________________
शत- १ : उद्देश-२
93
ઉત્તર– હે ગૌતમ ! કોઈ જીવ અંતક્રિયા–મોક્ષપ્રાપ્તિ કરે છે, કોઈ જીવ અંતક્રિયા કરતા નથી. અહીં પ્રજ્ઞાપના સૂત્રનું અંતક્રિયાપદ [૨૦મું પદ] જાણવું જોઈએ.
विवेयन :
પ્રસ્તુત સૂત્રમાં અંતક્રિયા સંબંધિત પ્રશ્નો અંકિત છે.
અંતક્રિયા :– જે ક્રિયા પછી અન્ય ક્રિયા કરવી ન પડે તે અથવા કર્મોનો સર્વથા અંત કરનારી ક્રિયા અંતક્રિયા છે. સમસ્ત કર્મનાશક, મોક્ષપ્રાપ્તિની ક્રિયા જ અંત ક્રિયા છે. નિષ્કર્ષ એ છે કે ભવ્ય જીવ જ મનુષ્યભવ પ્રાપ્ત કરીને અંતક્રિયા કરે છે.
અસંયતભવ્ય દ્રવ્યદેવ આદિનો ઉપપાત :
२६ अह भंते ! असंजयभवियदव्वदेवाणं, अविराहियसंजमाणं, विराहियसंजमाणं, अविराहियसंजमासंजमाणं, विराहियसंजमासंजमाणं, असण्णीणं, तावसाणं, कंदप्पियाणं चरगपरिव्वायगाणं, किव्विसियाणं, तेरिच्छियाणं, आजीवियाणं, आभिओगियाणं सलिंगीणं दंसणवावण्णगाणं, एएसि णं देवलोगेसु उववज्जमाणाणं कस्स कहिं उववाए पण्णत्ते ?
गोयमा ! असंजयभवियदव्वदेवाणं जहण्णेणं भवणवासीसु, उक्कोसेणं उवरिम गेविज्जसु । अविराहियसंजमाणं जहण्णेणं सोहम्मे कप्पे, उक्कोसेणं सव्वट्ठसिद्धे विमाणे । विराहिय संजमाणं जहणणं भवणवासीसु, उक्कोसेणं सोहम्मे कप्पे। अविराहियसंजमासंजमाणं जहण्णेणं सोहम्मे कप्पे, उक्कोसेणं अच्चुए कप्पे । विराहियसंजमासंजमाणं जहण्णेणं भवणवासीसु, उक्कोसेणं जोइसिएसु । असण्णीणं जहण्णेणं भवणवासीसु, उक्कोसेणं वाणमंतरेसु । अवसेसा सव्वे जहण्णेणं भवणवासीसु, उक्कोसेणं वोच्छामि - तावसाणं जोइसिएसु, कंदप्पियाणं सोहम्मे कप्पे, चरगपरिव्वायगाणं बंभलोए कप्पे, किव्विसियाणं लंतगे कप्पे, तेरिच्छियाणं सहस्सारे कप्पे, आजीवियाणं अच्चुए कप्पे, आभिओगियाणं अच्चुए कप्पे, सलिंगीणं दंसणवावण्णगाणं उवरिमगेविज्जए ।
भावार्थ :- प्रश्न - हे भगवन् ! (१) असंयत भव्य द्रव्य हेव (२) अविराध संयमी (3) विराध संयमी (४) अविराध संयमासंयमी (५) विराध संयमासंयमी (5) असंज्ञी (७) तापस (८) हर्षि (८) २२५ परिवा४५ ( 10 ) डिस्विषि ( ११ ) तिर्यय ( १२ ) आकवि (१३) आत्मियोगि९ (१४)
