________________
तइयं अप्पाबहुयं पयं पढमं दिशादारं
श्री प्रज्ञापना सूत्र भाग १ નામે છઠ્ઠી પૃથિવીના પૂર્વ, ઉત્તર અને પશ્ચિમ દિશામાં અસંખ્યાત ગુણા છે. કારણ કે અહીં સર્વોત્કૃષ્ટ પાપ કરનારા સંશી પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ અને મનુષ્યો સાતમી નરકપૃથિવીમાં ઉત્પન્ન થાય છે. અને તેથી હીન અધિક હીન પાપકર્મ કરનાર છઠ્ઠી વગેરે નરકપૃથિવીમાં ઉત્પન્ન થાય છે. સર્વોત્કૃષ્ટ પાપ કરનાર સૌથી થોડા છે, અને ક્રમશઃ કંઇક હીન, હીનતરાદિ પાપકર્મ કરનારા ઘણા છે, માટે સાતમી પૃથિવીના દક્ષિણ દિશાના નૈરયિકોથી છઠ્ઠી પૃથિવીના પૂર્વ, ઉત્તર અને પશ્ચિમ દિશાના નૈરયિકો અસંખ્યાતગુણા છે. એ પ્રમાણે ઉત્તરોત્તર પૃથિવીને આશ્રયી વિચાર કરવો. તેથી તેજ છઠ્ઠી નરકપૃથિવીના દક્ષિણ દિશાના નારકો અસંખ્યાતગુણા છે. તેની યુક્તિ પૂર્વે કહી છે. તેથી ધૂમપ્રભા નામે પાંચમી નરકપૃથિવીના પૂર્વ, ઉત્તર અને પશ્ચિમ દિશાના નારકો અસંખ્યાતગુણા છે, તેથી તેજ પાંચમી નરકપૃથિવીના દક્ષિણ દિશાના નારકો અસંખ્યાતગુણા છે. એમ સર્વ नरपृथिवी संबंधां अनुमे हे. ॥४॥१४०॥
दिसाणुवाएणं सव्वत्थोवा पंचिंदिया तिरिक्खजोणिया पच्छिमेणं, पुरच्छिमेणं विसेसाहिया, दाहिणेणं विसेसाहिया, उत्तरेणं विसेसाहिया || सू० - ५ || १४१ ।।
(મૂળ) દિશાને અનુસરી સૌથી થોડા પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિકો પશ્ચિમ દિશામાં છે, તેથી પૂર્વમાં વિશેષાધિક, તેથી દક્ષિણમાં વિશેષાધિક, અને તેથી ઉત્તરમાં વિશેષાધિક હોય છે. ૫૧૪૧
सूत्रनी पेठे भावु ॥ ५ ॥ १४१ ॥
(टी०) तिर्यय पंथेन्द्रिय सूत्र अच्छा दिसाणुवाएणं सव्वत्थोवा मणुस्सा दाहिणउत्तरेणं, पुरच्छिमेणं संखेज्जगुणा, पच्चत्थिमेणं विसेसाहिया ।।सू०-६।।१४२।। ·
(મૂળ) દિશાને અનુસરીને સૌથી થોડા મનુષ્યો દક્ષિણ અને ઉત્તર દિશાએ છે, તેથી પૂર્વમાં સંખ્યાતગુણા છે અને પશ્ચિમમાં विशेषाधि छे. ॥15॥१४२॥
(ટી૦) સૌથી થોડા મનુષ્યો દક્ષિણ અને ઉત્તર દિશામાં છે. કારણ કે પાંચ ભરત અને પાંચ એરાવત ક્ષેત્ર નાનાં છે. તેથી પૂર્વ દિશામાં સંખ્યાતગુણા છે, કારણ કે તે ક્ષેત્ર સંખ્યાતગણું મોટું છે. તેથી પશ્ચિમ દિશામાં વિશેષાધિક છે, કારણ કે સ્વાભાવિક રીતે અધોલૌકિક ગ્રામોને વિષે મનુષ્યોની સંખ્યા ઘણી છે. ।।૬।।૧૪૨॥
दिसाणुवाएणं सव्वत्थोवा भवणवासी देवा पुरच्छिमपच्चत्थिमेणं, उत्तरेणं असंखेज्जगुणा, दाहिणेणं असंखेज्जगुणा । दिसाणुवाएणं सव्वत्थोवा वाणमंतरा देवा पुरच्छिमेणं, पच्चत्थिमेणं विसेसाहिया, उत्तरेणं विसेसाहिया, दाहिणेणं विसेसाहिया। दिसाणुवाएणं सव्वत्थोवा जोइसिया देवा पुरच्छिम-पच्चत्थिमेणं, दाहिणेणं विसेसाहिया, उत्तरेणं विसेसाहिया। दिसाणुवाएणं सव्वत्थोवा देवा सोहम्मे कप्पे पुरच्छिम-पच्चत्थिमेणं, उत्तरेणं असंखेज्जगुणा, दाहिणेणं विसेसाहिया । दिसाणुवाएणं सव्वत्थोवा देवा ईसाणे कप्पे पुरच्छिम-पच्चत्थिमेणं, उत्तरेणं असंखेज्जगुणा, . दाहिणेणं विसेसाहिया । दिसाणुवाएणं सव्वत्थोवा देवा सणकुमारे कप्पे पुरच्छिम-पच्चत्थिमेणं, उत्तरेणं असंखेज्जगुणा, दाहिणेणं विसेसाहिया । दिसाणुवाएणं सव्वत्थोवा देवा माहिंदे कप्पे पुरच्छिम-पच्चत्थिमेणं, उत्तरेणं असंखेज्जगुणा, दाहिणेणं विसेसाहिया । दिसाणुवाएणं सव्वत्थो देवा बंभलोए कप्पे पुरच्छिमपच्चत्थिमेण-उत्तरेणं, दाहिणेणं असंखेज्जगुणा । दिसाणुवाएणं सव्वत्थोवा देवा लंतए कप्पे पुरच्छिमपच्चत्थिम-उत्तरेणं, दाहिणेणं असंखेज्जगुणा । दिसाणुवाएणं सव्वत्थोवा देवा महासुक्क कप्पे पुरच्छिमपच्चत्थिम-उत्तरेणं, दाहिणेणं असंखेज्जगुणा । दिसाणुवाएणं सव्वत्थोवा देवा सहस्सारे कप्पे पुरच्छिमपंच्चत्थिम-उत्तरेणं, दाहिणेणं असंखेज्जगुणा । तेण परं बहुसमोववन्नगा समणाउसो ! | सू० - ७ ।। १४३ ।।
167