________________
बीयठाणपयं वेमाणियदेवठाणाई
श्री प्रज्ञापना सूत्र भाग १ दूरंउप्पइत्ता एत्थ णं लंतए नामंकप्पे पन्नत्ते पाईण-पडीणायए,जहा बंभलोए। नवरंपण्णासंविमाणावाससहस्सा भवन्तीति मक्खायं। वडिंसगा जहा ईसाणवडिंसगा, नवरं मज्झे इत्थ लंतगवडिंसए, देवा तहेव जाव विहरंति। लंतए एत्थ देविंदे देवराया परिवसइ, जहा सणंकुमारे। नवरं पण्णासाए विमाणावाससहस्साणं, पण्णासाए सामाणियसाहस्सीणं, चउण्ह य पण्णासाणं आयरक्खदेवसाहस्सीणं, अन्नेसिं च बहूणं जाव विहरइ ।।सू०-४९।।१२७॥ (મૂળ) હે ભગવન! પર્યાપ્તા અને અપમા લાંતક દેવોના ક્યાં સ્થાનો છે? હે ભગવન્! લાન્તક દેવો ક્યાં રહે છે? હે
ગૌતમ! બ્રહ્મલોક કલ્પના ઉપર સમાન દિશાએ અને સમાન વિદિશાએ ઘણા યોજન યાવત્ ઘણા કોટાકોટી યોજન ઉપર દૂર જઈએ ત્યાં લાંતક નામે કલ્પ આવેલો છે. તે પૂર્વ-પશ્ચિમ લાંબો-ઇત્યાદિ બ્રહ્મલોકની પેઠે જાણવું પરન્તુ અહીં પચાસ હજાર વિમાનો છે એમ કહ્યું છે. અવતંસકો ઈશાન કલ્પના અવતસંકોની જેમ કહેવા, પરન્તુ અહીં મધ્ય ભાગમાં લાંતકાવતરક છે. આ સ્થળે લાંતક દેવો તે પ્રમાણે યાવતુ-વિહરે છે. અહીં લાંતક નામે દેવોનો ઈન્દ્ર અને દેવોનો રાજા રહે છે-ઈત્યાદિ બધું સનકુમારની પેઠે જાણવું. પરતુ પચાસ હજાર વિમાનોનું, પચાસ હજાર સામાનિક દેવોનું, પચાસ હજારથી ચાર ગુણા આત્મરક્ષક દેવોનું અને બીજા ઘણા દેવો અને દેવીઓનું અધિપતિપણું કરતો
યાવત્ વિહરે છે. ૪૯૧૨૭l कहि णं भंते! महासुक्काणं देवाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता? कहि णं भंते! महासुक्का देवा परिवसंति? गोयमा! लंतगस्स कप्पस्स उप्पिं सपक्खिं सपडिदिसिं जाव उप्पइत्ता, एत्थ णं महासुक्के नामं कप्पे पन्नत्ते पाईण-पडीणायए, उदीण-दाहिणवित्थिण्णे, जहा बंभलोए। नवरं चत्तालीसं विमाणावाससहस्सा भवन्तीति मक्खायं। वडिंसगा जहा सोहम्मवडिंसगा णवरं मझे इत्थ महासुक्कवडिंसए, जाव विहरंति। महासुक्के इत्थ देविंदे देवरायाजहा सणंकुमारे। नवरं चत्तालीसाए विमाणावाससहस्साणं, चत्तालीसाए सामाणियसाहस्सीणं, चठण्ह य चत्तालीसाणं आयरक्खदेव-साहस्सीणं, जाव विहरइ ।।सू०-५०।।१२८।। (૧૦) હે ભગવન! પર્યાપ્તા અને અપમા મહાશુક્ર દેવોના ક્યાં સ્થાનો છે? હે ભગવન્! મહાશુક્ર દેવો ક્યાં રહે છે? હે
ગૌતમ! લાંતક કલ્પના ઉપર સમાન દિશાએ અને સમાન વિદિશાએ યાવદ્ જઈએ ત્યારે મહાશુક્ર નામે કલ્પ આવે છે. તે બ્રહ્મલોકની પેઠે પૂર્વ-પશ્ચિમ લાંબો અને ઉત્તર-દક્ષિણ વિસ્તીર્ણ છે. પરંતુ અહીં ચાળીશ હજાર વિમાન છે એમ કહ્યું છે. અવતંસકો સોધમવિતસકોની પેઠે જાણવા. પરન્તુ અહીં મધ્ય ભાગમાં મહાશુક્રાવતંસક છે. અહીં ઘણા મહાશુક્ર દેવો ભાવ-વિહરે છે. અહીં મહાશુક્રનામે દેવોનો ઈન્દ્ર અને દેવોનો રાજા છે. બાકી બધું સનસ્કુમારની પેઠે જાણવું. પરન્તુ ચાળીશ હજાર વિમાનોનું, ચાળીશ હજાર સામાનિક દેવોનું અને ચાળીશ હજારથી ચાર ગુણા
આત્મરક્ષકદેવોનું અધિપતિપણું કરતો યાવત્ વિહરે છે. પoll૧૨૮ कहिणं भंते! सहस्सारदेवाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता? कहिणं भंते।सहस्सारदेवा परिवसंति? गोयमा! महासुक्कस्स कप्पस्स उप्पिं सपक्खिं सपडिदिसिं जाव उप्पइत्ता, एत्थ णं सहस्सारे नामंकप्पे पन्नत्ते। पाईणपडीणायए, जहा बंभलोए, नवरं छविमाणावाससहस्सा भवन्तीति मक्खाय। देवा तहेव जाव वडिंसगा जहा ईसाणस्स वडिंसगा। नवरं मझे इत्थ सहस्सारवडिंसए, जाव विहरंति। सहस्सारे इत्थ देविंदे देवराया परिवसइ जहा सणंकुमारे। नवरं छण्हं विमाणावाससहस्साणं, तीसाए सामाणियसाहस्सीणं, चउण्ह य तीसाए आयरक्खदेवसाहस्सीणं, जाव आहेवच्चं कारेमाणे विहरइ ।।सू०-५१।।१२९।।
147