ane bhISmane varjIne badhA yoddhAo parAkSukha thayAe 372 Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekkarasamaM bhAsApayaM egavayaNAibhAsAparUvaNaM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 teno artha che. saMza-avadhijJAnI jAtismaraNayukta ke sAmAnya rIte viziSTa mananA sAmarthyavALo, te sivAya bIjo jANato nathI. paraMtu upara kahelA svarUpavALo saMjJI jANe che. e pramANe AhArAdi saMbandhI cAre sUtrono vicAra karavo. paraMtu, 'tirADatA' e dezIpada che ane svAmInA gharavAcI che. patRtArava:' bhartA-svAmI, teno dAra-putra te bhartadAraka kahevAya che. e pramANe UMTa vagere saMbadhe paNa pAMca sUtro jANavA. paraMta UMTa vagere paNa atyanta bAlya avasthAvALA levA, paNa moTI uMmaranA na levA. kAraNa ke mATI avasthAmAM teone pUrvokta jJAnano saMbhava che. 1138rA, || vicaUTIkumArasAvavaM || aha bhaMte! maNusse mahise Ase hatthI sIhe vagdhe vage dIvie acche taracche parassare siyAle virAle suNae kolasuNae kokkaMtie sasae cittae cillalae je yAvanne tahappagArA savvA sA egavayU? haMtA goyamA! maNusse jAva cillalae, je yAvanne tahappagArA savvA sA egvyuu| aha bhaMte! maNussA jAva cillalagA je yAvanne tahappagArA savvA sA bahuvayU? haMtA goyamA! maNussA jAva cillalagA savvA sA bahuvayU ||suu0-12||383|| (mULa) he bhagavan! manuSya, mahiSa--pADo, azva, hastI, siMha, bAgha, vRka-nAhAra, dIpaDo, rIMcha, tarasa, paraspara-gaDo, ziyALa, bilADo kUtaro, zikArI kUtaro, koketika-lokaDI, sasalo, citto, cillalaka ane te sivAyanA bIjA tevA prakAranA te badhA ekavacana che? he gautama! avazya manuSya yAvat cillalaka ane te sivAyanA tevA prakAranA te badhA ekavacana che. he bhagavan! manuSyo yAvat cillalako te sivAya tevA prakAranA bIjA badhA bahuvacana che? he gautama! avazya manuSyo, yAvat cillalako ane te sivAya tevA prakAranA badhA bahuvacana che. /1238all (20) have eka vacanAdi bhASA saMbandhI saMzaya dUra karavAne mATe pUche che- mada aMte' ityAdi. he bhagavan! manuSya, mahiSa, azva, hastI siMha, vAgha ane vRka-nAraha(varU) e prasiddha che. dIpaDo e eka jAtano citto che. RkSa-rIMcha, tarasa-eka vAghanI jAta, paraspara-geDo, zRMgAla-zIyALa, bilADo, zunaka-kUtaro, kolazunaka-zIkAra karavAmAM kuzaLa kUtaro, zazaka-sasalo prasiddha che, 'vo tava:' lokaDI, citraka-prasiddha che ane cillalaka e araNyano pazu vizeSa che, " yAvanne tapaIRI' iti. te sivAya bIjA badhA tevA prakAranA ekavacanAnta zabdo te 'vavA' ekavacanapratipAdaka bhASA che? ahIM praznano A abhiprAya che--dharmo ane dharmInA samudAyarUpa vastu che, pratyeka vastumAM anantA dharmo che, "manuSya' ityAdi kathanamAM dharma ane dharmInA samudAyarUpa saMpUrNa vastu pratIyamAna thAya che. kAraNa ke tevA prakArano vyavahAra dekhAya che. eka arthamAM ekavacana ane bahu arthamAM bahuvacana Ave che. ahIM ghaNA dhama abhidheya-kahevA yogya che, tethI ekavacana kema ghaTI zake? ane lokamAM eka vacana vaDe paNa vyavahAra thAya che. mATe pUche che ke A badhI ekavacana pratipAdaka bhASA che? kAku-praznArthaka dhvani vaDe A sUtra pATha kahevo, tethI praznArthano khyAla Ave che. bhagavAna uttara Ape che-he gautama! avazya A badhI ekavacana pratipAdaka bhASA che-ityAdi. akSarArtha sugama che. bhAvArtha A che-zabdanI pravRtti vivalAne adhIna che ane te vaktAnI vivakSA prayojananA vazathI koI sthaLe, koI samaye kathaMcit bhinna bhinna hovAthI aniyata hoya che. jema ke te ekaja puruSa "A mAro pitA che ema patra vaDe vivakSita hoya tyAre te pitA kahevAya che. ane jyAre teja puruSa "mane A bhaNAve che ema te patravaDe ja vivakSita hoya tyAre 'upAdhyAya' kahevAya che. temAM jyAre dharmone gauNa karI dharmInI pradhAnapaNe vivakSA karAya tyAre dharmI eka hovAthI eka vacana thAya che ane dharmo dharmInI aMtargata hovAthI saMpUrNa vastunI pratIti thAya che. jema ke "tuM che. jyAre dharmIne gauNa karI pAMDitya, paropakArIpaNuM, mahAdAnanuMdAtApaNuM vagere dharmonI pradhAnapaNe vivakSA karAya che tyAre dharmo ghaNA hovAthI eka vyaktimAM paNa bahuvacana ghaTe che. jemake 'tame cho." tethI ahIM paNa manuSya ityAdinA kathanamAM dharmone gauNa karI, dharmInI pradhAnapaNe vivakSA karI che. mATe A prakAranI badhI vANI ekavacanapratipAdaka che. "gada aMte majusso' ityAdi sUtrano 373 Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA. sUtra bhAga 1 ekkArasamaM bhAsApayaM egavayaNAibhAsAparUvaNaM akSarArtha pUrvanI peThe jANavo. ahIM paNa saMzayanuM kAraNa A che--manuSyAdi zabdo jAtivAcaka che, ane jAti sAmAnyarUpa hovAthI eka che. kAraNa ke " nityaM nivayavamayiM sarvanuM 2 sAmAnyam" eka, nitya, avayavarahita, niSkrIya ane sarvavyApaka sAmAnya che--evuM vacana che, tethI ahIM bahuvacana zI rIte ghaTe? ane bahuvacana vaDe paNa vyavahA2 jaNAya che, mATe prazna ka2e che ke--A badhI bahuvacanapratipAdaka bhASA che? ahIM praznArthaka dhvani vaDe sUtrano pATha kahevAthI praznArthano khyAla Ave che. bhagavAn uttara Ape che--'hattA goyamA' ityAdi. he gautama! avazya A badhI bahuvacanapratikAraka bhASA che. sUtrano akSarArtha sugama che. teno bhAvArtha A che--yadyapi e badhA jAtivAcaka zabdo che to paNa jAti e samAnapariNAmarUpa che ane samAna pariNAma asamAna-vizeSa pariNAma sivAya hoto nathI, jo ema na hoya to vastumAM ekatvanA prasaMgathI samAnapaNuM ghaTI na zake. tAtparya e che ke vastumAM asamAna pariNAma sivAya kevaLa samAna pariNAma hoya to te eka hovAthI samAnapaNuM ghaTI zakaze nahi. tethI jyAre asamAna pariNAmathI abhinna evA samAna pariNAmanI pradhAnapaNe vivakSA karAya tyAre asamAna pariNAma dareka vyaktimAM bhinna hovAthI tene kahevAmAM bahuvacana ghaTI zake che. jema ke ghaDAo, paraMtu jyAre teja samAna pariNAmanI pradhAnapaNe vivakSA karAya ane bIjo asamAna pariNAma gauNa hoya tyAre badheya samAna pariNAma eka hovAthI tenA kathanamAM eka vacana ghaTI zake che. jema ke sarva ghaTa pahoLA taLIyAM ane udarAdi AkAravALA hoya che. ahIM paNa 'manuSyA: ' manuSyo ityAdinA kathanamAM asamAna pariNAmathI abhinna samAna pariNAma pradhAnapaNe vivakSita che ane te aneka hovAthI temAM bahuvacana ghaTe che. II133835 aha bhaMte! maNussI mahisI valavA hatthiNiyA sIhI vagghI vigI dIviyA acchI taracchI parassarI rAsabhI siyAlI virAlI suNiyA kolasuNiyA kokkaMtiyA sasiyA cittiyA cillaliyA jA yAvaNNA tahappagArA savvA sA itthikyU? haMtA goyamA! maNussI jAva cillaligA jA yAvaNNA tahappagArA savvA sA itthivyuu| aha bhaMte! maNusse jAva cillalae je yAvanne tahappagArA savvA sA pumavayU ? haMtA goyamA ! maNusse mahise jAva cillalae je yAvanne tahappagArA savvA sA pumavayU / aha bhaMte! kaMsaM kaMsoyaM parimaMDalaM selaM thUbhaM jAlaM thAlaM tAraM ruvaM acchiM pavvaM kuMDaM paThamaM duddhaM dahiM NavaNItaM AsaNaM sayaNaM bhavaNaM vimANaM chattaM cAmaraM bhiMgAraM aMgaNaM NiraMgaNaM AbharaNaM rayaNaM je yAvanne tahappagArA savvaM taM NapuMsagavayU ? haMtA goyamA ! kaMsaM jAva rayaNaM je yAvanne tahappagArA taM savvaM napuMsaIvayuM IIR.-13||rU84]] (mULa) he bhagavan! mAnuSI--manuSyanI strI, mahiSI--bheMsa, vaDavA--ghoDI, hAthaNI, siMhaNa, vAghaNa, nAharI(varU), dIpaDI, rIMchaNa, tarakSI, geMDI, gadheDI, ziyALI, bilADI, kUtarI, zikArI kUtarI, kokatikA--loMkaDI, sasalI, cIttI, cillalikA ane te sivAyanA bIjA tevA prakAranA hoya te badhA strIvAcI che? he gautama! avazya mAnuSI yAvat-cillalikA ane te sivAya bIjA tevA prakAranA te badhA strIvAcI che. he bhagavan! manuSya yAvat cillalaka ane te sivAya tevA te prakAranA bIjA badhA puruSavAcI che? he gautama! avazya manuSya, mahiSa, yAvat cillalaka ane te sivAyanA tevA prakAranA bIjA badhA puruSavAcI che. he bhagavan! kaMsa, kaMsoya, parimaMDala, zaila, stUpa, jAla, sthAla, tAra, rUpa, akSiparva, kuMDa, padma, dUdha; dahiM, navanIta, azana, zayana, bhavana, vimAna, chatra, cAmara, bhRgAra, kalaza, aMgaNa-- AMgaNu, niraMgaNa, AbharaNa, ratna ane te sivAyanA tevA prakAranA bIjA badhA napuMsakavAcI che? he gautama! avazya kaMsa yAvat ratna ane te sivAyanA tevA prakAranA bIjA badhA te sarve napuMsakavAcI che. 135384 (TI0) 'aha bhaMte! manusmI' ityAdi. mAnuSI ityAdi praznamAM saMzayanu kAraNa A che--sarva vastu traNa liMgavALI che. jemake A mATIrUpa che, tethI pulliMga che. A mATInI pariNati (pariNAma) che ke A ghaTAkAravALI pariNati (pariNAma) che, tethI 374 Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekkarasamaM bhAsApayaM egavayaNAibhAsAparUvaNaM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 strIliMga che, A vastu che tethI napuMsakaliMga che, e pramANe anekarUpe rahelI vastumAM ekaliMgavAcaka zabda teno pratipAdaka zI rIte hoya? narasiMhamAM rahelo kevaLa siMhazabda ke narazabda teno pratipAdaka hoto nathI, ane lokamAM eka liMganA pratipAdakapaNA vaDe zabdano vyavahAra thAya che, tethI pUche che ke- bA sA rUtvika' evA prakAranI badhI strIvApha-strIliMgaviziSTa arthanuM pratipAdana karanArI bhASA che? kAkuvaDe praznArthaka dhvanivaDe) sUtrano pATha kahevAthI praznArthano khyAla Ave che. bhagavAn uttara Ape che-datA mA'! ityAdi. hA gautama!! te badhA strIliMgavAcI che. akSarArtha sugama che. bhAvArtha A pramANe cheyadyapi vicitra svarUpavALI (aneka liMgAtmaka) vastu che. topaNa A zAbdika nyAya che--je dharma vaDe viziSTa vastunuM pratipAdana karavuM iSTa hoya te dharmane pradhAna karIne ane bIjA dharmone gauNa karIne te dharma viziSTa dharmInuM pratipAdana kare che. jemake eka vyaktimAM puruSatva, zAsannatva, dAtRtva, bhophtatva, pitRtva ane adhyApakatva dharma eka sAthe rahelo che, to paNa putra te vyaktine AvatI joine 'pitA Ave che ema kahe che, ziSya 'upAdhyAya Ave che" ema kahe che. e pramANe ahIM paNa jo ke mAnuSI vagere sarva vastu triliMgarUpa che. topaNa yoni, mRdutva ane asthiratAdirUpa strIpaNuM pratipAdana karavuM ISTa hovAthI tene pradhAna karI ane bAkInA bIjA dharmone gauNa karIne te strItva dharma viziSTa dharmInuM pratipAdana kare che, mATe te badhI strIvAphastrIliMgaviziSTa arthanI vAcaka che. e pramANe kuMvAkpuMlliMgaviziSTa arthanI vAcaka, ane napuMsakaliMgavAnapuMsakaliMgaviziSTa arthanI vAcaka bhASAno vicAra karavo. l/1all384ll. aha bhaMte! puDhavi tti itthivayU Au tti pumavayU dhaNi tti napuMsagavayU pannavaNI NaM esA bhAsA, Na esA bhAsA mosA? haMtA goyamA! puDhavi tti itthivayU, Au tti pumavayU dhaNNi tti napuMsagavayU paNNavaNI NaM esA bhAsA, Na esA bhAsA mosaa| aha bhaMte! puDhavi tti itthiANamaNI, Au tti pumaANamaNI, dhaNNe tti napuMsagANamaNI paNNavaNI NaM esA bhAsA, Na esA bhAsA mosA? haMtA goyamA! puDhavitti itthiANamaNI, Autti pumaANamaNI, dhaNNe tti napuMsagANamaNI, paNNavaNI NaM esA bhAsA, Na esA bhAsA, mosaa| aha bhaMte! puDhavIti itthipaNNavaNI, Au tti pumapaNNavaNI, dhaNNe tti NapuMsagapaNNavaNI ArAhaNI NaM esA bhAsA, Na esA bhAsA mosA? haMtA! goyamA! puDhavIti itthipaNNavaNI, Au tti pumapaNNavaNI, dhaNNe tti napuMsagapaNNavaNI, ArAhaNI NaM esA bhAsA, na esA bhAsA mosaa| iccevaM bhaMte! itthivayaNaM vA pumavayaNaM vA napuMsagavayaNaM vA vayamANe paNNavaNI NaM esA bhAsA, Na esA bhAsA mosA? haMtA goyamA! itthivayaNaM vA pumavayaNaM vA NapuMsagavayaNaM vA vayamANe paNNavaNI NaM esA bhAsA, Na esA bhAsA mosA ||suu0-14||385|| / (mULa) he bhagavan! pRthivI strIvAcI, AU (apa-pANI) puruSavAcI ane dhAnya napuMsakavAcI e bhASA prajJApanI che? e bhASA mRSA nathI? he gautama! avazya pRthvI strIvAcI, AU (a) puruSavAcI ane dhAnya e napuMsakavAthI e bhASA prajJApanI che. e bhASA mRSA nathI. he bhagavan! pRthvIne udezI strIAjJApanI, A (pANI) ne uddezI puruSaAjJApanI ane dhAnyane udezI napuMsakAttApanI, e bhASA prajJApanI che? A bhASA mRSA nathI? he gautama! pRthvIne uddezI strIAjJApanI, AUne (pANIne) udezI puruSaAjJApanI ane dhAnyane udezI napuMsakaAjJApanI e bhASA prajJApanI che, e bhASA mRSA nathI. he bhagavan! pRthvIne viSe strIprajJApanI AUne (pANIne) udezI puruSaprajJApanI ane dhAnyane udezI napuMsakaprajJApanI e bhASA ArAdhanI che? e bhASA asatya nathI? he gautama! avazya pRthvIne udezI strI prajJApanI, A-pANIne udezI puruSaprajJApanI, ane dhAnyane udezIne napuMsaka prajJApanI e bhASA AcadhanI che. e bhASA asatya nathI. he bhagavan! e pramANe strIvAcI, puruSavAcI ane napuMsakavAcI bolato (sAdhu) je bhASA bole che te bhASA prajJApanI che? e bhASA asatya nathI? he gautama! avazya strIvAcI, puruSavAcI ane 375 Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 ekkArasamaM bhAsApayaM bhAsAsarUvaM napuMsakavAcI bolato (sAdhu) je bhASA bole che te bhASA asatya nathI. /14385 (TI0) 3mada aMte! puDhavI' ityAdi sUtra sugama che, paraMtu AU (a) e prAkRtanA niyamathI puMlliMga che, saMskRtamAM to te strIliMga ja che. 'mada aMte! putravatti rUOiALavaNI' ityAdi. he bhagavan! "tuM pRthvI kara, tuM pRthvI lAva." e pramANe strIliMgamAM pRthvIne udezI AjJA karanArI strIAjJApanI, e pramANe puMlliMgamAM vartamAna AUne (a-pANIne) udezI AjJA karanArI ane napuMsakaliMgamAM vartamAna dhAnyane udezI AjJA karanArI napuMsakAttApanI e bhASA prajJApanI che? e bhASA satya nathI? bhagavAna! uttara Ape che-dattA yamA'! he gautama! avazya e bhASA prajJApanI che. madaaMte' ityAdi, he bhagavan! pRthvIne viSe strI prajJApanI-strIpaNAnA svarUpane jaNAvanArI, AU (pANI) ne viSe puruSatva rUpane nirUpaNa karanArI puruSaprajJApanI ane dhAnyane viSe napuMsakapaNAnA svarUpane batAvanArI napuMsakaprajJApanI e bhASA ArAdhanI samyagadarzanAdi muktimArganI sAdhaka che? A bhASA asatya nathI? arthAt -e pramANe bolanArane asatyabhASIpaNAno prasaMga Avato nathI? bhagavAn uttara Ape che-e bhASA ArAdhanI che, e bhASA asatya nathI. kAraNa ke zAbdika vyavahAranI apekSAe yathAvasthita vastutattvanI prarUpaNA kare che. ahIM eka eka pada saMbadhe keTaluM pUchI zakAya? tethI atideza (sAdazyabodhaka vAkya) thI pUche che-'brevaM maMta!' "iti' upadarzana arthamAM che ane "eva" zabda prakAra arthamAM che eTale upadarzita batAvelA prakAra vaDe jyAre bIjA paNa strIliMgavAcaka, puMlliMgavAcaka ane napuMsakaliMgavAcaka bhASA sAdhu bole tyAre ema bolatAM je bhASA bolAya te prajJApanI bhASA kahevAya? te bhASA asatya nathI? bhagavAn uttara Ape che - e bhASA prajJApanI che', kAraNa ke zAbdika vyavahAranuM anusaraNa karavAthI temAM doSa nathI. anyarUpe rahelI vastumAM anyarUpe bolavuM te doSa che, paraMtu je vastu yathAvasthita che tene te prakAre kahevAmAM zo doSa che? e pramANe bhASAnA pratipAdana saMbadhe keTalAka saMdeho hatA te dUra karyA. //1438pI || mAranAranave || bhAsA NaM bhaMte! kimAdiyA, kiMpavahA, kiMsaMThiyA, kiMpajjavasiyA? goyamA! bhAsA NaMjIvAdIyA, sarIrappabhavA, vajjasaMThiyA, logaMtapajjavasiyA pnnnnttaa| bhAsA kao ya pabhavati? katihiM va samaehi bhAsatI bhaasN?| bhAsA katippagArA? kati vA bhAsA aNumayAo? sarIrappabhavA bhAsA, dohi ya samaehiM bhAsatI bhaasN| bhAsA cauppagArA, doNNi ya bhAsA aNumatAo sU0-1/28ddA (mULa) he bhagavan! bhASAnuM mULa kAraNa zuM che? te zAthI utpanna thAya che? teno AkAra konA jevo che? teno atta kyAM thAya che? he gautama! bhASAnuM mULa kAraNa jIva che, bhASA zarIrathI utpanna thAya che, vajanA jevo teno AkAra che ane lokAtte teno atta thAya che. 1 bhASA kyAMthI utpanna thAya che? 2 keTalA samaye bhASA bole che? 3 bhASA keTalA prakAranI che? ane 4 keTalI bhASA bolavA yogya che? 1 zarIrathI bhASA utpanna thAya che. 2 be samaye bhASA bole che. 3 bhASA cAra prakAranI che ane 4 be bhASA bolavA yogya che./1pa386ll (TI0) have sAmAnyataH bhASAnA kAraNAdi saMbadhe prazna kare che-"bhASA maM!i vimAphiyA' ityAdi. he bhagavana! avabodhanuM kAraNabhUta bhASA "vimaviza'-fm gArika-maurta ra ya sA'--jenuM mULa kAraNa zuM che evA prakAranI che? AthI tenuM upAdAna kAraNa sivAya bIjuM mULa kAraNa zuM che? 'f pkhavA' tenI utpatti zAthI thAya che eTale tenuM mULa kAraNa chatAM bhASA bIjA kayA kAraNathI utpanna thAya che? 'hiM saMsthitA' kayA AkAre rahelI che-eTale konA jevuM tenuM saMsthAna-AkAra che? "hiM parthavasitA' ane kyAM tenuM paryavasAna-anta thAya che? bhagavAn uttara Ape che-he gautama! 376 Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekkarasamaM bhAsApayaM pajjattiyAibhAsAbheyaparUvaNaM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 nIvavi' bhASAnuM mULa kAraNa jIva che. kAraNa ke jIvanA tevA prakAranA prayA sivAya avabodhanA kAraNabhUta bhASAno asaMbhava che. e saMbandha bhagavAn bhadrabAhu svAmI kahe che--"tivimi rImi nIvapakSI hanti nIvasa nehi ? hAM to mAta6 mAso mAsI" dArika, vaikriya ane AhAraka-e traNa prakAranA zarIramAM jIvapradezo jIvanA che, ane je jIvapradezo vaDe grahaNa-bhASAdravyane grahaNa kare che ane tyAra pachI bhASaka-vaktA bole che'. have 'bhASA zAthI utpanna thAya che e praznano uttara Ape che-"zarIramavA' zarIrathI utpanna thAya che, kAraNa ke audArika, vaikriya ane AhAraka zarIramAMnA koI paNa zarIranA sAmarthyathI bhASA dravya nIkaLe che. bhASA kevA saMsthAna-AkAravALI che? e praznano uttara Ape che-'vasaMsthitA' vajanA jevA saMsthAna-AkAravALI che, kAraNa ke tevA prakAranA prayatna vaDe nIkaLelA bhASA dravyo sarva lokone vyApta kare che, ane lokanI vajanA jevI AkRti che mATe bhASA paNa vajanA AkAra jevI che, tenuM paryavasAna (atta) kyAM che? e praznano uttara-'nonA paryavasatA' lokAtte tenuM paryavasAna-anta che, kAraNa ke tyAra pachI gatikriyAmAM sahAyaka dhamastikAyanA abhAvathI bhASAdravyanA gamanano asaMbhava che. e pramANe meM ane bIjA tIrthakaroe bhASA kahI che. have pharIthI prazna kare che-"mAsA to 25mavA'? bhASA kayA yogathI utpanya thAya che? kAyayogathI ke vacana yogathI? keTalA samaye bhASA bole che? tAtparya e che ke keTalA samaye nIkaLatA dravyanA samUharUpa bhASA hoya che? tathA tibaRI' bhASyanA keTalA prakAra che? ane keTalI bhASA sAdhune bolavAnI anujJA che? ahIM dareka praznano uttara Ape che-'zarIramavA bAvA'zarIrathI utpanna thAya che. ahIM zarIranA grahaNathI zarIrayoganuM grahaNa karavuM, kAraNa ke "bhASA zarIramAtrathI utpanna thAya che' e vAtano pUrveja nirNaya karyo che. ahIM 'zarIramavA' eTale bhASA zarIra-kAyayogathI utpanna thAya che e artha samajavo. te A pramANekAyayogavaDe bhASAyogya pagalo grahaNa karI bhASApaNe pariNAvI vacana yoga vaDe bahAra kADhe che. tethI kAyayoganA sAmarthyathI bhASA utpanna thAya che. e saMbadhe bhagavAn bhadrabAhu svAmI kahe che-"fig #ArUpa nisara taha vAphaLa no iti. kAyayoga vaDe grahaNa kare che ane vacanayoga vaDe bahAra kADhe che. keTalA samaye bhASA bole che? e praznano uttara Ape che-e samaye bhASA bole che. te A pramANe--prathama samaye bhASAyogya pagalo grahaNa kare che. ane bIje samaye bhASApaNe pariNAvI choDI de che. 'bhASAnA keTalA prakAra che"--eno uttara A pramANa--satyAdinA bhedathI bhASAnA cAra prakAra che ane teno vicAra pUrve karelo che. "kaI bhASA bolavAnI anujJA che? eno uttara-satyAdi be bhASA sAdhune bolavAnI anujJA che--satya ane asatyAmRSA, arthAt je asatya ane satyAsatya-mizra bhASA che te bolavAnI anujJA nathI. kAraNa ke te banne ayathArtha arthanuM pratipAdana karatI hovAthI mokSane pratikUla che. 1pa386ll | MniyamiranAmeyarUvaM || kativihA NaM bhaMte! bhAsA paNNattA? goyamA! duvihA bhAsA pannattA, taM jahA-pajjattiyA ya apajjattiyA yA pajjattiyA NaM bhaMte! bhAsA kativihA pannattA? goyamA! duvihA pannattA, taM jahA-saccA ya mosA ya sU0-dArU8LA. (mU0) he bhagavan! keTalA prakAranI bhASA kahelI che? he gautama! be prakAranI bhASA kahI che. te A pramANe- paryAptA ane aparyAptA. he bhagavan! paryAptA bhASA keTalA prakAranI che? he gautama be prakAranI che. te A pramANe satya ane mRSA. /16/38ll (TI0) bhASA saMbadhe pharIthI prazna kare che keTalA prakAranI bhASA che? uttara-paryApta bhASA ane aparyAptA bhASA. je pratiniyatarUpe-nizcitArtharUpe jANI zakAya te paryAptA-arthano samyaka ke asamyaka nirNaya karavAnA sAmarthyayukta. te satya ane mRSA be prakAranI che, kAraNa ke banne bhASA satya ke asatya ema nizcitArtharUpe jANI zakAya che. je bhASA satya ane asatya '377 Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 ekkArasamaM bhAsApayaM pajjattiyAibhAsAbheyaparUvaNaM bannenI mizratarUpa hovAthI ane satya ane asatya bannenA pratiSedharUpa hovAthI pratiniyatarUpe-satya ke asatya ema nizcitArtharUpe jANI zakAtI nathI te aparyAptA-arthano nirNaya karavAnA sAmarthya rahita che. te satyamRSA ane asatyamRSA jANavI. kAraNa ke banne bhASAno paNa pratiniyatarUpe-satya ke asatya ema vinizcaya thaI zakato nathI. /1638aaaa . saccA NaM bhaMte! bhAsA pajjattiyA kativihA pannattA? goyamA! dasavihA pnnttaa| taM jahA--jaNavayasaccA 1, sammatasaccA 2,ThavaNAsaccA 3, nAmasaccA 4, rUvasaccA 5, paDuccasaccA 6, vavahArasaccA 7, bhAvasaccA 8, jogasaccA 9, ovammasaccA 10 / "jaNavaya 1 saMmata 2 ThavaNA 3 nAme 4 rUve 5 paDuccasacce 6 yA vavahAra 7 bhAva joge 9 dasame ovammasacce ya 20" ITU-gArU88 (mULa) he bhagavan! paryAptA satyabhASA keTalA prakAranI kahI che? he gautama! dasa prakAranI che. te A pramANe-1 janapadasatya, ra saMmatasatya, 3 sthApanAsatya, 4 nAmasatya, 5 rUpasatya, 6 pratItyasatya (apekSAsatya), 7 vyavahArasatya, 8 bhAvasatya, 9 yogasatya, 10 upamAsatya. /17388 (TI) e pramANe paryApta bhASAnA svarUpano vicAra karyo, parantu tenA satya ane mRSA e be bheda kahyAM che, tethI satya bhASAnA bhedo jANavA mATe prazna kare che-sannA je te mAsI pannattiyA vihA pannA'? he bhagavan! paryAptA satya bhASA keTalA prakAranI che?--ityAdi pATha siddha che. have bhagavAn uttara Ape che-'joyamA'! he gautama dasa prakAranI che-1 banAvavA ' janapadasatyA-te te janapada-dezane AzrayI iSTa arthanA bodhanuM kAraNa hovAne lIdhe vyavahArano hetu hovAthI satya te janapadasatya. jema ke koMkaNAdi dezamAM pANIne pIva' kahe che-ityAdi. 2 saMmatasatyA' je sakala lokane saMmata hovAthI satyapaNe prasiddha che, jemake kumuda, kuvalaya, utpala ane tAmarasa (rakta kamaLa) e badhA samAna rIte paMkathakI utpanna thayelA hovA chatAM paNa gopAlo aravindane ja paMkaja mAne che, bAkInAne mAnatA nathI, mATe araviMdane paMkaja kahevuM te saMmatasatya. 3 'thApanA satyA' tevA prakAranA aMka vagere ke sikkA vagerene joine kahevAya, jema ke ekaDAnI pAse be mIMDAM joIne 'A so che ema kahevAya ane traNa mIMDAM joIne "A hajAra che ema kahevAya, mATI vageremAM tevA prakAranI mudrAchApa joine "A mAba che, A kASapaNa che ema kahevAya te sthApanAsatya. 4nA satyA' nAmamAtrathI satya hoya, jema ke kulanI vRddhi-abhudaya na karato hoya to paNa "kulavardhana' kahevAya che te nAmasatya. 5 'satyA' je rUpa-veSamAtrathI satya hoya, jema ke jeNe daMbhathI sAdhuno veSa dhAraNa karelo hoya te sAdhu kahevAya che te rUpasatyA. 6 'pratItyasatyA' pratItya-bIjI vastanI apekSAe je satya hoya. jema ke anAmikA AMgaLI kaniSThAnI apekSAe lAMbI ane madhyamAnI apekSAe TUMkI kahevAya che te pratItyasatya. ahIM ema na kahevuM ke eka vastumAM hrasvatva ane dIrghatva vAstavika rIte kema kahevAya? kAraNa ke teono paraspara virodha che. je hasva hoya te dIrgha kema hoya ane je dIrgha hoya te hrasva kema hoya? teno uttara e che ke bhinna nimitta hovAthI-judI judI apekSAe hovAthI tyAM paraspara virodhano saMbhava nathI. jo te eka kaniSThAne ke madhyamAM AMgaLIne AzrayI lAMbI ke TUMkI kahIe to virodhano saMbhava che, kAraNa ke eka nimittanI apekSAe paraspara viruddha be kAryano asaMbhava che, jyAre eka AMgaLInI apekSAe TuMkI ane bIjInI apekSAe lAMbI kahIe to sattva ane asattvanI jema bhinna nimitta hovAthI paraspara virodha nathI. ahIM zaMkA kare che-jo dIrghatva-laMbAI ane hrasvata-TuMkAI vAstavika hoya to RjutvasaralatA ane vakratAnI jema bIjA nimittanI apekSA vinA kema bhAsatA nathI? mATe anya nimitta sApekSA hovAthI hrasvatva 1. ekaja vastu svadravya, svakSetra, svakAla ane svabhAvanI apekSAe sat che ane paradravya, parakSetra, parakAla ane parabhAvanI apekSAe asat ' che, ane te bhinna bhinna nimittanI apekSAe hovAthI temAM sattva ane asattvano paraspara virodha nathI. 378 Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekkarasamaM bhAsApayaM pajjatiyAibhAsAbheyaparUvaNaM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 ane dIrghatva e banne dharmo kAlpanika che', te ayukta che. vastunA dharmo be prakAranA che-sahakArI vaDe jenuM svarUpa vyakta thAya te ane te sivAyanA bIjA. temAM je sahakArIthI jenuM svarUpa vyakta thAya tevA dharmo che te sahakArInA saMbandhathI pratIta thAya che. jema jaLanA saMbandhathI pRthivImAM gabdha vyakta thAya che. ane bIjA sahakArI saMbandha sivAya svayaM vyakta thAya evA prakAranA che, jema karparAdino gaMdha. hasvatva ane dIrghatva dharmo paNa sahakArInA saMbandhathI vyakta thAya tevA prakAranA che, tethI teo sahakArIne AzrayI abhivyakta thAya che. 7 vyavahAra satyA' vyavahAra-eTale lokavivakSA, vyavahArathI satya te vyavahArasatya, jema ke parvata baLe che, pAtra jhare che, peTa vinAnI kanyA che, Una vinAnI gheTI che. loko parvata uparanuM ghAsa baLatuM hoya tyAre ghAsanI sAthe parvatanA abhedanI kalpanA karI 'parvata baLe che ema kahe che. pAtrathI pANI jharatuM hoya tyAre pANI ane pAtranA abhedanI virakSA karI pAtra jhare che" ema bole che. saMbhoga hetuka peTanI vRddhinA abhAvamAM "anudarA kanyA'-peTa vinAnI kanyA kahevAya che, ane kApavA lAyaka UnanA abhAvamAM 'manomiA paDe'--Una vinAnI gheTI kahevAya che. mATe lokavyavahAranI apekSAe te pramANe bolanAra sAdhunI paNa bhASA vyavahArasatya che. 8 mAvasatyA' bhAva-varNAdi, te vaDe satya. je vaNaradibhAva jemAM utkaTa-adhika hoya te vaDe je satyabhASA te bhAva-satya, jema bagalAmAM pAMca varNano saMbhava che to paNa zuklavarNanI adhikatA hovAthI dhoLo bagalo kahevAya che. 9 'yogAsatyA' yoga-saMbadha, te vaDe satya, jema chatranA saMbandhathI vivakSita zabdaprayoganA samaye chatrano abhAva hoya to paNa chatranA yogano saMbhava hovAthI "chatrI ane daMDanA saMbandhathI 'daDI' kahevAya che te yogasatya. 10935mAlayA' jema samudranA jevuM taLAva che, A upamA satya che. ahIM ziSyajana upara upakAra karavA mATe saMgrahaNI gAthA kahe che-'navayasampayadvaMA' ityAdi. tenA arthano vicAra karelo che. 17388 mosA NaM bhaMte! bhAsA pajjattiyA kativihA pannattA? goyamA! dasavihA pannattA, taM jahA-kohaNissiyA 1, mANanissiyA 2, mAyAnissiyA 3, lohanissiyA 4, pejjaNissiyA 5, dosanissiyA 6, hAsaNissiyA 7, bhayaNissiyA 8, akkhAiyANissiyA 9. uvaghAyaNissiyA 10 / / "kohe mANe mAyA lobhe pijje taheva dose yA hAsa bhae akkhAiya uvaghAyaNissiyA dasamA / " ITU0-28386il. (mU0) he bhagavan! paryApta mRSA bhASA keTalA prakAranI che? he gautama! dasa prakAranI che. te A pramANa--kodhanizrita 1, mAnanizrita 2, mAyA nizcita 3, lobhanizcita che, premanizcitapa, dveSanizrita 6, hAsyanizrita 7, bhayanizrita 8, AkhyAyikAnizrita 9, ane upaghAtanizrita 10. /18389ll' ' (TI) mRSAbhASA dasa prakAranI che, jema 1 'johaniyA' ityAdi. 'kroniHsRtA'-krodhathI nIkaLelI vANI, ema badhe sthaLe vicAra karavo. temAM krodhAdhIna AtmA viparIta buddhithI bIjAne chetaravAne je satya ke asatya bole te paNa mRSA jANavuM kAraNa ke teno Azaya atiduSTa che. jo ke ghuNAkSaranyAyathI temAM satyAMza hoya athavA kaTibuddhithI satya bole te paNa AzayanA doSathI duSTa hovAthI asatya che. 2 "mAnaniHsRtA' pUrve ezvaryano anubhava na karyo hoya to paNa potAno utkRSTabatAvavA mATe ame te samaye ezvaryano anubhava karyo hato. ityAdi kahenAranI mAnaniHsRta bhASA kahevAya che. 3 "mAyaniHsRtA' je bIjAne chetaravAnA irAdAthI satya ke asatya bole te mAyAnivRta bhASA.4 no parivRtA' lobhane adhIna thayelo AtmA khoTA tulA vagere karI "tulA vagere barobara pramANavALA che' ema bole te lobhaniHsRta bhASA. 5 nivRtA' atipremanA vazathI huM tArI dAsa chuM' ityAdi khuzAmata karanAranI premanisRta bhASA. 6 leniHsRtA' dveSI AtmA tIrthaMkarAdi saTuruSonA paNa avarNavAda bole te SaniHsRta bhASA. 7 hAni vRtA' keli-gammatane lIdhe jUThuM bolavuM te hAsyanisRta bhASA. 8 'maniHsRtA' cora vagerenA bhayathI asatya bolavuM te bhayanivRta bhASA. 9 'gADyAyina vRtA' kathAomAM asaMbhavita 379. Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 ekkArasamaM bhAsApayaM pajjattiyAibhAsAbheyaparUvaNaM vAto kahevI teAkhyAyikA niHsRta bhASA. 10 '35dhAtaniHsRtA' tuM cora cho' ityAdi khoTuM ALa ApavuM te upaghAtaniHsRta bhASA. ahIM paNa sUtrakAra saMgrahaNI gAthA kahe che--'jore mALe' ityAdi. tenA arthano vicAra karelo che. 185389 apajjattiyA NaM bhaMte! kaivihA bhAsA pannattA ? goyamA ! duvihA pannattA, taM jahA - saccAmosA ya asaccAmosA yA savAmottA aaN bhaMte! mAtA apannattiyA RtivihA patnattA? noyamA! vRttavihA pannattA, taM nahIM-3QV[missiyaa 1, vigatamissiyA 2, uppaNNavigatamissiyA 3, jIvamissiyA 4, ajIvamissiyA 5, jIvAjIvamissiyA 6, aAMtamimtiyA 7, pattimiltiyA 8, addhAmistiyA 1, JaddhaddhAmistiyA 20 ||slR0-11||360|| (mULa) he bhagavan! aparyAptA bhASA keTalA prakAranI che? he gautama! be prakAranI che. te A pramANe--satyamRSA ane asatyAmRSA. he bhagavan! aparyAptA satyamRSA bhASA keTalA prakAranI che? he gautama! dasa prakAranI che. te A pramANe--utpannamizritA, 2 vigatamizritA, 3 utpannavigatamizritA, 4 jIvamizritA, 5 ajIvamizritA, 6 jIvAjIvamizritA, 7 anaMtamizritA, 8 pratyekamizritA, 9 addhAmizritA ane 10 addhAddhAmizritA. ||19||390nA (TI) satyamRSA bhASA dasa prakAranI che, te A pramANe--'utpannamizritA' saMkhyA pUrI karavA mATe jemAM nahi utpanna thayelAnI sAthe utpanna thayelA mizrita che te utpannamizrita bhASA. e pramANe bIje sthaLe paNa yathAsaMbhava vicAravuM. jema ke koi gAma ke nagaramAM ochA athavA adhika bALako janamyAM hoya tyAre 'Aje dasa bALako janamyAM' ityAdi kahevuM te utpannamizritA 1. 'vigatamizritA' e pramANe maraNanA kathanamAM vigatamizritA 2. janma ane maraNanuM nizcita parimANanA kathanamAM visaMvAda-ayathArthapaNe kathana te utpannavigatamizritA 3. 'nIvamizritA ' ghaNA jIvatAM ane ghaNA marI gayelAM zaMkha zaMkhalA vagereno eka Dhagalo joine koi ema kahe ke 'aho! A moTo jIvano Dhagalo che' tyAre jIvamizritA 4. jIvatAne AzrayI satya ane marI gayelAne AzrayI asatya hovAthI A satyamRSA bhASA che. teja rAzimAM 'ATalA jIvatA che ane ATalA marI gayA che' ema parimANapUrvaka nizcita kathana karatAM visaMvAda-ayathArthapaNuM hoya tyAre jIvAjIvamizritA 6. mULA vagere anaMtakAyikonA pakva-pILAM pAMdaDAM vaDe athavA koika pratyeka vanaspati vaDe mizra joine A badhuM anaMtakAyika che' ema kahevuM te 'anaMtamizritA' 7 pratyeka vanaspatinA samudAyano anaMtakAyika sAthe karelo Dhagalo joine 'A badhI pratyeka vanaspati che' ema kahevuM te pratyekamizritA 8. addhAkALa te ahIM prastAvane anusarI divasa ke rAtri rUpakALa grahaNa karavo. te kALa vaDe mizrita thayela te addhAmizritA. jema ke koi manuSya tvarA karato divasa chatAM ema kahe che uTha rAtri gai. athavA rAtri chatAM ema kahe uTha sUrya ugyo. 9 divasa ke rAtrino eka aMza te ahlAddhA, te jemAM mizra karAyela hoya te annAddhAmizritA, jema ke pahelo pahora chatAM koi manuSya utAvaLa karato koine ema kahe ke cAla madhyAhna thai gayo. II19 / / 390 // asaccAmosA NaM bhaMte! bhAsA apajjattiyA kaivihA pannattA ? goyamA ! duvAlasavihA pannattA / taM jahA- AmaMtaNi 1, ANamaNI 2, jAyaNi 3, taha pucchaNI ya 4, paNNavaNI 5 / paccakkhANI 6 bhAsA bhAsA icchANulomA 7 ya || aNabhiggahiyA bhAsA 8 bhAsA ya abhiggahaMmi boddhavvA 9 / saMsayakaraNI bhAsA 10 voyaDa 11 avvoyaDA ceva {{ ||slR0-20||31|| (mULa) he bhagavan! aparyAptA asatyAmRSA bhASA keTalA prakAranI che? he gautama! bAra prakAranI che. te A pramANe-1 AmantraNI, 2 AjJApanI, 3 yAcanI, 4 pRcchanI, 5 prajJApanI, 6 pratyAkhyAnI, 7 icchAlomA (icchAnukUla), 8 anabhigRhItA, 9 abhigRhItA, 10 saMzayakaraNI, 11 vyAkRtA ane 12 avyAkRtA bhASA. 203915 (TI0) asatyAmRSA bhASA bAra prakAranI che. te A pramANe--'AmaMtaLi' iti. 'he devadatta'! ityAdi AmantraNI bhASA 1. - A bhASA pUrve kahelI satyAdi traNa bhASAnA lakSaNathI rahita hovAne lIdhe satya nathI, asatya nathI tema satyamRSA paNa nathI, 380 Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekkarasamaM bhAsApayaM bhAsagAbhAsagaparUvaNaM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 kevaLa vyavahAra mAtranI pravRttinuM kAraNa che, mATe te asatyAmRSA kahevAya che. e pramANe badhe vicAra karavo. AjJApanI kAryamAM bIjAne preraNA karavI, jema ke 'A kara' 2. yAcanI--koi paNa vastunI 'tu Apa' ema yAcanA karavI 3. pRcchanI-- nahIM jaNelA athavA saMdigdha evA koi paNa arthane jANavA mATe tenA jANanArane pUchavuM 4. prajJApanI--jeNe vinayanI zikSA prApta karI che evA ziSyane upadeza Apavo, jema ke 'hiMsAthI nivRtta thayelAM prANIo bhavAntaramAM dIrghAyuSI thAya che' ityAdi. kahyuM che ke ''pALivahADa niyattA vaMti rIhADayA aoLA yA mArM paLattA pAvaLI vIyarAoAi''prANInA vadhathI nivRtta thayelA dIrghAyuSI ane nIrogI thAya che-ityAdi bhASA vItarAge prajJApanI kahI che 5. pratyAkhyAnI yAcanA karanAra ne niSedha karavo 6. icchAnulomA-paranI icchAne anusaravuM, jema koi kaMika kArya karato tyAre koine pUche tyAre te kahe ke 'tame karo mane paNa e abhISTa che' 7. 'anamiprahA'--jyAM pratiniyata arthano nizcaya na hoya te. jemake ghaNAM kAryo karavAnA hoya tyAre koi koine pUche ke 'atyAre zuM karuM? te kahe ke 'atyAre tane je ThIka lAge te ka2' 8. 'abhivRhitA'-jyAM pratiniyata arthano nizcaya hoya te. jemake 'atyAre A karavuM ane atyAre A na karavuM' 9. 'saMzayaraLI' je bhASA aneka arthanI vAcaka hovAthI bIjAne saMzaya utpanna kare te. jemake 'saindhava lAva.' ahIM saindhava zabda lavaNa, vastra, puruSa ane azvano vAcaka che. 10. vyAkRtA-pragaTa arthavALI 11. ane avyAkRtA--atigambhIra zabdArthavALI athavA aspaSTa uccAravALI 12. kAraNa ke tenA arthano vicAra thato nathI. bAkI badhuM yAvat 'rU N maMte! mAsIyA pannattA' ityAdi sudhI sugama che. 20391 || mAsAmAsanaparuvanaM || nIvA aaN mate! viM mAtA, amAsa ?oyamA! nIvA mAttavi,amAtAviA te jeTTe N maMte! vaM yuvRti'jiivaa bhAsagA vi abhAsagA vi' ? goyamA ! jIvA duvihA pannattA / taM jahA - saMsArasamAvaNNagA ya asaMsArasamAvaNNagA y| tattha NaM je te asaMsArasamAvaNNagA te NaM siddhA, siddhA NaM abhAsagA / tattha NaM je te saMsArasamAvaNNagA te NaM duvihA pannattA, taM jahA- selesipaDivaNNagA ya aselesipaDivaNNagA y| tattha NaM je te selesipaDivaNNagA te abhAgA / tattha NaM je te aselesipaDivaNNagA te duvihA pannattA, taM jahA - egiMdiyA ya aNegiMdiyA y| tattha NaM je te egiMdiyA te NaM abhAsagA / tattha NaM je te aNegeMdiyA te duvihA pannattA, taM jahA- pajjattagA ya apajjattagA y| tattha NaM je te apajjattagA te NaM abhAsagA / tattha NaM je te pajjattagA te NaM bhAsagA, se eeNadveNaM goyamA ! evaM mukhvati--'nIvA mAsA vi amAsanAM vi'||sU.-2rU12/5 (mULa) he bhagavan! jIvo zuM bhASaka che ke abhASaka che? he gautama! jIvo bhASaka paNa hoya che ane abhASaka paNa hoya che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho ke, 'jIvo bhASaka paNa hoya che ane abhASaka paNa hoya che'? he gautama! jIvo be prakAranA che. te A pramANa--saMsArI ane asaMsArI. temAM je asaMsArI che te siddho che ane siddho abhASaka hoya che. ane temAM je saMsArI jIvo che te be prakAranA che. te A pramANe--zailezIne prApta thayelA ane zailezIne prApta nahIM thayelA. temAM je zailezIne prApta thaelA che, teabhASaka che. zailezIne prApta nahIM thayelA jIvo be prakAranA che, te A pramANe--eka indriyavALA ane aneka indriyavALA. temAM je ekendriya che te abhASaka che. aneka indriyavALA jIvo be prakAranA cha--paryAptA ane aparyAptA. temAM je aparyApta che te abhASaka hoya che ane je paryAptA che te bhASaka hoya che. e kAraNathI he gautama! huM ema kahyuM che ke 'jIvo bhASaka paNa hoya che ane abhASaka paNa hoya che.' / / 21 / / 392 naiyA juM maMte! vi mAtA, amAsanA? goyamA! nerathA mAtA vi, amAsA viA te jeTTeAM mate) va munnati 'neDyA mAsA vi, amAsa vi'? goyamA! nephyA tuvidA pannattA, tuM bahA-padmattA ya 381 Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 ekkArasamaM bhAsApayaM saccAibhAsajjAyaparUvaNaM apajjattagA yA tattha NaMje te apajjattagA te NaM abhAsagA, tattha NaMje te pajjattagA te NaM bhAsagA, se eeNaDeNaM goyamA! evaM vuccati-'neraiyA bhAsagA vi abhAsagA vi'| evaM egidiyavajjANaM niraMtaraM bhANiyavvaM' ITU-2236rA (10) he bhagavan! nairayiko bhASaka hoya che ke abhASaka hoya che? he gautama! narayiko bhASaka paNa hoya che ane abhASaka paNa hoya che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho ke "narayiko bhASaka paNa hoya che ane abhASaka paNa hoya che? gautama! narayiko be prakAranA che-paryAptA ane aparyAptA. temAM je paryApta che te abhASaka che ane je paryApyA che te bhASaka che. tethI he gautama! huM ema kahuM chuM ke "narayiko bhASaka paNa hoya che ane abhASaka paNa hoya che. e pramANe ekendriya sivAya badhA jIvone niraMtara kahevuM. //ra 2 397ll - IT raccImarAvavaM I. kati NaM bhaMte! bhAsajjAyA paNNattA? goyamA! cattAri bhAsajjAyA pannattA, taMjahA-saccamegaM bhAsajjAyaM,bitiyaM mosaM, tatiyaM saccAmosaM, cautthaM asccaamos| jIvA NaM bhaMte! kiM saccaM bhAsaM bhAsaMti? mosaM bhAsaM bhAsaMti? saccAmosaM bhAsaM bhAsaMti? asaccAmosaM bhAsaM bhAsaMti? goyamA! jIvA saccaM pi bhAsaM bhAsaMti, mosaMpi bhAsaM bhAsaMti, saccAmosaM pi bhAsaM bhAsaMti, asaccAmosaM pi bhAsaM bhaasNti| neraiyA NaM bhaMte! kiM saccaM bhAsaM bhAsaMti, jAva kiM asaccAmosaM bhAsaM bhAsaMti? goyamA! neraiyA NaM saccaM pi bhAsaM bhAsaMti, jAva asaccAmosaM pi bhAsaM bhaasNti| evaM asurakumArA jAva thnniykumaaraa| beiMdiya-teiMdiya-cariMdiyA ya nosaccaM, no mosaM, no saccAmosaM bhAsaM bhAsaMti, asaccAmosaM bhAsaM bhaasNti| paMciMdiyatirikkhajoNiyA NaM bhaMte! kiM saccaM bhAsaM bhAsaMti? jAva kiM asaccAmosaM bhAsaM bhAsaMti? goyamA! paMciMdiyatirikkhajoNiyA No saccaM bhAsaM bhAsaMti, No mosaM bhAsaM bhAsaMti, No saccAmosaM bhAsaM bhAsaMti, egaM asaccAmosaM bhAsaM bhAsaMti, NaNNattha sikkhApuvvagaM uttaraguNaladdhiM vA paDucca saccaM pi bhAsaM bhAsaMti, mosaM pi, saccAmosaM pi, asaccAmosaM pi bhAsaM bhaasNti| maNussA jAva vepAvA te nA nIvA tadA nAyabrA tU0-22364. (0) he bhagavan! bhASAnA keTalA prakAro kahyA che? he gautama! bhASAnA cAra prakAro kahyA che. te A pramANe-eka satyabhASAno prakAra, bIjo mRSA, trIjo satyamRSA ane cotho asatyAmRSA. he bhagavan! jIvo zuM satyabhASA bole che, mRSAbhASA bole che, satyamRSA bhASA bole che ke asatyAmRSA bhASA bole che? he gautama! satya bhASA paNa bole che, mRSA bhASA paNa bole che, satyamRSA bhASA paNa bole che ane asatyAmRSA bhASA paNa bole che. he bhagavana! narayiko zuM satya bhASA bole che ke yAvat asatyAmRSA bhASA bole che? he gautama! narayiko satya bhASA paNa bole che ane yAvat asatyAmRSA bhASA paNa bole che. e pramANe asurakumAro yAvat svanitakumAro jANavA. beIndriya, te indriya, ane caurindriyo satyabhAsA, mRSAbhASA ane satyamRSA bhASA bolatA nathI, paNa asatyAmRSA bhASA bole che. he bhagavan! paMcendriya tiryaMco zuM satya bhASA bole che ke yAvat asatyAmRSA bhASA bole che? he gautama! satyabhASA, mRSAbhASA ane satyamRSA bhASA bolatA nathI, paNa eka asatyAmRSA bhASA bole che. paraMtu zikSApUrvaka ke uttaraguNanI labdhi sivAya bIje jANavuM. zikSA pUrvaka ke uttaraguNanI labdhine AzrayI satyabhASA paNa bole che, asatyabhASA paNa bole che satyamRSA tathA asatyAmRSA bhASA paNa bole che. manuSyo yAvat vaimAniko jema jIvo kahyA tema jANavA. //ra3394 882 Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekkarasamaM bhAsApayaM bhAsAdavvagahaNAiparUvaNaM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 (TI) he bhagavan! bhASAnA keTalA prakAro kahyA che? A bhASAnA prakAra pUrve kahelAM che to paNa pharIthI kahevAnuM kAraNa bIjA sUtranA saMbadha mATe che te batAve che-"he bhagavan! jIvo satya bhASA bole che' ityAdi sugama che, paraMtu beindriya, indriya ane caurindriyomAM satyAdi traNa bhASAno pratiSedha samajavo, kAraNa ke teone samyagu jJAna ane bIjAne chetaravA vagereno irAdo hoto nathI. tiryaMca paMcendriyo paNa yathAvasthita vastunA pratipAdananA abhiprAyathI samyapha (yathArtha) bolatA nathI, tema bIjAne chetaravAnI buddhithI bolatA nathI, paraMtu jyAre bole che tyAre gusse thavA chatAM ke bIjAne mAravAnI icchAvALA chatAM e pramANe ja bole che mATe teonI paNa bhASA asatyAmRSA che. zuM teo badhAnI eka asatyAmRSA bhASA che? 'nathI' ema. jaNAve che. teo zikSAdi sivAya satyAdi bhASA bolatA nathI, paraMtu menA popaTa vagere zikSApUrvaka saMskAra vizeSathI ke tevA prakAranA kSayopazamanI vizeSatAthI jAtismaraNarUpa ke viziSTa vyavahAranI kuzaLatArUpa labdhine AzrayI satyAdi cAre bhASA jora cha. // 23 // 384 // || bhAsAdabvagahaNAiparUvaNaM / / jIveNaM bhaMte! jAiMdavvAiM bhAsattAe giNhati tAI kiM ThiyAI geNhati? aThiyAI geNhati? goyamA! ThiyAI giNhati, no aThiyAI ginnhti| jAI bhaMte! ThiyAI giNhati tAI kiM davvato giNhati? khettato giNhati? kAlato giNhati? bhAvato giNhati? goyamA! davvao vigiNhati,khettao vi,kAlao vi, bhAvao viginnhti|jaaiN bhaMte! davvao geNhati tAI ki egapadesitAI giNhati, dupadesiyAI geNhati jAva aNaMtapadesiyAI geNhati? goyamA! no egapadesiyAI geNhati, jAva no asaMkhijjapadesiyAI geNhati, aNaMtapadesiyAI gennhti| jAI khettao geNhati tAI kiM egapaesogADhAI geNhati, dupaesogADhAI geNhati, jAva asaMkhejjapaesogADhAI geNhati? goyamA! no egapaesogADhAI geNhati, jAva no saMkhejjapaesogADhAI geNhati, asaMkhejjaphaesogADhAI gennhti| jAI kAlo geNhati tAI ki egasamayaThiiyAI geNhati, dusamayaThiiyAI giNhati, jAva asaMkhijjasamayaThiiyAI geNhati? goyamA! egasamayaThitIyAIpi geNhati, dusamayaThitIyAiMpi geNhati, jAva asaMkhejjasamayaThitIyAIpi gennhti| jAI bhAvato geNhati tAI kiMvaNNamaMtAiMgeNhati, gaMdhamaMtAI,rasamaMtAI,phAsamaMtAI geNhati? goyamA! vaNNamaMtAI pi jAva phAsamaMtAI pi gennhti| jAI bhAvao vaNNamaMtAI pi geNhati tAI ki egavaNNAI geNhati, jAva paMcavaNNAI geNhati? goyamA! gahaNadavvAIM paDucca egavaNNAI pi geNhati, jAva paMcavaNNAI pi geNhati, savvaggahaNaM paDucca NiyamA paMcavaNNAI geNhati, taMjahA-kAlAI nIlAI lohiyAI hAliddAI sukillaaii|jaaii vaNNato kAlAI geNhati tAI kiM egaguNakAlAI geNhati,jAva aNaMtaguNakAlAI giNhati? goyamA! egaguNakAlAI pigiNhati,jAva aNaMtaguNakAlAI pigennhti| evaMjAva sukillAI pi|jaaii bhAvato gaMdhamaMtAI giNhati tAI kiM egagaMdhAI giNhati, dugaMdhAiMgiNhati? goyamA! gahaNadavvAI paDucca egagaMdhAI pi dugaMdhAI pi giNhati,savvaggahaNaM paDucca niyamA dugaMdhAI ginnhti| jAI gaMdhato submigaMdhAI giNhati tAI kiM egaguNasubbhigaMdhAI giNhati, jAva aNaMtaguNasubbhigaMdhAI pi giNhati? goymaa| egaguNasubmigaMdhAI pijAva aNaMtaguNasubbhigaMdhAI pi gennhi| evaM dubbhigaMdhAI pi gennhi| jAI bhAvato rasamaMtAI geNhati tAI ki egarasAI geNhati, jAva kiM paMcarasAiM geNhati? goymaa| gahaNadavvAI paDucca egarasAI pi geNhati jAva paMcarasAI pi geNhati, savvaggahaNaM paDucca niyamA paMcarasAI gennhti| jAI rasao tittarasAiM geNhati tAI ki egaguNatittarasAI giNhati, jAva aNaMtaguNatittarasAI giNhati? goyamA! egaguNatittAI pi giNhai,jAva aNaMtaguNatittAI pi giNhati, evaMjAva mhurrso|jaaii bhAvato 383 Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 ekkArasamaM bhAsApayaM bhAsAdavvagahaNAiparUvaNaM phAsamaMtAI geNhati tAI ki egaphAsAI geNhai jAva aTThaphAsAI giNhati? goyamA! gahaNadavvAI paDucca No egaphAsAI geNhati, duphAsAI giNhai,jAva cauphAsAI pigeNhati, No paMcaphAsAI geNhati,jAva no aTThaphAsAI pi geNhati, savvagahaNaM paDucca niyamA cauphAsAI geNhati, taM jahA-sItaphAsAI geNhati, usiNaphAsAI, niddhaphAsAI, lukkhaphAsAI gennhti| jAI phAsato sItAI giNhati tAI kiM egaguNasItAI geNhati, jAva aNaMtaguNasItAI geNhati? goyamA! egaguNasItAI pi geNhati, jAva aNaMtaguNasItAI pi geNhati, evaM usiNaNiddhalukkhAI jAva aNaMtaguNAI pi giNhati ||suu0-24||395|| (mULa) he bhagavan! jIva je dravyo bhASApaNe grahaNa kare che, te zuM sthita-sthira rahelA dravyo grahaNa kare che, asthita-asthira dravyo grahaNa kare che? he gautama! sthira dravyo grahaNa kare che paNa asthira dravyo grahaNa karato nathI. he bhagavan! je sthira dravyo grahaNa kare che te zuM dravyathI grahaNa kare che, kSetrathI grahaNa kare che, kALathI grahaNa kare che, ke bhAvathI grahaNa kare che? he gautama! dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI grahaNa kare che. he bhagavan! je dravyathI grahaNa kare che te ekapradezavALAM grahaNa kare che, e pradezavALA ke yAvat ananta pradezavALA grahaNa kare che? he gautama! eka pradezavALAM ke yAvat asaMkhya pradezavALAM dravyo grahaNa karato nathI, paNa ananta pradezavALAM dravyo grahaNa kare che. je kSetrathI grahaNa kare che te zuM ekapradezAvagADha-eka pradezamAM rahelA be pradezamAM rahelAM ke yAvat asaMkhyAta pradezamAM rahelAM grahaNa kare che? he gautama! te eka pradezamAM rahelAM ke yAvat saMkhyAtA pradezamAM rahelA dravyo grahaNa karato nathI, paNa asaMkhyAta pradezamAM rahelAM dravyo grahaNa kare che. je dravyo kALathI grahaNa kare che te zuM eka samayanI sthitivALAM, be samayanI sthitivALAM ke yAvat asaMkhya samayanI sthitivALAM grahaNa kare che? he gautama! eka samayanI sthitivALAM, be samayanI sthitivALAM ke yAvat asaMkhyAta samayanI sthitivALAM grahaNa kare che. je dravyo bhAvathI grahaNa kare che te zuM varNavALAM, gaMdhavALAM, rasavALAM ke sparzavALAM grahaNa kare che? he gautama! varNavALA paNa grahaNa kare che ane yAvat sparzavALAM paNa grahaNa kare che. je bhAvathI varNavALAM grahaNa kare che te zuM eka varNavALAM grahaNa kare che ke yAvat pAMca varNavALAM grahaNa kare che? he gautama! grahaNa dravyo-grahaNa yogya pratyeka dravyone AzrayI ekavarNavALAM paNa yAvat pAMcavarNavALAM paNa grahaNa kare che. sarva grahaNayogya dravyone AzrayI avazya pAMcavarNavALAM dravyo grahaNa kare che. te A pramANe-kALAM, nIla-lIlAM, lohita-rAtAM hAridra-pILAM ane zukla-dhoLAM. je varNathI kALAM dravyo grahaNa kare che te zuM ekaguNA kALAM dravyo grahaNa kare che ke yAvatuM anantaguNa kALAM dravyo grahaNa kare che? he gautama! ekaguNa kALAM dravyo grahaNa kare che, yAvat anantaguNa kALAM dravyo paNa grahaNa kare che. e pramANe zukla dravyo sudhI jANavuM. bhAvathI je gaMdhavALA dravyo grahaNa kare che te zuM eka gaMdhavALAM grahaNa kare che ke be gaMdhavALAM grahaNa kare che? he gautama! grahaNa yogya pratyeka dravyone AzrayI eka gaMdhavALAM ke be gaMdhavALAM grahaNa kare che ane grahaNa yogya sarva dravyone AzrayI avazya be gaMdhavALAM dravyo grahaNa kare che. je gaMdhathI surabhigaMdhavALAM grahaNa kare che te zuM ekagaNa surabhigaMdhavALAM ke thAvat anantaguNa surabhigaMdhavALAM grahaNa kare che? he gautama! ekaguNa surabhigaMdhavALAM grahaNa kare che, vAvaanantaguNa surabhigaMdhavALAM grahaNa kare che, e pramANe durabhigaMdhavALAM paNa grahaNa kare che. bhAvathI je rasavALAM dravyo grahaNa kare che te zuM ekarasavALAM ke yAvat pAMca rasavALAM grahaNa kare che? he gautama! grahaNa yogya pratyeka dravyone AzrayI ekarasavALAM ke yAva-pAMca rasavALAM grahaNa kare che ane grahaNa yogya sarva dravyone AzrayI avazya pAMcarasavALAM grahaNa kare che. rasathI je tikta rasavALAM grahaNa kare che te zuM ekaguNa tikta rasavALAM grahaNa kare che ke ' yAvat anantaguNa tiktarasavALAM grahaNa kare che? he gautama! ekaguNa tikta rasavALAM ke yAvat anantaguNa 384. Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekkarasamaM bhAsApayaM bhAsAdavvagahaNAiparUvaNaM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 tiktarasavALAM grahaNa kare che. e pramANe yAvat madhurarasa sudhI jANavuM. bhAvathI je sparzavALAM dravyo grahaNa kare che te zuM ekasparzavALAM grahaNa kare che ke yAvat ATha sparzavALAM grahaNa kare che? he gautama! grahaNa yogya pratyeka) dravyone AzrayI eka sparzavALAM grahaNa karato nathI, paNa be sparzavALAM, yAvatu cAra sparzavALAM grahaNa kare che, pAMca sparzavALAM ke vAva-AThasparzavALAM grahaNa karato nathI. grahaNa yogya sarvadravyone AzrayI avazya cAra sparzavALAM grahaNa kare che. te A pramANa--zItasparzavALAM uSNasparzavALAM, snigdhasparzavALAM ane sakSasparzavALAM grahaNa kare che. je sparzathI zItasparzavALAM grahaNa kare che te zuM ekaguNa zItasparzavALAM ke yAvat anaMtaguNa zIta sparzavALAM dravyo grahaNa kare che? he gautama! ekaguNa zItasparzavALA ke yAvat anantaguNa zItasparzavALAM dravyo grahaNa kare che. e pramANe uSNa, snigdha, ane rukSa dravyo saMbaMdhe jANavuM, vAva-anantaguNa rukSasparzavALA dravyone paNa grahaNa kare che. //ra4395o. jAI bhaMte! jAva aNaMtaguNalukkhAI geNhati tAI kiM puTThAI geNhati, apuTThAI geNhati? goyamA! puTThAI geNhati, no apuTThAI gennhti| jAI bhaMte! puTThAI geNhati tAI kiM ogADhAI geNhati, aNogADhAI geNhati? goyamA! ogADhAI geNhati, no aNogADhAI gennhti| jAI bhaMte! ogADhAI geNhati tAI kiM aNaMtarogADhAI geNhati, paraMparogADhAI geNhati? goyamA! aNaMtarogADhAI giNhati, no paraMparogADhAI gennhti|jaaii bhaMte! aNaMtarogADhAI geNhati tAI bhaMte! kiM aNUI geNhati, bAyarAiMgeNhati? goyamA! aNUI pigeNhati, bAyarAI pi geNhati? jAI bhaMte! aNUI pi geNhati, bAyarAI pi gennhti| tAI ki uDDaM geNhati? ahe geNhati, tiriyaM geNhati? goyamA! ukhu pi geNhati, aMdhe vi geNhati, tiriyaM pigennhti|jaaii bhaMte! udapi geNhati, ahe vigeNhati, tiriyaM pi geNhati tAI kiM Adi geNhati? majhe geNhati? pajjavasANe geNhati? goyamA! Adi pi geNhati, majhe vigeNhati, pajjavasANe vigennhti|jaaii bhaMte! Adi pi giNhati, majhe vigeNhati, pajjavasANe vi giNhati tAI kiM savisae giNhati? avisaegiNhati? goyamA! savisae geNhati, no avisae gennhti| jAI bhate! savisae geNhati tAI kiM ANupuTviM geNhati? aNNANupuvviM geNhati? goyamA! ANupuTviM geNhati, no aNANupuvviM gennhti| jAI bhate! ANupuTviM geNhati tAI kiM tidisiM geNhati,jAva chadisiM geNhati? goyamA! niyamA chaddisiM gennhti|"putttthogaaddh-annNtr aNU ya taha bAyare ya uddddmhe| AdivisayA''NupuTviM NiyamA taha chaddisiM ceva ||suu0-25||396||' (10) he bhagavan! je yAvat anantaguNa rukSa dravyo grahaNa kare che te spaSTa-Atma pradeza sAthe sparzelAM ke aspaSTa-nahi sparzelAM grahaNa kare che? he gautama! sparzelAM grahaNa kare che, paNa nahi. sparzelAM grahaNa karato nathI. he bhagavan! je skRSTa dravyone grahaNa kare che ke zuM avagADha (Atmapradezo sAthe eka AkAza pradezamAM rahelAM) grahaNa kare che ke anavagADha dravyone grahaNa kare che? he gautama! avagADha dravyone grahaNa kare che paNa anavagADha dravyo grahaNa karato nathI. he bhagavan! je avagADha dravyo grahaNa kare che te zuM anantarAvagADha (attara sivAya rahelA) ke paraMparAvagADha (attara-vyavadhAna pUrvaka rahelAM) dravyo grahaNa kare che? he gautama! anantarAvagADha dravyo grahaNa kare che, paNa paraMparAvagADha dravyo grahaNa karato nathI. he bhagavan! je anantarAvagADha dravyo grahaNa kare che te aNu-thoDA pradezavALAM grahaNa kare che ke bAdara-ghaNAM pradezavALAM grahaNa kare che? he gautama! aNu-sUkSma paNa grahaNa kare che ane bAdara paNa grahaNa kare che. he bhagavan! je aNu-sUkSma ke bAdara dravyo grahaNa kare che te Urdhva dizAthI AvelAM, adho dizAthI AvelAM, ke tiryam dizAthI AvelAM grahaNa kare che? he gautama! Urdhva dizAthI AvelAM, adho dizAthI AvelAM ane tiryaMga dizAthI AvelAM grahaNa kare che. he bhagavan! je Urdhva, adho ke tiryam dizAthI AvelAM dravyo grahaNa kare che te zuM 385 Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 ekkArasamaM bhAsApayaM bhAsAdavvagahaNAiparUvaNaM AdimAM (prathama samaye), madhyamAM ke antamAM (chellA samaye) grahaNa kare che? he gautama! AdimAM, madhyamAM ane ante grahaNa kare che. he bhagavan! je AdimAM, madhye ane anne grahaNa kare che te sva viSaya (spaSTa avagADha ane anantarAvagADha rUpa) dravyone grahaNa kare che ke aviSayane grahaNa kare che? he gautama! svaviSayane grahaNa kare che, paNa aviSayane grahaNa karato nathI. he bhagavan! je svaviSaya dravyone grahaNa kare che, te AnupUrvI--anukrame ke anAnupUrvI (krama sivAya) grahaNa kare che? he gautama! anukrame grahaNa kare che, paNa krama sivAya grahaNa karato nathI. he bhagavan! je anukrame grahaNa kare che te zuM traNa dizAthI AvelAM grahaNa kare che yAvat cha dizAthI AvelA grahaNa kare che? he gautama! avazya cha dizAthI AvelAM grahaNa kare che. "sRSTa, avagADha, anantara, aNu (sUkSma), bAdara, Urdhva, adho, Adi, ,svaviSaya, AnupUrvI, ane avazya cha dizAone AzrayI grahaNa dravya [hoya che] bhASA saMbaMdhe kahyuM. ra5396|| (TI) have bhASAdravyanA grahaNAdi saMbandhe saMzayo dUra karavA prazna ka2e che--'he bhagavan! jIva je dravyone bhASApaNe grahaNa kare che' ityAdi pATha sugama che paraMtu sthita-gamanakriyArahita dravyo grahaNa kare che, paNa asthita dravyo grahaNa karato nathI. dravyathI vicAratAM ananta paramANurUpa bhASA skandho grahaNa kare che, paNa eka paramANu, be paramANu vagerenA sko grahaNa karato nathI. kAraNa ke teo svabhAvathI ja jIvone grahaNa karavAne ayogya che. kSetranA vicAramAM asaMkhyAta pradezAvagADha dravyo grahaNa kare che, kAraNa ke eka pradezAdi avagADha dravyo tevA prakAranA svabhAvathI ja grahaNane ayogya che. kALathI vicAra karatAM eka samayanI sthitivALAM yAvat asaMkhyAta samayanI sthitivALAM dravyo grahaNa kare che, kAraNa ke pudgalonI asaMkhyAtA kALa sudhI sthitino saMbhava che. bhagavatI sUtramAM saija ane nireja pudgalonI sthitinI sthitinA vicAramAM kahyuM che--'he bhagavan! anantapradezika skandha keTalA kALa sudhI saija-sakampa hoya? he gautama! jaghanya eka samaya ane utkRSTa AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga hoya. nireja jaghanyathI eka samaya ane utkRSTa asaMkhyAtA kALa sudhI hoya che.' te grahaNa karelA dravyo grahaNa pachInA samaye avazya chUTe che-e svabhAva che ane te pachInA samaye grahaNa thAya che. bIjA AcAryo A pramANe vyAkhyA kare che-'eka samayanI sthitivALAM dravyo bhASAnA Adi pariNAmanI apekSAe jANavAM, kAraNa ke pudgalono vicitra pariNAma che, tethI eka prayatnathI grahaNa karelAM ane choDelAM chatAM paNa keTalAka eka samaya sudhI bhASApaNe rahe che, keTalAka be samaya sudhI, yAvat-keTalAka asaMkhyAtA samaya sudhI rahe che.' tathA 'haLavvADuM' vRddhatte tti praddaLAni-je grahaNa karAya te grahaNadravyo eTale grahaNa karavAne yogya dravyo che temAMnA keTalA eka varNapariNAma vaDe eka varNavALAM, keTalAka be varNavALA, keTalAka traNa varNavALAM, keTalAka cAra varNavALAM ane keTalAka pAMca varNavALAM hoya che. jyAre eka prayatnathI grahaNa karelAM paNa badhA dravyonA samudAyanI vivakSA karIe tyAre avazya pAMca varNavALAM grahaNa kare che. e pramANe gandha ane rasa saMbandhu vicAra karavo. sparzanI apekSAe vicAra karatAM eka sparzano pratiSedha jANavo, eTale eka sparzavALAM dravyo grahaNa karato nathI, kAraNa ke paramANune paNa avazya be sparza hoya che. kahyuM che ke--'jALameva tattva sUkSmo nityazca mavati paramALu: sAndhavargo tisparza: jAti thA' paramANu antya-chelluM kAraNa che (arthAt--tenuM koi kAraNa nathI.) vaLI te sUkSma ane nitya che. eka rasa, eka gandha, eka varNa ane be sparzavALo, ane kAryarUpa lijJathI anumAna karavA yogya che. 'vuAsA zinhapha' dvispani-- mRdu ane zIta ke mRdu ane uSNasparzavALA ityAdi grahaNa kare che. 'khAva patAsArUM' yAvat-cAra sparzavALAM dravyo grahaNa 1. bhASA vagarNAnA dravyo sparzanI apekSAe be sparzavALAM grahaNa kare, yAvatcAra sparzavALAM paNa grahaNa kare ema kahyuM, temAM TIkAkAra 'JAsArUM ziopha' e mUlanI pratIka laine mRdu ane zIta tathA mRdu uSNarUpa ityAdi be sparzavALAM grahaNa kare che ema jaNAve che. temAM mRdu ane zIta, mRdu ane uSNa e be sparza ja kema sambhave che? kAraNa ke snigdha athavA rukSa sparzano paNa sambhava che, to vicAra karatAM be sparza ghaTI zakatA nathI, vaLI trisparzavALA pudgalonA grahaNa sambandhe TIkAkAra jaNAve che ke 'trisvazanyivak--Anivid mRzItalpazani, nivid mRtyunipalpanA koi mRdu ane zItasparzavALA dravya hoya che ane koi mRdu ane snigdha sparzavALAM hoya che. eTale mRduno mRdumAM antarbhAva karatAM mRdu, zIta ane snigdha ema traNa sparzavALAM dravya hoya che. have ahIM prazna thAya che ke bhASAvargaNAno koi skandha kevaLa mRduM ane zIta sparzavALo hoya? temAM rukSa ke zIta sparza kema na hoya? kAraNa ke snigdha ane rukSa bemAMthI 386 Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekkarasamaM bhAsApayaM bhAsAdavvagahaNAi parUvaNaM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 kare che. temAM yAvat zabdathI traNa sparzavALA dravyone grahaNa kare che. traNa sparzavALAM dravyo A pramANe che-keTalAka dravyo mRdu,ane zIta sparzavALAM che ane keTalAMka mRdu ane snigdha sparzavALAM che. temAM mRdusparzano mRdusparzamAM samAveza thAya che mATe eka sparza, ane zIta ane snigdharUpa be anya sparze ema samudAyane AzrayI traNa sparzavALAM dravyo grahaNa kare che. ema bIjA sparzIno yoga hoya to paNa traNa sparzavALAM dravyo jANavA. keTalAMka cAra sparzavALAM dravyo grahaNa kare che. temAM cAra sparzamAM mRdu ane laghurUpa be sparzI avasthita che, kAraNa ke sUkSma skandhomAM te avazya hoya che ane bIjA be snigdha ane uSNa, snigdha ane zIta, rukSa ane uSNa, rukSa ane zIta sparza hoya che. sarva samudAyanI apekSAe avazya te cAra sparzavALAM dravya grahaNa kare che. temAM mRdu ane laghu e sparzI avasthita che ane avasthita hovAthI vyabhicAranA (aniyatapaNAnA) abhAvathI arthAnizcita hovAthI gaNAtA nathI, te sivAya bIjA snigdhAdi cAra sparze vikalpa hoya che-tene AzrayI sUtra kahe che. 'zItasparzavALAM grahaNa kare che, (uSNa sparzavALAM, snigdha sparzavALAM ane rukSa sparzavALAM grahaNa kare che.) ityAdi vAvanAH pati! batAvanAruM che' he bhagavan! je yAvat anantaguNa rukSa dravyone grahaNa kare che tyAM sudhI sugama che. ahIM hamaNAM A chelluM sUtra kahyuM -anantaguNa rukSa dravyone paNa grahaNa kare che ane tyArapachI sUtranA saMbandhathI A kahyuM ke-he bhagavI je yAvat anantaguNa rukSa dravyone grahaNa kare che. ahIM yAvat zabdavaDe he bhagavan! je ekaguNa kALAvarNavALA dravyo grahaNa kare che'-ItyAdi jANavuM. he bhagavan! te dravyo zuM spaSTa-AtmapradezovaDe sparza karAyelA grahaNa kare che ke nahi sparza karAyelA grahaNa kare che? bhagavAn uttara Ape che- gautama! Atmapradezo sAthe sparza karAyelA grahaNa kare che, paNa sparza nahi karAyelA grahaNa karato nathI. ahIM bhASA dravyono AtmapradezonI sAthe sparza AtmapradezonA avagAhanA kSetrathI bahAra paNa saMbhave che, mATe prazna kare che-he bhagavan! ityAdi avagADha Atmapradezo sAthe eka kSetramAM rahelA dravyo grahaNa kare che paNa tethI bIjA anavagADha-bhinna kSetramAM rahelAM dravya grahaNa karato nathI. je avagADha dravyo grahaNa kare che temAM anantarAvagADha-antara. sivAya rahelA bhASAdrivyone grahaNa kare che paNa paraMparAvagADha dravyone grahaNa karato nathI. bhAvArtha e che ke je Atmapradezone viSe je bhASAdravyo rahelA che te Atmapradezo vaDe teja bhASAdravyone grahaNa kare che, paNa eka, be, traNa Atmapradezone attara rahelA bhASAdravyone grahaNa karato nathI. je anantarAvagADha dravyone grahaNa kare che, te aNu-thoDA pradezavALA paNa grahaNa kare che. eka sparza to hovo joie. jo snigdha na hoya to rukSa hoya ane rukSa na hoya to snigdha hoya, zIta na hoya to uSNa hoya ane uSNa na hoya to zIta hoya eTale eka skandamAM paraspara virodhI sparza na hoya, tethI koipaNa rIte mazItasparzavALA ke mRsnigdhasparzavALAM dravya ghaTI zakatA nathI, kAraNa ke mRdu ane zIta sparza hoya tyAM snigdha ke rukSa sparza hovo joie, ane mRdu snigdha, sparza hoya tyAM zIta ke uSNa sparza hovo joie, eTale be sparzavALAM ke traNa sparzavALAM dravyo ghaTI zakatAM nathI. kadAca ema mAnIe ke mRdu ane ladhu sparza avasthita hovAthI tenI gaNanA na karIe topaNa Upara kahyA pramANe mRdu ane zIta ane mRdu ane uSNarUpa be sparzavALAM dravyo ghaTatA nathI, tema trisparzavALA dravyonA grahaNa prasaMge mRduzItasparzavALA ane mRdusnigdhasparzavALA dravyo ghaTatA nathI. lokaprakAzamAM kahyuM che ke "jIyA nAnA garva larfmika mRta sparzatu rAvateSAM mR6navu chu acI to ? snigdhazIto snigdhoSNau vA prkiirtitau| rUkSoSNau rUkSazItau vA vijJervedyau ythaagmm|| ayaM paJcasaGgrahavRttizatakabRhaTTIkAdyabhiprAyaH pratiprajJatAmAna vaitAnidhoLazApane parzatuve yAtrAti'' loka prakAza, sarga 35, zlod 43-44. artha-tejasa, bhASA, zvAsocchavAsa, mana ane kArmaNa vargaNAo paNa varNAdi vaDe e pramANe che. parantu sparzanI apekSAe cAra sparzavALI che, temAM mRdu ane laghu e be sparze dhruva-avasthita che ane bIjA snigdha zIta athavA snigdha uSNa ane rukSa uSNa athavA zIta sparza hoya che e vidvAnoe Agamane anusarI jANavuM. A pramANe paccasaMgrahavRttimAM che ane zatakabRhaddIkA vagereno abhiprAya che. karmaprakRti ane bhagavatI sUtranA abhiprAyathI snigdha, uSNa, rukSa ane zIta e cAra ja sparza hoya che. eTale bhASAvargaNAnA koi skandha sparzanI apekSAe snigdha ane zIta sparzavALo, snigdha ane uSNa, rukSa ane zIta athavA rukSa ane uSNa sparzavALo hoya to te apekSAe be sparzavALA dravya grahaNa kare che, paNa traNa sparzavALAM dravya grahaNa kare che emAM kayA traNa sparza levA e prazna to bAkI ja rahe che. sarva grahaNa yogya dravyanI apekSAe cAra sparzavALA grahaNa kare che e to barAbara che. paNa pratyeka skandhanI apekSAe traNa sparzavALAM dravyo to koipaNa rIte ghaTI zakatAM nathI. tattva bahuzruta gamya che. | 387 Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 ekkArasamaM bhAsApayaM bhAsAdavvagahaNAi parUvaNaM ane bAdara-ghaNA pradezavALA paNa grahaNa kare che. ahIM aNupaNuM ane bAdarapaNuM bhASAne yogya te skandhonA thoDA pradeza ane ghaNA pradezanI apekSAe samajavuM. kAraNa ke mULa TIkAkAre tevA prakAranI vyAkhyA karI che. je aNudravyone paNa grahaNa kare che te Urdhva dizAnA, adho dizAnA ane tiryak dizAnA jANavA. ahIM jeTalA kSetramAM jIvane grahaNa yogya bhASA dravyo rahelAM che, teTalA ja kSetramAM UrdhvapaNuM, adhopaNuM ane tiryakpaNuM samajavuM. 'nArUM maMte! 3Epi zeha ' ityAdi. je bhASAdravyono grahaNayogya utkRSTathI antarmuhUrta pramANa kALa che, tene te kALanI AdimAM-prathama samaye paNa grahaNa kare che, madhye-bIjA vage2e samayomAM paNa grahaNa kare che ane chelle samaye paNa grahaNa kare che. 'gADuM maMte! Api 'gendapha' ityAdi, je AdimAM, madhyamAM ane antamAM je dravyone grahaNa kare che te svaviSaya-pRSTa, avagADha ane anantarAvagADharUpa dravyone grahaNa kare che, paraMtu aviSaya-pRSTAdi sivAyanA bIjA dravyone grahaNa karato nathI. 'nArUM bhaMte! savisar joopha' ityAdi. je svaviSayabhUta dravyone grahaNa kare che te AnupUrvI vaDe-dravya grahaNanI apekSAe jema jema najIka hoya te kramavaDe grahaNa kare che, paNa tethI viparIta kramathI grahaNa karato nathI. 'nArUM maMte! AALuputtri cennurU' ityAdi. he bhagavan! je AnupUrvIthI grahaNa kare che te traNa dizAthI AvelAM dravyo grahaNa kare che, ema cAra dizAthI AvelAM, pAMca dizAthI AvelAM ke cha dizAthI AvelAM grahaNa kare che? ema gautama svAmIe praznakaryo eTale bhagavAn kahe che-'he gautama! avazya cha dizAthI AvelAM dravyo grahaNa kare che, kAraNa ke bhASaka-bolanAra avazya trasa nADImAM hoya che, ane te sivAya bIje trasa kAyano saMbhava nathI ane trasa nADImAM rahelAne avazya cha dizAothI AvelA pudgalano saMbhava che. e pUrvokta artha saMbandhe saMgrahaNI gAthA kahe che--'puTTonA anaMtara' ityAdi. prathama sRSTa saMbandhI sUtra, tyArapachI avagADhasUtra, tyArapachI anantarAvagADhasUtra, te pachI aNu ane bAdara saMbandhI sUtra, tyArabAda Urdhva, adho, tirthaMga dizA saMbandhI sUtra, tyArapachI 'Arphe' Adi madhya ane avasAnasUtra, tyArapachI viSayasUtra, tyArabAda AnupUrvIsUtra ane tyArapachI 'niyamAt' avazya SaDTizisUtra che. II25396 // jINaM bhaMte! jAI vvAI bhAsattAe geNhati tAI kiM saMtaraM geNhati ? niraMtaraM geNhati ? goyamA ! saMtaraM pi geNhati, niraMtaraM pi gennhti| saMtaraM giNhamANe jahaNNeNaM egaM samayaM, ukkoseNaM asaMkhejjasamae aMtaraM kaTTu geNhati, niraMtaraM hamANe jahaNeNaM do samae, ukkoseNaM asaMkhejjasamaye aNusamayaM avirahiyaM niraMtara geNhati / jIve NaM bhaMte! jAI davvAI bhAsattAe gahiyAI Nisirai tAI kiM saMtaraM nisirai ? niraMtaraM nisarai ? goyamA ! saMtaraM nisirai, no niraMtaraM nisira / saMtaraM nissaramANe egeNaM samayaeNaM geNhati, egeNaM samaeNaM nisirai, eteNaM gahaNanisiraNovAeNaM jahanneNaM dusamaiyaM, ukkoseNaM asaMkhejjasamaiyaM aMtomuhuttiyaM gahaNanisiraNovAyaM [NisiraNaM] kareti I]0-26||217|| (mULa) he bhagavan! jIva je dravyo bhaSApaNe grahaNa kare che te zuM sAntara (samayAdinA attara sahita) grahaNa kare che ke niraMtara grahaNa kare che? he gautama! sAntara paNa grahaNa kare che ane nirantara paNa grahaNa kare che. sAntara grahaNa karato jaghanyathI eka samaya ane utkRSTa asaMkhyAtA samayonuM antara karI grahaNa kare che ane nirantara grahaNa karato jadhanyathI be samaya ane utkRSTa asaMkhyAtA samayo sudhI pratisamaya niraMtara avirahitapaNe grahaNa kare che. he bhagavan! jIva bhASApaNe grahaNa karelAM je dravyo bahAra kADhe che te zuM sAntara kADhe che ke niraMtara kADhe che? he gautama! sAntara bahAra kADhe che, paNa nirantara kADhato nathI. sAntara bahAra kADhato eka samaye grahaNa kare che ane eka samaye bahAra kADhe che. e rIte grahaNa ane niHsaraNa--bahAra kADhavA vaDe jaghanya be samaya ane utkRSTa asaMkhyAta samayanA antarmuhUrta sudhI grahaNa ane niHsaraNa kare che. II26397 / / .388 Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekkarasamaM bhAsApayaM bhAsAdavvabheyaNaparUvaNaM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 (TI) he bhagavan ! jIva je dravyo bhASApaNe grahaNa kare che te zuM sAntara (samayAdinA attara sahita) grahaNa kare che ke niraMtara (samayAdinA antara sivAya) grahaNa kare che? bhagavAn uttara Ape che--sAntara paNa grahaNa kare che ane niraMtara paNa grahaNa kare che, kAraNa ke banne prakAre grahaNa karavAno saMbhava che. temAM sAntara grahaNa ane niraMtara grahaNanA kALanuM pramANa batAve che-'saMtara frnhamALe' ityAdi. sAnnara grahaNa karato jaghanya eka samayanuM antara karI grahaNa kare che. A jaghanya eka samayanuM antara niraMtara bolavAmAM pravRtta thayelAM bolanArane AzrayI samajavuM, te. A pramANe--eka samaye bhASApudgalone grahaNa karI tyAra bAda mUkavAnA samaye bIjA pudgalo grahaNa karyA sivAya trIjA samaye pharIthI grahaNa ja kare che, mUkato nathI ane bIjA samaye prathama samayamAM grahaNa karelA pudgalo mUke che ane bIjA grahaNa karato nathI. ahIM AzaMkA kare che ke 'anya prayatnathI grahaNa thAya che ane anya prayatnathI mUke che, te banne grahaNa ane nisarga prayatna paraspara viruddha kArya karavAthI paraspara viruddha che, to eka samaye te be prayatna kema hoya? te AzaMkA ayukta che. kAraNa ke jIvanA tevA prakAranA svabhAvathI be upayoga eka samaye hotA nathI, parantu je kriyAo che te ghaNI hoya to paNa eka samaye ghaTe che, kemake tevI rIte dekhAya che. jema ke nRtya karanArI eka chatAM paNa bhramaNAdi nRtya karatI eka samaye paNa hAtha paga vagerenA vicitra abhinayo karatI dekhAya che, vaLI sarva vastuno paNa pratyeka samaye utpAda ane vyaya thAya che ane eka ja samaye saMghAta-maLavuM ane parizATa-judA paDavuM thAya che. mATe eka samaye grahaNa ane nisarga be kriyAo mAnavAmAM koi paNa prakArano doSa nathI. e saMbandhe bhASyakAra kahe che ke--'paraspara virodhI evA grahaNa ane nisargarUpa be prayatno eka samaye kema hoya? uttara--eka samaye be upayoga na hoya, paNa aneka kriyAo hovAmAM zo doSa che'? trIjA samaye bIjA samaye grahaNa karelA teja pudgalone mUke che ane bIjA grahaNa karato nathI. ema sAntara grahaNa kare che. utkRSTathI to asaMkhyAtA samaya sudhI nirantara grahaNa kare che. kadAca bIjo koi asaMkhyAtA samayamAM thayelA grahaNane eka grahaNa mAne, tethI kahe che ke 'pratisamaya grahaNa kare che.' kadAcit antara paDatuM hoya to paNa vyavahArathI 'pratisamaya grahaNa kare che' ema kahevAya, tethI te AzaMkA dUra karavA mATe 'avirahitapaNe niraMtara grahaNa kare che' ema kahyuM che. temAM prathama samaye pudgalonuM grahaNamAtra hoya che, paNa mUkavAnuM hotu nathI. kAraNa ke grahaNa karyA sivAya nisarga hoto nathI. chelle samaye mUkavAnuM ja hoya che. kAraNa ke bolavAnI icchA baMdha thatAM grahaNano saMbhava nathI. bAkInA bIjA trIjA vage2e samayamAM grahaNa ane nisarga-mUkavuM banne eka samaye thAya che. sthApanA-- . graM. gu. gra. gR. 0 0 ni. ni. ni. ni. ni. || mAsavavameyaLavavaLa || jIve NaM bhaMte! jAI davvAI bhAsattAe gahiyAI Nisirati tAI kiM bhiNNAI Nisirati ? abhiNNAI Nisirati ? goyamA ! bhinnAI pi nissarai, abhinnAI pi nissarai / jAI bhinnAI Nisirati tAI anaMtaguNaparivaDDIeNaM parivaDDhamANAI loyaMtaM phusanti, jAI abhiNNAI nisirai tAI asaMkhejjAo ogAhaNavaggaNAo gaMtA bhedamAvajjaMti, saMkhejjAtiM joaNAtiM gaMtA viddhaMsamAgacchaMti / sU0 - 27 / / 398 / / (mULa) he bhagavan! jIva bhASApaNe grahaNa karelAM dravyo bahAra kADhe che te bhinna bhedAyelA kADhe che ke abhinna nahI bhedAyelA kADhe che? he gautama! bhinna paNa kADhe che ane abhinna paNa kADhe che. je bhinna dravyone kADhe che, te anantaguNA vRddhithI vadhatAM lokAntano sparza kare che. je abhinna dravyo kADhe che te asaMkhyAtI avagAhanAvargaNA (asaMkhya pradezAtmaka kSetranA vibhAgarUpa) paryanta jaIne bhedAya che, ane pachI saMkhyAtA yojano sudhI jaine vinAza pAme che. I273985 (TI0) 'nIvA khaM bhaMte! nAr rLvArUM mAsattANuM nahiyArUM nisarapha'--he bhagavan! jIvo bhASApaNe grahaNa karelAM je dravyo mUke che-ityAdi praznasUtra sugama che. uttara-'sAntAM nivR'ti' sAntara mUke che paNa nirantara mUkato nathI. teno A bhAvArtha 389 Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 ekkArasamaM bhAsApayaM bhAsAdababheyaNaparUvaNaM che-ahIM prathama bhASA dravyanuM grahaNa nirantara kahyuM, kAraNa ke- madhusamaye virahiyaM niraMtara 'pratisamaya avirahitapaNe niraMtara grahaNa kare che-ema hamaNAM ja sUtra kahyuM, tethI nisarga-mUkavuM paNa prathama sivAyanA bAkInA samayamAM niraMtara mAnavuM joIe, kAraNa ke grahaNa karyA pachInA samaye avazya nisarga-mUkavAnuM hoya che. mATe "sAta nivRti no nirantarama' ti-sAntara mUke che, niraMtara mUkato nathI, e grahaNanI apekSAe samajavuM, te A pramANe-je samaye je bhASAdravyo grahaNa kare che tene te samaye mUkato nathI. jema ke prathama samaye grahaNa karelAM bhASAdravyo teja prathama samaye mUkato nathI, paNa pUrva pUrvanA samaye grahaNa karelA pachI pachInA samaye mUke che. mATe nisarga grahaNa pUrvaka hoya che, kAraNa ke grahaNa karyA sivAya nisarga hoto nathI, mATe sAntare nisarga kahyo che. e saMbandha bhASyakAra kahe che-pratisamaya nirantara grahaNa karavAnuM kahyuM che, to mUkavAnuM paNa niraMtara kahevuM joIe, to sAntara (attara pUrvaka) mUkavAnuM kema kahyuM? uttara-grahaNanI apekSAe mUkavuM sAntara kahyuM che, kAraNa ke je samaye je bhASA dravyo grahaNa karelAM che tene te samaye nirantara mUkato nathI, jema prathama samaye (grahaNa kare che paNa) mUkato nathI. grahaNa karyA sivAya mUkato nathI mATe grahaNanuM attara hovAthI sAntara mUke che. tAtparya e che ke grahaNanI apekSAe nisarga sAntara che ane samayanI apekSAe nirantara che, kAraNa ke dvitIyAdi badhA samayamAM nirantara nisarga hoya che, eja bAbata sUtrakAra spaSTa kare che-"sAMtAM niramAno parva samai 6, La samA ' Iti-sAntarapaNe grahaNa karato eka samaye-pUrva pUrvanA samaye grahaNa kare che ane eka samaye-pachI pachInA samaye mUke che. athavA grahaNanI apekSAe nisarga-mUkavAnuM hovAthI eka samaye-prathama samaye grahaNa ja kare che, paNa mUkato nathI, kAraNa ke grahaNa karyA sivAya mUkavAnuM hotuM nathI. ane eka chellA samaye mUke ja che, paNa grahaNa karato nathI. kAraNa ke bolavAnI icchA bandha thatAM bhASAvargaNAnA grahaNano saMbhava nathI, bAkInA dvitIyAdi samayomAM eka sAthe grahaNa ane nisarga kare che. te nirantara jaghanyathI be samaya sudhI ane utkRSTathI asaMkhyAtA samaya sudhI hoya che. eja bAbata sUtrakAra kahe che-"kahaLanisaraNovALuM vahavuli husamakyuM, 3ose unasamartha manomuttimAM hAisara vAreA grahaNa ane nisarganA upAyaprayatna vaDe jaghanya be samaya sudhI ane utkRSTa asaMkhyAtasamayanA parimANavALA antarmuhUrta sudhI grahaNa ane nisarga kare che. jIve nuM aMta! nADuM brAuM-he bhagavan! jIve bhASApaNe grahaNa karelAM je dravyo mUke che, te bhinna mUke che ke abhinna mUke che-ityAdi praznasUtra sugama che. bhagavAn uttara Ape che-"he gautama! bhinna-bhedAyelAM paNa mUke che ane abhinna-nahi bhedAyelAM paNa mUke che. ahIM A bhAvArtha che-vaktAnA be prakAra che-mandaprayatnavALo ane tIvraprayatnavALo. temAM je vyAdhivizeSathI ke anAdarathI mandaprayatnavALo che te tevAja prakAranA pUla khaMDavALAM bhASA dravyo mUke che ane je ArogyAdiguNayukta ane tathAvidha AdarabhAvathI tIvaprayatnavALo che te bhASAdravyone grahaNa ane mUkavAnA prayatnavaDe aneka khaMDa karIne mUke che. e saMbandha bhASyakAra kahe cha-koI mandaprayatnavALo vaktA sakala-saMpUrNa nahi bhedAyelAM sarvadravyone mUke che ane bIjo tIvaprayatnavALo bhASAdravyone bhedIne khaMDo karIne mUke che. te mATe kahyuM che ke fkhannA nisara, khinnA nisara, nADuM khAvuM nisara -bhedAyelAM paNa mUke che ane nahi bhedAyelA paNa mUke che. tIvraprayatnavALo vaktA prathamathI ja je bhedAyelAM bhASA dravyone mUke che te sUkSma hovAthI ane ghaNAM hovAthI ghaNAM anya dravyone vAsita kare che, ane te anya dravyone vAsita karatAM hovAthI anantaguNavRddhithI vadhatAM cha e dizAe lokAttano sparza kare che, e saMbadhe kahyuM che ke te "bhadAyelAM dravyo sUkSma hovAthI anantaguNa vRddhivaDe lokAttane prApta thAya che, ane bhASAvaDe niraMtara lokane pUrNa kare che.' mandaprayatnavALo vatA pUrve jevA prakAranAM je bhASAdravyo hato tevAja prakAranA badhAM abhinna-nahi bhedAyelAM dravyone bhASApaNe pariNAvI mUke che ane te asaMkhyAtI avagAhanAvargaNA sudhI jaine bhedAya che. eTale eka eka bhASAdravyanA AdhArabhUta asaMkhyapradezAtmaka kSetranA vibhAga rUpa avagAhanAonA asaMkhyAtA vargaNA-samudAyo oLaMgI pachI te bhASA dravyo bhedAya che ane te bhedAyelA bhASA dravyo saMkhyAtA yojana sudhI jaIne nAza pAme che-zabdapariNAmano tyAga kare che. kahyuM che ke "abhinna bhASAdravyo 390 Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekkarasamaM bhAsApayaM bhAsAdavvabheyaNaparUvaNaM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 asaMkhyAtI avagAhanA vargaNA sudhI jaine bhedAya che ane tyAra pachI saMkhyAtA yojana paryanta jaIne nAza pAme cheM." 1/27ll398. tesi NaM bhaMte! davvANaM kativihe bhee paNNatte? goyamA! paJcavidhe bhede pnntte| taM jahA-khaMDAbhede, payarAbhede, cuNNiyAbhede, aNutaDiyAbhede, ukkriyaabhede| se kiM taM khaMDAbhede? 2 jaNNaM ayakhaMDANa vA taukhaMDANa vA taMbakhaMDANa vA, sIsagakhaMDANa vA rayayakhaMDANa vAjAtarUvakhaMDANa vA khaMDapaNa bhede bhavati se taM khaMDAbhedezase kiM taM payarAbhede?2 jaNNaM vaMsANa vA vettANa vA nalANa vA kadalIthaM(tthaM)bhANa vA abbhapaDalANa vA payaraeNaM bhede bhavati, se taM payarAbhedeza se kiM taM cuNNiyAbhede? 2 jaNNaM tilacuNNANa vA muggacuNNANa vA mAsacuNNANa vA pippalicuNNANa vA miriyaSuNNANa vA siMgaberacuNNANa vA cuNNiyAe bhede bhavati se taM cuNNiyAbhede 3|se kiM taM aNutaDiyAbhede?2 jaNNaM agaDANa vA taDAgANa vA dahANa vA nadINa vA vAvINa vA pukkhariNINa vA dIhiyANa vA guMjAliyANa vA sarANa vA [sarasarANa vA] sarapaMtiyANa vA sarasarapaMtiyANa vA aNutaDiyAbhede bhavati, se taM aNutaDiyAbhede 4Ase kiM taM ukkariyAbhede? 2 jaNNaM mUsANa' vA maMDUsANa' vA tilasiMgANa vA muggasiMgANa vA mAsasiMgANa vA eraMDabIyANa vA phuDiyA' ukkariyAe bhede bhavati, se taM ukkariyAbhede 5 ||suu0-28||399|| (10) he bhagavan! te dravyono bheda keTalA prakArano kahelo che! he gautama! pAMca prakArano bheda kahelo che. te A pramANa-1 khaMDabheda, 2 pratarabheda, 3 cUrNikAbheda, 4 anutaTikAbheda ane 5 utkarikAbheda. he bhagavan! khaMDabheda kevA prakArano che? he gautama! je loDhAnA khaMDono, jasatanA khaMDono, trAMbAnA khaMDono, sIsAnA khaMDono, rUpAnA khaMDono, ke suvarNanA khaMDono khaMDarUpe-TukaDArUpe bheda thAya te khaMDabheda. he bhagavan! prArabheda kevA prakArano che? je vAMsano, netarano, baruno, keLanA staMbhano ke abarakhanA paDono prata-paDarUpe bheda che te pratarabheda. he bhagavan! cUrNikAleda kevA prakArano che? he gautama! je talanA cUrNAno, maganA cUrNono, aDadanA cUrNAno, pIparanA cUrNAno, marInA cUrNAno ke suMThanA cUrNano cUrNarUpe bheda thAya te cUrNikAbheda. he bhagavan! anutaTiyAbheda kevA prakArano che? je kUvA, taLAvo, kaho, nadIo, vAvo, puSkariNIo, dIrghakAo, guMjAlikAo, sarovaro, sara sarovaro, sarapaMktio ke sarasara paMktiono anutaTikArUpe bheda thAya che te anutaTikAbheda. utkarikAbheda kevA prakArano che? je mUsa-masUra, maMDUsa, talanI siMgo, maganI siMgo aDadanI siMgo ke eraMDAnA bIjono phUTIne utkarIkArUpe bheda thAya che te utkarikAbheda, ll28ll399 (TIva) "bheda pAmelAM paNa bhASAdravyo mUke che ema kahyuM, temAM zabdadravyano bheda keTalA prakArano che-e saMbadhe prazna kare che- teli naM pa!i ravyAmAM vide '--'he bhagavan!! te dravyono keTalA prakArano bheda kahelo che' ityAdi. temAM loDhAnA khaMDa vagerenI peThe khaMDabheda, abarakha ane bhojapatrAdinI peThe pratarabheda, phekelA cUrNanI peThe cUrNikAbheda, zeraDInI chAla vagerenI jema anutaTikAbheda ane zruti-kAnanA AgharSanI (madananI) jema utkarikAbheda jANavo. e bhedonI vyAkhyA karavAnI icchAvALA sUtrakAra prazna ane uttarasUtro kahe che-te hiMdakhe?' "khaMDabheda kevA prakArano che' ityAdi pAThasiddha che, paraMtu anutaTikA bhedamAM kUvA, taLAvo, hUdo e badhA prasiddha che, nadIo-parvatanI nadIo vagere, vAvo-catuSkoNa AkAravALI, puSkariNIo-goLa AkRtivALI, dIdhiMkA-sIdhI nadIo, guRAlikA vakra nadIo, ghaNAM ekalAM puSpaprakAranI jema chUTAM sarovaro, ane te eka eka zreNimAM rahelAM hoya te sara:paMktio kahevAya che. zreNibaddha rahelAM sarovaromAM kUvAnuM pANI praNAlInIka dvArA jAya te sara sara paMkti kahevAya che. e sivAya bIjA aprasiddha bhedo lokathI jANI levA. 28399 1. mUHILa, mUla"ILa, mUlathAna pAThAntara; 2. mALa, 3. ketA, kattA 391 Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 ekkArasamaM bhAsApayaM bhAsAdavvabheyaNaparUvaNaM eesiNaMbhaMte! davvANaM khaMDAbheeNaM payarAbhedeNaMcuNNiyAbhedeNaM aNutaDiyAbhedeNaM ukkariyAbhedeNa yabhijjamANANaM kayare qayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA, visesAhiyA vA? goymaa| savvatthovAI davvAI ukkariyAbhedeNaM bhijjamANAI,aNutaDiyAbheeNaMbhijjamANAI aNaMtaguNAI, cuNNiyAbhedeNaMbhijjamANAI aNaMtaguNAI,payarAbhedeNaM bhijjamANAI aNaMtaguNAI, khaMDAbhedeNaM bhijjamANAI annNtgunnaaii||suu0-29||400|| (mULa) he bhagavan! khaMDabheda, pratarabheda, cUrNabheda, anutaTikAbheda ane utkarikAbhedathI bheda pAmatAM e dravyomAM kayA dravyo konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! utkarikA bheda vaDe pAmatAM sauthI thoDA dravyo che, tethI anutaTikA bheda vaDe bhedatAM anantaguNA che, tethI cUrNikA bheda vaDe bhedatAM anantaguNa che, tethI pratara bheda vaDe bhedatAM anantaguNa che. ane tethI khaMDabheda vaDe bhedatAM anantaguNa che. 29ll400ll neraie NaM bhaMte! jAI davvAI bhAsattAe geNhati tAI kiM ThiyAI geNhati? aThiyAI geNhati? goyamA! evaM ceva,jahA jIve vattavvayA bhaNiyA tahA neraiyassa vijAva appaabhuyN| evaM egidiyavajjo daMDato jAva vemaannitaa| jIvANaM bhaMte! jAI davvAI bhAsattAe geNhaMti tAI kiM ThiyAI geNhati? aThiyAI geNhati? goyamA! evaM ceva, puhutteNa vi NetavvaM,jAva vemANiyA 2|jiive NaM bhaMte! jAI davvAI saccabhAsattAe geNhati tAI kiM ThiyAI geNhati aThiyAI geNhati? goyamA! jahA ohiyadaMDao tahA eso'vi, NavaraM vigaliMdiyA Na pucchijjti| evaM mosamAsAe vi, saccAmosamAsAe vi, asaccAmosamAsAe vievaM ceva,navaraM asaccAmosamAsAe vigaliMdiyA vi pucchijjati imeNaM abhilAveNaM-vigalidieNaM bhaMte!jAIdavvAI asaccAmosabhAsAe giNhai tAI kiM ThiyAI geNhai aThiyAI geNhai? goyamA! jahA ohiyadaMDao, evaM ee egattapuhutteNaM dasa dNddgaa| bhANiyavvA ||suu0-30||401|| (10) he bhagavan! narayika je dravyone bhASApaNe grahaNa kare che te zuM sthira dravyone grahaNa kare che ke asthira dravyone grahaNa kare che? he gautama! jema jIva saMbadhe vaktavyatA kahI che tema narayikane paNa yAvat alpabadutva sudhI kahevI. e A pramANe ekendriya sivAyano daMDaka yAvatuM vaimAnika sudhI jANavo. he bhagavana jIvo je dravyone bhASApaNe grahaNa kare che te zuM sthita-sthira rahelAM grahaNa kare che ke asthita-asthira rahelA dravyo grahaNa kare che? he gautama! bahuvacana vaDe paNa emaja yAvat vaimAniko sudhI jANavuM. he bhagavan! jIva je dravyone satyabhASApaNe grahaNa kare che te zuM sthita dravyone grahaNa kare che ke asthita dravyone grahaNa kare che? jema sAmAnya daMDaka kahyo tema A paNa jANavo, parantu viklendriyo saMbandha na pUchavuM. e pramANe mRSA bhASA, satyamRSA bhASA ane asatyAmRSA bhASA saMbadhe jANavuM, parantu asatyAmRSA bhASA vaDe A abhilApa-pATha vaDe vikasendriyo pUchavA. he bhagavan! vikalendriya je dravyone asatyamRSA bhASApaNe grahaNa kare che te zuM sthira rahelAM grahaNa kare che ke asthira rahelA grahaNa kare che? he gautama! * jema sAmAnya daMDaka kahyo che tema jANavuM. e pramANe ekavacana ane bahuvacana vaDe dasa daMDako kahevA. ll3401 jIve NaM bhaMte! jAI davvAI saccabhAsattAe giNhati tAI kiM saccabhAsattAe nisirai? mosamAsattAe nisirai, saccAmosamAsattAe nisirati? asaccAmosamAsattAe nisirai? goymaa|sccbhaasttaae nisirai,nomosamAsattAe nisirati,no saccAmosamAsattAe nisirati, no asaccAmosabhAsattAe nisiri| evaM egidiya-vigaliMdiyavajjo daMDatojAva vemaanniyaa| evaM puhutteNa vi|jiivennN bhaMte! jAI davvAImosabhAsattAe giNhati tAI ki saccabhAsattAe nisirati? mosabhAsattAe-saccAmosamAsattAe-asaccAmosabhAsattAe nisirai? goyamA! no saccabhAsattAe nisirati, mosabhAsattAe nisirati, No saccAmosabhAsattAe, No asaccAmosabhAsattAe nisirti| evaM 392 Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekkarasamaM bhAsApayaM solahavihavayaNaparUvaNAI zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 saccAmosabhAsattAe vi| asaccAmosamAsattAe vi evaM ceva, navaraM asaccAmosabhAsattAe vigaliMdiyA taheva pucchijjati, jAe ceva giNhati tAe ceva nisirti| evaM ete egatta-puhattiyA aTTha daMDagA bhANivvA ITU-rU402AA (mU0) he bhagavan! jIva je dravyo satya bhASApaNe grahaNa kare che te zuM satya bhASApaNe, mRSA bhASApaNe, satyamRSA bhASApaNe ke asatyAmRSA bhASApaNe mUke che? he gautama! satya bhASApaNe mUke che, paNa asatya bhASApaNe, satyamRSA bhASApaNe ke asatyAmRSA bhASApaNe mUkato nathI. e pramANe ekendriya ane viklandriya sivAyano daMDaka yAvat vaimAnika sudhI kahevo. ema bahuvacana vaDe paNa jANavuM. he bhagavan! jIva je dravyone mRSA bhASApaNe grahaNa kare che tene zuM satya bhASApaNe, mRSA bhASApaNe, satyamRSA bhASApaNe ke asatyamRSA bhASApaNe mUke che? he gautama! mRSA bhASApaNe mUke che, paNa satya bhASApaNe, satyamRSA bhASApaNa ke asatyAmRSA bhASApaNe mUkato nathI, e pramANe satyamRSA bhASApaNe ane asatyAmRSA bhASApaNe paNa emaja samajavuM. parantu asatyAmRSAbhASApaNe vikasendriyo saMbandha pUchavuM. je. bhASApaNe grahaNa kare che te bhASApaNe mUke che. e pramANe ekavacana ane bahuvacana saMbandhamAM e ATha daMDako kahevA. //31402/ || sodavidavayaUAvavA II kativihe NaM bhate! vayaNe pannatte? goyamA! solasavihe vayaNe pannatte, taMjahA-egavayaNe, duvayaNe2, bahuvayaNe, ithivayaNe4, pumavayaNe5, NapuMsagavayaNe6, ajjhatthavayaNe, uvaNIyavayaNe8, avaNIyavayaNe, uvaNIyAvaNIyavayaNe10, avaNIyovaNIyavayaNe11, tItavayaNe12, paDuppannavayaNe13, aNAgayavayaNe14, paccakkhavayaNe15, prokkhvynne16| icceyaM bhaMte! egavayaNaM vA jAva parokkhavayaNaM vA vadamANe paNNavaNI NaM esA bhAsA?Na esA bhAsA mosA? haMtA! goyamA! icceyaM egavayaNaM vAjAva parokkhavayaNaM vA vadamANe paNNavaNI NaM esA bhAsA, Na esA bhAsA mosA suu0-32||403|| (10) he bhagavan! keTalA prakAranA vacana kahyAM che? he gautama! soLa prakAranA vacano kahyAM che, te A pramANe-1 ekavacana, 2 dvivacana, 3 bahuvacana, 4 strIvacana, 5 puruSavacana, 6 napuMsakavacana, 7 adhyAtmavacana, 8 upanItavacana, 9 apanI tavacana, 10 upanItApanItavacana, 11 apanI topanI tavacana, 12 atItavacana, 13 pratyutpannavacana, 14 anAgatavacana, 15 pratyakSavacana ane 16 parokavacana. e pramANe e ekavacana yAvat parokavacanane bole te prajJApanI bhASA che? e bhASA mRSA nathI? he gautama! avazya e pramANe ekavacana, yAvat parokSa vacana bole te prajJApanI bhASA che, e bhASA asatya nathI. Il32 403. (TI.) e bhedavALA dravyonuM alpabahutva sUtranA prAmANyathI te pramANe ja mAnavuM, kAraNa ke te yuktino viSaya nathI. bAkInA badhA sUtro pAThasiddha che, yAvat he bhagavan! keTalA prakAranA vacana kahelAM che. puruSa" e ekavacana che puruSa-be puruSe e dvivacana che ane puruSA: 'aneka puruSA aneka puruSo e bahuvacana che. A strI e strIvacana, "A puruSa' e puruSavacana ane 'A kuMDa' e napuMsakavacana. manamAM bIjuM rAkhIne chetaravAnI buddhithI bIjuM ja kahevAnI icchAvALo jaladIthI je manamAM che te ja bole te adhyAtmavacana. upanItavacana-prazaMsAnuM vacana, jemake A strI rUpALI che, apanI tavacana-nindAtmaka vacana, jemake A karUpI strI che, upanItApanItavacana je prazaMsA karIne niMde, jemake "A strI rUpALI che paNa duSTasvabhAvanI che'. apanItopanI tavacana jeniMdA karIne prazaMsA kare, jemake "A strI kaddarUpI che, paNa suzIla che." atItavacana-bhUtakALanuM vacana, jemake "karyuM ityAdi. pratyutpannavacana-vartamAnakAlanuM vacana, jemake "kare che" vagere. anAgatavacana-jemake "karaze" 393 Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 ekkArasamaM bhAsApayaM solahavihavayaNaparUvaNAI vagere pratyakSavacana-jemake "A che'. parokSavacana-jemake te vagere. e soLa vacano yathAvasthita vastu saMbadhe jANavA, paNa kAlpanika na samajavA mATe ene samyaka upayogapUrvaka kahe tyAre te bhASA prajJApanI jANavI. te bAbata sUtrakAra kahe che- bhagavan! e pramANe ekavacana dvivacana ItyAdi. tenA arthanI bhAvanA karI, akSarArtha spaSTa che. kati NaM bhaMte! bhAsajjAyA paNNattA? goyamA! cattAri bhAsajjAyA pannattA,taMjahA-saccamegaM bhAsajjAyaM? bitiyaM mosaM bhAsajjAtaM? taiyaM saccAmosaM bhAsajjAtaM, cautthaM asaccAmosaM bhaasjjaatN| icceyAI bhaMte! cattAri bhAsajjAyAI bhAsamANe kiM ArAhate virAhate? goyamA! icceiyAI cattAri bhAsajjAyAI AuttaM bhAsamANe ArAhate, no virAhate, teNa paraM asaMjataavirayaapaDihataapaccakkhAyapAvakamme saccaM vA bhAsaM bhAsaMto mosaM vA saccAmosaM vA asaccAmosaMvA bhAsaM bhAsamANe no ArAhate, virAhate ||suu0-33||404|| mU0) he bhagavan! keTalA bhASAnA prakAro kahyA che? he gautama! bhASAnA cAra prakAro kahyA che, te A pramANe, eka satya bhASA, bIjI mRSA bhASA, trIjI satyamRSA , cothI asatyAmRSA. he bhagavan! e pramANe e cAra bhASAnA prakAro bolanAra ArAdhake che ke virAdhaka che? he gautama! e pramANe e cAra bhASAnA prakArane sAvadhAnapaNe bolato ArAdhaka che, paNa virAdhaka nathI. te sivAya bIjo asayata, viratirahita, jeonuM pApakarma apratihata ane apratyAkhyAta che evo satyabhASA bolato, asatya, satyamRSA ke asatyAmRSA bolato ArAdhaka nathI, paNa virAdhaka che. 37ll404 (TIva) "he bhagavan! keTalA bhASAnA prakAra che' ityAdi sugama che, paraMtu Ayukta-sAvadhAnapaNe bolato-samyaka pravacananI malinatAdine dUra karavAmAM tatparapaNe bolato hoya, te A pramANe pravacananI nindAnA rakSaNAdi nimitte gaurava ane lAghavano vicAra karI asatya paNa bolanAra sAdhu ArAdhaka che, je sAvadhAnatApUrvaka bole che te sivAya anya asaMyatamana, vacana ane kAyAnA saMyama rahita, avirata sAvadya vyApArathI jenuM mana nivRtta thayuM nathI evo, apratihata-mithyA duSkata ApavuM, prAyazcittano svIkAra karavo, ityAdi vaDe jeNe atIta kALanuM pApa nAza karyuM nathI, tathA apratyAkhyAtapharIthI nahi karavA vaDe bhaviSyakALanA pApa karmanuM pratyAkhyAna jeNe nathI karyuM evo satyAdi koIpaNa bhASAne bolato ArAdhaka nathI. li37l404 etesiNaM bhaMte! jIvANaMsaccabhAsagANaM mosabhAsagANaMsaccAmosabhAsagANaM asaccAmosabhAsagANaMabhAsagANa ya kayare kayarehitoappA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA jIvA saccabhAsagA, saccAmosabhAsagA asaMkhijjaguNA, mosabhAsagA asaMkhejjaguNA,asaccAmosabhAsagA asaMkhejjaguNA,abhAsagA aitALa tU0-24401/l. paNNavaNAe bhagavaIe ekkArasamaM bhAsApadaM smttN| (mULa) he bhagavan! e satyabhASI, mRSAbhASI, satyamRSAbhASI ke asatyAmRSAbhASI jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! thoDA jIvo satyabhASI che, tethI satyamRSAbhASI asaMkhyAtaguNA che, tethI mRSAbhASI asaMkhyAtaguNA che, tethI asatyAmRSAbhASI asaMkhyAtaguNA che ane tethI abhASI (nahi bolanArA) anantaguNA che. /34ll40pa/ prajJApanA bhagavatImAM agiyAramuM bhASApada samApta. (TI.) alpabadutvanA vicAramAM sauthI thoDA satyabhASI che. ahIM samyaka upayogapUrvaka sarvajJa matanA anusAra vastune siddha karavAnI buddhithI bole che te satyabhASaka che, ane teo prazna samaye keTalAka ja hoya che mATe sauthI thoDA kahyA che, tethI asaMkhyAtaguNA satyamRSAbhASI che, kAraNa ke ghaNA jIvone je te prakAre satyamRSA bolavAno saMbhava che, ane lokamAM tema jaNAya 394 Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASApada pariziSTa zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 che, tethI asaMkhyAtaguNA asatyabhASI che, kAraNa ke krodhAdhIna ane bIjAne chetaravA vagerenA abhiprAyavALA ghaNA hoya che, ane teo asatyabhASI hoya che. tethI asaMkhyAtaguNA asatyAmRSAbhASI che. kAraNa ke beindriyAdi jIvo asatyAmRSA bhASA bole che. tethI anantaguNA abhASaka che, kAraNa siddho ane ekendriyo ananta che. zrImadAcAryamalayagiriviracita prajJApanA TIkAnA anuvAdamAM agiyAramuM bhASApada samApta. 'bhASApada pariziSTa mokSanA arthIe bhASAnI vizuddhi avazya karavI joie, kAraNa ke bhASAsamiti ane vacanagupti e banne bhASAnI vizuddhine adhIna che, bhASAsamiti ane vacanagupti cAritranuM ajJa che, ane cAritra mokSanuM kAraNa che. ahIM A zA na karavI ke 'vacananA vibhAgamAM kuzalatA rahita AtmAne kevaLa mauna mAtrathI vacanagupti siddha thAya che, kAraNa ke sarvathA mauna dhAraNa karavAmAM vyavahArano uccheda thAya, vaLI vacananA vivekamAM akuzala AtmA guptino anadhikArI che. e saMbandhe kahyuM che ke "vacanano viveka karavAmAM anabhijJa ane vacana saMbandha bahu prakArane nahi jANato AtmA jo ke kaMipaNa na bole topaNuM te vacanaguptine prApta thayelo nathI." paraMtu vacanagupti rahita hovA chatAM vacanaguptinA abhimAnAdithI doSane ja prApta thAya che. e saMbandhe kahyuM che ke "Aha-napha mAsamALastroto to moLa vAyaA Ayario maLapha-moLavi anuvALa LanALamsa Doso mavak"ttA ahIM pUrvapakSI kahe che ke jo bolanArane doSa lAge to mauna dhAraNa karavuM joie. AcArya kahe che ke mauna paNa anupAya-kAraNa sivAya karanArane doSa lAge che. vizuddhi vaDe lAMbA kALa sudhI bolanArane paNa dharmanA upadezadAnAdi vaDe guNa ja thAya che. te mATe A kahyuM che ke--"vayavimattisano vayoyaM bahuvihaM viyAgaMto visaMpi mAsamALo tahA vi navamuttayaM patto" vacanano viveka karavAmAM kuzala ane vacana saMbandhI bahu prakA2ne jANato AtmA Akho divasa bole topaNa vacanaguptine prApta thayelo che. bhASAnA cAra prakAranAma, sthApanA, dravya ane bhAva e cA2 nikSepa vaDe bhASAnA cAra prakAra che--nAmabhASA, sthApanAbhASA, dravyabhASA ane bhAvabhASA. koi jIva ke ajIvanuM 'bhASA' evuM nAma karAya te nAmabhASA. pustaka-patrAdimAM lakhelI sthApanAbhASA, dravyabhASA AgamathI ane noAgamathI ema be prakAre che, ahIM Agama zabdano artha jJAna iSTa che. AgamathI bhASAnA arthano jJAtA ane te viSe upayoga rahita hoya te AgamathI dravyabhASA. noAgamathI dravyabhASAnA zaza2I2, bhavya zarIra ane taEtirikta e traNa prakAra che. bhASAnA artha jANanAra puruSanuM jIvarahita zarIra te noAgamathI jJazarIra dravya bhASA. je bhaviSyamAM bhASAno artha jANavAno che evA puruSanuM zarIra te bhavya zarIra. tadbatirikta dravya bhASAnA traNa prakAra che--grahaNa, niHsaraNa ane parAghAta. temAM vacana yoganA pariNAmavALA AtmAe grahaNa karelAM ane nahi choDelA bhASAdravyo te grahaNa, kaMThAdi sthAnanA prayatnathI vibhAgapUrvaka choDelA bhASA dravyo te niHsaraNa, ane choDelA te bhASA dravyo vaDe vAsita thayelA bhASAnA pariNAmane yogya bIjA dravyo te parAghAta. e pramANe dravyabhASAnA traNa prakAra che. ane upayogavALAnI bhASA te bhAvabhASA. bhASA dravyone grahaNa karavAno prakAra--jIva bhASA dravyo sthita-sthiti pariNAmavALAM grahaNa kare che, paNa gamana pariNAma vALAM grahaNa karato nathI, je sthiti pariNAmavALAM grahaNa kare che te dravyathI anantapradezavALAM grahaNa kare che, tethI 1. zrImadupAdhyAya yazovijayajIe prajJApanA sUtranA agiyAramA bhASApadanA viSayane lai tenA vivecanarUpe bhASArahasyanI racanA karI che. tethI temAMthI A viSayane spaSTa karavAnA hetuthI pariziSTa levAmAM AvyuM che. 395 Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bhASApada pariziSTa nyUna pradezavALAM grahaNa karato nathI, kAraNa ke te svabhAvathIja grahaNane ayogya che. kSetrathI asaMkhyAtA pradezAvagADhaja dravyo grahaNa kare che, kAraNa ke eka pradezAdimAM avagADha-2helAM dravyo grahaNane ayogya che. kALathI eka samayanI sthitivALAM yAvat asaMkhya samayanI sthitivALAM grahaNa kare che, kAraNa ke pudgalonI asaMkhyAta kALa sudhI paNa sthitino saMbhava che. "nired gahaneLa rlsa samaruM, komenuM asaMvendra Ata". niraMja-niSkapa pudgala jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI asaMkhyAta kALa sudhI rahe che--evuM bhavagatIsUtranuM kathana che. bhASA dravyonI eka samayanI sthiti grahaNa karyA pachI choDatAM eka grahaNa samaya paryanta rahevAthI jANavI. 'eka prayatna vaDe grahaNa karelAM dravyonA Adi bhASApariNAmanI sthitimAM pheraphAra thavAthI eka samayanI sthitivALAM dravyo che.' ema anya AcArya kahe che. bhAvathI varNavALAM yAvat sparzavALAM paNa grahaNa kare che. varNa, gandha ane rasanI saMkhyAne AzrayI samudAyanI vivakSAmAM avazya pAMca varNa, be gandha ane pAMca rasavALAM grahaNa kare che. ane grahaNa karavA yogya pratyeka dravyane AzrayI eka, ke be ityAdi varNa, gandha ane rasavALAM dravyo grahaNa kare che e vicAravuM. kALA vage2e paNa eka guNa kALA vagerethI mAMDI anantaguNa kALA vage2e dravyo jANavA. sparzanI saMkhyAne AzrayI pratyeka grahaNa yogya dravyonI apekSAe keTalAeka be sparzavALAM hoya che. parantu eka sparzavALAM hotAM nathI, kAraNa ke eka paramANumAM paNa be sparza hoya che. ane te be sparza mRdu ane zIta tathA mRdu ane uSNarUpa jANavA. keTalA eka traNa sparzavALA paNa hoya che, keTalA eka mRdu ane zIta sparzavALAM tathA keTalA eka mRdu ane snigdha sparzavALAM ityAdi dizA vaDe mRdu sparzanA avayavone bIjA sparzono yoga hoya to paNa samudAyane AzrayI traNa sparza jANavA. keTalAeka cAra sparzavALAM paNa hoya che. eTale samudAyane AzrayI cAra sparzavALA ja hoya che. temAM cAra sparzomAM mRdu ane laghu rUpa be sparza avasthita hoya che ana bIjA snigdha ane uSNa, snigdha ane zIta, rUkSa ane uSNa tathA rUkSa ane zIta sparza hoya che. temAM avasthita sparza niyata hovAthI tenI gaNanA karI nathI ane vaikalpika sparzanI apekSAe cAra sparzavALAno nirdeza che--evo saMpradAya (paraMparA) che. A saMbandhe prazna na karavo, kAraNa ke sUtranI gati vicitra che. Upara kahelA svarUpavALA bhASA dravyo spaSTa-Atma pradezo sAthe rahelA hoya tene grahaNa kare che, paNa aspRSTane grahaNa karato nathI. spaSTa chatAM paNa avagADha-Atmapradezo sAthe eka kSetramAM rahelA hoya tene grahaNa kare che, parantu Atmapradezo vaDe sparza karAyelA, paNa AtmapradezanA avagAha kSetrathI bahA2 2helAM grahaNa karato nathI. temAM paNa anantarAvagADha dravyone grahaNa kare che, paNa paraMparAvagADhane grahaNa karato nathI. eTale je AtmapradezomAM je bhASA dravyo rahelA che te Atmapradezo vaDe teja dravyone grahaNa kare che, parantu eka, be, traNa Atmapradezo vaDe vyavahita bhASA dravyone grahaNa karato nathI. te paNa bhASAne yogya skandhomAM paraspara thoDA pradezonI apekSAe aNu ane vadhAre pradezonI apekSAe bAdara skandho grahaNa kare che, parantu bIjA bhASAne ayogya skandhone grahaNa karato nathI. te paNa jIvanA jeTalA kSetramAM grahaNa yogya bhASA dravyo rahelA che temAM Urdhva dizA, adhodizA ane tiryagdizAe rahelAM grahaNa kare che, te paNa bhASAnA dravyane grahaNa karavAne yogya antarmuhUrtanA kALanI AdimAM madhyamAM ane antamAM paNa grahaNa kare che. te paNa svaviSaya-spaSTAdi dravyo grahaNa kare che, paNa aviSayarUpa aspRSTAdi dravyo grahaNa karato nathI. te paNa AnupUrvI-grahaNanI apekSAe najIka hoya jema jema te grahaNa kare che, paNa tethI bhinna dravyo grahaNa karato nathI. ane te avazya cha e dizAthI AvelAM grahaNa kare che, kAraNa ke vaktA avazya trasa nADImAM rahevAthI tene cha dizAthI AvelAM pudgalonA grahaNano saMbhava che. temAM koi tIvra prayatnavALo vaktA grahaNa karavAnA ane choDavAnA prayatna vaDe bhedAyelAM-khaMDazaH karAyelAM bhASAdravyo choDe che ane koi manda prayatnavALo vaktA tevA prakAranAM nahi bhedAyelA sthUla bhASA khaMDone choDe che. temAM bhedAyalA bhASAdravyo sUkSma ane ghaNAM hovAthI ane anya dravyane vAsita karatA hovAthI anantaguNabuddhi pAmatAM cha e dizAmAM lokAntane vyApta kare che ane te abhinna nahi bhedAyelA bhASA dravyo asaMkhyAtI avagAhanAvargaNA sudhI jaine bhedAya che. 396 Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASApada pariziSTa zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 avagAhanA-eka eka bhASAdravyanA AdhArabhUta asaMkhyAtA pradezarUpa kSetrano vibhAga, tenI vargaNA-samudAya te avagAhanA vargaNA kahevAya che ane bhedAyelAM bhASAdravyo saMkhyAtA yojana sudhI jaine vilaya pAme che-zabda pariNAmano tyAga kare che. have je bhASAdravyo bhedAya che te bheda pAMca prakArano che-1 khaMDabheda, 2 pratarabheda, 3 cUrNikAbheda, 4 anutaTikAbheda ane 5 utkarikAbheda. loDhA, jasata, trAMbu, sIsuM vagere dravyono khaMDa-kakaDA rUpe bheda thAya te khaMDabheda. vAMsa, netara, baru, keLa, abarakha vagereno pratara-paDArUpe bheda thAya te pratarabheda, pIpara vagereno cUrNarUpe bheda thAya te cUrNikAbheda. draha, taLAva, vAva vagereno (taTa-kinArAnA bheda vaDe kinArAnuM tuTavApaNuM) bheda thAya che te anutaTikAbheda. e saMbandha tattvArthaTIkAmAM A pramANe che--"anutaTamevastu vaMzeSuSTitvanutpAdanam" vAMsa, zeraDI, vagerenI uparanI chAla ukheDavArUpa bheda te anutaTabheda kahevAya che. eraMDabIjAdino ziMga vagerenA phuTavA vaDe bheda thAya te utkarikAbheda. ahIM bheda pAmatA bhASAdravyono nAza thAya che, kAraNa ke avayavano vibhAga thavAthI dravyanA asamavAyI kAraNarUpa avayavanA saMyogano nAza thAya che ema na samajavuM. kemake ghaTamAM chidra paryAyanI peThe bhASAdravyono bhedaparyAya utpanna thAya che to paNa anya dravyanI utpatti thatI nathI. viziSTa utpattimAM viziSTa dhvaMsa kAraNa hovAthI te aviziSTa-sAmAnyarUpe avasthitino virodhI nathI. jo ema na hoya to dvitIyAdi samayamAM rahelA ghaTanI dvitIyAdi samayamAM viziSTa utpatti thAya che, to paNa ghaTanA nAzano vyavahAra thato nathI. chidraghaTa te ghaTathI bhinnaja utpanna thAya che ema na kahevuM. kAraNa ke tyAM daMDAdino vyApAra nahi hovAthI tenI utpatti Akasmika thaze. koi ema kahe ke daMDAdi ghavizeSamAM kAraNa che, paNa ahIM chidraghaTAdinI utpattimAM kAraNa nathI, A kalpanA apUrva che, to paNa ghaTamAM chidra utpanna thayuM che, ghaTa vinaSTa thayo nathI e vyavahAranuM zI rIte u5pAdana karavuM? vAstavika rIte saMyogano nAza dravyono nAzaka nathI, paNa Avazyaka hovAthI bhedaja nAzaka che ane bheda paNa bhedarUpe hetu nathI paNa bhedavizeSarUpe kA2Na che. tethI manda prayatna vaDe uccArelA bhASAdravyano gativizeSathI thato bheda tenA nAzanuM kAraNa che, paNa grahaNa ane nisarga-choDavAnA prayatna vaDe thayelo bheda dhvaMsanuM kAraNa thato nathI. mATe sUtramAM kaheluM che te yukta che. nisRSTa-choDelA-tAlu vagere sthAnanA prayatna pUrvaka uccArelA dravyo vaDe vAsanAne yogya dravyono parAghAta-vAsanA thAya che, tethI vizreNimAM kevaLa vAsita dravyo hoya che, kAraNa ke choDelA bhASAdravyo sUkSma hovAthI zreNinA anusAre gamana kare che. kemake jIva ane sUkSma pudgalonI gati zreNine anusAre hoya che. ane bhASaka-vaktAnI dizAnI samazreNimAM rahelAM nisRSTa-choDelAM ane vAsita-ema mizra dravyo hoya che. ahIM dravyanA prAdhAnya ane grahaNAdirUpa kriyAnA ane bhASAnA pariNAmarUpa bhAvanA aprAdhAnyanI vivakSA karIne teno dravyabhASArUpe vyavahAra thAya che. arthAt A traNe prakAranI bhASA dravyanA yoganI vivakSA karelI hovAthI dravyabhASA kahevAya che. jo ema na mAnavAmAM Ave to "hiM samaE mAsa mAsaM" 'be samaye bhASA bole che' e vacananI sAthe vacanayogajanya bhASA ane 'bhASyamANA'-bolato hoya tyAre bhASA kahevAya-e vacanano virodha thaze, kAraNa ke prathama samaye bhASAdravyo grahaNa karI bIjA samaye bhASApaNe pariNamAvI choDe che-e rIte nisarganA abhiprAyathI saMgata thAya che. parantu pUrve kahyA pramANe mAnavAmAM Ave to choDavAnA samayeja bhAvabhASA kahevAya ane grahaNa samaye dravyabhASA kahevAya, paNa nisargAdi samaye dravyabhASA nahi kahevAya e mATe upara kahelI vivakSA AdaraNIya che. e pramANe 'vacanayogathI utpanna thayelI bhASA hoya che' e paNa vacana choDavAnA samaye bhAvabhASA na mAno to viruddha thAya che. choDavAne anukUla kAyasaMraMbha-zarIrano prayatna te vacanayoga athavA kAyayoga vaDe grahaNa karelA bhASAdravyanA samUhasahita jIvano vyApAra vacanayoga kahevAya che. ane banne prakAre tenAthI utpanna thayelI bhAvabhASA kahevAya che. e pramANe 'bhASyamANA' bolAtI hoya te bhASA e bhagavantanuM vacana paNa viruddha thAya che. ahIM bhAva bhASA ja vidheya che, jo ema na hoya to tenI pUrve ane pachI bhASA kahevAtI nathI e avadhAraNa ghaTI zakaze nahi. have bhAvabhASA saMbandha kahe che--ahIM upayogavALAnI bhASA bhAvabhASA kahevAya che. kAraNa ke upayoga bhAva che ane anupayoga dravya che. je abhiprAyathI bhASA utpanna thAya te bhAvabhASA. je bolavAne icche che te pahelAMja tene potAne evo 397 Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bhASApada pariziSTa khyAla hoya che ke A mAre kahevAnuM che, tyAra pachI te bolato bIjAne potAno abhiprAya jaNAve che, e rIte bhASAnuM prayojana che ke potAne ane bIjAne bodha karavo. ahIM koi zaMkA kare ke agnino upayoga bhAvAgni kahevAya che tema bhASAno upayoga bhAvabhASA kahevAya, paNa upayoganA viSayabhUta bhASA bhAvabhASA na kahevAya, te ayukta che. 