Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Artibai Mahasati, Subodhikabai Mahasati
Publisher: Guru Pran Prakashan Mumbai
Catalog link: https://jainqq.org/explore/008758/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vItarAgAya namaH upanA vagovaNI Eva TCGL 2 - guraprANa Agama batrIsI AzIrvAda dAtA H tapasvI garadeva pUjya zrI ratilAlajI mahArAja sAheba pradhAna saMpAdikA : apUrva zrata ArAdhaka pU. zrI lIlamabAI mahAsatIjI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'sva. pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma.sA. nA hastAkSaro dhoLarLa reDI ha - hot } (he ime . - hainjanAM briTI 21, go upalevA hoi jogesu abhogI novalippaI jogI samara saMsAre annogI vighyamubai // utta. - 25 4TI* iva vALA bakoeI loka uidip - 7 nI bhogo thI karmono lepa (baMdhana thAya che abhAgI (saMsArama banan ) / lekhAto nathI bhogI saMsAra mAM bhakheche abhAgI saMsArI chuTI jAya che laMankha mAM chINa SCE ne 2 kALA kara. ni1iNItA I pAchA che. nAka , zAzana jana . savaNe nANe ya vintANe paJcasvANayasaMjame aNahaye tave ceva bohANe akiriyA siddhi / nIvatIsUtra 23- 1 - satsaMganukULa- dhava" (sAMbhaLa6) lAbhAba jJAnapAkhe. bijJAna pAme zAnathI pratyAkhyAna thAya (pApano) khatyAkhyAna yama thAya- saMyama anAna thAya- (epano roya) anAzvabaLa tapu nIpaje 051 nA nAza thAya - nAza. ayapahajto aDDayana 10 minAkAriya netra ke janAra 5 mA ja kAnano ja bipANI bALa la NI sarakAre popaTa no rUDanA je ja e have padhA. bAra mAM jarUra che. phila mAM bhajana - lAla rAnaDatara mA lagAvI brAnA nArA lagana thI) TAda che - kANAjafgh! agAne jha na jANa lADIlA jApajeLA uIna sAme - jhALa lIe 1) nAjha hai ja nAMkhana) . che ke bArIkA 1zana nAnajIbhAi) ka 0 mAsuMbA ) nI ja che. vadhI ne jhAka nA nArI nara na La na gamI che. jo lAphI lAgatA hatA na 95 at 4 che. rIte vikAsa para nizAna jI vadhI Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ KIT2 101spe elena K22 elena K2T2 elena Kana Telena K22 elena 22 l&line The are were gta aena kate ene on the a neete pa kee KUP2 101s 162172 PECINE KX12 Tele 112 22 lec112 ta kele ala estlar kop desti ega 271 lec1112 2112 TERCIR X22 Pelcz 2712 12S ete kup ete ala. Vsete a eeme otg kele ata este Page #4 -------------------------------------------------------------------------- Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vItarAgAya namaH goMDala gaccha jayavaMta ho pU. zrI DuMgara - deva - jaya - mANeka - prANa - rati gurubhyo namaH zrI guru prANa Agama batrInI rUdeva pU. zrI prANalAlajI ma. sA. nI . nI cIra smRti tathA. lilAlajI ma. sA. mahAprayANa dazAha, gAbdI varSa upalakSA saurASTra kesarI garadeva tapasamrATa guruva pU. zrI ratila gaNaghara zazita pAMcamuM aMga - zrIbhagavatI mUtra-1 zataka: 1 thI 4 (mULapATha, bhAvArtha, vivecana, pariziSTa) : pAvana nizrA : goMDala gaccha ziromaNI paramadArzanika pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. ? saMpreraka . vANIbhUSaNa pU. zrI girIzamuni ma. sA. ane Agama divAkara pU. janakamuni ma. sA. : prakAzana preraka dhyAnasAdhaka pU. zrI hasamukhamuni ma. sA. ane zAsanaaruNodaya pU. zrI namramuni ma.sA. : zubhAziSa : pradhAna saMpAdikAH maMgalamUrti pUjyavarA apUrva zrata ArAdhaka pU. zrI mukatAbAI ma. = anuvAdikA: pU. zrI lIlamabAI ma. DaoN. zrI AratIbAI ma. : parAmarza prayojikA : * saha saMpAdikA : utsAhadharA DaoN. sAdhvI zrI AratIbAI ma. 'ka pU. zrI uSAbAI ma. : prakAzaka: tathA sAdhvI zrI subodhikAbAI ma. zrI guru prANa prakAzana PARASDHAM pArasadhAma, vallabhabAga lena, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : Agama prakAzana prAraMbha : I. sa. 1997 - 1998 pU. zrI prANaguru janmazatAbdI varSa. guruprANa phAunDezana, rAjakoTa punaH prakAzana - I. sa. 2009 prakAzaka : zrI guru prANa prakAzana, pArasadhAma, ghATakopara prathama AvRtti prata prakAzana tArIkha : 1050 * dvitIya AvRtti prata H 1008 : Asovada amAsa - vIra nirvANa kalyANaka tathA tapasamrATa gurudeva pUjya zrI ratilAlajI ma. sA. janmadina zrI parAgabhAI zAha zrI sumatibhAI zAha * 1. muMbaI - pAsadhAma vallabhabAga lena, guru prANa prakAzana zrI zaileSabhAI desAI - zrI barjIzabhAI desAI zrI girIzabhAI zAha zrI jitenabhAI zAha prApti sthAna : www.parasdham.org * www.jainaagam.org ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 phona - 3204 3232. 3. rAjakoTa - zeTha upAzraya prasaMga hola pAchaLa, 150 phuTa rIMga roDa, kAlAvaDa roDa,rAjakoTa - 360005 phona - 9824043769 2. U. S. A. - Girish P. Shah 4048, Twyla Lane, Campbell CA - 95008-3721. U.S.A. Ph. : (India) 09867054439 (U.S.A) 001- 408-373-3564 4. vaDodarA - zrI harezabhAI lAThIyA gautama, 12, paMkaja sosAITI, narmadA gesTa hAusanI sAme, IlorA pArka, vaDodarA - 390023 phona - 9824058489 mudraka : zivakRpA oNphaseTa prinTarsa, amadAvAda - phona : 079-25623828 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTra kesarI bA.bra. pU. garadeva zrI prANalAlajI ma. sA. ne ananya zraddhAbhAve.. - samarpaNa jenI vizALatAe bhedabhAvo vilIna pharyA hatAM, da, jenA vAtsalya sahune samAvyA hatAM, jenI vicakSaNatAe ahoka # zAsana sevAnA kAryo thayA hatAM, jenI vilakSaNatAe viziSTa saMtaLo Adarza khaDo karyo hato, saurASTravAsIone abheda bhAve zraddhA, bhakti ane saMta sevAnA saMskAranuM sIMcana karanAra, mama zraddhAmUrti, yazogAmI, yazodyAmI, kalyANakAmInA, karakamaLomAM bhagavatI sUtranA anuvAdaluM najarANuM zaddhA bhakita sabhara hRdaye samarpaNa karuM chuM. - pU. mukata - lIlama guraNInA suziSyA sAdhvI AratI Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garadeva pU. ratilAla vAlajI ma. sA. nA tapa samrATa tapasvI. A guru mahArAjanI janma zatAbdI nimitte AgamonuM prakAzana thaI rahyuM che, teno mane AnaMda che, tame sahu sAdhvIchaMda Agamano abhyAsa karI, tenAM mULabhUta tattvone samajo, jIvanane paMcAcAramaya banAvo, samAjamAM jaina dharmano pracAra karo. guru mahArAjanA nAmane amara banAvo ane saMyamI jIvanane saphaLa banAvo. e ja mArA aMtaranA AzIrvAda che. mArI sAthe cAturmAsa arthe royala pArka saMghamAM birAjamAna sAthvIvRMda bhagavAna mahAvIranI vANIne samagra vizvamAM gUMjatI kare tevA zubhAziSa. - muni zatilAla tA. 14/9/97 royala pArka upAzraya, rAjakoTa. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. zrI jayaMtamuni ma.. zaromaNi pU. zrI. nA svahastAkSare che . goMDala gaccha ji. bano gA| 24atra anuja (40 4 4 ba6 "AnakAe bharI 20 Dana S nAnI na paAN htpa) 4 ve navA kAryuM prakhya - namaNi na 515740sOn mama 56 ta- 30vo na mAtra traNa tala - 'pazvata na , bya3 % 3La vi. nI A % na kheMn - 7- -- 20 0 ka kSaya 1 (pa! to LLLL huM AzA ApuM chuM tathA A kAryane svIkRti ApuM chuM ke guruprANa Agama batrIsInuM punaH prakAzana avazya karavuM joIe. A mahAkArya pUjya goMDala garacha kIrtidhara arUNodaya zrI namramuni prAraMbha kare, A mArA bhAva che. A kAryanI anumodanA karuM chuM. AnaMda maMgalama. zubha thAo... suMdara thAo... A AzIrvacana arpita karuM chuM. tA. 27-04-2009 akSayatRtIyA - somavAra. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruprANa Agama batrIsI che (c) anuvAdiDAM @ A mahAsatIjIo sAMnidhya pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. pU. zrI girIzacandrajI ma. sA. jJAnadAnanA saMpUrNa sahayogI pU. zrI trilokamuni ma. sA. pradhAna saMpAdikA bhAvayoginI. bA. bra. pU. zrI lIlamabAI ma. sahasaMpAdikA. DaoN. sAdhvI zrI AratIbAI ma. tathA sAdhvI zrI subodhikAbAI ma. sUtranuM nAma anuvAdikA zrI AcArAMga sUtra(bhAga 1-2) zrI sUyagaDAMga sUtra(bhAga 1-2) zrI ThANAMga sUtra(bhAga 1-2). zrI samavAyAMga sUtra zrI bhagavatI sUtra(1 thI 5 bhAga) zrI jJAtA sUtra zrI upAsakadazAMga sUtra zrI aMtagaDadazAMga sUtra zrI anuttarovavAI sUtra zrI praznavyAkaraNa sUtra zrI vipAka sUtra zrI uvavAI sUtra zrI rAjaprazrIya sUtra zrI jIvAbhigama sUtra zrI prajJApanA sUtra(bhAga-1 thI 3) zrI jebUdIpaprajJapti sUtra zrI jyotiSagaNarAja prajJapti sUtra (caMdraprajJapti, sUryaprajJapti) zrI upAMgasUtra(zrI nirayAvalikAdi) zrI uttarAdhyayana sUtra(bhAga-1, 2) zrI dazavaikAlika sUtra zrI naMdI sUtra zrI anuyogadvAra sUtra zrI nizItha sUtra zrI traNa cheda sUtra zrI Avazyaka sUtra pU. hasumatIbAI ma., pU. puSpAbAI ma. pU. urmIlAbAI ma. pU. vIramatIbAI ma. pU. vanItAbAI ma. pU. DaoN. AratIbAI ma. pU. sumanabAI ma. 5. urvazIbAI ma. pU. bhAratIbAI ma. pU. sanmatibAI ma. pU. sunitAbAI ma. pU. uSAbAI ma. pU. kalpanAbAI ma. pU. biMdu-rUpala ya ma. pU. punitAbAI ma. pU. sudhAbAI ma. pU. muktAbAI ma. pU. rAjematIbAI ma. pU. kiraNabAI ma. pU. DaoN. amitAbAI ma. 5. sumatibAI ma. pU. gulAbabAI ma. pU. prANakuMvarabAI ma. pU. subodhikAbAI ma. pU. lIlamabAI ma. pU. DaoN. DolarabAI ma. pU. rUpAbAI ma. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 'sisamAMparAthI usasamAja valaNazomUrti,saurASTra kesarI) gurudevazrI prANalAlajI ma.sA.nIthI caraNomAM zataguNa praNAmAMjali jAgRtatA ArjavatA sahiSNutA ladhutA sajanatA sitA bhavyatA, tajajJo mArdavatA apramato dAMto Gutheile pratirUpatA utsAhitA namatI vibhutA kRta64tI prabhutA prauDhatA karuNatA krAMtikAra katA sevAzIlatA saumyatA AtmaramaNatA samanvayatA jJAnotsukatA ojasvitA girAgratvatA AtmaraNatA. akutUhalatI nayukatatI sAmyatA tallInatA lokapriyatA AstikyatA tejasvitA vyavahAra kuzaLatA | dharmakalAdharatA ekAMtapriyatA zUravIratA rajJAnavRddhatA vasvitA indriya damanatA satyavaktatvatA sAnadAtA - saMgaThanakArakatA anekAMtadarzitA dhIratA kSamAzIlatA pracavena paTutA pathapradarzitatA vicakSaNatA sthiratA gariSThatA pratibhAsaMpannatA vAlA zikSAdAtA vairAgyavArdhakya guNagrAhakato pavitratA vizALatA dayALutA sabhyaparAkramatA ArAdha katA katArthatA udAsInato jJAnaprasArakatA dAkSiNyatI premALatA sauSThavatA lAvaNyatA samayasatI pAmatA tattvalokatA naitikatA zraddhALatA. pramodatA nirbhayatA | paramArthatA svaramAdhurya ahaMtA , vinItatA , udAratA gaMbhIratA karmaniSThatA vAtsalyatA nivedatA praviNatA paripakvatA amIratA nirlepatA | samatA upazAMtatA zratasaMpannatA zreSThatA cAritra parAyaNatA vIratA khamIratA variSThatA divyatA rocakatA upazamatA zatAdi salluNAlaMkRta tava vapuH bhUcA bhavAlaMbanam Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papa ( udI darI anna vathaasuthaishwassuu thaikabAlakathAkathaiuthayaahalaka ra ) kIri0i.00 0.00 0 jI hari dara C kahI data - pU. zrI haMma2-deva-jo-mANeka-prANa-ti-jaal-OArutaco 61013 che. hITa-vela- mAta-deva-ujaal-ula motI-zaan ajd- aNIjyotaat: goMDala saMpradAya-guruprANarati pUravAra F: O) maMgala manISI munivaro zAstra zusRSikA zramaNIvRMda 01. pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. 06. pU. zrI manaharamuni ma. sA. 02, pU. zrI girIzacaMdrajI ma.sA. 07. pU. zrI gajendramani ma. sA. o3, pU. zrI janakamuni ma.sA. 08. pU. zrI suzAMtamuni ma. sA. 04, pU. zrI jagadIzamuni ma.sA. 09, pU. zrI namramuni ma. sA.. o5. pU. zrI hasamukhamuni ma.sA. 10. pU. zrI pIyuSamuni ma. sA. jadina 0-00 000000ra3 0 9 * = 0 f 0 9 90 9 $ $ 0 $ 6 che. - VVVV = riddhi0i 0 9000ra9 20 dilii 2: 01, pU. gulAbabAI ma. 37. pU. prItisudhAbAI ma. 73. pU. nalinIbAI ma. 2, pU. prANakuMvarabAI ma. 38. pU. mInaLabAI ma. pU. rakSitAbAI ma. pU. lalitAbAI ma. 39. pU. manISAbAI ma. pU. rozanIbAI ma. 04. pU. lIlamabAI ma. 40. pU. kiraNabAI ma. pU. aMjItAbAI ma. pU. vimaLAbAI ma. 41. pU. hasmitAbAI ma. pU. saMjItAbAI ma. 06. pU. haMsAbAI ma. 42. pU. zailAbAI ma. pU. saMghamitrAbAI ma. pU. puSpAbAI ma. 43. pU. urmibAI ma. pU. AratIbAI ma. 08. pU. vijayAbAI ma. 44. pU. sudhAbAI ma. pU. rUpAbAI ma. pU. tarUlatAbAI ma. 45, , urvazIbAIma. pU. mitalabAI ma. 0. pU. jasavaMtIbAI ma. 46. pU. smitAbAI ma. pU. zreyAbAI ma. pU. vasubAI ma. 47. pU. urmilAbAI ma. 83. pU. zrI dattAbAI ma. 12. pU. prabhAbAI ma. 48. pU. DolarabAI ma. pU. zrutibAI ma. pU. latAbAI ma. 49. pU. kalpanAbAI ma. pU. bhAvanAbAI ma. pU. bhadrAbAI ma. 50. pU. saMgItAbAI ma. pU. bhavitAbAI ma. pU. sumitrAbAI ma. 51. pU. naMdAbAI ma. pU. zeSAbAI ma. pU. sAdhanAbAI ma. para. pU. sunaMdAbAI ma. pU. zreyAMzIbAI ma. pU. aruNAbAI ma. 53. pU. jayezAbAI ma. pU. parijJAbAI ma. pU. saralAbAI ma. pa4. pU. arcitAbAI ma. pU. zvetAMsIbAI ma. pU. vanitAbAI ma. papa. pU. ajitAbAI ma. pU. subodhikAbAI ma. 20. pU. dIkSitAbAI ma. pa. pU. amitAbAI ma. pU. zIlAbAI ma. 21, pU. dhIramatIbAI ma. 57. pU. punitAbAI ma. pU. hemAMzIbAI ma. 22. pU. rAjematIbAI ma. 58. pU. sunitAbAI ma. 23. pU. hasumatIbAI ma. pU. namratAbAI ma. pa. pU. gItAbAI ma. 24. pU. sumatibAI ma. pU. pannAbAI ma. 60. pU. vidubAI ma. 25. pU. anumatibAI ma. 61. pU. tarubAI ma. pU. pUrvIbAI ma. 26. pU. vIramatIbAI ma. 62. pU. mInAbAI ma. pU. jAgRtibAI ma. 27. pU. yazomatIbAI ma. 63. pU. pUrNAbAI ma. pU. prabodhikAbAI ma. 28. pU. jJAnazIlAbAI ma. 64. pU. razmitAbAI ma. pU. priyalabAI ma. 29. pU. darzanazIlAbAI ma. pa. pU. biMdubAI ma. pU. svarUpAbAI ma. 30, pR. vinodInIbAIma. 66. pU. viralabAIma.. 101, pU. suhAnIbAI ma. 31. pU. prajJAbAI ma. 67. pU. rUpalabAI ma. pU. hRdayAbAI ma. pU. priyadarzanAbAI ma. 68. pU. tejalabAI ma. pU. vaidehIbAI ma. 33. pU. kRpAbAI ma. 69. pU. sujItAbAI ma. 104, pU. bhavyAMzIbAI ma. 34, pU. mIrAbAI ma. 70. pU. svAtibAI ma. 105. pU. jayaNAbAI ma. 35. pU. kuMdanabAI ma. 71. pU. zvetAbAI ma. 106. pU. saMbohIbAI ma. 36. pU. jyotibAI ma. 72. pU. reNukAbAI ma. 107. pU. bhavyAnIbAI ma. andissioneinninositorioussainbowlanessoiniraniankaassistandeshGheironmangoossssssssssssssssscasinoncession 1000 ja ni jayadi laIne 9000 2000 %D0BDfication visit 09090 IT $ VVVVUUUUUUU $ $ $ # # $ UU $ $ $ to ja Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buta sevAno satkAra zrutAdhAra (mukhyadAtA) sau. sarojabena jazavaMtarAya domaDIyA sau. harSAbena vasaMtabhAI lAThiyA (pU. AratIbAI svAmInA baheno) je vyakti jinazAsananA aMgarUpa caturvidha zrI saMghanI ke zAsananA prANa sama zrutajJAna - AgamajJAnanI tana-mana-dhanathI bhAvapUvarka sevA-bhakti ke che, te bhavobhava sudhI A jayavaMtA jinazAsanane prApta kare che. zrI domaDiyA parivAra ane zrI lAThiyA parivAranA sadasyo AvI umadA vicAradhArAthI zrutasevA mATe tatpara banyA. amArA ja benasvAmI sahasaMpAdikApU. zrI AratIbAI ma.pU.viramatIbAI ma.nA sAMnidhyamAM Agama saMpAdanamAM ATaluM mahattama yogadAna ApI rahyA hoya, to temAM amAre paNa yatkiMcita sahabhAgI banavuM che, tevI sadbhAvanA saha utsAhita thayA che. zrI jazavaMtabhAI ane zrI vasaMtabhAIe aneka varSo sudhI ghATakopara zrI saMgha, jaina jAgRti, kAThiyAvADa samAja tathA khetaliyA cerITijha jevI saMsthAomAM mUkabhAve sevA ApI che. sau. sarojabena tathA sau. harSAbena mAtuzrI caMpAbena zAmaLadAsa gohIlanA saMskArane pAmI gRhasthAzramanI pharaja bajAvatAM AMzika rUpe zrAvakadharmanI ArAdhanA karI rahyA che. baMne parivAro dharmazraddhAvAna tathA gurubhaktithI raMgAyelA che. suputra alakeza, priyeza ane hemala gurudeva pU. zrI namramuni ma. sA. prerita ahe yuvA grupamAM sevA ApI rahyA che ane putravadhu sI. AratI, sau. devikA tathA sau. monA luka ena larnanI dIdI tarake jJAnadAnano amUlya lAbha laI rahyA che. sapatrI jijJA ketana paMcamIyA tathA rAkhI parAga dozI mAtRpakSanA saMskAra, samajaNanA sahAre zvasurapakSane ujjavaLa karI rahyA che. pautra - pautrI - helI, mIlI, priyala, hemIla, rIyA, AdIza, tanaya vagere bALako paNa te ja bhAvone vikasAve, sarvAze pragatizIla rahe e ja bhAvanA.. Apa baMne parivArone AvI amUlya ghaDIo maLatI rahe ane Apa tene vadhAvatA raho tevI anumodanA saha ame AbhArano bhAva pragaTa karIe chIe. garaprANa prakAzana PARASDHAM Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstra svAdhyAya saviveka tIrthaMkara prabhunA pavitra upadezarUpa AgamagraMtho dareka dharmaniSTha svAdhyAyapremI zramaNopAsake potAnA gharamAM vasAvavA joIe. tIrthakaronI anupasthitimAM tIrthakaronA upadezarUpa graMtho sAkSAt tIrthakara tulya mAnIne AgamagraMthone gharamAM kabATa ke zokezamAM suvyavasthita rUpe rAkhavA. pratidina tIrthakarone smRtipaTa para lAvI ahobhAvapUrvaka traNa bhAvavaMdana karavA. gharanA sadasyoe sAthe maLI zradhdhApUrvaka AgamavAMcana karavuM. vinaya dharmanuM mULa che tethI zAstra svAdhyAya mATe gurunI AjJA levI. 32 AgamagraMthomAMthI kAlika sUtranA mULapAThano svAdhyAya divasanA prathama ane cothA praharamAM ane utkAlika sUtranA mULapAThano svAdhyAya asvAdhyAya kAlane choDIne eTale ke be saMdhyA ane be madhyAhana kAlIna 48 miniTane choDIne game tyAre karI zakAya che. prAtaH uSAkAla, saMdhyAkAla, madhyAhna ane ardharAtrie be - be ghaDI zAstrano mULapATha vAMcavo nahIM. 32 asvAdhyAyamAM zAstra svAdhyAya thAya nahIM. gharamAM saMDAsa - bAtharUma hoya, strIone mAsikadharma hoya, vagere kAraNothI gharamAM Agama rAkhavAthI azAtanA thAya, tevI mAnyatA yogya nathI kAraNake sAdhvIjI potAnI pAse Agama graMtho rAkhe che. mAsika dharmavALA bahenoe zAstranA mULapAThano svAdhyAya karavo nahIM. te vyaktinI sAme paNa svAdhyAya karavo nahIM. tenAthI dUra alaga sthAnamAM besIne svAdhyAya karI zakAya che. gujarAtI anuvAda, bhAvArtha, vivecana, mAsika dharmamAM paNa baheno vAMcI zake che. temAM koI jAtanI azAtanA nathI. A samasta niyamo mULapATha vAMcavA ke svAdhyAya karavA mATenA che. kevaLa zAstronA gujarAtI bhAvArtha vAMcavA hoya, to uparokta niyamo lAgu paDatA nathI. AgamagraMthonA AdhAre ja bhUtakALamAM anaMta jIvoe AtmakalyANa karyuM che. AgamagraMthonA AdhAre ja pAMcamA ArAnA aMta sudhI jinazAsana jayavaMtuM raheze. tethI AgamagraMthonuM saMpUrNataH bahumAna jALavavuM. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukramaNikA pRSTAMka viSaya pRSTAMka 55 13 15 17 pU. zrI DuMgarasiMhajI ma. sA. jIvana darzana pU. zrI prANalAlajI ma. sA. jIvana darzana pU. zrI ratilAlajI ma. sA. jIvana darzana punaH prakAzakanA be bola pUrva prakAzakanA be bola abhigama saMpAdakIya saMpAdana anubhava anuvAdikAnI kalame 32 asvAdhyAya zAstra prAraMbha zataka - 1: paraciya) zataka: 1 ud. - 1 saMkSipta sAra namaskAra mahAmaMtra uddezaka nAma gaNadhara IndrabhUtinuM vyaktitva calamAna calita jIvonI sthiti Adi vividha dRSTikoNathI AraMbha anAraMbha bhavanI apekSAe jJAnAdinI prarUpaNA saMvRtta asaMvRtta aNagAra asaMyama jIvonI gati, vANavyaMtara devaloka zataka: 1, ud. - 2 saMkSipta sAra svakRta duHkha ane AyuSya vedana covIsa daMDakomAM samAhArAdi daza prazna saMsAra saMsthAnakAla aMtakriyA asaMyata bhavya dravya devAdino upapAta asaMjJI AyuSya zataka: 1, u. - 3 saMkSipta sAra kAMkSAmohanIya karmavicAra daDha zraddhAthI ArAdhanA astitva nAstitva pariNamana kAMkSAmohanIya karmabaMdhanA kAraNo kAMkSAmohanIyanI udIraNA, upazamAdi covIsa daMDakamAM kAMkSAmohanIya karma zramaNomAM kAMkSAmohanIya karma zataka: 1, ud. - 4 saMkSipta sAra karma prakRtino baMdha, udayAdi vicAra jIvanuM upasthAna apakramaNa karmakSayathI mokSa pula skaMdha ane jIvanI zAzvatatA chadmastha mukti niSedha kevaLI mukti zataka: 1, udde.- 5 saMkSipta sArA covIsa daMDakonA jIvonI AvAsa saMkhyA covIsa daMDakomAM sthiti Adi daza dvAra ane bhaMga saMkhyA 102 103 11 104 10 111 112 123 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pRSTAMka 221 223 224 229 230 viSaya zataka: 1, udde.-6 saMkSipta sAra sUryanA udayAsta samayanI vicAraNA lokAMta alokAMtAdi sparzanA aDhAra pApasthAnaka saMbaMdhI kriyA vicAra rohA aNagAranA prazno aSTavidha loka saMsthiti jIva ane pudagalano saMbaMdha sUkSma snehakAya zataka: 1, u. - 7 saMkSipta sAra dezathI sarvathI janma, maraNa, AhAra vigrahagati avigrahagati devanuM vana ane glAnibhAva garbhagata jIva vicAra zatakaH 1, u. - 8 saMkSipta sAra bAlapaMDita AdinA AyuSyabaMdha mRgaghAtakAdine lAgatI pAMca kriyA jaya parAjayanuM kAraNa vIrya zakti vicAra zataka: 1, ud. - 9 saMkSipta sAra jIvonA haLavA bhAre thavAnuM kAraNa padArthonI gurutA laghutA zramaNa nigraMtho mATe prazasta guNa AyuSyabaMdha saMbaMdhI prarUpaNA kAlAsyaveSi putra aNagAranA praznottara apratyAkhyAna kriyAnI samAnatA pRSTAMka viSaya sadoSa ane nirdoSa AhAra 143 sevananuM phaLa 145 asthira AtmAmAM parivartana 147 zataka 1, ud. - 10 saMkSipta sAra 149 anyatIrthikonA maMtavyonuM nirAkaraNa 151 airyApathikI ane sAMparAyikI kriyA 157 virahakAla 159 zitaka - 2 paricaya 161 zataka: 2, u.- 1 saMkSipta sAra 164 daza uddezakanA nAma 166 ekendriyamAM zvAsocchavAsa 170 vAyukAyano zvAsocchavAsa maDAI aNagAra piMgala zramaNopAsaka, skaMdaka aNagAra zataka: 2, u.- 2 183 samudyAta varNana (saMkSipta pATha) 185 zataka 2, udde.- 3 188 naraka pRthvI (saMkSipta pATha) 194 zataka: 2, u.-4 195 iMdriyo (saMkSipta pATha) zataka: 2, ud. - 5 199 saMkSipta sAra 201 paricAraNA viSayaka anyamata-svamata 202 garbha sthiti-garbhakAya sthiti 207 eka bhavamAM pitA-putra saMkhyA 209 maithuna sevanathI asaMyama tuMgiyAnagarInA zramaNopAsaka 211 tuMgiyAnagarInA zramaNopAsakanA prazno 217 zramaNa paryApAsanAnuM phaLa 172 240 43 287 289 291 293 295 295 303 311 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya pRSyAMka 388 389 392 395 397 398 403 405 427 429 432 432 viSaya pRSTAMka garama pANInA kuMDa 314 zataka: 2, 3.-6 bhASA (saMkSipta pATha) zataka 2, ud. - 7 devonA prakAra-sthAna Adi zataka: 2, ud. - 8 saMkSipta sAra camarendranI camacaMcA rAjadhAnI 322 zataka: 2, ud. - 9 samayakSetra (saMkSipta pATha) zataka: 2, ud. - 10 saMkSipta sAra paMcAstikAya svarUpa 329 jIvanuM jIvanta 335 lokAkAza-alokAkAza 336 dharmAstikAyadinI sparzatA 339 zitaka-3 paricayo zatakaH 3, u.- 1 saMkSipta sAra daza uddezakanA nAma 348 camarendranI Rddhi ane vaikriyazakti 349 camarendranA sAmAnikAdi devonI Rddhi ane vaikriyazakita 353 balIndranI Rddhi ane vaoNkriyazakti 357 dharaNendranI addhi ane vaikriyazakti zakendranI Rddhi ane vaikriyazakti | 361 tirthaka aNagAra-zakrendranA sAmAnika deva 362 IzAnendranI Rddhi ane vaikriyazakti kurudatta aNagAra sanakumArendrathI acyatendrasudhInI RddhiI 368 tAmalI tApasa-IzAnendrano pUrvabhava | 372 zakrendra ane IzAnendranA vimAna zakrendra IzAnendrano ziSTAcAra sanaskumArendranI yogyatA zatakaH 3, u. - 2 saMkSipta sAra asurakumAra devonA sthAna asurakumAra devonuM gamana sAmarthya avasarpiNIkAlanuM eka Azcarya pUraNatApasa-camarendrano pUrvabhava camarendranuM saudharma devalokamAM gamana zatakaH 3, ud. - 3 saMkSipta sAra kAyikI Adi pAMca kriyA kriyA ane vedanA zramaNone kriyA ane kAraNa jIvanI ejanAdi kriyA, mukti amukti pramatta apramatta saMyatanI sthiti lavaNa samudramAM hAni vRddhi zatakaH 3, udde.-4 saMkSipta sAra bhAvitAtmA aNagAranuM avadhijJAna sAmarthya vAyukAyanI vaikriyazakti meghanA vividha rUponuM pariNamana utpanna thanArA jIvonI lezyA vaibhAragirI parvata saMbaMdhI vimurvaNA vikarvaNA koNa kare? mAyI ke amAthI zatakaH 3, u. - 5 saMkSipta sAra aNagAranI vaikriya zakti 433 440 344 446 358 447 449 451 452 455 456 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pRSTAMko 512 viSaya aNagAranI Abhiyojana zakti zatakaH 3, ud. - 6 saMkSipta sAra mAyI mithyATinI vikurvaNA amArI samyagdaSTi aNagAranI vidurvaNA camarendranA AtmarakSaka devo zatakaH 3, u.- 7 saMkSipta sAra zakrendranA lokapAla soma zakrendranA lokapAla yama zakrendranA lokapAla varuNa zakendranA lokapAla vaizramaNa zatakaH 3, u. - 8 saMkSipta sAra devomAM adhipati deva zatakaH 3, u.- 9 Indriya viSaya (saMkSipta pATha) zatakaH 3, ud. - 10 IndranI pariSada (saMkSipta pATha) zataka - 4 paricaya) dasa uddezakonA nAma zataka: 4, u. - 1 thI 4 izAnendranA lokapAla ane tenA vimAna zatakaH 4, u.- pa thI 8 izAnendranA cAra lokapAlanI rAjadhAnI zataka: 4, u. - 9 saMkSipta sAra nairayikonI utpatti 142 pRSTAMka 460 | zatakaH 4, u. - 10 lezyAonuM parivartana 464 pariziSTa 465 1 arihaMta ceiyANi 468 2 bhagavatI sUtra parimANa 3 vivecana viSayonI akArAdi anukramaNikA koSTakonI sUci 481 asaMyata bhavyadravya devAdino upapAta 483 bhavanapati devonA AvAsa 24 daMDakonA jIvomAM sthiti Adi daza dvAra agurulaghu-gurulaghu padArthonuM vibhAjana samayakSetranuM parimANa 327 paMcAstikAyanuM svarUpa 335 bhavanapati Adi IndronI Rddhi ane vaikriyazakti vaimAnikonA IndronI Rddhi 499 ane vaikriyazakti 369 IndrAdinA gamanakAla sUcaka yaMtra 423 IndranA sAmAnika ane AtmarakSaka devo| 473 499 | zakendranA cAra lokapAlanI mAhitI | 488 496 498 pa0 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ goMDala gacchAdhipati, ekAvatArI AcArya pravara pU. gurudeva zrI DuMgarasiMhajI ma.sA. - jIvana darzana nAma : : zrI DuMgarasiMhabhAi. " janma : vi. saM. 1792. janmabhUmi : mAMgaroLa. pitAzrI : dharmaniSTha zrI kamaLasiMhabhAi badANI. mAtuzrI ? saMskAra saMpannA zrImatI hIrabAi. janmasaMketa : mAtAe svapnamAM lIlochama parvata ane kesarI siMhane potAnI samIpe Avato joyo. bhAtR bhaginI : cAra bena - be bhAi. vairAgyanimitta : pU. zrI ratnacaMdrajI ma.sA.no upadeza. saMcamasvIkAra : vi. saM.1815 kArataka vada - 10 divabaMdara. sadgaradeva : pU. zrI ratnacaMdrajI ma.sA. sahadIkSita parivAra : svayaM, mAtuzrI hIrabAi, bahena velabAi, bhANejI - mAnakuMvarabena ane bhANeja - hIrAcaMdabhAi. saMyama sAdhanA : apramattadazAnI prApti mATe sADA pAMca varSa nidrAtyAga, jJAnArAdhanA, dharmazAstro, darzanazAstro ane tattvajJAnano abhyAsa. tapaArAdhanA rasendriya vijayanA vividha prayogo, mitAhAra. svAdhyAya, sADApAMca varasa nidrAtyAga, dhyAnarUpa AtyaMtara tapa. goMDala gacchasthApanA : vi. saM. 1845 mahAsuda -5 goMDala. tathA AcAryapada pradAna javalaMta guNo : vinaya, viveka, vicakSaNatA, virakti, karUNA, samayasUcakatA vagere.. | 13 | Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramukhaziSya : AcArya 5. zrI bhImajI svAmI. pramukhaziSyA : pU. zrI hIrabAI ma., pU. zrI velabAi ma., pU. zrI mAnakuMvarabAi ma. 6 sAdhu saMmelana ? vi. saM. 1861mAM AjJAnuvartI 45 jeTalA sAdhu sAdhvIjIonuM saMmelana karI saMtonI AcAra vizuddhi che mATe 13 niyamo banAvyAM. vidArakSetra : kAThiyAvADa, jhAlAvADa, kaccha, mAMgaroLa, verAvaLa, porabaMdara, dIvabaMdara Adi kaMThALa pradezamAM grAmAnugrAma. pratibodhita zrAvakavarca * zrI zobhecaMdrakarasanajI zAha - verAvaLa. sthiravAsa ? vi. saM. 1871 caitra suda - 15 thI goMDalamAM. anazana ArAdhanA : vi. saM. 1877 phAgaNa suda - 13 thI anazana prAraMbha, vaizAkha suda - 15 samAdhimaraNa. AyuSya : 84 varSa, saMyama paryAya - 62 varSa, AcArya pada - 32 varSa. uttarAdhikArI : AcArya pU. zrI bhImajI svAmI. upanAma : gacchAdhipati, nidrAvijetA, yugapradhAna, ekAvatArI. pATa paraMparA : goMDala gacchAdhipati AcAryapravara gurudeva pU. zrI DuMgarasiMhajI ma.sA. dvitIya paTTadhara - AcArya pU. zrI bhImajI svAmI. tRtIya paTTadhara - AcArya pU. zrI neNasI svAmI. caturtha paTTadhara - AcArya pU. zrI jesaMgajI svAmI. paMcama paTTadhara - AcArya pU. zrI devajI svAmI. mahAtapasvI pU. zrI jayacaMdrajI svAmI yugadaSTA tapasvI pU. zrI mANekacaMdrajI ma.sA. saurASTra kesarI gurudeva pU. zrI prANalAlajI ma.sA. tapasamrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma.sA. vidyamAna vicarato parivAra : 11 saMto, 300 jeTalA satijIo. 14 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTra kesarI, munipuMgavA pU. garadeva zrI prANalAlajI ma.sA. jIvana darzana zubha nAma che " prANalAlabhAI. janmabhUmi verAvaLa. pitA zrImAna zrI kezavajIbhAI mIThAzA. mAtA saMskAra saMpannA kuMvarabAI. jJAti visA osavALa. janmadina vi. saM. 1954, zrAvaNa vada pAMcama, somavAra bhAtR-bhaginI cAra bhAI, traNa baheno. vairAgya bIjAropaNa be varSanI bAlyavaye. vairAgya bhAva-pragaTIkaraNa 13 varSanI kumAra avasthAmAM. saMyama svIkAra 21 mAM varSe vi. saM. 1976 phAgaNa vada chaThTha, gusvAra. tA. 13-3-1920 dIkSA bhUmi bagasarA-darabAra vAjasuravALAnA udyAnamAM vaTavRkSa nIce. gaccha paraMparA goMDala gaccha. saMyamadAtA mahAtapasvI pU. jayacaMdrajI ma.sA. zikSA dAtA parama zraddheya tapasvI mANekacaMdrajI ma. sA. dhArmika abhyAsa AgamajJAna, tattvajJAna, kathA sAhitya, rAsa sAhitya, vyAkaraNa, mahAkAvyo, karmasAhitya, jainetara graMthonuM vizALa avalokana, darzana zAstranA tajajJa. saMgha netRtva traNa varSanI dIkSA paryAye tapasvI pU. mANekacaMdrajI ma. sA. nA saMthArAnA samayathI. sevA zuzruSA vaDIla sAta gurubhrAtA ane aneka saMtonI sevA karI. 1 15 | Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAjotkarSa jJAna prasAra deha vaibhava AvyaMtara vaibhava vihAra kSetra goMDala gaccha saMmelana upanAma caturvidha saMgha samAdhi mATe tAravelA traNa siddhAMta (1) lokonA paropakAra mATe dAnadharmanI pradhAnatA (2) A khaMDana vAda (3)nIti ane prAmANikatAnuM AMdolana, jaina-jainetaro (kAThI, darabAra, Ahira)ne sapta vyasanathI mukti, aneka sthAne sAdharmika rAhata yojanA. . rAjakoTa, goMDala, jetapura, dhorAjI, vaDiyA, verAvaLa, porabaMdara, mAMgaroLa, jAmanagara, bhAvanagara vagere aneka sthAne jJAna bhaMDAra, vidyAlayanI sthApanA ane jIrNodhdhAra. lAvaNyamayI mudrA, sUrya sama tejasvI mukha, caMdrasamI zAMta AbhA,vizALa bhAla, nUrabharyA nayano, ghUgharALA keza, vINA jevo sumadhura kaMTha ane siMha jevI garjanA. vinaya saMpannatA, viveka, sAdAI, prema, vairAgya, sevA, pravacana-paTutA, guccaraNa sevA, dIrgha dRSTi, tyAgamastI. saurASTra, gujarAta. vi. saM. 2007mAM gaccha aikyatA mATe mahattvanuM yogadAna. paMjAba kesarI kAzIrAmajI ma. sA. dvArA pradatta "saurASTra kesarI' cAra saMta- tapodhanI pU. ratilAlajI ma. sA., anazana ArAdhaka tapasvI pU. jagajIvanajI ma. sA., pU. nAnA ratilAlajI ma. sA., parama dArzanika pU. jayaMtamunijI ma. sA., pU. moTA prabhAbAI ma. Adi 15 satIjI. bagasarA. vi. saM. 2013mAgasara vada terasa, zanivAra prAtaH 7-30 kalAke I. sa. 29-12-1956. sAtalaDI nadInA kinAre (bagasarA) vartamAne 118 saMta-satijIo 'prANa parivAra' nA nAme samagra bhAratamAM prasiddha che. svahaste dIkSita parivAra aMtima cAturmAsa, deha vilaya aMtima vidhi ziSya parivAra 16 TO Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapasamrATa pU. garadeva zrI ratilAlajI ma.sA. nuM - jIvana darzana zubha nAma janmasthAna janmadina pitA mAtA vairAgya bhAva dIkSA gurudeva ratilAlabhAI parabavAvaDI (saurASTra) Asovada amAsa vi. saM. 1969 zrImAna mAdhavajIbhAI raiyANI sadAcAra saMpannA jamakubAI 17 mA varSe phAgaNa vada pAMcama, gusvAra vi. saM. 1989-jUnAgaDha saurASTra kesarI pU. prANalAlajI ma.sA. goMDala gaccha. vyAvahArika- pAMca dhoraNa, dhArmika- 19 Agama kaMThastha, zvetAmbara-digaMbara sAhitya, kArmagraMthika sAhitya, dArzanika sAhitya, vyAkaraNa sAhitya rAtri-divasa niraMtara jAgRtadazAe AtmasAdhanA alpanidrA. vaDIla vRddha 9 saMtonI sevA karI. 19 varSa ekAMtara upavAsa, 999 AyaMbila tapa(sAgAra), 19 varSa pANIno tyAga, 9 varSa makAIsivAya zeSa anAja tyAga. gaccha paraMparA abhyAsa yoga sAdhanA yoga sevAyoga tapayoga Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maunayoga dIkSA pachI 9 varSa ekAMta mauna sAdhanA. I. sa. 1992 navembarathI AjIvana mauna ArAdhanA. puNya prabhAva gurudevanA puNya prabhAve aneka AtmAoe mAsakhamaNa Adi nAnI moTI tapazcaryAo tathA hajAronI saMkhyAmAM varSItapanI ArAdhanA karI che. temaja dAna, zIla ane che bhAvanI vRddhi thaI che. . vihAra kSetra gujarAta, mahArASTra, madhyapradeza, orissA, bihAra, baMgALa jJAna anumodana zramaNI vidyApIThanA preraka banI 30 ziSyAo ane 30 vairAgI bahenone abhyAsArthe rahevAnI AjJA ApI. traNa sAmUhika cAturmAsa karAvI zAstravAcanA karAvI. dIkSA pradAnasaMkhyA 145 mumukSuone aNagAra banAvyA. Acarita sUtro jatuM karavuM, gama khAvo, vAda-vivAda ke dalIla na karavA, je thAya te sArA mATe, koI paNa jIvanI TIkA keniMdA na karavI. jIvaMta guNo vizALatA, udAratA, mAdhyasthatA, sahiSNutA, bhadrikatA, samAdhAna vRtti, jJAnaca. anazana pratyAkhyAna I. sa. 1992 rAjakoTamAM pU. bhAgyavaMtAbAI ma. ne 59 divasanI anazana ArAdhanA karAvI. aMtima cAturmAsa rAjakoTa, zrI royalapArka sthAnakavAsI jaina moTA saMgha saMcAlita omAnavALA upAzraya.(1997) mahAprayANa rAjakoTa, tA. 8-2-1998 mahA suda 11 ravivAra madhyAhna kALe 1.35 kalAke. aMtima darzana tathA pAlakhI zrI royala pArka sthAnakavAsI jaina moTA saMgha, rAjakoTa. aMtimakriyA sthAna 'tapasamrATa tIrthadhAma', rAjakoTa-amadAvAda hAI-ve, sAta hanumAna sAme, rAjakoTa. | 18 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eleg purva prakAzananA be bIjI (bIjI AvRtti) tIrthakara bhagavAnanA amRtasamA vacanone "Agama' rUpe gaNadhara bhagavaMtoe jhIlIne ziSya paraMparAne arpaNa karyAane ApaNane amRta vacano prApta thayA. tIrthakara bhagavAne anaMtajJAnane zrImukhethI pragaTa karI mahA upakAra karyo... gaNadhara bhagavaMtoe AgamajJAnane hRdayastha karI mahA upakAra karyo... ziSya paraMparAe AgamajJAnane kaMThastha karI mahA upakAra karyo... devardhvigaNi kSamAzramaNe AgamajJAnane graMthastha karI mahA upakAra karyo... graMthastha Agamone aneka AcAryoe samayAnusAra lokabhogya bhASAzailImAM anuvAda karIne sarvajana sahaja banAvyA. A ja paraMparAmAM saurASTrakesarI pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma. sA. nI janmazatAbdI avasare temanA ja parivAranA mahAsatIjIoe gujarAtImAM anuvAda karIne jaina samAjanI jJAna sAdhanAne Agamika banAvavAmAM bahumUlo phALo Apyo che. A mahA kAryamAM apUrva zrata ArAdhikA pradhAna saMpAdikA bhAvayoginI zrI lIlamabAIma. ane saha saMpAdikA zrI AratIbAIma., zrI subodhikAbAI ma.nA sahayoga maLyo che. A Agama batrIsInI prathama AvRttine gujarAtanA dareka saMpradAyanA sAdhusAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono bahoLo pratisAda maLatA TUMka samayamAM 1000 Agama graMtho anupalabdha thaI gayA ane punaH prakAzananI AvazyakatA ubhI thaI. ahIM eka khAsa ullekha karavAno ke jyAre prathamavAra Agama prakAzananI taiyArI cAlatI hatI tyAre ja tapasamrATa pU. gurudeva zrI ratilAlajI ma. sA. e zAsana prabhAvaka pU. zrI namramuni ma. sA. para kRpAdRSTi varasAvI. temaNe pATImAM lakhI ApyuM ke namramuni AgamaprakAzananuM kArya saMbhALaze. 19 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU.gurudevanI dIrghadraSTi ane kRpAdRSTine anubhavatA pU.gurudeva zrI namramuni ma. sA. e amone AjJA ApI ke ApaNe Agama graMtho prakAzananI bIjI AvRti pArasadhAma' nA upakrame pragaTa karavI che. - pU. gurudeva zrI namramuni ma. sA. nI AjJAne zirodhArya karIne pArasadhAma - ghATakoparanA upakrame guruprANa Agama batrIsIne punaH pragaTa karatA AnaMda anubhavIe chIe. amArA A aNamola kAryamAM amane zrI girIzabhAI zAha (hemANI)-U.S.A. tathA zrI jitenabhAI zAha (kalakattA) no ananya sahakAra maLyo, jenA kAraNe amAruM kArya saraLa banyuM che. amArA A komapyuTara kAryamAM zrI amInabhAI AjhAda tathA snehA amIta dajIno paNa sahakAra prApta thayo che. tevI ja rIte udAradilA dAtAzrIo e paNa amane sahyoga ApIne amAruM kAryavegavAna banAvela che. ame te sarvanA AbhArI chIe. aMtamAM Agama prakAzana ApaNA sahunA AtmAne anaMtajJAna prAgaTyamAM sahyogI bane e ja bhAvanA. zrI guruprANa prakAzana PARASDHAM vallabhabAga lena, tilaka roDa, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 phona - 3204 3232. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrva prakAzakanA be bolA (pahelI AvRtti) anaMta tIrthakara saha prabhu mahAvIranA anaMta jJAnanI amUlya nidhi che ApaNA AgamagraMtho. jenA mAdhyamathI ja jinazAsana jayavaMtuM rahyuM che, rahe che ane raheze. tene jIvaMta rAkhavA ane jana jananAM mana sudhI pahoMcADavA te pratyeka jaina nAma dharAvatI vyaktinI pavitra pharaja che. A pavitra pharajane ja dharma samajIne je tenuM AcaraNa kare che ane potAnAM tana-mana ane dhanane te kAryamAM samarpita kare che, tenuM manuSya jIvana saphaLa thAya che. eTaluM ja nahIM paraMtu te sAdhaka jinazAsananI prabhAvanAno amUlya lAbha prApta kare che. Avo ja apUrva lAbha prApta karavA ApaNA gujarAtI samAjane mATe AgamonA mULa pATha tathA saraLa gujarAtI anuvAdavivecana sahita prakAzana karavA mATe pU. mukta lIlama parivArane ekaciMtanadhArA jUnAgaDhanI puNyabhUmi para sparzI ane jene rAjANA nagarI rAjakoTamAM royalapArka upAzrayamAM sAkAra svarUpa maLyuM. ApaNA saunA parama upakArI goMDala gacchAdhipati, nidrA vijetA, ekAvatArI, yugapuruSa pU. zrI DuMgarasiMhajI ma. sA.nI pATa paraMparAe pU. zrI jaya-mANekanA lADIlA ziSyaratna saurASTra kesarI pU. zrI prANalAlajI ma. sA.nI janma zatAbdI nimitte A virATa Ayojana karyuM. pU. mahAsatIjIoe potAnI ciMtanadhArAne pUjya guruvaryonI samakSa pragaTa karI. sahunA harSollAsa ane AzIrvAda sAthe svIkRtinA samAcAra prApta thayA. royalapArka sthA. jaina moTA saMghanI nizrAmAM ame turaMta samiti racavAnI jAherAta karI. rAjakoTa prANa parivAranA sAmUhika cAturmAsa daramyAna janma zatAbdI varSa nimitte vi. saM. 2053 san 1997 mAM "pU. prANaguru zatAbdI prakAzana samiti rAjakoTa"nI sthApanA thaI. tyAra pachI tapasamrATa zrI ratilAlajI ma. sA., gujarAta kesarI pU. zrI girIzacaMdrajI ma. sA. ThA. pAMca tathA prANa parivAranA 73 sAdhvIjIonA pAvana sAMnidhyamAM janma zatAbdInA prathama caraNanI tapa-japa, sAdhanA sAthe bhavya rIte ujavaNI karavAmAM AvI. zrI guru prANa phAunDezana TrasTa dvArA 3ra Agamo ane prANaguru smRti graMthanuM prakAzana karavAnuM nizcita thayuM. AgamonuM lekhana kArya prANa parivAranA satIvRMde saharSa svIkArI lIdhuM. A rIte sarva samavAyano suyoga thatAM kAryano prAraMbha vegavaMta thayo ane batrIsa Agamo kramazaH gujarAtI bhASAmAM anuvAdita thayA. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ neTa C A prakAzananA aNamola avasare AzIrvAda varasAvI saharSa svIkRti ApanAra tapa samrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma. sA. tathA dareka AgamanA rahasyone pragaTa karato, tattvonuM vAstavika darzana karAvato, AzISa varasAvato amArA utsAhane vadhArato abhigama preSita karanArA goMDala gacchanA saMta ziromaNi parama dArzanika pU. zrI jayaMtIlAlajI ma. sA., ama mArgadarzaka gujarAta kesarI pU. zrI girIzacaMdrajI ma. sA. tathA AgamadivAkara pU. zrI janaka munijI ma. sA. nIDara vaktA pU. zrI jagadIzamunijI ma. sA. Adi muni bhagavaMto tathA Agamane suvyavasthita svarUpa ApanAra, athAga parizrama sahita niHsvArtha bhAve saMpUrNa sahayoga ApanAra Agama manISI pU. zrI trilokamunijI ma. sA. nA paNa amo RNI chIe. vAtsalya variSThA pUjayavarA pU. mukatAbAI ma., pradhAna saMpAdikA apUrvakRta ArAdhaka 5. lIlamabAI ma., ama prakAzana kAryanA udbhAvikA, utsAhadharA pU. uSAbAI ma., saha saMpadikA Do. pU. zrI AratIbAI ma. tathA pU. subodhikAbAI ma. ane prANa parivAranA anuvAdikA sarva mahAsatIjIonA ame RNI chIe. zrutAdhAra sahayogIo, ama Agama prakAzanamAMniSThAthI sevA ApanAra zrI mukuMdabhAI pArekha, zrI maNibhAI zAha, zrI navanItabhAI - tarUbena, kumArI bhAnubena, zrI jayavaMtabhAI zAha tathA Agamane komyuTarAIjhaDu karI mudraNa karI ApanAra bhAI zrI nehala hasamukhabhAI mahetAnA amo AbhArI chIe. Agama prakAzana kAryamAM zuddhikaraNanuM khUba ja dhyAna rAkhavAmAM AvyuM che. chatAM kyAMya azuddhi rahI gaI hoya to zuddha vAMcI te tarapha amAruM dhyAna doravA namra vinaMtI che. aMtamAM saunA sahiyArA puruSArtha badala zrI guruprANa phAunDezana sadAne mATe saunA kRtajJa banI raheze. jaya jinendra zrI guruprANa phAunDezana - TrasTI maMDaLa zrI caMdrakAMta mANekacaMda zeTha (pramukha) zrI ramaNIkalAla nAgaradAsa zAha (ceramena) zrI azvinabhAI kuMbhANI (Trejharara) zrI TI. Ara. dozI (upapramukha) zrI ke. pI. zAha (TrasTI) zrI kIrITabhAI zAha (TrasTI) Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** abhigama goMDala gaccha ziromaNI parama dArzanika pU. zrI jayaMtamuni ma.sA. zrImad bhagavatI sUtranI bhAvasparzanA bhagavatI sUtra viSe vacAra karavo ke kaMIka maMtavya jaNAvavuM te mahAsAgaramAM DUbakI mArI motI meLavavA jeTaluM kaThina kArya che. kharekhara, zrI bhagavatI sUtranuM smaraNa thatAM ja natamastaka thaI javAya che. himAlayanA darzana karavA jeTalA saraLa che teTalI ja himAlayanI yAtrA karavI mahAkaThina che. zuM Apane nathI lAgatuM ke bhagavatI sUtra to jJAnano uchaLato mahAsAgara che ? mAnatuMga sUrIzvarajI mahArAje RSabhadeva bhagavAnanI stutine mahAsAgara taravA jeTalI kaThina batAvI che paraMtu kharekhara te stuti eTalI kaThina che ke nahIM te vAta vicAraNIya che paraMtu bhagavatI sUtranuM avagAhana karavuM vAstavamAM eTaluM ja kaThina che, jeTalo be hAtha vaDe mahAsAgara taravo kaThina che. to cAlo... ApaNe bhagavatI sUtranA prAraMbhika cAra zatakanI yAtrA karIe paraMtu te pahelAM bhagavatI sUtra viSe kaMIka abhigama karI laIe. A samagra zAstra praznottarono vizALa ratnabhaMDAra che. AmAMnA ghaNA prazno talasparzI, AdhyAtmika bhAvone ujAgara kare che. jyAre keTalAka prazno dravyAnuyoga ane gaNitAnuyoga para AdhArita che, to amuka prazno haLavuM nirdoSa hAsya pUruM pADIne, jJAnanA keTalAka navA dvAra khole che. A praznonI dhArA sacoTa hovA chatAM badhA prazno koI AnuSAMgika kramamAM goThavAyelA nathI. chatAM te eka-eka prazna jANe ke eka eka siddhAMta ane eka eka zAstranuM udghATana kare che. bhagavatI sUtranI bhUmikA ja vastutaH alaukika che. AB AjanA vijJAne aNu, paramANune samajavAnI koziSa karI che. te vaijJAnikonA paramANu ane jainadarzananA paramANu viSe thoDo tulanAtmaka vicAra karIzuM. vaijJAnika dRSTie aNumAM traNa aMzo sthApita karavAmAM AvyA che - 'proTona, nyuTrona ane IlekTrona'. A traNe aMzomAM ghaNI ja gatizIlatA che. te aNunA pAvarane sUcita kare che. AthI vadhAre UMDANamAM haju vijJAna gayuM nathI. jyAre jainadarzana A badhA vaijJAnika paramANuone anaMtAnaMta paramANunA piMDa mAne che. AthI samajAze ke jainadarzana paramANuvAdamAM keTaluM UMDuM 23 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** gayuM che. je paramANuo yaMtrathI paNa joI zakAtA nathI, tevA anaMtAnaMta sUkSma kaNone jainadarzana acAkSusa mAne che ane te kevaLajJAna gamya ja che. A paramANu viSe jainadarzane ghaNA bolo dvArA nirdhAraNa karyuM che. ApaNe ahIM temAMthI be cAra bolano namuno joIzuM. kALano je nAnAmAM nAno bhAga che tene jainadarzanamAM 'samaya' kahevAmAM Ave che. AMkhanA eka palakArAmAM asaMkhya samaya cAlyA jAya che. TacalI AMgaLInA eka veDhA jeTalA kSetramAM AkAzanA asaMkhya bhAgo samAyelAM che. jene jainadarzana 'AkAzapradeza' kahe che. A AkAzapradeza keTalA sUkSma che te juo. eTalA nAnAM kSetramAMthI eka eka samaye eka eka AkAzapradeza upADavAmAM Ave to asaMkhya varaso vyatIta thAya, to paNa te AkAzapradezo gaNI zakAya nahIM. AvA sUkSma svarUpavALA eka AkAzapradezamAM anaMtAnaMta paramANu nivAsa kare che. to tenI sUkSmatA keTalI ? have A paramANunI gatizIlatA juo - e paramANu eka samayamAM cauda rajjunA brahmAMDane pAra karI zake che, eka eka paramANu bhinna bhinna prakAranA bhautika guNono bhaMDAra che. jemAM anaMtAnaMta parivartana thatuM rahe che. temAM mukhya pAMca guNo samAyelAM che - (1) rUpa (2) rasa (3) gaMdha (4) sparza (5) vIrya. vIrya e pAvara che arthAt zakti rUpa che. jo ke AjanuM sAyansa phakta prakAzamAM ja rUpanuM astitva svIkAre che..... jaina darzanano paramANu kyAreya paNa khaMDita thato nathI, akhaMDa, avanAzI ane zAzvata che. saMyoga - viyoga pAme che paraMtu paramANuno laya-vinAza thato nathI. paramANuvAda sivAya bhagavatI sUtrano eka mukhya viSaya karmavAda che. jo ke karmavAda choDIne, paNa bIjA seMkaDo viSayano zrI bhagavatI sUtramAM samAveza karavAmAM Avyo che, chatAM karmavAdano ullekha karIne A lekha samApta karIzuM. kAraNa ke zAstranA mULa viSayane to graMthakAra svayaM prakAzita karavAnA ja che. tethI e viSayomAM na jatAM prAstavika vAtano ja ullekha karIzuM. jainadarzane karmavAdane ghaNuM ja mahattva ApI tenuM saMgopAMga vijJAna taiyAra karyuM che. jaina tattvajJAnanA karmagraMtho ke gomaTTasAra A vAtanI sAkSI pUre che. sAdhAraNapaNe samasta bhAratanI saMskRtimAM karma ane karmavAda vaNAyelAM che paraMtu karmasiddhAMto mATe jainadarzanamAM ke bhagavatI sUtramAM je UMDuM talasparzI, sacoTa spaSTIkaraNa che teno namuno vizvanA bIjA koIpaNa sAhityamAM maLI zake tema nathI. sAmAnya rIte bhAratavAsI ke koIpaNa jaina ke koIpaNa dharmanI sAthe saMbaMdha AB 24 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAkhanAra vyakti karma ke bhAgyano ullekha karIne ema kahe che ke bhAgyamAM je lakhAyuM haze te thaze. ATalI vAtamAM te samasta karmavAdano samAveza karI devA mAMge che paraMtu bhagavatI sUtramAM karmasiddhAMtanuM vivecana karatAM spaSTapaNe kahevAmAM AvyuM che ke - karmonA baMdhamAM ane bhAgyamAM lakhAyelA tattvomAM ghaNuM ja parivartana karI zakAya che. jene karmavAdamAM saMkramaNa, udvartana, apavartana (maMdakaraNa, tIvrakaraNa), nidhattakaraNa, nikAcita karaNa ItyAdi kahevAmAM AvyA che. te karaNonA prayogathI udayamAna thanAra karmabaMdhomAM ghaNA aMze parivartana thaI zake che. tAtparya e che ke keTalAka pApane puNyamAM, puNyane pApamAM badalI zakAya che. karmanA rasomAM maMdabhAva ke tIvrabhAvanuM parivartana thaI zake che. tene mATe AtmAnA vizeSa puruSArthanI apekSA rahelI che. phakta nikAcita karmone choDI bAkInA karmomAM parivartana saMbhavita che. bhagavatI sUtramAM A viSaya upara vizada prakAza pAtharyo che. - bhagavatI sUtranI khUbI e che ke temAM viSayonuM vivecana prazvottara rUpe karavAmAM AvyuM che ane praznano uttara bhagavAna svayaM Ape che. gautama svAmI uttara sAMbhaLyA pachI paNa teno sIdhI rIte svIkAra na karatAM Urvi maMte avaM e rIte uttarano UMDo marma samajavA mATe tarka karIne uttarane spaSTa kare che. A AkhI paddhati rasamaya che ane je javAbo ApavAmAM AvyAM che, te syAdvAdane anulakSIne che. syAdvAda e jainadarzananuM hArda che. bhagavatI sUtramAM syAdvAdane bahu ja suMdara rIte nirUpela che. A mahAna zAstrane to jeTaluM vAMcI zakAya, vAgoLI zakAya ke vicArI zakAya teTaluM potAne mATe AnaMdarUpa che ane temAMthI ja thoDuM ghaNuM pIrasI zakAya tema che. bAkI samagra zAstrane hRdayaMgata karavuM, ArogI javuM te gajA uparAMtanI vAta che. je sAdhvIjIoe A Agama kAryanuM kAma hAtha dharyuM che ane te satImaMDaLanuM netRtva mahApuNyazALInI sAkSAt bhagavatI svarUpa lIlamabAI mahAsatIjIe svIkAryuM che, te saune hRdayanA AzIrvAda ke - dhAreluM kAma pUrNa karI goMDala gacchanI jJAnasAdhanA upara suvarNa kaLaza caDAvo, zAsana prabhAvanA karI amaratvane prApta karo. AnaMda maMgalam! - jayaMtamuni, peTarabAra Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakIya apUrva mRtaArAdhaka bhAvayoginI bA. bra. pU. lIlamabAI ma. sa. jijJAsu sAdhaka ! Aje gaNadhara racita, virATakAya pAMcamuM aMga zrI bhagavatI sUtra (bhAga -1, zataka 1 thI 4) deva, guru, dharma pasAye ardhamAgadhI mULapATha ane gujarAtI anuvAda sahita prakAzita karatAM mayUranA thanaganATa samo harSavibhora haiyAno vIrSollAsa thanaganATa pragaTa karI rahyA che, prANa parivAranuM satImaMDaLa bhAgyazALI, dhanyabhAgI banI rahyuM che. pU. guruvaryonA kRpAbaLe ja A kArya kramazaH siddha thaI rahyuM che. - pAMcamuM aMga eTale mastaka. paMcAga namaskAra. mastaka sAthe be hAtha, be paga maLe tyAre ja thAya. temAM kiMmata mastakanI ja che. mastaka naMdavAya to badhu naMdavAya jAya. anAdinA paribhramaNamAM nabaLA - pAtaLA be pagathI laI aneka paga, beInidrayathI paMcendriya sudhInA jIvone maLe che ane hAtha to paMcendriyane ja maLe che. AvuM dhaDa, dhaMgadhaDA vinAnuM to kyAreka dhaMgadhaDAvALuM mastaka maLe paraMtu pAMca Indriya sahita paripUrNa paMcendriyanA mastakanuM ja mUlya aMkAya che ane temAM paNa mAnavanuM mastaka mahAmUluM hoya che, mATe ja tattvavettA kahe che ke mastakane maThAro, dhaDane dhAro, arthAt bAhya AMtara kriyAthI sApha rAkho. manano melo mAnavI kyAMyano raheto nathI. svaccha mAnavI ja utaMga mastaka meLavI zake che. teno upayoga karI zake che. dhaDa ane mastaka baMne judA paDI jAya pachI koI kAmamAM kAmayAba nIvaDatA nathI. sohAmaNA hAtha, paga hovA chatAM pITha, udara, ura Adi sAta aMga sAbUta hoya to paNa te mastaka vinA kArya karI zakatA nathI. mATe ja mastakane keTaluM vyavasthita rAkhavuM ghaTe te pAThakagaNa vicAre. vizuddhikendrathI sahastrAra kendra paryata arthAt gIvAthI tALavA paryatano bhAga mastaka kahevAya che. AvuM suMdara mastaka ke jemAM aneka skunADIo, smaraNazaktionA srotane pragaTa karatI kozikAo che. jANe bhava - bhavAMtaramAM thayelA jJAnAvaraNIyAdi karmonA kSayopazame UbharAtA yAdadAstanA khajAnAne sAcavavAnI judA judA khAnAvALI tijorIo. tene kholo to nIkaLe, madhumakSikAnA madhapUDAM jevuM suvyavasthita Adhunika komyuTara. AtmAmAMthI nIkaLatA dhyavasAyanA bhAvo kArmaNa zarIra, taijasa zarIramAM UbharAtAM, UbharAtAM pUrNa audArika zarIramAM mastakathI caraNa sudhI AMdolita thAya che, te bhAvo Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpavALA banatA daSTigocara thAya, mana dvArA vicAra rUpe pragaTe, te ja rIte kAna, nAka, rasanA dvArA sAMbhaLavA rUpe, zvAsozvAsa rUpe ke svAda rUpe jaNAya che. tAtparya e che ke AtmA pUrNa zarIramAM vyApaka hovA chatAM te bhAvonA mukhya dvAra mastakamAM rahIne pragaTa thAya che. A che mastakanI aneka prakAranI khUbIo. A mastaka rUpe che ApaNuM pAMcamuM aMga zrI bhagavatI sUtra. AcArAMga sUtra ane sUyagaDAMga sUtra baMne caraNa samA che, to ThANAMga sUtra ane samavAyAMga sUtra baMne kara samA che. to cAlo ApaNe mastaka sama A prastuta sUtranI sahelagAha karIe.. cittamAM avadhAro ke anAdi vibhAva pariNati devI ane moha rAjAnA be kumAra kaSAyAnaMdakumAra evaM viSayAnaMdakumAra, baMne kumAra musApharI karatAM karatAM bhagavatI devInI prayoga zALAmAM AvI caDhyA. A prayogazALA jotAM ja thaMbhI gayA, avAka banI gayA. A rIte UbhelA kumArone uddezIne bhagavatI maiyAe prazna karyo tame koNa che? kayAMthI AvyA cho ? te prazna sAMbhaLI baMne kumAro saMkocAIne bolyA, bahu varasothI musApharI karI rahyA chIe, AkhA vizvane joyuM paNa AvI prayogazALA joI nathI. A prayogazALAmAM zuM zuM zIkhavA maLaze teno vicAra karatA ame UbhA rahyA chIe. Apa koNa cho ? ApanI oLakha karavA A baMne bhAIo Atura che, tyAre bhagavatIjI maiyA bolyA, mArA pitA arihaMta ane mAtA karuNAdevI che. tenI putrI jinavANI yAne bhagavatI kumArI mAruM nAma che. mArA pitAzrIe A makAna mane soMpyuM che. tenA 41 khaMDa ane 1925 peTA vibhAga karIne eka prayogazALA racI che. 36000 praznonA uttaro dvArA prayoga zIkhavADIe chIe. te prayoga dvArA AtmA jaNAya che. je AtmA jANe che te mAtuzrI ane pitAzrInA buddha putra banI jAya che. A vAta sAMbhaLI baMne kumAre prabhAvita thayA. teoe hAtha joDI, mastaka namAvIne kahyuM, amane paNa A prayoga zIkhavADazo ? pratyuttaramAM hA maLI tyAre te devIe baMne kumArone praveza karAvI sAdi anaMtA devInA hAthamAM soMpI dIdhA. te devIe kahyuM ke tame mArA ja putra cho. atyAra sudhI huM tamane zodhatI hatI. kAraNa ke tamAro uchera moharAjA pAse thayo. tamane janma ApI, moharAjAthI kaMTALI huM piyara cAlI gaI chuM. tamane moTA karanAra apara mAtA che, bolo pyArA bALako ! apara mAtAe tamone kevA kevA duHkha ApyA ? baMne bALako varSo pachInA mAtAnA vAtsalya sabhara zabdo sAMbhaLIne khUba-khUba raDI paDyA. mAtAe temane zAMta karyA ane kahyuM, bolo tamane zuM joIe che? teoe kahyuM,AnaMda. tyAre sAMtatA devIe kahyuM, AnaMda tame ja che. jUo tamAruM nAma zuM che ? kaSAya+AnaMda+kumAra, viSaya+AnaMda+kumAra. AnaMda, kaSAya ane kumAra vacce, viSaya ane kumAra vacce Avarita thayo che. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Th( 5. viSaya kaSAyathI malina thayelA vastro paridhAna karAvI, moharAjAe kusaMskArano mAra mArI tamane herAna parezAna karyA che, te ja viSaya ane kaSAyanI malinatA mULamAMthI kADhavAno prayoga huM tamane zIkhavADIza. tame Aja ArAma karo, dharmanA bagIcAmAM AvI pahoMcyA cho, have tamone AnaMda ja prApta thaze. baMne kumAroe aMtaratama pradezamAM kyAreya na anubhavI hoya tevI zItaLa chAMya prApta karI. ArAma karI baMne kumAro svastha banI AvI pahoMcyA. te baMne kumArone bhagavatI maiyAe AvakAryA, pAse besADyA, vAtsalyasabhara bhAve namaskAra mahAmaMtranuM kavaca arpaNa karyuM. tenI vidhi samajAvIne paherAvyuM. tyAra pachI AtmAnuM dhyAna dharAvI, brAhmI lipino bhAva samajAvI, zrutajJAnane namaskAra karAvyA. A pramANe maMgalAcaraNa karAvyA pachI prayogano prAraMbha karAvyo. pATha - 1H sahu prathama pUrNa zuddhinA upAyabhUta ratnamALe cati thI jijJarijhamane frgavo te nava padanuM uccAraNa karAvyuM. bALakonI apUrva jijJAsA vRddhi pAmatI joIne bhagavatI maiyAe kahyuM ke ApaNe AtmA chIe, jaDa zarIra nathI. jaDa zarIrano yoga AtmA sAthe thayo che, tene karma kahevAya che. karmanI malinatA rAgadveSathI AvI che. tenA phaLa rUpe zarIra maLyuM che. jethI AtmA pote potAnA dvArA baMdhAIne sukhI duHkhI thaI rahyo che. AtmA jo zuddha thAya to sahaja AnaMda ane sukhanuM dhAma che. sukhanA dhAmane zodhavAno upAya saMyama ane tapa che. tenA dvArA baddha karmone AtmapradezathI alaga karI zakAya che. prayoga dvArA karmane chUTuM pADavAnI kriyA kare te calAyamAna calita kahevAya. te ja karma prayatnapUrvaka udita karAya te udIryamANa udita kahevAya, udayamAM lAvI sukha-duHkha bhogavAya te vedyamAna vedita, karma vedAtA vedAtA kSINa thAya te prahAyamANa prahINa, karmanI sthiti kSaya karavAmAM Ave tene chidyamAna chinna, dhyAna, tapa, dvArA karmane bhasmIbhUta karAya tene dahyamAna dagdha anetyAra pachI karma bilakula nIrasa karAya tene priyamANa mRta ane aMte karmanI avasthA akarma - pudagala rU5 banI, kharI jAya tene nirjIryamANa nirjIrNa kahevAya che. A rIte AtmAne zuddha karavAmAM Ave to pachI kyAre ya azuddha thato nathI, te arihaMta banIne siddha thAya che. A rIte calita Adi nava pada dvArA Atmazuddhino saMkSipta pATha zIkhavyo teno ja vistAra prastuta sUtramAM jovA maLaze. Atmapradeza upara lAgelI malinatAnA tharanA tharamAM bhavobhavanA calacitro kevA hoya, nArakI Adi jIvone durgatimAM duHkhI thaI kyAM sudhI rahevuM paDaze ? kayAreka malinatA ochI thAya to manuSya, tiryaMca, deva bhavanA sukha vagere kema bhogavavA paDe, te sarva varNana samajAvyuM. paMcaraMgI dhAbAvALI malinatA, Indriya viSaya che. A rUpa, rasa, gaMdha, sparzarUpa viSayamAM Asakta vyakti kaI rIte AraMbha kare che, karAve che, tenA 28 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariNAme karma baMdhAya che, bAMdhaze, tenuM jJAna meLavI baMdhanathI mukta thaI zakAya che. jJAna Atmano guNa che, bhavobhava sudhI sAthe rahe che. jagatanA kayA padArtho, kayA bhAvo jIvanI sAthe rahe ane kayA bhAvo jIvonI sAthe na rahe, te viSayane samajIne je AtmasaMvRtta bane che, te siddha thAya che ane je AtmasaMvRtta na bane te asaMvRtta aNagAra bhavabhramaNa kare che. baMne kumAro duHkhamuktinA eka-eka upAyo jANI prasanna thayA. jijJAsA AgaLa vadhI, je je prazna thatAM gayA te te uttaro maLatAM gayA. pATha-2 H temAM svakRta vedanA, karmano siddhAMta samajAvyo. jIva je karma athavA AyuSya bAMdhe che, tene bhogave che. 24 daMDakanA jIvomAM karmajanya bhAvo, AhAra, zvAsocchvAsa, sthiti, lezyA AdinuM vizada varNana karyuM. saMsAra saMsthAnakALa, aMtakriyA, upapAta, asaMjJI jIvonuM AyuSya vagereno bodha karAvyo. tyAra pachI kramazaH cAlIsa upakhaMDamAM praveza karAvI, eka eka pAThamAM AtmazuddhinA upAyonuM darzana karAvyuM. kAMkSA mohanIyakarma baMdhana, vedana, teno nAza, astittva, nAstittva, udIraNA, karmaprakRti, paraloka kriyA, patana, karmakSayathI mokSa, pudgalanuM nityatva, traNe lokanA svarUpe nAraka, asurakumArAdinA AvAsa, sthiti, avagAhanA, zarIra, lezyA, sUryodaya, sUryAsta, snehakAya, vigrahagati, garbhavicAra, bAla, paMDita ane bAlapaMDitano AyuSyabaMdha, mRgaghAtakAdine lAgatI kriyA, jIvanA vijaya-parAjayanuM kAraNa, vIrya vicAra, jIvanuM gurutva-laghutva, kAlAsyaveSi aNagAranI praznottarI, apratyAkhyAna kriyA, AdhAkarma doSayukta ane doSarahita AhAra sevananuM phaLa, sthira-asthirAdi prakaraNa, paramANuonA vibhAga, bhASA-abhASA, IrSApathikakriyA ane sAMparAyika kriyA, maDAI aNagAra, Arya skaMdaka ane nigraMtha gautrIya piMgala zrAvakano saMvAda, skaMdaka dIkSA, samudghAta, pRthvI, Indriya, paricAraNA, tuMgiyA nagarInA zrAvakonA praznottara, rAjagRha nagaramAM garama pANInA kuMDa, camaracaMcA rAjadhAnI, samayakSetra, paMcAstikAyanuM varNana, jIvanuM svarUpa, AkAzanA bheda, dharmAstikAyAdinI sparzanA vagere 40 pATha dvArA lokAlokanA svarUpano bodha karAvyo. A rIte kaSAyAnaMda ane viSayAnaMda kumArane 40 upakhaMDamAM praveza karAvI, vividha anuSThAnanA vividha prayoga zikhavyA jema blIcIMgathI vastramAM paDelo DAgha dUra thAya, tema tenA kaSAya ane viSaya maMda paDavA lAgyA. AnaMda jhaLakavA lAgyo. AgaLa kevI kevI vAto Avaze te bIjA bhAgamAM joIzuM. priya ! pAThaka A virATa AgamanA anuvAdikA che amArA suziSyA AgamaprajJA DaoN. AryA AratI. te vidyApIThamAM Agamano abhyAsa karI AgaLa vadhyA che. tenI yAdadAsta ane buddhi tIvra che, kSayopazama joradAra che, kArya karavAnI kuzaLatA, dakSatA, cIvaTapUrvakanI che. 29 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ The . teno puraSArtha prazaMsanIya che, pAMce ya bhAganuM tenuM lekhanakArya saphaLa bane tevI kAmanA karuM chuM. te uparAMta anya AgamanuM saMpAdana karI amArA sahasaMpadikA banI sahayogI banI rahe. tenuM nAma ja AratI che. AratI devanI utArAya che, jinavANInA jJAnadIpaka pragaTAvI AtmadevanI AratI banI jAya, svarUpamAM samAya jAya, tevI maMgala kAmanA karuM chuM. A Agamane suzobhita banAvanAra, suMdara hArdanA bhAvabharI alaMkRta karanAra AgamamanISI pU. trilokamunivaryane zatakoTi vaMdanA tathA saha saMpAdikA sAdhvI subodhikAne dhanyavAda. A Agama avagAhana karAvanAra sahayogI dareka sAdhvIvRMdane anekazaH sAdhuvAda. zramaNopAsaka mukuMdabhAI, dhIrUbhAI vagerene dhanyavAda. prakAzana samitinA mAnada zrI paramAgama pratye avihaDa bhaktibhAvathI bharelA zrIyuta bhAmAzA ramaNikabhAI ane Agama prakAzana karavAnA aDaga bhekhadhArI, daDha saMkalpI tapasvinI vijayAbena tathA bhaktisabhara zrI mANekacaMdabhAI zeThanA suputra narabaMkA royalapArka sthA. jaina saMghanA pramukhazrI caMdrakAMtabhAI tathA kAryAnvita sarva sabhyagaNo, kAryakartAo, mudraNa karanAra nehalabhAI, temanA pitAzrI hasamukhabhAI tathA AgamanA zrutajJAnAdAtAo vagerene abhinaMdana sAthe anekazaH dhanyavAda. A AgamanA anuvAda, saMzodhana, saMpAdanamAM upayogI thayelA, pUrva prakAzita AgamonA prakAzaka, saMpAdakone AbhAra saha anekazaH dhanyavAda. Agama avagAhana karavAmAM upayoga zUnyatAnA yoge truTi rahI javA pAmI hoya, vItarAga vacana viruddha lakhAyuM ke chapAyuM hoya to trividha micchAmi dukkaDam.. bodhi bIja dIkSA-zikSA dore bAMdhI, 'makata-lIlama taNA tAraka thayA, evA guraNI 'ujama-phUla-aMbAmAta'ne vaMdana karuM chuM bhAva bharcA. vItarAga vacana viruddha lakhAyuM hoya to mAMgupunaH punaH kSamApanA. maMgala maitrI pramoda bhAvamAM vaho sahu, evI karuM chuM vijJApanA. pA. pU. saumyamUrti aMbAbAI ma. sa. nA suziSyA - AryA lIlama 30 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdana anubhava Do. sAdhvI AratI tathA sAdhvI subodhikA samayanA pravAha sAthe Agama batrIsInuM kAma kramazaH AgaLa vadhI rahyuM hatuM. eka pachI eka AgamanuM saMpAdana karatAM zrI bhagavatI sUtranA saMpAdanano suavasara Avyo. zAstrano anuvAda to karyo paraMtu saMpAdana kAryanI javAbadArI vizeSa hoya che. zrI bhagavatI sUtra dravyAnuyoga sabhara vizALa zAstra che tema chatAM tapasamrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma.sA.nA pAvana sAnidhyamAM A zAstranI be vAra vAMcanA thai hatI, tethI aMtaramAM zradhdhA saha vizvAsa hato ke A zAstranA saMpAdanamAM ApaNe yatkiMcita prayatna karI zakazuM. pU. gurudevanA smaraNa sAthe kAryano prAraMbha thayo. zrI bhagavatI sUtramAM viSayanI vividhatA sAthe gaMbhIratA pratIta thAya che, tethI keTalAka viSayo vRtti ane TakAnA AdhAre, keTalAka viSayo anya zAstranA saMdarbhathI to keTalAka viSayo zAstranA bhAvonI samajaNathI spaSTa karavA paDe che. zataka - 1/2mAM jIvanA saMsArasaMsthAne kAlanuM varNana che. sutro atyaMta saMkSipta hovAthI mAtra sUtrArthathI teno bhAva samajI zakAya tema nathI. ame vRttinA AdhAre vyavahArika udAharaNa sahita viSayanI spaSTatA karI che. zataka - 2/1mAM skaMdaka aNagAranI tapasAdhanAmAM bAra bhikSupratimAnuM kathana che. bhikSupratimA zuM che, tenI ArAdhanA kevI rIte karavI ? tenuM varNana prastuta prasaMgamAM nathI. vAcakonI jijJAsAnI pUrti karavA vRtti tathA zrI dazAzrutaskaMdhasUtranA AdhAre te viSayanuM vivecana karyuM che. zataka - 2/2mAM samudraghAta ane zataka - 2/6mAM 'bhASA' viSayaka atidezAtmaka saMkSipta pATha che tenuM vivecana zrI prajJApanA sUtranA AdhAre karyuM che. zataka - 1/1mAM devonA zvAsocchavAsanA kAlamAnanuM kathana che. temAM muhura puraMtta' muharta pRthakatva zabdano prayoga che. teno pracalita artha be thI nava muharta thAya che. taLa00 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anya zAstromAM paNa kAlamAna ke avagAhanAdinuM mApa pradarzita karavA pRthakatva zabdano prayoga thayA che, tyAM 'be thI nava" artha yathAsaMgata thato nathI tethI pAribhASika pRthakatva zabda phakta be thI nava saMkhyAno ja vAcaka nathI paraMtu aneka saMkhyAno vAcaka che te vivecanamAM spaSTa karyuM che. zataka - 3/2mAM zakrendranA vajaprahArathI potAnI rakSA karavA camarendra prabhu mahAvIrano Azraya svIkAre che te pAThamAM rihaMte, rihaMta veDyANa vA, mAre vA... pATha che arthAt arihaMta, arihaMta caitya ane aNagAranuM zaraNa svIkArIne... A viSayamAM rihaMta veLa pAThamAM mauliktA jaNAtI nathI te viSayanI carcA pariziSTamAM karI che. zAstranA viSayonI vividhatAne lakSamAM laine vivecya viSayonI akArAdi anukramaNikA, AvazyakatAnusAra koSTako vagere dvArA gahana viSayane saraLa banAvavAno yatkiMcita prayatna karyo che. alpa kSayopazame zAstra saMpAdana jevuM kaThina ane javAbadArIpUrvaka kAma karavuM te kharekhara amArI eka kasoTI hatI. tema chatAM anaMta upakArI guruvaryonI kRpA, teozrInuM pAvana sAMnidhya, pavitra preraNA tathA Agama maniSa pU. trilokamuni ma.sA.nA yathAyogya mArgadarzane ame A kasoTImAMthI pAra utarI zakayA chIe. sarva upakArIonA upakArano, sahayogIonA sahayogano aMtaHkaraNapUrvaka svIkAra karIne natamastake sahune vaMdana karI virAma pAmIe chIe. zAstra saMpAdanamAM jinAjJAthI ochI, adhika ke viparIta prarUpaNA thai hoya to trividha trividha micchAmi dukkaDam. sadA RNI mAta-tAta caMpAbena-zAmaLajIbhAI! sadA RNI mAta-tAta lalitAbena-popaTabhAI! karyuM tame saMskAronuM siMcana, karyuM tame saMskAronuM siMcana, anaMta upakArI o tapasamrATa gurudevazrI! anaMta upakArI o tapasamrATa gurudevazrI ! ApyuM aNamoluM saMyama jIvana ApyuM aNamoluM saMyama jIvana zaraNu grahyuM pU. mukata - lIlama guNIzrI ! zaraNu grahyuM pU. mukata-lIlama - vIra guruNIzrI ! kholyA Ape divya jJAnarUpa nayana kholyA Ape divya jJAnarUpa nayana devaguru-dharmanI maLe evI kRpA devaguru-dharmanI maLe evI kRpA zruta AratIe pAmuM Atmadarzana. zruta subodhe karuM kaSAyonuM zamana. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuvAdikAnI kalame - DaoN. sAdhvI zrI AratIbAI ma. sa. AtmAnA bhagavad bhAvone pragaTa karatuM zrI bhagavatI sUtra dvAdazAMgI gaNipiTaka - bAra aMga sUtramAM mUrdhanya sthAne birAjita che. gaNipiTakanuM gaurava zrI bhagavatI sUtraH dvAdazAMgI gaNipiTakanA bAre aMga sUtra svataMtra viSaya dharAve che. pratyeka Agama pota-potAnA viSaya nirUpaNa AdinI dRSTie uttama ja che. tema chatAM vizALatA, gahanatA, gaMbhIratA, darzana AdinI dRSTie zrI bhagavatI sUtra mUrdhanya sthAna prApta kare che. zarIranA aSTAMgamAM jevuM sthAna mastakanuM che tevuM dvAdazAMgImAM zrI bhagavatI sUtranuM sthAna che. tenuM mULa nAma vivAda paUtti - vyAkhyAprajJapti sUtra che. temAM vividha viSayonuM pratipAdana che. lablinidhAna zrI gautamasvAmI temaja anya prakSakAro dvArA vividha viSayane sparzatA 36,000 prazno ane prabhu mahAvIre ApelA uttarothI samRddha A sUtra che. tenI pUjanIyatA ane viziSTitAnA kAraNe A sutrane mATe "bhagavatI' tevA vizeSaNano prayoga thato hato paraMtu zatAdhika varSathI te vizeSaNa na rahetA svataMtranAma banI gayuM che ane te ja nAmathI A sUtra prasiddha che. kahyuM che ke yaM ca ma vatItyAdi pUSyatvera mItte A rIte A sUtranuM nAma ja tenA gauravane prasiddha kare che. zrI bhagavatI-jayakuMjara vRttikAra zrI abhayadevasUrie bhagavatIsUtranI garimAne pragaTa karavA tene devAdhiSThita, vijayavaMta gajarAja jayakuMjaranI upamA ApI che, gajarAjanA pratyeka aMganI viziSTatAo sAthe bhagavatI sUtranI tulanA karI che. je prabuddhajanonA manane pramudita kare che, te A pramANe che gajarAjanA dehasama zrI bhagavatI sUtrano 36,000 praznAtmaka sUtradeha che. suvarNazreSTha varSothI suzobhita zirobhAga sama uddezaka che. gajarAjanA caraNa sama cAra anuyoga, be 33. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daMtazULa sama dravyArthikanaya ane paryAyArthikanaya, samunnata kuMbhasthaLa sama vyavahAra ane nizcayanaya, dIrghakarNa sama yoga ane kSema, pracaMDa sUMDha sama prastAvanAnI vacana racanA, pUMcha sama nigamana ke upasaMhAra vacana che. A bhagavatI jayakuMjara utsarga ane apavAda rUpa be atuccha ghaTaghoSathI yukta che, svAvAd rUpa aMkuzathI vazIkRta che. mithyAttva, ajJAna ane aviratirUpa sainyano nAza karavo, te A gajarAjanuM mahAnakArya che. temAM vijaya prApta karIne vijayanAdathI teNe daze dizAone vyAsa karI che. A rIte jayakuMjaranA pratyeka aMganI viziSTatA samAna zrI bhagavatI sUtra aneka prakAre viziSTatAothI yukta che. zruta sthavira pU. zrI ghAsIlAlajI ma. sA. e zrI bhagavatI sUtrane ciMtAmaNiratna, kAmadhenu, kalpataru Adi upamAothI upamita karyuM che. janamAnasamAM A sUtra prati ananya zraddhAbhakti che. zrI dharmaghoSa sUrinA upadezathI suzrAvaka zrI pethaDa saMghavIe 11 Agama graMthanuM zravaNa karyuM. temAM bhagavatI sUtranA zravaNa samaye pratyeka prazne jJAnabhaMDAramAM eka eka sonAmahora mUkI hatI. A rIte 36,000 sonAmahora mUkI sUtra zravaNa karyuM hatuM. zrAvakanI A prakAranI zrutabhakti graMtha gauravane pragaTa kare che. vivAda patti nAmanA paryAyAntaraH vyAkhyAprajJaptinuM prAkRtarUpa vivAha patti che. kyAMka tenuM nAma vivAhapatti athavA vivAhapatti paNa prApta thAya che, paraMtu vRttikAre vivAda patti ne ja prAmANika ane pratiSThita mAnyuM che. zrI abhayadeva sUrie vivAdRpatti prAkRta zabdanA pAMca saMskRta rUpAMtara karIne tenuM pathaka pRthak nirvacana karyuM che. (1) vyAkhyA prajJapti, (2) vyAkhyA prajJApti, (3) vyAkhyA prajJAtti, (4) vivAha prajJapti, (5) vibAha prajJapti. (1) vyAkhyA prajJapti H (vi+A+khyA+pra+jJapti) praznottara zailImAM lakhAyelA graMthane 'vyAkhyAprajJapti' kahe che. vyAkhyA eTale vivecana ane prajJapti eTale samajAvavuM. arthAt jemAM vivecanapUrvaka tattva samajAvAya, tene vyAkhyA prajJapti kahe che. 34 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) vyAkhyA prajJApti H (vyAkhyA+prakhyA+Apti) = vyAkhyA karavAmAM prajJa bhagavAna mahAvIra dvArA gaNadharone je graMthathI arthanI prApti thAya, tene vyAkhyA prajJAmi kahe che. (3) vyAkhyAprajJAtti (vyAkhyA+prajJA+Atti) vyAkhyA-artha kathanano prajJArUpa bodha jenA dvArA prApta thAya, tene vyAkhyAprajJAtti kahe che. (4) vivAha prajJapti : (vi+vAha+prajJapti) je zAstramAM vividha athavA viziSTa arthapravAho athavA nayapravAhonuM prajJApana - prarUpaNa - prabodhana thAya, te vivAha prajJami. (5) vibAdha prajJapti : je zAstramAM bAdhA rahita arthAt pramANathI abAdhita nirUpaNa upalabdha che, te vibAdha prajJapti che. bhagavatI : anya aMgasUtronI apekSAe vizALa ane adhika AdaraNIya hovAthI tenuM bIjuM nAma 'bhagavatI' prasiddha che. acelaka paraMparAmAM 'vyAkhyAprajJami'nAmano ullekha che. zrI bhagavatI sUtranuM parimANaH zrI samavAyAMgasUtra ane naMdIsUtranA AdhAre vyAkhyAprajJapti sUtramAM vividha prakAranA 36,000 praznonuM vyAkhyA - kathana che. je aneka devo, rAjAo, rAjarSio aNagAro tathA gaNadhara gautama Adi dvArA bhagavAnane pUchAyela che. 'kaSAya pAhuDa', 'tattvArtha rAjavArtika', 'pakhaMDAgama' anusAra prastuta AgamamAM jIva - ajIva, svasamaya - parasamaya, loka - aloka AdinI vyAkhyArUpe 60,000 praznottara che. AcArya akalaMkanA matAnusAre temAM 'jIva che ke nahIM?' A rIte aneka prakAranA aneka praznonuM nirUpaNa che. AcArya vIrasenanA matAnusAre vyAkhyAprajJaptimAM praznottaronI sAthe 96,000 chinnachedanayothI zApanIya zubhAzubhanuM varNana che. samavAyAMga sUtra ane naMdIsUtra anusAra prastuta AgamamAM eka zrutaskaMdha, so thI adhika adhyayana (zataka), 10,000 uddezanakAla, 10,000 samuddezana kAla, varNanamAM anaMta gama, anaMta paryAya, parimita trasa ane anaMta sthAvara Ave che. vartamAna upalabdhaparimANa 35 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastuta AgamanA be saMskaraNa prApta thAya che. eka saMkSipta saMskaraNa ane bIjuM vistRta saMskaraNa, vistRta saMskaraNa savA lAkha zloka pramANa che. tethI tene savAlakhI bhagavatI kahevAya che. saMkSipta saMskaraNa arthAt prastuta saMskaraNa anukrupa zlokanA anupAtathI 16,000 zloka pramANa che. baMne saMskaraNamAM koI maulika bheda nathI. saMkSipta saMskaraNamAM aneka sthAne "ga" zabdathI pAkane saMkSipta karyo che. prastuta saMskaraNamAM 138 zataka ane 1925 uddezaka upalabdha che. prathama 32 zataka svataMtra che. zataka-33 thI 39 sudhInA sAta zatakanA bAra-bAra avAntara zataka che. zataka40nA 21 avAntara sataka che ane zataka-41muM svataMtra che. A rIte sarva maLIne 138 zataka che. temAM 41 zataka mukhya che. zeSa avAntara zataka che. viSaya vastu pratyeka zatakanA uddezakonAM nAma zatakanA prAraMbhamAM ApyA che. temAM te uddezakanA mukhya viSayano nirdeza che. anya paNa aneka viSaya te uddezakomAM che. tethI A sUtra tattvavidyAno Akara (bhaMDArarU5) graMtha che. temAM jIva jagata ane jaDa jagatanuM vividha prakAre vistRta vivecana thayeluM che. A AgamamAM mukhya praznakAro, IndrabhUti, (gautamasvAmI), agnibhUti, vAyubhUti, maMDitaputra, mAkaMdIputra, rohI aNagAra, jayaMtI zrAvikA, pArthApatya sthaviro, anyatIrthiko vagere aneka che. tema chatAM bahulatAe zrI gautamanA prazno ane prabhu mahAvIranA uttaro saMgrahita che. bhinna bhinna kAle, bhinna bhinna vyaktioe, bhinna bhinna viSayaka prazno pUchayA che. tethI temAM koI cokakasa krama nathI. tethI A vizALakAya AgamanuM Akalana-saMkalana karavuM, te atyaMta jaTila kArya che. prastuta AgamamAM gaNitAnuyoganA viSayonI pradhAnatA hovA chatAM zeSatraNa anuyoga saMbaMdhI viSayo paNa aneka sthAne jhaLakI rahyAM che. tattvajJAna ane AcArano subhaga samanvaya A AgamanI viziSTatA che. keTalAka tAvika viSayone samajAvavA mATe kathAnuyogano prayoga thayo che. saMkSepamAM A AgamamAM cAra anuyoganA viSayo A pramANe che dravyAnuyoga = paMcAstikAya (zataka-2/10), paramANuvAda, pudgala parAvartana, saMsAra saMsthAnakAla (zataka 1/2), prayogabaMdha, visasAbaMdha, mana, buddhi, Indriyo, gati, zarIra, legyA Adijaina dharmanA AgavA siddhAMto prastuta AgamamAM aneka sthAne prApta thAya che. 5 36 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caraNAnayoga : kriyA saMbaMdhI vividha dRSTikoNathI vicAraNA, pratyAkhyAna, AdhAkarmI, AhAranuM phaLa, ArAdhaka-virAdhaka, zruta-zIla ArAdhanA, saMvRtta-asaMvRtta aNagAra (zataka-1/1) AtmAraMbha-parAraMbha (1/1) alpAyuSya - dIrdhAyuSyabaMdhanA kAraNo, zramaNa-azramaNane pratilAbhanuM phaLa, paribhogaiSaNAnA pAMca doSa tyAganuM phaLa Adi viSayo AcAra pradhAna che. kathAnuyogaH gozAlaka, jamAlI, mahAbala caritra, zaMkha-puSkalI Adi zrAvako, taMgiyA nagarInA zrAvako, zivarAjarSi, skaMdaka parivrAjaka, pUraNa tApasa, tAmalI tApasa, evaMtAkumAra, udAyanarAjA, abhicikumAra, RSabhadatta ane devAnaMdA (bhagavAnanA mAtA pitA) AdinA jIvana vRtAnto tatkAlIna dArzanika ane dhArmika paristhitine pragaTa kare che. gaNitAnuyogaH gAMgeya aNagAranA caturgati praveza viSayaka prazno (9/32) gaNitAnuyoganuM sacoTa daSTAMta che. te uparAMta vezyA, kaSAyAdi saMbaMdhI bhaMga saMkhyA, katisaMcaya, akati saMcaya, kSudrayugma, mahAyugma Adi viSayo gaNitapradhAna che. anya dRSTikoNathI paNa A AgamanA viSaya vastune samajI zakAya che. anekAMta daSTikoNaH prastuta AgamamAM tattvavidyAno prAraMbha "calamANe calie' praznathI thAya che. ekAMtadaSTie "calamAna" ane "calita' baMne eka kSaNamAM thatA nathI, anekAMta daSTie vicAratA baMne eka kSaNamAM ghaTI zake che. samagra AgamamAM anekAMta dRSTikoNa pratIta thAya che. anekAMta daSTi eTale nayadaSTi. vastunuM vAstavika svarUpa yadaSTithI ja pragaTa thaI zake che. "calamAna calita' nA siddhAMtanI vyAkhyA RjasutranayanA AdhAre thaI che. jaya dhavalAmAM 'pathyamAna parvanI vyAkhyA RjusUtranayanA AdhAre karI che. A ja rIte kriyamANa kRta, bhujyamAna bhakta, baddhayamAna baddha, siddhayamAna siddha AdinI vyAkhyA eka samayavartI paryAyane sUcita karanAra jusUtranayanA AdhAre ja thAya che. navAMgI TIkAkAra zrI abhayadeva sUrie "calamAna calita'nI vyAkhyA nizcaya nayanA AdhAre karI che. temanA matAnusAra vyavahAra nayanI apekSAe cAlavAnI kriyA pUrI thAya tyAre ja cAluM kahI zakAya. nizcayanayanI apekSAe calamAnane paNa calita kahI zakAya che. arthAt utpatti ane niSpattinI eka ja kSaNa che. je kSaNamAM utpatti che, te ja kSaNamAM niSpatti thaI jAya che. A rIte utpatti ane niSpattinI zRMkhalA cAlu rahe che. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayaMti zramaNopAsikAnA praznonA pratyeka uttara prabhue anekAMta daSTie ApyA che. yathA - he prabho! suNAvasthA zreSTha che ke jAgRtAvasthA? prabhue kahyuM - keTalAka jIvanI suNAvasthA zreSTha che ane keTalAka jIvonI jAgRtAvasthA zreSTha che. pApI jIvonI suNAvasthA ane dharmanI jAgRtAvasthA zreSTha che, te ja rIte aneka praznonA uttara paNa te ja rIte ApyA che. (zataka-12/2) kuMdaka parivrAjakane loka, jIva, siddhi ane siddhinuM svarUpa prabhue dravya, kSetra, kAla ane bhAvanI apekSAe spaSTa karyuM che. (zataka-2/1). A rIte prastuta AgamamAM aneka praznonA uttaro anekAMta daSTikoNathI ja apAyA che. dArzanika paraMparAmAM anekAMta daSTikoNathI vastuno bodha karavo, te jainadarzananI maulikatA che. SajIvanikAsavAdaH jaina darzana jIvonA cha prakArane svIkAre che, pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati ane trasakAya. pRthvI, pANI, agni, vAyu AdimAM jIvattvanI siddhi, te jainadarzananI vizeSatA che. AjanA vaijJAniko vanaspatimAM caitanyane svIkAre che paraMtu teoe pRthvI Adi viSayaka vizeSa saMzodhana karyuM nathI. prabhu mahAvIre pRthvI AdithI manuSya ane deva sudhInA pratyeka jIvamAM caitanyanI samAnatAne svIkArI che. eTaluM ja nahIM paraMtu teno jIvanakAla, AhAra, zvAsa, saMjJA, gati, Agati, tenA AtmapariNAmo tenAthI thato karmabaMdha, udaya, udIraNA, tenI janma paraMparA vagere viSayo para vizada vizleSaNa karyuM che. vaijJAnikoe vanaspati para prayogo karIne temAM prema, krodhAdi bhAvAtmaka pariNAmonI siddhi karI che. prabhu mahAvIra vanaspati Adi pratyeka jIvamAM AhAra, bhaya, maithuna, parigraha, krodha, mAna, mAyA, lobha, loka ane oghasaMjJAnuM pratipAdana kare che. vaijJAnikonuM uparokta saMzodhana jinavANI sAthe sAmya dharAve che. jIvanA 14 bheda, AtmAnA ATha prakAra (zataka-12/10), jIvonA zarIra, Indriya, (zataka-2/4), bhASA (13/7), mana (13/7), yoga (13/7), kaSAya, upayoga, vezyA (1/2), bhAva Adi jIva sabaMdhita pratyeka bhAvonA svarUpa, bheda-prabheda AdinuM nirUpaNa che. viSayamAM kramabaddhatA na hovA chatAM paNa jIvane sparzatA prAyaH pratyeka viSayo prastuta AgamamAM samAviSTa che. karma-punarjanmavAda cha prakAranA jIvomAM caitanyatattvanA svIkAra sAthe karma ane 38 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ punarjanmano siddhAMta sahaja rIte siddha thAya che, AtmA nitya, zAzvata, ajara-amara che. tenA karmo anusAra tenI avasthAmAM parivartita thayA ja kare che. vartamAnakAlIna janmamAM jIva rAgAdi vaibhAvika pariNAmo dvArA zubhAzubha karmano baMdha kare che. tenA bhoga mATe teno punarjanma avazya thAya ja che. jIva kevA karmo kare tyAre kaI gatimAM jAya ? tyAM keTalo kAla rahe? tyAM jaIne keTalI Rddhine pAme, te ja bhAvamAM janma-maraNanI paraMparAe keTalo kAla vyatIta kare che ? (zataka24) jIva eka bhavanuM AyuSya pUrNa karIne anya bhavane prApta karavA kevI gatithI jAya, A bhavamAMthI te zuM zuM sAthe laIne jAya, vagere viSayonuM mArmika chatAM sacoTa varNana jIvanA karmAnusAranA punarjanmane siddha kare che. tema ja devaloka, tenA prakAra, Rddhi, sthiti, Azrava, kriyA Adi viSayonuM pratipAdana paralokane puSTa kare che. punarjanmavAdanI sAthe AtmavAda, karmavAda, lokavAda, kriyAvAda ane vimuktivAda Adi sarvavAdo sahaja siddha thaI jAya che. AcAravAda : prastuta AgamamAM tattvavAdanI samakakSAe ja AcAra saMbaMdhI nirUpaNa che. sAdhvAcAranA niyamo, paMcamahAvrata rUpa dharma, pAMca samiti, traNa gumi, zrAvakavrata, tenA vividha vikalpo, saMvRtta-asaMvRtta aNagAra, zruta-zIlanI ArAdhanA ane ArAdhanAnA jaghanya, madhyama ane utkRSTa prakAra (zataka-8/10) vagere viSayo sAdhako mATe atyaMta upayogI che. (zataka-25/6) cAritranA ane nigraMthonA pAMca pAMca bhedonuM kathana karI temAM 36 dvArathI nirUpaNa karyuM che. temAM pratyeka cAritranuM svarUpa, sthiti, gati, vezyA, veda, karmabaMdha, vedana, udaya, udIraNA, karmakSaya, tenA saMyamasthAno, bhavaparaMparAmAM tenI prApti vagere pratipAdita viSayanI jANakArI dvArA pratyeka cAritradhArI potAnI kakSA nizcita karI zake che, temaja tenA AdhAre potAnI kakSAne uccatama banAvI zake che. keTalAka jIvanopayogI praznonA saraLa uttaro atyaMta bodhaprada che. yathA-jIva haLukarmI ane bhArekarmI kevI rIte bane? 18 pApasthAnanA tyAgathI haLukarmI ane pApasthAnanA sevanathI bhArekarmI bane che, te ja rIte alpAyu ane dIghAryanI prAptinA kAraNo, saMsArabhramaNa ane saMsAra aMtanA kAraNo, jevA prazno jIvanasparze che. udAyana caritra 39 / Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13/6) mahAbalamuni, aMka aNagAra (2/1) vagere aneka aNagAronA sAvaMta jIvanadarzana, saMyama sAdhanA mArgane prAraMbhathI aMta sudhI spaSTa kare che. te ja rIte taMgiyA nagarInA zramaNopAsakonuM jIvana ane tenA prazno zrAvakadharmane prakAzita kare che. jJAna ane kriyAno subhaga samanvaya prastuta AgamamAM thayo che. sAdhanAnI paripUrNatA jJAna ane kriyAnA samanvayathI ja thAya che. zrI gautamano prazna che ke suvrata ane kuvratamAM zuM aMtara che ? (zataka-7/2) bhagavAne kahyuM - je sAdhaka vrata grahaNa kare che paraMtu jo tene jIva-ajIvanuM, tra-sthAvaranuM jJAna na hoya to tenA vrata suvrata nathI. jJAna vinA vratanuM samyaprakAre pAlana thatuM nathI. jJAnavAna vyaktinA vrata ja suvrata che. temaja zruta ane zIlanI caturbhagImAM prabhue zrutasaMpanna ane zIlasaMpanna sAdhakane ja saMpUrNa ArAdhaka kahyo che. ArAdhanAnA traNa prakAra - jJAnArAdhanA, darzanArAdhanA, cAritrArAdhanAnI pUrNatA thAya, tyAre ja jIva mukta thaI zake che (zataka-8/10). A rIte aneka sthAne jJAnanI mahattA sAthe AcArazuddhine sthAna ApyuM che. AcArazuddhi mATe sAdhakone kriyAnI spaSTatA anivArya che. prastuta AgamamAM sAMparAyika ane airyApathikI be kriyA, AraMbhikI Adi pAMca kriyA temaja kAyikI Adi pAMca prakAranI kriyAnuM nirUpaNa che. bhinna bhinna prasaMgonA daSTAMta saha kaI vyaktine keTalI kriyA, kevI rIte lAge che? tenuM vizleSaNa karyuM che. yathA-IrSA samitithI upayogapUrvaka gamana karatA koI zramaNanA paga nIce kSudra prANI kacarAI jAya, to te zramaNane kaI kriyA lAge ? prabhue tenA uttaramAM kahyuM ke te zramaNane airyApathikI kriyA lAge - (zataka-18/8). prastuta uttarathI spaSTa thAya che ke te prazna ane uttara vItarAga chasthanI apekSAe che. kAraNa ke eryApathikI kriyA vItarAgane ja lAge che. sarAgIne sAMparAyika kriyA lAge che. zataka-33 mAM maMDitaputra sAthenA praznottaramAM kriyAnA pAMca prakAranuM kathana karyuM che. muktinA aMga rUpa saMvara, tapa, nirjarA vagere viSayo atra tatra Alekhita che. sarvAgI dRSTikoNathI jotA pratIta thAya che ke prastuta AgamamAM sAdhanAno mArga pUrNatayA prakAzita thayo che. A0. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAstikAyavAda : lokanA svarUpane samajAvavA mATe paMcAstikAyanuM nirUpaNa che. AgamamAM prazna che ke 'loka zuM che ?' 'paMcAstikAya te loka che'. (zataka-13/4) pAMca astikAya kSetranI dRSTie lokapramANa che. dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzastikAya te traNe amUrta hovAthI adRzya che. jIva paNa amUrta che. tema chatAM zarIranA mAdhyamathI tenI caitanya kriyA pragaTa thAya che, tethI AMzika rUpe te dRzya che. pudgalAstikAya mUrta hovAthI dRzya che. A jagatanI vicitratAnuM kAraNa jIva ane pudgalano saMyoga che. Do. vAlTara zujiMganA mate jIva-ajIva ane paMcAstikAyano siddhAMta prabhu mahAvIranI svataMtra dena che. anya dArzaniko dharma-adharma zabdono prayoga kare che paraMtu te zubhAzubha pravRttinA arthamAM dharma-adharmano zabdaprayoga kare che. prastutamAM jIva ane pudgalanuM je vizada vizleSaNa che, te koI paNa prAcIna dharmagraMtho ke darzanagraMthomAM sulabha nathI. paMcAstikAya uparAMta 'kAla-dravya' ane temAM samayathI utsarpiNI-avasarpiNI kAla paryaMtanA bheda prabhedanuM varNana paNa prApta thAya che. tema ja sudarzana zeThanA kAla viSayaka praznottaramAM kAlanA cAra prakAra karIne tenuM spaSTIkaraNa karyuM che. A rIte amUrta-adRzya tattvo, abuddhigamya viSayo paranuM vizleSaNa paNa A graMthanI viziSTatA che. pudgala H jagatanI vicitratAnA mukhya kAraNa rUpa pudgala dravyanuM atyaMta vistRta vizleSaNa A AgamamAM prApta thAya che. 'pudgala' jainadarzanano pAribhASika zabda che. vaijJAniko tene meTara kahe che, zataka8/10mAM abhedopacArathI pudgalayukta AtmAne pudgalI kahyo che, anya sarva sthAne varNa, gaMdha, rasa, sparzathI yukta, galana-pUraNanA svabhAvayukta dravyane ja pudgala kahyuM che. zataka2/10mAM tenA skaMdha, deza, pradeza, paramANu, te cAra prakAranuM kathana che, vaijJAniko jene aNu kahe che, tene jinezvara skaMdha kahe che. jaina dArzaniko paramANune nirdeza, achedya, abhedya, adAhya, anardha, amadhya ane apradezI mAne che. (5/7) je Indriya grAhya nathI. aneka paramANuo bhegA thaIne skaMdha bane che. paramANu ane skaMdhanI sthiti, tenI 41 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMpatA, niSkapatAnI sthiti, aMtara, (5/7,8) Adi viSayanuM suMdara pratipAdana prApta thAya che. te uparAMta jIva ane pulanA pArasparika pariNamanane laIne pulanA traNa prakAra karyA che. prayogapariNata, vizvasA pariNata ane mizna pariNata pudgala (8/1) zataka-2/1 mAM pudgala paramANuonI ATha vargaNA - audArika, vaikriya, AhAraka, tejasa kArmaNa, zvAsocchavAsa, bhASA ane manovargaNAnuM nirUpaNa karyuM che. jIvane jyAre je prakAranA pulonI AvazyakatA hoya tyAre te vargaNAnA pulone grahaNa kare che. AThe prakAranI vargaNA saMpUrNa lokamAM bharI che. tenI sthiti pUrNa thatAM temAM pariNamana, parivartana thayA ja kare che. A rIte zrI bhagavatI sUtramAM pula dravya viSayaka anekAneka praznottara pratipAdita che. purAtattvavAda-aitihAsika dRSTikoNa : aitihAsika draSTie AjIvika saMghanA AcArya saMkhaliputra gozAlaka, skaMda parivrAjaka, pUraNa tApasa, tAmalI tApasa vagere anyatIrthikonA vistRta jIvana caritro, temanA siddhAMto, AcAracaryAnuM nirUpaNa Adi viSayo aMkita che. tenAthI tatkAlIna dArzanika mAnyatA para prakAza paDe che. anyatIrthiko prabhu mahAvIranA samAgamamAM AvatA hatA, potAnI mithyA mAnyatAne choDIne satya tatvane sahaja ane saraLa rIte svIkAratA hatA. tenAthI e spaSTa thAya che ke te samaye bhinna bhinna darzanadhArAo mojuda hovA chatAM sAMpradAyikavAda kaTTara na hato. A prasaMgo tatkAlIna udAra jana-mAnasane pragaTa kare che. jayaMtI zrAvikA, rohA aNagAra, pArzvapatya kalAsyaveSiputra aNagAra, taMgiyA nagarInA zrAvako vagere svatIrthikonA prazno tatkAlIna samAjanI jijJAsA, satya samajavAnI ane pAmavAnI tIvra tamannAne pragaTa kare che. uparokta anusaMdhAnathI vicAra karatAM jaNAya che ke prabhu mahAvIranA yugamAM koIpaNa dArzanika ke bauddhika vAtonI mahattA karatAM AdhyAtmika dRSTikoNa mukhya rahyo hato. tethI ja prabhunA samAgamamAM AvanAra prAyaH pratyeka vyaktie tattvacarcAnA aMte bodha pAmIne dezavirati athavA sarvavirati cAritra aMgIkAra karyuM hatuM. samrATa kRNika ane gaNataMtrAdhinAyaka rAjA ceTaka vacce je mahAzilAkaMTaka saMgrAma ane rathamUsalasaMgrAma thayA, te baMne mahAyuddhamAM karoDo mAnavono je narasaMhAra thayo tenuM vistRta, 42 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArmika ane kaMpAyamAna varNana tatkAlIna rAjakIya paristhitine sUcita kare che. bhUgoLa-khagoLavAdaH prastuta AgamamAM bhUmi-kSetra saMbaMdhI spaSTa varNana che. zataka-12/7mAM lokanI vizALatA, lokanA prakAra, tenuM saMsthAna (zataka-7/1), tenA vibhAga, bharatAdi kSetra, karmabhUmi, akarmabhUmi ane aMtaradvIpanA kSetro vagerenA sthAna, te sthAnanI vizeSatA, tyAMnA manuSyo, paristhiti vagerenuM talasparzI varNana che. asaMkhya dvIpa samudro, devaloka, narakAdinuM pramANa pUrvaka pratipAdana che. te ja rIte khagoLamAM sUrya caMdranA sthAna, saMkhyA, gati, pRthvIthI tenuM aMtara, prakAzakSetra, aMdhakArakSetra, tenI gatinA adhAre thatI rAta-dinanI gaNanA, graha, rAhu, parvarAhu, nityarAhu, tenA nimitte thatuM sUryargahaNa-caMdragrahaNa, nakSatra, tArA, tamaskAya Adi viSayaka varNana che. jenA AdhAre AjanA saMzodhako AgaLa vadhI rahyA che. Adhunika vijJAna sAthe sAmyatA prastuta AgamanA aneka siddhAMto Adhunika vijJAna sAthe sAmyatA dharAve che. (1) jagatanuM anAditvaH padbhavyAtmaka loka anAdi ane zAzvata che. Adhunika vaijJAniko paNa jagatanI utpatti kyAre thaI ? te viSayamAM jainadarzananI vicAradhArAne svIkAre che. (2) vanaspatimAM caitanya tema ja anya bhAvAtmaka pariNAmo sara jagadIzacaMdra bojhe aneka parIkSaNa karIne siddha karyuM che ke vanaspatimAM mAnavanI samAna ja saMjJAo, janma, jIvana, vikAsa, maraNAdi che. te ja rIte teo pRthvI ane pANImAM paNa caitanyazaktinI saMbhAvanAne svIkAre che. (3) pudgalanI zakita ane tenuM anAdirgha : prastuta AgamamAM pudgalanI aparimeya zakti Adhunika vijJAnanuM saMpUrNa samarthana kare che. AgamakAro kahe che ke viziSTa pudgalo-tejomaya pudgalomAM 16 dezano nAza karavAnI zakti vidyamAna che. je aNunI zaktine eTama boMba dvArA vaijJAnikoe siddha karI che. temaja jainadarzananI jema teoe paNa svIkAryuM che ke paramANunuM paryAyAntara thavA chatAM teno nAza kadApi thato nathI. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te ja rIte puruSa saMyoga vinA paNa garbhadhAraNa ane garbhasthAnAMtaraNa Adi tathA khagoLavidyAnA aneka siddhAMto vaijJAniko adhikAMze svIkArI rahyA che. A rIte prastuta AgamamAM darzanazAstra, AcArazAstra, jIvavidyA, lokavidyA, sRSTividyA, parAmanovaijJAnika Adi aneka viSayo para vistRta vivecana che. jIva ane pudgalano saMbaMdha, zarIra dhAraNa, AhAra grahaNa, karmabaMdha, karmavipAka Adi viSayo dvArA jIva vidyA ane karmavidyA para vicAraNA thaI che. vijJAna ane gaNitanI dRSTie paNa aneka viSayo amUlya che. anekavidha viSayomAMthI heya, jJeya, upAdeya viSayonI chaNAvaTa paNa sUtrakAre sAthe ja karI che. heyaM hAnocitaM sarvaM kartavyaM karaNocitaM / zlAghyaM zloghyocitaM vastu, zrotavyaM zravaNocitaM / / tyAga karavA yogyano tyAga, karavA yogya kAryanuM AcaraNa, prazaMsA yogyanI prazaMsA, sAMbhaLavA yogyanuM zravaNa karavuM joIe. A cAre vastuonuM yathAyogya varNana, vyAkhyAo, hetuo, udAharaNa sahita zrI bhagavatI sUtramAM saMgrahita che. tethI A Agama sUtra sarvocca sthAna pAme che. vizvanI samasta vidyAne AvarI leto A adbhuta graMtha bhAratIya dAzarnika vAGamayano anupama graMtha kahIe to atizayokti nathI. racanAzailI ane racanAkAraH prastuta AgamamAM 36,000 vyAkaraNono ullekha che. tethI pratIta thAya che ke A AgamanI racanA praznottara zailImAM thaI hatI. naMdIsUtranI pUrNimAM ullekha che ke gautamAdi dvArA pUchAyelA prazno ane keTalAka nahI pUchAyelA praznonuM paNa prabhu mahAvIre vyAkaraNa karyuM che. vartamAne upalabdha A Agama praznottara zailImAM ja che. praznanI ane uttaranI bhASA atyaMta saMkSipta che. yathA-se mULa dhanamALe nim ? daMtA hoyamA! tvatamALe tikSNa kyAMka uttaramAM 'haMtA' zabda prayoga karyA vinA ja saMbodhanano prayoga jovA maLe che. goyamA! vratamALe ti| uddezakanA prAraMbhamAM nagarI, udyAna, rAjA, rANI Adi varNananA pATha saMkSipta karAyelA che. yathA-teLa teLa teLa samAM rAtide khAma Ayare dosthA, vaLo / uddezakanA aMte prabhue ApelA uttaranI svIkRti ane kRtajJatA 44 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzaka pATha prApta thAya che. yathA-sevaM matte sevaM ! tti mavaM no samaUT mAvaM mahAvIra vaMdahaNamaMsai, vaMdittA, NamaMsittA, saMjameNa tavasA appANaM bhAvemANe viharai / keTalAka sthAne viSayanI spaSTatA mATe praznano uttara pratipraznathI apAyo che, yathAroha aNagAranA prazno - puvviM bhaMte! aMDae, pacchA kukkuDI? puvviM kukkuDI, pacchA aMDae? rohA! se NaM aMDae kao? bhayavaM! kukkuDIo / sA NaM kukkaDI kao? bhaMte! aMDayAo / evAmeva rohA! se ya aMDae, sA ya kukkaDI, puvviM pete pacchA pete / do vi ete sAsayA bhAvA, aNNANupuvvI esA rohA! aneka sthAne praznottaranI bhASA sahaja ane atyaMta saraLa che. kyAMka prazna atyaMta vistRta che ane uttara saMkSipta che, viSayano nigamana se teraivi moya ! vaM putraphu A prakAranA zabda prayogathI thAya che. pratyeka zatakanA prAraMbhamAM saMgrahaNI gAthA che. jethI zatakanA sarva uddezakanI nAmAvali prApta thaI jAya che. viSayanI adamabaddhatA dareka aMgazAstromAM viSayano vyavasthita krama ke vibhAjana avazya che paraMtu prastuta Agama akramika ane praznottara rUpe che, A sarva AgamothI tenI vilakSaNatA che. A sUtramAM varNita viSaya prAyaH bhagavAna mahAvIranA zAsana-kALamAM thayelAM praznottaranA saMkalanarUpa che. prastuta AgamamAM sthAnabhede ane kAlabhede bhinna bhinna vyaktio saMbaMdhita praznottaronA kAraNe kyAreka viSayonuM punarAvartana paNa thayuM che, te praznottara zailImAM sahaja zakaya che. praznottara zailInI viziSTatAH praznottara zailInI potAnI AgavI mahattA che. lekhakane je viSaya, je rIte, jeTalA pramANamAM prastuta karavo hoya, te viSayane koI paNa prakAranI pUrvabhUmikA vinA, praznottara rUpe saMkSepamAM vyavasthita rIte pragaTa karI zake che. saLaMga lekhana paddhatimAM kyAreka sarva sAmAnya janane mULabhUta tattvano bodha thavo durgama banI jAya che, jyAre praznottara zailImAM vAcakone viSayano bodha atyaMta sugama banI jAya che. vijJAna Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vArtham (How)ane vA -vena (Why) A be sUtrane laIne vastu sthitinA aMtaratama sudhI praveza kare che, aneka prakAranA prayogo karIne satyatattva udghATita kare che, te ja rIte A zailI dvArA A be sUtranA AdhAre ja potAnI jijJAsA prastuta karIne, samAdhAna prApta karIne mULabhUta tattvane pAmyA che. racanAkAra dvAdazAMgI sUtranA racanAkAra gaNadharo hoya che. tethI A vizALakAya bhagavatI sUtra paNa gaNadhara kRta che. zAsananA prAraMbhamAM dvAdazAMgInI racanA samaye ja A sUtranI racanA gaNadharo kare che. pachI temAM praznottarano umero paNa gaNadharo yogya samaye eka sAthe kare che. upAMga sUtrano atideza zA mATe? prastuta AgamamAM aneka sthAne prajJApanA sUtra, jIvAbhigama sUtra, rAjapraznIya sUtra, aupapAtika sUtra Adi sUtrono atideza karyo che. prazna thAya ke aMgasUtramAM upAMga sUtrano atideza karyo che. prazna thAya ke aMgasUtramAM upAMga sUtrano atideza zA mATe? tenuM samAdhAna e che ke AgamalekhanakALamAM viSayonI punarAvRtti na thAya, graMthano vistAra na thAya te uddezyathI zrI devardhvigaNi Adi mahAna AcAryoe A atideza paddhatino svIkAra karyo haze. bhASA: prastuta AgamanI bhASA prAyaH prAkRta che ane kyAMka zaurasenI bhASAno prayoga che, bahalatAe gadyazailI ja che. zatakanA prAraMbhanI saMgrahaNI gAthAo padyarUpa che. e rIte kyAMka padyabhAga paNa upalabdha thAya che. vyAkhyA graMthoH (1) niryuktiH AgamonI sarva prathama thayelI vyAkhyAone niryukita kahe che. prastuta AgamanI niyukti vyAkhyA upalabdha nathI. AcArya bhadrabAhu svAmIe dasa sUtronI niryuktionI racanA karI hatI, te dasamAM prastuta sUtranuM nAma nathI. sUtramAM upalabdha ekAdaza aMganA vivaraNamAM sarva aMgasUtranI saMkhyAta niryuktiono ullekha che. te kathana saMkhyAta zabdonI saMkhyAta nirakta vyAkhyAonI apekSAe che, graMthanI apekSAe nathI. vartamAne kevaLa AcAraMgasUtra ane sUyagaDAMgasUtra, A be aMga sUtronI ja niryuktio prApta thAya che. zeSa aMgonI niyuktio upalabdha nathI, 46 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te sivAya dasUtra, dazavaikAlika sUtra, uttarAdhyayana sUtranI niryuktio upalabdha che. tema chatAM prastuta AgamanA sUtrapAThamAM keTalAka nirukto prApta thAya che. tathA (1) jamhA ANamar3a vA pANamai vA ussasai vA NIsasai vA tamhA pANI tti vattavvaM siyaa| (2) jamhA bhUe bhavai bhavissar3a ya tamhA bhUe tti vattavvaM siyA / (3) jamhA jIve jIvai, jIvattaM AuyaM ca kamma uvajIvai tamhA jIve tti vattavvaM siyA se teNai pALe tti vattatraM siyA nAva ve tti vattatraM siyA, zataka- 2/1 zrI haribhadrasUrajI niryuktino artha nikSepa niryukti kare che. prastuta AgamamAM A artha paNa aneka sthAne ghaTita thAya che. yathA davvao loe saaMte, khettao loe saaMte / kAlao loe aNaMte, bhAvao loe aNaMte / davvao jIve saaMte, khettao jIve saaMte / kAlao jIve aNaMte, bhAvao jIve aNaMte / niryukti vyAkhyAonI bhASA prAkRta che, zailI padyamaya che ane saMkSipta che. teno racanAkALa devardhvigaNi kSamAzramaNanA zAstralekhana pachIno che arthAt vIra nirvANa 1050 varSa AsapAsa (lagabhaga) niryuktionI racanA thaI che. niryuktionA racanAkAra dvitIya bhadrabAhu svAmI che, keTalAka AcAryonA mate niryuktinA racanAkAra prathama bhadrabAhu svAmI bhASya dasa sUtro para niryukti vyAkhyA thayA pachI tenI vistRta vyAkhyAnI AvazyakatA utpanna thaI ane te niryukti gAthAone AdhAre ja bhASyarUpa vyAkhyAonI racanA karavAmAM AvI. te vyAkhyA prAkRta padyamaya che, vivecanAtmaka ane daSTAMta AdithI yukta che. bhASya racanAkartAmAM jinabhadragaNi kSamAzramaNa ane AcArya siddhasenagaNi Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prasiddha che. A rIte je dasa sUtro para niryukti vyAkhyA upalabdha hatI tenA para bhASya vyAkhyA karavAmAM AvI. be aMgasUtra, be mULasUtra, cAra chedasUtra, Avazyaka sUtra ane sUryaprajJapti sUtra A dasa sUtra para niryuktinI racanA thaI che. temAMthI nava sUtro para niryukti vyAkhyA Aje paNa upalabdha che. cUrNiH bhagavatI sUtra cUrNi adyApi mudrita nathI. tenI hastalikhita prata prApta thAya che. tenI patrasaMkhyA - 80 che. tenuM graMthamAna 3590 zloka pramANa che. tenA prAraMbhamAM maMgalAcaraNa ke aMtamAM prazasti vAkya nathI. racanAkAra ke racanAkAlano koI ullekha temAM nathI. cUrNinI bhASA prAkRta pradhAna che. vidvAnonA matAnusAra zrI bhagavatIcUrNinA racanAkAra AcArya jinadAsa mahattara che. teoe aneka sUtro para cUrNi vyAkhyAnI racanA karI hatI. je Aje paNa upalabdha che. A sarva cUrNio gadyAtmaka che, saMskRta-prAkRta mizrita bhASAmAM che. vRtti-TIkA H bhagavat sUtra para navAMgI TIkAkAra zrI abhayadevasUrIjInI vRtti upalabdha che. vi. saM. 1128 mAM aNahilapATaNa nagaramAM A vRttinuM nirmANa thayuM hatuM. te anurupa zlokanA anupAtathI 18,616 zloka pramANa che, tenA prAraMbhamAM maMgalAcaraNa ane aMte prazasti sUcaka 16 zloka upalabdha che, zrI malayagirie paNa vyAkhyAprajJamisUtra para vRtti lakhI che. je 3750 zloka pramANa che. zrI zIlAMkAcArye AcArAMga sUtra ane sUpaDAMga sUtra para TIkA lakhI hatI te vartamAne upalabdha che, zeSa nava aMga AgamonI TIkA zrI zIlAMkAcAryanA ziSya zrIabhayadevasUrijIe karI hatI. tethI te navAMgI TIkAkAra tarIke prasiddha thayA. te sivAya AcArya haribhadrasUrI, AcArya malayagirI, AcArya hemacaMdrAcArya vagere aneka prasiddha TIkAkAro thayA che. vIsamI sadImAM AcArya zrI ghAsIlAlajI ma. e batrIsa sUtro para saMskRta vyAkhyA karI che. jemAM bhagavatI sUtranI vyAkhyA pustakAkAre sattara bhAgamAM upalabdha che. temAM hiMdI gujarAtI anuvAda paNa sAthe che. TabbA saMskRta TIkAonA jamAnA pachI arthAt vIra nirvANa 2000 varSa pachI 48. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janabhASAmAM gujarAtI bhASAnI pradhAnatAe TabbAonI racanA thaI, jemAM pArjacaMdragaNinA TabbA prasiddha che. tyArapachI aDhAramI sadImAM sthAnakavAsI AcArya dharmasiMhajI munie 27 Agamo para bAlAvabodha TabbAnuM nirmANa karyuM. temaNe zrI bhagavatIsUtranuM eka yaMtra paNa lakhyuM hatuM. A rIte AgamonA vyAkhyA sAhityamAM sUtranA AdhAre niryuktio, niryuktionA AdhAre bhANa, bhANa tathA niryuktio ane mULazAstranA AdhAre cUrNionI racanA thaI. TIkA-vRttio svataMtra sUtranA AdhAre ane bhAgya niryuktinA AdhAre paNa thaI che. samasta vyAkhyAonA anubhave mULapAThanA zabdArtharUpeTabbAonI racanA thaI che. vartamAnamAM te samasta vyAkhyAonA AdhAre janabhASAmAM zAstro upalabdha che. bhagavatI sUtranA prakAzita graMthoH (1) abhayadevasUrikRta vRtti sahita zrI vyAkhyA prajJapti sUtra banArasathI prakAzita I. sa. 1918. (2) TIkA. gujarAtI anuvAda sahita zrI bhagavatI sUtra bhA. 1-2. jinAgama prakAzana sabhA, muMbaIthI prakAzita, anuvAdaka paM. becaradAsajI dozI, visaM. 1974. (3) zrI bhagavatI sUtra mULapATha sahita anuvAda bhAga 3-4. gujarAta vidyApITha jaina sAhitya prakAzana TrasTa amadAvAda. anuvAdaka paM. bhagavAnadAsa dozI. (4) gujarAtI chAyAnuvAda sahita zrI bhagavatI sUtra, jaina sAhitya prakAzana samiti amadAvAdathI prakAzita, anuvAdaka zrI gopAlabhAI jIvAbhAI paTela, I. sa. 1938. (5) hindI anuvAda saha bhagavatI sUtra zataka 1 thI 20, zruta prakAzana maMdira kalakattAthI prakAzita, saMpAdaka madanakumAra, vi. saM. 2011. (6) hindI anuvAda yukta bhagavatI sUtra saMpUrNa, haidrAbAdathI prakAzita, saMpAdaka zrI amolaka RSijI ma. sA. vI. saM. 2446. (7) saMskRta TIkA, hindI - gujarAtI anuvAda saha zrI bhagavatI sUtra saMpUrNa 17 bhAgamAM, je. sthA. jaina zAstroddhAraka samiti, rAjakoTathI prakAzita, anuvAdaka, lekhaka, Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdaka, AcAryazrI ghAsIlAlajI ma. sA. I. sa. 1961. (8) hindI anuvAda ane vivecana sahita zrI bhagavatI sUtra saMpUrNa 7 bhAgomAM, jaina saMskRti saMgha zelAnAthI prakAzita, anuvAdaka paM. ghevaracaMdajI bAMThiyA 'vAraputra'. (9) mULapATha, saMskRta chAyA, hindI anuvAda bhAga, cUrNi, vRtti sahita zrI bhagavatI sUtra khaMDa-1 zataka-1-2. jaina vizvabhAratI saMsthA, lADanUthI prakAzita, saMpAdaka yuvAcArya mahAprajJajI I. sa. 1994. (10) mULapATha, hindI anuvAda, vivecana yukta zrI bhagavatI sUtra saMpUrNa 4 bhAgomAM, Agama prakAzana samiti, vyAvarathI prakAzita. pramukha saMpAdaka yuvAcArya zrI madhuramuni ma. sA. (11) bhagavatI upakrama, zAmajI velajI vIrANI TrasTa, rAjakoTathI prakAzita pU. janakamuni ma. sA., pU. jagadIzamuni ma. sA. saM. 2025. (12) jainAgama navanIta bhA. 7 (bhagavatI sUtra sArAMza) Agama navanIta prakAzana samiti, sirohIthI prakAzita, saMpAdaka, lekhaka, Agama manISIzrI trilokamunijI. vyAkhyAprajJamisUtranA pUrvokta saMskaraNo mudrita che. temAMthI keTalAka apUrNa che ane keTalAka anupalabdha che. tema chatAM keTalAka mahattvanA saMskaraNo upalabdha paNa che. jenA AdhAre ja prastuta saMskaraNa taiyAra thayuM che. prastuta saMskaraNaH pUrvokta aneka saMskaraNo upalabdha hovA chatAM gujarAtI bhASIone lakSamAM laIne na ati vistRta, na ati saMkSipta, tevA vivecana saha prastuta saMskaraNa taiyAra thayuM che. jemAM mULapATha, kaThina zabdArtha, bhAvArtha, viSayAnusAra zIrSako, viSayAnusAra vivecana ApyuM che. viSayabodhanI sugamatA, kaThina viSayonI saraLatA ane spaSTatA mATe AvazyakatAnusAra cArTa taiyAra karyA che. je svAdhyAyIo mATe atyaMta upayogI che. kathAnakonA prAraMbhamAM te kathAno saMkSipta paricaya Apyo che. jethI vistRta varNano vinA vAcako kathAnA sArabhAgane zIdhra prApta karI zake che. A rIte aneka prakAre A vizALakAya sUtrarAjanA viSayane mArA kSayopazama anusAra saraLa ane spaSTa banAvavAno prayatna karyo che. je janajananA tatvabodhanuM kAraNa ane Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAra vizuddhinuM preraka banI zakaze te nirvivAda che. zrI bhagavatIsUtranI vizALatAne lakSamAM laIne tenuM pAMca bhAgamAM vibhAjana karyuM che. jemAM bhAga - 1mAM zataka 1 thI 4, bhAga - 2mAM zataka 5 thI 8, bhAga - 3mAM zataka - 9 thI 14, bhAga - 4mAM zataka - 15 thI 24, bhAga - 5mAM zataka - 25 thI 41no samAveza karyo che. zruta paraMparAne akSuNaNa banAvavAnA pUrvAcAryonA prakRSTa pratyanomAM prastuta saMskaraNa eka nakakara kaDInuM kAma karI rahyuM che. prastuta saMskaraNamAM AghArabhUta graMtho H prastuta saMskaraNamAM mULapAThamAM zailAnA dvArA prakAzita zrI bhagavatI sUtrane AdhArabhUta tarIke svIkAryuM che. tema ja aneka sthAne 'aMga suttANi' tathA 'mahAvIra jaina vidyAlayanA bhagavatI sUtra' nA AdhAre pAThanuM saMzodhana karyuM che. bhAvArtha ane vivecanamAM zrI becaradAsajI kRta bhagavatI sUtra, zailAnA - bhagavatI sUtra, zrI madhuramuni kRta bhagavatI sUtra, bhagavatI sUtra, yuvAcArya mahAprajJajI kRta zrI bhagavatI sUtra khaMDa - 1, pU. ghasIlAlajI ma. sA. kRta bhagavatI sUtra, bhagavatI upakrama, jainAgama navanIta bhAga 7 ne AdhArabhUta banAvyA che. AbhAra darzana H A umadAkAryanA udbhavanuM prabaLa nimitta prAtaH smaraNIya upakArI gurudeva pU. zrI prANalAlajI ma. sA. nuM janma zatAbdI varSa. jemanI ujjavaLa paraMparAmAM ja zAsanamAM sthAna pAmyA, AgamanuM jJAna pAmyA, jIvana jIvavAnuM vijJAna pAmyA, tevA anaMta upakArI guruvaryonI upakAra smRti nimitte Agama ardhya dharI, anAdinI aratine dUra karI, akhaMDa 'rati' - AnaMdane prApta karavA A vizALa Ayojana karyuM che. Ayojanane pUrNa karavA mukhyatA pU. mukta-lIlama guruNI saha temanA parivAranA sAdhvIjIo potAnuM yogadAna ApI rahyA che. Aje guru prANa Agama batrIsInuM 12 muM puSpa prakAzita thaI rahyuM che. A pAvana prasaMge sahu prathama Agama srota sama carama tIrthaMkara prabhu mahAvIra svAmI, sUtra saMkalana kartA zrI sudharmAsvAmI, Agamalipibaddha kartA pUrvadhara zrI devardhvigaNikSamAzramaNane hRdaya paTa para sthApita karI zraddhApUrvaka natamastake vaMdana karuM chuM. jeNe Agama sAhityane pravAhita karyuM, tevA 51 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArya bhagavaMto tathA mama zraddhAmUrti pU. jaya-mANeka-prANa-guruvara prati zraddhAbhAva pragaTa karuM chuM. tema ja anaMta upakArI pU. tapasvI gurudeva!zrI bhagavatI sUtranA prakAzana samaye Apa smRti paTa para padhAro cho, ApanA pAvana sAnidhyamAM Ape be be vAra zrI bhagavatI sUtranI vAcanA mane karAvI ane te ja Agama lekhananuM sadbhAgya mane prApta thayuM. pAradaSTA evA Ape bhAvinA bhAvane jANIne ja kadAca A prakAranuM Ayojana karyuM hoya tema vartamAne pratIta thAya che. A vizALakAya graMthanuM Alekhana te mArI buddhi ane zaktinI bahAranI vAta che, tema chatAM te kArya sahaja, saraLa, sarasa rIte nirvina pUrNa thayuM che, te ApanI ja kRpAnuM ananya pariNAma che. mArI jIvananaiyAnA sukAnI, upakArI pU. guruNIdevA pUjyavArA pU. muktAbAI ma. tathA bhAvayoginI pU. lIlamabAI ma., A mahAkAryanA udbhavikA amArA vaDIla gurubhaginI pU. uSAbAI ma., temaja mama saMyamI jIvananA sahayoginI gurubhaginI pU. vIramatIbAI ma. prati kRtajJatAno bhAva pragaTa karuM chuM. ama AyojananA pAyAnA paththara sama, Agama bhekhadhArI pU. trilokamuni ma. sA. potAnI tIkSNa prajJAthI A AgamanuM saMzodhana karyuM che. jeNe Agama vAMcanane ja potAnuM jIvana banAvyuM che tevA guruNImaiyA pU. lIlamabAI ma. mArA lekhananuM zuddhikaraNa karI mukhya saMpAdaka banyA che. yuvAsaMta pU. namramuni ma. sA. e temAM Avazyaka sUcano karyA che. mama sahacAriNI sAdhvI subodhikAe potAnI AgavI sujha-bujhathI saha saMpAdananI pharaja adA karI che. ama gurukulavAsI pU. biMdubAI ma., pU. prabodhikAbAI ma. Adi sarvasatIjIo mArI saphaLatAnA sakyogI che. pU.guruprANa phAunDezananA pramukha ane sakriya kAryakartA zrIyuta caMdrakAMtabhAI zeTha vagere A virATa kAryane vegavaMtu banAvavA puruSArtha karI zrutasevAno anokho lAbha laI rahyA che. bhAIzrI nehale Agamane mudrita karIne, svAdhyAya premI zrI mukuMdabhAIe muka saMzodhana karIne tathA dhIrUbhAIe sahakAra ApIne jinavANIne vadhAvI che. zrImAna kizorabhAI tathA zrImatI mAlinIbena saMghavIe A AgamanA zrutAdhAra banIne jinavANI pratyenI zraddhA pragaTa karI che. 52 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamajJAna pradAtA pUjyavarono che anaMta upakAra, bhagavadbhAvo pragaTAvavA jinavANIno karuM chuMsakAra, vizvamAM guru prANa no vartArahyo che sadA jaya jayakAra sahabhAgI banyAmuja kAryamAM sahuno karuM chuMRNa svIkAra... mArA alpabuddhi sAmarthya ane maMda kSayopazame zrI bhagavatI sUtranA gaMbhIra bhAvonA rahasyone huM samajI na zakI houM, ane zrutalekhanamAM bhagavadvANInI koI paNa prakAre azAtanA thaI hoya to paMca parameSThI bhagavaMtonI sAkSIe kSamAyAcanA... aMte... gaNipiTakanuM gaurava che tuM mA bhagavatI, sudharmAnuM saMkalana sUtra che tuM mA bhagavatI, gautamano jijJAsA srota che tuM mA bhagavatI, bhavyajanono aMtastoSa che tuM mA bhagavatI, aharniza vaMdana ho tujane mA bhagavatI, muja aMtaHsrota pravAhita karaje mA bhagavatI, muja saMcama dhananuM rakSaNa karaje mA bhagavatI, muja bhagavad bhAvone pragaTAvaje tuM mA bhagavatI... - pU. mukta-lIlama guruNInA suziSyA sAdhvI AratI. 53. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krama 1 2 3 4 5 7 8 2 10 11 12-13 x 2 0 15 16 17 18 21-28 29-32 32 asvAdhyAya zAstranA mULapATha saMbaMdhI viSaya AkAzasaMbaMdhI dasa asvAdhyAya AkAzamAMthI moTo tAro kharato dekhAya digdAha-koI dizAmAM Aga jevuM dekhAya akAlamAM meghagarjanA thAya [varSARtu sivAya] akAlamAM vIjaLI camake [varSARtu sivAya] AkAzamAM ghoragarjanA ane kaDAkA thAya zuklapakSanI 1, 2, 3nI rAtri AkAzamAM vIjaLI vagerethI yakSanuM cihna dekhAya karA paDe dhummasa AkAza dhULa-rajathI AcchAdita thAya audArika zarIra saMbaMdhI dasa asvAdhyAya tiryaMca, manuSyanA hADakAM baLyA, dhovAyA vinA hoya, tiryaMcanA lohI, mAMsa 60 hAtha, manuSyanA 100 hAtha [phUTelA IMDA hoya to traNa prahara] maLa-mUtranI durgaMdha Ave athavA dekhAya smazAna bhUmi [100 hAthanI najIka hoya] caMdragrahaNa--khaMDa/pUrNa sUryagrahaNa-khaMDa/pUrNa rAjAnuM avasAna thAya te nagarImAM yuddhasthAnanI nikaTa upAzrayamAM paMcendriyanuM kalevara cAra mahotsava-cAra pratipadA aSADha, Aso, kArataka ane caitranI pUrNimA ane tyAra pachInI ekama savAra, sAMja, madhyAhna ane ardharAtri. asvAdhyAya kAla 54 eka prahara jyAM sudhI rahe tyAM sudhI be prahara eka prahara ATha prahara eka prahara jyAM sudhI dekhAya tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI 12 varSa dekhAya tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI 8/12 prahara 12/16 prahara navA rAjA thAya tyAM sudhI yuddha cAle tyAM sudhI jyAM sudhI hoya tyAM sudhI saMpUrNa divasa-rAtri eka muhUrta [noMdha :- paraMparA anusAra bhAdaravA suda pUnama ane vada ekamanA divase paNa asvAdhyAya manAya che. tenI gaNanA karatAM 34 asvAdhyAya thAya che.] Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra zrI zrI bhagavatI sUtran sUtra zrI bhagavatI zrImatI bhUtra zrI bhagavatI sUtra zrI lagavatI sUtra zrI bhagavAna zrI sUtra zrI gavatI | zrI bhagavatI sUtra zrI bhagavAna zrI bhagavatI sUtra zrI bhAvabhUtra zrI bhagavatI la sUtra zrI bhagavatI sUtra shrii| bha|vata | mUtrA zrI bhagavatI zrI bhagavatI sU gadanI pAMcamuM e zrI bhagavatI satra zrI bhagavatI sana.zrI laI Hua bhagavatI satra kathAra raNa zrI bhagavatI sUtra zrI bhagavatI sUtra zrI bhAga - 1 zataka: 1 thI 4 mULapATha, bhAvArtha, vivecana, pariziSTa - anuvAditA garIbAI A kAlikasUtra che. tenA mULapAThano svAdhyAya divasa ane rAtrinA pahelA tathA cothA praharamAM thaI zake che. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1 _ _ zataka-1 | paricaya chaROCROR ORDROCROR * A zatakamAM daza uddezaka che. tenA pratyeka uddezakamAM vividha viSayonuM varNana A pramANe che- * uddezaka-1 - samagra zAstranA maMgalAcaraNa rUpa namaskAra mahAmaMtranuM uccAraNa karIne sUtrakAre gautama svAmIno mukhya prazna vanamAM tire prastuta karyo che. tyArapachI 24 daMDakonA jIvonA AhAra Adi saMbaMdhI prazna, AtmAraMbha-parAraMbha, jJAnAdinI paraMparA, saMvRtta ane asaMvRtta aNagAra tathA asaMyata jIvonI gatinuM nirUpaNa che. * uddezaka-2 - svakRta karmaphaLa bhogano siddhAMta, 24 daMDakanA jIvomAM ane salezI jIvomAM samAhAra, samakarma, samakriyAdi; saMsAra saMsthAnakAla, aMtakriyA, asaMyata bhavya dravya devAdi 14 bolano upapAta ane asaMsI AyuSyanuM pratipAdana che. * uddezaka-3 :- kAMkSAmohanIya karma, tenA baMdha ane vedananA kAraNo, zramaNa nigraMthomAM kAMkSA mohanIyanuM vedana, temaja tenA nAzano sacoTa upAya ane astitva-nAstitvanA pariNamana viSayaka vicAraNA karI che. * uddezaka-4:-karmaprakRti, jIvanuM upasthAna ane apakramaNa, karmakSayathI mukti, pudgalanuM nityatva ane chadmastha muktino niSedha karyo che. ja udezaka-5 - 24 daMDakanA jIvonA AvAsa, sthitisthAna, avagAhanA, zarIra, vezyA, daSTi vagere tathA temAM krodhAdinI apekSAe bhaMga saMkhyAnuM pratipAdana che. * uddezaka-6 - sUryanA udaya-asta samayanI dUrI, lokAnta sparzanA, kriyA vicAra, rohA aNagAranA prazno, lokasthiti, jIva ane pudgala saMbaMdha ane snehakAyanuM varNana che. * uddezaka-7 :- nArakAdi jIvomAM upapAta ane udvartanA samayano AhAra, vigrahagati, garbhavicAra, garbhastha jIvanI gati, sthiti Adi viSayonuM nidarzana che. * uddezaka-8:- bAla-paMDitAdino AyuSyabaMdha, mRtaghAtakAdine lAgatI kriyA, jaya-parAjayanuM kAraNa ane vIrya vicAraNA karI che. * uddezaka-9 :- jIvonuM gurutva-laghutva, nigraMtho mATe prazastaguNo, AyuSyabaMdha viSayaka anyatIrthikonI mAnyatAnuM nirAkaraNa, kAlasyaveSiputra aNagAranA prazno, apratyAkhyAna kriyA, Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra-1 AdhAkarmAdi doSayukta ane nirdoSa AhAra sevananuM phaLa, sthira-asthirAdi prakaraNanuM pratipAdana che. * uddezaka-10 :- paramANunA vibhAga, bhASA-abhASA vagere viSayaka anyatIrthikonI mAnyatAonuM nirAkaraNa tathA airyApathika ane sAMparAyika kriyAnuM nirUpaNa che. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1H uddezaka-1 zataka-1 : uddezaka-1 ORchaRODra saMkSipta sAra chaROCROR * zrI bhagavatI sUtrano prAraMbha namaskAra mahAmaMtrathI thAya che. jemAM Atma sAdhanAmAM sahAyaka ane preraka paMca parameSTIne namaskAra karyA che. je cauda pUrvanA sArabhUta che. zAstrakAre namaskAra mahAmaMtrathI zAstranuM AdhamaMgalAcaraNa karyuM che. tyAra pachI graMtha lipibaddha kartAe maMgalAcaraNa rUpe brAhmI lipi evuM zruta = zrutajJAnane namaskAra karyo che. * tamane - A zrI bhagavatI sUtrano mukhya siddhAMta che. sUtrakAre tene nava pada dvArA puSTa karyo che. calamAna calita, udIryamANa udIrita, vedyamAna vedita, prahAyamANa prahaNa, chidyamAna chinna, bhidhamAna bhinna, dahyamAnadagdha, priyamANa mRta, nirjIryamANa nirjIrNa. A siddhAMta baddha karmonI udayAbhimukha avasthAthI laIne nirjarA-kSaya sudhInI avasthAonI apekSAe che. vartamAnakAla vAMcI pratyeka kriyA te ja samaye bhUtakAlIna banI jAya che e ja siddhAMta karmabaMdhamAM paNa samajI zakAya. kAraNa ke karmabaMdha, udaya, udIraNA, nirjarA Adi kriyA dareka jIva samaye samaye kare che. jema koI vyaktie hiMsAno saMkalpa mAtra karyo, te ja samaye tene AraMbhikI kriyA ane tajanya karmabaMdha thaI jAya che; tema anya aneka karma prakRtionA baMdha, udaya Adi jIvane pratikSaNa -pratyeka samaye thatA ja rahe che. pratyeka samaye thatI karmanI te kriyAonI apekSAe A siddhAMtanuM kathana che ke je karmanI je samaye udIraNA, je samaye udaya, je samaye nirjarAno prAraMbha thayo te karmanI udIraNA, udaya, nirjarA te ja samaye thaI gaI. kAraNa ke te dareka kriyAo pratyeka samayamAM thAya che. tethI sUtramAM kathita karmanI vatanI thI nirjIrNamANa sudhInI nava kriyAo ghaTita thAya che. vyavahAramAM je samaye kAryano prAraMbha thayo che, te ja samaye tene thayeluM ke pUrNa thayeluM joI zakAtuM nathI. vyaktinI koI paNa pravRtti ochAmAM ochA asaMkhyAta samayanA vyatIta thayA pachI ja pUrNa thAya che. tethI vartamAne niA karmabaMdhamAM kathita siddhAMtane koI paNa sthUla pravRttimAM ghaTita karI zakAto nathI. tema chatAM dareka sthUla pravRttinuM kArya aMze aMze kramika thAya che ane te aMtima samaye pUrNa thAya che. * pahelAM AhAra karelA athavA grahaNa karelA pudgalanuM ane vartamAnamAM grahaNa karAtA pugalonuM pariNamana thAya che. bhaviSyamAM grahaNa thanArA pugalonuM pariNamana thatuM nathI. pariNamananI jema ja karmanA caya, upacaya, udIraNa, vedana, nirjaraNa mATe samajavuM joIe. taijasa ane kArpaNa zarIra mATe paNa A ja siddhAMta che. * sUkSma ane bAdara baMne prakAranA karma dravya vargaNAnA pudgalonuM ane AhAra dravya vargaNAnA pudgalonuM bhedana, caya Adi thAya che. udvartana, apavartana, saMkramaNa, nidhattikaraNa, nikAcitakaraNa karma pudgalomAM Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 | zrI bhagavatI sUtra-1 thAya che arthAt karma vargaNAnA pudgala aNa-bAdara baMne prakAranA hoya che. * baMdha. udaya, udIraNA. apavartana. saMkramaNa Adi acalita karmanA thAya che. kevaLa nirjarA ja calita karmanI thAya che. A rIte covIsa daMDakanI apekSAe ukta saMpUrNa viSaya samajI levo. AhAra, sthiti AdinuM varNana prajJApanA sUtranA vibhinna padothI ahIM paNa covIsa daMDakamAM samajI levuM. * svayaM AraMbha(Azrava) karanAra AtmAraMbhI che, bIjAne AraMbhamAM joDanAra parAraMbhI che ane trIjo bheda ubhayAraMbhIno che. trevIsa daMDakanA jIvomAM A traNa bheda maLe che. manuSyamAM A traNa uparAMta anAraMbhIno eka bheda vizeSa maLe che. zubhayogI pramatta saMyata ane apramatta saMyata anAraMbhI hoya che. anya azubha yoga yukta pramatta saMyata ane asaMyata jIvo AraMbhI hoya che. salezI ane traNa zubha lezyA- vALA samuccaya jIvamAM ane manuSyamAM AraMbhInA cAre bheda maLI zake che. zeSa sarva daMDakomAM pota-potAnI vezyAnI apekSAe AraMbhI Adi traNa bheda hoya che paNa tyAM anAraMbhI nathI. tejo, pA ane zuklalazI vaimAnikamAM paNa AraMbhI Adi traNa ja bhedo hoya che. * jJAna ane darzana A bhavamAM sAthe rahI zake che ane parabhavamAM ane bhavAMtaramAM paNa sAthe Ave che. cAritra ane tapa A bhavaparyata ja rahe che arthAt saMyata avasthAmAM paNa mRtyu pAmanAra mRtyu pachI turaMta asaMyata banI jAya che. saMthArA rUpe AjIvana tapa karanAra paNa maraNa pAmyA pachI turaMta tapa rahita thaI jAya che. * asaMvata aNagAra ane anya asaMvata AtmAo mukti prApta karatA nathI. te sAta athavA ATha karmono prakRtibaMdha Adi cAre prakAranA baMdhanI vRddhi karIne saMsAra bhramaNanI vRddhi kare che. saMvRta aNagAra-Azravane rokanArA susAdhu ja kramazaH karma paraMparAne aTakAvIne, teno kSaya karIne mukti prApta kare che, duHkhono aMta kare che. * asaMyata ane avirata jIva paNa devagatimAM jaI zake che. teo anicchAe bhUkha-tarasa, DAMsa-macchara, garamI-ThaMDI, mela-parasevo Adi kaSTa sahana karI, akAma nirjarA dvArA vyaMtara deva banI zake che. te deva jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa eka palyopama paryata divya sukhano anubhava kare che. * praznonuM saMtoSaprada samAdhAna prApta thatAM zrI gautama svAmIe prabhu prati vaMdana-namaskAra karIne kRtajJatAno bhAva pradarzita karyo che.A rIte pratyeka uddezakanA aMte samajavuM. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-1 _ 'zataka-1 : uddezaka-1 namaskAra mahAmaMtrathI sUtrano prAraMbha : Namo arihaMtANaM / namo siddhALa Namo AyariyANaM / Namo uvajjhAyANaM / Namo loe savvasAhUNaM / [Namo baMbhIe liviie| Namo suyassa] bhAvArtha :- ahatone namaskAra ho, siddhone namaskAra ho, AcAryone namaskAra ho, upAdhyAyone namaskAra ho, lokanA sarva sAdhuone namaskAra ho.[brAhmI lipine namaskAra ho, zratane namaskAra ho.] vivecana : prastuta sUtramAM sarva prathama paMca parameSTIne namaskAra karI, samagra zAstranuM bhAvamaMgala karyuM che. zAstranA prAraMbhamAM maMgalAcaraNa karavAnA traNa kAraNo che- (1) vinonA upazamana mATe - dareka zubha kAryomAM aneka prakAranA vidgonI zakyatA che, zubha kAryanA prAraMbhamAM maMgalAcaraNa karavAthI te vinonI upazAMti thaI jAya che. (2) azubha karmonA kSaya mATe - guNIjanone namaskAra karavAthI azubha karmono kSaya thAya che, mATe koIpaNa kAryanA prAraMbhamAM maMgalarUpe vaMdana-namaskAra karavA te ucita ja che. 3) ziSTajanonI paraMparAnA pAlana mATe :- dareka kAryanA prAraMbhamAM dravyamaMgala ke bhAvamaMgala karavAnI ziSTajanonI paraMparA hoya che, tene jALavI rAkhavA mATe paNa AdhamaMgala karavAmAM Ave che. akSata, zrIphaLa, kumakuma Adi dravya maMgala che. te laukika ane vyavahArika maMgala che. paMca parameSTIne namaskAra e lokottara bhAvamaMgala che. te sarva pApanAzaka hovAthI ane zAMtinuM kAraNa hovAthI sarva maMgalomAM Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ s ] zrI bhagavatI sUtra-1 pradhAna che. tethI teno prastuta sUtramAM maMgalAcaraNa rUpe svIkAra karyo che. 'nama:' padano artha :- dravya-bhAvathI saMkoca karavo. dravyathI paMcAMgabe hAtha, be paga ane mastaka]no saMkoca karIne, ahaMtu Adi paMca parameSTIne namana karuM chuM ane bhAvathI AtmAne aprazasta pariNatithI pRthak karIne ahaMtu AdinA guNonuM bahumAna karuM chuM. rihaMtA :- prAkRta bhASAnA 'arahaMta' zabdanA saMskRtamAM sAta rUpAMtara thAya che. tenA dvArA arihaMtanuM svarUpa spaSTa thAya che. (1) It (ra) maradotara (3) sarathAta (4) arahaMta (5) arayat (6) arihaMta (7) mahaMta Adi. tenA artha A pramANe che. (1) at - loka pUjya puruSa-je devo dvArA nirmita aSTa mahAprAtihAryayukta pUjAne yogya che. Indro dvArA paNa je pUjanIya che. (2) arahAMtara :- sarvajJa hovAthI ekAMtariha] ane aMtara[madhya)nI koI paNa vAta jenAthI chUpI nathI, te pratyakSa daSTA puruSa che. (3) rAta:- ratha zabda ahIM parigrahano ane anta zabda mRtyuno vAcaka che. je sAdhaka samasta prakAranA bAhya ane AtyaMtara parigraha ane mRtyu = janma-maraNathI rahita che te. (4) arahaMta :- Asakti rahita, rAga athavA mohano sarvathA aMta-nAza karanAra. (pa) dAna :- tIvra rAganA kAraNabhUta manohara viSayono saMsarga hovA chatAM aSTa mahAprAtihAryAdi saMpadA hovA chatAM] jene kiMcit paNa rAgabhAva thato nathI tevA parama vItarAgI mahApuruSa arahayat kahevAya che. (6) arihaMta:- samasta jIvomAM rahelA aMtaraMga zatrubhUta Atmika vikArono athavA aSTa vidha karmono viziSTa sAdhanA dvArA kSaya karanAra. (7) ahaMta - ruha = saMtAna paraMparA. jeNe karmarUpI bIjane bhasmIbhUta karI janma-maraNanI paraMparAne sarvathA vinaSTa karI che te aruhaMta kahevAya che. siddhANaM :- siddha zabdanA vRttikAre cha nirvacanArtha karyA che dhmAtaM sitaM yena purANa karma, yo vA gato nivRttisaudhamUrdhni / khyAto'nuzAstA pariniSThatAyAM, yaH so'stu siddhaH kRtamaMgalo me // artha - (1) jemaNe pUrvopArjita karmarUpa sitano sarvathA nAza karyo che (2) jeo muktirUpa prAsAdanA agrabhAge birAjamAna che (3) jeo potAnA nirmaLa guNothI prasiddha che (4) jeo zAsanakartA dhirmazAsana pravartAvanAra] thaI cUkyA che (5) jeo kRtakRtya thaI gayA che (6) jeo maMgaLarUpa banI gayA che. te Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-1 _ guNasaMpanna zuddhAtmAne siddha kahe che. evA siddha paramAtmA mAruM maMgaLa karanArA ho. bAriyALa - vRttikAre AcArya zabdanI vyAkhyA A pramANe ApI che- (1) mA = maryAdApUrvaka athavA maryAdA sAthe je bhavyajano dvArA varga = sevanIya che tene AcArya kahevAya che. (2) je sUtra ane tenA artha-paramArthanA jJAtA, uttama lakSaNothI yukta, gacchanA meDhIbhUta, gaNane ciMtAmukta karanAra evaM sUtrArthanA pratipAdaka hoya te AcArya che. (3) jJAnAdi paMcAcAronuM je svayaM pAlana kare ane karAve, te AcArya che. (4) je [mukti] dUtanI jema A + cAra) heyopAdeyanuM, saMghahitAhitanuM anveSaNa karavAmAM tatpara hoya te AcArya che. 35TdhyAya :- vRttikAre upAdhyAya zabdanA pAMca artha karyA che. (1) jenI samIpe sUtranuM adhyayana, sUtrArthanuM smaraNa evaM vizeSa artha ciMtana thAya che. (2) je dvAdazAMgIrUpa svAdhyAyano upadeza Ape che. (3) jenA sAnidhya[upadhAna]thI zrutano, svAdhyAyano anAyAsa ja Aya-lAbha thAya che. (4) Ayano artha che ISTaphala. jenuM sAnidhya nikaTatA ja ISTaphalanuM nimitta kAraNa bane che. (5) Adhi- mAnasika pIDA+Aya-lAbha = AdhyAya mAnasika pIDAno lAbha athavA adhi-kutsita buddhiAya-lAbha = adhyAya-kubuddhino lAbha. jeNe AdhyAya ane adhyAya [kubuddhi athavA durgAnane upahata-naSTa karyA che te upAdhyAya. savva sAhUNa :- vRttikAre sAdhu zabdanA traNa artha karyA che. (1) jJAnAdi zaktio dvArA je mokSanI sAdhanA kare che. (2) je sarva prANI prati samabhAva rAkhe che. koI para rAga-dveSa karatA nathI. prANImAtrane Atmavat svIkAre che. (3) je saMyamIonI mokSa sAdhanAmAM sahAyaka bane che, te sAdhu che. sAdhu zabdanI sAthe 'sarva' vizeSaNanuM prayojana - jema arihaMto ane siddhomAM svarUpataH samAnatA che tevI samAnatA sAdhuomAM hotI nathI. vividha prakAranI sAdhanAnA kAraNe sAdhuomAM aneka avAjora bheda hoya che. sAdhutvanI daSTi e sarva sAdhu samAna che, tethI vaMdanIya che. sava-sarva vizeSaNa prayogathI sarva prakAranA, sarva koTinA sAdhuonuM grahaNa thaI jAya che. te sAmAyika cAritrI hoya, chedopasthApanika, parihAravizuddhika, sUkSmasaMparAyI ke yathAkhyAta cAritrI, pramatta saMyata, apramatta saMyata, 6 thI 14 mAM guNasthAna parvatanA sAdhu, pulAkAdi pAMca prakAranA nigraMthomAMthI koI paNa sAdhu, jinakalpI, sthavirakalpI, Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra-1 pratimAdhArI, yathAlandakalpI, kalpAtIta, pratyeka buddha, svayaMbuddha ke buddhabaudhitamAMthI koI paNa koTinA, bharatakSetra, airavata kSetra, mahAvideha kSetra, jaMbudrIpa, dhAtakIkhaMDa, Adi koI paNa kSetranA sAdhakane, sAdhutvanI sAdhanA karanArane namaskAra karavAnI dRSTie 'savva' vizeSaNano prayoga karyo che. te uparAMta sarva zabdano prayoga pAMce pada sAthe paNa karI zakAya che. 8 vRttikAre 'savva' zabdanA traNa rUpAMtara karI tenA bhinna bhinna artha spaSTa karyA che. (1) sArva (2) zravya (3) savya. (1) sArva :- (1) samAna bhAve sarvanuM hita karanAra sAdhu (2) sarva prakAre zubha yoganI athavA prazasta kAryonI sAdhanA karanAra sAdhu (3) arihaMta bhagavAnanI AjJAnI-ArAdhanA karanAra sAdhu athavA ekAMtavAdI, mithyAmatonuM nirAkaraNa karI, sArva- anekAMtavAdI sApekSadarzananuM pratipAdana karanAra sAdhu sArva sAdhu che. (2) zravya :- zravaNa karavA yogya zAstranA vAkyomAM kuzala hoya te sAdhu arthAt je na sAMbhaLavA yogyane sAMbhaLatA nathI te sAdhu. (3) savya :- mokSa athavA saMyamane anukULa [savya] kArya karavAmAM dasa. Namo loe savvasAhUNaM H- 'sarva' zabda ekadezIya saMpUrNatAnA arthamAM svIkAravAthI teno artha A pramANe thAya che-- aDhI dvIpa pramANa manuSyalokamAM vidhamAna sarva sAdhuone namaskAra ho. loka zabdano prayoga karavAthI ahIM koI paNa gaccha, saMpradAya ke prAptavizeSanI saMkucitatAne avakAza nathI. sAdhutAnA guNa dharAvanAra sarva sAdhuone namaskAra che. koIka pratamAM 'loC' pATha nathI. paMca parameSThI namaskaraNIyatA ane mAMgalikatAnA kAraNo ? :- arihaMta bhagavAne jJAna, darzana, * cAritra ane vIryarUpa AtmAnI zaktine Avarita karanAra ghAtikarmone sarvathA nirmUla karyA che. saMsAranA sarva jIvone karmonAM baMdhanathI muktino mArga batAvyo che. siddha bhagavAnanA jJAna, darzana, avyAbAdha sukha, Adi guNo sadA zAzvata ane anaMta che. tene namaskAra karavAthI vyaktine AtmAnA nija guNonuM evaM zuddha svarUpanuM bhAna ane smaraNa thAya che; guNone pUrNa rUpe pragaTa karavAnI, AtmazodhananI evuM Atmabala pragaTa karavAnI preraNA maLe che. tethI saMsArI AtmAone mATe arihaMta ane siddha bhagavAna namaskaraNIya ane sadaiva maMgalakAraka che. AcArya bhagavAna svayaM AcAra pAlanamAM daza hovAnI sAthe anyanA AcAra pAlananuM dhyAna rAkhe che ane saMghane jJAna-darzana--cAritramAM sthira kare che. upAdhyAya saMdhamAM jJAnabalane sudaDha banAve che. zAstrIya ane saiddhAMtika jJAna upAdhyAyanI kRpAthI prApta thAya che. A rIte AcArya bhagavaMta ane upAdhyAya bhagavaMta mahAna upakArI hovAthI namaskaraNIya evaM maMgalakAraka che. sAdhu bhagavaMta mAnavanA sarvazreSTha puruSArthamAM ane parama sAdhanAnA dhyeya svarUpa mokSanI sAdhanAmAM Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-1 _ asahAya, anabhijJa evaM durbala sAdhakane sahAyatA Ape che. tethI te parama upakArI, namaskaraNIya evuM maMgala phaladAyaka che. tethI ahIM pAMca parameSTI bhagavaMtone namaskArarUpa maMgalAcaraNa karyuM che. no vana viSe juno suyalsa :- namaskAra maMtranA Adi maMgala pachI A padono prayoga sUtramAM vibhinna rIte jovA maLe che arthAt hastalikhita pratomAM athavA prakAzita pratomAM paNa A padonA viSayamAM ekarUpatA nathI. koI pratomAM brAhmIlipine namaskAra rUpa eka pada, koI pratomAM brAhmIlipi ane zratane namaskAra rUpa be pada prApta thAya che. koI pratomAM brAhmIlipi pada, namaskAramaMtranI sAthe ja che ane zrata'ne namaskAra zataka paricayanI gAthA pachI svataMtra rUpe upalabdha thAya che. A baMne padonI TIkAkAre vyAkhyA karI che te sivAya koIka pratomAM zruta devatAne namaskAra rUpa pada paNa maLe che. A prakAranI vividhatAnA kAraNe, A padone zAstra lekhanakartAonA maMgalarU5 zabdo che, tema mAnavAmAM Ave A padomAM lekhananI pramukhatAe brAhmI lipine ane zrutadevatA padathI gaNadharone namaskAra karavAmAM AvyA che tethI paNa spaSTa thAya che ke A pado gaNadhara racita nathI. kAraNa ke gaNadharone Agama racanAmAM lipine namaskAra karavAnuM koI prayojana hotuM nathI ane Agama racanAkartA svayaM gaNadhara bhagavaMta AgamanA prAraMbhamAM gaNadharone ja vaMdana kare te paNa upayukta nathI. mATe A pado zAstralipi kartAonA che, A mAnyatA samIcIna che. tema chatAM A zabdonI bhAvAtmaka vyAkhyA A pramANe karavAmAM AvI che- (1) brAhmI lipinA AdikartA bhagavAna RSabhadeva che mATe lipinA nirdezathI ahIM RSabhadeva bhagavAnane namaskAra karyA che. (2) zratane dhAraNa karanAra zramaNa hoya che tethI zruta zabdathI zratadhAraka zramaNone namaskAra karyA che. anya rIte :- (1) lipikartAe potAnA kAryanI saphaLatA ane nirvijanatA mATe lekhananI lipi brAhmI hovAthI te brAhmI lipine namaskAra karyA che. (2) astitva rU5 zrutajJAna, akSararUpa dravyadbhuta, kSayopazama rUpa bhAva zrutajJAnamAM upakAraka hovAthI lipikartAe tene paNa namaskAra karyA che. zuddha apekSAe namaskAra mahAmaMtramAM varNita paMca parameSTI bhagavaMto ja namaskaraNIya che. paMca parameSTine namaskAra karyA pachI koI namaskAraNIya avazeSa rahetAM nathI. tethI prastuta sUtramAM uparokta baMne maMgala pado gaNadharakata na hovAthI tene kauMsamAM rAkhI tenI mULapAThathI bhinnatA darzAvI che. daza uddezakonA nAma :2 rAyagiha calaNa dukkhe, kaMkhapaose ya pagai puDhavIo / jAvate Neraie, bAle gurue ya calaNAo // bhAvArtha:-(1) rAjagRha nagaramAM 'calana'nA viSayamAM prazna (2) duHkha (3) kAMkSA pradoSa (4) karmaprakRti Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 10 ] zrI bhagavatI sUtra-1 | (5) pRthvIo (6) vAvaMta-jeTalA dUrathI ItyAdi (7) narayika (8) bAla (9) guruka (10) calanAdi prathama zatakanA daza uddezakonA nAma che. vivecana : prastuta gAthAmAM A zatakanA daza uddezakanA nAma che. jenuM kathana tenA Adha athavA mukhya viSayanA AdhAre thayuM che. (1) :- prathama uddezakamAM "calamAna calita'nA siddhAMtanuM spaSTIkaraNa hovAthI tenuM nAma "calana' (2) kuNa :- bIjA uddezakanA prAraMbhamAM duHkha viSayaka praznottara hovAthI tenuM nAma duHkha che. (3) raNapoSa:- trIjA uddezakamAM kAMkSA mohanIya karma saMbaMdhI vistRta vivecana hovAthI tenuM nAma " kAMkSApradoSa' che. (4) paI:- cothA uddezakano prAraMbha karma prakRtinA viSayathI thato hovAthI tenuM nAma "karma prakRti che. (5) pudava:- pAMcamA uddezakamAM naraka pRthvI viSayaka pRcchA hovAthI tenuM nAma pRthvI che. (6) nAvate :- chaThThA uddezakamAM sUryodaya-sUryAsta samayanI sUryanI kSetra maryAdAnuM kathana hovAthI tenuM nAma "yAvanta' che. (7) :-sAtamA uddezakamAM nairayikanI utpatti saMbaMdhI varNana hovAthI tenuM nAma narayika che. (8) vA? - AThamA uddezakamAM ekAMta bAla viSayaka pRcchA hovAthI tenuM nAma "bAla" che. (9) guNa:- navamA uddezakanA prAraMbhamAM jIvanI laghutA-gurutAnA kAraNonuM nirUpaNa hovAthI tenuM nAma "guruka che. (10) vana -dazamA uddezakamAM anyatIrthikonI calamAna acalitAdimAnyatAnuM nirAkaraNa hovAthI tenuM nAma "calanAdi che. A rIte "calamAna calita'nA siddhAMtathI prAraMbha thayeluM A zataka te ja siddhAMtane puSTa karIne pUrNa thAya che. upodghAta :| 3 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe NAma Nayare hotthA, vaNNao / tassa NaM rAyagihassa Nayarassa bahiyA uttarapurasthime disIbhAe guNasilae NAmaM ceie hotthA / seNie rAyA, cillaNA devI / bhAvArtha-te kAle [avasarpiNI kAlamAM ane te samaye cothA ArAmAM bhagavAna mahAvIranA yugamAM Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1: uddezaka-1, rAjagRha nAmanuM nagara hatuM. tenuM varNana aupapAtika sUtramAM aMkita caMpAnagarInA varNananI samAna samajavuM. te rAjagRha nagaranI bahAra uttara-pUrva dimAgamAM IzAna koNamAM guNazIlaka nAmanuM udyAna hatuM. tyAM zreNika rAjA rAjya karatA hatA ane tene celaNAdevI nAmanI rANI hatI. prabhu mahAvIranI guNasaMpannatA :| 4 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre Aigare titthayare sayaMsaMbuddhe purisuttame purisasIhe purisavarapuMDarIe purisavaragaMdhahatthI loguttame logaNAhe logahie logapaIve logapajjoyagare abhayadae cakkhudae maggadae saraNadae jIvadae bohidae dhammadae dhammadesae dhammaNAyage dhammasArahi dhammavaracAuratacakkavaTTI appaDihaya varaNANa-dasaNadhare viyaTTachaume jiNe jAvae tiNNe tArae buddhe bohae mutte moyae savvaNNU-savvadarisI siva-mayala-maruya-maNaMta-makkhaya-mavvAbAha-mappuNarAvittiya siddhigaiNAmadheyaM ThANaM saMpAviukAme jAva samosaraNaM / parisA NiggayA / dhammo kahio / parisA paDigayA / bhAvArtha :- kAle te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI tyAM vicaraNa karI rahyA hatA. je dvAdazAMgI rUpa zrutanI Adi karanArA, tIrthakara, svayaMsaMbuddha, puruSottama, puruSasiMha,puruSavara puMDarika, puruSomAM zreSTha gaMdhahasti samAna, lokamAM uttama, lokanA nAtha, lokahitakara, loka pradIpa, loka pradyotakara, abhayadAtA, cakSudAtA, mArgadAtA, zaraNadAtA, saMyama rUpa jIvanadAtA, bodhadAtA, dharmadAtA, dharmopadezaka, dharmanAyaka, dharmasArathi, dharmavara cAturanta cakravartI, apratihata jJAnadarzananA dhAraka, chA-ghAtikarmanA AvaraNathI rahita, rAga dveSanA vijetA, anyane rAgadveSa para vijaya prApta karavAnI preraNA ApanAra, svayaM saMsAra sAgarathI tIrNa, anyane tAranArA, svayaM bodhane pAmelA, anyane bodha karAvanAra, svayaM karmabaMdhanathI mukta, anyane mukta karanArA, sarvajJa, sarvadarzI, kalyANakArI, acala, rogarahita, anaMta akSaya, avyAbAdha, punarAgamanarahita evI siddhagati nAmanA sthAnane prApta karavAnA kAmI, evA guNasaMpanna prabhunuM samavasaraNa paryatanuM avazeSa varNana aupapAtika sUtra anusAra jANavuM. pariSada darzana karavA nagaramAMthI nIkaLI, prabhue AvelI pariSadane dharmopadeza Apyo, upadeza sAMbhaLI pariSada pAchI cAlI gaI. gaNadhara IndrabhUtinuM vyaktitva :|5 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa jeTe aMtevAsI iMdabhUI NAmaM aNagAre goyamasagotteNaM sattussehe samacauraMsa saMThANasaMThie vajjarisahaNArAyasaMghayaNe kaNayapulayaNihasapamhagore uggatave dittatavetattatave mahAtave Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 | zrI bhagavatI sUtra-1 orAle ghore ghoraguNe ghoratavassI ghorabaMbhaceravAsI ucchUDhasarIre saMkhittaviulateyalesse coddasapuvvI cauNANovagae savvakkhara-saNNivAI samaNassa bhagavao mahAvIrassa adUrasAmaMte uDDajANU ahosire jhANakoTThovagae saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharai / bhAvArtha :- kAle te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIranA jyeSTha ziSya IndrabhUti nAmanA aNagAra hatA. te gautama gotrIya, sAta hAtha UMcA, samacaturasa saMsthAna ane vajaRSabhanArA saMghayaNanA dhAraka hatA. tenA zarIrano varNa suvarNanI rekhA samAna tathA padmaparAga samAna gaura hato. te ugratapasvI, dIpta tapasvI, takhatapasvI, mahAtapasvI, udAra, ghora-parISaha tathA IndriyAdi para vijaya prApta karavAmAM kaThora, ghoraguNasaMpanna-kaThinAIthI prApta guNa saMpanna, ghora tapasvI, ghora brahmacaryavAsI, zarIra-saMskAranA tyAgI hatA. teoe vipula tejolabdhine saMkSipta-sva-zarIramAM ja aMtarlIna karI hatI. teo cauda pUrvanA jJAtA ane caturnAna saMpanna, sarvAkSara saMnnipAtI labdhinA dhAraka hatA. tevA te IndrabhUti aNagAra zramaNa bhagavAna mahAvIrathI na ati dUra, na ati najIka, baMne ghUMTaNone UbhA rAkhI, mastakane namAvIne, dhyAnarUpI koThAgAramAM sthita thaIne, saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA vicaratA hatA. vivecana : prastuta sUtramAM prathama gaNadhara IndrabhUtinuM aMtaraMga ane bAhya vyaktitva samagratAthI nirUpita karyuM che. aMtevAsI - nikaTa rahenAra ziSya. IndrabhUti gautama sadA prabhunI nikaTa rahetA hatA. aMtevAsI aneka prakAra hoya zake che. jemake- (1) pravAjanA aMtevAsI- je kevaLa pravrajyA-muni dIkSA athavA sAmAyika cAritra dhAraNa karI AcAryanI samIpe rahetA hoya. upasthApanA aMtevAsI- je upasthApanA-mahAvrata AropaNa athavA chedopasthApanIya cAritra dhAraNa karI AcAryanI samIpe rahetA hoya. dharmAntavAsI - je kevaLa dharma-zravaNane mATe AcAryanI pAse rahetA hoya, IndrabhUti sarva apekSAe prabhunA aMtevAsI hatA. gautama gotrIya :- vyaktittvanA nirmANanuM AdhArabhUta tattva che vaMza-paraMparA. AnuvaMzikI zAstra anusAra vyakti jevA saMskAra sUtra giene] ane guNasUtra [chromosome] laIne janme che, te ja prakAre tenuM vyaktitva nirmita thAya che. IndrabhUti te samayanA pratiSThita gautama gotramAM utpanna thayA hatA, ucca gotranA saMskAra tene sahaja prApta hatA. sAta hAthanI UMcAI - tenA zarIranI UMcAI sAta hAthanI hatI. [covIsa aMgula = 1 hAtha thAya che.] samacatarasa saMsthAna :- saMsthAnano artha che AkRti athavA zarIranA avayavonI racanA. zarIranA sarva avayavo sapramANa hoya athavA asa eTale koNa-zarIranA cAre koNa samAna hoya, tene samarasa Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1H uddezaka-1 | 13 | saMsthAna kahe che. vajaaSabha nArAca saMghayaNa :- saMghayaNa = asthibaMdha- hADakAnI racanA. je hADakA paraspara markaTa baMdhathI joDAyelA hoya tenA para paTTo hoya ane majabUtAI mATe tenA para khIlI hoya te prakAranA deDhatama asthibaMdhane vajaRSabhanArA saMghayaNa kahe che. sAdhanA mATe sAdhakanA zarIranI majabUtAI anivArya che. vajaRSabhanArAca saMghayaNanA dhAraka ja mokSanA adhikArI che. IndrabhUtinI zarIra racanA sAdhanAne suyogya hatI. Agama sAhityamAM upalabdha vyaktitva varNananA baMne daSTikoNa saMsthAna ane saMghAta Adhunika daSTie paNa mahattvanA che. Aje paNa zarIra saMsthAnanA AdhAre vyaktinA vyaktitvane jANavAnI paddhati pracalita che. kevA prakAranI AMkha, nAka, caherA Adi vALo vyakti kevo hoya ? teno svabhAva kevo hoya? te kayA kAryakSetramAM saphaLa thaI zake che? vagere viSayaka vizada varNana upalabdha che. gauravarNatA - zreSTha vyaktitva mATe kevaLa gauravarNa ja paryApta nathI, paraMtu zarIra dIptimAna ane prabhAva- zALI paNa hovuM joIe. IndrabhUtinuM zarIra pAkesaranI samAna gaura hatuM temaja kasoTI para khacita suvarNa rekhAnI samAna tejasvI hatuM. A rIte IndrabhUtino deha vaibhava atyaMta zobhanIya ane prabhAva- zALI hato. AMtarika vaibhava - 34tave thI savvaharavA sudhInA cauda vizeSaNo dvArA IndrabhUtinI sAdhanAjanya labdhionuM viziSTa varNana che. (1) ugratapasvIH - asAdhAraNa tapa karanAra athavA je muni AraMbha karelI tapa sAdhanAno jIvana paryata nirvAha kare tene ugratapasvI kahe che. (2) dIpta tapasvI - prajvalita dharmadhyAna rUpa tapa karanAra athavA dIrghakAlIna tapasyA karavA chatAM paNa jenuM kAyika, vAcika ke mAnasika baLa vadhatuM rahyuM hoya, mukha AdimAMthI durgadha na AvatI hoya paraMtu jenA zvAsocchavAsamAM sugaMdha AvatI hoya, jenuM zarIra tejasvI thatuM hoya tene dIpta tapasvI kahe che. (3) tapta tapasvI - karmone saMtapta karanAra athavA atyaMta tapta kaDAImAM paDeluM jalakaNa turaMta sukAI jAya che, te ja rIte je muni dvArA karelo zuSka ane alpa AhAra tatkAla pariNata thaI jAya, te malAdi rUpe pariNata na thAya tene tapta tapasvI kahe che. (4) mahA tapasvI :- AzaMsA rahitapaNe tapa karanAra athavA siMha niSkrIDita Adi mahAna tapanuM anuSThAna karanAra. (5) udAra - alpa sAmarthyavAna mATe azakya tevA bhayaMkara athavA urAle-pradhAna tapa karanAra. () ghoraH- parISaha vijetA ane Indriya vijetA. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 zrI bhagavatI sUtra-1 (7) ghoraguNa :- asAdhAraNa, maulika guNono vikAsa karanAra. (8) ghora tapasvI :- ghora tapa karanAra athavA vAta, pita, kapha ane sannipAtajanya koI paNa rogano upadrava thavA chatAM je anazana evuM kAyakalezAdi tapathI vimukha na thAya tathA hiMsaka pazu, cora, lUMTArA AdithI gherAyelA pradezamAM je AvAsa kare che, tene ghora tapasvI kahe che. (9) ghora brahmacaryavAsI :- jeno brahmacaryavAsa askhalita hoya, cAritramohanIya karmanA prakRSTa kSayopazamathI jenA vikArajanya svapna paNa naSTa thaI gayA hoya te ghora brahmacaryavAsI kahevAya che. (10) ucyUDha zarIra :- A padanA be artha thAya che. (1) utkSipta zarIra- zarIra haLavuM thaI javAthI upara uDI zakanAra. 'dhimA' labdhi saMpanna sAdhaka potAnA zarIrane vAyuthI paNa haLavuM banAvI zake che. indrabhUti aneka labdhidhAraka hatA. mahApurANa anusAra jyAre pa00 ziSyo sahita prabhu mahAvIra pAse dIkSita thayA tyAre tenI pAse sAtaso labdhi hatI. te samaye indrabhUti aNagAra ladhimA labdhinA dhAraka hatA. (2) utizarIra- zarIra nirapekSa arthAt zarIra saMskAra ane dehAsaktithI rahita hoya tene jhina zarIra kahevAya che. (11) saMkSipta vipula tejozI :- tejodhezyA--tejolabdhinI paNa be avasthA hoya che. saMkSipta ane vipula. tejolezyAno prayoga kare to hajAro kilomITaramAM sthita vastune bhasmIbhUta karI zakAya che. te ja rIte dUra sudhInA kSetramAM anugraha paNa karI zakAya che. labdhino prayoga kare to te vipula kahevAya che. labdhino prayoga na kare to te labdhi sakSipta rahe che. IndrabhUti gautamane vipula tejolabdhi prApta hatI paraMtu te labdhino prayoga karatA na hatA. (12) cAra zAnanA dhAraka :- mati, zruta, avadhi ane manaHparyavajJAnanA dhAraka hatA. (13) caudapUrvI :- dvAdazAMgImAM bAramuM aMga daSTivAda che. tenA pAMca vibhAga che. teno trIjo vibhAga pUrvagata che. temAM caudapUrvano samAveza thayo che. naMdI sUtramAM tenuM vistRta varNana che. cauda pUrvanA jJAtAne caudapUrvI athavA zruta kevaLI kahe che. cauda pUrvano zrutajJAnamAM samAveza thAya che paraMtu zrutajJAnI caudapUrvI hoya ja te anivArya nathI. caudapUrvI eTale prakRSTa zrutajJAnI, zrutakevaLI. tenI tulanA kevaLI sAthe karI che. kevaLI sarva dravya-paryAyone sAkSAt jANe che. zruta kevaLI zrutanA AdhAre jANe che. (14) sarvAkSara sannipAti labdhi yukta :- vRttikAre tenA be artha karyA che. (1) sarva akSaronA saMyoganA jJAtA athavA (2) zravya akSaronA vaktA. cAra jJAnanA dhAraka ane cauda pUrvI vizeSaNa IndrabhUti gautamanA jJAnanI ane sarvAkSara sannipAti pada temanA vacananI atizayatAne pragaTa kare che. uparokta viziSTa guNonA dhAraka IndrabhUti aNagAra prabhuthI na ati nikaTa, na ati dUra urdhvajAnu Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-1 _. [ 15 ] adhaHzira [ukaDU AsananI mudrAmAM dhyAnarUpI koSTakamAM lIna thaIne saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA hatA. ahIM gautamanA AsananI vizeSatA sUcita thAya che. urdhvajAna adhaHzira-ukaDa Asana - A Asana ziSyanA vinItabhAvanuM temaja apramattapaNAnuM sUcaka che. IndrabhUti prabhunA vinIta ziSya hatA. tema ja ucca koTinA apramatta sAdhaka hatA. tethI ja bahudhA IndrabhUti aNagAra vagerenA varNanamAM A Asanano ullekha prApta thAya che. baMne pagane bhUmi para samatala rAkhavA, tenA AdhAre saMpUrNa zarIrane rAkhavuM, baMne goThaNa UMcA rAkhavA, baMne hAtho jaMghA ane goThaNanI vacce rAkhavA, daze AMgaLIone joDI mastaka pAse rAkhavI, mastaka kaMIka namAvIne rAkhavuM, A prakAre ubhaDaka besavAthI)uka Asana thAya che. tene ja zAstramAM urdhvajAnu adhaHzira zabdathI kahyuM che. dhyAna koSThaka :- A zabda prayoga IndrabhUtinI mAnasika sthitine pragaTa kare che. jema koThI-koThAmAM nAkhelu anAja vikherAtuM nathI, eka sthAnamAM rahe che, tema ekAgratAnI sAdhanA dvArA cArebAju doDatI vRtti ane mana eka dhyeya para sthira thaI jAya che, dhyAnamAM lIna banI jAya che, cittanI te avasthAne dhyAna koSThaka kahe che. IndrabhUti gautamanI jijJAsA : 6 taeNaM se bhagavaM goyame jAyasaDDe jAyasaMsae jAyakoUhalle, uppaNNasaDDhe uppaNNasaMsae uppaNNakoUhalle, saMjAyasaDDe saMjAyasaMsae saMjAyakoUhalle samuppaNNa- saDDhe samuppaNNasaMsae samuppaNNakoUhalle, uTThAe uThei uThAe uThThittA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, uvAgacchittaba samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM karei karittA vaMdai NamaMsai vaMdittA NamaMsittA NaccAsaNNe NAidUre sussUsamANe NamaMsamANe abhimuhe viNaeNaM paMjaliuDe pajjuvAsamANe evaM vyaasiibhAvArtha:- te samaye bhagavAna gautamanA manamAM zraddhA-icchA, saMzaya-jijJAsA ane kutUhala janyuM. zraddhA, saMzaya ane kutUhala utpanna thayuM; zraddhA, saMzaya ane kutUhala vadhyuM; zraddhA, saMzaya ane kutUhala prabaLatama thayuM. te potAnA sthAnethI UThyA, UThIne jyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra hatA tyAM AvyA, AvIne, zramaNa bhagavAna mahAvIrane jamaNI taraphathI prAraMbhIne, traNavAra pradakSiNA karI; vaMdana, namaskAra karyA. vaMdana, namaskAra karIne, na ati nikaTa, na ati dUra zuzruSA ane namaskAranI mudrAmAM prabhunI sanmukha savinaya aMjalibaddha thaIne pajpAsanA karatAM (sevAmAM UbhA rahI) A pramANe kahyuMvivecana : prastuta sUtramAM prazna pUchanAranI mAnasika pUrvAvasthAnuM manovaijJAnika draSTikoNathI vizleSaNa karyuM Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 | zrI bhagavatI sUtra-1 che. temAM gAyattare Adi bAra padano prayoga che. zraddhA = IcchA, ruci athavA utsuktA, saMzaya = jijJAsA, katuhala = Azcarya. koI paNa darzananA uddabhavanI pUrvabhUmikA A tripadI ja che. koI paNa ajJAta vastunA viSayamAM sahu prathama IcchA thAya, tyAra pachI tene jANavAnI jijJAsA thAya ane trIjI avasthAmAM eka Azcarya utpanna thAya ke Ano pratyuttara zuM maLaze? A prakriyAthI ja darzanano vikAsa thAya che. jema jhADa parathI phaLane nIce paDatuM joIne nyUTana nAmanA vaijJAnikane, "A zuM thayuM? kevI rIte thayuM?" te jijJAsA thaI. tema ja A kriyAthI aMtaramAM Azcaryano bhAva utpanna thayo ke A rIte kema banI zake? tenI te ja vicAradhArAe gurutvAkarSaNanA siddhAMtanI zodha karI. prastuta AgamamAM paNa A tripadIno aneka vAra prayoga thayo che. jAta, utpanna, saMjAta ane samutpanna-A cAre zabda kramika vikAsanA sUcaka che. jema bIja vAvyuM, aMkurita thayuM, choDa thayo ane aMte pUrNa rUpe niSpanna thayuM, te ja rIte jAta = astitvamAM AvyuM, utpanna = utpanna thayuM, saMjAta = vRddhigata thayuM ane samutpanna = pUrNa rUpathI niSpanna thayuM. keTalAka AcAryo gAta, 35i Adi padamAM hetu hetumabhAva saMbaMdhane svIkAre che. keTalAka AcAryo A cAre padamAM avagraha, IhA, avAya ane dhAraNAne svIkAre che. keTalAka AcAryo A cAre padanA prayogathI kramazaH gautamasvAmInA cittanI sthitinI puSTatAne sUcita kare che. saMkSepamAM gautamasvAmIne bAya- zraddhA- arthatatva jANavAnI IcchA thaI, nAtha saMsAtemane saMzaya-jijJAsA thaIke prabhu vatamAne pati- e sUtramAM vartamAnakAlika prayogane bhUtakAlIna kema kahe che? bAyoDadane = temane kutuhala thayuM ke prabhu A praznanuM samAdhAna kema karaze? te mAnasika vicAradhArA paripakva banI tyAre teo potAnI utthAna zaktithI UThyA ane prabhunI samIpe zaMkAnA samAdhAna mATe gayA. IndrabhUti gautamanI jijJAsA pragaTa karavAnI rItanA mAdhyamathI zAstrakAre pratyeka vinIta ziSyane guru samakSa potAnA manobhAvane pragaTa karavAnI paddhatinI zikSA ApI che. calamAna calita Adi nava pado : 7 se NUNaM bhaMte ! calamANe calie? udIrijjamANe udIrie ? veijjamANe veie ? pahijjamANe pahINe ? chijjamANe chiNNe ? bhijjamANe bhiNNe ? DajjhamANe daDDe ? mijjamANe maDe ? NijjarijjamANe NijjiNNe? haMtA goyamA ! calamANe calie jAva NijjarijjamANe nnijjinnnne| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM calamAna calita, udIryamANa udIrita, vedyamAna vedita, prahAyamANa prahaNa, chidyamAna chinna, bhidhamAna bhinna, dahyamAna dagdha, priyamANa mRta ane nirjIryamANa nijIrNa hoya che? uttara- hA, gautama! calamAna calitathI laI nirjIryamAna nijIrNa hoya che. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1: uddezaka1 17 | vivecana : praznanA prAraMbhamAM re pUrva mate !zabda prayoga che. te = vAkyanA prAraMbhano sUcaka che. pUrva zabda nizcayavAcaka che ane aMte ! gurudevane AmaMtraNa sUcaka che. 'bhate zabdanA artha aneka prakAre thaI zake che. tenI saMskRta chAyA bhinnabhinna thAya che. yathA- (1) maddata-kalyANakArI, sukhakArI (2) manasamyaga jJAna, darzana, cAritra rUpa mokSa mArganuM sevana karanAra (3) mAna- tapAdi guNonI dIptithI camakanAra (4) mAnata- tapAdi guNonI dIptithI yukta (5) zrAta- mithyAtvAdi baMdhanothI rahita, (6) kathA- sAMsArika bhaya-trAsathI rahita (7) bhavAna- narakAdi samasta bhAvano aMta karanAra (8) bhava- aizvaryAdi saMpanna. mA zabdane vahu pratyaya lagAvIne bhAvat zabda bane che. zAstromAM mA zabdanA cha artha karyA che. yathA ektaryasya samagrasya rUpasya yazasaH zriyaH / dharmasyAtha prayatnasya, SaNNAM bhaga itIganA // artha :- 'bhaga' zabdanA cha artha che. te A pramANe che, saMpUrNa aizvarya, rUpa, yaza, zrI, dharma ane prayatna. tIrthakara deva, cotrIsa atizaya rUpI bAhya aizvaryathI ane kevaLajJAna-kevaLadarzana rUpI AMtarika atizaya rUpI aizvaryathI yukta hoya che. tethI tene bhagavAna kahe che. jainAgamomAM 'bhaMte' zabdano "bhagavAna" artha pracalita che. prastuta prasaMgamAM 'bhate zabdathI prabhu mahAvIrane saMbodhita karIne gautama svAmIe prazna pUchyA che. zAstranA prAraMbhamAM ja gautama svAmIe vanamAM siAdi nava prazno pUchIne karmabaMdhanathI muktino mArga samajAvyo che. karmakSayano prAraMbha rAkhe thI thAya, calita thayelA karmonI aMte nirjarA thAya, karmo nAza pAme ane AtmapradezothI pRthak thAya che. vanamAM ni:- calAyamAna calita. abAdhAkAla pUrNa thatAM potAnuM phaLa devA karmo udayAvalikAmAM praveza kare che. udayAvalikAmAM praveza karavA mATe karmo calAyamAna thAya che. udayAvalikA te ja karmono calanakAla che. temAM asaMkhyAta samaya vyatIta thAya che. te asaMkhyAta samayanI Adi, madhya ane aMta hoya che. karmadaliko paNa anaMta che ane tene udayamAM AvavAno paNa eka nizcita krama che. prathama samaye karma pudgalanA jeTalA daliko calAyamAna thayA, te daliko potAnI calana kriyA prathama samaye ja pR kare che. tethI prathama samaye calAyamAna thayelA karmadalikone prathama samaye ja calita kahevAya che. A rIte vartamAnakAlabhAvI calAyamAna karmane bhUtakAlabhAvI calita karmarUpe kathana karAya temAM koI virodha nathI. karmono udayAvalikAmAM praveza thavAthI nirjarA sudhInI pratyeka kriyA paraspara sApekSa hovA chatAM saMpUrNa svataMtra che. samaye samaye te pratyeka kriyA thatI rahe che. karmonI udayAvalikA paNa asaMkhyAta samayanI che. temAM prathama samayamAM je dalito udayAvalikAmAM Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] zrI bhagavatI sUtra-1 AvavA mATe calAyamAna thAya che, te apekSAe calita ja kahevAya. kAraNa ke sUtrokta karma saMbaMdhI nave kriyAo samaye samaye thAya che. jo te rIte na mAnIe to prathama samayanI calana kriyA niSphaLa jaze ane te ja rIte bIjA, trIjA Adi samayomAM paNa calitapaNuM mAnI zakAze nahIM. kAraNa ke samayanI apekSAe sarvamAM samAnatA che. A rIte koI paNa karma calita na thAya to udayamAM AvI zake nahI. paraMtu karmonI sthiti parimita che. karma potAnI sthiti pUrNa thatA udayamAM na Ave te sarvathA azakya che. sthiti pUrNa thatAM karmo udayAvalikAmAM praviSTa thAya ja che. karmono samagra jaththo eka sAthe udayAvalikAmAM praviSTa thato ja nathI. te kramazaH ja praviSTa thAya che. jeTalo jaththo je samaye udayAvalikAmAM praviSTa thAya te jaththo calamAna calita kahevAya che. A rIte mAnavAthI ja udayAdi pratyeka prakriyAno krama yathA saMgata rahe che. vyavahAramAM lakSita kArya pUrNatAnI apekSAe aMtima kSaNe thAya che ane AMzikatAnI apekSAe pratikSaNe thAya che. pUrNatAnI apekSAno AMzikatAnI apekSAmAM Aropa karavAthI bhrama thAya che. prastuta sutramAM kathita karmonI AMzika calana Adi kriyAnA siddhAMtane pUrNarUpe saMthAro thavAnI kriyAmAM Aropita karavAthI jamAlInI buddhi bhramita thaI hatI. sAra e che ke bhUla daSTithI kArya pUrNa thAya tyAre ja te kAryanI pUrNatA svIkAravAmAM Ave che. chatAM pratikSaNe aMze aMze kArya thAya che, teno niSedha karavo yogya nathI. vRttikAra zrI abhayadevasUrie A siddhAMtane paTanA daSTAMtathI samajAvyo che. paTa vaNavAnA prAraMbhathI ja arthAtu prathama taMtu vaNAyo hoya tyAre paNa paTa vaNAyo tema loka vyavahAra thAya che, te sarvathA nirAdhAra nathI. jo prathama taMtunA praveza samaye paTa utpanna thayo nathI tema mAnavAmAM Ave to prathama samayanI kriyA niSphaLa jAya ane jo tema ja hoya to prathama samayanI jema ja pachInA samayanI kriyAthI paNa paTa utpanna na thavo joIe, kAraNa ke sarva samayanI kriyA samAna che, aMtima taMtunA pravezathI ja paTa nirmita thayo tema paNa kahI zakAya nahIM kAraNa ke aMtima taMtu prathama AdinI apekSAe ja che. prathama taMtunA pravezathI ja paTano kaMIka aMza utpanna thAya che. paTano jeTalo aMza utpanna thayo che te ja dvitIyAdi samayanI kriyAne utpanna kare che. aMte kArya saMpanna thAya che. calana Adi nava padanA artha A pramANe che :calana :- karmadalanuM udayAvalikAmAM praveza karavA mATe calita thavuM. udIraNA - adhyavasAya vizeSathI athavA prayatnapUrvaka jenI sthiti paripakva thaI gaI che, tevA udayamAM nahIM AvelAM karmone udayAvalikAmAM kheMcIne lAvavA. vedanA:- udayAvalikAmAM AvelA karmaphaLano anubhava karavo. prahaNa :- Atmapradezo sAthe ekameka thayelA karmonuM dUra thavuM-nAza thavuM. chedana - karmonI dIrghakAlika sthitine apavartanA Adi dvArA alpakAlika karavI. bhedana - baddha karmanA tIvra rasane apavartanAkaraNa dvArA maMda karavo athavA udvartanAkaraNa dvArA maMda rasane Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1: uddezaka-1 [ 18 ] tIvra karavo. dadhu:- karmarUpI kASThane dhyAnAgnimAM bhasmIbhUta karI, akarma rUpa karavA. mRta:- pUrvabaddha AyuSyakarmanA dalikono nAza thavo. nirjIrNa - phaLa ApyA pachI karmonuM AtmAthI pRthak thavuM, kSINa thavuM. ukta padomAM ekArthatA ane bhinnArthatA : 8 ee NaM bhaMte ! Nava payA kiM egaTThA NANAghosA NANAvaMjaNA udAhu NANaTThA NANAghosA NANAvaMjaNA ? goyamA ! calamANe calie, udIrijjamANe udIrie, veijjamANe veie, pahijjamANe pahINe, ee NaM cattAripayA egaTThA NANAghosA NANAvaMjaNA uppaNNapakkhassa / chijjamANe chiNNe, bhijjamANe bhiNNe, DajjhamANe daDDe, mijjamANe maDe, NijjarijjamANe NijjiNNe, ee NaM paMca payA NANaTThA NANAghosA NANAvaMjaNA vigayapakkhassa / zabdArtha :- ki = ekArthaka bAvAsA = bhinna ghoSavALA nANAvALA = bhinna vyaMjanavALA 3khUUUpafusa = utpanna pakSanI apekSAe vicapausa = vigata pakSanI apekSAe. bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! A nava pada zuM ekArthaka ane bhinna ghoSavALA che? bhinna vyaMjanavALA che? ke bhinnArthaka ane bhinna ghoSavALA ane bhinna vyaMjanavALA che? uttara- he gautama! calamAna calita, udIryamANa udIrita, vedyamAna vedita, prahAyamANa prahaNa, te cAra pada utpanna padanI apekSAe ekArthaka, bhinnaghoSavALA ane bhinna vyaMjanavALA che. chidyamAna chinna, bhidhamAna bhinna, dazumAna dagdha, priyamANa mRta ane nirjIrNamANa nirjIrNa A pAMca pada vigata pakSanI apekSAe bhinnArthaka, bhinna ghoSavALA ane bhinna vyaMjanavALA che. vivecana : prastuta praznamAM gautama svAmIno abhiprAya e che ke uparokta nava padamAM ghoSa-uccAraNa, vyaMjana-ka, kha, Adi varNa prayoga to bhinna bhinna che paraMtu teno artha eka ja che ke bhinna bhinna che? ekArthaka be rIte thaI zake che, eka ja viSayane pratipAdana karatA zabdone ekArthaka kahevAya che ane Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 | zrI bhagavatI sUtra-1 je padono artha-tAtparya eka hoya tene paNa ekArthaka kahevAya che. prathama cAra pada utpAda paryAyanI apekSAe eka che. prathamanA cAre pada ghAti karmono nAza karIne kevaLajJAnane pragaTa kare che. kevaLajJAnanI utpatti pakSanI apekSAe te cAre pada ekArthaka che. cAre padanI pravRtti kramayukta hovA chatAM paNa eka ja aMtaHmuhUrtamAM pravRtta thAya che. temAM 'calamANe calie' te pada karmane udayamAM AvavA mATe calita kare che. karmano udaya be prakAre thAya, sthiti pUrNa thatAM ane sthiti pUrNa thayA pahelAM prayatna vizeSathI kheMcIne udIraNA dvArA udayamAM lAvavA te. A baMne prakAre udayamAM AvelA karmono anubhava karavo tene vedana kahevAya ane je karmanuM vadana thaI jAya, te karma naSTa thaI jAya che arthAt AtmapradezothI pRthaka thaI jAya che. tene ja karmanuM prahaNa thavuM kahevAya che. A cAre pada ghAtikarmono nAza karI kevaLajJAna pragaTa kare che. tethI utpatti pakSanI apekSAe cAre pada ekArthaka che. koI AcAryanA abhiprAya A cAre pado sthitibaMdha Adi vizeSatAthI rahita hovAthI arthAtu sAmAnya rIte karmane Azrita hovAthI ekArthaka che. aMtima pAMca pada vigatapadanI apekSAe bhinnArthaka che. chinnamane uim :- A pada sthitighAtanI apekSAe che. kevaLajJAnanI prApti pachI kevaLI bhagavAna yoganirodhanI sanmukha thAya tyAre vedanIya, nAma, gotra karmanI dIrghakALanI sthitine apavartanAkaraNa dvArA hasvakALanI banAve che. karmonA A sthitighAtane chedana kahe che. fmANe fmav :- apavartanA karaNa dvArA karmonA rasane hIna karavo tene bhedana kahe che. karmonI sthitinA ghAta sAthe rasano paNa ghAta thAya che. karmonI sthiti ane rasano ghAta eka sAthe ja thAya che. tema chatAM sthiti ane rasanA khaMDa bhinna bhinna hoya che. sthitinA khaMDathI rasanA khaMDa anaMtaguNA che, tethI chedana ane bhedana be kriyA bhinna che. Demo :- A pada pradezabaMdhanA ghAtanI apekSAe che. anaMtAnaMta karmapradezone akarmarUpamAM pariNata karavA, tene karmano dAha arthAt bALavuM kahevAya. 