Book Title: Updeshsapttika Navya
Author(s): Kshemrajmuni, Jinendrasuri
Publisher: Harshpushpamrut Jain Granthmala
Catalog link: https://jainqq.org/explore/090524/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1120 ---- zrI harSapuSpAmRta jaina granthamAlA - pranthAGkaH 234 zrI mahAvIra jinendrAya namaH zrI maNibuddhyANaMda - harSakarpUrAmRlasUribhyo namaH / zrImatkSemarAjamuni viracitA svopajJaTIkA sahitA 5 upadezasaptatikA ( navyA ) 5 : saMpAdaka: saMzodhakava tapomUrti pUjyAcAryadeva zrI vijayakarpUrasUrIzvara paTTadhara - hAlAradezoddhAraka pUjyAcAryadeva zrIvijayAmRtsUrIzvara - paTTadharaH pUjyAcAryadeva zrI vijayajinendrasUrIzvaraH sahAyaka parama pUjyAcAryadeva zrI vijaya zAMticandrasUrIzvara kRpayA pU. munirAja zrI devacaMdra vijaya sadupadezena sAcora ( rAjasthAna ) zrI zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMghaH paramapUjya paramazAsana prabhAvakAcAryadeveza zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvara kRpayA teSAM mantevAsi tapasvI paMnyAsapravara zrI bhadrazIlavijayagaNivara- sadupadezena muMbaI - ghATakopara navarojalenastha : zrI zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha prakAzikA :- zrI harNapuSpAmRta jaina granthamAlA, lAkhAbAvala - zAMtipurI (saurASTra ) Cha Yi Wen Sha Cha Cha Wen Jian Di Mei / / 1 / / Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza // 2 // prakAzikA : harSapuSpAmRta jaina granthamAlA (lAkhAbAvala) manikAH C/o. zruta jJAna bhavana 45 digvijaya ploTa, jAmanagara vIra saM. 2517 : vikrama saM. 2047 : san 1991 : prathamAvRttiH pratayaH 750 AbhAra darzana amArI granthamAlA taraphathI prAcIna sAhitya prakAzana yojanA dvArA A upadezasaptatikA grantha prakAgita karanA AnaMda amubhavIe chIe. A grantha saMpAdana pU. A. zrI vijaya jinendrasUrIzvarajI mahArAje karyu che. A grantha mATe pa. pU. AcAryadeveza zrImad vijaya zAMticandrasUrIzvarajI ma. nI kRpAthI pU. A. zrI vijayasomacandrasUrIzvara nizrAvartI pU. munirAja zrI devacaMdravijayajI mahArAjanA upadezathI zrI zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha sAcora (rAjasthAna) tathA parama zAsana prabhAvaka vyA. bA. pUjyapAdAcAryadeveza zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnA parama vineyI ziSya napasvI rana pUjya panyAsa zrI bhadrazIlavijayajI gaNivaranA sadupadezathI ghATakopara | muMbai] navarojalena zrI zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMghe sahakAra Apyo che. lemano A mATe khUba khUba AbhAra mAnIe chIe.. tA. 1-9-91 li. mahetA maganalAla catrabhUja zAka mArakeTa sAme, jAmanagara vyavasthApaka : zrI harSapuSpAmRta jaina granthamAlA 1101 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ alpa vaktavya / / 3 / / pUrvAcAryoe zAstromA Atmahita mATe ghaNA grantho lakhyA che, viveka buddhivAlA mATe to game te grantha kSIranIra nyAye hitakArI bane che paraMtu badhAne mATe tevaM tharbu kaThIna che jethI dharma zAstrona vAcana manana jarUrI che. IM A upadeza saptatikA grantha 70 upadeza kAvyono upadeza grantha che. tenI TIkA paNa granthakartAe ja racI che ane prAsaMgika kathAo prAkRta vi. mAM prAsabaddha vi. rIte ApI che. sarala nahI chatA prayAsa sAdhya che je bodhaka ane abhyAsanI sUkSmatAmA sahayogI bane lema che. vizeSa pa. pU. cAritracUDAmaNi A. bha. zrI vijaya kamalasUrIzvarajI mahArAjAnA upadezathI A grantha ra vikrama saM. 1973 mAM pragaTa thayelo tenI ja prastAvanA A grantha mAM ApI cha je vizeSa jANakArI mATe che prAcIna granthonuM vAMcana manana badhe te Avazyaka cha ane prakAzano pAchalano A hetu saphala thAya eja abhilASA. 2047 bhAdrapada zulka aSTamI - jinendrasUri. 45 digvijaya ploTa, jAmanagara Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza maplanika // 4 // // prathamAvRtteH prastAvanA / / vidAMkurvantu zemudhIjuSo vidvAMsaiTa kila jainadarzane duyAnugogo gaNitAnuyogazcaraNakaraNAnuyogo dharmakathAnuyogazcati catvAro'nuyogA mukhyatvana pratipAditAH / tatraikaikasminnanuyogejnekeSAM viSayANAmantarbhAvatvena prasaktAnuprasaktatvena ca ratnAkararatnanikarANAmi vAmeyatvaM darodRzyate / tatra dravyAnuyoge kArmaNAdigranthAH praviSTAH, gaNitAnuyoge bhUgolakhagolaviSayA: pratipAditAH, caraNakaraNAnuyoge sAdhuzrAddhAnAmAcArAdigranthA grathitAH, dharmakathAnuyoge ca dhArmikanaitikaitihAsikAdivividhaviSayAzritamahApuruSAdiSTAntadvAreNa dharmopadezA upadiSTA: / tatra copadezamAlA-upadezaprAsAda-samyaktvasaptatikA-karparaprakagadayo granthA AcArapratipAdakatvAccaraNakaraNAnuyoge samavataranti mukhyatayA, tathApi tattaddharmaviSayopadezAnAM dRSTAntadvArAr3hIkaraNAddharmakathAnuyoge'pi / mukhyatayA dharmakathApratipAdakAni ca triSaSTizalAkApuruSAdicaritrANyapi AcArAditAtyaya paratayA prAyazvaraNakaraNAnuyogInyapIti uttarAnuyogadvayaM prAyo nityasaMbaddhameva / tathA cAyamapi upadezasaptatikA nAma granthoanuyogadvayapratipAdakaH / yadyapi mUle'sya kevalAcAra evAbhihitaH tathApi mUlakAreNevAsya svakRtaTIkAyAM kathAnuyoga: sphuTameva prakaTitaH / evaMvidhA eva kathAdvAreNa dharmopadeSTAro granthAH prAya aidaMyugInAlpAyurmedhAjJAnAnAmAsanopakAriNa iti manyAmahe / // 4 // Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 5 // granthasyAsya saTIkasya ke kartAraH ? kasmin kAle kasmin deze kena prArthitAzrAmaM kRtavantaH ? ityeta jijJAsava: "paThitta evaM ubaesasattari muti citte paramatyavittharaM / tarittu te dukkhabharaM suduttaraM khemeNa pArvati suhaM aNuttaraM ||3|| " iti mUlacaramazloke kSemazabdena tathA - " iha bhavya sattvacetaH pratibodhakRte pratabhyate mayakA / svakRtopadezasaptatikAyAH spaSTAkSarA TIkA ||8||" iti pITikAcaramacchandasA, tathA ca prazastI "triti zAntisahitAH saubhAgyabhAgyazritAH sadvidyAbhyudayAdharIkRtasurAcAryAH kSitau vizrutAH // 1 // kIrtisphUrtimadhiSThitA munivarA: zrIkSemagajAhvayAH puNyonnatyatizAyipAThaka ziroratnopamAnodayAH || 10|| svakRtopadeza saptatikA yasUtrasya nirmitA ttiikaa| tairevaiSA varSe munivedaza rendubhi: ( 1547) pramite || 11|| hisArako vAstavyaH zrImAlIttamavaMzajaH / paTupaTagotrIyaH zrImAn dodAhvo'bhavat // 13 // sa zrAddhaguNaratnAnAM rohaNo'drohaNa hRdi / kRtA tasyAgraheNaiSA navyA saptatikA mudA ||14|| iti lokasamudayena sukhaM bhotsyanta iti tadullekhAdvirasyate / kharataragacchIyA me ityati prazastyAM "zrIkharataragaNa nAthA : " ityagrima eva zloke prakaTaM, navaraM na kvApi ko'pi gacchIyasAmAcArIbhedo'tra dRSTipathamavatarati sarvasAmAnyopadezamayatvAdasya / kiM ceme pUjyAH katamAM bhUmi janmanA katamAM ca vihArAdinA bhUSayAmAsuH ? kau ca pitarau pramodayAzvaH ? anyAzca kA kAH kRtIzvakRvAMsaH ? ityAdikamullekhAbhAvAnna kimapi jJAyate / 11411 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza // 6 // asmi~va granthe mUle sarve'pi zlokAH prAkRtabhASayAmindravajrayaiva grathitAH, Ata eSAM mukhapAThamAgejati mahAnAdvAdaze vaktRzrotRRNAM jAyate kimutArthavicAraNe ? / atra prathamazloke maGgalamantimayozva phalamabhihitamato'vaziSTAH saptanirUpadezaloka ityanvartheyaM upadeza saptatiketi saMjJA'sya granthasya / pratizlokaM cAtra prAya upadezacatuSTayamAtmanojayantahitakAri varIvRtoti / tadupari RjubhASayAkSarazI mUlakAraireva saMskRtabhASAyAM TIkA kRtA, tattadupadezAnusAra nAgamoktaprAyaM kathAnakajAtaM gIrvANabhASAyAM prAkRtabhASAyAM paizAcyAdibhASAyAM ca vividhaiH sarasaH sAlaGkAraiH sayamakaivRttazchandobhiH kvacicca gadyanApi vyaraci evaM cAdhikazataM kathAnakAnAmatra kathitaM / kathAnakeSu prAyaH zabdakAThinyaM varNakAThinyaM ca varNitaM, vyAkaraNaprayogAzca nUtanA kaThinAzca prayuktAH, ato granthakatRNAM sAhityajAnaM vyAkaraNajJAnaM cAtIya samIcInamAsIditi sphuTaM jJAyate / kiM bahunA ? sarvathA'sya kAvya rasasyAsvAdakAriNo vidvAMsa eva / kiMca kAvyaracanayA jJAte'pi vyAkaraNapANDitye pUjyAnAM kvacidanupasargapUrvapade'pi Rtvo lyavAdezadarzanAcchaGkitameva hRdayaM, kavInAM niraGkuzatve svIkRte tu samAdhIyata eva tat / evamanyatrApi kvacicityaprayoge jJeyaM / atra vaNitopadezayANAM kathitakathAnakAnAM cAnukramaNikAvAcanenaiva tadgauravaM jJAyata eveti tAM dRSTipathaM netuM prApyaMte vAcakavarga: / mUlaM cAsya pAThato'rthatazcAtIvaramyaM bhavyajanopakArIti sarvevizeSatazcopadeSTabhiH kaMThe kAryamiti pRthakRtya prArambhe'pi mudrApitaM / AzAsyate ca vidvadvargo'sya bRhato granthasya mudrApaNaprayAsaM dravyavyayaM ca paThanapAThanopadezadAnAdinA saphalatAM nayet / ' 1. asamAse'pItyarthaH, samatikA // 6 // Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 7 / / asya prazastyAzcara me (14) zloke "navyA samatikA mudA" ityatra navyazabdalekhaka granthakartA idamasUci, ayaM muniveda (1547) pramite vikramAbde hisArako vastavya dodAbhizrAdAgraheNa pUjyai: zrI kSemarAjA at racita iti prazastyAM zaMsitaM etatprAcInacetanAmA [ upadezasaptatinAmA ] eva granthaH paNDitapravaraH zrImatsomadha gaNibhistrayuttarapaJcadazazatatame [1503] vikramAbde nirmitaH yo'pratyayA zrIAtmAnandasaMsthayA mudrApayitvA prakaTito'rita varSAdarvA iti tadapekSayA yogyamevAsya navyatvaM / anayordvayorapi mahAn viSayabhedaH kRtibhedava bhinnabhinnakartRkatvAt / kiMca prAcInaH saMkSiptakathAnaka AsannasahasratrayapramitaH zlokAnAM ayaM ca vistRtakathAnaka sannamASTakapramitaH zlokAnAM mUlamapi ca dvayorapi bhinnamevetyato'pi nUtanatvamasyAnvarthameveti dhyeyam / granthasyAsya mudrApaNe nyAyAmbhonidhizrImadvijayAnanda [ AtmArAjI ] sUrIzvarapaTTavirAjitazrImadvijaya kamalasUrIzvarasadupadezAmRtasiktena godhAnivAsinA zreSThavareNa maganalAlatanujanmanA zrImaddharmacandreNa dravyasAhAyyaM dattaM / saMsacchAtriNA jeThAlAlazarmaNA likhitA'sya pratikRtiH prathamaM pannyAsa zrImaNivijayAhvayaiH pazcAca pammyAsa zrIdAnavijayAbhidhaH saMzodhitA, mudrAyantraNapratikRtisaMzodhane'pyAbhyAmeva pannyAsavarAbhyAmavadhAnaM dattamityanayoH surIzvarANAM zreSThavarasya ca mahopakAraM manyAmahe / zuddhiviSaye cAsya kRte'pi yathAzakti prayAse kuto'ri hetoryA kA'pyazuddhirdRSTipathamavatarati viduSAM taiH kRpAparaiH zodhayitvA''dezyA saMsadiyaM yena dvitIyAvRttI tadviSaye yatyeta / iti zam / / dvitIyabhAdrapada zulkacaturthyAM saMvat 1973. prakAzayitri zrI jainadharmaprasArakasabhA bhAvanagara 111311 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza 120 viSayAnukramaH phra pRSTha gAyAGkaH viSayA: 1 maGgalam 2 sarvajJamata sevana - zIlapAlana - kUTakalaGkAdAnaM...5 sarvajJamatazlAghAdhikAraH ...1 ...6 ...7 ...12 ...26 tadupari kesaricaurakathA ( 1 ) zIlopari rohiNIcaritam ( 2 ) kUTakalakopari vRddhAyAH kathA ( 3 ) 3 paricchadrAprakAzanaM, raudrakarmAkaraNaM kSudrasyApi mitravadgaNanam paracchidrAnveSaNe dattakathA ( 4 ) raudrakarmopari ujjhitakumArakathA ( 5 ) ...32 kSudre'pi maitrIbhAvapratipattau samaravijaya ...28 ...29 gAthAGkaH viSayAH kIrticandrakathA - [6] 4 rogAdiprAH pUrvameva dharmAdyamaH kAryaH 5 rogeNa manaso'samAdhiH, tadabhAve dharma pRSThaM ...45 ...86 vudhNyabhAvaH tasmAcca duHkhanAzAsaMbhava .86 tadupari zrIsanatkumAracaritam ( 3 ) 6 viraktacittaH sadA sukhI, tadabhyastu tadviparItaH ato nIrAgamArge cittaM dharata ...63 tadupari jina pAlita jina rakSitadRSTAntaH (8)...63 7 parigrahAraMbhasyAdattasya ca mevane'pi prAnte jinadharmAnuSThAne bhavabhodhi pAragamanam atrArthe zazizugdRSTAntaH ( 9 ) ...71 ...72 saptanikA. 11211 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 // gAdhAGkaH viSayA: 8 jinAjJAvahana - ghoropasargasana-dharmamArgaprakaTatena saMsArasAgarottAraH pRSTha ...74 ...75 atrArthe'rjunAmikaSTAnta: ( 10 ) dharmamArga prakAzanopari zivabhadrazrIyakakathAnakam (11) ...82 9 asatya bhASAtyAga, bhogasukhecchAtyAgaH, parAzAyA abhaMga, evaM ca dharmakotyaravAptiH, 89 asatyabhASA parihAre zrIkAlikAryakathA (12) 92 bhogapipAsopari dvijasutadRSTAntaH (13] paramanorathapUraNe naravAhanaSTAnta: ( 14 ) 10 mithyAtvamahAndhakAramaye'smin jagati zuddhamArgagAmina eva zlAdhyA ... 94 96 98 viSayA: gAthAGkaH 11 zuddhamArgAcaraNopari jAtyAzvadRSTAntaH sopanaya: (15) saMsArAsAratA etadupari dramakadRSTAnto rAjadRSTAntava 99 103 (16-17) 103 105 106 131 12 jinAnasya svargApavargasAdhanatvam atrArthe zrIratnacandrodAharaNam ( 18 ) 13 pramAdaparihAropadeza atrArthe mathurAmAcAryakathAnakam (19) 122 14 tapaupadhAnapUrvaM gurupraNAmapurassaraM sUtrArtha - paThanamanorathaH 15 SaDAvazyakakaraNamanorathaH 124 126 // 9 // Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza // 10 // gAthAGkaH viSayA: 16 gurvAjJAnavahana - sUtrArthazikSaNa- krodhAdityajana- mArdavAdivanamanoratha: pRSThaM 17 samyaktvamUlANuvratapAlanamanoratha: 18 pUrvoktamanorathakaraNe phalam sanmanorathopari siddhaSTAnta ( 20 ) 126 127 128 128 19 utsUtrapadodbhAvane mahAdoSaH 131 utsUtra parihAre mAvadyAcAryakathAnakam (21) 132 20 jinAjAtikramakAribhiH kRtAni tapoz2AnadAnAdIni niSphalAni tadupari jamAlikathA (22) 21 jinAzAviratAnAM pApAbhAva:, vinA tapo vizuddhiH siddhisukhaM ca atrArthe zrI pRthvIcandrodAharaNam ( 23 ) 144 144 147 148 gAthAGkaH viSayAH 22 jinAjJArAdhanaM bahuzrutagurusevayA bhavatIti tadupadezaH atrArthe jayantyudAharaNam (24) 23 agItArtha sevAniSedhaH pRSTha etadupari secanakadRSTAntaH ( 28 ) 27 dhanadhAnyakuTumbAdyasAraM jJAtvA dharmakaraNena 153 154 156 156 171 171 atrArthe sumatijJAtam (25) 24 kumArgasaMsargalagnAnAmubhayalokahAni atrArthe suracandrayoH kathA (26) 25 iha duHkhamaye saMsAre SaDjIvanikAyarakSAdiparANAM sAdhUnAmeva sukhasaMbhavo nAnyezam 174 enadupari NAlamahAla TAnta: ( 27 ) 26 sAmAnyena kaSAyaparihAropadezaH 175 178 179 samatikA. // 1.3 // Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 11 // gAthAGkaH pRSTa 180 viSayA: duHkhapAragamanam 181 190 etadupari thAvaccAputrakathAnakam (29) etadupari yAvaccAputrodAharaNam 20 viSayANAmazAzvatatvaM teSu pratibandhapratiSedhazva 189 etadarthe zrIilAputracaritam ( 30 ) 29 jinapUjA - gurusevA-dharmazravaNa-tattvavicAraNatapovidhAna-dAna-dApananAmAni saptakRtyAniMantri narakasaptaka nivRttikarANi jinapUjAviSaye dhanadakathA (31) sadgurusevAviSaye namivinamijJAtam (32) 208 dharmazravaNa - tatvavicAra viSaye cilAtiputro 201 dAharaNam (33) tapoviSaye skandakadRSTAntaH ( 34 ) w// 2 206 210 gAyAGkaH viSayA: dAnaviSaye zrIbhadranandicaritam (35) 30 kapAyANAmanarthakAritvam tadupari imadattarAjapikathA ( 36 ) 31 paropahAsa - paradoSavIkSaNaniSedhaH pRSTa 212 219 201 225 paropahAsaviSaye sAdhAraNazreSThikathA ( 33 ) 225 paradoSAnAviSkaraNaviSaye zrADhaputrakathA (38) 227 30 dazavidho vinayaH 237 230 230 238 242 242 245 etadupari zrIbhuvanatilakajJAtam (32) 33 tIvra roSeNa puNyajalazoSaH sarvasyAtopa etadviSaye maNDakIpakadRSTAntaH (40 ) 38 mAnaparihAropari upadeza: tatra dazArNabhadrakathA ( 41 ) 35 mAyAtyAgIpadezaH 112 211 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza saptatikA. 245 // 12 // gAthAGka: viSayAH pRSThaM / 36 lobhaviSaya upadezaH bhuvanabhAnucaritrAnugataM dRSTAntacatuSka catuSkapAyabhitam (42-45) 246 37 kaThoravacanaparihAraH etadupari vRddhA-putrayodRSTAntaH (46) 38 zrAvakasya kulocitaveSa-anyagRhapraveza-saJjana durjanasamadRSTi-doSAjalpanopadezaH 262 kulocitaveSopari mammaNazreSThikathA (47) 263 paragRhapraveze kulaputrakadRSTAntaH (48) 39 munerjJAnAbhyAse dazabhedadharme copadezaH tatra subuddhidurbuddhikathAnakam (45) 40 hAsyAdiSaTkaparihAra-vrataSaTkapAlana-paJca pramAdanirdalana-paJcAntarAyanivAraNopadezaH 270 / gAthADUH viSayAH pRSThaM hAsyopari harikezidRSTAnta: (50) 271 vrataSaTkopari puNDarIkakaNDarIkadRSTAntaH (51)273 zokAvakAzApradAne zrIsagaracaritam (52) 278 bhayAkaraNe zrIkAmadevadRSTAntaH (53) 284 duguMchopari sunandavaNikathA (54) 290 pazcapramAdaviSaye madirApAnopari yAdavAnAM kathA (55) viSayapramAdaviSaye satyakidRSTAntaH (56) 295 RSAyapramAdopari subhUmacakrikathA (57) 298 nidrApramAde puNDarIkamunidRSTAntaH (58) 306 vikathApramAdopari rohiNIcaritam (59) 310 dAnAntarAyopari dhanasAra kathA (60) 315 lAbhAntarAyopari DhaMThaNakumArakathA (6) 320 263 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12) NAREN // 13 // gAthAGka: viSayAH gAthAGka viSayAH bhogAntarAye sudattakathA (62) 323 tatra tilakaveSThikathA (69) upabhogAnta rAye zreSTikathAnakam (63) 325 47 paJcaviSayAdhikAre prathamaH zabdaviSayaH 4. sampapikAlAlA iyaM riTAratiSedhazca 326 ___ atra subhadrAkathA (70) sArmikavAtsalyopari vizAkhadattakathA (64) 328 48 dvitIyo rUpaviSayaH 42 zrAddhasya dvAdazavratAdhikAre prathamANuvratopadezaH 331 atra lolAkSakathA (71) tatra kSemAdityakathA (65) 49 tRtIyo rasanendriyaviSayaH 43 dvitIyANuvratam atra rasalolakathA (72) tatra turagezapunnakathA (66) 50 caturtho gandhaviSayaH 44 tRtIyANuvratam ....334 / atra naravarmakathA (73) tatra zrAddhakathA (67) 35 / 51 paJcamaH sparzaviSayaH 45 caturthANuvratam 35 / atra sukumAlikAjJAtam (74) tatra zrIvIrakumArakathA (68) 36 / 52 viSayANAM vipAkaH 46 paJcamANuvratam 345 / 53 viSayANAM durjayatvam mmmmmmmm mmmmm rmc -WalAN 20.WAN HUM 356 358 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza praSThaM saptatikA. 388 1114|| gAthAGka viSayAH pRSThaM / gAthAGka viSayAH 54 sarvajJamataniratAmA kriyAsAphalyam 62 mokSamArgonmukhAnAmapi krodhAdivairiNa: 55 saMsArabhIrukANA saMsAraH surata eba ...362 puNyapAtheyaM haranti avArthe vimalazrAddhodAharaNam (75) 63 jinadharmavimukhAnAmajJAnakaSTena narakapAtaH 56-57 saMsArasyAsthiratvam ...368 atrArthe pUraNAkhyAnam (81) etadarthe mahAnigranthasaMbandhaH (76) | 64-65 aSTamadatyAgAdhikAraH 58 nikRSTakarmakAriNo duHkhina eva 373 jAtimadopari viprakathA (82) etadupari mRgAputrakathA (77) 373 kulamade zrImahAvIradRSTAnta: (83) 55 jinaguNotkIrtanAdinA bodhilAbho'varNavAdena / rUpamadopari sanatkumArakathA kayitapUrvAcAbodhilAbha: 378 balamada vasubhUtikathA (84) atrArthe zrIsubuddhisacivodAharaNam (78) 379 zrutamadopari sAgaracandradRSTAntaH (85) avarNavAdopari kauzikavaNigdaSTAntaH (79) 381 lapomade draupadIpUrvabhavaH, lAbhamade ASA60 dharmatattvAjJAnAmubhayaloke duHkhameva 384 DhabhUtiH, aizvaryamade rAvaNaH, ete prasiatra vadhUcatuSkajJAtam (80) 384 dvatvAnnAmamAtreNa dRSTAntitAH 61 pugyodayaM binA dharmajArgasya durlabhatvam 387 66 bAlAgramAtra pradeza: svajanmanA na riktasta / / 14 / / Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 15 / / gAthAGka viSayA: thApi sukhaM na prAptaH 67 manuSya bhavAdidurlabhatvam pRSTha surendradattakathAnakam (92) carma [kacchapa ] dRSTAntaH [13] yugazamyA dRSTAntaH [ 94 ] stambhadRSTAntaH [ 95] 397 397 atrArthe dRSTAntadazakAntargataM bhojanopari kArya TikodAharaNaM prathamam (86) cANakyadRSTAntaH (87) dhAnyadRSTAntaH (88) dyUtadRSTAnta ( 89 ) 414 14 ratnadRSTAnta: ( 90 ) 415 muladevarAjaputrasvapnaphalakathAnakam (91) 415 416 420 420 420 398 400 gAthAGka viSayA: pRSTha 421 kSamAyAM saMvaramunikrathA [16] pramAdAcaraNasthAnajJApane sthUlabhadraSTAnta [27] 423 68 vayaskei'pi dharmasamayasya durlabhatvam 437 69 zaizavAdanyatra dharma samayasya durlabhatvam 438 atrAtimuktakakSullakasAdhudRSTAntaH [18-19] 438 444 70 pUrvakRtasukRtamAhAtmyam atra mRgAputracaritam [100] 444 71 samyaktvalakSaNam 453 etadupari zrImRgadhvaja svarUpam [ 101] 453 72 prazastazyAvatAM samakSetradravyavyayavattAM nirmohAnAM janmapAvitryam 462 73 asyAH saptatikAyAH paramArthajJAnapurassaraM paThane phalam prazastiH 463 44 / / 15 / / Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padeza maprati 16 // # !! zuddhi patra ka m // // pRSThaM paMktiH zuddham / pRSThaM paMktiH zuddham 3 5 vicchedaH kSANanaM / 49 3 svakanyA: malasya yataH / / 13 bhUpo'tha | 18 13 nikAmakAmAyAm 50 14 kenApi 26 3 rohiNyA 8 karuNAsvareNa | 31 6 nimmaAya 53 1 zRGgizRGge 12 kassamAyA 1 mahendrasiMhena 13 tassa dhaNa 4 prayAtau 8 samAgatau 9 aNusAsai 60 11 vAraNAyAm 2 vastUtkaraiH 123 11 zazivadvilakSa: 14 kakSIcake 156 paMktiH zuddham 14 jaM ajijai 13 hasaMti vilasati ya 1 rohiNivija 6 siddhAntoktaM 3 svamADhaya 7 cikI: 9 puNo vi 6 0ppamoyakAraM 6 jIhArasa0 1 kimartha 8 bhAvoti 105 6 raMgi 106 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAktaH 358 pRSThaM | 237 240 272 281 282 // 17 // pRSThaM paMktiH zuddham 4 havaMti 3 tao te tesi 171 7 kumArgastasya 4 taddhamadezanA 10 jUhanAhaM jUhAhibaI 13 je naNu 1966 buddhI / 209 8 pAyayalaM 5 bhoktavyaM ca 12 caNDike caNDe 4 mukRtaM 172 paMktiH zuddham 2 matimanupamA yen 14 NAraMbha 6 diTTo avattavvA marati 12 pAlai 4 gurumuhi ivAmbujinyA 11 kSatriyo0 11 annaM 7 kAJcana | pRThaM paMktiH zuddham 3571 mApya 4 kurute 8 heccitte 4 vyasana 381 6 atha avarNa 9 saumyaH 412 5 bhUritaraM parAbhava 431 10 durgataH 444 12 sAmur2yA sAmagryAM 464 4 yarekhA // 17 // 328 0 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza / 18 / / // zrI upadezasaptatikA - mUlam // Wan Wan tityaMkarANaM caraNAraviMda, namitta nIsesamuhANa kaMdaM / mUDho'vi bhAsemi hiovaesa. suNeha bhavyA kappavesaM ||1|| sevijJa sambanmayaM visAla, pAlijja sIlaM puNa savvakAlaM na dijjae kassa vi kUDaAlaM. chidijja evaM bhavadukkhajAlaM ||2|| pachi, kammaM karijjA na kayA'vi ruI / mirttaNa tumalaM ca gaNijja khudda jeNa bhavijjA tuha jIva bhaI // 3 // rogehi sohi na jAya deha pIrijjae vAhisadssa gehUM / tAvajjara dhammapahe rameha, buTTA muhA mA diyahaM gameha ||4|| jayA udiSNo na ko'vi cAhI, tathA paNaThThA maNaso samAhI / tIe viNA dhammamaI vasijjA, citte kaha dukkhabharaM tari ||5|| viracita sAvi sukkhaM rAgANuratassa aIva dukkhaM / evaM muNittA paramaM hi tattaM nIrAgamanmammi dhareha cittaM || 6 || pariggahAraMbhabharaM karaMti, adattamannassa dhaNaM harati / dhammaM jiNuttaM na samAyaraMti, bhavannavaM te kahamuttaraMti ||7|| ANaM jiNANaM sirasA vahati, ghorovasaggAi tahA sahati / dhammassa maggaM payaI kahati, saMsArapAra naNa te laGkRti |8|| bhAsijja neva asaca bhAsA na kiJjae bhogasuhe pivAsA / khaMDijjae naiva parassa AsA, dhammo ya kitI iva sappAsA ||6|| duraMta micchattamahaMghayAre, pariSphuraMtami sudunnivAre / na suddhamaragAu calati je ya, salAhaNijjA tijayammi te ya / / 10 / / asAra saMsArahANa kajje, jo rajjaI pAvamaI avajje / appANameso khivaI kilese, saggApavagANa kaha muhaM se / / 11 / / naradadevesarapUiyANaM, pUyaM kuNano jiNaceiyANaM / dabveNa bhAveNa suhaM ciNei, micchattamoha taha nijji / / 12 / / dukkhaM muvi narae saMhitA, paMcidivasa puNa jo lahittA / pramAyasaMvAda gamijja kAlaM so laMvihI to gurumohajAlaM / / 13 / / satika / / 18 / / Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 19 // tabovahANAi karittu puvvaM, kyA gurUNaM ca paNAmapucvaM / suttaM ca atthaM mahurassareNaM, ahaM paDhimma mahAyAyareNaM / / 14 / / kamar3havAhIharaNosahANi, sAmAiyAvassayaposahANi | sidhyaMtapanattabihANapuvaM, ahaM karissaM viNayAi sadhvaM / / 15 / / ANaM gurUNaM sirasA vahissaM. suttatthasivakhaM bilaM lahissaM / kohaM birohaM rAyalaM caissa, kayA ahaM maddavamAyarissaM // 16 / / sammattamalANi aNubvayANi, ahaM dharissAmi suhAvahANi / tao puNo paMcamahankyANa, bharaM vahissAmi mRduvyahANaM / / 17 / / evaM kuNatANa manorahANi dhammassa nibvANapahe rahANi / punajaNa hoi susAkyANa, sAhUNa vA tanavisArayANaM / / 18 / / havaMti je suttavirudhdhabhAsayA, na te baraM sudhi kaThukAragA / sacchaMdacArI samae parUbiyA, taiMsaNicchAdi aIva pAviyA / / 19 / / aikkamittA jiNarAyaANaM, tavaMti tibvaM tavamappamANaM / paDhaMti nANaM taha diti dANaM, savvaM pi tesi kayamApamANaM / / 20 / / jiNANa je ANa rayA sayA'vi, na laggaI pAvamaI kayA'vi / tesi tabeNaM'pi viNA visuddhI, kammakkhaevaM ca havijja sidhdhI // 21 // bahassuyANaM saraNaM guruNaM, Agamma nicca guNasAgarANaM / pucchijja atyaM taha mukkhamaggaM, dhammaM viyANila carijja juggaM / / 22 / / tuma agIyatyanisevaNeNaM, mA jIva bhaI muNa nicchaeNaM / saMsAramAhiMDasi dhoraduvakhaM, kayA'vi pAvesi na mokvakvaM / / 23 / / kumaragasaMsaragavilaggabudhdhI, jo bujjhai mudhdhamaI na dhidhdhI / tasseva eso paramo alAho, aMgIkao jeNa jaNappavAho / / 24 / / chajjIvakAe parirakkhiyAM, sammaM ca miccha suparinikhaUNaM / sidhdhaMtaatthaM puNa sikkhiUNaM, suhI jaI hoi jayammi naNaM / / 25 / / ime caijjati jayA kamAyA, layA gayA cittagayA visaayaa| pasaMtabhAvaM khu lahijja cittaM tatto bhave dhammapahe dhirataM / / 26 / / dhaNaM ca dhannaM ca bahuppayAra, kuTuM (Du)bameSa'pi dhuvaM asAraM / jANittu dhamma kuru sandavAraM, jao lahijjA lahu dukkhapAra // 27 // amAsaesuM visaemu sajjo, jo mujjhaI micchapahe aNajjo / so caMdaNaM rakhakae dahijjA, citArmANa kAyakae gamijjA // 28 // pUyA jiNANaM mugurUNa sevarNa, dhammarakkharANaM savarNa viyAraNaM / tabovihANaM taha dAnadApaNaM, susAvayANaM vahupunnabhAyaNaM / / 29 / / / kohAiyA solasa je kasAyA, paccakkharUbA naNu te pisAyA / chalati te loyamimaM samaggaM, dukkha samapani tahA udaggaM // 30 // ani 1119 // Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padeza samatikAH / 20 / / paropahAsaM na kahipi kujjA, lahuttaNaM jeNa jaNo lahijjA / parassa dosesu maNaM na dijjA, dhImaM naro dhammadhuraM dharijjA // 31 / / jiNidasidhAriyaceiyANa, saMghassa dhammassa tahA murUNaM / suyassuvajhAyasudaMsaNe, isaNhamesi viNayaM karesu / / 3 / / bhaNe maNAgapi hu tincaroso, na dhAriyanvo kayapAvaposo / o bhave punajalasma soso, saMpajjae kassa'vi neva toso / / 3 / / mahArisoNaM ariNA samAgo, na ANiyanbo hiyayammi maanno| dhammaM ahammaM ca viyANamANo. hajjA jaNo jeNa jaDovamANo / / 4 / / susAhubaggarasa maNe amAyA, nisehiyavvA sayayapi mAyA / samaggaloyANa'vi jA vimAyA-samA samupAiyasuSpamAyA / / 35 / / jeNaM bhave baMdhutaNa viroho, vivaDae rajjadhaNammi moho| jo pio pAvatarupparoho, na seviyavo visamo sa loho / / 3 / / jaNo muNittA naNu jAi dukkhaM, taM jaMpiyanvaM vayaNaM na tivakhaM / ihaM paratthAvi ya jaMvirudha na phijjae naM pi kayA nimidhaM / / 3 / / daccANuruvaM viraijja vesaM, kujA na anarasa ghare pavesaM / sAhUNa'sAhUNa tahA visesa, jANijja jaMpijja na dosalesaM / / 38 / / ' bhatti gurUNaM hiyae dharittA, sivikhajja nANaM viNayaM karittA / atyaM viyArija maIi samma, muNI muNijjA dasabheyadhamma / / 6 / / hAmAisava parivajjiyavaM, chapaka bayANaM yaha pajiyama / pacamAyA mahaseviyathA, paMcatarAyAdi nivAriyanvA / / 4 / / sAhammiyANa bahamANadANaM, bhattIDa appijja taha'napANaM / vajjijja ridhIi tahA niyANa, evaM carita sukayassa ThANaM / / 4 / / ahisaNaM mavajiyANa dhammo, tesi viNAso paramo ahammo 1 muNita evaM bahupANidhAo, vijjiyavvA kayapaccavAo ||4|| kohaNa lohaNa tahA bhaeNaM, hAseNa rAgeNa ya macchareNaM / bhAsaM musaM neva udAharijjA, jA paccayaM loyagaya harijjA, // 43 // asAiloeNa yajaM pavanaM baho na gihijja ghaNaM adinnaM / aMgIkae jammi iheba dukkhaM, lahai lahUM neva kayAda bhuktraM // 44 // samAyaraM vA avagmsa jArya, manijja chidijja jaNAvavAyaM / je annakatAmu narA pasattA. ne atti dukkhAi iheva pattA 1145|| je pAvakArINi pariggahANi, melati accatadahAvahANi / tesi kahaM huni jae mRhANi, sayA bhavismati mahAduhANi / / 46 / / sada suNittA maharaM aNi?, karijja cirA na hu turuTu / rasammi goyansa sapA saraMgo, akAlamaccu lahaI kuraMgo / / 4 / / Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | ||21|| pAsittu rUvaM ramaNINa rammaM mammi kujjA na kathAsvi pimmaM / pavajya paDaI payaMgo vANarato havAI agaMgo // 148 // koNIsaNAra, mohinI gahio bhae / pAvAu pAvei sa tAlubehaM rasANurAo gehUM ||4|| gaiMdakuMbhatyalagaMdhaludhdho, iMdidiroM ghAgaraNa giyo / hA mahA mantramuhaM ubeI ko gaMdhagiddha hiyae baheI // 50 // phAsiMdiyaM jo na hu nimmaheI so baMdhaNaM muddhamaI laheI / dapsdhuraMgo jaha so karado, khiveDa ayaM samma maMdo || 51 // Santa sent foro udino dukkhaM asaMkhaM dalaI pavanno / je sahA paMcasu tesu luddhA, muddhANa tesi sugaI nimiddhA // 52 // aTTAsiyA visAo, pacchA bhane jehi mhaavisaao| jehi payA huMti paravvasAo, na saMvaNijjA khalu se rasAo // 53 // tityaMkarANaM niuNA pramANaM, kuNati je ujjhiya cimaNaM / savvaM pi tesi kiriyAvihANaM, saMjAyaI dukkhamahastANaM // 54 // accatapAvodayasaMbhavAo, je bhIruNo bhavvagaNA bhavAo / teli suhANaM sulahI uvAo to saMbhavijjA bhavamannivAo // 55 // dhaNaM ca dhanaM rayaNaM suvanaM, tAruNNasvADa jamittha annaM / vijjantra savvaM cavalaM va evaM dhareh bhavyA hiyae viveyaM // 56 // pulA kalatANi ya baMdhumattA, kuviNo ceva ihetrittA / ukkhae pAvasA samee, na rakkhaNatthaM pabhavati ee // 57 // jesi maNe pAcamaI niviTTA, nivyAvittI puNa sNkilitttthaa| kyA'vi te iti na hituTThA, savvatya pArvati duhAI buTTA ||58|| vana jayaMtA jiNaceiyANaM, saMghassa dhammAyariyAiyANaM / kuNati bhavvA sulahaM subaha, avannavAraNa puSo avahiM // 59 // annAyA dosANubhAvA, mRti tattaM na kipi pAvA / bhavaMti te duvakhadaridoNA, parammi loe muhavippahINA // 60 // puNNodaNaM na koI jIvo, bhisaM samujjoiyanANadIvo mohaMghayArarUpasaraM dalittA, picche nivvANapahaM pattA // 61 // tatyaMtarAyA bahave siddhA, kohA iNo vairiNA viruddhA ( samiddhA) haraMti ne zrammadhaNaM chaleNaM, ko nijjiI na te baleNaM // 62 // pAvAI pAvA parisaMvamANA, dhammaM jiSNuTTimayANamANA / annANakaTu hi~ kyAbhimANA svivaMti appaM narae ayAthA ||63 // 21 // Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padeza saptatikA. 22 / / na jAigavvaM hiyayammi kujjA, kulAbhimAgaM puNa no bahirajA / rUvaM navaM issagyiM ainvaM, laddha subuddhI na dharijja garva // 64 // ahaM kha loe balavaM tabassI, suyAhio vA ahayaM jasaMsI / lAbhevi mate muio na hujjA, tahappaNo ukkarisaM na kajjA / / 5 / / bAlaggamitto'vi na so paeso, jatthobailo bhuvaNammi eso / jIvo samAvajjiyapAvaleso, na pAvio kattha ya mukkhaleso // 66 // sudullahaM pAviya mANu sattaM, kulaM pavittaM taha ajjakhitaM / tattaM suNinA mugurUhi vRttaM, tubha pamAyAyaraNaM na juttaM / / 67 / / bAlattaNaM khiiparo gamei, tAruSNae bhogasume rameI / therattaNe kAyabalaM bameI, mUDho mahA kAlamaikkamei / / 68 / / lahuttaNAo vina jeNa punna, samajjiyaM satvaguNopanna / therattaNe tamsa ya nAkyAso. dhammamma jattha tthi jarApayAso // 6 // pubdhi kayaM jaM mukayaM udAraM, pattaM naranaM naNu teNa saarN| karesi no ittha jayA sukamma. kaI maha jIva lahesi ramma / / 7 / / taveNa pakvAliyakammalevo, agno jiNidAu na koi devo / gurU susAhU jiNarAyavana, tattaM ca samattamimaM niruttaM // 7 // pasasthalesaM pakaraMti citta, je sattakhine babaMti vinN| chinati nimmohamaNA mamatta, kuNati te jammamima pavitaM / / 2 / / paThitu eyaM vaesamari, muNati ciso paramatthavisthara / taritta te dukkha bharaM mRdusara, khameNa pAvati maha aNattaraM // 7 // 800 AMDARDAR 1 // ityupadezasaptatikAmalam / / AR -46 S Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11811 // ahaMm // tapAgacchAlaGkAra tapomUrti pUjyAcAryadeva zrI vijayakarasUribhyo namaH kharataragacchIya zrI kSemarAjamuniviracitA svopajJavRttiyutA | upadezasaptatikA // 900 | namo gurucaraNebhyaH / vizvAbhISTaviziSTa kAryaghaTanAsAmarthya matyadbhutaM bibhrANaH zucisaccaritravilasaccitraiH sadA'laGkRteH / preGkhANidayAmRtena bharitaH sadvRttatAzAlitaH, zreyaH zrIzirasi sthitaH sRjatu zaM zAntIzvaraH svarghaTaH || 13| zreyorA jisa rojinI dinakarA bhaktAGgibhadraGkarAH, sarvAvadya mahAdrusindhuravarA jJAnazriyA bandhurAH / ye bhUtAH kila bhAvino'pi bhuvane ye varttamAnastathA te sarve'pi jinezvarAH sukhakarAH syudehinAM sevinAm || 2 || // 1 // Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza 20 vande gaNatharavRndaM vivekadhacche kanirmitAnandam / yazcaraNanamaskaraNaM niviDamahAjaDimabhayaharaNam ||3|| zrI vAgdeva kuru prasAdamasamaM yasmAdahaM sammatiH syAM durbuddhirapi praviNaparipatsanmAnadAnocitaH / kiM kRSNAkhanaparvatospi dhavalIbhAvaM bhajenAsA, gaurodArasudhAMzudIdhitibharaiH sambandhamAsAditaH // 4 // sadgurucaraNaM zaraNaM kurve sarve'pi yatprasAdena / vidyAvinodalezA jAyante saphalatAbhAjaH ||5|| - no vAcazcaturocitA mama mukhe no kauzalaM pezalaM kivicetasi pATavaM na hi sadAcAre vicAre'pyaho / maukharyaM racayannihAsmi yadahaM dharmopadezacchalAttaJcintAmaNikalpa sadgurupadadvandvaprasatteH phalam // 6 // ajJAnAndhita locanA na hi janAH saMvidrate kutracinmokSAdhvAnamamAnamAnavivazAH saMsArakAntAragAH / yAvanno sugurUpadezacaturAgraNyaH samApadyate, satyasminniha kauzala savipulaM durbodhazAstrAdhvani // 7ll iha bhavya sattvaceta pratibodhakRte pratanyate mayakA / svakRtopadezasaptatikAyAH spaSTAkSarA TIkA ||8|| iha hi bhavyajIvarAjIva kAnanasamudbhAsananavyadinakarAdIdhititulyAyA abhaGgasaMvegaraGgacaGgasadikSukSetra paraMparAparivardhananirmalajala kulyAyA agaNyaguNazreNyAdhArajanamanohAraprasaratpuNyaprAgbhAraprottuGgazRGgamahAvihAraziraH patAkikAyA: zrI. upadezasaptatikAyA vRttiviracyate / tasyAzca prAkRtamayamidamAdikAvyaM tadyathA tityaMkarANaM caraNAraviMdaM, namittu nisesasuhANa kaMdaM / mUDho vi bhAsemi hiuMbaesa, suNeha bhavyA sukayappavesaM ||1|| saptatikA // 2 // Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyA-aho bhavyA yUyaM zRNuta, ahaM hitopadezaM bhASe kathayAmi / kibhUto'haM ? mugdho'pi muhyatIti mugdhaH heyopAdeyabuddhividho'pi / hitazcAsAvapadezazca hitopadezastaM tathA / kiMbhUtaM hitopadezaM? sukRta praveza tasya pravezo yasmAdyana vA taM tthaa| na hi hitopadezasamAkarNanamantareNa kasyacitsukRte zemuSI sanmukhInatAmaskandati / kiM kRtvA ? caraNAravindaM natvA namaskRtya caraNAvedhAravindaM caraNAravindaM / keSAmiti sAkAGkSa vacanaM syAdatastI cakarAmAmiti pola, tIrtha hi dRzyabhAvabhedAdvidhA'bhyadhAyi / tadyathA-dAhopazamastaSNAvicchedaH / / 10 arthastisRbhirbaddhaM tata eva dravyatastIrtham // 1 / / samyagdarzanacaraNajJAnAvAptiryato bhavet puMsAm / AcAryAtpravacanato vApyetadbhAvatastIrtham // 2 // " tathA dravyatIrtha gaGgApagAprayAgAdi, tatra gatAnAM hi sattvAnAM bAhyamalaprakSAlanaM tRSNApanodazca syAta, na punaH karmakAluSyaprAyaH saMpadyate / bhAvatIrthaM tu samyagjJAnadAritrAtmaka, tadApannAnAM puNyAtmanAmAtyantikI duSTASTakamamalApagamarUpA siddhiH saMjAghaTIti / tadAtmakaM tIrthaM kurvantIti tIrthaGkarAsteSAM bhUtabhaviSyadbhAvitIrthakRtAM padAmbhoja praNamya / kiMbhUtaM tata ? niHzeSANi samastAni yAni manuSyasvargApavargAdisaukhyAni teSAM kando mUlakAraNaM, yathA kandAvanaspatInAmutpattiH saMpadyate / tathA bhagavatpadopAstireva samastasukhastomasya heturiti yuktamuktaM / nisesasuhANa kaMdaM ityatastacaraNapraNamanamAdau zreyaskaraM / nanu yaduktaM mUDhAtmApi sannahaM hitopadezaM vacmi tatkathaM ghaTAmaTATyate ? ye sarvathA yathAjAtAsteSAM dharmopadezaprathanasAmadhye vyarthameva, ye tu svayaMbuddhAsta eva paraprabodhasAdhakAH syurnAnye'nabhijJAH / tanna, kiJcinmAnaM vettatvaM gurvanugrahAnmayyapyAste, paraM tarasadapyasatvarUpaM, sarvajJatvAbhAvAt, sarvavettA tu 1311 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza // 4 // bhagavAneva na hi tatparaH kazcinnaro vipazvidbhAvamApnuyAt / na hi sahasrakaramantareNa maNipradIpAdivizvavizvaMbharAbhAvabharAvabhAsaprAgalbhyamabhyasyatIti yuktamukta garvApahAravyAhAroccAraNaM kaveH / atha yadevaM vyAkRtaM bho bhavyA yUyaM hitazikSAM karNe kurvantu" tadapyasaGgataM yato jagatprabhunivizeSazemuSIkatayA bhavyAbhavya jIvaparSatsamakSaM dakSaM prAvRtamayasamunna matsajalajaladharamadhurataravANyA yojanAvadhivistAriNyA saddharmamAkhyAti, na ca bhavyAbhavyayorviSaye kizvidvizeSamAdhatte / satyaM bhagavAnavizeSavAneva dharmopadeSTA tathApyetadevamantaramajaniSTa-ye bhavyA jIvAsta evArhatsamupadiSTA vanyadharmagariviziSTaniHzreyasa saukhya sAdhanapaTiSTha jIvarakSaNAdyabhrUNa hitopadezasamAkarNanAdhikAriNaH / tadanu ca yathAtathazrayaH -purIpathAnusAriNaH samayasamabAyapratipAditapavitracAritrakriyAkalApakAriNaH / tathA ye cAbhayyAste samyak zrute'pi zrIma dArhate sarvasattvahite zrute'pi naikAntena rucidharttAraH / tathA ca na samyak tapaH saMyamAnuSThAnAnuSThAtAraH / tataste'haM me'nadhikRtA evaM prAkRtA iva gauravArhanAgarikavyavahAre / tatasteSAmupekSeva zreyaskaro / yadi sarvasatvopakArasrapTari bhagavatyapi samupadeSTari na hyamISAmantaHkaraNe sadupadeza lezapravezAvakAzastadA tadIyaprAgbhavAnantyasaMcitAtyantadurbhedyAvadyAnAmevAntarAyavisphUjitaM / na hi nirdoSapoSasya zrIjinezasya kazciddoSasaMzleSaH / yadukta svopajJameghadvAtrizikAyAM- "vizvatrAtari dAtari tvayi samAyAte prayAte mahA- bhISma grISma bhare pravarSati payaHpUraM ghanaprItidam / duHkhAcchuSyati yadyavAsakavanaM patratrarafter yadvRddhirna palAzazAkhini mahattatkarma duzceSTitam ||1|| " ataH suSThukta bhavyAnAmeva dharmazravaNamantraNaM / ukta ca "saMkrAmanti sukhena hi nirmalaratne yathenduravikiraNAH / bhavyahRdaye tathaiva hi vizanti dharmopadezabharA: saptatikA. 11811 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11411 // 1 // " ahaM tIrthatAM padAmbhojanatvA hitopadezaM kathayAmi bho bhavyA yUyaM zRNuteti saMGkaH / itthamindravajrAcchandorUpaprathama kAvyArthaH / sevi savvamayaM visAlaM, pAlija solaM puNa savvakAlaM / na dijjae kassa vi kUDaAlaM, chidijja evaM bhavadukkhajAlaM ||2|| vyAkhyA - hitopadezakramazcAyam seveta Azrayeta sarvajJamataM sarvaM bhUtabhavadbhAvivastutattvajAtaM jAnanti dravyaparyAyA tmakatayeti sarvazAsteSAM mataM zAsanaM sarvajJamataM / kiMbhUtaM tat ? vizAlaM vistIrNa vi vizeSeNa sarvAnyazAsanebhyaH sarvotkRSTatayA zAlate zobhata iti vA vizAlaM / na hi sarvavicchAsanasamupAsanapradhAnadhana pravarddhanamantareNA saGkhyAtaduH khajAtaprapAta kapAtakasaMghAtajanitAtyantado gaMtya raudradAridropadravaprAyaH kadAcitsaMpanIpadyate / na hi ratnAkarasevanaM kvApiniSphalaM / tathA pAlayecchIlaM sarvakAlaM nirantaraM, arhammatopAste retadevAvikalaM phalaM yat sAdhubhiH zrAddharvA zraddhobandhuratayA sarvadA suzIlavattayA sthIyate, na punanizcalanirmalazIlazaithilyamAdriyate, "adyAtmA mutkalA'stu kalye punaniyama kaSTAnuSThAnAdi pAlayiSyate" nevaM kadAcizcetasi cintanIyaM cetanAvadbhiH / dRDhadharmiNAmidamevAvikalaM jIvitavyaphalaM yatsvakIyazIlaM niSkalaGkatayA pAtyate rohiNyAdivat tathA ca "na dijjae" tti na dIyate kasyApi kUDaM AlaM kUTakalaGka iti saMTaGkaH / evaM kriyamANe bhavaduHkhajAlaM chindyAt, janturityanukto'pi kartAdhyAharttavyaH / bhavanaM bhavaH saMsArastasya duHkhameva jAlamitra jAlaM yathA jAlAntaH patitaH zapharaH sutarAM duHkhI syAta, taddhi vicchidya yadA bahiniyati tadaiva sukhI nAnyathA, 1141 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza ||6|| tathaiSa antarbhavajAlanirdalane kRta eva saukhyabhAk, na cetarathA vRthAkalpAnalpavikalpA kulapravalAlajAlaprAyAnyamatopAsanaprayAsairiti / anena zrIjinamatArAdhanazikSApradhAnaM jantorAtyantikAnanta sAta jAtasaMpAdanaM proktaM / tathA cottaro ttaramukhalAbho'smin kAvye darzayAvakre / yo janamatAsaktacetAstasyojjvalazIla pratipAla ne nAtyantaM vizvazlAghanIyatvaM saMpatsyate, atha zIlazcet sampannasta rhyavazyamanyasya kalaGkadAyI na jAghaTIti jJAtatattvatayA'sya mRSAbhASAviraktatvAditizreyaskarIyaM hitazikSA dakSAtmanAmiti kAvyatAtparyArthaH || 2 || atha zrIsarvajJamatazlAghAdhikAraH- kaMcaNagirI girINaM jahA gurU suratarU tarUNaM ca / hatyINa hatthimallo citArayaNaM ca rayaNA // 1 // sariyA sutAriyA jo miha dhanaM / taha savva'nnamayANaM savvannUgaM mayaM gakhyaM // 2 // aisI alamararasaM pAviya airAmaratta supacittaM / kayaputrANaM sulahaM jiNamayamamayaM va paDihAi ||3|| sannANacaraNadaMgaNarayaNuccayakaMtakaM tirehino / na hu miriyamajhAU jiNamayarayaNAyaro jayau // 4 // nahu pAvara atyamaNaM saMtAvaM kuNai neva kassAvi / sacchAyaka rukariso jiNamayasUro auvvayaro ||5|| kuvalayamubhAsato nilaMbaNao akhaMDio tamasA / Na hu sunnapahavilaggo aho vo arimayacaMdo ||6|| amaI kahaM kaheuM sako tassesa guNagaNamaNappaM / jassArAhaNavasao pattaM corehiM sAhuttaM // 7 // ityo sisugama harisihAia kiccakAriNo'ge / kUrA vi hu paDibuddhA jiNamayamAtpao ahaha ||8 : saptatika // 6 // Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duggaiduhasayavAraNa suggaisuhakAraNaM ca sattANaM / na hu jiNamayAU annaM vaTTara bhuvaNattae vi aho |19|| jaha sUrAo na paro sUro bhUvagaMdhayArasaMharaNe / taha dussahahato jiro 10 // nireNa viNA tavhA atreNa viNA chuhA na jAi jahA / egaMtiyamiha jANaha neva suhaM jiNamaeNa viNA // 11 // tamhA jiNadhammAmayasevA sabvAyareNa kAyavvA / jamhANege bhaviA aparAmarabhAvamAvannA ||12|| ******* // kesarI khaura-kathA // asAdhuH sAdhutAM bheje jinadharmaprabhAvataH / yathAhi kesarI caura: kesarIvaujasA'jani // | 1 || sakAmanaranArIkaM puraM kAmapurAkhyayA / Aste tatrAvanInetA vijayI vijayAhvayaH || 2 || siMhadatto'vasattatra zreSThI zraguNaikabhUH / tadaGgajaH kesarIti jaze zikSitacaurikaH ||3|| tenAnyadovar3a vijJapto mahArAja madaGgabhUH / anArya vIryakRJjAtaH pAtakodayasaMbhavAt ||4|| niSaNo'smyahaM netarasmin steyaM prakurvati / ityuktvA vinivRtto'sI rAjJA'tha sa malimlucaH ||5|| dezA niSkAsayAmAse soDagAddezAntaraM drutam / vizazrAma sarasyekasmin zItalajalomile // 6 // acintayattarucchAyA''sIno'sau daurmanasyabhAk / adya yAvanmayA'pAyi vinA cauryaM payo'pi na // 7 // fts mAmadyAmbu tatpeyamityAlocya ciraM hRdi / aJjalibhyAM papirvAri zItalaM jinavAkyavat // 8 // 1851 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza sapta // 8 sAda snAlA pa agAbhA ya pAne kalasaMcayam / vRkSArUDhazcintitavAn dasyurAtmani nirbharam // 9 // kathaM yAsyati hA me'dya dinaM cauryavinAkRtam / kiJcitkasyApi cedvastu milettacorikA kriye ||10|| itazca ko'pi vidyAvAnuttatArAmbarAnaraH / pAdukAdvayamunmucya pravivezAmbhaso'mtare // 1 // snAnaM nirmAya cAsvAdya vizadAmbho'bhavatsukhI / citte ca nizcikAyeti yogyaso bhUlagatpadaH // 12 // praviSTaH saraso madhye dRSTaH spaSTamaso mayA / mamAyaM samaya: stanyakarma kartumatha drutam / / 13 / / asyAkAzagatehetunizcitaM pAdukAdvayI / nAnyanidAnamasyAstIti nizcitya svacetasi / / 14 / / apahRtya kSaNAdetAmuDDIno gaganAdhvanA / pakSivadyAtavAn vegAnizcalAH syuna taskarAH // 15! / pAdukArUDha evAtivAhya kvApi dinaM samam / nizyAgAnijakaM dhAma janaka cetyatarjayat / / 16 / / re durAtmastvayA rAjJo matsvarUpaM nyavedi kim / tvAmahaM mArayiSyAmItyuktvA niSkRpadhIradhIH // 17 // jadhAna pitaraM zIrSe vipannamavamucya tam / ahArSIdibhyavezmabhyo nAnAdhanasamuccayam / / 18 / / yAmatrayaM nizIthinyAH sthitvA'sau nagarAntare / turIyamahare yAti punastatra sarovare / / 19 / / divA'raNyAntarAsthAya rAtrau yAtvA punaH puram / muSitvA'bhyeti tatraiva vigopya nagarAGganA: // 20 // kiyAnapi yayau kAlaH kuryato'syaivamanvaham / bibhyunizAgamAllokAH zokArtA antakAdiva rakSA rAzA tadvRttamAkarNya purArakSaH prajalpitaH / re tUrNamAnaya stenamenamAdezamAcara / / 22 / / 118 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 9 / / bahuzaH zodhayitvA'sAvAcasyo kSitipaM prati / svAminna sa dharAcArI viyadgAmIva lakSyate // 23 // asAdhyasyaiva dudhiH pratIkAro'sya duSkaraH / tataH paropakArotkahRdayaH sadayA nRpaH / / 24 / / svayaM praikSiSTa taM duSTamalpAtmIyaparicchadaH / grAmArAmasurAgAravApIkUpAspadAdiSu / / 25 // paraM navApa pAdasya sasya bAtamapi prbhuH| abhavya iva mokSAptimanalpAyAsavAnapi // 26 / / tato rAjA jagAmAzu purodyAnaM sudUragam / bandhuraM gandhamAghrAya campakAdisumodbhavam / / 27 / / gacchan dadarza vezmAsau caNDikAyAH puraHsthitam / tanmUrtimaya'mAnAM ca kusamaizcandanairghanaH // 28 / / athArcakamupAyAtaM papraccha svacchadhInRpaH / vismayApannahattasya vastraM vIkSya vizeSataH / / 29 / / ko'yaM pUjAvizeSo'dya devArcaka nivedaya / kenApitAni vAsAMsi mahAMsIva sudhAdya teH / / 30 / / tato'vAdIdayaM svAminnahamAyAmi nityazaH / acita devatAmetAmabhipretArthadAyinIm // 31 // pratiprAtaH puraH suryAH svarNaratnAnyahaM labhe / tatra kAlikoM pUjAM kurve pratyahamAdarAta // 32 // rAjJA'jJAyi tato'vazyamacArtha ko'pi taskaraH / sametya ratnasvarNAdya devyagre nanu muJcati / / 33 / / nAnyathA saMbhavatyevaM vijJAyeti mahIzitA / svAvAsamAsadattUrNa dinakRtyAnyasAdhayat // 34 / / rajanyAmAgamaJcaNDIgRhaM daNDI bhaTAnvitaH / dUraM dUrataraM zUrAn saMsthApya svayamudyataH / / 35 / / caMtyAntastasthivAn stambhAntare svAM goparyaMstanum / atrAntare samAyAtaH pAripanthikakesarI // 36 // Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza saptatiH // 10 // pAdukAyugamunmucya bahirantaviveza saH / pradhAnaratnairdevyarcAmAcaracchaturocitAm / / 37 / / svAmini tvatprasAdena nirvighnaM cauryamastu me| ityudIrya bahiryAvadyayau tAvannRpo'vadat / / 38 / / ruddhadvAraH kathaM yAtA re jIvastaskarAdhama / tojato'pItyaso vegAnirjagAma bahi vi // 39 / / nRpAbhimukhamuttAla: pAdukAdvayamAtmanaH / nikSiptavAn kSaNAdeSa vijJAya samayocitam / / 4 / / tavyathAle nape jAte jIvana so'haM prayAmyaho / niHsasAreti jalpan sa caNDikAlayamadhyataH / / 4 / / svasthIbhUte'tha bhUnAthe yAti yAtyeSa pAtakI / tUrNa bandhantu dhAvantamaho dhAvata dhAvata // 42 / / pUrakurvanta iti kSmAbhRdbhaTAH zastrabalodbhaTAH / adhAvan keTake'muSya mArjArasyeva kurkurAH / / 43 / / pAduke paridhAyAtha kSitibhugagaganAdhvanA / nigRhItumanAzcauramanvagacchadvihaGgavat / / 44 / / laldho'pyaho gata: stenastadeSA mahatI prapA / sAmprataM nigRhISyAmItyantavihita nirNayaH // 45 // itastatazcarazcauraH padAnAM gopanAkRte / pakSIva lanapakSaH san manasIti vyacintayat // 46 / / yadAsItpAdukAdvandvamA tadgamitaM mayA / mudhA kudandhanetreNa kva nazyAmyadhunA hahA // 47 // rAjA vyomAdhvanA''yAti tadbhaTAzca raNodbhaTAH / pApadruH phalito me'dya yaH siktazcaurikAmbunA 1148 / / upasthitaM me maraNaM zaraNaM nAsti samprati / manAgnArAdhito dharmaH pitA vyApAditastathA / / 49 / / itazca bhramatA tena grAmArAme munIzvaraH / dRSTaH zuzrAva tadvAkyaM zravaNAmRta sodaram / / 5 / / / / 10 / Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 1 // AtmadhyAnaM ca samatA tathA nirmamatA matA / sadyaH pAtakahI syAddIpikeva tamaHsthiteH // 51 // arhanmatopAstimati: zrutiH zrautI zratidvaye / avadyocchedinI sadyo vRkSasyeva kuThArikA / / 5 / / siddheH sukha masAdhyaM yadyAzca svaHpadavIzriyaH / yacca mAnuSyaka saukhyaM tatsAmyenaiva sAdhyate // 53 / / zrutvaitatsRSTa tuSTAtmA bheje vairAgyavAsanAm / sthirIkRtya nijasvAntaM sattveSu samatAmadhAt / / 4 / / re cetazcApalaM muzca sauhArda bhaja jantuSu / parastrIdhanadhAnyeSu mA vaha spRhayAlutAm / / 55 / / sarveSu bhavabhAveSu nirmamatvamurIkuru / evaM pradhyAyatastasya zukladhyA nakacetasaH / / 56 / / zeSarAtriya'tIyAya samabhUdbhAskarodayaH / utpede kevala jJAnamajJAnatimirAtyaye // 57 / / duSkarmadviradazreNyA vyaparopaNakarmaNi / kesarI kesarIvAbhUta prabhUtodbhUtasAhasaH // 58 / / yatheha katakakSodAdacchatA malinAmbhasaH / tathaiva sacAnavazAdAtmA kAluSyamujjhati / / 5 / / sarvatrAnveSayannatrAntare kSitipa Agamat / dizyakasyAM bhaTAzcApi re re nighnantu taskaram / / 6 / / ityuccaH pUtkRtiparA: pratyakSA yamakiGkarAH / Ajammuratha tasyarSeH kevalotpattivedinaH / / 6 / / dvitIyasyAM dizyamarAH khecarAH kinnarAstathA / cikIrSavastanmahimAmambare svavimAnagAH // 62 / / yAvattatpArzvamAsonAH pramodabharanirbharAH / tatazca kesarI sAdhudantA tyA dizaH samAH / / 63 / / dyotayan dezanAM cake svarNAjastho marAlavat / caJcaccaraNavibhrAjI jIvarAjIvasanmanAH / / 64 / / Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja upadeza- upadezAbasAne'tha pRSTo rAjJA sa kevalI / bhagavan kutra te cauryavRttiH sAdhusthitiH kva ca / / 5 / / saptatikA kva cAyaM kevalodvodhaH sarvasattvasukhaGkaraH / vyAjahAra tataH sAdhU rAjannAryaziromaNe // 66 // tAdRgduSkarmakartA'haM yadvRtaH kevalazriyA / tadetatsAdhugIrla dhasAmyAvasthAphalojitam // 6 // // 12 // mahAhorAzyaraNyAnI viSayodyattRNAkurA / dahyate dahaneneva kSaNAnsAmAyikena vai // 68 / / samyak sAmAyikAsevA devaadisukhdaayinii| sudhiyAM dudhiyAM cApi pApavyApavyapohinI // 69 / / zru tveti hRSTahRdrAjA bairaM nirmUlya mUlataH / praNamya zirasA sAdhumAsasAda nijaM gRham // 50 // cirakAla vityo maNDalaM bhavyamaNDalam / prabodhya siddhisaudhAnavAsI jajJe sa kesarI // 71 / / sArvajJazAsanopAsanodAraphalamIdRzam / dhanyA vijJAya tatsebAhebAkitvaM vidhIyatAm // 72 // // iti zrIsarvajJamatasevAyAM prathamapadodAharaNam / / atha dvitIyagAthAyA: "pAlijja sIlaM puNa savvakAlaM" iti dvitIyapadamadvaitAtyantAmalazIlaguNAvirbhAvakaM sodAharaNamudbhAvyate-pAlayecchIlaM parayopijjAtinivRtyAtmakaM / yoSitastu parapuruSaniSedhAtmakaM / punariM vAraM sarvakAlaM nirntr-1||12 miti padAkSaragamanikA / pUrva tAvatsarvajJamatopAsanopadezaH sUcitastadanu punaH zIlaM pAlanIyamityabhihita / yuktaM hi Pd jAtyajAtarUpamudrikopari ratnayojanaM zrIjainamatArAdhanaM tAvatsarvadharmebhyaH zreSThatamaM / tadArAdhakaH zrAvakaH puNyaprabhAvakazve kachIlasaMpannaH syAttadAtIva prazaMsAspadatAmAskandatIti tAtparyArthaH / / Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durlabhamiha mAnuSyaM tatrApi hi nirmalaM kulaM zreyaH / tatrApi rUpasaMpattasyAmapi jinamatAbAptiH // 1 // tatrApi zIlamujjvalamuditaM manujeSu cApi nAriSu / tatpAlane prayatnaH kAryazcAturyavaryanaraiH / / 2 / / zIlena vinA na janAH zobhAvirbhAvabhAjanaM bhuvane / vegavihinAsturagAstuGgA api raGgadA na syuH // 3 // raviragaDalena gAmaka yabhA sAdhyate phalabhareNa / yadvatsalilena sarastathAGginAM janma zIlena // 4 // zolAlakRtidhArI sphArIbhavadujjvalostarasuyazAH / paJcajane syAnmAnyo dhanyo nAnyo'vanau tasmAt // 5 // khojAtI prAdhAnya vizeSataH zIlabhUSaNasyaiva 1 sumahatyapi banavItho na niSphalA ilAdhyatAmeti // 6 // atrArthe rohiNyA adrohiNyAH kuTumbavargasya / saMzRNuta bhabikalokA astokAnandatacaritam / / 7 / / astyatra bharatamadhye svayaMva svargatulyamabhirAmam / pATaliputrAyapuraM puraM na tAdRk puro yasya / / 8 / / yatra dhanI basati ghanIbhavan jano varSaNena dAnasya / zyAmIkurute na mukhaM sa manAgapyetadAzcaryam // 2 // yatrottuGgAzcaGgAH zrIarhacaityarAjayo rejuH / uttamamanorathA iva durojjhitapApakAluSyAH // 10 // mitrodyota vidhAtari snehena vinA'pyaho lasadrUpe / yasya pratApadIpe pataGgavat patati ripuvargaH / / 11 / / saJjanajanitAnando nando nAmAsti tatra bhUmipatiH / ratipatiriva mUttidharo yaH sRSTaH zaMbhunA prasannena // 12 // zreSThI taba dhanAvahanAmA kAmAbhirAmarUpazrIH / athIrjagAma dUraM yatsadanAccharvarIva raveH / / 13 / / sazrIkaH kamalApatiriva zivavatsa dvaSollasattejAH / na janArdanaH kadAcinnognazcitraM mahattadaho // 14 // Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza saptatikA. // 14.1 SCOOK jAyA'jani nirmAyA sundarakAyA zubhe kRtopAyA / zIlaguNaH sacchAyA rohiNyabhidhA mubAprAyA 1 // 15!! pararamaNaramaNaviSaye na manasi yasyAH kadAcidamilApaH / kimaho marAlikAyAH kaluSAmbhaHsevanautsukyam // 16 // rahI tAmanugamagavatI satI pRSTvA / vibhavArjanasya hetornagarAnniragAdasI vegAt // 1 // saMpadyate na vipulA dezAntaramantareNa kila kamalA / iti nizcitya sa citte vitta vihitodyamaH samabhUt / / 18 / / tatprabhRti nikRtirahitA'vahitA svahitArthasAdhane sAdhvI / vicacAra cAruvRttyA satyAcAreNa cAvaGgI / / 12 / / noTaveSaM kurutelavAraM sphAramapi na paridhatte / bhakSayati na tAmbUlaM na majanaM nAJjanaM ca dRzoH / / 20 / na hi saMskurute veNImeNInayanA na sAnurAgatayA / puruSeNa sahAlApaM kurate nurateccyA rahitA // 21 // yAca kuzIlA mahilAH sakalAstAH pariharatyaso duure| zucicizIlAlaGkRtivatI satI tiSThati munna / / 22 / / janayana marasozoyaM poSaM savituH pratApapUrasya / saMvarddhayazca divasAna rajanIyAmAn laghu kurvan // 23 // deheSu dehabhAjAM sUjannajasraM prabhUtaparitApam / pizuna ibodvegakaraH prasasAra goSmasamayo'tha // 24 // rannumanA udyAne tadA'nyadA medinIpatinandaH / svacchojjvalaveSadharaH zazadharavatprItidaH puMsAm / / 25 / / muktAkalApanirmalakalAvalImajalazriyaM kalayan / pauracakorazreNInayanAnandodayaM tanvan // 26 // dIpasudhAdIdhitivatsaumyagaNAdhikyabandhuratarazrIH / zubhrA bhraharmyanagarAmbarAntarAnnijaMgAma vahiH // 27 // pazyan vismeradRzA kRzAnubaddIptibhRta puraH kutukam / prasvedamizragAtrAM vAtAvanamAzritAM tanbom 1 // 28 // Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manimatImiva devIpUrvInaTamAgA zubhaiH sAm / taruNagaNacimahariNIM dadaremI gatiNI nagaNIma |1|| yubajanacetaHpUSanaprahAramadhImanaGgamamavanIm / dRSTyA dRSTayA nAmanidRSTAmA gama janiSTa napa: / / 3 / / egA pApA kathamapi yadi madragamaMni ratirivodAga / phAga bhavati tadAnImaninditA bhAgAmagrI / / 31 / / kimupavanaiH kim bhavanaH mayauvanaH kiM dhanamnathA svajanaiH / yadi na miti naginAnI nayana dinaajinvrii||3|| iti cinnayana svacittaM manabha ivAnidumaMdAkrAntaH / zItamayanagahanevapi dviguNaM mannAramApa napaH // 33 // vazmAjagAma kAmAditastataH satvaraM sa pApamAnAH / na muha na yahirvApi hi svAyate gagavAmAnAm / / 8 / / pAyapratikAmatha samAhaya nikAmakAryapagam / narakAdhvadRtikAmitra ma mahImadhavA bhavAbhimukhaH / / 5 / / zRNu mukhANi madukta vacanaM na ca nindanAdiyabhanavyam / na hi gatiNI vinA meM manorgana: kAlimpayAni / / 3 / / vindhyAyazavanavIthImiva mnI mAtImiva bhramaraH / cakSurvikalo dRSTi janadharaSTi miNDIva / / 7 / / vidvAniva sadvidyAmanavadyAmAtmanaH sthiti mAdhuH / tadvatmmAni tipratiko nAmanagaramA me ||8|| taptaM madIyamaya tadviraharImabhImalApana / kucha kaMtavapATavati tanmayogAmRtAmiktam // 31 // AyamanAyaM vedaM pApa vAdhyazaHpradaM vizvaM / maivaM manami vicArya kArya kArya na yimmAyam / / 4 / / iti vaktari bhUmari hRdi hRSTA''caSTa mA'tipApiSThA / na hi kizcidamAdhyaM meM kiyademakRtyamapataram // 1 // rammA dambhArambhAdapi me tava jAyata muNammA bhoH| kiM punarapA nArI tRNAyate manpurastRNam / / 4 / / // 15 // Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza 118941 mantrairapi yantrairapi tantrairatha kArmaNairmahApraguNaiH / svavazIkRtya tvaritaM dAsImiva te karipye'ham ||43|| narapami dRSatkaThoraM svavacanaracanAmbunA vibhidyAham / kurve dvidhA mudhA tadbalamabalAyAH kiyanmAtram // 144 // ityAkhyAyAdAyAlaGkArasphArahAravastUni / rohiNyAgAramasAvupetya savikAramidamUce ||45|| rUpaM pratirUpaM lAvaNyamagaNyamaGgamaticaGgam / rambhAgarvArambhApahAri saundaryamanivAryam // 46 // dayite gate'nyadezaM klezaM virahodbhavaM kathaM sahase / sadbhogayogazUnyaM nRjanma vandhyAGgajaprAyam ||47 || lobhAbhibhUtacito vittopArjanakRte vaNiglokaH / bambhrayate pRthivyAM na tadgRhiNyaH sukhinyaH syuH ||4|| varNinyaH khalu varSyAH puNyAtizayAdavAptatAruNyAH / abhilaSitaramaNaramaNAdyAH sukhamiha bhujate svairam // 49 // bhavatomatirUpavatImicchati bhUmipatiH sudati nandaH / sarvA avarodhavadhUrathadhUya samRddhalAvaNyAH // 50 // kimidaM viphalIkuruSe sakhe sakhedena jIvitavyena / nijarUpayauvanazriyamapAsya kAntaM manaH kAntam ||51 // dhanyA'si tvaM taruNIvarge svarge'pi yAdRzI nAnyA / yadrUpaguNAvarjitacetA netA bhutraH samabhUt ||52 // rUpaM yasya na tAdRg na dobalaM vaibhavaM na cApyatulam / na hi bhogayogasaMpanna mahattvaM kimapi na ca satyam ||13|| kRpaNena tena kimaho vaNijA guNajAtamuktadurmatinA / dUrasthitena tena hi kaH pratibandhastavedAnIm ||14|| ityAdikiMvadantImiha nigadantI hyatIva nihriiNkaa| nirbhIkA'laGkArAdya vastu samArpayattasyai // 55 // na hi kazcidapi vipazcitkama muktvAmraphalamudAramalam / kaTunimbaphalAsvAdanalAlasatAmatra khalu bhajate / / 56 / / samatika / / 16 / / Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 17 // tvatsaubhAgyamalaGguramAsIdAbi babhUva tatsubhage / kusumazaraH khalu tuSTa puSTaH prAkapuSya saMbhAraH // 57 / / yatvAM muktAlatikAmiva katuM kaNThakandale nRpatiH / nirmalatarojjvalaguNAmabhivAcchati yacchati suvastu / / 58 // nijahaste kuru tUrNa prasadya sadyaH prazastavastUni / yAnIha na hi sulambhAnyasImasukRtarvinA bhubane 1.59 // iti tatsamuditavAcaM vAcaMyaminIva sadguroH zrutvA / tattvAvabodhacaturA vyacintayaccetasi spaSTama / / 60 / / mugdhAyante vibudhA rAyante ca te'pi rAjAnaH / ziSTA duSTAyante hahA mahAmohadurlalitam / / 61 / / svAdhInaH kSitibhartA kartA nyAyAnayAdhvanArapi hi / pAtakinI punareSA kuzIlatAdattasAhAyyA // 62 / / / svayamanyAyAsaktA mAmAgha pAtayAta pAtakAmbhodhau / dhigdhigjIvitamasyAH prabhUtapApapramAdinyAH / / 63 / / kSitipatirayaM tu tAvattadvazattiSNurakhilapUrlokaH / prabhaviSNurna hi taM prati kazcinna hi calati balamatra / / 64 / / daddhi raH karI kila karNa dhriyate na kenacitvabaciyadvat / tadvatko'pi na zaktaH kupathA nRpati nivattayitum / / 65 / / jaladhiryadi maryAdAlApI kApI prabhuyaMdA bhRtye 1 yadi himarazmistIvastatkaH zaraNaM zaraNyAnAm / / 66 / / eSa punaH prabhurasyAH pura: sphuraccArurUpadArvIryaH / matpati ratidUrasthaH punarahamekAkinI sadane / / 67 / / kasyAne pUtkriyate yathA tathA zIlamujjvalaM dhriyate / prANAnte'pi na dhIrAH svazIlamAlinyamupayAnti / / 68 / / kriyate kazcidupAyaH svakIyasaMzuddhazIlarakSArtham / vaddhitamapi hi kSetra vyartha rakSAparityaktam // 69 / / rUpathiyA kimanayA yayApi gatayA'kSigocarIbhAvam / pratipadyate zarIrI kSaNena khalu zIlazathilyam / / 70 / / 17 // Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza sapta nikA // 18 // IAN yoSijAti tiprazaMsanIyA jane'pi mahanIyA / yadi sApi na zIlavatI tadekataH kAJjikaM kvathitam / / 71 // iti nizcitya nijAtmani tayAnyakAntaprasaGgabhIrutayA / ISadvihasya madhuraiAhAraiAhatA dUtI / / 72 / / yadi mAmicchati bhUpatiratha yacchAta cArucArUvastUni / tat kimaha kathanamAste baidyAdiSTaM tathA'bhISTam / / 73 / / tadadhInarupayauvanalAvaNyAhaM sakhe'smi sahim / paramekamasti guptaM tatsaMzRNu sAvadhAnatayA / / 74 / / loke lajjAkAriNi maryAdAsadgaNApahAriNi ca / karmaNi vidhIyamAne'muSmin vizvopahAsa: syAt / / 75 / / sTridrAnveSI dveSI prAyaH sarve'pi satvavargo'yam / tasmAddoSAsamaye prasarati pUre tamisrasya / / 76 / / stAkaparIvArabhRtA bhUmibhRtA madgRhe sametavyam / yena phalegrahiretammanArathaH sapadi jAyeta / / 77 / / ityAdimadhuravANyA prANyAnandapradAnakovidayA / kRtvA prItAM dUtIM jagRhe tadbhapatiprahitam / / 78 / / gatvA prasannavadanA sadanAttasyAH sasaMbhramA sApi / cakre zakreNa samaM sAnanda nandabhUpAlam // 72 / / tadvadanAmRta caSakAdrohiNyuktAni tAni vacanAni / amRtAnIva nipIyolalAsa hRdaye mahImaghavA / / 80 / / bhuGkte na cApi zene kurute na hi rasikagoSThimiSTena / tuSTena cetasA tAmevaMkA saMsmaramnAste // 81 / / tadramaNalAlasAtmA vAsaramapi varSasannibhaM manute / tanute ravitApAdapyadhika tApaM hi virahA'syAH / / 82 // duritatamaHzyAmAyAM zyAmAyAmatha nikAmakAmAya m / zyAmAyAmanurAgI bhAgI durvRttajAtasya / / 83 / / zRGgArarasanimagnaH zRGgAramudAramAtmanaH kRtvA / viralIkRtanijaparidhirvasudhAdhIzaH kRpANakaraH / 84 // // 18 // Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 19 / ceTyAdiSTAbhISTAdhvanA manAk parabhavAdabhIrumanAH / saha sacivena jagAma pramanA bhavanaM sa rohiNyAH / / 85 / / yadyogihRdayavatkila vilasadbodhapradIpaparikalitam / zrIlalitaM sAgaracaddRSTvA dRSTyA mudaM da / / 86 / / rucirorucitrazAlaM lasatpravAlaM prazastavanamAlam / vilasatsArasahaMsaM yadgirikulavadvibhAti suvizAlam / / 87 / / tatkAlasthita dAsIvagairabhyukSaNaM vibhoH pradade / viSTaramupaviSTo'sau raviriva pUrvAcalaM sahasA / / 88 / / tatrastha : zatamanyuryathA tathA rUpayauvanaM svIyam / dhanyaM manvAnA'sau zriyA didIpe'dhikatvena / / 89 / / rUpeNa jitApsarasaM leAcanayugalena rohiNIramaNIm / pazyan bhUyo bhUyo'pyamRtAsvAdAdhikaM mene / / 90 / / vividhairmadhurAlA zvetaH prItipradairnarendrasya / sA rakhayituM lagnA manA manojJAkRti dadhatI / / 91 // sajjanahRdaya vizAlaM sthAlamilAvAsavAgrataH pradadau / madhuraiH phalaM rasAlaiH prapUritaM sphuradurujyotiH / / 92 / / atha tadAsyaH prAjJAH svAminyAdezasAdhanAnalasAH / aninyire prazastAnatisarasAn rasavatIbhedAn / / 93 / / kSudvedApAnmAdakamAdakA dipakvAnnaH / varazAlidAlinAnAvyaJjanabhedairatipracuraiH / / 94 / bhojitavatI satI sA svakIyahamtena bhaktiyuktibharaiH / AjyaiH prAjyairazanaiH khAdyaH svAdya ratisvAdyaH / / 95 / / atha sA suzikSitAbhiH sakhIbhiratyantadivya vastradalaiH / zvetaiH pItairaruNaiH kRSNanIlamaMhAramyaiH / / 96 / / pihitAnanAni nirmalazucizItalapAnakAspadAni mudA / AnAyya puro nRpateraDhokayaSTimAhakRte / / 97 / / prekSya payaHpAtrANi zraddhAmadhikAdhikAmaso dadhe / pAnakaviSaye viSayecchayA vihastaH kSiteH praNayI / / 98 // / / 19 / Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padeza saptatikA 20 // navanavavasanAcchAdanaramyAmbhaHpAnamAcarannRpatiH sarvatrApyekarasaM payasaH samavApa pApamanAH // 99 / / tasmAdvismitacetA netA pRthvyAH pRthanasattRSNaH / tAmityAha sudhArasahaggirA raJjayan hRdayam / / 100 // nAnAvidhaH pidhAnaH sthAnaH kim bhidyate rasaH subhage / sarvatrApyekarasaM payaH pratItaM mayA nAnyat / / 101 // bhavaduktamidaM satyaM jAnannapi deva naiva jAnISe / Alocaya tattvadhiyA sudhiyAmagresara mApa / / 102 / / yadi na bhavati rasabhedaH sthAnavividhaH pidhAnakaizcApi / taskimahA tava navanavaramaNIrUpe manA ramate // 103 / / rAjana svayameva bhavAn vidvAna kimapIha tadapi te vacmi / veSavizeSairvapuSaH pravibhAsante khiyaH prazasyatarAH / / 104 / / vaiSayikarasasyApi sphurati kathaJcidvibhinnatA kimaho / prAyaH zarIrabhAjA parametanmAhavisphuritam / / 105 / / / sarvA apyekarasA bazAH surUpAstathApyativirupAH / napa nivicAratA te na cArutAmaJcati nitAntam / / 106 // sarve'pi mohavazagAH sattvAsta-ttvAvabodhamugdhadhiyaH / viSayavyAkulitatayA zubhAzubhaM no vidantyate // 107 / / navanavarUpAH sundaraveSAstoSAvahA jane yoSAH / bahirADambara eSa sarvo'pi matibhramaM kurute / / 108 / / jaladhijalasya parna vendhanairapi ghanaryathA vahniH / na hi tadvatkAmasukhai rasubhAjastRptimupayAnti / / 109 / / ko na hi muhyati jantustAhaNye rUpasaMpadAkIrNe / aizvarye'pyativarya viSayeSvatisarasarUpeSu / / 110 // durbalabalinAmavanAttvameva janakopamo'si jagatIza / svayamevAnyAyapathe pravarttase yadi hRdajJAnAt / / 111 / / aGgArAstuhinakarAyadA kadAcittamobharAzca raveH / amRtAdyadi viSalaharI tatkaH zaraNaM zaraNyAnAma // 11 // // 20 // Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 21 // sukhamasukharUpameva hi viSayajamiha tattvato vimRssttmho| kAcaH kimu dakSadhiyAM veDUryamati satAM tanute / / 11 / / ye paravanitAviratA niratAH sannyAyavartmani prAjJAH / te varSyAH kRtapuNyA naipuNyA jagati vikhyAtAH / / 114 // ityAdiyuktiyuktAmuktAmanayA nizamya mugdhagiram / mohamahAviSalaharIsaMhRtipIyUSarasakulyAm / / 115 / / bhUmipatiH padakamale lagnaH kila bhaGgavatsaraGgamanAH / udghaTitavivekojjvalacakSustAmevamAcaSTa // 116|| tvaM mama jananI janakaH svasA tvamevAsi devatA'pi gura. / pusyopakArakagi pApanivAriNa namastubhyam // 117 // prAyazcapalAcapalAH khiyo vayorUpasaMpadopetAH / dRzyante'tra jagatyAM tAsu suzIlAH punaviralAH / / 118 // abalA habalAjAtiH sA jajJe balavatI satIvratataH / guNavatyA'tra bhavatyA atrabhavatyA bhuva: pIThe / / 119 makaradhvajataskarataH zIlojjvalaratnarakSikaH bhavatI / sundara zUradratavati nAmnA'syabalA paraM na kRtyena / / 10 / / tvanmativilasitamamalaM yadahaM narakAndhakapamadhye'smin / prapatanapi sadayatayA samuddhRtaH sAmprataM sunanu / / 12 / / iTAH kasya na bhogAH kasyAniSTAstathA viyogAH syuH / ekA'si tvaM sAdhvI paramekA na tvadanyA jJA / 12 // ityAstidguNaratutikRtyA satyApayanijAM rasanAm / dhAmAjagAma rAjA mAnasamiva rAjahaMsaH svam / / 12 / / amitairvANijyazataiH pracurataraM draviNamarjayitvA'tho / katipaya divasaH zreSThI dhanAvahaH prApa nijasadanam // 124 / / prekSya prasannavadanAmanurAgavatImatIva nijakAnte / candrakalAmiva jaladhiharSotkarSa babhAra bhRzam / / 125 / / zrutvA kadAcidAsyAddAsyAH svAgAramAgataM nRpatim / rohiNyujjvalazIle mAlinyAzaGkayA vyathitaH / / 126 // A ||21 // Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza // 22 / / svIjAtiH khalu caTulA pAvanAdapi sA yadA surUpavatI / akSatazIlA sA kathamuddharati kSitipateH purataH // 12 // gahamAgate narendra kathamujjvalazIlatA gRhiNyAH syAt / mArjAre torasthe na hi dugdhasthAlikA'cchumA / / 128 / / sutpIDitasya purataH sarasA rasavatyaho kathaM tiSThet / na hi kusumitA latA'pi hi vimutpate STapadenApi / / 12 / / na hi kAmI kAminyA ekAkinyAH zazIva yAminyAH / saGgatimetya dugatmA sa zIlalopaM vinA sthAnA // 130 / / ityAdyanalpamAnasakuvikalpollolamAlayA''kulitam / AtmAnamudadhikalpaM cakAra rajanIkSaNe zreSThI / / 11 / / tamyAH zIlakalaGghAzaGkApaGkApahAramiva kartum / kurvan zItalabhAva tadaGgasaMtApavinivRttyai / / 132 / taM tarjayannivojitarAvaratovaghorataraH / aya bhApayannivA naDidjha batkArakRtkhaDgAt / / 133 / / tAvadatakita evAkasmAdvismApayana jagallokam / AgAtpayodasamayaH zamayan vanavahidAvabharam / / 134 // zolojjvalataratejaHpukhne sarvatra vistRte satyAH / candrAkayoH prabhAyA: prAdhAnyaM kimiha taAhe / 135 / / yAvatsaptAdinI ghanavRSTiH spaSTA'tra samajaniSTa bhuvi / sarva kRtamekArNavamuvIvalayaM payaHpUraiH / / 136 / / tasmAmmandAkinyA: prasasAra payobharaH kSaNenaiva / sthUlAnatidRDhamUlAn vRkSAnunmUlayAmAsa / / 137 / / plAdhyante sma grAmA ArAmAzcApi saphalapuSpabharA: / prasate payaHpravAhe manuratiduravagAhatare // 138 // nagaraM pUrNa tUrNaM bahirAyAtaH zatarnanArINAm / nagaradvArANi nRpastadA rurodhoddharakapAMTaH // 139 / / pralayAnilocchalajalapUraratidustarorukalloleH / prasaraNazIlarAsIt puramakhilaM kalakalAkIrNam ||140 / / Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 23 // hA deva deva jIvanaparaM hi yajjIvasaMhaterabhavat / tajIvanamapi jIvAntakRtkathaM nirmame vidhinA // / 141 / / kimu kurmaH kva nu yAmastrastAH kasyAzrayAma iha zaraNam / maraNaM torAyAtaM nanAza khalu jIvitavyAzA || 142 || iti janazatavadanodgata dInazvAkarNanAtmakaruNAtmA / durgopari jhaTiti mahIzitA satAvaJcaTitvAkhyat // 1143 || ahaha kathaM purametatsakala salila rela visarpadbhiH / mama pazyata eva javAtsaMhiyate hA kathaM kriyate || 144 || sa hi kazcidasti jagati jJAtA khyAtAbhidhaH sudhIramanAH / yo jagadetadrakSati niHzaraNaM hInadInamukham / / 145 / / tAvadgaganeApari gIdebI klIvIbhavatyavaninAthe / AvirbabhUva lokAnniH zokAn kurvatI mahatI / / 146 / / rohiyanti satIvratamAdadhatI guNavatItarA sudatI / tAmAhvaya bahumAnAdasamAnAM bhUpate tvaritam / / 147 / / sA svayameva kariSyati sukhaM hariSyatyupaplavaM sakalam / kiM bahubhirbhaNitaH syAnmantrayatvaistathA tattraH // 148 // ityAkarNya tadIyAmudAravAcaM zucaM parityajya / rohiNyuttamasAdhvImAhUya mahAdareNaitAm || 149 // Acakhyau kSitibharttA smarttA tacchIlasaMpadaH sapadi / satyasatIvratadhAriNi kAriNi puNyasya kuru zAntim / / 150 / / rakSa mahAsati lokaM zokaM samupAgataM maraNabhItyA / satyAH kimasAdhyaM kila janatAyAstvamasi jananIva / / 151 / / kApi prayAti tarasA kimu dinapatidIptimantareNa tamaH / citrakavalloM hi vinA na cakSurudughaTati cAvasya / 152 // tvAmantareNa rohiNi sukRtArohiNi hariSyathazreNyAH / kaH syAjjagatastrANaM patitasyopadravAmbhodhI // / 153 / / ityukte sA divyaM navyaM suci sitrayamAzu pariSAya / pradhyAya namaskAraM sAraM zrutaratnakAzasya / / 154 / / 1: Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa upadeza- tadanu zucizIlalIlAvatI pratItArhatAhaMtaradharmA / durgArUDhA prauDhAmiti vANImAha sAhasinI / / 155 // yadyAste mama zIlaM nizcalamakalaGkamadya yAvadaho / cetaHkAyavacatrikazuddhaghA samyaktayA''rAddham / / 156 / / gaganottuGgataraGge gaGge saGgena dalitakAluSye / svAmbhaHpUraprasaraM saMhara daramapahara nagaryAH / / 157 / / ityAkhyAya satI sA karakamalenArapasajjalaM rabAra : bAgalsakalaM alilaM nanAza pavanAdivAbhrabharaH // 158 / / // 24 // viSamiva jAgulavidyA'tizayAtsUryAdayAdivostamaH / tatkarasaMsparzavazAjjagmuH sarvANi vArINi // 159 // zIladrumarohiNyA: purIjanAnandacandra rohiNyAH / guNavarNanamukharatvaM babhAja so'pi pUrlokaH / / 160 / / kRtapaNyA maipaNyAtizayAtkim bhAratIyamavatIrNA / matimatI kalpalatA strIjAto kimRdayaM prAptA || 161 / / nAsyAzcaraNanamasyA kasyAghamagAdhamAzu nAzayati / sadguNaNitiramuSyAH sausyAya na kasya jAyeta / / 162 / / jaya jaya mahAsatIvratadhAriNi duHkhaudhavAriNi janAnAm / paramapramodakAriNi nistAriNi nagaraleokasya / / 163 / / tava zolaratnamamalaM samalaGkaraNaM samastavanitAnAm / yannirdUSaNabhUSaNavazataHsanmAnyatA'tra bhavet // 164 / / For kiM kItyate bhavatyAH satyAH satyArjavapraguNamatyAH / prasasAra vizvavizve saurabhyaM yadyazorAzeH / / 165 / / / strIjAtiratnatulyA kulyA karUNAsudhArasaNyAH / sAdhvAcAravatIyaM jayati jagatyuttamA sAdhvI / / 166 / / iti janazatakRta guNavata(Na)namAtmIyamAtmakarNAbhyAm / zRNvAnA'pi na garva svamanasi dhatte manAgapi sA / / 167 / / sanmAnitA napatinA nAnAvidharatnakAJcanArpaNAtaH / tvamasi svasA'smadIyA'taH paramityuktimuktavatA // 168 / / ||24 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 25 // 1 zIlakalaGkAzaGkApaTTAlepena yo hi mlinmnaaH| AsIdaviditatattvaH so'pi zreSThI bhRzaM mumude / / 169 / / dhanyo'hamasmi yasyedRzI kRzIbhUtazIlakAluSyA / nirmAyA'jani jAyA sacachAyAtulitavanavIthI / / 170 / / sarvasAmabalAnAmamalA ti vadanapaGkajaM vidadhe / iti puraparijanayoSinnivahairutkIyamAnaguNA / / 171 / / samAjagAma sudatI manasyamandaM pramodamAdadhatI / dadatI dAnamamAnaM sanmAnaM dhArmikeSvadadAt / / 172 / / kRtvA'grataH satI tAmavanIpatirutsava varbahubhiH / caityanamasyAmakarojinadharmAdbhAvinIM vidhinA // 173 / / samyaktvazIlanizcalacetA netA nRNAmabhUnitarAm / tacchIlamahAmahimAprArabhAramapAramAlokya / / 174 / / tAmabhivandyAvadyApanodinIM modinIM parijanasya / bhUmipatinijasadanaM saMprApa vipApahRSTamanAH / / 175 / / zreSThidhanAvahamukhyA dakSAH paurAH suzIlamAhAtmyam / paribhAvya bhejire khalu parabanitAramaNamati viratim // 176 / / rohiNyujjvalazIlapratipAlanalAlasA'lasA durite / devagurudharmaraktA tathA viraktA bhavAtsukhaM tasthau / / 177 / / sA pratipAlya nijAyuH pranipUrNa zudadharmamArAdhya / ArAdhanAM vidhAya ca samyagbuddhadhA mana:zuddhayA // 178 // prAnte vihitAnazanA vyasanAptAvapyanAtamithyAtvA / tridivapadavImavApadvyApaddhyAptyA vinirmaktA / / 179 / / / bhaktvA bhogAn vividhAn vaibudhabhavasaMbhavAnajAtIyAn / naiHzreyasI gatimapi prApsyati zIlAnubhAvena / / 180 / / zIlaprabhAvena yazaH samujjvalaM, zIlaprabhAvAjjvalanaM jalaM bhavet sthalI bhavedbharipayAH payonidhistatki na yacchIlaguNena jAyate / / 181 // . // 25 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza sammati // 26 // yatsaubhAgyamabhaGguraM gurutaraM yakSojjvala sadyazaH, zauryaM yadbhujayorajeyamatula vIrya yadArthocitam / / ugravyAghramahIramAmayabhiyo padhAnti dUra javAjjIvAnAmavazaM sametyapi vazaM tacchIlalIlAyitam // 182 / / ityAkarNya sakarNavarNyamatulaM zolasya sevAphala, rohiNyA ramaNIzirassu vilasaccUDAmaNemiNaH / kurvodhvaM zucizIlanirmalagUNAlaGkArarakSAvidhI, yUyaM yatnamatIva devamanujazreya thiyaH syuryataH // 183 / / // iti zolapAlanopari rohiNIdaSTAnta: // atha dvitIyagAthAyAstRtIyapadaM vyAkhyAyate-"na dijAe kassa vi kUDa AlaM" iti, pUrvamuktaM sarvakAla' zIla pAtmate, zIlavAn bhUtvA yadi kasyApi kUTaM kalaGghana datte tahi yuktamevaitat / zIlavataH zobhAdhikA syAtmitahitabhASakatveneti hetAna dIyate kasyApyAsadbhUtaH kalaGkaH / atrArthe vRkSAyAH kathA kazyAte // vRddhA kathA / / zAlante zAlayo yatra jyoSTamAse'pi zAivalAH / zAligrAmo'bhirAmeA'sti zreSThI tatrAsti sundaraH / / 1 // dInAnAthajanAneSa pAlayannativatsalaH / kRpApAtramabhUbADhamatithipriyakArakaH / / 2 / / nartakIva nanasyi kIttivizvAntarAGgaNe paropakAriNAM RNAM kaH ilAghAM kurute na hi / / 3 / / | satkottidveSiNI mugdhA vRddhakA grAmavAsinI / taM nindati sadAkAlamAladAnaparAyaNA // 4 // videzyAneSa pApAtmA vizvAsApanamAnasAn / nipAtya dhanalAbhArtha gantiH zipati dhruvam // 5 // / 126 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 27 // mAyAvI madhurAlApI pApI vaJcakamurupakaH / prAtaH ko nAma gallIte'muSya vRddhatyabhASata / / 6 / / ayaskuzI corayitvA sUcImeSa prayacchati / dharmitA'syAsti vijJAtA kimataH paramucyate // 7 / / anyadA ko'pi nizyAgAt pathikaH kSudhayAturaH / tannAma pucchallo kebhyastRSNAlu janAzayA / / 8 / / tadA ca tadgRhe kizcidbhojyaM noddharitaM khalu / sa dAnavyasanI bADhamatapyata nije hRdi // 9 // tataH kasyAzcidAbhIryAH sadanAttakramAnayat / saghaSTikaM yAcanakaM bhojayAmAsa sAdaram // 10 // sa mamAra kSaNAdeva devasUtramanIdRzam / pratikUle vidhau puMsAM hitamapyahitAyate / / 11 // AbhIrikAzIrSagAthAM takoSAyAM yato'patat / vyomAdhvayAtRzakunikAmukhAhimukhAdviSam / / 12 / / prAtarjaharSa jaranI dRSTvA kApaMTika mRtam / dRSTaM dAtuzcaritraM bho durAcAro'yamIdRzaH / / 13 / / lobhAbhibhUtacittena hahA'nena nipAtitaH / lAtvA grandhidhanaM kaTAdvarAkaH ko'pi yAcakaH / / 14 / / itthaM patkurvatI vRddhA maukhargeNa purAntare / kUTamAropayAmAsa kala vaM dAnadAtari // 15 / / madRSTamazrutaM karma garmaNA'pi hi kasyacit / na hi prakAzayedvidvAnasadvaktaM tu nocitam // 16 // asadbhataM vadedyastu doSa doSakadRDnaraH / sa hi taddopabhAgI syAt paratrAtrApyasaMzayam // 17 // bhaya kApaMTikI hatyA bhramantI cintayatyasau / kasyAhaM saMspRzAmyaGgaM saGgaM kasya bhaje'dhunA / / 18 / / dAtA tAvadvizuddhAtmA sarpo'jJaH pAravazya bhAk / sazinI zakunikA''bhIrI mUrvAtmikA tathA / / 19 // karaka Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza saptanika // 28 // tasmAtko'dya mayA grAhya evaM saMcintya cetasi / vRddhAmevAzrayaddhatyA parAvarNaparAnanAm / / 20 / / sarakSaNAdeva sA jajJe maSIpuJjamalImasA / hatyApAtakapaGkena liptAGgIva vyalakSyata // 21 // kuSTaduSTAmayAGgiI bIbhatsA kubjikA'jani / devAnubhAvAttatkAlaM dhiGamaSAdoSaropaNam / / 22 / / IdRgvidhAmimAM vIkSya vilakSavadanazriyam / lokaH pAtakinI proce nininda ca muhurmuhuH // 23 / / kalaGkadAnamokSaphalamAlokya pUrjanaH / prAyo'bhavat parAvarNavAdollApaparAGmukhaH // 24 // itthaM paurANikI slA kasAmapitayAmimAm / kalaGkadAne'nautsukyaM kuryAdArya janocitam // 25 / / // iti kalaGkavAne DolatkarikAkathA // evaM kUTakala madadAna: prANI pakSivadbhavaduHkhajAla chindyAditi samagrakAvyasyArthaH sathitaH sodAharaNaH / / payAsiyavvaM na parassa chiI, kamma karijjA na kayA vi ruI / mittaNa tullaM ca gaNijja khudaM, jeNaM bhavijjA tuha jIva bhadaM // 3 // bhyAkhyA-pUrvakAvyatArtIyikapade kalaGkadAnaM sarvathA niSiddhaM, tadanu paracchidrAnveSaNamapyasaGgatameva, yaH kazcit parasmin kalaGka nAropayiSyati sa paracchidrAnveSyapi na syAt / atrArthe'gretanakAvyavyAkhyAmAha-"payAsiyadhvaM" iti prakAzayitavyaM parasyAtmavyatiriktasya cchidraM doSodghaTTanaM, vizeSatastu gurodharmadAturdurIkRtabhadrANi cchidrANi na nibhA. sanIyAni. yataH zrIvazavakAlike prokta--"evaM tu aguNappehI guNANaM ca vivjjo| tAriso maraNate vi nArAheDa // 28 // Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 29 // saMvaraM ||1|| bahu suNe "te hi doSAn sa tu duHkhabhAgI kSudraM duSTamapi mitreNa tulyaM dattakathA kathyate- kohaM bahu acchohi piccha / na ya diThaM suyaM savaM bhikkhu aSakhAumarihai ||2|| " tathA evaM matvA gurorguNA eva grAhyA na tu doSAH / atha yaH kazvinmAtRmukho durmukho bhASate syAt anAryaH saGgamasyaviraziSyadattavaditi / tathA karma raudraM na kuryAt / gaNayet / evaM kurvatastava re jIva bhadraM bhavet iti tAtparyArthaH / atha cchidrAnveSaNe tathA // atha dattakathA || kollayarammiM ya nayare nayarehAraMjiyA khilajaNammi / AsI saMgamatherAyariyA bahusAhupariyariyA ||1|| subahusuyA ya ujjayavihAriNo dhAriNo gaNiguNANaM / pAyabalavippahoNA egaTTANe nivAsillA ||2|| saMpate durbhikkhe dukkheNAUriyammi loyammi | annadesesu tehi visajiyA sAhuNo niyayA ||3 // navabhAge kAUNaM taM vettaM apaNAya viharati / thaMDilaparAviti apamattA te pakuvvaMti // 4 // puradevayA ya tesi guNe haiM AvajiyA kuNai bhatti / tesi sIso datto viharitA suciramAthAo ||5|| parasAmi kahUM vaTTeti sUriNo suhiya asuhiyA vAvi / puvville ceva uvastayammi diTThA suTTe ||6|| ninivAsI ee uvasthae tesi no paviThTho so / AsannataNakuDIre Thio guru namiya mAyAe ||7|| jANita bhikkhavelaM pattaM gahiraM gurUNa puTThIe / laggo ya avannAe paznApavihINacitto so // 8 // // 29 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza / / 30 / viharati te nisaMgA nIuccakulAI kAladoseNa / pAviti aMtapaMtAI sa saMkilassainiyamaNammi // 9 // nahu suThu saGagehAI daMseI esa sadasahAviddho / kharaduTTattaNao so vinnAo saMgamagurUhi ||10| tattirakhatthaM guru paviTTo dhaNaDhagehammi | revaidosaggahio tadaMgao royai sayA vi / / 113 saMjAyA chammAsA Isi na sahai sisa samAhi so mA syasitti bhaNitA cappuDiyA vAiyA guruNA / / 12 / / tavvayaNAyantraNao takkAlaM revaI surI ntttthaa| so rahio royaMto tuTTo jaNao ya suyaraM // 13 // paDilAbhiyA ya guruNo moyagamAIhi guruyabhattIe / sarasAhAraM dAuM visajio so vicitei // 114 // dAviyame tu kulaM virassa eeNa me sayaM bhamai / sirimaMgharesa savvaM saMpa tattha eyassa || 15 / / eyaM trisamANo uvastayaM sUrisaMtiyaM na gao AyariyA suiraM hiMDiUNa samuvAgayA vasahi || 16 || aMta paMtamasittA susyAtratthA kuNati sajjhAyaM / goyaracariyapaDikavelAe gurUhi so bhaNio / / 17 / / Aloisu aJjataNaM asaNaM tumbhehi ceva samamayaM / ahiDio kimAloemi gurUhi samullaviyaM ||18|| gae dhAIpiDo bhutto to so kahei dumsIso / sahamAI para chiddAI picchasi no appaNijAI ||19|| nitthi lossa loyaNaM jeNa niyai niyadose / paradosapicchaNe puNa loyaNalakkhAI jAyaMti ||20| evaM vomaMsaMto gao kuDIraMtiyaM kusIso so / ityaMtare surIe gurupayapaumekkabhamarIe // 21 // tadasambhAve muNitaM maTTAe tarasa sikkhavaNaheuM / saMjAya addharate deubviyamaMdhayArabharaM // 22 // saptanika // 30 // Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 31 // mennaI pasariyA takAlaM mAruo kharI jAo / kakara reNucchAlaNaparAyaNo tassa sIsuvari // 23 // bhI vAra guru pattharakhaMDehi AhaNijjaMto / ehi ihaM AyariyA bhaNati bho vaccha karuNAe // 24 // bajara nAhamasi pecchAmi pahuM mahaMdhayAra bhare / to tehiM karaMdguliyA AmusiUNaM samubbhaviyA // 25 // dIvakaliyavva to sA sahamA paJjaliumiha samADhattA / ukhoo saMjAo to dusseho vimaMseI ||26|| esa uvassayamajjhe suguttarAM dIvayaMpi rakkhei / tatto amarI ruTThAM taM dRdvaM tajiuM laggA // 27 // nammajjAya alajjira aviNIya nikiTu dhiTTha pAviTTa / guruchiddANi paloisi na hu lajjasi niyagurUhi to ||28|| ajja mamAha to taM atriNIyattaNaphalaM khu pAvihisi / iya vattuM niThuradaMDaeNa so tADio sIse ||29|| to so bhayabhIyamaNo nivaDiya calaNesu sUripAyANaM / bhujjo bhujjo khAmei navari nAmei niyasIsaM // 30 // micchAmi dukaDaM dei lei tasseva saraNamavaMtaM / na puNo evaM kAhaM paDivajjai sugurupayabhata ||31|| sUrohi dhIravio mA bhAyasu sIsa nibhao hosu / uvasaMtA vi surI sA sAsaNarakkhaM kuNemANI / / 32 / / navabhAgehi khettaM kAuM viharati AyariyapAyA / nimmama nirahaMkArA saMsArAsArayAcaurA / / 33 / / jAo saggaibhAyaNameva sIso vi saguNaggAhI / amarIgirAi buddhI AlAittA suhaM patto // 34 // // iti cchidrAnveSaNe dattakathA || atha tRtIyagAthAyA dvitIyapadaM vyAkriyate "kammaM karijjA na kayA virudda" pUrvasmin pade puracchidraprakAzanaM, 113 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samati upadeza- niSiddha, tadapi saGgataM tadeva yadi raudraM dhoraM karma na kriyate, ata: procyate-karma kurvIta na kadApi raudra, dharmI janaH kadAcidraudraM bhISaNaM kArya na karyAdityarthaH / yasmin dattAzamaNi karmaNi nirmite durantaduritazatopa ('nipAtaH syAt etAdRzaM karma kalyANesunA prANInA na kAryam / atrArthe ujjhitakumArakathA, sA ceyaM--paJcamagaNabhRjjambasvA15 minaM prati vakti // ujjhitakumAra kathA / / vANijyagrAmanAma nagaraM, tasyottarapaurastyadigbhAge dUtipalAzanAmeAdyAnaM / tatra ca sudharmAbhidhayakSa caityamAsIt / tatra nagare mitrAbhidhAnA rAjA / tasya mahiSI zrIrityabhidhayA'bhavat / tatraiva nagare kAmadhvajA nAma vezyA gaNikAsahastrambAminyAsIt / tatraiva ca nagare vijayamitranAmA sArthapatiH parivasati / tasya subhadrA bhAryA'bhUt / tayArujjhitanAmA putro'bhavat / tadA tatra zrImanmahAvIrasvAmI caramatIrthAdhipatiH samavasutaH / prajA dharmazravaNArtha prAptA / rAjA'pi koNikarAjavat savaibhavastatra samAgAt / bhavagatA sarAjaparSadi jIvAjIvAdiheyopAdeyajJeya vivecanarUpA dharmApadezaH pradade / tataH parSadaH svasthAne gamanaM / itazca mahAvIrabhagavataH prathamagaNadhara indrabhUtinAmA bhagavadAjJApUrva gocaracaryArthamuccanIcakulAnyaTan rAjamArge samAgataH sa ca tatraka puruSaM sanna imaTThAzvikAdimadhyagatamapazyat / taM ca | ra puruSaM bIbhatsanepathyaM svazarIrAdeva troTitAni sukSmamAMsakhaNDAni rAjapuruSaH khAdyamAnaM tADayamAnaM 'no khalvasya ko'pi rAjA 1 ita Aramya 18 patrasya 25 paMktisthabhavatItyetadavasAnaH sarvaH pAThaH mUlapratI patradvayAbhAvAt kRte'pi gaveSaNe pratyantaralAbhAbhA| vAcca sthAnAzUnyAyeM vipAkasUtrata: sArarUpeNa vidvanmuninA lekhayitvA mudrApitaH, Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 // rAjaputrAdirvA'parAdhyati, kiM tu tasya karmANyevAparAdhyanti" ityudghoSyamANaM ca dRSTvaivamacintayat - "aho ayaM puruSo - 'traiva nArakatulyAM vedanAM vedayate" / tato dvicatvAriMzadoSamuktaiSaNIyAhAraM gRhItvA nagarAnnirgatya bhagavataH sakAzamAgatya darzayitvA ca tamAhAraM vandananamaskArapUrva nagaravartmadRSTapuruSacaritaM papraccha - "bhagavan sa puruSa: pUrvabhave kirUpa AsIt ? ki vaitAdRzaM karmAnena kutropacitaM ? yenaitAdRzImapratimAM vedanAmatrAnubhavannasti ?" / bhagavAnAha - hai gautama atraiva jambudvIpe bharatasthaM hastinAgapuraM nAmnA nagaramabhavat / tatra sunandanAmA nRpo'bhUt / tasyaiva purasya madhyabhAge gomaNDapa AsIt / tatra ca sanAthAnAthA bahavo gobalIvardamahiSIvRSabhAdayaH pazavaH pracuratRNajalasaMtuSTA nirbhayAzca santastiSThanti / itazca tatra pure bhImanAmA'nekajIvopadvAvako manuSyo'bhUt tasya copalAnAmnI bhAryA, sA ca kadAcidApannasa tvA''sIt / triSu mAseSu vyatIteSu tasyA ayametAdRzo dohadaH prAdurbhUto garbha prabhAvAt"tA mAtaro dhanyA yAH sanAtha nAtha gavAdistanAdyavayavAn pakvAn talitAn bhRSTAn zuSkAn lavaNasaMskRtAMzca bhakSayantyaH surAdikaM ca pivantyaH svadohadaM vyapanayanti, ahamapi tamapanayAmi" ityacintayat / paramanapanIyamAne'smin sA durbalanistejastvAdiviziSTA'bhavat / sa ca tathAvidhAM dRSTvodAsInAmekAnte tatpatistAmapRcchat -- "kiM tvamupahatasaGkalpeva cintayasi ? " / evaM pRSThe ca tathA pUrvasucito dohadodantaH svapataye proktaH / taM ca zrutvA satAM samAzvAsitavAn / atha madhyarAtrasamaye sannaddhaH sapraharaNazca sa svagRhAnnirgatya nagaramadhyena bhUtvA pUrvokte gomaNDapa AyAtaH / tatratyagavAdistanAdyavayavAMchitvA gRhItvA ca svagRhamAgatya tAMstasyai dattavAn / sA ca dohadaM tairvyapanItavatI / navasu mAseSu sama // 3 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza // 34 // dhikeSu vyatIteSu sA dArakaM prasUtavatI / tasya ca visvarAdisvarUpaM ruditaM zrutvA bahavo gavAdayo bhItA udvignAzra palAyitAH / etadanusAreNa tasya dArakasya gotrAsa iti mAtApitRbhyAM nAma sthApitaM / sunandena tatpitrAsa kulanAyakatve nivezitaH / sa cAdhArmikaH pAparatizca samajani / sa ca sadA'rdharAtre svasadmano nirgatya pUrvoktamaNDape gatvA gavAdyavayavAnnikRtya gRhamAgatya tAnAsvAdayan vicarati / paJcavarSazatAni ghorapApadvArA'tidhanaM karmopacitya zarkareti dvitIyanarakapRthivyAM trisAgaropamAyurnArako'jani / itazca pUrvoktavijaya mitrasArthapatibhAryA subhadrA mRtApatyakAsIt, tatkukSau ca sa gotrAsajIvo'vAtarat jAte ca tasyeojjhita iti nAma dattaM mAtApitRbhyAM prathamaM jAtamAtre'vakarake tyaktvA punarAttatvAt / sa ca paJcadhAtrIparipAlito vardhate / anyadA talitA vijayamitra sArthavAhI gaNimAdi catuvidha bhANDaM gRhItvA potena lavaNasamudre'gacchat / pote bhagne vijayamitro'zaraNo mRtaH / bhRtyAzca sarve svAdhInaM dravyaM gRhItvA gatAH / tAM ca pravRtti zrutvA subhadrA'mUrdhIt / tataH svasthIbhUya svapatimRtakAryamakArSIt / subhadrA'pi yadA zocantI mRtA tadA rAjapuruSA Agatya taM dArakaM bahiH kSiptvA tadguhamanyasmai dattavantaH / sa ca dArako duHsthatayA sarvatra paribhraman vardhate, paripAThyA dyUtAdivyasanI jAtaH / anyadA sa kAmadhvajagaNikayA saMlagnaH / zrIdevyA saha yonizUlatvena yadA'nyadA rAjA mitro bhogAn bhoktumasamarthastadA gaNikAgRhAdujjhitaM niSkAsitavAn svayaM ca tAm bhuGkte / ujjhitakastu tasyAmatyAsa tastadekArArAdhyavasA yastasyAH prAptaye'vakAzamAkAGkSati / kadAcidavasaraM labdhvA gaNikAgRhaM praviSTaH / yAvadgaNikayodArAn bhogAn bhuGkte saptanikA ||34|| Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 35 / / sAvattatra mitrarAjaH sarvAlaGkAravibhUSitaH samAgataH / tatra cojjhitadArakaM tayA ramamANaM dRSTvA'tikupitaH / tatazca tena sa niyantraya tADayitvA ca vyaDambyataH vadhyazrAjJaptaH / gautama Aha-- "he bhagavan sa ujjhitaH paJcaviMzativarSAyuH pUrNa prapAtyAdyaM va tribhAgAvazeSe divase gulAropitaH sattA kutra gamiSyati ?" bhagavAnAha - "he gautama sa ujjhitaka itazcyuto ratnaprabheti prathama narakapRthivyAM nArakatvenotpatsyate / tatazcAnantaramudvRtto'traiva jambUdvIpe bhArate varSe vetAMDhapAdamUle kapikule vAnaratvenotpatsyate / tatrApyatimUrcchitastairazca bhogeSu jAtAn bAlakapIn mArayan tatpratyayaM prabhUtakarmopAye kAlaM kRtvA etaJjambUdvIpasvabhAratavarSe indrapure nagare vezyAkule putratvenotpatsyate / taM jAtamAtraM mAtApitarau vaddhitakaM kRtvA napuMsakakarmaNi zikSapyete nAma ca tasya priyasena iti kariSyataH / tatazca sa yauvanaM prApto'nekacUrNavazIkaraNAdibhivaMzIkRtya rAjezvarAbhirbhogAn bhokSyate / ekaviMzatyadhikazatavarSAyuH paripAlya subahupApakarma ca saMcitya ratnaprabhAyAM nArakatvenotpatsyate / aparimitakAlaM yAvattadanantaraM saMsAre paribhramya etajambUdvIpe bhAratavarSastha campApuryAM mahiSatvena bhavi Syati / tatra vinAzitaH san tasyAmeva nagaryAM zreSThikule putratvenotpatsyate / yauvane tathArUpasthavirANAmanti ke bodhi labdhvA sodhameM saMjAta san tatazcyutvA yAvadbhavAntaM kariSyati / / / iti ghorakarmaNi ujjhitadArakadRSTAntaH // itthaM nizamyojjhitadArakasya, dhore kRte karmaNi duHkhajAtam / jihvendriyAderbhavabhogato'mI, santo virajyantvatiduHkhadAyinaH ||1|| TE Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza saptati / / 36 etatprayAsato yata, sukarma saMcitamihAbhyudayakAri / tenaiSa bhavyaloko, labhatAM bodhi zivAbhyudayAm / / 2 / / etatparijJAya bho Atman rasanendriyaviSayalAmpaTayato virama / sarveSAmindriyANAM jihvendriyameva pravalaM, yaduktaM-- "akkhANa rasaNI kammANa mohaNI taha vayANa bambhavayaM / guttINa ya maNaguttI cauro dukkheNa jippaMti // 1 / / " matsyA api tannimittakameva saptamI narakapRthvIM gatvA'parimitakAlaM yAvadanekazatasahasrazArIramAnasadu khabhAjo bhavanti / yadAha paramadhiH --- mAranivina macchA gacchaMti sami puddhvi| saccitto AhAro na khamo maNasAvi pattheu // 1 // " rasanAtRptau saMjAtAyAM zeSANyapIndriyANi vikAravyAptAni bhavanti / vikAravege ca sati dhruba mevAdhyavasAyavipariNAmo jAyate / tasmiMzca sati nivitaghanakarmasaMtatyupArjanadvArA'vazyamevAnanta kAlaM yAvacchutakevalino'pi saMsAre sthitiH / yadukta-"jai caudAsapuravadharo vasai nigoesuNatayaM kAlaM / niddApamAyabasao tA hohisi kahaM tuma jIva ? " ghorakarmavarjanamapi kSudrasattvairAsaMpAdanena taddhitacintAkaraNadvArA tadupari maMtrIbhAvasaMrakSaNenaiva bhavati ityato hetoryuktamevoktaM--"mitteNa tullaM ca gaNijA khaTvaM jeNaM bhavija tuha jIva bhadda" iti tRtIyagAthAyAH prAntapadadvayaM vivAryate / ca punaH mitreNa suhRdA tulyaM samAnaM gaNayet manyeta kSudraM duSTamapi atyantApakAriNamapi paramopakAriNamiva gaNayethAH / na hi duSTeSvaniSTaM kuryAH / yena sAmyAvasthAlambanena he jIva tava bhadraM mokSAvAptilakSaNaM syAditi tAtparyArthaH / abArthe kauticandrasamaravijayabhrAyoH sandhibandhena kathA pratanyate-- 1136 / Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 37 // / / kautticandrasamaravijayakathA // iha bharahakhitti acchai pasiddha, caMpA iya nayarI dhaNasamiddha / jihiM dhammakajji jaNu ahiyaluda, paradabdaharaNi paMgubva suddha / / 1 / sUpayaMDadaMDa jiNaharasisu,na hu dIsai puNa nAyaranaresu / jihiM tibbaloha suhaDaha karesu, aimaliNapaMka gimhaha sa resu / / 2 / / tatthatthi narAhiva kitticaMda, jasu jasihi viNijjiya bhamai caMda / nahu pAvai kattha vi jAva ThANa, tA jaDarui sevai sannaThANa / / 3 / / javarAya savaravinAbhihANa, laI tAsa sahoyara dosaThANa / paripAlai donni vi niyayarajja, maNavaMchiya sAhai sayalakajja / / 4 / / jiNibhaggaggasUrappayAva, viNivAriyavvariuppabhAva / jhabakaMtakaMtigijjulikarAla karanAla karaMta u kari visAla / / 5 / / gajjiyaravi tajjai kiri duraMta dukkAlamahAriubalamahaMta / gayaNaggabhavaNi nimmiyanivAsa, paraMtau tihuyaNalAyAsa // 6 // kasiNabhapaDalaubhaDa gayaMda, aha pAusakAlamahAnarida / sAlaramoragaNavadibiMda, jayajayaravapattaamaMdamaMda / / 7 / / itvaMtari kohalarasAla, ArUDha gavavihiM bhUmipAla | unnalirabahulakallolamAla, pikkhaI naipUra mahAvisAla / / 8 / / uttariya bhUmiballaha duraMta, tihi Agaya niyaparivArajutta / Aruhiya nAvi pavisaI khaNeNa, naigharamajjhi kougaraseNa / / 9 / / jala keli karai jA pariyaNeNa, saha bhUvai tA uri ghaNeNa / buTheNa paDDiu naipavAha, aitiLAvegi pavahAi agAha / / 10 / / ummaggi jaMti aha beDiyAu, jaha ukkaDa naravaiceDiyAu / na hu kannadhAra vAvAra koi, viSphurai lAi halabAla hoi / / 11 / / Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza samati 1138. jalapUrihi lijjaihA nariMda, pukkarai tattha itha loviMda / dhAvaha ghAvaha bhI suhaDa itya, kaDi naravai jagi so samastha 12 jihiM dIsai dIhatamAlasAla, nibaMbajaMbutaruvara vizAla / aha dIhatamAlADavIyarukkhi, taraNI vilagga kaha kaha vi rukkhi / / 13 / / uttariya bhUmivAsava javeNa, saMjuttau kaivaipariyareNa / vIsamai ikkakhaNa tihi naresa, niyanayahi picchaivaNapaesa // 14 // AsaNNaaraNa agaNNavaggha, haridalie jUha ucchala nimasaraNya mabhira tihi bhUminAha, ANai ubveya mahA agAha / / 15 / / maNiruppakaNayaTaMkaya apAra, tAraya jima jhigamaga karaitAra / kalaMkasasalilukkhaNiya tAva, nihi pikkhAi rayaNujjalasahAva / 16 / / taM pikkhiya niyamaMdirihiM patta, nivakitticaMdu parivArajutta / aha citai saralasahAba rAya, cijjai avasari naiva bhAya / / 17 / / // ghAta / / daMsai te naravara niyaya sahoyara samaravijaya ANe vi lahu / aikuDilasahAviNa citai takkhaNa so pAviTu suduTu bahu / / 18 / / // bhAsa / / rayaNalAheNa nihaNemi naNa bhAyara, jIvavahaaliyaghaNapAvabharakAyaraM / rajjamavi lemi gayaturayasayasajjiyaM, guruabhuyadaMDasAreNa jaM ajjiyaM // 19 // kasya mAyA piyA bhAya bhattijjayA, kassa mittA ya bhayaNI ya varaputtayA / jassa dhaNa tasya ghaNa sayaNasaMbaMdhiNo, pimmamAbahRi samvA vinaNu pariyaNo / / 20 // muka nissaMkacittaNa lahubhAiNA, ghAya niyabhAyahaNaNatthamurumAiNA / 1134 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 39 // yaha ki jAyameyaM mahANatyayaM ema pukarai tihiM sayalajaNasatyayaM / / 21 / / kahamimeNajjagajjeNa mArijjae, milaha savve vi lahu jeNa vArijjae / kamamasserisI kumaM saMpannayA, taha paloyaMtu nayaNehi jaNasaMcAyA / / 22 / / ema japaMtaloeNa khaggappahArAu uccArio bhuvaI savvahA / vajjara rosaritto mahIvAsavA, dhariya bAhAi taM raiyanayarUsavA / / 23 / / kiM tae bhAya kijjai aNAyArayA, dissae ki na saMsAranissArayA / tujjha jai kajjameeNa rajjAiNA, tA tumaM giraha alamittha kharakammuNA / / 24 / / jeNa lajjijjae ittha jaNamajjhae, taM kulINehi kaiyA vi na karijjae / jaMpie evamavi tassa nA uvasamA, pallavullAsamAvanna pAvadume // 25 // hatthajuyalamma vicchoDiUNaM gao, jaha ya ukkhaNiya ANAlakhaMbha gao / vujjhaI kaha ya dhammaviesAiyaM, jassa maNamajjhi pAvaMdhayArucayaM / / 26 / / || bhAsa || dubariya vipANiya cittihi ANiya pAvakhANi bhAuyataNao / saMvegihi raMjiya kammi agaMjiya, athira muNai dhaNa appaNao // 27 // paNa vihu dujjaNa havai loi, dhaNakAraNi mitta amitta hoi / nihiNA pajjattamimeNa majjha, vImaMsiya iya gaya nayaramajjha // 28 // / / 39 / / Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza // 40 // aha samaravijaya naitaDi bhamaMta, na hu pikkhai rayaNuccaya mahaMta / purao vihu sATiya karakamma, kaha pAvai kattha vi sakkha ramma29 saptatira giNhittu gao naNu bhUminAha, iya niyamaNi dhariya sudukkhadAha / puramayaragAma corI karata, seo vaTTai paradhaNakaNa haraMta / / 30 // niyabhAyadesa lAi nisaMka, jaNa baMdhai ruMdhai sattha vaMka / aha annadivasi niggahiya seoya, sAmaMtihi takara jima sasA ya / / 31 / / nivaaggai ANiya tehiM esa, sAmiya iNi luTiya sayala desa / jaM ruccai taM kIrau imassa, iya jaMpiya tehiM naravarassa / / 32 / / naravai milhAvai jIvamANa, appAvai bahudhaNarayaNadANa / seA nicchai aisaidRTucitta, naravai puNi hiyai dayApavita / / 33 // tasu vRtta lesu maha rayaNa rajja, aMte urapurahi na majjha kajja / seA jANai naravai dinna kema, lijjaihI lijjaha appa ema / 34 / uddAliya bhUyabali jo gahemi, kayakiJca saca appao gaNemi / so bahu paricakkao rAya dehi, mukau tahA vi baMdhavaha ne hi / / 35 oil jaNa tattha bhaNaI erisa uvanna, sirikitticaMdanararAya dhanna / jiNipAliya sajjaNa guNa apAra, lahu bhAyaha kiya jIvAkyAra 366 kihi chillara kihiM sAyara gabhIra, kihi kAyara kihi puNa dhIra vIra / kihiM gayavara kihiM gaddahau sAya, iya aMtara tihi nAgarai loya / / 37 / / suyabhajjarajjamujchA atuccha, vajaMtau surasarisalilasaccha / saMvegaraMga aMgIkarei, uvvigacitta niva pari vasei / / 38 / / aha sugaru tattha paunANajutta, paNasamii tIniguttIhi gutta / Ayariya pohasunAmadhijja, puri samavasariya cArI sasaja 139 / harasiyamaNa tasa AgamaNi rAya, jAeviNu bhattihi namaI pAya / sagurUvaesa kannihi dharei, vaya bAraseva aMgIkarei / / 40 / / maha pucchai niyabaMdhavacaritta, kahamesa sAmi bahudosajutta / ullavai gurU vi hu maharavANi, puhavIsara nisuNai ikajhANi / / 41 / / / / 40 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * maMgalavai vijai mahAvideha, sogaMdha nayari guNarAsi gehi / tihi mayaNasiTTitaNujamma jAya, sAgarakuraMga iya donni bhAya 42 kolaMti dovi te vivihabhaMgi, kIlAhi puraMtari manaha rNgi| kaiyA vihu pikkha i dunni bAla, iga bAliya rUvihi airasAla / / 43 / / ke tubbhe iya te pucchiyA ya, tA ega bhaNai tANaM tayA ya / iha acchaI mohamahAnarida, jasu ANa vahai siriiMdacaMda // 44 // ||4shaa arikarikulakesaritulla tAsa, naMdaNa bhavaNaMtari sappayAsa / piubhatta rAgakesarI ya nAma, tassuya ha sAgara maNabhirAma // 45 / / maha putta esa pUNa viNayavaMta, parigahabhilAsa jagi vijayavaMta / besAnaravUyA karaya citti, nAmihi jagi esA payaDasatti 46 iya nisuNiya tabariyappavaMca, harisuddhasaMtaromaMcaca / annunnamittabhAvaM pavana, jIviya puNa ika sarIra bhinna // 47 / / sAyara sAyarakumarehiM sasthi, na hu kUrayAi mittIya asthi / tasu bhAya kuraMga saraMgacitta, saha kUrayAi savisesaratta / / 48 / / aha te vi tAratAruNNapatta, aidivvarUva sohAgajutta / pariya niyamahajaNapariyareNa, vihvajaNasajIkayamaNeNa // 49 / / | paradesa gamaNa pucchati mAi, piu vArai te vi hu aivisaai| taha vi hu patthiya desaMta rammi, te do ya bhAya itthaMtarammi 5011 le bhihilahi luTiya aDavimajjhi, ghaNatarugaNagirisAvayaasajjhi / saMgoviyathevadhaNA pavana, te dhabalapurihi paTTaNi apunna / / 51 // tihi haTTa ega maMDiya akhaMDa, bavasAya kuNaMti mahApayaMDa / viDhavaMti tattha dINAra duni, sahasAi gasyakaTTihiM pavanna / / 52 // 13 aha baDDhai taNhA tANa citi, ailAlasa huA bahuyavitti / kappAsatilaha kiya bhaMDasAla, tihi bahuviha ajaya pAvajAla / 53 / 20 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza samatikA // 42 // ucchRNa khittakarasaNa karaMti, tasajIvasahiya tila piiddyNti| muhaguliyadhAIsADamAi, vANiji pavaDhaIte pamAi // 54 // taha karahasagaDapuTThiyaha sattha, ghaNamohalohamaccharihi ghattha / desaMtari pesaI vahuba sattha, na gaNai te pAvaha bhara aNattha // 5 // dhaNakajji rajjaahigAra liMti, karaduDDhi ahiya dANihiM karaMti / baMdhati heDahayataNIya gehi, ahanisi te mucchiya appadehi / / 16 / / iccAipAvakoDIhi tehiM, dhaNakoDi samajjiya kaidiNehiM / aha patthiya jalanihimajjhi tehi, pUriya pavahaNa bahuvakkha rehiM / 57 / laggevi kanni jaMpiya kuraMgi, to kurayAi mani dhariya ragi / naNu haNasumitamimanappaNijja, dhaNabhAgaharaM jaha sokzi kajja 58 / jasu dhaNa tasu sayaNa aNega huMti, aNahuMtavi ghaNabaMdhava milati / dhaNavaMtaha AvAsa trichalaMti, lIlAi maNorahasaya phala ti 59 niyahatthihi kuNa naNu daviNajAya, tavvayaNa hUya taNumaNa sahAya / nicaM pi kayi pAvovaesa, kasa cittihi na vasai bhaNa avassa // 6 // to pADiya sAyara sAyarammi, to teNa jalummIpUriyammi / so khaddhadeha jalayarasa ehiM, saMpatta naraya asahodaehi / / 61 / / mayakica teNa nimmiya asesa, maNi harasiya tabbasaNammi esa / jA jAi kiMpi jalamaggi jAda, phuTTaI vANa takkhaNi sapAva / / 6 / / mauratari vahuu sayalaloya, huya khaMDa khaMDa khaNamajjhi poya / gaya sayalavatthavakkhara jalammi, jIvibhasaMsaya so paDiya tammi 163 / aha turiyadivasi paTTiya lahevi, uttinna so ya kaTTihiM karevi / saMpattau kammivi paTTaNammi, vANijja kara i so puNavi tammi 64 // 42 / / Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||43|| dhaNa ajjiya bhuMjisu viulabhAya citittu eNipari sappamAya / vaNagahaNa bhamira aha bhamara jema, seA bhaviSaya sohiNa ema tema // 65 // mariNa patta dhUmappabhAi, jihiM duvakhalakkha assaMkhayAi / bhava bhamiya tao aMjaNagirammi, kesarikisora hRpa kaMdarasmi / 66 / ikaThANakajji do vihu bhir3aMti, narayami ca yati uTTiya upabhUyaMga hUya, nihikajjAI jhuJjhaI supyabhUya // 67 / || ghAta / / pAviya paMtrattaNa roruvasaggiNa, ujjhatA pattA nry| dhUmappanA mihiM dukkhaha ThAmihiM tatto bhava bhamaDaI bahu / 68 / uvavanna aho vaNiyassa bhajja, te mitta dunni kammihi aNajja / nihaNammi gae nAhammi te ya, kalahaM kuNaMti gharadhaNakae ye // 69 // jhujjhittu chaTThapuDhavIya pata AjIviya bahu pAvapyasatta / aMha bhamiya bhavaMtara bhUribheya, nivaissa jAya naMdaNa duve ya / / 70 / / niyamarahi rajji aIva luGa, anuna kariya samaraM vimuddha / uppanna tao puNa tamatamAi, paMcata lahiya duhugaMgamAi // 71 // muddhamohima, bahuveyaNa pAtriya tattha tehi / na hu kassai diddha na khaddha viddha, paNa ajjiya appA duhiya ki ||72 || annANakaTu kAuNa suTTha se sAgarajIva huao gariTTa / tumabhavaNinAha iyaro ya tujjha, uvavanna bhAya lahu sayalavajjha / / 73 / / itto ya avarajaM tassava, vinAyapuNva seA tujjha savva / uvasagga karissai tuha aNajja, caraNammi Tiyarasa mahAavajja | 74 // yo kurayAi saha kariya mitti, tasa thAvara jIva vahe vi satti 1 dussahaduharAsi visanna bAla, bhamihI bhava bhUri anaMtakAla // 75 iya suNiya vayaNa suguruhi vRtta, veraggaraMga niyamA pavatta niya bhAyaNiJja harikumari rajja, saMkAmiya nila girahai pavajja 76 dussahatava sosiyaniyasarIra, meru vva suthira adhiirviir| sumuNiya siddhaMta rahassatatta, ujjuyavihAra risirAya-patta / / 77 / / // 43 // 7 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza // 44 // kassa vi purassa vAhirapaesi, Thiya kAusagi aha gurunidesi / acchai jA uDDa palavavAha, samareNa diTTha tA guNasAha // 178 // samariya niyamaNi verANubaMdha, khaggeNa vi khaMDiya teNa baMdha / muhajhANagayassa jaissa tassa karuNA kaha citihi tArisassa / / 79 / / dussahaveyaNa sahiya teja, bhUmaMDala takkhaNi nivddienn| citai re jIna paravaseNa, taI diTTha dRTThaha kaMpireNa ||80|| naratiriyanarayabhavi bhamira jIva, ki ki na sahai dussaha duha aIva / annANatrasaMgaya avirao ya, kammaTTaduriumArio ya 81 mA dhIra visAya karesu citti, ayarasu khamAguNa ataNu jhati / uttariya jalahi naNU gopayammi, ko vuDaI paMDiya suhataram ||82 // jhaM jIva hiMsAosa, satUga uvari karitosa posa / pariharamu sayala taM dosamosa, aiduddhara mama kari maNihiM sosa // 83 // akkUrabhAva cittihi dharesu mAyAniyANasaluddha resu / samabhAva savvasattesu dhAri, samarassa visesihi guNa vAri // 84 // ipiri aNusAsada api appa, tiNi dUrihi ujjhiya bhavaviyappa | TThavaMta suhajhANammi citta, takkhaNi dasapANihi so vimukta // 85 // sahasA devaloyammi patta, tattha dviya suha bhuMjai samatta / tato cavittu lahihI videhi, sivasuha uppajiya ibbhagehi // 86 // jaha teNa dulahubaMdha vi, bahukUDakavaDaparipUrio tri / mitovama gaNiya na duTTubhAva, tasu uppara ANiya suhasahAva || 87 || // ghAta / anehivi tava kira nimmiya maNa thira, dhAriya jiNavara dhamma ghura / kAyavvA mittI sukaya pavittI, savvovari jaga sukkhakara // 88 // // iti zUdre'pi maMtrI bhAvapratipattau samaravijayakaticandrasaMdhiH // saptativa // 44 // Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 45 // atha dharmAthinAM sAdhUnAM thAddhAnAmapi ca dIrSadarzitva meva zreyaskaraM / anAgate vyAdhI padyAtmahitaM sAdhyane tadA PN sAdhauyaH / payaHpUraprasare'tiduIre jAte pAlibandhanaM atravanaprAya meya tathA samAgate'pyameyAmaye jAne mati yadi zreyaH samAcaryate tathApi sAva / taduparyupadezamAha / prAktanakAyaprAnta pade bhadrasya prAptirjIvasya proktA, sApyevaM kriyamANa sAdhiyasI, tadyathA dIrghadAzitvameva vyaJjayati-- romehi sogehi na jAva dehaM, poDijjAe vAhisahassagehaM / tAjmayA dhammapahe rameha, buhA muhA mA diyahe gameha / / 4 / / vyaakhyaa-rog:-baatpittkphshlessmaatmkH| zoka:-pitAputra bhrAtavipanijanitaH / yAvata deha-zarIraM dihyate lipyate karmabhirAtmA'neneti tathA / poDyate vAdhyate / kiMbhUtaM ? "vAhisahasseti" vi vizeSeNa AdhirmAnasikI pIDA rAjayakSmAdayo'pyAmayApteSAM sahasrANi teyAM gehaM gRhaM sthAnamityayaH / tAvaduyatA:-kRtodyamAH santo dharmapathe-dharmamArge ramadhvaM / aho budhA ityAmantraNaM, yatasteSAmevopadezAvakAzaH, na tu nirmedhanAM pumAmiti hatoH tadAmantraNaM kriyate procyate ca hitArthaH / yanaH proktaM vAcakamukhya -"ma bhavati dharmaH zrotuH sarvamyakAntato hitazrayaNAt / bruvato'nugrahauddhaghA vaktustvekAntato bhavati / / 1 / / " tato henova'dhA iti pryogH| mudhA vRthA mA iti niSedhArthe'vyayaM, divasAna gamayadhvamityakSarArthaH / / 4 / / punarapyamumevArtha samarthayantra netanaM paJcamakAvyamAha-- // 45 // Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza mapaniva jayA udiSNo naNu kovi vAhI, tayA paNaTTA maNaso samAhI / toe diNA dhamApaI asijA, citte kahaM dukkhamaraM tarijjA // 5 // vyAkhyA--yadA kadAcidudIrNa-udayaM prApto nanviti nizcaye kazcidapi vyAdhistadA / kiM syAdityAha-prakaNa naSTaH praNaSTo manasacetasaH samAdhAnaM samAdhiH sausthyamityarthaH / vyAdhI samutpanne manasaH samAdhAnaM kuta ityarthaH / pulliGge'pi // 461A strotvanirdezaH prAkRtatvAt / "tINa viNetyAdi" tayA (tena) binA samAdhimanareNa dharmatirvarmabuddhirva sennivAsaM kuryAt citte manasi kathaMkAraM / aba ca duHkhabharaM kayaM kena prakAreNa tarejjIvaH ? na kathamapItyarthaH / yadA rogonpattiH zarIre kAcitsaMpannA tadA cetaHsosthyaM gatameva / cetaHsausthyamantareNa dharmadhI va vaddhate / atha ca dharma vinA jIvasya mukhAbhAva eva kevala ityanyo'nyAzrayeNa tAtparyArthaH / aba yathA vAdhisaMbhavazravaNe'pi zrIsana:kumAracakriNaH saMvegaraGgaH mumaGgaH . prAdurbabhUva tathA'nyarapi prArdhanyaiH svahitamAcaraNIyam / atrArthe zroturyacakriNaH sanatkumArAvayasya samAsata etra kathAnakamudbhAvyate / tavedaM kRtijanakRtollAsasAnuprAsakAvyabhanaya va nirUpyate- . // sanatkumAracakrikathA / zrIvarddhamAnAMhi yugaM praNamya, samyaktayA tattvadhiyA'dhigamya / sanatkumArasya rasena puSTa, caritrametat kathayAmya duSTama // 1 // astIha dezaH kurujAGgalAkhyaH, puMsAM dhanopArjanabaddhasakhyaH / virAjate tatra ca hastinApuraM, mahAsamRddhyA jitadevatApuram 112 / / saMtyaktamohA api mohayuktA, vizAladoSA api muktadoSAH / kurUpayuktA api rUpavantaH, pure ca yasminivasanta santa // 3 // / 4 / Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 4711 tatrAsti bhUpaH kila vizvasenaH, sphUrjajjayazrIdharavizvasenaH / svairaM kSitI yasya yazomarAlazcikrIDa kulyApayasIva bAlaH // 4 // a tasyAsti kAntA sahadevyudArA, rUpeNa rambhApratimA sutArA / caJcaJcatuHSaSTikalAsametA, zaratpayaHzreNirivAcchacetAH // 5 // caturdazastrapnanidarza sUcitaH, sutastadIyo'jani lakSaNocitaH / sanatkumArAbhidhayA'tivizrutaH, kalAkalApena zazIva saMzritaH / / krameNa tAruNyamavAtadAnayaM, somantinIhRnmRgavAgurAmayam / mukhaM mRgAGkojjvalamaNDalopamaM, netradvayaM cAsya payohottamam / / bhujAvapi dvau parighopamAnau, pado puna: kacchapavatpradhAnau / vakSaHsthala vyUDhakapATarUpaM, rUpaM punazcittabhuvA sarUpam / / 8 / / sarvAGgazobhAgaNavaNa nAyAM, zaktirna kasyApi tadIyakAyAm / tejastadIyaM ravibimbatulyaM, tInaM dviSatkauzikacittazalyama // 9 // amuSya rUpasya tulAM murArinala: kubero'pi ca naasuraariH| na lezamAtreNa ca paJcavANaH, prApto jayazrIsaphalaprayANaH // 10 // ullAlasoti sma sadaiva caitI, rAkera bAlyAdapi tasya mNtrii| mahendrasiMhena samaM zubhena zrIzarabhUvallabhanandanena / / 11 // sa yovane'bhyastasa mastavidyastenaiva sAkaM suhRdA'navadyaH / draSTuM vanaM cAru basantamAse, bahiH samAgAt suSamAnivAse / / 12 / / kAhAvalovAhanavAnudAraH krIDAparo yAvadabhatkumAraH / azvAdhirUDho'pahRtaH kSaNena, kenApi tAvanmarutA'dhaNena / / 13 // mukto mahAkarkazakakarAyAM, bhayapradAyAmaTavodharAyAm / cintAM dadhau cetasi rakSasA bA, nIto'hamatrAsmi sUdhAbhujA vA / 14 / / azvAtsamuttIrya sanatkumAraH, sarvatra banAma sUrAnukAraH / zUnyAM vanIM tAM nizi yUthamuktaH, syAdyAdRzo bAlamRgA viyuktaH 95 yathA pradIpe patitaH pataGga, sanatkumAreNa vimuktasaGgaH / mamAra tatrorutarasturaGgaH, zrameNa saMpannazarIrabhaGgaH // 16 // araNyamadhyabhramalagnatarSaH, zuSkAsyakaNThaH pribhuuthrssH| bhrAntAkSiyugmaH patitA jagatyAmacetanA'tIva mRduH prakRtyA / / 17 / / // 47 // Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padeza saptati ra 48.1 ekena yakSeNa vanasthitena, prasicya sajaH sa kRtA'mRtena / mUchAtthitApRcchadidaM ka vAri, pravartate yakSa janopakAri // 18 // yakSo'pyavocatsalilaM kumAra, syAnmAnasedaH supadapracAra / kutrAsti tanmAnasamevamukte, prolpATitastena sa devazakteH / / 19 / / sarovarasya sphuTamAnasasya, prAnte vimuktaH payasAvRtasya / kRtvA praNAma babale sa yakSaH, paropakRtyunnativaddhakakSaH // 20 // samasthalallolataromimAla, samopadezasthitapakSibAlam / samandhapAthogacalaNyAlaM, parisaramAlAmAlasAlabhu // 21 / godugdhanirmalamiSTatIraM, haMsAvalonakraniSevyatIram / sa mAnasaM nAma saro dadarza, promUtanAnAnidhahRdvimarza: // 22 / / prAtaH saro'ntaH savanaM nidhAya, prAptapramAda: kanakAbhakAya / jagrAha vidhAmamatAkahasya, cchAyAgateA'dhaH sahaseopavizya / 23 / / tatrAgatastAvadathAsitAkhyaH, proddAmayaH kRtalohitAkSaH / sArdha kumAreNa dRDhaprahAraH, prAgjanmavarAt samaraM cakAra / / 24 // yakSeNa muktAnapi nAgapAzAna, vinimimIte sma sa sadvinAzAn / zIrSopariSTAdacalaM ca mukta, cakre svamuSThyA kaNasAdvibhaktama // 25 // yakSaH kumAreNa dRDaM prahRtya, drArajarjarAGgo vihitaH svakRtyaH / ArATimAdhAya tataH praNaSTaH, paraM suratvAnna mRtaH sa duSTaH / / 26 / / puNyaprabhAveNa jitaH sa yakSaH, kRtazca ghane zazivadvivakSaH / prasunavRSTigaMganAdvimuktA, devaistadA mUni kilAsya yuktA // 27 // vidyAdharasya kSitivizrutasya, zrIbhAnuvegasya narezvarasya / vimAnamAropya suraiH sabhAyAM, mukto nagaryAM priyasaGgamAyAm / / 26 / / | zuddhaM kula mUtirahA na rudrA, bhujojitaM bhUri matizca bhdraa| akhaNDitA'stu prabhutA jaya tvaM, vaitAlikastatra papATha tattvam / / 29 / / zrIbhAnuvegena narAdhipena, protthAya tena svasabhAsthitena / sanmAnito'yaM sudhiyA kumAraH, saMsthApitaH sani nirvikAraH // 30 // Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvamAlokya punarjagAda, kSamApaH kumAra prati niviSAdaH / gRhe'STasaGkhacA mama santi kanyastAsAM varastvaM bhavitAsi dhanyaH3. cinhAcato yakSajayasya me'trAcimAlInAmnA muninaa'kssjetraa| cakrI caturthoM gaditastvameva, pradRzyase cAmarasRSTasevaH / / 32 / / tubhyaM pradattAH sukhitAH svakanyA, syuH prItidAyo'pi piturjanabhyAH / prasadha prANigrahaNaM kurU svaM, tAsAM tato dehi ca me mahattvam / / 33 / / // 49 // nRpAgrahAttatra kRto vivAhastataH kumAreNa sukhaambuvaahH| vidyAdharINAM kulabhavAnAM, sadrUpalAvaNyaguNainavAnAm / / 34 / / munestu tasyaiva girA'vabuddhaM yakSeNa sArddha tava yaddhiruddham / maduktamAkarNaya bhAnu vegaH, prAhAtha tasyeti sabuddhivegaH / 35 / ava kambalapure nagare samRddhastvaM vikramAdimayazA nRpatiH prasiddhaH / antaHpurIpravarapaJcazatIvivoDhA, saMjAtavAn vipula rAjyabharasya soDhA / / 36 // Fol tava nAmnA'jani nAgadataH, susArthavAhaH zritabhUrivittaH / viSNuzriyA'tyadbhutarUpavatyA, striyA sametaH zubhahaMsagatyA // 37 // | bhAryA'nyadA sArthapate peNa, dRSTA dRzADasI vigatatrapeNa / antaHpurAntaH sahasA gRhItA, zyenena vatvatre caTakeva nItA // 38 // sArthAdhipaH strIvirahAgnidagdhastadA babhUva grathilo vidgdhH| viSNudhiyA vAgurayA kuraGgaH, kSamApaH sa nItaH svavazaM saraGgaH 39 napA vimuktAkhilarAjakAryastadbhAgalubdhaH samajanyanAryaH / adAyyasUyAvazatA'parAbhistasyai viSa cAtha napAGganAbhiH // 40 // bhUpo'tha tasyA maraNAdviSaNNaH, sArthezavacchUnyahRdAdhibhinnaH / dadAti kartuM na tadaG gadAhaM, yathA maruddhaSitumambuvAham ||4|| PO dine dvitIye sacivaivimRzya, nirbhAya hagvaJcanamIzvarasya / kSiptaM kSaNAttanmatakaM zaraNye, nidhAnavakUpapayasyagaNye // 42 // / 4 / / Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza // 50 // napeo'pyapazyanmatakaM vivarNaratyaktAnapAnazca maSIsavarNaH / jajJe yadA maMtrivaraista dAnI, mriyeta meti prahito vanAnIm / / 43 || saptatika janaiH samaM tatra jagAma yAvat, balevaraM tatsa dadarza tAvat / durgandhavisphoTita lekina, me dovasAlolubhagadhacakram / / 44 / / niryadghanAmRkapizitAsthivizra, calaskRmizraNyupalabdhanizram / vikhaNDitaM caJcapuTai yayAbhiniSkAsitAkSaM ca sdurmneaabhiH| 45 / Ihaka tadeva kyathita tabaGga, nirIkSya dRSTayA nijayA viraGgam / bairAgyamAptaH kRtapuNyanAzAddurisaMsAravikArapAzAt / 46 / bicimlayAmAsa hRdIti yasya, kRte mayA hIrgamitA kulasya / zuddhaM yazo lupamapi svakIyaM, tasyApi dehasya dazedazIyam / / 47 / / dhigastu mAM mauDhayamavAsamevaM, rAgAdidopaiH kRtanityasevam / dhanarabhakSI gaNayeddhiraNyaM, ki vA na zailAdikavastya gaNyam / 48 / kucAsya haradantagaNA natrIna:, kumbhendupAAjasumairahInaH / abApitA mUDhatApamAna, yasyaitada tamasA nidAnam / / 49 / / karpUrapArImaganAbhigandhI,yA dIyate'Ggasya malaikabandhoH / syAtso'pi durgandhamayaH samastaH, paTo yathA syAnma linA rajastaH 50 antavimRzyeti tRNAvalI vatyaktvA svarAjyaM svapatAkinIvat pravajya pArSe gurUsuvratasya, sthairya dadhau zreyasi sattapasya: / 51 // mahaddhikA'bhUdamaraH kRtitvAtsanatkumAre tridive sa mRtvA / cyutvA tato ratnapure sudhAmA, zreSThayaGgajo'bhUjjinadharmanAmA / / 52 / / sa zrAddhadharma kurute sma vijastIrthezabimbArcanasadvidhijJaH / seo'pyAttacetA atha nAgadattastiyA kRtvA bhramaNaM pramattaH / / 5 / / A7 // 50 / / sajAtavAn siMhapure'gnizarmA'midho dvijanmA bhuvi bhUrikarmA / svainastridaNDitabAnahA|tridvayekamAkSapaNAnyakApIt / / 54 / / AkArito ratnapurAdhipena, svakIyagehe harivAhanena / athe| caturmAsAkapAraNA yAM, rAmAgata: sAipyapahAya mAyAm / / 55 // kAnapi kAryeNa tadApta raikhastatrAgateA'bhUjinadharma eSaH / bairI punaH purvabhavasya tena, vidaNDinA'dazi sa durjanena / 56 / / Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 5 // taM vIkSya rAje sa jagAda durastadAsmi bheta he niSitaH / sthAlaM yadA dAsyasi puSTideze, tvamasya rAjanma dulomleshe|7|| vijJAya tasyAgrahamityanena, tathaiva cakre dharaNIdhavena / taptaM tridaNDI paramAnamatti, prItyA'sya pRSTa zivinA bhinatti 58 zreSThI smaran prAktanakarmayoga, yatIva samyak sahate sma rogam / kRte'zane sthAlamidaM gRhItaM, dUre vasAmAMsarasaH parItama 51 gatvA svagehe svajanAnazeSAna, jinazci saMmAnya gurun suveSAn / saGgha caturdhA paripUjayitvA, tepe tapaH zailaguhAsa gavA 60 utsargamAdhAya kilakapakSaM, tasthau sa pUrvAbhimukhaH samakSama / tathA tisuSvapyaparAsu dikSu, zreSThI pramodena divaM dikSaH / / 6 / / bayaHzRgAlairapi bhakSyamANaH, proddAmapIDAM sa titikSamANaH / mAsadvayAnte matimApya jAtaH, saudharmavAsI harirAptasAtaH / / 2 / / tridaNDayartharAyaNanAmakumbhI, jo'bhiyogI marudeSa dmbhii| nirIkSate pUrvabhave janInaM, svayaM parAbhUtamimaM zacInama // 6 // sAhastirUpaM na karoti yAvadvajreNa vajrI sa jaghAna tAvat / cyutvA haristvaM nanu cakravartI, jAtazcaturthaH zubhabhAvavartI / / 64 / / suraH sa airAvaNanAmadheyastiryakSa kRtvA bhramaNAnyajeyaH / / jAto'sitAkSo'styalabhan prabodha, sAddha tvayAdyApyasRjadvirodham / / 65 / / IN yakSaddhimajJAnatapaHprabhAvAttasmAddadhAnAdadamasvabhAvAt / sarveSu kAryaSvapi zaGkanIya, tvayA pramattena na vartanIyam / / 6 / / kRtvaikamapyatra nija sapatnaM, saMtiSThate yo na naraH sayatnama / sa kRSNasarpa racayannapucchaM, dadhAti saukhyaM zayanAdatuccham / / 67 // kIdRgvidho'yaM samayaH sahAyAH, ke mAmakInAH ka ihaabhyupaayaaH| ke bairiNaH kAyakalA'pyalaM kA, muhuvidheyA svahRdIti zaGkA 68 // 51 // Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza // 52 // uktveti vidyArijayasya kartrI, zrI bhAnuvegena viSAdahartrI / dattasya so'STA bhirathAGganAbhi:, suSvApa rAtrI saha dhAmni tAbhiH / / 69 / / tataH samutpATaya kRtapramIla:, sadvaMzajAtaH zikharIva nIlaH / yakSeNa muktaH sukRtI salIlaH, kutrApyaraNye suvizuddhazIlaH // 70 // yAvatprabhAte'jani jAgarUkaH, svaM pazyati smaiSa tadeva ghUkaH [ tadA'vadhUkaH ] / sanatkumAraH patitaM vizAle, durvArabhUbhRdgahanAntarAle / / 71 / / | vicintayatyeSa kimindrajAla, kanyASTakaM tattva guNe rasAlam / pherakAra vatyaH paritA bhramantyaH, zivAH kimIkSyanta imA iyatyaH 72 mama prahArairacitavyayasya, saMbhAvyate vA chalanAdyatasya vikrIDitaM vairabhRtaH surasya, proddAmaroSAkulamAnasasya / / 73 / / dvizaGke carati sma tAvatsodhaM samaikSiSTa mahatsudhAvat / zailasya zRGge karuNAvareNa striyo'tha kasyAzciditaM pareNa // 74 // proccairgataH saptamabhUmikAyAM dhvanervizeSaM zRNute zubhAyAm / evaM svavavatreNa kulAGganA sA, tadA vadantyasti ghRtapravAsA // 75 // kurusphuradvaMzanabhaH zazAGka, zrIvatsasaMzobhibhujAntarAGka / sanatkumAra tvamaho na bharttA, yadIh tatpretya bhavAdhirttA // 76 // tadagrato'bhUtprakaTastadAnImayaM narAdhIza suto'bhimAnI / papraccha kA sundari kasya putrI, sanatkumAreNa kuto'sti maitrI // 77 // dattvAsanaM sA nyagadatkumAraM zubhAgamo'mutra kutastavAram / tvaddarzanAnme'sti manaH saharSaM, vanaM payodAdiva saprakarSam / / 78 / / sutA sunandA'smyarimardanasya, draGge kilorvItilake sthitasya / sanatkumAraM priyameva kartuM jAtA sarAgA ca sukhaM vihartum, 79 tasmai pitRbhyAmahamekacittA, payaH pradAnena tadA pradatA / vajrAdyavegena hRtA'tha vidyAbhRtA kumAryapyahamasmyavidyA // 8 // saptatika / / 52 / / Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 53 vinirmite sadmani zRGgizRge, balAdvimuktA'tra vimaancngge| rAtrindivaM zokasamudramagnA, kaSTena vateM kadalIva bhagnA / / 8 / / atrAntare'sau khacaraH samAgAhA kumAraH bahasA mirgaa| parikSApta AkAzatale balena, vidyAbhRtA tena kRtacchalena / / 8 / / vajAhatevAtyasukhaM bhajantI, hAhAravaM svIyamukhe sujantI / bhUmaNDale'sau patitA varAkI, kumArikA bANahateba kAkI / / 8 / / vidhAyinI satpuruSakSayasyAbhUvaM vilApAna sRjatItyazasyAn / atho kumAraH kharamuSTrighAtastaM jIvamuktaM vidadhe hahA taiH / / 84 / / puna: sunandApurataH samAgataH sanatkumAraH kuzalazriyA zritaH / AzvAsayAmAsa ca tAM mahAdbhutaM, vRttAntamAkhyAya nijaM balocittam / / 85 / / sA tena gandharvavivAhavRttyA, kakSIkRtA cetasi vAci satyA / tasyAstu lAvaNyakalAM na kazcidvaktuM kSamAsyAdbhavane vipazcit / 8.6 / mukhena jigye nanu pArvaNaH zazI, sphuranmayUrazcikuraH kRto vshii| gaNDau punarvAvapi ratnadarpaNau. bhujau mRNAle kRtabhIsamarpaNau // 87 / / pANI dhUnAmbhoruhakAntilambhI, kucau sudhaapuurithemkumbhii| mRdU tadUrU kadalIdalAbhau, cakSuHpradezau ca taDillatAbhau / / 88 / / strIdarzanapremarasatapUrNaH, krIDaeNstayA bhAgabhararajUrNaH uvAsa tatraiva gRhe sukhena, tyaktastarAM cetasi zaGkanena // 89 / / P sadhyAvalI tatra tadaiva raMhasA, sA vajravegasya sabhAgatA svasA / vilokayAmAsa mRtaM sahodaraM, nijaM dharitrIpatitaM baloddharam 90 ol kareNa kenApi vinAzito me, bhrAtA'tra vAjIda viziSTahome / itIva tanmAraNasAvadhAnA'bhUdyAvatA sapratighapratAnA / / 91 // naimittikoktaM vacanaM tadevaM, tasyAH smataM nirmitacitrabhedam / bhaviSyati bhrAtR vinAzakArI, bhoktA tvadIyo bhuvi cakradhArI 92 // 53 // Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza 114811 sA'pi kramAmbhoruhi tasya lagnA, kSaNAtpradattasvavivAhalagnA / bhAryA kumAreNa nijA sunandAnujJAvazAttatra kRtA bhandA 193 zrIvegasya maharSivAkyataH patiH kanInAM bhavizeSa dhImataH / sanatkumAre'sya yatastadAya [tau ], rAT candravegaH zvazuro'sya jAyate / / 94 / / zrIcandravegazvazureNa tatra, zrIbhAnuvegena tathA svaputraH / preSyekadA'yo hariSeNa ekaH pracaNDaveo'pi lasadvivekaH / / 95 / 3 tAbhyAmubhAbhyAM prathamAgatAbhyAM bhUyi sannAharathairyutAbhyAm / proktaM kumArAya nizamya jAtaM, taM vajravegasya sutasya ghAtam / 96 / vidyAdharo'trAzanibeganAmabhRttvammAraNArthaM samupaiti bhUmibhRt / AvAM pitRbhyAM prahito svadantike, tato ghanAM dhehi ghRti hRdi svake / / 97 / / dvAvAvayoH sAmpratameva tAto, sameSyatastvatrikaTe tathA tau / atrAntare vyAmani tUryazabdaH samutthitaH prAvRSi yA gabdaH | 18| tI bhAnuvegAbhicandravega, tatrAgatI saibhyayutau svavegau / narezvarau dvAvapi cAru kartuM kumArapArzve'ribalaM prahartum // 99 // athAvikAmasamAgatasya, vidyAdharasyAzanivegakasya / sainyAraveNa pravidhAya muktaM, nabho'GgaNaM tanmukharatvayuktam // 100 // tatsaMmukhaM vyomani tena gatvA tadA kumAreNa balaM hi dhRtvA / vidyAbhRdAvalIsahitena yuddhaM kartuM samArabdhamatiprasiddham // 101 // AkrAnta vikrAnta ziromaNIka, samucchelacchoNitadhoraNIkam / bhadvebhamuktAvRtamedinIkaM dvandvaM karoti sma tayoranIkam / / 102 / / tau candrabhAnvAdimavegavidyAdharI tadAnena vimucya vidyaaH| jitau kSaNenAzaniveganAmnA, vidyAbhRtA to ravitulyadhAmnA / / 103 // atha kumAreNa samaM cakAra, dvandvaM sa vidyAbhRDuruprahAraH / vidyAbhRtA'moci mahoragAtraM muktaM kumAreNa ca gAruDAtram ||104 || saptanikA 154 / / Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 55 // AgneyazasvaM jalazastramuktyA, tattAmasAkhaM rvivstryuktyaa| niSedhya khaNDIkRtacandrahAsaH, kRtaH kumAreNa sa viprayAsaH / / 105 / / zastreNa dobhyA rahitaH kSaNena, kRto vizAkhaH sikharIda lena / kRlogramo vajravimocanAya, nIto mUrti chinnazirA vidhAya / 106 / camaH samastAzanivegasatkA, lagnA kumArAMtiyuge samutkA / aGgIkRtA tasya ramA'pyasvarvA, prAptA jayadhIH sukRtena sarvA 107 sacaMDavegAdinabhogavAraH, prAptaH sa vaitAdayagiri kumaarH| sthitaH pure cAzaniveganetuH, kheTAH sthitAH svasvapade pare tu / 108 // mahatayogoDaSu sundareSu, lagneSu vArAdiSu cottameSu / vidyAdharAlIvibhutA'bhiSekaH, kheTaiH kRtastasya zubhAtirekaH // 10 // athaiSa vaitAdadhagirAvapApazcakritvamApyAjani sapratApaH / zrIcaNDavegena nRpeNa tasya, vijJaptamAyAvasaraM vihasya kalA mAmekadA bhUmipate hyanAHcirmAlinoktA munineti vArtA / tvatputrikodvAhavidhevidhAtA, cakrI caturtho bhavitA pramAtA / 111 jammAsta tAsAM saphalaM tadadya, tvadIyapANigrahaNena sadyaH / uktveti tAbhiH samamasya sRSTaH, putrI vivAho'pyamunA gariThaH // 11 // aSTAdvikA zauklyajitor3acake, cakraca pa vaitADhaya giro bicakre / nityedhvanityeSvapi sundareSu, zrImajjinAdhIzvaramandireSa kA anyeSu tIrtheSvapi tIrthayAtrA, kurvannayaM nATyamaharamAtrAm / ekatra nIcaiH sarasi pradhAne, prAptaH sphuradvakSalatAvitAne ||114!! nirokSate smAdhikakautukAni, khovRndalokaH sahitaH zubhAni / tatrAgatastAvadamuSya mitraM, mahendrasiMhaHzRNute mma citram / 115 / jIyA ajasra' dharaNAvamutra, dhIvizvasenakSitipAlaputra / sanatkumAra tvamavAptazaktirbandivajastatra tadeti vakti // 11 // galana saraHsthAyisa rojagandhaM, tasyaiSa zRNvan yazasaH prabandham / dadarza phullatkadalIgRhasthaM, sanatkumAraM sukhakAryabastham // 117 // anabhravaSTipratima viziSTaM, taddarzanaM vIkSya mano'sya hRSTam / nItaH svapArzve vibhunA vayasya, AliGgitazcAdhikasaumanasyaH / // 55 // Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza saptatika / / 6 / / Agatya so'pi prathitapraNAmaH, prAptAsano'sthAtsavidhe'bhirAmaH / apRcchadetaM nRpatiH sukhaM te, rAjye'sti bhadraM ca nije'tikrAnte / / 119 / / mAtuH pitutikadambakasya, zreyo'sti mitrottama mAmakasya / athAptapaJcAGgapaTu prasAdazcakre sa vijJaptimanAprasAdaH / / 120 / / kAyena he nAtha piturjananyAH, zreyaHsthitistvanta raho tadanyA / prastAvakIno'zvakRtApahAraH, pitrodyathA rAti yathA prahAraH / 121 // svavIkSaNArtha dazadikSu zokAtsaMpreSitAstvajjanakena lokAH / dhUtAdhutiste savitA'pi vRddhaH, svayaM calan so'tha mayA niSiddhaH / 122 / / | ahaM tataH saMnyabharAbhyupetastvadAptaye prasthita eva netaH / ciraM paribhramya dhanAM tathA gAM, nivRttasainyaH kramata risvahAgAm / / 123 / / durvArakAntArapurAkareSu, proddAmadezeSu mahIdhareSu / ekAkino begavatA'tha mitra, dRSTo mayA tvaM na hi kutra kutra / / 124 / / paraM na dRggocaratAM prayAtaH, kiyatsu varSeSu gateSu dAsaH / purAkRtAnAM tamasA kilAnte, tvamadya labdho nidhivatsukAnte / / 125 / / vRttaM vibho hi nijaM samUlaM, niHzeSavidveSizirassu zalam / tadoktametena mamaiti nidrA, bhAryeya me tatkathayiSyati drAka / / 12 / / jajalpa hucitrakara tadIyaM, tadA caritraM kuvalatyapIyam / prajJaptikAyAHprakaTaprabhAvAt , kAyena vAcA saralA svabhAvAt / / 127 / / marujayadhIprabhRtirdurantaH, zrutasyadIyo hyamunA'pyudantaH / sudhArasAsvAdasamA dazA sA, tayostadA'bhUtsamanaHprakAzA / / 128 / / arthaSa vaitADhayagirau prabhutvAdrAjyaM punaH pAlayati sma gatvA / mitreNa sAkaM parivarjayitvA, sarvAzyabadyAni ripUna jiravA 129 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 57 // mahendrasahiMne punaH suzItaiH, proktaM vacobhiH svadhiyopanItaiH / mAtA tavAste bahuduHkhataptA, viSaNNahRdeva tathAsti baptA / / 130 // tasmAdataH prasthitireva yogyA, brahvI pituH zrIstu tavaiva bhogyA / pAzcAtyacintAmapi mA'tha mumca, svIyaM kuTambaM kuru sotsavaM ca // 131 // sadIyabuddhayA kRtavAn prayANaM, sArthe gRhItvA dalamapramANam / cakrI sa yukto maNibhUSitAbhivimAnamAlAbhirinaprabhAbhiH // 13 // vidyAdharohAmaramAbhirAmazcala nbhsydbhutruupkaamH| prApAdbhutaM bhUri sRjana janasya, zrIhastinApurnagaraM prazasyaH // 13 // pitRprasUnAgaramAnasAntastadA pramodaH prababhUva kAntaH / tadarzanoddAmasudhAmbusiktA, jAtA vizazvAsukhadAhamuktAH // 134 / / SaTkhaNDabhRdbhAratavarSabhoktA nidhInavApyahitale prayoktA / cakrAdiratnAni caturdazAyaM, babhAra cakro dalayana pAyam / / 135 / / dvAtriMzadurvIzasahasrasevyaH, so'bhUcatuHSaSTisahasradevyaH / vibhUSayanti sma gRhANi tasya, dvipAzvapattoSTarathAzritasya / / 13 / / varSAyapi dvAdaza cAsya dRSTaH, paTTAbhiSekaH smbhuupsRssttH| gabhastimAlIva paTutApazcakrayeSa jAto bharatakSamApaH // 137 / / atho sudharmAbhidhasatsabhAyAM, zukraH surazreNiniSevitAyAm / zrotomaNInAmakamiSTakRtya, pramodataH kArayati sma nRtyama / 138 // IzAnataH saGgama AjagAma, tadendrapArve tridazo'bhirAmaH / sajjyotiSAM sUrya ivApareSAM, haran surANAM rucirUparekhAm / 139 / prAhustadAkhaNDalamAditeyAH, tejaHkalA'muSya kuto'styameyA 1 Uce vRSA''cAmlakavarddhamAna, kRtaM tapo'nena purA pradhAnama 140 / khadyotavantAvadayaM suro'tiprauDhaM varAkaH kutukaM tanoti / yuSmAsu yAvanna sanatkumAraH, samIkSya te rUpaguNairuvAraH / / 141 // tavaijayanto vijayo'pyaniSTa, dvau manyamAnau vacanaM paTiSThama / sUro miyo mantrayataH sadivyaM, rUpaM kathaM syAnmanujasya nathyam / / 142 // // 57 // Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza 114611 yAdRgbhavet pakSiSu khaJjarITaH syAttA haganAntaritaca koTa: / hIno bhavettAdRza evaM martyaH, ki nAsya jileti nutAvamartyaH 143 prajalpatAM satyavaco'pi kizvinnAsmAdRzAM vA prabhutA kathaJcit / etA yauktikamAdhipatyaM prakurvatAM satyatayA'pyasatyam / / 144 / bakrirUpasya tatra lekhI, parAkSaNArthaM kRtavipraveSau / dvI hastinAdya nagare prayAto, tadrUpamAlokayatastathA tI / / 145 / / evaM punacintayato madhonA'munA'sya sadrUpakaloditonA 1 sA'smin ghanAstIti gatAbhimAnau jAtau zirodhUnanasAvadhAnI // 146 // prajalpatacakrabhRtA'pi pRSTha, tatkAraNaM tatra tadIyadRSTo / tvAM cakriNaM rUpadharaM turIyaM zrutvA'vahatprema hRdasmadIyam / / 147 / / sumAgatau samprati dUradezAsvadanti ke dvAHsthakRta pravezAt / rUpaM surebhyo'pyadhikaM tavedaM dRSTvA mano no muditaM vedam || 148 || tadA nRpeNoktamo yuvAbhyAM kiM mardanasyAvasare zubhAbhyAm / lise ca tailena khalena dehe, prekSA kRtAgatya madIyagehe / / 149 / / kSaNaM pratIkSatra pravilokanIyaM rUpaM zubhAlakRtibhRnmadIyam / ityevamArya narezvareNa visarjito to ca madoddha reNa / / 150 / / nirmAtA maJjanayuktireSA, dehe narendreNa punavizeSAt / tataH sa divyAMzuka sArahAraH sarvAGgazRGgAravidhi dadhAra / / 151 / / dvijasamAkAritavAn punastAvubhau sabhAyAM nRpatiH purastAt / dRSTvA vibhuM rUpamadopayuktaM dhatto murkha kRSNataraM viraktam / 152 // tayoH punaH prAha narAdhinAthaH kuto vilakSAvadhunA vibhAbha: / nivedyatAM kAraNamevamukte tAvUcatustasya puraH svazakteH // 1153|| saptatikA / / 58 / Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IR yAkRtAmyaGgavidhI zarIre, caGgatvamAsIttaba merudhIre / tAhana zRGgArasamAkule'pi, pradRzyate sAmpratamulbaNe'pi / / 154 / / kapAdhyaH santi tavAGgamadhye. saMkrAntimAtA bahulA avdhye| kSaNe kSaNe te kSayamAnayanti tvadrUpazobhAM viphalAM sajanti / 155 // bamANa cakrI bahubuddhimadbhayAM, jJAtaM kathaGkAramidaM bhavadbhadhAm / vidyA kalA kApyathavA nimittaM, kiM vA'vadhijJAnamihAsti vittam / / 156 // 1159 / / itIva pRcchAmukharasya tasya, kSitIzvarasya prathitAdarasyA purazcalatkuNDalazobhamAnau, jAtau surau tau prakaTau samAnau / / 157 / / nivedayAmAsaturindravANyA, mAtsaryamAdhAya mtiprhaannyaa| prAptAvihAvA naradeva tUrNamAlokitastvaM gutharatnapUrNaH / / 158 / / dhanyastvamatrAbharaNaM pRthivyA, yasya stutiH svargapUre'pi bhavyA / / bandibhramaM devapatistanoti, sattvaM na te ko'pi sudhIminoti / / 159 // zArIrikaste suSamAprapaJcastejazca rUpaM paTu yauvanaM ca / vRddhi gataM kAlamiyantametadanukSaNaM hAnimathati netaH / / 160 // cittesmadIye'dbhatametadeva, mAmaNDalAntaH pratibhAti deva / kSaNena yayAdhivazAdviziSThAttvadrapahAnistviyatIha dRSTA / / 16 / / ataH paraM syAducitaM yathA te, tathA vidheyaM nRpa zuddhajAte ! uktveti yAtau nijadevaloke, sudhAbhujau dvAvapi naSTazoke / / 162 // athaiSa cako tanuGgimAnaM, dRSTvA praNaSTaM mumuce'bhimAnam / rUpe kSaNeneyati hIyamAne, varSeSu ki bhAvi punarna jAne // 163 / / ki ki na kAyasya kRte mayA'sya, pApaM kRtaM prANigaNaM vinAzya / yadyasti tasyApi dazedRzI hA, taddeSu rAjyAdiSu kIdRzI hA / / 164 / / Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza 460 / etena dena na kasya kasya, sRSTAni kAryANi mayA parasya / draSTAnyavatvatraM kathamAtiyuktaH, svakAryakarttavyavidyAvazaktaH // 165 / / abhUtkRtaM yatsukRtaM purA tadgataM prakurve'tha navaM pramAtaH / dharmaM na rusavyAptavapuH kariSye, vyayakRtAtmIyabhavo mariSye / / 166 / / sadbhogamuktAvasamarthakAyazcitte parAn bhogajo niIrSyAdi para diye nA svAGgamukhaM hariSye / / 167 / / jIvaH samAsvAditapUtivIryaH, zakRnmaya strI jaThare'vanIyaM / pAvitryavAJchAM kurute varAkaH, nAnazriyA zobhanayeva kAkaH / / 168 / / cintAmaNi ko dRSadA jahAti hRNena kaH kalpataru' dadAti / kaNena kaH kAmagavI ca rAti, kAryana ko dharmadhanaM jahAti / / 169 / / antavimRdati sutaM svapaTTe, nivezya kIrtyatsukamaTTaSaTTe / zrIarhadarcAgurusaGghasanmAnAdyaiH kRtArthIkRtamanyaMjamA / / 170 / / palAlavarimAmaya prItyA suraNikRtorudAsyaH / gatvopakaNThe vinayandharasya, jagrAha dIkSAM suguruttamasya ||371 / aharnizaM svIkRtazubhikSaH, samyaktayA zikSitasUtrazikSaH / kRtodyamo mokSapathAya paThThe, tapaH karoti sma dhUnapraniSTam / / 172 / / nidhAnaratnAnyakhilA ramaNyaH padAtayo mantrijano'pyagaNyaH / anubhramanti sma patra mAsAna, darzakSatApyeSa na tAn kRtAzAn // 173 // antamilaJcInakakUracakraM, galastanIjaM pivati sma tkrm| tapasya SaSThasya sa pAraNAyAM, kRtasphuradurgativAraNANam / / 174 / / asmAttapaHkarmavazAtsadAhe, dehe payaHpAnavazAdivAheH / jAtA maharSeH prakaTAH kurogAH, kuTAdayo nirmitaSTayogAH / / 175 / / tapaHprabhAvAdudiyAya labdhivrajastvivendUdayataH sadabdhiH / tathApyasau notsahate cikitsA, kartuM svadehe pravahan yadRcchAm / 176 / jAnAti yatpUrvabhavAjitAnAM svakarmaNAmatra mamoditAnAm / aveditAnAM na vimuktirAste, svavedanAyAM tadasAbudAste / 177 / stn sapanikA ||6|| Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 // 6 // kukSyakSipIDAM paramaM jvaraM ca, zvAsaM ca kAsaM hyazanArUci ca / kaNDumitaH saptazatI samAnAM, soDhuM sa lagno vyathanaM rujAnAm / / 178 / / asya prazaMsA racitolaloke, punaH zacIzena yadatra loke| akSobhya evaiSa mayApi kArtasvaraprabhazcetasi vedanAtaH / / 179 / / lAmela kartuM mastI ra dolA, mulukampAdana muneH parIkSAm / samAgatI nimitavaidyaveSau, kuzasthalIbheSajasadvizeSo / / 180 / / ekasya zailasya tale munIndraH, svadhairyanirbhatsitasatkarIndraH / sthitastanutsargavidhi vidhAya, dRSTaH sa tAbhyAM jitaroSamAyaH / / 181 mandArayuktAgamavaddha mAnacitraM na kaasvirshobhmaanH| parisphuratpAdadharo munIndrazvakAsti navyo'bhyudito girIndraH / / 182 / / o AtmIyanAsAyanivezitAkSazcakAsti niSkampatanujitAkSaH / nivezitodharmana peNa mohadviSajAyastambha iva voI rohaH / / 183 / / kurvAta etau svamukhena ghoSaNaM, kuSTajvarazvAsakuzUlazoSaNam / kurvaH kilAvAM bhiSajau mahIspRzAM, dRgroganAzaM ca punargaladRzAm / / 184 / / prapAritotsargavidhirmunIzvaraH, sa prAha to pratyasamakriyotkaraH / dravyeNa bhAvena pudvidhA rujA, sAdhyA tadantaryuvayostu kAGgajA // 185 / / yA dravyaruka sA mayakApi hanyate, na bhAvaruka kSINabalA vitanyate / pradarzitA dIpazikheba nirmalIkRtya svaniSThivanamarditAigalI / / 186 / / vyAdhisphUradvayAdhinivArakauSadhe, svakIyapAoM dvayamapyahaM dadhe / pratikriyA naiva para viracyate, purAkRtAhaH svameva mucyate / 1871 1161 - Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza // 62 // ajJAnibhirdravyarujAM kSitiH kRtA, kairaSTa no bhAvarujo'ntike ghRtAH / haSThitaM karmASTakasya prakRteH purA kRtam // 188 // ghorakriyA cAtra kRtA nirIkSyate, nyAdaH kaSAyaH kaTuko vilokyate / snehApahAraH sphuTasaukhyakArakaH, sitopalAsvAdavidhivikArakaH / / 189 // evaM yadA bhAvarujAM vinAze, sAmarthyamAste bhavatoH sakAze / nivedyatAM tahi tadeva mahyamAcaryate yatsvaghiyA prasahya / / 190 / / ityuktimAkarNya muneH purastI, jAtI surau dvau prakaTI prazasto / prajalpatavendrakRtAM prazaMsAM, tavAsahiSNU viracayya khisAm 191 tAveva cAvAM marutau purAgatau, svargAdvinirgatya punaH smaagtau| tvadIyasattvAdhikatA parIkSayA, na mUrkhatA ki prakaTI kRte yA 192 meruM prahartuM yadihodyatAnAM bhajyanta ete radanA gajAnAm / guNastuti te racayanavInaH sa eka evAsti zuciH zacInaH // 193 // Ava kRtArthI tatra darzanena, syAdvA kimanyena vimarzanena / namo'stu tubhyaM munipuMgavAya zrayaHpurI maargshubhaadhvgaay||194|| saMsArakArAkSayakArakAya, svacakrilakSmItyajanotsukAya / vinirmitasvAtmahitavratAya, svastyastu tubhyaM munizekharAya / / 195 // eka saMsthApica, yasya stutiste hariNApi cakre / tathApi dhatse na manAk prakarSaM dhatse madAdrI pavivattvamartham / 196 // labdhivanekAsvapi saMgatAsu, karttA cikitsAM na hi ruglatAsu / 1 yogI tvamevAsi manISimAnyastvayA sahakSo munirasti nAnyaH // 197 // samagra vairAgyanidhe maharSe, kuru prasAdaM viditAtra varSe ajJAnatA yattu tavAparAddhaM, kSamasva sarva tadatho virADham / / 198 / / mamanikA // 62 // Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 63 evaM maharSeH stavanaM sujantI, punaH punaH pAdayugaM namantau / pramodaromAJcitagAtrayaSThI, svarga surau jagmaturAdRSTI / / 199 / / dhaureyavaddharmadhurAM dadhAnaH sanatkumArarSirapi pradhAnaH / mahaddhikA'bhUtridazaH sa nAke, sanatkumAra zubhapuNyapAke / / 200 // itya sabhA sAtAmA pavitra, sanatkumArArupa munezcaritram / AkarNa nIyaM kavibhiH, zravobhiH, sucAnuprAsasamUhazobhi // 201 / / // iti zrIsanatkumAracaritram // atha biraktacitta: sattva: sadA sukho tadanyastu mahAduHkhItyeta dupari pUrvakAvyArthasambaddhameva paSThaM kAdhyamAha, tadyathA virattacittassa sayA vi sukkhaM, rAgANarattassa aIva dukkhaM / evaM muNittA paramaM hi tattaM, nIrAgamamgami dhareha citta / / 6 / / dhyAkhyA-viraktacittasya vairAgyApannAtmanaH sadApi nirantarameva sukhamasti / atha rAgAnuraktasya raktAtmano'tIva prakAmaM duHkhamAste / evaM paramaM tattvaM muNitvA jJAtvA hi nizcitaM nIrAgamArge niHsaGgAdhvani cittaM dharata nivezayadhvamiti kAvyArthaH / / atha viraktaraktacittAnAM sukhaduHkhaphalAvirbhAvakaH spaSTI kriyate dRSTAnto jinapAlitajinarakSitasatkaH / jinapAlita-jinarakSita-kathA / / madhurAmbhobhRtapampA durjanajAtI sadA niranukampA / zatrujananiSpakampA campA nAmnA'sti varanagarI ||1|| saJjanahRdayAnandI mAkandI tatra vartate zreSThI / jinapAlitajinarakSitanAmAnau tatsutau jAtau / / 2 / / Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza / / 64 / / nAnAvyApAraparAva parApakArya labdhacAturyo / tAvekAdazavArAnavagAhyetau sukhAJjaladhim ||3|| bhUyo'pi tau praturAtmIyasagInavAritAvapi hi / pracaNamApUrya bahuprakAravastUkareH sutarAm ||4 yAvajalanidhimadhye prabhUtabhUbhAgamAgatAvetau / prabalA zuga prayogAttAvatsphuTamasphuTat potaH ||5|| puNyAdavAptaphalako jaladherupakaNThamAptavanto to / uttIrya pracurapayaHpUraM dUra sthitI vipadaH ||6|| Traft ratnadvIpaM prApyAznItaH pacelimaphalAni / duHkhAddInamanaskau vRkSacchAyAM niSevate // 7 // tAvalIpAdhiSThAtrI kSudramAnasA devI / tatrApa pApamUrtiH pratyakSevArukhaDgakarA ||8|| dRSTvA dRSTvA hRSTA to pApiSThA mukhe sphuTaM miSTA / AcaSTeti nikRSTA sArtha bhogAn mayA bhajetAM bhoH ||2|| dAtreNa zIrSavakkila to nicitA sinAmunA hyadhunA / yuvayormaMstakayugmaM haThAnimeSAlluniSyAmi // 10 // bhItyA kampramAbhyAmabhyAgatAGgitulyAbhyAm / pratipede tadvacanaM mRtyubhayaM sarvatA'pyadhikam // 11 // utkSipya kSaNamAtreNaiSA roSAruNekSiNI prAyaH / tAvAnitye bhuvane nije mahApAtakAdbhavane ||12|| saMjale nirlokA nirbhIkA dehayudgalAnazubhAn / devyanayorastadayodArasphAroruzRGgArA / / 13 / / amRtamayarasa phalAnAmAnIyAhArametayodatte / bhuGkte ca kAmabhogAnabhirAmAniSTasaMyogAn | 14 | sA'tha tayorityavadatkadAcidatisonmadA'marI krUrA / gantavyaM mama lavaNodadhau suprAbhugvarAdezAt // 15 // susthitasureNa sArddha tRNakaca varakASThakhaNDa mRtakAdyam / saMzodhyodadhimadhyAt kRtvastriH sapta vegena || 16 // 1 kRtvaH uttarapade yasyetikRtvA madhyamapadalopI samAsaH triH saptapadena saha kartavyaH / samatika / / 64 / / Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119411 yAvadahamihAyAmi sthAtavyaM tAvadatra hi yuvAbhyAm / cintA kApi na kAryA dhAryA cite'dhRtirnava / / 17 / / yadi hRdi na sphurati ratiH sthitibhAjoratra mAmakInagRhe / tatpUrva digudhAne tathottare pazcimArAme / / 18 / / prAvRNmurakhyamRtudvayamekaM kasminnihAsti nityamaho / dvAbhyAmuttIryAtastatra svairaM viharttavyam / / 19 / / na punardakSiNadigvanabhUbhAge sarvethA'pi gantavyam / ydh| tatrAsti mahAbhayaGkaro viSadharo viSamaH / / 20 / / tAvani tathaiva tadgiramaGgIkurutaH kRtAntabhItyeva / saMvamudIrya jagAma kSaNataH kSaNadeva ravivimbAt / / 21 / / pratiSiddhAvapyeta ramamANau ramyavipinavIthISu / dakSiNadigvanamArAtsamIyaturvIkSaNotkamatI // 22 // yAvattanmadhyabhuvaM prAptau durgandhaduSitaprANo / tAvatkaruNasvarapara narame kamapazyatAM tatra / / 23 / / pretavanasthitazUlA bhinnAGgamimaM mahAvilApaparam / saMprekSya cAsthipUraM paritastau bibhyatuH sutarAm / / 24 / / tatpArzvAtpipracchaturetI pUrtakamAnasau prAyaH / ko'si tvaM kenAtrAnItA'si kathaM ca duravastha: / / 25 / / sosvAdIdgadgadagIH kAkandIvAsyahaM vaNiktanayaH / sphuTita pravahaNa mAgAmahamiha saMvIkSitaH suryA / / 26 / / ramitaM tathA mayA saha ladhvaparAdhe'pi kupitavatyeSA / kattikayA chivAGgaM zUlAyAmasmyahaM dattaH // 27 // evamaneke lokAH zokAbdhau pAtitAstayA devyA / kaH kAminyA vazaga: kaSTamaniSTaM prapanno no / / 28 / / tadvAkyAkarNanataH prodbhUtAtyantabhItikamprAGgI / taM pratyAkhyAtastau cintA saMtApasaMgrastau / / 29 / / vaha avAmapi tayA mahAmAyayA gRhe nItau / tiSThAvo nigRhItAviva kA gatirAvayorbhavitrI bhoH // 30 // / / 65 / / Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikA. upadeza-12 zRNuyAnnAnyo hi yathA tathA pumAnuktavAn vacaH zanakaiH / yuyorapi daravasthA nanaM saMbhAdhyate madat // 31 // tasmAddInamanaskAbhyAmAbhyAmuktamAtivattibhyAm / asmasmaraNatrANopAyaM darzaya dayAmaya ! bhoH / / 32 / / K karuNAparipUrNa manAH sa nA samAcaSTa kaSTagaH spaSTam / eko'sti jIvitavyopAyaH kAyasya cet kriyate // 33 // // 66 // iha pUrvadizArAmetyabhirAme selakAhRyo yakSaH / sa turaGgarUpadhArI paropakArI sadA'pyAste // 34 // pUrNAmAvAsyAyAmaSTamyAmatha caturdazIdivase / Agatya vakti sa bhRzaM ke pathikamavAmi tArayAmyahakam / / 35 / / 1 ammA~stAraya pAlaya nirmAthAn dezapuraparibhraSTAn / sa kariSyati vatUrNaM manorathApUraNaM nikhilam / / 36 // viSayAsaktena mayA tadvacanaM nahi kRtaM sukRtagamyam / na bhavadbhyAM zrutavidyA pramAdaparatA vidhAtavyA // 37 / / svIkRtyaitasya giraM durantaduHkhAtita tighanavRSTim / vyAvRtya tatastatrAgatya dhane snAnamAdhAya / / 38 // AdAya dhabalakamalAnyAjagmaturetako hi yakSagRhe / pUjodyuktamanaskAvamanaskAvaGganAsaGge // 39 / / | abhyarcya bhUribhaktyA navanavayuktyudbhavAdabhiSTutya / iti vijJasimakArkImaniSTakaSTodbhavAdbhItau / / 4 / / tvaM yakSa rakSako'si pratyakSaH kalpavRkSavadAtA / trAtA prANigaNAnAmA nAmAzrayasthAnam // 41 // evaM vijJaptaH san tuSTaH suSTavetadupari yakSezaH / bhaktyA na hi kastuSyati ruSyati na hi kaH paruSavAcA / / 4 / / provAca bAcamanayobinayodyatacetasoraso sumanAH / ke tArayAmi ke pAlayAmi kila sAdhvasAkulitam / / 43 / / abratAmetI taM kAruNikaziromaNe ! mahAyakSa / baidezikAvazaraNAvAcAM tAraya tathA rakSa / / 44 / / Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 67 // yakSeNAkhyAyi tadA sarvamidaM susthatAM nayiSye'ham / sudRDhatayA matpRSThAkhAbhyAM khalu bhavadbhyAM bhoH // 45 // tasyA mAyAvinyA mAninyAH keTake sametAyAH / na hi zrRGgArodArA rUparamA lokanIyA bhoH || 46 || tadgIrapyatimadhurA smarAnurAgaprarohasaMjananI / na manAkarNe kAryA kaTukA'pi na mAnase dhAryA // 47 // yadyanurAgavazaMvadahRdayatvaM jAtametadupariSTAt / kathamapi yuvayostahyahamucchAlya nijorupRSTataTAt // 48 // kSepsyAmyantarjaladheratha yadi samabhAvatAM samAlamvya / sthAsyata uptatapadavIM tadyavayorarpayiSyAmi ||49 || || yugmam / / pratipedA tAvapi taduktamatyAdarAttathetyuktvA / hRdayAnivartya rAgaM tasthaturekAgrataracitau / / 50 / / atrAntare turaGgamarUpaM nirmAya jhaTiti nirmAyaH / tAvadhiropya kumArI viyadadhvani saMpratasthe'sau / / 51 / / mAnajayanagatyA satyAdhAraH prayAtyaso yAvat / tAvatsamAjagAma vyantaryAtmIyadhavalagRhe // 52 // svasthApi tau vRSasyantI tatraiau dRzA hyayazyantI / viSasAda hRdi nitAntaM kutra gatau vaJcayitvA tau // 53 // tAvadavadhiprayogAdava gatasamyaktadIyaka satattvA / Agatya lavaNajaladhAveSAM tatkeTake'dhAvat // 54 // | sthityantaM kAlaM matsadmani bhogabhaGgimanubhUya / kathamamilitvA calitAvaho bhavantau mahAdhUtau / / 55 / / nirmucpainaM vavakamazvIbhUtaM kRtAntamiva bhUtam / mAmAzritya punarbhostathaiva sukhinau yuvAM bhavatam / / 56 / / no nizitenesenava kRpANena pAtayiSyAmi / mastakayoryugalamidaM prabalaM kUSmANDaphalavadalam / / 57 / / scare aurat kSubdha tadguNeSvapi na lubdho / prabalairadhyanalabharairna sahyava vindhyAcalo calataH // 58 // // 67 // Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | saptatikA / upadeza- nirupamarUpavatI sA hygnnylaavnnymnggmaaddhtii| zrRGgArodAragiraM jajalpa saGkalpajanmavazAt / / 59 / / hA kathamanAthikA'haM dussahavirahAgnidAhasaMtaptA / azaraNyAraNyagatA hariNIvAhaM bhramiSyAmi / / 60 11 muktvA mAmanuraktAmabalAmekAntakAntakamanIyAm / prAptI pathikAvasthAmasthAnodyAnasanmAnau / / 61 / / na kadAcidbho bhavatoraparAdhaH krotaH kRtaH ko'pi / hetoH kammAduSo santuSTau pazyato'bhimukham / / 62 / / // 6 // sauvAGgasaGgasalilAsekAdekAntItyasamupetam / virahAttitaptamaGgaM madIyametatprakurvAtAm / / 63 // ityAdInyapi bhaNi tAnya vagaNayitvA na vai bilokayataH / etasyA api sanmukhameto yAvatsudRDhahRdayau / / 64 / / / avabudhyAvadhibodhAtsadirodhA dIptamAnasakrodhA / madvacasaiSa baliSyati jinarakSita ityavazyatayA // 65 / / prAvartata sA vaktaM yuktaM kimadastavApyaho kartum / jinarakSita ! dakSaziromaNe! kathaM gaNayasi tRNAya / / 66 / / jinapAlitopariSTAdiSTA vAJchA kadApi me nAsIt / hRdayAbhISTastu bhavAnevAdhikyena tattvatayA / / 67 / / jinapAlitaH kadAcidyadi na vadati ruSTadhImayA sArddham / tava punaretanmaunAvalambanaM naiva yuktamaho !| 68 / / tvadvirahe mama hRdayaM nirdaya! saMsphuTati bhRtasarovaravat / tatprItipAlikaraNAddhAraya vAraya viSAdabharam / / 69 / / nAhaM tvayA virahitA hitAni manye vanAni gehAni / hAniriyaM mahatI te yanmAmapahAya yAsi ratAm / / 70 / / caraNaraNanmajIrA kSIrAdapi madhuravAdinI vadane / tadupari vavarSa harSAstridazI sauvarNakusumabharam / / 71 / / TA utkarNatayA sa tayA samudIritavAkyamAdarAkRNvan / viddhaH smarazaranikaraiH smaraistadIyAGgarUpaguNAn / / 72 // Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 69 // tasyA mAyAvinyA vijJAnamamAnamaGgajaM dhyAyan / vismArayan samastaM zUlAdattAGgigoHprasaram // 73 // prathamaratAsvAdasukhonmukhIbhavannirbhayatvamAzritya / selagAyata viSaya samayabhUya // 74 // AghrAya surabhigandhAn prANapriyakAriNastathArUpAn / || 78 jinarakSitaH prapazyati tadabhimukhaM vimukhasukRtauya: / / 75 / / catubhiH kalApakam // viSayAmiSalavalubdhaM stabdhaM svabhrAtRmohanirmuktam / avagatya selakAkhyastamapAtayadambudhau pRSTAt // 76 // nipatantaM gaganatalAt prabuddhakopAnalA balAdamarI / niHsaMzayaM mRtastvaM prapalAyya vrajasi re dAsa ! zrutyA zrutA'pi nAhaM dRSTayA dRSTApi duSTa ! pApiSTha ! bhuktvA'bhISTasukhAni praNaSTavAnasthayo ghRSTa ! pralapantIti suniSThuramambaradezAdadhatta nipatantam / tIkSNakSurapradhArAgreNa bibhedAsya sarvAGgam // 79 // tadanantaraM zarIraM nizitakRpANena khaNDazaH kRtvA / pradadau digdevIbhyo balimasyAsAvanAyAsAt ||80|| kurvANA kalakalaravamatibhairavabhairavIva suryeSA / lobhayituM jinapAlitamagAtturaGgAgrastUrNam // 81 // so'pyekAgramanAH san selakamAtmIyasavayasaM jAnan | devIM svavairiNImiva manvAno'laGghayanmArgam // 82 // saMprApya purIM campAmanukampApUrNamAnaso yakSaH / svagRhe mumoca cainaM kuzalena svalpakAlena // 83 // mAtApitrora nijAnujavyatikaraM prarUpayati / atraprapAta pUrvaM tAvapi kuruto'sya mRtyuvidhim ||84 jina pAlitaH kadApi hi sadgurasaMyogamApya niSpApaH / dIkSAM kakSicakre vakretaranirmadasvAntaH // 85 // ||77 || // 62 // Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza manikA // 7011 samyagadhItyakAdazasaGkhadhAnyAnyanaGganiHsaGgaH / vratamurarIkRzya ciraM dvisAgarAyu: suraH samabhUt / / 8 / / saudharmAdAyuHkSayametya videhe'vatAramAsAca / cAritraM sucaritvA sa siddhimupayAsyati prAjJaH // 87 // | atrAyamupanayaH khalu vizeyaH prANibhirmahAprAzaiH / AtmaprabodhahetovairAgyavikAzanArtha ca / / 8 / / ___ atrArthe siddhAntagAthA :jaha rayaNadIvadevI taha itthaM aviraI mahApAvA / jaha lAinthI paNiNa taha suhakAmA iTa jIvA // 8 // jaha tehiM bhIehi diTo AdhAyamaMDale puriso| saMsAradukkhabhIyA pAsaMti taheva dhammakahaM // 90 / / jaha teNa teMsi kahiyA dukkhANa kAraNaM ghoraM / tatto biya nitthAro selagayakkhAu na ya anno // 91 / / taha dhammakaho bhavvANa sAhae diTThaavirayasahAvo / sayaladuhahe ubhUyA visayaaviraitti jIvANaM // 52 // sattANa duhattANaM saraNaM caraNaM jiNidapannattaM / ANaMdarUvanibvANasAhaNaM taha ya desei // 23 // jaha tesi tariyacco ruddasamuddo taheva sNsaaro| jaha tesi sagihagamaNaM nivANagamo tahA ittha / / 9 / / jaha selaga piTThAo bhaTTho devIi mohiymiio| sAvayasahassapaurammi sAyare pAvio nihaNaM // 15 // taha aviraIi naDio caraNajuo dukkhasAvayAine / nivaDai apArasaMsArasAyare dAruNasarUve // 16 // jaha devIakkhohA patto saThANa jiiviysuhaaii| taha caraNaThio sAhU akkhoho jAI niThavANaM // 17 // / / 7011 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // iti jinapAlitajinarakSitaSTAntaH // arthavaM ye karvanti te saMsArapAragAminaH kathaM syuretadupari saptamaM kAvyamAha / pUrvakAvye sarAganIrAgatopari doSa- | gaNAvadAhatI, tadapi sarAgatvaM parigrahamUlaM, parigrahastu pratiSeddha mazkyaH , tadvarjakAH saMsArakAntArapAraM prApnuyuH, ityetadaTel yasUcakaM kAdhyamAha pariggahAraMbhabharaM karaMti, adattamannassa ghaNaM harati / dhammaM jiNuttaM na samAyaraMti, bhavannavaM te kahamuttaraMti // 7 // vyAkhyA-ye narAH parigrahArambhabharaM kurvanti, pari samantAt gRhyate iti parigrahaH, ArambhaNamArambhaH, parigrahazcAramaca tayorbharasta, parigrahamantareNa Arambho na syAt, ArambhamantareNa parigraho'pi na syAt, dvayorapi pApamUlatvamA veditaM, taM ye narAH kartAraH tathA'dattamavitIrNamanyasya parasya dhanaM svarNarUpyAdi haranti corayanti, evamapi kRtvA yadi jinoktaM dharmamAzrayante tadA sisisaudhAdhivAsalAlasAH saMjAyanta eva, nAstyatra sandehaH / cilAtiputradRDhaprahAriprabhRtayo'neke prabuddhAH zrayante / atha ca ye parigrahArambhaparAH paradhanasya pazyatoharA api bhUtvA dharma jinoktaM na samAcaranti / bhavanaM bhavaH saMsAraH sa evArNavastaM kathaM te utprAbalyena tarantItyarthaH / atha tAtviko'rthaH-gahiNa: prabhUtaM parigrahaM pragaNayanti tathA parakIyAmayapi vastUni karmavazAtsvIkurvanti / prAnte cejinoditaM dharma kuryustadA bhavAmbhodheH pAraM labhe ran eveti kAvyArthaH / atrAtheM zazizaradRSTAntaH // 7 // Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza IM saptatikA // 72 // // zazizUrakathA / / nayarammi khiipaidviyanAme sacchAyaphaladalArAme / sohaMtatuMgadhAme dUrujjhiyaverisaMgAme // 1 // sasisaranAmadhijA tattha duve bhAyaro parivasati / rAyajuvarAyabhUyA bhUANukaMpiNo pAyaM // 2 // sUro sUrasahAbo ihaparabhaviyammi sayalakajammi / dosANaMdiyacitto sasI sasibbalaNakalaMko / / 3 / / sUro tahAvihANaM therANaM nisuNi UNa uvaesaM / paJcajaM niravajaM paDivanno pAvanimvinno // 4 // patto gIyatthattaM niggaMthattammi nicalammi Thio / niyabhAubohaNatthaM saMpatto tattha sattharaI / / 5 / / bhAyAvi vaMdaNasthaM samAgao pariyaNeNa samaNugao / miumahurakkharavANIi uvaesa dei sUramuNI / / 6 / / rAya imA rAyasirI cavalA cavalubba hasthikanuvva / pippalapattava tahA jobvaNarUvAiriddhIo // 7 // jaM dIsai paJcase taM majjhaNhe na tArisAvatthaM / annArisaM nisAe na egavatthA payatthANaM / / 8 / / jarajajarayA ya jayA jAyA jAyA tayA na mannati / taNuyaM pi taNa va jaNaM avamannatI hu tavvayaNaM / / 9 / / jassatthe bahu anyaM ajiNasi ghaNehiM pAvakammehiM / bhUripariggahapUra duraM dhamma pamuttUNaM // 10 // jIviyameyamasAsayamavassamavaNIsa muNasu maNamajjhe / annassa harasi dhaNadhannapugnadesAiyaM kaha gu / / 11 / / icAi bahubihehiM hiovaesehiM bohio eso / na hu paDibujjhai sujjhai duddheNa kuto ya iMgAlo // 12 // kAUNaM kAraNaM ghaNajIvavighAyamAyaIvirasaM / AmisamasiUNa taNuM posittA majapANeNaM // 13 // | // 72 // Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | // 73 // narayagaIpAuggaM uggaM kamma samajiNeUNaM / kAlakkameNa mariuM rayaNappahanArao jAo // 14 // ha aha sAhu sUranAmo kAmoyahisosaNe agasthisamo / niravaja pavvajaM paripAliya vAliyappamaNo / / 15 / / saMlehaNAvihIe aNasaNamArAhiUNa pajate / sohammakappavAsI bhAsuraboMdI suro jAo // 16 // ohopauMjaNaNaM niyabhAyaramAimAi puDhabIe / uppannaM jANiya takkhaNeNa ghaNaveyaNAinnaM // 17 // cheyaNabheyaNatAiNadasaNuppADaNapamukkhadukkhehi / aivihuriyaMgubaMga aNukaMpAe samAgamma / / 18 // sUro bhAsai bhAuya AUkammaM tayA narayajuggaM / tumae baddha sudaDhaM teNerisaveyaNo jAo / / 19 / / sAmannamasAmana mae puNo pAliyaM mahApunnaM / teNamhi ahaM patto tiyasociyariddhivitthAra // 20 // sasiNA bhaNiyaM kimahaM karemi paDio'mhi pAravassammi / sasiNehaceyasA to sureNa uppADio sahasA // 21 // navaNIyassa va piMDo jalatavio jaheha ktthiiro| galiGa galiuM nivaDai karasaMpuDao tadA deho // 22 // jaha jaha uppajaha se agAhabAhA sahussaho bahuhA / visarasaraM ArasaI suTTyaraM taha tahA sa hahA / / 23 // sAhai baMdhava muMcasu mAmitto niThurAu ktttthaao| jaha ya nivittI habaI ki kinnai saMpayaM bhAya / / 24 / / tAhe ahe vimukko saMjAyakiveNa teNa deveNa / bhaNio ya sahAyara pubvameva bahuyAhiM juttIhi // 25 / / tumamaMgamapaNo ki posesi asAsayaM abhakkhehi / maMsehiM majapANappamuhehiM asaMkhapAvehiM / / 26 // dehassa sAramiNameva thevakAlINajIviyamveNa / ajijai dhammo kammoragajaMgulImaMto // 27 // / / 73 / / Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza 1174 / amiya pariggakaraNaM paradhaNaharaNaM paratthigamaNaM ca / na hu kAuM juttamigaM jao bhave bhavaparama ||28|| kI eka buddhaM dataM avalambiUNa gADhayaraM / taM maha dehaM gehaM savvAgatyA pAtrANaM // 29 // free fat kusu gaMNaM tattha dukhiyaM kuNasu / jeNAhaM homi yahaM suhio duhaneyammuko ||30| tiyasellaviyaM to nijIveNaM kimaMga aMgeNaM / amuNA duhIkaeNaM niddhaNajaNadaMDaNeNudhva ||31|| jai punyaM salilAo baMcija pAliyA tao suTTu / na hu pANIyappasare sajida baMdhiu sAya ||32|| saMpada puNa kiM ki kaDANa kammANa dupaDikaMtANaM / putri ducitrANaM vetA asthi naNu mokkho ||33|| na puNo abeyatA basA thA jhosatu mukkho th| evaM bhaNiNa suro saMpato appaNI ThANaM / / 34 / / itthaM je na jIvA putraM kugaMtaNegarUvAI | pAvAI te pacchA pacchaNutAvaM varhati bhisaM // 35 // fear agoki saha je dhammamarihasaMdidvaM / paJjate'vi huna kuNati tesi kahamittha nitvAro || 36 || // iti zUrazaziSTAnta // 7 // atha ye parigrahAdata aviratibhAjaH zrIsarvajJAjJAvimukhAste saMsArabhrAntibhAjaH proktAH prAtanakAvye prAtikUlyena dRSTAntadarzanAdAnulomyenAtanakAvya mAha- ANaM jiNANaM sirasA vahati, ghorovasaggAi sahA sahati / dhamsassa mAM paya kahaMti, saMsArapAraM naNu te lahaMti ||8|| saptatika / / 74 / / Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 75 / / vyAkhyA - ye janA AjJAmAdezaM jinAnAmarhatAM zirasA mastakena vahante ye ca punardhorAzca te upasargAca ghoropasargAstAn sahante, atha ca dharmasya mArga prakaTaM nizchadmatayA kathayanti te nanviti nizcitaM saMsArapAraM labhante / tacchabdena yacchando'pi sUcita evetyakSarArthaH / atra kAvye saMsArapAraprApaNopAyaH padatrayeNa tridhA darzitaH, etaistribhiH prakArairaneke siddhi prAptAH ye jinAjJAM puraskRtya ghoropasargasoDhArasta evaM siddhisaukhyabhoktAro, na punaH zrIsarvajJAjJAvimukhAH sarvathA'niSTabhUyiSThavapuH kaSTasraSTAro'pi pAraprApakA bAlatapasvijanavat / tathA saddharmAdhvanaH prAkaTayena kathayitAro bhUrizaH siddhAH / IdRgvidhA cAracArimadharA narA saMsArAvArapAragAminaH syuriti bhAvArtha: / ye pUrvameva jinAjJArAdhakAste sukhenaiva siddhisAdhakAH syuratra kimAzcaryaM ? ye tu janmanaiva ghorakarmakAriNaH pazcAcchrIjinAjJAvAriNastadanu tIvropasargAnubhUtyA jIvitAntakaraNa iti viM / divedIbhoktAraH zrUyante zrIbharatAdayaH / atrArthe'rjunArAmikadRSTAntaH sUcyate // arjunAmikakathA // ittheva bhArahe vAse pure rAyagihAbhihe / AsI pAsIkayArAmo ajjuNo nAma mAlio // 1 // pubvapUrusaseNIe ajiyA rukkhasajiyA / tassatthi vADiyA egA pADiyAgapallavA ||2|| so ya baMdhumaIbhajjAsahio suhio bhisaM / pAlei niyamArAmaM kaDumbuvva niraMtaraM // 3 // / / 75 / / Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza | saptatikA / / 6 / / tao sumAI ANettA vikSiNei purNtre| viDhavei bahuM daba savvaM karja pasAhaI / / 411 annayA so sapattIo balitA vnnbhuumio| jAgasaha puraM rAmalIbigapANio / / 5 / / tassArAmassa pAsammi kulakkamasamAgaye / jakkhamuggarapANissa asthi deva ulaM mahaM / / 6 / / lohassa palasahassanimmiyaM muggaraM kare / dhArei sappabhAvo so tao muggarapANio // 7 / / tassa pUaM pasAheuM tamijataM sabhAriya / pAsittu jakkhagehammi pundhi ceva paviTThayA / / 8 // ibhANaM naMdaNA chacca juvvnnmmaaypelliyaa| salliyA kAmasalleNaM mahalleNa annayA / / 9 / / annonnaM goTi kattAro maMtamevaM kuNati te| ramAmo ramaNi eyasaMtiyaM mAliyaM balA / / 10 / / baMdhittA iya maMtittA pacchannIbhUya sNtthiyaa| jakkhagehakavADassa piTThao dhiTThayA // 11 // nolao pAsaI ghasse kAo na hu nisAbhare / auvyo kovi kAmaMdho na passai divAnisa / / 12 / / juttAjutaM na yANaMti hahA kAma viDaMbiyA / kulammi maliNattaM ca na tattaM na pavittayaM / / 13 / / jAvittha saMpaviTTho so tAva udghAviu lahuM / nibaddho daDhabaMdhehiM tehiM ajuNamAlio / / 14 / / taka tassa makkhaM te bhujati naNu nibbhayA / lajAmajAyanimmukkA DhukkA ya jaha sANayA / / 15 / / kAmuyA te jahicchAe hasati bilasaMti y| tIe saddhi suniddhammA kammANajaNa sajayA // 16 // dukkhaM tivakhaM titikkhaM to sArIraM mANasaM tahA / cittammi citae evAM anannasarisA mae / / 17 / / 76 // Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||77 // R pattA viDaMbaNA esA jA jamme vi apattayA / jammAo vi mae eso sammamArAhio suro // 18 // R. muhA eyassa sevAe kAlo niggamio mae / kAyammi maNibuddhIe hahA muddhaNa vattiyaM // 19 // kAo maliNakAo vi hahA haMso bba jaannio| siyAlo vi hu sIhuvva manio mUDhaceyasA // 20 // paJcakkhaM pikkhamANo'vi mamevaM khu viDambiyaM / na jAo pakkhavAilo sa baillovva nicchayaM // 21 // tassAkayamimaM naccA paJcAyaNaparo lhuN| jakkho tassaMgamAvissa toDei daDhabaMdhaNe / / 22 / / muggareNa sutikkheNa te ucca taruNe nre| itthisattamae kovApUrio so viNAsae / / 23 / / ajjuNo dujjaNo bhUo laddha mmAundha rosao / purassa sayalassAvi porANapAvadosao // 24 // nicaM haNai roseNa channare isthisattame / uvaddaviumAraddho jaNo teNa puradio // 25 // evaM vinAya rAyAvi seNio hu susNkio| paDahapphAlaNApuvvaM ghosAvai puraMtare // 26 // rAyANo vAvi raMkA ya bho bho kammakarA narA / savve suNaMtu nissaMkaM sAvahANeNa ceyasA // 27 // ajjuNo mAlio jo u rosapajAlio ya so / TAlio puvvapunahiM pAvapUgehi mAlio // 28 // satajIvavidhAeNa sajvahA veriuvva bho / saMjAo baTTae eyapurassa naNu saMpayaM // 29 / / tao purAu mA koi niggacchau guru lahU / appaNo jIvIyaM sabve rakkhaMtu puravAsiNo / / 30 / / tahA ceva pakuvvANA jaNA ciTuMti nAyarA / dhaNAu taha dhannAo jIviyaM khalu bablahaM // 31 / / // 77 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'upadeza saptatika ||78 // jai na pAvai so pAvo puravAsijaNe tao / pahie vi hu hummato baTTai duvassahAvao / / 3 / / annayA dhanapatragicakkavAyadibAyaro / sAyaro saguNasseNimaNINaM mahimAgaro / / 33 / / baddha mANorateyassI jasaMsI sukivAluo / samosaDho jiNassAmI baddhamANo purA bahiM / / 34 / / yugamam / / saMkaDAvaDiyANegalogasogAbahArao / tArao bhavbajIvANamaNatANa bhavabuNo 1135 / / tabbaMdaNakae kovi neva nimgacchaI jagI / aaNArAbhipanna sajjhasAula mANaso // 36 // tAva sabve vi dhammiTThA ukkiTThA yAradhArayA / saMkaDaM viyarDa jAba niaDaM jovajAyaI / / 37 / / jiNidAgamaNaM nacA harisaMkarapUrio / suvaMsaNo mahAsiTThI saiMsaNagaNAlao // 38 // jaNaNIjaNayANagge vinna vei jiNesaraM / vaMdiuMjAmi te biti vaMdAhi iha ceva bho / / 39 / / pAlao suddhadhammassa niggao niyamadirA / suMdarAyArasohillo raharUDho ya callio / / 4 / / | jiNAbhanamaNAkhI egAgI jA purA bahi / nijagAma mahAsatto pAveNannesio tayA // 41 // sajago dukhaNeNeba baddaleNeva 'caMdao / teNa sA dimatto vi kare kAkaNa muggaraM // 42 / / bhesio bhIsaNAyAradhAriNA bigghakAriNA / dhAvio keDae tAva durappA nijarAhamo / / 43 / / yugmam / / jAvAgacchai vegeNa tAva seTThI surdasaNo / abhIo maNamajjhami rahA 'uttariu lahuM / / 44 / / na maNAgapi saMkhuddhA hoUNa jiNasamuho / pAsa umaM bhayavaM vedamANamadANasaMThiyaM / / 45 // Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ! // 72 // / evaM saMthuNamANo so kAuM sAgAramaNasaNaM / paDimAe saMThio seTThI merusiMgubba nijalo // 46 // io tao bhamaMto so sidviNo ya cauddisi / dhammappabhAvasaMruddho na sakko kAu vippiyaM // 47 // dINANaNo ya ninvino siTTiNo ya puro tthio| pasannaM somabibubva sidviNo pikkhae muhaM // 48 // sididhammappabhAveNa naTTho so vANamaMtaro / mucchAnimIliyaccho a ajuNo paDiau bhuvi / :49 / / khaNeNa laddhacevannI kimakarja mae kayaM / ii vAyAi japaMto kA esA majjha mUDhayA // 50 / sidviNA pAriussaggeNesA evaM viyAhio / devayAhiTThiyaMgeNaM bho bhadda bhavayA kayaM / / 51 / / taM no sarasi ki citte jaM narA chanivAiyA / ramaNIsattamA rosAva (ca)riyAruNadichiNA // 52 // 1 nisamma dAruNaM kammameyamappaviNimmiyaM / ihannatthAbidukkhohadAyagaM dhammadhAyaka / / 5 / / dhiddhI maha kahaM suddhI eyamhA pAvakammuNo / aNAyArapareNetya hAriyaM jammamappaNo // 54 // paDAmi girisiMgAo visAmi jalaNaMtare / karemi appaNo ghAyaM uvvaMdhemi kimappayaM / / 15 / / icAi palavaMto so vArio sidieNa to| sAmi pecchasu dITIe vIraM telukabaMdhavaM // 56 // pAvovasamaNovAyamApucchasu priephuddN| jao tumaM suhI hAsi ittha vAnnatya vA bhave / / 57 // evameyaMti teNaMgIkae tabbayaNe khaNA / dobi saMcaliyA sAmisamosaraNasaMmuhaM / / 58 / / chattAichattamAIyaM jiNariddhi tu pAsiyA / pamoyapulayAinadehA bhattibharaNa te // 59 / / Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikA upadeza-1 paMcaMgapaNivAraNa paNamitta jyppddN| uciyaTThANamAsINA viNayA NayamatthayA // 6 // suhArasassa relibva pAraddhA dhammadesaNA 1 pahuNA maMjughoseNa savaNANaMdakAriNI // 6 // pAvitraM samayaM sAmimApucchai ahajjuNo / bhIruo bhavapAvAo davAuvva mahAgao // 6 // 11811 jIvasaMbhArasaMhAradukkayAu ahaM khN| maMcissamiTa saMsAre asAre pAvakammuNA // 63 / / govAiyassa majjhammi jahA vaccho samAyaraM / taheva kamma katAramaNujAi asaMsayaM // 64 / / veittA kammaNo mukkho aveittA puNo na hu / jhosaittA taveNaM vA mukkho jIvassa nannahA // 65 // | bho pavajesu pavvajamaNavaja maNuJjayaM / kAuM tibvANi kammANi nihaNesu khaNavi // 66 // evaM guNagaNoveyaM suNittA pahubhAsiyaM, / avagamma pahaM samma mokkhassa suhasAhagaM // 67 / / ajjuNeNAha vinataM joddiyNjlinnaa'munnaa| suppasAyaM kareUNa nitthArasu bhavodahi / / 68 / / pavittaM desu cArittaM sakarabhoruheNa me / jeNAhaM jaramacUrNa na gaNemi bhayaM maNe / / 69 / / eso vayassa jogagutti vinAya jagasAmiNA / dikkhio sikkhio sattaathasikkhaM ca takkhaNA // 7 // veraggamaggamAvanno dhanno pumnodaeNa so| tivvaM tavaM karemANo chammAsA sahabhAvaNo 71 / / jaI annaM to na pANaM seA jai pANaM to na bhattayaM / evaM parIsaha samma sahamANo niraMtaraM / / 72 / / sattubagge na rUsei mittaloe na tUsai / posei suhajhANeNamappANamaNuvAsaraM // 73 // / / 8011 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ so eso ajjuNo pAvo pAvodayasamanie / jeNubaddavio loo nikAraNapurAriNA / / 74 / / | ahuNAinnapAsaMDo caMDo monnvvyssio| ime mAreha tADeha tajeha jaNaveriNaM // 15 // evaM tigacaukkesu caccaresu ya sancao / vayaNAiM suNemANo mANojjhiyamaNaMtaro // 76 / / puvvaveriloyANamubveyassa nibaMdhaNo / sahamANo mahAghorovasagge dussahe muNI / / 7 / / khaMti citte nivesittA appaannmnnusaasii| bhAsae saMmuha neva maNAgamavi niraM // 78 / / ghAiyA jaM jaNANege tumae tinvrosinnaa| takamma samuiNNaM te samma sahasa sabvahA / / 9 / / cabeDAmuTThilaTThIhi tADijaMto'vi niThuraM / so dudvehiM nikiDehiM suThu kaTuM titikkhaI / / 80 / / sukkajhANammi saMpatto khvgrsennimaasio| chammAsapariyAyate jAo aMgataDo jaI / / 8 / / jiNidANa sire kivA je sahati parIsahe / khavittA puvakammAI te sijhaMti jahajjuNo / / 8 / / // iti padadvayopari kathAnakamArjunam / / __ atha-"dhammassa magaM payarDa kahati" iti padaM vyAkriyate-ye dharmasya mArga prakaTaM nirvyAjatayA nivedayanti, 4 // 81 / / nanviti nizcitaM, te saMsArasya pAraM paryantaM labhante / yaduktam-"ummaggadesaNAe maggaM nAsaMti jiNavaridANaM / vAvanadasaNA khalu nahu lagbhA tArisA baTuM // 1 // phuDapAgaDamakahaMto jaTTiyaM bohilAbhamuvahaNai / jaha bhagavao visAlo jaramaraNamahoahI Asi / / 2 / / " Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza saptativa 1101 atrArthe zivabhadrazrIyakodAharaNamudAhiyate // zivabhaniyakakathA / / asthittha pUrI kosobanAmiyA mAmiyA na verIhi / jA harisahubba' rehAi 'sutarakapajjunnabalabhaddA / / 1 / / sIe punvadisiTThiya uANu tuMgace iyaniviTTho / ainisiyaparasupANI vaTTai jakkho parasupANI / / 2 / / tabhaSaNamajhade se kAumsamga sunizcala kAuM / sAhU sudaMsaNo so ahannayA saMThio asthi / / 3 / / tassesa tayonihiNo japakho pathakkhoverio jAo / aiyozavasagAI kare tacittakhohatthaM // 4 // ahiraveNaM so uNa usai dhasaI kAu hasthiNo ruvaM / bhImadrahAsamaisayanihI kuNai rakkhaso houM / / 5 / / tahavi hu sAna hu~ bIhai Ihai sivasukkhamapAkhayamabAhaM / aha muNiu tammaNagayabhAvaM samuInna harisa bharo / / 6 / / tuma muddapio bAI dAI dAUNa sapparaveNaM / haNio kariveNaM bhaNio ainiThuraM vakaM / / 7 / / taM khamasu khamAnihiNo suha payapa umassa se baomhi ahaM / annappabhii abhIyaM muNimeyaM vinabaha jakkho / / 8 / vibhivizeSakam / itthaMtare purohiyattA sivabhaddasiriyanAmANo / tatthAgayA kisaMga niyaMti muNimugatabanirayaM // 9 // kimaho muNida appA dappAi vivajjaittu sabdamavi / khivio duDhe kaTTha niThuratava caraNa kiriyAsu / / 10 / / ki bho sahasi parisahabagaM saggaM ca movazvamahilasasi / atthe adissamANe ko evaM ujjamai sumaI / / 11 / / 1 kRSNasabheva. 2 garuDapradya mnabalabhadrA yasyAmelAhazI kRSNasabhA nagarI tu sutAkSakAmasainyabhadravatI. 82 // Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112311 tavakaTTeNaM dhammo dhammeNa dhaNaM ghaNaM bhave bhuvaNe / tatto AraMbhabharo ta aNaMto ya saMsAro ||12|| tamhA tuha dhammajJjaNamajuggamuggorabaMbhayArista / iya bhuNiuvahAsapare te daTTumaNiTThavaNile / / 13 / / tavvAraNikatANo jakkho pasaratacitta bahumannU / uppADiyakharaparasU tatrihaNaNa he umulla sio || 14 || yuzmam / / tayaNaMtaraM sutaraliyanayaNA dINANaNA dube te ya / allINA muNicalaNe pahu rakkhasu amha iya bhaNirA / / 15 / / amhANa tumaM saraNaM maraNaM samuvaTTiyaM ayaMDeviemaoojInA he paho ||16|| taharUbe te daThThe jakkho tesi pasannao jAo / to pAriya ussagaM muNiNA te sigdhamii vRttA ||17|| duccaracAritabharaM varaMti jaiNo sivatthameva phuDaM / taM pAvijai nIrAgadosamohehiM pANIhi ||18|| jo puNa sarAgadhammo so ya samappei saggarajAI / jAyai paraMparAe paramapayapasANo dhaNiyaM // 19 // dhammAo ghaNalAbho jaM bhaNiyaM vuttumavi na juttaM taM / jaM savve'vi pumatthA dhammAo siddhimuvajaMti // 20 // jaM rajabhogamAI bhaNiyaM saMsArahetubhUyama ho / gurukammANaMgINaM taM puNa na hu lahuyakammANaM // 31 // rajasiribhuMjirA vihu ege loyaggaThANamallINA / bhikkhAevi bhamaMtA ege bhamiyA bhavArane // 22 // sukhaMti bharahasamarAiNo mhaabhe| giNo'vi bhUvaiNo / saMpattasiddhisaMgA nissaMgA suddhamaNajogA ||23|| ture soumeehi garuaveraggaguNasame ehiM / paDibujjhiya khAmiya muNisurIkayA bhAvao dikkhA ||24|| jajaNajuggA kiriyA dhariyA jittammi tehi gurupAse / suttatye kosalaM sumahatamimesi saMjAyaM // 125 // // 83 // Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza / / 84 / / tibvaM tavaMti sutavaM khavaMti puvvAu kammarAsIo / sajjhAyajjhANarayA dunnivi viharati bhUvalae ||26|| aha pAvakammasamudayavasao sasaubba kAyaramaNo so / vissariyasAhukirio sirio siDhilo abhU caraNe ||27|| vaha maNe jAimayaM abhayaMpita suguruvayaNamavi vamai / ramai pamAyammi sayA gamai muhA kAlamaviNIo ||28|| aha vibhaddo jaMpaitaM padma ki bhAya erisaM kuNasi / vahasi aviNIyabhAvaM jAimaummattaunba tumaM // 29 // jIvo jAisu sanyAsu savvesu ya tuleti / sabdAgi hu joNIsuM sambadvANesu savvayA ||30|| Chartara so bhafmao ya bhamissa / ko kIrai mayaM jAIsie visae nahA ||31|| aTTa mayA buddhimayA na hu kAyavvA kayAvi duHkhamayA / sevitA amayA pacchA visao'vi ambhahiyA ||32|| hariesibalo sAhU sirivIro taya cittasaMbhUyA / icvAiNo aNege jAimayA hoNajAillA ||33|| tatto niyado samimaM sammaM gIyatyagurusamIvammi / Aloisu ujjumaNo houM jamhA bhave suddhI || 34 // jaha bAlo jaMpato kajamakajaM ca ujjuo bhagai / taM taha AloijA mAyAmayavippamuko ya ||35|| AloyaNApariNao sammaM saMpaTTi gurusagAse / jai aMtarAvi kAlaM karijA ArAhgo tahavi ||36|| AgaMtuM gurumUle jo puNa payaDeDa attaNo dose / so jai na jAi mukkhaM avarasa vemANio hoi ||37|| jo puNaiya muNikavi sammaM na hu uddharei niyallaM / vajjeyabvo to so nisIhattuttanA ehi ||38|| kassavi bhUmIvaiNo jaha Aso Asi sambalakkhaNao / tassaNubhAveNa mahInA ho jAo 'mahAsabalo ||39|| 1. mahAzvabala:. saptatika |84 / / Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 8 tambhadurAe dIsaMti suMdarA NegaturagasaMdohA / bahuhatthisatthakaliyA jAyAo hatthisAlAo / / 4 / / kuTAgArA bhaMDAgArA dhannehiM taha dhaNehipi / tassAsesA bhariyA jaha naipUrehi~ jalanihiNo / / 41|| aha sImAbhUmigayA nivA asUyAgayA iya bhaNaMti / seo'vi hu ko atthi bhaDo jo iNamassaM avaharejA // 42 // // bAhariyaM to tIradiehi~ narapaMjaraMtaragao seo / nA keNavi avahariu sakko sakko'vi jai ei / / 4 / / jaha gaI egAro jApAna ThikaSi tasthesA / rAyA jaMpai evaMpi hou na laheI avagAsaM // 44 // tatto teNa saragaTTieNa khuddeNa kaMTaeNasso / viddho mammapaese kahamavi samayaM laheUNa // 45 // RAI sahameNa teNa salleNa sallio ghallio ya kaTTammi / parihAyai paidiyahaM cArijaMto'vi javacAri // 46 / / B ranA bhaNio kaha esa dubbalo balajuo'vi varaturao / ghoDayabAlehutaM nAha tayaM na hu biyANemo / / 47 / / velAI norapANaM ghAsaggAsassa dijae khaannN| tahavi hu jai duvallaM esa asajjho dhuvaM vAhI / / 48 // to rannA so vissa dAvio ThAvio ya tadabhimuhaM / to vaJjariyamaNeNaM na kovi rogubbhavo aMge // 49 / / abvattamatyi sallaM turayasseyassa rajasArassa / tatto takkhaNameso ullitto subuhumapaMkeNa // 50 // sallaTTANe unhattaNeNa suke jahaggitAveNa / nAuM kaDDiya sallaM khaNeNa sajjIkao turao // 51 // jaha ghoDao ya anno annuddhiyNgttiorsllduho| na hu saMgAmasamattho tahA sasallo muNI neo // 52 // H // 85 / / Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza 86 suciraM pAliya caraNaM saraNaM bhavvANa bhvbhyttaannN| hAresi 'moraullA sasalamaraNeNa muNivasahA // 53 // bhuo vA peo vA veyAle vA ahI va rosilo / taM na kuNai jaM 'adhpaM vibhAvasalaM aNuddhariyaM ||54 isa bahuvAraM viNivArio'vi sirio sabhAuNA muSiNA / apaDiteo marijaM bhuvaNavaIsuM samuppanna // 55 // vibhaddI puNa bhayapariNAmeNa ya aiyAre / Aloiya nissallo samAhiNA maraNamaNupatto // 56 // sehamme kaNaulakAo jAo surI sukatillI / pUriya tattha surAjaM uppanno ettha bharahammi // 57 // girisidvijaNavallahgayaNavallahapurammi / nivakaNaya ke upaNaiNideva inAmAi kucchIe ||58|| saMpattI puttattaM sivacaMdo nAma kAmasamarUvo / pariNita vasaMtasiri nivadhUaM bhuMjaI bhae // 59 // yugmam / / sirio talabaMdhU jAo tatto catu aaukhe| kayasomacaMdanAmo judhvaNamullaNaguNaM pasI // 60 // aha tassa paDhiyaniravajapauravijassa somacaMdassa / mAyaMgiasui vijAsAhaNamehA samupapannA // 61 // tIse emo ya vihI caMDAliNigehasaMThieNa diNe kavi hu vihI viheyo mAyaMgasuyaM vivAhitA // 62 // | siddhaviniveNaM sahoyareNAvi vario somA / asuiyavicArasio gao kuNAlAi nayarIe || 63|| tattha dhaNadavvaviyaraNaputraM mAgiNi vivAhena / siDhilIkayabahuvijjAvAvAro suddhamairahio ||64 avagaNiyakulAyAro laJjAmAyajio vArDa | kaMtAe Asatto jAo puttAiparivAro // 65 // 1. sudhA. 2. alpamapi. saptatikA 116811 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1187 // teNa kumaggAvaDieNa kammanaDieNa tAyabhAyANaM / ra malA battA bhaibara bokArova 66|| aha sivacaMdo caMdAvva nimmalo nikklNkmNddlo| savvakalA kosallovagao suisIlasIyalao 1167|| kaiyAvi kouhallaM atulla mullAsavaM bahaMto ya / Aruhiya varavimANaM suMdarigijaMtajasapasaro / / 68 / siradhariyadhavalachatto patto jagaIi jaMbudIvassa / mahayA vicchaDDeNaM kiDUM kAuM sa pariyario / / 69 // kilittA tattha gihaM pai calio laliyakuMDalAharaNo / kahavi nayarI kuNAlA uri vacaMtao patto / / 7 / / neheNa samuttario bhario punnaudaeNa punneNa / niyabhAyaraM paloyai ainehalanayaNa juyaleNaM // 71 / iya jaMpiumAraddhaM viruddhameyaM kaha samAyariyaM / tumae aho sahoyara lovittu kulakkama niyayaM // 72 // maliNIkao kahappA tumae nidiyakule vasaMteNa / mayagakalevararatto kAubva tumaM aho jAo / / 73 / aidurahigaMdhaphaTuMtanAsayaM dUrao paNassaMtaM / kiM na hu passasi loyaM buttibhayA dUrao jaMtaM / / 74 / / aTThINaM ukkaraDA ee dIsaMti gehapAsammi / macchIhiM bhaNahaNaMtA bhaMDA kuMDA ya tuha sadhve / / 5 / / haMso'vi tuma jAo kAo kAo maNIvi tumamahavA / kappUro'vi hu lavaNo mahAtalAovi chillarao / / 76 / / iya Ainniya somA asomamuttI aIva vicchAo 1 lajAbharanamirasiro payaMpiuM evamADhatto / / 77 // punvabhavanjiyadukkammadosavasao duhaM ahaM patto / janadaNiJjamAyaMgakulanivAseNa sayayamaho / / 78 // ahaha karemi iyANi kimahaM niyabaMdhuNo virahamasahaM / pattomhi pAvavasao jUhabbhaTTho jahA hariNo // 79 // / / 87 // Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza DAsamatiH 1188 // aha sivacaMdo vihiNA rohiNovijaM sarittu pucchei / sAmiNi sAhasu sayalaM mahabaMdhavapuSyabhavacariyaM / / 8 / / ohinnAnabAre jANiya sappuyavagato . akhii rohiNidevI purao sivacaMdabhUvaiNo / / 8 / / na hu jAimayaM kAuM jamaNeNAloiyaM purA jamme / caMDAlakule teNaM pattA hu viDaMbaNA evaM / / 8 / / aNumittapi hu khaliyaM tumae samma viseAhiyaM jamhA / teNutamasuhabhoI iya kahiya tirohiyA amarI / / 83 / / iMi souM sivacaMdo puvasiNeheNa bhAyara bhaNai / kukaDaMbappaNayabharaM aJjavi chaDDesa lahu bhAyA / / 84 / / duvariyAI AloikaNa kAUga nica tavacaraNaM / eyassa duhasamUhassa desu salilaMjali niyamA 1185 // ullavai semicaMdA jAyA 'nissAmiyA kaha hohI / AsannappasavA maha DibhAI kahAvi baTuMti / / 86 / / kUDAlaMbaNanivaDiyameyaM muNiUNa sakkahANarihaM / niyanayaraM saMpatto sa 'sAmacaMdo mahInAho / / 87 / somubdha somapayaI somA kaIyAbi sugurupAsammi / cArittamaNucaritA akkhayasevikhaM gao mukkhaM // 88 // anno anno suno punnehiM sevio bahuM pAvaM / patto duggaimajhe bhamihI dutarabhavaMbhAhiM 189 / / evaM jaha sivabhaddeNa sAhuNA siriyabhAusAhussa / nichammeNaM dhammakkha rAI payaDIkayAI tayA // 9 // dosuvi bhavesu taha va pugnavateNa dhamma uvaeso / dAyavvo dakkhinnaM kAyAM neva iha bisae / / 9 / / 1 iti dharmamArgaprakAzanopari dRSTAntaH // 1 niHsvAmikA. 