'bhAvarUpa bhASA e bhAvabhASA' e bhaMgI vaDe upara kahelo artha ghaTato nathI paNa bhAvavaDe bhASA te bhAvabhASA-e rIte prakRta arthanI upapatti thAya che. ahIM koi zaMkA kare ke bhASA arthano nirNaya karanArI nathI, kAraNa ke zabda ane arthano tAdAmya ke tapatti saMbandha nahi hovAthI saMbandhanA abhAvathI pratiniyata arthano bodha nahi thAya, tethI ema na jANavuM ke zabdonI anutpattino prasaMga thaze. arthanA bAMdhakapaNAno vicAra karI zabdano uccAra kare che. kAraNa vikalpathI ja zabdonI utpatti thAya che. zabdo paNa vikalpanA utpanna karavA vaDe caritArtha thAya che. mATe vikalpa ane zabdono paraspara kAryakA2NabhAva che, te zaMkAnA samAdhAnamAM kahe che- bhASA avadhAraNI-arthano nizcaya karanArI che, kAraNa ke pada ane padArthano saMketarUpa saMbandha hovAthI 'A zrutasAMbhaLavAthI jANyuM che' evo vyavahAra thAya che. jema 'anuminoni' huM anumAna karuM chuM e buddhi vaDe anumitirUpa prabhAvizeSanI siddhi thavAthI anumAna pramANasiddha thAya che tema ' zAt pratyemi' zabdathI jANuM chuM-e buddhi vaDe pramAvizeSanI siddhi thavAthI zabdapramANa siddha thAya che. ahIM koi kahe che ke zabdathI arthanI pratIti anumAnathI thAya che, teno uttara e che ke anumitimAM vyApti jJAna vagere kA2Na che ane te sivAya paNa zabdathI jaladI arthanI pratIti thAya che mATe te anumAna pramANa rUpa nathI. tethI bhASA avadhAraNI-arthano bodha karanArI che. have bhAvabhASAnA bhedo kahe che-dravyane AzrayI, zrutane AzrayI ane cAritrane AzrayI bhAvabhASAnA traNa prakAra che. dravyane AzrayI bhAvabhASA cAra prakAranI chai-1 satya, 2 asatya, 3 mizra-satyAsatya, ane 4 asatyAmRSA. te cAra prakAranA bhASAno be bhedamAM samAveza kare che. prathama satya ane asatya e be prakAranI bhASA paryAptA ane pachInA be prakAranI bhASA aparyAptA che. temAM je satya ke asatyarUpe avadhAraNa karI zakAya te paryAptA ane avadhAraNa na karI zakAya te aparyAptA. have pUrve kahelA bhASAnA bhedonuM nizcaya ane vyavahAra vaDe vivecana kare che-vyavahAranayathI bhASA cAra prakAranI zAstramAM kahelI che. ane nizcayanayanI apekSAe satya ane mRSA e be prakAranI bhASA che. temAM vastutattvane sthApana karavAnI buddhithI jinapraNIta siddhAntane anusarIne bolAya, jemake AtmA sat ane asatsvarUpa che te satya bhASA kahevAya che, kAraNa ke ArAdhakabhAva che. je siddhAntathI viruddha bolAya te asatya, kAraNa ke virAdhakabhAva che. dhavAdi vRkSano samUha chatAM azoka ghaNAM hovAthI 'A azokavana che' ema kahevAya te mizrabhASA. je vastumAtranA paryAlocana karavAmAM tatpara 'he devadatta ghaTa lAva' ityAdi te ArAdhakabhAva ane virAdhakabhAva rahita hovAthI asatyAmRSAbhASA che. ahIM paribhASA ja zaraNa che. paribhASA eTale vyavahAra. ahIM asatyAmRSA bhASAmAM tAtparyano bAdha thato hoya to teno asatya bhASAmAMja samAveza thAya che. tAtparyano bAdha na thato hoya to te satyabhASA che. ahIM vRkSanA samUharUpa vanamAM azokanA abhedanA tAtparyano bAdha thavAthI mRSApaNuM spaSTa che. jyAre azokapradhAna vana e vivakSAthI prayoga hoya tyAre zramaNasaMdhanI peThe vyavahArasatya paNa kahevAmAM vAMdho nathI ema jaNAya che. asatyAkRSA bhASA paNa koine chetaravAnI buddhipUrvaka hoya to teno asatyamAM ane te sivAya satyamAM samAveza thAya che. jethI nizcayanaya vaDe chellI be bhASAno pUrvanI be bhASAmAM samAveza karyo, ane ethIja AjJApanI bhASAne asatyAkRSAnA bhedamAM gaNelI che chatAM jAti vaDe-sAmAnya vaDe ke sAmAnya rahita bhASA prajJApanA sUtramAM tattvArthadarzI zyAmAcArye prajJApanI bhASA kahelI che--'aha maMte! gAtIti sthiJALamaLI, gAtIti pumaJALamaLI, nAtIti napuMsAJaLamaLI paLavaLI aaN kSA? aa sA mAsA mosA? daMtA goyamA!' ityAdi. jo ke jene AjJA kare 1. he bhagavan! jAti vaDe strIne AjJA karanAra, jAti vaDe puruSane AjJA ka2nA2 ane jAti vaDe napuMsakane AjJA karanAra bhASA prajJApanI kahevAya? e bhASA mRSA nathI? hA gautama! A bhASA prajJApanI che, mRSA nathI. 398 Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASApada pariziSTa zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 te ziSyAdi kArya na kare tethI asatyanI AzaMkAthI prazna karyo che tethI vinIta ziSyAdi viSayaka AjJApanI bhASA asatya nathI, to paNa avinItane AjJA karavI te sva ane parane pIDAnuM kAraNa hovAthI pAribhASika-vyAvahArika asatya che. ArAdhakapaNuM, virAdhakapaNuM, dezArAdhakapaNuM, dezavirAdhakapaNuM tathA ArAdhakapaNA ane virAdhakapaNAnA abhAvane AzrayI bhASAnA vibhAga cAra prakAre che. ane nizcayathI ArAdhakapaNuM ane virAdhakapaNuM e bannene AzrayI be prakAranI bhASA che. vAstavika rIte to bhASAnimitta zubhAzubha saMkalpanuM ArAdhakapaNuM ane virAdhakapaNuM che, paranta bhASAnuM nathI. ahIM prazna thAya che ke tadana nAnA bALako ke jeonI indriyo asamartha hovAthI huM A boluM chuM evuM jene bhAna nathI teone te nimitte azubha saMkalpa nahi hovAthI zI rIte ArAdhakapaNuM ke virAdhakapaNe samajavuM? teno uttara e che ke upayogarahita pariNAma ja karmabaMdhano hetu hovAthI virAdhakapaNuM spaSTa che. kAraNa ke Ayukta-upayoga pUrvaka cAra prakAranI bhASA bolanAra ArAdhaka che ane upayoga sivAya bolanAra virAdhaka che-ema prajJApanA sUtramAM spaSTapaNe pratipAdana karyuM che. ahIM Ayukta-sAvadhAnapaNe pravacananI malInatA, niMdA vagerethI rakSaNa karavAmAM tatparatA che. mATe nizcayathI ArAdhakapaNA ane virAdhakapaNAne AzrayI satya ane asatya be prakAranI bhASA che. ahIM ema na samajavuM ke nizcaya naya tAttvika hovAthI bhASAnA cAra prakAra kalpanA mAtra hovAthI vAstavika nathI, kAraNa ke vyavahArAnugata vastu paNa zAstraprasiddha che. e pramANe nayanI apekSAe bhASAnA be prakAra ane cAra prakAra kahyA, have sUtranA vibhAgane anusarI satyabhASAnA lakSaNanA kathanapUrvaka vibhAga kahe che-avadhAraNapUrvaka te vastune viSe te prakAranuM vacana te satya bhASA che ane tene ArAdhanI bhASA kahelI che. tenA dasa prakAra che-1 janapadasatya, 2 saMmatasatya, 3 sthApanA satya,4nAmasatya, 5 rUpasatya, 6 pratItyasatya, 7 vyavahAra satya, 8 bhAvasatya, yogasatya, 10 upamAsatya. je janapada-dezanA saMketa mAtrathI arthanI pratIti karAve te 1. janapadasatya, ahIM mAtra anAdi siddha saMketano niSedha karavA mATe che. jemake kokaNAdi dezanA saMketajJAnathI piccAdi padavI pANI vagere arthanI pratIti thAya che. dravya, kSetra, kALa ane bhAvane AzrayI je rUDhine choDIne yoga-vyutpatti mAtra vaDe arthano nizcaya na kare te saMmatasatya 2. jemake padyane viSe paMkaja zabdano prayoga. zevALa vagere pakathI utpanna thayelA hovA chatAM paMkajazabda aravinda-kamaLane jaNAve che, paranta zevAlAdino bodha karatA nathI te saMmatasatya. e pramANe samudAyanI zaktinA pratisaMdhAna-smaraNa sivAya nahi bodha karanArA padayukta bhASA te saMmatasatya e tAtparya che. ahIM janapada satyamAM ativyAti thaze ema na jANavuM. kAraNa ke avayava zaktinA atiprasaMgane dUra karanAra samudAyanI zaktinuM grahaNa kareluM hovAthI doSa nathI. vyutpattirahita rUDha zabdamAM avyApti thaze ema na mAnavuM kAraNa ke ahIM zakti saMketa mAtra nathI, paNa anAdi zAstrIya abAdhita saMketa che. anyathA lakSaNAdi vagerenA ucchedano prasaMga prApta thaze. 3. sthApanA satya-sthApanAmAM vartamAna A bhAvArtharahita saMketa jANyo che evI sthApanAsatya bhASA kahevAya che. jemake jinapratimAmAM jinazabda sthApanAsatya che. ahIM saMmatasatya bhASAnuM lakSaNa lAgu paDe che tethI koI paNa prakArano doSa nathI, kAraNa ke upayanuM (upAdhinA AzrayanuM) sAMkarya chatAM paNa upAdhinuM sAMkaryA nathI. 4. nAma satya-bhAvarUpa artha rahita bhASA nAmanA saMketa mAtrathI yogArthanA-vyutpatti pratitpAdya (pratipAgha) arthanA bApanI darakAra karyA sivAya potAne pratipAdana karavA yogya arthanuM pratipAdana kare te nAmasatya. jemake dhanarahita chatAM nAma vaDe dhanavAna hoya che. jyAM yathArtha nAma hoya tyAM kevaLa nAmasatya nathI paNa pariNAmasatya che. bhAvarUpa arthanA bAdha sahita ane rUpavALAne viSe jeno upacAra karyo che evA pada yukta bhASA te pa. rUpasatya. jemake prakaTa doSane sevanArane viSe yatizabdano prayoga. ahIM yatipadano rUpavALA veSadhArIne viSe upacAra che. ahIM bhAva yatipaNAno bAdha che mATe sthApanA yatipaNe mAnavuM yukta che ema na kahevuM. kAraNa ke sthApanA te jAtinA sadoSa padArthamAM hotI nathI, paNa vijAtIya 399 Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bhASApada pariziSTa ane doSarahita padArthane viSe hoya che. liMga-vezamAM guNa ane doSa banne hoya che ane pratimAmAM banne nathI. mATe tethI bhinna dravyamAM tenA AkAranI kalpanA te sthApanA. ane kevaLa rUpa-veza to te jAtanuM kuTa dravya che e vizeSatA jANavI. 6. pratItyasatya-virodha sivAya pratItya bhAva-sApekSa padArthano upadeza karanArI bhASA pratItyasatya kahevAya che. jemake apekSAe eka phaLa vigere nAnuM paNa che ane moTuM paNa hoya che. vaLI anAmikA AMgaLI madhya AMgaLInI apekSAe nAnI hoya che ane kaniSThAnI apekSAe moTI hoya che. A aNutva ane mahatvAdi paraspara viruddha nathI, kAraNa ke sattAsattvanI peThe bhinna bhinna nimittasApekSa che ane te nimitta aneka prakAranA hoya che. 7. vyavahAra satya-vyavahAra eTale lokanI vivaphA, te vaDe jeno prayoga thAya te vyavahArasatya. jemake nadI pIvAya che, parvata baLe che. ahIM nadI pIvAya che eTale nadInuM pANI pIvAya che, parvata baLe che. eTale parvatamAM raheluM ghAsa baLe che. ahIM parvata ane tRNAdinA abhedanA kathanathI mRSAvAdipaNAno prasaMge upasthita thaze ema na jANavuM, kAraNa ke ahIM vyAvahArika abhedano Azraya karelo hovAthI temAM doSa nathI. lokanI vivakSAnuM grahaNa hovAthI rUpasatyAdimAM ativyAptino prasaMga nathI. e pramANe AmalakI vageremAM ekendriya hovAthI napuMsaka chatAM paNa strI vagerenI abheda vivakSA vaDe strIliMgAdinuM pratipAdana paNa vyavahAra satya ja che. 8. bhAvasatya-sad vastunA abhiprAyapUrvaka kahelI bhASA te bhAvasatya. jemake "A ghaTa che, bagalo dhoLo che'. vAstavika ghaTano bodha karavAnA abhiprAyathI ghaTapadano prayoga karelo che. athavA bagalAmAM pAMca varNano saMbhava che to paNa zuklavarNanuM kathana utkaTa zuklavarNa batAvavA mATe che, ahIM ema na kahevuM ke A bIjA udAharaNano vyavahAra satyamAM samAveza thAya che, kAraNa ke vyavahAra satya lokavivakSAne adhIna che. 9. yogasatya-jyAM vastunA yoge upacAra thAya te yogasatya. atIta kALe saMbandhavALA lAkSaNika padayukta bhASA yogasatya kahevAya che. jemake vartamAna kALa chatrAdino abhAva hovA chatAM atIta kALa chatrAdinA saMbandhathI chatrI-chatravALo, kuMDalI-kuMDalavALo ane daMDI kahevAya che. 10. upamA satyaupamAna eTale jJAta, udAharaNa, nidarzana ane dRSTAMta e samAnArthaka che, te vaDe satya te upamAna satya. te upamAna be prakAre che-carita ane kalpita. carita-pAramArthika, jemake mahAraMbhavALo brahmadattanI peThe duHkha pAme che. kalpita-potAnI buddhinI kalpanA vaDe raceluM. jemake anityatAmAM pIpaLanA pAnanuM udAharaNa. kalpita paNa rUpakanI peThe tAtparyano bAdha thato na hovAthI nirarthaka nathI. e pramANe sad upamAnavAcaka pada vaDe ghaTita bhASA upamAnasatya che. "candramukhI' ityAdi dezopamAmAM saMbhavita prasannatAdi dharmonuM grahaNa hovAthI doSa nathI. . e pramANe dasa prakAranI satya bhASAnuM prajJApanAdi sUtrane anusAra varNana karyuM, have asatya bhASAnuM nirUpaNa kare chesatyathI viparIta hoya te asatya. ahIM carita upamAnAdimAM ativyApti thaze ema na kahevuM, kAraNa ke yathArtha tAtparyanA bAdha vaDe je vacana hoya te asatya che. carita ane kalpita upamAnAdimAM tAtparyano bAdha nahi hovAthI ativyApti nathI. athavA virAdhanI bhASA te asatya bhASA kahevAya che. ahIM virAdhakapaNuM sadbhUta arthanA pratiSedhAdi vaDe jANavuM. ' asatya bhASA cAra prakAre che. dravyathI sarva dravyo saMbadhe, kSetrathI loka ane aloka saMbandha, kALathI divase athavA rAtre ane bhAvathI krodha, lobha, bhaya ane hAsyathI asatya bolavuM. ahIM ekanA grahaNathI tenI jAtinuM grahaNa thatuM hovAne lIdhe krodhanA grahaNathI mAnanuM grahaNa, lobhanA grahaNathI mAyAnuM grahaNa ane bhaya ane hAsyanA grahaNathI prema, dveSa, kalaha ane abhyAkhyAnAdinuM grahaNa jANavuM evo vRddha AcAryono saMpradAya che. athavA to krodha nizritAdi dasa bhedo bhAva asatyAnA ja che. ahIM asatyAnA saMbandha dravya ane bhAvanA saMyoge vidhi ane pratiSedha vaDe caubhaMgI jANavI. 1 dravyathI mRSAvAda che ane bhAvathI nathI. jemake koI zIkArI pUche ke 'te pazu mRga vagere joyA? tyAre tene kahe ke "me joyA nathI'. e dravyathI mRSAvAda 400 Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASApada pariziSTa zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 che, bhAvathI nathI. rabhAvathI mRSAvAda che, paNa dravyathI nathI. jemake mRSA bolavAnI icchAvALo utAvaLane lIdhe ekadama satya bolI jAya. e bhAvathI mRSA che, paNa dravyathI nathI. 3 dravyathI ane bhAvathI. jema koI mRSA bolavAnA pariNAmavALo mRSAvAda bole. cotho bhaMga zUnya che. vaLI asatya bhASA dasa prakAre che-1 krodhanA AvezavALo je bhASA bole te krodha nizrita bhASA kahevAya che. jemake gusse thayelo pitA putrane kahe ke "tuM mAro putra nathI." athavA krodhanA AvezavALAnuM badhuM kathana asatya che. (pra0)krodhanA AvezavALo gAyane gAya kahe te asatya kema hoya? (u0)-tenuM citta krodhathI vyAkula hovAne lIdhe gAyane viSe gAyanuM kathana paNa apramANa bhUta che-evo saMpradAya che. parantu A vicAraNIya che ke temAM mUDha vyavahArane upayogI satya hovA chatAM phaLopayogI satya nathI, kAraNa ke saMkliSTa AcaraNavALAnuM kathana niSphaLa che. ahIM koI zaMkA kare ke gusse thayelo manuSya ghuNAkSara nyAya vaDe paNa satya bole to tene aprazasta krodhanA vazathI kliSTa karmano baMdha thavA chatAM satyabhASA nimitte zubha karma bandha kema na thAya? e AzaMkAno uttara e che ke yogo sthitibandha ane rasabandha karanAra kaSAyane yogya prakRtibaMdha ane pradezabandha kare che, paNa tethI bhinna karmano bandha karatA nathI, ema koI bhASA vyavahArathI satya hoya to paNa kliSTa karmanA sAmagrIbhUta kaSAyonI antargata hovAthI svataMtrapaNe zubhakarmanA bandhano hetu thatI nathI, mATe krodhanA AvezavALAnI sarva bhASA asatya ja che eTaluM ja nahi paNa krodhanA AvezavALAnI satya bhASA vadhAre duSTa che, kAraNa ke te bhASA jIvone mithyA kadAgrahane mATe thAya che. kliSTa AzayavALAnuM satya bhASaNa "meM barobara kahyuM che ema durbhASaNanuM anumodana utpana karatuM mahAkarmabandhanuM kAraNa thAya che mATe paramArthathI asatya ja che. ema mAnanizritAdibhASA jANavI. upaghAtanizrita-paranA azubhacittananA pariNAmavALo je asatya bole, jema ke cora na hoya tene cora kahe te upaghAtanizrita bhASA jANavI. e daseya prakAranI asatya bhASA sUtrane anusarI prazasta pariNAmanA yogathI satya kahevAya che. ahIM rAga, dveSa ane moha vaDe asatyabhASA bole che. e saMbadhe kahyuM che ke "sA levAdA mohAdAvA mukhya nRtam tu maite rovAtAvRtAramAM viM yAtrAga, dveSa ane mohathI avAcya-nahi kahevA yogya asatya bolAya che, parantu jene e doSo nathI, tene asatya bolavAnuM zuM kAraNa che? asatya bolavAnuM asAdhAraNa kAraNa rAga, dveSa ane moha che, te sivAya bIjuM asAdhAraNa kAraNa nathI. kAraNa ke krodhAdino temaja antarbhAva thAya che, eTale asatyabhASAnA traNa prakAraja kahevA joIe, to paNa teno dasa prakArano vibhAga atyaMta saMkSipta nahi tema atyaMta vistRta nahi evI sacivALA jIvo mATe prAcIna zAstramAM nirdeza karyo che: have prakArAntarathI cAra prakAre mRSA bhASA kahe che-1 sadbhAvano niSedha karavo eTale dharmI mAtrano niSedha karavo. jemake AtmA nathI. 2 asadbhUta vastunuM pratipAdana karavuM eTale dharmIno svIkAra karI temAM viruddha dharmanuM pratipAdana karavuM. jemake jIva che, paNa azuparimANa che athavA vyApaka che. 3 anya vastumAM anya zabdano prayoga karavo. jemake gAyane viSe azva zabdano prayoga karavo. 4 nidAbhaMjaka zabdano prayoga karavo. jema ke 'A kANo che, bahero che' ityAdi. have satyamRSA bhASAno lakSaNapUrvaka vicAra kare che-jeno viSaya aMzataH satya hoya ane aMzataH asatya hoya te satyamRSA bhASA kahevAya che. ema karavAmAM mRSAbhedano uccheda thaze, kAraNake sarva prakAranI asatya bhASA aMzataH satya hoya che. sarva jJAna dharmInA aMze satya hoya che, jemake ghaTa vinAnA bhUtalamAM A ghaTavALuM bhUtala che, temAM bhUtalAze satya che ane ghaTaze asatya che tethI sarva prakAranI asatya bhASA paNa satyamRSA bhASA che ema na samajavuM. kAraNa ke dharmI aMzane choDI sthUla bhUma ane pramANa utpanna karanAra bhASA satyamRSA kahevAya che. mATe A bhedanI adhikatA spaSTa rIte che. tenA utpannamizritA ityAdi upAdhinA bhedathI dasa prakAra che. jemake pAMca athavA dasathI adhika bALako utpanna thayA hoya tyAre dasa bALako 401 Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bhASApada pariziSTa utpanna thayA ema kahevuM te utpannamizritA. ahIM dasa saMkhyA pAMcane bamaNA karavAthI thAya che, mATe pAMca saMkhyAnA aMzamAM satya che ane pAMca saMkhyAnA aMzamAM asatya che. "huM AvatI kAle so rUpIyA ApIzaema pratijJA karIne pacAsa rUpiyA ApanAra nahi ApanAranI peThe sarvathA mRSAbhASI kahevAto nathI, tema satyabhASI paNa kahevAto nathI, ema prastuta vastumAM tevA prakAranA vyavahArane anusarIne tenI anupatti nathI. have lakSaNanA kathana pUrvaka asatyAmRSA bhASAnA bhedo kahe che-je satya, asatya ane mizra e bhASAthI vilakSaNa hoya ane ArAdhana ane virAdhananA upayogavALI na hoya te asatyAmRSA bhASA kahevAya che. tenA bAra bheda che-1 AmatraNI, 2 AjJApanI, 3 yAcanI, 4 pRcchanI, 5 prajJApanI, 6 pratyAkhyAnI, 7 icchAnulomA, 8 anabhigRhItA, 9 abhigRhItA, 10 saMzayakaraNI, 11 vyAkRtA, 12 avyAkRtA. have te bhedone anukrame jaNAve che.-je saMbodhana pado vaDe yukta hoya ane jene sAMbhaLI zrotA zravaNane abhimukha thAya te (1) AmatraNI, A asatyAmRSA bhASA hovAmAM hetu te satyAdi traNa bhASAthI vilakSaNa che ane ArAdhakabhAva ane virAdhAbhAvathI rahita che. AjJAvacana vaDe yukta (2) AzApanI bhASA kahevAya che. ane te pUrve kahelI strIAzApanI vagere satyAdi bhASAthI karavA, ane nahi karavAno niyama nahi hovAthI ane duSTa vivalApUrvaka nahi hovAthI bhinna che. karavAno niyama hoya to eTale AjJA karAyela ziSyAdi te pramANe kArya kare to satya, te pramANe kArya na kare to mRSA, mATe karavA ane nahi karavAno niyama nahi hovAthI satya ane asatyathI bhinna che. ane duSTa vivalApUrvaka nahi hovAthI mRSAthI bhinna che. satyAsatyano niSedha teno ahIM prasaMga nahi hovAthI karyo nathI. ahIM prazna kare che ke AjJAnA viSayamAM AjJA ApanAranuM satyavAdIpaNuM kema na hoya? kAraNa ke zrotAnI pravRtti na thavI te bIjA nimittAdine adhIna che ema na kahevuM, AjJA karanAra guvAdi ziSyanA abhiprAyane jANyA sivAya AjJA kare ane tethI ziSyanI pravRtti na thAya to te paramArthathI asatya che, kAraNa ke AjJA karavA yogya ziSyanI pravRttino nirNaya nahi karavAmAM temanAmAM bhAvabhASAnA niyAmaka samyagu upayogano nirvAha thato nathI. icchita padArthanI yAcanA karavAmAM tatpara vacana te (3) yAcanI bhASA kahevAya che. jemake sAdhu yAcanA kare ke "mane bhikSA Apo'. jema avinItAdine viSe AjJApanI asatya che tema niyama bahAranA viSayamAM yAcanI bhASA paNa asatya che. ahIM prazna kare che ke rAgAdinA abhAva vaDe koIne kaMI paNa nahi ApatA tIrthakaranA prati mAsAhitA" samAvimuttama liMtu' e yAcanI bhASA yAcanAno viSaya nahi hovAthI asatyAmRSA kema kahevAya ema na kahevuM. kAraNa ke te yAcanI bhASA bhaktiprayukta che, tethI yAcanAno viSaya nahi hovA chatAM paNa asatyAmRSArUpa guNa vaDe ane nizcayathI satyanI koTImAM praveza karavA rUpa guNa vaDe sahita che mATe nirdoSa che. e saMbadhe kahyuM che-"bhakti vaDe kahelI bhASA asatyAmRSArUpa che, paraMtu rAgadveSarahita tIrthakaro samAdhi ane bodhi ApatA nathI." vAstavika rIte jinamAM dAtApaNuM che, e saMbadhe kahyuM che ke-"teone je apavA yogya che te badhA jinavaroe ApyuM che ane te darzana, jJAna ane cAritrarUpa mokSamArgano upadeza che" prArthita vastunA upAyanI prApti chatAM tene nahi karavAmAM paramArthanI prArthanA mRSA che. je viSayanI jijJAsA thaI hoya te saMbandhI tenA jANanArane pUchavuM te (4) pRcchanI bhASA kahevAya che. niruttara karavA mATe bhagavatI sUtramAM somile bhagavaMta mahAvIrane prazna karyA hatA ke "Apa eka cho ke be cho?" ItyAdi pRcchanI bhASA nathI. paranta "he bhagavan! jIvo keTalA prakAranA che? ityAdi pRcchanI bhASA che. vinIta ziSyAdine vidhivAda-kartavyane upadeza karavo te prajJApanI, upalakSaNathI "hiMsAdimAM pravRtta thayela jIva duHkhI thAya che' ityAdi niSedhano upadeza karavo te paNa (5) prajJApanI bhASA jANavI. AjJApanImAM AjJA pramANe nahi karavAmAM atyaMta aniSTanA bhavadvArA preraNA che ane prajJApanI iSTa sAdhanatAnA 492 Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASApada pariziSTa zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 jJAnadvAra preraNA kare che eTalo bheda che, prArthita-yAcanA karela vastuno niSedha karavo te (6) pratyAkhyAnI bhASA kahevAya che jemake 'A vastu nahi ApuM vagere. 'huM pApa nahi karuM ityAdi durAcaraNa niSedhanuM vacana eTale niSedhanA viSayamAM niSedhanI pratijJA te paNa pratyAkhyAnI bhASA che. potAnI icchAnA viSayabhUta arthanuM kathana te (7) icchAnulomAM bhASA kahevAya che. jemake koI manuSya kAryano prAraMbha karato pUche ke huM 'A kArya karuM?" tyAre te kahe ke "karo mane paNa e iSTa che. ahIM Ata puruSanI icchAno viSaya hovAthI potAnI ISTasAdhanatAnI zaMkAno rodha thavAthI ISTasAdhanatAno nizcaya thAya che ane tethI potAnI icchA vilaMba vinA turata thAya che mATe te icchAnulomA bhASA kahevAya che. e pramANe dIkSAnI icchAvALo manuSya pitA vagerenI anumati mATe gurunA prati prazna kare ane guru uttara Ape ke jema sukha thAya tema karo pratibandha na karo e paNa icchAnulomAM bhASA jANavI jemAM aneka kAryano prazna karyo temAM ekano paNa nizcaya na thAya te (8) anabhigRhIta bhASA jANavI. jemake A badhA kAryomAM kayuM kArya karuM? e praznanA uttaramAM "je tane ThIka lAge te karI e uttaramAM koI paNa kAryano nirNaya thato na hovAthI anabhigRhIta bhASA kahevAya che. A bhASAnuM phaLa e che ke badhA kAryo tulya phaLavALAM hovAthI prathama upasthita kAryamAM jaladI pravRti karavI, paNa adhikanI icchA vaDe anya kAryanI sAmagrInA vilaMba vaDe vilaMba na karavo.e tAtparya che. athavA to yadacchApUrvaka DityAdika vacana kahevuM te paNa anabhigRhItA bhASA kahevAya che. tethI pratipakSaviruddha bhASA, eTale jemAM aneka kAryo saMbandhI prazna karyo hoya tyAre ekano nizcaya karavo te (9) abhigRhItA. jema ke "atyAre A kArya karavuM." athavA "A ghaTa che" ityAdi prasiddha pravRttinimittavALA padanuM kathana karavuM. jemAM anekArthaka pada sAMbhaLI zrotAne saMdeha thAya te (10) saMzayakaraNI bhASA. jemake koI 'saidhava lAva' ema kahe tyAre saidhavapadano lavaNa ane ghoDA vagere aneka arthamAM saMketa jJAna thayela hovAthI anekArtha padanA bodhamAM prakaraNAdinuM jJAna kAraNa hovAthI jyAM prakaraNAdinuM jJAna na hoya tyAM vaktAnA abhiprAyano saMdeha thavAthI "mAre lavaNa lAvavuM ke ghoDo lAvavo' evo mAnasa saMdeha thAya che. jyAM prakaraNAdinuM jJAna hoya che tyAM saMdeha thato nathI. kAraNa ke bhojananA prakaraNamAM kahyuM hoya tyAre lavaNano bodha thAya che ane gamananA prasaMge kahyuM hoya to ghoDAno bodha thAya che. ahIM saMzayakaraNI bhASAmAM "anekArthaka pada sAMbhaLIne kahevAmAM AvyuM che te prAyika che, tethI 'saMzayanuM kAraNa je bhASA te saMzayakaraNI bhASA che, tethI 'sthANu athavA puruSa che e bhASA paNa saMzayakaraNI jANavI. prakaTa-spaSTa arthavALI (11) vyAkRta bhASA jANavI, jemake "A devadattano bhAI che.' ityAdi. atigaMbhIra ane mahA arthavALI (12) avyAkRta bhASA kahevAya che. athavA bALakonI avyakta bhASA paNa avyAkRta jANavI. e pramANe asatyAmRSA bhASAnA bAra bheda kahyA. badhA devo, nArako ane manuSyone satyAdi cAre prakAranI bhASA hoya che. beindriya, teIndriya ane caurindriyone asatyAmRSA bhASA hoya che, kAraNa ke teone samyam jJAna ane parane chetaravA vagereno abhiprAya nahi hovAthI satyAdi bhASAno asaMbhava che, zikSA ane labdhirahita paMcendriya tiryaMcone asatyAmRSA bhASA hoya che, zikSA-saMskAra utpanna karanAra paThana, labdhi jAtismaraNarUpa ke tevA prakAranA vyAvahArika kuzalatA utpanna karanAra kSayopazama rUpa jANavI. zikSA ane labdhirahita paMcendriya tiryaMco samyagU yathAvasthita vastu pratipAdananA abhiprAyathI bolatA nathI, tema bIjAne chetaravAnI buddhithI bolatA nathI, parantu gusse thayA chatAM ane bIjAne mAravAnI icchAvALAM chatAM e pramANeja bole che. ahIM gusse thayelA teonI bhASA krodhaniHsRta asatya hoya ema na samajavuM, kAraNa ke teonI avyakta bhASA hovAthI tethI sthiya thavAne ayogya che. athavA te vilakSaNa bhASAnA pudgalo janya che. zikSA ane labdhisahita zuka sArikA vagere tiryaMco yathAsaMbhava cAre bhASAne bole che, kAraNa ke zikSA ane labdhithI vyakta bhASAnI utpatti thAya che. e pramANe dravyaviSayaka bhAva 403 Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bhASApada pariziSTa bhASA kahI. * - have zrutaviSayaka bhAvabhASA kahe che-zrataviSayaka bhAvabhASA traNa prakAranI che-satya, asatya ane asatyAmRSA. temAM samyakta sahita ane samyagU upayogavALAne satya bhASA hoya che, kAraNa ke teno vizuddha Azaya che. teja samyagdaSTine upayoga sivAya bolatA zrutaviSayaka asatya bhAvabhASA hoya che. athavA satya pariNAmarahita-samyaka kRtanA pariNAmarahita mithyASTine upayogasahita ke upayoga sivAya badhI zrataviSayaka asatya bhAvabhASA hoya che. uparanA avadhi, mana:paryava ane kevaLa traNa jJAnamAM upayogavALo zrataviSayaka je bole te asatyAmRSA bhASA jANavI. kAraNa ke bahudhA sUtramAM tevA prakAranI bhASA che. dravyazrutane AzrayI kevalajJAna chatAM paNa bhAvabhASAno saMbhava che. cAritrane AzrayI bhAvabhASA kahe checAritranI vizuddhi karanArI eTale je bolatA cAritra vRddhi pAme te satya bhASA che ane cAritranI avizuddhi karanArI eTale je bolatAM cAritrano pariNAma hIna thAya te asatya bhASA che, e sivAya je bolatAM cAritrano pariNAma sthira thAya te asaMkleza karanArI satya bhASA ane je bolatAM cAritra na rahe te asatya bhASA. e banne bhASA cAritrane viSe bhAvane AzrayI jANavI. e pramANe doSa ane guNone jANIne yukti ane Agama vaDe jema cAritra pariNAmanI vRddhinA hetu guNo na ghaTe, nAza na pAme tevI rIte sAdhuoe bolavuM, dharmamAM tatpara ane adhyAtma yogamAM sthira, hitakAraka ane parimita bolatA maharSinI bhASA cAritranI vizuddhi kare che ane cAritranI vizuddhi vaDe mohanIyakamano kSaya karIne ane kevaLajJAna rUpa lakSmI prApta karIne zailezI vaDe yogano virodha karI sarva saMvarayukta thaIne mokSasukhane prApta kare che. * jinamAM prakaTa rUpe je guNo che. eja guNo bhavyAtmAmAM aprakaTarUpe paNa sattAmAM paDyA ja che. jema koInA gharamAM sonAmahorothI bharelo carU jamInamAM dATelo che. bhale ene khyAla nathI. paNa bhUgarbhamAM rahelA A mAlanA jANanArane to eno khyAla Ave ja che. evI rIte bhavyAtmAnA AtmarUpI gharamAM guNorUpI ratnono carU che ja, e viziSTa jJAtione dekhAya ja che. ane emanA kahevAthI e guNone prakaTa karavA mATe samaju bhavyAtmA prayatna karyA sivAya rahe ja nahIM. arihaMta zabda viziSTa rIte tIrthakaronA mATe vaparAya che. 'namo arihaMtANaM" e pada tIrthakarone namaskAra karavAnuM che. ethI sAmAnya kevaLajJAnI bhagavaMta je rAga-dveSane jItanArA hovA chatAM paNa emane A padathI namaskAra AgamakAroe nathI karyo emane to pAMcamAM padathI namaskAra karavAmAM Avela che. arihaMta' e cAra akSarano jApa paNa anAdinI karma jaMjirothI mukti apAvavA mATe samartha che. arihaMtanI dezanA niSphaLa jAya ja nahI koIne koI bhavyAtmA dharmane pAme che. - jayAnaMda 404 Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bArasamaM sarIrapayaM sarIrabheyaparUvaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 || vArarasane sarIravayaM || | sarIrameyarUvaUT IT kati NaM bhaMte! sarIrA paNNattA? goyamA! paMca sarIrA pannattA, taM jahA-orAlie, veuvvie, AhArae, teyae, kmme| neraiyANaM bhaMte! kati sarIrayA paNNattA? goyamA! tao sarIrayA pannattA,taMjahA-veThavvie, teyae, kmme| evaM asurakumArANaM vijAva thnniykumaaraannN| puDhavikAiyANaM bhaMte! kati sarIrayA pannattA? goyamA! tao sarIrayA pannattA, taM jahA-orAlie, teyae; kmme| evaM vAukAiyavajjaM jAva curidiyaannN| vAukAiyANaM bhaMte! kati sarIrayA pannattA? goyamA! cattAri sarIrayA pannattA, taM jahA-orAlie, veuvvite, teyae, kmme| evaM paMciMdiyatirikkhajoNiyANa vi| maNussANaM bhaMte! kati sarIrayA pannattA? goyamA! paMca sarIrayA pannattA, taMjahAorAlie, veuvvite, AhArae, teye,kmme| vANamaMtara-joisiya-vemANiyANaM,jahA nAragANaM ||suu0-1||406|| bAramuM zarIra pada. (mULa) he bhagavan! keTalA zarIro kahyA che? he gautama! pAMca zarIro kahyA che. te A pramANe-1 audArika, 2 vaikriya, 3 AhAraka, 4 taijasa, ane 5 kArpaNa. he bhagavan! nairayikone keTalA zarIro kahyA che? he gautama! traNa zarIro kahyAM che, te A pramANe-1 vakriya, 2 taijasa ane 3 kAmaNa. ema asurakumArone yAvat svanitakumArone jANavuM. he bhagavan! pRthivIkAyikone keTalAM zarIro che? he gautama! traNa zarIro hoya che, te A pramANe-dArika, tejasa ane kArmaNa. e pramANe vAyukAya sivAya yAvat caurindriyo sudhI jANavuM. he bhagavan! vAyukAyikone keTalAM zarIro hoya che? he gautama! cAra zarIro hoya che, te A pramANe-1 audArika, 2 vaikriya, 3 taijasa ane 4 kAmaNa. e pramANe paMcendriya tiryaMcone paNa jANavuM. he bhagavan! manuSyone keTalAM zarIro hoya che? he gautama! pAMca zarIro hoya che, te A pramANe-1 dArika, 2 vaikriya, 3 AhAraka, 4 tejasa ane 5 kAmaNa. vyattara, jyotirSika ane vaimAnikone nArakonI peThe jANavuM. //406/ (TI) e pramANe agiyAramA padanI vyAkhyA karI, have bAramA padano AraMbha karAya che, eno saMbandha A pramANe che-ahIM pUrvanA padamAM jIvonI satyAdi bhASAno vibhAga batAvyo, ane bhASA zarIrane adhIna che. kAraNa ke "zarIraprabhavA bhASA' bhASA zarIrathI utpanna thAya che, e hamaNAM ja pratipAdana karyuM che. bIje sthaLe paNa kahyuM che ke- +ArUpa nisara taha vArUpa no' Iti. kAyayoga vaDe grahaNa kare che ane vacanayoga vaDe bahAra kADhe che, mATe zarIrano vibhAga batAvavA mATe A padano AraMbha karavAmAM Ave che, temAM A prathama sUtra che--" aMte! sarIra pannA'? ityAdi utpatti samayathI mAMDI pratisamaya "zIryanta" kSaya pAme te zarIra, he bhagavan! te zarIro keTalA kahyAM che? bhagavAn uttara Ape cha-pAMca zarIro kahyA che. te nAmathI jaNAve che- morAtiyA' ityAdi. A zarIrono zabdArtha AgaLa kahIzuM, to paNa sthAna khAlI na rahe te mATe kaMIka kahIe chIe-baudAra' pradhAna, tenuM pradhAnapaNuM tIrthakara ane gaNadharanA zarIronI apekSAe samajavuM, kAraNa ke tIrthakara ane gaNadharanA zarIrathI anya anuttara devonuM zarIra paNa anantaguNa hIna che. athavA '3rAtra' udAra-vistAravALuM, kAraNa ke avasthita svabhAvavALA dArika zarIrano vistAra kaMIka adhika hajAra yojana pramANa che, svabhAvika vaikriya zarIranuM pramANa eTaluM nathI, kAraNa ke utkRSTathI paNa avasthita svabhAvavALA vaikriya zarIranuM pramANa pAMcaso dhanuSa che ane teTaluM pramANa sAtamI narakamRthivImAM che, bIje nathI. je uttarakriya lAkha yojananA pramANavALuM che, paNa te avasthita nathI. kAraNa ke te AkhA bhava sudhI rahetuM nathI, mATe tenI apekSAe ahIM kathana nathI. e saMbaMdhe cUrNikAra kahe che-"rAtaM nAma vittharAd visAlaM ti jaM bhaNiyaM hoi, kaha? sAiregajoyaNasahassamavaTThiyappamANamorAliyaM, annameddahamettaM natthitti, viuvviyaM 405 Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bArasamaM sarIrapayaM oheNa baddha-mukkasarIpaNNattA hojjA taM tu aNavaTThiyappamANaM, avaTThiyaM puNa paMca dhaNusayAiM ahesattamAe, imaM puNa avaTThiyappamANaM sAiregaM noyasadaNaM vanaspatinA" iti. je zarIra urAla-vistAravALuM vizAla kaheluM che, kAraNa ke avasthita pramANavALuM dArika zarIra kaMIka adhika hajAra yojana che. tethI anya zarIra eTaluM moTuM nathI. vaikriya zarIra moTuM hoya che, paNa te avasthita pramANavALuM nathI. avasthita pramANavALuM pAMcaso dhanuSanuM vaikriya zarIra sAtamI narakamRthivImAM che ane dArika zarIra avasthita pramANavALuM hajAra yojanathI kaMika adhika vanaspatine hoya che, mATe te orAla-vizAla kahevAya che. athavA urala-thoDA pradezavALuM, paNa ghana nahi, kAraNa ke dArika zarIra bhIMDInI peThe thoDA pradezavALuM ane vizAla che. athavA siddhAntanI paribhASAthI orAla-mAMsa asthi ane snAyu vagerethI baMdhAyeluM, badhe svArthamAM Ika pratyaya thayelo che ane pRSodarAdimAM pATha hovAthI iSTa rUpanI niSpatti thAya che. udAra zabdathI audArika thAya che ane prAkRta hovAthI 'gorAtiya' rUpa thAya che. kahyuM che ke temAM udAra, urAla, urala ane orAla zabdo jANavA. temAM prathama "audArika tIrthaMkaranA zarIrane AzrayI jANavuM. vistAravALI vanaspatine AzrayI 'urAla' kahevAya che. kAraNa ke svabhAvathI eTaluM vizAla bIjuM koi zarIra nathI. urala-thoDA pradezothI upacita thayeluM ane bhIMDInI peThe moTuM, mAMsa, asthi ane snAyu vaDe baMdhAyela che mATe e siddhAntanI paribhASAthI "orA' kahevAya che. vividha athavA viziSTa kriyA te vikriyA, te nimitte thayeluM te vaikriya, kahyuM che ke vividha prakAranI ke viziSTa kriyA, te nimitte je thayeluM te vaikriya, te nAraka ane devone svabhAvathI ja hoya che. athavA vaikurvika zabdano A rIte saMskAra karavo. 'vivuM' e siddhAntaprasiddha dhAtu che. vivurva vivurva:-vividha prakAranI kriyA e teno artha che, te hetuthI baneluM te vaikurvika. cauda pUrvadharathI kAryanI siddhi mATe yogabala vaDe 'gAyite' karAya te AhAraka. 4 tejano vikAra-pariNAma te taijasa ane 5 karmathI utpanna thayeluM te karmaja. audArikAdi zarIronA A prakAre kramika upanyAsanuM kaMI prayojana che ke yathAkathaMcit A krama pravRtta thayelo che? 'AvA prakAranA kramanuM prayojana che' ema kahIe chIe. zuM prayojana che? uttarottara zarIranA pradezonuM sUkSmapaNuM ane uttarottara vargaNAmAM pradezonuM adhikapaNe jaNAvavA mATe che, te A pramANe-dArika karatAM vaikriya zarIranA pradezonI sUkSmatA che, vaikriyathI paNa AhArakanA AhArakathI paNa tejasanA ane taijasathI paNa kAmaNanA pradezonI sUkSmatA hoya che, eTale zarIranA pradezono uttarottara sUkSma pariNAma thAya che. audArikathI vaikriya zarIranI vargaNAmAM, vaikriyathI AhArakanI, AhAraka karatAM tejasanI ane tejasathI kArpaNanI vargaNAmAM pradezonI adhikatA hoya che. e pAMca zarIramAM narayikAdine viSe keTalA zarIro saMbhave che teno vicAra kare che-rayA aMte! jevaphA sarIra pattA'-he bhagavan! narayikone keTalAM zarIro kahyAM che?ItyAdi pAThasiddha che. ll1406/ II moDe vada-muvArIqUUttA || kevaiyA NaM bhaMte! orAliyasarIrayA pannattA? goyamA! duvihA pannattA,taMjahA-baddhillayA ya mukkillayA yA tattha gaMje te baddhellamA te NaM asaMkhejjA, asaMkhejjAhiM ussappiNiosappiNIhiM avahIraMti kAlato, khettato asaMkhejjA logaa| tattha NaM je te mukkellayA te NaM aNaMtA, aNaMtAhiM ussappiNiosappiNIhi avahIraMti kAlato, khettao aNaMtA logA, davvao abhavasiddhirahito aNaMtaguNA siddhaannNtbhaago| kevatiyA NaM bhaMte! veThabviyasarIrayA pannattA? goymaa| duvihA pannattA, taMjahA-baddhellayA ya mukkellagA yAtatthaNaje te baddhellagA te NaM asaMkhejjA, asaMkhenjAhiM ussappiNiosappiNIhiM avahIraMti kAlato, khettato asaMkhejjAto seDhIo payarassa asNkhejjtibhaago| tattha NaM je te mukkelagA te NaM aNaMtA, aNaMtAhiM ussappiNiosappiNIhiM avahIraMti kAlato, jahA orAliyassa mukkellayA taheva veuvviyassa vi bhaanniyvvaa| kevatiyA NaM bhaMte! 406 Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bArasamaM sarIrapayaM oheNa baddha-mukkasarIpaNNattA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 AhAragasarIrayA paNNattA? goymaa| duvihA pannattA, taMjahA-baddhelayA ya mukkellayA yA tattha NaMje te baddhellagA teNaM siya asthi, siya natthiA jai atthi jahaNNeNaM ekko vA do vA tiNNi vA, ukkoseNaM shsspuhuttN| tattha NaM je te mukkellayA te NaM aNaMtA,jahA orAliyassa mukkillayA taheva bhaannitvvaa| kevaiyA NaM bhaMte! teyagasarIrayA paNNattAgoyamA! duvihA paNNattA, taMjahA-baddhellagA ya mukkellagA yA tattha NaMje te baddhellagA te NaM aNaMtA, aNaMtAhiM ussappiNiosappiNIhiM avahIraMti kAlato, khettao aNaMtA logA, davvao siddhehito aNaMtaguNA svvjiivaannNtbhaaguunnaa| tattha NaMje te mukkellagA te NaM aNaMtA, aNaMtAhiM ussappiNiosappiNIhiM avahIraMti kAlato,khettatto aNaMtA logA,davvaosavvajIvehito aNaMtaguNA jiivvggssaannNtbhaago|evN kammagasarIrANi vi maLatabbAni hU-rA40LA (mULa) he bhagavan! dArika zarIro keTalA prakAranAM kahyAM che? he gautama! be prakAranAM kahyAM che. te A pramANe-baddha ane mukta. temAM je baddha-jIve grahaNa karelAM zarIro che te asaMkhyAtA che ane te kALathI asaMkhyAtI utsarpiNI avasarpiNInA samayo vaDe apaharAya che. kSetrathI asaMkhyAtA loka pramANa che. temAM ja mukta (jIve choDelAM) zarIro che te anannA che ane te kALathI ananna utsarpiNI-avasarpiNInA samayo vaDe apaharAya che. kSetrathI ananta loka pramANa che ane te abhavyothI anantaguNA ane siddhothI anattamA bhAge che. he bhagavan! keTalAM vaikriya zarIro che? he gautama! te be prakAranA che. te A pramANe-baddha ane mukta. temAM je baddha zarIro che te asaMkhyAtA che ane te kALathI asaMkhyAtI utsarpiNI ane avasarpiNInA samayo vaDe apaharAya che. kSetrathI prataranA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahelI asaMkhyAtI zreNionA pradeza pramANa che. temAM je mukta zarIro che te anantA che ane kALathI anA utsarpiNI ane avasarpiNInA samayo vaDe apaharAya che-ItyAdi jema dArika saMbadhe mukta zarIro kahyAM che tema vakriyanA paNa kahevAM. he bhagavan! AhAraka zarIro keTalA prakAranA che? he gautama! be prakAranA che-baddha ane mukta. temAM je baddha zarIro che te kadAca hoya ke kadAca na hoya. jo hoya to jaghanya eka, be ke traNa hoya ane utkRSTa sahasaMpRthakta hoya. temAM je mukta zarIro che te anantA che-ItyAdi jema dArikanA mukta zarIro kahyA che tema kahevAM. he bhagavan! keTalA prakAranA tejasa zarIro kahyAM che? he gautama! be prakAranA kahyAM che, te A pramANe-baddha ane mukta. temAM je baddha zarIro che te anantA che ane kALathI ananta utsarpiNI ane avasarpiNInA samayo vaDe apaharAya che. kSetrathI ananta loka pramANa che. dravyathI siddho karatAM anantaguNA ane anamAM bhAga vaDe nyUna sarva jIvonA jeTalAM che, temAM je mukta zarIro che te anantA che ane kALathI ananta utsarpiNI ane avasarpiNInA samayo vaDe apaharAyA che. kSetrathI ananta loka pramANa che. dravyathI sarva jIvo karatAM anantaguNA ane sarva jIvanA varganA anantamAM bhAga pramANa che. e pramANe kAmaNa zarIro paNa kahevAM. //ra/l407I. (TI) zarIro jIvone be prakAranA hoya che-baddha ane mukta. temAM je vicAra samaye (vivakSita samaye) jIve grahaNa karelAM che te baddha ane je pUrva bhavamAM choDI dIdhelAM che te mukta zarIro. have te baddha zarIra ane mukta zarIronA parimANonuM atyAre dravya, kSetra ane kALa vaDe nirUpaNa karavuM joIe. temAM abhavyAdi dravya vaDe, zreNi-pratarAdi kSetravaDe, ane AvalikAdirUpa kALavaDe prathama dArika zarIrane AzrayI nirUpaNa kare che-"vaphA ! motiyArInA pattA'-he bhagavana! keTalAM dArika zarIro kahyAM che-ityAdi. ahIM mULamAM 'hiyA'-baddha zarIro ane 'mustiyA-mukta zarIro-jIvoe tyAga karelAM zarIro, ahIM prAkRta bhASAne lIdhe 'DrA' pratyaya ane svArthamAM "ka" pratyaya thayelo che. temAM baddha zarIro asaMkhyAtA che, te asaMkhyAtAnuM nirUpaNa prathama kALane AzrayI kare che- saMjJA' ityAdi. pratisamaya eka eka 407 Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bArasamaM sarIrapayaM oheNa baddha-mukkasarIrapaNNattA zarIrano apahAra karavA vaDe asaMkhyAtI utsarpiNI ane avasarpiNI vaDe badhAM zarIro apaharAya. tAtparya e che ke- asaMkhyAtI utsarpiNI avasarpiNInA jeTalA samayo thAya teTalAM baddha-jIvoe grahaNa karelAM audArika zarIro che. A kALathI parimANa kahyuM. have kSetrane AzrayI parimANa kahe che--'zvetto asaMvengAlo'-kSetrathI teonI saMkhyA asaMkhyAtA lokapramANa che. tAtparya e che ke--badhAM audArika zarIro potapotAnI avagAhanA vaDe AkAzapradezomAM judAM judAM anukrame sthApIe to e pramANe sthApelAM te zarIro vaDe asaMkhyAtA loko vyApta thAya. ahIM eka eka AkAzapradezane viSe paNa eka eka audArika zarIra sthApavA vaDe asaMkhyAtA loko vyApta thAya che, paraMtu pUrvAcAryo potAnI avagAhanAnI sthApanA vaDe prarUpaNA kare che tethI apasiddhAntano doSa prApta na thAya mATe ame paNa te ja pramANe prarUpaNA karIe chIe. e saMbandhu cUrNikA2 paNa kahe che -'jo ke eka eka AkAzapradezamAM eka eka zarIra sthApIe topaNa asaMkhyAtA loko thAya, paraMtu apasiddhAnta doSano tyAga karavA mATe potapotAnI avagAhanA vaDe sthApana karAya che.' ahIM zaMkA kare che--'anantA jIvo che, to asaMkhyAtA audArika zarIro kema hoya? uttara-ahIM be prakAranA jIvo che-pratyeka zarIravALA ane anantakAyiko. temAM jeo pratyekaza2I2I che teomAM eka eka jIvane eka eka audArika zarIra hoya che, jo ema na hoya to pratyekazarI2I na kahevAya. je anantakAyika jIvo che teomAM ananta ananta jIvone eka eka audArika zarIra hoya che, mATe badhI saMkhyA vaDe paNa asaMkhyAtA audArika zarIro hoya che. jIvoe mukta-tyAga karelA audArika zarIro ananta che. te anantapaNAnuM kALa, kSetra ane dravya vaDe nirUpaNa kare che--'anaMtAhi~' ityAdi. kALathI parimANa-pratisamaya eka eka zarIrano apahAra karIe to ananta utsarpiNI ane avasarpiNI vaDe sarvathA apaharAya che. tAtparya e che ke ananta utsarpiNI ane avasarpiNInA jeTalA samayo thAya teTalA mukta-tyAga karelAM audArika zarIro che. kSetrathI parimANa ananta loka che, anantaloka pramANa AkAzakhaMDomAM jeTalAM AkAzapradezo che teTalAM che. dravyathI parimANa-abhavyothI anantaguNA che. jo ema che to te zarIro siddhonI rAzi jeTalAM thAya, te mATe sUtrakAra kahe che-siddhonA anantamA bhAga jeTalA che. (pra0)-ahIM abhavya ane siddhanA banne rAzi vacce patita samyagdaSTi jIvo kahyA che, to tyAga karelA audArika zarIro tenA jeTalAM che? (u0)-jo teTalAM hota to sUtrakAra temaja nirdeza karata, kAraNa ke bhagavanta Arya zyAme ziSyane sukhapUrvaka bodha thAya tevA prakAranI sUtraracanA karavAnI pratijJA karI che, to tevA prakArano nirdeza nahi karavAthI jaNAya che ke patita samyagdaSTinI rAzi jeTalAM nathI. (pra0)-jo te rAzi jeTalAM na hoya to patita samyagdaSTinA rAzithI nyUna hoya ke adhika hoya? teno uttara e che ke kadAca te rAzithI nyUna hoya, kadAca adhika ke kadAca tulya hoya. kAraNa ke tenuM aniyata pramANa hoya che, parantu hamezAM teTaluM pramANa na hoya. e saMbandhu cUrNikAra kahe che--'to zuM paDelA samyagdaSTionA rAzipramANa ananta hoya? kAraNa ke teo banne rAzinI vacce kahelA che. ahiM utta2 kahe che--jo tenA jeTalA hota to tenoja nirdeza karyo hota, mATe tenA jeTalA nathI. to zuM tenI nIce hoya ke u52 hoya? utta2- "kadAcit nIce hoya, kadAcit upara hoya, ke kadAcit tulya hoya, paNa hamezAM tenA jeTalA na hoya. ahIM anya zaMkA kare che- -'mukta zarIro u52 kahela anantasaMkhyAnA parimANavALAM kema ghaTe? kAraNa ke jo audArikAdi zarIro jyAM sudhI akhaMDita hoya tyAM sudhI ja grahaNa karIe to teonI ananta kALa sudhI sthiti nahi hovAthI anantapaNuM nahi ghaTI zake? jo ananta kALa sudhI rahe to to ananta kALe tenI gaNanA karatAM anantA thAya, paNa ananta kALa sudhI teonI sthiti hotI nathI, kAraNa ke pudgalonI utkRSTathI paNa asaMkhyAtA kALa sudhI sthiti kahelI che. je pudgalo jIve audArika za2I25Ne grahaNa karIne atIta kALe choDyAM che, teonuM grahaNa thAya to badhA jIvomAM pratyeka jIve badhA pudgalo audArikapaNe grahaNa karIne mUkyAM che, tethI sarva pudgalonuM grahaNa thAya ane ema hoya to je kahyuM che ke 'abhavyathI anantaguNa ane siddhonA anantamA bhAga pramANa che' te viruddha Thare che. kAraNa ke sarva jIvothI anantAnantaguNA pudgalonA grahaNano prasaMga prApta thAya che. uttara-ahIM kevaLa akhaMDita mukta audArika zarIronuM grahaNa nathI, temaja audArika za2I2paNe grahaNa karIne mUkelA sarva pudgalonuM paNa 408. Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bArasamaM sarIrapayaM oheNa baddha-mukkasarIrapaNNattA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 grahaNa nathI, kAraNa ke tethI upara kahelA doSanI prApti thAya che. parantu je audArika zarIra jIve grahaNa karIne mUkyuM te vizIrNa bhAvane prApta thatAM tenA ananta bheda thAya che, ane te ananta bhedo thatA thatA jyAM sudhI te pudgalo audArika--pariNAmano tyAga na kare tyAM sudhI te pratyeka bhedane 'audArika zarIra' kahevAya che, je pudgalo audArika pariNAmano tyAga kare che tenI audArika zarIra tarIke gaNanA thatI nathI. tethI eka zarIranA paNa ananta zarIro thAya che. e pramANe badhA zarIro saMbandhe jANavuM. e pramANe eka eka zarIranA ananta bheda thatA hovAthI eka za2I2nA paNa ghaNA ananta zarIro thAya che, ane teo asaMkhyAtA kALa sudhI rahe che ane te asaMkhyAtA kALe jIve mUkelAM bIjA asaMkhyAtA zarIro hoya che ane te pratyekanA ananta bhedo thAya che, teomAM teTalA kALe jeo audArika zarIra pariNAmano tyAga kare tene choDI devA ane bAkInA gaNavA. tethI e pramANe mukta audArika zarIronI Upara kahelI ananta saMkhyA ghaTI zake che. A mArI potAnI matikalpanA nathI, kAraNa ke e saMbandhu cUrNikAra kahe che--'ahIM kevaLa akhaMDa audArika zarIronuM grahaNa nathI, tema audArikapaNe grahaNa karI mUkelA sarva pudgalonuM paNa grahaNa nathI, parantu je audArika zarIra jIve mUkeluM che, tenA ananta khaMDa thAya ane jyAM sudhI te pudgalo jIvavaDe thayelA audArika zarI2kAyaprayogano tyAga na kare ane jyAM sudhI anya pariNAma vaDe pariNata na thAya tyAM sudhI te pratyeka 'audArika zarIra' kahevAya che. e pramANe eka eka audArika zarIranA ananta bheda thavAthI ananta audArika zarIro thAya che'. ityAdi. ahIM zaMkA kare che--zarIra dravyanA eka eka bhAgano audArika zarI25Ne kema vyavahAra thAya? uttara--lavaNanA dRSTAMtathI thAya che. jema ke khArI pramANa lavaNa hoya, droNa pramANa hoya ke ADhaka pramANa hoya te badhuM lavaNa ja kahevAya, jyAM sudhI eka gAMgaDo hoya tyAM sudhI lavaNa kahevAya che, tema ahIM paNa akhaMDa hoya to paNa audArika zarIra kahevAya, teno ardhabhAga hoya to paNa, ane teno paNa eka bhAga hoya yAvat anantamo bhAga hoya to paNa te zarIra ja kahevAya che. ahIM tAtparya e che ke jema lavaNanA pariNAma vaDe pariNata thoDA ke ghaNA pudgalono samudAya lavaNa kahevAya che, tema audArika zarIrayogya pudgalono samudAya paNa audArikapaNe pariNata thayelo thoDo ke ghaNo hoya to teno aukArika za2I25Ne vyavahAra thai zake che. athavA samudAyanA eka bhAgamAM paNa samudAyavAcaka zabdano vyavahAra thAya che. jema ke devadattanI AMgaLInA agrabhAgamAM sparza karyo hoya to 'meM devadattano sparza karyo' ema kahevAya che, tethI upacArathI tene audArika zarIra kahevAmAM kAMi paNa doSa nathI. (pra0) jo ema che to te ananta lokAkAzanA pradeza pramANa audArika zarIro eka lokamAM kema rahI zake? uttarapradIpanA prakAzanI peThe rahI zake che. te A pramANe--jema ke eka paNa dIvAno prakAza AkhA gharane prakAzita kare che, ane bIjA aneka dIvAono prakAza hoya to paNa temAM ja samAya che, kAraNa ke teono paraspara virodha nathI, tema audArika zarIra saMbandhe jANavuM. ema badhAM mukta zarIro saMbandhe paNa A yukti samajavI. (pra0) dravya ane kSetra choDIne prathama kALane AzrayI prarUpaNA kema karI? (0)--anya kALamAM rahetA hovAthI pudgalone viSe zarIrano upacAra thAya che, anyathA thato nathI, tethI kALa moTo che mATe prathama kALane AzrayI prarUpaNA karI. ema audArika zarIro kahyAM, have vaikriya zarIra saMbandhe sUtra kahe che--'jevaDyA naM maMte'! ityAdi. baddha-grahaNa karelAM vaikriya zarIro asaMkhyAtA che, temAM kALane AzrayI parimANa batAve che-pratisaMmaye eka eka zarIrano apahA2 karIe to asaMkhyAtI utsarpiNI ane avasarpiNI vaDe badhAM zarIro apaharAya. tAtparya e che ke asaMkhyAtI utsarpiNI ane avasarpiNInA jeTalA samayo thAya che teTalA baddha vaikriya zarIro che. kSetrathI asaMkhyAtI zreNIo che ane te zreNionuM parimANa pratarano asaMkhyAtamo bhAga che. tAtparya e che ke prataranA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalI zreNio che ane te zreNiomAM jeTalA AkAzapradezo che teTalAM baddha vaikriya zarIro che. 409 Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bArasamaM sarIrapayaM AheNa baddha-mukkasarIrapaNNattA | (V0)have zreNi e zuM che? (u0)-ghanI kata-ghanarUpe kalpalA ane cotarapha sAta rajUpramANa lokanI sAta rajUpramANa lAMbI muktAvalInA jevI eka AkAzapradezanI paMkti e zreNi kahevAya che. (pa0)-lokano ghana kevI rIte karavo ane te sAta rajUpramANa zI rIte thAya? (u0)-ahIM loka urdhva ane adho cauda rajUpramANa che. nIce vistAramAM kaMIka nyUna sAta rajUpramANa che. eka rajUpramANa madhya bhAgamAM che, brahmalokanA pradezanA bahu madhya bhAgamAM pAMca raju ane lokAnta eka rajUpramANa che. svayaMbhUramaNa samudranI pUrva vedikAnA antathI pazcima vedikAnA anta sudhI rajunuM parimANa jANavuM. AvA pramANavALA vaizAkha sthAna sthita-pahoLA paga karI ane keDe be hAtha mUkIne ubhA rahelA puruSanI AkRtivALA A lokanA trasa nADInA dakSiNa bhAgamAM rahelo kaMIka nyUna traNa rajunA vistAravALo ane kaMIka adhika sAta rajunI UMcAIvALo adholokano khaMDa kalpanAthI laIne te trasa nADInA uttara bhAgamAM upara ane nIceno bhAga ulaTo karI joDavo. eTale uparano bhAga nIce karI ane nIceno bhAga upara karI mUkavo. tyAra pachI Urdhva lokamAM trasa nADInA dakSiNa bhAgamAM koNInA AkAre rahelA je be khaMDo che, te pratyekanI UMcAi kaMIka nyUna sADA traNa rajju pramANa che, tene kalpanAthI laI ulaTA karI trasa nADInA uttaranA bhAgamAM joDavA. ema karavAthI nIceno lokano ardha bhAga kaMIka nyUna cAra rajjunA vistAravALo ane kaMIka adhika sAta rajunI UMcAivALo thayo ane uparano ardha bhAga traNa rajunA vistAravALo ane UMcAimAM kaMIka nyUna sAta rajU pramANa thayo. pachI uparano ardha bhAga kalpanAthI laIne nIcenA ardha bhAganI uttara dizAmAM joDavo. ema karavAthI kaMIka adhika sAta raju UMco ane kaMIka nyUna sAta rajjunA vistAravALo ghana thayo, tyAra pachI sAta rajjunA upara je adhika bhAga che te laIne Urdhva-adho lAMbo karI uttara bhAganI sAthe joDavo. tethI vistAramAM sAta rajU paripUrNa thAya che. e pramANe lpanAthI lokano ghana karAya che ane ghana karAya tyAre sAta rajupamANa thAya che. koI sthaLe ghana thavAthI sAta rajunuM pramANa pUruM na thAya tyAM buddhithI sAta rajunI pUrti karI levI. A rIte pATImAM lakhIne batAvavI. siddhAntamAM kyAM paNa zreNi ke prataranuM grahaNa hoya tyAM sarvatra A pramANe ghanarUpe kalpelA sAta pramANa lokanuM jANavuM. vaikriya mukta zarIro dArikanI peThe jANavAM. AhAraka zarIra saMbandha sUtra kahe che-"vaphA naM baM! mahArAsarIpagA'--he bhagavana! AhAraka zarIro keTalA prakAranAM kahyAM che?