14 mA guNasthAne asaMkhya samayanI guNazreNInI racanA dvArA karmapradezono kSaya karAya che. te guNa zreNImAM prathama samayathI aMtima samaya paryata kramathI asaMkhyAta guNanI vRddhie karma pudgalano dAha thAya che. A prakArano dAha zelezI avasthAmAM zukaladhyAnano cotho bheda samucchinna kriyA apratipAtI nAmaka dhyAnAgni dvArA thAya che. miLamA maTe :- A padathI AyuSya karmanA kSayanuM nirUpaNa karyuM che. pratyeka saMsArI jIvane janma-maraNa thAya che. temAM ahIM aMtima maraNanuM grahaNa karyuM che. je mokSa prApti pahelA thAya che. nirijhamane LiUM :- samasta karmone akarma rUpamAM pariNata karavA, tene nirjarA kahe che. A sthiti saMsArI jIve kadApi prApta karI nathI, samasta karmonI nirjarA te AtmAnI apUrva sthiti che. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-1 _ 21 | tethI te anya padathI bhinna che. A rIte aMtima pAMce pada vigata-nAza pakSanI apekSAe bhinnArthaka che. prathama cAra padathI kevaLajJAnanI utpatti ane aMtima pAMca padathI samasta karmanA kSayarU5 mokSanI prApti thAya che. covIsa daMDakonA jIvonI sthiti Adi :| 9 jeraiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM dasa vAsasahassAI, ukkoseNaM tettIsa sAgarovamAI ThiI paNNattA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! narayikonI sthiti keTalA kAlanI che? uttara- he gautama ! jaghanya [ochAmAM ochI] 10,000 varSa ane utkRSTa [vadhumAM vadhu 33 sAgaropamanI kahI che. | 10 NeraiyA NaM bhaMte ! kevaikAlassa ANamaMti vA pANamaMti vA UsasaMti vA NIsasati vA ? jahA ussAsapae / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! nArakInA jIvo keTalA kAle samaye zvAsa le che ane keTalA samaye zvAsa choDe che? keTalA kAle ucchavAsa le che ane niHzvAsa choDe che? uttara- he gautama ! prajJApanA sUtranA sAtamA ucchavAsa pada anusAra samajavuM. 11 NeraiyA NaM bhaMte ! AhAraTThI? jahA paNNavaNAe paDhamae AhAruddesae tahA bhANiyavvaM / ThiI ussAsA''hAre, kiM vA''hAreMti savvao vAvi / kaibhAgaM savvAvi va, kIsa va bhujjo pariNamaMti // bhAvArtha :- he bhagavana nArakI jIvo AhArarthI che? ahIM prajJApanA sUtranA AhAra padanA prathama uddezakanI jema varNana karavuM joIe. gAthArtha- nArakInA jIvonI sthiti, ucchavAsa tathA AhAra saMbaMdhI kathana karavuM joIe. zuM te AhAra kare che? te samasta pradezothI AhAra kare che? te keTalAmo bhAga AhAra kare che? athavA sarva AhAraka dravyono AhAra kare che? ane te AhAraka dravyone vAraMvAra kevA rUpe pariNAve che? |12 NeraiyANaM bhaMte ! puvvAhAriyA poggalA pariNayA? AhAriyA AhArijja Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra-1 mANA poggalA pariNayA ? aNAhAriyA AhArijjissamANA poggalA pariNayA ? aNAhAriyA aNAhArijjissamANA poggalA pariNayA? 22 goyamA ! NeraiyANaM puvvAhAriyA poggalA pariNayA / AhAriyA AhArijjamANA poggalA pariNayA, pariNamaMti ya / aNAhAriyA AhArijjissamANA poggalA No pariNayA, pariNamissaMti / aNAhAriyA aNAhArijjissamANA poggalA No pariNayA No pariNamissaMti / zabdArtha:- puvvAhAriyA = pahelA AhAra karelA paraNavA = pariNata thayA che AharijhjhamALA = AhAra karatA aAhAriyA = AhAra nahIM karelA AhAkhristamALA = bhaviSyamAM AhArarUpe grahaNa thAya tevA aAhArijJikSamALA = bhaviSyamAM paNa AhArarUpe grahaNa na thaI zake tevA, pompa = pudgala. bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! (1) nairiyako dvArA pahelA AhAra karelA pudgala pariNata thAya che ? (2) AhArarUpe grahaNa karAtA pudgalo pariNata thAya che ? (3) anAhArita--AhAra rUpe grahaNa nahIM karAyelA AhriSyamANa-paraMtu bhaviSyamAM grahaNa thaI zake tevA pudgalo pariNata thAya che? (4) anAhArita ane anAhriSyamANa--bhaviSyamAM grahaNa na thaI zake tevA pudgalo pariNata thAya che ? uttara- he gautama ! (1) nairiyako dvArA pahelA AhArarUpe grahaNa karAyelA pudgalo pariNata thayA che, thAya che. (2) AhArarUpe grahaNa karAtA pudgalo pariNata thayA che ane thAya che (3) anAhArita-pUrve grahaNa karyA nathI paraMtu bhaviSyamAM grahaNa thaze tevA pudgalo pariNata thatA nathI paraMtu bhaviSyamAM pariNata thaze (4) anAhArita ane anACiSyamANa (AhArarUpe grahaNa na thatA) pudgalo pariNata thayA nathI ane thaze nahIM. 13 NeraiyANaM bhaMte ! puvvAhAriyA poggalA ciyA ? pucchA / nahA riLayA tahA piyA vi, vaM viyA, vIriyA, vezyA, NijjiNNA / pariNayA ciyA ya uvaciyA, udIriyA veiyA ya NijjiNNA / ekkekammi padammi, caDavvihA poggalA hoMti // bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! nArakI jIvo dvArA AhArita-pahelA AhAra rUpe grahaNa karAyelA pudgala cayane prApta thAya che ? vagere sarva pRcchA karavI. uttara- he gautama ! pUrva sUtramAM je rIte pariNata thavAnA cAra vikalpa kahyA che, te ja rIte caya, upacaya, udIraNA, vedanA ane nirjarAnA cAra cAra vikalpa jANavA. gAthArtha-- pariNata, cita, upacita, udIrita, vedita ane nirjIrNa, pudgalanA cAra cAra vikalpa Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata-1: 6deza-1 | 23 / jANavA. A pratyeka padamAM cAra prakAranA pudgala viSayaka praznottara che. 14 jeraiyANaM bhaMte ! kaivihA poggalA bhijjati? goyamA ! kammadavvavaggaNamahikicca duvihA poggalA bhijjati, taM jahA- aNU ceva bAyarA ceva / bhAvArtha :-prazna- bhagavan ! naiyio dvArA 24 // 2 // putalA bheTAya cha ? uttara- he gautama! karma dravya vargaNAnI apekSAe be prakAranA pulo bhedAya che. aNu-sUkSma bhane sthUla-mA42. |15 NeraiyANaM bhaMte ! kaivihA poggalA cijaMti ? goyamA ! AhAra davvavaggaNamahikicca duvihA poggalA cijaMti, taM jahA- aNU ceva bAyarA ceva / evaM uvacijjati / lAvArtha :- prazna- (magavan ! naiyi 24 // 6 // 2 // pugatAno yaya 42 cha ? uttara- he gautama ! AhAra dravyavargaNAnI apekSAe be prakAranA pagalono caya kare che, aNu ane bAdara. A ja prakAre upacaya samajavuM. 16 raiyANaM bhaMte ! kaivihA poggalA udIreMti? goyamA ! kammadavvavaggaNamahikicca duvihe poggale udIreMti, taM jahAaNU ceva bAyarA ceva / sesA vi evaM ceva bhANiyavvA- vedeti Nijjareti / uvvaTTisu uvvaTTeti uvvaTTissaMti / saMkAmiMsu , saMkAmeti sNkaamissNti| NihattiMsu Nihateti NihattissaMti / NikAyiMti NikAryisu nnikaayissNti| bhediya ciyA uvaciyA, udIriyA veiyA ya NijjiNNA / uvavaTTaNa saMkAmaNa, NihattaNa NikAyaNe tivihakAlo // zArtha:- bhijjati= (mehAya chekammadavvavaggaNaM - abhadravya afgunI ahikicca = apekSAthI cijjati = yaya 42 cha uvacijjati = 64yaya 42 cha udIreMti = 6hii29|| 43 che vedeti = vehecha, NijjareMti = ni2072 cha uvvaTTisu = 6vtn|-apvrtn|sh uvvadRti = 6vartana-apavartana 42 cha uvaTTissati = 6vartana-apavartana 42ze saMkAmeti = sNbh| 42 cha Nihatteti = nivat 43 cha,NikAyiMti = niAyita chativihakAlo trividhAna-bhUta, vartamAna bhane bhaviSyANa. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 | zrI bhagavatI sUtra-1 bhAvArtha - prazna- he bhagavan! narayiko keTalA prakAranA pudgalonI udIraNA kare che? uttara- he gautama ! karma vargaNAnI apekSAe be prakAranA pugalonI udIraNA kare che. aNu ane bAdara. zeSa pada paNa A ja prakAre samajavA joIe. udvartanA-apavartanA karI hatI, kare che ane karaze. saMkramaNa karyuM, saMkramaNa kare che ane saMkramaNa karaze. nidhatta karyuM, nidhatta kare che ane nidhatta karaze. nikAcit karyA, nikAcita kare che ane nikAcit karaze. A sarva padomAM karma dravya vargaNAnI apekSAe aNu ane bAdara pugalonuM kathana karavuM joIe. gAthArtha- bhedAyA, cayane prApta thayA, upacayane prApta thAya, udIrAyA, vedAyA, nirjarA karAI A rIte aparvatana, saMkramaNa, nidhattana ane nikAcana A pAchalA cAra padomAM paNa traNa kAlathI kathana karavuM joIe. | 17 NeraiyA NaM bhaMte ! je poggale teyAkammattAe gehaMti, te kiM tIyakAlasamae geNhati, paDuppaNNakAlasamae geNhaMti, aNAgayakAlasamae gehaMti ? goyamA ! No tIyakAlasamae gehaMti, paDuppaNNakAlasamae geNhaMti, No aNAgayakAlasamae geNhati / bhAvArtha :-prazna- he bhagavana! nAraka jIva je padagalone taijasa ane kAzmaNa rUpamAM grahaNa kare che te zuM atItakAlamAM grahaNa kare che? pratyutpanna (vartamAna) kAlamAM grahaNa kare che? athavA anAgata [bhaviSya kAlamAM grahaNa kare che? uttara- he gautama ! atIta kAlamAM ke anAgata kAlamAM grahaNa karatA nathI. vartamAna kALamAM grahaNa kare che. | 18 raiyA NaM bhaMte ! je poggale teyAkammattAe gahie udIreMti, te kiM tIyakAla-samayagahie poggale udIreMti? paDuppaNNakAlasamayagheppamANe poggale udIreMti ? gahaNasamayapurakkhaDe poggale udIreMti ? goyamA ! tIyakAlasamayagahie poggale udIreMti, No paDuppaNNakAlasamayagheppamANe poggale udIreMti, No gahaNasamayapurakkhaDe poggale udiireNti| evaM vedeti, NijjareMti / zabdArtha - teyAnmattA - tejasa-kAzmaNa rUpeEti= grahaNa kare che tIyAnAma-atIta kALa mAM paDupauralNasa = pratyutpanna-vartamAnakALamAM apAyaoletama = anAgata-bhaviSya kALamAM pAlanapuravAhaDe = AgAmI kALamAM-grahaNa karAtA taiyAra nathadira = atIta kALamAM Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 : uddezaka-1 25 grahaNa karelA pahupaLAtalamayagheppamALe = vartamAnakALamAM grahaNa karAtA. bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! nAraka jIva taijasa-kArmaNarUpamAM grahaNa karelA je pudgalonI udIraNA kare che te zuM atItakAlamAM gRhIta pudgalonI udIraNA kare che ? ke vartamAnakAlamAM grahaNa karAtA pudgalonI udIraNA kare che ? athavA jeno udayakALa bhaviSyamAM AvavAno che tevA bhaviSyakAla viSayaka pudgalonI udIraNA kare che ? uttara- he gautama ! te atItakAlamAM gRhita pudgalonI udIraNA kare che paraMtu vartamAnakAlamAM grahaNa karAtA ane bhaviSyamAM grahaNa thaze tevA pudgalonI udIraNA karatA nathI. je rIte udIraNAnuM kathana karyuM te ja rIte vedanA ane nirjarAnuM kathana karavuM joIe. 19 raiyA NaM bhaMte ! jIvAo kiM caliyaM kammaM baMdhaMti ? acaliyaM kamma vati ? goyamA ! No caliyaM kammaM baMdhaMti, acaliyaM kammaM baMdhaMti / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! zuM nAraka jIva jIvapradezothI calita [je jIva pradezamAM avagADha nathI tevA] karmone bAMdhe che ke acalita [je jIva pradezamAM sthita] karmone bAMdhe che ? uttara- he gautama ! te calita karmone bAMdhatA nathI, paraMtu acalita karmone bAMdhe che. 20 NeraiyA NaM bhaMte ! jIvAo kiM caliyaM kammaM udIreMti ? acaliyaM kammaM udIreMti ? goyamA ! No caliyaM kammaM udIreMti, acaliyaM kammaM udIreMti / evaM vedeti, vakRti, saMgamati, khittuti, khijJiita| savvasu avRttiya, no paliya| bhAvArtha :prazna- he bhagavan ! zuM nAraka jIva calita karmanI udIraNA kare che ke acalita karmonI udIraNA kare che ? uttara- he gautama ! calita karmonI udIraNA karatA nathI, acalita karmonI udIraNA kare che. te ja rIte [acalita karmonuM] vedana, apavartana, saMkramaNa, nidhatta ane nikAcita kare che, A sarva padomAM acalita kahevuM joIe. calita nahIM. 21 NeraiyA NaM bhaMte ! jIvAo kiM caliyaM kammaM NijjareMti ? acaliyaM kammaM NijjareMti ? goyamA ! caliyaM kammaM Nijjarreti, No acaliyaM kammaM Nijjarreti / gAhA Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 zrI bhagavatI sUtra-1 baMdhodaya vedoyaTTa, saMkame taha NihattaNa NikAye / acaliyaM kammaM tu bhave, caliyaM jIvAo Nijjara // bhAvArtha :prazna- he bhagavan ! zuM nAraka jIva AtmapradezothI calita karmonI nirjarA kare che ke acalita karmonI nirjarA kare che ? uttara- he gautama ! nAraka jIva AtmapradezothI calita karmonI nirjarA kare che, acalita karmonI nirjarA karatA nathI. gAthArtha- baMdha udaya, vedana, aparvatana, saMkramaNa, nidhattana ane nikAcananA viSayamAM acalita karma ane nirjarAnA viSayamAM calita karma samajavuM joIe. vivecana : nArakonI sthiti AdinA saMbaMdhamA praznottara H- zAstrakAre A sUtromAM nArakonI sthiti Adi saMbaMdhita 8 praznottara prastuta karyA che, kramazaH te A prakAre che- (1) sthiti (2) zvAsocchvAsa samaya (3) AhAra (4) AhArita-anAhArita pudgala pariNamana (5) tenA ja caya, upacaya, udIraNA, vedana ane nirjarA viSayaka vicAra (6) AhAra dravya vargaNAnA ane karmadravyavargaNAnA pudgalonuM bhedana, caya, upacaya, udIraNA, vedanA, nirjarA, apavartana, saMkramaNa, nidhattana ane nikAcana saMbaMdhita vicAra (7) taijasa-kArpaNanA rUpamAM gRhIta pudgalonuM grahaNa, gRhItanI udIraNA, vedanA ane nirjarAnI apekSAe trikAla viSayaka vicAra (8) calita--acalita karma saMbaMdhI baMdha, udIraNA, vedana, apavartana, saMkramaNa, nidhattana, nikAcana ane nirjarAnI apekSAe vicAra karyo che. sthiti :- AtmarUpI dIpakamAM Ayukarma pudgala rUpI telanA vidhamAna rahevAnI samaya maryAdAne sthiti kahe che. ahIM sthiti zabda AyuSya karmanI sthitino vAcaka che. nArakInI sthiti jaghanya 10000 varSa ane utkRSTa 33 sAgaropamanI che. sAte narakanI sthiti prajJApanA sUtrAnusAra jANavI. ANamana-prANamana tathA ucchvAsa-niHzvAsa :- ANamana-prANamana tathA ucchvAsa-niHzvAsano artha samAna lAgavA chatAM temAM bhinnatA che. temAM AtyaMtara zvAsocchvAsane ANamana-prANamana ane bAhya zvAsocchvAsane usati-nisasaMti kahe che. nArakono AhAra H- nArakono AhAra be prakArano hoya che. anAbhoga nirvartita--abuddhipUrvakano AhAra ane Abhoganirvartita-buddhipUrvakano AhAra. anAbhoga AhAra to pratikSaNa--satata thAya che ane Abhoga nirvartita AhAra asaMkhyAta samayanA aMtarmuhUrte thAya che. te sivAya zrI prajJApanA sUtramAM nArakonA AhAra viSayaka dravya, kSetra, kAla, bhAva, dizA, samaya AdinI apekSAe paNa vicAraNA karI che. pariNata, cita, upacita Adi :- AhArarUpe grahaNa karelA pudgalo zarIra sAthe ekameka thaI zarIra Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uzake--1 _ - 27 | rUpe parivartita thaI jAya te pariNata kahevAya che. zarIra rUpe pariNata thayelA pudgalo zarIra sAthe eka meka thaI zarIra sAthe puSTa thAya te cayacita] kahevAya che. jeno caya thayo che temAM anya anya pudgalonuM ekatrita thavuM te upacaya[upacita], kahevAya che. AhAra - AhAra zabda ahIM grahaNa ane upabhoga te baMne arthomAM prayukta che. prastutamAM pratyeka padanA AhAra saMbaMdhita cAra cAra prazna che. (1) AhArita (2) AhArita-AhIyamANa (3) anAhAritaAhAriSyamANa evaM (4) anAhArita-anAhAriSyamANa. A cAra praznonA 3 bhaMga thaI zake che. asaMyogI cha bhaMga- (1) Ahata (2) AhIyamANa (3) AhariSyamANa (4) anAhata (5) anAhIyamANa (6) anAhISyamANa. A cha padanA AdhAre ja dvikasaMyogI-15 bhaMga, trikasaMyogI-20 bhaMga, catuHsaMyogI-15 bhaMga, paMcasaMyogI-6 bhaMga, SasaMyogI eka bhaMga thAya che. kula 63 bhaMga thAya che. pratyeka bhaMganA eka eka prazna thaI zake che. pudgalonuM bhedana :- aparvatanAkaraNa ane udvartanAkaraNa (adhyavasAya vizeSa)thI tIvra, maMda, madhyama rasavALA pugalone anya rUpamAM pariNata-pirivartita karavA. jema ke tIvrane maMda rasavALA ane maMdane tIvra banAvavA tene bhedana kahe che. pugalono caya upacaya:- ahIM AhArathI zarIrane puSTa thavuM te caya ane vizeSa puSTa thavuM te upacaya che. A kathana AhAra dravya vargaNAnI apekSAe jANavuM joIe. AhAra saMbaMdhI caya upacayanuM varNana teramA sUtramAM che. pachI caudamA, paMdaramA sUtramAM karma saMbaMdhI bhedana AdinuM kathana che. tethI paMdaramA sUtramAM karmasaMbaMdhI cayano prasaMga che. chatAM sUtramAM AhAranI apekSAe kathana che te pATha vicAraNIya che.] apavartana :- adhyavasAya vizeSathI karmanI sthiti ane rasane ghaTADavA. udavartana- adhyavasAya vizeSathI karmanI sthiti ane rasane vadhAravA. saMkramaNa :- adhyavasAya vizeSathI karmanI uttara pravRtionuM ekabIjAmAM parivaMtana karavuM. saMkramaNamUlaprakRtimAM thatuM nathI. uttara pravRtiomAM thAya che paNa AyuSyakarmanI uttarapravRtiomAM thatuM nathI. tema ja darzanamoha ane cAritramohanuM paNa paraspara saMkramaNa thatuM nathI. nidhatta :- bhinna bhinna karma pudgalone ekatrita karI, dhAraNa karavA. karmonI nidhatta avasthAmAM udvartanA ane apavartanA A be karaNothI ja parivartana thaI zake che. A be karaNo sivAya saMkramaNAdi anya koI paNa karaNathI jemAM parivartana na thaI zake, te prakAranI karmanI avasthAne nidhatta kahe che. nikAcana - nidhatta karelA karmonuM evuM sudaDha thaI javuM ke jemAM te karmadaliko ekabIjAthI pRthapha na thaI zake. jemAM koI paNa kAraNa kiMcit paNa parivartana na karI zake. arthAt karma je rUpamAM bAMdhyA che te ja rUpamAM bhogavavA paDe te nikAcita karma kahevAya che. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 28 zrI bhagavatI sUtra-1 calita acalita :- je AkAza pradezamAM jIva pradeza sthita che, te ja AkAzapradezamAM karmaliko sthita na hoya tevAM karmone calita ane tethI viparIta karmane acalita kahe che. baMdha, udIraNA, vedana Adi acalita karmonuM thAya che. nirjarA calita karmonI thAya che. bhavanapati devonI sthiti Adi :22 asurakumArANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA? goyamA ! jahaNNeNaM dasa vAsasahassAI ukkoseNaM sAiregaM saagrovmN| bhAvArtha :- prazna- mAvan ! asu27mAronI sthiti 240 sanI cha ? uttara- he gautama! jaghanya dasa hajAra varSanI ane utkRSTa eka sAgaropamathI kaMIka adhika hoya che. 23 asurakumArA NaM bhaMte ! kevaiyakAlassa ANamaMti vA pANamaMti vA? goyamA ! jahaNNeNaM sattaNhaM thovANaM, ukkAseNaM sAiregassa pakkhassa ANamaMti vA pANamaMti vA / bhAvArtha :- prazra- bhagavan ! asurakumAra 24 // samaye zvAsa se mane ni:zvAsa cho cha ? uttara- he gautama! jaghanya-sAta stoka ane utkRSTa eka pakSathI [pakhavADiyA kaMIka adhika samaye zvAsa le ane mUke che. 24 asurakumArA NaM bhaMte ! AhAraTThI ? haMtA, AhAraTThI / asurakumArANaM bhaMte ! kevaikAlassa AhAraTTe samuppajjai ? goyamA ! asurakumArANaM duvihe AhAre paNNatte, taM jahA- AbhogaNivvattie ya aNAbhogANivvattie ya / tattha NaM je se aNAbhogaNivvattie se aNusamaya avirahie AhAraTTe samuppajjai, tattha NaM je se AbhogaNivvattie se jahaNNeNaM cautthabhattassa, ukkoseNaM sAiregassa vAsasahassassa AhAraTTe samuppajjai / lAvArtha :- prazna- bhagavan ! | asurabhAra bhaaddaa2n| amitASI cha ? uttara-ha, gautama!temADAranA amitASI Doya che. prazna- he bhagavan! asurakumArane keTalA samaye AhAranI IcchA utpanna thAya che? Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uzake--1 _ | 29 | uttara- he gautama! asurakumArono AhAra be prakArano che. Abhoganivartita ane anAbhoga nirvartita. A baMnemAMthI anAbhoga nivartita aibuddhi pUrvakano AhAra viraha rahita-prati samaya thAya che. paraMtu Abhoga nirvartita AhAranI abhilASA jaghanya caturtha bhakta arthAt eka ahorAtre ane utkRSTa eka hajAra varSathI kaMIka adhika samaye thAya che. |25 asurakumArA NaM bhaMte ! kiM AhAraM AhAraiti? goyamA ! davvao aNaMtapaesiyAiM davvAiM, khittakAlabhAva paNNavaNAgameNaM, sesaM jahA NeraiyANaM jaav| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! asurakumAra kyA pudgalono AhAra kare che? uttara- he gautama! dravyathI anaMta pradezI dravyono AhAra kare che. kSetra kAla ane bhAvanI apekSAe prajJApanA sUtra anusAra varNana jANavuM joIe. zeSa kathana narayikonA prakaraNa anusAra jANavuM joIe. | 26 te NaM tesiM poggalA kIsattAe bhujjo bhujjo pariNamaMti ? goyamA! soidiyattAe jAva phAsiMdiyattAe, surUvattAe, suvaNNattAe, iTThattAe icchiyattAe, bhijjiyattAe, uDDattAe, No ahattAe, suhattAe, No duhattAe, bhujjo bhujjo prinnmNti| zabdArtha:- suraMvattA = suMdara rUpe suvaUttA= suvarNarUpe kUttA= ISTarUpe rUchiyattA = Icchita rUpe niyatA = manohararUpe kuttAI = urdhvatA rUpe adattApa-nimnatArUpe (gurutArUpe) bhAvArtha - prazna- he bhagavan! asurakumAra dvArA grahaNa karAyelA AhAranA pudgalo vAraMvAra kevA rUpe pariName che? uttara- he gautama! zrotendriyathI sparzendriya paryaMtanI pAMca Indriya rUpe, suMdararUpe, suvarNa rUpe, ISTa rUpe, Icchita rUpe, manohara(abhilaSita) rUpe, urdhvarUpe (laghutArUpe) pariNata thAya che. nimnatA rUpe (gurutA rUpe) nahIM. sukharUpamAM pariNata thAya che paraMtu duHkha rUpamAM pariNata thatA nathI. 27 asurakumArANaM puvvAhAriyA poggalA pariNayA? asurakumArAbhilAve NaM jahANeraiyANaM jAvaNo acaliyaM kammaM nnijjreti| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM asurakumAro dvArA Ahata-pahelA grahaNa karAyelA pudgala pariNata thAya che? uttara- he gautama! asurakumAranA sarva AlApaka nArakonI jema jANavA joIe. acalita Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 30 / zrI bhagavatI sUtra-1 karmonI nirjarA kare che tyAM sudhI kathana karavuM joIe. nAgabhAra :28 NAgakumArA NaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM dasavAsasahassAI, ukkoseNaM desUNAI do pliovmaaiN| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! nAgaDumAra hevonI sthiti 20 sanI 58 cha ? uttara- he gautama! jaghanya dasa hajAra varSa ane utkRSTa dezona-kaMIka nyUna be palyopamanI che. | 29 NAgakumArA NaM bhaMte ! kevaiyakAlassa ANamaMti vA pANamaMti vA, UsasaMti vA NIsasaMti vA ? goyamA! jahaNNeNaM sattaNhaM thovANaM, ukkoseNaM muhuttapuhuttassa ANamaMti vA pANamati vA Usasati vA NIsasati vA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! nAmA2 41 24 / samaye sAbhyaMtara ane bAhya zvAsa se Ane bhU ? uttara- he gautama ! jaghanyataH sAta stoka ane utkRSTataH aneka muhUrta zvAsocchavAsa le che ane bhUche. |30 NAgakumArA NaM bhaMte ! AhAraTThI ? haMtA, AhAraTThI / NAgakumArA NaM bhaMte ! kevaiyakAlassa AhAraTTe samuppajjai ? goyamA ! NAgakumArANaM duvihe AhAre paNNatte, taM jahA- AbhogaNivvattie ya, aNAbhogaNivvattie ya tattha NaM je se aNAbhogaNivvattie se aNusamayaM avirahahie AhAraTTe samuppajjai / tattha NaM je se AbhogaNivvattie se jahaNNeNaM cautthabhattassa, ukkoseNa divasapuhuttassa AhAraTTe smuppjji| sesa jahA asurakumArANaM jAva caliyaM kammaM Nijjareti, No acaliyaM kammaM NijjareMti / evaM suvaNNakumArANaM vi jAva thaNiyakumArANaM ti / bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! | nAgaDumAra heva mArArthI Doya cha ? utta2-, gautama AhArArthI Doya che. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 : uddezaka-1 31 prazna- he bhagavan ! nAgakumAra devone keTalA samaya pachI AhAranI abhilASA utpanna thAya uttara- gautama ! nAgakumAra devono AhAra be prakArano che. Abhoga-nivartita ane anAbhoga- nirvartita. temAM anAbhoganirvartita AhAra pratisamaya-viraharahita hoya che ane Abhoganirvartita AhAranI abhilASA jaghanya caturthabhakta-eka ahorAtre ane utkRSTa divasa pRtha-aneka divase utpanna thAya che. zeSa calita karmanI nirjarA kare che, acalita karmonI nirjarA karatA nathI, tyAM sudhInuM saMpUrNa varNana asurakumAra devonI jema samajavuM joIe. che? suvarNakumAra devothI stanitakumAra devo sudhInA sarva bhavanapati devonI sthitithI karma nirjarA sudhInA sarva AlApakonuM kathana pUrvavat karavuM. vivecana : prastuta sUtromAM daza bhavanapati devonI sthiti AdinA saMbaMdhamAM nArakonI jema kramazaH praznottara aMkita che. sthiti :- bhavanapatinI sthiti jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa kaMIka adhika eka sAgaropamanI ane navanikAyanA devonI sthiti jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa kaMIka nyUna be palyopamanI che. mULa pAThamAM nAgakumAra devonI utkRSTa sthiti kaMIka nyUna be palyopamanI kahI che. te uttaradizAnA nAgakumAronI apekSAe samajavI joIe. dakSiNa dizAvartI nAgakumAronI utkRSTa sthiti doDha palyopamanI che. zvAsozvAsa kAlamAna - asurakumAra jaghanya sAta stoka, utkRSTa eka pakSa, navanikAyanAdeva jaghanya sAta stoka, utkRSTa muhUrta pRthakve zvAsa le che ane choDe che. AhAra :- asurakumAra jaghanya caturthabhakta-eka ahorAtre, utkRSTa kaMIka adhika 1000 varSe, navanikAyanA devo jaghanya caturthabhakta-eka ahorAtre, utkRSTa divasa pRtha-aneka divase AhAra kare che. teNe grahaNa karelo AhAra paMcendriyapaNe ane surUpe, Icchita ane manohara rUpe pariName che. zeSa kathana naiyikonI samAna jANavuM. purttatta-pRthaktva :- paraMparAthI pRtha zabda be thI nava saMkhyAno vAcaka che. privRttiAnavamyaH saMcyA vizeSaH pRthatvamukhyate / [pU. ghAsIlAlajI ma.sA.] paraMtu pAcIna TIkA ane abhidhAna rAjendra koSamAM puSutta = pRthutva zabdano artha "aneka" karyo che. purutta saddo vahuvArI / - TIkA. zrI bhagavatI sUtra, jIvAbhigama sUtra, prajJApanA sUtra Adi aneka AgamomAM 'pu utta' zabdaprayoga aneka sthAne thayo che. temAM jyAM teno be thI nava artha susaMgata na thato hoya tyAM teno 'aneka' artha svIkArya che. aneka zabdamAM be thI navano ane tethI adhika saMkhyAno paNa samAveza thaI jAya che. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 zrI bhagavatI sUtra - 1 sthAvara jIvanI sthiti Adi : 31 puDhavIkAiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM bAvIsaM vAsasahassAiM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! pRthvIkAyika jIvonI sthiti keTalA kAlanI che ? uttara- gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa bAvIsa hajAra varSanI che. 32 puDhavIkAiyA NaM bhaMte ! kevaikAlassa ANamaMti vA pANamaMti vA UsasaMti vA NIsasaMti vA ? goyamA ! vemAyAe ANamaMti vA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! pRthvIkAyika jIva keTalA samaye zvAsa-niHzvAsa le che ane choDe che ? uttara- gautama ! te jIvo vimAtrAthI zvAsocchvAsa le che arthAt teonA zvAsocchvAsano samaya nizcita nathI. 33 puDhavIkAiyA NaM bhaMte ! AhAraTThI ? haMtA, AhAraTThI / puDhavIkAiyANaM kevaikAlassa AhAraTTe samuppajjai ? goyamA ! aNusamayaM avirahie AhAraTThe samuppajjai / bhAvArtha :- prazna - he bhagavan ! pRthvI ayi kavo AhAranA abhilASI che ? uttara- hA, gautama, te jIvo AhAranA abhilASI hoya che. prazna- he bhagavan ! pRthvIkAyika jIvone keTalA samaye AhAranI IcchA utpanna thAya che ? uttara- gautama ! te jIvone prati samaya viraharahita-niraMtara AhAranI IcchA utpanna thAya che. 34 puDhavIkAiyA ki AhAraM AhAreMti ? goyamA ! davvao jahA NeraiyANaM jAva NivvAghAeNaM chaddisiM, vAghAyaM paDucca siya tidisiM, siya cauddisiM, siya paMcadisiM vaNNao kAla-NIla-pIya-lohiya- hAlidda-sukkilANaM, gaMdhao subbhigaMdhAI 2 / rasao tittAiM 5 / phAsao kakkhaDAI 8, sesaM taheva / AGEArtha :- NivvAghAeNaM nirvyAghAta apekSAne arthAt vyAghAta na hoya to, chadisiM = cha dvizAkhobhAMthI Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-1 _ 33 ] vAyAyaM pahunnara vyAghAta apekSAe, riyara kadAcita, siMcitra sparzendriya rUpe vekAvattA = samayanI maryAdA vinA, vividha prakAre sAta vemAlA- ucchavAsa paNa vimAtrA- vividha prakAre jANavo. bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! pRthvIkAyika jIva kevA prakArano AhAra kare che? uttara- he gautama ! te dravyathI anaMta pradezI dravyono AhAra kare che. ItyAdi AhAra viSayaka sarva bAbata nairayikonI samAna jANavI joIe. pRthvIkAyika jIva vyAghAta na hoya to cha dizAnA pugalono AhAra kare che. vyAghAta hoya to kadAcit traNa dizAmAMthI, kadAcit cAra dizAmAMthI, kadAcit pAMcadizAmAMthI AhAra yogya pagalo grahaNa kare che. varNanI apekSAe kALo, nIlo, lAla, hAridra-pILo tathA zveta varNanA dravyono AhAra kare che. gaMdhanI apekSAe surabhigaMdha ane durabhigaMdha, baMne gaMdhavALA; rasanI apekSAe tikta-tIkho Adi pAMce rasa vALA; sparzanI apekSAe karkaza Adi ATha sparzavALA dravyono AhAra kare che. zeSa varNana pUrvavat samajavuM. 35 kaibhAgaM AhAreti, kaibhAgaM phAsAiMti ? goyamA ! asaMkhijjabhAgaM AhAreMti, aNaMtabhAgaM phAsAiMti jAva / bhAvArtha :- prazna-pRthvIkAyanA jIva keTalA bhAgano AhAra kare ane keTalA bhAgano sparza kare che? uttara- he gautama ! asaMkhyAta bhAgano AhAra kare che ane anaMtamA bhAgano sparza kare che arthAt sparzapaNe anubhave che. |36 tesiM poggalA kIsattAe bhujjo bhujjo pariNamaMti ? __ goyamA ! phAsiMdiya vemAyattAe bhujjo bhujjo pariNamaMti, sesaM jahA NeraiyANaM, jAva No acaliyaM kammaM NijjaraMti, evaM jAva vaNassaikAiyANaM, NavaraM ThiI vaNNeyavvA jA jassa / ussAso vemAyAe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! tenA AhAra karelA pudgala kayA rUpe vAraMvAra pariName che? uttara-he gautama! sparzendriya rUpe vimAtrAthI arthAtu ISTa-aniSTa Adi vividha prakAre vAraMvAra pariName che. zeSa kathana nArakInI samAna samajavuM joIe yAvatu calita karmonI nirjarA kare che. acalita karmonI nirjarA karatA nathI. A rIte vanaspatikAya parvatanA jIvonA viSayamAM samajavuM joIe paraMtu vizeSatA e che ke A sarvanI sthiti bhinna bhinna che. jenI jeTalI sthiti hoya teTalI kahevI joIe ane A sarvano ucchavAsa vimAtrAthI jANavo joIe. vivecana : A sutromAM pathvIkAyikAdi pAMca sthAvara jIvonI sthiti AdinuM varNana karyuM che. pratyeka jIvonI Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 34 ] zrI bhagavatI sUtra-1 jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI che. pRthvIkAyika jIvonI utkRSTa sthiti 22 hajAra varSanI che. apakAyanI7000 varSanI, teukAyanI-3 ahorAtranI, vAukAyanI-3000 varSanI, vanaspatikAyanI -10,000 varSanI sthiti che. vimAtrA AhAra, vimAtrA zvAsozvAsa - pRthvIkAyika Adi pAMce sthAvara jIvomAM AhAranI samayamaryAdA(mAtrA) niyata nathI. te ja pramANe tenA zvAsanI samayamaryAdA(mAtrA)paNa niyata nathI arthAt te ekendriya jIvono AhArecchA hoto kAla nathI kAraNa ke teo niraMtara romothI AhAra kare che. tene mATe 'punama viraha' zabdaprayoga che. beIndriya Adi trasa jIvonI AhArecchAnI kAlamaryAdA temaja audArikanA daze daMDakamAM yugaliko sivAya sarva jIvonI AhAra maryAdA nizcita kahevA yogya hotI nathI. te mATe AgamakAroe vevANa zabdano prayoga karyo che. jeno artha che vibhinna samaya maryAdAthI te jIva AhAra kare che. vyAghAta-nircAghAta - lokAMte jyAM loka ane alokanI sImA bhegI thAya che tyAM vyAghAtano saMbhava che, kAraNa ke alokamAM AhAra yogya pula nathI. je jIvo lokanA aMta bhAgamAM sthita che te jIvo traNa, cAra ke pAMca dizAmAMthI AhAranA pula grahaNa kare che te vyAghAta AhAra kahevAya che ane je jIvo lokanA madhyamAM sthita hoya te niyamA cha dizAmAMthI AhAranA pudgala grahaNa kare che te nirNAghAta AhAra kahevAya che. ekendriya jIvono AhAra tathA zvAsa:- pRthvIkAyikAdi ekendriya sthAvara jIvone eka mAtra sparzendriya ja hoya che. te jIvone jIbha ke nAka hotA nathI. tethI te jIvo zarIranA romo dvArA ja AhAranA pudgala grahaNa kare che ane romo dvArA ja zvAsa le che ane mUke che. A rIte ekendriyano zvAsa ane AhAra sparzendriya dvArA hoya che. e vikalendriyanI sthiti Adi :37 beiMdiyANaM ThiI bhANiyavvA, ussAo vemAyAe / bhAvArtha-beIndriya jIvonI sthiti prajJApanAnusAra jANavI. teno zvAsocchavAsa vimAtrAthI-aniyata jANavo joIe. |38 beiMdiyANaM AhAre pucchA ? aNAbhoga Nivvattie taheva, tattha NaM je se AbhogaNivvattie se NaM asaMkhejja- samaie, aMtomuhuttie vemAyAe AhAraTTe samuppajjai, sesaM taheva jAva aNaMtabhAgaM AsAyati / bhAvArtha :-beIndriya jIvonA AhAranA viSayamAM prazno karavA. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-1 _ | | 35 ] prazna- he bhagavan! beIndriya jIvone keTalA samaye AhAranI abhilASA thAya che? uttara- anAbhoga nivartita AhAra niraMtara thAya che. Abhoga nirvartita AhAranI abhilASA vimAtrAthI asaMkhyAta samayanA aMtamuhUrta thAya che. zeSa sarva varNana pUrvavat jANavuM. anaMtamA bhAganuM AsvAdana kare che. tyAM sudhI kathana karavuM joIe. 39 beiMdiyA NaM bhaMte ! je poggale AhArattAe giNhaMti, te kiM savve AhAraMti, No savve AhArati ? ___ goyamA ! beiMdiyANaM duvihe AhAre paNNatte, taM jahA- lomAhAre pakkhevAhAre / je poggale lomAhArattAe giNhati te savve aparisesie AhAraiti, je pakkhevAhArattAe giNhati tesi NaM poggalANaM saMkhejjaibhAgaM AhAreti, aNegAiM ca NaM bhAgasahassAI aNAsAijjamANAI aphAsAijjamANAI viddhaMsaM Agacchati / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! beIndriya jIva je pudgalone AhArarUpe grahaNa kare che te sarva pudgalono AhAra kare che ke sarva pudgalono AhAra grahaNa karatA nathI ? uttara- he gautama ! beIndriyAdi jIvono AhAra be prakArano che. jema ke, romAhAra-roma dvArA kheMcAto AhAra ane prakSepAhAra-kavala rUpe mukhamAM prakSepa karIne thato AhAra. je pulone roma dvArA grahaNa kare che te sarvano saMpUrNa rUpe AhAra kare che ane je pudgalone prakSepAhAra rUpe grahaNa kare che, te pudgalomAMthI saMkhyAtamo bhAga grahaNa kare che ane aneka hajAra bhAga AsvAda karyA vinA, sparza karyA vinA naSTa thaI jAya che. 40 eesi NaM bhaMte ! poggalANaM aNAsAijjamANANaM aphAsAijjamANANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuvA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA poggalA aNAsAijjamANA, aphAsAijjamANA agata- guNaT I bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! A AsvAda karyA vinAnA ane sparza karyA vinAnA pudgalomAMthI kayA pudgalo, kayA pudgalothI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? | uttara- he gautama ! AsvAda nahi karelA pudagalo sarvathI thoDA che. tethI sparza nahi karelA pudgala anaMtaguNA che. |41 beiMdiyA NaM bhaMte ! je poggale AhArattAe giNhati, te NaM tesiM Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | | zrI bhagavatI sUtra-1 poggalA kIsattAe bhujjo bhujjo pariNamaMti ? goyamA ! jibhidiyaphAsidiya vemAyattAe bhujjo bhujjo pariNamaMti / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! beIndriya jIva je pulone AhAra rUpe grahaNa kare che te pula tene kevA rUpe vAraMvAra pariName che? uttara-he gautama!te pudgala aniyata mAtrAo(vividhatApUrvaka) jilvendriya rUpe ane sparzendriya rUpe vAraMvAra pariName che. 42 beiMdiyANaM bhaMte ! puvvAhAriyA poggalA pariNayA ? taheva jAva No acaliyaM kammaM NijjareMti / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM beIndriya jIvoe pahelA AhAra rUpe grahaNa karelA pugalo parita thAyacha? uttara- calita karmonI nirjarA kare che tyAM sudhInuM saMpUrNa vaktavya pUrvavat samajavuM. |43 teiMdiya-cauriMdiyANaM taheva / NANattaM ThiIe jAvaNegAiMca NaM bhAgasahassAI aNAghAijjamANAI aNAsAijjamANAI aphAsAijjamANAI viddhaMsaM aagcchti| eesiM NaM bhaMte ! poggalANaM aNAghAijjamANANaM aNAsAijjamANANaM aphAsAijjamANANaM appAbahuM pucchA / / goyamA ! savvatthovA poggalA aNAghAijjamANA, aNAsAijjamANA aNaMtaguNA, aphAsAijjamANA aNaMtaguNA / bhAvArtha :- teIndriya ane caturindriya jIvonI sthitimAM aMtara che. zeSa saMpUrNa varNana pUrvavat jANavuM thAvat aneka hajAra bhAga suMThyA vinA, cAkhyA vinA ane sparyA vinA naSTa thaI jAya che. prazna- he bhagavan! A nahi suMghelA, nahi cAkhelA, nahi sparzelA pudgalomAM koNa konAthI sa85, 5, tulya athavA vizeSAdhicha? tebha prazra 2vo. uttara- he gautama! nahi sUghelA pudgala sarvathI thoDA che. tethI nahi cAkhelA-AsvAdelA pudgala anaMtaguNA ane tethI nahi sparzelA pudgala anaMtaguNA che. 44 teiMdiyANa-ghANidiya jibhidiya phAsiMdiyavemAyAe bhujjo bhujjo pariNamati / cariMdiyANaM-cakkhidiya ghANidiya jibhidiya phAsiMdiyattAe bhujjo Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1H uddezaka-1 37 | bhujjo pariNamaMti / bhAvArtha :- teIndriya jIvo dvArA grahaNa karelo AhAra ghrANendriya, jIglaeNndriya ane sparzendriya rUpe vAraMvAra pariNata thAya che. caurendriya jIvo dvArA grahaNa karelo AhAra cakSurindriya, ghrANendriya, jihuvendriya ane sparzendriya rUpe vAraMvAra pariNata thAya che. vivecana : prastuta sUtromAM beIndriya, teIndriya, caturindriya jIvonI sthiti AdinuM varNana che. sthiti:- ahIM sthitinuM kathana saMkSepamAM thayuM che. prajJApanA sUtramAM spaSTa pATha che te anusAra jaghanya sthiti aMtaHmuhUrtanI che ane utkRSTa sthiti beIndriyanI bAra varSanI, teIndriyanI 49 ahorAtranI, caurendriyanI cha mAsanI che. zvAsocchavAsa :- vimAtrA-aniyatakAle thAya che. asaMkhyAta samayanuM aMtarmuhUrta - eka aMtarmuhUrtamAM asaMkhyAta samaya che tethI tenA asaMkhyAta bheda che. viklendriya jIvone Abhoganivartita AhAranI abhilASA asaMkhyAta samayanA aMtarmuhUrta pachI thAya che. romAhAra:- svataH[oghataH] roma dvArA je pula praviSTa thaI jAya tene romAhAra kahe che. prakSepAhAraH- kavala Adi dvArA mukhamAM prakSepa karIne thatA AhArane prakSepAhAra kahe che. zarIranA anya vibhAga dvArA prakSipta karAtA pudgalane paNa prakSepAhAra kahe che. jema ke Ijekazana vagere. paMcendriya tiryaMcanI sthiti Adi : 45 paMciMdiya tirikkhajoNiyANaM ThiI bhaNiUNaM ussAso vemAyAe / AhAro aNAbhogaNivvattio aNusamayaM avirahio / AbhogaNivvattio jahaNNeNaM aMtomuhuttassa, ukkoseNaM chaTThabhattassa / sesaM jahA cauriMdiyANaM jAva No acaliyaM kammaM Nijjareti / / bhAvArtha :- paMcendriya tiryaMca yonika jIvonI sthitinuM kathana karIne teno ucchavAsa vimAtrAthI aniyatakAle thAya che tema kathana karavuM joIe. teno anAbhoga nirvatita AhAra viraharahita- niraMtara thAya che. Abhoganirvartita AhAra jaghanya aMtaHmuhUrta ane utkRSTa SaSThabhakta arthAt be divasa vyatIta thayA pachI thAya che. te saMbaMdhamAM zeSa vaktavya acalita karmonI nirjarA thatI nathI, tyAM sudhI caurendriya jIvonA vaktavyanI samAna jANavuM joIe. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 zrI bhagavatI sUtra-1 manuSya sthiti Adi : 46 evaM maNussANaM vi, NavaraM AbhogaNivvattie jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM aTThamabhattassa, soiMdiya jAva phAsiMdiya vemAyattAe bhujjo bhujjo pariNamaMti, sesaM jahA cauriMdiyANaM taheva jAva NijjareMti / bhAvArtha :- manuSyonA saMbaMdhamAM paNa ema ja jANavuM joIe. vizeSatA e che ke teno Abhoga nirvartita AhAra jaghanya aMtaHmuhUrta ane utkRSTa aSTama bhakta- arthAt traNa divasa vyatIta thayA pachI thAya che. paMcendriya jIvo dvArA gRhIta AhAra zrotendriya, cakSurindriya, ghrANendriya, rasanendriya ane sparzendriya A pAMca Indriyo rUpe vimAtrAthI vAraMvAra pariNata thAya che. zeSa saMpUrNa varNana caurendriyanI samAna, acalita karmonI nirjarA thatI nathI tyAM sudhI samajavuM. vivecana : prastuta be sUtromAM tiryaMca paMcendriya ane manuSyanI sthiti Adi viSayaka vicAraNA che. sthiti - - tiryaMca paMcendriya ane manuSyanI sthiti jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa traNa palyopamanI che. zvAsocchvAsa :- vimAtrA--aniyata kAle thAya che. AhArecchA :- tiryaMca paMcendriyane jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa SaSThabhakta-be divase divakuru uttarakuru kSetranA yugalika tiryaMcanI apekSAe] ane manuSyane jaghanya aMtarmuhUrta utkRSTa aSTama bhakta-traNa divase (devakuru-uttarakuru kSetranA yugalika manuSyanI apekSAe) AhAranI IcchA thAya che. te jIvoe grahaNa karelo AhAra pAMca Indriya rUpe pariName che. zeSa kathana viklendriyanI samAna jANavuM. vANavyaMtara, jyotiSI, vaimAnika devonI sthiti Adi : 47 vANamaMtarANaM ThiIe NANattaM, avasesaM jahA NAgakumArANaM / evaM joisiyANa vi, NavaraM ussAso jahaNNeNaM muhuttapuhuttassa, ukkoseNa vi muhuttapuhuttassa / AhAro jahaNNeNaM divasa puhuttassa, ukkoseNa vi divasapuhuttassa, sesaM taheva / vemANiyANaM ThiI bhANiyavvA ohiyA, ussAso jahaNNeNaM muhuttapuhuttassa, ukkoseNaM tettIsAe pakkhANaM, AhAro AbhogaNivvattio jahaNaNeNaM divasapuhuttassa, ukkoseNaM tettIsAe vAsasahassANaM, sesaM taheva jAva No acaliyaM kammaM Nijjarreti / Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-1 _. [ 39] bhAvArtha :- vANavyaMtara devonI sthitimAM bhinnatA che. tei sivAya) zeSa samasta varNana nAgakumAradevonI jema samajavuM joIe. te ja rIte jyotiSka devonA saMbaMdhamAM paNa jANavuM joIe. vizeSatA e che ke, teno ucchavAsa jaghanya aneka muhurta ane utkRSTa paNa aneka muhUrta pachI thAya che. teno AhAra jaghanya ane utkRSTa divasa prathakRtva arthAt aneka divasa pazcAtu thAya che. zeSa varNana pUrvavatu. vaimAnika devonI audhika sthitinuM kathana karavuM. teno ucchavAsa jaghanya aneka muhUrta ane utkRSTa 335khavADiyA pazcAt thAya che. teno Abhoganirvartita AhAra jaghanya anekadivasa ane utkRSTa 33000 varSa pazcAt thAya che. A rIte tyAM sudhInuM varNana pUrvavat jANavuM. acalita karmonI nirjarA karatA nathI. vivecana : devonI sthiti :- vANavyaMtara devonI sthiti jaghanya 10,000 varSanI, utkRSTa eka palyopamanI, jyotiSka devonI sthiti jaghanya palyano AThamo bhAga, utkRSTa lAkha varSa adhika eka palyopamanI. vaimAnika devonI audhika sthiti samasta vaimAnika devonI sAmAnyataH jaghanya eka palyopamanI, utkRSTa 33 sAgaropamanI che. jaghanya sthiti saudharmadevalokanI apekSAe ane utkRSTa sthiti anuttara vimAnavAsI devonI apekSAe che. vaimAnika devonA zvAsocchavAsa evaM AhAranA parimANano siddhAMta :- vaimAnika devanI jeTalA sAgaropamanI sthiti hoya teTalA pakSe-pakhavADIye teno zvAsocchavAsa hoya che ane teTalA ja hajAra varSa pazcAt tene AhAranI abhilASA utpanna thAya che. mudatta pudattasa :- aneka muhUrta. ahIM aneka' zabdathI bethI adhika saMkhyAnuM grahaNa thAya che. paraMtu bethI adhika keTalI saMkhyAnuM grahaNa thAya che te nizcita karI zakAtuM nathI. kAraNa ke sUtramAM palyopamanA AThamA bhAganI sthitivALA devonA zvAsocchavAsanuM kAlamAna aneka muhUrtanuM kahyuM che. te ja rIte be palyopamanI sthitivALA devanuM zvAsocchavAsa kAlamAna paNa aneka muhUrta ja kahyuM che. prastuta prakaraNamAM palyopamanI sthitivALA devonuM zvAsocchavAsa kAlamAna aneka muhUrta ane eka sAgaropamanI sthitivALA devonuM zvAsocchavAsa kAlamAna eka pakSanuM kahyuM che. aneka muhUrta ane eka pakSanI vaccenuM kAlamAna sUtramAM kahyuM nathI. tethI aneka muhUrtamAM be muhUrtathI nava ke dasa, vIsa, cAlIsa Adi bethI adhika game teTalA muhUrtanuM grahaNa thaI zake che. kAraNa ke eka palyopamanI sthitivALA devo mATe kathita aneka muhUrta ane papa palyopamanI sthitivALI devIonA aneka muhUrtamAM dasa, vIsa Adi muhurtanuM aMtara thaI zake che. tethI spaSTa thAya che ke aneka(pura)zabdathI bethI adhika game te saMkhyA grahaNa Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 40 zrI bhagavatI sUtra-1 thaI cha. vividha daSTikoNathI AraMbhI anAraMbhI vicAra :48 jIvA NaM bhaMte! kiM AyAraMbhA, parAraMbhA, tadubhayAraMbhA, aNAraMbhA ? goyamA ! atthegaiyA jIvA AyaraMbhA vi parAraMbhA vi tadubhayAraMbhA vi No aNAraMbhA / atthegaiyA jIvA No AyAraMbhA, No parAraMbhA, No tadubhayAraMbhA, aNAraMbhA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM jIva AtmAraMbhI che, parAraMbhI che, tadurbhayAraMbhI che athavA anAraMbhI che? uttara- he gautama! keTalAka jIvo AtmAraMbhI paNa che, parAraMbhI paNa che ane ubhayAraMbhI paNa che. paraMtu amAraMbhI nathI. keTalAka jIva AtmAraMbhI nathI, parAraMbhI nathI, ubhayAraMbhI nathI paraMtu anAraMbhI che. 49 se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- atthegaiyA jIvA AyaraMbhA vi evaM paDiuccAreyavvaM? goyamA ! jIvA duvihA paNNattA, taM jahA- saMsAra samAvaNNagA ya, asaMsArasamAvaNNagA ya / tattha NaM je te asaMsAra samAvaNNagA te NaM siddhA / siddhANaM No AyAraMbhA, No parAraMbhA, No tadubhayAraMbhA, aNAraMbhA ya tatthaNaM je te saMsArasamAvaNNagA te duvihA paNNattA taM jahA- saMjayA ya asaMjayA ya / tattha NaM je te saMjayA te duvihA paNNattAtaM jahA- pamattasaMjayA ya appamattasaMjayA ya / tattha NaM je te appamattasaMjayA te NaM No AyAraMbhA, No parAraMbhA, No tadubhayAraMbhA, aNAraMbhA / tattha NaM je te pamattasaMjayA te suhaM jogaM paDucca No AyAraMbhA, No parAraMbhA, No tadubhayAraMbhA, aNAraMbhA, asuhaM jogaM paDucca AyAraMbhA vi parAraMbhA vi, tadubhayAraMbhA vi, No aNAraMbhA / tattha NaM je te asaMjayA te aviraI paDucca AyAraMbhA vi, parAraMbhA vi, tadubhayAraMbhA vi, No aNAraMbhA / se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai- atthegaiyA jIvA jAva aNAraMbhA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jIva AtmAraMbhI paNa che? ItyAdi pUrvokta uttaranuM punaH uccAraNa karavuM joIe. uttara- he gautama ! jIva be prakAranA che. saMsAra samApannaka ane asaMsAra samApannaka. temAMthI je Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 : uddezaka-1 41 jIva asaMsAra samApaka che te siddha[mukta] che. siddha bhagavAna AtmAraMbhI nathI, parAraMbhI nathI ane ubhayAraMbhI nathI paraMtu anAraMbhI che. je saMsAra samApannaka jIva che, te be prakAranA che. saMyata ane asaMyata. je saMyata che, te be prakAranA che. pramatta saMyata ane apramattasaMyata. je apramattasaMyata che, te AtmAraMbhI nathI, parAraMbhI nathI, ubhayAraMbhI nathI, paraMtu anAraMbhI che. je pramatta saMyata che te zubhayoganI apekSAe AtmAraMbhI nathI, parAraMbhI nathI, ubhayAraMbhI nathI. paraMtu anAraMbhI che. azubha yoganI apekSAe te AtmAraMbhI paNa che. parAraMbhI paNa che. ubhayAraMbhI paNa che paraMtu anAraMbhI nathI. je asaMyata che te aviratinI apekSAe AtmAraMbhI che, parAraMbhI che, ubhayAraMbhI che. paraMtu anAraMbhI nathI. he gautama ! tethI e pramANe kahyuM che ke keTalAka jIva AtmAraMbhI che yAvat anAraMbhI che. vivecana : prastuta sUtromAM sAmAnya jIvonI apekSAe AtmAraMbha, parAraMbha, tadubhayAraMbha ane anAraMbhanI vicAraNA karI che. AraMbha H- AraMbha zabdano sAmAnya artha pravRttino prAraMbha-tevo thAya che. uttaravartI sAhityamAM A zabdano prayoga hiMsAnA arthamAM thato hato. abhayadevasUrie AraMbhano artha- jIvonA upaghAta karavo, te pramANe karyo che. pratyeka Azrava dvAranI pravRtti mATe A zabda prayoga thAya che. prastutamAM AraMbha zabda prayoga avirati ane azubha yogarUpa AzravanA saMdarbhamAM thayo che. 'asuma nona paTTurjA AyAramA vi' / 'avirati paTTurjA AyArA vi'| hiMsAdi AzravonA be rUpa che. avirati ane azubhayoga- duSpravRtti. tethI ja virata jIva paNa azubha yoganI apekSAe AraMbhI che. AtmAraMbhI :- je jIva svayaM AzravadvAramAM pravRtta thAya athavA AtmA dvArA svayaM AraMbha kare. parAraMbhI :- anyane AzravadvAramAM pravRtta karanAra athavA anya dvArA AraMbha karAvanAra. tadubhayAraMbhI :- AtmAraMbha ane parAraMbha baMnemAM pravRtti karanAra. anAraMbhI :- AtmAraMbha, parAraMbha ane ubhayAraMbhathI rahita hoya, upayogapUrvaka pratilekhanA Adi pravRtti karanAra saMyatajIva anAraMbhI kahevAya che. sarva apramatta saMyata ane siddha anAraMbhI hoya che. zubhayoga :- upayogapUrvaka- sAvadhAnatA pUrvakanI saMyamAnukULa yogonI pravRtti. covIsa daMDakamAM AraMbhI anAraMbhI vicAra : 10 nerA khaM bhaMte ! jiM AyAramA, parAraMbhA, tanumAmA, aNAraMbhA ? goyamA! NeraiyA AyAraMbhA vi jAva No aNAraMbhA / Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 42 ] | zrI bhagavatI sUtra-1 se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! aviraI paDucca, se teNaTeNaM jAva No aNAraMbhA, evaM jAva asukumArA vi jAva paMcidiyatirikkhajoNiyA / maNussA jahA jIvA, NavaraM siddha virahiyA bhANiyavvA / vANamaMtarA jAva vemANiyA, jahA NeraiyA / salessA jahA ohiyA / kaNhalesassa NIlalesassa kAulesassa jahA ohiyA jIvA, NavaraM pamatta-appamattA Na bhANiyavvA / teulesassa, pamhalesassa, sukkalesassa, jahA ohiyA jIvA, Navara siddhA ya bhaanniyvvaa| bhAvArtha :- prazna- he bhagavana ! nairayika jIva zuM AtmAraMbhI che, parAraMbhI che, ubhayAraMbhI che ke anAraMbhI che? uttara- he gautama! nairayika jIva AtmAraMbhI che, parAraMbhI che, ubhayAraMbhI che paraMtu amAraMbhI nathI. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che? uttara- he gautama! aviratinI apekSAe nairayika jIva AtmAraMbhI, parAraMbhI ane ubhayAraMbhI che paraMtu amAraMbhI nathI. asurakumAra devonA viSayamAM nairayikanI samAna jANavuM. A ja rIte tiryaMca paMcendriya paryaTanA AlApaka jANavA. manuSyanuM kathana sAmAnya jIvanI samAna jANavuM. vizeSatA e che ke manuSyomAM siddhonuM kathana na karavuM. sAmAnya jIvamAM te kathana che.] vANavyaMtara devothI vaimAnika devo paryaMtanA jIvonuM kathana nairayikonI samAna jANavuM. salezI(lezyAyukta) jIvonA viSayamAM sAmAnya auidhika jIvonI jema samajavuM. kuSNalezyA, nIlalezyA ane kApotalezyA yukta jIvonA saMbaMdhamAM sAmAnya jIvonI jema sarva kathana karavuM. vizeSatA e che pramatta ane apramattasaMyata tevA be bheda na karavA [kAraNa ke traNa vezyAvALA saMyata sarva pramatta ja hoya che. apramatta saMyatImAM traNa azubhalezyA hotI nathI.] tejovezyA, pAlezyA, zukalalezyA yukta jIvonuM kathana audhika pramANe jANavuM. vizeSatA e che ke siddhanA viSayanuM kathana na karavuM. kAraNa ke siddhomAM zubha ke azubha lezyA nathI] vivecana : uparokta sUtromAM 24 daMDakonA jIvo ane salezI jIvonI apekSAe AtmAraMbha AdinuM nirUpaNa Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 : uddezaka-1 43 che. manuSyane choDIne zeSa 23 daMDakanA jIvo, sAmAnya jIvonI samAna AtmAraMbhI, parAraMbhI ane tadubhayAraMbhI samAna che. manuSyamAM je apramatta saMyata che te anAraMbhI che; pramatta saMyata paNa zubha yoganI apekSAe anAraMbhI che, azubha yoganI apekSAe AtmAraMbhI, parAraMbhI ane ubhayAraMbhI che. je asaMyata che te aviratinI apekSAe AtmAraMbhI, parAraMbhI ane ubhayAraMbhI che. lezyA :- yogonI caMcalatAthI samaye samaye AtmAmAM utpanna thatAM pariNAmane lezyA kahe che, te bhAva lezyA che. tenA nimitte je lezyAvargaNAnA pudgalagrahaNa karAya te dravya lezyA che. pramatta saMyatamAM lezyA :- TIkAkAranA kathanAnusAra pramatta saMyatamAM traNa azubha lezyA nathI paraMtu A kathana saMgata pratIta thatuM nathI kAraNa ke cAritranI prApti samaye avazya zubha lezyA ane sAtamuM guNasthAna hoya che. paraMtu tyAra pachI jIva cha guNasthAne Ave che, tyAre cha lezyAmAMthI koI paNa lezyA hoya zake che. siddhAMta anusAra cAritramAM chaThThA guNasthAnamAM cha lezyA che. - [bhagavatI sUtra zataka-8/ra, prajJApanA sUtra pada-17/3]. kRSNAdi lezyAmAM manaHparyavajJAnanuM kathana che. manaHparyavajJAna apramatta saMyatane ja thAya che. tethI tenI prApti samaye zubha lezyA hoya che. paraMtu jyAre apramattAvasthAne choDIne pramattAvasthAne prApta kare che tyAre azubha lezyA AvI zake che. zrI bhadrabAhu racita Avazyaka niryuktimAM paNa kahyuM che ke purvyapaDivaLao putra aLavIr 3 jessAk A rIte pramatta saMyatamAM cha lezyAmAMthI koI paNa lezyA hoya che. bhavanI apekSAe jJAnAdinI prarUpaNA : 51 ihabhavie bhaMte ! NANe, parabhavie NANe, tadubhayabhavie NANe ? goyamA ! ihabhavie vi jANe, parabhavie vi jANe, tadubhayabhavie vi NANe / daMsaNaM pi evameva / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! zuM jJAna Ihabhavika che ? parabhavika che ? ke tadubhayabhavika che ? uttara- he gautama ! jJAna Ihabhavika paNa che, parabhavika paNa che ane tadubhayabhavika paNa che. A rIte darzananA viSayamAM paNa jANI levuM. 52 ihabhavie bhaMte ! caritte, parabhavie caritte, tadubhayabhavie caritte ? goyamA ! ihabhavie caritte, No parabhavie caritte, No tadubhayabhavie caritte / vaM tane, saMgame bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! zuM cAritra Ihabhavika che, parabhavika che, ke tadubhayabhavika che ? Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 44 ] zrI bhagavatI sUtra-1 uttara- he gautama! cAritra Ihabhavika che, paraMtu parabhavika ane tadubhayabhavika nathI. A rIte tapa ane saMyamanA viSayamAM paNa jANI levuM joIe. vivecana : jaina darzana Astika darzana che. te AtmAnA punarjanmano svIkAra kare che. AtmA jyAre punarjanma dhAraNa kare che tyAre zuM A bhavamAMthI kAMI sAthe laIne jAya che ke ekalo AtmA ja jAya che? vagere aneka praznonI vicAraNA jainadarzane karI che. prastuta sUtromAM jJAnAdi guNone, cAritrAdi anuSThAnone AtmA punarjanmamAM sAthe laI jaI zake che ke nahIM? tadviSayaka praznottara che. jJAna ane darzana upayoga svarUpa che, jIvanA guNa svarUpa che. te baMne jIvanI pratyeka avasthAmAM sAthe ja rahe che. jyAre cAritra, saMyama ane tapa A jIvanaparyata ja rahe che. kAraNa ke cAritrAdi yaugika pravRtti che, tenuM ArAdhana zarIrathI thAya che ane A zarIra jIvanaparyata ja AtmAnI sAthe rahe che, paralokamAM sAthe jatuM nathI. tethI cAritra Adi Ihabhavika ja che. saMyamAdinI pratijJA jIvanaparyatanI ja grahaNa thAya che. te A jIvana samApta thatA pUrNa thAya che. mokSamAM cAritranuM koI prayojana nathI. deva gatimAM saMyamAdino saMbhava nathI. ubhayabhavikano samAveza parabhavikamAM ja thaI jAya che. tathApi tene pRthagrahaNa karavAno Azaya e che ke jJAna ane darzana parabhavika che ane ubhayabhavika paNa che arthAtu parabhavathI pachInA bhavamAM- bhavAMtaramAM paNa sAthe jAya che. asaMvRtta-saMvRtta aNagAra :53 asaMvuDe NaM bhaMte ! aNagAre kiM sijjai bujjhai muccai pariNivvAi savvadukkhANaM aMtaM karei ? goyamA ! No iNaDhe samaDhe / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! asaMvRtta aNagAra zuM siddha thAya che, buddha thAya che, mukta thAya che, nirvANane prApta kare che tathA samasta duHkhono aMta kare che? uttara- he gautama ! A artha samartha nathI, zakya nathI. 54 se keNaTeNaM bhaMte ! jAva No aMtaM karei ? goyamA ! asaMvuDe aNaNAre AuyavajjAo sattakammapagaDIo siDhi labaMdhaNa baddhAo ghaNiyabaMdhaNabaddhAo pakarei, hassakAlaThiiyAo dIhakAlaThiiyAo pakarei, maMdANubhAvAo tivvANubhAvAo pakarei, appapae sagAo bahuppaesagAo pakareI, AuyaM ca NaM kammaM siya baMdhai siya No Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zata:-1: deza-1 baMdhai, assAyAveyaNijjaM ca NaM kammaM bhujjo bhujjo uvaciNai, aNAIyaM ca NaM aNavadaggaM dIhamaddhaM cAuraMtasaMsArakatAraM aNupariyaTTai, se teNaTeNaM goyamA! asaMvuDe aNagAre No sijjhai jAva No aMta karei / zakSArtha :- siDhilabaMdhaNabaddhAo = zithila dhanathI bAMdhedI, ghaNiyabaMdhaNabaddhAo = 2nd 35bAMdhe cha, hassakAlaThiiyAo = alpAlIna sthitine, dIhakAlaThiiyAo = hIlIna sthiti, maMdANubhAvAo = bhaMha anubhAgavANI, tivvANubhAvAo = tIvra anubhAgavANI, appapae sagAo = 85 pradezavANI, bahuppaesagAo = gaI pradezavANI, uvaciNai = 64ArDana 42 cha, dIhamaddhaM = hI bhArgavA, cAuraMta saMsArakaMtAraM = yA2 gativamA saMsA235 125yamA, aNupariyaTTai = vAraMvAra pryttn-pribhrm| che. bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke asaMvRtta aNagAra siddha thatA nathI yAvat sarva duHkhono aMta karatA nathI? uttara- he gautama ! asaMvatta aNagAra AyuSyakarmane choDIne zeSa sAta karmapravRttionA zithilabaMdhanane gADhabaMdhanathI baddha kare che, alpakAlIna karmasthitine dIrghakAlIna kare che, maMda anubhAgane tIvra kare che, alpapradezane bahu pradezayukta kare che ane AyuSyakarma kadAcit bAMdhe che, kadAcit bAMdhatA nathI. azAtAvedanIya karmane vAraMvAra upArjana kare che tathA anAdi, anavadagra-anaMta, dIrghamArgayukta caturgatirUpa saMsAra rUpI araNyamAM vAraMvAra paryaTana-paribhramaNa kare che. he gautama! asaMvRtta aNagAra pUrvokta kAraNothI siddha thatA nathI thAvat samasta duHkhono aMta karatA nathI. 55 saMvuDe NaM bhaMte ! aNagAre sijjhai jAva savvadukkhANaM aMtaM karei? haMtA, sijjhai jAva aMtaM karei / se keNaTeNaM bhaMte ! jAva aMtaM karei ? goyamA ! saMvuDe aNagAre AuyavajjAo sattakammappagaDIo ghaNiyabaMdhaNa- baddhAo siDhilabaMdhaNabaddhAo pakarei, dIhakAlaTThiiyAo hassakAlaTThiiyAo pakarei, tivvANubhAvAo maMdANubhAvAo pakarei, bahuppae sagAo appapaesagAo pakarei, AuyaM ca NaM kammaMNa baMdhai, asAyAveyaNijjaM ca NaM kammaM No bhujjo bhujjo uvaciNAi, aNAIyaM ca NaM aNavadaggaM dIhamaddhaM cAuraMtasaMsArakaMtAraM vIIvayai / se teNaTeNaM goyamA! evaM vuccai- saMvuDe aNagAre sijjai jAva aMtaM karei / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! saMvRtta aNagAra siddha thAya che temaja sarva duHkhono aMta kare che? uttara- hA gautama! te siddha thAya che temaja sarva duHkhono aMta kare che. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 ] zrI bhagavatI sUtra-1 | prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke te siddha thAya che, temaja sarva duHkhono aMta kare che? uttara- he gautama ! saMvRtta aNagAra AyuSyakarmane choDI zeSa sAta karma prakRtinA gADha baMdhanane zithila kare che, dIrghakAlIna sthitine alpakAlIna kare che, tIvra anubhAgane maMda kare che, bahu pradezane alpapradeza kare che ane AyuSyakarmane bAMdhatA nathI, azAtA vedanIya karmano vAraMvAra upacaya karatA nathI. te anAdi-anaMta dIrghamArgavALA cAturgatirUpa saMsAra-araNyanuM ullaMghana karI jAya che. he gautama! tethI saMvatta aNagAra pUrvokta kAraNothI siddha thAya che temaja sarva duHkhono aMta kare che. tema kahevAya che. vivecana : prastuta sUtramAM asaMvRtta ane saMvRtta aNagAranA siddha thavAnA ane na thavAnA saMbaMdhamAM yuktisahita vicAra prastuta karyo che. asaMvRtta aNagAra - je sAdhue aNagAra thaIne hiMsAdi AzravadgArone pUrNa rIte rokyA nathI, baMdha karyA nathI te. saMvRtta aNagAra:- AzravadvArono pUrNa nirodha karIne, saMvaranI sAdhanA karanAra muni saMvRtta aNagAra che. te chaThThA- pramatta saMyata guNasthAnathI caudamAM--ayogI kevalI guNasthAna paryata hoya che. saMvRtta aNagAranA be prakAra che. carama zarIrI ane acaramazarIrI. jeno A aMtima bhava che, have anya bhava ke zarIra dhAraNa karavAnA nathI te caramazarIrI ane jene anya bhava karavAno che ane bIjuM zarIra dhAraNa karavAnuM che te acaramazarIrI che. prastuta sUtramAM carama zarIrInI apekSAe kathana karyuM che. acaramazarIrI paraMparAe siddha thAya che. banemAM aMtara :- paraMparAe to zulapAkSika paNa mokSa prApta kare ja che. tema chatAM saMvRtta ane asaMvRtta aNagAra evo je bheda karyo che tenuM rahasya e che ke acaramazarIrI saMvRtta aNagAra te ja bhavamAM mokSe na jAya to paNa sAta-ATha bhavamAM avazya mokSamAM jaze. A rIte tenI paraMparAnI sImA sAta-ATha bhavonI ja che. ardhapugala parAvartananI je paraMparA anyatra kahI che te virAdhakanI apekSAe che. tenI cAritra ArAdhanA jaghanya hoya tema chatAM paNa avirAdhaka acarama zarIrI saMvRtta aNagAra avazya sAta ATha bhavamAM mokSa prApta kare che. 'sipha - te kRtakRtya thAya che. tenAM samasta kArya siddha-pUrNa thAya che. guphA- te lokAlokanA sarvapadArthonA jJAtA thAya che, jJAna svarUpa thaI jAya che. muva- te samasta karmothI mukta thAya che. pafSyA- te samasta karmajanita vikArono nAza thavAthI zAMta thaI jAya che. savvapujA - tenA samasta zArIrika tathA mAnasika athavA janma-maraNanA duHkha naSTa thaI jAya che. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-1 _ - 47 | asaMvatta aNagAra- cAre prakAranA baMdhano parivardhaka - karmabaMdhanA cAra prakAra che prakRtibaMdha, sthitibaMdha, anubhAgabaMdha ane pradezabaMdha. temAM prakRtibaMdha ane pradezabaMdha yogajanya che. sthitibaMdha ane anubhAgabaMdha kaSAyajanya che. asaMvRtta aNagAranA yoga azubha hoya che ane kaSAya tIvra hoya che tethI te cAre prakAranA baMdhamAM vRddhi kare che ane saMsAramAM paribhramaNa kare che. jyAre saMvRtta aNagAra cAre prakAranA baMdhano nAza karIne siddha thAya che. akhADyuM - te prAkRta zabdanA vRttikAre saMskRta cAra rUpAMtara karI tenA pRthaka pRtha artha sUcita karyA che. (1) anA i :- jenI Adi na hoya te. saMsAra anAdi che. (2) ajJAti :- jemAM koI svajana na rahe te. saMsAramAM koI koInuM svajana nathI. (3) 8LAtId - RNa-duHkha. saMsAra atizaya duHkhadAyI che. (4) gaNAtIta :- aLa = pApa. saMsAra atizaya pApayukta che. valai :- agra-aMtajeno aMta na hoya te anaMta. saMsAra anaMta che. navatAm:- jeno agra = parimANa, anavata = jJAta na hoya te arthAt jenuM parimANa-maryAdA jJAta na hoya te. lIma :- 'a' zabdanA be rUpa che. 'aSya' ane 'mA adhya-jeno mArga dIrgha hoya che. eka = jeno kALa dIrgha-lAMbo hoya te. asaMgata jIvanI gati ane vANavyaMtara devaloka :56 jIve NaM bhaMte ! asaMjae aviraie appaDihayapaccakkhAyapAvakamme io cue peccA deve siyA? __ goyamA ! atthegaie deve siyA, atthegaie No deve siyA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! asaMyata, avirata tathA jeNe pApakarmanuM hanana evaM tyAga karyo nathI te jIva ahIMthI marIne zuM paralokamAM deva thAya che? uttara- he gautama ! koI jIva deva thAya che ane koI jIva deva thatA nathI. 57 se keNaTeNaM bhaMte ! jAva io cue peccA atthegaie deve siyA, atthegaie No deve siyA? goyamA ! je ime jIvA gAmAgaNagaraNigamarAyahANI-kheDakabbaDamaDaMba Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 48 zrI bhagavatI sUtra-1 doNamuhapaTTaNAsama-saNNivesesu akAmataNhAe akAmachuhAe akAmabaMbhaceravAseNaM akAmasItAtava- dasamasaga akAmaaNhANaga-seyajallamalapaMkaparidAheNaM appataraM vA bhujjataraM vA kAlaM appANaM parikilessaMti, appANaM parikilessittA kAlamAse kAlaM kiccA aNNayaresu vANamaMtaresu devalogesu devattAe uvavattAro bhavaMti / bhAvArtha :- prazna-he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke ahIMthI marIne koI jIva deva thAya che ane koI jIva deva thatA nathI? uttara- gautama ! 84 gAbha, A42-pAe, nagara, nigama-vyApArindra, rAdhAnI, kheTa-jenI cAre bAju dhuLathI banAvelo killo hoya te, kabUTa-kunagara, maDaMba-cAre tarapha aDhI kosa paryata vasati rahita sthAna, droNamukha-jalamArga ane sthalamArgathI yukta sthAna, paTTaNa-jyAM dezAMtarathI Avelo mAla utarato hoya, Azrama-tApasa AdinuM sthAna ane sannivezamAM akAma-IcchA vinA, tRSA, kSudhA, brahmacaryanA pAlanathI; IcchA vinA zIta, Atapa, DAMsa maccharanA duHkha sahana kare che; akAma asnAna, prasveda, jalla-dhULa coMTavI, mela tathA paMkathI utpanna thatA paridAhathI alpa samaya mATe ke adhika samaya mATe sahana kare che; te AtmA mRtyunA samaye marIne vANavyaMtara devonA koI devalokamAM deva rUpe utpanna thAyacha. |58 kerisA NaM bhaMte ! tesiM vANamaMtarANaM devANaM devaloyA paNNattA ? goyamA ! se jahANAmae iha maNussalogammi asogavaNe i vA sattavaNNavaNe i vA, capayavaNe i vA, cUyavaNe i vA, tilagavaNe i vA lAuvaNe i vA, NiggohavaNe i vA, chattohavaNe i vA, asaNavaNe i vA saNavaNe i vA, ayasivaNe i vA, kusuMbhavaNe i vA, siddhatthavaNe i vA baMdhujIvagavaNe i vA, NiccaM kusumiya mAiya-lavaiya-thavaiya-guluiya- gocchiya-jamaliya-juvaliya-viNamiya-paNamiya suvibhattapiMDimaMjari- vaDeMsagadhare sirIe aIva aIva uvasobhemANe uvasobhemANe ciTThai,evAmeva tesiM vANamaMtarANaM devANaM devalogA jahaNNeNaM dasavAsasahassaTThiie hiM ukkoseNaM paliovamaTThiiehiM bahUhiM vANamaMtarehiM devehiM taddevIhi ya AiNNA vikiNNA uvatthaDA saMthaDA phuDA avagADhagADhA sirIe aIva uvasobhemANA uvasobhemANA ciTThati / erisagA NaM goyamA ! tesiM ca vANamaMtarANaM devANaM devaloyA paNNattA / se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai- jIveNaM asaMjae jAva deve siyA / sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! tti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharai / Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka--1 H uddezaka-1 re bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! te vANavyaMtara devonA devaloka kevA prakAranA hoya che ? uttara- he gautama ! jema A manuSya lokamAM azokavana, saptaparNavana, caMpakavana, Amravana, tilaka vRkSonuM vana, tuMbaDAnA velAonuM vana, vaTavRkSonuM vana, chatraughavana, azana vRkSonuM vana, zaNavRkSonuM vana, alasInA vRkSonuM vana, kusuMbha vana, siddhattva vana, baMdhujIvaka vana; nitya kusumita, mayurita puSpa vizeSathI yukta], lavati kUMpaLo yukta, puSpagucchayukta, latA samUha yukta, patraguyukta, yamala-samAna zreNInA vRdhAyukta, yugalavRttA yukta, phaLa-phUlanA bhArathI namelA, phaLa-phUlanA bhArathI jhUkavAnI prAraMbhika avasthAyukta, bhinna bhinna lUMbIo ane maMjarIo rUpa mukuTone dhAraNa karatA, AvA aneka vizeSaNa yukta vana zobhAthI atyaMta upazobhita thAya che; tema vANavyaMtara devanA devaloka suzobhita hoya che. te devaloka jaghanya daza hajAra varSanI ane utkRSTa eka palyopamanI sthitivALA aneka vANavyaMtara devo ane tenI devIothI AkIrNavyApta, vyAkIrNa- vizeSa vyApta, paraspara AcchAdita, paraspara saMzleSathI AcchAdita, prakAzita, atyaMta avagADhita hoya che. he gautama ! vANavyaMtara devonA devaloka A prakAranA prarUpyA che. pUrvokta kAraNathI ema kahevAya che ke asaMyata jIva marIne koI deva thAya che ane koI jIva deva thatA nathI. he bhagavan ! AbhAva A ja prakAre che. he bhagavan ! A bhAva A ja prakAre che. ema kahI zrI gautama svAmIe zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdana, namaskAra karyA. vaMdana namaskAra karIne saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA vicaravA lAgyA. vivecana : prastuta sUtramAM asaMyata jIvone prApta thatI devagati tathA devalokamAM paNa vANavyaMtara jAtinA devamAM janma, tenuM kAraNa evaM vANavyaMtara devonA AvAsa sthAnanuM vistRta varNana che. asaMnava aviva :- masaMvata = asAdhu athavA saMyamarahita, avirata = prANAtipAta Adi pApothI avirata arthAt vratarahita tathA tapa AdinA viSayamAM je vizeSa rata nathI te. apratihatta pratyAkyAta pApamAM - (1) jeNe bhUtakAlIna pAponI niMdA, gA~ Adi karIne pApane naSTa karyA nathI tathA bhaviSyakAlIna pAponA pratyAkhyAna[tyAga] karyA nathI te. (2) jeNe maraNa pahelA tapa Adi dvArA pApakarmano nAza na karyo hoya, mRtyu samaye paNa jeNe Azrava nirodha karIne pApakarmanA pratyAkhyAna na karyA hoya te. (3) jeNe samyagdarzana prApta karIne pUrvakRta pApakarmano nAza na karyo hoya tathA sarvaviratipaNu Adi aMgIkAra karIne jJAnAvaraNIya Adi azubha karmono nirodha na karyo hoya te. gAma :- A zabda ahIM IcchAnA abhAvano ghotaka che. karma nirjarAnI abhilASA vinA je dRSTa sahana karAya, tenAthI thatI nirjarA akAma nirjarA che. anicchAe athavA uddezya vinA, sudhA, tRSA Adi kaSTa sahana karavA te akAma nirjarA che. mokSa prAptinI kAmanAthI, svecchApUrvaka, lakSyapUrvaka ane jJAna Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra-1 sahitanI je nirjarA thAya che te sakAmanirjarA che. baMnenI devagatimAM aMtara :- sakAmanirjarA karanArA keTalAka jJAnI puruSo devalokamAM jAya che ane akAmanirjarA karanArA keTalAka ajJAnIjano paNa devalokamAM jAya che. paraMtu baMnemAM aMtara che. akAmanirjarA karanAra vANavyaMtarAdi deva thAya che. jyAre sakAmanirjarA karanAra sAdhaka vaimAnika devonI uttamottama sthiti prApta karIne mokSanI paNa ArAdhanA karI zake che. vAmita :- vanamAM rahenArA, vanamAM vicaraNa karanArA vANavyaMtara jAtinA bhUta, pizAca, yakSa, rAkSasa Adi keTalAka devo tirachA lokanA vana, jaMgala, zUnyAgAra AdimAM pharatA rahe che, krIDA karatA rahe che ane nivAsa paNa kare che. te daSTikoNathI te devone vANavyaMtara kahevAya che. te vANavyaMtara devono janma to yathAsthAne deva zayAmAM ja thAya che. pachI te kutUhalavaza manuSya lokamAM ukta pravRttio kare che. sevaM aMte ! sevaM baMne :- prastuta uddezakanA prAraMbhamAM zrI gautama svAmIe prazna pUchatAM pahelAM vaMdanAdi vinaya pradarzita karyo che. temaja uttara zravaNa pazcAt A aMtima sUtrathI zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI prati kRtajJatA, vinaya ane bahumAna pradarzita karatAM kahyuM che ke he bhagavan! ApanuM kathana yathArtha che, tathya- satya rUpa che. tene mATe tevuM bane ! tevuM ! A zAstrIya bhASAnA zabdo che. je dareka uddezakanA aMte ane kyAreka uddezakanI vacce vacce paNa prayukta thayA che. che zataka 1/1 saMpUrNa che Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1H uddezaka-2 [ 51 ] | zataka-1 : uddezaka-ra) ORchaRODra saMkSipta sAra chaROCROR * A uddezakamAM mukhyatayA karmano siddhAMta, 24 daMDakanA jIvomAM samAhArAdi 10 prazno, jIvano saMsAra saMsthAnakAla, asaMyatabhavyadravyadevAdinI gati ane asaMjJInuM AyuSya vagere viSayonuM pratipAdana che. * jainadarzanano mukhya siddhAMta svakarttaka karmaphaLabhogano che arthAt je vyakti karma bAMdhe che tenuM phaLa tene ja bhogavavuM paDe che. temAM koI adazya zakti, daivI camatkAra ke IzvarakRpA kAMI ja karI zakatA nathI. bAMdheluM karma jyAre udayamAM Ave che tyAre ja tenuM phaLa bhogavAya che. jyAM sudhI karma udayamAM na Ave tyAM sudhI tenuM phaLa anubhavAtuM nathI. te ja rIte AyuSya karmamAM paNa samajavuM. - 24 daMDakanA jIvomAM ane salezI jIvomAM AhAra, zarIra, ucchavAsa-niHzvAsa, karma, varNa, lezyA, vedanA, kriyA, AyuSya vagere pratyeka viSayamAM, pratyeka jIvomAM taratamatA hoya che. * jIvanA saMsAra paribhramaNakALane athavA saMsAramAM rahevArUpa kALane saMsAra saMciThThaNa kAla-saMsAra saMsthAnakAla kahe che. cAra gatinI apekSAe tenA cAra prakAra che. jIvanA anaMtakAlanA paribhramaNamAM (1) sarvathI alpa manuSyagatino kAla (2) tethI narakagatino kAla asaMkhyAtaguNo (3) tethI devagatino kAla asaMkhyAtaguNo (4) tethI tiryaMcagatino kAla anaMtaguNo che. * A saMsArakALanI anya traNa prakAre vicAraNA karavAmAM AvI che- (1) zUnyakALa (2) azUnyakALa (3) mizrakALa. * azUnyakALa :- jeTalA samaya sudhI niraMtara te gatimAM eka paNa jIvanuM anya gatimAMthI gamanAgamana thAya nahIM te gatinA jIvonI saMkhyA niyata ja rahe te kALane azUnyakALa kahevAya che. * zUnyakALaH- koI niyata samaye amuka niyata jIvo je gatimAM che te sarva jIvo tyAMthI nIkaLI jAya ane jyAM sudhI te gatimAM temAMno eka paNa jIva pAcho na Ave, te kALane zunyakALa kahe che. A mizrakAla :- koI cokkasa samaye amuka niyata jIvo je gatimAM che, temAMthI keTalAka jIvo te gatimAMthI nIkaLe, keTalAya navA Ave. niyata jIvomAMthI eka jIva paNa zeSa rahe ane anya jIvonuM gamanAgamana cAlu hoya, tene mizrakAla kahe che athavA je kAla zUnya paNa nathI, azUnya paNa nathI paraMtu jenuM svataMtra mizra svarUpa che tene mizrakAla kahe che. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra-1 zUnyakALa tiryaMca gatimAM hoto nathI, zeSa traNa gatimAM hoya che. azUnya ane mizrakALa cAre gatimAM hoya che. para alpabadbhutva H- (1) sarvathI alpa azunyakAla che. janma maraNano viraha arthAtu anya gatimAMthI gamanAgamanano abhAva alpa samayaparyaMta ja rahevAthI. (2) tethI mizrakAla anaMtaguNo che. (3) tethI zUnyakAla anaMtaguNo che. kAraNa ke niyata samayanA niyata jIvomAMthI keTalAka jIvo mokSane prApta kare che ane zeSa rahelA jIvo vanaspatimAM anaMtAnaMta kAla vyatIta kare che. tethI te anaMtaguNo thAya che. tiryaMcagatimAM zUnyakAla nathI. kAraNa ke vanaspatikAyika jIvo anaMta che, te sarva jIvo te sthAnamAMthI kadApi nIkaLatA nathI. temaja anya traNa gatimAM jIvane dIrghakAla paryaMta rahevAnuM hotuM nathI. aMta kriyA, asaMyati bhavya dravyadeva Adi 14 bolonuM devotpAta varNana ane asaMjJI Ayu saMbaMdhI varNana prajJApanA sUtra pada-20 anusAra che. praznonuM samAdhAna meLavyA pachI ziSye guru pratye zraddhA ane vinamratA pragaTa karatAM ema kahevuM joIe ke he bhagavan ! je rIte Ape pharamAvyuM che te satya che, vAstavika che, te mane samajAI gayuM che. ////////// Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-2 _. [53] zataka-1 : uddezaka-ra duHkha svakRta duHkha ane AyuSya vedana :| 1 rAyagihe Nayare samosaraNaM, parisA NiggayA jAva evaM vayAsI- jIve NaM bhate ! sayakaDa dukkha veei ? goyamA ! atthegaiya veei,atthegaiya No veei / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- atthegaiyaM veei, atthegaiyaM No veei ? goyamA ! udiNNaM veei aNudiNNaM No veei, se teNaTeNaM evaM vuccai- atthegaiyaM veei, atthegaiyaM No veei / evaM cauvvIsadaMDaeNaM jAva vemANie / bhAvArtha :- rAjagRha nagaramAM bhagavAnanuM samavasaraNa thayuM. pariSada temanAM darzana, vaMdana, dharma zravaNArthe nIkaLI. pariSada pAchI gaI tyAra pachI zrI gautama svAmIe vinayapUrvaka baMne hAtha joDI, paryApAsanA karatAM A pramANe kahyuM- prazna- he bhagavan! zuM jIva svayaMkRta duHkha[ka]ne bhogave che? uttara- he gautama! keTalAka karma bhogavAya che, keTalAka karma bhogavAtA nathI. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke keTalAka karma bhogavAya che ane keTalAka bhogavAtA nathI? uttara- he gautama ! jIva udIrNa-udayamAM AvelA duHkha ane duHkhahetuka karmane bhogave che ane anudIrNa duHkhahetaka karmane bhogavatA nathI. tethI e pramANe kahyuM che ke keTalAka karma bhogavAya che ane keTalAka karma bhogavAtA nathI. 2 jIvA NaM bhaMte ! sayaMkaDaM dukkhaM vedeti ? goyamA ! atthegaiyaM vedeti, atthegaiyaM No vedeti / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA! udiNNaM vedeti No aNudiNNaM vedeti / se teNadveNaM evaM jAva vemANiyA / Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 | zrI bhagavatI sUtra-1 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM aneka jIva svayaMkRta duHkha-duHkhahetuka karmane bhogave che? uttara- he gautama ! keTalAka duHkha karma bhogavAya che. keTalAka bhogavAtA nathI. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che? uttara- he gautama! udIrNa karma bhogavAya che. anudIrNakarma bhogavAtA nathI. tethI e pramANe kahyuM che ke keTalAka karma bhogavAya che, keTalAka bhogavAtA nathI. A ja pramANe nairayikathI vaimAnika parvatanA covIsa daMDakonA saMbaMdhamAM praznottara samajavA joIe. | 3 jIve NaM bhaMte ! sayaMkaDaM AuyaM veei ? goyamA ! atthegaiyaM vedei, atthegaiyaM No veei / jahA dukkheNaM do daMDagA tahA AueNaM vi do daMDagA egattapuhattiyA, egatteNaM jAva vemANiyA, puhutteNa vi taheva / zabdArtha :- = ekavacanathI, pukha-pRtharvana = bahuvacanathI. bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! jIva svayaMkRta AyuSya bhogave che? he gautama! keTalAka bhogave che, keTalAka bhogavatA nathI. jema duHkhakarmanA viSayamAM be daMDaka kahyA che te ja pramANe AyuSyakarmanA saMbaMdhamAM paNa ekavacana ane bahuvacananI apekSAe be daMDakanuM kathana karavuM. tema ja 24 daMDaka saMbaMdhita ekavacanAtta ane bahuvacanAtta praznottaranuM kathana karavuM joIe. vivecana : prastuta sutromAM svayaMkata duHkha karma evaM AyuSya karmanA vedananA saMbaMdhamAM ekavacana ane bahuvacananI apekSAe mahattvapUrNa praznottara aMkita che. svakRta karmaphalabhoga siddhAMta :- zrI gautamasvAmInA pUrvokta prazna pUchavAmAM pAMca bhrAMta mAnyatAonuM nirAkaraNa garbhita che. tatkAlIna yugamAM A prakAranI mithyA mAnyatAo pracalita hatI ke (1) karma anya kare ane tenuM phaLa anya vyakti bhogavI zake che (2) Izvara athavA koI adazya zaktinI kRpA prApta thaI jAya to svakRta duHkhajanaka azubha karmaphaLa bhogavavuM paDatuM nathI (3) paramAdhAmI devo, narakapAla Adi 'para' nA nimitte nArakAdi jIvone duHkha bhogavavuM paDe che (4) vastra, bhojanAdi para vastuo athavA vyaktionA nimittathI manuSyone sukha duHkha maLe che (5) anya prANIne AyuSya daI zakAya che ane laI zakAya che. uparokta pAMce mAnyatAo yuktisaMgata nathI. koI dvArA karAyelA karmonuM phaLa jo anya bhogave, Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1: uddezaka-2 55 | to karelAM karma phaLa ApyA vinA nAza pAmI jaze ane nahi karelAM karma bhogavavA paDaze. Ama kRtanAza ane akRtAgamano doSa Avaze. tethI lokottara vyavahAranI jema laukika vyavahAramAM astavyastatA utpanna thaze. yajJadattanA bhojana, nidrAsevana, auSadhasevana Adi karmathI brahmadattanI sudhA, nidrA ane vyAdhinuM kramazaH nivAraNa thaze paraMtu te asaMbhava che. paravastu athavA paravyakti sukha-duHkhamAM mAtra nimitta banI zake che paNa te sukha-duHkha bhogavI zake nahIM, sukha-duHkha ApI zake nahIM. prANI svayaM svakRtakarmanA phala svarUpa sukha ke duHkhane bhogave che. AyuSyakarmanuM phaLa paNa paraspara ekabIjA bhogavI zakatA nathI. tethI svakRta karmaphaLanuM svayaM vedanarUpa siddhAMta abAdhita che. zAtA-azAtAvedanIya Adi ke AyuSyakarmanuM phaLa kadAcit vartamAnamAM daSTigocara na thAya, to tenuM kAraNa e che ke te karma udayamAM AvyAM nathI, anudaya-avasthAmAM che. jyAre te karma udayAvasthAne prApta karaze tyAre phaLa Apaze. 24 daMDakonA jIvone anubhAgathI athavA pradezathI svakRta karmanuM phaLa avazya bhogavavuM paDe che. AyuSyakarma ATha karmanI aMtargata hovA chatAM zAstrakAre tenA viSayamAM alaga prazna karyo che, tenuM kAraNa e che ke naraka, tiryaMca AdinA vyavahAramAM AyuSyanI mukhyatA che. tethI AyuSyanA saMbaMdhamAM paNa ekavacana ane bahuvacananI apekSAe prazna karyA che. tenA uttaramAM paNa bhagavAne kahyuM che ke jIva svakRta AyuSyanuM ja vedana kare che, anyakRta AyuSyanuM vedana karatA nathI. svakRta AyuSya karmano jyAre udaya thAya tyAre te bhogave che. jema koI manuSya AgAmI bhavanA deva AyuSyano baMdha karyo hoya paraMtu vartamAne te udayamAM nathI, tethI tene bhogavatA nathI, jyAre te udayamAM Ave tyAre tenuM vedana kare che. A rIte covIse daMDakanA jIvone mATe AyuSyanA viSayamAM samajavuM joIe. covIsa daMDakomAM samAhAra Adi dasa prazna :| 4 NeraiyA NaM bhaMte ! savve samAhArA, savve samasarIrA, savve samussAsaNIsAsA ? goyamA ! No iNaDhe samaDhe / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- NeraiyA No savve samAhArA, No savve samasarIrA, No savve samussA-saNIsAsA? goyamA ! NeraiyA duvihA paNNattA,taM jahA- mahAsarIrA ya, appasarIrA y| tattha NaM je te mahAsarIrA te bahutarAe poggale AhAraiti, bahutarAe poggale pariNAmeMti, bahutarAe poggale ussasaMti, bahutarAe poggale NIsasaMti; abhikkhaNaM AhAreMti, abhikkhaNaM pariNAmeMti, abhikkhaNaM ussasaMti, abhikkhaNaM NIsasaMti / tattha NaM je te appasarIrA te NaM appatarAe poggale Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 56 ] zrI bhagavatI sUtra-1 | AhAraiti, appatarAe poggale pariNAmeMti, appatarAe poggale ussasaMti, appatarAe poggale NIsasati; Ahacca AhAreti, Ahacca pariNAmeti, Ahacca ussasaMti, Ahacca NIsasaMti; se teNaTeNaM goyamA! evaM vuccai- NeraiyA No savve samAhArA, No savve samasarIrA, No savve samussAsa- NIsAsA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM sarva nArako samAna AhAravALA, samAna zarIravALA tathA samAna ucchavAsa niHzvAsavALA hoya che? uttara- he gautama ! A artha(vAta) zakya nathI. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke sarva nArako samAna AhAravALA, samAna zarIravALA, samAna ucchavAsa-nizvAsavALA nathI ? uttara- he gautama! nairayika jIva be prakAranA che. mahAzarIrI ane alpazarIrI-nAnA zarIravALA.je mahAzarIrI che te ghaNA pudgalono AhAra kare che, ghaNA pudgalone pariNAve che, ghaNA pudgalone ucchavAsa rUpamAM grahaNa kare che, ghaNA pudgalone niHzvAsa rUpamAM choDe che tathA te vAraMvAra AhAra kare che, vAraMvAra tene pariNAve che, vAraMvAra ucchavAsa-niHzvAsa le che. je alpazarIrI nAraka che, te alpa pudagalono AhAra kare che, alpa pagalonuM pariNamana kare che, alpa padugalone ucchavAsa rUpamAM grahaNa kare che, alpa pugalone niHzvAsarUpamAM choDe che. te kadAcit AhAra kare che, kadAcit tene pariNamAve che, kadAcit ucchavAsa niHzvAsa le che. he gautama ! tethI e pramANe kahyuM che ke sarva nArako samAna AhAravALA, samAna zarIravALA, samAna ucchavAsa-niHzvAsavALA hotA nathI. | \ raDyAM aMte ! savva samajI ? royanA !o phaLadde samadde ! se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! NeraiyA duvihA paNNattA, taM jahA- puvvovavaNNagA ya, pacchovavaNNagA ya / tattha NaM je te puvavovavaNNagA te NaM appakammatarAgA, tattha NaM je te pacchovavaNNagA te NaM mahAkammatarAgA, se teNaTeNaM goyamA jAva No samakammA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM sarva nArako samAna karmavALA che? uttara- he gautama! e vAta zakya nathI. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che? uttara- he gautama ! nairayiko be prakAranA che. pUrvopapannaka-pahelA utpanna thayelA ane pazcAdupapatraka-pAchaLathI utpanna thayelA. temAMthI je pUrvopapatraka che te alpakarmavALA che ane je pazcAdupapatraka Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata:-1: 6deza:-2 | 57 | che te mahAkarmavALA che. he gautama ! tethI e pramANe kahyuM che ke sarva nArako samAna karmavALA nathI. |6 raiyA NaM bhaMte ! savve samavaNNA ? goyamA ! No iNaDhe samaDhe / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! je te puvvovavaNNagA te NaM visuddhavaNNatarAgA, tattha NaM je te pacchovavaNNagA te NaM avisuddha-vaNNatarAgA, se teNaTeNaM evaM vuccai / / bhAvArtha:- zra- bhagavana! zaM sarvanAo samAna vANAcha? uttara- he gautama ! te vAta zakya nathI. prazna- bhagavan ! tenu zu 129 // cha ? uttara gautama! pUrvokta kathananI jema nairayiko be prakAranA che. pUrvopapannaka ane pazcAdupapatraka. temAMthI je pUrvopapannaka che te vizuddha varNavALA ane pazcAdupapannaka che te avizuddhavarNavALA che. he gautama! tethI e pramANe kahyuM che. |7 NeraiyA NaM bhaMte ! savve samalessA ? goyamA ! No iNaDhe samaDhe / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! NeirayA duvihA paNNattA, taM jahA- puvvovavaNNagA ya, pacchovavaNNagA ya; tattha NaM je te puvvovavaNNagA te NaM visuddhalessatarAgA, tattha NaM je te pacchovavaNNagA te NaM avisuddhalessatarAgA / se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai / bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! zuM sarva nA2 samAna veshyaavaa||ch ? uttara- he gautama ! te kathana zakya nathI. prazna- bhagavan ! tenuM shu||29|| cha ? uttara- he gautama ! nairayiko be prakAranA che. pUrvopapannaka ane pazcAdupapatraka. temAMthI je pUrvopapatraka che te vizuddhalezyAvALA che ane je pazcAdupapatraka che te avizuddhalezyAvALA che. he gautama! tethI e pramANe kahyuM che ke sarva nArako samAna vezyAvALA nathI. | 8 raiyA NaM bhaMte ! savve samaveyaNA ? goyamA ! No iNaDhe samaDhe / se keNa?NaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! NeraiyA duvihA paNNattA, taM jahA- saNNibhUyA ya, asaNNibhUyA ya; tattha NaM je te saNNibhUyA te NaM Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 58 zrI bhagavatI sUtra-1 | mahAveyaNA, tattha NaM je te asaNNibhUyA te NaM appaveyaNatarAgA / se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai / bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! | sarva nA2) samAna vehanA cha ? uttara- he gautama! te kathana zakya nathI. prazna- bhagavan ! tenu zu // 25 // cha ? uttara- he gautama! nairayiko be prakAranA che. saMjJIbhUta ane asaMjJIbhUta. temAMthI je saMjJIbhUta che, te mahAvedanAvALA che ane asaMjJIbhUta che, te alpavedanAvALAapekSAkRta che. he gautama ! tethI e pramANe kahyuM che ke sarva nArako samAna vedanAvALA nathI. | 9 raiyA NaM bhaMte ! savve samakiriyA ? goyamA ! No iNaDhe smddhe| se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! NeraiyA tivihA paNNattA, taM jahA- samadiTThI, micchadiTThI, sammAmicchadiTThI; tattha NaM je te sammadiTThI tesiM NaM cattAri kiriyAo paNNattA, taM jahA- AraMbhiyA, pariggahiyA, mAyAvattiyA, appaccakkhANakiriyA / tattha NaM je te micchadiTThI tesiM NaM paMca kiriyAo kajjati, taM jahAAraMbhiyA jAva micchAdaMsavattiyA / evaM sammAmicchAdiTThINaM pi / se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! sarva nA2 samAna yA cha ? uttara- gautama ! te vAta zadhya nathI. prazna- bhagavan ! tenu zu 125 // cha ? uttara-he gautama! nArako traNa prakAranA che, yathA-samyagudaSTi, mithyAdaSTi, samyagu-mithyAdaSTi mizra daSTi]. temAMthI je samyagu daSTi che tene cAra kriyA hoya che. jema ke AraMbhikI, pArigrahikI, mAyA pratyayA ane apratyAkhyAnakriyA. je mithyAdaSTi che tene pAMca kriyA hoya che. ukta cAra uparAMta mithyAdarzana pratyayA. mizradaSTine paNa pAMca kriyA hoya che. he gautama ! tethI e pramANe kahyuM che ke sarva nArako samAna kriyAvALA nathI. 10 raiyA NaM bhaMte ! savve samAuyA, savve samovavaNNagA? goyamA? No iNaDhe samaDhe / Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1H uddezaka-2 [ 59 ] se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! NeraiyA cauvvihA paNNattA taM jahA- atthegaiyA samAuyA samovavaNNagA, atthegaiyA samAuyA visamovavaNNagA, atthegaiyA visamAuyA samovavaNNagA, atthegaiyA visamAuyA visamovavaNNagA; se teNaTTeNa goyamA ! eva vucci| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM sarva nArako samAna AyuSyavALA ane samApapannaka-eka sAthe utpanna thayelA che? uttara- he gautama ! te kathana zakya nathI ? prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che? uttara- he gautama ! nAraka jIva cAra prakAranA kahyA che. te A pramANe(1) samAyuSka-samIpapannaka[samAna AyuvALA ane eka sAthe utpanna thayelA] (2) samAyuSka-viSamIpapatrakasamAna AyuvALA ane AgaLa pAchaLa utpanna thayelA (3) viSamAyuSka-samIpapannaka[viSama AyuSyavALA ane eka sAthe utpanna thayelA (4) viSamAyuSka-viSamIpapannaka[viSama AyuSyavALA ane AgaLa pAchaLa utpanna thayelA] he gautama! tethI A pramANe kahyuM che ke sarva nArako samAna AyuSyavALA ane eka sAthe utpanna thayelA nathI. vivecana : prastuta sUtromAM nimnokta dasa dvArathI nairayikonI vicAraNA karI che. (1) samAhAra (2) samazarIra (3) sama ucchavAsa-niHzvAsa (4) samakarma (5) samavarNa (6) samalezyA (7) samavedanA (8) samakriyA (9) samAyuSka (10) samIpatraka. AhAra, zarIra, zvAsocchavAsa :- temAM prathama traNa praznono eka varga che. AhAra, zarIra ane zvAsocchavAsa. te traNe jIvananA anivArya aMga che. AhArano saMbaMdha zarIra sAthe che. sarva jIvonuM zarIra samAna nathI. prAyaH jenuM zarIra moTuM teno AhAra vadhu ane jenuM zarIra nAnuM teno AhAra alpa hoya che. jema hAthI karatA sasalAno AhAra alpa hoya che, temAM prathama narakanA nArakI karatA sAtamI narakanA nArakInuM zarIra moTuM che. tethI tenI AhAranI mAtrA paNa adhika hoya che ane teno zvAsocchavAsa paNa niraMtara dhamaNanI peThe thAya che. temAM te adhika pudgalo grahaNa kare che ane choDe che. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 | zrI bhagavatI sUtra-1 karma, varNa, vezyA - A traNe jIvananA AMtarika pakSathI saMbaMdhita che. sarva jIvonA pUrvakRta karmo anusAra, tenA karma, varNa ane legyAmAM bhinnatA hoya che. pUrvopapannaka- pahelAM utpanna thayelA nairayikanuM AyuSya tathA azubhakarmonuM vedana thaI gayuM hoya che tethI te alpakarmI ane pazcAdupapannaka-pAchaLathI utpanna thayelA nairayikone ghaNA azubhakarmo bhogavavAnA zeSa hoya che tethI te mahAkarmI che. varNa ane legyA mATe paNa te ja niyama che. pUrvopapannaka-nairayikanA karma alpa hovAthI teno varNa ane vezyA vizaddha thaI jAya che ane pazcAdupapannaka nairayikanA karma adhika hovAthI teno varNa ane vezyA avizuddha hoya che. vedanA :- prastuta prasaMgamAM vedanA zabdathI zAtA ane azAtA baMne prakAranI vedanAnuM grahaNa karyuM che. nairayikone prAyaH azAtA vedanA ja hoya che. ahIM nArakInA be bheda karyA che- saMjJIbhUta ane asaMjJIbhUta. saMzIbhUtanA cAra artha thAya che- (1) samyagudarzanI jIvane saMzI kahe che. mithyAtvIne asaMzI kahe che. (2) vartamAnamAM je nArakI saMjJI che te saMjJIbhUta ane je asaMjJI che te asaMjJIbhUta. (3) je nArakI pUrvabhavamAM saMjJIpaMcendriya hoya te saMjJIbhUta ane je pUrvabhavamAM asaMjJIpaMcendriya hoya te asaMjJIbhUta kahevAya che. (4) saMjJIbhUtano artha paryAptaka ane asaMzIbhUtano artha aparyAptaka thAya che. ukta sarva arthanI apekSAe vicAratAM spaSTa thAya che ke saMjJIbhUta nArakane tIvravedanA ane asaMjJIbhUtane alpavedanA hoya che. samyagudarzanI jIvane pUrvakRta pApanA pazcAtApathI mAnasika vedanA adhika hoya che. saMjJIbhUtano artha saMjJI paMcendriya laIe topaNa te tIvra azubha pariNAmathI sAtamI naraka sudhI jaI mahAvedanA bhogave che jyAre asaMjJIpaMcendriya prathama naraka sudhI ja jAya che. tethI tene alpavedanA hoya che. saMjJIbhUtano artha paryApta laIe topaNa paryApta jIvane mahAvedanA ane aparyAptAne alpavedanA hoya che. kriyA - karmabaMdhananI hetubhUta pravRttine kriyA kahe che. ahIM tenA pAMca bheda grahaNa karyA che. (1) AraMbhikI- chakAya jIvanA AraMbha-samAraMbhajanya kriyA. (2) pArigrahikI- mUccha-AsaktibhAvajanya kriyA. (3) mAyA pratyayikI- mAyA, kapaTa ane upalakSaNathI krodha, mAna, mAyA ane lobhajanya kriyA. (4) apratyAkhyAnikI- aviratibhAvajanya kriyA. (5) mithyAdarzanaprayikI-mithyAtvajanya kriyA. nArakInA traNa bheda che. samyagudaSTi, mithyAdaSTi ane mizradaSTi. temAM samyagudRSTi nairayikone Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-2 _. [ 61 | prathamanI cAra kriyA ane mithyAdaSTi ane mizradaSTi jIvone pAMce kriyA lAge che. samAyuSka-samotpanaka - je jIvonuM AyuSya samAna hoya te samAyuSka kahevAya che ane je jIva ekI sAthe janamyA hoya te samotpannaka kahevAya che. sarva nArako samAna AyuSyavALA hotA nathI ke eka sAthe utpanna thatA nathI. tenA cAra bhaMga thAya che je sUtrapAThathI spaSTa che. asurakumAramAM samAhArAdi :11 asurakumArA NaM bhaMte ! savve samAhArA, samasarIrA? jahANeraiyA tahA bhANiyavvA, NavaraM-kammavaNNalessAo parivaNNeyavvAo puvvovavaNNagA mahAkammatarAgA, avisuddhavaNNatarAgA, avisuddhlestraagaa| pacchovavaNNagA pasatthA / sesaM taheva / evaM jAva thaNiyakumArANaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM sarva asurakumAra samAna AhAravALA, samAna zarIravALA che? ItyAdi sarva prazna pUrvavat karavA. uttara- he gautama! asurakumAronA saMbaMdhamAM saMpUrNa varNana nairayikonI samAna jANavuM. vizeSatA e che ke asurakumAranA karma, varNa ane lazyAmAM nairayikothI viparIta kathana karavuM arthAt pUrvopapatraka [pUrvotpanna] asurakumAra mahAkarmavALA, avizuddha varNavALA ane azuddha vezyA vALA hoya che. jyAre pazcAdupapatrakapichI utpanna thayelA prazasta che. zeSa pUrvavatu te ja rIte nAgakumArothI svanitakumAro sudhI samajavuM joIe. vivecana :AhAra, zarIra, zvAsocchavAsa :- asurakumAranA zarIranI avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa sAta hAthanI, uttaravaikriya zarIranI avagAhanA jaghanya aMgulano saMkhyAtamo bhAga utkRSTa lAkha yojananI che. sAta hAthathI nyUna avagAhanA utpattinA aMtarmuhUrtamAM ja hoya che. nArakonI jema devomAM paNa nAnA-moTA zarIranI bhinnatAnA AdhAre tenA AhAra ane zvAsocchavAsamAM taratamatA rahe che. mahAzarIrIno adhika AhAra ane alpazarIrIno alpa AhAra hoya che. devomAM adhika pudgalonuM grahaNa temanA manobhakSaNa rUpa AhAranI apekSAe samajavuM joIe. karma, varNa, vezyA - asurakumAra devonA karma, varNa, vezyAnA viSayamAM nairayikothI viparIta niyama hoya che. pUrvotpanna deva, mahAkarmI, avizuddha varNa ane avizuddha vezyAvALA hoya che. devo bhogavRttinA kAraNe temaja keTalAka devo nArakIjIvone trAsa ApavAnA kAraNe adhika karmabaMdha kare che. devone karmabaMdhanA nimitta adhika che. nirjarAnA nimitta alpa che. tethI pUrvotpanna devo mahAkarmI che. temaja pUrvotpanna je deve tiryaMcanuM AyuSya bAMdhyuM hoya te paNa mahAkarmI hoya che. varNa ane vezyAno saMbaMdha karma sAthe che. je mahAkarmI hoya te Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 2 zrI bhagavatI sUtra-1 avizuddha varNa ane avizuddha lAvALA hoya che. A rIte pUrvotpanna devo mahAkarmI, avizuddha varNa ane avizuddha vezyAvALA hoya che ane pazcAdupapaka devo apekSAe alpakarmI, vizuddha varNa ane vizuddha lezyAvALA hoya che. zeSa kathana nairayikonI samAna samajavuM joIe. pAMca sthAvara ane traNa viklendriyamAM samAhArAdi :|12 puDhavikkAiyANaM AhAra-kammavaNNa-lessA jahA NeraiyANaM / bhAvArtha :-pRthvIkAyika jIvonA AhAra, karma, varNa ane lesthA nairayikonI samAna jANavI. |13 puDhavikkAiyA NaM bhaMte ! savve samaveyaNA ? haMtA, samaveyaNA / se keNa?NaM bhaMte ! samaveyaNA ? goyamA ! puDhavikkAiyA savve asaNNI asaNNibhUyaM aNidAe veyaNaM vedeti, se teNadveNaM goyamA ! savve smveynnaa| bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! | sarva pRthvIyi 1 samAna vehanAvAmA cha ? utta2-, gautama ! te samAna vehanAvAmA che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke sarva pRthvIkAyika jIva samAna vedanAvALA che? uttara- gautama! sarva pRthvIkAyika jIva asaMjJI che ane asaMjJIbhUta jIva anidA-avyakta rUpe eka samAna vedanA vede che. he gautama! tethI e pramANe kahyuM che ke sarva pRthvIkAyika jIva samAna vedanA- vALA che. 14 puDhavikkAiyA NaM bhaMte ! savve samakiriyA ? haMtA, smkiriyaa| se keNadveNaM bhaMte ! samakiriyA ? goyamA ! puDhavikkAiyA savve mAI micchAdiTThI tANaM NeyaiyAo paMcakiriyAo kajjati, taM jahA- AraMbhiyA jAva micchAdasaNavattiyA / se teNadveNaM goyamA ! smkiriyaa| puDhavIkAiyANaM samAuyA, samovavaNNagA jahA NeraiyA tahA bhaanniyvvaa| jahA puDhavikkAiyA tahA jAva cariMdiyA / bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! sarva pRthvI yi 94 samAna yAvA Doya che ? uttara- he gautama! te sarva samAna kriyAvALA hoya che. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-2 _ 3 | prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che? uttara- he gautama! sarva pathvIkAyika jIva mAyI ane mithyAdaSTi che. teone niyamo AraMbhikIthI mithyAdarzana pratyayA sudhInI pAMca kriyA hoya che. he gautama! tethI e pramANe kahyuM che ke sarva pRthvIkAyika jIva samAnakriyAvALA hoya che. jema nAraka jIvomAM samAyuSka ane samApapannaka Adi cAra bhaMga kahyA che te ja pramANe pRthvIkAyika jIvomAM paNa kathana karavuM joIe. je pramANe pRthvIkAyika jIvonA AhArAdinA saMbaMdhamAM nirUpaNa karyuM, te pramANe apakAya, taijasakAya, vAyukAya, vanaspatikAya, beIndriya, teIndriya ane caturindriya parvatanA jIvonA saMbaMdhamAM samajI levuM joIe. vivecana : pRthvIkAyAdi cAra sthAvaranI avagAhanA aMgulano asaMkhyAtamo bhAga che. aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgamAM paNa asaMkhya bheda che. zrI prajJApanA sUtramAM kahyuM che ke pRthvIkAyika jIva, pRthvIkAyika jIvanI avagAhanAnI apekSAe catuHsthAnapatita che. yathA- asaMkhyAtabhAgahIna, saMkhyAta bhAgahIna, saMkhyAta guNahIna, asaMkhyAta guNahIna. A ja rIte vRddhinA cAra sthAna che. tAtparya e che ke sarva pRthvIkAyika jIvonI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI hovA chatAM temAM taratamatA che. tethI ja koI alpazarIrI, koI mahAzarIrI hoya che. tenA AdhAre ja tenA AhAra ane zvAsocchavAsamAM taratamatA che. vedanA- pAMca sthAvara ane traNa viklendriya jIvo asaMjJI ane mithyAtvI che. tethI te unmattapuruSanI jema bebhAnapaNe kaSTa bhogave che. te jIvo manarahita hovAthI potAnI vedanAnA kAraNa vagere samajI ke vicArI zakatA nathI. tenI vedanAne zAstrakAre anidA-anAbhogapaNe, avyakta rUpe vedAtI vedanA kahI kiyA :- te sarva jIvo mithyAtvI hovAthI samAna kriyAvALA hoya che. paMcendriya tiryaMcamAM samAhArAdi :| 15 paMciMdiyatirikkhajoNiyA jahA NeraiyA, NANattaM kiriyAsu / paMciMdiyatirikkhajoNiyA NaM bhaMte ! savve samakiriyA ? goyamA ! No iNaDhe samaDhe / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! paMciMdiyatirikkhajoNiyA tivihA paNNatA taM jahA-sammadiTThI, micchAdiTThI, sammAmicchAdiTThI / tattha NaM je te sammadiTThI te duvihA paNNatA, Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 64 ] zrI bhagavatI sUtra-1 taM jahA- asaMjayA ya, saMjayAsaMjayA ya, tattha NaM je te saMjayAsaMjayA tesiNaM tiNNi kiriyAo kajjati, taM jahA- AraMbhiyA, pariggahiyA, mAyAvattiyA; asaMjayANaM cattAri, micchAdiTThINaM paMca, sammAmicchAdiTThINaM paMca / / bhAvArtha - paMcendriya tiryaMca yonika jIvonA AhArAdinuM kathana paNa nairayikonI samAna che. kevala kriyAmAM bhinnatA che. prazna- he bhagavan! zuM sarva paMcendriya tiryaMca yonika jIvo samAna kriyAvALA che? uttara- he gautama ! te kathana zakya nathI. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che? uttara- he gautama ! paMcendriya tiryaMca yonika jIva traNa prakAranA che. samyagudaSTi, mithyAdaSTi ane samyagumithyAdaSTi [mizra daSTi]. je samyagu daSTi che te be prakAranA che. asaMyata ane saMyatAsaMyata. je saMyatAsaMyata che tene traNa kriyA- AraMbhikI, pArigrahikI, mAyA pratyayA; je asaMyata che tene cAra kriyAapratyAkhyAnI kriyA sahita cAra kriyA ane je mithyA daSTi tathA samyagumithyAdaSTi che tene pAMca kriyA hoya che. vivecana : tiryaMca paMcendriya jIvomAM samArohAdinuM kathana nairayikonI samAna che, kriyAmAM bhinnatA che. je sUtrapAThathI spaSTa che. manuSyamAM samAhArAdi :16 maNussA jahA NeraiyA, NANattaM- je mahAsarIrA te bahutarAe poggale AhAreMti, te Ahacca AhAreti / je appasarIrA te appatarAe poggale Ahareti, abhikkhaNaM AhAreti / sesaM jahA NeraiyANaM jAva veyaNA / bhAvArtha :- manuSyonA AhArAdi saMbaMdhita nirUpaNa narayikonI samAna jANavuM, bhinnatA e che ke je mahAzarIrI che te ghaNA pudgalono AhAra kare che ane kadAcit AhAra kare che. je alpazarIrI che te alpatara pagalono AhAra kare che ane vAraMvAra AhAra kare che. vedanA paryatanuM zeSa varNana nArakonI samAna jANavuM. | 17 maNussA NaM bhaMte ! savve samakiriyA ? goyamA ! No iNaDhe samaDhe / se keNaTeNaM? Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata:-1: 6deza-2 | 5 | goyamA ! maNussA tivihA paNNattA, taM jahA- sammadiTThI, micchAdiTThI, sammAmicchAdiTThI; tattha NaM je te sammadiTThI te tivihA paNNattA,taM jahA- saMjayA, asaMjayA, saMjayA'saMjayA / tattha NaM je te saMjayA te duvihA paNNattA, taM jahAsarAgasaMjayA ya, vIyarAgasaMjayA ya / tattha NaM je te vIyarAgasaMjayA te NaM akiriyaa| tattha NaM je te sarAgasaMjayA te duvihA paNNattA taM jahA- pamattasaMjayA ya, appamattasaMjayA ya / tattha NaM je te appamattasaMjayA tesi NaM egA mAyAvattiyA kiriyA kjji| tatthaNaM je te pamattasaMjayA tesi NaM do kiriyAo kajjati, taM jahA- AraMbhiyA ya, mAyAvattiyA ya / tattha NaM je te saMjayA'saMjayA tesi NaM AillAo tiNNi kiriyAo kajjati- ArabhiyA, pariggahiyA, mAyAvattiyA, asaMjayANa cattAri kiriyAo kajjati- AraMbhiyA, pariggahiyA, mAyAvattiyA, appaccakkhANa- paccayA / micchAdiTThINaM paMca- AraMbhiyA, pariggahiyA, mAyAvattiyA, appaccakkhANapaccayA, micchA-dasaNavattiyA / sammAmicchAdiTThINaM paMca / bhAvArtha :- prazra-bhagavana ! sarva bhanuSyo samAnaDiyAvANADoyacha? uttara- he gautama ! te kathana zakya nathI. prazna- bhagavan ! tenu zu 12 // cha ? uttara- he gautama ! manuSyanA traNa prakAra che, te A pramANe che- samyagudaSTi, mithyAdaSTi ane samyamithyAdaSTi. je samyagadaSTi che tenA traNa prakAra che. saMyata, saMyatAsaMyata ane asaMyata. je saMyata che tenA be prakAra che. sarAgasaMyata ane vItarAga saMyata. je vItarAga saMyata che te kriyA rahita che. je sarAga saMyata che, tenA be prakAra che- pramatta saMyata ane apramatta saMyata. je apramatta saMyata che, tene mAyA pratyayA eka kriyA che. je pramatta saMyata che, tene AraMbhikI ane mAyApratyayA, A be kriyA che. he saMyatAsaMyata cha,tene mAmiDI, pAriyaDijI, mAyApratyayA, mAtra yA che. je asaMyata che, tene AraMbhikI, pArigrahikI, mAyA pratyayA, apratyAkhyAnI, cAra kriyA che. je mithyAdaSTi che, tene pAMca kriyA che. je mizradaSTi che, tene paNa pAMca kriyA hoya che. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 | zrI bhagavatI sUtra-1 vivecana : manuSyamAM samAhArAdinuM kathana nairayikonI samAna jANavuM. AhAranA viSayamAM manuSya mATe pUrvavat ekAMta nathI. alpAhArI mahAhArI:- devakuru-uttarakurukSetranA manuSyanuM zarIra traNa gAunuM hoya che. te mahAzarIrI che ane ghaNA pudgalono AhAra kare che. tema chatAM te traNa divase ane kSetrakAla pramANe atyaMta sArabhUta pudgalono AhAra kare che. teono AhAra potAnA zarIra pramANe hoya che paraMtu bora ke AMbaLA jeTalo ja AhAra karatA hoya tema nathI. alpazarIrI manuSya alpa ane vAraMvAra AhAra kare che. jema ke bALaka. tenA AhAramAM niHsAra pudagalo adhika hoya che tethI tene vAraMvAra AhAra karavo paDe che. A rIte mahAzarIrIne adhika AhAra ane alpazarIrIne alpa AhAra hoya che. kiyAH vItarAga saMyata - jenA kaSAya sarvathA upazAMta athavA kSINa thaI gayA hoya tene vItarAga saMyata kahe che. te jIvone traNe yoganI pravRtti hovA chatAM, kaSAyano abhAva hovAthI, tene pUrvokta pAMca kriyA nathI. sarAgasaMyata :- jene saMjvalana kaSAyano udaya che, tevA cAritravAna jIvone sarogasaMyata kahe che. temAM apramattasaMyatane kaSAyajanya eka mAyAvattiyA kriyA ane pramatta saMyatane AraMbhiyA ane mAyAvattiyA be kriyA hoya che. sarva pramattayona bArabha: I sarva pramatta yoga AraMbharUpa che. tethI sarva pApathI virata hovA chatAM pramatta saMyatane AraMbhiyA kriyA hoya che. saMyatAsaMyata :- zrAvakane traNa kriyA hoya che. kAraNa ke te eka dezathI pApathI virAma pAmyA che. te uparAMta tenA AtmapariNAmo viratinA ja che. tethI tene apratyAkhyAnI kriyA hotI nathI. asaMyata :- je pApakriyAthI nivRtta thayA nathI tene asaMyata kahe che. te samakitI hovAthI mithyAdarzanapratyayikI kriyAne choDIne zeSa cAra kriyA tene hoya che. mithyAtvIH- te jIvone pAMce kriyA hoya che- (1) AraMbhikI (2) pArigrahitI (3) mAyA pratyayA (4) apratyAkhyAnI (5) mithyAdarzana pratyayikI kriyA. vANavyaMtara-jyotiSI ane vaimAnika devomAM samAhArAdi :18 vANamaMtara-joisa-vemANiyA jahA asurakumArA, NavaraM veyaNAe NANattaMmAyimicchAdiTThI uvavaNNagA ya appaveyaNatarA, amAyisammadiTThI uvavaNNagA ya mahAveyaNatarAgA bhANiyavvA joisavemANiyA / Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-2 _. | 7 | bhAvArtha :- vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnikanA AhArAdinA saMbaMdhamAM saMpUrNa varNana asurakumAranI samAna jANavuM. paraMtu vedanAmAM bhinnatA che. jyotiSI ane vaimAnikomAM je mAyI mithyAdaSTirUpe utpanna thAya che te alpavedanAvALA ane amAyI samyagdaSTirUpe je utpanna thAya che te mahAvedanAvALA hoya che. vivecana : jyotiSI ane vaimAnika devomAM asaMjJI jIvo utpanna thatA nathI. tethI temAM mAyI mithyAdaSTi ane amAyI samyagudaSTi te be bheda karyA che. temAM mAyI mithyAdaSTine alpavedanA ane amAyI samyagudRSTine mahAvedanA hoya che. zeSa kathana asurakumAranI jema jANavuM. salezI AdimAM samAhArAdi daza prazna :| 19 salessA NaM bhaMte ! NeraiyA savve samAhAragA? ohiyANaM, salessANaM, sukkalessANaM; eesi NaM tiNhaM ekko gamo / kaNhalessANaM, NIlalessANaM pi ekko gamo- NavaraM veyaNAe mAyimicchadiTThI uvavaNNagAya, amAyisammadiTThIuvavaNNagA ya bhANiyavvA / maNussA kiriyAsu sarAga-vIyarAga-pamattA-'pamattA Na bhANiyavvA, kAulessANa vi eseva gamo-NavaraM-Neraie jahA ohio daMDao tahA bhANiyavvA, teulessA, pamhalessA jassa asthi jahA ohio daMDao tahA bhANiyavvA / NavaraM maNussA sarAgA, vIyarAgA Na bhANiyavvA / dukkhAue udiNNe, AhAre kammavaNNalessA ya, samaveyaNa samakiriyA, samAue ceva bodhavvA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM lezyAyukta sarva nairayiko samAna AhAravALA hoya che? uttara- he gautama! auvika[sAmAnya jIvo], salezI ane zuklalazI jIvo, A traNeno eka sarakho AlApaka che. kRSNalezI ane nIlalezInuM varNana paNa audhikanI samAna karavuM. paraMtu tenI vedanAmAM bhinnatA che. mAyI mithyAdaSTi-upapatraka ane amAyI samyagudaSTi upapannakanuM kathana karavuM joIe tathA kRSNalezI ane nIlalezI manuSyomAM sarAgasaMyata, vItarAgasaMyata, pramattasaMyata, apramattasaMyata Adi bheda na kahevA tathA kApotalezI nairayikomAM audhika daMDakanI samAna kathana karavuM. tejolezI ane pAlezI jIvomAM paNa authika daMDakanIsamAna kathana karavuM. vizeSatA e che ke te manuSyomAM sarAga ane vItarAgano bheda na karavo kAraNa ke tejolezI ane padmalezI manuSya sarAgI ja hoya che. gAthArtha- duHkha[karma ane AyuSya udIrNa hoya to vedAya che. AhAra, karma, varNa, vezyA, vedanA, Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . kriyA ane AyuSya A sarvanI samAnatAnA saMbaMdhamAM pUrvavat samajavuM joIe. 20 kai NaM bhaMte! lessAo paNNattAo ? zrI bhagavatI sUtra-1 goyamA ! cha lessAo paNNattAo, taM jahA- kaNNalessA jAva sukklessaa| lessANaM biIo uddeso bhANiyavvo jAva iDDI / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! lezyAnA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! lezyAnA cha prakAra che. kRSNa, nIla, kApota, tejo, padma ane zukala. ahIM prajJApanA sUtranA lezyApada[17 mA pada]nA dvitIya uddezakanuM RRddhinI vakatavyatA paryaMta kathana karavuM joIe. vivecana : lezyAnI apekSAe covIsa daMDakomAM samAhArAdi vicAraNA :- ogaNIsamA sUtramAM cha lezyAnA cha daMDaka[AlApaka] ane salezIno eka daMDaka, A pramANe sAta daMDakothI vicAraNA karI che. vIsamA sUtramAM lezyAonA nAmanI prarUpaNA karIne tat saMbaMdhita saMpUrNa tAttvika jJAna prajJApanA sUtranA lezyApadanA dvitIya uddezaka anusAra samajavAno nirdeza karyo che. yadyapi kRSNalezyA sAmAnyarUpe eka che tathApi tenA avAMtara bheda aneka che kAraNa ke koI kRSNalezyA apekSAkRta vizuddha hoya to koI avizuddha. pAMcamAM guNasthAnavartI jIvonI kRSNalezyA karatAM prathama guNasthAnavartI jIvanI kRSNalezyA avizuddha che. koIka jIvanI kRSNalezyAthI narakagati prApta thAya che. koIka jIvanI kRSNa lezyAthI bhavanapati Adi devomAM utpatti thAya. ataH kRSNa lezyAmAM taratamatAthI aneka bheda che, tethI tenA AhAra Adi samAna nathI. A ja rIte sarva lezyAvALA jIvonA viSayamAM samajavuM joIe. 24 daMDakanA jIvomAM je jIvone je lezyA hoya te pramANe tenuM kathana karavuM joIe. manuSyomAM kRSNa ane nIla lezyAmAM vItarAga saMyata nathI paraMtu sarAga saMyata hoya che. temaja te jIva apramatta saMyata hotA nathI paraMtu pramatta saMyata ja hoya che. saMsAra saMsthAna kAla : 21 jIvassa NaM bhaMte ! tItaddhAe AdiTThassa kaivihe saMsArasaMciTThaNakAle paNNatte ? goyamA ! cauvvihe saMsArasaMciTThaNakAle paNNatte, taM jahANeraiyasaMsAra- saMciTThaNakAle, tirikkha- maNussa-deva-saMsArasaMciTThaNakAle y| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! saMpUrNa atItakAlanI apekSAe jIvano saMsAra saMsthAnakAla keTalA Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1H uddezaka-2 | 69 ] prakArano kahyo che? uttara- he gautama ! saMsAra saMsthAnakAla cAra prakArano che. te A pramANe che- nairayika saMsArasaMsthAnakAla, tiryaMca saMsAra saMsthAnakAla, manuSya saMsAra saMsthAnakAla ane deva saMsAra saMsthAnakAla. | 22 NeraiyasaMsArasaMciTThaNakAle NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! tivihe paNNatte, taM jahA- suNNakAle, asuNNakAle, misaMzalo. tirikkhajoNiyasaMsAra pucchA ? goyamA ! duvihe paNNatte, taM jahA- asuNNakAle, missakAle ya / maNussANa ya devANa ya jahA NeraiyANaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! nairayika saMsAra saMsthAnakAlanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! tenA traNa prakAra che, te A pramANe- zUnyakAla, azUnyakAla ane mizrakAla. prazna- he bhagavan ! tiryaMca saMsAra saMsthAna kAlanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! tenA be prakAra che, te A pramANe che- azUnyakAla ane mizrakAla. manuSyo ane devonA saMsAra saMsthAnakAlanuM kathana nArakonI samAna traNa-traNa prakAranuM samajavuM joIe. 23 eyassa NaM bhaMte ! Neraiyassa saMsArasaMciTThaNakAlassa suNNakAlassa, asuNNakAlassa, mIsakAlassa ya kayare kayarehito appe vA bahue vA tulle vA visesAhie vA ? ___goyamA ! savvatthove asuNNakAle, missakAle aNaMtaguNe, suNNakAle aNaMtaguNe / tirikkhajoNiyANaM savvatthove asuNNakAle, missakAle annNtgunne| maNussa devANa ya jahA nneriyaannN| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! nArakonA saMsAra saMsthAnakAlanA je traNa bheda che; zUnyakAla, azUnyakAla ane mizrakAla. temAM koNa konAthI alpa, baha, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! sarvathI thoDo azUnyakAla, tethI mizrakAla anaMtaguNo che ane tethI zUnyakAla anaMtaguNo che. tiryaMca saMsAra saMsthAnakAlanA be bhedomAM sarvathI thoDo azUnyakAla ane tethI mizrakAla anaMtagaNo Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 70 ] zrI bhagavatI sUtra-1 manuSyo ane devonA saMsAra saMsthAnakAlanI nyUnAdhikatA-alpabadutva nArakonA saMsAra saMsthAna kAlanI nyUnAdhikatA-alpabadutvanI samAna samajavo joIe. 24 eyassa NaM bhaMte ! NeraiyasaMsArasaMciTThaNakAlassa jAva devasaMsArasaMciTThaNakAlassa jAva visesAhie vA ? goyamA ! savvatthove maNussasaMsAra saMciTThaNakAle, NeraiyasaMsArasaMciTThaNakAle asaMkhejjaguNe, devasaMsArasaMciTThaNakAle asaMkhejjaguNe, tirikkhajoNiyasaMsAra- saMciTThaNakAle annNtgunne| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! nairayika, tiryaMca, manuSya ane deva te cAre saMsArasaMsthAnakAlamAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! sarvathI thoDo manuSya saMsAra saMsthAnakAla che. tethI nairayika saMsAra saMsthAnakAla asaMkhyAtaguNo che. tethI deva saMsAra saMsthAnakAla asaMkhyAta guNo che ane tethI tiryaMca saMsAra saMsthAnakAla anaMtaguNo che. vivecana : prastuta sUtromAM nAraka, tiryaMca, manuSya ane deva; te cAra prakAranA jIvono saMsAra saMsthAnakAla, tenA bheda-prabheda ane alpabadutvanuM nirUpaNa karyuM che. prastuta praznonuM rahasya - A praznanI pAchaLa eka dArzanika vicAradhArA che. prabhu mahAvIranA samaye eka mAnyatA pracalita hatI ke je jIva jevo che, te janmAMtaramAM paNa tevo ja thAya che. A mAnyatAne janmAMtara sAdezyavAda kahe che. gaNadharavAda pramANe Arya sudharmA svAmI pUrvAvasthAmAM uparokta siddhAMtanA samarthaka hatA. tenuM sUtra hatu ke puruSo mRto san puruSatvamevAnute pIvaH pazuvam manuSya sadA manuSya ja rahe che, pazu sadA pazu ja rahe che. koI paNa jIvanI gati ke jAti janmAMtaramAM parivartita thatI nathI. paraMtu anekAMta daSTie vicAra karIe to spaSTa thAya che ke aparivartanazIlatA kadAcit amuka kAla sudhI TakI zake, jemake manuSya sAtathI ATha bhava sudhI manuSya rahI zake paraMtu te siddhAMta sArvatrika ane sArvakAlika saMbhavita nathI. yathA-deva ke nAraka marIne deva ke nAraka thatA nathI. A rIte A brAMta mAnyatAnuM nirAkaraNa karavA mATe gautama svAmIe A prazna pUchyo che ke, A jIva anAdikAlathI eka yonimAMthI bIjI yonimAM paribhramaNa kare che, to atItakAlamAM jIve keTalA prakAranA saMsAramAM paribhramaNa karyuM che? cAra gati 35 saMsAra saMsthAnakAla na svIkArIe to? :- jo bhavAMtaramAM jIvanI gati ane yoni Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1H uddezaka-2 parivartita na thAya to tenA dvArA karAyelA prakRSTa puNya ane prakRSTa pApa nirarthaka jaze. zubhakarma karavA chatAM paNa pazu, pazu ja rahe. karoDo pApa karma karavA chatAM paNa manuSya manuSya ja rahe, to tenA puNya ane pApakarmanuM phaLa niSphaLa jaze. tema ja muktinI prApti asaMbhavita banI jaze. phalataH mukti mATe thatA tapa, japa, dhyAnAdi anuSThAna paNa nirarthaka banI jaze. tethI ja bhagavAne kahyuM che ke jIva cAra prakAranA saMsAramAM paribhramaNa karI rahyo che. kyAreka nAraka, kyAreka tiryaMca, kyAreka manuSya ane kyAreka devayonimAM A jAve samaya vyatIta karyo che. 71 - saMsAra saMsthAnakAla H- saMsArano artha che- eka bhava[janma] thI bIjA bhavamAM saMsaraNa-gamanarUpa kriyA. tenI saMsthAna--sthira rahevA rUpa kriyA. teno kA[avadhi] te saMsAra saMsthAnakAla che arthAt A jIva atItakAlamAM kyAM kyAM, kaI kaI gatimAM, keTalA kAla sudhI sthita rahyo ? teno saravALo te saMsAra saMsthitakAla saMsthAnakAla kahevAya che. gautama svAmInA praznano A ja Azaya che. trividha saMsAra saMsthAnakAla :- saMsAra saMsthAnakAlanA traNa prakAra che. zUnyakAla, azUnyakAla ane mizrakAla. azUnyakAla H- AdiSTa[vivakSita] samayanA nArakomAMthI eka paNa nAraka jyAM sudhI marIne nIkaLe nahi ane koI navo nArakI janma dhAraNa kare nahIM arthAta vartamAne sAte narakamAM jeTalA jIva vidyamAna che temAMthI koI paNa jIva mare nahi ke koI navo jIva janme paNa nahi. jeTalA samaya sudhI tenI jIva saMkhyA nizciMta rahe te samayane narakanI apekSAe azunyakAla kahe che. A rIte cAre gatimAM samajavuM. asat kalpanAe vartamAne sAte narakamAM 700 nArakI vidhamAna che. eka kalAka paryaMta te sAtasomAMthI koI mare nahi ane koI navo jIva janme paNa nahi. nArakonI saMkhyA 700 ja rahe, to te eka kalAkanA samayane narakanI apekSAe azUnyakAla kahe che. A rIte azUnyakAla bAra bAra muhUrtano che. kAraNa ke cAre gatino janmamaraNano vihakAla paNa bAra bAra muhUrtano che ane virahakAla jeTalo ja azUnyakAla hoya che. AiTTha samaiyANaM, NeraiyANaM na jAva ikko vi / uvaTTara aNNo vA, uvavajjai so asuNNo u // TTe ekkamiva tA, mIso dharai jAva ekko vi / pilleviehiM savvehiM vaTTamANehiM suNNo u // mizrakAla H- vartamAne niyata karelA nArakomAMthI jyAre eka nArakIno nIkaLavAno prAraMbha thAya tyArathI laine, jyAM sudhI te narakamAM niyata karelA nArakomAMthI eka paNa nAraka zeSa rahe, tyAM sudhInA samayane narakanI apekSAe mizrakAla kahe che. [asat kalpanAe vartamAne narakamAM 700 nArakI che temAMthI kramazaH 1, 2, 3 yAvat 500 jIvo narakamAMthI nIkaLIne manuSya, tiryaMca Adi gatimAM paribhramaNa kare che. tyAra pachI zeSa ra0 rahyA che. temAMthI 100 nIkaLI gayA. pahelA pa00 nI kaLyA hatA temAMthI 400 jIvoe punaH te ja avasthAmAM janma dhAraNa karyo. Ama te 700 nArakonuM te ja sthAnamAM gamanAgamana cAlu rahe. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 | zrI bhagavatI sUtra-1 jyAM sudhI te 700 mAMthI eka paNa nAraka te sthAnamAM vidyamAna hoya tyAM sudhInA kAlane narakanI apekSAe miznakAla kahe che. zUnyakAla :- vartamAne niyata karelA nArakomAMthI samasta nArako te sthAnamAMthI nIkaLI jAya. eka paNa nAraka zeSa na rahe tevo kAla jyAM sudhI rahe tyAM sudhInA kAlane zUnyakAla kahe che. asat kalpanAe vartamAne niyata karelA 700 nArakomAMthI kramazaH nIkaLatA, cAre gatimAM gamanAgamana karatA jyAre niyata sthAnamAMthI niyata karelA 700 nArakIo nIkaLI jAya temAMthI eka paNa nAraka na rahe te 700thI rahita avasthA jeTalA samaya sudhI rahe te kAlane zUnyakAla kahe che. - tiryaMcayonimAM zUnyakAla nathI kAraNa ke tiryaMcayonimAM vanaspatikAyika jIvo anaMta che, te sarva jIvo te sthAnamAMthI kadApi nIkaLatA nathI. zeSa traNa gatimAM traNa prakAranA saMsAra saMsthAnakAla che. narakagatinI apekSAe alpabahatva - sarvathI thoDo azUnyakAla che. kAraNa ke azunya kAlavirahakAlanI apekSAe 12 muhUrtano hoya che. tethI mizrakAla anaMtaguNo che. kAraNa ke mizrakAlamAM asatkalpanAe niyata karelA 700no nirlepa thatAM arthAtu teno abhAva thatAM anaMtakAla vyatIta thaI jAya che. vivakSita nArakonuM bahudhA vanaspatimAM ja anaMtAnaMtakAla avasthAna che. Ama tenA bhavAMtaramAM gamananI apekSAe anaMtakAla saMbhave che ane te azUnyakAlathI anaMtaguNo che. tethI zUnyakAla anaMtaguNo che. te paNa tiryaMcagatinA vanaspatimAM gayelA jIvonI apekSAe che arthAtu kalpita 700 nArakomAMthI keTalAka to mokSa cAlyA jAya ane zeSa sarva nAraka anaMtakAla mATe vanaspatimAM cAlyA jAya, te 700mAMthI narakamAM eka paNa jIva na rahe tevo zUnyakAla anaMtaguNo che ane sahuthI moTo che. nArakInI jema manuSya ane devano saMsAra saMsthAnakAla traNa prakArano che. tenuM alpabadutva paNa nArakInI samAna ja che. tiryaMcagatinI apekSAe alpabahatva - tiryaMca gatino saMsAra saMsthAnakAla be prakArano che tethI temAM be bolanuM alpabadutva che. (1) azUnyakALa (2) mizrakALa. baMnemAM azUnyakAla alpa che. kAraNa ke te bAra muhUrtano ja che. tethI mizrakAla anaMtagaNo che. mizrakAlanuM svarUpa pUrvavat samajavuM. aMtakriyA :25 jIve NaM bhaMte ! aMtakiriyaM karejjA? goyamA ! atthegaie karejjA, atthegaie No karejjA / aMtakiriyApayaM yaLyuM ! bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! jIva zuM aMtakriyA kare che? Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata- 1 : uddeza-2 93 uttara- he gautama ! koI jIva aMtakriyA-mokSaprApti kare che, koI jIva aMtakriyA karatA nathI. ahIM prajJApanA sUtranuM aMtakriyApada [20muM pada] jANavuM joIe. viveyana : prastuta sUtramAM aMtakriyA saMbaMdhita prazno aMkita che. aMtakriyA :- je kriyA pachI anya kriyA karavI na paDe te athavA karmono sarvathA aMta karanArI kriyA aMtakriyA che. samasta karmanAzaka, mokSaprAptinI kriyA ja aMta kriyA che. niSkarSa e che ke bhavya jIva ja manuSyabhava prApta karIne aMtakriyA kare che. asaMyatabhavya dravyadeva Adino upapAta : 26 aha bhaMte ! asaMjayabhaviyadavvadevANaM, avirAhiyasaMjamANaM, virAhiyasaMjamANaM, avirAhiyasaMjamAsaMjamANaM, virAhiyasaMjamAsaMjamANaM, asaNNINaM, tAvasANaM, kaMdappiyANaM caragaparivvAyagANaM, kivvisiyANaM, tericchiyANaM, AjIviyANaM, AbhiogiyANaM saliMgINaM daMsaNavAvaNNagANaM, eesi NaM devalogesu uvavajjamANANaM kassa kahiM uvavAe paNNatte ? goyamA ! asaMjayabhaviyadavvadevANaM jahaNNeNaM bhavaNavAsIsu, ukkoseNaM uvarima gevijjasu / avirAhiyasaMjamANaM jahaNNeNaM sohamme kappe, ukkoseNaM savvaTThasiddhe vimANe / virAhiya saMjamANaM jahaNaNaM bhavaNavAsIsu, ukkoseNaM sohamme kppe| avirAhiyasaMjamAsaMjamANaM jahaNNeNaM sohamme kappe, ukkoseNaM accue kappe / virAhiyasaMjamAsaMjamANaM jahaNNeNaM bhavaNavAsIsu, ukkoseNaM joisiesu / asaNNINaM jahaNNeNaM bhavaNavAsIsu, ukkoseNaM vANamaMtaresu / avasesA savve jahaNNeNaM bhavaNavAsIsu, ukkoseNaM vocchAmi - tAvasANaM joisiesu, kaMdappiyANaM sohamme kappe, caragaparivvAyagANaM baMbhaloe kappe, kivvisiyANaM laMtage kappe, tericchiyANaM sahassAre kappe, AjIviyANaM accue kappe, AbhiogiyANaM accue kappe, saliMgINaM daMsaNavAvaNNagANaM uvarimagevijjae / bhAvArtha :- prazna - he bhagavan ! (1) asaMyata bhavya dravya heva (2) avirAdha saMyamI (3) virAdha saMyamI (4) avirAdha saMyamAsaMyamI (5) virAdha saMyamAsaMyamI (5) asaMjJI (7) tApasa (8) harSi (8) 225 parivA45 ( 10 ) DisviSi ( 11 ) tiryaya ( 12 ) Akavi (13) Atmiyogi9 (14) Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 74 ] zrI bhagavatI sUtra-1 saliMgI-veSadhArI, darzanabhraSTa. A sarva jIvo jo devalokamAM jAya to tenI utpatti kyAM thAya che? uttara- he gautama! asaMyata bhavyadravya devAdi jIvono upapAta (utpatti) kramazaH A pramANe che. kama jIvanAma jaghanyataH | utkRSTataH (1) asaMyata bhavyadravya deva bhavanapatimAM uparanA raiveyakamAM avirAdhaka (ArAdhakosaMyamI saudharmakalpamAM | sarvArthasiddha mahAvimAnamAM virAdhaka saMyamI bhavanapatimAM saudharma kalpamAM avirAdhaka (ArAdhakosaMyamasaMyamI saudharma kalpamAM ayyata devalokamAM (5) virAdhaka saMyamA saMyamI bhavanapatimAM jyotiSI devAmAM asaMjJI jIva bhavanapatimAM vANavyaMtaramAM tApasI bhavanapatimAM jyotiSI devAmAM | kAndarSiko bhavanapatimAM saudharmakalpamAM caraka parivrAjaka bhavanapatimAM brahmaloka kalpamAM kilviSiko bhavanapatimAM lAntaka kalpamAM (11) tiryaMco bhavanapatimAM sahasAra kalpamAM (12) AjIviko bhavanapatimAM amruta kalpamAM (13) Abhiyogika bhavanapatimAM azruta kalpamAM (14) darzanabhraSTa saliMgI bhavanapatimAM uparanA raiveyakamAM vivecana : prastuta sUtramAM vividha prakAranA ArAdhaka-virAdhaka sAdhakonuM tathA anya jIvonI devalokamAM utpatti saMbaMdhita cauda praznottara che. tenA artha A pramANe che. asaMyata bhavya dravyadeva :- je cAritranA pariNAmathI zunya che tene asaMyata kahe che ane bhaviSyamAM je deva thavAnA che te bhavya dravya deva kahevAya che arthAtuM cAritranA pariNAma rahita deva thavA yogya jIvane asaMyata bhavya dravya deva kahe che. temAM ekathI cAra guNasthAnavartI manuSya ke tiryaMcano samAveza thAya che. bhavanapatithI bAra devaloka paryata utpanna thanArA jIvomAM vividha prakAranA dravya ane bhAvathI asaMyatasaMsArI jIvono samAveza thAya che ane nava raiveyakamAM utpanna thanArA jIvomAM dravyathI saMyata ane bhAvathI asaMyata bhavya ke abhavya dravyaliMgI sAdhuno samAveza thAya che. A rIte A bola ghaNo vizALa che. chaThThAthI caudamA prazna parvatanA sarva jIvono A bolamAM samAveza thaI jAya che. tema chatAM te jIvo viSayaka vizeSa Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1: uddezaka-2 75 | spaSTIkaraNa mATe pratyekanA bhinna bhinna praznottara che. saMkSepamAM AtmazuddhinA lakSya vinA, bAhya kriyAkAMDanA pAlanathI, akAma nirjarA karI je jIvoe devabhavamAM gamana yogya yogyatA prApta karI che, tene asaMyata bhavya deva kahe che. avirAdhaka saMyamI :- jinAjJA anusAra saMyamanI ArAdhanA karanAra ane samyakatvabhAvamAM parabhavanuM AyuSya bAMdhanAra zramaNa avirAdhaka ke ArAdhaka saMyamI kahevAya che. virAdhaka saMyamI :- mahAvrato grahaNa karI, tenuM samyaka prakAre pAlana na karanAra ane mithyAtvabhAvamAM ja AyuSyane bAMdhanAra zramaNa virAdhaka saMyamI kahevAya che. avirAdhaka saMyamasaMyamI :- dezaviratipaNAne-zrAvakapaNAne svIkArI jIvanaparyata akhaMDapaNe tenuM pAlana karanAra ane samakitamAM AyuSya bAMdhanAra ArAdhaka-avirAdhaka saMyamasaMyamI kahevAya che. virAdhaka saMyamasaMyamI :- dezaviratipaNAne svIkArIne samyaka prakAre tenuM pAlana na karanAra ane mithyAtvamAM AyuSyane bAMdhanAra virAdhaka saMyamasaMyamI kahevAya che. asalI :- jene manolabdhi na hoya tevA asaMjJI tiryaMca paMcendriya jIva akAma nirjarA karIne devagatimAM vyaMtara sudhI jaI zake che. tApasa-vRkSanA pAna Adino AhAra karIne udara nirvAha karanAra bAlatapasvI. te devagatimAM jyotiSI sudhI jAya che. kAMdarSika:- je sAdhu hAsyazIla hoya. cAritravezamAM rahIne vidUSakanI jema aneka ceSTAo kare te kAMdarSika sAdhu kahevAya. te pahelA devaloka sudhI jAya che. caraka parivrAjaka - geru raMganA ane bhagavA raMganA vastra paherIne bhikSA dvArA AjIvikA karanArA tridaMDI, kucchoTaka Adi athavA kapilaRSinA ziSya. aMbaDa parivrAjaka vagere. te pAMcamA devaloka sudhI jAya che. kiviSika:- je sAdhu vyavahArathI cAritravAna hovA chatAM jJAnI, kevalI, dharmAcArya ane sarva sAdhuonA avarNavAda bole ane pApamaya bhAvanAyukta hoya te kilviSika che. te chaThThA devaloka sudhI jAya che. tiryaMca - dezavirati- zrAvakavratanuM pAlana karanArA ghoDA, gAya Adi. jema naMdamaNiyArano jIva deDakAnA bhavamAM hato tyAre zrAvakavratI hato. te sivAya zubha pariNAmomAM AyuSyano baMdha karanArA avratI saMjJI tiryaMca paMcendriyajIva paNa utkRSTa AThamA devaloka sudhI jAya che. AjIvika :- (1) eka vizeSa prakAranA pAkhaMDI (2) nagna rahenAra gozAlakanA ziSya (3) labdhi prayogathI ajJAnI loko dvArA khyAti, pUjA-pratiSThA prApta karavA tapa ane cAritranuM AcaraNa karanAra Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 | zrI bhagavatI sUtra-1 (4) avivekI lokomAM camatkAra batAvI AjIvikA calAvanAra. A sarve tapa ane cAritranA prabhAve utkRSTa bAramAM devaloka sudhI jAya che. Abhiyogika :- bIjAne vaza karavA vidyA-maMtra cUrNa AdinA prayogane Abhiyoga kahe che. je sAdhu vyavahArathI saMyamanuM pAlana karatA hovA chatAM paNa maMtra, taMtra, yaMtra, bhUtikarma, praznAprazna, nimitta, cUrNa AdinA prayogathI anyane AkarSita kare, vazIbhUta kare tene Abhiyogika kahe che. te tapanA prabhAve utkRSTa bAramA devaloka sudhI jAya che. darzana rahita svaliMgI :- zuddha samakitano jenAmAM abhAva che, sAdhvAcAra ane svaliMgano jenAmAM sadbhAva che. tevA bhavI ke abhavI jIva svaliMgI darzana vyApatraka(darzana-zraddhA rahita) kahevAya che. te vyavahArathI kriyAnA virAdhaka hoya to jaghanya bhavanapatimAM jAya che ane vyavahArathI kriyAnA ArAdhaka hoya to utkRSTa navaraiveyaka sudhI jAya che. asaMjJI AyuSya :| 27 kaivihe NaM bhaMte ! asaNNiAue paNNatte ? goyamA ! cauvvihe asaNNiAue paNNatte, taM jahA- NeraiyaasaNNi Aue tirikkha-maNussa-devaasaNNiAue / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! asaMsInuM AyuSya keTalA prakAranuM kahyuM che? uttara- he gautama! asaMzInuM AyuSya cAra prakAranuM kahyuM che, te A pramANe che- nairayika asaMzIAyuSya, tiryaMca asaMjJI AyuSya, manuSya, asaMjJI AyuSya ane deva asaMjJI AyuSya. 28 asaNNI NaM bhaMte ! jIve kiM NeraiyAuyaM pakarei, tirikkha-maNu- devAuyaM pakarei? hatA, goyamA ! NeraiyAuyaM pi pakarei, tirikkha-maNussa- devAuyaM pi pkrei| NeraiyAuyaM pakaremANe jahaNNeNaM dasa vAsasahassAI, ukkoseNaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgaM pakarei / tirikkhajoNiyAuyaM pakaremANe jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgaM pkrei| maNussAue vi evaM ceva, devAuyaM jahA raiyAue / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! asaMzI jIva zuM narakanuM AyuSya upArjana kare che? tiryaMcayonikanuM AyuSya upArjana kare che? manuSyanuM AyuSya upArjana kare che? ke devanuM AyuSya upArjana kare che? Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1: uddezaka-2 uttara- he gautama! asaMzI jIva narakanuM, tiryaMca yonikanuM, manuSyanuM ane devanuM AyuSya paNa upArjana kare che. narakanuM AyuSya upArjana kare to jaghanya dasa hajAra varSanuM ane utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAganuM, tiryaMcayoninuM AyuSya upArjana kare to jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAganuM, manuSyanuM AyuSya paNa te ja pramANe ane devanuM AyuSya upArjana kare to narayikanA AyuSya pramANe upArjana kare che. | 29 eyassa NaM bhaMte ! NeraiyaasaNNiAuyassa, tirikkha-maNussa-devaasaNNi Auyassa kayare kayarehito jAva visesAhie vA ? goyamA! savvatthove devaasaNNiAue, maNussaasaNNiAue asaMkhejjaguNe, tirikkhajoNiya asaNNiAue asaMkhejjaguNe, raiyaasaNNiAue asaMkhejjaguNe ||sevN bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! nAraka asaMzI AyuSya, tiryaMca asaMjJI AyuSya, manuSya-asaMjJI AyuSya ane deva asaMjJI AyuSyamAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! sarvathI alpa deva asaMjJI AyuSya, tethI manuSya asaMjJI AyuSya asaMkhyAtagaNa, tethI tiryaMca asaMjJI AyuSya asaMkhyAtagaNu ane tethI nAraka asaMjJI AyuSya asaMkhyAtagaNu che. he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che, he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che. vivecana : prastuta traNa sUtro mAM asaMjJI jIvanA AyuSyanA prakAra tenI sthiti ane alpabadutvanuM nirUpaNa karyuM che. asalI AyaSyaH- vartamAna bhavamAM je jIva viziSTa saMjJAthI temaja manolabdhithIrahita che tene asaMgI kahe che. te jIva paralokane yogya je AyuSya bAMdhe tene asaMjJI AyuSya kahe che. asaMzI jIvo dvArA AyuSyanuM upArjana athavA vedana:- asaMjJIne manolabdhi vikasita na hovAthI tene sArA-kharAbano viveka nathI. paraMtu tenA AMtarika adhyavasAyathI te cAre gatinuM AyuSya bAMdhI zake che. asaMzIe bAMdhelA AyuSyane asaMzI AyuSya kahe che. asaMzI jIva narakAyuno ke devAyuno baMdha kare to jaghanya 10,000 varSa ane utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganuM AyuSya bAMdhe che. teo narakAyuno baMdha kare to prathama narakano baMdha kare che, devAyuno baMdha kare to bhavanapati ke vANavyatara jAtinI devagatino Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 zrI bhagavatI sUtra-1 baMdha kare che. tiryaMcAyu ane manuSyAyumAM jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgano baMdha kare che. utkRSTa AyuSya baMdha yugalika tiryaMcAyu ane yugalika manuSyAyunI apekSAe samajavo joIe. alpabahutva H- cAre gatinuM utkRSTa asaMjJI AyuSya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga che. tema chatAM alpabahutvamAM sarvathI thoDuM asaMjJI devAyu kahyuM che. vyAkhyAkAre tenuM spaSTIkaraNa karatAM kahyuM che ke asaMjJI devAyu jaghanya 10,000 varSa ane utkRSTa kroDapUrvanuM ja che. tethI te sarvathI alpa che. kroDapUrva paNa palyopamano asaMkhyAtamo bhAga ja che. palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganA asaMkhyAta bheda che. tethI manuSya, tiryaMca ane nArakonuM asaMzI AyuSya kramathI asaMkhyaguNuM che. te dareka paNa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che. ~ || zataka 1/ra saMpUrNa // Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1H uddezaka-3 [ 79] zataka-1 : uddezaka-3 OROR OCR saMkSipta sAra chaCROROR A uddezakamAM mukhyatayA kAMkSAmohanIya karmanuM ja vistRta vivecana che. kAMkSAmohanIya karma baMdhanA kAraNo, tenI baMdha prakriyA, teno caya, upacaya Adi, tenA vedananA prakAra, vedananA bhinna bhinna nimitto, 24 daMDakanA jIvomAM vizeSatayA zramaNanigraMthomAM tenA astitvanuM ane tenA kSayanA upAyanuM kathana karyuM che. * kAMkSA mohanIya- kAMkSA eTale anya darzananI abhilASA. te samakitano aticAra che paraMtu ahIM kAMkSAmohanIya zabdaprayoga mithyAtvamohanIyanA paryAya arthamAM prayukta che. * kAMkSA mohanIya karmano baMdha sarvathI sarva thAya che arthAt samasta AtmapradezathI eka samayamAM grahaNa karavA yogya samasta karmadalikone jIva eka sAthe grahaNa kare che ane teno baMdha paNa samasta AtmapradezomAM thAya che. AtmA eka akhaMDa dravya che. tethI tenI koI paNa kriyA sarvAtmapradezathI, sarvAtmapradezamAM ja thAya che. * baMdhanI prakriyA jIvanA utthAna, bala, karma, vIrya ane puruSAkAra parAkrama rUpa prayatnathI thAya che. baMdhanI jema caya, upacaya, udIraNA, vedanA, nirjarA Adi paNa jIvanA utthAnAdi dvArA sarvAtmapradezathI thAya che. baMdha Adi pratyekanA saikAlika AlApaka thAya che. * jIva anudIrNa--udIraNAbhavika karmanI udIraNA kare che. anudIrNa karmono upazama kare che. udIrNa karmanuM vedana kare che ane udayAttara pazcAtukata karmanI nirjarA kare che. te jIvanA utthAnAdi dvArA kare che. * kAMkSAmohanIya karmano baMdha pramAda ane yogathI thAya che. pramAda yogathI utpanna thAya, yoga vIryathI, vIrya zarIrathI ane zarIra jIvathI ane jIva utthAnAdi dvArA A sarva kriyA kare che. tethI jIvanA utthAnAdinI sahaja siddhi thaI jAya che. * kAMkSAmohanIya karmanuM vadana zaMkA, kAMkSA, vicikitsA, bheda samApannatA ane kaluSitatA te pAMca prakAre thAya che. * 24 daMDakonA jIvone kAMkSAmohanIya karmano baMdhAdi saikAlika hoya che. zramaNa nigraMtho zraddhAvAna hovA chatAM 13 prakAranA nimittathI caMcaLa banI jAya to kAMkSAmohanIya karmanuM vedana kare che. jJAnAtara, darzanAtara, cAritrAtara, liMgAMtara, pravacanAMtara, prAvAcanikAMtara, kalpAMtara, mArgotara, matAMtara, bhaMgAMtara, nayAMtara, niyamAMtara, pramANAMtara. uparokta nimittathI tenuM kSAyopathamika samyakatva Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 80 ] zrI bhagavatI sUtra-1 malina bane che. pAMca sthAvara ane traNa vikasendriya jIvo- je avikasita ke alpavikasita cetanAvALA che, te jIvo avyaktapaNe ane paMcendriya jIvo vyaktapaNe kAMkSAmohanIya karmonuM vedana kare che. * kAMkSAmohanIya karmanA nAzano sacoTa upAya che zraddhA. je padArtho ke viSayo, tarkagamya, buddhigamya, Indriyagamya ke chadmasthagamya na hoya tevA viSayamAM tanena savaeN fNAM na nihaM paDyuM | jinezvare je prarUpyuM che te ja satya che. A prakAranI daDha zraddhA rAkhavAthI kAMkSAmohanIya karmano nAza thAya che ane daDha zraddhApUrvaka ArAdhanA karanAra jIva ArAdhaka bane che. sAdhaka koIpaNa nimitta samaye zraddhAne daDha na rAkhe to kramazaH te samyagudarzananuM vamana karI, mithyAtvI banI jAya che. * padArthonuM astitva ane nAstitva potAnA svabhAvamAM ja rahe che ane potAnA svabhAvamAM ja pariName che. padArthonuM astitva= sattA ane nAstitva-asatupaNuM svAbhAvika ja hoya che athavA astitva = utpAda paryAya ane nAstitva = vinAza paryAya. te svAbhAvika ane prAyogika baMne prakAre hoya che. jema meghadhanuSya, vAdaLA AdinuM astitva ane temAM thatuM parivartana svAbhAvika che. jyAre mATImAMthI ghaTano utpAda ane ghaTano nAza te prAyogika che. * astitva ane nAstitva potAnA svarUpamAM ja gamanIya-prarUpaNA karavA yogya che. vItarAga sarvajJa je padArthane vartamAne je rIte jANe che, te ja rIte sarvatra ane sarvadA jANe che, kSetra-kAlanA bhedathI kevaLInA jJAnamAM parivartana thatuM nathI. temanuM jJAna ane prarUpaNA sarvathA samAna ja hoya che. A rIte sAdhakanI zraddhAne daDhattama banAvato A udezaka pUrNa thAya che. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1H uddezaka-3 [ 81] zataka-1 : uddezaka-3 kAMkSAmohanIya kAMkSAmohanIya karma nirUpaNa :| 2 navA mate !AmodaLane me re ? daMtA, je ! jiM teNe De, jemAM be ke, savva se ke, savveNaM savve kaDe ? goyamA ! No deseNaM dese kaDe, No deseNaM savve kaDe, No savveNaM dese vaDe, savva saLe che ! bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM jIvonuM kAMkSAmohanIya karma jIva kRta che? uttara- hA gautama! te jIva kRta che. prazna- he bhagavan! zuM te dezathI dezakRta che? dezathI sarvakRta che? sarvathI dezakRta che? ke sarvathI sarvakRta che? uttara- he gautama! te dezathI dezakRta nathI. dezathI sarvakRta nathI. sarvathI dezakRta nathI paraMtu sarvathI sarvakRta che. | 2 raiyANaM bhaMte ! kaMkhAmohaNijje kamme kaDe ? haMtA, kaDe jAva savveNaM savve kaDe, evaM jAva vemANiyANaM daMDao mALiyaLo | bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM narayikonuM kAMkSA mohanIya karma jIva kRta che? uttara- hA, gautama! te jIva kRta che. te sarvathI sarvakRta che. te ja pramANe vaimAnika parvatanA 24 daMDakomAM AlApaka kahevA joIe. | 3 jIvA NaM bhaMte ! kaMkhAmohaNijja kammaM kariMsu ? haMtA, kariMsu / taM bhaMte ! kiM deseNaM desaM kariMsu pucchA ? Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra-1 eeNaM abhilAveNaM daMDao bhANiyavvo jAva vemANiyANaM / evaM kareMti, ettha vi daMDao jAva vemANiyANaM / evaM karissaMti ettha vi daMDao jAva jemAkhiyALa va vid, vijiMtu, vigati, vikhissuMtti; viSNu, viipaMtu, vikhaMti, vanAiLiskRti, vIsu, vIrati, vIriskRti, vesu, verveti, vevistRti; bikhtareMsu, zinnati, bijJakSiti gATT 82 kaDaciyA uvaciyA, udIriyA veiyA ya NijjiNNA / Aditie caubhedA, tiyabheyA pacchimA tiNNi // bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! zuM jIvoe kAMkSA mohanIya karma upArjana karyuM che ? uttara- hA gautama ! karyuM che. prazna- he bhagavan ! te dezathI dezamRta che ? ItyAdi pUrvokta prazna vaimAnikanA daMDaka paryaMta karavA joIe uttara- A ja abhilApathI vaimAnika paryaMtanA 24 daMDakamAM kathana karavuM joIe. te ja pramANe karyuM, kare che, karaze. A AlApaka paNa vaimAnika paryaMtanA 24 daMDakamAM kahevA. te ja pramANe caya karyuM, caya kare che ane caya karaze; upacita karyuM, upacita kare che, upacita karaze; udIraNA karI; udIraNA kare che, udIraNA karaze; vedana karyuM, vedana kare che, vedana karaze; nirjarA karI, nirjarA kare che, nirjarA karaze. A sarva padonuM kathana 24 daMDakomAM pUrvavat karavuM joIe. gAthArtha- kRta, cita, upacita, udIrNa, vedita, nirjIrNa vagere abhilAponuM kathana karavAnuM che. temAMthI kRta, cita ane upacitamAM, sAmAnya kriyA, bhUtakAlanI kriyA, vartamAnakAlanI kriyA ane bhaviSyakAlanI kriyA tema cAra kriyAnuM kathana che. aMtima traNa padamAM traNakAlanI kriyAnuM ja kathana che, sAmAnya kriyAnuM kathana nathI. vivecana : prastuta traNa sUtramAM kAMkSA mohanIya karmanA saMbaMdhamAM vibhinna daSTikoNathI vicAraNA karI che. praznottarano krama A pramANe che. (1) zuM kAMkSA mohanIya karma jIvo dvArA kRta che ? (2) jo kRta hoya to dezathI dezakRta, dezathI sarvakRta, sarvathI dezakRta che ke sarvathI sarvakRta che ? (3) 24 daMDakonA jIvo dvArA kRta che ? kRta che to dezathI dezamRta che ? ItyAdi (4) zuM jIvoe kAMkSA mohanIya karmanuM upArjana karyuM che ? Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1: uddezaka-3 [ 83 ] (5) ra4 daMDakanA jIvoe kAMkSA mohanIya karma upArjana karyuM che? te sarvathI sarvakRta che? A ja pramANe kare che? ane karaze? (6) katanA saikAlika AlApakonI jema ja cita, upacita, udIrNa, vedita ane nirjIrNa padanA kAMkSAmohanIya saMbaMdhI saikAlika AlApaka kahevA joIe. kAMkSA - kAMkSAno artha che abhilASA- AkAMkSA. samakitanA pAMca aticAramAM A bIjo aticAra che. teno artha che svamatamAM cittanI caMcaLatA ane paramatanI abhilASA. samakitanA pAMca aticAromAM mithyAtvAbhimukha thavAmAM 'kAMkSAmukhya dvAra che. kAraNa ke zaMkA athavA anyamatanA paricaya AdithI jyAre jIva svamatanI zraddhAthI calita thAya ane paramatanI zraddhAmAM kheMcAya ke tenI AkAMkSAvALo thAya tyAre tene mithyAtvano udaya thAya che. kAMkSA dvArA Atma-pariNAmomAM mithyAtva mohano bhAva jAgRta thAya che tethI prastutamAM 'kAMkSA' nI sAthe mohanIya zabda joDI mithyAtva mohanIyane kAMkSAmohanIya karma kahyuM che. kAMkSA mohanIya karmanuM grahaNa kaI rIte thAya? - koI paNa kArya cAra prakAre thAya che jema ke(1) dezathI deza potAnA zarIranA eka deza-bhAgathI [hAthathI] vastranA eka deza cheDA]ne DhAMkavuM. (2) dezathI sarva- zarIranA eka dezathI saMpUrNa vastrane DhAMkavuM (3) sarvathI deza- saMpUrNa zarIrathI vastranA eka dezane DhAMkavuM. (4) sarvathI sarva- saMpUrNa zarIrathI saMpUrNa vastrane DhAMkavuM. karma grahaNanA prasaMgamAM paNa A cAra vikalpa che. samasta Atma pradezane sarva ane tenA eka bhAgane deza kahevAya, te ja rIte eka samayamAM grahaNa karAtA karmadalikonA jaththAne sarva ane tenA eka bhAgane deza kahevAya che. karma grahaNanA prasaMgamAM cotho vikalpa saMgata che. AtmA sarva AtmapradezothI eka samayamAM grahaNa karAtA samasta karmalikone grahaNa kare che. karma grahaNanI jema AtmA potAnI pratyeka kriyA sarva Atma pradezathI ja kare che kAraNa ke AtmA eka akhaMDa dravya che. tethI pUrvanA traNa vikalpa dezathI deza, dezathI sarva ke sarvathI deza ghaTI zakatA nathI. AtmAnI karmabaMdhanI kriyA karmabaMdhanA kAraNonA AdhAre saikAlika thayA ja kare che. te ja rIte caya, upacaya, udIraNA, vedanA ane nirjarA saMbaMdhI paNa traNa traNa AlApaka thAya che. caya - saMkalezamaya pariNAmothI pUrvopArjita karmonA pradeza ane anubhAgamAM vRddhi karavI te 'caya' che. upacaya - temAM vAraMvAra vRddhi karavI te uparAya che. koIka AcAryanA mate karma pudgalonuM grahaNa karavuM te caya ane abAdhAkAla pUrNa thayA pachI karma pudgalonA vedana mATe niSecana(karma pudagalonuM vargIkaraNa) karavuM, udayAvalikAmAM sthApita karavA tene Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra-1 upacaya kahevAya che. udIraNA, vedanA ane nirjarAnuM svarUpa pahelA samajAvyuM che. udIraNA AdimAM traNa prakAranA kAlanuM grahaNa karyuM che, kAraNa ke udIraNA Adi cirakAla paryata rahetI nathI. tethI temAM sAmAnyakAla viSayaka prazna nathI. kAMkSAmohanIya karmavedana :| 4 jIvA NaM bhaMte ! kaMkhAmohaNijjaM kammaM vedeti ? haMtA goyamA ! vedeti| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM jIva kAMkSAmohanIya karmanuM vedana kare che ? uttara- hA, gautama! vedana kare che. | 5 kahaNNaM bhaMte ! jIvA kaMkhAmohaNijja kammaM vedeti ? goyamA ! tehiM tehiM kAraNehiM saMkiyA, kaMkhiyA vitigicchiyA, bhedasamAvaNNA, kalusasamAvaNNA, evaM khalu jIvA kaMkhAmohaNijja kammaM vedeti / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jIva kAMNAmohanIya karmane kaI rIte vede che? - uttara- he gautama! te te kAraNothI zaMkAyukta, kAMsAyukta, vicikitsAyukta, bheda samApanna evuM kaluSasamApanna thaIne jIva kAMkSAmohanIya eTale mithyAtva mohanIya karmanuM vedana kare che. vivecana : prastutamAM kAMkSAmohanIya karmanA vedananuM svarUpa spaSTa karyuM che. vividha kAraNothI ke nimittothI jyAre jIva zaMkita, kAMkSita Adi thAya tyAre te kAMkSAmohanIya-mithyAtvamohanIyanuM vedana kare che. te zaMkA AdinuM svarUpa A pramANe che (1) zaMkA - vItarAga sarvajJa prabhue potAnA anaMta-jJAna darzanamAM je tattvone je prakAre joyA che, te ja prakAre nirUpita karyA che. te tattvo para athavA temAMthI koI eka para zaMkA karavI, koNa jANe A yathArtha haze ke nahi? A prakArano saMdeha karavo te zaMkA che. (2) kAlA - eka deza athavA sarvadezathI anya darzanane grahaNa karavAnI IcchA karavI te kAMkSA che. (3) vicikitsA - tapa, japa, brahmacarya AdinA phaLaviSayaka saMzaya karavo te vicikitsA che. (4) bheda samApatA :- buddhimAM taidhIbhAvabuddhibhedI utpanna thavo athavA anadhyavasAyaanizcitatAne paNa bheda samApannatA kahe che athavA zaMkA, kAMkSA Adi utpanna thavAthI buddhimAM je vibhrama thAya te paNa bheda samApannatA che. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1H uddezaka-3 85 | (5) kaluSa samApannatA - jinezvara bhagavAne je vastu je rIte pratipAdita karI che, teno te rUpamAM nizcaya na karavo, viparIta buddhi rAkhavI athavA viparIta rUpe samajavuM te kaluSa samApannatA che. A pAMca prakAranI AtmapariNati dvArA jIva kAMkSA mohanIya eTale ke mithyAtva mohanIyanuM vedana kare che. A prakAranI AtmapariNati thavAmAM aneka nimitta kAraNo che. zAstrakAre sutra 21 mAM tera kAraNo darzAvyA che. daTazraddhAthI ArAdhanA :|6 se NUNaM bhaMte ! tameva saccaM NIsaMkaM jaM jiNehiM paveiyaM / haMtA goyamA ! tameva saccaM NIsaMkaM jaM jiNehiM paveiyaM / se NUNaM bhaMte ! evaM maNaM dhAremANe evaM pakaremANe evaM ciTThamANe, evaM saMvaremANe ANAe ArAhae bhavai ? haMtA goyamA ! evaM maNaM dhAremANe jAva ArAhae bhavai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM jinezvaroe nirUpita karyuM che te ja satya che? ane te ja niHzaMka uttara- hA gautama ! te ja satya che ane te ja niHzaMka che, je jinezvaro dvArA prarUpita che. prazna- he bhagavan! ete ja satya che, te ja niHzaMka che, je jinezvaro dvArA nirUpita che] pramANe manamAM dhAraNA karatA, te ja pramANe AcaraNa karatA, te ja pramANe kathana karatAM, te ja pramANe saMvara karatAM jIva zuM AjJAnA ArAdhaka thAya che? uttara- hA, gautama ! te ja pramANe manamAM dhAraNA-nizcaya Adi karatA jIva AjJAnA ArAdhaka thAya che. vivecana : A sUtramAM kAMkSA mohanIya-karmamuktino upAya darzAvyo che arthAt chadmasthatAnA kAraNe kadAcitu sAdhakane kAMkSA mohanIya karmano udaya thaI jAya, to tenAthI mukta kaI rIte thavuM? zAstrakAre teno upAya pradarzita karyo che. teno saraLa ane sacoTa upAya che zraddhA. tenA mATenuM sUtra che ke tameva sarva nirda paDyuM . je jinezvare prarUpyuM che, te ja satya che, jagatanA keTalAka padArtho atIndriya hoya, amUrta hoya, ke ahesugamya hoya, tevA padArthone tarka ke buddhithI na samajatAM zraddhAthI svIkAravAnA hoya che. sAdhaka A Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a zrI bhagavatI sUtra-1 sUtranA AlaMbane zraddhAne puSTa kare che ane kAMkSA mohathI mukta thAya che. bigeEi :- 'jinezvara' koI vyakti vizeSanuM nAma nathI. te eka padavI che. te guNavAcaka zabda che. jeNe prakRSTa sAdhanA dvArA anAdikAlIna rAgadveSa, ajJAna, kaSAya Adi samasta Atmika vikAro athavA mithyA bhASaNanA kAraNo para vijaya prApta karyo che, te mahApuruSane jinezvara kahevAya che. AvA vItarAga sarvajJa puruSonAM vacanomAM koI paNa prakAranA saMdehane avakAza nathI. astitva-nAstitva pariNamana : 7 se NU bhaMte ! atthittaM atthitte pariNamai, NatthittaM Natthitte pariNamai ? haMtA goyamA ! jAva pariNamai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! zuM astitva astitvamAM pariNata thAya che ane nAstitva nAstitvamAM pariNata thAya che ? uttara- hA, gautama ! astitva astitvamAM pariNata thAya che ane nAstitva nAstitvamAM pariNata thAya che. 8 jaM NaM bhaMte ! atthittaM atthitte pariNamai, NatthittaM Natthitte pariNamai; teM ji payosA, vIlasA ? zoyamA ! payogasA vi teM, vIsalA vi tA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! astitva astitvamAM pariNata thAya che ane nAstitva nAstitvamAM pariNata thAya che, to zuM te prayoga-jIvanA vyApArathI pariNata thAya che ke svabhAva-visasAthI pariNata thAya che ? uttara- gautama ! te prayogathI paNa pariNata thAya che ane svabhAvathI paNa pariNata thAya che. 9 jahA te bhaMte ! atthittaM atthitte pariNamai, tahA te NatthittaM Natthitte pariNamai ? jahA te NatthittaM Natthitte pariNamai, tahA te atthittaM atthitte pariNamai ? haMtA goyamA ! jahA me atthittaM atthitte pariNamai, tahA me NatthittaM Natthitte pariNamai / jahA me NatthittaM Natthitte pariNamai, tahA me atthittaM atthitte pariNamai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! je rIte astitva, astitvamAM pariNata thAya che te ja rIte nAstitva, nAstitvamAM pariNata thAya che ? ane je rIte nAstitva, nAstitvamAM pariNata thAya che te ja rIte astitva, astitvamAM pariNata thAya che ? uttara- hA gautama, mArA jJAnamAM je rIte astitva; astitvamAM pariNata thAya che, te ja rIte Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-3 _ nAstitva; nAstitvamAM pariNata thAya che ane je rIte nAstitva; nAstitvamAM pariNata thAya che te ja rIte astitva; astitvamAM pariNata thAya che. 10 se NUNaM bhaMte ! atthittaM atthitte gamaNijjaM? jahA pariNamai do AlAvagA, tahA gamaNijjeNa vi do AlAvagA bhANiyavvA jAva tahA me atthittaM atthitte gamaNijja / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM astitva, astitvamAM gamanIya che? uttara- hA, gautama! je rIte pariNata thAya che te padanA AlApaka kahyA che. te ja rIte 'gamanIya' padanI sAthe paNa be AlApaka tyAM sudhI kahevA joIe ke mArA mate astitva; astitvamAM gamanIyaprarUpaNA karavA yogya che. |11 jahA te bhaMte ! etthaM gamaNijja, tahA te ihaM gamaNijja, jahA te ihaM gamaNijja, tahA te etthaM gamaNijja ? haMtA goyamA ! jahA me etthaM gamaNijjaM jAva tahA me etthaM gamaNijja / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! jema ApanA matamAM (jJAnamAM)ahIM vastu svAtmAmAM gamanIya che tema tyAM [parAtmAmAM paNa vastu gamanIya che? jema parAtmAmAM gamanIya che tema svAtmAmAM paNa gamanIya che ? uttara- hA gautama! jema mArA matamAM (jJAnamAM)vastu svAtmAmAM gamanIya che, te ja rIte parAtmAmAM paNa vastu gamanIya che ane jema parAtmAmAM gamanIya che, tema svAtmAmAM gamanIya che athavA je rIte jyAM A samaye prarUpaNA karuM chuM te rIte A lokamAM anyatra anya samaye paNa prarUpaNA karuM chuM. vivecana : astitva-nAstitva:- astitvano artha che sat--sattA, hovApaNuM. astitvane pratyeka vastuno sAmAnya guNadharma che, astitva te vastunuM svarUpa che ane te svAbhAvika ja hoya che. jema ke jIvanuM jIvapaNuM svAbhAvika che. paraMtu vastunuM utpAdathI prApta astitva svAbhAvika paNa hoya ane prAyogika paNa hoya che. keTalIka paryAyo jIvanA prayatna vinA svabhAvathI ja utpanna thatI hoya che, jema ke AkAzamAM meghadhanuSya utpanna thAya. meghadhanuSya je astitvane prApta kare, te svAbhAvika hoya che ane mATImAMthI ghaTa banAvavAmAM Ave, ghaTa utpanna thAya ane astitvane prApta kare; te ghaTanuM astitva prAyogika che. kuMbhAra AdinA prayogathI ghaTa paryAya utpanna thaI che. A rIte vastunuM guNAtmaka astitva svAbhAvika che ane vastunuM utpAdajanya astitva svAbhAvika Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 88 ] zrI bhagavatI sUtra-1 paNa hoya ane prAyogika paNa hoya che. nAstitvano artha che asatu, avidyamAnatA, atyaMtAbhAva. nAstitva e paNa dravyano-vastuno dharma che, guNa che. nAstitva paNa vastunuM svarUpa che ane te svAbhAvika hoya che. jema ke ghaTanuM paTa, pena, pustakAdi rUpa na hovuM, te svAbhAvika che. temaja jIvamAM ajIvanuM nAstitva paNa svAbhAvika che. vastunI paryAyanA nAzathI paNa vastu nAstitvane prApta kare che. A rIte vyaya prApta nAstitva svAbhAvika paNa hoya che ane prAyogika paNa hoya. sapheda vAdaLuM kALuM banI jAya tyAre sapheda vAdaLano nAza thAya che. A sapheda paryAyanA nAzathI prApta meghanuM nAstitva svAbhAvika kahevAya che. mATIno piMDa kuMbhAranA prayogathI nAza pAme ane ghaTa utpanna thAya tyAre mATIpiMDanuM nAstitva prAyogika kahevAya. te vastunuM guNAtmaka nAstitva svAbhAvika che ane vyayajanya nAstitva svAbhAvika paNa hoya ane prAyogika paNa hoya che. astitva ane nAstitva baMne dharmo potAnA svarUpamAM ja pariNamana pAme che. astitva ane nAstitva bane dharmonuM saha astitva - pratyeka padArtha anaMta dharmAtmaka che. paraspara virodhI pratIta thatA anaMta dharmo apekSAbhedathI eka ja padArthamAM rahI zake che. je rIte ghaTamAM svarUpanI apekSAe arthAtu svadravya, kSetra, kAla ane bhAvanI apekSAe astitva dharma che. te ja rIte, te ja samaye ghaTamAM para dravya, kSetra, kAla ane bhAvanI apekSAe nAstitva dharma che. ghaTa te paTa rUpe nathI. ghaTanI ghaTarUpe siddhi tyAre ja thAya, jyAre temAM ghaTa sivAyanA anya samasta padArthanI apekSAe nAstitva siddha thAya. ghaTa ke paTarUpe nathI. tethI ghaTa-ghaTarUpe che. A rIte padArthamAM astitva ane nAstitva baMne dharmo sAthe rahe che ane nAstitva dharmathI ja astitva dharmanI siddhi thAya che. padArthanuM pariNamana :- bhAratIya darzanamAM IzvaravAda ane anIzvaravAda, A be dhAraNAo pracalita che. IzvaravAdI padArthanA astitva, nAstitva, utpAdu, vyaya Adine Izvarajanya mAne che. jainadarzana padArthanA astitva Adi koI paNa dharma sAthe Izvarano saMbaMdha svIkAratuM nathI. jaina darzana anusAra padArthanuM pariNamana prANInA prayatnathI athavA prANInA prayatna vinA svAbhAvika paNa thAya che. te mATe vAdaLA ane ghaTanA daSTAMtathI upara samajAvyuM che. je pariNamana prANInA prayatnathI thAya tene prAyogika kahevAya che ane prayatna vinA thAya tene svAbhAvika kahevAya che. paraMtu koI paNa prakAranA pariNamanamAM Izvarano saMbaMdha nathI hoto. je rIte utpAdarUpa paryAya prAyogika ane svAbhAvika baMne prakAre che. te ja rIte vinAzarUpa paryAya paNa bane prakAranI che. pANIne barapha rUpe jamAvavuM te prAyogika che paraMtu samaya vyatIta thatAM te ja baraphanuM ogaLIne pANI rUpe pariNata thavuM te svAbhAvika che. gamanIya35 praznano Azaya :- gamanIyano artha che- prarUpaNA karavA yogya pratye ane 6 sabaMdhI Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-3 _. 89 ] praznAtmaka sUtranI vRttikAre traNa vyAkhyA karI che. (1) pratye no artha svaziSya ane IuM no artha gRhastha ane parAsaMDI. A sUtranuM tAtparya e che ke vastunI prarUpaNA Apa potAnA ane parAyAnA bheda rAkhyA vinA sva-parajano mATe samAnarUpe karo cho? (2) paltha = svAtmA ane raMka parAtmA. teno Azaya e che ke Apane potAnAmAM svAtmAmAM jema sukhapriyatA Adi dharmo gamanIya che te ja rIte zuM parAtmAmAM paNa gamanIya che-abhISTa che? (3) pattha ane pha baMne samAnArthaka zabda che. baMneno artha che pratyakSagamya, pratyakSAdhikaraNatA. teno Azaya e che ke Apane ApanI sevAmAM rahelA zramaNAdi pratyakSagamya che, te ja rIte gRhasthAdi paNa pratyakSagamya che? sAra e che ke vItarAga bhagavAna je rIte jyAM A samaye jANe che te ja rIte anyatra koI paNa samaye jANe che ane prarUpaNA kare che. kSetra, kAla ke vyaktinA parivartanathI teonA jJAnamAM ke prarUpaNAmAM parivartana thatuM nathI. bhagavAne teno uttara Apyo ke svaziSya hoya ke gRhasthAdi hoya paraMtu prarUpaNA sarvane mATe samAna ja hoya che. kAMkSAmohanIya karmabaMdhanA kAraNo - | 12 jIvA NaM bhaMte ! kaMkhAmohaNijjaM kammaM baMdhati ? haMtA goyamA ! baMdhati / kahaNaM bhaMte ! jIvA kaMkhAmohaNijja kammaM baMdhati ? goyamA! pamAdapaccayA, jogaNimittaM ca / se NaM bhaMte ! pamAe kiMpavahe ? goyamA! jogappavahe / se NaM bhaMte! joe kiMpavahe ? goyamA ! vIriyappavahe / se NaM bhaMte ! vIrie kiMpavahe? goyamA ! sarIrappavahe / se NaM bhaMte ! sarIre kiMpavahe ? goyamA ! jIvappavahe / evaM sati atthi uThANei vA, kammei vA, balei vA, vIriei vA, purisakkAraparikkamei vA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM jIva kAMkSA mohanIya karma bAMdhe che? uttara-hA gautama! bAMdhe che. prazna- he bhagavan! jIva kAMkSA mohanIya karma kevI rIte bAMdhe che? uttara- he gautama! jIva pramAdanA kAraNe ane yoganA nimittathI kAMkSA mohanIya karma bAMdhe che. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 90 ] zrI bhagavatI sUtra-1 prazna- he bhagavan! pramAda zAthI utpanna thAya che? uttara- he gautama! pramAda yogathI utpanna thAya che. prazna- he bhagavana! yoga zAthI utpanna thAya che? uttara- he gautama ! yoga vIryathI utpanna thAya che. prazna- he bhagavanuM vIrya zAthI utpanna thAya che? uttara- he gautama ! vIrya zarIrathI utpanna thAya che. prazna- he bhagavan! zarIra zAthI utpanna thAya che? uttara- he gautama! zarIra jIvathI utpanna thAya che ane tema thavAmAM jIvanA utthAna, karma, bala, vIrya ane puruSAkAra parAkrama che. vivecana : prastuta sUtramAM jIvanI svataMtratA ane karma siddhAMtanuM pratipAdana karyuM che. jIva potAnA parAkramathI karmabaMdha kare che. karmabaMdhane niyati sAthe saMbaMdha nathI. ekAMta niyativAdanA niSedhathI jIvanA ja utthAna bala, karma, vIrya ane puruSakAra parAkramanuM pratipAdana thaI jAya che. jaina darzana puruSArtha pradhAna che. karmabaMdha jema jIvakRta che. te ja rIte udaya, udIraNA, upazama, kSayopazama, kSaya Adi pratyeka kriyA paNa jIva-kRta che te sahaja siddha thaI jAya che. karmabaMdhanuM kAraNa :- karmabaMdhanA mukhya pAMca kAraNa che. mithyAtva, avrata, pramAda, kaSAya ane yoga. ahIM pramAda ane yogane ja kAraNa kahyA che. teno Azaya e che ke mithyAtva, avrata ane kaSAyano aMtarbhAva pramAdamAM thaI jAya che. pramAda - AtmAne je atyaMta vimohita kare che te pramAda che athavA AtmabhAvanuM vismaraNa te pramAda che. vyAkhyA graMthomAM tenA pAMca ane ATha prakAra kahyA che, te A pramANe che- (1) madha, (2) viSaya, (3) kaSAya, (4) nidrA (5) vikathA. athavA (1) ajJAna, (2) saMzaya, (3) mithyAjJAna, (4) rAga, (5) dveSa, (6) matibhraMza, (7) dharma pratye anAdara, (8) yogonuM duppaNidhAna-duSTapravRtti. yoga:- mana, vacana ane kAyAno vyApAra vizeSa. pramAda ane yoganA nimittathI karmabaMdha thAya che. zarIrano kartA koNa? - prastutamAM zarIrano kartA jIva kahyo che. temAM nAma karma yukta jIvanuM grahaNa karyuM che. tethI siddha, Izvara ke niyati AdinA kartutvanuM nirAkaraNa thaI jAya che. utthAnAdinuM svarUpa :- (1) utthAna- urvIbhavana-UbhA thavA rUpa kriyA utthAna che. (2) karmajIvanI ceSTA vizeSa karma che athavA ulleSaNa-upara pheMkavuM, prakSepaNa-cAre bAju pheMkavuM tathA bhramaNarUpa Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka--1H uddezaka 3 kriyA te karma che. bala- zArIrika sAmarthya bala che. vIrya- jIvanA utsAha athavA jIvathI utpanna thatI zaktine vIrya kahe che. vIrya be prakAranuM che. sakaraNavIrya ane akaraNavIrya. 91 sakaraNavIrya :- lezyA yukta tathA mana, vacana, kAyArUpa yogavALA jIvano parispaMdAtmaka- (ceSTA yukta) je vyApAra te sakaraNavIrya che. akaraNavIrya :- lezyA rahita sarvajJa ayogI kevaLI bhagavAnano je aparispaMdAtmaka, askhalita, Atma pariNAma te akaraNavIrya che. prastutamAM zarIranuM janaka akaraNavIrya nathI paraMtu sakaraNavIrya ja che. puruSAkAra parAkrama - puruSatvanuM je abhimAna te puruSAkAra ane ISTaphala sAdhaka puruSArtha te parAkrama che athavA puruSanA prayatnane puruSAkAra ane zatrune parAjita karavA te parAkrama che. kAMkSAmohanIyanI udIraNA, upazama Adi : 13 se NUNaM bhaMte ! appaNA ceva udIrei, appaNA ceva garahai, appaNA ceva saMvarai ? haMtA goyamA ! appaNA ceva udIrei, evaM taM ceva uccAreyavvaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! zuM jIva svayaM tenI[kAMkSA mohanIya karmanI] udIraNA kare che ? svayaM tenI garyA kare che ? svayaM teno saMvara kare che ? uttara- hA, gautama ! jIva svayaM tenI udIraNA, garha ane saMvara kare che. 14 jaM NaM taM bhaMte ! appaNA ceva udIrei, appaNA ceva garahai, appaNA ceva saMvarei taM kiM udiNNaM udIrei, aNudiNNaM udIrei, aNudiNNaM udIraNAbhaviyaM kammaM udIrei, udayANaMtarapacchAkaDaM kammaM udIrei ? goyamA ! No udiNNaM udIrei, No aNudiNNaM udIrei, aNudiNNaM udIraNAbhaviyaM kammaM udIrei, jo udayAnaMtara pacchAkaDaM kammaM udIrei / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jIva svayaM tenI udIraNA kare che, garha kare che ane saMvara kare che to zuM udIrNa[udayamAM AvelA]nI udIraNA kare che ? anudIrNa [udayamAM nahi AvelA]nI udIraNA kare che ? ke anudIrNa-udIraNA bhavika [udayamAM nahi AvelA paraMtu udIraNAne yogya] karmanI udIraNA kare che ? athavA udayAntara pazcAtakRta karmanI udIraNA kare che ? uttara- he gautama ! udIrNanI udIraNA karatA nathI. anudIrNanI udIraNA karatA nathI. udayAntara pazcAtakRta karmanI paNa udIraNA karatA nathI paraMtu anudIrNa-udIraNA bhavika karmanI udIraNA kare che. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 82 zrI bhagavatI sUtra-1 15 jaNaM bhaMte ! aNudiNNaM udIraNAbhaviyaM kammaM udIrei, taM kiM uhANeNaM, kammeNaM, baleNaM, vIrieNaM, purisakkAraparakkameNaM aNudiNNaM udIraNAbhaviyaM kamma udIrei, udAhu taM aNuTThANeNaM, akammeNaM, abaleNaM, avIrieNaM, apurisakkAraparakkameNaM aNudiNNaM udIraNAbhaviyaM kammaM udIrei ? goyamA ! taM uTThANeNa vi, kammeNa vi, baleNa vi, vIrieNa vi, purisakkAra parakkameNa vi aNudiNNaM udIraNAbhaviyaM kammaM udIrei / No taM aNuTThANeNaM, akammeNaM, abaleNaM, avIrieNaM, apurisakkAraparakkameNaM aNudiNNaM udIraNAbhaviyaM kammaM udIrei / evaM sati atthi uTThANei vA, kammei vA, balei vA, vIriei vA purisakkAraparakkamei vA / bhAvArtha :- prazra-bhagavan ! anuhAe-hIrAmavikabhanI hii29|| 43chato zute utthAna, karma, baLa, vIrya ane puruSAkAra parAkramathI udIraNA kare che ke anutthAna, akarma, abala, avIrya ane apuruSAkAra parAkramathI udIraNA kare che? uttara- he gautama! te jIva anudIrNa-udIraNA bhavika karmanI udIraNA utthAna karma, bala, virya ane puruSAkAra parAkramathI kare che. anutthAna, akarma, abala, avIrya ane apuruSAkAra parAkramathI 12tA nathI. tethI vane utthAna cha, bhacha,bara cha, vIrya cha, puruSA2 52|bh che. |16 se NUNaM bhaMte ! appaNA ceva uvasAmei, appaNA ceva garahai, appaNA ceva saMvarei ? haMtA goyamA ! ettha vi taheva bhANiyavvaM / NavaraM aNudiNNaM uvasAmei; sesA paDiseheyavvA tiNNi / jaMNaM bhaMte ! aNudiNNaM uvasAmei, taM kiM uTThANeNaM ? jAva purisakkAraparakkamei vA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM jIva potAnA AtmAthI jakAMkSA mohanIya karmano] upazama kare che? potAnA AtmAthI ja gaha kare che? potAnA AtmAthI ja saMvara kare che? uttara- hA, gautama! ahIM paNa sUtra 14 pramANe kathana karavuM joIe. vizeSatA e che ke anudIrNa [udayamAM nahiM AvelA] karmano upazama kare che. zeSa traNa vikalpono niSedha karavo joIe. prazna- he bhagavanuM ! jIva anudIrNa karmano upazama kare che to zuM utthAnathI temaja puruSAkAra Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1H uddezaka-3 [ 93 ] parAkramathI kare che ke anutthAnathI temaja apuruSAkAra parAkramathI upazama kare che? uttara- he gautama! pUrvavat jANavuM yAvat puruSAkAra parAkramathI upazama kare che. |17 se NUNaM bhaMte ! appaNA ceva vedei, appaNA ceva garahai ? ettha vi sacceva parivADI, NavaraM-udiNNaM veei, No aNudiNNaM veei, evaM jAva purisakkAraparakkamei vA ? bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! jIva zuM potAnA AtmAthI ja tenuM vedana kare che? ane gaha kare che? uttara- he gautama ! ahIM paNa pUrvavatu sarva AlApako samajavA joIe. vizeSatA e che ke, udIrNa-udayamAM AvelAM karmonuM vedana kare che. anudIrNanuM vedana karato nathI. e ja pramANe puruSAkAra parAkramathI vedana kare che, anutthAnAdithI nahi. tyAM sudhI kathana karavuM joIe. 18 se NUNaM bhaMte ! appaNA ceva Nijjarei, appaNA ceva garahai ? ettha vi sacceva parivADI, NavaraM-udayANaMtara pacchAkaDaM kammaM Nijjarei, evaM jAva purisakkAra parakkamei vA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM jIva potAnA AtmAthI ja tenI nirjarA kare che ane gaha kare che? uttara- he gautama! ahIM paNa samasta AlApaka pUrvavatu samajavA. vizeSatA e che ke, udayAttara pazvAtukRta karmanI nirjarA kare che. e ja pramANe puruSAkAra parAkramathI nirjarA ane garcA kare che tethI utthAna, karma, baLa, vIrya ane puruSAkAra parAkrama che. vivecana : uparokta sUtromAM Atmakatva athavA puruSArthavAdanA siddhAMtonuM ja pratipAdana che. karmonI udIraNA, gaha, saMvara, upazama, vedanA ane nirjarA, A sarva kriyA jIva potAnA utthAnAdithI ja kare che. udIraNA :- aparipakva karmane samaya pahelAM, prayatna vizeSathI paripakva karavA, tene udaya yogya banAvavA te udIraNA che. kevA prakAranA karmonI udIraNA thAya che? te mATe zAstrakAre cAra vikalpa pragaTa karyA che. (1) udIrSakarma :- udayamAM AvI gayelA karma. tenI udIraNA thatI nathI. (2) anudIrNakarma - udayamAM nahIM AveluM karma. vRttikAre tenA be artha karyA che. (1) cirakAla pachI je udayamAM AvavAnA che, tevA karmo (2) bhaviSyamAM jenI udIraNA thavAnI nathI tevA karmo. te paNa udIraNAne Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra-1 ayogya che. (3) anudIrNa udIraNAbhavika karma - udayamAM nahIM AvelA paraMtu udIraNAne yogya che tevA karmo arthAta jeno abAdhAkAla pUrNa thaI gayo che paraMtu udayAvalikAmAM praveza na thayo hoya tevA karmo udIraNAne yogya che ane tevA karmonI udIraNA thAya che. (4) udayAntara pazcAtkRta - udaya pachInA samaye tene udayAntara pazcAtakRta kahe che. cAra vikalpomAMthI udIraNAne mATe trIjo vikalpa arthAt jIva svayaM utthAnAdi dvArA potAnA puruSArthathI ja anudIrNa-udIraNAbhavika karmonI udIraNA kare che. gartA ane saMvara tenA sAdhana che. gaha :- atItakAlIna pApakarmonI ane tenA sAdhanonI vicAraNA karIne AtmaniMdA karavI, temAM pApa prati nirvedabhAva jAgRta thAya che. te prAyazcittanI pUrvabhUmikA che ane udIraNAmAM sahAyaka che. saMvara :- vartamAnakAlIna pApAzrayone rokavA, tenA pratyAkhyAna karavA te saMvara che. karmono upazama, vedanA ane nirjarA paNa jIva svayaM utthAnAdithI ja kare che. temAM paNa zAstrakAre pUrvokta cAra vikalpathI prazna karyA che. teno niSkarSa e che ke (1) udIrNa karma- udayamAM AvelA karmonuM vedana thAya che.(2) anudIrNa karma-udayamAM nahIM AvelA karmono upazama thAya che. (3) anudIrNa--udIraNAbhavika karmanI-udIraNA thAya che. (4) udayAttara pazcAtukata [udaya pazcAtu) karmanI nirjarA thAya che. kahyuM che ke taieNa udIreMti, uvasAmeti ya puNo vi bIeNaM / veiMti Nijjarati ya, paDhamacautthehiM savvevi // cAra bhAMgAmAMthI trIjA bhAMge udIraNA, bIjA bhAMge upazama, pahelA bhAge vedanA ane cothA bhAMge nirjarA thAya che. sarva jIvo mATe te ja niyama che. kAMkSAmohanIya covIsa daMDakomAM :| 19 NeraiyA NaM bhaMte ! kaMkhAmohaNijja kammaM vedeti ? jahA ohiA jIvA tahA NeraiyA jAva thaNiyakumArA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM nairayika jIva kAMkSAmohanIya karmanuM vedana kare che? uttara- hA, gautama! vedana kare che. sAmAnya(audhika) jIvonA saMbaMdhamAM je rIte AlApaka kahyA che te ja rIte nairayikothI laI svanitakumAro(dasa bhavanapatidevo) paryata samajavuM. 20 puDhavikkAiyA NaM bhaMte ! kaMkhAmohaNijja kammaM vedeti ? hatA, vedeti / Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-3 _ [ 95 ] kahaNNaM bhaMte ! puDhavikkAiyA kaMkhAmohaNijja kammaM vedeti ? goyamA ! tesiNaM jIvANaM No evaM takkA ivA, saNNA ivA, paNNA ivA, maNe i vA, vaI tti vA amhe NaM kaMkhAmohaNijja kammaM veemo, vedeti puNa te / se NUNaM bhaMte ! tameva saccaM, NIsaMkaM jaM jiNehiM paveiyaM ? sesaM taM ceva jAva purisakkAraparakkamei vA; evaM jAva curidiyaannN| paMciMdiyatirikkhajoNiyA jAva vemANiyA jahA ohiyA jIvA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM pRthvIkAyika jIva kakSAmohanIya karmanuM vedana kare che? uttara- hA, gautama ! te vedana kare che. prazna- he bhagavan! pRthvIkAyika jIva kaI rIte kAMkSA mohanIya karmanuM vedana kare che? uttara- he gautama! te jIvone' ame kAMkSA mohanIya karmanuM vedana karIe chIe' A prakArano tarka, saMjJA, prajJA, mana athavA vacana nathI paraMtu te tenuM avazya vedana kare che. prazna- he bhagavan! zuM te ja satya che ane niHzaMka che je jina bhagavaMto dvArA prarUpita che? | uttara- hA, gautama ! pUrvavatu jANavuM arthAt jinendro dvArA je prarUpita che te ja satya che ane niHzaMka che, A rIte puruSAkAra parAkramathI nirjarA thAya che. tyAM sudhI kathana karavuM joIe. A ja rIte caurendriya jIvo paryata jANavuM. je rIte sAmAnya jIvonuM kathana karyuM, te ja rIte paMcendriya tiryaMcayonika jIvothI vaimAnika paryaMtanA jIvomAM jANavuM. vivecana : prastuta sUtramAM pRthvIkAyika Adi ekendriya jIvone paNa kAMNAmohanIya karmanuMvedana thAya che te spaSTa karyuM che. paMcendriya jIvo to vastu tattvamAM zaMkA, kAMkSA Adi pAMca prakAre vedana kare che. paraMtu pRthvIkAyAdi jIvonI cetanA atyaMta avikasita che, tene manolabdhi nathI, koI tarkavirtaka nathI, A rIte bauddhika, mAnasika ke vAcika koI paNa prakArano vikAsa nathI, tevA jIvo paNa kAMkSA mohanIya(mithyAtva mohanIya) karmanuM vedana kare che. te jIvo jANatA nathI ke huM kAMkSAmohanIya karmanuMvedana karuM chuM chatAM te vedana kare che. karmanuM vedana be prakAre thAya che, vyaktavedana ane avyaktavedana. avikasita cetanAvALA jIvo avyaktarUpe karmonuM vedana kare che. tethI ja tenA saMdarbhamAM tameva sanvesiMga nihiM paDyuM sUtra ApyuM che. AvA tarka agocara, zraddhAgamya tattva Agama pramANathI mAnya karavA joIe. vikasita cetanAvALA jIvo vyakta rUpe Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 ] zrI bhagavatI sUtra-1 karmonuM vedana kare che. tarka - A prakAre thaze ke nahIM? A prakAranA vicAra vimarza athavA uhApohane tarka kahe che. saMjJA - tenA aneka artha thAya che. te matijJAnano paryAyavAcI zabda che. pratyabhijJAnane paNa saMjJA kahe che. vRttikAre teno artha arthAvagraha karyo che. prajJA - viziSTa jJAna athavA buddhi. kAMkSAmohanIya karma zramaNa-nigraMthomAM - | 21 atthi NaM bhaMte ! samaNA vi NiggaMthA kaMkhAmohaNijjaM kammaM vedeti? hatA asthi .. kahaNNaM bhaMte ! samaNA NiggaMthA kaMkhAmohaNijja kammaM vedeti ? goyamA ! tehiM tehiM kAraNehi-NANaMtarehiM, saNaMtarehiM, caritaMtarehiM, liMgaMta- rehi, pavayaNaMtarehiM, pAvayaNaMtarehiM, kappaMtarehiM, maggaMtarehiM, mayaMtarehiM, bhaMgatarehi, NayaMtarehi,NiyamaMtarehiM, pamANaMtarehiM saMkiyA, kaMkhiyA, vitigicchiyA, bheyasamA- vaNNA, kalasasamAvaNNA: evaM khala samaNA NiggaMthA kaMkhAmohaNijja kammaM vedeti / se NUNaM bhaMte ! tameva saccaM, NisaMkaM jaM jiNehiM paveiyaM? haMtA, goyamA ! tameva saccaM, NIsaMkaM, evaM jAvapurisakkAraparakkamei vaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM zramaNa nigraMtho kAMkSAmohanIya karmanuM vedana kare che? uttara- hA, gautama ! te vedana kare che. prazna- he bhagavan! zramaNa nigraMtho kAMkSAmohanIya karmanuM vedana kaI rIte kare che? uttara-he gautama! tathA prakAranA kAraNothI vedana kare che, jema ke- jJAnAMtara, darzanAtara, cAritrAtara, liMgAMtara, pravacanAMtara, pAvacanikAMtara, kalpAMtara, mArgotara, matAMtara, bhaMgAMtara, nayAMtara, niyamAMtara ane pramANAtara dvArA zaMkita, kAMkSita, vicikitsaka, bheda samApanna ane kaluSa samApanna thaIne zramaNa nigraMtho kAMkSAmohanIya karmanuM vedana kare che. prazna- he bhagavan! zuM te ja satya che ane niHzaMka che je jinezvara bhagavaMto dvArA prarUpita che? uttara- hA, gautama ! te ja satya che ane niHzaMka che je jinezvara bhagavaMto dvArA prarUpita che. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-3 _ [ 97] ahIMthI zarU karIne puruSAkAra parAkramathI nirjarA thAya che tyAM sudhInA AlApakanuM kathana karavuM. he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che, he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che. vivecana : prastuta sUtramAM zramaNa nigraMtha kAMkSA mohanIya karmanuM vedana kevI rIte kare che? tenuM vizleSaNa che. zramaNa nigraMthone kAMkSAmohanIya karmanuM vedana:- prastuta sUtramAM nigraMtha zabda vyavacchedaka che. 'zramaNa' zabda prayoga jaina, bauddha ane AjIvika saMpradAyanA zramaNo mATe paNa thAya che. teno vyavaccheda karavA mATe nigraMtha zabda prayoga che. tethI ahIM jaina zramaNonuM ja grahaNa karyuM che. jaina zramaNa-nigraMtho zaMkA, kAMkSA Adi dvArA kAMkSAmoha-mithyAtva mohanuM vedana kare che. eka ja viSayamAM aneka prakAre nirUpaNa, aneka vikalpo, vitarko thavAthI kAMkSA Adi utpanna thAya che. ahIM zaMkA, kAMkSA Adi utpanna thavAnA tera nimitto kahyA che. te bhinna bhinna nimittothI zramaNa nigraMtha kAMkSA mohanIya karmanuM vedana kare che. te nimittAnuM svarUpa A pramANe che (1) jJAnAntara - jJAnanI vibhinnatAo. eka jJAnathI bIjA jJAnane jJAnAntara kahe che. jinezvare jJAnanA pAMca bheda zA mATe kahyAM haze? avadhi ane mana:paryavajJAna pRthaka pRthaka zA mATe ? baMne rUpI padArthane jANe che. baMne vikala ane atIndriya che. baMne kSAyopathamika che. to temAM bheda zA mATe? A prakArano saMdeha thavo. viSaya, kSetra, svAmI Adi aneka apekSAe baMne jJAnamAM aMtara hovA chatAM te na samajatAM zaMkA utpanna thAya ane zaMkAnuM nivAraNa na thatAM kAMkSA, vicikitsA ane kaluSatA Adi utpanna thAya che. (2) darzanAttara :- darzananI vibhinnatAo. darzanano artha che samyagudarzana-samyakatva. samyakatva e AtmAno zuddha guNa che. tenuM svarUpa A pramANe che- (1) devaguru dharmanI zuddha zraddhA (2) jIvAdi padArthonuM jJAna ane zraddhA (3) jinAgama-jinavANInI daDha AsthA. tenA bheda prabheda che vyavahAra samakitanA 67 bola, samakita prAptinI dasa avasthAo arthAt niHsarga Adi dasa ruci, nizcaya samakita, vyavahAra samakita vagere. samyagradarzananA viSayo saMbaMdhI bheda prabhedomAM pracalita matamatAMtara ke vibhinna prarUpaNa joIne koI zaMkita, kAMkSita vagere thAya ane samAdhAna na meLavI zake to te darzana nimittaka kAMkSAmohanuM vedana kare che. athavA upazama, kSayopazama, kSAyika, vedaka ane zAsvAdana A pAMca prakAranI samakitanA lakSaNa vagerenA viSayamAM zaMkita thavuM. jema ke aupazamika ane kSAyopathamika baMne samyakatvonuM lakSaNa lagabhaga samAna che. to te baMnene pRthaka pRthak kahevAnuM prayojana zuM? A prakAre zaMkA utpanna thAya che. tenuM samAdhAna A pramANe che- kSAyopathamika samyakatvamAM samyakatva mohanIyano pradezAnubhavanI apekSAe udaya hoya Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 | zrI bhagavatI sUtra-1 che, jyAre aupathamika samyakRtvamAM pradezAnubhava paNa nathI. A kAraNe baMnemAM bhinnatA che. A prakAre samAdhAna na thatAM te jIva zaMkAdi doSothI dUSita thAya che. sAmAnya bodhane darzana kahevAya che, te Indriya ane manathI thAya che. to cakSudarzana ane acakSudarzana A prakAranA bhedanA sthAne Indriyadarzana ane manodarzana A prakAre bheda zA mATe na kahyA? athavA Indriyajanya ane anindriyajanya be bheda thaI zake athavA zrota darzana, rasanAdarzana, manodarzana Adi cha bheda paNa thaI zake. cakSudarzana ane acakSudarzana e pramANe be bheda karavAnuM zuM prayojana ? A prakAranI zaMkA utpanna thAya. samAdhAna:-cakSudarzana ane acakSudarzana te be bheda karavAnA mukhya be kAraNa che. (1) cakSudarzana vizeSarUpathI kathana karavA mATe ane acadarzana sAmAnyathI kathana karavA mATe che (2) cakSurindriya aprApyakArI che. zeSa cAra Indriya prANakArI che. joke mana paNa aprApyakArI che tema chatAM mana sarva Indriyone anusare che. te cAra prApyakArI IndriyonI sAthe paNa rahe che ane eka aprApyakArI Indriya sAthe paNa rahe che. prApyakArI IndriyonI adhikatA hovAthI mananI gaNanA prApyakArI Indriyo sAthe karI che. tethI cakSu IndriyathI thatAM pratyakSa darzanane cakSudarzana ane zeSa Indriya ane manathI utpanna thatAM pratyakSa ane apratyakSa baMne prakAranA darzanane acadarzana kahe che. A prakAre samAdhAna na thatAM jIva zaMkAdi doSothI grasta thAya che ane kAMkSAmohanIyanuM vedana kare che. (3) cAritrAttara :- cAritranI vibhinnatAo. cAritra viSayaka zaMkA thavI. jema sAmAyika cAritra sarva sAvadha viratirUpa che. chedopasthApanIya cAritra paNa mahAvratarUpa hovAthI sAvadha viratirUpa che. Ama baMnemAM samAnatA pratIta thavA chatAM bheda zA mATe? tenuM samAdhAna e che ke cAritranA A be bheda na karIe to sAmAyika cAritra grahaNa karanAranA manamAM kaMIka bhUla thatAM ja glAni utpanna thAya ke huM cAritrathI bhraSTa thayo. kAraNa ke tenI daSTimAM eka sAmAyika cAritra ja che. tethI prathama sAmAyika cAritrano svIkAra karyA pachI bIjI vAra mahAvratAropaNa rUpa chedopasthApanIya cAritra grahaNa karAya che. sAmAyika saMbaMdhI kaMIka bhUla thAya to tenAM mahAvrata khaMDita thatAM nathI. tethI ja prathama ane aMtima tIrthakaronA kramazaH Rju, jaDa ane vakrajaDa sAdhuone mATe baMne prakAranAM cAritra grahaNanuM vidhAna spaSTa che. A prakAranA spaSTa vibhAjana na samajatAM te jIva kAMkSAmohanIya karmanuM vedana kare che. (4) liMgAntara:-liMganI vibhinnatAo. veSanA viSayamAM zaMkA utpanna thavI. madhyamAM bAvIsa tIrthakaronA sAdhuone mATe vastranA raMga ane parimANano koI niyama nathI. to prathama ane aMtima tIrthaMkaranA sAdhuo mATe zveta ane pramANopeta vastra rAkhavAno niyama zA mATe? A prakAranI zaMkA karIne jIva kAMkSA mohanIya karmanuM vedana kare che. tenuM samAdhAna paNa e ja che ke prathama tIrthakaranA sAdhu Rju jaDa, aMtima tIrthakaranA sAdhu vakrajaDa che. jyAre madhyama bAvIsa tIrthakaranA sAdhu Rju prAjJa che. A rIte svabhAvabhedanA kAraNe tIrthakaronI AjJAmAM bhinnatA che. maulika siddhAMtamAM koI bheda nathI. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1H uddezaka-3 99 | (5) pravacanAntara - siddhAMtanI bhinnatAo. pravacana viSayaka zaMkA karavI, jemAM prathama ane aMtima tIrthakaroe paMca mahAvratarUpa dharma ane madhyanA bAvIsa tIrthakaroe cAra mahAvratarUpa dharmanuM pratipAdana karyuM che. tIrthakaronAM pravacanamAM bheda zA mATe ? A prakAre zaMkita thavuM te kAMkSAmohanIyakarmanA vedananuM kAraNa che. tenuM samAdhAna e che ke madhyanA bAvIsa tIrthakaroe strIne parigraha rU5 svIkArI che. tethI cothA mahAvratano samAveza pAMcamA mahAvratamAM karIne cAra mahAvratanI prarUpaNA karI che. tAttvika bheda nathI. () bAvacanikAntara :- pravacanakartAonI bhinnatAo. prAvacanikano artha che pravacanonA jJAtA athavA adhyetA, bahuzruta sAdhaka. be prAvacanikonAM AcaraNamAM bheda joIne zaMkA utpanna thAya che. paraMtu tenuM samAdhAna A pramANe thaI zake che ke cAritra mohanIya karmanA kSayopazamanI taratamatAnA kAraNe prAvacanikonI pravRttimAM bheda dekhAya che. vAstavamAM AgamajJAna pramANa che. (7) kalpAntara - kalpanI vibhinnatA. jinakalpa ane sthavirakalpomAM munionA AcAra-bheda joIne zaMkita thavuM. jinakalpa ja karmakSayanuM kAraNa hoya to sthavirakalpano upadeza zA mATe? A prakAranI zaMkA paNa kAMkSAmohanIyanuM kAraNa bane che. tIrthakare ja baMne kalpanuM pratipAdana karyuM che ane avasthA bhedathI baMne kalpa karmakSayanuM kAraNa banI zake che. tethI temAM zaMkA karavI yogya nathI. (8) mArthAntara:- samAcArInI bhinnatA. mArgano artha che paraMparAthI cAlI AvatI samAcArI' bhinna bhinna AcAryonI bhinna bhinna samAcArIne joIne zaMkA thavI ke A sarvamAMthI zuM yogya che? A prakAre kAMkSAmohanIyanuM vadana thAya che. tenuM samAdhAna e che ke samAcArImAM bhinnatA hovA chatAM je zAstra viruddha na hoya, je niSpApa hoya ane sAthe ja bahujana dvArA Acarita hoya tene pramANabhUta gaNI zakAya che. (9) matAntara :- bhinna bhinna AcAryonA vibhinna abhiprAyane joIne zaMkA karavI. jemake siddhasena divAkaranA abhiprAye kevaLIne jJAna ane darzanano upayoga eka sAthe ja hoya che. kAraNa ke kevaLI bhagavAne jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmano sarvathA kSaya karyo che. jo upayogane kramika mAnIe to baMne karmano kSaya nirarthaka thAya che. tethI kevaLIne baMne upayoga sAthe hoya che. zrI jinabhadra gaNi kSamAzramaNanuM kathana che ke kevaLI bhagavAnane baMne upayoga kramika che. prathama samaye darzanopayoga, bIjA samaye jJAnopayoga hoya che. kAraNa ke jIvano tathA prakArano svabhAva che. jyAre vastunuM sAmAnya darzana kare che tyAre vizeSa bodha rUpa jJAna thatuM nathI ane jyAre vastunuM vizeSa bodharUpa jJAna thAya che, tyAre sAmAnya bodharUpa darzana thatuM nathI. tethI baMne upayoga kramika hoya che. A rItanA matAntarane joIne zramaNone kAMkSA mohanIya karmanA udaye zaMkA thAya che paraMtu te samaye AgamajJAna athavA bahuzrutanA vacanane pramANabhUta mAnavA joIe. prajJApanA sUtronusAra baMne upayoga kramika hoya che. AcAryonA keTalAka matabheda sAMpradAyika praaSanA kAraNe ane chadmasthatAnA kAraNe paNa hoya zake che. (10) bhaMgAjara - dravyanA sAMyogika bhaMgane joIne zaMkA karavI. jemake hiMsAnA saMbaMdhamAM cAra bhaMga Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 | zrI bhagavatI sUtra-1 | kahyA che. yathA- (1) dravyathI hiMsA, bhAvathI nahIM. (2) dravyathI hiMsA nahIM, bhAvathI hiMsA. (3) dravya ane bhAvathI hiMsA nahIM. (4) dravya ane bhAvathI hiMsA. A cAra bhaMgane joIne kAMkSA mohanIya karmanA udaye jIvane zaMkA thAya ke prathama bhaMgamAM hiMsAnuM lakSaNa ghaTita thatuM nathI. kahyuM che ke IrSA samiti pUrvaka cAlanAra sAdhuthI kadAca koI jIvanI hiMsA thaI jAya to tene hiMsAno bhAva na hovAthI hiMsAno doSa lAgato nathI. A rIte bhAvazUnya dravyahiMsAne hiMsA kahI zakAya nahIM. hiMsAnuM lakSaNa prathama bhaMgamAM ghaTita thatuM nathI ane zAstramAM tene hiMsA kahI che te kaI rIte ? A prakAranI zaMkAnuM samAdhAna e che ke hiMsAnA be prakAra che, dravyahiMsA ane bhAvahiMsA. prANInA prANano ghAta thavo te dravyahiMsA che. te lakSaNAnusAra prathama bhaMgamAM paNa hiMsAnuM lakSaNa jaNAya che. AgamanA pratyeka kathana sApekSa che. apekSAone samajavAthI zaMkAnuM samAdhAna thaI zake che. (11) nayAnAra - eka ja vastumAM vibhinna nayanI apekSAe be viruddha dharmonuM kathana joIne zaMkA thavI. jemake dravyArthika nayathI AtmA nitya che, paryAyArthika nayathI AtmA anitya che. eka ja vastumAM nitya ane anitya be virodhI dharmo eka sAthe kaI rIte saMbhave ? tenuM samAdhAna e che ke vastu anaMta dharmAtmaka che. pratyeka naya vastunA eka ja dharmane prAdhAnya ApI vastunuM kathana kare che. jyAre te eka dharmanuM pratipAdana kare tyAre te vastumAM anya dharma vidyamAna che. tethI temAM koI virodha nathI. vyavahAramAM paNa eka ja vyakti potAnA pitAnI apekSAe putra ane patranI apekSAe pitA che. A rIte apekSA bhedathI vastumAM viruddha dharma rahI zake che. temAM zaMkA karavI te yogya nathI. (12) niyamAntara :- sAdhu jIvanamAM sarva sAvadha yoganA pratyAkhyAna karyA pachI vibhinna niyamo zA mATe? A prakAre zaMkA thAya che, te paNa kAMkSAmohanIya karmanuM vedana che. tenuM samAdhAna e che ke porasI, be porasI Adi vibhinna niyamo pramAdano nAza karavA ane apramAda guNanI vRddhi karavA mATe che. sAvadha yoganA tyAgathI pApavRttirUpa avaguNano tyAga thAya che ane anya niyamo guNa grahaNa mATe che. tethI vibhinna niyamonuM pAlana sAdhako mATe anivArya che. (13) pramANAttara H- zAstramAM pramANanA cAra bheda kahyA che. pratyakSa, anumAna, Agama ane upamAna. temAM zaMkA thAya che ke pratyakSa paNa pramANa che ane Agama paNa pramANa che. te baMnemAM kyAreka virodha pratIta thAya che. jema ke AgamamAM kahyuM che ke sUrya samatala bhUmithI 800 yojana upara sumeru parvatane pharatAM paribhramaNa kare che. paraMtu sUrya pRthvImAMthI udita thato pratyakSa pratIta thAya che. te baMnemAM kayA pramANane svIkAravuM? A pramANe zaMkA thAya che. tenuM samAdhAna e che ke sUrya pRthvImAMthI udita thAya che te pratyakSa dekhAvA chatAM satya nathI,brAMta che. kAraNa ke atyaMta dUra rahelI vastu ApaNane nAnI dekhAya che. sUrya ApaNAthI ghaNo dUra che tethI ApaNane Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-3 _. [ 101 ] zrAMti thaI zake che. vAstavamAM Agama pramANa satya che. - uparokta kAraNomAMthI koI paNa kAraNe zramaNa nigraMthane kAMkSAmohanIya karmanuM vedanA thAya che. sUtrakAre 24 daMDakanA jIvomAM kAMkSAmohanIya karmanA vedana mATe pRcchA karI che. tethI spaSTa thAya che ke A zabdaprayoga mithyAtva mohanIya mATe thayo che. kyAreka zramaNa nigraMtho paNa zaMkAdimAM phasAI jAya ane tenuM samAdhAna na karI zake to tene paNa mithyAtva mohanIyano udaya thaI jAya che. karmAdhIna jIvonAM pariNAmonI vicitratAthI tenA guNasthAnamAM paNa parivartana thAya che. tethI ja sUtrakAre tameva sarva...jinavacana para daDhatama zraddhA rAkhavAnuM sUcana karyuM che. vRttikAre paNa kAMkSAmohanIyano samAveza mithyAtva mohanIya karmamAM karyo che. te A sUtramAM prayukta bheda samApanna ane kaluSa samApanna zabdonI utkRSTatAnI apekSAe che. - jyAre kAMkSA mohanIya karmanA vedanamAM vibhinna vicAradhArAo prati eka prakAranI AkAMkSA hoya che, temAM jina-prarUpita tattvamAM azraddhA na hoya paraMtu vibhinna vicAradhArAmAM citta caMcaLa banI jAya tyAre samakita mohanA udayanI apekSAe paNa tene kAMkSAmohanIyanuM vedana kahI zakAya che. kSAyopathamika samakitamAM cala, mala ane agADha doSa ane aticAro zakya che. tethI samakita dUSita bane, malina bane, paNa samyakatvano sarvathA nAza thato nathI. tethI sAmAnya apekSAe kAMkSA mohanIya karmano samAveza mohanIya karmanI uttara prakRti darzana mohanIyanA eka bheda samyakatva mohanIyamAM thaI zake che ane utkRSTatAnI apekSAe mithyAtva mohanIyamAM teno samAveza thAya che. prastutamAM mithyAtva mohanIyanI pramukhatAe kAMkSAmohanIyanuM kathana che, je sUtrokta covIse daMDakamAM ghaTita thAya che. che zataka-1/3 saMpUrNa Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 102] zrI bhagavatI sUtra-1 zataka-1 : uddezaka-4 ROADra saMkSipta sAra chaROCROR * A uddezakamAM karmaprakRti, jIvanuM upasthAna, apakramaNa, karmaphaLa bhogano siddhAMta temaja kevaLa jJAnInI mahattA ane kevaLI muktinuM pratipAdana che. * karma prakRtinA bheda ane tenA vipAka(phaLa) AdinuM varNana prajJApanA pada 23nA prathama uddezaka anusara samajavuM. * upasthAna = upara uThavuM. urdhvagamana karavuM athavA udgaloka saMbaMdhI prApti kriyA ane avakramaNa = nIce AvavuM athavA patana. A baMne kriyA arthAt utthAna ane patana karanAra kriyA jIvanA vIryathI ja thAya che. mohanIya karmanA udayamAM jIva upasthAna-paraloka saMbaMdhI kriyA kare arthAt paralokamAM jAya che [athavA bAlapaMDitavIryathI] thAya che. mohanIyakarmanI upazAMta avasthAmAM jIva upasthAna-utthAna kare to te paMDita vIryathI thAya che. mohanIya karmanI upazAMta avasthAmAM jIva saMyamathI apakramaNa-patana kare to te bAlapaMDitavIryathI kare che. jIvane jinadharma para zraddhA ane ruci tenA utthAnanuM kAraNa ane azraddhA ane aruci tenA patananuM kAraNa che. * karelA karmo bhogavyA vinA mukti nathI. te siddhAMta abAdhita che. tema chatAM karmaphaLa be rIte bhogavAya che- anubhAgathI ane pradezathI. pratyeka karma anubhAgathI--vipAkathI tenA phaLanuM vedana karAve tevo ekAMta niyama nathI. aneka prakAranA puruSArthathI tenA vipAkamAM parivartana thaI zake che paraMtu pratyeka karma pradezathI avazya udayamAM Ave ja che. kyu karma kaI rIte, kaIvedanAthI bhogavAze te arihaMta bhagavAnane jJAnamAM jaNAya che. * jIva, paramANu ane aMdha A saikAlika zAzvata padArtha che. lokamAM teno abhAva thato nathI. * jIva sarvajJa sarvadarzI banIne ja siddha thAya che. bhale avadhijJAnI hoya, paramAvadhijJAnI hoya, mana:paryavajJAnI athavA caMda pUrvadhara hoya paraMtu chaghastha koI siddha thatA nathI. tAtparya e che ke chadmastha avasthAmAM ja koInI mukti thatI nathI paraMtu paraMparAthI kevaLI banI (sarvajJa-sarvadarzI banI) mukta thaI zake che. A saikAlika siddhAMta che. * sarvajJa sarvadarzI kevalI bhagavAna alamasta kahevAya che. jemaNe meLavavA yogya sarva jJAnAdi guNa meLavI lIdhA che ane temane mATe prApta karavA yogya kAMI paNa avazeSa rahyuM nathI, te paripUrNa jJAnI alamastu saMjJaka che. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-4 _. [ 103 ] 'zataka-1 : uddezaka-4 karmaprakRti karma prakRtino baMdha, udaya Adi vicAra :| 1 kai NaM bhaMte ! kammappagaDIo paNNattAo? goyamA ! aTTha kammappagaDIo pnnnnttaao| kammappagaDIe paDhamo uddeso Neyavvo jAva aNubhAgo samatto / gAhA kai payaDI kaha baMdhai, kaihiM ca ThANehiM baMdhai payaDI / kai vedei ya payaDI, aNubhAgo kaiviho kassa // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! karma prakRtio keTalI kahI che? uttara- he gautama! karma prakRtio ATha kahI che. ahIM prajJApanA sUtra pada-ra3, prathama uddezaka pramANe karmaprakRtithI anubhAga paryata kathana karavuM joIe. gAthArtha- karmaprakRti keTalI che? jIva karma kaI rIte bAMdhe che? karma prakRti keTalA sthAnathI bAMdhe che ? keTalI prakRtionuM vedana kare che? kaI prakRtino keTalo prakArano anubhAga-rasa che? ItyAdi varNana prajJApanA sUtramAM che. vivecana : prastuta sUtramAM prajJApanA sUtrano saMdarbha ApI, karma prakRti saMbaMdhI samasta tattvajJAnano nirdeza karyo che. karma ane AtmAnA saMbaMdhamAM nimnokta zaMkAo utpanna thAya che (1) karma ane AtmAno saMyoga kema thAya? kAraNa ke karma jaDa che. tene jJAna nathI tethI te AtmA sAthe ekameka kaI rIte thaI zake? (2) karma rUpI che, AtmA arUpI che, arUpI sAthe rUpIno saMbaMdha kaI rIte thAya ? samAdhAna - karma ane jIvano saMbaMdha anAdikAlIna che. pratyeka karmanA baMdhanI Adi che paraMtu pravAharUpe anAdikAlIna che. karma jaDa hovA chatAM jIvanA rAgAdi vibhAgonA nimittathI AtmA sAthe teno baMdha thAya Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 | zrI bhagavatI sUtra-1 che. AtmA anAdikAlathI ja, amUrta hovA chatAM karma saMyogathI ja mUrti che. vAstavamAM saMsArI AtmA (karmayukta AtmA) rUpI kahevAya che. tene ja karmabaMdha thAya che. tethI AtmA ane karmano saMbaMdha, arUpIno rUpI sAtheno saMbaMdha nathI paraMtu rUpIno rUpI sAthe saMbaMdhI A daSTikoNathI ja saMsArI AtmA karmono kartA che. jIvanI kriyA vinA karmabaMdha thato nathI. koIpaNa eka karmano saMyoga anAdikAlathI nathI ane anaMtakAla rahevAno nathI. ATha mUla karma prakRtiono baMdha pravAhataH anAdikAlathI AvI rahyo che. rAga ane dveSa te be kAraNathI karmabaMdha thAya che. karmonI uttara pravRtio keTalA prakAre baMdhAya ane keTalA prakAre bhogavAya, A saMpUrNa varNana prajJApanA sUtrathI jANavuM joIe. jIvanuM upasthAna ane apakramaNa :| 2 jIve NaM bhaMte ! mohaNijjeNaM kaDeNaM kammeNaM udiNNeNaM uvaTThAejjA? hatA, 3 vALA se bhaMte ! kiM vIriyattAe uvaTThAejjA, avIriyattAe uvaTThAejjA? goyamA ! vIriyattAe uvaTThAejjA, No avIriyattAe uvtttthaaejjaa| jai vIriyattAe uvaTThAejjA, kiM bAlavIriyattAe uvaTThAejjA, paMDiyavIriyattAe uvaTThAejjA, bAlapaMDiyavIriyattAe uvaTThAejjA? goyamA! bAlavIriyattAe uvaTThAejjA, No paMDiyavIrayattAe uvaTThAejjA, No bAlapaDiyavIriyattAe uvaTThAejjA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! pUrvakRta mohanIya karma jyAre udIrNa--udayamAM AvyuM hoya tyAre jIva upasthAna-paralokanI kriyA-(Urdhvagamana) upara UThavAnI kriyA kare che ? uttara- hA, gautama ! upasthAna kare che arthAt mithyAtva mohanA udaye paNa jIva Urdhvagamana devagatimAM gamana kare che. prazna- he bhagavan! zuM jIva savaryathI upasthAna kare che? ke avIryathI? uttara- he gautama! jIva savaryathI upasthAna kare che, avIryathI karato nathI. prazna- he bhagavan! jIva vIryathI upasthAna kare che, to zuM bAlavIryathI kare che? paMDita vIryathI kare che? ke bAla paMDita vIryathI kare che? uttara- he gautama ! mithyAtva mohanIyanA udaye te bAlavIryathI upasthAna kare che. paMDitavIrya ke bAlapaMDita vIryathI upasthAna karato nathI. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata:-1:6deza-4 | 105 | 3 jIve NaM bhaMte ! mohaNijjeNaM kaDeNaM kammeNaM udiNNeNaM avakkamejjA? hatA, avkkmejjaa| se bhaMte ! jAva bAlapaMDiyavIriyattAe avakkamejjA ? goyamA! bAlavIriyattAe avakkamejjA, No paMDiyavIriyattAe avakkamejjA, siya bAlapaDiyavIriyattAe avakkamejjA / bhAvArtha :-prazna- he bhagavana! kata mohanIya karma jyAre udayamAM Ave che tyAre zuM jIvanuM apakramaNapatana thAya che? arthAtu uttama guNasthAnanI hIna guNasthAnamAM jAya che? uttara- gautama, a5bhe| 43 cha. prazna- he bhagavana ! mohanIya karmanA udaye te bAlavIryathI paMDitavIryathI ke bAlapaMDitavIryathI apakramaNa kare che? - uttara- he gautama ! te mohanIya karmanA udaye bAlavIryathI apakramaNa kare che. paMDita vIryathI apakramaNa karato nathI. kadAcit bAlapaMDita vIryathI apakramaNa kare che. | 4 jahA udiNNeNaM do AlAvagA tahA uvasaMteNa vi do AlAvagA bhANiyavvA; NavaraM-uvaTThAejjA paMDiyavIriyattAe, avakkamejjA, bAlapaMDiyavIriyattAe / bhAvArtha-jema udIrNa pada sAthe be AlApaka kahyA te ja rIte 'upazAMta' padanI sAthe paNa be AlApaka kahevA joIe. vizeSatA e che ke jIva mohanIya karmanA upazAMta thavA para paMDitavIryathI upasthAna(utthAna) kare che ane bAla paMDita vIryathI apakramaNa kare che. | 5 se bhaMte ! kiM AyAe avakkamai, aNAyAe avakkamai ? goyamA ! AyAe avakkamai, No aNAyAe avakkamai / bhAvArtha :-prazna- bhagavan ! | sAmAthI (svataH) a53bhe| 43 cha / manAtmAthI (52taH) apakramaNa kare che? uttara- he gautama! te AtmAthI apakramaNa kare che, anAtmAthI nahi. | 6 mohaNijjaM kammaM veemANe se kahameyaM bhaMte ! evaM ? goyamA ! puvviM se eyaM evaM royai, iyANiM se eyaM evaM No royai; evaM khalu eyaM evaM / Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 ] zrI bhagavatI sUtra-1 bhAvArtha - prazna- he bhagavan! mohanIya karmanuM vedana karato jIva A prakAre apakramaNa zA mATe kare che? uttara- he gautama ! pahelA tene A prakAre jina-kathina tattva para ruci hatI, have pachI (mohakarmanA udaye) te prakAranI ruci rahetI nathI. tethI te apakramaNa kare che. vivecana : A sUtromAM mohanIya karmanA udayamAM ane mohanIya karmanI upazama-upazAMta dazAmAM jIvanuM upasthAna ane avakramaNa kevI rIte thAya che te darzAvyuM che. upasthAnano artha - upasthAna eTale upara UThavuM, uparanA sthAna prApta karavA. mithyAtva mohanIyanA udayamAM jIva AdhyAtmika kSetre pragati karI zakato nathI. mithyAtvanA udayamAM upara UThavApaNuM zakya ja nathI. mithyAtvI jIva Atmika vikAsa bhale na karI zake paraMtu bhautika rIte, puNya yoge devaloka vagerenA sukha meLavavA rUpa vikAsa sAdhI zake che. paralokamAM navaraiveyaka parvatanI vaimAnika deva gatinI paNa prApti karI zake che. tethI ahIM upasthAna zabdathI paraloka saMbaMdhI kriyA-mRtyu samayanI kriyA tevo artha grahaNa karavAmAM Ave che arthAt paralokamAM devAdigati prApta karavA yogya anuSThAna, saMyamakriyA ke bAlatA vagere upasthAna zabdathI sUcita che. apakramaNano artha :- apakramaNa eTale nIce UtaravuM. uttama guNasthAnathI hInatUra guNasthAne AvavuM. cAritranI pradhAnatAnI apekSAe chaThTha ane chaThThAthI uparanA guNasthAna uttama kahevAya che ane prathama guNasthAnaka hInatara kahevAya che. avakramaNa zabda upasthAnathI virodhI dharAve che. jIva A upasthAna-urdhvagamana kriyA ane apakramaNa-patanakAraka kriyA, potAnA vIrya-zakti dvArA kare che. te kriyAno kartA jIva che ane je vIrya dvArA kriyA kare che, te vIryanA traNa prakAra che. trividha vIrya :- (1) bAlavIrya- mithyAtva mohanIya ane anaMtAnubaMdhInA udayavartI athavA apratyAkhyAnAvaraNIya kaSAya cAritra mohanIyanA udayavartI jIvonuM arthAt ekathI cAra guNasthAnavartI mithyAtvI, avirata samyagudaSTi jIvonuM vIrya, bAlavIrya kahevAya che. (2) paMDitavIrya- 6 thI 14 guNasthAna- vALA sarvavirati sAdhunuM vIrya paMDitavIrya kahevAya che. (3) bAla-paMDitavIryapratyAkhyAnAvaraNIya kaSAya caritra mohanIyanA udayavartI jIva arthAtu pAMcamAM guNasthAnavartI zrAvakonuM vIrya, bAlapaMDitavIrya kahevAya che. mohanIya karmanA udayamAM upasthAna kiyA saMbaMdhI vIrya :- mithyAtva mohanIya karmanA udayamAM upasthAna bAlavIryathI thAya che. mithyAtva mohanIyanA udayavALA jIvone eka bAlavIrya hoya che tethI upasthAna paNa eka bAlavIryathI thAya che arthAt te jIva, paraloka prApta thAya tevo puNya baMdha karAvatA anuSThAno bAlavIrya dvArA kare che. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 : uddezaka-4 109 mohanIyakarma dvArA grahaNa thatI vividha prakRtio :- mohanIya karmanI mukhya be prakRtio, darzana mohanIya ane cAritra mohanIya che ane te baMnenI uttara prakRtio ra8 che. mohanIya karma zabda dvArA A sarva prakRtinuM grahaNa thaI jAya paraMtu prasaMgAnusAra A sUtromAM 'mohanIya karma' zabdathI kyAMka mithyAtva mohanIya, kyAMka cAritra mohanIya ane kyAMka saMpUrNa mohanIya karmanuM grahaNa karavuM apekSita che. jema ke sUtrakAre mohanIya karmanA udayamAM bAlavIryathI upasthAna kahyuM che. mithyAtva mohanIyanA udayamAM jIvane bAlavIrya hoya che paraMtu cAritra mohanIyanI pratyAkhyAnAvaraNa vagere prakRtinA udayamAM bAlavIrya nathI. tethI jyAM bAlavIryathI utthAna kahyuM che tyAM mohanIya karma zabdathI mithyAtva mohanIya artha grahaNa karavo Avazyaka che. mohanIyanA udayamAM avakramaNa kriyA :- mohanIya karmanA udayamAM paMDitavIryavALA zramaNanuM bAlavIryathI ane bAlauMDanavIryathI avakramaNa thAya che. chaThThA guNasthAnavartI jIvane je samaye mithyAtva mohanIyano udaya thAya te samaye tenuM vIrya bAlavIrya thaI jAya ane te ja samaye jIva prathama guNasthAnane prApta thAya. tethI A apakramaNa vratamALe vRttir nA siddhAMtAnusAra bAlavIryathI thayuM kahevAya. chaThThA guNasthAnavartI jIvane je samaye pratyAkhyAnAvaraNIya kaSAya cAritra mohano udaya thAya te samaye tenuM paDitavIrya bAlaDitavIrya banI jAya ane jIva pAMcamA guNasthAnane prApta thAya. tethI A avakramaNa bAlapaMDita vIryathI thayuM kahevAya che. jIva chaThThA guNasthAnethI prathama guNasthAne Ave ke pAMcame Ave, A baMne avakramaNa che. chaThThA guNasthAne paDitavIrya che. chaTTethI prathama guNasthAne Ave tyAre bAlavIrya kahevAya ane te ja samayamAM avakramaNa thAya. kriyA, kALa ane niSThAkAla baMne eka samayamAM hoya che. tethI bAlavIryathI ja avakramaNa kahevAya. bAlapaMDita vIryathI avakramaNamAM paNa temaja samajavuM. vRttikAre A pramANe pAThAMtara darzAvyuM che- bAlavIriyattA5 no pakriyavIyittAp, no mAlakiya vIyittAr arthAt mohanIyanA udayamAM avakramaNa bAlavIryathI thAya che, pIDitavIrya ane bAlapaMDita-vIryathI thatuM nathI. A pAThamAM mohanIya karmanA udayamAM mithyAtva mohanIyane ja grahaNa karyuM che, cAritra mohanIyane nahIM. mohanIyakarmanI upazama dazAmAM upasthAna H- mohanIya karmane udayamAM na AvavA devuM, tenA hRdayane aTakAvI devo te upazama kahevAya che. saMpUrNa mohanIya karmanI upazama dazAmAM paMDita vIrya ja hoya che. agiyAramA guNasthAna ke mohanIyakarma saMpUrNarUpe upazAMta hoya che. A guNasthAne jo AyuSya pUrNa thAya to paralokamAM javA rUpa upasthAna thAya che. A upasthAna paMDitavIryathI ja thayuM kahevAya. mohanIya karmanI upazama dazAmAM avakramaNa :- mohanIya karmanI upazama dazAmAM avakramaNa bAla potavIryathI ja thAya che. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 108 ] zrI bhagavatI sUtra-1 - chaThThA guNasthAnathI agiyAramA guNasthAna sudhI saMyamanI avasthAo che, te avasthAmAM rahevAne ahIM apakramaNa kahyuM nathI. kAraNa ke sarva guNasthAnomAM paMDitavIrya che ane paMDita vIryathI apakramaNa thatuM nathI. tethI sUtramAM mohakarmanI upazama avasthAmAM arthAt apratyAkhyAnAvaraNIya karmanI upazAMta avasthAnI bAla paMDitavIryathI apakramaNa kahyuM che, te pAMcamA guNasthAnanI apekSAe apakramaNa che. prastuta sUtrono tAtparyArtha - sUtra na. 2-3-4 no saMkSipta Azaya A pramANe che. (1) mithyAtva mohanIyanA udayamAM bAlavIryathI upasthAna (2) mithyAtva mohanIyanA udayamAM bAlavIryathI ke bAlavIrya rUpe apakramaNa, pratyAkhyAnAvaraNIya cAritra mohanA udayamAM bAlapaMDita vIryathI ke bAlapaMDitavIrya rUpe apakramaNa (3) mohanIya karmanI upazama dazAmAM paMDitavIryathI upasthAna (4) apratyAkhyAnAvaraNIya kaSAya cAritra mohanIyanI upazamadazAmAM bAlapaMDitavIryathI ke bAlapaMDitavIrya rUpe apakramaNa thAya che. mAyApa:- A apakramaNa paNa svayaM AtmA dvArA ja thAya che. anya dvArA nahi. apakramaNa thayA pahelAM A jIvane jIvAdi nava tattvo para zraddhA hatI. "dharmanuM mUla ahiMsA che, jina-kathita vacana sarvathA satya che," A prakAre dharma prati tene ruci hatI paraMtu mithyAtvamohanIya karmanA udayane vaza thatAM tenI zraddhA viparIta thAya che ane pUrve rucikara lAgatI bAbato have arucikara lAge che tethI te samyagudaSTi maTIne mithyAtvI thAya che. sArAMza e che ke mithyAtva mohanIya karmano udaya te jIvanI aruci ane azraddhAnuM kAraNa bane che. tethI jInuM apakramaNa AtmataH = svataH (svayaMthI) thAya che. karma kSayathI ja mokSa :| 7 se NUNaM bhaMte ! Neraiyassa vA tirikkhajoNiyassa vA maNUsassa vA devassa vA je kaDe pAve kamme, patthi tassa aveyaittA mokkho ? haMtA, goyamA ! Neraiyassa vA, tirikkha-maNudevassa vA je kaDe pAve kamme, Natthi tassa aveiyattA mokkho / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai Neraiyassa vA jAva mokkho ? evaM khalu mae goyamA ! duvihe kamme paNNatte, taM jahA- paesakamme ya aNubhAgakamme ya, tattha NaM jaM taM paesakammaM taM NiyamA veei, tattha NaM jaM taM aNubhAgakammaM taM atthegaiyaM veei, atthegaiyaM No veei / NAyameyaM arahayA, suyameyaM arahayA, viNNAyameyaM arahayA- imaM kamma Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-4 _. 109 | ayaM jIve abbhovagamiyAe veyaNAe vedessai, imaM kammaM ayaM jIve uvakkamiyAe veyaNAe veissai / ahAkamma, ahANigaraNaM jahA jahA taM bhagavayA diTuMtahA tahA taM vippariNamiraIti / se teNaTeNaM goyamA ! Neraiyassa vA jAva mokkho| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM nAraka, tiryaMcayonika, manuSya ane deve je pApakarma karyA che tene bhogavyA vinA teno mokSa (chuTakAro) thato nathI? uttara- hA, gautama! nAraka, tiryata yonika, manuSya ane deve je pApakarma karyA che, tene bhogavyA vinA mokSa thato nathI. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke nAraka vageree je pApakarma karyA che, te bhogavyA vinA mokSa thato nathI ? uttara- he gautama ! meM be prakAranA karma kahyAM che arthAtu karmanA be prakAra che- pradezakarma ane anubhAgakarma. temAMthI je pradezakarma che te niyamA bhogavAya che ane je anubhAga karma che temAMthI keTalAka karmanuM vadana thAya che, keTalAkanuM vadana thatuM nathI. he gautama! te viSaya arihaMtone jJAta hoya che, smata hoya che ane vijJAta hoya che ke A jIva A karmane Abhyapagamika vedanAthI bhogavaze, A jIva A karmane aupakramika vedanAthI bhogavaze. jIve bAMdhelA karmAnusAra, nikaraNo-dezakALanI maryAdA anusAra ane je je prakAre sarvaze joyuM che, te te prakAre ja te karmo vipariNAma pAmaze. tethI e pramANe kahyuM che ke nAraka vagereno karmo bhogavyA vinA mokSa-chUTakAro nathI. vivecana : prastuta sUtromAM karmasiddhAMtanA mahattvanA praznonI vicAraNA karI che. karmanA siddhAMtano eka sAmAnya niyama che ke karelA karmo bhogavyA vinA chUTakAro nathI paraMtu A niyama sArvatrika athavA nirapekSa hoya to dharma puruSArthathI karmano baMdha kare che ane potAnA ja puruSArthathI mukta paNa thaI zake che. karmamAM parivartana paNa karI zake che. tethI ja uparokta satramAM jaNAvyuM che ke karmanA be prakAra che, pradeza karma ane anubhAga karma. pradeza karma avazya bhogavavA ja paDe che, jyAre anubhAga karmamAM sAdhaka potAnA puruSArthathI parivartana paNa karI zake che ane teno nAza paNa karI zake che. tenA traNa kAraNa che. (1) je karma maMda pariNAmathI bAMdhyA hoya (2) je karmanA udaya mATe bAhya-saMyoga anukULa na Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 | zrI bhagavatI sUtra-1 hoya yathA- anuttara vimAnamAM strIveda (3) viziSTa tapa- saMyamanI sAdhanAthI karma naSTa thAya che. vodi saMva naM tava bannakki I A traNa kAraNe jIva anubhAga karmone bhogavatA nathI athavA temAM parivartana kare che. pradeza karma - Atmapradezo sAthe eka meka thayelo karma pudgalono jaththo. anubhAga karma - karmono anubhavamAM Avato tIvra-maMdAdi rasa, arthAt sukha duHkha zAtA-azAtAnuM vedana. kata karmamAMthI keTalAMka karmo anubhAga pUrvaka vedAya che, keTalAka anubhAgapUrvaka vedAtA nathI. pradeza rUpe to sarva karma vedAya ja che. jema ke devagatimAM napuMsaka vedano abAdhAkALa pUrNa thatAM te udayamAM Ave che paraMtu te vipAkathI udayamAM AvI zakatuM nathI, te karma pradezodayathI ja udayamAM AvI AtmAthI chUTuM paDI jAya che. anubhAga karmanuM vedana be prakAre kare che. (1) aupakramikI vedanA :- AbAdhAkAla pUrNa thatAM je karma svayaM udayamAM Ave athavA udIraNA dvArA udayamAM Ave che. tenuM vedana ajJAnapUrvaka athavA anicchAe thAya che. te aupakramikI vedanA che. A prakAranuM vedanA sarva jIvone hoya che. (2) AbhyapagamikI vedanA:- svecchAthI jJAnapUrvaka karmaphalane bhogavavA. yathA- svecchAthI saMyamano svIkAra karIne bAvIsa parISahone sahana karavA, vividha prakAre tapa karavo, loca karavo ItyAdi AbhyapagamikI vedanA che. A prakAranuM vadana paMcendriya tiryaMca ane manuSyane ja hoya che. mahAnikAra:- nikaraNa eTale kAraNa. karma vipariNAma pAme arthAtu karmaphaLa Ape tenA je deza, kALa vagere kAraNo che te nikaraNa kahevAya che. deza-kALa vagerenI maryAdA anusAra karma vipariNAma pAme che. nAthAMne mahA - jIva kaI vedanAthI kyuM karma vedaze te arihaMtone jJAta che, smRta che. arihaMta bhagavAna sarvajJa che, tethI lokAlokanA bhAvo tene pratyakSa ja che. temane koIpaNa viSayamAM smRti ke ciMtananI AvazyakatA nathI. sUtramAM prayukta 'Rta' pada ciMtana arthamAM nathI. arihaMtanA jJAna sAthe smaraNanuM avyabhicArapaNe sAdezya che, te darzAvavA A pada prayukta thayuM che. - bhigavatI TIkAnuvAda pU. 13s] nA nA taM bhAva 6i - deza, kALa Adi maryAdA anusAra je karma. je rUpe bhogavavAnuM bhagavAne jANyuM hoya te karma, te rUpe pariNata thAya che. A kathana niyatine paNa svIkAre che. A rIte jainadarzananA pratyeka siddhAMta anekAMtika siddha thAya che. temaja pratyeka kAryanI siddhi mATe jainadarzana kALa, svabhAva, niyati, pUrvakRta karma ane puruSArtha pAMca samavAyano svIkAra kare che. karmamAM thanAruM parivartana ke kSaya vagere niyata che. tema chatAM parivartana ke nAza Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-4 _. [ 111] karavo te niyatine AdhIna nathI, te puruSArthane AdhIna che. A rIte A sUtramAM puruSArtha ane niyatino samanvaya che arthAtu puruSArthathI keTalAka karmamAM parivartana thAya che ane te parivartana ane puruSArtha sarvajJanA jJAnamAM jaNAya che. pudgalaskaMdha ane jIvanI saikAlika zAzvatatA : 8 esa NaM bhaMte ! poggale atItaM aNaMtaM, sAsayaM samayaM bhuvIti vattavvaM liyA ? haMtA goyamA ! esa NaM poggale atItaM aNataM sAsayaM samayaM bhuvIti vattavvaM siyA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM A pugala-paramANu anaMta, atIta zAzvatakAlamAM hatA. te pramANe kahI zakAya? uttara- hA, gautama ! A pudgala-paramANu, anaMta, atIta zAzvatakAlamAM hatA te pramANe kahI zakAya. 9 esa NaM bhaMte ! poggale paDuppaNaM sAsayaM samayaM bhavaIti vattavvaM siyA? hatA goyamA ! taM ceva uccAreyavvaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM A pudgala-paramANu vartamAna kAlamAM zAzvata che te pramANe kahI zakAya? uttara- hA, gautama ! e pramANe kahI zakAya. |10 esa NaM bhaMte ! poggale aNAgayaM aNaMtaM sAsayaM samayaM bhavissaIti vattavvaM siyA? haMtA goyamA ! taM ceva uccAreyavvaM / evaM khaMdheNa vi tiNNi aalaavgaa| eva jIveNa vi tiNNi AlAvagA bhANiyavvA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM A pudgala-paramANu anaMta, bhaviSyakAlamAM zAzvata raheze, te pramANe kahI zakAya? uttara- hA, gautama ! e pramANe kahI zakAya. A ja pramANe skaMdhanI sAthe paNa trikAla saMbaMdhI traNa AlApakanuM kathana karavuM joIe. A ja pramANe jIvanI sAthe paNa traNa AlApakanuM kathana karavuM joIe. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 | zrI bhagavatI sUtra-1 vivecana : ** prastuta sUtromAM pudgala ane jIvanI saikAlikatAnuM pratipAdana karyuM che. sUtramAM prayukta 'ponei' zabda paramANu yugala mATe prayukta che kAraNa ke sUtrakAre skaMdha viSayaka prazna pAchaLathI karyo che. A vaikAlikatA anaMta atIta ane anaMta anAgatakAla sAthe saMbaMdhita che, 'te prAtaHkAle hato. madhyAhna che ane sAMje haze.' A paNa saikAlikatA che. paraMtu ahIM te vivakSita nathI. tethI ahIM atIta ane anAgatakAla sAthe anaMta zabdano prayoga che. dravya vaikAlika zAzvata che. tenI paryAya alpakAlika athavA dIrghakAlika paNa pratIta thaI zake che paraMtu anaMtakAlika nathI. tethI ja dravya nirapekSa satya che ane paryAya sApekSa satya che. sat--satya te ja che, je saikAlika zAzvata che. astikAya prakaraNamAM pAMce astikAyanI saikAlikanuM nirUpaNa che. prastuta sUtramAM kevaLa jIva ane pudgala dravyanI saikAlikatAnuM kathana che. dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya te traNe dravyo sat che. paraMtu jIva ane pudgala dravyono sRSTigata parivartana sAthe sIdho saMbaMdha che. A be dravya sRSTinA mULa ghaTaka manAya che. tethI prastutamAM be dravyanuM kathana che. athavA jIva ane pugala A be ja dravyane mAnavAnI koI prAcIna paraMparA vizeSa pracalita haze tethI prastutamAM be dravyanuM kathana karyuM hoya te paNa saMbhavita che. vartamAnakAla zAzvataH-vartamAnakAla pratikSaNa bhUtakALamAM ane bhaviSyakAla pratikSaNa vartamAnamAM pariNata thaI rahyo che tema chatAM sAmAnyarUpe, eka samayarUpe vartamAnakAla sadaiva vidyamAna che. tethI tene zAzvata kahyo che. chadmastha manuSyanI mukti-niSedha :|11 chaumatthe NaM bhaMte ! maNusse atItaM aNataM sAsayaM samayaM kevaleNaM saMjameNaM, kevaleNaM saMvareNaM, kevaleNaM baMbhaceravAseNaM, kevalAhiM pavayaNamAIhiM sijjhisu bujhisu jAva savvadukkhANaM aMtaM kariMsu ? goyamA ! No iNaDhe samaDhe / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai taM ceva jAva aMtaM kareMsu ? goyamA! je kei aMtakarA aMtimasarIriyA vA savvadukkhANaM aMtaM kareMsu vA, ti vA, rastuti nA saLe te 3ppaNakhAna-valaNaparA, ara, nibaT, kevalI, bhavittA, tao pacchA sijhaMti, bujjhati, muccaMti, pariNivvAyaMti, savvadukkhANaM aMtaM kareMsu vA, kareMti vA, karissati vA; se teNaTeNaM goyamA ! jAva savvadukkhANaM aMtaM kareMsu / Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-4 _. 113 | bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! zuM anaMta atIta, zAzvatakAlamAM chadmastha manuSya kevaLa saMyamathI, kevaLa saMvarathI, kevaLa brahmacaryavAsathI ane kevaLa aSTa] pravacana mAtAnA pAlanathI siddha, buddha, mukta, parinivRtta thaI samasta duHkhono aMta karyo che? uttara- he gautama! te artha samartha nathI. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke pUrvokta chadmastha manuSyoe samasta du:khono aMta karyo nathI ? uttara- he gautama ! je koI manuSyo karmono aMta karanArA, caramazarIrI thayA che athavA samasta duHkhono aMta karyo che, aMta kare che ke aMta karaze; te sarva utpanna jJAnadarzanadhArI kevalajJAnI-kevaladarzanI, ahaMta, jina ane kevalI thaIne pazcAt siddha thayA che, buddha thayA che, mukta thayA che, parinirvANane prApta thAya che ane teoe samasta duHkhono aMta karyo hato, kare che ane karaze. he gautama! tethI A pramANe kahyuM che ke kevaLI bhagavAna ja samasta duHkhono aMta kare che. | 12 paDuppaNNe vi evaM ceva, NavaraM sijhaMti bhANiyavvaM / aNAgae vi evaM ceva, NavaraM sijjhissaMti bhANiyavvaM / jahA chaumattho tahA Ahohio vi, tahA paramohio vi; tiNNi tiNNi AlAvagA bhANiyavvA / bhAvArtha - vartamAnakAla paNa A ja pramANe jANavuM joIe. vizeSatA e che ke 'siddha thAya che' tema kathana karavuM. bhaviSyakALamAM paNa A ja pramANe jANavuM joIe. vizeSatA e che ke siddha thaze' tema kathana karavuM. je pramANe chadmasthanA viSayamAM kathana karyuM te ja pramANe Adhovadhika, paramAvadhinA viSayamAM paNa jANavuM joIe. temAM paNa traNa traNa AlApakanuM kathana karavuM joIe. kevalInI mukti :13 kevalI NaM bhaMte ! maNuse atItaM, aNaMtaM, sAsayaM samayaM jAva aMtaM kareMsu ? haMtA, sijjhisu jAva aMtaM kareMsu, ete tiNNi AlAvagA bhANiyavvA jahA chaumatthassa, NavaraM- sijjhisu sijhaMti sijjhissaMti / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! atIta, anaMta, zAzvatakAlamAM kevalI manuSya samasta duHkhano aMta karyo che? Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 114] zrI bhagavatI sUtra-1 uttara- hA, gautama ! te siddha thayA, buddha thayA, mukta thayA che, samasta duHkhono aMta karyo che. chadmasthanI jema ahIM paNa trikAla saMbaMdhI traNa AlApakanuM kathana karavuM joIe. vizeSatA e ke te siddha thayA che, thAya che ane thaze ema kahevuM. 14 se NUNaM bhaMte ! atItaM aNataM sAsayaM samayaM; paDuppaNNaM vA sAsayaM samayaM; aNAgayaM aNaMtaM vA sAsayaM samayaM je kei aMtakarA vA, aMtimasarIriyA vA, savvadukkhANaM aMtaM kareMsu vA, kareMti vA, karissaMti vA; savve te uppaNNaNANa- daMsaNadharA arahA jiNA kevalI bhavittA tao pacchA sijhaMti jAva aMtaM karissaMti vA ? haMtA goyamA ! atItaM aNaMtaM sAsayaM jAva aMtaM karissaMti vA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! anaMta zAzvata atItakALamAM, zAzvata vartamAnakALamAM ane anaMta zAzvata bhaviSyakAlamAM je aMtakaroe athavA carama zarIrI puruSoe samasta duHkhono aMta karyo che, kare che, athavA karaze, zuM te sarva utpanna jJAna-darzanadhArI, ahaMtu, jina ane kevalI thaIne tatu pazcAt siddha, buddha, mukta thayA che, tyAMthI samasta duHkhono aMta karaze? tyAM sudhInA prazna karavA joIe. uttara- hA, gautama! anaMta atIta, zAzvatakAlamAM te sarva duHkhono aMta karaze. | 15 se NUNaM bhaMte ! uppaNNaNANa-dasaNadhare arahA jiNe kevalI alamatthu tti vattavvaM siyA ? haMtA goyamA ! uppaNNaNANa-dasaNadhare arahA jiNe kevalI alamatthu tti vattavvaM siyA // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte // bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! te utpanna jJAna-darzanadhArI, ahaMtu, jina ane kevalI 'alamastu' arthAtu pUrNa che, te pramANe kahI zakAya? uttara- hA, gautama ! te utpanna jJAna-darzanadhArI, ahaMtu, jina ane kevalI alamastu arthAt pUrNa che. te pramANe kahI zakAya. he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che, he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che. vivecana : prastuta sUtromAM mokSagamana mATenI yogyatAnI vicAraNA karI che. manuSyanA be prakAra che. chadmastha ane kevaLI. chadha-AvaraNa. jene jJAna paranuM AvaraNa vidhamAna che tene chapastha kahevAya che ane jene Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 : uddezaka-4 115 jJAna paranuM AvaraNa zINa thaI gayuM che, tene kevaLI kahe che. chAsyanI mukti thatI nathI. kevaLI ja mukta thaI zake che. A prabhu mahAvIrano siddhAMta che. sAMkhya darzana ane bauddha darzanamAM muktine mATe jJAnanI AvazyakatAno koI niyama nathI. jenA rAgadveSa, kalezAdi athavA Azrava kSINa thaI gayA hoya, te vyakti kevaLI thayA vinA paNa mukta thaI zake che. A prakAranI dArzanika mAnyatAnA saMdarbhamAM uparokta prazna ane uttara mahattvapUrNa che. rAga dveSAdi Azravano kSaya thavAthI vyakti vItarAga banI zake che, paraMtu mukta thaI zakatA nathI, saMyama, saMvara, brahmacaryavAsa ke aSTa pravacanamAtAnI ArAdhanA te mokSanuM paraMparAkAraNa jarUra che. paraMtu sAkSAt kAraNa nathI. koIpaNa jIva kevaLI thayA vinA mukta thaI zakatA nathI. sAmAnya jJAnI to mukta na thAya paraMtu paramAvadhijJAnI paNa mukta thaI zakatA nathI. kevala H- vRttikAre 'kevala' zabdanA cAra artha kahyA che. sahAya nirapekSa, zuddha, paripUrNa ane asAdhAraNa. vizeSAvazyaka bhASyamAM teno 'anaMta' artha paNa karyo che. A sarva arthanI apekSAe kevalajJAnanuM svarUpa samajI zakAya che. kevaLajJAna :- (1) je jJAna sahAyanirapekSa che arthAt Indriya, mana ke anya koIpaNa paristhitinI apekSA vinA, svayaM ja traikAlika bhAvone jANe te kevaLajJAna. (2) je zuddha che te kevaLajJAna. temAM koIpaNa doSanI saMbhAvanA nathI. (3) je paripUrNa che te kevaLajJAna. (4) je asAdhAraNa che te kevaLajJAna. tenA jevuM anya jJAna nathI. (5) je anaMta che te kevaLajJAna. saMyama :- Indriya nigraha athavA 17 prakArano saMyama. brahmacaryavAsa :- teno eka artha che gurukulavAsa athavA pravrujita jIvanamAM rahevuM. zrI ThANAMga sUtranA bIjA sthAnamAM muni dharmanA svIkAra pachI brahmacaryavAsanuM kathana che. tethI teno artha muni jIvananI sAdhanA thayA che. daza prakAranA yatidharmamAM paNa teno ullekha che. A sarva prakAre vicAratAM teno artha kAmabhogathI virata thaIne, kAmoddIpaka vastuo tathA dazyono tyAga karIne, gurunI AjJAnuM pAlana karavuM, tene brahmacaryavAsa kahe che. vizeSamAM brahmamAM--AtmAmAM vasavuM te abrahmacaryavAsa. vyavahAra bhASAmAM brahmacaryanA pAlana sahana AtmabhAvamAM ramaNanA karavI. te brahmacarya vAsa. pravacana mAtA :- pAMca samiti ane traNa guptine aSTa pravacana mAtA kahe che. aMtakara : janma-maraNanI paraMparAno aMta karanAra. aMtima zarIrI--carama zarIrI - jenuM vartamAna zarIra ja tama zarIra che, vartamAna zarIra choDayA pachI - Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 zrI bhagavatI sUtra-1 je bIjuM zarIra prApta karavAnA nathI te carama zarIrI che. utpanna jJAnadarzanadhara H- utpannano artha utpanna thayeluM--Atmasamuttha. jeNe potAnA puruSArthathI karmano kSaya karIne, jJAna utpanna karyuM che, pragaTa karyuM che tene utpannajJAna darzanadhara kahe che. A vizeSaNathI 'anAdi muktAtmA' mAnanAranI mAnyatAnuM nirAkaraNa thaI jAya che. arhat :- je IndrAdi devo dvArA pUjanIya che. jinaH- rAgadveSAdi vikAro paNa jeNe vijaya prApta karyo che, tene jina kahe che. ThANAMga sUtramAM avadhijJAnI mana:paryavajJAnI ane kevaLajJAnI traNane jina kahyA che. temAMthI prathama be prakAranA jinano ahIM vyavaccheda karavA mATe kevaLI zabda prayoga che. tema ja chadmastha manuSyonI jema ja avadhijJAnI viSayaka bhinna praznottara paNa che. tethI prastuta prasaMgamAM kevaLI jinanuM ja grahaNa karyuM che. Adhovadhi :- parimita kSetra viSayaka avadhijJAnane athavA pa2mAvadhijJAnathI nyUna avadhijJAnane Adhovidha kahe che. paramAdhi :- - utkRSTa avadhijJAna, samasta rUpI dravyone viSaya kare che ane alokamAM paNa loka jeTalA asaMkhya khaMDa hoya to tene jANavAnI zakti dharAve, te paramAvadhijJAna che. te jJAna apratipAta che arthAt bhava paryaMta sAthe ja rahe che. dhAraNA paraMparAthI apratipAtino artha eka karAya che ke te paramAvadhi jJAnIno te ja bhavamAM mokSa nizcita che. paraMtu prastuta sUtrAnusAra te kevaLI thaIne ja mokSe jAya che. alamastu H- pUrNa. jeNe prApta karavA yogya sarva jJAnAdi guNa prApta karI lIdhA hoya, jene have kaMI ja prApta karavAnuM zeSa rahyuM na hoya te alamastu arthAt paripUrNa kahevAya che. || zataka-1/4 saMpUrNa // - Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-5 _. [ 117] zataka-1 : uddezaka-po saMkSipta sAra chaROCROR * A uddezakamAM covIsa daMDakanA jIvonA AvAsa ane 24 daMDakanA jIvomAM 10 dvArathI vicAraNA karI, temAM krodhopayukta Adi bhaMgasaMkhyAnuM nidarzana che. * 24 daMDakanA AvAsa - sAta narakamAM kramathI A pramANe narakAvAsa che- (1) trIsa lAkha (2) paccIsa lAkha (3) paMdara lAkha (4) dasa lAkha (5) traNa lAkha () eka lAkhamAM pAMca ochA (7) sAtamI narakamAM pAMca narakAvAsa che. * bhavanapati devonA AvAsa A pramANe che- (1) dakSiNamAM-asurakumAra-34 lAkha, (2) nAgakumAra-44 lAkha, (3) suvarNakumAra-38 lAkha, (4) vAyukumAra-50 lAkha, zeSa sarvanA 40-40 lAkha bhavanAvAsa che. (1) uttaramAM-asurakumAra-30 lAkha, (2) nAgakumAra-40 lAkha, (3) suvarNakumAra-34lAkha, (4) vAyukumAra-46 lAkha, zeSa sarvanA 36-36 lAkha bhavanAvAsa che. * pAMca sthAvara, traNa vikasendriya, tiryaca, manuSyanA AvAsa, vyaMtaranA nagarAvAsa ane jyotiSInAM vimAnAvAsa asaMkhya asaMkhya che. . * vaimAnika devalokamAM kramathI A pramANe vimAna saMkhyA che- (1) batrIsa lAkha (2) aThyAvIsa lAkha (3) bAra lAkha (4) ATha lAkha (5) cAra lAkha (6) pacAsa hajAra (7) cAlIsa hajAra (8) cha hajAra (9-10) cAra so (11-12) traNaso, nava raiveyakamAM traNa trikamAM kramazaH 111, 107 ane 100 vimAna che. pAMca anuttara vimAnamAM pAMca vimAna che. * 24 daMDakomAM (1) sthiti (2) avagAhanA (3) zarIra (4) saMghayaNa (5) saMsthAna (6) lezyA (7) daSTi (8) jJAna (9) yoga (10) upayoga. keTalA hoya te jIvAbhigama sUtranI prathama pratipattithI jANavAM. * sthiti sthAna - covIse daMDakamAM asaMkhya sthiti sthAna che arthAt nAraka, devamAM 10,000 varSa ane eka samaya adhika daza hajAra varSa ane be samaya adhika tema saMkhyAta-asaMkhyAta samaya adhikanA sthiti sthAna che ane utkRSTa 33 sAgaropama che. manuSya, tiryaMcamAM aMtarmuhUrta pachI samayAdhika sarva sthitio samajavI ane utkRSTa pota-potAnI sthiti anusAra jANavI. * jaghanya sthitinA nairayika zAzvata maLe che. eka samayAdhikathI saMkhyAta samayAdhika sudhInA nairayika Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 | zrI bhagavatI sUtra-1 kyAreka hoya che, kyAreka nathI hotA arthAtu azAzvata che. asaMkhya samayAdhikathI utkRSTa sthiti sudhInA nairayika zAzvata maLe che. cAra kaSAya krodhI, mAnI AdinI apekSAe zAzvata sthiti sthAnamAM eka krodha kaSAya zAzvata ane traNa kaSAya azAzvata hovAthI 27 bhaMga thAya che ane azAzvata sthiti sthAnamAM cAre kaSAya azAzvata hovAthI 80 bhaMga bane che. * sAta naraka, 10 bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI, vaimAnika, vikasendriya, tiryaMca paMcendriya ane manuSya te sarvamAM jaghanya sthiti pachInA saMkhyAta samayAdhika sudhInA sthiti sthAna azAzvata che. tethI temAM 80 bhaMga thAya che. devatAmAM cAra kaSAyonA bhaMga nArakInI jema che paraMtu bhaMga kathana krodhanA sthAne lobhanI pramukhatAthI che. audArika daMDakomAM azAzvata sthiti sthAnomAM 80 bhaMga ane zeSa badhA sthiti sthAnomAM abhaMga(eka bhaMga) ja thAya che. * pAMca sthAvaramAM jaghanyathI utkRSTa sudhInA sarva sthiti sthAna zAzvata che. tethI te cAra kaSAyonI apekSAe abhaMga(eka bhaMga) ja che. * manuSyamAM sarva jaghanya sthiti sthAna paNa azAzvata che. tethI temAM paNa 80 bhaMga thAya che. * A rIte nAraka ane devomAM zAzvata bolamAM 27 bhaMga, azAzvata bolamAM 80 bhaMga thAya che. audArikanA daza daMDakamAM zAzvata bolamAM abhaMga, ane azAzvata bolamAM 80 bhaMga thAya che. * avagAhanA sthAna - sarva daMDakomAM asaMkhya avagAhanA sthAna che. jemAM jaghanyathI laIne saMkhyAta pradezAdhika sudhInA avagAhanA sthAna azAzvata che. zeSa avagAhanA sthAna zAzvata che. pAMca sthAvaramAM sarva avagAhanA sthAna zAzvata che. * nArakI, devatAmAM zAzvata avagAhanA sthAnomAM 27 bhaMga thAya che. pAMca sthAvaramAM avagAhanA sthAnomAM (zAzvata hovAnA kAraNe)abhaMga che. zeSa audArika daMDakomAM azAzvata avagAhanA sthAnomAM 80 bhaMga che ane zAzvata sthAnomAM abhaMga che. * zarIra H- 24 daMDakamAM jene jeTalA zarIra che te sarva zAzvata che. kevaLa manuSyamAM AhAraka zarIra azAzvata che. nArakI devatAnA pratyeka zarIramAM kaSAyanA 27 bhaMga hoya che. audArika daMDakomAM pratyeka zarIramAM abhaMga(eka bhaMga) ja thAya che. manuSyanA AhAraka zarIramAM 80 bhaMga thAya che. * saMhanana - je daMDakamAM jeTalA jeTalA saMghayaNa che te badhA zAzvata che, tethI nArakI ane devatAmAM kaSAyanI apekSAe 27 bhaMga. zeSa sarvamAM abhaMga thAya che. * saMsthAna :- je daMDakamAM jeTalA saMsthAna che te sarva zAzvata che. tethI nArakI, devatAmAM kaSAyanI apekSAe 27 bhaMga ane zeSa sarvamAM abhaMga thAya che. kalezyA - je daMDakamAM jeTalI vezyA che, tenuM kathana karavuM. temAM pRthvI, pANI vanaspatimAM tejovezyA Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1H uddezaka-5 119 azAzvata che. zeSa baghI lezyAo zAzvata che. pRthvI, pANI vanaspatinI azAzvata vaizyAmAM 80 maMga kaSAyonA che. tenA sivAya vaikriya daMDakomAM 27 ane audArika daMDakomAM abhaMga(eka bhaMga) che. dRSTi - je daMDakomAM jeTalI daSTi che tenuM kathana karavuM. temAM mizradaSTi sarvatra(1- daMDakamAM) azAzvata che ane traNa vikalendriyamAM samyagdaSTi azAzvata che. azAzvatomAM 80 bhaMga thAya che. zeSa dRSTinA vaikriya daMDakamAM cAra kaSAyonAM 27 bhaMga thAya che ane audArika daDakomAM abhaMga thAya che. jJAna--ajJAna :- je daMDakamAM jeTalA jJAna-ajJAna che temAM vikalendriyamAM be jJAna azAzvata che. zeSa daMDakomAM jJAna ane ajJAna zAzvata che. manuSyamAM pAMce ya jJAna zAzvata che. azAzvata jJAnamAM cAra kapAyanA 80 bhaMga ane zAyata jJAnamAM pahelAnI jema vaikriya daMDakomAM 27 bhaMga ane dArika kImAM abhaMga che. * yoga-upayoga :- traNa yoga ane be upayogamAMthI jyAM jeTalA che te badhA zAzvata che. tethI vaikriya daMDakomAM cAra kaSAyanA 27 bhaMga ane audArika daMDakomAM "amaMga" che. // // // // // Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 O zataka-1 : uddezaka-5 AvAsa zrI bhagavatI sUtra-1 cha narakAvAsa saMkhyA : 1 kai NaM bhaMte ! puDhavIo paNNattAo ? gomA ! satta puDhavIo paNNattAo, taM jahA - rayaNappabhA jAva tamatamA / imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe puDhavIe kai NirayAvAsasayasahassA paNNattA? goyamA ! tIsaM NirayAvAsasayasahassA paNNattA / tIsA ya paNNavIsA, paNNarasa daseva ya sayasahassA / tiNNegaM paMcUNaM, paMceva aNuttarA NirayA // bhAvArtha: prazna- he bhagavan ! adholokamAM keTalI pRthvIo narakabhUmio kahI che ? uttara- goyamA ! sAta pRthvIo che, te A pramANe che- ratnaprabhAthI tamastamaHprabhA paryaMtanI. prazna- he bhagavan ! A ratnaprabhA pRthvImAM keTalA lAkha narakAvAsa nArayikanA AvAsa] kahyA che? uttara- he gautama ! A ratnaprabhA pRthvImAM trIsa lAkha narakAvAsa kahyA che. sAte narakanA narakAvAsonI saMkhyA gAthAnusAra A pramANe che- prathama narakamAM 30 lAkha narakAvAsa, bIjI narakamAM 25 lAkha, trIjI narakamAM 15 lAkha, cothI narakamAM 10 lAkha, pAMcamI narakamAM 3 lAkha, chaThThI narakamAM pAMca nyUna eka lAkha ane sAtamI narakamAM pAMca narakAvAsa che. sAte narakanA kula 84 lAkha narakAvAsa che. vivecana : prastuta sUtramAM sAta narakanA nAmanuM kathana che. vAstavamAM te sAta tenA gotra che paraMtu nAma rUpe prayukta thayA che. sAte narakanA sUtra kathita nAma guNaniSpanna che. jema ke- (1) ratnaprabhA pRthvImAM narakAvAsone choDI sarvatra prAyaH IndranIla vagere ratnanI prabhA paDe che. tethI tene ratnaprabhA kahe che (2) zarkarA-kAMkarAnI pradhAnatA jyAM che, tene zarkarAprabhA kahe che. (3) vAlukA-retInI pradhAnatA jyAM che, tene vAlukAprabhA kahe che. (4) paMka-kIcaDanI pradhAnatA jyAM che, tene paMkaprabhA kahe che. (5) dhUma-dhUmADAnI Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-5 _. [ 121 ] pradhAnatA jyAM che, tene dhUmaprabhA kahe che. (6) tamaH-aMdhakAranI pradhAnatA che, tene tamaHprabhA kahe che. (7) tamastamA-atyaMta gADhatama aMdhakAra jyAM hoya, tene tamastamaprabhA kahe che. nArakonA rahevAnA sthAnane narakAvAsa kahe che. dareka narakanA pAthaDA-prastaramAM narakAvAsa hoya che. te narakavAsonI saMkhyA sUtronusAra jANavI. asurakumAronA AvAsa :| 2 kevaiyA NaM bhaMte ! asurakumArAvAsasayasahassA paNNattA? evaM causaTThI asurANaM, caurAsII ya hoi NAgANaM / bAvattari suvaNNANaM, vAukumArANa chaNNauI // dIva-disA-udahINaM, vijjukumAriMda thaNiyamaggINaM / chaNhaM pi juyalayANaM, chAvattarimo sayasahassA // bhAvArtha - prazna- bhagavan! asurakumAranA keTalA lAkha AvAso che? uttara- he gautama ! te A pramANe che- asurakumAranA 64 lAkha, nAgakumAranA 84 lAkha, suvarNakumAranA 72 lAkha, vAyukumAranA 96 lAkha ane dvIpakumArathI svanita kumAra sudhI aMtima chamAM pratyekanA 76 lAkha AvAsa che. vivecana : bhavanapatinA AvAsa prathama narakamAM che. prathama narakamAM 13 pAthaDAnI vacce 12 AMtarA che. temAM uparanA be AMtarAne choDIne zeSa dasa AMtarAmAM dasa bhavapatinA bhavana che. bhavanapati deva meru parvatathI dakSiNa ane uttara dizAmAM rahe che. tethI te baMne dizAmAM tenA AvAsa che. AvAsanI saMkhyA sUtrAnusAra jANavI. 7,72,00000 (sAta karoDa boMtera lAkha) bhavanapatinA kula bhavana che. bhavanapati devonA AvAsa dakSiNa dizAmAM | uttara dizAmAM asurakumAranA nAgakumAranA suvarNakumAranA vAyukumAranA dvIpakumArathI svanitakumAra sudhI pratyekanA 64 lAkha 84 lAkha 72 lAkha 96 lAkha 76 lAkha 7,72,00,000 34 lAkha 44 lAkha 38 lAkha 50 lAkha 40 lAkha 30 lAkha 40 lAkha 34 lAkha 46 lAkha 36 lAkha Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 zrI bhagavatI sUtra-1 pRthvIkAyathI jyotiSI sudhInA AvAsa : 3 kevaiyA NaM bhaMte ! puDhavikkAiyAvAsa sayasahassA paNNattA ? goyamA ! asaMkhejjA puDhavikkAiyAvAsa sayasahassA paNNattA jAva asaMkhijjA joisiyavimANAvAsa sayasahassA paNNattA / bhAvArtha :-prazna- he bhagavan ! pRthvIkAyika jIvonA keTalA lAkha AvAsa kahyA che. ? uttara- he gautama ! pRthvIkAyika jIvonA asaMkhyAta lAkha AvAsa kahyA che. te ja pramANe jyotiSI devo paryaMta asaMkhyAta lAkha vimAnavAsa kahyA che. vivecana : pRthvIkAya, apkAya, tejaskAya, vAyukAya, vanaspatikAya, traNa vikalendriya, tiryaMca paMcendriya ane manuSyonA asaMkhyAta lAkha AvAsa che. vANavyaMtara- ratnaprabhA pRthvInI uparanI 1000 yojananI bhUmimAM vANavyaMtara devo rahe che. te madhyalokamAM che. tenA paNa asaMkhyAta lAkha AvAsa(nagara) che. jyotiSI devo- samatala pRthvIthI upara 780 yojanathI 900 yojana paryaMta arthAt 110 yojanamAM jyotiSI devonA vimAno che. te paNa madhyalokamAM che. tenA paNa asaMkhyAta lAkha AvAsa (vimAna) che. vaimAnika devonI vimAna saMkhyA : 4 sohamme NaM bhaMte ! kappe kevaiyA vimANAvasasayahassA paNNattA ? evaMbattIsaTThAvIsA, bArasa aTTha cauro sayasahassA, paNa cattAlIsA, chacca sahassA sahassAre / ANaya pANayakappe, cattAri samayA AraNaccue tiNNi, satta vimANasayAiM, causu vi eesu kappesu / ekkArasuttaraM heTThimesu, sattuttaraM sayaM ca majjhimae, sayamegaM uvarimae, paMceva aNuttaravimANA / bhAvArtha :-prazna- he bhagavan ! saudharma kalpamAM keTalA vimAnavAsa kahyA che ? uttara- he gautama ! saudharmakalpamAM 32 lAkha, IzAnakalpamAM 28 lAkha, sanatkumArakalpamAM 12 lAkha, mAhendrakalpamAM Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-5 _. 123 | 8 lAkha, brahmalokakalpamAM 4 lAkha, lAntakakalpamAM 50 hajAra, mahAzukrakalpamAM 40 hajAra, sahasAra kalpamAM 6 hajAra, ANata-prANatakalpamAM 400, AraNa-azrutakalpamAM 300, abastana raiveyakatrikamAM 111, madhyama greveyakatrikamAM 107, uparistana raiveyakatrikamAM 100, aNuttara vimAnamAM 5, sarva maLIne kula 84,97,023 (coryAsI lAkha, sattANu hajAra, trevIsa) vaimAnika devonA vimAnAvAsa che. vivecana : udhdha lokamAM bAra devaloka, nava raiveyaka, pAMca anuttara vimAna che. temAM eka eka devalokanA vimAnanI saMkhyA sutrapAThathI spaSTa che. temAM vaimAnika jAtinA devo rahe che. covIsa daMDaka para dasa dvAra :5 puDhavI TThii ogAhaNa, sarIra saMghayaNameva saMThANe / lessA diTThI NANe, joguvaoge ya dasa TThANA / bhAvArtha :- puthvInarakabhUmi Adi AvAsomAM sthita jIvonI (1) sthiti (2) avagAhanA (3) zarIra (4) saMhanana (5) saMsthAna (6) vezyA (7) daSTi (8) jJAna (9) yoga (10) upayoga. A daza sthAno para vicAraNA karI che. ratnaprabhA narakamAM sthiti dvAra ane saMga saMkhyA :| 6 imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe puDhavIe tIsAe NirayAvAsasayasahassesu egamegaMsi NirayAvAsaMsi raiyANaM kevaiyA ThiiTThANA paNNattA ? goyamA! asaMkhejjA ThiiTThANA paNNattA, taM jahA- jahaNiyA ThiI, samayAhiyA jahaNiyA ThiI, dusamayAhiyA jAva asaMkhejjasamayAhiyA jahaNiyA ThiI / tappAuggukkosiyA ThiI / bhAvArthaH- prazna- he bhagavan! A ratnaprabhA pRthvInA trIsa lAkha narakAvAsomAM eka eka narakAvAsamAM rahetA nAraka jIvonA keTalA sthiti sthAna kahyA che? arthAt eka-eka narakAvAsanA nArakonI sthiti keTalA prakAranI che? uttara- he gautama, tenA sthiti asaMkhya che, te A pramANe che- jaghanya sthiti daza hajAra varSanI che. eka samaya adhika jaghanya sthiti, be samaya adhika jaghanya sthiti, asaMkhyAta samaya adhika jaghanya sthiti temaja utkRSTa sthiti paryaMta asaMkhya sthiti sthAna thAya che. |7 imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe puDhavIe tIsAe NirayAvAsasayasahassesu Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 124 zrI bhagavatI sUtra-1 egamegasi NirayAvAsaMsi jahaNiyAe ThiIe vaTTamANA NeraiyA kiM kohovauttA, mANovauttA, mAyovauttA, lobhovauttA? goyamA ! savve vi tAva hojjA kohovauttA // 1 // ahavA kohovauttA ya, mANovautte ya / ahavA kohovauttA ya, mANovauttA ya / ahavA kohovauttA ya mAyovautte ya / ahavA kohovauttA ya, mAyovauttA yA ahavA kohovauttA ya, lobhovautte ya / ahavA kohovauttA ya, lobhovauttA // 6 // ahavA kohovauttA ya, mANovautte ya, mAyovautte ya / kohovauttA ya, mANovautte ya, mAyovauttA ya / kohovauttA ya, mANovauttA ya, mAyovautte ya / kohovauttA ya, mANovauttA ya, mAyovauttA ya // 4 // evaM kohamANalobheNa vi caubhaMgA // 8 // evaM kohamAyAlobheNa vi cubhNgaa| evaM 12 / pacchA mANeNa, mAyAe, lobheNa ya koho bhiyvvo| te kohaM amucaMtA aTTha bhaMgA / evaM sattAvIsa bhagA NeyavvA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! A ratnaprabhA pRthvInA trIsa lAkha narakAvAsomAMthI eka eka narakAvAsamAM jaghanya sthitimAM vartamAna nAraka zuM krodhopayukta che, mAnopayukta che, mAyopayukta che athavA lobhopayukta che? uttara- he gautama ! kyAreka te sarva krodhopayukta hoya che. (A asaMyogIno eka bhaMga che.) zisaMyogAna - (1) ane oghI, memAnI (2) ane lodhI, ane bhAnI (3) ane| audhI, bhAyI (4) aneodhI, anebhAyI (5) aneodhI, somI (6) sane oghI, ane| somI. nisaMyogInA :- (1) ane oghI, bhAnI, meDamAthI (2) ane oghI, bhAnI, sane bhAyI (3) ane oghI, ane bhAnI, meDa bhAyI (4) ane oghI, sane bhAnI, sane bhAyI (04-mAna- mAyAnA yAra maMga). (5) mane oghI, meM mAnI, meM lobhI (5) ane oghI, meM mAnI, bhane somI (7) aneodhI, anebhAnI, lobhI (8) aneodhI, anemAnI, anesomI (odha-bhAna-domanA yAra bhaMga). Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1: uddezaka-5. 125 | | (9) aneka krodhI, eka mAyI, eka lobhI (10) aneka krodhI, eka mAyI, aneka lobhI (11) aneka krodhI, aneka mAyI, eka lobhI (12) aneka krodhI, aneka mAyI, aneka lobhI (krodha-mAyA-lobhanA cAra cAra baMga). catuHsaMyogInA ATha bhaMga :- tyAra pachI krodha sAthe mAna, mAyA, lobhanI bhajanA karavI joIe. krodhane choDyA vinA (krodha sAthe) catuHsaMyogInA ATha bhaMga kahavA. joIe (1) aneka krodhI, eka mAnI, eka mAyI, eka lobhI (2) aneka krodhI, eka mAnI, eka mAyI, aneka lobhI (3) aneka krodhI, eka mAnI, aneka mAyI, eka lobhI (4) aneka krodhI, eka mAnI, aneka mAyI, aneka lobhI (5) aneka krodhI, aneka mAnI, eka mAyI, eka lobhI (6) aneka krodhI, aneka mAnI, eka mAyI, aneka lobhI (7) aneka krodhI, aneka mAnI, aneka mAyI, eka lobhI (8) aneka krodhI, aneka mAnI, aneka mAyI, aneka lobhI. A rIte krodhane nahIM choDatA kula 27 bhaMga thAya che. [1+6+12+Ta = 27]. 8 imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe puDhavIe tIsAe NirayAvAsasayasahassesu egamegasi NirayAvAsaMsi samayAhiyAe jahaNNaTThiIe vaTTamANA NeraiyA kiM kohovauttA, mANovauttA, mAyovauttA, lobhovauttA? goyamA ! kohovautte ya, mANovautte ya, mAyovautte ya, lobhovautte ya / kohovauttA ya, mANovauttA ya, mAyovauttA ya, lobhovauttA ya // 8 // __ahavA kohovautte ya, mANovautte ya / ahavA kohovautte ya, mANovauttA y| evaM asIi bhaMgA NeyavvA / evaM jAva saMkhejjasamAhiyAe ThiIe / asaMkhejjasamayAhiyAe ThiIe, tappAuggukkosiyAe ThiIe sattAvIsaM bhaMgA bhANiyavvA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! A ratnaprabhA pRthvInA trIsa lAkha narakAvAsomAM eka samaya adhika jaghanya sthitimAM vartamAna nAraka zuM krodhopayukta, mAnopayukta, mAyopayukta ke lobhopayukta che? uttara- he gautama! (1) eka krodhI, (2) eka mAnI, (3) eka mAyI (4) eka lobhI (5) aneka krodhI (6) aneka mAnI (7) aneka mAthI (8) aneka lobhI(A asaMyogI ATha bhaMga). athavA eka krodhI, eka mAnI; eka krodhI, aneka mAnI vagere (ddhika saMyogI Adi) 80 bhaMga jANavA. A ja pramANe saMkhyAta samaya adhika jaghanya sthiti sudhI 80 bhaMga jANavA. asaMkhyAta samaya adhika jaghanya sthitithI laI tene yogya (prathama narakanI) utkRSTa sthiti sthAna paryata 27 bhaMga jANavA. vivecana : prastuta traNa sUtramAM saMgrahaNI gAthAnusAra ratnaprabhA pRthvInA nArakonA jaghanya, madhyama ane Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 | zrI bhagavatI sUtra-1 utkRSTa sthiti sthAnonI apekSAe krodhopayuktAdi vividha vikalpa prastuta karyA che. sthiti sthAno:- pratyeka narakAvAsamAM rahetA nArakonA sthiti sthAna bhinna bhinna che. koI nArakanI jaghanya, koI nArakanI madhyama aneka koI nArakanI utkRSTa sthiti hoya che. ratnaprA pRthvInA prathama prataramAM nArakonI jaghanya sthiti daza hajAra varSa aneka utkRSTa sthiti 90 hajAra varSanI che. jaghanya ane utkRSTanI vaccenI sthiti madhyama che. madhyama sthiti, jaghanya ane utkRSTanI jema eka prakAranI nathI. jaghanya sthitithI eka samaya adhika, be, traNa samaya adhikathI saMkhyAta ke asaMkhyAta samayanI adhika sthiti paNa madhyama sthiti che. Ama madhyama sthitinA aneka vikalpa thAya che. A pramANe sthitisthAno asaMkhyAta samaya:- kAlano sukSmatama aMza, je niraMza hoya, jeno anya aMza saMbhava nathI, tene jaina siddhAMtAnusAra 'samaya' kahe che. 27-bhaMga :- mULapATha ane bhAvArthathI spaSTa che. 80-bhaMga - eka samayAdhika jaghanya sthitivALA nArakomAM eMsI bhaMga A pramANe thAya che. asaMyogInA ATha bhaMga, cAra bhaMga eka vacana AzrI ane cAra bhaMga bahuvacana AzrI] dvi saMyogInA 24 bhaMga, trika saMyogInA 3ra bhaMga, catuHsaMyogInA 16 bhaMga, kula 8+24+3+16 = 80 eMsI bhaMga thAya che. asaMyogInA ATha bhaMga - (1) eka krodhI (2) eka mAnI (3) eka mAyI (4) eka lobhI (5) aneka krodhI (6) aneka mAnI (7) aneka mAthI (8) aneka lobhI. hika saMyogI 24 bhaMga :(1) eka krodhI, eka mAnI (2) eka krodhI, aneka mAnI (3) aneka krodhI, eka mAnI (4) aneka krodhI, aneka mAnI (5) eka krodhI, eka mAyI (6) eka krodhI, aneka mAthI (7) aneka krodhI, aneka lobhI (8) aneka krodhI, aneka mAnavI (9) eka krodhI, eka lobhI (10) eka krodhI, aneka lobhI (11) aneka krodhI, eka lobhI (12) aneka krodhI, aneka lobhI (13) eka mAnI, eka mAyI (14) eka mAnI, aneka mAyI (15) aneka mAyI, eka mAyI (16) aneka mAnI, aneka mAyI (17) eka mAnI, eka lobhI (18) eka mAnI, aneka lobhI (19) aneka mAnI, eka lobhI (20) aneka mAnI, aneka lobhI (ra1) eka mAyI, eka lobhI (rara) eka mAyI, aneka lobhI (23) aneka mAyI, eka lobhI (24) aneka mAyI, aneka lobhI. trikasaMyogI-3ra bhaMga - (1) eka krodhI, eka mAnI, eka mAyI (2) eka krodhI, eka mAnI, aneka mAyI Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1: uddezaka-5 . 127 | (3) eka krodhI, aneka mAnI, eka mAyI (4) eka krodhI, aneka mAnI, aneka mAyI (5) aneka krodhI, eka mAnI, eka mAyI (6) aneka krodhI, eka mAnI, aneka mAyI (7) aneka krodhI, aneka mAnI, eka mAyI (8) aneka krodhI, aneka mAnI, aneka mAyI. A rIte krodha-mAna-mAyAnA saMyogathI ATha bhaMga bane che. te ja rIte krodha-mAna-lobhanA saMyogathI 8 bhaMga, krodha-mAyA-lobhanA saMyogathI-8 bhaMga, mAna-mAyA-lobhanA saMyogathI-8 bhaMga kula trika saMyogInA 3ra bhaMga bane che. cata saMyogInA 16 bhaMga - (1) eka krodhI, eka mAnI, eka mAyI, eka lobhI (2) eka krodhI, eka mAnI, eka mAyI, aneka lobhI (3) eka krodhI, eka mAnI, aneka mAyI, eka lobhI (4) eka krodhI, eka mAnI, aneka mAyI, aneka lobhI (5) eka krodhI, aneka mAnI, eka mAyI, eka lobhI (6) eka krodhI, aneka mAnI, eka mAyI, aneka lobhI (7) eka krodhI, aneka mAnI, aneka mAyI, eka lobhI (8) eka krodhI, aneka mAnI, aneka mAyI, aneka lobhI. A rIte krodhane eka vacanamAM rAkhI 8 bhaMga thayA te ja rIte krodhane bahuvacanamAM rAkhIne paNa ATha bhaMga thAya che. tethI catuHsaMyogInA 16 bhaMga thAya che. nArakomAM kyAM keTalA bhaMga :- pratyeka naraka jaghanya sthitivALA nArako haMmezA hoya ja che. temAM aneka nairayika krodhopayukta hoya ja che. [kAraNa ke nairayikomAM krodha kaSAya vizeSa che.] tethI temAM mUla pAThokta 27 bhaMga krodha bahuvacanAtta yukta thAya che. jaghanya sthitithI eka samaya adhikathI laIne saMkhyAta samaya adhika sudhI madhyama sthitivALA nArakomAM pUrvokta esI bhaMga thAya che. kAraNa ke te bola azAzvata che arthAta A sthitivALA nArako kadAzti hoya, kadAcit na paNa hoya. asaMkhyAta samaya adhika sthitithI utkRSTa sthiti parvatanA nArakomAM pUrvokta krodha bahuvacanAMtanA 27 bhaMga thAya che. A sthitivALA nArako sadA zAzvata hoya che. A rIte nAraka ane devomAM je je sthAnomAM sattAnI apekSAe viraha na hoya tyAM ra7 bhaMga, je sthAnomAM viraha hoya tyAM 80 bhaMga thAya che. audArikanA daza daMDakomAM je bola niraMtara prApta thAya che. tyAM abhaMga ane niraMtara prApta na hoya tyAM 80 bhaMga thAya che. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 128] zrI bhagavatI sUtra-1 avagAhanA dvAra ane bhaMga saMkhyA :| 9 imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe puDhavIe tIsAe NirayAvAsasayasahassesu egamegasi NirayAvAsasi NeraiyANaM kevaiyA ogAhaNAThANA paNNattA ? goyamA ! asaMkhejjA ogAhaNAThANA paNNattA, taM jahA- jahaNiyA ogAhaNA, paesAhiyA jahaNiyA ogAhaNA, duppaesAhiyA jahaNiyA ogAhaNA jAva asaMkhijja paesAhiyA jahaNNiyA ogAhaNA / tappAuggukkosiyA ogaahnnaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! AratnaprabhA pRthvInA trIsa lAkha narakAvAsomAM eka, eka narakAvAsamAM rahetA nArakonA avagAhanA sthAna keTalAM che ? uttara- he gautama ! tenA avagAhanA sthAna asaMkhya che. te A pramANe che. jaghanya avagAhanA aMgulano asaMkhyAtamo bhAga. eka pradeza adhika jaghanya avagAhanA, dvidezAdhika jaghanya avagAhanA temaja asaMkhya pradezAdhika jaghanya avagahanA ane tadyogya utkRSTa avagAhanAjei narakAvAsane yogya je utkRSTa avagAhanA hoya te]. | 10 imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe puDhavIe tIsAe NirayAvAsasayasahassesu egamegasi NirayAvAsaMsi jahaNiyAe ogAhaNAe vaTTamANA NeraiyA kiM kohovauttA pucchA ? goyamA ! asIibhaMgA bhANiyavvA jAvasaMkhijjapaesAhiyA jahaNiyA ogAhaNA asakhejjapaesAhiyAe jahaNiyAe ogAhaNAe vaTTamANANaM,tappauggukko-siyAe ogAhaNAe vaTTamANANaM NeraiyANaM dosu vi sattAvisaM bhNgaa|| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! A ratnaprabhA pRthvInA trIsa lAkha narakAvAsamAMthI eka eka narakAvAsamAM jaghanya avagAhanAyukta nArako zuM krodhopayukta che, mAnopayukta che, mAyopayukta che athavA lobhopayukta che? uttara- he gautama ! jaghanya avagAhanA yukta nArakomAM esI bhaMga, jaghanya avagAhanAthI eka pradezAdhika temaja saMkhyAta pradeza adhika nArakomAM paNa eMsI bhaMga thAya che. jaghanya avagAhanAthI asaMkhyAta pradeza adhika nArako ane tadrasthAna yogya utkRSTa avagAhanA yukta nArakomAM 27 bhaMga thAya che. vivecana : prastuta be sUtramAM nArakonA avagAhanA sthAna tathA krodhAdinI apekSAe bhaMga saMkhyAnuM nirUpaNa Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1: uddezaka-5 129 | karyuM che. avagAhanA sthAna :- (1) jIva jemAM sthita thAya che, avagAhanA karIne rahe che, te avagAhanA che arthAt je jIvanuM jeTaluM lAMbu pahoLu zarIra hoya te tenI avagAhanA che (2) jIva je kSetramAM, jeTalA AkAza pradezone rokIne rahe che, tenA te AdhArabhUta kSetrane paNa avagAhanA kahe che. te avagAhanAnA je sthAna-pradezonI vRddhi rUpe vibhAga thAya te avagAhanA sthAna kahevAya che. sarva nArakonI jaghanya avagAhanA aMgulano asaMkhyAtamo bhAga che ane utkRSTa avagAhanA A pramANe che- (1) ratnaprabhA narakanI 7 dhanuSya, 3 hAtha, 6 aMgula, (2) zarkarA prabhAnI 15 dhanuSya, 2 hAtha, 12 aMgula (3) vAlukA prabhAnI 31 dhanuSya, 1 hAtha, (4) paMka prabhAnI 2 dhanuSya, 2 hAtha, (5) dhUma prabhAnI 125 dhanuSya, (6) tamaHprabhAnI 250 dhanuSya, (7) tamastamaH prabhAnI 500 dhanuSyanI che. jaghanya sthiti ane jaghanya avagAhanAnA bhaMgomAM aMtara zA mATe ? :- ratnaprabhA nArakImAM jaghanya sthiti 10,000 varSanI che. te sthitivALA jIva svabhAvathI sadA zAzvata hoya che. tethI jaghanya sthitimAM 27 bhaMga kahyA che. nArakImAM jaghanya avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI hoya che. te avagAhanA nArakInA janma samaye hoya che. aMtamuhUrta pachI nArakInI paripUrNa avagAhanA thaI jAya che. mATe jaghanya avagAhanAvALA sadA zAzvata rahetA nathI. virahakAlamAM teno abhAva hoya che. tethI temAM 80 bhaMga kahyA che. eka pradezAdhika temaja saMkhyAta pradezAdhika avagAhanAvALA nArakI jIva paNa azAzvata che. temAM paNa 80 bhaMga thAya che. asaMkhyAta pradezAdhika avagAhanAvALA nArakI be prakAranA che- aparyAptA ane paryAptA. temAM aparyAptAmAM 80 bhaMga hoya ane paryAptAmAM 27 bhaMga hoya paraMtu te baMne maLIne asaMkhyAta pradezAdhikano bola eka ja hovAthI te bolane zAzvata kahevAya. tethI temAM 27 bhaMga kahyA che. ' arthAtu je sthAnamAM ekathI adhika jIvo haMmezAM prApta thatA te sthAnamAM 27 bhaMga ane je sthAnamAM jIvo haMmezAM prApta na paNa thatA hoya, kadAcitu temAM virahanI saMbhAvanA hoya te sthAnamAM 80 bhaMga thAya che. zarIra dvAra ane bhaMga saMkhyA :11 imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe jAva egamegasi NirayAvAsaMsi raiyANaM Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 130 ] | zrI bhagavatI sUtra-1 zrI bhaga kai sarIrayA paNNattA? goyamA ! tiNNi sarIrayA paNNattA / taM jahA- veuvvie, teyae, kammae / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! A ratnaprabhA pRthvInA trIsa lAkha narakAvAsomAMthI eka eka narakAvAsamAM rahetA nAraka jIvone keTalA zarIra hoya che? uttara- he gautama! tene traNa zarIra hoya che, te A pramANe che- vaikriya, taijasa ane kArmaNa. | 12 imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe jAva veuvviyasarIre vaTTamANA NeraiyA vi zrophovattA, pucchA ? goyamA ! sattAvIsaM bhaMgA bhANiyavvA / eeNaM gameNaM tiNNi sarIrA mALiyavyA bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! A ratnaprabhA pRthvInA trIsa lAkha narakAvAsomAMthI eka eka narakAvAsamAM rahetA vaikriya zarIrI nAraka zuM krodhopayukta che ? mAnopayukta, mAyopayukta athavA lobhopayukta che?] uttara- he gautama ! tenA krodhopayukta Adi 27 bhaMganuM kathana karavuM joIe. e ja pramANe traNe zarIranA saMbaMdhamAM 27-27 bhaMganuM kathana karavuM. vivecana : nArakone vaikriya tejasa ane kArmaNa traNa zarIra hoya che. traNe zarIra zAzvata hoya che. tethI traNemAM eka sarakhA 27 bhaMganA AlApakanuM kathana karyuM che. nArako be prakAranA hoya che. vigraha gativALA ane avigrahagativALA.vigrahagativALA nArakonA taijasa kArmaNa zarIra azAzvata hoya che. paraMtu A prakaraNamAM vigrahagati ke avigrahagativALA nArakonI vivakSA karyA vinA ratnaprabhAnA nArako viSayaka samuccaya praznottara che. te ja rIte nAraka ke deva viSayaka praznottaramAM samuccaya kathana hovAthI koIpaNa sthAnamAM vigraha gatinI apekSAe taijasa kArmaNa zarIramAM 80 bhaMganuM kathana karyuM nathI. 27 bhaMga ja kahyA che. kAraNa ke samuccaya pRcchAmAM te baMne zarIrI zAzvata hoya che. ne nikha tarIyA bhAyiSyA :- vaikriya zarIramAM bhaMganuM kathana karyA pachI traNe zarIramAM te pramANe 27 bhaMga hoya che, tevuM kathana sUtrakAre karyuM che. temAM te traNe zarIranI sAmyatA-samAnatA darzAvI che. mATe avazeSa be zarIrano ullekha na karatAM traNe zarIrano ullekha karI kahyuM che ke traNeno eka ja gamaka (AlApaka) che arthAtu traNe zarIranA bhaMga ane bhaMga kathana vidhi eka sarakhI che. vaikriya zarIranuM vistRta varNana hoya to te samAna be zarIrano atideza karAya paraMtu ahIM vaikriya zarIranuM paNa saMkSipta ane ati Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-5 _. [ 131 | dezapurvaka varNana che. tenI samAna taijasa kArmaNa zarIranuM varNana che. mATe traNe zarIrano eka ja gamakAya che. tethI paNa mane vizvA sarIrayA bhALiyadhvA evuM kathana sUtramAM karyuM che. saMghayaNa dvAra ane saMga saMkhyA :13 imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe puDhavIe jAva NeraiyANaM sarIrayA kiMsaMghayaNI paNNattA? goyamA ! chaNhaM saMghayaNANaM asaMghayaNI, NevaTThI, vacchirA, Neva nnhaaruunni| je poggalA aNiTThA akaMtA appiyA asuhA amaNuNNA amaNAmA etesiM sarIrasaMghAyattAe pariNamati / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! A ratnaprabhA pRthvInA trIsa lAkha narakAvAsomAMthI pratyeka narakAvAsamAM rahetA nArakomAM zarIranuM kyuM saMhanana-saMghayaNa hoya che? uttara- he gautama ! tenuM zarIra saMhanana rahita che. tene cha saMhananamAMthI eka paNa saMhanana nathI. tenA zarIramAM asthi, zirA ane snAyu nathI. je pudgala aniSTa, akAMta, apriya, azubha, amanojJa ane amanohara che, te pudgalo nArakonA zarIra-saMghAtarUpamAM pariNata thAya che. 14 imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe puDhavIe jAva chaNhaM saMghayaNANaM asaMghayaNe vaTTamANA raiyA ki kohovauttA pucchA ? goyamA ! sattAvIsaM bhaMgA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! A ratnaprabhA pRthvInA pratyeka narakAvAsamAM rahetA, cha saMhananathI rahita-asaMhananI nairayiko zuM krodha vagerethI upayukta che? uttara- he gautama! temAM krodhAdi saMbaMdhI 27 bhaMganuM kathana karavuM joIe. vivecana : saMghayaNa - asthionI viziSTa racanAne saMhanana kahe che. asthio kevaLa audArika zarIramAM ja hoya che. nArakone audArika zarIra nathI. tenuM vaikriya zarIra saMhanana rahita che. saMsthAna dvArA ane bhaMga saMkhyA :15 imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe jAva sarIrayA kiMsaMThiyA paNNattA ? Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra-1 goyamA ! suvihA sarIrA paLattA, taM nahA- mavadhArabiSnA ya, uttaraveddvviyaa ya / tatthaNaM je te bhavadhAraNijjA te huMDa saMThANasaMThiyA paNNattA / tatthaNaM je te uttaraveDavviyA te vi huMDasaMThiyA paNNattA / 132 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! A ratnaprabhA pRthvInA nArakomAM zarIranuM kyuM saMsthAna hoya che ? uttara- he gautama ! te nArakonuM zarIra be prakAranuM kahyuM che, te A pramANe che-- bhavadhAraNIya ane uttaravaikriya. temAMthI je bhavadhAraNIya zarIra che, te huMDaka saMsthAna saMpanna hoya che ane je uttara vaikriya zarIra che te paNa huMDaka saMsthAna saMpanna ja hoya che. 16 imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe puDhavIe jAva huMDasaMThANe vaTTamANA NeraiyA kiM kohovauttA ? noyamA ! sattAvIsa mA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! A ratnaprabhA pRthvImAM huMDa saMsthAnamAM vartamAna nAraka zuM krodhopayukta che ItyAdi ? uttara- he gautama ! temAM krodhAdi saMbaMdhI 27 bhaMga kahevA joIe. vivecana -- zarIra H- jemAM AtmA rahe che te zarIra athavA zIryate kRti zarIraH / kSaNe kSaNe jeno nAza thAya tene zarIra kahe che. nAraka jIvone traNa zarIra hoya che. vaikriya, taijasa ane kArmaNa. temAM vaikriya zarIranA paNa be prakAra che. bhavadhAraNIya ane uttara vaikriya. bhavadhAraNIya- janmathI ja je zarIra hoya te bhavadhAraNIya zarIra che. uttara vaikriya- janma pachI koIviziSTa prayojanathI potAnI vaikriya zaktithI je zarIra banAvAya tene uttara vaikriya zarIra kahe che. nArakomAM baMne prakAranA zarIranuM huMDa saMsthAna hoya che. prazna e che ke nAraka jIva uttara vaikriya zarIranuM saMsthAna paNa huMDa zA mATe banAve ? suMdara kema banAvatA nathI ? tenAmAM zaktinI maMdatA che tethI suMdara AkAra banAvavAnI IcchA hovA chatAM banatuM nathI. te beDoLa zarIra ja banAvI zake che. saMghayaNa ane saMsthAna baMnemAM krodhopayukta Adi 27 bhaMga hoya che. lezyA dvAra ane bhaMga dvAra : 17 imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe puDhavIe NeraiyANaM kai lessAo paNNattA / goyamA ! egA kAulessA paNNattA / Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-5 _. [ [ 133 ] bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! ratnaprabhA pRthvInA nairayikomAM keTalI vezyAo che? uttara- he gautama! temAM eka kApotalezyA ja che. 18 imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe jAva kAulessAe vaTTamANA kiM kohovauttA pucchA ? goyamA ! sattAvIsaM bhaMgA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! A ratnaprabhA pRthvImAM rahetA kApotalezI nArakajIvo zuM krodhopayukta che, vagere prazna karavA. uttara- he gautama ! temAM 27 bhaMganuM kathana karavuM joIe. vivecana : prathama narakamAM eka kApota lezyA ja hoya che ane kApotalezI jIvo prathama narakamAM zAzvata hoya che. tethI temAM 27 bhaMga thAya che. daSTi dvAra ane bhaMga saMkhyA :19 imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe puDhavIe jAva kiM sammadiTThI, micchAdiTThI, sammAmicchAdiTThI? yamAM ti viI bhAvArtha - prazna- he bhagavan!ratnaprabhA pRthvImAM vasanArA nArakIo zuM samyagdaSTi che? mithyASTi che? ke samyagumithyAdaSTi che? uttara- he gautama ! koI samyagudaSTi, koI mithyASTi ane koI samyagRmithyAdaSTi, ema traNe daSTi hoya che. 20 imIse NaM bhaMte ! jAvasammadaMsaNe vaTTamANA NeraiyA ki kohovauttA pucchA? sattAvIsaM bhNgaa| evaM micchAdasaNe vi / sammAmicchAdasaNe asIe bhNgaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! ratnaprabhA pRthvImAM vasatA samyagudaSTi nAraka jIva zuM krodhAdithI upayukta hoya che? uttara- he gautama! tenA krodhopayukta Adi 27 bhaMga kahevA joIe. te ja pramANe mithyAdaSTinA Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra-1 paNa krodhopayukta Adi 27 bhaMga kahevA joIe. samyagmithyAdaSTinA 80 bhaMga kahevA joIe. vivecana : nArakomAM samyagdaSTi ane mithyAdaSTi zAzvata hoya che, tethI temAM pUrvavat 27 bhaMga thAya che paraMtu mizradaSTi jIva kyAreka hoya ane kyAreka hotA nathI. te azAzvata che. tethI mizradaSTi nArakomAM krodhAdinA 80 bhaMga prApta thAya che. jJAnadvAra ane bhaMga saMkhyA : 21 imIse NaM bhaMte ! jAva kiM NANI, aNNANI ? goyamA ! NANI vi aNNANI vi; tiNiNa NANAiM NiyamA, tiNNi aNNANAiM bhayaNAe / bhAvArtha: 134 prazna- he bhagavan ! A ratnaprabhA pRthvInA nArako zuM jJAnI che ke ajJAnI che ? uttara- he gautama ! temAM jJAnI paNa che ajJAnI paNa che. je jJAnI che, tene niyatapUrvaka traNa jJAna hoya che ane je ajJAnI che temAM traNa ajJAna bhajanA--vikalpathI hoya che. 22 imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe puDhavIe jAva AbhiNibohiyaNANe vaTTamANA NeraiyA kiM kohovauttA pucchA ? sattAvIsaM bhaMgA / evaM tiNNi NANAiM, tiNNi aNNANAI bhANiyavvAiM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! A ratnaprabhA pRthvImAM vasatA AbhinibodhikakSAnI [matijJAnI] nArakI jIva zuM krodhopayukta vagere hoya che ? uttara- he gautama ! te Abhinibodhika jJAnI nArakomAM krodhopayukta Adi 27 bhaMga kahevA joIe te ja pramANe traNe jJAnavALA ane traNe ajJAnavALA nArakomAM krodhopayukta Adi 27 bhaMga kahevA joIe. vivecana : traNa jJAna ane traNa ajJAnamAM 27 bhaMga :- traNa jJAnamAM 27 bhaMga hoya che. je jIva samyaktva sahita narakamAM utpanna thAya che. tene janmathI ja traNa jJAna hoya che. je mithyAtvI jIva narakamAM utpanna thAya tene janmathI ja traNa ajJAna hoya che paraMtu asaMjJI paMcendriya marIne prathama narakamAM utpanna thAya, tyAre tenI aparyAptaavasthAmAM tene be ajJAna ja hoya che. paryApta thayA pachI tene vibhagajJAna thAya che. A rIte narakamAM be athavA traNa ajJAna hoya che. tethI narakamAM samyaktvI jIvone traNa jJAna niyamA hoya che ane Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-5 _. [ 135 ] mithyAtvI jIvoe traNa ajJAnanI bhajanA hoya che arthAt keTalAkane be ajJAna hoya ane keTalAkane traNa ajJAna hoya paraMtu saMpUrNa naraka ratnaprabhAnI apekSAe traNa jJAna ane traNe ajJAna zAzvata che mATe 27 bhaMga hoya che, 80 bhaMga thatA nathI. coga-upayoga dvArA ane bhaMga saMkhyA :23 imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe puDhavIe jAva kiM maNajogI, vaijogI, #Ayano? joyamAM !tikhi vinA imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe puDhavIe jAva maNajoe vaTTamANA NeraiyA kiM kohovauttA pucchA? goyamA ! sattAvIsaM bhaMgA / evaM vaijoe, evaM kAyajoe / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! A ratnaprabhA pRthvImAM rahetA nArako zuM manayogI che? vacanayogI che? ke kAyayogI che? uttara- he gautama! te pratyeka jIvone traNe yoga hoya che. prazna- he bhagavan! A ratnaprabhA pRthvImAM rahetA manoyogI nArako zuM krodhAdithI upayukta che? uttara- he gautama! tenA krodhopayukta Adi 27 bhaMga kahevA joIe. A prakAre vacanayogI ane kAyayogImAM paNa 27 bhaMga kahevA joIe. 24 imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe puDhavIe jAva NeraiyA kiM sAgarovauttA, aNAgArovauttA ? goyamA ! sAgarovauttA vi, aNAgArovauttA vi / imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe puDhavIe jAva sAgArovaoge vaTTamANA NeraiyA ki kohovauttA pucchA ? sattAvIsaM bhaMgA / evaM aNAgArovauttA vi sattAvIsaM bhaMgA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! A ratnaprabhA pRthvInA nAraka jIva zuM sAkAropayogathI yukta che ke anAkAropayogI yukta che? uttara- he gautama! te sAkAropayoga yukta paNa che ane anAkAropayoga yukta paNa che. prazna- he bhagavan! A ratnaprabhA pRthvInA sAkAropayoga yukta nAraka jIva zuM krodhAdithI upayukta che? Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra-1 uttara- he gautama ! sAkAra upayoga yukta nArakImAM krodhopayukta ItyAdi 27 bhaMganuM kathana karavuM joIe. e ja pramANe anAkAropayoga yuktamAM paNa 27 bhaMganuM kathana karavuM joIe. vivecana : 136 prastuta sUtramAM nArakomAM traNa yoga ane be upayoganuM nirUpaNa karIne, baMne prakAranA nArakomAM krodhopayukta Adi 27 bhaMganuM kathana karyuM che. yoga :- yoga eTale Atmazaktino prayoga. te mana, vacana ane kAyAnA mAdhyamathI thAya che. tethI te traNenI pravRtti, prasAraNa athavA prayogane yoga kahe che. yadyapi yoganA paMdara bhedamAMthI kArmaNa kAyayogamAM 80 bhaMga prApta thAya che. paraMtu ahIM sAmAnya kAyayoganI vivakSAthI 27 bhaMga samajavA joIe. upayoga :- jANavuM athavA jovuM. vastunA sAmAnyane jANavuM te anAkAropayoga ane vizeSa dharmane jANavuM te sakAropayoga che. darzanane anakAropayoga ane jJAnane sAkAropayoga kahI zakAya che. zeSa cha naraka-pRthvImAM daza dvAra : 25 evaM satta vi puDhavIo NeyavvAo, NANattaM lesAsu / kAU ya dosu, taiyAe mIsiyA, pIliyA cautthIe / paMcamIyA mIsA, kaNhA tatto paramakaNhA // bhAvArtha:- ratnaprabhA pRthvInA viSayamAM daza dvAronuM varNana karyuM che. te ja pramANe sAte pRthvIo-naraka bhUmionA viSayamAM jANI levuM joIe. paraMtu lezyAomAM vizeSatA che te A pramANe che-- gAthArtha- prathama ane dvitIya narakamAM kApotalezyA, tRtIya narakamAM kApota ane nIla be lezyA, cothI narakamAM nIla lezyA, pAMcamI narakamAM nIla ane kRSNa be lezyA, chaThThI narakamAM kRSNa lezyA ane sAtamI narakamAM parama kRSNa lezyA hoya che. bhavanapatimAM daza dvAra ane bhaMga saMkhyA : 26 causaTThIe NaM bhaMte! asurakumArAvAsa sayasahassesu egamegaMsi asurakumArAvAsaMsi asurakumArANaM kevaiyA ThiiTThANA paNNattA ? goyamA! asaMkhejjA ThiiTThANA paNNattA / jahaNNiyA ThiI, evaM jahA NeraiyA tahA, NavaraM paDilomA bhaMgA bhANiyavvA / savve vi tAva hojja lobhovauttA / ahavA lobhovauttA ya, mAyovautte ya, ahavA lobhovauttA ya, mAyovauttA ya / Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-5 _. [ 137 ] eeNaM gameNaM NeyavvaM jAva thaNiyakumArANaM, NavaraM NANattaM jaanniyvvN| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! 64 lAkha asurakumArAvAsomAMthI eka eka asurakumArAvAsamAM rahetA asurakumAronAM keTalA sthiti sthAna kahyA che? uttara- he gautama! tenA sthiti sthAna asaMkhyAta che. jema ke- jaghanya sthiti, eka samaya, adhika jaghanya sthiti ItyAdi sarva varNana nairayikonI samAna jANavuM joIe. vizeSatA e che ke temAM bhaMganuM kathana pratiloma-ulaTA kramathI karavuM joIe. jema ke [nAraka jIvomAM krodhanuM bAhulya hoya che. paraMtu devomAM lobhanuM bAhulya che. tethI pratyeka bhaMga lobha bahuvacanAntanA ja jANavA.) sarva asurakumAra lobhayukta che athavA (1) aneka lobhI- e mAyI (2) aneka lobhI- aneka mAyI, A rIte bhaMga karavA. A ja pramANe svanitakumAra paryata samajavuM. nAraka jIvo karatA devonAM saMsthAna, vezyA AdimAM bhinnatA jANavI. bhavanapati devomAM samacaturasa saMsthAna ane prathamanI cAra lezyA hoya che. vivecana : prastuta sUtramAM zAstrakAre bhavanapati devomAM sthiti Adi dvAronuM nirUpaNa karIne, tat saMbaMdhita bhaMgonuM kathana karyuM che. devomAM bhaMga saMkhyA :- nArakomAM krodhanI bahulatA hoya che ane devomAM lobhanI adhikatA che. tethI nArakomAM 27 bhaMga krodha, mAna, mAyA, lobha e kramathI karyA che, devomAM tethI viparIta krama che. lobha, mAyA, mAna ane krodha. devomAM prApta thatA 27 bhaMga :(1) asaMyogIno eka bhaMga-sarva jIvo lobhI hika saMyogInA cha bhaMga :(1) lobhI aneka, mAyI eka (2) lobhI aneka, mAyI aneka (3) lobhI aneka mAnI eka (4) lobhI aneka mAnI aneka (5) lobhI aneka krodhI eka () lobhI aneka krodhI aneka trika saMyogInA 12 bhaMga :(1) lobhI aneka, mAyI eka, mAnI eka. (2) lobhI aneka, mAyI eka, mAnI aneka (3) lobhI aneka, mAyI aneka, mAnI eka. (4) lobhI aneka, mAyI aneka, mAnI aneka. (5) lobhI aneka, mAyI eka, krodhI eka. (6) lobhI aneka, mAyI eka, krodhI aneka. (7) lobhI aneka, mAyI aneka, krodhI eka. (8) lobhI aneka, mAyI aneka, krodhI aneka. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 | zrI bhagavatI sUtra-1 (9) lobhI aneka, mAnI eka, krodhI eka. (10) lobhI aneka, mAnI eka, krodhI aneka. (11) lobhI aneka, mAnI aneka, krodhI eka. (12) lobhI aneka, mAnI aneka, krodhI aneka. cataH saMyogInA ATha bhaMga : lobhI aneka, mAyI eka, mAnI eka, krodhI eka. lobhI aneka, mAyI eka, mAnI eka, krodhI aneka. lobhI aneka, mAyI eka mAnI aneka, krodhI eka. lobhI aneka, mAyI eka, mAnI aneka, krodhI aneka. lobhI aneka, mAyI aneka, mAnI eka, krodhI eka. lobhI aneka, mAyI aneka, mAnI eka, krodhI aneka. lobhI aneka, mAyI aneka, mAnI aneka, krodhI eka. lobhI aneka, mAyI aneka, mAnI aneka, krodhI aneka. A rIte asaMyogIno 1 bhaMga + ddhika saMyogInA 6 bhaMga + trika saMyogInA 12 bhaMga + catuH saMyogInA 8 bhaMga = kula 27 bhaMga thAya che. devomAM lobhanuM bAhulya hovAthI lobha' kaSAya pratyeka bhaMgamAM bahuvacanamAM rAkhavo joIe. anya kAromAM vizeSatA :- asurakumAra Adi saMhanana rahita che. paraMtu tenA zarIra saMghAtarUpe je pudgalo pariName che te ISTa ane suMdara hoya che. tenA bhavadhAraNIya zarIranuM saMsthAna samacaturasa hoya che ane uttara vaikriya zarIra cha mAMthI koI paNa eka saMsthAnamAM pariNata thaI zake che tathA teone kRSNa, nIla, kApota ane tejalezyA hoya che. ekendriyomAM daza dvAra ane bhaMgasaMkhyA :27 asaMkhejjesu NaM bhaMte ! puDhavikAiyAvAsasayasahassesu egamegaMsi puDhavikAiyAvAsasi puDhavikAiyANa kevaiyA ThiiTThANA paNNattA ? ____ goyamA ! asaMkhejjA ThiiTThANA paNNattA, taM jahA- jahaNiyA ThiI jAva tappAuggukkosiyA ThiI / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! pRthvIkAyika jIvonA asaMkhyAta lAkha AvAsomAMthI eka eka AvAsamAM rahetA pRthvIkAyika jIvonA keTalA sthitisthAna che? uttara- he gautama ! tenA asaMkhya sthiti sthAna che. te A pramANe che- jaghanya sthiti (aMtamuhUta) eka samaya adhika jaghanya sthiti, be samaya adhika jaghanya sthiti ItyAdi tadrasthAna yogya utkRSTa sthiti. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-5 _. [ 139] | 28 asaMkhejjesu NaM bhaMte ! puDhavikAiyAvAsa sayasahassesu egamegaMsi puDhavikAiyAvAsaMsi jahaNiyAe ThiIe vaTTamANA puDhavikAiyA kiM kohovauttA, mANovauttA, mAyovauttA, lobhovauttA? goyamA ! kohovauttA vi, mANovauttA vi, mAyovauttA vi, lobhovauttA vi|evN puDhavikAiyANaM savvesu vi ThANesu abhaMgayaM / NavaraM teulessAe asIibhaMgA, evaM AukkAiyA vi / teukkAiyA, vAukkAiyANaM savvesu vi ThANesu abhaMgayaM / vaNassakAiyA jahA puDhavikkAiyA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavana! pRthvIkAyika jIvonA asaMkhyAta lAkha AvAsomAMthI eka eka AvAsamAM rahetA jaghanya sthitivALA pRthvIkAyika zuM krodhopayukta che, mAnopayukta che, mAyopayukta che ke lobhopayukta che? uttara- he gautama ! te krodhopayukta paNa che, mAnopayukta paNa che, mAyopayukta paNa che ane lobhopayukta paNa che. A prakAre pRthvIkAyikonAM sarva sthAnomAM abhaMgaka che. vizeSatA e che ke temAM tejolezyAmAM 80 bhaMganuM kathana karavuM joIe. e ja pramANe apakAyanA saMbaMdhamAM jANavuM joIe. tejasukAya ane vAyukAyanAM sarva sthAnomAM abhaMga che. vanaspatikAyika jIvonA saMbaMdhamAM pRthvIkAyikonI samAna jANavuM vivecana : pAMca sthAvara jIvono virahakAla nathI. pratyeka sthAnamAM te jIvo asaMkhya ane anaMta ja utpanna thAya che. A kAraNe temAM eka, aneka Adi vikalpo nathI, tethI tene abhaMgaka kahyA che. pRthvI, pANI ane vanaspatimAM tejalezI deva utpanna thAya che, te apekSAe tejalezyA hoya che. te jIvo atyaMta alpa ane alpakAlika hoya che. kyAreka tevA jIvono viraha paNa hoya che, tethI tejolezI jIva azAzvata hoya che. tethI temAM 80 bhaMga hoya che, zeSa sarva sthAnamAM abhaMgaka che. tejaskAya ane vAyukAryamAM deva utpanna thatA nathI tethI temAM tejolezyA nathI. vAyukAyane cAra zarIra che. audArika, vaikriya, taijasa ane kArmaNa. zeSa cAra sthAvarane traNa zarIra che. te jIvo huMDa saMsthAnI, ekAMta mithyAtvI, ajJAnI hoya che. te sarva sthAnamAM abhaMgaka hoya che. vikasendriyomAM dazadvAra ane bhaMgasaMkhyA :| 29 beidiya-teiMdiya-cauriMdiyANaM jehiM ThANehiM NeraiyANaM asIibhaMgA tehiM ThANehiM asII ceva / NavaraM abbhahiyA sammatte, AbhiNibohiyaNANe, suyaNANe ya; eehiM Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 140 ] zrI bhagavatI sUtra-1) asIibhaMgA / jehiM ThANehiM NeraiyANaM sattAvIsaM bhaMgA, tesu ThANesu savvesu abhaMgayaM / bhAvArtha :- sthAnomAM nairayika jIvonA 80 bhaMga kahyA che. te sthAnomAM beIndriya, teIndriya ane caturindriya jIvonA 80 bhaMgahoya che.vizeSatA e che ke samyagudaSTi, AbhinibodhikajJAna ane zrutajJAnaA traNa sthAnamAM beIndriya Adi jIvone 80 bhaMga hoya che tathA je sthAnomAM nAraka jIvonA 27 bhaMga kahyA che, te sarva sthAno ahIM abhaMgaka che. vivecana : vikasendriya jIvomAM nArakothI bhinnatvaH- nArakomAM je je sthAnamAM 27 bhaMga kahyA che, te te sthAnomAM vikasendriyamAM abhaMgaka kahevA ane jyAM nArakamAM 80 bhaMga kahyA che tyAM 80 bhaMga kahevA paraMtu vizeSatA e che ke vikasendriyane mizra daSTi nathI. tethI tatsaMbaMdhI bhaMganuM kathana na karavuM. temaja samyagu daSTi ane Abhinibodhika jJAna tathA zrutajJAnamAM paNa 80 bhaMga kahevA kAraNa ke te traNe sthAna tyAM azAzvata che arthAtu aparyAptamAM sAsvAdana samakitanI apekSAe te traNe bola kyAreka ja hoya che. tethI 80 bhaMga thAya che. tiryaMca paMcendriyomAM daza dvAra ane bhaMgasaMkhyA :| 30 paMciMdiyatirikkhajoNiyA jahA NeraiyA tahA bhANiyavvA / NavaraM- jehiM sattAvIsaM bhaMgA tehiM abhaMgayaM kAyavvaM / jattha asIi tattha asIi ceva / bhAvArtha :- je pramANe nairayikanA viSayamAM kahyuM che, te ja pramANe paMcendriya tiryaMcayonika jIvonA viSayamAM paNa kathana karavuM joIe. vizeSatA e che ke je je sthAnomAM nAraka jIvonA 27 bhaMga kahyA che, te te sthAno ahIM abhaMgaka kahevA joIe ane je sthAnomAM nArakomAM 80 bhaMga kahyA che te sthAnomAM paMcendriya tiryaMca yonika jIvonA paNa 80 bhaMga jANavA joIe. vivecana : - A sUtramAM tiryaMca paMcendriyanA saMbaMdhamAM, bhaMgasaMkhyA beIndriyanI samAna che, te pramANe kathana karyuM che arthAt nArakI karatAM beIndriya jIvomAM bhaMga saMbaMdhI je bhinnatA kahI che, te ja bhinnatA ahIM tiryaMca paMcendriyanA saMbaMdhamAM paNa jANavI. temAM AhArakane choDIne cAra zarIra, vajaRSabhanArAca Adi cha saMghayaNa, cha saMsthAna, cha lezyAo ane traNa daSTi hoya che, te sarva abhaMgaka che. mizradaSTimAM 80 bhaMga kahevA. manuSyomAM daza dvAra ane bhaMgasaMkhyA :|31 evaM maNussANaM vi jehiM ThANehiM NeraiyANaM asIibhaMgA tehiM ThANehiM Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-5 _. [ 141] asIibhaMgA bhANiyavvA / jesu ThANesu sattAvIsA, tesu abhaMgayaM / NavaraM maNussANaM abbhahiyaM jahaNiyaThiie, AhArae ya asIti bhaMgA / bhAvArtha:- nAraka jIvomAM je je sthAnomAM 80 bhaMga kahyA che, te te sthAnomAM manuSyomAM paNa 80 bhaMga thAya che. nAraka jIvonA je je sthAnomAM 27 bhaMga kahyA che, temAM manuSyo abhaMgaka jANavA. vizeSatA e che ke manuSyonI jaghanya sthitimAM ane AhAraka zarIramAM 80 bhaMga thAya che. vivecana : A sutramAM manuSyonA varNanamAM nArakIno atideza karyo che. nArakImAM jaghanya sthiti zAzvata che paraMtu manuSyamAM jaghanya sthiti saMmUrchAima manuSyanI apekSAe azAzvata che. temAM ane eka samaya adhika jaghanya sthitithI saMkhyAta samaya adhika jaghanya sthitimAM, eka pradezAdhika jaghanya avagAhanAthI saMkhyAta pradeza adhika jaghanya avagAhanAmAM ane mizra daSTimAM nArakonI samAna 80 bhaMga ja thAya che. jyAM nArakonA 27 bhaMga kahyA che, tyAM manuSyomAM abhaMgaka che. kAraNa ke sarva kaSAyayukta manuSyo eka sAthe aneka prApta thAya che. manuSyomAM pAMca zarIra, saMghayaNa-6, saMsthAna-6, vezyA-6, daSTi-3, jJAna-5, ajJAna-3, hoya che. te sarva sthAnomAM abhaMgaka kahevuM joIe. kevaLajJAnamAM kaSAya nathI mATe bhaMga kahyA nathI. devomAM daza dvAra ane bhaMga saMkhyA :|32 vANamaMtara-joisa-vemANiyA jahA bhavaNavAsI / NavaraM NANattaM jANiyavvaMja jassa jAva aNuttarA // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte // bhAvArtha :- vANavyaMtara, jyotiSka ane vaimAnika devonuM kathana bhavanapati devonI samAna samajavuM joIe. vizeSatA e che ke jyAM jemAM bhinnatA che, te jANI levI joIe yAvatu anuttaravimAna paryaMta kathana karavuM joIe. he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che, bhagavan! A bhAva A ja prakAre che. vivecana : A sutramAM bhavanapati devonI jema zeSa devonuM kathana karyuM che. vizeSatA e che ke jyotiSI devamAM eka tejolezyA ane vaimAnikomAM tejo, padma, ane zukla te traNa zuklalezyA hoya che. jyotiSI ane vaimAnikomAniyamataH traNa jJAna, traNa ajJAna hoya che. asaMjJI jIva jyotiSI ke vaimAnika devomAM utpanna thatA nathI. tethI temAM aparyApta avasthAmAM paNa virbhAgajJAna hoya che. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 | zrI bhagavatI sUtra-1 24 daMDakonA jIvomAM sthiti Adi kAromAM bhaMga darzaka yaMtra hAra naraka bhavana-vyaMtara/jayotiSI vaimAnika| pR.pANI vana. tiha. vAha | vikaDhiya.|tiya paMthe. manuSya abhaMga abhaMga abhaMga | abhaMga | abhaMga abhaMga 8o abhaMga | abhaMga | abhaMga | abhaMga | abhaMga (1)sthiti jaghanya sthiti 27 bhaMga| 27 bhaMga eka samaya adhika 8i0maMga 80 bhaMga thAvat saMkhyAta samaya adhika asaMkhyAta - 27 bhaMga 27bhaMga | ra7 | ra7 samayAdhika yAvatuM utkRSTasthiti (2) avagAhanA jaghanyathI saMkhyAta pradezAdhika asaMkhyAta pradezAdhikayAvat utkRSTa (3) zarIra abhaMga | abhaMga 80 20. abhaMga | abhaMga amaMga | abhaMga abhaMga abhaMga T abhaMga | abhaMga | abhaMga abhaMga AhAraka 80bhaMga abhaMga (4) sAyaNa (5) saMsthAna che vezyA abhaMga abhaMga abhaMga abhaMga abhaMga abhaMga tejo-da0 abhaMga abhaMga abhaMga abhaMga abhaMga abhaMga abhaMga abhaMga (7) daSTi samakti, mithyA [mithyA-abhaMga | mithyA- | mithyA- | 2-abhaMga |2-abhaMga abhaMga abhaMga samakita- | mizna80 | mizna-80 mizra 0 (8)zAnAzAna 3ijJA 27 abhaMga | abhaMga | be ajJAna | abhaMga | abhaMga abhaMga be jJAna 80 (9) yoga abhaMga | abhaMga | abhaMga | abhaMga | abhaMga (10) upayoga abhaMga | abhaMga abhaMga abhaMga | abhaMga 24 daMDakonA jIvo sthiti, avagAhanA Adi Rddhi jIvAbhigama sUtra prathama pratipattianusAra jANavI ane pratyeka sthAnamAM tenI Rddhi anusAra bhaMga saMkhyA samajavI. | zataka-1/pa saMpUrNa Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 H uddezaka--; 143 zataka-1 : uddezaka-6 ORROR saMkSipta sAraDROOR A uddezakamAM sUryanA udaya-asta samayanI vividha vicAraNA, lokAnta sparzanA, kriyA, rohA aNagAranA prazno, aSTavidha lokasaMsthiti ane snehakAya vagere vividha viSayonuM pratipAdana che. * udaya ane asta samaye sUrya eka samAna dUrathI daSTigocara thAya che ane te samAna kSetrane prakAzita kare che. sUryanA kiraNo te te kSetrane sarva dizAthI sparza karI tApita ane prakAzita kare che. loka alokane, aloka lokane, dvIpa samudrane, samudra dvIpane, jahAja pANIne, pANI jahAjane, vastra tenA chidrane, chidra vastrane Adi sarva paraspara cha dizAethI sparza kare che. 18 pApasthAna rUpa kriyA 24 daMDakanA jIvo dvArA karAya che. te AtmakRta che, parakRta nathI. te anukramathI spaSTa thAya che. * rohA aNagAre jagatanI utpatti viSayaka mahattvanA prazno pUchyA che. rohAe loka-aloka, jIva-ajIva, bhavya-abhavya, naraka-pRthvI Adi, ghanodadhi Adi, avakAzAntara AdimAM pUrva-pazcAdbhAva viSayaka prazno pUchyA che. prabhue kUkaDI ane IDAnA daSTAMtanA mAdhyamathI A paraspara virodhI yugalone anAdi siddha bhAvo kahayA che. temAM pUrva-pazcAdbhAva nathI. * loka saMsthiti ATha prakAranI che. (1) AkAzanA AdhAre vAyu (2) vAyunA AdhAre pANI (3) pANInA AdhAre pRthvI (4) pRthvInA AdhAre trasa--sthAvara jIva (5) ajIva jIva pratiSThita che. [zarIrAdi] (6) jIva karmAdhIna--karma pratiSThita che (7) ajIvane jIve saMgRhIta karyA che (8) jIvane karme saMgRhIta karyA che. zAstrakAre uparokta viSayane be daSTAMtathI spaSTa karyA che- (1) mazakamAM havA ane pANI viziSTa prakAre bharavAmAM Ave to havAnA AdhAre pANI rahe che. (2) vAyuthI phUlAvelI mazaka kammare bAMdhIne koI vyakti pANImAM paDe, to te pANInI upara tare che, DUbatI nathI. te ja rIte AkAza, havA, pANI, pRthvI, jIvo kramazaH ekabIjAnA AdhAre rahelA che. * jema taLAvamAM chidravALI nAvane mUkatA te pANI sAthe ekameka pratIta thAya che, te ja rIte jIva ane pudgala paraspara ekameka thaI gayA che. A saMbaMdha jIva ane pudgala baMnenI snigdhatAthI thAya che. sUkSma snehakAya- te atyaMta sUkSma, snigdha, zIta jalamaya che. te niraMtara, UMce, nIce ane Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 | zrI bhagavatI sUtra-1 tirache varasI rahI che. te atyaMta sUkSma hovAthI osabiMdu, jhAkaLa AdinI jema buMda rUpe ekatrita thatI nathI. paraMtu tatkALa nAza pAme che. varasAdanA divasomAM je bhejavALI havA hoya che, tenAthI paNa atyaMta sUkSma snehakAya hoya che. tethI tene sUkSma snehakAya kahI che. je 24 kalAka ane bAre mAsa niratara varase che. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-6 . [ 145] 'zataka-1 : uddezaka-6] pAvana sUryanA udayAsta samayanI vividha vicAraNA - | 1 jAvaiyAo ya NaM bhaMte ! uvAsaMtarAo udayaMte sarie cakkhupphAsaM havva- mAgacchai, atthamaMte vi ya NaM sUrie tAvaiyAo ceva uvAsaMtarAo cakkhupphAsa havvamAgacchai ? haMtA goyamA ! jAvaiyAo NaM uvAsaMtarAo udayaMte sUrie cakkhupphAsaM havvamAgacchai atthamate vi sUrie jAva hvvmaagcchi| zabdArtha :- jApho = jeTalA, 3vasaMta = AkAzAMtarathI, avakAzAntarathI, 3yate - udaya thato, vakui = cakSu sparza-najare dekhAvuM, daSTigocara thavuM, asthamate = asta thato, baM = zIdhra, A zabdano prayoga 'hA' zabdanI jema vAkyAlaMkAra mATe thAya che. bhAvArtha - praznahe bhagavan! jeTalA avakAzAntarathI arthAt jeTale dUrathI udaya thato sUrya AMkhothI joI zakAya che teTalA ja dUrathI zuM asta thato sUrya paNa daSTigocara thAya che? uttara-hA, gautama! jeTale dUrathI udaya thato sUrya daSTigocara thAya che teTalA ja dUrathI asta thato sUrya paNa daSTigocara thAya che. 2 jAvaiyA NaM bhaMte ! khittaM udayaMte sUrie AyaveNaM savvao samaMtA obhAsai ujjoei tavei pabhAsei; atthamaMte vi ya NaM sUrie tAvaiyaM ceva khittaM AyaveNaM savvao samaMtA obhAsei ujjoei tavei pabhAsei ? haMtA goyamA ! jAvaiyaM NaM khettaM jAva pabhAsei / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! udaya thato sUrya potAnA Atapa-tApathI jeTalA kSetrane cAre taraphathI, (sarva dizA ane vidizAne) prakAzita kare che, udyotita kare che, tapAve che ane vizeSa tapAve che, zuM teTalA ja kSetrane asta thato surya paNa potAnA tApathI sarva dizA ane vidizAone prakAzita kare che, udyotita kare Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 ] zrI bhagavatI sUtra-1 che, tapAve che ane vizeSa tapAve che? uttara- hA, gautama ! udaya thato surya jeTalA kSetrane prakAzita kare che, temaja atyaMta tapAve che teTalA ja kSetrane asta thato sUrya paNa prakAzita kare che, temaja atyaMta tapAve che. | 3 taM bhaMte ! kiM puDhe obhAsei, apuTuM obhAsei ? jAva chadisi obhAsei / evaM ujjovei, tavei, pabhAsei jAva NiyamA chaddisiM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sUrya je kSetrane prakAzita kare che te kSetra zuM sUryathI spaSTa-sparza karAyeluM che? ke aspaSTa che? uttara- he gautama! te kSetra sUryathI (sUryanA kiraNothI) spaSTa hoya che ane te kSetrane cha dizAomAM prakAzita kare che. A ja pramANe udyotita kare che, tapAve che, vizeSa tapAve che, niyamapUrvaka cha dizAomAM atyaMta tapAve che. tyAM sudhInuM kathana karavuM joIe. | 4 se NUNaM bhaMte ! savvaM ti savvAvaMti phusamANakAla samayaMsi jAvaiyaM khettaM phusai, tAvaiyaM 'phusamANe puDhe' tti vattavvaM siyA ? haMtA goyamA ! savvaM ti jAva vattavvaM siyA / taM bhaMte ! kiM puDhe phusai apuDhe phusai ? jAva NiyamA chaddisiM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! samasta dizAomAM, sarvarUpe (sarvAtmanA) spRzyamAna kAlamAM jeTalA kSetrano sUrya sparza kare che teTalA kSetrane spaSTa kahI zakAya che? uttara- hA, gautama! te 'spRzyamAna pRSTa' e pramANe kahI zakAya che. prazna- he bhagavan! sUrya pRSTa kSetrane sparza kare che ke aspaSTa kSetrane sparza kare che? uttara- he gautama! sUrya pRSTa kSetrane sparze che, temaja niyama cha dizAono sparza kare che. tyAM sudhInuM kathana karavuM joIe. vivecana : prastuta cAra sutramAM sUrya dvArA thato kSetra sparza tathA tApa dvArA ukta kSetrane prakAzita, pratApita evaM spaSTa karavAnA viSayamAM praznottara che. sUrya keTale dUrathI dekhAya che? :- mULapAThamAM teno koI spaSTa nirdeza nathI. paraMtu udaya ane asta samaye te eka sarakho dUra hoya che ane cakSugocara thAya che. udaya ane asta samaye eka samAna kSetrane Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-6 _. 147 | prakAzita kare che. vRttikAre kahyuM che karka saMkrAtimAM sUrya sarvAtyaMtara sarvamaMDalomAM madhya] maMDalamAM praveza kare che. te samaye bharatakSetramAM vasatA lokone sAdhika 47,263 (suDatAlIsa hajAra, basso tresaTha)yojana dUrathI dekhAya che. maMDalanA parivartana sAthe A aMtara parivartita thAya che. tenuM dUrathI dekhAvAnuM kAraNa e che ke cakSu aprApyakArI Indriya che. te potAnA viSayane-rUpane sparyA vinA ja joI zake che. anya Indriyo prApyakArI che te pratyeka Indriyo potAnA viSaya sAthe saMbaMdha karIne ja viSayane grahaNa kare che. ahIM vajavuwA- cakSuH sparza zabda Apyo che. teno artha 'AMkhothI sparza thavo nahi paraMtu AMkhothI dekhAvuM te pramANe thAya che. koI paNa rUpa AMkhane sparze to tene AMkha joI zakatI ja nathI. jema ke AMkhamAM AMjela kAjala. hRdhyamAccha - suSya zabdano artha zIgha' thAya che paraMtu AgamamAM dabaM zabda ane hetu zabdano prayoga prAyaH vAkyAlaMkAra rUpe thAya che. jema ke parva hag iq. mATe dareka sthaLe urdhva no zIdhra artha ke vastu no nizcaya artha karavo upayukta nathI. tethI prasaMgAnusAra artha karavo joIe. ahIM vadhu hezvamAcchar3a no artha thAya ke daSTigocara thAya che. temaja dhva rahelu naMbU no artha thAya che- he jaMbU athavA A rIte he jaMbU! mArU Adi padonA artha:-vRttikAre A cAre kriyApadonI vyAkhyA prakAzanI cAra avasthAonA rUpamAM karI che. mAsa - thoDuM prakAzita thavuM. udayAsta samayano lAlimAyukta prakAza avabhAsa kahevAya che. 3no:- udyotita thavuM. je prakAzamAM skUla vastu pratIta thAya che. tave - tape che. ThaMDIne dUra kare che. te tApamAM nAnA moTA sarva padArtho spaSTa dekhAya che. pamAr3a :- atyaMta tape che. je tApamAM atyaMta nAnI nAnI vastu paNa dekhAya che. sUrya dvArA kSetrano avAbhAsAdi:- sUrya je kSetrane avabhAsAdi kare che, te kSetrano sparza-avagAhanA karIne avabhAsita kare che. anaMtarAvagADhane avabhAsAdi kare che, paramparAvagADhane nahi. te aNu, bAdara, upara, nIce, tirachuM, Adi, madhya ane aMta, sarva kSetrane svaviSayamAM, kramapUrvaka, cha dizAomAM avabhAsitAdi kare che. tethI te spaSTa-kSetrasparzI kahevAya che. sUryanA prakAzathI vartamAnamAM spRzyamAna kSetra spaSTa kahevAya che. ahIM 'kriyamANa kRta' no siddhAMta pratIta thAya che. tethI ja kahyuM che ke aspaSTa kSetrano sparza thato nathI, pRSTa kSetrano ja sparza karAya che. lokAnta alokAntAdi sparzanA : 5 loyaMte bhaMte ! aloyaMtaM phusai, aloyaMte vi loyaMtaM phusai ? haMtA goyamA! loyaMte aloyaMtaM phusai, aloyaMte vi loyataM phusai / taM bhaMte ! kiM puTuM phusai, apuDhe phusai ? jAva NiyamA chaddisiM phusai / Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 | zrI bhagavatI sUtra-1 | bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM lokano aMta, alokanA aMtane sparza kare che? zuM alokano aMta, lokanA aMtane sparza kare che? uttara- he, gautama ! lokano aMta alokanA aMtane sparza kare che ane alokano aMta lokanA aMtane sparza kare che. prazna- he bhagavan! te je [lokAtta alokAttane ane alokAnta lokAntane sparza kare che, te zuM spaSTa che ke aspaSTa che? uttara- he gautama! niyama cha dizAomAM spaSTa hoya che |6 dIvaMte bhaMte ! sAgaraMtaM phusai, sAgarate vi dIvaMtaM phusai ? haMtA jAva NiyamA chaddisiM phusai / evaM eeNaM abhilAveNaM- udagaMte poyataM phusai, chidaMte dUsataM, chAyaMte AyavaMtaM jAva NiyamA chaddisiM phusi| zabdArtha :- hIvate = dIpAtta, 39te = udakAnta, jalano aMtima bhAga, pote = potAjo, jahAjano aMtima bhAga, chate = chidrAnta, chedano aMtima bhAga, dUti = vastrano aMta, chAyate = chAyAno aMta, Avata = Atapano aMta. bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM dvIpano aMta samudranA aMtane sparza kare che? ane samudrano aMta dvIpanA aMtane sparza kare che? uttara- hA, gautama temaja niyamA cha dizAomAM sparza kare che. prazna- he bhagavan! zuM A ja prakAranA abhizApathI pANIno kinAro pota-naukAne ane naukAno kinAro pANIne sparza kare che? zuM chedano kinAro vastrane ane vastrano kinAro chedane sparza kare che? zuM chAyAno aMta Atapa-tApane ane Apano aMta chAyAne sparza kare che ? uttara- hA, gautama! temaja niyamA cha dizAomAM sparza kare che. vivecana : prastuta sUtromAM lokAtta alokAtta AdinI sparzanAnuM nirUpaNa che. loka-aloka :- jyAM dharmAstikAya Adi cha dravya sthita che, te loka ane jyAM kevaLa AkAzadravya ja che te aloka athavA lokanI bahAranA kSetrane aloka kahe che. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka--1 : uddezaka--; ahIM prazna e che ke dvIpa ane samudrono aMta paraspara cha dizAmAM kevI rIte sparze ? sarvadvIpa ane samudranI UMDAI 1000 yojananI che. tethI dvIpa ane samudrono aMta paraspara nIce, upara ane cAre dizAmAM sparza kare che. A rIte cha dizAnI sparzanA thaI zake che. vastra vagerenI jADAI hoya che tenI apekSA upara nIcenI dizA ghaTita thaI jAya che. 149 aDhAra pApa saMbaMdhI kriyA-vicAra : 7 atthi NaM bhaMte ! jIvANaM pANAivAya kiriyA kajjai ? haMtA, atthi / sA bhaMte! kiM puTThA kajjai, apuTThA kajjai ? jAva NivvAghAeNaM chaddisiM, vAghAyaM paDucca siya tidisiM, siya caudisiM, siya paMcadisiM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! zuM jIvo dvArA prANAtipAta kriyA karAya che ? uttara- hA, gautama ! karAya che. prazna- he bhagavan ! je kriyA karAya che, te zuM spaSTa che ke aspRSTa ? uttara- he gautama ! te spaSTa che, temaja vyAghAta na hoya to cha dizAne ane vyAghAta hoya to kadAcit traNa, kadAcit cAra, kadAcit pAMca dizAne sparze che. tyAM sudhInuM kathana karavuM joIe. khkhara, aDA pnad ? goyamAM !DA khkhara, kho 8 sA mate ! iDA akaDA kajjai / sA mate !vi attaDA khkhara, paravaDA ggara, pazumayaDA [pha ? goyamA ! attakaDA kajjai, No parakaDA kajjai, No tadubhayakaDA kajjai / sA bhaMte ! kiM ANupuvviM kaDA kajjai, aNANupuvviM kaDA kajjai ? gomA ! ANupuvviM kaDA kajjai, jo aNANupuvviM kaDA kajjai / jA ya kaDA, jA ya kajjai, jA ya kajjissai, savvA sA ANupuvvikaDA, No aNANupuvvikaDA tti vattavvaM siyA / che? bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! je kriyA karAya che, zuM te kRta che ke akRta uttara- he gautama ! te kriyA kRta che, akRta nahi. prazna- he bhagavan ! je kriyA karAya che, zuM te AtmakRta che, parakRta che ke ubhayakRta che ? uttara- he gautama ! te kriyA AtmakRta che, parakRta ke ubhayakRta nathI. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 | zrI bhagavatI sUtra-1 prazna- he bhagavan! je kriyA AtmakRta karAya che, te zuM AnupUrvI--anukramathI karAya che ke anAnupUrvI krama vinA karAya che? uttara- he gautama ! te kriyA anukramathI karAya che, krama vinA karAtI nathI. je kriyA karI che, je kriyA karAya che ane je kriyA karAze, te sarva kriyA anukramapUrvaka kRta che, anukrama vinA kRta nathI. e pramANe kathana karavuM joIe. | 9 atthi NaM bhaMte ! NeraiyANaM pANAiyAkiriyA kajjai ? haMtA, atthi / sA bhaMte ! kiM puTThA kajjai, apuTThA kajjai ? jAvaNiyamA chddisiNkjji| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM narayiko dvArA prANAtipAta kriyA karAya che? uttara- hA, gautama! karAya che. prazna- he bhagavan! nairayiko dvArA je kriyA karAya che, te zuM spaSTa karAya che ke aspaSTa karAya che? uttara- he gautama ! te spaSTa karAya che, temaja niyamA cha dizAomAM karAya che, tyAM sudhInuM kathana karavuM joIe. |10 sA bhaMte ! kiM kaDA kajjai, akaDA kajjai ? taM ceva jAva No aNANupusvikaDA tti vattavva siyA / jahA raiyA tahA egidiyavajjA bhANiyavvA jAva vemANiyA / egidiyA jahA jIvA tahA bhANiyavvA / jahA pANAivAe tahA musAvAe, tahA adiNNAdANe, mehuNe, pariggahe, kohe jAva micchAdasaNasalle / evaM ee aTThArasa cauvIsaM daMDagA bhANiyavvA // sevaM mate ! tevuM te .. bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! narayiko dvArA je kriyA karAya che te zuM kRta che ke akRta che? uttara- he gautama! pUrvavat jANavuM. temaja te anukramapUrvaka kRta che. ananukramapUrvaka kRta nathI, e pramANe kathana karavuM joIe. ekendriyane choDIne vaimAnika payatanA pratyeka daMDakomAM nairayikonI samAna kathana karavuM joIe. ekendriyonA viSayamAM audhika[sAmAnya jIvonI samAna kathana karavuM joIe. prANAtipAta kriyAnI samAna mRSAvAda, adattAdAna, maithuna, parigraha, krodhathI mithyAdarzana zalya paryatanA 18 pApasthAnonA viSayamAM covIsa daMDakanuM kathana karavuM joIe. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka--1H uddezaka-$ he bhagavan ! A bhAva A ja prakAre che, he bhagavana! A bhAva A ja prakAre che. 151 vivecana : prastuta sUtromAM sAmAnya jIvo, tathA 24 daMDakomAM prANAtipAtathI mithyAdarzana zakya paryaMtanI kriyAnA saMbaMdhamAM vividha dRSTikoNathI praznottaronuM nirUpaNa che. kriyAH- yite kRtti kriyA-maM| je karAya che te kriyA che. kriyAne karma kahe che athavA karma baMdhanI hetabhUta ceSTAne kriyA kahe che. tenA prANAtipAtAdi 18 prakAra che. kriyAnI sAthe traNa pariNamana joDAyelA che. kema ke kriyA traikAlika che. prANAtipAtano atItakAlIna saMskAra prANAtipAta pApasthAna kahevAya che. vartamAnamAM thanArI prANAtipAtanI pravRttine prANAtipAta kriyA kahevAya ane te kriyAthI thanAro karmabaMdha prANAtipAtanI pariNati kahevAya che. prastutamAM prANAtipAta kriyA viSayaka praznottara che. temAM sauthI prathama prazna che, te kriyA spaSTa che ke aspaSTa ? uttara- te kriyA spaSTa che. spaSTa eTale te kriyA prANAtipAta karanAra sAthe ekAtma ghaIne thAya che. samuccaya rIte kriyA cha dizAmAM spaSTa thaIne thAya che paraMtu pAMca sthAvaranA jIvo lokAMte athavA lokanA niSkuTamAM rahelA hoya tene alokano vyAghAta hoya che, te traNa, cAra ke pAMca dizAne sparze che. trasa jIvone avazya cha dizAnI kriyA lAge che. yAvatu padathI pUrvokta avagADha-anaMtarAvagADha Adi padonuM grahaNa thAya che. te kriyA AtmakRta che arthAt te IzvarAdi kRta nathI. temaja pratyeka kriyA anukramathI ja thAya che. kriyAmAM pUrvAparanA kramanI vyavasthA hovAthI kriyA AnupUrvIthI thAya che. pUrva-pazcAtuno krama AnupUrvImAM ja hoya che. rohA aNagAra rohA aNagAra prabhu mahAvIranA vinIta ziSya hatA. jeo sAdhakane yogya sarva guNasaMpanna hatA. saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA hatA. ekadA temanA aMtaramAM loka azoka, jIva ajIva, siddhi--asiddhi, kUkaDI-IDuM vagere aneka padArthomAM pUrva-pazcAdbhAva viSayaka zaMkA thaI. temaNe prabhu samakSa vinamrabhAve jijJAsA pragaTa karI. prabhue potAnA jJAnathI pratyuttara Apyo ke loka-aloka, phUMkaDI iDuM Adi pratyeka anAdikAlIna zAzvata bhAvo che, temAM pUrva pazcAdbhAva nathI. pahelAM kUkaDImAMthI DuM thayuM ke iMDAmAMthI kUkaDI thaI, tema kahI zakAtuM nathI. rohA aAgAranI zaMkAnuM samAdhAna thaI gayuM ane tarata ja potAnA AtmabhAvamAM lIna banI gayA. rohA aNagAranA prazno : 11 teNaM kAleNaM, teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI rohe Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra-1 NAmaM aNagAre pagaibhaddae, pagaimaue, pagaiviNIe, pagaiDavasaMte, pagaipayaNukoha -mANamAyA-lobhe, miumaddavasaMpaNNe, alINe, bhaddae, viNIe samaNassa bhagavao mahAvIrassa adUrasAmaMte uDuMjANu, ahosire, jhANakoTThovagae saMjemaNaM, tavasA appANaM bhAvemANe virahai / tae NaM se rohe aNagAre jAyasaDDhe jAva pajjuvAsamANe evaM vayAsI 152 bhAvArtha :- te kAle, te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA aMtevAsI (ziSya) rohA nAmaka aNagAra hatA. te prakRtithI bhadra, prakRtithI muhu(komala), prakRtithI vinIta, prakRtithI upazAMta, alpa krodha, mAna, mAyA ane lobhavALA, atyaMta nira MkAratA-mRdutA saMpanna, guru samAzrita[guru bhaktimAM lIna] athavA guptendriya, bhadrika-mAyAkapaTa rahita, vinayamUrti hatA. te zramaNa bhagavAna mahAvIranI na ati dUra, ,na ati najIka, urdhvajAnu--ghUMTaNa upara karIne ane adhozira-nIcenI tarapha mastaka jhUkAvIne, dhyAnarUpI koSThAgAramAM praviSTa, saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA vicaratA hatA. tat pazcAt te rohA aNagAra jAtazraddhAvAna Adi vizeSaNa yukta banI, zramaNa bhagavAna mahAvIranI paryupAsanA karatA temaNe A pramANe kahyuM vivecana : rohA nAmanA aNagAra prabhu mahAvIranA vinIta ziSya hatA. tatkAlIna bhinna bhinna dArzanika vicAradhArAone laIne, tenA aMtaramAM paNa aneka mULabhUta prazno upasthita thayA. koI paNa manuSya jyAre ciMtanano prAraMbha kare che, tyAre tenA aMtaramAM mULabhUta tattva viSayaka jijJAsA utpanna thAya che. A sRSTinuM sarjana koNe karyuM ? teno nAza kyAre thaze ? A sRSTi para paheluM koNa AvyuM haze ? vagere prazno sahaja rIte thAya che. bhinna bhinna darzanomAM tenuM samAdhAna bhinna bhinna rIte thayuM che. upaniSadmAM paNa taviSayaka vibhinna vicAradhArA che. (1) jagatanuM mULa tattva asat che. asatmAthI satnI utpatti thaI che. (2) jagatanuM mULa tattva sat che satmAMthI ja sRSTinuM sarjana thayuM che. (3) jagatanuM mULa tattva acetana che. (4) jagatanuM mULa tattva cetana--AtmA che. brahmAdvaitavAdInA mate saMpUrNa jagata brahmasvarUpa che ane ApaNe sahu tenA pratibiMba chIe. prAcIna paraMparA anusAra sRSTinA sarjanahAra brahmA, pAlanakartA viSNu ane saMhArakartA maheza-(zaMkara) manAya che. bRhadAraNyaka anusAra jagatano mULa srota jalatattva che. A prakAranI vibhinna vicAradhArAomAM satya tattvane samajavA mATe rohA aNagAranA prazno atyaMta mahatvanA che. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 : uddezaka--; 153 rohA aNagAranA prazno : 12 pubdhi mate ! lo, pA malo; pubni aloy, pA tor ? rohA ! toj ya atot ya, puvvi pete, pacchA pete, do vi ee sAsayA bhAvA, aNANupuvvI esA rohA ! bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! pahelA loka che ane pachI aloka che ? ke pahelA aloka che ane pachI loka che ? uttara- he rohA, loka ane aloka, pahelAM paNa che ane pachI paNa che. A baMne zAzvata--bhAva che. he rohA ! A bhAvo AnupUrvI rahita che arthAt temAM pUrva-pazcAtano krama nathI. 13 puvvi bhaMte! jIvA, pacchA ajIvA; puvviM ajIvA pacchA jIvA ? ajIvA ya / java loe ya, aloya ya; taheva jIvA ya, va mavasiddhiyA ya, amavasiddhiyA ya; siddhi siddhi; siddhA, alinA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! pahelAM jIva ane pachI ajIva che ke pahelAM ajIva ane pachI jIva che? uttara- he rohA ! je pramANe loka ane alokanA viSayamAM kahyuM, e ja pramANe jIva ane ajIvanA viSayamAM paNa jANavuM joIe. A ja pramANe bhavasiddhika ane abhavasiddhika, siddhi ane asiddhi tathA siddha ane saMsArInA viSayamAM jANavuM joIe. 24 pubdhi mate ! aMDa, pA dhruvajuDI; puthvi dhuvaDI, pA maMDaN ? rohA ! te naM aMDar o ? mayAM ! vaDIo / sA aaN jhuDI o? mate ! aMDayAo / vAmeva rohA ! te ya aMDapa, sA ya dhruvajuDI, pubdhi pete, paA pete, do vi ee sAsayA bhAvA, aNANupuvvI esA rohA ! / bhAvArtha :-prazna- he bhagavan ! pahelAM IMDu ane pachI kUkaDI che ? ke pahelAM kUkaDI ane pachI IMDu che ? uttara- he rohA ! te IMDu kyAMthI AvyuM ? rohA- he bhagavan ! te kUkaDImAMthI AvyuM, bhagavAna- he rohA ! te kUkaDI kyAMthI AvI ?ohA- he bhagavan ! te IMDAmAMthI AvI. bhagavAna- he rohA ! A ja Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 154 / zrI bhagavatI sUtra-1 | pramANe kUkaDI ane IDu pahelAM paNa che ane pachI paNa che. baMne zAzvatabhAva che. he roho!te bhAva AnupUrvI rahita che arthAt temAM pUrva-pazcAno krama nathI. | 15 puTvi bhaMte ! loyaMte, pacchA aloyaMte; puTiva aloyaMte, pacchA loyaMte ? rohA ! loyaMte ya aloyaMte ya puTviM pete, pacchApete, do vi ee sAsayAbhAvA aNANupuvvI esA rohA ! / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! pahelAM lokAtta che ane pachI alokAnta che? athavA pahelAM alokAtta che ane pachI lokAtta che? uttara- he rohA ! lokAtta ane alokAtta, A baMne pahelAM paNa che ane pachI paNa che, baMne zAzvata bhAva che. he rohA ! temAM koI pUrva pazcAtuno krama nathI. 16 puvvi bhaMte ! loyaMte, pacchA sattame uvAsaMtare ? pucchA / rohA ! loyaMte ya, sattame uvAsaMtare ya puTiva pete, pacchA pete, do vi ee sAsayAbhAvA, aNANupuvvI esA rohA ! evaM loyaMte ya sattame ya taNuvAe, evaM ghavaNAe, ghaNodahI, sattamA puDhavI / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! pahelAM lokAtta che ane pachI sAtamuM avakAzAntara che? pahelAM sAtamuM avakAzAntara che ane pachI lokAtta che? uttara- he rohA ! lokAtta ane saptama avakAzAntara, A baMne pahelAM paNa che ane pachI paNa cha. roDA! mA prakAre mA banema pUrva-pazcAtano bhanathI. A prakAre lokAtta ane saptama tanuvAta, A prakAre ghanavAta, ghanodadhi ane sAtamI pRthvI mATe samajavuM joIe. 17 evaM loyaMte ekkekkaNaM saMjoeyavve imehi ThANehi, taM jahA uvAsa-vAya-ghaNaudahi, puDhavI dIvA ya sAgarA vAsA / NeraiyAI atthiya, samayA kammAiM lessAo // 1 // diTThI daMsaNa NANA, saNNA sarIrA ya joga uvaoge / davvapaesA pajjava, addhA kiM puvvi loyate // 2 // bhAvArtha -A ja prakAre nimnalikhita sthAnomAM pratyekanI sAthe lokAttane joDavuM joIe. yathA Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-6 _ 155 ] avakAzAntara, ghanavAta, ghanodadhi, pRthvI, dvIpa, sAgara, varSa(kSetra), nAraka Adi jIva[24 daMDakanA jIva), astikAya, samaya, karma, vezyA, daSTi, darzana, jJAna, saMjJA, zarIra, yoga, upayoga, dravya, pradeza, paryAya ane kAla addhA], te pahelAM che ane lokAtta pachI che? ke lokAnta pahelAM che ane kAlaparyatanA te sarva bhAvo pachI che? uttara pUrvavatu samajavo ke baMne bhAva zAzvata che, temAM koI anukrama nathI. 18 puTvi bhaMte ! loyaMte, pacchA atItaddhA ? evaM atItaddhA, aNAgayaddhA, savvaddhA ya loyaMteNa saha bhANiyavvA jAva aNANupuvvI esA rohA ! jahA loyaMteNaM saMjoiyA savve ThANA ete, evaM aloyaMteNa vi saMjoeyavvA sabbo bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! pahelAM lokAMta che ane pachI atItakAla che? uttara- he rohA ! uparokta rIte atItakAla, anAgatakAla ane sarvadvAkAla A traNe lokAMta sAthe kahevA joIe. he rohA ! temAM paNa pUrva pazcAtuno koI krama ke saMbaMdha nathI. je rIte lokAntanI sAthe pUrvokta sarva sthAnono saMyoga karyo, te ja rIte alokAttanI sAthe sarva sthAnone joDavA joIe. | 19 puTvi bhaMte ! sattame uvAsaMtare, pacchA sattame taNuvAe ? evaM sattama uvAsaMtaraM savvehi samaM saMjoeyavvaM jAva savvaddhAe / puTvi bhaMte ! sattame taNuvAe, pacchA sattame ghaNavAe ? eyaM pi taheva NeyavvaM, jAva savvaddhA / evaM uvarillaM ekkekkaM saMjoyaMteNaM jo jo hiDhillo, taM taM chateNaM NeyavvaM jAva aIya-aNAgayaddhA, pacchA savvaddhA jAva aNANupuvvI esA rohA ! sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! tti jAva viharai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! pahelAM saptama avakAzAntara che ane pachI saptama tanuvAta che? uttara- he rohA ! A ja pramANe saptama avakAzAntarano sarvoddhA kAlaparyatanA pUrvokta sarva sthAno sAthe saMyoga karavo joIe. prazna- he bhagavan! pahelAM saptama tanuvAta che ane pachI saptama ghanavAta che ? uttara- he rohA! A tanuvAta paNa pUrvavat che. sarvoddhA sudhI A ja pramANe jANavuM joIe. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 ] zrI bhagavatI sUtra-1 A pramANe uparanA eka eka sthAnano saMyoga karatAM ane nIcenAM je je sthAna che tene choDatAM pUrvavat samajavuM joIe. temaja atItakAla, anAgatakAla ane pachI sarvoddhA sarvakAla] sudhInA pratyeka sthAnamAM he rohA ! koI pUrvAparano krama nathI. he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che, he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che. ema kahI rohA-aNagAra tapa-saMyamathI AtmAne bhAvita karatAM vicaravA lAgyA. vivecana : prastuta sUtromAM loka-aloka, jIva-ajIva, bhavasiddhika-abhavasiddhika, siddhi-asiddhi, siddha- saMsArI, lokAnta-alokAtta, lokAnta-sAtamuM avakAzAMtara, lokAnta-saptama tanuvAta, A rIte lokAtta sAthe ghanavAta, ghanodadhi, sAta pRthvI, dIpa, sAgara, bharata Adi sAta kSetro, nArakI Adi 24 diMDakanA jIva, astikAya, samaya, karma, vezyA, daSTi, darzana, jJAna, saMjJA, zarIra, yoga, upayoga, dravya, pradeza ane paryAya AdimAM pUrvAparanA krama viSayaka praznottara che. bhagavAne kahyuM ke pUrvokta sarva bhAvomAM pUrvAparano krama saMbhavita nathI. kAraNa ke A sarva bhAvo zAzvata ane anAdikAlIna che. te IzvarakRta ke koI vyaktikRta nathI. loka-alokavAda - alokano artha che kevaLa AkAza ane lokano artha che cetana ane acetana tattvathI saMyukta AkAza. jaina darzanAnusAra loka ane alokanuM A vibhAjana naisargika che, anAdikAlIna che. te Izvarakata nathI. prAyaH sarva dArzanikoe lokane svIkAryo che paraMtu koI paNa dArzanike alokano svIkAra karyo nathI. alokanI prarUpaNA te jainadarzananI maulikatA che. jaina darzana koI paNa padArthanI siddhi mATe tenA pratipakSI padArthane paNa avazya svIkAre che. lokanI siddhi mATe alokano svIkAra anivArya che. loka, lokasvarUpe che kAraNa ke te alokarUpe nathI. samasta jagata AvA virodhI yugalothI yukta che ane anekAMtavAdathI te siddha thAya che. loka ane alokamAM pUrvAparano krama nathI, te zAzvata bhAva che. je vastu kRta hoya, temAM pUrvAparano saMbaMdha saMbhavita che paraMtu je anAdi siddha che, temAM A krama saMbhavita nathI. daSNata dvArA siddhi - anAdi siddha vastuomAM krama nathI, pUrva pazcAdbhAva nathI. sUtramAM te kUkaDI ane iDAnA daSTAMtathI siddha karyuM che. rohA aNagAre kUkaDI pahelAM ke IMDu pahelAM, tema jyAre pUchyuM, tyAre ziSyanI zaMkAnA spaSTIkaraNa mATe bhagavAne tene prati prazna karyo ke IDu kyAMthI AvyuM? kUkaDI kyAMthI AvI? ziSyanA uttara dvArA ja bhagavAne tenI zaMkAonuM samAdhAna karyuM che. IDAthI kUkaDI ane kUkaDIthI ThaMDu prApta thAya che, te baMne zAzvata che. baMne anAdikALathI che. pahelAM IDu ane pachI kUkaDI tevo pUrva pazcAdurbhAva nathI. tema loka vagere zAzvata bhAvomAM pUrva pazcAdubhAva nathI. te praznagata jIva-ajIva, bhavya-abhavya, siddhi-asiddhi vagere pratyeka virodhI yugalo zAzvata che, anAdi siddha che. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata-1: 6deza | 157 aSTavidha lokasaMsthiti :| 20 bhaMte ! tti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM jAva evaM vayAsIkaivihA NaM bhaMte ! loyaTThiI paNNattA? goyamA ! aTThavihA loyaTThiI paNNattA / taM jahA- AgAsapaiTThie vAe / vAyapaiTThie udahI / udahI paiTThiyA puDhavI / puDhavipaiTThiyA tasA thAvarA paannaa| ajIvA jiivpitttthiyaa| jIvA kammapaiTThiyA / ajIvA jIvasaMgahiyA / jIvA kammasaMgahiyA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! A pramANe saMbodhana karIne gautama svAmIe zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdana namaskAra Adi karIne, vinayapUrvaka A pramANe pUchyuM, he bhagavan! lokanI sthiti (saMsthiti) 3241 prA2nI hI cha? 6tta2- gautama! sonI sthiti (saMsthiti) 06 DA2nI DIche.te aaprbhaache-saashn| AdhAre vAyutinuvAta-ghanavAta ] rahelo che. vAyunA AdhAre ghanodadhi--pANI che. ghanodadhinA AdhAre pRthvI che. pRthvInA AdhAre trasa ane sthAvara jIva che. jIvanA AdhAre ajIva che. sikarmaka jIvo karmanA AdhAre che. ajIvo jIva dvArA saMgRhIta che ane jIvo karma dvArA saMgRhIta che. |21 se keNaTeNaM bhaMte evaM vuccai- aTThavihA loyaThiI paNNattA, taM jahAAgAsapaiThie vAe jAva jIvA kammasaMgahiyA ? ___ goyamA ! se jahANAmae kei purise vatthimADovei, vatthimADovettA upi sitaM baMdhai, baMdhaittA majjheNaM gaThiMbaMdhai baMdhaittA uvarillaM gaThiM muyai, muittA uvarillaM desaM vAmei, uvarillaM desaM vAmettA; uvarillaM desaM AukAyassa pUrei, pUritA uppisitaM baMdhai, baMdhitA majjhillagaThiM muyai / se NUNaM goyamA ! se AukAe tassa vAukAyassa uppi uvarimatale ciTThai ? haMtA, ciTThai / se teNaTeNaM goyamA ! jAva jIvA kmmsNghiyaa| ___ se jahA vA kei purise vatthi ADovei, ADovittA kaDIe baMdhai, baMdhittA atthAhamatAramaporasiyasi udagaMsi ogAhejjA / se NUNaM goyamA! se purise tassa vAukAyassa uvarimatale ciTThai? haMtA, ciTThai / evAmeva goyamA ! (evaM vA) aTThavihA loyaTTiI paNNattA jAva jIvA Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 zrI bhagavatI sUtra-1 jammu- saMgaDiyA - zabdArtha :-toSadgid = lokasthiti, vasthi = cAmaDAnI mazaka, ADovek = vAyuthI phUlAve, idhdhi = uparano bhAga, muk choDe che, vAne - khole che. pIpa - kaTipradezamAM kamaramAM, atyAhamatAramo lili = athAha, dustara ane puruSa parimANathI adhika, 36 kSi = pANImAM. bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ke lokanI sthiti ATha prakAranI che. jema ke AkAza pratiSThita vAyu che temaja jIvakarma saMgRhIta che ? = uttara- he gautama ! jema koI puruSa cAmaDAnI mazakane vAyuthI(havA bharIne) phUlAve. pachI te mazakanuM mukha bAMdhI de. tatpazcAt mazakanI madhyabhAgamAM gAMTha bAMdhe. pachI mazakanuM mukha kholIne tenI aMdaranI havA bahAra kADhe. tadAra te mazakanA uparanA(khAlI) bhAgamAM pANI bhare ane te mazakanuM mukha baMdha kare, tapazcAt mazakanI vaccenI gAMThane choDI de. to he gautama ! zuM te mazakamAM bhareluM pANI te havAnI upara, uparanA bhAgamAM rahe che ? gautama- hA, bhagavan ! rahe che. bhagavAna-- he gautama ! tethI ema kahevAya che ke AkAza pratiSThita vAyu che, temaja karmono ! ke jIvoe saMgraha karyo che. te athavA he gautama ! koI puruSa te cAmaDAnI mazakane vAyu bharIne, phUlAvIne, potAnI kamara para bAMdhe. pachI te puruSa athAha, dustara ane puruSa parimANathI paNa adhika pANImAM praveza kare, to he gautama ! te puruSa pANInI uparanI sapATI para rahe che ? ? gautama- hA, bhagavan ! rahe che. bhagavAna- he gautama ! A ja pramANe karmoe jIvone saMgRhIta karyA che. tyAM sudhI lokanI sthiti (saMsthiti--anAdi racanA)ATha prakAranI kahI che. vivecana : toSanik :- lokanI anAdi naisargika racanAne, saMsthitine ahIM sthiti zabdathI kahela che. tenA saMbaMdhamAM zrI gautama svAmI dvArA pUchAyelA praznonA uttara prabhue be dRSTAMto dvArA ApyA che. (1) mazakamAM havA bharI ardhabhAgamAM upara pANI bhare, to te pANI havAnA AdhAre upara rahe che tema, lokamAM AkAzanA AdhAre tanavAta, ghanavAta vagere rahe che. tenA AdhAre pANI ane pRthvI rahe che. (2) vAyuthI phUlAvelI mazaka kammare bAMdhI koI vyakti pANImAM paDe, to te mazakanA AdhAre vyakti pANInI upara rahe che, tema AkAza, havA, pANI, pRthvI jIva ane ajIva tathA saMgRhIta karmo kramazaH ekabIjAnA AdhAre rahe che. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 : uddezaka-$ 159 lokasthitinA prazna ane tenuM yathArtha samAdhAna :- koI matAvalambI pRthvIne zeSanAga para ane zeSanAga kAcabA para, athavA zeSanAganI pheNa upara rahelI mAne che. koI mAnyatA anusAra pRthvI gAyanA ziMga upara rahelI che. koI dArzaniko pRthvIne satya para AdhArita mAne che. A sarva mAnyatAthI lokasthitinI samasyAnuM samAdhAna thatuM nathI, tethI zrI gautama svAmIe prazna pUchyo ane bhagavAne tenuM pratyakSa pramANa siddha samAdhAna ApyuM. sarva prathama AkAza svapratiSThita che. tenA AdhAre tanuvAta-pAtaLI havA, tenA AdhAre ghanavAta-- jADI(ghanIbhUta thayelI havA), tenA AdhAre ghanodadhi- jAmeluM (ghana thayeluM) pANI, tenA AdhAre A pratyakSa dekhAtI pRthvI rahelI che, pRthvI para trasa--sthAvara jIvo rahelA che. A niyama apekSAthI che arthAt devaloka ane siddhazilA mATe A niyama lAgu paDato nathI. ajIva jIvapratiSThita che :- vRttikAre ajIvano artha 'zarIra' karyo che. tenuM tAtparya e che ke ajIva sRSTinI je kAMI vividhatA pratIta thAya che, dazya jagata je dRSTigocara thAya che te jIvakRta che. te jIva te sahitanA zarIro athavA jIva mukta zarIro ja che. tethI ajIva jIva pratiSThita che te pramANe kacana che. karma pratiSThita jIva H- jIvanI je vividhatA che, tenA je parivartano che, vividha rUpo che te sarva karma niSpanna che. tethI karma pratiSThita jIva che, te kathana che. jIva saMgRhIta ajIva :- ajIva jIva dvArA saMgRhIta che. temAM kacit ekAtmaka saMbaMdha sthApita thAya che, tethI temAM parirvatana thaI zake che. karma saMgRhIta jIva :- karmano jIva sAthe saMyoga saMbaMdha che, tethI tenA dvArA jIvamAM parivartana thAya che. vRttikAre 'pratiSThita' nI vyAkhyA AdhAra--Adheya bhAvanI sAthe ane 'saMgRhIta'nI vyAkhyA saMgrAhaya -saMgrAhaka bhAva sAthe karI che. jIva ane pudgalono saMbaMdha : 22 atthi NaM bhaMte ! jIvA ya poggalA ya aNNamaNNabaddhA aNNamaNNapuTThA aNNamaNNaogADhA aNNamaNNasiNehapaDibaddhA aNNamaNNaghaDattAe ciTThati? haMtA, asthi / bhAvArtha :prazna he bhagavan ! zuM jIva ane pudgala paraspara saMbaddha che ? paraspara ekabIjAthI spaSTa che ? anyonya avagADha-paraspara gADha saMbaMdha dharAve che ? paraspara snigdhatAthI pratibaddha che ? athavA ekIbhUta-paraspara ghaTita thaIne rahe che ? uttara- hA, gautama ! jIva ane pudgala paraspara A ja prakAre rahe che. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 zrI bhagavatI sUtra-1 23 se keNaTTeNaM bhaMte ! jAva ciTThati ? goyamA ! se jahANAmae harae siyA- puNNe, puNNappamANe volaTTamANe vosaTTamANe samabharaghaDattAe citttthaa| ahe NaM [ahaNNaM ] kei purise taMsi harayaMsi egaM mahaM NAvaM sayAsavaM sayachiddaM ogAhejjA se NUNaM goyamA ! sA NAvA tehiM AsavadArehiM ApUramANI, ApUramANI puNNA, puNNappamANA, volaTTamANA, vola:mALA, samama yaDattAN vidura ? hatA, vidura / te tebakeLa noyanA ! atthiNaM jIvA ya poggalA ya jAva ciTThati / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ke jIva ane pudgala A prakAre rahe che ? uttara- he gautama ! jema koI taLAva hoya te pANIthI pUrNa hoya, pANIthI chalochala bharyuM hoya, pANIthI chalakAtuM hoya, tenuM pANI bahAra vahetuM hoya, temaja te pANIthI bharelA ghaDAnI samAna hoya. te taLAvamAM koI puruSa so nAnA chidravALI ane so moTA chidravALI eka naukA rAkhe. to he gautama ! te naukA, te te chidro dvArA pANIthI bharAtI, atyaMta bharAtI, jalathI paripUrNa, pANIthI chalochala bharAtI, pANIthI chalakAtI, zuM bharelA ghaDAnI samAna thaI jAya che ? gautama- hA, bhagavan ! te thaI jAya che ? bhagavAna- he gautama ! te ja rIte ema kahevAya che ke jIva ane pudgala paraspara baddha temaja paraspara ghaTTita thaIne rahelA che. vivecana : prastuta sUtramAM jIva ane pudgalono parasparano gADha saMbaMdha daSTAMta dvArA samajAvyo che. jIva ane pudgala dravya bhinna che. jIva cetana che, pudgala acetana che. cetana kadApi acetana thatuM nathI ane acetana kadApi cetana thatuM nathI. te baMnemAM atyaMtAbhAva che. baMne dravyamAM traikAlika svataMtratA hovA chatAM te baMneno saMbaMdha thaI zake ? A prakAranA vicArathI zrI gautama svAmIe uparokta prazna pUchyo che ke jIva ane pudgala paraspara badgha, spaSTa, avagADha, sneha pratibaddha ane ekIbhUta thaIne rahe che ? bhagavAne kahyuM, 'hA' te pramANe rahe che. jIva ane pudgalanA saMbaMdha ane visaMbaMdhanA AdhAre ja jIvanA be prakAra thayA che--saMsArI jIva ane siddha jIva. je jIva pudgala sAthe ekameka che, te saMsArI ane je jIva pudgalathI sarvathA mukta che, tene siddha jIva kahevAya che. saMsArI jIva ane pudgala dUdha ane pANInI jema ekameka thaI gayA che. sUtrakAre jIva ane Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1H uddezaka-$ 11 pudgala(karma)nI ekarUpatA bhinna-bhinna zabdo dvArA darzAvI che (1) aLamaLavanA :- jIva ane pudgala paraspara baddha che. eka kSetrAvagADha--eka AkAza pradeza para sAthe rahevuM, tene ahIM baddha avasthA kahI che. (2) amaLa purA :- jIva ane pudgala paraspara spaSTa che. prathama eka bIjAne spaSTa thAya ane pachI ja gADha baMdhathI saMbaddha thAya che. (3) sAmaLamoDhA :- loDhAnA goLAne tapAvavAmAM Ave, tyAre agni cArebAjuthI temAM pravezI jAya che ane loDhAno goLo ane agni ekameka banI jAya che, tema AtmA ane karma paramANu lolIbhUta thaI ekameka thAya che, te ja tenI avagADhatA che. (4) akhamasiMge padivanA :- jIva-pudgala paraspara sneha pratibaddha che. sneha eTale rAgAdi rUpa cIkAza. jema telayukta vastu para dhULa-raja cITakI jAya che, tema rAgadveSanI cIkAzathI karmo Atmapradeza sAthe coMTI jAya che arthAt tIvrabaMdha thAya che. (5) maLmamahattAC :- paraspara samudAya rUpe rahevuM. jIva pradeza ane karma pudgalono baMdha thAya tyAre teo baMne eka samudAya rUpa banI jAya che. A rIte jIva ane pudgalono pragADha saMbaMdha che. tema chatAM baMnenuM tAttvika svarUpa sarvathA bhinna che. jIva ane pudgalanA saMbaMdhamAM nimitta koNa ? :- prastuta sUtrAnusAra A saMbaMdha kevaLa jIvathI ke kevaLa pudgalathI thato nathI. baMne taraphathI thAya che. te sUcita karavA zAstrakAre 'sneha pratibaddha' zabda prayoga karyo che. jIvamAM sneha-rAga dveSa Adi vibhAvonI snigdhatA che ane pudgalamAM snehathI AkarSita thavAnI yogyatA che, A rIte ubhayAtmaka snehanA kAraNe paraspara saMbaMdha thAyache. naukAmAM chidra che. bahAra chola pANIthI bhareluM taLAva che. pANI sahaja rIte naukAmAM praveza pAme che. te ja rIte jIva ane pudgalano saMbaMdha thAya che. jIvapradeza ane karmapudgalanI ekamekatA sUcaka daSTAMta :- sUtrakAre pANI ane chidravALI naukAnA daSTAMte jIva-pudgalanI ekamekanA spaSTa karI che. pANIthI chalakAtA sarovaramAM chidravALI nAva utAratA te pANIthI pUrNarUpe bharAI jAya che ane pANImAM DUbI jAya che. te DUbelI naukA ane pANI je rIte ekarUpa thaI jAya te ja rIte jIvapradezamAM pudgala ekarUpa thaIne rahe che. jema pANI ane naukAnuM astitva alaga rahe che tema jIva ane pudgalanuM astitva paNa bhinna rahe che. sUkSma snehakAya : 24 atthi NaM bhaMte / sayA samiyaM suhume siNehakAye pavaDai ? haMtA atthi / te maMte ! vi kaTTe pavaDara, ane pavara, rir pavara ? noyamA! } Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 ] zrI bhagavatI sUtra-1 vi pavaDai, ahe vi pavaDai, tirie vi pavaDai / jahA se bhaMte ! bAyare AuyAe aNNamaNNasamAutte ciraM pi, dIhakAlaM ciTThai, tahA NaM se vi? __No iNaDhe samaDhe / se NaM khippAmeva viddhasamAgacchai // sevaM bhaMte ! sevaM mate ! bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM sUkSma snehakAya eka prakAranuM sUkSma jala] sadA parimita siparimANa paDe che? uttara- hA, gautama! paDe che. prazna- he bhagavan! te sUkSma snehakAya upara paDe che, nIce paDe che ke tirachI paDe che? uttara- he gautama ! te upara[UrdhvalokamAM vRta vaitADhayAdimAM paNa paDe che. nIce [adholoka grAmomAM paNa paDe che ane tirachI[tiryam lokamAM paNa paDe che. prazna- he bhagavan! zuM sUkSma snehakAya bAdara apakAyanI jema paraspara samAyukta thaIne dIrghakAla paryata rahe che? uttara- he gautama ! te artha samartha nathI. kAraNa ke te sUkSma snehakAya]tarata ja vidhvasta-nAza pAme che. mATe bAdara apakAyanI jema jalasamUha rUpe ke buMda rUpe tenuM astitva rahetuM nathI. he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che, he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che. vivecana : prastuta sUtramAM snehakAya saMbaMdhita traNa praznottara che. snehakAyanuM svarUpa - te jalano eka prakAra che. prastuta sUtramAM sneha' nI sAthe sUkSma' vizeSaNano prayoga che, tethI te osa Adi karatA paNa sUkSmajala rUpa che. te eka prakAranA atyaMta sUkSma, snigdha, zIta pudgala, je jalanI ja sUkSma-sUkSmatara paryAyanA rUpamAM niraMtara varase che. paraMtu osa AdinI jema ekatrita thaIne buMdarUpe saMgaThita thaIne rahI zakatI nathI, te svataH tatkAla ja naSTa thaI jAya che.vRttikAra abhayadeva sUrie snehakAyanI vyAkhyA karI nathI. bRhatukalpa bhASyanI vRttimAM snehano artha hima, osa, barapha Adi karyo che. te ahIM prAsaMgika nathI. snehakAyanA kSetra ane kAla :- te urdhvalokamAM vRta vaitADhaya parvatAdimAM, adholokamAM- adholokavartI gAmomAM ane tirachA lokamAM sarvatra varasI rahI che. sUtronusAra te niraMtara varase che. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-6 . [ 17 ] bRhakalpa bhASyamAM snigdha ane rUkSakAla anusAra, tenA varasavAno samaya A pramANe batAvyo che- zizirakAlamAM dinanA prathama ane aMtima praharamAM adhika mAtrAmAM varase che. grISmakAlamAM dinanA prathama ane aMtima ardha praharamAM adhika mAtrAmAM varase che. zeSa samayamAM te alpamAtrAmAM varase che. abhayadeva sUrino paNa A ja abhiprAya che. paraMtu A abhiprAyane Agamano koI AdhAra nathI ane prastuta sUtranA tathA samaya thI te viruddha jAya che arthAt sUtrAnusAra to sadA sImita ja varase che. tenuM svarUpa vAyukAyathI paNa atyaMta sUkSma che, tethI tene vAyukAyarUpa zastranI asara thatI nathI. te dhummasanI jema makAna vagere DhAMkelA sthAnamAM AvI jatI nathI. snehakAya viSayaka aneka prazno jijJAsuonA manamAM utpanna thAya che jema ke- snehakAya kyAM utpanna thAya che? te muddagala dravyathI niSpanna thAya che ke apakAyanA jIvo temAM utpanna thAya che? te pudgalanuM pariNAma che ke jIvanuM pariNAma che? te saceta che ke aceta? sUtramAM batAvyuM che ke te nIce paDatAM ja nAza pAme, to tenA jIvo paNa tatkAla marI jAya che? te jIvo kyAre janme che ane kyAre mare che? te jIvonuM AyuSya keTaluM? vagere aneka prazno udbhave che. samAdhAna- A dareka prazno mahattvanA che paNa tenuM samAdhAna mULapATha ke vyAkhyAthI thaI zakatuM nathI. prastuta sUtra sivAya anya koIpaNa sUtramAM sUkSma snehakAyanuM varNana upalabdha nathI. dazAzrutaskaMdhamAM sAtamI dazAmAM pratimAdhArI sAdhune sUryAsta pachI vihAranA niSedha mATe khullA AkAzavALA sthaLane jalarUpe ane DhAMkelI jagyAne sthala rUpe sUcita karyuM che. tenA AdhAre A sUkSma snehakAyane sacitta jalarUpa mAnavAnI paraMparA che. te apakAyanA jIvo AkAzamAM utpanna thAya che. upara, nIce Adi sarvatra varase che. uparathI paDatAM ja te jIvo marI jAya che. tenuM AyuSya atyaMta alpa hoya che. kAraNa ke apakAyanA jIvo eka muhUrtamAM [32,000]aneka hajAro bhava karI zake che. che zataka-1/6 saMpUrNa / Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 zrI bhagavatI sUtra-1 zataka-1 : uddezakaDRDO saMkSipta sAra OROROR * A uddezakamAM jIvanI utpatti ane uddavartanA, te samaye AhAra grahaNanI paddhati, 24 daMDakanA jIvomAM vigraha gati ane avigraha gatinI apekSAe bhaMga saMkhyA, cyavana pAmatA devonI mAnasika sthiti ane garbhastha jIva viSayaka vicAraNA karI che. * jIva jyAM janma le che athavA jyAMthI mRtyu pAme che te sarva AtmapradezothI janme che ane mRtyu pAme che. te sthAnanI prAraMbhika grahaNa karavA yogya sarva avagAhanAne grahaNa kare che. pariNamananI apekSAe jIva sarva AtmapradezothI AhAra kare che arthAt ojAhAra, romAhAra ane kavalAhAra, A traNe AhAranuM pariNamana sarva AtmapradezothI thAya che. ojAhAra ane romAhAramAM grahaNa karela AhAra pudgalonuM saMpUrNa pariNamana thAya che. kavalAhAramAM grahaNa karela AhArano saMkhyAtamo bhAga pariNamana thAya che ane aneka saMkhyAta bhAga zarIramAM pariNata na thatAM mala Adi rUpe nIkaLI jAya che. zarIramAM pariNamana thayelA AhArane AgamamAM vAstavika AhAra kahyo che. te sivAyanA AhAra-pudgalonuM mAtra grahaNa ane nissaraNa ja hoya che. koIpaNa jIva keTalAka AtmapradezothI athavA ardhA AtmapradezothI janma ke mRtyu pAmatA nathI ane AhAra paNa karatA nathI. * 24 daMDakamAM eka jIvanI apekSAe te kyAreka vigraha gativALo ane kyAreka avigraha gativALo paNa hoya che. aneka jIvonI apekSAe ekendriyamAM baMne avasthAmAM haMmezAM aneka jIvo hoya che. zeSa 19 daMDakamAM vigraha gativALA jIva haMmezAM nahIM maLavAthI traNa bhaMga thAya che. (1) sarva jIva avigraha gativALA hoya, (2) aneka avigraha gativALA ane eka jIva vigraha gativALo hoya, (3) aneka avigraha gativALA ane aneka jIva vigraha gativALA hoya che. mahardika deva mRtyu samaya najIka jANIne, manuSya ane tiryaMcanA azucimaya janma, jIvana ane AhArane avadhi(jJAna)thI joIne, te ekavAra ghRNA, lajjA ane duHkhathI trAsI jAya che ane AhAra paNa choDI de che. tyAra pachI AhAra karIne mRtyu pAme che ane tiryaMca athavA manuSyamAM utpanna thaI, tyAMno AhAra temane karavo ja paDe che. jIva jyAre eka gatimAMthI anya gatimAM janma dhAraNa kare che, tyAre sthUla zarIra ane dravyendriyane choDIne jAya che, sUkSma zarIra ane bhAvendriyane sAthe laIne jAya che. tethI te apekSAe saIndriya, sazarIrI Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-7 _. | 15] janme che ane anya apekSAe azarIrI ane aniMdriya janme che. * garbhamAM janma dhAraNa karanAra jIva sarva prathama mAtA pitAnA raja ane vIryathI mizrita pugalano AhAra kare che. tyAra pachI mAtA dvArA karela AhArano eka aMza snehanA rUpamAM grahaNa karI, teno AhAra kare che. * mAtAnA zarIrathI saMbaMdhita eka rasaharaNI nADI putranA zarIrane sparzelI hoya che ane putranA nAbhi sthAnamAM eka rasaharaNI nADI hoya che, je mAtAnA zarIra sAthe sparzelI rahe che. A baMne nADIo dvArA putranA zarIramAM AhArano praveza ane pariNamana thAya che tathA caya upacaya thaIne zarIranI vRddhi thAya che. * A rasaharaNIthI prApta thayela AhAra ojarU5 che, tenuM saMpUrNa pariNamana thAya che, tethI tenA AhAramAMthI mala Adi banatA nathI. mATe garbhagata jIvane mala, mUtra, kapha, nAkano mela, vamana, pitta Adi vikAra thatA nathI paraMtu avazeSa pudgala tenA hADakAM, majjA, roma, keza, nakha Adi zarIravayava rUpe pariNata thaI jAya che. * zarIramAM mAMsa, lohI ane mastaka mAtAnA aMga che tathA hADakAM, majjA ane dADhI, mUcha pitAnA aMga che. mAtApitAnI paraMparAthI prApta thayelA A aMga jIvanaparyata rahe che. * garbhagata koI jIvane vizeSa jJAnanA nimittathI pUrvanA vairanA prabhAve senA sAthe yuddhanAM pariNAmo thAya ane te pariNAmomAM te jIva kALadharma pAme to te prathama narakamAM jaI zake che. koIka garbhastha jIva zubha adhyavasAyo ane dharmabhAvanAthI otaprota thaIne mRtyu pAme to bIjA devaloka sudhI paNa jaI zake che. A rIte garbhagata jIvamAM zubha ane azubha baMne prakAranA AtmapariNAma hoya che. * garbhagata jIva paga AgaLa karIne athavA mastakane AgaLa karIne sIdho garbhathI bahAra Ave tyAre sukhapUrvaka janme che paraMtu tiracho(trAMso) bahAra Ave to kaSTapUrvaka janme che ke marI jAya che. te jIvane zubha nAmakarmano udaya hoya to zubha varNAdi prApta kare che ane azubha nAmakarmano udaya hoya to azubha ane amanojJa varNAdi ane svara Adi prApta kare che. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 16 ] zrI bhagavatI sUtra-1 'zataka-1 : uddezaka-7 | nairayika jIvonI utpatti, maraNa ane AhAra prarUpaNa :| 1 raie NaM bhaMte ! Neraiesu uvavajjamANe kiM deseNaM desaM uvavajjai, deseNaM savvaM uvavajjai, savveNaM desaM uvavajjai, savveNaM savvaM uvavajjai? goyamA ! No deseNaM desaM uvavajjai, No deseNaM savvaM uvavajjai; No savveNaM desaM uvavajjai, savveNaM savvaM uvavajjai / jahA Neraie, evaM jAva vemANie / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! nairayikomAM utpanna thato nAraka jIva eka bhAgathI eka bhAgane Azrita karIne utpanna thAya che ke eka bhAgathI sarvabhAgane Azrita karIne utpanna thAya che ke sarvabhAgathI eka bhAgane Azrita karIne utpanna thAya che ke sarvabhAgathI sarvabhAgane Azrita karIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! nAraka jIva eka bhAgathI eka bhAgane Azrita karIne utpanna thato nathI, eka bhAgathI sarva bhAgane Azrita karIne utpanna thato nathI, sarvabhAgathI ekabhAgane Azrita karIne utpanna thato nathI paraMtu sarvabhAgathI sarva bhAgane Azrita karIne utpanna thAya che. nArakonI samAna vaimAniko paryata A ja pramANe samajavuM. | 2 raie NaM bhaMte ! Neraiesu uvavajjamANe kiM deseNaM desaM AhArei, deseNaM savvaM AhArei, savveNaM desaM AhArei, savveNaM savvaM AhArei ? goyamA ! No deseNaM desaM AhArei, No deseNaM savvaM AhArei, savveNaM vA desaM AhArei, savveNaM vA savvaM AhArei / evaM jAva vemaannie| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! nairayikomAM utpanna thato nAraka jIva zuM eka bhAgathI eka bhAgane Azrita karIne AhAra kare che? eka bhAgathI sarva bhAgane Azrita karIne AhAra kare che? sarva bhAgathI eka bhAgane Azrita karIne AhAra kare che? ke sarvabhAgathI sarva bhAgane Azrita karIne AhAra kare che? uttara- he gautama! eka bhAgathI eka bhAgane Azrita karIne AhAra karatA nathI. ekabhAgathI Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1: uddezaka-7 [ 17 ] sarvabhAgane Azrita karIne AhAra karatA nathI. paraMtu sarvabhAgathI eka bhAgane Azrita karIne AhAra kare che athavA sarvabhAgathI sarvabhAgane Azrita karIne AhAra kare che. nArakonI samAna vaimAniko paryata A ja pramANe samajavuM. 3 raie NaM bhaMte ! Neraehito uvvaTTamANe kiM deseNaM desaM uvvaTTai, pucchA? jahA uvavajjamANe taheva uvvaTTamANe vi daMDago bhANiyavvo / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! nairayikomAMthI udvartamAna = nIkaLato nAraka jIva zuM eka bhAgathI eka bhAgane Azrita karIne nIkaLe che? ItyAdi pUrvavat prazna karavA joIe. uttara- he gautama ! je rIte utpanna thatA nairayikanA viSayamAM kahyuM te ja pramANe udvartamAnanIkaLatA nairayika Adi[24 daMDakanA viSayamAM samajavuM joIe. | 4 raie NaM bhaMte ! NeraehiMto uvvaTTamANe kiM deseNaM desaM AhArei pucchA ? taheva jAva savveNaM vA desaM AhArei, savveNaM vA savvaM aahaarei| evaM jAva venA bhAvArtha :- prazna- he bhagavana! nairayikomAMthI udvartamAna nairayika zuM eka bhAgathI, eka bhAgane Azrita karIne AhAra kare che? ItyAdi prazna pUrvavat karavA joIe. uttara- he gautama! pUrvasUtranI samAna jANavuM joIe ke sarvabhAgathI eka bhAgane Azrita karIne AhAra kare che. athavA sarvabhAgathI sarvabhAgane Azrita karIne AhAra kare che. A ja pramANe vaimAniko paryata jANavuM. 5 Neraie NaM bhaMte ! Neraiesu uvavaNNe kiM deseNaM desaM uvavaNNe ? eso vi taheva jAva savveNaM savvaM uvavaNNe / jahA uvavajjamANe uvvaTTamANe ya cattAri daMDagA, tahA uvavaNNeNaM, uvvaTTeNa vi cattAri daMDagA bhANiyavvA- savveNaM savvaM uvavaNNe, savveNaM vA desaM AhArei, savveNaM vA savvaM AhArei / eeNaM abhilAveNaM uvavaNNe vi, uvvaTTeNaM vi NeyavvaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! nArakomAM utpanna nairayika zuM eka bhAgathI, eka bhAgane Azrita karIne utpanna thayo che? ItyAdi prazna pUrvavat karavA joIe. uttara- he gautama! A AlApaka paNa pUrvavatu jANavo arthAt sarvabhAgathI sarvabhAgane Azrita Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 zrI bhagavatI sUtra-1 karIne utpanna thayA che. jema utpadyamAna(utpanna thatAM)ane uddhartamAna(marIne nIkaLatA)jIvonA viSayamAM cAra daMDaka (bhaMga) kahyA te ja rIte utpanna thayelA ane nIkaLelA jIvonA viSayamAM paNa cAra bhaMga kahevA joIe. temAM sarvabhAgathI sarvabhAgane Azrita karIne utpanna thayA che tathA sarvabhAgathI ekabhAgane Azrita karIne AhAra kare che athavA sarvabhAgathI sarvabhAgane Azrita karIne AhAra kare che. A rIte utpanna ane uttanA viSayamAM saMpUrNa AlApaka samajI levo joIe. 6 Neraie NaM bhaMte ! Neraiesu uvavajjamANe kiM adveNa addhaM uvavajjai, addheNaM savvaM uvavajjai, savveNaM addhaM uvavajjai, savveNaM savvaM uvavajjai ? jahA paDhamilleNaM aTTha daMDagA tahA adveNa vi aTTha daMDagA bhANiyavvA / NavaraM jahiM deseNaM desa uvavajjai, tahiM addheNaM addhaM uvavajjai iti bhANiyavvaM / evaM NAttaM te savve va solasa daMDagA bhANiyavvA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! naiyikomAM utpanna thato nAraka jIva zuM adghabhAgathI adghabhAgane Azrita karIne utpanna thAya che ke adghabhAgathI sarvabhAgane Azrita karIne utpanna thAya che ? athavA sarvabhAgathI adghabhAgane Azrita karIne utpanna thAya che ke sarvabhAgathI sarvabhAgane Azrita karIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! jema pUrve ATha daMDaka-AlApaka kahyA te ja rIte 'arju' nI sAthe paNa ATha daMDaka kahevA joIe, vizeSatA e che ke jyAM ekabhAgathI ekabhAgane Azrita karIne utpanna thAya che, evo pATha che tyAM 'arju bhAgathI adghabhAgane Azrita karIne utpanna thAya che.' e pramANe pAThanuM uccAraNa karavuM joIe. A rIte uccAraNa karatAM kula soLa daMDaka-AlApaka thAya che. vivecana : prastuta sUtromAM nArakAdi jIvonI utpatti, urtana evaM AhAranA viSayamAM ekadeza-sarvadeza, athavA arju-sarva viSayaka praznottara che. prastuta praznottaranA soLa daMDaka--AlApaka H- deza ane sarva pada dvArA utpAda AdinA ATha daMDaka A prakAre thAya che. (1) utpadyamAna- utpanna thatA (2) utpanna thatA AhAra kare che (3) urtamAna- nIkaLatA (4) nIkaLatA AhAra kare che (5) utpanna thayelA (6) utpanna thayelA AhAra kare che (7) uvRtta-nIkaLelA (8) nIkaLelA AhAra kare che. A ja rIte adgha ane sarva pada sAthe paNa jIvanA utpAdAdinA viSayamAM pUrvokta ATha daMDaka- vikalpa thAya che. kula soLa daMDaka-AlApaka thAya che. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-7 _. [ 169 ] upapadhamAna ane upapa - jIva pUrvanA jIvanane samApta karIne navA janma sthAnamAM jAya che, utpattinA prathama samaye AhAra grahaNa kare ane AhAra, zarIra ane Indriya paryAptino prAraMbha kare che. eka samayamAM AhAra paryAptithI paryApta thaI jAya che. tyAra pachI zarIra ane Indriya paryAptinuM nirmANa na thAya tyAM sudhInI avasthA upapadyamAna avasthA che ane AhAra, zarIra ane Indriya paryAptithI paryApta avasthA upapanna avasthA che. upapanna avasthA prApta karyA pachI ja arthAt traNa paryAptio pUrNa thayA pachI ja jIvanuM mRtyu thaI zake che. A rIte upapadhamAna ane upapannamAM bheda che. udvartamAna ane uddavRtta :- mRtyu pUrve aMtarmuhUrtanI avasthA udvartamAna avasthA che. mRtyu samayanI avasthAne uvRtta kahe che. mRtyuno samaya te ja janmano samaya che. tethI upapadyamAna avasthA ane uvRtta avasthAnuM kAlamAna eka ja che. kAraNa ke pUrva bhavanuM AyuSya samApta thayA pachIno samaya upapadyamAna ane uvRtta kahevAya che. nArInuM upapAta saMbaMdhI deza ane sarvanuM tAtparya :- jIva jyAre narakAdimAM utpanna thAya che. (1) tyAre zuM te jIva potAnA pUrvabhavanA eka dezathI nArakanA ekadeza avayavarUpe utpanna thAya che? arthAt utpanna thanAra jIvano eka bhAga ja nArakanA eka bhAganA rUpamAM utpanna thAya che? (2) pUrvabhavanA eka dezathI saMpUrNapaNe nArakarUpe utpanna thAya che, (3) saMpUrNa jIva nArakanA eka bhAganA rUpamAM utpanna thAya che? (4) saMpUrNa jIva saMpUrNapaNe nArakarUpamAM utpanna thAya che? A ja rIte anya vikalpono Azaya paNa samajI levo. bhagavAne tenA uttaramAM cothA vikalpano svIkAra karyo che arthAt jIva potAnA sarvabhAgathI sarvabhAgane Azrita karIne utpanna thAya che. tenuM kAraNa e che ke, jyAre upAdAna pUrNa hoya che tyAre vastu paNa pUrNa utpanna thAya che temaja upAdAna to te ja kahevAya je saMpUrNa paNe kAryanA rUpamAM pariNata thAya. jIvano pUrvabhava [manuSyAdi] upAdAna kAraNa che te pUrNapaNe nArakAdirUpe pariNata thAya che. tethI sarvathI sarva utpanna thAya che tema kahevAya che. paraMtu TIkAkAra aMtima be bhaMgane svIkAre che. tevu pAzvAtyamo grAhyau, yataH sarveNa sarvAtmapradezavyApAraNelikAgatau yatrotpattavyaM tasya deze utpadyate, taddezenotpatti-sthAnadezasyaiva vyAptatvAt / kandukagatau vA sarveNa sarvatrotpadyate vimucyeva pUrvathAnemiti, tattva ravAra thAra7yAne vAvanA nAraviSayamAta |jIva jyAre IlikAgatithI utpatti sthAnamAM jAya tyAre sarva pradezathI utpatti sthAnanA eka dezamAM utpanna thAya mATe 'saSyamAM je sarvathI deza-trIjo bhaMga, ane kaMduka gatithI utpanna thAya tyAre sarve saa sarvathI sarva, te cotho bhaMga ghaTita thAya che. utpattinA kathananI samAna ja udvartanAnuM kathana karavuM arthAt sarvathI sarva udvarte che. nArakAdino AhAra - temAM trIjA ane cothA vikalpano svIkAra karyo che arthAt sarvabhAgathI eka dezAzrita AhAra kare che ane sarvabhAgathI sarvAzrita AhAra kare che. jIva je samaye utpanna thAya che, te samaye arthAt utpattinA prathama samaye potAnA sarva Atma pradezothI sarva pudagalano AhAra kare che. jema atyaMta tapta telanI kaDAImAM pUDalo nAMkhatA, te levA yogya Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 | zrI bhagavatI sUtra-1 telanA sarva pugalone grahaNa kare che, kheMce che. pachI te ja pUDalo telanA keTalAka pugalone kheMce che, keTalAkane kheMcato nathI. tema utpatti samaya pazcAtu jIva sarva AtmapradezothI keTalAka AhArya AhArane yogya] pudgalane grahaNa kare che ane keTalAkane grahaNa karato nathI. tethI kahyuM che ke jIva sarvabhAgathI ekabhAgano AhAra kare che. udvartanA-narakamAMthI AyuSya samApta karI nIkaLato jIva paNa upapAtanI jema sarvathI sarva rUpe anyagatimAM utpanna thAya che ane tyAM sarvathI deza ane sarvathI sarva rUpe AhAra kare che. jarA paNa 3vavAnA - yadyapi nArakI marIne narakamAM utpanna thato nathI. manuSya ane tiryaMca ja marIne narakamAM utpanna thAya che. paraMtu ahI nizcayanayanI daSTie 'vanamALe vatti' nA siddhAMtAnusAra kathana karyuM che. je jIve tiryaMcagatinuM ke manuSyanuM AyuSya samApta karyuM hoya ane jene narakAyuno udaya thaI gayo hoya, tevo vigraha gatino jIva athavA narakagatinI abhimukha banelo jIva nArakI ja kahevAya che. te prakAranA jIvanI apekSAe A kathana che. deza ane addhamAM aMtara :- dezabhAga eTale vastuno pA, ardhA, poNobhAga ItyAdi, arthAt pUrNa vastuno eka bhAga. jyAre 'baddha eTale vastuno barAbara ardho ja bhAga grahaNa thAya che. dezabhAgamAM aneka vikalpo saMbhavita che. jyAre addhabhAgamAM eka ja vikalpa che. jema jIva deza bhAgathI utpanna thato nathI, temaja ardhva bhAgathI paNa utpanna thato nathI. vigrahagati-avigrahagati:| 7 jIve NaM bhaMte ! kiM viggahagaisamAvaNNae, aviggahagaisamAvaNNae ? goyamA ! siya viggahagaisamAvaNNae, siya aviggahagaisamA-vaNNae / evaM jAva vemANie / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM jIva vigrahagati samApanna-vigrahagatine prApta(vATe vahetA) che? athavA avigraha gatine prApta(sthAnAsthita) che? uttara- he gautama! kadAci[jIvavuM te vigrahagatine prApta che, kadAcit avigrahagatine prApta che. A ja pramANe vaimAnika paryata jANavuM joIe. 8 jIvA NaM bhaMte ! kiM viggahagaisamAvaNNagA, aviggahagaisamAvaNNagA? goyamA ! viggahagaisamAvaNNagA vi, aviggahagaimAvaNNagA vi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavana! zuM aneka jIvo vigrahagatine prApta thAya che? athavA avigrahagatine Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1: uddezaka-7. [ 171 ] prApta thAya che? uttara- he gautama! aneka jIvo vigrahagatine prApta thAya che athavA aneka jIvo avigrahagatine prApta thAya che. | 9 NeraiyA NaM bhaMte ! kiM viggahagaisamAvaNNagA, aviggahagaisamAvaNNagA? goyamA ! savve vitAva hojjA avigghgismaavnnnngaa| ahavA aviggahagai samAvaNNagA ya, viggahagaisamAvaNNage ya / ahavA aviggahagai samAvaNNagA ya, viggahagaisamAvaNNagA ya / evaM jIva egidiyavajjo tiybhNgo| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM nairayika vigrahagatine prApta che? athavA avigrahagatine prApta che? uttara- he gautama! kadAcit (1) te sarva jIvo avigrahagatine prApta che. athavA (2) aneka jIva avigraha gatine prApta che ane eka jIva vigrahagatine prApta che. athavA (3) aneka jIva avigrahagatine prApta che ane aneka jIva vigrahagatine prApta che. A rIte jIva sAmAnya ane ekendriyone choDIne sarvatra traNa traNa bhaMganuM kathana karavuM joIe. vivecana : prastuta sUtromAM eka jIva, aneka jIva, evaM nairayikathI vaimAnika paryaMtanA 24 daMDakonI apekSAe vigrahagati ane avigrahagati saMbaMdhita praznottara che. temAM vigraha gatino artha che vATe vahetA jIva ane avigraha gatino artha che koIpaNa gatimAM sthAna sthita jIva. anya rIte vigrahagati :- (1) vigrahano artha vakra athavA vaLAMka. jIva jyAre eka gatinuM AyuSya samApta karI, zarIra choDI, anya gatimAM navuM zarIra dhAraNa karavA mATe jAya che, tyAre jo tenuM utpatti sthAna vaLAMka laIne ja pahoMcI zakAya tevuM hoya, to jIva eka, be ke kadAcit traNa vaLAMka laIne utpatti sthAnamAM pahoMce che. (2) vATe vaheto jIva AkAza zreNI anusAra gati kare che. lokamAM AkAzazreNIo tANA-vANAnI jema che. jIvanuM utpattisthAna jo samazreNI para na hoya, to jIva vaLAMka laI utpattisthAne pahoMce che. tenI A vaLAMkavALI gati athavA vakragatine vigrahagati kahe che. avigrahagati - avigrahagati-vaLAMka vinAnI gati. je jIvanuM utpattisthAna atyaMta sarala-sIdhuM sama zreNI para hoya, to te jIvane vaLAMka levo paDato nathI. te jIva sIdho ja utpatti sthAnamAM pahoMcI jAya che. tene avigrahagati athavA Rjugati kahe che. prastuta mAM vigrahagati samApannano artha vATe vahetI avasthA ane avigrahagati samApannano Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 | zrI bhagavatI sUtra-1 artha koI paNa gatimAM sthita avasthA. A eka ja artha ahIM apekSita che. aneka jIvonI apekSAe H- jIva anaMta che. tethI pratisamaya aneka jIva vigrahagati-samApanna paNa hoya che ane aneka jIva vigrahagatinA abhAvavALA (sthAnasthita) paNa hoya che. ekendriya jIvomAM paNa aneka jIva vigrahagati prApta ane aneka jIva avigrahagati prApta hoya che. nArakonI apekSAe traNa bhaMga - sAmAnya jIvonI apekSAe nArakonI saMkhyA alpa che. temaja tenA virahakAlanA samaye eka paNa jIva vigrahagatimAM hoto nathI. tethI tenA traNa bhaMga A pramANe thAya che(1) sarva jIva avigraha gati samApanna hoya. vigraha gatimAM koI na hoya (2) kadAcita eka ja jIva vigrahagati samApanna ane aneka jIva avigrahagati samApanna hoya (3) kadAcit aneka jIva vigrahagati samApanna ane aneka jIva avigrahagati samApanna hoya. nairayikonI jema sarva daMDakomAM (ekendriyane choDIne) traNa traNa bhaMga thAya che. devanuM cyavana ane glAnibhAva :10 deveNaM bhaMte ! maDDiIe, mahajjuIe, mahabbale mahAyase mahAsokkhe mahANubhAve aviukkaMtiyaM cayamANe kiMcikAlaM hirivattiyaM, dugaMchAvattiyaM, parIsahavattiyaM AhAraM No AhArei / ahe NaM (tao pacchA) AhAre AhArijjamANe AhArie, pariNAmijjamANe pariNAmie pahINe ya Aue bhavai / jattha uvavajjai taM AuyaM paDisaMvedei, taM jahA- tirikkhajoNiyAuyaM vA, maNussAuyaM vA / [se kahameyaM bhaMte ! evaM? haMtA goyamA! deve NaM mahaDDIe jAva maNussAuyaM vA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! mahARddhivAna, mahAdyutivAna, mahAbalavAna, mahAyazasvI, mahAsaukhyasukhasaMpannamahAnubhAva-aciMtya zaktivALAdeva, maraNakAle cyavana pUrve keTaloka samaya lajjAthI, dhRNAthI, (aratirU5) parISahathI AhAra karatA nathI. tyAra pachI AhAra grahaNa kare che, grahaNa karAto te AhAra grahaNa thAya che. pariNata thato te AhAra pariNata thAya che, aMte te devanuM AyuSya pUrNa thAya che. pachI te jyAM utpanna thavAno che, tyAMnA AyuSyanuM vedana kare che. te A pramANe che- tiryaMcanuM AyuSya athavA manuSyanuM AyuSya. hi bhagavan! zuM e kathana satya che?] uttara- hA gautama ! mahAddhivAna Adi vizeSaNa saMpanna te deva cyavana pachI tiryaMca ke manuSyanA AyuSyanuM vedana kare che. vivecana : prastuta sUtramAM devanA sAta vizeSaNa ApyA che. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1H uddezaka-7 [ 173] (1) mahartika - vimAna ane parivAra Adi Rddhi saMpanna (2) mahAdhutivAna - mahAna dIptimAna (3) mahAbala:- zArIrika bala saMpanna (4) mahAyaza - yazasvI, jenI khyAti traNe lokamAM thaI hoya tevA (5) mahoraNe :- mahAna sukhasuvidhA saMpanna. (6) mahAnubhAva - anubhAvano artha che sAmarthya- jenAmAM zApa ane anugrahanuM temaja vividha rUponA nirmANanuM aciMtya sAmarthya hoya te. (7) avyutkAnika cyavamAnaH- vyutkAttino artha zruti athavA maraNa ane avyutkrAMtino artha cheje mRtyune prApta nathI paraMtu vyavamAna = alpa samayamAM mRtyune prApta thanAra che. tenA mATe 'avyutkAntika cyavamAna' zabda prayoga che. mRtyu samaya najIka jANI mahaddhika devonuM mana potAnA bhAvine joIne glAna thaI jAya che. AtmaglAnithI pIDita thaIne te keTaloka samaya AhAra paNa choDI de che. tenI glAninA traNa kAraNo che. bhaviSyamAM manuSya ke tiryaMca yonimAM, mAtAnA garbhamAM janma dhAraNa karavo paDaze. (1) te strInA garbhAzayane joIne lajjita thAya che (2) devasthAnanI apekSAe te hIna, azacimaya ane apavitra hovAthI tene dhRNA thAya che (3) aratirUpa parISahathI becenI thAya che. A traNa kAraNe te keTaloka samaya AhAra choDI de che tyAra pachI AhAra grahaNa kare che, te pariNata thAya che. tenI cyavamAna avasthA pUrNa thayA pachI, devAyu kSINa thayA pachI te deva, manuSya ke tiryaMcanuM AyuSya bhogave che. garbhamAM utpatti, AhAra, nihAra prarUpaNA :|11 jIve NaM bhaMte ! gabbhaM vakkamamANe kiM saiMdie vakkamai, aNidie vakkamai? goyamA ! siya saiMdie vakkamai, siya aNidie vkkmi| se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! davviMdiyAI paDucca aNidie vakkamai, bhAviMdiyAI paDucca saiMdie vakkamai / se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! garbhamAM utpanna thato jIva, zuM Indriya sahita utpanna thAya che? athavA Indriyarahita utpanna thAya che? Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 | zrI bhagavatI sUtra-1 | uttara- he gautama ! eka apekSAe jIva Indriya sahita utpanna thAya che ane anya apekSAe Indriya rahita utpanna thAya che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che? uttara- he gautama ! dravyandriyanI apekSAe jIva Indriyarahita utpanna thAya che ane bhAvendriyanI apekSAe Indriyasahita utpanna thAya che. he gautama ! tethI A pramANe kahyuM che. | 12 jIve NaM bhaMte ! gabbhaM vakkamamANe kiM sasarIrI vakkamai, asarIrI vakkamai? goyamA ! siya sasarIrI vakkamai, siya asarIrI vkkmi| se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! orAliya-veuvviya-AhArayAI paDucca asarIrI vkkmi| teyA-kammAiM paDucca sasarIrI vakkamai, se teNaTeNaM goyamA! evaM vuccai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! garbhamAM utpanna thato jIva zuM zarIrasahita utpanna thAya che ke zarIra rahita utpanna thAya che? uttara- he gautama! eka apekSAe jIva zarIra sahita utpanna thAya che ane anya apekSAe zarIra rahita utpanna thAya che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che? uttara- he gautama! audArika, vaikriya ane AhAraka zarIranI apekSAe jIva zarIra rahita utpanna thAya che ane taijasa-kAzmaNa zarIranI apekSAe zarIra sahita utpanna thAya che. he gautama ! tethI A pramANe kahyuM che. 13 jIve NaM bhaMte ! gabbhaM vakkamamANe tappaDhamayAe kiM AhAraM AhArei? goyamA ! mAuoyaM piusukkaM taM tadubhayasaMsirlDa kalusaM kivvisaM tappaDhamayAe AhAraM AhArei / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! jIva garbhamAM utpanna thatAM ja, sarvaprathama zuM AhAra kare che? uttara- he gautama! jIva garbhamAM utpanna thatAM ja, sarva prathama paraspara eka bIjAmAM maLeluM mAtAnA zoNita-rUdhira ane pitAnuM zukravIrya je kaluSa che ane kilpiSa che, tevA pudgalono AhAra kare che. |14 jIve NaM bhaMte ! gabbhagae samANe kiM AhAraM AhArei ? Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata- 1 : uddeza -9 175 goyamA ! jaM se mAyA NANAvihAo rasavigaIo AhAraM AhArei, tadekkadeseNaM oyaM AhArei / bhAvArtha :- prazna - he bhagavan ! garbhamA raheso va zuM AhAra mere che ? uttara- he gautama ! garbhamAM rahelo jIva mAtAe grahaNa karelI vividha prakAranI rasavikRtionA (svAdiSTa pauSTika)AhAranA aMza rUpa ojano AhAra kare che. 15 jIvassa NaM bhaMte ! gabbhagayassa samANassa atthi uccAre i vA pAsavaNe i vA khele i vA siMghANe i vA vaMte i vA pitte i vA ? No iNaTThe samaTThe / sekeNaNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! jIve NaM gabbhagae samANe jaM AhArei taM ciNAi, taM jahAsoiMdiyattAe jAva phAsiMdiyattAe, aTThi- aTThimiMjakesamaMsu-roma - NahattAe, se teNaTTeNaM goyamA ! jIvassa NaM gabbhagayassa samANassa Natthi uccAre i vA jAva pitte i vA ? bhAvArtha :- prazna-he bhagavan! zuM garbhabhAM rahesA kavane bhasa, bhUtra, II, nAno bhasa - zleSma, vamana, pita hoya che ? uttara- he gautama ! te kAMIpaNa zakya nathI, garbhagata jIvane A sarva-mala Adi hotA nathI. prazna - he bhagavan ! tenuM zuM arae che ? uttara- he gautama ! garbhagata jIva je AhAra kare che, je AhArano caya kare che, te AhArane zrotendriyathI sparzendriya paryaMtanI pAMca Indriya rUpe tathA asthi, majjA, keza, dADhI-mUcha, roma ane nakhonAM rUpamAM pariNata kare che. he gautama ! tethI garbhagata jIvane mala, mUtra Adi hotA nathI. 16 jIve NaM bhaMte ! gabbhagae samANe pabhU muheNaM kAvaliyaM AhAraM AhAritae ? goyamA ! No iNaTTe samaTThe / sekeNaNaM bhaMte! evaM vuccai ? goyamA ! jIve NaM gabbhagae samANe savvao AhArei, savvao pariNAmei, savvao ussasai, savvao Nissasai; abhikkhaNaM AhArei, abhikkhaNaM pariNAmei, abhikkhaNaM ussasai, abhikkhaNaM Nissasai, Ahacca AhArei, Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 | zrI bhagavatI sUtra-1 Ahacca pariNAmei, Ahacca ussasai, Ahacca NIsasai / __mAujIvarasaharaNI, puttajIvarasaharaNI, mAujIvapaDibaddhA puttajIvaMphuDA tamhA AhArei, tamhA pariNAmei / __ avarA vi ya NaM puttajIvapaDibaddhA mAujIvaMphuDA tamhA ciNAi, tamhA uvaciNAi; se teNaTeNaM goyamA ! jAva No pabhU muheNaM kAvaliyaM AhAraM aahaaritte| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! garbhagata jIva mukhathI kavalAhAra karI zake che? uttara- he gautama! te zakya nathI. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che? uttara- he gautama ! garbhagata jIva sarva AtmapradezothI (saMpUrNa zarIrathI) AhAra kare che. sarva AtmapradezothI (saMpUrNa zarIrathI)pariNamAve che. sarvAtmapradezathI ucchavAsa le che, sarvAtmapradezathI niHzvAsa mUke che, vAraMvAra AhAra le che, vAraMvAra pariNamAve che, vAraMvAra ucchavAsa le che, vAraMvAra niHzvAsa mUke che, kadAcit AhAra le che, kadAcita pariNAve che, kadAcit ucchavAsa le che, kadAcit niHzvAsa mUke che tathA putranA jIvane rasa pahoMcADanArI ane mAtAnA rasa levAmAM kAraNabhUta je mAtRjIvarasaharaNI nAmanI nADI che, te mAtAnA jIvana sAthe saMbaddha che ane putranA jIvanI sAthe spaSTa-joDAyelI che, te nADI dvArA garbhagata jIva AhAra grahaNa kare che, AhAra parisamAve che tathA eka nADI putranA jIva sAthe saMbaddha ane mAtAnA jIva sAthe spaSTa-joDAyelI che, te nADI dvArA garbhagata jIva AhArano caya kare che ane upacaya kare che. he gautama ! tethI garbhagata jIva mukha dvArA kavalAhAra karato nathI. vivecana : jaina darzana karma ane punarjanmanA siddhAMtano svIkAra kare che. karma anusAra punarjanma thAya che. jIva jyAre eka janma(AyuSya) pUrNa karIne punarjanma dhAraNa kare che, tyAre jIva zuM A janmanI Rddhine sAthe laIne jAya che? tenA navA zarIranuM nirmANa kevI rIte thAya che? tenI puSTi kevI rIte thAya che? ItyAdi praznonA samAdhAna mATe zrI gautame garbhagata jIvo viSayaka mahatvanA prazna pUchyA che. punarjanmamAM zuM sAthe laIne jAya che ? :- mRtyu samaye jIva skUla zarIra ane sthala Indriyo vagerene choDI de che paraMtu tenA AtmA sAthe ekameka thayelA karmo, tenA saMskAro temaja sUkSma zarIrane, karmonA kSayopazama rU5 bhAvendriyane sAthe laI jAya che. (1) zrI gautamano prathama prazna che ke garbhagata jIva Indriya sahita utpanna thAya che ke Indriya rahita? prabhue teno pratyuttara sApekSavAdathI Apyo che. dravyandriya paulika racanA vizeSa)nI apekSAe Indriya rahita Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1H uddezaka-7 jAya che paraMtu bhAvendriya AtmAnI labdhi-zakti vizeSa athavA karmonA kSayopazama rUpa]nI apekSAe Indriya sahita jAya che. 177 (2) sthUla zarIra [audArika, vaikriya ke AhAraka]nI apekSAe zarIra rahita jAya che paraMtu sUkSma zarIra [taijasa-kArmaNa]nI apekSAe zarIra sahita jAya che. garbhagata jIvanA AhArAdi = * garbhamAM utpanna thatAM prathama samaye mAtAnA rUdhira ane pitAnA vIryanA sammizraNane AhArarUpe grahaNa kare che. tatpazcAt mAtAe grahaNa karelA rasavikArono eka bhAga oja rUpe grahaNa kare che. garbhastha jIvane mala-mUtrAdi hotA nathI kAraNa ke te jIva je AhAra grahaNa kare che tene zrotendriyAdi rUpe pariNamAve che. te sarvAtmarUpe AhAra grahaNa kare che. rasaharaNI nADI [nAbhikA nAla] dvArA garbhagata jIva mAtAnA zarIramAMthI rasa grahaNa kare che. mAtAnI rasaharaNI dvArA je AhAra thAya tene prakSepAhAra kahI zakAya che. te nADI mAtAnA jIva sAthe pratibaddha ane saMtAnanA jIva sAthe spaSTa hoya che ane bIjI putrajIvarasaharaNI dvArA garbhastha jIva AhArano caya--upacaya kare che. tethI garbhastha jIva paripuSTine prApta kare che. te nADI saMtAnanA jIva sAthe pratibaddha ane mAtAnA jIva sAthe sRSTa hoya che. garbhagata jIvanA aMgopAMga : 17 kai NaM bhaMte ! mAiyaMgA paNNattA ? goyamA ! tao mAiyaMgA paNNattA, , teM nahA- mase, sori, matyutAne bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! [jIvanA zarIramAM] mAtAnA keTalAM aMga hoya che ? uttara- he gautama ! mAtAnA traNa aMga hoya che, te A pramANe che. (1) mAMsa (2) zoNita ane (3) magaja. 18 kai NaM bhaMte ! piiyaMgA paNNattA ? noyamA ! teo piDvanA paLattA, teM nahA- kuiM, afiminA, jelamasuroma- pade / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! [jIvanA zarIramAM] pitAnA keTalAM aMga hoya che ? uttara- he gautama ! pitAnA traNa aMga hoya che, te A pramANe che. (1) asthi (2) majjA [hADakAnI madhyano bhAga](3) keza, dADhI-mUcha, roma tathA nakha. 19 ammApiie NaM bhaMte ! sarIrae kevaiyaM kAlaM saMciTThai ? goyamA ! jAvaiyaM se kAlaM bhavadhAraNijje sarIrae avvAvaNNe bhavai evaiyaM Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 178 / zrI bhagavatI sUtra-1 kAlaM saMciTThai / ahe NaM samae-samae vokkasijjamANe-vokkasijjamANe caramakAlasamayasi vocchiNNe bhavai / bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! mAtA mane pitAnA aMga saMtAnanA zarIramAM 24t tNa 27 cha ? uttara- he gautama ! saMtAnanuM 'bhavadhAraNIya' zarIra jeTalo kALa rahe, teTalo kALa te aMga rahe che. ane 'bhavadhAraNIya' zarIra samaye samaye kSINa thatAM, aMtima samaye nAza pAme che, tyAre mAtA-pitAnA te aMga paNa naSTa thaI jAya che. viveyana : mAiyaMgA :-he aMgobhA bhAtAnA sAtavano mAgaadhivaDoya cha, obhala aMga-bhAMsa, 27 ane magaja; te traNa aMga mAtAnA kahevAya che. piiyaMgA :-he aMgomA pitAnA vIryano mAga adhika Doyatetra aThora aMga-asthi, ma sane keza, roma tathA nakhAdi pitAnA kahevAya che. zeSa sarva aMga mAtA ane pitA baMnenA kahevAya che. saMtAnanA bhavadhAraNIya zarIranA aMta paryata mAtA-pitAnA te aMga zarIramAM rahe che. matthulaMge :-mastakAMga = mastanu me aMgA, savayava-bheTu, himA, bhaga4, Aha mastiSTha OMvAya che. gata apanI gati :| 20 jIve NaM bhaMte ! gabbhagae samANe Neraiesu uvavajjejjA ? goyamA! atthegaie uvavajjejjA, atthegaie No uvavajjejjA / se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai ? goyamA ! se NaM saNNI paMcidie savvAhiM pajjattIhiM pajjattae vIriyaladdhIe veuvviyaladdhIe parANIyaM AgayaM soccA Nisamma paese Nicchubhai, NicchubhittA veuvviyasamugghAeNaM samohaNai, samohaNittA cAuraMgiNiM seNNaM viuvvai, cAuraMgiNiM seNNaM viuvvittA cAuraMgiNIe seNAe parANIeNaM saddhiM saMgAmaM saMgAmei / se NaM jIve atthakAmae rajjakAmae bhogakAmae kAmakAmae; atthakaMkhi rajja- kaMkhie bhogakaMkhie kAmakaMkhie; atthapivAsae rajjapivAsae bhogapivAsae kAma-pivAsae; taccitte tammaNe tallese tadajjhavasie tattivvajjhavasANe tadaTThovautte Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1H uddezaka-7 tadappiya karaNe tabbhAvaNAbhAvie, eyaMsi NaM aMtaraMsi kAlaM karejja Neraiesu uvvjji| se teNaTTeNaM goyamA ! evaM vuccai- atthegaie uvavajjejjA, atthegaie No uvavajjejjA / 179 zabdArtha :- talavakSip = temAM ja adhyavasAya rAkhanAra, tattivvavisALe = temAM ja tIvra adhyavasAna, prayatna karanAra, tadruovatte = te arthamAM ja upayukta sAvadhAnatA rAkhanAra, tappiyarane = tadarpitakaraNa = jenA IndriyarUpa karaNa athavA kRta, kArita, anumodana rUpa karaNa temAM ja lAgelA che tevA. bhAvArtha : prazna- he bhagavan ! garbhagata jIva zuM narakamAM utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! koIka jIva narakamAM utpanna thAya che ane koIka narakamAM utpanna thatA nathI. prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ? uttara- he gautama ! garbhagata, saMjJI paMcendriya ane samasta paryAptiothI paryApta jIva, vIrya labdhi dvArA, vaikriyalabdhi dvArA, zatrusenAnuM Agamana sAMbhaLIne, avadhAraNa karIne, potAnA Atmapradezone garbhathI bahAra kADhe che, bahAra kADhIne vaikriya samuddAta kare che. vaikriya samuddAtathI samavahata thaIne, caturaMgiNI senAnI vikriyA kare che, caturaMgiNI senAnI vikriyA karIne, te senAthI zatrusenA sAthe yuddha kare che. te artha- dhanano kAmI, rAjyano kAmI, bhogano kAmI, kAmano kAmI, arthAkAMkSI, rAjyAkAMkSI, bhogAkAMkSI, kAmAkAMkSI[arthAdino lolupa] tathA arthapipAsu, rAjyapipAsu, bhogapipAsu, kAmapipAsu, temAM ja cittayukta, temAM ja manayukta, temAM ja AtmapariNAma yukta, temAM ja adhyavasita, temAM ja prayatnazIla, temAM ja sAvadhAnatA yukta, tene mATe ja kriyA karanAra, te ja bhAvanAothI bhAvita [te ja saMskArothI otaprota evo te jIva, jo te samaye mRtyune prApta thAya, to te narakamAM utpanna thAya che. he gautama ! tethI e pramANe kahyuM che ke keTalAka jIvo narakamAM utpanna thAya che ane keTalAka utpanna thatA nathI. 21 jIve NaM bhaMte ! gabbhagae samANe devalogesu uvavajjejjA ? goyamA ! atthegaie uvavajjejA, atthegaie No uvavajjejjA / se keNaTTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyA ! seNaM saNNI paMciMdie savvAhiM pajjattIhiM pajjattae tahArUvassa samaNassa vA mAhaNassa vA aMtie egamavi AriyaM dhammiyaM suvayaNaM soccA Nisamma tao bhavai saMvegajAyasaDDe, tivvadhammANurAgaratte / se ve dhammAkAmae puNNakAmae saggakAmae mokkhakAmae; dhammakaMkhie puNNakaMkhie saggakaMkhie mokkhakaMkhie; dhammapivAsae puNNapivAsae saggamokkha Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 | zrI bhagavatI sUtra-1 pivAsae; taccitte tammaNe tallese tadajjhavasie tattivvajjhavasANe tadaTThovautte tadappiyakaraNe tabbhAvaNAbhAvie eyaMsi NaM aMtaraMsi kAlaM karejja devalogesu uvajjai / se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai- atthegaie uvavajjejjA, atthegaie No uvvjjejjaa| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! garbhastha jIva zuM devalokamAM jAya che? uttara-he gautama! keTalAka jIva devalokamAM utpanna thAya che, keTalAka jIva, devalokamAM utpanna thatA nathI. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che? uttara- he gautama! garbhagata, saMjJI paMcendriya, sarva paryAptiothI paryApta jIva, tathArUpanA zramaNa athavA brAhmaNa pAsethI eka paNa Arya ane dhArmika suvacana sAMbhaLIne, avadhAraNa karIne, zIdhra saMvegathI dharmazraddhALu banIne, dharmamAM tIvra anurAgathI rakta banIne, anuraMjita banIne, te dharmanA kAmI, puNyanA kAmI, svarganA kAmI, mokSanA kAmI; dharmAkAMkSI, puNyakAMkSI, svargAkAMkSI, mokSAkAMkSI tathA dharma pipAsu, puNyapipAsu, svarga pipAsu, mokSa pipAsu, temAM ja adhyavasita, temAM ja tIvra prayatnazIla, temAM ja sAvadhAnatA yukta, tene mATe ja samarpita thaIne kriyA karanAra, te ja bhAvanAthI bhAvita, ti ja saMskArothI saMskArita] jIva jo te ja samaye mRtyune prApta kare, to te devalokamAM utpanna thAya che. he gautama! tethI e pramANe kahyuM che ke keTalAka jIva devalokamAM utpanna thAya che ane keTalAka utpanna thatA nathI. vivecana : garbhagata jIvanI gati - garbhagata jIva garbhamAM ja kAladharma pAme to naraka ane devaloka baMne gatimAM jaI zake che. te jIva niyamataH saMjJI paMcendriya hoya che. garbhagata jIva garbhamAM ja sarva paryAptiothI paryApta thaI gayo hoya che. tema ja pUrvanA zubha-azubha saMskAra tenI sAthe ja hoya che. tethI jevA prakAranA nimitto maLe, te prakAranI vicAradhArA ane kArya karI zake che. pUrvanA zatrunuM Agamana sAMbhaLIne tenI vairavRtti jAgRta thAya to te vaikriya samughAta karI, caturaMgiNI senAnI vikrvaNA karI, yuddha paNa karI zake che ane dhananI, rAjyanI, kAmabhoganI tIvratama AsaktimAM mUDha banI jAya ane te ja samaye te mRtyu pAme to narakamAM jaI zake che. te ja rIte zubha saMskArathI saMpanna jIvane zubha nimittono saMyoga maLe, koI zramaNonA saMyoge dhArmika vacananuM zravaNa kare, tenA aMtaramAM saMvegabhAva jAgRta thAya ane te ja bhAvamAM tallIna banI, te jIva mRtyu pAme to devalokamAM paNa jaI zake che. prastuta sUtramAM garbhastha manuSya potAnA zubhAzubha pariNAmathI devaloka ke narakamAM jaI zake che. te Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zata-1: 6deza-7 | 181 / kathana karyuM che. vItarAga vijJAna sUkSmAtisUkSma bhAvonuM kathana kare che. aMtarmuhUrtanI sthitivALA tiryaMca paMcendriya paNa zubhAzubha AtmapariNAmothI ATha devaloka ke sAta naraka sudhI jaI zake che. garbhastha jIvanI sthiti :| 22 jIve NaM bhaMte ! gabbhagae samANe uttANae vA, pAsillae vA, aMbakhujjae vA; acchejja vA ciTThajja vA NisIejja vA tuyaTTejja vA; mAue suyamANIe suvai, jAgaramANIe jAgarai, suhiyAe suhie bhavai, duhiyAe duhie bhavai ? haMtA goyamA ! jIve NaM gabbhagae samANe jAvaduhiyAe duhie bhvi| aheNaM pasavaNakAlasamayasi sIseNa vA, pAehiM vA Agacchai, samma Agacchai / tiriya Agacchai, viNihAya aavjji| vaNNavajjhANi ya se kammAI baddhAiM puTThAI NihattAI kaDAI paTTaviyAI abhiNiviTThAI abhisamaNNAgayAiM udiNNAI No uvasaMtAI bhavaMti / tao bhavai durUve duvaNNe duggaMdhe durase duphAse aNiDhe akaMte appieasubhe amaNuNNe amaNAme hINassare dINassare aNiTThassare akaMtassare appiyassare asubhassare amaNuNNassare amaNAmassare aNAejjavayaNe paccAyAe yA vi bhavai / vaNNavajjhANi ya se kammAI No baddhAiM pasatthaM NeyavvaM jAva AdejjavayaNe paccAyAe yA vi bhavai // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte // bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! te garbhagata jIva zuM catto- sUtelo hoya, ke paDakhAbhera hoya ke kerInI jema kuja hoya, ke Ubho hoya, beTho hoya, sUtelo hoya tathA mAtA jyAre sUtI hoya tyAre sUto hoya, mAtA jyAre jAgatI hoya tyAre jAgato hoya, mAtAnA sukhI thavA para sukhI thAya che, mAtAnA duHkhI thavA para hu:pI thAya cha? uttara- hA, gautama! garbhagata jIvanI praznagata dareka sthiti mAtAnI sarva sthiti pramANe hoya che temaja mAtA duHkhita hoya, tyAre te duHkhI thAya che. tatpazcAtu prasavakAle jo te garbhagata jIva mastaka dvArA athavA paga dvArA(garbhathI) bahAra Ave to samyaka prakAre Ave che ane jo te ADo thaIne bahAra Ave to marI jAya che. garbhamAMthI bahAra AvyA pachI te jIve jo pUrva bhavamAM azubhakarma bAMdhyA hoya, spaSTa karyA hoya, nidhatta hoya, kRta hoya, prasthApita hoya, abhiniviSTa hoya, abhisamanvAgata hoya, udIrNa hoya, upazAMta na hoya to te jIva duSTarUpa, duSTavarNa, durgadhavALo, duSTarasavALo, duSTasparzavALo, aniSTa, akAtta, apriya, azubha, amanojJa, amanAma Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 | zrI bhagavatI sUtra-1 jinuM smaraNa paNa na game], hIna svaravALo, dInasvaravALo, aniSTa, akAtta, apriya, azubha, amanojJa ane amanAma svaravALo tathA anAdeya vacanavALo thAya che ane jo te jIve azubha karma bAMdhelA na hoya to tenuM sarva prazasta jANavuM temaja te AdeyavacanavALo thAya che. tyAM sudhI kathana karavuM. he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che, he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che. vivecana : A sUtramAM garbhastha jIvanI avasthAonuM spaSTIkaraNa karatAM kahyuM che ke tenI besavA, suvAnI samasta pravRtti mAtAnI pravRttine anurUpa ja hoya che. temaja mAtA sukhIHdukhI thAya to te paNa sukhI duHkhI thAya che. te jIva pUrvakRta karmAnusAra surUpa, kurUpa, nirogI-sarogI thAya che. garbhastha bALakanA karma saMyogAnusAra ja prasUti-janma sukhapUrvaka ke duHkhapUrvaka thAya che. A sUtranuM tAtparya e che ke garbhastha jIvanI pravRttino saMbaMdha mAtAnI pravRtti sAthe hoya che ane anya sarva saMyogo tenA karmAnusAra hoya che. che zataka-1/cha saMpUrNa | Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1H uddezaka-8 [ 183 ] | zataka-1 : uddezaka-8) OROR OCR saMkSipta sAra chaCROROR * A uddezakamAM bAla, paMDita AdinA AyuSya baMdha, mugavadhaka Adi bhinna bhinna jIvonI lAgatI kriyA, samAna be vyaktimAM thatAM jaya-parAjayanuM kAraNa ane tenA anusaMdhAnamAM vIrya viSayaka vicAraNA karI che. * ekAMta bAla(cAra guNasthAnavALA jIva) cAre gatinuM AyuSya bAMdhe che. ekAMta paMDita (chaThThAdi guNasthAnavartI jIva) AyuSya bAMdhe to vaimAnika devagatinuM ane na bAMdhe to mokSamAM jAya che. bAlapaMDita (pAMcamA guNasthAnavartI jIva)vaimAnika devagatinuM ja AyuSya bAMdhe che. je jIva je gatinuM AyuSya bAMdhe che, te gatimAM ja jAya che. AyuSya bAMdhyA vinA jIva jato nathI. ka chavastha jIva koI paNa pravRtti kare tene traNa kriyA avazya lAge ja che. kAraNa ke sakaSAyI jIvonI kAyA kaMIka aMze sAvadha yogamAM pravRtta hoya ja che, tethI kAyikI kriyA lAge che. te pApakArI sAdhanono paNa upayoga kare che tethI AdhikaraNIkI kriyA ane te jIva sakaSAyI hovAthI prASikI kriyA lAge che. have jo tenI pravRttithI anya jIvone paritApa thAya to, cothI kriyA pAritApanikI ane anya jIvono prANavadha thAya to, pAMcamI prANAtipAtikI kriyA lAge che. A rIte sakaSAyI jIvone koI paNa pravRtti karatA traNa, cAra athavA pAMca kriyA lAge che. * koI jIvane mAravA mATe bANa choDe to traNa kriyA. bANa tene lAge to cAra kriyA ane te jIva marI jAya to pAMca kriyA thAya che. koI jIvane mAravAnA saMkalpathI dhanuSanI paNacha kheMcI, koI manuSya Ubho hoya te samaye koI bIjI vyakti AvI, talavArano ghA karI, tene mArI nAkhe. tethI kheMceluM bANa nizAna para lAge ane te jIva marI jAya, tyAre talavArathI manuSyane mAranArane paNa tenI pAMca kriyA lAge che. bANathI maranAra jIvanA nimittathI dhanuSavALA manuSyane paNa pAMca kriyA lAge che. * koIpaNa prahAranA nimittathI koI jIva jo cha mahinAnI aMdara mare to prahAra karanArane prANAtipAtikI kriyA lAge che; cha mahinA pachI jo te jIvanuM mRtyu thAya to te prahAra nimitta gaNI zakAto nathI. A kathana vyavahAra sApekSa che. * talavAra, barachI AdithI sAmasAme mAranAra vyakti tIvra vairathI spaSTa thAya che ane mAranAranA te kAryanuM phaLa tene zIdhra najIkanA bhaviSyamAM maLe che. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 184 | zrI bhagavatI sUtra-1 zArIrika aneka yogyatAothI ane sAdhanothI samAna be puruSo vaccenA yuddhamAM ekano jaya ane ekano parAjaya thAya che. temAM vIryAntarAya karmanA udaya, anudayanuM mukhya kAraNa hoya che. vIryavAna-vizeSa parAkramI vyakti jItI jAya che. alpa parAkramavALI vyakti hArI jAya che. ja jAya che. * vIrya be prakAranA che- (1) labdhi vIrya (2) karaNa vIrya. AtmAne zarIra kSamatA-sAmarthyanI upalabdhi te labdhivIrya che. te labdhivIryano upayoga thAya ane te kriyAtmaka bane tene karaNavIrya kahevAya covIsa daMDakanA jIva labdhivIryathI savArya che ane karaNavIryathI savIrya-avIrya baMne hoya che. manuSya zailezI avasthAmAM labdhivIryathI vIrya ane karaNavIryathI avIrya hoya che. siddha baMne apekSAthI avIrya hoya che. kema ke temane zarIra ja nathI ane baMne vIrya zarIra sApekSa che. Atma sAmarthyathI te saMpanna hoya che. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata:-1:6deza-8 | 185 zata-1 : za-C bAla GIG, paMDita AEURinA AyuSya :| 1 egaMtabAle NaM bhaMte ! maNusse kiM NeraiyAuyaM pakarei, tirikkhAuyaM pakarei, maNussAuyaM pakarei, devAuyaM pakarei ? heraiyAuyaM kiccA Neraiesu uvavajjai, tiriyAuyaM kiccA tiriesu uvavajjai, maNussAuyaM kiccA maNussesu uvavajjai, devAuyaM kiccA devalogesu uvavajjai ? goyamA ! egaMtabAle NaM maNusse NeraiyAuyaM pi pakarei, tiriyAuyaM pi pakarei, maNussAuyaM pi pakarei, devAuyaM pi pakarei / NeraiyAuyaM kiccA Neraiesu uvavajjai, tiriyAuyaM kiccA tiriesu uvajjai, maNussAuyaM kiccA maNussesu uvavajjai, devAuyaM kiccA devalogesu uvavajjai / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! zuM ekAMta bAla [mithyAdaSTi] manuSya narakanuM AyuSya bAMdhe che, tiryaMcanuM AyuSya bAMdhe che, manuSyanuM AyuSya bAMdhe che ke devanuM AyuSya bAMdhe che? tathA narakAyuSya bAMdhIne nairayikanuM utpanna thAya che? tiryaMcanuM AyuSya bAMdhIne tiryaMcamAM utpanna thAya che? manuSyanuM AyuSya bAMdhIne manuSyamAM utpanna thAya che? athavA devanuM AyuSya bAMdhIne devalokamAM utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! ekAMta bAla manuSya narakanuM AyuSya paNa bAMdhe che, tiryaMcanuM AyuSya paNa bAMdhe che, manuSyanuM AyuSya paNa bAMdhe che ane devanuM AyuSya paNa bAMdhe che tathA narakAyuM bAMdhIne nairayikamAM utpanna thAya che; tiryaMcA, bAMdhIne tiryacamAM utpanna thAya che; manuSyAya bAMdhIne manuSyamAM utpanna thAya che ane devA bAMdhIne devomAM paNa utpanna thAya che. | 2 egaMtapaMDie NaM bhaMte ! maNusse kiM NeraiyAuyaM pakarei jAva devAuyaM kiccA devaloesu uvavajjai ? goyamA ! egaMtapaMDie NaM maNUse AuyaM siya pakarei, siya No pakarei; jai pakarei No NeraiyAuyaM pakarei, No tiriyAuyaM pakarei, No maNussAuyaM Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra-1 pakarei, devAuyaM pi pakarei / No NeraiyAuyaM kiccA Neraiesu uvavajjai, No tiriyAuyaM kiccA tiriesu uvavajjai, No maNussAuyaM kiccA maNussesu uvavajjai, devAuyaM kiccA devesu uvavajjai / 186 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! ekAMta paMDita manuSya zuM narakAyu bAMdhe che ? temaja zuM devAyu bAMdhe che ? ane te ja rIte zuM devAyu bAMdhIne devalokamAM utpanna thAya che ? tyAM sudhIno pUrva sUtrokta pATha grahaNa karavo. uttara- he gautama ! ekAMta paMDita manuSya kadAcit AyuSya bAMdhe che, kadAcit AyuSya bAMdhatA nathI. jo bAMdhe to narakAyu, tiryaMcAyu ane manuSyAyuno baMdha karatA nathI. devAyu ja bAMdhe che. narakAyuno baMdha na karavAthI te narakamAM utpanna thatA nathI. tiryaMcAyuno baMdha na karavAthI te tiryaMcamAM utpanna thatAM nathI. manuSyAyuno baMdha na karavAthI te manuSyamAM utpanna thatA nathI. paraMtu devAyuno baMdha karIne devalokamAM utpanna thAya che. 3 se keNaTTeNaM bhaMte ! jAva devAuyaM kiccA devesu uvavajjai ? goyamA ! egaMtapaMDiyassa NaM maNUsassa kevalamevaM do gaIo paNNAyaMti, taM jahA- aMtakiriyA ceva, kappovavattiyA ceva / se teNadveNaM goyamA ! jAva devAuyaM kiccA devesu uvavajjai / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ke te (traNa gatine AyubaMdha na karatAM mAtra) devAyuno baMdha karIne devalokamAM utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! ekAMta paMDita manuSyanI mAtra be gati ja kahI che. te A pramANe che- antakriyA (mokSagati) ane kalpopattikA(vaimAnika devagati), he gautama ! tethI ekAMta paMDita manuSya devAyuno baMdha karIne devalokamAM utpanna thAya che. 4 bAlapaMDie NaM bhaMte ! maNusse kiM NeraiyAuyaM pakarei jAva devAuyaM kiccA devesu uvavajjai ? goyamA ! No NeraiyAuyaM pakarei jAva devAuyaM kiccA devesu uvavajjai / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! zuM bAlapaMDita manuSya narakAyu vagere AyuSya bAMdhe che ? temaja devAyuno baMdha karIne devalokamAM utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! te narakAyu, tiryaMcAyu ke manuSyAyuno baMdha karatA nathI, devAyuno baMdha karIne devalokamAM utpanna thAya che. Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1H uddezaka-8 187 ] 5 se keNaTeNaM bhaMte ! jAva devAuyaM kiccA devesu uvavajjai ? goyamA ! bAlapaMDie NaM maNusse tahArUvassa samaNassa vA, mAhaNassa vA aMtie egamapi AriyaM dhammiyaM suvayaNaM soccA, Nisamma desaM uvaramaI, desaM No uvaramai; desaM paccakkhAi, desaM No paccakkhAi / se teNaTeNaM desovaramadesapaccakkhANeNaM No NeraiyAuyaM pakarei jAva devAuyaM kiccA devesu uvvjji| se teNaTeNaM goyamA ! jAva devesu uvavajjai / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke bAlapaMDita manuSya devAyuno baMdha karIne devalokamAM utpanna thAya che? uttara- he gautama ! bAlapaMDita manuSya tathArUpanA zramaNa--mAhaNa pAse eka paNa Arya tathA dhArmika sarvacananuM zravaNa karIne, avadhAraNa karIne ekadezathI virata thAya che ane eka dezathI virata thatA nathI; eka dezathI pratyAkhyAna kare che ane eka dezathI pratyAkhyAna karatA nathI. he gautama ! dezavirati ane deza pratyAkhyAnanA kAraNe te narakAyu, tiryaMcAyuM ane manuSyAyano baMdha karatA nathI paraMtu devAyuno baMdha karIne devalokamAM utpanna thAya che. he gautama! tethI pUrvokta kathana karyuM che ke te devalokamAM utpanna thAya che. vivecana : prastuta traNa sUtromAM kramazaH ekAMta bAla, ekAMta paMDita ane bAla-paMDita manuSyanA AyuSya baMdhano vicAra karyo che. ekAMta bAla :- mithyAdaSTi ane avirata samyagudaSTi ekAMta bAla che. ekathI cAra guNasthAnavartI jIvo bAla kahevAya che. ahIM 'bAla'nI sAthe prayukta ekAMta vizeSaNamizradaSTinA niSedha mATe che.mizradaSTimAM AyuSyano baMdha thato nathI. ekAMta bAla manuSyone cAre gatinA AyuSyano baMdha zA mATe ? :- ekAMta bAlatva samAna hovA chatA paNa bAlajIvo eka ja gatinA AyuSyano baMdha na karatAM, cAre gatinuM AyuSya zA mATe bAMdhe che? tenuM kAraNa bAla jIvonI prakRttinI vaividhyatA che. koI ekAMta bAla jIva mahAraMbhI, mahAparigrahI, asatya mArgopadezaka tathA pApAcArI hoya, te narakAyuno athavA tiryaMcAyuno baMdha kare che. koI ekAMta bAlajIva alpakaSAyI, akAmanirjarA tathA bAlatapathI yukta hoya; te manuSyAya athavA devAyuno baMdha kare che ane avirata samyagu daSTi manuSya devAyuM ja bAMdhe che. ekAMta paDita :- vastutattvanA yathArtha svarUpane jANIne taddanusAra je AcaraNa kare che te paMDita che. te mahAvratI sAdhu hoya che. chaThThAthI caudamA guNasthAnavartI jIvo 'paMDita' kahevAya che. temAM chaTTA-sAtamAM Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra-1 guNasthAnake AyuSyano baMdha thAya che. temAM paNa sAtamA guNasthAnake AyuSya baMdhano prAraMbha thato nathI. chaTTe guNasthAnake AyuSya baMdhano prAraMbha karyo hoya tevA jIva sAtame guNasthAnake AyuSya baMdhanI pUrNAhuti kare che. ahIM 'paMDita' nI sAthe prayukta 'ekAMta' vizeSaNa, svarUpa vizeSaNa che. pAMcamA guNasthAnamAM eka dezathI bAlatva ane ekathI paMDitatva che. jyAre ekathI cAra guNasthAnamAM ekAMta bAlatva ane chaThThAthI caudamAM guNasthAnamAM ekAMta paMDitva che. te sUcita karavA 'ekAMta' vizeSaNano prayoga karyo che. 188 ekAMta paMDitanI gati = jeNe anaMtAnubaMdhI catuSka ane darzanatrika A sAta karma prakRtino kSaya karyo hoya arthAt kSAyika samakita prApta karyuM hoya tathA je tadbhava mokSagAmI hoya, te AyuSyano baMdha karatA nathI. tenI eka mokSagati thAya che. jeNe A sAta prakRtino kSaya thayA pUrve ja AyuSya bAMdhyuM hoya arthAt kSAyopazamika samakitamAM AyuSya bAMdhyuM hoya to, te avazya vaimAnika devAyuno ja baMdha kare che. tethI ekAMta paMDita manuSyanI kramazaH be ja gatio kahI che- (1) aMtakriyA-mokSa gati (ra) kalpopapattikA [vaimAnika devagati]. bAlapaDita :- je vastutattvanA yathArtha svarUpane jANe che, paraMtu AMzika rUpe AcaraNa kare che, te bAlapaMDita che ane te zrAvaka hoya che. bAlapaMDitamAM eka pAMcamuM ja guNasthAna che. tyAM AyubaMdha thAya che mATe tenI ahIM vicAraNA karI che. ja bAla paMDitanI gati :- bAlapaMDita arthAt zrAvako samyaktva ane AMzika tyAgano prabhAve traNa gatinuM AyuSya bAMdhatA nathI. te mAtra vaimAnika devanuM ja AyuSya bAMdhe che. mRgaghAtaka Adine lAgatI kriyA : 6 purise NaM bhaMte ! kacchaMsi vA dahaMsi vA udagaMsi vA daviyaMsi vA valayaMsi vA NUmaMsi vA gahaNaMsi vA gahaNaviduggaMsi vA pavvayaMsi vA pavvayaviduggaMsi vA vaNaMsi vA vaNaviduggaMsi vA miyavittIe miyasaMkappe miyapaNihANe miyavahAe gaMtA 'ete mie' tti kAuM aNNayarassa miyassa vahAe kUDapAsaM uddAi, tao NaM bhaMte ! se purise kaikirie paNNatte ? goyamA ! jAvaM ca NaM se purise kacchaMsi vA jAva kUDapAsaM uddAi, tAvaM caNaM se purise siya tikirie, siya caukirie, siya pNckirie| bhAvArtha :-prazna- he bhagavan ! koI puruSa kaccha-nadIthI gherAyelA jhADIvALA sthAnamAM, brahamAM, jaLAzayamAM, ghAsAdithI gherAyelA sthAnamAM, valaya-goLAkAra nadInA jaLathI kuTila sthAnamAM, aMdhakArayukta sthAnamAM, gahana-vRkSa, latA AdinA jhUMDathI saghana vanamAM, mRgathI AjIvikA calAvanAra, mRgane mAravAno saMkalpa karanAra, mRgonA zikAramAM tallIna, mRganA vadha mATe nIkaLI 'A mRga che' ema vicArI, mRgane Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata:-1: 6deza:-8 | 189 mAravA mATe kUTapAtha race che arthAt khADo banAvIne jALa phelAve, to he bhagavan! te puruSa keTalI kriyA vALo thAya ? arthAt te puruSane keTalI kriyA lAge che? uttara- he gautama ! te puruSa kaccha vagere sthAnomAM jALa phelAve to kadAcitu traNa kriyAvALo kadAcitu cAra kriyAvALo ane kadAcita pAMca kriyAvALo thAya che. | 7 se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- siya tikirie, siya caukirie, siya pNckirie| goyamA ! je bhavie uddavaNayAe, No baMdhaNayAe, No mAraNayAe, tAvaM ca NaM se purise kAiyAe, ahigaraNiyAe, pAusiyAe; tihiM kariyAhiM puDhe / je bhavie uddavaNayAe vi, baMdhaNayAe vi, No mAraNayAe, tAvaM ca NaM se purise kAiyAe, ahigaraNiyAe, pAusiyAe, pAritAvaNiyAe cauhi kiriyAhiM puDhe / je bhavie uddavaNayAe vi, baMdhaNayAe vi, mAraNayAe vi, tAvaM ca NaM se purise kAiyAe, ahigaraNiyAe, pAusiyAe jAva pANAivAyakiriyAe; paMcahiM kiriyAhiM puDhe / se teNaTeNaM goyamA ! jAva paMcakirie / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke puruSane kadAcit traNa, kadAcit cAra ane kadAcit pAMca kriyA lAge che? uttara- he gautama ! mRgaghAtaka te puruSa jyAM sudhI jALane dhAraNa kare che paNa mRgane bAMdhato nathI tathA magane mArato nathI, tyAM sudhI te puruSane kAyikI, AdhikaraNikI ane prAaSikI te traNa kriyA lAge che. [traNa kriyAothI spaSTa thAya che. jyAM sudhI jALane dhAraNa kare che, mRgane bAMdhe che paraMtu mArato nathI tyAM sudhI te puruSa kAyikI, AdhikaraNikI, prASikI ane pAritApanikI te cAra kriyAothI spaSTa thAya che. jyAre jALane dhAraNa kare che, mRgane bAMdhe che ane mAre che tyAre te puruSa kAyikI, AdhikaraNikI, prASikI, pAritApanikI ane prANAtipAtikI A pAMce kriyAothI spaSTa thAya che. he gautama! tethI te puruSa kadAcit traNa kriyAovALo, kadAcit cAra kriyAovALo ane kadAcit pAMca kriyAovALo thAya cha.te pramANe hyu. 8 purise NaM bhaMte ! kacchaMsi vA jAva vaNaviduggaMsi vA taNAI Usaviya Usaviya agaNikAyaM Nisirai / tAvaM ca NaM se bhaMte ! purise kaikirie ? goyamA ! siya tikirie, siya caukirie, siya paMcakirie / Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 ] zrI bhagavatI sUtra-1 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! kaccha vagere sthAno temaja aneka vRkSonA kAraNe durgama-vanamAM koI puruSa lIluM ghAsa bheguM karIne, temAM azmi mUke to te puruSa keTalI kriyAvALo thAya che? arthAt tene keTalI kriyA lAge che? uttara- he gautama ! te puruSa kadAcit traNa kriyAvALo, kadAcit cAra kriyAvALo ane kadAcit pAMca kriyAvALo hoya che. | 9 se keNaDheNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! je bhavie ussavaNayAe tihiM / ussavaNayAe vi, NisiraNayAe vi, No dahaNayAe cauhiM / je bhavie ussavaNayAe vi, NisiraNayAe vi, dahaNayAe vi, tAvaM ca NaM se purise kAiyAe jAva paMcahiM kiriyAhiM puDhe / se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai jAva siya paMca kirie / / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che? uttara- he gautama! jyAM sudhI te puruSa ghAsane bheguM kare che, tyAM sudhI te traNa kriyAothI spaSTa thAya che. jyAre te taraNAne bhegA karIne, agni mUke paraMtu te ghAsa baLatuM nathI tyAM sudhI te cAra kriyAothI spaSTa thAya che. jyAre te taraNAne bhegA karI, agni mUke ane te ghAsa baLe tyAre te puruSa kAyikI Adi pAMca kriyAothI spaSTa thAya che. he gautama ! tethI te puruSa kadAcit traNa, kadAcit cAra ane kadAcit pAMca kriyAvALo thAya che. te pramANe kahyuM che. | 10 purise NaM bhaMte ! kacchaMsi vA jAva vaNaviduggaMsi vA miyavittIe miyasaMkappe miyapaNihANe miyavahAe gaMtA 'ee miya' tti kAuM aNNayarassa miyassa vahAe usuM Nisirai, tao NaM bhaMte ! se purise kaikirie ? goyamA ! siya tikirie, siya caukirie, siya paMcakirie / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! koI puruSa kaccha Adi vanavidurga parvatanA koIpaNa sthAnamAM mugothI AjIvikA calAvanAra, mRgonA zikAramAM tanmaya, mRgavadhane mATe jaIne A mRga che' tevo vicAra karI, koI eka mRgane mAravA mATe bANa pheMke, to te puruSa keTalI kriyAvALo thAya che? uttara- he gautama ! te puruSa kadAcit traNa kriyAvALo kadAcit cAra kriyAvALo ane kadAcit pAMca kriyAvALo thAya che. | 11 se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1H uddezaka-8 191 goyamA ! je bhavie NisiraNayAe, No viddhaMsaNayAe, No mAraNayAe; tiSi| ne bhaviSNu bisiLayA vi, vidghakSaLayA vi, gomALavA; caddei ne bhavie NisiraNayAe vi, viddhaMsaNayAe vi, mAraNayAe vi, tAvaM ca NaM se purise jAva paMcahiM kiriyAhiM puTThe / se teNaTTheNaM goyamA ! evaM vuccai- siya tikirie, siya caukirie, siya paMcakirie / = bhAvArtha :-prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ? uttara- he gautama ! jyAM sudhI te puruSa bANa pheMke paraMtu mRgane vIMdhato nathI tathA mRgane mArato nathI, tyAM sudhI te puruSane traNa kriyA; bANa pheMke, mRgane vIMdhe paraMtu mRgane mArato nathI tyAM sudhI cAra kriyA ane jyAre te bANa pheMke, mRgane vIMdhe ane mRgane mAre (mRga marI jAya) tyAre te puruSane pAMca kriyA lAge che. he gautama ! tethI e pramANe kahyuM che ke te puruSane kadAcit cAra ane kadAcit pAMca kriyA lAge che. 12 purise NaM bhaMte ! kacchaMsi vA jAva aNNayarassa miyassa vahAe AyayakaNNAyayaM usuM AyAmettA ciTTejjA, aNNe ya se (aNNayare) purise maggao Agamma sayapANiNA, asiNA sIsaM chiMdejjA, se ya usU tAe ceva puvvAyAmaNayAe taM miyaM viMdhejjA, se NaM bhaMte ! purise kiM miyavereNaM puTThe, purisavereNaM puTThe ? goyamA ! je miyaM mArei, se miyavereNaM puTThe; je purisaM mArei, se purisavereNaM puTThe / = zabdArtha:-AyayaLathayuM=pratyanapUrvaka kAna sudhI kheMcelI dhanuSyanI paNacha para puvyAyAmaLayAr pUrvanA kheMcANathI, AvAmettA = kheMcIne. bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! kaccha Adi koI paNa sthAnamAM koI mRganA vadha mATe prayatnapUrvaka kAna sudhI dhanuSyanI paNacha kheMcIne UbhelA puruSanA mastakane, pAchaLathI AvIne anya koI puruSa potAnA hAthathI talavAra kApI nAMkhe ane te bANa pUrvanA kheMcANathI UchaLIne te mRgane vIMdhI nAMkhe, to he bhagavan! te talavArathI mAranAra puruSa zuM mRganA verathI spaSTa thAya che ke [ukta] puruSanA verathI spaSTa che ? uttara- he gautama ! je puruSa mRgane mAre che, te mRganA verathI sRSTa thAya che ane je puruSa puruSane mAre che, te puruSanA verathI sRSTa thAya che. 13 se keNadveNaM bhaMte ! evaM vuccai jAva se purisavereNaM puTThe ? Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 142 / zrI bhagavatI sUtra-1 | se NUNaM goyamA ! kajjamANe kaDe, saMdhijjamANe saMdhitte, NivattijjamANe Nivvattie, NisarijjamANe NisiDhe tti vattavvaM siyA ? haMtA, bhagavaM ! kajjamANaM kaDe jAva NisiDhe tti vattavvaM siyA / se teNadveNa goyamA ! je miyaM mArei, se miyavareNaM puDhe; je purisaM mArei, se purisavereNaM puDhe / aMto chaNhaM mAsANaM marai, kAiyAe jAvapaMcahiM kiriyAhiM puDhe; bAhiM chaNha mAsANaM marai, kAiyAe jAva pAriyAvaNiyAe cauhi kiriyAhiM puDhe / zArtha :-NivattijjamANe = nivitita rato, taiyAra, Nivvattie = taiyAra thu, NisarijjamANe = 3tA, NisiTTe = 34yu. bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke mRgane mAranAra mRganA verathI ane puruSane mAranAra te puruSanA verathI spaSTa thAya che ? uttara- he gautama ! zuM te nizcita che ke kriyamANakRta che arthAt karAtuM te karAyuM? je anusaMdhAna karAtAM anusaMdhAna karyuM? taiyAra karAtA taiyAra karyuM kahevAya che? temaja je pheMkAI rahyuM che te pheMkAyuM e pramANe vAyacha? gautama- hA bhagavan! karAtuM te karyuM, temaja pheMkAI rahyuM hoya te pheMkAyuM, e pramANe kahevAya che. bhagavAna- he gautama! tethI ja je mRgane mAre che te mRganA verathI spaSTa thAya che ane je puruSane mAre che te puruSanA verathI spaSTa kahevAya che. jo maranAra vyakti cha mahinAnI aMdara mare to te mAranAra vyakti kAyikI Adi pAMca kriyAothI spaSTa kahevAya ane jo maranAra cha mAsa pachI mare to te mAranAra puruSa, kAyikIthI pAritApanikI sudhInI cAra kriyAothI pRSTa thAya che. |14 purise NaM bhaMte ! purisaM sattIe samabhidhaMsejjA, sayapANiNA vA se asiNA sIsaM chidejjA, tao NaM bhaMte ! se purise kaikirie ? goyamA! jAvaM ca NaM se purise taM purisaM sattIe samabhidhaMsei, sayapANiNA vA se asiNA sIsaM chidai, tAvaM ca NaM se purise kAiyAe ahigaraNiyAe jAva pANAivAyakiriyAe paMcahi kiriyAhiM puDhe; AsaNNavahaeNa ya aNavakakhaNavattIe NaM purisavereNaM puDhe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! koI puruSa, anya puruSane bhAlA vaDe mAre athavA potAnA hAthathI talavAra dvArA te puruSanuM mastaka kApI nAkhe, to te puruSa keTalI kriyAvALo thAya che? Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1: uddezaka-8 193] | uttara- he gautama ! jyAre te puruSa anyane bhAlA dvArA mAre che athavA potAnA hAthathI talavAra dvArA te puruSanuM mastaka kApI nAMkhe che tyAre te puruSa kAyikI, AdhikaraNikIthI prANAtipAtikI parvatanI pAMca kriyAthI spaSTa thAya che ane te Asannavalaka-atyaMta najIkathI sAma sAme mAravAnA kAraNe, prANInA prANanI paravAha na karavAnI vRttithI, puruSanA verathI spaSTa thAya che arthAt te puruSa sAthe verAnubaMdha thAya vivecana : prastuta sUtromAM hiMsAtmaka pravRtti para vistArathI vizleSaNa karyuM che. jainadarzanamAM kevaLa prANIvadha karavo te ja hiMsA nathI. paraMtu tenI pUrva taiyArI rUpe kAyika ceSTA, zastrAdi bhegA karavA, jIva vadha pahelA jIvone pIDA ke paritApa Apavo vagere je pUrvapravRtti thAya tene paNa hiMsA ja kahevAya che. pAMca kiyA - prastuta prakaraNamAM hiMsAtmaka pravRttirUpa kriyAnA pAMca prakAra kahyA che- (1) kAyikI kriyA-prANIvadhane mATe thatI kAyika ceSTA. | (2) AdhikaraNikI kriyA-zastra prayoga karavo ke zastra-saraMjAma bhegA karavA. (3) prASikI kriyA- manamAM te prANI prati keSano bhAva thavo. (4) pAritApanikI kriyA- te prANIne zArIrika ke mAnasika paritApa pahoMcADavo. (5) prANAtipAtikI kriyAnuM prANInA prANano ghAta karavo, tene prANAtipAtikI kriyA kahe che. hiMsAnuM svarUpa :- mugAdine mAravAnA saMkalpathI koI kuTapAtha grahaNa kare, teNe mRgane pakaDyuM nathI, mRgAdine mAryuM nathI topaNa te hiMsaka ja kahevAya che. hiMsA eka paraMparAbaddha pravRtti che. mAnasika dveSa, kAyika ceSTA ane zastraprayoga te sarva hiMsAnI ja zRMkhalA che. paritApa ane prANIvadha na paNa thayo hoya, tema chatAM hiMsA mATe kevaLa kAyika ceSTA karanAra ke mAnasika saMkalpa karanAra paNa hiMsaka ja kahevAya che, ahiMsaka kahevAto nathI. tene lAgatI kriyAmAM bhinnatA che. kone keTalI kiyA? :- koI paNa sakaSAyI jIvone ochAmAM ochI traNa kriyA lAge che kAraNa ke tenI kAyA sAvadhayogamAM pravRtta hoya che, tethI kAyikI kriyA. teNe pApakArI sAdhano thoDe ghaNe aMze bhegA karyA che tethI AdhikaraNikI kriyA. tenAmAM vItarAgabhAva na hovAthI rAgadveSa Adi bhAva hoya che, tethI prASikI kriyA lAge che. kevaLa kAyika ceSTA karanArane traNa kriyA, prANIne paritApa pahoMcADanArane cAra kriyA ane prANIvadha karanArane pAMca kriyA lAge che. bIjo mahattvano prazna e che ke eka puruSa mRganA vadha mATe bANa pheMkavAnI saMpUrNa taiyArI sAthe Ubho che. te sthitimAM koI anya puruSa AvIne te puruSane mArI nAkhe, to maratA puruSanA hAthamAMthI Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra-1 bANa chUTe ane mRga marI jAya che. A paristhitimAM mRgavadhaka koNa ? dhanurdhara maranAra puruSa ke puruSa ghAtaka anya puruSa ? zAstrakAre tenuM samAdhAna karyuM che ke je puruSe dhanurdharano ghAta karyo, teno saMkalpa mRgane mAravAno na hato, tethI tene mRgavadhaka kahI zakAya nahIM. paraMtu dhanurdhara mRgavadhaka kahevAya che. kAraNa ke dhanurdharanA bANa sAthe mRgavadhano saMkalpa joDAyelo hato, te puruSa bANane pheMkavAnI saMpUrNa taiyArImAM hato, tethI 'kriyamANa kRta' siddhAMtane AdhAre 'nisRjyamANa nisRSTa'nA daSTikoNathI dhanurdhara mRgavadhaka che tema siddha thAya che. 194 -- aMto chaLyuM mAsALa marapha khAvapaMEi jiriyAai puTTu :- koI prahAranA nimitte kyAreka prANInuM mRtyu tarata ja thAya che ane kyAreka te prANInuM mRtyu amuka samaya pachI thAya che. jo tenuM mRtyu cha mahinAnI aMdara thAya topaNa tenA vairathI spaSTa thAya che ane tene prANAtipAtikI kriyA paNa lAge che paraMtu jo te prANI cha mahInA pachI mare to te prahAra tenA mRtyumAM nimitta kahI zakAto nathI. te sthitimAM tene cAra kriyA lAge che. prANAtipAtikI kriyAnI cha mahinAnI avadhinuM kathana vyavahAra sApekSa che. bANa nimitte te jIva cha mahinAmAM mare to bANa pheMkanArane pAMca kriyA lAge ane cha mahinA pachI mare to cAra kriyA lAge. Asannavardhaka :- Asanna eTale najIkathI, vadhaka eTale mAranAra arthAt bhAlA, barachI, talavAra, charI vaDe potAnA hAthe atyaMta najIka jaI, paraspara sAmasAme AvIne je koIno ghAta kare che te Asannavardhaka kahevAya che. te puruSane hiMsAnA pApathI prANAtipAtikI kriyA to thAya paraMtu najIkanI vadhavRttinA kAraNe te puruSane vairAnubaMdha paNa thAya che. tethI maranAra puruSa kAlAMtaramAM tene mAranAra nIvaDe che. anavakAMkSaNa vRtti :- anyanA prANanI paravAha na karanAranI tIvra mAnasavRttine anavakAMkSaNa vRtti kahe che. tevI vRttithI paNa vairAnubaMdha thAya che. A sUtramAM zAstrakAre pAMca kriyAnuM kathana karyA pachI vairAnubaMdhanA be kAraNa kahyA che. bhAlA ke talavArathI prahAra karanAramAM te baMne lakSaNa hoya che- (1) najIkathI mAravuM (2) anyanA prANonI upekSA karavI. jaya-parAjayanuM kAraNa : 15 do bhaMte ! purisA sarisayA sarisattayA sarisavvayA sarisabhaMDamattovagaraNA aNNamaNNeNaM saddhiM saMgAmaM saMgArmeti, tattha NaM ege purise parAiNai, ege purise parAijjai; se kahameyaM bhaMte ! evaM ? goyamA ! savIrie parAiNai, avIrie parAijjai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! eka samAna, samAna tvacAvALA, samAna vayaska, samAnadravya ane upakaraNa [zastrAdi sAdhana] vALA be puruSa, paraspara saMgrAma kare, temAMthI eka puruSa jIte che ane eka puruSa hAre che. he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ? uttara- he gautama ! je puruSa savIrya[vIryavAna-zaktizALI] hoya che, te jIte che ane je alpa Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-8 _. 195 vIryaalpa zaktivALA hoya che te hAre che. 16 se keNatuNaM bhaMte ! jAva parAijjai ? goyamA ! jassa NaM vIriyavajjhAI kammAiM No baddhAI, No puTThAI jAva No abhisamaNNAgayAiM, No udiNNAiM; uvasaMtAI bhavaMti se NaM parAiNai / jassa NaM vIriyavajjhAI kammAiM baddhAiM jAva udiNNAI, No uvasaMtAI bhavaMti; sa NaM purise parAijjai, seteNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai-savirie parAiNai, avirie praaijji| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke vIryavAna puruSa jIte che ane alpa vIryapuruSa hAre che? uttara- he gautama! jeNe vIrya vighAtaka karmo bAMdhyAM nathI, spardho nathI,(nidhatta ke nikAcita karyA nathI), prApta karyA nathI, tevA te karmo udayamAM AvyAM nathI paraMtu upazAMta che, te puruSa jIte che. jeNe vIryavighAtaka karmo bAMdhyA che, sparza karyA che, nidhatta ane nikAcita karyA che tevA te karmo udayamAM AvyA che paraMtu upazAMta nathI, te puruSa parAjita thAya che. he gautama ! tethI ema kahevAya che ke vIrya puruSa vijayI thAya che ane alpavIryavALA puruSa parAjita thAya che. vivecana : prastuta sUtramAM be puruSonI zarIra, vaya, tvacA tathA zastrAdi sAdhanomAM sadazatA hovA chatAM paNa ekano jaya ane ekano parAjaya thavAnuM kAraNa batAvyuM che. vIryavAna ane alpavIrya - vastutaH vIrya eTale Atmika zakti, manobala, utsAha, sAhasa ane pracaMDa parAkrama ItyAdi. jemAM A prakAranuM pracaMDa virya hoya, je vIrya vighAtaka karmarahita hoya te yuddhamAM jayane pAme che ane tethI viparIta jenuM parAkrama maMda hoya ane je vIryavighAtaka karma yukta hoya to te parAjayane pAme che. vIrya vicAra :| 17 jIvA NaM bhaMte ! kiM savIriyA, avIriyA ? goyamA ! savIriyA vi, avIriyA vi / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? ___ goyamA ! jIvA duvihA paNNattA, taM jahA- saMsArasamAvaNNagA ya, asaMsAra samAvaNNagA ya / tattha NaM je te asaMsArasamAvaNNagA te NaM siddhA, Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 18 | zrI bhagavatI sUtra-1 siddhA NaM aviiriyaa| tattha NaM je te saMsArasamAvaNNagA te duvihA paNNattA, taM jahA- selesi paDivavaNNagA ya, aselesipaDivaNNagA ya; tattha NaM je te selesi- paDivaNNagA te NaM laddhivIrieNaM savIriyA, karaNavIrieNaM aviiriyaa| tattha NaM je te aselesipaDi- vaNNagA te NaM laddhivIrieNaM savIriyA, karaNavIrieNaM saviriyA vi avIriyA vi / se teNadveNaM goyamA ! evaM vuccai- jIvA duvihA paNNattA, taM jahA- savIriyA vi, avIriyA vi / bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! (c)(r) savIrya cha athavA vIrya cha ? uttara- he gautama! jIva savirya paNa che ane avIrya paNa che. prazna- bhagavan ! tenu zuM // 25 // cha ? uttara- he gautama! jIvanA be prakAra che. saMsAra samApannaka-saMsArI ane asaMsAra samApatrakasiddha. temAMthI je asaMsAra samApannaka che, te siddha jIva che, te avIrya che. je jIva saMsAra samApannaka che, tenA be prakAra che, yathA- zailezI pratipanna ane azailezI pratipanna. je zailezI pratipanna che, te labdhi vIryanI apekSAe savIrya che ane karaNavIryanI apekSAe avIrya che. je azailezI pratipanna che te labdhivIryanI apekSAe savarya che ane karaNavIryanI apekSAe savarya paNa che ane avIrya paNa che. he gautama! tethI A pramANe kahyuM che ke jIva savarya paNa che ane avIrya paNa che. | 18 raiyA NaM bhaMte ! kiM savIriyA, avIriyA ? goyamA ! NeraiyA laddhivIrieNaM savIriyA, karaNavIrieNaM savIriyA vi, avIriyA vi| se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! jesi NaM NeraiyANaM atthi uTThANe, kamme, bale, vIrie, purisakkAra- parakkame; te NaM NeraiyA laddhivIrieNa vi savIriyA, karaNavIrie Na vi sviiriyaa| jesi NaM NeraiyANaM Natthi uTThANe jAva Natthi parakkame; te NaM NeraiyA laddhivIrie NaM savIriyA, karaNavIrieNaM avIriyA / se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! shun|24 75 savIrya cha / vIrya ? uttara- he gautama ! nAraka jIva labdhivIryanI apekSAe savIrya che ane karaNavIryanI apekSAe Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-8 _. [ 197 ] savIrya paNa che ane avIrya paNa che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che? uttara- he gautama! je nairayikomAM utthAna, karma, bala, vIrya ane puruSAkAra parAkrama che, te nArakI labdhivIrya ane karaNavIrya baMnethI savArya che ane je nArakI utthAna, karma, bala, vIrya, puruSAkAra, parAkramathI rahita che, te labdhivIryathI to savArya che paraMtu karaNavIryathI avArya che. he gautama! tethI pUrvokta kathana karyuM |19 jahA NeraiyA, evaM jAva paMcadiyatirikkhajoNiyA / maNusA jahA ohiyA jIvA, NavaraM siddhavajjA bhANiyavvA / vANamaMtarajoisavemANiyA jahA raiyA // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte // bhAvArtha :- je rIte nairayikonA viSayamAM kathana karyuM. te ja rIte paMcendriya tiryaMcayonika paryaMtanA jIvone mATe samajavuM joIe. manuSyanA viSayamAM sAmAnya jIvonI samAna samajavuM. vizeSatA e che ke siddhonuM kathana na karavuM joIe. vANavyaMtara jyotiSI ane vaimAnika devonA viSayamAM nairayikonI samAna samajavuM. he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che, he bhagavana! A bhAva A ja prakAre che. vivecana : prastuta sUtromAM samuccaya jIva ane 24 daMDakanA jIvomAM vIryanI vicAraNA karI che. A vicAraNA zArIrika vIryanI apekSAe che. kAraNa ke prathama sUtramAM samuccaya jIvanI pRcchA che. temAM sUtrakAre saMsArI ane siddha evA jIvanA be bheda karI, siddhone avIrya kahyA che. tyAra pachI saMsArI jIvo mATe labdhi ane karaNavIryanI apekSAe kathana karyuM che. labdhivIrya = sAmarthya(kSamatA)rUpa vIrya ane karaNavIrya = sAmarthyarUpa vIrya jyAre utthAna, bala, karma Adi dvArA kriyAtmaka bane tyAre tene karaNavIrya kahe che. siddhomAM A baMne prakAranA zArIrika vIrya na hovAthI 'zillA variyA' te pramANe kathana che. saMsArI jIvomAM aparyApta avasthAmAM utthAnAdina hovAthI, sAmarthya hovA chatAM vIrya kriyAtmaka thatuM nathI. tethI labdhivIryathI savIrya ane karaNavIryathI avIrya hoya che, tema TIkAkAre spaSTa karyuM che. te ja rIte zailIzI avasthAmAM paNa vIryano prayoga nathI. kAraNa ke zailezI avasthAmAM kevaLI bhagavAna mana, vacana ane kAyAnA yogonuM rUMdhana kare che ane ayogI bane che. tethI tyAM paNa labdhinI apekSAe savIrya ane karaNavIryanI apekSAe avIrya hoya che. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 198 ] zrI bhagavatI sUtra-1 A rIte nArakAdi 23 daMDakanA jIvomAM paryAptAvasthAmAM labdhi ane karaNavIryathI savIrya ane aparyAptAvasthAmAM labdhivIryathI savIrya ane karaNavIryathI avIrya hoya che. eka manuSyanA daMDakamAM aparyAptAvasthAmAM ane zailezI avasthAmAM labdhivIryathI savIrya ane karaNavIryathI avIrya hoya che. zeSa avasthAmAM baMne prakAranA vIryathI savArya hoya che. > che zataka 1/8 saMpUrNa che Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1: uddezaka-9 [ 199] | zataka-1 : uddezaka-9] OROR OCR saMkSipta sAra chaCROROR A uddezakamAM jIvane haLavA ane bhAre thavAnA kAraNo, lokamAM gurulaghu, agurulaghu Adi dravyo, zramaNa nigraMthonI prazastatA, AyuSyavedana saMbaMdhI anyatIrthikonI mAnyatAnuM nirAkaraNa, kAlAsyavesiputra aNagAranA praznottara, apratyAkhyAna kriyA, sadoSa ane nirdoSa AhAra bhogavavAnuM pariNAma ane sthiraasthira Adi bhAvonuM nirUpaNa che. * aDhAra pApasthAnanA sevanathI jIva karmathI bhAre bane che ane saMsArabhramaNa vadhAre che tathA aDhAra pApasthAnanA tyAgathI jIva haLavo bane che ane saMsAra bhramaNane sImita kare che. * agurulaghu dravya- AkAza, AkAzAMtara, kArmaNa zarIra, karma, dharmAstikAya, adharmAstikAya, jIva, bhAvalezyA, daSTi, darzana, jJAna, ajJAna, saMjJA, manoyoga, vacanayoga, sAkAropayoga, anAkAropayoga, traNa kAla, sarvaddhAkAla Adi arUpI dravyo ane causparzI pudgala dravya agurulaghu che. * gurulaghadravya - tanavAta, ghanavAta, pRthvI, dvIpa, samudra, audArika Adi cAra zarIra, dravyalezyA ane kAyayoga Adi aSTasparzI pudgaladravya gurulaghu che. A rIte dharmAstikAyAdi pAMca dravya arUpI che, te agurulaghu che. rUpI pudgala dravyamAM keTalAka gurulaghu ane keTalAka agurulaghu che. 24 daMDakanA jIva kArmaNazarIra ane AtmAnI apekSAe agurulaghu ane zeSa cAra zarIranI apekSAe gurulaghu che. ka zramaNa nigraMthone potAnI lakSya siddhi mATe ane Atmazuddhi mATe laghutA, alpecchA, amUccha ane apratibaddhatA Adi guNonI vRddhi karavI ane krodhAdi doSano tyAga karavo jarUrI che. kAMkSApradoSarAgadveSAtmaka vRttino nAza thAya tyAre ja jIva mukta thAya che. * koIpaNa jIva eka bhavamAM eka ja AyuSyanuM vedana karI zake che ane te AyuSyanuM vedana karatAM AgAmI eka bhavanA AyuSyano baMdha karI zake che. * kAlAsyavesiputra aNagAra ane prabhu mahAvIranA sthavira bhagavaMtono saMvAda thayo. temAM kAlAsyavesie AkSepAtmaka DhaMgathI prazna pUchyA ke sAmAyika, pratyAkhyAna, saMyama, saMvara, viveka ane vyutsargane ke tenA paramArthane Apa jANatA nathI. sthaviroe kahyuM ame te sarva bhAvone jANIe chIe. tyAre teNe kahyuM ke jo Apa jANatA ho to kaho sAmayika Adi zuM che ane tenuM prayojana zuM che? praznakartAno Azaya, nizcaya daSTino che tema samajIne sthavira bhagavaMtoe nizcayadaSTie, gaMbhIratA Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200] zrI bhagavatI sUtra-1 pUrvaka pratyuttara ApyA ke AtmA ja sAmAyika, pratyAkhyAna Adi che ane Atmazuddhi ja tenuM prayojana che. doSano nAza karavA mATe kaSAya bhAvanI gaha saMyama che. A prakAranA samAdhAnathI kAlAsyavesiputra aNagAranA hRdayanuM parivartana thayuM. teNe paMca mahAvratarUpa dharmano svIkAra karyo. tapa saMyamanI sAdhanAthI siddha thayA. * rAjA ke raMka, hAthI ke kaMthavo koI paNa avirata jIvane apratyAkhyAna kriyA eka samAna lAge che. vartamAna sAdhana saMpannatA ane pravRttino prabhAva avratanI kriyA para paDato nathI. kAraNa ke te kriyA pravRttithI nahIM paraMtu vratanA abhAve thAya che. je jIva agrata avasthAno tyAga karI dezavirati ke sarvavirati dhAraNa kare, koI paNa vrata pratyAkhyAna dhAraNa kare to tene apratyAkhyAna(avratanI) kriyA aTakI jAya che. * AdhAkarma Adi doSa yukta AhAranuM sevana karanAra sAdhu saMsAra bhramaNane vadhAre che ane nirdoSa AhAranuM sevana karanAra sAdhu saMsArane sImita kare che, kramazaH te saMsAra sAgara tarI jAya che. * daDha manobalI sAdhakanuM cita saMyama bhAvamAM sthira hoya che. te doSasevana rUpa asthiratAnuM sevana karatA nathI paraMtu asthira citavRtivALA doSa sevana ke vratabhaMga kare che ane bhavabhramaNa vadhAre che. bAla ane paMDitano AtmA zAzvata che ane tenuM bAlatva ane paMDitatva azAzvata che. tethI bAlabhAvano tyAga karI paMDitabhAvanuM sevana karavuM joIe. A rIte uddezakamAM mukhyatayA saMsAra bhramaNanA kAraNo ane tenI muktinA upAyonuM nidarzana che. Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1: uddezaka-9 . [ 201] 'zataka-1 : uddezaka-9 | | gurutva jIvonA haLavA-bhAre thavAnuM kAraNa :| 1 kahaM NaM bhaMte ! jIvA garuyattaM havvamAgacchaMti ? __goyamA ! pANAivAeNaM musAvAeNaM adiNNAdANeNaM mehuNeNaM pariggaheNaM koha-mANa-mAyA-lobhapejja-dosa-kalaha-abbhakkhANa-pesuNNa-arairaiparaparivAyamAyAmosa-micchAdasaNasalleNaM; evaM khalu goyamA ! jIvA garuyattaM hvvmaagcchNti| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! jIva kevI rIte gurutva[bhArepaNAne prApta thAya che? uttara- he gautama! prANAtipAtathI, mRSAvAdathI, adattAdAnathI, maithunathI, parigrahathI, krodhathI, mAnathI, mAyAthI, lobhathI, rAgathI, dveSathI, kalahathI, abhyAkhyAnathI, paizunyathI, rati-aratithI, para parivAda-paraniMdAthI, mAyA mRSAthI ane mithyAdarzana zalyathI- [A aDhAra pApasthAnanA sevanathI] jIva bhArepaNAne-gurutvane prApta thAya che. | 2 kaha NaM bhaMte ! jIvA lahuyattaM havvamAgacchaMti ? goyamA ! pANAivAyaveramaNeNaM jAva micchAdasaNasallaveramaNeNaM, evaM khalu goyamA! jIvA lahuyattaM havvamAgacchati / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! jIva kevI rIte laghutva[laghutA-haLavApaNA]ne prApta thAya che? uttara- he gautama! prANAtipAtathI temaja mithyAdarzanazalya parvatanA pApasthAnathI virata thavAthI jIva laghutvane prApta thAya che. | 3 evaM saMsAraM AulIkaraiti, evaM parittIkareMti, evaM dIhIkaraiti, evaM hassIkarati, evaM aNupariyaTTati, evaM vIIvIyati / pasatthA cattAri / appasatthA cattAri / zabdArtha :- A nIti = saMsArane vadhAre che, rattIti = saMsArane paritta-sImita kare che, Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 | zrI bhagavatI sUtra-1 lIhIti = karmanI sthitine dIrghakAlanI kare che, dillIti = hasva-alpakAlanI kare che, ayparikruti = saMsAramAM vAraMvAra paribhramaNa kare che, vIti = saMsAranuM ullaMghana karI jAya che. bhAvArtha :- A rIte jIva prANAtipAta Adi pAponA sevanathI saMsArane vadhAre che, dIrghakAlIna kare che, vAraMvAra bhavabhramaNa kare che. prANAtipAta Adi pApothI nivRtta thavAthI saMsArane parimita-paritta kare che, alpakAlIna kare che; saMsAranuM ullaMghana karI jAya che. temAMthI laghutva, saMsAranuM parirIkaraNa, hRsvIkaraNa ane vyatikramaNa te cAra prazasta che ane gurutva, saMsAranuM vRddhikaraNa, dIrghakaraNa, punaH punaH bhavabhramaNa, te cAra aprazasta che. vivecana : prastuta sUtramAM aDhAra pApanA sevana ane tenA tyAganuM prazasta aprazasta phaLa darzAvyuM che. (1) pApasevanathI cAra prakAranuM aprazasta phaLaH- (1) jIva bhArekarmI bane che. (2) saMsAra vadhAre che. (3) karmonI sthiti vadhAre che. (4) saMsAramAM bhramaNa kare che. (2) pApa tyAgathI cAra prakAranuM prazasta phaLa :- (1) jIva haLukarmI bane che. (2) saMsAra sImita kare che. (3) karmonI sthiti ghaTADe che (4) saMsArane pAra kare che, mukta thAya che. padArthonI gurutA laghutA :|4 sattame NaM bhaMte ! uvAsaMtare kiM garue, lahue, garuyalahue, agaruyalahue? goyamA ! No garue, No lahue, No garuyalahue, agaruyalahue / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM sAtamuM avakAzAttara guru che, laghu che, gurulaghu che ke agurulaghu che? uttara- he gautama! te guru nathI, laghu nathI, gulaghu nathI paraMtu agurulaghu che. [5 sattame NaM bhaMte ! taNuvAe kiM garue, lahue, garuyalahue, agaruyalahue? goyamA ! No garue, No lahue, garuyalahue, No agaruyalahue / eva sattame ghaNavAe, sattame ghaNodahI, sattamA puDhavI, uvAsaMtarAiM savvAI jahA sattame uvAsaMtare, jahA taNuvAe, (garuyalahue) evaM ovAsa vAya ghaNaudahi, puDhavI dIvA ya sAyarA vAsA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM saptama tanuvAta guru che, laghu che, guru laghu che, ke agurulaghu che? uttara- he gautama! te guru nathI, laghu nathI, agurulaghu nathI paraMtu gurulaghu che A rIte saptama Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1H uddezaka-9 203 ghanavAta, saptama ghanodadhi ane saptama pRthvInA viSayamAM samajavuM joIe. jema sAtamA avakAzAntaranA viSayamAM kahyuM, tema ja sarva avakAzAMtaranA viSayamAM samajavuM joIe. je rIte tanuvAtanA viSayamAM kahyuM, te ja rIte sarva ghanavAta, ghanodadhi, pRthvI, dvIpa, samudra ane kSetronA viSayamAM jANavuM joIe. 6 NeraiyA NaM bhaMte ! kiM garuyA jAva agaruyalahuyA ? noyamA ! kho gayA, kho na uyA, malahuyA vi, anayataduyA vi| se jeLaDheLa ? mate ! vaM yujvar / noyamA ! vibiya-teyArUM paDukhta kho gayA, kho na uyA, malahuyA; No agaruyalahuyA / jIvaM ca, kammaM ca paDucca No garuyA, jo lahuyA, No garuyalahuyA, agaruyalahuyA / se teNaTTeNaM / evaM jAva vemANiyA / NavaraM - NANattaM jANiyavvaM sarIrehiM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! nAraka jIva guru che, laghu che, gurulaghu che athavA agurulaghu che ? uttara- he gautama ! nAraka jIva guru nathI, laghu nathI, paraMtu gurulaghu ane agurulaghu che. prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ? uttara- he gautama ! vaikriya ane taijasa zarIranI apekSAe nArakajIva guru nathI, laghu nathI, agurulaghu nathI paraMtu guru--laghu che. jIva ane kAryaNa zarIranI apekSAe nAraka jIva guru nathI, laghu nathI, gurulaghu nathI paraMtu agurulaghu che. he gautama ! tethI pUrvokta kathana karyuM che. te ja rIte vaimAniko paryaMtanA sarva daMDakamAM jANavuM joIe, paraMtu vizeSatA e che ke zarIromAM bhinnatA kahevI joIe arthAt je daMDakamAM jeTalA zarIra che te kahevA. 7 dhammatthikAe jAva jIvatthikAe cautthapaeNaM / bhAvArtha :- dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, jIvAstikAya sudhInA dravyone cothA padathI arthAt agurulaghu jANavA joIe. 8 poLatasthivAd La mate !virud, tadupa, vatadrupa, anayataduC? goyamA ! kho marupa, kho laghupa, yatadu vi, gAyattattupa viA sekeNaNaM bhaMte ! evaM vuccai ? Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 204 ] zrI bhagavatI sUtra-1 goyamA ! garuyalahuyadavvAiM paDucca No garue, No lahue, garuya- lahue, No agaruyalahue / agaruyalahuyadavvAiM paDucca No garue, No lahue, No garuyalahue, agaruyalahue / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! pulAstikAya zuM guru che, laghu che, gurulaghu che ke agurulaghu che? uttara- he gautama! pulAstikAya guru nathI, laghu nathI, paraMtu gurulaghu paNa che ane agurulaghu paNa che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che? uttara- he gautama! gurulaghu dravyonI apekSAe pugalAstikAya guru nathI, laghu nathI, agurulaghu nathI paraMtu gurulaghu che. agurulaghu dravyonI apekSAe pudgalAstikAya guru nathI, laghu nathI, gurulaghu nathI paraMtu agurulaghu che. |9 samayA, kammANi ya cautthapaeNaM / bhAvArtha :- samaya ane karmo[kArpaNa zarIrane cothA padathI jANavA joIe arthAt samaya ane kANa zarIra agurulaghu che. 10 kaNhalessA NaM bhaMte ! kiM garuyA jAva agaruyalahuyA ? goyamA ! No garuyA, No lahuyA, garuyalahuyA vi, agaruyalahuyA vi| se keNadveNaM bhaMte! evaM vuccai ? goyamA ! davvalessaM paDucca taiyapaeNaM, bhAvalessaM paDucca cauttha- paeNaM, evaM jAva sukklessaa| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! kRSNa lezyA zuM guru che, laghu che, gurulaghu che ke agurulaghu che? uttara- he gautama! kRSNa lezyA guru nathI, laghu nathI paraMtu gurulaghu che ane agurulaghu paNa che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che? uttara- he gautama ! dravyalezyAnI apekSAe tRtIya padathI jANavA arthAt gurulaghu che ane bhAvalezyAnI apekSAe caturthapadathI jANavA arthAt agurulaghu che. te ja rIte zukalezyA sudhI jANavuM. |11 diTThI-dasaNa-NANa-aNNANa-saNNAo cautthapaeNaM NeyavvAo / Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1: uddezaka-9 . 205 ] bhAvArtha :- daSTi, darzana, jJAna, ajJAna ane saMjJAne paNa agurulaghu jANavA. |12 heTThillA cattAri sarIrA NeyavvA taieNaM paeNaM / kammayA cautthaeNaM paeNaM / bhAvArtha :- prAraMbhanA cAra zarIro- audArika, vaikriya, AhAraka ane taijasa zarIrane gurulaghu ane kArpaNa zarIrane agurulaghu jANavA. | 13 maNajogo, vaijogo, cautthaeNaM paeNaM, kAyajogo taieNaM paeNaM / bhAvArtha :- manoyoga ane vacanayogane agurulaghu ane kAyayogane gurulaghu jANavA. |14 sAgArovaogo, aNAgArovaogo cautthapaeNaM / bhAvArtha :- sAkAropayoga ane anAkAropayogane agurulaghu jANavA. | 15 savvadavvA savvapaesA, savvapajjavA jahA pogallatthikAo / bhAvArtha :- sarva dravya, sarva pradeza ane sarva paryAyane pagalAstikAyanI samAna samajavA. |16 tIyaddhA; aNAgayaddhA, savvaddhA cauttheNaM paeNaM / bhAvArtha :- atItakAla, anAgata [bhaviSya]kAla ane sarvakAlane agurulaghu samajavA. vivecana : prastuta sUtromAM padArthonI gurutA ane laghutA viSayaka vicAraNA karI che. pudgala dravya sivAyanA sarva dravya agurulaghu ja che. pudgala dravya guru paNa che ane laghu paNa che. prastutamAM vyavahAra- nayanI apekSAe guru, laghu, gurulaghu ane agurulaghu te cAra vikalpathI prazno pUchyA che. paraMtu tenA uttara be vikalpathI ApyA che. koI paNa padArtha ekAMte guru ke ekAMte laghu nathI tethI aMtima be ja vikalpa mAnya che arthAt padArtha gurulaghu athavA agurulaghu hoya che. guru laghu Adi zabdonI vyAkhyA :- (1) guru = je vastu bhAre hoya, je pANImAM DUbI jAya te guru. jema ke paththara. (2) laghu = haLavuM. je vastu haLavI hoya, pANImAM DUbe nahIM paNa tare che te laghu. jema ke lAkaDI. (3) gurulaghu = aSTa sparzavALA rUpI padArtha gurulaghu kahevAya che. jema ke bAdara dekhAtA sacitta acitta padArtha. (4) agurulaghu = je guru paNa nathI ane laghu paNa nathI te. sarva arUpI dravyo agurulaghu che. jema ke AkAza. temaja kArmaNa vargaNAnA pudgalAdi tathA je pugalo catuHsparzI che, te agurulaghu che. agurulaghu ane gurulaghu padArthone pradarzita karatI gAthA A pramANe che Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 206 | zrI bhagavatI sUtra-1 Nicchayao savvaguruM savvalahuM vA Na vijjae davvaM / vavahArao u jujjai bAyarakhaMdhesu Na aNNesu // 1 // agarulahu cauphAsA arUvidavvA ya hoMti NAyavvA / sesAo aTThaphAsA gurulahuyA NicchayaNayassa // 2 // nizcayanayathI ekAMta guru athavA ekAMta laghu dravya nathI. vyavahAranayathI bAdara skaMdhomAM bhArepaNuM ke haLavApaNuM che, anya skaMdhamAM nathI. catuHsparzI ane arUpI dravyo agurulaghu che ane zeSa aSTasparzI dravyo gurulaghu che. gurulaghu ane agurulaghu padArthone sUcita karatu koSTaka nIce pramANe che sUtrokta agurulaghu-gurulaghu padArthonuM vibhAjana agurulaghu arUpIajIva rUpI ajIva usparzI gurulaghu rUpI ajIva aSTasparzI jIvAstikAya sAkaropayoga anAkAropayoga daSTi darzana sAtaavakAzAstara dharmAstikAya adharmAstikAya manoyoga vacanayoga kArmaNazarIra pugalAsti kAyano sUkSmaskaMdha samaya atItakAla jJAna-ajJAna anAgatakAla tanuvAta ghanavAta ghanodadhi sAtapRthvI dvIpa, samudra,kSetra audArika zarIra vaikriya zarIra AhAraka zarIra taijasa zarIra dravyalezyA pudgalAstikAyano bAdaraskaMdha saMjJA bhAvalezyA avakAzAntara - cauda rAju parimANa puruSAkAra lokamAM nIcenI tarapha sAta pRthvIo[naraka che. prathama pRthvInI nIce ghanodadhi, tenI nIce ghanavAta, tenI nIce tanuvAta che ane tenI nIce AkAza che. tene ja avakAzAntara kahe che. te avakAzAntara AkAzarUpa hovAthI agurulaghu che. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1H uddezaka-9 [ 207 ] zramaNa nigraMtho mATe prazasta guNa :| 17 se NUNaM bhaMte ! lAghaviyaM appicchA amucchA agehI apaDibaddhayA samaNANaM NiggaMthANaM pasatthaM ? hatA goyamA ! lAghaviyaM jAva pasatthaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM lAghava, alpa IcchA, amUccha, anAsakti[avRddhi]ane apratibaddhatA, zramaNa nigraMthone mATe prazasta che? uttara- hA, gautama! lAghavathI apratibaddhatA paryaMtanA guNo prazasta che. 18 se NUNaM bhaMte ! akohattaM amANattaM amAyattaM alobhattaM samaNANaM NiggaMthANaM pasattha ? haMtA goyamA ! akohattaM amANattaM jAva pasatthaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM krodha rahitatA, mAna rahitatA, mAyA rahitatA ane lobharahitatA zramaNa nigraMthone mATe prazasta che? uttara- hA, gautama ! krodha rahitatAthI lobha rahitatA parvatanA sarva guNo zramaNa nigraMtho mATe prazasta che. vivecana : A uddezakanA prAraMbhanA sUtromAM jIva karmothI haLavo ane bhAre kaI rIte thAya che? te viSayane samajAvyo che. tyAra pachInA sUtromAM dravyonI laghutA-gurutAnuM ke agurulaghu-gurulaghupaNAnuM varNana che. prastuta sutramAM te ja bhAvo kramazaH AgaLa vadhI rahyA che. bhAvanI apekSAe jIvanI laghutA ane prazastatA zemAM che? te mATe Avazyaka guNonuM sUtrakAre darzana karAvyuM che. bhAvalaghutA-alpecchA, amUccha, anAzakti ane apratibaddhatA temaja cAre kaSAyathI rahita thavuM vagere guNothI bhAvalaghutA pragaTa thAya che ane te ja zramaNa nigraMtho mATe prazasta che. kAraNa ke temAM ja teno AdhyAtmika vikAsa che. lAghava - zAstramaryAdAthI alpa upadhi rAkhavI. alpecchA :- AhArAdinI alpa abhilASA rAkhavI. ama:- potAnI pAse rAkhelI upadhimAM mamatvabhAva siMrakSaNAnubaMdhabhAva na rAkhavo. Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 208 | zrI bhagavatI sUtra-1 agRddhi - Asaktino abhAva arthAt bhojanAdinA paribhoga kAlamAM anAsakti rAkhavI. apratibaddhatA - svajanAdi athavA dravya-kSetrAdimAM sneha athavA rAganuM baMdhana na rAkhavuM. kAMkSApradoSa kSayathI mukti :| 19 se NUNaM bhaMte ! kaMkhapadose NaM khINe samaNe NiggaMthe aMtakare bhavai, aMtimasarIrie vA? bahumohe vi ya NaM puTiva viharittA, aha pacchA saMvuDe kAlaM karei, tao pacchA sijjhai, bujjhai, muccai pariNivvAiM savvadukkhANaM aMtaM karei ? haMtA goyamA ! kaMkhapadose khINe jAva aMtaM karei / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM kAMkSA pradoSa-mohakarma kSINa thAya to zramaNa nigraMtha aMtakara athavA aMtima carama zarIrI bane che? athavA pUrvAvasthAmAM atyaMta moha yukta thaIne vicaraNa karI, pachI saMvRtta siMvarayukta thaIne arthAt te mohakarmano kSaya karIne, mRtyu prApta kare, to zuM tat pazcAt te siddha, buddha, mukta thAya che, parama nirvANane prApta thAya che, sarva duHkhono aMta kare che? uttara- hA, gautama ! kAMkSA pradoSa-mohakarma naSTa thaI gayA pachI kramazaH jIva sarva duHkhono aMta kare che. vivecana : pUrva sutromAM zramaNa nigraMthone anAsakta ane akaSAyI thavAnI preraNA karI che, te guNo dhAraNa karavAthI kAMkSApradoSa-mohakarmano zIdhra nAza thAya che. mATe prastuta sUtromAM mohakarmanA kSayathI muktinI vicAraNA karI che. upavo? :- zataka-1/3 mAM kAMkSAmohanIya zabda darzana-mohanIyakarmanI apekSAe prayukta thayo che tema ahIM paNa kAMkSApradveSa zabda mohakarma mATe prayukta che. tema chatAM A zabdanA vividha artho karavAmAM AvyA che. (1) jaina dharma sivAyanA anya matano Agraha athavA Asaktine kAMkSA pradoSa kahe che. (2) kAMkSAno artha rAga ane pradoSano artha dveSa thAya che. tethI tenuM bIju nAma kAMkSApraaSa paNa che. (3) potAnA vicArothI viruddha vAto para dveSa thavo te kAMkSA-pradveSa che. mohanIya karmano kramazaH nAza thatAM ja jIvano AdhyAtmika vikAsa thAya che. sAdhakanI samagra sAdhanAno sAra kaSAya tyAga che. sAdhaka vItarAgadazA prApta kare pachI ja kevaLI bane che ane kevaLI banyA Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zata:-1: 6deza-8 208 pachI ja te mukta thAya che. saMkSepamAM kAMkSApradoSa-rAgadveSAtmaka vRtti eTale mohakarmano nAza thAya pachI ja sarva karmono aMta thAya che. AyuSyabaMdha saMbaMdhI prarUpaNA :| 20 aNNautthiyA NaM bhaMte ! evaM AikkhaMti, evaM bhAsaMti, evaM paNNaveti evaM parUveti- evaM khalu ege jIve egeNaM samaeNaM do AuyAiM pakarei, taM jahA- ihabhaviyAuyaM ca, parabhaviyAuyaM ca / jaM samayaM ihabhaviyAuyaM pakarei, taM samayaM parabhaviyAuyaM pakarei; jaM samayaM parabhaviyAuyaM pakarei, taM samayaM ihabhaviyAuyaM pakarei; ihabhaviyAuyassa pakaraNayAe parabhaviyAuyaM pakarei, parabhaviyAuyassa pakaraNayAe ihabhaviyAu ya pakarei; evaM khalu ege jIve egeNaM samaeNaM do AuyAI pakarei, taM jahAihabhaviyAuyaM ca, parabhaviyAuyaM ca / se kahameyaM bhaMte ! evaM ? ___ goyamA ! jaNaM te aNNautthiyA evamAikkhaMti jAva parabhaviyAuyaM ca / je te evamAhaMsu micchA te evamAhiMsu / ahaM puNa goyamA ! evaM AikkhAmi jAva parUvemi- evaM khalu ege jIve egeNaM samaeNaM egaM AuyaM pakarei, taM jahA- iha-bhaviyAuyaM vA, parabhaviyAuyaM vA / jaM samayaM ihabhaviyAuyaM pakarei, No taM samayaM parabhaviyAuyaM pakarei; jaM samayaM parabhaviyAuyassa pakarei No taM samayaM ihabhaviyAuyaM pakarei; ihabhaviyAuyassa pakaraNayAe No parabhaviyAuyaM pakarei, parabhaviyAuyassa pakaraNayAe No ihabhaviyAuyaM pakarei; evaM khalu egaM jIve egeNaM samaeNaM egaM AuyaM pakarei, taM jahA ihabhaviyAuyaM vA, parabhaviyAuyaM vA // sevaM bhate ! sevaM bhaMte // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! anyatIrthika A pramANe kahe che, vizeSarUpathI kahe che, batAve che ane prarUpaNA kare che ke eka jIva eka samayamAM be AyuSyane vede che, te A pramANe che- A bhavanuM AyuSya ane parabhavanuM AyuSya. je samaye jIva A bhavanA AyuSyanuM vedana kare che, te samaye parabhavanA AyuSyanuM paNa vedana kare che. je samaye parabhavanA AyuSyanuM vedana kare che, te samaye A bhavanA AyuSyanuM paNa vedana kare che. A bhavanA AyuSyanuM vedana karatAM, parabhavanA AyuSyanuM vedana kare che ane parabhavanA AyuSyanuM vedana karatAM, A bhavanA AyuSyanuM paNa vedana kare che. A rIte eka jIva eka samayamAM be AyuSyanuM vedana kare che. A bhavanuM AyuSya ane parabhavanuM AyuSya. he bhagavan! zuM te kathana barAbara che? Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 210 ] zrI bhagavatI sUtra-1 | uttara- he gautama ! anyatIrthika je A pramANe kahe che ke eka jIva eka samayamAM be AyuSyanuM vedana kare che. yathA- A bhavanuM AyuSya ane parabhavanuM AyuSya. teonuM A kathana mithyA che. he gautama! huM A pramANe kahuM chuM yAvat prarUpaNA karuM chuM ke eka jIva eka samayamAM eka AyuSyanuM vedana kare che. A bhavanuM (manuSyabhava)AyuSya athavA parabhavanuM AyuSya je samaye A bhavanA AyuSyanuM vedana kare che, te samaye parabhavanA AyuSyanuM vedana karatA nathI. je samaye parabhavanA AyuSyanuM vedana kare che, te samaye A bhavanA AyuSyanuM vedana karatA nathI. A bhavanA AyuSyanuM vedana karatAM parabhavanA AyuSyanuM ane parabhavanA AyuSyanuM vedana karatAM A bhavanA AyuSyanuM vedana karatA nathI. A prakAre eka jIva eka samayamAM eka AyuSyanuM vedana kare che- A bhavanuM AyuSyanuM athavA parabhavanuM AyuSyanuM. he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che, he bhagavana! A bhAva A ja prakAre che. vivecana : A sUtramAM AyuSya vedana saMbaMdhI svamata tathA anyamatanI prarUpaNAnuM pratipAdana che. anyatIrthika prarUpaNA - eka samayamAM eka jIva be AyuSyanuM vedana kare che. A bhavanuM AyuSya ane parabhavanuM AyuSya. svamata prarUpaNAH- ekasamayamAM eka ja AyuSyanuM vadana thAya che. jyAre A(manuSya) bhavanA AyuSyanuM vedana thAya, tyAre parabhava(anyagati)nA AyuSyanuM vedana thatuM nathI ane jyAre parabhava(anyagati)nA AyuSyanuM vedana thAya, tyAre A bhava(manuSya)nA AyuSyanuM vedana thatuM nathI. tAtparya e che ke je gatinuM AyuSya bAMdhIne jIva jyAM jAya che te bhavamAM te eka ja AyuSyane jIvanaparyata bhogave che. temaja pratyeka bhavanuM AyuSya bhogavatAM eka ja AgAmI bhavanuM AyuSya bAMdhe che. AyuSya baMdha anusAra teno janma thAya ane pUrvabaddha eka ja AyuSya bhogavAya che. A rItanI paraMparA cAle che. para :- sUtramAM vedR ke vaMdheTTa kriyApadano prayoga nathI. pare kriyApadano prayoga che. sUtrakAre ApelA uttarathI spaSTa thAya che ke pare kriyApada baMdha athavA vedana baMne arthamAM prayukta che. temaja A bhavano artha manuSyabhava ane parabhavano artha anyagatino bhava samajavo joIe. - jo A bhavano artha 'vartamAnabhava' ane parabhavano artha 'AgAmI bhava' karIe to svamata prarUpaNAno uttara ghaTita thAya nahIM. kAraNa ke vartamAna bhavamAM jIva vartamAna bhavanA AyuSyane bhogave che ane AgAmI bhavanuM AyuSya bAMdhe che. paraMtu sUtrakAre kahyuM che ke "A bhava ke parabhava koI paNa eka ja AyuSya kare che." tethI A bhavano artha manuSyabhava ane parabhavano artha anyagatinA bhava, te pramANe thAya che. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1: uddezaka-9 [ 211] kAlAcaSi putra aNagAra prabhu pArzvanAthanI paraMparAmAM kAlAsyaSi putra nAmaka aNagAra vicaraNa karatAM hatA. ekavAra teoe prabhu mahAvIranA sthaviro pAse AvI, AkSepAtmaka prazno pUchI, potAnI jijJAsA pragaTa karI. sAmAyika, paccakhkhANa, saMyama, saMvara, viveka ane vyutsarga zuM che? sthaviroe nizcayanayathI pratyuttara Apyo- sAmAyika, paccakhkhANa Adi AtmA rUpa che ane AtmA ja tenuM phaLa che. sAmAyika Adi bhAvo AtmAnA guNane pragaTa kare che. guNa guNImAM (AtmAmAM) ja rahe che. guNa ane guNImAM kathaMcit abheda che. AtmaguNonI prApti mATe ja sAmAyika Adi karAya che. tethI tenuM phaLa paNa AtmA ja che. pratiprazna- AtmAnA bhAvo AtmarUpa hoya to krodhAdinI gaha zA mATe? samAdhAna- krodhAdi AtmAnA ja bhAva hovA chatAM te vibhAva che. tenI niMdA, gaha AdithI vibhAvanodoSano nAza thAya ane svabhAvabhUta kSamAdi Adi AtmaguNo pragaTa thAya che. vironA uttarathI kAlAsyaveSI putra aNagAranI zaMkAnuM samAdhAna thayuM. temaNe sthaviro prati kRtajJatA pragaTa karI, cAturyAma dharmano tyAga karI, paMcamahAvrata rUpa dharmano svIkAra karyo ane aneka varSanI saMyama paryAyanuM pAlana karI, sarva karma kSaya karI, teo mokSane prApta thayA. kAlAcaveSi putra aNagAranA praznottara :|21 teNaM kAle NaM, te NaM samae NaM pAsAvaccijje kAlAsavesiyaputte NAmaM aNagAre jeNeNa therA bhagavaMto teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA there bhagavaMte evaM vayAsI therA sAmAiyaM Na yANaMti therA sAmAiyassa aTuM Na yANaMti; therA paccakkhANaM Na yANaMti, therA paccakkhANassa aTuM Na yANaMti; therA saMjamaM Na yANaMti, therA saMjamassa aTuM Na yANaMti; therA saMvaraM Na yANaMti, therA saMvarassa aTuM Na yANaMti; therA vivegaM Na yANaMti, therA vivegassa aTuM Na yANaMti; therA viussaggaM Na yANaMti, therA viussaggassa aTuM Na yANaMti ! bhAvArtha :- kAle-bhagavAna pArzvanAthanA nirvANa pachI lagabhaga rapa0 varSe ane te samaye-bhagavAna mahAvIranA zAsanakAlamAM bhagavAna pArzvanAthanI paraMparAnA ziSyAnuziSya kAlAcaveSI putra nAmaka aNagAra hatA. te bhagavAna mahAvIranA sthavira bhagavaMtazratavRddha ziSya]birAjamAna hatA, tyAM gayA. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 | zrI bhagavatI sUtra-1 tenI pAse AvIne teNe sthavira bhagavaMtone A pramANe kahyuM, "he sthaviro ! Apa sAmAyikane jANatA nathI, sAmAyikanA arthane jANatA nathI, Apa pratyAkhyAnane jANatA nathI, pratyAkhyAnanA arthane jANatA nathI, Apa saMyamane jANatA nathI, saMyamanA arthane jANatA nathI, saMvarane jANatA nathI, saMvaranA arthane jANatA nathI, te sthaviro ! Apa vivekane jANatA nathI, vivekanA arthane jANatA nathI, Apa vyutsargane jANatA nathI, vyutsarganA arthane jANatA nathI." | 22 tae NaM te therA bhagavaMto kAlAsavesiyaputtaM aNagAraM evaM vayAsIjANAmo NaM ajjo ! sAmAiyaM jANAmo NaM ajjo ! sAmAiyassa aTuM jAva jANAmo NaM ajjo ! viussaggassa aTuM / bhAvArtha :- sthavira bhagavantoe kAlAsyaveSiputra aNagArane A pramANe kahyuM, 'he Arya! ame sAmAyikane jANIe chIe, sAmAyikanA arthane jANIe chIe. temaja vyutsarga parvatanA padone ane tenA arthane paNa jANIe chIe. | 23 tae NaM se kAlAsavesiyaputte aNagAre te there bhagavaMte evaM vayAsI- jai NaM ajjo ! tabbhe jANaha sAmAiyaM jANaha sAmAiyassa aTraM jAvajANaha viussaggassa aTuM / kiM bhe ajjo ! sAmAie ? kiM bhe ajjo! sAmAiyassa aTThe ? jAva kiM bhe ajjo viussaggassa aTThe ? tae NaM te therA bhagavaMto kAlAsavesiyaputtaM aNagAraM evaM vayAsI- AyA Ne ajjo! sAmAie, AyA Ne ajjo ! sAmAiyassaaDhe jAva viussaggassa aTTe / bhAvArtha :- prazna- tatpazcAtu kAlyAsyaveSi putra aNagAre te sthavira bhagavaMtone A pramANe kahyuM, he Aryo ! jo Apa sAmAyikane ane sAmAyikanA arthathI laI vyutsarga ane vyutsarganA arthane jANo cho, to he Aryo ! ApanA matAnusAra) sAmAyika zuM che? ane sAmAyikano artha zuM che? temaja vyutsarga paryatanA pado zuM che? ane vyutsarga paryatanA padono artha zuM che? uttara- tyAre te sthavira bhagavaMtoe kAlAsyaveSi putra aNagArane A pramANe kahyuM ke he Arya! ApaNo AtmA ja sAmAyika che ane ApaNo AtmA ja sAmAyikano artha che temaja ApaNo AtmA ja vyutsarga Adi che ane ApaNo AtmA ja vyutsarga Adino artha che. 24 tae NaM se kAlAsavesiyaputte aNagAre there bhagavaMte evaM vayAsI- jai bhe ajjo ! AyA sAmAie, AyA sAmAiyassa aTe, evaM jAva AyA viussaggassa aTe, avahaTTa koha-mAyA-lobhe kimaTuM ajjo ! garahaha ? Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zata-1: 6deza-8 | 213 / kAlAsavesiyAputta / saMjamaTThayAie / bhAvArtha :- prazra-tyAre akhAsyaveSi putra mAre, sthavira bhagavaMtAne yA prabhArI puchyu, Aryo ! jo AtmA ja sAmAyika che ane AtmA ja sAmAyikano artha che, e ja rIte AtmA ja vyutsarga che ane AtmA ja vyutsargano artha che, to Apa krodha, mAna, mAyA ane lobhano parityAga karIne krodhAdinI niMdA kema karo cho? uttara- he kAlAsyaveSi putra ! ame saMyamane mATe krodha Adino tyAga karIne tenI gaha karIe chIe. | 25 se bhaMte ! kiM garahA saMjame ? agarahA saMjame ? kAlAsavesiyaputta! garahA saMjame, No agarahA saMjame / garahA vi ya NaM savvaM dosaM paviNei, savvaM bAliyaM pariNNAe / evaM khuNe AyA saMjame uvahie bhavai, evaM khuNe AyA saMjame uvacie bhavai, evaM khuNe AyA saMjame uvaTThie bhvi| bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! zuMga(42vI) saMyama cha / maDA(42vI) saMyama cha ? uttara- he kAlAcaveSi patra ! gaha(pAponI niMdA) saMyama che. argahA saMyama nathI. gaha sarva doSone dUra kare che ane AtmA samasta bAlabhAvanuM (mithyAtvAdine jANIne gaha dvArA tenuM) nivAraNa kare che. A rIte AmAro AtmA saMyamathI yukta thAya che, saMyamamAM puSTa thAya che ane e ja rIte AtmA saMyamamA pasthita-sthira thAya che. kAlAsyaveSi putra aNagAranuM hRdaya parivartana :| 26 ettha NaM se kAlasavesiyaputte aNagAre saMbuddhe there bhagavaMte vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- eesi NaM bhaMte ! payANaM puTvi aNNANayAe asavaNayAe abohiyAe aNabhigameNaM adiTThANaM assuyANaM amuyANa aviNNAyANaM avvogaDANaM avvocchiNNANaM aNijjUDhANaM aNuvadhAriyANaM eyamalR No saddahie, No pattaie, No roie / iyANiM bhaMte ! eesi payANaM jANayAe, savaNayAe, bohIe, abhigameNaM diTThANaM, suyANaM, muyANaM, viNNAyANaM, vogaDANaM, vocchiNNANaM, NijjUDhANaM, uvadhAriyANaM, eyamadvaM saddahAmi, pattiyAmi, roemi / evameyaM se jaheyaM tubbhe vadaha / Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214] zrI bhagavatI sUtra-1 | tae NaM te therA bhagavaMto kAlAsavesiyaputtaM aNagAraM evaM vayAsI- saddahAhi ajjo ! pattiyAhi ajjo ! roehi ajjo ! se jaheyaM amhe vadAmo / bhAvArtha :-sthavira bhagavaMtono uttara sAMbhaLIne te kAlAsyaveSi putra aNagAra bodhane prApta thayA ane teNe vira bhagavaMtone vaMdanA karI, namaskAra karyA, vaMdana-namaskAra karIne A pramANe kahyuM, he bhagavan! ApUrvokta] padone pUrve jANyA na hovAthI, pUrve sAMbhaLyA na hovAthI, bodha thayo na hovAthI, abhigamajJAna] thayuM na hovAthI, adaSTa hovAthI, avicArita hovAthI, na sAMbhaLela hovAthI, avijJAta hovAthI, apragaTa, anirNita, anuddhata ane anavadhArita A viSayamAM mane zraddhA na hatI, pratIti na hatI, ruci na hatI. paraMtu he bhagavan! have A padone jANI levAthI, sAMbhaLI levAthI, bodha thavAthI, abhigama thavAthI, daSTa thavAthI, ciMtana karavAthI, zruta thavAthI, vizeSarUpe jANavAthI, Apa dvArA kathita thavAthI, nirNita thavAthI, uddhata thavAthI ane A padonuM avadhAraNa thavAthI A viSaya para huM zraddhA karuM chuM, pratIti karuM chuM, ruci karuM chuM. he bhagavan! Apa je kaho cho te yathArtha che, te A ja pramANe che. tyAre sthavira bhagavaMtoe kAlyasyaveSi putra aNagArane A pramANe kahyuM, "he Arya! ame jema kahIe chIe temaja zraddhA karo, he Arya! tenI pratIti karo, he Arya! temAM ja ruci karo." | 27 tae NaM se kAlAsavesiyaputte aNagAre there bhagavaMte vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- icchAmi NaM bhaMte ! tubbhaM aMtie cAujjAmAo dhammAo paMcamahavvaiyaM sapaDikkamaNaM dhamma uvasaMpajjittANaM viharittae / ahAsuhaM devANuppiyA ! mA paDibaMdhaM / bhAvArtha :- tatpazcAtu kAlAsyaveSiputra aNagAre te sthavira bhagavaMtone vaMdanA karI, namaskAra karyA ane A pramANe kahyuM, "he bhagavan! pahelA meM bhagavAna pArzvanAtha pAse cAturyAma dharmano svIkAra karyo che. have huM ApanI pAse pratikramaNa sahita paMcamahAvratarUpa dharma svIkArIne, vicaraNa karavAnI IcchA rAkhuM chuM" sthavira- "he devAnupriya ! jema sukha Upaje tema karo. paraMtu A zubhakAryamAM) vilaMba (pratibaMdha) na karo." vivecana : prastuta sUtromAM pArzvanAtha prabhunI paraMparAnA zrI kAlAsyaveSiputra aNagAranA prazno ane prabhu mahAvIranI paraMparAnA sthavira bhagavaMtonA uttaro che. temAM cha pada vizeSa vicAraNIya che. (1) sAmAyika Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-9 _ 215 | (2) pratyAkhyAna (3) saMyama (4) saMvara (5) viveka ane (6) vyutsarga. praznottaranA mAdhyamathI A cha padanuM rahasya ahIM pragaTa thayuM che. cha praznonuM rahasyaH- praznakartA bhagavAna pArzvanAthanI paraMparAnA, sAmAyika cAritranA dhAraka, sarvavirati zramaNa hatA. je svayaM sAmAyika, pratyAkhyAna AdinI ArAdhanA karI rahyA hatA. tema chatAM jyAre teo sAmAyika Adi viSayaka prazno pUchyA tyAre sthavira bhagavaMtoe dhIra, gaMbhIra banIne dIrgha dRSTithI vicAra karIne praznakartAnI pAtratA joIne sAdhanA mArganA aMgabhUta cha padanA artha ane tenA paramArthane nizcayanayathI samajAvyA che. sAdhaka jyAre sAdhanAno prAraMbha kare che tyAre sahu prathama sarva sAvadhayoganA pratyAkhyAna karI sAmAyikamAM sthita thAya che, sAvadhayoganA pratyAkhyAnathI pAMce Indriyano saMyama thAya temaja AzravadvAra baMdha thaI jAya ane saMvaranI ArAdhanA thAya che. AtmasaMvatta banelo sAdhaka jaDa ane caitanyano, svabhAva ane vibhAvano viveka karI jaDa bhAva athavA vibhAvano vyutsarga-tyAga karI svabhAvamAM sthira thato jAya che. kramazaH paripakavatA prApta karatAM saMpUrNa rIte svabhAvamAM sthira thaI jAya te ja tenI sAdhanAnI pUrNatA athavA sAdhyanI siddhi che. A rIte cha pada dvArA saMpUrNa sAdhanA mArga samajAya che. sthavira bhagavaMtoe chae praznono eka ja uttara Apyo che. AtmA ja sAmAyika che ane AtmA ja teno artha prayojana che. sAmAyika eTale samabhAva. te AtmaguNa che. sAkaranI mIThAzanI jema AtmAno guNa AtmAthI abhinna che. tethI ja sAmAyika te AtmA che. te AtmaguNonI zuddhi karavI te ja tenuM prayojana che. A rIte pratyAkhyAnAdi zeSa pAMce pada AtmaguNane pragaTa kare che. tethI te AtmasvarUpa ja che. sAmAyika Adi cha padanA vyavahAranI apekSAe A pramANe artha thAya che. sAmAyika- zatra mitra para samabhAva te sAmAyika athavA sarva sAvadhayogathI virati te sAmAyika che ane navIna karmabaMdhane rokavA ane saMcita karmono nAza karavo te tenuM prayojana che. pratyAkhyAna- anAgata sAvadhayogano parityAga te pratyAkhyAna che. Azravane rokavo, te tenuM prayojana saMyama- pRthvIkAyAdi jIvonI yatanA karavI vagere sattara prakArano saMyama che athavA Indriya ane manano nigraha karavo te saMyama che. saMvara- Azravano nirodha te saMvara. saMyama ane saMvaranuM prayojana Azravano nirodha karavo te che. viveka viziSTa bodha athavA heya ane upAdeya tattvanuM pRthakkaraNa karavuM te viveka che. vyutsarga- heyano tyAga karavo te vyutsarga che. viveka ane vyutsargathI paNa samyagu bodha prApta thAya. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 | zrI bhagavatI sUtra-1 kramazaH doSano tyAga karIne asaMgadazA pragaTa thAya che. gaha :- krodhAdi vibhAva rUpa doSa AtmAmAM hovA chatAM tenI niMdA, gaha karavAthI te doSano nAza thAya, kSamAdi AtmaguNo pragaTa thAya che. gahathI saMyamanI puSTi thAya che. jyAre sAmAyika Adi Atmagata banI jAya, paripakva thaI jAya, tyAre AtmA ja sAmAyika svarUpa che, tema kahI zakAya. paraMtu jyAM sudhI sAmAyikAdi abhyAsanI avasthAmAM hoya, te sthitimAM gaha dvArA te abhyAsane paripakva karavo jarUrI che. kAyA dvArA pApakarmanuM AcaraNa na karavuM te paNa gahano eka prakAra che, pratyAkhyAnano paNa te ja uddezya che. A rIte gaha saMyama sAdhanAnuM eka mahatvapUrNa aMga che. tethI ja ahIM kahyuM che ke gahathI saMyama prApta thAya che, upacita-puSTa thAya che ane upasthita-cirasthAyI bane che. A rIte pUrvokta praznonA sacoTa uttaro sAMbhaLI kAlAcaveSiputra aNagArane pUrNa saMtoSa thayo. hadaya parivartana thatAM ja AkSepayukta praznakartA kAlAsyaveSi aNagAra sthavira bhagavaMtonuM ziSyatva svIkAravA kaTibaddha banyA. paMcamahAvratarUpa dharma svIkAra :| 28 tae NaM se kAlasavesiyaputte aNagAre there bhagavaMte vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA cAujjAmAo dhammAo paMcamahavvaiyaM sapaDikkamaNaM dhamma uvasaMpajjittANaM viharai / bhAvArtha :- tatpazcAtu kAlAsyaveSi putra aNagAre sthavira bhagavaMtone vaMdanA karI, namaskAra karyA, vaMdana namaskAra karIne,cAturyAma dharmanA sthAne pratikramaNa sahita paMcamahAvratarUpa dharmano svIkAra karyo ane vicaraNa karavA lAgyAM. | 29 tae NaM se kAlAsavesiyaputte aNagAre bahUNi vAsANi sAmaNNapariyAgaM pAuNai, pAuNittA jassaTThAe kIrai NaggabhAve muMDabhAve aNhANayaM adaMtadhuvaNayaM achattayaM aNovAhaNayaM bhUmisejjA phalahasejjA kaTThasejjA kesaloo baMbhaceravAso paragharappaveso laddhAvaladdhI uccAvayA gAmakaMTagA bAvIsaM parIsahovasaggA ahiyAsijjaMti, taM aTuM ArAhei, ArAhittA carimehi ussAsaNIsAsehi siddhe buddhe mutte pariNivvuDe svvdukkhpphiinne| bhAvArtha :- tadanaMtara kAlAsyaveSi putra aNagAre aneka varSo sudhI zramaNa paryAyanuM pAlana karyuM. nagnabhAva, muMDabhAva, asnAna, adattadhovana, chatravarjana, pagarakhA varjana, bhUmizayana, phalaka-pATiyA] para zayana, kASTazayana, kezaloca, brahmacaryavAsa, bhikSAne mATe gRhasthonA gharomAM praveza, lAbha ane alAbhamAM Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1: uddezaka-9 217 | samabhAva, Indriyo mATe kaMTaka samAna anukULa ane pratikULa zabdAdi sahana karavA arthAt anukULatA ane pratikULatAne sahana karavI. temaja bAvIsa parISahane sahana karI, je prayojananI siddhi mATe A sarva sAdhanAno svIkAra karyo hato te abhISTa prayojananI samyakarUpe ArAdhanA karI ane aMtima ucchavAsa-niHzvAsa dvArA siddha, buddha, mukta thayA ane samasta duHkhono aMta karyo. vivecana : kAlAsyaveSiputra aNagAre je zraddhAthI ane lakSyathI saMyama svIkAra karyo, te ja zraddhAne aMta samaya sudhI TakAvI rAkhI, lakSyane pUrNa karyuM, aMta samaye sarva karmano kSaya karI siddha thayA. niSkarSa kAlAcaveSipatra aNagAra ane sthavira bhagavaMtonA praznottarathI tatkAlIna samAjanI dhArmika paristhitinuM darzana thAya che. bhagavAna mahAvIranI zAsana sthApanA pachI paNa pArzvanAthanI paraMparAnA zramaNo sahajapaNe prabhu mahAvIranA zAsanamAM pravezatA na hatA. aneka zramaNo prabhu mahAvIranI sAthe athavA tenI paraMparAnA zramaNo sAthe carcA-vicAraNA karI saMtoSakAraka samAdhAna meLavIne prabhunA zAsanamAM pravezatA hatA. tenuM mukhya eka kAraNa hatuM ke prabhu mahAvIranA samakAlamAM ja makhalIputra gozAlaka potAne covIsamA tIrthaMkara tarIke jAhera karato hato. nimittajJAna, aneka prakAranA camatkAra vagere prayogo dvArA aneka lokone bhrAMtimAM phasAvato hato. loko dvidhAmAM paDI jatA. tethI cokkasa cakAsaNI karIne pArzvanAthanI paraMparAnA zramaNo prabhu mahAvIranA zAsanamAM praveza karatAM hatA. paraMtu prabhu pArzvanAthanI paraMparAnA zramaNo RjuprAjJa hatA. tethI ja kAlAcaveSi putra aNagAre prabhu mahAvIranA zramaNonI cakAsaNI karavA AkSepa pUrvaka prazna pUchyA hatA tema chatAM saMtoSaprada samAdhAna thayuM ke tarata ja satyane svIkArI lIdhuM ane siddhine prApta karI. apratyAkhyAna kriyAnI samAnatA :| 30 bhaMte ! ti bhagavaM goyame ! samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- se NUNaM bhaMte ! seTThiyassa ya taNuyassa ya kivaNassa ya khattiyassa ya samaM ceva apaccakkhANakiriyA kajjai / haMtA goyamA ! seTThiyassa ya jAva samaM ceva apaccakkhANakiriyA kjji| se keNadveNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! aviraI paDucca / se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccaiseTThiyassa ya, taNuyassa ya jAva kajjai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! e pramANe saMbodhana karIne bhagavAna gautame zramaNa bhagavAna mahAvIra Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 218 ] zrI bhagavatI sUtra-1 svAmIne vaMdana-namaskAra karyA, vaMdana-namaskAra karIne A pramANe kahyuM- he bhagavan! zuM zreSThI zrImaMta ane daridrane, kRpaNa ane kSatriya[rAjA]ne apratyAkhyAna kriyA arthAt apratyAkhyAna janya karmabaMdha samAna hoya che? uttara- hA, gautama! zreSThIthI kSatriya paryata sarvane apratyAkhyAna kriyA samAna ja hoya che arthAt apratyAkhyAnajanya karmabaMdha samAna che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che? uttara- he gautama ! avirati bhAvanI samAnatAnA kAraNe ema kahevAya che ke zreSThI ane daridra, kRpaNa ane rAjA, A sarvane apratyAkhyAna kriyA samAnarUpe lAge che. vivecana : viravuM paDua :- prastuta sUtramAM apratyAkhyAna kriyA ane te kriyAjanya karmabaMghanA mukhya kAraNane pradarzita karyuM che. A kriyA ane tarjanya karmabaMdhano AdhAra aviratinA saMskAra ke pariNAma upara che, bAhya sAdhana saMpannatA ke deza, veSanA AdhAre nathI. rAjA, raMka AdimAM bAhya paristhitinI asamAnatA hovA chatAM avirati bhAvanI samAnatA che. tethI te sarvane apratyAkhyAna kriyA ane tarjanya karmabaMdha samAna rUpe thAya che. 3paSyaverA riyA :-jIva zraddhApUrvaka vrata-pratyAkhyAna dhAraNa na kare, tyAM sudhI apratyAkhyAna kriyA lAge che. jyAre jIva eka paNa vrata ke niyama dhAraNa kare, tyAre te vratI banI jAya che. tyAra pachI apratyAkhyAna kriyA lAgatI nathI. dezavirati zrAvaka potAnI zakti pramANe eka paNa vrata grahaNa kare paraMtu tenA aMtaramAM avratanA pariNAma rahetA nathI. tethI ja dezavirati ke sarvaviratine apratyAkhyAna kriyA lAgatI nathI. tethI prastuta kriyAthI ane tarjanya karmabaMdhathI dUra rahevA pratyeka jIve vrata-pratyAkhyAna grahaNa karavA joIe. sadoSa ane nirdoSa AhArasevananuM phaLa :| 31 AhAkammaM NaM bhuMjamANe samaNe NiggaMthe kiM baMdhai, kiM pakarei, kiM ciNAi, kiM uvaciNAi ? goyamA ! AhAkammaM NaM bhuMjamANe samaNe NiggaMthe AuyavajjAo satta kamma- pagaDIo siDhila baMdhaNabaddhAo ghaNiyabaMdhaNabaddhAo pakarei jAva annupriytttti| se keNadveNaM bhaMte ! jAva aNupariyaTTai ? goyamA ! AhAkammaM NaM bhuMjamANe AyAe dhamma aikkamai, AyAe Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zata-1: 6deza-8 | 218 dhammaM aikkamamANe puDhavikkAiyaM NAvakaMkhai jAva tasakAyaM NAvakaMkhai; jesi pi ya NaM jIvANaM sarIrAiM AhAraM AhArei, te vi jIve NAvakaMkhai / se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai- AhAkammaM NaM bhuMjamANe samaNe NiggaMthe AuyavajjAo sattakammapagaDIo jAva aNupariyaTTai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! AdhAkarma doSayukta AhArAdino upabhoga karatA zramaNa nigraMtha zuM bAMdhe che? zuM kare che? zeno caya kare che ane zeno upacaya kare che? uttara- he gautama! AdhAkarmadoSayukta AhArAdino upabhoga karatA, zramaNa nigraMtha AyuSyakarmane choDIne, zeSa sAta karmonI zithilabaMdhane bAMdhelI karmaprakRtione daDhabaMdhanathI bAMdhe che. (karmonI hasvakAlanI sthitine dIrghakAlanI kare che, maMda anubhAgane tIvra kare che, alpapradezI karmone bahupradezI kare che) temaja saMsAramAM vAraMvAra paryaTana kare che. prazna- he bhagavan ! tenu zuM // 29 // cha / te saMsAramA vAraMvAra paryaTana 42 cha ? uttara- he gautama! AdhAkarmI AhArAdino upabhoga karatA zramaNa nigraMtha potAnA AtmadharmanuM (saMyamadharmanuM)atikramaNa kare che. AtmadharmanuM atikramaNa karatA[sAdhaka), pRthvIkAyathI trasakAya parvatanA je jIvonI hiMsA thAya tenI upekSA kare che ane je jIvonAM zarIrano te AhAra kare che, te jIvonA jIvanane paNa IcchatA nathI. he gautama! tethI e pramANe kahyuM che ke AdhAkarma doSayukta AhAra bhogavatA zramaNa AyuSyakarmane choDIne, sAta karmonI zithilabaddha pravRtione gADhabaMdhanathI baddha kare che, temaja saMsAramAM vAraMvAra paribhramaNa kare che. |32 phAsu-esaNijjaM bhaMte ! bhuMjamANe samaNe NiggaMthe kiM baMdhai jAva kiM uva- ciNAi? goyamA ! phAsu-esaNijja NaM bhuMjamANe samaNe NiggaMthe AuyavajjAo sattakammapayaDIo ghaNiyabaMdhaNabaddhAo siDhilabaMdhaNabaddhAo pakarei, evaM jahA saMvuDeNaM jAva saMsAra kaMtAraM vIIvayai / se keNadveNaM bhaMte ! jAva vIIvayai ? goyamA ! phAsu-esaNijjaM bhuMjamANe samaNe NiggaMthe AyAe dhammaM No aikkamai, AyAe dhamma aNaikkamamANe puDhavikAiyaM avakaMkhai jAva tasakAyaM avakaMkhai; jesi pi ya NaM jIvANaM sarIrAiM AhAraM AhArei, te vi jIve avakaMkhai / se teNaTeNaM goyamA ! jAva saMsAra katAraM vIIvayai / Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 220 | zrI bhagavatI sUtra-1 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! prAsuka ane eSaNIya AhArAdino upabhoga karanAra zramaNa nigraMtha zuM bAMdhe che? temaja zeno upacaya kare che? uttara- he gautama! prAsuka ane eSaNIya AhArAdi bhogavanAra zramaNa nigraMtha, AyuSyakarmane choDIne, sAta karmanI daDha baMdhanathI baddha pravRtione zithila kare che vagere saMvRtta aNagAranI samAna samajavuM joIe, temaja te saMsArane pAra karI jAya che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che? ke te saMsArane pAra karI jAya che? uttara- he gautama ! prAsaka ane eSaNIya AhArAdino upabhoga karanAra zramaNa nigraMtha potAnA AtmadharmanuM ullaMghana karatA nathI. potAnA AtmadharmanuM ullaMghana na karatA, te zramaNa nigraMtha pRthvIkAyathI trasakAya parvatanA jIvonAM jIvanane Icche che ane je jIvonAM zarIrano te AhAra kare che, tenuM jIvana paNa te Icche che. he gautama! te kAraNathI te saMsArane pAra karI jAya che. vivecana : prastuta be sUtromAM kramazaH AdhArmidoSayukta ane prAsuka eSaNIya AhArAdinA upabhoganuM phaLa batAvyuM che. pAsunna :-prAsuka = acitta-nirjIva, eSaNIya = AhArAdi saMbaMdhita doSothI rahita. Adammi (AdhAkarma):- AthI sIdhu prathAnena yata savetanamavetana vite, avetana vA vyate, rAyate vA vRzivam bhUyate vA vAvivaze, ta Ayarma | sAdhunA nimitte gRhastha saceta vastune aceta kare arthAt sajIva vastune nirjIva banAve, acitta vastune rAMdhe, ghara-makAna Adi baMdhAve, vastrAdi vaNAve tene AdhAkarma kahe che. AdhAkarma Adi doSayukta AhAra sevananuM phaLa saMsAraparibhramaNa ane prAsuka temaja eSaNIya AhAranA upabhoganuM phaLa saMsArasAgarane tarI javo te che. AdhAkarma doSayukta AhAranuM sevana karanAra sAdhakanA aMtaramAM jIvo pratyenI anukaMpAno bhAva dhIre dhIre dUra thato jAya che. tethI chakAyanI dayArUpa saMyamadharma-Atmadharmano ja ghAta thAya che ane nirdoSa AhAra sevana karanAra sAdhaka jIvadayA rUpa saMyamadharma ane AtmadharmanuM pAlana kare che. doSa sevanathI saMyamanI virAdhanA thAya che ane doSanA tyAgathI saMyamanI ArAdhanA thAya che. ArAdhanA karanAra saMsAra aTavIne pAra karI jAya che ane virAdhanA karanAra saMsAra aTavImAM bhramaNa kare che. anya sutromAM AdhAkarmI AhArAdinA sevanathI thatAM karmabaMdhanamAM vikalpa kahyo che. koI zramaNa paristhitivaza, AdhAkarmI AhAranuM sevana kare ane zuddha bhAvathI tenI AlocanAdi karI le, to te gADha karma baMdha karato nathI. paraMtu je zramaNa pramAdavaza, saMyamabhAvanI zithilatAthI doSayukta AhAranuM sevana Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1: uddezaka-9 _ 221 | kare ane tenI AlocanAdi paNa na kare, to te gADha karmabaMdha kare che ane bhavabhramaNa vadhAre che. prastuta sUtramAM A siddhAMta spaSTa karyo che. vaMtha :- A pada pratibaMdhanI apekSAe athavA spaSTa baMdhanI apekSAe che. pace :- A pada sthitibaMdhanI apekSAe athavA baddha avasthAnI apekSAe che. viMA :- A pada anubhAgabaMdhanI apekSAe athavA nidhatta avasthAnI apekSAe che. variNag :- A pada pradezabaMdhanI apekSAe athavA nikAcita avasthAnI apekSAe che. spaSTa, baddha, nidhatta ane nikAcita karmabaMdhanI A cAra avasthAne samajAvavA mATe soyanA puMjanuM daSTAMta che. spaSTa - eka sAthe bIjI ema uparA upara aneka soyane bhegI rAkhI hoya to te paMja dhakko lAgatAM ja vikherAI jAya che. e ja rIte je karma alpa prayatnathI ja nirjIrNa thAya te spaSTa karma baMdha' che. baddha:- te ja soyanA paMjane koI dorAthI bAMdhI de, to tene dhakko lAgatA ja te vikherAtI nathI. tene choDavA vizeSa prakArano prayatna karavo paDe che. te ja rIte je karma thoDA vizeSa prakAranA prayatnathI dUra thAya te 'baddha karmabaMdha' che. nidhana :- te ja soyanA paMjane koI lokhaMDanA tArathI atyaMta kasIne bAMdhe, to te soya koI viziSTatara prayatnathI ja chUTI paDe che. te ja rIte je karma viziSTa prayatnathI ja nirjINa thAya te 'nidhatta' karmabaMdha' che. nikAcita :- ja soyanA paMjAne garama karIne ghanIbhUta kare, to te soya paraspara ekameka thaI jAya che pachItenuM vikherAvuM zakya nathI. te ja rIte je karma koI paNa prakAranA prayatnathI parivartita thatAM nathI. je prakAre bAMdhyAM che te prakAre bhogavyA pachI ja chUTe che tene nikAcita baMdha kahe che. asthira AtmAmAM parivartana :33 se NUNaM bhaMte ! athire paloTTai, No thire paloTTai; athire bhajjai, No thire bhajjai; sAsae bAlae, bAliyattaM asAsayaM; sAsae paMDie, paMDiyattaM asAsayaM? haMtA goyamA ! athire paloTTai jAva paMDiyattaM asAsayaM // sevaM bhaMte ! seva mate | zabdArtha - thare = saMyamamAM asthira AtmA,thi = sthira AtmA, panodR = parivartita thAya che, paribhramaNa kare che, = vrata bhaMga kare che, vAsA = bAla jIva, vAtara = bAlatva, bAhyabhAva, phit = sAdhaka, paDiyaoN = paMDitapaNuM, paMDitabhAva. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rarara | zrI bhagavatI sUtra-1 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM asthira-saMyamamAM asthira AtmA(pUrvokta AdhAkarma AhAra sevanathI)saMsAra bhramaNa kare che? paraMtu saMyamamAM sthira AtmA vrata bhaMga karatA nathI ? bAlabhAva ane paMDitabhAva azAzvata che arthAtu parivartanazIla che paraMtu A bhAvone dhAraNa karanAra bAla ane paMDita AtmA zAzvata che? uttara- hA gautama! asthira AtmA saMsArabhramaNa kare che, tyAMthI pUrvavat bAla ane paMDita bhAva azAzvata che, bAla ane paMDita AtmA zAzvata che. tyAM sudhI kathana karavuM joIe. he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che, he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che. vivecana : AdhAkarma doSa sevanathI saMsAra bhramaNa thAya che, pUrvasUtranA te ja viSayane A sUtramAM vizeSa spaSTa karyo che. thare poka :- daDha manobaLI sAdhakanuM citta saMyamabhAvamAM sthira hoya che, te doSa sevanarUpa asthiratA ke vrata bhaMga karatA nathI. asthira AtmA ja doSa sevana karI vrata bhaMga kare che. tethI ja kahyuM che ke asthira AtmA saMsArabhramaNa kare che ane sthira AtmA saMsAra bhramaNa karatA nathI. vAniyatta alIyaM, vahivatta asIlayaM :- AtmA zAzvata che arthAt bAla ane paMDita jIva zAzvata che. bAlabhAva ane paMDitabhAva azAzvata che. temAM karmajanya je je bhAvo utpanna thAya che te te parivartanazIla che. tethI te azAzvata che. ahIM prazna thAya ke sarva AtmA samAna che, nitya che. temAM A parivartana zA mATe? tenA samAdhAnamAM kahyuM che ke AtmA dravyanI apekSAe zAzvata che tethI bAlaAtmA ane paMDitaAtmA to zAzvata che paraMtu tenI paryAyo paMDitatva = paMDitabhAva, saMyamabhAva e zAzvata nathI. temaja bAlabhAva paNa zAzvata nathI. jIvanA te bhAvomAM mohakarmanA udaya ke kSayathI ane anya nimittothI parivartana thatuM rahe che. tethI asthira AtmAomAM bhAvonuM parivartana thAya che. te AdhAkarmI Adi doSa sevana karI saMsAra paribhramaNa kare che, A thire panono tAtparyArtha che. jIvano paMDitabhAva ke bAlabhAva zAzvata nathI, tema samajI je sAdhaka potAnA AtmAne paMDitabhAvamAM sthira karI saMyama ane vratano bhaMga na karatAM temAM sthira rahI ArAdhanA kare, te saMsArabhramaNa karatA nathI paraMtu saMsAra sAgarane tarI jAya che. A cho fthare podda no tAtparyArtha che. A rIte sUtrakAre sthira ane asthira citavRttivALA sAdhakanI dazAnuM darzana karAvI sAdhakane cittavRttine sthira banAvavAnI pavitra preraNA ApI che. zataka 19 saMpUrNa . Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1H uddezaka-10 [ 223] zitaka-1 : uddezaka-10 080802 saMkSipta sAra daOREOROR A uddezakamAM anyatIrthikonI aneka mAnyatA, tenuM nirAkaraNa, sAMparAyika ane aiyaMpathika kriyA ane 24 daMDakanA jIvonA virahakAlanuM prajJApanA sUtranA atidezapUrvaka kathana che. * anyatIrthika mAnyatAo - (1) calAyamAna karma acalita che temaja nirjIryamANa karma anirjIrNa che. (2) be paramANuno saMbaMdha thato nathI. kema ke temAM snigdhatA hotI nathI. paraMtu traNa paramANumAM saMbaMdha thAya che. (3) traNa pradeza skaMdhanA doDha doDha paramANurUpa be TukaDA thaI zake che. (4) pAMca paramANu ekatra thaIne duHkharUpa thAya che. te duHkha zAzvata rahe che. (5) bhASA bolatA pahelA ane pachI bhASA hoya che. bolatA samaye abhASA hoya che. (6) kriyA paNa pahelA ane pachI duHkhakara hoya che. karatA samaye te duHkharUpa nathI, te paNa karyA vinA duHkhakara hoya che, karavAthI nahi. (7) karyA vinA,sparyA vinA ja jIva duHkha vedanA vede che. (8) sAMparAyika ane airyApathika baMne kriyA eka sAthe lAge che. * svamata prarUpaNa - pUrvokta sarva mAnyatA mithyA che, satyathI viparIta che. calAyamAna calita che, be paramANumAM snigdhatA hoya che. temAM baMdha paNa thAya che. traNa paramANunA doDha doDha paramANu rUpa vibhAga kyAre ya thatA nathI. koIpaNa duHkha zAzvata nathI, koIpaNa skaMdhanA duHkha-sukha ApavAnA svabhAva parivartita thatA rahe che. bolavA samaye ja bhASA bhASArUpa kahevAya che. kriyA karavA samaye lAge che. karyA vinA lAgatI nathI. karelA karmanuM phaLa sparza karIne jIva vedanA vede che. * sAMparAyika kriyA jyAre ane jyAM sudhI lAge che, tyAre ane tyAM sudhI IryApathikI kriyA lAgatI nathI. 10 guNasthAna sudhI sAMparAyika kriyA ane 11-12-13mAM guNasthAnamAM airyApathika kriyA lAge che. tethI te baMne kriyA eka sAthe kyAre ya hotI nathI. * covIsa daMDakano utpAta viraha prajJApanA sUtranA chaThThA padamAM kahevAmAM Avela che. Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 224 / zrI bhagavatI sUtra-1 zads-1 : 46sh-10| calanA manyatIrthiDonA mithyA bhaMtavyornu nirArA :| 1 aNNautthiyA NaM bhaMte ! evaM AikkhaMti jAva evaM parUveti- evaM khalu calamANe acalie jAva NijjarijjamANe aNijjiNNe // 1 // do paramANupoggalA egayao Na sAhaNaMti / kamhA, do paramANu- poggalA egayao Na sAhaNaMti ? doNheM paramANupoggalANaM Natthi siNehakAe, tamhA do paramANupoggalA egayao Na sAhaNati // 2 // tiNNi paramANupoggalA egayao sAhaNaMti / kamhA tiNNi paramANu poggalA egayao sAhaNaMti ? tiNhaM paramANupoggalANaM atthi siNehakAe, tamhA tiNNi paramANupoggalA egayao sAhaNaMti / te bhijjamANA duhA vi, tivihA vi kajati / duhA kajjamANA egayao divaDDe paramANupoggale bhavai, egayao vi divaDDe paramANupoggale bhavai / tihA kajjamANA tiNNi paramANupoggalA bhvNti| evaM jAva cattAri // 3 // paMca paramANupoggalA egayao sAhaNaMti, sAhaNittA dukkhattAe kati / dukkhe vi ya NaM se sAsae sayA samiyaM uvacijjai ya, uvacijjai ya // 4 // puvvi bhAsA bhAsA, bhAsijjamANI bhAsA abhAsA, bhAsAsamaya-viikkaMtaM ca NaM bhAsiyA bhAsA bhAsA // 5 // jA sA puTviM bhAsA bhAsA, bhAsijjamANI bhAsA abhAsA, bhAsAsamaya viikkataM ca NaM bhAsiyA bhAsA bhAsA; sA kiM bhAsao bhAsA, abhAsao bhAsA? abhAsao NaM sA bhAsA, No khalu sA bhAsao bhAsA // 6 // puvi kiriyA dukkhA, kajjamANI kiriyA adukkhA, kiriyAsamaya viikkaMtaM Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1: uddezaka-10 [ 225 ] ca NaM kaDA kiriyA dukkhA // 7 // jA sA puvvi kiriyA dukkhA, kajjamANI kiriyA adukkhA, kiriyAsamayaviikkataM ca NaM kaDA kiriyA dukkhA; sA kiM karaNao dukkhA, akaraNao dukkhA ? akaraNao NaM sA dukkhA, No khalu sA karaNao dukkhA; sevaM vattavvaM siyA // 8 // akiccaM dukkhaM, aphusaM dukkhaM, akajjamANakaDaM dukkhaM; akaTu aka? pANa-bhUya-jIva-sattA veyaNaM veeti; iti vattavvaM siyA // 9 // te vedaneya saMte ! parva? bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! anyatIrthika A pramANe kahe che, A pramANe prarUpaNA kare che ke, je calAyamAna che te calita nathI arthAt acalita che temaja je nirjIrNa thaI rahyuM che te nirjIrNa nathI. 1 _ti anyatIrthiko kahe che)be paramANu pula eka skaMdharUpe pariNata thatA nathI. tenuM kAraNa e che ke, be paramANu pudgalamAM snigdhatA nathI. tethI be paramANu pula eka skaMdharUpe pariNata thatA nathI. parA traNa paramANu pudgala eka skaMdharUpe pariNamana pAme che. kayA kAraNathI traNa paramANu eka skaMdha rUpe pariName che? traNa paramANu pugalamAM snigdhatA hovAthI skaMdharUpe pariNamana pAme che. jo traNa paramANu pugalanuM bhedana-bhAga thAya, to tenA be bhAga paNa thaI zake che ane traNa bhAga paNa thaI zake che. jo traNa paramANu pudagalanA be bhAga thAya, to baMne bhAgamAM doDha doDha paramANa rahe che ane jo tripradezI skaMdhanA traNa bhAga karIe to traNa paramANu pRthaka pRthak thaI jAya che. A rIte cAra paramANu yugalanA viSayamAM samajavuM joIe. hA pAMca paramANu yugala eka skaMdharUpe pariNamana pAme che ane te duHkharUpe [karmarUpe] pariNata thAya che. A duHkha kimI paNa zAzvata che ane sadA samyaka prakAre upacayane prApta thAya che ane apacayane prApta thAya che. pAkA bolatA pahelAnI je bhASA[bhASAnA pagalI che, te bhASA che. bolatA samayanI bhASA abhASA che ane bolavAno samaya vyatIta thaI gayA pachInI bhASA, bhASA che. pA A je bolatA pahelAnI bhASA, bhASA che ane bolatA samayanI bhASA abhASA che tathA bolavAnA samaya pachInI bhASA bhASA che, to zuM te bhASA bolatA puruSanI bhASA che ke na bolatA puruSanI bhASA che? na bolatA puruSanI ja te bhASA che, bolatA puruSanI te bhASA nathI. chellA karyA pahelAnI je kriyA che te duHkharUpa(karmarUpa) che. vartamAnamAM je kriyA karAya che te duHkharUpa Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 226 / zrI bhagavatI sUtra-1 nathI ane kriyA thaI gayA pachInI kRtakriyA paNa duHkharUpa che. ghaNA je pUrvanI kriyA che te duHkharUpa che. je kriyA karAya che te duHkharUpa nathI ane karyA pachInI kriyA duHkhanuM kAraNa che. to zuM kriyA karavI te duHkhanuM kAraNa che ke kriyA na karavI te duHkhanuM kAraNa che? na karavI te duHkhanuM kAraNa che. karavI te duHkhanuM kAraNa nathI. e pramANe kahevuM joIe. ghaTA akRtya duHkha che, aspRzya duHkha che ane akriyamANa duHkha che. tene na karIne prANa, bhUta, jIva ane sattva vedanA bhogave che. e pramANe kahevuM joIe. palA zrI gautama svAmI pUche che- he bhagavan! zuM anyatIrthikonuM A prakAranuM maMtavya satya che? | 2 goyamA ! ja NaM te aNNautthiyA evamAikkhaMti jAva vedaNaM vedeti tti vattavvaM siyA / je te evaM AhaMsu, micchA te evaM AhaMsu / ahaM puNa goyamA ! e vamAikkhAmi jAva evaM alu calamANe calie jAva NijjarijjamANe NijjaNNe // 1 // do paramANupoggalA egayao sAhaNaMti / kamhA do paramANupoggalA e gayao sAhaNaMti ? doNhaM paramANupoggalANaM atthi siNehakAe, tamhA do paramANupoggalA egayao sAhaNati / te bhijjamANA duhA kajjati / duhA kajjamANA egayao paramANupoggale, egayao paramANupoggala bhavaMti // 2 // tiNNi paramANupoggalA egayao sAhaNati / kamhA tiNNi paramANupoggalA egayao sAhaNaMti ? tiNhaM paramANupoggalANaM atthi siNehakAe, tamhA tiNNi paramANupoggalA egayao sAhaNati / te bhijjamANA duhA vi tihA vi kajjati duhA kajjamANA egayao paramANu poggale, egayao dupaesie khaMdhe bhavai / tihA kajjamANA tiNNi paramANupoggalA bhavati / evaM jAva cattAri // 3 // paMca paramANupoggalA egayao sAhaNaMti / egayao sAhaNittA khaMdhattAe kajati / khaMdhe vi ya NaM se asAsae sayA samiyaM uvacijjai ya avacijjai ya // 4 // puvi bhAsA abhAsA, bhAsijjamANI bhAsA bhAsA, bhAsAsamaya- viikkaMtaM ca NaM bhAsiyA bhAsA abhAsA // 5 // jA sA puTvi bhAsA abhAsA, bhAsijjamANI bhAsA bhAsA, bhAsAsamayavii Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1: uddezaka-10 | ra27 ] kkaMtaM ca NaM bhAsiyA bhAsA abhAsA; sA kiM bhAsao bhAsA? abhAsao bhAsA? bhAsao NaM bhAsA / No khalu sA abhAsao bhAsA // 6 // puvvi kiriyA adukkhA, evaM jahA bhAsA tahA bhANiyavvA kiriyA vi // 7 // jAva karaNao NaM sA dukkhA No khalu sA akaraNao dukkhaa| sevaM vattavvaM siyA // 8 // kiccaM dukkhaM, phusaM dukkhaM, kajjamANakaDaM dukkhaM; kaTu kaTu pANa-bhUya-jIva-sattA veyaNaM vedeti, iti vattavvaM siyA // 9 // bhAvArtha :- uttara- he gautama! anyatIrthikonuM vedanA bhogave che tyAM sudhInuM sarva vaktavya mithyA che, huM A pramANe kahuM chuM ke je karma calAyamAna thaI rahyuM, te calita kahevAya che ane je karma nirjarI rahyuM che, te nirjIrNa kahevAya che. 1 be paramANu yugala skaMdha rUpe pariNamana pAme che. tenuM zuM kAraNa che? baMne paramANumAM snigdhatA che. tethI be paramANu eka skaMdha rUpe pariName che. te be paramANu pulanA be bhAga thaI zake che. jo tenA be bhAga thAya to eka tarapha eka paramANu ane bIjI tarapha eka paramANu rahe che. mArA traNa paramANu pudgala eka skaMdharUpe pariNamana pAme che, tenuM zuM kAraNa che? te paramANu pudgalamAM snigdhatA che, tethI traNa paramANu pudgala eka skaMdha rUpe pariName che. te traNa paramANu yugalonA be bhAga paNa thaI zake che ane traNa bhAga paNa thaI zake che. be bhAga thAya to eka tarapha eka paramANu ane bIjI tarapha be pradezavALo eka drayaNuka skaMdha thAya che. traNa bhAga thAya to traNa paramANu thaI jAya che. te ja rIte cAra paramANu pudgala vageremAM paNa samajavuM joIe. paraMtu traNa paramANuno doDha-doDha tevA bhAga thaI zakatA nathI. pAkA pAMca paramANu pula paraspara joDAI jAya che ane paraspara cIpakIne eka skaMdha rUpe banI jAya che. te skaMdha azAzvata che ane sadA upacaya tathA apacayane prApta thAya che arthAt te vadhe-ghaTe paNa che. jA bolatA pahelAMnI bhASA, abhASA che, bolatA samayanI bhASA, bhASA che ane bolyA pachInI bhASA, paNa abhASA che. pA prazna- bolatA pahelAMnI bhASA, abhASA che, bolatA samayanI bhASA, bhASA che ane bolyA pachInI bhASA paNa abhASA che, to zuM bolanAra puruSanI bhASA che, ke nahi bolanAra puruSanI bhASA che? uttara- te bolanAra puruSanI ja bhASA che, nahi bolanAra puruSanI bhASA nathI. jJA karatAM pahelA kriyA duHkhanuM kAraNa hotI nathI vagere bhASAnI samAna samajavuM joIe. chA Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 | zrI bhagavatI sUtra-1 kriyA karavAthI duHkhanuM kAraNa bane che, na karavAthI duHkhanuM kAraNa banatI nathI. e pramANe kathana karavuM joIe. ghaTA kRtya duHkha che, spRzya duHkha che, kriyamANa kRta duHkha che. tene karI-karIne prANa, bhUta, jIva ane sattva vedanA bhogave che. e pramANe kahevuM joIe. palA vivecana : prastuta sutramAM anyatIrthikonI keTalIka viparIta mAnyatAonuM bhagavAna mahAvIre nirAkaraNa karIne, svasiddhAMtane prastuta karyo che. (1) calAyamAna karmo te ja kSaNamAM calita na thAya, to dvitIyAdi samayomAM paNa acalita raheze. ane pachI koI paNa samayamAM te karma calita thaze nahi. tethI calAyamAna calita che. (2) be paramANu sUkSma ane snigdhatA rahita hovAthI paraspara cIpakIne dharUpe pariNamana pAmatA nathI, te kathana paNa ayukta che, kAraNa ke pratyeka paramANumAM snigdhatA, rUkSatA Adi guNa hoya che. tethI be paramANu paNa paraspara joDAIne kripradeza skaMdharUpe pariName che tema mAnavuM yuktiyukta che. (3) traNa paramANu pudgalanA be vibhAga-doDha doDha paramANu rUpe mAnavuM, te paNa yathArtha nathI, kAraNa ke paramANunA be vibhAga thatAM nathI ane jo be bhAga thAya che to te paramANu nathI. (4) paraspara maLelA skaMdharUpe pariNata thayelA pAMca paramANu pudgala karmarUpaduiHkharU5] hoya che. A kathana paNa asaMgata che, kAraNa ke karma anaMta paramANurUpa hovAthI anaMtapradezI, anaMta skaMdharUpa che ane pAMca paramANu to mAtra skaMdharUpa ja che. duHkha svataH svabhAvathI ja utpanna thatuM nathI. paraMtu utpanna karavAthI thAya che, utpanna karyA vinA thatuM nathI. mATe pAMca paramANu pudgala svataH duHkharUpa banI jatA nathI. (5) karma[duHkha]ne zAzvata mAnavuM te paNa ThIka nathI. kAraNa ke karmane jo zAzvata mAnIe to karmano kSayopazama, kSaya Adi na thavAthI jJAnAdinI hAni, vRddhi thaze nahi paraMtu jJAnAdinI hAni-vRddhi lokamAM pratyakSasiddha che. tethI karma[duHkha) zAzvata nathI. (6) temaja karma[duHkha] cayane prApta thAya che, karma naSTa thAya che, A kathana paNa karmane zAzvata mAnavA para ghaTita thaze nahIM. (7) bhASAnA kAraNabhUta hovAthI bolatA pahelAnI bhASA, bhASA che, A kathana ayukta che. temaja bolatA samayanI bhASAne abhASA kahevAno artha e thAya ke, vartamAnakAla vyavahAranuM aMga nathI. A kathana paNa mithyA che. kAraNa ke vidhamAnarUpa vartamAnakAla ja vyavahAranuM aMga che. bhUtakAla naSTa thaI gayelo hovAthI ane bhaviSya asarUpa hovAthI avidyamAnarUpa che, tethI te baMne kAla vyavahAranA aMga nathI. (8) bolatA pahelAnI bhASAne bhASA mAnIne paNa tene, na bolatA puruSanI bhASA mAnIe to te atyaMta Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-1: uddezaka-10 | ra29 ] viruddha che. kAraNa ke, abhASakanI bhASAne ja bhASA mAnIe to siddha bhagavAnane athavA jaDa padArthane bhASAnI prApti thaze ane je bhASaka che tenI bhASA mAnI zakAze nahIM. (9) karAtI kriyA duHkharUpa (karmabaMdha rU5)na batAvatA pUrvanI kriyA athavA pachInI kriyAne duHkharUpa (karmabaMdha rU5) batAvavI te paNa anubhava viruddha che. kAraNa ke karatA samayanI ja kriyA sukharUpa athavA duHkharUpa (zubhAzubha karmabaMdha rU5)hoya che. karatA pahelAM ke pachI kriyA sukharUpa ke duHkharUpa zubhAzubha karmabaMdha rUpa hotI nathI. A rIte anyatIrthikonA siddhAMto yuktisaMgata nathI. aicaMpathikI ane sAMparAcikI kriyA :| 3 aNNautthiyA NaM bhaMte ! evamAikkhaMti jAva evaM khalu ege jIve eegeNaM samaeNaM do kiriyAo pakarei / taM jahA- iriyAvahiyaM ca, saMparAiyaM ca / jaM samaya iriyAvahiyaM pakarei taM samayaM saMparAiyaM pakarei, jaM samayaM saMparAiyaM pakarei, taM samaya iriyAvahiyaM pakarei / iriyAvahiyAe pakaraNayAe saMparAiyaM pakarei, saMparAiyAe pakaraNayAe iriyAvahiyaM pkrei| evaM khalu ege jIve egeNaM samaeNaM do kiriyAo pakarei / taM jahA- iriyAvahiyaM ca, saMparAiyaM ca / se kahameya bhate ! evaM? ___ goyamA ! jaMNaM te aNNautthiyA evamAikkhaMti, taM ceva jAva je te evaM AhaMsu, micchA te evaM AhaMsu / ahaM puNa goyamA ! evaM AikkhAmi jAva evaM khalu ege jIve egeNaM samaeNaM ekkaM kiriyaM pakarei evaM aNNautthiyavattavvaM sasamayavattavvayAe NeyavvaM jAva iriyAvahiyaM vA, saMparAiyaM vA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! anyatIrthika A pramANe kahe che, temaja prarUpaNA kare che ke, eka jIva eka samayamAM bekriyA kare che, te A prakAre che- IryApathikI ane sAMparAyikI. je samaye jIva] IryApathikI kriyA kare che, te samaye sAMparAyakI kriyA kare che ane je samaye sAMparAyikI kriyA kare che, te samaye IryApathikI kriyA kare che. IryApathikI kriyA karavAthI sAMparAyika kriyA thAya che ane sAMparAyika kriyA karavAthI IryApathikI kriyA thAya che. A rIte eka jIva eka samayamAM be kriyA kare che. A kithana kevI rIte hoI zake? uttara- he gautama! je anyatIrthika A pramANe kahe che, teonuM te kathana mithyA che. he gautama! huM A pramANe kahuM chuM ke eka jIva eka samayamAM eka kriyA kare che. ahIM praznagata anyatIrthika vaktavyatAnusAra svasamayanI eka samayamAM eka kriyAnI vaktavyatAnuM kathana karavuM joIe. jema ke IryApathika kriyA athavA Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 sAMparAyikI kriyA tyAM sudhI kathana karavuM. vivecana : zrI bhagavatI sUtra-1 prastuta sUtramAM airyApathikI ane sAMparAyikI, A baMne kriyAo eka samayamAM hoya che ke nahi, tenI carcA anyatIrthikono pUrvapakSa ApIne prastuta karI che. airyApathika :- je kriyAmAM kevaLa yoga ja nimitta hoya, tevI kaSAyarahita-vItarAgI puruSanI kriyA. sAMparAyikI :- je kriyAmAM yoga nimitta hovA chatAM paNa kaSAyanI pradhAnatA hoya, evI sakaSAyI jIvanI kriyA. sAMparAyika kriyA saMsAra paribhramaNanuM kAraNa che. 25 kriyAomAMthI 24 kriyAo sAMparAyikI che ane eka ja airyApathikI che. eka jIva dvArA eka samayamAM be kriyAo zakya nathI :- jIva jyAre kaSAyayukta hoya che tyAre kaSAyarahita hoto nathI ane jyAre kaSAyarahita hoya che tyAre sakaSAyI hoya te saMbhavita nathI. dazamAM guNasthAna sudhI sakaSAyadazA che. tethI uparanA guNasthAnamAM akaSAya--avasthA che. airyApathikI kriyA akaSAyavasthAnI che ane sAMparAyikI kriyA kaSAya--avasthAnI che. tethI eka ja jIvamAM, eka samaye A baMne kriyAo zakya nathI. 4 NirayagaI NaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM virahiyA uvavAeNaM paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM ekkaM samayaM ukkoseNaM bArasa muhuttA / evaM vakkaMtIpayaM bhANiyavvaM NiravasesaM // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! narakagati, keTalo samaya upapAtathI virahita hoya che ? uttara- he gautama ! jaghanya eka samaya ane utkRSTa bAra muhUrta sudhI narakagati upapAtathI rahita hoya che. A rIte ahIM [prajJApanA sUtranuM] vyutkrAMti pada saMpUrNa kahevuM joIe. he bhagavan ! A bhAva A ja prakAre che, he bhagavan ! A bhAva A ja prakAre che. vivecana : prastuta sUtramAM prajJApanA sUtranA chaThThA vyutkrAMtipadano atideza karIne narakAdi gatiomAM jIvonA utpAda-virahakAlanI prarUpaNA karI che. vizeSa mATe juo- prajJApanA sUtra pada-nuM vivecana. vArasa muhuttA :- A sUtramAM samuccaya narakagatino utpattino virahakAla kahyo che. jenuM tAtparya e che ke utkRSTa bAra muhUrta sudhI eka paNa jIva narakamAM utpanna na thAya. tene ja narakagatino utkRSTa utpattino Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 : uddezaka-10 231 virahakAla kahevAya che. temaja cAre ya gatino saMpUrNa gatinI apekSA utkRSTa bAra muhUrtano virahakAla che. A virahakAla bIjI gatinI apekSA ja hoya che. tethI tiryaMca, manuSya svagatimAM janma maraNa kare to A bAra muhUrtanA virahamAM tenI gaNatarI thatI nathI. || zataka 1/10 saMpUrNa // zataka-1 saMpUrNa Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 232 ] zrI bhagavatI sUtra-1 zataka - ra piricaya chaROCROR ORDROCROR A zatakamAM daza uddezaka che. temAM viSaya varNana A pramANe che. udezaka-1:- upapAta viraha, jIvonA zvAsozvAsa,maDAI aNagAra ane Arya skaMdakanuM vistRta jIvana caritra aMkita che. uddezaka-2 - sAta samughAtanuM atidezAtmaka varNana che. uddezaka-3 - sAta pRthvInuM atidezAtmaka nirUpaNa che. uddezaka-4 - pAMca IndriyonuM atidezAtmaka pratipAdana che. uddezaka-5 :- devonI paricAraNA viSayaka anyatIrthika prarUpaNAnuM nirAkaraNa, garbhavicAra, kAmabhoga sevanamAM thato asaMyama, tuMgiyA nagarInA zrAvakonA praznottara, rAjagRhanagaramAM garama pANInA kuMDa Adi viSayonuM nirUpaNa che. uddezaka-da - bhASA viSayaka atidezAtmaka vicAraNA che. uddezaka-7- devonA prakAra vagerenuM atidezAtmaka varNana che. uddezaka-8 - amarendranI camacaMcA rAjadhAnI viSayaka nirUpaNa che. uddezaka-9 - samayakSetranuM atidezAtmaka pratipAdana che. udezaka-10H- paMcAstikAyanuM svarUpa, jIvanuM svarUpa, AkAzanA bheda, dharmAstikAya AdinI sparzanA vagere viSayonuM nirUpaNa che. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2: uddezaka-1 _. [ 233 ] | zataka-ra : uddezaka-1 ORROR saMkSipta sAra chaRROR A uddezakamAM pAMca sthAvara jIvonA zvAsocchavAsa, maDAI aNagAranI mukti ane amukti temaja skaMdaka aNagAranuM vistRta jIvanacaritra aMkita che. * je rIte trasa jIva AvyaMtara ane bAhya zvAsocchavAsa le che ane mUke che, te ja rIte pAMce sthAvaranA jIvonI paNa zvAsocchavAsanI kriyA niraMtara cAlu ja che. te jIvo dravyathI anaMtapradezI, kSetrathI asaMkhyAta pradezAvagADha, kAlathI koI paNa sthitinA pulo ane bhAvathI anaMta varNa, gaMdha, rasa, sparza yukta zvAsocchavAsa vargaNAnA pudgalo grahaNa kare che. jo vyAghAta na hoya to cha dizAnA ane vyAghAta hoya to traNa, cAra ke pAMca dizAmAMthI pugalone grahaNa kare che. * vAyukAyanA jIvo paNa zvAsocchavAsa vargaNAnA pudgalo grahaNa kare che. te pudgalo acitta hoya che. vAyukAyanA jIvo svakAyazastra athavA parakAyazastra sAthe spaSTa thaIne mare che, spaSTa thayA vinA maratA nathI. jIva jyAre eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM jAya che tyAre taijasa-kAzmaNa Adi sUkSma zarIranI apekSAe zarIra sahita ane audArikAdi sthUla zarIranI apekSAe zarIra rahita jAya che. vAyukAyane cAra zarIra hoya che. audArika, vaikriya, taijasa ane kArmaNa. vAyukAya marIne vAyukAyamAM asaMkhyAta kALa paryata janma maraNa kare che. * maDAI aNagAra- acittabhojI aNagAra paNa jyAM sudhI bhavaprapaMcano nirodha na kare tyAM sudhI tenuM prANa, bhUta, jIva, satva, vijJa ane veda zabdathI kathana karAya che. jyAre te bhavaprapaMcano sarvathA nAza kare tyAre ja te mukta thAya che. jyAre te mukta thAya che tyAre tene siddha, buddha, mukta, parinivRtta ke aMtakRta kahevAya che. zrAvastI nagarImAM gardabhAlI parivrAjakanA ziSya, gautama svAmInA pUrvamitra skaMda parivrAjaka hatA. jeo piMgala zrAvakanA pAMca praznonA uttara ApI zakyA nahIM. pAMca prazna- (1) loka sAMta che ke anaMta (2) jIva sAMta che ke anaMta (3) siddha sAMta che ke anaMta (4tra) siddhi sAMta che ke anaMta (5) kayA maraNathI maratA jIva saMsArane vadhAre che ane kayA maraNathI maratA jIva saMsArane ghaTADe che. praznonA samAdhAnanA lakSe aMdaka aNagArane prabhu mahAvIrano samAgama thayo. prabhunI sarvajJatAthI teo prabhAvita thayA ane praznonuM samAdhAna prApta karI prabhu samIpe saMyama svIkAra karyo. tapa saMyamanI sAdhanA karI aMte saMthArApUrvaka kALadharma pAmI aMdhaka aNagAra bAramA devalokamAM utpanna thayA. tyAMnuM AyuSya pUrNa karI te mahAvideha kSetramAMthI siddha thaze. Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 OR D zataka-ra : uddezaka-1 uzvAsa-skaMdaka zrI bhagavatI sUtra-1 KOR zOO daza uddezakonAM nAma : 1 UsAsa khaMdae vi ya, samugdhAya puDhaviMdiya aNNautthi bhAsA ya / devAya camaracaMcA, samayakkhitta'tthikAya bIyasae // bhAvArtha :- dvitIya zatakanA daza uddezaka che, tenA nAma kramazaH A pramANe che- (1) zvAsocchvAsa ane skaMdaka aNagAra (2) samuddAta (3) pRthvI (4) Indriyo (5) anyatIrthika (6) bhASA (7) deva (8) camara caMcA rAjadhAnI (9) samayakSetra (10) astikAya. vivecana : gAthAmAM darzAvela A nAmo tenA mukhya viSaya ke Adha viSayanI apekSAe che, te A pramANe che-- UsAsa khaMdae :- prathama uddezakano AdhaviSaya ekendriyAdinA zvAsocchvAsa ane mukhya viSaya skandaka aNagAranuM jIvanacaritra hovAthI tenuM nAma 'uzvAsa skaMdaka' che. samukhAya :- dvitIya uddezakamAM sAta samuddAta viSayaka saMkSipta atidezapUrvaka varNana hovAthI tenuM nAma 'samuddAta' che. puDhavI :- trIjA uddezakamAM sAta naraka pRthvIonAM nAma, saMsthAna Adi samasta jIvonI utpattinI saMbhAvanA saMbaMdhI atidezapUrvaka saMkSipta varNana hovAthI tenuM nAma 'pRthvI' che. phanviya :- cothA uddezakamAM IndriyonAM nAma, viSaya, vikAra, saMsthAna, bAhulya, vistAra, parimANa, viSayagrahaNanI kSamatA AdinuM atidezapUrvaka saMkSipta varNana hovAthI tenuM nAma 'Indriya' che. aLa'sthiya :-pAMcamA uddezakamAM devanI paricAraNA saMbaMdhI anyatIrthikonI mAnyatAnuM nirAkaraNa hovAthI tenuM nAma 'anyatIrthika' che. bhASA :- chaThThA uddezakamAM bhASA saMbaMdhI atidezapUrvaka saMkSipta varNana hovAthI tenuM nAma 'bhASA' che. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2: uddezaka-1 _. [ 235 ] jevA :- sAtamA uddezakamAM devonA prakAra, sthAna upapAta, pratiSThAna bAhalya, uccatva, saMsthAna ItyAdi deva saMbaMdhI atidezapUrvaka saMkSipta varNana hovAthI tenuM nAma deva' che. vaARvA :- AThamAM uddezakamAM camarendra asurendranI rAjadhAnI camacaMcA AdinuM varNana hovAthI tenuM nAma 'camaracaMcA' che. samajikura ?-navamAM uddezakamAM aDhI dvIpa ane be samudranA rUpamAM prasiddha samayakSetra saMbaMdhI atidezapUrvaka saMkSipta varNana hovAthI tenuM nAma 'samayakSetra' che. sthiol:- dazamAM uddezakamAM paMcAstikAya, tenA nAma, tenA varNagaMdhAdi, tenI zAzvatatA-azAzvatatA, dravya-kSetra, kAla, bhAva, guNarUpa prakAro AdinuM sAMgopAMga nirUpaNa hovAthI tenuM nAma 'astikAya' che. ekendriyAdi jIvomAM zvAsocchavAsa :| 2 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe NAmaM Nayare hotthA, vaNNao / sAmI samosaDhe / parisA NiggayA / dhammo kahio / parisA pddigyaa| bhAvArtha :- kAle, te samaye rAjagRha nAmanuM nagara hatuM. nagarInuM varNana aupapAtika sUtrAnusAra jANI levuM joIe. ekadA bhagavAna mahAvIra svAmI tyAM padhAryA. temano dharmopadeza sAMbhaLavA pariSada nIkaLI. bhagavAne dharmopadeza Apyo. dharmopadeza sAMbhaLIne pariSada pAchI gaI. | 3 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM jeTe aMtevAsI jAva pajjuvAsamANe evaM vayAsIje ime bhaMte ! beiMdiyA teiMdiyA cauridiyA paMciMdiyA jIvA, eesi NaM ANAma vA pANAmaM vA ussAsaM vA NIsAsaM vA jANAmo pAsAmo / je ime puDhavikAiyA jAva vaNapphaikAiyA egidiyA jIvA eesiNaM ANAmaM vA pANAmaM vA ussAsaM vA NIsAsaM vA Na yANAmo Na pAsAmo / ee NaM bhaMte ! jIvA ANamati vA pANamaMti vA ussasaMti vA NIsasaMti vA ? haMtA goyamA ! ee vi NaM jIvA ANamaMti vA pANamaMti vA ussasaMti vA NIssasati vA / bhAvArtha :- prazna- te kAle, te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA jyeSTha aMtevAsI ziSya) zrI IndrabhUti gautama aNagAre bhagavAnanI paryApAsanA karatA A pramANe kahyuM he bhagavan! je beIndriya, teIndriya, caturindriya ane paMcendriya jIva che, tenA AtyaMtara ane bAhya ucchavAsa temaja niHzvAsane ame jANIe chIe ane joIe chIe paraMtu je A pRthvIkAyathI Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 ] zrI bhagavatI sUtra-1 vanaspatikAya parvatanA ekendriya jIva che, tenA AtyaMtara ane bAhya ucchavAsa ane niHzvAsane ame jANatA nathI ane jotA nathI. he bhagavAna! zuM pRthvIkAyAdi ekendriya jIva AvyaMtara ane bAhya ucchavAsa le che tathA AtyaMtara ane bAhya niHzvAsa choDe che? uttara- hA, gautama! A pRthvIkAyAdi ekendriya jIva paNa AtyaMtara ane bAhya ucchavAsa le che ane AtyaMtara ane bAhya niHzvAsa choDe che. | 4 kiNNaM bhaMte ! ee jIvA ANamaMti vA jAva NIsasaMti vA ? goyamA ! davvao NaM aNaMtapaesiyAI davvAiM, khettao asaMkhejjapaesogADhAI, kAlao aNNayara ThiIyAI, bhAvao vaNNamaMtAI gaMdhamaMtAI rasamaMtAI phAsamaMtAI ANamaMti vA jAva NIsasaMti vA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! pRthvIkAyAdi ekendriya jIva, kayA prakAranA dravyone bAhya ane AtyaMtara ucchavAsanA rUpamAM grahaNa kare che tathA niHzvAsanA rUpamAM choDe che? uttara- he gautama ! dravyanI apekSAe anaMta pradezI dravyone, kSetranI apekSAe asaMkhyAta pradezamAM rahelA dravyone, kAlanI apekSAe koI paNa prakAranI sthitivALA eka samayanI, be samayanI sthiti- vALA ItyAdi dravyone, tathA bhAvanI apekSAe varNayukta, gaMdhayukta rasayukta ane sparzayukta dravyone bAhya ane AtyaMtara ucchavAsanAM rUpamAM grahaNa kare che tathA niHzvAsanA rUpamAM choDe che. [5 jAiM bhAvao vaNNamaMtAI ANamaMti vA jAva NIsasaMti vA tAI kiM egavaNNAiM jAva kiM paMcavaNNAI ANamaMti vA jAva NIsasaMti vA ? evaM AhAragamo Neyavvo jAva paMcadisiM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! te pRthvIkAyAdi ekendriya jIva bhAvanI apekSAe je dravyone bAhya ane AtyaMtara zvAsocchavAsanA rUpamAM grahaNa kare che ane choDe che, zuM te dravya eka varNayukta hoya che ? uttara- he gautama! je rIte prajJApanA sUtranA 28 mAM AhArapadanuM kathana karyuM che, te rIte saMpUrNa varNana be, traNa, cAra, pAMca dizAomAMthI zvAsocchavAsanA pudgalonuM grahaNa kare che tyAM sudhI samajavuM joIe. | 6 kiNNaM bhaMte ! NeraiyA ANamaMti vA jAva NisasaMti vA ? te ceva jAva NiyamA chaddisiM ANamaMti vA jAva NIsasaMti vA / jIva, egidiyA vAghAyA ya NivvAghAyA ya bhANiyavvA / sesA NiyamA Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-2: uddezaka-1 ra37 | chiikSA. bhAvArtha :- prazna- he bhagavan!aurayika kevA prakAranA pugalone bAhya ane AtyaMtara zvAsocchavAsanA rUpamAM grahaNa kare che? uttara- he gautama! A viSayamAM pUrva kathanAnusAra jANavuM joIe ane te nizcita rUpe cha dizAnA pagalone bAhya ane AtyaMtara zvAsocchavAsanAM rUpamAM grahaNa kare che ane choDe che. jIva sAmAnya ane ekendriyo jo vyAghAta na hoya to, sarva dizAomAMthI bAhya ane AtyaMtara zvAsocchavAsane mATe pudgala grahaNa kare che ane jo vyAghAta hoya to, kadAcit traNa dizAmAMthI, kadAcit cAra dizAmAMthI, kadAcitu pAMca dizAmAMthI zvAsocchavAsanA pugalone grahaNa kare che. zeSa sarva jIva niyamA cha dizAmAMthI zvAsocchavAsanA pudgalane grahaNa kare che. vivecana : prastuta sUtromAM ekendriya jIvo, nArako AdinA zvAsocchavAsanA saMbaMdhamAM zaMkA-samAdhAna prastuta karyA che. Apati pati 3rUti nIti:- vRttikAre ALa-pAI ane rAsa-ti A be - be zabdone ekArthaka mAnyA che. paraMtu AcArya malayagirie prajJApanA vRttimAM anya AcAryano mata ApIne temAM bheda batAvyo che. Ajanati ane pati A baMne antaHspharita thatI ucchavAsa-nizvAsa kriyAnA arthamAM prayukta thayA che arthAt AtyaMtara zvAsocchavAsane ANaprANa kahe che. spati-jAti A baMne bAhya -rita ucchavAsa-nizvAsanI kriyAnA arthamAM che arthAtu bAhya zvAsocchavAsane ucchavAsa niHzvAsa kahe che. ekendriya jIvonA zvAsocchavAsa saMbaMdhI zaMkA zA mATe ? :- pRthvIkAyAdi sthAvara jIvonA zvAsocchavAsa manuSyAdinI jema daSTigocara thatA nathI ane te jIvone nAka ane mukha paNa hotA nathI. tethI ahIM taviSayaka jijJAsA pragaTa karI che. tenuM samAdhAna karatA sUtramAM kahyuM che ke pRthvIkAyAdi sthAvara jIvo paNa bAhya ane AtyaMtara zvAsa le che ane choDe che. tAtparya e che ke te ekendriya jIvo zarIranA romarAyathI zvAsa le che. uir (gha) :- kayA pudgalono zvAsocchavAsa le che arthAt ekendriya jIvano zvAsocchavAsa kevo hoya che? tenA samAdhAnamAM dravya, kSetra, kAla, bhAvathI zvAsocchavAsa yogya bAdara pudgalonuM svarUpa spaSTa karyuM che ane prajJApanA sUtranA 28 mA padanA AhAra saMbaMdhI varNananI samAna samajavAnuM sUcana karyuM che. tAtparya e che ke dareka jIva varNa Adi vIsa bolayukta aSTa sparzI pudgalono zvAsocchavAsa le che. vyAghAta avyAghAta - ekendriya jIva lokanA aMta bhAgamAM paNa hoya che, tyAM tene aloka dvArA Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 | zrI bhagavatI sUtra-1 vyAghAta thAya che. tethI te traNa, cAra athavA pAMca dizAmAMthI zvAsocchavAsa yogya pudgala grahaNa kare che paraMtu vyAghAta rahita jIva(narayikAdi sarva trasa jIvo) trasanADInI aMdara ja hoya che, tene vyAghAta na hovAthI te cha dizAomAMthI zvAsocchavAsa yogya pudgala grahaNa karI zake che. lokanA aMte rahelA jIvone eka, be ke traNa dizAmAM aloka hoya to te jIva alokanI dizAmAMthI zvAsocchavAsa ke AhAra AdinA pudgala grahaNa karatA nathI kAraNa ke alokamAM koI pudgala hotA nathI, mAtra AkAza ja hoya che. vAyukAyano zvAsozvAsa :| 7 vAukAe NaM bhaMte ! vAukAe ceva ANamaMti vA jAva NIsasaMti vA? haMtA goyamA ! vAukAe NaM jAva NIsasaMti vA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM vAyukAya, vAyukAyane ja bAhya ane AtyaMtara ucchavAsa ane niHzvAsanAM rUpamAM grahaNa kare che ane choDe che? uttara- hA, gautama! vAyukAya, vAyukAyane ja bAhya ane AtyaMtara ucchavAsa ane niHzvAsanA rUpamAM grahaNa kare che ane choDe che. 8 vAukAe NaM bhaMte ! vAukAe ceva aNegasayasahassa khutto uddAittA, uddAittA tattheva bhujjo bhujjo paccAyAi ? haMtA goyamA ! jAva paccAyAi? bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM vAyukAya, vAyukAyamAM ja aneka lAkha vAra marIne punaH punaH vAyukAyamAM ja utpanna thAya che? uttara- hA, gautama! vAyukAya, vAyukAyamAM ja aneka lAkha vAra marIne punaH punaH tyAM ja utpanna thAya che. | 9 se bhaMte ! kiM puDhe uddAi, apuDhe uddAi ? goyamA ! puDhe uddAi, No apuDhe uddAi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM vAyukAya svakAyazastrathI athavA parakAyazastrathI spaSTa thaIne mare che athavA aspaSTa-tenI sAthe TakarAyA vinA ja maraNa pAme che? uttara- he gautama! vAyukAyasvikAya athavA parakAyanA zastrathI], spaSTa thaIne ja mare che. paraMtu spaSTa thayA vinA maraNa pAmatA nathI. | 10 se bhaMte ! kiM sasarIrI Nikkhamai, asarIrI Nikkhamai? Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2: uddezaka-1 _ [ 239 ] goyamA! siya sasarIrI Nikkhamai, siya asarIrI Nikkhamai / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- siya sasarIrI Nikkhamai, siya asarIrI Nikkhamai? goyamA ! vAukAyassa NaM cattAri sarIrayA paNNattA, taM jahA- orAlie, veuvvie, teyae, kammae / orAliyaveuvviyAiM vippajahAya teyayakammaehiM Nikkhamai, se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai- siya sasarIrI, siya asarIrI Nikkhamai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! vAyukAya mare che, tyAre zarIra sahita nIkaLe che ke zarIra rahita? uttara- he gautama! te koI apekSAe zarIra sahita nIkaLe che ane koI apekSAe zarIra rahita nIkaLe che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke, vAyukAyano jIva koI apekSAe zarIra sahita nIkaLe che ane koI apekSAe zarIra rahita nIkaLe che? uttara- he gautama! vAyukAyane cAra zarIra che, te A pramANe che- (1) audArika (2) vaikriya (3) taijasa (4) kAmaNa. temAMthI te audArika ane vaikriya zarIrane choDIne paralokamAM jAya che, A apekSAe te zarIra rahita jAya che ane taijasa tathA kArmaNa zarIrane sAthe laIne jAya che, A apekSAe te zarIra sahita [azarIrI] jAya che. he gautama! tethI ema kahevAya che ke, vAyukAya (marIne anyabhavamAM) koI apekSAe sazarIrI jAya che ane koI apekSAe azarIrI jAya che. vivecana : prastuta be sUtromAM vAyukAyanA zvAsocchavAsa Adi saMbaMdhita jijJAsAonuM samAdhAna karyuM che. vAyakAyano zvAsocchavAsa :- pratyeka prANI vAyu-havAno zvAsocchavAsa le che. A sthala daSTi che ane zvAsocchavAsa vargaNAnA pudgalone zvAsocchavAsa rUpe le che A pAramArthika daSTi che. prastuta sUtramAM skUla daSTithI kathana che. kAraNa ke vyavahArathI kahevAya che ke sarva jIvo vAyunA-zvAsocchavAsanA AdhAre jIve che. vizeSa daSTie te vAyune vaijJAniko oNksijana kahe che tene bIjA zabdomAM prANavAyu paNa kahevAya che. jaina siddhAMta tene zvAsocchavAsa vargaNA kahe che. A vAyu acitta vAyu che. tAtparya e che ke vAyukAya Adi 24 daMDakanA pratyeka jIvo zvAsocchavAsa vargaNAne zvAsocchavAsa rUpe grahaNa kare che. vAyukAyanA zvAsocchavAsa-saMbadhI zaMkA-samAdhAna :- A sUtromAM sarva prathama ekendriya jIvonA zvAsocchavAsanI pRcchA karI tyAra pachI nArakI Adi covIsa daMDakanA jIvonA zvAsocchavAsa viSayaka pRcchA che, tyAra pachI pharIthI vAyukAya jIvonA zvAsocchavAsanI pRcchA karI che. tenuM tAtparya e che ke Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra-1 sAmAnya rIte zvAsocchvAsa vAyurUpa hoya che. tethI vAyukAyathI atirikta pRthvI, jala, teja ane vanaspati to vAyukAyane zvAsocchvAsa rUpe grahaNa kare che, paraMtu vAyukAya, svayaM vAyurUpa che to tene zvAsocchvAsanA rUpamAM zuM bIjA vAyunI AvazyaktA rahe che ? AvI jijJAsA ane kutUhalathI vAyukAya mATe punaH svataMtra prazna karyo che. 240 tenuM samAdhAna e che ke 'vAyukAya vAyukAyano zvAsa le che.' paraMtu zvAsarUpamAM grahaNa karAto vAyu acitta che arthAt te zvAsocchvAsa yogya paudgalika vargaNA che. eka vAyukAyanA jIva bIjA vAyunA jIvane zvAsarUpe grahaNa karatA nathI. 'vAyukAya' zabdano prayoga be arthamAM thAya che. (1) pAMca sthAvaramAM cothI kAya, vAyurUpa jIvono samUha (2) ucchvAsa-niHzvAsarUpa, zvAsocchvAsa vargaNArUpa acitta vAyu. te vAyukAya AdinI kAyasthiti :- pRthvIkAya, apakAya, taijasakAya ane vAyukAya te cAranI kAyasthiti asaMkhya utsarpiNI ane avasarpiNI kAla pramANa che tathA vanaspatikAyanI kAyasthiti anaMta utsarpiNI ane avasarpiNI kAla pramANa che. vAyukAyanuM maraNa spRSTa thaIne ja thAya :- vAyukAya svakAyazastrathI athavA parakAya zastrathI spaSTa thaIne [TakarAIne] maraNa pAme che, aspRSTa thaIne nahi. A sUtra sopakramI--nimitta maLatAM AyuSya tUTe tevA AyuSyavALA jIvonI apekSAe che. maDAI nigraMthonA bhavabhramaNa ane bhavAntakaraNa H 11 maDAI NaM bhaMte ! NiyaMThe No Niruddhabhave, No NiruddhabhavapavaMce, No pahINasaMsAre, No pahINasaMsAraveyaNijje, No vocchiNNasaMsAre, No vocchiNNasaMsAraveyaNijje, jo NiTThiyaTThe No NiTThiyaTThakaraNijje puNaravi itthatthaM havvamAgacchai ? haMtA goyamA ! maDAI NaM NiyaMThe jAva puNaravi itthatthaM havvamAgacchai / zabdArtha :- mahA= acittabhojI, mRtabhojI, sacitta tyAgI, muLaravi ttvattha = pharIthI A ja bhavamAM, pharI manuSya rUpe. bhAvArtha :prazna- he bhagavan ! jeNe saMsArano nirodha karyo nathI, saMsAranA prapaMcono nirodha karyo nathI, jeno saMsAra kSINa thayo nathI, jenuM saMsAra-vedanIya karma kSINa thayuM nathI, jeno saMsAra vyacchinna (nAza) thayo nathI, jenuM saMsAra-vedanIya karma vyacchinna thayuM nathI, je niSThitArtha [siddhaprayojana-kRtArtha] thayA nathI, jenuM kArya samApta thayuM nathI, evA acittabhojI (nirdoSa AhAra karanAra) aNagAra punaH A tiryaMca, manuSya Adi bhavo prApta kare che ? uttara- hA, gautama ! pUrvokta svarUpavALA acittabhojI nigraMtha punaH A tiryaMca, manuSyAdi Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zata-2: deza-1 | 241 / bhavone prApta kare che. |12 se NaM bhaMte ! kiM ti vattavvaM siyA ? goyamA ! pANe tti vattavvaM siyA / bhUe tti vattavvaM siyA / jIve tti vattavvaM siyA / satte tti vattavvaM siyA / viNNU tti vattavvaM siyA / vee tti vattavvaM siyA / pANe bhUe jIve satte viNNU vee tti vattavvaM siyaa| bhAvArtha :- prazra-bhagavana ! 5ota. nigraMthanAne jyA zaNthI vaevI zAya? 6ttara- gautama!tane 'praa|' zathI. 'bhUta' zapathI, '600' zathI, 'satva' zapathI, 'viza' zathI , 'veda' 204thI bhane hAthit 'prA, bhUta, va, satva, viza, mane ve6 204thI vI zAya. | 13 se keNaTeNaM bhaMte ! pANe tti vattavvaM siyA jAva vee tti vattavvaM siyA ? goyamA ! jamhA ANamai vA, pANamai vA, ussasai vA, NIsasai vA tamhA pANe tti vattavvaM siyA / jamhA bhUe, bhavai, bhavissai ya tamhA bhUe tti vattavvaM siyA / jamhA jIve jIvai, jIvattaM AuyaM ca kamma uvajIvai tamhA jIve tti vattavvaM siyA / jamhA satte subhAsubhehiM kammehiM tamhA satte tti vattavvaM siyA / jamhA titta-kaDu-kasAyaMbila-mahure rase jANai tamhA viNNU tti vattavvaM siyA / vedei ya suha-dukkhaM tamhA vee tti vattavvaM siyA / se teNaTeNaM goyamA ! pANe tti vattavvaM siyA jAva veetti vattavvaM siyA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! tene prANa, bhUta Adi 'veda' parvatanA zabdothI varNavavAnuM zuM kAraNa cha? uttara- he gautama! pUrvokta nigraMthano jIva, bAhya ane AtyaMtara ucchavAsa le che ane niHzvAsa choDe che, tethI te 'prANa' kahevAya che. te bhUtakALamAM hatA, vartamAnamAM che ane bhaviSyamAM raheze, te astitva svabhAvavALA che, tethI tene bhUta kahe che. te jIva hovAthI jIve che, jIvatva ane AyuSyakarmano anubhava kare che, tethI te jIva kahevAya che. te zubhAzubha karmothI sambaddha che, tethI te satva kahevAya che. te tIkho, kaDavo, kaSAyelo, khATo, mITho, A rasono vettA[jJAtA che, tethI te vijJa kahevAya che. te sukhaduHkhanuM vedanaanubhava] kare che tethI te 'veda' (vedaka)kahevAya che. he gautama ! tethI pUrvokta nigraMthanA jIvane 'prANathI vedaka parvatanA zabdothI kathana karI zakAya che. 14 maDAI NaM bhaMte ! NiyaMThe Niruddhabhave NiruddhabhavapavaMce jAva NiTThiyaTTakaraNijje Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 zrI bhagavatI sUtra-1 No puNaravi itthatthaM havvamAgacchai ? haMtA goyA ! maDAI NaM NiyaMThe jAva No puNaravi itthatthaM havvamAgacchai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jeNe saMsArano nirodha karyo che, jeNe saMsAranA prapaMcono nirodha karyo che, temaja jeNe potAnA kAryo siddha karyA che evA prAsuka bhojI aNagAra zuM punaH manuSyAdi cAra gati vALA saMsArane prApta karatA nathI ? uttara- hA, gautama ! pUrvokta svarUpavALA nigraMtha aNagAra punaH manuSyAdi cAra gativALA saMsArane prApta karatA nathI. zya se haiM mate ! jiM vattavva siyA ? goyamA ! siddhe tti vattavvaM siyA / buddhe tti vattavvaM siyA / mutte tti vattavvaM siyA / pAragae tti vattavvaM siyA / paraMparagae tti vattavvaM siyA / siddhe buddhe mutte pariNivvuDe aMtakaDe savvadukkhappahINe tti vattavvaM siyA seva mate ! seva mate // bhAvArtha :prazna- he bhagavan ! cAragativALA saMsArane prApta nahIM karanAra nigraMthane kayA nAme oLakhI zakAya ? uttara- he gautama ! pUrvokta svarUpavALA nigraMthane 'siddha', 'buddha', 'mukta', 'pAragata' [saMsArane pAra pAmelA], 'paraMparAgata' [anukrame saMsArane pAra pAmelA] kahI zakAya che. tene siddha, buddha, mukta, parinivRtta, antakRta ane sarvaduHkha prahINa (rahita)kahI zakAya che. he bhagavan ! A bhAva A ja prakAre che, he bhagavan ! A bhAva A ja prakAre che. vivecana : prastuta sUtramAM muktine mATe anivArya sAdhanAno ane lakSaNono ullekha karyo che, temAM aNagAra mATe maDAI vizeSaNano prayoga che. mahArUM :- A vizeSaNanA aneka artha thAya che- (1) mRtabhojI, acittabhojI, prAsukabhojI (2) mRtayAcI = acitta padArthanI yAcanA karanAra (3) mRta + APage #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2: uddezaka-1 _ [ 243 ] bhavabhramaNanA kAraNarUpa karmono nirodha na thAya, nAza na thAya, tyAM sudhI tenI mukti thatI nathI. te garama Adi padonA artha A pramANe chehine :- jeNe potAnA AgAmI janmano virodha karyo che, je carama bhavane prApta thayA che. birabalavaMje :- jeNe saMsAranA prapaMcane-vistArane rokI dIdho che te. ahIM saMsAre - jeno caturgatibhramaNarUpa saMsAra kSINa thayo che te. pahaja saMsAra ve nDe - jenuM saMsAra vedanIya karma kSINa thayuM che te. vocchivo saMsAra:- jeno caturgatika saMsAra vyavacchinna thaI gayo che te. rUtthalya :- A arthane-arthAt aneka vAra tiryacamanuSya, deva ane narakagati samApannarUpa bhAvane. ttharaM pAThAntara paNa prApta thAya che. teno artha che manuSyatva Adi. sjadaka parivAjaka zrAvastI nagarImAM gardabhAla parivrAjakanA ziSya skaMdaka parivrAjaka hatA. je veda-vedAMtamAM pAraMgata hatA. tyAM prabhu mahAvIranA zrAvaka piMgala nigraMtha rahetA hatA. piMgala nigraMthe skaMdakane AkSepapUrvaka pAMca prazno pUchyA. loka sAtta che ke anaMta? te ja rIte jIva, siddhi ane siddha sAnta che ke anaMta? kayA maraNathI maratA jIva saMsAra vadhAre che ane ghaTADe che? skaMdaka tenA uttara ApI zakyA nahIM. praznanA samAdhAnanA lakSe parivrAjakanA veSamAM ja te prabhu pAse javA nIkaLyA. gautame paNa prabhu pAsethI tenuM bhAvi jANI lIdhuM. jyAre aMdaka padhAryA tyAre te bhaviSyamAM prabhunA ziSya banavAnA che te saMbaMdhe gautame tenuM bhavya svAgata karyuM. prabhunA jJAnAtizayane pragaTa karavA aMdaranA pUchyA vinA ja tenA AgamananuM kAraNa jaNAvyuM. skaMdake prabhunI sarvajJatAne jANI, prabhu pAse samAdhAna pAmI, tyAM ja prabhu pAse dIkSita thayA. tyAra pachI 11 aMganuM adhyayana, 12 bhikSanI pratimA ane guNaratna saMvatsara tapanI ArAdhanA karI, 12 varSanI saMyama paryAyanuM pAlana karI ane vipulagiri parvata para jaIne, eka mAsano pAdapopagamana saMthAro karyo. kAladharma pAmI bAramA devaloke utpanna thayA. tyAMthI mahAvideha kSetramAMthI siddha thaze. piMgala nirgatha ane skaMdaka parivrAjaka :|16 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre rAyagihAo NayarAo guNasilAo ceiyAo paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA bahiyA jaNavayavihAraM viharai / bhAvArtha :- kAle, te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmI rAjagRha nagaranA guNazIla udyAnamAMthI nIkaLyA ane bahAranA janapadomAM vihAra karavA lAgyA. |17 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM kayaMgalA NAmaM NayarI hotthA, vaNNao / Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244] zrI bhagavatI sUtra-1 tIse NaM kayaMgalAe NayarIe bahiyA uttarapuratthime disibhAe chattapalAsae NAma ceie hotthA, vaNNao / tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre uppaNNaNANadasaNadhare jAva samosaraNa parisA Niggacchai / bhAvArtha :- kAle te samaye kataMgalA nAmanI nagarI hatI. te kRtaMgalA nagarInI bahAra uttara pUrva dizA bhAga[IzAnakoNa mAM chatrapalAzaka nAmanuM caitya hatuM. nagarI ane udyAnanuM varNana aupapAtika sUtrAnusAra jANavuM. tyAM koI eka samaye utpanna kevalajJAna-kevaladarzananA dhAraka zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI padhAryA. bhagavAnanuM samavasaraNa thayuM. pariSada dharmopadeza sAMbhaLavA nIkaLI. | 18 tIse NaM kayaMgalAe NayarIe adUrasAmaMte sAvatthI NAmaM NayarI hotthaa| vaNNao / tattha NaM sAvatthIe NayarIe gaddabhAlassa aMtevAsI khadae NAma kaccAyaNasagotte parivvAyage parivasai / riuvveda-jajuvveda- sAmaveda ahavvaNaveda itihAsa-paMcamANaM. NighaMTachadrANaH cauNhaM vedANaM saMgovaMgANaM sarahassANaM, sArae vArae dhArae pArae saDaMgavI sadvitaMtavisArae saMkhANe sikkhAkappe vAgaraNe chaMde Nirutte joisAmayaNe; aNNesu ya bahUsu baMbhaNaesu parivvAyaesu ya Nayesu supariNiTThie yAvi hotthA / zabdArtha :- kvAyAsone = kAtyAyana gotrI, sarahassA = rahasya sahita, saDavI = cha aMganA jJAtA, saMhAe = gaNitazAstramAM. bhAvArtha :- te kRtaMgalA nagarInI samIpe zrAvastI nagarI hatI. tenuM varNana aupapAtika sUtrAnusAra jANavuM. te zrAvastI nagarImAM gardabhAla nAmanA parivrAjakanA ziSya kAtyAyanagotrIya skaMdana nAmanA parivrAjaka-tApasa rahetA hatA. te sveda, yajurveda, sAmaveda ane atharvaveda A cAra veda, pAMcamAM ItihAsanuM purANa, chaThThA nighaMTu nAmanA kozanA tathA sAMgopAMga vedonA rahasyanA sAraka-smAraka-smaraNa karAvanAra- bhUlelA pAThane yAda karAvanAra-pAThaka, vAraka-azuddha uccAraNa karanArane rokanAra, dhArakabhaNelA vedAdine nahi bhUlanAra-dhAraNa karanAra, pAraka-vedAdi zAstronA pAragAmI, vedanA cha aMgozikSA, kalpa, vyAkaraNa, nirukta, chaMdazAstra ane jyotiSazAstranA vettA hatA. te SaSThitaMtra-sAMkhya zAstramAM vizArada hatA. te gaNitazAstra, zikSAkalpa-AcArazAstra, vyAkaraNa zAstra, chaMdazAstra, nirukta-vyutpatti zAstra ane jyotiSa zAstra, A sarva zAstromAM tathA anya aneka brAhmaNa ane parivrAjaka saMbaMdhI nIti ane darzanazAstromAM paNa atyaMta niSNAta hatA. | 19 tattha NaM sAvatthIe NayarIe piMgalae NAmaM NiyaMThe vesAliyasAvae parivasae / tae NaM se piMgalae NAmaM NiyaMThe vesAliyasAvae aNNayA kayAI jeNeva khaMdae Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2: uddezaka-1 _ [ 245 ] kaccAyaNasagotte teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA khaMdagaM kaccAyaNasagottaM iNamakkhevaM pucche- mAgahA ! kiM saaMte loe, aNate loe ? saaMte jIve, aNaMte jIve? saaMtA siddhi, aNaMtA siddhI? saaMte siddhe aNate siddhe ? keNa vA maraNeNaM maramANe jIve vaDDai vA, hAyai vA? etAvatAva AyakkhAhi / vuccamANe evN| zabdArtha - AyaRvAdi = kaho, rUkhamarave = AkSepapUrvaka, parivala = nivAsa karatA hatA. bhAvArtha :- zrAvastI nagarImAM vaizAlika zrAvaka- bhigavAna mahAvIranAM vacanone sAMbhaLavAmAM rasika] piMgala nAmanAnigraMtha rahetA hatA. ekadA te vaizAlika zrAvakapiMgalanigraMtha, jyAM kAtyAyanagotrIya skaMdaka parivrAjaka hatA, tyAM tenI pAse AvyA ane AkSepapUrvaka- kAtyAyanagotrIya skaMdakane pUchyuM- he mAgadha ! [magadha dezamAM janmelA] (1) loka sAnta-aMta sahita che ke anaMta-aMta rahita che? (2) jIva sAtta che ke anaMta che? (3) siddhi sAMta che ke anaMta che? (4) siddha sAnta che ke anaMta che? (5) kayA maraNathI marato jIva saMsArane vadhAre che? ane kayA maraNathI marato jIva saMsArane ghaTADe che? A praznonA to uttara Apo. tenA uttara prApta thayA pachI anya prazna pUchazuM. 20 tae NaM se khaMdae kaccAyaNasagotte piMgalaeNaM NiyaMTheNaM vesAliyasAvaeNaM iNamakkhevaM pucchie samANe saMkie, kaMkhie, vitigicchie, bhedasamAvaNNe, kalusasamAvaNNe No saMcAei piMgalayassa NiyaMThassa, vesAliyasAvayassa kiMci vi pamokkhamakkhAiDaM, tusiNIe saMciTThai / bhAvArtha :- A rIte te kAtyAyanagotrIya skaMdaka parivrAjakane vaizAlika zrAvaka piMgala nigraMthe AkSepapUrvaka pUrvokta prazna pUchyA, tyAre skaMdaka parivrAjaka zaMkAgrasta thayA. [A praznonA uttara A pramANe ja haze ke anya haze tema zaMkita thayA.] [A praznonA uttara kevI rIte ApuM?] mane A praznonA uttara kevI rIte AvaDaze? A prakAranI kakSA utpanna thaI. tenA manamAM vicikitsA utpanna thaI ke huM je uttara ApIza tenAthI praznakartAne saMtoSa thaze ke nahi? tenI buddhimAM bheda utpanna thayo ke huM zuM karuM? tenA manamAM kAluSya-(kSobha) utpanna thayo ke huM A viSayamAM kAMI ja jANato nathI. tethI te tApasa, vaizAlika zrAvaka piMgalanigraMthanA praznono kaMI paNa uttara ApI zakyA nahIM ane mauna rahA. 21 tae NaM se piMgalAe NiyaMThe vesAliyasAvae, khaMdayaM kaccAyaNasagottaM doccaM pi taccaM pi iNamakkhevaM pucche- mAgahA ! kiM saaMte loe jAva keNa vA maraNeNaM maramANe jIve vaDDai vA, hAyai vA ? etAvaM tAva AikkhAhi / vuccamANe evaM / bhAvArtha :- tatpazcAtu te vaizAlika zrAvaka piMgala nigraMthe, kAtyAyanagotrIya skaMdaka parivrAjakane be vAra, traNa vAra te ja prazno AkSepapUrvaka pUchyA, he mAgadha ! loka sAtta che ke anaMta? kevA prakAranA Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 | zrI bhagavatI sUtra-1 maraNathI marato jIva saMsAra vadhAre che ane ghaTADe che? vagere praznonA uttara Apo pachI bIjA prazna pUchazuM. | 22 tae NaM se khadae kaccAyaNasagotte piMgalaeNaM NiyaMTheNaM vesAlIsA- vaeNaM docca pi taccaM pi iNamakkhevaM pucchie samANe saMkie kaMkhie vitigicchie bhedasamAvaNNe kalusamAvaNNe No saMcAei piMgalassa NiyaMThassa vesAliyasAvayassa kiMci vi pamokkhamakkhAiuM, tusiNIe saMciTThai / bhAvArtha :- jyAre vaizAlika zrAvaka piMgala nigraMthe, kAtyAyanagotrIya aMdaka parivrAjakane be-traNa vAra te ja prazno pUchyA, tyAre te punaH pUrvavat zaMkita, kAMkSita, vicikitsAgrasta, bhedasamApanna, tathA kAluSya zokIne prApta thayA. paraMtu vaizAlika zrAvaka piMgala nigraMthanA praznonA kAMI paNa uttara na ApI zakyA ane mauna rahyA. vivecana : prastuta sUtromAM mukhyatayA skaMdaka saMnyAsIno paricaya ane vaizAlika zrAvaka piMgala nigraMthe. sjadaka parivrAjakane pUchelA pAMca prazno ane te praznonA uttara na ApI zakavAthI skaMdaka parivrAjakanI thayelI mAnasika sthitinuM citraNa che. A viSayanA pratipAdananI pArzvabhUmimAM nagarInuM, prabhunA samosaraNanuM, dharmadezanAnuM temaja sjadaka parivrAjakanuM varNana karyuM che. sjadaka parivrAjaka paricaya - skaMdaka cAra veda, ItihAsa ane nighaMTukoSanA temaja vedanA cha aMga-zikSA, kalpa, vyAkaraNa, nirukta, chaMdazAstra ane jyotiSazAstranA jJAtA hatA. cha aMganA graMthone samajAvavA mATe je vistRta graMtho che tene vedanA upAMga kahe che. skaMda, vedanA aMga ane upAMga temaja SaSThItaMtra kApilIya zAstrathI suparicita hatA. vedanA cha aMganA artha A pramANe che- (1) zikSA- akSaronA svarUpa samajAvatAM zAstrane zikSA kahe che. (2) kalpa- parivrAjakonA AcArane spaSTa karatA zAstrane kalpa kahe che. (3) vyAkaraNa- zabdazAstrane vyAkaraNa kahe che. (4) chaMda- kavitAnA svarUpa samajAvatAM piMgala Adi graMthone chaMda kahe che. (5) nirukta- zabdanI vyutpatti samajAvatAM zAstrane nirukta kahe che. () jyotiSa- graha AdinI asara temaja nimitta batAvatAM zAstrane jyotiSa kahe che. skaMdaka parivrAjaka uparokta sarvamAM tathA brAhmaNa ane parivrAjaka saMbaMdhI darzanazAstramAM nipuNa Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zata:-2: 6deza -1 | 247 / DatA. piMgala nirgaza :- piMgala nAmanA nigraMtha mATe ahIM be vizeSaNano prayoga thayo che vaizAlika ane zrAvaka. Agama sAhityamAM nigraMtha zabda muni mATe ane zrAvaka zabda gRhasthane mATe vaparAya che. ahIM eka ja vyakti mATe eka sAthe baMne vizeSaNono prayoga zaMkA upasthita kare che. vRttikAre vaizAlika zrAvakano artha A pramANe karyo che, vizAlA = mahAvIranA mAtA vizAlA nagarImAM janmela hovAthI trizalAnuM bIjuM nAma vizAlA hatuM.vizAlAnA putra te vaizAlika arthAt mahAvIra svAmI ane zrAvaka = zravaNanA Icchuka. A rIte mahAvIranA vacana sAMbhaLanArane vaizAlika zrAvaka kahe che. tethI mahAvIranA vacana sAMbhaLanAra piMgala nAmanA nigraMtha zrAvaka rahetA hatA. ahIM mULapAThamAM "piMgala" zabdane nAma rUpe darzAvyo che ane nigraMtha zanno gotra 35prayogathayoDoyatemasamAyacha.bhapiMgalae NAma NiyaMThe vesAliya sAvae parivasai-piMga namana nitha (gotra)mAvAna mhaaviirn| zrI 2DetA tA. sahI parivarapha kriyAno prayoga che. tethI spaSTa thaI jAya che ke piMgala zrAvaka hatA. kAraNa ke zramaNa mATe parivasaiyAno prayogathato nathI. paraMta viharai prayoga thAya che. piMgalanigraMthe pUchelA pAMca prazno- loka sAnta ke anaMta vagereno bhAvArtha sUtrapAThathI sugamya che. te pAMce prazno darzanazAstramAM carcita prazno hovAthI mahatvanA che. skaMdaka parivrAjaka tenA uttara ApI zakyA nahIM tethI teo mauna rahyA. kuMdaka parivrAjakanuM prabhu samIpe gamana :23 tae NaM sAvatthIe NayarIe siMghADaga jAva pahesu mahayA jaNasadde i vA, jaNavUhe i vA, jAva parisA Niggacchai / tae NaM tassa khaMdayassa kaccAyaNasagottassa bahujaNassa aMtie eyamahU~ soccA Nisamma imeyArUve ajjhathie citie patthie maNogae saMkappe samuppajjitthA- evaM khalu samaNe bhagavaM mahAvIre kayaMgalAe NayarIe bahiyA chattapalAsae ceie saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharai / taM gacchAmi NaM samaNaM bhagavaM mahAvIraM vadAmi NamaMsAmi / seyaM khalu me samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdittA NamaMsittA sakkArittA sammANittA kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM pajjuvAsittA, imAiM ca NaM e yArUvAiM aTThAI heUiM pasiNAI kAraNAI vAgaraNAiM pucchittae tti kaTu evaM saMpehei, saMpehittA jeNeva parivvAyagAvasahe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA tidaMDa ca kuMDiyaM ca kaMcaNiyaM ca karoDiyaM ca bhisiyaM ca kesariyaM ca chaNNAlayaM ca aMkusayaM ca pavittayaM ca gaNettiyaM ca chattayaM ca uvAhaNAo ya pAuyAo ya dhAurattAo ya geNhai, geNhittA parivvAyAvasahAo paDiNikkhamai, Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 | zrI bhagavatI sUtra-1 paDiNikkhamittA tidaMDakuMDiya- kaMcaNiyakaroDiya-bhisiyakesariyachaNNAlaya aMkusaya-pavittaya-gaNettiya- hatthagae, chattovAhaNasaMjutte, dhAurattavatthaparihie sAvatthIe NayarIe majjhamajjheNaM Niggacchai, NiggacchittA jeNeva kayaMgalA NayarI, jeNeva chattapalAsae ceie, jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre, teNeva pahArettha gamaNAe / bhAvArtha :- prazna- te kAle, te samaye zrAvastI nagarImAM jyAM traNa mArga, cAra mArga ane aneka mArga maLatA hatA, tyAM tathA mahApathomAM mahAna kolAhalanI sAthe janatAnI bhAre bhIDa yUhakAre cAlI rahI hatI, loko A prakAre vAto karI rahyA hatA ke zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI kRdaMgalA nagarInI bahAra chatrapalAzaka nAmanA udyAnamAM padhAryA che vagere. pariSada bhagavAna mahAvIrane vaMdana karavA mATe nIkaLI. te samaye aneka lokonA mukhethI bhagavAna mahAvIranA padArpaNanI vAta sAMbhaLIne ane tene avadhAraNa karIne, te kAtyAyanagotrIya adaka tApasanA manamAM A prakArano adhyavasAya, ciMtana, abhilASA ane saMkalpa utpanna thayo ke zramaNa bhagavAna mahAvIra kRtaMgalA nagarInI bahAra chatrapalAzaka nAmanA udhAnamAM tapa-saMyamathI potAnA AtmAne bhAvita karatAM vicare che, birAjamAna che, to huM tenI pAse jAuM, tene vaMdana namaskAra karuM. mArA mATe te ja zreyaskara che ke zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdananamaskAra karIne, temano satkAra-sanmAna karIne, kalyANarUpa, maMgalarUpa, devarUpa ane jJAnarUpa bhagavAna mahAvIra svAmInI paryApAsanA karuM ane temane A prakAranA artho, hetuo, prazno, kAraNo ane vyAkaraNo [vyAkhyAo] Adi puchuM. A pramANe vicAra karyo, A prakAre vicAra karIne te skaMdaka parivrAjaka, jyAM parivrAjakono maTha hato, tyAM AvyA. tyAM AvIne tridaMDa, kamaMDaLa, rUdrAkSanI mALA [kAMcanikA], karoTikA [eka prakAranuM mATInuM vAsaNa), Asana, kesarikA [vAsaNa sApha karavAnuM kapaDuM, channAlaya-SaTanAlaka trikASThikA, aMkuzaka-vRkSo parathI pAMdaDAne bhegA karavA mATenuM aMkuzanA AkAranuM sAdhana, aMgUThI ane gaNetrikA (kAMDAmAM paheravAnuM upakaraNa), chatra, pagarakhAM-pAdukAo, airika vagere dhAtuo vaDe raMgelA vastro Adi grahaNa karyA. A tApasanA upakaraNone laIne parivrAjakonA maThamAMthI nIkaLyA; nIkaLIne tridaMDa, kaMDI, rUdrAkSanI mALA, karoTikA, bhUzikA-Asana vizeSa, kezarikA, tridaMDI, aMkuza, aMgUThI ane gaNetrikA vagere sarva upakaraNo laIne, chatra ane pAdukAthI yukta thaIne tathA gerU-bhagavA raMganA vastra paherIne zrAvastI nagarInI madhyamAMthI nIkaLyA, nIkaLIne jyAM kRtaMgalA nagarI, jyAM chatrapalAzaka caitya ane jyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI hatA te tarapha prasthAna karyuM. vivecana : prastuta sUtramAM zaMkAgrasta skaMdaka parivrAjake prabhu mahAvIranA padArpaNane sAMbhaLyuM, tyAra pachI tenA aMtaramAM kevA bhAvo jAgRta thayA ane te bhAvone kevI rIte kriyAtmaka rUpa ApyuM te viSayanuM pratipAdana che. prabhu mahAvIranuM Agamana sAMbhaLIne skaMdaka parivrAjakanI je mAnasika sthiti thaI tene pragaTa Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2: uddezaka-1 _ 249 ] karavA zAstrakAre asthira, ciMtA, sthig, mogara saMkhe A zabdono prayoga karyo che. asthi = AdhyAtmika, ciMtita smRtyAtmaka, patyi = abhilASAtmaka, moNa = manamAM vidyamAna, vacanathI aprakAzita, saMkhe = saMkalpa, AdhyAtmika bhAvathI saMkalpa sudhIno A eka vAkya gucchaka che. temAM saMkalpanI kriyA nirdiSTa che. skaMda parivrAjake janasamUha pAsethI prabhunA padArpaNane sAMbhaLyuM, tyAre tenA manamAM eka AMtarika spaMdana thayuM, teNe smRtinuM rUpa lIdhuM, smRtie IcchAne jAgRta karI, IcchA mananA stara para pragaTa thaI gaI ane aMte saMkalpa abhivyakta thayo. skaMdakane prabhu prati bhakti saha vizvAsa utpanna thayo ke mArI jijJAsAnI tRpti prabhu mahAvIra samIpe thaze. tethI teNe prabhu samIpe javAno saMkalpa karyo. te saMkalpane kriyAtmaka banAvavA parivrAjakanA maThamAM jaIne potAnA upakaraNone sAthe laIne prabhunI tarapha prasthAna karyuM. zramaNo ke parivrAjako potAnA sthAnamAM game te rIte rahetA hoya paraMtu jyAre sthAnanI bahAra jAya che, tyAre lokamAM pratItI karAvavA, potAnI vezabhUSAnI maryAdA anusAra sarva upakaraNo sAthe laIne, vyavasthita rIte ja jAya che. jaina zramaNonI paNa A prakAranI ja samAcArI hoya che. tethI ja skaMdaka saMnyAsI sarva upakaraNo sAthe laIne prabhu pAse gayA che. kuMdaka parivrAjakanA AgamananuM kathana :| 24 goyamA ! iti samaNe bhagavaM mahAvIre bhagavaM goyama evaM vayAsIdacchisi NaM goyamA ! puvvasaMgaiyaM / kaMNaM bhaMte ? khaMdayaM NAma / se kAhe vA, kahaM vA, kevaccireNa vA ? evaM khalu goyamA ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM sAvatthI NAmaM NayarI hotthA, vaNNao / tattha NaM sAvatthIe NayarIe gaddabhAlassa aMtevAsI khadae NAmaM kaccAyaNasagotte parivvAyae parivasai / taM ceva jAva jeNeva mamaM aMtie, teNeva pahArettha gamaNAe / se adUrAgate bahusaMpate addhANapaDivaNNe aMtarA pahe vaTTai / ajjeva NaM dacchisi goyamA ! bhaMte ! tti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai, NamaMsai, vaMdittA, NamaMsittA evaM vayAsI- pahU NaM bhaMte ! khaMdae kaccAyaNasagotte devANuppiyANaM aMtie muMDe bhavittA NaM, AgarAo aNagAriyaM pavvaittae ? haMtA, pabhu / bhAvArtha :- he gautama ! A pramANe zramaNa bhagavAna mahAvIre potAnA jyeSTha ziSya zrI IndrabhUti aNagArane saMbodhita karIne kahyuM, he gautama ! Aje tuM tArA pUrvanA sAthIne joIza. gautama- he bhagavana! Aje kone joIza? Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 250 | zrI bhagavatI sUtra-1 bhagavAna - he gautama! tuM skaMda nAmanA tApasane joIza. gautama- bhagavan! huM tene kayAre, kaI rIte ane keTalA samaya pachI joIza? bhagavAna- he gautama! te kAle, te samaye zrAvastI nAmanI nagarI hatI. jenu varNana pUrvavat jANI levuM joIe. te zrAvastI nagarImAM gardabhAla nAmanA parivrAjakanA ziSya kAtyAyana gotrIya skaMda nAmanA parivrAjaka rahetA hatA. te saMbaMdhita saMpUrNa vRtAnta pUrvavatu jANavo. te skaMdaka parivrAjake jyAM huM chuM, tyAM mArI pAse AvavAno saMkalpa karyo che. te tenA sthAnethI prasthAna karIne mArI pAse AvI rahyA che. vartamAne te mArgamAM cAlI rahyA che. te madhyanA mArgamAM che. he gautama! tuM Aje ja tene joIza.' punaH he bhagavana! A pramANe bhagavAna gautame zramaNa bhagavAna mahAvIrane saMbodhana karIne, vaMdana-namaskAra karIne A pramANe pUchyuM- he bhagavan! zuM te kAtyAyana gotrIya skaMdaka parivrAjaka Apa devAnupriya pAse muMDita thaI, AgAra--gharane choDIne aNagAra dharmamAM pravrajita thavAmAM samartha che? arthAt pravrajita thaze? hA, gautama! te mArI pAse aNagAra dharmamAM pravrajita thavAmAM samartha che arthAt pravrajita thaze. 25 jAvaM ya NaM samaNe bhagavaM mahAvIre bhagavao goyamassa eyamaTuM parikahei, tAvaM ca NaM se khadae kaccAyaNasagotte taM desaM havvaM Agae / bhAvArtha :- jyAre zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI, bhagavAna gautama svAmIne pUrvokta vAta kahI rahyA hatA, tyAM ja te kAtyAyana gotrIya skaMdaka parivrAjaka te sthAnamAM bhagavAna mahAvIranI pAse zIdhra AvI pahoMcyA. gautamasvAmI dvArA skaMdakanuM svAgata :| 26 tae NaM bhagavaM goyame khaMdayaM kaccAyaNasagotaM adUrAgayaM jANittA khippAmeva abbhuTTei, abbhuTTittA khippAmeva paccuvagacchai, jeNeva khaMdae kaccAyaNasagotte teNeva uvAgacchai, uvAgacchitA khaMdayaM kaccAyaNasagottaM evaM vayAsI- (aho Na) he khaMdayA! sAgayaM khaMdayA ! susAgayaM khaMdayA! aNurAgayaM khaMdayA ! sAgayamaNurAgayaM khNdyaa| se NUNaM tumaM khaMdayA ! sAvatthIe NayarIe piMgalaeNaM NiyaMTheNaM vesAliyasAvaeNaM iNamakkheNa pucchie- mAgahA ! kiM saaMte loe, aNaMte loe ? taM ceva jeNeva ihaM, teNeva havvamAgae, se NUNaM cAMlyA ! gadde samad ? haMtA, Oi | tae NaM se khaMdae kaccAyaNasagotte bhagavaM goyama evaM vayAsI- se kesa Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2: uddezaka-1 _ [ 251 ] NaM goyamA ! tahArUve NANI vA, tavassI vA ? jeNaM tava esa aDhe mama tAva rahassakaDe havvaM akkhAe, jao NaM tumaM jANAsi ? tae NaM se bhagavaM goyame khaMdayaM kaccAyaNasagottaM evaM vayAsI- evaM khalu khaMdayA ! mama dhammAyarie dhammovaesae samaNe bhagavaM mahAvIre uppaNNaNANadasaNadhare, arahA jiNe kevalI tIya-paDuppaNNa-maNAgaya-viyANae savvaNNU savvadarisI jeNa mama esa aDhe tava tAva rahassakaDe havvamakkhAe, jao NaM ahaM jANAmi khaMdayA! tae NaM se khaMdae kaccAyaNasagotte bhagavaM goyamaM evaM vayAsI- gacchAmo NaM goyamA ! tava dhammAyariyaM dhammovaesayaM samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdAmo, NamaMsAmo jAva pajjuvAsAmo / ahAsuhaM devANuppiyA ! mA paDibaMdhaM / taeNaM se bhagavaM goyame khadaeNaM kaccAyaNasagotteNa saddhiM jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva pahArettha gamaNAe / bhAvArtha :- tatpazcAt bhagavAna gautama kAtyAyana gotrIya skaMdaka parivrAjakane najIka AvelA jANIne, zIdhra potAnA Asana parathI UThyA, UThIne tenI sAme gayA ane jyAM kAtyAyana gotrIya aMdaka parivrAjaka hatA, tyAM AvyA. skardakanI samIpe AvIne, teNe A pramANe kahyuM, 'he skaMdaka! ApanuM svAgata che, skaMda ! ApanuM susvAgata che, skaMda ! ApanuM Agamana anurUpa yathocita samaye thayuM che. he skaMdaka! padhAro, Apa bhale padhAro. A rIte gautamasvAmIe skaMdakanuM sanmAna karyuM tyAra pachI gautama svAmIe skaMdakane kahyuM, "sjadaka ! zrAvastI nagarImAM vaizAlika zrAvaka piMgala nirgathe Apane A pramANe AkSepa pUrvaka pUchyuM hatuM ke, he mAgadha! loka sAnta che ke anaMta? ItyAdi pUrvavat saMpUrNa kathana karavuM. pAMca prazno pUchyAM hatA. jenA uttara tame na ApI zakyA. tamArA manamAM zaMkA, kAMkSA Adi utpanna thaI. tenA praznothI nirUttara thaIne, tenA uttara pUchavA mATe ahIM bhagavAnanI samIpe AvyA cho. he jIMdaka! kaho, A vAta satya che? skaMdake kahyuM, 'hA, gautama ! A vAta satya che. tapazcAt kAtyAyana gotrIya skaMdaka parivrAjaka bhagavAna gautamane A pramANe pUchyuM, "he gautama! [mane kaho ke] koNa evA jJAnI ane tapasvI puruSa che ke jeNe mArA mananI gupta vAta Apane kahI dIdhI. jethI Apa mArA mananI gupta vAtane jANI gayA? tyAre bhagavAna gautame kAtyAyana gotrIya skaMdaka parivrAjakane A pramANe kahyuM, he skaMdaka! mArA dharmaguru, dharmopadezaka, zramaNa bhagavAna mahAvIra, utpanna jJAna-darzananA dhAraka, ahaMtu che, jina che, kevaLI che, bhUta, bhaviSya ane vartamAnakAlanA jJAtA che, sarvajJa-sarvadarzI che, teoe tamArA manamAM rahelI gupta vAta mane kahI dIdhI che, he skaMdaka! jethI huM tamArA mananI gupta vAtane jANuM chuM. tatpazcAtu kAtyAyana gotrIya skaMdaka parivrAjake bhagavAna gautamane A pramANe kahyuM, "he gautama! Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra5ra | zrI bhagavatI sUtra-1 [cAlo ApaNe ApanA dharmAcArya, dharmopadezaka zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInI samIpe jaIe, temane vaMdana-namaskAra karIe temaja temanI papAsanA karIe." gautamasvAmI- "he devAnupriya! jema sukha Upaje tema karo ! A zubhakAryamAM vilaMba na karo." tadanantara bhagavAna gautama svAmI, kAtyAyanagotrIya skaMdaka parivrAjakanI sAthe jyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI birAjamAna hatA, tyAM javA mATe cAlyA. vivecana : prastuta sUtromAM zAstrakAre prabhu mahAvIra dvArA gautama svAmIne apAyelA skaMdaka parivrAjakanA Agamanano, temaja skaMdakanA bhAvino saMketa karyo che. sjadaka parivrAjaka zrI gautamanA pUrva paricita che, temaja te kayA lakSe ahIM AvI rahyA che? ahIM AvyA pachI prabhunA samAgame tenAmAM kevA prakAranuM parivartana thaze? vagere sarva vRtAMta prabhue gautama svAmIne jaNAvyo. jyAre skaMdaka parivrAjaka padhAryA tyAre zrI gautame tenuM bhavya svAgata karyuM. prazna e thAya che ke jainamunio potAnA niyamAnusAra asaMyatinuM svAgata karI zakatA nathI. to gautame zA mATe svAgata karyuM? teno uttara e che ke skaMda, vartamAne asaMyati hatA tema chatAM prabhue jaNAvyuM hatuM ke te bhaviSyamAM saMyama svIkAra karaze. bhAvi nayanI apekSAe gautama svAmIe skaMda parivrAjakanuM svAgata karyuM athavA sjadaka parivrAjakanA AgamanathI ane prabhu sAthenA vArtAlApathI prabhunA jJAnAtizayanI mahattA pragaTa thaze, prabhu pratyenI zraddhA, bhakti ane bahumAnano bhAva jAgRta thaze, A vividha prakAranI vicAraNAthI gautama svAmIe skaMdakanuM svAgata karyuM hoya tema pratIta thAya che. zeSa kathana sUtrapAThathI spaSTa che. skaMdaka parivrAjakanuM prabhu mahAvIra samIpe gamana :| 27 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre viyaTTabhoI yAvi hotthA / tae NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa viyaTTabhoissa sarIrayaM orAlaM siMgAraM kallANaM sivaM dhaNNaM maMgallaM aNalaMkiya vibhUsiyaM lakkhaNavaMjaNa-guNovaveyaM sirIe aIva aIva uvasobhemANaM ciTThai / bhAvArtha :- kAle, te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra vyAvRttabhojI[pratidina AhAra karanArA] hatA. vyAvRttabhojI zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInuM zarIra udAra[pradhAna], zRMgArarUpa, atizayazobhA saMpanna, kalyANarUpa, dhanyarUpa, maMgalarUpa, alaMkAra vinA paNa suzobhita, uttama lakSaNo, vyaMjano ane guNothI yukta tathA zArIrika zobhAthI atyaMta zobhAyamAna hatuM. Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-2: uddezaka-1 253 | 28 tae NaM se khadae kaccAyaNasagotte samaNassa bhagavao mahAvIrassa viyadRbhoissa sarIrayaM orAlaM jAva aIva aIva uvasobhemANaM pAsai, pAsitA haTThatuTThacitamANadie Nadie pIimaNe paramasomaNasie harisavasa-visappamANahiyae jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIra tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei jAva pajjuvAsai / bhAvArtha :- tatpazcAtu vyAvRttabhojI zramaNa bhagavAna mahAvIranA udAra temaja zobhAthI atyaMta zobhAyamAna zarIrane joIne, kAtyAyana gotrIya skaMdaka parivrAjakane atyaMta harSa thayo, saMtoSa thayo ane tenuM citta AnaMdita thayuM. A rIte saMtuSTa, AnaMdita ane harSita thatAM, skaMdaka parivrAjaka jyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI hatA tyAM AvyA. tyAM jaIne zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne jamaNI taraphathI AraMbhIne traNa vAra pradakSiNA karI, vaMdana, namaskArAdi karIne paryApAsanA karavA lAgyA. vivecana : prastuta sUtramAM prabhunA zarIrane mATe sajaLa vana khovavece vizeSaNano prayoga che. zarIramAM je tala-masa Adi hoya tene vyaMjana kahevAya che athavA janmathI ja je svAbhAvika hoya tene 'lakSaNa' ane pAchaLathI je cihna thAya tene 'vyaMjana' kahevAya che ane saubhAgya Adi guNa' kahevAya che athavA lakSaNa ane vyaMjana rU5 guNathI je yukta hoya tene 'lakSaNavyaMjanaguNopapeta' kahevAya che. prabhunI zArIrika pratibhA joI aMdakane harSa ane saMtoSa thayo. niyamoE :- tenA traNa artha thAya che. (1) viramonI-acittabhojI (2) vyAvRttonavyaavRtte vyAvRtte sUrye bhuGatte ityevaMzIlo vyAvRttabhojI pratidina bhojI ityarthaH / bhigavatI, a. vRtti patrAMka 118] punaH punaH sUryanA AvavA para arthAt sUryodaya thavA para AhAra karanAra = pratidina AhAra karanAra. jyAre skaMdaka parivrAjake prabhune joyA tyAre prabhu nityabhojI hatA. arthAt koI tapasyA na hatI.](3) vyAvRttonI = vyAvRtta-nivRtta, aneSaNIya AhArathI nivRtta ane eSaNIya AhAranA bhoktA. prabhu mahAvIra dvArA skaMdakanA praznonuM samAdhAna : 29 khaMdayA ! tti samaNe bhagavaM mahAvIre khaMdayaM kaccAyaNasagottaM evaM vayAsIse NUNaM tuma khaMdayA ! sAvatthIe NayarIe piMgalaeNaM NiyaMTheNaM vesAliya- sAvae NaM iNamakkhevaM pucchie- mAgahA ! kiM saaMte loe, aNaMte loe ? evaM taM ceva Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 254 / zrI bhagavatI sUtra-1 | jAva jeNeva mamaM aMtie teNeva havvaM Agae / se NUNaM khaMdayA! ayamaDhe samaDhe ? haMtA, atthi / bhAvArtha :- tatpazcAtu he skaMdaka ! A pramANe saMbodhita karIne zramaNa bhagavAna mahAvIre kAtyAyana gotrIya skaMdaka parivrAjakane A pramANe kahyuM, he aMdaka! zrAvastI nagarImAM vaizAlika zrAvaka piMgalanigraMthe tamone A pramANe AkSepa pUrvaka pUchyuM hatuM ke, he mAgadha! loka sAtta che ke anaMta che? ItyAdi pAMca prazna pUchyA hatA, tame tenA uttara na ApI zakyA, ItyAdi varNana pUrvavatu jANavuM. te praznothI vyAkuLa thaIne te pAMca praznonA uttara jANavA mATe tame mArI pAse AvyA cho. he aMdana ! A vAta satya che ? skaMdake hyu-DA bhagavan ! mA vAta satya che. | 30 je vi ya te khaMdayA ! ayameyArUve ajjhathie ciMtie patthie maNogae saMkappe samuppajjitthA- kiM saste loe aNate loe? tassa vi ya NaM ayamaDheevaM khalu mae khaMdayA ! cauvvihe loe paNNatte, taM jahA- davvao khettao kAlao bhaavo| davvao NaM ege loe saaMte. khettao NaM loe asaMkhejjAo joyaNakoDAkoDIo AyAmavikkhaMbheNaM, asaMkhejjAo joyaNakoDAkoDIo parikkheveNaM paNNattA, atthi puNa se aMte / kAlao NaM loe Na kayAi Na AsI, Na kayAi Na bhavai, Na kayAi Na bhavissai, bhaviMsu ya bhavai ya bhavissai ya / dhuve Niyae sAsae akkhae avvae avaTThie Nicce, Natthi puNa se aMte / bhAvao NaM loe aNaMta vaNNapajjavA aNaMtA gaMdha rasa-phAsapajjavA, aNaMtA saMThANapajjavA, aNaMtA guruyalahuyapajjavA aNaMtA agaruyalahuyapajjavA, Natthi puNa se aMte / se taM khadayA ! davvAo loe saaMte, khettao loe saaMte, kAlao loe aNaMte, bhAvao loe aNaMte / bhAvArtha :- he skaMdaka ! tamArA manamAM je A prakAre adhyavasAya, ciMtana, abhilASA ane saMkalpa utpanna thayo hato ke loka sAtta che ke anaMta? teno artha[uttara A pramANe che. te skaMdaka! meM cAra prakArano loka kahyo che. te A pramANe che dravyaloka, kSetraloka, kAlaloka ane bhAvaloka. teyArebhAMthI (1) dravyathI- soche ane saMta sahita cha. (2) kSetrathI-kho asaMdhya sists30 yojanano lAMbo-pahoLo che. asaMkhya kroDAkoDI yojananI paridhivALo che. te aMta sahita che. (3) kAlathI-evo koI kAla nathI ke jemAM loka na hato, evo koI kAla che nahi ke jemAM loka na hoya ane evo koI kAla haze nahi ke jemAM loka haze nahi. loka sadAne mATe hato, sadAne mATe che ane sadAne mATe 23. yo dhruva,niyata, zAzvata, akSaya, avyaya, avasthita mane nitya cha, teno saMta nathI. (4) bhaavthiiloka anaMta varNaparyAya, gaMdhaparyAya, rasaparyAya ane sparzaparyAyarUpa che. te ja rIte anaMta saMsthAna paryAyarUpa, Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata:-2:6deza -1 | 255 / anaMta gurulaghuparyAyarUpa, anaMta agurulaghuparyAyarUpa che. tethI teno aMta nathI. he jIMdaka ! A rIte dravyaloka aMta sahita che, kSetraloka aMta sahita che. kAlaloka aMta rahita che ane bhAvaloka paNa aMta rahita che. tethI loka aMta sahita paNa che ane aMtarahita paNa che. |31 je vi ya te khaMdayA ! jAva kiM saaMte jIve, aNaMte jIve ? tassa vi ya NaM ayamaDhe- evaM khalu jAva davvao NaM ege jIve saaMte / khettao NaM jIve asaMkhejja paesie, asaMkhejjapaesogADhe, atthi puNa se aMte / kAlao NaM jIve Na kayAi Na AsI jAva Nicce, Natthi puNa se aMte / bhAvao NaM jIve aNaMtA NANapajjavA, aNaMtA daMsaNapajjavA, aNaMtA cArittapajjavA, aNaMtA agarulahuyapajjavA, Natthi puNa se aMte / se taM khaMdayA ! davvAo jIve saaMte, khettao jIve saaMte, kAlao jIve aNaMte, bhAvao jIve aNaMte / bhAvArtha - he jIMdaka! tamArA manamAM A saMkalpa UThyo hato ke, jIva sAtta che ke anaMta? teno paNa artha [spaSTIkaraNa] A pramANe che. (1) dravyathI- saMtasaDita che. (2) kSetrathI- masaMdhya pradezAtmache anemasaMdhya pradezomAM avagAhanA karI rahyo che. tethI te aMta sahita che. (3) kAlathI- evo koI kAla nathI jemAM (r)na to, nathI ane 2Deze nahI. tethI va nitya cha, saMta rahita cha. (4) bhAvathI- (r) anaMta jJAnaparyAyarUpa, anaMta darzana paryAyarUpa, anaMta cAritra paryAyarUpa, anaMta agurulaghuparyAyarUpa che. tethI teno aMta nathI. A rIte he aMdaka ! dravyathI ane kSetrathI jIva aMta sahita che, kAlathI ane bhAvathI jIva aMtarahita che. tethI te skaMdaka! jIva aMtasahita paNa che ane aMtarahita paNa che. |32 je vi ya te khaMdayA ! imeyArUve ciMtie jAva kiM saaMtA siddhi, aNaMtA siddhI ? tassa vi ya NaM ayamadve- evaM khalu mae khaMdayA ! cauvvihA siddhI paNNattA / taM jahA- davvao, khettao, kAlao, bhaavo| davvao NaM egA siddhI saaMtA / khettao NaM siddhI paNayAlIsaM joyaNasaya sahassAI AyAmavikkhaMbheNaM egA joyaNakoDI bAyAlIsaM ca joyaNasaya-sahassAiM tIsaM ca joyaNasahassAI doNNi ya auNApaNNa joyaNasae kiMci visesAhie parikkheveNaM, atthi puNa se aMte / kAlao NaM siddhI Na kayAi Na AsI jAva Nicce atthi puNa se aMte / bhAvao ya jahA loyassa tahA bhANiyavvA / se taM khaMdayA ! davvao siddhI Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 ] zrI bhagavatI sUtra-1 | saaMtA, khettao siddhI saaMtA, kAlao siddhI aNaMtA, bhAvao siddhI aNaMtA / bhAvArtha :- he skaMdaka ! tamArA manamAM A prakAre vikalpa UThyo hato ke siddhi siddha zilA] sAMta che ke anaMta che? teno paNa artha [samAdhAna A pramANe che- he skaMdaka! meM cAra prakAranI siddhi kahI che, te A pramANe che- dravyasiddhi, kSetrasiddhi, kAlasiddhi ane bhAvasiddhi. (1) dravyathI- siddhi eka che ane aMta sahita che. (2) kSetrathI- siddhi 45 lAkha yojananI lAMbI pahoLI che tathA 1,42,30,249[eka karoDa, betALIsa lAkha, trIsa hajAra, basso ogaNapacAsa]. yojanathI kaMIka adhika tenI paridhi che. tethI te aMta sahita che. (3) kAlathI- evo kAla nathI ke jemAM siddhi na hatI. evo koI kAla nathI ke jemAM siddhi nathI, evo koI kAla haze nahi ke jemAM siddhi haze nahi, tethI te nitya ane aMtarahita che. (4) bhAvathI- jema bhAvalokanA saMbaMdhamAM kahyuM hatuM, te ja rIte bhAvathI siddhi aMtarahita che arthAt te anaMta varNa, gaMdha, rasa, sparza, gurulaghu, agurulaghu paryAyarUpa che tathA aMtarahita A rIte he skaMdaka! dravyasiddhi ane kSetrasiddhi aMtasahita che tathA kAlasiddhi ane bhAvasiddhi aMta rahita che. he skadaka! tethI siddhi aMta sahita paNa che ane aMta rahita paNa che. 33 je vi ya te khaMdayA ! jAva kiM saaMte siddha, aNaMte siddhe? taM ceva jAva davvao NaM ege siddhe saaMte / khettao NaM siddhe asaMkhejjapaesie, asaMkhejjapaesogADhe atthi puNa se aMte / kAlao NaM siddhe sAdie apajjavasie, Natthi puNa se aMte / bhAvao NaM siddhe aNaMtA NANapajjavA, aNaMtA dasaNapajjavA, aNaMtA aguruyalahuyapajjavA, Natthi puNa se ate / se taM khaMdayA ! davvao NaM siddhe saaMte, khettao NaM siddhe saaMte, kAlao NaM siddhe aNate, bhAvao Na siddhe aNate / bhAvArtha :- he &daka ! pachI tamArA manamAM A vikalpa utpanna thayo hato ke siddha aMtasahita che ke aMtarahita? teno artha samAdhAna paNa A pramANe che- (1) dravyathI- eka siddha aMtasahita che. (2) kSetrathI- siddha asaMkhyapradezAtmaka tathA asaMkhya AkAzapradezane avagAhIne rahelA che. tethI aMta sahita che. (3) kAlathI- [koI paNa eka) siddha Adi sahita ane aMta rahita che. (4) bhAvathI- siddha anaMta jJAna paryAyarUpa, anaMta darzana paryAyarUpa ane anaMta agurulaghu paryAyarUpa che. tethI aMtarahita che. A rIte he skaMdaka! dravyathI ane kSetrathI siddha aMtasahita che. kAlathI ane bhAvathI siddha aMtarahita che. tethI siddha aMta sahita paNa che ane aMtarahita paNa che. |34 je vi ya te khaMdayA ! imeyArUve ajjhathie ciMtie jAva samuppajjitthA Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2: uddezaka-1 _ [ 257 ] keNa vA maraNeNaM maramANe jIve vaDDai vA hAyai vA ? tassa vi ya NaM ayamaDhe evaM khalu khaMdayA ! mae duvihe maraNe paNNatte, taM jahA- bAlamaraNe ya paMDiyamaraNe ya T bhAvArtha :- he aMdana ! tamArA manamAM A prakArano adhyavasAya, ciMtana, saMkalpa utpanna thayo hato ke kayA maraNathI maratA, jIva saMsArane vadhAre che ane kayA maraNathI maratA, jIva saMsArane ghaTADe che? teno paNa artha-uttara A pramANe che. he skaMdaka! meM be prakAranA maraNa kahyAM che, te A pramANe- bAlamaraNa ane paMDitamaraNa. | 35 se kiM taM bAlamaraNe ? bAlamaraNe duvAlasavihe paNNatte / taM jahAvalayamaraNe, vasaTTamaraNe, aMtosallamaraNe, tabbhavamaraNe, giripaDaNe, tarupaDaNe, jalappavese, jalaNappavese, visabhakkhaNe, satthovADaNe, vehANase, giddhpuddhe| icceeNaM khaMdayA! duvAlasaviheNaM bAlamaraNeNaM maramANe jIve aNaMtehiM NeraiyabhavaggahaNehiM appANaM saMjoei, tiriya-maNuya-deva jAva aNAiyaM ca NaM aNavadaggaM cAurataM saMsArakatAraM aNupariyaTTai / se taM maramANe vddddi| se taM bAlamaraNe / bhAvArtha :- bAlamaraNa zuM che? bAlamaraNanA bAra prakAra che, te A pramANe che- (1) valaya maraNagaLuM maraDIne maravuM. (2) vazarta maraNa- taraphaDatA taraphaDatA maravuM, viSayone vaza thaIne, ribAIne maravuM. (3) antaHzalyamaraNa- zarIramAM koI tIkSNa zastra ghusADIne maravuM athavA sanmArgathI bhraSTa thaIne maravuM. (4) tadbhavamaraNa-marIne punaH te ja bhavamAM janma levA mATe maravuM, (5) giripatana (6) tarupatana (7) jala praveza-pANImAM DUbIne maravuM (8) jvalanapraveza-agnimAM baLIne maravuM (9) viSabhakSaNa (10) zastrAvapATana-zastraghAtathI maravuM (11) vaihAnasa maraNa-gaLAmAM phAMsI khAIne athavA vRkSa Adi para laTakIne maravuM. (12) vRddha pRSTamaraNa-gIdha Adi pakSIone zarIrAvayonuM mAMsa khavaDAvIne maravuM. he audaka ! A bAra prakAranAM bAlamaraNathI marato jIva anaMtavAra nArakabhavone prApta kare che, tathA anaMta tiryaMca, manuSya ane deva bhavone prApta kare che. A anAdi anaMta cAturgatika saMsArarUpa kAMtAravinamAM vAraMvAra paribhramaNa kare che. A rIte bAra prakAranA bAlamaraNathI marato jIva potAnA saMsArane vadhAre che. A bAlamaraNanuM svarUpa che. | 36 se kiM taM paMDiyamaraNe ? paMDiyamaraNe duvihe paNNatte, taM jahA- pAovagamaNe ya, mApavasthAne yA bhAvArtha :- prazna- paMDitamaraNa zuM che? uttara- paMDitamaraNanA be prakAra che, te A pramANe che- pAdapopagamana ane bhaktapratyAkhyAna. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 ] zrI bhagavatI sUtra-1 37 se kiM taM pAovagamaNe ? pAovagamaNe duvihe paNNatte, taM jahANIhArime ya, aNIhArime ya / NiyamA appaDikamme / se taM paaovgmnne| bhAvArtha - prazna- pAdapopagamana[maraNa zuM che? uttara- pAdapopagamana maraNanA be prakAra che, te A pramANe che- nirdhArima(jenI aMtyeSTi kriyA karAya) ane aniharima(jenI aMtyeSTi kriyA na karAya). A baMne prakAranA pAdapopagamana maraNa niyamo apratikarma hoya che. A pAdapopagamana maraNanuM svarUpa che. | 38 se kiM taM bhattapaccakkhANe ? bhattapaccakkhANe duvihe paNNatte, taM jahANIhArime ya, aNIhArime ya / NiyamA sapaDikamme, se taM bhattapaccakkhANe / icceeNaM khaMdayA ! duviheNaM paMDiyamaraNeNaM maramANe jIve aNaMtahiM NeraiyAbhavaggahaNehi appANaM visaMjoei jAva vIIvayai / se taM maramANe hAyai / se taM paMDiyamaraNe / ___icceeNaM khaMdayA ! duviheNaM maraNeNaM maramANe jIve vaDDai vA, hAyai vA / bhAvArtha - prazna- bhakta pratyAkhyAna [maraNa zuM che? uttara- bhakta pratyAkhyAna maraNanA be prakAra che, te A pramANe che- nIhArima ane anIhArima. A baMne prakAranA bhakta pratyAkhyAna niyamA sapratikarma hoya che. A bhakta pratyAkhyAnanuM svarUpa che. he kuMdaka! A baMne prakAranAM paMDita maraNathI marato jIva, AtmAnuM nArakAdi anaMtabhavo sAthe anusaMdhAna karato nathI. te saMsArarUpa aTavInuM ullaMghana karI jAya che. A rIte baMne prakAranAM paMDitamaraNathI marato jIva saMsArane ghaTADe che, A paMDitamaraNanuM svarUpa che. he aMdaka! A be prakAra bAlamaraNa ane paMDitamaraNa)nA maraNathI marato jIva saMsArane (kramaza:) vadhAre che ane ghaTADe che. vivecana : uparokta sUtromAM skaMdaka saMnyAsInA pAMca praznonA uttaro che, jemAM anekAMta daSTikoNa pratIta thAya che. (1) loka sAta paNa che ane anaMta paNa che - dravyathI eka ane kSetrathI asaMkhya pradezAtmaka hovAthI sAMta che ane kALathI tenuM saikAlika astitva hovAthI ane bhAvathI tenI varNAdi anaMta paryAyo hovAthI anaMta che. loka jIva ane ajIva dravyothI yukta che. prastuta sUtramAM norate rUti to je dekhAya che Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2: uddezaka-1 _ 259 | te loka. te vyutpatti anusAra 'loka' zabdano artha pugala dravya thAya. pugala eka dravya ja rUpI che ane te dekhAya che. tethI ja bhAvalokamAM pudgalanI varNAdi paryAyanuM kathana karyuM che. (2) jIva sAta che ane anaMta paNa che :- pUrvavata dravya ane kSetrathI sAta tathA kAla ane bhAvathI anaMta che. ahIM bhAvathI jIvamAM jJAnAdi anaMta paryAya che. (3) siddhi sAMta che ane anaMtapaNa che - ahIM siddhino artha siddhAlaya karyo che. te ISaprAzmArA nAmanI AThamI pRthvI che, te paNa dravya ane kSetrathI sAta ane kAla ane bhAvathI anaMta che. (4) siddha sAta che ane anata paNa che - dravyanI apekSAe siddha eka che. A siddhAMta muktAtmAnA svataMtra astitvano pratipAdaka che. anaMta jIva siddha thaI gayA che, te apekSAe siddha anaMta che. paraMtu ahIM eka siddhanI vivekSA che. anya dArzanikonI je mAnyatA che ke pratyeka AtmA Izvarano aMza che ane jyAre te siddha ke mukta thAya tyAre IzvaramAM vilaya pAme che. jaina darzanAnusAra pratyeka siddhAtmA svataMtra astitva dharAve che. A kathanathI uparokta mAnyatAnuM nirAkaraNa thaI jAya che. Atma-svAtaMtryanI apekSAe ja prabhue kahyuM che ke dravyathI siddha eka che. kSetrathI asaMkhyapradezAtmaka hovAthI sAMta che. kAlathI te anaMta che. kAraNa ke siddha paryAyano kyAre ya nAza thato nathI. sAdhAraNataH anAdi vastu anaMta hoya che. paraMtu siddha paryAya anAdi nathI. kAraNa ke jIva svapuruSArthathI ane sarva karmathI mukta thAya tyAre siddhatvane prApta kare che, tyAre tenI Adi-prAraMbha thAya che, paraMtu prApta thayA pachI te jIva punaH karmabaddha thato nathI. tethI siddha anaMta che. bhAvathI anaMta jJAnAdi paryAyonI apekSAe anaMta che. (5) bAlamaraNathI mRtyu pAmatA jIva saMsArane vadhAre che ane paMDita maraNathI maratA jIva saMsArano aMta karI zake che. prabhue baMne prakAranA maraNa ane tenA pariNAmanI anekAMta daSTikoNathI samIkSA karI che. koI paNa jIva jIvana jIvavAmAM svataMtra che. te ja rIte mRtyune mATe paNa tenI svataMtratA che. A svataMtratAno sadupayoga ane durupayoga baMne thaI zake che. bAlamaraNa te svataMtratAno durupayoga che. kaSAyAdinA AvezathI vyakti koI paNa prakAre AtmahatyA kare, te bAlamaraNa che. tenA bAra prakAranuM kathana mULa pAThamAM karyuM che. A maraNamAM kaSAyanI tIvra paraMparA hovAthI vyakti janmamaraNanI paraMparAne vadhAre che. FAddha puku maraNa :- gRddha spaSTa maraNa. ahIM spaSTa zabda gIdha pakSInA cAMcathI khAvAnA arthamAM prayukta che. 'pRSTa' zabdanA prAkRtamAM traNa zabdo thAya che-fpaTTa, , paTTa tethI pratomAM traNa prakAranA pATha maLe che. AgamamAM spaSTa zabda mATe puddo zabda bahu pracalita che. tethI prastutamAM pu pATha rAkhyo che. A bAlamaraNanuM tAtparya che ke kasAyAvezathI zarIravayavo para rAtA raMgano koIpaNa padArtha lagAvI gIdha Adi pakSIone zarIra khavaDAvIne maravuM. Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 | zrI bhagavatI sUtra-1 tabhavamaraNa :- 'kAzI karavata levI.' lokokita che ke koI vyaktine manuSyamAMthI manuSya janma ja prApta karavo hoya to kAzI jaIne saMkalpa pUrvaka karavatathI svayaM AtmaghAta kare tene punaH manuSyajanma prApta thAya che. A prakAranA maraNamAM bAlaceSTA hovAthI tene bAlamaraNa kahe che. paMDitamaraNa ke samAdhimaraNamAM koI paNa prakArano Aveza nathI. pUrNa zAMta ane svasthatA che. jyAM sudhI zarIra AtmaguNonI vRddhimAM sahAyaka hoya, tyAM sudhI te jIvana-vahana kare che ane jyAre te kAryakSama na rahe, tyAre sAdhaka svecchAthI zarIrano tyAga kare, tene paMDitamaraNa kahe che. A prakAranI sAdhanA tenI svataMtratAno sadupayoga che ane saMsAranA aMtano amogha upAya che. AvA paMDita maraNanA be prakAra che. (1) pAdapopagamana :- pAdapa-vRkSa. cAre prakAranA AhArano jIvana paryata tyAga karIne, vRkSanI jema nizceSTa arthAt sarva prakAranI yaugika ceSTAothI rahita banIne, mRtyu paryata AtmabhAvamAM lIna banI javuM tene pAdapogamana kahe che. temAM zarIra saMskAra, sevA-suzruSA Adi koI paNa pratikarma nathI. tethI tene apratikarma kahe che. (2) bhakta pratyAkhyAna - jIvana paryata traNa athavA cAre AhArano tyAga karIne, AtmabhAvamAM rahevuM te bhakta pratyAkhyAna che. temAM zArIrika halana-calana, AvazyaktAnusAra sevA-suzruSA AdinI chUTa hoya che. tethI tene sapratikarma kahe che. paMDitamaraNamAM Igita maraNano paNa ullekha che. paraMtu teno samAveza bhakta pratyAkhyAnamAM thaI jAya che. baMne prakAranA maraNanA nIhArima ane anIhArima tevA be bheda thAya che. nIhari :- jenA zarIranuM nIharaNa (agnisaMskAra) thAya te nIhArima arthAt sAdhaka je sthAnamAM(upAzrayamAM) maraNa pAme-zarIra choDe, te sthAnathI anyatra laI jaIne jenA mRta zarIranI aMtimavidhi karAya che tene nIhArima kahe che. sadArima :- jenA zarIranuM nIharaNa (agnisaMskAra) na thAya arthAt sAdhaka je sthAnamAM(jaMgala AdimAM) zarIra choDe, te ja sthAnamAM tenA mRtadehane choDI devAya. jenA mRtadehanI koI aMtima vidhi karavAmAM AvatI nathI tene anIhArima kahe che. sjadakanuM nigraMthadharmAcaraNa :|39 ettha NaM khaMdae kaccAyaNasagotte saMbuddhe samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- icchAmi NaM bhaMte ! tujhaM aMtie kevalipaNNattaM dhammaM NisAmittae / ahAsuhaM devANuppiyA ! mA pddibNdh| bhAvArtha :- kAtyAyanagotrIya skaMdaka parivrAjakane saMbodha prApta thayo. teNe zramaNa bhagavAna mahAvIrane Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata:-2: 6deza-1 | 21 / vaMdana namaskAra karyA, vaMdana-namaskAra karIne A pramANe kahyuM- he bhagavan! huM ApanI pAse kevaliprarUpita dharma sAMbhaLavA IcchuM chuM. he devAnupriya ! jema tamane sukha Upaje tema karo, zubhakAryamAM vilaMba na karo. 40 tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre khaMdayassa kaccAyaNasagottassa, tIse ya mahaimahAliyAe parisAe dhamma parikahei / dhammakahA bhANiyavvA / bhAvArtha :- tatpazcAtu zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe kAtyAyana gotrIya skaMdaka parivrAjakane ane te atyaMta vizALa pariSadane dharmakathA kahI. [ahIM dharmakathAnuM varNana aupapAtika sUtronusAra karavuM ma.] | 41 tae NaM se khaMdae kaccAyaNasagotte samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie dhamma soccA Nisamma iTThatuDhe jAva hiyae uThAe uThei, uThThittA samaNaM bhagavaM mahAvIra tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei, karittA vaMdai Namasai, vadittA NamaMsittA evaM vayAsI- saddahAmi NaM bhaMte ! NiggaMthaM pAvayaNaM, pattiyAmi NaM bhaMte ! NiggaMthaM pAvayaNaM, roemiNaM bhaMte ! NiggaMthaM pAvayaNaM, abbhuTThami NaM bhaMte ! NiggaMthaM pAvayaNaM; evameyaM bhaMte ! tahameyaM bhaMte! avitahameyaM bhaMte ! asaMdiddhameyaM bhaMte ! icchiyameyaM bhaMte ! paDicchiyameyaM bhaMte ! icchiya paDicchiyameyaM bhaMte ! se jaheyaM tubbhe vayaha tti kaTu samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA uttarapurasthimaM disIbhAgaM avakkamamai, avakkamittA tidaMDaM ca kuMDiyaM ca jAva dhAurattAo ya egate eDei, eDittA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA samaNa bhagavaM mahAvIra tikkhutto AyAhiNaM payAhiNa karei, karittA jAva NamaMsittA evaM vyaasiibhAvArtha :- tapazcAt te kAtyAyana gotrIya sjadaka parivrAjake zramaNa bhagavAna mahAvIranA zrImukhethI dharmakathA sAMbhaLI sAMbhaLIne, hadayamAM avadhAraNa karIne, atyaMta harSita thayA, saMtuSTa thayA, tenuM hRdaya harSathI vikasita thayuM. tadaMtara potAnI utthAna zakitathI UThyA, UbhA thaIne ane zramaNa bhagavAna mahAvIranI jamaNI bAjuthI traNavAra pradakSiNA karIne, vaMdana namaskAra karyA, vaMdana namaskAra karIne, skaMdaka parivrAjake A pramANe kahyuM, "he bhagavan! huM nigraMtha pravacana para zraddhA rAkhuM chuM. huM nigraMtha pravacana pratye prIti dharAvuM chuM. nigraMtha pravacanamAM mane ruci che, he bhagavan! huM nigraMtha pravacanamAM pravrajita thavA mATe abhyata thAuM chuM arthAt nigraMtha pravacanano svIkAra karuM chuM. he bhagavan! A nigraMtha pravacana A ja prakAre che, A ja tathya che, A satya che, A asaMdigdha che, bhagavan! A ja mane ISTa che, pratISTa che, ISTa-pratISTa che. he bhagavan! jema Apa pharamAvo cho tema ja che." ema kahI, skaMdaka parivrAjake zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdana-namaskAra karyA. e pramANe karIne te uttara pUrva digubhAga [IzAnakoNamAM Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 262 zrI bhagavatI sUtra-1 gayA. tyAM jaIne, tridaMDa, kamaMDaLa, geraMganA vastrAdi, parivrAjakanA upakaraNano ekAMtamAM tyAga karyo. tyAra pachI jyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI birAjamAna hatA tyAM AvyA. tyAM AvIne, zramaNa bhagavAna mahAvIrane traNavAra pradakSiNA karI. namaskAra karIne A prakAre kahyuM. |42 Alitte NaM bhaMte ! loe, palitte NaM bhaMte ! loe, Alittapalitte NaM bhaMte ! loe jarAe maraNeNa ya / se jahANAmae kei gAhAvaI agAraMsi jhiyAyamANaMsi, je se tattha bhaMDe bhavai, appabhAre mollagurue taMgahAya AyAe egaMtamaMta avkkmi| esa me NitthArie samANe pacchA purA ya hiyAe suhAe khamAe NisseyasAe ANugAmiyattAe bhavissai / evAmeva devANuppiyA ! majjha vi AyA ege bhaMDe iDhe kaMte pie maNuNNe maNAme thejje vessAsie saMmae aNumae bahumae bhaMDakaraMDagasamANe, mA NaM sIyaM mA NaM uNhaM mA NaM khuhA mA NaM pivAsA, mA NaM corA, mA NaM vAlA, mA NaM daMsA, mA NaM masagA, mA NaM vAiya-pittiya-saMbhiya(kapphiya) saNNivAiya vivihA rogAyaMkA parIsahovasaggA phusaMtu tti kaTu esa me NitthArie samANe paraloyassa hiyAe suhAe khamAe NIsesAe ANugAmiyattAe bhavissai / taM icchAmi NaM devANuppiyA! sayameva pavvAviyaM, sayameva muMDAviyaM, sayameva sehAviyaM, sayameva sikkhAviyaM sayameva AyAra-goyaraM viNaya veNaiya caraNa-karaNa-jAyA-mAyAvattiyaM dhmmmaaikkhiddN| bhAvArtha :- he bhagavana ! 42 // ane mRtyu3pI agnithI mAso-saMsAra mAhIta-prahIta cha [baLI rahyo che, te ekadama baLI rahyo che, vizeSa baLI rahyo che. jema koI gRhasthanA gharamAM Aga lAge ane ghara baLI rahyuM hoya, tyAre te baLatA gharamAMthI bahumUlya ane alpabhAravALA sAmAnane pahelAM bahAra kADhe che ane tene laIne te ekAMtamAM jAya che. te vicAre che ke agnithI bacAvIne, bahAra kADhelo A sAmAna bhaviSyamAM, AgaLa-pAchaLa, mArA mATe hitarUpa, sukharUpa, kSemakuzalarUpa, kalyANarUpa ane anugAmIrUpa mArI sAthe rahenAra] thaze. he devAnupriya! te ja rIte mAnavadeha dhAraNa karelo mAro AtmA 5 meDamAMDa samAnache.te bhane chaSTa, ta, priya, suMha2, manoza, manorama, sthiratA35, vizvAsapAtra, sammata, anumata, bahumata ane ratnonA [athavA AbhUSaNonA] paTArA-kaDiyA samAna che. tethI tene ThaMDI na lAge, garamI na lAge, te bhUkha-pyAsathI pIDita na thAya, tene cora, siMha ane sarpa hAni na pahoMcADe, tene DAMsa ane macchara na satAve, tathA vAta, pitta, kapha, sannipAta Adi vividha roga ane AMtaka prANaghAtaka roga), parISaha ane upasarga sparza na kare, te rIte huM tenI yathArtha rIte rakSA karuM chuM. pUvokta vidhanarahita thayelo mAro AtmA mane paralokamAM hitarUpa, sukharUpa, kuzalarUpa, kalyANarUpa ane Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata:-2:6deza-1 | 23 anugAmIrUpa thaze. he bhagavan! tethI huM ApanI pAse pravrajita thaIne, svayaM muMDita thavA IcchuM chuM. mArI IcchA che ke Apa svayaM ja mane pravrajita karo, muMDita karo, Apa svayaM mane pratilekhanAdi kriyA zikhavo. sUtra ane arthanuM jJAna pradAna karo. huM IcchuM chuM ke, Apa mane jJAnAdi AcAra, gocara iibhakSAcarI), vinaya, vinayanuM phaLa, cAritra vritAdi ane piMDa vizuddhi Adi karaNa tathA saMyamayAtrA ane saMyamayAtrAnA nirvAhaka AhArAdinI mAtrAnA grahaNarUpa dharma kaho. |43 tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre khaMdayaM kaccAyaNasagottaM sayameva pavvAvei jAva dhammamAikkhai- evaM devANuppiyA ! gaMtavvaM, evaM ciTThiyavvaM, evaM NisIiyavvaM, evaM tuyaTTiyavvaM, evaM bhuMjiyavvaM evaM bhAsiyavvaM, evaM uThAe uTThAya pANehiM bhUehiM jIvehiM sattehiM saMjameNaM saMjamiyavvaM, assiM ca NaM aDhe No kiMci vi pmaaiyvvN| tae NaM se khaMdae kaccAyaNasagotte samaNassa bhagavao mahAvIrassa imaM eyArUvaM dhammiyaM uvaesaM samma saMpaDivajjai, tamANAe taha gacchai, taha ciTThai, taha NisIyai, taha tuyaTTai, taha bhujai, taha bhAsai, taha uThAe uTThAya pANehiM bhUehi jIvehiM sattehiM saMjemaNaM saMjamei, assiM ca NaM aDhe No pamAyai / bhAvArtha :- tyArapachI zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe svayameva kAtyAyanagotrI skaMdaka parivrAjakane pravrajita karyA temaja maMDita Adi karIne svayameva dharmanI zikSA ApI. he devAnupriya ! A rIte cAlavuM joIe, A rIte UbhuM rahevuM joIe, A rIte besavuM joIe, A rIte zayana karavuM joIe, A rIte AhAra karavo joIe, A rIte bolavuM joIe. A rIte sAvadhAnatApUrvaka prANa, bhUta, jIva, sattvanA viSayamAM saMyamapUrvaka vartana karavuM joIe. A viSayamAM jarA paNa pramAda na karavo joIe. tatpazcAt kAtyAyanagotrIya skaMdamunie zramaNabhagavAna mahAvIranA pUrvokta dhArmika upadezano samyaka prakAre svIkAra karyo ane je prakAre bhagavAna mahAvIranI AjJA hatI, tadanusAra zrI skaMdaka muni cAlavA lAgyA, te ja rIte UbhA rahevA lAgyA, te ja rIte besavA lAgyA, zayana karavA lAgyA, bhojana karavA lAgyA, bolavAnI kriyA karavA lAgyA tathA te ja pramANe prANa, bhUta, jIva ane satvo prati saMyamapUrvaka vartana karavA lAgyA. A viSayamAM kiMcit mAtra paNa pramAda karatA nahIM. |44 tae NaM se khadae kaccAyaNasagotte, aNagAre jAe, iriyAsamie bhAsAsamie esaNAsamie AyaNabhaMDamatta-NikkhevaNAsamie, uccArapAsavaNa-khela- jalla- siMghANa pariTThAvaNiyAsamie, maNasamie, vayasamie kAyasamie, maNagutte vayagutte kAyagutte, gutte gutiMdie guttabaMbhayArI, cAI lajjU dhaNNe khatikhame jiidie sohie aNiyANe appussue abahillese susAmaNNarae Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 264 | zrI bhagavatI sUtra-1 daMte, iNameva NiggaMthaM pAvayaNaM purao kAuM viharai / bhAvArtha :- have te kAtyAyanagotrIya skaMdaka, aNagAra banI gayA, te IryAsamiti, bhASA samiti, eSaNA samiti, AdAnabhaMDa mAtra nikSepaNA samiti, uccAra-prasavaNa-khela-jalla-siMghANa pariSThApanikA samiti, ane manasamiti, vacanasamiti ane kAyasamiti A ATha samitionuM samyakarUpe sAvadhAnatApUrvaka pAlana karavA lAgyA. manogupti, vacanagupti ane kAyaguptithI gupta rahevA lAgyA. arthAt mana, vacana ane kAyAne vazamAM rAkhavA lAgyA. gupta-te sarvane vazamAM rAkhanAra, Indriyone gupta vizamAM rAkhanAra, guptabrahmacArI, tyAgI, lajjAvAna, dhanya puiNyavAna athavA dharma dhanavAna), kSamAvAna, jitendriya, vrata AdinA zodhaka-zuddhipUrvaka AcaraNa karanAra, nidAna rahita, AkAMkSArahita, utsukatA rahita, cittane saMyamabhAvanI bahAra na rAkhanAra, sAdhuvratomAM rata-lIna, dAtta, skaMdaka muni A nigraMtha pravacanane sanmukha rAkhIne vicaraNa karavA lAgyA arthAt nigraMtha pravacanAnusAra sarva kriyAo karavA lAgyA. vivecana : prastuta sUtromAM aMdaka parivrAjakanuM prabhu samIpe dharmazravaNa, dharmazraddhA, vairAgyabhAvanI jAgRti, saMyamadAna mATe prabhune vinaMti, prabhu taraphathI saMyamadAna temaja jJAnadAna ane aMte skaMdaka aNagAranI saMyama sAdhanAnuM nirUpaNa che. pUrvokta varNana parathI keTalIka vAtonI spaSTatA thAya che. te samaye eka saMpradAyathI anya saMpradAyamAM dIkSita thavAnI paraMparA bahu jaTila na hatI. vicAra parivartana thayA pachI koI paNa vyakti game tyAM, game tyAre dIkSita thaI zakatA hatA. temAM koI vivAdano viSaya na hato. skaMdaka parivrAjakane nigraMtha pravacana para zraddhA thaI, teNe prabhune saMyamadAna mATe vinaMti karI ane tarataja prabhue tene potAnA saMghamAM pravrajita karyA. pravrajita karavAnI sAthe prabhue tene muMDita karyA Adi cAra bolano ullekha zAstrakAre karyo che. vRttikAre A cAre padano krama batAvyo che. te anusAra pablAviyuM = pravAjana-mUniveza Apavo, mahAviya = muMDApana-kezaluMcana karavuM, telivuM = zaikSApita dinacaryA saMbaMdhita daza samAcArI AdinuM jJAna ApavuM, sirAviye = zikSApita-adhyayana karAvavuM. sUtramAM A cAre pada eka sAthe prayukta che. mAyAvara = AcAra [jJAnAdi pAMca AcAra) ane gaucarI- bhikSATana viSayaka jJAna, vijaya = anuzAsana athavA vinamratA, vepaDraya = vinayanuM phaLa, gAyAmayAvattiya = saMyamayAtrA ane AhAranI mAtrAno vyavahAra-vRtti, varakha = te vratAdino sUcaka che. te caraNasittarI nAmathI prasiddha che, rana = piMDavizuddhi. te karaNasittarI nAmathI prasiddha che. zaikSa- navadIkSita sAdhune munijIvananI sAdhanA mATe A kramathI jJAna ApavAmAM Ave che. Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2: uddezaka-1 _ [25] muni jIvana :- sUtramAM varNita skaMdaka aNagAranI muni jIvananI sAdhanA parathI jainamuninI eka jIvaMta pratimA upasthita thAya che. munijIvananA bAhya ane AMtarika baMne svarUpe pragaTa thAya che. cAlavuM, besavuM Adi cha kriyAo jIvana yAtrAnI sAmAnya pravRtti che. paraMtu te ja pravRtti saMyamapUrvaka-jatanApUrvaka thAya tyAre tene samiti kahevAya che. sAdhanAkSetramAM pravRtti ane nivRtti baMneno samanvaya apekSita che. pravRtti vinA jIvanayAtrA thatI nathI ane nivRtti vinA pravRttimAM utpanna thayelI samasyAnuM samAdhAna thatuM nathI. tethI ja muni jIvanamAM samiti ane gupti baMnenuM mahatva che. samiti-samyaka pravRttine ane gupti-nivRttine sUcita kare che. muni IryA Adi pAMca samiti temaja mana, vacana ane kAyAnI samitithI yukta hoya ane traNe yogano nigraha karIne, mana gupta, vacanagupta ane kAyagupta hoya che. te uparAMta muni jIvanane pavitra ane vizuddha banAvanAra anya Avazyaka guNone paNa ahIM pragaTa karyA che. yathA-guptabrahmacArI, tyAgI, adharmanA kAryamAM lajjAvAna, kSamApradhAna, jitendriya, anidAnI, AkAMkSA ke utsukatA rahita, saMyamamAM rata, Adi guNonuM pragaTIkaraNa te ja muni jIvananI sAdhanA che. temaja aMtima pada che ke rUAneva gAthe pAvaya puro jAuM viharA A nigraMtha pravacanane jIvana samakSa rAkhIne arthAt nigraMtha pravacanAnusAra te samagra jIvanane vahana kare che. ahIM saMpUrNa zraddhA sAthe pUrNa samarpaNa bhAva pragaTa thayo che. A rIte jainamuni kevA hoya? teno jIvana vyavahAra kevo hoya? tenuM sarvAgINa citra ahIM pragaTa thayuM che. sjadaka aNagAranI tapArAdhanA :45 tae NaM samaNaM bhagavaM mahAvIre kayaMgalAo NayarIo chatta palAsayAo ceiyAo paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA bahiyA jaNavayavihAraM vihri| bhAvArtha :- tatpazcAt zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI kRdaMgalA nagarInA chatrapalAzaka udyAnamAMthI nIkaLyA ane bahAranAM anya janapadomAM vicaraNa karavA lAgyA. |46 tae NaM se khadae aNagAre samaNassa bhagavao mahAvIrassa tahArUvANaM therANaM aMtie sAmAiyamAiyAI ekkArasa aMgAI ahijjai, ahijjittA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- icchAmi NaM bhaMte! tubbhehiM abbhaNuNNAe samANe mAsiyaM bhikkhupaDimaM uvasaMpajjittA NaM viharittae / ahAsuhaM devANuppiyA! mA paDibaMdhaM / tae NaM se khaMdae aNagAre samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM abbhaNuNNAe samANe iDhe jAva NamaMsittA mAsiyaM bhikkhupaDima uvasaMpajjitANaM vihri| Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26s | zrI bhagavatI sUtra-1 bhAvArtha :- tatpazcAt skaMdaka aNagAre zramaNa bhagavAna mahAvIranA tathArUpanA sthaviro pAse sAmAyika Adi 11 aMgonuM adhyayana karyuM. zAstrAdhyayana karyA pachI temaNe zramaNa bhagavAna mahAvIra pAse AvIne vaMdana- namaskAra karIne, A pramANe kahyuM, he bhagavan! ApanI AjJA hoya to huM mAsikI bhipratimA aMgIkAra karIne vicaraNa karavAnI IcchA rAkhuM chuM. bhagavAna"he devAnupriya! jema tamane sukha Upaje tema karo, zubha kAryamAM vilaMba na karo." tatpazcAt skaMdaka aNagAra, zramaNa bhagavAna mahAvIranI AjJA prApta karIne, atyaMta harSita thayA ane bhagavAna mahAvIrane namaskAra karIne, mAsikI bhikSupratimA aMgIkAra karIne vicaraNa karavA lAgyA. |47 tae NaM se khadae aNagAre mAsiyaM bhikkhupaDimaM ahAsuttaM ahAkappaM ahAmaggaM ahAtaccaM ahAsammaM kAeNa phAsei pAlei sohei tIrei pUrei kiTTei aNupAlei, ANAe AhAhei, sammaM kAeMNa phAsittA jAva ArAhettA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchaDa. uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI-icchAmi NaM bhaMte ! tubbhehiM abbhaNuNNAe samANe domAsiyaM bhikkhupaDima uvasapajjittA Na viharittae, ahAsuha devANuppiyA ! mA paDibadha, ta ceva / evaM temAsiyaM, cAummAsiyaM, paMcamAsiyaM, chammAsiyaM, sattamAsiyaM, paDhama sattarAIdiyaM, doccaM sattarAIdiyaM, taccaM sattarAIdiyaM, ahorAidiyaM, egarAiyaM / bhAvArtha :- tyAra pachI, skaMdaka aNagAre mAsikI bhikSupratimAno sUtronusAra, kalpa-AcAra anusAra, mArgAnusAra, yathAtathyasatyatApUrvaka samyaka prakAre kAyAthI sparza karyo, pAlana karyuM, zuddhatApUrvakanuM AcaraNa karyuM, pAra karI, samApta karI, pUrNakarI, tenuM kIrtana karyuM, tenuM anupAlana karyuM ane AjJAnusAra tenI ArAdhanA karI. ukta pratimAne kAyAthI samyaka rIte sparza karIne, AjJApUrvaka ArAdhanA karIne, jyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra birAjamAna hatA, tyAM AvyA. zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdana-namaskAra karIne A pramANe kahyuM, he bhagavan! ApanI AjJA hoya to huM dvimAsikI bhikSupratimA svIkAra karIne, vicaraNa karavAnI IcchA rAkhuM chuM. bhagavAna- "he devAnupriya! Apane jema sukha Upaje tema karo. zubha kAryamAM vilaMba na karo." tatpazcAt skaMdaka aNagAre dvimAsikI bhikSu pratimAno svIkAra karyo ane tenuM samyapha ArAdhana karyuM A rIte tramAsikI, cAturmAsika, paMcamAsikI, chamAsikI ane saptamAsikI bhikSu pratimAnI yathAvat ArAdhanA karI. tatpazcAtuM prathama sapta rAtri-divasanI, dvitIya sapta rAtri-divasanI ane Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata:-2:6deza-1 | 267 tRtIya sapta rAtri divasanI, pachI eka ahorAtrinI tathA eka rAtrinI, A rIte bAra bhikSupratimAnuM sUtronusAra, kalpanAnusAra, mArgAnusAra AjJApUrvaka samyak ArAdhana karyuM. 48 tae NaM se khadae aNagAre egarAiyaM bhikkhupaDimaM ahAsuttaM jAva ArAhettA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- icchAmi NaM bhaMte ! tubbhehiM abbhaNuNNAe samANe guNarayaNasaMvaraccharaM tavokamma uvasaMpajjittA NaM viharittae / AhAsuhaM devANuppiyA / mA paDibaMdhaM / bhAvArtha :- tyAra pachI kaMika aNagAra aMtima bhikSupratimAnuM yathAsUtra, AjJApUrvaka samyapha ArAdhana karI, jyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra birAjamAna hatA, tyAM AvyA, AvIne zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdana-namaskAra karIne, A pramANe kahyuM- he bhagavan! ApanI AjJA hoya to huM "guNaratna saMvatsara" nAmanuM tapa aMgIkAra karIne, vicaraNa karavAnI IcchA rAkhuM chuM. bhagavAne kahyuM- "jema tamane sukha Upaje tema karo. dharmakAryamAM vilaMba na karo." 49 tae NaM se khadae aNagAre samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM abbhaNuNNAe samANe jAva NamaMsittA guNarayaNasaMvaccharaM tavokammaM uvasaMpajjittA NaM viharai / taM jahA- paDhamaM mAsaM cautthaMcauttheNaM aNikkhitteNaM tavokammeNaM diyA ThANukkuDue sUrAbhimuhe AyAvaNabhUmIe AyAvemANe, rattiM vIrAsaNeNaM avAuDeNa ya / e vaM doccaM mAsaM chaTuMchaTTeNaM aNikkhitteNaM diyA ThANukkuDue sUrAbhimuhe AyAvaNabhUmIe AyAvemANe, rattiM vIrAsaNeNaM avAuDeNa ya / evaM taccaM mAsaM aTThamaMaTThameNaM, cautthaM mAsaM dasamaMdasameNaM, paMcamaM mAsaM bArasamaMbArasameNaM, chaTheM mAsaM cauddasamaMcauddasameNaM, sattamaM mAsaM solasamaMsolasameNaM, aTThamaM mAsaM aTThArasamaMaTThArasameNaM, NavamaM mAsaM vIsaimaM- visaimeNaM, dasamaM mAsaM bAvIsaimaMbAvIsaimeNaM, ekkArasamaM mAsaM cauvIsaimaM- cauvIsaimeNaM, bArasamaM mAsaM chavvIsaimaMchavvIsaimeNaM, terasamaM mAsaM aTThAvIsaimaM aTThAvIsaimeNaM, cauddasamaM mAsaM tIsaimaM tIsaimeNaM, paNNarasamaM mAsaM battIsaima battIsaimeNaM, solasaM mAsaM cottIsaimaM cottIsaimeNaM aNikkhitteNaM tavokammeNaM diyA ThANukkuDue sUrAbhimuhe AyavaNabhUmIe AyAvemANe, rattiM vIrAsaNeNaM avAuDeNaM / bhAvArtha :- tatpazcAtu zramaNa bhagavAnanI AjJA prApta karIne, vaMdana-namaskAra karIne skaMdaka aNagAra Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 | zrI bhagavatI sUtra-1 guNaratna saMvatsara nAmanA tapazcaraNano svIkAra karIne, vicaravA lAgyA. guNaratna saMvatsara tapanI vidhi A pramANe che pahelA mahinAmAM niraMtara caturthabhakta tapakarma upavAsa karavA. divase sUrya sanmukha daSTi rAkhI, AtApanA bhUmimAM utkaTuka Asane sthita thaIne, sUryanI AtApanA levI ane rAtrie apAvRttanirvastra thaI, vIrAsane sthita thaIne, ThaMDI sahana karavI. bIjA mahinAmAM niraMtara chaThanA pAraNe chaTha karavA. divase utkaTuka-ubhaDaka Asane besI sUryanI sanmukha mukha rAkhIne, sUryanI AtApanA levI, rAtrie nirvastra thaIne, vIrAsane besIne, ThaMDI sahana karavI. trIjA mAse uparyukta vidhi anusAra niraMtara aTTamanA pAraNe aTTama karavA. A ja vidhi anusAra cothA mahine cAra upavAsanA pAraNe cAra upavAsa, pAMcamA mahine pAMca upavAsanA pAraNe pAMca upavAsa, chaThThA mahine niraMtara cha upavAsanA pAraNe cha upavAsa, sAtamA mahine sAta upavAsanA pAraNe sAta upavAsa, AThamA mahine ATha upavAsanA pAraNe ATha upavAsa, navamA mahine nava-nava upavAsa, dazamA mahine daza-daza upavAsa, agiyAramA mahine agiyAra-agiyAra upavAsa, bAramA mahine bAra--bAra upavAsa, teramA mahine tera-tera upavAsa, caudamA mahine cauda-cauda upavAsa, paMdaramA mahine paMdara-paMdara upavAsa, soLamA mahine niraMtara soLa soLa upavAsa karavA. A sarva tapasyAmAM divase utkakAsane sthita thaIne, sUrya sanmukha mukha karIne, AtApanA bhUmimAM AtApanA levI. rAtrInA samaye vastrarahita thaIne, vIrAsanamAM besIne, ThaMDI sahana karavI. |50 tae NaM se khadae aNagAre guNarayaNasaMvaccharaM tavokammaM ahAsuttaM ahAkappaM jAva ArAhettA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre, teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA bahUhiM cauttha-chaTTa-aTThamadasama-duvAlasehi, mAsaddhamAsakhamaNehiM vicittehiM tavokamme hiM appANaM bhAvemANe viharai / bhAvArtha :- tyAra pachI skaMdaka aNagAre [uparokta vidhi anusAra guNaratnasaMvatsara nAmanA tapazcaraNanI sUtronusAra, kalpAnusAra Adi pUrvavat ArAdhanA karI. tatpazcAt jyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra birAjamAna hatA, tyAM te AvyA ane zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdana-namaskAra karyA. pachI te aneka upavAsa, chaTha, aTTama, cAra upavAsa, pAMca upavAsa, mAsakhamaNa, addhamAsakhamaNa ItyAdi vividha prakAranA tapathI AtmAne bhAvita karatAM vicaravA lAgyA. 51 tae NaM se khadae aNagAre teNaM urAleNaM, viuleNaM payatteNaM paggahieNaM kallANeNaM siveNaM dhaNNeNaM maMgalleNaM sassirIeNaM udaggeNaM udatteNaM uttameNaM udAreNaM mahANubhAgeNaM tavokammeNaM sukke lukkhe Nimmase aTThicammAvaNaddhe kiDikiDiyA Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2: uddezaka-1 _ 269 | bhUe kise dhamaNisaMttae jAe yAvi hotthA / jIvaMjIveNa gacchai, jIvaMjIveNa ciTThai, bhAsaM bhAsittA vi gilAi, bhAsaM bhAsamANe gilAi, bhAM bhAsissAmIti gilaai| se jahANAmae kaTThasagaDiyA i vA pattasagaDiyA i vA pattatilabhaDagasagaDiyA i vA eraDakaTThasagaDiyA i vA iMgAlasagaDiyA i vA uNhe diNNA sukkA samANI sasadaM gacchai, sasadaM ciTThai, evAmeva khaMdae vi aNagAre sasadaM gacchai, sasadaM ciTThai, uvacie taveNaM, avacie maMsasoNieNaM, huyAsaNe viva bhAsarAsipaDicchaNNe taveNaM teeNaM, tavateyasirIe aIva aIva uvasobhemANe citttthi| bhAvArtha :- tatpazcAt te udAra, vipula, prayatna pUrvaka pragRhIta, kalyANarUpa, zivarUpa, dhanyarUpa, maMgalarUpa, zrIyukta[zobhAspada), uttama, udagra-uttarottara vRddhi yukta, udAtta-ujjavala, suMdara, udAra ane mahAprabhAvazALI tapakarmathI tenuM zarIra zuSka thaI gayuM, rUkSa thaI gayuM, mAMsa rahita thaI gayuM. tenA zarIramAM mAtra hADakA ane cAmaDA ja rahyA hatA. cAlatA samaye temanA hADakAM khaDakhaDa avAja karatAM hatAM, te kRza ane durbala thaI gayA hatA, tenI naso spaSTa jaNAtI hatI. have te kevala AtmabaLathI cAlatA hatA, AtmabaLathI UbhA rahetA hatA tathA te eTalA durbaLa thaI gayA hatA ke bhASA bolyA pachI, bhASA bolatAM bolatAM paNa ane bhASA bolIza evA vicArathI glAnine prApta thatA hatA.tine bolavAmAM paNa kaSTa thatuM hatuM. jema koI sukA lAkaDAthI bharelI gADI hoya, pAMdaDAthI bharelI gADI hoya, tala ane anya sukA sAmAnathI bharelI gADI hoya, eraMDAnA lAkaDAthI bharelI gADI hoya ke kolasAthI bharelI gADI hoya, sarva gADIo[gADImAM bharelI sAmagrI tApathI sArI rIte sukAI gaI hoya ane pachI tene calAve to te khaDakhaDa avAja karatI cAle che, UbhI rahe che. te ja rIte jyAre skaMdaka aNagAra cAle, UbhA rahe, tyAre khaDakhaDa avAja thato hato. yadyapi te zarIrathI durbala thaI gayA hatA tathApi tapathI puSTa hatA. tenuM mAMsa ane rakta kSINa[atyaMta alpa thaI gayuM hatuM paraMtu rAkhathI DhAMkelI agninI jema te tapa ane tejathI tathA tapa-tejanI zobhAthI atIva-atIva suzobhita thaI rahyA hatA. vivecana : prastuta sUtromAM nigraMtha dIkSA pachI skaMdaka aNagAra dvArA jJAna, darzana, cAritra ane tapanI ArAdhanA kevI rIte karavAmAM AvI hatI, tenuM sAMgopAMga vivaraNa prastuta karyuM che. bAra bhikSu pratimA - vRttikAre pratimA' zabdano artha 'abhigraha karyo che. pratimAnuM vistRta varNana, tenuM kAlamAna, tapasyA, sthAna, Asana vagere dazAzruta skaMdhathI jANI levuM joIe. bAra pratimAnA kAlamAna viSayaka TIkAkAre spaSTatA karI che ke ro mAsiyA ti mAsiyA A pAThathI dvitIya eka mAsikI, tRtIyA eka mAsikI. A prakAre artha karavo joIe. kAraNa ke A pratimAonuM pAlana niraMtara zIta ane grISma kAlanA ATha mAsamAM ja karAya che. cAturmAsamAM pratimAnuM pAlana thatuM Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 270 ] zrI bhagavatI sUtra-1 nathI athavA pUrvanI pratimAonA eka, be mAsa paNa tyAra pachInI pratimAmAM sammilita thaI jAya che. tethI dvimAsikI, trimAsikI te prakAre kathana karAya che athavA pratyeka pratimAno samaya eka mAsano ja che paraMtu pratyeka pratimAmAM AhAranI dattionI vRddhinA kAraNe kramazaH dvimAsikI, trimAsikI A prakAre kathana karAya che. ahorAtri - agiyAramI pratimA ahorAtra-ATha praharanI che ane bAramI pratimA ekarAtri-cAra praharanI che. agiyAramI ane bAramI pratimAnI ArAdhanA chaTha ane aThThamatapa pUrvaka karAya che. A rIte tenuM tapa kramazaH be divasa ane traNa divasanuM che. paraMtu temAM kAyotsarga kramazaH ahorAtra ane eka rAtri paryata ja karavAno hoya che. A kAyotsarganA kAlamAnanI mukhyatAe tenA nAma ahorAtrinI ane ekarAtrinI che te sArthaka che. bhikSa pratimAnA ArAdhakanI yogyatA - sudaDha saMghayaNa saMpanna, dhRtisaMpanna, zaktisaMpanna, viziSTa zrutajJAnanA dhAraka ja pratimAnuM ArAdhana karI zake che. jJAna saMpadA - jaghanya navamAM pUrvanI trIjI AcAra vastu ane utkRSTa kaMIka nyUna dazapUrvanuM zrutajJAna hovuM Avazyaka che. vRttikAre prazna karyo che ke skaMdaka aNagAra to kevaLa agiyAra aMganA adhyetA hatA. to teNe pratimAnI ArAdhanA kevI rIte karI? tenuM samAdhAna e che skaMdaka aNagAre prabhunI AjJAthI pratimAnI ArAdhanA karI hatI. kevaLajJAnInI upasthiti-anumatimAM zrutano niyama lAgu paDato nathI. pratimAnA ArAdhakano jIvana vyavahAra :- te zarIra saMskArano ane dehAsaktino tyAga karIne, anukULa ane pratikULa upasargone samabhAvathI sahana kare che. paricita sthAnamAM eka rAtri ane aparicita sthAnamAM be rAtri rahe che. tethI vadhu rahe nahIM. bhASA :- te cAra prakAranI bhASA bolI zake che- yAcanI, pRcchanI, anujJApanI-sthAnAdinI AjJA levA mATenI ane pRSTa vyAkaraNI-praznonA uttara ApavA mATenI. sthAna - te upAzraya sivAya mukhyatayA traNa sthAnamAM nivAsa kare che. (1) ArAmagRha-jenI cAre tarapha bagIcA hoya (2) vikaTagRha-je cAre tarapha khulluM paraMtu uparathI AcchAdita hoya (3) vRkSamUlagRha. saMstAraka-te traNa prakAranA saMtAraka grahaNa karI zake che, pRthvIzilA, kASThazilA ane darbhano sastAraka. adhikatara samaya svAdhyAya ane dhyAnamAM ja vyatIta kare che. te zarIranI sukhAkArI mATe sthAnAMtara karatA nathI. gaucarInI vidhi :- te prAyaH ajJAtakalamAMthI ane AcArAMga ane dazavaikAlika sUtramAM nirdiSTa vidhi anusAra eSaNIya ane nirdoSa bhikSA grahaNa kare che. divasanA Adi, madhya ke aMtima bhAgamAM game te eka bhAgamAM bhikSA grahaNa karI zake che. pratimAnI ArAdhanA mATe zAstrakAre sahAyutta, ahIM Adi pAMca padano prayoga karyo Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka--2 H uddezaka 1 che. 'sUtra' zabda vidhisUtrano sUcaka che, 'kalpa'-maryAdA athavA vyavasthAno, 'mArga'-paddhatinA anusaraNano, 'tattva'-pratimAnA vAstavika svarUpano ane 'sAmya' zabda samabhAvano sUcaka che. A rIte ahAsutta-sUtra nirdiSTa vidhi anusAra. mahAptha-kalpa-maryAdA anusAra. ahAma--mArga, jJAna, darzanAdi rUpa mokSamArganI maryAdA anusAra athavA kSAyopazamika bhAva anusAra. ahAtattva yathAtathya--pratimAnA vAstavika svarUpa anusAra. aAsamna-samabhAvapUrvaka. 271 temaja pratimAnI ArAdhanAnI pUrNatA mATe zAstrakAre 'galepha' Adi padano prayoga karyo che. vANaM pAlepha- kevaLa manoratha mAtra nahIM paraMtu ucita samaye vidhipUrvaka zarIra dvArA pravRtti karI. pAleph- vAraMvAra upayogapUrvaka-sAvadhAnatApUrvaka tenuM pAlana karyuM. soheD- zobhita-pAraNAnA divase guru AjJAnusAra AhAra grahaNa karIne vratane zobhita karyuM athavA zodhita-svIkRta vratamAM doSanuM sevana na karIne vratane zodhita karyuM. tIrek- vratanI kAlamaryAdAne pUrI karI. pUre- vratane paripUrNa karyuM. vide- kIrtana-vratanA amuka amuka anuSThAno meM pUrNa karyA che te prakAre vratano mahimA pragaTa karyo. anupAik- vrata pUrNa thayA pachI paNa tenI anumodanA-prazaMsA karI. A rIte skaMdaka aNagAre AjJAnusAra vidhipUrvaka pratimAnI ArAdhanA karI. guNaratna saMvatsara tapa :- je tapamAM guNarUpI ratno sahita saMpUrNa varSa vyatIta thAya te guNaratna saMvatsara tapa che. athavA je tapa karavAthI 16 mAsa paryaMta ekaja prakAranI nirjarArUpa vizeSaguNanI racanA thAya te guNaratna saMvatsara tapa che. A tapazcaryAmAM 16 mahinA thAya che. jemAM 407 divasa upavAsanA ane 73 divasa pAraNAnA hoya che. zeSa sarva vidhi mUlapAThamAM spaSTa che. udAra, vipula, pradatta, pragRhIta tapanA vizeSaNonI vyAkhyA A pramANe che- 366 = laukika AzAthI rahita hovAthI udAra. viputta = dIrghakAla paryaMta cAlatuM rahevAthI vipula. pravRtta = pramAda choDIne, apramattatApUrvaka Acarita hovAthI pradatta athavA pAThAMtara payattaLa = prayatnapUrvaka Acarita. pravRttIta = bahumAnapUrvaka Acarita hovAthI pragRhIta. 3ttama = uttama puruSadvArA sevita athavA ut +tama = ajJAnathI upara UThelA sAdhakanuM tapa uttama kahevAya che. skaMdaka aNagAranI saMlekhanA-bhAvanA : 52 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe Nayare samosaraNaM jAva parisA pddigyaa| bhAvArtha : - te kAle te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra rAjagRhanagaramAM padhAryA. samavasaraNanI racanA thaI vagere varNana pUrvavat jANavuM temaja pariSada bhagavAnano dharmopadeza sAMbhaLIne pAchI pharI. Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 272 zrI bhagavatI sUtra-1 53 tae NaM tassa khaMdayassa aNagArassa aNNayA kayAI puvvarattAvarattakAlasamayasi dhammajAgariyaM jAgaramANassa imeyArUve ajjhathie ciMtie jAva samuppajjitthA evaM khalu ahaM imeNaM eyArUveNa orAleNaM jAva kise dhamaNisaMtae jAe, jIvaMjIveNa gacchAmi, jIvaMjIveNa ciTThAmi jAva gilAmi jAva evAmeva ahaM pi sasadaM gacchAmi, sasadaM ciTThAmi, taM atthi tA me uTThANe kamme bale vIrie purisakkAraparakkame; taM jAvatA me atthi uTThANe kamme bale vIrie purisakkAraparakkame, jAva ya me dhammAyarie dhammovadesae samaNe bhagavaM mahAvIre jiNe suhatthI viharai, tAvatA me seyaM kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe phulluppala- kamalakomalummiliyammi ahApaMDure pabhAe rattAsoyappagAse kiMsuyasuyamuha-guMjaddharAgasarise, kamalAgarasaMDabohae uTThiyammi sUre sahassarassimmi diNayare teyasA jalate, samaNa bhagavaM mahAvIraM vaMdittA, NamaMsittA jAva pajjuvAsittA, samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM abbhaNuNNAe samANe sayameva paMca mahavvayANi ArovettA, samaNA ya samaNIo ya khAmettA, tahArUvehiM therehiM kaDAIhiM saddhiM vipulaM pavvayaM saNiyaM saNiyaM duruhittA, mehaghaNasaNNigAsaM, devasaNNivAyaM puDhavIsilApaTTayaM paDilehittA, dabbhasaMthAragaM saMtharittA, dabbhasaMthArovagayassa, saMlehaNA- jhUsaNAjhUsiyassa, bhattapANapaDiyAikkhiyassa pAovagayassa kAlaM aNavakaMkhamANassa viharittae tti kaTu evaM saMpehei saMpahittA kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe jAva jalate jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai jAva pajjuvAsai / zahAI :-phuluppalakamalakomalummiliyammi = oma bhagonA visita thavA 52, ahApaMDure pabhAe = nirbhasa prabhAta thavA 52, rattAsoyappagAse = sAsaraMganA azoka samAna, kiMsuya = usaDAnA isa samAna, suyamuha = popaTanI yAMya, guMjaddharAgasarise = yohIna adAlamA samAna, kamalAgarasaMDabohae = bharavanane visita 42nA2, kaDAI = sevA 42vAmAM samartha sAdhu, mehaghaNasaNNigAsaM = ghanaghora bhegha samAna ANI, devasaNNivAyaM = hevonA avt29|| sthAna ThevI. bhAvArtha :- tyAra pachI koI eka divase rAtrinA pAchalA prahare dharmajAgaraNa karatA skaMdaka aNagAranA manamAM A prakArano adhyavasAya, saMkalpAdi utpanna thayA, ke huM ApUrvokta prakAranA udAra Adi vizeSaNa yukta mahAprabhAvazALI tapakarma dvArA zuSka, rUkSa, kRza thaI gayo chuM. mAruM zArIrika baLa kSINa thaI gayuM che, kevala AtmabaLathI cAluM chuM, Ubho rahuM chuM, tyAM sudhI ke bolyA pachI, bolatA samaye ane bolatAM pahelAM paNa mane glAni-khinnatAno anubhava thAya che. pUrvokta gADIonI jema cAlatAM ane UbhA rahetAM mArA hADakAno khaDakhaDa avAja Ave che. chatAM paNa haju sudhI mArAmAM utthAna, karma, baLa, vIrya, Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2: uddezaka-1 _ 273 ] puruSAkAra parAkrama che, to jyAM sudhI mArAmAM utthAna, karma, baLa, vIrya, puruSAkAra parAkrama che ane jyAM sudhI mArA dharmaguru, dharmAcArya, dharmopadezaka tIrthakara zramaNa bhagavAna mahAvIra, suhastI [gaMdhahastI]nI jema aithavA bhavyajIvo mATe kalyANArthI thaIne vicaraNa kare che, tyAM sudhI mArA mATe zreyaskara che ke rAtri vyatIta thavA para, kAle prAtaHkAle, komala utpalakamalane vikasita karanAra, kramazaH pAMDuraprabhAthI rakta, azoka samAna prakAzamAna, kiMzukanA puSpa, popaTanI cAMca, caNoThInA ardhabhAga jevo lAla, kamalavanone vikasita karanAra sahasarazima tathA tejathI jAjavalyamAna dinakara sUryanA udaya thavA para huM zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdana-namaskAra karIne, paryApAsanA karIne, zramaNa bhagavAna mahAvIranI AjJA prApta karIne, svayameva paMca mahAvratonuM AropaNa karIne, zramaNa-zramaNIo sAthe kSamApanA karIne, tathArUpanA samartha vira(kaDAI) sAdhuonI sAthe vipulagiri para dhIme dhIme caDhIne, meghasamUha samAna kRSNavarNayukta devonA avataraNa sthAnarUpa pRthvIzilApaTTanI pratilekhanA karIne, tenA para darbhano saMtAraka bichAvIne, darbhanA saMtAraka para besIne, AtmAne saMlekhanA tathA jhUSaNothI yukta karIne, AhAra-pANIno sarvathA tyAga karIne, pAdapopagamana saMthAro karIne, mRtyunI AkAMkSA nahi karatAM vicaraNa karuM. A rIte vicAra karIne, prAtaHkAle sUryodaya thayo tyAre skaMdaka aNagAra jyAM prabhu mahAvIra hatA tyAM AvyAM, AvIne vaMdana Adi karIne paryApAsanA karavA lAgyA. 54 khaMdayA ! i samaNe bhagavaM mahAvIre khaMdayaM aNagAraM evaM vayAsI- se NUNaM tava khadayA !puvvarattAvarattakAlasamayasijAva jAgaramANassa imeyArUve ajjhatthie jAva samuppajjitthA- evaM khalu ahaM imeNaM eyArUveNaM taveNaM orAleNaM, viuleNaM taM ceva jAva kAlaM aNavakaMkhamANassa viharittae tti kaTu evaM saMpehesi, saMpehittA kallaM pAuppabhAyAe jAva jalate jeNeva mamaM aMtie teNeva havvamAgae / se NUNaM khaMdayA ! aDhe samaDhe? haMtA atthi / ahAsuhaM devANuppiyA ! mA paDibaMdhaM / bhAvArtha :- tatpazcAtu he jIMdaka' ! A pramANe saMbodhita karIne zramaNa bhagavAna mahAvIre skaMdaka aNagArane A pramANe kahyuM- he skaMdaka! rAtrinA pAchalA praharamAM dharmajAgaraNa karatAM tamane A prakArano adhyavasAya, saMkalpa utpanna thayo che ke A udAra vagere vizeSaNa yukta mahAprabhAvazALI tapazcaraNathI mAruM zarIra have kRza thayuM che vagere saMpUrNa varNana pUrvavat karavuM temaja saMlekhanA-saMthAro karIne, mRtyunI AkAMkSA na karatAM pAdapopagamana anazana karuM. A pramANe vicAra karIne, prAtaHkAle sUryodaya thavA para tame mArI pAse AvyA cho. he skaMdaka! A vAta satya che? skaMdaka aNagAre kahyuM- hA, bhagavan! te satya che. bhagavAna- he devAnupriya! jema tamane sukha Upaje tema karo, vilaMba na karo. skaMdaka aNagAra dvArA anazana svIkAra :55 tae NaM se khaMdae aNagAre samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM abbhaNuNNAe samANe Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 zrI bhagavatI sUtra - 1 I haTThatuTTha jAva hiyae uTThAe uTThei samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM karei jAva NamaMsittA sayameva paMca mahavvayAiM Aruhei, AruhittA samaNA ya samaNIo ya khAmei / tahArUvehiM therehiM kaDAIhiM saddhiM vipulaM pavvayaM saNiyaM saNiyaM duruhei duruhittA mehaghaNasaNNigAsaM devasaNNivAyaM puDhavisilApaTTayaM paDilehei, paDilehittA uccArapAsavaNabhUmiM paDilehei, paDilehittA dabbhasaMthAragaM saMtharai, saMtharittA puratthAbhimuhe saMpaliyaMka NisaNNe karayalapariggahiyaM dasaNahaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTTu evaM vayAsI- Namotthu NaM arihaMtANaM bhagavaMtANaM jAva saMpattANaM / Namotthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa jAva saMpAviukAmassa / vaMdAmi NaM bhagavaMtaM tatthagayaM ihagae, pAsau me bhagavaM tatthagae ihagayaM ti kaTTu vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- puvviM pi mae samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie savve pANAivAe paccakkhAe jAvajjIvAe jAva micchAdaMsaNasalle paccakkhAe jaavjjiivaae| iyANiM pi ya NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie savvaM pANAivAyaM paccakkhAmi jAvajjIvAe jAva savvaM micchAdaMsaNasallaM paccakkhAmi jaavjjiivaae| evaM savvaM asaNaM pANaM khAima sAimaM cauvvihaM pi AhAraM paccakkhAmi jAvajjIvAe; jaM pi ya imaM sarIraM iTTha kaMtaM piyaM jAva phusaMtu tti kaTTu eyaM pi NaM carimehiM ussAsaNIsAsehiM vosirAmi tti kaTTu saMlehaNAjhUsaNAjhUsie bhattapANa paDiyAikkhie pAovagae kAlaM aNavakaMkhamANe viharai / bhAvArtha :tyAra pachI zrI skaMdaka aNagAra zramaNa bhagavAna mahAvIranI AjJA prApta thavA para atyaMta harSita ane saMtuSTa thayA; temaja praphullita hRdayavALA thayA. tyAra pachI teo potAnI utthAna zaktithI UThyA, UbhA thaIne, zramaNa bhagavAna mahAvIrane traNa vAra jamaNI taraphathI pradakSiNA karI ane vaMdana-namaskAra karI, svayaMmeva pAMca mahAvratonuM AropaNa karyuM. zramaNa--zramaNIonI sAthe kSamAyAcanA karI ane tathArUpanA samartha sthavironI sAthe dhIme dhIme vipulagiri upara caDhayA. tyAM meghasamUha samAna kALA, devonA avataraNasthAnarUpa pRthvIzilApaTTanI pratilekhanA karI tathA uccAra-prasavaNAdi pariSThApana bhUminI pratilekhanA karI. e pramANe karIne, te pRthvIzilA upara darbhano saMstAraka bichAvyo, bichAvIne, pUrvadizA tarapha mukha rAkhIne, paryaMkAsane sthita thaIne, daze nakha sahita baMne hAthane joDIne, mastaka para rAkhIne arthAt aMjalibaddha karIne A pramANe kahyuM- namotthaNanA pAThamAM kathita vizeSaNa yukta, mokSane prApta thayelA siddha bhagavaMtone namaskAra ho tathA avicala, zAzvata sthAnane prApta karavAnI IcchAvALA zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne namaskAra ho. [A rIte moTyuLanA pAThanuM be vAra uccAraNa karyuM]. tyAM rahelA bhagavAna mahAvIra svAmIne ahIM sthita thayelo huM vaMdana karuM chuM. "tyAM birAjamAna bhagavAna Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zata-2: 6deza-1 | 275 | mahAvIra svAmI, ahIM rahelA mane juo cho." A pramANe kahI, bhagavAna mahAvIrane vaMdana-namaskAra karyA, vaMdana namaskAra karIne A pramANe bolyA- "meM pahelAM paNa zramaNa bhagavAna mahAvIra pAse mAvajIvana mATe sarva prANAtipAtathI mithyAdarzanazalya parvatanA aDhAra pApono tyAga karyo hato. A samaye paNa huM zramaNa bhagavAna mahAvIranI pAse mAvajIvana mATe sarva prANAtipAtathI mithyAdarzana zalya parvatanAM aDha para pApano tyAga karuM chuM, mAvajIvana mATe azana, pAna, khAdima ane svAdima te cAre AhArano tyAga chu tathA mA bhAru zarIra, he bhane STa, AMta, priya cha, henI meM bAdhA-pI1, roga, mAMtara, parISaDa upasargo AdithI rakSA karI che, evA zarIrano paNa aMtima zvAsocchavAsa sAthe vyutsarga [mamatva-visarjana] karuM chuM." ema kahI saMlekhanA-saMthAro karIne, bhakta-pAnano sarvathA tyAga karIne pAdapopagamana anazana karIne, mRtyunI AkAMkSA nahi karatAM vicaravA lAgyA. skaMdaka aNagAranuM samAdhimaraNa :|56 tae NaM se khaMdae aNagAre samaNassa bhagavao mahAvIrassa tahArUvANaM therANaM atie sAmAIyAmAiyAI ekkArasa aMgAI ahijjittA bahupaDipuNNAI davAlasavAsAiM sAmaNNapariyAgaM pAuNittA. mAsiyAe saMlehaNAe attANaM jhUsittA saTThi bhattAe aNasaNAe chedettA Aloiya- paDikkate samAhipatte ANupuvvIe kaalge| bhAvArtha :- skaMdaka aNagAre, zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA tathArUpanA sthaviro pAse agiyAra aMganuM adhyayana karyuM. bAra varSanI zramaNa paryAyanuM pAlana karIne, eka mAsanI saMkhanAthI potAnA AtmAne saMlekhitasivitayukta karI, sATha bhaktanA tyAgarUpa anazana karI, AlocanA, pratikramaNa karI, samAdhi prApta karIne, kramazaH kAladharmane [maraNane prApta thayA. |57 tae NaM te therA bhagavaMtokhaMdayaM aNagAraM kAlagayaM jANittA pariNivvANavattiya kAusaggaM kareMti, karittA patta-cIvarANi giNhati, geNhittA vipulAo pavvayAo saNiyaM saNiyaM paccosakkaMti, paccosakkittA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchaMti uvAgacchittA, samaNaM bhagavaM mahAvIraM vadati NamaMsaMti, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- evaM khalu devANuppiyANaM aMtevAsI khaMdae NAmaM aNagAre pagaibhaddae pagaiviNIe pagaiuvasaMte pagaIpayaNukoha-mANa-mAyA-lobhe miumaddavasaMpaNNe allINe bhaddae vinniie| se NaM devANuppiehiM abbhaNuNNAe samANe sayameva paMca mahavvayANi ArovittA, samaNA ya samaNIo ya khAmettA, amhehiM saddhiM vipulaM pavvayaM taM ceva NiravasesaM jAva ANupuvvIe kAlagae / ime ya se AyArabhaMDae / bhAvArtha - tatpazcAt te sthavira bhagavaMtoe skaMdaka aNagArane kAladharmane prApta thayelA jANIne, tenA Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 276 | zrI bhagavatI sUtra-1 parinirvANa simAdhimaraNa saMbaMdhI kAyotsarga karyo. pachI tenAM vastra pAtrAdi upakaraNo laIne, teo vipulagiri uparathI dhIme dhIme nIce UtaryA, UtarIne jyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra birAjamAna hatA, tyAM AvyA, AvIne bhagavAnane vaMdana-namaskAra karyA. vaMdana-namaskAra karIne, te sthavira munioe A pramANe kahyuM- he bhagavan! Apa devAnupriyanA ziSya aMdaka aNagAra, je prakRtithI bhadra, prakRtithI vinIta, svabhAvathI upazAMta, alpa krodha-mAna-mAyA-lobhavALA, komalatA ane namratAthI yukta, Indriyone vazamAM rAkhanAra, bhadra ane vinIta hatA. te ApanI AjJA laIne svayaMmeva paMcamahAvratonuM AropaNa karIne, sAdhu sAdhvIone khamAvIne, amArI sAthe vipulagiri upara gayA hatA. tenuM saMpUrNa varNana pUrvavat karavuM. te pAdapopagamana saMthAro karIne, kAladharmane prApta thayA che. A temanA dharmopakaraNa che. vivecana : prastuta sUtromAM kaMikamuninI aMtima ArAdhanA ane tenA samAdhimaraNa paryatanuM varNana karyuM che. teno viSayAnukrama A pramANe che dharma jAgaraNa karatA skaMdakamuninA manamAM saMlekhanApUrvaka pAdapopagamana saMthAro karavAnI bhAvanA thaI, bhagavAna pAse saMthAro karavAnI anujJA prApta karI. temaNe sarva sAdhu sAdhvIonI kSamAyAcanA karIne, yogya sthavironI sAthe vipulAcala para ArohaNa karyuM. eka pRthvIzilA paTTa para darbha saMstAraka bichAvIne, tyAM vidhipUrvaka, saMlekhanApUrvaka yAvajIvana anazana grahaNa karyuM. eka mAsanI saMlekhanAsaMthArAnI ArAdhanA karIne teo samAdhipUrvaka kAladharmane prApta thayA. tapazcAt tenA sahavartI sthaviroe tenAM avaziSTa upakaraNo laIne, bhagavAnane skaMdaka aNagAranA samAdhimaraNanI jANa karI. anazanavidhi - prastuta sUtrapAThamAM aMdaka aNagAranA anazana svIkAranA varNananA mAdhyamathI anazana- vidhi spaSTa thAya che. tenA cAra aMga che. (1) mahAvrata AropaNA - sAdhake sahu prathama prAyazcitapUrvaka mahAvratonuM punaruccAraNa karavuM. (2) kSamApanA:- je sAdhu- sAdhvIo sAthe jIvana vyatIta karyuM che, tenA prati koI durvyavahAra thayo hoya, manathI kaluSita pariNAma karyA hoya, tenI kSamAyAcanA karavI. (3) anazananI vidhi karAvanAra kaDAI(samartha-sakSama) sthavironI sAthe anazanabhUmi para javuM. (4) anazana bhUminuM ane IMDila bhUminuM pratilekhana karIne, yogya sthAne saMskAraka bichAvIne, tenA para pUrvAbhimukha sthita thaIne aMjalibaddha karIne, anazanano svIkAra karavo. temAM aDhAra pApasthAnaka, cAre prakAranA AhAra ane potAnA zarIranA mamatvano mAvajIvana paryata navakoTie tyAga karavAno hoya che. A rIte pUrvokta 23 bolano tyAga karIne, mRtyuparyata AtmabhAvamAM sthira rahevAnuM hoya che. [anazananuM vistRta varNana zrI AcArAMga sUtra adhyayana-8mAM che.] johANaT riyala = jemAM kapAyo tathA zarIrane kRza karAya che te saMlekhanA tapa che. tenI jhUSaNA = Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata:-2:6deza -1 | 277 / sevanAthI juSTa-sevita arthAt jeNe saMlekhanAtA sevanathI karma kSapijhUiSita] karyA che. adaka aNagAranI gati :58 bhaMte ! tti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- evaM khalu devANuppiyANaM aMtevAsI khadae NAma aNagAre kAlamAse kAlaM kiccA kahiM gae kahiM uvavaNNe ? goyamA! i, samaNe bhagavaM mahAvIre bhagavaM goyama evaM vayAsI- evaM khalu goyamA ! mama aMtevAsI khaMdae NAmaM aNagAre pagaibhaddae jAva se NaM mae abbhuNuNNAe samANe sayameva paMca mahavvayAI AruhettA, taM ceva savvaM avisesiyaM NeyavvaM jAva AloiyapaDikkaMte samAhipatte kAlamAse kAlaM kiccA accue kappe devattAe uvavaNNe / tattha NaM atthegaiyANaM devANaM bAvIsaM sAgarovamAiM ThiI paNNattA, tassa NaM khaMdayassa vi devassa bAvIsaM sAgarovamAiM ThiI paNNattA / bhAvArtha :- tapazcAt bhagavAna gautama svAmIe zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne vaMdana-namaskAra karIne, A pramANe pUchyuM, he bhagavan! ApanA ziSya skaMdaka aNagAra kAlanA avasare kAladharmane prApta karIne, kyAM gayA ane kyAM utpanna thayA? he gautama! e pramANe bhagavAna gautamane saMbodhita karIne zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe kahyuM ke, "he gautama ! mArA ziSya skaMdaka aNagAra, prakRtithI bhadra, Adi guNa saMpanna temaja vinIta ziSya, mArI AjJA prApta karIne, svayaMmeva paMcamahAvratonuM AropaNa karIne, temaja AlocanA ane pratikramaNa Adi karIne, samAdhine prApta thaIne, kAlanA avasare kAladharma pAmIne, amrutakalpa-bAramA devalokamAM devarUpe utpanna thayA. tyAM keTalAka devonI sthiti bAvIsa sAgaropamanI che, tadanusAra aMdaka devanI sthiti paNa bAvIsa sAgaropamanI che. |59 se NaM bhaMte ! khaMdae deve tAo devalogAo AukkhaeNaM bhavakkhaeNaM ThiikkhaeNaM aNaMtaraM cayaM caittA kahiM gacchihii, kahiM uvavajjihii? goyamA ! mahAvidehe vAse sijjhihii bujjhihii muccihii pariNivvAhii savvadukkhANaM aMtaM karehii / [khaMdao sammatto] // bhAvArtha :- tatpazcAtu zrI gautamasvAmIe pUchyuM- he bhagavan! aMdaka deva tyAMnA AyuSyano kSaya, bhavano kSaya ane sthitino kSaya thavA para te devalokamAMthI kyAM jaze ane kyAM utpanna thaze ? Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra-1 he gautama ! skaMdaka deva tyAnuM AyuSya, bhava ane sthitino kSaya thavA para mahAvideha kSetramAM janma dhAraNa karIne, siddha thaze, buddha thaze, mukta thaze, parinirvANane prApta karaze ane sarva duHkhono aMta karaze. zrI skaMdakanuM jIvana vRttAMta pUrNa thayuM. vivecana : prastuta sUtradrayamAM samAdhimaraNane prApta skaMdakamuninI bhAvi gatinA saMbaMdhamAM zrI gautama svAmIe prabhu mahAvIrane prazna pUchyA ane prabhue tenA uttara ApyA che. bhagavAne samAdhimaraNane prApta skaMdaka muninI gati (utpati) acyutakalpa devalokamAM batAvI che ane tyAMthI mahAvidehakSetramAM janma laIne, siddhi-muktigamananuM kathana karyuM che. 78 AyuSya zaya, bhavAya ane sthitizaya H- zrI ThANAMga sUtramAM AyubaMdhanA cha prakAra kahyA che. gatinAma nidhattAyu, jAtinAmanidhattAyu, sthitinAma nidhattAyu, avagAhanA nAma nidhattAyu, pradeza nAma nidhattAyu, ane anubhAga nAma nidhattAyu. AyuSyakSaya :- pradezAyuno kSaya. AyuSya karmanA dalikono kSaya thavo. bhavakSaya H- gati ane jAtinA anubaMdhano kSaya thavo. H- sthitizaya :- AyuSyakarmanI kAla maryAdA arthAt sthitino kSaya thavo. AyuSyanA pradezonI samApti sAthe ja A sarva samApta thaI jAya che. zaMkA- dvAdazAMgI zAstronI racanA gaNadhara bhagavaMta zAsananAM prAraMbhamAM ja kare che to te pachI bhagavAna mahAvIranA zAsanakALamAM thayela skaMdaka aNagAranuM varNana ahIM bhagavatI sUtramAM kaI rIte hoI zake ? samAdhAna- bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachI pAMcamA gaNadhara sudharmA svAmIe bhagavAna mahAvIranA zAsananA ArAdhakonuM jIvana keTalAka zAstromAM yogya sthaLe AvarI lIdhuM hoya ke saMpAdita karyuM hoya, tema saMbhavita che. jema ke upAsakadazAMga sUtramAM varNita AnaMdAdi daze zrAvaka bhagavAna mahAvIranA zAsanamAM thayA hatA ane jeoe agiyAra aMganuM adhyayana paNa karyuM hatuM. temaja uttarAdhyayana sUtra, AcArAMga sUtra, sUtrakRtAMga sUtra, ThANAMga sUtra, samavAyAMga sUtra, jJAtA sUtra, aMtagaDha sUtra, anuttaropapAtika sUtra, vipAka sUtra Adi ghaNAM zAstromAM A prakAranuM varNana upalabdha che. te badhAnuM samAdhAna uparokta prakAre thaI zake che. zaMkA--bIjo prazna e che ke sudharmA svAmI pachInI paNa ghaTanAono ullekha koI sthaLe zAstromAM che te kaI rIte hoI zake ? samAdhAna- vIra nirvANanA eka hajAra varSa pachI AcArya devapiMgala kSamAzramanI nezrAmAM upalabdha Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka--2 H uddezaka 1 zAstronuM lekhana tathA saMpAdana thayuM. te vakhate paNa keTalIka ghaTanAono samAveza sUtromAM yogya sthaLe, yogya rIte thayo che. te kAraNe sudharmA svAmI pachInI ghaTanAono ullekha aMga zAstromAM che ane naMdI sUtramAM to aneka mahApuruSonI stuti paNa che. || zataka 2/1 saMpUrNa // q 209 Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 280 ] zrI bhagavatI sUtra-1 zataka-ra : uddezaka-ra samakA. samudyAta samudyAta varNana :| 1 kai NaM bhaMte ! samugghAyA paNNattA ? goyamA ! satta samugghAyA paNNattA, taM jahA- veyaNA samugghAe jAva kevalI samugghAe / evaM samugghAyapadaM chAumatthiyasamugghAyavajja NeyavvaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! samudyAta keTalAM kahyAM che? uttara- he gautama! samughAtanA sAta prakAra che, te A pramANe che- (1) vedanA samudyAta (2) kaSAya samughAta (3) mAraNAMtika samuddAta (4) vaikriya samughAta (5) taijasa samughAta (6) AhAraka samudyAta (7) kevalI samudyAta. ahIM prajJApanA sUtranA 36mAM samudyAta padanuM kathana karavuM joIe paraMtu temAM pratipAdita chadmastha samudughAtanuM varNana ahIM na karavuM joIe arthAt chAghasthika samughAta varNanathI pUrvanuM varNana ahIM jANavuM. vivecana : prastuta uddezakamAM eka ja sUtramAM samudyatanuM saMkSipta nirUpaNa che ane saMpUrNa vakatavya mATe prajJApanA sUtra-36mAM pada anusAra jANavAno nirdeza karyo che. samadughAtaH- (1) vizeSa paristhitimAM potAnA AtmapradezonuM bahAra prakSepaNa karavuM te kriyAne samughAta kahe che athavA (2) sama = ekI sAthe, u = utkRSTa paNe, ghAta = karmono ghAta. je kriyAmAM ekI sAthe utkRSTapaNe karmono ghAta-nirjarA thAya te kriyAne samuddAta kahe che. AtmA samughAta zA mATe kare che? - jema koI pakSInI pAMkho para atyaMta dhULa chavAI gaI hoya tyAre te pakSI potAnI pAMkha phelAvI phiphaDAvIne tenA para chavAyelI dhULane khaMkherI nAkhe che tema AtmA paNa baddha karmanA aNuone khaMkheravA mATe samudyAta nAmanI kriyA kare che. AtmA asaMkhya pradezI hovA chatAM paNa nAmakarmanA udayathI prApta thayeluM tenuM zarIra parimita hoya che. AtmapradezomAM saMkocavistArano guNa hovAthI Atmapradezo potAne maLelA zarIra anusAra vyApta thaI zake che. tema chatAM Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2: uddezaka-2 _. | 281 | keTalIkavAra, keTalAka kAraNothI AtmA potAnA pradezone zarIranI bahAra phelAve che ane pAchA saMkocI le che. A kriyAne ja jaina paribhASAmAM samuddAta kahe che. samudyAta sAta che, tenuM svarUpa A pramANe che(1) vedanA samuddaghAta - vedanAnA nimitte je samughAta thAya tene vedanAsamughAta kahe che. te azAtAvedanIya karmajanya che. tAtparya e che ke jyAre jIva vedanAthI atyaMta pIDita thAya tyAre te anaMtAnaMta [azAtA vedanIya] karma skaMdhothI vyApta potAnA Atmapradezone zarIranI bahAranA bhAgamAM phelAve che, te mukha, udara Adi polANane tathA kAna ane khaMbhAnI vaccenA aMtarAlone bharI daIne, laMbAI ane pahoLAImAM zarIra parimita kSetramAM vyApta thAya che. jIva eka aMtarmuhUrta paryata A avasthAmAM rahe che. te aMtarmuhUrtamAM azAtAvedanIya karmanA pracura pugalone udIraNAthI kheMcIne udayAvalikAmAM lAvIne veda che, A rIte karmapudagalone Atmapradezo parathI khaMkherI nAkhe che, nirjarA kare che. A kriyAnuM nAma vedanA samudyAta che. (2) kaSAya samuddaghAta - krodhAdi kaSAyanA kAraNe thatA samudughAtane kaSAya samughAta kahe che. te mohanIya karmane Azrita che athavA tIvra kaSAyanA udayamAM jIva jyAre krodhAdiyukta bane che tyAre potAnA Atmapradezone bahAra phelAvIne, mukha, udara Adi zarIragata polANa, kAna ane khaMbhAnI vaccenA bhAgane AtmapradezothI bharI daIne, zarIrapramANa lAMbA-pahoLAM kSetramAM vyApta thaIne aMtarmuhUrta paryata sthita rahe che. teTalA samayamAM pracura kaSAya mohanIya karmanA pulone potAnA Atmapradezo parathI khaMkherI nAkhe che, nirjarA kare che, A kriyA kaSAya samudyAta che. (3) mAraNAMtika samudvrAtaH- mRtyu samaye, AyuSyakarmane Azrita je samudyAta thAya tene mAraNAttika samadughAta kahe che. AyuSyakarma bhogavatAM bhogavatAM jyAre aMtarmuhurta pramANa zeSa rahe tyAre jIva potAnA Atmapradezone bahAra kADhe ane mukha, udara vagere polANa tathA kAna ane khaMbhAnI vaccenA AkAzapradezo para te Atmapradezane phelAvI pahoLAI ane jADAImAM zarIra pramANa ane laMbAImAM jaghanya aMgulano asaMkhyAtmo bhAga ane utkRSTa eka ja dizAmAM utpatti sthAna sudhI asaMkhyAta yojanamAM vyApta thaIne, aMtarmuhUrta sudhI te ja avasthAmAM sthita rahe che. te samaye AyuSya karmanA pracura-pudgalone potAnA Atmapradezo parathI khaMkherIne, AyuSyakarmanI nirjarA kare che. A kriyAne mAraNAntika samuddAta kahe che. (4) vaidiya samudUghAta - vikriyA-zarIra banAvavAnA prAraMbha samaye vaikriyazarIranAma karmane Azrita je samughAta thAya tene vaikriya samuddAta kahe che. vaikriya labdhi saMpanna jIva potAnA jIrNa zarIrane puSTa ane suMdara banAvavA mATe athavA vividha rUponI vidurvaNA karavA mATe potAnA Atmapradezone eka daMDanA AkAre bahAra kADhe che. te daMDanI pahoLAI ane jADAI zarIra pramANa ane laMbAI saMkhyAta yojanAnI hoya che. te aMtaHmuhurta paryata sthita rahe che. teTalA samayamAM pUrvabaddha vaikriyazarIra nAmakarmanA sthala pudgalone udayamAM lAvI, Atmapradezo parathI khaMkherI nAMkhe che ane anya navA vaikriya zarIra banAvavA yogya sUkSma pudgalone grahaNa kare che. A vaikriya samudughAta che. (5) taijasa samudraghAta :- tejolabdhinA prayoga samaye tejolabdhi saMpanna puruSa potAnA AtmapradezonuM zarIranI bahAra prakSepaNa kare che. tene taijasa samughAta kahe che. te pahoLAI ane jADAImAM zarIra pramANa ane laMbAImAM saMkhyAta yojana pramANa daMDanuM nirmANa kare che. te puruSa taijasa zarIra nAmakarmanA pudgalonuM Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 ] zrI bhagavatI sUtra-1 parizATana kare che ane tadyogya anya pugalone grahaNa karIne, tejalezyAno prayoga kare che. teno uddezya anugraha ane nigraha baMne prakAre che. anugrahane mATe zIta tejovezyA ane nigraha mATe uSNa tejovezyAno prayoga thAya che. Adhunika vijJAna paramANu zaktino upayoga nirmANa ane dhvasa baMne mATe kare che. te ja rIte tejolabdhino prayoga paNa nirmANa ane dhvasa baMne mATe thAya che. (6) AhAraka samughAta :- cauda pUrvadhArI sAdhu AhAraka zarIra banAve che. AhAraka labdhinA prayoga samaye thatAM samuThThAtane AhAraka samughAta kahe che. AhAraka labdhidhArI sAdhu AhAraka zarIra banAvavAnI IcchA karIne, pahoLAI ane jADAImAM zarIra pramANa ane laMbAImAM saMkhyAta yojana pramANa Atmapradezone daMDAkAre zarIramAMthI bahAra kADhe che ane Atmapradezo para rahelA pUrva baddha AhAraka zarIra nAmakarmanA pugalone khaMkhere che. nirjarA kare che) ane AhAraka zarIra banAvavA yogya pugalone grahaNa kare che te AhAraka samudyAta che. (7) kevalI samudyAta :- aMtarmuhUrtamAM ja mokSa prApta karanArA kevalI bhagavAna je samudyAta kare tene kevalIsamadughAta kahe che. te vedanIya, nAma ane gotra karmane viSaya kare che arthAtu vedanIya, nAma, gotra A traNa karmonI sthitine AyuSya karmanI samAna karavA mATe A samudraghAta thAya che. jemAM kevala ATha samaya ja thAya che. prathama samayamAM kevalI bhagavAna AtmapradezonA daMDanI racanA kare che. te daMDa pahoLAI ane jADAImAM zarIra pramANa ane laMbAImAM UrdhvalokAMtathI adholokAMta parvatano vistRta hoya che. bIje samaye te daMDane pUrva-pazcima(athavA uttara-dakSiNa)mAM phelAve che. jethI te daMDa lokaparyata phelAyelA be kapATano AkAra dhAraNa kare che. trIjA samaye te pUrva-pazcima dizAmAM lokAMta paryata phelAyelA Atmapradezone uttara dakSiNa dizAmAM lokAMtaparyata phelAvIne te jagyAne pUrita kare che. tyAre te ja kapATa, pUrita maMthanano AkAra dhAraNa kare che. Ama karavAthI lokano adhikAMza bhAga AtmapradezothI vyApta thaI jAya che. paraMtu mAtra lokAMtanA khUNAnA pradeza khAlI rahe che. cothA samaye tene paNa pUrNa karI samasta lokAkAzane AtmapradezothI vyApta kare che. kAraNa ke lokAkAzanA ane jIvanA pradeza tulya che. pAMcamA, chaThThA, sAtamA ane AThamA samaye viparIta kramathI Atmapradezono saMkoca kare che ane zarIrastha thaI jAya che. cha malviya samupAyavanaM :- prajJApanA pada ramAM sAta samudyAta saMbaMdhI varNana pachI cAra kaSAya samughAtanuM varNana che. tyAra pachI cha chAdhAsthika samudyAtanuM varNana che ane tyAra pachI samughAta, yoga nirodha tathA siddha bhagavAna saMbaMdhI varNana che. ahIM chAghasthika samudyAtanA varNana pahelAMnA varNana sudhIno atideza che. tethI sAta samughAtanuM vistRta varNana ahIM samajavuM joIe. zeSa varNanano ahIM zAstrakArane apekSita prasaMga nathI ema samajavuM. che zataka ra/ra saMpUrNa che Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2: uddezaka-3 _. [ 283] 'zataka-ra : uddezaka-3 pRthvI naraka pRthvI varNana :| 1 kai NaM bhaMte ! puDhavIo paNNattAo ? jIvAbhigame NeraiyANaM jo biio uddaso so Neyavvo jAva kiM savve pANA uvavaNNapuvvA ? haMtA goyamA ! asaI aduvA aNaMtakhutto / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! pRthvIo keTalI kahI che? uttara- he gautama! jIvAbhigama sUtramAM nairayikono bIjo uddezaka kahyo che. temAM pRthvInarakabhUmi saMbaMdhita, tenA bheda, saMsthAna, jADAI AdinuM tathA anya je varNana che, te sarvanuM ahIM kathana karavuM. prazna- he bhagavan! zuM sarva jIva naraka pRthvImAM utpannapUrva che? arthAt sarva jIva pahelA ratnaprabhAdi pRthvIomAM utpanna thayA che? uttara- hA, gautama! sarva jIva ratnaprabhAdi naraka pRthvIomAM aneka vAra athavA anaMtavAra pahelAM utpanna thayA che. vivecana : prastuta uddezakamAM jIvAbhigama sUtrokta naraka pRthvIo saMbaMdhI samasta varNanano nirdeza karyo che. jIvAbhigamasUtranA dvitIya uddezakamAM pRthvIonAM varNana saMbaMdhI saMgraha gAthA che, te A pramANe puDhavI ogAhittA NirayA, saMThANameva bAhallaM / vikkhaMbha-parikkhevo, vaNNo gaMdho ya phAso y|| A gAthAmAM varNita ATha dvAranuM spaSTIkaraNa A pramANe che(1) puThavI :- pRthvIo sAta che. ratnaprabhA Adi Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 | zrI bhagavatI sUtra-1 (2) hirA LiyA :- narakAvAsa kyAM che ane keTalA che? ratnaprabhA pRthvInI jADAI 180000 yojana che. temAMthI eka hajAra yojana upara ane eka hajAra yojana nIce choDIne madhyamAM 178000 yojanamAM 30 lAkha narakAvAsa che. prathama cha narakamAM upara ane nIce eka eka hajAra yojana choDIne madhya bhAgamAM asaMkhya narakAvAsa che. ane sAtamI narakamAM upara ane nIce sADA bAvana hajAra yojana choDIne madhyanA bhAgamAM phakta pAMca ja narakAvAsa che. (3) saMsthAna :- je nArakonA AvAsa AvalikA praviSTa-paMktibaMdha che te AvAsa goLa, trikoNa ane catuSkoNa hoya che. zeSa narakAvAso aneka AkAravALA hoya che. (4) bAhalya (jADAI):- pratyeka narakAvAsa 3000 yojananI jADAInA che.temAM nIcenA hajAra yojana nibiDa-Thosa che. madhyanA hajAra yojana zuSira-polANa yukta che. uparanA hajAra yojana saMkucita che. (5) vikhaMbha parikSepa [laMbAI-pahoLAI-pari]i - keTalAka narakAvAsI saMkhyAta yojana ane keTalAka narakAvAso asaMkhyAta yojana vistRta che. () varNa - nArakono varNa bhayaMkara, atyaMta bhayaMkara, romAMca UbhA karI de tevo kALo hoya che. (7) gaMdha - tyAM sarpAdinA mRta kalevarathI anaMta guNI adhika durgadha hoya che. (8) sparza - tyAM suradhArA, khagadhArA AdithI anaMta guNo tINa kaSTadAyaka sparza hoya che. vizeSa varNana jIvAbhigama sUtrathI jANavuM joIe. ne zataka ra/3 saMpUrNa che. Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka--2 H uddezaka-4 Ox zataka-ra : uddezaka-4 Indriya bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! Indriyo keTalI kahI che ? uttara- he gautama ! Indriyo pAMca kahI che, te A prakAre che. IndriyonuM varNana : 1 kai NaM bhaMte! iMdiyA paNNattA ? gomA ! paMca iMdiyA paNNattA, taM jahA- soiMdie cakkhidie ghANiMdie, rasiMdie, phAsiMdie evaM paDhamillo iMdiyauddesao Neyavvo jAva alogo / jhai saMThANaM bAllaM pohattaM, kaipaesa ogADhe / appA bahu pu-paviTTha, visaya aNagAra AhAre // 285 zrotendriya, cakSurindriya, ghrANendriya, rasanendriya ane sparzendriya. ahIM prajJApanAsUtranA 15mAM 'Indriyapada'nA prathama uddezaka pramANe IndriyonuM saMsthAna, jADAI, pahoLAI Adi aloka paryaMtanA dvAronuM samagra varNana samajavuM. vivecana : prastuta uddezakanA A sUtramAM Indriyo saMbaMdhita samagra varNana mATe prajJApanAsUtranA 15mAM Indriya padanA prathama uddezakano nirdeza karyo che. tyAM nirdiSTa Indriyo saMbaMdhita 24 dvAronI gAthA A pramANe che- addA asIya maNI, uDupANe tela phANiya vasA ya / kaMbala thUNA thiggala, dIvodahi logAloge // artha :(1) Indriyono AkAra (2) IndriyonI jADAI-bAhalya (3) vistAra-laMbAI (4) keTalA pradezonI (5) avagAhita pradezo (6) tenuM alpabahutva (7) spaSTa (8) praviSTa (9) viSaya (10) aNagAradvAra (11) AhAradvAra (12) AdarzadvAra (13) asidvAra (14) maNidvAra (15) udapAna Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 | zrI bhagavatI sUtra-1 [dugdhapAna dvAra (16) tailadAra (17) phANitadhAra (18) vasAhAra (19) kambaladAra (20) pUNAkAra (21) thingaladvAra (22) hIpa-samudra (23) lokadAra (24) alokakAra. paryata 24 kAronA mAdhyamathI Indriyo saMbaMdhi prarUpaNA karI che. (1) saMsthAna- temAM pratyeka IndriyanA AkAranuM kathana che, zrotendriyanuM saMsthAna kadamba puSpa samAna, cakSurindriyanuM masUranI dALa samAna, dhrANendriyanuM atimuktakanA phUla samAna, rasendriyanuM zurapA-astrAnI dhAra samAna ane sparzendriyanuM saMsthAna vividha prakAranuM che. (2) bAhalya- pAMce IndriyonI jADAI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI che. (3) vistAra-labAI- zrotendriya, cakSurindriya ane dhrANendriyanI laMbAI aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAganI, rasendriyanI AtmAMlathI aneka aMgula, sparzendriyanI laMbAI zarIra pramANa che. (4) pradeza- pAMce Indriyo anaMta pradezAtmaka che. (5) avagAhita pradeza- pAMce Indriyo asaMkhyAta pradeza avagAhita che. () avagAhanA alpabahatva- sarvathI thoDI cakSurindriyanI tethI zrotendriyanI saMkhyAtaguNI, tethI dhrANendriyanI saMkhyAta guNI, tethI rasendriyanI asaMkhyAtaguNI, tethI sparzendriyathI avagAhanA saMkhyAtaguNI (7-8) spaSTa-praviSTa- Indriyo potAnA viSayane kaI rIte grahaNa kare che? cakSurindriya aprApyakArI che. te aspaSTa ane apraviSTarUpane jue che. zeSa cAra Indriya prApyakArI che. te spaSTa ane praviSTa viSayane ja grahaNa kare che. (9) viSaya- cAre Indriyano jaghanya viSaya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane cakSurindriyano aMgulano saMkhyAtamo bhAga che. utkRSTa viSaya zrotendriyano bAra yojana, cakSurindriyano sAdhika lAkha yojana, zeSa traNa Indriyano nava yojana che arthAtu teTalA dUra rahelA pota-potAnA viSayane grahaNa kare che. A saMbaMdhamAM zeSa dvAranuM vivecana vistAra bhayathI prastuta AgamamAM ApyuM nathI. prajJApanAsUtranA 15mA IndriyapadanA prathama uddezaka anusAra jANavuM joIe. || zataka ra/ja saMpUrNa che. Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2: uddezaka-5 _ [ 287 ] | zataka-ra : uddezaka-po OROR OCR saMkSipta sAra chaCROROR A uddezakamAM devonI paricAraNA, garbhanI kAlamaryAdA, maithuna sevananA doSa temaja tuMgiyA nagarInA zrAvakonA praznottaranuM ane aMte garama pANInA jharaNAnuM pratipAdana che. * devagatimAM devonI paricAraNA vividha prakAranI hoya che. svAbhAvika rUpe te potAnI devIo sAthe paricAraNA kare che. vizeSa rUpe potAnI devIo dvArA vaikriyakRta hajAro devIo sAthe paricAraNA kare. kyAreka koIka vikRta buddhivALA deva anyanI devIo sAthe paNa paricAraNA kare che ane koI nidAnakRta deva svayaM ja devIonA rUpanI vidurvaNA karIne te vaikriyakRta rUpa sAthe paNa paricAraNA kare che. * uparokta sarva prakAre paricAraNA karanAra deva eka puruSavedanuM ja vedana kare che. eka samayamAM eka jIvane be vedano udaya hoto nathI. kadAca svayaM devInuM rUpa banAve ane paricAraNA kare to paNa tene puruSavedano udaya hoya che. kAraNa ke puruSavedanI upazAMti mATe ja te devInuM rUpa banAve che. * anyatIrthiko anya sarva prakAranI paricAraNAno niSedha karIne svayaM dvArA vikRrvita devInI sAthe ja paricAraNAnuM kathana kare che ane teo eka samayamAM be vedanuM vedana kahe che. paraMtu teonI mAnyatA bhrAMta che. * udakagarbha- [vAdaLa rUpe aplAya jIvonuM rahevuM jaghanya eka samaya utkRSTa cha mahinA. tiryaMcagarbha- jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa ATha varSa. manuSya garbha jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTa bAra varSa paryata rahI zake che. * eka jIva garbhamAM ja mRtyu pAmI punaH te garbhamAM utpanna thAya to garbhanI kAyasthiti utkRSTa 24 varSanI che. garbhamAM pharI janma dhAraNa karanAra navuM zarIra banAve che. pahelAnuM mRta zarIra game te rIte vizIrNa thaI jAya che. manuSyANI ane tiryaMcANI saMbaMdhI yonigata bIja-vIrya jaghanya aMtarmuhUrta utkRSTa bAra muhUrta paryata yonibhUta rahe che arthAtu bAra muhUrta paryata temAM saMtAnotpAdaka zakti hoya che. * eka jIva eka bhavamAM jaghanya eka, be, traNa utkRTa aneka so vyaktiono putra thaI zake che. eka jIva eka bhavamAM utkRSTa aneka lAkha putrone janma ApI zake che arthAt te lAkho jIvonA pitA banI zake che. Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 288 ] zrI bhagavatI sUtra-1 * maithuna sevana te adharmanuM mULa che. eka prakArano asaMyama ane AtmAno vikArabhAva che. * tuMgiyAnagarInA zrAvako puNyavAna, yazavAna, dIptimAna, daDha zraddhAvAna hatA. bhautika RddhisaMpanna hatA. temaja zrAvakanA sarvaguNa saMpanna hatA. tame savaM LisaMje 4 kirdi pavedya jinezvaranuM vacana niHzaMkapaNe satya ja che, tevI temanI daDha zraddhA hatI. teo nava tattvanA jJAtA ane apUrva jijJAsAnA dhAraka hatA. prabhu pArzvanAthanI paraMparAnA sthaviro samakSa jaI vinamrabhAve potAnI jijJAsA pragaTa karI, satya tattvane pAmI gayA.jeinI vistRta mAhitI te prasaMganA prAraMbhamAM ApI che.] tenA anusaMdhAnamAM zrI gautama svAmIe prabhu mahAvIrane zramaNonI paryApAsanAnA phaLa viSayaka prazno pUchyA che. prabhue zramaNanI paryApAsanAthI AtmAno kramika vikAsa batAvI siddhi parvatanA phaLane samajAvyuM che. zramaNa paryApAsanAthI kramazaH dharmazravaNa, jJAna, vijJAna, pratyAkhyAna, saMyama, anAzravapaNu, tapa, karmakSaya, akriyapaNuM ane siddhi prApta thAya che. ja rAjaguha nagaranI bahAra vaibhAragiri parvatanI najIka 'mahAtapopatIra prabhava' nAmanuM eka jharaNuM che, je 500 dhanuSya lAMbu pahoLuM che. temAM aneka uSNuyonika jIva ane pugala AvIne utpanna thAya che ane nIkaLe che. haMmezAM temAMthI garama pANI pravAhita thAya che. anyatIrthiko jene aneka yojana lAMbu hRda-kuMDa kahe che. Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata-2:6deza-5 | 289 zata-2 : 46za-4 paricAraNA devalokamAM paricAraNA viSacaka anyamata-svamata :| 1 aNNautthiyA NaM bhaMte ! evaM AikkhaMti bhAsaMti paNNaveMti parUveMti, taM jahA- evaM khalu NiyaMThe kAlagae samANe devabbhUeNaM appANeNaM se NaM tattha No aNNe deve, No aNNesiM devANaM devIo abhimuMjiya abhimuMjiya pariyArei; No appaNicciyAo devIo abhijujiya, abhijujiya pariyArei; appaNAmeva appANaM viuvviya viuvviya pariyArei / ege vi ya NaM jIve egeNaM samaeNaM do veyaM veei, taM jahA- itthiveyaM ca purisaveyaM ca / jaM samayaM itthiveyaM veei taM samayaM purisaveyaM veei / jaM samayaM purisaveyaM veei taM samayaM itthiveyaM veei / itthiveyassa veyaNAe purisaveyaM veei, purisaveyassa veyAe itthiveyaM veei / evaM khalu ege vi ya NaM jIve egeNaM samae NaM do vede vedei, taM jahA- itthiveyaM ca purisaveyaM ca / se kahameyaM bhaMte ! evaM? goyamA ! jaM NaM te aNNautthiyA evaM AikkhaMti jAva itthiveyaM ca purisaveyaM ca / je te evaM AhaMsu micchaM te evaM AhaMsu / ahaM puNa goyamA ! evamAikkhAmi bhAsAmi paNNavemi parUvemi- evaM khalu NiyaMThe kAlagae samANe aNNayaresu devaloesu devattAe uvavattAro bhavati, mahaDDIesu jAva mahANubhAgesu, dUragaisu ciraTThiIesu / se NaM tattha deve bhavai mahaDDIe jAva dasa disAo ujjovemANe pabhAsemANe jAva paDirUve / se NaM tattha aNNe deve, aNNesiM devANaM devIo abhijujiya, abhijujiya No pariyArei, appaNicciyAo devIo abhijujiya abhijujiya pariyArei; No appaNAmeva appANaM viuvviyaM viuvviya pariyArei / Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 | zrI bhagavatI sUtra-1 | ege vi ya NaM jIve egeNaM samaeNaM ega veyaM veei, taM jahA- itthiveyaM vA purisaveyaM vA / jaM samayaM itthiveyaM veei, No taM samayaM purisaveyaM veei / jaM samayaM purisaveyaM veei, No taM samayaM itthiveyaM veei / itthiveyassa udaeNaM No purisaveyaM veei, purisaveyassa udaeNaM No itthiveyaM veei, evaM khalu ege jIve egeNaM samaeNaM egaM veyaM veei, taM jahA- ithiveyaM vA purisaveyaM vA / itthi, itthiveeNaM udiNNeNaM purisaM patthei / puriso, purisaveeNaM udiNNeNaM itthi patthei / do vi te aNNamaNNaM pattheti, taM jahA- itthi vA purisaM, purise vA sthi | bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! anyatIrthika A pramANe kahe che, bhASaNa kare che, batAve che ane prarUpaNA kare che ke koI paNa nigraMtha marIne deva thAya che, te deva tyAM anya devonI devIo sAthe, tene AliMgana karIne, paricAraNAmaiithuna sevana karatA nathI tathA potAnI devIne AliMgana karIne tenI sAthe paNa paricAraNA karatA nathI, paraMtu te deva vaikriyalabdhithI svayaM potAnA ja be rUpa banAve che. jeimAM ekarUpa devanuM ane eka devInuM hoya che] te be rUpa banAvIne, te vaikriyakRta devI sAthe paricAraNA kare che. A rIte eka jIva eka samayamAM be vedano anubhava kare che. yathA-strIveda ane puruSaveda. jyAre strIvedane vede che tyAre puruSavedane paNa vede che ane jyAre puruSa vedane vede che tyAre strI vedane paNa vede che. strI vedanA udayamAM puruSa vedane vede che ane puruSa vedanA udayamAM strI vedane vede che. A rIte eka ja jIva eka samayamAM be vedane vede che, strIveda ane puruSaveda. he bhagavan! zuM A kathana A rIte hoI zake ? arthAt zuM anyatIrthikonuM kathana satya che? uttara- he gautama! te anyatIrthiko, je A pramANe kahe che temaja prarUpaNA kare che ke eka jIva eka samayamAM strIveda ane puruSaveda be vedano anubhava kare che. tenuM te kathana mithyA che. he gautama ! huM A pramANe kahuM chuM, bhASaNa karuM chuM, batAvuM chuM, prarUpaNA karuM chuM ke koI eka nigraMtha marIne, koI mahaddhika Adi vizeSaNa yukta temaja mahAprabhAvayukta, dUragamananI zaktisaMpanna, dIrghakAlanI sthiti saMpanna, devalokanA koI eka sthAnamAM devarUpe utpanna thAya che. tevA devalokamAM te mahAna Rddhi vagerethI yukta temaja dazedizAomAM udyota karatA, viziSTa kAMtithI zobhAyamAna, temaja atyaMta rUpavAna deva thAya che. te deva tyAM anya devonI devIo sAthe, tene grahaNa karIne paricAraNA karatA nathI ane potAnI devIone grahaNa karIne tenI sAthe paricAraNA kare che. paraMtu svayaM vaikriyalabdhithI potAnA ja be rU5 banAvIne paricAraNA karatA nathI. eka jIva eka samayamAM eka ja vedano anubhava kare che; strIveda ke puruSavedamAMthI ekano ja anubhava kare che. jyAre strIvedane(ve) anubhave che tyAre puruSavedane anubhavatA nathI ane jyAre puruSavedane Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2: uddezaka-5 _. [ 291 ] anubhave che tyAre strIvedane anubhavatA nathI. strIvedanA udayamAM puruSavedano anubhava karatA nathI ane puruSavedanA udayamAM strIvedano anubhava karatA nathI. tethI eka jIva eka samayamAM strIveda ke puruSaveda, A baMne vedamAMthI eka ja vedane vede che, anubhave che. jyAre strIvedano udaya thAya tyAre strI, puruSanI abhilASA kare che ane jyAre puruSavedano udaya thAya tyAre puruSa, strInI abhilASA kare che. pota-potAnA vedanA udayathI puruSa ane strI paraspara ekabIjAnI IcchA kare che. te A pramANe che- strI, puruSanI ane puruSa, strInI abhilASA kare che. vivecana : prastuta sUtramAM anyatIrthikonA be matanuM nirUpaNa che. (1) devo dvArA potAnA ja vaikriyakRta rUpa sAthe paricAraNA karavI. (2) eka samayamAM strIveda ane puruSaveda te be vedano anubhava karavo. A baMne prakAranI prarUpaNA nigraMthanA nAme AkSepa darzAvatI che paraMtu te saMgata nathI. siddhAMtAnukUla mata :- koIpaNa nigraMtha kola karIne mahaddhika deva thAya che. te deva anya devanI devIo sAthe paricAraNA karatA nathI, potAnI devIo sAthe paricAraNA kare che. paraMtu vaikriyalabdhithI potAnAM ja be rUpo banAvIne paricAraNA karatA nathI. kAraNa ke pUrvabhavamAM nigraMtha dharmanI ArAdhanA karanArane A prakAranI paricAraNA karavAnI vRtti hotI nathI. nidAna karIne deva thanAra jIva sUtrokta traNe ya prakAranI vRttivALA hoya che arthAt traNa prakAranI paricAraNA kare che. siddhAMtataH eka jIva eka samayamAM eka ja vedano anubhava karI zake che. eka sAthe be vedano nahi. paraspara nirapekSa-viruddha vastuo eka ja samaye eka ja sthAnamAM rahI zakatI nathI, jema prakAza ane aMdhakAra. te ja rIte strIveda ane puruSaveda paraspara virodhI che. tethI te baMne eka samayamAM eka sAthe vedI-anubhavI zakAtA nathI. prastuta sUtramAM A siddhAMtane sArI rIte puSTa karyo che. garbha vicAra :| 2 udagagabbhe NaM bhaMte ! udagagabbhe tti kAlao kevacciraM hoi ? goyamA ! jahaNNeNaM ekkaM samayaM ukkoseNaM chammAsA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! udakagarbha [pANIno garbha keTalo samaya udakagarbha rUpe rahe che ? uttara- he gautama ! jaghanya eka samaya ane utkRSTa cha mAsa paryata udakagarbha, udakagarbha rUpe rahe che. | 3 tirikkhajoNiyagabbhe NaM bhaMte ! tirikkhajoNiyagabbhe tti kAlao kevacciraM hoi? Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 ] zrI bhagavatI sUtra-1 goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM atttthsNvcchraaii| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! tiryaglonika garbha keTalo samaya tiryaglonika garbharUpe rahe che? uttara- he gautama!jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa ATha varSa sudhI tiryaglonika garbha, tiryaMgyogika garbharUpe rahI zake che. | 4 maNussIgabbhe NaM bhaMte ! maNussIgabbhe tti kAlao kevacciraM hoi ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM bArasa saMvaccharAI / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! mAnuSIgarbha keTalo samaya mAnuSIgarbha rUpe rahe che? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa bAra varSa sudhI mAnuSIgarbha, mAnuSIgarbharUpe rahI zake che. | 5 kAyabhavatthe NaM bhaMte ! kAyabhavatthe tti kAlao kevacciraM hoi ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM cauvvIsaM sNvcchraaii| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! kAya bhavastha keTalo samaya kAyabhavastha rUpe rahe che? uttara-he gautama!jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa covIsa varSa sudhI kAyabhavastha, teja garbhasthAnamAM be janma maraNa karatAM kAyabhavastha rUpe rahe che. 6 maNussa-paMceMdiyatirikkhajoNiyabIe NaM bhaMte ! joNiyabbhUe kevaiyaM kAlaM saMciTThai? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhattaM, ukkoseNaM bArasa muhuttA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! mAnuSI ane paMcendriya tiryaMcANI saMbaMdhI yonigata bIja [vIya) keTalo samaya yonibhUtarUpe rahe che? uttara- he gautama! te jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa bAra muhUrta sudhI yonibhUta' rUpe rahe che. vivecana : prastuta sUtromAM udakagarbha, tiryagronika garbha, mAnuSIgarbha, kAyabhavastha ane yonibhUta bIjanI samayamaryAdAnuM nirUpaNa karyuM che. udakagarbha - kAlAMtaramAM pANI varasAvavAnA kAraNabhUta pugala pariNAmane-megha(vAdaLA)ne 'udakagarbha' Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2: uddezaka-5 _ 297 | kahe che. tenI sthiti ochAmAM ochI eka samayanI, vadhumAM vadhu cha mAsanI che. ochAmAM ochA eka samayamAM ja te varasI jAya che ane vadhumAM vadhu cha mAsa pachI varase che. mAgazara ane poSa mAsamAM saMdhyAkALe AkAzamAM je ratAza dekhAya che tathA caMdramAnI kora je meghothI aMkita kaMDalAkAra jalacakrarUpe dekhAya che, temaja mAgazara mAsamAM vadhu ThaMDI paDatI nathI ane poSa mAsamAM je atizaya ThaMDI paDe che. te badhA udakagarbhanA cihna che. tirthI-manuSyagarbha - tiryagronika garbhastha jIva jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa ATha varSa ane garbhastha manuSya jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa bAra varSa paryata rahI zake che. kAyabhavastha - mAtAnA udaramAM rahelA garbhanuM je zarIra che tene kAya kahe che. te kAyarUpa zarIramAM ja je bhavajanma thAya tene kAyabhavastha kahe che arthAt koI jIva mAtAnA udaramAM garbharUpe AvIne, te zarIramAM bAra varSa rahIne marI jAya ane pharI te ja mAtAnA zarIramAM navA zukra- zoNitathI utpanna thaIne bAra varSa rahe. A rIte eka jIva be bhava karIne utkRSTa 24 varSa sudhI kAyabhavastha' rUpe rahI zake che. garbhaja jIva zukra-zoNitathI ja utpanna thAya che, tethI kAyabhavastha jIva paNa te ja rIte utpanna thAya che, te bIjIvAra utpanna thanAro jIva potAnA mRta zarIramAM utpanna thato nathI. tene navu zukra-zoNita grahaNa karIne navu zarIra banAvavuM paDe che. tethI kAyabhavastha'no artha che te ja mAtAnA garbha sthAnamAM bIjo bhava karavo.' yonibhUta bIjanI kAlasthiti - manuSya athavA tiryaMca paMcendriyanuM, manuSya strI athavA tiryaMcANInI yonimAM gayeluM vIrya bAra muhUrta paryata yonibhUta rahe che arthAt te vIryamAM bAra muhUrta paryata saMtAnotpAdaka zakti rahe che. eka bhavamAM mAtA pitA, putranI saMkhyA :| 7 egajIve NaM bhaMte ! egabhavaggahaNeNaM kevaiyANaM puttatAe havvamAgacchai? goyamA ! jahaNNeNaM ikkassa vA doNhaM vA tiNhaM vA ukkoseNaM sayapuhuttassa jIvANaM puttattAe havvamAgacchai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! eka jIva, eka bhavanI apekSAe keTalA jIvono putra thaI zake che? uttara- he gautama ! eka jIva, eka bhavamAM jaghanya eka jIvano, be jIvano athavA traNa jIvano ane utkRSTa aneka so jIvono putra thaI zake che. 8 egajIvassa NaM bhaMte ! egabhavaggahaNeNaM kevaiyA jIvA puttattAe havvamAgacchati? goyamA ! jahaNNeNaM ekko vA do vA tiNNi vA ukkoseNaM sayasahassapuhuttaM Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 ] | zrI bhagavatI sUtra-1 jIvA NaM puttattAe havvamAgacchati / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai jAva havvamAgacchaMti ? goyamA ! itthIe purisassa ya kammakaDAe joNIe mehuNavattie NAmaM saMjoe samuppajjai / te duhao siNehaM saMciNaMti, saMciNittA tattha NaM jahaNNeNaM ekko vA do vA tiNNi vA ukkoseNaM sayasahassapuhuttaM jIvA NaM puttatAe havvamAgacchati, se teNaTeNaM goyamA ! jAva havvamAgacchaMti / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! eka jIvanA, eka bhavamAM keTalA jIva putrarUpe utpanna thAya che? uttara- he gautama! jaghanya eka, be athavA traNa jIva ane utkRSTa aneka lAkha(lAkho) jIva putra rUpe utpanna thaI zake che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke utkRSTa lAkho jIvo putrarUpe utpanna thAya che? uttara- he gautama! puruSa dvArA karmakRta strI yonimAM jyAre maithuna vRttika nAmaka saMyoga niSpanna thAya che, tyAre te baMnenA sneha [puruSanuM vIrya ane strInuM rakta-raja]no saMcaya thAya che ane pachI temAM jaghanya eka, be athavA traNa ane utkRSTa aneka lAkha (lAkho) jIva putrarUpe utpanna thaI zake che. he gautama ! tethI pUrvokta kathana karyuM che. vivecana : prastuta be sUtromAM kramazaH eka jIva(manuSya ke tiryaca)eka janmamAM keTalA jIvono putra thaI zake che ane eka jIvanA eka janmamAM keTalA putra saMtAna thaI zake che? ane tenuM zuM kAraNa che? te viSayane spaSTa karyo che. eka jIva zatapathakatva jIvono putra kevI rIte? - manuSya athavA tiryaMcanuM vIrya bAra muhUrta paryata saMtAnotpAdaka zakti dharAve che. nadI vageremAM jalakrIDA karatI strI athavA jalacara strInI yonimAM seMkaDo vyaktinA vIrya pravezanI zakyatA rahe che. te vIrya piMDamAM utpanna thayelo eka jIva te sarvano putra kahevAya che. A rIte eka jIva eka ja bhavamAM aneka so jIvono putra kahevAya che arthAt eka jIvanA eka bhavamAM utkRSTa aneka so pitA hoI zake che. eka jIvanA ekaja bhavamAM zata sahasapRthakatva putra kevI rIte? - masyAdi jyAre maithuna sevana kare che tyAre ekavAranA saMyogathI tenA aneka lAkha (lAkho)jIva putrarUpe utpanna thAya che ane janma le che. eka bhavamAM eka jIvanA lAkho putra thavAnuM A ja pramANa che, yadyapi manuSya strInI yonimAM paNa aneka jIva utpanna thAya che paraMtu jeTalA utpanna thAya che te badhA ja niSpanna thatA nathI arthAt janma letA Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2 H uddezaka-5 295 nathI. koI vizeSa prakAranI mAchalI karoDo IMDA mUke che teno samAveza paNa lAkhomAM thaI jAya che. maithuna sevanathI thato asaMyama : 9 mehuNeNaM bhaMte ! sevamANassa kerisie asaMjame kajjai ? goyamA ! se jahA NAmae kei purise rUyaNAliyaM vA bUraNAliyaM vA tatteNaM kaNaeNaM samaviddhaMsejjA, erisaeNaM goyamA ! mehuNaM sevamANassa asaMjame jgA / seva mate ! evaM mate ! // = zabdArtha :- caLAliya = rUnI nAlikA, jUliyaM - bUra- eka prakAranI vanaspatinI nAlikA, tatteNaM = garama-tapta, baLa = saLI, samaviddhasengA - vidhvaMsa thaI jAya che. bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! maithuna sevana karatA jIvane kayA prakAre asaMyama thAya che ? uttara- jema koI puruSa tapta suvarNanI [athavA lokhaMDanI] saLI vaDe rUthI ke bUrathI bharelI vAMsanI naLIne bALI nAMkhe[vidhvasta karI nAMkhe], he gautama ! e ja rIte maithuna sevana karatA jIvane asaMyama thAya che. he bhagavan ! A bhAva A ja prakAre che, he bhagavan ! A bhAva A ja prakAre che. vivecana : maithuna sevana svayaM eka prakArano asaMyama che. aDhAra pApamAM te cothuM pApa che. te AtmAnA vikArabhAvonI viDaMbanA rUpa che. tethI ghaNA pramAda ane doSonuM sarjana thAya che. dazavaikAlika sUtramAM maithuna saMsargane adharmanuM mULa ane doSono bhaMDAra kahyo che. yathA-mUlameyamahammasa mahAvolasamuhsaya / maithuna sevana karatA puruSanA mehana[liMga] dvArA strInI yonimAM rahelA paMcendriya jIvono vinAza thAya che. jene samajAvavA mATe mULapAThamAM udAharaNa ApyuM che. je sUtra pAThathI spaSTa che. tethI e paNa siddha thAya che ke maithuna sevanathI hiMsA ane kuzIla rUpa be pApano doSa thAya che. tuMgiyA nagarInA zramaNopAsaka tuMgiyA nagarImAM aneka Adarza zramaNopAsako rahetA hatA. teo puNya yoge RddhisaMpanna ane dedIpyamAna hatA. teo makAna, zayana, bhavana, vAhana, AhAra, pANI, dhana, dhAnya, suvarNa, rajatathI saMpanna hatA. teo saMpattinA AdAna-pradAnano vyavasAya karatA hatA. temanA gharamAM jamyA pachI pracura bhojana zeSa vadhatuM hatuM, te dIna duHkhI ane yAcakone apAtuM hatuM. temanA ghera dAsa-dAsI, pazu Adi paNa pracura mAtrAmAM hatA. Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 ] zrI bhagavatI sUtra-1 A rIte bAhya riddhi siddhi saMpanna hatA. temaja teo dharmazraddhAthI yukta hatA, nava tattvanA jJAtA, heya-upAdeyanA vivekamAM kuzaLa, dharmatattvamAM niHzaMka hatA. teo potAnA koI paNa kAryamAM devAdi anya koInI sahAyatAthI sarvathA nirapekSa hatA. eka nigraMtha pravacana ja satya che, sArthaka che, anya sarva prapaMco nirarthaka che. A teno aMtaranAda hato. temanA gharanuM dvAra sadAya abhaMga rahetuM hatuM. sAdhu-saMto temaja yAcakone udAratAthI dAna daIne teo lAbha letA. brahmacarya ane sadAcArathI saMpanna hovAnA kAraNe anyatra teono praveza nibaMdha rUpe thato hato. A rIte teo dharmane prAdhAnya ApI gRhastha jIvananA pratyeka vyavahAra karI rahyA hatA. ekadA pArzvanAtha prabhunI paraMparAnA sthaviro samakSa temaNe potAnI jijJAsA prastuta karI. saMyama ane tapanuM phaLa zuM che? sthaviroe javAba Apyo ke saMyamanuM phaLa anAzravatA ane tapanuM phaLa vyavadAna-karmano kSaya che. sarAgasaMyama, sarAgatapa, karmitA-karmo zeSa rahe to ane saMgitA-AsaktinA bhAvathI, jIva devalokamAM utpanna thAya che. A rIte temanAmAM satya samajavAnI ane satyanuM AcaraNa karavAnI tamannA hatI. tuMgiyA nagarInA zramaNopAsakonuM jIvana :10 tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre rAyagihAo NayarAo, guNasilAo ceiyAo paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA bahiyA jaNavayavihAraM vihri| bhAvArtha :- tatpazcAt ekadA] zramaNa bhagavAna mahAvIra rAjagRha nagaranA guNazIla udyAnamAMthI nIkaLIne, bahAranA janapadomAM vihAra karavA lAgyA. 11 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM tuMgiyA NAmaM NayarI hotthA, vaNNao / tIse Na tugiyAe NayarIe bahiyA uttarapuratthime disIbhAge pupphavaie NAma ceie hotthA, vaNNao / tattha NaM tuMgiyAe NayarIe bahave samaNovAsayA parivasaMti-aDDA dittA vitthiNNavipulabhavaNa-sayaNAsaNa-jANa- vAhaNAiNNA, bahudhaNabahujAyarUvarayayA, AyogapayogasapauttA, vicchaDDiyaviula- bhattapANA, bahudAsIdAsa- gomahisagavelayappa- bhUyA, bahujaNassa apribhuuyaa| __ abhigayajIvAjIvA, uvaladdhapuNNa-pAvA Asava-saMvaraNijjara-kiriyAhi- karaNa-baMdha-mokkhakusalA, asahejja-devAsuraNAga suvaNNajakkha-rakkhasa- kiNNara- kiMpurusa-garula-gaMdhavva- mahoragAIehiM devagaNehiM NiggaMthAo pAvayaNAo aNatikkamaNijjA, NiggaMthe pAvayaNe Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2: uddezaka-5 _ 297 ] NissaMkiyA NikkaMkhiyA NivvitigicchA, laddhaTThA gahiyaTThA pucchiyaTThA abhigayaTThA viNicchiyaTThA aTThimiMjapemANurAgarattA; ayamAuso ! NiggaMthe pAvayaNe aTe, ayaM paramaTe, sese aNadve, UsiyaphalihA avaMguyaduvArA ciyattaMte - uragharappavesA bahU hiM sIlavva- yaguNave ramaNapaccakkhANaposahovavAsehiM, cAuddasaTTha- muddiTThapuNNa- mAsiNIsu paDipuNNaM posahaM samma aNupAlemANA, samaNe NiggaMthe phAsu-esaNijjeNaM asaNapANa-khAima sAimeNaM vatthapaDiggaha-kaMbala-pAyapuMchaNe NaM pIDha-phalagasejjAsaMthAraeNaM osaha bhesajjeNaM paDilAbhamANA ahApaDiggahie hiM tavo- kammehiM appANaM bhAvemANA viharati / bhAvArtha :- kAle te samaye tuMgiyA tiMgikA] nAmanI nagarI hatI. te tuMgiyAnagarInI bahAra uttara-pUrva dizAbhAga [IzAnakoNa]mAM puSpatika nAmanuM caya-udyAna hatuM. nagarI ane udyAnanuM varNana aupapAtika sUtrAnusAra samajI levuM joIe. te taMgiyA nagarImAM aneka zramaNopAsako rahetA hatA. teo saMpattizALI, prabhAvazALI hatA. temanA vistIrNa, vipula-aneka bhavana hatAM. te bhavano, zayano, zayana sAmagrI, Asano, yAno-ratha, gADI Adi tathA vAhano-baLada, ghoDA AdithI saMpanna hatA. teonI pAse pracura dhana hatuM, atyadhika sonA-cAMdInA bhaMDAro hatA. teo Ayoga-vyAjavaTAva ane prayoga-anya kalAonA vyavasAya karavAmAM kuzala hatA. teone tyAM vipula mAtrAmAM bhojanapANI taiyAra thatA hatA ane te aneka lokone apAtA hatA. teone tyAM aneka dAsa-dAsIo hatA, ghaNI gAya, bheMsa, gheTA, bakarI Adi hatAM. teo jIva-ajIvanA svarUpane samyak prakAre jANatA hatA. temaNe puNya ane pApatatvane upalabdha karyA hatA arthAt AcaraNamAM tenuM dhyAna rAkhatA hatA. Azrava, saMvara, nirjarA, kriyA, adhikaraNa, baMdha ane mokSanA viSayamAM teo kuzala hatA, temAMthI heya, zeya ane upAdeyane samyaka prakAre jANatA hatA. teo pravacanamAM eTalA deDha hatA ke deva, asura, nAga, suparNa, yakSa, rAkSasa, kinnara, kiMpuruSa, garuDa, gaMdharva, mahoraga, Adi devagaNo temane vicalita karavAmAM samartha na hatA. teo nigraMtha pravacana prati niHzaMkita, niSkAMkSita tathA vicikitsArahita-phalanI AzaMkA rahita hatA. temaNe zAstronA arthone samyak prakAre upalabdha karyA hatA, zAstronA arthone dattacitta thaIne grahaNa karyA hatA. zAstronA arthomAM jyAM saMdeha hoya tyAM pUchIne temaNe nirNaya karyo hato. temanI asthi-majjAo nigraMtha pravacananA premAnurAgathI raMgAyelI hatI. teo kahetA hatA ke "he AyuSyamAnu! A nigraMtha pravacana ja artha (sArthaka) che, A ja paramArtha che. zeSa sarva anartha(nirarthaka) che." temanAM aMtaHkaraNa sphaTika samAna nirmala ane zuddha hatAM athavA teo eTalA udAra hatA ke temanAM gharanA daravAjA pAchaLanI argalA haMmezAM UMcI ja rahetI hatI. temanA ghara yAcakone mATe sadA khullA hatAM. temano aMtaHpura tathA paragRhamAM praveza (ati dhArmika hovAthI) lokapratItikara hato. teo zIlavrata (zikSAvrata), guNavrata, viramaNavrata (aNuvrata), pratyAkhyAna-tyAga-niyama, pauSadhopavAsa AdinuM samyaka prakAre AcaraNa karatA hatA tathA caturdazI, aSTamI, amAsa ane pUnama, A parvatithiomAM Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 | zrI bhagavatI sUtra-1 [mahinAmAM cha] paripUrNa pauSadhanuM samyaka prakAre anupAlana-AcaraNa karatA hatA. teo zramaNa-nigraMthone prAsuka - acitta ane eSaNIya-eSaNAnA doSothI rahita azana, pAna, khAdima, svAdima'mukhavAsa, vastra, pAtra, kaMbala, rajoharaNa, pIDha-bAjoTha, phalaka-lAkaDAnuM pATiyuM, zayyA-zarIra pramANa hoya te athavA makAna, saMsmArakaaDhI hAthanuM Asana vizeSa, auSadha ane bheSaja-aneka dravyomAMthI banAvelI davA AdithI pratilAbhita karatA hatA ane yathApratigrahita-potAnI zakti anusAra grahaNa karelAM tapa:karmothI potAnA AtmAne bhAvita karatA vicaratA [jIvana-yApana karatA hatA. vivecana : prastuta sUtramAM taMgiyA nagarInA zramaNopAsakonuM varNana che. zramaNanI upAsanA karanArane zramaNopAsaka kahe che. teno paryAyavAcI zabda zrAvaka che. A varNanamAM zramaNopAsakonI sAmAjika ane dhArmika baMne avasthAonuM varNana che. sAdhana saMpannatA, dAnazIlatA, zatruo dvArA aparibhavanIyatA vagere zabdo temanI sAmAjika uccatama sthitine pradarzita kare che, jyAre tattvajJAna, AtmanirbharatA, deDhatama dharmazraddhA, vratonI ArAdhanA ane tapasyA temanA dhArmika jIvanane pragaTa kare che. bhautika jIvana sAthe dhArmika jIvanano sumeLa thavo te zrAvaka jIvananI potAnI AgavI vizeSatA che. visthiUA viData bhava-savaLatA bApa vALA ne :- jenA ghara vizALa ane UMcA hatAM tathA jene tyAM zayana, Asana, yAna, vAhana pracura hatA. vika viDanagarapALA :- traNa prakAre artha thAya che- (1) temane tyAM adhika mAtrAmAM bhojana pANI yAcako mATe rakhAtA hatA. (2) jene tyAM aneka loko bhojana karatA hatA tethI ghaNuM ja bhojana pANI vadhatuM hatuM. (3) jene tyAM vividha prakAranA pracura bhojana-pANI thatA hatA. a nna :- be prakAre artha thAya che- (1) ApattimAM paNa devagaNonI sahAyatAthI nirapekSa hatA arthAt 'svakRtakarma svayaMne ja bhogavavAM paDaze' A tattvamAM ja deDhatama zraddhA hovAthI adInavRttivALA hatA. (2) parapAsaDIo dvArA AkSepAdi thAya tyAre samyakatvanI rakSA mATe anyanI sahAyatA letA nahi. kAraNa ke teo svayaM AkSepanivAraNamAM samartha hatA. aniMnaremIpurArA - temanI asthimajjA sarvajJa pravacanarUpI kasuMbIno raMgathI raMgAyelI hatI, lalander = atyaMta udAratAthI, atizaya dAna devAnA kAraNe, gharamAM bhikSukonA nirAbAdha praveza mATe, zrAvako daravAjAnI argalA dUra karI rAkhatA hatA. daravAjAnA nIcenA bhAgamAM argalA hoya che tene nIce karavAthI bhUmimAM phasAI jAya che, tyAre daravAjo bahArathI kholI zakAya nahIM paraMtu te zrAvakonA gharanI argalA UMcI ja rahetI hatI. cittara gharakhA :- traNa prakAre artha thAya che- (1) jenAM aMtaHpuramAM ke gharamAM koI puruSa Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2: uddezaka-5 _ 299 | praveze to temane aprIti thatI na hatI. kAraNa ke temane IrSyA na hatI (2) jemaNe anyanA aMtaHpura ke gharamAM praveza karavAnuM choDI dIdhuM hatuM. (3) jenA gharamAM ke aMtaHpuramAM teo praveza kare to temane prasannatA thatI hatI. parvatithiona mahatvaH- te zramaNopAsako aSTamI, caudasa ane amAsa ane pUnamanA divase pratipUrNa pauSadha vratanI ArAdhanA karatA hatA. pratipUrNa pauSadhopavAsa eTale sarva pApa pravRttio-sAvadha yogano tyAga karI, cauvihArA upavAsa karIne, ahorAtra dharmArAdhanAmAM lIna rahevuM. kavacit AhAra yukta poSadha paNa karI zakAya che. A parvatithionuM mahatva dhArmika dRSTie to che ja paraMtu jyotiSa zAstra, zarIrazAstra ane vijJAnanI daSTie paNa mahattva che. zAstramAM ukta cAra tithionuM vidhAna aneka sthaLe jovA maLe che. tenA AdhAre paraMparAmAM dara trIjA divase dharmarAdhanA, dharmAcaraNa, tyAga-pratyAkhyAna thAya te mATe bIja, pAMcama, agiyArasa Adi tithione meLavI kula bAra tithionuM mahattva darzAvavAmAM Ave che. A mahattva sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikA sarvane preraNA rU5 che. bhagavAna pArzvanAthanA sthavira bhagavaMta :12 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM pAsAvaccijjA therA bhagavaMto jAisaMpaNNA kulasaMpaNNA balasaMpaNNA rUvasaMpaNNA viNayasaMpaNNA NANasaMpaNNA dasaNasaMpaNNA carittasaMpaNNA lajjAsaMpaNNA lAghavasaMpaNNA oyaMsI teyaMsI vaccaMsI jasaMsI jiyakohA jiyamANA jiyamAyA jiyalohA jiyaNiddA jiiMdiyA jiyaparIsahA jIviyasAsa- maraNabhaya vippamukkA jAva kuttiyA vaNabhUyA, bahussuyA bahuparivArA, paMcahi aNagAra- saehiM saddhiM saMparivuDA ahANupuTvi caramANA gAmANugAmaM dUijjamANA suhaMsuheNaM viharamANA jeNeva tuMgiyA NagarI jeNeva pupphavaIe ceie teNeva uvAgacchaMti, uvA- gacchittA ahApaDirUvaM uggaha uggiNhittANaM saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANA viharati / bhAvArtha :- kAle, te samaye pArthApatyaya sthavira bhagavaMto[bhagavAna pArzvanAthanA ziSyAnuziSya pAMcaso aNagAronI sAthe yathAkramathI vicaratAM, grAmAnugrAma jatAM, sukhapUrvaka vihAra karatAM, jyAM tuMgiyA nagarI hatI, jyAM IzAnakoNamAM] puSpatika nAmanuM udhAna hatuM tyAM padhAryA. tyAM padhArIne, yathArUpa avagraha-potAne anukULa maryAdita sthAnanI yAcanA karI, AjJA laIne, saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA tyAM vicaravA lAgyA. te sthaviro jAti saMpanna, kula saMpanna, bala saMpanna, rUpa saMpanna, vinaya saMpanna, jJAna saMpanna, darzana saMpanna, cAritra saMpanna, lajjA saMpanna, lAghava saMpanna, ojasvI, tejasvI, varcasvI--viziSTa prabhAva yukta ane yazasvI hatA. teoe krodha, mAna, mAyA, lobha, nidrA, Indriyo ane parISahone jItI lIdhA hatA. te Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 ] zrI bhagavatI sUtra-1 jIvananI AzA ane mRtyunA bhayathI vimukta vagere guNasaMpanna hatA, te kutrikApaNa-traNe lokanI Avazyaka sarva vastuo jyAM maLe tevA sthAnabhUta hatA arthAt te samasta guNonI upalabdhi yukta hatA. te bahuzruta ane vizALa parivAra yukta hatA. vivecana : prastuta sUtramAM aneka zramaNaguNasaMpanna, pArzvanAtha bhagavAnanA ziSyAnuziSya, kRtavRddha sthavironuM varNana karyuM che. tenA parathI jaina munionA bahumukhI vyaktitvano paricaya thAya che. kutrikA, eka viziSTa dukAnanuM nAma che. Agama sAhityamAM teno aneka vAra ullekha thayo che. kuttiyanA saMskRta be rUpa thAya che, kutrika ane kutrija. kRtrika- ku = pRthvI, trika = traNa, ApaNa = dukAna. je dukAnamAM svargaloka, manuSyaloka ane pAtAlaloka A traNe lokanI prApya vastuo prApta thAya tene kutrikA paNa kahe che- te devAdhiSThita hoya che. sthavira bhagavaMto samucita artha-saMpAdananI labdhithI yukta athavA sakala guNothI yukta hatA tethI tene kutrikApaNabhUta kahyA che. zramaNopAsakonuM darzanArthe gamana - 13 tae NaM tuMgiyAe NayarIe siMghADaga-tia-caukka-caccara mahApahapahesu, jAva egadisAbhimuhA NijjAyaMti / bhAvArtha :- tyAra pachI taMgiyA nagarInA zRMgATaka-siMghoDAnA AkAravALA trikoNa mArgamAM, trikatraNa rastA bhegA thAya tevA mArgamAM, catuSka patho-cAra rastA bhegA thAya tevA mArgamAM tathA aneka mArga bhegA thatA hoya tevA mArgomAM, rAjamArgomAM ane sAmAnya mArgomAM sarvatra te sthavira bhagavAnanA padArpaNanI vAta phelAI gaI. janatA eka ja dizAmAM temane vaMdana karavA mATe nIkaLI. 