2 saumyena candraH zivacandranAmA mahInAthaH. // 88 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 8 // atha sa dharmamArgastadaiva prakaTIsyAyadA'satyA bhASA nocyate'to dvayamanugatamevedaM / tadyathAbhAsijjae neva asaccabhAsA, na kijjae bhogasuhe pivAsA / khaMDijjae neva parassa AsA, dhammo ya kittI iya sappayAsA // 9 // vyAyA- bhASyate naivAsatyabhASA bhASyate bhASAvargaNayA pudgalopAdAneneti bhASA / sadbhyo hitA satyA tadviparItA II tvasatyA, vacastathyameva vAcyaM mahAsaGkaTe'pi na punarasatyaM kadAcit / vizeSatastu dharmaviSaye nAnRtA vAgbaktavyA kAlikAryavat / atha siddhAntoka bhASAsvarUpaM kathyate-"saccANaM bhaMte bhAsA pajjattiyA kAvihA pannattA? goyamA cau. vihAvi patteyaM dasavihA pannattA taMjahA ___satyA bhASA dazadhA-jaNavaya 1 saMmaya 2 ThavaNA 3 nAme 4 ruye 5 par3atcasacce 6 a / vavahAra 7 bhAva 8 joge 9 dasame obammasacce 10 ya // 1 // " kaMkaNAdiSu payaH picaM nIramudakamityAdi janapadasatyaM 1 / kumudAdInAM same'pi paGkasaMbhave lokasyAravindAnAmeva paGkajatvaM sammatamiti sammatasatyaM 2 / lepyAdiSu ahaMdAdisthApanA sthApanAsatyaM 3 / kulamavarddhayannapi kulavarddhana iti nAmasatyaM 4 / liGgadhAryapi vratItyucyate tadrupasatyaM 5 / pratItyasatyaM yathAinAmikAyA itaretarAmAzritya dIrghatvaM hasvatvaM ca 6 / tRNAdau dahyamAne giridahyate iti vyavahArasatyaM 7 bhAvasatyaM yathA zuklA balAkeMti, satyapi hi paJcavarNasaMbhave zuklavarNasyotkaTatvAt 8 / daNDayogAddaNDIti yogasatyaM 9 / samudravattaTAka ityaupamyasatyaM 10 / 1182) Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza JIRo. asatyApi dazadhA-"kohe 1mANe 2 mAyA 3 lobhe 4 pijje 5 taheva dose ya 6 / hAsa 7 bhae 8 6 akkhAiya 9 uvadhAyAnissie 10 basame // 2 // " krodhena adAsamapi dAsaM badataH krodhanizritA 1 / ni.svamapi svamArutaya vadataH 2 / indrajAlakAdInAM naSTo'yaM golaka ityAdi vadatAM 3 / vaNijAde. kuTaviyAdi badataH 4 / atirAgAdAso'haM tavetyAdi vadataH 5 / guNavatyapi nirguNo'yamityAdi vadataH 6 / iha hAsabhaye pratIte 7-8 : AkhyAyikAdiSu ramaNArtha badataH 9 / acaure'pi cauro'yamityAdi badata upaghAtanizritA // 10 // satyAmRSAdri dazadhA-"uppaNa 1 vigaya 2 mose 3 jIva 4 ajIve ya 5 jIvaajjIve 6 / taha mIsagA al aNatA 7 paritta 8 addhAya 1 addhaddhA 10 // 3 // " daza dArakA adya jAtAH, atra tannyUnAdhikye satyAmuSA utpannamizrA 1 / evaM mUlA iti bigatamizrA 2 / utpannavigatamizrA yathA atra daza dArakA jAtA daza ca mRtA ityAdi yugapaddataH 3 / jIvanmatakRmirAzI jIvarA zirayaM 4 / tasminneva prabhUtamate ratAkajIvati kRmirAzI ajIvAziriti 5 prabhUtamRtakRmirAzau etAvanto jIvantyetAvantazca mRtA ityAdi badato jIvAjIvamizrA 6 / mUlakandAdI parIttapatrAdimatyanantakAyiko'yaM sarvaH 7 / anantakAyatvagAdau sarvaparIto'yaM 8 / pariNataprAye vAsare kAryAtmukyAdau rajano jAtA ityaddhAmiyA 9 / addhA divaso rajanI vA tadekadezaH praharAdiravAjA, yathA divasasya praharapyatikrAnte madhyAhnasamayaH saMjAta iti 10 / asatyAmRSA dvAdazadhA-"AmaMtaNi 1 ANavaNI 2 jAyaNi 3 taha pucchaNI ya 4 pannavaNI 5 / paJcakkhANI Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 91 // 6 ya tahA bhAsA icchAnulomA 7 ya || 4 || abhiggahiyA 8 bhAsA bhAsA ya abhiggahammi 9 bodhavyA / saMtayakaraNI 10 bhAsA vAgaDa 11 abbAgaDA 12 ceva ||5|| " he devadattetyAmaMtraNI 1 / idaM kuvidyAjJAnI 2 / idaM me dehIti 3 / kathamidamiti 4 / hiMsAdipravRtto duHkhitAdiH syAt 5 / idaM na dadAmIti 6 | sAdhupArzve gacchAmIti prazne suSTvadamiti 7 / anabhigRhyArtha yocyate DitthAdivaditi 8 / arthamabhigRhya yeocyate ghaTAdivaditi 9 / anekArthasya sAdhAraNA yeocyate saindhavamityAdivaditi 10 / vyAkRtA spaSTArthI devadattasyaiSa bhrAtetyAdivat 11 / avyAkRtA'spaSTArthI bAlIDInAdInAM parityAdivat 12 / itthaM bhASAsvarUpamavagatya satyA 1 asatyAmRSA ca 2 vivekavadbhiH sarvadA vAcyA / tadanyA tvasatyA 1 satyAmRSA ca 2 mizrarUpA na vaktavyA / tathA " na kiJjae" ityAdi, na kriyate bhogasukhe vaiSayikasukhe pipAsA tRSNA, tRSNayA na kApyarthasiddhiH kevalaM pAtakakadambakamevopacinAtyAtmA / yaduktaM zrIupadezamAlAyAm - "aNavaTThiyaM maNo jassa jhAyai bahuAI aTTamaTTAI / taM citithaM ca na lahai saMciNaI pAvakammAI ||1||" tathA khaNDadyate naiva parasya mArgaNasya AzA manoratha: / evakAro nizrayArthaH / evaM padatrayoktasatkRtya karaNe prANinAM dharmaH praguNIkRtaH syAt / atha ca kItirapi sarvadiggAminI prakAzA syAt candrAdityajAtavedastArAratna tejaH prAgbhArabhAsuratareti kAvyArthaH / etAvatA aihikAmuSmikaphalaM darzitaM / athAdyapadopari zrIkAlikAryakathocyate / / 11 / / Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deza 2 // || zrIkAlikAryakathA | paNyA pUrNavipaNyAmagaNyatAruNya rocitaramaNyAm / turumiNyAmabhavat puri jitazatruriti kSamAramaNaH ||1|| svakuTumbavihitabhadrA bhadrA tatra dvijanmajanyajani / tatputro datta iti khyAto'bhUdbhUpatipurodhAH ||2|| tanmAtulo'tulonnatipAtraM zrIkAlikArya ityAsIt / yacceta sarasIruhi jinendragIbhraMmati bhRGgIva ||3|| madirApAnI mAnI vyasanI pizunaiH saheti sAMgatyam / dattadvijAtirIdRgjajJe yajJeSu tatparavIH ||4|| so'tha pradhAnapuruSAn svavazIkRtya prabhUtadAnAdya: / svayamevAjani rAjA ciraMtanaM bhUpamucchedya ||5|| tenArabdhAH krUrA: kRtinA kRtinAmatIva vairabhRtA / nAnAbhedAH kratavastatra vasu svaM vyayIkRtavAn // 36 // tatrAbhyadA sadAgamakRtamatayaH suprazastataramatayaH / pArzvasthitavarayatayaH samAyayuH kAlakAcAryAH // 7 // tAnityuvAca gatvA satvArhatadharmamatsarI pApaH / bhagavan bhaNa nipuNatayA phalamiha bho yAjJikaM kiM syAt ||8|| te prAhurAhitAgneH kiM dharmaM pRcchasi prasannatayA / kathite'tha dharmatattve sattveSu praguNitaprItI ||9|| papraccha punastadasI narakAdhvA kimiha pRcchayate bhavatA / tadanUktamadharmaphalaM bhUyaH sa hi pUrvavat proce // 10 // kimazubhakarmodaya pRccha ko'si tasminnapi prakathite'tha / tenAbhyadhAyi kiM yajJakarmaNA ghoSaNAM brUhi ||11|| gurubhiravAci vacasvibhirijyAyAH zvazragamanameva phalam / tadvacasA ruSTamanAH sa ucivAn pratyayaH ko'tra // 12 // asmAtsaptamadivase patiSyate tvamiha sunakakumbhyantaH / tadapi kathaM jJeyaM khalu dattenokte gurava UcuH ||13|| saptatikA / / 12 / / Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 // yadi patati saptame'smAghasre'vazyaM bhavanmukhe viSTA / durgandhena nikRSTA'niSTA satyaM tadedaM bhAH // 14 // duSTo ruSTo'vAdIttataH sa dattaH kathaM bhavanmRtyuH / gururAkhyatsuciramahaM saMyamamArAdhya zuddhadhiyA / / 15 / / yAtAsmi devaloka sazlokaM sarvadApi niHzokam / zrutveti ruSitacetAH pratAdhiSThita ivAruNadRk / / 16 // yugmm|| vADava evamavAdInmahAviSAdI svakIya mRtyubhayAt / enaM runddha virodhinamaho bhaTA utkaTAstUrNam / / 17 / / harudhUste'pi tadukyA svayaM jagAmaiSa roSaNa: svapurIn / u5 paurA: pracchannaM ciraMtanaM nRpatimAjuhavaH // 18 // bayamenaM niddhi dRDhabandhanabaddhamAzu dAsyAmaH / ityavagamya sa rAjA gatatayA tIragastathI // 19 // vismAritadivaso'sAvasAvadhAnatvataH sukhAvezAt / saptamadine dineziturudaye na dayeritaH kvApi // 20 // rAjapathaM saMzodhya svamAnuSastatra rakSakAnmuktvA / saptamavAsarasamaye viniryayau yativinAzArtham / / 21 / / | atrAntare prabhAtaprAyA yAvattamI samasti tadA / kusumakaraNDakahastaH pravizati nagarImarINajanAm // 22 // ko'pi hi puSpAjIvI kRtavAnuccAramudaracalanena / tadupari puSpAn kSiptvA svayaM nanAzeSa taskaravat / / 23 / / nirgacchan yAvadayaM purAttarasvI turaGgamAruDhaH / tatrAyAtastAvatturagakhurotkhAtamucchalitam / / 24 / / IN93 / / tadazaci tanmakhavivaraM praviveza garovinigrahe bhASA / yenAbhASyata paruSA tatra hi yUktastadApAtaH // 25 / / yugmama / / vadane'niSTA viSTA yadA niviSTA'sya gurubhirupadiSTA / vavale balena samayA rayAnija dhAma sa jagAma // 26 // tAvatpradhAnapuraSarabandhi dRDhabandhananigRhya ghanaiH / AnIya pUrvabhUpaH svasthAne sthApayAmAse / / 27 / / Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza- tenaMSa kRmbhikAyAM nicikSipe pApapuJjabhAgdattaH / pUrvaviruddhAH prAyaH kadarthanAM kiM na kartAraH // 28 // madhye zanakAn kSiptvA kumbhIdvAraM ca bandhayitvAtho / tadadhastAdastAdhaM vahni prajvAlayAmAsuH / 29 / / tApyante bhaSaNagaNAstathA tathA cicchidustadaGgamamI / evaM narayika iva prakAmakaSTAni soDhA'sau / / 30 / // 94| prApa vipadya zvabhraM sUrIndrAzcaraNabhAramArAdhya / prApukhidazIbhAvaM svabhAvata: prakaTavaktAraH ||3shaa yayA mahAsaGkaTasaGgame'pi, na kAlikAryenapateH purastAt / asatyabhASA gaditA tathA'nyamithyA na vAcyaM nanu dharmakAyeM / / 3 / / / / ityasatya bhASAparihAre zrIkAlikAryakathA // atha "na kijae ti" dvitIyapadopari dRSTAntaH sUcyate-- // dvijasutakathA / PX kutrApyeko'bhavadvipraH prAyastucchadhanArjanaH / kAntAvipattiduHkhAtaH sasuto niryayo gRhAt / / 1 / / rAmyApannacittaH sanmokSamArga samohate / sAdhupAopAlabdhAhaddharmazcAritramAttavAn / / 2 / / zItavAtAtapAyu gropasargopadrutastarAm / pitrA'sau kSullakaH sAdhuH kRcchraNava pravartyate // 3 // kiyatyapi gate'nehasyasau vaptAramabravIt / vrataM dhartumazakto'hamasmi tAta kathaM kriye // 4 // bAdhunte viSayagrAmAzreto me kapicApalam / dhattai mattebhavaItastato dhAvati nirbharam // 5 // FA mAnayi tena gAIsthyamityeSa pratipAdayan / tAtenAtyANi na zreyaskaryasya pratipAlanA // 6 // jarakArako Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na hi dharmeNa me kArya dhanenaiva prayojanam / matvA'sI nirjagAmAzu sahvAsipuraM yayau // 7 // jJAto dvijAtibhiH sarvairamukasyAyamAtmajaH / kasyacitsadane tasthau dausthye jJAti: sukhaGkaraH / / 8 / / kazcidau nijAM kanyAM tasmai tatsadmanaH punaH / kurute sarvakRtyAni paraM bhAgeSu lAlasaH // 9 // // 95|| kadA'haM sapriyaH svaraM bhRzaM vaiSayikaM sukham / seviSye mAnase dhyAyanniti yAvatsa tiSThati / / 10 / / yAvadvivAhavelAgAdakasmAttAbadaJjasA / ghATI papAta bhillAnAM tayA tanmithunaM hatam / / 11 / / rAsa bhogaspRhayA mRtvA tIvArtadhyAnavAniti / saMjajJe mahiSaH kvApi grAme grAmeya kAlaye / / 12 / / upacarya parivrajyAmetasya janakaH punaH / divi devatvamApede sasmAra prAgbhavaM nijam / / 13 / / P nandanaM sairabhIbhUtamavagamyAvadherbalAt / tatrAgAdrutamevaiSa rUpaM zaukarikaM dadhat // 14 // krItvA taM godahaH pAaidhAna lakuTAdibhiH / bhRtvA durvahabhAreNa taM sthaloyAmacAlayat / / 15 / / tataH sAdhupitU rUpaM kRtvAtmAnamadarzayat / devaH kAruNyamAdhAya sutasya hitakAmyayA // 16 // pazyatastAdRzaM rUpaM cintA cetasyajAyata / dRSTapUrva mayedRkSaM kvApi rUpaM purA bhavet / / 17 / / tadAvaraNaduSkarmakSayopazamalAbhataH / jAtismRtirathotpede lulAyasya zubhodaye // 18 // tataH svabhASayA'rAvIttAta mAmava duHkhataH 1 tatastaJjanako'vAdIdre re zaukarikAdhama // 19 // maivaM bhAraya niHzaMkaM kSullako'yaM madaGgabhUH / tato mAhiSiko'bUna zRNoti na bhavadgiram // 20 // Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza // 96 // tvaM tUrNaM dUrato yAhi yenaiSa calati svayam / tatastadabhyarthanayA mumuce'sau sumutkalaH ||21|| tato dRSTabhayeAdbhrAntaH prapede dharmamArhatam / vratAni samyagArAdhya kRtabhaktavivarjanaH // 22 // pAnazanastaH mAnmRtvA diviSadAdime / svarge'bhUjjainadharmo hi suraduriva saukhyadaH ||23|| tiryagganivAryeSa pitrA putraH surIkRtaH / jainadharmapradAnenAsI mazamaM vidhAyinA ||24|| yathA tena kRtA tRSNA kRSNAhiriva bhISaNA / dIkSAmapi prapadyevaM vidhAtavyaM na dhIdhanaiH ||25|| / / iti bhogapipAsopari dvijasutaSTAntaH || "Dijae neva parassa Asatti" tRtIyapadaM kathyate - parasyAnyasyAzA vAJchA na khaNDadyate / yata uktaM-- "deyaM stakAdapi stokaM na vyapekSa mahodayaH / icchAnukAriNI zaktiH kadA kasya bhaviSyati ||1|| vasahIsayaNAsaNabhattapANAM vatthapattAI / jaivi na pacattadhaNaM yoyA vi hu thovayaM deva || 2 || bodhayanti na yAcante, bhikSAhArA gRhe gRhe / dIyatadIyatAM vAnamadattaphalamIdRzam ||3||" etadupari dRSTAnto yathA- || naravAhanakathA // mAlaveSu vizAlAyAM vizAlAyAM zriyAM bharaiH / AsItsavikramoddaNDadordaNDo vikramAdhipaH ||1|| tasyAnyadAsthAnasabhAsInasyAhIna saMpadaH / bhaTTaH ko'pi samAgatya naravAhanabhUpateH // 2 // cakAra sadguNazlAghAM tAM nizamyAtha vikramaH / prAha kiM bhoH samastyeSa matto'pyadhikasadguNaH ||3|| saptanikA // 96 // Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | yadevaM matpurastasya khyAtirevaM vidhIyate / kA zaktistasya? kA bhaktiH ? kA matistasya? kA sthiti ? bhaTrenAkhyAyi bhUbhataH sAvadhAnatayA zRNu / bartate mahatI tasya kottiH sphUttimatI bhUvi // 5 // hiraNyarUpyayoH koTImekakAmarpayatyasau / AprabhAtAdbhavedyAvatsandhyAthibhyaH kRpAparaH / / 6 / / rAtrau cAzokavanikAbadhyazAlAmupatyasau / svadehaM svaNDazavichattvA tatrAyAtAya rakSase / / 7 / / // 97 // datte palabali nityaM tatastRptaH sa rAkSasa: / prayacchati sadaivAsmai koTI hemahiraNyayoH // 8 // yugmam // rAjJoce tattathA naiSa kurute tahi kiM bhavet / tenoktaM tanna datte'sau svakIyAGgamatAnyatho / / 9 / / sajIkaroti saMrohiNyauSadhyA basudhAdhavaH / IdRzI zaktiretasya pareSTApUrtaye prabhA! // 10 // saMprakSipya mahAniSTakaSTe'pyeSa mahAmatiH / parAzAH pUrayatyeva dhanaH pAnAzanadhanaiH // 11 // tato vikramabhUpAlastasya duHkhApanuttaye / agnivetAlasAnnidhyAduDDIya vyomni pakSivat // 12 / / P kSaNAjagAma susthAmA naravAhanasannidhau / rakSaHsthAnAniSidhyataM sAyaM tatpadamAsadat / / 13 / / atrAntare nRcakSAH sa krUrAkArabhayaGkaraH / andhakArabharazyAmaH pApapuJja ivAGgabhUt // 14 / / AyayAvatha pRthvIzastadIhApUraNodyataH / zUraH sAhasikazreNIgrAmaNIH svabapuHpalam / / 15 / / AkaNThamarpayAmAsa zastreNAcchidya pANinA / tataH palAda AcakhyAvakSAmasthAmasevadhim // 16 // kimartha vyarthamAtmIyaprANAMstvaM bhI mumukSasi / tenoktaM vikramAdityo'hamasmi karuNAvazAt / / 17 / / // 17 // Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza* / / 18 / / naravAhanakAryArthaM vibhuvannasmi jIvitam / tatsattvenaiSa tuSTAtmA'vadadrAjan varaM vRNu / / 18 / / tatastaM pratyavagvAgmI naravAhanadehajam / palaM vinaiva tadrUpyasvarNakoTIM prapUraya / / 19 / / tathaiva pratipadyaSa varNastadguNoccayam / AsatAda nijaM sthAnapadAdA // 20 // zrIvikramo'pyujjayinI metyAbhUdbhUtibhAjanam / aho parAzA saMpUttisAhasaM naravAhane ||21|| tato'pi vikramAdityaH sAttvikaH parikIrtitaH / yena svadehadAnena toSito rajanIcaraH ||22|| matvaivaM naravarmarAjacaritaM sarvottamaM mArgaNazreNIvAJchitapUraNe tadanu ca zrIvikramorvIzituH / duHsthAzAparipUraNe sukRtinaH sajjIbhavantaH sadA, dharmaM cApi yazaH zazAGkavizadaM sadyo labhadhvaM budhAH ||23|| / / iti paramanoratharaNopari naravAhanadRSTAntaH // atha pUrvoktadharmasyArAdhakA eva siddhisaukhyasAdhakAH syurnApare ityetaduparyupadeza kAvya mAha durantamicchattamahaMdhyAre, paripphuraMtaMmi sudutribAre / na suddhamaggAu calati je ya, salAhaNijA tijayaMmi te ya // 10 // vyAkhyA -- duHkhenAnto yasya taddurantaM taca tanmithyAtvameva mahAndhakAraM tasmin parisphurati - vistRte sati / kiMbhUte ? sudunivAre- sutarAmatizayena durvAre vArayitumazakye / ye zuddhamArgAnna calanti, te ca lAghanIyAtrijagatyapi / natra jAtyAzvadRSTAntaH sUcyate- saptati 198 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 19 // / jAtyAzvadRSTAntaH / / Aste'traiva hi bharate vasantapurapattanaM pramodijanam / kausumbhavatrabhArairyatra basantaH sadA vasati // 1 // tatra yathArthAhvayabhAgjitazatrariti kSitIzvaro jayati / yasya yazaHzazimaNDalamujjvalamudyotate vizve // 2 // tasya sakhA prAstamaSAbhASAkhyAno jinoktadharmajJaH / jinadAsa iti zrAddhaH sazraddhaH satyanAmAsIta // 3 // tatrAnyadA'zvapAlarazvAlI sundarA samAnItA / prItA sarvA pariSannapatistallakSaNAbhijJAn // 4 // AhvAyyApRcchadaho kIdRglakSaNadharA ime turagAH / tere ko'zva kizoraH saguNaH parivarNayAmAse / / 5 / / rAjyAbhivRddhaye'sAvityAkAMgrahAnnRpo jagRhe / svagRhe'bandhi sa nItvA dattvA tadravyamasamAnam / / 6 / / tadanu vyacinti citte vittenaMtAvatA gRhIto'zvaH / parametadIyarakSA dakSAtmatayA vidhAtavyA // 7 // na hi jinadAsAdanyo vijJo'trArthe mato vayasyo me / sa tu vizvAsaMkagRhaM suniHspRhaH paradhanagrahaNe // 8 // asthApayaditi gatvA sattvAdhikrametamazvarakSArtham / rAjyasarvasvameSa prapAlanIyastvayetyuktvA / / 9 / / pratipadyAdezamasAbasAdhunA tyaktavAGgamnovRttiH / takiGkaraparitaM turagaM ninye nija dhAma // 10 // svayamevAsmai yacchati sa dhRtaguDagrAsacaNakadAlyAdi / pAyayati ca pAnIyaM sarovare pRSThamArahA / / 11 // asti jinasyAyatanaM purAtanaM purasarovicAlAve / sarasi vajana jinaukaH pradakSiNIkRtya nityamasau // 12 // azvastha eva devAn vanditvA yAti pAti jAtyazvam / manamapahRtya kazcidvajatIti hRdantare dhyAyana // 13 // Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaTegA- acAhagAhasamasayAmugu, jAtyaturago'sau / vettyanyaM panthAnaM na hi bahirantastathA bavApi // 14 // IzikSAdakSAtmAnaM tAdayaM vidhAya jinadAsaH / tamapAlayaddivAnizamapAstanijagehakRtyabharaH / / 15 / / rAjyasamRddhayA'varddhata vasudhApatirazvaratna lobhena / jJAtvotkaTasainyabalaM taM sImAlA mahIpAlAH // 16 / / avahannatucchamatsaramenaM cakrurvimarzamekatra / kathamapyasyAzvasyApahRtiH sthAcchobhanaM tadbhoH / / 17 / / // 10 // ekasyAsyattAvanmantrI chAprapaJcacaJcura dhIH / ahamasya rAjyasAraM hayaM hariSye haThAdgehAt / / 18 / / tadrAjJAnujJAtastathetyukRtya kapaTapATavabhAk 1 sAdhusamIpe zrAvakadharmamasau cAru zikSitavAn / / 19 / / gasvA ca vasantapuraM caityamatho sAdhuvRndamabhivandya / jinadAsasadmacaityapraNaticikI. pArzvamasyAgAt // 20 // tatratyAhRtpratimAH praNamya samyaktayA vinirgatya / zrAddhocitavandanayA'vandata jinadAsameSa mudA ||2shaa so'pi tadabhyutthAnapratipattipurassaraM sukhaM puSTvA / ko heturbho bhavatAmatrAgamane tamityUce / / 22 / / 1 kapaTATopI lopI sukRtasyAntastarAmasau kopI / prAhAho suzrAvaka ! saMsArodvignacitto'ham / / 23 / / PN sarvatra tIrthayAtrAmAsUtryArthaM nivezya dharmArthe / dIkSAM gRhItukAmo'smi premasthemamuk svajane // 24 // madhye bhavatAmAgAmatha jinabhatyo'vadana mahAbhAga ! / svAgatamAryeNa samaM goSThI miSTAM kariSyAmi // 25 / / tenApi pratipannaM na dAmbhikazchalyate janaH ko vA / gaNikAbhirdharmamiSAdabhayaH sahasava 'nigRhItaH // 26 // 1 viSamidamamRtasyAntaH prakAzapUre ta mobharaprasaraH / mAdhurye kaTukamidaM dharmavidhI yacchalaM kurute. 1120 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |101 / / svAnAdideza parikaranarAnaraM sAdarastadanveSaH / sajIbhavantu bho bho majanabhojanavidhAvasya // 27 // bhaktyuttarakAlamatho vikathoparato jinendrasAdhukathAm / kurvantAvanavarataM tasthaturetau sukhenaiva / / 28 / / jinadAsasvajanakule bhuJjAnaH svecchayA sa tucchAtmA / chalamIkSate'zvaharaNe dugdhAsvAde yathauturiha / / 29 / / saparikaraH sa zrAddhastanmadhurAlApalAlasamanaskaH / taM kapaTinamAcaSTe samAnadharmA'syaho tvaM yat // 3011 tasmAddhoka epa surakSitaH syAdyathA tathA kAryam / na hi moktavyaH zithila: kamapyahaM thAmyaho grAmam / / 31 // AyAta eva bhavatA saJjIbhatra tA turaGgarakSArtham / draSTavya ityuditvA svayaM bahinirjagAma gRhAt // 32 // kaumudya tsava AsIttasminsamaye samastapuralokaH / nizi raramIti suciraM tataH prahRSTaH sa duSTAtmA / / 33 / / yama iva jIvitamaGgAdagAratastugaratnamapahRtya / prasthitavAnahahAdhyaM dhigdhigyizvaratadhAtitvam // 34 // nirgatya tatastarasA sahasA sAhasikapAza AyAtaH / Aruhya yAvadazvaM jinasopAntikaM tAvat / / 35 / / tatparitatriH kRtvA pradakSiNAM tena vAryamANo'pi / kAsAraM pratyacalat svabhyastaM vismRti kimiha yAti / / 36 // tasmAt pazcAvale valena jinadhAma yAvadasmAca / nijagRhamAgAdvegAdaho suziSyatvamidamIyam // 37 // dRSTapathAdanyasmin yAtuM naicchat sa sarvathA turagaH / tena praNodito'pi hi tataH sa niviNahRnmuktvA / / 38 / / taM dhanikavezmani drAk svayaM praNazya prayAtavAn dambhI / nApuNyapraguNanRNAmAzAH prAptAvakAzAH syuH 339 / / atrAntare dinodayasamaye samiyAya vezma jinadAsaH / tAvajjagaduH paurAH samagrarajanI tvayA'dyAzvaH / / 4 / / Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza // 102 // bhrAmita ityukte'sAvAha zyAmAsyabhAk kSaNata eva / evamiti pratipAdya prApa svaM dhAma saviSAdaH ||41|| tadvIkSyodghaTitakapATasaMpuTaM mAnase'tisaMbhrAntaH / yAvadapazyatturagasthAnaM tAvat pathazrAntam ||42 // harimAkalayya sahasA harSaviSAdadvayIsamAzliSTaH / cintitavAniti sammatiraho chalaM dharmamArge'pi ||43|| dhruvamastyagaNya puNyAbhyudayo me kavanApyanirvAcyaH / vyapahRtya pApabuddhadyA vyamoci yajJjAtyayaratnam ||44 || yadyambhasi dAhakatA sUryAmyupade'pi pratimiraM syAt / candraGgArakavRSTistatki karaNIyamatrArthe // 45 // Ipi dhArmikatvaM dhRtvA kRtvA ca tIvrataramAyAm / duSkarmehakarttA dhartA kastatra dvitayam ||46|| parameSa eva suSThu zlAghyo'narthyo rusadgaNastArkSyaH / yenAtpathena pAdA na dhRtAstatajatenApi // 47 // suSThutaramiti viditvA natvA'bhijJaH sadaiva jinadAsaH / tamapAlayatprayatnAtsusAdhuriva sattvasaMghAtam // 148 // athopanayaH- yathA sa jAtyasturago na yAtaH kumArgamAtyantikatADane'pi / tathA na zuddhAdhvana uttamAnAM, kadApi hi syAtskhalanA'lpakApi // 49 // atra jAtyAzvakalpAH sAdhavaH zrAddhA vA / atha ca mithyAtvAndhakArabharaH sarvatra prasRto'sti / tatra ye zuddhamArgAcchuddhadarzanarUpAnna calanti na bhrAntibhAjo bhavanti ta eva zlAghAspadaM bhavantIti bhAvArthaH // / / iti jAtyAzvadRSTAntaH zuddhamArgAvaraNopari // sapta / / 10 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 103 // atha saMsArAsAratApratipipAdayiSayA'gretanaM kAvyamAha- asAra saMsArahANa kajje, jo rajaI pAvamaI ava / appANameseA khivaI kilese, sammApavaggANa kahaM suhaM se ||11|| vyAkhyA - saMsaraNaM saMsAra:, asAravAsI saMsArazca tasya sukhAni vaiSayikAdIni teSAM kArye tadarthe yaH ko'pi mandadhInaMraH pApopari baddhamatiH avadya pApakarmaNi rajyate rAgaM prApnuyAt / AtmAnameSa kSipati kleze dravyabhAvabhedabhinne, atha ca svargApavargayoH kathaM sukhaM syAt 'se' tasyetyakSarArthaH // yaH saMsArasukhaM bahu mabhyate tatra lAlasaH san siddhisukhaM ca na tAtvikaM manyate so'trAparatra ca klezabhAk pracuraduHkhaprayA sabhAgI bhavediti samudAyArthaH // stokalAbhakRte bahutaraM nahAte ityetadupari dRSTAntadvayamudyate zrIuttarAdhyayanastham- || dramakadRSTAntaH // ego damago katthavi vAsI AsI sayA dariddamaNI / paradAsavittiNA tena aJjiyaM nANayasahassaM // / 1 // so taM gahAya sagihAbhimuhaM saMpaTTio susattheNa / bhoyaNaheumaNeNaM rUvago bhinna kAgaNie // 2 // divase divase kAgiNimegaM so bhuMjaI kiviNayAe / avasesAM tassegA kAgaNiyA asthi lahaNiJjA // 3 // hRTTe varNiyassa ThiyA vissariyA calie tao satye / citai so majjha imo rUvayago bhidiyo ti ||4|| egastha bhUpa se govattA naulagaM sa dammANa / kAgiNivAlaNaheuM pacchA balio vilakkhamuho // 5 // 115 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza // 104 // kalahaMteNa na laddhA kAgaNiyA teNa vaNiyapAsAo / so nalagovi sacchillaeNa diTTho ThavitA || 6 || sataM hi no rittaM ThANaM palAiuM damagera jhUraMto saMpato bhavaNaM ahahA kimiha jAyaM // 7 // // iti dramakadRSTAntaH / / bhUyo'pyetadarthasUcakaM dRSTAntaM prAha jahA kAgiNie heu sahassaM hAraI naro / ApatthaM aMbarga bhuvA rAyA raja tu hArae // 1 // atha rAjadRSTAnta mecakaM dviSanA !! rAjadRSTAntaH // aphalAsjiNaM kassai rano visUiyA jAyA / sA tassa suvijjehiM mahayA kaTTeNa niggasiyA ||1|| bhaNio evaM ja puNa khAhisi aMbANi to viNassahisi / tassa ya aMbANi aipiyANi teNa ya mahIvaiNA || 2 || niyadese utthinA aMtrayasvakhA sa annayA rAyA / hayavANiyA viNiggao saha amaceNa || 3 || asseNaM avahario bahumaggavilaMghaNeNa parisaMtA / sahasA mao ya tatto aMbavaNe bhUvaI patto ||4|| cUatarucchAyAe sa maMtiNA vArio'vi viniviTThI / tassa ya hi didvANi teNa nanu aMbayaphalANi ||5|| paDiyANi vAuvasao parAmusai se| kareNa tANi lahuM / pacchA aghAeDaM laggo sa gaMdhaloheNa // 6 // vArito'vi amacaeNa bhakkhei tANi seA rAyA / rasalobhateNa gao nihaNaM hA hA apaMDicaM // 7 // etAvatA dRSTAntadvayenaiva saMsArasukhAnAM nissAratoktA, mokSasukhAnAM tu sAratAntaraGgavRttyA'vaseyA / saptativa 1110 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 105 // atha svargApavargasAdhanopAyabhUtaM jinArcanameva pratipAdayalAha naridadevesarapUiyANaM, pUrya kuNato jiNaceiyANaM / daveNa bhAveNa suhaM ciNei, micchattamohaM taha nijjiNei // 12 // vyAkhyA-narendrA rAjAnA devezvarAznendrAstaiH pUjitAnAmacitAnAM pUjAM kurvANaH zrIjinacaityAnAM jayanti rAgAdIniti jinAsteSAM caityAni cetaHpramodajanakAni pratimAlakSaNAni teSAM dravyeNa gandhadhupapuSpAdinA, atha ca bhAvenogravihArAjJApAlanAdinA zubhaM karma cinoti zrAddhaH sAdhurvA, atra kartA'nukto'pi svayamabhyU hyaH kartavyabalAt / mithyAtvamohanIyaM karma sabhA nirbharayati jI kItItvakArArthaH / yathA'nnAjIrNa bhasmArkavaDavAnalaguTikAbhakSaNAdinA jIryate tathA karmAjINamapi jinAcanamantareNa no jinArcanena bhajyata iti bhAvArthaH // yaduktaM zrI mahAnizIthe "puNo vivIyarAgANaM paDimAo ceiyaale| patteyaM saMthaNe vaMde egaggo bhattininbharaM // 1 // tesi tilogamahiyANaM dhammatitthaMkarANa jagagurUNaM / davyaccaNabhAvaccaNabhedeNa duhAccaNaM bhaNiyaM // 2 // bhAvaccaNamuggavihArayA ya davvaccaNaM tu jiNapUyA / paDhamA jaINa dunnivi gihINa paDhamacciya pasatthA // 3 // " yatevidhA zuddhayA yaccAritrakaSTAnuSThAnadvAviMzatiparISahAdya pasargasahanaM tatsarvaM bhAvArcanAdhikArarUpaM boddhavyaM / zrAddhaH zucirbhUtvA gandhAmbhasA jinapratikRtI: prakSAlya kaSAyAmbareNa vapurlaSayitvA saJcandanakusumasragAdya yaMdahada!pakramaM vidhatte, tatsarva dravyArcAnugata mantavyaM / atrArthe zrIratnacandrodAhatirudAhiyate-- Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza 1sApati // 106 // || zrIratnacandraraSTAntaH / asthittha bharahakhite jiNidacakkIsajammasupavitta / duhuo'vi vijayabaddhaNanayaraM nayareharehillaM // 3 // tattharitha nivA dutthiyamatthecchA pUraNammi surarayaNo / nivarayaNaseharakkho sirasohirarayaNaseharao // 2 // sappaNayA tappaNaiNi vajjAsajjA sudhammakajjammi / rayaNAvaliva nimmala cittA sA dittarUvadharA / / 3 / / rayaNAvalitti AsI dAsIva jadaMgacaMgimAi puro / rairaMbhAgorIo hirIi na hulAyabhamirIo // 4 // rayaNivya caMdamesA sakalaMjaNalAyaNappamoyarakaraM / rayaNamiva rayaNagambhA suyaM pasUyA rayaNacaMda / / 5 / / paidivasamehamANo sasivva piyadasaNo ya so jAo / jAo savvakalAo tAo naNa sikkhiyAoM ya / / 6 / / ArUDho pADhavayaM jA tAvuvvAhio niyeNeso / vararUvaI kannaM punnaMgi suMdaraguiNehiM / / 7 // juvarAyapae Thavio mahayA sa mahUsaveNa bhUvaiNA / kiM tassa dullabhaM naNu saguNo jo naMdaNo hujjA // 8 // aha annavAsare so hayavAhaNiyAe niggao kumaro / vegeNa gaMtureNaM turaeNaDavi khaNA nIo / / 9 / / pacchA paDiyA sabve tadaNucarA assavArayA purisA / patto rAyakumAro suvelaselassa vivarammi // 10 // rAyasueNA so so nimmukko dunviNIyasIsovva / guruNa vdha tavakhaNeNaM ko muNai palAio kattha / / 12 / / girinijjharanijjAyaM susIyalaM nimmalaM jalaM teNa / tohAureNa pauyaM susAu amayaMva to muio // 12 // phalamUlAitarUNa bhakkhatA so bhamaMtao tattha / picchaI accherakara jiNaharamuttuMgasiharadharaM // 13 // Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11107 // paumamiva chappao so dAsodayavajjiorucaMkamaNo / tammajjhamaNupaviTTo sukayasugaMdhammi luddhamaNo // 14 / / daNa diTTijuyaleNujjalajibimidusuMdarayaM / appANamimo mannai dhannaM kayapunasaMbhAraM // 15 / / devANa dANavANavi eso devA sayAvi namaNijjo / ramaNijjo ruveNaM saMto daMtA suhAgAro / / 16 / / jasserisayA muttI dIsai somma muha sasaMkRvva / nA hatthe sacdralAI tivakhAI iyaradevubva / / 17 / / pUissamahamimaM tA evaM citittu bhUmivaikumaro / suibhUo salileNaM sugaMdhakusumANi gihnitA // 18 // aJcittu titthanAhaM dAhaM dukkhassa nimmahemANaM 1 nIhariya tao bAhiM AsINo maMDavuddese / / 19 / / picchai ya aNimisaccho jiNamuhasaMmuhamaI bahariseNa / tA tattha samAyAo thaviro vijAharo egA // 20 // teNAvi vAviyAe nhANaM suddhodaeNa nimmAya / parihiyasiyasicaeNaM pupphehiM jiNesaro mahio // 2 // ciya vaMdaNamesa tao karitta vihiNA guNohamaNinihiNA / thuithuttahi thuNittA viNiggao jiNaharAu tao / / 22 / / uvaviTTho hiTThamaNo maMDavamajhaMmi to kumAro'vi / gaMtUNa tattha paNamiya vuDamimaM pucchiuM laggA / / 23 / / kAriya keNeyamahI jiNaharamuttuMpacaMgasiharillaM / ko itya atthi devo katto tumamAgao ettha / / 24 / / gaMtavvaM tRha kattha ya kattha nivAsA ya me imaM kahasa / nimuNasu suyaNa tumaM bhI nahacArI bhaNi umArabhaI // 25 / / veyaDDagirissuvari nayarami ya gayaNavallahe ramme / sUrappahAbhihANo tatthAsi piyAmahA majjha // 26 // kAraviyaM teNeyaM jiNaharamitthatyi naabhinivputto| devo sevociyapayakamalo kamalohaDDiaro // 27 // H // 101 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza // 108 / amAgaohi tamhA purAu naNu gayaNavallahAu ihaM / na hu katthavi gacchassaM mariyazvamavastamittha mae ||28|| gayavAsare sameo vijAcAraNamuNI mahAnANI / vaMdittu imo puTTho bhae pamANaM niyAssa ||29|| telaviyaM tuha paMca vAsarA acchi jIviyanvaM bho / turiyaM kuru appahiyaM parihara AraMbhasaMbhAraM ||30|| tavvayaNamii suNitA samAgao ittha sigdhamevAhaM / aNasaNavihiNA maraNaM paDivajjissAmi iha sele ||31|| tujhavi ao paraM na arihaM deveA susAhuNo guruNo / dhammo rammo kevalika hio hiyayammi vahiyo ||32|| nimmaMtujaMtu nivahA na hu thUlA savvA nihaMtavvA / vattavvaM na hu aliyaM na giyivvaM adinnadhaNaM // 33 // parihariyavvA vilayA annassa pariggaho na bahu kajjo / asaNIyaM na hu maMsaM majjaM paMcuMbarehi~ samaM ||34|| nahu AheDayavittI na hu rattIbhattamavi viheyadhvaM / bhuttabvamavinnAyaM na phalaM saphalaM jao jammaM // / 35 / / uvacariyanvA ajA neva ajANa saMgaI najjA ( kajjA ) / eseA sAvayadhammA samma hiyae dharevva // 36 // taha maMtamega mahuNA gihANa suvihANabhUyamuttamayaM / paMcanamukkAramahA jarasAisao jae garuo // 37 // tassANA vasavattiNo naragaNA devAvi sevAparA, jakkhA rakkhapisAyasAiNimahAbhUA na bhoippayA / saMgAme na bhayaMkarA kavivarArUDhA mahAveriNo, jattimmi niraMtaraM raikkho sAre namukkAro ||38|| 'jhAyo paradivasaM tisaMjhameseo guNANa sunivesA / jeNAbhimayasayANaM siddhI riddhI ya viSphuraI // 39 // // 1 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | ||109 / / majjha vi pANaccAyavakhaNe maNe sAvahANayoheu / navakAro dAyabbA ittha pamAo na kAyavvA // 40 // taha maha pAme dikhAjuyalaM guNa pArAsila galiya gaho / egA AgAsagamA bIyA bahurUvakaraNI ya / / 4 / / taM tumae gahiyanvaM rahiyavvaM pAsavattiNA ceva / majjha diNapaMcayaM jA tavvayazamaNeNa paDibanna / / 4 / / MP puNaravi bhaNai kumAraM siNehasAraM sahAyarA majjha / veyaDDe saMti bahU paropara nehapaDibaddhA / / 4 / / parameko ciya ahayaM patto suhamaraNamappaNo kaau| akahitA baMdhuNaM iha sele majjha sAhijjaM // 44 // kUNam mahApurisa ahA tahatti teNoie mahAmaiyA / seA dhammagurU jAo vAmanaro rAyakumarassa // 45 / / tatto duvevi saMdiggamANasA mANasAhaNommukA / uTriya kusumabhareNaM pUittA titthayarabi / / 46 / / ciyanaMdaNaM vihie nimmiya do'vi hu ime vinnjjaayaa| dakkhiNadisAvibhAge tasseva jiNidagehassa // 47 / / yugmm|| supamajjiya sudisAlaM silAyalaM to aIva sukumaalN| sirisUrateyakhayaro tatthovavasiya [visiya] samAhIe // 48 / / aNasaNamucariya tao savva siddhasAhupaJcarakhaM / battumimaM pArebhe sumahuragaMbhIraghoseNa / / 49 / / yugmam / / atthu namo arihANaM bhagavaMtANaM sayaMsubuddhANaM / iccAI katthayamao paraM puNavi se bhagai // 50 // vaMde ANadeNAmadeNANAgae aIe ya / saMpaiyavaTTamANe jiNesare tijayanamaNijje / / 5 / / maha baDe gaNanAhe chattIsaguNiDDiaisayasaNAhe / cAraNaparamohipulAyabheyabhinne aNegavihe // 52 // IN caraNe daMsaNanANe saMjAyA majjha je aiiyaaraa| tehi paDikamAmi ppamAyamayarAmagaummako // 53 / / Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza // 110 // suyamAsAiya maha jaM vikAlasamayammi paDhaNapAdehi / ussuttamaNubaiTuM jaM siddhaM tamavi niMdAmi || 54 || sattANa saMtaI jaM haNiyA bhaNiyA musA va jaM bhAsA / liddhamadinnadhaNaM jaM ramiyAoM jaM mahelAo / / 55 / / jaM melio pabhUo pariggahA lohamohaluddheNa / jAyA kyAiyArA anne'vi hu te'vi niyAmi // 56 // pAvAvagaraNavArA duvvAroM mIlio apAro jaM / itthannatthavi jamme se savA ajja vAsirio || 57|| kohI mahAviroho keNAvi samaM na majjha sattesu / mAno mAyA lAko anuja sambA battI // 58 // jaM jihArasalAluyAi asaNaM pANaM tahA khAimaM jaM vA sAimamuttamaM jamasiyaM maMsaM ca majjAIyaM / mUlaM puSpaphalAiyaM bahuvihaM jaM niddhalukvAiyaM, bhuttaM bhattamaNegahA tadakhilaM nizami nissallao // 59 // savvannusiddha sAhUNamuttamaM saraNamarihadhammassa / kAUNa tivihativihaM paMcaparamiTTisaraNaparo ||60 // DijAgarijjamANo mANojjhiyamANaseNa kumareNa / sajjhANikamaNillo paMcaNha diNANa pajjate // 61 // | saMpappa kAladhammaM samAhiNA sUrateyakhayaridA / pattI paMcamakappe saksAmAditaM ||62 / / sakkayi tassa dehaM tao sa saMpaTTio rayaNacaMdA / uttaradisAi saMmuhamaha diTTha teNa vaNamegaM // 63 // tammajjhe uccaraM pAsAyavarDasa sa pAsitA / tatthAruhiya kumAro surUvalAvannapunnagaM // 64 // kanAjuyala mapassaM taM puTuM rayaNacaMdanAmeNa / ke bhavaIo kiM nAmadhijjayA bhaNaha savvamiNaM ||65 // yugmam // tammajjhAo egA jaMpai bhayakaMpamANasAMgI / bhA supurisa suNasu tumaM saMkhittagirA kahissamahaM // 66 || 113 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 11 // veyavadAhiNasse NimaMDaNe gagaNavallahapuraNi / mirihemacaMda nAmo nibarAi vizAharAhivaI // 67 / / tassaMgaruhA ahayaM sammaM jANAhi mayaNasuMdariyA / nemittisiddhaputto majjaNaeNannayA puTTho / / 68 // eyAi maha suAe ko bhattA bhAvio bhaNasu bhadda / tato teNAiTTho maNiseharabhUminAhassa // 69 / / taNajamma rayaNacaMdo bhUmicaro to ahaM niyagharammi / ciTThAmi suheNaM ciya ambhassaMtI kalA sayalA ||70 / / didA ahannayAhaM vijjAharabhANuvegataNaeNa / bhANuppaheNa dhammahasarANuvidveNa teNa tao // 7 // KI avahariya ettha bhavaNe vaNammi mukA sayaM sa pAvappA / vijjAsAhaNaheu gao gaovvaMkusavimuko / / 72 / / | esA puNo duijjA kannA punnANubhAvao labhA / caMpAhivassa dhUyA nAmeNaM rayaNamehaliyA // 73 // PA teNevesAvi tI upADittA mamaMtie mukA / majjAyAnijjAyA kassavi na gaNaMti khalu lajja // 74 / / niyavRttatA vRtto eso samvo maevi avikappo / tumamavi payaDIkuru niyaguttaM nAmAI nIsesaM // 75 / / sAyime INa puro sabvAdatA nio jhaavutto| tassavaNAu imAo harisiyahiyayAo jAthAo // 76 / / amhANa aja uri aNabhao amayajalaharo vuTTo / tuTro vihI aNiTTovacao saMcunnio sigdhaM / / 7 / / jaM tuha atakiyaM naNu saMjAyaM saNaM mahAbhAga 1 taM lahu pasAyamAdhAya kuNasu vIvAhamamhANaM / / 78 // pacchA sa durAyAro khayaro ehI imaM nisAmittA / pariNIyA kumareNaM tAo dhannAo kannAo / / 7 / / sasarIrAliMgaNa vagavaDIe tuTTimAsa noyAo / bhAmiNivaNAvaNoo virahanidAheNa taviyAo / / 8 / / // 11 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptativa upadeza- jA ciTrai tattha khaNaM maNammi sANaMdao kamAro se Ta mamagnatAba sa bhANappaho patto // 8 // taM pikSiya so akkhai rosAruNaloyaNo ghaNubvegA / re re la huM kare kuru khaggamahaM mAraissAmi // 8 // iya niThurabhAsilo pAsamuvAgamma muMbaI khaggaM / gADhappahAramuggAmiUNa kumarassa nirasaMkaM / / 3 / / 1112 / / vaMcittu tappahAraM sAraM punodayaM sa dhArato / jacchai paDippahAraM khaggassa mahAudaggassa / / 84 / / IN paMcattamaNuppatto tagvAyavameNa takkhaNeNesA / majjAu raMjiyAo paipArisamasarisaM daTTe // 85 // giNhittu bhAriyAo tatto turiyaM sa callio kumaro / sobaddayaThANaThiI na muMdarA hoi kassAvi / / 86 / / 18 jAva gao thevaMtaramatthamio tAva dAsagahIsA / to vaMsajAliyAe gehAgAraM dharatIe / / 87 / / ThAvittu bhAriyAo tammajjhe so huo sunicito / taravAriM kariya kare sayaM Thio tadduvAraMmi / / 88 / / jAe pabhAyasamae jA picchai paNaiNIjuyaM kumaro / tAva na pikkhai tattha TThiyAo tAo samahilAo / / 89|| tA vimyamAvanno citai tAo gayAo kattha aho / keNavi avahariyAo nIhariyAo ahava tAo / / 9 / / evaM vImaMsaMto jA acchai rAyanaMdaNo citte / pAubabhUva tAvegasuro sa ujjoiyadigaMto // 9 // purao ThicA so abbavI ya jANAsi maM na vA subhaga / kumareNuttaM nAhaM muNAmi to volae amaro / / 9 / / nisuNasu suyaNa ahaM bho tumae nijAmio purA khayaro / jo so ahaM marittA paMcamakApammi saMjAu // 13 // iMdassa samANiDDI devo sevAcio suragaNassa / jiNadhammArAhaNao ki ki na hu lambhae sukkha // 94|| // 112 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 113 / / mAkuNasu naNu visAyaM gayaM viyANita peyasIjuyalaM / taM milahI tuha airA gayarAyamANadANassa // 95 // gihasu citArayaNaM citiya savvatyasAhUgaM bhadda / jeNa maNe maha tuTTI saMjAyai tuha vayaMsassa || 96 // dino punodayao gahio citAmaNI kumAreNa / laviyaM sureNa gacchasu io tumaM selaveDe ||17|| ciTTijAsu tumaM tihi gaMtuM nivahemacaMdagehammi / tatthadviyasya savvaM saMpajirasaha tuha maNi ||18|| dhamme jiNapaNI tumae nicujjamA viheyabvA / jamhA dhammAyatA savve'vi ya sukkhasaMjogA / / 99 / / jaha jalaharakhuTTIe ballIu samullasati pattehi / taha punasamudaeNaM riddhI buddhIsamiddhIo ||100|l ii jaMpittAtatto patto amaro surAlayaM turiyaM / kumaro'vi gayaNavallabhanagare citai imaM citte // 101 // na hu sasuragihe gaMtuM maha jujjai lAhavaM jao tattha / to mayaNamaMjarIe rUvaM kAuM jagAma tihiM // 102 // jaNaNIjaNayA miliyA kaMThavilaggA ruyaMti gADhayaraM / kattha gayA Asi tumaM keNANIyA puNo ahuNA ||103 // vRttaM tIe sabbaM jaha nIyA kheyArAhameNAhaM / ANittu rayaNacaMdeNa rayaNaseharasueNettha || 104 / / mukkA kattha gao se saMpai tehi kumAriyA puTThA / sA Aha maM duvAre muttuM katthavi gao na muNe // 105 // kahamesa aNAhUo Agacchai maggihami ii ranA / tasvanne saNakajje suhaDA savvastha paTubiyA // 106 // anya assavArA tehi~ samaggehi~ katthavi na diTTho / tatto valitu rAyA vinnacio neva se laddho // 107 // 2 tavvattAvina suNiyA ko jANai kattha se tirohUo / to jAo savisAo saha liyAe mahInAho // 108 // / / 11 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza // 114 // ahaha kahamAgao'vi hu gao sa jAmAuo'mha gehAo / ahavA citArayaNaM kaha ThAi pure aputrANaM // 109 / / to tehiM suA buttA kare dharittA kaha sa nANIo / tassAsi tumaM dinA varisammeyammi ya vivAho // 11 // aha lihiya lehamavaNInAho saMpera.e niyaM dUaM / puravijayavaddhaNammi ya sa rayaNaseharamahIsagsa / / 111 // tassa kahijjAsu sayA amhehiM mayaNamaMjarI Asi / dinA tumhaMgayarayaNacaMdanAmassa seA ittha / / 112 // lahu pesiyavdao so vIvAho ittha vacchare hohI / iya teNa tattha gantuM kahio saMdesao tassa / / 113 / / iya suNiya so sakheo uttarameyaM paicchaI kumAro / turayArUDho keNavi avahario veriNA majjha // 114 // katthavi tadIyavattAvi hu no pattA narida amhehi / iya sikkhaviuM dUo visajio teNa vegeNa // 115 / / lehaM bAiya rAyA iya jhAyai jhINahINacitto seo / saMsAro hu asAro chArokaraDukhya vinneo / / 11 / / ThANaduge'vi dubakhaM tikkhaM samakAlameva saMpannaM / suyajAmAualAme ki kijjai kammaveri puro / / 117 / / sAmA khAmA kANA khujjA kaiyAvi kucchiyakuruvA / jAyA sayA tamikmyi sadukkhiyA hemasundariyA / / 118 / / rAyAvi vimhiyamaNo tehiM dAhipi suMdarI puTThA / tuha kimiha visarisAI rUvAI kumAri dIsaMti // 119 / / tIe uttaM samae rahassameyaM kahissamaviyappaM / jaM nANAviharUvaM payAsiyaM naNu nadIibdha // 120 // tammi ya ceva diNe sA rattIe aMjaNA adissaMgI / bhabhiyA paigehamimA pure jaNutti nisAmaMtI / / 12 / / egaMmi gihe bhaNiyaM suyAi vijjAharIe iya vayaNaM / vacche sakhittatayA pauNIkuru sabbasAmariMga / / 122 // Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 115 / / maccittAnaMdaNanaMdaNeNa kayameghanAdanAmeNa / pannattinAmadhijjA vijjA saMsAhiyA asthi / / 123 / / tena sirinAbhinaMdaNajattA anya navatiyA ra jantaM kannayAjuyamavaNicarIqheyarInAmaM / / 124 / / ANIyamatthi lAyannapunnasavvaM gavaMgakamaNIyaM / naTTakalA ko sallAhAraM sAraM maNuyalAe / 125 / / tajjuggaM nevatthaM bhAyaNabhAgavibhAgamAIyaM / taNayAeseNa mae netavvaM tattha vegeNa // 126 || tamhA sajjIkuru puti ajja sAmaggiyaM samaggamavi / tIe vRttaM vihiyA tao imA gayaNamaggeNa // 127 // // caliyA laliyAyArA tatra duyaM mayaNamaMjarIvi maNe / keAUlamatulaM dhAraMtI paTTiyA taNu || 128 / / mahiyalamavalAyaMtI saMpattA maMdire jidissa / kheya rakhayarInaranArisaMkulaM surahigaMdhavaraM // 129 // diTTha diTThI imAi AijiNarAya bibamujjalayaM / sukayasamujjalarAsiraiyamiva behasA bhuvarNa // 130 // to tIi rayaNacadamsa mukkhasveNa kamalakusumehiM / abhazcio jiNideA samugAo kiri diNiduvva // 131 // to saMyuNeumesA laggo maggovaesao sAmi / tumamittha bhavvavaggassa dhammavara magga ( lagga ) ssa / / 132 / / nibaMdhavANa baMdhU asahAyANaM tumaM sahAo'si / nissAmiyANa sAmI gAmI nivvANanayarassa || 133|| yugmam | ii thatriya devaM sevaM sAritu saccabhAveNa / pecchA maMDavamAgamma viTTharammI samAsINo // 134 // itthaMtarammi sArAlaMkArA rayaNamehalA kumarI / amarIva rUvasohaggaaggalA nacciyA taccha // 135 / / tassacJcanaJcaNakalA kosalamaNannatu mikkhittA / jAo raMjiyaloyaNamaNo jaNo jiNahare sayalo // 136 // | // i Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza- saptanika 116 // talo jimanasodArayA lorANa magacamakAraM / jaNayaMtI nacaM saccavei tihi mayaNamaMjariyA / / 137 / / tIevi tahA vihio loo cittAsmi vilasirapamoo / jaha pappurao amarIu kikarIovva sa gaNei / / 138 // nacittA jiNapurao piupAsaM mayaNamaMjarI pattA / teNavi ya siNehilaloyaNehi divA ya pRTTA ya // 13 // jaNayANaMdaNi naMdiNi bhaNasu tuma appaNo cariyamakhilaM / to tIi niyasarUvaM satramavi ya sAhiyaM piuNoM / / 140 / / maggehe taha sarisA kannA kA asthi tujjha nAmeNa / samae samae navanavavesadharA naNu naDibba thi / / 141 / / sA kA kahasu mamagge jaha bhavaI sacca mayaNamaMjariyA / tIe vuttaM nAha muNAmi tavilasiyasarUvaM // 14 // dhuttA sattANege dharaMti rUvAI viviharUvAI / kUDakavaDANa tesi ko pAraM jAi dhImapi / / 143 / / khaMtavvaM tAya tae mahikaduzvilasiyaM mahArAya / jamaNApucchiya piyarI appA paraNAio ya mae / / 144 // rannA bhaNiyaM naMdiNi suThThakayaM samaya mappaNo muNiuM / se| saMpai tujya paI kattha gao dibbarUvamao / / 145 / / tatto tIe diTro sAhAviyarUvadhArao bhattA / tappAsasamAsoNA hiTThA taha rayaNamehaliyA // 146 / / jANAvio ya jaNao tAya imaM passa puttibhattAraM / to teNAhUo se samAgao savihameyassa // 147 / / teNuttamaho naNu rayaNacaMda kato bhavaM tamAha imo| parito paribbhamaMto suvelaselassa kajjavasA // 148 // jiNabhavaNamAgao'haM ii vRtta suThTha hiTTatuTUNa / sirihemacaMdarAeNANIo niyapuraM kumaro // 149 // to sakalatto rannA pAsAe ThAvio rayaNacaMdo / so tAhi samaM bhAe bhuMjai raMjaI maNaM tAsi / / 150 // / / 116 // Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 117 // piuNA puTThA aha mayaNamaMjarI kahasu aJja maha vacche / tuha svadharo ko Asi maggihe navvasvadharo / / 15 / / katya gao so eNhi vattAmittaMpi majjha akahittA / vinAyavaiyarA sA piyaraM pada jaMpai kumArI / / 152 / / tuha jAmAuyavilasiyameyaM savvaMpi tAya jANAhi / tatto raMjiyacitto rAyA tassattimabhithuNai / / 153 // bhUcAriNo'vi evaM rUvaparAvatakAriNI vijjA / ahaha kahaM saMpajjai paramesa suladdhapanudao / / 15 / / satto duguNiyanehaM bahUvaraM naravaro apAsisu / niyattiniravasesa bahumannaI rayaNamehaliyaM / / 155 / / aha hariya meghanAo nAo keNAvi neva vijaae| 'tabbhanarayaNamehalamAmuttavamuJcaselami // 156 / / savasaMtaselanAme zaraMtanijjharaNanIraabhirAme / ai umbhaDalaDatadaMgarUvalAvannaluddhamaNI // 15 // yugmama / / saMpannacittakheeNa hemacaMdeNa savvamapi viiyaM / vijjAbaleNa tasya ya jaNAvio vilasiyaM kumaro ||158 / / ThANA ThANAdAgaccha mANakhayare nariMdanisA / paDisehittu kumAro egAgI callio 'sAsI // 159 / / patto vasaMtamele diTTho dhiTTho ya tattha ghnnnaao| paisoeNa ruyaMtI paloiyA rayaNamehaliyA // 16 // re khayara passaohara sajjIbhava ajja jujjhakajjammi / imamakkosiya evaM tappAsamuvAgao kumaro / / 16 / / | tatto laggamudaggaM jujjhaM tesi paropparamasajhaM / niSThurapahAravihuraM taM kizcA takkhaNA jiJcA / / 16 / / tassAuhamappakare ariMsu kumArarayaNacaMdakkho / niyadhAyaveyaNattaM sajjIkuNai sakaruNappA / / 163 / / 1 AmuktavAn 2 sa AsIta. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza- saptati // 118 // taM khayaramosahIe saMrohaNIyAI mIlaNabaleNaM / sabvatthuvayAraparA dharAyale uttamA purisA // 164 / / tatto raMjiyacitto khayaro ANittu attaNo bhaiNi / papphallakamalanayaNi pariNAviya rayaNamaMjariya // 165 / / appai pamoyapalayaMkiyakAo rayaNacaMdakumarassa / aipukkalaM dhaNohaM lakkhagakoDIi parisaMkhaM / / 166 / / to saMpattakalatto jutto khayarehi aNucarehi ca / sa samAgao niyagihUM masiNeI rAhaNA diho / / 167 / / bhajAtiyasaMjutto suheNa kAla gamei tattheso / rayaNatayasaMjutto muNiva maNamANanimmukko // 168 // aha johAriya rAyaM kumaro vinavai deva gacchAmi / piyaro mavirahaduhaggidamiyA tattha vasa'ti / / 169 / / jaM tabbhehiM adinA kannA esA mae niymiie| uvvAhiyA maNahiyA taM khamiyabvaM khu nissesaM // 170 / / savvaMsahuvva savvasahA mahAmANavA ihaM huMti / rayaNAyareNa rayaNA pattharayA bi hu susaMgahiyA / / 171 / / aiubhaDaviyaDaadabhaSayavaDa (ehi)kaorusirasoI / rayaNuJjalaruppasabannasuMdaraM sukyakayasohaM / / 172 / / dinnaM vimANameyassa bhAsuraM hemacaMdabhUvaiNA / tatthAruhittu chalio kumaravaro vomamaggeNa // 173 / / yuggam / / vijAharehiM khayarIhiM parivaDo giripurAI piccheto / patto khaNeNa puravijayavaddhaNe jaNayagehammi // 174 / / mAipiyarANa milio kalio bhajAtieNa rmmenn| paNamiya tavaraNesaM vinnavaI vaiyaraM niyayaM // 17 // rUvasirisuravahUo bahuo lagAo sAsuyANa pe| AsIvayaNehi~ supesalehiM abhinaMdiyAo ya / / 176 / / puttami tammi sakalattayammi dimmi didvijuyaleNa / harisulasirasarIrA mAyApiyaro lahaM jAyA // 177 // // 110 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 119 / / sammANi yavamANio ya savo'vi sayaNajaNavaggo / vatthAlaMkArAIpayANao paramaviNaNa // 1178 || aha bahubhogasamiddhi samaNuhavaMtassa tassa kumarassa / jAyA taNayA viNayAlakiyataguNo aisuruvA || 179|| vAvayaM vihiyaM bhUvaNA vijayavadvaNapurammi / appANaM dhannatamaM amahiyaM mantramANeNa // 180 // viNivesi kumAraM kayAvi rajammi kosasajhammi | dhammaTThANesu taheba hINadINesu niyadavvaM // 181|| damaghosAyariyANaM tatpunnapperaNAgayANa vaNe | pAse pavyaJjasiriM pavvannao punnaudaeNa // 182 // yuggam / / carakAlaM pAliya saMjamaM ca pakkhAliyAhamalapUraM / tiyasAlayamAlayasyaNamoharahio samaNupatto // 183 // maiMdarapaNacaMdo caMdodaya samuJjalo jasakarehiM / AnaMda 'cauracauracakamaricakaduoo ||184 pAlai sajagaloya TAlai rijavaggasajjhasamasesaM / bahumannai dhammiyajaNamaNaggale rajamaNuklai / / 185 / / puriseogeNa sa 'anayannadivaro same vinnatto | deva dayAsuMdaranAmayammi samaNunnaujjANe / / 186 / / saMpattI sattAmaMda modariyAlisajalajalavAho / damaghosamuNiriMdo caMdo iva somalesAgo / / 187 apitu pAritosiyamamassa dANaM dhaNaMsuyapahANaM / aha esa sayaM calio baMdaNavaDiyAi suguruNaM tipayAhiNaM karitA vaMditA samgurUNa payakamalaM / samuciyabhUmipaese AsINo viSayapaNayasi atravi No dhanno tattha nisanno sayA sukayapunno / pAraDhA dhammakA suhAsa mANAi vANIe 1 caturakoracakram 2 ripuvagaMja bhayam 3 anyadA'nyadivase 4 ghanAMzukapradhAnama / / 188|| // 184 // / / 110 / / / / 119 / / Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza- saptatika 12011 bho bho bhanvA sabjayareNa dhammammi kuNaha ujjoyaM / ujoyaM pAvamahAtimissasaMbhAramaharaNe / / 19 / / sanma sammatabaha dukara burIgura : jaha lahu siddhipurIe laheha vAsaM nirAyAsaM / / 152 / / nimmAyabvaM nimmAyaceyasA ciyavaMdaNaM ca tikAlaM / tappahUpUyApubbayamaubbasivasukkhalAbhakara / / 193 // prayApariNAmo'vi hu bhavAi bhavAdArapArataraNAya / haraNAya dRhasayANaM mapannai sukna karaNAya / / 19 / / jo jayapahaNo payapuyaNammi nirao bhavAu taha birao / arao bisayamuhammI arao so lahai paramapayaM / / 15 / / taha pacana mukkAro sAro saMsArasAyare ghore 1 rayaNoMbba aijadArI dhariyadhyo bahupayatteNa // 196 / / esu cciya duhasaMcayaharaNo saraNo aNaM tasattANaM / bhavakUbasamuddharaNo maraNovaddabaharA hoi / / 197 / / jo jhAei timaMjhaM viyatiyaca udAra maTThasAyamahabA / so rajariddhisiddhIla ddhisamiddhI lahai dhanno / / 198 / / sabbassumamulittA bujjhitA paramatattabhUyamiNaM / maraNakhaNe jo saraI aNusaraI sivasiri so u / / 199 / / jo na lahai matagaNaM hINo dINo darihi ()o so u| rogI sogI jAyai dohAgI bhamai bharibhavaM 20 // | guruvayaNamiNaM sukhA bahuo loo susajiyapamoo / jiNapUNikatANo jAo parimiTrijhANaparo / / 20 / / aha pucchaG sacchamaI rAyA samae mae purA punnaM / kiM kayamerisariDIe bhAvaNaM jaM jae jAo // 20 // M Aha gurU ca unANI puTavabhave rAyagihapure Asi / aiAraMbhI taha bhaddao va mAlio rAyaseharao // 203 / / . so annayA samao ghana kumamA jishhrssNto| havaNa sabavelAe sAvayajaNa vihiyamelAe // 204 // Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 121 / / 1 piyadaMsaNamavaloika jiNaviva tassa mAMta ullasiyA to surahipuSphamAla mAlAe mahai jiNanAhaM // 205 // bahubhattIe namio gamio pAvodao purA vihio / bahuvihabhogasamiddhI samajiyA rajasaMpattI // 206 // | saMpa kAladhammaM puttattaM rayaNasehara nivassa pattopunudaeNaM abhaMgasohaggasaMsagaM // 207 // jiNapUyAi jamajiyama ipunnamauvvahimagirisaricchaM / taM saMpai tUha naravara itthavi dhamme ghiI jAyA || 208|| pavittA amarataM lahittu tatto naditaNayattaM / saMjamamArAhittA gaMtA tuma makkhayaM ThANaM || || 209 // iya socA niyavittaM raMjiyacitto naresaro jAo / annAyaviratto dhammathitaM ciraM patto // 210 / / sUri namittu niyagihamAgaJca susaca maggabaddhamaI / sAvayadhammaM sammaM jahuttavihiNA apAli / / 211 // iya rayaNacaMdacariyaM jiNidapUovara nisaamittaa| kuNaha jiNavaNamaNahaM aNuvaha jahA sivasuhAI // 212 // // iti zrIjinArthAyAM zrIratnacandraraSTAntaH // atha kramAgataM pramAdaparihAropadezamAha dukhaM sutikkhaM narae sahittA, paMcidiyattaM puNa jo lahitA / pamAyasebAi gamija kAlaM, so laMghihI no gurumohajAlaM ||13|| vyAkhyA - dukkhamiti duHkhitAni khAni indriyANi yatra tat duHkhaM, sutarAmatizayena vIkSNaM kaMTakavaduHsahaM narAn kAyantIti narakA jAtAvekavacanaM, sahitvA viSahya, saptasu zvabhreSu duHkhAmayanubhUya tataH krameNa kendriyAdijAtiSu paribhramya / / 121 / Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza 1122 // tatazca dvitricaturindriyeSu tato'pi paJcendriyatiryakSu tatazva prabhUtasukRtAbhyudayena pazvAkSamAnuSyabhavamAsAdya tato'pi zrAmaNyamupacaryaivamuttarottarapadavImurvImAruhya yaH punaH pumAn pramAdasevayA gamayet kAlaM sa durmatiH kathaM mohajAlaM laGghayiSyatIti kAvyArthaH / yatinA vizeSataH pramAdasevinA na bhAvyaM / atrArthaM mathurAmaGgavAcAryajJAtamutkIrtyate- || mathurAmaGvAcAryakathA || atrAste mathurA nAma purI pRthutarA zriyA / rAjate mantharo gatyA yatra yoSikhano ghanaH // 1 // yasyAmazyAmavadanA na hi zUnyapadAzritAH / dhanino'capalAzvitraM ghanAyante'stataptayaH || 2 || tatrAcAryaH sAdhucaryAvaryaH paryAyazAlinaH / mathurAmaGgunAmA''gAdviharan bhUmimaNDalam ||3|| avetya kSetramAsthAbhRtsazraddha zrAddhabandhuram / tasthivAn saparIvAro vihArodvignamAnasaH ||4|| sAjyaMrbhojyaM rasaprAjya: pakvAnnaizva sadanakaiH / yathA yathA''stikavrAtaH poSyate bhaktirAgataH ||5|| tathA tathA prasAdAmbhaH purNrmbhodhivdbhutH| mAnamAyomisaMkIrNaH krodhodyadvaDavAnalaH ||6|| vasatirvAsayogyeyaM zItavAtAtapApahA / prApyate vastrapAtrAdi sukhenAstikavargataH // 7 // labhyante dugdhadadhyAdimadhvAjyAdIni sAdaram / rasaddhisAtasaMjJaiH sa gauravaH sutarAM zritaH // 8 // 1 sapramAdA- mAo u jiNidahi bhaNio aTTabheyao / annANaM saMsao caiva micchAnANaM taheva ya / 1 / rAgo doso maiuso dhammaMmi ya aphAyaro / jogANaM duppaNIhANaM aTThahA bajjiyagvao / 2 / saptatikA. / / 122 / / Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 / / kimatha vyarthamAtmIyavapuHklezadivAnizam / AtmAsau kriyate duHkhI bihArotthazrama zam / / 9 / / sthAnasthagyaiva me zreya ityacetya nije hRdi / AryamaguH sadaivAsthAttava pratibandhabhAk // 10 // anAlocyApi paryante tatpramAdaviceSTitam / vipadya vyantaro jajJe purInirdhamanAdhvani // 11 // yajJamUrteradhiSThAtA hI pramAdodayo mahAn / tAhag yugapradhAno'pi yenetthaM hi viDambyate // 12 // vibhaGgajJAnato jJAtvA prAgbhavodantamAtmanaH / pazcAttApaparaH sUrinininda svIyaceSTitam // 13 / / hA mayA gRhamutsRjya prapadyApi jinavatam / rasajJAlaulyamAcarya pramAdavazavartinA / / 14 / / nArAddhaH saddhiyA dharmo'zarmodayavibhedakaH / hahA kathaM bhaviSyAmi sAmprataM durgati gataH / / 15 / / cintayitveti ceto'ntako rakSo'siyayam / yaphabimbAsyato dIrghA niSkAsya rasanAM sthitaH / / 16 / / bahiryAtAM yatInAM sa darzayatyanuvAsaram / taM tAdRzamavekSyaMta prAvismitamAnasAH // 17 // yo'trAste rAkSaso vAnyo yakSo vA vyantaraH suraH / sa bravItu kimevaM svAmullAlayasi (ti) lolikAm / / 18 // tataH sa prAha duHkhArta AryamaGagarahaM guruH / bhavatAmIdRzAvasthAmApto'smi kimahaM kriye / / 19 / / pramattatAmahAdoSAdarasajJArasalAlasaH / gauravatrikaduAprApto'haM durdazAmimAm / / 20 / / jihvAM saMdarzayannasmi bhavadbhadho'hamanAratam sarvo'pyetaskRto doSaH posphurIti mahIspRzAm // 21 yuSmAkamapi cetkAryamAryAH parabhavazriyA / durApaM tabataM prApya pApavyApApahArakam / / 22 / / Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nadeza- saptatikAH 24 // apramattaviharttavyamekatra prtibndhibhiH| na bhAvyaM bhAvukasyAzA vartate cedasaMzayam // 23 // ahaM punaridAnI bhoH kiM karomi kva yAmi ca / svavRttaM jhUrayannasmi devadorgatyadUSitaH // 24 // uditvaMtatpurasteSAmadRzyo'bhUtsa guhyakaH / durdazAmIdRzImApa hRdi jJAnadharo'pi saH // 25 / / tadanyaH sAdhubhirdhanyaistattvArthajJavizeSataH / na dAtavyaH pramAdasyAvakAzo lezamAtrataH // 26 // // iti pramAdaparihAre dRSTAntaH / / atha sAdhubhiH zrAddhazca pramAdaparityAgakRtodyogadharmodAmamanorathAH prayahamanuSTheyAH, ityetadupari kAvyacatuSkamanyAnyadhamaMkRtyAcaraNaprarUpaNApravaNamAha tavovahANAi karittu puvyaM, kayA gurUNaM ca paNAmapuvvaM / sutaM ca atthaM mahurassareNaM, ahaM paDhissaM mahayAyareNaM // 14 // vyAkhyA--tapAsyAcArAGgopAGgaRSibhASitaprabhUtisUtrasatkAni siddhAntoktAni, upadhAnAni ca zrImahAnizIthasUtraproktAni kRtvA pUrva dIkSAgrahaNAnantaraM kadA gurUNAM ca praNAmapUrvakaM vAcanAvasare vandanakakriyAmAsUtrya, sUtra, caH punrrthe| artha TIkAbhASyaniyuktiNiprabhatikaM madhurasvareNAhaM paThiSye mahatA AdareNa prayatnenetyarthaH / yata uktaM zrIjItakalpe"kAlakameNa pattaM savaccharamAiNA u jaM jaMmi / taM tammi ceva dhIro vAijA so ya kAlo ya // 1 // tivarisapariyAyassa u AyArapakappanAmamajjhayaNaM / cauvarisassa ya samma sUyagaDaM nAma aMgaMti / / 2 / / 124 // Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 / / sakappavvavahAro saMvaccharapaNagadikkhiyasseva / ThANaM samavAo'vi ya aMge te avAsassa // 3 // dasavAsassa vivAhA ikArasavAsayassa ya ime u / khuDDiyavimANamAI ajjhayaNA paMca nAyavvA ||4|| | bArasabAsassa tahA AsIvisabhAvaNaM jiNA biti / pAramatAsagarAma dinuIvisabhAvaNaM taha ya / / 5 / / solasavAsAIsu ya ikakuttaravaDDiesa jahasakhaM / cAraNabhAvaNamahasumiNabhAvaNAteyaga nisagge / / 6 / / egaNavIsagassa ya diTThIyAo duvAlasamamaMgaM / saMpugnavIsavariso aNuvAI savvasuttassa // 7 // " ___zrImahAnizIthe'pyuktaM akAlAvinayAbahumAnAdyaSTavidhajJAnakuzIlAnAM madhye'nupadhAnakuzIlasya mahAdoSatvaM, yathA-- "aTanaM (nha) pi eyANaM yoyamA je keI aNubahANaNaM supasatyaM nANamahIyaMti ajjhAvayaMte vA samaNujANati teNaM mahApAvakammA mahAsupasatthanANassAsAyaNaM pakuvaMti / se bhayavaM jaha evaM tA ki paMcamaMgalassa NaM uvahANaM kAyanvaM / goyaNA par3hamaM nANaM tao dayA, eyANaM sanyajagajIvapANabhUyasattANaM attasamadarisittaM jAva samvuttamasokkhaMti tA savyaM K mA va annANAo pavatija jAva goyamA imAe vihIe paMcamaMgalassa NaM viNaovahANaM kAyanvaM" ityAdi / etA vatopadhAnatapa karaNapUrvakaM siddhAntArthapaThanapAThanaM yuktaM, anyathA tu mahatyAzAtanAbhihitA / "etadvidhinA kadAhaM sUtrapAThI syAM?" iti manorathaH zrAddhasAdhubhividhAtavya iti tAtparyArthaH / zrIuttarAdhyayameSvapyuktaM--"vase gurukule nicaM jogavaM ubahANavaM / piyaM kare piyaM ThAI se sikkhaM laddhamarihaI // 1 / / " ityAdi / agraMtanakAvye'pi manorayAnAha N Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza 126 / / kamaDhavAhIharaNosahANi, sAmAiyAvassayaposahANi / samatikAH siddhatapannattavihANapugvaM, ahaM karissaM viNayAi savvaM / / 15 / / vyAkhyA--karmASTakameva vyAdhistasya haraNe bheSajopamAni / sAmAyikaM ca 'Avazyakazabdena caturviMzatistadabandanapratikramaNapratyAkhyAnakAyotsargapauSadhAni / kadA siddhAntaprajJaptavidhAnapUrva sUtroktavidhimukhyatayA / ahametAni SaDAvazyakA ni kariSye' ? atha cAgretanakAvyavakSyamANavinayadazakavayAvRttyAdi sarva dharmakRtyaM kadA'hamAcariSye ? ityapi mano'bhilASaH zreyaskAmyayA karttavya eveti bhAvArthaH / / 15 / / bhUyo'pi dharmakRtyecchAmAcaSTe--- ANaM guruNaM sirasA yahissa, suttatthasikkhaM viula lahissaM / kohaM viroha sayalaM caissaM, kayA ahaM maddavamArissa / / 16 // vyAkhyA-AjJAmAdezaM gurUNAM dharmadAtRNAM zirasA zIrSeNa bahiSye / etAvatA gurupAratavyamukta / atha ca sUtrAryayoH zikSA vipulAM gurumukhAlapsye / atha ca krodhaM virodhaM ca sakalaM tyakSyAmi | kadA'haM madorbhAvo mArdarba sauku- 4 mAryamAcariSyAmIti zubhAbhilASaH praguNanIyaH // 16 // 1(sAmAyika ca) cAritreSvAvazyakeSvapi ca mukhya, tenAdAvupanyasta / 2 kezottAraNamalpamalpamazana niyaMjana bhojanaM, nidrAvarjana mahi | majjanavidhityAgazca bhogazca no / pAnaM saMskRtapAthasAmavirataM yeSAmihetthaM kriyA, teSAM karmamahAmaya sphuTataraM puSTo'pi hi kSIyate / Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111127 // atha darzanamUlANuvratapAlanAbhilASamullAsayannAha sammattamUlANi aNuvyayANi, ahaM dharissAmi suhAvahANi / tao puNo paMcamahatvayANa, bharaM yahissAmi suduSyahANaM / / 17 / / vyAkhyA-samyak tatvAvagamaH samyaktvaM kSAyopazamikaupazamikasAsvAdanakSAyikavedakalakSaNaM paJcadhA, tanmalAnimahAvatApekSayA'Nani sUkSmANi vratAni prANAtipAtaviramaNAdInyagne vakSyamANAni sadRSTAntAni kadA'haM dhariyAmi? / mukhAvahAni sukhakaraRNi / tataH punaH / paMca mahAvratAnAM sAdhvanaSTheyAnAM bharaM bhAraM vahiSye sudurvahANAM sUtarAmatizayena / durdharANAM dhIrAnu corNAnAmiti kAvyArthaH / yathA zrIsthAnAGgayukta-"nihi ThANehi samaNe niggathe mahAniJjare mahAeavasANe bhavai / taM jahA-kyA NaM ahaM appaM bahuM vA suyaM ahijjAmi ? kayA NamahamegallavihArapaDima paDivaJjissAmi? kayA NamahamapacchimamAraNaMtiyasalehaNAjyUsaNAjhasie bhattapANapaDiyAikkhie pAovagae kAlamaNa bakrAhamANe viharistAmi? evaM samaNassa maNasA bayasA kAyasA pAgaDamANe samaNe niggaMdhe mahAnijare mahApaJjavasANe bhavai / tihiM ThANehi samaNobAsage mahAniJjare mahAniJjavasANe bhavai / taM jahA-kayA Namahamapya vA bahuM vA pariggahaM paricaissAmi ? kayA NamahaM muMDe bhavittA agAgao aNagArayaM pavvaissAmi? kayA NamahamapacchimamAraNaMti yasalehaNAjyUsaNA'jhusie kAlaM aNavakakhamANe viharissAmi? evaM samaNasA savayasA sakAyasA jAgaramANe samaNobAsae mahAniJjare mahapajjavasANe bhava" / sA zrIhemasUriNA'pyuktaM-"tyaktasaGgo jIrNavAsA malaknikalevaraH / bhajanmAdhukarI vRtti municayA~ kadAzraye? // 1 // " ||12. la Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza samati // 128 // atha prArabdhameva prastUyate / upasaMhArakAvyamAha evaM kuNaMtANa maNorahANi, dhammassa nivvANapahe rahANi / punnajjaNaM hoi susAvayANaM, sAhUNa vA tattavisArayANaM / / 18 / / vyAkhyA-evamuktarItyA kurvANAnAM manorathAn manobhilASAn manorathazabdasya prAkRtatve'pi napuMsakanirdezaH / kasyeti sAkAkSaM padaM tadarthaM dharmasyeti padaM / kiMbhUtAna manorathAn ? nirvANasya panthA nirvANapathastatra rathaprAyAna / yathA rathArUDhaH pumAn sukhenAdhvAnamullaGghaya pAraM prayAti tathA zubhamanorathairapi saMsRttipAraH prApyate / atha tatkaraNe ki phalaM tadAha-'punnajjaNamiti' puNyasyArjanaM puNyArjanaM bhavati / suzrAvakANAM sAdhUnAM vA / kiMbhUtAnAmubhayeSAM ? tattveSu jIvAjIvAdiSu vizAradA: prAjJAsteSAM tathAbhUtAnAmiti kAyArthaH / atha sumanorathopari dRSTAntaH prathyate | siddharaSTAnta: / / X asthitva sumpasatthA sutthAvatthA pahiTThajaNasatthA / vilasaMtarayaNapagarA magarAyarabhUmisAricchA // 1 // dIsaMtasajjalohA saMtosiyapAsiyaMgagovidA / pasaraMtasattaraMgA acaMtacaraMtavarapoA // 2 // tagarA nAmeNa purI surItisaMpattanAgarana rohA / johAinnanariMdA naMdiyaloyA vigayasoyA // 3 // Aso tatya nivAsI bhAsI mahurakkharANa vynnaann| supabhUyakaMcaNavasU vasU suvikkhAyasiriseTThI // 4 // jAyA tassa saviNayA seNo siddho ya nAmao tnnyaa| dhammasmi sAhilAsA sapivAsA palvayArammi // 5 // Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1129 // tatthannayA kayA'vi hu saMpattA solacaMdasUriMdA / bhuvaNammi naNu diNiMdA iva je bhavaMburuhabohe / / 6 / / paDivanno tappAse pAse mohassa chidiUNa lahuM / seNo suNittu dhamma dikkhaM kammAripaDivakkhaM / / 7 / / vavavajaNayajagaNopAlaNapaNo gihAmma nibasei / siddho suvisuddhamaI aIva iya citiuM laggo // 8 // kaiyA ujjhiyagihavAsapAsamummaliUNa visayANaM / mihissamahaM saMjamamasaMjamaM dUramujjhaMto / / 9 / / paricattamittasaMgo aMgovaMgAI goviUNa daDhaM | kummuvva suhajjhaNuJjalajalamajjhammi cihissaM // 10 // kaiyA'haM sugurUNaM nUrNa viNayaM samAirissAmi / payapaMkayabhamaratulaM sevArasio dharaMto ya // 11 // kaiyA sugurUhi~ samaM ramaMtao saMjamammi ArAme / nANAvihadesesuM appaDibaddho carissAmi ? // 12 // kaiyA gharavAvAra duvvAraM vAriUNa nIsesaM / nisseyasapuramaggaM paDibajislAmi niravalaM // 13 // hohI dIho so ko'vi kovio dujaNehiM dugirA / uvasamarasanimmaggo rosakasAyaM caissAmi // 14 // kAUNubahANAI mahAnihANAI punarayaNANaM / kaiyA aMgovaMgAisuttamahayaM paDhissAmi // 15 // kaiyAhamappadehe nirIhabhAvaM dharittu dhiirmnno| uvasaggavaggamasahaM sahissamucchAhamAvanno / / 16 / / samiIu paMca tahA guttIu tinni mahambae paMca | solaMgANaTArasasahasAi~ kayA vahissAmi / / 17 / / . kaiyA gahittu caraNaM caraNaM sugurUNa sevamANo'haM / gAmAgaranagaresuM appaDibaddho carissAmi ? // 18 // kaiyA gayAvarAho nAhI hoUNa savvasattANaM / pattANa pattareho dehovagaraNasunimmuccho // 19 // // 122 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maptanika upadeza beraggaraMgavAsiyacitto sattovayAraraMgillo / sivaramaNiramaNaukkaThio ya ayaM bhavissAmi ? // 20 // yugmam / / icAisahamaNorahamAlAmAlaMbiuM syaakaalN| kAlaM aikameI siddho supasiddhamAhappo // 21 // aha annayA sameo seNamuNI siddhabhAyara dttuN| tattha pure poragaNAinne dhannehi paDipunne / / 22 / / // 130 // seNo sayaM pamAI mAI vAI alIyadhayaNANaM / baTTai na tahA sammaM caraNe saraNe sapannANaM / / 23 / / te do'vi egaThANe miliyA laliyAi mhurvaanniie| anunna uvaesaM ditA vaTTati jA tatya / / 24 / / P aha divvajogavasao tANuvari nibaDio asnnighaao| tinnagghAyavaseNaM khaNeNa niccepaNIbhUyA // 25 / / taha kkhadukkhiyamaNo jAo pariyaNagaNo smggo'vi| kimakaMDe hA jAyaM duve'bi paMcattamAvannA ||26 / / tatthannayA sameo geo nimmalaguNahi devANaM / kevalanANaSpavaro jugaMdharo nAma sumahappA // 27 // tappayapaNamaNaheuM siTThi vasunAmao smaayaao| suNio dhammubaeso pAvapavesovasamaheU // 28 // To aha siTTiNA muNido puTTho hiTTaNa suyagaivisesaM / sohammakappagamaNaM kahiyaM siddhassa gihavaiNo / / 29 / / roNo mahiDDivaMtarasuresu avayAramAsa sNptto| ki kAraNamittha pahU ? gaIviseso jamerisao / / 30 / / siddho suddhasahAvo AsI nivasaMtao'vi gharavAse / jaidhammadharaNarasio tisio taha samayamaggagmi // 31 // seNo muNI vi jAo sapamAo savvayA siddhilcitto| na hu muNidhamme ramme raimAvanno maNAgamavi // 32 // eeNa heuNA tesimAsi eyAriso giviseso| ege sAmannaM pi hu pattA pattA na veraggaM // 33 // S 1113 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 131 / / avare ghare vi saMtA saMtA daMtA jiiMdiyA hRti / tesi apiDhimahidiniJjarANaM gaI bhaNiyA ||34|| te ghannA kayapunnA gihiNo'vi hu je gharaMti veraggaM / muNiNo'vi sampramAyA namAreAhA huti ||35|| eyaM tisamma sammaM givAsavirattayA jaNA jAyA / nANI jugaMdharo'vi hu vis antya mahilae ||36|| evaM ye sumanorathAn zivapurIsaMprApaNe saddhAn kurvantIha gRhasthitA ani ratAH saddharmakarmodyame / te zuddhasthidamedhasaH sumanasaH zreyaH sukhaM zAzvataM sevante khalu siddhavattaditare syuH saMsRtau bhrAmakAH // 37 // // iti sumanorathoparisiddhaSTAntaH / / athotsUtrapadodbhAvane mahAdazeSasaMbhavavAha havaMti je suttaviruddha bhAsagA, na te varaM suTThavi kaTThakArA || sacchedacArI samae parubiyA, taddaMsaNicchAyi aIba pAviyA ||19|| vyAkhyA - bhavanti ye sUtraviruddha bhASakA : sUtraM siddhAntastasmAdviruddhaM viparyastaM bhApante te tathAvidhA utsUtravaktAro narAste na varaM na zreSThAH / kiMbhUtAste ? suSThu sutarAM kaSTasoDhAro'pi zItAtapAtakSutpipAsAdyatanutanuklezakArakA api santaH / te kiMbhUtA jJeyA: ? svacchandacAriNaH svecchAviharttAraH samaye sUtraM prarUpitAH proktAH / atha ca tadarzanechApi tanmukhAvekSaNa manISApi kRtA satI atIva pApaiva pApikA bhRzaM duSkRtotpAdiketi kAvyArthaH / yata ukta zrIbRhata kalpe / :13 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza 1132 // "ussuttabhAsagA je te dukkarakAragA vi sacchaMdA ! tANe saNa pi ha kappai kappe jo bhaNiyaM / / 1 // " "je jigavayaNattinaM vaSaNaM bhAsaMti ahava mannati / sammaddiTThINaM tahasaNaM pi saMsArabuDhikaraM // 1 // atrArthe'nArya (rSa) sphuracAturyasAbadyAcAryasvarUpaM prarUpyate / / sAvadhAcAryakathA / / pababjaM niravajaM sajiya jo bhAsaI ya sAvajaM / usmuttamaNuvautto so duggaibhAyaNaM bhavai / / 1 / / jaha sAvajAyario tario'vi hu rubhavasamuddadaM tu / puNaravi bhavammi paDio mahAnisIhammi vAgario // 2 // sirivoreNaM goyamapurao tasseva paMcamajjhayaNaM / taha tassarUvamayaM maMdamaI vi hu kahissAmi // 3 // yugmam / / ki teNaM pAviyamerisammi puTummi sAmio viiro| goyamamuddissemaM payaDatthaM kahiumADhato // 4 // caudIsiyAi eyAi Avi aikaMtaNaMtakAlammi / annA kira ca uvIsI sIsIkayadevamaNuohA // 5 // tIe cauvIsaimo jAo dhmmrisinaamtittheso| vanneNa ya mANeNaM majjha sariccho pasaMtaccho / / 6 / / titthe tassa ya jAyA accherA satta cittacittayarA / aha siddhisuhaM patte caramajiNe paNayadevagaNe / / jAyamasaMga yapUAnAmaM bhuvi vissphrtmccherN| bahuyaM lAyasamUhaM jANittu asAhujaNabhattaM // 8 // aha teNa kAleNaM teNaM samaeNamAsi erisayaM / nAmAyariyA bahusaDDhagehi paDigAhiuM davvaM // 9 // te kAraditi ceIharAI samaNoharAI nayarammi / nIyAvAsammi rayA dayAvihUNA ajiyakaraNA / / 10 / / yugmam / / sidilIkayacArittA rittA tavaNiyamasaccasoehi / dUrujjhiyaloyabhayAsaMkA vaMkA guNavimukA // 11 // / / 13 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nivasaMti saheNaM ceiesu acaMti dhuuvkusumehi| deve sevaMti ya samvayA vi paMcappamAyAI // 12 // sabbe sattA pANA jIvA bhUyA ya netra haMtavvA / suhamA ya bAyarA taha muNIhi novaddaveyacvA / / 13 / / sa evaM patrayaNa nissaMdakappamarihaMtadesiyaM bayaNaM / vijhavaNuvva gaehi tehi vissAriyaM niuNaM / / 14 / / khaMDiyapaDiyAI samuddharaMti te ceiyAI sayameva / na gaNaMti jIvahiMsaM samayAyAraM avagaNiti / / 15 / / // 13 // mehuNamegaMteNaM vajiyamaha te uAuAraMbhaM / sAhUNa sAhuNINaM samayammi ya muNiyatattANaM // 16 // dhArittu samaliMga saMgaM tibiheNa no vivajittA / pUrvati je jiNidaM sayaM vicittehi maledi 17 // te aNahigAradosA pannattA micchadiTTiNo duTTA / balibhoiNo ya devaJcagA ya vIreNa niddiDA / / 18 / / yugmam / / tesimaNAyArANaM AyariyANaM pamAyabhariyANaM / majhe maragayasAmalabanno kuvalayapahAyario / / 19 / / paramuJjalo guNehi hNsuvvnyctcrnnraagillo| paMkAu virattamaNo na jaDAsayasevao navaraM / / 20 / / yugmam / / acchai suTha tavastI aNagAro sAraca raNakaraNa ro| saMsArabhamaNabhIruahiyao hiyao ya sattANaM // 21 // na kayAvi hu ussuttaM bajaraI carai suddhamaggammi / jiNavayaNAmayavAsiyacitto ratto carittammi / / 22 / / vaThThamaNAyArillaM bulaMtaM haaskhiddddvynnaaii| jaNamannaM pAsatthaM khaNaM pi na sahei so sUrI // 23 / / gAma garanagaresuM viharaMto dukayaM prihrNto| saMpatto tattha pure ciyavAsimuNoNamAvasahaM // 24 // sakArio ya tehi anbhuTThANAiNA ya viNaeNaM / dhammakahAkahaNaparo suheNa so saMThio tattha / / 25 // // 133 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptanikA upadeza- kaivayadiNANi ThiccA tatto so puNavi vihari lggo| negarikattammi ThiI ciraM samAhUNa sohakarI // 26 / / tatto duraMtapataMgalakkhaNA takkhaNAu te miliyaa| dulaliyAyAramuNINa cakkavAlA mahAbAlA // 27 // jaI tubbhe itya pure bhayavaM guNavaMtayANa siramuNiNo / ikkaM kuNaha pasannA vAsArattassa caumAsaM / / 28 / / Ke to tumhA''NattIe bahuA ceiyANa tippattI! saMpaJjai kinnaI saDDhagehi amhehi taha mahimA / / 29 / / yugmam / / 1134 // Id iya davaliMgivayaNAinnaNao bhaNiyamitya sUrIhiM / jaivi hu jiNAlayANaM seNI sivargahanisseNI // 30 // tahavi hu sAvajamimaM mama nimmamavittivattiNo samaNA / vAyAmitroNavi nAhameyamiha AyarAmi aho / / 31 / / yugmm|| evaM pavayaNasAra nissaMka teNa bAgarateNa / kuvalayapaheNa goyama samaliyaM tisthayaragottaM / / 32 / / teNegabhavAvasesIkao mahAduttaro'bi bhvjlhii| aha teNa tattha diTTho asamaMjasasaMgha melAvo / 33 / / ligiNiyAliMgIhi milittu egastha tAliyA dinnA / haho imasa diTuM paMDiccaM saccavAittaM / / 34 / / evaM payaMpirehi niccha dhuNirahi appacariyassa / kuvalayapahassA vihiyaM sAvajAyariyanAmati // 35 / / x nIyaM ca pasiddhoe ghiddhI saMgo asAhavaragamsA ! tahavi hu so navi rUsAi tUsai vihie'vi hie // 36 / / aha tesimaNAyArANa tattha liNgaavjiivisaahnn| Ainno pAveNaM saMpanno AgamaviyAro // 37 // / saDDhANamasambhAve bhAveNaM sAhuNo'vi jiNabhuvaNaM / paDijAgaraMti khaMDiyapaDiyaM ca samuddharaMti tahA // 38 // annamavi ceiyANaM kallaM sajjatayANa samaNANaM / natyi kira koi doso koso sukayassa ceva bhave / / 39 / / 11134 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 135 // aha tesi te'vi bhaNi laggA smgaapvggdaayaaro| bhaNio khalu caraNabharo naro havai jeNa bahusuhio // 40 // anne kahaMti keI labeha kiM ettha moraullA bho| sAraM dhammassavi jIviyassa jiNapUyaNaM dhaNiyaM / / 41 // mukkhaMgamasaMdiddha buddha siddhatamajjhayAraMmi / ussisalamayamANaM sANaM ko kuNa magu gaNaNaM // 42 / / jAo satthavivAo duggaigamaNammi jo mhovaao| paramatthi neva kusalo tammajjhe ko'vi tattannU / / 43 / / tatthege iya bhaNirA amuge gacchammi amuga aayrio| anne vayaMti amugo sAha jaM bhaNaI taM saccaM // 44 // kevi ha jaMpati imaM kimittha bahu palavieNa eeNa / amhANaM sabvesiM pamANamAyariya sAvato // 45 / / tavvayaNaM paDivannaM savvehidi evameva houtti| hakArAviti tao lahamee sUri mAvajaM // 46 // so saMpatto tatto sattahiM mAsehiM dUradesAo / nimmamanirahaMkAro sAro caraNujjalaguNehiM / / 47 / / 5 diTTho tatthegAe ajjAe dhmmkjsjjaae| tavasA taNakayataNa ghaNuba bhabvaMgisihisuhao // 48 // taiMsaNakhaNavimhiyamaNAi eyAi citiyaM cite| ki esa muttimaMto arihaMto katidipato // 49 / / K: aha dhammo rUvagharo ahavA nijaratarU suratarU vA / iya citiya tipayAhiNapuzvi sA paNamiyA pAe ||5||yugmm|| saMghaTTio ya sahasA niuttamaMgeNa hrisvivsaae| na ha paDisiddhA muddhA teNa ya sa sAhuNI gaNiNA / / 51 / / diTThA dudrumaNehiM samaNehiM tehi tIi belaae| tatthAgaehi tavvaMdaNatthamaJcaMtapAvehi / / 52 / / | aha se sUrI viTThai tatthevA'vitaha siddhiphdaayaa| mAyAnimmukkamaNo guNoahI muNiyasuttattho // 53 / / BAN|135 // Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ marmA upadeza- miyamaharamaMjulAe somAlAe girAi bhanvA / suttatthamuvaisaMto khato daMto kahara ghamma 15 // taha ceva saddahati ya bahaMti tassANuvittimaMgesu / saMsAruviggamaNA samaNovAsagagaNA tattha / / 5 / / tassa ya vakkhANakhaNe caudasapubvaMgasAramAyAyaM / gacchAcArapavatagamahAnisIhAsa paMcamajjhayaNaM / / 56 / / Tol esA tampayagAhA samaNAyArammi jA nirAbAhA / avainnA paDipunnA guNehi samaNANa bahumannA // 57 / / // 13 // jatthitthIkarapharisaM aMtariya kAraNe'vi utpanne / arihAvi karija sayaM taM gaccha malaguNamukkaM / / 58 / / to goyama sAvajjAyarieNaM appasaMkieNeva / citayamevaM citte sutte nissaMkieNAvi // 59 / / KK jai iha evaM gAI jahUdiyaM naga kahemi jaNamajjhe / to taiyA ajAe baMdaNavaSTiyAe mahapAyA // 60 // saMghaTTiyA sireNaM taM diTumimehi duTusamaNehiM / jaha maha sAbajAyariyanAmamArobiyaM sahasA // 61 // KA taha kimavi annamavi me kAhiMti kunAmadhijamaja dhuvaM / ko vA khalamajjhagao sAhUvi na hAsamiha vahai ||6||tribhivigesskm| muttatthamantrahA jaI ahaM nirUvemi gavijo sNto| AsAyaNA ya gAI to jAyai jANagassAvi 163 / / tA ki kijai itya u phuDameyaM saMkaDaM mahAvaDiyaM / egadisAe bagdho naipUrI bahai annattha / / 64 // vakkhANemi kimantraha ahavA hA hA na juttameyaM me / jo suyanANassa duvAlasaMgarUvassa eyassa // 65 / / hA salibo'vi pamAyavasA na sAhae sacamatthavitthAraM / so duttarabhavajalAhiM na hu tarai aNaMtasaMsArI // 66 // yugmam / / havai hou taM ciya jaThiyaM ceva panavirasAmi / gAhatthaM paramatthaM jANaMto neva buDDis // 67 / / Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vomaMsateNemaM teNAvitaho nirUvio attho| sugurUvaesamaggANa sAriyaM na hu~ muyaMteNa // 68 / / eyammi khaNe tehi nisuNatehiM duraMtapaMtehiM / dullakkhaNehiM samajehiM coio sUri sAvajo // 69 / / jai khala eseA attho saJco tumameva tAva pbbhttttho| mUlaguNehi saMbharasu taddiNe tIi ajAe // 7 // ||1371111 saMghaTrio'si sirasA tarasA pAesu nivaDamANIe / nissaMkami mehutte jAo vicchAyavayaNo se / / 71 / / yugmam / / eyaM nAyabhimeNaM pAvaheehi maha kayaM nAmaM / sAvajAyariutti ya tadara karimnAti atramavi / / 72 / / to sAvajaNibhiNA tkydunaamdhijbhoenn| citiyameyANamahaM jahA tahA uttaraM demi // 73 // tatto puNaravi eseA dosovahao'vi duTuligihiM / eyArisaciMtAe ciyAe paJjaliumADhatto // 74 // goyama Ayario vA gacchAhibaI va suyaharo houM / je ke'vi hu titthaMkaravayaNaM mayaNaMva sukumAlaM / 7 / / na samAyaraMti ha sayaM na hu aNa mannati mNdpugnttaa| tattAvabohasunnA punnA tihiM gAravehiM sayA 76 / / koheNa mANeNaM mAyAe lobhahAsadappeNaM / jAe pamAyakha lie diyA va rAo va ege vA / / 77 / / parisAgae va mutte jAgaramANe va tivihativiheNaM / egamavi virAhijA se bhikkhU nidaNije y|78| catubhiH kalApakam / / se baha veyaNaparigayadehe gehe samaggadukkhANaM / ukkosaThiI saMsArasAgaraM paribhamija ciraM / / 71 / / to maha pamAiNo hINasattasattANa khalu siromnninno| AvaDiyA duhanaDiyA ihayaM naNu AvaI mahaI / / 80 // jeNa na sakaMmi ahaM paDibayaNaM bhaNi umittha dhnniymho| tA kahamannattha bhave chuTTissaM dAruNaduhANaM // 8 // Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza- saptatitra 1138 // iya jhAyaMto sUrI dUrIkayaheujuttidiTuMto / uvalakkhio vilavakhIbhUo bhUoba divasammi / / 8 / / tehi durAyArehiM to taM pai erisaM samullaviyaM / haho amhANe go'vi na chinno saMsao tumae // 83|| | jai tujha atthi kAvi hu vijA cujArihA savijANaM / tA parihAragamajavi baJjarasu asaMsayaM amhArA ra aviinnajutta uttaramee maM akkhamaMli jANittA / avahIristAMti hahA dAhAmi kimuttaramisi / / 5 / / eyamimo citaMto bahuhA appaM maNe visUraMto / vAgario garahi yadasaNehiM lehi pUNo sarI / kiM bho duttaracitAsAyaramajjhammi nivaDio'si tumaM / kiMci kahesu ihuttaramavabhiyAri ppayatteNa // 8 // paritappiUNa suiraM ruiraM paribhAviUNa appss| vuttamimeNamasaMkiyamaNeNa nisuNaMtu bho tunbhe // 88 / / samvahiM paveiyameyaM jaM na hu ajuggavaggassa | suttattho dAyabbo kAyavvo neva vissAso // 8 // Ame ghaDe nihattaM jahA jalaM taM ghaDa viNAsei / iya siddhatarahassaM appAhAraM viNAsei // 10 tatto puNo'vi sAhiyameehi kimerisAI vayaNAI / araDabaraDAI jaMpasi kaMpasi na ha aliyadosAo // 9 // paccutaraM na dAuM jai sakko moNaubya thakkosi / uppADesu niyAsaNamosarasu tahA turiyamitto // 12 // devarasa u rUsijA jattha tumaMpi ppamANayaM ghetuM / AhUo saMgheNaM tApuccheuM samayabhAvaM // 9 // goyama suiramaNeNaM jhUreUNaM maNammi appANaM / uttaramannamadaThe savasIkAuM bhavamaNataM // 94 / / salattamaNeNa jao ussAgavavAyamaggajuyaleNa / vaTTai jiNasamaThiI maI imA amha saMpannA / / 15 / / yugmam / / 5 // 138 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11139 // sambhe na yANaheyaM jatthegaMto ya tattha micchattaM / ANArihANaNegatA tattamima maNe muNaha 196 / / tatto harisiyahiyaehi tehiM morehi sajalamehuba / diTTho siNiddhadiTThIi manniyaM tassa taM vayaNaM / / 9 / / merumdhimehi muNio thuNio vayaNehi amayamahurehiM / vaNaruvakhuvva ghaNeNaM amhe ujjIviyA tamae // 18 // iccAiniyapasaMsaM nisugaMteNaM tadegavayaNeNaM / siddhataviruddhaNaM bhaNieNamaIvamudreNaM / / 99 / / egeNimeNa sUrissa dIhasaMsArayA samanbhUyA / apaDikamiuM tatto maraNAvasthAivi abhIo // 10 // ummaggaparUvaNapauNiorupAvappasaMgao mariu / uvavanno so vaMtarasuresu tatto puNo caviuM // 101 / / pasiyavallaha paDibAsudevasupurohiyassa puttIe / kucchisi annayA taM jANittA tIi jaNaNIe / / 102 / / hAhA garuamAjhaM sajiyameyAe majjha dhuuyaaii| pAveNa pUriyAe abhaddabhaddApasUyAe / 103 / / tribhivizeSakam / / sAhiya meyaM ca puroyahissa teNAvi jhUriuM suciraM / nivisayA ya kayA sA pAvavaseNaM hua nirAsA // 104 / / phatthavi na lahai ThANaM khANaM pANaM na yAvi sammANaM / sIuNhapivAsAhi vijjhaDiyA kammavasanaDiyA / / 105 / / paDiyA dubhivakhammI dAsattaM pAviyA rasavaNissa / tattha puNa maJjapANe rasiyattaM suThTha saMpattA / / 106 / / maMsobari Dohalayo jAo cittammi visaya ummaao| paDiyA ya kusaMgaNaM asai sayA pisiyakhaMDAI / / 107 / / tasseva vANiyassa ya gehAo musiya kiMci dvinnbhrN| vikiNiya annaThANe sA bhuMjai visayasukkhAI // 108 / / vANijageNa nAyaM tavariyaM sAhiyaM ca bhuuvinno| bajjhA teNAiTTA ghidvA duvA ya pAviTThA // 109 / / Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sapratikA upadeza- milio nAyaraloo soovagao karei vinnatti / eso hu rAyadhammo gabbhavaI neva hatabvA / / 110 // pasavai jAva na bAlaM tAta payatteNa drikaashaa| aha tamiogigehaM bhUvaivayaNeNa neUNaM // 11 // loeNa pasavasamayaM jAva niyaMtiyagharoyare dhariyA / aha dArayaM pasUyA bhUyAhiga uvva kaMpataNU // 112 // takkhaNamevANIyA bhIyA rAyaMgaNammi guNahINA / ArakkhagANa diTTi baMcittA tAva naNu naTThA / / 113 / / ||14011 muNiyaM bhUmIva iNA bhisaM gavesAviyAbi no laddhA / to Ai8 rannA tattaNuo pAliyabo ya // 114 / / Mo dinA paMcasahassA taparivAlaNakae dhaNassamuNA / so paMsulIi taNao dukkha saMvaDio'vi mao / / 115 / / aha sAvi hu mariUNaM tammAyA pAvakammao jaayaa| tattheva pure sUNAhivattaNe tassa to ranA // 116 / / tasse va bAlagassa ya davAviyaM daviNajAyamakhilaMpi / paMcasayANaM so nAhattaM sUNANa pAlei // 117 // kuNamANo tArisajIvadhAyapamuhAI paavkjaaii| paMcattaM pAvittA pUrittA pAyageNApaM // 118 // D goyama sattamapuDhavIapayaTTANammi pasthaDe ptto| sAvajAyariyajio parivario pAvakammeNa // 119 / / tittIsasAgarAI tattha pagADhAu ghorviynnaao| visahaMto dusahAo uvvaTTittA tao'vi puNo / / 120 // saMjAo aMtaradIvagesu egorugANa jaaiisu| tatto'vi hu mariUNaM avainno tiriyajoNIe // 112 / / nArayasarisaduhAI aNuhaviuM baccharAiM chavvIsaM / nihaNaM pAvittu tao uppano bAsudevatte 122 // tatthavi bahuAraMbha ghaNapAtrapariggahaM karittu puNo / sattamapuDhavi patto litto ghaNapAdapaMkeNa / / 123 // shaa||140|| Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1141 // tato sapaddharitA appaM tappaMdhalogaNo jaao| gayakannamaNuajAI mAI maMsAI majapio / / 124 // sattamapaDhavIeNya gao mao tao pAvakammio bahuso / caviuM to'vi mahiso saMpatto tiriyajAIsu / / 125 / / bhArucvahaNA iduhaM sahatao tattha puNa gao nihaNaM / bAlavihvAi mAhaNasuyAI taha paMsulIe ya // 126 / / kucchoe saMbhUo bhUoviva garahio sadosehiM / pacchannagambhasADaNa pADaNapamuhehiM dukkhehi // 127 // bahavAhiveyaNAsayakaliyaMgo duttukuttttvaahillo| kimijAlakhajamANo nIhario gabbhamajjhAo // 128 / / kahakahamabi buDgio nidijaMto ya pAmarajaNehiM / garahijjato bahuhA tADijjato ya bAlehiM // 129 / / sAvajjAyariyajio posklusinyjmaannmaannsio| sattasayavaccharAI do mAse taha diNe cauro // 130 / / aNahaviyativvadukkhaM so jAo vaannmNtrttaae| tatto'vi hu maNuyatte tatto sUNA hivattAe // 13 // tatto'vi sattamIe tatto ucaTTiUNa tiriesu / uppanno cakkigihe vasahatAe sa kammavasA / / 132 / / halasagaDacaka-kakasabhArabharuvvahaNapazcalassAthi / dusahA khaMdhapaese saMjAyA veyaNA tassa / / 133 // kimikulasaMkuladeho mehovarinivaDaNeNa sNpnno| saMpunnaapunnodayabasao dhaNieNa paricatto // 134 / / parigaliyasaDiyacammo kAehi kukarehiM khjNto| egaNatIsavAse jIviyapANehiM paricatto / / 135 / / tatto mahAdhaNassa ya inbhassa gihe sa naMdaNo jaao| vAhibharavihuriyaMgo lattaNAo'vi dubalio / / 136 / / bamaNavireyaNakaraNehi kaDuakasAehi tittakhArehiM / so kADhagehi pijaMtaehi avi AmayAunno // 137 // / / 142 // Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza / / 142 / / adussahaduhaveyaNapiliya saMsalliyaMguvaMgaThiI / nimmo sUrijio hArai maNuattarNa bilaM / / 138 / / iya jammaNamaraNehiM savvatyavi rogasogasaMkino / caudasarajjupamANaM loyaM paripUriUNeso || 139 // maNuattaNutpatto tato'NaMteNa dIhkAleNa / avaravidehe gehe kassadi inbhassa putravasA || 140 / / nityayarapaNamaNatthaM jaNANuvattIe so gao taiA / paDibuddho vakkhANaM socA naccA paramatattaM // 141 // evvaIo pavvajjaM niravajjaM sajjiUNa jiNapAse / toDittu kammapAse Aseviya kevalannANe / / 142 / / siddhipayaM saMpato tevIsamatitthanAhapAsassa / eyaM saMjAyamihaM accheraM sUrijIvassa / / 143 / / boro vAgara pahU bahusadehi surehi mahiyapao evaM jANasu goyama saMjAyaM pAsatitthammi || 144 || to pucche pahuM puNa bhagavaM siriMgoyamo namo kiccA / eyArisamaighoraM kahaM duhaM pAviyaM teNa ? / / 145 / / jAe thI saMghaTTe tehiM paJcArie riumuNIhi / ussagguvadAehi Thio jiNidAgamo eso // / 146 / / egaMtaM taM micchA jiNANamANA havai aNegatA / iya vayaNaparUvaNao teNajiyamaighaNaM kammaM // 147 // evaM pahuNA bhaNie ullaviyaM goyameNa puNa evaM bhayavaM ki ussaggAvavAyamagge ThiyaM na suyaM / / 148 / / goyama ussagaMmI avacAe vaTTae khu siddhataM / bhaNiyamaNegataM puNa catdhutige navaramegaMtaM / / 149 / / AukkAyAraMbhA teukkAyANa taha samAraMbho / mehUNasevA ya tahA paDisiddhA vIyarAgehi // 150 // nicchayao nicchayao bADhaM savvapyArao bADhaM / egateNaM vajjiyamavajjabhUyaM tiyamavarasa ||511 / / saptati 1182 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 143 // itthaM suttAikkamasammaggavilovao kumaragassa / aiukarisA raio tao jiNANAi bhaMgo ya // 152 // tatto aNaMtasaMsAriyata vihiyanamaNI / tatto bahudukkhaparaMparAi saMghaTTamAvaDiyaM // 153 / / sAvajjAyarieNaM kiM bhayavaM mehaNaM samAinna ? / akkhai sAmI goyama niseviyAseviyaM taM ca // 154 / / no seviya navi ya aseviyaM ca kahamevamakkhiyaM ? sAmi ! / ja tIe ajjAe pAe saMghaTTamANIe / / 155 / / taNaphAse jAe'vi hu na teNa AuMTiyaM na saMvariyaM / na maNAgapi nisiddhaM imeNa khalu sUriNA jamhA / / 15 / / PO eeNaM aTeNa goyama evaM pavubaI nabaraM / ittiyamittassavi dhuvamerisao kaDuvivAgo jaM // 157 // pahavayaNAmayarasabharapANasamullasiyaromakUveNaM / sirigoyameNa vuttaM tahatti na hu annahA eyaM // 158 / / puNa puDhe teNa pahU kammaM titthayaramajjiyaM Asi / teNigabhavAvasesIkao ya saMsAranIranihI / / 159 / / kimaNataM saMsAraM bhamio vamiorudhammapariNAmo? / goyama teNaM niyayappamAyadosappasaMgeNa // 16 // | tamhA muNittu evaM sNsaarutaarmicchmaannennN| goyama guNiNA gaNiNA sudiTThasamayatthasattheNaM // 161 / / | gacchAhiveNa sa bappayArao savvahA payatteNa / acaMttamappamatteNa bhaviyavyaM caritavayA / / 16 / / // iti utsUtraparihAre mahAnizIthazrutaskandhapaJcamAdhyayanasthaM sAvadhAcAryakathAnakam // ___ atha jinAjAtikramakAriNAmutsUtrodgAriNAM kaSTAnuSThAnadhAriNAmapi sarva vrataniyamAdyapi kRtamapramANameva syAdityetadupari kAvyamAha--- Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikA upadeza aikvamittA jiNarAyaANaM, tavaMti tinaM samayamANaM / paDhaMti nANaM taha diti dANaM, savvaMpi tesi kayamappamANa // 20 // vyAkhyA-atikramya samullaGgaya jinendrAmA tapanti tIvra tapaH SaSThASTamAdi apramANaM pracurataraM / paThanti jJAnaM AgamarUpaM / tathA dadati yacchanti dAnamabhayadAnAdi tathA ityAdi sarva teSAM mithyAbhinivezagrastadurmatInAM kRtmprmaann||144|| meva na pramANapadavImATIkate sadaM niSphalameva syAditi / jinAjJAto bAhyA bhUtvA yadAcaranti svamatyA sucaritaM taniSphalameveti kAvyArthaH / atrArthe jamAlikathocyate // jamAlikathA || caudasavAsehi gaehi nANu pattIi vIranArasa / paDhamo ninhava jAo jamAlio tassasvamiNaM // 1 // teNaM ciya kAleNaM teNaM samaeNa kuMjapuranayare / sirivIrajiTThabhaiNI sudaMsaNA tassuya jamAlI / / 2 / / mahayA vicchaDDeNaM pabvaio jinniNdpymuule| rAyasuyapaNasaehi tanbhajjA sAmiNo dhUA // 3 // tanAma aNa jjAsI bIyaM piyadasaNitti vivkhaayaa| sAvi tamaNa pabvaiyA sahassanivainbhajuvaijuyA / / 4 / / jaha pattIe taha bhaNiyabbo vittharo smggo'vi| ikkArasaMgadhArI vIrANa trAi sArvatthi // 6 // rol so patto paMcasayANa gao saMpappa tidugujjANaM / nayaparivArasameo sa koTage ceA ThAi / / 6 / / kaivayadiNapajjate aMtappaMtehiM lukkhabhakkhehiM / tassupazno dusaho dAhajaro dehadAhakaro / / 7 / / // 144 / / Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1188411 na tarai so uvabisiu sakaTRtaNa o muNINa iya bhaNai / mah saMthAraM pauNaha tehiM tao kAumAro ||8|| puNaravi kahai kao bhA kijjai vA te bhAMti sAmi kao / to uTTio sa picchai taheva kijjatasaMthAraM ||9|| to taciMtA jAyA jannaM bhayavaM bhaNei sirivIro / calamANe naNu calie nijjinne nijjarate ya ||10|| tanaM micchA sA dIsai paJcakkhameva eyaM tu / jaM kajjimANasaMdhArao ya na kao imaM paDaM // / 11 // calamANe'vi acalie aNajinne nijjarijjamANe'vi / evaM sa maNe vImaMsiUNa samaNe imaM bhaNai // 12 // bho bho niyaMDA meM yaha dharma vIro / calamANe na calie nijjinne nijjirijamANe / / 13 / / pakvameva dIsa taM micchA ko'vi nettha saMdeho / evamiNaM tavvayaNaM kehiMpi hu nicchiyaM muNiyaM // 14 // kehi pi na saddahiyaM dahiyaM jaha kaDuannasaMmissaM / jehi tahatti taduttI paDivanA maMdapunnehi // 15 // tehi so ceva gurU kao pramANaM tao puNo anne / bahuvihajuttIhi vibohayaMti jAhe na so ThAi ||16|| asamaMjasaM burNato to taM muttUNa sAmimallINA / aha sA samipasUyA niyapainehANurAgillA ||17| Dhakassa kuMbhakArassa saGkagassa ghare ThiyA / ajjANaM paNNabemANI DhaMka pi paDibohaI ||18|| Ayario amha phuDaM bhAsai na tahA pahU bhaNai sammaM / to DhaMkeNuttamiNaM na visesamiNaM muNAmi ahaM ||19|| aha annA kayAvi hu tIe suttassa porasiparAe / ujjIvaMto niyabhAyaNANi DhaMko susaDDayaro ||20|| vIrahupahanisehaNaparAe paimaggalaggacittAe / iMgAlaM pakkhivaI saMmuhameIi bohakae ||21|| / / 149 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikA upadeza saMghADiegadeso dar3o pabhaNai kimeyamAyariyaM / maha saMghADI daDA tatto DhaMko samullavai // 22 // bhayavaI tunbhe ceva hu bhagaha jahA DajjhamANa na hu daGa / ko dahaI pAvaraNaM tubbhANaM naNu nihINayaro // 23 // Lol ujjusuyanayamaeNaM sirivIramayANugAmisamaNANaM / juttamima khalu vRttaM na hu puNa tumhANa nissaMka / / 24 / / / 146 // iya tabdayaNAyantraNasamaNaMtarameva sA tao buddhA / paDivajjai vIramagaM tahatti jattherisa viyAro / / 5 / / ajjo samma paDicoyaNatti vuttUNa taha ya gaMtUNa / pabhaNei sA jamAli so na ha mannei tavvayaNaM / / 26 / / tAhe sahassajaiNIparikinnA sAmipAsamallINA / na hu ussuttaparANaM saha saMvAseA guNAvAso / / 27 / / tato laha ceva gao caMpapuri ninhago jamAlitti / ThicA samIvadesa