-ityAdi. "vahAni liye asthi siya sthi-baddha zarIro kadAca hoya ane kadAca na hoya. ahIM "asthi--asti e avyaya bahuvacanamAM che, tethI 'vit sati, vitra satItyartha?' tethI AhAraka zarIro kadAca hoya ane kadAca hotA nathI, kAraNa ke AhAraka zarIranuM jaghanyathI eka samayanuM ane utkRSTathI cha mAsanuM attara hoya che. kahyuM che ke-"AhAraka zarIro lokamAM kadAcit vadhAremAM vadhAre cha mAsa sudhI hotAM nathI ane jaghanya eka samaya sudhI hotAM nathI. jyAre hoya che tyAre paNa jaghanyathI eka, be ane utkRSTathI sahasapRthakve-be hajArathI nava hajAra sudhI hoya che. ane mukta zarIro audArikanI peThe jANavAM. - tejasa zarIra saMbandha sUtra kahe che-'vacALe aMti! teyArIyA'--he bhagavana! tejasa zarIro keTalA prakAranAM che? ityAdi. temAM baddha-grahaNa karelAM tejasa zarIro ananta che. te anantapaNAnuM kALa, kSetra ane dravya vaDe nirUpaNa kare che'anaMtAdi' ityAdi. tenuM kALathI parimANa-ananta utsarpiNI ane avasarpiNInA samaya jeTalAM baddha tejasa zarIro che, hetrathI ananta loka pramANa AkAzanAM khaMDanA pradeza jeTalA che, dravyathI parimANa-siddhAM karatAM anantaguNA che. tejasa zarIra pratyeka saMsArI jIvane hoya che. saMsArI jIvo siddhothI anantaguNA che, tethI tejasa zarIro paNa siddhAMthI anantaguNA thAya che ane sarva jIvo karatAM tenA anantamA bhAge nyUna che. ahIM tAtparya e che ke siddhone tejasa zarIra hotuM nathI, kAraNa ke teo sarva zarIra rahita che, ane siddho sarva jIvone anantame bhAge che tethI siddhanA jIvo vaDe nyUna eTale anantamA bhAge nyUna sarva jIvonA jeTalA baddha tejasa zarIro che. mukta tejasa zarIro ananta che. te anantapaNe kALa, kSetra ane dravyavaDe jaNAve che410 Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bArasamaM sarIrapayaM NeraiyANaM baddha-mukkasarIraparUvaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 'tAhiM' ityAdi. kALa ane kSetranA sUtro pUrvanI peThe jANavA. ane dravyathI parimANa sarva jIvo karatAM anantaguNA che. (pra)-zAthI anantaguNA che? (10) eka eka saMsArI jIvane eka eka tejasa zarIra hoya che, ane te jIvoe mUkelAM zarIro pUrve kahelI yuktithI ananta bheTavALAM thAya che ane teo asaMkhyAtA kALa sudhI rahe che, teTalA kALamAM jIvIe mUkelAM dareka jIva dITha anya asaMkhya tejasa zarIro prApta thAya che ane te pratyekanA pUrvokta yuktithI ananta bhedo thAya che, mATe mukta-tyAga karelAM zarIro sarva jIvo karatAM anantaguNA che. te zuM jIvonA vargapramANa che? e praznanA uttaramAM kahe che- "nIvavA mAMtA'--jIvonA varganA anantame bhAge che. (pra)-jIvanA varga jeTalAM kema nathI? (u0)-jo eka eka jIvanA zarIro sarva jIvarAzi pramANa hoya ke tethI kaMIka adhika hoya ke jethI siddhanA anantamAM bhAganI pUrti thAya, to zarIro jIvavargapramANa thAya, te rAzine teTalI rAzi vaDe guNatAM varga thAya che. jemake cArane cAre guNatAM soLa varga thAya che. paraMtu eka eka jIvanA zarIro sarva jIva pramANa ke tethI kaMIka adhika nathI, paNa ghaNAM thoDAM che ane te paNa asaMkhyAtA kALa sudhI rahe che, ane teTalA kALamAM bIjAM je anya zarIro hoya che te paNa thoDAM hoya che, kAraNa ke kALa thoDo che, mATe jIvavargapramANa thatAM nathI, paraMtu jIvavarganA anantamA bhAge hoya che. anantamA bhAganA pramANanuM pUrvAcAryoe batAveluM A dUrNata che-sarva jIvo vAstavika rIte ananta che, paNa asatkalpanAthI dasa hajAra gaNavA. te dasa hajArano varga dasa kroDa thAya che. mukta tejasa zarIro asatkalpanAthI dasa lAkha pramANa che, tethI sarva jIvo karatAM so guNA eTale sarva jIvothI anantaguNA che ane te jIvavarganA somA bhAge che. tethI jIvavarganA anantamA bhAga pramANa thAya che. ema baddha ane mukta kAmaNa zarIrano vicAra karavo. kAraNa ke tenI saMkhyA tejasanA jeTalI che. eka sAmAnya pAMce zarIro kahyAM. rAja0o. || geraphALavada-muvArIraparavA | neraiyANaM bhaMte! kevatiyA orAliyasarIrA pannattA? goymaa| duvihA pannattA, taMjahA-baddhellagA ya mukkellagA y| tattha NaMje te baddhellagA te NaM nntthi| tattha NaM je te mukkellagA te NaM arNatA jahA orAliyamukkellagA tahA bhaanniyvvaa| neraiyANaM bhaMte! kevaiyA veThabviyasarIrA pannattA? goymaa| duvihA pannattA, taM jahA-baddhellagA ya mukkellagA yA tattha NaM je te baddhellagA te NaM asaMkhejjA, asaMkhenjAhiM ussappiNiosappiNihiM avahIraMti kAlato,khettatto asaMkhijjAoseDhIo payarassa asaMkhejjaibhAgo,tAsiNaMseDhINaM vikkhaMbhasUI aMgulapaDhamavaggamUlaM bitIyavaggamUlapaDuppaNNa, ahavaNaM aMgulabitIyavaggamUlaSaNappamANamettAo seddhiito| tattha NaM je te mukkellagA te NaMjahA orAliyassa mukkelagA tahA bhaanniyvvaa| neraiyANaM bhaMte! kevaiA AhAragasarIrA pannattA? goymaa| duvihA pannattA, taM jahA-baddhellagA ya mukkellagA ya, evaM jahA orAlie baddhellagA ya mukkellayA ya bhaNiyA taheva AhAragA vi bhaanniyvvaa| teyA-kammagAIjahA eesiM ceva vetthvviyaaii||suu0-3||408|| (mU0) he bhagavan! narayikone keTalAM dArika zarIra kahyAM che? he gautama! be prakAranA dArika zarIro kahyAM che. te A pramANe-baddha ane mukta. temAM narayikone baddha dArika zarIro hotAM nathI, ane mukta audArika zarIro anantA che-ItyAdi jema mukta dArika zarIro kahyAM tema kahevAM. he bhagavan! narayikone keTalAM vakriya zarIro kahyAM che? gautama! be prakAranAM vakriya zarIro kahyAM che, te A pramANe baddha ane mukta. temAM je baddha vaikriya zarIro che te asaMkhyAtA che ane kALanI apekSAe asaMkhyAtI utsarpiNI ane avasarpiNI vaDe apaharAya che. kSetrathI prataranA asaMkhyAtamA bhAga pramANa asaMkhyAtI zreNio jeTalA che, te zreNionI viSkabhasUci aMgula pramANa AkAza pradezanA prathama vargamUlane bIjA vargamUla vaDe guNatAM jeTalA AkAza pradezo Ave teTalA pradezonI jANavI. athavA aMgulapramANa AkAza pradezonA bIjA vargamUlanA ghanapramANa zreNio jANavI. temAM je mukta zarIro che te jema 411 Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bArasamaM sarIrapayaM bhavaNavAsINaM baddha-mukkasarIraparUvaNA dArikanA mukta zarIro kahyAM tema kahevAM. he bhagavan! nArakone keTalA AhAraka zarIro hoya che? he gautama! be prakAranA AhAraka zarIro che, te A pramANe--baddha ane mukta. e pramANe jema dArika zarIra baddha ane mukta kahyAM tema AhAraka zarIro paNa kahevA. tejasa ane kArpaNa zarIro jema vaikriya zarIro kahyAM tema kahevA. //al408 (TI) riyAne aMte'! ityAdi. narayikone baddha audArika zarIro nathI, kAraNa ke teone bhavanimittaka audArika zarIrano asaMbhava che. mukta zarIro sAmAnya mukta audArika zarIronI peThe jANavA. baddha vaikriyazarIro nArakonA jeTalA che, ane te asaMkhyAtA che. te asaMkhyAtAnI kALa ane kSetra vaDe prarUpaNA kare che- mahennAda' ityAdi kALathI parimANa-pratisamaya eka eka zarIrano apahAra karatAM asaMkhyAtI utsarpiNI ane avasarpiNI vaDe badhA zarIro apaharAya che. tAtparya e che ke asaMkhyAtI utsarpiNI ane avasarpiNInA jeTalA samaya thAya teTalA zarIro che. kSetrathI asaMkhyAtI zreNio che eTale asaMkhyAtI zreNiomAM jeTalA AkAzapradezo hoya teTalA che. saMpUrNa prataramAM paNa asaMkhyAtI zreNio hoya che, ane ardha bhAga ke trIjA bhAga vageremAM paNa asaMkhyAtI zreNio hoya che, to te keTalI zreNio hoya' e AzaMkAmAM vizeSa arthano nirNaya karavA mATe kahe che-pratirathAsaMceyabA' prataranA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalI zreNio hoya teTalI levI. bIjuM vizeSa parimANa A pramANe che--'tAsi seDhIne vivauMma sU' ityAdi. te zreNionI vikhrabhasUci-vistArane AzrayI sUcI-eka pradezanI zreNi aMgulanA prathama vargamUlavaDe guNelA bIjA vargamUla pramANa jANavI. ahIM A bhAvArtha che-ahIM prajJApake sAta pramANa ghanIkRta lokanI pATI vageremAM sthApanA karavI ane tenI zreNi rekhAnA AkAra vaDe batAvavI, ane batAvIne e pramANe kahevuM-aMgulapramANa AkAzakSetranA jeTalA pradezo hoya tenA asaMkhyAtA vargamUlo thAya che. jema ke prathama vargamUla, tenuM je vargamUla thAya te bIjuM vargamUla, tenuM je vargamUla Ave te trIjuM vargamUla, ema asaMkhyAtA vargamUlo thAya che. temAM prathama vargamUlane bIjA vargamULa vaDe guNavA, ane guNavAthI jeTalA pradezo Ave teTalA pradezonI sUcizreNI buddhithI kalpavI. kalpIne dakSiNa ane uttara lAMbI sthApavI ane tene sthApavA vaDe jeTalI zreNione sparza kare teTalI zreNio grahaNa karavI. temAM A udAharaNa che-aMgulapramANa kSetranA pradezo vAstavika rIte asaMkhyAtA che, to paNa asatkalpanAthI baso chappana kalpavA. tenuM prathama vargamUla soLa, bIjuM vargamUla cAra ane trIjuM vargamUla che. temAM cAra rUpa bIjA vargamUla vaDe soLa rUpa prathama vargamUlane guNatAM cosaTha thAya, eTalI zreNio grahaNa karavI. A artha bIjI rIte jaNAve che-'ahava ' ItyAdi. "athavA' zabda prakAntaranA arthamAM che. "NuM" vAkyAlaMkAramAM che. aMgulamAtra kSetranA pradeza rAzinA bIjA vargamUlarUpa asatkalpanAe cArano je ghana thAya teTalI zreNio grahaNa karavI. ahIM je rAzino je varga che tene te rAzi vaDe guNatAM ghana thAya che. jema ke beno ghana ATha thAya che. te A pramANe--beno varga cAra, tene bethI gaNatAM ATha thAya. e pramANe ahIM paNa cArano varga soLa tene cAre guNatAM je Ave teTalo cArano ghana thAya che, ane tyAM paNa teja cosaTha thAya che, banne prakAranA gaNitamAM arthano bheda nathI. ahIM A gaNitano vyavahAra che ke ghaNI saMkhyAne thoDI saMkhyAthI guNAya che. tethI sUtrakAre be ja prakAranA batAvyA che, anyathA trIjo prakAra paNa che- maMguttaviyavamUrva pAmavAyUnAkubanna' iti. aMgulapramANa AkAzakSetranA pradezonA bIjA vargamUlane prathama vargamUlathI guNavA. bIjA AcAryo A pramANe kahe che-aMgula pramANa kSetranA pradezone potAnA prathama vargamUlanI sAthe guNatAM jeTalA pradezo thAya teTalA pradezanI sUcI vaDe jeTalI zreNiono sparza thAya teTalI leziomAM jeTalA AkAzapradezo hoya teTalA nArakonA baddha vaikriya zarIro che, ane mukta vakriya zarIro dArikanI peThe jANavA. nArakone baddha AhAraka zarIro nathI, kAraNa ke teone AhArakalabdhino asaMbhava che. mukta zarIro pUrvanI peThe jANavA. baddha tejasakAmaNa zarIro vakriyanI peThe ane mukta zarIro pUrvanI peThe jANavA. /al408 | avavArIf -muvamarIravavaI ||. asurakumArANaM maMte! kevaiyA orAliyasarIrA pannattA? goymaa| jahA neraiyANaM orAliyasarIrA bhaNitA taheva . 412 Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bArasamaM sarIrapayaM egidiyANaM baddha-mukkasarIraparUvaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 etesiM bhaannitvvaa| asurakumArANaM bhaMte! kevaiyA veThavviyasarIrA pannattA? goyamA! duvihA pannattA, taM jahAbaddhellagA ya mukkellagA yA tattha NaMje te baddhellagA te NaM asaMkhejjA asaMkhejjAhiM ussappiNIosappiNIhi avahIraMti kAlato, khettato asaMkhejjAo seDhIto payarassa asaMkhejjatibhAgo, tAsi NaM seDhINaM vikkhaMbhasUI aMgulapaDhamavaggamUlassa sNkhejjtibhaago| tattha NaM je te mukkellagA te NaM jahA orAliyassa mukkellagA tahA bhaanniyvvaa| AhArayasarIrA jahA etesiMNaMceva orAliyA taheva duvihA bhANiyavvA, teyA-kammagasarIrA duvihA vi jahA etesiMNaM ceva viThavviyA, evaM jAva thaNiyakumArA ||suu0-4||409|| (mU0) he bhagavan! asurakumArone keTalA dArika zarIro kahyAM che? he gautama! jema nArakone dArika zarIro kahyAM tema asurakumArone paNa jANavAM. he bhagavan! asurakumArone keTalAM vaikriya zarIro kahyAM che? he gautama! be prakAranA vikriya zarIro kahyAM che, te A pramANe-baddha ane mukta. temAM je baddha vaikriya zarIro che te asaMkhyAtA che ane kALathI asaMkhyAtI utsarpiNI ane avasarpiNI vaDe apaharAya che. kSetrathI prataranA asaMkhyAtamAM bhAgarUpa asaMkhyAtI zreNio che. te zreNionI vikhaMbhasUci aMgalanA prathama vargamalanA saMkhyAmAM bhAga pramANa jANavI. temAM je mukta zarIro che te dArikanA mukta zarIro kahyAM che tema kahevA. AhAraka zarIro jema eone dArika zarIro kahyAM che tema be prakAranAM kahevAM. banne prakAranA paNa tejasa ane kAmaNa zarIro jema eone vaikriya zarIro kahyA che tema kahevAM. e pramANe yAvat svanitakumAro sudhI jANavuM. ll4l409ll (TI0) asurakumArone audArika zarIro nairayikonI peThe jANavA. teone baddha vaikriya zarIro asaMkhyAtA che ane te asaMkhyAtAnuM kALa ane kSetravaDe nirUpaNa kare che-temAM kALane AzrayI sUtra pUrvanI peThe jANavuM. kSetrane AzrayI asaMkhyAtI zreNio che. eTale asaMkhyAtI zreNiomAM jeTalA AkAzapradezo hoya teTalAM che. te zreNio pratarano asaMkhyAtamo bhAgapramANa che. nArakonA vicAramAM paNa prataranA asaMkhyAtamA bhAga pramANa zreNio kahI che, tethI bIjuM vizeSa parimANa kahe che- zreNionA parimANane mATe je vikhaMbha sUci che te aMgulapramANa kSetranA pradeza rAzinA prathama vargamUlanA saMkhyAtamAM bhAgapramANa che. tAtparya e che ke aMgulapramANa kSetranA pradezono samudAya asatkalpanAthI baso chappana che, tenuM prathama vargamUla soLa thAya, tenA saMkhyAtamA bhAge jeTalA AkAzapradezo che te asatkalpanAthI pAMca ke cha jANavA, teTalA pradezonI zoNipramANa viSThabhasUci jANavI. e pramANe narayiko karatAM asurakumAronI vikhrabhasUci asaMkhyAtaguNa hIna jANavI. te A pramANe- narayikonI zreNinA parimANa mATe je vikhrabhasUci che te aMgulanA prathamavargamULane bIjA vargamUlanI sAthe guNatAM jeTalI saMkhyA Ave teTalA pradezanI jANavI. bIjuM vargamUla vAstavika rIte asaMkhyAta pradezarUpa che, tethI asaMkhyAtaguNa prathama vargamUlanA pradezarUpa narayikonI vikhrabhasUci che, ane asurakumAronI sUci aMgulanA prathama vargamUlanA asaMkhyAtamA bhAganA pradezarUpa che ane e yukta paNa che, kAraNa ke trIjA padane viSe mahAdaMDakamAM badhA bhavanapatio ratnaprabhAnA nairayiko karatAM paNa asaMkhyAtaguNa hIna kahyA che, to pachI badhA nArako karatAM asaMkhyAtaguNa hIna hoya emAM zuM kahevuM? teonA mukta zarIro sAmAnya mukta zarIronI peThe jANavA. AhArakazarIro narayikonI peThe jANavA. baddha taijasa ane kAmaNa zarIro baddha vaikriyanI piThe jANavA. mukta tejasa ane kAzmaNa zarIro sAmAnya mukta tejasakAmaNanI peThe jANavA jema asurakumArone kahyuM tema bAkInA bhavanapatione yAvat svanitakumAra sudhI kahevuM. Ill409 || vicArga vada-muvavamasarIrapawvA || puDhavikAiyANaM bhaMte! kevaiyA orAliyasarIragA pannattA? goyamA! duvihA pannattA, taM jahA-baddhellagA ya mukkellagA yA tattha NaM je te baddhellagA te NaM asaMkhejjA asaMkhejjAhiM ussappiNiosappiNIhiM avahIraMti - 413 Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bArasamaM sarIrapayaM egidiyANaM baddha-mukkasarIrapaNNattA kAlato,khesato asaMkhejjA logaa| tattha Naje te mukkellagAte NaM aNaMtA aNaMtAhiM ussappiNiossappiNIhiM avahIraMti kAlato,khettato aNaMtA logA,abhavasiddhiehito aNaMtaguNA siddhANaM annNtbhaago| puDhavikAiyANaM bhaMte! kevatiyA veuvviyasarIragA paNNattA? goyamA! duvihA pannattA,taMjahA-baddhellagA ya mukkellagA yA tattha NaM je te baddhellagAte NaMNatthiA tattha NaMje te mukkelagAteNaMjahA eesiM ceva orAliyA bhaNiyA tehava bhaanniyvvaa| evaM AhAragasarIrA vi| teyA-kammagA jahA etesiM ceva oraaliyaa| evaM AukAiyA-teukAiyA vi ITU0-1420nA (mULa) he bhagavan! pRthivIkAyikone keTalAM dArika zarIro kahyAM che? he gautama! be prakAranA dArika zarIro kahyAM che, te A pramANe-baddha ane mukta. temAM je baddha audArika zarIro che te asaMkhyAtA che ane kALathI asaMkhyAtI utsarpiNI avasarpiNI vaDe apaharAya che. kSetrathI asaMkhyAtA loka pramANa che. temAM je bhakta zarIro che te anantA che ane kAlathI ananta utsarpiNI ane avasarpiNI vaDe apaharAya che. kSetrathI ananta lokapramANa che. te bhavya karatAM anantaguNa ane siddhonA anattamA bhAge che. he bhagavana! pRthivIkAyikone keTalA vakriya zarIro kahyAM che? he gautama! be prakAranAM kahyAM che, te A pramANe-baddha ane mukta. temAM je baddha zarIro che te teone nathI temAM je mukta zarIro che te jema eone dArika zarIra kahyA che tema kahevA. e pramANe AhAraka zarIro paNa kahevAM. tejasa ane kAmaNa zarIro ene jema audArika zarIro kahyAM che tema kahevAM. e pramANe aplAyiko ane tejaskAyiko saMbaMdha paNa kahevuM. pa41all (TIva) pRthivI, apU ane tejaskAyika sUtromAM baddha audArika zarIro asaMkhyAtA che, temAM paNa kALane AzrayI parimANano vicAra karatAM pratisamaya eka eka zarIrano apahAra karatAM asaMkhyAtI utsarpiNI ane avasarpiNI vaDe badhAM zarIro apaharAya che. kSetrane AzrayI parimANanA vicAramAM "asaMkhyAtA lokapramANa che. eTale potapotAnI avagAhanA vaDe asaMkhyAtA loko vyApta thAya che. mukta zarIra sAmAnya mukta zarIranI peThe jANavA. baddha tejasa ane kAmaNa zarIro baddha dArikanI peThe ane mukta zarIro sAmAnya mukta zarIranI peThe jANavAM. pa4i10 vAukAiyANaM bhaMte! kevatiyA orAliyasarIrA pannattA? goyamA! duvihA pannattA,taMjahA-baddhellagA ya mukkellagA y| duvihA vi jahA puDhavikAiyANaM oraaliyaa| veThabviyANaM pucchaa| goyamA! duvihA pannattA, taMjahA-baddhellagA ya mukkellagA yA tattha NaM je te baddhellagA te NaM asaMkhejjA, samae samae avahIramANA 2 palitovamassa asaMkhejjaibhAgametteNaM kAleNaM avahIraMti, no ceva NaM avahiyA siyaa| mukkellagA jahA puddhvikaaiyaannN| AhAraya-teyA-kammA jahA puDhavIkAiyANaM, tahA bhANiyavvA vaNapphaikAiyANaM jahA puDhavikAiyANaM, NavaraM tevA-mUT nA gohiyA teyA-mULa tU0-dAjI. (mULa) he bhagavan! vAyukAyikone keTalAM dArika zarIro kahyAM che? he gautama! be prakAranAM audArika zarIro kahyAM che, te A pramANe--baddha ane mukta. te banne prakAranA zarIro jema pRthivIkAyikone dArika zarIro kahyAM che tema kahevAM. vijhiyazarIra saMbaMdhe pRcchA. he gautama! be prakAranA kahyAM che. te A pramANe--baddha ane mukta. temAM je baddha zarIro che te asaMkhyAtA che. ane samaye samaye apahAra karAtA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga mAtra kALa sudhI apaharAya che, to paNa ema apaharAyelAM nathI. mukta zarIro pRthivIkAyikonI jema jANavA, AhAraka, tejasa ane kArpaNa zarIro pRthivIkAyikonI jema kahevAM. vanaspatikAyiko pRthivIkAyikonI peThe jANavA, parantu tejasa ane kArpaNa zarIro sAmAnya tejasa ane kAmaNanI peThe jANavAM. //6 411 414 Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bArasamaM sarIrapayaM viMgaliMdiyANaM-paMciMdiyatirikkhANaM baddha-mukkasarIraparUvaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 (TI) vAyukAyane paNa dArika zarIro pRthivyAdinI peThe jANavA. teone baddha vaikriya zarIro asaMkhyAtA che, ane pratisamaya eka ekano apahAra karatA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kALe badhAM apaharAya che. tAtparya e che ke palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganA jeTalA samaya thAya teTalAM baddha vaikriya zarIro che, paNa adhika nathI, te A pramANe-vAyukAyiko cAra prakAranA che, sUkSma ane bAdara. ane te eka ekanA babbe prakAra che-paryAptA ane aparyAptA. temAM bAdara paryAptA sivAya bAkInA traNa pratyeka asaMkhyAtA lokAkAzapradeza pramANa che. jeo bAdara paryApta che te prataranA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che. temAnA traNa prakAranA vAyukAyane vaikriyalabdhi nathI. bAdara paryAptAmAM paNa saMkhyAtA bhAga mAtrane vaikriyalabdhi che, paNa pInAne nathI. meM saMbandha yUri[12 5 cha-'tiNhaM tAva rAsINaM veubviyaladdhI ceva natthi, bAyarapajjatANaMpi saMkhejjaibhAgamettANaM laddhI atthi' ttiA tre| zazina vaiyi sabya nathI, bA62 yAtAmA 59 mAtra saMdhyAtA bhAgane 4 vaikriya labdhi hoya che. tethI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganA samayapramANa ja vAyukAyiko praznasamaye vaikriyalabdhivALA hoya che, adhika nathI. ahIM keTalAka AcAryo kahe che-"badhA vAyukAyiko vaikriyalabdhivALA ja hoya che, kAraNa ke vaikriya labdhi rahita vAyukAyane ceSTAno ja asaMbhava che'. te ayukta che. kAraNa ke vastusthitinuM parijJAna nathI. vAyu svabhAvathI gatikriyAvALA hoya che ane tethI vaikriyarahita chatAM vAya che ema jANavuM. kAraNa ke 'vAti iti vAyu-vAya che te vAyu-evI tenI vyutpatti cha. meM saMbandhe yUe[29 cha-'jeNa savvesu ceva logAgAgesu calA vAyavo vAyaMti, tamhA aveubviyAvi vAyA vAyaMtIti ghittavvaM' iti| 4thI sarva da zama gatiyAyuta vAyumo vAya che te bhATe vayi laya 2Dita chata vAya cha ema jANavuM. mukta vaikriya zarIro sAmAnya mukta vakriyanI peThe jANavAM. baddha taijasa ane kArmaNa zarIro baddha audArikanI peThe ane mukta zarIro sAmAnya muktanI peThe jANavA. vanaspatikAyanA vicAramAM audArika zarIro pRthivyAdinI peThe ane tejasa ane kAzmaNa zarIro sAmAnya taijasa ane kAzmaNanI peThe jANavAM. 6411I. || viMgaliMdiyANaM baddha-mukkasarIraparUvaNA || beiMdiyANaM bhaMte! kevaiyA orAliyA sarIragA pannattA? goyamA! duvihA pnnttaa| taM jahA-baddhellagA ya mukkellagA ya, tattha NaM je te baddhellagA te NaM asaMkhejjA, asaMkhejjAhiM ussappiNi-osappiNIhiM avahIraMti kAlato, khettato asaMkhejjo seDhIo payarassa asaMkhejjaibhAgo, tAsiNaM seDhINaM vikkhaMbhasUI asaMkhenjAo joyaNakoDAkoDIo asaMkhejjAI seddhivggmuulaaii| beiMdiyANaM orAliyasarIrehiM baddhellagehiM payaraM avahIrati, asaMkhejjAhi~ ussappiNI-osappiNIhiM kAlato, khettato aMgulapayarassa AvaliyAMe ya asNkhejjtibhaagplibhaagennN| tattha NaM je te mukkellagA te jahA ohiyA oraaliymukkellgaa| veubviyA AhAragA ya baddhillagA nntthi| mukkillagA jahA ohiyA oraaliymukkellgaa| teyA-kammagA jahA etesiM ceva ohiyA orAliyA, evaM jAva curidiyaa| ||paMciMdiyatirikravANaM baddha-mukkasarIraparUvaNA || paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM evaM ceva, navaraM veThabviyasarIraesu imo viseso-paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM bhaMte! kevaiyA veuvviyasarIrayA pannattA? goyamA! duvihA pannattA-taM jahA-baddhellagA ya mukkellagA yA tattha NaMje te baddhellayA te NaM asaMkhijjA,jahA asurakumArANaM, NavaraM tAsiNaM seDhINaM vikkhaMbhasUI aMgulapaDhamavaggamUlassa asNkhejjibhaago| mukkellagA taheva ||suu0-7||412|| (bhU0) 3 14-! 24driyone 324 // 562t tuls ANd Sout cha? 3 gautama! ye 9t2-1 56ui cha, te 20 pramA 415 Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bArasamaM sarIrapayaM viMgaliMdiyANaM-paMciMdiyatirikkhANaM baddha-mukkasarIraparUvaNA baddha ane mukta. temAM je baddha zarIro che te asaMkhyAtA che ane kALathI asaMkhyAtI utsarpiNI ane avasarpiNI vaDe apaharAya che. kSetrathI prataranA asaMkhyAtamA bhAga pramANa asaMkhyAtI zreNio jANavI. te zreNio vikhrabhasUcI asaMkhyAtA koTA koTI yojana pramANa athavA asaMkhyAtA zreNinA vargamUla pramANa jANavI. beIndriyonA baddha dArika zarIrothI kSetrane AzrayI aMgulapramANa (eka pradezarUpa) pratarakhaMDa vaDe ane kAlathI AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa khaMDa vaDe (eka eka zarIrano apahAra karatA) asaMkhyAtI utsarpiNI ane avasarpiNI kALe samagra pratara apaharAya che. arthAt kSetrathI aMgula pramANa eka pradezanA pratara khaMDa vaDe ane kALathI AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa khaMDa vaDe eka eka zarIrano apahAra karatA asaMkhyAtI utsarpiNI ane avasarpiNI kALamAM badhA beIndriyonA zarIro apaharAya che. temAM je mukta zarIro che te vika-sAmAnya audArika mukta zarIronI peThe jANavAM. vaikriya ane AhAraka baddha zarIro nathI, ane mukta zarIro sAmAnya dArika mukta zarIranI peThe jANavAM. tejasa ane kArpaNa eonA ja sAmAnya audArika zarIronI peThe kahevAM. e pramANe vAva-cauriMdriyo sudhI jANavuM. paMcendriya tiryaMcone emaja samajavuM. parantu vaikriya zarIromAM A vizeSatA che-he bhagavan! paMcendriya tiryaMcone keTalA prakAranA variya zarIro kahyAM che? he gautama! be prakAranA kahyAM che. te A pramANe-baddha ane mukta. temAM je baddha zarIro che teo asaMkhyAtA che-ItyAdi asurakumAranI peThe jANavuM. parantu te zreNionI vikhrabhasUci aMgulanA prathama vargamUlanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa jANavI. muktazarIro temaja jANavAM. 7412/ (TI0) beindriyasUtramAM baddha dArika zarIro asaMkhyAtA che, tethI kALane AzrayI parimANanA vicAramAM asaMkhyAtI utsarpiNI avasarpiNI vaDe apaharAya che. eTale asaMkhyAta utsarpiNI ane avasarpiNInA jeTalA samayo che teTalAM baddha dArika zarIro che. kSetrathI asaMkhyAtI zreNio che-eTale asaMkhyAtI zreNimAM jeTalA AkAzapradezo che teTalA che. te zreNionA parimANa vizeSano nirNaya karavA mATe kahe che-pratarA saMyeya:-prataranA asaMkhyAtamA bhAgarUpa che. eTale prataranA asaMkhyAtamA bhAga pramANa asaMkhyAta zreNio grahaNa karavI. pratarano asaMkhyAtamo bhAga narayika ane bhavanapatione paNa kahyo che, mATe vizeSatara parimANanuM nirUpaNa karavA mATe sUcInuM pramANa kahe che- tAsi | terI' ityAdi. te zreNionA parimANano nizcaya karavA mATe je vikhrabhasUcI che te asaMkhyAtA koTAkoTI yojana pramANa jANavI. athavA bIjuM vizeSathI parimANa kahe che-'mahenAruM vimasUtA-asaMkhyAtA zreNinA vargamUla pramANa che. tAtparya e che ke eka saMpUrNa zreNinA pradeza rAzinuM prathama vargamUla, bIjuM, trIjuM ema asaMkhyAtamA vargamUla sudhI sarva vargamUlo ekatra saMkalita karavA ane saMkalita karelA te badhAnA jeTalA pradezo thAya teTalA pradezapramANa vikhrabhasUci jANavI. ahIM A dRgaMta che-zreNimAM asaMkhyAtA pradezo hovA chatAM paNa asatkalpanAe 65536 pAMsaTha hajAra pAMcaso ane chatrIza kalpavA. tenuM prathama vargamUla baso ne chappana 256, bIjuM soLa 16, trIjuM cAra 4, ane cothuM vargamUla be 2, eonuM saMkalana-saravALo karatAM baso ne aThyotera 278 thAya. asatkalpanA vaDe eTalA pradezonI sUci jANavI. have e beindriya jIvo keTalI avagAhanA vaDe vyApta thatA keTalA kALe saMpUrNa pratarane vAta kare? uttara-aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa avagAhanA vaDe eka eka AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM eka eka avagAhanAnI racanA karavAthI asaMkhyAtI utsarpiNI avasarpiNI vaDe saMpUrNa pratara vyApta kare che. tAtparya A che-eka eka AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM eka eka aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa avagAhanAnI racanA karAya che. ane tethI asaMkhyAtI utsarpiNI ane avasarpiNI kALe beindriyonA zarIra vaDe saMpUrNa pratara vyApta thAya che. eja bAbata sUtrakAra kahe che-'veriyALa' ityAdi. beIndriyonA baddha audArika zarIrothI asaMkhyAtI utsarpiNI ane 416 Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bArasamaM sarIrapayaM maNussANaM baddha-mukkasarIraparUvaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 avasarpiNI vaDe saMpUrNa prata2 apaharAya che. ahIM 'pratara' apaharAya che. e kSetrane AzrayI parimANa kahyuM ane 'utsarpiNI ane avasarpiNI varDa' kALane AzrayI parimANa kaheluM che. have keTalA kSetra vaDe ane keTalA kALe apahAra thAya che? tethI kahe che--'aMgutapavarassa AvaLiyAN ya asaMvengamA pattimAneLa' eka pradezanI zreNirUpa aMgulamAtra prataranA asaMkhyAtamA bhAga pramANa khaMDa vaDe apahAra thAya che, A kSetrane AzrayI parimANa kahyuM ane 'AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgarUpa khaMDa vaDe apaharAya che' e kALane AzrayI parimANa che. bhAvArtha e che ke eka beindriya vaDe aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANakhaMDa AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kALe apaharAya che, bIjA vaDe paNa teTalo khaMDa teTalA kALe apaharAya che, ema badhA beindriyo vaDe apahAra karAtAM samagra pratara asaMkhyAtI utsarpiNI ane avasarpiNI kALe apaharAya che. mukta zarIro sAmAnya muktanI peThe jANavA. baddha taijasa ane kAryaNa zarIro baddha audArikanI peThe jANavAM. baddha vaikriya zarIro teone nathI, mukta vaikriya zarIro mukta vaikriyanI jema jANavAM. e pramANe beindriyo, teindriyo ane caurindriyo saMbandhe paNa jANavuM. tiryaMca paMcendriyone baddha ane mukta audArika zarIro beindriyonI peThe jANavAM. teone baddha vaikriya zarIro asaMkhyAtAM che. temAM teo kALathI parimANanA vicAromAM 'asaMkhyAtI utsarpiNI-avasarpiNI kALe apaharAya che. kSetrathI asaMkhyAtI zreNiomAM jeTalA AkAzapradezo che teTalAM che. te zreNionuM parimANa prataranA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che. te pramANe sUtrakAra kahe che'nahA asumArALuM' iti. jema asukumArone kahyuM tema kahevuM. parantu eTaluM vizeSa che ke viSphabhasUcInA parimANanA vicAramAM asukumArone aMgulapramANa kSetranA vargamUlano saMkhyAtamo bhAga kahyo che, paNa ahIM asaMkhyAtamo bhAga jANavo. tAtparya e che ke aMgulapramANa AkAzakSetranA pradezonuM je prathama vargamUla tenA asaMkhyAtamA bhAge jeTalA AkAzapradezo che teTalA pradezonI sUci grahaNa karavI. ane te sUcI vaDe sparza karAyelI zreNionA jeTalA AkAzapradezo che teTalA tiryaMca paMcendriyonA baddha vaikriya zarIro che. kahyuM che ke ''aMgutamULAsaMlensamA miyA 3 hoti sendriyo uttaraviDandriyAna 'tiriyALa sannipa--ALa''| uttara vaikriyavALA saMzI paryAptA tiryaMcone aMgulanA vargamULanA asaMkhyAtamA bhAgapramANa zreNio hoya che. mukta / vaikriya zarIro sAmAnya mukta zarIranI peThe jANavAM. baddha taijasa ane kAryaNa zarIro baddha audArika zarIranI peThe jANavAM. ane mukta tejasa ane kAryaNa zarIro sAmAnya mukta taijasa kArpaNa zarIronI peThe jANavAM. // 7412 // || manussAnuM dvandva-muvasarIraparuvaLA || sANaM bhaMte! kevaiyA orAliyasarIragA pannattA ? goyamA ! duvihA pannattA, taM jahA - baddhellagA ya mukkellagA y| tattha NaM je te baddhellagA te NaM siya saMkhijjA siya asaMkhijjA, jahaNNapade saMkhejjA, saMkhejjAo koDAkoDIo, tijamalapayassa uvariM caujamalapayassa hiTThA, ahavaNaM chaTTo vaggo paMcamavaggapaDuppanno, ahavaNaM chaNNauIcheyaNagadAI rAsI, Thakkosapara asaMkhijjA, asaMkhijjAhiM ussappiNi-osappiNIhiM avahIraMti kAlato, khettao rUvapakkhittehiM maNussehiM seDhI avahIra, tIse seDhIe kAlakhettehiM avahAro maggijjai[asaMkhejjA] asaMkhejjAhiM ussappiNi osappiNIhiM kAlato, khettato aMgulapaDhamavaggamUlaM tiyvggmuulpdduppnnnnN| tattha NaM je te mukkellagA te jahA orAliyA ohiyA mukkellgaa| veDavviyANaM bhaMte! pucchaa| goyamA ! duvihA pannattA, taM jahA- baddhellagA ya mukkellagA ya / tattha NaM je te baddhellagA te NaM saMkhijjA, samae 2 avahIramANA 2 saMkhejjeNaM kAleNaM avahIraMti, no ceva NaM avahiriyA siyA / tattha NaM je te mukkellagA NaM jahA orAliyA ohiyA / AhAragasarIrA jahA ohiyA / teyA- kammagA jahA eteMsi ceva orAliyA / 417 Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bArasamaM sarIrapayaM devANaM baddha-mukkasarIraparUvaNA || kevA vada-muvasarIrajIvA ||. vANamaMtarANaM jahA neraiyANaM orAliyA AhAragA yA veThabviyasarIragA jahA neraiyANaM, navaraM tAsi NaM seDhINaM vikkhaMbhasUI, saMkhejjajoaNasayavaggapalibhAgo payarassA mukkillayAjahA[ohiyA] orAliyA,[AhAragasarIrA jahA asurakumArANaM, (jahA neraiyANaM)] teyA-kammayA jahA etesi ceva veuvvitaa| joisiyANaM evaM ceva, navaraM tAsiNaM seDhINaM vikkhaMbhasUI, bichappanaMgulasayavaggapalibhAgo pyrss| vemANiyANaM evaM ceva, navaraM tAsi NaM seDhINaMvikkhaMbhasUI aMgula-bitIyavaggamUlaM taiyavaggamUlapaDuppannaM,ahavaNaM aMgulataiyavaggamUlaghaNappamANamettAo seDhIgo, sevaMta veva sU0-84rA. panavaNAe bhagavaIe bArasamaM sarIrapayaM smttN| (mU0) he bhagavan! manuSyone keTalAM prakAranA audArika zarIro kahyAM che? he gautama! be prakAranA kahyAM che. te A pramANe- baddha ane mukta. temAM je baddha zarIro che te kadAca saMkhyAtA hoya ane kadAcit asaMkhyAtA hoya. jaghanya pade saMkhyAtA hoya che ke saMkhyAtA koTAkoTI pramANa hoya che. athavA traNa yamalapadanA upara ane cAra yamalapadanI nIce che. athavA pAMcamA varga vaDe chaThThA vargane guNatAM jeTalI saMkhyA Ave teTalAM che. athavA cha-- vAra cheda ApI zakAya eTalA rAzipramANa che. utkRSTa pade asaMkhyAtA che. ane te kALathI asaMkhyAtI utsarpiNI ane avasarpiNI vaDe apaharAya che. kSetrathI eka saMkhyAno prakSepa karavAthI manuSyo vaDe samagra zreNi aparAya che. te zreNinA AkAza pradezono apahAra vicArIe to teo asaMkhyAtA thAya che ane kALathI asaMkhyAtI utsarpiNI ane avasarpiNI vaDe apaharAya che. kSetrathI aMgulanA prathama vargamUlane trIjA vargamUla vaDe guNatAM je saMkhyA Ave teTalAM jANavA. temAM je mukta zarIro che te dArika sAmAnya mukta zarIranI peThe jANavA. he bhagavan! vaikriyazarIra saMbaMdhe pRcchA. he gautama! be prakAranA che. te A pramANe-baddha ane mukta. temAM je baddha zarIro che te saMkhyAtA che ane te samaye samaye teno apahAra karatAM saMkhyAtA kALe samaye apaharAya parantu ema apaharAyelAM nathI. temAM je mukta zarIro che te sAmAnya dArikanI jema jANavA. tejasa ane kAmaNa zarIro ene jema audArika zarIro kahyAM che tema kahevAM vyaMtarone riyikonI peThe dArika ane AhAraka zarIro kahevAM ane vaikriya zarIro narayikonI peThe kahevAM. paraMtu te zreNionI viSThabhasUci saMkhyAtaguNa hIna) jANavI. saMkhyAtA sekaDo yojanAnA varga pramANa khaMDa pratarane pUravA ke apaharavAmAM jANavo. mukta zarIro dArikanI peThe jANavA. AhAraka zarIro jema asurakumAronA kahyAM tema kahevAM. [AhAraka zarIra jema narayikone kahyA tema kahevA - A artha TIkAnusArI che.] tejasa ane kArpaNa zarIra eone vaikriya zarIro kahyAM che tema kahevAM. jyotiSikone ema ja samajavuM, parantu te zreNionI viSkabhasUci paNa (saMkhyAtaguNI) jANavI. . baso chappana aMgulanA varga pramANa khaMDa pratarane pUravAmAM ke upahAra karavAmAM jANavo. vaimAniko saMbaMdhe paNa emaja jANavuM. parantu te zreNionI vikhrabhasUci aMgulanA bIjA vargamULane trIjA vargamUla vaDe guNatAM jeTalA pradezo Ave teTalA pradezapramANa jANavI. athavA aMgulanA trIjA vargamULanA ghanapramANa jANavI. 8413 * prajJApanA sUtranA anuvAdamAM bAramuM zarIrapada samApta. (20) manuSyonA baddha audArika zarIro 'cA' kadAcit saMkhyAtA hoya ane kadAcit asaMkhyAtA hoya. ahIM tAtparya e 1. AhAragasarIrA jahA asurakumArANaM ayaM pAThabhedaH kevalaM pu. 2 pratau lekhakalikhita AsIt kintu zodhakena parAvRttya AhAragasarIrA jahA neraiyANaM iti kRtvA punaH etadupari jahA asurakumArANaM iti TippaNI likhitA vrtt| (mahAvIravidyAlayaprakAzitapustake) 2. TIkAmAM vyAkhyA nahIM nerAAM nI che. 418 Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bArasamaM sarIrapayaM devANaM baddha-mukkasarIraparUvaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 che ke-manuSyo be prakAranA che-garbhaja ane saMmUrchAima. temAM garbhaja hamezAM sthAyI hoya che, evo koI kALa nathI jemAM garbhaja manuSyono abhAva hoya. saMmUrNima manuSyo kadAcituM hoya che ane kadAcit sarvathA hotA nathI. kAraNa ke teonuM utkRSTa antarmuhUrtanuM AyuSya che ane teonuM utpattinuM attara utkRSTathI covIza muhUrta pramANa che. tethI jyAre sarvathA saMmUcchima manuSyo hotA nathI ane kevaLa garbhaja manuSyo ja hoya che tyAre teo saMkhyAtA hoya che. kAraNa ke garbhaja manuSyo hamezAM saMkhyAtA ja hoya che, tenuM kAraNa e che ke teo mahAzarIravALA ane pratyeka zarIravALA che tathA parimita kSetramAM rahe che. jyAre saMmUrchAima manuSyo hoya che tyAre asaMkhyAtA hoya che, kAraNa ke teo utkRSTathI zreNinA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahelA AkAzapradezanA rAzipramANa che. te prakAre sUtrakAra kahe che-gadanapade saMvejJA' ityAdi. "jaghanyapade saMkhyAtA hoya che jyAre sauthI thoDA manuSya hoya te jaghanya pada. A jaghanya padamAM saMmUrchAimonuM grahaNa che ke garbhaja manuSyonuM grahaNa che? uttarasaMmUrNimAnuM grahaNa nathI, parantu garbhajonuM grahaNa che, kAraNa ke teo ja hamezAM avasthita hovAthI saMmUrchAimanA abhAvamAM sauthI thoDA hoya che. ane utkRSTa padamAM banne prakAranA manuSyonuM grahaNa che. e saMbajo mUla TIkAkAra kahe che ke-setarAnAM prahAkuSTa paDe, navacAre jarmavyaktinAmeva vinAnAM prahAna' utkRSTapade saMmUrchAima ane garbhaja che. ane jaghanyapade kevala garbhajanuM grahaNa che. A jaghanyapadamAM saMkhyAtA manuSyo che. temAM saMkhyAtAnA saMkhyAtA bhedo che tethI teo keTalAM che ema na jANI zakAya mATe vizeSa saMkhyAno nirNaya kare che- saMdheiyA: voTaTya: saMkhyAtA koTAkoTI manuSyo che. te sivAya bIjuM tethI vizeSa parimANa jaNAve che-"nigamatAsa 3, 23manapasa chuM' Iti. traNa yamala padanA upara ane cAra yamala padanI nIce che, ahIM manuSyanI saMkhyA jaNAvanAra ogaNatrIza akasthAna AgaLa kahevAmAM Avaze, temAM AgamanI paribhASA-saMketathI ATha AThanI dhamalapada evI saMjJA che. covIza akasthAna vaDe traNa yamalapada thAya che. uparanA pAMca akasthAna bAkI rahe che, paNa yamalapada ATha akasthAnavaDe thatuM hovAthI cothuM yamalapada thatuM nathI. mATe kahyuM che ke "traNa yamalapadanA upara che, kAraNa ke pAMca akasthAno vadhe che, ane cothA yamalapadanI nIce che, kAraNa ke traNa akasthAno vaDe nyUna che. athavA babbe vargano samudAya te eka yamalapada, cAra vargano samadAya te be malapada ane cha vargano samudaya te traNa yamalapada ane ATha vargano samudAya te cAra yamalapada che. kAraNa ke temAM cha varganI upara ane sAtamA varganI nIce che. te mATe kahyuM che--ke traNa yamala padanI upara ane cAra yamala padanI nIce che. have saMkhyA batAve che- gadava | chakuvo parsanavapakuSano iti. athavA chaThThA vargane pAMcamA varga vaDe guNavAthI jeTalI saMkhyA thAya teTalA jaghanyapade manuSyo che. temAM ekano varga eka ja thAya, tenI vRddhi na thAya, mATe tenI gaNanA thatI nathI. beno varga cAra e prathama varga, cArano varga soLa e bIjo varga, soLano varga basone chappana e trIjo varga, ane baso chappanano varga pAMsaTha hajAra pAMcaso chatrIza e cotho varga, ane teno varga cAraso ogaNatrIza kroDa ogaNapacAsa lAkha saDasaTha hajAra baso ne cha- e pAMcamo varga. kahyuM che ke-cAraso ogaNatrIza koDa ogaNapacAsa lAkha, saDasaTha hajAra baso ne cha-- e saMkSepathI pAMcamo varga che. eno chaThTho varga karIe ane je Ave te kahIza. e pAMcamA vargano je varga thAya te chaThTho varga. tenuM parimANa-eka lAkha corAzI hajAra cAraso ne saDasaTha koTAkoTI, cummAlIza lAkha sAta hajAra traNaso sittera koTI ane paMcANuM lAkha ekAvana hajAra chasso soLa e chaThTho varga che. kahyuM che ke -"eka lAkha, corAzI hajAra cAraso saDasaTha koDAkoDI, cummAlIza lAkha sAta hajAra traNaso sittera koDI ane paMcANuM lAkha ekAvana hajAra chasso ne soLa e chaThTho varga thAya che. tene pAMcamA varga vaDe guNatAM jeTalI saMkhyA thAya teTalA jaghanyapade manuSyo che. te saMkhyA ATalI thAya che-79228162514264337593543950336. e ogaNatrIza aMkasthAno che. ene koTAkoTI vagere saMkhyAthI koIpaNa rIte kahI zakAya tema nathI tethI chellA aMkathI mAMDI aMkasthAnono saMgraha mAtra pUrvAcArya praNIta be gAthAo dvArA kahe che-cha, traNa, traNa, zUnya, pAMca, nava, traNa, cAra, pAMca, traNa, nava, pAMca, sAta, traNa, traNa, cAra, cha, be, cAra, eka, pAMca, be, cha, eka, ATha, be, be, nava ane sAta eTalA aMka sthAno upara 419. Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 uparanA che, athavA A aMka sthAnanA prathamAkSaranI saMgrahagAthA che-- bArasamaM sarIrapayaM devANaM baddha-mukkasarIraparUvaNA cha-ti-ti-su-paLa-nava-ti-4-5-ti-6-5-4-ti-ti-23-4-jo / 4-6-5-ro---ma-no-jo--kSa padmamavavarasantiyadALA | A upara kahelA prathamAkSara saMbandhI sthAno che. A ogaNatrIza aMkasthAnonI pUrvAcAryoe pUrva ane pUrvA vaDe saMkhyA kahI che te batAve che--temAM corAzI lAkhanI pUrvAMga saMjJA che. corAzI lAkhane corAzI lAkha vaDe guNIe eTale pUrva thAya che. tenuM parimANa sittera lAkha chappana hajAra kroDa thAya che. e saMkhyA vaDe pUrvokta ogaNatrIza AMkavALI saMkhyAno bhAgAkAra karavo. eTale A nIcenI saMkhyA Ave che--agiyAra koTAkoTI, bAvIza lAkha koTI, corAzI hajAra koTI, ekaso aDhAra koTI, ekAzI lAkha, paMcANu hajAra traNaso ane chappana eTalA pUrvo, tyAra pachI pUrva vaDe bhAga cAlato nathI. tethI pUrvA vaDe bhAga calAvavo. tethI A nIce batAvelI saMkhyA Ave che. ekavIza lAkha, sIttera hajAra, chasone ogaNasATha pUrvajJa. tyAra bAda nIcenI saMkhyA zeSa rahe che. tryAzI lAkha, pacAsa hajAra, traNaso ane chatrIza. e pramANe manuSyonI saMkhyA che. e arthane jaNAvanArI pUrvAcArya racita A gAthA ApavAmAM AvI che--'manuSyonI saMkhyA jaghanyapade agiyAra koTAkoTI, bAvIza lAkha koTI, corAzI hajAra koTI, ekaso aDhAra koTI, te pachI ekAzI lAkha, paMcANu hajAra, traNaso chappana eTalA pUrve che ane tenuM svarUpa pUrve varNaveluM che. ethI adhika bIjA A pUrvAo che. ekavIza lAkha sittera hajAra chaso ne ogaNasATha eTalA pUrvAGo che, ane (te upara) tryAzI lAkha pacAsa hajAra traNaso ne chatrIza, eTalA badhA manuSyo che. A ja saMkhyAne vizeSa jJAnanI khAtara prakArAntare batAve che-- mahava chaLataDyaLavAthI AsI' iti. athavA je saMkhyAne chanuM vAra cheda ApI zakAya teTalA manuSyo che. tAtparya e che ke je rAzine ardha ardha cheda ApatAM chanuM vAra cheda ApI zakAya ane chevaTe eka bAkI rahe te rAzipramANa manuSyo jANavA. kai rAzi evI che ke tene chanuM vA2 cheda ApI zakAya? uttara-pAMcamA vargane chaThThA varganI sAthe guNatAM je Ave te rAzine chanuM vAra cheda ApI zakAya che. te A pramANe-prathamanA vargane cheda ApatAM be vAra cheda ApI zakAya che. jemake prathama varga cAra che teno prathama cheda be ane bIjo cheda eka, bIjA vargane cAra cheda ApI zakAya che. temAM prathama cheda ATha, bIjo cheda cAra, trIjo cheda be ane cotho cheda eka. evI rIte trIjA vargano ATha vAra cothA varganA soLavAra, pAMcamA vargano batrIzavAra ane chaThThA vargano cosaThavAra cheda karI zakAya che. ane pachI pAMcamA varga sAthe guNavAmAM Ave che, eTale te rAzine chatttavAra cheda ApI zakAya che. e zI rIte jANI zakAya? uttara--je je vargano je je varganI sAthe guNAkA2 ka2vAmAM Ave tyAM tyAM te banneno cheda prApta thAya che. jema ke bIjA vargano prathama varga vaDe guNAkAra karavAmAM Ave to te rAzi cha chedane prApta thAya che. jema ke bIjo varga soLa che tene prathama varga cAra vaDe guNatAM cosaTha thAya. teno prathama cheda batrIza, bIjo soLa, trIjo ATha, cotho cAra, pAMcamo be ane chaThTho cheda eka, e pramANe bIjA sthaLe paNa jANavuM. temAM pAMcamA vargamAM batrIza cheda ane chaThThA vargamAM cosaTha cheda thAya che. tethI pAMcamA varga vaDe chaThThA vargane guNatAM je saMkhyA Ave teno chanuM vAra cheda thAya che. athavA ekane sthApI tenA chanuM vAra bamaNA bamaNA karavA ane tema karavAthI tenI eTalI saMkhyA thAya che ke tene chanuM vAra cheda ApI zakAya che. e pramANe jadhanya pada kahyuM, have utkRSTa pada kahe che--utkRSTapade manuSyo asaMkhyAtA hoya che. temAM paNa kALane AzrayI parimANano vicAra karIe tyAre pratisamaya eka eka manuSyano apahAra karAtAM asaMkhyAtI utsarpiNI avasarpiNI vaDe badhA manuSyo apaharAya. ane kSetrane AzrayI eka saMkhyA umerIe to manuSyo vaDe saMpUrNa zreNi apaharAya. tAtparya e che ke utkRSTapade je manuSyo che teomAM asatkalpanAthI eka manuSya umerIe AkhI zreNi apaharAya. te zreNinI kSetra ane kALane AzrayI apahAramArgaNA--temAM kALathI asaMkhyAtI utsarpiNI 420 Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bArasamaM sarIrapayaM devANaM baddha-mukkasarIraparUvaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 avasarpiNI vaDe ane kSetrathI aMgulanA prathama vargamULane trIjA vargamULanI sAthe guNatAM je saMkhyA Ave, jema ke aMgulamAtra kSetranA pradezarAzinuM pramANa asatkalpanAthI baso chappana che, tenA prathama vargamULa soLane trIjA vargamULarUpa be vaDe guNavA, ane guNavAthI asatkalpanAe batrIza pradezo Ave, eTalA pradezapramANa khaMDa vaDe apahAra karatAM jeTalAmAM zreNi pUrI thAya che teTalAmAM manuSyo paNa pUrA thAya che. pra0-pUrve kahelA pramANanA khaMDo vaDe eka zreNino apahAra karatAM asaMkhyAtA utsarpiNI-avasarpiNIo kema lAge? u0-kSetra atisUkSma hovAthI. sUtramAM paNa kahyuM che ke "kALa sUkSma che ane tethI adhika sUkSma kSetra che. aMgulapramANa zreNimAM (samaye samaye eka eka pradezano apahAra karatA) asaMkhyAtI utsarpiNI-avasarpiNIo lAge che. audArika mukta zarIro - sAmAnya muktanI peThe jANavAM. baddha vaikriya zarIro saMkhyAtA che, kAraNa ke garbhamAM keTalAkane ja vaikriyalambino saMbhava che. mukta rIro sAmAnya maktanI peThe jANavAM. AhAraka zarIro sAmAnya AhArakanI jema ane baddha taijasa kAmaNa zarIro baddha dArikanI peThe samajavA. tathA mukta tejasa ane kAmaNa sAmAnya muktanI jema jANavA. bannarone audArika zarIro narayikonI jema samajavA. teone baddha vaikriyazarIro asaMkhyAtA che. temAM kALathI parimANapratisamaya eka ekano apahAra karavAmAM Ave to asaMkhyAtI utsarpiNI-avasarpiNI vaDe apaharAya. kSetrathI parimANaasaMkhyAtI zreNio, eTale asaMkhyAtI sUci zreNiomAM jeTalA AkAzapradezo hoya teTalA vyantaro che. te zreNio keTalI che? prataranA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che. vaikriya zarIro nairayikonI peThe vantarone jANavA. kevaLa sUcimAM vizeSatA che. te bAbata sUtrakAra jaNAve che. paraMtu mAtra te zreNionI vikhrabhasUcI kahevI joie. ane te prasiddha hovAthI kahI nathI. kevI rIte prasiddha che? uttara-ahIM mahAdaMDakamAM paMcendriya tiryaMca napuMsako karatAM asaMkhyAtaguNahIna vyattaro kahyA che. tethI enI viSkabhasUcI paNa tiryaMca paMcendriyanI viSkasUcI karatAM asaMkhyAtaguNahIna kahevI joie. mUla TIkAkAra paNa kahe che kAraNa ke mahAdaMDakamAM paMcendriya tiryaMca napuMsako karatAM asaMkhyAtaguNA ochA vyantaro kahelAM che, tethI viSkamabhasUcI paNa te karatAM asaMkhyAtaguNa hIna kahevI.' have pratibhAga kahevAya che-pratibhAga-khaMDa, saMkhyAtA seMkaDo yojanAnA vargapramANa pratibhAga khaMDa pratarane pUravAmAM ke apaharavAmAM jANavo. ahIM 'pUravAmAM ke apaharavAmAM' e vAkyano zeSa-adhyAhAra che. saMkhyAtA seMkaDo yojanAnA vargapramANa zreNikhaMDane viSe eka eka vattA sthApIe to AkhuM pratara pUruM bharAI jAya. athavA eka eka vyantarano apahAra karatAM saMkhyAtA seMkaDo yojanAnA vargapramANa eka eka zreNikhaMDa apaharIe to eka tarapha vyaro khAlI thAya ane bIjI tarapha AkhuM pratara khAlI thAya. mukta zarIro audhika muktanI peThe jANavA. AhAraka zarIro narayikonI jema, baddha tejasa ane kArmaNa zarIra baddha vaikriyanI peThe ane mukta zarIro dhika muktanI jema jANavA. jyotiSkone audArika zarIro narayikanI jema hoya che. baddha kriya zarIra asaMkhyAtA che. temAM kALane AzrayI mArgaNAmAM pratisamaya eka ekano apahAra karavAmAM Ave to asaMkhyAtI utsarpiNI ane avasarpiNI vaDe badhA apaharAya. kSetrathI asaMkhyAtI zreNio che ane te prataranA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che, te bAbata sUtrakAra kahe che-jyotiSikone ema ja samajavuM. paraMtu eTalo vizeSa che ke te zreNionI vikhaMbha sUcI kahevI joie. A paNa suprasiddha hovAthI kahI nathI, kAraNa ke mahAdaMDakamAM vyattarathI jyotiSiko saMkhyAtaguNA kahyA che, tethI teonI vikhaMbhasUcI paNa vyattaronI vikhaMbhasUcI karatAM saMkhyAtaguNI jANavI. te bAbata mUla TIkAkAra kahe che-"kAraNa ke vyantarothI jyotiSiko saMkhyAtaguNA kahelA che, tethI teonI vikhrabhasUcI paNa vyantaro karatAM saMkhyAtagaNI hoya che. paraMtu pratibhAgamAM spaSTa vizeSatA che te sUtrakAra jaNAve che-baso chappana aMgulanA vargapramANa pratibhAga-zreNino khaMDa khatarane pUravAmAM ke apaharavAmAM upayogI che. ahIM paNa A bhAvArtha che baso chappana 421 Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 bArasamaM sarIrapayaM devANaM baddha-mukkasarIraparUvaNA aMgulanA vargapramANa zreNikhaMDane viSe eka eka jyotirSika sthApavAmAM Ave to saMpUrNa pratara bharAI jAya. athavA eka eka jyotiSikano apahAra karatAM eka eka baso chappana aMgulanA vargapramANa zreNikhaMDano apahAra karavAmAM Ave to eka tarapha badhA jyotiSiko khAlI thaI jAya ane bIjI tarapha saMpUrNa pratara khAlI thAya. e pramANe jyotiSikono vyantarothI saMkhyAtaguNa hIna pratibhAga che ane saMkhyAtaguNAdhika sUcI che. paMcasaMgrahamAM to baso chappana aMgula pramANa ja pratibhAga-khaMDa kahyo che, paNa baso chappana aMgulanA vargapramANa kahyo nathI. te A pramANe-"chapannavociMgutarpaNahiM mArUAM jayAM nosiddhi fhaDabaso chappana aMgulapramANa sUcipradezo vaDe bhAga ApeluM pratara jyotiSiko vaDe apaharAya che. mukta zarIro sAmAnya muktanI jema, AhAraka zarIro nairayikonI peThe, baddha taijasa ane kArmaNa vaikriyanI peThe ane mukta sAmAnya mukta zarIranI peThe jANavAM. vaimAnikone audArika zarIro narayikonI jema jANavAM. baddha vaikriya zarIro asaMkhyAtA che. temAM kALane AzrayI mArgaNA jyotiSikanI peThe jANavI. kSetrathI mArgaNA-asaMkhyAtI zreNio che. eTale asaMkhyAtI zreNiomAM jeTalA AkAzapradezo che teTalA che. te zreNionuM parimANa prataranA asaMkhyAtamA bhAga pramANa samajavuM, temAM pratarano asaMkhyAtamo bhAga narayikAdinI mArgaNAmAM paNa kahyo che, mATe ahIM vizeSatara parimANa batAve che-te zreNionI vikhaMbha sUrI aMgulanA bIjA vargamULane trIjA varganI sAthe guNatAM jeTalI saMkhyA Ave teTalA pradezapramANa jANavI. eTale ke aMgulamAtra kSetranA pradezo asatkalpanAthI baso chappana che, tenuM prathama vargamULa soLa, bIjuMvargamULa asatkalpanAthI cAra thAya, tene trIjA vargamULa vaDe eTale asatkalpanAthI be vaDe guNatAM jeTalA pradezo Ave eTale asatkalpanAthI ATha pradezo Ave teTalA pradezonI vikhaMbha sUcipramANa zreNio jANavI. tyAM paNa asatkalpanAthI ATha ja zreNio jANavI. banne prakAre arthamAM bheda nathI. AhAraka zarIro narayikonI peThe, - baddha tejasa kArpaNa zarIro baddha vakriyanI peThe ane mukta zarIro sAmAnya muktazarIranI jema jANavA. ll841all zrImadAcAryamalayagiriviracita prajJApanA TIkAnA anuvAdamAM bAramuM zarIrapada samApta. arihaMtanI ArAdhanA uttama phaLane ApanArI che tema arihaMtanI AzAtanAthI kaTu phaLa maLe che. emAM ArAdhanAthI uttama phaLa mAMto arihaMta nimitta che ja, paNa AzAtanAnA kaTu phaLAmAM to e AtmAno potAno azubha yoga ja nimitta che. anaMtA kALacakranA paribhramaNamAM eka eka kALacake jo eka eka vAra arihaMta bhagavaMtanI prApti thaI hoya toya anaMtavAra arihaMta bhagavaMtanI sAkSAt prApti thaI ema kahI zakAya. arihaMta bhagavaMtano bheTo thAya tyAre uddhAra thaI ja jAya ema nathI. pArasa ane lokhaMDa maLI jAya paNa jo vacamAM malamalano pAtaLo paDado rahelo hoya to zuM e lokhaMDa sonuM bane kharuM? na ja bane. ema ApaNe bhautika padArtho meLavavAnI mamatAno Acho pAtaLo paNa paDado rAkhIne ja arihaMta paramAtmAne malyA chIe ane tethI ja ApaNe jIvamAMthI zIva na banyA. arihaMtanuM zAsana maLyA pachI ene vaphAdAra rahe, ane arihaMtanI AjJAnusAra cAlanArA saddagurU bhagavaMtonA anuzAsanamAM rahe ene ja A zAsana hitakara bane. - jayAnaMda * 422 Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ terasamaM pariNAmapayaM jIvapariNAmaparUvaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 || temaM rinAmavayaM || ||nIvarinAmavavA || katividhe NaM bhaMte! pariNAme paNNatte ? goyamA ! duvihe pariNAme pannatte, taM jahA - jIvapariNAme ya ajIvapariNAme yA nIvAime aaN bhaMte! tiviSe patnatte? goyamA! RviSe patno, saMnahA-gatipAime 1, kuMDityaparime 2, kasAyapariNAme 3, lesApariNAme 4, jogapariNAme 5, uvaogapariNAme 6, NANapariNAme 7, daMsaNapariNAme 8, vruttiparime 1, veriIAme 60 [sUM.