________________
बीयठाणपयं जोइसियदेवठाणाई
श्री प्रज्ञापना सूत्र भाग १
अब्भुग्गयमूसिय पहसिया इव, विविहमणिकणगरयणभत्तिचित्ता, वाडद्धूयविजयवेजयंतीपडागछत्ताइछत्तकलिया, तुंगा, गगणतलमहिलंघमाणसिहरा, जालंतररयण-पंजरुम्मिलियव्व, मणिकणगधूभियागा, वियसियसयवत्तपुंडरीया[य],तिलयरयणद्धचंदचित्ता, नाणामणिमयदामालंकिया अंतो बहिं च सण्हा, तवणिज्जरुइलवालुयापत्थडा, सुहफासा, सस्सिरि[ ] या, सुरूवा, पासाईया, दरिसणिज्जा, अभिरूवा, पडिरूवा । एत्थ णं जोइसियाणं देवाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता । तिसु वि लोगस्स असंखेज्जइभागे । तत्थ णं बहवे जोइसिया देवा परिवसंति । तं जहा - बहस्सई, चंदा, सूरा, सुक्का, सणिच्छरा, राहू, धूमकेऊ, बुधा, अंगारगा, तत्ततवणिज्जकणगवन्ना जे य गहा जोइसम्मि चारं चरंति केऊ य गइरइया अट्ठावीसइविहा य नक्खत्तदेवतगणा, णाणासंठाणसंठियाओ, पंचवण्णओ तारयाओ ठियलेस्सा चारिणो, अविस्साममंडलगई, पत्तेयनामंकपागडियचिंधमउडा महिड्डिया जाव पभासेमाणा । ते णं तत्थ साणं साणं विमाणावाससयसहस्साणं, साणं साणं सामाणियसाहस्सीणं साणं साणं अग्गमहिसीणं सपरिवाराणं, साणं साणं परिसाणं, साणं साणं अणियाणं, साणं साणं अणियाहिवईणं, साणं साणं आयरक्खंदेवसाहस्सीणं, अन्नेसिं च बहूणं जोइसियाणं देवाण य देवीण य आहेवच्चं पोरेवच्चं जाव विहरंति । चंदिम-सूरिया इत्थ दुवे जोइसिंदा जोइसियरायाणो परिवसंति, महिड्डिया जाव पभासेमाणा । ते णं तत्थ साणं साणं जोइसियविमाणावाससयसहस्साणं, चउण्हं सामाणियसाहस्सीणं, चठण्हं अग्गमहिसीणं सपरिवाराणं, तिण्हं परिसाणं, सत्तण्हं अणीयाणं, सत्तण्हं अणीयाहिवईणं, सोलसण्हं आयरक्खदेवसाहस्सीणं, जाव अन्नेसिं च बहूणं जोइसियाणं देवाण य देवीण य आहेवच्च[पोरेवच्चं ] जाव विहरंति । सू०-४२ । १२० । (भू०) हे भगवन् ! पर्याप्ता खने अपर्याप्ता भ्योतिषि हेवोना स्थानो झ्यां छे? हे भगवन् ! भ्योतिषिङ हेवो ऽयां रहे छे?
હે ગૌતમ! આ રત્નપ્રભા પૃથિવીના અત્યંત સમ–સરખા અને રમણીય ભૂમિના ભાગથી સાતસો નેવું યોજન ઉપર જઇએ એટલે એક્સો દસ યોજન પહોળા અને તીરછા અસંખ્યાતા યોજનપ્રમાણ ક્ષેત્રમાં જ્યોતિષિક દેવોનો વિષયનિવાસ છે. અહીં જ્યોતિષિક દેવોના તીરછા અસંખ્યાતા લાખ જ્યોતિષિક વિમાનો છે એમ કહ્યું છે. તે વિમાનો અર્ધ કોઠાની આકૃતિવાળા, સર્વસ્ફટિકમય, અભ્યુદ્ગતા—ચારે તરફથી નીકળેલી, ઉત્કૃતા–ચારે તરફ પ્રસરેલી પ્રભા વડે ધોળાં, વિવિધ પ્રકારના મણિ, કનક અને રત્નોની ભક્તિ-રચના વડે વિચિત્ર, વાયુ વડે કંપિત થયેલી વિજયની સૂચક વૈજયન્તી નામે પતાકા અને ઉપર ઉપર રહેલા છત્રો વડે યુક્ત, ઉંચા ગગનતલનું ઉલ્લંઘન કરનારા જેઓના શિખરો છે એવાં, જાળીઓના વચ્ચેના ભાગમાં રત્નો જેઓને છે એવાં, તથા પાંજરાથી બહાર કાઢેલા હોયની શું सेवा, भखिने उनडना स्टूपिडा - शियरो भेखोनां छे सेवां, विङसित - जीलेला शतपत्रो, पुंडरीडओ, तिसओ भने રત્નમય અર્ધ ચન્દ્રો વડે વિચિત્ર, અનેક પ્રકારની મણિમય માળાઓ વડે સુશોભિત, અંદર અને બહાર કોમળ, તપનીય–સુવર્ણની મનોહર વાલુકોનો પ્રસ્તટ–ભૂમિપીઠ જેઓને વિષે છે એવાં, સુખકર સ્પર્શવાળાં, શોભાયુક્ત, સુંદર રૂપવાળાં, પ્રસન્નતા ઉત્પન્ન કરનાર, દર્શનીય, અભિરૂપ અને પ્રતિરૂપ છે. અહીં પર્યાપ્તા અને અપર્યાપ્તા જ્યોતિષિક દેવોના સ્થાનો કહેલાં છે. તેઓ ઉપપાત, સમુદ્દાત અને સ્વસ્થાન–એ ત્રણેની અપેક્ષાએ લોકના અસંખ્યાતમા लागमां छे. त्यां ध।ा भ्योतिषिङ हेवो रहे छे. ते या प्रमाणे - बृहस्पति, यन्द्र, सूर्य, शुद्ध, शनैश्वर, राहु, धूमकेतु, બુધ, અંગારક—મંગળ, તેઓ તપાવેલા તપનીય—સુવર્ણના જેવા વર્ણવાળા છે. (તે સિવાય બીજા) જે ગ્રહો જ્યોતિશ્ચક્રમાં ફરે છે, ગતિમાં પ્રીતિવાળા કેતુઓ અને અઠ્યાવીશ પ્રકારના નક્ષત્ર દેવગણો છે તે બધા અનેક પ્રકારની આકૃતિવાળા છે. તારાઓ પાંચ વર્ણના છે અને તેઓ બધા સ્થિતલેશ્યાવાળા–અવસ્થિતતેજોલેશ્યાવાળા છે. જેઓ ફરવાના સ્વભાવવાળા
139.