pahuM bhaNai niThagirAe // 28 // tumhANaM niggaMthA bahave jaha sati kira chaumatthA / na hu tAriso ahaM khalu chaumatthiyabhAvamAvanno / / 29 / / utpanna kevlnnaanndNsnnaavgyvissbbhaavo| arahA jiNakevalio ii muharamuhe jamAlimmi // 30 // aha goyameNa bhaNiyaM karathavi no kevalissa khalu nANaM / vaNasaMDe va girimmivi uvaghAyaM lahai lavamittaM // 31 // jai puNa kevalio taM sayamullavieNa to imaM majjha / vAgaraNaduga pabhaNamu lAe Nice aNice vA // 32 // sAsaya asAsao vA jIvo sirigoyameNa iya butte / saMkiyakaMkhiyAyio na kiMci paDibhaNai moNaparI ||33 / / tA khajjAo ujjoyabhAsuro jAba jAmiNitamoho / vAsaramaNimmi udie sunippaho se lahuM hujjA ||34 // to sirivIro bhAsai pAyaM savvesu sarisasambhAvo / bahave maha naNu sIsA chaumatthAvi hai muNaMti imaM // 35 / / // 146 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11147 na pUNo tumaM va sa (bha)kkhAivAiNo bhAsa channavanhisamA / bheA bhI jamAli jannaM (nno) kayAi nAsI tahA bhavai / / 3611 | na kayAviNa (Na) bhavissai bhuvi bhAvi bhavissaI sayAvi hujaM / esa dhuve khalu ni sAsayarUve hviloe||37|| nica asAsae puNa osa ppiNibheyao duhA vRtte / jIvo nibhAnico duhAvi bhaNio na saMdeho // 38 // dabaTTayAi nico pajjAehi puNo aNicI so| devattaM maNuattaM laddha tirinArao bhavai / / 39 / / iya sirivIragiraM so na saddahai bahui maccharamatucchaM / pahupAsAo dUraM avakkamaI ramnahariNuvva 1 // 40 // vAsAi bahuAi paramapANaM ca micchapakabhare / pADittu samaNabhAvaM dharittu chadrume kicA / / 4 / / nANaM paDhittu miThAbhinivesamaNujjhiuM mahAghoraM / jIvANamabhayadANaM dAu kAu tavaM ghoraM / / 42 / / saMlehaNaddhamAsiyamurIkaritA ya tiisbhttaaii| chaiittANasaNavasA tamaNAloittu urasuttaM / / 43 / / kAla kidA laMtayappe terasamiyAyaraThiIsu / kinvisiyanijaresuM utpanno ninhavajamAlI // 44|| pannarasa bhavAI tao bhamitta saMsAramajjhayArammi ! aMtaM kAhI so'vi hu pannattIe jahA bhaNiyaM / / 45 / / evaM nacA sannaM jiNovaiTuM khu saddaheyavaM / kAyavo na kayAhaleso kayadukyapaveso / / 46 / / // iti jamAlisvarUpam / / atha ye jinAjJArAdhakAste sukhenaiva siddhisamRddhisAdhakAH syuretadupari kAvyamAha jiNANa je ANarayA samAvi, na laggaI pAvamaI kayAvi / Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 upadeza saptatikA // 148 // terisa gapi nimA lipulo, gAnA eNaM ca havijja siddhI 1121 / / vyAkhyA-jinAnAM zrIsarvavidAM ye janA AjJArAdhanavidhI ratAH sadApi sarvaphAlamapi na lagati pApamatiH kadApi citte teSAM tapasA vinA'pi vizuddhiH pApapaMkaprakSAlanaM bhavet karmaNAM kSayeNa caH punararthe syAt siddhiriti kAvyArthaH / jayanti rAgAdIniti jinA gRhavAse vasanto'pi ye nirAgamanaskAH syusteSAM tapaHkaraNamantareNApi zuddhiH sidizca syAt / atrArthe zrIpRthvIcandrodAharaNamudAhiyane / pRthvIcandrakathA / / pararayodhyA'yodhyA''ste virodhyAzAvibhedinI / puryatra bharate varyA samuddhacA suprasiddhayA // 1 // pratipakSaharitrAsasiMhaH pRthaparAkramaH / harisiMhaH kSamApAlastatra pAlayati prajAH ||shaa sadagraM dorbalaM yasya karNarAkarNya vairiNaH / daurbalyaM paramaM bhejurasamAdhAnadhAriNaH // 3 // padmanAbhasya paba tasya pAvatI priyA / yayA padmAnyajIyanta dRgmukkhakramarociSA // 4 // pRthvIcandra iti khyAtastayoH sUnuranUnadhIH / pRthvyAM candra ivodyotaM yadyazazcarkarItyaho / / 5 / / yo yauvane'pi nonmAdI viSAdI cApi nApadi / prasAdI svAnugavAte pramAdIrghatvamIyivAn // 6 // so'nyadA munimadrAkSIdakSINajJAnasevadhim / tadeva jAtimasmArSIdAtmanaH prAktanImimAm // 7 // prapannamAsIcaraNaM, mayA prAgjanmani sphuTam / ityavetyAtyajattarNamapUrvAM bhogasaMpadam // 8 // noTaM kurute veSa, na dveSaM vahate hite| na krIDati tathA snigdhaiH, mAI mugdhAnna sevate / / 9 // // 148 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na hastinazra turagAna, durdamAna dmytyso| na kaThoragiraM vakti, badane sadane'pyaho / / 10 / / bhaktimAtyantikI dhatte, jananIjanakopari / na kopAruNatA'syAsIdRzorapyaparAdhini // 11 // jinArcAyAsaktacetaskaH, sAdhusaMsevanodyata: / tanmatiH zastracintAmdhI, mamajArthabhare na hi // 12 // navonayaubanArambhasaMbhavadrUpasaMpadam / na taM smaravibAdhAttivyaMbAdhata manAgapi // 13 // na hastiSvapi zasteSu, tasyAsIt prItirAtmanaH / na rathAH satkathAstasya, turaGgA na tu raGgadAH / / 14 / / harSollAsA na cApAsA, na goli. prItidAritI : mAsUSA sukhAyAsIna poSastoSakRnmAnAk // 15 / / nihitApattayastasya, pattayaH prItaye na hi / sahelA apyabhUvazca, sAvahelA mahelikAH // 16 // anyadA'cintayazcitte, vasudhAvAsavastarAm / rAjyadhurbhArasaMbhAraM, kathameSa dhariSyati ? // 17 // yativadvItarAgatvaM, dhatte niHsaGgatAmapi / yo yauvanavayaH prApya, yuvatIjanaraJjanaH // 18 // yadyasya kAryate nAryAH, karagrahamaho mahAn / tadA tadvazamAsAdya, sadyaH syAdviSayonmukhaH // 19 // tAvanmAnI tathA dAnI, tAvaddhadhAnI hi mAnavaH / tAvadyogI tathodyogI, yAvanna sthAdazAvazI / / 20 / / vimuzyorvIzvara iti, svAnte zAnte tanadbhave / kalatrasagrahasyArthe, cakAropakrama kramAt // 21 // pitroratyAgrahAdeSa, tadvacaH pratipaznavAn / dAkSiNyanidhayaH prAyaH, santaH pitari ki punaH // 22 // IR tatastadeva bhUbhartA, dhartA pramadasampadaH / ayAcata dharAdhIzakanyA dhanyA mudA'STa saH // 23 // Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza SS sapsa // 15 // samameva samArabdhe, kSubdhe harSAmbudhau bhRzam / pANigrahamahotsAhabhare bhUvAsareNa (vena) vai // 24 / / nRtyatsu naTaceTeSu, gIyamAnAsu gItiSu / yoSAbhiH sphArabeSAbhimilitAsu janAliSu / / 25 / / lasanmaGgalatUryeSu, ninadatsu sunirbharam / tADyamAneSu niHzaGga, paTaheSu ca yaSTibhiH / / 26 // azAbhiratyabhISTAbhiH, kumArIbhiH parivRtaH / acakAttridazAdhIza, Iva divyApsarovRtaH // 27 // vanubhiH kalApakram kumAraH skArazRGgArodArabhUSaNabhAsuraH / yAvadAste caturikAmadhye mAGgalyaveSabhAk // 28 // tAvatprAktanapuNyadrumaJjarI rUpadhAriNI / vAriNI duHkhalakSANAM, kAriNI muktisampadAm // 29 // iti cintA samuspede, hRdaye rAjajanmanaH / phalegrahiryayA janma, niSphalatvaM bhavasthite: // 3 // vibhivizeSakama aho mohamahArAjaceSTitaM spaSTamIkSyatAm / keyamajJAnadholagnA prANinAM gurukarmaNAm // 31 // atattvavedinaH mattvAH , pUryante mohanidrayA / yayA dharmadhanasyAso, nAza: sapadi jAyate // 32 // kimetaH sphItasaGgItarItijAtarivoditaH / nATayaiviDambanAprAyarapAyariva pUryatAm / / 33 / / na rAjyenAmunA kAryamanAryAkAryahetunA / zAstrIbhiriva na khIbhirartho'nayA~cahetubhiH // 34 // mAnuSyaM cApi vaiduSyaM, sadgarUpAstiruttamA / hA hAryate'pi saMprAptA, sAmagrI mugdhacetasA / / 35 // samagrabhogasAmagro, nilitA lalitA'pyaho / mahAtmanAM na dharmAdhavaprasthAne bidhnasAdhinI / / 36 / / na yeSAM bhogayogo'sti, manAgapi hi samani / aniruddhamanaskAnAM, karmabandhastathA'pyaho // 17 // Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 151 // hahA kathamaha mohaceSTitAni vidannapi / snehapAzena baddho'smi, yathA bAgarayA magaH / / 38 / / dAkSiNyaM pitRmAttraNAmArNa gayi kevala / loka nahaM smAtA, bhavodAradavAnale / / 39 // kadA cidAnandamayImahIna sukhasampadam / lapsye'haM ? sanmunitvena, saMyamAdhvani saMcaran / / 4 / / kadA guroH padAmbhojarajaH svazirasA spRzan / vapuH pavitrayiSye'hamahaGkAraparAGmukhaH ? // 41 // padapraNa manaprahamatiryatitate raham / kadA mudA sahiSyAmi ? duHsahA~zca parISahAn / / 42 / / vicintayanniti svAnte, zAnte rAgodayAtyayAt / apUrvakaraNaM prApya, niSpApavyApamAnasaH / / 43 / / ghAtikarmakSayaM kRtvA, chitvA saMsArabandhanam / saMprApa kevalajJAnamajJAnogratamo'paham // 44 // guNAbdhikevaliprocyamAnamAzcaryamIdRzam / sudhanaH sArthapaH zrutvA, cetasIti vyacintayat / / 45 / / athApacchanmahIzakraH, kuto henostavopari / asmAkaM snehasambandhastataH provAca kevalI / / 46 / / tvaM rAjan ! puri campAyA, vijayI jayanAmarAT / AsI: priyamatIbhartA, dhartA guNagaNazriyAm / / 47 / / kusumAyudhanAmAha mabhUvaM tvatsutaH purA / suraH saMyamamArAdhya, bimAne vijayA'jani / / 4 / / ahaM punastata: sarvArthasiddha tridazo'bhavam / Avayoratra saMjajJe, saMyogastRSTipuSTaye / / 49 / / tasmAnmamopari snehA, svAmin ! yuSmAkamadbhutaH / mithaH prajalpatAmitthaM, jAtismRtirajAyata // 50 / / tataH karmakSayAvApta kevalajJAnazAlinAm / amaramahimAdhikyamakAri pramadoddharaiH / / 51 // Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza / / 152 / / samagre'pi pure paurAH pracurAnandamedurAH / arAjansa kantapAdapA iva puSpitAH / / 52 / / sudhanaH sArthavAho'tha gurornatvA padAmbujam / zazaMsa bhavataH svAmin! guNAbdhestulyatA kutaH // 53 // itthamAkhyAtari proce, munIndraH prAgbhave hyayam / puNyaketustanUjo me, samabhUcvAgrahIdvratam // 54 // mayA sArddhaM guNAzrIrNA matsamAcaraNAzrayAt / anena nanu dhanyenAbhijJena zivavartmanaH // 55 // atastanUkRtAzeSakarmAdharmAtmatAzritaH / anubhUyAmaraM janma babhUva guNasAgaraH // 56 / puNyAnubandha sukRtaM pariNAmastathA samaH sukhAvAptistathA tRlyA, karagrahamaho'pi me // 57 // mamApyetAstathA dadhvaH, pUrvajanma priyAH sphuTam / tatazvIrNavratAcArA anuttarasUrA babhuH ||58|| prAktanA vanitA etAH saMprAptAH kevalazriyam / sAmagrImApya duSprApAmapApAtmasthiti zritAH // 59 // samAkarNeti bubudhe, sudhanazreThapuGgavaH / zrAvakaM dharmamanye'pi svIcakrurbahavo janAH // 60 // harSeNa hariNA sUnuharisiMhasya vizrutaH / sthApayitvA nije rAjye, svAtmA ninye kRtArthatAm // 60 // pRthvIcandramahArAjabirakSubdhamanaHsthitiH / vrataM suciramArAdhya, prabodhya bhavikavrajam // 62 // svakIyamAyuH pratipAlya pUrNa, tUrNaM samutpAdita kevaladdhiH / pRthvIndunAmA munirAjahaMsaH prANezvaro'bhUtkila mokSalakSmyAH ||63 || / / iti zrIputhvIcandra rAjarSikathAnakam // pUrva jinAjJArAdhanaM pratipAditaM / atha jinAjJArAdhanaM bahuzrutagurUpAstimantareNa samyagnAvabudhyate'tastadupadezaM kramA saptatika / / 152 / Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 153 / / gatamAkhyAti -- bahussuyANaM saraNaM gurUNaM, Agamma nicaM guNasAgarANaM / pucchi atthaM taha mukkhamaggaM, dhammaM viyANittu cariJja juggaM ||22|| vyAkhyA - bahu prabhUtaM zrutaM sUtraM yeSu te tathA teSAM bahuzrutAnAM zaraNamAzrayamAgatya nityaM sadA gurUNAM gRNasti tasyopadezamiti te tathA teSAM gurUNAM / punaH kiMbhUtAnAM ? jJAnAdiguNaratnamevadhInAM / pRcchet arthaM / tathA mokSaH karmanyato muktistasya mArgastaM mRgyate'nvipyate iti mArgaH, yato gurUpAstimantareNa jIvasya tattvamArgopalambho durlabha eva / tataH subahuzrutagurumApRcchaya dharmaM ca vijJAya zrAddhazvaretsamAcaret yadAtmano yogyaM syAnadini 'kAnyArthaH / tathA coktaM bhagavatyAM gautamapRSTena zrIvIra bhagavatA - "tahArUvaM NaM bhaMte samaNaM vA mAhaNaM vA pajjuvAsamANassa kikalA pajjuvAsaNA ? gotramA satraNakalA se NaM bhaMte savaNe kiphale ? NANakale / me NaM bhaMte nANe kiphale ? triSNAgaphale / se gaM bhaMte viSNANe kiphale ? paJcakakhANaphale / se NaM bhaMte paJcakkhANe kiMphale ? saMjamaphale / se NaM bhaMte saMjame kiphale ? agaNyaphale / evaM aNahahae tavaphale, tave vodANaphale, vodANe akiriyAphale / se NaM bhaMte akiriyA kiphalA ? siddhipavabhAgaphalA pannattetyAdi" / atrAyeM zrIjayantyupAsikAsvarUpamudbhAvyate- zrIzakAlike iloga pAratahiyaM jeNaM gacchai saggaI / bahussuyaM pajjuvAsijjA pucchijjatyaviNicTayaM // 1|| " prakSiptamidam. / / 153 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza saptanikA / 154 // // jayantyupAsikakathA / ko biyAsoyisvakha lakkhA, kosaMDiyA nAma purI arukkhA / ityatyi rehaMtaasaMkhadakkhA, layAphalodAvaNA sa dakkhA / / 1 / / na jamsa cittammi ramei mAyA, nicaM namiaMti nivehi pAyA / jassaggao verigaNA varAyA, babhUva tatthodayaNotti rAyA 11211 nimmAya jaMtuTugaNo payAvaI, jIe suzIlammi ya nizcalA mii| na kakasa jA vayaNaM payaMpaI, mAyA ya tastAsi saI migAvaI / 3 / / maNammi niba sarayaMbusacchA, bhUvassa tasseva abhU piucchA / susAhasijAariyA atuccho, jayaMtiyA nAma tahA amucchA / / 4 / / tasthannayA punnabharodaeNa, samosaDhaM borajiNesareNa / micchaMdhayArANi diNesa reNa, chinnANi dureNa khaNeNa jeNa / / 5 / / sA agao sodayaNaM karitA, nissImabhattibhara munvahitA / tavvaMdaNatthaM jiNadhamma rattA, jayaMtiyA tattha javeNa pattA // 6 // vaMditta vIra jiga aggao sA, saha nisannA naNa nippaosA / suNei taddesaNamiddhatosA, samujhiyA'baMbhaadattamosA / / 7 / / pahU bhaNai bho bhaviyA bhavammi, kUvammi tuDabhe nivaDeha jammi / rAgo ya doso ya ahI suraTTA, gasaMti jatthaMgigaNaM paTThA / / 8 // jIvo ajIvo taha punapAvaM, tahAsako saMvaratattamevaM / baMdho tahA nijaraNA ya mukkhaM, naveva tattAI muNeha sakkhaM / / 9 / . na jIvahiMsA na musAvivAo, paristhisaMgo kayapaccavAo / adattadANaM parivajiyavaM, parigahevAvina sajjiyavvaM / / 10 / / icAivakkhANajhuNi muNittA, jiNa tatattAI maNe munnittaa| baMdai namasai paDivattipuravaM, pucchaM tahesA kuNaI auvvaM / / 11 / / kahaM Na jIvA garuyattabhAva, lahaMti bhate bhaNa sappabhAvaM / jayaMti pANANuvadhAyadAsA, niyANasaleNa ya micchaposA / / 12 / / jIvANa bhaMte bhavasiddhiyattaM, sahAvao ki pariNAmao taM / jayaMti taM jANa sahAvao ya, na saMbhave taM pariNAmao ya // 13 // 154|| Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 155 // satre'bhivvA kimu siddhimee, bhaMte gamissaMti ThiyA divee| jayaMti evaMti pahU bhaNe, tao puNo pucchamimaM kuNei | 14 || sacce vassaMti jayA sivaM te tanvajjio ki nu bhavo hu bhaMte / jayaMti eyaM na hu saMbhavejjA, nahaMgaNasse NiThiI munijjA || 15 // kimuttayA jAgariyA va bhaMte, sAhU ? kahissAmi imaM dhuvaM te / ahamiyA je naNu ittha jIvA, dhammajaNe saMti aItra kIvA | 16 | sikhu muttattaNameva rammaM, jao karissati na ghorakammaM / je dhammiyA dhammapahikavittiNo, suzIlajIvAbhayadAnasattiNo / 17 / jayaMti tesi puNa jAgarattaM, susAhu jamhA naNu biti tattaM / to suttayA jAgariyA ya seyA, egesimesA bhaNiyA dubheyA // 18 // puNo'vi pucchei jayaMtiyA sA, bhaMte balaM dunyA va sA? paNa sudurANi kuNaMti je tibvavobharANi // 19 // tesi pasassaM savalattamaMge, ahammiyA je paDiyA kusaMge / hiMsAmusAdatta abaMbhasattA tesi varaM dubalayA pattA ||20|| AlassavattaM aha ujjamittaM susAhu ? bhaMte ! maha bUhi tattaM / je coriyApAvapariggahesu, luddhA ya giddhA bahuviggahesu // 21 // te suTaTha AlassadharA narA dhuvaM, jao na ajjaMti hu kammayaM navaM / jayaMti je saMjamasolavaMtA, bahussuyA dhammaparA pasanA ||22| varaM khu te ujjamiNo tabassiNo, je ghoraNThThANabharA maNassiNo / ao aNegaMtamiha prUviyaM, sammaM sudhammaMmi Thavehi appayaM / 23 / bAbA jiNavIradesaNaM, jayaMtiyA mukkhasuhika desaNaM / jAyA susittA vaNavIhiyA jahA ghaNeNa sullAsavaI saI tahA | 24| pucchitu sA udaya kumaraM jayaMtI sammatasuddhimasamaM vie bhayaMtI | pavajjamujjuyamaI naNu givhaI sA, IsAvisAyarahiyA jiNabhattimIsA // 25 // caritu cAritabhara sududdha raM, sA khaggadhAruthva mahAsamuddharaM / aMgAI ikArasa suttao tahA, paDhittu atthAu bhavammi niSpihA / 26 / / / 1558 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza nimmUlakAsa kasiorukammayA, lahitu sA kevalamitthimayA / pasA ya nibyANasuhaM mahAsaI, sattastha vitthaarvismii|2711 saptanikAH itthaM jayantyAzcaritaM nizamya, samyaktayA cetasi cAdhigamya / bahuzrutopAsanayA sadartha, sUtraM gRhItvA kumatAM svamartham // 28 / / // iti jayantyudAharaNam / / atha pAzcAtyakAvye bahuzruta sevA zreyasI proktA, athAgItArthasevApratiSedhArthamAha-- tuma pIpathagigoloNaM, mA jIva bhaI muNa niruchaeNaM / saMsAramAhiMDasi ghoradukkha, kayAdi pAvesi na mokkhasukkhaM / / 23 / / vyAkhyA--re jIva tvaM agItArthaniSatraNena sevanena mA bhadraM kuzala muNa budhyasva nizcayena / agretanapadadvayana tatsevAphalamAha-ahamavijJAtasUtrArthagurUpAstyA svastyAbhAgI bhAviti mA jAnIhi, ki tu saMsAra ghoraduHkhaM ghorANi duHkhAni yatra sa tathA taM / AhiMDasi bhrAmyasi / tasse vayA kadApi na prApsyasi mokSasaukhyaM mokSasya saukhyaM mokSasaukhyamiti kAvyArthaH / agItArtha sevopari sumatijJAtaM zrImahAnizothoktamAtanyate--- // sumatikathA / / / / 156 // | paNamiya jiNidabIra subannasabannasuMdarasarIraM / sirisumaDanAilakahaM mahAnisIhAu akahissaM // 1 // ittheva bharahavAse dIsaMtAgaloyasahavAse / cakijiNakayanivAse jalaharakijjaMtajalabAse / / 2 / / magahAbhihANavisao vaTTAi duvAraverinivisao / ramaNijjapaMcavisao dhammiyaloyANa aivisao // 3 // Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 / / guNarayaNagaNa kusatthala kusatthalaM nAma tattha puramatthi / sohaMtaghaNakusatthalaruharaM ruiraMjiyajaNohaM ||4|| tattha nivasati aDDA susAvayAyArapayaraNaviyaDDhA / sirisumainAilakkhA sahoyarA nimmalasupakkhA // 5 // simapi dhaNaM ahantrayA galiyamaMtarAyavasA / abbhapaDalaMva duddharapavaNAo tahiM vasaMtANaM ||6|| tANaM guNarayaNanihINa sayaNamittANa sukkhakArINa / na pahuppaMti maNorahamAlAo aibisAlAo ||7|| ayi mahimAo na nehasuM na vAo sAhama kA sAmasthamavi natthi ||8|| to tehiM saGkagehiM viciMtiyaM niddhaNehi hiyayammi / jAva saghaNo maNusso pasaMsaNijo jaNe tAba ||9|| sanvo'vi pAsavattI saMpaja saMpayA ghare jAva / vuTThodayaM dhaNaMpi hu vijjuliyA naNu paricayai ||10|| gammai tattha videse sahavAsI jattha dIsae na jaNo / na hu daMsijai vayaNaM sayaNANaM nidvaNattammi ||11|| dUragapANamhANaM pujati maNorahA ya kaiyAdi / tadabhAve pavvajjA pAvijjai mukkhasukkhakarI // 12 // isa paribhAviva dohivi kamAgayaM nayaramujjhiyaM sahasA / jo jammi virayacitto so tamhA dUrao jAi ||13|| kaiva dipajaMte magge vacaMtayANa naNu tANaM / sAvayasahiyA miliyA aNagArA paMca sAyArA ||14|| to nAilo payaMpai taM par3a bho sumai esa muNisattho / vaTTai aisuTTutaro eeNa samaM pavazvAma / / 15 / / tevi tahata bhaNie miliyA satyammi bhAuNo do'vi / jA jaMtegapayANagamee tA nAilo bhai // 16 // bhI bhadda suNasu harivaMsatilaya sirineminAha jiNa pahuNo / muhakamalAo nisuniyamimaM mae suhanisaneNaM // 17 // " // 157 / / Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza 158 // erisae muNirUve huMti kusole na te niravikhaJjA / diTThIevi hu bhAuya ee khalu tArise caiva ||18|| eehiM samaM gamaNaM na juJjae amha appasattheNaM / vazvissAmo 'ee `vayaMtu samaNA jahicchAe ||19|| karisama amhe jiNavayapAtikamaM mahAghoraM / AsAyaNikamalaM thalaM pAvaM viNA hiMsaM ||20|| ehiM samaM jaMtANaM AlAvAdoNi haMti nissaMkaM / tehiM fass mitI tatto duggaiduhaM dusahaM ||21|| iya bhaNiya bAhAe cittUrNa bhAyaraM niyaM sahasA / vAlai munisatyAo jaha kubAo sisuM jaNaNI ||22|| dUrujjhiyamuNisatyo nAilasaDDo sabhAuNA saddhi / phAsuabhUmipase ciTThai hiyami saMtuTTo ||23|| iya ciMtimAtta sumaI kumaIi saMgao sNto| mAyAe taha piuNo pitti jiTTabhaiNIe ||24|| dikhai na uttaraM hA eyassa kimuttaraM paicchAmi / sayameva kiM na lajjai gurUNa'vaNNAi vayamANo // 25 // je khalu asAharUve kusIlae te na diTTidaTTavve / ee tAva susAhU pikkhijjatIha paJcavaM // 26 // tamajaMpiraM muNittA aliyakamAeNa nAilasusaDDo / taM vajjariuM laggo hiovaesikaniuNamaI ||27|| bhAuya tujjha na dosro dosaM kAlassa no ahaM demi / no annadesadoso neva asaMpattidosI // 28 // kahie hie vayaNe sahoyarAvi hu jayA pakuppaMti jIvANaM caya deoso to nUNaM garuyamANaM // 22 // mahiyA sahiyA aitibvraagdaasehi| bujjhati kahaM muddhA uvaesagirAhi suddhAhi ||30|| 1. ekAkino. 2. vrajantu. samatikA / / 158 / / Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12330 takamimaM nisuNiya amuNiyaparamattha dummaI sumii| nAyalamevaM bhAsai tumameva hi sabadhAiti // 31 // jI sAhUNaM dAse nissaMka milavesi jIhAe / hoUNaM nillajjA sajje parasaNuggara ||32|| kiM ciTThiyaM na picchasi eesi mahANubhAgasAhUNaM / chaTTaTTamadasamAilavakaraNaM dukkaraM kiriyaM ||33|| nANAbhiggahadharaNaM sudumbaraM caraNamaNusaratANaM / nimmaMsasukasoNiyadehANa tahA nirIhANaM // 34 // jesi dasaNamavi pAvalevalitANa kuNai pAvittaM / tesi kusIlanAmaM niraggalaM ja samullavasi ||35|| suTaThu huha sAvagataM bhAsAsamillAha kA vttaa| iimuharamuhe tammiya paryApae nAilo aha taM ||36|| kahamulANo'si tumaM bAhiravitI bhAya sAhUNaM / daMtA gayANa bAhi bhinnA annaM vayaNamajjhe ||37|| ee bAla vassI avasamIsA visAyavisayaparA / kimakAmanijjarAe phalaM khu annANakaTThehi ||38|| ussuttapathaM gara sAhUNeyANa taM na yAsi / antaM ca na maNayapi hu maha roseo uvari eesi / / 39 / / gavhA mi jeNa dose ki tu mae nemisAmiNo pAse / AinniyamerisayaM jaM na kusIlA hu davA ||40|| to sumaiNA palaviyaM niHbuvIo tumaM khujArisao / tArisao titthayaro so'vi parUveda jI evaM // 41 // dubhAsirassa evaM sahoyarasappaNI guNoyahiNA / sirinAyaleNa pihiyaM vayaNaM niya dAhi hatthehiM // 423 // bhaNiyaM ca bhai mA rahaniTurehi kharehiM bayaNehiM / jagaguruNo titthagarassa kuNasu AsAyaNaM garu ||43|| avA bhaNasu jahicchiyamayaM vAremi to tumaM bhAya to sumaI bajjaraI ee'vi jayA mahArisiNo // 44 // / / 1591 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ za- 0 // haMti kusIlA dhaNiyaM tA anno ko'vi nasthi hu susiilo| jai sIyalaM na salila tA amgI ceva saMbhavaI // 45 // to nAyaleNa bhaNiyaM jiNavayaNANugayabuddhiNo dhIrA / no bAlatavassINaM kiriyAo suppasaMsati / / 46 / / leso'vi hu dikkhAe eesu na vijjae sUyamaeNaM / dIti naNu kusIle bAhiracariyAi niyameNaM // 47 // bhA samai piccha vacchaya muhaNaMtayamatyi bIyameyassa / ahiyapariggahadharaNeNesa dhuvaM tAva dussIlA / / 48 / / * parimiyaparigrahehiM hAyabbaM nicca meva sAhahiM / iNamavamaniyamarahaMtavayaNamamayabya maharayaraM // 49 // nAyamamuNA kha evaM jai egA puttiyA gamissai me| hohAmi tA kahamahaM Isi gaNio na vayabhaMgA // 50 / / kallaM nivvasaNaMgaMgaNAi ailtturuuvtnnulttuiN| sa cira nijjhAiya loyaNehiM nAlA iyamaNeNa / / 11 / / o eeNa saMpayaM ci(ta)ya taha lAyaTThA niyeNa hattheNa / gahio adinnachAro sAro gamio carittassa / / 52 // tumae diTumimaMpi hu kelaM sUdae ajAe'vi / bhe| umgao diNeso baccAmA turiyamudruha // 53 // eyapi tAva seyaM acchau eesi jiTuo seho| rattIi ajja suttA adRjjhANI aNuva utto // 54 // vijjae phusieNavi kapparagahaNaM kyaM na eeNa / tasya pabhAe magge kapparagaNaM ca hariyataNaM // 55 / / nissaMkaM saMghaTTiyamaNa sIodagaMpi paribhuttaM / pavaNassavi saMjAyA virAhaNA muddhabhAveNa // 56 // pAyajuyaM apajjiya saMkamio esa khArathaMDillaM / pahapa DivanneNa jao jayaNA karasayabahiM gataM // 57 / / x iriyAi paDikkamaNaM niddiTuM jIakappasuttammi / gaMtavvaciTThiyabve saiyabve Asiyabve ya // 58 / / // 160 / / Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 16 // taha ceva vaTTiyatvaM chakkAya jiyANa na hu jahA baahaa| pavvaiyANamimesiM carittaleso'vi na hu dido // 5 // * muharNatagapaDilehaM kuNamANo avihiNA puNo aJja / so coio mae bho sAhu kahaM kuNasi paDilehaM / / 6 / / phaDaphaDasaddeNa par3e virAhaNaM vAuNo na hu gaNesi / kahamaNuvauttacitto paramasthapasAhago hosi? / / 6 / / & erisapamAyaTrANA jesu kahaM te havati maNu samaNA / bhaddamuha bhUNanullA ee chakka yanimmahaNA // 6 // ahavA eehito bhUNo'vi hu sagguNo na jassasthi / suhumo'vi niyamabhago ee puNa savvahA bajjhA / / 3 / / 10 kttavave hi~ imehi diDehi niyamao sudiTThIe / saramANo jiNavayaNaM ko esi vaMdaNe kujA / / 6 / / annaM ca gamo naNa jhAresamma vipattAhera / sAvayadhammarayANavi ziDhilattaM caraNakaraNesu // 65 / / AhiMDAmo jeNaM bhavADavIe aIvaviyaDAe / iya aNusiTTho'vi ha nAyaleNa vivihAhi juttIhi / / 66 / / samaI palavei ima gaMtabyamavarasamamhameehi / gahiyavvA pandajA niravajA taha mae ettha // 67 // tumamalavesi jaM puNa taM kAuM ko'vi kira na sake / tA muyas maha karaM tuha na balakAro kareyavo // 6 // ee cayati dUraM maha gatavaM Imeha khalu saddhiM / to nAyaleNa bhaNiyaM na pacchamANarasa tuha bhaI / / 69 / / ahayaM puNa hiyamahiyaM kahe ni tuha jaM hiyaM tamAyarasu / dukkhAkaromi nAhaM ko karasa karijA kira bayaNaM / / 7 / / na Tio tassAMgAo vivihobA ehiM vArio'vi hu so / caMdaNamujjhiya kuhiyaM payAi naNu macchiyA ThANaM // 71 goyama sa maMdabhaggo pabvaio sAhupAsapAsamma / laggA ya paMcamAsA baccaMtANaM pahe tANaM / / 72 / / // 161 / Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikA. upadeza aha annayA duvAlasavacchario Agao ya dubibhakkho / bhikkhAyarAvi bhikhaM na tattha pAbaMti maNayaMpi // 73 // apaDikatAlAiyapAvA dukAladAsao mariuM / vimaNA naNa te samaNA AmaNA jiNadhammasevAe // 74 / / uvavannA gayapunnA bhUyapisAyANa javakharakkhANaM / aihINavAhaNatte to'vi caviUNa micchakule / / 75 // // 162 / / jA kuNimAhAraM bhaMjiya asahajjhavasANao tao mariu / sattamanarayammi gayA gayAhayA dukkhasamagiyA / / 76 / / tatto uccaTritA ittI ca ubosigAi taiyAe / sammattamuttamaM te lahittu sussAtrayakulesu / / 77 / / tattI tAmma bhave cauro naNa sijjhihaMti te muNiNo / sijjhissai na hu egA paMcamao tANa jo jeTThI / / 7 / / egaMtamicchadiTThI jao jaI so tahA abhavyo ya / bhavvA ahava abhavo? bhayayaM maha kahasu so sumaI // 71 / / gAyama bhatro jai esa tArise to mao samANo ya / uppanno kahasu kahiM geyama paramAhamiyagesa / / 8 / / Iol bhayavaM kiM bhavvANaM paramAhammiyagaI khu saMbhavai / evamiNaM je purisA samaccharA dAsarosillA // 81 // micchattamsudaeNaM hiovaemapi kahiyamerisayaM / avagaNiya bArasaMgaM suyanANaM sukayaguNaThANaM // 8 // | amuNiya samayasarUvaM niccamaNAyArasaMsaNaM kAuM 1 utthappiyaM tameva ya jahA sumaNA kusIlANaM // 83 / / | epaMtapakkhavAoM ko jao hoi bhUribhavabhamaNaM / ee'vi jai kuzIlA tA na suzIlA jae ko'vi / / 8 / / gayivvA taha dikkhA pAse eesimesa maha niyame / nibuddhio jahA taM tahA dhuvaM so'vi titthayate // 85 / / imamuccaramANe mahAbhimANeNa sumaiNA teNa / baddhaM cikaNakammaM dhammami parammuhattAe 1186 // 1116 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11163 // kaTThamaNadviyamamuNA pacchA sicchAi siDhilamuNipAse / paramAhammiyanijaragaI gao caviya tatto'vi // 87 / / katyovavajihI so? bhayavaM! goyama kubuddhiNA teNa / bihiyApAyAlA kitaNocchapanAi bahuM // 88 / / takammadosavasao aNaMtasaMsAriyatamaNupattaM / kattiyabhave bhamissai so'Nege puggalapariyaTTe / / 89 / / avibhamiya cAugaiyAo natiya saMsArao sunittharaNaM / tahavi hu saMkheveNaM suNa goyama tabbhavanbhamaNaM // 9 // iNameva jaMbudovaM pariveDhiya saMThiA lavaNajalahI / eyarasa jammi ThANe siMdhU ya mahAnaI paDiyA // 911 // dAhiNadisAibhAge tao paesAu deiyA majjhe / paNapannajoyaNesuM karikuMbhAyAramatthi thalaM // 13 // nAmeNaM paDisaMtAvadAyagaM dukkhadAyagaM bahuso / addhatterasajoyaNamANaM ThANaM ca duriyANaM // 93 / / a adhudujoyaNANi ya usseho tassa lavaNajalauvari / acaMtaghoratamasaMdhayArarUbAu tahi ceva // 9 // ghaDiyAlagasaMThANA sIyAlIsaM gRhAu vaTuMti / eyANa majjhamAge juge juge jalayarA maNuyA / / 95 / / nivasati te ya ruddA saMghayaNaM vaarishmnnupttaa| sapari(ra)kamabhuyadaMDA addhatterasakarapamANA / / 96 / / saMkhijavaccharAU majjAmisamahupiyA ya thiilolaa| uvannavirUvaMgA haribba aighoradiThIyA // 97 / / mAyaMgavikrayavayaNA asaNivva suniTTarappahArI ya / jamakiMkaruvva ghorAyArA te tattha ciTuMti / / 98 / / ON tesiM jAo puNa aMtaraMDaguliyAu tAu giNhittA / camarINa dhavalapucchAyabAlehiM gaMthiUNa daDhaM 1199 / / kannayu(ju) galami baMdhiya mahagdharayaNatthiNo vaNiyaloyA / sAyaramaNupavisaMti ya jalayarajIvahiM nikabhIyA // 10 // Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikA upadeza-2 sayalaMpi hu jalahijalaM suheNa AhiMDiUNa vegeNa / jacarayaNANi ghittu AgacchaMti ya niyaTTANaM // 10 // tesi ca aMDagoliyagahaNakhaNe dussahA agAhA ya / jAyai bAhA dehe jArisayA jIviyaMtakarI / / 102 / / taM aNuharvati naNu te narA varAyA sudiinnmnnvaayaa| puvabhava jiaighorakammasaMpannaduhakAyA // 13 // 1164|| bhayavaM keNadveNaM ? goyama tesi tu jIvamANANaM / giNheumalaM naNu ko? aMtaraMDANa guliyAo / / 104 / / dhipati na tAu jayA niyaMtaNAhiM tayA bahuvihAI(hiM) / sannaddhabaddhakavayA kagalakaravAlakuMtillA // 105 / / bahusUradhIrapurisA buddhipaogeNa keNavi chaleNaM / saha jIvieNa dolAI giNhati aIvaka?NaM // 106 // taggahaNe puNa tesiM jAiM bhavaMtIha tikkhadukkhAI / tAI sadhvAI nArayaduhehiM jai puNa saricchAI // 10 // bhaya ke puNa tAo gihijA aNtrNddguliyaao| goyama lavaNasamudde tattheva ya rayaNadIvarakhaM // 108 / / asthi hu aMtaradIvaM paDisaMtAvagathalAu tasseva / igatIsAe joyaNasaehiM tavAsiNo maNuA / / 109 // K kayareNa paogeNaM ? bhayavaM ! khittassabhAvasiddheNaM / puvapurisasiTTeNaM payaDeNaM naNu vihANepa // 110 / / tattha ya rayaNaddIve vIsaM egaNavIsa aTThAra / dasa aTTha satta ya dhaNUmANA ya gharaTTasaMgaNA // 11 // aipharusakakkasatarA vayarasilAsaMpuDAya vaTuMti / tAI ca pihADeuM rayaNaddIvaliyamaNUsA // 11 // khittassahAvasiddheNa ceva jogeNa mcchiyaamhue| abhitare u acaMtalevADAi kareUNa // 113 // tatto tesiM bahupakamasakhaMDANi mjmhyaannN| pattANi pakkhivaMti ya aidohamahaGakaTrehiM / / 114|| 164 // Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArubhittANa susAuporANamajjapaDipune / bahue lAugapatte gahAya dohaMpi hatthehiM // 115 // Agacchati ya paDisaMtAbadAyagathalaM mahAviulaM / tatthAgae samANe picchaMti guhAnivAsinarA 116 / / tesiM tAva vahatthaM rayaNaddIvanivAsimaNuANaM / dhAvati tao tesiM maJjapaDipunnalAuphale / / 11 / / dAUNaM lobhakae ajjhatthapaogao tamaigaruaM / egaM va duve vArA kaTUjANaM khaveUNa // 11 // rayaNaddIvAbhimuhe vacaMti pare ya taM mahamasittA / dhAvaMti puNo vegeNa suTTyaraM tesi piTThIe / / 119 / / tAhe goyama accAsanne jA haMti tAva massAyaM / mahagaMdhadavasakAyaporANayamajatuMbAgaM // 120 // mo(bho)tUNaM suTTyaraM tesi piTrIi te padhAvati / puNaravi te mahuriyalAuyamegaM vimuMcaMti // 121 / / | mahumajaloluyA te jIhArasamucchiyA mahAtucchA / tAvAgacchaMti suhaM vayarasilAsaMpuDaM jAva / / 122 // AsannAsannadharApaesamAgamma saNiyasaNiyamime / tAvAgacchaMti jahi bihADiyamuhaM tayaM asthi // 123 / / tattha mahumajapunnAI jAI uvvariyasesatuMbAI / tesiM samikkhamANANa tAI muttUNa te purisA // 124 / / vacaMti niyagharesa iyare mahamajjamasarasaladdhA / tattha pavisaMti jAva ya he goyama putvanimmuke / / 125 / / tAva paripakkaAmisakhaMDe mahamanjapunabhaMDe ya / mahalittasilAsaMpuDamavi pikkhiya harisiyA hu~ti / / 126 / / tattha TThiyANa tesiM bhujaMtANaM mahuM ca pisiyaM ca / satta? dasa diNA jA vaJcati guhAnivAsINaM // 527 / / | to rayaNadIvavAsI NarA sutivakhosdhArakhaggadharA / aMgami baddhakavayA rauddayarabhallaseDakarA // 128 / / // 165 / / Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptanikA upadeza-IXI taM vayarasilaM pariveDhiUNa sattaTU kAu paMtIu / baMchaMti na melelaM vayarasilA saMpurda tAva / / 129 / / RR anne puNa nikaruNANaM jiyANa vahaheuM / taM melayaMti kakasagharaTTasirajuyalamekaTTha / / 130 // tami ya milijjamANe tesiM ikassa vAvi doNhaMpi / nippheDaM khu bhavejjA khaDahaDasadeNa ruddeNa / / 13 / / tesiM tao narANaM saca uppayamaMdirANa khaNamittA / tesiM hatthA saMhArakAlamavi hojja jai kahavi / / 132 // 1 | tesiM gharadRsaMpuDamajjhagayANa taNUNamaTThibhare / dalie'vi pIsie'vi hu na hu pANAikkamo hujjA // 133 // vayaramiva duddale khalu te aTThI aha gharaTTasaMpuDae / kaNhavasahe nijaMjiya bhamADiuM cakkamiva sayayaM / / 134|| kheDaMti bacchara jA tAhe acchatadAruNa dukhaM / TisadaMti te vagayA tAyAmaNakAyarAbhUaM / / 135 / / mo jAyaMti dukhaMDA tahavi hu aTThicayA sarIrANaM / phuTuMti na tuTTati ya bhayaMti puNa jajjarIbhAvaM / / 13 / / te tArise paloiya pariosamuditi rayaNadIvanarA / pavihADiUNa ya silAsaMpuDayAI gharaTTANa / / 137 / / tAo tesi naNa aMtaraMDaguliyAu givhiya baleNa / bahueNa daviNajAeNa vikkaNatI ime tattha / / 138 / / eteNa bihANeNaM giNhaMti ya aMtaraMDaguliyAo / te rayaNadIvabAsImaNa yA aikUrakammANI // 139 // bhayavaM kahameva [vaM] puNa tArisadukkhohamaNa havaMtAvi / AhArapAraNarahiyA gahiyA pIDAi dusahAe // 140 / pANe dhAraMti kahaM ThiyA mahAsaMkaDe tahArUve / jA vaccharamarihatthe caDiyA naDiyA sakammehiM // 14 // goyama pusvabhavajjiyakammavasA paravasA varAyA te / bhayarva mae samANe tao'vi sumatI kahaM jAe ? ||142 / / Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tattheva paDisaMtAvadAyage viule thale / gAyamA satavArA so, taheva una vajjihI / / 143 / / tao'vi dusANatte, tao kaNhattaNaM gae / tao'vi vaMtaratte ya, tatto'vi hu vaNaphaI / / 144 // tatto maNussajAIe, itthibhAvaM lahissaI / tao'vi cha?puDhavIe, sumaI hu gamissaI // 145 / / tao naresu kuTTitte, tatto'vi hu vANamaMtaro / gayajUhAhive tatto, mariNataraNAture // 146 / / // 16 // tatto vaNassa I'NataM aNaMta kAlamassio / mANusattaM tao patto, saMjayattaM tao'vi ya 1147 // Xro nemittio tatto, sattamAe to'di ya / caramoyahimaoNmi, mahAmacchattaNaM tao / / 148 / / nArao sattamAe ya, tao goNo bhabissaI / tao'vi duTusANo ya, tao'vi vaNakoilo / / 149 / / tao'vi hu jaloyattaM, mahAmacchattaNaM tao / tao taMDulamacchate, sarAmAe tao gao // 15 // rAsaho ya tao sANo, kimisaMkulagattao / tao'vi dadurattammi, teukAraM tao go| tao kuMya ya bhamaro, tao yacaDao mao / tao uddehiyattAe, gao tatto vaNassaiM // 152 / / tao aNaMtakAlAo, caktitthI rayaNataNe / nArao taha chaTThIe, jAo tatto kareNUo // 153 / / paTTaNaM maMDiyaM nAma, uvajjhAo ya baTTaI / taggehAsanadesammi, liMbapattattaNaM gao // 15 // khajjitthIbhAvamAvatrI tatto maNuapaMDu (Da) go / tao ya du(da) magattammi, tao ya puDhavAisu / / 155 / / tatto ya maNue bAlatabassI ya tao'vi ya / vaMtarataM tao patto to'di ya purohio / / 156 / / // 16 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza sappanika // 168 // tao'vi satami patto tao goNo ya uddharo | mANusatte tao jAo, cakite sammadidio // 157 / / paDhame narae tatto, tao inbhassa naMdaNo / tao ya samaNIbhUo goyasamaNo bhUogo pasamaNo cuo nao / / 158 / / aNuttarasurA tatto to cakraharo punno| putrasaMghayaNI houM, niviNNo kAmabhogao / / 159 // jahovai8 ukiSThaM, carittAcaraNaM varaM / goyamA sumaI seA ya, gacchissai paraM payaM / / 160|| tahA ya je iha bhikkhU, bhikkhuNI ya guNottamA / pAsaMDINaM pasaMsAi, kunjA tahaya saMthavaM / / 16 / / aNukUlAI bhAsijA, niNhamANa ya je ihi / pavimijjA tadAgAraM, niNhagANaM payakkharaM / / 16 / / gaMthasatyaM parUvijA, tesiM tibvatavoguNe / pasaMsijjA ya paMDicce nANavitrANasaMjame // 163 / / sahAmajhagae saMte, salAhijjA niraMtaraM / paramAhammiesaM se, jAijjA sumaI jahA / / 164 / / bhayavaM sumaijIveNa, sammattamaNapAliyaM / tahAvi kahamuddAmadukkheMhiM so pavIDio // 165 / / goyamA liMgiNo je ya bhUyaggAmavihiMsagA / kevalaM daMbhamevesi savalaM bayapAlaNaM / / 166 / / tasaMsaggI pasaMsA ya, bajjiyavyo ya saMthavo / tassalAvo ya AlAvo, ca iyanbo hu savvahA / / 167 / / tameva nimmiyaM teNa, vaJjiyaM jaM jiNAgame / kUsIlANaM pasaMsAe, saMthaveNa ya goyamA // 168 / / tamhA dussIlasaMbhogA. na kAyavvo payattao / muNIhiM sAvaehipi, mehAvIhiM sunicchayaM / / 169 / / jahA sumaNA laddhA, duTukaTTaparaMparA / anne'vi ha lahissaMti, tahA dumsIlasaMgiNo // 170 / / // 168 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -69 // nAyalassa ya chaMdeNaM, bhayavaM te kiM susAhUNo / kusIlA suttajuttIe, ahava / bhaNa nicchayaM // 171 // goyamA iha sassa, hoi evaM viyaGghimA / sacchaMdattAe jeNeso, susAhUNa tavastriNaM / / 172 / / avannavAyaM bhAsinjA, muharittAi savvahA / paraM teNa pahU nemI, harivaMsasiromaNI // 173 // dhammatitthayaro bAvIsamo nimmamanimmamo / gaeNa vaMdaNaTThAe, AyAraMga varAgamaM // 174 / / sahAai panavemANo mANoyahighaDubbhavo / diTTho tatyovaviTTho ya, paNamittA jiNuttamaM // 175 // battIsaM tatya AyAre, nisijati sAmiNA / tesimipi jo sAhU, sAhuNI vA vinicchyaM // 176 // aikamijjA AyAramantrayaraM pamAyao / svahiM samese meM paruvijjA va annA ? // 177 // hujjA anaMtasaMsArI se go pAragAmie / goyamA bhikkhuNA jeNAhigaM tu muhaNaMtagaM / / 178 / / jeNa saMgahiyaM tassa, paMcabhavvayakhaMDaNaM / itthIe aMguvaMgAI, paloittA sacakkhuNA / / 179 / / sammaM nAloiyaM teNa, baMbhagutI virAhiyA / tabbirAhaNadoseNaM, egadese jahA paDo || 180 // daDDo daDotti bhannijjA, bhaggaM sIlavvayaM tahA / bhUI jeNa sahatyeNAdinnA tu paDigAhiyA || 181 / / iyaM teNavtrayaM bhabhgaM, saggaM vA dei jaM sivaM / aNuggae'vi sUrammi, uggabhoti payaMpiyaM / / 182 // | tassa bIyantrayaM na kaTuM jaha huyAsaNA / aphAsugAdageNaM tu, jeNacchINi kubuddhinA / / 183 / / dhoviyANi tahA magge, avihIe ya calliyaM / bIkAyaM ca akaM taM, saMghaTTiya vaNassaI // 184 // / / 169 / / Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikA // 17 // jeNa celacaleNaM tu, na hu Aloiya tahA / vijae phusaNaM caiva, tahA phaDaphaDaNI // 185 / / avihIpaDilehAe, bAukAo udIrio / virAhaNAi leso'vi, gaNio na hu mANase / / 186 / / paDhamaM vayameeNa, bhaggaM niggaMtharUviNA / tanmaMgeNAvi paMcAvi, bhaggA juggA mahanvayA / / 187 / / tatto AgamajuttIe, ee naNu kusIlayA / sAhuNo goyamA vRttA, tattAvagamavajiyA // 188 // tatto eeNa aTTeNa, goyamA paviyAriu / mahatvayANi gijjhANi, susAhujaNasaMgame / / 189 / / bhayavaM keNa aTuMNaM ? jeNaM nimuNa goyamA / susAhU vA kusaDDo vA, taiyaM no bhavaMtaraM / / 19 / / aikamija ahavA- sAhU sAhunamuttamaM / sAvao sAvagataM ca, jahuttamaNapAliyA / / 191 / / no virAhija sAhusaM, sAhU no sAvao tahA 1 niyaM sAvayadhammaM ca, sa bhave siddhibhAyaNa // 192 / / navaraM sAhudhammo u, aIva duraNuccaro / kammakkhayakaro vutto, jagadaMsIhi savvahA / / 193 / / jahaneNavi pAviJjA, sAhU aDamavaMtare / akkhayaM mokkhasukkhoha, nirAbAhaM nirAmayaM // 194 / / sAvayatteNa suddhaNa, devattaM mANusattaNaM / paraMparAi mukkhassa, sAhagaM taM viyAhiyaM // 195 // taM labbhaI caritteNaM, taM puNo niravajayaM / saJjayaMti narA dhIrA, dasabheyamaNuttaraM / / 196 / / uvAsagANaM taha lakkhaNANi, sahassaruvANi sue buyANi / jaM sakaI taM khala pAlaijA, gayAiyAraM vayamAyareNa / / 197 // uppannao nAilasAvao so, kahiM pahU ? sAhai bIranAho / suNehi so goyama nemipAse, vaeNa pAovagamAu siddho / 198 / // 170 / / Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5211 paricaittA hu kusIlasaMgaI, gaI gayA siddhimaNegaso jnnaa| jiNAgamuddivihIi savvahA, rameha bho sAhasusIlasevaNe / 199 / jamittha ussattapayaM pANi,mae mahAvAlAI gagaNo / sadasiddhatavisArayA narA, pasannacittA pavisAhayaMtu bho||20|| // iti zrIsumatinAgilacaritaM zrImahAnizIthAdutam / / atha kumArgasaMsargalagnAmatIvaihikAmuSmikalAbhahAnimupadarzayannAhakumamgasaMsaggavilaggabuddhI, jo bujnaI muddhamaI na ghiddhI / tasseva esA paramo alAho, aMgIkao jeNa jaNappavAho // 24 // vyAkhyA-kutsito mArgaH kumArgasya saMsargastatra vilagnA magnA buddhirbhadhA yasya sa tathA yaH pumAn anyAyavaza-R vadaH paropadeze zrute'pi budhyate jAnIte mugdhamatirmandamatirna hi tattvaM hitavAta taM durmedhasaM dhik dhika / sa kUtrApi na zlAghyaH / tajjanmApi dhik / tasyaiva eSa paramaH prakRSTaH alAbho mahattvarAjyalAbhAdihAniH / yenAGgIkRtaH svIkRtaH lokapravAho lokAnukulo'nyAyamArgaH pratizrotomArgastu duskara eveti tattvaM // 24 / / atrArthe saracandrayoH kathA| nakamupadayate || suracandra kathA / puraM jayapuraM nAma, tatra zatruJjayo nRpaH / dvipavaddAnadhoraNyA, siJcan vizvabharAtalam // 1 // 1 bUtakRccIyakRtsaGganyagramAnasadhIrasau / babhUvoccapadastho'pi, kimuccaryAti vai payaH? // 3 / / prakSipto'yam, // 17 // Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatika upadeza- maracandrAbhidhau putrI, tasyAstAM rUpazAlinI / bRhatsute dadau yauvarAjyazriyamilApatiH / / 2 / / gaNito na padAtitve'pi candraH krodhabhAka tataH / jagAmAparadezIyabhUmi ratnapurAntike // 3 // tadudyAnatarucchAyAmAzizrAya sukhena saH / tAvatsu darzanaM nAma, munImIkSya (ni vIkSya) nanAma ca // 4 // taddhamadezanAsArasvAbhApIya haSataH / niyama jIvahatyAyA, jagrAha gurusAkSikam // 5 // kRtamanturapi prANI, bhUpAdezaM vinA mayA / na hantavya iti svAnte, nizcityaSa puraM gataH / / 6 / / ||172 // jayasenamahIbhastatra sevA vyadhAdasau / dakSadAkSiNyavattvena, vallIbho'bhUnmahIzituH // 7 // candro'nyadA'bhANi rAjakAnte zAntena cetsaa| kuMbhaH pallapatirvadhyastvayA yo'nyana sAdhyate / / 8 / / strIgobrahmazizuvAtaghAtI yaH pAtakI bhRzam / pracchannaM sa nihantavyaH, saptaH san matkRtAjJayA // 9 / / ityukte jayasenena, so'bhaNanna raNa vinA / hanmyahaM niyamo'styeSa, mama niSkapaTAtmanaH // 10 // PM tadvacaHzravaNAdrAjA, raJjito bhRzamAtmani / sthApayAmAsa taM svAGgarakSaka kSitivAsavaH ||1shaa pravivezAnyadA bhImastaskaro'Gga ivAmayaH / dezamadhye tatazcandraH, kSitipAla nidezataH // 12 // sasainyaH satvaraM tasya, dhAvitvA keTake haThAt / rurodha durgapanthAnaM, saGkaTe pAtitastarAm // 13 // tato'nyatrANanirmuktastasyaiva zaraNaM yyau| namrastenApi saccakre, vakhAdya : paridhApitaH // 14 // samAninye svasArthena, bhrAtRvatkRtavatsalaH / prasAdapAtraM bhUpasya, kRtvA preSIca taM gRhe // 15 // 1172 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ putrAdapyadhika mene, rAjA candra prasannadhIH / sukhena tasthivAneSa, rAjasevAvazaMvadaH / / 16 / / itaH krUreNa sUreNa, rAjyatRSNAlunA'dhikam / vizvasto'vadhi bhUbhA, pravizya kSaNadAkSaNe / / 17 / / ghAtako yAtyaso bhUpasevakaH puskRte sati / sa nazyazcaurabaddabhre, dhika dhika duSkarmakAriNam / / 18 / / tAvat kaNThAgataprANaH, kSitIzaH procivAnadaH / ka eSa iti vijJeyaH, prabuddha sutaceSTitam // 19 // // 173 // RKI dezAnirvAsitaH so'tha, jIvanmuktazca mantribhiH / ratnapattanazcandramAnAyya nagarIjanAH / / 20 / / rAjye nivezayAMcAauravaM gaNinAM na kim / na bhUmo patitaM tiSTheta, puSpaM kiM tu ziraH zrayet // 21 // atha zatrujayo rAjA, satopari samatsaraH / vanAntazcitrako jaze, paJcatvaM prApya tatkSaNAt / / 22 / / rA sadbhiH prabodhito'pyeSa, sUraH pitari vairabhAk / svakRtaM ko'pi no vetti, parasmin doSakadbhavet / / 23 / / tataH sUraH paribhrAmyannadhAntaM pitRpAtakI / tameva dezamAyAsIdyatrAste citrakA pitA // 24 // IN tainAkasmAtsamutthAya, dRssttmaatrstndbhvH| pUrvajanmotthavareNa, kSaNAdvyApAditastataH // 25 // putraH paJcatvamAsAdya, bhillo'bhUt pachimadhyagaH / magayAM kUvaMtA tena, citrakaH prApito mRtim / / 26 / / | dvAvapyatI vipadyAtha, zUkarI prababhUvatuH / yudhyamAnau mithasto tu, bhivaMNinipAtito // 27 // mRgatve'tho samutpanno, prsprvirodhinau| kirAtaH karuNAhInIMno hI to nipAtitau // 28 // 15 tato vipadya kutrApi, karipoto bbhuuvtuH| dantAdanti yudhyamAnAbamarSAruNitekSaNau // 29 // to'pyeSa, sU VelismAtsamutyAya, tapAtakI motyavareNa bhUt pahimA / / 173 // / yudhyamAnau mithasto tamitam / / 26 / / 6 mRgatve'tho samutpanna Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza / / 174 / / bhillairbaddhvA candrarAjJaH samAnIyopaDhI kitI / tatrApi hi mithaH krodhAt yudhyate to samuddhatI ||30|| rakSitau tau hastiparka mahAkaSTAt kathaJcana / atho kevalabhRttatrAgAtsu darzanasAdhurAT ||31|| tannamasyAcikIrbhUpaH, sAvarodhaH sametavAn / zravaNAtithimAnIya, dezanAmeSa pRSTavAn ||32|| kimetayormahAvaraM, bhagavan kariNorbhaNa / pUrvavRttAntamAcaSTa tataH spaSTagirA prabhuH ||33|| tadAkarNya svakaNIbhyAmabhyarNIbhUtasaMvaraH / rAjye saMsthApya putraM svaM svayaM dIkSAmupAdade ||34|| varddhamAnamahAkrodhI, prapadya maraNaM gajI / jagmatuH prathamaM zvabhramadazrAsukhasaMkulam // 135 // taptvA zrIcandra rAjarSivIra tIvrataraM tapaH / siddhizrIramaNo jajJe'nantasaukhyazriyo gRham ||36|| kumArgasaMsargaparA narA ye na dharmatattvapratibodhabhAjaH / te sUravatkrUratayA prapannAH syurduHkhinastIvra kaSAyabhAjaH ||37|| / / iti candrasUraSTAntaH // atha sAMsArikajIvAnAM kaSAyodayavattinAM samApannamahAdausthyAvasthe gArhasthye vasatAM satAM na hi kicitsaukhyamAste / yadi ca mahAduHkhabhAMDAgAre bhavakArAgAre kiMciccharmAsti tadA sAdhUnAmeveti darzayannAha - chajjIvakAe parirakkhiUNaM, sammaM ca micchaMsuparikkhiUNaM / siddha tatthaM puNa sikkhiUNaM, suhI jaI hoi jayammi nUNaM ||24| vyAkhyA -- paDu jIvanikAyAn kSityambhastejovAyuvanaspatitrasarUpAn pari samantAdrakSayitvA pAlayitvA / atha ca saptatiH / / 174 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11175 // samyaktvaM samyakatattvarUpaM, mithyAtvaM tadviparItaM sutarAmatizayena parIkSya samyagvivecanaM kRtvaa| atha ca siddhAntA AptoktAsteSAmartha vyAkhyAnarUpaM TIkAbhASyaniyukticUNipratipAditaM punaH zikSayitvA samavabudhya sukhI syAdguruviditaH prakAraryatinaM nizcitaM jagati nAparaH kazciditi kAvyArthaH / / 25 / / etadarthodbhAvakaM zAladRSTAntamAha // zAladRSTAntaH // astIha bhArate varSe, harSeNAparite ghanaiH / zAligrAma iti grAmaH, zAliniSpattizAlitaH / / 1 // atrAbhUta kSatriyaH zAlaH, zAlamAno nijaH / grAbhyAko kamAnanIyo, grAmaNItvena sarvadA // 2 // Asannasiddhiko'pyeSa, kugrAmavasatevaMzAt / ghAtako'jani jantUnAM nirmantUnAmapi kSaNAt // 3 // mRSAvaktA paradravyahartA bhoktA'nyasubhruvAm / laghukarmA'pyasatkarmAsakto'jani nirantaram // 4 // A anyadA tena pApaddhiprayAtena durAtmanA / grAmAdAyAn vaNigdRSTaH, patrISvAsanadhAriNA / / 5 / / luMTitvA sarvamapyasya, ravamekAnte pragRhya ca / jadhAna khaDgeghAtena, madvArtA vetti ko'pi no / / 6 / / kiJcitsaddhyAnayogena, sa mRtvA vyantaro'jani / saMsmRtya prAgbhavaM svIyamapazyacchAlavariNam / / 7 / / matpurastAt prayAtaSa kva pApAtmeti cintayan / tatsamIpamanuprAptaH, suniSThuramuvAca tam / / 8 / / mAM nihatya kva yAsi tvaM, re durAtmannahaM ruSA / tvatkeTake vilagno'smi, bhasmagraha ivAGgavAn / / 9 / / ityuditvA vivezAGgametadIyaM sa rAkSasaH / duHsahAM vedanAmAzu sarvAGgeSvasya nirmame / / 10 / / // 175 / Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samatikA. upadeza-18 narakAdikaduHkhaughamasAvanubhavaratataH / svajanamuhamAninye, pApapukhaiH parAjitaH / / 11 / / AkrAndAgnirbharaM kurvanasAtAdayaduHkhitaH / vaidyAnAhUya datvA svaM, sagInairdazitastadA // 12 // maNimantroSadharnAnAvidhaiH pragaNitairapi / na guNo'sya manApajajJe, dInavRttimupeyuSaH // 13 // bhAryA bhaktiparA nAsya, na mAtA manyate vacaH / snuSApi saruSA gADhaM, bhrAtaro'pi parAGmukhAH // 14 / / 76 // sarvaH parikaro'pyasya, vairibhAvamupeyivAn / duSkarmaNyudayaM prApte, na hi trANaM zarIriNAm // 15 // sarvaH parijano vakti yadyoSa mriyate tadA / jAyAmahe vayaM tahi, sukhinaH sa zRNoti ca / / 16 / / . devo navanavAM bAyAM, vidhatte'Ggasya pApinaH / pUccakAra bhRzaM so'pi, janazrutikaTusvaraiH / / 17 // itastatprAktanAcIzubhakarmopazAntitaH / tasmin grAme tadIyauka pArzva kevalyupAyayau // 18 // va svAdhyAyadhvanimAkarNya, karNAmRtasahodaram / sa sAdhUnAmadazcitte, cintayAmAsa zAlakaH // 19 // pRcchAmyetAn yadA gatvA, tadete sadagaNAvahAm / kAzcicchikSAM prayacchanti, yathA'haM syAM sukhI dhruvam / / 20 / / vimRzyavaM gurUpAnte, kathaJcitso'tha jagmivAn / AtibhAjo narA: prAyaH, syurdevagurusevinaH // 21 // papraccha svacchadhIrevaM, svAmin kazcinizAkSaNe / kSaNoti tIkSNazasvairmAmatrANaM sarvadamaNi // 22 // KAguravaH procurevaM bhoH, prAkRtAnAM hi karmaNAm / vedayitvA'sti vai muktirabhuktAnAM punarna hi // 23 // 1, yatprAgbhave hatAH sattvAstattvArthavikalAtmanA / tvadaGgasaMGginA tenAgApA bAdhA'bhavadbhazam // 24 / / prakSipto'yam 11176 // Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tamena tapasA'zrAntamagninevAtinirbharam / daMdahyante'khasA duSTakarmodyattaNarAzayaH // 24|| pUrva hatyAvidhAtAro'neke'pi parinirvatAH / jJAnakriyAtapaHkaSTara nuhAnairanekA / / 25 / / tata: savinayaM so'vak, jaghanyenASTamaM vinA / na bhoktavyaM mayA, svAminnaparaM cAvadhAraya // 26 // 111711A yadi kazcitsamAgatya, vaktA bho bhojanaM kuru / tadA bhokSye'kRtaM nApi, kAritaM prAsukaM svataH // 2711 yadi sajo bhaviSyAmi, prajiSyAmyahaM tadA / sthAtA'sminna hi gArhasthye, niyamo'styeSa me tathA // 28 // mAmprataM na hi zakto'smi, vratAdAne ca pAlane / itthaM nizcayamAdRtya, zAlaH svagRhamAyayau // 29 / / tasthudinatrayaM tatra, guravo bhaagyyogtH| kiyatyapi gate kAle, tattapasyAprabhAvata: // 30 // karuNApUrNahRddevastaM vyamuJcadvarAkakam / kimetenAditena syAt, (phalamiti) phalaM ceti vimRzya saH // 31 / / nataH sa pArzvamAsAdya, gurordIkSAmupAdade / SaTkAyarakSaNe dakSaH, samyaktvAdhiSThitAtmakaH // 32 / / kRtodagrataSAH pApanirmUlanasamarthadhIH / siddhAntArthAvabodhdhA ca, kriyAyAmudyato'bhavat / / 33 / / adhItyaikAdazAGgIM sa, giitaartho'bhuudgurogiraa| bayAvRttyaM ca sAdhanAM, sAdhayanna zramaM gataH / / 34 / / anekA labdhayastasya, saMpannAstapasa: zriyA / garvanujJAmurIkRtyakAkipratimayA'carat // 35 // hastinApUmahodyAne, tasthau pratimayA sthiraH / tatrasthavyantareNAsyopasargAH pravitenire // 36 / / | mana:zuddhayAdhisoDhuM sa, lagno magnaH zamodadhau / kSapakaNimAruhya, kevalajJAnamAsadat // 37 // // 177 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza // 138 // mahimAnamatho devAvarasya mahAdbhutam / vandanArthI samagro'pi pauralokaH sametavAn ||38|| kaivalyayo samAcasyau, svodantaM parSadaH puraH / IdRgghororukarmAhamathAjani sukhAspadam ||39|| arhaddIkSAprabhAveNa dharmArAdhanayogataH / tatra dharme vidhAtavyo, dhIradhIbhiH samudyamaH ||40|| // iti zAladRSTAntaH // atha sAmAnyena kaSAyaparihAropadezamAha- ime catijA kasAyA, tathA gayA cittagayA visAyA / pasaMtabhAvaM khu lahina cittaM tatto bhava dhamma thirataM ||26|| vyAkhyA - kapaH karma saMsAro vA tasya Ayo lAbho yebhyaste kaSAyAH krodhAdayaH / ime pratyakSalakSyamANAH / yadA tyajyante, AtmasahagatA vahnidhmAta golakanyAyena dUrIkriyante tadA gatA evaM nirnaSTA evaM cittaganA viSAdAH pazvAttApAdayaH viSIdanti prANina ebhiriti viSAdA ityarthaH / kaSAyAnugataH sattvaH prAyo viSAdabhAgeva syAt / yadA te tyaktastadA''tmA samAvimadhirUDha eva kAraNAbhAve kAryAbhAva: "bIjAbhAve vAGkurotpattiH" iti nyAyAt / krodhAdyabhAve prazAntabhAvaM khu nizcitaM labheta cittaM tataH zAntatApanaM cite dharmapathe sthairyaM labhetAtmeti gAthArthaH / / 26 / / etadupari secanakadRTAntamAha tataH 1. thojAIe tirittaNe'vi pastu kUDakavaDitta / jaM parahuA saputtaM parivai kAgiNImAle ||4|| saptatikA / / 138 / Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || secanakadRSTAntaH / / zaegAe aDavIe mahallayaM hathijUhamAvasai / jAe jAe kalaha jUhAhibaI viNAsei / / 1 // emAe hatthiNIe saganbhayAe vicitiyaM citte / mA mArijau jUhAhiveNa maha putto nAma / / 2 / / juhAu osaritA payadoseNaMva saNiyamei pahe / pacchAvaDiyA naDiyA mAyAe ahaha daMbhittaM // 3 // // 179 / / kAUNaggai jUhAhibaI jUhaM payAi sA mili / puNaravi pacchA pADaI biyata IyadiNANa aMtarayaM // 4 // kAUNa puNo milaI hasthI jANeda pAyadosillA / risiAsamameIe didai saraNArihaM ranne // 5 // tatthAyAsI sIsaMmi pUlayaM sA gharittu karuNAe / tehiM dignaM ThANaM sA tattha suyaM pasUA ya / / 6 / / taM tattha Thavi umesA samAgayA karikulassa majjhammi / na ha keNavi vinnAyA itthINamaho mahAmAyA // 7 // vaDDhato gayakalaho sisahi saddhi sa tAvasANa vaNaM / sicai saMDAdaMDa bhariya jaleNaM girinaINaM / / 8 / / sanAma seaNaotti jAyamuddAmathAbhavaM samabhU / mArittu jahAhivaI sayaM jAo / / 9 / / roseNa teNa kariNA sa bhaMjio Asamo tavassINaM / annAvi kAvi mevaM kAhI karaNitti citittA // 10 // tatto rusiyA phalaphajapANiNo tAvasA gayA pAsaM / seNiyanivassa sAhaMti hathiNI tassa vuttatta // 11 // ego lakSaNavaMto atyi mahaMtA (to) vaNammi gaMdhagao / seyaNautti pasiddho tao sa gaMtUNa bhUveNa / / 12 / / nigahiUNANIo baddho AlANakhaMbhadesammi / AgaMtaNaM risiNo bhaNaMti ii kaDuavayaNAI / / 13 / / 11172. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza // 180 // soDIrayA gayA tuha gayarAya iyANimetya kaha baddho / aviNayataruNo phalameyamulaNaM ana saMpataM ||14|| soUNameyamairosanibbharo karivaro tayaM khaMbhaM / ummUliUNa toNaM sa piTuo ghAvio sahasA ||15| te dadisi paNaTThA jIvaM ghetUNa to gao ranaM / sa gao bhaggo AsamavaNasaMDo puNaravi khaNeNaM / / 16 / / puNaravi gao sasino rAyA taM hatthirAyamANeuM / so devayAhiTTiyadeho ahiM paraMje ||17|| eAo saMkaDAo nahu chuTTissaM maNammi iya muNiuM / jaNaNisurIe jANAvio ya tuha putta daMtataM ||18|| saMtattaM seyamao aoparaM rosamAsu pariharisu / appANaM damasu sayaM viDaMbaNaM parakayaM kahUM sahasi ? // 19 // iya mAU girAe sayamevAlANakhaMbhamallINo / AgaMtUna gaiMdo thirayaM patto girido vva // 20 // / / iti secanakadRSTAntaH || atha yauvanadhanadhAnya kuTumbakadambakAdyanityatAmudbhAvayannAkhyAti dhaNaM ca dhanaM ca bahuppayAraM kuTuMbamepi dhuvaM asAraM / jANita dhammaM kuru savvavAraM, jao lahijA lahu dukkhapAeM ||27|| vyAkhyA---dhanaM rUpyahATakanANakAdi, dhAnyaM godhUmayavazAtyAdi, caturviMzatidhA, kuTumba mapyetadbhrAtRputrakalatrAtmajAdyAsaznadezavatti, dhruvaM nizcitamasAraM niHsAramevAsti yadA tatvadhiyA paryAlocyate prAyaH sarvo'pi janaH svArthavazAdevAmI miladiti cintyaM / evaM jJAtvA'ddhamaM kuru re jIvetyanuktamapi sambodhanapadamUhyaM sarvavAraM sarvakAlaM yato yasmAnna saptatikA. / / 180 / / Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1181 / / bheta laghu zIghraM duHkhAnAM pAraM duHkhapAramiti kAvyArtha H ||27|| atrArthe zrIjJAtAdharmakathAkhyAtaM yAvaccAputrakathAnakaM prastUyate|| zrAvaJcAputrakathAnakam || atha suraTTAsie visae sutasatyatityajattAe vattAvihu pAyaM marullAvI jaNo jattha || 1 // 'taDiNItoyaM 'titthaM 'taMbola 'taarsvtrunniio| "toyaramA 'tabaNIyaM chakaM rayaNANa jattha imaM ||2|| yugmam // tattha purI bAravaI vaNamajjhe siMduvAravAravaI / dhavaliyagharavAravaI vAravahUsAravAravaI ||3|| faminers nAgA surayaNA sutoyA y| jiNDusirIi sameyA savidumA aNamisagaNaDDhA ||4|| saddI joyamaI aIvanaraduravagAhamajjhillA / jA suhai jalahibasuhAtullA adAlA ||5|| tribhivizeSakam tatthasthi satyavAhI sAhINaghaNoharaMjiyajaNohA / thAvaccAiyanAmA padamaraNe tassuo jAo || 6 || adussahasoyavasA tIe na suyAbhihANamiha ThaviyaM / to thAvaccAttotti vissuo ajaNi jaNamajjhe ||7|| uctraNajuvvaNasamae vivAhio so mahAvibhUIe / inbhANaM kumarIo ruvasirohasiyaamarIo ||8|| samameva tAhi vilasai bhoge punovalamasaMjoge / na gayaMpi muNai kAlaM jaha devA devalogammi ||9 // tasyannayA sameo jiNo disutra pAvatimiraharo / sukkhakaro bhavvajaNaMbhoruhatraNasaMDa sIe || 10 / / taccaraNapaNamaNatthaM sayaM harI harasio tao calio 1 aNNe'vi seTThiseNAvaiNI puNa tadaNuvattIe // 11 // vihiyaMgacaMgasiMgArasaMgayaM purajaNaM tao daddhuM / pucchai niyapaDihAraM thAvaccAputtao tatto // 12 // / / 181 / / Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikA 1182111 upadeza-rA katthesa jAi loo sapamoo sabbao pahe milio / savvatthavi akkhalio laliodAro rune vatyo / / 13 / / so sAhai nemijiNAgamaNaM tannamaNahe umeso'vi / Aruhiya rahaM turiyaM sapariyaNo panthio kumaro / / 14 / / bhanIi pahaM vaMdiya ANaMdiyamANaso suNai pahuNo / vANi bahuguNakhANi mahurasuhAsAraNisamANi // 15 // saMsArAsArattaM paribhAviya bhuvaNabhANunemigirA / tattaM carittadhamma paricitiya attaNo citte // 16 // saMvegaraMgarasio pahumeso binnavei viNaeNa | bhayavamahaM bhavabhIo vayaM gahissaM suyarahassaM 1 / 17 / / mAyaramApucchittA tao pahU bhaNai vaccha suThTha imaM / eyammi dhammaka je tumae sajeNa hoyacvaM // 18 // apamAo kAyanbo na hu dAyanvo kayASi avayAso / visayANa mahAvisasoyarANa ciraseviyANa aho // 19 / / aMbamavilaMbame so AgaMtUrNa bhaNai viNayapuvaM / dikkhaM sivasukkhakae sAmisagAse gahissAmi // 20 // nayaNaMsuvArivArApasareNoratthalaM sursicNtii| sasiNehamaNA jaNaNI to bulai sabala vacchallA / / 21 / / vaccha balassadi dikkhA dukkhAvahaghorakaTTaNaTThANA / suhalAlasassa tuha taha aIva khalu dukarA hohI // 22 // kaha maM muyasi suniThuracitto houM yAsayApannaM / gharamiva egatthaMbhaM na maNaM maha ThAi tuha virahe // 23 // ramaNIyA ramaNIo battIsemAu sudaDhapimmAo / ahaha kaha caMdarahiyA rayaNIo iva bhavissaMti // 24 / / puvvaM jaM kiMci kayaM sukayaM teNuttamA ime pattA / bhogA dullahajogA abhaMgurudAmasohamgA / / 25 / / tahi rajjaM karaha nivo kanho goro guNehi parameso / khAiyasaMmatsadharo jo bArasamo jiNo bhAvI / / 6 / / prakSipto'yam. // 182 // Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 bhaMjasa ittheva Thio ee hatthAgae guNoveyaM / Ayarasu dANadhamma sammaM karuNaM kuNasa jIve / / 26 / / vaTTi (dvittA niyavaMsaM pacchA jubvaNabhare aikvate / sAhijja mukkhamaggaM pavajja gahiya nirabajja // 27 / / to taM pai so jaMpai paivakhaNaM tuTTae aNiccamiNaM / junnadavaruna AuM kijjai ko tattha paDibaMdho / / 28 / / jaha cavalamaMjalijalaM taheva khala jIviyavvayamasAraM / rogA duhasaMjogA bahave tatthaMtarAyabharA // 29 // emAi paDiutteravayahi muNiya niccala taNuyaM / aNumannai dikkhakae thAvacA bahavi maDA (DA)e / / 30 / / samvapi puttavattaM tatto sA kahai viNhuNo gaMtu / chattAI cAmarAI jAyai dikkhAmahimakaje // 31 // purisuttamo payaMpai so dhanno sukayapugnao taha ya / tAruNe'vi maNunne erisa nissaMgayA jassa / / 32!! nizcitA hosu tuma seTTiNi tmrnngnnmhimaannN| ahameva mahAr3a barapunbama ucvaM karissAmi / / 33 / / tammaMdiraMmi gaMtuM jaNadaNA vAgarai imaM vakkaM / aNuhavas vaccha bhoe duraNuvase (caro) naNu carittabharo 134 / / paDiuttarai hari so bhogA rogAurA supddikuulaa| taha nibbhara bhayasaMkA kayAvi na hu bhajjae majjJa 135 / / maha chattacchAyAe tuha dasaMtassa bho bhayaM kattha / na hu naidahajalamajjhe davaggidAho dahai deha // 36 / / jai puNa bhIo'si tuma tA maha daMsehi ta bhayaM turiyaM / jeNa nivAritA taM nibbhaya bhAva tuma nemi / / 37 / / iya hariNA saMlate thAvaccAputtao tmkkhaai| jai evaM deva tayA jaramaraNabhayAI vArehi // 38 / / panchA sicchAi ahaM bhoe vilasAmi nibhao houM / to kahai tassa kanho na cakkavaTTI ya titthayarA // 39 // Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza 1182811 jaramaraNAi bhayAI jeuM sakkA jao imehi jayaM / sayalaMpi hu vinaDijjai taM ko vArei vIro'vi // 47 // savvaM kammAhINaM suhAsuhaM taha jarA ya maccU ya / to ullavai kumAro sAmiya kammAI cevAhaM // 41 // ummUlisa mUlA iya niSNayamassa muNiya sirikaMto / tuTThamaNo sudRThu tumaM sijjhau tuha vaMdhiyaM evaM / / 42 // iya supasaMsittu imaM maMdiramAgacca appaNo viShU / sayalammi pure kAraDa paDagghosaNaM gADhaM ||43|| "thiracitto thAvacAputto patto abhaMgaveraggaM / paDivajjai pavvajjaM kamma mahAsela siravajjaM ||44 || anno'vi ko dhanno jai tassatthami milai dikkhatyaM / rAyA tassa kuDuMba pAliesai garuavacchallo ||45|| rAyA va rAyatI so sajjIhavau ajja mukkhatthI / " Ainniya ghosaNayaM purisasahassaM miliyamAsu // 46 // eesi patrajjAmahasavaM kAravei naranAho / aha yAvaccAputo samaM sahasseNa pavvaio || 47 // pahupAsamma ahiyA caudasaputrI suthevakAle / kimagammamaho mehAjuyANa gurubhattirattANa / / 48 / / so caiva sAhuvaggo tapparivArammi ThAvio pahuNA / saMpAviyasUripao so biharai bhUmibalayammi ||49 || selagapurammi patto kameNa tannAhaselaganaridaM / sayapaMcasacivasahiyaM uvaesehiM kuNai saGgha ||50|| dhammaM payAsamANo nANovagao paNaTTamayamANo / tatto sUrI sogaMdhiyAi nayarI saMpatto // 513 hallupphalio loo sapamoo tappayANa namaNatthaM / nIhArai nayarimajyA dhavalamahA mehamAluvva // 152 // kohalio calio taM picchittA sudaMsaNo siTThI / micchAdiTThIvi hu taM paNamaI loyANuvittIe // 53 // samati / / 18' Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1176411 to tIse parisAe sarasAe mehamahuramagirAe / uvaisai sUrirAo dhammaM kallAjaNayaM // 54 // bho bho bhavvA savvAyarao vaMcheha jaI sivaTThANaM / to sukayajjaNapauNaM niuNaM saMveha AyayaNaM / / 55|| taM puNa muNaha susAhuM sAhu nissIma samadamaguNehiM / jassevA guNohA ghaNattiNo vahati // 56 // sAmuvAsaNayA viSayAuttehi kijjae jehiM / rayaNattayamehi vijjada sAha miyaM // 57 // siTTI guNita tuTTo kahara tao tumha kairiso bhayavaM / dhammo kiMmUlo to bhai gurU viSayamUluni // 58 // viNao duhA bhave so musAhuviNao ya saGghaviNao ya / Aile bArasavaya bIyammi mahatvayA paMca // 59 // tumha sudaMsaNa dhammo kiMmUlo bajjarai tao so'vi / amha puNa soyamUlaM taM so (mo) kkhaphalaM ta sigdhaM ||6|| taM pai akkhA gurU jobahiMmAitivvadosehiM / kaha sujjhai naNu jIvo roga va ratarattapaDo // 61 // imamA iNNiya sammaM siTThI paDivohamAgao jhatti / bArasavayAI giNhai daMsaNamUlAI pAlei // 62 // tato kameNa nisurya sueNa loyANa vayaNamAlAe / vippavinno ano maha dhammAo sudaMsaNao || 63|| to tattha majha juttaM gamaNaM damaNaM ca sAhudiTThIe / kAriya aNivAriyamaha niva (ya) dhammaM niJcalaM demi ||64 || evaM bImasittA sahassaparivAyamanio (suo) sigdhaM / sogaMdhiyApurIe Agaccha tAvasAvamahe // 65 // bhaMDANi tattha mottuM parihiyarattaMvaro sasIsehiM / saddhi sudaMsaNahiM paviTTao murumaNo // 66 // iMniNaM sa nirakkhiya no abhaTThei no samullavaI / jo jatto suvirato na so tadAgamaNaraMgilI // 167 // / / 185 / / Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza // 186 // sAMciTTai tusiNIo pIo na hu vaMdaNAipaDipatti / AbhAsio sueNaM to teNa puradieNevaM / / 68 / / | saptatikA. X bho bho suTamaNA tumitaM maM damidumaNuyabdha / anbhuTuMno bhatti kuNaMtao aja ki jAyaM / / 69 // no vaMdasi no pucchasi kasserisaviNayamUladhammarao / jAo'si tao teNaM abhudvittA samullavio 1170 / / haho devANuppiya ariTTanemirasa bhagavao siiso| sirithAvaccAputtayanAmo aNagArasIsamaNI |71 / / nIlAsoujANe ThANe aiphAsue Thio asthi / tappAse viNayaDDo dhammo UrIkao rammo / / 72 / / tatto suo vayAsI vaccAmo NaM sudaMsaNA amhe / tuha dhammAyariyaMtiya mApucchAmo supasiNAI / / 73 / / jai maha pucchApaDi uttarAI dAuM jayA na sako so| advehi hehi niruttaraM to karissamahaM / / 74 / / tAvasasahassajuno tatto saha siTTiNA suo calio / patto ujANavaNi thAvaccAsuyamiNaM bhaNai / / 7 / / jattA javaNijapi ya abbAbAhaM lahaM bhayaMta bhnn| taha phAsuyaM vihAraM tumha suo avakhae sUri ||76 / / bhaMte kA sA jattA? thAvacAputtao tamAisai / bho suya nisaNasa ja nANadaMsaNAIhi~ joehiM // 77 / / maha jayaNA sA jattA aha ki jabaNijayaM ? tayaMpi suNa / taM jabaNijaM duvihaM pannattaM tassArUvamiNaM // 78 / / X1186 / iMdiyajavaNija bho noi diyajavaNija duija tu / taM kaha kahasu lahuM maha bho suya samma nisAmeha / / 79 // soi diyAi paMcavi jaM maha naNu iMdiyAI tANi ya jN| vasavattINi tahAM niruvayAi saM karaNa javaNijaM // 8 // ki noI diyaja vaNijayaM ca? taMpi pabhaNemi tujjha ahaM / jaM kohamANamAyAlohA khoNA ya uvasaMtA / / 8 // Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ! / / 187 / / no udayaMta aho sunoi diyanAmayaM tayaM muNasu / kaha puNa avAvA ? taM maha sammaM payAsesu // 82|| jaM maha vAiyapattiyarogAyakehi saMbhamAIhi / na tu pIDijjai dehaM taM ambAbAhamayadhehi // 83 // phAvihAramaha kahasu jaM khu ujjANadeulAIsu / itthipasupaMDavajiyavasahIsu ya pIDhaphalagAI // 84 // sijAmadhArAI ginttiA ajaNagharehitA / viharAmi jaM sayA suya bujjhataM phAsUyavihAraM // 85 // puNa pu0dra sacchamaNI guNa yaha savanihi sa sUrIza / sarisavayA kiM bhaMte bhavakhA ya abhakkhayA ahavA ? // 86 // bhAvi bhAvi yaduvihA te taM kahUM khu saMghaDai ? / jANagamaNo viyANasu sarisvayA te duhA'bhihiyA ||87 || usa mittayasarisavadhA ane puNa huti dhannasarisavayA / AillA tiSihA te buttA avadhArasu maNam // 88 // sahajAyA taha sahavar3iyA ya saha paMsukIliyA ceva / te samaNANa abhavakhA je puNa dhabhesu sarisavA ||89 || dubihA pattA te satyehiM pariNayA tadiyare ya / je puNa asatyapariNaya abhakkhayA te hu samaNANaM // 90 // je satyapariNayA te duhA suyA phAsUyA aphAsUyagA / je puNa aphAsugA te sAhUNamabhakkhayA bhaNiyA / / 99 / / je phAsUyA ime puNa hA aho jAo ajAiyagA / je puNa ajAiyA te abhavakhaNiyA susAhUNaM / / 92 / / je jAiyA dahA te isaNijA aNesaNijA ya / je puNa aNesaNikhA tehu abhakkhA jaINa suyA // 93 // je naha ihesaNiJjA tesvi duhA laDhayA aladdhA ya / je ya aladdhA te na hu bhakkhaNajogA muNINa suyA // 94 // je laddhA bhikkhAe te niggaMthANa bhakkhaNijA ya / eeNa heUNA suya sarisavayA bhakkhaanbhakkhA / / 95 / / / / 187 / Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza 188 / / evaM itya kulatthAvi hu bhaNiyavvA duhA ya te bhaNiyA / ityikulatthA taha dhannakulatthayA te samAiTThA // 96 // ityikulatyA tivihA kulakannA taha kulassa mAU ya / kulavahuyA neyabbA dhannakulatthAya putri // 97 // puNa so sutra pamAsai kappayArA parUviyA mAsA ? / te huMti tibheyA bho thAvaccAputtao rasai ||18|| te suNasu kAlamAsA tahatyamAsA va dhanamAsA ya / tatthAimA duvAlasabheyA sammaM samaktrAyA ||19| sAdaNao AsADhaM jAva abhakkhA ime samullaviyA | duvihAya asaNArA vassa // 100 // te mAsA ya abhakkhA dhannayamAsA ya puvrvvAmitra neyA / ege va duve bhayavaM ? akkhae anyae va bhavaM ? / / 101 / / bhayavamavadvirUve ? aNegabhUe va egabhUe vA ? / bhAvi bhavie va bhUe ? suyA aNege va ege vA / / 102 / / ahameva duve'vi tigaM jA vayaNamaNegabhUyabhavie'vi se keNaTTeNa aho jAva egeva ahameva ? // 103 // dAi egai duve ahaM nANadaMsaNaThiIe / taha akkhae ya avyaya avaTTievAtra ahameva // 104 // uvaoogavibhattIe iccAisaduttijuttiheUhiM / paDiuttarehi dinehi tosio so sUo hiyae / / 105 / / keriyA eyamaI nissImA cAurimA ya eyassa / jai kijjai esa guru tA ki naNu surataru milio || 106 // ki esa muttimato sirikhato aha vahappaI vAvi / ahavA cauro caurANaNuti cittittu iya cite // 107 // niva guruM parivuddhamANaso so ya soyaparicatto / bhayavaM tuhatie'haM saha parivAyagasahasseNa || 108 || niravajraM pavajraM givhiumicchAmi viramiuM micchA / sacchAsayANa jamhA avisaMvAyattaNaM vayaNe // 109 // saptatikA / / 188 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 / / na mAokAyo ameyaMmmi iya gurU bhaNai / to so aIva muio suo suo jaha rasAlavaNe / / 110 / / cai kuligiliMga dikkhaM kakkhIkarei sapariyaNo / aha so ahigayasutto tattovagao niyapami // 111 // saMThAvi gurU sayaM ca te sAhasahasa saMjuttA / puMDaragirimAruhiuM mAsamuvavasiya siddhi gayA // 112 // aha suyasUrI dUrIka yadukayapUrabhUritimiroho / sUrathva disateo paDibohittA bhaviSame / / 113 / / suciraM vihariya mahimaMDalammi muNivarasahassapariyario / siddhisirIe vario caDitu sirivimalagirisihare / / 114 || zrIthAvaccAnandanasyeti vRttaM cetaHzuddhadhA dharmabuddhayA vimRzya / saMsArasyAsArabhAvaM viditvA cAritrAdhvasthairyamaGgIkurudhvam ||115|| // iti zrIthAvaccAtmajacaritram // atha viSayANAmazAzvatatvaM teSu pratibandhapratiSedhaM (ca) prarUpayannAha-asAsae visare sajjo, jo mujjhaI micchapahe aNajjA / so caMda rakkhakae vahijjA, citArmANa kAyakae gamijjA // 28 // byAkhyA - azAzvateSu svalpakAlabhAviSu viSayAH zabdarUparasagandhasparzAsyAH pratItAsteSu sajaH sAvadhAnaH san yaH prAtaraH pumAn muhyati mohaM prApnoti / midhyApathe'tattvamArge / anAryaH ArAt heyadharmebhyaH yAtaH pApAdityArthaH tadviparItastvanArtha ityarthaH / yastu dIkSitaH san viSayavyAsaktamanAH syAtsa kIdRgvijJeyastadAha - sa candanaM zrIkhaNDaM / / 189 / Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza 1183011 rakSAkRte bhasmakRte dahet / aya ca cintAmaNi kAkoDDAyanArtha kA saMgrahArthaM vA gamayennivasiyediti tAtparyArthaH ||28| arthatadarthAvirbhAvakaM prINitAnekazrAvakaM zrIilAputracaritra mudA hriyate - || ilAputra-kathA !! vinasavvaviraI jaI pamAI havijja jo bhAI / so parabhavammi soai ittha ilAputta AharaNaM // 1 // ittheva bharahavAse vasaMtapuranAmavijjanayarammi / tatthAsi aggisammo viSpo sappovva rosilo ||2|| thavirANaM thavirANaM nANAiguNANa so ya pAsammi / aMgIkarei diktraM sivakhaM puNa lahai suttassa // 3 // tabbhAriyAvi tane bhAriyA sAriyA va maharajhuNI / jaiNINa pAyamUle jAyA jaNI guNujjaiNI || 4 || vaha jaha tammuhakamalaM kamalaM va paloyae sa rAgavasA / aNUsari (havi ) yAI putraM taha vaha so sarai surabAI // 5 // sA sAhuSINa majjhe ciTThatIvi hR sakaTThaniTThAmu / karacaraNe pakkhAlaI TAlai malamaMgasaMlaggaM // 6 // ujjhai nahu jAimayaM tajjAyA sAhUNI khu sapamAyA / tamaNAloiya dukayaM ne dovi ya maraNasamayammi aNasaNamaNapAlittA vemANiyanijjarattamAvannA / tatto cavittu ittheva pasiddhe bhArahe vAse ||8|| nayarammi ilAvadamanAme abhirAmasI alArAme / dhaNakoDIhi paganbho ibbho nAmeNa varasiTThI // 9 // guNadhAriNI surUvA daiyA tassatthi dhAriNI nAma / tANaM puNa natthi suo subodhda jo baMsavaNasaMDe // 110 / / tattheva ilAdevI nAma surI satyabhAvapatbhArA / sapamoyA puraloyA taM bahumannaMti avaMti // 11 // saptati 1183 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ibheNa sidvitaH yaha naMdAzaMpattimIhamANeNa / bhANeja vajieNaM evaM uvajAiyaM tIe // 12 // jai maha hohI putto to'haM sakalarAo ya jatAe / Agamma maNabhirAmaM tuha nAmamimassa ThAvissaM / / 13 / so mAhaNamuNijIvo itto tappaNaiNIe kucchIe / puttatteNuppanno dhanno punnodayassa vasA / / 14 / / aha tattha so pasUo pstthvelaaimmmhelaae| vihiyaM vaddhAvaNayaM tajamme siTTiNA garuaM // 15 / / 1911 // vArasa divase patte nAmamilAputtaotti se dinna / jaM jaha bhaNiyaM hujA taheva naNu saM jaNo kujA / / 16 / / vatao kalAhi sasindha piyadaMsaNo sa sNjaao| pAyaM narA sapanA salahijjaMtIha sabvehi // 17 // dhijAijAimayadosadUsiyA tappiyA ya jA puvvaM / saMjAyA naDavaMse puttI sohAgarUvillA ||18 // saMpatte tAruNNe taruNajaNavimohaNe gunnaavaase| sA taha taheva navai jaha ruccai sayalaloyANaM / / 19 / / naccaMtI gAyaMtI ahannayA sarayamAsasamayammi / didA sidvisueNaM naDI guNANaM kuDI sA ya // 20 // R) aNuvamarUbasirIe tIe diTThAi sidruitaNuo so| taha mohio jahA so na diTThimaggAu osarai // 21 // vinnANacaurimAe sucaMgimAe tadaMgarUvassa / airaMjio jio so mAreNa daDhappahArehi / / 22 / / rogo savippaogo bhUyapisAyagaho sunigho| sabvehitopi ihaM sudujao mayaNaummAo // 23 // picchai acchIhi jahA jahA mahAmohamayaNasaMjaNaNi / taha taha titti na lahai nIreNa mahAtisAluva / / 24 / / To anna pANaM nhANaM gANaM dANaM taheva sammANaM / vimhariyaM tassa maNe tajjhANaM dharai puNa egaM // 25 / / Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptanikA padeza- vissamasesaM passaI tammayamevesa rAgarattamaNo / na lahai raI maNArA nijaladesammi jaha mINo // 26 // Ko mukkA kulamAyA jAyA lajjA sudUrameyassa | bammaha vAhI buTTi gao huyAsubdha vaNagahaNe // 27 // naTTho vivegadIvo jIvo jeNesa pAvatamapUre / nivaDai naha dharaNIyale rayaNIe vA videsammi / / 28 / / tatto sa ilAputto tatto kAmaggiNA udaggeNa / caMdaNarasovalevovamaM painna imamakAsI // 29 // jai eyaM naDaduhiyaM ahaM vivAhittu appagaM duhiyaM / sahiyaM na karemi ahA dahemi to dehamaggIe // 30 // 192 // to mittehi sa noo nIo gehe sisubba kaDega / kahamavi dukkheNeso saMciTui gamai dIhAI // 31!! to jaNaeNAiTThA iTTA eyarasa niyayataNaassa / citAurunda dIsa hoNamaNI pAhama giyo / / 12 // vakkuttijuttio tammaNassa bhAvaM sugaDhamavi muNiuM / vicchAyabayaNasohehi garuamohehi mittuvari // 33 // tehiM tassa sarUve kahie'vahieNa to imo piunnaa| ullaviyaM kaha bhavayA pAraddha dhammiya viruddhaM // 34 // kimu inbhakulappannA kannA lAyannavaguNaputrA / na ha saMti ittha loe jaM esa asaggaho gahioM // 35 // AruhiuM dhavalaharaM maDDAe ko paDei khaDDAe / piccA poyasara ko piyaI kaMjiyaM kuhiyaM // 36 // jai saMpaJjai hatthI ko callAi rAsahammi tA cddio| jUttAtaM jANasu aTThANe mA dhiI dharasu // 37 // tadasamgahamAiniya mAyA jAyA ya dukkhabharavinnA / anINA tappAsaM sUyameva bhaNiumADhattA // 38 // re vaccha sacchamaiNA mayaNAurabhAvamAgaeNAvi / na hU~ lajjAmajAyAharaM khu kammaMvi kAyavvaM // 39 // Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 193 // naNaM suvAridhArAbhareNa hiyayatthalaM khu siMcatI / vilavai lavai girAe kahaM kalaMka kule desi ? ||40 // paraNesu kannayANaM sayaM sayaM annamimbhakulabhUyaM / taM naNu kavaDDiyAe kaje koDi paricayasi ||41 || jAhiM saha hasiyA siyalesovi hu dosaposamAcara / asuitthINavi tAsi viTTI saMbaMdhamahilasasi // 42 // ja jAo aMgajAo jAo sajo avaJjakajammi / tA jaNaNINamavaNNo pauNIbhUo jaNammi dhruvaM ||43|| kahamupahammi vacasi ? raksI nIyaMgaNaMga saMgammi ? tumamego maha putto kasto maha mANase sukkhaM ||44 / / niyanaMdaNaghaNasamae aMbaraDaMbaravirAyamANIo | gajati uccadvANaM aMbA kAryAviNIuvva // 45 // niyaputtadurAyArAloyaNadussahanidAha gRhaviyA / jhUraMti duhabhareNaM jaNaNIu sihaMDiNIuvva // 46|| amha kulameruselo sacchAo sIyalo ya sNjaao| egeNa naMdaNeNaM tumae naMdaNavaNeNuvva // 47 // jo bahuehi maNorahasaehi ubajAiehiM vivihehiM / patto'si tumaM puttaya so amha parammUho hosi // 48|| maM mannasu avamanasu mA mAyaramAyareNa vilavaMti / maha uvari dharasu karuNaM saraNaM maha kahasu ko anno ? / / 49 / / iccAimAiuvaesAmayasitto'vi tassa kAmaggI / nahu uvasamamAvanno ahiyayaraM jaliumADhatto ||50 bho mAya tAya nisuNaha uvaesa deha moraullA mA / jANAmi savvameyaM ahayaM tumhANa ullaviyaM // 51 // ii jaMpirammi tammi ya ilAsue niyasue nirAsakaM / moNamavalaMbiuM te ThiyA jahA cittasaMlihiyA // 52 // no mAyaraMpi piyaraM na bhAyaraM duhiyaraMpi hu gaNaMti / kAmAurA maNusA ihaparaloesu bhayabhIA // 53 // / / 193 Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. upadeza / / 194 / / to avagaNio eso tava savveNa suyaNavaggeNa / citAmaNIvi kakkaratullo mannijjae jai nI // 54 // aha avaujjhimANaM nANaM vinA jhANakosalaM / so maggai taM bAlaM raMkuvva sadannapa (tha) kanna / / 55|| tattaNubhArasamANaM kaMcaNamappei so sarAgamaNo / tahavi naDA taM bAlaM na diti citAmaNItulaM // 56 / / to bajjaraMti tamilAsuyaM jayA tujjha kajjameIe / to amha milasu satthe kalaMkasaMkaM pamuttUrNaM // 57 // tatto sa tIi ratto milio naDapeDayammi sikkhei / savvAo'vi kalAo vijjAyariyAu sIsuba ||58 || naTTavihI kosalle jAe taM ullavaMti naNu naDayA | ajjesu bahuyadavvaM kAremo jeNa pANigahaM | // 59 // manniyamiName eNavi tadaMgasaMsaggalAlasatteNa / hiDai ThANe ThANe naTTakulaM suTThU paDato / / 60 / / aha riddhimaMtamavaNInAhaM venAyaDaDe nisAmittA / naDapeDaeNa saddhi samAgao siTTiduo || 61 // AhuA to rannA furarya nirakkhaNucchrayamaNeNa / sacve'vi naDA to lahU te pattA rAmaatthANe / / 62 / / agadi kAyavvaM naTTaM tumhehi mhakhaM / iya AiTTA ranA hiTTA tuTTA ya te jAyA / / 63 / / tehi~ samIkayamavaNIyalaM khalatIha na hu jahA caraNA / ego mahApamANo vaMso Arovio tattha / / 64 / / tassorilabhAge garuyaM kaTuM Thavinu tassaMte / do kIlagA u nihayA tatthelAnaMdaNo caDio // 65 // ettha kare gahiyaM khagaM taha kheDayaM tadannasmi / sacchidapAuyAo nihiyAo calaNajuyalammi / / 66 / / piTTIi abhimUhANi ya tahaggao abhimuhANi saga satta / dimnANi teNa caudasa karaNANi susippakalieNa ||67 || saptatika / / 194 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3195 // gu karaNaMmI karaNaMmI dinne chimi pAuAsake / apavesisa sa kIle kimasajjhaM sAhasagharANaM / / 6 / / tannaTTakalaM picchiya anucchamaccharamubahai loo / ajjamha divisAphallamullavito miho evaM // 69 / / samvo'vi jaNo citai jaI pahaIso paicchae dANaM / paDhamaM to naNu juttaM amhe'vi tao paicchAmo ||7|| tavaMtAsattamaNo aha rAyA bhaNai no mae samma / diTuM nADayameyaM puNaravi tA majjha daMsesu // 71 // savvo vilakkhabayaNo sabbhajaNo moNamAsio jhatti / jaM kira nivo payaMpai taM saccaM aliyamiha sesaM // 2 // ma muso ilADuko puNavi maMDae naTuM / puvvaMva apucayaraM nANAvihakaraNavihikusalo // 73 // tahadi na dinnaM dANaM sammANaM bA'vi bhUminAheNa / to jAo jaNavAo eso rAo pasuppAo / / 74 // Ihato taddehappaDivAyaM bhUmivAsabo pArya / akarisu tIyavAraM naTTayamiyaro'vi dhaNaluto / / 7 / / tatto nivo payaMpai taM pai nacaM ca utthavAramavi / dasesa jahamaNicchiyariddhi tuha demi dhaNauvva // 76 // tassa kalAloyaNaphallaloyaNo to jaNo bhaNai rAyaM / niTaTharanikaruNappA tamaM jao desi no dANaM 1177 / / kavaDakuDIe vammaharasasaMjIvaNamaNoharajaDIe / luddho'si naNa naDIe laddho amhehi naH sAmi // 78 / / naDaduhiyAlAbhatthI ilAsuo puNavi vaMsamAruhio / ityaMtarammi eso picchAi acchIhiM acchariyaM // 79 // kaNaujjalaaMgIo nayaNasirohasiyavarakuraMgIyo / rUveNa sucaMgIo muhasasijumhAsaraMgIo // 8 // sovannAharaNAo neurasaddeNa muharacaraNAo / paTTesuyadharaNAo mayaNarasAsittakaraNAo // 8 // 195 / / Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza 196 / / pIvarathorathaNIo rayaNujjalaghaDiya siruvarimaNIo / taruNIo bahuguNIo siMgArara siksariNIo // 82 // | pahilAbhaMtI muNi maharAsaNapANamoyagAIhi / diTThAo suTThavihiNA dANaM ditIo bhattIe / / 83 / / tahavi na givhaMti bahuM muhuM muhuM na ya muhaM paloyaMti / jaiNo iriyAsamiyA nIrAgA esaNAsattA ||24|| saviyArAsuvi aviyAramANasA sAhuNo ime dhannA bhaNayaM na rAgaleseA jesi naNu ullasai thIsu // 85 // ahayaM puNo adhanno naDIvimoheNa vinaDio niviDaM na karemi purao purapaNI datthilossa // 86 // ajaso bhae na gaNio haNio ya kulakamo kusaMgeNa / dhiddhI meM naNu muddhaM buddhi jasserisI jAyA ||7|| haMsujjale kule me laggo masikucao mahAmaliNo / eeNa durAyArAyaraNeNa niMdaNijjeNa ||8| ko mammuhaM paloyai loo soodaeNa kiNhayaraM / jo dhanno kayapunno tahA avantodayA bhIrU ||89 || so'haM haMso'vi dhuvaM kAo jAo kukammadoseNa / jeNa naDI asuikuDI viThThantra samIhiyA bhotuM // 90 // ahamahamo pucdamaho mato'vi niyo naDIi jo satto / subahUsu bahUsuvi suMdarIsu rUveNa saMtIsu // 91 // jassAbhaMgurabhogA saMjogA sayaNamittavaggassa / so'vi aho ! luddhamaNo gaIe nIyanArI // 92 // nArIhiM na ke naDiyA caDiyA je goravaMmi ittha jae / te'vi hu vasatti paDiyA mohamahApAsagalabaddhA ||13|| vaNajuvvaNaharaNeNaM aribhUA jA samaggaloyassa / sA nAritti kahUM naNu bhaNiyA satthe vihiM // 94 // ee puNa kayapunnA samaggasattesu dhariyakAruNNA / samataNamaNIhiraNNA samaNA uttamakuluppannA // 95 // saptatika // 196 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 197 // je aMgaNApasaMgA virayA nicaM rayA tavokamme / baMbhamadarbha dehe dhAriti karaMti jIvadayaM // 96 || saMtA daMtA saMtA ditA dhammovaesamuvasaMtA / esi salAhaNijaM cariyaM loe kayacchariyaM // 97 // jai eriyo ahaM puNa homi kyANi vaso | to narajammaM sahalaM karemi naNu annA vihalaM // 98 // iya vImaMsaMto so udaggaveraggamaggamallINo / ghoraMdhayAramajjhe dIvujAo aho jAo / / 99 / / kamma mahurasAo aNabhanamaMDalAo ghaNavuTThI / duggayagehammi aho samAgao seyagayarAo / / 100 / amayaM visaM va jAyaM davAnalo sIyalattamAvano / jaM erisapariNAmo hiyayammeyassa viSphurio // 101 // eesa sAhUNaM jA kiriyA sA mae'ni sokariyA / saMsAro ya asAro diTTho diTTIi niuNAe / / 102 / / punvabhavanbhAsAo vavasAo tassa bhAvacArite / saMpanno kaha dhano na lahai sukayassa saMjogaM // 103 // takkhaNameva kkhINe ajjhavasANeNa sohaNeNassa / dhAiyakammaca uke saMpanna kevalaM nANaM // 104 // mahAciDio paDio guNehi na maNAgaM / samasattumitajogo ilAsuo jayau jagamajhe || 105 || aha naduhiyA'vi mahIvaiNo cittaM viyANiya khaNeNa cita ghiratyu itthIjammaM me raiyaghaNakammaM // 106 // tatyavi navatAruNaM punnaM lAyannanimmalajaleNa / pattaM pAvadvANaM jaNANa dhaNakammabaMdhayaraM // 107 / / nibhaggaseharAe sohaggaM me dhiratthu rUvaM ca / siTTisuo jassa vasA patto nIyattamaviyappaM // 108 // ano puNa annAovarikayacitto mahovaI eso / lakkhijjai majjharvAri rato tadaNatyakhANi ahaM // 109 // / / 127 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza // 118 // kajjatthI naNu loo na ho ko'vi kassavi ihatthi / saddiTTINa avisayA visayA visamA visAo'vi / / 110 / / eehi pajjataM tasaM na mugAmi kipi dhammassa / ahamahi ahammaparA suttA mohassa nidAe / / 111 / / sahabhAvaNaM gayAe naDaMgayAe saiMdiyajayAe / nijjiyamohamayAe kevalabohI samullasio // 112 // tatto naridabhajjA sajjA nacatakoulammi / tatyAsINA AsI vallahasaMmANamuiyamaNA / / 113 / / sAvi viyANiya rAyaM naDiNIe uvari dhariyaaNurAyaM / diTTiviyArAIhi vicitio evamAdattA // 114 // | cAvalamalla maho maNassa eyasma visayasajjasma / rAya ahavA raMka satyapi viDaMbae kAmo / / 115 / / katthesa rAyahaMso kAIva varAiyA kahi Nu esA / jaM rubai eIe viddhI taM kAmaduzcariyaM / / 116 / / katyesa rAyasoho unbhariugayaghaDAhADovo / hINakulAyAraparA katthesA jaMbuItullA / / 117 / / ko kammehiM na naDio ahigayavinnANanANavijjo'vi / eyassa ko Nu doso vilasiyameyaM khukammANaM / / 118 / / iMdo vA caMdo vA baMbho ruddo mukuMda khaMdo vA / saMsAre savvAliyA vasIkayA moharAeNa // 119 // visayAsattA sattA duhiyA suhiyA puNo virattamaNA / iya suhabhAvaNabhAviyacittAe rAyakaMtAe / / 120 / / takkAlameva kevalamujjalamuppannamunnayamamohaM / viSphuriyaM suhajhANaM suhabhASeNaM mahAgarujaM / / 121 / / vaha sAM'vi hu puhaIseA puraloyaM jANitaM virattamaNaM / evaM maNammi jhAyai vijjhAyaggIva nippahao / / 122 / / jaMkhu imaM kosamatullasatu me / jAI maI ya hoNA hINAyAro jao jAo / / 123 / / samani // 19 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 199 // lohi~ lakkhao taha sunahiM kmaao| san vinetriyArA ghaNuncha vAeNa khalu naTThA / / 124|| lavaNoahI jalehiM aggI ya jahiNehi ya ghaNehi / appA tahA na tussai bhuttaMhiMdi bhUrimoehi / / 125 / / jIe sevArasio vasio naDapeyammi inbhsuo| kulamujjhittA vimalaM tIe puNa hI ahaM luDho / / 126 / / dIve jahA payaMgo majhe jAlassa jaha mahAmayaro taha nirvADio 'mi ayaM nIi kajjami bhavakuve ||127 // iya sohaNammi jhANe vaTTaMto bhAvao jaivva nivo / Aruhiya khavagaseNi kevalalacchIi seo vario / / 128|| tesi nANagharANaM caunhamavi niyaDavattideve hi / vihiyA kevalimahimA samapio sAhuveseA ya / / 129 / / ahaha aho acchariyaM passahajaM rAgarosadosillA / cauro'vi cauramaiNo jAyA veraggaraMgilA // 130 // savve'vi paNamiyA te surehiM khayarehiM nAyarajaNehiM / kaMcaNaparamArUDhA sohaMtA rAyamuvva / / 131 / / aha ya ilAsuyanANI mANI maNayapi neva maNamajjhe / acchariyabhUyacariyaM niyayaM kahiuM samADhato / / 132 / / | puvvabhave'haM samaNo AsI vAsIi caMdaNe tullo| bhajjA'vi hu pavajjAsajjA jAyA sunimmAyA // 133 // vaM picchatarUsa sayA rAgo maha mANase samullasio / tamaNAloiya sammaM saMpatte jIvite'vi / / 134 / / | vaimAniyadevataM pattI sA sAhUNovi khalu tatto / jAima ommattamaI saMpannA soyadhammarayA / / 135 / / taNAloitu phuDaM erisavaMsubbhavA naDI jAyA / ahahyaM puNa siTTisuo eIe uvari nehilo // 136 // putrabhavanbhAsAoM dugaMcha Nijjo'vi caiva nivsto| naDapeDayammi hirio ahaha mahAkammarutaM // 137 // 1: 16 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikA deza- thevo'vi dosalesA dhamme aIyArao ya jo lgge|| apaDikkatA se hAi garuaduhalaharilAbhatthaM // 138 // jaM jeNa kayaM kamma tamavarasamibhassa ei naNa udayaM / bhattammi bhAyaNammI uggAro pAyaDo hoi / / 139 // tabvayaNAmayapANA ghaNA jaNA takkhaNAu pddibuddhaa| ki jalaharavIe tuDhi na hu lahai vaNarAI / / 140 / / nidiyaaTTakammA dhammArAmaM sayAvi siMcaMtA / AuyamaNapUrittA cauro'vi hu nANiNo aha te 1 // 141 // 1011 o saMpattA mukkhasuhaM duhaM na jatthathi lesamittaMpi / siddhA nANasamiddhA biharaMti suhaM sayAkAlaM // 142 / / je puNa bahussuyattaM laddha mAyAi gAraveNa'havA / nAloyaMtaiyAre kaha te sivasAhagA huMti / / 143 / / je puNa nissallamaNA gurUNa purao kahittu niydose| te ArAhagabhAvaM lahiUNa sivaM gamissaMti / / 144 / / jo vaMsagge caDio duhAvi naDiyAi rAganaDio'vi / paDio na dugga Ie sa ilAputto muNI jayau // 145 / / visayaviratto hAuM micchApahamujjhiuM pahe laago| so ajjo niravajjo ilAsu A vaMdaNijjo u / / 146 / / | pavittameyaM cariyaM suNittA, ilAmayassuttamasaMvarassa / gayAiyAra jiNarAyadhamma, kuNatu pAvaMtu sivassa samma / / 147 / / // iti ilAputracaritraM saMpUrNam // atha vizuddhathAddhAcAraprakaTanapara kAvyamAha-- pUyA jiNANaM sugurUNa sevaNaM, dhammakkharANaM savarNa vidyAraNaM / tavovihANaM taha dAnadApaNaM, susAvayANaM bahapunabhAyaNaM / / 29 / / // 200 / Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyA-pUjanaM pUjAaSTabhedA saptadazabhedA tathaikaviMzatidhA siddhAntapratipAditA dravyabhAvabhedabhinnA vA kAryA zrI. jinAnAM rAgadveSajetRNAM / tathA suSThu tattvamA gRNantIti suguravasteSAM sevanaM paryupAsanaM / yathA zrIuttarAdhyayaneSakta"abhadANaM aMjalikaraNaM tahevAsaNavAyaH / gurumati nAnAsAdigo esa viyAhio // 1 // " ityAdigurusevAkramaH svIkAryaH / tathA dharmamayAnyakSarANi dharmAkSarANi teSAM zravaNaM nirantaraM kArya, sugurusevAyAH phalametadeva, evaM kurvatAM zrAvakatvaM yathArtha syAditi hetoH / tathA zravaNasyaitatphalaM yattattvAnAM vicAraNaM, vicAre kriyamANe buddhiguNAH prAdurbhavanti / tadyathA-"zuzrUSA zravaNaM caiva grahaNaM dhAraNa tathA / UhApoho'rthavijJAnaM tattvajJAna ca dhIguNAH // 1 // " iti / tathA tapaso dvAdazabhedasya vidhAnaM / tathA dAnadAyanaM dIyate yattaddAnaM svayaM dAnaM anyasmAdvA dApanaM / etatsamakaM kRtaM sat saptazvabhrAdabhrAttinivRttikArakaM syAt suzrAvakANAM tathA pracurapuNyaprAgbhArabhAjanaM bhavediti saMkSiptArthaH / vyAsArthastu dRSTAntebhyaH kathayiSyata ityarthaH / / atha prathamato'haMdarcAviSaye dhanadakathA likhyate-- // dhanadakathA // J201 // prayAti dUre duritaM samastaM, bhavetkarasthAyi sukhaM prazastam / niketanaM saMpadalaGkaroti, vapuH zivazrIH svabazaM tanoti / / 1 / / RraH kathaJcinna kalirdunoti, na dharmavallImayazaH sunoti / pUjAvidhAnAjagadIzvarasya, padadvayAnamrasurAsurasya / / 2 / yugmam / / purI manojJApravibhAtyayodhyA, bhavyAvalI yatra sukhaprabodhyA / ibhyAH sphurahAnapayaHpravAhAH, kiM prAvRSeNyA iva bArivAhAH ||3| Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza // 102 // zrIrAmanAmA puri tatra rAjA, kalAkalApena navaH sa rAjA / zreSThI dhanADhyo dhanado'sti tatra, zrIdopamoDanalparamApavitraH // 4 // catvAra etasya sutAH pravINA, jAtAH kulAcAravidhI dhurINAH / anyedya rantardhanadena ziSTaM zreSThipradhAnena putrasRSTam ||5|| mahAbalAndolitaketukalpaM syAdasthiraM rAjyaramAdAnalam / atImalolaM bhuvi jIvitavyaM, syAdyovanaM budbudavatsu divyam ||6|| pAthojinIpatrapRSatsamAnaM, mAnuSyakaM kalpatarUpamAnam / sarve'pi bhogAH kSaNabhaGgurAste, puNyArjanaM jIvitasAramAste // 73 // svayaM vimRzyetyamunA vihAraH zrItIrthanetuH prahRtAndhakAra: / zriyA jitoddAmamarudvimAnaH, prakAritaH proccanagopamAnaH // 8 tataH paraM bhUridhanaiH pratiSThA, nirmArpitA puNyagaNAladhiTThA / zrItIrthakRdvimbakadambakasya, spaSTotsavairduSTatamo nirasya ||9|| pUrvabhavAntarAyaproddAmakamadayato vimAyaH / babhUva niHzeSadhanaiviyuktaH, padmAkaro vA kamalaivimuktaH ||10|| svanirdhanatvAdayatAM vimucya zreSThI parIM dharmamatiH sa rucyaH / kRtvA sthiti tatpurapArzvavatigrAme sma nirvAhavidhi bhita||11|| punaH punastasya purasya yAtAyAtena vRttiM kRtavAn pramAtA / kiyantamapyeSa kila svakAlaM, dauHsthyAdatikrAmitatrAt vizAlam / 12 / athaikadA''yAta mavekSya ghurya, zrImaJcaturmAsakaparva varyam / sutaiH svakIyaH samamApa sArAM, purImayodhyAmavanAbudArAm / / 13 / / svacaityasopAnalatAdhirUDhaH, sa yAvadAste matimAnamUDhaH / caiHsarA mAlikayAssya mAlA, pUjAkRte'dAyi tadA rasAlA || 14 / / puSpaiH samabhyarcya jinAdhinAthaM vinirmitoddAmatamaH pramAtham / citte punaH prApa nije pramoda, kekIya dRSTvA gagane payodam // 15 // rAtrI samAgatya guroH samIpe'grataH sthito'yAyamalIva nIpe / ekAntamAlokya nininda duHsyaH svarorabhAvaM suguroH puraHsthaH 16 AkarSakArI gurubhiH pradattaH kapayasya tadAtivittaH / paropakArapravidhAnadakSairmantro'sya dharmAdhvani baddhakakSaiH / / 17 / / saptati // 20 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 203 // caturddazonizyaya saMgatAyAM, kAdambinI bhRGgakulAsitAyAm / ArAdhayAmAsa tameva mantraM sa yAmayugmApagame svatantram / / 18 / / mantraprabhAveNa kapadaM nAmA, yakSo babhUva prakaTa: sadhAmA / taM niM prAha catu:sarasya, mAlyasya devArcanayojitasya / / 11 / / tvayAjitaM puNyaphalaM yadAyaM taddehi me zreSThivarAnivAryam / tadoktametena dade zaraNyaM kasyApi naikasya sumasya pussym||20|| tadIyadharmAdatiraJjitena zrImajinAjJAcaraNAzritena / tuSTena yakSeNa dayAM vidhAya sAdhamikatvaM hRdaye nidhAya ||21|| AviSkRtAH svarNabhRtA vizAlAzcatvAra uccAH kalazA rasAlAH / caturSu koNeSu mahAlayasyAmuSyAkaMvimbodaya vatprazasyAH / / 22 / / kRtvetyadRzyatvamacApa yakSaH, prajJApya caitaddhanadAya dakSaH / atha prabhAte svagRhaM jagAma zreSThI pramodAtizayAbhirAmaH ||23|| svadharmanindA karaNodyatebhyastadA nijebhyo dhanadaH sutebhyaH / tadarpayAmAsa rayAdagaNyaM, yakSapradattaM sakalaM hiraNyam // 24 // pituH samIpAddhanalAbhahetuM vipatpayaH pUraniSedhasetum / ApRcchaya saMzItivimuktacittAste'pIha jAtAH parilabdhavittAH // 25 // tataH paraM yAcakadattadAnA, arhanmatArAdhanasAvadhAnAH / pUjAvidhi tIrthakRtAM sRjantaH saMghasya bhakti parikalpayantaH ||26|| prabhAvakAH puSyapathasya santaH sutAstadIyAH kRpayollasantaH / tatraiva puryAM zazimaNDalAbhaM cakruH pareSAmapi bodhilAbham ||23|| // iti pUjAviSaye dhanadakathA || atha sadguroH sevAphalamudgIyaMte / sadguroH sevA ihaloka paralokAdyarthasArthasAdhinI syAditi atrArthe zrInamitrinamijJAtamAtanyate / zrI RSabhajinadIkSAdAne namivinamI kacchamahAkaccharAjatanujo na tIra AsatAM pazcAdAgatya rAjyazrIbhArAbhilA 12.3 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deza-Suko svIkRtavratamapi zrIyugAdIlaNAmAmAsataH / tadanantaraganyo: kimabhUdityAha XsamanikAH namivinamINa jayANaM nAgido vijjadANa veydd'e| uttara dAhiNa seDhI sadI panAma nayagaI // 1 // asyA artha: kathAnake daya'te // namivinamikathA / / 0411 zrIRSabhAnatihetoH pannagapatiranya dA dhrnnnaamaa| AyAdAyAsaparI namidinamI kIdagI ca tadA / / || kAyotsarga. sthasya prabhoH zubhodayakRtaH samaunasya / padayoragre pAthazchaTakaM datvA kusumaputram 112 / / prakSipya nato natvA'trUnAmiti nityameva to svAmin / asmabhyamapi hi bhAgaM prayaccha kuru mA'ntaraM niyatam / / 3 / / AkarNya tadabrUta pramugdhunA varnate'- tini:saGgaH / na kimapi deyaM pArzve kathaM mudhA yAcanA kriyate // 4 // zAMcyaM na kizcidapi bho yAcyaM bharatAdyadakSyate vastu / prabhutanubhUH sa tu rAjA punarAvAM vAniko putrau // 5 / / nAnyaM samAzrayevahi dAnAvasare nu nAgatAvAbAma / / Trol kAryavazAhU ragato jAto dAtAdhyamevAtha / / 6 / / ityukte sati tAbhyAmabhyAsapareNa bhartamevAyAH / dharaNendreNAvAdi prasanna citto'smyahaM yuvayoH / / 7 // svAminyatIva bhaktyA paricaryA niSphalA prabho: ki syAt ? / mevA suramya pradAyinI cintitArthAnAm / 8 // yuvayArdadAmi vidyA anavadyAH pAThasiddhayaH sphItA: / grAhyAstA hi bhavadbhyAmanujIvibhyAM jinendrasya // 9 // adadAnmudA'STacatvAriMzatsAhamrikA bhahAvidyAH / AmnAtA vidbhistAmu catamraH sphuradvidyAH // 10 // prathamA mauryaya gAndhArI prajJaptI marohiNI khyAtAH / gacchata yUyaM vidyAsamRddhibhAjastakaM zailam / / 11 / / svajanaM pralobhya 11:06. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0511 tAbhirnabhazcaraM sarvamapi hi kurvAtAm / vaitADhayazailazIrSe zreNyoH saddakSiNottarayoH // 12 // SaSTipurANyuttaradizi paJcAyaikSiNAbdhayazreNyAm / vinivezya kuruta rAjyaM samAdidezeti bhogIndraH // 13 // jinacatyAnAM ca jinAnAM ca tathA / caramadehinAM yatinAm / kAyotsargakRtAmatha parAbhaviSyanti ye'tyadhamAH / / 14 // balavattayA nabhogAH paravanitAlubdhamAnasA ye ca / mokSyanti tAn kuziSyAniva vidyAH sarvathA sadyaH 1115 // prakaTitanizcalazikSAmityahinetuH prazastimAlikhya / to tatprasattimuditAbAnamya yugAdijinarAjam // 16 / / banditvA cAhIzaM vimAnamAdhAya puSpakAbhikhyam / Aruhya tadatiramyaM kacchamahAkacchayoH pradarya punaH / / 17 / / zrImadya gAdisadgurasevora phalaM nivedya bharatasya / AdAya svajanajanaM sarvaM gatvA ca vaitADhaya / / 18 / / zreNyuttara dakSiNayoH saMsthApya purANi cAtiramyANi / niSkaNTaka rAjyasutraM namivinamibhyAmanubabhUve / / 19 / / bahakAlamAkalayya zriyamamalApa nikala janayupetya / zrIsiTizailazIya kebalaboghaM sampalabhya / / 20 / / koTidvayasAdhuyutAvakSayapadamApatustako sasAdataH prAnte / sadgurU sevAphalamidamiha boddhavyaM samagramapi 21 / / yadahikAmuSmikakAryasiddhiH, samaddhivaddhizna vizuddhabuddhiH / ma sadgurUpAritabharAnubhAvaH, sarvo'pya yaM cetasi veditavyaH // 22 // evamAtmani vicintya sudhIbhiH, sadgroH padapayomhasevA / sarvakAlamamalena vidheyA, mAnasena sAla zuddhamedhasA (malena) // 23 // // iti sadgurUpAstiviSaye namivinamiSTAntaH / / atha dvitIyapade "dhammakkharANaM savarNa viyAraNaM" iti prakAradvayamekasminneva dRSTAnte samavatAryate / pUrva tAvaddharmAkSarANAM zravaNamAkarNanamevAtIva durlabha / tadan tadarthavicAraNamatIva duraapN| samyagarthaparyAlocanaM tu sukRtinAmeva ghaTA / / 20 / / Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satikA upadeza-2 maattiikte| atrArthe cilAtImutodAhRtirudAhiyate // cilAtIputrakathA / / navarammi khiipaiTriyanAme phaladalamaNoharArAme / paMDivihiyadappo viponthihajannadevRtti // 1 // sAsaNa avanavAI 206 // mAIvAINa paDhamarehinyo / so khuieNa garuNA nivArieNAdi vAyammi // 2 // vijio vihiyapainno galiyamao dikkhio guruhiM imaa| sAhUvari rosiddho mucoio mAsaNasurIe // 3 // tato tattovagao nimmAyatteNa kuNai so dhammaM / ghijAimAijANaM paraM maNAo na milhei / 4 // tannAI uvasaMtA tabhA tammi nehalA bAda / pagviAyagova esA pAraNae kammaNaM dei / / 5 / / niyacittavivajAsaM muNI muNittA canu bhttaaii| saMpatto muralAyaM sAyaM sA PM kAumADhatA / / 611 panvaiya sAhuNINaM pAse AseviUNa muNidhamma / pacchinamaNAloiya taM pacchanna gahanna / / 7 // kAla kAUNa mayA amayAsiTThANamukhamaNupattA / aha janadevadevo cuo nao mukhamaNahadiuM 1810 ai ualarAyagihe rAyagihe nAmammi varanayare / pacasatyavAhadAsI cilAiyA tassuo jAo / 5 // nAma cilAipattotti nimmiyaM siTTiNA pahiRsNa / puvakayamuNidurgacchA kayAvi kiM niSphalA hoI // 10 // najAyAe jiiye| ghaNamiTippaNaiNII bhddaae| paMcanha / suyANuvari saMpannA saMsumA ghUyA ||11|| tIe sa bAlagAhinaNammi Thavio dhaNeNa gibddnnaa| pAyaM ghaNavatANaM | siNi pAlaMti kammakarA ||12 // puralo ubveyakaro muharo kalikalahakAraganAe / niddhADio gihAo dhaNeNa naNu bhaggamiteNa // 13 // aipadravinavanippaNasaMmohaNigjatarmAnna / so sIhagahaM palliM gao gaubvesa saMphuddhiM // 14 // paDha 206 // Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ $[ madhpahArakArI dhArI nisaMsayAi nissaMkaM / takaraseNAhivaI so jAo bhimajjhami ||15|| samimmi suMsumA sA sat fdattorudehakaM tillA | jAyA jubvaNakAle pAle giriM dadhUyavva / / 16 / / annAyaparo aha annayesa AhiMsu coroNAe / jAmo rAyagimmI ghaNamaNisaMpUrayagihammi // 17 // tattha dhaNanAma siTTI hiTTIkayatisio sariddhIe / tassa ya puttI kila susamiti sA majjha tumha ghaNaM ||18|| saMpattA tattha pure ahannayA dunnayAvahA corA / agge cilAiputtaM kAuM dAuM sabahumArga ||19||naa pani luMTiDaM samAraddhA / avasoiNiM padADaM sAhittA appaNI nAma ||20|| caDiyA seNassa va sA caDiyA takaramimA ramArUvA / gehovari baTTaMtI ciTTaMtI mauyasijAe / / 21 / / saMgahisArA tArA iva diNayarodae jaae| naTThA sadhve cArA rorA iva gahiyabhattaTThA ||22|| tappiTTaosa duTTo padhAvio suMsumAjuo sahasA / saMbhAlAi siTThI aha savvAI gharamaNussAI ||23|| gacchau sabhvaM davvaM saMpaja mANusANa kusalaMni / jA pAsai niyadhUyaM tA picchai taM na saya Nije ||24|| aha vinnavai nariMdaM givhiya tassuhaDa sinnaparivAraM / suyapaMcageNa saddhiM siTThI tappuTTima laggo ||25|| aiuggAvihu bhaggA cArA savvaMpi vAliyaM davvaM / nayaraM padma te valiyA sasuo siTTI cilA ||26|| jAvAsannamahIe patto tatto imo vicite / mAmappAsAu ime giNhaMti baleNa naNu abalaM ||27|| jaha maha taha eyassavi mA havau imA maNammi iya muNiuM / niNistu tayaM sIsaM gihiya so aggaocalio ||28|| jaM putrabhave kammaNapaogao mArio muNI huto / kammamuinaM taM susamAi bhukhAi purAvihiyaM ||29|| to vimaNadummaNo so ghaNo niyato purAbhimuhamagge / gihittu suyAdehaM patto aibhImaaDavIe || 3 || jA jiTumUlasahiyA phuraMtacittA lasaMtamayasirayA / // 207 // Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza 208 // savisAhAya saaddA nasirisA ricchayA jAya ||31|| tIe majjhAvaDio naDio taNhAbuhAi jA siTTI / duhiyA dusogatto tA majjhahamakhaNoM jAo || 32 || citiumeso laggo kimeyamasamaMjasaM samubbhUyaM / duhiyA hayA kaha hA picchaMtANaM khu amhANaM // 33 // kiM idajAlameyaM kiM vA divvassa vilasiyamatullaM / ahavA pAukUlataM kammANaM kiM na saMbhavada ? ||34|| adUre rAyagihaM eDiyA vimaDADavIi majjhammi / pAse na saMbalaM taha nityariyabvaM kahaM vasaNaM ||35|| nagaraM paribhAviya bhaNiyA taNayA viNayANamaMta sirakamalA / maM bhakkheUNa aho saMpai niyajIviyaM dharaha || 36 || nagaraM gaMtUNa tao pacchA dANAipunnakaraNehi / kuvvaha appavisuddhi mA amha kulakkhao hou ||37|| paMcattamudagae paMcasuvi satyabaMsatilaesu / to paDhamasueNuttaM pujo ajjo tumaM tAya // 38 // kimaNapaviyappehi evaM mayamaMgameva bhakkheha | to tehi tahA vihiyaM arattadudvehi savvehiM / / 39 / bhotavyamiha taheva hu atucchamucchAirahiyamuNiNAvi / jaha nAyAdhammakahAeN bhAsiya taha muNeyabvaM // 40 // saMpatto dhaNasiTThI hiTThIkayamANaso aiduhAo / rAyagimimIi tao mayakiccAi akAsI ya // 41 // tatto niyajiTThasue Arobiya gehabhAra mitra khaMbhe / sirivIrajiNe sarapayakamale bhasalattamuvagamma ||42 / / pavvajjaM paDivajjiya vajjiya sAvajjajogasaMbhAraM / ikArasaMgadhArI bahUNi vAsANi uggatavaM // / 43 / / kAuM sohammasuro ukosAU suro samutpanno / aha so cilAiputto rato tabvayaNapicchAe ||44|| avakosIkayakhaggo bacjto dakkhiNAmimuhameso / picchai evaM samaNaM kAussaggadviyaM tattha ||45 // zrevakkharehiM sammaM dhammaM maha kahasu bho mahAsamaNa | no ce tuha sIsamahaM chiditu phalavva pADissaM ||46|| ubaogao viyANiya tappaDibohaM muNI samulla saptatikA. ||28|| Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 09 // vi| usamaviveyasaMvarapayatiyamimamamayabiMdusamaM / / 4 / / na hu kilesabahule TANe ThAuM mahociyamava / iyara vinAya mahappA vihAva sa bomamuDDoNo // 48|| tatto cilAino tatto'vi hu~ pAdapuMjagimheNa ! sinovva payaniyujalasIyalasalileNa saMjAo / / 49 / / citai citte satte kAraNamagaSNamudavahato maa| payatiba meyamaNaghaM maNiba naNa muNivaIdinnaM / / 50 / kohavasaTTo ahayaM katto maha usamassa leso'vi / tato jAvajAvaM mae kamAyA paricanA // 51 / / dhaNasayaNAivivegA kAyayo taha mae pamatteNa / isa nAuM sIsaM taha khaggaM hatyAu miheSTa 5 / maNaiMdiyANa nizcaM kAyaJco maMtro maaitsm| evaM vomaMsaMtA nicalakAo Thio emo 1153 // dhanno so naNu samagoM titri payA majjha jeNa uvaiTTA / ahamavi takahiyapahe ThAuM sAhemi niyakajaM // 54 / / iya cina (ni) rassa namma ya ruhirakharaMTiyataNussa gaMdheNa / koDIu niggayAo khAiumArameyAhiM / / 55 / / pAtatalaM bhiMdittA viNiggayA nAu sosdesNmi| taha jajariyaM dehaM jaha jAyaM cAliNItullaM // 56 // dehammi doharAI jApAI syshsschiddaaii| dukayarAsINa imANi kimiha nijANamaggANi // 57 // ainiviDaM taNupIDaM ahiyAsato cilAiputto mo| muhamANAo na calai merubva aIva nikaMpo // 58 // ukiTThaduTukaTThAliddhArIreNa teNa sittttenn| aDDAiyadivasAMte AuyapajatamaNayatna // 59 / / saMpatto suralAe sahasAre sAramukkhasaMbhAre / bahRdukkhasamutAre cilAiyutto guNapabittA // 6 // tArisapAvikanihI ahIva aitibbadosarosillo / jaM so'bi gao sagaM taM dhammakkharabiyAraphalaM // 6 // eyaM viyANina viyAraNAe, dhammakkharANaM phalamuttamuttamaM / sammaM viyAreha mutattamamga, sagaM ca siddhI jaha hoi niccayaM // 62 / / Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nadeza // iti dharmAkSarazravavicAraNopari zrIcilAtIsutakathAnakam / / mAnikA atha tavAvihANamiti dRSTAntena dRDhIkriyate--- skndkkthaa|| kayaMgalAmahApuryAmaryamevojjvalastviSA / zrIvIraH samavAsAcchiIrSa maNi rivAGginAm / / caturvedammAniprAnaH / zrAvastIpari vishrutH| gardabhAliparibAjaH ziSyo'bhUtskandanAmakaH / / 2 / / sa zrI vIrasya nipyeNa pragnitaH piGalena bhAH / skandakAkhyAhi ki lokaH mAntA'nAdirutAmtyasau ? // 3 / / jIvaH siddhistathA middhAH kiM sAnnAH? kimanAdayaH ? / kena vA maraNenAtra jIvAH saMsaticAriNaH ? // 4 // kena cAnta karAH sattvAH saMsArasya mmatAH ? vada / pragnAnagaNyajAnAnastUSNIkatvamadhAttataH / / 5 / / dvisviH pRSTe'pi maunyasthAsataH zrAvastikApuri / zrIvIramAganaM jJAtvA janaNi gamAgamAn / // 6 / / tataH svayaM cacAleSa svsndehaapnuttye| zrIvIrasannidhauskandakapiratyantadakSiNa: 117 // piGgalapanavAkyAramavettAramavetya tam / zrIvIroktyA gautamezaH saMmukhIna: samAgamat / / 8 / / skandaka svAgAM te bhAH praznabAkyAnabhijJanAm / proktAstvaM kathaM vetsi ? zrIvIrAdvismitastataH / / 9 / / bAdaM pramuditaH svAnte dhobIraM skanda Anamana / tataH sphuTamathAcaSTa sandehAn jagatprabhuH // 10 // skandaka dravyato loka ekadravyastatAntabhAka / kSetrataH madikaca hyasa // 21 // vacA koTikoTayaH // 11 // yojanAnAM hi vijJeyAH mAntatAtaH prruupitaa| bhAvato'nanta epa svAdanannAH payaMyA yataH // 12 // evaM jIvazca siddhizca siddhA jJeyAH prabhedataH / vibhedaM maraNaM skanda vAlapAriitya yogataH / / 13 / / majana e. HI Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 // bAlamRti jIvo'nantayonidhvanAratam / AtmAnaM duHkhitaM kuryAdanAryAcAracaJcaraH || 14 || prAjJamRtyA punarjIvaH saMsAra laGghayedalam / evaM vIroktimAkarNya skandakaH pratibuddhavAn ||15|| bhavAraNyamidaM svAmin jarAjanmamahAgninA / pradIsaM bhagavannAste kiM karomi ? samAdiza // 16 // yathA gRhe gRhe dIpte'gninA vastusamuccayam / vahirniSkAzayetsAraM tathAtmAnamahaM prabho ||17|| bahiniHsArayiSyAmi yuSmatpadaniSevaNAt / tato'sau vratamAtya pAlayAmAsa nizcalaH ||18|| vatsa yatnena gantavyamAsitavyaM ca yatnataH / bhoktavyaM prayatnena bhASitavyaM prayatnataH // 19 // na hi pramAdinA bhAvyaM saMyame saMyatAtmanA / evaMvidhAbhi: zikSAbhiH zikSitaH svAminA svayam ||20|| ekAdazAGgayA adhyetA kRtodanA abhUt / zrIvIropAstiraktAtmAjjagArAdhvani dhIradhIH ||21|| pratimA dvAdazAsau ca siSeve gurvanujJayA / tatava guNaratnAdyavarSAttamakarottamaH ||22|| caturyapaSThadazamASTamadvAdazasaMjJakaH / mAsArddhamA sakSaparNastapobhivividhAtmakaiH // 23 // mAnase bhAvayannAste nityaM dvAdaza bhAvanAH / kRzAGgaH sutarAM jajJe nirmAMsaH zoNitojjhitaH ||24|| yAtyAyAti ca sattvena kevalenAGganA / samudgirannapi giraM glAyasyaglAnako'pi san ||25|| zrIvorAdezamAsAdyAnayanaM sa prapedivAn / zobhanAdhyavasAyaH san pAdapopagamaM vyadhAtu ||26|| itthaM sa skandakaH sAdhurvataM dvAdazavatsarIm / pAlya kAladharmeNAcyutaM svargamathAsadat ||27|| tatazcyutvA videhAkhye varSe janmAdhya satkule / siddhi prayAsyati kSipraM prakSINAzeSakarmakaH // 28 // itthaM zrIskandakodantamatithIkRtya karNayoH / tapasyAyAmavizrAntaM dhanyaiH kAryaH parizramaH ||29|| / / iti tapAviSaye skandaSTAntaH / / / / 211 / Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza manikA / 212|| atha gahasthAnAM dAnadharmaprAdhAnyakhyApanArtha dRSTAntamAha / bhadranandikathA / / zivavadvilasadvRSabhaM vRSamapuraM nAma patnanamihAsti / gorasalAlasahRdayA yatra prAjAzna gopAlA. / / 1 / / stUpakarADanAmodyAnaM gAnaM mRjanti yatra janAH / yatrAne ke saralA: maralAH maJjanasamAgnaravaH / / 2 / / tatrAsti pUrNayakSAyananaM natana. ndivRddhisaMjananam / yadyAtrAyatalokAH zokAsimarAna pakSyanti // 3|| banamiva mAlAkArastanpratipAlayati patnanaM nR:tiH / rAjyasamRddhidhanAvahaghanAvahAkhyaH prathitanAmA / / 4 / / asvalanazIlanInista-patnI mAlatIti maMjane / cinIlaparimalamaNaryA'bhinavA mAlatIvAbhAt / / 5 / / mA''dhivyAdhivimuktA mukkAla nike va nirmalaguNAyA / mugyanidrAganuptA punarIyajAmatI kizcit / / 6 / / anyatra dine prAtaH prAyaH kSaNadAkSaNe narendrajanI / mumbakamalamabhivizantaM zAntaM haryakSamadrAkSIt / / 7 / / yugmam / / bhUpanimupetya mAmyatsAkSAdrAmAkiMga miga ganI / taM khapnamAtmadRSTaM rAjoddiSTa mano'bhIm ||8|| rAjyadhurINo'rINo mahApravINo bhavadgRhe sUnuH ! bhAvIti nanizamya jagAma nijadhAma vAmAkSI / / 211 rajanauzeSaM gamayAmAsa mahAmoda meduramanaskA / devagurumphuradurutaragItaMrgInijamakhIbhiH // 10 // prAtaralaGkRtadehastarNamalaikRtya viSTaraM bhUpa: / svapnavicAraNacaturAnarAn samAhUya nAnUce / / 11 / / kathayata bhoH prAjanarAH svapnasyatasya ki phalaM bhAvi / te'pyAlocya mithastaM tadAharavadhAraya svAmin / / 12 / / pAtA asmanThAne catvAriMzadvayI yutAH zumasvapnAH / trizataMSu mahAntaH prajJaptAH prAjalokena / / 13 / jinacakravarajananyaH pazyali caturdaza dvipaprabhRtIn / seyu ca saptacana 12 // Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaikasaGkhadhakAMstAniha svapnAn / / 14 / / vIkSanteHkSatapuNyA halabhRTTala (harihalabhUna ) maNDalIkarAjAmbAH / dezyA niraikSi siMhaH svapne yacchobhanAkAraH // 15 // tasya prabhAvataH khalu bhavitA savitA kulaambujollaase| rAjyazrIbharabhoktA moktA vA samanaH samaye / / 16 / / visasarja bhUmibhartA satkRtya vicitrvtrtaambuulaiH| te'NyApUni jasadya pramudita hRdayA: pradAnena / / 17 / / devyapi babhAra garbha rohaNadharaNIva ratna mantaHstham / samaye prAsUta sutaM pUrvAzA ravimivoddIptam / / 18 // | vardhApanakamakAri litipena nijAGgatAmA jammAline / sarvatra pure sadmani toraNacandanaghaTAyAsai: 1 // 19 // bhadrakaro nandi- 0 karo hyasmAkamayaM svayaM suradrumabat / tasmAdasyAstvabhidhA'ndarthatayA bhadranandiriti / / 20 / / bavRdhe haricandanavanmalayAyamiSa suvapurAvAse / pravyApnuvan samagraM svavapuHsaurabhabharavizvam / / 21 / / sarvakalAkauzalyaM tasyAtatyaM babhUva dehastham / na hi citrANi zikhaNDiSu kRtAni sahajAni ki nu syuH / / 22 / / tAruNyazikharizikharArUDho'pi prauDhimAnamApannaH / na hi sanmArgasvalanaM manAgapi prAptametasya / 23 / / prAsAdapaJcazatikA sa kArayitvA mRtasya vAsakRte / kenyAnAM paJca zataM vivAhayAmAsa gurubhUtyA // 24|| strIbhiH saha raktamanA abibhavatkAmabhogasaurUpAni / dogundurudeva ivApsaroX bhiruddAma kAmAbhiH // 25 / / stUpaka raNDodyAne'nyadA sadA sevitaH surairasuraiH / samavasAra svAmI cAmIka raharamahAvIraH / / 26 // vIrAgamanajJApanataH kSitipatimetya sapadi vanapAla: 1 rAjasabhAsIna matho satvaramAnandayAmAsa // 27 // sArddhadvAdazalakSAnasma bismeravadananayanAbja: / pradadau bhagavadvandanahetoH svayameva niSkAntaH / / 8 / / koNivadvistArAdgatvA natvA jagatpati vIram / niSasAda sAdamuktaH sabhadranandimahImaghavA / / 29: yojanavistAriNyA vANyA prANyAtmabodhakA / / 21:11 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 // upadeza- rinnyaa| prabharupadideza dharma samyagdhabibodhakRte // 30 // bhavyA najanma durlabha mupalabhya budhA madhA pramAdena / mA hAra- mAnikA lA yadhvamArjava yuktA dharma kuruta yatnam / / 31 / / sAsArAraNyagatau rAgadveSI dvipo vijetvyo| yo dharmadhanaM haratastaskaravaTTiXzvavizvasya / / 32 // samyagupAsyaH svAmI sarvajJaH sadguruH samAsevya: / kevala bhRtprajJapta kAryo dharmaH sadAkAlam / / 33 // pIyUSavadatimadhurAM zrutyaJjalinA prapIya bIragiram / pratipede dvAdazadhA saha samyaktvena gahidharmam / / 4 / / samayA janakena nijaM jagAma ghAma prasannadhIstanayaH / gahidharmAdAnava zAnmanbAna: svaM kRtArthatayA / / 35 / / svAbhinamAnamyAtha proce | zrIgautamastamadachedI / bhagavana bhavibhuvadasau saubhAgyaramAbhirAmAGgaH // 36 // sundararUpazrImAna vidhuvatsaumyAnanAJjanAnandI / sAdhanAmapyadhika: prabodhakRtkena dharmeNa / / 37 // zrIbhadranandiriti tatcchAvamare svareNa madhureNa / bhagavAnUce taM prati puryAmiha puNDarI kriNyAm // 38 / / prArajanmani vijayAkhyastanujanmA'jani napasya sukumaarH| sonyatra dine pazyanagaramapazyatsamAyAntam // 39 // bhaiSyakRte chadmasthaM zrIyugabAhuprabhu yamaM murtyA / madhyaMdine dinezvaravadatisatejaskamati tapasA // 40 // sahasA gRhoparisthastataH samuttIrya vyNdheyNthiiH| saptASTapadAnyabhimukha metya tatasviH pradakSiNa prA // 41 // vanditvA vijJapayAmAsa vidhAya prasAdamIza mayi / AgacchAhArakRte prabhuravyAgAt kSaNAdeva / / 42 / / vistAritavAn bhaga-XI vAn karakamalAM vimalakomalAM bipulam / navarasavatI rasavatomadAnmudA'bhyuditaromAJca: / / 43 / / pratilAbhayi (lambhana) |tA bhaktyA zikazuddhayA'nena tIrthakarasAdhum / phalamatalametadajitamUjitamatyadbhutaM dadhatA / / 44 / / sukRtAnubandhi sukRtaM rAjyazrIsubhagabhogasaMyogAH / bodheH sulabhatvamadho nabhavaH saMsAratucchatvam / / 45 / / divyAni ta paJca prakaTIbhUtAni Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 // sArabhUtAni / celorakSepaH samajani ninedivi devadundubhayaH / / 46|| dAnamaho dAnamaho ityudaghoSaH murairvyavAyi divi / amilanmahAjanaudhaH prazazaMsa kumAravaradAnam // 47 // vijayo vijayazrIbhAk prabhUtakAlaM vidhAya jinadharmam / dAnaprabhAvata: khalu samabhUdiha bhadranandiriti / / 481 / punarindrabhUtiravadatsvAmindeSa vrataM gRhISyati kim ? / samaye lAsyati samyagdharmamasevI (masau hI) kumAro'tha / / 49 // aSTamyAdiSu parvasu pauSadhazAlAmupetya satyamanAH / saMzodhyoccArabhuvaM kuzasaMstAraM samAruhya / / 50 / / aSTamabhaktatapobhAk paussdhmaussdhsmaanmghroge| akarodanyatra dine jinezapadapadmaSaTcaraNaH / / 51 / / tapasaH pariNatisamaye rajanIzeSe vyacintayadidaM saH / dhanyAni tAni nagaranAmAkaragirivanAnIha / / 5 / / yatra zrIvIravibhUviharati harati prabhUtapApatamaH / harSayati bhavyapadmAn raviriva sajjJAnakiraNadharaH // 53 // dhanyAste rAjasutAH sAmantAH zreSThinandanAzca jnaaH| prabhupadakamalopAnte pratipadyante yake caraNam 154 / / yadyatra kadApyadya prasadya sadyaH sameti jgdiishH| tadahaM tatpadamUle dIkSA kakSIkaromi mudA // 55 // jJAtveti tnmnogtmrthmnyNpryoghRdviirH| samavasRtaH prasRtayazAH surAsurazreNisaMsavyaH // 56 // tatpadapadmanamasyAhetozceto'bhimAnamutsRjya / zrIbhadra nandisahitaH kSitipastatrAjagAma javAt / / 57 / / samyak prabhumAnamya kSitibhuk svocitmhiimaaNckre| tAbajjala IR215 // dharamadhuradhvaninA dharma dideza vibhuH / / 58 / / bhavyA bhavavArinidhI cintAmaNivatsudu bho nabhavaH / tatrApyAyoM dezaratatrottamakula samubhUtiH / / 59 // tatrApi nirAmayatA duravApA pApato nivRttimati: / tatsarvamAnya kAryA pramAdaviratikRtirdhAryA // 60 // ityAdi nizamya bhavodvegasamutpAdinImanItibhidam / bhagavadvANI kSoNIpAlaH saMprApa nijasadya // 1 // Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - saptAlakA svAminamAha kumAraH pravrajyAmArya saMgRhISye'ham / pRSTvA pitaro ki tu pratibandho vatsa no kAryaH / / 62 // iti bhagavati badati sati prApa svagRhaM praNamya pitRcaraNau / zrIbhadranandirevaM vijJapti taMtanIti sma / / 63 / / zrIvIramukhAmbhojAnmayAlinevAtilAlasatvena / dharmamadhu madhuramA(tA)zcita mApItamatIva saukhyakaram ||6411 tanmama rucitaM nizcitamucita kRtyaM hRdantare viditam / zratvA jagadaturevaM pitarau tvaM vatsa kRtapuNyaH / / 65 / / dvitiriti nigadite sati napasuH provAca mAtapitragne / bhavadanumatyA vratamahamadya va svIkariSyAmi // 66 // karNakaTu kaMkaTukabadvAkyaM zrutvA mumarcha tajananI / pragaNIkRtA ca tatkSaNamevaiSA vyalapadityuccaiH // 67 / / hA vatsa svacchamate janito'si bahUpayAcitazataratvam / mAmazaraNAmapAsya zrAmaNyaM zreyasi kathamadhunA? // 68 / / vrajati tvayi matprANA yAtArastarNameva zokArtAH / jIvanti jalacarA kim saMzuSke nimnagAsalile / / 69 // yAvajIvAmo vayamiha tAvattiSTha ziSTa nijakagahe / tadanu pravaddhasaMtatirante yati. dharmabhAgbhUyAH // 70 / / iti bhaNiti nijamAtuH zrutisAtkRtvA narendra sUH prAha / vidya latAkarizruti caTulatare jIvitavye'smin // 71 / / sthairyAzApratibandhaH kasya syAdyasya cetanA mahatI / maraNamavazyaM zaraNaM sarveSAmasumatAM niyatam // 72 // pitarau-nandana nandanavanavatsacchAyamatIva tAvaka deham / tatsukhabhogavilAsAnanubhaya tato vrataM cara bhoH // 73 // kumAra:-vividhAdhivyAdhigRhaM vapurapavitraM prapAtukamavazyam / tajjIrNataNakuTIvattadidAnImastu me dIkSA 1174 / / pitaroetA vanitAH sukulotpannAstAruNyarUpasaMpannAH / paJcazatapramitAH kathamiha bhAvinyadacyutAlambA: ? / 75 / / kumAra:-viSamizritapAyasavadviSamAn viSayAniSevate ko'tra / azucInazucisamutyAn svasmin pAvitryamabhilASI (kAGkSan) // 76 / / Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jasla // 217 // pitaro-pUrvajaparamparAgatavittamidaM dehi bhakSva bhoH svaram / pazcAdvAIkasamaye pratipadyasva vrataM bhadra / 7 / kumAra:vibhave kA pratibandhastaskarasalilAnalapralayabhAji / yasmAdvirodhabhAjaH suhRdo'pi bhaveyuriha vizve 1170 // pitarauyadvadvabbalatarorAliGganamiha suduSkaraM puMsAm / tadvatsukhocitAnAM bhavAdRzAnAM vratAcaraNam / / 79 / / kumAra:-ye kAtarA narAH syusteSAmiha duSkaraM samagramapi / dhIrAtmanAM tu puMsAmasAdhyamiha kimapi khala nAsti / / 80 / / vratanizcayamavagatya kSamAdhipastamabhiSicya dinamekam / rAjye mahAgrahItyAtmajamityUce madhuravAcA / / 81 // ki dadmastubhyamaho tadanu kumArastamevamAcakhyau / dehi rajoharaNamatho patadgrahaM nAparo'styarthaH / / 82 // dvayamapi lakSadvitayIdAnAdAnAgya medinImaghavA / Arpayadasmai lakSaM samarpya punarAhvayadivAkItim // 83 // caturaGagalI (lAn) vimuktvA (cya tu) kezAnapasArayetyabhASata tam / tenApi tathA vihite prasArya paTamagrahIddevI / / 84 // saMsnApya cArcayitvA pavitracelAJcalena tAn baddhvA / AbharaNakaraNDAntargandhadravyanicikSepa / / 85 / / bhUyo'pi kAJcanamaya: kalazaratizItalaiH salilapuraiH / snAnaM ca kArayitvA vilipya haricandanardeham // 86 // paridhApya vastrayugalI kanakamayabhUSaNavibhUSya bhRzam / nijakAritazibikAyAmAropya mahIpatiH svasutam // 87 / / pUrvAbhimukhasthApitapIThe vinivezya zakravadruciram / AtmAnamamanyata sa kRtArthamuttamasutAcaraNAt / / 88 // dharmadhvajAdi lAtvA dakSiNabhadrAsane kumArAmbA / niSasAda sAdavidhuga dhAtrI vAmasthapIThAne 1 // 89 // ekA taruNI nidadhau kumArazIrSe sphuratprabhaM chatram / tatpAvayAH surUpe cAmarahaste sthite nA? ||90||puurvsyaaN | vyajanakarA hutbhugbhnggaarpaannyshvaasthH| svarvanitA iva vanitAH sva (su) rUpalAvaNyaguNamahitAH // 91 / / samarUpayauvanAnAM Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padeza- samAnazaciveSaDambaradhanAnAm / utkSiptA'tho zibikA rAjamunAnAM sahasraMga // 12 / / pRrato'TamaGgalAni pratasthire saptatikA maGkalaikahetUni / pratyekaM cASTazataM cacAla rathaturagagajasatkam // 13 // asiyaSTidhvajakuntapraharaNabharadhAriNaH prabhUtanarAH / jayajayaravamukha ramukhAstadanu pathi prasthitAH pracurAH // 94 / / kalpadruriva prathayannarthabharaM prArthanAparanarebhya: / dakSiNakareNa naRNAmaJjalimAlAH pratIcchaMzca / / 9511 mahilAbhiraGg2alobhiH parasparaM dayamAnarUpakala: / protphullalocanajanaM nirIkSa (kSya): mANaH prasannAsyaH / / 96 // saMghArthyamAnasaGgaH sahRdayahRdayaH parisphuran prItyA / saMstUyamAnamahimA himAMza riva muc218|| turacakoraiH / / 17 / / saMprApa pApaharaNaM zaraNaM saMsArabhItajantUnAm / vizvazrIbharazaraNa kumArarAja: samavasaraNam / / 18 / / 28 hakapathamupAgate zrIdhIre tarasA'vatIrya zibikAtaH / kRtvA pradakSiNAtrayameSa vavande mudA nAtham // 99 / / praNipatya prabhumevaM vijJapayAmAsatustataH pitrau| eko'yamasmadAtmaja iTaH sa ca jAtabhIrbhavataH / / 100 // yuSmavaraNopAnte pravrajyAmIhate vayaM tubhyam / dadmaH sacittabhikSAmakSAmadhiyA'dya gRhNantu / / 101 / / prabhuNA'bhANi na kAryaH pratibandhastadanu bhdrnndirtho| gatvezAnadiza svayamamucaTThapurAbharaNabhAram / / 102 // kezakalApamalucaniSThuratarapaJcamuSTibhi raniSTam ! duSkarma jAlamiva sa prasannadhIdevyadhatta paTam // 13 // haMsavicitraM netrAthuvAridhArApravarSiNI ghanavat / jagahe sA'bharaNAlImAlonamanA jinAjJAyAm // 104! / asminnarthe vatsaka yatitavyaM mA kRthAH pramAdabharam / jananItyudIrya tanayaM prati sama 218 1231 nijaM jagAma tataH / / 105 / / Aha kumAraH svAminneSa bhavo nanu dabopamAdhArI / yatrAne ke sattvA du khAgnibhareNa dahyante / // 160 / / tadupazamAya ghanAghanasarvotkRSTosvRSTisRSTisamAm / dehi prasadya dIkSAmIAttiviSAdatApaharAm / / 107 // tadanu Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 219 // svamukhena vibhurdattvA'sma subratAni ratnAni / anuziSTimityabhASata pravattitavyaM yatanayava // 1081 / sthAne yAne pAne'zane tathA samupavezane zayane / vacane bihAraracane prANiparitrANakRdbhaba bhoH // 101 / / tatra gIstatheti netaH prapadyamAnaH sa / bhadranandimuniH / adhyayanArtha sthaviropAnte'tha sthApayAMca ke // 11 // vidhivatkRtorutarasA natapAlanatatpareNa navamuninA / ekAdazAGgayadhItA stokenAnehasA'nena // 111 / / suciraM prapAlya saMyamamante saMlikhya mAsamekamasau / AlocitasarvanAH saudharmamavApa suralokam / / 112 / / tatropabhujya bhogAnabiyogAnAyuSaH kSaye cyunvA / prApyottamakalajanma prapAlya dharma | gRhasthAnAm / / 113 / / prAnte prapadya dIkSAM bhAvI deva. sanatkumAre'sau / evaM brahmaNi zakrAnatanAmanyAraNe cApi 11114 // tatsA (smA)tsariye caturdazasveSu janmama suressu| viSayasukhAnyanubhUtvA (ya ca) tato videhe nage bhUtvA / / 115 // pratipadya pravrajyAmajyAyaHsthAnavarjanodya taam| prakSipmasarvakarmA kevala mAsAdya varabodhama // 116 // prApsyatyakSayamokSAnantasukhaM jJAnadarzanasahAyaH / jyotirmayatAmayate yatrAtmA'sau pradIpa iva // 117 // zrIbhadranandicaritaM bharitaM guNodharA| karNya karNapuTakaH paTavo manuSyA: / satpAtradAnavidhaye nidhaye zubhAnA, nityodyatA: suviditArthabharA bhavantu / / 118 / / // iti supAtradAnopari zrIbhadranandicaritaM zrIviSAkazrutAkhyAtaM samAptam // atha sarvakrapAyaparijihorSayopadezakAvyamupadayatekohAiyA solasa je kasAyA, paccakkharUvA naNu te pisAyA / chalaMti te loyamimaM samaggaM, dukkha samapaMti tahA udaggaM // 30 // // 219 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza 1220 // vyAkhyA - krodha AdiryeSAM te krodhAdikAH / SaT ca daza ca SoDaza ye kaSAyAH prasiddharUpAH / kapAyeSu krodha eva mukhyastadanuvarttI mAnazca dvayIretayoravinAbhAva:, yatra krodhastatra mAnenAvadayaM bhAvyam / yatra ca mAyA tatra lobhaH etayorapi ekAzrayitvaM yaH pumAn mAyAvAn so'vazyaM lobhAbhibhUta eva yaH kavinirmAyaH sa nirlobha eva / te va kapAyA: krodhamAnamAyAlo bharUpAzcatvAraH pratyekaM saMjvalanapratyAkhyAnA pratyAkhyAnAnantAnubandhibhedena poDaza boddhavyAH / saM ISat jvalayanti cAritriNamapIti saMjvalanAH / pratyAkhyAnAvaraNA. sarvaviratiniSedhakAH / vidyate pratyAkhyAnaM dezasarvavira tirUpaM yeSu te'pratyAkhyAnAH / anantaM bhavamanubandhantIti anantAnubandhinaH / yadyapi caMyAM zeSakaSAyodayarahitAnAmudayo nAsti tathApyavavyamanantasaMsAramUlakAraNa mithyAtvodayAkSepakatvAdeSAmevAnantAnubandhitvavyapadezaH / yadukta' - - " jAjIvavarimaca umAsa pakkhagA nirayatikhirA amarA / sammANusabdaviraIahavakhAyaca rittadhAyakarA // 1 // " vyAkhyA - yAvajIcaM (va) varSAdIn gacchantIti upratyayaH / vyavahArata ityuktaM, anyathA bAhubalyAdInAM pakSAdiparato'pi saMjvalanAdyavasthitiH zrUyate / anyeSAM saMyatAdInAM cAnantAnubandhyAdInAmudayasya zravaNAt antarmuhUrtAdikaM kAlaM yAvat / kAraNe kAryopacA rAt kaSAyA anantAnubandhyAdayo'pi narakAdidA idamapi vyavahArAzritameva, anyathA hyanantAnubandhyudayavatAmapi mithyAdhzAM keSAMciduparitanagraiveya ke pUtpattiH zrUyate / pratyAkhyAtAvaraNodayavatAM dezaviratAnAM devagatiH / apratyAkhyAnoyavatAM ca samyaSTidevAnAM ca manuSyagatiH / atha ebhyaH poDazabhedebhyaH catuHSaSTibhedA apyuddhAvitAH saMbhavanti / yathA saMjvalanaH saMjvalanakrodhaH, saMjvalana pratyAkhyAnakova, saMjvalano'pratyAkhyAna krodhaH, saMjvalano'nantAnubandhikrodhaH / evaM saptanikA // 227 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 22 // pratyAsthAnApranyAkhyAnAnantAnuvandhikoSAH pratyekaM caturbhedAH kRtAH poDyabhedabhAjaH syuH / evaM mAnamAyAlAmA api pratyekaM SoDazaSoDazabhedAH syuH / sarve militAH catuHSaSTibhavanti / yadyeSAM catu-paSTibhedatvaM na syAtahi zrIkRSNazreNikasatyakyAdayaH zAyikasamyaktvadhAriNo'pi kathaM narakagatibhAjaH syuH / paraM tatra sajvalanAnannAnubandhyudaya eba kAraNamiti tattvaM / " pakheti" pratyakSarUpA vyApAH / nanu nizcitaM / te kapAyA: pizAcA eva mantavyAH / teSAM kartavya-R mAha-chalayanti te kapAyA lokaM imaM pratyakSopalakSyamANaM mamarataM / tathA du:kha zArIramAnamAdikaM samarpayanyudagraM mahAviSamiti gAthArthaH // 30 // ye ca kaSAyapizAcarna elinAsta evaM dhIrAH prasyApyante na vitare / taduparithImahamadantarAjapisandhimAha // damadantarAjaSikathA / / bhUbhAmiNibhAlathala pasatya, nilaodama jihi jaNa vasai suttha / ajaDa (i) vavahAri ya loya atya, na hu dIma ra jihi duravatthasatya // 1 // citinu citti aivisama antha, karayali kalaMnavaravannamantha / susiloyajuttikAraNi pasatya, jihi paMDiyamama naNa muhaDamattha // 2 // jiNaharaTThiyakaMcaNakaMtimIma, kalamujalajoihi rayaNidIma / aMtara na muNijai jagihi vIsu, taM nayara anyi iha hathimImu // 3 // kaMdujalamaMjulamavaladaMta, dunthiyadINahara pAdAdina / amariMdata navaruvakata, davavaMta tasya basumaIkaMna / / 4 / / jevarabhUyabalamAhaseNa, samaraMgaNi jiniyaverimeNa / himakiraNaruppaselukhaleNa, bhUmaMDala dhabaliya niyauseNa // 5 // mo jarAsiSu paDivAsudeva, saMmevaNa kajihi maNuadeva / .1 // Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza // 222 // davadaMta rAyagirihi patta, bahumanniya teNavi vinnajutta // 6 // ityaMtari hariyaNapurakharAu, nicchiyaviNa nAhiNa saptatikA rAu | tasu dellariya paMDavehi, paMcahi maMDiyabala vehi / / 7 / / taM bahuaramAintriya javeNa davadaMta bhUmitraiNA careNa / hatyiNapura veDhiya niyabaleNa, jaha nahayala sayaluvi valeNa // 8 // jANAvADa paMDayeM caramuheNa nivasaMta dena amhaha suheNa / ubbAsiya tAsio na hu baNa, tumhehi kiMtu nicchada chaleza mana hUM esa vIraloprANa mamga, jaM jii chala kAurisajuMgga / tumhe uttamevasunbhavAya, tatyavi duNa paMca ya paMDavAya ||10|| jai acchara parakama kovi tumha, niggacchiya duggavarAu am / saMmuha AveviNa jujjha lehu, paDiNIyacakasiri pAya dehu ||11|| ajavina kici kyamatthi tumha, bhUyakaMDU vijau raNihi amha / iya duavayaNi te tajiyA ya, duggaMtari saMThiya laJjiyAya ||12|| jaha mUsaga majjAriyabhaeNa, ciTThati bilaMtari viggaheNa / taha appA rakkhiya paMDavehi, hariyaNapuraduriMga nilukaehiM / / 16 / / tihi duggaroha bahudiNa kare vi. bAhiraDiyanara baMdihi gharedi / davatarAu niyaThANi patna, navamaggiraja pAla pavit / / 14 / / aha kaivai divasaMtirihi tattha, sirineminAhagaNahara pasatya / sirighammadhomUridacaMda, jiva haritiya dhammi kumuryAvida / / 15 / / tatthAgayamunigaNamahuarehi, araviMda jaima seviya surehiM / tavvaMdaNakaji samei rAo, paNamar3a bahubhatihi sUripAo ||16|| taddesaNaraMjiyamANaseNa, seviyaveraggarasAyaNeNa / vaNannaraja mujjhiyamasesa, visayAdasukkha caIkama esa ||17|| paDivajjara saMjamamAyareNa, pariyaNarAyaNAi na gaNiya teNa / aha suttaatyasikkhaM lahevi, guruANa mauDa sIsihi gavi || 18 || gIyatyaguNihi aggaMjaNIya, suramANavadANavapujaNIya / ekallau sa muNi karai bihAra, COOKOKOS ... // 222 // Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 226 / / aTTArasahasasIlaMga dhAra / / 19 / / davadaMta rAyarisi gayapurami, samavAgaya paMdavapugnaNammi ! kiri muttimaMta jagi dhamma paha, beramgaraMga aicaMga deha / / 20 / / so puraduvAri Tiya kAusa riMga, akkhohiya suranarakhayarabaggi / merubva nippakapaMga vaMga, akohamANa paricatasaMga // 21 // (ghAta) rayavADIkajihi, pariyaNasajihi divau paMcahi paMDavihi / so muNivaratakhaNa dei paikkhaNa vaMdiya bhattiparavasihi // 22 // kayapunna dhanna munivara mahaMta, davadaMta rAyarisi vijayavaMta / eyasmara namasaNasaNa, dUreNa duriya nAsai khaNeNa / / 23 / nissaMgasiromaNi samaNasIha, maNimajjhi imassa upahamaloha / tiNa jema jeNa paricatta rajadhaNapariyaNasaMdararUvabhanja / / 2411 paMcahi paDavi kiya paramabhatti, iya kanni suNatuvi agpkitti| na hu ANai cittahamajjhi mANa, ika jhAyai niyamaNi sakjhANa / / 25 / / caliesa tesu iya muNi thuNittu dujohaNa itthaMtarai pattu / paDimaTThiya diu teNa sAhu, taduvari aisTuu so asAhu / / 26 // eeNa amha aiajasa diddha, gaDharoha kariya jayasirIya liddha / iya putravera saMbhariya citti, so bIjapUri tADei jhatti // 7 // taM daTha tassa pariyaNa asesa, va uppannatibvaamarisa visesa / pAhANakhaDi AhaNai sAhu, suhabhAvi sahai so tiravarAhu // 28 // raivADiyacaliya juhi-023|| TrileNa, muNirAyamapicchiya patthitreNa / bahupatthara picikhaya pariyaNo ya, aha pucchiya teNa ya appaNo ya // 29 // so kattha sAhu jo ittha hu~ta, jiyarAgadosa muNigaNamahaMta / teNabi dujohaNa taNiya vatta, bajariya suNiya seA dukkha patta / / 30 / / dUrihi avasAriya uvala teNa, AsAsiya muNi saha pariyaNa / tasu deha sajja kAUNa rAya, khAmIya saMpattau gehaH bhAya // 31 // davadaMtarAyarisi saddhacitta, iya bhAvaNa bhAvai suppa vitta / khaNabhaMgura deha asAra eha, malamuttapurIsahata Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza- 224 bau geha // 32 // jai itya sahijai kiSi kaTTha, sivasaha pAvijai teNa iTTa / na hu koi mitta maha sattu tema. pharuma- samanikA kkhara hau vAgarau kema // 33 / / avarAhaparesuvi pokhema nahu rosa bahau jiiviyhresu| uvayArimu guNamayavaparesa, samacittavitti taha paMDavesa // 34 / / kaiyAbi buhiTThilabhUmirAla, sevA samuvAgaya aikivAlu / dujohAmaidujjaNamaNiTTha, iya tajjai re re ciTTha duTu / / 35 / / kulakamalahuyAsaNa hoNacitta, tuha jammavi jIviya appvit| avaheliya kiNi kAraNi muNida, tai sIyalasoma jaheha caMda // 36 / / tajhyA tau katyavi gayau Asi, gijaMtI na suNIya gunnhraasi| hatyimatara vediya niyabaleNa, jajhyA davadaMtanaresareNa // 37 / / padamaM paMcavi amhe jiyA ya, pacchA paMcavi niyaiMdiyA ya / to paMcamahabbaya variya bhAra, jippiya kuNa sakai maNi udAra / / 38 / / namaNijja eha jagavaMdaNijja, pujjANavi muNivara eha pujj| itthaMtari dusaha mahaMta pIDa, dabadatarAyarisi mirikirIDa // 39 // niyaArataNau pajjata jANi, vRttAri kasAyaha karIya hANi / maNi lINau nizcalasakkajhANi, caMcalajiya ANIya ikaThANi // 40 // paDivajjiya jhANatariyamesa, pajjAliya kammighaNa asesa / Aruhiya khavagaseNi maNida, saMpattau kevalasirimamaMda // 41 // na hu labbhai jasu guNataNau aMta, bhagavata nANadaMsaNa aNaMta / davadaMtarAyarisita saMta daMta, seA huau nivvuiramaNikaMta // 42 / / (dhAta) iNipari davadaMtaha cariya suNataha punavaMta bhavIyaha naraha / bhavapAva panAsai maNa unnAsai sAsayasuhavaMchAparaha / / 43 // // iti zrIdavadantarAjarSisandhiH || atha paropahAsakaraNamuttamAnAmatIvAnucitaM tadviSayopadezamAha Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 225 / / paropapahAsaM na kahiMpi kujjA, lahuttaNaM jeNa jaNo lahijjA / parassa vAsesu maNaM na dijjA, dhomaM naro dhammadhuraM dharijjA ||31|| vyAkhyA---paH svasmAdanyarUpasyopahAsaH paropahAsaH paradosodghATanaM taM na kutrApi samaviSamadazAyAmapi kurvIteti ziSTAcAraH, yena kRtena jano laghutvaM labheta / tathA parasya doSeSu mano na dadhIta / dhImAnnara evaM kurvan dharmadhurAM dharediti kAvyArthaH // 31 // etadupari dRSTAntamAha | sAdhAraNa zreSThikathA || ekadA nirmadAtmA'gAdanagAraziromaNiH / citrakUTamahAdurgaM sAkSAt svargamiva zriyA // 1 // jinavallabhasUrIndraH ziSyapragrahabhAsuraH / viharan saMharan sUra iva mithyAvadustamaH ||2|| vasatI yAcitAyAM tadvAsiloko'dadAttadA / sApahAMsa caNDikAyAcaityamatyantadudhiyaH ||3|| dharmaikatAnadhI: sUrivAtsIttatra ziSyakaH / rAtrAdekaH samutthAya prAyaH kelipriyattvataH ||4|| bhairavIcakSuSordvandramuccakhAnAtikopataH / zizorutpATayAmAsa netre'sau ( sa ) duHkhito'rudan // 5 // gururjJAtvA samAkRSya pazuvaddhayAnarajjutaH / tAmAha caNDike daNDe ziSyakasyAsya kA gatiH || 6 || vegAd gyugametasya zrI ThANageca ThANeha hAsuppapatti siyA, taMjahA - pAsittA mAsittA suNittA saMbharitA / yathAca - "AyA rapannattidharaM, diviAyamahijsagaM / vAyavakvaliyaM naccA na taM uvahase muNI ||1||" ityapi jJeyaM / // 225 // Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ + upadeza / / 22 / / dehi garaat art | tayA divyAnubhAvenAkAri vyAkozalocanaH ||7|| tataH sAdhAraNazrAddhaH zraddhAvAn sAdhubhaRSI 1 sUrimAnIya zUnyaikavezmanyasthApayanmudA ||8|| svaukastIre guroH sevAmakRtAmI divAnizam / sa prAyastucchavitasvAtsakalaiH parobhUyate / / 9 / / dvivelaM yAtyasau sArthe gurUNAM vahiranyadA / adhikAryahamadrAjastadvayaM vIkSya vartmani / / 10 / / kIdRk sadarayugalikA militA malinAmbarA / yAdRggurustathaivaiSa yajamAno'yahAM janAH || 11|| tato'mau guruNAmaNi na zriyaH kvApi hi sthirAH / prAyo'dhikArivargasya duHzIlA mahilA iva ||12|| svadIyahRdayApa samu tArayitA zilAm / na sAmAnyajano jJeyastvayA garvAndhacakSuSA / / 13 / / tatastadanugAH procuH svAminA saha sanmadAH / sa kIDagvAmaro bhAvI yatrAsyevaMbhavam ||14|| tasya bhAgyadazAvezAdAcasyuH sUrayo'nyadA / bhavatA kriyate bhadra na kiM vANijyamudyamAt / / 15 / / sahetukaivoktiriyamityavetya catuSpathe / yAvajagAma sa zrAddhastAtsUrivarA jaguH ||16|| yadadya prAmukaM vastu labhyate tatkhalu tvayA / grAhyamArya vicArya na kizvizviro'lpamUlyam ||17|| zrIpathAntargato yAvadeSa dveSaka nRNAm / tAvadAbha pitaH zaulkazAlikairiva sArkaH ||18|| upahAsaparairevamehi vastu gRhANa bhoH / tenAvAdi na hi grantho deyamAste dhanaM mama / / 19 / / udvArakeNa vet kizvillabhyate tahi gRhyate / tairAkhyAtamaho lAhi madanastambhakAnimAn ||20|| dhanaM vikrIya vikrIya dAsye'haM sAmprataM na hi / taiH prapanne samutpATyAninAya sa nijI|kasi ||21|| tato gurava AcakhyurdatvenaitakaM prati / ete saMzodhya saMzodhya vikretavyA na cAnyathA ||22|| jyotI dampatI bhetumAsthitau / tAvanmadhyAdvinirjagmustapanIyamayAH kuzAH ||23|| hRSTastuSTastataH zreSTha saMgo yAvadra sama // 2 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAna ghaantre| zanaiH zanaiH suvikrIya dadau taddeyamAdarAta ||24|| IzvaratvaM meNApAkAri tAdRggahAGgaNam / cakopAdhikRtasyoparyuvazistu kadApi hi // 25 // catuSpathAntaH so'pAti matimatpAtakariva / bhUpAdiSTa TarduSTalabhyadravyakRte'nyadA / / 26 / / vakSasyadAyi ca zilA'trAntare duHkhinaa'munaa| zreSThI sAdhAraNo dRSTaH spaSTamAcaSTa taM prati // 24 // aho nijagurorvAkyaM pAlaya tvaM mahAmate / gurvAdiSTA nikRSTA me sA velA samupasthitA / / 28 / / atastena dayAdreNa tadde yadravyasaJcayam / vidhAya mUrdhani svIce vyamoci nRpasaMkaTAt / / 21 / / yathA'nenopahAsasyA va rAjAdhikAriNA / phala // 227 // labdhaM tathA'nyo'pi bhuDate hAsyavazaMvadaH / / 30 / / tasmAtravottamenAtropahasyaH ko'pi saddhiyA / sadhano nirdhano vANi IN svagaurababharArthinA / / 31 / / / iti sAdhAraNa (zrRSTi) dRSTAntaH / / "parassa dosesutti" parasya doSAH santo'pi nodbhAvyAH / etadupari zrAdvAtmajadRSTAntamAha / / zrAddhaputrakathA / / pure potanapurnAmni dhAmni dhAnyadhanazriyAm / vasanti sapta taruNA: karuNAriktacetasaH / / 1 / / ekaH zrAvakaputro'sti 5 tanmitraM mitabhASakaH / paradoSaviraktAtmA tatra zatra suhRtsamaH // 2 // vane jagmurdhanADhayAste'nyadA lokaiH samaM mdhau| ade- viSuste dAsIbhiH sArdha madhu papustathA / / 3 / / ghanatyAdhe vyatikrAnte teSAmevaM prakurvatAm / sazrAddharaparAhe taiSTakA gaNikottamA / / 4 / / puSpamaJjaryudArAGgasvarNAbharaNabhAriNI / nagarAntargataM naitaH pApariti vicintitam / / 5 / / vyApAdyanA grahISyAmaH samagrAbharaNoccayam / mithacAlocitaM dhUtairmUtaH pApakalApakaiH // 6 / / tadvayApAdanadhInastAn zrAddhastAn pratya // 227 // Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1228 // upadeza-INSedhayat / tato jIvantyasau muktA zrAvako'pi nivAritaH // 7 // tvayA na hi prakAzyaM bho duzcaritramidaM pure / svayaM pra-matikA viSTAH pApiSThAH pure sasvarNabhUSaNAH / / 8 / / kasyApi haTTe vikrIyAgRhan dhanasamuccayam / sA madyapAna vivazA nAjJAsInmoSakAnarAn / / 9 / / hA pramAdo bhave'trApi paratrApi ca hAnidaH / itaH kSitIzabhRtyaiH sA ninye sana banAntarAta / / 10 / / uktA kathamihAsthAratvaM soce kizcitpramAdataH / prAta: kSaNaM nRpara yaitaduktamArakSakarnaraH / / 11 / / svAmina vAravadhUH kaizciHal nmuSitA duHkhitA kRtA / paTaho vAdayAmAse nRpeNa nagarAntare / / 12 / / vezyAlaGkRtayaH sphArahArakuNDalamurUpakAH / STAH zrutA vA kenApi gehe haTTe'tha kAnane / / 13 / noktAzcettadvadho bhAvI cauravatsarvadaNDanAt / evamAkarNya te pApAH zatiItA hRdyacintayan / / 14 / / kimasmAbhiratho kArya zrAddhenoktaM bhaviSyati / yena kenApyupAyena jIvaM rakSAmahe nijam / / 15 / / nizcityetyaspRzan gatvA paTahaM kapaTapriyAH / bhUpenAya te pRSTA iti bhUpaM vyajijJapan / / 16 / / vayaM sakhAyaH samezA (ga) suhRdA baNijA saha / udyAnAntargatA Asan vezyAbhiH krIDituM mudA / / 17 / / yAvattatrAgatA bhUyo'parAhe militA hi SaT / mimile saptamo naiva vimojhAsmAn gato'grataH / / 18 / / tatazcintitamasmAbhiH kimutAlaH pryaatysau| gambhIravaNi jo'TTegAttAvadeSa rayAvajan / / 19 / / asmAbhirdUrato dRSTaM vezyAbharaNamaNDalam / vikrINanAtha muMcanvA prabhUtadhanalobhataH / / 20 / / IX vaJcitAH smo vayaM tena kubhitreNAtidamminA / hetunA tena te'smAbhiruktabhAste'tha rocate // 21 // tathA kAryamadhIzo'tra myUyaM tu chuTitA aho / ityuktvA bhUpati natvA niryayuste durAzayA: / / 22 / / pazyadbhirbhUpapuruSadRSTastanmitramAstikaH / dhu takArApaNAnnibhye kSoNibhukpArzvamaJjasA // 23 // pRSTo napatimadrAkSItajjAnAmyahaM prbho| jAnannapyeSa no vakti para AII // 22 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 229 / / do madoSadhIH || 24|| ziSTAnAmeSa AcAraH procyate nAnyadUSaNam / duSTAstvasantamAkhyAnti paradoSamabhIrukAH / / 25 / / bhUpati kupitaH proce hRntavyo'yaM hi mAyikaH / zUlikAgre samAropyo duSkarmaphalamanute ||26|| zrAvakaH prAptasaMvegastatacintitavAnidam / aho saMsAravairasya mohakarmAyayA mama ||27|| kRtamanyena duSkarma bhuGkte'nyaH samupasthitam / kasyopariSTAdaSyAmi tuSyAmi ca visaMzayam ||28|| naivAtmIyamukhenAtha paradoSAnahaM bruve / kulAGgatyaphalaM hyetatsamodayamupAgatam / / 29 / / tAvadbhaTairveSTayitvA nIto'sau vadhyabhUmikAm / guDavanmakSikAvRdaiH pauralokaiH parivRtaH // tato'pa cinyAMca vakre'smin smupaagte| kaSTAdamuSmAnmuktazcettadA'haM syAM mahAvratI ||31|| evaM vicittaranepa DhokitaH zUlikAntikam / mAtaGgastAvadAcaSTe re smarAbhISTadevatam ||32|| avAci zrAvaNAtha bho bhoH zAsanadevatAH / sAthamiksukhAsaktAH zRNvantvekaM vatro mama ||33|| duSkarmaNo'sya kartA'haM yadyasyA ( smya) zubhadAyinaH / tadA yUyaM vijAnIdhvamarhaddharmopakArikAH || 34 // ityudIryaM svayaM zUlAmAruroheSa sAhasI / namaskAraM smareMzcitte paralokaparAGmukhaH / / 35 / / tAvatsihAsanaM jajJe zUlAsthAne mahattamam / cakAsAmAsa tatraiSa vyomAgra iva candramAH || 36 || surairjayajayArAvakra tadguNarakhitaiH / bhUpaH sanmukhametyenaM ninye gADhotsavaiH puram ||37|| gajendraskandhamAropya prApya svagRhaMmAdarAt / dukUlaiH svarNavastrAdyaH satkRtya gRhamAnayat ||38|| yathA zrAvakaputreNa na hi doSA babhASire / tathA'nyairapi dhanyanoM kArya doSaprakAzanam / / 39 / / / / iti paradoSAprakaTanopari zrAddhaputrakathA || atha darzAdidhaM vinayaM prakaTayannAha / / 229 T Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza // 230 // jiNi siddhAriya ceiyANaM, saMgharasa dhammassa tahA gurUNaM / supassuvajjhAyasudaMsaNesu, dasanha mesi viSayaM kare ||32|| vyAkhyA -- jinA: sAmAnya kevalinasteSAmindrA jinendrAH, tathA karmakSayaM kRtvA ye siddhimupayAtAste siddhAH pazvadazadhA, AryA AcAryAH paJcadhAcAre sAdhava iti cetaH samAdhijanakAni caityAni jinapratimAH, jinendrAzca siddhAzcAcAryAca caityAni ceti dvandvasteSAM / saMghaH sAdhusAdhvIzrAddha zrAddhikA rUpazrcaturbhedastasya / durgatiprasRtAn jIvAn dhArayatIti dharmastasya / (tathA) guNanti dharmadhvAnamiti guravo dharmopadeSTArasteSAM / zrUyate zrutibhyAmiti zrutaM dvAdazAGgarUpaM tasya / upa samIpe sametyAdhIyate yeSAM te upAdhyAyaH dvAdazAGgIpAThakAH, tathA zobhanaM darzanaM sudarzanaM samyaktvaM aupazamikakSayopazamAdirUpaM, upAdhyAyAzca saddarzanAni ceti dvandvasteSu iti sambandhaH / eteSu pUrvoddiSTeSu sarveSvaho bhavya vinayaM kurudhva, eteSu kRtavinayaH pumAn samyaktvazuddhimAdhatte yato hetovinaya evaM dharmamUlamupanyastastrIyazaH / ihArhammate darzatrAmI vinayArhAH, nApare / etadvinayabhAjaH svaH siddhipuryezvaryabhoktAraH saMpatsyante / atrApi svAmyamAtya mAtRpitRbhaktiparA narA yadi na viSIdanti tadA'rhRdAdivinayavatAM satAM atra paratrApyuttamapadavyeva niHsandehaM bhavitrIti kAvyArthaH ||32|| dazavinayopari zrIbhuvanatilakajJAtamAtamyate, tadyathA- / / bhuvanatilakakathA | yatrAneke kusumAlIDhabhramarAstatkarAH prababhuH / tadihAste kusumapuraM kusumamivodyadyazaH surabhi || 1 // dInajananivaha saptatikA // 23 // Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1231 // 4 dhanado dhanade vasudhAdhavo navotsAhaH / rAjyaM tatra prAjyaM bhuGktesvaH patiriva svargam ||2|| padmAvatIti tasya preyasyAbhAti bhAitirekeNa / ratyA bhAratyA api jayinI pratibhAsamRddhayA yA || 3|| ajani tayostanujanmA janmAvadhidAnapuNyanaipuNyAt / bhuvaneopakArakartAdhartA vinayasya ca nayasya ||4|| bhuvanatilakAbhidhAnaH pradhAnavijJAnavisphurajJAnaH / yena tilakAyitaM khalu vipule bhuvanAGganAbhAle // 5 // vidyAnAmekapadaM jajJe'sau zaizave'pyupAdhyAyAt / adhyayanairazrAntaM sara iva jaladA jjalAlInAm ||6|| vinayAvikyAdvidyA tasyAzobhiSTa sarvavaiziSTayAt / vidyullateva jaladAbhyudayAdAnandasaMjananAt ||7|| anyasminna divase divasezvaravanmahApratApanidhau / bhUbhartaryAMsI ne sadati janAmAtyasaMpUrNe ||8|| dvAHsthaH sametya natvA vijJapayAmAsa vAsavaM pRthvyAH / svAminratnasthala pUrmahIpateramaracandrasya ||9|| Aste pradhAnapuruSaH sthitaH pratotthAmamandamodamanAH / tasyAdezaH kaH khalu samarpyate prAha bhUmIndraH ||10|| tUrNa pravezya madhye madantikaM prApaya prasanno'ham / tenApi samAninye natvA''sIno'tha nRpamAha ||11|| he netaramaracandraH svAmI naH sAdaraM gatadaraM ca pratipattipUrvakamidaM jJApayati prati bhavantamaho ||12|| asmAkamasti putrI tAruNye netrahaSaMjanayitrI / niHpratimarUpasaMpadvinijitAzelekhayoSA yA / / 13 / / campakakalikAyAmiva yasyAmazyAmadehadIdhityAm / yuvajanamanAMsi SaTpadakulAni samyagnilInAni || 14 || nAmnA yazomatI sA yazomatI bibhratI satI yuvatI / tvanandanasya hRdayAnandakaraM sadguNaprakaram // 15 // zuzrAva zravaNasudhAdhArAsphArAnukAra varameSA / khecaranArIvRndarudgItaM sphItamAtmamudA / / 16 / / tatprabhRti sAnurAgA tasmi janiSTa cittadhArthena / kathamapi varati prANAn prahatA paceSuNA bANaH ||13|| tasyAH pAne nAnne na parijane na hi / / 231 / / Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 232 // jane dhane na bane / prasarati cetaHprItiH kiMtu ratistadguNadhyAne / / 18 / / tasmAdasmadacasA tarasA svakumAramAdarAtsvAmin / saptatikAH saMpreSaya matsArthe nAtrArthe stAdvilambaste / / 19 / / tasyA manorathaH syAtphalegrahinanu bathA dhanauH / vyarthIkriyate sadbhirna / hyanyasyArthanamavazyam // 20 // svIkRtya tadvacaH kSitinetA jetA'hitAvanIzAnAma | saskRtya satyamanasA taM sthAne sthApayAmAsa // 2 // AjJA rAjJA dattA nihitA nijamaratake kumAreNa 1 sazrIkA cUDAmaNidahasaundaryasaMjananI / / 22 / / atha zubhalagne sudine'vanIzasUH parijanena saha sacivaiH / caturaGgabalAkalita: prasthitavAstasthivAnna pathi / / 23 / / ullavitorupanthA yAbaddahirAyayau sa siddhapurAt / tAvatsahasA nRpsuurpiiptnnijrthotsngge||24|| 'tadavasthamIkSya sarvastatparikaranaragaNaH kSaNAtkumaram / duHkhabharAkolAhalamukharamukhastatra saMjaje / / 2 / / AbhASayanti dhIsakhamukhyAH parameSa kimapi nA khyAti / pASANamUttidadalA na vetti hitamAhitamapi kiJcit / / 26 / / AhUya mAntrikavarAnupacArAn bharizo'pyamI cakruH / tasyAsAdhoriva khalu ko'pi prababhUva naiva guNaH / / 27 / / kriyamANe'pyupacAre'pAre vAreNa parijanasyAsya / babadhe'tyarthamanarthapravadhinI vedanakava / / 28 / nizceSTa kASThamiva prakRSTakaSTodayena taM dRSTvA / vilalApa paridhilokaH sazokacetAstadAptyiA // 29 // hA sevakakAmaphalaprasUtisuravRkSa dakSa zIrSamaNe / hA sebakaratnanidhe'bhidhehi khalve 232 / / kavAramaho // 30 // yakSeNa rakSasA vA ni.kAraNavairiNA ghRNAtyAgAt / svamasi chalitaH kimaho mahodadhe guNamaNizreNyAH // 31 // rahitAstvayA vayaM kila na hi svakIyAsyadarzane zaktAH / kRtahatyA iva zaGkitacetovRttyA'vanIbhartuH / / 3 / / 1 bhUtagrasto hathavA vyAghibastoltAracaMtanyaH / prAjharajharvA'pi jJAtuM kairapi na zakyeta / / 25 / / Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 233 8 evaM paridevanAgaramudIrayAmAsurAzu te'nucarAH / yAvadvihagArAvastarUrakarAn rodayanta iva // 33 // tAvadvibudhamadhuvatarA joparicaryamANapadapadmaH / dhuryaH sAdhuSu samavAsaradudyAne zaradbhAnu: / / 3 / / adhiruhya devanimitahemAmbhojanma kevlshaanii| bhavyebhya upadideza dhvaninA poyUSamadhureNa // 35 // bho bhavyAH samavApya prAgbhavapuNyAnubhAvato nabhavam / takimapi kuruta mukRtaM yenAtyantaM labhata sAtam / / 36 / / atha dezanAbasAne sAmanteSvagraNIguNo siMhaH / Ayojya / hastakamalaM papraccha svacchahRtsugurum / / 37|| bhuvanatilakasya bhagavan bhUpakumArasya vizvasArasya / avAyAtasya sataH kathamAyAteyatI vyApat / / 38 / / sugururiti mAha tataH zucidantA dvibhAsitoSTapuTaH / bharate'sti dhAtakIsthe bhuvanAgAraM pura ruciram / / 39 / / tatrAnyadA payodAgamadaduSpApatApasaMhartA / saguNa: sagaNaH sUri riyazA AjagAma bane // 4 // tacchiSyavAsavAkhyo dakSocitasaskriyAparityaktaH / dubinayamahAmbhodhAvAste magnaH sa mona iva // 41 // anuziSTo duSTAtmAnyadA sadAcAradhArakaigubhiH / sAdho vinayaparatvaM bhaja mAtsarya tyaja prAjyam / / 42 // yata uktam-"vinayaphala zuzruSA guruzuzrUSAphalaM zrutajJAnam / jJAnasya phalaM virativiratiphalaM cAzrayanirodhaH // 3 // saMvaraphalaM tapobalamaya tapaso nirjarA phalaM STam / tasmAskriyAnivRttiH kriyAnivRtterayogitvam / / 44 / / yoganirodhAdbhavasantatikSayaH santatikSayA 12 // 23 // nmokSaH / tasmAtkalyANAnAM sarveSAM bhAjanaM vinayaH / / 15 / / mUlAu khaMdhappabhavo dumassa khaMdhAu pacchA samuvinti saahaa| sAhappasAhA viruhanti pattA tao se puSkaM ca phalaM raso ya / / 4 / / evaM dhammassa viNao mUlaM paramo a se mukkho / jeNa kitti suyaM sighaM nissaM cAbhigacchaI // 47 // " iti vinayavAsudhAmbudhilaharI sikto'pi tasya kopAgni: 1 na Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza-18 zazAma kAmamedho binApi jajbAla citramidam / / 48 / / tasya hitA'pi hi zikSA na sukRtapakSAvahA manAg jajJe / saptatikA. jvaritasya hi ghRtapAnaM kimu puSTikaraM zarIrasya ? // 49 // mattaH karIba kopAcchikSAdAne'nyadA madAkrAntaH prati gurumadhAbatAsau na vicAra: kopi ruSitAnAma // 50 // sarve'pyete yatayazchalamalamAlokayanti mama duSTAH / pApiSThAH khalu ruTAH sRSTAH kaSTAya me sraSTA // 51 // itthaM pralapan sa yathA tathA'nyathA'satpathA vyatikrAntaH / gurughAtAya / / 234 // jalAntazcikSepa viSaM prapAnasya / / 52 // prapalAyya svayamagamatsarvatra suzaGkitA hi pApmAnaH / sthAtumazaktAH sthAne vidhAya vividhAnyakRtyAni // 53 / / payasaH pAnAcchAsanasUryA'vAyaMnta sarvathAcAryAH / na hi vipadaH sukRta vatAmApadyante kadAcidapi / / 54 / / so'raNye hyazaraNye bhrAmyannadhAntamAtmabhItyA'tha / zItoSNAttaSNAdhivyAdhivibAdhitAGgaH san // 55 // nyapataddavAnalAntaH pataGga iva kajaladhvajazikhAyAm / mRtvA saptamanaravAvanyAmajJAnadhI: prayayau / / 5 / / tatrAda bhrAM bhrAvirbhUtAM vedanA samanubhUya / udapadyata tiryakSu prasabhaM matsyAdiSu sa pApaH / / 57 / / narakeSu tataH zataza: karkazatAdagvidhAni duHkhAni / bhuktvA bhuktvA bhUyaH satvAghAtAdyaghasamUhaiH / / 18 / / bhrAntvA bhaveSu bhUriSu sUriSu nirhetukena 81 kopena | tAdRvratalopena ca viSahya cAsahakaSTAni // 59 / / kRtvA bAlatapAMsi prayAsasAdhyAnyakAmanirjarayA / duSkarma // 234 // lAghavavazAtkathaJcidudyadvaSotkarSaH // 60 // ghanadakSoNibhujo'bhUttanayo vinayojjvalo bhuvanatilakaH / pitroratIva hRdayapramodasaMjIvanaH so'yam // 61 / / RSihatyAbhiprAyaprabhUtadurakarmaNo'vazeSavazAt / etAdagaduravasthAbhAjanamajaniSTa cAkasmAt // 62 // kaNThIravastaduktaM vRtta dhRtvA'tha bhIrukaH proce / kevalinamasI svAmin kathamapi bhaditA'pi nIrogaH Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||23511 // 63 / / jJAnI tamAha bhoH zRNu karmAsya kSINatAmagAtprAyaH / nivedanodayo'yaM bhavitA'smin vartamAnadine // 6 // karNAbharaNIkRtya jJAnivacaH zuci zubhena sAnandAH / sainika janAstamIkSAMcakuryathayA vyatikAntam // 65 / / sacivAya niravayaM vaco'bhRtaiH zItalaiH sa siktaH san / abhajacaitanyakalAmilApaternandano bhuvanaH // 66 // svaprAgbhavasvarUpaM samyak ra zi tebhyo'vabudhya rAjasutaH / samameva harSazokavyAkulacetA ajAyata saH / / 67 // sUri nanAma bhaktyA bahuyuktyA vinayavR ttimAdhAya / bhUpohahaH prasannaH pravaktameva samArebhe // 68 // saMjAtajAtisaMsmatirahametasmAdbhadausthapAtakataH / kathamapi madhye bhagavan pAzAntaHpatitahariNa iva // 69 / / Aha zrImariratho kupathonmAyo binA na jinadharmam / tatrApi saMyamAtirAtyantikamokSasaukhyakarI // 70 / / dravyastavamArAdhya prayAli sudhAyako'dhyuta kalpam / bhAvastavataH zramaNaH punaravighaTikAt siddhim // 71 / muguroryAhArasudhAdhArAsvAdAnivRttarAgagadaH / pratipede nRpasUnuzvaraNaM zaraNaM zubhAcaraNam // 72 // kaNThIravAdikaticittadanucarA api nRpaadbhybhraantaaH| pratipadya ran saMyamamasaMyamAtpratinivRtta hRdaH / / 7 / / yuvatI yazomatI sA duHkhaprArabhAramAntaraM dadhatI / patyunizamya samyagvairAgyamabhaGgamApannam / / 74 / / tadvirahAttimagAdhAmasahantI du:mahAmathAtyartham / makarIva salilazoSaM vilalApa punaH punastatra / / 75 / / vyaluThacca bhUmipRSThe RSTe'niSTe'mbudhAvivApatitA / hA prANanAtha kasmAdUrAdapi nanu virakto'si / / 76 / / na mayA tavAparAddhaM kimapi kRpApAtramAtra latikeyam / zuSyati lateva salilAsiktA vanavIthikAmadhye // 77 / / he sakhyaH zRNuta kathaM virahamahAsthalapathaM duravagAham / laghu lavayAni patyAzAkambhotaH samuttIrNA / / 781 / prAhuratha tAM bayasyA yasyApratimazrirUpasaundaryam / anyaM dhanyaM vRNu vara Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza- // 23 // malamamunA vilapitena mudhA |79|| kRtazIlayazorakSA dakSA nRpanandinI jajalpAlIH / vAcoyuktyA hyanayA paryAptama- saptatikA. nAppadarzitayA // 80 // haMsI haMsena vinA na padminI paravAndhavAdanyam / yadvatkAmayate'haM na tathA'nyaM ramaNamicchAmi / 181 // ityAkhyAya sakhInAmApucchaca svapitaraM tathA cAmbAma ! jAnavamgurupAce pratipede pAvanI dIkSAm / / 8 / / jajJe mahAsatInAmAdhAradharA samagraguNarAzeH / vairAgya kanidhAnaM yazomatI saMyamasthAnam 183 / / itare'tha sainikabhaTAstaTAkataH sArasA yathA sAyam / sthAnAttato nivRttAH sametya bhUmIbhujo jagaduH // 84|| svAmin bhavatsutenAdade Mei svadehavyathAsamudrakAt / zAnigirA vairAgyAvezAt klezApahaM caraNam / / 85 / / atha bhuvanatilakasAdhuH sAdhuguNAdhArabhUrabhUtAghaH / svaM pUrvabhavAbhyastaM janAprazastaM hi duvinayam // 86 // nindannAtmani nitarAmahatsiddhaprasiddhacaityeSu / AcAryopAdhyAyazramaNazrutadharmaguruviSaye / / 87 // pravacanadarzanayozca prakAmameteSu dazasu sadbhaktyA / baiyAvRttyAcaraNAJcaraNArAdhakaguruM bheje 1188 // tribhivizeSakam / ruSyati na roSavacanastuSyati na premapezalAlApaiH / Acarati niraticAra vrataM zrutaM paThati cAzAThayAt / / 89 // tadvinayaguNAjita hRdo madodayamavIkSya kutrApi / guravaH susAdhuvargA:ilAyante taM mahAzramaNam // 90 // dharma sa vinayamUlaM tathA''rarAdha pradhAnataravRttyA / abhajadyathA vinayinAmAdyAM rekhAmadoSAtmA // 236 // // 9 // abhyutthAnAJjalinA'sanapradAnena bhaktibhAvAbhyAm / zuzrUSayA ca suguroH sa vinayamabhyumnati ninye // 92 / / dazadhA vinayAcaraNAcaraNAsyantAnuraktadhIH sa sudhIH / duvinayajanitadoSAnniHzeSAn zoSayAmAsa 193 // itthama| zItipramitAn sa pUrvalakSAnnijAyurApUrya / sukRtI sapAdapopagamanazamanamAdRtya paryante / / 94 / / pratipaya kevalajJAnara . Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 237 / / sAmantena karmaNAmeSaH / siddhidhiyamupayeme reme sAkaM tayA'jasram / / 95 // bhuvanatilakasyaivaM matvA caritramanAvilaM, nijakahRdaye bhavyAH zravyA'mRtAkSarapaddhatiH / zrayaMta vinaye torthezAdiSvanAratamuttamAM, yena matimanupamA syAdva: samIhitasaGgamaH / / 96 / / // iti dazavidhavanayopadezaviSaye zrIbhuvanatilakakumAracaritam / / pUrvaM kaSAyasvarUpaM saprapaJcamudAhRtaM atha caturNAM kaSAyANAM vyaktameva kAvyacatuSkeNopadezamAha - maNe maNApi hu tibbaroso, na pAriyavat kayapApAso / jao bhave punnajalassa, soso, saMpajJjae kassavi neva toso ||33|| vyAkhyA - manasi manAgapi stoko'pi huravadhAraNe tIvravAsI zeSa tIvraroSaH na dhArayitavyaH dhAryaH / kiMbhUtaH ? kutaH pApapoSo yena sa tathA / punaryataH kopAdbhavet puNyameva jala puNyajala' tasya zoSaH zuSkatA / atha cotpadyate kasyApi naiva teoSaH / kodhaH samudbhUtaH san pApasyaiva puSTimAdhatte, na dharmasya yata uktam- krodhAdbhavati virodhaH sudRDhapremApi yAti dUreNa / krodhAnnizcitadharmaH zarma na cite na cAGge'pi // 1 // sAmAnyenApi janeta nAtra bhAvyaM sudIrgharoSeNa / punariha tapasvinAM ki kathanaM nizchadmadharmabhRtAm // 2 // " tasmAtkopapralopa eva zreyAniti kAvyArthaH / / 33 / / // 237 // Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza ||238|| krodhasya dharaNe pariharaNe ca maNDUkIkSapakadRSTAntaH sUcyate / / maNDUkIpaka kathA // katthAvi saMnivese katthavi gacchAmi parAisacchammi / khayago vaTTai sAhU saddhi so khaDaeNa gao ||1|| goyaracari yAhe pAraNadivasammi mAsiyatavassa / tappAyANaM hiTThA samAgayA lahuamaMDukkI ||2|| taha mahiyA mayA jaha annANattAr3a teNa khavageNa / sA khuDDaeNa diTThA niyadiTTIe na uNa teNa ||3|| to bhaNai celao taM tumae vibhitrAiyA ya maMDakI / khavago ruTTo bullai aho mahAdududhiTTesA // 4 // cirakAlamayA vaTTara pAyapahAreNa no mae haNiyA / iya kalahaMtA pattA sAlAe gurusagAsamma 5 // gamanAgamaNAloyaNavelAe khuDDaeNa taha ceva / vAhario nAloyai taM sAri pappa || 6 || saMjAe AvasyakhaNammi ratIi neva maMDukkI / AloiyA tao so bhaNio i cellaeNa puNo ||7|| AlIehi tayaM bho ki vIsariyA payeNa jA maliyA / majjharahe bhikkhAe gaeNa tabbayaNao ruTTo ||8|| so khamao akkhamao tammAraNadudruvayaNamasahaMtA / odAio ya taM pai uppADiya khelamallAgaM // 9 // gurusaraNamahallINI hoNo doNo sa cillAo sahasA / bheNa tassa sIsaM phuTaM asaMkaDaTTANe || 10|| rosapisAyavasagao sa mao khamao khaNeNa vINAe / joisiesu surataM patto tatto cavittA so ||11|| diTThI dimasappANaM kulammi diTThIviso ahI jAo / sampeSikeNa pure pari bhateNa nivataNuoM ||12|| tavvaMsajeNa khaio aha jaMgulieNa rAyaniddesA / AhUA bahuahiNI maMtabaleNakkhae khudiuM ||13|| sabve maMDalamajjhe pavesiyA bhAsiyA ya to teNa / Dakko jeNa nivamuoM so ciTTau tadiyare jaMtu || 14 || sabvedi samatikA / / 238 / / Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 239 // gayA sappA ego tattheva nizcalIhUo / so maMtabAiNutto Aviyasu visaM niyaM mukkaM || 15 || jai na piyasi to nitraDa jalirajalaNammi jalaNakuMDammi | do jAIo ahINaM agaMdhaNA gaMdhaNA ceva ||16|| so ya agaMdhaNanAmo tannAmANo ava mANadharA / agmimmi tao paDio naDio niyamANadoseNa ||17|| vaMtaM visaM na gahiyaM nUNaM teNAhiNA sudummaiNA | rAyagaovi hU mao visamAhappaM aho payaDaM ||18|| ruTTeNa mahIvaiNA pacchA ghosAviyaM sarajammi | ANei jo ahINaM sIsaM tassAhamappemi ||19|| dINAramegamitto loo lohAulo ahiulAI / mAritu matyayAI tesimahANeubhADhato ||20|| dINAre dei nivo aha tammi kulammi sAhukhavagajio utpanna taM jAisaraM sahAveNa nAgakulaM // 21 // rati hiMDaNasI dimmi taM bhramai neva kasthAvi | jIvANa hiMsaNabhayA nayaNubhavadAhadoseNa | 22|| aha hiDaeNa kevi nareNa sappANa sIsaNaNakae / na divA diTThI sappo kobi tao rattibhamireNa ||23|| diThThe diTThIi phuDaM khavagAhisseva tassa guvilabilaM / taddArammi Thio so to citai bisaharo citte ||24|| ahaha vahaM tAyavvaM na ya diyahe nissarAmi pAvabhavA / tahavi aNeNaM ruddho majjhe puNa ThAumasamattho // 25 // diTTho ko vivAgo kassavi uvari karemi na hu rosaM / gacchassamahimuho jai to hu DahissAmi taddehaM ||26|| nigacchai puccheNaM caiva tao jittio viNiggaio / tittiafrat feat ahituMDiyamANako kuro ||27|| sIsapi teNa chila jAba mao diTTivisahI soya / parihiTTio surIe sumiNaM dinaM mahIyaiNo ||28|| jaha mA sampe mAraha nAgakulAo bhavissaI putto / jamhA tumhANa ghare tahasa ya puNa | dAragassa aho ||29|| nAmaM guNAbhirAmaM dijjA nagu nAgadatta iyaM payaDaM / ito so magahI pANaparicAyamAno / / 239 // Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza-15 ||240 // // 30 // tasseva bhUmiva iNo patto puttattamuttamaguNaTuM / tannAma nAgadattotti kayaM piyarehiM ucchavao ||3shaa samaNappasaMga- saptatikA vasao uvaesasuhArasaM tao piccA / nacA bhavassarUvaM viNassaraM lahuvae ceva // 32 // pabbaio garupAse AsevaMto ya dunizikhAo : saMjAo jokspo sutpAvatyo bhaNai guNaI // 33 / / tiriyabhavanbhAsAo vuhAulo so aIva saMjAo / Arambha diNayarugamavelaM jA hoi atthamaNaM / / 34 / / bhujaMto tA ciTThai aMtaM paMtaM sunIrasaM sarasaM / na ha rattaduddacitto uvasaMto dhammasaddhillo / / 35 / / rUsai na hu kaDuehi kasAyavayaNehi dujaNuttehi / tUsai na thuNijaMto baTTA samabhAvamAvanno // 36 / / aha tammi ceva gacche accherayakAri dukaratavassI / cattAri saMti khamagA cAummAsiyatavo paDhamo // 37 / / temAsio ya bIo tIo domAsio muNeyavyo / igamAsio ca uttho evaM caurovi te saMti // 38 // parao tesi khuDugamaNI mahappA sa atthi AsINo / caurovi samunaMghiya khamage taha kohamANilne // 39 // Agamma devayAe tIe so baMdio mahAbhAgo / aibhattinibbharAe girAi maharAi saMthuNio / / 40 / / iya pAsittu pakuviyA khamagA caurovi devayAcariyaM / nigacchaMti vatthe gahiyA caumAsiNA maNiNA / / 41 // bhaNiyA dubbayaNehi re dhiTe duTucitti pAvi-2 tte| igaduticaubhAsAIdukaratavakAriNo amhe // 42 // kIsa na vaMdasi muddhe surasaNaM tuha dhiratthu dhIviyale / evaM khu // 24 // phUrabhAyaNamuNimaNavarayaM ca paNamesi / / 3 / / tiriuvva jo chuhAlu ciTThai paribhujamANao nicca / teNa kaha moraullA unnAve kuNasi thuti ca // 44 // to devatA payaMpadabhAvakkhabhayaM ahaM su vaMdAmi / na hu pUyAsakArAbhilAsiNo sAhurUvadhare // 45 / / pacchA vilakkhavayaNA amarisamasamaM bahaMti khuDDuvari / na hu nigguNA guNINaM sahUti guNavaNaNAraMmaM / / 46 / / Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 241 / / to amarI vImaMsai mA ee khuhuyaM kharaMTeMti / paJjaliro kimu jalaNo allaM sukaM ca picche ||47 || tapparao saMnihiyA caiva surI ciTThaI ya khuDussa / paDibohissamavassaM ime khame to khamAkajje ||48 || saMdesANayaNatthaM vIryAdiNe cihnao sa iklo / gaMNa pAhUgaM dosINatreNa pUrittA ||49 || AgammAloittA sandevi hu sAhuNo nimaMtittA / jA bhujiumADhatto niyataNujavaNaTTayA eso ||50 / / cAummAsiyamuNiNA paDiggahe thukiyaM sanikAraM / to celao papaI micchAdukaho tumha ||51 || mala subimhariyaM / taM teNa upparAo ceva nichUDhamavaNIya / / 52 / / pakhitaM khelagamallagaMsi adugaMchageNa cittammi / taha caiva vidugaigamAsiehi nicchUDhamaNigUDhaM // 53 // pubvi va teNa nippheDiyaM tamIsAvisAyamukeNa / jamhA nIrAgamaNA samaNA nihosarosilA || 54|| nityavireNa are kahaM ajja pavvadivase'vi / bhuMjasi aNaja caumAsieNa muNiNA sa khuDDAgo / / 55 / / bAhAi balA gahio rahio ahimANarosapasareNa / lesAhi visujjhato jaMto pariNAmamaisuddhaM // 56 // dhannA ee khacagA tabassiNI puNa ahaM khu maMdamaI / Dhoruntra bhuMjiro sayakAlaM nillajjiro ya tahA // 57 // nirdavassa ya appaM dappaM dhattaM paricayaMtassa / AvaraNakammavigame upapannaM kevalannANaM / / 58 / / tA vajjarai surI sA samunnaI sAsaNassa kuNamANI / bho vaha Nu vaMdiyavvA tumhe aiko mAillA / / 59 / / saniyANasallacitA mahA ya mAyAbhibhUyacittA y| tAhe te khamagAvi hu udaggasaMvegamAvannA // 60 // micchAdukaDamamhANa aikasAINa tahaya mAINa | bAlobi esa garuo jo sumahappA pasaMtamaI // 61 // AsAiovi kAmaM maNe maNAgapi neva jo kuvio / amhehi pAvakamme hi dUraparicattadhammehiM / / 62 / / sohaNamajjhava - // 2411 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza // 242 // sANaM pattANaM tANamevamukkosaM / tattha cauNhaMpi khaNA kevalanANaM samuppanna // 63 / / jaha teNa khuDDageNavi muNiNA guNiNA pasaMtavayamaiNA / niggahio naNa roso taha annehipi kAyava / / 64 / / tadruitaM daLUNa muThTha paritudvamANasA ca uge| jaha hai khamagA jAyA samullasiyakebalanANA // 65 / / annevi tahA dhannA kayapunnA uttaritu bhavajalahi / pArvati siTisukkhaM dunniggahakohaniggahiNo // 66 / / // iti krodhaparihAropari zrIkaragaDakaSTAntaH / / atha mAnaparihAropayaMpa dezamAha mahArisINaM ariNA samANo, na ANiyabvo hiyayammi mANo / dhamma ahammaM ca biyANamANo, hujA jaNo jeNa jaDovamANo / / 34 / / vyAlyA-mahAntazca te RSayazca maharSayasteSAM maharSINAM ariNA vairiNA samAna: sadRza: na hyAneta vyo hRdaye mAno. haGkAraH dharma ca punaradharma vi vizeSeNa jAnan bhavet naraH yena mAnena jaDopamAnaH mUkhaMsadazaH mAne manasyAyAte sati jJAnavAnapyajJAna eva syAdavinayazIlatvAditi kAvyArthaH / / 34 / / tadupari dRSTAntamAha || dazArNabhadrakathA / zrImadazANapurapattanamasti caGgaM, prottuGgatIrthakaracaityakRtAbhiSaGgam / muktAdhikaH zubhakaraH karaTIva bhadraH, kSoNIpati 1242 / / Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yati taba dazArNabhadraH / / 1 / / dazArNazaile jinarAjavIrastathAnyadAgAdbhavikAra mrakIraH / tadA'vanIzo banapAlakena, pravaddhitastIrthakarAgamena // 2 // vaikakSakRtprItamanA narezaH, piitthosthito'staabhiniveshleshH| gatvA vavande prabhumeSa saptASTaka padAra saMmukhamarthivaptA // 3 // svapIThamAsthAya punadhurINastasmai mahaddAna madAdarINa: / tataH paraM maktisamulamiSNuzcetasyadadicantitavAn vijiSNuH // 4 // vandiSya etaM jinapaM tathA zvaH, kenApi nAvandi paliyathA svaH / tataH puraM kArayati sma sAkaM, nAnotsavainizyudayatpatAkam // 5 // 1 kRtAdRbhUpaM vimalaiH payobhiH, sugandhibhiH siktmgnnyshobhi| pAJcAlikAtoraNacArucaJcanmazvAtimaJca maNibhizcitaM ca / / 6 / / daMdahyamAnAgarudhumritA, prajvAlyamAnaprasaratsitAbhram / gRhe gahe nirmitanayalAsyaM, puraM vibhAti sma guNarupAsyam // 7 // prAtaH zubhAla kRtizAlamAna', sAmantamAlAsamupAsyamAnaH / ArUDhadAnutkaTagandhanAgaM, saddhibhitamivAMjanAgam / / 8 / svarUpanirisatadevatAbhiH, pratyeka muccaiH zibikAdhitAbhiH / / | anta purIbhiH sukRtodyatAbhiH, samanvitaH paJcazatImitAbhiH // 9 // nRpo'nugacchaccaturaGgacakraH, sa niryayo svaavsthaadvkrH| jagattuNAbhaM hRdi manyamAnaH, zrIvIrapadvandanasAbhimAnaH // 10 // vAdinatyAdi vilokamAnaH, pade pade bandibhirIDhayamAnaH / manorathAtItadhanaM dadAnaH, zrutAGganAmaGgalagItagAnaH // 11 // dazArNabhadro'pi dazArNazailaM, prAptI lavaGgakramakAdhikalam / prottIrNavAstatra mahAgajendraskandhopariSTAdasako narendraH / / 12 // antargataH samavasatyaya ne vikRtvaH sRpTapradakSiNa upAmita garvavattvaH / natvAhatazcaraNatAmarase niviSTaH, sthAnaM yathAsamucitaM nupati: sadiSTaH / / 13 / / jJAtvA za'sya bhAvaM harirantaraja, dadhyAnaho asya manaH saraGgam / jinArcanA paramatyajeyaM, mAna vahana samprati dUpyate'yam Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza / / 244 / / // 14 // yathANyazeSairasuraiH surezaH sarvarddhabhiH sarvabalairnarezaiH / pUjyanta ete yugapajinezAH syuH pUjitA naiva tathApi lezAt / / 15 / / guNaijinAH syuH punaraprameyAH, pUjA kRtA syAdbhavirkastu meyA / zaktyA'hametasya tato yatiSye, mAnasya mokSAya zubhaM kariSye ||16|| atha catuHSaSTisahladantAvalAn harijana matAdhigantA / airAvaNAkhya tridazAdabhaGgAnnamApayAmAsa girIndratuGgAn / / 17 / / ekatra caikatra gaje'dhilInA, mUrdhnAmabhUt paJcazatI navInA / yuktopari dvAdazabhiH samantAt, pratyekamaSTASTa zirassu dantAH ||18|| jAtAzca vApyo'nuradaM tathA'STI vApyAM ca vApyAM kamalAni cASTau / pratyekamaMbhorahi patralakSaM, madhyastha raMkaNikayA sulakSam / / 19 / / prAsAda eko'jani kaNikAyAM zacIyugadhyAsta haritakAyAm / patreSvayaM nATyavidhi naveSu pratyekamAlokayati sma teSu // 20 // svArAjyalakSmyA ca suparvarAjastatrAnyapApazcimatIrtharAjaH / kartuM namasyAM samupeyivAnakledAddazArNArUpamirAvavAnaH ||21|| pradakSiNIkRtya jinaM garIndre, gajoparisthe praNamatyapIndre / gajAgrimAMr3I bhuvi tatra magno yato'mbusiktAIbhuvIva lagnI ||22|| tIrthaM gajAnapadakaM tata eva jAtaM, kSmApo'tha taM harimavekSya navajAtam / cintAmimAM hRdi cakAra hareryadAho, traNaM ramAbalamanuttararUpamAho ||23|| hI kUpamaNDUka ivAtra garva, dhRtvA''sadaM lAghavamatyakharvam / tato'nayA'narthasamUhaka, kRtaM mamata mahI / / 24 / / dhyAstreti sadbudhiriva pravAlAn, sa paJcabhirmuSTibhirAtmavAlAn / kSaNAtsa samutkhAya caritrabhAraM samAdade'rhannikaTe'nivAram ||25|| atho jitaMmanya itapramodaH proce praNamyAmaranAyako'daH / rAjarSimetaM tvamihAsi dhanyaH saMparitAtmIyapratijJaH ||26|| jagAma saMstUya sahasranetraH punaH punastaM marudAlaye'tra / krameNa karmakSayato'pavarga, rAjarSiraNyApa saptatikA / / 244 / / Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 245 // caturthavargam // 27 // // iti zrIdazArNabhadrakathA // atha mAyApAyasatkaM kAvyamAha-- susAhuvamgassa maNe amAyA, nisehiyavyA sayayaMpi mAyA / samaggaloyANavi jA vimAyAsamA samuppAiyasuppamAyA // 35 / / vyAkhyA-suSTha zobhanAzca te sAdhavazca susAdhavasteSAM manasi amAtA na sthitimAptA taimanasi na dhRtaa| niSedhayitavyA pratiSedhyA sA satatamapi sadaiva samastalokAnAmapi yA vimAtRsamA sapanImAtRtalyA kiMbhUtA sA? samaspAditaH sutarAmatizayena pramAdo duHkhavyatikaro yayA sA tadrUpA iti kAvyArthaH / / 35 // sAdhunA mAyA na kAryA ayaM paramArtha:nizchayadharmeNa bhAvyam / / atha lobhavikSobhakRtkAvyamAha--- jeNaM bhave baMdhujaNe viroho, viyae raadhaNammi moho / jo jaMpio pAvatarupparoho, na seviyanvo visamo sa loho // 36 / / vyAkhyA-yena bhavet bandhujane sagIna (svajana )varge virodho vigrahaH, atha ca vivardhate rAjye dhane ca mohaH snehaH, To yazca jalpito bhagavadbhistIrthakaraiH pApataroH pApavRkSasya (prarohaH) aGkuraH na sevitavyaH viSamaH sa lobhaH vizeSataH / 245 / / Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza // 246|| sAdhUnAM tilabhava zreyasIti kAvyatAtparyaM ||36|| krodhamAnopari jJAtadvayaM pUrvamuktaM / atha punarekacaiva dRSTAnte kaSAyaca - tuSkamudbhAvyata balirAjacaritrAnugatamityarthaH / bhayavaM esa jIvo kohAIhi kahaM rolavijjai ? bhayavaM samAisa 11 kaSAyacatuSke kathA || so saMsAriyajIva pabhUyakAlaM bhamittu bhavamajjheM / puSNodayampasAyA maNurasakhittammi varagAme // 1 // jiNadAso jiNadAso siTTI diTTIi so mae sahio / taduhiyanaM patto nAmaM laddhaM jiNasiriti // 2 // sammasaNavAsiyamamsa kuTuMbaM samaggamavi asthi / caMdaNatarusaMggI suvAsiyaM kuNai savvavaNaM ||3|| niyapariyaNANasvAyAravaI jiNasirovi saMjAyA / pariNIyA bhogapuraTTieNa sA vimalasaDeNa // 4 // taggehe sA jiNavaradhammaM sammaM karei gurupaae| baMdar3a nisuNai dhammaM gurUNa pAse guNAvAse ||5|| saMjAyA se puttI kuTuMbavattaNaM samaNupattA / jidusuovi viNIo pariNIo ghasara kannauM / / 6 / / itto vinnatto mohamubaI gayavareNa doseNa / maha jidubabhratreNaM nANaM rAgakesariNA ||7|| tAyassa cittaDhoso teNa kao bhUribhavabhamADaNao / talahubhAussa mahaja vilasiyaM picchat khagaddhaM // 8 // yugmam // iya ullaviropaNamiya pAe piuNo tao sa nijaao| sAmariso jiNasiriaMtiyammi tassaMnihANeNa || 9 | sA niyabahUe urvAraM saMpannA bahupadosarosillA diTTAevi hu diThThIi toi sA jalai jalagotra || 10 || pajalayaMpi hu puTThA ruTThA dhiTThA bhaNei gAlIo / na hu kiMpi vivai ya tahA bhAyaNe bhoyaNAvasare || 11|| kevalameIi tahA akkose dei nei saMtAvaM / AhaNai matyayammi ya caTTuaaggeNa niThurayA ||12|| takahikammANi ya dUsai rUsai khaNe khaNe dRTThA / naMdu takareNa dAvaI bhikkhaM saptatiH // 246 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 247 / / bhikkhAyarANaMpi / / 13 // na sahai takaraphAsaM pasatyavatthUNa gehamajjhammi / bhoyAbai na hu annaM mannatI veriNi bahuaM / / 14 // so kovi nasthi viNao jo sAhijai na tIi sssuue| tahavi na tussai passai chidaM mUsI bilADubba / / 15 // pAe pakkhAlai sA ahannayA tahAva panhiyAi hyA / nibhacchiyA ya bAdaM re uTThamu jAhi dUreNa / / 16 / / jai saMvAhai aMgaM tIe hatthAI to'vsaarei| gehaduvAraM na muyai mA bhakkhai khaMDaguDaduddhaM // 17 // na hu vaMdai gurudeve citai maNasAtri neva dhamma vihiM / pubbaM saMbhaggapihANiyAi bhaMDAi saMbharii / / 18 / / re vaha bhaggA esA usA musA dosamullavai emaa| akosaMtI tIe vahuM mahArosadosavasA // 19 // ciTui sA jiNasiriyA nihirIyA mukkjaaymjaayaa| roseNa dhamadhamaMtI maNe vahuadosajhANillA / / 20 / / na hu paDibhAsai kiMcivi dhaNasiriyA bahukhamA khamubba bahU / saveNNa pariyaNeNaM suNio tabbaiyaro samyo / / 21 / vimaleNavi vinAyaM tavilasiyamasesa mavi citte / jai teNa ubAladdhA to laggA saMmahaM caviuM // 22 // uvahai kohamasama visamaM jaM kiMci jaMpae muhraa| savvedi to battA asajjhabannubba jiNasiriyA // 23 // sammaiMsaNabhaThThA micchAdasaNamayammi kayaniTThA / mohabaleNukkiTThA sA jAyA ghiTha pAviTThA / / 24 / / jalaNubba pajahAMtI saMpannA tibvarosadoseNa / itto kovi mahiDDI sagINao vimalasiTissa / / 24 / / taggehammi sameo ahannayA teNa bhoyaNe picaa| divA giTTieNaM ajaMpiri niyanhasaM bahuhA / / 26 / / akosaMtI jiNasirinAmA vAmAbhibhAsaNummattA / to teNaM bajariyaM muhA kaha khijasi imIe // 27 / / kasseyaM naNu gehaM dehapi asAsayaM tahA lcchii| kaibaidiNAvasANe na PO tuma na hu lacchivicchaDDI / / 28 / / suddhasahAvA esA bahuA paJcakkhameva naNa diTThA / saMtAvesi paidiNaM kimimaM bahukohaka // 2871 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza / / 248 / / lahehi / / 29 / / kallevi gharo hohI bahuyAito kimitya kahiyavvaM / iya vutte teNesA taduvari aruNacchiyA jAyA // 30 // mAyAviNa duTTi hale kilesakAriNi manovari imo ko / saMkezya ANIo sumAsiyAbhAsao puriso ||31|| aivAyAlo naNu vAulubva mah asthi neva ea bhayaM / iya niThurabhaNirI sA pahAviyA pAliyAhatyA ||32|| AsannaThiyA bahuyA nivADiyA kevale mahIvaTTe / AkaDDiUNa veNIi sunigdhaNAe jinasirIe ||33|| tIe uvari caDiyA naDiyA niviDeNa rosadoseNa / kaMThe dAuM pAyaM sakasAyaM haNiumAdattA ||34|| hAhAravamuhara ho pariyaNalogo pahAvio zatti / ahaha aho mAriat feat bahurakkhaNovAo ||35|| pariyaNamavi ppaosA laggA hRNiuM mahApisAivva / to leDulagamuTThIhiM so'vi tahA mAriDaM laggo | 36 || jaha uvari nirvADiyAe tIe vahumA hayA mayA jhatti / hu tatto nivAiyA ghAiyA pAvA ||37|| jiNasiriyAvi asamaMjasamabaloiyameyaM dubiTTiyaM sabhAe / vimalo vimalasahAvo sakuDuMbare for fi ||38|| jiNasirijIvo tatto marijaM narayaM gao sarosattA / macchesu tao egidiyAijAIsu bahu bhamijaM ||39|| aNuhaviyatikkhadukkhaM maNussajAIe jalaNasinAmo / jAo vippo sappovva jammapyabhiI sarosilo ||40|| kammapariNAmaratnA kao ghaNaDDIya dhammavaMto ya / devagurusaMgamAoM sammadaMsaNamimassAsI ||41 || dhammaM sevaMto so ciraM Thio rammanayaravAseNa / taM tArisamAkaliuM aha mohamahAnarideNa // 42 // | kuvieNaM niNayA tappAse paMsiyA tao jAyA / dAriddayA duyaM tassahacariyA dosabharabhariyA ||43|| dohivi tehi sunibabharamavagUDho jalaNasihadio sahasA / pazcagAmavAsI abhivvahaMA sa saMpattI ||44 | | tatto sayameva halaM vAhai sAhai kisi kisagovi / itto dinato dosa saptatikA. 248| Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 249 // gayavaro saharisaM samAgamma // 45 // aNavaMdhikohanAmeNa'havA vesAnarApa (va) rakkheNa / jiTThasueNaM tassa ya tAya ahaM R jalaNasihapAse // 46 // puvamabhUvamahaM khalu vicAlae paramaho samAgac / sammaiMsaNasattU paviTThao to vayaM naTThA // 47 // saMpaiyamasthi (tattha sa natthi) tumhe naNu bIsameha nibaMtA / Aisaha majjha ajaM niyabhuyaviriyaM khu daMsemi / / 8 / / tAyappasAyao taM pacchA vAlemi ikahelAe / to piuNANunAo jalaNasihassaMtiyaM patto // 49 / / tassaMnihANavasao jahatyanAmo imo hu sNptto| thevevi hu avarAhe rUsai nahu tasai kahipi / / 5 / / bhajaM tADai phoDai bhaDe caMDeNa kohklhenn| baTTai ghaTTai pAehi~ mAyaraM duviNIyatayA // 51 // piyarapi hu avamantrai na gaNaI niyabaMdhuNo laNasamevi / devagurUNavi vimuho sa saMmuhaM bhaNai dubdhayaNaM // 52 // tato so paricatto sandeNavi pariyaNeNa rogizca / vije| hi'sajjharogo sogovagao huo bADhaM / / 53 / / aha annayA a nibahamANo naannovogprimukko| caMDAlakule laggo khittANaM khiDaNakajesu / 54 / / patte vAsArate laMgalayaM kheDae nave khitte / na calai ikabAilo galiyAratteNa taruNovi // 55 // vesAnareNa eso ahiTio gADhameva khittammi / to tADai nissaMka ArAhi dUhabai vasahaM / / 56 / / tahavi acalaMtameyaM mammammi ya ANai hayAso so| kaDiyajIho dINo paDio goNo mahIvIDhe // 57 / / tA vesAnaravivaso azvatthaM bADavo supissaMtA / daMtAI putthameyassa moDae toDae kese / / 18 / / tahavi na uTui jA bhuyalayAu tA khiDiyA khittaDalaehiM / taha piTTio jaheso pANeNa khaNeNa paricatto // 59 // tahadi na rosaggibharo upasamio tassa samahio ceva / vaDiumADhato lahu mammi jaha vaNadavo'rane // 60 / / samma IsaNacattassa tassa pANA palAiyA jhatti / micchAI P // 249 / / Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza saptatikAH 10 saNapamuhe galagahio so gao narayaM // 61 // to bhamiya bhUrikAla bhavADavIe mayava nissaraNo / kammapariNaivaseNaM tao dhaNaMjayamahIvaiNo // 62 / / ruppiNibhajAe sAviyAe jiNadhammamammasajAe / jAo kuberanAmo putto patto ya tAruNNaM / / 63 // kusalattaNeNa sa kalAsu vallaho havai mAipiyarANa / itto visamA pallI balIvaNabhIsaNA atthi // 64 // vagdhovva vihiyadigdho vagghakkho // 250 / / pannivAsavo tattha / jo avi dhaNaMjayapuvAehiM na hu sAhio kaiyA / / 65 / / so luTai rAyadhaNaMjayassa gAmAgarANi nagarANi / baMdhai ruMdhai satthaM satthehi haNei jaNaniyara // 66 / / tammi khaNe teNa puNo tasovaddavo kao vADhaM / taduvari tao sasinno kumaro paTTAvio piraNA // 6 // nabhaya gaeNa paNeNaM tadAgo dibajogao gahio / sAhiyapaTIdeso jiyakAsI Agao sapuraM // 68 // te takittI gijai gIesu jahi bhaTTaghaTTehi / satyaMdachappayAI tassa paDhiaMti rAsA ya // 69 / / tatto avagayasamao samao samuvAgao gaundha tahi / vemAnarassa bhAyA aNataaNubaMdhiomANo // 70 / / dosagaiMdaMgaruho vikkhAo selarAyanAmeNaM / tassanihANao so uttANamaNo samubhUo // 71 / / uDDIkayanayaNilo aMgammi na mAi mANadoseNa / thaMbhovANammataNU nayarammi ramei lIlAe / / 72 / / bhaNai ya muharattAe ki vihiyaM amha pujvapurisahiM / jehi napuMsapehi va galiyabhuyabalabharehi aho / / 73 // paddharao uddhario nahu caraDo kaMTauvva pAyassa / raMkubvabhariyamuyaraM sajIvaparirakkhaNaparehi / / 74 / / eso dhaNajao puNa viNao haNioarIhi naNu huNte|| jai na hu jAo huMtA suo jae vissuo ahayaM // 75 / / tacchaMdavattiNo taha tahevameyaMti sAmiya vayaMti / na hu tuhmANa Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 25 // sarisso puriso kovittha sAhasio ||76 // jaha jaha nisuNaI niyanAmabannaNaM kaznasukkhasaMjaNaNaM / taha taha mannaI apaM dappaMdho merugirigaruaM / / 77 / / jaha jaha thuvvati guNe aNegabaMdivvayA muhassuvari / taha taha dehe gehe nahaMgaNe mAi na jaevi / / 78 / / icAicADubayaNehi sammamuppAsio kuberakkho / aisukakhayarakaTubva namaNasIlo na kassAvi // 79 // jayalacchiyameko Ago va tano Ida mamamano: piyarANaM na hu milio niyabAhubaleNa dullalio / / 8 / / patto niyaAvAse vattAmittaM na sAhiyaM piuNo / kA vattA naNu pariyaNajaNassa miliyassa sayameva / / 8 / / gurudevevi na vaMdai niMdai niyasevagANa majjhammi / buddhANavi nAlavaI lavaI taddosaniuraba / / 82 / / kevlmujjlvesaalNkrnnodaarphaarsiNgaaro| ukiTThaviTTaraggovaviTThao so niyaTThANe / / 83 // taMbolaphallagallo mallovvAtullabAhugabillo / lIlAi gaggayagiraM bhAsato ra vakadiTThIe / / 84 / / pAsaMto paraloyaM taNaM va mannei tihuyaNaM sayalaM / naDaviDapeDayamuTThIrasio jA vasai niyaThANe // 85 / / kaiyAvi dhaNaMjayanaravareNa sikkhaM padAya niyasacivA / paTTaviyA puttaMtiyamimehi Agamma saMlattaM / / 86 / / Aisai kumara nisuNasu rAyA pAyAvahAraNasthaM te / ukkaTThiyA hu amhe bADhaM tubbhANa milaNakae // 87 / / AgaMtabvamavassaM passaMtAgaM ghaNaM va tuha maggaM / amhANa gihe evaM tabbakkamimo nisAmittA // 88! moDiyaniyaghANaggo sAvannamaunnasaMgao cavai / X kiM tatthAgamaNeNaM paoyaNaM majjha bho bhaNaha // 89 / / keNAvi kuviyamaiNA ariNA karuNAvivajiyamaNeNa / ki ajJa pADio saMkaDammi jai puNa imaM saccaM // 10 // tA kahaha lahu jahAhaM baMdhittu suriMdamavi samappemi / AgacchAmo na vayaM kassavi pAsammi ko jaNao // 91 / / jadda amhehiM kajaM sayamAgacchai kahaM na tA tAo / amhe na tadAyattA jao jae Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza- // 252 // laddhajasapasarA // 92 // aNim tA amaccA saccA esA girA dhurAdharaNe / pada sAhasikkabhavaNe bhavaNe sai naMdaNe niuNe saptatikA. / / 13 / / sakovi neva sakko AbAhaM kAumAubigamevi / paramevamasarisulAvalAlamattaM na te juttaM / / 94|| nAgamissamahayaM mANadhaNo sapiuNovi tIrammi / bho rAyanaMdaNANaMdajaNaNajaNamajhayArammi / / 15 / / viNayaguNavippahINA hINA sabve guNA samakkhAyA / sahArataruvimukA vaNarAI rAyae neva / / 96 / / uttamakulubbhavANaM viNayapahANA guNA thuNijjati / tatparihoNANa imANa goravaM neva vippharai / / 97 / / tatthavi ammApiyaro visesao goravArihA bhaNiyA / tumhArisANa / kulavaMtayANa iya neva uciyaM bhI // 98 / so paDibhaNiuM laggo ahiDio selarAyanAmeNa / re re gacchaha gehaM bAr3ha duSiyavayA tumhe / / 99 // viznANanANajuttassavi maha jaM uJjayA hu sikkhavaNe ! eyaM sikkhaM appaha mAuyapiyarANa gaMtUNaM // 10011 ii buttuM te sabve kaMThe cittUNa amariseNa to| nikAsiyA khaNaM rAyamuvAgamma sAhati / / 10 / / to piuNA viNNAyaM mANI mannaMdaNo bhiso emo / rajjamavajanihANaM parizcaissaM kimeeNa // 102 / / jattha viDaMbiaMti ye jaMtuNo moharAyasinneNa / evaM tA majjha alaM bhogehi dattasogehiM / / 103 / / pauNIkijai tA aja rajasAmaggiyA kumArassa / iya citiyaM na sAhiya parameyaM kassavi narassa ||104 / / aha annadiNe rannA AhUo so phaannpurisehi| / 1252 / tehiM paNamittu vutaM paoaNaM asthi hu mahaMtaM / / 105 / / Agacchaha piupAsaM khaNamegaM mA vilaMbamiha kuNaha / to selarAyavasao te taha avahIliyA purisA // 106 / / jaha aivilakkhavayaNA nayaNAgoyarapahaM gayA turiyaM / tatto sAmaMtA maMDalIyanaggo ya taha ceva / / 107 / dhikkariya teNa vittAsio ya mAyA tao tahiM pahiyA / nibhacchiya tamavi imo Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nikAsai paramaveriva / / 108|| tatto valittu esA abaccamoheNa vAulA saMtI / tassa ya vilagittu pae sae gihe ANai kumAraM / / 109 // mayA kaTeNAhUya meyamabagamma smmmvnniisii| dAvaI mahatamAsaNamimassa avi dugviNIyassa / / 110 / / tatyobaviTThao so dhiTTho na hu namaNamavi kayaM piunno| uDDIkayanayaNamuho asaMmuho rAyajaNayassa / / 111 // aabhaa||253|| sio tahAvi hu bahuNA neheNa vaccha tujjha suhaM / tuha suMderimaguNaraMjiehi nivaIhiM niyaya / / 112 / / pahiyA kannA pANigga Kaa hasthamavaratha muiyahiyaehi / tAsi pUremu maNoharAI niyapANidANeNa / / 113 / / yugmam / / taha lahu gahesU raja mae sayaM kie ya abhiseo| paribhuttasucirabhogA vayamaNujAmo ya dikkhapahaM / / 114 // to vihiyakaNNajAvo sa selarAeNa niviDakayapAbo / bhAlayalaraiyabhiuDI rAyaM pai bhaNai vayaNamiNaM // 115 // ittiya mahAgaheNAhamihANIo gharAo jaNaNIe / ena kici kajaM rajamahaM dinamabareNa // 116 / / na hu gihissaM iya nicchao ya so vAsaro khayaM jaau| sAvi nisA palayamaI jattha paradinnarajasirI / / 117 / / yugmam / / iya buttuM pahipahAradANao AhaNitu pIDhaggaM / sahasA samuTTio so gacchaMtA dAradeseNa ||118 // rannA sapariMgareNaM uvikkhio rakkhio na maNayammi / kimaNeNa nigguNeNaM nadaNa pAseNa dharieNaM / / 119 / / taha sammadasaNeNaM catto saMpattao ya miccheNa / taha selarAyamohayana Dio nagarAu nissrio||120|| PH bAhiM patto ya mahADavIe vinaDAi sAvayasarahiM / rAyA mAyAmamayAmutto tatto pabbaio / / 121| niyalahuyabhAuNo nIlayassa dAUNa paramaraasiri / aha so kuberanAmo paribhamaMto mahArane // 122 // saMgAmakAlanaTTeNa bagghapallIvaissa taNaeNa / citteNa pikkhio so tao sa jalaNodha paJjalio / / 123 // vibhivizeSakam / / sahasA calio tammAraNattha // 253 / / Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza-lot mAhaNiya pADio kumaro / mahanavasAyavasA marittu patto mahAnarayaM / / 124 / / tatto macche su bhamADiUNa bahukAlamAba-XI | samatikAH Ihi~ bhisaM / dukkhIkao kubero kmmpriinnaambhuuvaalo||125|| uppAiyavaM nayare mahApure taM dhaNaDDhasiTThissa / paumAbhihANaputtaM saMpanna rUvarehAe / / 126 / / yugmam // jAyA sisuttaNevi hu mAyA mAyAigo maNomajjhe / tassa bahulittinAmeNa naMdiNI | rAgakesariNI / / 02011 janamao miguvAgaM bacai saMcai sukhAiyaM vivihaM / khAyai piyai sayaM sonansa dei lesapi 254|| // 128 / / bolai mahure vayaNe nayaNe nIreNa bharai mAyAe / jai baDuyaro jAo to baMcai mAyaraM piyaraM // 129 / / bholavai bhaiNibhattijayAi vijjhamaI bhAuebinie / ujjhAyamavi paDhto dhuttayavijjAi dhuttei / / 130 // jai jAi jaNaNisatthe jiNaharameso aiivmaailo| tA jiNathuiM bhaNittA diddhi vaMcittu savvesi / / 131 / / pavikhavai moyagAI kakkhAe bahuliyAi sikkhAe / corai ya ghaMTakalasAi hatthapayalAhavulolo // 132|| tADijjatAvi bhisaM na mannaI coriyAivatthUNi / mabhAvaM na hu bhAsai sahoyarassAvi kasseso // 133 // anna jaNaM sayaNaM vA nahu milai kapi nimo daMbhI ! aiubeiyacittehi mAipiyarehi so kaiyA / / 134 // nIo gurUNa tIraM bhaNiyaM tesi ca tehi putta jahA / bhayavaM amhANa kule kammayarovi hu na erisao / / 135 / / jAo mAyAbahulo bahulobhAUrio ri 38va suo| to taha kuNaha pasAyaM jaha muMcai esa mAittaM / 254 // // 136 // tatto gurUhi karuNAi desaNA kabaDakUDanivaNI / bihiyA hiyAsaehi saehi kohi teNa suyA / / 137 / / mAyAvI jaibi jaNo na hu avarAha karer3a kassAvi ! na hU vissasaNijjo tahavihu kassavi sappocca so havai / / 138 / / mAyAviNo jaNA iha parajamme hoNajAiksesu / uppajaMti nihINA dINA dAridiyA duhiyA // 139 / / to kammapari Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 25 / / gaIe aNukUlatteNa maMdabhAvattaM / pattA bahulA mAyA lINaM moNaba micchattaM / / 140 / / payaDIhUaM sammattamuttamaM tdnnumevnnjjutto| jAo jA cirakAla to piuNA appaNo pAse / / 141 / / so sovaSNiyaha Thavio bissAsamuvagaeNa sayaM / ghaNakotthaliyaM dAuM bhottuM patto gihaM siTTI / / 142 / / itto tappurapahuNo vAhaM maggammi vAyaMtassa / hatthaMgulIi muddArayaNaM galiyaM mahIbalae // 143 / / keNAvi tamuvaladdhaM paumassa samappiyaM samANittA / vinnAyamaNeNe naravaisakaM bhave nUNaM // 144 / / tatto lahita samayaM sa samnio bahuliyAi mAyAe / giNhai muddArayaNaM vissAriya mugurubhaNiyAI // 145 / / to sigghameva micchAdasaNamohAribalamuinnaM me / sammamaNamAI mAlagAMsamodhUpaM / / 146 / / apaM mulaM dAUNa aNagdhamiva gahiya goviyamaNeNa / na hu daMsiyabhabi piuNo samAgayassAvi vivaNimmi / / 147 / / baha paDaharavo rannA pakArio sayalanayaramajjhammi / jo saMpayaM paicchai so niddosoni mottavyo / / 148 / / pacchA laDhe sohe pANehi samaM imo mamaM dAhI / sayalapi puraM jAyaM to bhayabhIaM ii muNittA // 189 / / to pADivesiyamuhAu siTThiNA nAyamayavRttaMtaM / to egate puDho piuNA paumo mahAmAI / / 150 / / bahuliyabahuleNimiNA pihittu kaNNAI bhaNiyameyassa / yahaha pasaMtaM pAvaM kovi kuNai kammamerisayaM / / 151 // jaNaNIravi taheso payapio kaMpio na maNayaMpi / sabvehipi ha | puTTho bhAsai nAhaM diyANAmi ||152 / / ainiviDaniyaDivasao niyasambhAvo na sAhio teNa / mAyAvaMtANa narANa najae K neva cariyabharo ||153 / / annadiNe rAyako kosAgArAhigArio mudde / paumagahiyaM nAuMsapesai pAradesiyagaM // 15 // niyasayaNa babahAriyaveseNaM pesae paumahaTTe / teNegate bhaNio bhI nimuNasu kannavattamiNaM / / 155 / / siMhaladesappahuNA 255 // Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ za- ahuNA saMpesiyA ihAyAyA / muddArayaNassa kae tassApuvassa egassa / / 156 / jai asthi tao dasahi jeNamAmi saptatikAH mollamamahiyaM / to eumeNaM muNiyaM eso khalu dUradesattho / / 157 // dinne muddArayaNe eyarasa na kovi sohamavi lahai / to pacchanna dasiyamimassa haTTatare neuM // 15 // to teNa puccasaMkeiyA ya purisA tahiM samANIyA / daDhayarameso baddho tehi teNubdha vaNamittA / / 159 // rAyakulammi ya noo uvala vikhayamappaNo karAharaNa / rannA viDaMdiUNaM haNAdio nibiniy||256|| Dillo / / 160 // bahurogAu (lAsU) suNiyabhAva patto marittu paumajio / bahukAla bhamiya bhavaM navaM navaM dukkhamaNuhuviuM // 16 // kammapariNAmaraNA ahesa saMpAo vijayanayare / sAvaya kulammi dhaNadattasiTiNo aMgajatteNa // 162 / / so somadattanAmo jAo sukulubbhavattaNeNassa / sammaiMsaNalaMbho saMbhUo aha darihatte / / 163 / / kayamatthayakutthalao bANija kuNai tillalavaNANaM / tIraggAmesu sayA pabhUyakAleNa naNu teNa / / 164 / / kiMciya dhaNaM samajjiyamimeNa haTTo hu sa (Di)yadhannANaM / to maMDio ya tatthavi kicivi davaM samuppannaM // 165 // tato laddhAvasaro samAgao rAgakesari| taNuo / tappAsammi aNaMtANubaMdhilobho khaNaNa tahiM / / 166 / / bahulIe lahu bhAyA sAgaranAmeNa jo ihvaao| tabdha A256 // on so saMpannA tassAidhaNajjassicchA / / 167 / / tato avarAvarabhUrisAravANijjayAjogA / jAo sahassaNio to kilesehiNagehiM / / 168 / / patto lakkhavaittaM taovi koDIsaro samapanno / jaha jaha vaDDai dabvaM taha taha se sAgaro ahio // 16 // tapperaNAi eso nidai deve kimesimaccAe / kassavi svagamegaM na jo paiccheti kaiyAvi / 170 / / Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kimimahipi gamAhi kimamivAmamavaNo dR miyA / vigyakage kevalamiha vaNavaNammovAmabhage 1581 iya mananto cinaM dhamme jAo nirujamo aNiyaM / pAve napaNyA meM panA tanAyakappamma / / 172 / / to mammajhumaNavajjiyassa micchanamohapamAhi / nigahA buDi panA sAyaM svasma chAyaM ba (yantra) / 173 / / pAraddhA to puNavira yavasAyA vihavalohaludeNa / baMDagRDasakarAINa rupamaNikaMcaNANaM ca // 178 / / brahahi kilohi mIlittA mo ya ry||257|| nnkoddiio| na ya saMtomaM pano naImahammehi jaha jala hI / / 13 // ajiyavaNasaMcayarakvaNammi aNajjiyamsa icchaae| na suyaha na jimaha na ramaDa na gapar3a mukdehi diyahAI // 176|| piyaraMpi mAyaraM vA mayaNaM taha pariyaNapi na hu gnni| nilatusaminaviNAme myA mai na kavi // 177|| maggijjatovi hai magarNahi taha cAraNehi mahi / aNpada kavaDiyapi ina hai bahudhaNakopilohiyo 18 masyA kAnada adhyaNA vihu kuDaMbaloyamma / ninvAhomiyadavaM savvaM me jAi ii muNaI / / 179 / / amaI purANapanne navaM puNo maMgahai gihmmto| nahu visammaI kassai massai nAmeNa dhammasma ||180 // neNagnayA kayAvi hu samappio koddirynndhnnraamii| niyamAulagasuyassa u bahuvivANijjakajakae / / 18 / / tassAgamaNa tahammi pAraddhae saya neNa / na 6 paMcaboDiyANaM ThANaM lanbhaDa tao kuviyo JA257 182 / / sattAhorAyamiyA vihiyA ujAgarA bhimaM nagma / navbamasapatravimRzyassa tammaraNamubavannaM / / 18 / / pihayA 6 na huA hatthammi daddhayA iya nAyamAkalittu jnnaa| mAyaMgadharanamma va koDa na chibei tasma dhaNaM / / 184! tammi pure To aha kazyA vi (cirAi) byraaikttttmNbhaaraa| sumahASA maMtrAyA gharSaNa na dhaNeNa labhaMti / / 185 / / sAgaradinnu Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ho nabI imAM paMcara yamabAI / mandha madira panI mahAvI anAre 18 niyakammaraSTi nI kamAI narmaka mo ummii| TAyasavaya nAva yati bidA 18311 mina mmi acchanti va vizvinavevamA ciy| nAyagAdI no nandani diyA riTra aglA undha nintramAtra bhanitrI homo / nahareMhi vidyArilA nigAva ambanika ! vibhiSana mariDaM vanI pamidivAisa bAI rikaalmvN| anI bhI duvaidi bhivamammanabAda 1180, kavi gadahavAM yadi bonabA. 218 // lonI : sAta saya varSa bhayakAlAi hAhamitro / / yadi ma pa dha nitramAbADa kAya | kyAe / kavi maMDala prajaNa nivaDaka nadiyA zaM .... banadi bahana navam neka navavi sahida mammanaM / gegyaMtra kamI grahAvaM baTTAmAyatramA 19.: Rtya morayA kavavi TomavazvaHzvAhi / pibriAmavidAMtra yadi gamamAMTi 118. mati nAmamaga Ryadi ityAya kavi rataM / bAdazam evaMsTAkAvaMtatrAgA / / 15 / ritriya laddha maMgoTTiAramannaM / bamviM kamiya mAnadamanAcAramaniya / / 106 // nI mAhavale mAnava aMce mnaamnaa| kampapariNAmavamA baninAmA mobadazakado // 19 // vaha apanI mAM vinAmanayargama amahiya / mudagnAma gunhA dRza-vi yA madagna (ma)kayAM // an vAsarAI mimubaha pRSaDa raha mRgAyanavAe / mammamahalamA manA purA // 1 // saGgamAvabamba Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaggadhArAda teNa dhIreNa / mohAiverivAgarasa teNa mUla samuvakhaNiyaM / / 280 / / dehassaMso nissaMkayAi chino cirapa rUDho'vi / paJcavakhANakasAyA bhIyA bhIyA gayA duraM ||2shaa tatto paritadramaNeNa sammaIsaNamahAamaJceNa / sagarUNa To meva niyar3e carittadhammorucakkIso // 202 / / se daMsio pasanno punodaya pAvaNijasaMjogo / to kuNai sugurasevaM kayAvi 1259 // cArittamavi lahiyaM / / 203 / / yugmam / / tatto sukhAvayatte bayAI bArasa dharittu tAI puNo / lobheNa virAhittA pamAyapAvappasaMgAo / / 204 / / rulio bahukAlamimo lobhapisAeNa lahu galaggahio / na hu saMtosa patto patto aitikkha dukravAI / / 205 / / evaM lohavivAgaM kaDuaM niyamANasagmi jANitA / pariharaha aho bhabbA musaLaM saMtosamAvahaha / / 206 // // iti catuHkaSAyabhita bhuvanabhAnucaritrAnugataM raSTAnta catuSkaM mastabhyaM / vistarAthibhistaradharitrameva vilokyam // 11259 atha vacaHkAThinyaparihAropadezaM nidizati-- jaNo suNittA naNu jAi dukkhaM, ta jaMpiyavaM bayaNaM na tivakhaM / ihaM paratyAvi ya jaM viruddhaM, na kijjae taMpi kayA nisiddhaM // 37 // dhyAkhyA-jano lokaH yat zrutvA nanu ityaho yAti prApnoti duHkhamasukhaM, tajjalpitanyaM vacanaM vAkyaM na tIkSaNaM Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza- bhAMvit niSTharamiti paryAyaH / atra paratrApi ca yadviruddha lokagahita, na kriyate tatkarma kadAcidapi niSiddha' sarvairvAri-1 saptatikA. tamiti kAvyArthaH // 37 // athaitadarthAnuyAyI dRSTAntaH sUcyate-- // mAtAputrakathA / / // 26011 kutrApi sagniveze'bhUdabhUridhanasaMcayA / vRddhakA saha putreNa parakarma karotyasau / / 1 / / payovahanadhAnyaudhakhaNDanaM dalanAdikam / anirvahantI kurute duppuraM jaTharaM hi dhik / / 2 / / grAmINalokavargasya putrastarNakarakSaNe / sthApito'sti tayA so'pi cArayannasti batsakAn // 3 // anyadA saudanaM paktvA svayaM bhuktvA sutocitam / sikthake bhojanaM muktvA jagAma parasadmani / / 4 // parakAryeSu vaiyagraya muyameSA'bhajansutaH / samAgAvijamAgAramatyarthamazanAyitaH / / 5 / / apazyanmAtaraM gehe vilalApa muhurmuhuH / bhojyakSaNe vyatikrAnte sA svadhAma samAyayau // 6 // tenoktamiyatI velAM kva gatA re durAtmike / zUlikopari dattA''sI: kimeSA'pIyaMyA'bhaNat / / 7 / / tvatkarau kattitAvAstAM kimare durnyaanggj| yadbhakta sikyakAlAvA na bhuktaM bhojanakSaNe // 8 // tatastAbhyAM haviHkSepAddhavirbhugiva nirbharam / babandhe'tisakopAbhyAM cikaNaM karma dAru gam / / 9 / / anAlocitadurvAkyAvimau paJcatvamApatuH / ajJAtadharmamarmANI paryantagrAmavAsataH // 10 // utpedAte mAtRra sutau pRthameva puradvaye / sutaH zreSThisuto jajJe dhanadhAnyasamRddhibhAk // 11 // ambAjIvaH samutpannaH samudrAsannasatpure / mahebhyaSTiputrItve mAyAdurlalitodayAt / / 15 / dvayordaivavazAjaje pANigrahamahotsavaH / svamandiramathAnaSIdvivoDA TAG: Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ramaNI nijAm / / 13 / / sa svayaM vyavasAyArtha potamApUrya jagmivAn / samadrAntarathAsyAzu yAnaM sphuTitamambhasi // 14 // 1) ayAninye tadgRhiNI pitrA svaukasi sAdaram / sadA sAbharaNA sA'sthAt pitRvezmani nirbhayA // 15 // athottIrya payo rAzi phalakAH samAgamat / tasminneva pure bhartA potabhaGgena nirdhanaH / / 16 / / itanoce'sya bhRtyenAhaM gatvA nagarAntare / prajJApya zvazuraM vastrAdyAnayiSyAmyasaMzayam / / 17 / / ityudoryAyayau puryAmayaM vaiyagryamAsadat / sa sametyAtha suSvApa puropaa||26|| ntasurAlaye / / 18 / / itazca sA piturgehaadraavijaagrnnotsve| gatvArdharAtre davale katicittIjanAvRtA // 19|| itaraca taskaradRSTA vanabothIva puSpitA / suvarNAbharaNazreNyA tamasyudyotakAriNo // 20 // taistarakarmodayAcchinno kadalI naalvtkro| aho durvAgviSataroH phalaniSpattirIzI // 21 // praNezastaskarAH zIghra tlaarkssaarvotkraiH| sakaraistarupetyavAnulilye devatAlaye // 21 // vimucya hastayugalaM bhrturevopshiirsske| paritaH subhaTAstasthuH surasAna udbhaTAH / / 33 / / prAtaH kSaNAajAgAra yAvadeSa zayadvayam / tAvadaiziSTa tIrasthaM mudito nirgatastata: // 24 // tAvadrAjabhaTebarbAda nirbhaya' dRDhabandhanaH / bavA salopatraH zulAye sthApitastatkSaNAdapi // 25 // inazca tena suhRdA zvazuro jJApitastava / jAmAtA'tra sameto'bhUmi:svatvenAtilajitaH // 26 / / kazcidavAntare'bhyetyAvAdIjAmAtakastava / bhoH pradattaH zUlikAyAM tato vijJaptavAnnupam // 27 / / zreSThI provAca bhUmIzaM kimetadajani prbho| matputryAzca karo chinno jAmAtA zUlikAM dade / / 20 / / pratiSiddhA bhaTA rAjJA tAvatpazcatvamAsadat / sthApitA duHkhataH putrI jinavarmamupAdade // 29 // matvavaM niSThuraM vAkyaM dUratastyAjyamaGgibhiH / dvayorapi bhavedyasmAtkarmabandho hi dAruNaH / / 30 / / ||26zA Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikA upadeza atha zrAvakasya kulAnucitaveSaparihAropadezamAhadavANurUvaM viraija vesaM, kujA na annassa ghare pavesaM / sAhUNa sAhUNa tahA visesa, jANijja jaMpimja na dosalesaM // 38 // [1 // 262 vyAkhyA-dravyAnurUpaM yAdRgvidhaM svapAce dravyaM syAttadanurUpaM tadanuvatyA viracayedveSaM / tathA kuryAnAnyasya parasya 18| gRhe'prastAve pravezaM gamanAgamanavyApAraM / sAdhUnAM sajanAnAM tathA'sAdhUnAmasajanAnAM vizeSamantaraM jAnIyAt Ika sAdhustathe dRgvidho hyasAdhurityantaraM jJeyaM / jalpenna doSalezamadhyasAdhoriti kAvyArthaH / / 38 / / ____ atrArthe dRSTAntaH procyate-- ghavalujjalarAyagihe rAyagihe sepio nibo AsI / tassa sunaMdAcillaNanAmAo dunni pattIo / / 1 / / tatthAsi mammaNakkho seTTI teNajjio dhaNo'ighaNo / gurukAyakileseNaM na khAi na piyai na dei lavaM // 2 // dhaNakoDIo meliya teNa niyAvAsamajhabhAgammi / kaMcaNamaNimayavasaho nimmavizro asthi aigaruo // 3 // bIovi teNa vihio sa kiMcidUrNa gao tao eso / citAuro a jAo io sameo naIpUro // 4 // barisaMtammi ghaNohe kA koboNayaM sa vANiyago / Aruhiya sukkaTTha caMdaNakaTThAI kaDuto / / 5 / / naravaiNA so diTTho paNaiNisahiNa gharaegavakkhAo / daThUNeyaM pattI sAmarisA nibaimullavai // 6 // sAmiya saJcamiNaM naNu sariyaMbhonihinidasaNeNeha / bhariyaM bharaMti rAyA rita picchanti na'cchIhiM // 7 / / rAyA bhaNei kimiNaM sA sAhai nAha naNu paloyantu / esa varAo raMko naipUre // 26 // Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AALA // 263 // kaTTamuddharai // 8 // to naravaizAhabo kimaho kTuM sahesi tumamevaM / teNataM pahu ajjaci maha basahajuyaM na panjataM 9 // to bhUeimA utaM maha jayaM lehi gar3a gohAlo / tejuttaM na 9 tehi kajja puvvaM khu kuru punnaM // 10 // gharamAbhittA ksaho nidaMsijho bhUkssa teNa lahuM / seNiyaniko payaMpai kosevi nesa punabho // 11 // nippajaDa jAveso no puno tAva nasthi majjJa suhaM / tassa kae nicchaNaM khitAI ahaM karemi paho // 12 // turaebhakaravamahe dAsAdAsI ahaM su pAsemi / rannA buttaM ahahA ameriso te kilesabharo // 13 // bhUmIvaiNA bhapio nimmalavesaM kohi bho bhadda / kiM rakavesakarameNApA hoNayaM nesi / 1|| ajjiya dhaNakoDIo nimmaviya taheva basa hjymsmN| jamato dukhabhara majasi nahapUramajjhammi // 15 // hoina bahubatyabharaM rAyA sapesio niyAvAse / kAlakameNa tethati nimmaviyA vasahanuyalIvi / / 16 / / davyAzurUvaveso na kajoM kaiyAvi sayamamamammi / na tu lo bahumAmo teyociyavesameva kuru // 17 // // iti devopari STAntaH // aba kunjA na annasseti dvitIyapadopari dRSTAntaH kathyane-kammivi saMnivese ego kulaputto basai / so pAyA paraveharimbhamavasIlasahAvatteNa pattAsu samunasai / bassa tassa pare goTTi kumaMto ciTTai / sayahi vajviovi na maai| hivaM kahiSamavi , manneha / pAvid bujaNagoTipiTutteNappANameva bahumannai / atrayA kassavi dhaNaDussa hAjo tabareja kevi pataNaM ghaNamavahariyaM / so ya tamghare godvirasiyateNa Avito baTTA / ibo ya dhaSiema Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza- saptatikA // 264 // baNieNa dhaNariddhI gayA nAyA / so ya takkarA dUradesa gao / aha tassa kulaputtayassa ubari coriyasaMkA save hivi uppAiyA / so pucchio-"amhANaM dhaNaM gayaM tuma na jANe si, anno ko'vi tumAo istha ghare sameo jaNo annaaypro"| evamutte dhaNaDDeNa so nahai-"nAhaM muNAmi, tumbhe eva jANaha" tao so rAyapurisehiM niggahio / sayahi uttaM-"eso amhehi paragharappavesAo paDisiddho Asi, amhe ki kremo"| tao so varAo dujjaNehi dhikkariu rAiNA corasikkhaM pATiotti muNittA paragharappaveso bAriyabbo / anne'vi aNege dosA lagganti / seTrI sadasaNovi kavilAdharapaveseNa tahAvihe saMkaDe paDio / athAgretanakAyena jJAnAbhyAsopadezamAhabhakti gurUNaM hiyae dharittA, sivikhajja nANaM viNayaM karittA / atthaM viyArijja maIi samma, muNI muNijjA dasabheyadhamma // 39 / / vyAkhyA-bhakti bahiHpratipatti gurUNAM jJAnadAraRNAM hRdaye svakIye dhRtvA zikSeta jJAna zAstrasamudAyarUpaM, vinayaM dazavidhaM kRtvA / artha vicArayet svamatyA samyaktayA munistattvavettA yatimanyeta jAnIyAt kSAntyAdibhedardazavidha dharmamiti kAvyArthaH / / 69 / / vyAsArthastu kathAnakAdavaseyaH / taccedam // subuddhi-durbuddhi kathA // ittha'sthi khiipaTThiyapuraM pharatorudANadhaNamaNuyaM / nimmalayaracaMdajaso caMdajaso nAma tattha niko // 1 // maisAro Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 265 // maisAro tammaMtI niclorugunnptii| tassa ya suo subuddhI subuddhinAmo guNabhirAmo / / 2 / / teNAhoyA sayalA kalA kalAyariyapAyasevAe / gurusevAya (e~) subuddhI lahu bohaM jaNai jeNeha // 3 // uppattiya beNaiyA kamma pariNAmiyA ya buddhiio| caurovi tassa hiyae vasiyA jaha sarasi haMsIo // 4 // annovi akayapunno taNujjhatrI atthi maMtiNo tassa / dubbuddhitti pasiddhI saMjAyA puvapAvavasA / / 5 / / so pADhio'vi piuNA guruNo pAse sahattadoseNa / cahipi hu| mAsehi na ha mAyaramavi ya apaDhiMsa / / 6 / / itto tammeva pure dhaNAbhihANeNa sechio aasii| tassa ya taNu yA cauro caurociyasaMciyakaloha / / / / lAhaDa 1 bAhaDa 2 bhAvaDa 3 jAvaDa 4 nAmA sarUvajiyakAmA / tAruNNaguNuddAmA te jAyA vipphuratthAmA // 8 // aha annayA dhamakkho ato Amaehi bahupahi / vAgarai niyayataNue paNae payakamala juyalammi // 9 // kiMcivi bhaNemi ayaM tujjhANaM hiyapayaM jayA kuNaha / te ullavaMti tAyA jaM kahasi tayaM vayaM kuNimo / / 10 / aha Aisai sa tANaM taNuyANaM saviNayANa niyayANaM / tumhehi majjha maraNe sajAe divvajoeNa ||1shaa nizcalapimmaparehi ThAyabvamaho miho sagehammi / bhajANa dujjaNANa va na hu kajja vayaNamiha savaNaM / / 12 / / jai kahavi bhinnabhAvo R havijja tumhANa nevigameNa / na hu tahavi hAsajaNao kAyabvo naNu mihI kalaho // 13 // caumuvi koNesu mae eyassa gihassa gaNanihinihIo / baTuMti ya nihiyAo pihiyAo pavarakalasehiM / / 14 / / pucAikameNee gahiyanvA abhaNirehi kimavi muhe / laMdheyavvA esA na hu majAyA mae vihiyA / / 15 / / bhaNiyaM tahatti tehi dhaNo ya nihaNaM tao gao sitttthii| mayakiriyamimassee kAuM suciraM ThiyA suhiyA / / 16 / / puttAisaMta Ie baDaviDavisamA vivATTi laggA / niyaniya // 265 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza-14 DibhANa kae kali pakuvanti mahilAo / / 17 / / annonnamavi sapimmA sahoyarA bhinnabhAvamAvannA / nArINa kannajAvA saptatikA pAvA poiM paNAsaMti / / 18 / / aha paDhamo sisi o AkaDAi appaNo nihi jAva / tA tammajjhe picchiya hapakese jAI accheraM / / 19 / bIobi niyanihANe pakkhiya aha khittamaTTiyaM kasiNaM / saMjAo kasiNamuho nahasamayasameyamehubda // 20 // taha tIo niyanihiNo majjhe poraannlihiyvhiyaao| uvahAi dmmrismsrismiisaanljjlio||21|| // 266 saMjAo ya ca uttho nihiM nihAlitta harisapaDihattho / maNikaMcaNarayaNujjala vanna payaDIkayasapunnaM / / 22 / / aha tinnivi soyariyA bhariyA rosaNa evamAhisa / tulA sabve taNuyA piuNA puNa amha kalasesu / / 23 / / kesAI nikkhittaM lahuyasmayassa puNa nihANammi / khittaM suvannarayaNaM vallabhayA payaDiyA bahuyA / / 24 / / kiccA caubhAgehi ca utthakalasAo maNi suvaNNAI / gihissAmo amhe keNavi rosona kAyavo // 25 / / aha jAvaDo payaMpai evaM kaha labbhaI suvnnnnaaii| | jaM jassa nihANAo nissariyaM taM khu giNheha / / 26 / / tubbhe pahINabhaggA jaM piunihiyapi nivviseseNa / nihisa suvaNNAIyaM maTTiyasattamaNupattaM // 27 / / nAhaM nihakuMbhatthaM atthaM kassAvi naNu paicchemi / ii bayaNa masahamANA tinni bi te soyarA miliuM / / 28 / kalahaM kAuM laggA juggA na hiovaesadANassa / saha jAvaDeNa lahuNA sabhAuNA saralayaramaiNA / / 29 / / na hu ko'vi jhagaDayaM taM bhaMjai raMjai na tANa cittANi / nAyaranarANa majjhe bAlo vuDDo va taruNo vA / / 30 / / te cauro'vi milittA pattA rAyaMgaNaM raNikamaNA / asthAurANa jamhA bhAyA mAyA'vi na hu tAyA // 31 / / jaMpanti / kalahakAraNamiha niddhAraM na ko'vi kAumalaM / maisArappamuhANaM maMtINavi na hu phurai buddhI / / 32 / / AsI niko sacito // 266 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 267 // kahaM kalI esa bhaMjiyatro me tAva subuddhI patto rAyasabhAe nivaM namiThaM ||33|| dinnAsaNo niviTTho jaMpara kaha sAmi yajja tumhANaM / dIsaha vitAurayA vayaNasirIhANi saMjaNaNI ||34|| tatto vajjarai nivo sAhu tae nAyameyamapyagayaM / sacivAbhimuhaM saMpicchara mmi bhUve bhaNai maMtI ||35|| nihikuMbhANa ca unhaM cariyaM loyANa nimmiyacchariyaM / niyabuddhIe navA rahassamaha jaMpada subuddhIM ||36|| nidvArayAmi amiNamAisai jayA pahU pasannamaNo / to rannA AiTuM kimaho kaNijjamityathe ||37|| to vAlai surahIo se ajugo sajjaNA'vi so ceka / jo uddharai duhataM sattaM vasaNammi saMtaM ||38|| solahuovi hu garuo jassa maIo phuraMti suddhAo / nizsaMkaM vaccha tae eso nAo viheyavvo / / 39 / / uya vutte bhUvaiNA dugucchAhaM maNamma vamANo | dhaNaaMgae subuddhI egaMte evamAha phuDaM ||4 || bho bho tabmANa piyA piyAvaho Asi tumha nicchayao taha dohadaMsio khalu juttassa biyArao niuNo ||41|| gomahisakariharINaM kayavikrayakaraNao mahAlAho / to paDhamassa nihANe kesavakhevo kao piuNA // 142 // bIyassa karisaNeNaM saha nivvAho bhavissaI jeNa 1 tA vittamaTTiyAe bhaNirio piuNA nihI dhaNiyaM ||43|| tIyassa ya vavasAo heU lAbhassa labbhadeyANaM / likkhe hiM tao vahiyA khittA jaNaeNa nihimajjha // 44|| lahunaMdaNo ya turio vaNijakajammi akkhamo jeNa / takkAraNA nihANe tassa suvanAi paktiM / / 45 / / pucchara to subuddhI cautyayaM hemamAi kimollaM / teNuttaM lakkhamiyaM pAyaM maha sammami muNa || 46 // tiShaM tesipi puNo bhaNai subuddhI aho suNaha tumha / assAikisivaNiaM daviNaM naNU lavakhamitrameva // 47 // jaM jassa lAbhajaNayaM niuNaM nAUga tannihANammi / pavikhattaM naSu piuNA ro kahUM vahaha lahasie // 48 // ||267a Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evaM te saMbohiya niyabuddhibaleNa so naNu sbuddhii| nivapurao vinivesiya nihissaruvaM kahai savvaM // 49 / / tabbayaNAyana- saptatikA upadeza Nao camakio mANasammi mahivAlo / picchaI kerisamasamaM buddhibalaM iya bhaNai payarDa // 50 // suhamatyaviyAraNao sanaM tuha nAma khalu subuddhitti / jo anesimasajjho so nAo jaM ko tumae // 51 / / iya supasaMsiya sacivaMgayaM gayaM khAimavaNimajjhammi bhUvAsavo visajaI sajai niyrjkjaaii||52|| tevihu pattA saghara niraMtaraM pIibhAyaNaM jAyA / jAyAmarisAvi hu naNu savuddhiNA uvasamaM nIyA // 53 / / maMtisuo dubbuddhI bIo dubbuddhi utti avavAyaM / patto jaNe // 26815 sapiuNo jaNaNIevi hu asoksAsa / / 54 // loe uvahA~saJjai avamANijjadda sahAi majjhammi / jaha taha payaM pamANo bhAuguNe asahamANo ya / / 55 / / aha annadiNe tatpuraparisaravaNamajjhamAgaya sugayaM / aisayanANiNamaNagAramuttama kiMci nisuNittA // 56 // bhUvaimaMtisubuddhippamuhA tappAyapaumanamaNatyaM / pattA vaMdiya tatthovaviTThayA suNiya desaNayaM // 57 ii akkhai maisAro subuddhidubbuddhinAmayA puttaa| kaha maha jahatthanAmA saMpattA kammadoseNa // 58 / / Aha gurU bhI nisuNasu ityeva pure duvevi vaNi (ya) puttA / pudabhave Asi imo vimalo ayalo ya iyanAmA / / 59 // bhinnasahAvA dunivi & vimalo vimalo ya cittamajjhammi / tAruNNevi maguNNe so veraggaM samAvanno / / 60 // dhaNadhanAiyamujjhira ! // 268 samanINo / gurupAsammi adINo parIsahesuMpi visamesu / / 61 / / apadisu suttamatthaM nisuNai suttaciMtaNaM kuNai / egate taha anne muNINo pADhei satthAI / / 62 / / sutte gurummi bhatti sattIe kuNai thuNai guNavaMte / AyariyapayaM patto kameNa chattIsagu Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 269 // NakhANI / / 6 / dasabheyaM jaidhamma samma Ayarai dharai aNgmmi| sUro iva sannAhaM aMtarariunimmiyAbAhaM // 64|| annassa atto'vi ya karitu uvyaarmaayrenneso| dhammobaesadANappabhiiNA dhammakicceNa // 65 / / saMjamamamalaM pAliya) pakkhAliya pAvapaMkapaDalAI / patto bIyaM kappaM aNappasurasukkhasaMjogaM // 66 // tavanANaguNujjuttaM muNivagaM nidaI aylnaamaa| abamANai puNa evaM na hu tattaM muNai kiMpi imo ||67 // bhAsai duvvayaNAI muharattAe guNINa na psNsN| sahara bahai macchariyaM pAvaM ejaNIkuNaDa bahuhA / 68 marisaMtuijanarae neraiyattaM gao ayalanAmo / kAmobaddaviyataNa paramA. hammiyabasaM patto // 69 / / sagge surAumaNupAliUNa kaliUNa amarasovakhAI / tuha puttattaM patto subuddhinAmo guNu dAmo / / 70 / / ma imaMtANa mahaMto lahuovi jao suvissuo visse / puvvabhavanbhAsavasA aisayanANINa ma uDamaNI / / 7 / / narayAu uddharittA appaM sappaM va kuDilabuddhillaM / ayalajio dubbuddhI maMtivara suo tuhupnno||72|| muNijaNaniMdAvasao dugaMchaNijjo ya duTubuddhI ya / annANo aviNIo nigguNa jaNasaMgaraMgillo // 73 // nisuNiya imaM subuddhI piuNA samama-16 paNo hiyadAe / giphittu desaviraI araiM dUre pariharito / / 74 / / paNamitta guruM niyagharamubAgao pariyaNeNa saha miliu~ / khAmittu sayalasaMdhaM ceiyapUyaM samAyariu / / 75 / / paDivajjiya pavajja kameNa siddhataasthamavagijjha / saha aNasaNa mariuM paMcamakappammi saMpato / / 76 / / tatto cavitta sukule jammaM pAvittu caraNamavi caritaM / sivapayasokkhANa nihI jAo dUrujniyapamAo // 77 // iti vicArya subuddhikathAnakaM, kuruta sadgurubhaktimanAratam / vinayapUrvamapUrvamiha zrutaM, paThata sArthamanarthasamujjhitam / / 78 / / dazavidhaM yatidharmamataH paraM, samadhigamya biramya kaSAyataH / zrayata zAzvatasaukhyapara ra Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAH // 270 / / parAmuparatA bhavikA bhavasaMtate: / / 79 / / // iti subuddhidurbuddhikathAnakaM sampUrNam // atha hAsyAdiSaTkaparihArabataSaTkapAlanapaJcapramAdanirdalanapaJcAntarAyanivAraNopadezamabhidhitsurAha-- hAsAi8kaM parivajjiyavaM. chakkaM vayANaM taha sabjiyavaM / paMcappamAyA na ha sediyabbA paMcatarAyAvi nivAriyavvA / / 4 / / vyAkhyA-saGgrahakAvyamidaM / atrArthe mahAn bistaro'sti / paraM kiyAnapyartho dRSTAntamukhenaudbhAvyate-hAsyamAdiyeSAM te hAsyaratyaratizokabhayajagapsAdayasteSAM baTaka, ekabadbhAvenaikavacanaM, yathA zrIsthAnAGga-"cauhi ThANehi hAsu ppattI siyA, saM jahA-pAsittA bhAsittA suNittA saMbharittA" hAsyamohanIyakarmodayena hAsyotpattiH syAt / tadapi hAsya sanimittaM ninimittaM vA syAt 1 hAsyamapi bahu kriyamANaM karmabandhAyaiva syAt / ratyaratI api na kAyeM, ahaM ra sukhItyAdikA ratiH sAmpratamahamasukhItyA dikA cAratiH, te dve api sAdhunA na kaayeN| zocanaM zokazveto'bhISTe vastuni naSTe na zoka: kAryaH / bhayaM saptadhA-ihaparalokAdAnAkaramAdAjIvikAmaraNAzlokabhedAt mantavyaM, tadapi na cetasi ghArya (jugupsA na kAryA) / SaTkaM vratAnAM prANighAtAnRtoktyadattagrahaNAbrahmaparigraharAtribhaktapratiSedhalakSaNaM sajjayitavyaM AtmanyAropaNIyaM / paJca pramAdAH madyaviSayakaSAyatandrAvikathAkhyAH sevitavyA naiva / tathA paJcasaGkhyAkA dAnalAbhavIryabhogopabhogarUpA antarAyA nivArayitavyAH AtmanaH sakAzAddUrokAryAH tatprasaro nAtmanyAdheyaH / iti kAvyasaMkSi / / 270 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 27 // hAmArthaH / / 40 / / avArthe mahAn vista ro'sti, paraM kiyAnapi dRSTAntagarbhaH sUcyate-- // harikezikathA / / maharAe saMkhaniyo padhvaja sIkarinu gurupAse / so saMpatto hatthiNapurammi gIyatthasatthamaNI / / 1 / / bhikkhAheu teNaM viNiggaeNaM nidAghasamayammi / huyavahapaMthAbhimuhaM ThieNa diyasAmadevakkho // 2 // vaccAmi kimeeNaM paheNa ii pucchieNa ra teNuttaM / gacchasu lahu eyammi ya ko ugavasarasiyacitteNa // 3 // yugmam / / jai pajjalaMtapAo naccai naNu esa to hu suMdarayaM / passAmi niacchIhi maNammi ii citiyaM teNa / / 4 / / teNa gavakkhagaeNaM suheNa jaMto muNI pahe diTTho / tatto Agamma pahaM picchada jalaNuvva pajjaliraM / / 5 / / nidaMteNa'pANaM tappAse teNa caraNamAiNNaM / maNayaM jAimao se AsI suttatthakusalassa / pAliya paJcajjamimo lahiya surataM tao cuo saMto / kAsIe balakoTTAbhihANapattIe gorIe // 7 / / sahayArasamiNasaMsUio ya puttataNe smusspnno| akutthiyarUvadharo jAo mAyaMgajAIe // 8 / / aha mahumAsammi kayAvi esa saha khuDa. ehiM ramamANo / jaM vA taM vA jaMtao ya tehiM gale gahiuM // 9|| niyamaMDalAo vAhi khitto to so'vi citae vitte| eehiM kahaM vihiyaM aho aho kammadoseNaM / / 10 / / itthaMtarammi ego ahI kumArANa paasmlliinno| so tehi lakSaNeNaM nivArio savisadosattA / / 11 / jalasappo aha bIo takkhaNameehi Agao diTTo / jIbaMto so muko to balanAmo viciteI / / 12 / / sabve'vi appaNo ciya dosehi hammaI ihaM jiivo| na ha parasakehiM kayAvi pAvAI asuhasaMghAyaM / / 13 / / tehiM ciya jalasappo bhRkko jIvaMtao khu diTTho'vi / iya nAumahaM dose kayAvi na pararasa paDi // 21 // Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza ||272 // ssaM / / 14 / / ii paribhAviya sa maNe samaNattaM gayi gurusgaasmmi| so pAlai niravajja pavajja dhammaguNasajja | saptatikA 1 / 15 / / aha viharato patto kAsIe so hu tidugavaNammi / tidugajakkhAse viyapAo sammaM tavaM tavai / / 16 / / tatthajnayA sameo anno jakkho vammi paahunno| kaha bho tuma na dIsasi to taM pai tidugo bhaNai / / 17 / / sAhasseyassAhaM kuNamANo ThAmi bhattimaNavarayaM / teNAgamaNassAhaM na lahAmavayAsayaM maNayaM / / 18 / / majjhavi ujjANammi ya vasanti muNiNo nirIhayA gunninno| teNutte tattha gao pamAiNo teNa te diTTA // 10 // te do'vi tasta bhatti jaNanti dhammANurAyaraMgillA / aha kosaliyanivaMgubbhavA sameyA tahiM bhadda / / 20 / / jakkhacchaNaM biheuM tIe ThiTo sa kaaumrgtthio| balanAmarisI kasiNo malamaliNo bhIsaNAyAro / / 21 / / hasio taruNattamaraNa rUvalAvannapunadehAe / passaha passaha sahiyA paccakkho ravakhaso kimayaM / / 22 / / to sA jakkheNa varNaNa taka yamubahAsamasahamANeNa / vihiyA gahiliyA taha jaha pariNIyA muNivareNaM // 23 // evaM naccA sacca hAso kassAvi neva kAyado / dhammiyaloyANa visesao ya to bajjiyana imo // 24 // taM ceva muNi hasiuM pattaM vijAiehiM puNa dukkhaM / to miyabhAsIhi sayA hoyavvaM uttamajaNehiM / / 25 / / BA2720 // iti hAsyoparihari keziharuTAntaH / / saMyaminA saMyamopari nAratiH kAryA / atrAthai kaNDarIkadRSTAntaSTiyate Hindi Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 273 / / || kaNDarokakathA || jambUdvIpe videhe'tra vijayaH puSkalAvatI | nagaryA puNDarIkiNyAmAsIdAsIkRtAhitaH ||1|| dvidhA'pi hi mahApadmastatrAste bhUrivallabhaH | kRSNasyeva gRhe padmA padmAvatyasti tatpriyA ||3|| kaNDarIkapuNDarokAbhUtAM tatsutAvubho / somyatvenAtha mahamA sUryAcandramasAviva ||3|| bahuzrutAH stutAcArA vicArAgamapAragAH / anyathA samavAsAstatrodyAne sunIvarAH ||4|| vidiSayA kSmAbhujjagAma saparicchada / dharmaM samyak samAkarNya karNAbhyAmabhayAvaham ||5|| bRhattanayamAsthApya rAjye prAjyaramAzraye / agrAhi bhUbhujA dIkSAnIyalutvamupeyuSA || 6 || adhItya sarvapUrvaNi SaSTASTana sapobharaiH / karmaprAgbhAramucchedya niravadyavratodyataH // 7 // prabhUtakAlamAlambya saMyama saMyamI kSamI / zivadharma ganAzarma lebhe kevalamAya saH ||8|| yugmam // ta evaM sthavirAstatrAjagmuranyedya urudyatAH / jagmatustannamasyArtha dvAvapi bhrAtarAvimo || tathya dharmakathAM zrotrapayIkRtya kRtAdaraH / puNDarokaH prapedesI haDhavratamanoratham ||10|| natvA guruM purIM gatvA samA hUya sadAhvayaH / kaNDarIkamuvAcaivaM sacivAnapi bhUmipaH ||11|| vatsa pAlayAtmIyaM rAjyamarjaya sadyazaH / aviyuktA miyA bhukta bhogA rogAgamojjhitAH / / 12 / / adhAri zrAvako dharmaH karmadharmAmbudAgamaH / gataM tAruNyameva drAk yathA zailanadIjalam / / 13 / / jajJe maraNamAsanaM khinaM tena mano bhRzam / rAjyazriyaM prapadyasva pravrajyAmahamAdriye // 14 // kaNDarIkastataH proce ki prapAtayasi prabho / pAtakAmbhonidherantarmAmandhamiva satvaram | 15 || ahamadhyasmi saMsArohipracetA anAratam / dIkSA kakSokariSyAmi mAntarAyaM vidhehi me ||16|| dvistriruktaM kSitIzena tathA'pyeSa mahAgrahI / tataH punarvabhANainaM yuktamuktaM tvayA'nuja || 17|| na trANaM caraNAdanyat potavadbhavAriyoM / patataH sattvajAtasya nistrA / / 273 / / Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza saptatikA / / 274 / / NasyAtidustare // 18 // parametadurArAdhyamadhiyA muddhatAtmanAm / yatazcaTulatAbhAji karaNAni svabhAvataH / / 19 / / vikAro dunivAro'yaM smarajaH khalu dehinAm / nave dayasi battiSNostRSNakA hRdi vardhate / / 20 / / gahibhiH saha sambandhastyAjyo nAryazca vaaritaaH| soDhavyAH prauDhabhAvena dussahAzca parISahAH / / 21 // bhrAtaH khalu tvamadyApi vartase yauvanonmukhaH / na budhyase dharmamarma sabhyagarhatprarUpitam / / 22 / / pUrvamArAdhaya zrAddhadharmamabhyasya sadguroH / niviSNakAmabhogaH san vArdhake vratamAcara / / 23 / / kAtarairduranaSTheyaM cAritraM yadyapi sphaTam / tathApi strapratijJAtaM nAhaM zithilatAM naye / / 24 / / na hi dhIradhiyAM kiJcidasAdhyaM vastu viSTape / svIkRtaM nirvahantyeva dhurya baddharaM dhuram / / 25 / / yadyatyuko'si vatsa tvaM tatkuruSva yathAruci / ityukte bAryamANo'pi muhadbhirapi dhIsakhaH / / 26 / / pravadrAja mahAbhUtyA kANDarIka: sahAnugai: / sadguroH sannidhAveSa | ArarAdha yatikriyAm / / 27 / / yatidharmamurIcakre puNDarIkastu bhAvataH / dravyatastu dadhau rAjya mu dvigno bhavacArayAt / / 28 / / rAjyAdhArAGgaruGlAbho yAvattAbasthiro bhv| sacivarevamAkhyAte'tiSThacchiSTakriyodyataH / / 29 / / sa svAdhyAyazubhadhyAnavidhAnavidhitatparaH / surebhyo'pyadhika mene sukhaM dIkSAprapAlane / / 30 // kiyAnapya ticakrAma kAlaH kauzalazAlinaH / evaM hi kaNDarIkaramarSeNa hitAtmanaH / / 31 // prAdurAsIditazcUta maJjarIma khsaurbhH| surabhiH kokilodAramadhugaravamaJjulaH // 32 // yugmam // Igvidhe madhI prApte taccetazcalatAmadhAt / patravaccalapatrasya rAgodayamahAzugAt / / 33 / / ahIM mohodayaH pApasthalayatyakhilaM jagat / tatpuraH kasya cAturyamanivArya parisphurat // 34 // tAddagvidhavirAgeNa yaH pravajyAmupAdade / so'pi ceccalati dhyAnAchipidagduSkarmaceSTitam 1135 / / athavA kasya nonmAdajananaM yauvanaM smRtam / madyapA 11274 / Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 275 / / namivoddAmakAmasaMjIvanodyatam ||36|| mohavAsanayA nUnamanayA kunayAdhvani / preryante prANinaH sarve vijJA ajJAnikA api / / 37 / / dharmazraddhAbhrapaTalI pralInA kSaNamAtrataH / viSayAzAmahAvAtyAvazatastanmano'mbarAt ||38 sarvaH sadupadezo'sya jagAla himapiNDavat / smaravyA mahAtApaprasarorudivAkarAt // 39 // gatA trapA nRpAtaGkAdiva taskara santatiH / nanAza hariNIvAzu maryAdonmAdasiMhataH ||40 / / sarvaH kulAbhimAno'sya monavannirjalAzrayAt / prayAtavAn parAsutvamaho duSkarmaceSTitam ||41|| tato niHsaMgatonmuktamanasA'nena cintitam / payAptaM vratakaSTenAniSTenAriSTakAriNA // 42 // zramiSye'haM nijaM rAjyaM sAmrAjyaM yatra cAdbhutam / zabdAdiviSayagrAmAnabhirAmAnaraM rame ||43|| cArakakSiptatraccite dadhAnaH saMyamAratim / yataH parISahodagrasubhaTairmahasotkaTaiH ||44|| sAdhuvargamanApRcchya pracchannaH stenavadgaNAn / nirgatya gajavattyaktazzRGkhala chalito'hasA // 45 // dravyaliGga bannaGge samAgAt puNDarIkiNIm tasthau tadbahirudyAne glAneccha: saMyamopari ||46 || taruNairaruNa parNaiH komalaiH kisalaistaroH / viracya srastaraM svairaM luloTha nijalIlayA ||47|| vimucya vRkSazAkhAyAM nijaM dharmadhvajAdi saH / AjuhAva narAdhIzaM niHzaGkaH pApakarmaNi / / 48 / / udyAnapAlakAjjJAtvA tadAgamamacintitam / cintayAmAsa citte rAT kathamekAkitAta / / 49 / / dhruvaM bhagnaparINAmazcaraNAdanujo hi me / tataH svalpaparIvArastaM dikSurvrajAmyaham // 50 // iti nirNIya bhUbhartA prayayAvanuyAyibhiH / vanditvA taM jagAdevaM bhrAtarbhagno'si saMyamAt / / 51|| pUrvameva mayA''khyAyi bhavato bhavatoyadhi: 1 dustaro'yaM bhavAdRkSaistattathaivAjaniSTa bhoH // 52 // rAjyena na hi me kAryaM svIkuru tvaM nijepsitam / ityuditvA dadAvasmai / / 275 // Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza // 276 / / rAjacihnAni tatkSaNAt / / 53 // zrAmaNyamamRtaprAyamapAsya viSasodaram / sa rAjyamAdade mandabuddhiH siddhiparAGmukhaH / / 54 / / ka: kAcamaNimAdatte projjhitvA ratnamuttamam ? / cakravattipadatyAgAdraGkatvaM kaH samIhate ? / / 5 / / paraM suviSamaH karmavipAkaH khalu dehinAm / zo'pi bhIruratrArthe dakSo mUrkhAyate'pi ca // 56 / / niHzeSaH sAdhuveSo'smAdagrAhi dharaNIbhujA / rakSAdiva mahAratnamayatnena sumedhasA / / 57 // nAgarAntaHpurAdInAmaniSTo'pyeSa viSTaram / Aruroha svayaM kaNDarIkaH kastamu. pAcaret / / 58 / vivarNarUpalAvaNyamagaNyaguNavajitam / upAhasannimaM mantrisAmantAdyA napAnugAH / / 59 / / haryazAsanamAsInaH zRgAlaH kimayaM svayam / drAkSA bhakSyAhatAmeti rAsabhasya kadA'pi kim / / 60 / / janoktimiti zRNvAnaznakopa hRdi nirbharam / pravizAmi gRhaM tAvat pazcAcchikSA kariSyate // 6 / / kSutparoSahakhinnAtmA tato bhojyamakArayat / sUpakArairmahAnigdhamadhurAsvAdamaJjulam // 62 / / yadRcchayA tabubhuje pramANAtItameSa ca / sarvAnnIna ivAhInarasanArasalAlasaH / / 63 // aGganAGgAliGganAdibhogAbhogaprasaGgataH / udanyAzuSyadAsyasya samutpede visUcikA / / 64 / / nidrAnAgamanAjjajJe'ratiH zUlaM ca duHsaham / udaraM buddhimApanna ruddhaH pabanasaJcaraH / / 65 / / IdRgavasthAduHsthe'sminna ko'pyAyAti snnidhii| kaH pazyatyAsyamasyApi dRSTasyetyapavAdakRt / / 66 / vayasyairapi nopAsyo nindyamAno janaghanaiH / arAtijAtibadyAti yadyaSA rAtrirajasA // 67 / / tadA pApAnimAn sarvAn prAtaH pretapaterguham / prApayAmi suniHzaGkamityaso hRdyacintayat / / 68 / / kRSNalezyAvazodbhUtaraudradhyAnakatAnadhIH / pApAtmA mRtimAsAdya saptamoAmavAtarat // 69 / / prattaTe hyapratiThAne prayastrizanmitAmbudhIn / AyuH prapAlayAmAsa mahA vedanayAditaH // 7 // durmatyA saMyamAratyA durgatyAzleSator3a ||276 / / Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 277 / / munA / sahasravarSaparyAya mAcaryApyAdade'sukham // 71 // atha zrIpuNDarIkAkhyaH prapannayativeSabhAk / dhanyo'haM yena samprAptaH sAdhudharmaH suradruvat // 72 // vratocAraM vidhAsye'haM sadguroH sAkSikaM kadA ? / punaH punariti dhyAyan pratasthe gurusanmukham / / 73|| grAmeSu viharan mArge rUkSazItAzanairdhanaiH / AtmAnaM yApayAmAsa caraNAcaraNodyataH ||74|| kuzairaGakuzatIkSNAsyaiH kaNTakaiH karkaraiH kharaiH / vyathitakramayugmodyadbhudhirAruNitAvaniH // 75 // kSuttRSNoSNAdito'pyeSa neryAsamitimatyagAt / prazastalezyopagazvacAla na ca sattvataH // 76 // vizazrAma zrameNArttaH kasminnapi pure pathi abhyapAzrayaM tasthau svasthassaMstArakopari // 77 // kadA'haM sadguroH pArzve yathoktavidhinA vratam / ArAdhayiSye'naghaghI ? sAdhayiSye paraM padam ? // 78 // iti dhyAyan sudhIrAtmA samatAmamatAnvitaH / badhvAJjali nije zIrSe'pAThocchakrasnavaM mudA / / 79 / / namo'stvarhadratha Izebhyo bhagavadbhayastathA namaH / namo maddhadAtRbhya AcAryebhyo'pyaharnizam ||80|| adhunApi tadadhyakSaM sarvaM prANAtipAtanam / sarvaM mRSAvacaH sarvamadattaM maithunaM tathA / / 81 / / sarva parigrahaM sarvaM mithyAdarzanazalyakam / pratyAkhyAmi yadiSTaM ca zarIraM vyutsRjAmi tat ||82 // ityAlocya pratikrAntaH zrAntaH pApAdhvanastarAm / sarvArthasiddha zuddhAtmA devazriyamupArjayat // 83 // trayastriMzatsAgarANi tatrAyuH paryapAlayat / tatazcyutvA videheSUtpadya siddhi prayAsyati // 84 // | saMyamAdhvaparizrAntenAratiyaMtibhramaMgA / vyadhAyi kaNDarIkeNa tathA dhAryA na dhImatA // 85 // akRtArhavatobAro dharme ratirmyadhAdyathA / puNDarIkastathA'nyo'pi kurutAt sukhasAdhanam // 86 // evaM zrutvA kaNDarIkasya vRttaM bhavyA navyAcAracAstvabhAz2a | cAritrAdhvanyuttame bhoramadhvaM yena zreyaHsundarIM suvRNudhvam ||87 || saMyame nAratiH / / 277 // Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daza- | saptatikA // 278 // kAryA kaNDarIkamaharSivat / saMyame ca ratirdhAryA puNDarIkamaharSivat / / 88 / // iti ratyarativiSaye kaNDarIkapuNDarIkacaritam / / atha kasmiMzcidapISTavastunyapagate hRdaye sahRdayairna zokazakuH pravezyaH / atrArthe zrIsagaradRSTAntaH prastUyate // sagarakathA // asthi aojmapurIe niva jiyasatU duhA'vi jiyasattU / pattusavA sayA jA loehiM apattasoehi // 1 // juvarAyA ya sumitto mitto vva vayassa pommavaNasaMDe / jiyasattanivAsAsI ajiyajiNo naMdaNo niuNo // 2 // sirisamaracakkavaTTI sumittataNao lsNtgunnvinno| dohi vi imehi dikkhA gahiyA naraamaragaNahiyA / / 3 / / ajiyajiNo'jaNi rAyA juvarAyA sagaranAmadhijjo ya / aha siriajio giNhai caraNaM kammi vi gae kAle 11411 bharaha dhva sagaracakkI jAo rAyA pyaavdinnnaaho| jassAsI jayalaccho karakamalanivAsiNI sayayaM / / 5 / / savisahassA jAyA tadaMgayA saMgayA guNehi syaa| mukA na hu majAyA jehiM jalahi dhva guhirehi // 6 / / tesi majhe jeTTho janhukumAro pyNddbhuysaaro| tammi kayA'vi hu tRTTho devu bva varaM piyA dei // 7 // deva tavANuggahao amhe daMDAirayaNasaMjuttA / viharAmo bhUbalayaM sasahoyarayA jahicchAe / / 8 / / dinAeso piuNA janhu calio sasinnaparikalio / udaMDadaMDa rayaNAvaNAmiyAsesariuvaggo / / 9 / / mayA vicchaDDeNaM aIto veiyAI pajhnayaraM / gAme gAme sAhammiyANa bahumANamappaMtI // 10 // patto // 278 // Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 279 / / va aTThAvayagirimarigiriasaNI ya janhuvara kumrii| paujoSaNavichi sAjoyasa tumaparaM / / 11 / / saha soyarehi caTi o tammi girimmesa appaparivAro / tatthegajoyaNAyAmamaTThajoyaNasavicchinna / / 12 / / gAuyatigamuccayaraM caudAraM ceyaM mahArammaM / miribharaharAyakAriyamaNivAriyasujasasaMbhAraM / / 13 / / maNirayaNasuvaSNujjalacaubIsajiNesavibasohillaM / nivabharahabhAusayathUbhasaMgayaM sakayapuMjamayaM / / 14 / / baThThaNa pahivA so kAUNa payAhiNaM paviTTho ya / azcitA jiNavibe kayatyamappaM khu manneha / / 15 / / to pucchiuM payatto maMtimimaM jiNaharaM kayaM keNa / siribharahavaiyaro tehi sAhio tappuro sayalo / / 16 / / to kahai jandrakumAro annaM girimerisaM gaveseha / kArijai jattha mae vi eriso garuapAsAo / / 17 / / to teNa gavesAviya savvattha vilaviyamaggao phunno| eyAriso na hu giri diTTo diTTIi kattha vi ya / / 18 / / ajja vi jIvai bharaho nUNaM bharahassa majjhakhaMDammi / jasserisaceIharamiNa kittI paripphurai / / 19 / / jai evaM tA eyarasa ceva rakSaNavihI biheyaco / jeNAgAmiNi kAle luddhA pahuNo bhavissanti / / 20 / / ahinavakAravaNAo purAyaNasseda pAlaNa) suTTha / to giNhittA te daMDarayaNamuTuMDasupayaDa // 21 // khaNicaM laggA aTTAvayassa pAsesu bhUribhUbhAgaM / tamahI sahassajoyaNamaNi bhidittu nissaMkaM / / 22 / / patta nAgagharasu bhittAI tAI tappahAreNa / tatto bhIyA nAgA jalaNasihaM saraNamaNapattA // 23 // tavvaiyaro aseso tappurao sAhio tao tehiM / saMbhato so sahasA samuTTi ohi pauMjei / / 24 // tatto sa Asu ratto saMpatto sagarasuyasagAsammi / te ullabai aho kaha lubbhehiM daMDarayaNeNaM / / 25 / / bhiditA bhUvalayaM amhANa ubaddavo imo vihio| tumhANa'NatthaheU avassameso samAraMbho // 26 // jai ruSTuM nAgakulaM kulaMtakaraNAya tumha khalu 279 // Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikA padeza-10 hohii| jaNayabaleNaM dappuddharA ya jAyA kahaM tujjhe / / 27 / / tadamarisahayAsaNauvasamasyamiha jaNhuNeya mubaiTuM / ghaNavuTTi- samaM vayaNaM bho bhogIsara kuru pasAyaM / / 28 // saMharasu rosapasaraM avarAha khamasu ikamamhANaM / titthassa rakkhaNaTThA uba kamo esa parihAe // 29 / / no tumhuvaddabaTThA na evamamhe puNo vi kaahaamo| so udasaMto saMto patto saTThANamahirAyA 8011 ||30|| jaNhU pariyaNamakkhai dullaMghA na parihA jlummukaa| nIreNa tA bharemo tato so daMDarayaNeNaM // 31 // gaMgApagaM pabhidiya jaleNa saMpUriyA tao tehiM / ahibhavaNamajnayAre jalappavAho samucchalio / / 32 / / nAiNikulaM khaNeNaM tassaMtaM picchiUNa jlnnsiho| ohibaleNa muNittA cariyamimaM naNu tadAinna / / 32 / roseNa dhamadhamaMno gADhassarapuSvayaM kahai evaM / nimmaJjAyA nillajjayA ya tumhe bhijAyA / / 34 / / ekasi tumhANa mae abarAho dussahovi khalu sahio / na hu payaM khamissaM jahociyaM lahu karissamaho / / 35 / / iya muha ra muheNeeNa pesiyA nayaNamisamahAahiNo / te pajjalaMtatittA nIhariya pajjAiuM laggA / / 36 / / tacakkhupivakhaNumukavisamavisalaharijalaNarAsIe / chArakaraDa bva kayA sadhye te sagararAyasuyA // 37 // takkhaNa mevucchalio balio hAhAravo sabaramajjhe / abarohapuraMdhIo ruyaMti paimaraNadukkhatA / / 38 / / hAhA hayA hayAsA kayA kayaMtaNa nibbharateNa / avalAhiM samaM veraM nikAraNamubahateNa / / 39 / / rukkhAhAreNa viva. DDiyAu navapallavAo vajIo / tassuccheeNa kahaM vaDanti mayA nirAhArA / / 40 / / paivirahiyAu amhe daMsissAmo aho kahaM samuhaM / niyabhAusayaNabaggassa'Ida lajjAluyA kaliyA // 41 / / iya vilaviroo tAo sacirvehi ravikhayA mahAduhiyA / duhiya va hiyAvahosalAhi baggahi maharAhi // 42 // taha dAsapesavaggo savvo sAsio ya Thavio PA // 28 // Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 281 // ya / na hu itya soyaNijjaM jao ime maNiyasuyasArA // 43 // sabve rAyakumArA dArAsaya mohavajjiyA dhannA / titthassa rakkhaNaTTA sajoviyaM kappiyaM jehiM / / 44|| iya samihi maMtIhi tehi dinnaM payANayaM jhatti / te saMpattA sirisagaraca kiAsannanayaroe / / 45 / / samakAlameva sayakAladhammavattA aho avaladhvA / vattavvA nivapurao kaha aksayamAgaehi sayaM / / 46 / / tA lajjAkaramamhANameyamaggimmi tA pavissAmo / iya dummaNavimaNANaM ego tesidio milio / / 47 / kahamevamAulattaM visAyamAvahaha tehiM to kahie / teNutaM saMsAre suhamasuhaM vA'vi saMghaDai / / 48 / / accheramittha na hu ki vi eyamavi naNu kahemi bhuuvinno| paDibannaM te hi tao agAhamaDayaM sa khaMdhammi // 49 / / AroviUNa roiumADhato karuNavirasasaddehi / hA maTTho muTTho'haM mahakaTThayaraM samAvaDiyaM // 50 // patto rAyaduvAraM tassArADi suNitta bhUvaiNA / saddAbio sa turiyaM vippa tuma keNa masio'si / / 5 / / ii puDhe vAgariyaM deva dayaM kuNasu dehi aadhaarN| ahiNA mahesa taNuo daTTho duvaiNa ikko'bi / / 52 / / jIyAbaha imaM tA amhANaM deha puttabhivakhaM bho| itthAvasare pattA te cevi hu maMtisAmaMtA / / 53 / / johAriya bhUmikaI AsINA hoNavINadumvayaNA / to naravaiNA vijjo sahAviya evamA ittuN||54|| eyaM dhijjAisuyaM nivisapasaraM lahuM tuma kuNasu / vijjo iya bajjaraI nAha imaM suNaha mavvayaNaM / / 5 / / na hu maraNamabhuvagao jammi jaNo koi taggharassa jyaa| ANijjai lahu rakkhA to jIvAvemi no iharA / / 56 / / to jAiyA vibhaI ghare ghare sayAhassaso tesu / jAyAI badhumaraNAI pAvijjai tArisA kaha sA / / 57 // mAto sAhiya mahivaiNo tijae vihu kattha labhae rakkhA / jai evaM tA ki niyaputtaM soesi ahaha muhA / / 58 // savvesi 12 81 // Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samatikA. upadeza- sattANaM maraNaM sAhAraNaM naNa imaM bho / eeNa samaM na balaM neva chalaM callae ki vi / / 59 / / ege uppajaMtI maraMtI anne ThiI bhavassesA | vesa vva viviharUvA vi naDai savvaM pi tigraloyaM / / 60 / / mAhaNa mA haNa appaM muhA kahaM syasi kuNama 8 appahiyaM / tumavi kahaM kavalijjasi na hu dujjayamaca soheNa // 61 / / to vADaveNa buiyaM ahmavi jANAmi eyamavi gappaM / paramaMgaruhAsa hiyaM sahiuM dukkha na sakemi / / 62 // jAo kula kkhao me viNA eNa'jja rajjasajjapaho / dINANA1282 hasu bacchala chalio'haM deva deveNa / / 63 / / maha mANusamma bhikkhaM desu sao jIvaNeNa jaNanAha / cako jaMpaI taM par3a bhI bippa suNehi maha vantaM / / 64 / / na hu bihiNA saha porisamasarisamallasai kassa vi jayammi / sakarasa cakkiNo bA khaMdamsa tahA mukaMdassa / / 65 / / sasthAI mutikavAI vi na maMtataMtAI taha ya jNtaaii| eyammi phuraMti aho adidinnaHpahArammi / / 66 / / sogaM hayaparaloga tA ujjhiya dharasa dhIrima citte / pavvajjAe kajje niravajjAe bhavasu sajjo / / 67 / / sAhasa paraloyayiM gae mae vA viTThanaTTe vA / ko dakkho paritappai vijjhuraI vA savatthummi / / 68 / vipeNuttaM naravara samiNaM | ki kaee soeNa / ruDaeNa aNumaeNa va jatya na paDisaddaI ko'vi / / 69 / / evaM jai tA tumamabi mA rAya karejja suppaNo mAyaparo / sogamasaMbhAvakajje saMjAe vihivaseNa paho / 170 / / to saMbhaMto rAyA pucchai ki sogakAraNamihasthi / bippe NuttaM tuha sadvisahassaputtA miiM pattA // 71 / / sabve'vi ikabAraM pAraMmaM kuNasu mA visAyassa / iya vajjapahArobama mAiniya kannakaDDayagiraM // 72 // sahasA visannacino paDio rAyA atucchamucchAe / pIhAo mahIpIr3he selAo gaMDaselu bba // 73 / / mucchAvigame sogAUriyacitto vimukaThamimo / paridevittA garaDhassareNa iya palaviuM laggo / / 74 / / hA puttA hA mittA 82 // Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 283 // hA suviNIyA sayA'vi piubhattA / guNavacchalA ya sabalA hA hiyayapamoyarAMjaNayA / / 75 / / milhittu aNAhaM maM kattha gayA kaha mayA aho kimimaM / jAyaM khu accharijjaM sadasaNaM dehi duhiyassa // 76 / / hA nigguNa hA nigSiNa kimikasi tANi saMharateNa / ritaM bhariyaM ThANaM mahaTTajhANaM vihiviinnaM / / 77 / / icchAi vilavamANo pANovarame suyANa sagaranibo / bippeNa bhAsio aha kaha meM ubaesamappesi / / 78 / / nissAraM saMsAraM sayameva bhaNittu kaha sasoga tumaM / samvo'vi jaNo viuso parassa ubae sadANammi / / 79 / / niyabalahanihaNakhaNe kassa vi na hu dhIrayA dhuvaM phurai / tuha puNa saTThisahassA sahasA deveNa saMhariyA / / 80 / / tumamasi viusANa varo sappurisa gharesudhIraguNamasamaM / sarvasahu bba savyaMsahA mahamANa vA hunti / / 8 / / alamittha vilavieNaM na kammabaMdhassa kAraNaM ruiraM / akaMdaNayaM rupaNaM sogaM sAMtAvakaraNaM ca // 82 // to soyanti na viusA citaMtA bhavasarUvamathirayaraM / iccAi vayaNavinyAsasAliNA ThAvio rAyA / / 83 / / sogAo nivittaM ta muNittu ahamaMtiNo vi akahiMsu / savvaM pi suyasarUvaM aTTAkyavaiyaruppanna / / 84 / / rannA veraggavasA asAsayaM dadrumakhiladhaNarajjaM / bijjulayAcaMcalaya jumvaNayaM sayaNamAIyaM / / 85 / / rajjammi nivesittA bhagIrahaM saMmuhaM nayapahassa / sirisagaracakkavaTTI pAse siriajiyasAmissa / / 8 / / niravajja padhvaja sajjiya vajjiya samaggasAvaja / kevalanANasaNAho nAhI jAo sidasirIe / / 87 / / jaha sagareNaM sogo vihio puttANa taha na kAyabvo / jaha mukko vippagirA jahA tahA khalu viheyavvaM / / 8811 iya sagaracakki variyaM saMkhittaM vRttamitya vatthummi / bhaSvA bhAvitu maNe ArAhaha samaNadhammadhuraM / / 89 / / // iti zokAbakAzApradAne zrIsagaradharitram // 11283 / / Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padeza 284 / / atha "bhayaM na kArya" atrArthe zrIkAmadevadRSTAntaH sandhibandhenocyate // kAmadevakathA !" siritisalAnaMdaNa maNaANaMdaNa vaddhamANa jiNavara nmiy| padmaNisu haubaMgaha sattama aMgahakAmadeva sAvayavariya || 1|| refer atthai desa, magahAbhihANa suhasaMnivesa gayakaMpA caMpApurIya jANi, tihi kaNayarayaNamaNita NIyakhANi || 2 || jiyasatturAya puri karai rajja, aridalabalabhaMjaNaka jjisajja / gAhAvara nivasai kAmadeva, suha vilasai jima doguMdadeva ||3|| tasubhaddA nAma surUva bhaja, ainimmalasIlaguNA'Navajja / aha punabhaddavaraceiyammi nANAditaruNasohi ||4|| sirigoyama suhuma pamukkha sAhu, parivariya hariya bhavadukkhadAhu / viharatau pattao vIranAha, caMpApuriparisari surasaNAha || 5|| jiyasatturAya parivArajutta, sirivIracaraNa vaMdaNanimitta / ahakAmadeva gihavai pavitta, kiyabaisa samavasaraNammi patta || 6 || pahu paNamiya desaNa suNIya ramma, niyacittihiM jANIya dhammamamma / sammattamUlavayabAraseva, pahupAsihi ginhai kAmadeva ||7|| arihaMta deva guru sAhu dhamma jiNadhamma eha sammatta amha / paratitthiyadevA na hu namesu na hu annatitya sevA karesu ||8|| na hu thUlajIvahiMsauM kayAvi, taha paMca aliya TAlauM samAvi ! paravaNa na hu gihauM pAvaheu, bhaddA viNa ramaNI niyama eu || 9 || bavasAya kalaMtari taha nihANi, chakkoDikaNayaparigahmANi / chaggoula surahI sahasa saTTi, pIesa nIra AgAsabuddhi || 10 || saya paMca paMca hala sagaDa jANi, pavahaNa cAri tahA vakhANi / sayasahasa pAya cuppaNitila, jiTTImuhadaMtaNa majjha alla || 11|| uSvaTTaNa hou sugaMdhayANa, unhodaya saptatikAH // 284 // Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 285 / / aDa ghaDa aMgahANa | kari muddiya kuMDalajuyalakanni, siyavatthajuyala pahiraNai dunni ||12|| taNulUhaNa maMjirdviya suvattha, maha hAu vilevaNa taha pattha / ghaNasAra agaru kesarihi sAra, dui phallakamalamAlai udAra // / 13 / / taha dhUva silAkhala agaruANa, savi annadhUva kiyapacca khANa / taMdula taha muggataNau paleha, mahakaTupeya puNa hojja eha // 14 // bhoyahi kamalacAula pavitta, muga ur3ada kalAI dAlijutta / aisurahi surahighIya sarayakAla, saMbhavakhIrAmalaphala | rasAla ||15|| maMDukiya taha pallaMka sAga, hui timmaNa pUraNavaDayarAga / ghayavara apuvva taha khaMDakhajja, pakkanna anna maha vaNija / / 16 / / jAiphala devakusuma kapUra, elAkakkolayakharaucUri e paMca meli taMbola majjha, saMpajjai jiNa muhasuddhi bajjha || 17|| ghAta - iya lebi abhiggaha namiya jayappaha kAmadeva AvIya saghare / bhaddA tasu bhAriya sAmi juhArIya vArasavaya giNhai supare ||18|| caudasa varasiha sirikAmadeva, vihisauM nimmiya vayabAraseva / aha citai pacchimarati citti, hiva kijjai dhamma visesa jhatti ||19|| giharujji bhUriAraMbha bhagga, sUrugyami mittasanAivagga / bhoyAviya pucchi gehabhAra, appara niyajiTThaha suyahasAra ||20|| ghAta -nayarI majjhArihi ghaNavityA rihi posahasAla se kAravae / ikArasa sAvayapaDima pabhAvaya kAmadeva sAvaya vahaie || 21|| jiNarAyapAya pujjai tikAla, sammatta paDima pAlai rasAla / duimAsa dharai vayavArasAra, sAmAiya pAlaha niraiyAra || 22|| caubheya karai posaha visuddha, caupancatihIsu sadhammasaddha / sirikAmadeva kiya kAusagga, atthai jA nimmalajhANalagga ||23|| itthaMtari mAi micchadiTTi, uvasaggaha kAraNi baddhamuTThi / saMpattau nijjara kUrakamma, na vi jANai jiNavara dhamma ramma ||24|| masi asiphulla asigu // 285 // Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza - lIna, iTeppara suppayaMsarisakanna / aruNagginaMyaNa vikarAlavesa ummaDamuMha bhiuDI kavilakesa ||25|| cUlIya-sanniha phuMkanAsa, ghoDayapucchonama kuca tAsa / kusidaMta sattatAluccadeha, girikaMdarasamamuha dukkhegeha // 26 // - duikara - jaMsu patra milasamANa, loDhI kiri aMguliseNi jANa / aiuMDaMkhaDDa piTTappaesa, duipAya jAsu phavvayavisesa // 27 / / - kaviDaya udirataNI mAla, gali pahirI jeNa mahAkarAla ! kuMDalakiyakannihi naula jeNi, phaNaharagaNi baddhIya jAsu 2 triNi // 28 // iya ramakhasakhya karevi deva, bIhAvai sAvaya kAmadeva / re biTTa Tu nigrguNa aNajja, jai posaha -milhisi nahIya a / tara kavi yaha sana eha ha ghaMTe khaMDa havaM karisu deha / nisumaMtao iya tavayaNa duTTU, na calaI niyAmaha so visiddha // 30 // na hu. merumahIghara calai ThANa, na hu cukaI arajunatagaMu bajAya na milhara jalamahi jema, naMvi mucai dhammiya jhANa tema ||31|| karavAli karI tiNi kiddha - khaMDa, uvasagga sahai te apayaM / yaNa ahiyAsai cittasuddhi, nibala ANeviNa dhammabuddhiH ||32|| ghAta- bhUmaMDala nirva- DiyaM devihiM vinaDiya kAmadeva sAhasapaberI / na gaNa naNu veyaNa cheyaNa bheyaNa puNa uTTiya sujhANaparoM ||33|| hiva-jANiya devihi ohinANi, aja vi so vaTTai dhammajhANi / tA kija puNaravi ko uvAu, jaha bhajana sAvaye / 34 // aMjaNapazvaya kiri muptimaMta, galagaja karatau ahamahaMta / supayaMDa suDadaMDihi karAla, datUsala mUsalesa visAla 35 // iya- hasthirUva kiri sura kahei, hiyaur3a macchara AighaNa baheMi / jai chasi nahu ta pacakoNa, sAmAiya posaha ammajJAna 236 // to saMpada suMDAdaMDaaggi, ullAviya vaigihi gynnmgiH| zriyaMsali // 286 / 14 SSP saptatikA. 1286 / Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 287 // mArisu nisaMka, tuha pasits maraNaavattha vaMka ||37|| isa jaMpiya kaMpiyana hu taheva, jhANaMha navi cukao kAmadeva / taM jANi noniyasuMDadaMDi, ucchAliya gayaNihi te bhAMDe ||38|| nivaData daMtasalihi viddha, puNa rosihi niyamayatilihiM ddhi / vihi diTTha dukkha nAraya sakhikha, tahavi huna hukhaMDiya dhammapakva / / 39 / / aha hathirUva saMhariya teNa kiya sappakhava devihiM khaNeNa / ghaNakajjalasAmala kuDilakAya, rosAruNa nayaNa jisao pisAya ||40|| diTThIvisa erisa akarAla, mitao phUkihi visahajhAla / tasu aggaha AvIya bhagai ema hiva chuTTasi mujha dasi paDiyama' - 416/- avi atyasi kiya kAusamma iNi dhammi natthi tuha mukkha sagga / tau ma kari abhiggaha nIma Adi, -maI isiya maraNa pAmisi akAli 142 / / isa vAra vAra bAgariya tAsa, puNa cittaha na gayau dhammavAsa ThaMDa tavakhaNi uggaMbhUyaMga rIsa, bhari AvIya vITa gIva sIsa ||43|| dasaNihi kari usivA laMgga aMga, puNa: hoMDa lAna cintabhaMga / khoi ta hIyai sutikkha dADha, iSTipari tiNi veyaNa sahiya gADha // 44 // ghAta - aha aha / paraMjiya suramaNapaMjiyatasu nimmalaguNa so muNae / payaDIhua takrkhANi japa jaya rava bhaNi kAmadeva sAvaya thupae 1441 | jasa kannajuyala kuMDala visAla, amilANa kaMThi varakusamamAla / sirimauDa rayaNa maNi jaDiya caMga, AbharaNihi jhiga - siya karai aMga - / / 46 / / ADaphArahAra siMgArasAra, kayavAra karaI sura bAra-bAra hari hara caurANaNa amaravAra, suratuha guNa navi lahaI pAra ||47|| taraM dhannapunna guNasyaNakhANi, jasu jaMpara jasa niyamaharavANi suravaMDa sura civiTTa. te kAmadeva maI ajja diTTha // 48 // sahala tuha jIviya- maNuaMjamma, jiMNi ujjhiya na tu jima rAdha 1287 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza / 288 // uppannai erisa saMkaDammi, aibheravabhayasayasaMkulammi // 49 // iNipari guNavatraNa karIya tassa, sirikAmadeva sAvaya- 6 saptatikA. varassa / saMpatta deva suraloyaThANa, vAsava aggai kiya tamu bakhANa / / 50 / / aha ginhei bhaddAramaNa eha, niyacitti abhigada sukamoha : poTAritu sirijaGamANa, paya namiya pabhAya samaha sujhANa // 51 // diNayara umgamaNihi suddhavattha, pahariya meliya niyasayaNasattha / niggacchaI caMpApuravarAo, sirisaMkhasaTTa jima muddhabhAo // 52 / / pAta-- tipayAhiNasArIya sAmijuhAriya vArIya AsAyaNa niuNa / nisuNai jiNavANIya amIyasamANIya ANIya mani ANaMdaghaNa // 53 / / AbhAsiya sAmIya kAmadeva, tuha pAsi aja saMpatta deva / tiNi rakkhasa rUva karI sapuNNa, kari khammadharo tau chinnabhinna / / 54 / / tayaNaMtara hasthibhuyaMgamANa, ve ubdhiya rUva mahApamANa / tuha teNa ubaddava bhUri viddha, tauM giri jima tikkhasarihi na viddha // 55 // ai duddhara dhoranaNa dharevi, taI pAlIya posahapaDima levi / aha samaNAsamaNI sAmi tattha, AmaMtiya bhAsai iya pasattha / / 56 / / gihibAsa vasataha sAvayANa, jai erisa nizcala dhammajhANa / suttatthasAra saMgahaparehi, veragalaggamaNa muNivare hi // 57 / / tA saMjamavayakajihi visesi, dhIrattaNa gharivao visamadesi / iya sAmivANi suNi egacitta, samve bhaNati muNivara tahatti / / 58 // ghAta-jiNanAyaga baMdiya guNaabhinaMdiya goyamapamuha namevi // 288 // kare / posaha saMpUriya harirAMkUriya kAmadeva saMpatta ghare / / 59 / / aha kAusamga paDimA karei, so paMcamAsa vihi aNusarei / chammAsa gharai vara baMbhaceru, thiracitta karI jima rahai meru // 60 / sAcitta jimai na hu sattamAsa, AraMbha karai nahu aTTamAsa / na karAvai annaha pAsi tema, navamAsa karai iNiparihiM nema / / 61 / / tas kaji raddha ta nahu jimei, dasamAsa Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 28 // isIpari so gamei / rayaharaNa anai muhapattIya lei, muNi vesa sIsalaMciya karei / / 62 // ikkArasa mAsA iya karei, paDimA ikArasa aNusarei / nisi si dhammajAgari karei, niyacittihi iNiparicittavei // 63 // paNa iMdiya tivalasAsaAya, dasa pANa sahiya jA sajakAya / girivIranAha jAM vijayavaMta, aNasaNa hau~ giNhisu tA pasAMta // 64 / / aha sattAkhitti dhaNa vAvarei, gurumuhi saNavaya ucca rei / cattAri saraNa cittihi karei, maMgala cattAri samucca reDa / / 65 / / pANAivAya jaM kiya nisAMka, bhAsA asaJcabhAsiya ju vaMka ! aNadiddha liddha jaMdhaNa apAra, mehuNa jaM seviya maI udAra // 66 // jaM kiddha pariggaha maI asAra, jaM koha mANa mAyA vikAra / jaM lobha pimma kalaho ya dorA, pesunna arai rai bahukilesa / / 67 / 1 paravAya paraha jaM anbhakhANa, iya kiddha aDhArasa paavtthaann| vigahA jaM bihiya ca uppayAra, bAvIsa abhakkhaha kiya AhAra / / 68 / / jaM aTTha rudda kiya dunnizANa, Aseviya panarasa kammadANa / hisiya caurAsI lakkha jIva, te micchAdukaDa jAvajIva // 69|| jiNarAya pUya kiya tityajatta, jaM posaha sAmAiya pavitta / je bhatti hi dinau muNi hi dANa, jaM sIliya sIla dayAnihANa ||70 // jaM bArabhaya tava kiya pasiddha, jaM bhAvaNa bhAviya aivisuddha / jaM pAliya vayasammattasAra, jaM gurujaNa seviya bahUpayAra // 71 // ghAta-icAi ju kiDao tijaya pasiddhao dhammavisuddhao jiNakahiya / te savi aNumoyai citta pamoyai kasamala dhoyai pubakiya / / 72 / saMlehaNa kiddhI mAsa dunni, tiNi appA pUriya pabalapunni / aNapaNa paripAliya egamAsa, dhaNasayaNa putta pariyaNa nirAsa 1173 / / para miTTimaMtasahajhANalINa, paJjatakAli nahu hoNa dINa / so bosa barisa Thiya sAvagatta, sohamma nAma surabhavaNi patta / / 74 / / sohammavaDaMsayavaravimANa, IsAvakUNi jasu acchai 201289 // Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza / 290 // ThANa 1 aruNAbhavimANihiM sukaya punna, sirikAmadeva uppanna channa ||75 // tihiM satta hattha supasattha deha, kaMcaNa vannujjala sukkhageha / cattAri paliya pAvi vA aNDaragaNa seviya suhasAu ||76 || aha iMdabhUi pucchai jiMgida paya paNamI bhAva dharI amaMda / caviUNa kahi gamihI tao ya, pahu pabhaNai goyama nisuNi soya ||77 || uvajiya vitta mahAvidehi, uttamakuli sAvaya ivbha gehi / tihi pAlIya saMjama avyakkha, pAmesai sAsaya mukkha sukkha / / 78 / / sirivIranAha muhakamala raMgi nisuNoya nANAviha juttibhaMgi / sohammi kahiya jaha jaMbusAmi, ayai suya sattama aMgaThAmi / / 79 / / tiNipari maI jaMpiya samitta, navasaMdhibaMdha baMdhura carita / annANa dosi jaM iha usuta, ta micchAdura maha nirutta ||80|| iya khemihi bhAsiya dhammihi vAsiya kAmadeva sAvaya cariya / je niyamaNi ANaI te suha mANaI somavayaNi sivasiri varIya // 81 // / / iti zrIkAmadevadhAvakasandhiH / / atha durguchopari nidarzanaM darzyate--- kAyantrA na dugaMchA, kassa vi niyata suittagabveNa / kammavasagassa kassa vi, visasao sAhuvaggassa || 1|| jo puNa kuNai ayANo, nANajjhANovauttasAhussa / so savvabvaiyakaro, jAyai iha naMdaNiu vva ||2|| caMpAe nayarIe, sunaMdanAmeNa vANio Asi / so attadehacokkhattaNeNa avagaNai savvaM pi // 33 // jo jaM maggai sAhU, tassa tayaM dei paramavazAe / asahamesAI, so puNa bhaMDaNarao bADha ||4|| aha annayA tatraNamuvAgayA jallaparigayA risiNo / gimhA | saptatikA / / 290 / Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 291 / / yavasaMtattA, keNa vi kajeNa ujamaNA // 5 / / tadehadurahigaMdhappasa reNabhibhUyasurahivAsA ya / osahasayA ya jAyA, malamsa gaMdho samucchalio / / 6 / / tatto teNa vimaMsiyameyaM suisurahivAsiyaMgeNa / samaNANaM sabamavi naNu, laTuM jai na hu malo hu~to 1 // 7 // teNikeNeva dugaMchaNi jamesi carittamakhilaM pi / duddhattarAlapaDio, kaMjibidU harai sAyaM / / 8 / / apaDikano eyaTTANAo imo gao kayaMtabaraM / unako suru, sirijiNapANubhAveNa / / 9 / / tatto cuo purIe, kosaMbIe mahivbhaputtattaM / pAvittA nidinno, bhavAo pabbAmAvanno // 10 // cArittarattamaNaso, kammamuignaM muNista tassa to| jAo duggaMdhago, saMgo vi hu jassa araikaro / / 11 / / so jAi jAimato vi, jattha jatthAlaesu saDDANaM / nidai tatyAseso, loo soovagayacitto / / 12 / / sAhUhiM bArio to, bAhi niggaccha mA tuma vaccha / jeNa jaNuDDAhabharo, duvbAro pasario loe 1113 / / to ciTui vasahIe, ceva imo tassa annpaannaaii| ANittu diti muNiNo, guNiNo guNagAravammukA ||14|| divase vA rattIe, kAussagaM karei so nicca / niccalacittattAe, meruvAkaMpaNijjataNa / / 15 / / sAsaNasurIe tatto, vihio so surhidehvaasilo| kiriyANaTThANaparANa, dullahaM kimiha loyammi / / 16 / / baMdhuragaMdhuddhagdehayAe puNaravi taheva jaNamajhe / jAo a vaNNavAo, tassa tao devayAe puNo / / 17 / / sAhAviyaMgagaMdho, kao imo pAlaI niyaM caraNaM / sammaM dhammArAhaNaparo muNI sAMgaI patto // 18 // evaM sunaMda vRttaM, cittammi visArayA nivesittaa| pariharaha dugaMchabharaM, jaha suhiya hoha parajamme / / 19 / / // iti jugupsopari dRSTAntaH / / Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza 292 // atha vratAnAM SaTkaM sAdhuyogyamupadizyate kiM tat ? prathamaM tAvatprANighAtavirativrataM tridhA manazA vacasA kAyena pAlanIyaM / dvitIyaM mRSAvAkyavirativrataM tridhA manasA vacasA kAyena tadapi pAlanIyaM / tRtIyamadattagrahaNavirativrataM tadapi tridhA dhAyeM / caturthamabrahmavirativrataM tadapi tridhA pAlanoyaM / paJcamaM mUrchAparigrahatyAgarUpaM / SaSThaM rAtribhuktaviratirUpaM / yadukta zrIpAkSikavRttau "savvAo pANAivAyAo veramaNaM, savvAo musAvAyAo veramaNaM, savvAo anAdANAoM veramaNaM, savvAo mehuNAo veramaNaM, savvAo pariggahAo veramaNaM, savvAo rAibhoyaNAo veramaNaM" / tadyathetyupadarzanArthaH / sarvasmAnniravazeSAttrasasthAvara sUkSmabAdarabhedabhinnAtkRtakAritAnumatibhedAccetyarthaH / athavA dravyata SaDjIvanikAyaviSayAt kSetratastrilokasaMbhavAt kAlato'tItAde rAtryAdiprabhavAdvA, bhAvato rAgadveSasamutthAt prANAnAmindriyocchvAsAyurAdInAmatipAtaH prANinaH sakAzAdvibhraMzaH prANAtipAtaH prANiprANaviyojanamityarthaH, tasmAdviramaNaM samya jJAnazraddhApUrvaka nivarttanamiti / tathA sarvasmAtsadbhAvapratiSedhA 1 'sadbhAvodbhAvanA 2 'rthAntarokti 3 garhA 4 bhedAt kRtAdibhedAcca / athavA dravyataH sarvadharmAstikAyAdidravyaviSayAt kSetrataH sarvalokAlokagocarAt, kAlato'tItAde rAtryAdivattano vA bhAvataH kaSAyanokaSAyAdiprabhavAt mRSAlIkaM vadanaM vAdo mRSAvAdastasmAdviramaNaM viratiriti / tathA sarvasmAtkRtAdibhedAt athavA dravyataH sacetanAcetanadravyaviSayAt kSetrato grAmanagarAraNyAdisaMbhavAt kAlato'tItAde rAtryAdiprabhavAdvA, bhAvato rAgadveSamohasamutthAt, adattaM svAminA'vitIrNaM tasyAdAnaM grahaNamadattAdAnaM tasmAdviramaNamiti / tathA sarvasmAtkRtakAritAnumatibhedAt athavA dravyato divyamAnuSatairazvabhedAt rUparUpasahagata bhedAdvA saptatikA. / / 292 / / Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 293 kSetratakhilokasaMbhavAt, kAlato'tItAde rAzyAdisamutthAdvA, bhAvato rAgadveSaprabhavAta, mithunaM strIpasadvandra tasya karma maithunaM / tasmAdviramaNamiti / tathA sarvasmAtkRtAdeH, athavA drabyataH sarvadravyaviSayAt, kSetrato lokasaMbhavAt, kAlato'tItAdeva rAjyAdibhavAdvA, bhAvato rAgadveSaviSayAn parigahyate AdIyate parigrahaNaM vA parigrahastasmAdviramaNamiti / tathA sarvasmAtkRtAdirupAt divA gRhItaM divA bhuktaM 1, divA gRhItaM rAtrI bhuktaM 2, rAtrau gRhItaM divA bhuktaM 3, rAtrI gRhItaM rAtrI bhuktaM 4, iti caturbhaGgarUpAcetyarthaH / athavA dravyatazcaturvidhAhAraviSayAt, kSetrataH samayakSetragocarAt, kAlato'tItAde rAtryAdisaMbhavAt, bhAvato rAgadveSaprabhavAt rAtribhojanAdrajanIjemanAdviramaNamiti / evaM sAmAnyena vrataSaTkamabhihitaM / etavratAtmaSaTka sAdhunA'vazya pAlanIyaM, asminnarthe sajIbhavitavyaM / / ____ atha "paMca pamAyA" iti tRtIyapadopari dRSTAntA ucyante, (tatra) prathama madirApAnadoSaH sUcyate-- bAravaI nAva purI iha tthi suranimmiyA kaNayasAlA / bharahaddhacakkavaTTI tattha harI rajasirikalio // 1 // tassa balajarakumArA duve vi khalu jiTra bhAyaro jAyA / esa piyA vasudevo jaradevIe jarAkumaro ||1rohinniie balaputto aTakumArakoDi pariyariyA / te sAbve icchiyasuhamaNuhavamANA vasaMti suhaM / / 3 / / aha sirinemI tatthAgao huuM sAhusAhuNisaehiM : devehiM kaosaraNe harI sameo paNAmatthaM / / 4 / / dhamme kahie pahuNa kaNho aha puruchaI pahuM na mio| eyAe nayarIe paccarakhaM samgabhUyAe / / 5 / / jAyavakulassa sAmI kamhAhito bhavissai viNAso / keNa nimittaNaM vA bhayavaM tatto samAisa i / / 6 / / isthatyi parivyAyagaveseA dIvAyaNo guhAvAsI / so majjApANamattehiM sabvasaMbAikumarahi / / 7 / / 293 // Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza I 11294 / / bADhaM saMtAviya tADio vi sAMto srosmaavhihii| annANakaTTakArI bAravaikhayaMkaro hohI / / 8 / jAyavakulassa aMtaM saptatikA' so neta karismaI niyANAo! yA jarAkumAro tunbhANaM ghAyago hohI // 9 // evaM succA kanho sapariyaNo apaNo gharaM ptto| bahusogamubbahanto saMsArANiJcayaM muNai / / 10 / / ghosAbai nayarIe bho bho nisuNeha nayaravAsijaNA / sigcha mairAisarA samubhiyanvA girisilAsa / / 11 / / sirinemiNA pabhaNiyaM jahA mhaamnyjpaannummttaa| jAyavarAyakumArA khalIkarissanti khelnaMtA / / 12 / dIvAyaNaM tao so kuvio dArAvaI viNAsahi hii| rAyAeseNa to makaM kAyaMgabaNammi / / 13 // gubilasilAkuMDesaM pakkhittaM taM ca maaschkkennN| aisuThTharasa jAyaM pasanna himasIyalaM sAu / / 14 / / itto saMbakumArA sevagapuriseNa taM surAkuMDaM / diTuM cirakAleNaM i8 AsAiyaM tto| 15 / / viTThA teNa mayaguNA tappANummattayA paribhamaMtA / sIyalavaNagahaNesuM ramaMti sicchAi hariNIhi / / 16 / / saMbakumAro teNaM vitratto AgaeNa tattha lahuM / pAUNa mahuramA vicitiyaM a apaNo citte / / 17 // hA na hu jutta egAgiNo ya maha kiMci sukkhmnnubhviuN| daMsemi 18 bhAuyANaM kAyaMvaribhariyakuMDAI / / 18 / teNANIya kumAre sayamuttaM bho pieha sicchaae| chammAsasamubaladdha majarasaM sauyalaM surahi // 19 // tavvayaNAyattaNao amayarasAsittaya vba te jaayaa| apiyaMsa kAvisAyaNamasaNa cha buhAurA hAla 294| purisA // 20 // tatto nacanti ime ramanti gAyanti taha ya kuddanti / AliMganti paropparamimehiM dIvAyaNo diTro / / 21 / jaMpiyamimehiM niThura girAe ese hu neminAheNa / bAravaIkhayakArI AiTo aja so divo // 22 nikAraNo'mha verI evaM tADeha kiM na tajaha / iha bhaNi te laggA pahaNeu laTTimuTThIhi / / 23 / / tAe hao jA paDio Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11295 / / bhavalae tAva te sagaM ntttthaa| jattherisA kumArA tIe khayakArago ahayaM / / 24 / / ii risibayaNaM nisuNiya sasajnamA lahayaraM kamArA te / sabve vi takarA isa bAravaipuraM lahU paviTThA // 25 / / taM bhuNiya vAsudevo citai duItayA kumArANaM / viddhoyamaummAo adIhadaMsittameehi // 26 // aha gaMtUNa pasannI kattuM jutto tavassio eso / pasarato rosabharo duvvAro vaNavu tra siyA !!27 / / to balabhaddasameo sameca kaNho imaM muNi bhaNai / tumhe mahANubhAvA avarAha khamaha amhANaM / / 28 / / bahuehiM vi bhaNiehi maNayaM pi na esa saMtimAvanno / to balabhaddeNuttaM ki kabjA havai taM hou / / 29 / / jaha tehi majjapANaM na kasaM hojjA tao kahaM hu~to / jAba nayarIe khao tamhA majja vivajjantu // 30 // // iti madyapAnopari dRSTAntaH // atha viSayaviSaye satyakidRSTAntaH prarUpyate // satyakikathA / / ___ khAiyasammatrAdharo paratitthucchappaNAdiNAsAparo / jaM sabai bhamai bhabaM visayAsevA tahi haiU / / 1 / / parivAyapeDhAlo vijAsiddho aIva supasiddho / vija dAu baMchai sa baMbhayAriNi summi niyaM // 2 // ceDaya nivAsa puttI sujjeTrA carama. jiNasamIvammi / sA paDijiya dikkhaM viharatI teNa aha diTTA // 3 / / tajjoNIe virigaM khivei dhUma viyadivau shsaa| saMbhUe gaThabhe aha vinAyaM sAhuNIhi imaM / / 4 / / to paramatthe kahie 1naM ThAviyA suruDagihe / tattha ya surya pasUyA Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptanikA upadeza-IX| kameNa saMvaDae bAlo / / 5 / / saha sAhuNIhiM patto sa annayA vIranAhana maNatthaM / pUcchAi ya kAlasaMdIgo ya maha maraNamIsa kayo / / / / akkhai pahU imAo saccaisisuNo gamittu tappAse / bhAsai re tumamasi majjha ghAyago iya haNai pAe // 7 // saMpatte tAruNNe harittu parivAyageNa sikvvio| vijAu rohiNIe sa paJcavAraM hao tIe ||8chttttmmi bhabe chammAsAU ra so rohaNi sa sijjhati / necchaI bhavi sanamae taM sAheuM samADhatto / / 1 / / ciyagAi saba khiviu te pajAlina to taduri ca / patthariya allacamma vAmaMgaTeNa jalaNahi // 10 // tammevaM kuNamANe kAlayasaMdIvago sameca tayA / pakkhivaha iMdhaMNAI sattadiNehi gaehi tao / / 11 / / sayamana dabayAha pasannayA'haM karehi mA vigdhaM / siddhA eyamsa dhubaM katthaMge saMvisAmi bhaNa // 12 // teNa NilAI dasiyametyAviTThA vilaM abhU tattha / netaM kayamII nadrAe to tinettakkhA / / 13 / / dhasmiya aNeNa samaNI tano teNaM hao ya peDhAlo / tato maddabhihANo pasio bhavaNa majjhammi / / 14 / / aha mAraNi katANaM muNiuM so kAladIvago naTTho / uDDAho tamaNugao viuviyaM teNa tipura maho // 15 // tadRddhaM teNa khaNA pAyAle 6 naTTao vi so haNio / aha vijacakATTI saMjAo saJcaI bhuvaNe / / 16 / / vaMdina titthanAhe tisaMjhameso pakuvaI nddheN| ramai to sakkeNaM mahesaraklo ti nAma kayaM / / 17 / / dhijjAijAirosAvesAo tANa kannakAo so / viddhaMsaha bhUvANaM ramaNIo ramaha sicchAe / / 18 / / sIsajuyamassa jAyaM naMdI naMdIsaro ya supasiddhaM / puSphagarimANameso AruhiuMcarai savvattha / / 19 / / aha ujjeNipurIe sa cNddpjjoyraayrmnniio| aMteurammi dhaMsai so sivadevi viNA savvA / / 20 / / to pajoo ciptai duTTho khayaro kaha khu hatabbo / aMteurIu savvA pANa viDaMbiyA ahahA / / 21 / / tatthevAsI vesA umA ya nAmeNa Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 rUvaguNarammA / tIe uttaM ahayaM vasIkarissAmi taM sAmi ||22|| to bhUvaiNA''diTThA sA taM daTThUNa nabhasi AyataM / asurahi agaradhUvaM kareNa tassammuhaM kuNai ||23|| so annayA nahAo uttiSNo tIe caMdasAlAe / takaragayAMbuyaddayamAsI bIkosamaha mujalaM ||24|| dinaM saMkuiyaM se hatthe tIe saroruhamimI to Aha kahaM iya kijai sA bhAI eriso tamasi ||25|| viyasiya umasariphalA amhArisayA ramesi no jamhA / lajjAluA mahelA avarAho mANasi barAI ||26|| to raMjiosa toe saddhirati Thio tadAvAse / so annayA imIe puTTho vijAo tuha pAse // 27 // na hu huti kayAvi imo bhaNai jayA mehuNaM khu sevemi / jANAvio nariMdo teNuttaM mAriyo so ||28|| taM cAsi rakkhaNIyA tappacayaheu muyaradesammi / tIe pattaM ThaviDaM taM chinnaM suhaharaNaM // 29 // rannA bhaDANa bhaNiyaM tumhehi mihugaM pitavvaM / iya buttuM pacchannA suDA saMThAviyA tattha ||30|| Asatto saha tIe tehi viNivAio sa kharyArado / sattA sattA kiM kiM na lahanti khalu duvakhaM ||31|| tara sIso naMdisaro vijjAhi ahiDio tao gayaNe / uppADita sile so evaM vuttuM samADhato ||32|| to rAyA bhayabhIo kayaaMjalisapuDo phuDaM bhaNai / maha khamahikavarAhaM to sIso evamullavai ||33|| jar3a jummameya evaM pure pure Taviya ceiyagaNesuM / pUeha to avassaM muyAmi tumhANaM nannaha bho // 34 // taM paDivannaM ratnA pure pure kAriyAI bhadaNAI | svijalaharirUbAI sacca upatti erisiyA ||35|| visayAsatANa palaM muNittu niyamANasammi bhavyajaNA / visayavirattA houM suheNa ciTThantu suhiyA ||36|| // 217 / / Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 // // iti viSayopari satyakikathAnakam / / saptatikA atha kaSAyoparisubhUmakiprabaMdha: / subhUmacakrikathA / / zrIvAcanAcAryavasantasomadhvajaprasAdo'stu mamAnulomaH / yataH subhumASTamacakrivRttaM karomyanuprAsAvirAjivRttam / / 1 / / Aste vasantAdyapuraM pRthivyAM samAdadhAnaM zriyamatra divyAm / eko'sti tatrAgnikanAmabAla: kAntAravartIva karI karAla: // 2 / / sArthena sAdhaM vrajati sma DimbhaH sa dUradezAya kadA'pyadambhaH / bhraSTastataH karmabazena mUDhaH zroto'mbhasa vRkSa ivA / prarUDhaH // 3 / / jayAbhidhAnasya sa tApasasya prApAzramaM tIvrataporasasya / saMbaMdhitastena tanUjavatsa svIyAzrame goSyatineva vatsaH / / 4 / / tato'sya jajJe jamadagninAma pratapyate smogratapAMsi nAma / jAtaH prasiddha : sakale'pi vizve nidhe samullAma ivAtra ni:sve / / 5 / / itazca vaizvAnaranAmadhArI samyaktvazAlI munibhaktikArI / dhanvantaristApasabhaktilInaH surazca mithyAtvapathAdhvanInaH // 6 // AtmIyakAtmIyakazAsanasya dvau pakSapAtena zubhAzubhasya / mithaH samAlocayataH pradhAnAM kurvaH parIkSAM munitApasAnAm 11711 vaizvAnaraH prAha susAdhuniSThaH sarveSu yo'smAkamaho nikRSTaH / sarvapradhAno'tha ca yuSmadIyaH / / 2981 syAdyaH sa evAtra parIkSaNIyaH / / 8 / / athAstikaH parayo binItazcampAM prabuddho mithilApurItaH / gurvantike pravrajanAya dhanyAmetyuttamAM dvAdazadevajanyAm / / 9 / / sa siddhaputradvayarUpavadbhyAM pRSTvetyamUbhyAM bhaNitaH samudbhyAm / tAruNyamAbhAti tavAtitAraM tadbhava nAnAvidhabhogabhAram / / 10 / / ye jarjarAGgA jarasA pumAMsasta eva dIkSAdhvani tasthivAMsaH / anauci Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 299 // tIyaM tvayakA svadhA prAramyate ki lasatA samRddhayA ||11|| zrAddho'vadadyo bhuvi bhogalAlasaH zizriyaH sAdhanakAri bAlizaH / vyartha nayedyovanamatra kAkinIM krINAti koTyA sa kukItidAyinIm ||12|| yathA na bhUmau patitaH kareNuH sakha yudhe syAditra jIrNaveNuH / tathA jarAjarjaragAtrayaSTirna dIkSayA karmadalaM pinaSTi ||13|| Une suraste'GgalatA'timArA dIkSA punaH karkazabajradhArA / nadyajyane ne na caritrabhAraH syAtkRSTakRnmudgaraja : prahAraH || 14 || zrAddho'vadadvA zakuneH patanaM mRdoH zarIrasya phalaM caritram / zIrSe na mAlA mRdumallikAyAH ki vadhyate bhogimatallikAyAH ||19|| mRdvayA navAyAzca vapulaMtAyA nAnyattapastaH phalamucchritAyAH / AsvAdato'nyanna phalaM varasya prapakvamAkandaphalotkarasya / / 16 / / na prApyate mokSamutraM pracaNDaM zarIrasAkhyena janairakhaNDam / kSodaM vinorvyA api ratnakhAnenaM rohaNAdrI phalamasti jAne ||17|| prAhAmaro bhadra lasadviveka pUrva samRtpAdaya putramekam / piNDapradAnena vinA sutasya gatirbhavitrI na tavottamasya ||18|| zrAddhaprayavocadyadi nAma jAtaH syAtsvargasaMsarga ihAGgajAtaH / svargastA hastagataH zunItA syAcchukarINAM caTakAvalInAm / / 19 / / nivedyate yadyatha sadvitaNDergatiH piraRNAM sutadattapiNDaH / kiM tarhi nAnyatra kRtAmbusekaMranyavRddhiH kriyate'vivekaH ||20|| piNDo'gnimadhye kila hUyate yaH sa eva bhasmatvamupatyameyaH / prApnoti tRpti dvija evaM piNDe dvijanmano vA patitaM picaNDe ||21|| piNDena putraprahitena tRptAH kathaM bhaveyuH pitaro'tigumAH / sambandhataste ca kutaH kugatyAzritA bhaveyuH sahitAH sugatyA / / 22 / / ye syuH punaH saMsRtizarmagUDhAvilomabhogA hi viSeniruddhAH / zikSA striyaM teSu nimpaNIyA na cetsvapArzve parirakSaNIyA ||23|| ityaM sa mAyAmaravAkyayuktyA zreSThI na bhinnaH zikharIva zaktyA / vAnyAbhi // 999 // Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1.300 sapadeza rakSubdhamivAdvirAja taM pazyatasto sthiradharmabhAjam // 24 / / tataH punasto bahukaSTadhAmna: samIpamAptI jamadagninAmnaH / saptatikA. AtApanAkaSTakRtAdarasya sphurattanUtsargadhurandharasya // 25 // guparda mAyAvataH zAniya navyaM kapaTAbhyu-1 pAyam / pakSidvayorUpamakAyubhAbhyAM tatkUrcakezeSu sametya tAbhyAma // 26 // kadAciduttA svavadhUH khagena manuSyavANyA pramadAzritena 1 vrajAmyavazyAyagiri priye'haM kAryAnsameSyAmi puna: svageham // 27 // tadA tayA'bhANi tatastvamanyastrIsakta eSyasyathavA na vanya / kaH pratyayo maddhRdi tAvakonastAmAha tAvadvihago'pyadhInaH / / 28 / / bhrUNarSigotrIdvijapavahatyApApavilupye yadi tUrNagatyA / AyAmi nArdhapraharAntarAle tvadIyapAce pramadena bAle // 29 // yoSA'tha taM proktavatI prabho bhRzaM pratyemi kuryAH zapathaM yadIDazam / RSeryadetasya garIyasAhasA lupye'hamajJAnadharasya raMhasA / / 30 / / uktaM zakuntena tadetyahaM miye kriye na hokazapathaM punaH priye / zrutvA'muneti pratidhena bhUyasA pANyodhutaM pakSiyugaM balIyasA // 31 // pRSTaM ca pApaM kimihAjitaM mayA pravajyayA re cirakAlametayA / yatpaJcapApebhya idaM viziSyate nivedyametanna punaTo yatheSyate / / 32 / / uktaM khagAbhyAmatha ruSyasi tvaM mA bho maharSe yadapAsya sattvam / putrojjhitaH prabajita: kumArastataH IN kathaM nAsi sapApabhAraH // 33 // uktaM smRtau yanna sutojjhitasya svargo gatizca prabhavennarasya / gArhasthyadharma paripAlya pUrva // 30 // pazcAjanaH svargamupaMtyapUrvam / / 34 / / lokoktirapyasti "tibuDDu jAyA na jehi pusA gihavAsi jAyA / na ropiyA hasthihi jehi aMbA na sIciyA popala jehi laMbA" // 35 / / zrutveti sattvAddhadarya cacAla kSaNAnmaharSemarutevaM sAlaH / tAbhyAM ratAvaprathi dharmapUraH protkaNThite hRdyalapanmayUraH // 36 // strIyAcano ktamanAstataH paraM sa tApaso'gAnmRgakoTakaM puram / Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 01 / / abhyutthito rA jitazatrunAma kastatrAvadattaM vihitapraNAmakaH ||37|| RSe tvadIyAgamane nidAnaM kimatra so'thAha vacaH pradhAnam / lAvaNya saMpUritakanyakAnAM tvamAkaro'si kSitipolbaNAnAm ||38|| ekAM kanIM dehi mama pravINAM rAjJApi zApAtprabalASINAm / proktaM bhayArttena zataM kanInAM mamAsti tatpazya kalAvatInAm ||39|| svAmIhate yA tava sAstu nArI nizamya so'pIti kilAvicArI / pratyekataH prArthayati sma gatvA lalATapaTTe'JjalimAzu dhRtvA ||40|| nArI nRNAM mohanavariza kRtA vidhAtrekSulateva miSTA / vayaHsthavadyAM pravayAstapasvI kAmAturaH kAmayate manasvI // 41 // | tAbhistu taM vIkSya tadA pizAcAkAraM jarAjIrNatanuM svavAcA proktaM sphuradUparamAnvitAbhividhAya niSThya tavidhi samAbhiH || 42 || virUparUpeNa jugupsanIyaH sarvasya dRSTA'dhyavilokanIyaH / strIlolupastvaM ziraddhisthitebhyaH kiM lajjase to palitebhya ebhyaH |||43|| ruSA'munAdAya tadaiva zApaH puSNeva zukraprabhavena tApaH / kanyAsamUhaH samakAri kunjaH khyAtaH sa dezo'styapi kanyakubjaH ||44|| atha vilakSAsyavatA kaniSThA nirgacchatA rAjasutA ca dRSTA / itastato vAlyavazAdbhramantI dvAre'munA reNubhare ramantI // 45 // proktaM tadaitena ca mAtuliGga tasyai pradAyakamatIya caGgam / kimicchasIdaM sahasA svahastaH pasAritastatra tathA prazastaH / / 46 // dattvA phalaM to sa ninAya jAyAM kaTyAM samutpATya muninijAyAm / pitrA svaputryaH prahitA budhatvAttasmin bahirgacchati zikSayitvA ||47|| kubjA bhaNanti sma tadagratastA yatsAlikAste'tha vayaM samastAH / muktvezIrnastava naiva yuktaM gantuM mune so'pyazRNottaduktam ||48 || nirmAya tAH sajjatanUravAmaH so'pi svakIyAzramamAjagA tAzrame yauvananApa bAlA sA reNukAkhyA zazidI prabhAlA ||49 / vivAhya tasyai samaye savittaM gonA (ga) sa .1 // tikA. Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza // 302 // kena dattam / harSAdRnusnAnatratIyamuktA bhartrA kadApItyanurAgayuktA ||50 || brUhi priye brahmacaruM tvadarthaM prasArayAmyekamahaM samartham / samastabhUdevaziromaNIkaH svAtte yaya~kastanAMNIkaH // 51 // evaM kurudhyeti tayoktamasya svasA paraM me'sti gRhe yadasya / anantavIryasya narezvarasya zrIhastinAgAkhyapurasthitasya / / 52|| kSatrAGgajotpattikRte'tra tasyAH kSAtraM caru sAdhaya cAparasyAH / carudvayaM tena kRtaM taduktyA vicititaM reNukayeti yuktyA // 53 // jAtA'pi rAjJaH sadane mutA'haM mRgIva vanyAmalabhaM vivAham / mA syAtsuto madvadaraNyasakta ityetayA kSatracaruH sa bhuktaH ||54 || sa preSito vipracarurbhaginyAstayA nasIgandha ivAmbujityA / rAmo'GgajanmA'jani tApasItaH sa kArtavIryA mahIjanInaH || 55 // kAntAracArI zikharIva jAmadagnyo'varIvRdhyata eSa rAmaH / tatrAyayau ko'pi dane nabhogaH sajjIkRto reNukayA sarogaH // 56 // kuThAravidyA'ya tadaGgajasya prAdAyi rAmasya tu tena tasya / rAmeNa vidyA zarakakSageNa prasAdhitA siddhimitA kSaNena ||17|| kartuM svasuH svaM milanaM kadApi prAptA puraM sA nanu reNukA'pi / anantavIryeNa samaM nRpeNa trapojjhitA tatra ratA krameNa // 58 // vAtAhatAzvatthadalopamA vA nirIkSyate strI capalasvabhAvA / IdRzyanAcAravidhau yadA syAdrAjodyatastahi pare na hAsyAH / / 59 / / zacyAM tu satyAmapi rUpavallyAM purandaraH sevitavAnahalyAm / sati pradIpte hRdaye smarAgnAviSTAzubhe vetti na rAgabhAg nA / / 60 / / evaM virAya praticaryaM cauryaM tayordvayoH saMdadhatoH svazauryam / jajJe sutaH sA'pi ca jAtalajA na svAzramaM yAti kukarmasajjA || 61|| tathAtha gatvA jamadagniretAM samAnayAmAsa sutopavetAm / rAmeNa sA vizrutaduzcaritrA svapanA tatra hatA saputrA / / 62 / / zrutaM bhaginyA'pi hatA kRtakrudhA rAmeNa mAtA kila reNukAbhidhA / anantavIryasya sata. 1302 / / Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 303 // narezitRstayA vijJApitaM taccaritaM tadA striyA / / 13 / / gatvA talamtena na hAzamA bagadhAyi bhaGgaH prabhunA bilastra / ghenAhItvaiti purAya yAvadAmo'pyado vRttamabuddha tAvat / / 64 / / ma prAvitaH keTaka eSa bhUpateranAnavIyamya sadhenumAnataH / ciccheda zIrSa phalavacca parzanA kRzAnukIlAkulaniryadaMzunA // 65 // paTTesya rAjA'jani kArtavIryaH sutaH ma nAgapramukhA janIryaH / itte ghanAstasya jagAma kAla: kiyAnapi sveSTamukhaM vizAla: // 66 / / ayAmunA majanakasya hantA gamo'yamastIti kRtA kucintA / jaghAna gatvA jamadagnimenaM rAmo'pyama mAritAbAmta denam / / 67 / / jagrAha rAjya svayamasya rAmastArA'ya devyAzramamAjagAma / ApannamattvA khala tApasAnAM bhItyA praNaMSTvA dhRtamAhasAnAm / / 68 / / mA nApasaMtatra dayAsamuvijJAtatattvaH maralai mbhdrH| saMrakSitA svAzramamadhyalInA vagarbhapoSa manute kulInA / / 1 // krameNa patraM madhuve'ticanaM papAta cauyA sahamA tadaGgam / dandazyate smaipa radadharitrImataH susama namavAyavitrI / / 7 / / ma tatra kAmopama eSamAnaH santiAne tApamagopyamAnaH / arthakSata kSatriyameSa yatra g2amamya parNajvalati sma tatra ||| amyAnyadA prajvalita: kuThArasnadAzramAsannagatasya sAraH / ayaM munIn pacchani natra kAle kaH atriyo bho bhavatAM vitrAle / / / / tarutamasmai vayameva pUtAH smaH atriyIdvAmakulaprabhU (mUtAH / akSatriyA kAryatha saptabAraM gameNa bhUH prApya magajya- bhAram // 7 // syAle hatabhatriyavaktradAhA ekatra saMsthApinadAna ma gAhA: / ino'gni vidyAdharameghanAdaH proddAmavidyAbalalabdhamAdaH / / 74 / / naiminikenoktamamudhya pazriyaH manAyAstava bhAgyasana / cakrI mabhUmAbhidha eva bhAvI balAbhirAmo ramaNa: prabhAvI / / 75 / / tataH prabhRtyepa mubhUmIvAsasamajhano mato dine vA / vidyAbhUnA khaNDitavighnabAla 202 / / Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza 304 / / stadhatAbhyastakala: sa bAlaH / / 76 / / rAmo'pyapRcchatsvamatenimittaM naimittikAtso'pi tadA'vadattam / yo bhokSyate'm saptatikA paramAnnabhUtA daMSTrAstvadIyAsanagaH prabhUtAH 77 / / tato bhayaM bhAvi taveti matvA tajjJAnacihna hRdaye vidhRtya / siMhAsanaM sthApita bAn sa satrAgArAntare sthAlatareNa straa||78|| ye syurmanuSyA atidInaduHsthA rogAturA niSpatayaH pathasthAH / satrAlaye tatra ca te'zanAya kSaNAtsamAyAnti mudaM nidhAya // 79 // tenoktamArakSakamAnavAnAM pIThe sthiti yo'tra sajepradhAnAm / sa mAraNIyaH sahasA bhavadbhiH khaDgaprahArairbahuzauryavadbhiH / / 80 / / atho subhUmena kadAcidambA pRSTA suzikSAvidhinivilambA / etadvanasthAmyuDupapramANaH kimasti loko'yamathApramANaH // 81 // tadA tayoktaH sakalo'pyudanto vatrA samaM rAmakRtogramantoH / zrIhastinApUrvarato'tra naMSTavA samAgatA'haM svamati hi dRSTvA / / 82 / / pracchannavRttyA sthitayA tvamatra mayA prasUto gahaneSu putraH / suguptavRttyaiva hi tiSTa tattvaM mA rAmaparzArlabhase'tithitvam / / 83 / / zrutvetyudantaM hRdi rupyamANastastApasairappativAryamANa: 1 tato vinirgatya yayAvahaMyu: sa hastinApUHpravare zubhaMyuH / / 84 / / AhAravAJchA hRdaye ca dhRtvA satrAlayAntaH sthitavAn sa gatvA / na yAvadApnotyazanaM viSaNNaratatrAsane tAvadaso niSaNNaH / / 8511 muktvA tadAkrandaravaM praNeze kuvyantarI tasya padapraveze / bhoktuM pravRttaH paramAnarUpA daMSTrAH sa tA miSTasitAsarUpAH // 86 // atrAntare 111304 // tIkSNataH kRpaannryomyairmdgrmithbaannaiH| taM mArayanti sma dRDhaprahArairArakSakAH kuntakuThAravAraiH // 87 // vidyAbhRtA tena tadA samagrA vidyAbalAnirdalitAsta ugrAH / upeyibA~statra tadA svayaM sa jJAtveti rAmaH sarasIva haMsa: 1188 // rathAvahastyAdi vimuktadainyaM sAthai gRhItvA caturaGgasanyam / sevyaH samudghATitakhaDgalakSaH sannaddhavaddhaH subhaTaH sudadoH / / 8 / / Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 305 // yoddha pravRttaH svayameva rAmaH zarAzari bhUviniviSTabhAmaH 1 vidyAbhatA tena mama sa duSTa: kAkodaro vA nakulena puSTaH / // 9 // rasotkaTaM pAyasame bhuktvA tApatsumo'pi bhayaM hi muktvaa| samutthitastRptimitazca yodhAn dadarza yuddhena kRtAdhvarodhAn / / 9 / / nibhAlya rAmo'pi palAyamAnaM svakIyasainyaM zaraNakatAnam / pazuM samutpATitavAn kagalaM jvAlAjaTAlaM svakareNa kAlam / / 92 / / gabhastimAlIva gurupratAparatadopazAnti sutarAmabApa / rAmasya pazuH sa kumAraSTyA durdhavyadAvAgnirivAbdavRSTayA / / 13 // kumAreNoktamanyoktyAabhyunnata gajitaritaM yadvidyullatodyotakRtojitaM yat / dRSTo'dhunA nembuda he tadantaH SaT paJca yatsanti kaNAH zravantaH // 24 // bhukti vivAyAtha sa pAyasasya sthAla yadotpATayati sma zasyaH / akAri pArthasthinadevatAbhizcakraM tadA tadguNaraJjitAbhiH / / 15 / / sa niryaduddAmakRzAnukIlaM dhArAlametatparipUjya nIlam / ciopa tasyAbhimukhaM prayasya svasanmukhaM dhAvanatatparasya / / 96 / / vizAlaTAlopalavattadA tadbhUmau ca rAmasya gira: papAta / cakrasya dhAtAdatha puSpavRSTimatAntarikSAdamaraiH satuSTiH / / 97 // marutpathe dundubhidivyanAdaM prakAzya saMpAdya punaH prasAdam / udaghoSayitvAnimiparyavartItyasau jayasvaTamacakravartI // 98 / / SaTkhaNDabhRdbhAratanAmadheyaM prasAdhitaM hyanyanaparajeyam / prAptA'munA cakida. vyavAryA lakSmIvatA rUpavatIya bhAryA / / 991 dvAtriMzadutamanarendrasahasrazAlI sa grAmaSaNNavatikoTipadAti maalii| lAvaNyabhRcaturaviSThitaSaSTinArIraGgatsahasraparizobhitapArzvadhArI // 100 / / ratnazcaturdazamitanaMvabhinidhAnayukto niSevitapadaH pravaraiH Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza 306 // pradhAnaiH / dvAsaptatisphuTapurorusahasrazAstA jajJe sa yena nikhilA dviSato'pyapAstAH ||102 // caJjazvalacaturazItigajAzvalakSaprodyadrathaprathitarAjyabalairalakSaH / aMsasthaSoDazasahasramuyabhapUjyaH kSmAmaNDala prathitanAmavirAjyabhUdyaH || 102 | | triH saptakRtvaH kila ratnagarbhA saMzodhayitvA gatavedagarbhA / vinirmitA rAmakRtAdvirodhAdetena hI cakrabhRtA'yabodhAt / / 103 / / ityaM dvayoratra subhUmarAmayoH sagInayorapyadhikAbhimAnayoH / kaSAyato jAtavatI garIyasI niHsnehatA karmagatirbalIyasI / / 104 // // iti zrIsubhUmacakravattaprabandhaH || atha nidrAdhikAranidarzanam - || puMDarIka kathA || teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ittheva maNuajAi mahIe vijayapuraM nayaramA si / tattha kayANaMdo sunaMdao nAma sussAo mahaDio vasai / tamsa mahurArAtvasAriyA dhannA nAma bhAriyA / tesi aisayajasasurahivAsapuMDarIo puMDarIutti vissuo o Asi / tassaMgaM aIva caMgaM, maI a savvasatthe saMpattaparissamA apeNa vi kAlena teNa niyavasamANIyAo mahilAu ya sayalAo kalAo / ao paraM majjha appameva ajJeyavvamii cittammi saMtussaMto annayA sa vi sAhusa pAsamAgamma so pucchiumAdatto- " asthi kattha vi puNo satye kalANaM mahaMto vittharo" ? / tao teNulnaviyaM-"duvAlasaMgIe puNvesu aIva vitthAro, jassa na keNAvi pAro pAvijjai" / tao teSuttaM - "pubvANi aputrANi saptatikA. / / 306 / / Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 07 // jANi sudhvaMti tANi kiyappamANANi" ? | tao sAhuNA bhaNiyaM-"aho gurUNaM Apucchama" / tatto teNa te'vi puTTA / tehiM sAhio savvo puvvavitthAro / tao saMpannaM puMDarIyassa tadajjhayaNe kouhallamatulaM, bhaNiyA ya za guruNo-"kayAguggahehi tumbhehimamhANaM pAyabvaM puvagayaM suyaM" / tao sAhiyaM guruhi-mahANubhAva ! kavakhIkaya divakhAe bahudakvA tappaDhaNArihA, gihatthA puNa sabbahA annrihaa"| tao teNa kkhAyaM-"bhayavaM dikkhamavi deha, pacchA pasannacittIhI pADheha / tao piumAUNamaNunAe dinA se niravajA mahAvibhUIe pavajA / tao teNa kayatavoNuTThANeNa thevadiNehi ceva dhammiyasatthANi pasatyANi ahIyANi / paDhiyaM cAsaDhattaNeNa cauddasapuvagayamavi suyamaNeNa ikkamaNeNa / ao asthANasahAhiTieNa mohamahAcaraDeNa balukaDeNavi dIhaM nIsasiyaM 1 tao puTuM sabhAgaehi maMtisAmatehi-"kimayaM sAmI?" / tato niThurakarataleNa niyabhAlayalamAhacca vaviyameeNa sakheeNa-"aho yA amhe pagayA nihaNaM, jao 'mha sattU sayAgamo sandappaNAsaM gahio aNeNa saMsArijaMtuNA, aNeNa kahiyANi amha mammANi, sasvo'vi jaNo jANissai, to samukkhaNissati sabAlavuDDANamamhANaM kuladumakaMdANi / so ko'vi ettha sabhAe na dIsai jo saMsArijIcaM gale gahittA pacchAhuttaM baalii"| tao sakheyamappaNo nAhaM nibhAliUNAlassavegallaMgabhaMgamuhamoDaNajaMbhAiyasuinbhaMsAiniyapariyarasamantriyA vAmapAsA uTTiyA ruddA nidA / tao tIe hatthauDa joDeUNutaM-"devAjavi sadAsImittamajjhe taM pi barAe jIve kimiyANimeyAriso kovakkama samukkariso ? kalevi ki na diTTho deveNa so gale gahittA ikArasaguNavANasovANAo pAhimANo atucchamucchAnimIlipaccho saMparya savveTTiyamavi pAsau deva bhvN"| tatto sahAsamAbhAsiyaM moheNa-"sAhu eyaM, 1 // 30 // Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza 1308 / / gacchasu vacche, siddhAMtu sigvameva tuha maNorahA" / tao piuNA dattasammANA pattA sA sapariyaNA umapurapuMDarIyarisivAsaM / avabhAriyAmimIe pumbameva tadaMge mahAlassapAravassaM / tatto nAmussa sAhusta suttatya parAttaNaM suhAve / igadugadiNAikkame yerehi kahamaci perio saMto nisanno guNaNatthaM / tao nihAe sesI niyapariyAro pesio tagAse / tao so lei jaMbhAo, moDei niyapuTThe, uDDIkuNai bAhAo, bhaMjar3a karaMgulIo, bhUyAviTTho vva vivi visaMThulANi savvaMgovaMgANi, uMdhAe ghaMghalIkao kaMThe ghetUNa pADio bhUmIe, bhAmijai aggao pio pAo sambao / evaM savvehi pi milatA tase gahio jahA "aho bhaNam, guNasu" iya japie vi rANa gamavi akkharaM muhe uccarai / tao se sAhU sayameva rattIe aIvarattAe paMsulIe va pamIlAe bADhabhuvagUhio saMthArayaM viNA'vi jattha tattha loTTiumAdatto chArammi rAsaho vva sukkATTo va nibeTTIhuo, bhUyaggatyo vya siddhilIbhUyagatto, na ki vi muNai, ApazcasaM suhaM suvai AvassayakhaNe'vi mahAvamuTThAvija / evamannayA therehiM milittA pAsamAgaca uDDIkao suttaparAvattaNatthaM galiyArabalIbaddo bva / tao guNaNamAraddhamaNeNa muNiNA / tao naMdImuhIe biharIfear tahA pADio bhUmiyaDe jahA bhaggayA goDuyA, ragaDiyAI kopparAI, matyayamavi phoDiyaM vairiNIe vva tIe / evaM jAva na kivi vayai muddiyamuhu vva tAva bhavayagomaya vva paricatto therehiM / tao so paDikamaNavelAe vi pIliya cipuDo viDo vva makkaDo vva bahuppayAre muhaviyAre karacaraNavivadeve navanave kurNato appA jaNagaNobahasaNi kuNai / muNiyatattANaM pi acchariJjajaNao jAo - "aho kimevAriyo eso niddA muddAvidina napasannaceAnassa saptatikA / / 308 / / Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 309 / lAe parAvattaNararassa bi galiyaM sacchiddaghaDAu bva sabyamavi suyasalilaM, vimhAriyA sahamatyavitthArA" / tao tassa siddhatajjhayaNajjhAyaNaparissamo saJco moraullA sNpnno| jahA jaheso niddAdaridAulIbhUo vaNiu vya tahA nirAkakhIhao paDhaNaguNaNovari, kAlakUDAu vi aikaDuraM mannAmaNo cauddasapubbavijAparAvattaNaM niccaM paDio sayai, jAva sabamavi suyaM vissariya gayaM / tao guruNA'bhihiyaM-"aho daccha puMDarIa tahAvihucchAhabasao tumae ajjhayaNathameva dikkhA pavanA Asi / tatto narasurApavaggasukkha saMpattisaMpAyagamAgamamadhIaM taM tahAbihakilesalesehiM samahigamma muhA kaha hAriAi narayatiriyadukkhalakkhajaNaNIe nidAe pAravasseNa ?" / teNulaviyaM tao--"bhayavaM ko niddamAsevamANo asthi ? ki keNa'bi asahamANeNa sAhiyaM tumhANaM ? mA kale'ti gamalANa guNi suyaM, sabvehi suNiyaM, tumhehi kima na hu suNiyaM ?" | to gurUhi nAyaM "eso na maduvaesocio pccykhmusaabhaasillo"| to gurUhi uvekkhio parikkhio kaDakAsAvaNo bva vnnienn| tao visadhAriu va niThurappahAramucchio va mahayA saddeNAhUo vi mUo vva sahamappaicchaMto divA'vi nANAvihe sumiNe picchaMto mattavAla u bva muhe asaMbaddhavayaNAI palavamANo gurUhi puNo puNo | bAhamapi pabohittu evamullavio-"aho puMDarIya sumaM vayaMsi "nAhaM maNayaM pi suemi," eaM puNa ki ghaMghalo bva dIsasi ?" / tatto teNoiyaM guruNaM-"bhayavaM tubbhANaM bhaMtI samuppannA eso sutto ti, ahaM puNa suttatthaM paribhAvato atyAmi, moNa mallINo sabve vi bhaMtimAvannA, nAhaM puNa nihAla" / tao sahi pi nAyaM "ayaM paccakkhabAyaramasAbhAsi ti" viratA guruNo bADhaM sabbe sAhuNo'vi perijaMto jahAtahA palavai, // 309 / / Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ japoza- mArogapaosameva smmhaa| to moharAyaNa duggavAyarasa hiyayaM rohiyaM / nao dUrImao sadAgamo, paNaTro samatikA mammohorI palANo hariNI va paraloAo cAridhammA, viratA sadhyayigaI savahA, sammamaNo'di naTTho / tao mUlyamaNe porathayArage va parizrI milAvasI / evaM mugAbAdasAkSANAmuheoha moharAyasennihi samvehi pix milittA pama nihApuradhurA mino garaNadhammamAvanno pario nigoyammi / lao egidiema bhUrikAlaM bhamitu / jahA 11011RA roNa maMsArijIveNa nihAdosa garavameNa paradasagummANi vi ahisA mahAhAriyANi tahA anne vi hAriti / tamhA nihApamAyApama bAreyAyo mubhAhaNa / jao uttaM-. "jA barabasapugyaparo basA nigoe aNatayaM kAla / nihApamAyabasao tA hohisi kaha tuma jIva // 1 // " |ti livopari puNarIkAvyAtaH // aha palAri bigahAo yajayavyAo / vigahori piTuto daMsijA--- pratyeSa bhArahe vAse dhaNapannApunA purI koriyA / tasya jiNadhammaNiyabhaddo subhaho nAma sAvao parivasai / tarama sunaMdA nAma jaayaa| tIse rohiNInAmeNa jAyA duniyA / pANahito'pi sA amhiyaa| parivannA mussAvaya- / / 310 // dhamma / mAra deve, guruNo ma eujuvAsai, suNai vivihAo dhammaka hAo, guNai bhaNai ya sAhuNINa pAse sussAvaupiyA miraNAI sunAtahA navatattAI pujAti / tao maNuSNe tArupaNe kAyami samuine pariNoyA sA gharajAmAuyatA ravivaraNa paNieNa vimalAbhihANeNa / to mA jaNaNIjaNaovaTThabhadANeNa kuNai sammaM jiNadhamma, tIe Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 311 // | sajjhAyalakkhaM sAhiyamahIyamikaggamaNAe kammagaMthapayaraNAIyaM, aMgIkayANi pauNIkayasukayANi jaNiyapaMcakaraNajayANi bArasadhayANi, pAlei niraiyAgaNi, kUNai saamaaiyposhaaiymaavssymvssmnaalsttaae| itto mohamahAcaraDeNa ciMtAurattAe diTTAo dasAvi ktttthaao| tao maMtisAmaMtehi sAhiyaM-"sAmiya kA'vi saMpayaM citA, samAisa u devo, kiM kajaM ki kajaM?"1 tao moheNattaM-"amha paDivakkhacArittadhamma rAyapakkhe rohiNI sAviyA | aIva dhammabhAviyA bIsai / tao kimiyANi karaNijja? pANIyapUrAo pubvameva pAlIbaMdhaNaM sohnnN"| to tehi hasitta buttaM-"sAmi tAva samvo'vi jaNo sappANo jAva na tumha mANusadAsapesagoyara nAgacchati" tato moharAiNA uttaM-'pesijao ko'vi jo taM rohiNi parammuhaM nivattei" / tao jAva te kamavi samAhUya vayaMti tAvullasiyasarIrA dhIrA vikahAbhihA mohaduhiyA sayameva samuTTittA evaM pannavai-"sAmi maha ceva dijau Aeso, mA kijjao bilaMbo, passAmi tAva tIe sattaM" / tao sabve hi pi sanniyA saMpattA tassagAsamesA sarosA rAyakahA-desakahA-bhattakahAN| itthikahAhi ca uppayAra niyarUvaM kAuM tatrayaNa moinnA, paramajoiNIva asaNIbhUya nilukA tassarIre / sA piumAya ppasAeNaM na kipi gharakajjaM sajjai, suheNaM ceva nibbatI bhoyaNacchAyaNacitAnimmakA ciTThA / tao jiNaharaM gaMtUNa | sA vAyAlamabalaM passada, sadabhAve anAe sAviyAe pAsa mAgaMtUNa kanne pavisittA bhAsa i-"hale mae tumha gharapavuttA risI batA kapaNe kayA, mA saJcA'sA vaa?"| sA Aha-"neyaM ghaDai, asaMgayaM keNAvi asAhaNeNa saahiymeyN"| borohiNI buccai-"saccA tumaM mAmavi avalavasi" tao sA paDibhaNai-"he musAbhAsiNi evaM kaha kahasi aditttt?"| 311 Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza-6 evaM paropparaM laggA pAvikaparivADI mhaaraaddii| tIe saddhiM rohiNIe jiNagihamAgamma vimukacidavaMdaNajjhabamAyA mAmA dhattaM bahue kahA nhusAcariyaM samsUe puro payAsai nilajjA majjAyA rohiNI kahaM tumhANaM ghara bIvAhamahamabo kaMgmiI jemaNavArA pauNIkayakhAimasAimattemaNappabhii rasabai padabhArA sapanA / evaM pAMdaName mA vikahAbivasA ceva ciTThA / annayA tIe jahAtahApalavaMtIe pAraddhA vivihA rAyagRhA / kIepani puro tIe asahanIe mamuTThiyAe annAe maTTi pAraddhA // 312 / / itthIpurisavattA / sAvi sassUbhaeNa jAva navavallavahUA turiyaM pattA nivagehaM / tao avarAe therIe saha karei desakaha / sA parAvavAyatarupparohiNI rohiNI aIva vattAluyAe maJjhanhevi nAgacchaI mgihai| evaM paDadiNamesA kubvANA annadiNe keNAvi sAbaeNa joDiyakareNa mussAvaNuttA-"aho susAdie khaNa mattamittha jinahare mameca ekAgavittayAe jai | ciibaMdaNaM kijai, to jujai tumhe vatAo caiva kuNaha" / tao kavaDiNI tamunariU lAmA-"sahoara amhe kiM kuNemo? 81 annattha vatthavi ko'vi kassavi na milai paraghare nikanaM ko'pi na jADa, tano piyamelayadvANamiNaM sabbovi paidiNamei sicchAe, teNa khaNamegaM suhadukkhaM pucchittA kajai nibbaI, tumAe itthanthe nAsamAhANaM kaJjamala jtaae"| tao sAhuNIussayaM saMpappa sAviyAhiM saddhimArabhai vigahAo, ginhA mAhumAhuNoNa domukarise asarise / tao jai sAhuNIo 11312 / / kiMci sikvavaMti-"mahAbhAgi paDhiyaM savvamavi parigaliyaM kimaNeNehiAmussiyAvAyasayanibaMdhaNeNa kevalakammabaMdhahe uNA vigahAparApavAyakaraNeNa? sajjhAyameva saggApavaggamuhasAhaNaM sAhehi" / tao pabiyai muhaM moDaittA-'icchAkAraNa bhagavai ajie sAhusAhuNINa vi parAvaNavAo duppricaao| parApavAgaNava savvo jnnbvhaaro| vaddhamuhaM na kavi Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 313 / / passAmo | amhe suheNa kyAmo paragharavattaM / kevalamamhehi mAyA na hu sakija kAuM jahA annehi kijai mAipiya rANaM pi cariyaM phuDameva sAhijjai juttAjuttamavi / jai ko'vi rUsa ko'vi tUsai, tao amhe ki karemo ? " tatto barAiyA vigahAparAiyA satI jAyA agarihA saduvaesANamesA, tao udakkhiyA bhikkhuNIhi, pisAi vva na ko'vi AbhAsar3a taM / annayA nissaMkIbhUyA bhUyAhiTTiya vvasA gurusannihANamAsajja vakkhANapakhaNe vatthaMcaleNa muhaduvAraM pihitA kassa'vi kaNNamUle ThaccA kici avAha, avarANa avaraM jahAjahA lavaMtI araNNamattamahiMsi vva pallalajalaM savvaM sabhAsIjaNaM kalusiyacittaM kuNai, dhaNavadanaMdiNi zi na ko'vi taM paDibhAsai / kayAvi gurUhi pi nivAriyA saMtI lavai "bhayavaM keNAvi saddhi vattaM na karomi, paraM jai keNAvi puTTamatthaM na kahijjar3a tao na hu sAhubAo labha" / tatto gurUhi pinigalA mukA / tao nirAsaMkA vaMkA gADhavaramaMgabaMgehi vigahAe gahiyA / aha parAvaNNavAyA'bhI rUe bhIrUe tIe puvvAhIyaM suyaM savvamava vissariyamaparAvattaNadoseNa / na sarai kayAi vayAI / nAloyai tadaiyArAI / na sajja ciivaMdaNammi kammavi vAgatyavityare / tatratthavi satye ramai khaNamavi na hu cittaM / aNAyareNeva kuNai AvarasyakiriyApavbhAraM / annayA gharaMgaNotravidvAe parAsambhasaNika niTThAe pAviTThAe nikaTThAe pAsaTThiyajaNamapAsitA pAraddhA viruddhA rAyaharakahA - " eyassa mahobaiNo niguNociyA aggamahisI mahAdusIlA sammamahameyaM jANAmi, soha geNa nareNa meM vRttaM," imaM guttaM adiTThamassuyapubvameyaM payAsaMtI sA, tIraTTiyAe kammi kajje tatthAgayAe rAyaceDIyAe thirIbhUya savvaM nisAmiyaM, ghare gaMtUNa niveiyaM mahisIe / esa vaiyaro tIe vi rano sAhio / teNANAviyA rohiNI, // 313 / / Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Dain upadeza- subhaddasatthAhiveNa sayamANIyA satthe hoUNa sA rAyaggao / egata kAUNa puTTA suThTha ratrA-"bhadde sAhasu maha mavameyaM jamA- saptatikA. inniyaM tumae maha dharaNisarUvaM" 1 tIe utta-"mahArAya mae na hu kipi nisurya kassA vi gharassarUvaM, nAhaM kiMci jANAmi !" mUlAo'bi sabbamabalavamANimeyamavaloisA rannA samAhUyA duyameva dAsI / tIe savvamabi phuDaM kahiyaM tehi dehi ahinnAhi "tumae tammi diNe laviyamamugapurao" / tao niruttarIbhUyA hiribharAvaNAmiyANaNA vimaNA ThiyA rohiNIyA nadA / // 314 // tao rAiNA rosAvesavivasama iNA sabvamavi dAsInisuyatakahiyasarUvaM satyavAhassAbhihiyaM / tatto siTiNA vi hiTThIkayAssA nirAsA bhAsiyA naMdiNI-"vacche kimeyamaNerisamaNappakulociya mullaviya ?" / tato sA moNamAlaMbiya TriyA visAyAvannA akayapunnA / tatto santhAhiveNa bhUtraI binnatto-"mahArAya kimahaM karemi ? eIe majjha nikkalaMke kule mAlinnamANIyaM / ahavA bhUdAsava maha ceveso dosA, jaM jIhAmukalattaNamimIe vinAyamavi jaNANaNAo pabvameva na paDisiddha, no samma sayaM sikkhaviyA / saMpayaM jaM devapAyANaM rucai taM kIrao" / tao rAyA bhaNa i-"aho satyAha tumamamha pure o sayalanegamasseNibahumannaNIo saJcabAI ya / tuha dakkhinneNa mae jIvaMtI mukA / no ceva ca uhaTTae esA takara va khaMDakhaMDaM / kiccA kAyalittAe pakkhittA Asi / kevalaM tahA kAyavvaM jahA maddesasImaM laMpittA annatya jatthakattha'vi gacchaI" / / 314 // tao rAyAeseNa visajiyA yA alacchi va niyagharAo nayarAo'vi nikAliJjatI rAyajaNehi nidiaMtI eeee duNehiM dhikkarijaMtI micchAbhinivihi-"aho sAviyAo erimayAo ceva ceivaMdaNaniuNAo nigguNAo nigghiNAo erisayAo assuyAdiTTapaTUceTTiyabhAsiNIo dhiratthu eyAsi nANaM vadaNapaDikamaNaposahapacakkhANaM / eyAsi ema va . Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 314 // dhammo jamanno nidijai dijai jahAtahA parassa kalaMko nissaMkattAe" iccAi jaNAyavAyaM niyakannehiM suNaMtI vigo-18 vijjatI jaNahi niggayA purAo sarIrAu vAhi vdha / jaNayassa bihava vitthAraM tArisaM saMbhAratI jaNaNIe nehalavaya gulAve jhAyaMtI baMdhujaNagoravamavi paribhAvaMtI sAhasAhuNINa vippaogaM jhuraMtI muI mahaM atula chamucchaM lahaMtI gahila va jahAtahA palavaMtI jUhabhaTTha kuraMgi bna egAgiNI aDatI paigAmaM paisArAmaM supisayA bhikkhaM bhamaMtI sutikkhakaMTayAviddhamA pAyatalaviNiggayalohiyalohiyappavAhA'lattayara seNa dharaNIbIDhaM siMcaMtI appaccakkhANAbaraNativvakasAodayavaseNa desaviraiguNabhaTTA'NArAhiyasammattA marittA sA rohiNiyA aparigahiyavaMtaradevIsu uvavannA virAyidhammattAe / tao puNo bhUribhavoyahi bhamittA kahaM bi pAraM lahissai / eyaM rohiNidiTuMtaM suTu samAiNiya pauNIkayaviggahA vigahA savvahA vihehi parihariyanbA // // iti rohiNIcaritam / / ___ atha gAthAyAzcaturthaM padaM "paMcatarAyA vinivAriyanvA" iti vyAkhyAyate-pazceti paJcasadhAkA dAnalAbhabhogopabhogavIryAntarAyalakSaNA antarAyA vi vizeSeNa nivAryAH pratiSeddhavyAH teSAM prasaro na deya ityarthaH / atrArthe dhanasArakathAnakamAkhyAyate--- // dhanasArakathA / mathurA pRtharAste'tra purI svarnagarInibhA / yatrApsarovirAjoni sunandanavanAnyaho // 1 // dhanasaMbhArasArAkhyaH zreSThI '31511 Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza 316 // zreSThagaNAkaraH / dhanasAro'bhavattatra khaDgavadvamuSTikaH / / 2 / / tasyAsan kSitinikSiptA dvAviMzatisvarNakoTyaH / tAbamAtrA: samanimA. purAntazca vANijye cAnyadezagAH / / 3 / / tasya SaTpaSTisaGkhyAkAH samagrA rikyakoTayaH / santi nAyaM paraM kivihina vyayati durmatiH // 4 // na dagdharoTTikAkhaNDamapyarpayati kasyacit / dRpTe'pyathicaso dvAre rupA jalati vahnivat / / 5 / / jvarazcaTasi rahasya kSaNAtmabhiH / vakIkurvANaM vIkSyAnyamapi svaM dharmakarmaNi / / / milite mArgaNe mArga nAzopAyaM vimArgayan / sa bhaururiba lakSyeta kampamAnavapuSTaraH // 7 // yAcakaryAcyamAnaH sannahahA sa mitampacaH / hantaM tAnitthati prAya: kAruNyAdaparvAjataH / / 8 / / pAtita: saGkaTe kvApi dAtRbhinikaTe hasau / dantasaMkaTamAdhAya tiSTenizceSTakASThavat // 9 // ki panaM vezmanastasminnirgate durgatezvare / ceTebhyo dIyate bhuktiH svaraM bhuJjanti cApare / / 10 / / sati vite na datte yo na bhuGakte durmatirnaraH / jammanyatrAgate tena kiM kRtaM sukRtojjhanAt / / 11 / / kadaryatvena tannAma kAmamAvira. bhUttathA / yathA niranno no kazcitprAtarAdAtumicchati / / 12 / / tenAnyadA svahastena yo nikSipto nidhiH purA / aGgArata- 8 masau bheje kevalaM skpthiikRtH||13|| anyAnyapi nivAnAni yAnyAsa nihitAnyaho / vRzcikoragapUrNAni tAnyAyakSiSTa ma sphuTam / / 14 / / tataH sa yAvacintArtastasyau daivahataH kuvIH / tAvatkenApyamupyoktamabruDan vahanAni te // 1 // tAvatsa K 16 // tvaramAgatya tasyAkhyAyi sthalAdhvani / tvadvastusArthAH sarve'pi luNTAkaiNTitA aho / / 16 / / jalasthalasthastasyArthasArthaH ko'pi na ttkre| caTitakhaTitaM labhyamapi svaM tasya durmateH // 17 // kiMkartavyavimUDhAramA yAvadAste sa zUnyadhIH / vajAhata iva vyagraH sarvAzAH pravilokayan // 18 // tAvadasya samutpede cintA tAntAtmanastarAm / yAvadgehe kimapyAste Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 317 // vittaM dehe tathodyamaH // 19 // avagAdha sarinAthamanAthajanatAzrayam / arjayAmi dhanaM tAvattarjayAmi durApadama // 20 // iha sthitasya na zreyaH kRpaNAkhyAbhRto hi me / lokahAsyaM bhRzaM bhAvi pUrvamapyatidoSiNaH ||21||et nizcitya citte'sau dazalakSArpaNAt kSaNAt / saMgRhya paNyasaMbhAramapAraM salilAdhvanA / / 22 / / potanApUrya tayorunAdaH samamathAcalat / vRthA manorathAn kurvannurUn duTiduSitaH / / 13 / / yA vimATaH nikaTAgatA viyati tarakSaNameva vidharvazAt / duritarAjirivAtmana ujjvalA'dhvani gatasya hi tasya durAtmanaH // 24 // tadanu ca prasasAra durAzugastaDidatIvacakAra kharasvaram / dvayamapIha jagarja maheyayeva jaladhirjaladazca dharAmbare // 25 // akalayaccaTulatvamanArataM pravahaNaH kila pippalapatravat / ahaha ki bhaviteti cakampire hRdi ta dAmbhasi pota vaNirajanAH // 26 // hai rakSa rakSa deveti jalpati pracare jane / zatakhaNDamabhUdhAnamabhAgyAttasya dumateH / / 27 / / bhANDotkaraH samagro'pi mamajjAmbhasi satvaraH / abhavya iva duSkarmabhArabhAritamAnasaH // 28 / labdhvA phalakakhaNDaM tattatAra tarasAmbhasaH / zreSTI zreSThaguNarjanturiva vAddhibhavAntarAt / / 29 / / zUnyAraNyamathaityAzu cintyaamaasivaandH| klezaryajitaM vittaM hahA tadapi me gatam // 30 // pAtrakSetreSu tannoptaM no bhuktaM tanmayA''tmanA / parArthe nopayukta yattanme du:khAyate bhRzam // 31 // bhogastyAgastathA bhrazastisro'| mUtayaH smRtAH / maddhanasya punazi evaM jajJe vidharvazAt // 32 / / etAktA'pi no devatuSTiH sphuTamajAyata / kuTambaviraho jajJe yatpunaH so'tiduHsahaH // 33 // etacintAttacittena tena tAmtena nirbharam / sahakAratarucchAyAsIno'dazi munIzvaraH // 34 // kRpAsudhArasasyeva nijharaH suvisRtvaraH / duHkhadAghajvarottaptajantusantApavArakaH / / 35 / / kevalodbodhazuddhAM / / 317 // Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza 318 / / zudhvasta saMzayastamAH / zazIva saumyamUttiryazcitraM jADyojjhitaH param / / 36|| hemAmbhojaniSaNNaM taM prekSyAgatya nanAma ca / papa tRSitavaccha ThI dharmagIrmadhurAmRtam ||37|| durlabhaM nRbhavaM bhavyA labdhvA buddhvA jinAgamam / samyagdhamaM samArAdhya bhajadhvaM siddhijaM sukham ||38|| tataH samayamAsAdya sadyo'vayojjhitAntaraH / papraccha prAJjaliH zreSThI bhagavannamIzaH ||39|| dRDhamuSTiH kathaM jajJe tajjJecchAbhAga bhRzaM jane / kaSTaM kaSTArjitaM vittaM kathaM me savyathasthiteH ||40|| jajalpojjvaladanta sudhAdhavalitAdharaH / sAdhustaM dhAtakIkhaNDabhArate sodadvayam // 41 // AsInmahebhyasadane sadanekasukhAvite / pitaryuparate jyeSThaH svAmI gehasya jAtavAn ||42 // prakRtyodAracitto'bhUdRddhaH stabdho'paraH punaH / dAnaM dadati dInebhyastasminnatha sahodare ||43|| cukopa laghuratyantamantaranyastadIkSaNAt / vArayatyapi no dAnAdvirarAma guruH param // 44 // bhinnIbhUya tatastasthau laghulaghutaro'pyaNoH / vavRdhe tyAgino'pyasya gehe zrIH sukRtodayAt // 45 // adAturapi tasyA - gAlakSmI ruSTeva mAninI / agaNyApuNyayogena gehAddehAt punaH sukham ||46|| vratamAdAya vRddho'tha jagAma tridivaM zivam | cAritraM dinamapyekamAcIrNa na hi niSphalam ||47|| laghurbhrAtA punastasya nindyamAno'khilairjanaH / paryante tApasIM dIkSAmAdAya ca vipadya saH / / 48 || asureSu samutpede tatastvamajaniSTa bhoH / saudharmataH punazcyutvA jyeSTho jyeSTo guNotkaraH ||49|| tAmaliptyAmabhUdibhyasutastadanu sadguroH / pArzve vrataM samAdAya pAlayannatulaujasA ||50 // tato'haM hat jajJe samapraguNazevadhiH / sa samAjagmivAnatra sAmprataM viharan bhuvi // 51 // dAnapradveSakaraNAdantarAyAcca sarvathA / kArpaNyadoSaste jajJe vizetara janepsitaH ||52 // dadAnaM vArayedyastu svayaM na hi dadAti ca / dattaM ca zocate vittaM sa dari saptatikA. / / 318 / / Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ drasvamaznute // 53 / / gRhItA yattvayA saMpat paizUnyAdrAjadaNDanAt / tatastadarthaH sarvo'pi naSTaH pAtaGgaraGgavat / / 54 / / tataH svakarmaNaH zrutvA phalaM saMvignamAnasaH / vanditvA jJAninaM proce hyadyaprabhRti he prabho // 55 // yadayiSye draviNaM tacaturthAzamAtmanaH / gehe'haM rakSayiSyAmi sarvamanyacchubhAjane / / 16 / / binA'nAbhogadopaNa nAnyadoSabharastathA / yAvajIvaM mayA''bhASyaH svamukhena sukhaiSiNA / / 57 / / samyaktvena samaM tena viratizatastataH / prapannA guNasampannA kevalajJAnisAkSikam / / 58 / / pAzcAtya bhavamanturyaH sa sarbaH kSAmito yateH / lagitvA padayordvandva nirdvandvAnandavattinA / / 9 / / bhagavAn vijahAroAmatha zreSThI tatazcalan / svanivAsapuraM prApa pApanirmuktamAnasaH // 60 // vANijyaM sRjatA tena yaddhanaM ghanajitam / taccaturbhAgamAdAya zeSaM dhameM vyayIkRtam / / 61 // jinA bhiratasyAsya sarvapauSadhadhAriNaH / zUnyAgArAdiSu thAddhatimAsAriNataraH 65 rimanapipale kAle zUnyadhAmnyasya tarapaH / cakopa vyAtarastatra sthAyI mAyI bhRzaM nizi / / 63 / / karAla: kAlabetAlabhUtapretarbhayaGkaraiH / bhApayitvAstikottasaM dardaza viSamAhinA // 64 // atudadde. hamatyarthaM kAlakUTomisaGgamaiH / tathApi dharmAnnAcAlItsva zaila iva nizcala: / / 65 / / tatastuSTaH sura: prAtastaM tuSTAva svabhaktitaH / tvaM dhanyaH kRtapuNyo'si sanaipuNyo'si nirbharam / / 66 / / baraM varSa prasanno'smi smitvetyukte divaukasA / so'- 2 sthAnmaunavratAlambI tato bhUya: suro'vadat / / 67 / / yadyapi tvaM nirIho'si tathApi zRNu madigarA / braja tvaM mathurApuryAmanAryAcAravAraka // 68 // yAvanmAtraM tavAsItsvaM tAvanmAnaM tathaiva hi / bhAvi prabhUtapaNyaupaH punastatra bhavadgRhe // 69 / / kSamayitvetyuditvA'gAdamaraH sthAnamAtmanaH / pratimAM pArayitvA'tha zreSThI citte vyacintayat / / 70 / / arthenAnarthamulena ki tenAdhyathavA'stu tat / yenAhaM nijakArpaNyadoSamunmUlayAmyaho 71 / / etadvi muzya mathurApuryAyAtaH Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikA upadeza- ra sa satvaram / tadavasthAni dRSTAni nidhAnAni nijIkasi / / 72 / / yadAsodgatamanyatra dezeSu svaM tadapyayat / proce janena ki puNyaprAgalbhyasya hi durghaTam / / 3 / / yadabhUdbhakSitaM lokastadapyAptamayatnataH / koTayaH SaTSaSTisaGkhyAkA militAstasya vezmani / / 74 // saMcitaM sukRtaM yena nizcalatvena cetasaH / saMpadyante sapova tasyAmutraiva saMpadaH // 75 / / tenottuGgaM jinAgAraM sAraM pratimayArhatAm / sadbhaktyA kArayAmAse nyAyAjitadhanoccayaiH / / 76 / / dInani thapaGgavandhabadhireSu // 320 // diyAdhIH / sa dAnamadadAyakA aruNA inocita / bheSa janazlAghAmasnAghAghAdviraktadhIH / agayarzanANyAda kRtyajanma pavitrayan / / 78 / / paryante'nazanaM lAtvA dhyAtvA paJcanamaskRtim / catu palyasthitijJe'ruNAbhe prathame divi 79 / / surastato videhe sa samutpadyottame kule / gRhonadIkSo mokSazrIbhoktA bhAvI bhavojha nAt / / 8 / / itthaM viditvA dhanasAravRttaM vittaM nivezyottamadAnadharme / dAnAntarAya: pratiSedhya eva tadvadyathA syuH sakalA: samRddhayaH / / 81 / / // iti dAnAntarAyopari dhanasArakathA / / atha lAbhAntarAyopari kathA bhrAjate bhArate'trava mAgadhAhayanIvRti / dhAnyapUra iti grAmo'bhirAmo'nvarthanAmabhAk / / 1 // rAjAdhikArI dhikkArI prajAnAmugradaNDataH / tatra pArAsara iti dvijanmA'jani vizrutaH / / 2 / / so'nyadA''jJAvazAdrAjavArI: pArINaka: zruteH / grAmyebhyo vApayAmAsa turaGgacaraNocitA: / / 3 / / kSudhAtRDbAdhitAste'pi karSakAH pAravazyataH / prAtaHkAlAdbhavedyAvanma1xdhyaMdinamanAratam / / 4 / / kSetrANi kheTayantyucaHsvareNa svadhurINakAn / hakayantastataH kaSTAdaniTAcchaTikAkSiNaH / / 5 / / / / 20 / / Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yadA bhaktamupAdAyAyAtA: syurhAlikAGganAH / balIvardA vyAkulAzca ghAsAmbhaHpAnalAlasA: / 6 / / tataH sametya pApAtmA pArAsaraH kharAkRtiH / tarjayastarjanenAsyadroSaNaH karSakAniti // 7 // bho bho madIyakSetrakarekhA datta pRthak pRthak / sarve'pi te'tha tavAkyAttathA'kAryuH kRSipriyAH / / 8 / / tatastadbhaktapAnAdipratiSedhanibandhanam / AntarAyikaduSkarmAbandhi durdha ramaMhasA // 9 // halabhRdvaSabhotkRSTakaSTamAjJAya dunayaH / svakArya kArayAmAsa lAlasa: krUrakarmaNi / / 10 / / tataH svAyuH prpuu||32|| yeSa citvA duSkarmasaJcayam / mRtvA bhrAntvA bhavaM bhUri shvbhrtirykkuyonissu||12|| atraiva hi surASTrAsu dvArakAyAH puraH | prabhoH / zrIkRSNasyAtmajasvenotpede puNyAnubhAvataH / / 12 / / DhaMDhaNetyAkhyayA labdhaprasiddhirabha vatsa ca / vRddha bapuSA jJAnavijJAnasyApi sampadA / / 13 / / krameNa taruNI dRSTibhramarAkRSTipaGkajam / yauvanaM prApa niSpApamanA mAnAzritadhvani / / 14 / / upAyaMsta tataH kanyA vijJA vijJAnakarmasu / tatastAbhiH surastrIbhiriva zaimAnikaH suraH / / 15 / / bhogAnabhuGkta nizaGgaM dharmArAdhanabaddhadhoH / kumAraH sphArasaundaryasAra: kiyadanehasam / / 16 / / atrAntare pareNodyat ('riSTanemiH) prabhAsAreNa bhAsuraH / sUryavadrevatodyAnapUrvAdrAvRdayaM gataH // 17 // tadAgamasamudbhUtodAraharSAkUrotkaraH / zrIhariH saparIvAraH prabhu nantumupAgamat // 18 // natvA svAminamuddAmatapaHsaMyamibhitam / niSasAdocitasthAne viSNujiSNumahAdviSAm / / 19 / / | bhagavAn dharmamAcaSTe spaSTena vacasAjasA / madhurekSuraseneva prANitRSNApahAriNA / / 20 / / tato'vagatatattvArthAH sattvasArthA 18 anekazaH / sAdhuvAdavizuddhAdhyAdhvanyabhAva prapedire // 21 // thoDhaMDhaNakumAro'pi jinagI:pAnapuSTadhI: / niviNNa: kAma bhogebhyaH svIcakArottama vratam / / 22 / / sUtrArthobhayavidyAbhAgjajJe vizeSu varNitaH / stAkenApi hi kAlena cAritrAcA 32 1 // Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza | / / 322 // radhIH ||23|| vijaha vibhunA sArdhaM grAmAkarapurAdiSu / agAdhA vividhAbAbAH sahamAnaH sa sarvadA || 24|| anyadA dvArakAryAmiyAya prabhuNA saha / nirIhaH siMhasulyAssthAmA kAmAbhimAnahA ||25|| udiyAyAnyadA tasvAntarAyoddAmakarma tat / yenAvApnoti no kvApi bhaikSyaM bhrAmyan purAntare ||26|| yenaiSa sAdhunA yAti samayA samayArthabhAk / talabdhimapi nighnanno labhate svayamapyaho ||27|| govindatanujanmA'pi zrInemerapi zaikSyakaH / svayaM guNanidhiH puryA zrImatyAmapi nirbharam ||28|| madhyAhnasamaye bhrAmyannapi pratigRhaM sadA / na bhikSAlezamapyApa heturatrAntarAyikam / / 29 // amuSyAkhyAyi vArttaSA samagrA bhikSubhiH prabhoH / so'pyAha tadanu prAktatkRtaduSkarmaceSTitam ||30|| tateo jJAtasvavRttAntena tenAgrAhi sAdhunA / udaze'bhirahaH pratyakSIbhUya bhagavatpuraH ||31|| nAtaH paraM paropAttamaikSyaviNDopajIvinA ! avazyaM mayakA bhAvyaM vibhAvya prAktanAzubham ||32|| itthaM lAbhAtarAyotthapRthukarmAnubhAvajam / kaSTaM viSahataH kAlaH kiyAnadhyasya jagmivAn ||33|| anyadA vAsudevenApracchi svacchena cetasA / svAminnAkhyAhi kaH sAdhurdu karoru kriyAparaH ||34|| prabhuH provAca sarve'pi yaminaH saMyamodyatAH / DhaNaSiH paraM sarvebhyo vizeSAdhikaH smRtaH / / 35 / / yaH svopalabdhabhikSAnnAnnAnyadaznAti karhicit / itazcotthAya kRSNo'pi yAvadAgAnijAM purIm ||36|| tAvannetrAtithIbhUtaH prabhUtasukRtodyataH / caran gocaracaryArthaM DhaMDhaNaH zramaNottamaH ||37|| nIcedRSTi siddhisaudhabaddha muSTimaduSTakam / taM vavande mahAbhakyAvatInekapAddhariH ||38|| tamadrAkSIdvandyamAnama mAna bahumAnataH / zreDI kavitatazcitte cintayAmAsivAni dam ||39|| nirgrantho'yaM kutArtho yatpadapadmamadhuvratam / svaM ziraH kurute kRSNaH kSitipazreNisaMkulaH // 40 // yadyeti saptatikA. / / 322 / / Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 323 // madgRhaM tarhi dAnamasmai dadAmyaham / evaM vimRzatastasyaivAyayau dhAma DhaNaH || 41|| tAvadeSa prahRSTAtmA siMhakesaramodakaiH / modakairmanasastUrNaM pratilaMbhitavAn bhRzam // 42 // tataH zrInemimAsAdya sadya eva vyajijJapat / tadantarAyaduSkarma ki mama kSayamAsadat ||43|| svAmyAdideza nAdyApi tavaiSA labdhiradbhutA / tvamadya vAsudevenAdhvani vandita bhAdarAt // 44 // tadvIkSyAdatta te dAnaM bahumAnapuraHsaram / vaNigguNijanazreSTha iti jJAtvA sa tattvavit // 45 // paralabdhiriyaM bhoktuM mama naucityamaJcati / vimRzan DhaMDhaNaH prauDhavairaGgikaziromaNiH || 46 || modakAnAM pariSThApanikArthamagamat puri / nirjIvasthaNDilasthAne tAnacUramadasA ||47|| svakIyakarayugmena hRdIti paricintayan / aho duSkarmaNAM dattAzamaNa ceSTitaM kaTu / / 48 / / evaM bhAvayataH saMsArAsArasthitibhAvanAm / ullAsa sphuradbodhadIpakaH kevalAhvayaH // 49|| devajayajayArAvazcakre vakretarAzayaH / devadundubhayaH kSipraM tADayAmAsire'mbare // 50 // bahukAlaM vihRtyovIM murvI bhUdiva nizca la. / prabodhya bhavya sattvAlImAlInaH siddhisadmani // 51 // yathA bhagavatA tena soDhaH prauDhaparAkramAt / tathA lAbhAntarAyo'yaM soDhavyo'nyairmunIzvaraH // 52 // / / iti DhaMDhaNakumArakathAnakam // atha bhogAntarAye kathA iheva bharahe dhanapuranAmaggAme nANAvipa sumahisI goulAbhirAme sudattanAmA kuTuMbio parivasai / tassa ghare bahukamakaro ego kammakaro Asi / so bhoyaNavelAe jAyAe jayA bhoyaNatthamuvavisara jArise tArise bhogaNe parivesie / / 323 / / Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 // jemiuM laggai, tayA taduvari samecca sudatto pukarei-"are muMca thAlaM, laI samutti?, tuha bhoraNaM suhAi maha kajaM saptatihA vinnssii"| evaM so tahA pukariuM laggo jahA so barAo addhabhutto ceba jamakikarAu vva vIhato tkaalmedio| khetakhalAi kajaM kaaumaaddhtto| jayA kayA'vi parissaMto so vosamai maNayaM pi, tayA tahA tajai jahA vuhAtAhAparigao vi rulaMto asthai / kajaM kuNaMtasma jai vi mahaI velA jAyai tahA'vi se dayAleso'dina smuppji| evaM gharassa'nnajaNassa'vi aIba asuhAvaho jaao| kAlakkameNa kAlaM kiccA roraghare saMpato puttatteNa / jammakkhaNe jagaNijaNayA pNcttmubgyaa| tao kaTTeNa mahayA buDDi patto ahakahAvi bhikvAvittIe pANe dhArei / maggato kahi'pi tAvaiyaM na pAvei, jAvaieNaM chuhA chini| jattha'nne bhikkhAyarA lahaMti tattha so patto saMto galahatthameva lahai, aIva duvikhao jaao| tao pANaJcayaM kAumicchaMto katAravaNagahaNe sAhuNo kassa'vi so milio AbhAsio"kahaM tuma duktio dIsasi ?" / teNutaM-"kimahaM karemi? roraghare saMpatto puttate bhikkhAe bhamaMto kimavi na lahAmi / tao nANiNA muNiNA tabbhavo kahio-"sudattabhave tumae bhogatarAiyaM kammaM baddha', taM tuha sayamamuinna" / teNAvi veraggAvannaNa dikkhA kkkhiikyaa| eriso abhiggaho ya gahio-"jassa sAhussa jaM annapANAiyaM paloi ||324 jjai, taM sayaM samANoya payacchAmi, viNayaM veyAvaccaM ca karemi, bAhigdhatyassa sAhuNo bhesajamANittu demi"| evaM cirakAla samaNadhammamaNucarittA mahAdhaNavaiNo ghare saMpatto putattaM / tattha viulA bhogasAmaggI laddhA / / evaM bhogAntarAyakarmApi badhnAti jIvaH // Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athopabhogAntarAyopari dRSTAnto'stikammi vi nagare ego seTThI atthi aIva dhnnddddo| pAe parAbavAyabhAsaNaraMgillo adiTTamamsuyamiva jahA tahA bhAsai / ghaNaDDayAguNeNa sambo jaNo ta bahu mannai, muharisAe na gaNaI maNayaM pi jaNAbavAyaM / aha jayA vivAhakaje 325 // mahAuNasamavAo molijjai, jayA ya so pucchiAi-"amugarasa barassa evaM kannaM demo," tayA bhaNai-"eso takaro juyArilo akicikarao, evassa kovisakanna smpedd?"| piyaro jANaMti amhaMgayassa pANiggaNaM bhAvi tayA so tahA jaMpai asanbhUyadosa jahA maNaM majai / jayA varassa mAipiyaro pucchaMti-"kerisI kannagA eyarasa vivAhijai" ? / tayA AhUo aNAhUo vi samAgamma bhAsai-"esA kannagA aIva nillakavaNA hirisirimAdhizvajiyA, ko'dhi niyaghare Tell samANei ?" / evaM bhAsaMto tammaNobhaMga karei / evaM lIlAe vi jahAtahA plvei| iTugoTi kuNato bhaNai bhattuNo-"tujjhae paNaiNI anneNa saha paNayaparAiNA, tuma kahaM tIe uvari aIva rAgarato" evaM so viracai ttto| aha tanmajAe evaM pasvai-"tuha bhattA annakatAsattAbhippAo, tuma kahamimammi annuraayvsNvyaa"| tahA tahA so vayai jahA saMjogAo viogo bhavai ubhaesi pi| annesimuvabhogatarAyamajiUNa anna pi bayaM dukyaM saMciNeUNa kAlaM kAUNa daridkule // 325 // saMjAo puttatroNa, patto tAruNNayaM / annayA mAIpiyaro jattha jattha tuppAgiragahAe kanaM maggati tattha tattha'nne jaNA bhajati / Mol kannaM dAumaNA vi na payacchati / tao so vimaNo dummaNo jahA jahA sarisavayANaM pANiggahaNUsavaM picchai tahA tahA mammi khijji| tao so uggharo saMtA desaMtaraM bhmi| vailAe na'nnapANamavi kiMci pAvei / tatto duhio saMto milio Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | upadeza // 326 // kassa vi samaNassa / teNa suha picchio, tao bhaNai-"katto majjA sumiNe'dhi suvakhaM, jassa na gharaM na ghariNIna pari- saptatikA. yaNo, emAgI primbhmaami"| tatto sAhuNA vRtta-"tuheba bhogatarAyakammodao sameo, teNa'jja'vi na suhasAmagi pAvesi" / tao teNa nANabaleNa se puko yo sAhiyo ko gAjiddhaga: unanaM vayaM / bhAsAsamiI suThTha aaraahiyaa| tao chaTTamAi bhUritavaM kAUNa saMpatto paMcataM / jAo ibhkule| saMpannA sadhvA'vi se pribhogsaamggii| tao dhammArAhiUNa suhio saMjAo / / evamupabhogAntarAyo na kAryaH / / atha bIryAntarAyopari anekodAharaNAni svayamabhyu hyAni / yaH kazridatyanta haptabalIvardavarabhakharamahiSagajaturagAdIn dRDhabandhanairvaghnAti tarjanastarjayati ArAbhividArayati caturSa caraNeSu dRDharajjubhirbadhnAti / atha ca yaH pumAn lalanA bA vividhaiH kArmaNabheSaja mantrayantrairanyaM janaM nirvIrya niHsattvaM kurute, sa AgAmini bhave vIryAntarAmodayAddhAtukSayapramehabalyulIrogAdibhiratyantaM bAdhyate, sarvA vyAdhayastaM vidhurIkuryaH zarIre ityarthaH / evaM paJcAntarAyA bodhavyAH / / atha sArmikavAtsalyopari kAvyamucyate---- 11326 // sAhammiyANaM bahumANadANaM, bhattoi appijja taha'napANaM / / dhajjijja ridvIi tahA miyANaM, evaM caritaM sukayassa ThANaM // 41 / / vyAkhyA-samAne dharma vantei carantIti vA saamikaaH| te ca dvidhA-sAdhavaH zrAddhAzca / tatra sAdhavaH sAdhUnAM hai Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAddhAH zrAddhAnAM saMgharmANaH / teSAM sadharmaNA bahumAnadAnaM pUjAsatkArakaraNaM / nathA bhaktyA arpayet annaM bhojyaM pAnaM zarkarAdi / tankutaH ? yataH kevalabahumAnena nArthasiddhiH nadartha bhaktapAnadAnamuktaM / sArmika vAtsalyametadeva tAttvika yatprastAvamAsAdya sAdhuH zrAddho vA madhurAnapAnapradAnAdinA svasadharmANamAgataM jAsvA natvA ca sAjyaprAjyabhojyadAna basanasamarpaNAdinA sadabhaktyA satkaroti / vizeSato'bhinavasAdhuvAlavRddhaglAnapathathAntAyAtasAdhupAraNottarapAraNaprastAvapradattadAnamatIva puNyaprAgbhAraprAdurbhAvakaM syAt / yaduktaM-"pasaMtagilANesu ya AgamagAhosu taha ya kaya. loyN| uttarapAraNagammI dinnaM subahupphalaM hoi / / 1 / / jai vayarasAmipamuhA saahmbhiibcchlttmrisu| sussamaNA vi ya hou tA sesA kimiha soyati // 2 / / tANaM ca UsavAisu saraNaM diTThANa pubamAlavaNaM / taha batthapANabhoyaNasakkArA sanvasattIe / / 3 / / paribhayANa tANaM nAradamAIhi baMdigahiyANaM / moyAvaNaM karNati ya dhannA dhaNajIvieNAvi / / 4 / / suhisayaNamAiyANaM upayaraNaM bhavapabaMdhavaDikara jiNadhammapannANa ta ciya bhavabhaMgamuvaNei / / 5 / / AsaMsAravirahio saMsAriyabhAvavigamao cev| vacchallamamohala kittiyaM ca sAhammilogammi / / 6 / / " tathA "vajjijjeti varjayet Rddha: 0 tathA nidAnaM, etAvatA dAnaM deyaM para ninidAnaM / nAni cAmUni nava nidAnAni-"niva 1 Ni 2 nArI 3 nara 4 sura 8 5 appappaviyAra 6 appaviyArattaM 7 / aGgata 8 darihattaM 1 caijjaha nava niyANAI / / 1 / / " taduktaM caritraM sukR tasya sthAnaM sukRtArjanaheturini kAvyArthaH / / iya jo sabhUmigAe samuciyamAgraraDa sabyasattIe / mo pAvai muhasi visAhadatto ghaNo ya jahA / / 1 / / Bre 1327 // Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza // 328 // atha dRSTAnta:--|| vizAkhadattakathA / / | saptanikA paripakkasubiMbIe vammi sumaNoharaMbalaMbIe / uggayalayatuMbIe kosaMbIe varapurIe / / 1 / / papphuluppalanitto sujhavagatto suhIkayasamitto siTTI visAhadatto basai tahiM dhammauvautto ||sh| so dhammaghosasUrINa devasUrINa pabara vijAe / pAse sugaNAvAse pavajae bArasabayAI / / 3 / / so annayA kayAvi hu pacchimarattIe jaggiro saMto / paMca. paramiTrisamaraNapajjate samarae citte // 4 // rayaNANi jassa gehe kakevaNahaMsagabbhamAINi / haMti dhaNI sa gariTro nihilo kimiha iyarehiM / / 5 / / dakkhalakkharityakalio calio rayaNajjaNatyamesa to| vayarAgaradesaM pai corehi luTiyaM dadhvaM / / 6 / / ikillao bhamaMto milio kAvAliyassa kassa bi so| teNavi hu lavakhaNalakkhiu tti muNiuM sakajjassa / / 7 / / siddhikae tassuttaM kahaM sacito'si bho mahAbhAga / niyabaiyaro aseso parikahio teNa tassa tao ||8|| jai tuha atUcchavibhavajjaNammi icchA tao samAgaccha / saralappA so calio tassatthe nibbhayatteNa // 9 // teNANIo girimehalAi AharaNakA liyAbhavaNe / to joiNA sa vRtto johArasu bho imaM devi // 10 // tuha ghaNalAho hohI garuo eyappabhAvao bhayavaM / jiNa mujjhiya na hu anna namAmi devaM dayAhINaM / / 11 / / johAriya jiNadevaM sevaM ko kuNai avaraama- X // 328 // rANaM / kAUNa amayapANaM ko Nu jaNo kaMjiyaM piyai // 12 // taM par3a japaI joI re re nara dhiTTa duTu pAviTU / tuhara matthaeNa pUrya devIe naNu karissamahaM / / 13 // iya jaMpittu vikosI kAuM khaggaM karei jA ghAyaM / tA takoNe sutto viSamAsikho ya susakyo / / 14 / / SaNanAmo sussAvaya vacchannamaIe bhaNai joIsaM / ai pAva re vibhucasu sAvayameyaM Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadAyAraM / / 15 / / ii vuttuM vijAe sa thaMbhiuvva thirdeho| to joI bhayabhIo nighaDiya calaNesu milhai taM / / 16 / / to karuNAi dhaNeNa vimukko joI saTANamallINo / vijAsiddho sAhammivacchala teNa gADhayaraM / / 17 / / rayaNaparikkha iya P sikkhavei jaNau bva jnniynehbhro| mayaNA savattha guNAvA viseseNa samadhamme / / 18 / / chakkoNamaivisuddhaM tikkhasudhAra subannalahupAsaM / iMdadhaNusukatillaM vayaraM vighaM harai savvaM / / 19 / / jaM vIsataMdulANaM bhArillaM sampradosanAsayaraM / taM dugaNiyarUvagalakkhamulamutta maNivihi / / 20 / / icAi sikkhavittA rayaNaparivakhaM tamAha tuttumnno| sAhammiya lacchIu punappabhAralabbhAo / / 21 / / na ghaNAraMbha bharehi saMpajjatIha saMpayA sayaNe / pAbajiyAo jAo tAo paraloyaduhaheU / / 22 / / sabvesa vi kaesaM sugariyaM naNu sadhammavacchallaM / titthaMka rehi kahiyaM mahiyaM puNa sagaNaloehi / / 23 / / so atthotaMca sAmatthaM taM vinANamaNuttamaM / sAhammiyANava jammi jaM viJcati susAvayA // 24 // sussAvayANa vacchallaM je kuNati mahAsayA / punnANubaMdhiyaM puNNaM te lahaMta'kkhayaM payaM / / 25 / / tatto tumae sAhammiyANa vacchallayaM viheyasvaM / sukayatthiNA sayAvi | hu jamamulagaNaM viNiddiTuM / / 26 / / cayaNAmayarasamAkaMThamesa pAUNa tmmuhsraao| paidiNamegegamahaM bhoiya sAhammiyaM gehe // 2 // to panchA bhaMjissaM abhiggaho esa sAvaeNa ko| niyagehaM par3a calio tassAesaM gaheUNa // 28|| vajjAgaratIraThiyaM dhaNapurameso samAgao sittttii| johArittu jiNidaM rasavaipAyaM viheUe ||29|| asaNaM kAumaNo jA ki pihU sAhammiyaM paloei / tAvAsannadumohe paDodara najiNabiMbo // 30 // kayacaMgapaNAmo jiNathui bhaNiro narI Mo tahi diTTo / kayavaMdaNeNa puTTho ThANAo Agao kamhA // 31 / / kattha ya vaccasi sAvaya teNuttaM bharahakhittatitthANi / jo Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deza saptatikA. .30 // hAraMto enthAgao mhi to teNa Ahao // 32 // bhanibahamANa pubbaM bhoitA tadaNumokSaNAi ghaNaM / punnaM samajjiyaM naNa aipauraM pttdaannaao||33|| tatto kameNa patto siTTI vayarAgarammi khemeNa / sadadhiTTAyagadeveNa tAva tappunAtuTeNa // 14 // rayaNoe sumiNammi ya samecca rayaNAI koddimollaaii| dinAI se maNicchiyasamaggasaMpattiheNi // 35 / / tatto pahammi ikkakkamesa sAhammiyaM pabhoyato / saMpatto niyamehaM dehammi ravi va dipaMto // 36 / / sabalo bi sayaNabaggo milio kali o pamoyapUreNa / phaliyadumammi vihagA ahigAyarabhAiNo huMti ||37ddhoiymimenn bhUmIvaiNo samuhallamullavararayaNaM / ranA'vi pauravagge saMThavio so'vi siTripae // 38 // dhammAhigayapaTutto jo puNa dhamme parammuho hoi| so kaha muggaibhAI sAmidohIsu paDhamillo / / 39 // iya cittammi biciMtiya dhamma samma kareI so sittttii| sAmiyame gaigaM aNuvAsaramesa bhoyaMto // 40 // eguttaravuDDhIe paivaccharamesa sAvayajaNassa / bhattIi bhogaNAsaNadANarao goravaM kuNai / / 41 // hatyaMtarammi sohammasAmiNA vaNaNA kayA nasma / jArisao bharahammI sAhammIvacchalo dhaNiyaM / / 42 / / siTThI visAhadatto tatto anno na ko'vi phuDamittha / tabvayaNamasahamANo vibuho ikko tao clio||43|| abhinavasAbayarUvaM kArDa tccittcaalnnikkmnno| bhoyaNakae niviTTho sidvighare bhakkhio tisio // 44 / / sabbamasaNaM pi pANaM khAimamaha mAima P suniviya / patto na chuhanivitti rahApisAu bva paccakkho / / 45 / / inyaMtarammi bahuso ikkhurasassAgayA ghaDA tasya / siTriupAyaNaheuM samaspiyA te'vi taraseva // 46 / / AsAiA khaNaNa vi te'Si imeNa bhUyachuhieNa / to'vi na ruTro siTTI maNayammi na bemaNassamio / / 47 / / banno'haM jassastho sAhammijaNobaogayaM ptto| mantrai appANamimA iya kAra SE 330 // Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' // 331 // citato niyaM citte // 48|| tA paccakkhI houM devo tagguNapasaMsaNaM kuNai / samvAhivAhiharaNi masimaNimayasaMtiNipa DimaM / / 49 / / dAUM gao saThANaM siTTI vi sadhammaloyavacchallaM / kuNamANo dhammarao jIviyapajjata mAvano // 50 // bArasakappe devo jAo niccaM sudibvajui kAo / cakkipayaM pAvittA cavitta tato muvicchinnaM // 51 // pAvitta ahavakhAyaM caraNaM pAlittu kevalaM papya / sijjhissai sa videhe vAse saMpannasavvAse // 52 // ajha suguruNaM dhaNo vi dhammaM lahettu cAritaM / devo ya bhaviya tatto gacchassa akkhayaM SalaM // 53 // vidyAhatatva nizamya kAmaM caritameyaM suguNoharammaM / sAhamaccharayA sAvi, bhavaMtu bhavvA ta saMpayA'vi || 54 || || zrI sAdhanikavAtsalyopari vizAkhadattakathAnakam || atha dvAdazavratapAlanAdhikAre zrAddhasya prathamANuvratakAvyamAhaahiMsaNaM savvajiyANa dhammo, teMsi viNAso paramo ahammo / muNistu evaM bahupANighAo vivajiyando kathapaJcavAo ||42 || vyAkhyAna hiMsanamahiMsanaM keSAmityAzaGkAnirAsArthaM sarve ca te jIvAzca sarvajIvAsteSAM sarvajIvAnAmiti padaM / ayamartha. - yatsarvajIvAnAM paJcendriyarUpANAM hiMsA nivAryate / teSAM sarvajIvAnAM vinAzaH prANavyaparopaNaM / ayamevAdharmaH paramaH prakRSTaH kathitaH / evaM muNittu vijJAya bahuprANighAtaH varjayitavyaH paraM kiMbhUtaH saH ? kRtAH pratyapAyA aneke vighnA yena sa tathArUpa: / atrAyeM zrAddhasya jIvadayAvizeSasvarUpamAha-yaduktamAgame - " ovA suhamA thUlA saMkappAraM bhao ya le duvihA / savarAhanizvarAhA sAvivakhA caiva niravivakhA |||1| " anayA gAthayA sAdhuzrAddhayomerusarpapAntaraM '331 / / Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza samatikA, dayAguNatvAt jeyaM / adhunA yadA zrAddho'nirvahana kSetrAdikaM karoti tadA sthUla syApi jIvasya vadhaH syAt pRthivyAdInAM dvIndriyAdInAM ca syAt, sAdhUnAM dvayorapi hiMsAniyamaH, etAvatA 20 viMzopa kAH sAdhobharvanti, zrAddhasya tu sthalAnAM niyamo na tu sUkSamANA niyama iti daza dizopakAH / ardha prAptaM tataH kathaM ka AkAraH saMkalya jJAtvA sthUlajIvahisAniyamaH, punarArambhe satyajAnato na niyamaH, tataH punarapyadha gataM, dazAnAM madhye paca jaataaH| atha kenApi puruSeNa nijaga he'nyAyaH kRtastadA tasya paJcendriyAdisthalatvaM jAnanapi chalAddhanti tata AkAra mukalaM karoti, kathaM ? niraparAdhajIbamAraNa niyamaH, paraM sAparAdhasya na, punarapyarthaM gataM, paJcAnAmapyardha jAta, sAdhI dvau vizopako / atha vRSabhAn kheTayati yadA tadA niraparAdhapaJcendriyAnapi jAnan san kaSAdibhistADayati, tadA''kAro mutkalaH kartavyaH, kathaM ? yadA ghAtaM dadAmi tadA nirdayatvena na dadAmi punaH satyatvaM mutkalaM, punarapyarddha gata sArthadvayaM vizopakArgha sapAdavizopako jAtaH / etAvatA sthitaM itthaM prANivadho niSedhyaH / zrIAvazyake'pyukta-"thUlagapANAivAyaM samaNovAsao paccakkhAi / se pANAivAe duvihe pannate, taM jahA-saMkalpao AraMbhao ya / tattha samaNovAsao saMkappI jAvajjIvaM pANAivAya paccakkhAi' no AraMbhao / tattha paMca aiyArA jANiyanyA na samAyariyatA bahe baMdhe chavichae aibhAre bhattapANavucchee ti" / / atha dRSTAntaH prANAtipAtavrate kSemAditya kathA / pATalIputrapUrnAtho bhUbhA'bhUjjitArikaH / caturthI dhanadhanado dhIsa khastena sUcitaH / / 1 / / kSemAdityaH zrAhadharmI bhUpa- | Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ snmaandaanbhuuH| ityeSa dveSya evAsItsarveSAmadhikAriNAm / / 2 / / taivimRzya miya: sarva retasyaivAnuyAyinaH / satkRtya basvAlaGkRtyA bhUpaterghAtakAH kRtAH / / 3 / / zasvahastA nigrahItAste nizA guptavattayaH / hanyamAnaMrimaH proktaM kSiptA: kSemeNa bai vayam / / 4 / / rAjJA nijagRhe roSAdeSa dveSavimuktadhI: 1 jajalpa rAjano jantUn hAmyahaM ki punarnupam / / 5 / / tathApi bhUpa AdikSataM vadhyaM stenvdhaa| proce'nyamantribhirdeva bhavadgrahavanAntare / / 6 / / vApikA vartate'gAdhA bAdhAkRdyAdasA aja: / praphullapadmasaMkIrNA pUrNA nirmalavAriNA / / 7 / / na samarthastadIyAbjAmaya ne ko'pi pUruSaH / kSemaH prakSipyatA tatra jala jantubalirbhavet / / 8 / isyukta sahamorayAga smaravA davamurum hRdi / Akhyatsamantu mAha tadA sAnidhya kRtsuraH / / 9 / / ityuktvaipa papAtAntaranubhAvAtsa devatAta / uparyAjagmivAnmInArUDhaH prauDhAbjahastakaH // 10 // kSamayAmAsa te bhUpaH saJcakre kuzalAgatam / dveSiNo'dhomukhIbhUtA vArtA sA'jJAyi bhUbhujA / / 21 / / varaM pivati bhUkAnte vaktaryeSo'pyabhASata / pravajyAbasaraM svAminAparaM mama rocate / / 12 / / ityuktvA saMyamI bhUtvA samyagArAdhya zuddhadhI: / kSemaH siddhimukhAnyApa prANiprANakarakSakaH / / 13 / / / iti prANAtipAtavata dRSTAntaH / / atha dvitIyANuvratamAhakoheNa loheNa tahA bhayeNaM, hAseNa rAgeNa va macchareNaM / bhAsa musaM neSa udAharijjA, jA paccayaM loyagaya harijjA / / 4 / / vyAkhyA- krodhena ropeNa, lobhena dradhyArjanecchayA, bhayena rAjadaNDAdinA, hAsyena narmaNA, rAgeNa svakIyasagInatayA / / 333 / / AC Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza / / 334 / / maitrIbhAvena vA matsareNa parasparavirodhAtmakena, bhASAM mRSArUpAM naiva udAharet bhASeta yA mRSA vAk proktA satI lokagataM janavyAptaM svakIyaM pratyayaM vizvAsaM harennirnAzayediti gAyArthaH / bhAvArtha: / yata ukta'-- "thUla musAvArtha samaNovAsa paracakkhAi / vAlie bhomA lie nAsAvahAre kUDasavikhajje / thUlamusAvAyarasa samaNovAsaeNa ime paMca aivArA jANivA na samAyariyA, taM jahA sahasA ambhavakhANe rahassa abhakkhANe sadAramaMtamee mosu ese kUDalehakaraNe" || atha tadupari kathA mRSAbhASaka: kasyApi vizvAsAspadaM na syAditi musAvA paMcavipannatte, taM jahA - kannAlie era: kuMkuuareror: kazcitkenApyajapyata / mAraNIyo yo nakSyaMstenAhanyata tadgarA ||1|| mamAra devayogAtsa dhUtaH kaukuNakastataH / turagezA samAninye nRpAye dhIsakhaistataH // 2 // pRSTo'trArthe'sti kazviddhoH sAkSI tatsutameva saH prAha satyamidaM svAmin saccakre'sau tato'dhikam ||3|| adher3a nirghATayAMcakre rAjJA raJjitacetasA / gorvAcyA sukRtazreNidhinI ||4|| || iti mRSAvAdopari kathA || ataH satyaiva atha tRtIyANuvrata mAha- asA loeNa ya jaM pavanaM, buho na givhijja dhaNaM adinaM / aMgIkae jammi iheba duSakhaM, lahai lahuM netra kamAi sukkha ||44 // -asAdhu lokena yatprapanna nIcalokena yata svIkRtaM budhaH paNDitaH pumAn na gRhNIyAt taddhanaM adattaM dhani samatikA / / 334 / / Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 335 / kenAvitIrNa / yasmin svIkRte sati ihaivAtra janmani duHkhaM tADanabandhanAdikaM labhate laghu zIghra taskaravat naiva evosvadhAraNe kadAcitsu zarIrasamAnAviti kANyAdI / "thUlagamadinnAdANaM samaNovAsago paccavakhAi / se adiarer duvihe patte / taM jahA savitAdilAdANe acittAdinAdANe adinnAvANassa samaNovAsaeNa ise paMca aiyArA jANivA, na samAyariyathA taM jahA tenAhaDe takkaravaoge viruddharajjAkamaNe kUDalulakUDamANe tApaDiya hAre / adatyAge ko guNaH kacApaguNa ityatrArthe dvayorapyekamudAharaNam - eka: kvApyabhavacchrAddhaH zraddhAvAn dharmakarmaNi / goSThIpriyaH sa ca prAyastatra ko'pyutsavo'bhavat // | 1 | | gRhe nirjatAM yA supi goSThikRjjanaiH / tadvezma se binA zrAddhamekAntaM vIkSya sarvathA || 2 || vRddhaikA tatra vartaNumatI jJAtumaghamUn / bhoH putrA bhavatAM vittaM jAtamityUcuSI satI / tadajJAtA bahnipicchAyadehi ||3|| prAtarUce tUpasyAgre te jJeyAH kathamityasI / proktavAn vRddhayA''syAyi kRtamastyeSu lAJchanam ||4|| samavAye'tha se daSvA goSThI sarvAM dhRtAGgataH / teSvAha zrAvako nAha hare kinni kasyacit // 5 // amucataM nRpo yasmAdeSa to cihnitaH pade / sanmAnayitA'nye sarve daNDitAH krUrakarmaNi // 6 // || iti tRtIyANutratakathA || atha caturthavratamucyate- samAyara vA avarassa jAyaM mannijja chidijja jaNAvavAyaM | je anakaMtAsu narA pattA te atti dukhAi iheva pattA ||45 || // 39511 Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza dhyAkhyA AtmIyajananImivAparasyAtmavyatiriktaspa jAyAM bhAryAM manyeta parAGgAnAM svamAtaramika manvIta / chinyA- saptAtakA devaM kurvan janApavAda janAvarNavAda evaM kurvataH puMsaH sarvathA janApavAdo na syAt / vyatireka mAha-ye paralalanAsvanyakAntAsu narA: prasaktAH prasaGgabhAjaH syuH te jhaTiti duHkhAnyanava janmani prAptA lakaizavaditi kAthyArthaH / / "samaNIyAsago thalaga mehaNaM paccaklAi / se paradAragamaNe duvihe pannatte, taM jahA-urAliyaparadAragamaNe veubbiyaparadAragamaNe y| sArasaMtorAmA hare paNa mAga jASipadA, na samAyariyakvA, taM jahA-ittaraparigahiyAgamaNe aparigahiyAgamaNe aNaMgakIDAkaraNe paravIvAhakaraNe kAmabhogatibvAbhilAse ti" / atrodAharaNam____ anAsti svastimadbrahmavavava bacchucitAzcitam / puraM zrInilayaM nAma dhAmAkSAmArthasampadAm / / 1 / / tabArikulakIlAdalAlasAsi bhujaGgamaH / yathArthanAmA kAmAbhasta zrAdhIzo'rimardanaH / / 2 / / kamale zrIritrodArA tadgRhe kamalekSaNA / kamalazrIriti prItipAtraM preyasya bhUcchabhA / / 3 / / tayorajanyanUnazrI: sUnuH sUnutavAkpaTuH / zUravIraziroratnaM vIranAmA kumAraka: / / 4 / / so'nyadA''kheTaka kartumaMTAdhana vikaTATavIm / naika zazakameNaM vA prekSiSTAvilaSTadhIrapi / / 5 / / tato vismitacetAH san bambhramIti yatastataH / kutazcintAtaMcittAnAmekatrAvasthitidhRtiH / / 6 / / tasmAdekatra nikhAsadeze pezalabhUruhe / sAraGgavyAghrazazakaprabhRtIn zvApadanajAn / / 7 / / nirAtaGkAnirAzaGkAnekatra militAn bhRzam / apazyannativizvastAn snigdhavastrIti vatsalAn // 8 // tatkAlameva jImanohAmajitatarjanam / varjanaM pApapUgasya sAdhodhvani zRNotyasau / / 9 / / ito'sya parivAreNa kSiptAnyatrANi tAn prati / paraM zvApadajantUnAM na lagnAnyaGga ke manAk / / 10 / / rAyante na tiryaJcaH Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parasparamanekazaH / na te yatprahRtAH zastranizitairAgartajavAt // 11 // tatsarvaM sphUjitaM sAdhoH prabhAvasya mahoyasa: / viveda medinIkAntatanayo vinayojjvalaH ||12|| tataH samullasadbhaktipUrapUritahRtsakaH / sametya sAdhumAnamya vidhinA upA vizat ||13|| tatparIvAravargo'pi praNanAma guroH padam / gururdharmAziSA sarvAnabhinandya vidAvaraH || 14 || jainadharmamaterrent zramaNaH sukRtodyamI / durlabhaH prApyate netra nubhavo bhavakoTibhiH // 15 // tatrApi sattamA jatirduSprApaM tatra satkulam / kule'pyadbhutarUpatvaM rUpe'pyArogyamuttamam ||16|| tatrApi dharmasAmagrI sAmagryAmapi satkriyA / kriyAyAmapi atre kauzalye suvicAratA // 17 // tatrApi hi dayAvatvaM sarvasattveSu sarvadA / pAlanIyaM sadAcAravicAracaturAtmanA // 18 // paraprANApahAreNa ye manyante svazUratAm / dhikkU janma yauvanaM teSAM jIvitavyamapIha dhik ||19|| bhUyAMsyenAMsi santIha paraM prANAtipAlajam / pAtakeSUcyate mukhyaM mokSAzAvAsakAraNam ||20|| sarve'pi prANinaH svIyaprANatrANaparAyaNAH / tyAjyamAnA ime prANaiH prANinaH syuH suduHkhitAH ||21|| sukhinAM duHkhinAM vA'pi jIvitAzA sameva hi / kathame ke vihanyante rakSyante ca tathA pare ||22|| jIvahatyAvidhAtAraH phalamanuvate kaTu / teSAM durgatipAlaH syAdasAtazata saMkaTa: ||23|| yaddharmanichadmopadezAmRtapAnataH / nirvItasphItatRSNAtilabhe samyaktvamujjvalama ||24|| na hi saMkalpataH sthUlajIvaghAtamataH param / kariSye sthUlamanRtaM na bruve paJcadhA mudhA // 25 // parastrIsevanaM mAMsabhakSaNAdyaM sapAtakam / varjita tatparIvArajanena gurusAkSikam || 26 // praNipatya guruM bhejuH kumArAdyA narAratvaraM / svaM sthAnaM susthitA dharme dharmeNArttA yathA / / 27 / / athAnyadA'vanInetrA putrAH pRSTAH sudhImatA / kIdRzI zemuSI kasyeti parIkSAM vidhitsatA ||28|| // 337 / / Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza- // 338 // pAJcAladeze mayakA yo'sti saMsthApitaH purA / asvAmibhUka sudakSAtmA niyogI baJcanojjhitaH / / 29 / / dazalakSI sa dInA- saptatikA. rasatkAmekatra vatsare / utpatiSNuM samAkhyAti tAvadanyo'bravIdadaH / / 30 / / lakSA: paJcadazAmuSya dAsye dezasya te'tra bhoH / yuSmAbhiH pUrvamevoktamarjayAmyadhikaM punaH / / 31 // tataH kimatra kartavyaM vIraM muktvetyavak prabhuH / tata AkhyAnti / sarve'pi yo'rjayedbhari bhUryaho // 32 / / sa tatra sthApyate deze kimanyararjanojjhitaH / tataH kSitipatiH proce nocyate vIra kiM tvayA / / 63 // sa praNaprazirAH prAkhyata tAtapAdainyaMgAdi yat / pUrvo'dhikArI nirmAyaH zAThacamuktamati zam / / 3 / / sa evAsmAkamoTa: kimanya: kliSTaceSTitaH / mA prajA: pI iyatveSa nyAyenArjayatAddhanam / / 35 / / bahudavyaM vinA'nyAyena kathaM vRddhimaznute / anyAyazca mahatpA (hApA) padmamUlamudIritam // 36 / / pUrva eva niyogyastu svastikRyaH prajAjane / gAyatte hyadhika dravyamanayaM dUratastvajan / / 37 / / yojayiSyati niSkasya lakSAn paJcadaza dhruvam / te'nIti katha masI dhanamuspAdayiSyati // 38 / / bhava ziyogitA metya yaH samulla yena yam / ayaM dAtA hmadharmasya tabAthApya yastate: / / 39 / / tatazcintayati mApaH pApanirmuktadhIrayam / jyAyAn laghurapi prAyaH prakRSTaiH sadguNana jaiH // 40 / / rAjyadhUdharaNe dhuryavaryabhAvaM bhajedasau / tataH samAna jAtibhyo ratnavadyallamahati / / 41 // nizchamAtuccha vAtsalyapicchalasvacchamAna se / mayyasmin gairabhAja: 38 // stharanye dhanye gaNorakaraiH // 43 // tasmAdeSo'nyadeze'pi nirgaNIkRtya nirbharam / preSyate tatra saukhyena sthAtA niHzaGkhanirbhayaH // 43 // pazcAdapi hi rAjyasyAdhAraH stambho gRhasya vA / bhavyamudrorubhadraupaH samyagbhAvI munizcitam / / 44 / / evaM vimujhya bhUmIzastaM kumAramudAharat / barasa sarve'pyamI putrA duzcaritrAzca dudhiyaH / / 4 / / svameThaukaH sudhIratebhyaH // 3 Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 339 prajalpana vaiparItyata: / nAnyAjitazriyo bhabhAvamAtra yumane 46 nihAra rahasA dezamena manyatra yAhi bhoH / nAtrasthasya bhavabuddhevaibhavaM vyajyate khalu // 47 // tata: pRthvIpateH pAdAnamaskRtya sa niryayo / maMtrisAgaramadhyAtmajanmanA vimalena yuk / / 48 / / pracchannAdiSTa bhUpraSTha subhadaiH pAnyatAM gataH / anudUtAvA prayayau sa kozalapuraM puram / / 49 / / puraH / parisaroddezasarastI re narezasuH / vizazrAma zramI yAvattAvat kalakalo'bhavat / / 50 / / avAryaturyanirghopaH pure prAdurbabhUva ca nagarAgantukaH ko'pi tenApucchacata tAvatA / / 51 / / pure ko'yutsavo'dyArate yena bAdyadhvanimahAn / zrutyorAnandaca nagarAyA mAtanvannAkaryate aho bada / / 52 / / sa prAha zrUyatAmatra raNaraGgamahIzitu: / putrI kurAmatI nAma sA''ste prANapriyaGkarI / / 53 / / para puruSavidveSapoSamAdadhatI satI / baraM barayate naiva kizcinaucitya bedinI / / 5 / / talastajanakena svagotradevyatipUjayA / ArAdhya pRSTA tuSTA''ha bhavataH paTTakuJjaraH / / 55 / / yatkaNThe kSipati kSipta' mAlAmamlAnapuSpikAm / sa kumAyAH patibhAvI tasminnevAli nizritam / / 56 // tataH karI kRtArca: sammumuce ttkttopri| kumAryAropa yAzca ke bakreta ramanasvinI / / 57 / / nadadbhirbhUribhirvAdha gajenArAmikAdRtaH / zuNDAye sthApitA mAlA nirmalA modamAlinI / / 58 // mahIkSinmANDalIkAlI mantrisAmantase vitaH / sAmprataM sa purI madhye bhrAmya nAste niraGkuza: // 59 / / ityuktvA virate tasminnAkasmika ivAmbudaH / tAvatkSaNena saMprApa kapathaM vaimale karI // 60 / / galanmadajalAsiktasa kalakSoNimaNDalaH / tamAgacchantamAlokya garjantaM nirbhara rayAt / / 61 / / bimalo'vodhayadvIrakumAraM prabalAyitam / prapede tAvadetasya pArzva paTTebharAT / prabhoH / / 62 / / karAgnorikSatpamAlA sA kaNThe tenAsya ciznipe / puNyabhAjA hi rAjyazrIrvAsIvAnupadaM vrajet // 63 / / Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza // 340111 smandhana pahA yoga yApanandanam / jagaja gajasAro'pi prabhusnuSTo nije hudi / / 64 / / mArodArorurUpazrI: kumA- saptatikA. ryAH patireSa vai / bhAvIti sA'pi praikSiSTa hRSTA bhAvisvavallabham // 65 // gajAnAM dazakaM svarNalakSaM cAzvasahasrakam / vizrANya rAjaputrAya prabhudhulicaTApanaiH / / 66 / / chAyAlagne'tha saMprApte kumAryAH pANipallavam / kumArakarapadyena grAhayAmAsa ra pArthivaH // 67 / / karamocanabelAyAmilAbhuka tanujanmane / pradadau grAmasAhasrImazrInirnAzinI nRpaH / / 68 / / saudhe nRpatinA datte lasa se jA dinezabat / bilalAsa mukhaM bhogAn kAntayA saha bhUpabhUH / / 69 // pitA svahitapracchannAnugAmigaNAnanAt / pautra rAjyAptivRttAntamavetya mumudeta rAm // 70 / / prAjyAjyairbhUribhirbhojya ra bhoji dhamApanandanaH / vivAhAnantaraM rAjJA senAbhayaM na bhakSitam / / 71 / / kimetaditi pRSTho'sau spaSTamAcaSTa pArthivam / sAvadhAnatayA madgIH zrUyate hi kathyate // 72 / / mAMsapAko niSedhyo'yaM rasavatyAM mahIpate prAk tataH kathayiSye'haM tenApyatha tathA kRte / / 73 / / kumAraH procivAn rAjan doSo mAMsAzane mahAn / paJcAkSaprANihatyAtaH palaM syAmnAnyathA punaH / / 74 / / sarahiMsA tu hetuH sthAnarakasyati dyte| sarveSu dharmazAstreSu samayaharanekazaH / / 75 / / ityAkhyAyi kSamApAla guruNA meM kSamAbhRtA / kRtA tasyopadezAlI muktAmAleva vakSasi / / 76 / / gRhiyoM mayA'grAhi viratiH palabhakSaNAt / zrutveti sAdarastasminna 1340 / / jAyata narezvaraH / / 77 / / vizvastadhIstadvacasi prapede palavarjanam / sa devagurutatvAdha svIcakre dharmamAhRtam / / 78 / / athAnyadA pratIhArAjJayA gehAntarAgatA / kAcitsametya strI evaM kumAra pratyavIvadat / / 79 / / aho sundara sundaryazcatasraH santi sundarAH / rUpazrInijitodAmaramArambhAratiprabhAH // 8 // zveSThimantrikSamApAlapratIhArapriyAH priyAH / tAstvAma Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 341 / / | dekSya paJcepuprahArajarjarAH kRtAH / / 81 // manmathavyathayA baaddhmudvejitvpultaaH| yathA syuH sanjasarvAGgastathA kAryAH svasaGgamAt // 82 / / tataH kimapi niznitya tatropAyaM sa rAjasU. / abhAyAta pratIhArI prathame bahare kizaH / / 83 / / dvitIye | zreSThikAntatu tRtIye mantri vallabhA / caturthe napabhAryA tu prApnotu svasa mIhitam // 84 / / etadgIramRtAsvAdamedurA sAtha dUtikA / tataH sametya tAsAM sA jJApayAmAsa tadvacaH / / 85 / / tataH proce dvitIye hi rAjAnaM rAjanandanaH / adRSTavadyadA dRSTaM kuruSe tatkimapyaham / / 86 / / darzayAmi bhavadyogyamabravIdbhupatistataH / tvamasmAtputra tulyo'si vyavahAreNa sattamaH / / 87 / / dharmadAnAdguruzAsi paramopakRti kSamaH / darzanIyaM nivedya yattatUrNaM praguNIkuru / / 88 / / athAbhANItkumArastaM sandhAyAmadya mdgRhe| prabadranIbhUya saMstheyaM sametyaipa prapanavAn / / 89 / / tathA kRte mahI dreNa kumAreNa svasannidhau / guptaM paryavamAdhAya tana saMsthApitaH sa ca // 90 / / atha kenApi dambhena nirgatya nijasamanaH / samAjagAma tAma kumArastAmabocata / / 11 / / atrApyazarmadAH puMsAM para narakAbahAH / viSayA viSasaMkrAzAstIvApattividhAyinaH / / 52 / / bhogA rogAbahAH kasya dehinaH syurna sebitaaH| bhave paratra daurbhAgyaviyogavyAptihetavaH / / 93 / / nAmbhobhilavaNAmbhodhiH samiddhirna dhnnyjyH| yathA tRptimihApnoti jIvo'pi na tathA sukhaH // 94 / / dazairbhogasaMyogajanturyadi na tuSyati / tuccha janmajairetaistatkathaM tRptimApnuyAt / / 95 / / bahirvRttyA mahAmugdhAH prANinAM viSayAH smRtAH / vipAkakaTukAH kiMtu kipAkaphalavaJca te / / 96 / / heyAstasmAdamI bhogA nopAdeyA: sudhImatAm / indriyANi manazcApi niyamya khalu nizcalam / / 97 / / jJAnadarzanacAritrANyeSa mAgo'sti nirvateH / tadbhedaH sakalastena pratyapAdi tadagrataH / / 98|| pratIhAryApa sadbodhaM zreThinyAyAtavatyatho / dvitIthe // 34 / / Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza / / 342 / / yAminIyA me javanyAM sthApitAdi // 99 // titIyAM bodhayAmAsa vairAgyAbhaGgavAgbharaH / malinItriyate kiMtu nirmala kulamAvayoH || 100 / / yatkriyate'tra bhoH savairAcArAH paraHzatA / tadaGgamaGgabhaGgena satataM kena vAryate / / 101 / / kRtAni yAnyasatkarmANyunmattayauvane janaiH / khATkurvantIha tAnyante zalyavardhake'dhikam / / 102|| sAbUdudhaditi zrutvA mantripanyAya tataH / cakSurughaTitaM tasyA vivekAkhyaM tadutibhiH / / 103 || sAivyasthApi svIyapRSThe javAjavanikAntare / turyayAme ramArabhyA samAgApavallabhA / / 104 / sAMnmuktazayanIyena praNatA rAjasUnunA / tato'vag jIvitAdhIza kimanImatam // 105 // samayo'yaM na hi svAminnabhyutthAnapraNAmayoH / sauvAGgasaGgapI pUrvarva pustApamapAkuru / / 106 / / antarabho vinA yadvajjyotsnA candramase binA / haMsI mAnasanirmuktA tvAM vinA hyasmi duHkhinI / / 107 / / nirbhIkamiti kiM jalpantIM tAmanAratam / sa nAbhimukhamapyasyAH pazyatyaprItavanmanAm ||108 / / naMSA paceSudapadyajjvarAvezavazaMvadA | upadezapaya pAnamarhatyasmAdupekSitA / / 102 / / tataH sA svamavajJAtamavetyetyabravIdgiram / svatsadakSA mahAdakSA na pratijJAtalopinaH // 110 // yathA vAsakasyArthe meghaH syAdvahnivRSTibhAk / sadAkSiSyo'pyabhUstadvaravaM madarthe'tini ThuraH ||111|| kumAraH proktavAnetA nitAnta tAntamAnasAm / dUtIvaca prapadyatvamAhUtA'si mayaiva hi / / 112 / / duH zailyakardamAlitAM taptAM manasijoSmaNA / ahaM nirvApayiSyAmi tvAmaho dharmavAriNA / / 113|| mAmaho sundarAtmIyavapuH saGgamaraGgataH / ekaza: kuru saMtuSTAM hRdayecchAnivartanAt / / 114 / / tayetyukte kumArastAM smAha vismeralocanaH / bhUtvA bhUvallabhasyAsya vallabhA prANavallabhA // 115 // kathamanyAGgasAGgatyamIha se vahase ratim / na hi paGkAkulaM haMsI saptatikA. / / 342 / / Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 343 / / payaH seveta kahicit / / 116 / / yata ho ratija saukhyA cauravatsevyate khalu / tadazamaiva jAnIhi pariNAme suduHkhadam x / / 117 / / ityukte'pya mucatsA no asadAgrahamAtmanaH / ityane yatpurA proktaM tatkuviti babhANa sA / / 118 / / zazaMsa rAja sUrenAmIpsitaM te kadA'pya ho / janmanyasminna bhAvyeba ki bahUktena phalgunA / / 119 / / kAmaye kAminImanyAM nAha supto'pi nidrayA / yadyAyAti svayaM rambhA ratirvA'pi hi pArvatI / / 120 / / ityetadIyasattvasya sattattva paricitya sA vairAgyAbhaGgarareNApUrayatsyIya mAnasam / / 121 / / patnItvenAgatA sAhama bhUdA ca bhaginyaho / yannirlajjatayA'vAci tatkSamasva kRpAM kuru / / 122 / / t kaniSTho'si me bhrAtA pAtA pAtakapaGkataH / guNagaridhaH sutarAmantarApattivAraka: / / 123 / / vihitA''zAtanA yatte tasmApAtakataH katham / mokSo me bhavitA hanta vyApattApAmbudopamaH // 124 / / sapatnI preyasI jAtA tvatpiturduhitAsmyaham / Agate mUlanakSatre preSyahaM piturantike / dhAtrIjanena sahitA tena prabarabhUpateH // 125 / / mAtulenAtha baMgAladezabhUmiziturvarA / tvadIyazvazurasyAhamadAyyatha dhanaMdinaH / / 126 / / svakulohana bhodezasuzvaupamyamAzrayan, janma prapedivAstvaM bhoH zubhodyadbhAgyabhAjanam / / 127 / / sImantinyaH samastAste tulyA mAtRhitabhiH ahaM punaranAcAravatInAmagrayAyinI / / 128 / / kenApyatha prayogeNa prANAMstyakSyAmi nizcitam / na zreyaH pApinA prAyaH prANadhAraNamIritam / 129|| ajJAnamaraNenAlamanena tava sandari / svadhAma yAhi doSAyAH zeSamullaGghaya kSaNAt // 16 // sarvapApakSayopAya pazcAddarzayitA'smi te 1 azlathaH zapatho'trArtha samprati pratipAdyate // 131 / / kumArAnujJayA rAjJI 0 prapede sthAnamAtmanaH / yathA jAGgalikAdezadarzana kila bhoginI / / 132 / / tisro'nyA api jagmustAH svIkRtya niyama | Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza / / 344 / / dRDham / anyakAntopabhogArthe samyaktvAvAtabuddhayaH // 133 / / athAcakhyI kSamAnAthaH kumAraM prati sAdaram / anujJAM dehi dyAmo vayamAtmIyamandiram ||134 // ityukte sAkametena kumAro'pyacalaghu / praNamya jagmivAn dhAma kSamAbhUdhamAtmanaH / / 135 / / jAte pratyUSasamaye dineza bhyudayonmukhe / prAtaH kRtyAni nirmAyAjUhavannupananam / / 136 / / yAvattaM prati vaktyurvIpAlastatkAlamujjvalam / farrrrrre pUrvasyAM tejaHpukhaM samulbaNam / / 137 / / tato rAjJA pratIhAra pratyavAci priyaM vacaH / jJAtavyatikaraH so'pi kSaNAt provAca pArthivam || 138 || kevalajJAnavAn ko'pi munIndraH samupeyivAn / tadvandanArthamAyAnti devArasadadItayo mUH || 139|| tAvadbhumipatistena samayA savivekadhI savaya sadguroH pAdapraNAmArthamupAgamat / / 140 // vanditvA vidhinA sAdhUnupAvizadathAgrataH / kumAro'pi namaskRtya tathaiva sthiti mApat ||14|| guruM vijJApayAmAsa saMyojya krpngkjm| mahAnanugrahaH svAmin vidadhe mayi sAmpratam / / 142 / / dAtmIyamAyyetaddarzana zubhadarzanam / sparzana puNyarANInAM kAryakAri bhavenasAm || 143 || arthavavAsatra: prAha dIkSAdAnena me drutam / svAminanugRhANa tvaM tattvaM dharmasya saMdiza || 144 | | gururuce bhavAmbhodhimadhyapratadaGginAm / dIkSAmArgastarIkalpa: prottare to / / 145 / / ityukte prItacetaskaH protthitAyAM ca paryadi / avagrahAdbahirgatvA sAdhUnAmavanIzitA / / 146 / / mukuTAdyAnalaGkArAn svAGgAdiva suradrutaH samuttAryApayatpuSpANIva kSitibhRduttamaH || 147 || svIyaM parijanaM cAha kumAraH sphAravikramaH / bhUpo'yaM bhavatAM bhAvItyuktvA taM prANamatsvayam || 148 || jJAninaH pArzvamAgatya nRpabhAryA'grahItam / prAyaH patyanugAminyaH striyo duvaritA api // 149 // anyA api hi dhanyAstatpattyaH kAzcana saMyamam / jagRhastadguro saptatikA. / / 344 / Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||345 / / staure dUreNojjhitakalmaSAH / / 150 / / muninAtho'pi raajrssipryupaasitptkjH| dinAni katicittatra sthitvA'nyatra pratasthivAn / / 151 // kumArabhUpatirnItyA prajAH sarvAH prapAlayan / jaina prabhAbayAmAsa dharma zarpikaM satAm / / 152 / / gaNayannAtmanA tulyaM mantriputraM guNojjvalam / maMtrImahAdrumasyepa jagrAha phalamulvaNam / / 153 / / ripumardanabhUmIndro'nyadA lekhAdajahavat / purva zrInilaye svIye pure vimala (zrIvIra)nAmakam // 154 / / tenApi bimale rAjyabhAraH sphAro niyezitaH / svayaM bijAtatattvena vidhinA bratamAdade // 155 / / gahidharma samArAdhya kramAvIrakumArarAT / rAjarSe raNadhavalasya pAce dikSAmupAyade / / 156 / / nAnAdeza sara:bheNyAM bhavyapaGkenhAvalIH / prabodhya jJAnadIdhilyA nirvANa prApa pUpayat / / 157 / / evaM puSpAyudhasphUrjadyodhapradhanabaddhadhI: / zrImAn dhIrakumArArayaH preyaH zveyaH samAsadat / / 158 / / amAnya nApi hi bhave parastrIvirataH pumAn / aza zreya padaM yAyAdapAyAtparimukkayate / / 159 / / tAruNyabhAve'pi viraktabaddhayA, vrata dhRtaM zrI vimalena turyam / yathA tathA bhadhyanarA: prakAmaM, brahmanataM bhoH pratipAlayadhvam / / 16 / / / / iti turyabale zrIdhIrakumArakathA / / atha parigrahanigrahopadezamAha je pAvakArINi parigahANi, melaMti arucataduhAvahANi / tesi kahaM huti jae suhANi, sayA bhavissaMti mahAdUhANi / / 46 / / dhyAtyA-ye manupyAH pApakAriNaH duSkRtajanakAn, parira hAn, prAkRtatvAnnapuMsaka nirdezaH, mIlayanti saMgRhanli, paraM kiMbhUtAstAn ? atyantamAdhiya yena duHkha mAvahanti ye tAna tathAbhUtAn, tapAM kathaM bhavanti jagati saurayAni ? api tu Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza / / 346 / / / na kazvit paribhAjAM kiM tu sadA nityaM mahAduHkhAnyeva syuH iti / yaduktaM "saMsAramUlamArambhArateSAM hetuH parimAdupAsakaH kuryAtpalpa parigraham ||1||" iti kAvyatAtparyam / atha parigrahopari dRSTA nava bhedAH, yathA - "dhaNa 1 dhana 2 khitta 3 vatthu 4 ru 5 subanne 6 ya kubiya 7 parimANe dupae 8 caupparthamI 9 paDika me desi sam ||5||" iti / "paMcamANuvvayasta ime paMca azvArA jANiyadhvA na samAyariyA taM jahA dhanANaM pANAme 1, khilavatthUNaM 2 ruppasuSamANaM 3 kRpyatArasyadicchAiyarasa 4 dupayauppayANaM parimANAddakame 5" / / atha parigrahe dRSTAntaH sUcyate rangosbhUtilaka zreSThI tilakaH samRddhajanarAzeH / nAnAdhAnyAnyasako saMjagrAha khilapureSu ||1|| godhUmacaNakacInamudgamukuTAnI tilAdIni / sAkiyA zasyAni pradade sArdhaM ca jagrAha ||2|| arana jagRhe gRhaM bahirvA dhanezva dhAnyAni / jIvAjIvairapi sa prabhUtazasyAni molitavAn ||3|| duSkAle'pi karAle dhAnyottadhenaidhanerlokAt / sa hi dhAnyamUhakAlI mabandhayat punarapi sukAle || 4 || evaM vardhitalobha: prabhUlAbhAtsubhikSadubhikSe / na hi kITakoTihiMsAmajIvikAmapi saH ||5|| atidhAnyabhArAropAt kharakarabhAdInapIDayadvAdam / tadvadbahudhA navadhAparigrahAgrahapara samabhUt ||6|| ko'pyanyadA tadagre vadannimittajJa aiSamaH samaye / bhAvi mahAdubhikSaM zreThI tadvAkyamAkarNya ||7|| sarvadravyabalenAgRhAddhAnyAni sarvabhedAni / vRddhaghA'pyAkRSya dhanaM praguNakaNairbharitavAn kozAn ||8|| tadabhAve svagRhAnapyabIbharallobhalolupamanaskaH / kauzika ivAndhakAraM durbhikSAgamana maicchatsaH ||9|| tAvatprAvRTsamavAtprAgevAvaSadambubhR saptatikA. 