-2||44|| teramuM pariNAma pada. (mULa) he bhagavan! keTalA prakArano pariNAma kahyo che? he gautama! be prakArano pariNAma kahyo che. te A pramANe-jIvapariNAma ane ajIvapariNAma. he bhagavan! jIvapariNAma keTalA prakArano che? he gautama! dasa prakArano che. te A pramANe-1 gatipariNAma, 2 indriyapariNAma, 3 kaSAyapariNAma, 4 lezyApariNAma, 5 yogapariNAma, 6 upayogapariNAma, 7 jJAnapariNAma, 8 darzanapariNAma, 9 cAritrapariNAma ane 10 vedapariNAma.||1||414|| (TI) ema bAramA padanI vyAkhyA karI have teramA padano prAraMbha karAya che. teno saMbandha A pramANe che--pUrvanA padamAM audArikAdi zarIrano vibhAga kahyo, paraMtu te zarIrapariNAma thavAthI thAya che, pariNAma sivAya thatA nathI, tethI pariNAmanA svarUpanuM pratipAdana karavA mATe A padano prAraMbha karavAmAM Ave che. temAM A prathama sUtra che--' viSe khaM aMte! pariNAme patte?' he bhagavan! keTalA prakAranA pariNAma kahyA che?-ityAdi. dravyonuM pariNamana-rUpAMtara ke avasthAntara thavuM te pariNAma. te pariNAma nayanA bhedothI vividha prakArano hoya che. naigamAdi aneka prakAranA nayo che. te sarva nayono saMgraha karanAra be nayo siddhAntamAM kahelA che-dravyArthika ane paryAyArthika. e saMbandhe zrI mallavAdI sUri kahe che-- 'tisthayavayaLasaMhavilesavasthA mULavALI vyakriyo ya padmavano ya mesA vippA siM|| (sanmati. gA. 2) 'tIrthaMkaranA vacanonA saMgraharUpa sAmAnyaprastAra ane vizeSaprastAranA mUlanuM pratipAdana karanAra dravyAstika ane paryAyAstika e be nayo che ane bAkInA badhA tenA vikalpo-bhedo che.'' temAM dravyAstika nayanA mate kathaMcit sat chatAM uttara paryAyarUpa dharmAntarane pAme te pariNAma kahevAya, temAM pUrva paryAyanI sarvathA sthiti hotI nathI. tema teno ekAntathI nAza paNa hoto nathI e saMbandhe kahyuM che ke arthAntararUpe--anya svarUpe thavuM te pariNAma, tenI sarvathA sthiti hotI nathI, tema sarvathA nAza paNa hoto nathI, te pariNAma tenA svarUpanA jANanArAoe mAnelo che'. paryAyAstika nayanA mate pUrvanA sat-vidyamAna paryAyano vinAza ane bIjA asatpraryAyonI utpatti te pariNAma kahevAya che. A ja nayane AzrayI anyatra kahevAmAM AvyuM che ke satparyAyarUpe nAza ane asatparyAyarUpe prAdurbhAva te pariNAma paryAyAstika nayanA mate che." have bhagavAn uttara Ape che-he gautama! be prakArano pariNAma che-- jIvapariNAma ane ajIvapariNAma. temAM jIvano pariNAma prAyogika-cetanAvyApArajanya che ane ajIvano pariNAma vaisa sika--svAbhAvika che. sUtrakAra te pariNAmanA bhedo AgaLa kaheze, te pramANe jIva pariNAmanA bhedo kahe che-'nIvarAme aMte! tiviSe patte'? jIvapariNAma keTalA prakArano kahyA che?-ityAdi. jIvapariNAma dasa prakArano che. jemake-'patiparikhAma' ityAdi. 'gamyate' nairayikAdi gatinAmakarmanA udayathI je prApta thAya te gati-nArakatvAdirUpa paryAyano pariNAma, jIvono 1. A gAthA sanmatitarka prakaraNanI che ane tenA kartA tarIke siddhasena divAkara prasiddha che. chatAM TIkAkAra tenA kartA mallavAdI tarIke jaNAve che te vicAraNIya che. kadAca sanmatitarkanI A gAthA mallavAdI sUrie potAnA (koI) granthamAM lIdhI hoya tethI kadAca ema kahyuM hoya to te saMbhavita che. 423 Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 terasamaM pariNAmapayaM jIvapariNAmaparUvaNA tevA prakArano gatirUpa pariNAma te gatipariNAma. 2 'jJa ' dhAtu ezvarya arthamAM che, jJAnarUpa parama ezvaryanA saMbandhathI indra- AtmA kahevAya che, tenuM cihna te indriya. ahIM 'iya' pratyaya thayo che. indriyarUpa pariNAma te indriyapariNAma. 3 'SantihiMsani paraspara prAzino'smin'-jemAM prANIo 5raspara hiMsA kare te kaSa-saMsAra, tene ayo--prApta karAve che te kaSAyo, te rUpa AtmAno pariNAma te kaSAyapariNAma. 4 lezyA vagereno zabdArtha AgaLa kahevAze. lezyA e yoganA pariNAmarUpa che. lezyArUpa pariNAma te lezyApariNAma. 5 mana, vacana ane kAyAnA yogarUpa pariNAma te yogapariNAma. 6 upayoga-cetanAzaktinA vyApArarUpa pariNAma te upayogapariNAma. e pramANe 7 jJAnapariNAma, 8 darzanapariNAma, 9 cAritrapariNAma ane 10 vedapariNAma sambandha vicAra karavo. have A dasa prakAranA pariNAmone e prakAre kramathI kahevAnuM prayojana batAve che-1 te te audayikAdi bhAvane Azrita sarva bhAvo gatipariNAma sivAya pragaTatA nathI, tethI prathama gatipariNAma kahyo che. 2 gatipariNAma thavAthI avazya indriyapariNAma thAya che mATe tyArapachI indriyapariNAma kahyo che. 3 indriyapariNAma thavAthI iSTa ane aniSTa viSayanA saMbandhathI rAgadveSano pariNAma thAya che mATe tyArabAda kaSAyapariNAmanuM kathana kareluM che. kaSAyapariNAma avazya lezyApariNAma sivAya hoto nathI, te A pramANe--lezyApariNAma sayogI kevaLI sudhI hoya che, kAraNa ke lezyAnI sthitinA nirUpaNanA avasare lezyAdhyayanamAM zuklalezyAnI jaghanya ane utkRSTa sthiti kahI che-'zuklalezyAnI sthiti jaghanya antarmuhUrta ane utkRSTa sthiti nava varSa nyUna pUrva kroDa varasanI che. ane zukla lezmAnI utkRSTa nava varasa nyUna pUrva koTi varasanI sthiti sayogI kevalIne viSe ja ghaTI zake, bIje ghaTI zakatI nathI, ane kaSAya pariNAma sUkSma saMpa2Aya guNasthAnaka sudhI hoya che. jyAM kaSAyapariNAma hoya che, tyAM avazya lezyApariNAma hoya che, ane lezyApariNAma kaSAyapariNAma sivAya paNa hoya che, mATe kaSAyapariNAmanI pachI lezyApariNAma kahyo che. paNa lezyApariNAmanI pachI kaSAyapariNAma kahyo nathI. 5 lezyApariNAma yoganA pariNAmarUpa che, kAraNa ke 'yogapariNAmo lezyA' evuM zAstranuM vacana che. A artha lezyApadamAM savista25Ne yuktipUrvaka kahevAmAM Avaze. mATe lezyApariNAma kahyA pachI yogapariNAma kahyo che. saMsArI jIvone yogano pariNAma thayA pachI upayogano pariNAma thAya che, mATe yogapariNAma pachI upayogapariNAmanuM kathana karyuM che. 7 upayoga pariNAma thavAthI jJAnapariNAma thAya che, mATe tyAra pachI jJAnapariNAma kahyo che. 8 jJAnapariNAma be prakAre che--samyag jJAnapariNAma ane mithyA jJAnapariNAma. te banne prakAranA jJAnapariNAma samyagdarzana ane mithyAdarzana sivAya thatA nathI, mATe tyAra pachI darzanapariNAmanuM kathana karyuM che. 9 samyagdarzana pariNAma thavAthI jIvone jinavacanazravaNa dvArA navA navA saMvegano AvirbhAva thavAthI cAritrAva2Na karmanA kSayopazama vaDe cAritrapariNAma thAya che, mATe darzanapariNAma pachI cAritrapariNAma kahyo che. 10 cAritrapariNAmathI mahAsattvavALA AtmAo vedapariNAmano nAza kare che, mATe cAritrapariNAmanI pachI vedapariNAma kahyo che. 1414 // gatipAime jaM maMte! tiviSe patnatte?goyamA! pavide vanatte,taMnA-nayAtiSAime, tiyiAtipAime, maNuyagatipariNAme, devagatipariNAme 1 | iMdiyapariNAme NaM bhaMte! katividhe pannatte ? goyamA! paMca vidhe pannatte, taM jahA-sotiMdiyapariNAme, cakkhiMdiyapariNAme, ghANiMdiyapariNAme, jibmiMdiyapariNAme, phAsiMdiyapariNAme 2 / kasAyapariNAme NaM bhaMte! katividhe pannatte ? goyamA ! cauvvihe pannatte, taM jahA- kohakasAyapariNAme, mANakasAyapariNAme, mAyAkasAyapariNAme, lobhakasAyapariNAme 3 / lessApariNAme NaM bhaMte! katividhe pannatte ? goyamA ! chavvihe pannatte, taM jahA - kaNhalessApariNAme, nIlalessApariNAme, kAulessApariNAme, teulessApariNAme, pamhalessApariNAme, sukkalessApariNAme 4 / jogapariNAme NaM bhaMte! kaivihe pannatte ? goyamA ! tividhe pannatte, taM jahAM- maNajogapariNAme, vaijogapariNAme kAyajogapariNAme 5 / uvaogapariNAme NaM bhaMte! kaivihe pante ? 424 Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ terasamaM pariNAmapayaM neraiyANa pariNAmA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 gomA ! duvihe pannatte, taM jahA - sAgArova ogapariNAme, aNAgArova ogapariNAme ya 6 / NANapariNAme NaM bhaMte!' kaivihe pannatte? goyamA! paMcavihe pannatte, taM jahA- AbhiNibohiyaNANapariNAme, suyaNANapariNAme, ohinANa pariNAme, maNapajjavaNANapariNAme, kevalaNANapariNAme / aNNANapariNAme NaM bhaMte! kaivihe pannatte ? goyamA ! tivihe pannatte, taM jahA- maiaNNANapariNAme, suyaaNNANapariNAme, vibhaMgaNANapariNAme 7 / daMsaNapariNAme NaM bhaMte! viSe patnatte? goyamA!tiviSe patno,taMnA-sammataLapAime,miAvaMta pAime, samAmicchAdNsnnprinnaame 8 / carittapariNAme NaM bhaMte! katividhe pannatte? goyamA ! paMcavihe pannatte, taM jahA - sAmAiyacarittapariNAme, chedovaTTAvaNiyacarittapariNAme, parihAravisuddhiyacarittapariNAme, suhumasaMparAyacarittapariNAme, ahakkhAyacarita pariNAme 2 / velagiAme aaN bhaMte! viSe patnatte? goyamA! tiviSe patnatte, taM nahA-phathivepariAme, sivepariAme, puMgavedapariNAme 10 | | sU0 - 2 / / 415 / / (mULa) he bhagavan! gatipariNAma keTalA prakAre kahyo che? he gautama! gatipariNAma cAra prakAre kahyo che. te A pramANe-1 naraka gatipariNAma, 2 tiryaMcagatipariNAma, 3 manuSyagatipariNAma ane 4 devagatipariNAma. he bhagavan!. indriyapariNAma keTalA prakArano kahyo che? he gautama! pAMca prakArano kahyo che. te A pramANe--1 zrotrandriyapariNAma, 2 cakSuindriyapariNAma, 3 ghrANendriyapariNAma, 4 jillendripariNAma ane 5 sparzanendriyapariNAma. he bhagavan! kaSAyapariNAma keTalA prakArano che? he gautama! cAra prakArano che. te A pramANe--1 krodhakaSAyapariNAma,2 mAnakaSAyapariNAma, 3 mAyAkaSAyapariNAma ane 4 lobhakaSAyapariNAma. he bhagavan! lezyApariNAma keTalA prakArano che? ke gautama! lezyApariNAma cha prakArano che. te A pramANe--1 kRSNalezyApariNAma, 2 nIlalezyApariNAma, 3 kApotalezyApariNAma, 4 tejolezyApariNAma, 5 padmalezyApariNAma ane 6 zuklalezyApariNAma. he bhagavan! yogapariNAma keTalA prakArano che? he gautama! traNa prakArano che, te A pramANe--1 manoyogapariNAma, 2 vacanayogapariNAma ane 3 kAyayogapariNAma. he bhagavan! upayogapariNAma keTalA prakArano che? he gautama! be prakArano che. te A pramANe-sAkAropayogapariNAma ane anAkAropayoga-pariNAma. he bhagavan! jJAnapariNAma keTalA prakArano che? he gautama! pAMca prakArano che, te A pramANe--1 AbhinibodhikajJAnapariNAma, 2 zrutajJAnapariNAma, 3 avadhijJAnapariNAma, 4 mana:paryavajJAnapariNAma, ane 5 kevalajJAnapariNAma. he bhagavan! ajJAnapariNAma keTalA prakArano che? he gautama! traNa prakArano che, te A pramANe--1 matiajJAnapariNAma, 2 zrutaajJAnapariNAma ane 3 vibhaMgajJAnapariNAma. he bhagavan! darzanapariNAma keTalA prakArano che? he gautama! traNa prakArano che. te A pramANe- samyagdarzanapariNAma, mithyAdarzanapariNAma ane sabhyamithyAdarzanapariNAma. he bhagavan! cAritrapariNAma keTalA prakArano che? he gautama! pAMca prakArano che. te A pramANe--1 sAmAyikacAritrapariNAma, 2 chedopasthApanIya- cAritrapariNAma, 3 parihAravizuddhicAritrapariNAma, 4 sUkSmasaMparAyacAritrapariNAma, ane pa yathAkhyAtacAritrapariNAma. he bhagavan! vedapariNAma keTalA prakArano che? he gautama! traNa prakArano che. te A pramANe--1 strIvedapariNAma, 2 puruSavedapariNAma ane 3 napuMsakavedapariNAma. 2415 // || neraDyALa parinAmA || neraiyA gatipariNAmeNa nirayagatiyA, iMdiyapariNAmeNaM paMciMdiyA, kasAyapariNAmeNaM kohakasAI vi jAva lobhakasAI vi, lessApariNAmeNaM kaNhalessA vi nIlalessA vi kAulessA vi, jogapariNAmeNaM maNajogI vi vaijogI vi kAyajogI vi, uvaogapariNAmeNa sAgarovauttA vi aNAgArovauttA vi, NANapariNAmeNaM AbhiNibohiyaNANI 425 Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 terasamaM pariNAmapayaM bhavaNavAsINa-egiMdiyANaM-viMgalidiyANa- paMciMdiyatiriyANaM maNussANaM- devANaM pariNAmA vi suyaNANI. vi ohiNANI vi, aNNANapariNAmeNaM maiaNNANI vi suyaaNNANI vi vibhaMgaNANI vi, 'daMsaNapariNAmeNaM sammadiTThI vi micchadiTThI vi sammAmicchadiTThI vi, carittapariNAmeNaM no carittI, no carittAcarittI, acarittI, vedapariNAmeNaM no itthIvedagA, no purisavedagA, napuMsagavedagA / // bhavaNavAsINaM pariNAmA || asurakumArA vi evaM ceva, NavaraM devagatiyA, kaNhalessA vi jAva teulessA vi, vedapariNAmeNaM itthavedagA vi, purisavedagA vi, no napuMsagavedagA, sesaM taM ceva / evaM jAva thaNiyakumArA / || egiMdiyANaM pariNAmA || puDhavikAiyA gatipariNAmeNaM tiriyagatiyA, iMdiyapariNAmeNaM egiMdiyA, sesaM jahA neraiyANaM, navaraM lessApariNAmeNaM teulessA vi, jogapariNAmeNaM kAyajogI, NANapariNAmo Natthi, aNNANapariNAmeNaM matiaNNANI vi, suyaaNNANI vi, daMsaNapariNAmeNaM micchadiTThI, sesaM taM ceva / evaM Au-vaNassaikAiyA vi / teU vAU evaM ceva, varaM lessApariNAmeNaM jahA neraiyA / || viMgaliMdiyANa pariNAmA || beiMdiyA gatipariNAmeNaM tiriyagatiyA, iMdiyapariNAmeNaM beiMdiyA, sesaM jahA neraiyANaM / NavaraM jogapariNAmeNaM vayajogI vi, kAyajogI vi, NANapariNAmeNaM AbhiNibohiyaNANI vi, suaNANI vi, aNNANapariNAmeNaM maiaNNANI vi, suyaaNNANI vi, no vibhaMgaNANI, daMsaNapariNAmeNaM sammadiTThI vi, micchadiTThI vi, no sammAmicchadiTThI, sesaM taM caiva / evaM jAva cauriMdiyA, NavaraM iMdiyaparivuDDI kaayvvaa| || paMciMdiyatiriyANaM pariNAmA || paMciMdiyatirikkhajoNiyA gatipariNAmeNaM tiriyagatiyA / sesaM jahA neraiyANaM, NavaraM lessApariNAmeNaM jAva sukkalesA vi / carittapariNAmeNaM no carittI, acarittI vi, caritAcarittI vi, vedapariNAmeNaM itthivedagA vi, purisavedagA vi, napuMsagavedagA vi / // maNurasANaM pariNAmA || mAgatapariNAme maNussagatiyA, iMdiyapariNAmeNaM paMciMdiyA, aNiMdiyA vi, kasAyapariNAmeNaM kohakasAI vi jAva akasAI vi, lessApariNAmeNaM kaNhalesA vi jAva alessA vi, jogapariNAmeNaM maNajogI vi jAva ajogI vi, uvaogapariNAmeNaM jahA neraiyA, NANapariNAmeNa AbhiNibohiyaNANI vi jAva kevalaNANI vi, aNNANapariNAmeNaM tiNNi vi aNNANA, daMsaNapariNAmeNaM tiNNi vi daMsaNA, carittapariNAmeNaM carittI vi acarittI vi caritAcarittI vi, vedapariNAmeNaM itthIveyagA vi purisavedagA vi napuMsagaveyagA vi aveyagA vi || devANaM pariNAmA || vANamaMtarA gatipariNAmeNaM devagatiyA, jahA asurakumArA evaM joisiyA vi, navaraM lessApariNAmeNa teulessaa| vemANiyA vi evaM ceva, navaraM lessApariNAmeNaM teulessA vi pamhalessA vi sukkalessA vi, se taM jIvapariNAme ||suu0-3||416|| 1. NAmeNaM cakkhudaMsaNI vi acakkhudaMsaNI vi ohidaMsaNI vi diTThipariNAmeNaM sammadiTThi pAThAntara (ma.vi.TI.) 426 Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ terasamaM pariNAmapayaM bhavaNavAsINa-egiMdiyANaM-viMgalidiyANa-paMciMdiyatiriyANaM maNussANaM- devANaM pariNAmA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 (mULa) nairayiko gatipariNAma vaDe narakagativALA, indriyapariNAma vaDe paMcendriyo, kaSAyapariNAma vaDe krodhakaSAyavALA yAvat lobhakaSAyavALA, lezyApariNAma vaDe kRSNalezyAvALA, nIlalezyAvALA ane kApotalezyAvALA, yogapariNAma vaDe manoyogavALA, vacanayogavALA ane kAyayogavALA, upayogapariNAma vaDe sAkAra upayogavALA ane anAkAra upayogavALA, jJAnapariNAma vaDe AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI ane avadhijJAnI, ajJAnapariNAma vaDe matiajJAnI, zrutaajJAnI ane vibhaMgajJAnI, darzanapariNAma vaDe samyadRSTi, mithyAdRSTi ane sabhyagmithyAdRSTi hoya che. cAritrapariNAma vaDe sarvaviraticAritravALA ane dezaviraticAritravALA nathI. paNa cAritrarahita-avirati hoya che. vedapariNAma vaDe strIvedI ane puruSavedI nathI, paNa napuMsakavedI hoya che. asurakumAro paNa emaja jANavA. parantu devagativALA, kRSNalezyAvALA yAvat tejolezyAvALA, vedapariNAma vaDe strIvedavALA ane puruSavedavALA hoya che, parantu napuMsakavedavALA hotA nathI. bAkI badhuM temaja jANavuM. e pramANe yAvat stanitakumAro sudhI kahevuM. pRthivIkAyiko gatipariNAma vaDe tiryaMcagativALA ane indriyapariNAma vaDe ekendriyo hoya che. bAkI badhuM naiyikonI peThe kahevuM. parantu lezyApariNAma vaDe tejolezyAvALA paNa hoya che. yogapariNAma vaDe kAyayogavALA hoya che. teomAM jJAnapariNAma nathI. ajJAnapariNAma vaDe matiajJAnI ane zrutaajJAnI ane darzanapariNAma vaDe mithyAdRSTi hoya che. bAkI badhuM temaja jANavuM. aplAyiko ane vanaspatikAyiko emaja jANavA. tejaskAyiko ane vAyukAyiko saMbaMdhe emaja jANavuM. parantu teo lezyApariNAma vaDe naiyikonI jema jANavA. beindriyo gatipariNAma vaDe tiryaMcagativALA ane indriyapariNAma vaDe be indriyavALA hoya che. bAkI badhuM nairayikonI peThe kahevuM. parantu yogapariNAma vaDe vacanayogavALA ane kAyayogavALA hoya che. jJAnapariNAma vaDe AbhinibodhijJAnI ane zrutajJAnI paNa hoya che. ajJAnapariNAma vaDe matiajJAnI ane zrutaajJAnI paNa hoya che, parantu vibhaMgajJAnI hotA nathI. darzanapariNAma vaDe samyagdRSTi ane mithyAdRSTi paNa hoya che, parantu sammagmithyAdRSTi hotA nathI. bAkI badhuM temaja jANavuM. e pramANe yAvat caurindriyo sudhI kahevuM. parantu indriyanI saMkhyA adhika kahevI. paMcendriyatiryaMco gatipariNAma vaDe tiryaMcagativALA hoya che. bAkI badhuM naiyikonI jema kahevuM. lezyApariNAma vaDe yAvat zuklalezyAvALA paNa hoya che. cAritrapariNAma vaDe sarvavirati cAritravALA nathI, paNa acAritrI-avirati ke dezaviraticAritravALA hoya che. vedapariNAma vaDe strIvedI, puruSavedI ane napuMsakavedI hoya che. manuSyo gati pariNAma vaDe manuSyagativALA, indriyapariNAma vaDe paMcendriya ane anindriya' paNa hoya che. kaSAyapariNAma vaDe krodhakaSAyI, yAvat akaSAyI hoya che. lezyApariNAma vaDe kRSNalezyAvALA yAvat lezyArahita hoya che. yogapariNAma vaDe manoyogI, yAvat ayogI-yogarahita hoya che. upayogapariNAma vaDe nairiyakonI jema jANavA. jJAnapariNAma vaDe AbhinibodhikajJAnI, yAvat kevalajJAnI paNa hoya che. ajJAnapariNAma vaDe traNe ajJAno ane darzanapariNAma vaDe traNe darzano hoya che. cAritrapariNAma vaDe sarvavirati-cAritravALA, cAritrarahita ane dezaviraticAritravALA hoya che. vedapariNAma vaDe strIvedI, puruSavedI, napuMsakavedI ane vedarahita paNa hoya che. vyantaro gatipariNAma vaDe devagativALA-ityAdi asurakumAronI peThe kahevuM, jyotiSiko paNa emaja jANavA, parantu teo mAtra tejolezyAvALA hoya che. vaimAniko paNa emaja jANavA, parantu lezyApariNAma vaDe tejolezyAvALA, padmalezyAvALA ane zuklalezyAvALA hoya che. ema jIvapariNAma kahyo. 1131189511 (TI0) e pramANe jIvanA gatyAdi pariNAmo kahyA, have te gatyAdi pariNAmanA anukrame bhedo batAve che--'paragAme maMte'! viSe panatte?-he bhagavan! gati pariNAmanA keTalA prakAra kahyA che--ityAdi sUtro pATha siddha che. have temAM je 1. sayogI kevalI ane ayogI kevalInI apekSAe manuSyo anindriya kahyA che, kAraNa ke kevalIne indriyono upayoga hoto nathI. yadyapi kevalIne dravyamanano upayoga che, parantu bhAva mana nathI, tathA ayogIne to dravya mana ane bhAva mana banne nathI, mATe anindriya che. 427 Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 terasamaM pariNAmapayaM ajIvapariNAmA pariNAmo vaDe sahita narayikAdi jIvo che te pariNAmonuM te prakAre pratipAdana kare che-"nerA tirAne-vairayiko gatipariNAma vaDe narakagativALA che-ityAdi pATha sugama che, paranta narayikone kRSNa, nIla, ane kApota e traNa ja vezyA hoya che, bAkInI vezyA hotI nathI. ane te traNa vezyAo paNa narakamRthivIomAM A kramathI che-prathamanI be narakamRthivImAM kApotalezyA, trIjI pRthivImAM kApota ane nIlalezyA, cothI narakamRthivImAM nIlalezyA, pAMcamI narakamRthivImAM nIlalezyA ane kRSNalezyA ane chaThThI ane sAtamI narakamRthivImAM kRSNalezyA ja hoya che. mATe ema kahyuM che ke- ttevi nItatte sAvi kansesavi'-kRSNalezyA, nIlalezyA ane kApotalezyAvALA paNa hoya che. tiryacapaMcendriya ane manuSya sivAya bIjA jIvomAM cAritrapariNAma bhavasvabhAvathI sarvathA hoto nathI, mATe ahIM cAritrapariNAmano niSedha karyo che. vedapariNAmanA vicAramAM narayiko napuMsaka ja hoya che, paNa strI ane puruSo hotA nathI. kAraNa ke-"nAra vasaMmUrchAino napuMsavana' (a02 sU) 60) nArako ane saMmUrzimo napuMsako hoya che-evuM tattvArthanuM sUtra che. e pramANe asurakumArone paNa jANavuM. parantu teo gatine AzrayI devagativALA che, ane teomAM je moTI RddhivALA che teone tejolezyA paNa hoya che. te mATe kahyuM che ke- te slesA vi'-tejalezyAvALA paNa hoya che. vedapariNAmano vicAra karatA teo puruSo ane strIo hoya che, paNa napuMsako hotA nathI. kAraNa ke devomAM napuMsakapaNAno asaMbhava che. pRthivIkAyikasUtramAM navAM sApariNAmeLa' ityAdi. ahIM pRthivI, pANI ane vanaspatine tejalezyAno paNa saMbhava che, kAraNa ke eomAM saudharma ane IzAna devaloka sudhInA devo AvI utpanna thAya che. tethI kahyuM che ke te jotA vi' tejovezyAvALA paNa hoya che. e pRthivyAdi pAMce sthAvaromAM sAsvAdana samyakta paNa hotuM nathI, kAraNa ke siddhAntamAM teno niSedha karyo che, tethI jJAna ane samyaktano ahIM niSedha karyo che. mizradRSTino pariNAma saMjJI paMcendriyone ja hoya che bAkInA jIvone hoto nathI, mATe teno niSedha karavAmAM Avyo che. keTalA eka beindriyAdi jIvane karaNa aparyAptAvasthAmAM sAsvAdana samyakta hoya che, mATe jJAnapariNAmavALA ane samyagdaSTi paNa kahyA che. tiryaMca paMcendriyone cha e vezyAno saMbhava che, mATe sUtramAM kahyuM che ke-"nAva sukSatA vi' yAvat zuklalezyAvALA paNa hoya che. tathA dezaviratino pariNAma paNa teone thAya che, mATe kahyuM che ke-'varitArittI vi'-cAritrAcAritrIdezavirativALA paNa hoya che. jyotiSikone kevaLa tejolezyA ja hoya che, bAkInI hotI nathI, tethI tenA pariNAmed te josA' lezyA pariNAma vaDe tejalezyAvALA kahyA che. 3416 || zanIvarinA I. ajIvapariNAme NaM bhaMte! katividhe pannatte? goyamA! dasavidhe pannatte, taM jahA-baMdhaNapariNAme 1, gati pariNAme, 2, saMThANapariNAme 3, bhedapariNAme 4, vaNNapariNAme 5, gaMdhapariNAme 6, rasapariNAme 7, phAsapariNAme 8, agurulahuyapariNAme 9, saddapariNAme 10 / ||suu0-4||417|| (mULa) he bhagavan! ajIvapariNAma keTalA prakAre kahyo che? he gautama! dasa prakAre kahyo che. te A pramANe--1 baMdhanapariNAma, 2 gatipariNAma, 3 saMsthAnapariNAma, 4 bhedapariNAma, 5 varNapariNAma, 6 gandhapariNAma, 7 sapariNAma, 8 sparzapariNAma, 9 agurulaghupariNAma ane 10 zabdapariNAma. 4ll417ll : baMdhaNapariNAme NaM bhaMte! katividhe pannatte? goyamA! duvihe pannatte,taMjahA-NiddhabaMdhaNapariNAme,lukkhabaMdhaNapariNAme yA samaNiddhayAe baMdho na hoti samalukkhayAe vi Na hoti| vemAyaNiddhalukkhattaNeNa baMdho u khaMdhANaM // 1 // Niddhassa NiddheNa duyAhieNaM lukkhassa lukkhennNduyaahiennN| niddhassa lukkheNa uvei baMdhojahaNNavajjo visamo samo vA ran 428 . Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ terasamaM pariNAmapayaM ajIvapariNAmA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 gatipariNAme NaM bhaMte! katividhe pannatte ? goyamA ! duvihe pannatte, taM jahA- phusamANagatipariNAme ya aphusamANagatipariNAme y| ahavA dIhagaipariNAme ya hassagaipariNAme ya 2 / saMThANapariNAme NaM bhaMte! katividhe pannatte? goyamA! paMcavidhe paNNatte, taM jahA- parimaMDalasaMThANapariNAme, jAva AyatasaMThANapariNAme 3 / bhedapariNAme bhaMte! katividhe pannatte ? goyamA ! paMcavidhe pannatte, taM jahA- khaMDAbhedapariNAme, jAva ukkariyA bhedapariNAme 4 / vaLagiAme aaN bhaMte! tiviSe patte? goyamA! paMcaviSe patnatte, te naddA-vhAlavApAime, bAva sukkillavaNNapariNAme 5 / gaMdhapariNAme NaM bhaMte! katividhe pannatte ? goyamA ! duvihe pannatte, taM jahA - subbhigaMdhapariNAme dubbhigaMdhapariNAme ya 6 / rasapariNAme NaM bhaMte! katividhe pannatte ? goyamA ! paMcavihe pannatte, taM jahA- tittarasapariNAme jAva mahurarasapariNAme 7 / phAsapariNAme NaM bhaMte! katividhe pannatte ? goyamA ! aTThavidhe pannatte, taM jahAkakkhaDaphAsapariNAme ya jAva lukkhaphAsapariNAme ya 8 / agurulahuyapariNAme NaM bhaMte kativihe pannatte ? goyamA ! egAgAre pnntte| saddapariNAme NaM bhaMte! kativihe pannatte ? goyamA ! duvihe pannatte, taM jahA - submisaddapariNAme ya dubmisaddapariNAme ya 10 / se taM ajIvapariNAme ya / 13 / / sU0 -5 / / 418 / / (mULa) he bhagavan! baMdhanapariNAma keTalA prakArano kahyo che? he gautama! be prakArano kahyo che. te A pramANe--snigdhabaMdhanapariNAma ane rUkSabaMdhanapariNAma. 'skandhono samAna snigdhapaNAmAM ke samAna rUkSapaNAmAM paraspara baMdha thato nathI. parantu viSama snigdhapaNA ane viSama rUkSapaNAmAM baMdha thAya che. snigdhano dviguNAdi adhika snigdhanI sAthe ane rUkSano dviguNAdi adhika rUkSanI sAthe baMdha thAya che. tathA snigdhano rukSanI sAthe jaghancaMguNa sivAya viSama hoya ke sama hoya to baMdha thAya che. eTale ke ekaguNa snigdha ke eka guNa rUkSarUpa jadhanya guNane choDIne bAkInA sama ke viSamaguNavALA snigdha ke rUkSano paraspara baMdha thAya che. he bhagavan! gatipariNAma keTalA-prakArano kahyo che? ke gautama! be prakArano kahyo che. te A pramANe--spRzagatipariNAma ane aspRzagatipariNAma athavA dIrghagatipariNAma ane hrasvagatipariNAma. he bhagavan! saMsthAnapariNAmanA keTalA prakAra che? he gautama! pAMca prakAra che. te A pramANe--1 parimaMDalasaMsthAnapariNAma, yAvat-Ayata-saMsthAnapariNAma. he bhagavan! bhedapariNAma keTalA prakArano kahyo che? he gautama! pAMca prakArano kahyo che. te A pramANe--1 khaMDabhedapariNAma ane yAvat 5 utkArikA bhedapariNAma. he bhagavan! varNapariNAma keTalA prakA2e che? he gautama! pAMca prakAre che, te A pramANe--1 kRSNavarNapariNAma, yAvat 5 zuklavarNapariNAma. he bhagavan! gaMdhariNAma keTalA prakAre che? he gautama! be prakAre che, te A pramANe--1 surabhigandhapariNAma ane durabhigandha-pariNAma. he bhagavan! rasapariNAma keTalA prakAre che? he gautama! pAMca prakAre che. te A pramANe--1 tiktarasapariNAma, yAvat 5 madhurarasapariNAma. he bhagavan! sparza pariNAma keTalA prakArano che? he gautama! ATha prakArano che. te A pramANe--1 karkazasparzapariNAma, yAvat 8 rUkSasparzapariNAma. he bhagavan! agurulaghupariNAma keTalA prakArano che? he gautama! eka prakArano che. he bhagavan! zabdapariNAma keTalA prakArano che? he gautama! be prakArano che. te A pramANe--surabhi-manojJa zabdapariNAma ane durabhi-amanojJa zabdapariNAma. ema ajIvapariNama kahyo. 54185 prajJApanA bhagavatImAM teramuM pariNAma pada samApta. 429 Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 terasamaM pariNAmapayaM ajIvapariNAmA (TI) vanya pariNAne maMta! sivize' he bhagavan! badhanapariNAma keTalA prakAre che? ityAdi. he gautama! ' snigdhabancanapariNAma ane rUkSabancanapariNAma e be prakAre che. snigdha chatAM tenA bandhananA pariNAma te snigdhabancanapariNAma ane rUkSa chatAM tenA bandhananA pariNAma te rUkSabancanapariNAma. kevA prakAranA snigdha ane kevA prakAranA rUkSano bancanapariNAma thAya che? e mATe baMdhanapariNAmanuM lakSaNa-svarUpa batAve che-"samaniyANa' ityAdi. skaMdhano "samaSitAya' paraspara samAnaguNa snigdhatAmAM bandha thato nathI. tathA paraspara samakakSatAmAM samAnaguNa rUkSatAmAM paNa bandha thato nathI, parantu vimAtrAdhakSatvena' jo snigdhatAnI ke rUkSatAnI viSama mAtrA-pramANa hoya to parasparabandha thAya che. tAtparya e che ke samAnaguNa snigdha paramANu Adino samAnaguNa snigdha paramANu vagerenI sAthe saMbandha thato nathI, tema samAnaguNavALA rUkSa paramANu Adino samAnaguNavALA rUkSa paramANu AdinI sAthe saMbandha thato nathI, parantu jo viSamaguNavALo hoya to snigdha snigdhanI sAthe ane rUkSa rUkSanI sAthe sneha ke rUkSapaNAnuM viSama pramANa hovAthI teono paraspara bandha thAya che. "viSama mAtrA vaDe bandha thAya che ema kahyuM, mATe viSama mAtrAnuM nirUpaNa kare che-f fbahena suyohiNI' ityAdi. jo snigdha paramANuAdino snigdhaguNavALA paramANuAdinI sAthe babdha thAya to avazya be traNa Adi adhikaguNavALA paramANuAdinI sAthe thAya, jo rUkSaguNavALA paramANu vagerenI sAthe rUkSaguNavALA paramANu vagereno bandha thAya to paNa be traNa Adi adhikaguNavALA paramANu AdinI sAthe ja thAya, anyathA na thAya. jo snigdhano rUkSanI sAthe bandha thAya to kevI rIte thAya? te batAve che-fbaddhasa tuvaSe' ityAdi. snigdhano rUkSanI sAthe bandha thAya to jaghanyaguNa sivAya viSama ke samAna hoya to bandha thAya che. tAtparya e che ke ekaguNa snigdha ke ekaguNa rUkSane choDI bAkInAno badhA dviguNAdhika snigdhAdi ke dviguNAdhika rUkSAdinI sAthe bandha thAya che. ema bandhapariNAma kahyo. have gati pariNAma kahe che-"phariNAme i paMkti'! 1. AitharUkSatvAn 1 (tatvArtha a.pa. sU. 32) snigdhapaNAthI ane rUkSapaNAthI pudgalono paraspara bandha thAya che. eTale snigdha ane rUla yugalono saMyoga thavAthI snehahetuka ane rUkSatvahetuka pudgalono bandha thAya che. te bandha sajAtIya ane vijAtIya ema be prakArano che. temAM snigdhanI sAthe snigdhano bandha ane rUkSanI sAthe rUkSano bandha te sajAtIya athavA sadaza bandha che. ane snigdha ane rUkSano paraspara bandha te vijAtIya ke visadaza bandha che. A sUtra sAmAnya rIte snehahetuka, rUkSatAhetuka pudgalonA bandhanuM vidhAna kare che. teno apavAda che te batAve che-" navacaNAnAm" (tattvArtha a.5. sU. 33) jaghanyaguNavALA-ekaguNavALA snigdha ane jaghanyaguNavALAeka guNavALA rUla pudgalono sajAtIya ane vijAtIya bandha thato nathI. tAtparya e che ke jaghanyaguNavALA snigdha pagalono jaghanyaguNavALA snigdha ke jaghanyaguNavALA rUkSa pudgalonI sAthe, tema jaghanyaguNavALA rUkSa pudgalono jaghanyaguNavALA snigdha ke jaghanyaguNavALA rUkSa pudgalonI sAthe bandha thato nathI. kAraNa ke temAM pariNAmanI zaktino abhAva che. jaghanya snehaguNa thoDo hovAthI jaghanyaguNavALA rUkSa pudgalane pariNAvavA samartha nathI. A sUtrano phalitArtha e che ke-madhyamaguNavALA ke utkRSTaguNavALA snigdha ane rUSa pudgalono saddaza ke visa6za bandha thAya che. teno paNa apavAda che, te jaNAve che-'gukhasAthe sadazAnA' (tattvArtha a.5. sU. 34). guNanI samAnatA hoya to sazano bandha thato nathI. tAtparya e che ke saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke vAvatu-ananta guNavALA snigdha pudgalono tevA ja prakAranA snigdha pudgalonI sAthe ke tevA prakAranA rUkSa pudgalono samAna guNavALA rUkSa pudgalonI sAthe bandha thato nathI. teno phalitArtha e thAya che ke guNanI viSamatA hoya to sadaza pudgalono bandha thAya che, ane guNanI samAnatA hoya to visadaza pudgalono bandha thAya che. have guNanI viSamatAnI maryAdAne niyata kare che-dhiMiAnAM tu' (tattvArtha a.5. sU. 35) be, traNa Adi guNaaMza vaDe adhika hoya to snigdha ane rUkSa pudgalono sadaza bandha paNa thAya che. jemake-eka jaghanyaguNavALo nigdha paramANu hoya to triguNa snigdha paramANunI sAthe bandha thAya che, tema jaghanyaguNavALA rUla paramANano triguNAdhika-triguNa rUla paramANunI sAthe bandha thAya che. eTale A badhA sUtronuM tAtparya e che ke-1 jaghanyaguNavALA nigdha ke rUkSa pudgalono jaghanyaguNavALA snigdha ke rUla paramANuo sAthe sadaza ke visadaza bandha thato nathI. 2 jAnyaguNavALA pudgalono ekAdhika guNavALA pudgalonI sAthe saza bandha thato nathI paNa visadaza bandha thAya che, jaghanyaguNavALA sAthe dviguNAdhika pudgalono sadaza ane visadaza bandha thAya che. jaghanya sivAyanA guNavALA pudgalo sAthe tenA samAna jaghanyaguNa sivAyanA pudgalono sahA bandha thato nathI, visadaza bandha thAya che. jaghanya guNa sivAyanA pudgalo sAthe ekAdhika jaghanyatara pudgalono sadaza bandha thato nathI paNa visadaza bandha thAya che. jaghanyatara guNavALA pulono dviguNAdhikAdi jaghanyatara pudgalo sAthe sadaza ane visadaza bandha thAya che. 430 Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ terasamaM pariNAmapayaM ajIvapariNAmA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 he bhagavan! gatipariNAma keTalA prakAre che-ityAdi. be prakArano gatipariNAma che--spRzadgatipariNAma ane aspRzagatipariNAma. temAM anya vastune sparza karatAM chatAM je gatipariNAma te spRzagatipariNAma. jemake pANInA upara prayatnathI tIrNI pheMkelI ThIkarI vacce rahelA pANIno sparza karatI karatI cAlI jAya che. e vAta bAlajana prasiddha che. tathA koi paNa bIjI vastune sparza nahi karatAM chatAM vastuno gatipariNAma te aspRzagatipariNAma. je vastu (gati karatAM) vacce rahelI koi paNa vastunI sAthe sparza na kare teno aspRzadgatipariNAma jANavo. bIjA AcAryo A pramANe samajAve che--je gatipariNAma varDa prayatnavizeSathI kSetranA pradezone sparza karatAM gati kare te spRzagatipariNAma ane je gatipariNAma vaDe kSetranA pradezono sparza karyA sivAya gati kare te aspRzagatipariNAma. parantu A vAta ame samajI zakatA nathI, kAraNa ke AkAza sarvavyApI hovAthI tenA pradezano sparza karyA sivAya gatino asaMbhava che. athavA A vicAra bahuzrutothI jANavo. ahIM gatipariNAma anya prakAre batAve che-athavA-prakArAntarathI gatipariNAma be prakArano che-dIrghagatipariNAma ane hrasvagatipariNAma. temAM dUra dezAntaranI prApti te dIrdhagatipariNAma ane tenAthI viparIta te hrasvagatipariNAma. parimaMDalAdi saMsthAnavizeSa ane khaMDabhedAdinuM pUrve vyAkhyAna kareluM che, mATe ahIM tenuM vyAkhyAna karatA nathI. agurulaghupariNAma bhASAdi pudgalono jANavo. kAraNa ke 'jammA-maLa-mAsArUM bArUM anuhuvArUM'' kArmaNa, mana ane bhASAdravyo e agurulaghu che--evuM zAstranuM vacana che. tathA AkAzAdi amUrta dravyono paNa agurulaghupariNAma che. agurulaghupariNAma e upalakSaNa-sUcaka che tethI gurulaghupariNAma paNa jANavo. ane te audArikathI mAMDI taijasa sudhInA dravyono hoya che, kAraNa ke ''orAtiya-vendriya-AhAraLa-teya guhu DvA.''-audArika, vaikriya, AhAraka ane taijasa gurulaghu dravyo che--evuM zAstranuM vacana che. surabhizabda eTale zubhazabda ane durabhizabda eTale azubhazabda jANavo.||5||4185 zrImadAcAryAmalayagiriviracita prajJApanATIkAnA anuvAdamAM teramuM pada samApta. .. arihaMta pada paNa karma janita ja mAnavAmAM Avela che. 158 karmaprakRtiyomAM sarvotkRSTa prakRti tIrthaMkara nAma karmanI che. e prakRtinA udayakALamAM AtmA sarvotkRSTa riddhi bhogavavA chatAM mohanIya karmanA kSayanA kAraNe eka samayamAtranA zAtAvedanIyanAM baMdha sivAya ekapaNa karmane na bAMdhIne pUrvanA bAMdhelA aghAtI karmone khapAvavAnuM ja kArya kare che. arihaMta pada dhAraka potAnA to aghAti karmo khapAve che paNa e pada dvArA meLavela riddhi-siddhi paNa aneka AtmAo mATe ghAti ane adhAti karma khapAvavAnuM kAraNa bane che. arihaMta paramAtmAnuM samavasaraNa joIne pAMcaso eka tApasone kevaLajJAna thaI gayuM e A vAtano purAvo che. arihaMta bhagavaMta sAkSAta ApaNane ApaNA ghaNA ja azubhodayanA kAraNe na maLyA paNa emanuM sthApeluM tAraka zAsana ApaNane maLI gayuM che. e zAsananuM maLavuM e ja ApaNo abhyudaya mAnavo. nI arihaMta ArAdhanA karanAro paNa AyuSyabaMdhanA samaye jo AzAtanA yA virAdhanAnA bhAvomAM AvI jAya to ene durgatimAM javuM paDe che. paNa alpakALamAM e ArAdhanA ene sugatimAM kheMcI lAve che. jayAnaMda 431 Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ coddasamaM kasAyapayaM kasAyabheyaparUvaNA cauvIsaMdaDaesu kasAyaparUvaNA || cosamaM sAcavayaM || || vayameyaparUvA || Rti naM maMte! sAyA paLattA?noyamA! cattAritAyA panattA,tanA-johatA, mALatA, mAyAvatAra, lobhakasAe / zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 || ghaDavIsaMvaDAnu vasAyavavA || raiyANaM bhaMte! kati kasAyA pannattA ? goyamA ! cattAri kasAyA pannattA, taM jahA- kohakasAe, jAva lobhakasAe / vaM nAva vemALiyAnuM sU.-1||41|| caudamuM kaSAya pada (mULa) he bhagavan! keTalA kaSAyo kahyA che? he gautama! cAra kaSAyo kahyA che. te A pramANe--krodhakaSAya, mAnakaSAya, mAyAkaSAya ane lobhakaSAya. he bhagavan! naiyikone keTalA kaSAyo kahyA che? he gautama! cAra kaSAyo kahyA che. te A pramANe--krodhakaSAya, yAvat lobhakaSAya. e pramANe vaimAniko sudhI jANavuM. 514195 (TI) e pramANe teramA padanI vyAkhyA karI, have caudamA padanI vyAkhyAno prAraMbha karAya che, teno saMbandha A pramANe che- pUrvanA padamAM sAmAnyarUpe gatyAdirUpe jIvano pariNAma kahyo. ane sAmAnya vizeSaniSTha-vizeSane AzrayI raheluM che, tethI teja pariNAma koika sthaLe vizeSarUpe pratipAdana karAya che, temAM ekendriyone paNa kaSAyo hovAthI ane ''saLaSAyAiIvaH rmano yogyAn puAtAnAtte''II (tu.a09, sU0 2) kaSAyasahita hovAthI jIva karmane yogya pudgalo grahaNa kare che-- evA tattvArtha sUtranA vacanathI kaSAyo bandhanuM pradhAna kAraNa hovAthI prAraMbhamAMja kaSAyapariNAmanuM vizeSarUpe pratipAdana karavA mATe A padano prAraMbha karAya che. tenuM A prathama sUtra che--'phaLa maMte lAyA pannattA'?-he bhadanta-paramakalyANanA yogavALA bhagavan! keTalA kaSAyo kahyA che? temAM 'p' dhAtu kheDavA arthamAM che 'vRSanti'-sukha duHkharUpa dhAnya utpanna karavA mATe je karmarUpa kSetrane kheDe che te kaSAyo. ahIM uNAdi saMbandhI 'Aya' pratyaya ane nipAta hovAthI kArano akAra thayelo che. athavA 'tuSayanti' zuddha svabhAvavALA chatAM AtmAne karmathI malina kare te kaSAyo. pUrvanI peThe Aya pratyaya thAya che ane nipAta hovAthI Nik pratyayAnta kSuSa zabdano 'kaSa' Adeza thAya che. kahyuM che ke-- "suhadukkhabahussaiyaM kammakkhettaM kasaMti te jamhA / kalusaMti jaM ca jIvaM teNa kasAya tti vuccaMti" // je kAraNathI sukha-duHkharUpI bahudhAnyavALA karmakSetrane kheDe che athavA jIvane kaluSita-malina kare che te mATe kaSAyo kahevAya che. uttara sUtrano artha spaSTa che. nairayikAdi daMDakasUtra paNa sugama che. II1||419|| || vamsAyapagAvavA || RtiSatiSkriya aaN te! joke patno? noyamA! patiddhi hodde patnatte, teM nahA-Ayapatikriya, paraMpattiSkriya, . tadubhayapatiTThie, appaiTThite / evaM neraiyAdINaM jAva vemANiyANaM dNddto| evaM mANeNaM daMDato, mAyAe daMDao, lobheNaM TUMko sU0-24420nA (mULa) he bhagavan! krodha keTalA sthAnone viSe rahelo che? he gautama! krodha cAra sthAnone viSe rahelo che. te A pramANe-1 AtmapratiSThita, 2 pa2pratiSThita, 3 tadubhayapratiSThita ane 4 apratiSThita. e pramANe nairayikone yAvat vaimAnikone daMDaka kahevo. ema mAna, mAyA ane lobhane AzrayI daMDaka kahevo. // 2 // 420 // (mULa) 'padgid aaN aMte odde'-he bhagavan! keTalA sthAnone viSe krodha rahelo che? bhagavAn uttara Ape che--he gautama! cAra sthAnone viSe krodha rahelo che. te A pramANe--'AtmapratiSThita' ityAdi. AtmAne viSe ja rahelo, potAne avalaMbIne .432 Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ coddasamaM kasAyapayaM kasAyauppattiparUvaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 utpanna thayelo hoya te, tAtparya e che ke pote AcarelA durAcAranuM phaLa ehika duHkharUpa jANIne koika potAnA upara ja gusso kare tyAre AtmapratiSThita krodha kahevAya che. 2 jyAre bIjo Akroza-tiraskAra vagere karavAthI gusso utpanna kare tyAre tenA upara krodha thAya che te 52pratiSThita. A naigamanayanA matathI kathana che. kAraNa ke naigamanaya tenA viSayamAtra vaDe tene viSe sthiti mAne che. jema ke 'jIvamAM samyagdarzana, ajIvamAM samyagdarzana'--ityAdi ATha bhAMgA samyagdarzananA adhikaraNanA vicAraprasaMge 'Avazyaka sUtramAM kahelA che. 3. tadubhayapratiSThita-potAne ane parane avalaMbIne je krodha thayelo hoya te. jema ke koi manuSya tevA prakArano aparAdha karavAthI potAnA u52 ane bIjAnA upara gusso kare te. 4. apratiSThita-jyAre potAnA durAcAra ke paranA AkrozAdi sivAya kevaLa krodhavedanIyanA udayathI niSkAraNa kopa thAya che te, te krodha AtmapratiSThita nathI, kAraNa ke potAno durAcAra nahi hovAthI potAno AtmA te krodhano viSaya thato nathI, tema parapratiSThita paNa nathI, kAraNa ke bIjo niraparAdhI hovAthI ane tenA upara aparAdhanI saMbhAvanA nahi hovAthI te paNa krodhano viSaya nathI, tema ubhayapratiSThita paNa nathI. vaLI koine kadAcit e pramANe kevaLa krodhavedanIyanA udayathI krodha utpanna thAya che, ane te pAchaLathI kahe che-'are mane niSkAraNa gusso utpanna thayo hato, kAraNa ke koi paNa mAruM kharAba bolatuM nathI, tema mAruM kaMi bagADatuM nathI.' mATeja pUrvanA maharSioe kahyuM che-- sApekSANi nirapekSANi ca karmANi phalavipAkeSu / sopakramaM nirupakramaM ca dRSTaM yathA''yuSkam || karmo phaLavipAkamAM sApekSa ane nirapekSa hoya che. jema ke AyuSya sopakrama-upakramasApekSa ane nirupakrama-upakramanirapekSa hoya che. e pramANe mAna, mAyA ane lobha paNa AtmapratiSThita, 52pratiSThita, ubhayapratiSThita ane apratiSThita jANavA. // 2 // 4200 || vasAyaHvRttivavA || katihi NaM bhaMte! ThANehiM kohuppattI bhavati ? goyamA ! caThahiM ThANehiM kohuppattI bhavati, taM jahA - khettaM paDucca, vatyuM paDucca, sarIraM paDucca, uvahiM paDucca / evaM neraiyAdINaM jAva vemANiyANaM / evaM mANeNa vi mAyAe vi lobheNa vi, evaM ete vi cattAri daMDagA / sU0 - 3 / / 421 / / (mULa) he bhagavan! keTalAM sthAnoe krodhanI utpatti thAya che? he gautama! cAra sthAnoe krodhanI utpatti thAya che. te A pramANe-1 kSetrane AzrayI, 2 vastune AzrayI, 3 zarIrane AzrayI ane 4 upadhine AMzrayI. e pramANe naiyikothI mAMDI vaimAnika sudhI jANavuM. ema mAna, mAyA ane lobhane AzrayI daMDaka kahevo. e cAra daMDako kahyA. 3/421 // (TI0) e pramANe adhikaraNanA bhedathI krodhano bheda kahyo, have kAraNanA bhedathI bheda batAve che--'RtihiAM maMte! nAkheliM joduppattI havad' ityAdi.-'he bhagavan! keTalAM sthAne krodhanI utpatti thAya che?'tiSThantyamiriti sthAnAni' je vaDe kAryanI 1. nANAvaraNijjassa ya daMsaNomohassa taha khovsme| jIvamajIve aTThasu bhaMgesu u hoi savvatya // jJAnAvaraNIyano tathA darzanamohanIyano kSayopazama jIva ane ajIva saMbandhI ATha bhAMgAomAM badhe hoya che. te bhAMgA A pramANe - 1 jIva, 2 ajIva, 3 bahu jIva, 4 bahu ajIva, 5 jIva ane ajIva, 6 jIva ane bahu ajIva, 7 bahu jIva ane ajIva, 8 bahu jIvo ane bahu ajIvoe ATha bhAMgAomAM samyagdarzana hoya che. temAM jinanA upadezathI darzanamohano kSayopazama thayelo hoya to jivane viSe samyagdarzana kahevAya che. 1 temAM eka jinapratimA nimitta hoya to ajIvane viSe kahevAya che. 2 temAM ghaNA sAdhuo nimitta hoya to bahu jIvo samyagdarzananuM adhika2Na kahevAya che. 3. ghaNI pratimAo nimitta hoya to bahu ajIvo samyagdarzananuM adhikaraNa che. 4. eka sAdhu ane eka jinabiMba sama kALe nimitta hoya to jIva ane ajIva adhikaraNa che, 5. eka sAdhu ane ghaNI jinapratimAo nimitta hoya to jIva ane bahu ajIvo adhikaraNa che. 6. ghaNA sAdhuo ane eka jinabiMba nimitta hoya to bahu jIvo ane ajIva samyagdarzananuM adhikaraNa che. 7. ghaNA sAdhuo ane ghaNA jinabiMbo nimitta hoya to bahu jIvo ane ajIvo samyagdarzananuM adhikaraNa che. 8. juo. A. sa. AvazyakaTIkA. pR. 380 433 Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 coddasamaM kasAyapayaM kasAyapabheyaparUvaNA sthiti hoya te sthAna-kAraNa, ahIM keTalA kAraNo vaDe krodha utpanna thAya che? bhagavAn uttara Ape che-cAra sthAno-kAraNo vaDe krodhanI utpatti thAya che, te sthAno kahe che-'vetta padunna' kSetre pratItya-kSetrane AzrayI, temAM narayikone narayika kSetra AzrayI, tiryaMcone tiryaMca kSetra AzrayI, manuSyone manuSyakSetra AzrayI ane devone devakSetra AzrayI, vadhuM 5Dutra' sacetana ke acetana vastune AzrayI, 'zarIra pratItva' kharAba AkRtivALA ke beDoLa zarIrane AzrayI, '3fdhuM pratItva' upadhiupakaraNane AzrayI. eTale jenuM upakaraNa cora vagerethI haraNa karAyeluM hoya ke haraNa na karAyeluM hoya tene AzrayI, e cAra kAraNo vaDe krodhanI utpatti thAya che. e pramANe nairayikAdi daMDakanuM sUtra paNa jANavuM. 3423 | | nAcavamecavavA | katividhe NaM bhaMte! kodhe paNNatte? goymaa| cauvihe kohe pannatte, taM jahA-aNaMtANubaMdhI kohe, apaccakkhANe kohe, paccakkhANAvaraNe kohe,saMjalaNe kohe| evaM neraiyANaM jAva vemaanniyaannN| evaM mANeNaM mAyAe lobheNaM, ee vi vAriraMDA sU0-4424 (mU0) he bhagavan! keTalA prakArano krodha kahyo che? he gautama! cAra prakArano krodha kahyo che. te A pramANe-1 anaMtAnubaMdhI krodha, 2 apratyAkhyAna krodha, 3 pratyAkhyAnAvaraNa krodha ane 4 saMjvalana krodha. e pramANe narayikone yAva vaimAnikone kahevuM. ema mAna, mAyA ane lobha saMbaMdhe jANavuM. e cAra daMDako kahyA. 4424l (TI.) have samya darzanAdi guNanA ghAtI hovAthI kaSAyono bheda kahe che-'vide je maMta! krodhe nitte?' "he bhagavan! keTalA prakArano krodha kahyo che? ityAdi. anantAnubandhI vagereno zabdArtha AgaLa karmaprakRti padamAM kahIzuM. bhAvArtha A che-samyagadarzanaguNano vighAta karanAra anantAnubandhI, dezavirati guNano ghAtI apratyAkhyAna, sarvavirati guNano ghAta karanAra pratyAkhyAnAvaraNa ane yathAkhyAta cAritrano vighAta karanAra saMjavalana kaSAya che. e cAre kaSAyono paNa narayikAdi daMDakanA kramathI vicAra kare che-'nephayA' ityAdi. e pramANe narayikone yAvat vaimAnikone kahevuM. ema mAna, mAyA ane lobhanA pratyekanA cAra cAra prakAra sAmAnya rIte daMDakanA kramathI vicAravA. 4/424 katividhe NaM bhaMte! kodhe pannatte? goyamA! caubihe kohe pannatte, taMjahA-Abhoganivvattie, aNAbhoganivvattie, uvasaMte, annuvsNte| evaM neraiyANaM jAva vemaanniyaannN| evaM mANeNa vi, mAyAe vi, lobheNa vi cattAri daMDagA INUMTa-dhArA(mULa) he bhagavan! keTalA prakArano krodha kahyo che? he gautama! cAra prakArano kahyo che. te A pramANe--1 Abhoganirvartita, ra anAbhoganivartita, 3 upazAnta ane 4 anupazAnta, e pramANe narayikothI AraMbhI vaimAniko sudhI jANavuM. " ema mAna, mAyA ane lobhane AzrayI paNa cAre daMDako jANavA. //pI425// (20) have e krodhAdinA utpattibhedanI ane avasthAbhedathI bheda batAve che -bIjAno aparAdha sArI rIte jANIne ane kopanuM kAraNa vyavahArathI sabaLa mAnI "A sivAya ene zikSA nahi thAya' ema vicArI jyAre kopa kare tyAre te kopa Abhoganivartita-vicArapUrvaka thayelo kahevAya che. jyAre e pramANe ja tevA prakAranA muhUrtanA vAzathI guNadoSanI vicAraNAzUnya AtmA paravaza thaine kopa kare che tyAre te kopa anAbhoganivartita kahevAya che. upazAnta-anudayAvasthAne nahi prApta thayelo ane anupazAnta-udayAvasthAne prApta thayelo. e pramANe e saMbandha daMDakasUtra paNa vicAravuM. ema mAna, mAyA ane lobha e pratyekanA cAra cAra prakAra sAmAnya rIte ane daDakanA kramathI jANavA. pA42pA 1.5zanA:-anuyAvastha: ra. anupAnaH satyAvastha: TIkA pRSTha. na. 291 434 Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ coddasamaM kasAyapayaM kasAehiM kammacayovacayAdiparUvaNA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 ||kasAehiM kammacayovacayAdiparUvaNA || jIvANaM bhaMte! katihiM ThANehiM aTThakammapagaDIo ciNiMsu? goyamA! cauhiM ThANehiM aTTha kammapagaDio ciNiMsu, taM jahA-koheNaM,mANeNaM, mAyAe, lobhennN| evaM neraiyANaM jAva vemaanniyaannN| jIvA NaM bhNte| katihiM ThANehiM aTTha kammapagaDIo ciNaMti? goyamA! cauhi ThANehi, taM jahA-koheNaM, mANeNaM, mAyAe, lobhennN| evaM neraiyA jAva vemaanniyaa| jIvA NaM bhaMte! katihiM ThANehiM aTTha kammapagaDIo ciNissaMti? goyamA! cauhi ThANehiM aTTha kammapagaDIo ciNissaMti, taM jahA-koheNaM, mANeNaM, mAyAe, lobhennN| evaM neraiyA jAva vemaanniyaa| jIvA NaM bhaMte! katihiM ThANehiM aTTha kammapagaDio uvaciNiMsu? goyamA! cauhi ThANehiM aTTha kammapagaDIo uvaciNiMsu, taM jahA-koheNaM, mANeNaM, mAyAe, lobhennN| evaM neraiyA jAva vemaanniyaa| jIvA NaM bhaMte! pucchaa| goyamA! cauhiM ThANehiM uvaciNaMti jAva lobheNaM,evaM neraiyA jAva vemaanniyaa|evN uvcinnissNti| jIvANaM bhaMte! katihiM ThANehiM aTThakammapagaDIo baMdhiMsu? goyamA! cauhiM ThANehiM aTTha kammapagaDio baMdhiMtu,taMjahA-koheNaM,mANeNaM, jAva lobheNaM,evaM neraiyA jAva vemANiyA,baMdhiMsu,baMdhati, baMdhissaMti, udIreMsu, udIraMti, udIrissaMti, vedisu, vedeti, vedaissaMti, nijjaritu, nijjareMti, nijjarissaMti, evaM ete jIvAiyA vemANiyapajjavasANA aTThArasa daMDagA jAva vemANiyA nijariMsu nijjareMti nijarissaMti AtapatiTThiya khettaM paDucca'NaMtANubaMdhi aabhoge| ciNa uvaciNa baMdha udIra veda taha nijjarA cevaa| suu0-6||426|| iti paNNavaNAe bhagavaIe coisamaM kasAyapayaM smttN| / (mU0) he bhagavan! jIvoe keTalAM sthAne ATha karmanI prakRtiono caya (grahaNa karavuM) karyo hato? he gautama! cAra sthAne ATha karmanI prakRtiono caya karyo hato. te A pramANe-1 krodha vaDe, 2 mAna vaDe, 3 mAyA vaDe ane lobha vaDe. ema narayikothI mAMDI vaimAniko sudhI jANavuM. he bhagavan! jIvo keTalAM sthAne-kAraNe ATha karmanI prakRtiono caya kare che? he gautama! cAra kAraNe ATha karmaprakRtiono caya kare che. te A pramANe-krodha vaDe, mAna vaDe, mAyA vaDe ane lobha vaDe. e pramANe nairayikothI mAMDI yAvat vaimAniko sudhI jANavuM. he bhagavan! jIvo e keTalAM kAraNe ATha karmanI prakRtiono caya karaze? he gautama! cAra kAraNe ATha karmaprakRtino caya karaze. te A pramANe-krodha, mAna, mAyA ane lobha vaDe. e pramANe narayikothI mAMDI vaimAniko sudhI jANavuM. he bhagavan! jIvo keTalA kAraNe ATha karmaprakRtiono upacaya karyo hato? he gautama! cAra kAraNe. te A pramANe-krodha, mAna, mAyA ane lobha vaDe. e pramANe narayikothI mAMDI yAvatu-vaimAniko sudhI jANavuM. he bhagavan! jIvo keTalAM kAraNe-ItyAdi pRcchA. he gautama! cAra kAraNe vAvat lobha vaDe upacaya kare che. ema narayikothI AraMbhI yAvatuM vaimAniko sudhI jANavuM. ema 'upacaya karaze" e saMbandha sUtra jANavuM. he bhagavan! jIvoe keTalAM kAraNe ATha karmaprakRtiono baMdha karyo hato? he gautama! cAra kAraNe ATha karmaprakRtiono baMdha karyo hato. te A pramANe-krodha vaDe, mAna vaDe, yAvat lobha vaDe. e pramANe narayiko yAvat vaimAniko jANavA. bAMdhI hatI, bAMdhe che ane bAMdhaze, udIrI hatI, udIre che ane udIraze. vedI hatI, vede che ane vedaze, nirjarA karI hatI, nirjarA kare che ane nirjarA karaze. e pramANe jIvathI mAMDI vaimAnika paryanta (pratyekanA) aDhAra daMDaka jANavA. yAvat vaimAnikoe nirjarA karI hatI, nirjarA kare che ane nirjarA karaze. (saMgrahaNI gAthAno artha-) AtmapratiSThita, kSetrane mAzrayI, manatAnubandhI, mAlo, yaya, 65yaya, 5, 6Eleu, vehanA 435 Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 coisamaM kasAyapayaM kasAehiM kammacayovacayAdiparUvaNA tathA nirjarA e padasahita sUtro jANavA. //6/426ll prajJApanA bhagavatImAM caudamuM kaSAya pada samApta. (TI0) have phaLanA bhedathI trikALavArtA jIvono bheda batAve che-"navA je te! tArdi madrumapADIgo vithiMsu' ityAdi. he bhagavan! jIvoe keTalA sthAna-kAraNo vaDe ATha karmanI pravRtiono caya karyo hato? kaSAyapariNativALA AtmAne karmapulonuM mAtra grahaNa thayuM te caya. bhagavAna uttara Ape che--he gautama! cAra kAraNoe caya karyo hato. te A pramANe--krodha, mAna, mAyA ane lobha vaDe. e pramANe narayikAdi daMDakane viSe kahevuM. A daMDaka atItakALa viSayaka che, ema vartamAna kALa ane bhaviSya kALa viSayaka daMDako kahevA. e rIte upacaya, bandha, udIraNA, vedanA ane nirjarA sabaje darekanA traNa traNa daMDaka jANavA. ema sarva saMkhyA vaDe aDhAra daMDako kahevA. temAM potAnA abAdhAkALanI pachI jJAnAvaraNIyAdi karmapudgalone vecavA mATe niSeka-racanA thavI te upacaya. te A pramANe-prathama sthitimAM sauthI adhika karmadala hoya che, bIjI sthitimAM vizeSa hIna, tethI trIjI sthitimAM vizeSa hIna, ema vizeSahIna vizeSahIna tyAM sudhI jANavuM ke jyAM sudhI te kALe bAMdhelA karmanI chellI sthiti hoya. e saMbadhe karmaprakRti-TIkAmAM ane paMcasaMgrahanI TIkAmAM savistara kahyuM che tyAMthI jANI levuM. balpana-pUrvokta prakAre potapotAnA abAdhAkALanI pachInA kALamAM niSeka-racanAne prApta thayelA jJAnAvaraNIyAdi karmapudgalone punaH kaSAyanA pariNAmavizeSathI nikAcita karavA, udaya samayane nahi prApta thayelA karmapudgalone udIraNA karaNanA sAmarthyathI udayAvalikAmAM praveza karAvavo te udIraNA. te udIraNA paNa koI karmanI tathAvidha kaSAyanA pariNAmavizeSathI thAya che. mATe ema kahyuM che ke nahiM sAhiM 3vI, savarati, vIAiMti'-cAra sthAne udIya hatA. udIre che ane udaraze. anyathA kaSAya sivAya paNa kSINamoha guNasthAnake jJAnAvaraNAdi karmanI udIraNA karanArA hoya che. potapotAnA abAdhAkALano kSaya thavAthI svabhAvathI udayane prApta thayelA athavA udIraNA karaNavaDe udayane prApta thayelA karmano upabhoga karavo te vedanA. karmapudgalone bhogavI bhogavIne akarmarUpe karavAM te nirjarA. arthAt Atmapradezo sAthe lAgelAM jJAnAvaraNIyAdi karmapulone bhogavIne nAza karavo. kahyuM che ke-"putrayalA nijharA"-pUrvakRta karmano nAza karavo te nirjarA. A dezanirjarA jANavI. kAraNa ke te kaSAyajanya che, paNa sarva nirjarA na samajavI. kAraNa ke te sarva nirjarA jeNe sarvayogano rodha karyo che evA kaSAyarahita AtmAne mokSarUpI prAsAda upara caDhatAM hoya che, bIjA jIvane hotI nathI. e mATe ja covIza daMDaka saMbadhI sUtra paNa aviruddha samajavuM. kemake dezanirjarA hamezAM badhA jIvone hoya che. have sUtrakAra ziSya upara upakAra karavA mATe je je padane AzrayI pUrve sUtro kahyAM che te padono saMgrahaNI gAthA vaDe nirdeza kare che- sAyatithi' ityAdi. prathama kaSAyano bheda batAvanAra sAmAnya sUtra atyaMta prasiddha hovAthI teno saMgraha karyo nathI, bIjuM AtmapratiSThita padasahita sUtra, tyAra pachI anantAnubandhIpadasahita sUtra, tyAra bAda Abhogapadasahita sUtra, tyAra pachI caya, upacaya, banya, udIraNa, vedanA ane nirjarA saMbandha anukrame sUtro jANavAM. ahIM mULamAM "ciNa'-cayapada upacayasUtranuM upalakSaNa-sUcaka che. zrImadAcAryamalayagiriviracita prajJApanA TIkAmAM caudamuM kaSAyapada samApta. arihaMtanI virAdhanA karanAro paNa jo AyuSya baMdhanA samaye ArAdhanAnA bhAvomAM AvI jAya to e ArAdhanA ane sugatimAM mokalI de. paNa jo virAdhanA ati mAtrAmAM thayelI hoya to e virAdhanA ane pachInA bhAvomAM pAcho durgatiomAM dhakelI de che. - jayAnaMda 436 Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pannarasaM iMdiyapayaM - paDhamo uddeso paDhamuddesassa atthAhigArA zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 || pannarasaM iMdiyapayaM-paDhamo uddeso / / || paDhamuddesarasa asthAhigArA || saMThANaM' bAhallaM' pohattaM' katipadesa ogaaddhe| appAbahu' puTTa paviTTha visaya aNagAra AhAre" // 1 // kAyamIyama'' 'zuddha pALI (36pAne) te7 prAyavasA'' vA vavadhU' thi tAra dIvodahi" loga'loge" ya // 2 // paMdaramuM indriya pada 1 saMsthAna, 2 bAhalya-jADAI, 3 pRthutva-vistAra, 4 katipradeza-keTalA pradezavALI, 5 avagADha-keTalA pradezamAM rahela, 6 alpabadutva, 7 pRSTa, 8 praviSTa, 9 viSaya, 10 anagAra, 11 AhAra, 12 Adarza, 13 asi, 14. maNi, 15 dUdha, 16 pAnaka, 17 tela, 18 phANita, 19 vasA, 20 kAMbala, 21 sthUNA-staMbha, rara thingalaAkAzanA thIgaDArUpa, 23 dvIpodadhi, 24 loka ane 25 aloka saMbaMdhe pahelA udezakamAM pacIza adhikAro che. e pramANe caudamA padanI vyAkhyA karI, have paMdaramA padano prAraMbha karAya che. ahIM pUrvanA padamAM bandhanuM pradhAna kAraNa hovAthI vizeSarUpe kaSAyapariNAmanuM pratipAdana karyuM ane tyAra pachI indriyavALAne ja vezyAdi pariNAmano sadbhAva hoya che, mATe vizeSathI indriya pariNAmanuM nirUpaNa karavA mATe A padano AraMbha karAya che. A padamAM be udezako che. temAM prathama udezakamAM je adhikAro AvelA che tene saMgraha karanAra A be gAthAo che-"saMtAnuM vAhana ' ityAdi. 