14 tae NaM te samaNovAsayA imIse kahAe laddhaTThA samANA haTTha-tuTThA jAva saddAveti, saddAvittA evaM vayAsI- evaM khalu devANuppiyA ! pAsAvaccijjA therA bhagavaMto jAisaMpaNNA jAva ahApaDirUvaM uggahaM uggiNhittA NaM saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANA viharati / taM mahAphalaM khalu devANuppiyA ! tahArUvANaM therANaM bhagavaMtANaM NAmagoyassa vi savaNayAe, kimaMga puNa abhigamaNa-vaMdaNa-NamaMsaNa- paDipucchaNapajjuvAsaNayAe jAva gahaNayAe ? taM gacchAmo NaM devANuppiyA! there bhagavate Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2 H uddezaka pa vaMdAmo NamaMsAmo jAva pajjuvAsAmo, eyaM Ne ihabhave vA parabhave vA jAva ANugAmiyattAe bhavissai tti kaTTu aNNamaNNassa aMtie eyamaTThe paDisurNeti / jeNeva sayAiM sayAiM gihAI teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA hAyA jAva alaMkiyasarIrA saehiMto saehiMto gehehiMto paDiNikkhamaMti, paDiNikkhamittA egayao melAyaMti / 301 melAyittA pAyavihAracAreNaM tuMgiyAe NayarIe majjhaMmajjheNaM NiggacchaMti, NiggacchittA jeNeva pupphavaIe ceie teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA there bhagavaMte paMcaviheNaM abhigameNaM abhigacchaMti, taM jahA- sacittANaM davvANaM viusaraNayAe, acittANaM davvANaM viusaraNayAe, egasADieNaM uttarAsaMga- karaNeNaM, cakkhupphAsaM aMjalippaggaheNaM, maNaso egattIkaraNeNaM; jeNeva therA bhagavaMto teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA tikkhutto AyAhiNa - payAhiNaM kareMti, karittA jAva tivihAe pajjuvAsaNAe pajjuvAsaMti / bhAvArtha : - jyAre A vAta tuMgiyA nagarInA zramaNopAsakone jJAta thaI, tyAre teo atyaMta harSita ane saMtuSTa thayA ane paraspara kahevA lAgyA ke "he devAnupriyo ! bhagavAna pArzvanAthanA ziSyAnuziSya sthavira bhagavAna, je jAti saMpanna Adi vizeSaNothI viziSTa che, te ahIM padhAryA che ane yathApratirUpa avagraha grahaNa karIne saMyama ane tapathI potAnA AtmAne bhAvita karatA vicare che. he devAnupriyo ! tathArUpanA sthavira bhagavaMtonA nAma-gotranA zravaNamAtrathI paNa mahAna phaLa prApta thAya che to pachI, tenI sAme javuM, vaMdana-namaskAra karavA, temane kuzalatA--sukhazAtA pUchavI ane temanI paryupAsanA--sevA karavI, temaja temane prazna pUchIne artha grahaNa karavA ItyAdinA phaLanuM to kahevuM ja zuM? arthAt avazya kalyANarUpa phaLa prApta thAya che. tethI he devAnupriyo ! ApaNe sahu te sthavira bhagavAnanI pAse jaIe, temane vaMdana-namaskAra karIne, vidhipUrvaka temanI paryupAsanA--sevA-karIe, te ApaNA mATe A bhava ane parabhavamAM hitarUpa thaze. paraMparAthI paralokamAM kalyANarUpa thaze. A rIte paraspara vAtacIta karIne teoe paraspara vAtano svIkAra karyo, svIkAra karIne, sarva zramaNopAsako pota potAnA ghera gayA, ghera jaIne snAna karyuM, zarIrane vibhUSita karyuM. tyAra pachI teo pota-potAnA gherathI nIkaLyA ane eka jagyAe sahu bhegA thayA. teo bhegA thaIne pagapALA ja tuMgiyA nagarInI madhyathI nIkaLyA ane jyAM puSpavatika udyAna hatuM tyAM gayA, jaIne sthavira bhagavaMtonI pAse pAMca prakAranA abhigama dhAraNa karyA. te pAMca abhigama A prakAre che. (1) sacitta dravyo--phala, tAMbula Adino tyAga karavo. (2) acitta dravyo -pagarakhA, zastra vagereno tyAga karavo. Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 (3) eka zATika uttarAsaMga karavuM. uttarIya vastrane mukha para rAkhavuM. (4) sthavira bhagavaMtone jotAM ja baMne hAtha joDavA--hAthane aMjalibaddha karavA. (5) manane ekAgra karavuM. zrI bhagavatI sUtra-1 A rIte pAMca prakAranA abhigamane dhAraNa karIne, te zramaNopAsako jyAM sthavira bhagavaMto hatA tyAM gayA, jaIne, teoe jamaNI taraphathI traNa pradakSiNA karI, vaMdana namaskAra karyAM, vaMdana--namaskAra karIne satkAra ane sanmAnapUrvaka kAyika, vAcika ane mAnasika te traNe prakAre paryupAsanA--sevA karavA lAgyA. vivecana : prastuta sUtramAM zramaNopAsako sthavironI sevAmAM gayA ane jaIne vaMdana, namana, pravacana zravaNa temaja vinaya bhaktithI paryupAsanA karI tyAM sudhInuM varNana che. A varNanamAM muninA darzana mATe jatAM zrAvakonA pAMca abhigama sUcita karyA che. te atyaMta mahatvanA che. pAMca abhigama :- darzana mATe jatAM zrAvakonI Avazyaka vidhi athavA ziSTAcArane abhigama kahe che. vyakti je sthAnamAM je lakSe jAya, te sthAnane yogya tene veSa paridhAna, bhAvazuddhi, temaja cittanI ekAgratA vagere anivArya che. te bhAvo jaLavAya rahe te mATe zAstramAM pAMca prakAranA abhigamanuM vidhAna che. te mULa pATha ane bhAvArthamAM spaSTa che. acittANaM davvANaM viussaraNAe :- A bIjA abhigamanA pAThamAM vistaraNAnI jagyAe avitaskarapAC pATha jovA maLe che. TIkAkAre teno artha vastra, aMgUThI vagereno tyAga karavo tevo karyo che paraMtu anya sUtrasthaLone jotA chatra, cAmara, pagarakhA, zastra vagereno tyAga karavo te zrAvakano abhigama che. tethI cAmara, chatra vagere rAjasI ahaMkAra paraka acitta vastune tyAgI, vinamratApUrvaka ane pagarakhA vagere tyAgI, vivekapUrvaka zrAvaka munirAja pAse jAya che te sUcavavA azvittALa vaLyALa vistarabAh pATha vadhu ucita che. uttarAsaMga H- akhaMDa eka vastra, khesa dhAraNa karavo, mukha sAme vastra, dupaTTo, mukhavastrikA vagere rAkhavA. uttamAMga-mastakanI samIpe rahetu upakaraNa te uttamAMga kahevAya che. vyavahAramAM tenA mATe uttarAsana zabdano prayoga kare che paraMtu te yathArtha bhAvane sUcita karato nathI. Agama anusAra uttarAsaMga zabdaprayoga yathArtha che. paryupAsanA :- traNe yogathI upAsanA karavI. kAyAthI- paMcAMga namAvIne namaskAra karavA ane guru samakSa hAtha joDIne vinayapUrvaka UbhA rahevuM, besavuM. vacanathI- guru bhagavaMto je je upadeza pharamAve teno Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2: uddezaka-5 _. 303 | 'tahata' kahIne svIkAra karavo. manathI- manane anyatra jatAM rokI, ekAgra banI, dharmanA raMgamAM raMgAIne saMvegabhAva utpanna karavo. zrAvako A pAMca prakAranA abhigama sahita sthavira munionA darzanArthe gayA, jaIne vaMdana, namaskAra Adi karIne, zraddhApUrvaka trikaraNa yoganI zuddhithI paryApAsanA karavA lAgyA. dharmopadeza ane praznottara :| 15 tae NaM therA bhagavaMto tesiM samaNovAsayANaM tIse ya mahaimahAliyAe parisAe cAujjAmaM dhamma parikahati / jahA kesisAmissa jAva samaNovAsiyattAe ANAe ArAhae bhavaMti jAva dhammo kahio / bhAvArtha :- tatpazcAt te sthavira bhagavaMtoe te zramaNopAsakone tathA te moTI pariSada dhirmasabhAne kezI zramaNanI jema cAturyAma dharmano upadeza Apyo, aMte AgAradharmano upadeza ApatAM kahyuM ke zramaNopAsaka potAnI zramaNopAsakatA dvArA jinAjJAnA ArAdhaka thAya che. A rIte dharmakathA pUrNa thaI. |16 tae NaM te samaNovAsayA therANaM bhagavaMtANaM aMtie dhamma soccA Nisamma haTThatuTTha jAva hiyayA tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM kareMti jAva tivihAe pajjuvAsaNAe pajjuvAsaMti, pajjuvAsittA evaM vayAsI saMjame NaM bhaMte ! kiM phale ? tave NaM bhaMte ! kiM phale ? tae NaM te therA bhagavaMto te samaNovAsae evaM vayAsI- saMjame NaM ajjo ! aNaNhayaphale, tave vodANaphale / bhAvArtha :- tyAra pachI te zramaNopAsaka sthavira bhagavaMtono dharmopadeza sAMbhaLIne ane hRdayaMgama karIne, atyaMta harSita ane saMtuSTa thayA. temanuM hRdaya khIlI UThyuM. teoe sthavira bhagavaMtone jamaNI taraphathI traNa vAra pradakSiNA karI, vaMdana-namaskAra karIne, traNa prakArepUrvokta] paryupAsanA karI, A pramANe pUchyuM, prazna- he bhagavan! saMyamanuM zuM phaLa che? he bhagavan! tapanuM zuM phaLa che? uttara- te sthavira bhagavaMtoe zramaNopAsakone A pramANe kahyuM, he Aryo ! saMyamanuM phala anAzravatAAzrava rahitatA-saMvara saMpannatA che ane tapanuM phala vyavadAna-karmono vizeSarUpe nAza karavo, te che athavA karmAMkathI malina AtmAne zuddha karavo te che. | 17 tae NaM te samaNovAsayA there bhagavaMte evaM vayAsI- jai NaM bhaMte ! saMjame Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | u04 zrI bhagavatI sUtra-1 aNaNhayaphale tave vodANaphale, kiMpattiyaM NaM bhaMte ! devA devaloesu uvavati ? tattha NaM kAliyaputte NAma there te samaNovAsae evaM vayAsI- puvvataveNaM ajjo ! devA devaloesu uvavati / tattha NaM mehile NAma there te samaNovAsae evaM vayAsI- puvvasaMjameNaM ajjo ! devA devaloesu uvavajjati / / ___tattha NaM ANaMdarakkhie NAma there te samaNovAsae evaM vayAsIkammiyAe ajjo ! devA devaloesu uvvjNti| tattha NaM kAsave NAma there te samaNovAsae evaM vayAsI- saMgiyAe ajjo! devA devaloesu uvavajjati; puvvataveNaM puvvasaMjameNa kammiyAe saMgiyAe ajjo! devA devaloesu uvavati / sacce NaM esa ahra No ceva NaM aaybhaavvttvvyaae| bhAvArtha :- tatpazcAt te zramaNopAsakoe sthavira bhagavaMtone punaH A pramANe pUchyuM, prazna- he bhagavan! jo saMyamanuM phala anAzravatA ane tapanuM phala vyavadAna che; to deva, devalokamAM kayA kAraNathI utpanna thAya che? uttara- te sthaviromAMthI eka kAlikAputra nAmanA sthavire te zramaNopAsakone pratyuttara ApatA mA prabhArI 4, "De mAryo ! puurvtyn| 25o heva, vakSobha utpanna thAya che." temAMthI mehila nAmanA sthavire te zramaNopAsakone A pramANe kahyuM, "he Aryo ! pUrva saMyamanA kAraNe deva, devalokamAM utpanna thAya che." tyAra pachI AnaMdarakSita nAmanA sthavire te zramaNopAsakone A pramANe kahyuM, he Aryo! karmitAnA karmonI vidyamAnatA athavA karmo zeSa rahevA para]kAraNe devatA, devalokamAM utpanna thAya che" temAMthI kAzyapa nAmanA sthavire te zramaNopAsakone A pramANe kahyuM, "he Aryo! saMgitAnA sirAga avasthAnA kAraNe deva, devalokamAM utpanna thAya che." A rIte "he Aryo ! [vAstavamAM pUrva rAgabhAva yukta tapathI, pUrva sarAga saMyamathI, karmitA-karmakSaya na thavAthI, saMgitA-sarAga avasthAnA kAraNe, devatA devalokamAM utpanna thAya che. A artha satya che tethI kahyuM che. ame amArA ahaMbhAva ke amArA potAnA abhiprAyathI kathana karyuM nathI." |18 tae NaM te samaNovAsayA therehiM bhagavaMtehiM imAiM eyArUvAiM vAgaraNAI vAgariyA samANA haTTha-tuTThA there bhagavaMte vaMdati NamaMsaMti,vaMdittA NamaMsittA pasiNAI pucchaMti, pasiNAI pucchittA aTThAiM uvAdiyaMti, uvAdiettA uTThAe u?ti, udvittA there bhagavaMte tikkhutto vaMdati NamaMsaMti, vaMdittA NamaMsittA therANaM bhagavaMtANaM Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-2: uddezaka-5. 305 ] aMtiyAo pupphavaIyAo ceiyAo paDiNikkhamaMti, paDiNikkhamittA jAmeva disiM pAubbhUyA tAmeva disiM paDigayA / tae NaM te therA aNNayA kayAiM tuMgiyAo NayarIo pupphavaiyAo ceiyAo paDiNiggacchaMti, bahiyA jaNavayavihAraM viharati / bhAvArtha :- tatpazcAt te zramaNopAsako, sthavira bhagavaMto dvArA apAyelA uttarone sAMbhaLIne, atyaMta harSita thayA, saMtuSTa thayA ane sthavira bhagavaMtone vaMdana namaskAra karyA, vaMdana namaskAra karIne, anya prazno pUchayA, prazna pUchIne punaH sthavira bhagavaMto dvArA apAyelA uttarothI arthane grahaNa kayo. tat pazcAt tyAMthI UThyA. punaH traNa vAra vaMdana-namaskAra karyA. pachI sthavira bhagavaMtonI pAsethI ane puSpavatinA udhAnamAMthI nIkaLIne je dizAmAMthI AvyA hatA, te ja dizAmAMpota-potAnA sthAna para] pAchA gayA. tyAra pachI te sthavira bhagavaMta paNa koI eka divasa tuMgiyA nagarInA te puSpavatinA udhAnamAMthI nIkaLyA ane bahAra[anya] janapadamAM vicaraNa karavA lAgyA. vivecana : prastuta sutromAM taMgiyA nagarInA zramaNopAsako dvArA sthavirono dharmopadeza sAMbhaLIne savinaya pUchAyelA prazno tathA sthaviro dvArA vibhinna apekSAthI apAyelA uttaronuM nirUpaNa che. devotpattine kAraNa:- saMyama ane tapanuM phaLa to kramazaH anAzravatva ane karmono nAza che. tema sthaviroe kahyuM. to prazna e che ke kayA kAraNothI saMyamIne devagati prApta thAya che? tenuM samAdhAna karavA bhinnabhinna sthavira munioe bhinnabhinna apekSAe uttara ApyA. teoe devotpattinA cAra kAraNa kahyA- (1) pUrvasaMyama- vItarAgadazAnI prApti pahelAno saMyama arthAt sarAgasaMyama. (2) pUrva tapa- vItarAgadazAnI prApti pahelAnuM tapa-sarAgata5. (3) karmitA- zubhakarmono paMja zeSa rahe tyAre. (4) saMgitA- sarAga avasthAnA kAraNe. tAtparya e che ke saMyama ke tapanA bhAva koIpaNa karmabaMdhanuM kAraNa banatA nathI. paraMtu temAM rahelo rAgano aMza karmabaMdhanuM kAraNa bane che ane temAM paNa) zubhakarma devagatinuM kAraNa bane che. kahyuM che ke puvvatava saMjamA hoti, rAgiNo pacchimA arAgassa / rAgo saMgo vutto, saMgA kammaM bhavo teNaM // artha :- sarAgI jIvanA tapa ane saMyamane pUrva tapa ane pUrva saMyama kahevAya che ane vItarAgI jIvanA tapa ane saMyamane pazcima tapa ane pazcima saMyama kahevAya che, rAgathI saMga thAya che, saMgathI karmabaMdha ane karmabaMdhathI saMyamIne devabhava prApta thAya che. volANa :- vyavadAna = vi+ava+dAna, dApu dhAtu kApavA arthamAM ane dvaipa dhAtu zodhana karavAnA arthamAM Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 30 | zrI bhagavatI sUtra-1 che. tethI vyavadAna eTale karmone kApavA athavA karmakRta malinatAne dUra karI, Atmazuddhi karavI. rAjagRhImAM gautamasvAmInuM bhikSArtha gamana :| 19 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe NAma Nayare jAva parisA pddigyaa| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa jeTe aMtevAsI iMdabhUI NAma aNagAre jAva saMkhittaviulateyalesse chaTuMchaTTeNaM aNikkhitteNaM tavokammeNaM saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe virahai / bhAvArtha :- kAle, te samaye rAjagRha nAmanuM nagara hatuM. tyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI padhAryA. pariSada vaMdana karavA gaI, dharmopadeza sAMbhaLIne pariSada pAchI gaI. te kAle, te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIranA jyeSTha aMtevAsI ziSya IndrabhUti nAmanA aNagAra hatA, te pUrvokta aneka guNothI saMpanna hatA. temaNe vipula tejolezyAne potAnA zarIramAM ja saMkSipta karI rAkhI hatI. te niraMtara chaTha chaThanA tapazcaraNathI tathA saMyama ane tapathI potAnA AtmAne bhAvita karatA vicaratA hatA. | 20 tae NaM se bhagavaM goyame chaTThakkhamaNapAragagaMsi paDhamAe porisIe sajjhAyaM karei, bIyAe porisIe jhANaM jhiyAyai, taiyAe porisIe aturiyamacavalamasaMbhaMte muhapottiyaM paDilehei, paDilehittA bhAyaNAiMvatthAI paDilehei, paDilehittA bhAyaNAI pamajjai, pamajjittA bhAyaNAI uggahei uggahittA, jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- icchAmi NaM bhaMte ! tubbhehiM abbhaNuNNAe chaTThakkhamaNapAraNagaMsi rAyagihe Nagare uccaNIyamajjhimAI kulAI gharasamudANassa bhikkhAyariyAe aDittae, ahAsuhaM devANuppiyA ! mA paDibaMdhaM / bhAvArtha :- tatpazcAtu chaThanA pAraNAnA divase bhagavAna [IndrabhUti] gautamasvAmIe prathama praharamAM svAdhyAya karyo, dvitIya praharamAM dhyAna karyuM ane tRtIya praharamAM zArIrika zIghratAthI rahita, mAnasika capalAthI rahita, AkuLatAthI rahita thaIne, mukhavastrikAnI pratilekhanA karI; pachI pAtro ane vastronI pratilekhanA karI; pAtrAnuM pramArjana karyuM ane te pAtrAne laIne jyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI birAjamAna hatA, tyAM AvyA, tyAM AvIne vaMdana namaskAra karyA ane pachI A pramANe nivedana karyuM- he bhagavan! Aje mAre chaTha tapanA pAraNAno divasa che, tethI ApanI AjJA prApta karIne rAjagRha nagaramAM ucca-nimna ane madhyama kuLonA gRha samudAyamAM bhikSAcarInI vidhi anusAra bhikSA levA Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka--2 H uddezaka-5 307 javAnI IcchA rAkhuM chuM. bhagavAne kahyuM, he devAnupriya ! jema Apane sukha Upaje tema karo paraMtu vilaMba na karo. 21 tae NaM bhagavaM goyame samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM abbhaNuNNAe samANe samaNassa bhagavao mahavIrassa aMtiyAo guNasilAo ceiyAo paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA aturiyamacavalamasaMbhaMte jugaMtarapaloyaNAe diTThIe purao riyaM sohamANe sohamANe jeNeva rAyagihe Nayare uvAgacchai, uvAgacchittA rAyagihe Nayare ucca-NIya-majjhiyAiM kulAI gharasamudANassa bhikkhAyariyaM aDai | zabdArtha:- dasamuvALaK = gRha samudAna- arthAt aneka gharonI bhikSA levAne mATe, mivAriyAr - bhikSAcaryAnI vidhi pUrvaka, guvaMtara = yugAntara-dhUMsara parimANa, paloyaLad jotA, ar = paryaTana karavA lAgyA. = bhAvArtha :- tyAra pachI bhagavAnanI AjJA prApta karIne bhagavAna gautama svAmI, zramaNa bhagavAna mahAvIra pAsethI guNazIla udhAnamAMthI bahAra nIkaLyA. atvarita, capalatA rahita ane saMbhrAMtatA rahita thaIne, yugAntara [ghUsara pramANa-sADAtraNa hAtha] pramANa dUranI bhUminuM avalokana karatAM, potAnI dRSTithI AgaLa-AgaLanA gamana-mArganuM zodhana karatAM, [arthAt IryA samitipUrvaka cAlatA] jyAM rAjagRha nagara hatuM, tyAM AvyA. tyAM AvIne ucca, nimna(sAmAnya) ane madhyama kulonA gRha samudAyamAM bhikSAcarI mATe paryaTana karavA lAgyA. vivecana : prastuta sUtromAM bhagavAna mahAvIranuM rAjagRhamAM padArpaNa, gautamasvAmInuM chaTha chaThanuM tapazcaraNa, pAraNAnA divase sAdhucaryAthI nivRtta thaIne, bhagavAnanI AjJA anusAra vidhipUrvaka bhikSATana vagere viSayonuM suMdara varNana karyuM che. A varNanathI nidraMtha munionI apramattatApUrvakanI dinacaryAnI jhAMkhI thAya che. ahIM mULapAThamAM mAyaLArUM bahuvacanAMta zabdaprayoga che. tethI sthavirakalpI sAdhune ekathI adhika arthAt traNa pAtra rAkhavA te zAstra saMmata che. graMthakAra ane koIka TIkAkAra sthavirakalpI sAdhune eka ja pAtra rAkhavAnuM kathana kare che ane mAtraka rUpa pAtra rAkhavAnuM vidhAna paNa pAchaLathI AcAryoe karyuM che, tema kahe che te yogya nathI. uparokta pAThamAM mattapALa pahivasepha pATha che. gautama svAmIe AhAra-pANI bhagavAnane batAvyA. jo eka ja pAtra hoya to AhAra-pANI baMne sAthe kaI rIte laI zakAya ? tethI siddha thAya che ke sAdhu ekathI adhika pAtra rAkhatA hatA. Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | u08 zrI bhagavatI sUtra-1 tebha4 zrI zAsi sUtra, adhyayana-4 sAyanI yatanAmA bhUgAbhA 'uDagasi' za6 Ave che, jeno artha che-mAtraka rUpa pAtra. tethI mAtraka rUpa pAtra rAkhavAnuM vidhAna paNa zAstramAM spaSTa ja sthavironA uttaranI bhagavAna pAse samIkSA :| 22 tae NaM se bhagavaM goyame rAyagihe Nayare jAva aDamANe bahujaNasaI NisAmei evaM khalu devANuppiyA ! tugiyAe NayarIe bahiyA pupphavaIe ceie pAsAvaccijjA therA bhagavaMto samaNovAsaehiM imAI eyArUvAiM vAgaraNAiM pucchiyA- saMjame NaM bhaMte ! kiMphale tave NaM kiMphale ? tae NaM te therA bhagavaMto te samaNovAsae evaM vayAsI- saMjame NaM ajjo ! aNaNhayaphale, tave vodANaphale / taM ceva jAva puvvataveNaM puvvasaMjameNaM kammiyAe saMgiyAe ajjo ! devA devaloesu uvavati / sacce Na esamaDhe No ceva NaM AyabhAvavattavvayAe / se kahameya maNNe evaM? bhAvArtha :- samaye rAjagRha nagaramAM bhikSATana karatA bhagavAna gautame aneka lokonA mukhethI A prakAranA udgAra sAMbhaLyA- "he devAnupriya ! tuMgiyA nagarInI bahAra puSpavatika nAmanA udyAnamAM bhagavAna pArzvanAthanA ziSyAnuziSya sthavira bhagavAna padhAryA hatA. temane bhagavAna mahAvIranA zramaNopAsakoe A pramANe prazno pUchyA hatA ke, 'he bhagavan! saMyamanuM zuM phaLa che? he bhagavan! tapanuM zuM phaLa che?' tyAre sthavira bhagavaMtoe zramaNopAsakone A pramANe kahyuM hatuM ke, 'he Aryo ! saMyamanuM phaLa anAzravatva che ane tapanuM phaLa karmono kSaya che. temaja he Aryo ! pUrva tapathI, pUrva saMyamathI, karmitAthI ane saMgitAthI devatA devalokamAM utpanna thAya che. A vAta satya che tethI ame kahI che. ame amArA ahaMbhAvathI A vAta kahI nathI vagere. to zuM te kathana satya che? | 23 tae NaM bhagavaM goyame imIse kahAe laddhaDe samANe jAyasaDDe jAva samuppaNNakouhalle ahApajjattaM samudANaM geNhai, geNhittA rAyagihAo NayarAo paDiNikkhamai, aturiyaM jAva sohamANe jeNeva guNasilaeceie jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA samaNassa bhagavao mahAvIrassa adUrasAmaMte gamaNAgamaNAe paDikkamai, esaNamaNesaNaM Aloei, AloittA bhattapANaM paDidasei, paDidaMsittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM jAva evaM vayAsI- evaM khalu bhaMte ! ahaM tubbhehi abbhaNuNNAe samANe rAyagihe Nayare ucca-NIya-majjhimANi kulANi gharasamudANassa bhikkhAyariyAe aDamANe bahujaNasadaM NisAmemi- evaM khalu devANuppiyA! tuMgiyAe NayarIe bahiyA pupphavaIe ceie pAsAvaccijjA therA bhagavaMto samaNovAsaehiM Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata:-2:6deza-5 | u08 | imAI eyArUvAiM vAgaraNAiM pucchiyA- saMjame NaM bhaMte ! kiM phale, tave kiM phale ? taM ceva jAva sacce NaM esamaDhe, No ceva NaM AyabhAvavattavvayAe / / bhAvArtha :-tatpazcAtu zramaNa bhagavAna gautame, A prakAranI vAta sAMbhaLI to tene tei vAtanI jijJAsA) zraddhA Adi utpanna thayA ane tenA manamAM kutUhala paNa jAgyuM, tethI bhikSAvidhithI AvazyaktAnusAra bhikSA laIne, rAjagRha nagaramAMthI bahAra nIkaLyA ane atvaritagatipUrvaka, IryA zodhana karatAM, jyAM guNazIlaka udhAna hatuM, jyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra birAjamAna hatA, temanI samIpe AvyA. temanI nikaTa upasthita thaInegamanAgamana saMbaMdhI pratikramaNa karyuM. eSaNAdoSonI AlocanA karI. pachI prApta AhAra-pANI bhagavAnane batAvyA, tatpazcAt zrI gautama svAmIe zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne A pramANe nivedana karyuM- "he bhagavan! huM ApanI AjJA prApta karIne rAjagRha nagaramAM ucca, nimna ane madhyama kulomAM bhikSAcaryAnI vidhi anusAra bhikSATana karI rahyo hato. te samaye aneka lokonA mukhethI A prakAranA udgAra sAMbhaLyA ke tuMgiyA nagarInI bahAra puSpavatikA nAmanA udhAnamAM bhagavAna pArzvanAthanI paraMparAnA sthavira bhagavAna padhAryA hatA, temane tyAMnA zramaNopAsake A prakAranA prazno pUchyA hatA ke, he bhagavan! saMyamanuM zuM phaLa che? ane tapanuM zuM phaLa che?" saMpUrNa varNana tyAM sudhI jANavuM ke A vAta satya che tethI kahI che. paraMtu ame ahaMbhAvane vaza thaIne karI nathI. 24 taM pabhU NaM bhaMte ! te therA bhagavaMto tesiM samaNovAsayANaM imAI eyArUvAI vAgaraNAI vAgarettae, udAhu appabhU? samiyA NaM bhaMte ! te therA bhagavaMto tesiM samaNovAsayANaM imAi eyArUvAI vAgaraNAI vAgarittae, udAhu asamiyA ? AujjiyA NaM bhaMte ! te therA bhagavaMto tesiM samaNo- vAsayANaM imAI eyArUvAiM vAgaraNAiM vAgarettae, udAhu aNAujjiyA? paliujjiyA NaM bhaMte ! te therA bhagavaMto tesiM samaNovAsayANaM imAI eyArUvAiM vAgaraNAiM vAgarettae, udAhu apaliujjiyA? puvvataveNaM ajjo ! devA devaloesu uvajaMti / puvvasaMjameNaM, kammiyAe saMgiyAe ajjo ! devA devaloesu uvavajjati, sacce NaM esamaDhe, No ceva NaM AyabhAvavattavvayAe / pabhU NaM goyamA ! te therA bhagavaMto tesiM samaNovAsayANaM imAI eyArUvAiM vAgaraNAiM vAgarettae, No ceva NaM appabhU / taha ceva NeyavvaM avisesiyaM jAva sacce NaM esamaDhe No ceva NaM aaybhaavvttvvyaae| Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 310 ] zrI bhagavatI sUtra-1 zabdArtha :- mayA = samyaka, samyaka prakAre jJAta, zAstrajJAnamAM zrama karyo che jeNe tevA abhyasta, UMndriya = Ayogika-upayogavAnuM, patifwya = prAyogika athavA pariyogika = parijJAnI = sarvatomukhI jJAnavAna, akhabU = asamartha, kavAdu = athavA. bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM te sthavira bhagavaMto zramaNopAsakoe pUchelA praznonA A prakAranA uttara ApavAmAM samartha che athavA asamartha che? he bhagavan! zuM te sthavira bhagavaMto, zramaNopAsakoe pUchelA praznonA A prakAranA uttara ApavAmAM samartha che ke asamartha che? he bhagavan! zuM te sthavira bhaMgavaMto, zramaNopAsakoe pUchelA praznonA A prakAranA uttara ApavAmAM samyakarUpe abhyasta che ke anabhyasta che? he bhagavan! zuM te sthavira bhagavaMto, zramaNopAsakoe pUchelA praznonA A prakAranA uttara ApavAmAM upayogayukta che ke upayogayukta nathI? he bhagavan! zuM te sthavira bhagavaMto, zramaNopAsakoe pUchelA praznonA A prakAranA uttara ApavAmAM viziSTa jJAnavAna che ke viziSTa jJAnavAna nathI? yathA- he Aryo! pUrvatapathI devatA devalokamAM utpanna thAya che tathA pUrva saMyamathI, karmitAthI ane saMgitAthI devatA devalokamAM utpanna thAya che. A vAta satya che, tethI ame kahIe chIe paraMtu amArA ahaMbhAvathI ame kahetA nathI. anvayArtha- he bhagavan! te sthavira bhagavaMtoe A pramANe pratyuttara Apyo ke, he Aryo! pUrva tapathI devatA devalokamAM utpanna thAya che, pUrvasaMyamathI, karmitAthI ane saMgitAthI devatA devalokamAM utpanna thAya che. A artha satya che tethI ame kahyo che paraMtu amArA ahaMbhAvathI ame kahetA nathI. to he bhagavan! zramaNopAsakoe pUchelA praznonA A pramANe uttara ApavAmAM sthavira bhagavaMto samartha che ke asamartha? samyagurUpe abhyasta che ke anabhyasta? upayogayukta che ke anupayukta che? teo viziSTajJAnI che ke viziSTa jJAnI nathI? uttara- he gautama! te sthavira bhagavaMto te zramaNopAsakone A prakAranA uttara ApavAmAM samartha che, asamartha nathI. zeSa pUrvavat jANavuM ke te samyakarUpe jJAna saMpanna che athavA abhyasta che. asaMpanna tathA anavyasta nathI. te viziSTa jJAnI che(sarvatomukhI jJAnI che), sAmAnya jJAnI nathI. te upayoga yukta che, upayoga rahita nathI. A vAta satya che tethI te sthaviroe kahI che paraMtu potAnA ahaMbhAvane vaza thaIne kahI nathI. | 25 ahaM piNaM goyamA ! evamAikkhAmi bhAsemi paNNavemi parUvemi-puvvataveNaM devA devaloesu uvavajjati, puvvasaMjameNaM devA devaloesu uvavajjati, kammiyAe Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2: uddezaka-5 _ 311 ] devA devaloesu uvavajaMti, saMgiyAe devA deva- loesu uvavajjati, puvvataveNaM, puvvasaMjameNaM, kammiyAe, saMgiyAe ajjo! devA devaloesu uvavajjati, sacce NaM esamaDhe No ceva NaM AyabhAvavattavvayAe / bhAvArtha :- he gautama ! huM paNa A ja prakAre kahuM chuM, bhASaNa karuM chuM, prajJApana-batAvuM chuM, prarUpaNA karuM chuM ke pUrva tapanA kAraNe devatA devalokamAM utpanna thAya che, pUrva saMyamanA kAraNe devatA devalokamAM utpanna thAya che. karmazeSa rahevA para devatA devalokamAM utpanna thAya che, sarAga avasthAnA kAraNe devatA, devalokamAM utpanna thAya che. te Aryo ! pUrvatapathI, pUrva saMyamathI, karmAvazeSathI ane saraLatAthI devatA devalokamAM utpanna thAya che. A vAta satya che tethI teoe kahI che, paraMtu potAno ahaMkAra pradarzita karavA mATe kahI nathI. vivecana : prastuta sUtromAM zrI gautamasvAmIe rAjagRhamAM bhikSATana karatA samaye, bhagavAna pArzva paraMparAnA vironI jJAnazaktinA saMbaMdhamAM je sAMbhaLyuM hatuM, te saMbaMdhamAM jijJAsAvaza zramaNa bhagavAna mahAvIrane vividha dRSTikoNathI prazno pUchIne samAdhAna prApta karyuM. tenuM sAMgopAMga nirUpaNa ahIM che. zramaNa paryApAsanAnuM phaLa :26 tahArUvaM NaM bhaMte ! samaNaM vA mAhaNaM vA pajjuvAsamANassa kiM phalA pajjuvAsaNA ? goyamA ! savaNaphalA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! tathArUpa jeivo veza che, tadanurUpa guNavALA]nA zramaNa athavA mAhaNanI paryupAsanA karanAra manuSyane, tenI papAsanAnuM zuM phaLa prApta thAya che? uttara- he gautama ! tathArUpanA zramaNa-mAhaNanA paryApAsakane tenI paryApAsanAnuM zravaNasat--zAstra-zravaNarUpa phaLa prApta thAya che. | 27 se NaM bhaMte ! savaNe kiMphale ? NANaphale / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te zravaNanuM zuM phaLa che? uttara- he gautama! zravaNanuM phaLa jJAna che arthAt zAstrazravaNathI jJAnalAbha thAya che. 28 se NaM bhaMte ! NANe kiMphale ? viNNANaphale / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! te jJAnanuM zuM phaLa che? Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 zrI bhagavatI sUtra-1 uttara- he gautama ! jJAnanuM phaLa vijJAna che. jJAnathI heya ane upAdeya tattvanA vivekanI prApti thAya che. 29 se NaM bhaMte ! viNNANe kiMphale ? paccakkhANaphale / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! te vijJAnanuM zuM phaLa che ? uttara- he gautama ! vijJAnanuM phaLa pratyAkhyAna che. heya padArthono tyAga che. 30 se NaM bhaMte ! paccakkhANe kiMphale ? saMjamaphale / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! pratyAkhyAnanuM zuM phaLa che ? uttara- he gautama ! pratyAkhyAnanuM phaLa saMyama-sarva sAvadhe tyAgarUpa saMyama athavA pRthvIkAyAdino 17 prakArano saMyama che. 31 se NaM bhaMte ! saMjame kiMphale ? aNaNyaphale / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! saMyamanuM phaLa zuM che ? uttara- he gautama ! saMyamanuM phaLa anAzravatva che. navA karmono baMdha na thavo. 32 se NaM bhaMte ! aNaNhae kiM phale ? tavaphale / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! anAzravanuM phaLa zuM che ? uttara- he gautama ! anAzravanuM phaLa tapa che. 33 se NaM bhaMte ! tave kiM phale ? vodANaphale / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! tapanuM phaLa zuM che ? uttara- he gautama ! tapanuM phaLa vyavadAna che arthAt karmanAza che. 34 se NaM bhaMte ! vodANe kiM phale ? akiriyAphale / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! vyavadAnanuM zuM phaLa che ? uttara- he gautama ! vyavadAnanuM phaLa akriyApaNu che. 35 se NaM bhaMte ! akiriyA kiM phalA ? siddhipajjavasANaphalA paNNattA Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2 H uddezaka-pa noyamA ! savaNe NANe ya viNNANe, paccakkhANe ya saMjame / aNaNhae tave ceva, vodANe akiriyA siddhi // 313 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! akriyApaNAnuM phaLa zuM che ? uttara- he gautama ! akriyApaNAnuM phaLa siddhi che. gAthArtha :- (1) paryupAsanAnuM phaLa zravaNa (2) zravaNanuM phaLa jJAna (3) jJAnanuM phaLa vijJAna (4) vijJAnanuM phaLa pratyAkhyAna (5) pratyAkhyAnanuM phaLa saMyama (6) saMyamanuM phaLa anAzravapaNuM (7) anAzravapaNAnuM phaLa tapa (8) tapanuM phaLa vyavadAna (9) vyavadAnanuM phaLa akriyApaNuM (10) akriyApaNAnuM phaLa sidvi-mokSa che. vivecana : prastuta sUtramAM zramaNa mAhaNanI paryupAsanAthI thatI adhyAtma-vikAsanI daza bhUmikAno ullekha che. satsAhityamAM 'satsaMga' zabda pracalita che. satsaMgathI thatI urdvArohaNanI prakriyAnuM eka suMdara citra ahIM upalabdha thAya che. zramaNa :- tenA traNa artha thAya che. zramaNa--je AtmaguNonA pragaTIkaraNa mATe zrama kare che, samana- prANImAtra para samabhAva rAkhe, tene Atmavat svIkAre te, zamana- je viSaya kaSAyane upazAMta kare te. : mAhaNa - svayaM dainana nivRttAt para prati mA hana, mA hana vati tyevaM zIla: yasya sa mAhaLaH je svayaM koI paNa jIvanuM hanana kare nahIM ane anyane paNa mA--haNa, haNo nahI, mAro nahIM, A prakArano ahiMsAno upadeza Ape che. A prakAranuM jenuM AcaraNa che te mAhaNa kahevAya che. upalakSaNathI mUlaguNonA pAlakane mAhaNa kahe che athavA vratadhArI zrAvakane paNa mAhaNa kahevAya che. -- satsaMgathI adhyAtma vikAsanI daza bhUmikA : - (1) zravaNa- dharma athavA adhyAtma sAhityanuM zravaNa. (2) jJAna- zrutajJAna. (3) vijJAna- heya-upAdeyanA vivekarUpa viziSTa jJAna. (4) pratyAkhyAna- heyano tyAga--choDavA lAyaka vastuno tyAga. (5) saMyama- Indriya ane manano saMyama. (6) anAzrava- navA karmono nirodha. (7) tapa- viziSTa prakAranI zubha pravRtti athavA bAra prakAre tapa. (8) vyavadAna- jUnA karmonI nirjarA athavA AtmadoSonI zuddhi. (9) akriyA- mana, vacana ane kAyAnI pravRttino nirodha. (10) siddhi- mokSa. daza kramika avasthAone prApta karatA AtmA aMtima lakSyane siddha kare che. A rIte zramaNa sevAnuM anaMtara phaLa dharma zravaNa ane paraMpara phaLa mokSa che. Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 14 | zrI bhagavatI sUtra-1 garama pAthInA hu~s :36 aNNautthiyA NaM bhaMte ! evamAikkhaMti bhAsaMti paNNaveMti parUvetievaM khalu rAyagihassa Nayarassa bahiyA vebhArassa pavvayassa ahe ettha NaM mahaM ege harae aghe paNNatte, aNe gAI joyaNAI AyAmavikkhaM bheNaM, NANAdumasaMDamaMDiuddese, sassirIe jAva paDirUve / tattha NaM bahave urAlA balAhayA saMseyaMti saMmucchaMti vAsaMti, tavvairitte ya NaM sayA samiyaM usiNe usiNe AukAe abhiNissavai / se kahameyaM bhaMte ! evaM? goyamA ! ja NaM te aNNautthiyA evamAikkhaMti jAva je te evaM parUveMti micchaM te evamAikkhaMti jAva savvaM NeyavvaM / ahaM puNa goyamA! evaM AikkhAmi bhAsemi paNNavemi parUvemi- evaM khalu rAyagihassa Nayarassa bahiyA vebhArapavvayassa adUrasAmaMte ettha NaM mahAtavovatIrappabhave NAmaM pAsavaNe paNNatte, paMca dhaNusayAI AyAmavikkhabheNaM NANAdumasaMDamaDiuddese sassirIe pAsAdIe darisaNijje abhirUve pddiruuve| tattha NaM bahave usiNajoNiyA jIvA ya, poggalA ya udagattAe vakkamaMti, viukkamaMti, cayaMti, uvavajjati / tavvairitte vi ya NaM sayA samiyaM usiNe usiNe AukkAe abhiNissavai, esa NaM goyamA ! mahAtavovatIrappabhave pAsavaNa, esa NaM goyamA mahAtavovatIrappabhavassa pAsavaNassa aTThe paNNatte // seva bhaMte ! sevaM bhaMte // zArtha:-harae = 86-draDa, balAhayA = pasA-megha, saMseyati = saMsvahita-utpanna thAya che. usiNe = 12bha, pAsavaNe = prazrava-26, usiNajoNiyA = 6yoni, vakkamati = utpanna thAya cha, viukkamati = vinaSTa thAya che.tavvairitte = tavyatita-taduparAMta. bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! anyatIrthika A pramANe kahe che, bhASaNa kare che, batAve che, prarUpaNA kare che ke 'rAjagRha nagaranI bahAra vaibhAragirinI nIce "agha" nAmano eka mahAna pANIno kuMDahida che, tenI laMbAI pahoLAI aneka yojana che. teno AgaLano bhAga aneka prakAranA vRkSasamUhathI suzobhita che, te suMdara, zrI yukta, pratirUpa-darzakonI AMkhone saMtuSTa karanAro che. te hRdamAM aneka udAra megha saMsveditautpanna thAya che. keTalAka utpanna thaIne nAza thAya che ane nAza pAmIne pharI keTalAka utpanna thaI varasatA rahe che. te jaLAzaya saMpUrNa bharAI jAya tyAre temAMthI sadA parimita[samita] garama-garama pANI jharatuM rahe che.' he bhagavan! anyatIrthikonuM A prakAranuM kathana barAbara che? zuM A kathana satya che? Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2: uddezaka-5 _. [ 315 | uttara- he gautama! anyatIrthika je A pramANe kahe che, bhASaNa kare che batAve che ane prarUpaNA kare che ke rAjagRha nagaranI bahAra eka mahAna pANIno kuMDa che. praznokta kathana tyAM sudhI karavuM ke garama-garama pANI vahe che. teonuM A kathana mithyA che. paraMtu he gautama ! A pramANe kahuM chuM, bhASaNa karuM chuM, batAvuM chuM ane prarUpaNA karuM chuM ke rAjagRha nagaranI bahAra vaibhAragirinI nikaTa eka 'mahAtapopatIra-prabhava' nAmanuM jharaNuM che. tenI laMbAI, pahoLAI pAMcaso dhanuSa che. teno AgaLano bhAga aneka prakAranA vRkSothI suzobhita che, suMdara che, prasannatAjanaka che, darzanIya che, ramaNIya che ane pratirUpa che, darzakonA netrone saMtuSTa karanAra che te jharaNAmAM aneka uSNa-yoni vALA jIvo ane pudgala jalarUpe utpanna thAya che, naSTa thAya che, zruta thAya che ane upacaya vRddhine prApta thAya che. te sivAya te jharaNAmAMthI haMmezAM parimita garama-garama pANI jharatuM rahe che. he gautama! te mahAtapopatIra-prabhava nAmanuM jharaNuM che ane he gautama! te ja mahAtapopatIra-prabhava nAmanA jharaNAnuM tAtparya che. he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che, he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che. vivecana : prastuta sUtramAM rAjagRhanA vaibhAragirinI nikaTa AvelA uSNajalanA sotanA saMbaMdhamAM anyatIrthikonA maMtavyane mithyA kahIne bhagavAne yathArtha maMtavyanuM prarUpaNa karyuM che. daraNa ave (khe) :- 'mAM' nAmaka draha. acamata anusAra vaibhAragirinI nikaTa '' nAmaka draha-kaMDa che. paraMtu prabhu kathanAnusAra te "mahAtapopatIra prabhava" nAmanuM jharaNuM che. ahIM mULapAThamAM 'are'nA sthAne 'ane' zabda paNa maLe che, te azuddha che. TIkAkAre 'hara ave' zabdano 'a'nAmaka draha, evo artha karyo che. nIvA jatA 4 kalAttApa naEGR ni:- jIva ane padagala baMne jalarUpe utpanna thAya che. pugalanuM pANIrUpe pariNamana thAya che. A pAThathI siddha thAya che ke jala sacitta ane acitta bane prakAranuM hoya che. ahIM darzAvyuM che ke garama pANInA kuMDamAM uSNuyonika jIvo hoya che, je jIva garama pANImAM janme che ane jIve che. te jala sacitta che. zataka ra/pa saMpUrNa Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 OR D zataka-ra : uddezaka-6 bhASA zrI bhagavatI sUtra-1 OR zOO bhASAnuM varNana : 1 se NU NaM bhaMte! maNNAmi tti ohAriNI bhAsA ? evaM bhAsApadaM bhANiyavvaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! zuM bhASA, padArthanuM avadhAraNa-jJAna karAvanArI che, ema mAnavuM joIe ? uttara- he gautama ! ahIM prajJApanA sUtranA agiyAramAM bhASA padanuM samagra varNana jANavuM. vivecana : prastuta chaThThA uddezakamAM eka ja sUtra dvArA prajJApanA-sUtranA bhASApadamAM varNita samagra varNanano nirdeza karyo che. jenA dvArA potAno abhiprAya pragaTa thAya che, te bhASA che. ekendriya sivAyanA pratyeka jIvomAM bhASA vidyamAna che. bhASA, bhASAvargaNAnA pudgalomAMthI utpanna thAya che. tethI te mUrtika che. naiyAyiko vagere anya dArzaniko zabdane AkAzano guNa mAne che. AkAzano guNa hovAthI te amUrta che. jyAre jaina siddhAMtakAro tene pudgalanI paryAya mAne che. pudgalanA aneka bheda che. zAstrakAroe tene ATha vibhAgamAM vibhAjita karyA che. (1) audArikavargaNA (2) vaikriyavargaNA (3) AhAraka vargaNA (4) taijasa vargaNA (5) bhASA vargaNA (6) zvAsocchvAsavargaNA (7) manovargaNA (8)kArpaNavargaNA. eka jAtinA pudgala samUhane vargaNA kahe che. bhASA vargaNAnA pudgalanuM bhASA rUpe pariNamana kaI rIte thAya che ? koNa kare che ? tathA tenA bheda-prabheda vagere viSayonuM varNana prajJApanA sUtranA agiyAramAM padamAM karyuM che. teno saMkSipta sAra A pramANe che- (1) bhASAnA bheda :- mukhya cAra bheda che- (1) satyA (2) asatyA (3) satyAmRSA (mizra--satya ane asatya baMne bhAvathI yukta bhASA) (4) asatyAmRSA vyavahAra bhASA-AmaMtraNI AjJApanI Adi satya-asatyathI bhinna bhASA Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2: uddezaka- s . | | 317 | (2) bhASAnuM mULa kAraNa - jIva che. (3) bhASAnI utpatti - audArika, vaikriya ane AhAraka te traNa sthUla zarIrathI thAya che. (4) bhASAnuM sthAna - vajanA AkAranuM hoya che. (5) bhASAnA pudgala - lokanA aMta sudhI jAya che. () bhASArUpe grahaNa karAtA pudgalo:-dravyathI anaMta pradeza skaMdha, kSetrathI asaMkhyAta AkAzapradezone avagAhita thaIne rahelA skaMdha, kAlathI eka, be, traNa samaya Adi asaMkhyAta samayanI sthitivALA pudgala skaMdha ane bhAvathI pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparzamAMthI cAra sparza [snigdha, rUkSa, zIta ane uSNavALA pudgala skaMdha tathA niyamataH chae dizAmAM rahelA bhASAvargaNAnA pudgalone grahaNa karI zake che. () sAntara-nirantara :- bhASA vargaNAnA pugalo niraMtara grahaNa thAya che ane sAMtara choDAya che. sAMtarano artha aTakI-aTakIne nahi paraMtu sAMtarano vAstavika artha e che ke, prathama samayamAM gRhIta pudgalo dvitIya samaye choDAya, dvitIya samayanA gRhIta yugalo tRtIya samaye choDAya ItyAdi. prathama samayamAM kevala grahaNa thAya che ane aMtima samayamAM kevala tyAga choDAya che. madhyanA samayomAM niraMtara grahaNa ane tyAga baMne kriyA thAya che. (8) bhASAnI sthiti :- jaghanya eka samayanI, utkRSTa asaMkhyAta samayanI. (9) bhASAnuM aMtara - jaghanya eka samaya, utkRSTa anaMtakAlanuM. (10) bhASAnA pudgalono grahaNa ane tyAga:- kAyayogathI grahaNa thAya ane vacanayogathI teno tyAga thAya. grahaNakAla :- jaghanya eka samaya, utkRSTa asaMkhya samaya. tyAgakAla :- jaghanya be samaya ane utkRSTa asaMkhyAta samayano aMtarmuhUrta. (11) cAra prakAranI bhASAnuM nimitta :satyabhASA :- jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmanA kSayopazama ke kSayanA nimittathI satyabhASA bolAya che. asatya bhASA - jJAnAvaraNIya ane darzanavaraNIya karmano kSayopazama ane mohanIya karmanA udayathI asatya bhASA bolAya che. satyAmaSA-mizrabhASA :- jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmano kSayopazama ane mohanIya karmanA Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 | zrI bhagavatI sUtra-1 udayathI mizrabhASA bolAya che. asatyAmRSA-vyavahArabhASA :- jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmanA kSayopazama ke kSayanA nimittathI vyavahAra bhASA bolAya che. (12) bhASaka ane abhASaka:- aparyAptaka jIva, ekendriya jIvo, siddhanAjIvo, zailezI pratipanna jIva abhASaka che. zeSa jIvo bhASaka che. (13) alpabahatvaH- sarvathI thoDA satyabhASaka, tethI mizrabhASaka asaMkhyAta guNA, tethI asatyabhASaka asaMkhyAta guNA, tethI vyavahAra bhASaka asaMkhyAta guNA, tethI abhASAka jIva anaMtaguNA che. A zataka 2/6 saMpUrNa che. Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2: uddezaka-7 _. [ 319 ] | zataka-ra : uddezaka-, deva devonA prakAra, sthAna, upapAta, sarathAna Adi :| 1 kaivihA NaM bhaMte ! devA paNNattA ? goyamA ! cauvvihA devA paNNattA, taM jahA- bhavaNavai, vANamaMtara, joisa, vemANiyA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! devanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! devanA cAra prakAra che, te A pramANe che- (1) bhavanapati, (2) vANavyaMtara, (3) jyotiSka (4) vaimAnika. | 2 kahi NaM bhaMte ! bhavaNavAsINaM devANaM ThANA paNNattA ? goyamA ! imIse rayaNappabhAe puDhavIe, evaM jahA ThANapade devANaM vattavvayA sA bhANiyavvA- uvavAeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge evaM savve bhANiyavvaM jAva siddhagaMDiyA samattA / kappANa paiTThANaM, bAhalluccattameva saMThANaM / jIvAbhigame jo vemANiyauddeso, so bhANiyavvo savvo // bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! bhavanavAsI devonA sthAna kyAM che? uttara- he gautama ! bhavanavAsI devonA sthAna A ratnaprabhA pRthvImAM nIce che. ItyAdi devonI saMpUrNa vakatavyatA prajJApanA sUtranA bIjA sthAnapada anusAra jANavI joIe. paraMtu vizeSatA e che ke ahIM bhavanavAsI devonA bhavana kahevAM joIe. teno upapAta lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM thAya che. A rIte samagra varNana siddha-siddhagaDikA paryata karavuM joIe. gAthArtha-vaimAnika devalokanA AdhAra, laMbAI, pahoLAI, UMcAI tathA saMsthAna vagere jIvAbhigama Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 | zrI bhagavatI sUtra-1 sUtranA vaimAnika uddezaka pramANe sarva varNana jANavuM. vivecana : devonA cAra prakAra che. tenA sthAna prajJApanA sutrAnusAra A pramANe che. bhavanapatinA AvAsa :- ratnaprabhA pRthvInA madhyanA 1,78,000 (eka lAkha, aThyotera hajAra) yojananI polANamAM 13 pAthaDA ane 1ra AMtarA che. temAMthI uparanA be AMtarAne choDIne daza AMtarAmAM 7,72,000,00 (sAta karoDa, boMtera lAkha)bhavanapatinA bhavana che. tenA sthAna lokanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM che. vyaMtara-jyotiSIdevonA AvAsa :- asaMkhya vANavyaMtara devonA nagara ane jyotiSI devonA vimAna madhyalokamAM che. vaimAnika devonA AvAsa :- urdhvalokamAM bAra devaloka, nava lokAMtika, traNa kilvISI, nava greveyaka, pAMca anuttara vimAna che. temAM sarva maLIne 84,97,023(coryAsI lAkha, sattANu hajAra, trevIsa) vaimAnika devonA vimAna che. temAM pahelA ane bIjA devalokano AdhAra ghanodadhi, trIjA, cothA, pAMcamA devalokano AdhAra ghanavAyu, chaThThA, sAtamA, AThamA devalokano AdhAra ghanodadhi tathA ghanavAyu bane che. tyAra pachInA sarva vimAna AkAzanA AdhAre sthita che. A ja rIte vimAnonA pramANa, raMga, kAMti, gaMdha AdinuM sarvavarNana prajJApanA sutra ane jIvAbhigama sUtrathI jANI levuM joIe. || zataka / saMpUrNa . Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2: uddezaka-8 _. [ 321] | zataka-ra : uddezaka-8) saMkSipta sAra chaROCROR A uddezakamAM camarendranI rAjadhAnI viSayaka varNana che. meru parvatathI dakSiNamAM asaMkhya dvIpa samudra pachI aruNodaya samudra che. tenI aMdara 42,000 yojana gayA pachI tigicchakUTa nAmano camarendrano utpAta parvata che. tenAthI dakSiNa dizAmAM 55,35,50,000 [chaso paMcAvana karoDa, pAMtrIsa lAkha pacAsa hajAra yojanayojana samudramAM gayA pachI camacaMcA rAjadhAnImAM javAno mArga che. te mArgathI 40,000 yojana nIce javA para camaracaMcA rAjadhAnI Ave che. te rAjadhAnI eka lAkha yojana lAMbI pahoLI che, 150 yojana UMco ane 50 yojana pahoLo koTa che. temAM 2000 dvAra che. je 250 yojana UMcA ane 125 yojana pahoLA che. te rAjadhAnImAM sudharmAsabhA che. temAM rAjabhavana kSetra 16,000 yojana lAMbu pahoLuM ane goLAkAra che. traNa guNI sAdhika tenI goLAI che. tenuM varNana sUryAbha devanI samAna che. * utpAta parvata :- 1,7ra1 yojana UMco che. te padmavara vedikA ane vanakhaMDathI gherAyelo che. tenA zikhara para prAsAdAvasaka-mahela che. temAM saparivAra amarendrane besavA mATe siMhAsana ane bhadrAsana che. amarendra jyAre adholokathI tirachA lokamAM Ave tyAre utpAtaparvata para eka vizrAMti kare che. tyAM uttara vaikriyathI nAnuM vimAna vagere banAvavuM hoya te banAve che. A rIte camarendra pUrvanA puNya yoge divya Rddhi bhogave che. Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 322 / zrI bhagavatI sUtra-1 zata-2 : rAza-8 kalA camarendranI camaracaMcA rAjadhAnI :| 1 kahiM NaM bhaMte ! camarassa asuriMdassa asurakumAraraNNo sabhA suhammA paNNattA? goyamA ! jaMbUdIve dIve maMdarassa pavvayassa dAhiNeNaM tiriyamasaMkhejjadIvasamudde vIIvaittA aruNavarassa dIvassa bAhirillAo veiyaMtAo aruNodayaM samudaM bAyAlIsaM joyaNasayasahassAI ogAhittA, ettha NaM camarassa asuriMdassa asurakumAra- raNNo tigicchakUDe NAmaM uppAyapavvae paNNatte / sattarasa ekkavIse joyaNasae uDDe uccatteNaM, cattAritIse joyaNasae kosaMca uvvaheNaM mUle dasabAvIse joyaNasae vikkhaMbheNaM, majjhe cattAri cauvIse joyaNasae vikkhaMbheNaM uvariM sattatevIse joyaNasae vikkhaMbheNaM, mUle tiNNi joyaNasahassAI, doNNi ya battIsuttare joyaNasae kiMci visesUNe parikkheveNaM, majjhe egaM joyaNasahassaM tiNNi ya igayAle joyaNasae kiMci visesUNe parikkheveNaM, uvariMdoNNi ya joyaNasahassAI, doNNi ya chalasIe joyaNasae kiMci visesAhie parikkheveNaM; mUle vitthaDe majjhe saMkhitte uppiM visAle, majjhe varavaira-viggahie mahAmauMdasaMThANasaMThie savvarayaNAmae acche jAva pddiruuve| se NaM egAe paumavaraveiyAe, egeNaM vaNasaMDeNa ya savvao samaMtA sNprikkhitte| paumavaraveiyAe, vaNasaMDassa ya vaNNao / zArtha :- raNNo = 2, vIivaittA = saMghanazane, ogAhittA = sAnA uzane, vikkhaMbheNaM = viSTabha, parikkheveNaM = parikSe5-dhezayeto, uDDhe uccateNaM = 652nI ta2nI yAs, visesUNe = vizeSa nyUna, vitthaDe = vistRta, saMkhitte = saMkSipta, uppi visAle = 652thI vizaNa, varavairaviggahie = uttama va sevA 2vA, mahAmauMdasaMThANasaMThie = bhott| bhuIM [ 2nA vAtrina Debha, pAsAyavaDiMsae = prAsAhAvataMsa-bhaDe, uppAyapavvae = 6tyAta parvata-trirachA lokamAM javA mATe amarendra A parvata para AvIne utpatana-UDe che, tethI tenuM nAma utpAta parvata che. Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zata-2: 6deza-8 | u23 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! asurakumAranA Indra asura rAja camaranI sudharmA sabhA kyAM che? uttara- he gautama ! jaMbUdvIpa nAmanA dvIpanI madhyamAM, meru parvatathI dakSiNa dizAmAM, tirachA asaMkhya dvIpa ane samudranuM ullaMghana karyA pachI aNavara nAmano dvIpa Ave che, te dvIpanI vedikAnA bahAranA bhAgathI AgaLa vadhatAM aruNodaya nAmano samudra Ave che. te aruNodaya samudramAM 42 lAkha yojanA gayA pachI te sthAnamAM asurakumAranA Indra, asura rAja camarano tigiccha kUTa nAmano utpAta parvata che. tenI UMcAI 1721 yojana che. teno udha jamInamAM UMDAI 430 yojana ane eka kosa che. te parvatanuM mApa, gokhubha nAmanA AvAsa parvatanA mApanI samAna jANavuM. vizeSatA e che ke gostupa parvatanA uparanA bhAganuM je mApa che te mApa ahIM madhyanA bhAganuM samajavuM joIe (arthAtu tigicchakUTa parvatano vikhaMbha mULamAM 10rara yojana, madhyamAM 424 yojana ane uparano vikhaMbha 7ra3 yojana che. teno parikSepa-parigha mULamAM 3ra3ra yojanathI kaMIka nyUna, madhyamAM 1,341 yojanathI kaMIka nyUna ane uparano parikSepa 2,286 yojanathI kaMIka adhika che. te mULamAM vistRta che. madhyamAM saMkIrNa che. ane uparamAM vistRta che. tenI madhyano bhAga uttama vaja jevo che. tenuM saMsthAna mahAmukuMda samAna che. saMpUrNa parvata ratnamaya che, suMdara che temaja pratirUpa che. A parvata eka padmavara vedikAthI ane eka vanakhaMDathI cAre tarapha gherAyelo che. ahIM vedikA ane vanakhaMDanuM varNana karavuM joIe. | 2 tassa NaM tigicchakuDassa uppAyapavvayassa uppiM bahusamaramaNijje bhUmibhAge paNNatte, vaNNao / tassa NaM bahusamaramaNijjassa bhUmibhAgassa bahumajjhadesabhAge ettha NaM mahaM ege pAsAyavaDiMsae paNNatte- aDDAijjAI joyaNasayAI uDDaM uccatteNaM, paNavIsaM joyaNasayAI vikkhaMbheNaM / paasaayvnnnno| ulloyabhUmivaNNao / aTThajoyaNAI maNipeDhiyA, camarassa sIhAsaNaM saparivAra bhANiyavvaM / tassa NaM tigicchakUDassa dAhiNeNaM chakkoDisae paNavaNNaM ca koDIo paNatIsaM ca sayasahassAiMpaNNAsaMca sahassAiM aruNodae samudde tiriyaM vIIvaittA ahe rayaNappabhAe puDhavIe cattAlIsaM joyaNasahassAiM ogAhittA, ettha NaM camarassa asuriMdassa asurakumAraraNNo camaracaMcA NAmaM rAyahANI paNNattA / __egaMjoyaNasayasahassaM AyAma-vikkhaMbheNaM jaMbUdIvappamANA / pAgAro divaDDe joyaNasayaM uDDhe uccatteNaM, mUle paNNAsaM joyaNAI vikkhaMbheNaM, uvari addhaterasajoyaNAI vikkhaMbheNaM / kavisIsagA addhajoyaNA AyAmeNaM kosaM vikkhaMbheNaM desUNaM addhajoyaNaM uDDe uccatteNaM / egamegAe bAhAe paMca paMca dArasayA aDDAijjAI joyaNasayAI uDDe uccatteNaM, addhaM vikkhaMbheNaM / uvayAriyaleNaM solasajoyaNa sahassAI AyAma- vikkhaMbheNaM, paNNAsaM joyaNasahassAI paMca ya Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra-1 sattANau ya joyaNasae kiMci visesUNe parikkheveNaM savvappamANaM vemANiyappamANassa ahaM neyAM / [samA suhammA, uttara pusthimeLa niLadhara, tatovavAyasI, haro, abhiseya, alaMkAro jahA vijayassa / ] [uvavAo saMkappo, abhiseya vibhUsaNA ya vavasAo / accaNiya siddhAyaNa gamo vi ya camara parivAra iDDattaM // ] 324 bhAvArtha :- te tigicchakUTa nAmanA utpAta parvatano uparano bhU-bhAga atyaMta sapATa ane ramaNIya che. tenuM varNana jANavuM. te atyaMta sama-sapATa ane ramaNIya uparI bhUmibhAganI barobara madhyabhAgamAM eka mahAna prAsAdAvataMsaka[zreSTha mahela] che. tenI UMcAI 250 yojana ane teno viSphabha 125 yojana che. ahIM te prAsAdanuM varNana karavuM joIe tathA prAsAdanI uparanI bhUmi-aTTAlikAnuM varNana karavuM joIe. prAsAdamAM ATha yojananI maNipIThikA che. tyAM camarendranA siMhAsananuM tathA parivAranuM varNana karavuM joIe. te tigicchakUTanI dakSiNa dizA tarapha aruNodaya samudramAM 655,35,50,000 yojana [chaso paMcAvana karoDa, pAMtrIsa lAkha pacAsa hajAra yojana] tirachA gayA pachI nIce ratnaprabhA pRthvInA 40,000 yojana bhAga nIce utaratA, tyAM asurakumAranA Indra-rAjA camaranI camaracaMcA nAmanI rAjadhAnI che. te rAjadhAnInI laMbAI ane pahoLAI eka lAkha yojana che. te rAjadhAnI jaMbudrIpa pramANa che. teno prAkAra [koTa] 150 yojana UMco che. teno viSphabha mULamAM 50 yojana ane uparanA bhAgamAM sADAbAra yojana che. tenA kAMgarAnI laMbAI ardho yojana, pahoLAI eka kosa ane UMcAI ardhA yojanathI kaMIka nyUna che. tenI eka eka bhUjAmAM [pratyeka bAjue] 500-500 daravAjA che. tenI UMcAI 250 yojana che. tenI pahoLAI UMcAI karatAM ardhI arthAt 125 yojananI che. upakArikAlayaNa(rAjabhavana kSetra)nI laMbAI-- pahoLAI 16,000 yojananI ane teno parikSepa 50,597 (pacAsa hajAra, pAMcaso sattANu)yojanathI kaMIka nyUna che. ahIM samagra pramANa vaimAnikonA pramANathI ardhuM samajavuM joIe. [uttara-pUrvamAM sudharmA sabhA, tatpazcAt upapAta sabhA, hRda, abhiSeka sabhA ane alaMkAra sabhA ItyAdi A sarva varNana vijaya vimAnanI samAna jANavuM joIe. gAthArtha-- upapA tatkAla utpanna devano] saMkalpa, abhiSeka, vibhUSA, vyavasAya, arcanikA, saMbaMdhI gamaka tathA camarendrano parivAra ane tenI Rddhi saMpannatA Adi varNana ahIM samajavuM.] noMdha-- koSTakAMtarvatI pATha aneka pratomAM nathI. vizvabhAratI lADanuM prakAzita pratamAM mULa ane TippaNamAM paNa A pATha nathI. mahAvIra jaina vidyAlaya muMbaIthI prakAzita pratamAM A pATha koSTakamAM ApI TippaNa lakhela che ke eka prata sivAya bIjI koI pratamAM A pATha nathI. vivecana : prastuta sUtro dvArA utpAta parvata ane samudranA avagAhana pachI adholokamAM AvatI camarendranI rAjadhAnI camaracaMcAnuM vistRta varNana che. Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-2: uddezaka-8 325 | pAvaravedikA - zreSTha pAvara vedikAnI UMcAI ardhA yojana, vikhaMbha pAMcaso dhanuSya che. te sarvaratnamayI che. teno parikSepa tigicchakuTanI uparanA bhAganA parikSepanI samAna che. pAvaravedikA eTale pALI. vanakhaMDa - vanakhaMDano cakravAla vikhaMbha be yojanamAM kaMIka nyUna che. teno parikSepa padmavaravedikAnA parikSepanI samAna che. te kRSNavarNayukta ane kRSNavarNanI kAMtivALo che. utpAta parvatano uparano bhAga :- atyaMta sama-sapATa ane ramaNIya che. teno bhUmibhAga muraja mukha, mRdaMga mukha athavA sarovaranA talabhAganI samAna che athavA AdarzamaMDala, karatala athavA caMdramaMDalanI samAna che. prAsAdAvataMsaka - te prAsAdomAM sarva zreSTha prAsAda vAdaLonI jema UMco ane potAnI ja camakanA kAraNe hasato pratIta thAya che. te kAMtithI zveta ane prabhAsita che. maNi, suvarNa ane ratnonI kArIgarIthI suzobhita che. teno uparIbhAga paNa suMdara che. tenA para hAthI, ghoDA, baLada AdinAM citro che. amarendranuM siMhAsana :- prAsAdanI madhyamAM siMhAsana che. te siMhAsananI pazcimottaramAM [vAyavya koNamAM], uttara dizAmAM tathA uttara pUrva [IzAnakoNa mAM camarendranA 64,000 sAmAnikadevonAM 64,000 bhadrAsana che. pUrvamAM pAMca paTTarANIonAM pAMca bhadrAsana saparivAra che. dakSiNa pUrvamAMagnikoNamAM] AtyaMtara pariSadanA 24,000 devonAM 24,000, dakSiNamAM madhyama pariSadanA 28,000 devonA 28,000 ane dakSiNa pazcimanaiiRtyakoNa) mAM bAhya pariSadanA 3ra,000 devonAM 32,000 bhadrAsana che. pazcimamAM sAta senAdhipationAM sAta ane cAre dizAomAM AtmarakSaka devonAM 64-64 hajAra bhadrAsana che. (1) upapAta sabhA - jyAM deva zayyAmAM camarendrano janma thAya che. pachI te utpanna thayelA Indrane A saMkalpa utpanna thAya che ke mAre pahelA ke pachI zuM kArya karavAnuM che? mAro jItAcAra zuM che? (2) abhiSeka sabhA :- sAmAnika devo dvArA navA utpanna thayelA devono mahAna RddhithI abhiSeka sabhAmAM abhiSeka karAya che. (3) alaMkAra sabhA - temAM devone vastrAbhUSaNothI alaMkRta karAya che. (4) vyavasAya sabhA:- temAM pustakanuM vAMcana karAya che. tenA dvArA potAno jItavyavahAra te deva samajI jAya che. asarakAra devono mArga :- A sUtramAM asurakumAra devonA AvAgamana mArgano nirdeza maLe che. nIcAlokathI tirachAlokamAM teo nizcita mArgathI avara-javara kare che. te mArga aNavara samudramAM che. te samadrakAMThAthI chaso paMcAvana karoDa, pAMtrIsa lAkha pacAsahajAra + 42,000 + 1,022 = 55,35, 93, 0rara (chaso paMcAvana karoDa, pAMtrIsa lAkha, trANuhajAra, bAvIsa) yojana dUra che. che zataka ra/8 saMpUrNa che. Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 OR D zataka-ra : uddezaka-9 samayakSetra samayakSetranuM saMkSipta varNana : 1 kimidaM bhaMte ! samayakhette tti puvaccai ? zrI bhagavatI sUtra-1 ROR zOI goyamA ! aDDAijjA dIvA do ya samuddA esa NaM evaie samayakhettetti pavuccai, tattha NaM ayaM jaMbuddIve dIve savvadIvasamuddANaM savvabbhaMtaraM, evaM jIvAbhigamavattavvayA NeyavvA jAva abbhiMtaraM pukkharaddhaM joisavihUNaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! kayA kSetrane samayakSetra kahe che ? uttara- he gautama ! aDhI dvIpa ane be samudra, eTalA kSetrane 'samayakSetra' kahe che. temAM jaMbUTTIpa nAmano dvIpa, samasta dvIpo ane samudranI madhyamAM che. A rIte jIvAbhigama sUtramAM kathita saMpUrNa varNana ApyaMtara puSkarArdhadvIpa paryaMta kahevuM joIe paraMtu jyotiSThonuM varNana choDI devuM joIe. vivecana : A sUtramAM samayakSetranuM svarUpa, parimANa AdinuM varNana jIvAbhigamasUtranA nirdezapUrvaka karyuM che. samayakSetranuM svarUpa :- samaya- arthAt kAlathI upalakSita kSetrane samayakSetra kahe che. sUryanI gatinA AdhAre jANI zakAya tevA divasa, pakSa, mAsa, Rtu, ayana, saMvatsara AdirUpa kAla manuSyakSetramAM ja che. tyAra pachInA kSetromAM nathI. kAraNa ke te kSetromAM sUrya, caMdra gatimAna nathI, sthira che. jyAM sUryanI gati che, tyAM sudhI ja kAlano vyavahAra thAya che, tethI ja kAlathI upalakSita kSetrane samayakSetra kahe che. jIvAbhigama sUtramAM manuSyakSetranA svarUpane pradarzita karatI eka gAthA ApI che. arihaMta-samaya-bAyara vijjU thaNiyA balAhagA agaNI / Agara Nihi NaI uvarAga Nigame vuDDivayaNaM ca // artha :-- je kSetramAM arihaMta, cakravartI, baladeva, vAsudeva, prativAsudeva, sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2: uddezaka-9 _. 3ra7 | tathA manuSyo che. jyAM samaya-AvalikA Adi kAla che. sthUla vidhuta che, meghagarjanA che, megha varase che, bAdara agni che; AkarakhiANa), nidhi, nadI, uparAgacaMdra-sUryagrahaNa che; caMdra, sUrya, tArA AdinuM atigamana[uttarAyaNa ane nirgamana[dakSiNAyana che tathA rAtri ane divasa vadhe, ghaTe che ItyAdi bhAvo che tyAM sudhInA kSetrane samayakSetra athavA manuSyakSetra kahe che. samayakSetranuM parimANa mApa] - samayakSetra 45 lAkha yojana pramANa che. temAM sahunI vacce eka lAkha yojanano jaMbUdvIpa che tene pharato be lAkha yojanAno lavaNa samudra che. tene pharato cAra lAkha yojanano dhAtakI khaMDa dvIpa che, tene pharato ATha lAkha yojanano kAlodadhi samudra che. tene pharato 16 lAkha yojanAno puSkara dvIpa che. te puSkaradvIpanI madhyamAM arthAt ATha lAkha yojana pachI manuSyakSetranI maryAdA-sImA karanAra mAnuSottara parvata che A rIte jaMbuddIpa | lavaNasamudra | ghAtakI khaMDa | kAlodadhi samudra | puSkarAddha dvIpa 1 lAkha yo. 22 lAkha yo. | 4+4 lAkha yo. | 8+8 lAkha yo. | 8+8 lAkha yo. A rIte kula 45 lAkha yojana thAya che. A kSetrane samayakSetra, manuSyakSetra athavA aDhIdvIpakSetra kahe che. tenuM vizeSa varNana jIvAbhigama sUtramAMthI jANavuM. ne zataka ra/9 saMpUrNa che. Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 zrI bhagavatI sUtra-1 zitaka-ra : uddezaka-10 989808 sakSita sAra chaRROR A uddezakamAM paMcAstikAyanuM dravya, kSetra, kAla, bhAva ane guNanI apekSAe nirUpaNa ane dharmAstikAyAdinI loka sparzanA viSayaka varNana che. * dhamanikAya- jIva ane pudagala dravyane gati kriyAmAM sahAyaka bane te dharmAstikAya che. te asaMkhyAta pradezonA piMDarUpa eka dravya che. tethI saMpUrNa skaMdhane ja dharmAstikAya kahevAya che. temAMthI ekAda pradeza nyUna skaMdhane paNa dharmAstikAya kahI zakAya nahIM. te dharmAstikAya dravyathI eka dravya rUpa, kSetrathI lokapramANa, kAlathI anAdi anaMta, bhAvathI arUpI ane guNathI calana sahAyaka che. * adhamastikAya- tenuM svarUpa dravya, kSetra ane kALathI dharmAstikAyanI samAna che. te guNathI jIva ane pudgalane sthiti sahAyaka che. * AkAzAstikAya- tenuM svarUpa dravyathI ane kALathI dharmAstikAyanI samAna jANavuM. te kSetrathI lokAloka pramANa ane guNathI sarvadravyane avagAhanA pradAna kare che. AkAzanA be bheda che. lokAkAza ane alokAkAza. jeTalA kSetramAM dharmAstikAyAdi dravyo sthita hoya tene lokAkAza ane te sivAyanA AkAzane alokAkAza kahe che. lokAkAzamAM sarva jIvo, jIva deza ane jIva pradeza temaja arUpI ajIvanA skaMdha, deza, pradeza tathA rUpI ajIvanA skaMdha, deza, pradeza ane paramANu hoya che. alokAkAzamAM agurulaghuguNayukta AkAza dravya sivAya anya jIva ke ajIva dravya hotA nathI. * jIvAstikAya- dravyathI anaMtadravya, kSetrathI lokapramANasaMpUrNa loka anaMtajIvothI vyApta che. eka jIvanI apekSAe lokapramANa asaMkhyAta pradezI, kAlathI anAdi anaMta, bhAvathI arUpI, guNathI upayoga guNayukta che. jIva utthAna, karma, bala, vIrya, puruSAkAra parAkramathI athavA matijJAnAdi 12 upayoganA mAdhyamathI potAnA AtmabhAvane arthAt jIvatvane pragaTa kare che. * pagalAstikAya- dravyathI anaMta, kSetrathI lokapramANa, kALathI zAzvata, bhAvathI varNa, gaMdha, rasa ane sparza yukta-rUpI, guNathI grahaNa-dhAraNa guNa che arthAt tene grahaNa ane dhAraNa karI zakAya che. * dharmAstikAyanI lokasparzanA-dharmAstikAya lokapramANa eka akhaMDa dravya che. adholokadharmAstikAyanA kaMIka adhika ardhA bhAgane, urdhvaloka kaMIka nyUna ardhAbhAgane, tirachAloka asaMkhyAtamA bhAgane sparze che. naraka, pRthvI, dvIpa, samudra, devaloka, ghanodadhi Adi dharmAstikAyanA asaMkhyAtamAM bhAga mAtra che. sAte narakanA pratyeka avakAzAra dharmAstikAyanA saMkhyAmAM bhAga pramANa che. Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata:-2:6deza-10 | u28 / zata-2 : maza-10 astikAya mastiDAya : sva35 mane prakAra :| 1 kai NaM bhaMte ! atthikAyA paNNattA ? ___ goyamA ! paMca asthikAyA paNNattA, taM jahA- dhammatthikAe, adhammatthikAe AgAsatthikAe, jIvatthikAe, poggalatthikAe / bhAvArtha :- prazra-bhagavana ! mastiAya 24||ch? uttara- gautama ! mastiya pAMyachatesApramAcha-dhAstikAya, aghAstikAya, AkAzAstikAya, jIvAstikAya ane pudgalAstikAya. | 2 dhammatthikAe NaM bhaMte! kaivaNNe, kaigaMdhe, kairase, kaiphAse ? goyamA! avaNNe, agaMdhe, arase, aphAse, arUvI, ajIve, sAsae, avaTThie logdvve| se samAsao paMcavihe paNNatte, taM jahA- davvao, khettao, kAlao, bhAvao, guNao / davvao NaM dhammatthikAe ege davve, khettao NaM logappamANamette, kAlao Na kayAi Na Asi, Na kayAi Natthi jAva Nicce, bhAvao avaNNe agaMdhe arase aphAse, guNao gamaNaguNe / bhAvArtha :-prazna- bhagavan ! dhAstiyAM 24tal, gaMdha, 24 mane sparza cha ? 6tta2- gautama ! dhAstikAya pariDita, gaMdhaDita, 2sa 2Dita ane sparza 2Dita cha. dharmAstikAya arUpI che, ajIva che, zAzvata che, avasthita che, loka pramANa dravya che. saMkSepamA pAMya reghAstiAyarnu jathana uzaya cha, yathA- (1) dravyathI, (2) kSetrathI, (3) AgathI, (4) bhAvathI, (5) guthI. Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 330 ] zrI bhagavatI sUtra-1 (1) dravyathI dhamastikAya- eka dravya che. (2) kSetrathI dharmAstikAya-loka pramANa che. (3) kAlathI dhamastikAya- kyAre ya na hatuM tema nathI, kyAre ya na hoya tema nathI kyAre ya nahi hoya, tema paNa nathI arthAta te hatuM, che ane haze. te nitya che. (4) bhAvathI dharmAstikAya-varNa rahita, gaMdha rahita, rasa rahita ane sparza rahita che. (5) guNathI dharmAstikAya-gatisahAya guNa dharAve che arthAtu gatizIla jIvo ane pudgalonA gamanamAM sahAyaka nimitta bane che. 3 ahammatthikAe vi egaM, NavaraM guNao ThANaguNe / bhAvArtha :- je rIte dharmAstikAyanuM kathana karyuM, te ja rIte adharmAstikAyanA viSayamAM paNa kathana karavuM joIe. vizeSatA e che ke adharmAstikAya guNanI apekSAe sthiti sahAyaka che arthAtu jIva ane pudgalanI sthitimAM sahAyaka bane che. | 4 AgAsatthikAe vi egaM ceva, NavaraM khettao NaM AgAsasthikAe loyAloyappamANamette, aNaMte ceva jAva guNao avagAhaNAguNe / bhAvArtha :- AkAzAstikAyanA viSayamAM paNa te ja pramANe kathana karavuM joIe, vizeSatA e che ke AkAzAstikAya kSetranI apekSAe lokAloka pramANa [anaMta) che ane guNanI apekSAe avagAhanA pradAna karavAnA guNavALo che. 5 jIvatthikAe NaM bhaMte ! kaivaNNe, kaigaMdhe, kairase, kaiphAse ? ____ goyamA ! avaNNe jAva arUvI, jIve sAsae, avaTThie logdvve| se samAsao paMcavihe paNNattetaM jahA- davvao jAva gunno| davvaoNaM jIvatthikAe aNatAi jIvadavvAi, khettao logappamANamette, kAlao Na kayAi Na AsI jAva Nicce, bhAvao puNa avaNNe agaMdhe arase aphAse, guNao uvoggunne| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! jIvAstikAyamAM keTalA varNa, gaMdha, rasa ane keTalA sparza che? uttara- he gautama! jIvAstikAya varNa, gaMdha rasa ane sparza rahita che. te arUpI che. te jIva [AtmA) che. zAzvata, avasthita, lokapramANa dravya[asaMkhyAta AtmapradezonI apekSAe athavA sarva AtmAonI apekSAeche. saMkSepathI jIvAstikAyanuM kathana pAMca prakAre karAya che, yathA- (1) dravyathI, (2) kSetrathI, (3) kAlathI, (4) bhAvathI (5) guNathI. (1) dravyathI jIvAstikAya anaMta jIva dravya svarUpa che. (2) kSetrathI jIvAstikAya loka pramANa che. arthAt anaMta jIvo lokamAM bharelA che. (3) kALathI jIvAstikAya kyAre ya na hato tema nathI temaja te nitya che. (4) bhAvathI jIvAstikAya varNa, gaMdha, rasa ane sparza rahita che. (5) guNathI jIvAstikAya Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-2H uddezaka-10 331 | upayoga guNavAna che. 6 poggalatthikAe NaM bhaMte ! kaivaNe, kaigaMdharasaphAse ? goyamAM ! paMvavo, paMraNe, dudhe, maTTANe, vI, anIve, sAsae, avaTThie, logadavve / se samAsao paMcavihe paNNatte taM jahA- davvao, khettao, kAlao, bhAvao, guNao / davvao NaM poggalatthikAe aNatAi davvAiM, khettao loyappamANamette, kAlao Na kayAi Na AsI jAva Nicce, bhAvao vaNNamaMte gaMdharasaphAsamaMte / guNao gahaNaguNe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! pudgalAstikAyamAM keTalA varNa, gaMdha, rasa ane keTalA sparza che? | uttara- he gautama! pagalAstikAyamAM pAMca varNa, pAMca rasa, be gaMdha ane ATha sparza che. te rUpI che, ajIva che, zAzvata ane avasthita, loka pramANa che. saMkSepathI tenuM kathana pAMca prakAre karAya che. yathA(1) dravyathI, (2) kSetrathI, (3) kAlathI, (4) bhAvathI (5) guNathI. (1)dravyathI pagalAstikAya anaMta dravyarUpa che. (2) kSetrathI pagalAstikAya loka pramANa che. (3) kAlathI pagalAstikAya kyAre ya na hatuM tema nathI, te nitya che. (4) bhAvathI pudgalAstikAya varNa sahita, gaMdha sahita, rasa sahita ane sparza sahita che. (5) guNathI pudgalAstikAya grahaNa guNavALA che. vivecana : jaina darzana mULa be tattvane svIkAre che. jIva ane ajIva. paMcAstikAya teno ja vistAra che. jIva ane ajIvane sAMkhya Adi dvaitavAdI darzana paNa mAne che, paraMtu astikAyano siddhAMta bhagavAna mahAvIrano sarvathA maulika siddhAMta che. jIva dravyanI tulanA sAMkhya sammata puruSa sAthe ane pudgalanI tulanA prakRti sAthe kadAca karI zakAya che ane AkAzane prAyaH sarva darzano svIkAre che paraMtu dharmAstikAya ane adharmAstikAya A be dravyano ullekha anya koI paNa darzanomAM thayo nathI. temaja 'astikAya'no zabdaprayoga paNa anyatra kyAM ya nathI. astikAya zabda astitvano vAcaka che. atikAya - 'asti' zabdatrikAlasUcaka nipAta[avyayI che ane kAya eTale samUha arthAtu je pradezono samUha, trikAla zAzvata che, te astikAya athavA ati eTale pradeza ane kAya eTale samUha. je dravya pradezonA samUharUpa hoya tene astikAya kahe che. paMcAstikAyano anukama - 'dharma' zabda maMgala sUcaka hovAthI dravyomAM sarva prathama dharmAstikAya kahyuM che. dharmathI viparIta adharma che, tethI dharmAstikAya pachI adharmAstikAya kahyuM che. te baMne dravyanA AdhArarUpa hovAthI tyAra pachI AkAzAstikAya kahyuM che.AkAzAstikAya sAthe amUrtatva ane anaMtatvanuM sAmya Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33ra | zrI bhagavatI sUtra-1 hovAthI AkAzAstikAya pachI jIvAstikAyanuM kathana che ane aMte jIvadravyane upayogamAM AvatuM hovAnA kAraNe jIvAstikAya pachI pudgalAstikAyanuM kathana karyuM che. paMcAstikAyanuM svarUpa - temAM jIva dravya sivAyanA cAra astikAya ajIva che, dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya eka ane akhaMDa dravyarUpa che. zeSa be dravya aneka che. pudgala mUrta che. zeSa astikAya amUrti che. dharmAstikAya adharmAstikAya asaMkhya pradezAtmaka che, AkAza anaMta pradezAtmaka che. eka jIva asaMkhya pradezAtmaka che, pudgala saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMta pradezAtmaka dhamastikAya :- gati kriyAmAM pariNata jIva ane pudagalone gati kriyAmAM je sahAyaka bane tene dharmAstikAya kahe che. jema ke mAchalInI gamana kriyAmAM jala sahAyaka bane che, te rIte dharmAstikAya gati | kriyAmAM kevaLa udAsIna nimitta bane che, preraka nimitta nahIM arthAtu dharmAstikAyanuM astitva gatimAM mAtra nimitta che. te koIne gati karavAnI preraNA ApatuM nathI. te eka, akhaMDa, amUrta, asaMkhya pradezAtmaka, ajIva dravya che. adharmAstikAya :- sthiti kriyAmAM pariNata thatA jIva ane pudgalone gatipUrvaka sthita thavAmAM je sahAyaka bane che te adharmAstikAya che. jema ke- vizrAmane IcchatA pathikane ghaTAdAra vRkSa sahAyaka bane che. AkAzAstikAya :- pratyeka dravyane avagAhanA dAna kare che-AdhArarUpa bane che. jema dUdhamAM sAkara, bhIMtamAM khIlI, boranA AdhArabhUta kUMDuM vagere. jIvAstikAya:- upayoga guNacitanya athavA cit--zakti yukta che pugalAstikAya:- grahaNa guNavAna che arthAt tene grahaNa, dhAraNa karI zakAya che. grahaNa eTale paraspara saMbaMdha evo artha paNa thaI zake che. audArika Adi aneka pugalo sAthe jIvano saMbaMdha che. athavA prANadhArI jIva audArika Adi aneka jAtanA pugalonuM grahaNa karyA kare che. dharmAstikAyAdinuM svarUpa :|7 ege bhaMte ! dhammatthikAyapadese dhammatthikAe tti vattavvaM siyA ? goyamA ! No iNaDhe samaDhe / evaM doNNi vi tiNNi vi cattAri vi paMca cha satta aTTha Nava dasa saMkhejjA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! dharmAstikAyanA eka pradezane dharmAstikAya kahI zakAya che? uttara- he gautama ! te artha samartha nathI. arthAt dharmAstikAyanA eka pradezane dharmAstikAya kahI zakAya nahIM. A ja rIte be pradeza, traNa pradeza, cAra, pAMca, cha, sAta, ATha, nava, daza pradezathI saMkhyAta Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-2: uddezaka-10 [ 333] pradezane paNa dharmAstikAya kahevAya nahIM. 8 asaMkhejjA bhaMte ! dhammatthikAyapaesA 'dhammatthikAe' tti vattavvaM siyA ? goyamA ! No iNaDhe samaDhe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! dharmAstikAyanA asaMkhyAta pradezane dharmAstikAya kahI zakAya? uttara- he gautama ! te artha samartha nathI. dharmAstikAyanA asaMkhyAta pradezone paNa dharmAstikAya kahI zakAya nahIM. |9 egapaesUNe vi ya NaM bhaMte ! dhammatthikAe dhammatthikAe tti vattavvaM siyA? No iNaDhe samaDhe / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka pradeza nyUna dharmAstikAyane dharmAstikAya kahI zakAya che? uttara- he gautama! te zakya nathI. eka pradeza nyUna dharmAstikAyane paNa dharmAstikAya kahI zakAya nahIM. | 10 sekeNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- ege dhammatthikAyapaese No dhammatthikAe tti vattavvaM siyA jAva egapaesUNe vi ya NaM dhammatthikAe No dhammatthikAe tti vattavvaM siyA ? se NUNaM goyamA ! khaMDe cakke ? sakale cakke ? bhagavaM ! No khaMDe cakke, sane 2, parva chatte, varne, vaMde, TUNe, mAsa, moyag; se teNaLa goyamAM ! evaM vuccai, ege dhammatthikAya paese No dhammatthikAe tti vattavvaM siyA jAva ega paesUNe vi ya NaM dhammatthikAe No dhammatthikAe tti vattavvaM siyA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavana! tenuM zuM kAraNa che ke dharmAstikAyanA eka pradezane, be traNa Adine temaja eka pradeza nyUna dhamastikAyane paNa dhamastikAya kahI zakAtuM nathI ? uttara- he gautama ! cakranA khaMDane[bhAga-TukaDAne] cakra kahevAya ke saMpUrNa cakrane cakra kahevAya ? he bhagavan! cakranA khaMDane cakra kahI zakAya nahIM, paraMtu saMpUrNa cakrane ja cakra kahevAya. te ja rIte chatra, carma, daMDa, vastra, Ayudha-zastra, modaka Adi paNa samagra hoya tyAre ja chatra Adi kahevAya che. tenA khaMDane chatra Adi kahI zakAya nahIM. he gautama! te ja rIte dharmAstikAyanA eka pradezane, be, traNa pradeza Adi jyAM sudhI temAM eka pradeza paNa nyUna hoya tyAM sudhI tene dharmAstikAya kahI Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 334 ] zrI bhagavatI sUtra-1 zakAya nahIM. 11 se kiM khAie NaM bhaMte ! dhammatthikAe tti vattavvaM siyA ? goyamA! asaMkhejjA dhammatthikAe paesA, te savve kasiNA paDipuNNA NiravasesA egagahaNagahiyA esa NaM goyamA ! dhammatthikAe tti vattavvaM siyA, evaM ahammatthikAe vi, AgAsatthikAya vi, jIvatthikAya, poggalatthikAyA vi evaM ceva NavaraM tiNNaM pi paesA aNaMtA bhANiyavvA, sesaM taM ceva / bhAvArtha :- prazna- he bhagavana! to pachI "dharmAstikAya' kone kahevAya? uttara- he gautama! dharmAstikAyamAM asaMkhyAta pradezo che. te paripUrNa, niravazeSa tathA ekagrahaNa gRhIta arthAtu eka zabdathI kahevA yogya hoya te aisaMkhyAta pradezAtmaka saMpUrNa dravyane dharmAstikAya kahI zakAya che. e ja rIte 'adharmAstikAya' nA viSayamAM jANavuM joIe. te ja rIte AkAzAstikAya' 'jIvAstikAya ane pagalAstikAyanA viSayamAM paNa jANavuM. vizeSatA e che ke te traNa dravyonA anaMta pradeza kahevA joIe. zeSa pUrvavatuM. vivecana : prastuta sUtromAM aneka praznottaronA mAdhyamathI, dharmAstikAyanA eka pradezane, be, traNa Adi, temaja eka pradeza nyUna dharmAstikAyane dharmAstikAyana kahI zakAya, samagra pradezAtmaka dravyane ja dharmAstikAya kahevAya. tevo nizcaya pragaTa karI, tene samajAvyuM che. nizcayanayanuM maMtavya prastutamAM batAvyuM che ke jyAM sudhI eka pradeza paNa nyUna hoya tyAM sudhI dharmAstikAya Adi kahI zakAya nahIM. jyAre sarva pradeza paripUrNa thAya, tyAre ja tene dharmAstikAya Adi kahevAya che. jyAre vastu pUrNa hoya tyAre ja te vastu kahevAya che. apUrNa vastune vastu kahevAtI nathI. A nizcaya nayanuM maMtavya che. vyavahAranayanuM maMtavya - vyavahAranayanI daSTithI to kiMcit apUrNa vastu athavA vikRta vastune paNa vastu ja kahevAya che. jema ke modakanA TukaDAne modaka kahevAya, kUtarAnA kAna kapAI gayelA hovA chatAM tene kUtaro kahI zakAya che. vastuno eka bhAga vikRta thaI jatAM te vastu, anya vastu banI jatI nathI paraMtu mUla vastu ja rahe che. kAraNa ke vastunI vikRti ke nyUnatA mULa vastunI oLakhANamAM bAdhaka banatI nathI. jIvAstikAyanA anaMta pradezonuM kathana samasta jIvonI apekSAe samajavuM joIe. eka jIva dravyanA asaMkhyAta pradeza ja hoya che. eka yugalanA saMkhyAta asaMkhyAta athavA anaMta pradeza hoya che. samasta pudgalAstikAya dravyanA anaMtAnaMta pradeza hoya che. Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-2: uddezaka-10 335 ] paMcAstikAyanuM svarUpa darzaka-yaMtra dravyanuM nAma drivyathI | kSetrathI kAlathI bhAvathI guNathI 1. dharmAstikAya lokapramANa zAzvata-nitya | amUrta--arUpI | gatisahAyaka 2. adharmAstikAya lokapramANa zAzvata-nitya amUrta--arUpI | sthitisahAyaka 3. AkAzAstikAya lokAloka pramANa zAzvata-nitya amUrta-arUpI | avagAhana 4. jIvAstikAya | loka pramANa, eka| zAzvata-nitya amUrta-arUpI | upayogavAna jIva zarIra pramANa 5. pudgalAstikAya anaMta saMkhyAtapradezI zAzvata-nitya | mUrta-rUpI | | grahaNa guNa asaMkhyAta pradezI anaMta pradezI sarva maLIne anaMtAnaMta pradeza jIvanuM jIvatva :12 jIve NaM bhaMte ! sauTThANe sakamme sabale savIrie sapurisakkAra- parakkame AyabhAveNaM jIvabhAvaM uvadaMsetIti vattavvaM siyA ? haMtA goyamA! jIve NaM jAva uvadaMsetIti vattavvaM siyaa|| bhAvArtha :-prazna- he bhagavan! utthAna, karma, baLa, vIrya ane puruSAkAra parAkramavALo jIva AtmabhAva [potAnA utthAnAdi pariNAmo thI jIvabhAvacaiitanya)ne pradarzita kare che, prakaTa kare che, zuM ema kahI zakAya ? uttara- hA, gautama! utthAna, karma, bala, vIrya ane puruSAkAra parAkramavALo jIva AtmabhAvathI jIvatvane pradarzita kare che, ema kahI zakAya. |13 se keNaTeNaM bhaMte ! jAva vattavvaM siyA ? goyamA ! jIve NaM aNaMtANaM AbhiNibohiyaNANa-pajjavANaM evaM suyaNANa- pajjavANaM ohiNANapajjavANaM maNapajjavaNANapajjavANaM kevalaNANapajjavANaM mai- aNNANapajjavANaM suyaaNNANapajjavANaM vibhaMgaNANapajjavANaM cakkhudaMsaNapajja- vANaM acakkhudaMsaNapajjavANaM ohidaM saNapajjavANaM kevaladaM saNapajjavANaM uvaogaM gacchai, uvaogalakkhaNe NaM jIve, se eeNaDeNaM evaM vuccai goyamA ! jIve NaM Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 336 ] zrI bhagavatI sUtra-1 sauTThANe jAva vattavvaM siyA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che, ke tathArUpa jIva AtmabhAvathI jIvatvane pradarzita kare che, ema kahI zakAya? uttara- he gautama ! jIva Abhinibodhika jJAnanA anaMta paryAyo, zrutajJAnanA anaMta paryAyo, avadhijJAnanA anaMta paryAyo, mana:paryavajJAnanA anaMta paryAyo, kevaLajJAnanA anaMta paryAyo; matiajJAna, zrutaajJAna, virbhAgajJAnanA anaMta paryAyo; cakSudarzana, acakSudarzana, avadhidarzana ane kevaLa darzananA anaMtaparyAyonA upayogane prApta kare che. kAraNa ke upayoga jIvanuM lakSaNa che. he gautama ! tethI ema kahevAya che ke utthAna, karma, baLa, vIrya ane puruSAkAra-parAkramavALo jIva, AtmabhAvathI jIvabhAva citanya svarUpa)ne pradarzita kare che. vivecana : prastuta sUtramAM jIvanuM jIva--caitanya kaI rIte pragaTa thAya che, te viSayane spaSTa karyo che. prazna e che ke jIva svayaM amUrta che to tenuM jIvatva kaI rIte jANI zakAya? tenuM samAdhAna A sUtramAM karyuM che ke utthAnAdi kriyAo dvArA tenuM jIvatva pragaTa thAya che. kAraNa ke viziSTa cetanA zakti hoya to ja utthAnAdi kriyAo saMbhavita che. A rIte jIva utthAnAdi kriyAothI potAnA jIvatvane prakAzita kare che. bIjI rIte jIva AbhinibodhikajJAnAdi bAra upayogamAMthI koI paNa eka upayogane avazya prApta kare che ane upayoga te jIvanuM lakSaNa che. A vizeSa lakSaNa dvArA jIva, potAnA jIvatvane pragaTa kare utthAnAdi vizeSaNa saMsArI jIva mATe ja che kAraNa ke muktajIvomAM utthAnAdi kriyA nathI, kevaLa jJAna, kevaLadarzana, be upayoga teonA jIvatvane pradarzita kare che. paryava-paryAya :- prajJAkata vibhAga athavA paricchedane paryava athavA paryAya kahe che. pratyeka jJAna, ajJAna ane darzananA anaMta anaMta paryAya hoya che. AkAzAstikAya sAthe anya dravyanI sparzanA :14 kaivihe NaM bhaMte ! AgAse paNNatte ? goyamA ! duvihe AgAse paNNatte, taM jahA- loyAgAse ya AloyAgAse ya / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! AkAzanA keTalA prakAra che? Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zata-2: 6deza-10 uttara- he gautama! AkAzanA be prakAra che, jema ke lokAkAza ane alokAkAza. | 15 loyAgAse NaM bhaMte ! kiM jIvA, jIvadesA, jIvappaesA, ajIvA, ajIvadesA, ajIvappaesA ? goyamA ! jIvA vi jIvadesA vi jIvappaesA vi, ajIvA vi ajIvadesA vi ajIvappaesA vi / je jIvA te NiyamA egidiyA beiMdiyA teiMdiyA cauriMdiyA paMciMdiyA aNiMdiyA, je jIvadesA te NiyamA egidiyadesA jAva aNiMdiyadesA, je jIvappaesA te NiyamA egidiyapaesA jAva aNidiyapaesA, je ajIvA te duvihA paNNattA, taM jahA- rUvI ya arUvI ya, je rUvI te cauvvihA paNNattA, taM jahA- khaMdhA, khaMdhadesA, khaMdhapaesA, paramANupoggalA / je arUvI taM paMcavihA paNNattA, taM jahA- dhammatthikAe, No dhammatthikAyassa dese, dhammatthikAyassa paesA, adhammatthikAe, No adhammatthikAyassa dese, adhammatthikAyassa paesA, addhAsamae / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! yo 5151zamAM cha ? vana heza cha ? (r)n| pradeza cha ? bha71 cha ? anaheza cha ? avanapradeza cha? uttara- he gautama! lokAkAzamAM jIva paNa che, jIvanA deza paNa che, jIvanA pradeza paNa che; ajIva paNa che, ajIvanA deza paNa che ane ajIvanA pradeza paNa che. je jIva che te niyamataH nizcitarUpe. ekendriya che, beIndriya che, teIndriya che, caturindriya che, paMcendriya che ane aniSkriya che. je jIvanA deza che te niyamataH ekendriyathI anidriya sudhInA deza che. je jIvanA pradeza che te niyamataH ekendriyathI anidriya sudhInA pradeza che. je ajIva che, tenA be prakAra che, jema ke rUpI ane arUpI. je rUpI che tenA cAra prakAra cha-29dha, dhaDeza, pradeza bhane 52mA pugasa. he sa3pIchetenA pAMya mecha-dhAstiyache, dharmAstikAyano deza nathI, dharmAstikAyanA pradeza che, adharmAstikAya che, adharmAstikAyano deza nathI, adharmAstikAyanA pradeza ane addhA samaya che. |16 aloyAgAse NaM bhaMte ! kiM jIvA ? pucchA taha ceva / goyamA ! No jIvA jAva No ajIvappaesA, ege ajIvadavvadese, agaruyalahue aNaMtehiM agaruyalahuyaguNehiM saMjutte savvAgAse annNtbhaaguunne| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! sozamAM zu(r)4 cha ? apapradeza cha ? tyA pUrvavat saMpUrNa pRcchA. uttara- he gautama ! AlokAkAzamAM jIva nathI temaja ajIva pradeza paryatanuM kAMI nathI. eka Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 ] zrI bhagavatI sUtra-1 ajIva dravyano deza che, te agurulaghu che tathA anaMta agurulaghu guNathI saMyukta che ane te sarvAkAzathI anaMtamo bhAga nyUna che. vivecana : prastuta sUtromAM AkAzanA be bhedanuM kathana karIne temAM jIva, ajIvAdinAdeza, pradezanA astitvanuM nirUpaNa karyuM che. AkAzanA be bheda :- lokAkAza ane alokAkAza. AkAza eka akhaMDa dravya che, tema chatAM jeTalAM AkAzamAM dharmAstikAyAdi anya dravyo sthita che, tene lokAkAza ane zeSa AkAzane alokAkAza kahe che. lokAkAza sImita che jyAre alokAkAza anaMta che. lokAkAzamAM jIva, ajIvAdina astitva :- naiyAyika, vaizeSika Adi keTalAka dArzaniko AtmAne vyApaka ane niravayava mAne che. jenA darzanAnusAra AtmA deha parimANa ane sAvayava che. A apekSAne dhyAnamAM rAkhIne, jIvanA deza, pradezano prazna upasthita karyo che. pAMca astikAmAM eka pudgala dravyamAM ja dezanI saMbhAvanA che. pudgala dravyanA be prakAra che- paramANu ane skaMdha. paramANuo jyAre bhegA thAya che tyAre aMdha bane che ane skaMdhano bheda thatAM paramANu bane che. A rIte pudgala dravya kyAreka vibhakta ane kyAreka avibhakta rahe che. tethI tenA dezanI saMbhAvanA che. paraMtu dharmAstikAya, adharmAstikAya eka ane akhaMDa dravya che. te sarvathA avibhakta che. te asaMkhya pradezAtmaka hovA chatAM teno eka pradeza paNa dravyathI pRthaka thato nathI. tethI sUtrakAre tenA dezano niSedha karyo che. jIvAstikAyanA dezanuM vidhAna sApekSa daSTie karyuM che. saMkhyAnI daSTie dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya te traNe eka dravya che. jIva ane pudgala anaMta che. anaMta jIvonI apekSAe eka jIvane jIvono deza kahI zakAya che. athavA saMsArI jIvone aMgopAMga, hAtha paga Adi hoya che. te avayavonI apekSAe jIvanA deza kahI zakAya che. vRttikAre saMkoca-vistAranI apekSAe jIvanI vyAkhyA karI che, tenA matAnusAra eka jIvanA sthAnamAM aneka jIvonA deza hoya zake che, te daSTie jIvanA dezanuM vidhAna karyuM che. cUrNikAranA maMtavya anusAra arUpI dravyanuM pratipAdana samudAya athavA eka skaMdhanA rUpamAM ja karAya che. te skaMdha pradezAtmaka che, dezAtmaka nathI. pradeza avasthita che. deza anavasthita hoya che. tethI arUpI dravya sAthe dezano nirdeza karyo nathI. arUpI dravya sAthe je deza zabdano prayoga prApta thAya che te vyavahAra mATe thAya che. vyavahAranA be prakAra che. (1) svaviSayaka vyavahAra:- je rIte dharmAstikAya potAnA dezathI urdhvalokamAM vyApta che. Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-2: uddezaka-10 339 | (2) para dravya sparzanAdigata vyavahAra - je rIte udghalokAkAza dharmAstikAyanA dezano sparza kare che. A rIte vicAratA spaSTa thAya che ke lokAkAzamAM arUpI ajIvanA pAMca bheda hoya che. dharmAstikAya ane tenA pradeza, adharmAstikAya ane tenA pradeza ane addhA samaya kAla. alokAkAzamAM :- ajIva dravyano deza che. kAraNa ke alokAkAza te AkAzAstikAyano eka bhAga che. te dezarUpe che, tethI temAM ajIva dravyano eka deza che. ane te paripUrNa AkAza dravyathI anaMtamo bhAga nyUna che. te alokAkAza agurulaghu che, anaMta agurulaghu guNothI saMyukta che. dharmAstikAyAdino vistAra :|17 dhammatthikAe NaM bhaMte ! kemahAlae paNNatte / goyamA ! loe loyamette loyappamANe loyaphuDe loyaM ceva phusittA NaM ciTThai, evaM ahammatthikAe loyAgAse jIvatthikAe poggalatthikAe paMca vi ekkaabhilaavaa| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! dharmAstikAya dravya keTaluM moTuM che ? | uttara- he gautama ! dharmAstikAya lokarUpa che, lokamAtra che, lokapramANa che, loka spaSTa che ane lokane ja sparzIne raheluM che. e ja rIte adharmAstikAya, lokAkAza, jIvAstikAya ane pudgalAstikAyanA saMbaMdhamAM jANavuM joIe. vivecana : prastuta sUtramAM pAMca dravyanuM parimANa pragaTa karyuM che. dharmAstikAyanlokarUpa, lokamAtra, lokapramANa che. lokanuM jeTaluM mApa che teTaluM ja dharmAstikAyanuM pramANa che. lokAkAzano eka paNa pradeza evo nathI ke jyAM dharmAstikAya na hoya. talamAM telanI vyApakatAnI jema lokamAM dharmAstikAyanI vyApakatA che. dharmAdi dravyo jyAM sthita che, te kSetrane 'loka' saMjJA ApI che. tethI ja dharmAstikAyane lokarUpa ane loka mAtra kahyuM che. lokAkAza ane dharmAstikAyanA pradezomAM samAnatA batAvavA tene loka pramANa kahyuM che. sarva pradezo lokAkAza sAthe spaSTa che ane dharmAstikAya potAnA samasta pradezo dvArA lokane sparze che. te ja rIte cAre astikAya loka pramANa che. adharmAstikAya ane AkAzAstikAya paNa te ja rIte vyApaka che. jIva ane pudgala dravya dharmAstikAyanI samAna nathI. kAraNa ke te anaMta dravya rUpa che. tema chatAM lokAkAzano eka paNa pradeza evo nathI ke jyAM jIva ane pudgala na hoya. | 18 aholoe NaM bhaMte ! dhammatthikAyassa kevaiyaM phusai ? goyamA ! sAiregaM addhaM phusai / bhAvArtha :-prazna- he bhagavan! adholoka dharmAstikAyanA keTalA bhAgane sparze che? Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 | zrI bhagavatI sUtra-1 uttara- he gautama! adholoka dharmAstikAyanA ardhAthI kaMIka adhika bhAgane sparze che. | 19 tiriyaloe NaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! asaMkhejjaibhAgaM phusai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! tiryaloka dharmAstikAyanA keTalA bhAgane sparze che? uttara- he gautama! tiryaloka dharmAstikAyanA asaMkhyAtamA bhAgane sparze che. 20 uDDaloe NaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! desUNaM addhaM phusai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! udgaloka dharmAstikAyanA keTalA bhAgane sparze che? uttara- he gautama! urdhvaloka dharmAstikAyanA kaMIka nyUna dizona] ardhA bhAgane sparze che. | 21 imA NaM bhaMte ! rayaNappabhApuDhavI dhammatthikAyassa kiM saMkhejjaibhAI phusai, asaMkhejjaibhAgaM phusai, saMkhejje bhAge phusai, asaMkhejje bhAge phusai, savvaM phusai ? goyamA ! No saMkhejjaibhAgaM phusai, asaMkhejjaibhAgaM phusai, No saMkhejje, asaMkhejje, No savvaM phusai / bhAvArtha :-prazna- he bhagavan! A ratnaprabhA pRthvI zuM dharmAstikAyanA saMkhyAtamA bhAgano sparza kare che ke asaMkhyAtamA bhAgano sparza kare che athavA saMkhyAta bhAgono sparza kare che ke asaMkhyAta bhAgono sparza kare che ke samagrano sparza kare che? uttara- he gautama ! ratnaprabhA pRthvI, dharmAstikAyanA saMkhyAmAM bhAgano sparza karatI nathI paraMtu asaMkhyAtamA bhAgano sparza kare che. te ja rIte saMkhyAta bhAgo, asaMkhyAta bhAgo ke samagra dharmAstikAyano sparza karatI nathI. | 22 imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe puDhavIe ghaNodahI, dhammatthikAyassa pucchA, kiM saMkhejjaibhAgaM phusai ? jahA rayaNappabhA tahA ghaNodahI, ghaNavAya, taNuvAyA vi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavana! ratnaprabhAno ghanodadhi, dharmAstikAyanA saMkhyAtamA bhAgano sparza kare Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2 H uddezaka 10 che temaja samasta dharmAstikAyano sparza kare che ? ItyAdi pRcchA. uttara- he gautama ! je rIte ratnaprabhA pRthvIne mATe kathana karyuM, te ja rIte ratnaprabhA pRthvInA ghanodadhinA viSayamAM kathana karavuM joIe ane te ja rIte ghanavAta ane tanuvAtanA viSayamAM paNa kathana karavuM joIe. 23 imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe puDhavIsae uvAsaMtare dhammatthikAyassa kiM saMkhejjaibhAgaM phusai, asaMkhejjaibhAgaM phusai jAva savvaM phusai ? 341 goyamA ! saMkhejjaibhAgaM phusai, No asaMkhejjaibhAgaM phusai, No saMkhejje, No asaMkhejje, No savvaM phusai / uvAsaMtarAiMsavvAiM jahA rayaNappabhAe puDhavIe vattavvayA bhaNiyA, evaM jAva ahesattamAe / jaMbUdIvAiyA dIvA, lavaNasamuddAiyA samuddA, evaM sohamme kappe jAva IsIpabbhArA puDhavI, ee savve vi asaMkhejjaibhAgaM phusai, sesA paDisehiyavvA / evaM adhammatthikAe, evaM loyAgAse vi / puDhavodahI ghaNa taNU, kappA gevejjaNuttarA siddhI / saMkhejjaibhAgaM aMtaresu, sesA asaMkhejjA // bhAvArtha :prazna- he bhagavan ! ratnaprabhA pRthvInuM avakAzAntara zuM dharmAstikAyanA saMkhyAtamA bhAgano sparza kare che, asaMkhyAtamA bhAgano sparza kare che temaja samastano sparza kare che ? ItyAdi pRcchA. uttara- he gautama ! A ratnaprabhA pRthvInuM avakAzAntara dharmAstikAyanA saMkhyAtamA bhAgano sparza kare che; asaMkhyAtamA bhAga, saMkhyAta bhAgo, asaMkhyAta bhAgo tathA saMpUrNa dharmAstikAyano sparza karatuM nathI. te ja rIte samasta(sAte ya) avakAzAntaronA saMbaMdhamAM jANavuM joIe. je rIte ratnaprabhA pRthvInA viSayamAM kahyuM, te ja rIte nIce sAtamI pRthvI sudhI jANavuM joIe tathA jaMbudrIpa Adi dvIpa, lavaNa samudra Adi samudra, saudharma kalpathI laIne ISTat prAkbhArA pRthvI, A sarva sthAno dharmAstikAyanA asaMkhyAtamA bhAgano sparza kare che. zeSa bhAgonI sparzanAno niSedha karavo joIe. je rIte dharmAstikAyanI sparzanA kahI che, te ja rIte adharmAstikAya ane lokAkAzAstikAyanI sparzanAnA viSayamAM paNa kahevuM joIe. gAthArtha- pRthvI, ghanodadhi, ghanavAta, tanuvAta, kalpa, traiveyaka, anuttara, siddhi [ISat prAkbhArA pRthvI tathA sAta avakAzAntara. AmAMthI avakAzAntara dharmAstikAyanA saMkhyAtamA bhAgano sparza kare che ane zeSa sarva sthAno dharmAstikAyanA asaMkhyAtamA bhAgano sparza kare che. vivecana : prastuta sUtromAM dharmAstikAya Adi dravyonI sparzanA lokanA vividha bhAgomAM keTalA pramANamAM - Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 | zrI bhagavatI sUtra-1 thAya che te viSayane spaSTa karyo che. saMpUrNa loka 14 raju parimANa che ane dharmAstikAya saMpUrNa lokamAM vyApta che. tethI te paNa 14 rajU parimANa che. adholoka - sAta rajuthI kaMIka adhika che. tethI te dharmAstikAyanA kaMIka adhika ardha bhAgane sparze che. tirthangaloka - te 1800 yojana pramANa che. tethI te dharmAstikAyanA asaMkhyAtamA bhAgane sparze che. urdhvaloka - sAta rajuthI kaMIka nyUna che, tethI te dharmAstikAyanA kaMIka nyUna ardha bhAgane sparze che. ratnaprabhAdi pRthvI, ghanodadhi, ghanavAta, tanavAta Adi saMkhyAta yojana pramANa che tethI te dharmAstikAyanA asaMkhyAtamA bhAgane sparze che ane avakAzAntara sarvatra asaMkhyAta yojana pramANa che, tethI te dharmAstikAyanA saMkhyAtamA bhAgane sparze che. ahIM ratnaprabhA Adi pratyeka pRthvInA viSayamAM pAMca pAMca sUtra thAya che. [ratnaprabhA, teno ghanodadhi, ghanavAta, tanuvAta ane avakAzAntara) A daSTithI sAta pRthvInA 35 sUtra thAya. 12 devalokanA viSayamAM 12 sUtra, nava raiveyakanA viSayamAM traNatrikanA traNa sUtra, anuttara vimAnanA viSayamAM eka ane ISatu prAbhArA pRthvInA viSayamAM eka sUtra Ama sarva maLIne 35 +12 +3+1+1 = para, sUtro thAya che. dvIpa samudronA svataMtra sUtronI gaNatarI vyAkhyAmAM karI nathI. mULapAThamAM te dvIpa samudronI pRcchAno paNa nirdeza che. tethI tenA paNa sUtro te rIte samajavA. adharmAstikAya ane lokAkAzAstikAyanA viSayamAM paNa A rIte sUtro thAya che. sUtramAM tenuM atideza pUrvaka saMkSipta kathana che. zataka ra/10 saMpUrNa zataka-ra saMpUrNa Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-3 _. 343 zataka-3 piricaya chaROCROR ORDROCROR A zatakamAM daza uddezaka che. temAM vividha viSayo che. te A pramANe cheuddezaka-1 - amarendra, balIdra, zakrendra, IzAnendra AdinI Rddhi ane vaikriyazakti, IzAnendranA sAmAnika devanI Rddhi, teno pUrvabhava-kurudatta aNagAra, IzAnendrano pUrvabhava-tAmalI tApasanuM vistRta jIvana, zakrendra ane IzAnendranA vimAnonI UMcAI, baMne Indrono ziSTAcAra, sanatakumArendranI yogyatA vagere viSayonuM varNana che. uddezaka-2:-asurakumAra devonA sthAna, tenuM gamana sAmarthya, camarendranuM saudharmadevalokamAM gamana utpAta, camarendrano pUrva bhava pUraNa tApasanuM vistRta jIvana darzana che. udezaka-3:- kAyikI Adi pAMca kriyA, kriyA ane vedanA, jIvanI ejanAdi-kaMpanAdi kriyA, pramattaapramatta saMyatanI sthiti, lavaNasamudramAM bharatI-oTa vagere viSayonuM nirUpaNa che. udezaka-4 :- bhAvitAtmA aNagAranI vaikriyazakti, vAyukAyanI vaikriyazakti, meghanuM vividha rUpepariNamana, utpanna thanArA jIvonI lezyA, aNagAranI parvata laMghananI zakti, pramAdI manuSyanI vidurvaNA vagere viSayonuM kathana che. uddezaka-5:- aNagAranI vividha prakAranI strI Adi rUpa banAvavAnI vaikriyazakti ane aNagAranA azvAdi rUpamAM praveza karavAnI abhiyogika zaktinuM kathana che. uddezaka-da:- mithyAdaSTi ane samyagudaSTinI vidurvaNA ane camarendranA AtmarakSaka devonuM varNana che. uddezaka-7 - soma, yama, varuNa ane vaizramaNa te cAre lokapAla viSayaka pratipAdana che. uddezaka-8 - cAre jAtinA devonA sarva devendronA nAmanuM kathana che. uddezaka-9 - pAMce IndriyonA viSayonuM atidezAtmaka varNana che. uddezaka-10:- IndronI pariSadanuM atidezAtmaka varNana che. Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 zrI bhagavatI sUtra-1 zataka-3 uddezaka-1 DRDO saMkSipta sAraORROR A uddezakamAM devonI Rddhi ane vaikriya zaktinuM varNana che. devone manuSyonI apekSAe adhika puNyano udaya hovAthI teo viziSTa RddhinA dhAraka che. tema ja janmajAta vaikriya sAmarthya hovAthI vividha prakAranA vaikriya rUpo karI zake che. bhavanapati Adi cAre jAtinA devomAM tenI yogyatA pramANe Rddhi ane vaikriya zaktimAM nyUnAdhikatA hoya che. * asurendra--camara :- 34 lAkha bhavanAvAsa, 64,000 sAmAnika devo, 33 trAyazriMzaka deva, cAra lokapAla, pAMca agramahiSI, traNa pariSada, sAta senA, sAta senAdhipati, 2,56,000(be lAkha chappana hajAra) AtmarakSaka devo para tenuM Adhipatya hoya che. camarendra potAnA vaikriyakRta rUpothI saMpUrNa jaMbudrIpane vyApta karI zake che. te pratyeka vaikriya rUpo yuvAna yuvatInA daSTAMte temaja cakranI nAbhi sAthe saMlagna ArAnA daSTAMte pRthak pRthak pratIta thAya che. chatAM te pratyeka rUpa AtmapradezothI saMlagna hoya che. sAmarthyanI apekSAe teo asaMkhya dvIpa samudrane vyApta karI zake che. paraMtu koI paNa deva potAnA saMpUrNa sAmarthyano prayoga kadApi karatA nathI. temAM palyopamanI sthitivALA devo saMkhyAta dvIpa samudrane ane sAgaropamanI sthitivALA devo asaMkhyAta dvIpa samudrane vyApta karI zake che. camarendranA sAmAnika devonI ane trAyatriMzakanI Rddhi ane vaikriya zakti IndranI samAna che. lokapAla devanI Rddhi sAmAnika devanI samAna che ane te potAnA vaikriyakRta rUpo dvArA saMkhyAta dvIpa ane samudrane vyApta karavAnuM sAmarthya dharAve che. camarendranI pAMca agramahiSIonuM Adhipatya 1000 sAmAnika devIo para ane potAnI sakhI-mahattarikA devIo para hoya che. tenuM vaikriya sAmarthya lokapAla devonI samAna che. * balIndra :- 30 lAkha bhavanAvAsa, 60,000 sAmAnika devo ane 2,40,000 (be lAkha cAlIsa hajAra) AtmarakSaka devo para tenuM Adhipatya hoya che. te potAnA vaikriyakRta rUpothI sAdhika jaMbudrIpa jeTalA kSetrane vyApta karI zake che, zeSa kathana camarendranI samAna che. * nAgakumArendra--dharaNendra :- 44 lAkha bhavanAvAsa, 6,000 sAmAnika devo, 24,000 AtmarakSaka devo, 33 trAyatriMzaka devo, cAra lokapAla ane cha agramahiSIo para tenuM Adhipatya che. potAnA Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3: uddezaka-1 _. 345] vaikriyakRta rUpothI jaMbUdvIpa jeTalA kSetrane vyApta karI zake che. saMkhyAta dvIpa samudrane vyApta karavAnuM tenuM sAmarthya che. tenA sAmAnika deva, trAyanTiMzaka deva, lokapAla ane agramahiSIonuM sAmarthya paNa dharaNendranI samAna ja che. navanikAyanA zeSa indronuM kathana paNa gharaNendranI samAna che. ka vyatara-jyotiSI devoH- vyaMtara ane jyotiSIonA IndronuM Adhipatya 4,000 sAmAnika deva, 16,000 AtmarakSaka deva ane 4 agramahiSIo para hoya che. vyaMtara ane jyotiSIomAM trAyazviMzaka ane lokapAla jAtinA devo nathI. teo sAdhika jaMbUdvIpa jeTalA kSetrane potAnA vaikriya kRta rUpothI vyApta karI zake che. zakendra - 3ra lAkha vimAnAvAsa, 84,000 sAmAnika devo, 3,36,000 (traNa lAkha chatrIsa hajAra) AtmarakSaka devo ane ATha agramahiSIo para Adhipatya bhogave che. te potAnA vaikriyakRta rUpothI be jaMbudvIpa jeTalA kSetrane vyApta karI zake che. asaMkhyAta dvIpa samudrane vyApta karavAnI tenI zakti mAtra che. * tiSyaka aNagAra :- prabhu mahAvIranA aMtevAsI ziSya tiSyaka aNagAra ArAdhanA pUrvaka kAladharma pAmI zakendranA sAmAnika deva thayA che. tene 4,000 sAmAnika deva, 4 agramahiSIo hoya che. tenI Rddhi IndranI samAna ja che. zakrendranA trAyanTiMzaka deva, lokapAla ane agramahiSIonuM kathana camarendranI samAna che. paraMtu te vaikriyakRta rUpo dvArA saMpUrNa be jaMbUdvIpane vyApta karI zake che. * IzAnendra - 28 lAkha vimAnAvAsa, 80,000 sAmAnika deva, 3,20,000 traNa lAkha vIsa hajAra) AtmarakSaka devo, 8 agramahiSI, 33 trAyasviMzaka ane cAra lokapAla para tenuM Adhipatya che. te sAdhika be jaMbUdvIpane potAnA vaikriyakRta rUpathI vyApta karI zake che. * tAmalI tApasa - tAmralipti nagarImAM tAmalI nAmanA gAthApati hatA. jeNe prANAmA pravrajyA aMgIkAra karI. 60,000 varSanI tApasapayAryanuM pAlana karI aMte 60 divasano saMthAro karI kAladharma pAmyA ane IzAnendra rUpe utpanna thayA che. vizeSa mAhitI kathAnakanA prAraMbhe ApelI che.] * kurudattaputra aNagAra:- prabhu mahAvIranA ziSya kurudatta putra aNagAra saMyama svIkAra karI, ArAdhanA pUrvaka kAladharma pAmI, IzAnendranA sAmAnika deva banyA che. tenI Rddhi vagere IndranI samAna che. * sanaskumArendra - 12 lAkha vimAnAvAsa, 72,000 sAmAnika devo ane 2,88,000 (be lAkha aThyAsI hajAra) AtmarakSaka devo para Adhipatya bhogave che. te potAnI vaikriya zaktithI cAra jaMbudvIpa jeTalA kSetrane vyApta karI zake che. ja mAhendra:- ATha lAkha vimAnAvAsa, 70,000 sAmAnika devo ane 2,80,000 (be lAkha eMzI hajAra) AtmarakSaka devo para Adhipatya bhogave che. te vaikriyakRta rUpo dvArA sAdhika cAra jaMbUdvIpa jeTalA Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 346 ] zrI bhagavatI sUtra-1 kSetrane vyApta karI zake che. * brahamalokendra :- cAra lAkha vimAnAvAsa, 60,000 sAmAnika devo ane 2,40,000 (be lAkha cAlIsa hajAra) AtmarakSaka devo para Adhipatya bhogave che. te vaikriyakRta rUpo dvArA ATha jaMbUdvIpa jeTalA kSetrane vyApta karI zake che. * lAntakendra :- 50,000 vimAnAvAsa, 50,000 sAmAnika devo ane 2,00,000 (be lAkha) AtmarakSaka devo para Adhipatya bhogave che. te sAdhika ATha jaMbUDhIpa jeTalA kSetrane vaikriyakRta rUpo dvArA bharI zake che. mahAzakendra - 40,000 vimAnAvAsa, 40,000 sAmAnika devo ane 1,60,000 (eka lAkha sAMITha hajAra) AtmarakSaka devo para Adhipatya bhogave che. te soLa jaMbUdvIpa jeTalA kSetrane vaikriyakRta rUpo dvArA bharI zake che. * sahastrArendra :- 30,000 vimAnAvAsa, 30,000 sAmAnika devo ane 1,20,000 (eka lAkha vIsa hajAra) AtmarakSaka devo para Adhipatya bhogave che. te sAdhika soLa jaMbUdvIpa jeTalA kSetrane vaikriyakRta rUpa dvArA bharI zake che. * prANa - 400 vimAnAvAsa, 20,000 sAmAnika devo ane 80,000 AtmarakSaka devo para Adhipatya bhogave che. te batrIsa jebUdvIpa jeTalA kSetrone vaikriyakRta rUpa dvArA vyApta karI zake che. * acyatendra - 300 vimAnAvAsa, 10,000 sAmAnika devo ane 40,000 AtmarakSaka devo para Adhipatya bhogave che. te sAdhika batrIsa jaMbUdvIpa jeTalA kSetrane vaikriyakRta rUpa dvArA vyApta karI zake che. pratyeka IndranA sAmAnika deva ane trAyazciMzaka devonI vaikriyazakti IndranI samAna ja che. agramahiSI ane lokapAlanI zakti be jaMbudvIpa jeTalA kSetrane vyApta karavAnI che. A rIte jotAM spaSTa thAya che ke upara uparanA devalokanA IndronI vaikriyazakti, AtmasAmarthya kramazaH vadhatuM jAya che ane vimAnAvAsa Adi bAhya Rddhi ghaTatI jAya che. zakendranA vimAnathI IzAnendranA vimAna kaMIka UMcA che, jema hatheLIno keTaloka bhAga UMco ane keTaloka bhAga kaMIka nIco pratIta thAya che, te ja rIte samabhUmi para hovA chatAM baMnenA vimAnamAM kaMIka taratamatA che. ja be Indrano ziNacAra :- zakrendra karatAM IzAnendra moTA che. te baMne vacce mitra jevo vyavahAra hoya che. tethI paraspara ekabIjAnA sthAnamAM gamanAgamana, AlApa-saMlApa karI zake che. koI prayojana hoya tyAre "he dakSiNArdha lokAdhipati devendra devarAja zakra !" athavA "he uttarAddha lokAdhipati devendra devarAja Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3: uddezaka-1 _. 347 | IzAna! A prakAranuM saMbodhana karIne jAya che. karmAdhIna bane Indro vacce kyAreka vivAda paNa thAya che. tyAre sanakumArendranuM manathI smaraNa kare. te I AvIne vivAdanuM samAdhAna kare che. te baMne svIkAre che. * sanatkamArendra - A trIjA devalokanA Indra che te bhavya, samyagu daSTi, paritta saMsArI, sulabhabodhi ane ekAvatArI che ane te sAta sAgaropamanI sthiti pUrNa karI, mahAvideha kSetramAM janma dhAraNa karIne siddha thaze. teNe pUrvabhavamAM caturvidha saMghanI kalyANa kAmanA karIne tathA prakAranI yogyatA prApta karI che. A rIte devanI Rddhi ane vaikriyazakti viSayaka praznottara 'mokA nagarImAM thayA hatA. Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 348] zrI bhagavatI sUtra-1 'zataka-3 : uddezaka-1 vikrvaNA dasa uddezakanA nAma :| 1 kerisI viuvvaNA camara, kiriya jANitthi NagarapAlA ya / ahivai iMdiya parisA, taiyammi sae dasa uddesA // bhAvArtha :-trIjA zatakamAM daza uddezaka che, tenA nAma kramazaH A pramANe che- (1) vidurvaNA (2) camara (3) kriyA (4) yAna (5) aNagArana dvArA strIrUpa vidurvaNA (6) nagara (7) lokapAla (8) adhipati (9) Indriya (10) pariSada. vivecana : prastuta gAthAmAM A zatakanA dasa uddezakanA nAma che. jenuM kathana tenAM Adha athavA mukhya viSayanA AdhAre thayuM che. (1) viDava 'vikuvarNA' che. :- prathama uddezakamAM devonI Rddhi ane vaikriya sAmarthyanuM varNana hovAthI tenuM nAma (2) vanara :- bIjA uddezakamAM camarendranuM vistRta varNana hovAthI tenuM nAma 'camara' che. (3) zirira :- trIjA uddezakamAM kriyAnA bheda-prabhedanuM pratipAdana hovAthI tenuM nAma kriyA che. (4) vana :- cothA uddezakano Adha viSaya yAnamAM rahelA devane jANe che vagere hovAthI tenuM nAma 'yAna' che. (5) Oi :- pAMcamA uddezakanA prAraMbhamAM aNagAra dvArA 'strI' Adi rUpa banAvavAnI vaikriya zaktinuM pratipAdana hovAthI tenuM nAma 'strI' che. (6) [+2 :- chaThThA uddezakamAM samyagudaSTi ane mithyAdaSTi dvArA nagarInI vipharvaNAnuM ane tatsaMbaMdhI jJAnanuM nirUpaNa hovAthI tenuM nAma 'nagara' che. Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata:-3:6deza-1 348 (7) logapAla :- sAtamA dezamA zandranA yAra yopAsa-nagarapAna saMbaMdhI ni DovAthI tenuM nAma 'sAra'. (8) ahivai :- mAmA dezamA vInA madhipati vonU thana DopAthI tenuM nAma 'madhipati' che. (e) iMdiya :- navama dezamA (r)vamirAma sUtranAmatiheza pUrva pAMya indriyanAviSayonuM pratipAdana DovAthI tenu nAma 'indriya' cha. (10) parisA :- 6zamA dezamA indronI pariSaharnu ni355 DopAthI tenu nAma 'pariSada' cha. GdhodhyAta-viSaya prAraMbha :| 2 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM moyA NAma NayarI hotthA, vaNNao / tIse NaM moyAe NayarIe bahiyA uttarapuratthime disibhAge NaMdaNe NAmaMceie hotthA, vnnnno| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM sAmI samosaDhe / parisA Niggacchai / paDigayA prisaa| bhAvArtha:-tekhate samaye 'bho nAmanI nagarI tI.te nagarInI bahAra uttara pUrva himaamaaNIzAnakoNamAM naMdana nAmanuM udhAna hatuM. te kAle, te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI tyAM padhAryA. prabhunuM Agamana sAMbhaLIne pariSada darzanArthe nIkaLI. prabhuno dharmopadeza sAMbhaLIne pariSada pAchI gaI. nagara tathA udyAnanuM varNana uvavAI sUtrAnusAra jANavuM. camarendranI addhi ane vaikriyazakti :| 3 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa docce aMtevAsI aggibhUI NAmaM aNagAre goyamagotteNaM sattussehe, jAvapajjuvAsamANe evaM vayAsIcamare NaM bhaMte ! asuriMde asurarAyA ke mahiDDhIe, ke mahajjuIe, ke mahAbale, ke mahAyase, ke mahAsokkhe, ke mahANubhAge, kevaiyaM ca NaM pabhU viuvvittae ? / goyamA ! camare NaM asuriMde asurarAyA mahiDDhIe jAva mahANubhAge / se NaM tattha cauttIsAe bhavaNAvAsasayasahassANaM, causaTThIe sAmANiyasAhassINaM, tAyattIsAe tAyattIsagANaM jAva viharai / emahiDDIe jAva emahANubhAge / evaiyaM ca NaM pabhU viuvvittae, se jahA NAmae juvaI juvANe hattheNaM hatthe geNhejjA, cakkassa vA NAbhI aragAuttA siA, evAmeva goyamA ! camare asuriMde asurarAyA veuvviya- samugghAeNaM samohaNNai, samohaNittA saMkhejjAiMjoyaNAI daMDaM Nissarai, Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 ] zrI bhagavatI sUtra-1 | taMjahA- rayaNANaM jAvariTThANaM ahAbAyare poggale parisADei, parisADettA ahAsuhume poggale pariyAei pariyAittA doccaM piveuvviyasamugghAeNaM samohaNNai samohaNittA pabhU NaM goyamA ! camare asuriMde, asurarAyA kevalakappaM jaMbUdIvaM dIvaM bahUhiM asurakumArehiM devehi ya devIhiM ya AiNNaM viikiNNaM uvatthaDaM saMthaDaM phuDaM avagADhAvagADhaM karettae; aduttaraM NaM goyamA ! pabhU camare asuriMde asurarAyA tiriyamasaMkhejje dIvasamudde bahUhiM asurakumArehiM devehi, devIhi ya AiNNe, viikiNNe uvatthaDe saMthaDe phuDe avagADhAvagADhe karettae / esa NaM goyamA ! camarassa asuriMdassa asuraraNNo ayameyArUve visae, visayamette buie, No cevaNaM saMpattIe viuvvisu vA, viuvvai vA, viuvvissai vA / zabdArtha -sALa sa = pota-potAnA, ra sa vA ja AraDa sima = cakranI nAbhimAM ArA saMlagna hoya te rIte, girapha = kADhe che, pahelA k = khaMkhere che, paraMvAk = grahaNa kare che, jevapna = paripUrNa, akuttaraM = tyAra pachI, saMpattI = saMprApti, kriyA rUpe, A = AkIrNa, vipi = vizeSa rUpe vyApta, 3vastha6 = upastIrNa--AsapAsa phelAyeluM, saMtha6 = saMstIrNa--samyak prakAre phelAyeluM, huDuM = spaSTa, vAdAvaIIDha = atyaMta nakkara, deDhatA pUrvaka jakaDAyelA. bhAvArtha :- prazna- te kAle, te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmInA dvitIya aMtevAsI, gautama gotrIya, sAta hAtha UMcA vagere vizeSaNo yukta agnibhUti aNagAre, giNadhare paryApAsanA karatA A pramANe kahyuM he bhagavan! asurendra asurarAja camara kevA mahARddhi saMpanna che? kevA mahAkAMti yukta che? kevA balasaMpanna che? kevA kati saMpanna che? kevA mahAna sukha saMpanna che? kevA mahAna prabhAva saMpanna che? te keTalI vikvaNA karI zake che? uttarahe gautama! asurendra asurarAja camara mahARddhi, mahAprabhAva vagerethI saMpanna che. te 34 lAkha bhavanAvAsa, 64,000 sAmAnika deva ane 33 trAyasviMzaka deva para Adhipatya karatA vicare che, A prakAre amara mahARddhi temaja mahAprabhAva AdithI saMpanna che. tenI vaikriyazakti A pramANe che- he gautama ! je rIte koI yuvA puruSa potAnA hAthathI yuvatI strIno hAtha deDhatApUrvaka pakaDI rAkhe che athavA je rIte gADInA paiDAnI ghurI tenA ArA sAthe saMlagna ane susambaddha hoya che, te ja rIte asurendra asurarAja camara vaikriya samughAta dvArA samavahata thaIne, Atma pradezo bahAra kADhI, saMkhyAta yojanano lAMbo daMDa banAve che. tyAra pachI soLa prakAranA riSTa Adi ratnonA pUla pudgalone khaMkherI nAkhe che ane sUkSma pagalone grahaNa kare che. pachI bIjIvAra vaikriya samudaghAtathI samavahata thAya che. A prakAranI prakriyAthI) he gautama ! te asurendra asurarAja camara uparokata be daSTAMtonI jema svizarIra pratibaddha aneka vaikriya Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka--3 : uddezaka-1 351 rUpa] asurakumAra deva ane devIo dvArA jaMbUtIpa nAmanA dvIpane paripUrNa, AkIrNavyApta, vyatikIrNa, upastIrNa, saMstIrNa, spaSTa ane gADhAvagADha karavAmAM samartha che. [ThasoThasa bharI zake che] he gautama ! te uparAMta te asurendra asurarAja camara, aneka asurakumAra deva-devIo dvArA A tiryaglokamAM paNa asaMkhyAta dvIpa-samudra sudhInA sthaLane AkIrNa, vyatikIrNa, upastIrNa, saMstIrNa, spaSTa ane gADhAvagADha karI zake che arthAt camarendra potAnI vaiyizaktithI asaMkhya dvIpa samudrone bharI zake che, teTalA rUponI vikurvaNA karI zake che. he gautama ! asurendra asurarAja camaranI A prakAranI zakti che, viSaya che, viSaya mAtra che, paraMtu camarendre samprAptithI--kriyA rUpe ATalA rUponI vidhruvaNA karI nathI, karatA nathI ane karaze paNa nahIM. vivecana : prastuta sUtramAM camarendranI Rddhi ane vaikriyazaktinuM darzana karAvyuM che. camarendranI Rddhi - tenA 34 lAkha bhavanAvAsa, 4,000 sAmAnika devo ane 33 trApasviMzaka devo che. tyAra pachI mULapAThamAM 'nAva' zabdaprayoga che. tenAthI A pramANenI RddhinuM grahaNa thAya che-- cAra lokapAla, parivAra sahita pAMca agramahiSI-paTTarANI, traNa pariSada, sAta senA, sAta senAdhipati, 2,56,000 (be lAkha chappana hajAra)AtmarakSaka devo, A sarva para camarendranuM Adhipatya che. devonA 10 prakAra :- devomAM pada, pratiSThA, sattA AdinI apekSAe taratamatA hoya che. tethI tenA dasa prakAra che. (1) Indra :- sAmAnika Adi sarva prakAranA devonA svAmI Indra kahevAya che. te anya devothI viziSTa zakti saMpanna tema ja aNimAdi labdhithI suzobhita hoya che. (2) sAmAnika :- AjJA ane aizvarya sivAya AyuSya, bala, vIrya, parivAra, bhoga-upabhoganI sAmagrImAM IndranI samAna hoya, tene sAmAnika deva kahe che. (3) trAyaspriMza :- je deva maMtrI ane purohitanuM kArya kare che, tene trAyatriMza kahe che. tenI saMkhyA 33 ja hoya che. (4) pAriSadha (pariSada)H- IndranA mitra samAna hoya tene pAriSadha deva kahe che. (5) AtmarakSaka :- IndranA aMgarakSaka devone AtmarakSaka kahe che. Indrane koI paNa prakAranA aniSTanI zakyatA nathI, tema chatAM kartavyapAlana karavA AtmarakSaka devo haMmezAM zastrasajja banIne IndranI cAre tarapha UbhA rahe che. (6) lokapAla :- sImAnI rakSA kare tene lokapAla kahe che. -- Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35ra | zrI bhagavatI sUtra-1 (7) anIka - sainikanuM kAma kare tene anIka ane je senApatinuM kAma kare tene anIkAdhipati kahe che. (8) prakIrNaka - je deva nagarajanonI samAna hoya tene prakIrNaka kahe che. (9) Abhiyogika - je deva dAsanI samAna hoya tene Abhiyogika kahe che. (10) kilpiSI - je deva cAMDAlanI samAna hoya tene kilviSI kahe che. vyaMtara ane jyotiSI devomAM lokapAla ane trAyasviMzaka jAtinA deva hotA nathI. zeSa ATha prakAra ja hoya che. vaimAnikamAM bAra devaloka sudhI A daza bheda hoya che. te pachI sarva deva ahamiMdra che. camarendranI vaikriya zakti - te potAnAsvazarIra pratibaddha] vaikriyakRta rUpo dvArA saMpUrNa jebUdvIpane vyApta karI zake che. temaja asaMkhya dvIpa-samudra sudhInA kSetrone vyApta karavAnuM tenuM sAmarthya che. vikiyA-vaikiya zakti - je zaktithI eka-aneka, dazya, adazya Adi aneka rUpo banAvI zakAya, tevI vividha prakAranI kriyAne vikriyA athavA vaikriya zakti kahe che. nArakI, deva, vaikriyalabdhi saMpanna manuSyo, tiryaya paMcendriya ane vAyukAyane A prakAranI labdhi hoya che. vikaNA karavAnI paddhati -camarendra uttara vaikriya zarIra banAvavA vaikriya samuddaghAta karI, Atmapradezone bahAra kADhI, saMkhyAta yojanAno daMDa banAve che. te daMDa jADAImAM zarIra parimANa ane laMbAImAM saMkhyAta yojanano hoya che. te karketana, riSTa Adi ratnonA pUla pudgalo khaMkherIne, sUkSma ane sArabhUta pugalone grahaNa karIne, temAMthI asurakumAra deva-devIonA aneka rUponI vipharvaNA kare che. prastuta sUtranA mULapAThamAM rathanA gAvariA ahavAyare potAne risA pATha che. yAvata zabdathI vaja, vairya Adi aneka ratnonA nAmanuM grahaNa thAya che. ahIM 'ratnanA pudgalo' zabdathI "ratna samAna sArayukta pula grahaNa kare" tema artha thAya che. ratnonA pudgalo audArika zarIranA che. vaikriya zarIra banAvavA vaikriya samughAta dvArA vaikriya pugalanI ja AvazyakatA rahe, mATe ratna jevA sArabhUta pulo grahaNa kare, tevo artha thAya che. keTalAka AcAryonA abhiprAye vaikriya samudyAta dvArA audArika pulonuM grahaNa thAya tema chatAM vaikriya sAmarthyathI te vaikriya rUpe pariNamana pAme che. aneka rUponI saMlagnatA mATe daSTAMta:- sUtrakAre be daSTAMtanA mAdhyame viSayane spaSTa karyo che. jema koI yuvAna puruSa yuvatIno hAtha pakaDI tene bAhupAzamAM levA samartha che, cakranI nAbhi ArAone jakaDI rAkhavAmAM samartha che, tema amarendra vaikriya zaktithI aneka rUpo banAvI, tenA dvArA jabUdvIpane bharavA samartha che. vidurvaNA karI banAvelA aneka rUpo mULarUpa sAthe saMlagna rahe che, jema yuvAna yuvatI sAthe ane ArA nAbhi sAthe joDAyela hoya tema vaikriya zakti dvArA banAvela A vividharUpo mULarUpa sAthe joDAyela rahe che, tenAthI pRthaka astitva dharAvI zakatA nathI. pRthaka dekhAtA te vividha rUpo vAstavamAM AtmapradezothI Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zata-3 : deza-1 | u43 | saMlagna hoya che. vaidiya zakti prayoga rahita :- ahIM camarendranI asaMkhya dvIpa samudra bharavAnI vaikriya zaktinuM kathana karyuM che, te kevaLa zakti mAtra che, viSayamAtra che. te zaktino prayoga trikAlamAM thato nathI. sAmAnika devonI baddhi ane vaikriya zakti :| 4 jai NaM bhaMte ! camare asuriMde asurarAyA emahiDDhIe jAva evaiyaM ca NaM pabhU viuvvittae, camarassa NaM bhaMte ! asuriMdassa asuraraNNo, sAmANiyA devA ke emahiDDIyA jAva kevaiyaM ca NaM pabhU viuvvittae ? goyamA ! camarassa asuriMdassa, asuraraNNo sAmANiyA devA mahiDDIyA jAva mahANubhAgA / te NaM tattha sANaM sANaM bhavaNANaM, sANaM sANaM sAmANiyANaM, sANaM sANaM aggamahisINaM, jAva divvAiM bhogabhogAI bhuMjamANA viharaMti, emahiDDIyA jAva evaiyaM ca NaM pabhU viuvvittae / se jahANAmae juvaI juvANe hattheNaM hatthe geNhejjA, cakkassa vA NAbhI aragAuttA siyA, evAmeva goyamA ! camarassa asuriMdassa, asuraraNNo egamege sAmANiyadeve veuvviya samugghAeNaM samohaNNai, samohaNittA jAva doccaM pi veuvviyasamugghAeNaM samohaNai, samohaNittA pabhU NaM goyamA ! camarassa asuriMdassa asuraraNNo egamege sAmANiyadeve kevalakappaM jaMbUdIvaM dIvaM bahUhiM asurakumArehiM devehi devIhi ya AiNNaM, viikiNNaM, uvatthaDaM, saMthaDaM, phuDaM avagADhAvagADhaM karettae / aduttaraM ca NaM goyamA ! pabhU camarassa asuriMdassa asuraraNNo egamege sAmANiya deve tiriyamasaMkhejje dIvasamudde bahUhiM asurakumArehiM devehi, devIhi ya AiNNe, viikiNNe, uvatthaDe, saMthaDe, phuDe, avagADhAvagADhe karettae, esa NaM goyamA ! camarassa asuriMdassa, asuraraNNo egamegassa sAmANiyadevassa ayameyArUve visae, visayamette buie, No ceva NaM sapattIe viuvvisu vA, viuvvai vA, viuvvissai vA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! asurendra asurarAja camara A prakAre mahARddhisaMpanna che, A prakAre vipharvaNA karI zake che, to he bhagavan! asurendra asurarAja camaranA sAmAnika devonI mahARddhi Adi kevA che? tenI vipharvaNA zakti keTalI che? uttara- he gautama! asurendra asurarAja camaranA sAmAnika deva A prakAre mahARddhi, mahAprabhAva Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354] zrI bhagavatI sUtra-1 AdithI saMpanna che. te potAnA bhavano, sAmAnika devo ane potAnI agramahiSIo-paTTarANIo para Adhipatya karatA, divya bhoga bhogavatA vicare che. teo A prakAranI mahARddhi saMpanna che. teonI vaikriyazakti A pramANe che- he gautama! asurendra asurarAja camaranA sAmAnika deva, vidurvaNA karavA mATe vaikriya samughAtathI samavahata thAya che. he gautama! je rIte koI yuvA puruSa, yuvatInA hAthane daDhatAthI pakaDe ane baMne saMlagna pratIta thAya athavA gADAnA paiDAnI dhurImAM ArA saMlagna, susaMbaddha hoya, e rIte asurendra asurarAja camaranA sAmAnika deva, vaikriyazakti dvArA aneka asurakumAra devo tathA devIo banAvI, A jaMbudvIpane saMpUrNa AkIrNa, vyatikIrNa, upastIrNa, saMstIrNa, spaSTa ane gADhAvagADha karI zake che arthAt ThasoThasa bharI zake che. te uparAMta he gautama ! arendra asurarAja camaranA sAmAnika devo, samudyAta karIne aneka asurakumAra deva-devIonA rUpo dvArA A tithya lokanA asaMkhya dvIpa-samudro sudhInA kSetrane AkIrNa, vyatikIrNa, upastIrNa, sastIrNa, spaSTa ane gADhAvagADha karI zake che, he gautama! asurendra asurarAja camaranA sAmAnika devonI A prakAranI zakti che, viSaya che, viSayamAtra che, paraMtu saMprApti dvArA devoe te pramANe karyuM nathI, karatA nathI ane karaze paNa nahIM. A rIte camarendra ane tenA sAmAnika devonuM vaikriya sAmarthya samAna ja che.]. trAyazciMzaka ane lokapAla devonI addhi :| 5 jai NaM bhaMte ! camarassa asuriMdassa, asuraraNNo sAmANiyadevA emahiDDIyA jAva evaiyaM ca NaM pabhU viuvvittae, camarassa NaM bhaMte ! asuriMdassa asuraraNNo tAyattIsayA devA ke mahiDDIyA ? tAyattIsayA devA jahA sAmANiyA tahA NeyavvA / loyapAlA taheva, NavaraM saMkhejjA dIva-samuddA bhANiyavvA / / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! asurendra asurarAja camaranA sAmAnika deva A prakAre mahARddhi saMpanna che A prakAranI vidurvaNA karavAmAM samartha che, to he bhagavan! asurendra asurarAja camaranA trAyazciMzaka deva kevA mahARddhi saMpanna che? uttara- he gautama! je rIte sAmAnika devonuM kathana karyuM che, te ja rIte trAyazciMzaka devonuM kathana karavuM joIe. lokapAla devonuM paNa te ja rIte kathana karavuM joIe. temAM vizeSatA e che ke potAnA vaikriyakRta asurakumAra deva-devIonA rUpothI te saMkhyAta dvIpa-samudrone bharI zake che. A teno viSaya mAtra che. teoe kyAre ya A prakAranI vipharvaNA karI nathI, karatA nathI ane karaze paNa nahIM. agamahiSIonI ddhi ane vaikriya zakti - 6 jai NaM bhaMte ! camarassa asuriMdassa asuraraNNo logapAlA devA Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zata-3: 6deza-1 | u55 / emahiDDIyA jAva evaiyaM ca NaM pabhU viuvvittae, camarassa NaM bhaMte ! asuriMdassa asuraraNNo aggamahisIo devIo ke mahiDDIyAo jAva kevaiyaM ca NaM pabhU viuvvittae? goyamA ! camarassa NaM asuriMdassa asuraraNNo aggamahisIo devIo mahiDDiyAo jAva mahANubhAgAo, tAo NaM tattha sANaM sANaM bhavaNANaM, sANaM sANaM sAmANiyasAhassINaM, sANaM sANaM mahattariyANaM sANaM sANaM parisANaM jAva emahiDDiyAo / aNNaM jahA logapAlANaM aparisesa / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! asurendra asurarAja camaranA lokapAla deva A prakAre mahAddhi saMpanna, ane vaikriya zaktisaMpanna che, to asurendra asurarAja camaranI agramahiSIo kevI mahARddhithI saMpanna che? tenI virkavaNA zakti keTalI che? uttara- he gautama! asurendra asurarAja camaranI agramahiSIo mahARddhi saMpanna, mahAprabhAva saMpanna che. te pota potAnA bhavano para, eka-eka hajAra sAmAnika devo para potAnI sakhI-mahattarikA devIo para, pota potAnI pariSadAo para Adhipatya karatI vicare che. te agramahiSIo A prakAranI mahARddhi AdithI saMpanna che, A viSayamAM zeSa varNana lokapAlonI samAna kahevuM joIe. | 7 sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! tti / bhagavaM docce goyame samaNaM bhagavaM mahAvIra vaMdai, NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA jeNeva tacce goyame vAubhUI aNagAre teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA taccaM goyamaM vAubhUI aNagAraM evaM vayAsI evaM khalu goyamA ! camare asuriMde asurarAyA emahiDDhIe, taM ceva evaM savvaM apuTThavAgaraNaM NeyavvaM aparisesiyaM jAva aggamahisINaM vattavvayA smmttaa| tae NaM se tacce goyame vAubhUI aNagAre doccassa goyamassa aggibhUissa aNagArassa evamAikkhamANassa bhAsamANassa paNNavemANassa parUvemANassa eyamaTuM No saddahai, No pattiyai, No roei; eyamaTuM asaddahamANe apattiyamANe aroemANe uThAe uDhei, uTThAe udvittA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai jAva pajjuvAsamANe evaM vayAsI- evaM khalu bhaMte ! docce goyame aggibhUI aNagAre mama evamAikkhai bhAsai paNNavei parUvei- evaM khalu goyamA ! camare asuriMde asurarAyA emahiDDIe jAva mahANubhAge / se NaM tattha cottIsAe bhavaNAvAsasayasahassANaM, evaM taM ceva savvaM aparisesaM bhANiyavvaM jAva aggamahisINaM vattavvayA sammattA / se kahameyaM bhaMte ! evaM ? Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 ] zrI bhagavatI sUtra-1 | goyamA ! tti samaNe bhagavaM mahAvIre taccaM goyamaM vAubhUiM aNagAraM evaM vayAsI- jaM NaM goyamA ! docce goyame aggibhUI aNagAre tava evAmAikkhai bhAsai paNNavei parUvei- evaM khalu goyamA ! camare asuriMde asurarAyA mahiDDIe evaM taM ceva savvaM jAva aggamahisIo / sacce NaM esamaTe / ahaM pi NaM goyamA! evamAikkhAmi bhAsAmi paNNavemi parUvemi- evaM khalu goyamA ! camare asuriMde asurarAyA mahiDDIe taM ceva jAva aggamahisIo / sacce NaM esamaDhe / sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! tti tacce goyame vAubhUI aNagAre samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA jeNeva docce goyame aggibhUI aNagAre teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA docca goyama aggibhUI aNagAra vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA eyamaTuM sammaM viNaeNaM bhujjo bhujjo khAmei / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che, he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che, te pramANe kahIne dvitIya gautama agnibhUti aNagAra zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne vaMdana-namaskAra karIne jyAM tRtIya gautama vAyubhUti aNagAra hatA, tyAM gayA. tyAM jaIne agnibhUti aNagAre vAyubhUti aNagArane A pramANe kahyuM, he gautama! asurendra asurarAja camara, A prakAranI mahARddhithI saMpanna che, ItyAdi camarendra, sAmAnika trAyanTiMzaka, lokapAla ane agramahiSI devIo sudhInuM saMpUrNa varNana pUchayA vinA ja kahyuM. tyAra pachI agnibhUti aNagAra dvArA kathita, bhASita, prajJApita ane prarUpita uparyukata kathana para tRtIya gautama vAyubhUti aNagArane zraddhA, pratIti ane ruci thaI nahIM. te kathana para zraddhA, pratIti ane ruci na thavAthI turIya gautama vAyubhUti aNagAra, potAnI utthAna zakti dvArA UThyA, UThIne zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInI pAse AvyA. tenI paryApAsanA karatA A pramANe kahyuM- he bhagavan! dvitIya gautama agnibhUti aNagAre mane A pramANe kahyuM, vizeSarUpe kahyuM, darzAvyuM ane prarUpita karyuM ke asurendra asurarAja camara A prakAranI mahARddhi, mahAprabhAva AdithI saMpanna che. te 34 lAkha bhavanAvAsa para Adhipatya karatA vicare che. ahIM tenI agramahiSIo sudhInuM saMpUrNa varNana kahevuM joIe. he bhagavan! zuM A kathana te rIte ja che? uttara- he gautama !' A prakAre saMbodhita karIne zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe trIjA gautama vAyubhUti aNagArane A pramANe kahyuM, he gautama! dvitIya gautama agnibhUti aNagAre tamone je A pramANe kahyuM, bhASita karyuM, darzAvyuM ane prarUpita karyuM ke he gautama ! asurendra asurarAja camara A prakAranI mahARddhi saMpanna che, ItyAdi tenI agramahiSIo sudhInuM saMpUrNa varNana satya che, he gautama! huM paNa A pramANe kahuM chuM, bhASaNa karuM chuM, darzAvuM chuM ane prarUpita karuM chuM ke asurendra asurarAja camara mahARddhi Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3: uddezaka-1 _ [ 357 ] saMpanna che ItyAdi tenI agramahiSIo paryata dvitIya AlApaka saMpUrNa kahevo joIe. he gautama ! tethI dvitIya gautama agnibhUti dvArA kahelI vAta satya che. he bhagavana! je pramANe Apa kaho cho, te te ja pramANe che, he bhagavan! je pramANe Apa kaho cho, te te ja pramANe che, e pramANe kahIne tRtIya gautama vAyubhUti aNagAre zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne vaMdana namaskAra karyA, vaMdana namaskAra karIne jyAM dvitIya gautama agnibhUti aNagAra hatA tyAM AvyA, tyAM AvIne tene vaMdana namaskAra karyA, vaMdana namaskAra karIne, pUrvokta kathana mATe arthAt tenuM kathana mAnya karyuM na hatuM te mATe vAraMvAra vinayapUrvaka kSamAyAcanA karI. balIndranI addhi ane vaikriya zakti : 8 tae NaM se tacce goyame vAubhUI aNagAre docceNaM goyameNaM aggibhUiNAmeNaM aNagAreNaM saddhiM jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre jAva pajjuvAsamANe evaM vayAsIjai NaM bhaMte ! camare asuriMde asurarAyA emahiDDIe jAva evaiyaM ca NaM pabhU viuvvittae, balI NaM bhaMte ! vairoyaNiMde vairoyaNarAyA ke mahiDDIe jAva kevaiyaM ca NaM pabhU viuvvittae? goyamA ! balI NaM vairoyaNiMde vairoyaNarAyA mahiDDIe jAvamahANubhAge, se NaM tattha tIsAe bhavaNAvAsasayasahassANaM, saTThIe sAmANiyasAhassINaM, sesaM jahA camarassa tahA balissa vi NeyavvaM, NavaraM sAirega kevalakappaM jaMbUddIva ti bhANiyavvaM, sesaMtaM ceva NiravasesaM NeyavvaM, NavaraM NANattaM jANiyavvaM bhavaNehiM, sAmANiehiM ya / sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! ti tacce goyame vAubhUI aNagAre samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai Namasai, vaMdittA NamaMsittA NaccAsaNNe NAidUre sussUsamANe NamaMsamANe abhimuhe viNaeNaM paMjaliuDe pajjuvAsai / bhAvArtha :- prazna- tatpazcAt tRtIya gautama vAyubhUti aNagAra, dvitIya gautama agnibhUti aNagAranI sAthe jyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI birAjita hatA, tyAM AvyA, tyAM AvIne temane vaMdana namaskAra karyA, vaMdana namaskAra karIne temanI paryApAsanA karatA A pramANe kahyuM, he bhagavan! jo asurendra asurarAja camara A prakAre mahAddhi saMpanna che, A prakAre vikrvaNA karavAnI zakti saMpanna che, to te bhagavan! vairocanendra vairocanarAja bali kevI mahARddhi AdithI saMpanna che? te keTalI vidurvaNA karavA zaktisaMpanna che? uttara- he gautama! vairocanendra vairocanarAja bali mahAddhi Adi temaja mahAnubhAgathI saMpanna Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 ] zrI bhagavatI sUtra-1 che. te 30 lAkha bhavanAvAsa tathA 50,000 sAmAnika devonA adhipati che. je rIte camarendranA viSayamAM varNana karyuM che, te ja rIte balinA viSayamAM paNa jANavuM joIe. vizeSatA e che ke bali potAnI vaikriya zaktithI sAdhika jaMbUdvIpane arthAt jaMbUdvIpathI kaMIka adhika kSetrane bharI zake che. zeSa varNana pUrvavat che. bhavana ane sAmAnika devonA viSayamAM bhinnatA che. he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che, he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che, ema kahI, tRtIya gautama vAyubhUti aNagAra zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne vaMdana namaskAra karIne, na ati najIkana ati dUra, bhagavAnanI sanmukha, zuzruSA ane namaskAra karatAM vinayapUrvaka hAtha joDIne, paryApAsanA karavA lAgyA. vivecana : prastuta sutramAM uttara dizAnA asurakumAranA Indra balIndranI Rddhi ane vaikriya zaktinuM nirUpaNa vairocanendra - TIkAkAra tenA svarUpanI spaSTatA karatA lakhe che ke- taLAtyA26nAreSyaH sakAzAda viziSTaM rocanaM dIpanaM yeSAmasti te vairocanA audicyAsarAH, tesa madhye phundra:paramezvara vairone 1 dakSiNa dizAnA asurakumAronI apekSAe jenI kAMti viziSTa-adhika che, tene vairocana kahe che. tenA Indrane vairocanendra kahe che. tene 30 lAkha bhavanAvAsa ane 60,000 sAmAnika devo che, zeSa Rddhi amarendranI samAna che. tenuM vaikriya sAmarthya camarendra karatA kaMIka adhika che. te potAnA vaikriyakRta rUpo dvArA jaMbUdvIpathI kaMIka adhika kSetrane vyApta karI zake che. dharaNendra vagerenI addhi ane vaikriya zakti - | 9 taeNaM se docce goyame aggibhUI aNagAre samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- jai NaM bhaMte ! balI vairoyaNiMde vairoyaNarAyA emahiDDIe jAva evaiyaM ca NaM pabhU viuvvittae, dharaNe NaM bhaMte ! NAgakumAriMde, NAgakumArarAyA ke mahiDDIe jAva kevaiyaM ca NaM pabhU viuvvittae ? ___goyamA ! dharaNe NaM NAgakumAriMde NAgakumArarAyA mahiDDIe jAva mhaannubhaage| se NaM tattha coyAlIsAe bhavaNAvAsasayasahassANaM, chaNhaM sAmANiyasAhassINaM, tAyattIsAe tAyattIsagANaM, cauNhaM logapAlANaM, chaha aggamahisINaM saparivArANaM, tiNhaM parisANaM,sattaNhaM aNiyANaM, sattaNhaM aNiyAhivaINaMcauvvIsAe Ayarakkhadeva Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3: uddezaka-1 _ 359 ] sAhassINaM, aNNesiM ca jAva viharai / evaiyaM ca NaM pabhU viuvvittae- se jahA NAmae juvaI juvANe jAva pabhU kevalakappaM jaMbUdIvaM dIvaM jAva tiriyaM saMkhejje dIvasamudde bahUhiM NAgakumArIhiM jAva No viuvvissaMti vA / sAmANiyA, tAyattIsaga-logapAlA, aggamahisIo ya taheva jahA camarassa NavaraM saMkhejje dIva- samudde bhANiyavve / evaM jAva thaNiyakumArA, vANamaMtarA, joIsiyA vi, NavaraM dAhiNille savve aggibhUI pucchai, uttarille savve vAubhUI pucchai / bhAvArtha :- prazna- tyAra pachI dvitIya gautama agnibhUti aNagAre zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne vaMdana namaskAra karyA, vaMdana namaskAra karIne A pramANe kahyuM, he bhagavan! jo vairocanendra vairocanarAja bali A prakAre mahAcchaddhi saMpanna che, vaikriya zakti saMpanna che, to nAgakumArendra nAgakumArarAja dharaNa kevA mahAddhi saMpanna che, ane vaikriya zakti saMpanna che? uttara- he gautama ! te nAgakumArendra nAgakumArarAja dharaNa mahARddhi saMpanna che. te 44 lAkha bhavanAvAsa, 6,000 sAmAnika devo, 33 trAyazciMzaka devo, cAra lokapAla, parivAra sahita cha agramahiSIo, traNa pariSada, sAta senA, sAta senAdhipati, 24,000 AtmarakSaka devo para tathA anya devo para Adhipatya karatAM vicare che. tenI vidurvaNA zakti pUrvavat yuvatI yuvAna Adi daSTAMte jANavI. te potAnA vaikriyakRta aneka nAgakumAra devo tathA devIothI saMpUrNa jaMbUdvIpane ThasoThasa bharavAmAM samartha che te uparAMta tirachA saMkhyAta dvIpa-samudra jeTalA kSetrane vyApta karavAnuM sAmarthya dharAve che paNa teoe kyAre ya te prakAre karyuM nathI, karatA nathI ane karaze paNa nahIM. tenA sAmAnika deva, trAyazciMzaka deva, lokapAla ane agramahiSIonuM vaikriya sAmarthya amarendranI samAna che. vizeSatA e che ke tenI vipharvaNA zakti saMkhyAta dvIpa-samudra sudhInA kSetrane vyApta karavAnI che. te ja rIte svanitakumAro sudhI sarva bhavanapati devo, vANavyaMtara ane jyotiSI devonA viSayamAM kathana karavuM joIe. vizeSatA e che ke dakSiNa dizAnA sarva IndronA viSayomAM dvitIya gautama agnibhUti aNagAre prazna pUchayAM che ane uttaradizAnA sarva IndronA viSayamAM tRtIya gautama zrI vAyubhUti aNagAre prazna pUkyA che. vivecana : prastuta sUtramAM dharaNendranI Rddhi ane vaikriya zaktinuM varNana karyuM che. te ja rIte bhavanapati devonA zeSa IndronI Rddhi AdinuM kathana karavuM joIe. daza bhavanapationA vIsa Indra che. pratyeka bhavanavAsI devomAM be nikAya arthAtu dakSiNadizAnA ane uttaradizAnA asurakumAra, te rIte be bheda che. dareka dizAnA Indra judA che. tethI daza bhavanapationA vIsa Indra thAya che. dakSiNa dizAnA daza Indra - camara, dharaNa, veNudeva, harikAMta, agnizikha, pUrNa, jalakAMta, amita, Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 360] zrI bhagavatI sUtra-1 vilaMba ane ghoSa. uttara dizAnA daza Indra :- bali, bhUtAnaMda, veNudAli, harissaha, agnimANava, vaziSTa, jalaprabha, amitavAhana, prabhaMjana ane mahAghoSa. bhavana saMkhyA - amarendranA 34 lAkha, balIndranA 30 lAkha, dharaNendranA 44 lAkha bhavanAvAsa Adi pUrvokta bhavanAvAsanI saMkhyA jANavI. sAmAnika deva :- amarendranA 64,000, balIndranA 60,000 sAmAnika devo che. zeSa sarva IndranA 000 sAmAnika deva che. AtmarakSaka deva - sAmAnika devothI AtmarakSaka devo cAra guNA adhika hoya che. agra mahiSIo :- amarendra ane balIndrane pAMca-pAMca agramahiSI che. dharaNAdi zeSa Indrone cha-cha agramahiSI che. sarva IndranA trAyanTiMzaka deva 33 ane lokapAla deva 4 hoya che. vyaMtara devanA Indra ane tenI addhi - vyaMtara devonA ATha prakAra che. temAM paNa pratyekanA be be arthAt dakSiNa ane uttara dizAnA Indra che, tethI soLa Indra thAya che. ATha jAtinA vyaMtara deva - pizAca, bhUta, yakSa, rAkSasa, kinnara, kiMpuruSa, mahoraga ane gaMdharva. 10 IndranA nAma - kAla ane mahAkAla, surUpa ane pratirUpa, pUrNabhadra ane maNibhadra, bhIma ane mahAbhIma, kinnara ane kiMpuruSa, satpuruSa ane mahApuruSa, atikAya ane mahAkAya, gItarati ane gItayaza. vyaMtarendranI gaDhaDhi - vANavyaMtara devomAM pratyeka Indrane 4000 sAmAnika deva, tenAthI cAra guNA arthAt 16,000 AtmarakSaka deva ane cAra-cAra agramahiSIo hoya che. temAM trAyazviMzaka ane lokapAla devo nathI. jyotiSI devonA Indra ane tenI Rddhi :- tenA pAMca prakAra che. sUrya, caMdra, graha, nakSatra ane tArA. temAM surya ane caMdra Indra che. temAM pratyeka Indrane 4000 sAmAnika deva, 16,000 AtmarakSaka deva ane cAra agramahiSIo che. temAM paNa trAyasviMzaka ane lokapAla deva nathI. bhavanapati, vyatara ane jyotiSIona vaikiya sAmarthya :- temAM bhavanapati ane vyaMtaranA dakSiNa dizAnA Indro ane sUryendra, potAnA vaikriyakRta rUpothI saMpUrNa jaMbudvIpane ane uttaradizAnA Indro ane caMdrandra sAdhika jaMbUdvIpa jeTalA kSetrane bharavAmAM samartha che. palyopamanI sthitivALA devo saMkhyAtA dvIpa-samadra jeTalA kSetrane ane sAgaropamanI sthiti Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3: uddezaka-1 _ 361 | vALA devo asaMkhyAtA dIpa-samudra jeTalA kSetrane potAnA vaikriyakRta rUpothI vyApta karavAmAM samartha che. A teno viSayamAtra che. teno prayoga karatA nathI. bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI devonA IndronI addhi ane vaikriyazakti AvAsa AtmarakSaka vaikriyazakti sAmAnika devo agra mahiSI dakSiNa asura | amarendra 34 lAkha | 64,000 2,56,000 jaMbudvIpa uttara-asura | balIndra 30 lAkha nAgakumArendra | gharaNendra | 44 lAkha| Adi O,000 0,000 2,40,000 2,40,000 sAdhika jaMbUdvIpa jiMbUdvIpa-dakSiNa dizAnA Indra] [sAdhika jaMbUdvIpa uttara dizAnA vyaMtara jyotiSI caMdra sUrya 16 Indra | asaMkhya jyotirmendra 4000 4000 16,000 16,000 ---"--- sUrya-jaMbudvIpa, candra-sAdhika jaMbUdvIpa pramANa kSetrane potAnA vaikriyakRta rUpothI vyApta karI zake che. zakrendranI Rddhi ane vaikriya zakti :| 10 bhaMte ! tti bhagavaM docce goyame aggibhUI aNagAre samaNaM bhagavaM mahAvIra vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- jai NaM bhaMte ! joisiMde, joisarAyA emahiDDIe jAva evaiyaM ca NaM pabhU viuvvittae, sakke NaM bhaMte ! deviMde devarAyA kemahiDDIe jAva kevaiyaM ca NaM pabhU viuvvittae ? / ___ goyamA ! sakke NaM deviMde devarAyA mahiDDIe jAva mahANubhAge, se NaM tattha battIsAe vimANAvAsasayasahassANaM, caurAsIe sAmANiyasAhassINaM jAva cauNhaM caurAsINaM AyarakkhasAhassINa aNNesiM ca jAva viharai / emahiDDIe jAva evaiyaM ca NaM pabhU viuvvittae, evaM jaheva camarassa taheva Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra-1 bhANiyavvaM, NavaraM do kevalakappe jaMbUdIve dIve, avasesaM taM ceva / esa jaM goyamA ! sakkassa deviMdassa devaraNNo imeyArUve visae visayamette buie, No ceva NaM saMpattIe viuvvisu vA viuvvai vA viuvvissai vA / 3ra bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! A pramANe kahIne dvitIya gautama agnibhUti aNagAre zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne vaMdana namaskAra karyA, vaMdana namaskAra karIne A pramANe kahyuM- he bhagavan ! jo jyotiSIonA Indra, jyotiSarAjanI A prakAranI Rddhi, vaikriya zakti vagere che to devendra devarAja zakra kevA mahARddhi saMpanna ane keTalI vaikriya zakti saMpanna che ? uttara- he gautama ! devendra devarAja zakra mahARddhi, mahAprabhAva AdithI saMpanna che. teo 32 lAkha vimAnavAso, 84,000 sAmAnika devo, 3,36000 (traNa lAkha chatrIsa hajAra) AtmarakSaka devo ane anya aneka devo para Adhipatya karatA vicare che. zakrendra A prakAre mahARddhisaMpanna che. tenI vaikriya zaktinuM kathana camarendranI samAna jANavuM. vizeSatA e che ke te potAnA vaikriyakRta rUpothI saMpUrNa be jaMbudrIpa jeTalA kSetrane vyApta karavAmAM samartha che, tirachA asaMkhyAta dvIpa ane samudra jeTalA kSetrane vyApta karavAnI zakti che. A teno viSaya che, viSayamAtra che, samprApti kriyAtmaka nathI. A prakAranI vikriyA teoe kyAre ya karI nathI, karatA nathI ane karaze paNa nahIM. vivecana : prastuta sUtramAM zakrendranI Rddhi ane vaikriya zaktinuM kathana karyuM che. zakrendranI Rddhi - te prathama saudharma devalokanA Indra che. zakrendranA AvAsa, tenA vimAnonA AkAra, tenA varNa, gaMdhAdi, tenI lezyA, zarIra AdinuM vistRta varNana zrI prajJApanA sUtramAM che. tenI Rddhi mULapAThathI ja spaSTa che. RddhimAM 'gAva' zabdathI ATha agramahiSIo, cAra lokapAla, traNa pariSada, sAta senA, sAta senApatinuM grahaNa karyuM che. vaikiya zaktiH- asaMkhyAta dvIpa-samudra jeTalA kSetrane vyApta karavAnI vaikriya zakti hovA chatAM potAnA prayogAtmaka vaikriyakRta rUpothI zakrendra be jaMbudvIpa jeTalA kSetrane bharI zake che. tiSyaka aNagAra prabhu mahAvIranA aMtevAsI ziSya tiSyaka nAmanA aNagAra hatA. je ratnatrayanI ArAdhanApUrvaka niraMtara chaThanA pAraNe chaThanI tapasyA karatA hatA. te ATha varSanI saMyama paryAyanuM pAlana karI, 30 divasano saMthAro karI, ArAdhanApUrvaka kAladharma pAmyA ane zakrendranA sAmAnika deva--tiSyaka deva tarIke utpanna thayA. Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata-3 : (ddeza-1 393 tiSyaka devanI Rddhi ane vaikriyazakti : 11 jai NaM bhaMte ! sakke deviMde, devarAyA emahiDDhIe jAva evaiyaM ca NaM bhU viDavvittae, evaM khalu devANuppiyANaM aMtevAsI tIsae NAmaM aNagAre pagaibhaddae jA viNIe, chaTuMchaTTeNaM aNikkhitteNaM tavokammeNaM appANaM bhAvemANe bahupaDipuNNAI aTTha saMvaccharAiM sAmaNNapariyAgaM pAuNittA mAsiyAe saMlehaNAe attANaM jhUsittA, saTThi bhattAiM aNasaNAe chedittA, AloiyapaDikkaMte, samAhipatte, kAlamAse kAlaM kiccA sohamme kappe sayaMsi vimANaMsi, uvavAyasabhAe devasayaNijjaMsi devadUtarie aMgulassa asaMkhejjaibhAgamettAe ogAhaNAe sakkassa deviMdassa, devaraNNo sAmANiya devattAe uvavaNNe, taNaM se tIsa deve ahuNovavaNNamette samANe paMcavihAe pajjattIe pajjattibhAvaM gacchai, taM jahA- AhArapajjattIe, sarIra - iMdiya - ANa - pANapajjattIe, bhAsAmaNapajjattIe / taeNaM taM tIsayaM devaM paMcavihAe pajjattIe pajjatti bhAvaM gayaM samANaM sAmANiyapari- sovavaNNayA devA karayalapariggahiyaM dasaNahaM sirasAvattaM matthae aMjali kaTTu jaeNaM vijaeNaM vaddhAviti, vaddhAvittA evaM vayAsI- aho ! NaM devANuppiehiM 'divvA deviDDI divvA devajjuI divve devANubhAve laddhe patte abhisamaNNAgae; jArisiyA NaM devANuppiehiM divvA deviDDI, divvA devajjuI divve devANubhAve laddhe patte abhisamaNNAgae; tArisiyA NaM sakkeNaM vi deviMdeNa devaraNNA divvA devaDDI jAva abhisamaNNAgae / jArisiyA NaM sakkeNaM deviMdeNaM devaraNNA divvA devaDDI jAva abhisamaNNAgae; tArisiyA NaM devANuppiehiM vi divvA deviDDI jAva abhisamaNNAgae / se NaM bhaMte ! tIsara deve ke mahiDDIe jAva kevaiyaM ca NaM pabhU viDavvittae ? goyamA ! tIsae NaM deve mahiDDIe jAva mahANubhAge / se NaM tattha sayassa vimANassa, cauNhaM sAmANiyasAhassINaM, caunhaM aggamahisINaM saparivArANaM, tiNhaM parisANaM, sattaNhaM aNiyANaM, sattaNhaM aNiyAhivaINaM, solasaNhaM Ayarakkhadeva - sAhassINaM, aNNesiM ca bahUNaM vemANiyANaM devANaM, devINaM ya jAva viharai / emahiDDIe jAva evaiyaM ca NaM pabhU viDavvittae / se jahA NAmae juvaI juvANe hattheNaM hatthe geNhejjA, jaheva sakkasa taheva jAva esa NaM goyamA ! tIsayassa devassa ayameyArUve visae, visayamette buie, jo Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 | zrI bhagavatI sUtra-1 ceva NaM saMpattIe viuvvisu vA, viuvvai vA, viuvvissai vA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! jo devendra devarAja zakra A prakAre mahARddhi saMpanna che, temaja vaikriya zaktithI saMpanna che to teonA tiSyaka nAmanA sAmAnika deva, je ApanA ziSya tiSyaka' nAmanA aNagAra hatA, teo prakRtithI bhadra, vinIta vagere guNayukta, niraMtara chaTha chaThanAtA dvArA potAnA AtmAne bhAvita karatAM vicaratA hatA. saMpUrNa ATha varSanI zramaNa paryAyanuM pAlana karI, mAsika saMlekhanA dvArA potAnA AtmAne plAvita karI, sATha bhakta anazananuM chedana karI, AlocanA ane pratikramaNa karI, samAdhine prApta thaI, kAlanA samaye kAladharma pAmI, saudharma devalokamAM potAnA vimAnanI upapAta sabhAmAM, devadUSyathI DhaMkAyelI deva-zayyAmAM, aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI avagAhanAthI devendra devarAja zakranA sAmAnika devarUpe utpanna thayA. tapazcAtu tatkAla utpanna thayelA te tiSyaka deva, pAMca prakAranI paryAptiothI paryAptapaNAne prApta thayA. te paryAptio A pramANe che- AhAra, zarIra, Indriya, zvAsocchavAsa ane bhASAmanaH paryApti. A pAMca paryAptiothI paryApta thavA para tiSyaka devanA sAmAnika pariSadanA devoe, baMne hAtha joDIne, daze AMgaLIonA nakhone bhegA karIne, mastaka para aMjali karIne temane jaya-vijaya zabdothI vadhAvyA. tyAra pachI teoe kahyuM- aho, Apa devAnupriyane A divya devaRddhi, divya devakAMti ane divya deva prabhAva maLyA che. prApta thayA che, sammukha thayA che. he devAnupriya ! jevI divya devaRddhi Adi Apa devAnupriyane prApta thaI che, tevI ja divya devaRddhi Adi devendra devarAja zakrane prApta che. jevI divya devaddhi devendra devarAja zakrane prApta thaI che, tevI ja divya devaRddhi Adi Apa devAnupriyane paNa prApta thaI che. prazna- (tyAra pachI agnibhUti aNagAre bhagavAnane prazna karyo) he bhagavan! te tiSyaka devanI Rddhi ane vaikriya zakti keTalI che? uttara- he gautama ! te tiSyaka deva mahARddhi temaja mahAprabhAva AdithI saMpanna che. te potAnA vimAna upara, 4000 sAmAnika devo, parivAra sahita cAra agramahiSIo, traNa pariSada, sAta senA, sAta senAdhipati, 16,000 AtmarakSakadevo tathA anya aneka vaimAnikadevo ane devIo upara Adhipatya karatA vicare che. te tiSyaka deva A prakAre mahAcchaddhi AdithI tathA vaikriya sAmarthya saMpanna che. yuvAna yuvatInA daSTAMtAnusAra ane ArAthI yukta nAbhinA daSTAMtAnusAra tenuM vaikriya sAmarthya zakrendranI samAna che. he gautama! tiSyaka devanI je vaikriya zakti kahI che, te teno viSaya che, viSayamAtra che, paraMtu saMprApti dvArA teNe kyAre ya vipharvaNA karI nathI, karatA nathI ane karaze paNa nahIM. | 12 jai NaM bhaMte ! tIsae deve mahiDDIe jAva evaiyaM ca NaM pabhU viuvvittae, sakkassa NaM bhate ! devidassa devaraNNo avasesA sAmANiyA devA ke mahiDDIyA ? taheva savvaM jAva esa NaM goyamA ! sakkassa deviMdassa devaraNNo Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3: uddezaka-1 _. [ 365 | egamegassa sAmANiyassa devassa imeyArUve visae visayamette buie, No ceva NaM saMpattIe viuvvisu vA viuvvaMti vA viuvvissaMti vA, tAyattIsA ya logapAla aggmahisINaM jaheva camarassa, NavaraM-do kevalakappe jaMbUdIve dIve, aNNaM taM ceva // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! te tiSyaka deva A prakAre mahAddhi AdithI ane vaikriya zaktithI saMpanna che, to devendra devarAja zakranA anya sarva sAmAnika deva kevI mahARddhi Adi tathA vaikriya zaktithI saMpanna che? uttara- he gautama! je rIte tiSyaka devanuM kathana karyuM, te ja rIte zakrendranA sarva sAmAnika devonA viSayamAM jANavuM joIe, paraMtu he gautama! te vaikriya zakti teno viSayamAtra che, samprApti dvArA teoe kyAre ya A prakAre vidurvaNA karI nathI, karatA nathI ane karaze paNa nahI. zakrendranA trAyazciMzaka deva, lokapAla ane agramahiSIonuM kathana camarendranI samAna jANavuM joIe. temAM vizeSatA e che ke te potAnA vaikriyakRta rUpothI saMpUrNa be jaMbudvIpane bharavAmAM samartha che. zeSa saMpUrNa varNana amarendranI samAna che. he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che, he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che. vivecana : prastuta sUtramAM zakrendranA sAmAnika devanI Rddhi ane vaikriyazakti viSayaka praznottara che. agnibhUti aNagAre potAnA paricita tiSyaka nAmaka aNagAra je samAdhipUrvaka kAladharmane pAmIne zakrendranA sAmAnika devarUpe utpanna thayA che, tenA viSayamAM prabhune prazna pUchayo che. tenA anusaMdhAnamAM prabhue devanI utpattinI prakriyA spaSTa karI che. deva-utpattinI prakriyA :- devonA utpatti sthAnane upapAta sabhA kahe che. te upapAta sabhAmAM divya devadUSyathI AcchAdita deva zayanIya-zaiyyAmAM aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI avagAhanA pramANa kSetramAM, upapAta janmathI deva utpanna thAya che. karmabaddha te jIva AhArAdinA grahaNathI zarIranuM nirmANa svayaM kare che. kramazaH AhAra, zarIra, Indriya, zvAsocchavAsa ane bhASA manaH paryAptiothI pUrNa thAya tyAre tene paryApta kahe che. paryAptio cha hovA chatAM paNa devomAM bhASA ane manaH paryApti sAthe pUrNa thAya che tethI temAM pAMca paryAptionuM kathana che. take patte misAiM/11 nA vizeSArtha- ta = labdha. pUrva janmamAM tenuM upArjana karyuM hatuM, tethI labdha-lAbha prApta thayo,. patta = prApta thayA, devabhavanI apekSAe prApta thayA che, Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36s | zrI bhagavatI sUtra-1 fmasamavUabhisamanvAgata-prApta thayelA bhogAdi sAdhanone upayoganI apekSAe abhimukha-sammukha thayA che. bhogya banAvyA che. sAmAnika devonI Rddhi ane vaikriya zakti IndranI samAna hoya che. tenA lokapAla, trAyasviMzaka Adi devonuM kathana camarendranI samAna che arthAtu vaikriyakRta rUpothI saMkhyAta dvIpa-samudra jeTalA kSetrane vyApta karavAnI zaktimAtra che. IzAnendranI Rddhi ane vaikriya zakti :13 bhaMte ! tti bhagavaM tacce goyame vAubhUI aNagAre samaNaM bhagavaM jAva evaM vayAsI- jai NaM bhaMte ! sakke deviMde devarAyA evaM mahiDDIe jAva evaiyaM ca NaM pabhU viuvvittae, IsANe NaM bhaMte ! deviMde devarAyA ke mahiDDIe ? evaM taheva, NavaraM sAhie do kevalakappe jaMbUdIve dIve, avasesaM taheva / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! A pramANe saMbodhana karIne tRtIya gaNadhara gautama vAyubhUti aNagAre zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne vaMdana namaskAra karIne A pramANe kahyuM, he bhagavan! jo devendra devarAja zakra A prakAre mahAcchaddhi AdithI saMpanna che, vipharvaNA karavAmAM samartha che, to devendra devarAja IzAna kevI RddhithI saMpanna che, keTalI vidurvaNA karavAmAM samartha che? uttara- he gautama! je rIte zakrendranuM kathana karyuM, te ja rIte IzAnendranuM saMpUrNa varNana karavuM joIe. vizeSatA e che ke te potAnA vaikriyakRta rUpothI saMpUrNa be jaMbUdvIpathI kaMIka adhika kSetrane vyApta kare che, zeSa varNana pUrvavat jANavuM joIe. vivecana : prastuta sUtramAM IzAnendranI Rddhi AdinuM kathana zakrendranI samAna kahyuM che. zakrendra ane IzAnendramAM aneka prakAranI sAmyatA hovAthI zAstrakAre te pramANe kathana karyuM che. paraMtu temAM keTalIka bhinnatA paNa che. yathA-IzAnendrane 28 lAkha vimAna, 80,000 sAmAnika deva, 3,20,000 (traNa lAkha vIsa hajAra) AtmarakSaka devo che. tema ja tenI vaikriya zakti paNa zakendrathI kaMIka adhika che te sAdhika be jaMbudvIpa jeTalA kSetrane potAnA vaikriyakRta rUpothI vyApta kare che. (kurudatta aNagAra) prabhu mahAvIranA aMtevAsI ziSya gurudattaputra aNagAra hatA. dehAdhyAsane toDavA mATe te aTTamanA pAraNe aThThama ane pAraNAmAM AyaMbila karatA hatA. uparAMta sUryanI sanmukha AtApanA letA hatA. A Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka--3 : uddezaka-1 359 rIte ugratapa sAdhanA pUrvaka cha mAsanI cAritra paryAyanuM pAlana karI, aMte 15 divasanuM anazana karI, samAdhibhAve kAladharma pAmyA ane IzAnendranA sAmAnika deva-kurudatta deva tarIke utpanna thayA. kurudatta devanI Rddhi ane vaikriya zakti : 14 jai NaM bhaMte ! IsANe deviMde devarAyA emahiDDhIe jAva evaiyaM ca NaM 'pabhU viuvvittae, evaM khalu devANuppiyANaM aMtevAsI kurudattaputte aNagAre pagaibhaddae, jAvaviNIe, aTThamaMaTThameNaM aNikkhitteNaM pAraNae AyaMbilapariggahieNaM tavokammeNaM uDDuM bAhAo pagijjhiya pagijjhiya sUrAbhimUhe AyAvaNabhUmie AyAvemANe bahupaDipuNNe chammAse sAmaNNapariyAgaM pAuNittA, addhamAsiyAe saMlehaNAe attANaM jhUsittA, tIsaM bhattAiM aNasaNAI chedittA, AloiyapaDikkaMte, samAhipatte kAlamAse kAlaM kiccA IsANe kappe sarAMsi vimANaMsi, jA ceva tIsae vattavvayA sacceva aparisesA kurudattaputte vi / NavaraM sAirege do kevalakappe jaMbUdIve dIve, avasesaM taM ceva / evaM sAmANiya- tAyattIsaga-logapAla - aggmahisINaM jAva esa NaM goyamA ! IsANassa deviMdassa devaraNNo evaM egamegAe aggamahisIe devIe ayameyArUve visae visayamette buie, No ceva NaM saMpattIe viDavvisu vA vivvaMti vA viuvvissaMti vA / I bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jo devendra devarAja IzAna A prakAranI mahARddhi AdithI saMpanna che, A prakAre vaikriya zaktithI saMpanna che, to prakRtithI bhadra, vinIta Adi guNa saMpanna tathA niraMtara aThThama-akramanI tapasyA ane pAraNAmAM AyaMbila, A prakAranI kaThina tapasyAthI AtmAne bhAvita karatA, baMne hAtha UMcA rAkhIne, sUryanI sanmukha mukha rAkhIne AtApanA bhUmimAM AtApanA letA, ApanA aMtevAsI ziSya kurudatta putra nAmaka aNagAra, pUrNa cha mAsanI zramaNa paryAyanuM pAlana karIne, paMdara divasanI saMlekhanAthI potAnA AtmAne jhUSita karIne, trIsa bhakta anazananuM chedana karIne, AlocanA ane pratikramaNa karIne, samAdhipUrvaka kAlanA samaye kAladharma pAmIne, IzAna kalpamAM potAnA vimAnamAM IzAnendranA sAmAnika devarUpe utpanna thayA che, ItyAdi saMpUrNa varNana tiSyaka devanI samAna kurudatta putra devanuM paNa jANavuM. to he bhagavan ! te kurudattaputra deva, kevI mahARddhithI saMpanna temaja keTalI vaikriya zaktithI saMpanna che ? uttara- he gautama ! pUrvavat tiSyaka devanI samAna jANavuM. vizeSatA e che ke kurudattaputra deva, potAnA vaikriyakRta rUpothI saMpUrNa be jaMbudrIpathI kaMIka adhika kSetrane vyApta karavAmAM samartha che. A rIte anya sAmAnika deva, trAyazika deva, lokapAla ane agramahiSIonA viSayamAM paNa jANavuM. he Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 ] zrI bhagavatI sUtra-1 gautama! devendra devarAja IzAnanI agramahiSIonI A vimurvaNA zakti che, te kevala viSaya che, viSayamAtra che paraMtu samprApti dvArA kyAre ya ATalI vikarvaNA karI nathI, karatA nathI ane karaze paNa nahIM. sanaskumArendrathI acyatendra sudhInI Rddhi :|15 evaM saNaMkumAre vi, NavaraM cattAri kevalakappe jaMbUdIve dIve, aduttaraM ca NaM tiriyamasaMkhejje / evaM sAmANiya-tAyattIsa-logapAla [aggamahisINaM] asaMkhejje dIvasamudde savve viuvvati / saNakumArAo AraddhA uvarillA logapAlA savve vi asaMkhejje dIva-samudde viuvvaMti / evaM mAhiMde vi NavaraM-sAtirege cattAri kevalakappe jaMbUdIve dIve / evaM baMbhaloe vi, NavaraM-aTTha kevalakappe / evaM laMtae vi, NavaraM sAirege aTTha kevalakappe / mahAsukke solasa kevalakappe / sahassAre sAirege solasa / evaM pANae vi, NavaraM battIsaM kevalakappe / evaM accue vi, NavaraM sAirege battIsaM kevalakappe jaMbUdIve dIve, aNNaM taM ceva // sevaM bhaMte ! sevaM mA | bhAvArtha :- A ja rIte sanakumAra Adi devalokonA viSayamAM paNa jANavuM joIe. vizeSatA e che ke sanakumAra devalokanA deva saMpUrNa cAra jaMbUdvIpa jeTalA kSetrane ane tirachA asaMkhyAta dIpa-samudro jeTalA kSetrane potAnA vaikriyakRta rUpothI vyApta karavAmAM samartha che, A ja rIte sAmAnika deva, trAyasviMzaka deva, lokapAla ane agramahiSIo, A sarva asaMkhyAta dIpa-samudro jeTalA kSetrane vyApta karavAmAM samartha che. sanaskumArathI uparanA sarva lokapAla asaMkhya dvIpa samudro jeTalA kSetrane vyApta karavAmAM samartha che. A ja rIte mahendra nAyaka cothA devalokanA viSayamAM paNa samajavuM joIe. vizeSatA e che ke te saMpUrNa cAra jaMbUdvIpathI kaMIka adhika kSetrane vyApta karavAmAM samartha che. te ja rIte brahmaloka nAmaka pAMcamA devalokanA viSayamAM paNa jANavuM, vizeSatA e che ke te saMpUrNa ATha jaMbUdvIpa jeTalA kSetrane vyApta karavAmAM samartha che. A ja rIte lAntaka nAmaka chaTTA devalokanA viSayamAM jANavuM, vizeSatA e che ke te sAdhika ATha jaMbUdvIpane vyApta karavAmAM samartha che. A ja rIte sAtamA mahAzukra devalokanA viSayamAM paNa jANavuM joIe, vizeSatA e che ke te saMpUrNa soLa jaMbUdvIpa jeTalA kSetrane vyApta karavAmAM samartha che. A ja rIte AThamA sahasAra nAmaka devalokanA viSayamAM paNa jANavuM. vizeSatA e che ke te soLa jaMbudvIpathI kaMIka adhika kSetrane vyApta karavAmAM samartha che. A ja rIte prANata devalokanA viSayamAM paNa jANavuM joIe. vizeSatA e che ke te batrIsa jaMbadvIpa jeTalA kSetrane vyApta karavAmAM samartha che. A ja rIte azruta devalokanA viSayamAM paNa jANavuM. vizeSatA e che ke te saMpUrNa batrIsa jaMbUdvIpathI kaMIka adhika kSetrane vyApta karavAmAM samartha che. zeSa varNana pUrvavat jANavuM. he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che, he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che. Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka--3 : uddezaka-1 vivecana : prastuta sUtramAM sanatkumArendrathI acyutendra paryaMtanA IndronI vaikriya zaktino ullekha karyo che. 