________________
श्री प्रज्ञापना सूत्र भाग १
छद्रं वक्कंतिय पयं पंचमं कत्तोदारं जोइसिया देवा णं भंते! कओहिंतो उववज्जन्ति? गोयमा! एवं चेव, नवरं समुच्छिमअसंखिज्जवासाउयखहयर पंचिंदियतिरिक्खजोणियवज्जेहिंतो], अंतरदीवमणुस्सवज्जेहिंतो उववज्जावेयव्वा ।।सू०-३९।।३१८॥ (મૂળ) હે ભગવન્! જ્યોતિષિકો ક્યાંથી આવી ઉત્પન્ન થાય છે? હે ગૌતમ! એમજ જાણવું. પરન્તુ સંમૂર્છાિમ (તિર્યંચ
પંચેન્દ્રિય) અને અસંખ્યાતા વરસના આયુષ્યવાળા ખેચર પંચેન્દ્રિય તિર્યંચો તથા અન્તરદ્વીપના મનુષ્યો સિવાય બીજા
જીવોથી આવી ઉત્પન્ન થાય છે એમ કહેવું. ૩૯૩૧૮. वेमाणिया णं भंते! कओहिंतो उववज्जति? किं नेरइएहितो? किं तिरिक्खजोणिएहितो? किं मणुस्सेहितो? किं देवेहितो उववज्जन्ति? गोयमाणो णेरइएहितो उववज्जति,पंचिंदियतिरिक्खजोणिएहिंतो उववज्जति,मणुस्सेहितो उववज्जंति, णो देवेहिंतो उववज्जति।एवंसोहम्मीसाणगदेवा वि भाणियव्वा। एवंसणंकुमारदेवा वि भाणियव्वा, नवरं असंखेज्जवासाउयअकम्मभूमगवज्जेहिंतो उववज्जति। एवंजावसहस्सारकप्पोवगवेमाणियदेवा भाणियव्वा। आणयदेवा णं भंते! कओहिंतो उववज्जति? किं नेरइएहितो, किं पंचिंदियतिरिक्खजोणियेहितो? मणुस्सेहितो, देवेहितो उववज्जंति? गोयमा! णो णेरइएहिंतो उववज्जति, नो तिरिक्खजोणिएहिंतो उववज्जति, मणुस्सेहितो उववज्जति, णो देवेहिंतो उववज्जति। जइ मणुस्सेहिन्तो उववज्जति किं संमुच्छिममणुस्सेहितो, गब्मवक्कंतियमणुस्सेहिंतो उववज्जति? गोयमा! गब्भवतंतियमणुस्सेहितो,नोसंमुच्छिममणुस्सेहिंतो उववज्जति। जइ गब्मवक्कंतियमणुस्सेहिंतो उववज्जति किंकम्मभूमगेहितो,अकम्मभूमगेहितो, अंतरदीवगेहिंतो उववज्जति? गोयमा। नो अकम्मभूमगेहितो,णो अंतरदीवगेहिंतो उववज्जति,कम्मभूमगगब्मवक्कंतियमणुस्सेहिंतो उववज्जति। जइकम्मभूमगगब्मवक्कंतियमणूसेहितो उववज्जंति किंसंखेज्जावासाठएहितो,असंखेज्जावासाउएहितो उववज्जति? गोयमा! संखेज्जावासाउएहितो, नो असंखिज्जावासाउएहिंतो उववज्जति। जइ संखिज्जवासाउयकम्मभूमगगब्मवक्कंतियमणूसेहिंतो उववज्जति किं पज्जत्तएहितो उववज्जति अपज्जत्तरहिंतो उववज्जति? गोयमा! पज्जत्तएहितो उववज्जति, नो अपज्जत्तरहिंतो उववज्जति। जइ पज्जत्तसंखेज्जवासाउयकम्मभूमगगब्भवतंतियमणुस्सेहितो उववज्जति किंसम्मद्दिट्ठिपज्जत्तगसंखेज्जवासाउयकम्मभूमगेहिन्तो उववज्जति,मिच्छद्दिट्ठिपज्जत्तगेहिंतो उववज्जति, सम्मामिच्छद्दिट्ठिपज्जत्तरोहितो उववज्जति? गोयमा!सम्मद्दिट्ठिपज्जत्तगसंखेज्जवासाउयकम्मभूमगगब्भवक्कंतियमणूसेहिंतो उववज्जति,मिच्छद्दिट्ठिपज्जत्तगेहितो वि उववज्जन्ति,णो सम्मामिच्छद्दिट्ठिपज्जत्तएहिन्तो उववज्जन्ति। जइसम्मद्दिछिपज्जत्तसंखेज्जवासाउयकम्मभूमगगब्भवतंतियमणूसेहिन्तो उववज्जति किं संजतसम्मद्दिविहिन्तो, असंजतसम्मद्दिछिपज्जत्तएहिन्तो, संजयासंजयसम्मद्दिछिपज्जत्तसंखेज्जवासाउएहिन्तो उववज्जति? गोयमा! तीहितोवि उववज्जति। एवं जाव अच्चुगो कप्पो। एवं [चेव] गेविज्जगदेवावि, नवरं असंजतसंजतासंजतेहिन्तो वि एते पडिसेहेयव्वा। एवं जहेव गेविज्जगदेवा तहेव अणुत्तरोववाइया वि, णवरं इमं नाणत्तं संजया चेव। जइ सम्मद्दिद्विसंजतपज्जत्तसंखेज्जवासाउयकम्मभूमगगब्भवक्कंतियमणूसेहिन्तो उववज्जति किं पमत्तसंजयसम्मद्दिद्विपज्जत्तएहिन्तो,अपमत्तसंजयसम्महिट्ठिपज्जत्तरहिन्तो उववज्जति? गोयमा। अपमत्तसंजयपज्जत्तएहिन्तो उववज्जन्ति, नो पमत्तसंजयपज्जत्तरहिन्तो उववज्जति।जइ अपमत्तसंजएहिन्तो उववज्जन्ति किंइडिपत्तअपमत्तसंजएहिन्तो, अणिविपत्तअपमत्तसंजएहिन्तो०? गोयमा! दोहिन्तो वि उववज्जन्ति ।५ दारं। ।। सू०-४०।।३१९।। (૧૦) હે ભગવન્! વૈમાનિકો ક્યાંથી આવી ઉત્પન્ન થાય છે? શું નરયિકો, તિર્યો, મનુષ્યો અને દેવોથી આવી ઉત્પન્ન
થાય છે? હે ગૌતમ! નરયિકોથી આવી ઉત્પન્ન થતા નથી, પંચેન્દ્રિય તિર્યંચો અને મનુષ્યોથી આવી ઉત્પન્ન થાય છે.
314