1 prathama indriyonuM saMsthAna kahevAnuM che, saMsthAna eTale AkAravizeSa, 2 tyAra pachI teonuM bAhalya kahevAnuM che, bAhalya eTale jADAI athavA piMDa. 3 tyAra pachI indriyonuM prabhutva-vistAra kahevAno che, 4 tyArapachI 'ti pahela 'tti keTalA pradezavALI indriyo hoya che te kahevAnuM che, 5 tyArapachI moDha iti-tipradezAvaIDhandriyam' keTalA pradezonI avagAhanAvALI indriyo che te kahevAnuM che. 6 tyArabAda avagAhanA saMbandha ane karkazAdiguNa saMbaMdha alpabahuta kahevAnuM che. 7 tyArabAda du' tti ahIM skRSTanuM grahaNa anya aspaSTanuM upalakSaNa hovAthI spaSTa ane aspaSTa saMbandha sUtra kahevAnuM che. 8 tyAra pachI praviSTa-praviSTa ane apraviSTa viSayanA vicAra saMbandhI sUtra che. 9 tyAra pachI viSayanuM parimANa, 10 tyArabAda anagAra-sAdhuviSayaka sUtra che, 11 tyArabAda AhAraka viSayaka sUtra, 12 tyArapachI anukrame 13 Adarza, 14 maNi, 15 dugdhapadasahita, 16 pAnaka, 17 tela, 18 phANita, 19 vasA, 20 kAMbala, 21 dhRNA-DuMThA 22 mahAna AkAzarUpI paTanA thigala-thIgaDA jevA loka saMbadhe ane 23 dvIpa-samudra, 24 loka ane 25 tyArabAda aloka viSe sUtra che. || vicamecavA ||. kati NaM bhNte| iMdiyA pannattA? goyamA! paMca iMdiyA pannattA, taMjahA-sotidie, cakkhiMdie, ghANidie, jinmiMdie, wilaeNilii tU0- 4rapaI (sU) he bhagavan! keTalI indriyo che? he gautama! pAMca Indriyo che. te A pramANe--1 zrotrendriya, 2 caluIndriya, 3 dhrANendriya, 4 jihuvendriya ane pa sparzanendriya. /1/4rapo (TI) temAM indriyonA saMsthAnAdi kahevAnA che mATe prathama indriya saMbadhI sUtro kahe che-AM aMte! riyA punattA?' he bhagavan! indriyo-jeno zabdArtha pUrve kahelo che te keTalI che? bhagavAn uttara Ape che--he gautama! pAMca indriyo che'. tene ahIM nAmathI kahe che-"soli' ityAdi. A pAMce Indriyo be prakAranI che-dUbendriya ane bhAvendriya. temAM dravyandriya nivRtti ane upakaraNa e be prakAre che, ane bhAvendriya labdhi ane upayogarUpa be prakAre che. tattvArtha sUtrakAra kahe che ke 1. kuda-5 nA sthAne tupALa nA viSayamAM mahAvIra vidyAlayathI prakAzita pannavaNAmAM vistArathI carcA karela che. pR. 237 437 Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 pannarasaM iMdiyapayaM paDhamo uddeso saMThANadAraM-bAhaladAraM "nivRtyupara che. vyakti, nathupayogI mAyi " (a) 2 sU017-18) nivRtti ane upakaraNa drandriya, ane labdhi ane upayoga bhAvendriya che. temAM nivRtti-pratiniyata-amuka prakArano AkAravizeSa, te be prakAre che-bAhya nivRtti ane abhantara nivRtti. temAM bAhyanivRtti pApaDI vagerenA jevI AkRtivALI ane vicitra che, mATe te pratiniyatarUpe varNavI zakAya tema nathI. jemake manuSyanA kAna bane netranI paDakhe rahelA che ane bhamaro kAnanA uparanA bhAganI apekSAe sama rekhAmAM AvelI che. ghoDAne netranA upara kAna che ane teno agrabhAga tIkSNa che-ityAdi jAtinA bhedathI aneka prakAranI bAhya nivRtti hoya che ane atyantara nivRtti sarva prANIone sarakhI ja hoya che, tethI tene AzrayI saMsthAnAdi viSayaka sUtro AgaLa kahevAnAM che. kevaLa sparzanendriyanI nivRttimAM AkRtinI apekSAe bAhya ane abhyantarano bheda nathI, kAraNa ke pUrvAcAryoe teno niSedha karelo che. mATe sparzanendriyanA bAhya saMsthAna viSeja sUtra kahevAmAM Avaze ke prANi nuM ! visaMvAdi paug'? ityAdi-he bhagavan! sparzanendriyano kevo AkAra che? ItyAdi khajJasamAna bAhya nivRtti che ane khaganI dhAra jevI je svaccha pudgalonA samudAyarUpa abhyattara nivRtti che, tenI zaktivizeSa te upakaraNendriya che. A upakaraNarUpa dravyendriya abhyattara nivRttithI kathaMcit bhinna che. kAraNa ke zakti ane zaktivALAno kathaMcit bheda che. e hetathI ja abhyattara nivRtti chatAM dravyAdi vaDe upakaraNanA vighAtano saMbhava che. jema ke-kadaMbapuSpAdinA samAna AkAravALI abhyattara nivRtti chatAM atyaMta kaThora meghanI garjanAdi vaDe upaghAta thavAthI prANIo zabdAdi viSayane jANavA samartha thatA nathI. bhAvendriya be prakAranI che-labdhi ane upayoga. temAM zrotrendriyAdinA viSayarUpa sarva Atmapradezo saMbadhI indriyajJAnAvaraNa karmano ja kSayopazama te labdhi, ane potapotAnA viSayamAM labdhine anusAra AtmAno je vyApAra, jene praNidhAna kahe che te upayoga che. III42paII sotidie NaM bhaMte! kiMsaMThie pannatte? goyamA! kalaMbuyApupphasaMThANasaMThite pnntte| cakkhiMdie NaM bhNte| kiMsaMThite pannatte? goyamA! masUracaMdasaMThANasaMThite pnntte| ghANidie NaM bhaMte! pucchaa| goymaa| aimuttagacaMdasaMThANasaMThite pnntte| jibbhidie NaM pucchaa| goyamA! khurappasaMThANasaMThite pnntte| phAsidie nnNpucchaa|goymaa| NANAsaMThANasaMThite punatte zanUi -rAjaradA. (mULa) he bhagavana! zrotrendriyano kevo AkAra che? he gautama! kadaMba puSpanA jevo AkAra che. he bhagavan! calaindriyano kevo AkAra che? he gautama! masUra candranA jevo AkAra che. he bhagavan! ghrANendriyano kevo AkAra che? he gautama! atimuktapuSpanA jevo AkAra che. he bhagavan! jindriyano kevo AkAra che? he gautama! astrAnA jevo AkAra che. he bhagavan! sparzanendriyano kevo AkAra che? aneka prakArano AkAra che. //ra 426/ (TI4) have abhyattara nivRttine AzrayI saMsthAnAdino vicAra karavAnI icchAvALA sUtrakAra prathama saMsthAnano vicAra kare che-"notilii ne aMte! vivigha nitte?--he bhagavana! zrotrejiyano kevo AkAra che ityAdi sUtra pAThasiddha che. |RI426ll soiMdieNaM bhaMte! kevaiyaM bAhalleNaM pannatte? goyamA! aMgulassa asaMkhejjai bhAge bAhalleNaM pannatte 2 / evaM jAva phaasidie| 438 Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ panarasaM iMdiyapayaM paDhamo uddeso pohattadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 || ponnavAra || sotiMdie NaM bhaMte! kevaitaM pohatteNaM paNNatte ? goyamA ! aMgulassa asaMkhejjai bhAgaM pohatteNaM pannatte / evaM cakkhiMdie vi ghANiMdie vi / jibmiMdie NaM pucchA / goyamA ! aMgulapuhutteNaM pannatte / phAsiMdie NaM pucchA / goyamA ! sarIrappamANamette pohatteNaM pannatte 3 / / / sU0 - 3 ||427 / / (mULa) he bhagavan! zrotrandriyanI jADAi keTalI che? he gautama! aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI jADAi che. e pramANe yAvat sparzanendriya sudhI samajavuM. he bhagavan! zrotrendriyano keTalo vistAra che? he gautama! aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa vistAra che. e pramANe cakSuindriya ane ghrANendriya saMbaMdhe jANavuM. he bhagavan! jilvendriyano keTalo vistAra che? he gautama! aMgulapRthaktvapramANa vistAra che. sparzanendriyano keTalo vistAra che? he gautama! zarIrapramANa vistAra che. / / 3 / 427 (TI0) have bAhalya-indriyonI jADAino vicAra kare che--'sovip nuM maMte! jevAM vAhainuM pannatte'-he bhagavan! zrotrendriyanI keTalI jADAi che? ityAdi sUtra paNa pAThasiddha che. Aja artha bIje sthaLe paNa kahyo che--'' vAhanato ya savvArpha aMgutabasaMhamAmAM''| badhI indriyo jADAimAM aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgapramANa che. (pra0)--jo sparzanendriyanI jADAi aMgulano asaMkhyAtamo bhAga hoya to taravAra ke charI vagerenA ghAthI zarIranI aMdara pIDAno kema anubhava thAya? (30)--A zaMkA ayukta che, kAraNa ke samyak vastutattvanuM jJAna nathI. sparzanendriyano viSaya zItAdi sparzono che jema cakSuindriyono viSaya rUpa ane ghrANendriyono viSaya gaMdha che. talavAra ke charIno ghA vAgavAthI zarIranI aMdara zItAdisparzono anubhava thato nathI, parantu kevaLa pIDAno anubhava thAya che, ane te duHkharUpa vedanAne AtmA jvarAdinI vedanAnI jema sarva zarIra vaDe anubhave che, paNa kevaLa sparzanendriya vaDe bhogavato nathI, mATe kaMipaNa doSa nathI. jo ema che to zItaLa pINuM vagere pItAM aMdara zItasparzano anubhava thAya che te kema ghaTI zake? teno uttara e che ke, ahIM sparzanendriya badhe AtmapradezanA chevaTanA bhAgamAM hoya che, kAraNa ke te pramANe pUrvAcAryoe vyAkhyA karI che. e saMbandha mUlaTIkAkAra kahe che-''sarvapravezaparyantavartitvAr tvattoDamyantarepi suSirahyopari tvajindriyamya bhAvAnuvapadyate'nta: zItavivanAnukhava:''| tvacA sarvapradezanA paryantavartI hovAthI ane zarIrano aMdara paNa polANanA u52nA uparanA bhAgamAM sparzendriya hovAthI aMdara zIta sparzono anubhava ghaTI zake che. have indriyanA vistAra saMbandhe sUtra kahe che--'sovid maMte! jevaDuM pottenuM patte'? he bhagavan! zrotrendriyano keTalo vistAra che-ityAdi. ahIM sparzanendriya sivAya bAkInI cAra indriyono vistAra AtmAMgala vaDe jANavo. ane sparzanendriyano vistAra utsedhAMgulathI jANavo. (pra0)--indriyo zarIrAzrita hoya che ane zarIra utsedhAMgulathI mapAya che, kAraNa ke 'KhapamALato maLatu vehaiM'--utsedhAMgulanA pramANathI zarIranuM mAna karavuM-evuM zAstravacana che. to indriyonuM paNa utsedhAMgulathI mAna karavuM yogya che, paNa AtmAMgulathI karavuM yogya nathI. (u0)--te ayukta che. kAraNa ke jIbha vagere indriyanA vistAranuM mAna utsedhAMgulathI karIe to traNa gAu vagerenA pramANavALA manuSyAdine rasAsvAdanA vyavahArano uccheda thAya. te A pramANe-traNa gAunA pramANavALA manuSyone ane cha gAunA pramANavALA hastI vagerene potapotAnA zarIrane anusA2e ati vizAla mukha ane jIbha hoya che. tethI jo teonI annAnA AkAre kahelI abhyantara nivRttirUpa jIbhano utsedhAMgulathI aMgulapRthaktvapramANa vistAra mAnIe to te alpa hovAthI bAhyanivRttirUpa sarva jIbhane vyApIne nahi rahe, ane jo sarva jIbhane vyApIne na 2he to jADAi vaDe sarva jIbhathI thato rasanA anubhavarUpa dareka prANI prasiddha vyavahArano uccheda thAya. e pramANe ghrANendriyAdi saMbandhe paNa yathAsaMbhava gaMdhAdinA vyavahA2no uccheda jANavo. tethI jihvAdi cAra 439 Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 pannarasaM iMdiyapayaM paDhamo uddeso katipadesadAraM-ogADhadAraM- appAbahudAraM indriyonA vistAranuM pramANa AtmAMgulathI jANavuM paNa utsedhAMgulathI na jANavuM. e saMbandhe bhASyakAra kahe che-- "iMdiyamANevi tayaM bhayaNijjaM jaM tigAuyAINaM / jibbhiMdiyAimANaM saMvavahAre virujjhejjhA" // indriyanA pramANamAM utsedhAMgulano vikalpa jANavo. kAraNa ke traNa gAu vagerenA pramANavALAne jihmendriyAdinuM pramANa saMvyavahArathI viruddha thAya che. akSarArtha--te utsedhAMgula indriyanA parimANamAM paNa vikalpe jANavo. tethI kyAMika tenuM grahaNa thatuM nathI. eTale indriyaviSayanA parimANamAM tenuM grahaNa thatuM nathI. bIje bhale vikalpa hoya, paNa indriyanA parimANamAM vikalpa samajavo e apizabdano artha che. tAtparya e che ke sparzanendriyanA vistAranA parimANamAM utsedhAMgula grahaNa karavo ane te sivAya bAkInI indriyonA parimANamAM na grahaNa karavo, kAraNa ke bAkInI indriyonuM parimANa AtmAMgulathI thAya che. e zI rIte jANI zakAya? tenA uttaramAM kahe che ke jo badhI indriyonuM parimANa utsedhAMgulathI ka2vAmAM Ave to traNa gAunA pramANavALA ane Adi zabdathI be gAu vagerenA pramANavALA manuSyanuM jihmendriyAdinuM sUtrokta mAna vyavahArathI virodhI thAya che, eTale ghaTI zakatuM nathI, ane je prakAre virodhI thAya che te prakAre teno hamaNAM ja vicAra karyo che. 534275 || katipadesadAraM || sotiMdie NaM bhaMte! katipadesite pannatte ? goyamA ! aNatapadesite pannatte / evaM jAva phAsiMdie / suu0-4||428|| (mULa) he bhagavan! zrotrendriya keTalA pradezavALI che? he gautama! ananta pradezavALI che. e pramANe yAvat sparzanendriya sudhI bhAvu // 4 // 428 // || ogADhadAraM || soIdie NaM bhaMte! katipadesogADhe pannatte ? goyamA ! asaMkhejjapaehasogADhe pannatte / evaM jAva phAsiMdie ||suu0-5||429|| (bhU0) he bhagavan! zrotrendriya DeTalA pradezamAM avagADha rahe che? tenI DeTalA pradezonI avagAhanA che? he gautama! asaMkhyAtA pradezomAM avagADha hoya che. e pramANe yAvat sparzanendriya sudhI jANavuM. 5429 // (TIo) have 'katipradeza'-indriya DeTalA pradezavANI hoya che, te dvAranuM pratipAhana re che- ' soidieNa bhaMte' ! he bhagavan! zrotrendriyaityAdi sUtra pAThasiddha che. 54290 || appAbahudAraM || eesi NaM bhaMte! sotiMdiya-cakkhiMdiya- ghANiMdiya- jibdhiMdiya- phAsiMdiyANaM ogAhaNaTTayAe parasaTTayAe ogAhaNapaesaTTayAe katare katarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthove cakkhiMdite ogAhaNaTTayAte, sotiMdie ogAhaNaTTayAte saMkhejjaguNe, ghANiMdie ogAhaNaTThayAte saMkhejjaguNe, jibmiMdie ogAhaNaTTayAe asaMkhejjaguNe, phAsiMdie ogAhaNaTTayAe saMkhejjaguNe, padesaTTayAte - savvatthove cakkhidie padesaTTayAe, sotiMdie paesaTTayAe saMkhejjaguNe, ghANiMdie parasaTTayAe saMkhijjaguNe, jibmiMdie parasaTTayAe asaMkhejjaguNe, phAsiMdie parasaTTayAe saMkhejjaguNe ogAhaNapadesaTTayAe- savvatthove cakkhidie ogAhaNaTTayAe, sotiMdie ogAhaNaTTayAe saMkhejjaguNe, ghANidie ogAhaNaTTayAe saMkhijjaguNe, jimmiMdie ogAhaNaTTayAe asaMkhejjaguNe, phAsiMdie ogAhaNaTTayAe saMkhijjaguNe, phAsiMdiyassa ogAhaNaTTayAehiMto cakkhidie paesaTTayAe aNaMtaguNe, sotiMdie paesaTTayAe saMkhejjaguNe, ghANiMdie parasaTTayAe saMkhijjaguNe, jibmiMdie parasaTTayAe asaMkhejjaguNe, phAsiMdie padesaTTayAte saMkhejjaguNe ||suu0-6||430|| 440 Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pannarasaM iMdiyapayaM paDhamo uddeso katipayadAraM- ogADhadAraM- appAbahudAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 (mULa) he bhagavan! e zrotrendriya, cakSuindriya, ghrANendriya, jillendriya, ane sparzanendriyomAM avagAhanArtharUpe, pradezArtharUpe ane avagAhanA tathA pradezArtharUpe koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDI cakSuindriya avagAhanArUpe che-eTale ke cakSuindriyanI avagAhanA sauthI thoDI che, tethI zrotrendriya avagAhanArUpe saMkhyAtaguNa che. tethI ghrANendriya avagAhanArUpe saMkhyAtaguNa che, tethI jihmendriya avagAhanArUpe asaMkhyAtaguNa che, tethI sparzanendriya avagAhanArUpe saMkhyAtaguNa che. pradezArtharUpe sauthI thoDI cakSuindriya che. arthAt cakSuindriyanA pradezo sauthI thoDA che. tethI zrotrandriya pradezArtharUpe saMkhyAtaguNa che, tethI ghrANendriya pradezarUpe saMkhyAtaguNa che, tethI jilvendriya pradezarUpe asaMkhyAtaguNa che, tethI sparzanendriya pradezarUpe saMkhyAtaguNa che. avagAhanA ane pradezarUpe- sauthI thoDI cakSuindriya avagAhanArUpe che eTale tenI avagAhanA sauthI thoDA pradezavALI che. tethI zrotrendriya avagAhanArUpe saMkhyAtaguNa che, tethI ghrANendriya avagAhanArUpe saMkhyAtaguNa che, tethI jilvendriya avagAhanArUpe asaMkhyAtaguNa che, tethI sparzanendriya avagAhanArUpe saMkhyAtaguNa che. sparzanendriyanI avagAhanA karatAM cakSuindriya pradezarUpe anaMtaguNa che--eTale sparzanendriyanI avagAhanA jeTalA AkAza pradezonI hoya che te karatAM tenA--cakSuindriyanA pradezo anantaguNA che. tethI zrotrendriya pradezarUpe saMkhyAtaguNa che, tethI ghrANendriya pradezarUpe saMkhyAtaguNa che, tethI jikvendriya pradezarUpe asaMkhyAtaguNa che ane tethI sparzanendriya pradezarUpe saMkhyAtaguNa che. II6430 (TI0) have alpabahutva dvAra kahe che--sauthI thoDI cakSuindriya avagAhanArUpe che. tAtparya e che ke cakSuindriyanI avagAhanA sauthI thoDA AkAza pradezonI che. tethI zrotrendriya avagAhanArtharUpe saMkhyAtaguNa che, kAraNa ke ati ghaNA pradezomAM tenI avagAhanA hoya che, tethI paNa ghrANendriya avagAhanArUpe saMkhyAtaguNa che, kAraNa ke ati ghaNA pradezomAM tenI avagAhanA hoya che, tethI paNa jihmendriya avagAhanArUpe asaMkhyAtaguNa che, kAraNa ke teno vistAra aMgulapRthaksDa pramANa che. keTalAeka pustakomAM 'saMkhyAtaguNa' evo je pATha dekhAya che te azuddha pATha che, kema ke yuktithI asaMgata che. te A pramANe-cakSu Adi traNe indriyo pratyeka aMgulanA asaMkhyAtamAbhAgapramANa vistAravALI che ane jindriyano aMgulapRthakksapramANa vistAra che, mATe asaMkhyAtaguNa ja ghaTe che, paNa saMkhyAtaguNa ghaTatuM nathI, tethI sparzendriya saMkhyAtaguNa che, te A pramANe-jihmendriyano vistAra aMzula pRthakksapramANa che ahIM be thI mAMDI nava sudhInI saMkhyAne pRthakksa kahe che, ane sparzanendriya to zarIrapramANa che, mATe te aMgulapRthakksa pramANa moTuM hoya to paNa saMkhyAtaguNa ja ghaTe che. ghaNA pustakomAM 'asaMkhyAtaguNa' evo je pATha dekhAya che te azuddha che, kAraNa ke yuktirahita che. te A pramANe-AtmAMgula-pRthakvapramANa jihmendriya che ane zarIrapramANa sparzanendriya hoya che, zarIra vadhAremAM vadhAre lAkha yojana pramANa hoya che tethI te asaMkhyAtaguNa kema ghaTI zake? A krama vaDe ja pradezArtharUpe paNa sUtrano vicAra karavo. ane upara kahelA prakA2vaDe ja avagAhanAmAM ane pradezArtharUpa e ubhaya sUtrano paNa vicAra karavo. // 6 // 4300 sotiMdiyassa NaM bhaMte! kevaiyA kakkhaDagaruyaguNA pannattA ? goyamA ! anaMtA kakkhaDagaruyaguNA pannattA, evaM jAva phaasiNdiyss| sotiMdiyassa NaM bhaMte! kevaiyA mauyalahuyaguNA pannattA ? goyamA ! anaMtA mauyalahuyaguNA pannattA, vaM nAva Anniliyamsa IIsU.-7||43|| (mULa) he bhagavan! zrotrandriyanA karkaza ane guru guNo keTalA che? he gautama! karkaza ane guruguNo anantA che. e pramANe yAvat-sparzanendriya sudhI jANavuM. he bhagavan! zrotrendriyanA mRdu ane laghu guNo keTalA che? he gautama! mRdu ane laghuguNo anantA che. e pramANe yAvat-sparzanendriya sudhI jANavuM. I9II431 // etesiM NaM bhaMte! soiMdiya-cakkhiMdiya- ghANiMdiya-jibmiMdiya- phAsidiyANaM kakkhaDagaruyaguNANaM mauyalahuyaguNAMNa ya kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA ? goyamA ! savvatthovA cakkhiMdiyassa 441 Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 pannarasaM iMdiyapayaM paDhamo uddeso cauvIsadaMDaesu saMThANAidArachakkaM kakkhaDagaruyaguNA, sotiMdiyassa kakkhaDagaruyaguNA aNaMtaguNA, ghANiMdiyassa kakkhaDagaruyaguNA aNaMtaguNA, jibbhiMdiyassakakkhaDagaruyaguNA aNaMtaguNA, phAsiMdiyassakakkhaDagaruyaguNA annNtgunnaa| mauyalahuyaguNANaMsavvatthovA phAsiMdiyassa mauyalahuyaguNA,jibmiMdiyassamaThayalahuyaguNA anaMtaguNA, pANiMdiyassa mauyalahuyaguNA aNaMtaguNA, sotiMdiyassa mauyalahuyaguNA aNaMtaguNA, cakkhiMdiyassa mauyalahuyaguNA annNtgunnaa| kakkhaDagaruyaguNANaM mauyalahuyaguNANa ya-savvatthovA cakkhiMdiyassa kakkhaDaguruyaguNA, sotiMdiyassa kakkhaDagaruyaguNA aNaMtaguNA, ghANiMdiyassa kakkhaDagaruyaguNA aNaMtaguNA,libmiMdiyassa kakkhaDagaruyaguNA aNaMtaguNA, phAsiMdiyassa kakkhaDagaruyaguNA aNaMtaguNA, phAsiMdiyassa kakkhaDagaruyaguNehito tassa ceva mauyalahuyaguNA aNaMtaguNA,jibmiMdiyassa mauyalahuyaguNA aNaMtaguNA, ghANiMdiyassa mauyalahuyaguNA aNaMtaguNA, sotiMdiyassa mauyalahuyaguNA aNaMtaguNA, cakkhiMdiyassa mauyalahuyaguNA aNaMtaguNA ||suu0-8||432|| (mU0) he bhagavan! e zrotrendriya, cakSuIndriya, ghrANendriya, jindriya ane sparzanendriyanA karkaza ane guruguNo tathA mRdu ane laghuguNomAM kaI indriyanA kayA guNo kaI indriyanA kayA guNothI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDA cakSuIndriyanA karkaza-guru guNo che. tethI zrotrendriyanA karkaza-guru guNo anantaguNA che, tethI dhrANendriyanA karkaza-guru guNo anantaguNA che. tethI jindriyanA karkaza-guru guNo anantaguNA che, tethI sparzanendriyanA karkaza-guru guNo anantaguNA che. mRdu-laghu guNonuM alpa bahutva-sauthI thoDA sparzanendriyanA mudu-laghu guNo che, tethI jindriyaMnA mRdu laghu guNo anantaguNA che, tethI dhrANendriyanA mRdu laghu guNo anantaguNA che, tethI zrotrendriyanA mRdu-laghu guNo anantaguNA che, tethI cakSuIndriyanA mRdu-laghu guNo anantaguNA che. karkaza guru guNo ane mRdu laghu guNonuM alpabadutva-sauthI thoDA cakSuIndriyanA karkaza-guru guNo che, tethI zrotrendriyanA karkaza-guru guNo anantaguNA che, tethI dhrANendriyanA karkaza-guru guNo anantaguNA che, tethI jindriyanA karkaza-guru guNo anantaguNA che, tethI 'sparzanendriyanA karkaza-guru guNo anantaguNA che, sparzanendriyanA karkaza-guru guNo karatAM tenAja mRdu-laghu guNo anantaguNA che, tethI jivendriyanA mRdu-laghu guNo ananta guNA che, tethI dhrANendriyanA mRdu-laghu guNo anantaguNA che, tethI zrotrendriyanA mRdulaghu guNo anantaguNA che, tethI cahyuindriyanA mRdu-laghu guNo anantaguNA che. 8432 // (TI) je karkaza-guru guNa vagere saMbandha sUtro che te pATha siddha che, parantu alpabadutvanA sUtramAM cakSu, zrotra, ghANa, jillA ane sparzanendriyanA uttarottara karkaza-guru guNo anantaguNA che, ane eja indriyanA pazcAnupUrvI-pAchaLanA kramathI pUrva pUrvanA mRdu laghu-guNo anantaguNA jANavA, kAraNa ke te pramANe uttarottara karkazarUpe ane pUrva pUrva atikomaLa rUpe jaNAya che. eka sAthe bannenA alpabahuta sUtramAM "sparzanendriyanA karkaza-guru guNo karatAM tenA ja mRdu-laghu guNo anantaguNA che, kAraNa ke zarIramAM upara rahelA keTalA eka pradezo TADha, tApa vagerenA saMbaMdhathI karkaza hoya che. ane te sivAyanA bIjA zarIranI aMdara rahelA ghaNA pradezo mRdu hoya che, mATe sparzanendriyanA karkaza-guru guNa karatAM mRdu laghu guNo anantaguNA che. ll8432/ | || caDavIra vaMDara, saMvArikavavaE IT neraiyANaM bhaMte! kai iMdiyA pannattA? goyamA! paMciMdiyA pannattA, taM jahA-sotindie jAva phaasindie| neraiyANaM bhNte| sotindie kiMsaMThie pannatte? goyamA! kalaMbuyAsaMThANasaMThite pnntte| evaM jahA ohiyANaM vattavvayA bhaNitA taheva neraiyANaM pi jAva appAbahuyANi doNNi vi| navaraM neraiyANaM bhaMte! phAsindie kiMsaMThie pannatte? goyamA! duvidhe pannatte, taM jahA-bhavadhAriNajje ya uttaraveunvite yA tattha NaMje se bhavadhAraNijje se NaM huMDasaMThANasaMThite pannatte, tattha NaMje se uttaraveuvvite se vi taheva, sesaM taM ceva ||suu0-9||433||| 442 Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pannarasaM iMdiyapayaM paDhamo uddeso cauvIsadaMDaesa saMThANAidArachakkaM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 (bhU0) he bhagavan! nairayione DeMTalI Indriyo che? he gautama! pAMya chendriyo che. te khA pramANe - zrotrendriya, yAvat sparzanendriya. he bhagavan! nairayikone zrotrendriya kevA AkAranI che? he gautama! kadaMbapuSpanA AkAra jevI che. e pramANe jema sAmAnya indriyonI vaktavyatA kahI che tema naiyikonI paNa yAvat banne prakAranA alpabahutva sudhI kahevI. parantu eTalI vizeSatA che--he bhagavan! nairayikone sparzanendriya kevA AkAranI che? he gautama! teone sparzanendriya be prakAranI che, te A pramANe-bhavadhAraNIya ane uttaravaikriya. temAM je bhavadhAraNIya sparzanendriya che te huMDaka saMsthAnanA AkAra jevI che ane je uttaravaikriyarUpa sparzanendriya che te paNa tevI ja che. bAkI badhuM temaja jANavuM. Iell433 // (TI0) have nairapiomA saMsthAnathI bhAMDI pahutva sudhInA ATha dvArono vicAra are che- 'neraiyANaM bhaMte ' ! - he bhagavan ! nairayione DeMTalI indriyo hoya-tyAhi sugama che, parantu 'neraiyANaM bhaMte! phAsiMdie kiMsaMThie paNNatte?' he bhagavan ! nairayikone sparzanendriya kevA AkAranI hoya che ityAdi. nairayikone be prakAranuM zarIra che--bhavadhAraNIya ane utta2vaikriya, bhavadhAraNIya zarIra teone bhavasvabhAvathI ja jenI pAMkha mULathIja toDI nAMkhI che ane Doka vagerenA ruMvATA ukheDI nAMkhyA che evA pakSInA zarIranI peThe ati bIbhatsa AkRtivALuM hoya che. je utta2vaikriya che te paNa huMDakasaMsthAnavALuM hoya che, te A pramANe--jo ke te nairayiko 'ame atisuMdara zarIra vikurtIe' e icchA vaDe zarIrano AraMbha kare che, to paNa teone atyanta azubha tevA prakAranA nAmakarmanA udayathI atyaMta azubha zarIra thAya che. 91433|| asurakumArANaM bhaMte! kai indiyA pannattA ? goyamA ! paMciMdiyA pannattA, evaM jahA ohiyANi jAva appAbahugANi doNi vi / navaraM phAsindie duvidhe paNNatte, taM jahA - bhavadhAraNijje ya uttaraveuvvite ya / tattha NaM je se bhavadhAraNijje se NaM samacauraMsasaMThANasaMThite pannatte, tattha NaM je se uttaraveuvvite se NaM NANAsaMThANasaMThite, saM taM caiva / evaM jAva thaNiyukumArANaM / sU0 - 10 / / 434|| (mULa) he bhagavan! asurakumA2one keTalI indriyo che? he gautama! pAMca indriyo che. e pramANe jema sAmAnya indriyo saMbaMdhe kahyuM tema banne prakAranA alpabahutva sudhI kahevuM. parantu teone sparzanendriya be prakAranI che. te A pramANe- bhavadhAraNIya ane uttaravaikriya. temAM je bhavadhAraNIya che te samacaturasasaMsthAnanA AkAravALI che, ane je uttaravaikriyarUpa che te aneka prakAranA AkAravALI che. bAkI badhuM temaja jANavuM ane te yAvat stanitakumAro sudhI samajavuM. 10434 // puDhavikAiyANaM bhaMte! kati indiyA pannattA ? goyamA ! ege phAsindie pannatte / puDhavikAiyANaM bhaMte! phAsindite kiMsaMThANasaMThite pannatte ? goyamA ! masUracaMdasaMThANasaMThite paNNatte / puDhavikAiyANaM bhaMte! phAsindite kevaiyaM bAhalleNaM pannatte? goyamA ! aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM bAhalleNaM pannatte / puDhavikAiyANaM bhaMte! phAsindie kevatitaM pohatteNaM pannatte ? goyamA ! sarIrappamANamette pohatteNaM pannatte / puDhavikAiyANaM bhaMte! phAsindie katipadesite pannatte? goyamA ! aNaMtapadesite pannatte / puDhavikAiyANaM bhaMte! phAsindite katipadesogADhe pannatte ? goyamA ! asaMkhejjapaesogADhe pannatte / etesi NaM bhaMte! puDhavikAiyANaM phAsindiyassa 'ogAhaNaTTayAe paesaTTayAe ogAhaNaparasaTTayAe kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthove puDhavikAiyANaM phAsindie ogAhaNaTTayAte, te ceva padesaTTayAte aNaMtaguNe / puDhavikAiyANaM bhaMte / phAsindiyassa kevaiyA kakkhaDagaruyaguNA pannattA ? goyamA ! aNaMtA, evaM mauyalahuyaguNA vi / etesi NaM bhaMte! puDhavikAiyANaM phAsindiyassa kakkhaDagaruyaguNANaM mauyalahuyaguNANa ya kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA puDhavikAiyANaM phAsiMdiyassa kakkhaDagaruyaguNA, tassa ceva mauyalahuyaguNA 1. ogAhaNa - parasaTThAe ( ma.vi.) 2. garuya guNamaula (ma.vi.) 443 Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 pannarasaM iMdiyapayaM paDhamo uddeso cauvIsadaMDaesu saMThANAidArachakkaM annNtgunnaa| evaM AukAiyANa vi jAva vaNapphaikAiyANaM, NavaraM saMThANe imo viseso daTThavvo-AukAiyANaM thibugabiMdusaMThANasaMThite pnntte| teukAiyANaMsUIkalAvasaMThANasaMThite pnntte| vAukAiyANaM paDAgAsaMThANasaMThite pnntte| vaNapphaikAiyANaM NANAsaMThANasaMThite pannatte ||suu0-11||435|| (mU0) he bhagavan! pRthivIkAyikone keTalI Indriyo hoya che? he gautama! teone eka sparzanendriya hoya che. he bhagavan! pRthivIkAyikonI sparzanendriya kevA AkAranI hoya che? he gautama! masUracaMdranA AkAra jevI hoya che. he bhagavan! pRthivIkAyikonI sparzanendriya jADAImAM keTalI che? he gautama! jADAimAM aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che. he bhagavan! pRthivIkAyikonI sparzanendriyano vistAra keTalo che? he gautama! vistAramAM zarIra pramANa mAtra hoya che. te bhagavan! pRthivIkAyikonI sparzanendriya keTalA pradezavALI hoya che? he gautama! anantapradezavALI hoya che. te bhagavan! pRthivIkAyikonI sparzanendriya keTalA pradezonI avagAhanAvALI hoya che? he gautama! asaMkhyAtA pradezonI avagAhanAvALI hoya che. he bhagavan! e pRthivIkAyikonI sparzanendriya avagAhanArUpe, pradezarUpe ane avagAhanApradezarUpe koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika hoya che? he gautama! sauthI thoDI pRthivIkAyikonI sparzanendriya avagAhanA rUpe che, eTale tenA pradezonI apekSAe sparzanendriyanI avagAhanA sauthI thoDI che, ane teja pradezArtharUpe anantaguNa che. arthAtu-avagAhanA karatAM tenA pradezo anantaguNA che. he bhagavan! pRthivIkAyikonI sparzanendriyanA keTalA karkaza-guru guNo che? he gautama! anantA che. ema mRdu laghu guNo paNa jANavA. he bhagavan! e pRthivIkAyikonI sparzanendriyanA karkaza-guru guNo ane mRdu laghu guNomAM kayA guNo konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! pRthivIkAyikonI sparzanendriyanA sauthI thoDA karkaza-guru guNo che, tethI tenAja mRdu-laghu guNo anantA che. e pramANe akAyiko yAvat vanaspatikAyiko sudhI jANavuM. paranta saMsthAnamAM A vizeSatA che-aplAyikonI stibuka-parapoTAnI AkRti jevI, tejaskAyikonI soyanA jatthAnA jevI, vAyukAyikonI dhvajAnA jevI ane vanaspatikAyikonI aneka prakAranA AkAravALI sparzanendriya jANavI. /11/43 pI beiMdiyANaM bhaMte! kati iMdiyA pannattA? goyamA! do iMdiyA pannattA, taM jahA-jibmiMdie ya phAsiMdie yA doNhaMpi iMdiyANaM saMThANaM bAhallaM pohattaM padesA ogAhaNA ya jahA ohiyANaM bhaNitA tahA bhANiyavvA, NavaraM phAsiMdie huMDasaMThANasaMThite paNNatte tti imo viseso| etesi NaM bhaMte! beiMdiyANaM jibhiMdiya-phAsiMdiyANaM ogAhaNaTThayAte padesaTThayAte ogAhaNapadesaTThayAte kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthove beiMdiyANaM jibmiMdie ogAhaNaTThayAte, phAsiMdie ogAhaNaTThayAte sNkhejjgunne| padesaTThayAte-savvatthove beiMdiyANaM jibbhiMdite paesaTThayAe, phAsindie paesaTTayAe sNkhejjgunne| ogAhaNapaesaTThayAte-savvatthove beiMdiyassa jibbhiMdie ogAhaNaTThayAte, phAsindie ogAhaNaTThayAte saMkhejjaguNe, phAsiMdiyassa ogAhaNaTThayAtehito jibbhidie paesaTThayAte aNaMtaguNe, phAsindie paesaTThayAe sNkhejjgunne| beindiyANaM bhaMte! jibmindiyassa kevaiyA kakkhaDagaruyaguNA pannattA? goyamA! annNtaa| evaM phAsindiyassa vi, evaM mauyalahuyaguNA vi| etesi NaM bhaMte! beindiyANaM jibbhiMdiya-phAsindiyANaM kakkhaDagaruyaguNANaM, mauyalahuyaguNANaM, kakkhaDagaruyaguNANaM mauyalahuyaguNANa ya katare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA beindiyANaM jibbhiMdiyassa kakkhaDagaruyaguNA, phAsiMdiyassa kakkhaDagaruyaguNA aNaMtaguNA, phAsiMdiyassa kakkhaDagaruyaguNehito tassa ceva mauyalahuyaguNA aNaMtaguNA, jibbhiMdiyassa mauyalahuyaguNA annNtgunnaa| evaM 444 Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pannarasaM iMdiyapayaM paDhamo uddeso puTThadAraM-paviTThadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 jAva caurindiya tti, navaraM iMdiyaparivuDDI kaatvvaa| teiMdiyANaM ghANindie thove, caurindiyANaM cakkhiMdie thove, sesaM taM cev| paMcindiyatirikkhajoNiyANaM maNUsANa ya jahA neraiyANaM, NavaraM phAsiMdie chavvie saMThANasaMThie pnnnntte| taMjahA-samacauraMsa 1, NaggohaparimaMDale 2,sAtI 3, khujje 4, vAmaNe 5, huMDe 6 / vaannmNtr-joisiyvepALiyAnA sumAra/viAtU0-jAjarUdA, (mULa) he bhagavana! beindriyone keTalI indriyo hoya che? he gautama! be indriyo hoya che. te A pramANe--jilvendriya ane sparzanendriya. banne IndriyonuM saMsthAna, jADAI, vistAra, pradeza ane avagAhanA jema sAmAnya IndriyonI kahI che tema kahevI. parantu sparzanendriya huDaka saMsthAnanI AkRti jevI che e vizeSa che. he bhagavan! e beIndriyonI . jindriya ane sparzanendriyomAM avagAhanArUpe, pradezarUpe ane avagAhanA-pradezarUpe koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! beindriyonI jikvendriya avagAhanArUpe sauthI alpa che, tethI sparzanendriya avagAhanArUpe saMkhyAtaguNa che, pradezArtharUpe--beIndriyonI jindriya pradezarUpe sauthI alpa che ane tethI sparzanendriya pradezarUpe saMkhyAtaguNa che. avagAhanA-pradezArtharUpe beIndriyonI jindriya avagAhanArUpe sauthI alpa che, tethI sparzanendriya avagAhanArUpe saMkhyAtaguNa che. sparzanendriyanI avagAhanA karatAM jihuvendriya pradezarUpe anantagurNa che, tethI sparzanendriya pradezArtharUpe saMkhyAtaguNa che. he bhagavan! beIndriyonI jijiyanA keTalA karkaza ane guru guNo kahyA che? he gautama! anannA kahyA che. e pramANe sparzanendriyanA paNa jANavA. ema mRdu ane laghu guNo saMbadhe jANavuM. he bhagavan! beIndriyonI jilvendriya ane sparzanendriyanA karkaza-guru guNo, mRdu laghu guNo tathA karkaza-guru guNo ane mRdu laghu guNomAM koNa konAthI alya, baha, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! beIndriyonI jiglaeNndriyanA karkaza-guru guNo sauthI thoDA che, tethI sparzanendriyanA karkaza guru guNo anantaguNa che, ane sparzanendriyanA karkaza-guru guNo karatAM tenAja mRdu laghu guNo anantaguNA che, tethI jilvendriyanA mRdu-laghu guNo anantaguNA che. e pramANe caurindriyo sudhI jANavuM. parantu indriyanI saMkhyAmAM vRddhi karavI. te indriyone dhrANendriya sauthI alpa che, caurindriyone cakSuIndriya alpa che. bAkI badhuM temaja jANavuM. paMcendriya tiryo ane manuSyone narayikonI jema kahevuM, parantu sparzanendriya cha prakAranA saMsthAnanA AkAra jevI hoya che. te A pramANe-1 samacaturasa, 2 jagodhaparimaMDala, 3 sAdi, 4 ku%, 5 vAmana ane 6 huMDa jeine jevA prakAranuM saMsthAne hoya tene tevA prakAranI sparzanendriya hoya che.] vyattara, jyotiSika ane vaimAnikone asurakumAranI peThe kahevuM. l/12il436/l (TI.) asurakumAra sUtramAM tathAsvabhAvathI bhavadhAraNIya samacatarasa saMsthAna che, ane uttaravaikriya aneka AkRtivALuM hoya che. kAraNa ke svecchAthI tenI utpatti thAya che. pRthivyAdi saMbaMdhe sUtro atyaMta spaSTa che. II guruvAra ||. puTThAI bhaMte! saddAI suNeti? apuTThAIsahAIsuNeti? goyamA! puTThAiMsaddAI suNeti, no aputttthaaiisddaaiNsunneti| puTThAI bhaMte! rUvAI pAsati? apuTThAI pAsati? goyamA! no puTThAI rUvAI pAsati, apuTThAI rUvAI paasti| puTThAI bhaMte! gaMdhAI agghAi? apuTThAI gaMdhAI agghAi? goyamA! puTThAI gaMdhAI agghAi, no apuTThAI gaMdhAI agghaai| evaM rasANavi phAsANavi, NavaraM rasAI assAeti, phAsAI paDisaMvedeti tti abhilAvo kaayvvo| || gvidyAra || paviTThAI bhaMte! saddAI suNeti? apaviTThAI saddAI suNeti? goyamA! paviTThAI saddAI suNeti, no apaviTThAI saddAI suNeti, evaM jahA puTThANi tahA paviTThANi vi ||suu0-13||437|| - 445 Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 pannarasaM iMdiyapayaM paDhamo uddeso puTThadAraM-paviTThadAraM (mU0) he bhagavan! spaSTa-sparza karAyelA-indriyanA saMbaMdhane prApta thayelA zabdo sAMbhaLe ke aspaSTa-nahi sparza karAyelA zabdo sAMbhaLe? he gautama! spaSTa zabdo sAMbhaLe, paNa aspaSTa zabdo na sAMbhaLe. he bhagavan! spaSTa rUpa jue ke aspaSTa rUpa jue? he gautama! spaSTa rUpa na jue paNa aspaSTa rUpa jue. he bhagavan! spaSTa gabdha suMghe ke aspaSTa ganya suMghe? he gautama! pRSTa gabdha suMghe, paNa askRSTa gabdha na sudhe. e pramANe rasa ane sparza saMbandha paNa jANavuM. parantu "rasa AsvAde che ane sparzane vede che' e pATha kahevo. he bhagavan! praviSTa-IndriyomAM praveza karelA zabda sAMbhaLe ke apraviSTa zabda sAMbhaLe? he gautama! praviSTa zabda sAMbhaLe. paNa apraviSTa zabda na sAMbhaLe-ityAdi jema skRSTa saMbaMdhe kahyuM tema praviSTa saMbaMdhe jANavuM. /13437ll (TI) have dhRSTadvAra kahe che-"pukAruM maMta! sAruM supati' prAkRta hovAthI sUtramAM "zabda' napuMsakaliMga che, anyathA saMskRta bhASAmAM "zabda' puliMga hoya che. ahIM 'zrotrendriya' e kartavAcaka pada athapattigamya che. he bhagavan! zrotrendriya spaSTa zabdone sAMbhaLe? temAM "pRzyate rUti gRAra' zarIra upara dhUlakaNanI peThe jeno zleSAtmaka saMbandha thAya te spaSTa-sparzamAtrane prApta thayelA kahevAya che. kAraNa ke "puranuM va tapuni' zarIrane viSe dhULanI peThe sparza karAyelA "zazvane-pratipadanDeDa iita zabdAH je vaDe arthonuM pratipAdana karAya te zabdo, tene sAMbhaLe-grahaNa kare? tAtparya e che ke-zrotrendriya spaSTamAtra zabda dravyane jANe che, paNa dhrANendriyAdinI peThe baddhaskRSTa dravyane nahi, kAraNa ke zabdadravyo dhrANejiyAdinA viSayabhUta dravya karatAM sUkSma che ane ghaNAM che. temaja te kSetramAM rahelAM zabdayogya dravyane vAsita karanArA che, tethI sUkSma hovAthI, atighaNAM hovAthI ane anya dravyane vAsita karanAra hovAthI AtmapradezonI sAthe spaSTamAtra-sparzamAtrane prApta thayelAM nivRtti IndriyamAM praveza karIne jaladI upakaraNendriyane-zabdagrahaNa karavAnI zaktine abhivyakta kare che. vaLI zrotrendriya potAnA viSayane jANavAmAM dhrANendriya karatAM vadhAre samartha che, tethI te sRSTamAtra zabdadravyane jANe che, parantu aspaSTa-sarvathA Atmapradezo sAthe saMbandhane nahi prApta thayelA dravyone jANatI nathI. kAraNa ke teno zrotrendriyane prApta thayelA viSayane jANavAno svabhAva che. je prakAre zrotrendriya prAptakArI-prApta thayelA viSayane jANavAnA svabhAvavALI che, te prakAre nadisUtranI TIkAdimAM carcA karI che mATe te tyAMthI jANI levuM. puruM aMti! rUvADuM -he bhagavan! spaSTa rUpane jue-ityAdi sugama che. uttara kahe che- gautama! cakSu spaSTa rUpane na jue, parantu aspaSTa rUpane jue, kAraNa ke cakSu aprApta viSayane grahaNa kare che ane te aprAptakAritva tattvArthaTIkAmAM savistarapaNe siddha kareluM che mATe tyAMthI jANI levuM. gatpAdiviSayaka sUtro spaSTa che, parantu sRSTAnuM sthAna mAjiprati'--skRSTa gabdhane suMghe che-ityAdi jo ke kahyuM che, to paNa baddhaspaSTa gabdhane suMghe che ema jANavuM, kAraNa ke Avazyaka niryuktimAM kahyuM che ke "puDhe suNei sadaM rUvaM puNa pAsai apuDhe tu| gaMdhaM rasaM ca phAsaM baddhapuDhe viyaagre"| spaSTa zabda sAMbhaLe che, ane aspaSTa rUpane jue che, gaMdha, rasa ane sparza baddhaskRSTane jANe che. temAM spaSTa eTale pUrvanI peThe AtmapradezonI sAthe saMbandhamAtrane prApta thayelA, ane baddha eTale Atmapradezo vaDe apanAvelA, kAraNa ke vIrya padi' baddha eTale pradezovaDe AtmakRta-ekameka karAyelA-evuM zAstranuM vacana che ahIM baddha vizeSaNa che ane spaSTa vizeSa che, ane teono vizeSaNa samAsa thAya che. ahIM sparzamAtrathI spaSTa thAya che. jemake zabda. tethI sparzamAtrane niSedha karIne sparzavizeSanI aDacaNa vinA pratipati bodha thAya mATe baddha vizeSaNanuM grahaNa kareluM che. eTale baddharUpa thayelA spaSTa viSayane jANe che, anyane jANatI nathI. zAthI? kAraNa ke gaMdhAdi dravyo.bAdara-sthUla che, alpa che, ane bhAvuka-vAsaka (koine vAsita karanArA) nathI, vaLI ghANa vagere indriyo paNa zrotrendriyanI apekSAe manda zaktivALI che. have praviSTa ane apraviSTa viSayano vicAra kare che-paviThThAI bhaMte! sadAI' he bhagavan! praviSTa zabdo sAMbhaLe? ityAdi sUtra pAThasiddha che, parantu sparza zarIramAM dhUlInA kaNanI peThe thAya che ane praveza mukhamAM koLIyAnI peThe thAya che. ema zabdArtha bhinna hovAthI spaSTa ane praviSTa saMbandhI sUtrono bhinna viSaya jANavo. ll13437ll 446 Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pannarasaM iMdiyapayaM paDhamo uddeso visayadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 |virasathavAre || sotindiyassa NaM bhaMte! kevatie visara paNNatte? goyamA! jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjatibhAgo, ukkoseNaM bArasahiM joaNehinto acchiNNe poggale puDhe pavidvAtiM saddAtiM sunneti| cakkhindiyassaNaM bhate! kevatie visae pannatte? goyamA! jahaNNeNaM aMgulassasaMkhejjatibhAgo', ukkoseNaMsAtiregAo joyaNasatasahassAo acchiNNe poggale apuDhe apaviTThAtirUvAI paasi| ghANindiyassa pucchaa| goyamA!jahaNNeNaM aMgulassaasaMkhejjatibhAgo, ukkoseNaM NavahiM joyaNehinto acchiNNe poggale puDhe pavidvAtiM gaMdhAti agghAi, evaM jibbhindiyassa vi siviyatta vi tU0-2442 (mULa) he bhagavan! zrotrendriyano keTalo viSaya che? he gautama! jaghanyathI aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTathI bAra yojanathI AvelA achinna (anya zabdAdi ke vAtAdithI nahi chedAyelA, sAmarthyavALA) pudgalarUpa praviSTa zabdone sAMbhaLe che. he bhagavan! cahyuindriyano keTalo viSaya che? he gautama! jaghanya aMgulano saMkhyAtamo bhAga ane utkRSTathI kaMika adhika lAkha yojana achinna pudgalarUpa aspaSTa ane apraviSTa rUpane jue che. dhrANendriyano keTalo viSaya che? he gautama! jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTathI nava yojanathI AvelA achinna pudgalarUpa skRSTa ane praviSTa gaMdhane suMghe che. e pramANe jindriya ane sparzanendriya saMbaMdhe jANavuM. 14ll438 (TI.) have indriyonA viSayanuM parimANa kahe che- soviyata | paM! kevaphA vilaNa pUna?-he bhagavana! zrotrendriyano keTalo viSaya che-ityAdi. ahIM zrotra vagere indriyo prApta viSayane grahaNa karatI hovAthI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgathI paNa AvelA zabdane sAMbhaLe che, netra aprAptakArI-aprApta viSayane jANe che, tethI te jaghanyathI aMgulanA saMkhyAmAM bhAga jeTalA dUra rahelA viSayane jue che. tAtparya e che ke netra jaghanyathI aMgulanA saMkhyAmAM bhAgapramANa dUra rahelA viSayane jANe che, paNa tethI najIkanA viSayane jANatI nathI. A vAta dareka prANIne vidita che. tethI atyaMta najIkamAM rahelA aMjana, raja ane netranA maLane cala joi zakatI nathI, kahyuM che ke "gavaramaiitamArato niyavijJAna saMnnemAno nayasa' netra sivAya bAkInI indriyono viSaya jaghanyathI aMgulano asaMkhyAtamo bhAga che ane netrano aMgulano saMkhyAtamo bhAga che. utkRSTathI zrotrendriya bAra yojanathI AvelA achinna-nahi chedAyelA, avyavahita, anya zabdo vaDe athavA vAyu vagerethI jenI zakti haNAI nathI evA pudgalone sAMbhaLe che. A kathana vaDe 'zabda paudgalika che, paNa "AkAzano guNa nathI' ema pratipAdana karyuM." "zabda paudgalika che e bAbata tattvArthaTIkAmAM siddha karI che tethI ahIM pharI teno vistAra karatA nathI. sRSTamAtra-zarIramAM lAgelI dhULanI peThe sparzamAtrane prApta thayelAM ane praviSTa-nivRtti IndriyamAM pravezelA zabdone sAMbhaLe che, paNa bAra yojananI AgaLathI AvelA zabdone sAMbhaLatI nathI. kAraNa ke AgaLathI AvelA zabdono mada pariNAma thAya che. te A pramANe-bAra yojanathI AgaLa AvelA zabda pudgalo tathAsvabhAvathI tevA prakAranA mandapariNAmavALA thAya che ke jethI potAnA viSayanuM zrotrajJAna utpanna karavAne samartha thatA nathI. zrotrendriyanuM paNa tevA prakAranuM vadhAre adbhuta bala nathI, jethI AgaLathI AvelA zabdone sAMbhaLe. cakSuindriya vadhAremAM vadhAre kaMika adhika lAkha yojanathI AraMbhI achinna-kaTakuTI-ghAsanI jhuMpaDI vagerethI avyavahita-antara rahita, aspaSTa-dUra rahelA ane eja kAraNathI apraviSTa pugalasvarUpa rUpane jue che. kAraNa ke tethI AgaLa avyavahita (koI paNa vastunuM vacce attara na hoya evuM) rUpa hoya to paNa tene jovAmAM cakSuIndriyanI zakti nathI. [ahIM aMgula traNa prakArano che. te A pramANe-AtmAMgula, utsadhAMgula ane pramANAMgula. temAM 'je manuSyo je kALe hoya tyAre teonuM mAna-pramANa rUpa je aMgula te AtmAMgulI ane 1. asaMhennatimA - pAThAntara 447 Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 pannarasaM iMdiyapayaM paDhamo uddeso visayadAraM te aniyata pramANavALuM hoya che. AvA svarUpavALo AtmAgula che. paramANu, trasareNa, rathareNa, vAlA, lIkha, jU, java te badhA uttarottara ATha guNA vadhAre hoya che." (ane evA ATha javano AMgaLa) e svarUpavALo eka utsadhAMgula hajAra guNo thAya tyAre pramANAMgula thAya che ane te utsadhAMgulane bamaNo karatAM bhagavaMta mahAvIrano AtmAgula thAya che." evA prakArano trIjo pramANAMgula che. temAM AtmAgula vaDe te kALanA vAva, kUvA vagere vastu, utsadhAMgula vaDe manuSya, tiryaMca, deva ane nArakonA zarIro ane pramANAMgula vaDe pRthivI ane vimAno mapAya che. kahyuM che ke-"AtmAgula vaDe vastu-ghara hATa Adi vastunuM mAna, utsadhAMgulanA pramANathI zarIranuM mAna ane pramANAMgula vaDe parvata, pRthivI ane vimAnonuM mAna karavuM." | (Mo)-temAM A indriyanA viSayanuM parimANa AtmAMgula, utsadhAMgula ke pramANAMgulathI karavuM? (u0)-AtmAMgulathI karavuM. teja pramANe cakSuindriyanA viSayanA parimANanA vicAramAM bhASyakAra kahe che- netra ane mana aprAptakArI che. indriyane aprApta viSayane grahaNa karanArA che, netranA viSayanuM parimANa AtmAgula vaDe kaMIka adhika lAkha yojana che. (pra)-zarIranuM pramANa utsadhAMgalathI karavAmAM Ave che ane indriyo zarIrAzrita che tethI teonuM viSayaparimANa paNa utsadhAMgalathI karavuM yogya che, to AtmAMgulathI karavuM kema kaho cho? (u0)-AtmAMgulathI mAna karavAmAM doSa nathI, jo ke Indriyo zarIrAzrita che, to paNa teonuM viSaya parimANa AtmAMgulathI ja karavuM, kAraNa ke viSayaparimANa zarIrathI anya che. Aja arthane bhASyakAra paNa AkSepa pUrvaka kahe che-"utsadhAMgulanA pramANathI yAvat zarIranA mAnAdi kahyAM, parantu te dehanuM ja pramANa samajavuM, paNa indriyanA viSayanuM parimANa na samajavuM." ahIM je zarIrapramANa usedhAMgula pramANa vaDe kahyuM te mAtra zarIrapramANa ja samajavuM paNa indriyanA viSayanuM parimANa na jANavuM. kAraNa ke indriyanA viSayanuM parimANa AtmAgula vaDe mAna karavA yogya che. (pra)-jo indriyonA viSayanuM parimANa utsadhAMgulathI thAya to zo doSa thAya? (10)pAMcaso dhanuSa vagerenA pramANavALA manuSyonA viSayanA vyavahArano viccheda thAya. te A pramANe-je bharatano AtmAgula che, te pramANAMgula barobara che ane te pramANAMgula hajAra utsadhAMgula vaDe thAya che. kAraNa ke "utsadhAMgulamarga havai paramANaMgulaM sahassaguNa" hajAra guNA utsadhAMgulanI barAbara pramANAMgula che-evuM zAstranuM vacana che. tethI bharata ane sagarapramukha cakravartIonI je ayodhyAdi nagarIo, ane skandhAvAra-chAvaNIo AtmAgula vaDe bAra yojana pramANa siddhAntamAM prasiddha che, tenuM utsadhAMgulathI mAna karavAmAM Ave to aneka hajAra yojana thAya. ema thavAthI tenI AyudhazAlA-vagere sthaLe vagADelI bherI vagerenA zabdanuM zravaNa nahi thAya, kAraNa ke "zrotrendriya bAra yojanathI AvelA zabdane grahaNa kare che evuM zAstrA vacana che, vaLI samasta nagaravyApI ane badhI chAvaNImAM vyApta thanAra vijaya sUcaka DhakkA vagereno zabda AgamamAM kahelo che, ane te prakAre ja manuSyano vyavahAra thAya che, tethI Agamaprasiddha pAMcaso dhanuSa vagere pramANa zarIravALA manuSyonA viSayavyavahArano viccheda na thAya mATe AtmAgula vaDe indriyonA viSayanuM parimANa jANavuM, paNa utsadhAMgula vaDe nahi. e saMbandha bhASyakAra kahe cheanna tena paMthanusayanara viSayavahAravojhemo pAvaDu sa Liye neLa pAgaMtukta tatto (vizeSA, gA. 342). 1: jethI te utsadhAMgula vaDe indriyanA viSayanuM parimANa mAnIe to pAMcaso dhanuSanA pramANavALA, AdizabdathI sADAcAraso vagere dhanuSanA pramANavALA bharata, sagarAdi manuSyono je A zrotrAdi indriyo vaDe zabdAdi viSayane grahaNa karavAno prasiddha vyavahAra che teno viccheda prApta thAya. zAthI? te kahe che-jethI bharata cakravartIno aMgularUpa pramANAMgula che ane te utsadhAMgulathI hajAraguNo kahyo che. kAraNa ke 'sahastrApuna levAMguna te eka pramANAMgula che' evuM zAstravacana che. bharatAdinI ayodhyAdi nagarIo ane skandhAvAra-chAvaNI vistAramAM AtmAgula vaDe bAra yojana pramANa siddhAntamAM nirNAta che ane te utsadhAMgula vaDe aneka hajAra yojana thAya che. AthI tene viSe AyudhazAlAdimAM vagADelI bherI vagerenA zabdanuM zravaNa tamArA abhiprAyathI badhAne nahi thAya, kAraNa ke zrotrendriya bAra yojanathI AvelA zabdane sAMbhaLe che, pachIthI AvelA zabdane sAMbhaLatI nathI, ane e bAra yojana tamArA mate utsadhAMgulathI mApIe to utsadhAMgulathI thatAM aneka hajAra yojanathI AvelA bherI vagerenA zabdane zrotrendriya kema sAMbhaLe? ane bharatAdinI nagarInI chAvaNImAM tenuM zravaNa to thAya che, mATe AtmAgulanI indriyanA viSayanuM parimANa che paNa utsadhAMgulathI nathI. juo yazo. granthamALA mudrita vizeSAvazyaka bhASyaTIkA. 5. 