'gaLamahilIMLa' :- mULapAThamAM sanatkumA2endranI RddhimAM A 'mahisImaM zabda che. paraMtu bIjA devalokathI uparanA devalokamAM devInI utpatti nathI. prathama devalokanI 10 palyopamanI sthitivALI aparigRhitA devI tyAM jAya che ane te trIjA devalokanA Indra mATe bhogyA bane che. palyopamanI sthiti vALI devIonI vaikriya zakti saMkhyAta dvIpa samudrone vyApta karavAnI ja hoya che. paraMtu mULapAThamAM 'asaMkhyAta dvIpa-samudra' jeTalA viSayano prasaMga che, te ucita nathI. tethI ahIM pAThamAM mahilILa zabda pramAdApatita saMbhavita che. tyAra pachInA pAThamAM lokapAla mATe asaMkhyAta dvIpa-samudrono viSaya kahyo che. temAM agramahiSIonuM grahaNa karyuM nathI. A rIte vicAratAM spaSTa thAya che ke 'gAmahilI' zabda prayoga pramAvApatita-[lipi doSa] che. mATe sUtrapAThamAM kauMsa karyo che. vaimAnika devonA IndronI Rddhi ane vaikriyazakti vimAnAvAsa | sAmAnikadevo AtmarakSadevo devaloka saudharma IzAna Indra zakendra IzAnendra sanatakumArendra mahendra brahmalokendra lAntakendra mahAzukrendra cArendra 32 lAkha 28 lAkha 12 lAkha 8 lAkha 4 lAkha prANatendra 50 hajAra 40 hajAra hajAra 400 84,000 80,000 72,000 70,000 60,000 50,000 40,000 30,000 sanamAra mAhendra poka lAntaka mahAmuka sahasrAra Anata prANata AraNa ana 10,000 40,000 sAdhika 32 acyutendra noMdha :- pahelA bIjA devalokamAM ATha-ATha agramahiSI che. te pachInA devalokamAM agramahiSI nathI. = prastuta praznottaramAM zakendra, sanatkumArendra Adi ekAMtarika pAMca Indra viSayaka prazno agnibhUti aNagAre ane IzAnendra Adi zeSa pAMca Indra viSayaka prazno vAyubhUti aNagAre pUchyA che. 300 3,36,000 3,20,000 2,88,000 2,80,000 2,40,000 2,00,000 1,50,000 1,20,000 20,000 Fe 80,000 vaikriya zakti 2 jaMbUDhIpa sAdhika 2 4 sAdhika 4 8 sAdhika 8 16 sAdhika 16 3ra IzAnendranuM prabhu samIpe Agamana : 16 tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre aNNayA kayAiM moyAo jayarIo NaMdaNAo Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra - 1 ceiyAo paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA bahiyA jaNavayavihAraM viharai / teNaM kANaM teNaM samaeNaM rAyagihe NAmaM Nayare hotthA / vaNNao / jAva parisA pajjuvAsai / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM IsANe deviMde devarAyA, sUlapANI, vasahavAhaNe, uttaraDDalogAhivaI, aTThAvIsavimANAvAsasayasahassAhivaI, arayaMbaravatthadhare, AlaiyamAlamauDe, NavahemacArucittacaMcalakuMDalavilihijjamANagaMDe jAva dasa disAo ujjovemANe pabhAsemANe; IsANe kappe, IsANavaDisae vimANe, jaheva rAyappaseNaijje jAva divvaM deviDDi jAva uvadaMsittA jAmeva disiM pAubbhUe tAmeva disiM paDigae / 390 bhAvArtha :prazna- tatpazcAt kyAreka zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI 'mokA' nagarInA naMdana nAmanA udyAnamAMthI bahAra nIkaLIne janapadamAM vicaravA lAgyA, te kAle, te samaye rAjagRha nAmanuM nagara hatuM. nagarInuM varNana caMpAnagarInI jema samajavuM. bhagavAna tyAM padhAryA, pariSada bhagavAnanI paryupAsanA karavA gaI. tyAM sudhInuM varNana grahaNa karavuM. te kAle, te samaye devendra devarAja zUlapANi [hAthamAM zUla dhAraNa karanAra], vRSabhanA vAhanavALA, uttarArda lokanA adhipati, 28 lAkha vimAnavAsanA svAmI, AkAza samAna raja rahita nirmala vastrane dhAraNa karanAra, mALAthI suzobhita, mastaka para mugaTa dhAraNa karanAra, suvarNanA navIna, suMdara, vicitra ane caMcala kuMDalothI suzobhita mukhavALA vagere vizeSaNa yukta daze dizAone prakAzita karatA IzAnendra, IzAna kalpanA IzAnAvataMsaka vimAnamAM rAyapaseNIya sUtramAM kahyAnusAra, divya deva Rddhino anubhava karatA hatA. te [deva] bhagavAnanA darzana karavA mATe AvyA, ane batrIsa prakAranA nATaka batAvI je dizAmAMthI AvyA hatA, te dizAmAM pAchA gayA. 17 bhaMte! tti, bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- aho NaM bhaMte ! IsANe deviMde devarAyA mahiDDI jAva mahANubhAge / IsANassa NaM bhaMte ! sA divvA deviDDhI kahiM gayA ? kahiM aNupaviTThA ? goyamA ! sarIraM gayA, sarIraM aNupaviTThA / se keNadveNaM bhaMte ! evaM vuccai - sarIraM gayA ? sarIraM aNupaviTThA ? goyamA ! se jahANAmae kUDAgArasAlA siyA duhao littA, guttA, guttaduvArA NivAyA NivAyagaMbhIrA, tIse NaM kUDAgArasAlAe evaM diTThato bhANiyavvo / bhAvArtha :- tyAra pachI he bhagavan ! A prakAre saMbodhita karIne gautama svAmIe zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne vaMdana namaskAra karIne A pramANe pUchyuM ke, he bhagavan ! aho ! devendra devarAja IzAna A prakAre mahARddhi saMpanna temaja mahAbhAgyazALI che. he bhagavan ! IzAnendranI te divya devaRddhi kyAM Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka--3 : uddezaka-1 371 gaI ane kyAM praviSTa thaI ? uttara- he gautama ! te divya deva Rddhi zarIramAM gaI ane zarIramAM praviSTa thaI gaI. prazna-he bhagavan ! tenu zuM kAraNa che ke te divya devaRddhi tenA zarIramAM gaI ane tenA zarIramAM praviSTa thaI? uttara- he gautama ! je rIte koI kUTAkArazALA hoya, je baMne taraphathI lipta hoya, gupta hoya, gupta dvAravALI hoya, pavana rahita hoya, pavananA pradezathI rahita ane gaMbhIra hoya, tevI kUTAkArazALAnuM dRSTAMta ahIM kahevuM. vivecana : prastuta sUtramAM IzAnendranuM prabhu pAse kevI rIte Agamana thayuM ? ane prabhu samIpe AvIne te deve zuM karyuM ? tenuM nirUpaNa che. IzAnendranuM prabhu pAse Agamana :- ahIM rAjapraznIya sUtramAM varNita sUryAbhadevanA atideza pUrvaka varNana che. koI paNa deva jyAre prabhu pAse Ave tyAre prAyaH divya deva RddhinuM darzana karAvatA, potAnA parivAra sAthe Ave che. IzAnendra devalokamAMthI avadhijJAnano upayoga mUkIne joyuM ke prabhu rAjagRhImAM padhAryA che. tyAM svayaM Asana parathI UThI, sAta-ATha kadama cAlIne prabhune bhAva vaMdana karyA. tyAra pachI Abhiyogika devo dvArA anya devone prabhu samIpe javAnI sUcanA ApI. rAjagRhI nagarImAM eka yojananuM kSetra sApha karAvyuM. samasta deva-devIothI parivRtta thaIne eka lAkha yojananA vimAnamAM besIne nIkaLyA. naMdIzvara dvIpamAM jaIne te vimAna mUkIne, anya nAnA vimAnanI vidhurvaNA karI, temAM besIne rAjagRhImAM prabhunA samosaraNamAM AvyA. jamInathI cAra aMgula upara vimAnane sthita karI, nIce utarI, bhaktibhAva pUrvaka traNa pradakSiNA pUrvaka prabhune vaMdana-namaskAra karyA. prabhuno dharmopadeza sAMbhaLIne, gautamAdi gaNadhara temaja anya mahAna pariSadane 3ra prakAranA nATaka batAvavAnuM nivedana karyuM, prabhunA uttaranI apekSA rAkhyA vinA ja vaikriya prayogathI, divyamaMDapa, maNipIThikA ane siMhAsananI vikurvaNA karI, siMhAsana para besI, baMne hAthamAMthI 108-108 devakumAra ane devakumArIonI vikurvaNA karI, gIta ane vAdho sAthe 32 prakAranA nATaka batAvIne kSaNamAtramAM Rddhine saMkelI, prabhune vaMdana namaskAra karIne svasthAne gayA. gaNadhara gautamanI jijJAsA ane prabhu dvArA samAdhAna H- IzAnendra parivAra sahita AvyA. 32 prakAranA nATaka batAvIne alpa samayamAM gayA. A dazya joIne gautame prabhune pUchyuM, "he prabho ! te devanI divya Rddhi kyAM gaI" ? prabhue kahyuM, te Rddhi tenA zarIramAM ja punaH praveza pAmI gaI. je rIte zikhara Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra-1 badgha kUTAgAra zALA hoya, tenI AsapAsa aneka manuSyo UbhA hoya, acAnaka ghora varasAda varasatA ja sarva manuSyo phUTAkArazALAmAM praveza karI jAya te rIte IndranI divya Rddhi tenA ja zarIramAM praviSTa thaI gaI. 372 tAmalI tApasa : IzAnendrano pUrvabhava A jaMbudrIpanA bharatakSetramAM tAmraliptI nAmanI nagarI hatI. temAM tAmalI nAmanA mauryaputra gAthApati rahetA hatA. pUrvapuNyanA yoge sarva anukULa saMyogo vacce jIvana vyatIta thaI rahyuM hatuM. ekadA tene vicAra Avyo ke puNyano prayoga jo paramArthe thAya to ja jIvananI saphaLatA che. A vicArone kriyAnvita karatAM teo jyeSTha putrane kuTuMbano bhAra soMpIne, svajanonI saMmatipUrvaka 'prANAmA' pravrajyA aMgIkAra karI. A pravrajyAmAM rAjA, raMka, pazu, pakSI, deva, dAnava je koI daSTigocara thAya tene praNAma karavAnI paddhati hoya che, tethI tene prANAmA pravrajyA kahe che. pravrajyA svIkAranA samaye ja yAvajjIvana chaThanA pAraNe chaTha ane pAraNAmAM rAMdhelA bhAta 21 vAra dhoIne vAparavA te prakArano temaNe saMkalpa karyo. tApalI tApasa zuddha bhAve sAdhanA karI rahyA hatA. te ja samaye camaracaMcA rAjadhAnImAM Indrano viraha hato. tyAMnA deva-devIoe AvIne tAmalI tApasane potAnA Indra banavAnuM niyANu karavA mATe bahumAna pUrvaka vinaMtI karI. paraMtu tAmalI tApasa koI paNa prakAranI spRhA vinA AtmabhAvamAM lIna rahyA. 60,000 varSanI tApasa paryAya, be mAsano saMthAro ane ghora bAlatapanI ArAdhanA karIne tAmalI tApasa IzAnendra tarIke utpanna thayA. camaracacAnA devoe jyAre tAmalI tApasane IzAnendra tarIke utpanna thayelA joyA tyAre teo atyaMta krodhita thayA ane tenA mRtadehane rassIthI bAMdhI, tenA para thUMkI cAre bAju ghasaDavA lAgyA. A sarva prakriyA IzAnendre potAnA avadhijJAnathI joI ane te paNa atyaMta kruddha banyA. teNe tarata ja potAnI tejolabdhinA prabhAve camaracaMcAne tapta karI nAMkhI, tethItyAMnA deva devIo AkULavyAkULa ane trasta thaI gayA. aMte sahue IzAnendranI kSamAyAcanA karI. tyAre IzAnendre potAnI tejolabdhine pAchI kheMcI lIdhI ane sahu yathA sthAne zAMti ane samAdhine pAmyA. tyArathI ja asurakumAra deva devIo IzAnendrano Adara--satkAra, AjJApAlana kare che. IzAnendra be sAgaropamanI sthiti pUrNa karIne mahAvideha kSetramAM janma dhAraNa karIne siddhagatine prApta thaze. IzAnendrano pUrvabhava : tAmalI tApasa : 18 IsANaM bhaMte ! deviMdeNaM devaraNNA sA divvA deviDDI divvA devajjuI Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata- 3 : uddeza-1 393 divve devANubhAge kiNNA laddhe ? kiNNA patte ? kiNNA abhisamaNNAgae ? ke vA esa AsI puvvabhave ? kiMNAmae vA ? kiMgotte vA ? kayaraMsi vA gAmaMsi va NagaraMsi vA jAva saNNivesaMsi vA ? kiM vA soccA ? kiM vA daccA ? kiM vA bhoccA? kiM vA kiccA ? kiM vA samAyarittA ? kassa vA tahArUvassa vA samaNassa vA, mAhaNassa vA aMtie egamavi AriyaM, dhammiyaM suvayaNaM soccA, Nisamma ? jaMNaM IsANaM deviMdeNaM devaraNNA sA divvA deviDDI jAva abhisamaNNAgayA ? evaM khalu goyamA ! teNaM kAleNaM, teNaM samaeNaM iheva jaMbUdIve dIve, bhArahe vAse, tAmalittI NAmaM NayarI hotthA, vaNNao / tattha NaM tAmalittIe NayarIe tAmalI NAmaM moriyaputte gAhAvaI hotthA - aDDe, ditte jAva bahujaNassa aparibhU yAvi hotthA / tae NaM tassa moriyaputtassa tAmalissa gAhAvaissa aNNayA kayAiM puvvarattAvarattakAlasamayaMsi kuTuMbajAgariyaM jAgaramANassa imeyArUve ajjhatthie jAva samuppajjitthA - atthi tA me purA porANANaM suciNNANaM suparikkaMtANaM subhANaM kallANANaM kaDANaM kammANaM kallA - phalavittivisese, jeNAhaM hiraNNeNaM vaDDAmi, suvaNNeNaM vaDDAmi, dhaNeNaM vaDDAmi, dhaNNeNaM vaDDAmi, puttehiM vaDDAmi, pasUhiM vaDDAmi, vipuladhaNa - kaNaga- rayaNamaNi- mottiyaM-saMkha - silappavAla - rattarayaNa-saMtasArasAvaejjeNaM aI aIva abhivaDDAmi / AGEArtha :- suciNNANaM uttama khAyAra pANIne, suparikkaMtANaM zreSTha parAbhathI, kallANaphalavittiviseso = chuTyAeDArI ina vizeSa. bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! devendra devarAja IzAnane A divya devaRddhi, divya devakAMti ane divya deva prabhAva kaI rIte maLyo, prApta thayo, abhisamanvAgata-sanmukha thayo ? A IzAnendra pUrvabhavamAM koNa hatA ? tenuM nAma zuM hatuM ? tenuM gotra kayu hatuM ? te kayA gAma, nagara, sanniveza AdimAM rahetA hatA ? teNe zuM sAMbhaLyuM? zuM ApyuM? zuM bhogavyuM ? zuM karyuM ? zuM AcaraNa karyuM ? kayA tathArUpanA zramaNa athavA mAhaNa pAsethI eka paNa Arya ane dhArmika vacana sAMbhaLyuM hatuM ? dhAraNa karyuM hatu ? jethI devendra devarAja IzAnane A divya devaRddhi vagere maLyA che, prApta thayA che ane sammukha AvyA che ? uttara- he gautama ! te kAle, te samaye A jaMbUddIpanA bharatakSetramAM tAmraliptI nAmanI nagarI hatI, tenuM varNana jANavuM. te tAmraliptI nagarImAM tAmalI nAmanA mauryaputra [mauryavaMzamAM utpanna]gRhapati rahetA hatA. te tAmalI gRhapati dhanADhaya ane dIptivAna vagere guNothI yukta hatA. te aneka manuSyo dvArA aparAjita hatA. koI eka samaye te mauryaputra tAmalI gRhapatine rAtrinA pAchalA praharamAM kuTuMba jAgaraNa Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 374 | zrI bhagavatI sUtra-1 karatAM A prakArano vicAra utpanna thayo ke mArA pUrvakRta suAcarita, suparAkramayukta, zubha ane kalyANarUpa karmonA kalyANa phaLa rUpa prabhAva A ja sudhI vidyamAna che, te puNya prabhAve mArA gharamAM hiraNya-cAMdI, suvA, dhana, dhAnya vRddhi pAbhI 2vA cha.9putrI, pazuosane puSpadhana, una, 2tna, bhA, bhotI, zaMbha, caMdrakAMta Adi maNi, pravAla Adi dvArA vRddhigata thaI rahyo chuM. tAmalI gRhapatino pravajyA saMkalpa :| 19 taM kiM NaM ahaM purA porANANaM, succiNNANaM, jAva kaDANaM kammANaM egaMtaso khayaM uvehamANe viharAmi? taM jAva-tAva ahaM hiraNNeNaM vaDDAmi jAva aIva aIva abhivaDDAmi, jAvaMca NaM me mitta-NAi-NiyagasaMbaMdhi-pariyaNo ADhAi, pariyANAi, sakkArei, sammANei, kallANaM, maMgalaM, devayaM, ceiyaM viNaeNaM pajjuvAsai, tAvatA me seyaM kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe jAva jalaMte, sayameva dArumayaM paDiggaha karettA, viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM uvakkhaDAvettA, mitta-NAi-NiyagasayaNa-saMbaMdhi-pariyaNaM AmaMtettA,taM mitta-NAi-Niyaga-saMbaMdhipariyaNaM viuleNaM asaNa- pANa-khAima-sAimeNaM, vattha-gaMdha-mallA- laMkAreNa ya sakkArettA, sammANettA tasseva mitta-NAi-Niyaga-saMbaMdhi-pariyaNassa purao jeTTaputtaM kuDube ThAvettA, taM mitta-NAi-Niyaga-saMbaMdhi-pariyaNaM, jeTThaputtaM ca ApucchittA sayameva dArumayaM paDiggahaM gahAya muMDe bhavittA pANAmAe pavvajjAe pavvaittae, pavvaie vi ya NaM samANe imaM eyArUvaM abhiggahaM abhigihissAmi kappai me jAvajjIvAe chaTuMchaTTeNaM aNikkhitteNaM tavokammeNaM uDTuM bAhAo pagijjhiya pagijjhiya sUrAbhimuhassa AyAvaNabhUmIe AyAvemANassa viharittae, chaThussa vi yaNaM pAraNaMsi AyAvaNabhUmIo paccoruhittA sayameva dArumayaM paDiggahaMgahAya tAmalittIe NayarIe ucca-NIya-majjhimAI kulAI gharasamudANassa bhikkhAyariyAe aDittA suddhodaNaM paDigAhettA, taM tisattakkhutto udaeNaM pakkhAlettA tao pacchA AhAraM AhArittaeM tti kaTu evaM saMpehei / bhAvArtha :- pUrvakRta suAcarita vagere pUrvanA zubha karmono nAza thaI rahyo che, tene jovA chatAM paNa jo huM tenI upekSA karuM arthAt bhaviSyanA lAbhanI upekSA karuM, te mArA mATe zreyaskara nathI. tethI jyAM sudhI huM sonA, cAMdI Adi dvArA vRddhine prApta thaI rahyo chuM jyAM sudhI mArA mitra, jJAtijana, kuTuMbIjana, dAsa, dAsI Adi mAro Adara kare che; mane svAmI rUpe svIkAre che; mAro satkAra ane sanmAna kare che; mane kalyANarUpa, maMgalarUpa, devarUpa, jJAnarUpa mAnIne vinayapUrvaka mArI sevA kare che; tyAM sudhImAM ja mAre mAruM kalyANa karI levuM joIe, te mArA mATe zreyaskara che. kAle prAtaHkAlano prakAza thAya, temaja jvAjalyamAna Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka--3 : uddezaka-1 375 sUryodaya thayA pachI huM svayaM potAnA hAthe ja kASTha pAtra banAvI ane paryApta azana, pAna, khAdima ane svAdimarUpa cAre prakArano AhAra taiyAra karI; mArA mitra, jJAtijana, svajana, saMbaMdhI ane dAsa-dAsI Adi sarvane nimaMtrita karI; temane sanmAnapUrvaka cAre prakAranA AhArathI bhojana karAvI; vastra, sugaMdhita padArtha, mALA ane AbhUSaNa Adi dvArA teno satkAra, sanmAna karI; te mitra-jJAtijanAdi samakSa mArA jyeSTha putrane kuTuMbamAM sthApita karI arthAt kuTuMbano bhAra tene soMpIne ane te mitra, jJAtijana, svajana, parijana ane jayeSThaputrane pUchIne, huM svayaM kASTha pAtra laI, muMDita thaIne, 'prANAmA' nAmanI pravrajyA aMgIkAra karIne, abhigraha dhAraNa karIza ke "huM yAvajjIvana niraMtara chaTha-chaThanI tapasyA karIza, sUryanI sanmukha baMne hAtha UMcA rAkhIne AtApanA bhUmimAM AtApanA laIza, chaThanA pAraNAnA divase AtApanA bhUmimAMthI nIce utarI; kASThapAtra hAthamAM laI, tAmraliptI nagarImAM ucca, nimna ane madhyama kuLa mAMthI bhikSAvidhi dvArA zuddha odana arthAt rAMdhelA cokhA lAvI, tene pANIthI ekavIsa vAra dhoI, teno AhAra karIza. A rIte te tAmalI gRhapatie vicAra karyo. prANAmA pravrajyAno svIkAra : 20 saMpehittA, kallaM pAuppabhAyAe jAva jalate, sayameva dArumayaM paDiggahaM repha, ttiA viData asaLa-pALa-svAma-sAma vavavaDAvepha, uvakkhaDAvittA tao pacchA pahAe jAva suddhappAvesAI maMgallAiM vatthAI pavaraparihie, appa mahagghAbharaNAlaMkiyasarIre, bhoyaNavelAe bhoyaNamaMDavaMsi suhAlaLavAr | taLeM mitta-LA-LiyA-sayaLa-saMbaMdhi-nikheLa-saddhi taM viDalaM asaNa- pANa- khAimaM sAimaM AsAemANe vIsAemANe paribhAemANe paribhuMjemANe viharai / jimiyabhuttuttarA - gae vi ya NaM samANe AyaMte cokkhe paramasuibbhUe, taM mittaM jAva pariyaNaM viuleNaM asaNa - pANa- khAima - sAimapuppha-vattha-gaMdha-mallAlaMkkAreNa ya sakkArei sammANei, tasseva mitta-NAi jAva pariyaNassa purao jeTThaputtaM kuDuMbe ThAvei, ThAvettA te mitta-NAi jAva pariyaNaM, jeTTaM puttaM ca Apucchai, ApucchittA muMDe bhavittA pANAmAe pavvajjAe pavvaie / bhAvArtha :-tyAra pachI prAtaHkAle sUryodaya pachI svayaM kASTha(lAkaDAnA)pAtra banAvIne, paryApta azana, pAna, khAdima, svAdimarUpa cAre prakArano AhAra taiyAra karAvyo; taiyAra karAvI, snAna karI, zuddha ane uttama mAMgalika vastro paridhAna karyA; alpa bhAravALA ane mahAmUlyavAna AbhUSaNothI zarIrane alaMkRta karyuM. bhojananA samaye te tAmalI gRhapati bhojanakhaMDamAM AvIne, uttama Asana para sUkhapUrvaka beThA, tatpazcAt mitra, jJAtijana, svajana, sagA-saMbaMdhI ane dAsa-dAsI sAthe te cAre prakAranA AhArano svAda letA, vizeSa svAda letA, paraspara detA arthAt jamADatA ane svayaM jamatA te tAmalI gRhapati Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 3 zrI bhagavatI sUtra-1 vicaravA lAgyA. jamyA pachI teNe hAtha dhoyA, mukha sApha karyuM, zuddha banyA. pachI te mitra Adi sarva svajana, saMbaMdhInuM vastra, sugaMdhita padArtha ane mALA AdithI satkAra ane sanmAna karyuM. te ja mitra, jJAtijana Adi samakSa potAnA jyeSTha putrane kuTuMbamAM sthApita karyo. arthAta kuTuMbano bhAra tene soMpyo. pachI te sarva svajanAdine ane jyeSTha putrane pUchIne, te tAmalI gRhapatie muMDita thaIne 'prANAmAM pravrajyA aMgIkAra rI. tAmalI tApasano abhigraha :| 21 pavvaie vi ya NaM samANe imaM eyArUvaM abhiggahaM abhigiNhai- kappai me jAvajjIvAe chaTuMchaTTeNaM jAva AhArittae tti kaTu imaM eyArUvaM abhiggahaM abhigiNhai, abhigiNhittA jAvajjIvAe chaTuM-chaTTeNaM aNikkhitteNaM tavokammeNaM uDDe bAhAo pagijjhiya pagijjhiya sUrAbhimUhe AyAvaNabhUmIe AyAvemANe viharai / chaTThassa vi ya NaM pAraNayasi AyAvaNabhUmIo paccoruhai paccoruhittA sayameva dArumayaM paDiggahaM gahAya tAmalittIe NayarIe uccaNIya-majjhimAiM kulAiMgharasamudANassa bhikkhAyariyAe aDai, aDittA suddhoyaNaM paDiggAhei, paDiggAhettA tisattakkhutto udaeNa pakkhAlei, pakkhAlettA tao pacchA AhAraM AhArei / bhAvArtha :- jyAre tAmalI gRhapatie 'prANAmAM pravrajyA aMgIkAra karI, te ja samaye teNe A prakArano abhigraha dhAraNa karyo ke huM mAvajIvana chaTha-chaThanI tapasyA karIza tathA pUrvokta bhikSAvidhi dvArA lAvelA zuddha odanane 21 vAra pANIthI dhoIne teno AhAra karIza. A rIte abhigraha dhAraNa karIne, yAvajIvana niraMtara chaTha-chaThanI tapasyApUrvaka baMne hAtha UMcA rAkhIne sUryanI sanmukha AtApanA letA te tAmalI tApasa vicaravA lAgyA. chaThanA pAraNA divase AtApanA bhUmimAMthI svayaM nIce utarIne kASTa pAtra laIne tAmraliptI nagarImAM UMca-nIca ane madhyama kuLomAM bhikSAnI vidhipUrvaka bhikSAne mATe pharatA hatA. bhikSAmAM kevaLa odana-cokhA lAvatA hatA ane tene 21 vAra pANIthI dhotA hatA, tyAra pachI teno AhAra karatA hatA. prANAmAM pravajyAnuM svarUpa :| 22 se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai pANAmA pavvajjA ? goyamA ! pANAmAe NaM pavvajjAe pavvaie samANe jaM jattha pAsaiiMdaM vA, khaMdaM vA rudaM vA sivaM vA vesamaNaM vA ajja vA koTTakiriyaM vA rAya vA jAva satthavAhaM vA kAkaM vA sANaM vA pANaM vA uccaM pAsai uccaM paNAmaM Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-3H uddezaka-1, | 377 | karei, NIyaM pAsai NIyaM paNAmaM karei, jaM jahA pAsai, tassa tahA paNAmaM karei, se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai pANAmA pavvajjA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! tAmalI tApasa dvArA grahaNa karAyelI pravrajyAne 'prANAmA' pravrajyA zA mATe kahe che? uttara- he gautama! je vyaktie 'prANAmA pravrajyA svIkArI hoya, te jene jyAM juo tyAM praNAma kare che; te Indra, skaMda kArtikeya, rudrAvatAra zaMkara, kalyANakArI ziva, vaizramaNa-kubera, AryA-zAMta svarUpI pArvatI, mahiSAsuranuM mardana karanArI caMDikA hoya; rAjAdi hoya ke sArthavAha hoya; kAgaDA, kUtarA, cAMDALa Adi koI paNa sAme maLe te sarvane praNAma kare che. UMcI koTinI vyaktine joIne ati vinayapUrvaka praNAma kare che ane nIcI vyaktine joIne nimna prakAre praNAma kare che athavA jene bhUmi para ke AkAzamAM game tyAM, jyAM jue, tene tyAM ja praNAma kare che. he gautama ! tethI A pravrajyAnuM nAma 'prANAmAM pravrajyA' vivecana : prastuta sUtramAM prANAmAM pravajyAnuM svarUpe pragaTa karyuM che. je pravrajyAmAM pratyeka prANIne yathAyogya praNAma karavAnI praNAlikA hovAthI tene praNAmAM pravrajyA kahe che. prabhu mahAvIranA samayamAM 363 pAkhaMDIonA mata pracalita hatA. temAM mukhya kriyAvAdI, akriyAvAdI, vinayavAdI ane ajJAnavAdI te cAra hatA. prANAmAM pravrajyA vinayavAdI matane anurUpa hoya tema pratIta thAya che. vinayavAdI nAnA-moTA pratyeka jIvano yathAyogya vaMdana-namaskArAdithI vinaya kare che. A prakAranI pravrajyAmAM samyagujJAnano abhAva hoya che. tethI tenI ArAdhanAthI aMtima lakSyanI siddhi thatI nathI. pAdapopagamana anazanano svIkAra :| 23 taeNaM se tAmalI moriyaputte teNaM orAleNaM viuleNaM payatteNaM paggahie NaM bAlatavokammeNaM sukke lukkhe jAva dhamaNisaMtae jAe yAvi hotthA / tae NaM tassa tAmalissa bAlatavassissa aNNayA kayAI puvvarattAvarattakAlasamayasi aNicca- jAgariyaM jAgaramANassa imeyArUve ajjhathie ciMtie jAva samuppajjitthA- evaM khalu ahaM imeNaM orAleNaM viuleNaM jAva udaggeNaM udatteNaM uttameNaM mahANubhAgeNaM tavokammeNaM sukke lukkhe jAva dhamaNisaMtae jAe, taM atthi jA me uTThANe kamme bale vIrie purisakkAraparakkame tAvatA Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra-1 me seyaM, kallaM jAva jalate, tAmalittIe NagarIe, diTThAbhaTThe ya pAsaMDatthe ya gihatthe ya puvvasaMgaie ya pacchAsaMgaie ya pariyAyasaMgaie ya ApucchittA tAmalittIe NagarIe majjhamajjheNaM NiggacchittA, pAdugaM kuMDiyAmAiyaM uvagaraNaM, dArumayaM ca paDiggahaM egate eDittA tAmalittIe NayarIe uttarapuratthime disIbhAe NiyattaNiyaM maMDalaM AlihittA saMlehaNA jhUsaNA jhUsiyassa bhatta - pANapaDiyAikkhiyassa, pAovagayassa kAlaM aNavakaMkhamANassa viharittae tti kaTTu evaM saMpehei, saMpehettA kallaM jAva jalate jAva Apucchara, ApucchittA jAva egaMte eDei jAva bhatta-pANa -paDiyAikkhie pAovagamaNaM NivaNNe / 378 bhAvArtha :- tyAra pachI te mauryaputra tAmalI tApasa te udAra, vipula, pradatta ane pragRhIta bAla tapa dvArA zuSka thaI gayA, rUkSa thaI gayA, eTalA durbala thaI gayA ke tenI nADIo bahAra dekhAvA lAgI. tyAra pachI eka divasa rAtrinA pAchalA praharamAM anitya jAgaraNa karatA tAmalI bAla tapasvIne A prakArano AdhyAtmika, ciMtita Adi vicAra utpanna thayo ke huM A udAra, vipulathI laI udagra, udAtta, uttama ane mahAprabhAvazALI tapakarma dvArA zuSka ane rUkSa thaI gayo chuM, mAruM zarIra eTaluM kRza thaI gayuM che ke nADIo bahAra dekhAya che. tethI jyAM sudhI mArAmAM utthAna karma, bala, vIrya ane puruSAkAra parAkrama che, tyAM sudhI mArA mATe te ja zreyaskara che ke kAle prAtaHkAle sUryodaya thAya tyAre huM tAmraliptI nagarImAM jAuM, tyAM jaIne daSTa bhASita [joIne jenI sAthe vAtacIta thaI hoya] pAsaDI jana (saMnyAsI), gRhastha, pUrva paricita [kumArAvasthAnA paricita], pazcAt paricita [vivAha pachInA paricita] ane paryAya paricita [tapasvI thayA pachInA paricayamAM AvelA] tApasone pUchIne (jANa karIne), tAmraliptI nagarInI madhyamAMthI nIkaLIne, pAdukA tathA kuMDI Adi upakaraNone ane kASThapAtro ekAMtamAM mUkI, tAmraliptI nagarInA uttara-pUrvadizA bhAgamAM arthAt IzAna koNamAM 'nivanika' maMDaLa arthAt 40 dhanuSya parimANa maMDalAkAra kSetra maryAdA AlekhI, saMlekhanA tapa dvArA AtmAne sevita karIne, AhAra pANIno sarvathA tyAga karIne, pAdapopagamana saMthAro karuM ane mRtyunI AkAMkSA nahIM karato zAMta cittathI sthira thAuM, te mArA mATe zreyaskara che. A rIte vicAra karIne prAtaH kAle sUryodaya thayo tyAre pUrva kathanAnusAra pUrvadaSTAdi sarvane pUchI te tAmalI bAla tapasvIe potAnA upakaraNone ekAMtamAM mUkI dIdhA ane AhAra pANIno tyAga karI, pAdopopagamana anazanano svIkAra karyo. vivecana : prastuta sUtramAM tAmalI tApasanA pAdapopagamana anazana svIkAranuM kathana che. pAdapopagamana anazana H- pAdapa = vRkSa, A anazananA dhAraka sAdhaka jIvanaparyaMta cAre prakAranA AhArano tyAga karIne paDelA vRkSanI jema nizceSTa rahI ane AtmadhyAnamAM lIna banI jAya che. khiyattaSiya maMDala :- nivartanika maMDala. zrI upAsakadazAMga sUtramAM AnaMda zramaNopAsakanA vrata Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata-3:6deza:-1 | 378 | pratyAkhyAna grahaNanA varNanamAM nivartananuM mApa batAvyuM che. be dhanuSa = eka vAMsa ane 20 vAMsa = 1 nivartana thAya che. te anusAra 40 dhanuSya = nivartana thAya. tAmalI tApase saMlekhanA mATe 40 dhanuSya lAMbI pahoLI maMDalAkAra jagyAne cihnita karI ane tenI madhyamAM Asana grahaNa karIne pAdapopagamana anazanano svIkAra karyo. balicacAnA devonuM Indra pada mATe nivedana :|24 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM balicaMcA rAyahANI aNiMdA apurohiyA yAvi hotthA / taeNaM te balicaMcA rAyahANivatthavvayA bahave asurakumArA devA ya devIoyatAmaliM bAlatavassi ohiNA Abhoeti.AbhoittA aNNamaNNaM sahAveti. aNNamaNNaM saddAvettA evaM vayAsI- evaM khalu devANuppiyA ! balicaMcA rAyahANI aNiMdA apurohiyA, amhe ya NaM devANuppiyA ! iMdAhINA iMdAhiTThiyA iMdAhINakajjA, ayaM ca devANuppiyA ! tAmalI bAlatavassI tAmalittIe NayarIe bahiyA uttarapuratthime disIbhAgeNiyattaNiyamaMDalaM AlihittA saMlehaNAjhasaNA jhasie bhattapANapaDiyAikkhie pAovagamaNaM NivaNNe / taM seyaM khalu devANuppiyA ! amhe tAmaliM bAlatavassi balicacAe rAyahANIe Thiipakappa pakarAvettae tti kaTu aNNamaNNassa aMtie eyamaTuM paDisuNeti, paDisuNittA balicaMcArAyahANIe maMjjhamajjheNaM NigacchaMti jeNeva ruyagiMde uppAyavvae teNeva uvAgacchati uvAgacchittA veuvviyasamugghAeNa samohaNaMti samohaNittA jAva uttaraveuvviyAI rUvAiM viuvvaMti, viuvvittA tAe ukkiTThAe turiyAe cavalAe caMDAe jaiNAe cheyAe sIhAe sigghAe uddhRyAe divvAe devagaIe tiriyaM asaMkhejjANaM dIvasamudANaM majjhamajjheNaM vIIvayamANAvIIvayamANA jeNeva jaMbUdIve dIve jeNeva bhArahe vAse jeNeva tAmalittI NayarI jeNeva tAmalI moriyaputte teNeva uvAgacchati, uvAgacchittA tAmalissa bAlatavassissa uppi sapakkhi sapaDidisiM ThiccA divvaM deviDhei divvaM devajjuI divvaM devANubhAgaM divvaM battIsavihaM NaTTavihiM uvadaMseMti, uvadaMsettA tAmaliM bAlatavassi tikkhutto AyAhiNa-payAhiNaM kareMti, karettA vaMdati NamaMsaMti, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsIzArtha :-ohiNA AbhoeMti-adhizAnathI yuM, vatthavvayA-vasanA2-2nArA, iMdAhiTThiyA = chandrAdhiSThita, uppiM = 652, sapakkhi sapaDidisi = samakSa, stish-52|12 te 4 himai, azeSarasAme, ThitipakappaM pakarAvettae = sthiti zavavI, saMs85 zavavo, kyanale ukkiTThA = Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 ] zrI bhagavatI sUtra-1 utkarSavatI, turiyA = tvarAyukta, ravatA = zArIrika capaLatAthI yukta, vaMDA = rodra svarUpa, gaphaLI = anyanI gatine jItanArI, eya = upAyapUrvakanI pravRtti hovAthI nipuNa, sIe = siMhanI gatinI samAna anAyAsa thanArI, sighA = zIdhra gAminI, briA = divya-devonI, dhruva = gamana samaye vastrAdine uDADanArI athavA uddhata-saMdarpa-abhimAna sahitanI gati, 3vase = dekhADyA. bhAvArtha :- te kAle, te samaye balicaMcA [uttara dizAnA asurendra asurarAja balinI rAjadhAnI] Indra ane purohita rahita hatI. tyAre balicaMcA rAjadhAnImAM rahenArA aneka asurakumAra deva-devIoe te tAmalI bAla tapasvIne avadhijJAna dvArA joyA, joIne teoe paraspara eka bIjAne AmaMtrita karIne A pramANe kahyuM, he devAnupriyo ! A samaye balicaMcA rAjadhAnI Indra ane purohitathI rahita che. he devAnupriyo ! ApaNe sahu IndrAdhIna ane IndrAdhiSThita chIe arthAt IndranI adhInatAmAM rahenArA chIe. ApaNA sarva kArya IndranI adhInatAmAM ja thAya che. "he devAnupriyo ! A tAmalI bAla tapasvI tApraliptI nagarInI bahAra IzAnakoNamAM nivanika maMDalanI maryAdA karIne saMlekhanA dvArA potAnA AtmAne saMyukta karIne, AhAra pANIno tyAga karIne, pAdapopagamana saMthAro grahaNa karIne sthita che. ApaNA mATe te zreyaskara che ke ApaNI A balicaMcA rAjadhAnImAM IndrarUpe utpanna thavA mATe A tAmalI bAla tapasvIne saMkalpa karAvIe." A prakArano vicAra karIne, paraspara eka bIjAnI vAtane mAnya karIne, te sarva asurakumAra devo ane devIo balicaMcA rAjadhAnInI madhyamAMthI nIkaLIne, rucakendra utpAta parvata para AvyA. tyAM AvIne, vaikriya samudyAta dvArA samavahata thaI, uttara vaikriya zarIra banAvavAnI prakriyA karI, uttara vaikriya rU5 banAvIne; utkRSTa, tvarita, capala, caMDa, jayavatI, nipuNa, zramarahita, siMha sadaza, zIdhra, uddhata ane divya gati dvArA tirachA asaMkhya dvIpa-samudronI madhyamAM thaI, A jaMbudvIpanA bharatakSetranI tAmraliptI nagarInI bahAra jyAM mauryapatra tAmalI bAla tapasvI hatA, tyAM AvyAM. tyAM AvIne upara AkAzamAM tAmalI bAla tapasvInI barAbara sAme UbhA rahyA. UbhA rahIne, divya devaRddhi, divya devakAMti, divya deva prabhAva ane batrIsa prakAranA divya nATaka batAvyA. pachI tAmalI bAla tapasvIne traNa vAra pradakSiNA karIne vaMdana namaskAra karI A pramANe kahyuM. | 25 evaM khalu devANuppiyA ! amhe balicaMcArAyahANIvatthavvayA bahave asurakumArA devA ya, devIo ya devANuppiyaM vaMdAmo, NamaMsAmo jAva pajjuvAsAmo / amhANaM devANuppiyA ! balicaMcA rAyahANI aNiMdA apurohiyA amhe vi ya NaM devANuppiyA ! idAhINA idAhiTThiyA idAhINakajjA taM tubbhe Na devANuppiyA ! balicaMcArAyahANiM ADhAha, pariyANaha, sumaraha, aTuM baMdhaha, NiyANaM pakareha, ThiipakappaM pakareha / tae NaM tubbhe kAlamAse kAlaM kiccA balicaMcArAyahANIe uvavajjissaha, taeNaM tubbhe amhaM iMdA bhavissaha, taeNaM tubbhe amhehiM saddhiM divvAI bhogabhogAi bhuMjamANA viharissaha / Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3: uddezaka-1 _. 381 | zabdArtha :- AhIda = Adara karo, a6 vaSada = arthane bAMdho arthAt dRDha nizcaya karo, LiyAmAM paredra = nidAna karo, hipappa rada = sthitino saMkalpa karo, daDha nirNaya karo, bhAvArtha :- he devAnupriya ! ame balicaMcA rAjadhAnImAM rahenArA aneka asurakumAra deva-devIo Apane vaMdana-namaskAra karIe chIe, ApanI paryApAsanA karIe chIe, he devAnupriya ! amArI balicaMcA rAjadhAnI Indra ane purohitathI rahita che, he devAnupriya! ame sahu IndrAdhIna ane IndrAdhiSThita chIe. amArA sarva kArya IndrAdhIna ja thAya che, he devAnupriya ! tethI Apa balicaMcA rAjadhAnIno Adara karo, tenuM svAmIpaNuM svIkAro, manamAM tenuM ja smaraNa karo, tenA mATe nizcaya karo, niyANu-saMkalpa karo; balicaMcA rAjadhAnInA svAmI banavAno daDha nirNaya karo. he devAnupriya ! jo Apa amArA kathanAnusAra karazo, to ahIMthI kAlanA samaye kAladharmane prApta karIne Apa balicaMcA rAjadhAnImAM utpanna thazo ane tyAM utpanna thaIne amArA Indra banazo tathA amArI sAthe divya bhoga bhogavatA AnaMdano anubhava karazo. vivecana : prastuta be sutramAM asurakumAra deva-devIo dvArA tAlI bAla tapasvIne camaracaMcA rAjadhAnInA Indra banavA mATe nivedana karavAnuM varNana che. tAmalI tApasa saMlekhanAnI ArAdhanA karI rahyA hatA. te samaye uttara dizAnA asurakumAra devonI balicaMcA rAjadhAnI Indra rahita hatI. tethI te deva-devIoe tAmalI tApasane AkarSIne IndrapadanI prApti mATe saMkalpa karavAnuM nivedana karyuM. tAmalI tApasa dvArA nivedanano asvIkAra :26 taeNaM se tAmalI bAlatavassI tehiM balicaMcArAyahANivatthavvehiM bahUhiM asurakumArehiM devehiM, devIhi ya evaM vutte samANe eyamaTuM No ADhAi, No pariyANei, tusiNIe saMciTThai / taeNaM te balicaMcArAyahANivatthavvayA bahave asurakumArA devA ya devIo tAmaliM moriyaputtaM doccaM pi taccapi tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM kareMti jAva amhaM ca NaM devANuppiyA ! balIcaMcArAyahANI ajiMdA jAvaThiipakappaM pakareha jAva doccaM pi tacca pi evaM vutte samANe jAva tusiNIe saMciTThai, tae NaM se balicaMcA rAyahANivatthavvayA bahave asurakumArA devA ya devIo ya tAmaliNA bAlatavassiNA aNADhAijjamANA apariyANijjamANA jAmeva disiM pAubbhUyA tAmeva disi pddigyaa| Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 | zrI bhagavatI sUtra-1 bhAvArtha :- jyAre balicaMcA rAjadhAnImAM rahenArA aneka asurakumAra deva ane devIoe te tAmalI bAla tapasvIne pUrvokta prakAre kahyuM, tyAre teNe tenA kathanano Adara na karyo, svIkAra na karyo paraMtu mauna rahyA. tyAre te balicaMcA rAjadhAnImAM rahenArA aneka asurakumAra deva ane devIoe te tAmalI bAla tapasvIne punaH traNa vAra pradakSiNA karIne bIjI vAra, trIjI vAra A pramANe kahyuM ke he devAnupriya ! amArI balicaMcA rAjadhAnI Indra rahita che, Apa amArA svAmI banavAno saMkalpa karo ItyAdi, tAmalI bAla tapasvIe temanI vAtano kAMI paNa uttara na Apyo ane mauna rahyA. tyAra pachI jyAre tAmalI bAla tapasvI dvArA te balicaMcA rAjadhAnImAM rahenArA aneka deva-devIono anAdara thayo ane temanuM kathana amAnya thayuM, tyAre te deva ane devIo je dizAmAMthI AvyA hatA, te dizAmAM pAchA gayA. tAmalI tApasanI IzAnendra tarIke utpatti :| 27 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM IsANe kappe aNiMde apurohie yA vi hotthA / tae NaM se tAmalI bAlatavassI bahupaDipuNNAI sahi~ vAsasahassAI pariyAgaM pAuNittA, domAsiyAe saMlehaNAe attANaM jhUsittA, savIsaM bhattasayaM aNasaNAe chedittA, kAlamAse kAlaM kiccA IsANe kappe IsANavaDisae vimANe uvavAyasabhAe devasayaNijjasi devadUsaMtarie aMgulassa asaMkhejjaibhAgamettIe ogAhaNAe IsANa deviMdavirahakAla samayasi IsANe deviMdattAe uvavaNNe / tae NaM se IsANe deviMde devarAyA ahuNovavaNNe paMcavihAe pajjattIe pajjattIbhAvaM gacchai, ta jahA- AhArapajjattIe jAva bhAsA-maNapajjattIe / bhAvArtha - te kAle, te samaye IzAna nAmaka bIjo devaloka Indra ane purohita rahita hato. te tAmalI bAlatapasvI paripUrNa 60,000 varSanI tApasa paryAyanuM pAlana karIne, be mAsanI saMlekhanAthI AtmAne zuddha karIne, 120 bhakta anazananuM chedana karIne, kALano avasara AvatAM kAladharma pAmIne, IzAna devalokanA IzAnAvataMsaka vimAnanI upapAta sabhAnI divya vastrathI DhAMkelI devazayyAmAM aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAganI avagAhanAthI, IzAna devalokanA IndranA virahakAla anupasthitimAM IzAnendra rUpe utpanna thayA. tatkAla utpanna thayelA te devendra devarAja IzAna AhAra paryAptithI bhASAmanaH paryApti sudhInI pAMca prakAranI paryAptiothI paryApta thayA. vivecana : prastuta sUtramAM kAmalI tApasanI sudIrgha tApasa paryAya, tema ja dIrgha anazanakAlano nirdeza karIne tenA phalasvarUpe IzAnendra tarIkenI utpattinuM kathana karyuM che. bAlatapa devAya baMdhanuM kAraNa hovAthI sudIrgha tapanA kAraNe tAmalI tApasanI devalokamAM Indra tarIke utpatti thaI paraMtu muktinI ArAdhanA na Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zata-3: 6deza-1 383 thaInahI. tapasAdhanAmAM koI paNa prakArano saMkalpa ke nidAna aniSTakAraka che. nidAna rahita karelI tapasAdhanA ja ISTa phaLanI siddhi karAve che. nidAna karavuM eTale phaLanI maryAdA bAMdhI levI. nidAna tapasAdhanAnuM avamUlyana kare che. jo tAmalI tApase asurakumAra devonI vinaMti anusAra nidAna karyuM hota to tenI asurakumAranA Indra tarIke utpatti thAta; nidAna na karyuM tenA pariNAme vaimAnika Indra tarIke utpatti thaI. A ghaTanA ja sAdhakone nidAna na karavAnI preraNA Ape che. asurakumAra devo dvArA tAlInA mRtadehanI kadarthanA :| 28 taeNaM te balicaMcArAyahANivatthavvayA bahave asurakumArA devA ya, devIo ya tAmaliM bAlatavassi kAlagayaM jANittA, IsANe ya kappe devidattAe uvavaNNaM pAsittA AsurattA, kuviyA, caMDikkiyA, misimisemANA balicaMcArAyahANIe majjhamajheNaM NiggacchaMti, tAe ukkiTThAe jAva jeNeva bhArahe vAse jeNeva tAmalittI NayarI jeNeva tAmalissa bAlatavassissa sarIrae teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA vAme pAe suMbeNa baMdhaMti, baMdhittA tikkhutto muhe uTThahaMti, udruhittA tAmalittIe NayarIe siMghADaga-tiga-caukka-caccara caummuhamahApahesu AkaDDha-vikaDhei karemANA, mahayA mahayA saddeNaM ugghosemANA ugghosemANA evaM vayAsI- kesa NaM bho! se tAmalI bAlatavassI sayaMgahiyaliMge pANAmAe pavvajjAe pavvaie ? kesa NaM se IsANe kappe IsANe deviMde devarAyA ? tti kaTu tAmalissa bAlatavassissa sarIrayaM hIlaMti, jiMdati, khisaMti, garihaMti, avamaNNaMti, tajjati, tAleti, parivahati, pavvaha~ti, AkaDDa-vikaDDiM kareMti, hIlettA jAva AkaDDa-vikaDDei karettA egaMte eDaMti, jAmeva disiM pAubbhUyA tAmeva disiM paDigayA / zaNTA :- AsurattA = rodhita thayA, caMDakkiyA = (bhayaM42 mAiti banAvI, misimisemANA = 6ita yayAvatA, suMbeNa baMdhai = hozathI bAMdhyo, uThuhaMti = dhuMdhyA, AkaDavikaTTi karemANA = sa'ta, ugghosemANe = Gdhoss|| 42tA, sayaMgahiyaliMge = guru vinA svayaM siMga-veSa grh| 12nA2, avamaNNaMti = apamAna te eDati = tamAzabAdho. bhAvArtha - tyAra pachI balicaMcA rAjadhAnImAM rahenArA aneka asurakumAra deva ane devIoe jyAre jANyuM ke tAmalI bAla tapasvI kAladharmane prApta thayA che ane IzAna devalokamAM devendra rUpe utpanna thayA che, tyAre teo krodhita thayA, kopita thayA, teoe bhayaMkara rU5 karyuM ane dAMta kacakacAvatA balicaMcA Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 384 ] zrI bhagavatI sUtra-1 rAjadhAnInI madhyamAMthI nIkaLI, tvaritAdi utkRSTa devagati dvArA A jaMbudvIpanA bharatakSetranI tAmraliptI nagarInI bahAra jyAM tAmalI bAlatapasvIno mRtadeha hato, tyAM AvyA, AvIne tAmalI bolatapasvInA mRtadehanA DAbA pagane dorIthI bAMdhyo, tenA mukha para traNavAra thaMkyA, tAmraliptI nagarInA siMghADAnA AkAranA traNa mArgomAM, cAra mArgomAM, cokamAM ane mahAmArgomAM arthAt tAmraliptI nagarInA sarva mArgo para tenA mRtadehane DhasaDavA lAgyA ane mahAdhvanithI udghoSaNA karavA lAgyA ke, "svayameva tapasvIno veSa paridhAna karIne prANAmA pravrajyA aMgIkAra karanAra A tAmalI bAla tapasvI amArI sAme zuM visAtamAM che? tathA IzAna devalokamAM utpanna thayelA devendra devarAja IzAna paNa amArI sAme zuM visAtamAM che?" A rIte bolatAM-bolatAM te tAmalI bAla tapasvInA mRta zarIranI hIlanA, niMdA, khrisanA, gaha, apamAna, tarjanA, tADanA, kadarthanA ane bharjanA karavA lAgyA ane potAnI IcchAnusAra mRtadehane khuba DhasaDI ekAMtamAM pheMkI dIdho ane je dizAmAMthI AvyA hatA, te dizAmAM pAchA gayA. vivecana : prastuta sUtramAM balicaMcA nivAsI asurakumAra deva-devIonA kopa ane tenI pratikriyAnuM darzana che. potAnI IcchAnusAra kArya na thatAM koI paNa gatimAM rahelA jIvo kuddha thAya che. potAnI zaktino ke pariNAmano vicAra karyA vinA krodhAvezamAM te game tevI pravRtti kare che tevI rIte deva-devIoe paNa mRtadehanI viDaMbanA dvArA potAno kopa pragaTa karyo che. IzAnendrano kopa :29 taeNaM te IsANakappavAsI bahave vemANiyA devA ya devIo ya balicaMcArAyahANivatthavvaehiM bahahiM asurakumArehiM devehiM devIhi ya tAmalissa bAla tavassissa sarIrayaM hIlijjamANaM, NidijjamANaM jAva AkaDDa-vikaDDei kIramANaM pAsaMti, pAsittA AsurattA jAva misimisemANA jeNeva IsANe deviMde devarAyA teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA karayalapariggahiyaM dasaNahaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTu jaeNaM, vijaeNaM vaddhAti, vaddhAvittA evaM vayAsI- evaM khalu devANuppiyA ! balicaMcA-rAyahANivatthavvayA bahave asurakumArA devA ya devIo ya devANuppie kAlagae jANittA, IsANe kappe idattAe uvavaNNe pAsittA, AsurattA jAva egate eDeti, jAmeva disi pAubbhUyA tAmeva disi paDigayA / taeNaM se IsANe deviMde devarAyA tesiM IsANakappavAsINaM bahUNaM vemANiyANaM devANa ya devINa ya aMtie eyamaDhe soccA Nisamma Asuratte Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka--3 : uddezaka-1 385 jAva misimisemANe tattheva sayaNijjavaragae tivaliyaM bhiuDiM NiDAle sAhaTTu balicaMcArAyahANiM ahe sapakkhi sapaDidisiM samabhiloei / taraNaM sA balicaMcA yahANI IsANeNaM devideNaM devaraNNA ahe sapakkhi sapaDidisiM samabhiloiA samANI teNaM divvapa bhAveNaM iMgAlabbhUyA mummurabbhUyA chAriyabbhUyA tattakavelagabbhUyA tattA samajoibbhUyA jAyA yA vi hotthA / zabdArtha :- sayabhikhkhavAr = zayyAmAM rahelA, tivaliya miai nikAle sAhaTTu= lalATa para traNa karacalI paDe te rIte bhrakuTI caDhAvIne, tamUyA = aMgArabhUta-aMgAra samAna, mumu mUyA = agninA kaNa samAna, chAriyamUyA-rAkha samAna, tattavela bhUyA = taptakavelu samAna, tapAvelA naLiyA samAna, tapelI retI samAna, tattAlamanobhUyA = tapelI jyoti samAna. bhAvArtha :- tyAra pachI IzAna devalokamAM rahenArA aneka vaimAnika deva ane devIoe A prakAre joyuM ke balicacA rAjadhAnImAM rahenArA aneka asurakumAra deva ane devIo tAmalI bAlatapasvInA mRtadehanI hIlanA, niMdA, khiMsanA Adi kare che ane tenA mRtadehane potAnI IcchAnusAra ghasaDI rahyA che. A rIte joIne te deva ane devIo atyaMta krodhita thayA. krodhathI dAMta kacakacAvatA teoe devendra devarAja IzAnanI pAse jaIne, baMne hAthanA daze nakha bhegA karIne, (hAtha joDI) mastaka para aMjali karIne, Indrane jaya-vijaya zabdothI vadhAvyA, pachI A pramANe kahyuM- he devAnupriya ! balicaMcA rAjadhAnImAM rahenArA aneka deva ane devIo Apa devAnupriyane kAladharma pAmelA ane IzAna kalpamAM IndrarUpe utpanna thayelA jANIne, atyaMta kopita banIne, ApanA mRtadehane potAnI IcchAnusAra Ama tema ghasaDIne, ekAMtamAM pheMkIne, teo je dizAmAMthI AvyA te dizAmAM pAchA gayA che. jyAre devendra IzAne IzAna kalpavAsI aneka vaimAnika deva-devIo pAsethI A vRtAMta sAMbhaLyo tyAre te paNa atyaMta kopita thayA ane krodhathI dAMta kacakacAvatA, devazayyAmAM rahelA, te IzAnendra lalATamAM traNa saLa-karacalI karIne, bhrukuTI caDhAvIne, balicaMcA rAjadhAnI tarapha ekITase jovA lAgyA. A rIte krodha pUrvaka daSTipAta karavAthI, tenA divya prabhAvathI balicaMcA rAjadhAnI aMgAra, agninA kaNa, rAkha ane tapAvelA naLiyA samAna atyaMta tapta thaI gaI arthAt sAkSAt agninI rAzi samAna baLavA lAgI. vivecana : prastuta sUtramAM IzAnendrano kopa ane tenI divya tejo labdhinuM darzana thAya che. asurakumAra deva-devIo dvArA potAnA mRtadehanI avahelanA thatI jANIne IzAnendra atyaMta krodhita thayA, potAnuM apamAna karanAra asurakumAra deva-devIo para temaNe divya tejolabdhino prayoga karyo, tethI tarata ja balicacA nagarI baLavA lAgI ane deva-devIo trasta thayA. tejolabdhi H- sarva devo pAse A prakAranI eka labdhi hoya che. jenA prayogathI svasthAne rahIne ja Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 38 zrI bhagavatI sUtra-1 | asaMkhyAta yojana dUranA kSetramAM teno prakSepa karIne tyAMnA lokone trasta karI zake che. IzAnendra A divya labdhi prayogathI balicaMcA nagarIne tapta karI. asuronI vyastatA ane kSamAyAcanA :30 taeNaM te balicaMcArAyahANivatthavvayA bahave asurakumArA devA ya devIo ya taM balicaMcArAyahANiM iMgAlabbhUyaM jAva samajoinbhUyaM pAsaMti, pAsittA bhIyA tatthA tasiyA uvviggA saMjAyabhayA savvao samaMtA AdhAti paridhAveti, AdhAvittA paridhAvittA aNNamaNNassa kAyaM samaturaMgemANA ciTThati, tae NaM te balicaMcArAyahA- NivatthavvayA bahave asurakumArA devA ya devIo ya IsANaM devidaM devarAyaM parikuvviyaM jANittA IsANassa deviMdassa devaraNNotaM divvaM deviDDiM divvaM devajjuiM divvaM devANubhAgaM divvaM teyalessaM asahamANA savve sapakkhi sapaDidisaM ThiccA karayalapariggahiyaM dasaNahaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTu jaeNaM vijaeNaM vaddhAviti vaddhAvittA, evaM vayAsI- aho ! NaM devANuppiehiM divvA deviDDI jAvaabhi-samaNNAgayA,taM divANaM devANuppiyANaM divvA deviDDI jAva laddhA, pattA, abhi- samaNNAgayA,taMkhAmemo NaM devANuppiyA ! khamaMtu NaM devANuppiyA ! khaMtumarihaMti NaM devANuppiyA ! NAi bhujjo bhujjo evaM karaNayAe tti kaTu eyamaTuM sammaM viNaeNaM bhujjo bhujjo khAmeti / taeNaM se IsANe deviMde devarAyA tehiM balicaMcA- rAyahANivatthavvehiM bahUhiM asurakumArehiM devehiM devIhi ya eyamaTuM sammaM viNaeNaM bhujjo bhujjo khAmie samANe taM divvaM deviDDiM jAva teyalessaM paDisAharai / tappabhiI ca NaM goyamA ! te balicaMcArAyahANivatthavvayA bahave asurakumArA devA ya devIo ya IsANaM deviMdaM devarAyaM Ar3hati jAva pajjuvAsaMti, IsANassa deviMdassa devaraNNo ANA-uvavAya-vayaNa-Niddese ciTThati, evaM khalu goyamA ! IsANeNaM devideNaM devaraNNA sA divvA deviDDI jAva abhismnnnnaagyaa| zArtha :- tatthA = trasta thayA, humI thayA, tasiyA = trAsita thayA, pIDita thayA, zuSTa tha6 gayA, uThivaggA = 6dvigna thayA, vyANathayA, AdhAveti-paridhAveti = hohoDa 42vA sAyA, samaturaMgemANA = AsiMgana 42vA lAgyA-bhInI mothama chAvA sAyA, parikuvviya = opAyamAna, paDisAharai = pAchI thI, tappabhiI = tyArathI, ANA-uvavAya-vayaNa-Niddese = AjJA, sevA, Adeza ane nirdezamAM bhAvArtha :- balicaMcA rAjadhAnIne aMgArA jevI ane jyoti Adi jevI tapta thayelI jANIne, te Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3: uddezaka-1 _. 387 ] asurakamAra deva ane devIo atyaMta bhayabhIta thayA, duHkhita thayA, trAsita thayA, udvigna thayA ane bhayabhIta banIne cAre tarapha doDavA lAgyA, bhAgavA lAgyA ane eka bIjAne vaLagI paDyA. jyAre te asurakumAra deva-ane devIone khabara paDI ke IzAnendranA kopathI amArI rAjadhAnI A rIte tapta thaI che, tyAre te sarva deva-devIo IzAnendranI te divya devaRddhi, divya devakAMti, divya devaprabhAva ane divya tejo vezyAne sahana karI zakyA nahIM, teoe devendra devarAja IzAnanI barAbara sAme uparanI tarapha mukha karIne baMne hAthanA daze nakho bhegA thAya tema mastaka para aMjali karIne, IzAnendrane jaya-vijaya zabdothI vadhAvyA ane nivedana karyuM ke "he devAnupriya! Apane je divya devaRddhi, devaprabhAva Adi maLyA che. prApta thayA che, samukha thayA che, tene ame joyA. he devAnupriya! ame amArI bhUlane mATe ApanI kSamAyAcanA karIe chIe, Apa kSamA pradAna karo. Apa kSamA karavA samartha cho. ame pharI A prakAranI bhUla karazuM nahIM. A rIte teoe IzAnendra pAse potAnA aparAdhane mATe vinayapUrvaka kSamA mAMgI. asurakumAra devadevIoe kSamAyAcanA karavAthI IzAnendra te divya devaRddhi Adine tathA potAnI choDelI tejolezyAne pAchI kheMcI lIdhI. he gautama ! tyArathI balicaMcA rAjadhAnImAM rahenArA asurakumAra deva ane devIo, devendra devarAja IzAnano Adara vagere kare che, temaja tenI paryApAsanA kare che ane tyArathI temanI AjJA, sevA, Adeza ane nirdezamAM rahe che. he gautama! devendra devarAja IzAne te divya devaRddhi vagerene A rIte prApta karI che. vivecana : prastuta sUtramAM IzAnendranA kopathI trasta ane bhayabhIta banelA asurakumAra deva-devIonI kSamAyAcanAnuM nirUpaNa che. kSamAyAcanA karavAthI IzAnendrano kopa zAMta thayo ane teNe potAnI tejolabdhinuM saMharaNa karI lIdhuM. tethI balicaMcAmAM zAMti vyAkha thaI gaI. tyArathI te upakArane smRtimAM rAkhI, asurakumAra devadevIo IzAnendrano Adara-satkArAdi kare che ane AjJA-nirdezamAM rahe che. IzAnendranI sthiti :|31 IsANassa NaM bhaMte ! deviMdassa devaraNNo kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! sAiregAiM do sAgarovamAI ThiI paNNattA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! devendra devarAja IzAnanI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! devendra devarAja IzAnanI sthiti be sAgaropamathI kaMIka adhika che. IzAnendranuM bhAvi :| 32 IsANe NaM bhaMte ! deviMde devarAyA tAo devalogAo AukkhaeNaM Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 388 ] _zrI bhagavatI sUtra-1 jAva kahiM gacchihii, kahiM uvavajjihii ? goyamA ! mahAvidehe vAse sijjhihii jAva aMtaM kAhii / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! devendra devarAja IzAna, te devalokanuM AyuSya, bhava ane sthitine pUrNa karIne kyAM jaze? kyAM utpanna thaze? uttara- he gautama! te mahAvideha kSetramAM janma laIne siddha thaze ane samasta duHkhono aMta karaze. vivecana : prastuta sUtramAM IzAnendranuM ujjavaLa bhaviSya pragaTa karyuM che. tAmalI tApasanA bhavamAM temithyAtvI hatA. ajJAna tapanI ArAdhanA karI zubhakarmopArjananA phaLa svarUpa tene Indra padanI prApti thaI. tatpazcAtu tene samya darzana prApta thayuM. tethI mithyAjJAna samyagujJAnarUpe pariNata thaI gayuM. tethI te devalokamAMthI mahAvideha kSetramAM janma dhAraNa karI siddha dazAne prApta karaze. zakrendra ane IzAnendranA vimAnonI UMcAI :| 33 sakkassa NaM bhaMte ! deviMdassa devaraNNo vimANehiMto IsANassa deviMdassa devaraNNo vimANA IsiM uccayarA ceva, IsiM uNNayatarA ceva ? IsANassa vA deviMdassa devaraNNo vimANehiMto sakkassa deviMdassa devaraNNo vimANA IsiM NIyayarA ceva, IsiM NiNNayarA ceva ? haMtA goyamA ! sakkassa taM ceva savvaM NeyavvaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM devendra devarAja zakranA vimAnothI, devendra devarAja IzAnanA vimAna kaMIka UMcA che? kaMIka unnata che? zuM devendra devarAja IzAnanA vimAnothI devendra devarAja zakranA vimAna kaMIka nIcA che? kaMIka nimna che? uttara- hA, gautama! e ja pramANe che. ahIM uparano saMpUrNa sutrapATha [uttararUpe] kahevo arthAt zakrendranA vimAnothI IzAnendranA vimAna kaMIka UMcA che, kaMIka unnata che ane IzAnendranA vimAnothI zakendranA vimAna kaMIka nIcA ane kaMIka nimna che. 34 se keNaTeNaM bhaMte ! evaM ? goyamA ! se jahANAmae karayale siyA dese ucce dese uNNae, deseNIe dese NiNNe; se teNadveNaM goyamA ! sakkassa deviMdassa devaraNNo jAva IsiM Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-3H uddezaka-1 389 NiNNayarA ceva / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che? uttara- he gautama! je rIte hatheLIno eka bhAga UMco ane unnata hoya che ane eka bhAga kaMIka nIco ane nimna hoya che, te ja rIte zakrendra ane IzAnendranA vimAnonA viSayamAM jANavuM joIe. he gautama ! tethI pUrvokta prakAre kahyuM che. vivecana : prastuta sUtramAM zakrendra ane IzAnendranA vimAnanI taratamatA daSTAMtanA mAdhyamathI samajAvI che. zakrendra karatAM IzAnendranI Rddhi, zakti, sthiti vagere kaMIka adhika che, te ja rIte tenA vimAnanI UMcAI ane unnatatA paNa zakrendranA vimAnathI kaMIka adhika che. hatheLIno keTaloka bhAga UMco ane keTalo bhAga nIco hoya che, tema vimAnomAM kaMIka taratamatA che. jo ke siddhAMtamAM baMne devalokanA vimAnanI UMcAI 500 yojananI ja kahI che. A kathana sAmAnyatA che. IzAnendranA vimAna cAra-cha aMgula UMcA hoya che te kathana vizeSanI apekSAe che tethI temAM koI virodha nathI. UMcAI-unnata :- pramANanI apekSAe UMcAI ane guNanI apekSAe unnata kahevAya che athavA prAsAdanI apekSAe UMcAI ane tenA pITha-pRthvItalanI apekSAe unnata che. baMne Indrono ziSTAcAra :| 35 pabhU NaM bhaMte ! sakke deviMde devarAyA IsANassa deviMdassa devaraNNo aMtiyaM pAubbhavittae ? hatA pabhU / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! devendra devarAja zakra, devendra devarAja IzAna pAse javAmAM samartha che? uttara- hA, gautama! zakrendra, IzAnendranI pAse javAmAM samartha che. | 36 se NaM bhaMte! kiM ADhAyamANe pabhU aNADhAyamANe pabhU ? goyamA ! ADhAyamANe pabhU, No aNADhAyamANe pabhU / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! jyAre zakrendra, IzAnendranI pAse jAya, tyAre te teno Adara karatAM jAya che, ke anAdara karatAM jAya che? uttara- he gautama ! jyAre zakrendra, IzAnendranI pAse jAya, tyAre teno Adara karatAM jAya che paraMtu anAdara karatAM jatAM nathI. Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 390 ] zrI bhagavatI sUtra-1 | | 37 pabhU NaM bhaMte ! IsANe deviMde devarAyA sakkassa deviMdassa devaraNNo aMtiyaM pAubbhavittae ? haMtA pabhU / bhAvArtha :-prazna- he bhagavana! devendra devarAja IzAna, devendra devarAja zakra pAse javAmAM samartha che? uttara- hA gautama! IzAnendra, zakrendra pAse javAmAM samartha che. | 38 se NaM bhaMte! kiM ADhAyamANe pabhU aNADhAyamANe pabhU ? goyamA ! ADhAyamANe vi pabhU, aNADhAyamANe vi pabhU / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jyAre IzAnendra, zakrendranI pAse jAya, tyAre te teno Adara karatAM jAya che ke anAdara karatAM jAya che? uttara- he gautama ! jyAre IzAnendra, zakrendranI pAse jAya, tyAre te Adara karatAM paNa jaI zake che ane anAdara karatAM paNa jaI zake che. |39 pabhU NaM bhaMte ! sakke deviMde devarAyA, IsANaM deviMdaM devarAyaM sapakkhiM, sapaDidisiM samabhiloittae ? jahA pAubbhavaNA tahA do vi AlAvagA NeyavvA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM devendra devarAja zakra, devendra devarAja IzAnanI barAbara sAme ekITase jovAmAM samartha che? uttara- he gautama! jema pAse javAnA saMbaMdhamAM be AlApaka kahyA, tema jovAnA saMbaMdhamAM paNa be AlApaka kahevA joIe. 40 pabhU NaM bhaMte ! sakke deviMde devarAyA, IsANeNaM devideNaM devaraNNA saddhiM AlAvaM vA saMlAvaM vA karettae ? haMtA goyamA ! pabhU jahA pAubbhavo / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM devendra devarAja zakra, devendra devarAja IzAnanI sAthe AlApasaMlApa (vAtacIta) karavAmAM samartha che? uttara- he gautama! te AlApa-saMlApa karavAmAM samartha che. jema pAse javAnA be AlApaka kahyA, tema AlApa-saMlApanA viSayamAM paNa be AlApaka kahevA joIe. 41 atthi NaM bhaMte ! tesiM sakkIsANANaM deviMdANaM devarAINaM kiccAI karaNijjAiM samuppajjati ? haMtA asthi / Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata-3:6deza-1 | u81 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! devendra devarAja zakra ane devendra devarAja IzAnanI vacce koI kRtya priyojana, karaNIya[vidheya kArya hoya che? utta2-1, gautama ! Doya che. 42 se kahamiyANi pakareMti ? ___goyamA ! tAhe cevaM NaM se sakke deviMde devarAyA IsANassa deviMdassa devaraNNo aMtiyaM pAubbhavai, IsANe vA deviMde devarAyA sakkassa deviMdassa devaraNNo aMtiyaM pAubbhavai- iti bho sakkA deviMdA devarAyA dAhiNaDDalogAhivaI ! iti bho IsANA deviMdA devarAyA uttaraDDa logAhivaI ! iti bho ! iti bho ! tti te aNNamaNNassa kiccAI, karaNijjAiM paccaNubbhavamANA viharati / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jyAre te baMnene eka bIjAthI kaMIka kRtya ke karaNIya hoya che, tyAre te baMne kevA prakArano vyavahAra kare che? uttara- he gautama! jyAre devendra devarAja zakrane kAma hoya che, tyAre te devendra devarAja IzAnanI pAse jAya che ane jyAre devendra devarAja IzAnane kAma hoya, tyAre te devendra devarAja zakranI pAse jAya che. teonI paraspara saMbodhana karavAnI rIta A pramANe che- IzAnendra kahe che, "he dakSiNa lokAddhapati devendra devarAja zakra !". zakrendra kahe che, "he uttara lokAddhapati devendra devarAja IzAna !" [ahIM ja zabda kAryane sUthita 42vA mATe che bhane "bho"za sAmaMtravAyI cha.] 'iti bho!''iti bho!' mA 52252 saMbodhita kare che. A rIte saMbodhita karIne paraspara te potAnuM kArya-prayojana spaSTa kare che. | 43 asthi NaM bhaMte ! tesiM sakkIsANANaM deviMdANaM devarAINaM vivAdA samuppajjati? haMtA asthi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM devendra devarAja zakra ane devendra devarAja IzAna, A baMnemAM paraspara vivAda thAya che? uttara- hA gautama! te baMne IndronI vacce kyAreka vivAda paNa thAya che. 44 se kahamiyANiM pakareMti? goyamA ! tAhe ceva NaM te sakkIsANA deviMdA devarAyANo saNaMkumAraM deviMdaM devarAyaM maNasIkareMti / taeNaM se saNaMkumAre deviMde devarAyA tehiM sakkIsANehiM devidehiM devarAIhiM maNasIkae samANe khippAmeva sakkIsANANaM Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra-1 deviMdANaM devarAINaM aMtiyaM pAubbhavai, jaM se vayai tassa ANA uvavAya vayaNa Nise ciTThati / 392 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! te baMne Indro vacce vivAda thAya, tyAre teo zuM kare che ? uttara- he gautama ! jyAre zakrendra ane IzAnendra, te baMnenI vacce vivAda thAya, tyAre te baMne devendra devarAja sanatkumAranuM manamAM smaraNa kare che, tenA smaraNa mAtrathI ja sanatkumArendra tenI pAse Ave che, te AvIne je kahe, tene baMne Indro mAnya kare che. te baMne Indro tenI AjJA, sevA, Adeza ane nirdezamAM rahe che. vivecana : prastuta sUtromAM baMne IndronA parasparanA vyavahArane sUcita karyo che. baMne Indrano parasparano vyavahAra nAnA--moTA mitranI samAna ke pADozInI samAna hoya che, zakrendra nAnA che; IzAnendra sthiti, zakti, Rddhi Adi dareka apekSAe kaMIka moTA che. tethI zakrendra, IzAnendranI yathocita mAna-maryAdA sAcave che ane IzAnendra paNa mitravat ja vyavahAra kare che, tema chatAM kyAreka anAdara karatAM paNa jaI zake che, bolI zake che. teo baMne paraspara eka bIjAnI pAse jaI zake che, vAtacIta karI zake che, ekabIjAne joI zake che. baMne Indra hovA chatAM karmAdhIna che, rAga dveSathI yukta che tethI parasparamAM vivAda paNa thaI zake che. jyAre vivAda thAya tyAre te baMne Indro trIjA devalokanA Indra sanatkumAreMdranuM manathI smaraNa kare che. turaMta sanatkumArendra AvIne tenuM samAdhAna kare che. teno nirNaya baMne Indro svIkAre che. A rIte jotAM spaSTa thAya che ke devalokanA devono vyavahAra paNa ApaNI samAna ja che. sanatkRmArendranI yogyatA : 45 saNakumAre NaM bhaMte ! deviMde devarAyA kiM bhavasiddhie ? abhavasiddhie ? sammaviddI ? miTTiI ? pattisaMsAra ? maLatasaMsAraN ? puttamanohiN ? guttamanohiNa ? AAhak ? viAhaNa ? zme ? azmi ? goyamA ! saNaMkumAre NaM deviMde devarAyA bhavasiddhie, No abhavasiddhie / vaM sammalika, ttasaMbhAraNa, sulamanohi, ArAha", pazmi, pasatyaM zeyanna / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! devendra devarAja sanatkumAra bhavasiddhika che ke abhavasiddhika che ? samyagdaSTi che ke mithyAdaSTi che? paritta saMsArI che ke anaMta saMsArI che ? sulabha bodhi che ke durlabhabodhi che ? ArAdhaka che ke virAdhaka che ? carama che ke acarama che ? uttara- he gautama ! devendra devarAja sanatkumAra bhavasiddhika che, abhavasiddhika nathI; A rIte te Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3: uddezaka-1 _. 393 | samyagudaSTi che, mithyASTi nathI; paritta saMsArI che, anaMtasaMsArI nathI; sulabhabodhi che, dularbhabodhi nathI; ArAdhaka che, virAdhaka nathI; carama che, acarama nathI arthAt tenA saMbaMdhamAM sarva prazasta padanuM grahaNa karavuM joIe. |46 se keNadveNaM bhaMte ! evaM ? goyamA ! saNaMkumAre deviMde devarAyA bahUNaM samaNANaM, bahUNaM samaNINaM bahUNaM sAvayANaM bahUNaM sAviyANaM hiyakAmae suhakAmae patthakAmae ANukaMpie Nisseyasiehiya-suha-NisseyasakAmae se teNaTeNaM goyamA ! saNaMkumAre NaM bhavasiddhie jAva No acarime / / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che? uttara-he gautama!devendradevarAja sanaskumAra; sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikAonA hitakAmI; sukhakAmI, pathyakAmI, anukaMpaka, niHzreyasa-kalyANakAmI che; hita, sukha ane niHzreyasanA kAmI che. he gautama ! tethI devendra devarAja sanaskumAra bhavasiddhika Adi che temaja carama che paraMtu acarama nathI. sanakumArendranI sthiti ane gati :|47 saNakumArassa NaM bhaMte ! deviMdassa devaraNNo kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA? goyamA ! satta sAgarovamANi ThiI paNNattA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! devendra devarAja sanaskumAranI sthiti keTalI che? uttara- he gautama ! sanaskumArendranI sthiti sAta sAgaropamanI che. |48 se NaM bhaMte ! tAo devalogAo AukkhaeNaM jAva kahiM uvavajjihii? goyamA ! mahAvidehe vAse sijjhihii jAva aMtaM karehii // sevaM bhaMte ! sevaM mate ! .. bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te sanaskumArendra te devalokanuM AyuSya pUrNa karIne kyAM jaze ? kyAM utpanna thaze? uttara- he gautama! te tyAMthI cyavIne mahAvideha kSetramAM janma dhAraNa karIne siddha thaze temaja sarva duHkhono aMta karaze. he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che, he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che. Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 394 ] zrI bhagavatI sUtra-1 vivecana : prastuta sUtromAM gautama svAmIe aneka prazno pUchIne sanaskumArendranI yogyatAno nirNaya karyo che. sanakumArendra caturvidha saMghanA sukhakAmI, hitakAmI ane kalyANakAmI che. tenA prazasta pariNAmo tenI sarva padanI prazastatAne pragaTa kare che. te bhavya, samyagudaSTi, parittasaMsArI, sulabhabodhi, ArAdhaka ane carama che. tenuM bhAvi - sAta sAgaropamanI devanI sthiti pUrNa karIne mahAvidehakSetramAM janma dhAraNa karI, sarva karmano kSaya karIne siddha dazAne prApta karaze. prathama uddezakanA keTalAka viSayono saMgraha :49 chaTThaTThamamAso addhamAso, vAsAiM aTTha chammAsA / tIsaga-kurudattANaM, tava bhattapariNNA pariyAo // uccatta vimANANaM, pAubbhava pecchaNA ya saMlAve / kicca vivAduppattI, saNaMkumAre ya bhaviyattaM // moyA sammattA // bhAvArtha :- tiSyaka nAmanA zramaNane chaTha-chaThanuM tapa ane eka mAsanuM anazana hatuM. kurudattaputra zramaNane aTTama-aTTamanuM tapa ane ardhvamAsa-paMdara divasanuM anazana hatuM. tiSyaka zramaNanI dIkSA paryAya ATha varSanI ane kurudattaputranI dIkSA paryAya cha mAsanI hatI. prastuta uddezakamAM uparokta viSaya che. te sivAya anya viSaya paNa che. te A pramANe che- vimAnonI UMcAI, eka IndranuM anya IndranI pAse javuM, tene jovuM, paraspara vAtacIta karavI, tenuM kArya, vivAdanI utpatti, tenuM samAdhAna, sanaskumAranuM bhavya siddhikapaNuM ItyAdi viSayonuM varNana A uddezakamAM karyuM che. A rIte mokA nagarImAM thayelA prazno pUrNa thayA. vivecana : A be gAthA dvArA uddezakanA pAchaLanA keTalAka viSayono saMgraha karyo che. joyA :- A uddezakanuM nAma vidurvaNA che, chatAM tenuM vaikalpika bIjuM nAma mokA paNa che. vikravarNA saMbaMdhI praznottaronuM nirUpaNa mokAnagarImAM thayuM hovAthI ahIM gAthA pachI A uddezakanI ke viSayanI samApti mATe novA sattA zabdano prayoga thayo che. | zataka 3/1 saMpUrNa che Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-3H uddezaka-2 395 | | zataka-3 : uddezaka-ra) OROR OCR saMkSipta sAra chaCROROR A uddezakamAM asurakumAra devonA sthAna, temanuM gamana sAmarthya ane prayojana temaja camarendranuM prathama devaloka gamana ane tenA pUrvabhava pUraNa tApasanuM vistRta jIvana caritra aMkita che. * sthAna - asura devo prathama naraka pRthvInA 10 AMtarAmAM rahe che. ratnaprabhA pRthvI 1,80,000 (eka lAkha eMzI hajAra) yojana jADI che. tenA Adi ane aMtanA 1000 yojanane choDIne madhyanA 1,78,000 (eka lAkha aDyotera hajAra) yojanamAM 13 pAthaDA ane 12 AMtarA che. temAM uparanA be AMtarA khAlI che. nIcenA daza AMtarAmAM daza bhavanapationA AvAsa che. * gamana sAmarthya prayojana :- asurakumAra jAtinA devonuM nIce sAtamI naraka sudhI javAnuM sAmarthya che paraMtu trIjI naraka sudhI ja pUrvamitra ke zatrane kramazaH sukha-duHkha ApavA nimitte jAya che. temane tirachA asaMkhya dvIpa samudra paryata javAnuM sAmarthya che paraMtu tIrthakaronA kalyANakonI ujavaNI mATe traNa dizAmAM naMdIzvara dvIpa sudhI ja jAya che. eka dakSiNa dizAmAM to te rahe ja che te dizAmAM asaMkhya dvIpa samudra sudhI jAya che. upara bAra devaloka paryata javAnuM teonuM sAmarthya che. paraMtu prathama devaloka sudhI ja jAya che. prathama devalokanA devo sAthe temane janmajAta vaira hoya che, te zakrendranA Atma rakSaka devone trAsa pahoMcADe che, tenA ratno vagere corI jAya che. tenI devIone paNa laI Ave che, potAnA sthAne lAvIne devIonI IcchAthI tenI sAthe paricAraNA paNa kare che te devalokamAM ja devIo sAthe paricAraNA karI zakatA nathI. asurakumAra devonI uparokta pravRttithI zakrendra kuddha thaI tene sajA rUpe zArIrika kaSTa pahoMcADe * avasarpiNIkAlanuM Azvarya :- asurakumAra devo upadrava mATe saudharma devalokamAM jAya te anaMtakAle thatI eka Azcaryajanaka ghaTanA che, teo jyAre jAya che tyAre arihaMtAdino Azraya laIne jAya * camarendra ahaMkArane vaza thaI, potAnI zaktino vicAra karyA vinA, zakrendranA sAmarthyane samajyA vinA prabhu mahAvIrano Azraya laIne saudharma devalokamAM gayA, tyAM jaIne aziSTa vyavahAra karyo paraMtu Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 ] zrI bhagavatI sUtra-1 zakrendranI zakti ane sAmarthyane sahI zakyA nahIM, tethI tyAMthI potAnI jAtanA rakSaNa mATe bhAgyA ane prabhunA zaraNamAM pahoMcI gayA. prabhunA zaraNanA prabhAve zakrendra tene abhayadAna ApyuM. * amarendra zakrendranI ane prabhu mahAvIranI kSamAyAcanA karI tyAMthI te svasthAne AvyA. [camarendranA pUrvabhava-pUraNa tApasa viSayaka vizeSa mAhitI kathAnakanA prAraMbhamAM ApI che.' * A rIte 'camara' uddezakamAM vizeSataH camarendra viSaya varNana ja prApta thAya che. * adho dizAmAM camarendranI gati vadhAre hoya, tenAthI zakrendranI gati maMda hoya ane tenAthI vajanI gati maMda hoya che. tethI vaja camarendrane mArgamAM ja pahoMcI na zakyuM ane zakrendra vajane pakaDI lIdhuM paraMtu amarendrane rastAmAM zakrendra pakaDI zakyA nahIM. jeTaluM kSetra nIce javAmAM camarendrane eka samaya lAge teTalA kSetrane jatAM zakendrane be samaya ane vajane traNa samaya lAge che. * upara javAmAM zakrendrane jyAM eka samaya lAge, tyAM vajane be samaya ane camarendrane traNa samaya lAge che. * potAnI apekSA tirachA javAmAM camarendra ane zakrendranI madhyama gati hoya che. upara nIce jaghanya utkRSTa gati hoya che. ja zakti sAmarthya jovA mATe ke dekhADavA mATe amarendra, zakrendra pAse anaMtakAlamAM kyAreka jAya che. paraMtu corIthI janArA devo game tyAre jAya che. tenI gaNanA AzcaryamAM thatI nathI. Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata-3:6deza:-2 | u87 zatas-3 : za-2 camara asurakumAra devonA sthAna :| 1 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe NAmaM Nayare hotthA / jAva parisA pajjuvAsai / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM camare asuriMde asurarAyA camaracaMcAe rAyahANIe, sabhAe suhammAe, camaraMsi sIhAsaNaMsi, causaTThIe sAmANiyasAhassIhiM jAva NaTTavihiM uvadaMsettA, jAmeva disiM pAubbhUe tAmeva disiM paDigae / bhAvArtha :- prazna- te kAle, te samaye rAjagRha nAmanuM nagara hatuM. bhagavAna mahAvIra svAmI tyAM padhAryA temaja pariSada paryApAsanA karavA lAgI. te kAle, te samaye camacaMcA rAjadhAnImAM, camara nAmanA siMhAsana para beThelA, 64,000 sAmAnika devothI parivRtta, asurendra asurarAja camarendra bhagavAnanA darzana karavA AvyA. bhagavAnane vaMdanA karI, nATayavidhi batAvIne je dizAmAMthI AvyA hatA, te dizAmAM pAchA gayA. | 2 bhaMte ! tti bhagavaM goyame samaNa bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- atthi NaM bhaMte ! imIse rayaNappabhAe puDhavIe ahe asurakumArA devA parivasaMti? goyamA ! No iNa? samaDhe, evaM jAva ahesattamAe puDhavIe / evaM sohammassa kappassa ahe jAva [atthi NaM bhaMte !] IsippanbhArAe puDhavIe ahe asurakumArA devA parivasaMti ? No iNaDhe samaDhe / se kahiM khAi NaM bhaMte ! asurakumArA devA parivasaMti ? goyamA ! imIse rayaNappabhAe puDhavIe asIuttarajoyaNasayasahassa-bAhallAe evaM asurakumAradeva vattavvayA jAva divvAiM bhogabhogAI bhuMjamANA viharati / bhAvArtha :- he bhagavana ! A pramANe saMbodhana karIne gautama svAmIe zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne vaMdana namaskAra karIne pUchyuM, he bhagavan! zuM asurakumAra deva, A ratnaprabhA pRthvInI nIce rahe Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 398] zrI bhagavatI sUtra-1 che? uttara- he gautama! te artha samartha nathI. arthAt asurakumAra deva, A ratnaprabhA pRthvInI nIce rahetA nathI, tema bIjIthI sAtamI pRthvInI nIce paNa rahetA nathI. A rIte saudharma devalokathI laI anya sarva devalokonI nIce paNa asurakumAra deva rahetA nathI. prazna- he bhagavan! zuM asurakumAra deva ISatprAzmArA pRthvInI nIce rahe che? uttara- he gautama! te vAta zakya nathI. ISatprAzmArA pRthvInI nIce paNa asurakumAra deva rahetA nathI. prazna- he bhagavan! asurakumAra deva kyAM nivAsa kare che? uttara- he gautama ! A ratnaprabhA pRthvInI jADAI 1,80,000 (eka lAkha eMzI hajAra) yojananI che. tenI vacce asurakumAra deva rahe che. ahIM asurakumAra deva saMbaMdhI saMpUrNa vaktavyatA kahevI joIe. teo divya bhoga bhogavatA vicare che. vivecana : prastuta sUtromAM asurakumAro devanA AvAsa kyAM che? tenuM pratipAdana karyuM che. zrI prajJApanA sUtranA bIjA sthAna padamAM tenuM vistRta varNana che. asurakumAranA nivAsa:- ratnaprabhA pRthvInI jADAI 1,80,000 (eka lAkha eMzI hajAra) yojananI che. temAM upara ane nIce 1000-1000 yojana choDIne vacce 1,78,000 (eka lAkha ayotera hajAra) yojananI polANa che. temAM 13 prastara-pAthaDA ane 12 AMtarA-aMtara che. pAthaDAmAM nArakInA jIvo rahe che ane 12 aMtarAmAM uparanA be AMtarA khAlI che. zeSa daza AMtarAmAM daza prakAranA bhavanapati devo rahe che. asurakumAra devonuM adhogamana sAmarthya ane prayojana - | 3 asthi NaM bhaMte ! asurakumArA devANaM ahe gaivisae ? haMtA, asthi / kevaiyaM ca NaM bhaMte ! te asurakumArANaM devANaM ahe gaivisae paNNatte ? goyamA ! jAva ahe sattamAe puDhavIe, taccaM puNa puDhaviM gayA ya gamissaMti ya / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM asurakumAra deva potAnA sthAnathI adhogamana karI zake che? uttara- hA gautama ! adhogamana karI zake che. prazna- he bhagavan! te asurakumAra devo, potAnA sthAnathI nIce keTaluM jaI zake che? Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zata-3: deza-2 399 uttara- he gautama! asurakumAra devo sAtamI naraka pRthvI sudhI nIce jaI zake che, paraMtu trIjI pRthvI sudhI gayA che ane jaze. |4 kiMpattiyaM NaM bhaMte ! asurakumArA devA taccaM puDhaviM gayA ya gamissaMti ya? goyamA ! puvvaveriyassa vA vedaNaudIraNayAe puvvasaMgaissa vA vedaNauvasAmaNayAe, evaM khalu asurakumArA devA tacca puDhaviM gayA ya gamissati y| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke asurakumAra devo trIjI pRthvI sudhI gayA che ane 4ze? uttara- he gautama! asurakumAra deva potAnA pUrvazatrune duHkha ApavA mATe ane pUrvamitranA duHkhane zAMta karavA mATe athavA sukhI karavA mATe trIjI pRthvI sudhI gayA che ane jaze. tirya-gamana sAmarthya mane prayorana :| 5 asthi NaM bhaMte ! asurakumArANaM devANaM tiriyaM gaivisae paNNatte ? hatA, atthi / kevaiyaM ca NaM bhaMte ! asurakumArANaM devANaM tiriyaM gaivisae paNNatte ? ___goyamA ! jAva asaMkhejjA dIvasamuddA, NaMdissaravaraM puNa dIvaM gayA ya gamissaMti ya / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! asu2 zumAra heva, tirya-mana rI cha ? uttara- hA gautama! asurakumAra deva, tiryagUgamanuM karI zake che. prazna- he bhagavan! asurakumAra deva, potAnA sthAnathI keTale dUra sudhI tiryagUgamana karI zacha? uttara- he gautama! asurakumAra deva, potAnA sthAnathI asaMkhya dIpa-samudro sudhI tirthan gamana karavAmAM samartha che paraMtu te naMdIzvara dvIpa sudhI gayA che ane jaze. 6 kiMpattiyaM NaM bhaMte ! asurakumArA devA NaMdissaravaraM dIvaM gayA ya gamissati ya? goyamA ! je ime arihaMtA bhagavaMto, eesi NaM jammaNamahesu vA NikkhamaNamahesu vA NANuppAyamahimAsu vA pariNivvANamahimAsu vA, evaM khalu Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 400 ] zrI bhagavatI sUtra-1 asurakumArA devA gaMdIsaravaraM dIvaM gayA ya gamissaMti ya / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke asurakumAra deva naMdIzvara dvIpa sudhI gayA che ane jaze ? uttara- he gautama ! arihaMta bhagavaMtonA janma mahotsavamAM, niSkramaNa-dIkSA mahotsavamAM kevalajJAnotpatti mahinAmAM ane parinirvANa mahinAmAM asurakumAra deva, naMdIzvara dvIpamAM gayA che ane jaze. urdhvagamana sAmarthya ane prayojana :7 atthi NaM bhaMte ! asurakumArANaM devANaM uDDe gaivisae ?hatA, atthi / kevaiyaM ca NaM bhaMte ! asurakumArANaM devANaM uDDe gaivisae ? goyamA ! jAva accue kappe, sohammaM puNa kappaM gayA ya gamissati ya / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! asurakumAra deva, potAnA sthAnathI urdhvagamana karI zake che? uttara- hA gautama ! te potAnA sthAnathI urdhvagamana karI zake che. prazna- he bhagavan! asurakumAra deva, potAnA sthAnathI keTaluM urdhvagamana karI zake che? uttara- he gautama! asurakumAra deva, potAnA sthAnathI azruta kalpa sudhI urdhvagamana karI zake che. paraMtu saudharma kalpa sudhI gayA che ane jaze. 8 kiMpattiyaM NaM bhaMte ! asurakumArA devA sohammaM kappaM gayA ya gamissaMti ya? goyamA ! tesi NaM devANaM bhavapaccaie verANubaMdhe / te NaM devA viuvvemANA, pariyAremANA vA Ayarakkhe deve vittAseMti, ahAlahusagAI rayaNAiMgahAya AyAe egaMtamaMta avakkamati / atthi NaM bhaMte ! tesiM devANaM ahAlahusagAI rayaNAiM? haMtA, atthi / se kahamiyANi pakareMti ? tao se pacchA kAyaM pavvahati / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke asurakumAra deva saudharmadevaloka sudhI gayA che ane jaze ? uttara- he gautama ! asurakumAra devonuM, te vaimAnika devo sAthe bhavapratyayika vaira jinmathI ja verAnubaMdha che, tethI vaikriya rU5 banAvI, anyanI devIo sAthe bhoga bhogavavAnI IcchAthI tyAM jAya che Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-3H uddezaka-2 401 | ane AtmarakSaka devone trAsa pahoMcADe che tathA nAnA-nAnA ratnone grahaNa karIne corIne] ekAMta sthAnamAM bhAgI jAya che. prazna- he bhagavan! te vaimAnika devonI pAse nAnA-nAnA ratno hoya che? uttara- hA gautama! te vaimAnika devo pAse nAnA-nAnA ratno hoya che. prazna- he bhagavan! jyAre te asurakumAra deva, ratno corIne bhAgI jAya che, tyAre te vaimAnika deva zuM kare che? uttara- he gautama! tyAre te vaimAnika deva, asurakumArone zArIrika pIDA pahoMcADe che. | 9 pabhU NaM bhaMte ! asurakumArA devA tattha gayA ceva samANA tAhiM accharAhiM saddhiM divvAiM bhogabhogAiM bhuMjamANA viharittae / No iNaDhe samaDhe / te NaM tao paDiNiyattaMti, tao paDiNiyattittA ihamAgacchaMti, AgacchittA jai NaM tAo accharAo ADhAyaMti pariyANaMti, pabhU NaM te asurakumArA devA tAhiM accharAhiM saddhiM divvAiM bhogabhogAI bhuMjamANA viharittae / aha NaM tAo accharAo No ADhAyaMti No pariyANaMti, No NaM pabhU te asurakumArA devA tAhiM acchArAhiM saddhiM divvAI bhogabhogAI bhuMjamANA viharittae / evaM khalu goyamA ! asurakumArA devA sohammaM kappaM gayA ya gamissati ya / / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! upara siaudharma devalokamAM gayelA te asurakumAra deva, zuM tyAM rahelI apsarAo sAthe divya ane bhogavavA yogya bhoga bhogavavAmAM samartha che? uttara- he gautama ! te artha samartha nathI, arthAtu te tyAM rahIne tyAMnI apsarAo sAthe divya ane bhogavavA yogya bhoga bhogavI zakatA nathI. paraMtu te tyAMthI pAchA phare che ane potAnA sthAne Ave che. jo kadAcit te apsarAo teno Adara kare ane tene svAmI rUpe svIkAre, to te asurakumAra deva, te vaimAnika apsarAo sAthe divya ane bhogavavA yogya bhoga bhogavI zake che paraMtu jo te apsarAo teno Adara kare nahIM, tene svAmI rUpe svIkAre nahIM, to te asurakumAra deva, te vaimAnika apsarAo sAthe divya ane bhogavavA yogya bhoga bhogavI zakatA nathI. he gautama ! A kAraNathI asurakumAra deva saudharma kalpa sudhI gayA che ane jaze. vivecana : prastuta sUtromAM asurakumAronuM adhogamana, tiryagagamana ane urdhvagamananuM sAmarthya ane gamananuM Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 402 | zrI bhagavatI sUtra-1 prayojana pradarzita karyuM che. adhogamana sAmarthya ane prayojana - sAtamI naraka pRthvI sudhInuM tenuM gamanasAmarthya che. paraMtu te zakti mAtra che. te trIjI naraka pRthvI sudhI ja jAya che. pUrvanA zatrune duHkhI karavA ane pUrvanA mitranA du:khane dUra karavAnI IcchAthI tyAM jAya che. vAstavika rIte pratyeka jIva potAnA karelA karmone ja bhogave che. paraMtu dravya, kSetra, kALa, bhAva vagere nimitta banI zake che. tiryagamana sAmarthya ane prayojana - asaMkhya dvIpa samudra paryata javAnuM tenuM sAmarthya che paraMtu te naMdIzvara dvIpa sudhI ja jAya che. tyAM jaIne tIrthakaronA janma, dIkSA, kevaLajJAna ane nirvANa mahotsavanI ujavaNI kare che. asurakumAranA nivAsa sthAna uttara ane dakSiNa dizAmAM che. asurakumArone tiryagUgamana karavuM hoya tyAre uttara dizAnA asurakumAra uttaradizAnA mArge ane dakSiNa dizAnA asurakumAra dakSiNa dizAnA mArge upapAta parvata upara Ave che. teonA upapAta parvata asaMkhyAtamA samudramAM che. tethI naMdIzvara dvIpa ke jebUdvIpamAM javA teoe asaMkhyAta dvIpa-samudrane pasAra karavA ja paDe che. A sUtramAM je kathana che ke "asaMkhyAta dvIpa paryata javAnuM sAmarthya che. paraMtu teo naMdIzvara dvIpa sudhI ja jAya che" te kathana potAnI dizA sivAyanI anya traNa dizAnI apekSAe samajavuM. urdhvagamana sAmarthya :- ayyata devaloka paryata te jaI zake che paraMtu te teno viSayamAtra che. te saudharma devaloka sudhI ja jAya che. asurakumAronuM urdhvagamana prayojana ane pravRtti - asurakumAra devo ane vaimAnika devone svAbhAvika- janmajAta vaira hoya che. tethI asurakumAro tyAM jaIne te devone trAsa pahoMcADavA prayatna kare che, tenA ratnone corIne bhAgI jAya che, tenI A prakAranI pravRttithI vaimAnika devo tene zArIrika pIDA pahoMcADe che. tenA para prahAra kare che. te pIDAnI asara te devone jaghanya aMtaHmuhUrta ane utkRSTa cha mAsa paryata rahe che. asurakumAro vaimAnika devIo sAthe tyAM devalokamAM divya bhoga bhogavI zakatA nathI. tenI devIone potAnA sthAnamAM lAvyA pachI jo te devIo te asurakumArono Adara kare, tene svAmIrUpe svIkAre to bhoga bhogavI zake che. "asara' zabda prayoga paurANika - "asura' zabdano prayoga veda ane purANomAM dAnavanA arthamAM thayo che. jaina siddhAMtonA varNanamAM paNa 'asura' zabda A ja arthane sUcita kare che. paurANika sAhityamAM sura-asura diva-dAnavanuM yuddha prasiddha che, je uparokta varNana sAthe sAmya dharAve che, ahIM paNa kahyuM che ke asurakumArone vaimAnika devo sAthe ahi-nakulavatu janmajAta vera hoya che, tethI ja te saudharma devalokamAM jaIne upadrava kare che, corI kare che ane tyAMnA devone trAsa pahoMcADe che. Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | Ads-3: 6deza-2 / 403 | avasarpiNI kAlanuM eka Azcarya :10 kevaiyakAlassa NaM bhaMte ! asurakumArA devA uDDe uppayaMti, jAva sohammaM kappaM gayA ya gamissaMti ya? goyamA ! aNaMtAhiM ussappiNIhiM, aNaMtAhi avasappiNIhi samaikkatAhiM, atthi NaM esa bhAve loyaccherayabhUe samuppajjai, jaM NaM asurakumArA devA uDDe uppayati, jAva sohammo kappo / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! 24o samaya vyatIta thayA 5chI asu2kumAra 752 ya cha ? teo saudharma kalpa sudhI upara gayA che? ane jaze? uttara- he gautama! anaMta utsarpiNI ane anaMta avasarpiNI kAla vyatIta thayA pachI lokamAM AvI AzcaryabhUta ghaTanA utpanna thAya che ke asurakumAra deva saudharma kalpa sudhI upara jAya che. |11 kiM NissAe NaM bhaMte ! asurakumArA devA uDTuM uppayaMti, jAva sohammo kappo? goyamA ! se jahA NAmae iha sabarA i vA, babbarA i vA, TaMkaNA i vA, cucuyAi i vA, palhA i vA puliMdA i vA egaM mahaM raNNaM vA, gaDDe vA, duggaM vA, dariM vA, visamaM vA, pavvayaM vA NIsAe sumahallamavi AsabalaM vA, hatthibalaM vA, johabalaM vA, dhaNubalaM vA, Agaleti, evAmeva asurakumArA vi devA NaNNattha arihate vA, [arihaMtaceiyANi vA,] aNagAre vA bhAviyappaNo NissAe uDDa uppayaMti jAva sohammo kappo / zArtha :- NissAe-nizrA-Azraya vana, duggaM = madurga, dariM = sthala hu[-zu, Agalati = 24vecha, [arihaMta ceiyANi bhATe humo- pariziSTa - 1] bhAvArtha - prazna- he bhagavan! asurakumAra deva, konI nizrA-Azraya laIne saudharma kalpa sudhI UMce yacha? uttara- he gautama ! jema zabara, babbara, TaMkaNa, cucuka, palhaka ane puliMda jAtinA manuSya koI gADha jaMgala, khAI, khADo, jaladurga, guphA athavA saghana vRkSapuMjano Azraya laIne, eka suvyavasthita vizALa azvabaLa, gajabaLa, senAbaLa ane dhanurdhArI manuSyonI senA; A sarva senAone parAjita karavAnuM sAhasa kare che, tema asurakumAra deva paNa arihaMta athavA bhAvitAtmA aNagAronI nizrA-Azraya laIne saudharma Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 ] zrI bhagavatI sUtra-1 kalpa sudhI upara jAya che paraMtu Azraya svIkAryA vinA upara jatA nathI. | 12 savve viNaM bhaMte ! asurakumArA devA uDDe uppayaMti jAva sohammo kappo ? ___ goyamA ! No iNaDhe samaDhe / mahiDDiyA NaM asurakumArA devA uDDe uppayaMti jAva sohammo kappo / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM sarva asurakumAra deva, saudharma kalpa sudhI upara jAya che? uttara- he gautama! A artha samartha nathI arthAt sarva asurakumAra deva upara jatA nathI. paraMtu mahARddhivAna asurakumAra deva ja saudharma kalpa sudhI upara jAya che. 13 esa vi NaM bhaMte ! camare asuriMde, asurarAyA uDDe uppaiyapuTvi jAva sodo vakho ? haMtA, goyamAM ! bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM A asurendra asurarAja camara paNa pahelA kyAre ya upara saudharma kalpa sudhI gayA hatA? uttara- hA, gautama! gayA hatA. 14 aho NaM bhaMte ! camare asuriMde asurarAyA mahiDDIe mahajjuIe jAva kahiM paviTThA ? kUDAgArasAlAdidruto bhANiyavvo / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! Azcarya che ke asurendra asurarAja camara mahAddhivAna, mahAdhutivAna che, to he bhagavan! te divya deva Rddhi, divya devakAMti, divya deva prabhAva vagere kyAM gayA? kyAM praviSTa thayA? uttara- he gautama!pUrvokta kuTAkAra zALAnuM daSTAMta ahIM samajavuM, te divyadevaprabhAva camarendranA zarIramAM gayo ane zarIramAM praveza pAmI gayo. vivecana : prastuta sUtramAM huMDA avasarpiNI kALanA daza AzcaryamAMthI eka AzcaryanuM kathana karyuM che. amarendrano saudharma kalpamAM utpAta - camarendranuM urdhvagamananuM sAmarthya che, tema chatAM prAyaH teo jatA nathI. anaMta utsarpiNI-avasarpiNI kAla vyatIta thayA pachI amarendra saudharma devalokamAM upadrava mATe gayA, te ghaTanA eka AzcaryakAraka gaNAya che. temAM paNa dareka asurakumAro urdhvagamana karatA nathI. je mahARddhi saMpanna hoya, te ja jaI zake che. asurakumAro arihaMta paramAtmAno athavA bhAvitAtmA-viziSTa Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka--3 : uddezaka-2 405 jJAnI aNagArano Azraya grahaNa karIne ja saudharma kalpa sudhI urdhvagamana karI zake. ahIM mULapAThamAM 'arihaMta caitya' zabda maLe che te azuddha che. kAraNa ke te zabda prAcIna pratomAM jovA maLato nathI. zaraNa devAnI ke rakSA karavAnI zakti mUrtimAM hotI nathI. dveSI mANaso caityamAM mUrtine khaMDita kare ke cora corI jAya tyAre te mUrti potAnuM paNa rakSaNa karatI nathI. kyAreka koI caitya devAdhiSThita hoI zake chatAM te daiva karatAM camareMdranI potAnI zakti vadhAre hoya che mATe devanuM zaraNa levAnI tene jarUra hotI nathI. ahIM sAmAnya aNugArane nahIM kahetAM viziSTa aNagAranA AzrayagrahaNanuM kathana che. vAstavamAM tapasvI aNagAra ane arihaMtanuM zaraNa ja samaye rakSA karI zake che. sAmAnya aNagArathI ke caityathI zakendranuM vajra rokAI zake tema nathI. A kAraNe prastuta saMskaraNanA mUla pAThamAM A zabdane kauMsamAM rAkhyo che. camarendrano pUrvabhava : pUraNa tApasa begmela sannivezamAM rahetAM pUraNa nAmanA gAcApatie dAnAmA pravrajyA aMgIkAra karI. tyArathI ja teo AtApanA pUrvaka niraMtara cha-chaThanI tapasyA karatA. pAraNAnA divase cAra khaMDavALA kASTha pAtramAMthI traNa khaMDamAM prApta thayelI bhikSA kramazaH pazcikone, kAgaDA-kUtarAne, maccha-kacchane dAnamAM ApI, cothA khaMDamAM prApta thayelI bhikSAno ja svayaM upayoga karatA hatA. te bAra varSanI tApasa paryAyanuM pAlana karI, eka mAsano pAdapopagamana saMdhAro karI, kAladharma pAmI camarendra tarIke utpanna thayA. utpanna thatAM ja avadhijJAna dvArA upara saudharma devalokamAM siMhAsana para beThelA zakendrane joyA. tenI viziSTa Rddhi ane prabhAvane joIne, IrSyAne vaza banIne camarendre zakrendrane apamAnita karavAno nirNaya karyo. teNe saudharma devaloka sudhI pahoMcavA prabhu mahAvIrano Azraya svIkAryo. potAnA parigha nAmanA zastrane laI, eka lAkha yojananuM uttara vaikriya vikarALa zarIra banAvI, siMhanAda karato saudharma devalokamAM gayo. tyAM jaIne parigha ratnathI IndrakIlane pratADita karIne, zakrendrane apazabdathI apamAnita karavA lAgyo. camarendre saudharma devalokamAM jaI utpAta macAvyo te anaMtakAla pachInI eka AzcaryakAraka ghaTanA banI gaI. zakrendra paNa kaThora zabdo sAMbhaLIne kopita thayA. teNe potAnuM vaja camarendranA vadha mATe pheMkyuM. vajane sAme AvatuM joIne camarendra atyaMta bhayabhIta banI, utkRSTa gatithI bhAgIne prabhunA zaraNamAM pahoMcI gayo. camarendra prabhunA zaraNamAM pahoMcI gayo che, te zakendre avadhijJAna dvArA jANyuM. prabhu pratyenI bhaktinA kAraNe zakrendra vajrane pAchuM kheMcavA doDayA. prabhuthI cAra ja aMgula dUra rahelA vajane zakrendre pakaDI lIdhuM, prabhunI kSamAyAcanA karI ane camarendrane abhayadAna ApyuM. camarendre paNa potAnA sAmAnika Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 40 zrI bhagavatI sUtra-1 devone bhagavad zaraNanI mahattA batAvI. tyArapachI te devoe saparivAra AvI, vinayapUrvaka vaMdana karI, kRtajJatA pragaTa karIne kSamAyAcanA karI ane svasthAne gayA. amarendra tyAMnI sthiti pUrNa karIne mahAvideha kSetramAMthI siddha thaze. pUraNa tApasanI dAnAmA pravajyA :| 15 camareNaM bhaMte ! asuriMdeNaM asuraraNNA sA divvA deviDDI, taM ceva jAva kiNNA laddhA pattA abhisamaNNAgayA ? evaM khalu goyamA ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM iheva jaMbUdIve dIve bhArahe vAse viMjhagiripAyamUle bebhele NAmaM saNNivese hotthA, vaNNao / tattha NaM bebhele saNNivese pUraNe NAma gAhAvaI parivasai- aDDe ditte jahA tAmalissa vattavvayA tahA NeyavvA, NavaraM cauppuDayaM dArumayaM paDiggahaM karettA jAva viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM jAva sayameva cauppuDayaM dArumayaM paDiggahaM gahAya muMDe bhavittA dANAmae pavvajjAe pavvaie vi ya NaM samANe taM ceva jAva AyAvaNabhUmIo paccoruhittA sayameva cauppuDayaM dArumayaM paDiggahaM gahAya bebhele saNNivese ucca-NIya-majjhimAI kulAI gharasamudANassa bhikkhAyariyAe aDettA, jaM me paDhame puDae paDai kappai me taM paMthe pahiyANaM dalaittae, jaM me docce puDae paDai kappai me taM kAga-suNayANaM dalaittae, jaM me tacce puDae paDai, kappai me taM maccha-kacchabhANaM dalaittae, ja me cautthe puDae paDai kappai me taM appaNA AhAraM AhArettae tti kaTu evaM saMpehei saMpehittA kallaM pAuppabhAe rayaNIe taM ceva NiravasesaM jAva jaM se cautthe puDae paDai taM appaNA AhAraM AhArei / taeNaM se pUraNe bAlatavassI teNaM orAleNaM, viuleNaM, payatteNaM paggahieNaM, bAlatavokammeNaM taM ceva jAva bebhelassa saNNivesassa majjhamajheNaM Nigacchai, NigacchittA pAuyakuMDiyAmAIyaM uvagaraNaM, cauppuDayaM dArumayaM paDiggahaM egaMtamaMte eDei, eDittA bebhelassa saNNivesassa dAhiNaparatthime disIbhAge addhaNiyattaNiya- maMDalaM AlihittA saMle haNAjhUsaNAjhUsie, bhattapANapaDiyAikkhie pAovagamaNaM NivaNNe / bhAvArtha :- prazra- bhagavan ! asurendra asu2|4 yamaraneta hivya hevaddhi, va prabhAva AhaI Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3: uddezaka-2 _. 407 ] rIte maLyA, kaI rIte prApta thayA ane kaI rIte abhisamanvAgata thayA-sanmukha thayA? he gautama! te kAle, te samaye A jaMbudvIpanA bharatakSetramAM viMdhAcala parvatanI taLeTImAM 'bebhela' nAmano sanniveza hato, tenuM varNana caMpAnagarI pramANe jANavuM. te bebhela sannivezamAM pUraNa nAmanA eka gAthApati rahetA hatA. te dhanADhaya ane dipta-prabhAvazALI hatA. tenuM saMpUrNa varNana tAmalI tApasa pramANe jANavuM. temAM taphAvata e che ke pUraNa gAthApatie pravrajyA aMgIkAra karatI vakhate cAra khAnAvALuM kASTha pAtra taiyAra karAvyuM hatuM. teNe paNa vipula azana, pAna, khAdima ane svAdima Adi cAre prakArano AhAra taiyAra karAvIne svajanone jamADyA. svayaM cAra khAnAvALuM pAtra grahaNa karI, muMDita thaIne 'dAnAmA' pravrajyA aMgIkAra karI ane pAraNAnA divase AtApanA bhUmimAMthI nIce utarIne, svayaM kASTha nirmita pAtra laIne, bebhela sannivezamAM ucca, nimna ane madhyama kulanA ghara samudAyamAM bhikSAcarI karIne, bhikSA prAptimAM je maLe tenA A pramANe cAra vibhAga karavAno saMkalpa karyo. mArA pAtranA pahelA khAnAmAM je vastu prApta thaze te huM pathikone arpaNa karIza. mArA pAtranA bIjA khAnAmAM je vastu prApta thaze te huM kAgaDA ane kUtarAne arpaNa karIza. mArA pAtranA trIjA khAnAmAM je vastu prApta thaze teno huM mAchalA ane kAcabAone arpaNa karIza. mArA pAtranA cothA khAnAmAM je vastu prApta thaze teno huM AhAra karIza. A prakAre vicAra karyo, vicAra karIne bIje divase rAtri nirmala prakAzavALI thaI arthAt prAtaHkAla thayo, tyAre vipula azanAdi taiyAra karAvyuM vagere varNana pUrvavat samajavuM. cothA khAnAmAM prApta bhojanano svayaM upayoga karatA. tyAra pachI te pUraNa bAla tapasvI te udAra, vipula, pradatta, pragRhIta bAlatapanA prabhAvathI pUrvavarNita kAmalI tApasanI jevA thaI gayA. te bebhela sannivezanI madhyamAMthI nIkaLyA. tyAM sudhInuM samasta varNana tAmalI tApasanI samAna jANavuM.] teNe tenI pAdukA, kamaMDaLa Adi upakaraNa ane cArakhAnAvALA kASTapAtrane ekAMtamAM mUkI dIdhuM ane tyAra pachI teNe bebhela sannivezanA agnikoNamAM ardhanivanika maMDala-vIsa dhanuSa pramANa maMDala dorIne, saMlekhanAthI potAnA AtmAne jhUSita (yukta) karyo. AhAra pANIno tyAga karIne pAdapopagamana' anazanano svIkAra karyo. vivecana : prastuta sUtramAM camarendranA pUrvabhava pUraNa tApasanuM jIvana vRttAMta aMkita karyuM che. dAnAmA pravajayA :- A eka prakAranI tApasa pravrajyA che. A pravrajyAmAM dAna ApavAnI kriyA mukhya hoya che. te pravrajyAmAM tApasa cAra khaMDavALuM eka kASTha pAtra rAkhe che, pAraNAnA divase bhikSAvidhithI bhikSAne prApta kare ane prathama khaMDamAM prApta thayelI bhikSA pathikone, bIjA khaMDanI bhikSA kAgaDA-kUtarAne, Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra-1 trIjA khaMDanI bhikSA jalacara jIvone ane cothA khaMDamAM prApta thayelI bhikSAne svayaM vAparatA hoya che. yAvajjIvana chaThanA pAraNe chaThanI tapasyA karatAM, pAraNAnA divase uparokta vidhithI AhAra karatAM, jyAre zarIra atyaMta kRza thaI gayuM tyAre pUraNatApase 'pAdapopagamana' anazanano svIkAra karyo. 408 anu niyattaSir maMDatte :- aA nivartana maMDaLa. 40 dhanuSya = eka nivartana, 20 dhanuSya = adbhu nivartana. pUraNa tApase 20 dhanuSya pramANa lAMbI pahoLI maMDalAkAra jagyAne cihnita karI. tenI vacce potAnuM Asana grahaNa karIne teoe pAdapopagamana anazanano svIkAra karyo. prabhu mahAvIranI eka rAtrikI mahApratimA H 16 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ahaM goyamA ! chaumatthakAliyAe ekkArasavAsapariyAe chaTuMchaTTeNaM aNikkhitteNaM tavokammeNaM saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe, puvvANupuvviM caramANe, gAmANugAmaM duijjamANe jeNeva suMsumArapure Nayare jeNeva asoyavaNasaMDe ujjANe jeNeva asoyavarapAyave jeNeva puDhavIsilApaTTae teNeva uvAgacchAmi, asogavarapAyavassa heTThA puDhavIsilApaTTayaMsi aTThamabhattaM parigiNhAmi, do vi pAe sAhaTTu vagghAriyapANI egapoggalaNiviTThadiTThI aNimisaNayaNe IsiMpabbhAragaeNaM kAraNaM ahApaNihie hiM gattehiM savvidiehiM guttehiM egarAiyaM mahApaDimaM upasaMpajjettA NaM viharAmi / bhAvArtha :[have zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI potAnI hakIkata kahe che.] he gautama ! te kAle, te samaye huM chadmastha avasthAmAM hato. mArI dIkSA paryAyane 11 varSa thayA hatA ane huM niraMtara chaTha-chaThanI tapasyA karatA, tapa ane saMyamathI AtmAne bhAvita karatAM, pUrvAnupUrvIthI vicaratAM, grAmAnugrAma jatAM, suMsamArapura nagaranA azoka vanakhaMDa udhAnamAM, azoka vRkSanI nIce, pRthvI zilApaTTakanI upara, akrama tapa [traNa upavAsa]ne svIkArIne, baMne pagane kaMIka saMkucita karIne, baMne hAthane nIcenI tarapha lAMbA karIne, kevaLa eka pudgala para daSTi sthira karIne, animeSa daSTie, zarIranA agrabhAgane kaMIka jhUkAvIne, yathAsthita gAtrane-zarIranA aMgone sthira karIne, sarva Indriyone gupta karIne eka rAtrikI mahApratimAne aMgIkAra karIne dhyAnastha rahyo hato. pUraNa tApasano camarendra rUpe janma : 17 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM camaracaMcA rAyahANI aNiMdA, apurohiyA yAvi hotthA / taeNa se pUraNe bAlatavassI bahupaDipuNNAI duvAlasavAsAiM pariyAgaM pAuNittA mAsiyAe saMlehaNAe attANaM jhUsettA saTThi bhattAiM aNasaNAe chedettA ' Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata-3:6deza-2 | 404 kAlamAse kAlaM kiccA camaracaMcAe rAyahANIe uvavAyasabhAe jAva iMdattAe uvvnnnne| taeNaM se camare asuriMde, asurarAyA ahuNovavaNNe paMcavihAe pajjattIe pajjattibhAva gacchai, taM jahA- AhArapajjattIe jAva bhAsa-maNapajjattIe / bhAvArtha :- kAle, te samaye camacaMcA rAjadhAnI Indra ane purohita rahita hatI. te pUraNa' nAmanA bAla tapasvIe paripUrNa bAra varSanI tApasa paryAyanuM pAlana karI, eka mAsanI saMlekhanAthI AtmAne sevita karI, sATha bhakta anazanano tyAga karI, kAlanA avasare kAla dharma pAmI, amaracaMcA rAjadhAnInI upapAta sabhAmAM IndrarUpe utpanna thayA. tatkAla utpanna thayelA te asurendra asurarAja camara, pAMca prakAranI paryAptiothI paryApta thayA. te pAMca paryAptio A pramANe che, AhAra paryApti, zarIra paryApti, Indriya paryApti, zvAsocchavAsa paryApti ane bhASA-manaH paryApti, divo bhASA ane manaH paryApti sAthe bAMdhe che.] | 18 tae NaM se camare asuriMde asurarAyA paMcavihAe pajjattIe pajjattibhAvaM gae samANe uDDhe vIsasAe ohiNA Abhoei jAva sohammo kappo, pAsai ya tattha sakkaM deviMdaM devarAyaM maghavaM pAgasAsaNaM sayakkaDaM sahassakkhaM vajjapANi puraMdara jAvadasa disAo ujjovemANaM pabhAsemANaM sohamme kappe sohamme vaDisae vimANe sakkaMsi sIhAsaNaMsi jAva divvAiM bhogabhogAI bhuMjamANaM pAsai, pAsittA imeyArUveajjhathie ciMtie, patthie, maNogae saMkappe samuppajjitthA- kesa NaM esa apatthiyapatthae, duraMtapaMtalakkhaNe, hirisiriparivajjie, hINapuNNacAuddase jaMNaM mamaM imAe eyA-rUvAe divvAe deviDDIe jAva divve devANubhAve laddhe patte abhisamaNNAgae uppiM appussue divvAI bhogabhogAiM jamANe viharai, evaM saMpehei, saMpehittA sAmANiya- parisovavaNNae deve saddAvei, saddAvettA evaM vayAsI- kesa Na esa devANuppiyA ! apatthiyapatthae jAva bhujamANe viharai? taeNaM te sAmANiyaparisovavaNNagA devA camareNaM asuriMdeNaM asuraraNNA evaM vuttA samANA haTThatuTThA jAva hayahiyayA karayalapariggahiyaM dasaNahaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTu jaeNaM vijaeNaM vaddhAti, vaddhAvettA evaM vayAsI- esa NaM devANuppiyA! sakke deviMde devarAyA jAva viharai / zArtha :- vajjapANiM = thamA 14 ghaa29|| 42 / / -4%45, duraMtapaMtalakkhaNe = azubha sakSae vANA, hirisiriparivajjie = sane zomAthI 2Dita, hINapuNNacAuddasIe = a5 Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 | zrI bhagavatI sUtra-1 caturdazIne divase janmelo, kapura = gabharATa rahita. bhAvArtha :- jyAre asurendra asurarAja camara, uparyukta pAMca paryAptiothI paryApta thayA, tyAre teNe svAbhAvika avadhijJAna dvArA saudharmakalpa sudhI upara joyuM. tyAM devendra devarAja maghavA, pAkazAsana, zatakatuM, sahasAkSa, vajapANi, pundara, zakrane daze dizAone udyotita ane prakAzita karatA, saudharma kalpamAM saudharmAvalaMsaka nAmanA vimAnamAM, zakra nAmanA siMhAsana para besIne divya bhoga bhogavatA joyA. te joIne camarendranA manamAM A prakArano AdhyAtmika, ciMtita, prArthita manogata saMkalpa utpanna thayo ke are ! A aprArthitaprArthaka arthAt maraNanI IcchA karanArA, kulakSaNI, hI ane zrIthI parivarjita arthAt lajjA ane zobhAthI rahita, hIna puNya caturdazika A koNa che? mane A divya devaRddhi, divya devakAMti ane divya devaprabhAva maLyA che. prApta thayA che, sanmukha thayA che, tema chatAM koI paNa prakAranA hicakicATa vinA arthAt kSobha ke saMkoca vinA mArA mastaka para bhoga bhogavatA te vicare che. A prakArano vicAra karyo, vicAra karIne camarendra sAmAnika devone bolAvIne A pramANe kahyuM ke, "he devAnupriyo! A maraNanA Icchuka, mArA mAthA para bhoga bhogavanAra koNa che?" camarendrano prazna sAMbhaLIne hRSTa tuSTa banelA te sAmAnikadevoe baMne hAtha joDIne, zirasAvartipUrvaka mastaka para aMjali karIne, amarendrane jaya-vijaya zabdothI vadhAvyA ane pachI A pramANe kahyuM, "he devAnupriya! A devendra devarAja zakra divya bhoga bhogavatA vicare che. " vivecana : prastuta sUtramAM zakrendranI divya Rddhi joIne, ajJAnavaza kopita thayelA camarendrano kopa pragaTa karyo che. zakendranA paryAyavAcI nAmonA vizeSArtha :- 1. maghavA- mahAmegha jenA vazamAM hoya tene maghavA kahe che. 2.pAkazAsana- pAka nAmanA zatrune zikSA denArA arthAt tene parAsta karanArA. 3. zatakarta- zakrendranA jIve kArtikanA bhavamAM zramaNopAsakanI pAMcamI pratimAnuM so vAra AcaraNa karyuM hatuM tethI tene zatakatuM kahe che. zataka vizeSaNa sarva zakrendrone mATe nathI.4. sahasAkSa- jene hajAra AMkha hoya tene sahasAkSa kahe che. zakrendranA pAMcaso maMtrI che. teno daSTikoNa zakrendrane upayogI thAya che. tethI aupacArika rIte te sarva AMkha zakrendranI ja gaNAya che. tethI zakrendrane sahasAkSa kahe che. 5. purandara- asurAdinA nagarono vinAza karanArA hovAthI tene puraMdara kahe che. haLapuchavA 36 :- janmane mATe caturdazI pavitra divasa che, atyaMta puNyavAna puruSanA janma samaye pUrNa caturdazI hoya che, zuklapakSanI caturdazI pUrNa, pavitra manAya ane kRSNapakSanI caturdazI apUrNa, apavitra manAya che tathA jenuM puNya hIna hoya tene hanapuNya kahe che. A rIte hIna puNyavALA ane caturdazIne divase janmelAne 'hInapuNya cAturdazika' kahe che. amarendra A zabda prayoga dvArA zakrendra prati Akroza pragaTa karyo che. Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zata-3: 6deza-2 / 411 / apatthiya patthae :- aprArthita prArtha. o59|| vanI prArthanA-makSA na 42, tevA mRtyunI IcchA rAkhanArA. zakrendra prati camarendrano kopa ane bhagavadAzraya :| 19 tae NaM se camare asuriMde asurarAyA tesiM sAmANiyaparisovavaNNagANaM devANaM aMtie eyama soccA, Nisamma Asuratte, ruTe, kuvie, caMDikkie, misimisemANe te sAmANiyaparisovavaNNage deve evaM vayAsI-aNNe khalu bho ! se sakke deviMde devarAyA, aNNe khalu bho ! se camare asuriMde asurarAyA, mahiDDIe khalu bho ! se sakke deviMde devarAyA, appiDDIe khalu bho ! se camare asuriMde asurarAyA; taM icchAmi NaM devANuppiyA ! sakkaM deviMda devarAyaM sayameva accAsAittae tti kaTu usiNe usiNabbhUe jAe yAvi hotthA / taeNaM se camare asuriMde asurarAyA ohiM pauMjai, pauMjittA mamaM ohiNA Abhoei, AbhoettA imeyArUve ajjhathie jAva samuppajjitthA- evaM khalu samaNe bhagavaM mahAvIre jaMbUdIve dIve bhArahe vAse saMsumArapure Nayare asogavaNasaMDe ujjANe, asogavarapAyavassa ahe puDhavisilApaTTayaMsi aTThamabhattaM pagiNhittA egarAiyaM mahApaDimaM uvasaMpajjittA NaM viharai / taM seyaM khalu me samaNaM bhagavaM mahAvIraM NIsAe sakkaM deviMdaM devarAyaM sayameva accAsAittae tti kaTu evaM saMpehei, saMpehittA sayaNijjAo abbhuDhei, abbhuDhettA devadUsaM parihei, parihittA uvavAyasabhAe purathimilleNaM Niggacchai, NigacchittA jeNeva sabhA suhammA jeNeva coppAle paharaNakose teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA phaliharayaNaM parAmusai, parAmusittA ege abIe phaliharayaNamAyAya mahayA amarisaM vahamANe camaracaMcAe rAyahANIe majjhamajheNaM Niggacchai, NigacchittA jeNeva tigicchakUDe uppAyapavvae teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA jAva veuvviyasamugghAeNaM samohaNai, samohaNittA jAva uttaraviuvviyarUvaM viuvvai, viuvvittA tAe ukkiTThAe jAva jeNeva puDha visilApaTTae, jeNeva mamaM aMtie teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA mamaM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei jAva NamaMsittA evaM vayAsI- icchAmi NaM bhaMte ! tubbhe NIsAe sakkaM deviMdaM devarAyaM sayameva accAsAittae / Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412 | zrI bhagavatI sUtra-1 zabdArtha - 3 kvAlIpha = naSTa karavA mATe, saLe lagabhUpa - uSNa-garama thayA, uSNatAne prApta thayA, arthAt ruSTa thayA, cokhAne pote = catuSpAla-catukhaMDa nAmanA zastrabhaMDAra, pAdaraya = parigharatna nAmanuM zastra, mu= grahaNa karyuM amara vadamIne = roSane dhAraNa karatA. bhAvArtha :- sAmAnika devono uttara sAMbhaLIne, avadhAraNa karIne, asurendra asurarAja camara, Asurakta arthAt kuddha thayA, ruSTa thayA, kupita thayA, caMDa arthAt bhayaMkara AkRtivALA thayA ane krodhanA AvezamAM dAMta kacakacAvavA lAgyA. pachI sAmAnika pariSadanA devone A pramANe kahyuM, he devAnupriyo ! devendra devarAja zakra koI anya che ane asurendra asurarAja camara koI anya che. devendra devarAja zakra je mahARddhivAna che, te koI anya che ane asurendra asurarAja camara je alpaRddhivAna che, te koI anya che, he devAnupriyo! huM svayaM devendra devarAja zakrane tenI zobhAthI bhraSTa karavA IcchuM chuM." e pramANe kahIne camarendra garama thayA ane teNe asvAbhAvika garamIne prApta karI, te atyaMta kupita thayA. tyAra pachI asurendra asurarAja camare avadhijJAnano prayoga karyo-avadhijJAnanA prayoga dvArA camarendra mane zrI mahAvIrane joyo. mane joIne camarendrane A prakAranA adhyavasAyAdi saMkalpa utpanna thayA ke- zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI, jaMbUdvIpanA bharatakSetranA susumArapura nAmanA nagaranA, azoka vana khaMDa nAmanA udyAnamAM, eka uttama azoka vRkSanI nIce pRthvIzilA paTTaka para aThThama tapa svIkArIne, eka rAtrinI mahApratimA aMgIkAra karIne sthita che. mArA mATe te zreyaskara che ke huM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIno Azraya laIne, devendra devarAja zakrane tenI zobhAthI bhraSTa karavA mATe jAuM, A prakArano vicAra karIne te camarendra potAnI zayyA parathI UThayA, UThIne devadUSya paridhAna karyuM. paridhAna karIne upapAta sabhAnA pUrva dhArathI nIkaLyA, nIkaLIne sudharmA sabhAmAM coppAla cAre tarapha pALa vALA cokhaMDA nAmanA zastrAgAra tarapha gayA. tyAM jaIne parigha ratna nAmanuM zastra lIdhuM, koIne sAthe lIdhA vinA, ekalA ja atyaMta kopa sahita camaracaMcA rAjadhAnInI madhyamAMthI nIkaLyA; nIkaLIne tirachAlokanA tigiccha kUTa nAmanA utpAta parvata para AvyA. tyAM vaikriya samughAta dvArA samavahata thaI, uttara vaikriya rU5 banAvyuM. pachI utkRSTa devagati dvArA te camara, te pRthvIzilApaTTakanI tarapha mArI pAse AvyA, AvIne traNavAra mArI pradakSiNA karI mane vaMdana namaskAra karyA, vaMdana namaskAra karI, teNe A pramANe kahyuM, "he bhagavan! huM Apano Azraya laIne svayameva ekalo ja devendra devarAja zakrane tenI zobhAthI bhraSTa karavA IcchuM chuM" vivecana : prastuta sUtramAM sUtrakAre sva-svarUpanA ajJAnathI krodhAvezamAM AvelI vyaktinI paristhitinuM darzana camarendranA varNana dvArA karAvyuM che. amarendrane potAnI zaktino ke krodhAvezamAM karelA kRtyanA pariNAmano vicAra thayo nathI. teNe bhagavAnanA zaraNamAM jaI potAnI durbhAvanA pragaTa karI dIdhI. camarendranuM raudra svarUpe Urdhvagamana :| 20 tti kaTu uttarapurasthimaM disIbhAgaMavakkamei, veuvviyasamugghAeNaM samohaNai, Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata:-3:6deza-2 | 413 / jAva doccaM pi veuvviyasamugghAeNaM samohaNai, egaM mahaM ghoraM ghorAgAraM bhIma bhImAgAraM bhAsuraM bhayANIyaM gaMbhIraM uttAsaNayaM kAlaDDarattamAsarAsisaMkAsaM joyaNasayasAhassIyaM mahAboMdi viuvvai, viuvvittA apphoDei, apphoDittA vaggai, gajjai, hayahesiyaM karei, hatthigulagulAiyaM karei, rahaghaNaghaNAiyaM karei, pAyadaddaragaM karei, bhUmicaveDayaM dalayai, sIhaNAdaM Nadai, uccholei, paccholei, tivaI chiMdai, vAma bhuyaM Usavei, dAhiNahatthapadesiNIe aMguTThaNaheNa ya vitiricchamuha viDaMbei, viDaMbittA mahayA mahayA saddeNa kalakalaravaM karei, ege abIe phaliharayaNamAyAya uDDe vehAsaM uppaie khobhaMte ceva aholoyaM, kaMpemANe ca meiNItalaM, AkaDaMte va tiriyaloyaM, phoDemANe va aMbaratalaM, katthai gajjate, katthai vijjuyAyaMte, katthai vAsaMvAsamANe, katthai rayugghAyaM pakaremANe, katthai tamukkAyaM pakaremANe, vANamaMtare deve vittAsamANe, joisie deve duhA vibhayamANe, Ayarakkhe deve vipalAyamANe, phaliharayaNaM aMbaratalaMsi viyaTTamANe, viyaTTamANe viubbhAemANe, viubbhAemANe tAe ukkiTThAe jAva tiriyamasaMkhejjANaM dIva samuddANaM majjhamajjheNaM vIIvayamANe jeNeva sohamme kappe, jeNeva sohammavaDesae vimANe, jeNeva sabhA suhammA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA egaM pAyaM paumavaraveiyAe karei, egaM pAyaM sabhAe suhammAe karei; phaliharayaNeNaM mahayA mahayA saddeNaM tikkhutto iMdakIlaM AuDei, AuDittA evaM vayAsI- kahi NaM bho! sakke deviMde devarAyA ? kahi NaM tAo caurAsIisAmANiya- sAhassIo ? jAva kahi NaM tAo cattAri caurAsIIo AyarakkhadevasAhassIo? kahi NaM tAo aNegAo accharAkoDIo ? ajja haNAmi, ajja vahemi, ajja mamaM avasAo accharAo vasamuvaNamaMtu tti kaTu taM aNiTuM akaMtaM appiyaM asubhaM amaNuNNaM amaNAmaM pharusaM giraM Nisirai / zaEArtha :- bhAsura = (bhA212, uttAsaNayaM = trAsa 4, kAlaDDharattamAsarAsi saMkAsaM = // pakSanI ANI saI rAtri bhane sa'hanI rAzi sabhAna , mahAbodi = bhoTuM zarIra, apphoDei = &tha 57|'yaa, vaggai = 69vA-havA sAyA, pAyadaddaraga = 5 // 57|'yaa, gajjai = giin| OMrI, hayahesiyaM karei = ghoDAnI bhADayA, uccholei = 69vAyA, tivaI chidai = tripahI chevA sAyA, vAmaM bhuyaM Usavei = stii bhuthI 42vA sAyA, dAhiNa hattha padesiNIe = 4bhe|| DAyanI tarjanI jI ane aMgUThAna napathI, tiricchamuhaM viDaMbei = bhupane trAsurIne vi'mita 421 // sAyA, vehAsaM = sAzane, meiNItalaM = (bhUmitasane, AkaDUMte saMbhupayatA Doyatebha, rayugghAyaM Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414] zrI bhagavatI sUtra-1 paremALa = dhULanI varSA karatA, tamuyaM = aMdhakAra karatA, vijJAnane = trAsita karatA, vipata vasA = bhagAvatA, vibhAvanA = camakAvatA, phuvaM mADa = IndrakIlane mAryo, avasAbo = vazamAM nathI, vasamuvImA = vazamAM thaI jAya, ura sira = zabda kahyA. bhAvArtha :- A pramANe kahIne camarendra uttara-pUrva digvibhAgamAM arthAt IzAnakoNamAM gayA. tyAM teNe vaikriya samughAta karI, te bIjI vAra paNa vaikriya samudyAta dvArA samavahata thayA. A pramANe karIne camarendra eka mahAna ghora, ghora AkRtivALuM, bhayaMkara, bhayaMkara AkRtivALuM, bhAsvara, bhayAnaka, gaMbhIra, trAsajanaka, kRSNapakSanI ardharAtri tathA aDadanI rAzi samAna kALuM, eka lAkha yojana UMcu, moTuM zarIra banAvyuM. A pramANe karIne te camarendra potAnA hAthane pachADavA lAgyA, hAthane pachADIne uchaLavA-kUdavA lAgyA, meghanI samAna garjanA karatAM, ghoDAnI jema haNahaNATa karatAM, hAthInI jema ciMghADatAM, rathanI jema raNajhaNATa karatAM, bhUmi para jorathI hAtha pachADatAM, siMhanAda karavA lAgyA, uchaLavA lAgyA, pachaDATa khAvA lAgyA. te mallanI jema tripadIne chedatAM,(traNa vAra sAthaLa upara hAtha pachADatAM DAbI bhujAne UMcI karatAM, jamaNA hAthanI tarjanI AMgaLI ane aMgUThAnA nakha dvArA potAnA mukhane viDaMbita-vAkuM cUkuM karavA lAgyA ane mahAna zabdo dvArA kalakala zabda karavA lAgyA. A rIte ekalA ja, bIjA sAthI vinA parigharatna nAmanA zastrane dhAraNa karI, AkAzamAM UMce UDavA lAgyA. [UDatI vakhate tenI tIvra gatithI] jANe adholokane kSabhita karatAM, bhUmitalane kaMpAvatAM, tirachA lokane kheMcatAM, gaganatalane bhedatAM, te camarendra, kyAMka garjanA karatAM, kyAMka vIjaLI camakAvatAM, kyAMka varSA varasAvatAM, kyAMka dhULanI varSA karatAM, kyAMka aMdhakAra karatAM, upara javA lAgyA. gamana karatAM vyaMtara devone trAsita karatA, jyotiSI devonA be vibhAga karI nAMkhatAM ane AtmarakSaka devone bhagADatAM ti camarendro parigha ratnane dhumAvatAM, camakAvatAM utkRSTa gati, caMcalAdigatithI tirachA asaMkhya dvIpasamudronI madhyamAM thaIne nIkaLyA. nIkaLIne saudharma kalpanA saudharmAvalaMsaka vimAnanI sudharmA sabhAmAM pahoMcyA, tyAM pahoMcIne teNe potAno eka paga padmavara vedikA upara rAkhyo ane bIjo paga sudharmA sabhAmAM rAkhyo. mahAna huM kAra zabda karatAM, teNe potAnA parigha ratna dvArA IndrakIlane traNa vAra mAryo pachI teNe jorathI bUma pADIne kahyuM ke, te devendra devarAja zakra kyAM che? tenA 84,000 sAmAnika deva kyAM che? tenA 3,36,000 (traNa lAkha chatrIsa hajAra) AtmarakSaka deva kyAM che? tathA te karoDo apsarAo kyAM che? Aje huM te sarvanuM hanana karuM chuM. Aje ja sarvano vadha karuM chuM. je apsarAo Aja sudhI mArA vazamAM nathI, te Aje mArA vazamAM thAya, A pramANe kahIne camarendra A prakAranA aniSTa, akAMta, apriya, asuMdara, amanohara ane amanojJa kaThora zabdo kahyA. zakrendrano para kopa ane amareMdranuM palAyana :21 tae NaM se sakke deviMde devarAyA taM aNiTuM jAva amaNAmaM asuyapuvvaM pharusaM giraM soccA Nisamma Asurutte jAva misimisemANe tivaliyaM bhiuDiM NiDAle sAhaTu camaraM asuriMdaM asurarAyaM evaM vayAsI- haM bho camarA asuriMdA Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata-3:6deza-2 | 415 asurarAyA! apatthiyapatthayA jAva hINapuNNacAuddasA ajja Na bhavasi Na hi te suhamatthIti kaTu tattheva sIhAsaNavaragae vajja parAmusai, parAmusittA, taM jalaMtaM, phuDataM, taDataDataM ukkAsahassAI viNimmuyamANaM, jAlAsahassAI pamuMcamANaM, iMgAlasahassAiM pavikkhiramANaM pavikkhiramANaM, phuliMgajAlAmAlAsahassehiM cakkhuvikkhevadiTThi- paDighAyaM pi pakaremANaM huyavahaairegateyadippaMtaM, jaiNavegaM phullakiMsuyasamANaM, mahabbhayaM bhayaMkaraM camarassa asuriMdassa asuraraNNo vahAe vajja Nisirai / taeNaM se camare asuriMde asurarAyA taM jalaM jAva bhayaMkaraM vajjamabhimuhaM AvayamANaM pAsai, pAsittA jhiyAi pihAi, jhiyAyittA pihAittA taheva saMbhaggamauDaviDae sAlabahatthAbharaNe u8pAe ahosire kakkhAgayaseyaM piva viNimmuyamANe viNimmuyamANe tAe ukkiTThAe jAvatiriyamasaMkhejjANaM dIva-samudANaM majjhamajheNaM vIIvayamANe jeNeva jaMbUdIve jAva jeNeva asogavarapAyave jeNeva mama aMtie teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA bhIe bhayagaggarasare 'bhagavaM saraNaM' iti buyamANe mamaM doNha vi pAyANaM aMtarasi jhatti vegeNa samovaDie / AGEArtha :-Na suhamatthiti = sumana astitva 23ze nahI, ukkAsahassAI-viNimmuyamANaM = 4Aro ocho'nA, pavikkhiramANaM-viratA, cakkhuvikkhevadiTTipaDighAyaM pAnI sIvAnI zatine ronAra, huyavahaairegateyadippataM = chutAva:-agnithI 5eadhikatethIhapta, jaiNavega = atyaMta vegavANA, phullakiMsuyasamANaM = bhAsadAzinAsa samAna, pihAi = s54A che,saMbhaggamauDaviDae bhugaTanI jasagItUTI gaI, sAlabahatthAbharaNe = DAyanAmAbhUSA 12vasAyA, kakkhAgayaseyaM = lenI pasamAM pasIno mAvI gayo cha, bhayagaggarasare = (bhayathI Ata svarayuta, samovaDie = 43 gayA, chupA gayA. bhAvArtha :- tyAra pachI devendra devarAja zakra camarendranA uparyukta aniSTa, amanojJa Adi azrutapUrva, karNakaTu vacana sAMbhaLIne, hRdayamAM dhAraNa karIne, tatkAla kopAyamAna thaI gayA. krodhathI hioTha cAvatA] baDabaDavA lAgyA ane lalATa para traNa saLa-karacalI paDe te rIte bhrakuTI caDhAvIne, zakrendra asurendra asurarAja camarane A pramANe kahyuM, "he aprArthita prArthaka [maraNanA Icchuka] ! yAvat hanapuNyA apUrNA]. caturdazInA janmelA asurendra ! asurarAja camara ! Aje tuM rahIza nahIM tAruM astitva samApta thaI jaze. Aje tArI khera nathI. Aje tAruM sukha raheze nahIM. A pramANe kahIne potAnA zreSTha siMhAsana para beThA beThA ja zakrendra potAnuM vajana upADyuM. jvalaMta, zabdAyamAna, taDa-taDa avAja karatuM, hajAro ulkAo choDatuM, agninI hajAra vALA varasAvatuM, vAraMvAra aMgAroone varasAvatuM, hajAro taNakhAonI mALAthI AMkhane AMjI nAMkhatuM, agnithI paNa adhika tejathI dedIpyAna, atyaMta vegavAna, khIlelA kiMzukanA Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 41 / zrI bhagavatI sUtra-1 phUlanI samAna lAla, mahAbhayAvaha evuM bhayaMkara vaja, asurendra asurarAja camarane mAravA pheMkyuM. tyAra pachI te asurendra asurarAja camare jyAre te jAjvalyamAnathI bhayaMkara parvatanA vizeSaNa yukta vajane potAnI sAme AvatuM joyuM, vajane potAnI tarapha AvatuM joIne, potAnI baMne AMkha baMdha karI dIdhI ane tyAMthI bhAgI javAno vicAra karavA lAgyA. amarendra haju nAzI javAno vicAra ja karato hato tyAM tenA mugaTanI kalagI tuTI gaI, hAthanA AbhUSaNo nIce laTakavA lAgyA, adho dizAmAM bhAgatAM tenA paga upara ane mastaka nIce thaI gayuM. tenI baMne bagalamAMthI parasevo chUTavA lAgyo. te asurendra camara utkRSTa Adi divya devagatithI, tirachA asaMkhya dIpa-samudronI madhyamAMthI, tene pAra karato, jyAM jaMbUdvIpa nAmano dvIpa hato, jyAM huM hato, tyAM Avyo, mArI nikaTa AvIne bhayabhIta thayelo te bhayathI gadgadita svaramAM bolyo ke " he bhagavan! Apa ja mArA mATe zaraNarUpa cho." A rIte bolI, te mArA baMne paganI vacce zIghratAthI vegapUrvaka chupAI gayo. bhagavada pramAve vazamaya-mukti :| 22 tae NaM tassa sakkassa deviMdassa devaraNNo imeyArUve ajjhathie jAva samuppajjitthA- No khalu pabhU camare asuriMde asurarAyA, No khalu samatthe camare asuriMde asurarAyA, No khalu visae camarassa asuriMdassa asuraraNNo appaNo NissAe uThaM uppaittA jAva sohammo kappo, NaNNattha arihaMte, [arihaMta ceiyANi vA] aNagAre vA bhAviappaNo NIsAe uDDe uppayai jAva sohammo kappo, taM mahAdukkhaM khalu tahArUvANaM arihaMtANaM bhagavaMtANaM, aNagArANa ya accAsAyaNAe tti kaTu ohiM pauMjai, pauMjittA mamaM ohiNA Abhoei AbhoittA hA ! hA ! aho ! hato ahamasi tti kaTu tAe ukkiTThAe jAva divvAe devagaIe vajjassa vIhiM aNugacchamANe tiriyamasaMkhejjANaM dIva-samuddANaM majjhamajheNaM jAva jeNeva asogavarapAyave, jeNeva mamaM aMtie teNeva uvAgacchai, mamaM cauraMgulamasaMpattaM vajja paDisAharai, aviyAiM me goyamA ! muTThivAeNaM kesagge vIitthA / taeNaM se sakke deviMde devarAyA vajjaM paDisAharittA mamaM tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM karei, karittA vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsIevaM khalu bhaMte ! ahaM tubbhaMNIsAe camareNaM asuriMdeNa asuraraNNA sayameva accAsAie taeNaM mae parikuvieNaM samANeNaM camarassa asuriMdassa asuraraNNo vahAe vajje NisaTe, taeNaM mamaM imeyArUve ajjhathie jAva samuppajjitthA- No khalu pabhU camare asuriMde asurarAyA, taheva jAva ohiM pauMjAmi, devANuppie ohiNA Abhoemi, Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-3: uddezaka-2 417 | hA ! hA ! aho ! hao mhi tti kaTu tAe ukkiTThAe jAva jeNeva devANuppie teNeva uvAgacchAmi / devANuppiyANaM cauragulamasaMpattaM vajja paDisAharAmi, vajjapaDisAharaNaTThayAe NaM ihamAgae, iha samosaDhe, iha saMpatte, iheva ajja uvasaMpajjittA NaM viharAmi / taM khAmemi NaM devANuppiyA ! khamaMtu NaM devANuppiyA! khaMtumarahaMti NaM devANuppiyA ! NAi bhujjo evaM karaNayAe tti kaTu mamaM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA, uttarapurathimaM disIbhAgaM avakkamai, vAmeNaM pAeNaM tikkhutto bhUmi dAlei, dAlittA camaraM asuriMdaM asurarAyaM evaM vayAsI- mukko si NaM bho camarA asuriMdA asurarAyA ! samaNassa bhagavao mahAvIrassa pabhAveNaM / Na hi te iyANiM mamAo bhayaM atthi tti kaTu jAmeva disiM pAubbhUe tAmeva disi pddige| bhAvArtha :- samaye devendra devarAja zakrane A prakArano vicAra utpanna thayo ke asurendra asurarAja camaranuM ATaluM sAmarthya, ATalI zakti ane ATalo viSaya nathI ke te arihaMta bhagavAna athavA koI bhAvitAtmA aNagArano Azraya lIdhA vinA svayaM potAnI zaktithI saudharma kalpa sudhI UMce AvI zake. tethI jo camarendra koI arihaMta bhagavAna athavA bhAvitAtmA aNagArano Azraya laIne ahIM AvyA hoya, to mArA dvArA prakSipta vajathI te mahApuruSonI azAtanA thaze ane te mArA mATe mahAduHkharUpa thaze. A prakArano vicAra karIne zakrendra avadhijJAnano prayoga karyo ane tenA dvArA teNe mane joyo. mane jotAM ja tenA mukhamAMthI zabdo sarI paDyA ke " hA! hA! huM marAyo. " A pramANe kahIne potAnA vajane pakaDavA mATe zakrendra utkRSTa, tIvra gatithI vajanI pAchaLa gayA. te zakrendra, asaMkhya dvIpa samudronI madhyamAMthI pasAra thaI, te uttama azoka vRkSanI nIce jyAM huM hato, te tarapha AvyA ane mArAthI phakata cAra aMgula dUra rahelA te vajane teNe pakaDI lIdhu." he gautama ! je samaye zakrendra vajane pakaDyuM, te samaye potAnI mukIne eTalI jorathI baMdha karI ke muTTInA vAyuthI mArA kezAgra halavA lAgyA. tyAra pachI devendra devarAja zake, vaja laIne mArI traNa vAra pradakSiNA karI ane vaMdana namaskAra karyA, vaMdana namaskAra karIne A pramANe kahyuM ke- "he bhagavan! Apano Azraya laIne asurendra asurarAja camara mane ane mArI zobhAne naSTa karavA Avyo hato, tethI tene mAravA mATe kupita thaIne meM vaja pheMkyuM. tyAra pachI mane vicAra Avyo ke asurendra asurarAja camara svayaM potAnI zaktithI ATalo UMce AvI zake nahIM. te arihaMtAdi koInuM zaraNa laIne Avyo haze." tyAra pachI zakrenDe kahyuM ke, 'he bhagavan! pachI avadhijJAna dvArA meM Apane joyA, Apane jotAM ja mArA mukhamAMthI zabdo sarI paDyA ke "hA ! hA ! huM marAyo." A prakArano vicAra karIne utkRSTa divya devagati dvArA jyAM Apa devAnupriya birAjo cho, tyAM huM Avyo ane ApanAthI cAra aMgula dUra rahelA vajane meM pakaDI lIdhuM. vajane levA mATe huM ahIM Avyo chuM, samavasRta thayo chuM, samrApta thayo chuM, ApanI Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] zrI bhagavatI sUtra-1 sAme upasthita thayo chuM. he bhagavan! mArA aparAdhanI kSamA yAcanA karuM chuM. Apa kSamA pradAna karo. Apa kSamA pradAna karavA samartha cho. huM A prakArano aparAdha pharI karIza nahIM. A rIte kahIne, mane vaMdana namaskAra karIne, zakrendra uttara-pUrva digvibhAgamAM-IzAna koNamAM gayA. tyAM jaIne zakrendra potAnA DAbA pagane traNa vAra bhUmi sAthe pachADyo ane asurendra asurarAja camarane A pramANe kahyu," he asurendra asurarAja camara ! Aje tuM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA prabhAvathI bacI gayo cho. have tane mArA taraphathI jarA paNa bhaya nathI mArA taraphathI nirbhaya cho.] A prakAre kahIne zakrendra je dizAmAMthI AvyA hatA, te dizAmAM pAchA gayA". vivecana : prastuta sUtramAM prabhunA zaraNanI mahattA pradarzita karI che. vajanA prakSepa pachI zakendrane vicAra Avyo ke camarendra arihaMtAdino Azraya grahaNa karIne ja ahIM Avyo hoya, avadhijJAnanA prayogathI vAstaviktAne jANI. tIrthakaronI azAtanAnA bhayanA kAraNe, vaja nIce pahoMce te pahelAM ja pakaDI levA mATe utkRSTa divya gatithI te doDyA. prabhuthI cAra aMgula ja dura rahelA vajane pakaDI lIdhuM. prabhu samakSa potAnA aparAdhano svIkAra karI kSamAyAcanA karI ane bhagavad AzrayamAM rahelA amarendrane paNa abhayadAna ApyuM. pheMkelI vastune pakaDavAnI deva zakti :| 23 bhaMte ! tti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- deve NaM bhaMte ! mahiDDIe jAva mahANubhAge puvvAmeva poggalaM khivittA pabhU tameva aNupariyaTTitA NaM geNhittae ? haMtA, pabhU / se keNaTTeNaM jAva giNhittae ? goyamA ! poggale NaM khitte samANe puvvAmeva sigghagaI bhavittA tao pacchA maMdagaI bhavai, deve NaM mahiDDIe puTvi pi ya, pacchA vi sIhe sIhagaI ceva, turie turiyagaI ceva, se teNaTeNaM jAva pabhU geNhittae / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan!' A pramANe saMbodhana karIne gautama svAmIe zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne vaMdana namaskAra karyA ane A pramANe kahyuM, "he bhagavan! mahARddhivAna temaja mahAprabhAvasaMpanna deva zuM koI yugalane pahelA pheMkIne pachI tenI pAchaLa jaIne tene pakaDavAmAM samartha che? uttara- hA, gautama ! pakaDavAmAM samartha che. Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zata-3: 6deza-2 | 418 | bhAvArtha - prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke deva pahelA phekelA pudgalane tenI pAchaLa jaIne grahaNa karI zake che? uttara- he gautama! jyAre pudgala pheMkAya che, tyAre tenI gati zIdhra hoya che ane pAchaLathI tenI gati maMda paDI jAya che. mahARddhivAna deva pahelA paNa ane pachI paNa zIdhra ane zIdhra gativALA hoya che, tvarita ane tvarita gativALA hoya che. tethI pheMkelA pudgalonI pAchaLa jaIne tene pakaDI zake che. |24 jai NaM bhaMte ! deve mahiDDIe jAva aNupariyaTTittA NaM geNhittae, kamhA NaM bhaMte ! sakkeNaM devideNa devaraNNA, camare asuriMde asurarAyA No saMcAie sAhatthi geNhittae? goyamA ! asurakumArANaM devANaM ahe gaivisae sIhe sIhe ceva turie turie ceva; uTTuM gaivisae appe appe ceva, maMde maMde ceva; vemANiyANaM devANaM uDDe gaivisae sIhe sIhe ceva, turie turie ceva; ahe gaivisae appe appe ceva, maMde maMde ceva; jAvaiyaM khettaM sakke deviMde devarAyA uD uppayai ekkeNaM samaeNaM taM vajje dohiM, jaM vajje dohiM taM camare tihiM / savvathove sakkassa deviMdassa devaraNNo uDDaloyakaMDae, aheloyakaMDae saMkhejjaguNe / jAvaiyaM khettaM camare asuriMde asurarAyA ahe uvayai ekkeNaM samaeNaM taM sakke dohiM, jaM sakke dohiM taM vajje tIhiM / savvatthove camarassa asuriMdassa asuraraNNo aheloyakaMDae, uDDaloyakaMDae saMkhejjaguNe, evaM khalu goyamA ! sakkeNaM devideNaM devaraNNA, camare asuriMde asurarAyA No saMcAie sAhatthi geNhittae / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! mahARddhivAna Adi vizeSaNavALA deva pudgalano pIcho pakaDI, tene jo pakaDI zake che, to devendra devarAja zakra, potAnA hAthe asurendra asurarAja camarane kema pakaDI zakayA nahIM? uttara- he gautama! asurakumAra devonuM adhogamana zIdhra-zIdhra gati saMpanna tathA tvarita-tvarita gati saMpanna hoya che. urdhvagamana alpa-alpa gati saMpana ane maMda maMda gati saMpanna hoya che. vaimAnika devono urdhvagamanano viSaya zIgha, zIdhra gati saMpanna tathA tvarita, tvarita gati saMpanna hoya che ane adhogamanano viSaya alpa, alpa gati saMpanna tathA maMda maMda gati saMpanna hoya che. eka samayamAM devendra devarAja zakra jeTaluM upara jaI zake che, teTaluM upara javAmAM vajane be samaya ane teTaluM ja kSetra upara javAmAM camarendrane traNa samaya lAge che. devendra devarAja zakrano urdhvaloka kaMDaka arthAt urdhvagamananuM kAlamAna sarvathI alpa che ane adholoka kaMDaka arthAtu adhogamananuM kAlamAna tethI saMkhyAta gaNuM che. eka samayamAM asurendra Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 ] zrI bhagavatI sUtra-1 asurarAja camara, jeTaluM kSetra nIce jaI zake che, teTaluM kSetra nIce javAmAM zakrendrane be samaya ane teTaluM ja kSetra nIce javAmAM vajane traNa samaya lAge che. arthAt asurendra asurarAja camarano adholoka kaMDaka [adhogamananuM kAlamAna sarvathI alpa che ane urdhvaloka kaMDaka [urdhvagamananuM kAlamAna] tethI saMkhyAta gaNa che. he gautama ! tethI devendra devarAja zakra, potAnA hAthethI asurendra asurarAja camarane pakaDavAmAM samartha thayA nahIM. vivecana : prastuta traNa praznottaramAM pheMkelI vastune pakaDavAnuM deva-sAmarthya pradarzita karyuM che. vastune pakaDavAnI deva-zakti - koI paNa pheMkelI vastune gaMtavya sthAna para pahoMcatA pahelAM ja tene pakaDI levAnuM sAmarthya manuSyamAM to hotuM ja nathI paraMtu mahartika deva pAse A prakAranuM sAmarthya hoya che. devonI gati zIgha, zIdhratara thatI jAya che. jyAre phekelI vastunI gati maMda maMdatara thatI jAya che. tethI vastu gaMtavya sthAna para pahoMce te pahelA ja deva tene pakaDI zake che. camarendrane pakaDavAnI zakendranI zakti nathI - devanI gati zIdhra zIdhratara thavA chatAM zakrendra, amarendrane pakaDI zakyA nahIM. tenuM kAraNa e che ke asurakumAranuM adhogamana sAmarthya zakendrathI adhika hoya che. zakrendranuM adhogamana sAmarthya amarendra karatAM ardha che. adhogamanamAM jeTalA kSetrane pasAra karatAM, camarendrane eka samaya thAya, teTalA ja kSetrane pasAra karatAM zakrendrane be samaya thAya che. jyAre zakrendranuM urdhvagamana sAmarthya camarendra karatAM traNa gaNuM che. urdhvagamanamAM zakrendrane jeTalA kSetrane pasAra karatAM eka samaya thAya teTalA ja kSetrane pasAra karatAM camarendrane traNa samaya thAya che. A rIte asurakumAronuM adhogamana sAmarthya adhika che jyAre zakrendranuM urdhvagamana sAmarthya adhika che. tethI zakrendra, amarendrane pakaDI zakyA nahIM. IndranA urdhvagamanAdi sAmarthyano alpabadutva :| 25 sakkassa NaM bhaMte ! deviMdassa devaraNNo uDTuM ahe tiriyaM ca gaivisayassa kayare kayarehiMto appe vA, bahue vA, tulle vA, visesAhie vA ? goyamA ! savvatthovaM khettaM sakke deviMde devarAyA ahe uvayai ekkeNaM samaeNaM, tiriyaM saMkhejje bhAge gacchai, uDDe saMkhejje bhAge gacchai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! devendra devarAja zakrano urdhvagamana viSaya, adhogamana-viSaya ane tiryagu gamana viSayamAM kayo viSaya konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! devendra devarAja zakranuM eka samayamAM sarvathI alpa adhogamana sAmarthya che, Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata-3:6deza-2 | 421 / tethI saMkhyAta bhAga adhika tirachA jAya che ane tethI saMkhyAta bhAga adhika UMce jAya che. | 26 camarassa NaM bhaMte ! asuriMdassa asuraraNNo uDDe ahe tiriyaM ca gaivisayassa kayare kayarehito appe vA, bahue vA, tulle vA, visesAhie vA ? goyamA ! savvatthovaM khettaM camare asuriMde asurarAyA uDDe uppayai ekkeNaM samaeNaM, tiriyaM saMkhejje bhAge gacchai, ahe saMkhejje bhAge gacchai / vajjaM jahA sakkassa taheva, NavaraM visesAhiyaM kAyavvaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! asurendra asu22|4 ymrn| mana viSaya, adhogamana viSaya ane tiryagugamana viSayamAM kayo viSaya konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! asurendra asurarAja camaranuM eka samayamAM sarvathI alpa urdhvagamana sAmarthya che. tethI saMkhyAta bhAga adhika tirachA jAya che ane tethI saMkhyAta bhAga adhika nIce jAya che. vajanI gatino viSaya zakrendranI samAna jANavo joIe. paraMtu temAM vizeSatA e che ke tenI gatino viSaya vizeSAdhika kahevo joIe. | 27 sakkassa NaM bhaMte ! deviMdassa devaraNNo ovayaNakAlassa ya, uppayaNakAlassa ya kayare kayarehiMto appA vA, bahuyA vA, tullA vA, visesAhiyA vA? ___ goyamA ! savvatthove sakkassa deviMdassa devaraNNo uppayaNakAle, ovayaNakAle saMkhejjaguNe / camarassa vi jahA sakkassa, NavaraM savvatthove ovayaNakAle, uppayaNakAle saMkhejjaguNe / bhAvArtha :-prazra-bhagavana ! hevendra virA4 zanI adhogamana samaya manegamana samaya, mA baMne samayomAM koNa konAthI alpa, baha, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! devendra devarAja zakrano urdhvagamana kAla sarvathI alpa che ane adhogamana tethI saMkhyAta guNo che. camarendranuM kathana paNa zakrendranI samAna ja jANavuM joIe. paraMtu temAM vizeSatA e che ke amarendrano adhogamanano samaya sarvathI alpa che ane urdhvagamanano samaya tethI saMkhyAtaguNo che. 28 vajjassa pucchA ? goyamA / savvatthove uppayaNakAle, ovayaNakAle Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4rara | zrI bhagavatI sUtra-1 visesaahie| bhAvArtha :- prazna- he bhagavana ! vajano adhogamana samaya ane urdhvagamana samaya, A baMnemAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! vajano urdhvagamana samaya sarvathI alpa che, adhogamanano samaya tethI vizeSAdhika che. | 29 eyassa NaM bhaMte ! vajjassa, vajjAhivaissa, camarassa ya asuriMdassa asuraraNNo ovayaNakAlassa ya, uppayaNakAlassa ya kayare kayarehiMto appA vA, bahuyA vA, tullA vA, visesAhiyA vA ? goyamA ! sakkassa ya uppayaNakAle, camarassa ya ovayaNakAle, ee NaM doNNi vi tullA savvatthovA, sakkassa ya ovayaNakAle, vajjassa ya uppayaNakAle esa NaM doNha vi tulle saMkhejjaguNe, camarassa ya uppayaNakAle, vajjassa ya ovayaNakAle, esa NaM doNha vi tulle visesAhie / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! vaja, vajAdhipati-zakrendra ane camarendra, A sarvano adhogamanano samaya, urdhvagamanano samaya, A baMnemAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! zakrendrano urdhvagamanano samaya ane camarendrano adhogamanano samaya, A baMne tulya che ane sarvathI alpa che. zakrendrano adhogamanano samaya ane vajano urdhvagamanano samaya, te baMne tulya che ane pUrvathI] saMkhyAtaguNo che. amarendrano urdhvagamanano samaya ane vajano adhogamanano samaya, A baMne samaya paraspara tulya che ane uparathI vizeSAdhika che. vivecana : prastuta sutramAM zakrendra, amarendra ane vajanA urdhvagamana ane adhogamananA kSetra ane kAlaviSayaka alpabadutvanI prarUpaNA karI che. kSetranI apekSAe - eka samayamAM zakrendrano jeTalo urdhvagamanano viSaya che- zakrendra jeTalA kSetrane eka samayamAM pasAra kare teTalA ja kSetrane pasAra karatA vajane be samaya ane camarendrane traNa samaya lAge che ane eka samayamAM amarendrano jeTalo adhogamanano viSaya che, arthAt camarendra jeTalA kSetrane eka samayamAM pasAra kare che, teTalA ja kSetrane pasAra karatA zakrendrane be samaya ane vajane traNa samaya lAge che. arthAt urdhvagamanamAM zakrendrane eka samaya, vajane be samaya, amarendrane traNa samaya thAya ane adhogamanamAM camarendrane eka samaya, zakrendrane be samaya ane vajane traNa samaya thAya che. Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3H uddezaka-2 _ 423 | zakrendra vaja camarendra urdhvagati | adhogati 1 samaya 2 samaya 2 samaya 3 samaya 3 samaya 1 samaya kAlanI apekSAe-zakendra - eka samayamAM sarvathI alpa adhogamana kare, tethI tiryagu gamana saMkhyAta bhAga adhika ane tethI urdhvagamana saMkhyAta bhAga adhika kare che. asat kalpanAe adhogamana 12 bhAga, tiryagUgamana 18 bhAga ane urdhvagamana 24 bhAga kare che. amarendra - eka samayamAM sarvathI alpa urdhvagamana kare, tethI saMkhyAta bhAga adhika tiryagUgamana kare ane tethI saMkhyAta bhAga adhika adhogamana kare che. yathA-urdhvagamana 8 bhAga, tiryam gamana 12 bhAga ane adhogamana 16 bhAga kare che. vaja - eka samayamAM sarvathI alpa adhogamana kare, tethI tiryagu gamana vizeSAdhika, tethI urdhvagamana vizeSAdhika kare che. asat kalpanAe urdhvagamana 8 bhAga kare, tiryagu gamana 10 bhAga kare ane urdhvagamana 12 bhAga kare che. IndrAdinA gamanakAla sUcaka yaMtra urdhvagamana | tiryaMga gamana adhogamana zakendra eka samayamAM 24 bhAga | 18 bhAga 12 bhAga saMkhyAta bhAga adhika (3) | saMkhyAta bhAga adhika (2) sarvathI alpa (1) vaja eka samayamAM 12 bhAga 10 bhAga 8 bhAga vizeSAdhika (3) vizeSAdhika (2) sarvathI alpa (1) camarendra eka samayamAM 8 bhAga 16bhAga 24 bhAga sarvathI alpa (1) saMkhyAta bhAga adhika(2) | | saMkhyAtabhAga adhika(3) sarvathI alpa zakrendrano urdhvagamana kAla, tethI adhogamana kAla saMkhyAta guNo. sarvathI alpa camarendrano adhogamana kAla, tethI urdhvagamana kAla saMkhyAta guNo. sarvathI alpa vajano urdhvagamana kAla, tethI adhogamana kAla vizeSAdhika. sarvanA gamanakAlano sAthe alpabahatva - zakrendrano urdhvagamanakAla ane camarendrano adhogamanakAla paraspara tulya ane sarvathI alpa-eka samaya che. tethI zakendrano adhogamanakAla ane vajano urdhvagamanakAla paraspara tulya ane pUrvathI saMkhyAta guNo-be samaya che. tethI amarendrano urdhvagamana kAla ane Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 424 / zrI bhagavatI sUtra-1 vajano adhogamana kAla paraspara tulya ane pUrvathI vizeSAdhika-traNa samaya che. camarendranI udAsInatA ane bhagavad mahimA :| 30 taeNaM se camare asuriMde asurarAyA vajjabhayavippamukke sakkeNaM devideNaM devaraNNA mahayA avamANeNaM avamANie samANe camaracaMcAe rAyahANIe sabhAe suhammAe camarasi sIhAsaNasi ohayamaNasaMkappe ciMtAsogasAgarasaMpaviTe, karayala palhatthamuhe, aTTajjhANovagae bhUmigayAe diTThIe jhiyAi, taeNaM camaraM asuriMda asurarAyaM sAmANiyaparisovavaNNayA devA ohayamaNasaMkappaM jAva jhiyAyamANaM pAsaMti, pAsittA karayala jAva evaM vayAsI- kiM NaM devANuppiyA ! ohayamaNa saMkappA jAva jhiyAyaha ? taeNaM se camare asuriMde asurarAyA te sAmANiya parisovavaNNae deve evaM vayAsI- evaM khalu devANuppiyA ! mae samaNaM bhagavaM mahAvIraMNIsAe sakke deviMde devarAyA sayameva accAsAie / tao teNaM parikuvie NaM samANeNaM mamaM vahAe vajje NisiTe / taM bhadaM NaM bhavatu devANuppiyA ! samaNassa bhagavao mahAvIrassa, jassa mhi pabhAveNaM akiTe avvahie aparitAvie ihamAgae iha samosaDhe iha saMpatte, iheva ajja uvasapajjittANa viharAmi / bhAvArtha :- tyAra pachI vajanA bhayathI mukta, devendra devarAja zakra dvArA mahAna apamAnathI apamAnita, naSTa mAnasika saMkalpavALA, ciMtA ane zokasamudramAM praviSTa, mukhane hatheLI para rAkhelA, daSTine nIce jhUkAvIne ArtadhyAna karatAM, asurendra asurarAja camara, amaracaMcA nAmanI rAjadhAnImAM, camAra nAmanA siMhAsana para besIne vicAra karatA hatA, tyAra pachI naSTa mAnasika saMkalpavALA, Adi temaja vicAramAM DUbelA asurendra asurarAja camarane joIne sAmAnika sabhAnA devoe hAtha joDIne A pramANe kahyuM, "he devAnupriya ! Aje Apa A rIte ArtadhyAna karatA zuM vicAra karo cho ?" tyAre asurendra asurarAja camare sAmAjika sabhAmAM utpanna thayelA te devone pratyuttara ApatAM A pramANe kahyuM ke, "he devAnupriyo! meM ekalAe ja zramaNa bhagavAna mahAvIrano Azraya laIne devendra devarAja zakrane tenI zobhAthI bhraSTa karavAno vicAra karyo hato. [te pramANe huM sudharmA sabhAmAM gayo hato.] tyAre zakrendra atyaMta kupita thaIne mane mAravA mATe mArI pAchaLa vaja pheMkayuM. paraMtu he devAnupriyo ! zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInuM kalyANa thAo ke jenA prabhAvathI huM akliSTa rahyo chuM, avyathita rahyo chuM tathA aparitApita rahyo chuM ane ahIM samavasRta thayo chuM, ahIM saMprApta thayo chuM, ahIM upasthita thayo chuM". camarendranI prabhu samIpe kSamAyAcanA :31 taM gacchAmo NaM devANuppiyA ! samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdAmo, NamaMsAmo Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata-3 : uddeza-2 425 jAva pajjuvAsAmo tti kaTTu causaTThIe sAmANiyasAhassIhiM jAva savviDDIe jAva jeNeva asogavarapAyave jeNeva mamaM aMtiyaM teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA mamaM tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM karei jAva NamaMsittA evaM vayAsI- evaM khalu bhaMte! mae tubbhaM NIsAe sakke deviMde devarAyA sayameva accAsAie jAva taM bhaddaM NaM bhavatu devANuppiyANaM jassa mhi pabhAveNaM akiTThe jAva viharAmi, taM khAmemi NaM devANuppiyA ! jAva uttarapuratthimaM disIbhAgaM avakkamai jAva battIsaibaddhaM NaTTavihiM uvadaMsei, uvadaMsettA jAmeva disiM pAubbhUe, tAmeva disiM paDigae / evaM khalu goyamA ! camareNaM asuriMdeNaM asuraraNNA sA divvA deviDDI jAva laddhA pattA abhismnnnnaagyaa| ThiI sAgarovamaM / mahAvidehe vAse sijjhihii jAva aMtaM kAhii / bhAvArtha :- [sAmAnika devone camarendre kahyuM] he devAnupriyo ! ApaNe badhA jaIe ane zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne vaMdana namaskArAdi karI, temanI paryupAsanA karIe. [bhagavAna mahAvIra svAmIe dhuM, he gautama !] A prabhAo DaDIne yamarendra 14,000 sAmAni hevo vagerenI sAthai, sarva RddhipUrva, te zreSTha azoka vRkSanI nIce, jyAM huM hato tyAM AvyA. mane traNavAra pradakSiNA karIne vaMdana-namaskArAdi karI, A pramANe kahyuM, 'he bhagavan ! Apano Azraya laIne huM svayaM ekalo ja devendra devarAja zakrane tenI zobhAthI bhraSTa karavA mATe saudharmakalpamAM gayo hato. Apa devAnupriyanuM kalyANa thAo. ApanA prabhAvathI huM kalezAdi pAmyA vinA vicaruM chuM. he devAnupriya ! huM tenA mATe ApanI kSamAyAcanA karu chuM." A pramANe kahIne te IzAnakoNamAM gayA, vaikriyarUpAdi banAvI, 3ra prakAranI nATayavidhi batAvI, je dizAmAMthI AvyA hatA, te dizAmAM pAchA gayA. he gautama ! te asurendra asurarAja camarane A divya devaRddhi, divya devakAMti ane divya devaprabhAva khArIte bhaNyA che, prApta thayA che, sammukha thayA che. camarendranI sthiti eka sAgaropamanI che. tyAMthI cyavIne mahAvideha kSetramAM janma laIne siddha thaze, sarva duHkhono aMta karaze. camarendranuM saudharmakalpamAM javAnuM anya kAraNa H 32 kiMpattiyaM NaM bhaMte ! asurakumArA devA uDDuM uppayaMti jAva sohammo kappo ? goyamA ! tesi NaM devANaM ahuNovavaNNANa vA carimabhavatthANa vA imeyArUve ajjhatthie jAva samuppajjai- aho ! NaM amhehiM divvA deviDDI laddhA pattA abhisamaNNAgayA / jArisiyA NaM amhehiM divvA deviDDI jAva abhisamaNNAgayA, Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 ] zrI bhagavatI sUtra-1 tArisiyA NaM sakkeNaM devideNa devaraNNA divvA deviDDI jAva abhismnnnnaagyaa| jArisiyA NaM sakkeNa deviMdeNa devaraNNA jAva abhisamaNNAgayA, tArisiyA Na amhehi vi jAva abhisamaNNAgayA / taM gacchAmo NaM sakkassa deviMdassa devaraNNo aMtiyaM pAubbhavAmo, pAsAmo tAva sakkassa deviMdassa devaraNNo divvaM deviDDiM jAva abhisamaNNAgayaM, pAsau tAva amha vi sakke deviMde devarAyA divvaM deviDi jAva abhisamaNNAgayaM / taM jANAmo tAva sakkassa deviMdassa devaraNNo divvaM deviDDiM jAva abhisamaNNAgayaM, jANau tAva amha vi sakke deviMde, devarAyA divvaM deviMDDiM jAva abhisamaNNAgayaM / evaM khalu goyamA ! asurakumArA devA uDDe uppayaMti, jAva sohammo kappo // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte // bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke asurakumAra deva saudharmakalpa paryata upara jAya che? uttara-he gautama! adhunotpanna-tatkAla utpanna thayelA athavA carama bhavastha arthAt cyavanakAla jeno nikaTa che tevA devone A prakArano AdhyAtmika saMkalpa Adi utpanna thAya che ke, "amane A divya devaddhi maLI che. prApta thaI che ane sammukha thaI che. jevI divya devaRddhi Adi amane maLI che. prApta thaI che, sammukha thaI che, tevI ja divya devaRddhi devendra devarAja zakrane paNa maLI che, prApta thaI che, sammukha thaI che. jevI divya devaRddhi devendra devarAja zakrane maLI che. prApta thaI che, sammukha thaI che, tevI ja divya devaRddhi amane maLI che, prApta thaI che, sammukha thaI che, to ame jaIe ane devendra devarAja zakranI sAme pragaTa thaIe. devendra devarAja zakra dvArA prApta te divya devaRddhine ame joIe ane devendra devarAja zakra paNa amArA dvArA prApta divya devaRddhine jue.devendra devarAja zakra dvArA prApta divya devaRddhine ApaNe jANIe ane ApaNA dvArA prApta divya devaRddhine devendra devarAja zakra jANe. he gautama ! A kAraNathI asurakumAra deva saudharmakalpa sudhI upara jAya che. he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che, he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che, ema kahI gautama svAmI AtmabhAvamAM vicaravA lAgyA. vivecana : asurakumAra devanA saudharmakalpa parvatanA urdhvagamananA be kAraNo che. (1) bhavapratyaya vairAnubaMdha arthAt janmajAta vairanA kAraNe jAya che. jenuM vistRta nirUpaNa A uddezakamAM karyuM che (2) zakrendranI divyaRddhi jovA ane jANavA tema ja potAnI Rddhi batAvavA ane jaNAvavA asurakumAra deva saudharmakalpa paryata jAya che. prastuta sUtramAM urdhvagamana karatA devanA paNa be prakAra kahyA che (1) adhunopapatraka-tatkAla utpanna thayelA (2) carama bhavastha-cyavana kAla jeno nikaTa che tevA. che zataka 3/ra saMpUrNa che. Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3: uddezaka-3 _. [ 427 ] zitaka-3 : uddezaka-3) OROR OCR saMkSipta sAra ORDROR A uddezakamAM vividha prakAranI kriyA ane tenA pariNAmabhUta vedanAnA pUrva pazcAdbhAvanuM varNana che, temaja kriyA karmabaMdhanuM kAraNa ane muktinI bAdhaka che, te viSayane spaSTa karyo che. * kiyA - je karAya che te kriyA athavA karmabaMdhanA kAraNabhUta koI paNa yaugika pravRttine kriyA kahe che. tenA mukhya bheda pAMca che- (1) kAyikI kriyA- zArIrika pravRtti, (2) adhikaraNIkI kriyA- zastra dvArA thatI pravRtti, (3) prASikI kriyA dveSa janya pravRtti, (4) pAritApanikI kriyA- paritApa ApanAra pravRtti ane (5) prANAtipAtikI kriyA- hiMsAkArI pravRtti. te pratyekanA be--be bheda che. 1) kAyikI kriyAnA be bheda - anuparata kAyikI ane duSpayukta kAyikI kriyA. (2) AdhikaraNikI kiyAnA bheda - saMyojanAdhikaraNa ane nirvarsanAdhikaraNa. (7) prASikI phiyAnA bheda - jIva ane ajIva prASikI kriyA. (4) pAritApanikI phiyAnA bheda - svahasta ane parahasta pAritApanikI kriyA. (5) prANAtipAtikI kiyAnA bheda - svahasta ane parahasta prANAtipAlikI kriyA. kriyAthI karmabaMdha ane karmabaMdhanA pariNAme vedanAno anubhava thAya che. tethI pahelA kriyA ane pachI vedanA thAya che. kriyA kAraNa che ane vedanA tenuM kArya che. kakiyAnuM kAraNa :- pramAda ane yogathI kriyA thAya che. pramAda janya kriyAne sAMparAyika ane yogajanya kriyAne airyApathika kriyA kahe che. pratyeka sayogI jIvane, guhastha hoya ke zramaNa nigraMtha hoya, tene kriyA avazya lAge ja che. * kriyAnuM kArya - jyAM sudhI kriyA che tyAM sudhI karmabaMdhana che ane jyAM sudhI karmabaMdhana che tyAM sudhI bhavabhramaNa che, tyAM sudhI mukti nathI. * ejana-kaMpana, calana, spaMdana, ghaTTana, Adi koI paNa sukSma ke sthUla kriyA karanAra jIva anya jIvono AraMbhAdi kare che, tethI tene karmabaMdha thAya che ane bhavabhramaNanI paraMparA rUpa kriyAnuM kArya thayA kare jyAre sUkSma ane sthala sarva kriyAono nirodha thAya tyAre ja jIva mukta thaI zake che. je rIte chidrovALI nAva pANImAM DUbI jAya paraMtu tenA chidrone DhAMkI, aMdaranuM pANI ulecI nAkhIe, to te nAva Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 428 ] zrI bhagavatI sUtra-1 | pANI upara tare che, te ja rIte kriyA rUpa chidrane DhAMkI, aMdara bharAyeluM karmarUpa pANI jo ulecI nAkhIe to te jIva saMsAra sAgara tarI jAya che. * pramA-apramatta saMyatanI sthiti :- eka jIvanI apekSAe pramatta saMyatanI sthiti jaghanya eka samaya utkRSTa dezona pUrvakoTi varSanI, apramatta saMyatanI jaghanya aMtaHmuhUrta utkRSTa dezona pUrvakoTi varSanI che. aneka jIvonI apekSAe baMne avasthA zAzvata che. saMyamanI prApti apramatta avasthAmAM ja thAya che. * lavaNa samudranA pANImAM AThama, caudaza, pUnama, amAsanA divase hAni-vRddhi thAya che vagere saMpUrNa varNana jIvAbhigama sUtramAM che, ahIM tenuM atideza pUrvaka kathana che. Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3: uddezaka-3 _ [ 429] 'zataka-3 : uddezaka-3 kriyA kriyAnA bheda-prabheda :| 1 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe NAmaM Nayare hotthA jAva parisA pddigyaa| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM jAva aMtevAsI maMDiyaputte NAmaM aNagAre pagaibhaddae jAva pajjuvAsamANe evaM vayAsI kai NaM bhaMte ! kiriyAo paNNattAo? maMDiyaputtA ! paMca kiriyAo paNNattAo taM jahA- kAiyA, ahigaraNiyA, pAosiyA, pAriyAvaNiyA, pANAivAyakiriyA / bhAvArtha :- kAle, te samaye rAjagRha nAmanuM nagara hatuM. mahAvIra svAmI padhAryA. pariSada dharmakathA sAMbhaLIne pAchI gaI vagere sutrapATha ahIM grahaNa karavo. te kAle te samaye bhagavAna mahAvIranA aMtevAsI, prakRtithI bhadra vagere vizeSaNothI vizeSita evA maMDitaputra aNagAre bhagavAnanA chaThThA gaNadhare] bhagavAnanI paryupAsanA karatAM A pramANe kahyuM- prazna- he bhagavan! kriyAo keTalI che? uttara- he maMDitatra ! kriyAo pAMca che, te A pramANe che- (1) kAyikI, (2) AdhikaraNikI (3) prASikI, (4) pAritApanikI (5) prANAtipAtikI kriyA. | 2 kAiyA NaM bhaMte ! kiriyA kaivihA paNNattA? maMDiyaputtA ! duvihA paNNattA, taM jahA- aNuvarayakAyakiriyA ya, duppauttakAya- kiriyA ya / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! kAyikI kriyAnA keTalA prakAra che? uttara-he maMDitaputra! kAyikI kriyAnA be prakAra che. yathA-(1) anuparatakAya kriyA (2) duSpayukta Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 430 zrI bhagavatI sUtra-1 kAya kriyA. | 3 ahigaraNiyA NaM bhaMte ! kiriyA kaivihA paNNattA? maMDiyaputtA ! duvihA paNNattA, taM jahA- saMjoyaNAhigaraNakiriyA ya, NivattaNAhigaraNakiriyA ya / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! Adhi2 yaan| 24 // 6 // 2 cha ? uttara- he bhAMDitaputra ! Adhi42 yAnale 2 cha. yathA- (1) saMyonAdhi425 DiyA (2) nivartanadhi:29yA. | 4 pAosiyA NaM bhaMte ! kiriyA kaivihA paNNattA ? maMDiyaputtA ! duvihA paNNattA, taM jahA- jIvapAosiyA ya, ajIvapAosiyA ya / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! prASiIyAna 240 2 cha? uttara- he bhaDitaputra ! praviSihI yAnA meM pra2 cha, (1) 94 prASiI yA (2) prASikI kriyA. | 5 pAriyAvaNiyA NaM bhaMte ! kiriyA kaivihA paNNattA ? maMDiyaputtA ! duvihA paNNattA, taM jahA- sahatthapAriyAvaNiyA ya, parahattha pAriyAvaNiyA ya / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! pAritApani yAna 240 2 cha ? uttara- u bhaDitaputra ! pAritApani jiyAna 2 cha. yathA-(1) svasta pAritApani (2) 524sta pAritApani |6 pANAivAyakiriyA NaM bhaMte ! kaivihA paNNattA ? maMDiyaputtA ! duvihA paNNattA, taM jahA- sahatthapANAivAyakiriyA ya, parahatthapANAivAyakiriyA ya / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! prANAtipAtikI kriyAnA keTalA prakAra che? uttara- he maMDitatra ! prANAtipAtikI kriyAnA be prakAra che, yathA- svahasta prANAtipAlikI Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka--3 : uddezaka--3 kriyA ane parahasta prANAtipAnikI kriyA. vivecana : rA prastuta sUtromAM kriyAnA pAMca bheda ane te pratyekanA be--be bhedanuM kathana karyuM che. kriyA :- kriyA eTale karavuM mAtra nahIM paraMtu jaina darzanamAM karmabaMdhanA kAraNa bhUta pratyeka ceSTAne kriyA kahe che. te kriyA mAnasika, vAcika ke kAyika game te hoI zake che. jyAM sudhI jIva sakriya che, tyAM sudhI avazya karmabaMdha thAya che. 1. kAyikI kriyA :- zarIrathI kAyAthI athavA kAyAmAM thatI kriyA te kAyikI kriyA che. tenA be bheda che. anuparata kAyikI kriyA - prANAtipAtAdi pApathI avirata jIvonI kAyika pravRtti. te avirata jIvone hoya che arthAt prathama cAra guNasthAna sudhI hoya che. duSprayukta kAyikI kriyA - duSTa(pApa) pravRttimAM prayukta zarIra dvArA lAgatI kriyA athavA asAvadhAnIthI prayukta zarIra dvArA lAgatI kriyA. A kriyA pramatta saMyata guNasthAna sudhI arthAt prathama cha guNasthAna sudhI hoya che. kAraNa ke te jIvo virata hovA chatAM pramAdavaza tenI kAyA paNa duSprayukta thaI zake che. 2. AdhikaralikI kriyA - :- jenAthI AtmA narakAdi durgatino adhikArI bane tevA anuSThAna athavA talavAra, cakrAdi zastra vagere adhikaraNa che, te adhikaraNamAM athavA adhikaraNathI thatI kriyA. tenA be bheda che. (1) saMyojanAdhikaraNa kriyA- saMyojana-joDavuM. pApakArI zastranA judA judA bhAga bhegA karIne eka zastra ke yaMtra banAvavuM. dA.ta. kuhADInA pAnAmAM lAkaDAno hAtho saMyukta karavo athavA koI padArthane duSTa buddhithI viSamizrita karavA. (ra) nirvartanAdhikaraNa kriyA- nirvartana - racanA. talavAra, bhAlA vagere pApakArI zastronI navI racanA karavI, navA banAvavA. (3) prAaSikI kriyA :- pradUSa athavA matsaramAM athavA pradveSanA nimittathI thatI kriyA. tenA be bheda che. (1) jIvaprAdezikI kriyA- potAnA para athavA anya para dveSa karavo athavA dveSa karavAthI lAgatI kriyA. (2) ajIva prAdezikI kriyA- jaDa padArtha para dveSa karavo athavA dveSa karavAthI lAgatI kriyA. 4. pAritApanikI kriyA :- paritApa-pIDA pahoMcADavAthI lAgatI kriyA. tenA be bheda che. (1) svahasta pAritApanikI kriyA- potAnA hAthe ja potAne athavA anyane athavA baMnene pIDA pahoMcADavI (2) parahasta pAritApanikI kriyA- anya dvArA athavA anyanA nimittathI potAne athavA anyane pIDA pahoMcADavI. 5. prANAtipAtikI kriyA :- prANIonA prANanA atipAta nAzathI lAgatI kriyA. tenA be bheda che. (1) svahasta prANAtipAtikI kriyA- potAnA hAthe ja potAnA, anyanA athavA ubhayanA prANano nAza karavo.(2) parahasta prANAtipAtikI kriyA- anya dvArA potAnA, anyanA athavA baMnenA prANano nAza karAvavo. Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43ra | zrI bhagavatI sUtra-1 kriyA viSayaka vizeSa vivecana zrI sthAnAMga sUtra ane prajJApanA sUtramAM paNa che. kAyikI Adi traNa kriyAnuM A svarUpa sthala daSTie che. sUkSmadaSTie A traNa kriyA saMsAranA dareka prANIne niraMtara lAge che. sUkSma dRSTikoNathI traNa kriyAonuM svarUpa- (1) zarIranA sarbhAvathI kAyikI kriyA, (2) azubha adhyavasAyanA sabhAvathI AdhikaraNI kriyA (3) kaSAyanA sadbhAvathI prASikI kriyA lAge che. kriyA ane vedanA :7 puvvaM bhaMte ! kiriyA, pacchA veyaNA? puvvaM veyaNA, pacchA kiriyA ? maMDiyaputtA ! puvvi kiriyA, pacchA veyaNA / No puvvi veyaNA pacchA viriyA bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM pahelAM kriyA hoya ane pachI vedanA hoya? ke pahelAM vedanA hoya ane pachI kriyA hoya? uttara- he maMDitaputra ! pahelAM kriyA hoya ane pachI vedanA hoya che, paraMtu pahelAM vedanA ane pachI kriyA hotI nathI. vivecana : karmanA anubhavane vedanA kahe che. kriyAthI karmabaMdha thAya che ane karmabaMdhathI vedanA thAya che. janya ane janakamAM abhedanI vivakSA karIe to kriyA te ja karma che. je karAya te kriyA ane te eka prakAranuM karma che. vedAya, anubhavAya te vedanA che, te karmanuM phaLa che. tethI pahelA kriyA-karma ane pachI tenA phaLasvarUpa vedanA hoya che. zramaNa nigraMthane kriyA ane kAraNa :8 atthi NaM bhaMte ! samaNANaM NiggaMthANaM kiriyA kajjai? haMtA asthi / kaha NaM bhaMte ! samaNANaM NiggaMthANaM kiriyA kajjai ? maMDiyaputtA ! pamAyapaccayA, jogaNimittaM ca; evaM khalu samaNANaM NiggaMthANaM kiriyA kajjai / bhAvArtha - prazna- he bhagavan ! zuM zramaNa nigraMthone kriyA hoya che ? uttara- hA maMDita putra! hoya che. Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3: uddezaka-3 _. prazna- he bhagavan! zramaNa nigraMthone kriyA kaI rIte hoya che? uttara- he muMDitaputra ! pramAdanA kAraNe ane yoganA nimitte [zarIrAdinI pravRttithI] zramaNa nigraMtho kriyA kare che. vivecana : sarva pApothI virata zramaNa nigraMthone paNa pramAda ane yogathI kriyA lAge che. zramaNone upayoga rahita ke yatanA rahita pravRttithI athavA zarIra ane upakaraNa saMbaMdhI pramAdathI pramAdajanya kriyA lAge ane kaSAya rahita avasthAmAM tene airyApathika kriyA lAge che, je yogajanya hoya che. jIvanI ejanAdi kriyA ane mukti-amukti :| 9 jIve NaM bhaMte ! sayA samiyaM eyai veyai calai phaMdai ghaTTai khubbhai udIrai taM taM bhAvaM pariNamai ? haMtA maMDiyaputtA ! jIve NaM sayA samiyaM eyai jAvataM taM bhAvaM pariNamai / zabdArtha :- patha = svasthAnamAM kaMpe che, veya= vizeSa kaMpe che, vaLa= svasthatAthI cAle che, paNa = spaMdana kare che, uchaLe che, kUde che, ghags = sarva dizAmAM cAle che, gebha = kSobhane prApta thAya che, 3Ira = udIraNA kare che-prabaLatA pUrvaka prerita kare che, pariNAma = te te bhAvone prApta thAya che. bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM jIva, sadA samita-kaMIka kaMpe che, vizeSa prakAre kaMpe che, cAle che arthAt eka sthAnathI bIje sthAne jAya che? spaMdana kriyA kare che. arthAt thoDuM cAle che? ghathrita thAya che? arthAt sarva dizAomAM jAya che? kSobhane prApta thAya che? udIrita thAya che arthAt prabaLatApUrvaka preraNA kare che? ane te te bhAve pariName che? uttara- hA, maMDitaputra! jIva sadA parimita rUpe kaMpe che, temaja te te bhAve pariName che. arthAt uparyukta samasta kriyA kare che. | 10 jAvaM ca NaM bhaMte ! se jIve sayA samiyaM eyai jAva pariNamai, tAvaM ca NaM tassa jIvassa aMte aMtakiriyA bhavai ? No iNaDhe samaDhe / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jyAM sudhI jIvamAM satata parimita rUpe kaMpana kriyA temaja te te bhAve pariNamavA rUpa kriyA thatI hoya tyAM sudhI te jIvanI maraNa samaye aMtakriyA mukti thAya che? uttara- he maMDita putra ! te vAta zakya nathI. kAraNake sakriya jIvanI aMtakriyA-mukti thatI nathI |11 se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- jAvaM ca NaM se jIve sayA samiyaM eyai Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 zrI bhagavatI sUtra-1 jAva aMte aMtakiriyA Na bhavai ? maMDiyaputtA ! jAvaM ca NaM se jIve sayA samiyaM eyai jAva pariNamai, tavaM ca NaM se jIve AraMbhai sAraMbhai samAraMbhai AraMbhe vaTTai sAraMbhe vaTTai samAraMbhe vaTTai; AraMbhamANe sAraMbhamANe samAraMbhamANe AraMbhe vaTTamANe sAraMbhe vaTTamANe samAraMbhe vaTTamANe bahUNaM pANANaM bhUyANaM jIvANaM sattANaM dukkhAvaNayAe soyAvaNayAe jUrAvaNayAe tippAvaNayAe piTTAvaNayAe pariyAvaNayAe vaTTai, se teNaTTeNaM maMDiyaputtA ! evaM vuccai - jAvaM ca NaM se jIve sayA samiyaM eyai jAva pariNamai, tAvaM ca NaM tassa jIvassa aMte aMtikiriyA Na bhavai / zabdArtha :- - Amad = AraMbha kare che arthAt pRthvIkAyAdine upadrava kare che, sArU = saMraMbha kare che-pRthvIkAyAdi jIvonA nAzano saMkalpa kare che, samAraMbhapha = samAraMbha kare che. pRthvIkAyAdi jIvone pahoMcADe che, vadRk = varte che, soyAvaLayAN - zoka utpanna karavAmAM, gUDAvaLavA6 = jhUraNA duHkha karAvavAmAM, tikhAvaLayAN = AMsu paDAvAmAM, viTTAvaLayAC = piTAvavAmAM, pIDAvavAmAM, pIDita karavAmAM, aMtajiriyA - aMtakriyA, mukti. = bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ke jyAM sudhI jIvamAM parimita rUpe kaMpanAdi kriyAo thatI hoya tyAM sudhI tenI aMtakriyA thatI nathI ? uttara- he maMDitaputra ! jyAM sudhI jIvamAM satata parimita rUpe kaMpanAdi kriyAthI laI te te bhAve pariNamavA rUpa kriyA thatI hoya, tyAM sudhI te jIva AraMbha kare che, saMraMbha kare che, samAraMbha kare che; AraMbhamAM pravarte che, saMraMbhamAM pravarte che, samAraMbhamAM pravarte che; AraMbha, saraMbha ane samAraMbhamAM pravartato te jIva aneka prANI, bhUta, jIva ane sattvane duHkha pahoMcADavAmAM, zoka karAvavAmAM, jhUrAvavAmAM, TapaTapa AMsu paDAvAmAM, pIDita karavAmAM; trAsa upajAvavAmAM ane paritApa karAvavAmAM pravRtta thAya che; nimitta kAraNa bane che. he maMDitaputra ! tethI e pramANe kahevAya che ke jyAM sudhI jIva, sadA parimita rUpe kaMpe che temaja te te bhAve pariName che, tyAM sudhI jIva aMta samaye aMtakriyA karI zakato nathI. 12 jIve NaM bhaMte ! sayA samiyaM No eyai jAva No taM taM bhAvaM pariNamai ? haMtA, maMDiyaputtA ! jIve NaM sayA samiyaM No eyai jAva No pariNamai / bhAvArtha :-prazna- he bhagavan ! zuM jIva, sadA parimita rUpe kaMpato nathI. te te bhAve pariNamato nathI ? uttara- hA maMDitaputra ! zailezI avasthA prApta jIva sadA sImita rUpe paNa kaMpato nathI temaja te Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zata-3: 6deza-3 | 435 / te bhAve pariNamato nathI arthAt te jIva niSkriya hoya che. | 13 jAvaM ca NaM bhaMte ! se jIve No eyai jAvaNo taM taM bhAvaM pariNamai, tAvaMca NaM tassa jIvassa aMte aMtakiriyA bhavai ? haMtA jAva aMte aMtakiriyA bhavai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! jyAre jIva, sadA sImita rUpe kaMpato nathI temaja te te bhAve pariNamato nathI tyAre te jIvonI maraNanA samaye aMtakriyA-mukti thAya che? uttara- hA, maMDitaputra! A prakAranA jIvana aMtakriyA thAya che. 14 se keNaTeNaM bhaMte ! jAva aMtakiriyA bhavai ? maMDiyaputtA ! jAvaM ca NaM se jIve sayA samiyaM No eyai jAvaNo pariNamai, tAvaM ca NaM se jIve No AraMbhai No sAraMbhai No samAraMbhai; No AraMbhe vaTTai No sAraMbhe vaTTai No samAraMbhe vaTTai; aNAraMbhamANe asAraMbhamANe asamAraMbhamANe; AraMbhe avaTTamANe sAraMbhe avaTTamANe samAraMbhe avaTTamANe bahUNaM pANANaM bhUyANaM jIvANaM sattANaM adukkhAvaNayAe jAva aparitAvaNayAe vaTTai / se teNaTeNaM maMDiyaputtA ! evaM vuccai- jAvaM ca NaM se jIve sayA samiyaM No eyai jAva No taM taM bhAva pariNamai, tAvaM ca NaM tassa jIvassa aMte aMtakirIyA bhavai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke A prakAranA jIvanI mukti thAya che? uttara- he maMDitaputra! jyAre te jIva sadA parimita rUpe kaMpato nathI, temaja te te bhAve pariNamato nathI, tyAre te jIva AraMbha karato nathI, saMraMbha karato nathI, samAraMbha karato nathI; AraMbha, saMraMbha ane samAraMbhamAM pravartato nathI; AraMbha saMraMbha samAraMbha nahIM karato tathA AraMbha, saMraMbha ane ane samAraMbhamAM nahI pravartato te jIva; aneka prANa, bhUta, jIva ane sattvone duHkha pahoMcADavAmAM temaja paritApa upajAvavAmAM nimitta banato nathI. tethI te maMDitaputra! e pramANe kahevAya che ke je jIva halana-calana Adi kriyA karato nathI te jIva maraNanA aMta samaye aMtakriyA-mukti pAmI zake che. 15 se jahANAmae kei purise sukkaM taNahatthayaM jAyateyaMsi pakkhivejjA, se NUNaM maMDiyaputtA ! se sukke taNahatthae jAyateyaMsi pakkhitte samANe khippAmeva masamasAvijjai ? haMtA, masamasAvijjai / / se jahANAmae kei purise tattaMsi ayakavallaMsi udagabiMdu pakkhivejjA, Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 436 ] zrI bhagavatI sUtra-1 se NUNaM maMDiyaputtA ! se udagabiMdU tattaMsi ayakavallaMsi pakkhitte samANe khippAmeva viddhaMsamAgacchai ? haMtA, viddhasamAgacchai / se jahA NAmae harae siyA puNNe puNNappamANe volaTTamANe vosaTTamANe samabhara ghaDatAe ciTThai / ahe NaM kei purise taMsi harayaMsi egaM mahaM NAvaM sayAsavaM sayacchidaM ogAhejjA / se NUNaM maMDiyaputtA ! sA NAvA tehiM AsavadArehi ApUremANI ApUremANI puNNA puNNappamANA volaTTamANA vosaTTamANA samabharaghaDatAe ciTThai ? haMtA ciTThai / ahe NaM kei purise tIse NAvAe savvao samaMtA AsavadArAI pihei, pihittA NAvA-ussiMcaNaeNaM udayaM ussicijjA, se NUNaM maMDiyaputtA ! sA NAvA taMsi udayaMsi ussicijasi samANaMsi khippAmeva 3chuM 3ddA ? hatA, 3ddAphA zabdArtha :- taLahatvayaM = ghAsanA pULAne, nAvayaMti = agnimAM, malamalavinaDu = bALI nAMkhe che. tAMti avatasi= tapta lokhaMDanI kaDAImAM, dara = pANInuM draha, puom = pUrNa, voTTama = chalochala bhareluM hoya, voTTamA = pANI chalakAI rahyuM hoya, tevAsava sachidaM = seMkaDo tirADo-vALI seMkaDo, chidravALI, savAre 6 = pANI AvavAnA mArgane,pi = DhAMkI de, baMdha karI de, lavANaM = ulecavAnA sAdhanathI, 3 366 = upara Ave. bhAvArtha - prazna- jema koI puruSa, sUkA ghAsanA pULAne agnimAM nAkhe, to he maMDitaputra! te sUkA ghAsano pULo agnimAM nAMkhatA ja zuM zIdhra baLI jAya che? hA, bhagavan! te baLI jAya che. jema koI puruSa, agnithI tapelI loDhAnI kaDAI para pANInuM eka TIpu nAkhe, to he maMDitaputra! tapelI loDhAnI kaDAI para nAMkhelu jalabiMdu turaMta naSTa thaI jAya che? hA, bhagavan! te turaMta ja naSTa thaI jAya che. jema koI eka sarovara che je pANIthI paripUrNa hoya, pUrNa bhareluM hoya, chalochala bhareluM hoya, tenuM pANI chalakAya rahyuM hoya, pANIthI bharelA ghaTanI samAna te sarvatra pANIthI vyApta hoya, te sarovaramAM koI puruSa seMkaDo tirADovALI athavA seMkaDo chidrovALI eka moTI naukAne taratI mUke, to he maMDitaputra ! te chidro dvArA pANI bharAtA, te nAva zuM pANIthI paripUrNa bharAya jAya che? te pANIthI chalochala bharAya jAya che? temAMthI pANI chalakAvA lAge che? pANIthI bharelA ghaTanI jema sarvatra pANIthI vyApta thaI jAya che? hA, bhagavan! te pUrvokta prakAre thaI, bharAya jAya che. he maMDitaputra! koI puruSa te nAvanA samasta chidrone baMdha karI de ane nAvamAM bharAyelA pANIne ulecI nAkhe, to zuM te nAva tarata ja pANInI upara AvI jAya che? hA, bhagavan! te tarata ja pANInI upara AvI jAya che. Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3: uddezaka-3 _ | 16 evAmeva maMDiyaputtA ! attattAsaMvuDassa aNagArassa IriyAsamiyassa jAva guttabaMbhayArissa, AuttaM gacchamANassa ciTThamANassa NisIyamANassa tuyaTTamANassa AuttaM vattha-paDiggaha-kaMbala-pAyapuMchaNaM geNhamANassa NikkhivamANassa jAva cakkhupamhaNivAyamavi vemAyA suhumA IriyAvahiyA kiriyA kajjai / sA paDhama samaya baddhapuTThA, biiyasamayaveiyA, taiyasamayaNijjariyA, sA baddhA puTThA udIriyA veiyA NijjiNNA seyakAle akamma vAvi bhavai / se teNaTeNaM maMDiyaputtA ! evaM vuccai jAvaM ca NaM se jIve sayA samiya No eyai jAva ate atakiriyA bhvi| bhAvArtha :- he maMDitaputra ! te ja rIte potAnA AtmA dvArA Atma saMvRtta, IrSA samiti Adi pAMca samitiothI samita, manogupti Adi traNa guptiothI gupta, brahmacArI tathA upayogapUrvaka gamana karanAra, sAvadhAnIpUrvaka sthira rahenAra, besanAra, zayana karanAra, tathA sAvadhAnIpUrvaka vastra, pAtra, kaMbala, rajoharaNa Adine grahaNa karanAra ane rAkhanAra aNagArane akSinimeSa AMkhanA palakArA mAtramAM vimAtrApUrvaka sUkSma airyApathikI kriyA lAge che. tene prathama samayamAM karma baddha-spaSTa thAya, bIjA samayamAM vedanA thAya ane trIjA samayamAM te karma nirjIrNa thAya che. arthAtu baddha-spaSTa, udIrita, vedita ane nirjIrNa thayelI te kriyA, bhaviSyakAlamAM akarma rUpa banI jAya che. he maMDitaputra! tethI A pramANe kathana karyuM che ke jyAre te jIva, sadA sImita kaMpato nathI, temaja te te bhAve pariNamato nathI, tyAre maraNanA samaye te jIivanI aMtakriyA-mukti thAya che. vivecana : prastuta sUtromAM jIvanI mukti-aMtakriyA kyAre thAya che? te viSayane vidheyAtmaka ane niSedhAtmaka rUpe daSTAMta dvArA samajAvyo che. jIvanI mukti kyAM sudhI nathI?- jIva sayogI avasthAmAM hoya tyAM sudhI te ejana-kaMpana Adi vividha kriyAo satata kare che ane jyAM sudhI jIva sUkSma ke sthUla koI paNa kriyA kare che tyAM sudhI karmabaMdha thAya che ane jyAM sudhI karmabaMdha che, tyAM sudhI mukti thatI nathI. koI paNa kriyAmAM pravRtta thato jIva AraMbha, saMraMbha ane samAraMbhamAM pravRtta thAya che ane temAM pravartamAna jIva, anya jIvone duHkha pahoMcADe che. tethI kriyAthI karmabaMdha ane karmabaMdhathI sakarmajIva kadApi akarmA arthAtu mukta thaI zakto nathI. jIvanI mati-AMtakiyA kyAre thAya? - jIva jyAre sUkSma ke sthala sarva prakAranI ejanAdi kriyAthI (kaMpanAdikriyA) rahita thaI jAya, sarvathA niSkriya-ayogI banI jAya tyAre ja te aMtakriyA karI zake che arthAta mukta thAya che. Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 438 | zrI bhagavatI sUtra-1 niSkriya thayelo jIva AraMbhAdimAM pravRtta thato nathI, AraMbhAdimAM apravartamAna jIva anya jIvone pIDA pahoMcADato nathI. tethI karmabaMdha karato nathI ane karmabaMdhathI mukta thayelo jIva sarvathA mukta thaI jAya che. A viSayanA spaSTIkaraNa mATe zAstrakAre traNa daSTAMta ApyA che jemake1. je rIte sUkA ghAsanA pULAne agnimAM nAMkhatA ja te bhasmIbhUta thaI jAya che. 2. je rIte atyaMta tapta lokhaMDanI kaDAI para jalabiMdu nAMkhatA te tarata ja naSTa thaI jAya che. te ja rIte ejanAdi kriyA rahita manuSyanA karmarUpa Idhana zukladhyAna rUpa jAjvalyamAna agnimAM tarata ja bhasmIbhUta thaI jAya che. 3. je rIte chidro vALI naukA pANImAM taratI mUkatA, te naukA chidro dvArA pANIthI bharAya jAya che. paraMtu koI vyakti te naukAnA samasta chidrone DhAMkI de ane naukAmAM bharelA pANIne ulecI nAkhe to tarata ja te naukA pANImAM upara AvI jAya che. te ja rIte AzravarUpa chidro dvArA karmarUpI pANIthI bharelI A jIvarUpI naukAne Atma saMvRtta puruSa jyAre upayogapUrvaka samasta kriyA karatAM, AzravarUpa chidrone DhAMkI de ane nirjarA dvArA saMcita karmarUpI jalane ulecI nAMkhe tyAre te jIva sAMparAyika kriyA rahita banI jAya che. te jIvane yoganimittaka airyApathikI kriyA ja lAge che. te kriyAjanya je karmabaMdha thAya che, te paNa prathama samaye baMdhAya, bIjA samaye vedana thAya ane trIjA samaye te nirjarI jAya arthAt AtmapradezothI pRthaka thaI jAya che ane kramazaH te jIva sarvathA niSkriya banI jAya che. Azrava rahita, akarmarUpa sthitimAM jIvarUpI naukA upara Ave che. niSkriya vyakti saMsAra sAgarane tarI jAya che. aMtakriyArUpa muktine prApta kare che. tathA samaya paya:- sadA, niraMtara, satata, samaye-sImita, kAMIka, parimANapUrvaka, pa-kaMpe che. sayogI avasthA paryata athavA AtmA zailezIkaraNa kare tyAM sudhI tenuM kaMpana niraMtara cAlu ja hoya che. tema chatAM sUtrakAre samaya-sImita' zabdano prayoga karI spaSTa karyuM che ke AtmAnuM kaMpana satata thavA chatAM tenI maryAdA pUrvaka thAya che. jyAre dArika Adi pUla yoga pravRtta hoya tyAre zUlapaNe ane jyAre taijasa-kArmaNAdi sUkSma yoga pravRtta hoya tyAre sUkSmapaNe kaMpana thAya che. jIvanI jyAre jevI yogyatA ke parAkrama hoya te pramANe kaMpana kriyA thAya che. te ja tenI maryAdA athavA parimANa che. pramatta, apramatta saMyatanI sthiti :17 pamattasaMjayassa NaM bhaMte ! pamattasaMjame vaTTamANassa savvA vi ya NaM pamattaddhA kAlao kevacciraM hoi ? maMDiyaputtA ! egajIvaM paDucca jahaNNeNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka--3 : uddezaka 3 desUNA puvvakoDI / NANAjIve paDucca savvaddhA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! pramatta saMyamanuM pAlana karatA pramattasaMyamIno pramattasaMyamano sarva maLIne keTalo kAla thAya che ? 439 uttara- he maMDitaputra ! eka jIvanI apekSAe jaghanya eka samaya ane utkRSTa dezona pUrvakoTi varSa thAya che. aneka jIvonI apekSAe sarvAdvA--sarvakAla thAya che. 18 appamattasaMjayassa NaM bhaMte ! appamattasaMjame vaTTamANassa savvA vi ya NaM appamattaddhA kAlao kevacciraM hoi ? maNDiyaputtA ! egajIvaM paDucca jahaNNeNaM aMtomuhutaM, ukkoseNaM desUNA puvvakoDI / NANAjIve paDucca savvaddhaM / sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! tti maMDiyaputte aNagAre samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvamANe viharai | bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! apramatta saMyamanuM pAlana karatA apramatasaMyamIno apramatta saMyamano sarva maLIne keTalo kAla thAya che ? uttara- he maMDitaputra ! eka jIvanI apekSAe jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa dezona pUrvakoTi varSa thAya che, aneka jIvonI apekSAe sarvAdvA--sarvakAla thAya che. he bhagavan ! A bhAva A ja prakAre che, he bhagavan ! A bhAva A ja prakAre che, ema kahI maMDitaputra aNagAre zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne vaMdana--namaskAra karyA, vaMdana-namaskAra karIne, saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatAM vicaravA lAgyA. vivecana : prastuta be sUtromAM eka ane aneka jIvanI apekSAe pramatta ane apramatta saMyamanI sthiti be kahI che. pramatta saMyamanI sthiti H-- jaghanya eka samaya ane utkRSTa dezona pUrvakoTi varSanI che. pramatta saMyama prApta karyA pachI tarata ja koI jIvanuM mRtyu thaI jAya te apekSAe eka samayanI sthiti ghaTI zake che. sarva jIvonI apekSAe sarvAdvA--sarvakAlanI che. kAraNa ke chaThThuM guNasthAna zAzvata che. apramatta saMyamanI sthiti :- sAtamAthI caudamAM guNasthAnavartI jIvo apramatta kahevAya che. saMyamanI prApti apramatta avasthAmAM ja thAya che. saMyama prAptino samaya aMtarmuhUrta che. apramatta guNasthAnavartI Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 440 | zrI bhagavatI sUtra-1 jIva aMtarmuhUrta pahelA mRtyu pAmatAM nathI mATe tenI jaghanya sthiti aMtamuhUrtanI kahI che. kevaLI bhagavAna teramA guNasthAnake dezona pUrvakoTi varSa paryata rahI zake che mATe apramattanI utkRSTa sthiti dezona pUrvakoTi varSanI kahI che. aneka jIvonI apekSAe sarvakAlanI che. kAraNa ke apramattAvasthA-siAtamuM ane teramuM guNasthAna zAzvata che. lavaNa samudramAM hAni-vRddhi :| 19 bhaMte ! tti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- kamhA NaM bhaMte ! lavaNasamudde cAuddassaTThamuddiTThapuNNamAsiNIsu airega vaDDai vA hAyai vA ? jahA jIvAbhigame lavaNasamuddavattavvayA tahA NeyavvA jAva loyaTThiI loyANubhAve // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha :- prazna- he bhagavana ! A prakAre saMbodhana karIne bhagavAna gautame zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne vaMdana namaskAra karyA; vaMdana namaskAra karIne A pramANe kahyuM- he bhagavan! lavaNa samudranuM pANI caturdazI, aSTamI, amAvasyA ane pUrNimAnA divase zA mATe vadhe che ane ghaTe che? uttara- jIvAbhigama sUtramAM kahelI lavaNasamudranI vaktavyatA anusAra jANavuM joIe. A prakAre loka sthiti, lokAnubhAva che tyAM sudhInuM varNana ahIM grahaNa karavuM. he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che, he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che, ema kahI gautama svAmI AtmAne bhAvita karatA vicaravA lAgyA. vivecana : prastuta sUtramAM lavaNa samudrIya jalamAM hAni-vRddhinuM kAraNa jIvAbhigama sUtranA atidezapUrvaka kathita che. hAni vRddhinuM kAraNa :- caturdazI Adi tithionA divase vAyunA vikSobhanA kAraNe jelamAM hAnivRddhi thAya che. lavaNa samudramAM cAra dizAmAM cAra mahApAtALa kaLaza ane te sivAya 7884 nAnA-nAnA pAtALa kaLaza che. mahApAtALa kaLaza eka lAkha yojana pramANa ane nAnA pAtALa kaLaza eka hajAra yojana pramANa che. dareka kaLazamAM nIcenA trIjA bhAgamAM vAyu, madhyanA trIjA bhAgamAM jala ane vAyu ane uparanA bhAgamAM kevaLa jala che. temAM rahelA vAyunA vikSobhanA kAraNe jalamAM hAni vRddhi thAya che. hAni vRddhinuM pramANa :- lavaNa samudranI zikhAno vikhaMbha-pahoLAI 10,000 yojana ane tenI UMcAI 16,000 yojana che. tenI upara ardhA yojana jalanI vRddhi ane hAni thAya che. Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka--3 : uddezaka-3 441 lavaNa samudrIya jala jaMbudvIpane DubADatuM nathI :- arihaMtAdi mahApuruSonA prabhAvathI athavA lokasthiti athavA lokasvabhAvathI lavaNa samudrIya jala jaMbudrIpane DubADatuM nathI. // zataka 3/3 saMpUrNa // Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 442 ] zrI bhagavatI sUtra-1 zataka-3 : uddezaka-4) ORORDCR saMkSipta sAra chaCROROR * A uddezakamAM aNagAranI vaikriyazakti, Abhiyogika zakti ane avadhijJAna, vAyukAyanI vikriyazakti tema ja meghanA vividha rUponA pariNamananuM nirUpaNa che. * bhAvitAtmA mAthI aNagAra potAnI vaikriyazaktithI, bahAranA pudgalone grahaNa karIne ja vidurvaNA karI zake che. vidurvaNA dvArA te vividha rUpo banAvI zake che, mAyI aNagArathI ahIM kaSAyayukta ke pramAdayukta aNagArano nirdeza che. temaja amAyI aNagArathI vItarAgI ane apramata aNagAranuM kathana che. * vikriyA dvArA vividha rUpo banAvavA chatAM teo te rUpe pariNata thatA nathI. amAthI aNagAra vikriyA karatA nathI. mAyI aNagAra vikriyA karIne jo tenI AlocanA kare to ArAdhaka bane che, anyathA virAdhaka bane che. * avadhijJAna - avadhijJAna lAyopathamika jJAna che, kSayopazamanI taratamatAnA AdhAre avadhijJAnanA paNa aneka bheda thAya che. sUtramAM tenI vicitratAnuM darzana karAvyuM che. * keTalAka aNagAra uttara vaikriya zarIra banAvIne yAnamAM jatAM devane joI zake che, yAnane joI zakatA nathI. keTalAka yAnane joI zake che, devane joI zakatA nathI. keTalAka baMnene joI zake che, keTalAka baMnene joI zakatA nathI. A rIte mULa, kaMda, skaMdha Adine jANavAnA viSayamAM paNa pUrvavatu cAra cAra baMga thAya che. ka vAyakAyanI vaikiyazakti :- vAyukAyane vaikriyazakti hoya che, paraMtu te sImita che. te potAnI vaikriyazaktithI vividharUpo banAvI zakatA nathI. kevaLa upara uThelI ke nIce paDelI dhajAnA AkAranI ja vidurvaNA karIne aneka yojana sudhI gati karI zake che. tenuM vaikriya zarIra paNa utkRSTa aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa ja hoya che. * meghanuM pariNamana - megha-vAdaLa jaDa pugala samudAya rUpa che. temAM vaikriyazakti nathI. pudgalanA tathA prakAranA pariNamananA kAraNe megha aneka AkAre pariNata thaI zake che vAyuprerita ke devaprerita tenI gati aneka yojana paryata thaI zake che. * jIva je legyAmAM mRtyu pAme che te ja vezyA yukta sthAnamAM utpanna thAya che. Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata:-3: deza-4 | 443 zads-3 : za-4 rALa aNagAranuM avadhijJAna sAmarthya :| 1 aNagAre NaM bhaMte ! bhAviyappA devaM veuvviyasamugghAeNaM samohayaM jANarUveNaM jAyamANaM jANai pAsai ? goyamA ! atthegaie devaM pAsai, No jANaM pAsai; atthegaie jANaM pAsai, No devaM pAsai, atthegaie devaM pi pAsai, jANaMpi pAsai; atthegaie No devaM pAsai No jANaM pAsai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM bhAvitAtmA aNagAra, vaikriya samughAtathI samavahata thaI (vakriya zarIra banAvI) yAna(vimAna)rUpe jatAM devane jANI ane joI zake che? uttara- gautama ! (1) o' hevane soza: 55 yAnane (vimAnana)o zata nathI (2) is yAnane joI zake paraMtu devane joI zakatA nathI. (3) koI devane paNa joI zake ane yAnane paNa joI zake che (4) koI devane paNa joI zakatA nathI ane yAnane paNa joI zakatA nathI. | 2 aNagAre NaM bhaMte ! bhAviyappA devi veuvviyasamugghAeNaM samohayaM jANarUveNaM jAyamANaM jANai pAsai ? goyamA ! evaM ceva / bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! zu mAvitAtmA a||2, vaiDiya sabhudhAtathI samavaData thana, vAnarUpe (vimAnarUpe) jatI devIne jANI ane joI zake che? uttara- he gautama! je rIte devanA viSayamAM kahyuM, te ja rIte devInA viSayamAM paNa jANavuM joIe. aNagAre NaM bhaMte ! bhAviyappA devaM sadevIyaM veuvviyasamugghAeNaM samohayaM jANarUveNaM jAyamANaM jANai pAsai ? goyamA ! atthegaie devaM sadevIyaM pAsai, No jANaM pAsai; eeNaM Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 444 zrI bhagavatI sUtra-1 abhilAveNaM cattAri bhaMgA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! zuM bhAvitAtmA aNagAra, vaikriya samuddAtathI samavahata thaIne yAnarUpe jatAM devI sahita devane jANI ane joI zake che ? uttara- he gautama ! koI devI sahita devane joI zake paraMtu yAnane joI zakatA nathI ItyAdi cAra bhaMga kahevA joIe. 4 aNagAre NaM bhaMte ! bhAviyappA rukkhassa kiM aMto pAsai, bAhiM pAsai ? zvasamo / vaM ji mULa pAsapha, vuM pAsapha ? ghaDamano / mUrta pAsapha, vadha pAsai ? caubhaMgo / evaM jAva mUleNaM bIyaM saMjoeyavvaM / evaM kaMdeNa vi samaM saMjoe - yavvaM jAva bIyaM / evaM jAva puppheNa samaM bIyaM saMjoeyavvaM jAva aNagAre NaM bhaMte ! bhAviyappA rukkhassa kiM phalaM pAsai, bIyaM pAsai ? caubhaMgo / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! zuM bhAvitAtmA aNagAra, vRkSanA AMtarika bhAgane joI zake che ke bAhya bhAgane joI zake che? uttara- he gautama ! tenA pUrvavat cAra bhaMga jANavA. prazna- te ja rIte bhAvitAtmA aNagAra mULane ane kaMdane joI zake che ? uttara- tenA paNa pUrvavat cAra bhaMga jANavA. prazna- mULane ane skaMdha-thaDane joI zake che ? uttara- tenA paNa pUrvavat cAra bhaMga jANavA. te ja rIte mULane--bIja paryaMta saMyoga karI prazna karavA. A pramANe skaMdhanI sAthe bIja sudhIno saMyoga karI prazna karavA. te ja rIte kramathI puSpa sAthe bIja paryaMta saMyoga karI prazna karavA. te sarvanA uttaramAM pUrvavat cAra bhaMga kahevA joIe yAvat- prazna- he bhagavan ! zuM bhAvitAtmA aNagAra, vRkSanA phaLane ke bIjane joI zake che ? utta2- he gautama ! pUrvavat cAra bhaMga kahevA joIe. vivecana : prastuta sUtromAM bhAvitAtmA aNagAranA avadhijJAnanA samArthAnuM bhinna bhinna rIte kathana karyuM che. Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-: uddezaka-4 _. 445 ] bhAvitAtmA aNagAra:- saMyama ane tapathI jeNe AtmAne bhAvita karyo che, tevA aNagArane bhAvitAtmA aNagAra kahe che, tene prAyaH avadhijJAna Adi labdhio hoya che. caubhagI - avadhijJAna lAyopathamika che ane kSAyopathamika jJAnanI vicitratA hovAthI ahIM cAra bhaMga karIne uttara ApyA che. prazna A pramANe che. (1) yAnamAM jatAM devane joI zake ? (2) yAnamAM jatI devIne (3) yAnamAM jatAM devI sahita devane (4) vRkSanA AMtarika bhAgane ke bAhya bhAgane (5) mULane ke skaMdhane (6) mULane ke skaMdhane joI zake che? A rIte mULa sAthe kramazaH bIjano saMyoga karIne te ja rIte kaMdAdi sAthe kramazaH bIja paryatano saMyoga karIne prazna pUchavA. pratyeka praznanA uttaramAM cAra bhaMga thAya che yathA- (1) koI aNagAra devane joI zake paNa, vimAnane joI zakatA nathI. (2) koI vimAnane joI zake paNa devane joI zakatA nathI. (3) koI vimAna ane deva baMnene joI zake che. (4) koI vimAna ane deva baMnene joI zakatA nathI. A rIte dareka uttaranA cAra bhaMga samajI levA joIe. vala Adi daza padonA dvika saMyogI 45 bhaMga -mULa Adi daza pada A pramANe che- (1) mULa (2) kaMda (3) skaMdha (4) tvacA (5) zAkhA (6) pravAla kUiMpaLa] (7) patra (8) puSpa (9) phaLa (10) bIja. A dazamAMthI mULa sAthe zeSa nava padano saMyoga karavAthI 9 bhaMga thAya che. yathA- (1) mULa-kaMda (2) mULa -skaMdha (3) mULa-tvacA (4) mULa-zAkhA (5) mULa-pravAla (6) mULa-patra (7) mULa-puSpa (8) mULa -phaLa (9) mULa-bIja. A rIte zeSa zeSa zeSa zeSa mULa sAthe kaMda sAthe skaMdha sAthe tvacA sAthe zAkhA sAthe pravAla sAthe patra sAthe puSpa sAthe phaLa sAthe nava ATha sAta cha pAMca cAra zeSa padano padano padano padano padano padano padano padano padano saMyoga karavAthI saMyoga karavAthI saMyoga karavAthI saMyoga karavAthI saMyoga karavAthI saMyoga karavAthI saMyoga karavAthI saMyoga karavAthI saMyoga karavAthI 9 bhaMga 8 bhaMga 7 bhaMga 6 bhaMga 5 bhaMga 4 bhaMga 3 bhaMga 2 bhaMga 1 bhaMga 45 bhaMga zeSa koma zeSa zeSa be eka A rIte muLa AdinA kula 45 bhaMga thAya che. tema deva devInA pUrvokta cAra bhaMga gaNavAthI 49 bhaMga thayA. te darekanA uttara caubhaMgIthI ApavA. tethI 49 caubhaMgI thaI. Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446 | zrI bhagavatI sUtra-1 vAyukAyanI vaikriya zakti : 5 pabhUNaM bhaMte ! vAukAe egaM mahaM itthirUvaM vA purisa rUvaM vA hatthirUvaM vA jANarUvaM vA evaM jugga-gilli-thilli-sIya-saMdamANiyarUvaM vA viuvvittae ? ___ goyamA ! No iNaDhe samaDhe / vAukAe NaM viuvvemANe egaM mahaM paDAgAsaMThiyarUvaM viuvvai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM vAyukAya eka moTuM strIrUpa, puruSarUpa, hastirUpa, yAnarUpa ane A rIte yugya-vedikAthI yukta be hAtha lAMbu vAhana rIkSA], gillI aiMbADI], zillI ghoDAnI palANa zibikA [pAlakhI-zikharanA AkAranuM DhAMkelu eka prakAranuM vAhana], aMdamAnikA A sarva rUponI vikuvarNA karI zake che? uttara- he gautama! te artha samartha nathI arthAt vAyukAya uparyukta rUponI vikuvarNA karI zakatA nathI paraMtu vidurvaNA karatA vAyukAya, eka moTI patAkAnA AkAra jevA rUponI vidurvaNA karI zake che. 6 pabhU NaM bhaMte ! vAukAe ega mahaM paDAgAsaMThiyaM rUvaM viuvvittA aNegAI goyaNA nA hatA, mUT bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM vAyukAya, eka moTI patAkAnA AkAra jevA rUpanI vipharvaNA karIne aneka yojana sudhI gati karI zake che? uttara- hA, gautama! vAyukAya, e pramANe karI zake che. 7 se bhaMte ! kiM AyaDDIe gacchai, pariDDIe gacchai ? goyamA ! AyaDIe gacchai, No pariDDIe gacchai / jahA AyaDDIe evaM ceva AyakammuNA vi, AyappaogeNa vi bhANiyavvaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM te vAyukAya, AtmaRddhithI gati kare che ke paraRddhithI gati kare uttara- he gautama ! vAyukAya AtmaRddhithI gati kare che paraMtu para RddhithI gati karatA nathI. te ja rIte Atmakarma ane AtmaprayogathI gati kare che. te kathana karavuM joIe. 8 se bhaMte ! kiM UsiodayaM gacchai, payaodayaM gacchai ? goyamA ! UsiodayaM pi gacchai, payaodayaM pi gacchai ? Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka--3 : uddezaka-4 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! zuM te vAyukAya, upara UThelI dhajAnA AkAre gati kare che ke nIce paDelI dhajAnA AkAre gati kare che ? 447 uttara- he gautama ! te upara UThelI dhajA-patAkA ane nIce paDelI dhajA--patAkA, A baMne AkAre gati kare che. 6 semaMte ! ji opaDAnuM vacchapha, vuhopaDAnuM napha ? noyamA ! egaopaDAgaM gacchai, No duhaopaDAgaM gacchai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! zuM vAyukAya, eka dizAmAM eka patAkAnI samAna rUpa banAvIne gati kare che ke be dizAomAM be patAkAnI samAna rUpa banAvIne gati kare che ? uttara- he gautama ! te vAyukAya, eka dizAmAM eka patAkAnA AkAranuM rUpa banAvIne gati kare che, paraMtu be dizAmAM be patAkAnA AkAranuM rUpa banAvIne gati karatA nathI arthAt tevuM rUpa banAvatA ja nathI. 10 se NaM bhaMte! kiM vADakAe paDAgA ? goyamA ! vADakAe NaM se, jo khalu sA paDAgA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! to zuM te vAyukAya patAkA che ? uttara- he gautama ! te vAyukAya patAkA nathI, paraMtu vAyukAya che. vivecana : prastuta sUtromAM vAyukAyanI vaikriya zaktinuM kathana karyuM che. vAyukAyanuM saMsthAna dhvajA-patAkAnA AkAranuM ja che. te jyAre vaikriya zarIra banAve tyAre paNa anya koI prakAranA rUponI vikurvaNA karI zakatA nathI paraMtu upara UThelI athavA nIce paDelI patAkAnA AkAranI ja vikrvaNA karI zake che. temAM paNa koI eka ja dizAmAM-eka ja AkAravALI patAkAnI vikurvaNA karI zake che, be dizAmAM be prakAranI patAkA banAvI zakatA nathI. vikurvaNA karIne, AtmaRddhi, Atmakarma ane Atma prayogathI te aneka yojana sudhI gati karI zake che. jyAre te vipurvaNA kare tyAre te vAyurUpa ja rahe che. patAkArUpa thatA nathI. AvI :- AtmaRddhithI arthAt svazakti, svasAmarthyathI. vAdaLA svasAmarthyathI gati karatA nathI paraMtu para prayogathI vAyu dvArA prerita thaIne gamana kare che, tenI gati parIp kahevAya che. vAyukAya svayaM gamana kare che, tenI gati AyI kahevAya che. meghanA vividha rUponuM pariNamana : 11 pabhU NaM bhaMte ! balAhae egaM mahaM itthirUvaM vA jAva saMdamANiyarUvaM vA Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 448 zrI bhagavatI sUtra-1 pariNAmettam ? hatA, pammU | bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! zuM vAdaLA, eka moTuM strIrUpe athavA spaMdamAnikA vagere rUpe pariNata thavAmAM samartha che ? uttara- hA gautama ! balAhaka-megha A pramANe pariNata thavAmAM samartha che. 12 bhUNaM bhaMte! balAhae egaM mahaM itthirUvaM pariNAmettA aNegAI joyaNAI namitta5 ? hatA, nam / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! zuM balAhaka-megha, eka moTuM strIrUpa banAvIne aneka yojana sudhI gati karI zake che ? uttara- hA, gautama ! te jaI zake che. 13 se bhaMte ! ki AyaDDIe gacchai, pariDDIe gacchai ? goyamA ! No AyaDIe gacchai, pariDDIe gacchai / evaM No AyakammuNA, parakammuNA / No AyappayogeNaM, parappayogeNaM / UsiodayaM vA gacchai, payayodayaM vA gacchai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! zuM te balAhaka, AtmaRddhithI gati kare che ke 52RddhithI gati kare che? uttara- he gautama ! te AtmaRddhithI gati karatA nathI, para RddhithI gati kare che, te ja rIte Atmakarma ane AtmaprayogathI gati karatA nathI, paraMtu parakarma ane paraprayogathI gati kare che. te ucchita patAkA--havAmAM UDatI dhvajA ane patita patAkA nIce paDelI dhvajA baMne AkAranA rUpothI gati kare che. 14 se bhaMte ! kiM balAhae itthI ? goyamA ! vatAha khaM te, no hatu sA phathI / vaM puNe, Ale, hathI / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! zuM te balAhaka strI che ? uttara- he gautama ! te balAhaka strI nathI, paraMtu balAhaka-megha che. je rIte strInA saMbaMdhamAM kahyuM, te ja rIte puruSa, ghoDA, hAthInA viSayamAM paNa kahevuM joIe arthAt te balAhaka puruSa, ghoDo, hAthI nathI, paraMtu te balAhaka--megha che. Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-3H uddezaka-4 449 ] 15 pabhU NaM bhaMte ! balAhae egaM mahaM jANarUvaM pariNAmettA aNegAI joyaNAI gamettae? jahA itthirUvaM tahA bhANiyavvaM / NavaraM egao cakkavAlaM pi, duhao cakkavAlaM pi gacchai / jugga-gilli-thilli-sIyA-saMdamANiyANaM taheva mAyibdha | bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM te balAhaka, eka moTA yAna zakaTa-gADI]nuM rUpa banAvIne aneka yojana sudhI jaI zake che? uttara- he gautama ! je rIte strIrUpanA saMbaMdhamAM kahyuM te ja rIte yAnanA saMbaMdhamAM paNa kahevuM joIe. paraMtu vizeSatA e che ke megha, yAna(gADI)mAM eka paiDuM banAvIne paNa gati karI zake che, temaja be paiDA banAvIne paNa gati karI zake che. A rIte yugya, gillI, zillI, zibikA, caMdamAnikAnA rUpanA viSayamAM paNa jANavuM joIe. vivecana : prastuta sUtromAM AkAzamAM dazyamAna vAdaLanA rUpa pariNamana tathA gamana saMbaMdhI kathana karyuM che. meghanI rU5 pariNamana zakti - megha ajIva che, tethI temAM vaikriya zakti nathI. paraMtu pugala pariNamananA svabhAvanA kAraNe temAM paNa vividha rUponuM pariNamana thAya che. tethI ahIM ' vidvatta!' zabda prayoga na karatAM pariNAmettA zabda prayoga karyo che. tenI gati AtmaRddhi, Atmakarma ke Atma prabhAvathI thatI nathI. kAraNa ke te jaDa che. tenI gati vAyuprerita athavA devAdithI prerita thAya che. A rIte megha, sUtrokta yAnAdi rUpe pariNamana pAmIne gati karI zake che. vavavAd :- gADInA paiDA. megha gADI vagere yAnanA rUpamAM pariNata thAya tyAre eka paiDAvALI gADI banAvI zake che ane be paiDAvALI gADI paNa banAvI zake che. utpanna thanArA jIvonI lezyA :|16 jIve NaM bhaMte ! je bhavie Neraiesu uvavajjittae se NaM bhaMte ! kiM lesesu uvavajjai ? goyamA ! jallesAiM davvAiM pariyAittA kAlaM karei, tallesesu uvavajjai, taM jahA- kaNhalesesu vA, NIlalesesu vA, kAulesesu vA; evaM jassa jA lessA sA tassa bhANiyavvA jAva Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra-1 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! je jIva, nairayikomAM utpanna thavA yogya che, te kaI lezyAmAM (kaI lezyA sAthe) utpanna thAya che ? 450 uttara- he gautama ! je lezyAnA dravyone grahaNa karIne jIva kAladharma pAme che, te lezyAmAM utpanna thAya che, te A prakAre che- kRSNalezyAmAM, nIlalezyAmAM ane kApotalezyAmAM. A rIte je daMDakanI je lezyA hoya, te kahevI joIe. 17 jIve NaM bhaMte ! je bhavie joisiesu uvavajjittae pucchA ? goyamA ! jallesAiM davvAiM pariyAittA kAlaM karei tallesesu uvavajjai, tuM bahA- teteNeSu / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! je jIva, jyotiSI devomAM utpanna thavA yogya che, te kaI lezyAmAM utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! je jIva, je lezyAnA dravyone grahaNa karIne kAladharma pAme che, te jIva te ja lezyAmAM utpanna thAya che. yathA--eka tejolezyAmAM. 18 jIve NaM bhaMte! je bhavie vemANiesu uvavajjittae se NaM bhaMte ! kiM lesesu uvavajjai ? goyamA ! jallesAiM davvAiM pariyAittA kAlaM karei tallesesu uvavajjai, taM jahA- teulesesu vA pamhalesesu vA sukkalesesu vA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! je jIva, vaimAnika devomAM utpanna thavA yogya che, te kaI lezyAmAM utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! je jIva, je lezyAnA dravyone grahaNa karIne kAladharma pAme che, te jIva te lezyAmAM utpanna thAya che. yathA--tejolezyAmAM, padmalezyAmAM ane zuklalezyAmAM. vivecana : prastuta sUtramAM 24 daMDakanA jIvone utpatti samaye kaI lezyA hoya che ? te viSayane spaSTa karyo che. utpatti samayanI lezyA :- eka sarva sAmAnya siddhAMta che ke naisArUM valgArUM payiAttA jAlaM karei, tallesesu uvavajjai / lezyAnA dravyone grahaNa karIne jIva kAladharma pAme che te ja lezyAnA pudgala grahaNa karatAM jIvanI utpatti thAya che arthAt jIvananA aMta samayanI ane punarjanmanA prathama che samayanI lezyA eka ja hoya che. A viSayanuM spaSTIkaraNa uttarAdhyayana sUtra adhyayana-34mAM paNa che. Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-3H uddezaka-4 451 | jema ke savvAhiM lesAhiM, paDhame samayammi saMpariNayAhiM tu / No kassa vi uvavAo, para bhave asthi jIvassa // 1 // savvAhiM lesAhiM, carime samayammi saMpariNayAhiM tu / Na vi kassa vi uvavAo, para bhave asthi jIvassa // 2 // aMtamuhuttammi gae, aMtamuhuttammi sesae ceva / tefe riyAuiM, navA rAcchati paratnovaM rUA - [uttarA. adhya.-34] artha :- je samaye koIpaNa lezyA pariNAmano prathama samaya hoya che, te samaye koI jIvano parabhavamAM janma thato nathI. te ja rIte je samaye lezyA pariNAmano aMtima samaya hoya che, te samaye paNa koI jIvano parabhavamAM janma thato nathI. vezyA pariNAmanuM aMtarmuhUrta vyatIta thayA pachI ane aMtarmuhUrta zeSa rahevA para jIva paralokamAM jAya che. A kathana manuSyo ane tiryaMco mATe che. kAraNake temAM lazyAnuM parivartana thayA ja kare che. deva ane nArakomAM jIvana paryata eka ja vezyA rahe che. tethI deva ane nArakamAM lezyA pariNAmanuM aMtarmuhUrta zeSa rahe tyAre tenuM mRtyu thAya che. lezyA dravyaH- jenA dvArA AtmA, karma sAthe zliSTa thAya che, tene vezyA kahe che. zrI prajJApanA sUtra ane zrI uttarAdhyayana sutramAM vezyAnA prakAra, adhikArI, varNa, gaMdha, rasa, sparza Adi aneka kArothI vezyAnuM vistRta varNana che. parva raksa ga - mULa pAThamAM nAraka saMbaMdhI sutra kahIne zeSa daMDakomAM je vezyA hoya te pramANe kathana karavuM, te prakArano atideza karyo che, temAM vyaMtara sudhInA bAvIsa daMDakano samAveza karyo che. tyAra pachI jyotiSI ane vaimAnika devo mATe pRthaka sUtrathI aMtima be daMDakonuM kathana karyu che. jyotiSImAM tejolezyA ane vaimAnikamAM traNa zubhalezyA hoya che. vaibhAragiri parvata saMbaMdhI vikuvarNA - | 19 aNagAre NaM bhaMte ! bhAviyappA bAhirae poggale apariyAittA pabhU vebhAraM pavvayaM ullaMghettae vA, pallaMghettae vA ? goyamA ! No iNaDhe samaDhe / aNagAre NaM bhaMte ! bhAviyappA bAhirae poggale pariyAittA pabhU vebhAraM pavvayaM ullaMghettae vA, pallaMghettae vA / hatA pabhU / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM bhAvitAtmA aNagAra, bAhya pugalone grahaNa karyA vinA vaibhAra Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 452 zrI bhagavatI sUtra-1 parvatanuM ullaMghana karI zake che ? pralaMghana karI zake che ? uttara- he, gautama ! te artha samartha nathI. prazna- he bhagavan ! zuM bhAvitAtmA aNagAra, bAhya pudgalone grahaNa karIne vaibhAra parvatanuM ullaMghana karI zake che ? pralaMghana karI zake che ? uttara- hA gautama ! te karI zake che. 20 aNagAre NaM bhaMte ! bhAviyappA bAhirae poggale apariyAittA jAvaiyAI rAyagihe Nayare rUvAiM, evaiyAiM viuvvittA vebhAraM pavvayaM aMto aNuppavisittA bhU samaM vA visamaM karettae, visamaM vA samaM karettae ? goyamA ! No iNaTTe samaTTe / evaM ceva biIo vi AlAvago NavaraM pariyAittA pabhU / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! zuM bhAvitAtmA aNagAra, bAhya pudgalone grahaNa karyA vinA ja rAjagRha nagaramAM jeTalA rUpa che, teTalA rUponI vikrvaNA karIne ane vaibhAra parvatamAM praveza karIne, sama parvatane viSama karI zake che ? athavA viSama parvatane sama karI zake che ? uttara- he gautama ! te artha samartha nathI. arthAt bAhya pudgalone grahaNa karyA vinA te pramANe karI zakatA nathI. A ja rIte bIjo AlApaka kahevo joIe paraMtu vizeSatA e che ke bAhya pudgalone grahaNa karIne pUrvokta kArya karI zake che. vivecana : prastuta sUtromAM bhAvitAtmA aNagAranI vaikriya zaktinuM vidhi ane niSedha baMne apekSAe kathana karyuM che. bAhya pudgalanuM grahaNa anivArya zA mATe ? :- - mULapAThathI spaSTa che ke bhAvitAtmA aNagAra bAhya pudgalane grahaNa karIne ja vikriyA karavAmAM samartha che. bAhya pudgala grahaNa karyA vinA vikriyA karI zakatA nathI. bhAvitAtmA aNagArane audArika zarIramAMthI vaikriya zarIra banAvavuM hoya tyAre teNe bAhya pudgalanuM grahaNa karavuM paDe che. te sivAya vaikriya zarIra banI zakatuM nathI ane vaikriya zarIra banAvyA vinA parvatanuM ullaMghana ke prahlaghana thaI zakatuM nathI. tethI ja bAhya pudgalonuM grahaNa anivArya che. vikurvaNA karanAra mAyI ke amAyI : 22 me mate !ji mArUM vinavvara, amArUM vinavvarU ? goyamA ! mArUM vinavvara, Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | Ads-3: 6deza-4 | 453 No amAI viuvvai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! | bhAyI [pramatta] manuSya viu 43 cha ? : samAyI [apramatta] manuSya vidurvaNA kare che? uttara- he gautama! mAthI manuSya vipharvaNA kare che, amAthI manuSya vidurvaNA karatA nathI. 22 se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai jAva No amAI viuvvai ? goyamA ! mAI NaM paNIyaM pANa-bhoyaNaM bhoccA bhoccA vAmei, tassa NaM teNaM paNIeNaM pANabhoyaNeNaM aTThi aTThimijA bahalI bhavaMti, payaNue maMsa-soNie bhavai; je vi ya se ahA bAyarA poggalA te vi ya se pariNamaMti, taM jahAsoiMdiyattAejAva phAsiMdiyattAe; aTThi aTThimiMja-kesamaMsuromaNahattAe sukkattAe soNiyattA / amAI NaM lUhaM pANa-bhoyaNaM bhoccA bhoccA No vAmei, tassa NaM teNaM lUheNaM pANa-bhoyaNeNaM aTThi-advimiMjA payaNubhavaMti, bahale maMsa soNie; je vi ya se ahAbAyarA poggalA te vi ya se pariNamaMti, taM jahA- uccArattAe pAsavaNattAe jAva soNiyattAe / se teNaTeNaM jAva No amAI viuvvai / mAI NaM tassa ThANassa aNAloiyapaDikkaMte kAlaM karei, Natthi tassa ArAhaNA / amAI NaM tassa ThANassa AloiyapaDikkate kAlaM karei, atthi tassa ArAhaNA // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke mAyI manuSya vipharvaNA kare che ane amAthI manuSya vidurvaNA karatA nathI? uttara- he gautama ! mAyI-pramAdI manuSya praNIta[gariSTI bhojana kare che. vAraMvAra praNIta bhojana karIne vamana kare che; praNIta bhojana-pAna dvArA tenA asthi ane asthimajjA, gADha-ghana thAya che; tenA rakta ane mAMsa pratanuM thAya che, te bhojananA je yathA bAdara pudgala hoya che, tenuM te te rUpe pariNamana thAya che. yathA-zrotendriyathI sparzendriyarUpe pariNamana thAya che tathA asthi, asthimajjA, bhU7, roma, napa, vIrya bhane 2735 parimana thAya che. amAthI manuSya rUkSa bhojana-pAna kare che ane A prakAranuM bhojana pAna karIne te vamana karatA nathI. te rUkSa bhojana dvArA tenA asthi ane asthimajjA pratanuM thAya che, tenuM rakta ane mAMsa ghana-gADha thAya che. te AhAranA je yathAbAdara pudgala hoya che, tenuM pariNamana uccAra(viSThA) prasavaNa (mUtra) raktAdirUpe thAya che. tethI amAthI manuSya vipharvaNA karatA nathI. Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra-1 mAyI manuSya potAnI karelI pravRttinI AlocanA ane pratikramaNa karyA vinA ja jo kAladharma pAme, to tenI ArAdhanA thatI nathI, paraMtu te pravRttinI AlocanA pratikramaNa karIne kAladharma pAme, to tenI ArAdhanA thAya che. he bhagavan ! A bhAva A ja prakAre che, he bhagavan ! A bhAva A ja prakAre che. 454 vivecana : prastuta sUtromAM spaSTa karyuM che ke mAyI arthAt pramAdayukta jIva vipurvaNA kare che. je amAyI che tene vikurvaNA karavAnI IcchA thatI nathI. vikurvaNA karanAra mAyI manuSya aMta samaye AlocanAdi kare to ja te ArAdhaka bane che anyathA te virAdhaka bane che. mAviyappA maLanAre, mAthI vivvar :- sU. 20, 21, 22mAM bhAvitAtmA aNagAra vikurvaNA kare che, te pramANe kathana karyuM che. bhAvitAtmA eTale ucca saMyama ArAdhaka muni. tevA munine ja vaikriya vagere labdhi prApta thAya che ane te ja vividha prakAranI vikurvaNA karavAnI zakti dharAve che. te muni vaikriya vargaNAnA pudgalo grahaNa karIne vaikriya rUpo banAvI zake che, vaikriya vargaNA pudgalo grahaNa karyA vinA vikurvaNA karI zakatA nathI. sU. 22-23 mAM pUrvokta viSayane ja vizeSa spaSTa karyo che. sUtrakAre adhyAtmabhAvonI mukhyatAe bhAvitAtmA aNagAranA paNa be bheda karyA che. mAyI ane amAyI. tenA artha kramazaH pramAdI ane apramAdI thAya che. tAtparya e che ke bhAvitAtmA labdhidhArI aNagAra jyAre pramatta bhAvomAM hoya, tyAre ja bahirlakSI pariNAme, kutuhala Adi vRttithI vaikriya labdhino prayoga kare che. A rIte spaSTa thAya che ke mAyI-pramAdI vikurvaNA kare che, amAyI-apramAdI aNagArane bahirlakSI vRtti na hovAthI te viSurvaNA karatA nathI. A viSayane sUtramAM daSTAMtathI samajAvyo che. tenI vyAkhyA karatA TIkAkAra kahe che ke-- bhoccA bhoccA vAmeti, vamanaM karoti, virecanaM vA karoti / varNabalAdyarthaM, yathApraNIta bhojanaM tadvamanaM ca vikriyA svabhAvaM mAyitvAdbhavati evaM vaiviMgamapIti tAtparya / [vRtti-mR. 189] bahirlakSI vyakti varNa, bala vagerenI vRddhi mATe vAraMvAra svAdiSTa bhojana karI karIne vamana- virecana kare che. A rIte jema svAdiSTa bhojana karavuM ane tenuM vamana karavuM A vikriyA-vizeSa kriyA mAyI-pramAdI vaDe ja karAya che; temaja vaikriya labdhi prayoga paNa mAyI-pramAdI dvArA ja thAya che. amAyI-apramAdI sAdhakane uparokta pravRtti hotI nathI. || zataka 3/4 saMpUrNa // Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka--3 : uddezaka-5 455 zataka-3 : uddezaka-5 DRDO saMkSipta sAra OROROR A uddezakamAM bhAvitAtmA aNagAranI vaikriya zakti ane Abhiyojana zaktinuM nirUpaNa che. * bhAvitAtmA aNagAra bAhya pudgalo grahaNa karIne strI Adi aneka rUpanI vikurvaNA karI zake che. potAnA vaikriyakRta rUpo dvArA saMpUrNa jaMbudrIpane vyApta karI zake teTaluM tenuM sAmarthya che. paraMtu teo A prakArano prayoga kyAre ya karatA nathI. * te ja rIte bhAvitAtmA aNagAra maMtra, taMtra AdinA prayogathI Abhiyogika kriyA dvArA azva Adi vividha zarIramAM praveza karIne, athavA vividha rUpo banAvIne, temAM praveza karIne gamana Adi kriyAo karI zake che. vikriyA ke Abhiyoga karanAra mAyI-pramAdI (pramatta bhAvomAM rahenAra bahirlezI) aNagAra jo tenI AlocanA na kare to te Abhiyogika (nokara) devomAM utpanna thAya che. jo te AlocanA pratikramaNa kare to Abhiyogika sivAya anya uttama devomAM utpanna thAya che. * vikriyA ke Abhiyogika kriyA karanAra jo bhAvitAtmA aNagAra hoya to paNa te zAstranI bhASAmAM mAyI-pramAdI kahevAya che ane jo te AlocanA pratikramaNa karI le to te amAyI kahevAya che. ////////// Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 45 zrI bhagavatI sUtra-1 zatas-3 : zi5-4 strI aNagAranI vaikriya zakti H strI Adi rUpa :| 1 aNagAre NaM bhaMte ! bhAviyappA bAhirae poggale apariyAittA pabhU egaM mahaM itthIrUvaM vA jAva saMdamANiyarUvaM vA viuvvittae ? No iNaDhe samaDhe / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM bhAvitAtmA aNagAra, bAhya pudgalone grahaNa karyA vinA eka moTuM strIrUpa, caMdamAnikAdi rUpanI vidurvaNA karI zake che? uttara- he gautama ! te artha samartha nathI arthAt te pramANe karI zaktA nathI. 2 aNagAre NaM bhaMte ! bhAviyappA bAhirae poggale pariyAittA pabhU egaM mahaM itthIrUvaM vA jAva saMdamANiyarUvaM vA viuvvittae ? haMtA, pabhU / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! zuM bhAvitAtmA aNagAra, bAhya pudgalane grahaNa karIne eka moTuM strIrUpa, caMdamAnikAdirUpanI vidurvaNA karI zake che? uttara- gautama! te prabhArI zacha. | 3 aNagAre NaM bhaMte ! bhAviyappA kevaiyAI pabhU itthirUvAI viuvvittae ? goyamA ! se jahANAmae juvaI juvANe hattheNaM hatthe geNhejjA, cakkassa vA NAbhI aragAuttA siyA, evAmeva aNagAre vi bhAviyappA veuvviya samugghAeNaM samohaNai jAva pabhUNaM goyamA ! aNagAre NaM bhAviyappA kevalakappaM jaMbUdIvaM dIvaM bahUhi itthirUvehiM AiNNaM vitikiNNaM jAva karettae / esa NaM goyamA ! aNagArassa bhAviyappaNo ayameyArUve visae, visayamette buie, No ceva NaM saMpattIe viuvvisu vA viuvviti vA viuvvissaMti vA / evaM parivADIe NeyavvaM jAva saMdamANiyA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! bhAvitAtmA aNagAra, keTalA rUponI vidurvaNA karI zake che? Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-3H uddezaka-5 457 | uttara- he gautama ! yuvatI yuvAnanA daSTAMte tathA ArAothI yukta cakranI dhurInA daSTAMte bhAvitAtmA aNagAra vaikriya samughAtathI samavahata thaIne saMpUrNa eka jaMbUdvIpane, aneka strIrUpo dvArA AkIrNa, vyatikIrNa karI zake che. te rUpo dvArA jaMbUdvIpane ThasoThasa bharI zake che. he gautama! bhAvitAtmA aNagArano A viSaya mAtra che. paraMtu ATalI vikriyA kyAre ya karI nathI, karatA nathI ane karaze paNa nahIM, A rIte kramapUrvaka skaMdamAnikAdi saMbaMdhI rUpa banAvavA sudhInuM kathana karavuM joIe. | 4 se jahANAmae kei purise asi-cammapAyaM gahAya gacchejjA, evAmeva aNagAre vi bhAviyappA asi-cammapAyahattha-kiccagaeNaM appANeNaM uDDhe vehAsaM 3khaphanA ? hatA, 3ppanA ! bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! je rIte koI puruSa hAthamAM talavAra ane DhAla athavA myAna laIne jAya che, zuM te rIte koI bhAvitAtmA aNagAra paNa te puruSanI jema koI kAryane siddha karavA mATe svayaM AkAzamAM UMce UDI zake che? uttara- hA, gautama ! UDI zake che. 5 aNagAre NaM bhaMte ! bhAviyappA kevaiyAiM pabhU, asicammapAyahatthakiccagayAI rUvAI viuvvittae ? goyamA ! se jahANAmae juvaI juvANe hattheNaM hatthe geNhejjA, taM ceva jAva viuvvisu vA viuvvaMti vA viuvvissaMti vA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! bhAvitAtmA aNagAra talavAra ane DhAla grahaNa karelA puruSanI samAna keTalA rUpa banAvI zake che? uttara- he gautama ! yuvatI yuvAnanA daSTAMte saMpUrNa eka jaMbudvIpane ThasoThasa bharI zake che. paraMtu kyAre ya ATalA vaikriyarUpo banAvyA nathI, banAvatA nathI ane banAvaze paNa nahIM. 6 se jahA NAmae kei purise egaopaDAgaM kAuMgacchejjA, evAmeva aNagAre vi bhAviyappA egaopaDAgAhatthakiccagaeNaM appANeNaM uDDhe vehAsaM uppaejjA? haMtA goyamA ! uppaejjA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! je rIte koI puruSa, hAthamAM eka patAkA laIne gamana kare che, zuM te rIte bhAvitAtmA aNagAra paNa hAthamAM patAkA lIdhelA puruSanI samAna rUpa banAvIne svayaM AkAzamAM upara UDI zake che? Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458 ] zrI bhagavatI sUtra-1) uttara- hA, gautama! UDI zake che. | 7 aNagAre NaM bhaMte ! bhAviyappA kevaiyAI pabhU egaopaDAgAhatthakiccagayAI rUvAiM viuvvittae? evaM ceva jAva viuvvisu vA viuvvaMti vA viuvvissaMti vA / evaM duhaopaDAgaM pi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! bhAvitAtmA aNagAra, hAthamAM patAkA laIne gamana karatA puruSanI samAna keTalA rUpo banAvI zake che? uttara- he gautama ! pUrvavatu jANavuM arthAtu te hAthamAM patAkA laIne gamana karatA puruSa samAna rUpothI saMpUrNa jaMbUdvIpane ThasoThasa bharI zake che, paraMtu kyAre ya ATalA rUpo banAvyA nathI, banAvatA nathI ane banAvaze paNa nahIM. A rIte baMne tarapha patAkA grahaNa karelA puruSanA rUpanA saMbaMdhamAM kathana karavuM joIe. | 8 se jahANAmae kei purise egaojaNNovaiyaM kAuM gacchejjA, evAmeva aNagAre NaM bhAviyappA egaojaNNovaiyakiccagaeNaM appANeNaM uDDe vehAsaM 3ppAnA ? hatA, 3ppAnA | bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! je rIte koI puruSa eka tarapha janoI-yajJopavIta paherIne gamana kare che, zuM bhAvitAtmA aNagAra te rIte eka tarapha janoI dhAraNa karelA puruSanI samAna rUpa banAvI upara AkAzamAM UDI zake che? uttara- hA, gautama! UDI zake che. | 9 aNagAre NaM bhaMte ! bhAviyappA kevaiyAI pabhU egaojaNNovaiyakiccagayAI rUvAI viuvvittae? taM ceva jAva viuvvisu vA viuvvaMti vA viuvvissaMti vA / evaM duhao jaNNovaiyaM pi| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! bhAvitAtmA aNagAra, eka tarapha janoI dhAraNa karelA puruSanI samAna keTalA rUponI vidurvaNA karI zake che? uttara- he gautama! pUrvavat jANavuM joIe. arthAt te prakAranA rUpothI te saMpUrNa eka jaMbUdvIpane Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka--3 : uddezaka-5 459 ThasoThasa bharI zake che, paraMtu kyAre ya ATalA rUpo banAvyA nathI, banAvatA nathI ane banAvaze paNa nahIM. e pramANe baMne tarapha janoI(yajJopavita) paherIne gamana karanAra puruSanI samAna rUponA saMbaMdhamAM kathana karavuM joIe. 10 se hANAmae kei purise egaopalhatthiyaM kAuM ciTTejjA, evAmeva aNagAre vi bhAviyappA jAva ciTThejjA ? evaM ceva jAva viDavvisu vA viuvvaMti vA viuvvissaMti vA; evaM duhaopalhatthiyaM pi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! je rIte koI puruSa, eka tarapha palAMThI vALIne bese, te rIte zuM bhAvitAtmA aNagAra paNa te puruSanI samAna rUpa banAvIne besI zake che ? uttara- he gautama ! pUrvavat jANavuM joIe,tyAM sudhI ke ATalA rUpo kyAre ya banAvyA nathI, banAvatA nathI ane banAvaze paNa nahIM. A rIte baMne tarapha palAMThI vALIne besanAra puruSanI samAna rUpanA saMbaMdhamAM paNa jANavuM joIe. 11 se jahA NAmae kei purise egaopaliyaMkaM kAuM ciTThejjA evAmeva aNagAre vi ? taM ceva jAva viDavvisu vA viDavvaMti vA viDavvissaMti vA; evaM duhao paliyaMkaM pi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! je rIte koI puruSa eka tarapha paryaMkAsana karIne bese, te ja rIte bhAvitAtmA aNagAra paNa te puruSanI samAna rUpa banAvIne besI zake che ? uttara- he gautama ! pUrvavat jANavuM joIe, tyAM sudhI ke ATalA rUpo kyAre ya banAvyA nathI, banAvatA nathI ane banAvaze paNa nahIM. A ja rIte baMne tarapha paryaMkAsana karIne beThelA puruSanI samAna rUponA saMbaMdhamAM paNa jANavuM joIe. vivecana : prastuta sUtromAM bhAvitAtmA aNagAranA vaikriya sAmarthyane pradarzita karyuM che. vaikriyalabdhi saMpanna aNagAra bAhya pudgalone grahaNa karIne ja vikriyA karI zake che ane vikriyA dvArA sUtrokta pratyeka rUpothI saMpUrNa jaMbudrIpane ThasoThasa bharI zake che. A kevaLa teno viSayamAtra-sAmarthya mAtra che. teno prayoga trikAlamAM thato nathI. Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 ] zrI bhagavatI sUtra-1 aNagAranI Abhiyojana zakti :| 12 aNagAre NaM bhaMte ! bhAviyappA bAhirae poggale apariyAittA pabhU egaM mahaM AsarUvaM vA, hatthirUvaM vA, sIharUvaM vA, vaggharUvaM vA, vigarUvaM vA, dIviyarUvaM vA, accharUvaM vA, taraccharUvaM pArAsararUvaM vA abhijuMjittae ? No iNaDhe smddhe| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM bhAvitAtmA aNagAra, bAhya pudgalone grahaNa karyA vinA ghoDA, hAthI, siMha, vAgha, vRka-varu, geMDo, rIMcha, citto ane pArAzara-aSTApada Adi rUpono abhiyoga [azvAdinA rUpamAM praviSTa thaIne tenA dvArA kriyA karavAmAM samartha che? uttara- he gautama! te artha samartha nathI. bAhya pugalone grahaNa karyA vinA uparyukta rUpono abhiyoga karI zakatA nathI. | 13 aNagAre NaM bhaMte bhAviyappA bAhirae poggale pariyAittA pabhU jAva guni ? daMtA, mU I bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM bhAvitAtmA aNagAra, bAhya pudgalone grahaNa karIne uparyukta rUpono abhiyoga karI zake che? hA, gautama! bAhya pudgalone grahaNa karIne bhAvitAtmA aNagAra uparyukta rUpono abhiyoga karI zake che. | 14 aNagAre NaM bhaMte ! bhAviyappA egaM mahaM AsarUvaM vA abhimuMjittA aNegAI joyaNAI pabhU gamittae ? haMtA, pabhU / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM bhAvitAtmA aNagAra, eka mahAna azvanA rUpano abhiyoga karIne temAM praveza karIne aneka yojana sudhI gamana karI zake che? uttara- hA, gautama ! te pramANe karI zake che. |15 se bhaMte ! kiM AyaDDIe gacchai, pariDDIe gacchai ? goyamA ! AyaDDIe gacchai, No pariDDie; evaM AyakammuNA, No parakammuNA, AyappaogeNaM, No parappaogeNaM / ussiodayaM vA gacchai, payaodayaM vA gacchai / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM te bhAvitAtmA aNagAra, AtmaRddhithI jAya che ke paraRddhithI Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-3H uddezaka-5 [ 41] jAya che? uttara- he gautama! te AtmaRddhithI jAya che, paraMtu paraRddhithI jatA nathI. A rIte Atmakarma AtmakriyA] ane AtmaprayogathI jAya che, paraMtu parakarma ane paraprayogathI jatA nathI. te sIdhA [UbhA] paNa jaI zake che ane tethI viparIta paNa jaI zake che. 16 se NaM bhaMte ! kiM aNagAre Ase ? goyamA ! aNagAre NaM se, No khalu se Ase; evaM jAva pArAsararUvaM vA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! A rIte rUpa banAvelA te bhAvitAtmA aNagAra, zuM azva kahevAya uttara- he gautama ! te aNagAra che, paNa azva nathI. A rIte pArAzara, aSTApada sudhInA rUponA saMbaMdhamAM paNa kathana karavuM joIe. vivecana : prastuta sUtromAM bhAvitAtmA aNagAra dvArA vividha rUponA abhiyojana saMbaMdhI nirUpaNa che. abhiyoga :- vidyA, maMtra, taMtra AdinA baLathI azvAdimAM praveza karIne tenA dvArA kriyA karAvavI tene abhiyoga kahe che. vaikriyA :- vaikriya labdhi athavA vaikriya samughAtathI samavahata thaIne eka athavA aneka vaikriyarUpo banAvavA tene vikriyA kahe che. A rIte baMnenI prakriyAmAM taphAvata che. abhiyoga-vaikiyA vacce samAnatA ane taphAvata :- (1) abhiyoga ane vikriyA baMnemAM bahAranA pudgala grahaNa karavAmAM Ave che. (2) baMnemAM vividha prakAranA aneka rUpo banAvavAmAM Ave che. (3) abhiyogamAM hAthI, ghoDA vagere je zarIramAM praveza karavo hoya tevuM rUpa banAvavuM Avazyaka che. vaikriyamAM koI zarIramAM praveza karavAno nathI. hAthI vagere banAvavuM hoya te te rUpa banAvI gamanAdi kArya kare che. tAtparya e che ke vaikriyamAM svayaMnA ja azvAdi rUpa banAvI gamanAdi kArya kare che jyAre abhiyogamAM azvAdi rUpa banAvI, azva vagerenA zarIramAM praveza karI gamanAdi kArya kare che. aNagAranI abhiyojana zakti - vidyA, maMtra, taMtra AdinA baLathI, bAhya pugalone grahaNa karIne, bhAvitAtmA aNagAra azvAdinA rUponuM abhiyojana karIne, aneka yojana sudhI gamana karI zake che. te AtmaRddhithI, AtmakarmathI ane AtmaprayogathI abhiyoga kare che. te aNagAra game te rUpano abhiyoga kare paraMtu te rUpe te pariNamatA nathI arthAt azvAdi thatA nathI. te aNagAra ja azvAdirUpomAM praviSTa che, tethI te aNagAra ja che. Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 462 ] | zrI bhagavatI sUtra-1 abhiyojana kriyA ane mArI amArI :| 17 se bhaMte ! kiM mAI abhimuMjai (viuvvai), amAI abhimuMjai ? goyamA ! mAI abhimuMjai No amAI abhimuMjai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM mAyI abhiyojana kriyA kare che ke amANI kare che? uttara- he gautama! mAyI abhiyojana kriyA kare che, paraMtu amAthI karatA nathI. |18 mAI NaM bhaMte ! tassa ThANassa aNAloiyapaDikkaMte kAlaM karei, kahiM uvavajjai? goyamA ! aNNayaresu Abhiogesu devaloesu devattAe uvavajjai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! pUrvokta prakAre abhiyoga karyA pachI, te saMbaMdhI AlocanA ane pratikramaNa karyA vinA ja te mAyI kAladharma pAme to kyAM utpanna thAya che? uttara- he gautama! te koI eka prakAranA Abhiyogika devalokamAM devarUpe utpanna thAya che. |19 amAI NaM bhaMte ! tassa ThANassa Aloiya-paDikkate kAlaM karei, kahi uvavajjai? goyamA ! aNNayaresu aNAbhiogiesu devaloesu devattAe uvavajjai / che tevuM te ! sevaM mate ! I. bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! pUrvokta abhiyoga kriyA saMbaMdhI AlocanA ane pratikramaNa karIne jo amAthI aNagAra kAladharma pAme, to kyAM utpanna thAya che? uttara- he gautama! te koI eka prakAranA anAbhiyogika devalokamAM devarUpe utpanna thAya che. he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che, he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che. | 20 itthI asI paDAgA, jaNNovaie ya hoi bodhavve, palhatthiya paliyaMke, abhioga kuvvaNA mAI / bhAvArtha :- strI, talavAra, patAkA, janoI, palAMThI, paryakAsana ane abhiyojana, vikriyA, mAyI, amAyI vagere viSayo A uddezakamAM varNita che. A saMgrahaNI gAthA che.] Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka--3 : uddezaka 5 vivecana : prastuta sUtromAM viziSTa prakAranI Abhiyogika kriyAnuM varNana che. zrI uttarAdhyayana sUtra adhya. 36/265mAM tenuM sAmAnya svarUpa pradarzita karyuM che. maMtA joga kAuM, bhUikammaM ca je paujjaMti / sAya rasa iDDiheDaM, abhiyogaM bhAvaNaM kuNai // 265 // 43 je sAdhaka kevaLa vaiSayaka sukhane mATe, zAtAne mATe, svAdiSTa bhojanane mATe, rasane mATe ane Rddhi prApta karavA mATe taMtra-maMtra-yaMtra sAdhanAthI athavA vidyA AdinI siddhithI AjIvikA calAve che; je auSadhi saMyoga kare che tathA bhUti-bhasma, dorA, dhAgA Adi maMtrita karIne teno prayoga kare che te Abhiyogika bhAvanA kare che. prastutamAM acitta AkRti banAvI, temAM svayaM praveza karI, gamana Adi karavA rUpa viziSTa abhiyogika kriyA [kutUhala]nuM kathana che. A prakAranI Abhiyogika pravRtti karanArA sAdhu Abhiyogika deva[mahardika devonI AjJA ane adhInatAmAM rahenArA dAsa athavA sevaka samAna deva]rUpa utpanna thAya che. te tapasaMyamanA prabhAve 12 devaloka sudhI jAya che paraMtu Abhiyogika pravRttinA kAraNe mahardika devonI AjJA ane adhInatAmAM rahenArA dAsa athavA sevaka samAna bane che ane je aNagAra pUrvokta pravRtti karIne AlocanA--pratikramaNAdi karI le che, te amAyI aNagAra banI jAya che ane te anAbhiyogika devarUpe utpanna thAya che. mAyI abhinuM jJarU - mAyI ane amAyI aNagAra viSayaka A sUtromAM keTalIka pratomAM vighnarU pATha che ane keTalIka pratomAM abhinuMpha pATha che. ahIM abhinuM jJarU pATha prAsaMgika che. kAraNa ke mAyI- amAyI viSayaka viSurvaNAno pATha uddezaka-4nA aMte AvI gayo prastutamAM AbhiyoganuM prakaraNa che, tethI abhinuM jJarU pATha yathocita lAge che. tethI prastutamAM abhinuM jJarU pATha pramukhatAe svIkAryo che ane vid zabdane kauMsamAM rAkhyo che. || zataka 3/5 saMpUrNa // Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 464] zrI bhagavatI sUtra-1 zitaka-3 : uddezaka-ko ORODra saMkSipta sAra chaCROROR A uddezakamAM mukhyatayA mithyAdaSTi ane samyagdaSTinI vikriyAnuM, tenA mithyA ane samyagujJAnanuM tathA aMte camarendranA AtmarakSaka devonuM nirUpaNa che. * je mithyAdaSTi jIva vaikriya labdhi ane vibhaMga jJAna saMpanna hoya te IcchAnusAra vividha rUpo banAvI zake che ane virbhAgajJAnathI jANI paNa zake che, paraMtu tenuM jJAna mithyA hovAthI te yathArthapaNe jANI zakatA nathI. teo vaikriyakRta rUpone svAbhAvika ane svAbhAvika rUpone vaikriyakRta mAne che. teo rAjagRhIne vArANasI mAne, navA nagaranI vikarvaNA karI hoya tene vAstavika mAne. A rIte tenuM jJAna mithyA hoya che. * vaikriyalabdhi saMpanna samyagudaSTi je vikriyA kare che tene avadhijJAna dvArA yathArthapaNe jANe che. A rIte vaikriyazakti samAna hovA chatAM baMnenA jJAnamAM samyagu ane mithyA jJAnanI apekSAe bheda che. mithyAtvanA kAraNe teone bhrAMti utpanna thaI jAya che. * camarendranA 2,56,000 (be lAkha chappana hajAra)AtmarakSaka deva che. te AtmarakSaka devanuM varNana rAyaparoNIya sutra anusAra jANavuM. zeSa sarva IndronA AtmarakSaka deva jeTalA hoya che. tenuM varNana paNa asurakumAranI jema jANavuM. Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata:-3:6deza | 45 deza5-3 : deza-6 nagara mithyASTinI vipul :| 1 aNagAre NaM bhaMte ! bhAviyappA mAI micchadiTThI vIriyaladdhIe veuvviyaladdhIe vibhaMgaNANaladdhIe vANArasiM NayariM samohae, samohaNittA rAyagihe Nayare rUvAiM jANai, pAsai ? haMtA, jANai pAsai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! rAjagRha nagaramAM rahelA mAyI mithyAdaSTi bhAvitAtmA aNagAra, vIryalabdhithI, vaikriyalabdhithI ane virbhAgajJAna labdhithI vANArasI nagarInI vidurvaNA karIne zuM rAjagRha nagaranA rUpone jANe, dekhe che? utta2-4I, gautama ! 12 // 2 te 3pIne cha bhane he cha. | 2 se bhaMte ! ki tahAbhAvaM jANai pAsai, aNNahAbhAvaM jANai pAsai ? goyamA! No tahAbhAva jANai pAsai, aNNahAbhAvaM jANai pAsai / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! zuM te tathAbhAyithArtha rUpe jANe, dekhe che ke anyathAbhAve viparItarUpe] e), hemecha? uttara-he gautama!te tathAbhAve jANatA nathI ane dekhatA nathI, paraMtu anyathA bhAve-viparItarUpe e, che. | 3 se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- No tahAbhAvaM jANai pAsai, aNNahAbhAvaM jANai pAsai? goyamA ! tassa NaM evaM bhavai- evaM khalu ahaM rAyagihe Nayare samohae, samohaNittA vANArasIe NayarIe rUvAiM jANAmi pAsAmi; se se dasaNe vivaccAse bhavai, se teNaTeNaM jAva pAsai / Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4ss | zrI bhagavatI sUtra-1 bhAvArtha - prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke te tathAbhAve jANatA nathI ane dekhatA nathI, paraMtu anyathAbhAve jANe, dekhe che? - uttara- he gautama ! te sAdhunA manamAM A prakArano vicAra hoya che ke vANArasImAM rahelA meM rAjagRha nagaranI vidurvaNA karI che ane vidurvaNA karIne vANArasInA rUpane jANuM chuM, dekhuM chuM. A rIte tenuM darzana viparIta hoya che. tethI e pramANe kahevAya che ke te tathAbhAve jANatA nathI, dekhatA nathI paraMtu anyathA bhAve jANe, dekhe che. | 4 aNagAre NaM bhaMte ! bhAviyappA mAI micchadiTThI vIriyaladdhIe jAvarAyagihe Nayare samohae, samohaNittA vANArasIe NayarIe rUvAI jANai pAsai ? haMtA, jANai pAsai / taM ceva jAva tassa NaM evaM bhavai- evaM khalu ahaM vANArasIe NayarIe samohae, samohaNittA rAyagihe Nayare rUvAiM jANAmi pAsAmi, se se dasaNe vivaccAse bhavai, se teNaTeNaM jAva aNNahAbhAvaM jANai pAsai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! vANArasImAM rahelA mAyI mithyAdaSTi bhAvitAtmA aNagAra, vIryalabdhi AdithI zuM rAjagRha nagaranI vidurvaNA karIne vANArasInA rUpone jANe, dekhe che? hA, gautama ! te aNagAra te rUpone jANe, dekhe che. te sAdhunA manamAM A prakArano vicAra hoya che ke rAjagRhamAM rahelo huM vANArasI nagarInI vidurvaNA karIne rAjagRhInA rUpone jANuM, dekhuM . A rIte tenuM darzana viparIta hoya che. tethI te anyathAbhAve jANe, dekhe che. | 5 aNagAre NaM bhaMte ! bhAviyappA mAI micchadiTThI vIriyaladdhIe veuvviya laddhIe vibhaMgaNANaladdhIe vANArasI NayariM rAyagihaM ca NayaraM aMtarA egaM mahaM jaNavayavaggaM samohae, samohaNittA vANArasiM NayariM, rAyagihaM ca NayaraM aMtarA egaM mahaM jaNavayavaggaM jANai pAsai ? haMtA, jANai pAsai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM mAyI mithyAdaSTi bhAvitAtmA aNagAra potAnI vIrya labdhithI, vaikriya labdhithI ane virbhAgajJAna labdhithI vANArasI nagarI ane rAjagRha nagaranI madhyamAM eka moTA janapada varga diza samUhanI vidurvaNA karIne te moTA janapada vargane jANe, dekhe che? hA, gautama! te aNagAra te janapada vargane jANe, dekhe che. 6 se bhaMte ! kiM tahAbhAvaM jANai pAsai, aNNahAbhAvaM jANai pAsai ? goyamA ! No tahAbhAvaM jANai pAsai, aNNahAbhAvaM jANai pAsai / Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3H uddezaka-6 . 467 | bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM te aNagAra te janapada vargane tathAbhAve jANe, dekhe che ke anyathAbhAve jANe, dekhe che? uttara- he gautama! te aNagAra te janapada vargane tathAbhAve jANatA ane dekhatA nathI, paraMtu anyathA bhAve jANe, dekhe che. | 7 se keNa?NaM bhaMte ! jAva pAsai ? goyamA ! tassa khalu evaM bhavai- esa khalu vANArasI NayarI, esa khalu rAyagihe Nayare, esa khalu aMtarA ege mahaM jaNavayavagge / No khalu esa mahaM vIriya- laddhi veuvviyaladdhi vibhaMgaNANaladdhI; iDDI juI jase bale vIrie, purisakkAra- parakkame laddhe patte abhisamaNNAgae / se se dasaNe vivaccAse bhavai / se teNaTeNaM jAva pAsai ? bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke te aNagAra te janapada vargane anyathA bhAve jANe, dekhe che? uttara- he gautama! te sAdhunA manamAM e prakArano vicAra hoya che ke A vANArasI nagarI che ane A rAjagRha nagara che tathA baMnenI vacce A eka moTo svabhAvika janapada varga che. paraMtu mArI vIryalabdhi, vaikriyalabdhi ane virbhAgajJAnalabdhi nathI. mane maLelI, prApta thayelI ane sanmukha thayelI Rddhi, dhuti, yaza, baLa, vIrya ane puruSAkAra parAkrama nathI. A rIte te sAdhunuM darzana (samajaNa) viparIta hoya che. tethI te tathAbhAve nahIM, paNa anyathA bhAve jANe-dekhe che. vivecana : prastuta sUtramAM mAyI mithyAdaSTi bhAvitAtmA aNagAra dvArA vidurvaNA karavAnA ane targata rUpone jANavA-dekhavAnA saMbaMdhamAM praznottara che. mAyI mithyAdaSTi bhAvitAtmA aNagAra :- ahIM mAyI zabda mithyAdaSTinuM svarUpa vizeSaNa che, mAyI mithyAdaSTi ane amAyI samyagdaSTi A baMne zabdo AgamamAM pracalita che mAyI ane amAyI zabdathI kramazaH anaMtAnubaMdhI kaSAyano sadbhAva ane abhAva apekSita che. aNagAra jyAre mithyAdaSTi thaI jAya che tyAre tene anaMtAnubaMdhI kaSAyano sadbhAva hoya che. tethI te mAyI mithyAdaSTi aNagAra kahevAya che. pariNAmonI caMcaLatAthI bhAvitAtmA paNa mithyAdaSTi thaI zake che. vyavahArathI, bAhya liMgathI athavA kriyAkAMDathI je bhAvitAtmA aNagAra hovA chatAM jenI daSTi mithyA pariNata che, tevA aNagAranuM sUtrakAre kathana karyuM che athavA koI apekSAe potAnA siddhAMta anusAra Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 468 ] zrI bhagavatI sUtra-1 ramaNa karanAra anyatIrthika sAdhunuM paNa ahIM grahaNa thaI zake che. variya naddhi :- zarIra sAmarthya, Atma sAmarthya athavA puruSArthane vIrya labdhi kahe che. vaikriya Adi koIpaNa labdhino prayoga vIrya labdhithI ja thaI zake che. tethI prastuta sUtramAM labdhitrayamAM sahu prathama vIryalabdhinuM kathana che. tyArapachI vArANasI Adi Icchita rUponI vidurvaNA mATe vaikriya labdhi ane tenA jJAna mATe virbhAgajJAna labdhinuM kathana che. vikarvaNA - mAyI mithyAdaSTi bhAvitAtmA aNagAra vIryalabdhi ane vaikriyalabdhi saMpanna hovAthI game te rUpanI vidurvaNA karI zake che. prastuta sUtromAM traNa prakAranI vidurvaNAnuM kathana che. (1) rAjagRhImAM sthita tathAkathita aNagAra vANArasInI vidurvaNA kare che. (2) vANArasImAM sthita tathAkathita aNagAra rAjagRhI nagarInI vidurvaNA kare che. (3) rAjagRhI ane vANArasInI madhyamAM eka vizALa janapadanI vidurvaNA kare vikuvarNA saMbaMdhI jJAna - vidurvaNA karyA pachI te aNagAra vibhRgajJAnanA kAraNe anyathAbhAve jANe-dekhe che. prathama AlApakamAM te rAjagRhImAM sthita che ane vANArasI nagarInI vikuNA karI che. paraMtu tene virbhAgajJAna hovAthI tenuM jJAna ane darzana viparIta hoya che. tethI (1) tene rAjagRhImAM sthita hovA chatAM vANArasImAM sthita meM rAjagRhInI vidurvaNA karI che ane tadgata rUpone huM jANuM-dekhuM chuM A prakAre pratIta thAya che. (2) rAjagRhImAM sthita meM vANArasInI vidurvaNA karI che ane targata rUpone huM jANuM-dekhuM chuM. athavA (3) A rAjagRhI che, A vANArasI che ane tenI madhyamAM vizALa janapada che. tema jANe che paraMtu A mArI vIryalabdhi ke vaikriyalabdhi che, te pramANe jANatA nathI. je rIte diDamUDha manuSya pUrva dizAne paNa pazcima dizA mAne che, te ja rIte tenuM jJAna viparIta hovAthI potAnA dvArA vikarvita rUpone svAbhAvika mAne che. ne vivavAre :- tenuM darzana, anubhava ane kSetra saMbaMdhI vicAra viparIta hoya che. amArI samyagadaSTi aNagAranI vikurvaNA : 8 aNagAre NaM bhaMte ! bhAviyappA amAI sammadiTThI vIriyaladdhIe, veuvviya laddhIe, ohiNANaladdhIe rAyagiha NayaraM samohae, samohaNittA vANArasIe NayarIe rUvAI jANai pAsaDa? hatA. jANaDa pAsaha / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM vANArasI nagarImAM sthita amAyI samyagudaSTi bhAvitAtmA aNagAra, potAnI vIryalabdhithI, vaikriyalabdhithI ane avadhijJAna labdhithI rAjagRha nagarInI vipharvaNA karIne vANArasInA rUpone jANe ane dekhe che? uttara- hA, gautama! te aNagAra te rUpone jANe ane dekhe che. Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3H uddezaka-s | 469 ] | 9 se bhaMte ! kiM tahAbhAvaM jANai pAsai, aNNahAbhAvaM jANai pAsai ? goyamA ! tahAbhAvaM jANai pAsai, No aNNahAbhAvaM jANai pAsai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM te aNagAra te rUpone tathAbhAve jANe, dekhe che ke anyathA bhAve jANe dekhe che? uttara- he gautama ! te aNagAra te bhAvone tathAbhAve jANe dekhe che, paraMtu anyathA bhAve jANatA dekhatA nathI. 10 se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! tassa NaM evaM bhavai- evaM khalu ahaM rAyagihe Nayare samohae, samohaNittA vANArasIe NayarIe rUvAiM jANAmi pAsAmi; se se dasaNe avivaccAse bhavai, se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai / bIo AlAvago evaM ceva / NavaravANArasIe NayarIe samohaNA NeyavvA rAyagihe Nayare rUvAI jANai, pAsai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che? uttara- he gautama! te sAdhunA manamAM A prakArano vicAra thAya che ke vANArasI nagarImAM sthita huM rAjagRha nagarInI vidurvaNA karIne, vANArasInA rUpone jANuM, dekhuM chuM. tenuM darzana aviparIta-samyaka hoya che. tethI te tathAbhAve jANe che ane dekhe che, te pramANe kahevAya che. bIjo AlApaka paNa te ja pramANe jANavo joIe, paraMtu temAM vizeSatA e che ke temAM vANArasI nagarInI vipharvaNA ane rAjagRha nagaramAM rahelA rUpone jANavA-dekhavAnuM kathana karavuM joIe. | 11 aNAgAre NaM bhaMte ! bhAviyappA amAI sammadiTThI vIriyaladdhIe veuvviya laddhIe ohiNANaladdhIe rAyagihaM Nayara, vANArasiM NayarI ca aMtarA egaM mahaM jaNavayavaggaM samohae, samohaNittA rAyagiha Nayara, vANArasiM NayarI, taM ca aMtarA egaM mahaM jaNavayavaggaM jANai pAsai ? haMtA, jANai pAsai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM amAyI samyagudaSTi bhAvitAtmA aNagAra, potAnI vIryalabdhithI vaikriyalabdhithI ane avadhijJAna labdhithI, rAjagRhI nagara ane vANArasI nagarInI madhyamAM eka vizALa janapada varganI vipharvaNA karIne te rAjagRhI ane vANArasI nagarInI madhyamAM eka moTA janapada vargane jANe-dekhe che? uttara- hA, gautama! te aNagAra te janapada vargane jANe-dekhe che. Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra-1 12 se bhaMte! kiM tahAbhAvaM jANai pAsai, aNNahAbhAvaM jANai pAsai ? goyamA ! tahAbhAvaM jANai pAsai, No aNNahAbhAvaM jANai pAsai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! te aNagAra te janapadavargane tathAbhAve jANe, dekhe che ke anyathAbhAve jANe, dekhe che ? 470 uttara- he gautama ! te aNagAra te janapadavargane tathAbhAve jANe, dekhe che, paraMtu anyathAbhAve jANatA, dekhatA nathI. 13 se keNaTTeNaM bhaMte ! evaM ? goyamA ! tassa NaM evaM bhavai No khalu esa rAyagihe Nayare, No khalu esa vANArasI NayarI, No khalu esa aMtarA ege jaNavayavagge, esa khalu mamaM vIriyaladdhI veDavviyaladdhI ohiNANaladdhI iDDI juI jase bale vIrie purisakkAraparakkame laddhe patte abhisamaNNAgae / se daMsaNe avivaccAse bhavai / se teNaTTeNaM goyamA ! evaM vuccai- tahAbhAvaM jANai pAsai, No aNNahAbhAvaM jANai pAsai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ? uttara- he gautama ! te sAdhunA manamAM A prakArano vicAra hoya che ke A rAjagRha nagarI nathI ane A vANArasI nagarI nathI tathA A baMnenI madhyamAM sthita vizALa janapadavarga paNa nathI, paraMtu A mane maLelI, prApta thayelI ane sammukha thayelI, mArI ja vIryalabdhi, vaikriyalabdhi, avadhijJAna labdhi, Rddhi, dhruti, yaza, bala, vIrya ane puruSAkAra parAkrama che. tenuM darzana aviparIta-samyak che. he gautama ! tethI e pramANe kahyuM che ke te sAdhu tathAbhAve jANe che, dekhe che anyathAbhAve jANatA, dekhatA nathI. vivecana : prastuta sUtromAM amAyI samyagadaSTi bhAvitAtmA aNagAranI vipurvaNA ane tenA jJAna viSayaka praznottara che. amAyI zabda samyagdaSTinuM svarUpa vizeSaNa che. pUrvanA sUtromAM mAyI mithyAdaSTinI vikurvaNA ane mithyA samajaNanuM kathana che, te ja rIte prastuta sUtromAM amAyI samyagdaSTinI vikurvaNA ane samyak samajaNanuM kathana che. vikriyA :- prastuta sUtromAM traNa prakAre vikriyAnuM kathana che, te A pramANe che- (1) amAyI samyagdaSTa aNagAra vANArasImAM sthita rAjagRhInI vikrvaNA kare che. (2) rAjagRhImAM sthita vANArasInI vidhurvaNA Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-3H uddezaka-6 471 | kare che. (3) rAjagRhI ane vANArasInI madhyamAM vizALa janapadanI vidurvaNA kare che. jJAna - samyagdaSTi aNagArane avadhijJAna labdhi hovAthI te te rUpone tathAbhAve-yathArthabhAve jANe, dekhe che. yathA- (1) vANArasImAM sthita meM rAjagRhInI vidurvaNA karI che ane tadgata rUpone huM jANuM, dekhuM chuM (2) rAjagRhImAM sthita meM vANArasInI vidurvaNA karI che ane targata rUpone huM jANuM-dekhuM che (3) meM rAjagRhI ane vANArasInI madhyamAM vizALa janapadanI vipharvaNA karI che, A sarva mArI vikriyAthI vikurvita rUpo che ane tene huM jANuM-jouM chuM. A rIte amAyI samyagdaSTi aNagArane koI paNa prakAranI bhrAMti rahetI nathI, te pratyeka padArthanA svarUpane yathArtha rUpe jANe-dekhe che. aNagAranI grAma Adi vidurvaNA kSamatA :14 aNagAre NaM bhaMte ! bhAviyappA bAhirae poggale apariyAittA pabhU egaM maha gAmarUvaM vA NayararUvaM vA jAva saNNivesarUvaM vA viuvvittae ? __No iNaDhe samaDhe / evaM biIo vi AlAvago, NavaraM bAhirae poggale pariyAittA pabhU / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM bhAvitAtmA aNagAra, bAhA pulone grahaNa karyA vinA eka vizALa grAma, nagara, sannivezAdi rUponI vidurvaNA karI zake che? uttara- he gautama! te artha samartha nathI. A rIte bIjo AlApaka paNa kahevo joIe paraMtu vizeSatA e che ke bAhya pudgalone grahaNa karIne te sAdhu, pUrvokta rUponI vidurvaNA karI zake che. | 15 aNagAre NaM bhaMte ! bhAviyappA kevaiyAiM pabhU gAmarUvAiM viuvvittae? goyamA ! se jahA NAmae juvaI juvANe hattheNaM hatthe geNhejjA, taM ceva jAva viuvvisu vA viuvvaMti vA viuvvissaMti vA evaM jAva saNNivesarUvaM vA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! te bhAvitAtmA aNagAra, keTalA grAmarUponI vikurvaNA karI zake che? uttara- he gautama! yuvatI yuvAnanA daSTAMte pUrvokta varNana jANavuM joIe arthAt A prakAranA rUpothI te saMpUrNa jaMbUdvIpane ThasoThasa bharI zake che. A teno viSayamAtra che, sAmarthya mAtra che, A rIte sannivezanA rUpo paryatanuM kathana jANavuM. vivecana : A be sUtramAM aNagAra dvArA thatI vipharvaNA ane tenA parimANa saMbaMdhI varNana che. bhAvitAtmA aNagAra bAhya pugalone grahaNa karIne ja vizALa grAma, nagara AdinI vikurvaNA karI zake che. vikriyA Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 472 ] zrI bhagavatI sUtra-1 karavA mATe A sarvasAmAnya niyama che. bhAvitAtmA aNagAra potAnA vaikriyakRta rUpo dvArA saMpUrNa jaMbudvIpane bharI zake che, paraMtu tema koI kadApi karatA nathI. vidurvaNA saMbaMdhI anya vivecana uddezaka-4mAM thaI gayuM che. parva vi ri manAvo - AlApaka = varNana samUha. ekavAra varNita sUtrapAThane ekAda zabda ke vAkyanA parivartana sAthe bIjIvAra kahevo hoya tyAre pUrvokta varNana samUha mATe 'AlApaka' zabda prayoga thAya che. jemake- prastuta prakaraNamAM bAhya pudgala grahaNa karyA vinA vikurvaNA thaI zake ke nahIM ? tadviSayaka praznottara che. tyAra pachI bAhya pudgala grahaNa karIne vidurvaNA karavA ke na karavA viSayaka praznottara che. A sthitimAM sUtrakAra pUrva sUtrathI vizeSatAnuM kathana karIne pUrva vio vi AtAvo A rIte dvitIya AlApakanuM kathana karavuM joIe, A pramANe kathana kare che. camarendranA AtmarakSaka devo :16 camarassa NaM bhaMte ! asuriMdassa asuraraNNo kai AyarakkhadevasAhassIo paNNattAo? goyamA ! cattAri causaTThIo AyarakkhadevasAhassIo paNNattAo / teNaM AyarakkhA jAva vaNNao jahA rAyappaseNaijje / evaM savvesiM iMdANaM jassa jattiA AyarakkhA te bhANiyavvA // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! asurendra asurarAja camarane keTalA AtmarakSaka devo hoya che? uttara- he gautama! asurendra asurarAja camarane 2,56,000 (be lAkha chappana hajAra)AtmarakSaka devo che. ahIM AtmarakSaka devonuM varNana rAjaprIya sUtrAnusAra samajI levuM joIe. je Indrane jeTalA AtmarakSaka deva hoya te sarvanuM varNana karavuM joIe. he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che, he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che. vivecana : prastuta sUtramAM rAjaprazrIya sUtranA atidezapUrvaka sarva IndronA AtmarakSaka devonuM varNana che. AtmarakSaka deva :- je deva IndranA aMgarakSaka samAna che. zastrAdithI sajja thaIne haMmezAM IndranI rakSA mATe dattacitta hoya che, tene AtmarakSaka deva kahe che. yadyapi Indrane koI paNa prakAranA aniSTanI saMbhAvanA nathI, tema chatAM AtmarakSaka deva potAnuM kartavya pAlana kare che. AtmarakSaka devonI saMkhyA :- pratyeka IndronA sAmAnika devothI AtmarakSaka devo cAra guNA che. pratyeka Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-3H uddezaka-6 473. IndronA sAmAnika devonI saMkhyA sUcaka gAthA A pramANe che causaTThI saTThI khala, chacca sahassAo asuravajjANaM / sAmANiyA u ee, cauguNA AyarakkhAo // 1 // caurAsIi asII, bAvattari sattari ya saTThI ya / paNa vattAlA, tIkSA vIla rasa sahasta tti rA [vRtti patrAMka 194] IndranA sAmAnika ane AtmarakSakadevo Indra amarendranA balIndranA zeSa bhavanapati IndronA zakrendranA IzAnendranA sanatkumArendranA mAhendranA bratyendranA lAntakendranA zukrendranA sahasrarendranA prANatendranA acyatendranA sAmAnika devo 64,000 $0,000 $000 [pratyekanA] 84,000 80,000 72,000 90,000 $0,000 50,000 40,000 30,000 20,000 10,000 AtmarakSaka devo 2,56,000 2,40,000 24,000 [pratyekanA] 3,36,000 3,20,000 2,88,000 2,80,000 2,40,000 2,00,000 1,0,000 1,20,000 80,000 40,000 che zataka 3/6 saMpUrNa che Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 474 zrI bhagavatI sUtra-1 zitaka-3 : uddezaka-7) ORODra saMkSipta sAra chaCROROR A uddezakamAM zakrendranA cAra lokapAla, tenA vimAna, rAjadhAnI, tenA sevaka devo ane tenA kAryanuM nirUpaNa che. * zakrendranA cAra lokapAla che- soma, yama, varUNa ane vaizramaNa. te cArenA cAra vimAna che- saMdhyAprabha, varaziSTa, svayaMnvala ane valtha. te cAre vimAna zakrendranA saudharmAvalaMsaka vimAnathI asaMkhya yojana dUra kramazaH pUrva, dakSiNa, pazcima ane uttara dizAmAM che. te vimAna sADA bAra lAkha yojana vistAravALA che. tenI rAjadhAnI tenA vimAnanI barobara nIce trichAlokamAM che. te jaMbudvIpa pramANa che. tyAM 16,000 yojana vistAranuM rAjasabhA bhavana che, temAM bhavano-prAsAdonI cAra paMktio che. tyAM upapAta sabhA vagere nathI. * soma :- svayaMnA vimAnavAsI devo, vidhutakumAra, agnikumAra, vAyukumAra jAtinA bhavanapati deva, devI; caMdra, sUrya Adi sarva jyotiSI deva-devI soma lokapAlane AdhIna che; aMgAraka, vikolika, lohitAkSa, zanizvara, caMdra, sUrya, zukra, budha, bRhaspati, rAhu Adi devo tenA putra sthAnIya che. meruparvatathI dakSiNa vibhAgamAM grahonI aneka prakAranI sthiti, abhravikAra, ulkApAta, digdAha, yakSodIpta, jhAkaLa, candragrahaNa, suryagrahaNa, IndradhanuSya Adi tema ja grAmadAha Adi, prANakSaya, dhanakSaya, kulakSaya Adi kAryo soma lokapAlanI jANakArImAM hoya che. soma lokapAlanI sthiti 1-13 palyopamanI ane tenA putra sthAnIya devonI sthiti eka palyopamanI che. * yama :- svayaMnA vimAnavAsI deva, pretakAyika vyaMtara deva, asurakumAra jAtinA bhavanapati deva, devI, paramAdhAmI deva, kaMdarSika, Abhiyogika deva, yama lokapAlanI adhInatAmAM hoya che. paMdara paramAdhAmI deva tenA putrasthAnIya che. meru parvatathI dakSiNa vibhAgamAM thatAM yuddha, kalaha, saMgrAma, vividha roga, yakSa, bhUta AdinA upadrava, mahAmArI Adi ane tenAthI thatAM grAmakSaya, kulakSaya, dhanakSaya Adi kAryo yama lokapAlathI ajJAta nathI. tenI sthiti somalokapAlanI samAna che. * varuNa - svayaMnA vimAnavAsI deva, nAgakumAra, udadhikumAra, svanitakumAra jAtinA deva, devI varuNa Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka--3 : uddezaka-7 475 lokapAlanI adhInatAmAM che. karkoTaka, kardamaka, aMjana, zaMkha, pAlaka, puMDra, palAza, moda, jaya, dadhimukha, ayaMpula Adi devo tenA putra sthAnIya che. meru parvatathI dakSiNa vibhAgamAM thatI ativRSTi, anAvRSTi, sukALa, duSkALa, jharaNA, taLAva Adi ane tenA dvArA thatA janakSaya, dhanakSaya Adi kAryo varuNa devanI jANakArImAM hoya che. tenI sthiti dezona be palyopamanI ane tenA putra sthAnIya devonI sthiti eka palyopamanI che. * vaizramaNa :- svayaMnA vimAnavAsI deva, suvarNakumAra, dvIpakumAra, dizAkumAra jAtinA deva, devI, vANavyaMtara deva-devI tenI AdhInatAmAM che. pUrNa bhadra, maNibhadra, zAlibhadra, sumanabhadra, cakra, rakSa, pUrNa rakSa vagere devo tenA putra sthAnIya che. merUparvatathI dakSiNa vibhAgamAM sonA cAMdInI khANa, dATeluM dhana, mAlika rahita dhana, dhanavRSTi, gaMdhamAlA, cUrNa Adi sugaMdhI padArtho, vastra, bhojana ane kSIra temaja sukAla, duSkAla, parvatAdimAM rAkheluM dhana Adi kAryo tene jJAta ja hoya che. tenI sthiti be palyopamanI ane tenA putrasthAnIya devonI sthiti eka palyopamanI che. A rIte cAre lokapAlanuM vistRta varNana A uddezakamAM che. ////////// Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 47 zrI bhagavatI sUtra-1 za-7 zas-3 : lokapAla lopAsanA prabhAra :| 1 rAyagihe Nayare jAva pajjuvAsamANe evaM vayAsI- sakkassa NaM bhaMte ! deviMdassa devaraNNo kai logapAlA paNNattA ? goyamA ! cattAri logapAlA paNNattA, taMjahA- some, jame, varuNe, vesmnne| bhAvArtha :-prazna-rAjagRhanagaramAM mahAvIra svAmI padhAryA vagere kathana ahIM grahaNa karavuM. paryApAsanA karatA gautamasvAmIe A pramANe pUchayuM ke, he bhagavan! devendra devarAja zakranA keTalA lokapAla che? uttara- gautama ! tenA yA yo56 cha. yathA- (1) soma, (2) yama, (3) 125 // mane (4) vaizrama. | 2 eesi NaM bhaMte ! cauNhaM logapAlANaM kai vimANA paNNattA ? ___ goyamA ! cattAri vimANA paNNattA, taM jahA- saMjhappabhe, varasiDhe, sayaMjale, vaggU / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! te yA sopAlo vimAna 24 // cha ? uttara- he gautama! te cAra lokapAlonA cAra vimAna che, yathA- saMdhyAprabha, varaziSTa, svayaMjala ane valtha. soma lokapAlanuM saMdhyAprabha vimAna :| 3 kahi NaM bhaMte ! sakkassa deviMdassa devaraNNo somassa mahAraNNo saMjhappabhe NAmaM mahAvimANe paNNatte ? goyamA ! jaMbUddIve dIve maMdarassa pavvayassa dAhiNe NaM imIse rayaNappabhAe puDhavIe bahusamaramaNijjAo bhUmibhAgAo uDDa cadimasUriyagahagaNaNakkhatta Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata-3:6deza-7 | 477 tArArUvANaM bahUI joyaNAiM jAva paMca vaDeMsiyA paNNattA, taM jahA- asogava.sae, sattavaNNa- vaDeMsae, caMpayavarDasae, cUyava.sae, majjhe sohammavaDeMsae / tassa NaM sohammavaDeMsayassa mahAvimANassa puratthime NaM sohamme kappe asaMkhejjAiM joyaNAI vIivaittA ettha NaM sakkassa deviMdassa devaraNNo somassa mahAraNNo saMjhappabheNAmaM mahAvimANe pnnnntte| addhaterasajoyaNa sayasahassAI AyAmavikkhaMbheNaM, uNayAlIsaM joyaNasayasahassAI, bAvaNNaM ca sahassAI, aTTha ya aDayAle joyaNasae kiMci visesAhie parikkheveNaM paNNatte / jA sUriyAbha vimANassa vattavvayA sA aparisesA bhANiyavvA jAva abhiseo; NavaraM somo devo / saMjhappabhassa NaM mahAvimANassa ahe, sapakkhi, sapaDidisiM asaMkhejjAI joyaNasahassAiM ogAhittA ettha NaM sakkassa deviMdassa, devaraNNo somassa mahAraNNo somA NAmaM rAyahANI paNNattA- egaM joyaNasayasahassaM AyAmavikkhaMbheNaM jaMbuddIvappa- mANA / vemANiyANaM pamANassa addhaM NeyavvaM jAva ovAriyaleNaM solasa joyaNasahassAI AyAmavikkhaMbheNaM, paNNAsaM joyaNasahassAI, paMca ya sattANaue joyaNasae kiMci visesUNe parikkheveNaM paNNatte / pAsAyANaM cattAri parivADIo NeyavvAo, sesA Natthi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! devendra devarAja zakranA lokapAla, soma nAmanA mahArAjanuM saMdhyAprabha nAmanuM mahAvimAna kyAM che? uttara- he gautama! jaMbudvIpa nAmanA dvIpanA merU parvatathI dakSiNa dizAmAM A ratnaprabhAputhvInA bahu sama ramaNIya bhUmibhAgathI upara caMdra, sUrya, grahagaNa, nakSatra ane tArAgaNa che. tenAthI aneka yojana upara (yAvata) pAMca avataMsaka che. yathA- azokAvAMsaka, saptaparNAvataMsaka, caMpakAvataMsaka, cUtAvAMsaka ane madhyamAM saudharmAvalaMsaka che. te saudharmAvalaMsaka mahAvimAnanI pUrvamAM saudharmakalpamAM asaMkhya yojana gayA pachI tyAM devendra devarAja zakranA lokapAla soma nAmanA mahArAjAnuM saMdhyAprabha nAmanuM mahAvimAna Ave che. tenI laMbAI pahoLAI sADA bAra lAkha yojananI che. teno parikSepa-paridhi 39,52,848 (ogaNacAlIsa lAkha, bAvana hajAra AThaso aDatAlIsa) yojanathI kaMIka adhika che. A viSayamAM sUryAbha devanA vimAnanI vaktavyatAnI samAna abhiSeka paryata saMpUrNa vaktavyatA kahevI. vizeSatA e che ke sUryAbha devanA sthAne ahIM 'soma deva' kahevuM joIe. saMdhyAprabha mahAvimAnanA sapakSa, sapratideza arthAtu barobara nIce asaMkhya yojanA gayA pachI devendra devarAja zakranA lokapAla soma mahArAjAnI somA nAmanI rAjadhAnI che. te rAjadhAnInI laMbAI Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 478 / zrI bhagavatI sUtra-1 ane pahoLAI eka lAkha yojananI che. te rAjadhAnI jaMbudvIpa pramANa che. te rAjadhAnInA killA AdinuM parimANa vaimAnika devonA (IndronA) killA AdinA parimANathI ardha kahevuM joIe. A rIte rAjabhavana sudhI kahevuM joIe. rAjabhavananI laMbAI ane pahoLAI 16,000 (soLa hajAra)yojana che. tenI paridhi (parikSepa) 50,597 (pacAsa hajAra, pAMcaso sattANu)yojanathI kaMIka nyUna che. te rAjabhavanamAM prAsAdonI cAra paMktio che. anya upapAta sabhA vagere nathI. lokapAla somanA adhInastha devo :| 4 sakkassa NaM deviMdassa, devaraNNo somassa mahAraNNo ime devA ANAuvavAya-vayaNa-Niddese ciTuMti, taM jahA- somakAiyA i vA, somadevayakAiyA i vA, vijjukumArA vijjukumArIo aggikumArA aggikumArIo vAyukumArA vAyukumArIo; caMdA sUrA gahA NakkhattA tArArUvA, je yAvaNNe tahappagArA savve tetabbhattiyA tappakkhiyA tabbhAriyA sakkassa deviMdassa devaraNNo somassa mahAraNNo ANA-uvavAya-vayaNa-Niddese ciTThati / bhAvArtha :- devendra devarAja zakranA lokapAla soma mahArAjanI AjJAmAM, upapAta-samIpatAmAM ane vacana nirdezamAM A deva rahe che, yathA-somakAyika, somadevakAyika, vidhutakumAra, vidhutakumArIo, agnikumAra, agnikumArIo, vAyukumAra, vAyukumArIo, caMdra, sUrya, graha, nakSatra, tArAo ane A prakAranA anya paNa sarva bhakta deva, tenA pakSanA deva ane tenI AdhInatAmAM rahenArA devo, devendra devarAja zakendranA soma mahArAjanI AjJAmAM, samIpatAmAM, ane vacana-nirdezamAM rahe che. lopAla somano viSaya :| 5 jaMbUdIve dIve maMdarassa pavvayassa dAhiNeNaM jAiM imAI samuppajaMti, taM jahA- gahadaMDA i vA, gahamusalA i vA, gahagajjiyA i vA, evaM gahajuddhA i vA, gahasiMghADagA i vA, gahAvasavvA i vA, abbhA i vA, abbharukkhA i vA, saMjhA ivA, gaMdhavvaNagarA i vA, ukkApAyA i vA, disidAhA i vA, gajjiA i vA, vijjU i vA, paMsuvuTThI i vA, jUve i vA, jakkhAlittae i vA, dhUmiyA i vA, mahiyA ivA, rayugghAe i vA, caMdovarAgA ivA, sarovarAgA i vA. caMdaparivesA i vA, sUraparivesA i vA, paDicaMdA i vA, paDisUrA i vA, idadhaNU i vA, udagamacchA i vA kapihasiyA i vA, amohA ivA, pAINavAyA i vA, paDINavAyA i vA jAva saMvaTTayavAyA i vA, gAmadAhA i vA jAva saNNivesadAhA i vA, pANakkhayA, jaNakkhayA, dhaNakkhayA, kulakkhayA, vasaNabbhUyA aNAriyA; Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka--3 : uddezaka-7 479 jeyAvaNNe tahappagArA Na te sakkassa deviMdassa devaraNNo somassa mahAraNNo aLAyA, adrikA, anuyA, anuyA(asnuyA) aviLAyA; teti vA somAyALa tevALa / zabdArtha :- vaheMsiyA = avataMsaka, zreSTha, somAvA = soma lokapAlanA sAmAnika deva, somavevayADyA = soma lokapAlanA parivArarUpa deva, tanmAya = somadevanA kAryabhArane vahana karanArA tadbhArika deva, hilaMST = maMgaLa Adi grahonI daMDa samAna sIdhI paMkti athavA baddha grahamAlA, ThamUsA = mUsaLanI jema AkRtimAM baddha graha, LahaLabniyA = grahanA gamana samaye thanArI garjanA, nahayuddhA = grahonuM sAmasAme [uttara-dakSiNamAM] AvI javuM, nahasiMdhAlaT = siMghoDAnA AkAre grahanuM rahevuM, nahAvalaLyA - grahonI pratikULa cAla, alpa = vAdaLa, abhavantyA = AkAzamAM vAdaLonI vRkSa rUpa banelI AkRtio, sa~dhanvana AkAzamAM vyaMtaro dvArA gaMdharvanagaronI AkRti racAvI,naplAlittam = AkAzamAM yakSa dvArA dIpti thavI, bhUmivA = dhummasa, mahivA - osa, vavaparivelA caMdranI pharatuM maMDaLa racAvuM, DipavA = bIjo caMdra dekhAvo, vadhaLu = meghadhanuSya, vAmA = udaka matsya, IndradhanuSano khaMDabhAga, RSihasiya = vAdaLA vinA ekAeka vIjaLInuM camakavuM, athavA vAnara jevI vikRta mukhAkRtinuM hAsya, mamoha = sUryanA udaya-astanA samaye AkAzamAM thatI lAla-kALI rekhAo, vasaLa bhUyA = vyasanabhUta, Aphato, agariyA = anArya, pApamaya, ahAvannA abhiLAyA - putra samAna deva, athavA putra samAna mAnelA. = bhAvArtha :- A jaMbudrIpanA meru parvatanI dakSiNa dizAmAM je A prakAranA kArya thAya che. yathA--grahadaMDa, grahamUsala, grahagarjita, grahayuddha, grahasiMghATaka, grahApasavya(grahonI pratikULa cAla), abhra, amravRkSa, saMdhyA, gadharvanagara, ulkApAta, digdAha, garjita, vidyuta, dhULanI vRSTi, cUpa, yakSAdIpta, dhUmikA, mahikA, rajauddAta, caMdragrahaNa, sUryagrahaNa, caMdra pariveSa, sUryapariveSa, praticaMdra, pratisUrya, IndradhanuSa, udaka matsya, kapihasita, amodha, pUrvadizAno pavana, pazcima dizAno pavana, temaja saMvartaka pavana vagere, grAmadAha, temaja sanniveza dAha vagere, prANakSaya, janakSaya, dhanakSaya, kulakSaya vagere vyasanabhUta, anArya [pAparUpa] tathA te prakAranA anya paNa sarva kArya devendra devarAja zakranA lokapAla soma mahArAjAthI ajJAta [nahIM jANelA], adaSTa[nahIM joyelA], azruta[nahIM sAMbhaLelA], amRta [nahIM smaraNa karelA] tathA avijJAta [vizeSa rUpe jANelA] nathI athavA A sarva kArya somakAyika devothI paNa ajJAta Adi nathI. vivecana : prastuta sUtromAM devendra devarAja zakranA lokapAla soma mahArAjAnA saMdhyAprabha nAmaka vimAnanuM sthAna; tenI laMbAI--pahoLAI; parikSepa; tenI rAjadhAnI; tenA adhInastha devo; tenuM kArya; tenA apatyarUpa devo ane tenI sthitinuM varNana che. je sUtrapAThathI spaSTa che. praticaMdra--caMdrano udaya thAya pachI eka prahara paryaMta eka vAdaLa tenI samIpe AvI jAya tyAre caMdranA prakAzane lIdhe bIjA caMdrano bhAsa thAya te. Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 480 / zrI bhagavatI sUtra-1 soma lokapAlanA putrasthAnIya deva :|6 sakkassa NaM deviMdassa devaraNNo somassa mahAraNNo ime devA ahAvaccA abhiNNAyA hotthA, taM jahA- iMgAlae, viyAlae, lohiakkhe, saNiccare, caMde, sUre, sukke, buhe, bahassaI, rAhU / bhAvArtha :- devendra devarAja zakranA lokapAla soma mahArAjAne A deva, apatya rUpe abhimata che. yathA- aN||24 [bha], qitles, soDitAkSa, zanaizcara, yaMdra, sUrya, zu4, budha, pRDaspati bhane rAI. | 7 sakkassa NaM deviMdassa devaraNNo somassa mahAraNNo satibhAgaM paliovamaM ThiI paNNattA / ahAvaccAbhiNNAyANaM devANaM ega paliovamaM ThiI paNNattA / evaM mahiDDIe jAva mahANubhAge some mahArAyA / bhAvArtha :- devendradevarAja zakranA lokapAla soma mahArAjanI sthiti traNa bhAga sahita eka palyopamanI che ane tenA apatyarUpe abhimata devonI sthiti eka palyopamanI che. A rIte soma, mahArAja mahARddhi temaja mahAprabhAva AdithI saMpanna che. viveyana :sUrya caMdranI sthiti:- sutrapAThamAM kahyuM che ke soma mahArAjAnA apatyarUpadevonI sthiti eka palyopamanI che. caMdranI sthiti eka lAkha varSa adhika eka palyopama ane sUryanI sthiti eka hajAra varSa adhika eka palyopamanI che. te IndranI apekSAe utkRSTa sthiti che. paraMtu eka palyopamanI madhyamAM sthitivALA deva lokapAlane AdhIna samajavA. lokapAla camanuM varaziSTa vimAna :| 8 kahi NaM bhaMte ! sakkassa deviMdassa devaraNNo, jamassa mahAraNNo varasiddhe NAmaM mahAvimANe paNNatte ? __ goyamA ! sohammavaDiMyassa mahAvimANassa dAhiNeNaM sohamme kappe asaMkhejjAI joyaNasahassAI vIIvaittA ettha NaM sakkassa deviMdassa devaraNNo jamassa mahAraNNo varasiTe NAma mahAvimANe paNNatte addhaterasajoyaNasayahasassAI, jahA somassa vimANaM tahA jAva abhiseo / rAyahANI taheva jAva paasaayptiio| sakkassa NaM deviMdassa devaraNNo jamassa mahAraNNo ime devA ANA Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zata-3: 6deza-7 | 481 jAva ciTuMti; taM jahA jamakAiyA i vA, jamadevayakAiyA i vA peyakAiyA i vA peya- devayakAiyA i vA asurakumArA asurakumArIo kaMdappA NirayavAlA AbhiogA je yAvaNNe tahappagArA savve te tabbhattiyA tappakkhiyA tabbhAriyA sakkassa deviMdassa devaraNNo jamassa mahAraNNo ANAe jAva ciTThati; bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! devendra devarAja zakranA lokapAla yama mahArAjAnuM varaziSTa nAmanuM mahAvimAna kyAM che? uttara- he gautama ! saudharmAvalaMsaka nAmanA mahAvimAnathI dakSiNamAM saudharmakalpamAM asaMkhya hajAra yojana gayA pachI, devendra devarAja zakranA lokapAla yama mahArAjAnuM varaziSTa nAmanuM mahA-vimAna che. tenI laMbAI pahoLAI sADA bAra lAkha yojana che; ItyAdi abhiSeka sudhInuM saMpUrNa varNana soma mahArAjAnA saMdhyAprabha mahAvimAnanI samAna jANavuM joIe, rAjadhAnI ane prAsAdonI paMktionA viSayamAM paNa te ja rIte jANavuM. devendra devarAja zakranA lokapAla yama mahArAjAnI AjJA AdimAM A devo rahe che. yathAyamakAyika, yamadevakAyika, pretakAyika, pretadevakAyika, asurakumAra, asurakumArIo, kandarpa, narakapAla, Abhiyogika deva ane A prakAranA te sarva deva je yama mahArAjAnI bhakti, pakSa ane adhInatA rAkhe che. te sarva devendra devarAja zakranA lokapAla yama mahArAjAnI AjJAmAM rahe che. lokapAla camano viSaya, putra sthAnIya deva ane sthiti :| 9 jaMbUddIve dIve maMdarassa pavvayassa dAhiNeNaM jAiM imAI samuppajjati, taM jahA- DiMbA i vA, DamarA i vA, kalahA i vA, bolA i vA, khArA i vA, mahAjuddhA ivA, mahAsaMgAmA i vA, mahAsatthaNivaDaNA ivA, evaM mahApurisaNivaDaNA i vA, mahAruhiraNivaDaNA i vA, dubbhUA i vA, kularogA ivA, gAmarogA ivA, maMDalarogA i vA, NagararogA i vA, sIsaveyaNA ivA, acchiveyaNA i vA, kaNNaveyaNA i vA, NahaveyaNA i vA, daMtaveyaNA i vA, iMdaggahA i vA, khadaggahA i vA, kumAraggahA i vA, jakkhaggahA i vA, bhUyaggahA ivA, egAhiyA ivA, beyAhiyA ivA, teyAhiyA ivA, cAutthAhiyA ivA, uvveyagA i vA, kAsA i vA, sAsA i vA, sosA i vA, jarA i vA, , kacchakAhA ivA, ajIrayA ivA, paDurogA ivA, harisAi vA. bhagaMdarA i vA, hiyayasUlA i vA, matthayasUlA i vA, joNisUlA i vA, pAsasUlA i vA, kucchisUlA i vA, gAmamArI i vA, NagaramArI i vA, G Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 482 / zrI bhagavatI sUtra-1 kheDamArI i vA, kabbaDamArI i vA, doNamuhamArI i vA, maDambamArI i vA, paTTaNamArI i vA, AsamamArI i vA, saMbAhamArI i vA, saNNivesamArI i vA, pANakkhayA, jaNakkhayA, dhaNakkhayA, kulakkhayA, vasaNabhUyA aNAriyA, je yAvi aNNe tahappagArA Na te sakkassa deviMdassa devaraNNo jamassamahAraNNo aNNAyA jAva tesiM vA jamakAiyANaM devaannN| sakkassa deviMdassa devaraNNo jamassa mahAraNNo ime devA ahAvaccA abhiNNAyA hotthA, ta jahA aMbe aMbarise ceva, sAme sabale tti yAvare, ruddovarudde kAle ya, mahAkAle tti yAvare // 1 // asipatte dhaNU kuMbhe, vAlU veyaraNI ti ya / kharassare mahAghose, emae paNNarasA''hiyA // 2 // sakkassa NaM deviMdassa devaraNNo jamassa mahAraNNo satibhAgaM paliovamaM ThiI paNNattA / ahAvaccAbhiNNAyANaM devANaM egaM paliovamaM ThiI paNNattA / evaM mahiDDie jAva jame mhaaraayaa| bhAvArtha :- mAdvIpanA meru parvatanI kSiemAle mArya thAya cha, yathA- Dibha-vina, ubha2upadrava, sara, bora, pAra-pAraspari bhatsaratA, mahAyuddha, mahAsaMgrAma, mahAzastranipatana; mArIte mahApuruSonA mRtyu, mahArudhiranuM nipatana, durbhata-duSTajana, kularoga, grAmaroga, maMDalaroga, nagararoga, bhastanI vehanA, netravehanA, vihanA, namavehanA, tavehanA, Indragraha, graha, hubhAra graha, yakSagraha, bhUtagraha, ekAMtara jvara, dviaMtara jvara-be divasanA aMtare Avato tAva-jvara, triantarajvara, caturantara-cothiyo tAva, udvega, udharasa, zvAsa, balanAzaka jvara, dAha jvara, kaccha koha-zarIranA kakSAdi bhAgonuMsI 4, ma, pAMDuroga, 32saroga, bhagaMdara, dhyazUNa, masta zUNa, yonizUja, pAvazUNa, mukSizaNa, grAmabhArI, nagarabhArI; peTa, 52,drobhu, bha, 541, Azrama, saMpAdhasane sanniveza // sarvamAM phelAyela marakI; prANakSaya, janakSaya, dhanakSaya, kulakSaya, vyasana bhUta, anArya-pAparUpa tathA A prakAranA anya sarva kArya devendra devarAja zakranA lokapAla yamamahArAjAthI tathA yamakAyika devothI ajJAta sAhinathI. devendra devarAja zakranA lokapAla yama mahArAjAnA apatyarUpe abhimata devo A che. yathAaNj, aMpariSa, zyAma, zasa, rudra, rudra, DAsa, mahAsa, asipatra, dhanuSa, kuMbha, vAyu, vaita24I, kharasvara ane mahAghoSa, A paMdara[paramAdhAmI) deva che. Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zata-3: 6deza-7 | 483 devendra devarAja zakranA lokapAla yama mahArAjAnI sthiti traNabhAga sahita eka palyopamanI che ane tenA apatyarUpe abhimata devonI sthiti eka palyopamanI che. yamamahArAjA A prakAre mahARddhi ane mahAprabhAva AdithI saMpanna che. para lopAla :| 10 kahi NaM bhaMte ! sakkassa deviMdassa devaraNNo varuNassa mahAraNNo saMyajale NAmaM mahAvimANe paNNate ? goyamA ! tassa NaM sohammavaDeMsayassa mahAvimANassa paccatthimeNaM sohamme kappe asaMkhejjAI, jahA somassa tahA vimANarAyahANIo bhANiyavvA jAva pAsAyavarDasayA / Navara NAma NANatta / sakkassa NaM deviMdassa devaraNNo varuNassa mahAraNNo jAva ciTThati, taM jahA- varuNakAiyA ivA, varuNadevayakAiyA ivA, NAgakumArA, NAgakumArIo, udahikumArA, udahIkumArIo, thaNiyakumArA, thaNiyakumArIo; je yAvaNNe tahappagArA savve te tabbhattiA jAva ciTThati / jaMbUddIve dIve maMdarassa pavvayassa dAhiNeNaM jAI imAiM samuppajjaMti, taM jahA- aivAsA i vA, maMdavAsA i vA, suvuTThI i vA, duvuTThI i vA, udabbhedA ivA, udappIlA i vA, udavvAhA i vA, pavvAhA i vA, gAmavAhA i vA jAva saNNivesavAhA i vA; pANakkhayA jAva tesiM vA varuNakAiyANaM devANaM / sakkassa NaM deviMdassa devaraNo varuNassa mahAraNNo jAva ahAvaccAbhiNNAyA hotthA,taMjahA- kakkoDae, kaddamae, aMjaNe, saMkhavAlae, puMDe, palAse, moe, jae, dahimuhe, ayaMpule, kAyarie / sakkassa NaM deviMdassa devaraNNo varuNassa mahAraNNo desUNAI do paliovamAI ThiI paNNattA, ahAvaccAbhiNNAyANaM devANaM egaM paliovamaM ThiI paNNattA, ___ emahiDDIe jAva varuNe mahArAyA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! devendra devarAja zakranA lokapAla varuNa mahArAjAnuM svayaMjala nAmanuM mahAvimAna kyAM che? uttara- he gautama ! saudharmAvalaMsaka mahAvimAnathI pazcimamAM, saudharmakalpamAM asaMkhya yojanA Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra-1 gayA pachI varuNa mahArAjAnuM svayaMjala nAmanuM mahAvimAna Ave che. A rIte tenA vimAna, rAjadhAnI, prAsAdAvataMsako vagerenuM saMpUrNa varNana soma mahArAjAnA mahAvimAnanI samAna jANavuM joIe. kevaLa nAmamAM aMtara che. 484 devendra devarAja zakranA lokapAla varuNa mahArAjAnI AjJA AdimAM A devo rahe che. yathAvaruNakAyika, varuNadevakAyika, nAgakumAra, nAgakumArIo, udadhikumAra, udadhikumArIo, stanitakumAra, stanitakumArIo ItyAdi ane A prakAranA tenI bhakti karanArA ane teno pakSa lenArA tathA tenA adhInastha deva tenI AjJA AdimAM rahe che. A jaMbudrIpanA meru parvatanI dakSiNa dizAmAM je kArya utpanna thAya che. yathA- ativRSTi, maMdavRSTi, suvRSTi, duvRSTi, udakoddeda-pahADAdimAMthI nIkaLatA jharaNA, udakotpIla-taLAvAdimAM pANIno samUha, apavAha-pANInuM thoDuM vahevuM, pravAha--pANIno pravAha, grAmavAha-gAmanuM taNAI javuM, sannivezavAha-- sanniveza AdinuM taNAI javuM. prANakSaya ane A prakAranA anya sarva kArya varuNa mahArAjAthI athavA varuNakAyika devothI ajJAta nathI. devandra devarAja zakranA lokapAla varuNa mahArAjAnA apatyarUpe abhimata A deva che. yathA-- karkoTaka, kardamaka, aMjana, zaMkhapAlaka, puMDra, palAza, moda, jaya, dadhimukha, ayaMpula ane kAtarika. devendra devarAja zakranA lokapAla varuNa mahArAjAnI sthiti dezona be palyopamanI che ane tenA apatyarUpa devanI sthiti eka palyopamanI che. varuNa mahArAjA A prakAre Rddhi saMpanna ane prabhAva saMpanna che. vivecana : prastuta sUtramAM lokapAla varuNanA vimAna, tenuM sthAna, parimANa, tenA AdhIna devo, tenuM kArya, deva ane sthitinuM varNana che. je mULapAThathI spaSTa che. apatyarUpa kakkoDa :- karkoTaka deva, lavaNa samudramAM IzAna koNamAM anuvelaghara nAmanA nAgakumAra rAjAnA AvAsarUpa pahADa che. tenuM nAma karkoTaka parvata che. tenA para rahenArA nAgarAja paNa karkoTaka kahevAya che. ma:- kardamaka--lavaNa samudramAM agnikoNamAM vidyutaprabha nAmano parvata che. tenA para kardamaka deva rahe che. anapeH- aMjana-vAyukumAra devonA rAjA velambanA lokapAlanuM nAma aMjana che. saMghavAd :- zaMkhapAlaka-dharaNa ane nAganA nAgarAjanA lokapAlanuM nAma zaMkhapAlaka che. - vaizramaNa lokapAlanuM mahAvimAna : teno viSaya Adi : 11 kahi NaM bhaMte ! sakkassa deviMdassa devaraNNo vesamaNassa mahAraNNo Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zata-3 : deza-7 | 485 | vaggu NAmaM mahAvimANe paNNatte ? goyamA ! tassa NaM sohammavaDiMsayassa mahAvimANassa uttareNaM evaM jahA somassa mahAvimANa, rAyahANivattavvayA tahA NeyavvA jAva pAsAyavaDeMsayA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! hevendra vi2|4 sopAla vaishrm| bhAnuM nAmanu mahAvimAna dhyAM cha? uttara- he gautama! saudharmAvalaMsaka nAmanA mahAvimAnathI uttaramAM che. te vimAna, tenI rAjadhAnI ane prAsAdAvataMsaka AdinuM saMpUrNa varNana soma mahArAjAnA mahAvimAnanI samAna jANavuM joIe. | 12 sakkassa NaM deviMdassa devaraNNo vesamaNassa mahAraNNo ime devA ANAuvavAya vayaNa Niddese ciTThati, taM jahA- vesamaNakAiyA i vA, vesamaNa devayakAiyA i vA, suvaNNakumArA suvaNNakumArIo dIvakumArA, dIvakumArIo disAkumArA disAkumArIo vANamaMtarA, vANamaMtarIo je yAvaNNe tahappagArA savve te tabbhattiA jAva ciTThati / jaMbUddIve dIve maMdarassa pavvayassa dAhiNeNaM jAiM imAI samuppajaMti, taM jahA- ayAgarA i vA, tauyAgarA i vA, taMbAgarA i vA, sIsAgarA i vA, hiraNNAgarA ivA, suvaNNAgarA i vA, rayaNAgarA i vA, vairAgarA ivA, vasuhArA ivA, hiraNNavAsA ivA, suvaNNavAsA ivA, rayaNavAsA i vA, vairavAsA i vA AbharaNavAsA i vA, pattavAsA i vA, pupphavAsA i vA, phalavAsA i vA, bIyavAsA ivA, mallavAsA i vA vaNavAsA ivA, cuNNavAsA ivA,gaMdhavAsA i vA, vatthavAsA i vA; hiraNNavuTThI i vA, suvaNNavuTThI i vA, rayaNavuTThI i vA, vairavuTThI i vA, AbharaNavuTThI i vA, pattavuTThI i vA, puSphavuTThI i vA, phalavuTThI i vA, bIyavuTThI i vA, mallavuTThI i vA, vaNNavuTThI i vA, cuNNavuTThI i vA, gaMdhavuTThI i vA, vatthavuTThI i vA, bhAyaNavuTThI i vA, khIravuTThI i vA; sukAlA i vA, dukkAlA i vA, appagghA i vA, mahagghA i vA, subhikkhA i vA, dubbhikkhA i vA, kayavikkayA i vA, saNNihI i vA, saNNicayA i vA, NihI i vA, NihANAI vA, ciraporANAI vA, pahINasAmiyAI vA, pahINaseuyAI vA, pahINamaggANi vA pahINagottAgArAI vA; ucchaNNasAmiyAI vA; ucchaNNaseuyAI vA; ucchaNNa- gottAgArAiM vA, siMghADaga-tiga-caukka-caccara-caummuha Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 486 | zrI bhagavatI sUtra-1 mahApahapahesu vA, NayaraNiddhamaNesu vA, susANa-giri-kaMdara-saMti-selovaTThANa bhavaNagihesu saNNi- kkhittAI ciTuMti / Na tAI sakkassa deviMdassa devaraNNo vesamaNassa mahAraNNo aNNAyAI, adiTThAI, asuyAI, amuyAI, aviNNAyAiM; tesiM vA vesamaNakAiyANaM devANaM / bhAvArtha :- devendra devarAja zakranA lokapAla vaizramaNa mahArAjAnI AjJAmAM, upapAtamAM, simIpatAmAM vacana-nirdezamAM A devo rahe che. yathA-vaizramaNakAyika, vaizramaNa deva kAyika, suvarNakumAra, suvarNakumArIo, dvIpakumAra, dvIpakumArIo, dikakumAra, dikakumArIo, vANavyaMtaradeva, vANavyaMtaradevIo tathA A prakAranA sarva devo je tenI bhakti, pakSa ane adhInatA rAkhe che, te sarva tenI AjJAmAM rahe che. A jaMbudvIpanA meruparvatathI dakSiNamAM je A kArya thAya che. yathA- lokhaMDanI khANa, kalaInI khANa, tAMbAnI khANa, zIzAnI khANa, hiraNya-cAMdI, suvarNa, ratna ane vajanI khANa; vasudhArA, hiraNya, suvarNa, ratna, vaja, AbhUSaNo, patra, puSpa, phaLa, bIja, mALA, varNa, cUrNa, gaMdha ane vastra A sarvanI varSA tathA alpa athavA adhika hiraNya, suvarNa, ratna, vaja, AbharaNa, patra, puSpa, phaLa, bIja, mALA, varNa, cUrNa, gaMdha, vastra, bhAjana ane kSIra Adi sarvanI vRSTi; sukAla, duSkAla, alpamUlya, mahAmUlya, subhikSa, durbhikSa, kraya-vikraya; sannidhi-ghI, goLa Adino saMcaya, saciya anAjAdino saMcaya), nidhi-khajAnA, nidhAna, cirapurAtana-atyaMta prAcIna jenA svAmI naSTa thaI gayA hoya tevA khajAnA, jenI sAra saMbhALa lenAra koI nathI tevA khajAnA; prahaNa mArga-jyAM pahoMcavAno mArga naSTa thaI gayo che tevA khajAnA, naSTa gotravALA khajAnA, svAmI rahita khajAnA, svAmIonA nAma ane gotra tathA ghara nAma-zeSa thaI gayA hoya tevA khajAnA; zRMgATaka mArgomAM, trika, catuSka, catvara, caturmukha, mahApatha, sAmAnya mArga, nagaranA gaMdA nALA, smazAna, parvatagRha, parvata guphA, zAMtigRha, parvatane khodIne banAvelA ghara, sabhAsthAna, nivAsagRha, AdisthAnomAM dATeluM dhana; A sarvapadArtha devendra devarAja zakranA lokapAla vaizramaNa mahArAjAthI tathA vaizramaNakAyika devothI ajJAta, adaSTa, azruta, askRta ane avijJAta nathI. |13 sakkassa deviMdassa devaraNNo vesamaNassa mahAraNNo ime devA ahAvaccAbhiNNAyA hotthA, taM jahA- puNNabhadde, mANibhadde, sAlibhadde sumaNabhadde, cakke, rakkhe, puNNarakkhe, savvANe, savvajase, savvakAme, samiddhe, amohe, asaMge / sakkassa NaM deviMdassa devaraNNo vesamaNassa mahAraNNo do paliovamAI ThiI paNNattA, ahAvaccAbhiNNAyANaM devANaM egaM paliovamaM ThiI paNNattA, emahiDDIe jAva vesamaNe mahArAyA // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha :- devendra devarAja lokapAla zakranA lokapAla vaizramaNa mahArAjAnA apatyarUpe abhimata A devo che. yathA- pUrNabhadra, maNibhadra, zAlibhadra, sumanobhadra, cakra, rakSa, pUrNarakSa, sadvAna, sarvayaza, sarvakAya, Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka--3 : uddezaka-7 samRddha, amodha ane asaMga devendra devarAja zakanA lokapAla vaizramaNa mahArAjanI sthiti be palyopamanI che ane tenA apatyarUpe abhimata devonI sthiti eka palyopamanI che. A rIte vaizramaNa mahArAja mahARddhi saMpanna ane mahAprabhAvasaMpanna che. 487 he bhagavan ! A bhAva A ja prakAre che. he bhagavan ! A bhAva A ja prakAre che. vivecana : prastuta sUtromAM lokapAla vaizramaNanA vimAnanuM sthAna, tenuM parimANAdi tathA tenA adhIna devo, tenuM kArya, tenA apatyarUpa devo ane tenI sthitinuM nirUpaNa che. vaizramaNane lokabhASAmAM kubera paNa kahe che; dhana, dhAnya, nidhi, bhaMDAra Adi sarva vaizramaNane AdhIna hoya che. hipnavAsAhiLavuTTi - jharamara-jharamara varasatI cAMdInI varSA, hiraNyavRSTi--joradAra thatI cAMdI AdinI varSA.. sukhivaghA-yuminavA - je samaye bhikSuone bhikSA saraLatAthI prApta thAya te subhikSa ane bhikSA kaThinAIthI prApta thAya te durbhikSa kahevAya che. sujAta-pujAla - vRSTinA abhAvathI thato bhISaNa kALa te duSkALa kahevAya che ane vRSTinA sadbhAvathI thato sAro kALa te sukALa kahevAya che. bihInnivA bitti vA - nidhi athavA nidhAna. lAkha rUpiyA athavA tethI adhika dhanano eka jagyAe saMgraha karavo te nidhi che ane jamInamAM dATelA lAkho rUpiyAnA bhaMDAra athavA khajAnAne nidhAna kahe che. pILasevArUM - jemAM dhanane siMcana karanArA arthAt vRddhi karanArA na rahyA hoya tevuM dhana. pachILamaNi - jenA tarapha javAno mArga naSTa thaI gayo hoya tevA sthAne raheluM dhana. pachInovApha - jenuM gotra tathA ghara naSTa thaI gayuM hoya arthAt je vyaktie dhanabhaMDAra bharyo che, tenA gotrIya--saMbaMdhI ane tenA saMbaMdhInA ghara paNa naSTa thaI gayA hoya tevuM dhana. Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 488 zrI bhagavatI sUtra-1 zakrendranA cAra lokapAlanI mAhitI sUcaka yaMtra lokapAlazramaNa lokapAla soma savya prabha lokapAla yama varaziSTa lokapAla varuNa svayaMjala vimAnanuM nAma | varlsa vimAna kayAM che? pUrvadizAmAM dakSiNa dizAmAM pazcima dizAmAM uttara dizAmAM AdhIna devo vidhutakumAra, agnikumAra, vAyukumAra jAtinA bhavanapati deva-devI ane jyotiSI devo. Abhiyogika devo. pretakAyika vyaMtara deva | nAgakumAra, udadhikumAra, asurakumAra deva, devI, | svanitakumAra deva-devI, paramAdhAmI devo, kAMdapiMkadevo, suvarNakumAra, dvIpakumAra, dizAkumAra deva-devI, vANavyaMtara deva-devI, kArya merUthI dakSiNa dizAmAM thatI | merUparvatathI merU parvatathI dakSiNadizA | | merUparvatathI dakSiNa dizAmAM grahonI aneka prakAranI | dakSiNadizAmAM thatAM | thatI ativRSTi, anA- |sonA, cAMdI Adi dareka sthiti, abhravikAra, garjanA nAnA moTA kalaha, yuddha, | vRSTi sUvRSTi, duvRSTi, jharaNA, dhAtunI khANa, dhanAdinI vijaLI, ulkApAta, vividha roga, yakSa bhUtAdi | taLAva AdijalasaMbaMdhI | varSA, vRSTi, dATelA, digdAha, dhUmmasa, jhAkaLa, nA upadrava, mahAmArI | pratyeka sthAna ane | |mAlika rahita ghanabhaMDAra, yakSodIpta, sUryagrahaNa, ane tenAthI thatA tenAthI thatAM kulakSaya |parvata, guphA Adi candragrahaNa, Indra dhanuSa grAmakSaya, dhanakSaya AdinI jANakArI rAkhavI zUnya sthAnamAM rahelA prANakSaya, dhanakSaya, kulakSaya AdinI jANakArI dhanabhaMDAra AdinI AdinI jANakArI rAkhavI rAkhavI. jANakArI rAkhavI. apatyarUpaputrasthAnIya deva. paMdara prakAranA paramAdhAmI devo. aMgAraka, vikolika lohitAkSa, zanizvara candra, sUrya, zukra, budha, bRhaspati, rAhu vagere karkoTaka, kardamaka, aMjana, zaMkha, pAlaka, puMDa, moda, jaya, dadhimukha, ayaMpula Adi pUrNabhadra, maNibhadra, zAlibhadra, sumanabhadra, cakra, rakSa, pUrNarakSa, sarvajaza, sarvakAma Adi tribhAga sahita sthiti palyopamanI be palyopamanI tribhAga sahita eka eka palyopama. dezonabe palyopama apatyadevanI sthiti eka palyopama eka palyopama eka palyopama ekapalyopama cAre vimAna saudharmavataMsaka vimAnanI asaMkhya yojana dUra AvelA che. cArenI laMbAI, pahoLAI 12 lAkha (sADA bAra lAkha)yojana che. teno parikSepa 39,52,848 (ogaNacAlIsa lAkha, bAvana hajAra AThaso aDatAlIsa) yojana che. tenI rAjadhAnI pota-potAnA vimAnanI barAbara nIce trirachA lokamAM che. te rAjadhAnI eka lAkha yojana lAMbI-pahoLI arthAt jaMbUdvIpa pramANa che. che zataka 3/7 saMpUrNa che Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka--3 : uddezaka-8 zataka-3 : uddezaka-8 chaRO 489 saMkSipta sAraRROR A uddezakamAM cAra jAtinA devonA adhipati devonuM kathana che. daza bhavanapati devomAM daza adhipati devo hoya che. dakSiNa dizAnA ane uttaradizAnA be Indro ane cAra-cAra lokapAla hoya che. * bhavanapati devo :- dakSiNa dizAmAM camarendra soma, yama, varUNa ane vaizramaNa ane uttaradizAmAM balIndra, soma, yama, vaizramaNa ane varUNa adhipati che. A rIte navanikAyanA adhipati devonA nAma mULapAThamAM che. * vyaMtara H- vyaMtara ane jyotiSI devomAM trAyasviMzaka ane lokapAla deva nathI. tethI vyaMtara jAtimAM dakSiNa ane uttara dizAnA be-be Indro arthAt 16 Indro ja adhipati che. cAra cAra lokapAla nathI. * jyotiSI :- jyotiSIomAM caMdra ane sUrya adhipati che. asaMkhya dvIpa samudramAM asaMkhya caMdra ane asaMkhya sUrya adhipati che. pratyeka caMdra--sUryano potAno svataMtra parivAra che ane tenA para tenuM Adhipatya che. * vaimAnika :- bAra devaloka sudhInA devomAM ja svAmI-sevakano bheda che. uparanA devo ahamendra- kalpAtIta che. bAra devalokanA daza Indra che. ekathI ATha devalokanA ATha Indra, navamA ane dazamA devalokamAM eka Indra ane agiyAramAM ane bAramA devalokamAM eka Indra A rIte daza Indra thAya che. eka-eka IndranA cAra-cAra lokapAla deva hoya che. Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 480 zrI bhagavatI sUtra-1 zads-3 : za-8 adhipati asurakumAra devonA adhipati devo :| 1 rAyagihe Nayare jAva pajjuvAsamANe evaM vayAsI- asurakumArANaM bhaMte ! devANa kai devA AhevaccaM jAva viharati ? / goyamA ! dasa devA AhevaccaM jAva viharati / taM jahA- camare asuriMde asurarAyA; some, jame, varuNe, vesamaNe; balI vairoyarNide vairoyaNarAyA; some, jame, vesamaNe, varuNe / bhAvArtha :- prazna- rAjagRha nagaramAM mahAvIra svAmI padhAryA vagere samasta kathana ahIM grahaNa karavuM. paryApAsanA karatA gautama svAmIe A pramANe pUchyuM, he bhagavan! asurakumAra devo para keTalA devo Adhipatya Adi karatA vicare che? uttara- he gautama ! asurakumAra devo para daza devo Adhipatya karatA vicare che. te A pramANe cha- asurendra asu22|4 yabhara ane ten| 4 soDA-soma, yama, 129, vaizrama, vaizeyanendra, virocanarAja bali ane tenA 4 lokapAla soma, yama, vaizramaNa ane varuNa. navanikAya devonA adhipati devo :| 2 NAgakumArANaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! dasa devA AhevaccaM jaavvihrti| taM jahA- dharaNe NaM NAgakumAriMde NAgakumArarAyA; kAlavAle, kolavAle, selavAle, saMkhavAle; bhUyANaMde NAga-kumAriMde NAgakumArarAyA; kAlavAle, kolavAle, saMkhavAle, selavAle / jahA NAgakumAriMdANaM eyAe vattavvayAe NIyaM evaM imANaM NeyavvaMsuvaNNakumArANaM-veNudeve, veNudAlI, citte, vicitte, cittapakkhe, vicita pkkhe| vijjukumArANaM-harikkaMta, harissaha, pabha, suppabha, pabhakaMta, suppabha- kaMtA / aggikumArANaM-aggisIha, aggimANava, teu, teusIha, teukaMta, teuppabhA / Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-3H uddezaka-8 [ 491 ] rIvazumArI-pujA, vili, ya, yasa, yevata, yaHAT I sahiSNutArAjlkte, jalappabha, jala, jalarUya, jalakaMta, jlppbhaa| disAkumArANaM- amiyagaI, amiyavAhaNe, turiyagaI, khippagaI, sIhagaI, sIhavikkamagaI / vaaukumaaraannNvenaMga, maMgaLa, vAna, mahI , maMgaLa, riLiyezumIrAM-gho, mahApora, Avatta, viyAvatta, NaMdiyAvatta, mahANaMdiyAvattA / evaM bhANiyavvaM jahA asurkumaaraa| soma kAlavAla cittappabha teyarUva jala turiyagaI kAla Avatta / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! nAgakumAra devo para keTalA devo Adhipatya karatAM vicare che? uttara- he gautama ! nAgakumAra deva para daza devo Adhipatya karatAM vicare che. yathA-nAgakumArendra nAgakumArarAja dharaNa, kAlavAla, kolavAla, zailapAla, zaMkhapAla; nAgakumArendra nAgakumArarAja bhUtAnaMda, kAlavAla, kolavAla, zaMkhapAla, zailapAla. jema nAgakumAronA IndronA saMbaMdhamAM vaktavyatA kahI che, tema A devonA saMbaMdhamAM paNa jANavuM joIe. (3) suvarNakumAra devo para -veNudeva, veNudAli, citra, vicitra, citrapakSa ane vicitrapakSa. (4) vidhutakumAra devo para - harikAMta, harisaha, prabha, suprabha, prabhAkAMta ane suprabhAkAMta. (5) agnikumAra devo para - agnisiMha, agnimANava, taijasa, teja siMha, tejakAMta ane tejaprabha. (6) dvIpakumAra devo para - pUrNa, viziSTa, rUpa, rUpAMza, rUpakAMta ane rUpaprabha. (7) udadhikumAra devo para - jalakAMta, jalaprabha, jala, jalarUpa, jalakAMta ane jalaprabha. (8) dizAkumAra devo para-amitagati, amitavAhana, tvaritagati, kSipragati, siMhagati, siMhavikramagati. (9) vAyukumAra devo para - velamba, prabhaMjana, kAla, mahAkAla, aMjana ane rijha. (10) svanitakumAra devo para - ghoSa, mahAghoSa, Avarta, vyAvarta, naMdikAvarta ane mahAnaMdikAvarta. A sarvanuM kathana asurakumAronI samAna karavuM joIe. dakSiNa dizAnA bhavanapati devonA IndronA prathama lokapAlonA nAma A prakAre che. yathA- (1) soma, (2) kAlavAla, (3) citra, (4) prabha, (5) tejasa, (6) rUpa, (7) jala, (8) tvarita gati, (9) kAla ane (10) Avarta. vyaMtara ane jyotiSInA adhipati devo :| 3 pisAyakumArANaM pucchA ? goyamA ! do devA AhevaccaM jAva viharaMti, te gaNa Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [492 ] zrI bhagavatI sUtra-1 kAle ya mahAkAle, surUva paDirUva puNNabhadde ya / amaravaI mANibhadde, bhIme ya tahA mahAbhIme // kiNNara kiMpurise khalu, sappurise khalu tahA mahApurise / aikAya mahAkAe, gIyaraI ceva gIyajase // ee vANamaMtarANaM devANaM / joisiyANaM devANaM do devA AhevaccaM jAva viharaMti, taM jahA- caMde ya, sUre ya / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! pizAcakumAro para keTalA devo Adhipatya karatA vicare che? uttara- he gautama! tenA para be deva Adhipatya karatA vicare che. yathA kAla ane mahAkAla, surUpa ane pratirUpa, pUrNabhadra ane mANibhadra, bhIma ane mahAbhIma, kinnara ane kiMpuruSa, satpuruSa ane mahApuruSa, atikAya ane mahAkAya, gItarati ane gItayaza, A sarva vANavyaMtara devonA Indra che. jyotiSI devo para be devo Adhipatya karatA vicare che. yathA- caMdra ane sUrya. vaimAnika devonA adhipati devo :| 4 sohammIsANesu NaM bhaMte ! kappesu kai devA AhevaccaM jAva viharaMti? goyamA ! dasa devA jAva viharaMti, taM jahA sakke deviMde devarAyA; sone, mane, vaLe, velamache . phaMsAne viMTe phevarIyA; sone, game, vaLe, varuNe / esA vattavvayA savvesu vi kappesu ee ceva bhANiyavvA / je ya iMdA te ya bhANiyavvA // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! saudharma ane IzAna devalokanA devo para keTalA devo Adhipatya karatA vicare che? uttara- he gautama ! tenA para daza deva Adhipatya karatA vicare che. yathA- devendra devarAja zakra, soma, yama, varuNa, vaizramaNa ane devendra devarAja IzAna, soma, yama, vaizramaNa, varuNa. A saMpUrNa vaktavyatA sarva devalokamAM kahevI joIe ane je divalokamAM je Indra che, tenuM kathana karavuM joIe. he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che. he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che. vivecana : prastuta uddezakamAM cAre jAtinA devonA adhipati devonuM kathana karyuM che. Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-3H uddezaka-8 497 bhavanapati devonA adhipati devoH- bhavanapatinA daza prakAra che. te pratyekanA punaH dizAnI apekSAe be be prakAra thAya che. dakSiNanikAya ane uttaranikAya. pratyeka bhavanapatimAM daza daza adhipati deva che. yathA- asurakumAramAM dakSiNa ane uttaranA be Indra ane eka eka IndranA cAra cAra lokapAla devo. uttara ane dakSiNa dizAnA lokapAlanA nAma eka ja che ane IndranA nAma judA judA che. darekanA nAmano ullekha mULapAThamAM spaSTa che. yathA- asurakumAranA adhipati devo-amarendra, soma, yama, varuNa, vaizramaNa, balIndra, soma, yama, vaizramaNa, varuNa. dakSiNa dizAnA cAra lokapAlamAM trIjA lokapAlanuM je nAma che, te uttaradizAnA cAra lokapAlamAM cothA lokapAlanuM nAma che ane dakSiNadizAnA cothA lokapAlanuM je nAma che, te uttaradizAnA trIjA lokapAlanuM nAma che, tema dase asurakumAranA lokapAlamAM samajavuM. A rIte navanikAyanA adhipati devonA nAma sUtrapAThathI samajI levA joIe. vyaMtara devonA adhipati devo - sUtramAM pizAcanA adhipati devonI pucchA karI che ane uttaramAM vyaMtara devonA adhipati devonuM kathana karyuM che. tethI prastutamAM 'pizAca' zabdano prayoga vANavyatara jAti mATe karyo che tema spaSTa thAya che. temAM paNa ATha jAtinA vyaMtaronA uttara ane dakSiNa dizAnI apekSAe 16 Indra-adhipati che. tenA nAma sUtra pAThathI spaSTa che paraMtu prastuta sUtromAM pizAca Adi ATha jAtinI mukhyatAe 16 IndranuM ja kathana karyuM che. (zrI ThANAMga sUtranA bIjA sthAnamAM vyaMtaronI 16 jAtinA 3ra IndranuM kathana che.) vyaMtaro ane jyotiSImAM lokapAla devo nathI. jyotiSI devonA adhipati deva :- asaMkhya dvIpa samudramAM asaMkhya jyotiSI devo che. temAM caMdra ane surya jAtinA devo, tenA Indra arthAtu adhipati che. pratyeka caMdra ane sUryano potAno svataMtra parivAra che ane tenA para tenuM Adhipatya hoya che. vaimAnika devonA adhipati devo :- 12 devalokanA 10 Indra che. navamA ane dazamA devalokamAM eka Indra ane agiyAramA ane bAramA devalokamA eka Indra che. eka eka Indrane cAra cAra lokapAla che. saudharma ane IzAna devalokamAM daza adhipati devo che. yathA- zakendra, soma, yama, varuNa ane vaizramaNa, IzAnendra, soma, yama, vaizramaNa ane varuNa. A rIte dareka devalokamAM jANavuM. bAra devalokathI uparanA devalokanA devo ahamendra che arthAtu temAM svAmI-sevakano bheda nathI. A rIte bhavanapatimAM 10x10 = 100, vyaMtaramAM 16, jyotiSImAM be (asaMkhya) ane vaimAnikamAM 5410 = 50 adhipati devo che. cAre ya jAtinA devonA 64 indro hoya che- bhavanapatinA 20+ vyaMtaronA 3ra + jyotiSIonA 2 + vaimAnikanA 10 indra = 64. tenAM nAma ThANAMga sUtramAM che. bhavanapati ane vaimAnikanA eka eka indrane cAra cAra lokapAla hoya che. vyaMtara ane jyotiSIonA lokapAla nathI. che zataka 3/8 saMpUrNa che. Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [494 ] zrI bhagavatI sUtra-1 'zataka-3 : uddezaka-9 | Indriya IndriyonA viSaya :| 1 rAyagihe jAva evaM vayAsI- kaivihe NaM bhaMte ! iMdiyavisae paNNatte ? goyamA ! paMcavihe iMdiyavisae paNNatte, taM jahA- soiMdiyavisae jAva jIvAbhigame joisiya uddesao Neyavvo apariseso / bhAvArtha :- prazna- rAjagRha nagaramAM mahAvIra svAmI padhAryA vagere kathana kahevuM. gautama svAmIe A pramANe pUchyuM, he bhagavan! IndriyonA viSayo keTalA prakAranA che? uttara- he gautama! IndriyanA viSaya pAMca prakAranA che. yathA zrotendriyano viSaya ItyAdi- A saMbaMdhamAM jIvAbhigama sUtramAM kathita saMpUrNa jyotiSka uddezaka kahevo. vivecana : prastuta uddezakamAM zrI jIvAbhigama sUtranA atidezapUrvaka pAMca IndriyanA viSayanuM kathana karyuM che. te A pramANe che prazna- he bhagavan! zrotindriyanA viSaya saMbaMdhI pudgala pariNAmanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! be prakAra che, zubha zabda pariNAma ane azubha zabda pariNAma. te ja rIte pratyeka IndriyanA pariNAmomAM be be prakAranuM kathana che. yathA cakSurindriyamAM surupa ane kurupa, dhrANendriyanA surabhigaMdha ane durabhigaMdha, rasendriyamAM surasa ane duHrasa, sparzendriyamAM sukhada sparza pariNAma ane duHkhada sparza pariNAma. anya pratiomAM IndriyanA viSaya saMbaMdhI sUtramAM uccAvaccasUtra ane surabhisUtra, A be sUtra vadhu jovA maLe che. prazna- he bhagavan! uccAvacca zabda pariNAmo dvArA pariNAmane prApta thatAM pudgala 'pariName' che zuM te pramANe kahevuM joIe? Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-3: uddezaka-9 _ 495 uttara- hA, gautama! pariName che te pramANe kahevuM joIe. prazna- he bhagavan! zuM zubha zabdonA pudgala azubha zabdapaNe pariName che? uttara- hA gautama! pariName che. ItyAdi. vistRta vivecana mATe juo- jIvAbhigama sUtra. che zataka 3/9 saMpUrNa che Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 496 D R zataka-3 : uddezaka-10 pariSada zrI bhagavatI sUtra-1 RO zOO IndranI traNa pariSada : 1 rAyagihe jAva evaM vayAsI- camarassa NaM bhaMte ! asuriMdassa asuraraNNo kai parisAo paNNattAo ? noyamA ! to parikSAo paLattAo, teM nA- samiyA, caMDA, nAyA, evaM jahANupuvvIe jAva accuo kappo // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte // bhAvArtha :- prazna- rAjagRha nagaramAM gautama svAmIe A pramANe pUchyuM, he bhagavan ! asurendra asurarAja camaranI keTalI pariSada-sabhAo che ? uttara- he gautama ! tenI traNa pariSada che. yathA--zamikA athavA zamitA, caMDA ane jAtA. A rIte acyuta kalpa sudhI kahevuM joIe. he bhagavan ! A [bhAva] A ja prakAre che, he bhagavan ! A [bhAva] A ja prakAre che. vivecana : prastuta sUtramAM jIvAbhigama sUtranA atidezapUrvaka bhavanapati devonA Indra asurendra asurarAja camarathI acyuta devaloka sudhInA IndranI pariSadonuM nirUpaNa karyuM che. traNa pariSadanuM svarUpa :- camarendranI traNa pariSada che. tenA nAma kramazaH A pramANe che. samikA--zamikA, caMDA ane jAtA. samikA :- teno svabhAva sthira ane samabhAvI hovAnA kAraNe tene samikA kahe che athavA potAnA svAmInA kopa ane Avezane zAMta karavAnI kSamatA hovAthI tene zamikA kahe che. tema ja uddhRtatA rahita ane zAMta svabhAvI hovAthI tene zamitA paNa kahe che. ceMDA :- zamikAnI samAna mahatvapUrNa na hovAthI tathA sAdhAraNa kopAdinA prasaMga para kupita thaI javAnA kAraNe bIjI pariSadane caMDA kahe che. Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka--3 : uddezaka 10 jAtA :- svabhAvanI gaMbhIratA na hovAnA kAraNe niSprayojana kopa utpanna thaI jato hovAthI trIjI pariSadane jAtA kahe che. A traNe pariSadane kramazaH AvyaMtara, madhyamA ane bAhya pariSada kahe che. traNe pariSadanuM prayojana - jyAre Indrane koI prayojana upasthita thAya tyAre te AdarapUrvaka AtyaMtara pariSadane bolAve che. tenI samakSa potAnuM prayojana prastuta kare che. teo paraspara vicAra vinimaya kare che. madhyama pariSadane bolAve ke na bolAve tema chatAM te Ave che. Indra AtyaMtara pariSadamAM vicArita nirNayo madhyama pariSada samakSa pragaTa kare che. bAhya pariSada bolAvyA vinA ja Ave che. Indra tenI samakSa svanirNIta kArya saMpAdita karavA mATe AjJA Ape che. 497 asurendranI pariSadanI samAna zeSa navanikAyanI pariSadonA nAma ane kAma che. vyaMtara devonI pariSadanA nAma IsA, tuDiyA ane daDharathA che. jyotiSI devonI pariSadanA nAma tuMbA, tuDiyA ane parvA che. acyuta devaloka paryaMtanA vaimAnika devonI pariSadanA nAma zamikA, caMDA ane jAtA che. navatraiveyaka ane pAMca anuttara vimAnamAM pariSada nathI. te sarva samAna Rddhi vALA che. A pariSadamAM devadevInI saMkhyA, tenI sthiti vagerenuM vistRta vivecana jIvAbhigama sUtramAM che. || zataka 3/10 saMpUrNa // zataka-3 saMpUrNa Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 498] zrI bhagavatI sUtra-1 zataka-4 | paricaya ORDROCROR A zatakamAM daza uddezaka che. temAM atidezAtmaka saMkSipta varNananI pradhAnatA che. * uddezaka-1,2,3,4:- prathama cAra uddezakamAM IzAnendranA cAra lokapAlanA cAra vimAna ane tenI sthiti viSayaka varNana che. tenA cAra lokapAla soma, yama, vaizramaNa ane varuNa che. tenA cAravimAna kramazaH sumana, sarvatobhadra, valtha ane suvaltha che. te vimAna jaMbUdvIpanA merUparvatathI uttara dizAmAM IzAnAvataMsaka mahAvimAnathI asaMkhya yojana dUra kramazaH pUrva, dakSiNa, pazcima ane uttara dizAmAM che. te vimAnanuM saMpUrNa varNana zakrendranA lokapAlanA vimAnanI samAna che. eka lokapAlanA eka vimAnanA varNanamAM eka uddezaka, A rIte cAra lokapAlanA cAra vimAnanA varNanamAM cAra uddezaka pUrNa thAya che. * uddezaka-5, 6, 7, 8:- temAM IzAnendranA cAra lokapAlanI cAra rAjadhAnI viSayaka atidezAtmaka saMkSipta varNana che. * uddezaka-9 - nairayika, narakamAM jAya che, anairayika nahIM, A rIte nizcayanayathI zrI prajJApanA sUtranA atidezapUrvaka saMkSipta varNana che. jIva jyAre manuSya ke tiryaMca gatinuM AyuSya pUrNa kare ane narakagatimAM javA mATe vigrahagati kare tyAre ja tene nAraka kahevAya che. te jIva narakAyunuM ja vedana kare che. tethI te jIva jyAre narakamAM utpanna thAya tyAre nairayika narakamAM utpanna thayo, te pramANe kathana karAya che. * uddezaka-10:- eka vezyAnuM parivartana anya vezyA rUpe kaI rIte thAya che te viSayanuM atidezapUrvaka varNana che. Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-4: uddezaka-1 thI 4 - 499 zataka-4 : uddezaka-1,2,3,4, BY vimAna dasa uddezakonA nAma :| 1 catAri vimANehiM, cattAri ya hoti rAyahANIhi / Neraie lessAhi ya, dasa uddesA cautthasaye / bhAvArtha :- A cothA zatakamAM daza udezaka che. cAra vimAnanA, cAra tenI rAjadhAnInA, nairayika ane lezyA. A daza uddezakanA nAma che. vivecana : A gAthAmAM dasa uddezakonA nAma tenA viSayanA AdhAre nizcita thayelA che. vimaLa :- uddezaka- 1,2,3,4mAM IzAnendranA cAra lokapAla cAra mahAvimAnanA sthAna, sthiti Adi viSayaka samagra vaktavyatA hovAthI tenuM nAma 'vimAna' che. RvALI :- uddezaka- 5,6,7,8mAM IzAnendranA cAra lokapAlanI cAra rAjadhAnInuM atidezAtmaka varNana hovAthI tenuM nAma 'rAjadhAnI' che. kheraphA:- uddezaka-9 mAM prajJApanA sUtranA vezyApadanA atidezapUrvaka nairayikonI utpatti viSayaka varNana hovAthI tenuM nAma nairayika' che. te :- uddezaka-10mAM prajJApanA sUtranA atidezapurvaka lezyAonA prakAra, varNa, gaMdha, rasa, Adi viSayonuM nirUpaNa hovAthI tenuM nAma lezyA' che. IzAnendranA lokapAla ane tenA vimAna : 2 rAyagihe Nayare jAva evaM vayAsI- IsANassa NaM bhaMte ! deviMdassa devaraNNo kai logapAlA paNNattA ? boyamAM! vAri to pAtA pavNA, taMgI- sone, name, vemaLe, varuNe 1 Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 500 zrI bhagavatI sUtra-1 bhAvArtha :- prazna- rAjagRha nagaramAM gautama svAmIe A pramANe pUchyuM- he bhagavan!devendra devarAja IzAnanA keTalA lokapAla kahyA che? 6tta2- gautama! tenA yA2 sopAla hyA cha.tasA mAcha-soma, yama, vaizrama sane varue. | 3 eesi NaM bhaMte ! logapAlANaM kai vimANA paNNattA ? goyamA ! cattAri vimANA paNNattA, taM jahA- sumaNe, savvaobhadde, vaggU, suvgguu| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! popAlona 240 vimAna cha ? uttara- gautama! tenA yA vimAna cha- sumana, sarvatobhadra, 18 mane suva. | 4 kahi NaM bhaMte ! IsANassa deviMdassa devaraNNo somassa mahAraNNo sumaNe NAmaM mahAvimANe paNNatte ? goyamA ! jaMbUddIve dIve maMdarassa pavvayassa uttare NaM imIse rayaNappabhAe puDhavIe jAva IsANe NAmaM kappe paNNatte, tattha NaM jAva paMca vaDeMsayA paNNattA, taMjahA- aMkavaDeMsae, phalihavaDesae, rayaNavaDeMsae, jAyarUvavaDesae, majjhe IsANavaDeMsae / tassa NaM IsANavaDeMsayassa mahAvimANassa puritthameNaM tiriyamasaMkhejjAI joyaNasahassAI vIIvaittA ettha NaM IsANassa deviMdassa devaraNNo somassa mahAraNNo sumaNe NAmaM mahAvimANe paNNatte- addhaterasajoyaNa evaM jahA sakkassa vattavvayA taIyasae tahA IsANassa vi jAva accaNiyA sammattA / cauNhaM vi logapAlANaM vimANe vimANe uddesao, causu vi vimANesu cattAri uddesA aparisesA, NavaraM ThiIe NANattaM Ai duya tibhAgUNA, paliyA dhaNayassa hoti do ceva / do satibhAgA varuNe, paliya mahAvaccadevANaM // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! devendra devarAja IzAnanA lokapAla soma mahArAjanuM 'sumana' nAmaka mahAvimAna kyAM che? uttara- he gautama ! jaMbudvIpa nAmaka dvIpanA maMdara parvatanI uttaramAM, A ratnaprabhAputhvInA Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zataka-4: uddezaka-1 thI 4. 501 | samatalathI asaMkhya yojana upara jatAM, IzAna nAmaka kalpa divaloka che. temAM pAMca avataMsaka (AvAsa) kahyA che. te A pramANe che- aMkAvayaMsaka, sphaTikAvavaMsaka, ratnAvalaMsaka ane jAtarUpAvataMsaka. A cAra avataMkanI madhyamAM IzAnAvataMsaka che. te IzAnAvata saka nAmaka mahAvimAnathI pUrvamAM tirachA asaMkhyAta hajAra yojana gayA pachI devendra devarAja IzAnanA lokapAla soma mahArAjanuM 'sumana' nAmaka mahAvimAna che. tenI laMbAI-pahoLAI sADA bAra lAkha yojana che, ItyAdi saMpUrNa vaktavyatA zataka-3/7mAM kathita zakrendranA lokapAla somanA mahAvimAnanI vaktavyatAnI samAna arthanikA samApti paryata kahevuM. eka lokapAlanA vimAnanI vaktavyatA jyAM pUrNa thAya che. tyAM eka uddezaka samApta thAya che.] A rIte cAre lokapAlomAMthI pratyekanA vimAnanI vaktavyatA pUrI thAya, tyAM eka eka uddezaka samajavo. A rIte cAra uddezaka pUrNa thAya che. vizeSatA e che ke tenI sthitimAM aMtara che, te A pramANe che gAthArtha- AdinA be lokapAla soma ane yamanI sthiti tribhAganUna be palyopamanI che. vaizramaNanI sthiti be palyopamanI che ane varuNanI sthiti tribhAga sahita be palyopamanI che. apatyarUpa devonI sthiti eka palyopamanI che. vivecana : prastuta cAra uddezakamAM cAra sUtro dvArA IzAnendranA soma, yama, vaizramaNa ane varuNa lokapAlonA cAra vimAna, te cArenuM sthAna tathA cAre lokapAlonI sthitinuM saMkSiptanirUpaNa karyuM che. tenuM vistRta varNana zakendranA lokapAlanI samAna che. che zataka 4/1 thI 4 saMpUrNa che Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 502 ] zrI bhagavatI sUtra-1 zataka-4 : uddezaka-5,6,7,8 rAjadhAnI izAnendranA lokapAlanI rAjadhAnI - | 1 rAyahANIsu vi cattAri uddesA bhANiyavvA jAva emahiDDIe jAva varuNe mhaaraayaa| bhAvArtha :- IzAnendranA cAra lokapAlonI rAjadhAnIonA cAra uddezaka kahevA joIe arthAt eka-eka lokapAlanI rAjadhAnI saMbaMdhI varNana pUrNa thatAM, eka uddezaka pUrNa thAya che, tema cAre rAjadhAnInA varNanamAM cAra uddezaka pUrNa thAya che. A rIte kramazaH pAMcathI AThamA uddezakamAM varuNa mahArAjA paryata varNana che temaja te ATalI mahARddhi saMpanna, vipharvaNA zakti saMpanna che. vivecana : prastuta cAra uddezakonuM eka ja sUtra dvArA atideza pUrvaka varNana karyuM che. jIvAbhigama sutramAM varNita vijaya rAjadhAnInA varNananI samAna cAra rAjadhAnIonA cAra uddezakono prAraMbha A pramANe karavo joIe. prazna- he bhagavan! devendra devarAja IzAnanA lokapAla soma mahArAjAnI somA nAmaka rAjadhAnI kyAM che? uttara- te rAjadhAnI 'sumana' nAmaka mahAvimAnanI barobara nIce che. ItyAdi varNana pUrvavat karavuM joIe. e rIte kramazaH eka eka rAjadhAnInA saMbaMdhamAM praznottara pUrvaka varNana karIne cAre ya lokapAlonI rAjadhAnI saMbaMdhI eka eka uddezaka kahevo joIe.eka sarakhuM varNana hovAthI saMkSiptikaraNamAM atidezapUrvaka mULapATha che. chatAM teno viSaya pahelAM ja spaSTa thaI gayela che. zataka 4/5 thI 8 saMpUrNa che Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-4: uddezaka-9 _ 503 zitaka-4 : uddezaka-9o OR saMkSipta sAra chaROR - A uddezakamAM prajJApanA sUtranA vezyApadanA trIjA uddezakanA atideza pUrvaka mahatvanA viSayanuM sUcana mAtra karyuM che. * prazna e che ke nairayika nairayikomAM utpanna thAya che ke anairayika nairayikamAM utpanna thAya che? * prajJApanA sUtranA chaThThA dhUtkrAMti padanA kathanAnusAra manuSya ane tiryaMca paMcendriya jIva ja marIne narakamAM utpanna thaI zake che, nArakI ke deva marIne narakamAM utpanna thaI zakatA nathI. paraMtu A kathana vyavahAranaya sApekSa che. * sUtrakAre ahIM uparokta praznano uttara nizcayanayanI apekSAe Apyo che ke nairayika ja nairayikomAM utpanna thAya che, anairayika-nAraka sivAyanI traNe gatinA jIvI nairayikomAM utpanna thatA nathI. kAraNa ke jyAre koI paNa jIva narakamAM utpanna thato hoya tyAre utpattinA samaye tene narakagatinuM AyuSya ja udayamAM hoya che. tethI te jIva nairayika kahevAya che. pUrva prajJApana nayanI apekSAe te jIva manuSya ke tiryaMca paMcendriya che, paraMtu vartamAne nairayika hovAthI nairayika ja nairayikamAM utpanna thAya che. * A rIte cAre gatinA jIvomAM samajavuM joIe. Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 504] zrI bhagavatI sUtra-1 | zataka-4 : uddezaka-9 nairayika nairacikonI utpatti :| 1 Neraie NaM bhaMte ! Neraiesu uvavajjai, aNeraie Neraiesu uvavajjai ? paNNavaNAe lessApae taIo uddesao bhANiyavvo jAva NANAI / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM nairayika nairayikomAM utpanna thAya che ke anairayika nairayikomAM utpanna thAya che? uttara- he gautama ! prajJApanA sUtramAM kathita vezyApadanA tRtIya uddezakanuM jJAnanA varNana sudhI ahIM kathana karavuM joIe. vivecana : prastuta sUtramAM nairayikonI utpattinA saMbaMdhamAM prajJApanA sUtranA 17mAM lezyApadanA tRtIya uddezakano atideza karyo che, te A prakAre che prazna- he bhagavan! zuM nairayika ja nairayikomAM utpanna thAya che ke anairayika nairayikomAM utpanna thAya che? uttara he gautama! nairayika ja nairayikomAM utpanna thAya che, anairayika nairayikamAM utpanna thatA nathI. A kathanano Azaya - tiryaMca paMcendriya ane manuSya ja marIne narakamAM jAya che. ahIMnuM AyuSya samApta thAya ke tarata ja narakAyuno udaya thaI jAya che. tenA narakamAM pahoMcavAnA mArgamAMvATe vahetI avasthAmAM je eka-be samaya lAge che, temAM narakAyuno ja udaya hoya che. A rIte narakagAmI jIva mArgamAM narakAyune ja bhogave che ane narakamAM utpatti samaye paNa tene nairayika AyuSyano ja udaya hovAthI te nairayika ja che. RjusUtranayanI vartamAna paryAya paraka daSTithI paNa A kathana sarvathA ucita ja che ke nairayika ja nairayikomAM utpanna thAya che, Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-4 : uddezaka-9 anairiSaka nahIM.. Choch A rIte zeSa daMDakonA jIvonI utpattinA saMbaMdhamAM paNa jANI levuM joIe. prajJApanA sUtranA laizyApadanA trIjA uddezakamAM jJAna saMbaMdhI varNana che, tyAM sudhInuM kathana ahIM karavuM. tyAM A rIte prarUpaNA che. yathA prazna- he bhagavan ! kRSNa lezyAvALA jIva keTalA jJAnavALA hoya che ? uttara- hai gautama ! te be, traNa athavA cAra jJAnavALA hoya che. jo be jJAna hoya to mati ane zrutajJAna hoya che, traNa jJAna hoya to mati, zruta ane avadhi athavA mati, zruta ane manaH paryavajJAna hoya che, jo cAra jJAna hoya to mati, zruta avadhi ane manaHparyavajJAna hoya che. ItyAdi jANavuM joIe. || zataka 4/9 saMpUrNa // Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 506] zrI bhagavatI sUtra-1 'zataka-4 : uddezaka-10 lezyA lezyAonuM parivartana :| 1 se NUNaM bhaMte ! kaNlalessA NIlalessaM pappa tArUvattAe, tAvaNNattAe jAva pariNamaMti? evaM cauttho uddesao paNNavaNAe ceva lessApade Neyavvo jAva pariNAma vaNNa rasa gaMdha, suddha apasattha saMkiliTThaNhA / gai pariNAma paeso, gAha vaggaNA dvANamappabahuM // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte // bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! zuM kRSNalezyA, nIlalezyAno saMyoga prApta karIne tadrupa ane taDvarNa AdimAM pariNata thaI jAya che? uttara- hi gautama !] prajJApanA sUtramAM ukta vezyApadano caturtha uddezaka pariNAma ItyAdi dvAra gAthA sudhI kahevo joIe. gAthArtha- pariNAma, varNa, rasa, gaMdha, zuddha, aprazasta, saMkliSTa, uSNa, gati, pariNAma, pradeza, avagAhanA vargaNA, sthAna ane alpabadutva. [A sarva dvAra vezyAonA saMbaMdhamAM kahevA joIe.] he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che, he bhagavan! A bhAva A ja prakAre che. vivecana : prastuta sutramAM eka vezyAne bIjI vezyAno saMyoga prApta thAya tyAre te ukta vezyAnA varNa, gaMdha, rasa ane sparzarUpamAM pariNata thAya che ke nahIM ? A praznanA uttaramAM prajJApanA sUtranA vezyApadanA caturtha uddezakano piriNAma Adi dvAro sudhI atideza karyo che. vastutaH lezyAthI saMbaMdhita pariNAmAdi 15 dvAronI prarUpaNAno atideza karyo che. atidezano sArAMza :- prajJApanA sUtramAM ukta mUlapAThano bhAvArtha A pramANe che Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-4 : uddezaka-10 507 prazna- 'he bhagavan ! zuM kRSNalezyA, nIlalezyAnA saMyogane prApta karIne tadrupa yAvat tattparza rUpe vAraMvAra pariNata thAya che ?' tenuM tAtparya e che ke kRSNalezI jIva, jo nIla lezyAne yogya dravyone grahaNa karIne mRtyu prApta kare, to te je gatiyonimAM utpanna thAya che, tyAM nIlalezI paNe utpanna thAya che kAraNa ke 'naisArUM TubbArUM pariyAphattA jAla repha, taise vavangarU' arthAt je lezyAnA dravyone grahaNa karIne jIva mRtyu pAme che, te ja lezyAmAM utpanna thAya che; je kAraNa hoya che, te ja saMyogavaza kArya banI jAya che; jema kAraNarUpa mATI sAdhananA saMyogathI ghaTAdi kAryarUpa pariNata thaI jAya che; te ja rIte kRSNalezyA paNa kAlAntaramAM sAdhana-saMyogane prApta karIne nIlalezyAnA rUpamAM pariNata thaI jAya che. A sthitimAM kRSNa ane nIla lezyAmAM kevala aupacArika bheda rahe che, maulika bheda nathI. prajJApanA sUtramAM eka lezmAnuM lezmAntarane prApta karIne tadrupathI tattparzarUpe pariNata thavAnuM kAraNa batAvyuM che ke- jevI rIte dahIMno saMyoga thavAthI dUdha potAnA madhurAdi guNone choDI dahIMnA varNa, gaMdha, rasa ane sparzarUpamAM pariNata thaI jAya che; te ja rIte kRSNalezyA paNa nIlalezyAno saMyoga prApta karIne tadrupa, tadgagha, tatrasa ane tansparzarUpe pariNata thaI jAya che. jema kRSNalezyA, nIlalezyA rUpa pariNata thAya che; te ja rIte nIlalezyA kApota lezyAmAM, kApota lezyA tejolezyAmAM, tejolezyA padmalezyAmAM ane padmalezyA zuklalezyAmAM pariNata thAya che arthAt tenA varNa, gaMdha, rasa ane sparzarUpamAM pariNamana pAme che. ItyAdi kahevuM joIe. pariNAmAdi dvAranuM tAtparya :- lezyApadanA cartutha uddezakamAM varNita pariNAmAdi 15 dvArono ahIM atideza karyo che, te A pramANe che-- (1) pariNAma dvAranA viSayamAM upara kahyuM che. (2) varNa dvAra :- kRSNalezyAno varNa megha Adi samAna kALo; nIla lezyAno varNa bhramarAdi samAna nIlo; kApota lezyAno varNa aLasInuM phUla, koyalanI pAMkha, kabUtaranI grIvA samAna kaMIka kALo, kaMIka lAla arthAt rIMgaNI kalara hoya che. tejo lezyAno varNa sasalAnA lohI samAna lAla; padmalezyAno varNa caMpaka puSpanI samAna pILo; zukla lezyAno varNa zaMkhAdi samAna zveta che. (3) rasadvAra :- kRSNa lezyAno rasa lImaDAnA vRkSanI samAna kaDavo, nIlalezyAno rasa sUMThanI samAna tIkho, kApota lezyAno rasa kAcA boranI samAna kasAyelo--tUro, tejolezyAno rasa pAkI kerInI samAna khATo--mITho, padmalezyAno rasa caMdraprabhA Adi madirAnI samAna tIkho, kasAyelo ane madhura te traNe ya rasa saMyukta, zuklalezyAno rasa goLanI samAna madhura che. (4) gaMdhadvAra :- kRSNa, nIla ane kApota A traNe lezyAonI durabhigaMdha ane tejo padma ane zukla te traNe prazasta lezyAonI surabhigaMdha hoya che. Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 508 ] zrI bhagavatI sUtra-1 zuddha-prazasta-sakliSTa-uSNAdi dvAraH-kRSNa, nIla ane kApota A traNe vezyAo azuddha, aprazasta, saMkliSTa, zIta ane rUkSa che. te durgatinuM kAraNa che. tejo, padma ane zukla A traNa lezyAo zuddha, prazasta, asaMkliSTa, uSNa ane snigdha che; te sugatinuM kAraNa che. pariNAma-pradeza-vargaNA-avagAhanA-sthAnAdi dvAra - lezyAnA traNa pariNAma-jaghanya, madhyama, utkRSTa; tenA paNa traNa traNa bheda karavAthI nava bheda thAya che. pratyeka sezyA anaMta pradezavALI che. pratyeka lezyAnI avagAhanA asaMkhyAta AkAza pradezomAM che. kRSNAdi chae vezyAone yogya dravyavargaNAo, audArikAdi vargaNAonI jema anaMta che. taratamatAnA kAraNe vicitra adhyavasAyonA nimittarUpa kRSNAdi dravyonA samUha asaMkhya che, kAraNa ke adhyavasAyanA sthAna paNa asaMkhya che. a5 bahatva :- vezyAonA sthAnonuM alpabadutva A prakAre che- dravyArtharUpe kApotalezyAnA jaghanya sthAna sarvathI thoDA che. dravyArtharUpe nIla glezyAnA jaghanya sthAna tethI asaMkhyAta guNA. dravyArtharUpe kRSNa lezyAnA jaghanya sthAna tethI asaMkhyAta guNA. dravyArtharUpe tejo vezyAnA jaghanya sthAna tethI asaMkhyAta guNA. dravyArtharUpe padma lezyAnA jaghanya sthAna tethI asaMkhyAta guNA. dravyArtharUpe zukla lezyAnA jaghanya sthAna tethI asaMkhyAta guNA che. A rIte sarva dvAronuM varNana prajJApanA sUtrokta vezyApadanA caturtha uddezaka anusAra jANavuM joIe. |zataka 4/10 saMpUrNa bhagavatI sUtra bhAga-1 saMpUrNa Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-1 _ 509 pariziSTa-1 | (rihaMta ve La) zataka-3 uddezaka-ra 1. prazna- upapAta zayyAmAM janma dhAraNa karatAM ja camarendra zakrendranI azAtanA karavA gayA tyAre konuM zaraNa grahaNa karyuM hatuM? uttara - caramendra prathama devalokanA Indra zakrendranI azAtanA karavA gayA. tyAre saMyama ane tapasAdhanAmAM lIna chadmastha bhagavAna mahAvIranuM zaraNa grahaNa karyuM hatuM ane kahyuM hatuM ke he prabho ! huM ApanuM zaraNa svIkArIne zakrendranI azAtanA karavA jAuM chuM." te samaye prabhu susumAra nagaranI bahAra bAramI bhikSu pratimA dhAraNa karIne dhyAnamAM lIna hatA. 2. prazna- mAnavanI zakti vadhAre hoya ke dAnavanI? uttara- sAmAnya mAnavanI zaktithI dAnavanI zakti vadhAre hoya, paraMtu deva ke dAnavanI zaktithI saMyama-tapathI yukta saMta puruSanI alaukika zakti kaMIka guNI adhika hoya che. mATe ja amarendra mahAtmA prabhu mahAvIranuM zaraNa svIkAryuM hatuM. prazna- A paristhitimAM amarendra mATe anya konuM zaraNa svIkArya hoI zake? uttara- zataka-3 uddezaka-ramAM darzAvyA anusAra camarendra mATe tIrthakara athavA bhAvitAtmA aNagAranuM zaraNa svIkArya banI zake. 4. prazna- zuM mRtyulokamAM je caitya-devAlaya hoya tenuM zaraNa svIkArya bane ? uttara- haMmezAM svayaMthI adhika zaktimAnanuM zaraNa svIkArya hoya che. Indra tathA sAmAnya devathI tapasvI zramaNanI zakti vizeSa hoya che. paraMtu tya-devAlayamAM camarendrathI adhika zaktinI koI zakyatA nathI kAraNa ke keTalAka caitya devAdhiSThita hoya ane keTalAka to nAma mAtranA ja hoya che. je devAdhiSThata hoya tenA adhiSThatA palyopama sudhInI sthitivALA koI yakSa Adi hoya che. jyAre amarendra to sAgaropamanI sthiti saMpanna, prabhAva saMpanna Indra che. tenA mATe caitya-devAlayanuM zaraNa svIkArya nathI. 5. prazna- devalokamAM paNa siddhAyatana ane jinapratimA hoya to zuM tenuM zaraNa grAhya che? uttara- amarendra mATe potAnI rAjadhAnImAM sthita sidvAyatana ke jinapratimAnA zaraNa grahaNano koI ullekha nathI. jo tema ja zakya hoya to tene jaMbudvIpamAM AvIne arihaMta ke bhAvitAtmA aNagAranA Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 510 | zrI bhagavatI sUtra zaraNa grahaNanI jarUra rahetI nathI. tema ja ApattinA samaye siddhAyatana ke caityamAMthI koNa sahAyatA karI zake ? kema ke siddha to AvatA nathI ane koI sAmAnya deva Ave to te IndranuM rakSaNa karavAmAM samartha nathI. da. prazna- caitya zabdanA keTalA artha thAya che? uttara- zabdakoza pramANe caityathI zabdanA aneka artha thAya che paraMtu ApaNA AgamomAM caitya zabda (1) udyAna-bagIco, (2) devAlaya ane (3) jJAna arthamAM prayukta che, tIrthakarone je vRkSa nIce kevaLajJAna thAya tene caityavRkSa athavA jJAnotpatti vRkSa kahe che. te ja rIte vaMdanAnA pAThamAM 'vedya' zabda 'jJAnavAna' arthamAM che ane udhAna ke devAlaya mATe to caitya zabdano prayoga aneka sthAne thayo che. A rIte aneka artha dharAvatA caitya' zabdano jyAM je artha saMgata hoya te artha svIkArya che. jema ke jJAnotpattithI saMbaMdhita caitya zabdano kevaLajJAna artha ja karAya che. tAtparya e che ke caitya zabdathI sarvatra maMdira ke mUrti ja artha karavo ucita nathI. 7. prazna- zataka-3/ra sU. 11mAM 'arihaMta caityanuM zaraNa svIkArya che te prakArano ullekha che te zuM yathAsaMgata che? uttara- te pAThamAM koI maulikatA jaNAtI nathI, kAraNa ke teno sUtrapATha A pramANe che-cchAneva asurakumArA vi devA NaNNattha arihaMte vA, (arihaMtaceiyANi vA,) aNagAre vA bhAviyapaLo fusApa 3ThTha 3prati | (sU. 11) ahIM 'arihaMta' ane 'aNagAra' zabda eka vacanamAM che ane tenI vacce 'arihaMta cetya' zabda bahuvacanAta che, A prakArano niSkAraNa pratIta thato vacana bheda tenI maulikatAne siddha karI zakato nathI. (2) zakrendra potAnA manobhAva prabhu samakSa pragaTa kare che temAM arihaMta vagerenI AzAtanA na thAya tevo bhAva che, te pATha A pramANe che- te mahApurUvuM hatuM taphAvALuM rihaMtANaM majAvaMtAmAM gaNaTIRTH annAsAyapi ti TuM dipa I (sU. 20) ahIM arihaMta ane tenA aNagAra tema benI ja AzAtanuM kathana che, traNanI AzAtanuM kathana nathI. to je zaraNa grahaNa karavAnA pAThamAM traNanuM kathana hoya to AzAtamAM paNa traNanuM kathana hovuM joIe, paraMtu tema nathI. A rIte aneka daSTikoNathI vicAratAM mULapAThamAM rita veDyafNa zabda maulika na hoya tema pratIta thAya che. Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-2 pariziSTa-ra zataka 1 2 5 c 7 8 9 10 11 12 8 x 2 da2 16 rA (AThavAnI 22 ( varga) uddezaka 10 10 10 10 10 10 10 10 34 >> # 999 x o o 0 10 80 so zrI bhagavatI sUtranuM pariNAma akSara pramANa 38857 23884 36732 00753 2591 18602 24935 48534 45883 09907 32338 3288 21914 16033 39822 15939 22452 08027 19871 01630 zataka 23 (pAMca varga) 24 01068 25 26 27 28 29 30 31 37 (12) 38 (12) 08512 39 (12) ro (1) 41 32 33 (12) 34 (12) 35 (12) 36 (12) 138 uddezaka 50 24 12 11 11 11 11 28 11 28 124 124 132 132 132 132 132 231 196 1923 51 akSara pramANa 00725 39926 45103 04455 00190 00994 01027 0474 02344 0474 03089 0899 04181 00731 00115 00139 00087 02734 0051 6172144 zataka-20, uddezaka-mAM pRthvI, pANI, vAyunI utpattinuM nirUpaNa che. eka paraMparA anusAra te eka uddezaka che. bIjI paraMparA anusAra tenA traNa uddezaka che. te paraMparA anusAra prastuta AgamanA kula 1925 uddezaka thAya che. vizvabhAratI gADanuMthI prakAzita bhagavatI sUtra anusAra akSara pariNAma 18224 che. Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 512 ] zrI bhagavatI sUtra pariziSTa-3 'vivecita viSayonI akArAdi anukramaNikA viSaya pRSNaka pRSNaka e 49 3pa9 302 49 (r) che 9 che = ? 270 $ A | 222 406 493 194 akAma acittANaM davvANaM asthiU Adi kriyA aNavadagga aNAIya aNidA veyaNA aNusamayaM avirahie aNNamaNNa baddhA puTThA mAhi athire paloTTai addha nivanika maMDala adhipati deva saMkhyA anavakAMkSaNa vRtti apavartana apakramaNa apaccakhANa kiriyA abhigama abhiyojana-vaikriyamAM aMtara abhiyojana kriyA svarUpa arihaMta alamastu alpAhArI mahAhArI azUnya kAla asaheja devAsura asurakumArano utpAtaparvana asurakumArano mArga viSaya asurakumAranA vIsa Indro asayata avirata asaMyata bhavya dravya deva Adi asaMjJI AyuSya astitvanAstitva astikAyanuM svarUpa ahANigaraNa ahAsutta ahAkempa ahorAtrinI pratimA AcArya ANamaMti pANamaMti AtmAraMbha parAraMbha AdhAkarma doSa svarUpa Adhovadhi AbhupagamikI AyukSaya bhavakSaya Adi AraMbhikI Adi pAMca kriyA Asanavadha Invattha IndronA sAmAnika devonI saMkhyA IndronA AtmarakSakadeva IndronA vimAna IndronI traNa pariSada ukaDU Asana UMcAI ane unnatamAM aMtara 27. 106 210/218 302 461 43 243 116 345 345 345 298 496 323 15 325 389 Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa- pa13 ] pRSNaka | pRSNaka 0 208 116 302 viSaya utthAna, karma Adi utpanna jJAna darzanadhara uttarAsaMga udaka garbha udAra,vipula Adi tapa vizeSaNa udIraNA udvartana upAdhyAya upacaya 94 259 205 upasthAna ra98 89 230 viSaya kAMkSApradoSanA vividha artha kAMkSA mohanIya | kAMkSAmoha vedananA tera kAraNo garbhamAM jIvanA AhAra Adi gahanuM mahattva gaha giddha puTTha maraNa guru, laghu AdinI vyAkhyA gautamasvAmInA cauda guNo calamAna calita calita acalita karma caya upacaya caya upacaya ciyattaMteura gharapavesA cosaTha Indra fchano ucho vagere pAMca pada jAyasaDDe jina jinezvara Namo loe savva sAhUNaM Namo baMbhIe livIe Namo suyassa NAyameyaM arahayA fbaruddhamave Adi tatthA, taziya Adi zabdArtha tadbhava maraNa tarka, saMjJA, prajJA tejolabdhi 493 237 upayoga upapadyamAna-udvartana usiya phalihA ettha iha eryApathikI kriyA ekendriyamAM zvAsozvAsa veya AdinA artha o | gomasa Adi kriyAo au |aupakramikI vedanA aM | aMtevAsI aMtakriyA aMto chaNNaM mAsANaM karma ane AtmAno saMyoga kAyabhavastha (garbhamAM) kAyikI Adi pAMca kriyA kAyikI Adi pAMca kriyAnA bheda kRtrikApaNa kevaLa, kevaLa jJAnanA vividha artha kevaLI samuddaghAta 433 147 11) 12 194 103 293 386 260 431 300 115 96 385 dAnAmAM pravrajyA 407 Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 514 | zrI bhagavatI sUtra pRSNaka viSaya pRSNaka 47 379 viSaya dIhamaddha dukkhaNayA, soyaNayA, jhUraNayA devaloka konA AdhAre? devotpattinA cauda bola 434 319 7374 pAdapopagamana anazana puhura-pRthakatva paMcaparameSTI maMDala paMDita piMgala nigraMtha zrAvaka pramatta guNasthAnamAM vezyA pramAdanA prakAra prakSepAhAra pha| FAse, pItteru, Adi 351 35 baT baddha bAla 127 bAla paMDita 188 ra57 bAlamaraNanA bAra prakAra 20 devonA dasa prakAra devotpattinI prakriyA deza ane sarvathI upaje (aMtara) dhyAna koSTaka nama: narakamAM nArakI upaje narakamAM avagAhanA nikAcita nikAcana nidhatta nidAna-anidAna phaLa nidhatta nirjarA paryata navapada nivartinikamaMDala nIhArima-anIhArima naMdIzvara dvIpa sudhI gamana paznare nA be artha pallaviyaM muMDavirya Adi paramAvadhi paryApAsanA paryApAsanA phaLa kramika parvatithionuM mahattva bhakta pratyAkhyAna bhavanapatinA kula AvAsa bhavanapatinA nivAsasthAna bhikSu pratimA Dhosiya timasiyA 320 398 269 392 mate padanA paryAya 17 2 ) 402 242 178 210 264 116 173 ma | maDAI aNagAra masthatA no artha mahaddhika AdinA zabdArtha mAI viuvvai mAI abhimuMjai mAyI mithyAdaSTi 454 43 30ra 467 313 ra99 mAhaNa ha mizrakAla 71 pAdapopagamana muhutta puDDAnsa Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-3 . [ pa15 ] pRSNaka pRSNaka 120 423 197 365 | zra 313 440 369 207 viSaya zakrendra-camarendranuM gamana sAmarthya zUnyakALa | zramaNa sanaskumArendra-agramahiSI samakSetra svarUpa sayA samiyaM eyaI samughAta (sAta) svarUpa samucatarasa saMsthAna samAyuSka samotpannaka sAdhu pAse pAtra saMkhyA sAta narakamAM avagAhanA 4 3ra6 438 280 450 156 158 pa9 307 129 239 siddha 171 ra98 viSaya 2 ratnaprabhA AdinA artha labdhivIrya karaNavIrya laddhe patte abhisamaNNAgae lavaNa samudramAM hAni vRddhi lAghava Adi pAMca padonA artha lezyA svarUpa lezyA janma maraNa samayanI lokamAM pahelAM koNa kUkaDI ke IDuM loka saMsthiti ATha prakAre vajaRSabhanArAya saMhanana vANavyaMtara vAyukAyano zvAsozvAsa acitta vigraha-avigraha gati vicchaDDiya viulabhattapANA viyaTTabhoI vIryavAnanA vizeSa artha vIrya traNa 'veda'nA cha aMga (zikSAdi) vemAyA (vimAtrA) vaikriya karavAnI rIta vaiikriyarUpo mATe be dAMta vimAnikanA kulavimAna vairocanendra vyaMtaranA soLa Indra vyaMtaranI ATha jAti vyAghAta- nighAta vyAghAta-adhyAghAta | za | zarIra paribhASA zakrendranA paryAya zabdo 253 15 106 246 34 upara upara sijhaI Adi kriyA sUkSma snehakAya se NUNa sevaM bhaMte, sevaM bhaMte saMkramaNa saMvRtta aNagAra saMjJIbhUtanA cAra artha saMsAra saMsthAna kALa saMkie, kaMkhie mAhi saMghayaNa saMlehaNA jhUsaNA sAMparAyikI kriyA skRSTa svakRta karmaphaLa bhoga havvaM-khalu haraNa-aghe hINapuNNa cauddase 320 358 3 36) 34 54 237 147 132 315 410 410 Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * . gura prANa Agama batrIsInA zruta sahayogI dAtAo . - prathama Agama vimocaka : mAtuzrI caMpAbena zAMtIlAla parazottamadAsa saMghavI tathA mAtuzrI mRdulAbena navanItarAya zAMtIlAla saMghavI nA smaraNa sAthe sau. kuMdanabena jayaMtIlAla zAMtIlAla saMghavI zrI navanItarAya zAMtIlAla saMghavI zrI rAjya jayaMtIlAla, zrI zaileza navanItarAya, zrI kirena navanItarAya saMghavI zrutAdhAra zrImatI dattA girIza zAha (pU. subodhikAbAI ma. nA bhAI-bhAbhI) saputra zrI muMjAla - vijyA, zrI bhAvina - tejala, saputrI nivizA manISa mahetA * pU. AratIbAI ma. nA baheno - zrImatI sarojabena jazavaMtarAya domaDiyA zrImatI harSAbena vasaMtarAya lAThIyA karate - zrI alakeza, zrI priyeza, zrI hemala mAtuzrI jayAbena zAMtIlAla kAmadAra, mAtuzrI ramAbena choTAlAla daphatarI haste zrImatI premilAbena kirITabhAI daphatarI DaoN. bharatabhAI cImanalAla mahenA putra-cI. mAya, saputrI zrImatI virala AziSa mahetA mAtRzrI vijyAlakSmIbahena mANekacaMda zeTha suputra zrI dilasukhabhAI zeTha, zrI caMdrakAMtabhAI zeTha (zeTha bilDarsa) zrIratigra cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI zrI ratiga cerITebala TrasTa, hane TI. Ara. dozI zrI rati cerITebala TrasTa, iste TI. Ara. dozI zrI rati cerITebala TrasTa, iste TI. Ara. dozI mAtuzrI hIrAgaurI harilAla dozI, zrImatI pUrNimAbena narendra dozI haste - narendra - mInA dozI, ku. meghanA, ku. dezanA mAtuzrI kusumabena zAMtilAla zAha haste - suputra zrI Ipsita - Do. nItA zAha, zrI bhASita - darzitA zAha mAtRzrI savitAbena Do. nAnAlAla zAha (hemANI) suputra zrI satISa - razmi zAha, suputrI zrImatI Do. bhAratI - Do. razmikAMta zAha sAdhvI subodhikA (bhadrA) jaina TrasTa, mAtuzrI lalitAbena popaTalAla zAha (hemANI) bahena-zrImatI latA zarada zAha, zrImatI haryA bhUpendra modI muMbaI U.S.A. AvelA U.S.A. muMbaI U.S.A. rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa A Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjakoTa muMbaI muMbaI * muMbaI rAjakoTa muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI cembara mAtuzrI kAzmIrAbena kAMtibhAI zeTha haste - zrImatI hetala saMjaya zeTha, ku. upAsanA, ku. kIMjala * mAtuzrI jazavaMtIbena zAMtIlAla turakhIyA, zrImatI bhAvanA dilIpa turakhIyA haste - dilIpa esa. turakhIyA, suputra- zrI pArasa - riddhi turakhIyA * mAtuzrI kiraNabena pravINacaMdradozI haste suputra zrI nIrava - tejala dozI, ku. priyAMzI, ku. jhIla mAtuzrI maMjulAbena chabIladAsa cUDagara haste - suputra zrI ketana - AratI cUDagara, ku. dhruvI zrI lakSmIcaMdabhAI jasANI parivAra zrI praviNabhAI gaMbhIradAsa pArekha ku. vidhi girIza jozI, kumAra kuzAna girIza jozI haste - zrImatI nIlAbena girIzabhAI jozI zrI parezabhAI sumatIbhAI zAha * zrI kizorabhAI zAha * zrI ramezabhAI gaTulAla kAmadAra mAtuzrI lIlAvatIbena nImacaMda nathubhAI dozI, sva. kizorakumAra nImacaMda dozI, sva. mRdulA kuMdanakumAra mahetA. haste - harSada ane kumakuma dozI mAtuzrI tArAbena modI mAtuzrI madhukAMtAbena naMdalAla bhImANI haste- zrI rAjezabhAI bhImANI * mAtuzrI kIkIbena desAI, haste - zrI zailezabhAI mInAbena desAI zrI aMjalabhAI DhAMkI gurubhakta zrI hemendrabhAI pUMjANI * mAtuzrI caMpakabena zazIkAMtabhAI mahetA, haste - suputrI zrI kirITa-arUNA, zrI ajaya-nItA, zrI kamaleza - divyA, suputrI - nirUpamA - niraMjana dozI mAtuzrI narmadAbena rUganAtha dozI, haste - zrI kAMtIbhAI rUganAtha dozI * zrI hemalatAbena naTavaralAla maNIyAra mAtuzrI amRtabena bhagavAnajI avalANI parivAra haste - zrI ramaNIkabhAI bhagavAnajI avalANI * zrI kezavajIbhAI zAha parivAra kalakattA kalakattA kalakattA muMbaI muMbaI rAjakoTa muMbaI kalakattA vaDodarA kalakattA kalakattA Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ U.S.A. U.S.A. AkolA AkolA kolhApura muMbaI muMbaI kalakattA kuta anumodaka zrImatI Do. bhAratIbena - Do. razmikAMta kAMtIlAla zAha zrImatI latAbena - zrI zaradabhAI kAMtIlAla zAha zrImatI harSA bhUpendra modI, zrImatI jImitA hirena modI, zrImatI Do. zruti maheza varmA, zrImatI bhavitA jayaMta IMgaLe zrI saurASTra dazAzrImALI prANa mahilA maMDaLa, haste - adhyakSA sau. harSAbena modI mAtuzrI nirmaLAbena lAlacaMda bharavADA * zrI parezabhAI ramezacaMdra sutarIyA * mAtuzrI suzIlAbena kAMtIlAla paMcamIyA * zrI mInAbena harIzabhAI desAI yuta sadasya zrI pAritoSa Ara. zAha * zrImatI rAjula rajanIkAMta zAha * jaina jAgRti senTara * zrI mukunda Ara. zeTha * zrI ketanabhAI zAha zrImatI guNavaMtIbena praphullacaMdradomaDIyA zrI sudhIrabhAI pI. zAha zrI rAjeza kalyANabhAIgAlA zrImatI mRdulAbena navanItarAya saMghavI haste - sau. hInA zaileza saMghavI, sau. sonala hirena saMghavI muMbaI muMbaI vAzI (muMbaI) muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI kalakattA Page #581 -------------------------------------------------------------------------- Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ //////elc7/ 22/Lele ki/ kala/ mATe madaAYANa pAra HThe sa ha7 para pah! rANamANa a l mI rahI aude che //TaHelp/es/eD//toTa//es/e/za/eleke Balle/c/PR 222e/re. WWW / SLR marI 12 TH # mArI paNR dhAma dvArA dA/Na /// maNiThe FIR !! B/P A.'' Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a bit a bit tan mAM zA | Kalme by he is mAno Ayo ja na thAya A zo. Aga zAstra Agama za 2 Pat 212AL sa sa khUba za da ya ka aa nAma yAM. sago ja sAmA ja gAma che ane zA Aga zA mA zAstra AgA zAstra A Agama / Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PARASDHAM Vallabh Baug Lane, Tilak Road, Ghatkopar (E), Mumbai - 400 077. Tel: 32043232 www.parasdham.org www.jainaagam.org