208 448 Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pannarasaM iMdiyapayaM paDhamo uddeso visayadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 . jethI te utsadhAMgulavaDe pAMcaso dhanuSapramANa zarIravALA manuSyAdinA indriyanA viSaya saMbandhI vyavahArano viccheda prApta thAya, kAraNa ke utsadhAMgulathI pramANAMgula hajAraguNo hoya che te mATe AtmAgula vaDe indriyonA viSayanuM parimANa jANavuM. paNa utsadhAMgula vaDe na samajavuM-e upasaMhAra vAkyano svayameva vicAra karavo. yadyapi pUrve kahyuM ke "zarIrAzrita indriyo che mATe teonA viSayanuM parimANa utsadhAMgulathI karavuM joie te paNa ayukta che, kAraNa ke keTalIka IndriyonA paNa vistAranuM parimANa AtmAgula vaDe svIkAreluM che ane e bAbata pUrve paNa indriyanA pramANanA vicAramAM 'bhayaNije ityAdi bhASyakAranA vacano TAMkIne vicArelI che. mATe sarva indriyanA viSayanuM parimANa AtmAgula vaDeja thAya che e bAbata siddha thAya che. (pra0)-AtmAMgala vaDe viSayanuM parimANa bhale ho, to paNa prakRta sUtramAM kaheluM cakSuindriyanA viSayanuM parimANa ghaTatuM nathI, kAraNa ke bIjA AgamomAM tenA viSayanuM parimANa adhika paNa kaheluM che. te A pramANe-"puSkaravara dipArdhamAM mAnuSottara parvatanI pAse rahenArA manuSyo karkasaMkrAntine divase pramANAMgula vaDe kaMIka adhika ekavIza lAkha yojana dUra rahelA sUryane jue che ema zAstrAntaramAM pratipAdana kare che. ane te pramANe te arthane pratipAdana karanAra A grantha che "igavIsaM khalu lakkhA cautIsaM ceva taha shssaaii| taha paMcasayA bhaNiyA sattatIsAe atirittA // ii nayaNavisayamANaM pukkhrdiivddhvaasimnnuyaannN| puvveNa ya avareNa ya pihaM pihaM hoi nAyavvaM" // . ' ekavIza lAkha cotrIsa hajAra pAMcaso ne sADatrIza (yojana) e pramANe netranA viSayanuM parimANa puSkaravadvIpanA adha bhAgamAM rahenArA manuSyone pUrva ane pazcima dizAe (udaya ane asta samaye) juduM juduM jANavuM ityAdi. to A prastuta sUtra AtmAgula vaDe paNa kema ghaTI zake? kAraNa ke pramANAMgulathI paNa vyabhicAra-aniyatapaNuM thAya che, kahyuM che ke ___ "lakkhehiM ekkavIsAe sAiregehiM pukkhrddhmmi| udaye pecchaMti narA sUraM ukkosae divase // naviya to vinayamAna nA sukha maLayAM mA sTepamAAMgutALa vi gutta'' (vizeSAgA.34pa-5). puSkarArdhamAM rahelA manuSyo utkRSTa divase-karka saMkrAntinA divase kaMIka sAdhika ekavIza lAkha yojana dUra rahelA sUryane udaya samaye jue che. mATe nayanendriyanA viSayanuM parimANa jema zrutamAM kaheluM che tema AtmAgula, utsadhAMgula ane pramANAMgulamAnA koI paNa eka AMgula vaDe yukta nathI. (10)-e vAta satya che, parantu A sUtra kevaLa prakAzya-prakAza karavA yogya viSayanI apekSAe samajavuM. paranta prakAzaka viSayanI apekSAe na samajavuM. ahIM sUrya prakAzaka viSaya che, mATe prakAzaka vastumAM viSayanuM parimANa adhika hoya to paNa viruddha nathI, kaMI paNa doSa nathI. (pra)-e pramANe zI rIte jANI zakAya? pUrvAcAryoe karelA vyAkhyAnathI jANI zakAya che. kAraNa ke mahAbuddhivALA puruSo badhA kAlikazrutanI vyAkhyA pUrvAcAryoe karelA vyAkhyAnane anusarI kare che, parantu mAtra akSaranI racanA pramANe karatA nathI, kAraNa ke kAlikazruta pUrvagata sUtranA arthano saMgraha karanAra hovAthI temAM kadAci saMkSepamAM kahelA arthane ghaNA vistArathI kahevAmAM ane kyAMIka vistAravALA arthane saMkSepathI kahevAmAM arvAcIna puruSoe potAnI buddhivaDe yathAvasthitapaNe jANavuM azakya che. AMja hetathI bIje kahevAmAM AvyuM che- "jaM jaha bhaNiyaM sutte taheva jaitaM biyAlaNA natthiA kiM kAliyANuogo divo dittipphaannehiN"|| je prakAre sUtramAM kahyuM che temaja hoya ane temAM vicAra karavAno na hoya to pradhAnadaSTivALA puruSoe kAlikasUtranA anuyogano (vyAkhyAnano) upadeza kema karyo che? mATe sUtramAM vicAraNAnI AvazyakatA che. tethI pUrvAcAryanA vyAkhyAnathI prastuta sUtrano virodha nathI. e saMbadhe bhASyakAra kahe che-A sUtrano abhiprAya prakAzanIya vastunI apekSAe che paNa prakAzaka vastunI apekSAe nathI, ane te vizeSArtha vyAkhyAnathI samajavo, paNa saMdehathI alakSaNa-niyamano abhAve na samajavo. tathA dhrANendriya, jilvendriya ane sparzanendriyo utkRSTa nava yojanathI AvelA achinna-nahi chedAyelA, bIjA dravyothI apratihata zaktivALA gaMdhAdi viSayone jANe che, paNa tethI AgaLathI AvelA viSayane jANatI nathI. kAraNa ke - 449 Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 pannarasaM iMdiyapayaM paDhamo uddeso aNagAradAraM-cauvIsadaMDaesu AhAradAraM AgaLathI AvelA gaMdhAdi viSayo mandapariNAmavALA thaI jAya che, ane tevA prakAranI dhrANendriyAdi, mandapariNAmavALA gaMdhAdi viSayone jANavAne asamartha che. e saMbandha bhASyakAra kahe che-"zrotrendriya bAra yojanathI AvelA ane bAkInI indriyo nava yojanathI AvelA prApta viSayane grahaNa kare che, ane ethI AgaLathI AvelA viSayane grahaNa karatI nathI. kAraNa ke AgaLathI AvelA dravyono mandapariNAma thavAthI tene grahaNa karavAmAM indriyonuM bala-sAmarthya nathI. 14438 | || sAravAra || aNagArassa NaM bhaMte! bhAviyappaNo mAraNaMtiyasamugghAeNaM samohayassa je caramA NijjarApoggalA, suhumA NaM te poggalA paNNattA samaNAuso! savvaM logaMpi ya NaM te ogAhittA NaM ciTThati? haMtA! goyamA! aNagArassa bhAviyappaNo mAraNaMtiyasamugghAeNaM samohayassa je caramA NijjarApoggalA, suhamA NaM te poggalA paNNattA samaNAuso!, savvaM logaM pi ya NaM ogAhittA NaM citttthti| chaumatthe NaM bhaMte! maNUse tesiMNijjarApoggalANaM kiM ANattaM vA nANattaM vA omattaM vA tucchattaM vA garuyattaM vA lahuyattaM vA jANati pAsati? goyamA! No iNaDhe smddhe| se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai-'chaumatthe NaM maNUse tesiM NijjarApoggalANaM No kiMci ANattaM vA NANattaM vA omattaM vA tucchattaM vA garuyattaM vA lahuyattaM vA jANai pAsai? goymaa| deve vi ya NaM atthegatie je NaM tesiM nijjarApoggalANaM no kiMci ANattaM vA NANattaM vA omattaM vA tucchattaM vA garuyattaM vA lahuyattaM vA jANati pAsati, se teNaTeNaM goyamA! evaM vuccati-chaumatthe NaM maNUse tesiMNijjarApoggalANaM no kiMci ANattaM vA jAva jANati pAsati, evaM suhumA NaM te poggalA paNNattA samaNAuso!, savvalogaM pi ya NaM te ogAhittA NaM ciTThati ITU0-25436il. (mU4) he bhagavan! mAraNAMtika samudyatane prApta thayelA bhAvitAtmA anagAranA je carama-chellAM nirjarApudgalo che te che AyuSmAn zramaNa! sUkSma kahyAM che? ane te sarva lokamAM avagAhIne rahe che? he gautama! avazya mAraNAMtika samudyAtane prApta thayelA bhAvitAtmA anagAranA chellAM nirjarApudgalo che, te che AyuSmAn zramaNa! sUkSma kahyAM che ane te sarva lokane viSe avagAhIne rahe che. he bhagavan! chaghastha manuSya te nirjarApudgalonuM anyapaNuM, nAnApaNuM, hInapaNuM, tucchapaNuM, gurupaNuM ane laghupaNuM jANe che ane jue che? he gautama! e artha samartha-yukta nathI. te bhagavan! zA hetuthI ema kaho cho ke "chadmastha manuSya te nirjarApudgalonuM anyapaNuM, bhinnapaNuM, hInapaNuM, tucchapaNuM, gurupaNuM ane laghupaNuM jANato nathI? he gautama! koI deva paNa te nirjarA pudgalonuM kaMIpaNa anyapaNuM bhinnapaNuM, hInapaNuM, tucchapaNuM, gurupaNuM ane laghupaNuM jANato nathI, tema dekhato nathI, te mATe he gautama! ema kahevAya che ke chavstha manuSya te nirjarApudgalonuM kaMipaNa anyapaNuM yAvat jANato nathI, tema dekhato nathI. e pramANe te AyuSmAnuM zramaNa! ema e pudgalo sUkSma kahyAM che, ane sarvalokane avagAhIne rahe che. ll15ll439ll || raDavIrasavaMdakumAdAravAra || neraiyA NaM bhaMte! te nijjarApoggale kiM jANaMti pAsaMti AhAraiti? udAhuna yANaMti na pAsaMti na AhAraiti? goyamA! neraiyA NijjarApoggale na jANaMti na pAsaMti AhAreMti,evaM jAva pNcindiytirikkhjonniyaann||suu0-16||440|| (mU0) he bhagavan! narayiko te nirjarApudgalo jANe che, jue che ane teno AhAra kare che? athavA jANato nathI, joto nathI ane AhAra kare che? he gautama! narayiko nirjarApudgalone jANatA nathI, jotA nathI ane teno AhAra kare - che. e pramANe yAvat paMcendriya tiryaMco sudhI jANavuM. /16/442 450 Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pannarasaM iMdiyapayaM paDhamo uddeso cauvIsadaMDaesu AhAradAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 (TI) "//rasa ne aMte'! he bhagavan! jene dravyathI ane bhAvathI agAra-ghara nathI te anagAra-saMyata, jJAna, darzana, cAritra ane tApavizeSa vaDe jeno AtmA bhAvita-vAsita thayelo che evA ane maraNasamudyAta vaDe samavahata-haNAyelA eTale maraNasamuddhAtane prApta thayelA sAdhunA je carama-zailezakALanA anya samayanA nirjarA pudgalo-karmabhAla rahita thayelA paramANuo che te pudgalo 'Na" nizcaya arthamAM che, kAraNa ke nipAtonA aneka artha hoya che. avazya sUkSma-cakSuAdi indriyanA viSaya rahita he AyuSmAn zramaNa! kahyAM che? "he AyuSmAnuM zramaNa' "e gautamakRta bhagavaMtanuM saMbodhana che. tathA e nizcita che ke te pudgalo sarva lokamAM avagAhIne-sparza karIne teNe vAkyAlaMkAramAM vaparAyelo che) rahe che? e pramANe gautame prazna karyo eTale bhagavAnuM kahe che-he gautama! hanta-avazya, ahIM hatta avadhAraNa arthamAM che, emaja che- bhAvitAtmA anagAranA" ityAdi teja prazna punaH kahevo. "he bhagavan! chadmastha manuSya te nirjarA pudgalonuM anyatva-bhinnapaNe jANe ane jue ityAdi. ahIM A praznane zo avakAza che? uttara-ahIM pUrve kahyuM hatuM ke "skRSTa ane praviSTa zabda dravyo sAMbhaLe che' ityAdi. nirjarApudgalo paNa sarvalokano sparza kare che to teono paNa zrotrAdimAM sparza ane praveza zuM nathI thato? e saMzaya thAya che. tethI prazna kare che- he bhagavan! chadmastha manuSya, ahIM chadmasthanuM grahaNa kevalIno niSedha karavA mATe che, kAraNa ke kevalajJAnI badhA ya AtmAnA pradezo vaDe sarva jANe che ane jue che. kahyuM che ke-"sabUto nA vatI vrato sarU vatI'kevalajJAnI sarva jANe che ane sarvathI jue che. stutikAra paNa kahe che-"samantaH sarvanu nirakSa' iti. ane chadmastha aMgopAMganAmakarmavizeSa vaDe saMskArane prApta thayela IndriyadvArAja jANe che ane jue che. mATe chadmasthanuM grahaNa che. A hetuthI ja ahIM viziSTa avadhijJAnarahita chadmasthanuM grahaNa karavAnuM che. te nirjarApudgalonuM anyatva-anyapaNuM eTale be anagAra-sAdhuonA je nirjarApudgalo che teonuM paraspara bhinnapaNuM, "nAnAa'nAnApaNuM-bIjAnI apekSA sivAya ekanAja nirjarA pulonuM varNAdinuM vicitrapaNuM, "avamatva -hInapaNuM, tucchatva-niHsArapaNuM, gurutva ane laghutva prasiddha che, bhagavAna uttara Ape che-e artha samartha-yuktiyukta nathI, kAraNa ke chadmastha manuSya te nirjarApaMgalonuM anyapaNuM vagere jANato nathI ane joto nathI. A saMbadhe prazna kare che-"he bhagavan! zA hetuthI ema kaho cho-ityAdi sugama che. bhagavAn uttara Ape che-koI karmayugala saMbandhI avadhijJAnarahita deva che, je te nirjarA pudgalonuM kaMIpaNa anyapaNuM vagere jANato nathI ane joto paNa nathI. tAtparya e che ke devone manuSyo karatAM vadhAre sAmarthyavALI indriyo hoya che, temAM deva paNa jANato nathI ane joto nathI to manuSya mATe to zuM kahevuM, "e hetuthI' ityAdi upasaMhAra vAkya sugama che. eTalA pramANa vaDe te nirjarA pugalo sUkSma kahyA che. "he AyuSmAn zramaNa'! e bhagavAne kareluM gautamane saMbodhana che. te evA prakAranA atyanta sUkSma pudgalo sarvalokane paNa avagAhIne rahe che, parantu te bAdararUpa pugalo nathI. jo bAdara hoya to sAMvyavahArika pratyakSanA (indriya pratyakSanA) virodhano prasaMge upasthita thAya. te nirjarApudgalo sarva lokasparzI che, tethI A paNa prazna thAya che--'nerA mAM paMte'! ityAdi. he bhagavan! nairayiko te nirjarA pudgalono AhAra kare che e siddha che, kAraNa ke pudgalo te te sAmagrInA vazathI vicitra pariNAma pAmavAnA svabhAvavALA hovAthI AhArarUpe paNa teonA pariNAmano saMbhava che, mAtra Aja bAbata prazna che ke "te narayiko jANe che, jue che? ityAdi. prAkRta hovAthI kriyAnA hetapaNAmAM paNa vartamAna vibhakti thayelI che. tethI A artha thAya che-narayiko te pudgalone jANatA ane jotA AhAra kare che ke nahi jANatAM ane nahi jotAM AhAra kare che. bhagavAn uttara Ape che-"nahi jANatA ane nahi jotA AhAra kare che. zAthI? kAraNa ke te nirjarA pudgalo ati sUkSma hovAthI cakSaAdi indriyonA viSaya rahita che ane narayikone kAmaNazarIranA pudgalaviSayaka avadhijJAna hotuM nathI. e pramANe asurakumAra saMbandhI sUtro yAvat tiryacapaMcendriya sudhI jANavA. ll16440nA - 451 Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 pannarasaM iMdiyapayaM paDhamo uddeso cauvIsadaMDaesu AhAradAraM mANaM bhaMte! te nijjarApoggale kiM jANaMti pAsaMti AhAraMti ? udAhu na yANaMti na pAsaMti na AhAreMti ? goyamA! atthegatiyA jANaMti pAsaMti AhAreMti, atthegatiyA na yANaMti na pAsaMti AhAreMti / se keNadveNaM bhaMte! evaM vuccati-'atthegatiyA jANaMti pAsaMti AhAreMti, atthegatiyA na jANati na pAsaMti AhAreMti' ? goyamA ! maNUsA duvihA pannattA, taM jahA-saNNibhUyA ya asaNNibhUyA ya / tattha NaM je te asaNNibhUyA te NaM na yANaMti na pAsaMti aahaareNti| tattha NaM je te saNNibhUyA te duvihA pannattA, taM jahA uvauttA ya aNuvauttA y| tattha gaMje te aNuvauttA NaM na yAti na pAsaMti AhAreMti / tattha NaM je te uvauttA te NaM jANaMti pAsaMti AhAreMti, se eeNadveNaM goyamA ! evaM vuccai - ' atthegatiyA na yANaMti na pAsaMti AhAreMti, atthegatiyA jANaMti pAsaMti AhAreMti' / vANamaMtarajoisiyA jahA neraiyA // suu0-17||441|| (mULa) he bhagavan! manuSyo te nirjarApudgalone zuM jANe che, jue che ane teno AhAra kare che? athavA jANatA nathI, jotA nathI, ane AhAra ka2e che? he gautama! keTalAeka jANe che, jue che ane AhAra kare che, keTalAeka jANatA nathI, jotA nathI ane AhAra kare che. he bhagavan! ema zA hetuthI kaho cho ke 'keTalAeka jANe che, jue che ane AhAra ka2e che, keTalAeka jANatA nathI, jotA nathI ane AhAra kare che'? he gautama! manuSyo be prakAranA che--saMzIbhUta ane asaMzIbhUta. temAM je asaMzIbhUta che te jANatA nathI, jotA nathI ane AhAra kare che. ane temAM je saMzIbhUta che te je prajharanA che, te khA pramANe - upayukta (upayogavANA) bhane anupayukta (upayogarahita ). temAM ne upayogarahita che te jANatA nathI, jotA nathI, ane AhAra kare che. ane je upayogavALA che te jANe che, jue che ane AhAra kare che. e hetuthI he gautama! ema kahuM chuM ke 'keTalAka jANatA nathI, jotA nathI ane AhAra kare che, ane keTalAeka jANe che, jue che ane AhAra kare che. vyantara ane jyotiSiko nairayikonI peThe jANavA. 51724415 vemANiyA NaM bhaMte! te nijjarApoggale kiM jANaMti pAsaMti AhAreMti ? goyamA ! jahA maNUsA / NavaraM vemANiyA duvihA pannattA, taM jahA - mAimicchaddiviuvavaNNagAya amAyisammaddivivaNNagA ya / tattha NaM je te mAimicchaddiTThiuvavaNNagA te NaM na yANaMti na pAsaMti AhAreMti, tattha NaM je te amAyisammaddiTThIuvavaNNagA te duvihA pannattA, taM jahA - aNaMtarovavaNNagA ya paraMparovavaNNagA ya / tattha NaM je te aNaMtarovavaNNagA te NaM na yANaMti na pAsaMti aahaareNti| tattha NaM je te paraMparovavaNNagA te duvihA pannattA, taM jahA - pajjattagA ya apajjattagA y| tattha NaM je te apajjattagA te NaM na jANaMti na pAsaMti AhAreMti / tattha NaM je te pajjattagA te duvihA pannattA, taM jahA- uvauttA ya aNuvattAya / tattha NaM je te aNuvauttA te NaM na yANaMti na pAsaMti AhAreMti, tattha NaM je te uvauttA te NaM jANaMti pAsaMti AhAreMti, se eteNaTTeNaM goyamA ! evaM vuccati - 'atthegatiyA yANaMti jAva atthegatitA AhAreMti ||suu0-18||442|| (mULa) he bhagavan! vaimAniko te nirjarApudgalone zuM jANe che, jue che ane teno AhAra kare che? he gautama! manuSyonI jema jANavA. parantu vaimAniko be prakAranA che. te A pramANe--mAyImithyAdRSTiupapannaka ane amAyIsamyag- dRSTiupapatnaka. temAM je mAyImithyAdRSTiupapannaka che te jANatA nathI, jotA nathI, paNa AhAra kare che. temAM je amAyIsamyagdRSTiupapatnaka che te be prakAranA che. te A pramANe--anantaropapanna ane paraMparopanna. temAM je anantaropapanna che te jANatA nathI, jotA nathI, ane AhAra kare che. je paraMparopanna che te be prakAranA che--paryAmA ane aparyAptA. temAM je aparyAptA che te jANatA nathI, jotA nathI ane AhAra kare che. temAM je paryApta che te be 452. Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pannarasaM iMdiyapayaM paDhamo uddeso addAyAidArasattagaM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 prakAranA che-upayukta ane anupayukta. temAM je anupayukta che te jANatA nathI, jotA nathI ane AhAra kare che. je upayukta che te jANe che, jue che ane teno AhAra kare che. te hetathI che gautama! ema kahuM chuM ke keTalAka jANe che, yAvatu-keTalAeka AhAra kare che. /18442 (TI.) manuSyasUtramAM "sanimUyA ' saMjJIbhUta-saMjJIpaNAne prApta thayelA ane te sivAyanA bIjA asaMjJIbhUta che. ahIM saMjJI eTale viziSTa avadhijJAnavALo grahaNa karavo, ke jenA jJAnano viSaya te kArmaNa zarIranA pudgalo che. bAkI badhuM sugama che. vaimAnika sUtramAM "mAyImicchAdiDhI' ityAdi. mAyI mithyASTi-mAyA-trIjo kaSAya che, ane te anya kaSAyonuM upalakSaNasUcaka che, te jeone che evA bhAyI-utkaTa rAgadveSavALA mithyAdRSTi, te rUpe utpanna thayelA te mAyamithyAdRSTiupapanna kahevAya che, ane tethI viparIta amAyI samyagdaSTi upapannaka jANavA. ahIM mAyamithyAdRSTiupapatnanA grahaNathI navamA naiveyaka sudhInA vaimAniko jANavA. jo ke nIcenA kalpomAM ane raiveyakamAM samyagdaSTi devo che to paNa teonuM avadhijJAna kArmaNazarIranA pudgalaviSayaka nathI, tethI teo paNa mAyImithyAdRSTi upapanna jevA hovAthI upamAnathI mAyI mithyAdRSTiupapannaka zabdathI kahevAya che. jeo amAyIsamyagdaSTiupapatnaka devo che te anuttara devo che. teo be prakAranA che-anantaropapanna ane paraMparopapanna. jeo eka paNa samayanA antara sivAya utpanna thayelA eTale utpattinA prathama samayavartI che teo anantaropapanna ane paraMparA vaDe utpanna thayelA eTale utpatti pachI be traNa ityAdi samayomAM vartatA paraMparopapanna kahevAya che. temAM jeo anantaropAna che teo te nirjarA pudgalone jANatA nathI ane jotA nathI, kAraNa ke teone eka samayanA upayogano asaMbhava che ane teo aparyApta che. paraMparopapannaka be prakAranA che-paryAptA ane aparyAptA. temAM jeo aparyApta che teo jANatA nathI ane jotA nathI, kAraNa ke aparyApta hovAthI samyaka upayogano asaMbhava che. paryAptA paNa be prakAranA cheupayukta-upayogavALA ane anupayukta-upayogarahita. temAM je upayogarahita che te jANatA nathI ane jotA nathI. kAraNa ke upayoga sivAya sAmAnyarUpe ane vizeSarUpe jJAna thavuM azakya che. jeo upayogavALA che teo jANe che ane jue che. kevI rIte jANe che ane jue che? uttara-ahIM AvazyakamAM avadhijJAnanA viSayanA vicAramAM A kahyuM che ke " henga mULe to thoDULa pati" artha - karmadravya-kArpaNa zarIra dravyone joto kSetrathI lokanA saMkhyAtA bhAgone jue che, ane anuttara devo saMpUrNa lokanADIne jue che. kAraNa ke "samanato nADa pAraMti anuttara revA"_evuM zAstra vacana che. mATe upayogavALAo te avadhijJAna vaDe nirjarApugalone jANe che ane jue che tathA "AhAra kare che tyAM badhe lomahArathI AhAra kare che ema samajavuM. ll18442 // || SEyArararattai || adAe NaM bhaMte! pehamANe maNUse ki addAyaM pehati? attANaM pehai? palibhAgaM pehati? goyamA! ahAyaM pehati, no appANaM pehati, palibhAgaM pehti| evaM eteNaM abhilAveNaM asiM maNiM duddhaM pANaM tellaM phANiyaM vasaM ITU0-144rA (mULa) he bhagavan! Adarzane jonAra manuSya Adarzane jue che, AtmAne-potAne jue che ke pratibimba jue che? he gautama! Adarzane jue che, AtmAne potAne joto nathI, paNa pratibiMba jue che. e pramANe e pATha vaDe asi, 1. "knimanobe bhAre topaniyasa no ullo" iti gAthApUrvArdha: manodravya viSayaka avadhijJAna hoya to loka ane palyopamano saMkhyAtamo bhAga tenA viSaya tarIke jANavo. ane karmadravya viSayaka avadhijJAna hoya to loka ane palyopamanA saMkhyAtA bhAgo teno viSaya che. tAtparya e che ke manodravyane joto avadhijJAnI kSetrathI lokano saMkhyAtamo bhAga ane kALathI palyopamano saMkhyAtamo bhAga jue che, ane karmavargaNA dravyane joto avadhijJAnI kSetrathI lokanA saMkhyAtA bhAgo ane kALathI palyopamanA saMkhyAtA bhAgo jue che. tathA kSetrathI samasta lokane joto kALathI kaMika nyUna palyopamane jue che. juo vizeSA0 TIkA 5, 341 453 Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 pannarasaM iMdiyapayaM paDhamo uddeso kaMbaladAraM maNi, dUdha, vAnaka, tela, phANita ane vasA saMbaMdhe sUtro jANavAM. ll19443 (TI0) addA ! pedALa' ityAdi. indriyanA adhikArathI A paNa prazna thAya che ke Adarza--ArIso jonAra manuSya ArIso jue che, athavA AtmA-zarIra jue che? ahIM AtmazabdathI zarIra levuM. athavA pratibhAga-pratibiMba jue che? bhagavAn uttara Ape che-prathama ArIso to jue che ja, kAraNa ke skuTarUpavALA ArIsAne te yathArthapaNe jANe che. paNa AtmAne-potAnA zarIrane joto nathI, kAraNa ke teno tyAM abhAva che. potAnuM zarIra potAne viSe raheluM che, ArIsAmAM raheluM nathI, to ArIsAmAM potAnA zarIrane kema jue? pratibhAga-potAnA zarIranuM pratibimba jue che, have pratibimba kevA prakAranuM che? uttara-chAyA pudgalarUpa che, te A pramANe-sarva prakAranI indriyagamya sthUla vastu caya ane apacaya svabhAvavALI ane kiraNovALI che. kiraNo e chAyApugalo che. ane teno pratyakSa siddha chAyApudgala tarIke vyavahAra thAya che, kAraNa ke sarva skUla vastuonI chAyA hoya che ane te pratyakSathI badhA prANIone vidita che. bIjuM jo skUla vastu koI vastune antare rahelI hoya ke dUra hoya to tenA kiraNo ArIsA vageremAM paDatA nathI, tethI te vastu temAM dekhAtI nathI. mATe jaNAya che ke chAyApudgalo che te chAyA pudgalo te te sAmagrInA vazathI vicitra pariNAma pAmavAnA svabhAvavALA hoya che. te A pramANete chAyApudagalo divase abhAsvara-(anyane prakAzita nahi karanAra) vastumAM paDelA hoya to svasaMbanya dhAraNa karatAM zyAmarUpe (kaMIka kRSNarUpe) pariNata thAya che ane rAtre kRSNarUpe pariNata thAya che, A vAta divase sUryanA kiraNo prasare che tyAre ane rAtrie candranA prakAzamAM pratyakSa siddha che. te chAyA paramANuo Adaziida bhAsvara dravyomAM pratibismita thayelA svasaMbandhI dravyanA AkArane dhAraNa karatA svasaMbandhI dravyamAM kRSNa, nIla, zukla ke pIta jevA prakArano varNa hoya che te rUpe pariName che ane teonI ArIsA vageremAM upalabdhi thAya che, e paNa ArIsA vageremAM pratyakSathI siddha che, tethI prastuta sUtramAM paNa je manuSyonA chAyAparamANuo arIsAmAM saMkramIne potAnA zarIranA varNarUpe ane potAnA zarIranA AkArarUpe pariName che te pudgalonI temAM upalabdhi thAya che ane te pudgalo pratibimba zabdavA che, mATe kahyuM che ke "zarIrane joto nathI, paNa pratibiMbane jue che. A badhuM svamatikalpita nathI, kAraNa ke AgamamAM kahyuM che- "sAmA u diyA chAyA abhAsuragatA nisi tu kaalaabhaa| sA ceva bhAsuragayA sadehavannA munneyvvaa|| - je Adarisassanto dehAvayavA havaMti sktaa| tesiM tatthuvalaMbho pagAsajogA na iyaresiM" // abhAsvara padArthamAM paDelI chAyA divase zyAma ane rAtrIe kALI hoya che, ane bhAsvara padArthamAM paDelI chAyA potAnA zarIranA varNa jevI jANavI. je ArIsAmAM zarIranA avayavo saMkrAnta thAya che teonI prakAzayogathI upalabdhi (pratyakSa) thAya che, bIjAnI thatI nathI. e saMbandhI mUlaTIkAkAra paNa kahe che-"yamAtsarvameva di kriya bhUtaM dravya cayApacayadharmikaM razmivacca bhavati, yatazcAdarzAdiSu chAyA sthUlasya dRzyate avagADharazminaH, tataH sthUladravyasya vidurzanaM bhavati, navAntaritaM dazyate vivid atidUrazuM vA''! kAraNa ke badhAM indriyagamya sthUla dravyo caya ane apacayadharmavALAM ane kiraNovALAM hoya che. jethI ArIsA vageremAM jenAM kiraNo paDelAM che evI skUla vastunI chAyA dekhAya che, tethI koipaNa skUla dravyanuM darzana thAya che, parantu te koIne antare na rahelI hoya athavA atidUra na hoya. e mATe patinA' pratibhAga-pratibiMbane jue che. e pramANe asi, maNi ItyAdi viSayaka cha sUtro jANavA. sUtrapATha paNa A pramANe-'asine dekhato koi manuSya asine dekhe che, potAne dekhe che ke pratibiMbane dekhe che"? ityAdi, he gautama! asi dekhe che, potAne dekhato nathI ane pratibiMbane dekhe che. ityAdi. 19443 _T/vAMvanAraM || kaMbalasADae NaM bhaMte! AveDhitapariveDhite samANe jAvatiyaM uvAsaMtaraM phusittA NaM ciTThati virallie vi ya NaM 454. Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pannarasaM iMdiyapayaM paDhamo uddeso thUNAdAraM-thiggaladAraM-dIvodahidAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 samANe tAvaiyaM ceva uvAsaMtaraM phusittA NaM ciTThati? haMtA goyamA! kaMbalasADae NaM AveDhiyapariveDhite samANe jAvatiyaM taM cev| || thUNAdAraM / / thUNA NaM bhate! uddhaMUsiyA samANI jAvaiyaM khettaM ogAhiittA NaMciTThati, tiriyaM piya NaM AyatA samANI tAvaiyaM ceva khettaM ogAhiittA NaM ciTThati? haMtA goyamA! thUNA NaM uddhaM UsiyA taM ceva ciTThati ||suu0-20||444|| (mULa) he bhagavan! kaMbalarUpa zATaka-vastra AveSTita pariveSTita-saMkeleluM hoya ane te jeTalA avakAzAntarane-AkAzapradezone sparzIne rahe che te jo vistRta karyuM hoya to teTalAja AkAzapradezone sparzIne rahe? he gautama! "avazya kaMbalarUpa zATaka saMkeleluM hoya to te jeTalA'-ityAdi temaja kahevuM. he bhagavan! pUNA-staMbha UMcI ubhI karI hoya to jeTalA kSetrane avagAhIne-sparzIne rahe che. jo tirjI lAMbI karI hoya to paNa teTalAja kSetrane sparzIne rahe? he gautama! 'avazya sthuue| yI 60 rIDoyato' tyAma4 [spazAna] 2 cha. // 20 // 444 // (TI) "ahIM nirjarAnA pudgalo chadmasthone indriyagamya thatAM nathI, kAraNa ke te atIndriya che ema kahyuM, tethI atIndriyanA prasaMgI mA 59 matIndriya viSaya pra. 42 cha-' mAvana A2z'-kambalarUpaH shaattk:-kmblshaattk:'evI vyutpatti thAya che. kambalarUpa vastra AveSTita-pariveSTita-atyaMta saMkeleluM jeTalA avakAzAntara-AkAzanA pradezone sparzIne-avagAhIne rahe, tene virallita-vistRta kahyuM hoya to paNa te teTalA avakAzAntara-AkAzapradezone sparzIne rahe? bhagavAnuM kahe che-he gautama! avazya rahe, ahIM duH' e avadhAraNa-nizcayArthaka che eTale e pramANe ja che, ahIM saMkSepArtha A che-kambalazATaka saMkeleluM hoya ane te jeTalA AkAzapradezone avagAhIne rahe, teno vistAra karyo hoya to paNa te teTalA AkAzapradezone avagAhIne rahe che. kevala ghana ane pratararUpe bheda che. pradezanI saMkhyA banne sthaLe tulya che. A artha netrapaTane AzrayI anya sthaLe paNa kahelo che-jema moTA pramANavALo netrapaTa AkAzapradezomAM saMcita karyo hoya ane pahoLo hoya to paNa teTalA ja AkAzapradezone sparze che. e pramANe sthaNAsUtrano paNa vicAra karavo. rivAjA , ||thiggaladAraM / / AgAsathiggale NaM bhaMte! kiMNA' phuDe,kaihiM vA kAehiM phuDe? kiM dhammatthikAraNaMphuDe, dhammatthikAyassa deseNaM phuDe, dhammatthikAyassa padesehiM phuDe? evaM adhammatthikAraNaM,AgAsatthikAraNaM? eeNaM bhedeNaM jAva puDhavikAraNaM phuDe, jAva tasakAraNaM phuDe? addhAsamaeNaM phuDe? goyamA! dhammatthikAraNaM phuDe, no dhammatthikAyassa deseNaM phuDe,dhammatthikAyassa padesehiM phuDe, evaM adhammatthikAraNa vi, no AgAsatthikAraNaM phuDe,AgAsatthikAyassa deseNaM phuDe, AgAsatthikAyassa padesehiM phuDe jAva vaNassaikAraNaM phuDe, tasakAeNaM siya phuDe, siya no phuDe, addhAsamaeNaM dese phuDe, dese No phudde| ||dIvodahidAraM / / jaMbuddIveNaM bhaMte! dIve kiNNA phuDe? kaihiM vA kAehiM phuDe? kiM dhammatthikAraNaM jAva AgAsatthikAraNaM phuDe? goyamA! No dhammatthikAraNaM phuDe, dhammatthikAyassa deseNaM phuDe, dhammatthikAyassa padesehiM phuDe, evaM adhammatthikAyassa vi AgAsatthikAyassa vi, puDhavikAieNaM phuDe, jAva vaNassaikAraNaM phuDe, tasakAraNaM siya phuDe siya No phuDe, addhaasmennNphudde| evaM lavaNasamudde, dhAyaisaMDe dIve,kAloe samudde, abbhitrpukkhrddhe| bAhirapukkhara evaM ceva, NavaraM addhAsamaeNaM no phudde| evaM jAva syNbhurmnnsmudde| esA parivADI imAhiM gAhAhiM 1. kiNA (ma. vi.) _455 Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 pannarasaM iMdiyapayaM paDhamo uddeso dIvodahidAraM aNugaMtavvA, taM jahA - "jaMbuddIve lavaNe dhAyai kAloya pukkhare varuNe / khIra- ghaya khoya-gaMdi ya aruNavare kuNDale ruyate / / 1 / / AbharaNavatthagaMdhe uppala-tilae ya puDhavi - nihi rayaNe / vAsahara- daha-naIo vijayA vakkhAra-kappiMdA / / 2 / / kuru maMdara AvAsA kUDA nakkhatta- caMda-sUrA y| deve NAge jakkhe bhUe ya sayaMbhuramaNe ya / / 3 / / evaM jahA bAhirapukkharaddhe bhaNie tahA jAva sayaMbhuramaNasamudde jAva addhAsamaeNaM no phudde||suu0-21||445|| (mULa) he bhagavan! AkAzathingala-loka konAthI sparza karAyelo che? keTalA kAya vaDe sparza karAyelo che? zuM dharmAstikAya vaDe sparza karAyelo che? dharmAstikAyanA deza vaDe sparza karAyelo che? dharmAstikAyanA pradezo vaDe sparza karAyelo che? ema adharmAstikAya vaDe, AkAzAstikAya vaDe--ema e prakAre yAvat pRthivIkAya vaDe, yAvat sakAya vaDe ke ahlAsamaya vaDe sparza karAyela che? he gautama! dharmAstikAya vaDe sparza karAyela che, paNa dharmAstikAyanA deza vaDe sparza karAyela nathI. dharmAstikAyanA pradezo vaDe sparza karAyela che. e pramANe adharmAstikAya vaDe paNa sparza karAyelo che. AkAzAstikAya vaDe sparza karAyela nathI, paNa AkAzAstikAyanA deza vaDe sparza karAyelo che, AkAzAstikAyanA pradezo vaDe sparza karAyela che. yAvatu vanaspatikAya vaDe kvacit sparza karAyelo che. ane addhAsamaya vaDe tenA eka dezamAM sparza karAyela che ane eka dezamAM sparza karAyelo nathI. he bhagavan! jaMbudrIpa nAme dvIpa konAthI sparza karAyelo che? keTalA kAya vaDe sparza karAyelo che? zuM dharmAstikAyathI yAvat-AkAzAstikAyathI sparza karAyelo che? he gautama! dharmAstikAya vaDe sparza karAyelo nathI, parantu dharmAstikAyanA deza vaDe ane dharmAstikAyanA pradezo vaDe sparza karAyelo che. e pramANe adharmAstikAya ane AkAzAstikAya saMbaMdhe paNa jANavuM. pRthivIkAya yAvat vanaspatikAya vaDe sparza karAyela che, trasakAya vaDe kvacit sparza karAyela che ane kyAMika sparza karAyela nathI. ahvAsamaya vaDe sparza karAyelo che. e pramANe lavaNa samudra, dhAtakIkhaMDa dvIpa, kAlodadhI samudra ane abhyantara puSkarArdha saMbaMdhe jANavuM. bahAranA puSkarArdha saMbandha emaja jANavuM. parantu te addhAsamaya vaDe sparza karAyelo nathI. e pramANe svayaMbhUramaNa samudra sudhI jANavuM. A dvIpasamudrano anukrama A gAthAo vaDe jANavo. te A pramANe--'jaMbudvIpa, lavaNa, dhAtakI, kAloda, puSkaravara, varuNa, kSIra, dhRta, soda-ikSu, naMdi, aruNavara, kuMDala, rucaka (1), AbharaNa, vastra, gandha, utpala, tilaka, padma, nidhi, ratna, varSadhara parvato, hRda, nadIo, vijayo, vakSaskAra (parvato), kalpa-devaloka, indro (2), kuru, mandara avAsa, kUTa, nakSatra, caMdra ane sUrya (e badhAnA nAme dvIpa ane samudro che.) deva, nAga, yakSa, bhUta ane svayaMbhUramaNa samudra (3) [e pAMca dvIpa ane samudro chellA che] e pramANe jema bAhya puSkarArdha kahyo tema svayaMbhUramaNa samudra sudhI jANavuM. yAvat--teo ahlAsamaya vaDe sparza karAyelA nathI. 21445 // (TI0) 'Asathigate maMte'! ityAdi. AkAza thingala-AkAzarUpI paTamAM thingalathIgaDA samAna loka kahevAya che. kAraNa ke te vistRta paTanA jevA moTA bAhya AkAzanA thingala-thIgaDAnA jevo lAge che. he bhagavan! te AkAzathingala konAthI spaSTa-sparza karAyelo-vyApta karAyelo che? A sAmAnyarUpe prazna karyo che, have vizeSarUpe prazna ka2e che--keTalA kAyo vaDe sparzAyelo che? ahIM 'vA' zabda prakArAntarano sUcaka che, ane te prakArAntara sAmAnyathI vizeSarUpa che. tethI pratyeka kAya saMbandha vizeSarUpe pUche che--' ithammatthiALa De'-zuM dharmAstikAyathI spaSTa che-ityAdi sugama che. bhagavAn kahe che-he gautama! dharmAstikAya vaDe sparza karAyelo che, kAraNa ke lokamAM dharmAstikAya rahelo che, A ja hetuthI dharmAstikAyanA dezathI sparza karAyelo nathI, kAraNa ke je jenAthI sarvarUpe vyApta che te tenA ja dezavaDe vyApta nathI, kAraNa ke virodha che. paNa tenA pradezo vaDe vyApta che. kAraNa ke temAM badhA dharmAstikAyanA pradezo rahelA che. e pramANe adharmAstikAyanA viSayamAM paNa uttara kahevo. tathA saMpUrNa AkAzAstikAya dravya vaDe sparza karAyelo nathI. kAraNa ke loka AkAzAstikAyano dezamAtra-aMzamAtra che, parantu 456 Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pannarasaM iMdiyapayaM paDhamo uddeso logaMdAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 tenA dezavaDe ane pradezo vaDe vyApta che. pRthivIkAyAdi paNa sUkSma sakalaloka vyApI hoya che. mATe te vaDe paNa loka sarvarUpe vyApta thayelo che. ta i fsaya De-trasakAya vaDe kadAcit sparza karAyelo che, jyAre samuddhAtane prApta thayelA kevalajJAnI cothA samayamAM hoya che tyAre te potAnA pradezo vaDe sarva lokane vyApta kare che mATe trasakAya vaDe sparza karAyelo che, kAraNa ke kevalI trasakAya che. bAkInA kALe sparza karAyelo hoto nathI. kAraNa ke lokamAM badhe sthaLe trasakAya hotA nathI. e pramANe jaMbUtI pAdi saMbadhe paNa sUtro jANavA. parantu bahAranA puSkarAI dvIpanA vicAramAM kAsama no De'-te addhAsamaya vaDe sparza karAyelo nathI. addhAsamaya (kALa) aDhI dvIpa samudramAM che, bahAra nathI. eno vicAra dharmasaMgrahaNInI TIkAmAM karyo che.. mATe bahAranA dvIpasamudromAM addhAsamayanA sparzano pratiSedha karavo. 'naMbuddIve tavana'-ityAdi gAthA che. sarva dvIpasamudronA madhyavartI jebUdvIpa che. tene co tarapha vIMTI lavaNa samudra rahelo che, tyAra pachI dhAtakIkhaMDa nAme dvIpa che, te pachI kAlodadhI samudra che. tyAra bAda puSkaravara dvIpa ane tyAra pachInA dIpanA samAna nAmavALA samudro che. eTale te pachI puSkaravara samudra. te pachI varuNavara dvIpa ane vaNavara samudra, kSIravaradvIpa kSIrodadhI samudra, dhRtavaradvIpa, vRtodadhI samudra, ikSuvaradvIpa ane ikSuvara samudra, naMdIzvara dvIpa ane naMdIzvara samudrae AThe samudro eka pratyAvatAra-eka eka rUpavALA che. ane pachInA dIpo ane samudro tripratyAvatArarUpa che. jema ke aruNa, aNavara, aNavarAvabhAsa, kuMDala, kuMDalavara, kuMDalavarAvabhAsa, rucaka, cakavara ane cakavarAvabhAsa-ItyAdi, ahIM A krama che-nandIzvara samudra pachI aruNadvIpa, aruNa samudra, te pachI aNavara dvIpa ane aNavara samadra-ityAdi nAmano uccAra karI keTalA dvIpasamadro kahI zakAya? mATe tenA nAmano saMgraha karIne kahe che- AbharaNavattha-ityAdi be gAthA che-je koI AbharaNanA nAmo hoya, jema ke hAra, ardhahAra, ratnAvalI, kanakAvalI pramukha, je koI vastranA nAmo cInAMzuka vagere hoya, je koI koSThapuTAdi gandhanA nAmo hoya, jalaruha, candrodyota vagere je utpalanA nAmo hoya, tilaka vagere je vRkSanA nAmo hoya, zatapatra, sahasapatra vagere padmanA nAmo hoya, pRthivI, ratnaprabhA vagere je pRthivInA nAmo hoya, je nava nidhinA nAmo, cakravartInA cauda ratnanA nAmo, calahimavaMta Adi varSadhara parvatAdinA nAmo, paddamAdi hRdonA(sarovaranA) nAmo, gaMgA sivu vagere nadIonA nAmo, karacchAdi vijayo, mAlyavaMtAdi vakSaskAra parvato, saudhamadi kalpo, zakra vagere indro, devakaru, uttaraka, mandara, merunI najIka vagere zakrAdinA AvAso, callahimavaMta vagere. parvatonA kUTo-zikharo, kRttikAdi nakSatro, candro ane sUryonA je nAmo che te badhAne tripratyayAvatAra karIne kahevA. jema ke hAradvIpa, hArasamudra, hAravara dIpa, harivara samudra, hAravarAvabhAsa dvIpa, hAravarAvabhAsa samudra-ityAdirUpe tripratyayAvatAra tyAM sadhI kahevA yAvat sUrya dvIpa, sUrya samudra, sUryavara dvIpa ane sUryavara samudra sUryavarAvabhAsa dvIpa ane sUryavarAvabhAsa samudra che. jIvAbhigamanI cUrNimAM kahyuM che ke-"mA tIvasamuA tapakoyArI thAvat sUryavAvamAsa: samudraH'' aruNAdi dviIpasamudra tripratyayAvatAravALA yAva-sUryavarAvabhAsa' samudra che tyAM sudhI karavA. tyAra pachI sUryavarAvabhAsa samudrane co tarapha vIMTI devadvIpa rahelo che, pachI devasamudra, pachI nAgadvIpa ane nAgasamudra. te pachI yakSadvIpa ane yakSasamudra, te pachI bhUtadvIpa ane bhUta samudra ane svayaMbhUramaNa dvIpa ane svayaMbhUramaNa samudra che. e pAMce devAdi dIpo ane devAdi samudro ekarUpavALA che, teono pratyayAvatAra thato nathI. jIvAbhigamanI cUrNimAM kahyuM che ane pa dvIpa: pasamudrA prArA' Iti. e pAMce dvIpo ane pAMce samudro eka prakAranA che. jIvAbhigama sUtramAM paNa kahyuM che-deva, nAga, yakSa, bhUta ane svayaMbhUramaNa e eka eka kahevo, kAraNa ke teone tripratyayAvatAra thato nathI. ra144pA loge NaM bhaMte! kiMNA' phuDe? kaihiM vA kArahiM? jahA aagaasthiggle| 2. zikhA (6. vi.) 457 Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 pannarasaM iMdiyapayaM paDhamo uddeso aloMgaMdAraM , ". | manovAMvAraM I. aloe-NaM bhaMte! kiMNA' phuDe,katihiM vA kArahiM pucchaa| goymaa| no dhammatthikAraNaMphuDe, jAva no AgAsatthikAraNaM phuDe, AgAsatthikAyassa deseNaM phuDe, AgAsatthi kAyassa padesehiM phuDe, no puDhavikAieNaM phuDe, jAva no addhAsamaeNaM phudde| ege ajIvadavvadese agurulahue aNaMtehiM agurulahuyaguNehiM saMjutte savvAyAse aNaMtabhAgUNe ITU0-rarAjA pannavaNAe bhagavaIe pannarasassa iMdiyapayassa paDhamo uddeso smtto| (mU0) he bhagavan! loka konAthI sparza karAyelo che? keTalA kAya vaDe sparza karAyelo che? ItyAdi AkAzathiggalanI jema jANavuM. he bhagavan! aloka konAthI sparza karAyelo che? keTalA kAya vaDe sparza karAyelo che? ItyAdi pRcchA. he gautama! dhamastikAyathI sparza karAyelo nathI, yAvatuM AkAzAstikAyathI sparza karAyelo nathI, AkAzAstikAyanA dezathI sparza karAyelo nathI. pathivIkAyathI sparza karAyelo nathI, yAvatuM addhAsamayathI sparza karAyelo nathI. te eka ajIvadravyano deza-bhAga che, ananta agurulaghu guNo vaDe saMyukta che ane sarva AkAzathI anattama bhAga nyUna che. //ra 2/446/l prajJApanA bhagavatImAM paMdaramA Indriyapadano prathama udezaka samApta. (TI0) pUrve AkAzathignala zabda vaDe lokasaMbadhe prazna karyo hato, have lokazabda vaDe ja loka saMbadhe prazna karavAnI icchAvALA sUtrakAra kahe che- toLe baM! vinA -he bhagavan! loka konAthI sparza karAyelo che-ityAdi sUtra pAThasiddha che. alokasUtra paNa pAThasiddha che, parantu alaka e eka ajIvadravyano deza che-eTale AkAzAstikAyano deza che. paNa saMpUrNa AkAzAstikAya nathI, kAraNa ke te lokAkAza vaDe hIna che. Aja kAraNathI te agurulaghurUpa che. kAraNa ke amUrta che. ananta agurulaghuguNo vaDe saMyukta che, kAraNa ke dareka pradeze sva ane para bhedavaDe bhinna ananta agurulaghuparyAyo hoya che. alokanuM keTaluM pramANa che? e mATe sUtrakAra kahe che-anantabhAga nyUna sarva AkAzarUpa che-eTale lokAkAzanA khaMDarahita sarva AkAzapramANa che. zrImadAcArya malayagiriviracita prajJApanA TIkAnA anuvAdamAM paMdaramA indriyapadano prathama udezaka samApta. 2. vipaI (. vi.) arihaMta koIne durgatimAM jatA bacAvatA nathI chatAM emane tAraka kahevAya che. enuM kAraNa che ke emanuM AlaMbana lenAro ane emanA kathanAnusAra cAlanAro durgatimAM jato nathI. jema nAkA DubatAM mANasane bacAvatI nathI paNa e naukAnuM AlaMbana le e avazya kinArA para AvI jAya. samudramAM na Dube. tema arihaMtanuM AlaMbana laIne e anusAra cAlanAro ja durgatimAM jato nathI ene sugati maLe ja che. - jayAnaMda 458 Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pannarasaM iMdiyapayaM bIo uddeso iMdiovacaya- iMdiyanivvattaNA-iMdiyanivvattaNAsamaya- iMdiyaladdhIdAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 / / bIo uddeso - bIouddesarasa atyAhigArA || iMdiyauvacaya 1 NivvattaNA 2 ya samayA bhave asaMkhejjA 3 / laddhI 4 uvaogaddhA 5 appAbahue visesAhiyA 6 / / ogAhaNA 7 avAe 8 IhA 9 tahA vaMjaNoggahe 10 ceva / davviMdiya 11 bhAviMdiya 12 tIyA baddhA purakkhaDiyA / / dvitIya uddezaka 1 )ndriyopayaya, 2 nirvartanA (indriyonI (utpatti), u nirvartanAnA asaMkhyAtA sabhayo, 4 sabdhi, pa upyogaaddhaaupayogano kALa, 6 alpabahutvamAM vizeSAdhika upayogano kALa, 7 avagraha, 8 apAya, 9 IhA, 10 vyaMjanAvagraha ane arthAvagraha, 11-12 atIta, baddha ane puraskRta dravyendriya ane bhAvendriya-e adhikAro bIjA uddezakamAM che. prathama uddezakanI vyAkhyA karI, have bIjA uddezakano prAraMbha karAya che, tenA prAraMbhamAM arthAdhikArano saMgraha karanArI A je gAthAkho che-prathama Indriyono upayaya mhevAnI che. 'upacIyate indriyamanenetyupacayaH' ne vaDe ndriyaM upayayane prApta thAya te upacaya-indriya yogya pudgalono saMgraha karavAnI zakti, indriyaparyApti. 2 tyAra pachI nirvartanA kahevAnI che, nirvartanAbAhya ane abhyantara rUpa nivRtti-AkAramAtranI utpatti. 3 tyAra bAda nirvartanA-indriyanI utpatti keTalA samaye thAya che? e praznamAM 'asaMkhyAtA samaye thAya che' e uttara kahevo joie. 4 tyAra pachI indriyAvaraNanA kSayopazamarUpa indriyonI labdhi kahevAnI che. 5 tyAra bAda upayogAdvA-indriyanA upayogano kALa kahevAno che. 6 tyAra pachI alpabahutvanA vicAramAM pUrva pUrvanI indriyonA upayogakALa karatAM uttarottara indriyano upayogakALa vizeSAdhika che te kahevAno che. 7 tyAra pachI avagraha-jJAna kahevAnuM che ane te apAyAdinA bhedathI aneka prakA2e che. mATe 8 tyAra pachI apAya kahevAno che. 9 tyAra pachI IhA, 10 tyAra pachI vyaMjanAgraha, 'ca' zabda nahi kahelA arthano samuccaya karanAra hovAthI arthAvagraha paNa kahevAno che. 11 tyAra bAda atIta, baddha ane puraskRta dravyendriya ane bhAvendriyano vicAra karavAno che. || iMdiovacayadAraM || kativihe NaM bhaMte! iMdiyauvacae pannatte ? goyamA ! paMcavihe iMdiyauvacae pannatte / taM jahAM sotiMdiya uvacate, cakkhiMdiyauvacate,ghANiMdiyauvacate, jibmindiyauvacate, phAsindiyauvacate / neraiyANaM bhaMte! kativihe indiovacae pannatte? goyamA! paMcavihe indiovacae pannatte, taM jahA- sotindiyauvacae, jAva phAsindiyauvacae, evaM jAva vemANiyANaM / jassa jai indiyA tassa tativiho ceva indiyauvacao bhANiyavvo1 / || iMdiyanivvattaNAdAraM || kativihA NaM bhaMte! indiyanivvattaNA pannattA ? goyamA ! paMcavihA indiyanivvattaNA pannattA, taM jahA- sotindiyanivvattaNA, jAva phAsindiyanivvattaNA / evaM neraiyANaM jAva vemANiyANaM, NavaraM jassa jai indiyA atthi 2 / || iMdiyanivvattaNAsamayadAraM || evaM sotindiyaNivvattaNA NaM bhaMte! kaisamaiyA pannattA ? goyamA ! asaMkhijjaisamaiyA aMtomuhuttiyA pannattA, ' jAva phAsindiyanivvattaNA / evaM neraiyANaM jAva vemANiyANaM 3 | || iMdiyaladdhIdAraM || kaivihANaM bhaMte! indiyaladdhI pannattA ? goyamA ! paMcavihA indiyaladdhI pannattA, taM jahA- sotindiyaladdhI, jAva phaasindiylddhii| evaM neraiyANaM jAva vemANiyANaM, NavaraM jassa jai indiyA atthi tassa tAvaiyAladdhI bhANiyavvA 4 / 459 Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 pannarasaM iMdiyapayaM bIo uddeso iMdiyauvaogaddhAdAraM || iMdiyauvaogaddhAdAraM // kativihA NaM bhaMte! indiyauvaogaddhA pannattA ? goyamA ! paMcavihA indiyauvaogaddhA pannattA, taM jahAsotindiyauvaogaddhA, jAva phAsindiyauvaogaddhA / evaM neraiyANaM jAva vemANiyANaM, NavaraM jassa jai indiyA atthi ||suu0-23||447|| (bhUta) he bhagavan! DeMTalA prArano indriyopayaya che? he gautama! pAMya prArano indriyopayaya che. te yA pramANe- 1 zrotrendriyopacaya, 2 cakSuindriyopacaya, 3 ghrANendriyopacaya, 4 jillendriyopacaya ane 5 sparzanendriyopacaya. he bhagavan! nairayikone keTalA prakArano indriyopacaya kahyo che? he gautama! pAMca prakArano indriyopacaya kahyo che, te A pramANe zrotrendriyopacaya, yAvat sparzanendriyopacaya. e pramANe vaimAniko sudhI jANavuM. jene jeTalI indriyo tene teTalA prakArano indriyopacaya kahevo. he bhagavan! indriyanirvartanA-indriyanI utpatti keTalA prakAranI kahI che? he gautama! indriyanirvartanA pAMca prakAranI kahI che. te A pramANe-zrotrendriyanirvartanA yAvat sparzendriyanirvartanA. e pramANe naiyikone yAvat vaimAnikone jANavuM. parantu jene jeTalI indriyo hoya tene teTalA prakAranI indriyanirvartanA kahevI. he bhagavan! zrotrandriyanI nirvartanA (utpatti) keTalA samayanI che? he gautama! asaMkhyAtA samayanA antarmuhUrtanI che. e pramANe sparzanendriyanirvartatA sudhI jANavuM. e pramANe nairayikothI mAMDI vaimAniko sudhI jANavuM. he bhagavan! keTalA prakAranI indriyalabdhi che? he gautama! pAMca prakAranI indriyalabdhi che. te A pramANe-zrotrendriyalabdhi yAvat sparzanendriyalabdhi. ema nairayikone yAvat vaimAnikone jANavuM. parantu jene jeTalI indriyo hoya tene teTalA prakAranI indriyalabdhi kahevI. he bhagavan! indriyopayogAdvA-indriyanA upayogano kALa keTalA prakArano che? he gautama! pAMca prakArano che. te A pramANe-zrotrendriya upayogAdvA yAvat sparzanendriya upayogAddhA. e pramANe nairayiko, yAvat vaimAnikone jANavuM. parantu jene jeTalI indriyo hoya tene teTalA prakArano indriyopayogAdvA samajavo. 523447thI etesiM NaM bhaMte! sotindiya - cakkhindiya- ghANindiya-jibbhiMdiya- phAsindiyANaM jahaNNayAe uvaogaddhAe ukkosiyAe uvaogaddhAe jahannukkosiyAe uvaogaddhAe kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA cakkhindiyassa jahaNNiyA uvaogaddhA, sotindiyassa jahaNNiyA uvaogaddhA visesAhiyA, ghANindiyassa jahaNNiyA uvaogaddhA visesAhiyA, jibbhindiyassa jahaNNiyA uvaogaddhA visesAhiyA, phAsindiyassa jahaNNiyA uvaogaddhA visesAhiyA, ukkosiyAe uvaogaddhAe - savvatthovA cakkhindiyassa ukkosiyA uvaogaddhA, sotindiyassa ukkosiyA uvaogaddhA visesAhiyA, ghANindiyassa ukkosiyA uvaogaddhA visesAhiyA, jibbhindiyassa ukkosiyA uvaogaddhA visesAhiyA, phAsindiyassa ukkosiyA uvaogaddhA visesAhiyA, jahaNNaukkosiyAe uvaogaddhAe- savvatthovA cakkhindiyassa jahaNNiyA uvaogaddhA, sotindiyassa jahaNiyA uvaogaddhA visesAhiyA, ghANiMdiyassa jahanniyA uvaogaddhA visesAhiyA, jibmindiyassa jahanniyA uvaogaddhA visesAhiyA, phAsiMdiyassa jahanniyA uvaogaddhA visesAhiyA, phAsiMdiyassa jahaNNiyAhiMto uvaogaddhAhiMto cakkhiMdiyassa ukkosiyA uvaogaddhA visesAhiyA, sotiMdiyassa ukkosiyA uvaogaddhA visesAhiyA, ghANiMdiyassa ukkosiyA uvaogaddhA visesAhiyA, jibdhiMdiyassa ukkosiyA uvaogaddhA visesAhiyA, phAsiMdiyassa ukkosiyA uvaogaddhA visesAhiyA / sU0 - 24 / / 448 / / (mULa) he bhagavan! e zrotrendriya, cakSuindriya, ghrANendriya, jihmendriya ane sparzanendriyonA jaghanya upayogAdvAmAM utkRSTa 460 Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pannarasaM iMdiyapayaM bIo uddeso iMdiyaogAhaNAdAraM- iMdiyAvAyadAraM-IhAdAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 upayogAdvAmAM ane jaghanya-utkRSTa upayogAddhAmAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI thoDo cakSuindriyano jaghanya upayogAdvA-upayoga kALa che, tethI zrotrandriyano janya upayogAddhA vizeSAdhika che, tethI ghrANendriyono jaghanya upayogAdvA vizeSAdhika che, tethI jijvendriyano janya upayogAdvA vizeSAdhika che, tethI sparzanendriyano jaghanya upayogAdvA vizeSAdhika che, utkRSTa upayogAdvAmAM-sauthI thoDo cakSuindriyano utkRSTa upayogAdvA che, tethI zrotrendriyano utkRSTa upayogAddhA vizeSAdhika che, tethI ghrANenyino utkRSTa upayogAdvA vizeSAdhika che, tethI jijvendriyano utkRSTa upayogAddhA vizeSAdhika che ane tethI sparzanendriyano utkRSTa upayogAdvA vizeSAdhika che. jaghanya utkRSTa upayogAdvAmAM-sauthI thoDo cakSuindriyano jaghanya upayogAdvA che, tethI zrotrandriyano jaghanya upayogAddhA vizeSAdhika che, tethI ghrANendriyano jathanya upayogAddhA vizeSAdhika che, tethI jijvendriyano jaghanya upayogAdvA vizeSAdhika che, tethI sparzanendriyano jaghanya upayogAddhA vizeSAdhika che. sparzanendriyanA jaghanya upayogAddhAthI cakSuindriyano utkRSTa upayogAddhA vizeSAdhika che, tethI zrotrendriyano utkRSTa upayogAddhA vizeSAdhika che, tethI ghrANendriyano utkRSTa upayogAddhA vizeSAdhika che. tethI jindriyano utkRSTa upayogAddhA vizeSAdhika che, tethI sparzanendriyano utkRSTa upayogAdvA vizeSAdhika che. 244485 (TI0) temAM 'yazoddeza nirdeza:' uddeza pramANe nirdeza hoya che, mATe prathama indriyopacaya sUtra kahe che--'videzaM aMte phaiyivaSar patte'? he bhagavan! keTalA prakArano indriyopacaya che? ityAdi sugama che, parantu je nairayikAdine jeTalI indriyono saMbhava hoya tene teTalA prakArano indriyopacaya kahevo. temAM nairayikothI mAMDI stanitakumAra sudhI pAMca prakArano indriyopacaya hoya che. pRthivI, pANI, teja, vAyu ane vanaspatione eka prakArano, be indriyone be prakArano, teindriyone traNa prakArano, caurindriyone cAra prakArano ane tiryaMca paMcendriya, manuSya, vyantara, jyotiSika ane vaimAnikone pAMca prakArano indriyopacaya hoya che. krama AvA prakArano che--sparzana, rasana, ghrANa, cakSu ane zrotrendriya. e pramANe indriya nirvartanA vagere saMbandha sUtro jANavAM. kAraNa ke prAyaH sugama che. parantu indriyopayogAdvA-jeTalA kALa sudhI indriyo vaDe upayogavALo hoya teTalA kALano indriyopayogAdvA kahevAya che. 24448 // || IniyamonA bAvAra || kativihA NaM bhaMte! iMdiyaogAhaNA pannattA ? goyamA ! paMcavihA iMdiyaogAhaNA pannattA, taM jahA sotiMdiyaogAhaNA, jAva phAsiMdiyaogAhaNA, evaM neraiyANaM jAva vemANiyANaM, navaraM jassa jai iMdiyA atthi 6 / / sU0 - 25 / / 449 // (mULa) he bhagavan! keTalA prakA2e indriyAvagrahaNA-indriyo vaDe avagraha-jJAna thAya che? he gautama! pAMca prakAre indriyAvagraha che. te A pramANe-zrotrendriyAvagraha, yAvat sparzanendriyAvagraha. e pramANe naiyikone yAvat vaimAnikone jANavuM. parantu jene jeTalI indriyo hoya tene teTalA prakArano indriyAvagraha kahevo. 525449 // (TI0) 'RtivihA khaM bhaMte! ohaLA pannattA' he bhagavan! keTalA prakArano indriyAvagraha che ityAdi. indriyo vaDe avagraha-jJAna thAya te indriyAvagraha kahevAya che. / / 25449 // || phaiDiyAvAcavAra || katividhe NaM bhaMte! iMdiyaavAe pannatte ? goyamA ! paMcavidhe iMdiyaavAe pannatte, taM jahA- sotiMdiyaavAe, jAva phaasiNdiyavaae| evaM neraiyANaM jAva vemANiyANaM, navaraM jassa jai iMdiyA atthi| ||phkAvAra || RtivihA khaM bhaMte! vRMdA pannattA?oyamA! paMcavihA vRMdA pannattA, taMnA-sortividyA, nAva liliyA vaM 461 Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 pannarasaM iMdiyapayaM bIo uddeso uggahadAraM jAva vemANiyANaM, NavaraM jassa jai iMdiyA / 30vAra katividheNaM bhaMte! uggahe pannatte? goyamA! duvihe uggahe pannatte, taMjahA-atthogahe ya vaMjaNoggahe yA vaMjaNoggahe NaM bhaMte! katividhe pannatte? goyamA! cauvvidhe pannatte, taM jahA-sotidiya-vaMjaNoggahe, ghANiMdiyavaMjaNoggahe, jibmiMdiyavaMjaNoggahe, phaasiNdiyvNjnnogghe| atthoggahe NaM bhaMte! katividhe pannatte? goyamA! chavvihe atthoggahe pannatte, taM jahA-sotidiyaatthoggahe, cakkhiMdiyaatthoggahe, ghANiMdiyaatthoggahe, jinmiMdiyaatthoggahe, phAsiMdiatthoggahe, noiMdiyaatthoggahe ||suu0-26||450|| (mU9) he bhagavan! keTalA prakArano indriyAya kahelo che? he gautama! pAMca prakArano IndriyApAya kahelo che. te A pramANe-zrotrakriyApAya, vAva-sparzanendriyApAya. e pramANe narayiko yAvat vaimAnikone jANavuM, parantu jene jeTalI indriyo hoya tene teTalA prakArano apAya jANavo. he bhagavan! keTalA prakAranI IhA che? he gautama! pAMca prakAranI IhA che, te A pramANe-zrotrendriya IhA, yAvat sparzanendriya IhA. e pramANe vaimAniko sudhI jANavuM. parantu jene jeTalI indriyo hoya tene teTalA prakAranI IhA jANavI. he bhagavan! keTalA prakArano avagraha che? he gautama! be prakArano avagraha che. te A pramANe-arthAvagraha ane vyaMjanAvagraha. he bhagavana! vyaMjanAvagraha keTalA prakArano che? he gautama! vyaMjanAvagraha cAra prakArano che. te A pramANe--1 zrotrendriya vyaMjanAvagraha, 2 dhrANendriyavyaMjanAvagraha, 3 jilvendriyavyaMjanAvagraha, 4 sparzanendriyavyaMjanAvagraha. he bhagavan! arthAvagraha keTalA prakArano che? he gautama! athavagraha cha prakArano che. te A pramANe-1 zrotrendriya athavagraha, 2 cakSuIndriya arthAvagraha, 3 dhrANendriya arthAvagraha, 4 jilvendriya athavagraha, pa sparzendriya athavagraha ane 6 noIndriya athavagraha. //ra6/450 neraiyANaM bhaMte! kativihe uggahe paNNate? goyamA! duvihe uggahe pannatte,taMjahA-atthoggahe ya vaMjaNoggahe yA evaM asurakumArANaM jAva thnniykumaaraannN| puDhavikAiyANaM bhaMte! katividhe uggahe pannatte? goymaa| duvidhe uggahe pannatte-atthoggahe ya vaMjaNoggahe y| puDhavikAiyANaM bhaMte! vaMjaNoggahe katividhe pannatte? goymaa| ege phAsiMdiyavaMjaNoggahe pnntte| puDhavikAiyANaM bhaMte! katividhe atthoggahe paNNatte? goymaa| ege phAsiMdiyaatthoggahe pnntte| evaM jAva vnnssikaaiyaannN| evaM beiMdiyANa vi, navaraM beiMdiyANaM vaMjaNoggahe duvihe pannatte, atthoggahe duvihe pannatte, evaM teiMdiya-cauridiyANa vi, NavaraM iMdiyaparivuDDI kaayvvaa| cauridiyANaM vaMjaNoggahe tividhe pannatte, atthoggahe cauvvidhe pannatte, sesANaM jahA neraiyANaM jAva vemANiyANaM 9-10 / |suu0-27||451|| (mU0) he bhagavan! narayikone keTalA prakArano avagraha kahyo che? he gautama! be prakArano kahyo che. te A pramANe-athavagraha ane vyaMjanAvagraha. e pramANe asurakumArothI mAMDI svanitakumAro sudhI jANavuM. he bhagavana! pRthivIkAyakone keTalA prakArano avagraha che? he gautama! be prakArano che, te A pramANe-arthAvagraha ane vyaMjanAvagraha. he bhagavana! pRthivIkAyikone vyaMjanAvagraha keTalA prakArano che? he gautama! eka sparzendriya-vyaMjanAvagraha che. he bhagavan! pRthivIkAyikone keTalA prakArano athavagraha che? he gautama! eka sparzendriyAthavagraha che. e pramANe vanaspatikAyiko sudhI jANavuM. e pramANe beIndriyone paNa samajavuM. parantu beIndriyone vyaMjanAvagraha ane arthAvagraha be prakArano che. ema teIndriya ane caurindriyone paNa jANavuM, parantu IndriyonI vRddhi karavI. caurindriyone vyaMjanAvagraha traNa prakArano ane athavagraha cAra prakArano che. bAkInAne vaimAniko sudhI narayikonI peThe jANavuM. ra74pa1// 462 Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pannarasaM iMdiyapayaM bIo uddeso uggahadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 (TI0) indriyAvagraha saMbandhu sAmAnyarUpe prazna karyo hato, parantu sAmAnya vizeSane Azrita hoya che mATe apAyAdi vizeSa saMbandhu sUtro kahe che--'RtiviSe aaN aMte! phariyaJavAr pannatte?' he bhagavan! indriyApAya keTalA prakArano kahyo che? ityAdi. temAM avagraharUpa jJAna vaDe avagRhIta-sAmAnyarUpe jANelA ane IhA jJAna vaDe Ihita-vicArela arthano nirNayarUpa je adhyavasAya te apAya. 'A zaMkhano ja zabda che, athavA raNazIMgaDAno ja che' ityAdirUpa nizcayAtmaka bodha te apAya. 'IhA' iti. Idh dhAtu ceSTA arthamAM che. sadbhUta arthanI vicAraNArUpa ceSTA te IhA. tAtparya e che ke avagraha pachI ane apAyanI pUrve sadbhUta arthavizeSane grahaNa karavA tarapha ane asadbhUta artha vizeSano tyAga karavA abhimukha, prAyaH ahIM zaMkha vagerenA madhurutvAdi zabdadharmo jaNAya che ane raNazIMgaDA vagerenA karkaza niSThuratvAdi zabdadharmo jaNAtA nathI, AvA prakAranI mativizeSa te IhA. bhASyakAra kahe che--''mULamUyavizesAvALavvAyAmimuhamaihA''sadbhUta arthane grahaNa karavA ane asadbhUta / arthane tyAga karavA abhimukha bodha vizeSa te IhA. 'tuviSe bohe panatte'--be prakArano avagraha che-- arthAvagraha ane vyaMjanAvagraha. temAM arthano ava-apakRSTa graha-jJAna eTale jeno nirdeza na karI zakAya evA sAmAnya rUpAdi arthanuM grahaNa-jJAna te arthAvagraha. ahIM nandisUtranA cUrNikAra kahe che--'sAmanasa vAvikSesaLarahiyamsa anidsta avAho'' iti. rUpAdi vizeSaNarahita eTale A rUpa che, gandha che, zabda che ke sparza che ityAdi nAmajAtyAdinI kalpanA rahita, jeno nirdeza na karI zakAya evA sAmAnya arthanuM grahaNa te avagraha. 'vyanyate anena gartha:' jema pradIpa vaDe ghaTa pragaTa karAya tema je vaDe artha pragaTa karAya te vyaMjana eTale upakaraNa indriya ane zabdAdirUpe pariNata thayelA dravyono paraspara saMbandha jANavo. kAraNa ke saMbandha thavAthI ja zrotra vage2e indriyo vaDe te te artha pragaTa karI zakAya che, te sivAya nahi, mATe indriya ane zabdAdi arthano saMbandha vyaMjana samajavo. A saMbandhe bhASyakAra kahe che ke ''vaMgingarjJeLatyo SaDuba lIveba vanAM tuM nA savAraniMdriyasaddA pariNayasaMnanyo'' jema dIvA vaDe ghaTa pragaTa karAya tema je vaDe artha 'vyanyate' pragaTa karAya te vyaMjana ane te u5ka2Nendriya ane zabdAdi pariNAmavALA dravyano saMbandha jANavo. te vyaMjana-saMbandha vaDe saMbandhane prApta thayelA zabdAdirUpa arthanuM avyaktarUpa jJAna te vyaMjanAvagraha. athavA 'vyanyate' je pragaTa karAya te vyaMjanaupakaraNendriyane prApta thayelA zabdAdirUpa pariNAmavALA dravyono avagraha-avyakta jJAna te vyaMjanAvagraha. (pra0)--prathama vyaMjanAvagraha thAya che ane tyAra pachI arthAvagraha thAya che to ahIM prathama arthAvagraha kema kahyo che? (u)--spaSTarUpe jaNAya che te mATe prathama arthAvagraha kahyo che. te A pramANe--arthAvagraha spaSTarUpe badhA prANIo vaDe anubhavAya che. kAraNa ke atyanta zIghra gamanAdi kriyAmAM ekavAra jaladIthI jJAna thAya che ke 'kaMika joyuM-anubhavyuM paNa barobara vicAryuM nahi'-evA prakArano vyavahAra thAya che. vaLI arthAvagraha sarva indriyo ane manadvArA thAya che ane vyaMjanAvagraha ema thato nathI, mATe prathama arthAvagraha kahyo che. have vyaMjanAvagraha pachI arthAvagraha thAya che e kramane AzrayI prathama vyaMjanAvagrahanuM svarUpa pratipAdana ka2vAnI icchAvALA sUtrakAra ziSyadvArA prazna karAve che--'vaMgaLoLahe khaM bhaMte! viSe patnatte'-he bhagavan! vyaMjanAvagraha keTalA prakArano che'? ityAdi. ahIM vyaMjana eTale 'upakaraNendriya ane zabdAdirUpa pariNAmavALA dravyano paraspara saMbandha' ema pUrve kahyuM tethI zrotra vagere cAra indriyono vyaMjanAvagraha thAya che cakSu ane manano thato nathI. kAraNa ke te banne aprAptakArI-aprApta viSayane grahaNa kare che, te aprAptakAritAno vicAra nandisUtranI TIkAmAM batAvyo che mATe ahIM batAvatA nathI. arthAvagraha cha prakArano che. te A pramANe--'soviyaJatyutte' zrotrendriyArthAvagraha ityAdi. zrotrendriya vaDe vyaMjanAvagraha thayA pachI eka samayamAM jeno nirdeza na thai zake evuM sAmAnyamAtra arthanuM jJAna te zrotrandriyArthAvagraha. e pramANe ghrANendriya, jihmendriya ane sparzanendriyanA arthAvagraha saMbandhe paNa kahevuM. cakSu ane manano vyaMjanAvagraha thato nathI, tethI te banneno prathamaja svarUpa, dravya, guNa ane kriyAnI kalpanA rahita, jeno nirdeza na thai zake evA sAmAnyamAtra svarUpavALA arthanA jJAnarUpa arthAvagraha jANavo. 463 Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 pannarasaM iMdiyapayaM bIo uddeso payAraMtareNa iMdiyabheyA-davviMdiyadAraM "nokiya sthAvAho' noindriyAthavagraha-noindriya-mana, te dravya ane bhAva e be prakAranuM che. temAM mana:paryApti nAmakarmanA udayathI manayogya vargaNAnA pudgalo grahaNa karI manarUpe pariNamana karavuM te dravya mana. e saMbandha nasUitranA cUrNikAra temaja kahe che-pApamttinA vikhkhoDayo no maLavacce dhinuM mojuM pariNAmavA ravyA zvamaLo mana' iti. manapati nAmakarmanA udayathI yogya manodravyane grahaNa karIne manapaNe pariNAma pamADelAM dravyo dravya mana kahevAya che. tathA dravya manane avalaMbI jIvano je manana pariNAma te bhAvamana. te pramANe nadisUtranA cUrNikAra kahe che- "jIvo puNa maNapariNAmakiriyAvaMto bhaavmnno| kiM bhaNiyaM hoi? maNadavvAlaMbaNo jIvassa maNaNavAvAro bhAvamaNo mana' Iti-mananA pariNAmanI kriyAvALo jIva bhAvamana kahevAya che. zuM kahyuM? mana dravyone avalaMbI jIvano mananavyApAra te bhAvamana kahevAya che. temAM ahIM bhAva mananuM prayojana che, kAraNa ke tenuM grahaNa karavAthI avazya dravya mananuM paNa grahaNa thAya che. ane dravya mana sivAya bhAva manano asaMbhava che. bhAva mana sivAya paNa bhavastha kevalajJAnInI peThe dravya manano saMbhava che. mATe kahyuM che ke ahIM bhAvamananuM prayojana che. temAM noindriyabhAva mana vaDe arthAvagraha-dravyandriyanA vyApAranI apekSA sivAya A zuM che?' e pramANe ghaTAdi arthanA svarUpanI vicAraNA karavAmAM abhimukha, prathama eka samaya mAtrano, rUpAdi tathA UrvIkArAdi (UbhI AkRti vagere) vizeSanI vicAraNArahita, jeno nirdeza na thaI zake evo, sAmAnya mAtranA vicArarUpa bodha te noIndriyAthavagraha. avagrahanuM grahaNa upalakSaNa-sUcaka che, tethI noindriyAthavagrahanuM sAkSAt grahaNa che ane te sivAya bIjA IhA ane apAyanuM upalakSaNathI grahaNa kareluM che. kAraNa ke sUtranI gati vicitra hovAthI doSa nathI. l/ra7ll451 . || pacAvaMtare phaMtiyameyA |. - kativihA NaM bhaMte! iMdiyA pannattA? goyamA! duvihA pannattA, taM jahA-davviMdiyA ya bhAviMdiyA y| IT nirivAra II. kati NaM bhaMte! davviMdiyA pannattA? goyamA! aTTha daviMdiyA pannattA, taM jahA-do sottA, do nettA, do ghANA, jIhA, phaase| neraiyANaM bhaMte! kati davviMdiyA pannattA? goyamA! aTTha ete ceva, evaM asurakumArANaM jAva thaNiyakumArANa vi| puDhavikAiyANaM bhaMte! kati davviMdiyA pannattA? goyamA! ege phAsiMdie pnntte| evaM jAva vnnssikaaiyaannN| beIdiyANaM bhaMte! kati davviMdiyA pannattA? goyamA! do davviMdiyA pannattA, taMjahA-phAsiMdie ya jinmiMdie y| teiMdiyANaM pucchaa| goyamA! cattAri davviMdiyA pannattA, taM jahA-do ghANA, jIhA, phaase| cauridiyANaM pucchaa| goyamA! cha davviMdiyA pannattA, taM jahA-do NettA, do ghANA, jIhA, phaase| sesANaM jahA neraiyANaM jAva temAyA tU0-28412 (mU9) he bhagavana! indriyo keTalA prakAranI che? he gautama! be prakAranI che, te A pramANe-drandriyo ane bhAvejiyo. he bhagavan! dravyandriyo keTalA prakAranI che? he gautama! ATha dravyandriyo che. te A pramANe-be zrotra, be netra, be dhrANanAsikA, jIbha ane sparzana. he bhagavan! narayikone keTalI dravyandriyo hoya che? he gautama! e ATha ja hoya che. e pramANe asurakumArone yAvat svanitakumArone jANavuM. he bhagavan! pRthivIkAyikone keTalI dravyandriyo hoya che? he gautama! eka sparzanendriya hoya che. e pramANe vanaspatikAyiko sudhI jANavuM. he bhagavan! beIndriyone keTalI dravyandriyo hoya che? he gautama! be dravyandriyo hoya che. te A pramANe sparzanendriya ane jihavendriya. te Indriyo saMbadhe pRcchA. ' he gautama! cAra dravyandriyo hoya che. te A pramANe-be ghANa-nAsikA, jIbha ane sparzana, caurindriyo saMbaMdhe pRcchA. he gautama! cha dravyendriyo hoya che. te A pramANe-be netro, be nAsikA, jIbha ane sparzana. bAkI badhA jIvone 464. Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pannarasaM iMdiyapayaM bIo uddeso davviMdiyadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 nirayikonI jema vaimAniko sudhI jANavuM. //ra845rA. (10) 'kativihA NaM bhaMte! iMdiyA pannattA' lagavan! indriyo 328 // 5||2nii cha? dravyendriyasUtra sugama cha. // 24 // teno pUrva viyA2 42ko cha. 'kai NaM bhaMte! davviMdiyA pannattA'-' lagavan! 2ii dravyendriyo 5 cha'-tyAdi dravyandriyanI saMkhyA viSe sUtra ane daMDaka saMbandha sUtra pAThasiddha che. ll28452 egamegassaNaM bhaMte! neraiyassa kevaiyA davviMdiyA atItA? goyamA! annNtaa| kevaiyA baddhellagA? goyamA! atttth| kevaiyA purekkhaDA? goyamA! aTTha vA sola vA sattarasa vA saMkhejjA vA asaMkhejjA vA aNaMtA vaa| egamegassaNaM bhaMte! asarakumArassa kevaiyA davviMdiyA atItA? goyamA! annNtaa| kevaiyA baddhellagA? atttth| kevaiyA purekkhaDA? aTTha vA nava vA [sattarasa vA] saMkhejjA vA asaMkhejjA vA aNaMtA vaa| evaM jAva thaNiyakumArANaM tAva bhaanniyvvN| evaM puDhavikAiya-AukAiya-vaNassaikAiyassa vi, navaraM kevaiyA baddhellaga? ti pucchAe uttaraM ekke phAsiMdiyadavviMdie pnnnntte| evaM teukAiya-vAukAiyassa vi, navaraM purekkhaDA nava vA dasa vaa| evaM beiMdiyANa vi, NavaraM baddhellagapucchAe donnnni| evaM teiMdiyassa vi, NavaraM baddhellagA cttaari| evaM cauridiyassa vi, navaraM baddhellagA ch| paMciMdiyatirikkhajoNiya-maNUsa-vANamaMtara-joisiya-sohammIsANagadevassa jahA asurakumArassa, navaraMmaNUsassa purekkhaDA kassai asthi kassai Natthi,jassatthi aTTha vA nava vA saMkhejjA vA asaMkhejjA vA aNaMtA vaa| saNaMkumAra-mAhiMda-baMbha-laMtaga-sukka-sahassAra-ANaya-pANaya-AraNa-accuyagevejjagadevassa ya jahA neriyss| egamegassa NaM bhaMte! vijaya-vejayaMta-jayaMta-aparAjiyadevassa kevaiyA davviMdiyA atItA? goyamA! aNaMtA, kevaiyA baddhellagA? aTTha, kevaiyA purekkhaDA? aTTha vA solasa vA cauvIsA vA saMkhejjA vaa|svvtttthsiddhgdevss atItA aNaMtA, baddhellagA aTTa, purekkhaDA atttth| neraiyANaM bhaMte! kevaiyA davviMdiyA atItA? goyamA! aNaMtA, kevaiyA baddhellagA? goyamA! asaMkhejjA,kevaiyA purekkhaDA? goyamA! annNtaa| evaM jAva gevejjagadevANaM, navaraMmaNUsANaM baddhellagA siya saMkhejjA, siya asNkhejjaa| vijayavejayaMta-jayaMta-aparAjitadevANaM pucchaa| goyamA! atItA aNaMtA, baddhellagA asaMkhejjA, purekkhaDA asNkhejjaa| svvtttthsiddhgdevaannNpucchaa|goymaa! atItA aNaMtA, baddhellagA sNkhejjaa,purekkhddaasNkhejjaa| suu0-29||453|| (mULa) he bhagavan! eka eka nairayikane keTalI dravyandriyo atIta-bhUtakALamAM thayelI hoya? he gautama! ananta hoya. keTalI dravyandriyo baddha-vartamAnakALe vidyamAna hoya? he gautama! ATha hoya. keTalI puraskRta-bhaviSyakALe thavAnI hoya che? he gautama! ATha, soLa, sattara, saMkhyAtA, asaMkhyAtA ane ananta dravyandriyo bhaviSyamAM thavAnI hoya che. he bhagavan! eka eka asurakumArane keTalI draendriyo atIta-pUrve thayelI hoya? he gautama! ananta dravyendriyo hoya. 32ii paddha-vartamAna dravyendriyo Doya? mAha hoya. 32jI laviSyamA thapAnI Doya? sAta, mATha, nava, [sattara,] saMkhyAtI, asaMkhyAtI ke ananta hoya. e pramANe svanitakumAro sudhI kahevuM. ema pRthivIkAyiko, akhAyiko ane vanaspatikAyiko paNa jANavA. parantu keTalI baddha-vartamAna dravyendriyo hoya? e praznanA uttaramAM eka sparzanendriyarUpa bendriya hoya. e pramANe tejaskAyika ane vAyukAyika saMbandha kahevuM. parantu bhaviSyamAM thanArI jaghanyapade nava athavA dasa dravyendriyo hoya. e pramANe beIndriyone paNa kahevuM. parantu baddha-vartamAna dravyendriyanA praznamAM be dravyandriyo hoya. ema teIndriyone jANavuM. parantu teone cAra baddha dravyandriyo hoya. caurindriyone paNa emaja jANavuM. parantu tene cha baddha-vartamAna dravyandriyo hoya. paMcendriya tiryaca, manuSya, vyaMtara, jyotiSika, saudharma ane IzAna devone 465 Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 pannarasaM iMdiyapayaM bIo uddeso davviMdiyadAraM asurakumAranI peThe kahevuM. paranta manuSyane dravyandriyo bhaviSyamAM thavAnI koIne hoya ane koIne na hoya. jene hoya tene ATha, nava, saMkhyAtI, asaMkhyAtI ke ananta dravyendriyo hoya. sanaskumAra, mAhendra, brahmaloka, lAMtaka, zukra, sahasAra, Anata, prANata, AraNa, ayyata ane naiveyaka devane narayikanI peThe jANavuM. he bhagavan! eka eka vijaya, vijayanta, jayanta ane aparAjita devane keTalI dravyandriyo atIta-pUrve thayelI hoya? he gautama! ananta dravyandriyo thayelI hoya. keTalI baddha-vartamAna dravyandriyo hoya? ATha hoya, keTalI bhaviSyamAM thavAnI hoya? ATha, soLa, covIza athavA saMkhyAtI hoya. savarthasiddha devane atIta-bhUtakALe ananta dravyandriyo thayelI hoya. baddha-vartamAna ATha hoya ane bhaviSyamAM thavAnI ATha hoya. he bhagavana! narayikone keTalI dravyandriyo atIta-pUrve thayelI hoya? he gautama! ananna thayelI hoya. keTalI baddha-vidyamAna hoya? he gautama! asaMkhyAtI hoya. ane bhaviSyamAM thavAnI keTalI hoya? he gautama! ananta hoya. e pramANe raiveyaka devo sudhI jANavuM. parantu manuSyone baddha dravyandriyo kadAcit saMkhyAtI hoya ane kadAcit asaMkhyAtI hoya. vijaya, vaijayanta, jayanta ane aparAjita devo saMbadhe pRcchA. he gautama! atIta kALe ananta, baddha-vartamAna asaMkhyAtI, ane bhaviSyamAM thavAnI asaMkhyAtI dravyendriyo hoya che. savathisiddha devo saMbaMdhe pRcchA, he gautama! pUrvakALe thayelI ananta, vidyamAna saMkhyAtI, ane bhaviSyamAM thavAnI saMkhyAtI dravyandriyo hoya che. //ra9ll453 (TI) eka eka jIva saMbadhe atIta, baddha (vartamAna) ane puraskRta (bhaviSyamAM thavAnI) dravyandriyanA vicAramAM 'puravaThA adR vA sosa, vA sarasa vA vA vA avinnA vA vaMtA vA' puraskRta-bhaviSyakAlIna dravyandriyo ATha, soLa, sattara, saMkhyAtI, asaMkhyAtI ke ananna jANavI. je nairayika pachInAja bhavamAM manuSyapaNuM pAmIne siddha thAya-mukta thAya tene manuSya bhavasaMbandhI ATha indriyo, ane je pachInA bhavamAM tiryacapaNuM pAmI tyAMthI maraNa pAmI manuSyamAM AvIne siddha thAya tene tiryaMcabhavanI ATha ane manuSyabhavanI ATha maLIne soLa indriyo hoya. je narakathI nIkaLI pachInA bhavamAM tiryaMcapaMcendriyapaNuM pAmI tyAra pachI eka bhavamAM pRthivIkAyikAdi thaIne manuSyamAM AvI siddha thAya tene tiryaMcabhavanI ATha, eka pRthivIkAyikAdibhavanI ane ATha manuSyabhavanI ema sattara dravyorjiyo hoya. saMkhyAtA kALa sudhI saMsAramAM rahenArane saMkhyAtI, asaMkhyAtA kALa sudhI rahenArane asaMkhyAtI ane anantakALa pathata rahenArane ananta dravyandriyo hoya. . asurakumAra sUtramAM 'puravaThA madda vA nava vA' bhaviSyamAM prApta thavAnI ATha athavA nava vagere indriyo hoya. temAM asurakumAranA bhavathI nIkaLI pachInA bhAvamAM manuSyapaNuM pAmI siddha thAya tene ATha dravyandriyo hoya. asurakumArathI mAMDI IzAna sudhInA devo pRthivI, pANI ane vanaspatimAM utpanna thAya che, tethI pachInA bhAvamAM pRthivyAdimAM jaIne tyAra pachI manuSyapaNuM pAmIne siddha thAya tene nava Indriyo hoya, saMkhyAtI, asaMkhyAtI ane ananta dravyendriyono vicAra pUrvanI peThe karavo. pRthivI, pANI ane vanaspatinA sUtramAM revaDI adR vA nava vA' Iti. bhaviSyamAM thavAnI ATha, nava vagere Indriyo hoya che. pRthivyAdi potAnA bhavathI nIkaLIne pachI manuSyomAM utpanna thAya ane siddha thAya, temAM je pachInA bhAvamAM manuSyapaNuM pAmIne siddha thAya tene manuSyabhava saMbandhI ATha Indriyo hoya, ane je pachI eka pRthivyAdi bhava karIne tyArabAda manuSyabhava pAmI siddha thAya tene nava dravyandriyo hoya. tejaskAyika ane vAyukAyiko maraNa pAmI tarata manuSyapaNuM ja pAmatA nathI, ane beindriyo, te indriyo ane caurindriyo pachI turata manuSyapaNuM pAme che, paraMtu teo siddha thatA nathI, tethI teonA sUtramAM jaghanya pade nava ke dasa dravyandriyo hoya ema kahevuM joie. bAkInAno vicAra pUrve kahyA pramANe karavo, manuSyasUtramAM puraskRta-bhaviSyamAM thavAnI drandriyo koIne hoya athavA na hoya, te bhaveja siddha thanArane na hoya ane bAkInAne hoya, jeone hoya teo paNa jo pachInA bhavamAM pharIthI manuSya thaIne siddha thAya tene ATha ane je vacce pRthivyAdino eka bhava karI manuSya thaIne siddha thAya tene nava hoya. bAkInAno vicAra pUrvanI peThe karavo. sanakumArAdi devo maraNa pAmI turata pRthivyAdimAM 466 Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pannarasaM iMdiyapayaM bIo uddeso davviMdiyadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 AvatA nathI, parantu paMcendriyomAM Ave che. tethI teo nairayikonI peThe kahevA. mATe kahyuM che ke 'sanatkumAra, mAhendra, brahmaloka, lAnta, zuru, sahasAra, jJAnata, prAeAta, khArA, ayyuta jane graiveya hevone nairayionI peThe mhevu. vijayAdi cA2 deva saMbandhI sUtromAM je pachInA bhavamAM manuSyapaNuM pAmIne siddha thAya tene ATha dravyendriyo hoya. je ekavAra manuSya thaine pharIthI paNa manuSyapaNuM pAmI siddha thAya tene soLa dravyendriyo hoya, ane je vacce devapaNuM anubhavI manuSya thaine siddha thAya tene covIza hoya, kAraNa ke manuSyabhavamAM ATha, devabhavamAM ATha ane pharIthI manuSyabhavamAM ATha. saMkhyAtA kALa sudhI saMsAramAM rahenArane saMkhyAtI dravyendriyo hoya che. ahIM vijayAdi cAra devomAM gayelA ghaNA kALaparyanta asaMkhyAtA } anantANa sudhI saMsAramA rahetA nathI. tethI 'saMkhejjA vA' saMkhyAta Aja uhyo che, pe| 'nAsaMkhejjA anaMtA vA'--asaMkhyAta ane anantakALa kahyo nathI. sarvArthasiddha pachInA bhavamAM avazya siddha thAya che, tethI tene jaghanya ane utkRSTa sivAya bhaviSyamAM thavAnI ATha ja dravyendriyo hoya che. bahuvacananA vicAramAM nairayikasUtrane viSe baddha dravyendriyo asaMkhyAtI hoya che, kAraNa ke nairayiko asaMkhyAtA che. e pramANe jADInA sUtrobhAM upayoga-dhyAna rAjI hevu. parantu manuSyasUtramA 'siya saMkhijjA siya asaMkhijjA' - 56Aya saMkhyAtI hoya ane kadAca asaMkhyAtI hoya. ahIM saMmUrchima manuSyo kadAcit sarvathA hotA nathI, kAraNa ke teno covIza muhUrtapramANa virahakALa pUrve kahyo che. jyAre saMmUmi manuSyo praznasamaye sarvathA na hoya tyAre saMkhyAtI dravyendriyo hoya, kAraNa ke garbhaja manuSyo saMkhyAtA che. jyAre saMmUrchima manuSyo paNa hoya che tyAre asaMkhyAtI dravyendriyo hoya che. sarvArthasiddha mahAvimAnanA devo saMkhyAtA hoya che, kAraNa ke bAdara ane moTA zarIravALA chatAM parimita kSetramAM rahe che. tethI teone baddha ane puraskRta dravyendriyo saMkhyAtI hoya che. I290453|| egamegassa NaM bhaMte! neraiyassa neraiyatte kevaiyA davviMdiyA atItA ? goyamA ! aNaMtA, kevaiyA baddhellagA? goyamA ! aTTha, kevaiyA purekkhaDA ? goyamA ! kassai atthi kassai natthi, jassatthi aTTha vA solasa vA caThavIsA vA saMkhejjA vA asaMkhejjA vA aNaMtA vA / egamegassa NaM bhaMte! neraiyassa asurakumAratte kevaiyA davviMdiyA atItA? goyamA! aNaMtA, kevaiyA baddhellagA? goyamA ! Natthi, kevaiyA purekkhaDA ? goyamA! kassai atthi kassai natthi, jassatthi aTTha vA solasa vA caDavIsA vA saMkhejjA vA asaMkhejjA vA anaMtA vA / evaM jAva thnniykumaartti| egamegassa NaM bhaMte! neraiyassa puDhavikAiyatte kevaiyA davviMdiyA atItA? goyamA ! anaMtA, kevaiyA baddhellagA? goyamA ! Natthi, kevaiyA purekkhaDA ? goyamA ! kassai atthi kassai natthi, jassatthi ekko vA do vA tiNNiM vA saMkhejjA vA asaMkhejjA vA anaMtA vA, evaM jAva vaNassaikAiyatte / egamegassa NaM bhaMte! neraiyassa beindiyatte kevaiyA davvindiyA atItA ? goyamA ! anaMtA, kevaiyA baddhellagA? goyamA ! Natthi, kevaiyA purekkhaDA ? goyamA ! kassai atthi kassai natthi, jassatthi do vA cattAri vA cha vA saMkhejjA vA asaMkhejjA vA aNaMtA vaa| evaM teindiyatte vi, navaraM purekkhaDA cattAri vA aTTha vA bArasa vA saMkhejjA vA asaMkhejjA vA aNaMtA vaa| evaM cauriMdiyattevi, navaraM purekkhaDA cha vA bArasa vA aTThArasa vA saMkhejjA vA asaMkhejjA vA aNaMtA vaa| paMciMdiyatirikkhajoNiyatte jahA asurkumaarte| maNUsatte vi evaM ceva, navaraM kevaiyA purekkhaDA ? aTTha vA solasa vA caDavIsA vA saMkhejjA vA asaMkhejjA vA anaMtA vA / savvesiM maNUsavajjANaM purekkhaDA maNUsatte kassai atthi kassai natthi tti evaM Na vuccati / vANamaMtara - joisiya- sohammaga- jAMva gevejjagadevatte atItA anaMtA, baddhellagA natthi, purekkhaDA kassai atthi kassai natthi, jassa atthi aTTha vA 467 Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 pannarasaM iMdiyapayaM bIo uddeso davviMdiyadAraM solasa vA cauvIsA vA saMkhejjA vA asaMkhejjA vA aNaMtA vaa| egamegassaNaM bhaMte! neraiyassa vijaya-vejayaMtajayaMta-aparAjitadevatte kevaiyA davviMdiyA atItA? goyamA! Natthi, kevaiyA baddhellagA? goyamA! patthi, kevaiyA purekkhaDA? kassai atthi kassai natthi,jassa atthi aha vA solasa vaa| savvaTThasiddhagadevatte atItA natthi, baddhellagA Natthi, purekkhaDA kassai atthikassai Natthi,jassa atthi aTThA evaMjahA neraiyadaMDao nIto tahA asurakumAreNa vi netavvo, jAva paMciMdiyatirikkhajoNieNaM, navaraM jassa saTTANe jai baddhellagA tassa tai mALiyavyA IkU0-20464 (mU0) he bhagavan! eka eka nairayikane narayikapaNAmAM keTalI dravyandriyo atIta-bhUtakALe thayelI hoya? he gautama! ananna thayelI hoya. keTalI vartamAne hoya? he gautamI ATha hoya. keTalI bhaviSyamAM thavAnI hoya? he gautama! koIne thavAnI hoya ane koine thavAnI na hoya jene thavAnI hoya. tene ATha, soLa, covIza, saMkhyAtI, asaMkhyAtI ke ananta thavAnI hoya. he bhagavan! eka eka narayikane asurakumArapaNAmAM keTalI dravyandriyo pUrva kALe thayelI hoya? he gautama! ananta thayelI hoya. keTalI baddha hoya? he gautama! na hoya. keTalI bhaviSyamAM thavAnI hoya? he gautama! koIne thavAnI hoya ane koIne thavAnI na hoya. jene thavAnI hoya tene ATha, soLa, covIza, saMkhyAtI, asaMkhyAtI ane ananta thavAnI hoya. e pramANe vAvat svanitakumArapaNAmAM jANavuM. he bhagavana! eka eka narayikane pRthivIkAyikapaNAmAM keTalI dravyandriyo atIta-pUrve thayelI hoya? he gautama! ananta hoya. keTalI baddha hoya? he gautama! na hoya. keTalI bhaviSyamAM thavAnI hoya? he gautama! koine thavAnI hoya ane koIne thavAnI na hoya, jene thavAnI hoya tene eka, be, traNa, saMkhyAtI, asaMkhyAtI ke ananta thavAnI hoya. e pramANe yAvat vanaspatikAyapaNAmAM jANavuM. he bhagavan! eka eka narayikane beIndriyapaNAmAM keTalI dravyandriyo atIta kALe thayelI hoya? he gautama! ananta hoya. keTalI baddha hoya? he gautamI nathI. keTalI bhaviSyamAM thavAnI hoya? he gautama! koIne thavAnI hoya ane koIne thavAnI na hoya. jene thavAnI hoya tene be, cAra, saMkhyAtI, asaMkhyAtI ke anaMta thavAnI hoya. e pramANe teIndriyapaNAmAM paNa jANavuM. paraMtu bhaviSyamAM thavAnI cAra, ATha, bAra, saMkhyAtI, asaMkhyAtI ke anaMta dravyandriyo hoya. ema caurikriyapaNAmAM paNa samajavuM paraMtu bhaviSyamAM thavAnI che, bAra, aDhAra, saMkhyAtI, asaMkhyAtI ke anaMta dravyandriyo hoya. jema asurakumArapaNAmAM kahyuM tema paMcendriya tiryaMcayonikapaNAmAM paNa jANavuM. manuSyapaNAmAM paNa emaja samajavuM. paraMtu bhaviSyamAM keTalI dravyandriyo thavAnI hoya? ATha, soLa, covIza, saMkhyAtI, asaMkhyAtI ke anaMta dravyandriyo thavAnI hoya. manuSya sivAya badhAne manuSyapaNAmAM dravyandriyo bhaviSyamAM thavAnI koIne hoya ane koIne na hoya ema na kahevuM. vyaMtara, jyotiSika, saudharma yAvat raiveyakadevapaNAmAM dravyandriyo pUrva kALe ananta thayelI hoya, baddha dravyandriyo nathI, ane bhaviSyamAM thavAnI koIne hoya ane koIne na hoya. jene hoya tene ATha, soLa, covIza, saMkhyAtI, asaMkhyAtI ke ananta dravyandriyo thavAnI hoya. he bhagavan! eka eka narayikane vijaya, vaijayanta, jayanta ane aparAjitadevapaNAmAM keTalI dravyandriyo atIta-bhUtakALe thayelI hoya? he gatama! na hoya. keTalI bhaviSyamAM thavAnI hoya? koIne thavAnI hoya ane koIne na hoya. jene thavAnI hoya tene ATha athavA soLa dravyendriyo thavAnI hoya. savathisiddhadevapaNAmAM dravyendriyo atIta ane baddha nathI, bhaviSyamAM thavAnI koIne hoya ane koIne na hoya. jene bhaviSyamAM thavAnI che tene ATha dravyandriyo thavAnI hoya e pramANe jema narayikano daMDaka kahyo tema asurakumAra vaDe paNa daMDaka kahevo. yAvat paMcendriya tiryaMca vaDe daMDaka kahevo. paraMtu jene svasthAnamAM jeTalI - baddha-vartamAna dravyandriyo hoya tene teTalI kahevI. 30/4pa4l 468. Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pannarasaM iMdiyapayaM bIo uddeso davviMdiyadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 egamegassa NaM bhaMte! maNUsassa neraiyatte kevaiyA davviMdiyA atItA? goyamA! aNaMtA, kevaiyA baddhellagA? goyamA! patthi, kevaiyA purekkhaDA? goymaa| kassai asthi kassai natthi, jassatthi aTTha vA solasa vA caThavIsA vA saMkhejjA vA asaMkhejjA vA aNaMtA vaa| evaM jAva paMciMdiyatirikkhajoNiyatte, NavaraM egidiyavigaliMdiesu jassa jai purekkhaDA tassa tattiyA bhaanniyvvaa| egamegassa NaM bhaMte! maNUsassa maNUsatte kevaiyA davviMdiyA atItA? goyamA! aNaMtA, kevaiyA baddhellagA? goyamA! aTTha, kevaiyA purekkhaDA? kassai asthi kassai natthi, jassatthi aTTha vA solasa vA cauvIsA vA saMkhejjA vA asaMkhejjA vA aNaMtA vaa| vANamaMtarajoisiya jAva gevejjagadevattejahA neriytte| egamegassaNaM bhaMte! maNUsassa vijaya-vejayaMta-jayaMta-aparAjitadevatte kevaiyA davviMdiyA atItA? goyamA! kassai asthi kassai natthi, jassa atthi aTTha vA solasa vaa| kevaiyA baddhellagA? goyamA! natthi, kevaiyA purekkhaDA? goyamA! kassai asthi kassai natthi, jassa'tthi aTTha vA solasa vaa| egamegassa NaM bhaMte! maNUsassa savvadvasiddhagadevatte kevatitA davviMdiyA atItA? goyamA! kassai asthi kassai natthi, jassatthi aTTha, kevaiyA baddhellagA? goyamA! Natthi, kevaiyA purekkhaDA? kassai atthi kassai natthi, jassa atthi atttth| vANamaMtarajotisie jahA nertie| sohammagadeve vi jahA neraie, navaraM sohammagadevassa vijaya-vejayaMta-jayaMta-aparAjiyatte kevaiyA davviMdiyA? goyamA! kassai atthi kassai Natthi, jassa atthi aTTha, kevaiyA baddhellagA? goyamA! Natthi, kevaiyA purekkhaDA? goyamA! kassai asthi kassati Natthi,jassa asthi aTTha vA solasa vaa| savvaTThasiddhagadevatte jahA neraiyassa, evaM jAva gevejjagadevassa savvaTThasiddhagadevatte tAva NetavvaM ||suu0-31||455|| (mULa) he bhagavan! eka eka manuSyane nArakapaNAmAM keTalI dravyandriyo pUrvakALe thayelI hoya? he gautama! ananta thayelI hoya. keTalI baddha hoya?na hoya. keTalI bhaviSyamAM thavAnI hoya? koIne bhaviSyamAM thavAnI hoya ane koIne thavAnI na hoya. jene bhaviSyamAM thavAnI hoya tene ATha, soLa, covIza, saMkhyAtI, asaMkhyAtI ke ananta dravyandriyo thavAnI hoya. e pramANe yAvat paMcendriya tiryaMcayonipaNAmAM jANavuM. paraMtu ekendriya ane vikalendriyamAM jene jeTalI bhaviSyamAM thavAnI drandriyo hoya tene teTalI kahevI. he bhagavan! eka eka manuSyane manuSyapaNAmAM keTalI dravyandriyo pUrve thayelI hoya? he gautama! ananta hoya. keTalI baddha-vartamAna hoya? he gautama! ATha hoya. keTalI-bhaviSyamAM thavAnI hoya? he gautama! koIne thavAnI hoya ane koIne thavAnI na hoya. jene thavAnI hoya tene ATha, soLa, covIza, saMkhyAtI, asaMkhyAtI ke ananta thavAnI hoya. vyaMtara, jyotiSika, yAvat raiveyakapaNAmAM jema nArakapaNAmAM kahyuM che tema kahevuM. he bhagavan! eka eka manuSyane vijaya, vaijayanta, jayanta ane aparAjitadevapaNAmAM keTalI dravyajiyo atIta kALe thayelI hoya? he gautama! koIne hoya ane koIne na hoya. jene hoya tene ATha athavA soLa hoya. keTalI vartamAna hoya?na hoya. keTalI bhaviSyamAM thavAnI hoya? koIne thavAnI hoya ane koIne thavAnI na hoya. jene thavAnI hoya tene ATha athavA soLa thavAnI hoya. he bhagavan! eka eka manuSyane savarthasiddhadevapaNAmAM keTalI dravyandriyo atIta kALe thayelI hoya? he gautama! koIne hoya ane koIne na hoya. jene hoya tene ATha hoya. keTalI vartamAna hoya? na hoya. keTalI bhaviSyamAM thavAnI hoya? koIne thavAnI hoya ane koIne thavAnI na hoya. jene thavAnI hoya tene ATha thavAnI hoya. vyattara ane jyotiSka nairayikanI peThe jANavA. ane saudharmadiva paNa narayikanI. jema kahevo. paraMtu saudharmadevane vijaya, vaijayaMta, jayanta ane aparAjitadevapaNAmAM keTalI vyandriyo atIta kALe hoya? he gautama! koIne hoya ane koIne na hoya. jene hoya tene ATha hoya. keTalI vidyamAna hoya?na hoya. keTalI 469 Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 pannarasaM iMdiyapayaM bIo uddeso davviMdiyadAraM bhaviSyamAM thavAnI hoya? he gautama! koIne thavAnI hoya ane koIne thavAnI na hoya. jene thavAnI hoya tene ATha athavA soLa thavAnI hoya. savarthasiddhadevapaNAmAM narayikanI peThe kahevuM e pramANe yAvat raiveyakadevane yAvat sarvArthasiddhadevapaNAmAM emaja kahevuM. /31455 egamegassa NaM bhaMte! vijaya-vejayaMta-jayaMta-aparAjitadevassa neraiyatte kevaiyA davviMdiyA atItA? goyamA! aNaMtA,kevaiyA baddhellagA? goyamA! Natthi,kevaiyA purekkhaDA? goymaa| NatthiA evaM jaavpNciNdiytirkkhjonniytte| maNUsatte atItA aNaMtA, baddhellagA Natthi, purekkhaDA aTThavAsolasa vA caThavIsAvA saMkhejjA vaa| vANamaMtarajoisiyatte jahA neriytte| sohammagadevatte'tItA aNaMtA, baddhellagA Natthi, purekkhaDA kassai atthi kassai natthi, jassa atthi aTTha vA solasa vA cauvIsA vA saMkhejjA vaa| evaM jAva gevejjgdevtte| vijaya-vejayaMtajayaMta-aparAjitadevatte atItA kassai aMtthi kassai natthi, jassa atthi aTTha, kevatiyA baddhellagA? aTTha, kevatiyA purekkhaDA? goyamA! kassai asthi kassai natthi, jassa atthi atttth| egamegassa NaM bhaMte! vijayavejayaMta-jayaMta-aparAjiyadevassa savvaTThasiddhagadevatte kevaiyA davviMdiyA atItA? goyamA! patthi, kevaiyA baddhellagA? goyamA! natthi kevaiyA purekkhaDA? goyamA! kassai atthi kassai Natthi, jassa atthi atttth| egamegassa NaM bhaMte! savvaTThasiddhaga-devassa neraiyatte kevaiyA davviMdiyA atItA? goymaa| aNaMtA, kevaiyA baddhellagA? goyamA! tthi, kevaiyA purekkhaDA? goyamA! NatthiA evaM maNUsavajjaM jAva gevejjagadevatte, navaraM maNUsatte atItA aNaMtA, kevaiyA baddhellagA? goyamA! Natthi, kevaiyA purekkhaDA? goyamA! atttth| vijayavejayaMta-jayaMta-aparAjitadevatte atItA kassati atthikassati natthi,jassa atthi aTTha,kevaiyA baddhellagA? goyamA! Natthi,kevaiyA purekkhaDA? goyamA! NatthiA egamegassaNaMbhaMte savvaTThasiddhaga-devassasavvaTThasiddhagadevatte kevaiyA davviMdiyA atItA? goyamA! Natthi, kevaiyA baddhellagA? goyamA! aTTha, kevaiyA purekkhaDA? goyamA! Natthi / suu0-32||456|| . (mU9) he bhagavan! eka eka vijaya, vaijayanta, jayanta ane aparAjita devane narayikapaNAmAM keTalI dravyandriyo atIta . aNe yelI Doya? 3 gautama! mananta hoya. pa kSI Doya? 3 gautama! na hoya. hI bhaviSyamA pAnI DAya? he gautama! na hoya. e pramANe vAvat paMcendriya tiyacapaNAmAM kahevuM. manuSyapaNAmAM dravyandriyo atItakALe ananta thayelI hoya. vartamAna kALe na hoya. ane bhaviSyamAM thanArI ATha, soLa, covIza ke saMkhyAtI hoya. vyaMtara ane jyotiSkapaNAmAM narayikapaNAmAM kahyuM tema kahevuM. saudharmadevapaNAmAM dravyandriyo atIta kALe ananta thayelI hoya. vartamAna kALe nathI ane bhaviSyamAM thavAnI koIne hoya ane koIne na hoya. jene bhaviSyamAM thavAnI hoya tene ATha, soLa, covIza ke saMkhyAtI hoya. e pramANe yAvat raiveyakapaNAmAM jANavuM. vijaya, vaijayanta, jayanta ane aparAjitadevapaNAmAM dravyandriyo atIta kALe koIne hoya ane koIne na hoya. jene hoya tene ATha hoya. keTalI baddha hoya? ATha hoya. keTalI bhaviSyamAM thavAnI hoya? he gautama! koIne thavAnI hoya ane koIne thavAnI na hoya. jene thavAnI hoya tene ATha thavAnI hoya. he bhagavan! eka eka vijaya, vaijayanta, jayanta ane aparAjita devane sarvArthasiddha devapaNAmAM keTalI dravyandriyo atIta kALe hoya? he gautama! na hoya. keTalI vartamAna kALe hoya? he gautama! na hoya. keTalI bhaviSyamAM thavAnI hoya? he gautama! koIne thavAnI hoya ane koIne thavAnI na hoya. jene thavAnI hoya tene ATha thavAnI hoya. he bhagavan! eka eka savathisiddha devane narayikapaNAmAM keTalI dravyandriyo atIta kALe hoya? he gautama! ananta hoya. keTalI vartamAna kALe hoya? he gautamI na hoya. keTalI bhaviSyamAM 470 Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pannarasaM iMdiyapayaM bIo uddeso davviMdiyadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 thavAnI hoya? he gautama! na hoya. e pramANe manuSya sivAya yAvat raiveyakapaNAmAM jANavuM. paraMtu manuSyapaNAmAM dravyandriyo atItakALe ana hoya. keTalI vartamAna hoya? he gautama! na hoya. keTalI bhaviSyamAM thavAnI hoya? he gautama! ATha thavAnI hoya. vijaya, vaijayanta, jayanta ane aparAjita devapaNAmAM dravyandriyo atIta kALe koIne hoya ane koIne na hoya. jene hoya tene ATha hoya. keTalI baddha hoya? he gautama! na hoya. keTalI bhaviSyamAM thavAnI hoya? he gautama! na hoya. he bhagavan! eka eka sarvArthasiddha devane savathisiddhapaNAmAM keTalI dravyandriyo atIta kALe hoya? he gautama! na hoya. keTalI vartamAna kALe hoya? he gautama! ATha hoya. keTalI bhaviSyamAM thavAnI hoya? he gautama! na hoya. // 32 // 456 // neraiyANaM bhNte| neraiyatte kevatitA davviMdiyA atItA? goyamA! aNaMtA,kevaiyA baddhallagA? goymaa| asaMkhenjA, kevaiyA purekkhaDA? goyamA! annNtaa| neraiyANaM bhate! asurakumAratte kevaiyA davviMdiyA atItA? goyamA! aNaMtA, kevaiyA baddhellagA? goyamA! Natthi, kevaiyA purekkhaDA? goyamA! aNaMtA, evaM jAva gejjgdevtte| neraiyANaM bhaMte! vijaya-vejayaMta-aparAjitadevatte kevaiyA davviMdiyA atItA? natthi, kevaiyA baddhellagA? patthi, kevaiyA purekkhaDA? asaMkhijjA, evaM savvaTThasiddhagadevatte vi| evaM jAva paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM savvadvasiddhagadevatte bhANiyavvaM,navaraMvaNassaikAyaiyANaMvijaya-vejayaMta-jayaMta-aparAjitadevattesavvadvasiddhagadevatte ya purekkhaDA aNaMtA,savvesiMmaNUsa-savvaTThasiddhagavajjANaM sahANe baddhellagA asaMkhejjA, paraddhANe baddhellagA NatthiA vaNassaikAiyANaM saTThANe baddhellagA annNtaa| maNUsANaM neraiyatte atItA aNaMtA, baddhellagA Natthi, purekkhaDA annNtaa| evaM jAva gevejjagadevatte, navaraM sahANe atItA aNaMtA, baddhellagA siya saMkhejjA siya asaMkhejjA, purekkhaDA annNtaa| maNUsANaM bhaMte! vijaya-vejayaMta-jayaMta-aparAjitadevatte kevaiyA davviMdiyA atItA? saMkhejjA, kevaiyA baddhellagA? Natthi, kevaiyA purekkhaDA? siya saMkhejjA siya asNkhejjaa| evaM savvaTThasiddhagadevatte vi| vANamaMtara-joisiyANaM jahA nneriyaannN| sohamaggadevANaM evaM cev| NavaraM vijayavejayaMta-jayaMta-aparAjiyadevatte atItA asaMkhejjA, baddhalagA Natthi, purekkhaDA asNkhejjaa| savvaTThasiddhagadevatte atItA patthi, baddhellagA Natthi, purekkhaDA asaMkhejjA, evaM jAva gevejjgdevaannN| vijaya-vejayaMta-jayaMtaaparAjitadevANaM bhaMte! neraiyatte kevaiyA davviMdiyA atItA? goyamA! aNaMtA, kevaiyA baddhellagA? Natthi, kevaiyA purekkhaDA? NatthiA evaM jAva joisiyatte vi, NavaraM maNUsatte atItA aNaMtA, kevaiyA baddhellagA? Natthi, purekkhaDA asNkhijjaa| evaM jAva gevejjagadevatte sahANe atItA asaMkhejjA, kevaiyA baddhellagA? asaMkhijjA, kevaiyA purekkhaDA? asNkhejjaa| savvaTThasiddhagadevatte atItA natthi, baddhellagA natthi, purekkhaDA asNkhejjaa| savvaTThasiddhagadevANaM bhaMte! neraiyatte kevatiyA davviMdiyA atItA? goyamA! aNaMtA, kevatiyA baddhellagA? natthi, kevatiyA purekkhaDA? NatthiA evaM maNUsavajjatAva gevejjgdevtte| maNusatte atItA aNaMtA, baddhellagA natthi, purekkhaDA sNkhejjaa| vijaya-vejayaMta-jayaMta-aparAjitadevatte kevaiyA davviMdiyA atItA? saMkhejjA,kevaiyA baddhellagA?Natthi,kevaiyA purekkhaDA?NatthiAsavvaTThasiddhagadevANaM bhaMte! savvaTThasiddhagadevatte kevaiyA davviMdiyA atItA? Natthi, kevaiyA baddhellagA? saMkhijjA, kevaiyA purekkhaDA? NatthiA dAraM 11 / suu0-33||457|| (mULa) he bhagavan! narasikone narayikapaNAmAM keTalI dravyendriyo atIta kALe hoya? he gautama! anaMta hoya. keTalI vartamAna 471 Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA- sUtra bhAga 1 pannarasaM iMdiyapayaM bIo uddeso davviMdiyadAraM kALe hoya? he gautama! asaMkhyAtI hoya. keTalI bhaviSyamAM thavAnI hoya? he gautama! ananta thavAnI hoya. he bhagavan! naiyikone asurakumArapaNAmAM keTalI dravyendriyo atIta kALe hoya? he gautama! ananta hoya. keTalI vartamAna kALe hoya? he gautama! na hoya. keTalI bhaviSyamAM thavAnI hoya? he gautama! ananta thavAnI hoya. e pramANe yAvat traiveyakadevapaNAmAM jANavuM. he bhagavan! nairayikone vijaya, vaijayanta, jayanta ane aparAjita devapaNAmAM keTalI dravyendriyo atIta kALe hoya? na hoya. keTalI vartamAna kALe hoya? na hoya. keTalI bhaviSyamAM thavAnI hoya? asaMkhyAtI hoya. e pramANe sarvArthasiddhadevapaNAmAM paNa jANavuM. ema yAvat paMcendriya tiryaMcayoniko sarvArthasiddhadevapaNAmAM kahevA. paraMtu vanaspatikAyikone vijaya, vaijayanta, jayanta ane aparAjitadevapaNAmAM tathA sarvArthasiddha devapaNAmAM bhaviSyamAM thavAnI dravyandriyo anaMta hoya. manuSya ane sarvArthasiddha sivAya badhAne svasthAnane AzrayI baddha-- vartamAna dravyandriyo asaMkhyAtI hoya. parasthAnane AzrayI vartamAna kALe dravyendriyo na hoya. vanaspatikAyikone baddha-vartamAna dravyendriyo ananta che. manuSyone nairayikapaNAmAM dravyendriyo atIta kALe anaMta hoya. vartamAna kALe nathI, ane bhaviSyamAM thavAnI ananta hoya. e pramANe yAvat praiveyakadevapaNAmAM jANavuM. paraMtu svasthAnamAM dravyendriyo atIta kALe ananta hoya. vartamAna kALe kadAca saMkhyAtI hoya ane kadAca asaMkhyAtI hoya, ane bhaviSyamAM thavAnI anaMta hoya. he bhagavan! manuSyone vijaya, vaijayanta, jayanta ane aparAjitadevapaNAmAM keTalI dravyendriyo atIta kALe hoya? saMkhyAtI hoya. keTalI vartamAna kALe hoya? nathI. keTalI bhaviSyamAM thavAnI hoya? kadAcit saMkhyAtI hoya ane kadAcit asaMkhyAtI hoya. e pramANe sarvArthasiddhadevapaNAmAM dravyendriyo atIta kALe na hoya, vartamAnakALe na hoya, ane bhaviSyamAM thavAnI asaMkhyAtI hoya. e pramANe yAvat traiveyaka devo sudhI jANavuM. he bhagavan! vijaya, vaijayanta jayanta ane aparAjitadevone nArakapaNAmAM keTalI dravyendriyo atIta kALe hoya? he gautama! ananta hoya. keTalI vartamAna kALe hoya? na hoya. keTalI bhaviSya kALamAM thavAnI hoya? na hoya. e pramANe yAvat jyotiSikadevapaNAmAM paNa jANavuM. paraMtu manuSyapaNAmAM dravyendriyo atIta kALe ananta hoya. vartamAna kALe keTalI hoya? na hoya. bhaviSyamAM thavAnI keTalI hoya? asaMkhyAtI hoya. e pramANe yAvat praiveyakadevapaNAmAM svasthAnanI apekSAe atIta kALe asaMkhyAtI hoya. keTalI vartamAna kALe hoya? asaMkhyAtI hoya. keTalI bhaviSyamAM thavAnI hoya? asaMkhyAtI hoya. sarvArthasiddhadevapaNAmAM dravyendriyo atIta kALe na hoya, vartamAna kALe na hoya ane bhaviSyamAM thavAnI asaMkhyAtI hoya. he bhagavan! sarvArthasiddhadevone nA2kapaNAmAM keTalI dravyendriyo atIta kALe hoya? he gautama! ananta hoya. keTalI vartamAna kALe hoya? na hoya. keTalI bhaviSyamAM thavAnI hoya? na hoya. e pramANe manuSya sivAya yAvat traiveyakadevapaNAmAM jANavuM. manuSyapaNAmAM dravyendriyo atIta kALe ananta hoya, vartamAna kALuM na hoya, ane bhaviSyamAM thavAnI asaMkhyAtI hoya. vijaya, vaijayanta, jayanta ane aparAjitadevapaNAmAM keTalI dravyendriyo atIta kALe hoya? saMkhyAtI hoya. keTalI vartamAna kALe hoya? na hoya. keTalI bhaviSyamAM thavAnI hoya? na hoya. he bhagavan! sarvArthasiddha devone sarvArthasiddhadevapaNAmAM keTalI dravyendriyo atIta kALe hoya? na hoya. keTalI vartamAna kALe hoya? saMkhyAtI hoya, keTalI bhaviSyamAM thavAnI hoya? na hoya. I334/457 // kati NaM bhaMte! bhAviMdiyA pannattA ? goyamA ! paMca bhAviMdiyA pannattA, taM jahA- sotiMdie, jAva phAsiMdie / neraiyANaM bhaMte! ti mAviliyA pannattA?oyamA! paMca mAviliyA pannattA, taM nahA-sotittei, nAva Anniti vaM nassa ja iMdiyA tassa tai bhANitavvA, jAva vemaanniyaannN| egamegassa NaM bhaMte! neraiyassa kevaiyA bhAviMdiyA atItA? goyamA! anaMtA, kevaiyA baddhellagA? paMca, kevaiyA purekkhaDA ? paMca vA dasa vA ekkArasa vA saMkhejjA vA asaMkhejjA vA aNaMtA vA / evaM asurakumArassa vi, navaraM purekkhaDA paMca vA cha vA saMkhejjA vA asaMkhejjA vA 472 Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pannarasaM iMdiyapayaM bIo uddeso davviMdiyadAraM zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 aNaMtA vaa| evaM jAva thaNiyakumArassa vi| evaM puDhavikAiya-AukAiya-vaNassaikAiyassa vi, beiMdiyateiMdiya-cauriMdiyassa vi| teukAiya-vAukAiyassa vi evaM ceva, navaraM purekkhaDA cha vA satta vA saMkhejjA vA asaMkhejjA vA aNaMtA vaa| paMciMdiyatirikkhajoNiyassa jAva IsANassa jahA asurakumArassa, navaraM maNusassa purekkhaDA kassai asthi kassai natthi tti bhaanniyvvN| saNaMkumAra-jAva gevejjagassa jahA neriyss| vijayavejayaMtajayaMtaaparAjitadevassa atItA aNaMtA, baddhellagA paMca, purekkhaDA paMca vA dasa vA paNNarasa vA saMkhejjA vaa| savvaTThasiddhagadevassa atItA aNaMtA, baddhellagA paMca, kevaiyA purekkhaDA? pNc| neraiyANaM bhNte| kevaiyA bhAviMdiyA atItA? goymaa| aNaMtA, kevaiyA baddhellagA? asaMkhejjA, kevaiyA purekkhaDA? annNtaa| evaMjahAdavviMdiesupohatteNaMdaMDato bhaNito tahA bhAviMdiesuvi pohatteNaM daMDato bhANiyavvo, navaraMvaNassaikAiyANaM baddhellagA vi aNaMtA ||suu0-34||458|| (mU0) he bhagavan! keTalI bhAvendriyo kahI che? he gautama! pAMca bhAvendriyo kahI che. te A pramANe zrotrendriya yAvat sparzanendriya. he bhagavan! narayikone keTalI bhAvendriyo hoya che? he gautama! pAMca bhAvendriyo hoya che. te A. pramANe-zrotrendriya yAvat sparzanendriya. e pramANe jene jeTalI Indriyo hoya tene teTalI indriyo vaimAniko sudhI kahevI. he bhagavan! eka eka narayikane keTalI bhAvendriyo atIta kALe hoya? he gautama! ananta hoya. keTalI vartamAna kALe hoya? pAMca hoya. keTalI bhaviSyamAM thavAnI hoya? pAMca, dasa, agiyAra, saMkhyAtI, asaMkhyAta ke ananta hoya. e pramANe asurakumArane paNa jANavuM. paraMtu bhaviSyamAM thavAnI pAMca, cha, saMkhyAtI, asaMkhyAtI ke ananta bhAvendriyo hoya. e pramANe yAvat svanitakumArane paNa jANavuM. ema pRthivIkAyika, akAyika ane vanaspatikAyikane paNa samajavuM. beIndriya, Indriya ane caurindriyane paNa emaja jANavuM. tejaskAyika ane vAyukAyakane : paNa emaja kahevuM. paranta bhaviSyamAM thavAnI che, sAta, saMkhyAtI, asaMkhyAtI ke ananta bhAvendriyo hoya. paMcendriya tiryaMcayonikane yAvat IzAnadevane asurakumAranI peThe jANavuM. parantu manuSyane bhaviSyamAM thavAnI bhAvendriyo koIne hoya ane koIne na hoya ema kahevuM. sanaskumAra yAvat raiveyakane nairayikanI jema jANavuM. vijaya; vaijaya, jayanta ane aparAjita devane dravyandriyo atItakALe ananta hoya, vartamAna kALe pAMca hoya ane bhaviSyamAM thavAnI pAMca, dasa, paMdara ke saMkhyAtI hoya. savathasiddha devane atIta kALe ananta hoya, vartamAna kALe pAMca hoya, keTalI bhaviSyamAM thavAnI hoya? pAMca thavAnI hoya. he bhagavan! narayikone keTalI bhAvendriya atIta kALe hoya? he gautama! ananta ' hoya. keTalI vartamAnakALe hoya? asaMkhyAtI hoya. keTalI bhaviSyamAM thavAnI hoya? ananna thavAnI hoya. e pramANe jema dravyendriyomAM bahuvacana vaDe daMDaka kahyo tema bhAvendriyamAM paNa bahuvacana vaDe daMDaka kahevo, paraMtu vanaspatikAyikone vartamAna kALe bhAvendriyo ananna hoya che. 34458 egamegassa NaM bhaMte! neraiyassa neraiyatte kevatiyA bhAviMdiyA atItA? goyamA! aNaMtA, baddhellagA? paMca, purekkhaDA kassai atthi kassai natthi,jassa atthi paMca vA dasa vA paNNarasa vA saMkhejjA vA asaMkhejjA vA aNaMtA vaa| evaM asurakumArANaM jAva thaNiyakumArANaM, navaraMbaddhellagA natthiA puDhavikAiyatte jAva beIdiyattejahA dvviNdiyaa| teiMdiyatte taheva, navaraM purekkhaDA tiNNi vA cha vA Nava vAsaMkhejjA vA asaMkhejjA vA aNaMtA vaa|evN caThariMdiyatte vi, navaraM purekkhaDA cattArivA aTTha vA bArasa vA saMkhejjA vA asaMkhenjA vA aNaMtA vaa| evaM ee ceva gamA cattAri jANetavvAje cevadavviMdiesu,NavaraMtaiyagame jANitavvAjassajai iMdiyA te purekkhaDesu munnetvyaa| cautthagame jaheva davviMdiyA, jAva savvaTThasiddhagadevANaMsavvaTThasiddhagadevatte kevatiyA bhAviMdiyA atItA? natthi, 473 Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prajJApanA sUtra bhAga 1 baddhellagA saMkhiMjjA, purekkhaDA Natthi / samatto bIo uddeso / sU0 - 35 / / 459 // pannavaNAe bhagavaIe pannarasamaM indiyapayaM samattaM / pannarasaM iMdiyapayaM bIo uddeso davviMdiyadAraM (mULa) he bhagavan! eka eka naiyikane nairiyakapaNAmAM keTalI bhAvendriyo atIta kALe hoya? he gautama! ananta hoya. vartamAna kALe keTalI hoya? pAMca hoya. keTalI bhaviSyamAM thavAnI hoya? koine hoya ane koine na hoya, jene hoya tene pAMca, dasa, paMdara, saMkhyAtI, asaMkhyAtI ke ananta hoya. e pramANe asurakumArathI AraMbhI stanitakumAra sudhI jANavuM. paraMtu vartamAna kALe na hoya. pRthivIkAyikapaNAmAM yAvat beindriyapaNAmAM jema dravyendriyo kahI tema bhAvendriyo kahevI. teindriyapaNAmAM paNa temaja kahevuM. paraMtu bhaviSyamAM thavAnI traNa, cha, nava, saMkhyAtI, asaMkhyAtI ke anaMta bhAvendriyo hoya. caurindriyapaNAmAM paNa emaja jANavuM. parantu bhaviSyamAM thavAnI bhAvandriyo cAra, ATha, bAra, saMkhyAtI, asaMkhyAtI ke ananta hoya. e pramANe dravyendriyomAM je cAra gama-pATha kahyA che te A cAre pATha ahIM jANavA. paraMtu trIjA gamane viSe jene jeTalI indriyo hoya tene teTalI indriyo bhaviSyamAM jANavI. cothA gamana viSe jema dravyendriyo kahI che tema kahevI. yAvat sarvArthasiddha-devapaNAmAM keTalI bhAvendriyo atIta kALe hoya? na hoya. vartamAnakALe keTalI hoya? saMkhyAtI hoya. bhaviSyamAM thavAnI keTalI hoya? na hoya. bIjo uddezaka samApta. ||354595 prajJApanA bhagavatInA anuvAdamAM paMdaramuM indriyapada samApta. (TI0) 'pAmeLamsa naM. bhaMte nephyalsa nephyatte' he bhagavan! eka eka naiyikane nairayikapaNAmAM keTalI dravyendriyo atIta kALe hoya--ityAdi, 'puraskRta-bhaviSyamAM thavAnI dravyendriyo koine hoya ane koine na hoya. je narakathI nIkaLI pharIthI paNa naiyikapaNuM nahi pAme tene na hoya. je nArakapaNuM pAmaze tene hoya, te paNa jo ekavAra narakamAM AvavAno hoya to tene ATha, be vAra AvavAno hoya to soLa, traNa vAra AvavAno hoya to covIza, saMkhyAtI vAra AvavAno hoya to saMkhyAtI dravyendriyano ityAdi hoya. manuSyapaNAnA vicAramAM 'sad asthi smar Lasthi' kRti na vaovyak--koine hoya ane koine na hoya ema na kahevuM, kAraNa ke teonuM manuSyomAM Agamana avazya thavAnuM che. tethI jaghanyapade ATha ane utkRSTathI ananta dravyendriyo hoya che ema kahevuM. vijaya, vaijayanta, jayanta ane aparAjitanA vicAramAM atIta kALe dravyendriyo nathI, kAraNa ke vijayAdi cAra anuttaramAM gayelo jIva avazya tyAMthI maraNa pAmI tathAsvabhAvathI kadi paNa nairayikathI mAMDI tiryaMca paMcendriya sudhInA daMDakomAM tathA vyantara ane jyotiSikomAM AvavAno nathI, paNa manuSyomAM ane saudharmAdi devomAM Avaze, tyAM paNa jadhanyathI eka, be ane traNa bhava sudhI ane utkRSTathI saMkhyAtA bhava sudhI, parantu asaMkhyAtA ke ananta bhava sudhI Avaze nahiM, tethI nairayikane vijayAdipaNAmAM dravyendriyo atIta kALe nathI, puraskRta-bhaviSyamAM dravyendriyo ATha athavA soLa hoya che. kAraNa ke vijayAdimAM be vAra utpanna thAya che teno pachInA bhavamAM avazya mokSa thAya che. e pramANe jema nairayikano nairayikapaNA vagere covIza sthAnomAM vicAra karyo, tema asukumArAdi pratyekano vicAra karavo. ane pUrvokta bhAvanA anusAre svayaM upayoga rAkhI vicAravuM. bhAvendriyasUtro paNa sugamaja che, kevaLa dravyendriya saMbandhe kahelI bhAvanAne anusA2e tyAM vicAra karavo. zrImadAcAryamalayagiriviracita prajJApanA TIkAnA anuvAdamAM paMdaramAM indriyapadano bIjo uddezaka samApta. 474 Page #552 -------------------------------------------------------------------------- Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhuthI rAtre lAITanI prabhAmAM vAMcI zakAya ke nahi ? sAdhu lAITanI ujeTTI potAnA upara na paDe, te rIte sAITanI prabhAmAM vAMcatA ke lakhatA hoya, tethI tene sAmAtA agnikAyanI virAdhanAno doSa na lAge. paNa tene ghaNIvAra lAITa karAvavAno ane anumodavAno doSa to -- lAge che. lAITa baMdha thAya to tarata thAya che ke sAITa jhaTa Ave to sArU ! temAM lAITa cAlu thAya eTale AnaMda paNa thAya che ane lakhavA vAMcavAnuM zarU karI de che. A thaI anumodanA. A rIte vAMcavA-lakhavAmAM rasa paDI gayo. koIvAra lAITa cAlu karavAnuM sUcana karato paNa sAdhu thaI jAya che. to A karAvavAnI vAta thaI! (hAthe baTana dabAvatA paNa thaI gayA che.) sAITanI prabhAmAM vAMcanAra-lakhanArane te praNAmAM ochuM dekhAya, to tyAre lAITanA prakAzano paNa upayoga karI levAnuM mana thaI jAya che, ane kadAca karI paNa le che AvI pravRttionI paraMparA zarU thavAno paNa ghaNo saMbhava hovAthI lAITanI pramAno upayoga vAMcavA lakhavAmAM sAdhu na kare to te dharma gaNAya. Pu. ABH Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' jagatanA jIrvone samajayA vinA jIvayAnuM pAlana thaI zakatuM ja nathI. A aTala siddhAMta che. '* jIvadayAnuM pAlana e sarvoparI dharma che. | sarvoparI dharma karavA mATe sarvaprathama sva nI dayA nuM svarUpa samajavuM Avazyaka che. ' jayAM svadayA che. tyAM ja vAstavika jIdyA hoya che. '* muni jIvanamAM svadayA e ja sarvottama gharma. | ' muni jhAna svadayA upara ja AdhArita che. | sAdhu potAnA AtmAnI hiMsA karIne paradayAnA Dhola vagADe e to zabanA gaLAmAM gulAbanA phUllono hAra paherAvavA jevuM azobhanIya kRtya che. * AgamakAroMe munijIvana mATe je maryAdAo bAMdhI che e maryAdAono bhaMga eTale ja AtmAnI hiMsA. * A pannagNAsUtra jIrvAnA svarUpane samajIne svAbhadayAnuM pAlana karavA mATe sarvottama upayogI graMtha che. * A graMthavAMcIne jeTaluM ciMtana manana thaze eTalo svopakAra vadhAre thaze. eja jayAnaMda MULTY GRAPHICS (022) 2387372742388422