1346 / / Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 347 / / pUraH / dhArAzaraprapAtarhRdayaM pravidArayannasya ||10|| ahaha mama mudgamASapramukhAnnAni praNasya yAsyanti / kathameSa banI vRSTa: pAvig: kaSTakRnmanasaH || 11|| kiM kurve kasyaitadvacmItyAdi svacetasi dhyAyat / prApAkasmAnnidhanaM pApAtmA hRdayasaMsphoTAt || 12 || narakaprathamAvanyAmajJAnopahatadhIrasAvagamat / evamasaMtuSTahRdAmasti sukhaM naiva kutrApi ||13|| ye niHparigrahAH syuH saMtoSasudhArasena saMsiktAH / te syumuktinitambinyuraHsthalAkRtI hAraH ||14|| iti parigrahopari dRSTAntaH // evaM divatabhogopabhogAna the daNDa sAmya dezAvakAza kapauSadhAtithisa vibhAgavratAni sAticArANi saddaSTAntAnyabhyuhyAni svayamudAradhIbhirityarthaH // atha ca viSayANAmupari pRthak pRthak paJca kAvyAni sadRSTAntAni prapaJzcayannAha / teSvAdya' kAvyamAhasadda sunitA maharaM aTThi karijja vittaM na hutuharu / rasamma gIyansa yA saraMgI, akAlamaccuM lahaI kuraMgo || 47|| vyArA - zabda ravaM zrutvA nizamya madhuraM miSTaM tathA aniSTaM karNakaTukaM kurvIta cittaM manaH sumanAH, neti niSedhe, harityavadhAraNe tuSTaM ca ruSTaM ca tuSTaruSTaM etAvatA zabdaM madhuramatha baTukaM vA zrutvA tuSTamathavA ruSTaM mano na kuryAditi tattvaM sAmyAvasthayA stheyaM rAgadveSau bhavanibandhanaM to varjayediti / padadvayena dRSTAntamAha-gItasya rase sadA saraGgaH saharSaH kuraGgo mRgaH sa vazaka: sphuTamakAle'samaye evaM mRtyuM paJcatvaM labhate yadi tasya mRgasya tAdRgvidhaH zabdasamA / / 347 / / Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza ||348|| karNanarasona svAsakAlamRtyuM kathameva AsAdayet ? paraM zrogendriyaM durnivAraprasaraM syAditi bhAvArtha: / atha dhotre. yidoSopari dRSTAntamAha atraiva vasantapure paraiH paraivanAviniveze / yatra vasanti vasantAH santaH prasaranmahAmodAH ||1|| tatrAste nanirastelokako pramodasandoha / ravirivavikasaddhAmA nazyacchaghAmAsyatAsyAmaH ||2|| dhanava iva yaH samudaghA dhanado dhanadosthanA mahAtyartham / bhAryA tasya subhadrA svakIyapatyuH sphuradrA ||3|| vANijyArtha dezAntaraM pratasthe'nyadA sa dhanadAkhyaH / eesri paNyaprAgbhAraM bhUrilAbhakRte // 4 // atha tatraiva kuto'nyAgAdrAgAnukRtakinnaraprakaraH / yaH puSpazAlanAmnA prasiddhibhAvagAyanapravaraH ||5|| sadgItagAnapAnapravaNAH praguNA babhUvuriha lokAH / yammadhuradhvanipurataH piko'pi ko rAgacakSuH ||6|| guDa iva mAdhuryarasAt prajAbhiriva makSikAbhirAkIrNaH / sa kadAcidgItajJo gAyan gItAni rAjapathe ||7|| dazeya sumAyAzreTI bhicalavAkyapeTIbhi: / tammadhuradhvanilubdhAH kuraGgaya iva tasthurekAgrAH // 8 // velAvyatikrame sati mahati gatAstAH svamoka IzvaryA nirbharitAstatastAH parupAkSarayA girA bADham ||9|| Uce tAbhiH svAmini maivaM kuru ropapoSamasmAsu / sthitametAvatkAla zrotrapuTApeyageya rasikatayA // 10 // yadyavaM tadgeyaM tadA matadvAtithitAm / netavyaM yuSmAbhiryathA tathA tasya sAnnidhyAt ||11|| pratipede'dastAbhistato'nyadA devatAmahAye | yAtrotsave pravRtte milite nArInaraprakare || 12 || prArabdhe madhuradhvanigAne pAne'mRtasya karNapuTe / tasminneva subhadrA saMprAptA taM vilokayatum ||13|| tAvadgIsasamAptau sa puSpazAla sukhena subbApa / sadyo trilokaH prapadya vaityasva pUTha saptatikA / / 348 / / Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 349 / / tAm // 14 // vIniyA tathA yasyAtikutsitaM rUpam / taJjIvitamapi vimidaM vAdinyA dhUtkRtaM prati tam ||15|| gItirapi nindanIyA danturavadanasya kRSNavapuSA / rUpaviyuktena hi kiM kriyate guNagauraveNAsya // 16 // iti nindantI sudatI jagAma dhAma svakIyamAzveSA / saubhadrIya vilAsitamasmai kenApi kila kathitam // 17 // ruSTo'tha puSpAlaH kathaM nikRSTA tathA'pi pApA | mAmiti nindati nirhetukA hi madvairiNI jase ||18|| na hi marma bandiaat afr zastrapANinaM cApi / vayaM ca sUpakAraM prakopayejjJAnavAn svaguram ||19|| kasmAdapi tadupAyAdapAyamasyAH karomi buddhA'pi / dezAntarasaMsthitamevetya tasyA vivoDhAram ||20|| tatsamAsannamasA saumanasyAdupetya sAmarSaH / sa yathA hi sArthavAhacacAla viSayAntaraM nilayAt ||21|| dhanamarjitaM prabhUtaM yathA''pa pRthvIpateva sanmAnam / prasthAya tataH kuzalenAtmIyoddAmadhAmAyAt // 22 // ityAdi sakalametacaritaM matikalpitasvagItamatam / nirmAya rajanisamaye jagau mahAmaJjuladhvaninA ||23|| kalagItamanena tathA gItaM sphItaM yathA subhadrAyAH / virahAnalaH prakAmaM sarvAGge dIptatAM prApat ||24|| moTayati nija dehaM citte cApalyamAkalayyAzu | rAgoragaviSalaharIvyAmA prAptA'tiviSamadazAma ||25|| sovoparisthamapyAtmAnaM bhavatinaM hi sA mene / kaH kalayati vaikalyaM na kalAvAnapi hi kAmArtaH // 26 // geye rasaprayAte jJAte svakAntavRttAnte / sAsskAze nijapAdaM datvA bhUmau papAta rayAt ||27|| tasmAtprahAramUrchA - vazAnmanojanmarAgabhara vivazA / maraNaM zaraNIcakre vakre deve kutaH saukhyam ||28|| kuzveti vairaniryAtanaM ghanaM puSpazAlako mumude / anyatra jagAma pure nirvAhaM gItibhI racayan // 29 // itthaM kSotrendriyavazagatA sA subhadrA'stabhadrA, saMprAptAstaM dhanaparijana prANanAthapramuktA / duHkhinyAsIdiha parabhave'pyupa kaSTakapAtra, bhAvityevaM zravaNajarasaH prANinAM / / 349 / / Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza- nigrahAhaiH // 30 // iti zrotrendriyAnigrahe subhadrAkathA / / saptatikA, pAsittu rUvaM ramaNINa ramma, maNammi kujA na kayA'vi pimma / pavimajho pAI payaMgo, rUvANaratto havaI aNaMgo // 48 / / vyAkhyA dRSTayA ramaNInAM rUpa ramyaM manasi kuryAt na kadA'pi prema rAgasambAdhaM / dRSTAntaM spaSTa yati-pradIpamadhye 18 patati pataGgaH, sa ca rUpAnuraktaH san dRSTidoSeNa bhavatyanaGgaH pataGgaH svakIya kArya vahnau juhoti yathA tathaiva kAmu-sa ||35011 kazcakSuviSayAkrAnta: prANAnapi tRNIkurute / / atrArthe jJAtamucyate ___ Aste'tra kAuncanapura yatkAJcanabhUSaNAnvitajanodham / kAzcit zobhA dhatte, tAmasamAM yAtini canA / / 1 / / sannAlIkamala praphullakamalaM sadrAjahaMsAcitam, saccakrapriyakAraka samakaraM prodyallatAvidrumam / zvetodyacchabidRzyamAnakalazaM tRSNajanaH saMkula paddhatte sarasastulAmanukalaM citraM jalAsaGgi no // 2 // tatra zrInilayAkhyaH zreSThI dvedhA'pi tadgRhe kAntA / varivatti yazobhadrA nidrAnirmuktapadmAkSI / / 3 / / samajani tayoH savina yastanapaH kunayapravRttiriktamanAH / sallakSaNalakSitatanuratanurivoddAmarUpazrIH // 4 // lakSaNavidbhiH proce svIlola: prAyazaH zizubhavitA / so'pi hi pazyati vanitA yA yAstAsu prasArita haga // 5 / / lokarlolAkSo'ya tasmAdAkhyAyi durdharA janagIH / yo yAdRkkila kurute karma tayA prApnuyAnAma / / 6 / / sakrAntastAruNyaM dRSTvA yauvanavatI: surUpavatIH / strIvitvA''liGgati vigopayatyapi viDamba yati / / 7 / / pitRdattAmiti zikSAmeSa viSAnukRtidhAriNI manute / kurute lolAkSatvaM satyaM satyaM tyajan dUre / / 8 / / / / 350 // Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 351 / / duSTA varitaretareSa janaughena tADayate pazuvat / udbadhyate'tiniiinagaDeviniyantrayate bahuzaH ||9|| pitRdAkSiNyAnmumuce tathApi durlakSaNaM kSaNaM nojjhat / na hi zikSito'pi bADhaM kapirvapucapalatAM tyajati ||10|| naTaviTagoghAM nizra bInmagadhadezajA nArI: / rUparamAbhirvaryAH so'bhUttAsAM didRkSAvAn / 11 / / vANijyasya mahalataH prabhUtamAdAya paitRkaM draviNam / so'cAlIt prati magadhaM lAtvA tatrANaM tasthau / / 12 / / vyavasAye vasati matinaM hi vastugrahaNadhI: parisphurati / dhyAyati manasi surUpAmekAM sImantinImiva // 13 // dRSTvA'nyadA samadanAmuddAma vayo'bhirAmarucirAGgAm / pasparza kareNa balAlI rAkSatvena lolAkSaH || 14 || dRSTo duSTo'yamiti kSitipatipuruSaH kSaNena baddho'sI / jagRhe sakalaM dravyaM krayamitra tvaritameva kharga: / / 15 / / purato'tha nIyamAnaH kSitIzaturatasya janakamizreNa / dumanAmazreSvareNAsA pakSAca ||16|| puSkalavanaM ca dattvA vyarocitatriyAnkSaNAttena dharmeNeva hi janturvArApArA bharAt // 17 // Aninye nijasadmani kriyantamapi kAlameva tatrAsthAt / lolAkSatayA lubdhastatpatyAM dhanavatInAmyAm ||18|| granthinitraddhaH kathacidaGgArako'pi kiM tichet / dugdhenApi hi dhautaH kiM kAkaH svetatA dhate ||19|| yasya kila ya svabhAvaH sa hi taM prANAtyaye'pi na tyajati / hitamahitamapi na veti ca pihitaH pApaiH purAcaritaH // 20 // tadvayatiramavagatya zrI vairAgyApa niSThAH / sarvamapAsya gRhasvaM svakIyamasvIyamiva tarasA // 21 // kakSIcakre dIkSAmakSAmasvAmavAn kriyaatpsoH| sadgRhagRhiNIbhoktA lolAkSaH samajani prAyaH ||22|| surasundarIti rAjJI dRSTA dRgbhyAmanena rUpavatI / tasyAmanuraktamanA manAg na lebhe rati kvApi ||23|| zyAme zyAmAsamayaM prasRte bhuvi vistRte tamaHpUre | / 351 / / Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza saptatikA. / / 352 / / rAjJIsadya pravizan vivaza: sa durAzayaH svaram / / 24 / / vidyAsAdhaka puMsA kenApi tato'ntarAla eva dhRtaH / aya- 'raNye'sAvanAyi na hi rAgiNAM sokhyam / / 25 / / devIvalidAnakRte tadIya dehAmipaM sa ciccheda / nArakatulyaM duHkhaM samAna bhattatra lolAkSaH // 26 // vidyAsAdhakapUruSa paruSa pratyAha mama samAdhyartham / bho darzayakavAraM bhAyI bhUmIpI mAya // 27 / / pazcAdapahara jIvitamapi dRSTe dRSTisaukhyade rUpe / ityAdivapurmAnasaduHkhAta: kAlamanayadasI / / 28 / / tAvatkavikAncanapurAdhidAsI pitustadIyasya / zaizavamitraM bhuvanotamasAtheza: samAyAtaH / / 29 / / kRtvA vANijya mayaM vinivRttsttprdeshbhuubhaage| vizrAmyan daivavazAllolAkSamavekSya vismitavAn / / 30 / samabhUnirbhaya eSa svakIyavRttAnamArUya- ra detasya / tenApi vapuHsArA sphArA'sya hi kArayAmAse / / 31 / / sajIkRtya vyamucarasahadaH khalu kasya no hitAyaH / bhUyo'pi bhUpapatnIrAgAdAgA napAbAsam / / 32 // vanale vilakSAvadanastadarzanamalabhamAna evAyam / nijadhAma kAmamAhitamatiryagAdIti dhanavatyA // 33 // etAnti dinAni kva sthitameSo'pi kuTamAcaSTa / vastuvyavasAyavazAdvaiyacaM bhejivAnasmi // 34 / / ni:puNya iva nidhAnaM ratisundaryAH sa darzana lebhe| saMprApya rAjabhuvana kathamapi bhAgyAbhyudayavazAt / / 35 / / unmatta ivaitAM prati dhAnan dhASTyena suSTu duSTamanAH / vidhRto rAjanyabhaTaddha bA ca viDambayA cakre / / 36 / / roSAruNekSaNena kSaNena bhUmibhujA samAdiSTam / ullambayata bahivaMTazAlAyAM stenadezyabhimam / / 37 / / tarapi tathaiva ca mRta iti matvA'tha taiH parityaktaH / truTitorukaNThapAza: puNyavazAtprApa caitanyam / / 38 / / prapalAyya javAdagambanayatyA sadma padmamiva madhukRt / sajIcakre sa tayA tadrAgAsaktacittatayA / / 39 / / kevalinamanyadA''gatamavetya bhUpo'bhi nAsti 352 / / Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 353 / / mathAgAta / pauraiH sahasA sA kila lolAkSo'pyeSa tatrAra // 4011 caTulAkSatvAt pazyan praphulladRSTyA mukha nRpatipatyAH / kaNamadhyAnuSavadasau rAjJA niHsArayAJcakre // 41 // nirgacchannatha kAzcikamanIyAM kAminI spRzan sadhavAm / patyA zaktyA prahataH paJcatvaM prApya pApamanAH / / 42 / / raudradhyAnAnnarake tRtIya ke nArakaH prakRSTAyuH / samajani sato'pyanantaM bhavaM bhramipyatyakRtapuNyaH / / 43 / / kevalinA tadvatte sparzanaviSaye nivedite rAjJaH / bairAgyAdagrAhi kSitipena jinoditA dIkSA // 44 // kRtakarmakSaya eSa prAptojjvala kevala: zivamabApa / itthaM cakSurdoSaH kasya na duHkhasya poSAya / / 45 / / / / iti cakSurdopaviSaye lolAkSakathA / atha rasanendriyacyAptistyAjyotyatrArtha kAvyamAhajalammi mINo rasaNAraseNaM, vimohio no gahio bhaeNaM / pAbAu pAvei sa tAlubeha, rasANurAo iya dukkhagehaM / / 49 / / vyAkhyA-jale salile mIno makaro rasanArasena jihvArasena vimohito raJjitamanaskaH, no gRhIto bhayena, etAvattA nirbhayaH pApAt pAtakato rasajJAdoSodbhavAt Apnoti sa tAluno dedhastAluvedharataM rasasya rase bA'nurAgaH snehaH kRtaH sana ityamunA prakAreNa duHkhagRhama sAtahetuH syAt / etAvatA rasanendriyaM rasalolubhaM na vidhAtavyamiti kAvyArthaH / / atrArthe'pyudAharaNamudbhAvyate atipathalA mithilAsyA nagarI zithilA'sti yA na dausthTona / tasyAM babhUva rAjA vimalayazAzcandra vimalayazAH Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza 1 / / tatparisarapradezodyAne dhyAne nivissttshissttmnaaH| samavasRtaH kevala bhRdagaNabhRgaNaparikareNa saha / / 2 / / tatsadakamala- saptatikA praNatiprahamanA bhUdhanAgrimaH prayayau / natvA sthitvA puratastadgaditaM dharma mauSot / / 3 / / akSANAM rasanaM hi burjayamayo duSkarmaNAmaSTa ke, duSTaM mohanamohanIyamudina brahmavateSu pratam / gutivAdimagumireva viSamA jetuM jagaddehinAM, catvAro'pi hi durjayA nigaditA ete jinasvAminA / / 4 / Uce ca mahImanavA bhaga bana jeSendriyebhya etebhyaH / kasmAd durjaya muktaM yukta vinivedanAma idam / / 5 / / kSutparipIDita jantona madhurageyAni nApi rUpANi / na manomohanamohanamapi sastopapoSakRte / / 6 / / na hi bandanapralepanama ke tuGge sthiti na cAvAse / kiJcitsukhAyate khalu na hi kSudhArtasya sadvastu / / 7 / / mUle yathAmbusiktastaruH phalatyatulapuppasa bhAraH / mUle zupyati zuSyatkala prasUna; sa eva syAt / / 8 / / yataH-jahA dabaggI paridhaNe vaNe, samAruo nobasamaM uvei| ebiMdiyagI viSayAmabhIiNo, na baMbhayArissa hiyAya kassaI / / 9 / / evamihendriyatarurapi rasane sarasA'zanastarAM bahu prIte / bahubhibikAra kusumaiH puSpati pApaiH palatyapi ca / / 10 / / tasmAdajagya midameva hi dehe dehinAM rasananAma / asmin vijite zeSANyapakSANIha vijitAni / / 11 / / atrodAharaNaM hai zrRNa sadyaH kRtvA'vadhAnamavanIza / bhUvalayanAmni nagare bhUpati ra janiSTa zivakarmA / / 12 / / dve patnyau tasya staH / / / 354 / / shubhpugdryshubhsundriinaagyo| nAmocitapariNAme jajJAte dvau satAbanayoH / / 13 / / prathamAGgajo'sti vibudhaH sudhIca ma: kRtajJatopetaH / anyasyAzcAGgaruho jajJe dvedhApi mativikala: / / 14 / sa ca samabhUdrasalola: khAdyAkhAdyAdibhakSaNavaNa: / peyApeyaM gaNayati na hi bahiraTati pralubdhazca / / 15 / / atyantaM rasagAdhyAdvipamAmayabhAjanaM bapura muSya / Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 355 / / 113 la 3d vIkSyAjuhAva vaidyAnetaJjanakaH kSamAdhIzaH || 16 | / ityAcakhyubhiSajaH karoti yadyeSa laGghanAni tadA / rogodvegaH sakalastUrNa pralayaM prayAtyeva ||17|| rasalolupatAdoSAdAkalpo'nalpa eSa saMpannaH / rasalola iti svAtirlokakRtA satyatA nItA ||18|| ityukte'pi hi vaidyene vidyate laGghanAni veSa punaH / vavRdhe mahopatApastuSNAbhara iva nidAyatI ||19| bhrAtuvacasA'nyedyu nirana evaiSa laGghanAyAsthAt / prema khaNDanAyakamodakakUrAdi bhuJjAnam ||20|| cintayati vidhinaM svakIyajaTharaprapUraNavyagram / yo duSTanikRSTAtmA bhoktAraM nAparaM sahate || 21|| jAnAti svayameva hi mujhe madhurAnamodakAdyapi ca / paramepa sapatnIjo bhrAtA hiyakAraNaM na hi me ||22|| nizcityaiva cetasi duSTamabhASiSTa jhaTiti rasalolaH / remAmanAyeM bhojyAnivArya miSTAnnamasIha ||23|| krodha virodhenAndhIbhUtaH pretAvatAramiva ladhvA / ityukvA sa dAve zastrakarastasya hananArtham ||24|| taraseSa tatprahArAdapasRtya sukhena saMsthito jIvan / vibudho vibudho dharme vairAgyAtsaMyamamadhatta ||25|| caraNAcaraNAt kSINAkhila duSkarmA zamAbhUtAdhAraH / so'hamavAsojjvalata ra kevalabodhaH sameo'smi ||26|| vimalayazaH kSitipatinA pRcchA svacchAzayAdatho vidadhe / bhagavan vikalorUdhiyA vikalena kimataH paraM prApi // 27 | gururAha dhavaladantadyutyA zvetA dizastadA kurvan / rAjannayaM svayaM bhUbhartI dharttA'dhRterabhavat // 28 // ferendhurAnabhoktA rasalAmpaTayAdI nikRSTAtmA / vanadava iva na vibhoktA kasyApyaznAti mAMsamapi // 29 // vihite palasya pAke'nyadA mudA tasya sUpakAreNa / mArjAryAsvAryatayA sakalaM jaMgalaM vyadhAyi gale ||30|| bhItenatenAtha kvApi parAsoH zizoH palamalAyi / saMskRtya bhuktisamaye pariveSitamacaninAthasya ||31|| tadbhakSaNAt kSaNAt sa krUrAdhyavasA / / 355 / / Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 356 // " yavAsitaH samabhUt / pratidinamekaM ziNumazanasthAnIya masujadaho / / 32 // etadakAryAcaraNAdapadvatastena pUrjanaH sakalaH / [samatikA. mantriNa Alocya mithaH bhiti baddhvA banAntaraM ninyuH / / 33 / / asmalladhuranu no'tha kSitIzabhAve niyojayAJcakre / mAMsAzanatRSNAbhAganyo rakSovadAcarati / / 34 // bhuGkta manuSyapalalaM na kalaGgha gaNayati svakIyaphUle / sa kadAcidbhilAbhakalubdhaH khalu babhranIti bane / // 35 // kenApi kirAtena ddhanAkarNakRSTabANena / biddho marmaNi maraNaM zaraNa cakreDatigurukarmA / / 36 / / mRtvA saptamanarakAvanyAmajJAnakArakaH sutarAm / gatvA bhavaM bhramiSyati durantamAsyantikamanatim / / 37 / / ityAkarNya sakarNaH ke valimukhakamalanirgatAM vANIm / vimalayazAH pravrajya prAptajJAno jagAma zivam / / 30 / / iti rasanendriyAnigrahe rasalolakathAnakam // atha turyaviSaya sevanapratiSedhakAvyamAha gaIMdakuMbhasthalagaMdhaluddho, iMdidiro ghANaraseNa giddho / hahA muh| maNamuhaM ubeI, ko gaMdhagiddhi hiyae baheI / / 5 / / vyAkhyA-gajendrasya kumbhasthalaM tasya gandhastatra lubdhaH indindiro bhramaro prANarasena nAsikayA gandhA prANarasena gRddhaH san hahA iti khede mudhA vRrthava mRtyumukhaM maraNamukha mupaiti prApnoti, etacchrutvA kA sakarNaH pumAn gandhagAcaM surabhigandhagAca sadgandhalolupatvaM hRdaye bahediti kAvyArthaH / / arthatadAghrANe yo doSastamuddizya nidarzanamAha anaitra basantapure narasiMhAkhyaH kSitIzvaraH samabhUt / tasya jyeSTha guNADhayastanayo jyeSTho'sti naravarmA / / 1 / / parimala na Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prApya manojJaM sa caikavAra hi jighrati prasabham / na hi vArito'pi tiSThati sa mAtR pivAdibhirapItaH / / 2 / / nAnyeSAM viSayANAM vyAptistasyAsti tAdRzI hyadhikA / yAigabhUnnAsAyA: saurabhalobhAdhikaravamaho / / 3 / / tasyAnyadA sapatnI mAtA nijatanaya rAjyatRSNArtA / maJjaSAyAmujjvala viSayuTikAmakSipat kudhiyA // 5 // tasyAnyadA nidAghe nadIjale 1357 / / dIvyataH pramodArtham / uparitanembha :pUre pUre gatvA vyamucadasau / / 4 / / tayAyayau taramtI yayAste rAjanandanaH sa taran / natanavastranivaDA kutukAsenAtha sA jagahe / / 6 / / davA hRSTena hRdA tAmunmugharaiSa gandhamAdatte / tasyAANavazena kSaNena muktastataH prANaiH // 7 / / tuSTA hRdaye duTA pApiTA sA sapatnikA jnnii| nijanandanarAjapadaprAptyA vyAptA mukha zveNyA / / 8 / / sa yathA gandhA nANaprabala ghyANaH parAmuratrAsIt / tadvadihAnyo'pi jano mutkalanAsendriyo'tyasukha bhAk syAt / / 9 / / PN ebama betya janA bho prANendriyanigrahaM kuruta yena / syAdatra para nApi hi sarvatra ca zarmasaMbhAraH / / 10 / / / iti prANadoSe naravarmakathA // atha sparzanendriyavyAptidoSamAha phAsiviyaM jo nahu niggaheI, so baMdhaNaM muddhamaI laheI / vApuddharaMgI jaha so karivo, khivei appaM basaNammi maMdo / / 51 / / ghyAkhyA-sparzanopalakSitamindriyaM sparzanendriyaM nijaM vapuH yaH pumAnna nigRhNIyAt hurityavadhAraNe sa bandhanaM mugdhamatirlabheta / dRSTAntamAha-darpaNoddharamahaM yasya sa tAhaka san yathA karIndro hastI kSipati AtmAnaM dhyasane mahAsaGkaTe / / 357 // Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza ||358 / / mando vijJAnavikalaH raparzanendriyasya yo nigrahaM na kurvIta sa stamberamavat AtmAnaM durgarodhabhvadhanAdiduHkhe pAtayatIti sourrthaH / athaitadartha samarthakaM dRSTAntamAha- astIha 'svatIhAparanaranArIsahasraramaNIyam / nRmaNIyante yatrAneke sahitA vivekena ||1|| tatra zrIjitazatruH zatrulAbhimAnaH / dhIH prAjyaM // 1 // sakusumamAlikAvatsukumAlA zazadharAdhedalamAlA / sukumAriketi rAzI tasyAsIdrUpasaMpalA ||3|| ramayeva ramAramaNaH smara iva ratyA zacIvara zacyA / sArdhaM svakIyapatnyA vilAsa sukhAnyasaGkhAni // 4 // sarvAtizAyinIcchA tasyAH sukumAradehasaMsparze / tarturabhUdvADhaM gADhaM premAnubandhena |5|| kSaNamapi tathA vinAsI sthAtuM zaknoti na bahirantarvA / kiM kApi jalavihIno mIno mubamAvaheti ||6|| atyantadAsaktyA muktA cintA nena rAjyasya / kasya na viSavyAptimetivaikalyAya jAyeta ||7|| saciverekatra kutAlorIcityavastuniSNAtaiH / savadhUkaH pRthivIzaH pAzairbaddhvA vyamoci bane ||8|| tanandanAya sakalA rAjyasamRddhi : pramodataH pradade / nijasantatimiva mohAt pratipAlayati prajAM so'pi // 9 // aTatovikaTATavyAmanayoranayodayena duHkhitayoH / kvApi na sukhasAmagrI milati svasthAnavicyutayoH ||10|| pathi gacchantI vyathayA vyAsA tRpitA babhUva nRpapatnI / gantuM zazAka purataH patirna tAmekikAM muktvA ||11|| ekatra kvApi vane sa nirjane evaM kalazramazramucya / babhrAma jalaM pazyantra punarlabhate yathA dhanaM duHsthaH ||12|| tuSNAturA barAkI maiSA yoSA mriyeta jalahInA / 1 kalyANacchAtatparanaranArINAM sahasraM ramaNIyamU. 2 ramaNIyaM nAma nagaram saptatikA. // 1358 / / Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatpremApUrNamanAstAvakSarikA prahArabazAt / / 13 / / niSkAsya bAhuzoNitametavikSepa patrapuTikAyAm / kSepeNa mUlikAyAH svacchaM kRtvA ma pAyayati / / 14 / / azanApitA tato'bhUdevI bhojyAdyalAbhabaiguNyAt / tacintAturacetA nAnaM pravilokayana prApa / / 15 / / tadabhAve'tha tijo!rAmiyamAcchidya sadya evAsau / sarohiNyoSadhyA vraNasajIbhAvamAsUtrya / / 16 / / pakavA davAgninA tanchazAmiSa hyetadityudinAm / bhoja yati sma mahIzastadazavartI hahA mohaH / / 17 / / sthAne sthAne bhrAmyannebaM gaGgAgA naTasthAyi / micina goDe sahA madi narana. / / 18 / / vikrIyAbharaNAni svarNamayAni svkiiygehinyaaH| vANijyaM kurute'sAvabhyasyan san vaNivattim / / 19 / / prAhAnya dA'sya devI svAmin pUrva sakhIjanAnta:sthA / gItavinodakathAbhirgalamapi no kAla mayidamaham / / 20 / / sAmpnalamakA kinyAH prayAtyanehA atIvakaSTaina / tatkamapi mAnuSaM meM prayaccha sadyaH sakhAyamaho / / 21 / / AkarNyata dvacanaM gItakalAyAnavetya pddgnrH| sadhanyarakSi nijake | patnI manasaH pramodakRte / / 20 / / na' punarida vijJAtaM na nirAlambA baneSu bala yo'pi / AzriyAsanasthaM nimbamathAna ca titi / / 23 / / evaM vAmAH kAmAnurUpamathavA virUpamatyantam / Asannamava puruSa smarAditAH khalu niSevante / / 24 / / paGgoH saGgamama bAda mAtra gItAdimohitA rAzI / tenaiva sama bhogAn bubhuje rAgo hi durjeyaH / / 25 / / vikalayati kalAkuzala, hAti zuci paMDita viDambayati / adharayati dhIrapuruSa, kSaNena makaradhvajo devaH / / 26 / atrAntare vinodAjagAma gaGgAvilokanArthamasI / saMprerya salilamadhye'kSipattathA sva narakagaleM / / 20 / / puNyAt kadApi bilagnastaTe sphuTenAtmanInabhAyena / nAnta: suSvApa tarozchAyAyAmepa nizcintaH / / 28 / / apasarati naiva vRkSacchAyA mAyA yathA'GganA 11359 / / Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza / / 360 / / kAyAt / tasyAzrayaprabhAvAdacintyazaktIha yatpuNyam ||29|| tatpurapatirastagataH sutahInastadanu mantribhirdivyaiH 1 adhivAsitaH sa rAjJaH padavImAropayAJcakre ||30|| sukumAlikAya tenAmA kAmAnanubhavantyapAstadhanA / cIllakamadhye kSiptvA bhikSArthaM bhramati dInArayA ||31|| paGgurmadhuradhvaninA'vanyAnapi mohayan pratigrAmam / gItAni gAyati sma pramodinaH syuryato lokAH / / 32 / / jitazatrutpatinagare daivavazAdAgatA gatAnandA | haTA kaTApannA vAtAyanavartinA rAjJA ||33| kAryAkAryaMparA pRSTA spaSTAkSareNa mRduvacasA / bhUsthAyinyA'tha tathA myagAdi nIca kulAnanayA ||34|| pitRdaivabhUmideva: prasadya patireSa eva meM pradade / zIlaM pAlayantI pativratA'haM bhramanyasmi ||35|| Acakhyau zroNipatirbAhvo rudhiraM prapItamuca / palamazitamAtmabhartA gaGgApUre pravAhyAvakre ||36|| sAdhu patitake tvaM kiM moktaH paraM bhavacaritam / bhadRSTerapasara laghu proyeti cakAra nirviSayAm ||37|| evaM sparzanamindriya nigRhItaM syAtpadaM vyApadAMyadvattasya narezvarasya tadanu prANapriyAyA bhRzam / mattatkila tAttvikaM suvacanaM bhavyA bhavAdbhIrukAH kurvIdhvaM vazavatti nRtyati yathA kItirbhuvaH prAGgaNe ||38|| || iti sparzanendriyanigrahe sukumAlikAjJAtam || athaitadvipAkamevAha sat farst freo uditro, dukkhaM asaMkhaM dalaI pavano / je sabvahA paMcasu tesu luddhA muddANa tesi sugaI nisiddhA ||52|| mAkhyA eko'pyeko viSayaH zabdAdirudIrNa udayaM prAptaH san duHkhamasAtamasaGkhyaM saGkhyAtItaM dadAti prapannaH samatikA // 360 // Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 361 / / svAtmani vizrAM gataH san / atha ca ye sarvathA sarvaprakAreNa paJcasu teSu zabdAdiviSayeSu lubbA lAmpaTayabhAjaH syuH, mugdhAnAM teSAM sugatiniSiddhA pratiSiddhaiva sarvazAstreSviti kAvyArtha || 52 || atha teSAmeva durjayatvamAha--- afa agr freer fvasAo, pacchA bhane jehi mahAvisAo / jehiM payA huti parabasAo, na sevaNijA khalu te rasAo ||53 // vyAkhyA-vAdhivayenakartA tripAdapi sevyamAnAH atIva sukhadA pazcAtse banAnantaraM bhavet yairmahAn viSAdazvitaviplavaH / atha ca viSayAsevanaiH prajA lokA bhavanti paravazAH pAravazyabhAjaH ato hetorna sevanIyAH khalviti nizcayena te rasato manoraGgeneti kAvyArthaH // 53 // / atha ye sArvajJAnAmetadvaco manyante ta eva dhanyA varNyante- titthaMkarANaM niuNA pamANaM, kuNati je ujjhiya cittamANaM / sadhyaM vi tesi kiriyAvihANaM, saMjAyaI tukkhasahastANaM ||54 || vyAkhyA - tIrtha karANAmAjJA nirdezatIrthaMkarAjJA to viSayAsevAtyAgarUpAM nipuNAH prAjJAH prapadya pramANaM kurvanti tathaiva prapadyante ye, kiM kRtvA ? tyaktvA ceto'haGkRti teSA kiM phalaM syAdityAha - sarvamapi teSAM kriyAvidhAnaM kaSTAnuSThAnAdi saMjAyate duHkhasahasratrANaM duHkhasahasrarakSakaM tatkRtaM kriyAkalApAdi duHkhebhyo rakSakaM syAt sarvaM tatkRtaM saphala / / 361 / / Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza / / 362 // syAditi kAvyarthaH / / atha ye saMsArAdbhIrukAsteSAM saMsAraH mutara eva, etadupari kAvyamAha saptatikA. - aJcatapAvodayasaMbhavAo, je bhIruNo bhavyagaNA bhavAo / tesi suhANaM sulaho ubAo, no saMbhavijA bhavasaMnivAo / / 55 / / dhyAkhyA-atyantaM sarvAdhikyena yaH pApodayastasya saMbhatro janma yasmAditi tathA tasmAt itthaMbhUtAdbhavAdye bhIravI bhavyagaNA: pAyodayakAraNAtsaMsArAsadA bhIrava eva bhavanti teSAM bhavyAnAM sukhAnA sulabha evopAyaH, no bhavasaMpadyeta bhave saMnipatanaM bhavasaMnipAtaH saMsAragantinaM patayeva prAyaH pumAn pApabhoruriti / / azrArtha vimala zrAddhodAharaNamutkotyaMte anava bhArata varSe sotkarSa saukhya saMpadA / Aste kuzasthalapuraM kuzasthalajalojjvalam / / 1 / / nisvaM kuvalayAnandI mandIkRta durhada khalaH / AsIt kubala yacandraH zreSThI zreyagaNoccayaH // 2 // diyAnizamakhaNDazrI rAjate yadyazaH zazI / K dviSatpratApasUryeNa satprakAzo na hIyale / / 3 / / sadAnanda thiyopetA''nandadhIrini tastriyA / dUrojjhitasamastAzrIH zrIribAcyutasamani / / 4 / / vimalaH sahadevazca jajJAte tasmata dvayam / prathamaH pApabhIbhImaviparyasto dvitIyakaH / / 5 / / agAtA tAkthodyAne vAdAcitkrIDitu mudA / apazyatAM muni taJca sAkSAt puNyamivoditam / / 6 / / nematustamupAgatya satyama KA11362 // ktisamanvitI / dharmalAbhAziSA sAdhurabhya nandadimau mRdA // 7 // upaviau purastuSTau dIkSya ne pramukha mukham / munidideza saddharmamazarmabharabhedakam / / 8 / / devaH sevyaH sadaivAn zrayaNIyo guruH zubhaH / dharmaH sarvavidoddiSTa etadratnatrayaM ssRtam / / 9 / / gRhasthocitamAdAya dharma samyak sahodarI / to tu dvAdazadhA zuddha svaM dhAma samupAgatau / / 10 / / Ara Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11363 // rAdha vizuddhAtmA jyeSThaH zazvanmunervaca: / dvitIyaH zithilatvena na dharma dRr3hatAmadhAt / / 11 / / anyadA''dAya vastuni vikrayArthamimau purAt / celatuH saha sArthena pUrvadezaM prati sphuTam / / 12 / / arthavama'ni kenApi pAnthenAtha samIyupA / vimalo vimala prajJaH pRSTaH paMthAna maJjasA / / 13 / / matpurastAtsamAkhyAhi saralaM vartma sarvathA / samijalatarumachAyAsalaM balanocitam / / 14 / / so'narthadaNDa bhIruH sannAhaM vedyItyavIvadat / bhUyo'dhvanyaH samAcakhyau kutra grAme pure'thavA / / 15 / / khayA gantavyamAkAyatadAcaSTa viziSTadhIH / vikrayo yatra bastUnAM tatrAsmAbhiH prayAsyate // 16 // punaH pAnthastamUce'tha ra svaM puraM samudhIema / kunAma se nivAso bho rAjadhAnyA vasAmyaham / / 17 / / na hyasmAkaM puraM kiJcidAste vAsocita ciram / tataH sa vimalaM prAha samayA te (tvAM) sabhemyaham / / 18 / / tenoktaM svecchayA''gaccha ke yayaM bho bhavatpuraH / purAsanamathAgatya vimala: svArthabhuktaye / / 19 / / yAvatprajvAlayAmAsa jvalanaM saMjvaladyazAH / tAvat pathika AkhyattaM me samarpaya pAvakam / / 20 / / tAvattenoktamatrava bhuva ki bho: pRthkriyaa| bahnaH samarpaNaM sUtrapratiSiddhaM hi tadyathA / / 21 / / "mhumjjmsbhesjjthuulstthggijNtmNtaaii| na kayA'vi hu dAyabvaM saddehiM pAvabhIrUhi" // 22 // anyatrApyUkta - "na grAhyANi na deyAni paJca dravyAzi paNDitaH / agniviSaM tathA zastraM madya mAMsaM ca paJcamam" / / 23 / / tataH sa | ruSTo duSTAtman re re dhRSTa nikRSTa re / amiSTha purastvaM me jJAtRtvaM zApayasyaho / / 24 / / ityeSa taM tirskurvnisstthurvNcnottraiH| vapuSA vRddhimAyAsIttamastomAsitatviSA / / 25 / / bhayaMkareNa vyomAtra lagnazINa tatkSaNAt / dehi re dahanaM dhRSTa bADhaM kSutpIDito'smyaham / / 26 / / na dAsyasi yadA'hIka tadA te nAsti jIvitam / yamasadmani pAnthatvaM bhaji Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikA. Syasi visaMzayam // 27 // ityukte sati so'vocat prANAH satvagatvarAH / kastaskRte svaniyamavatakhaNDamamAcaret / / 28 // caJcalaMnizcalasyAptiH samalaiyadi nirmalaH / prANairdharmaH samajyeta kiM na prAptaM tadAGgibhiH / / 29 / / yadrocatte bhavaJcitte tadAcara rayAnmayi / nAhaM niHsvArthamatyartha metarapApaM sajAmyaho / / 30 / / tataH saMhRsya tapamupazlokayati sma tam / vimalAtmA'si vimala zlAghyo'si tvaM mahItale / / 31 / / tvaM sapuNyaH sakAruNyastvaM ca puNyAspadaM param / bhavataH pApa| bhIratvaM zakro'pi stauti yatsvayam / / 32 // pratipannasvaniyamapratipAlanatatpara / aho vRNu varaM tUrNaM yathA saMpAdaye'khilam / / 33 / / vimalena tato'bhANi darzanaM dadatA nijam / ki na dattamaho mahyamasamabhujavikrama / / 34 / / arhaddha meM mayA'yAse durlabhe bhavakoTibhiH / samastamapi bho labdhamataH paramiha svayA / / 35 / / nivezyaM svamano dharma nirjarottama dhamiNi / sAhAyyaM sarvadA kArya vArya vighnakadambakam / / 36 / / tasminnatinirIhe'sau viSadviSanAzakam / maNi celAJcale baddhvA sura: svardhAma jagmighAn / / 37 / / sahadevAdayaH sArthAttenAhUyanta te'JjasA / pAnthavyatikaraH sabastatpurastAniveditaH / / 38 // tairapyeSa stutaH prItyA tato bhrAtRdvayaM svayam / bhuktvA'rhadgurusanAmasmRtipUrvamagAt puram / / 39|| yAvatpuraM praviSTau tau hupTo tupTau svamAnase / visasthulo vaNigvargaH svApaNazceNimAtmanaH / / 40 / / pidadhAnastvarA dRSTaratAbhyAM bhIrukamAnasaH / nazyanitastatazcApi kAntAre mRgayUthavat / / 41 // pidhIyante pratolInAM dvArANi suhaDhArgalam / baMbhramIti camacakraM sarvataH samaronmukham / / 4 / / vihastaM nagaraM prekSya pRSTaH ko'pi narastataH / tAbhyAM bhadra kimI dRkSaM vyAkulaM sakalaM puram // 43 / / karNAbhyarNamupAgatya so'bhaNat puruSottamaH / puruSottamavadvAjA'trAste gopAlazekharaH / / 4411 // 364 / / Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 365 / / eka eva hi tasyAGgajanmA sanmAnabhUrabhUt / arimalAyo'nvarthanAmA kAmAmarUpabhAk // 45 // sukhazayyAprasuptaH san so'caiva malinA'hinA / daSTo duSTAtmanA rAtrau durjaneneva sajjanaH || 46 || tAvatpraNayinI tasya pUJcakre karuNasvaram / tatrAgAdavanIpAlaH mimile svajanaH sarvaH praNanAza bhujaGgamaH || 47|| na dRSTaH kila kenApi sarvatrApyeSa vIkSitaH / parAsumavalokya tam ||48 // hA yaccha vatsa me vAkyamityeSa vilalApa ca mUrchayA nyapatadbhUmau zokazaGkAsamAkula: / / 49 / / prakampana zatina samyadhApi saH / tadviSottAraNasyAyeM kriyante vividhAH kriyAH ||50 || na vizeSo manAka vitasyAjani tanUruhaH / tato'mAtyAnuvAcezaH sutasyAbhadrameva cet // 51 // tadA'vazyaM mayA prANAstRNIkAryA havi. bhuMji / tadavetya parIvAraH samagro'pi rudatyasau // 52 // vikhitA mantrisAmantA hA kathaM bhAvyadaH puram / nirAdhAraM mahIbhatra vinA kRtamataH param // 53 // nRpAjJayA'tha nagare vAditaH paTahaH paTuH / rAjyArdha dIyate tasmai kumAraM yo'tra jIvayet ||54 || evamuoSaNApUrvamahaMpUrvikayA janaH / kutUhalI milannasti kurvan kolAhalaM kila // 55 // etanni zamya vRttAntaM vimalaM pratyabhASata / bhrAtaH kurUpakAraM bhoH samayo varttate'dhunA // 56|| maNinA jalamAspRzya kSipramAchoTaya svakam / yathosiSThati daSTo'sI suptavatprAptacetanaH // 57 // kaH kuryAdrAjyalubdhaH san pApAdhikaraNaM param / fare vAdinItyeSa bhUyo bhrAtaramUcivAn // 158 // jIvayitvA kumAraM bho dAridrya dUrataH kuru / kadAcijIvito hyeSa rAta bhajet // 59 // evaM dvidhA'pi te lAbha: saMpadyetAstasaMzayam / ityUcupi sa yAvattaM vimalo vakti kizvana / / 60 / / potaprAntAtsa sahasA sAhasI maNimAttavAn / pasparza paTahaM gatvA tattvAdhvano bahirgataH // 61 // saMprAptaH / / 365 / / Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza / / 366 / / kumaropAntamAvRtaH paurapUpaiH / vAriNA maNimizreNa chaMTitaH san kumArakaH ||62 || uttasthau kSaNamAtreNa phalguH syAt kimu devagI / papraccha pRthivIpAla mullasallocanAmbujaH || 63 || pumAn samIpagaH ko'sau kimatrAntaHpuraM ca kim / sarvameer nitiM bhUtastasmai nyavedayat // 64 // anena jIvito'si tvaM viSabhRdviSaghUrNitaH / kimasya procyate vatsa parAnimantrita rAjyArthadAnena sadayAzayaH ||66 || vyasanaM dhanam ||65 // hRSTAtmanA'vanIzena sahadevo'tha mAnitaH / tenoktaM samana bhrAtA jyeSTho'sti vimalAzayaH / yatprabhAvAnmayA svAmin jIvitastava nandanaH || 67 / / sAmprataM saparIvAra: zrIpathAntaH sa vatrttate / ihAnIya pradAtavyaM rAjyArdhaM mAnapUrvakam ||68|| tatastatra cabAlovapAla Aruhya hastinam sahasA sahadevena kRtapratyupakAradhIH ||69 || uttIrNastUrNamevAsya darzane rAjakuJjarAt / tiyose nApi satAmevAGgasaGgataH // 70 // sanmukhAyAtamAliGgadha vimalaM vimalaM hRdi / avAdhInmedinIbhartA dantadyutitAdharaH // 31 // aho mahAtman bhavatA bhavatA'tidayAlunA / sutabhikSA mamAdAyi mAyAnirmuktA // 72 // tvaM kRtI sukRtI vizve mahimA'dhikaH / yatsUnavirajIvitvaM tvatprasAdAdvijRmbhitam // 73 // prasadyAyAhi madgehamaspRho'sIha yadyapi | tvatsamAnA janA vizve viralAH saralANayAH // 74 // yathA yathA'vanInetA jajalpeti muhurmuhuH / tathA tathA naUNirA jilhA mila hRdi // 75 // vAidhikRtirgurvI saudaryeNAmunA hahA / zalyavatsA'tiduHsodA hRdi duHkhAyate bhRzam ||76 || iti dhyAtvA tamAcayI kSitivAsatra saMzRNu / sahadevakRtaM sarvamidaM taducitaM kuru / / 77|| tato haritanamAropya samAnitye tijaukati / sandhaH sa bhUpena harSotkarSamupeyuSA // 78|| aho gRhANa rAjyArthamityukte bhUbhujA svayam / saptatikA. / / 366 // Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 367 / / vimala: protriyAn rAjannalaM meM bhUtizriyA || 79 || kharakarma samArambhaH zrAreNa varjitaH / yataH parigrahAdhivayaM tena rAjyena me sRtam ||80|| sahadevaM bhRNolAsaM prAjyarAjyaramAmaye / dadAvabhya rAjyAdhamasmai bhUvallabhastataH ||1|| zubhraM saca samayadha sarovarakAlam / sthApita vimala zreSThapade'nannapi sphuTam ||22|| paricchadaH samAnItasvAbhyAmAtmIyako'ciH / ArarAdha vizuddhAtmA vimalo dharmamAm ||83|| atuccharAjyamUlaH sahadevo'bhavadbhRgam / varaM pharamaraM cakreAdaNDaghAtavyadaNDayat // 84 // pApopadezAnAnnirdayaH sutarAM hRdi / ninazaripuragrAmAt kAnyupAyat // 85 // virAdhayAmAsa nirbhayaH pApakarmaNaH / anyadA vimalenAsAvanuziSTaH priyAkSaraiH || 86 // karikaNDicalapatra sthire / rAjyalakSmI bhrAta. kimevaM lAlasIsyahA~ icon akalaza thiyo bhuktA devamAta janmasu / tRSNAM nivataMya kSitra mAhAraya mudhA bhavam // 88 // kathaM viratimAsAdya pramAdamanutiSThasi / ityAdi milAna zRNvan so'mAn ||829|| pratipede na tadvAkyaM zyAmIkRtyA syamAzvakhI / vijJAya tadabhiprAyaM monA // 90 // yogyaH sadupade ne vidveSabhAk pumAn / madhurA kSudaNDAH syuH karabhasya na tu / / 11 / / tataH saMyaksamyaksvAsano'narthadaNkRt / sahadevaH sa pApAtmA kenacit pUrvavairiNA // 92 // mukhanidrAprasuptaH san hRtaH zastraprahArataH / kadAciccalamAsAdya prApta prathamadurgatim ||13|| tato gurubhAmbhodhiduHkhakalolamAlayA / vyAhataH san dhanaM kAlaM sa prayAtA'kSayaM padam / / 94 / / bhavadbhUribhavArambhadambhaniryuktamAnasaH / bimalo vimalasvAntasaGkrAntArhatasanmataH / / 15 / / bhIruvorupApebhyo nyAyavRttimupAzrayan / gRhasthadharmamArAdhya saMprApa tridazAlayam / / 96 / / kucha sahana kara // 367 // Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza / / 368 / / pAtakabhIrutvamiti suzaGkamAnA bhavata bhavataH / / 98 / / iti vimaladRSTAntaH // kSetre mahAvidehAkhye sukulotpattimApya saH / AttavrataH zivaM yAtA sAtAnantyamanoharam ||17|| prajJAya nyAyamArga nipuNasya / vimalasya bhavyalokAH atha saMsArAsthiratvamAha- tAruNNahavAi jamittha anaM / dhareha bhavvA hiyae viveyaM // 56 // kuTuMbiNo ceva ihegacitA / na rakkhaNatthaM pabhavati ee // 57 // dhaNaM ca dhanaM rayaNaM subanna vijju va sadhvaM cavalaM khu eyaM putA kalatANi ya baMdhumitA, Aukkhae pAvavasA samee vyAkhyA- dhanaM ca punardhAnyiM ratnaM suvarNa, atra jAtAvekavacanaM, tAruNyarUpAdi yadatrAnyadAyasti vidyudvatsarvaM capalaM khu nizcitaM matvA dharata bho bhavyA hRdaye vivekaM heyopAdeyamiti kAvyArthaH / putrAH kalatrANi ca bandhavo bhrAtaro mitrANi suhRdaH kuTumbinacApi ihaikacittAH santaH AyuSaH paryante pApavazAtsamete prApte na rakSArtha prabhavantyete rAmabhavantIti kAvyArthaH / etadarthe zrImahAniprantha svarUpamucyate bhaktyA namaskRtya samagra siddhAn sAdhUva cAritraguNopaviddhAn / nivedyate dharmapathAnuziSTiH, karmArivAronnativighnaviSTiH ||1|| guNADhadhamuktAmaNinIranAtha, zrIzreNiko'bhUnmagadhAdhinAthaH / samaNDa kSyAhvaya bhavya caityaM nirIkSituM tatkAnanaM nandanavadvibhAti, prItirna prApa vahiH sasainyam ||2|| prabhUtavRkSavrajavallisandhyantaryAya satpuSpa phalairabandhyam / samatikA / / 368 // Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 369 // yadarzanato'pi mAti / / 3 / / zrIzreNikastatra munIndramekaM, praikSipTa zAntaM sarasIva bhekam / vRkSasya mUle mRdulaM niSaNNaM, dRSTvA'tha taM bhUmibhujeti 'bintram / / 4 / / ramyA'styaho asya vapurvibhUSA, ramyaM vayo rampatamA mayUkhAH / niHsaGgatA kSAntiraho vimuktiH, sadrUpamAryasya bhavAdviroktaH / / 5 // tadrUpasaMprekSaNajAtacitraH, savismayo'bhUt kSitipaH sa tatra ! pradakSiNIkRtya yati trivela, nanAma 'patpaGkaja muddhRtelam / / 6 / / na dUravatI na nRpastathA''sanAsannavartI dhRtadharmavAsaH / kRtAJjaliH sadvinayaH puraHstha:, papraccha harSeNa guNai duHsthaH // 7 // yadyauvane pravajitaH kila tvaM, bho bhogakAle'sti taduttamatvam / ityevamukte svamukhena bhambhAsAreNa so'pyAha 'sacirambhAH ||8| bhUmIpate bho ahamasmyanAthaH, pravartate no mama ko'pi nAthaH / yatkenacinme na kRtA'nukampA, tyaktA marAlena yathA'tra pampA / / 9 / / evaM bruvANasya munIzvarasya, zrIzreNikaH prAha punaH prahasya / sadrUpavarNAdimaharddhibhAjaH, kathaM na nAtho'sti tavaSirAja / / 10 / / nAthastava trANamahaM bhavAmi, svaM bhukSva bhogAdi mano'nugAmi / Arate tabADhaya parivAravattvaM, duSprApamastIha punarnaratvam / / 11 / / Uce munistvaM prathama svanAthaH, pravarta se bho magadhAdhinAtha / kathaM svayaM san sutarAmanAthaH, saMpadyase tvaM parakIyanAtha: / / 12 / / zrutveti sAdhoH samabhUpAlaH, savismayo vA kutukena bAla: / jImUtavArIva navaH pulAyaGkito mukdApyazrutapUrvavAkyam / / 13 // 8 // 369 / / nRpo'vadanme kariNaH sadazvAH, purANi cAntaHpuramasti vizvA / aizvaryamAjJA bahudhA ca bhogA, balotkaTA bhUritarAH purogAH // 14 // IdRzyavApte kamalAprakarSe, prshaanthRtkaamitvstut| bhavAmyanAtho'tra kathaM mRSA'dastvaM bhApase he 1 vicAritam, 2 uddhata ilA pRthvI jagaccIyA iti yAvat yena tat. 3 sacireba jalaM yasminsaH, 4 sarovizeSa: Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza saptati kA. ||379 // dhamaNAryapAda // 15 // anAthazabdasya na hi svayArthaH, prayudhyate zaurya jitopArtha / evaM jagAdapiranu kSitIza, stutyutsutraH zaiva iva pratIzam / / 16 / / zRNUcyamAnaM manasA tvamavyAkSiplena mIyamahaM svagavyA / yathA tvanAtho bhavatIti vRtta, matto yarthataJca tRpa pravRttam // 17 / kauzAmbya'nantAvanitotyeNyAditeyAryA sadazI vareNyA / Aste purI tatra pitA manAsa duddAma saMvatmamadAyabhAsI / / 18 / / dRgvedanA me paramaH vayaspAdime bhavakarmajapAravazyAt / duHkhAya vA'raNyagato varAhaH, sarveSu cApU babhUva dAhaH / / 19 / / dattaGgarandhre ripuNA nikhAtaM, zastraM yathA pIDanakAryasAnam / vyathA tathAGge'jani' bhUyasI me, paJcAsyabhIrvA gahane timI meM / / 20 / / kaTipradeze sakalottamA pIDA'bhayanme'pi paraba cAle / sahasranetrAza nighAtalyA, kutrItipAnIyakadambakulyA // 21 // vyAdhinatIkArakarA manupyA, AkAritA mAntrika vaidya mukhyA: / kulakamAyAta mihAhinIyaM, zAstre badanto vadane svakIyam / / 22 / / taimeM kathaJcinna yarasAvadbhiH kRtA kA'pi manAk cikitsA / te mocayanti sma na mAmasAtAdanAthataipA mama bhUpa jAtA / / 23 / / samAdhihe normama sarvasAraM, vaidyeSu datte sma pitA'nivAram / te moca yanti sma na mAmasAtAdanAthaleSA mama bhUpa jAtA / / 24 / / mAtA mamAsItsutazokasaMtApitA satI baddhitacittacintA / sA mocayAmAsa na mAnasAtAdanAthataiSA nama bhUpa jAtA / / 25 / / patinatA bhUpa madIyayopA, zojana vicchAyamukhItra dopA / bhUpIThamindustamane cakorastrIvAzrubhi: siktavatI mamoraH // 26 / / vilepanastAnazubhAnnapAnaproddAmamAlyAdika vastu sA na / jJAtaM mayA'jJAtamathA'tra bhukta, bAlA svakArye na manAk prayuddhe 1 // 27|| jyeSThAH kaniSThAH sahajAH sagInAH, snigdhAH svasAro madupAntalInAH / te mocayanti sma na mAmasAtAdanAtha ||370 / / Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 371 / / 4 yA mama bhUpa jAtA ||28|| tadAmUce'tra bhave mahISThaM punaH punaH somalaM na kaSTam / dIkSAM grahISyAmi tadAkhilAyAH sakRdvimukto yadi vedanAyAH // 29 // nIcokyAkyaprasaraM sahitye, dAntendriyaH zAntiguNaM vahiSye / ahaM nirArambhatayA cariSye bhUspUgujanuH prAptaphalaM kariSye ||30|| citro'vadhAryavamahaM prasutastatraiva yAvannizi kaTaluptaH / pIDA maGgasya tadaitra bhambhAsArAnarAcchIta hateva rambhA ||31|| prAtaH samApRcchaya tataH svagovAn saMlagnamatprabrajanoktitobhAn / jAto'smyahaM bhAvavAnmumukSaH bheSo'GganAsaGga : 132 // tataH paraM svasya punaH parasya kSaNAdasUrya jagadAzritasya / nAthassvahaM bhUtakadambakasya vasasya ca sthAvarajaGgamasya ||33|| Atmaiva me naMtaraNI hRdinyAtmA zAlmalirmUlanivAsivatyAH / AtmA mamAstyuttamakAmadhenuH sa nandanaM ca pramadAgame tu ||34|| Asmaiva messI sukhaduHkhakarttA, magArita cAtmA sukhaduHkhahartA / Atmaiva messI pravibhAtyamitraH proddAmamAtmaiva va mitragana ||35|| anA - tAnyA'pi ca varttate yA sAspi svavize svakA nidheyA / niryasthavarma samavApya ke'pi lathIbhavanti vratasaGga mespi / / 36 / / pratrajya yo naiva mahAvratAni, spRzatyamedhAH sukhadAyakAni / gRddho rase cAnigRhotajIvariSTamyAna rAgaM sa giriM karIba ||37|| nA''yuktatA bhaktagaveSaNAyAM svAdyasya neryAsamitau zubhAyAm / AdAna nikSepa vidhivrajAdau, mokSaM sa nApnoti bhatre hyanAdI ||38|| AsvAdya zItArasarukSakhAdyaM balezaM ciraM prApya ca locanAdyam / bhraTo vratAdyaistapasA ca kAmI muniH sa na svAdbhavapAragAmI ||39|| kUTeva kAryANarAjirArAtyAjyA ca muSTiH zupirA hrAsArA / yathArthamaprakAzasyAjyo bhavet kAcamaNirhatAH ||40|| dharmadhvajaM pANitale'pi dhUvA, pArzvasthaveSaM januSIha / / 371 / / Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza / / 372 / / kRtvA / asaMyataH svasya ca saMyatatvaM vadanupaityutkaTanArakatvam ||41|| naraM yathA hanti viSaM nipItaM, zastraM yathA bheti ca durgRhItam / dharmasvasau san viSayopapannaH, kSaNoti vetAla ivAprasannaH // 42 // | yo lakSaNaM svapnamatho nimittaM kutUhalaM mantramaghapravRttam / prakAzayat jIvitamAtanoti prApte na kizviccharaNaM cinoti // 43 // virAdhanAvAnathikaM kuzIla, sa orang: sa tamo'gnikIlaH / atasvabhudurgatiduHkhabhAraM lAtIva takSA nizitaM kuThAram ||440 audezika krItamaneSaNIyaM yo na tyajet kindimevanIyam / sa sarvabhakSIva hiraNyaretA, itazcyuto durgatimetyanetA // 45 // tatkaNThasya karoti nAriH svaduSTatArAtiryedAtikArI / svayaM yato jJAsyati muktakRtyo, gato hareva mukhameSa mRtyoH // / 46 / / syAttasya cAritrarucinirarthA prApte na dhIryasya vRSe samarthA / nAyaM paro'pyasti ca tasya lokaH kiMtUbhaya bhraSTatayAsti zokaH // 47 // evaM yathAcchanda mahAkuzIlA, virAdhya jaina matamAptahIlAH / bhogAdigRddhAH paritApajuTAH, syurduHkhino'nIzatavaSTAH || 48 || zikSA mayoktA tu nizamya hImAM bho yuddhiman jJAnaguNairasImAm / kuzIlamArga samameva hiravA nirgranthamArge cara karma bhittvA / / 49 / / jJAneApayuktaH sucaritrarAjI, guNAzritA jAtya ivAtra yAjI / nirAzrayaH puNyapathAdareNa vajenmunirmokSapathaM krameNa // 503 // dAntaH kukarmAriharo manasvI, vrato'bhrayazAstapastrI nirmanthayogyAyanametadA dvAsena rAze munirucchritAkhyaH ||51|| rAjA tateo dharmakRtAvabuddhaH kRtAJjaliH prAha kalAbhiriddhaH / satyaM tvanAthapadiSTaM tvayA yathAbhUtamidaM variSTham ||52|| tavAsti mAnuSyamidaM sulabdhaM sadrUpavarNAdi ca te sudham / sabAndhaare caSe sanAthaH sthito'si jaine'dhvani yatsadAthaH // 53 // nAthatvamukte svamaho maharSe, nAtho'si bhUtaprakare'tra saptatikA. / / 372 / / Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 373 / / varSe | prApyAnuziSTa kSamayAmyavantaM, jIvAn samAyojya karI bhavantam ||54 || pRSTevati te yo mayakAstra vighnaH kRtaH zubhasarafaat guNaghnaH / nimantrito bhogasukhAya cApi kSantavyametatsakalaM tvayA'pi / / 55 / / stutveti bhaktazyA sa naresiMhastaM sAdhusiMhaM dalavat svahaH / zrIzreNikaH sasvajanazca sAntaHpuro'bhavaddharmarataH prazAntaH // 56 // prodbhUtaromA bhinaya, pradakSiNIkRtya mudrA'bhivandya | svAM rAjadhAnI nRpatiH prayAtaH puNyaprabhAvodgatasuprabhAtaH // 57 // triguptaH sa munitridaNDapramukta unmUlitapApakhaNDa: / varan vayovadbhuvi vipramuktaH prAnte'bhavatsadgatibhAgviraktaH ||58|| || iti mahAnigranthasambandhaH / / atha nikRSTakarmaNAmupari upadezamAha jaisi maNe pAcamaI niviTThA, nivvAhavittI puNa saMkiliTThA / kathAsvi te haMti na hidutuTTA, samvastha pArvati duhAi duTThA ||58||s vyAkhyA - yeSAM jIvAnAM manasi pApamatiniviSTA praviSTA'sti nirvAhasya vRttiH nirvAhavRttiH varttanaM vRtti: upajIfaar freersfer klezakarmabhirbhATakabhAravahanAdyairjAyamAnA'sti, kadAcitte sasvAH na harSatoSabhAjaH syuH, kiM tu sarvatrApi prApnuvanti duHkhAnyeva duSTAH / iti kAvyArthaH // athaitadupari dRSTAntaH sUcyate sUragirisamadhI raha jalahigabhIraha sirivIrahRpaya aNusariya / veraggahakAraNa duriyanivAraNa bhaNisu miyAputtaha cariya ||1|| miganAma attha iha bharahi gAma jihiM sohai ghaNavaNamaNabhirAma / tihi vijayanAma bhUvai pasiddha hayagayaraha / / 373 / / Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza / / 374 / / bhaDagaghaDasamiddha ||2|| tamu gharaNi ramaNi ccha migAdevi rairaMbhahAviyarUvihevi / lajAmaJjAyasusIladeha jiNi sohara sohaNa rAyageha ||3|| tihiM annadivasi sirivIrasAmi jasu sukayavallipallavai nAmi / aha samavasariya suranamipAya sovanavana karasatakAya ||4|| AgamaNa muNaci aha vijayarAya parAu pahubaMdaNa paNayapAya / javaoi o sAmibhati vakkhANa sugai so eka citi ||5|| jabaMdha koI itthaMtarammi saMpatta samavasaraNammi rammi / mahuvAla jema macchi atuccha bhagaNaha pAsi jasu taNu avaccha ||6|| jai juna saDiyacIvarai khaMDa beyaNa visatao aiparyaMDa / jANe kari pAvaha taNa daMDa pAviu chaha loyahiM so akhaMDa ||7|| karacaraNanaha aMguli saDiya jAsa karmi jima gaDDiya buDanAsa | aigharaharasadda mahAraucha ruvihiM bIhAvaI loyakhudda || 8|| naraDubakara chukara kahaI tAsu kari kakara khaMDavi jAsu / aha dio didvihiM sayalaloi sirivIrapAsi AvaMta soi || 9 || ghatta - erisa taM picchiya goyami pucchiya vIranAhamaha Aisa / iNi kerisa kiddhau pAvaviruddha jeNi sahada erisa duha ||10|| bhAsaaha sAmiya akhai maravANi taM kipi karada jiya ruddajhANi / paNaghorakamma karuNAvimuka nissaMrUpaNa bahupAvadukka || 11|| jiNi erisa gra paMjarammi nivaData sayAdi a jaJjarammi / to pucchara goyama purNAvi vIra maha kahau nAha gaMbhIrabhIra ||12|| eyArisa aMdhanarAja kovi avaro'vi asthi dukhio jaNosa / jaM pakkhi viracaI kAmiNo'vi saMsAravisayanukhAu asha ||13|| pahu bAgare hattheva gAmi naranAhu asthi jo vijayanAmi / tamu ramaNi migAnaMda aba durvikhayajaNa cUDAmaNi dIva || 14 || nahu nayaNavayaNakaracaraNa tAsu nahu dIsaha nAsA kala jAsu / nahu sIsabhamuha aha duni saptatikA. // 37 Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 375 / / asai kuruvavIcchati ||15|| pAIe bahira aMdhassarUva kiyakammi napuMsaMga dukkharUva / AgAramitta paMcidiyANa tasu asthi deha dukkaThANa || 16 | | aDanADi tassa gantare'vi abhitaravAhiNi taha aMDaMvi / bAhirapavahAu taheva anADie vahati suchu || 17|| soNiya vahati aDanADiyAo taha annaghamaNinAsaMtarAo | duniya duniya nADIja vahati soNiya taha pUio aiduraMta || 18 || agi tamu vAyu savAvi aMgi gabhe'vi hu pAtra bhrppsNgi| pakuNai so lomAhArameva aidurabhigaMdha duddhara taheba ||19|| erisa amukkhabhara aNuhavei nAraya jima kAla aikameha / pahuvayaNa suNevi iya goyameNa paNamiya vitta ko ugeNa ||20|| ghata- aNumai tumha pAmiya diuM sAmiya miyAgta niloyaNihi / AiTTau vIrihiM caramasarIrihiM calliya so harisiyamaNihi ||21|| bhAsa-miyagAmaha mhiroyn| muttimaMta kiri eha suradduma aha citAmaNi atula rakkama / / 22 / / devi miyAvara picchiya nayaNihi Agacchaha jaMpara puNa vayaNihiM / AsaNa milihavi tatrakhaNi uTThaya amiya mehabuddhii kiri puTTiya ||23|| sAmiya amha aNuggaha kiddhao niyapayakamaladharihi jaM dio | amha maNoraha sayalu visi aja amiyarasaghuTihiM piddhau ||24|| kala kiMpi maha Aisa dina asaNapANa svara taM lijjau / goyamasAmI to pabhaNei miyAdevi taM kani suI ||25|| icchA amha tumha suyapikkhaNi tatrakhaNi taM nisuNevi vikkhaNi / uro siMgAriya ANavi goyama aggai dhAriya ||26|| suhagurucaraNihiM raMgi namAbai dhammalAbha apiya bullAi / eNi kajji nahu amhi ihAgaya paDhama jAya jo atthi tuhaMgama ||27|| jAnu rUya silaputtaha tulla sanbaha / / 375 / / Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza ||376 / / mijjhihiM chai jju pahillau / dhammasIli taiMsaNakArau migA bhaNai to pahu avadhArau 28 // bhayacaM taM naha ko'vi saptatikA. viyANai sAmi kahaM puNa taM vakharaNai / to goyamagaNaharu ta bhAsai ujjaladaMtakaMti ullAsai / / 29 / / tihuyaNaguru siri vIri payAsiya tassarUvi mahamaNa ullAsiya / jai evaM tA sAmi vilaMbaha khaNa ika ittha vi dhariya aNamAha / / 30 // sara piyamitaraNa Aziya goyama guru saMTiya bahumaniya / bhoyaNasamaya tassa ujA pattau to tajjaNaNi besa nibattao // 31 / / sagaDIya AhArihi to pUriya bhoyaNa vihi sanbuvi kiri cUriya / saMkalabaMdhavi sA Agarisiya gihabAra jA Aviya harasiya / / 32 // niyamuhabaMdhavi sattabaDaMna li to miyadevi bhaNai kari aMjali / tumha bi muhAttIya muha Dhakaha AgacchaMtanitimAsaMkahu / / 33 / / to bhImahara bArugrAui takSaNi durahigaMdha muha sAuda / sampamaDaya gomaDaya saricchau jo pasaraMta hoi nahu picchau / / 34 / / annagaMdha uddharasa laheviNa salavalei avasara jANe viNa / dIsai aMgaAhArihiM pINa u nayaNa vayaNanAsA parihINau / / 35 / / pakkhittapattamajjhammi soya taduvarihi bhujja pavikhaviya toya / so lulai calai AhArasA luddha u rasagiddhao akayaputra / / 36 / / dhattaso tattha lulaMta u kammiralaMta u lomAhAra karei lahu / puNaravi nIhAriya rogihi bhAriya pUittaNi dehAu bahu / / 37 / / bhAsa-erisa pekkhetriNa tassarUva goyama gaNanAyaga vissarUva / veragga abhaMgura dharai citti citaiya acitiya kammasatti / / 39 / / miyadevi aNunnA lAhibi heva / sirigoyama calIyau aha taheva / saMpattau pahupayajuya namei karakamala joDi iya vinnavei / / 39 / / tumhANa ANa pahu siri parittu hau~ vijayarAyabhavaNammi patta / jaha kahiya tumhi taha ceva TThi maiM loTTarUba naMdaNa aNiTTha / / 40 / / Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11377 sTeda Aisaha nAha maha tamaritta eyArisa so hua kinimitta / kammANi teNa kaha ajjiyAI AitikkhANi ya jiNi sajji- | yAI / / 41 / / iya pucchiya satthamaNeNa teNa pahu bajjarei mahurassareNa / ittheva asthi pura sayaduvAra tihi rAya Asi dhaNavai udAra // 42 / / tasseha vijayavaddhaNa'bhihANa varakheDaya dhanadhaNohaTThANa / jasu keDai paMcasayAI gAma nANAviSaNavaNamaNabhirAma / / 43 / / ikAItihi rauDa Asi jasu dummai citihi basa i vAsi / jo pADaha sajjaNaloyapAsi bahakaDa karevi nighaNamahAsi // 44 / citAhigAra gAmANa tassa appiya niveNa nighaNamaNassa / gAmINa loya dussaha kareNa so pIDai aikarataNeNa / / 45 / / nahu tivakha dukkha loyaha gaNei binnasI kannihi nahu muNei / nimuNaMtu vi asugaMto vva hoi au dukhararosa samudhabahei / / 46 / / AraMbhai daMbhamahApavaMca gihai niyaha sthihi una laMca / loyaha saMtAba i vAra vAra nahu dusthiya satthaha kuNai sAra / / 47 / / tajjai taha tADai niThurehiM daDhaleTTamuTTikasamuggare hi / kiviguttihi baMdhai saMkalehi bbaMbai raMdhai aggalehi / / 48 / / na kayAvi dayAparayA imarasa loyANa muvari kayaniggahassa / ailuddhathaddha niddhaMdhasassa nahu dhamma barAi khalu citti tassa / / 49 / / nahu la jai sajai pAcakamma annada akaja paraDei mamma / icAI mAI gamai kAla eyArisa cira kuviuvva kAla / / 5 / / uppanna akayapunnassa tassa bhavi tammi roga solasa avassa / jarakhAsasAsa taha kucchisUla aidussaha dukkhai kannamUla 51 / / taha arisa bhagaMdara diTipuTThi sUlubhava taNu parisaDiyakuTi / taNudAha jalodara sosaposa iccAi sudussaha kammadosa // 52 // aNuhabai hunai aihINadINa Amayasi naDIyau dukkha rINa / to daMsiya agayaMkArayANa tappariyari bahuguNakArayANa / / 53 // tehi bi paricattaH so 37711 Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 adhanna jima haMsihi chillaranIrasunna / to aTTarudda jhANihiM marittu par3hamammi naradda ikAi patta / / 45 / / tihiM sahiya || saptatikA. dukkha uddhariya so ya miyavijayarAyaaMgaya soya / saMpatta napuMsayadehageha dubakhANa amaMgala paDhamareha / / 55 / / sirivIranAhi jaha goyamassa miyaputtacariya pabhaNiya asasma / taha jaMbU aggai muhamasAmi avakhAya vivAga muyaMgaThAmi / / 56 / / taha maha nirakhiya lesamitta ja ittha jAya maha paya amutta / minaTa dukaha taM satre khamaMtu siddhatamagi muNi abhiramaMtu 57 / / dhattaiya miyasuya saMdhIya guNaaNurudhiya gAhAvaMdhihi maI kahiya / niyamaNi paribhAvaI te suha pAvaI maNaveyagihi gahaga hiya / / 58 / / iti mRgAputrasandhiH / / atha jina guNotkIrtanena bodhistadvai parItyenAbodhiH, etadarthoddhAvaka kAvya mAhayannaM vayaMtA jiNaceiyANaM, saMghassa dhammAyariyAiyANe / kuNati bhanvA sulaha subohi, avannavAraNa puNo abohi / / 59 / vyAkhyA-varNa varNavAda kItirUpa badantaH prajalpanto bhavyA mAnavAH kurvanti sulabhA subodhi samyagdarza narUpAM pretya dharmaprAptirvAdhiH, paraM keSAM varNavAda mityAzaGkApanodAyAha-jinAnAM caityAni cetaHprasAdajanakAni pratimArUpANi saMghasya 14111378 / / cAturvarNasya zramaNazramaNIbhAddhazrAddhIlakSaNasya tathA dharmAcAryAdInAM prarzasAparA: sulabha bodhayaH syuH, tathaiteSAbhavarNavAdaparA: sattvAH paratra durlabhavodhitAmarjayantIti kAvyArthaH / / uktaM ca zrIsthAnAGge-'pahiM ThANehiM jIvA sulabhabohiyattAe kammaM pakarati, taM jahA-arahatANaM vaNaM vayamANe, arahaMtapannattassa dhammassa vaNaM vayamANe, Ayariya uvajjhAyANaM vaNaM Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |379 // vayamANe, cAuvaNNassa saMghassa vaSNaM vayamANe, viviktavabaMbhacerANaM devANaM vanna vayamANe" iti / tathA-"paMcahi ThANehi jIvA dullabhabohiyattAe kamma pakaraMti, taM jahA-arahaMtaraNaM avaghnaM bayANe, arahatapannattassa dhammassa avanna vayamANe, Ayariya uvajjhAyANaM avaNaM vayamANe, vivikkatababaMbhacerANaM devANaM avaghnaM kyamANe ti" // athAtra zrI ahaMdAdiguNavarNavAdopari zrIsubuddhisacivodAharaNamAkhyAyatekAzyAmAzyAmitadveSirAjavaMzyAsyapaGkajaH / AsIdAsIkRtArAtivijayI jayabhUpatiH / / 1 / / tasya dvedhA'pi sadbuddhimantrI gantrIva bhAravAT / rAjyabhArasya sarvasya yo bizvasyAsti vatsalaH // 2 // sarvajJAjJAvidhijJAtmA yo'bhUtsadgurubhaktibhAk / zrImajinamatAmbhoje lInA yanmatiSaTpadI / / 3 / / guNavarNanamevAhadgurUNAM guNadhAriNAm / yaH kurvannatinamalyaM samyaktve gumo nije to bhujo dezamAvyApAra sAdaraH / zivanAmagatAzarmA somazarmA purohitaH / / 5 / / ravicandraprakAze'pi yadIyasvAntavezmani / mithyAtvadhvAntasandohaH prasasAra sudustara: / / 6 / / athAnyadA sabhAsIne rAji mantrisamanvite / purohito'vadadbhupaM kicijjJAtaM tvayA prabho // 7 / bhUbhujA'yAdi ki tabhostataH so'pyUcivAnidam / svAminnaho baNigdevA nIraM zI purA'vahana / / 8 / tataH kautukinA rAjJA pRSTametat kathaM bhavet / zIrSa'mISA yato'dyApi dRzyate hoDinI sphuTam // 2 // zrutvetyamAtyavakatrAujamapazyanmedinIzitA / yUyametadvijAnItha vAvadIti kimeSa bhoH / / 10 / / zaThaH pratizaThAcArAnnirloThacaH khalu niSTharaH / davaH pratidavenaiva pratiSedhyaH sphuraddhiyA / / 11 / / hAsyamasthAnika hyatana soDhuM zakyamAtmani / vimuzyatadathAcapTa mantrI zRNuta tAttvikam // 12 // purodhA: satyagI: kitu / / 379 // Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza- / 380 // malavA na bettyasau / tvamevAkhyAhi tattattvamityukta bhUbhujA'vadat / / 13 / / prabho purA yadA daityAH samutpannA janArdanAH / saptatikA. tadA tadAra isa zAkhena' gAneM zurAmA / / 14 / / gastriMzatkoTimitA daityabhItyA prakampitA: / svacaturdaza ratnAni vAdhairantaragopayan / / 15 / / lakSmI kaustubhadevagu candra mukhyAni bhItitaH / tato daityakSaye jAte kArtikeyabhajIjasA / / 16 / / le khairazepairArabdhe mathane'gAdhavAridheH / merurmasthAna kI bhUtaH zeSanAgazna netrakam / / 17 // jajJe ravAdhikasthAne sabalAsmA himAcalaH / sarve viloDita lagnA harSamagnA divaukasaH // 18 / / mahArambhamatho jJAtvA surendra: protrivAn surAn / aniSTAriSTasandohaH kazcidutpatsyate'tra bhoH / / 19 / / utpAtajAtaniryAtasamarthamavanItaTe / zrInemIzamihAnIyopavezayata bho: surAH / / 20 / / devAbhyarthanayA svAmI kAruNyena samAyayau / dAkSiNya nidhayaH prAya: padArtheSu mahAdhiyaH / / 21 / / naikAkI zobhate svAmI mahAdevastadantike / sthApayAmAsa maghavA jajJire nirbhayA: surAH / / 22 // ratnAni jagRhurdevA: svAni / va svAni yathAkramam / cite mumudire bAha gopitArthasya lAbhataH // 23 / / na kiJcidAgataM zaMbhorbhAge zrInemise vinaH / puna viloDayAmA survAridhi vibudhavajA: / / 24 / / taddAsyAmo mahezArthamatha yanirgamipyati / iti saMtoSya taM vAcA methu: pAthodhimaJjasA / / 25 / / tAvat pAtAlakumbhebhyaH kAlakUTaH samutthitaH / sphuTatyevAtibharitaM cavita bahupANDuram / / 26 / / / / 380 / / | viSogralaharIbhiste saMjajulusacetanAH | sahaba suparvANaH prapeturyAkulA bhuvi / / 27 / / samutpede'psara sArthe hAhAkAraH sunirbharam / mUlakSitiriyaM jajJe lAbhe'smAkamasaMzayam / / 28 // jagadaGgikRpApAtraM tAvat prabhuradhAvata / pIyUSAnayanasyArtha kumbhamAdAya mastake / / 29 / / tAvacchambhurabhASiSTa madhi satyapi sevake / svayaM ki gamyate dehi ghaTa yena tadAna ye / / 30 // Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1381 / / atyutAlatayA'cAlIdIzaH kumbhazirAstataH / samAninye surdhA svAmI tatpAnAddivipadgaNam ||31|| jIvayAmAsivAn vegAta surathaM jajJe jagattrayam / iMDohinI sthitA zIrSe tataH paramihArhataH ||32|| galantI garI zambhoruparyadyApi vIkSyate / Aste surasaritpUrva tRSNA tadapi bhUyasI ||33|| ityuktaM mantriNA bhUpaH prahasyoce purodhasam / kIdRguttarametena da nirmalamedhasA ||34|| vilakSAsyastataH so'sthAdasthAnakRtanarmaNA / karmaNA'varNavAdasya liptaH pApakatAnadhIH ||35|| varNavAdena sAdhUnAmarhatAM cApi dhIsakhaH / saukhyasyaikanidhirjaje mutra cApi paratra saH ||36|| atha varNavAdopari dRSTAntaH pADaliputtammi pure nivasaha kosiyaga vANio Asi / Ajanma dariddoso doso yahaoya micchassa // 1 // tattheva vAsa arat ibho sustAvao vasai dakkho / bAlavayaMso so kosiyassa sAhUsu bhario ||5|| kosiyago puNa thinaibhatta tattha somaDo nAma | asthi dio jAima ummattamaNI samaNarosilo ||3|| tappADi sio kosio ya te doSi egagoTThilA / kArallIe vallI fka puNa nibadume caDiyA ||4|| aha annayA nayAu bhaTTo duTTo karhiSi uvaviho / ko siyapurao trippo sAhUNamavaNNamullavai ||5|| nisuNai nahu paDisehai tusiNIo ciTTaIya kosiyo / aMdhArayammi guliyA paDasa na duguNiyA sohA ||6|| itthaMtarasmi tattheva Agao vAsavo suvAsilo / AbhAsio ya so somaDeNa suhio tuma bhadda ||7|| to vAsaveNa bhaNiyaM acchaha ki bho kurNatayA tumhe / ki harisiyA va dIsaha atakrieNA lAbheNa ||8|| to te no kipi tArisa vAsaveNa saMlataM / na tahAbhUyaM bhUyANa sAhunidAi avara bho ||9|| parito sahetubhUyaM tumhA / / 381 / / Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza / 382 // risANa ettha je| to kosio payaMpai aho mae kimiha avaradaM / / 10 / / ullavai vAsavo aha nivAri tarasi jaisaptatikA. na bADavayaM / to udvittA annattha jAsi na kahaM tuma mita / / 11 / / eyAo vippAo susAhuniMdA annppdppaao| tumamasi pAviTThayaro jo suNasi sayaM sakannehiM / / 12 / / re jaDa DoDa tumamettha keriso dasisu sAhubaggaM jo / jAosi sahasajIho chatra sapayaM dhiTa ubaviTro / / 13 / / te socaniyA bho abannavAo tao samucchalio / to akkha i siTivaro taM soya kerisa kahasu / / 14 / / dhijAiNA palaviyaM purANa bakaM suNesu aviyakaM / duvayaNatajaNeNaM kiM tajasi galituraMgu vva / / 15 / / tadyathA--- "ekA liGga gude tisrastatha kA kare daza / ubhayo. sapta vijJeyA mRdaH zuddhau manISibhiH / / 16 / / etacchaucaM gRhasthAnAM dviguNa brahmacAriNAm / triguNaM vAnaprasthAnAM yatInAM ca caturguNam / / 17 / / " to vAsaveNa vaviyaM hata hao tumasi eyavakkeNa / tubbhANadaMsaNe ciya evaM uvadaMsiyaM jamhA / / 18 / / sarvagato madhusUdanaH / yathA coktam "ahaM ca pRthivI pArtha vAybagnirjalamapyaham / vanaspatigatazcAhaM sarvabhUtagato'pyaham / / 19 / / yo mA sarvagataM jJAtvA o haniSyati kadAcana / tasyAhaM na praNasyAmi sa ca me na praNasyati / / 20 / " tato bhavatAM pRthvI vAsudevaH, jalaM ca vAsudevaH, zaucaM ca tAbhyAmeya kriyate, tato devenAdhodvAradhAvanamasaMgatameva / / / 382 / / ja bhaNasi muddhA sAhuNo tattha--- "tilamAtrapramANAM tu bhUmi karSati yo dvijaH / iha janmani zUdratvaM mRtazca narakaM vrajet / / 21 // " tA juttaM halaM dAvitA sayaM paDicchagA ke tumbhe tA are Dohu ki muhA jIhAe darbha lugasi, avasara didvipa Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAo, esa puNa kosio amha bAlavayaMso guruNo nidijaMte suNiUNaM harisamAyaha duguNaM / navasaMtAga pi yahAga lega nisiddho na maNayammi // 22 / / to kosio pabhAsai kimahaM DhaMkemi loydynnaaii| sicchAi bAiNo jaNagaNA ya ko majjha avarAho // 23 / / iya jAva hakkiyA | vAsaveNa sANAva te palANA to| vayaNaM ajaMpamANA mANAvagamA vilakkhamuhA / / 24 / / puNaravi dhijammA so taheva / / 383112 sAhUNa niMdamAyarai / kosiyago puNa tatpuTTipUrao aggIi bAu ba // 25 // vijAharajuyalamaho samuveyaM aMbarammi caraHel mANaM / jiNasAhubhattiraMgillamANasaM dhmmsddhaae||26|| vijAharIda vuttaM pikkhasu kahamesa niMdaI munninno| tA sikha behi lahumeva devasAiNa paDivakkhaM // 27 / / vijAisaeNa tao solasa upAiyA mhaarogaa| dhijAiNo sarIre donni tahA kosiyassAvi // 28 / / sAso jaro ya tehiM rogAyaMkehi piiddiyNgaato| jIbittA cirakAla mariuM paDhama gayA narayaM / / 29 / / bhamihI aNaMtakAla somaDao garuyadukkha vihurNgo| vayaNAmayadosilo sAhUNamavaNNavAeNa / / 30 / / iyaro vi bhamiya suciraM bhavannavaM lahiya dukkhasaMbhAraM / dulahabohI hohI kaha bi kiccheNa kammavasA 1131 / / iya jo muNINa nidai kuNai taha'no suNehi kijaMti / te donni vi saMsAra sudukkhiyA huMti aJcataM // 32 // kevala miha jo nisuNai vArai nahu saMtiyAi sattIe / so kosiya kira dullahabohi jAyai na saMdeho / / 33 / / / / iti sAdhujanAvarNadhAvaphalasUcakaM jJAtam / / atha ye dharmata svArtha nAvabudhyante dudhiyaste duHkhinaH santo bhavaM paryaTantItyAha Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza / / 384 / / annAyA dosANubhAvA, muNaMti tattaM na hu ki pipAvA | bhavaMti te dukkhadariddINA, parambhi loe suhavippahINA ||60|| vyAkhyA- ajJAnatAyA doSastasya vazastasya__ anubhAvAttanmAhAtmyAt murNati jAnanti tattvaM paramArtha na hu iti pAlaGkAre kimapi pApA: pApakavara yA kiTaM dizamAha - bhavanti te'jJAnavazaMvadA ata eva adharmiNaH duHkhadAridrayAbhyat dInA atra bhave paratra janmani ca surkheviprahINAH syuH etatsarvamajJAtutA jRmbhitaniti kAvyArthaH // atra vadhUcatuSkajJAtamAkhyAyate- atra hi rAjagRhe gajavAjivirAjiramyarAjagRhe / zrI magadhadezapezalamahI mahIyo'GganAbharaNe ||1|| tatrAsIddAsIkRtadhanavallokaH sadApi gatazokaH / zreThI dhano ghanopamadAnaH sanmAnabhUrnRpateH // 2 // taJjAyA'jani bhadrA nirmitabhadrA kuTusvavargasya / akhilA avalAH svakalAvilAsarUpAcayA vijitAH ||3|| catvAra iva pumarthA dhvastAnarthAstathA'jitama hArthAH | ajaniSata catuH saGkhyAH saGkhaghAvadveNitAstadaGgAH ||4|| dhanapAlastatrAyastato dvitIyo babhUva bhramadeva: / dhanadastRtIyako'jani dhanarakSitanAmakasturyaH // 5 // bhAryA AryAcaritA AsaneSAmatho mithodveSAH nepAlaGkRtakAyA nirmAyA: pravilasacchAyAH || 6 || zrIrAdyA lakSmyAkhyA parA tRtIyA dhanA ca dhanyAkhyA / etA kuTumbabhAroddharaNaikadhuraMdharAH prabhuH // 7 // atha katiciddivasAnte svAnte zreSThI vimarzamityakarot / tanujA nanu jAtyaiva hi vartipyante sukhe - ||8|| kAcidvadhUH sudhUrvabhAvaM yadi saprabhAvamAvahati / kauTumbabhAraviSaye tadA bhaveyustarAM sukhinaH ||1|| sA saptatikA. Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 385 / / buddhA voDhavyA bhavyAsbhavyA'thavA navopAyAt / mama gRhRto'pi yasmAduktaM hRdi sphurati naicintyam // 10 // tasmAdyuktamanUpa parIkSaNaM svajanasAkSikamamUSAm / itthaM vimRzya manasi zreSThI zreSTIkRtAtmapadaH ||11|| uddaNDamaNDapADambaramuiramAracayya nijagehe / svajJAtijAtijanatAmamitAmAmantraya bhuktikRte ||12|| tadanantarameSa punarnUtanatAmbUlapuSpaphaladAnaiH / sammAnya pauravargaM tatpratyakSaM spAH sarvAH ||13|| AhUya tatkarAje samarpayAmAsa paJca zAlikaNAn / vastranthinivaddhAn pRthak pRthak vyaktamAkhyaca ||14|| yAce yadAhametAstadA praveyA avazyamasmabhyam / tAH pratipadya tatheti svasthAnamaguH sugauravitAH / / 15 / / etat kimiti vitarka kurvANo janagaNo'yamadgeham / ko vetti kasya cetastattvatattvaM vo'pi / / 16 / / pracurAH purAkarAdiSu zAlikaNA rakSaNaM himenevAm / varAha muSaSThIpipyAmi ||17|| ityAlocya prathamA projjhAJcakre nirAdaratvena / na hi gauravaM gurUNAM vacane khalu mandabuddhInAm ||18|| nistupatAmApAyAtA drutaM bhakSA dvitIyakayA / zreyaskarAH karAvjaprattA ete svayaM guruNA ||19|| ujjvalacele baddhvA tRtIyavadhyA mahAprayatnena / bhUSaNakaraNDamadhye pragopitAstAtadalatayA ||20|| sphuradgurutaracAturyA turyA dhuryA samasta kAryeSu / AkArya bandhu varga paJca kaNAnutvaNAn pradadau // 22 // ete pravarddhanIyAH pRthaktathA saMvidhAya kedAram / kAryamidaM vismAyeM na hi sodaryaH suvAsinyAH ||22|| ityuktAste'tha nirja grAmamaguH prAvRSi pravRSTe'dade / laghukedAre prasaraJjalayogAt proptavantastAn // 23 // utkhAya tato'pyAropitavantaste pRthaktayA kSetre / prathame varSe prasthaH zAlikaNAnAmabhUt pUrNaH ||24|| aat dvitIye zAlInAmADhakaH samajaniSTa | khArI tRtIyavarSe kumbhaH pravabhUva surye'tha ||25|| kumbhasahasrANyabhavan / / 385 / / Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza ||386 // pazcamavarSe ghanaprakarSeNa / iyatI vRddhirbuddhiprAgalbhyAnyayA vidadhe ||26|| katiciddinaparyante zreSThI svazAtijAtimAmIlya / vizvA bhojanAdyaM vadhUcatuSkaM samAkAryaM ||27|| prArthitavAn zAlikaNAn zrIrazrIriva yatastato lAtvA tAnArpayatkarAje zvazurasyAdhyakSa manyeSAm ||28|| zreSghAcaSTe mAM prati tAnupalakSyAtilabdhalakSyatvAt / maddattAH khalu naite tattvaM vada sA'bhyadhAt svAmin // 29 // | te tujjhitAstadeva hi lakSmI rAkhyanmayA''zitAH kSaNataH / lAtvAssbharaNakaraNDAnA janAnandinI pradadau ||30|| dhanyaMmanyA dhanyA vijJA vijJAya samayamA hatam / paJcApi saprapancAH svAmiste jajJire rucirAH ||31|| bhUgRhakoThAgArAntanikSiptA madIyajanakagRhe / santi tatastvaritamamI zakaToSTrakha paihirSaH ||32|| AnAyya gRhaM pUraya cUraya durbhikSapAtabhIbhAram / taba sa tathaiva hi tadguNasaMvIkSaNaprItaH // 33 // praNigadyAbhiprAyaM papraccha SThirAd svajanavargam / kiM sAmpratamatrocitamAha smasa yUyameva jAnItha ||34|| Akhyadatha khyAtayazAH prathamojjhanadharmiNIyako jjhatikA rakSA gaNotsarjanaparAyaNA vasatu madgahai ||35|| zAkApAkakaNasaMzodhana dalanAdibhuktisAmagrI kAryA hi bhogavatyA rasanAparibhogamukhavatyA ||36|| zrI zAlizA likaNapazvakarakSaNasaMsphuradvicakSaNatA / maNiratnAdyamazeSaM rakSatu khalu rakSitAkhyavadhUH ||37|| AjJAkRtsUryAyAH zAlikaNa guNavRddhidaryAyAH / sarvo'pi gRhajanaH stAdrohiyA: suguNarohiNyAH ||38|| kauTumbabhAramAropya zreSThI svasnuSAcatuSke'sau svayamArarAdha dharma jainamazarmApahamajasram ||31|| astvevamityudIrya prayayau svaM dhAma tatsagInajanaH / medhAviziroratnaM dhanyaM dhanyaM hi bhanvAnaH // 40 // atrAnyA'pyupanayagI spaSTA paSThAGgamadhyabhAge'sti / jambUpuraH sudharmasvAmikRtA vistareNaivam // 41 // dhanyastathA gururathI saptatikA. / / 383 / / Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||387|| jJAtijanaupamyabhAk zramaNasaGghaH / badhvastathA ca bhavyA vatAni khalu zAlipa-cakaNA: / / 42 / / yathojjhitA'pAsya kaNAn / kSaNAtsA, duHkhinyabhUtkRrmakarIva dAsyAt / tathaiva duSkarmavazena jantuH, paJcavratIprojjhanajAtamantuH / / 43 / / ajJAnatAdoSanirastatattvaprabodhasaMjAtasamastaduHkhaH / baMmyate durgatijAla madhye, sarvajJanirdezavihIna cetAH / / 4 / / / / / iti vadhUcatuSkakathA / / puNyodayaM vinA dharmamArgo durlabha ityetadupari kAvyamAha puSNocaeNaM naNu koi jIvo, 'bhisa samujoiyanANadovo / mohadhayArappasaraM dalittA, picchei nivvANapahaM paittA / / 11 / / vyAkhyA-puNyaM dharmastasyodayaH puNyodayastena kutvA punaH ko'pi jIvaH paJcendriyala vidhabhAka bhavyaprANI sa kohara | bhRzamatyarthaM samuyotitaH samyak projjbAlito jJAnarUpaH prabodharUpo dIpo yena sa tathA, muha vaicitye mohayati matibhramamApAdayatIti mohaH saptatikoTisAgarapramita sthitiH, sarveSAM karmaNAM madhye mohasyaiva prAdhAnyakhyApanArthaM tadabhi- dhAnaM sa evAndhakArasta mobharastasya prasarasta dalayitvA prekSate avalokayati nirvANapathaM mokSamArga prayatnAditi kAvyArthaH / / tatthaMtarAyA bahave pasiddhA, kohAiNo verigaNA viruddhA (smiddhaa)| harati te dhammavaNaM chaleNaM, ko nijiNeI naNu te baleNaM / / 62 / / vyAkhyA-tatrApi yadi kadAcitsamyagjJAnodyotabalena mohamahAtamAsamavAyamapAkRtya ko'pi prANI siddhacadhvAnamI // 387 / / Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza / / 388 / / tathApi mArgAntarAle vairiNaH prabhutA vighnavyUhavidhAyinaH nadeva vyAkurvavAha-tatra mokSamArgaprasthAyinAM bhavyAnA-saptatikA. mantarAyA bahavaH pracarAH prasiddhAH santi / ke te ityAha-krodhAdayo vairigaNAH krodha AdiryapAM te krodhamAnamAyAlobhAdayaH pratyeka te catubhedAH saJcalana nyAsyAnAdhAmne jIvamyAntavAsinaH zatrUpA eva manti, paraM kiMjhanAH ? samajhA baliSThAH te haranti dharma evaM dhanaM dhamadhana chalenApa banA puNyama vApatebamapaharanti ane kepi siddhipatha pravRttAH santastaikahalitA; pazcAhAlitAzca zrIbhuvanabhAnuvattathA kazcittAnantaraGgavigasAnnirjayani bhayo manobala mAhAtmyAsAgasadRzasvacetaHprAgalbhyAditi kAvyArtha. / / pAvA pAvA parisevamANA, dhamma jiNahiTThamayANamANA / annANakaDehi kayAbhimANA, khivaMti appaM narae ayANA // 63 / / vyAkhyA-pApAni mahArambhasaMbhUtamattvapraNipAtajAtAni pAnakAni pApA: pApase vina: prANinaH saMvamAtA bhajamAnAH, / kibhUtAH santaH ? durganigattaMghapAnukajantanuttamasthAne dhArayata iti dharmastaM dharma jinoddiSTaM bhagavatpraNIne na jAnantaH annAyamAnA ajJAnAnA ajJAnakaSTa paJcAnyanase vana bhUmizavanAnuzIlaganaurasAzanaparijanasamujjhananagaranivAsabajanazItakAlamuzItalAmbhaHsnAnamaJjanazIlAlapabAtAyadhisahananAganyamAnasamudnAdyatanuklegaH kRtvA vayaM mahAtapasyAkAriNa iti / kRtAbhimAnAH prabhUtAha vArAbhibhatA: gantaH kSipali AtmAnaM narake nagartA anAnAdurbodhAvarUddhAnmAna ityarthaH / / avArthe zrIpaJcamAGgaprarUpita pUraNAkhyAnamAkhyAyate, tadyathA Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ittheva jaMbUdIbe bhArahavAse guNohaAvAse / vijjhagiripAyamale viulasilApaTTabharathUle // 1 // maNahara jaNavesaMmI vibhelanAmammi sannivesammi / siTThI pUraNanAmo kaMcaNadhaNakoDiabhirAmo // 2 / / tassannayA kayAI jAe puvAvarattakAKel lammi / suhasiJjAiThiyassa ya citte citA samuppannA / / 3 / / atthi pabhUo dhaNadhannasacao maMdirammi pugnavasA / to mittanAivaggaM AmaMtittA subahumANaM / / 4 / / tappacakkhaM niyajiTThamaMgayaM saMgayaM guNagaNehiM / Thaviu kuTuMbabhAra sayameva cu1389|| puDaM pattaM / / 5 / / dArumayaM niyahatthe karittu parihariyasayaNasaMbaMdha / gihissamahamabassaM pAribvajassa pavyaJja / / 6 / / tatto taheva kAu ta sabba esa giNhae dikkhaM / cha8 chaTeNa tabokammeNa AIva uggeNaM // 7 / / pAraNadibase hiDAi bhinakhaM naya rammi aMtapaMtaghare / saupuDayaM paDigaga gahiya kare pUraNatavassI / / 8 / / jaM paDai paDhamapuDhae dINANAhANa taM samappei / Kja docce taM suNayAINaM dANaM kivAlutA / / 9 / / sA macchakacchabhANaM tatie puDae paDei jA bhikkhA / jaM paDai turiyapuDae AhArar3a appaNA taM so / / 10 / / taM pi igabIsavArA pakhAlittA jaleNa aivirasaM / asaNamasaMto saMto gamei kAla sudIhayaraM / / 11 / / aha pajaMtaM nAUNa AuNo apaNo sa pUraNao / uttarapuracchimAe disAe bhattaM paricayai / / 12 / / aha Asi aNidA camaracaMcanAmeNa rAyahANI to / paDipuna duvAlasavaccharAI pAlittu padhvaja / / 13 / / mAsa saMlihiya / taNuM marittu aNasaNavihIi annaanno| camaracaMcAi iMdo uvavanno camaranAmo tti // 14 / / tayaNatarameveso ohinANaM paujaI niyayaM / Abhoei suhammAsabhAsamAsINamaigalyaM / / 15 / / sIhAsaNobariTThiyamaNegasuraseNisevANiJjakarma / sakaM caurAsiyasahassatulaamaridaparivariyaM / / 16 / / niyasIsobari kayapaya me yamimo pAsiUNa naNu ruttttho| bho bho asurA / 382 / / Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptati kA. upadeza-10 vaccaha eyaM vAreha ciTThayaraM / / 17 / / to tehi samullaviyaM sAmo esA ThiI tihayaNassa / viNavAre sakA na sakatiya- B sAsurehiM pi / / 18 / ko loyaNAI aMjai sutikkhabhalleNa kesarakalAvaM 1 ko kesariNo chivaI kareNa cirajIviyAkakhI / / / 19 / / ii butto'vi na cidRi jA tA sayameva esa rosillo / uTThiya paharaNasAlaM pabisittu khaNeNa camariMdo // 20 // phaliharayaNaM paginhiya tato eso viNiggao turiyaM / U uppaDao nahayalammi aidoharosataNU / / 21 / / tatto sjii||390|| viesI vIra vinAya saMsumArapure / aDhamabhattiyamigarAipaDimamAvanna ma isataM // 22 // vaMdittu evamakkha' nissAe tumha devarAyamaha / jippemi hosu saraNaM tao gao camaraasurido // 23 / / kara kayasabalaggalao niraggalo mayagallo va dappillo / uppaio aMbarapahamasaMkhadIvoya hisamUha / / 24 / / sigghamavakkamamANo patto sohamma kappamAllaM sohAmava DaMsayamaha vimANamAgammigapaeNa / / 25 / / paumavaraveiyaM akamittu bIeNa taha suhammasabhaM / Aruhiya mahAsa deNa evamugdhosiuM laggo 1126 // ahaha kaha naNu bho suriMda maha mattha uri dhrNto| tuha pAe na hu maNayaM maNammi saMkaM samuvahasi / / 2 / / anja na hosi phuDa tumamerisaduvyayaNamasmayaM pukvi / sako nimuNiya ruTo dhiTuttaNa mahahame yassa / / 28 // iya citiya akosai taM tArisamasarisaM palavamANaM / re appatthiyapatthaya gaosi naNu aJja nillaja / / 29 // iI bhAsiro sunijmayamaggi vva udaggajAlamAlillaM / camarassa haNaNaheja kareNa kulisa muyai sakko / / 30 / / AgacchataM vajaM picchiya bhayabhIyamANaso camaro / pacchAmuho palANo ahosiro uDapAuM ya // 31 / / saMbhaggama uDaviDavo bhIo niggsiykNtthvrhaaro| nassaMto seyajalaM gharasaMto kakkhabhAlesuM / / 32 / / bhaya jattharitha pahU tatthAgaMtUNa saraNamallINo / dohaM pAyANa mahaMta rammi / / 390 / / Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A katha vva sa paviTTho / / 33 / / citai sohammido sAmatthaM kattha erisamimassa / jiNajiNanAyagaceiyanissAe hiyassa cama rassa / / 34 / / na hu sappaM pai pasarai naulo nali viNA ihiM jaDiyaM / muMjo na mehavAyaM viNA bahai naNu sasArattaM / / 35 / / sacco'vi esa mahimA himaM mRtullapsa vIranAhassa / jaM majhuvari sameo ulTuM sohammakappammi / / 36 / / to ohiNA jiNesaramA bhoiya appayaM sa nidei / ahahU aka jamaNa jAyArAyaraNaM dhubaM laggaM / / 37 / / sAhammiyasammANavANe tanni gaho mae vihio| arihaMtaHsA pAyA jApA meM maMgalasa evaM citittu maNe sako vANumagamAgamma / laha / / 391 // saMhari bajaM ca uraMgalapahamasaMpattaM / / 39 / / niggacchasu bho camarA mukkosi jiNesavIrasa raNeNa / bhayamasthi mamAhitI na hu naNu tuha lulla dhammassa / / 40 / / iya se sakeNaM tatto nikaliya tassa milio so / dovi saThANa pattA baMdiya sirivIrajiNapAe / / 41 / / camariMdattaM pattaM viphalaM jAyaM gkhu hINasattissa / anmANakaTuvasao bhamihI saMsAramavi ghoraM / / 42 // jai puNa kaTTeNa viNA'bi huja dhammo jiNassa teNa kao / to taya kiriyAe sAphala nahA kiMci / / 4 / / evaM para TNacariyaM muNittu annANakaTThaNuTThANaM / dUreNa bajibaca sIhoyatramarihapa he / / 44 / / / / iti pUraNAkhyAnam / / athASTamadavyudAsopari kAvyadvayamAha na jAigadhyaM hiyayammi kujjA, kulAbhimANaM puNa no vhijjaa| evaM navaM issariyaM auratraM, ladhu subuddhI na dharijja ganvaM / / 64 // ahaM khu loe balavaM tabassI, suyAhio vA ahayaM jsNsii| Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza lAbhevi saMte muio na hujjA, tahappaNo ukkarisaM na kujjA / / 65 / / saptatikA. vyAkhyA-neti niSedhe jAtigarva mAtRpakSa garva hRdaye kurvIta, kulAbhimAna pitRpakSAhakAraM punarno vaheta, rUpaM ca navaM aizvarya prabhavaM aparva cakAro'nukto'pi zeyo'tra labdhvA saMprApya subuddhiH sudhIH pumAn naiva dharet garva, etasmina garne kRte paratra bhave nIce tirnIcaiHkulaku rUpAdikaM prApnuyAt narastasmAdgaryo heyaH nopAdeva: satAmiti kAvyArthaH / / / 392 / / agretanamadAnAha-ahaM khu nizcaye loke jaganmadhye balavAn na matparaH kazcit, athavA'haM tapasvI tapolabdhimAn zrutA. dhiko bidvAnaha vA'thavA'hakaM yazasvI kItimAn, atha ca satyapi rAjyasamaddhacAdilAbhe mudito hRSTo na bhaveta, tathAsmanaH svasya utto'pi na kArya iti kAvyArthaH / / satra jAtimadopari viprakathAnakamAhaaba hastinApuryAmaryAta koda yAcchidi / brahmadevAhayo vipraH somadattAtmajo'bhavat / / 1 / / zaizavAdayasI kurvannaJax kharva jAtijaM madam / bAyate'nArya AcAra ityavAryata gotra jaiH / / 2 / / tathApi bADanIyAM sa jAtimanyottamA badan / * anyadIyAGgamasparzamapyapUtaM hi manyate / / 3 / / prativele sacelaM sa snAna masnAtabhojanaH / samAca rastRNaprAyaM gaNayatya- * R392 // khilaM janam / / 4 / / anyadaitatpiturmatyA tatpAvitryAtiroSiNA / janakasyAspade cakre purobA anya eva hi / / 5 / / brahmadevo'tha nidravyobhUya bhUpApamAnabhAk / vyApArarahitaH paurainiHzaGkamupahamyate / / 6 / / tataH sa cintayAmAsa vizvAvizvAsa vAsitaH / tatra kutrApi yAtAsmi yatra nAzuddha IkSyate / / 7 / / na bhrAmyati kvacimArge chuptivyAptisuzaGkitaH / Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 393 nijaMgAma taloTa vyAmaTatye krAkikAzritaH / / 8 / / avidanmArgamanyeSu DambapalyAmupeyivAn / bhrAntastatrapa tAneba pazyati / smayaDUSitaH / / 9 / / viralA biralA bho bho denadAnasmyahaM dvijH| evamapyumantaM taM spRSTavAnantyajo jabAt // 10 / / zazApa kruddhadhIreta nindana kaTukayA girA / supThu maSTaH sa duSTAtmA jaghAnollAsya zastrikAm / / 11 / / mRtvotpede'tha tasyAnajatvenepa durAzayaH / damanetyAkhyayA jajJe kANaH kubjazva khakSakaH / / 12 / / udvejakastarAM mAtRpisorapi sa ghAmanaH / pravardhamAnaH pApaddhiprabhRtikaravArmakRt / / 13 / / bhayAMsyenAMsi nirmAya mAyAvAnmatyamAsadata / prathamazva bhrasaMvAsI samajanyeSa nArakaH / / 14 / / tato matsvabhavaM prApya punarne rayiko'bhavat / bhAntvA bhUribhavAn prAyaH zvabhraSu punarapyagAt / / 15 / / hIna jAtipu sarvAsu samutpadya gudurmanAH / mahAduHkhAnyasava yAni sehe dehe'tipAta ke / / 16 / / kRtvA bAlatapaH kaSTama bhUjjyotiSkanirjaraH / tato'na bharate epakheTAlye prakaTe pure / / 17 / / kunda dantAkhyapaNyastrIsUnumadana ityabhUt / surUpaH sakala | saubhyaH subhagaH zAstravittathA // 18 // paropakArakudgambhIrastathApi jano'vadat / kimepa gaNikAputra kIyaMte hyatirUpabhAk / / 19 / / dugdhAntaH patito madyabindubhaMdati dupakaH / yAdRzaM rUpametasya guNavattA ca yAdRzI / / 20 / / tAimbidhA yadA jAtistadA svarNa hi ratnayuk / guNarasthAna saMsthaH kiM kriyate gatagauravaH / / 21 / / campaka sraga medhyasthA medhyA'pi na / / 393 / / zirazcaTet / ityAdyAkarNayakarNapuTAbhyAM kAlakTavat // 22 // viSapaNazcintayAmAsa vigme janmAbamAdhamam / tAvatkevalinaM matvA''salopavanagaM mudA / / 23 / / gatvA natvA papau tasya dezanAmRtamadbhutam / durlabhaM nabhavaM labdhvA sukRtaM yena jantunA / / 24 / / na kRtaM kiM kRtaM tena dharAbhArAnukAriNA / avakezimumeneva nirarzanAvatAriNA // 25 / / taddezanA Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza |394|| sudhaasvaadaadaanndaabhyudyaadhikH| natvA jJAnina maprAkSItsa nijAdhamajanmatAm / / 26 / dhigjanmajanmArabhyAkhyAdyadyathA vRttamanvabhUt / gaNikAtmajaparyantaM kevalajJAnavAn muniH / / 27 / / udbhatAbhaGgavairAgyabhAvanA bhAvitAtmanA / yayAce bhaga& vatpAce pramajyA mokSasAdhinIm / / 28 / / dIkSaNAnahadurjAtirapi pApaparADa mukhaH / eSa ArAdhako bhAvItyatretyAropito vratam / / 29 / / samyagArAdhya cAritraM bahukAlamakalmaSaH / pAdapopagama bheje'nazanaM svAyuSaH kSaye // 30 // svarge svagitvamApto'sau tuyeM mAhendranAmani / videhe nabhavaM prApya siddhisaudhamavApsyati / / 31 / / jAimaeNikkeNa vi patto DuMbattaNaM diyavaro vi| sacamaehi kahaM puNa hohiti na savvaguNahINA / / 32 / / / / iti jAti made viprakathAnakam / / atha kulamaDhe zrIbIradRSTAntaH zrIAdinAthaH prathamo jinendrastasthAvayodhyAvahirAnatendra: / jagAma cakrI bharataH prakAma, tamudyato nantumilAlalAmam / / 1 / / jIvo marudaitya nRNAM sa natvA, prAkSItsabhAyAM tu vinA jina tvA / ko'pyasti kiM bhAvukatIrthanetA'vasapiNIbhUraparaH pracetAH / / 2 / / Uce prabhuste tanayo'sti pArivAjyaM dadhAno'yamaho bisAri / bhAvI marIcirbharate tripaSThaH, pUrvo hariba ridavAmbuvRSTiH / / 3 / / videhamUkAbhidhapuryavakrI, kRtasvadRSTiH priyamitracakrI / bhAvI tataH prAptabhavAbdhitIraH, so'yaM catuviMzajino'pi vIraH / / 4 / / zrutveti cakrI bharato'pi jAtvAkhyAti sma tasyAntika epa yAtvA / cakrapardhacakritvamidaM na mandehitAM parivrAjakatAM ca vande / / 5 / / ki tUdita svaM bhaviteti vetrA, prItaM baco'ntyo bhagavAn svapitrA / Arhantyametattrijagatsu bAdyaM, bande tatastvAmadhunA'pyanindyam / / 6 / / pradakSiNIkRtya tadA trivAraM, takaM namaskRtya Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 395 / / sabhaktibhAram / sadrUpazobhAjitavya kAmazca krayAdimaH svaM sa jagAma dhAma ||7|| etadvacaH saMzravaNAnmarIciH samucchalan marutA'dhivacaH / vittonnati maMkSu sa vAvahIti, nirbAhumAsphAtya sa vAvadIti ||8|| bhAvyasmyahaM bhAgyavazAdiheva, prAntyo jinavakrayapi vAsudevaH / kulaM mamaitrottamamaya sAraM sa prApa tannIcakulAvatAram ||1|| || iti kulamade zrI vIraSTAntaH // atha rUpamado yathA sanatkumAracakriNA cakre tathA'nyairna kAryaH sanatkumAraiSTAntastu pUrva darzito'sti tato'dhunA nAvirbhAvyate / atha balamadopari vasubhUtidRSTAntaH sUcyate nayarammiya rAjagihe saMjAo vissanaMdi nAma niyo / pattI tassa piyaMgU bisAhanaMdI suo jante || 1|| dhAri vinAmeNa piyA jurAo visAhabhUi aNujassa / tassAsi vissabhUI marIdajIvo varaMgaruho ||2|| aha vissabhUi taruNa puSkaraMgavaNammi sakalato / vilasadda surakumaro iva nANAsahasaMpaisamaggo || 3 || aha so visAhRnaMdI dAsIvayaNA muNita bhogasuhaM / tappattIlohabasA kava citte caritu kuI ||4|| bahu uddeviare deso bho bho caraNa purisasINa / tajjayaheuM jAmo prayANabheri davAve // 15 // taM suNiya trissabhUI saralo vAritu taM samaM calio / tAva paciTThI sahasA visAhUnaMdI tadavarodhe // 6 // jiccA sa purisasIhaM valio jA jAi puSphatraNamajjhe / tA rakkhahi vRttaM visAhanaMdI ihi asthi ||7|| to vissabhUi citai mAyAi ahaM vagAu kiMtu bahi / aha ki karemi esa majjha kAMtAsu khassa ||8|| isa kuddheNa kabiTTa muThThIe ANittu bhUmIe / pADiya phalANa rAsi evaM tasse / / 395 / / Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza / / 396 // ET bhaNiyA ||9|| bho bho tumha sirAI itthaM pADemi bhUmitralayasmi / jai maha na huja bhaktI panija visAhanaMdimmi ||1||o zohaM imehi majjha pajjataM / ii bhaNiuM pavvajjaM givhai saMbhUimuNipAse ||11|| jaha visbhUNA niyabhuyadaMDabalassa nimmio mANo / na tahA kAyantroM khalu sAhasamatehi purisehi ||12|| iti balama - daddaSTAntaH || regnant hantaH kathyate - sAyaracaMde jahA navarasavavakhANakaraNaladdhIe / gavtriyamANeNa kAligasUripuro isa muvi // 1 // bho buddha mae kerisamajja kayaM bhaNasu niuNa vakkhANaM / kimavi tuma pi ya nisuNasu to butta kahamu maha dhammaM || 2 || vAeNa nijjio to kAligasUrIhi sAgaridumuNI / to laggo pAesuM khAmeI dubbiNIyataM || 3 || jaha trijjAe gabbI sAgaracaMdeNa nimmio saha to kAyayo sugandho suchu vi vijjAvalayAvi ||4|| // iti zrutamadadRSTAntaH // ar avirat yathA draupadIjIvena- sukumAlikAbhave zramaNItvaM prApya kRtastathAnyairna vidhAtavyaH ( dRSTAntaH ) savisvaraH svayamabhyUhyaH / lAbhamado yathA'SADhabhUtinA kRtastathA parairna kAryaH / aizvaryamado yathA rAvaNena sItApahAravidho kRtastathA'nyenadhiyaH / anye'pi dRSTAntA atrAdhikAre svayamavatAryAH // ( ayamana saGgrahaH ) zrIvIra : kulamAnato balabharAduryodhano jAtito, metAryaH zakaDAlasUH zrutamadAdaizvaryato rAvaNaH / rUpAtturthakacakrabhRdvapadajA devI togavitA labdhyASADhamuniviDambita ime tyAjyAstato'STI madAH // 1 // saptatikA. / / 396 / / Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 397 // pAlaggamitto'vi na so paeso, jatthoSainno bhuvaNammi eso| jIvo samAvajjiyapAvaleso, na pAvio kattha ya sukkha leso / / 66 / / vyAkhyA-vAlAmamAtro'pi na hi sa pradezo'sti yatrAvatI? naipa jIvazcaturdaza rajjvAtmake jIvalo ke, kiMbhUto jIba? saM samyagAjitA pApalezyAH SaDvidhA yena sa tathAbhUtaH, paraM kutrApi na prAptaH mukhaleza: jIvasya tatsthAna nAsti yatra notpannaH / yaduktam na sA jAina sA joNI, na taM ThANaM na ta kulaM / na jAyA na muA jattha, samye jIvA aNataso / / 1 / / loe asaMkhajoyaNamANe paijoyaNaMgulA saMkhA / pai taM asaMkha aMsA paisamasaMkhayA golA / / 1 / / golA asaMkhanigoo so'Natajio jiya paI paeso / assaMkha paipaesa kammANaM vaggaNA'NatA / / 2 / / paibaragaNa aNatA aNU ya paiaNu aNaMtapanAyA / evaM logasarUvaM bhAbija taha ti jiNavutte / / 3 / / tathA lezyAsvarUpamidam mUlaM 1 sAha 2 pasAhA 3 guccha 4 phale 5 bhUmipaDiya 6 bhkkhnnyaa| savvaM 1 mANasa 2 purise 3 sAuha | 4 jhujhata 5 dhaNaharaNaM 6 / / 1 / / iti lezyAdRSTAntA jeyAH iti kAvyArthaH / / atha mAnuSyabhavadurlabhavamAha sudullaha pAviya mANusattaM, kulaM pavittaM taha ajjakhitaM / tattaM suNitA sugurUhi buttaM, tuma pamAyAyaraNaM na juttaM / / 67 / / vyAkhyA-sudurlabhaM prApya mAnuSatvaM narajanma, tateA'pi durlabhaM kulaM pavitraM uttamakulajanma, tato'pyAryakSetramAsAdya / / 397 / / Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sapratikA. upadeza- // 398 // daOM tattvaM zrutvA samAkarNya sugurubhirgurujanaruktaM AcAryopAdhyAya sarvasAdhubhinigaditaM dharmasvarUpaM re jIva tava pramAdAcaraNaM / | kartuM naiva yukta yadvastu durlabha labhyate tadyatnena dhAryate tadaMva zobhanaM, nAtrArthe pramAdaH kAryaH iti kAthyArthaH / / atrArthe daza dRSTAntAnAha sAnuprAsakAvyabandhenaa'toha kAmpolpAraspa nAthaH, zrIbrahmanAmA kRtavairimAyaH / tasyAsti bhAryA culanI tanUjaH, zrIbrahmadatto'jani labdhapUjaH / / 1 / / vivartamAne'tha kumAratAyA, putre pitA prApa mRti nizAyAm / culanyatho dIrghanUpe sarAgA, saMjAtaya. tyunmadacittanAgA // 2 / / naSTaH kamAro varadhAvatulyasnigdhopayuktaH paTu shktiklpH| mAmaNDale paryaTana vibhate, rUpeNa netreSu mudaM pradatte / / 3 / / nAnAvidhApatsahitAsvavasthAsvayaM svayaM dhIramanAH samasyAt / asyaikadaikAvilayA baTavyAM, yAtA'milarakApaMTikaH padacyAm // 4 / / sa jAtavAnApadi yatsahAvaH, zrI brahlAdalasya' viytsukhaay| tatsarvathA me paramapakAraprAyogya ebetyavidat kumAraH / / 5 // yataH- dadhAtva sau dvau puruSau dharitrI, dvAbhyAmathAbhyAM ca dhRtA dharitrI / syAdyasya buddhiH paramopakAre, na hanti yatropakRta vikAre / / 6 / / Uce'tha taM rAjyadhurA niviSTa, mA brahmadattaM hi nizamya riSTam / madIyapAveM svayakA samAgantavyaM samAdhAya manaH sarAgam / / 7 / / zrIbrahmadata kiyatA'pi kAlenAbhUdayaM bhUpa ilAntarAle / varSANyabhUta dvAdaza tasya rAjyAbhiSekabhanI racitA narAjyA / / 8 / / zrutveti dhirajAtiratIya lobhI, samAyayau so'dhikdauHsthyshobhii| nAlApamAtra labhate napAne, sthAnaM payaHpUra ivAcalAye // 9 // tadA'munA'sau vihitostyupAyaH, kUpAnahAM mAlyataraM vidhAya / dhvajAvahaiH sAkamasau cacAla, prekSyeti papraccha narAnnRpAlaH / / 10 / / kasya dhvaja 8 // Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 399 / / stairgaditaM na vidyA, AkAritaH 1. glapitAzyapaH / zAlopatIya niyato'vagUDhaH, sasnehamIzena tadAtimUDhaH / / 11 / / jAtaH sakhA me'tra sukhAsukhAvasthitAbaso yatsaralasvabhAvaH / punaH pravRtti kuzalamya pRSTaH, kRpIva leneva ghano'tra bRSTa: / / 12 / / uktazca rAjJA'rthaya vADi chatAti, zrutveti hapTaH zubhabhASitAni / bhAryAmapRcchadgRhametya varNajyeSThaH sa itthaM sahasA| dhamarNaH / / 13 / / mamopariSTAt kSitipastRtopa, priye'rthyate ki samayArthakoSaH / tamA vicintyetyasako mahaddhi zrito na mAmarcayitA'mitadbhiH / / 14 / / ukto'khile'smin bharatAntarAle, tvaM bhojyamabhyarthaya re vishaale| dInArayugmaM tvatha dakSiNAyAM zrutveti so'gAnnu pate: sabhAyAm / / 15 // tatrArthayAmAsa napAdatheti, tathA kuru tvaM mama bhojya meti / pUrva yathA te sadane tatastu, tvatpaTTarANyAdigRhe tadastu / / 16 / / dvAtriMzadurvIza sahasrasa nasvatha pratIbhyaM pratimantrisaya / pratyanyaloka pratisannivezaM, pratipradhAna pratisarva dezam / / 17 / / teSu prapUrNeSvatha yuSmadokasyahaM bubhukSuH kSitipAsmya zokaH / bihAya rAjAha viDambanAyAH, ko'sAbupAyo racito'dhamAyAH / / 18 / / ki tucchayA yAcanayA'nayA te kurvarthanAM deshgjaashvjaate| dvipAdhirUDha: praguNAta patracchAyA sthitaH saMcara nityamatra // 19 // sa prAha me'nena parigrahaNa, prabho kRtaM dazitani graheNa / manamAnase syAdiyatava topaH, zIto'pi haya na hi pradoSa: / / 20 / / yata:-yo yAvato'rthasya hi bhAjanaM syAttAbaddhanaM tasya karasthita syAt / droNe'mbulo nIradhareNa vRSTe, tiSTatyahI nAmbulavo'dripAThe / / 21 / / dhyAtveti vAkya pratipanna masya, mApena cAnena mudopavizya / bhuktaM nRpasya prathame'DhacagAre, tataH RmAttaprakRle ragAre 22 / / bhojyaM sa dInArayugaM janebhyaH, sa tatra lAti sma pure ghanebhyaH / vayo'tra puMso kulakoTaca Asa~stadantamapyApa na saprayAsam Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza saptatikA. 1400 // 23 // devaprabhAvAdbharatasya pAraM, labdhvA napAhAramupaiti sAram / kadApyaso cena punarnaratvaM, saMprApyate bhraSTamidaM hi tattvam // 24 // iti bhojanopari kathA // 1 // bhUNinIkarNasubarNakuNDalaM, vikhyAtamArate nanu gollamaNDalam / grAmastadantazcaNako vibhAti, zrAddho'rita tasmizraNako dvijAtiH / / 1 / / tasyaikadA ke'pi gRhe'na gArAH, svairaM sthitAH sRSTamahAvihArA: / kadA'pyabhUdasya sutaH sadADhaH, sa pAtitaH sAdhupadoH zritATha: / / 2 / / proce munIndrarbhavitaiSa samrAT, prAvRkSaNe vA'myudito'tra nabhrAT / dhyAtveti mA durgatimeSa gantA, ghRSTAstadAnIM janakena dantAH / / 3 / / ukta gurUNAmatha taiya'vedi, bhAvyeSa vimbAntaritastadeti / jagrAha bAlyApagame'tha vidyAzcaturdazApyeSa sagadyapadhAH / / 4 / / sa bAlakAle'pi samAdadIta, zraddhAsudharma kalayopavItaH / lAvaNyazobhAvahamApa yauvanaM, yathA prasUnopacaya madhI vanam / / 5 / / catuSTayaM vedagataM paDaGgI, mImAMsanaM krkshtrkbhnggii| zrIdhamazAstraM ca purANa vidyA, caturdazaitA: prabhavanti vidyAH / / 6 / / jyotistathA vyAkaraNaM ca kalpazchandazca zikSA samayo'pyanalpaH / niruktayo'GgAni SaDapyamUni, proktAni zAstreSu budhaiH paTUni / / 7 / / pitrA'sya pANigrahaNaM byadhAyi, dvijanmaputrI kila paryaNAyi / bhrAtuvivAhAvasare svamAtuH, sA prAptavatyAvasathe'nyadA tu / / 8 / / lakSmIvatA samasu tadbhaginyaH, saMjAta vatyaH kila santi janyaH / nAnAvidhAlaDakRtidIpti matyastatrAyayustA api ruupvtyH||9||smeN samastaH svajano'pi tAbhijaMjapyate'jyAdara to'khilaabhiH| ekAkinI sA'pyavagaNya mAnA'nalakRtA tiSThati yamAnA ||10||puNsH prasaGgo'tiyaraM jighAMsoH zUnya pradezasya ca bhUripAMzoH / kRtA na goSThI paramAtra nirdhanaiH, saMpadyate'bhISTavidhAyinI janaiH / / 11 // svapalyapi kSINa ||400 / Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 401 // dhanaM pumAMsaM, tyajetparAbhUtimupeyivAMsam / vidhorapUrNasya kimatra coSA, vapuH samastaM spRzatIva yopA / / 12 / / evaM vA'nummaratA samena, sphuTApamAnaM svajanavajena / sA prApitA dauHsthyamavetya patyuryajjIvato'pyasti narasya ma-yu: / / 13 / / zeSaH tAmbUlanubhAmbaraliyA, zRGgAritAH prAptamahattvasaMzrayAH / tiThantyazepA guhadevatAmamAH, sukhena lagvAdhikadIptisaGgamAH / / 14 / / yadekamAtRtvapitRtva thatyaha, parAbhava prAptavatItthamanvaham / naikaM dhana ta pravimucya vallabhaH, ko'pyasti kasyApi mahItaTe zubhaH / / 15 / / dAnojjhitaH sa priya eva dRzyate, yaH saMpadA svIpagRhe viziSyate / muvarNazailaM parito hyaTATyate, zUraH para tena na kiJcidApyate / / 16 / / dAsyaM dhanasyaiva ca cakra rIti, pumAn pumAMsa na tu naMna moti / dhana dhana yo bhuvi vAvahIti, loko'nu taM vartmani baMbhramIti / / 17 / / dhyAtveti sA'gAra va gRhe'tha cANAyayenApi pRSTA svayamabavANA / punaH punA roditi ni:samAgra he, kRte'badadbhartapuraH zubhAbahe // 18 // taNa ca vyAkaraNe na ki syAjyoti:purANa: pragaNaizna kiM syAt / teSAM kavitvairapi yantramantrairajitA no kamalA svatantraH / / 19 / / saMpadyate nAma taNAmasahyaH, parAbhavaH strIviSaya: prasahya / dhanecchurekSyAttimatI svajAyAM, baMbhramyate smaiSa tataH kSamAyAm / / 20 // nandastadA pATaliputragaH kSaNAdAti dvijebhyo'bhinavA: svadakSiNAH / sa jarimabAstatra purAtanAnAM, nambakSitIzAM ca tadA'khilAnAm / / 21 / / saMsthApitAni kramato hi santi, prauDhAni pIThAni rucA lasanti / kuhatithI kAttikamAsajAyAM, nandAbhidhAnasya vibhoH sabhAyAm / / 22 / / astyAsanaM yatprathamaM nivezitaM, tatrogralagnaM sa tadA yathepsitam / labdhvA samAsIna uvAca ko'pi, vaca stadA sikhasuto'bigopi / / 23 / / tanatya nandena samaM tavAnvayanchAyo samAkramya samAM balAlayaH / yacchroviyo'styeSa / / 401 // Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 | upadeza 4saptatikA. IN ihopaviSTastatazca dAsyA jagade sa dhRSTaH / / 24 / / tiSThAnyapIThe bhagadanigadyAyamevamevAstviti hRtkuvidyAH / prakAzayannAsa nake dvitIye, svakupiDa kAM sthApita vAstRtIye / / 25 / / daNDaM caturthe'pi ca jApyamAlA, svayajJasUtrasya latAmabAlAm / tadamya ityAkramaNena dhRSTaH, kRtyeti pAdoH sa nigRhya pRSTaH / / 26 // utkSepa eSa prathamo madIyayoH, padoH pravAsAbhisRto navInayoH / tvetyayA'yaM janatAsamakSa, samubacAreti vaco bhaviSyam / / 27 / / pumitrarbaddhazAkhAvidoSa, kozai tyaivaddhamUlaM sureSam / utpATaya nandamatra kSipAmi, sthUla vRkSa vAyubanmodayAmi / / 28 / rAbIjasaMbhUtamathaiSa eka, satkakinaM | prAvapi vA sakekam / praikSiSTa nirgatya purAdapatyaM, smaran svabimbAntaritAdhipatyam / / 29 / / zrImandabhUpasya mayUrapoSakaKgrAme parivAjakavepatApakaH / vAya eko'ya jAma satAparibhraman bhUvalayaM svagarvana: / / 30 / / grAme'tha tatrAdhi paputrikAyAH, zazA pAnAya samutsukAyAH / na dohadaM pUrayitaM kilAlaM, kacinmahipyA iva satpalAlam / / 31 / / apUFel ryamANe nijadohade sA, saMjAtavicchAyamukhapradezA / ajanyatho jIvitakAvazeSA, malAnAGgikeva prathamendulekhA // 3 // paribhraman bhakSyakRte parivATa, pRSTo jagAdeti mahA matibhrAT / dattAGgaja mahmamama vidhAsye, manorathaM candramasaM ca pAsye // 33 // itthaM prapane'hani pUrNimAsyA, nirmApito'nena kRte kilAsyAH / vistIrNa ekaH padamaNDapo'raM, madhye sarandhra paribadhya doram // 34 / / nItvA'rdharAtre'tha miladdhaviSyaM, sthAlaM prapUrNa payasAtyalakSyam / sumosthitAM tatkSaNato'vizeSAM, tAmAcaca khyau purataH pareSAm / / 35 / / IkSasva he putri pibemamindu, svAtau zubhA zuktirivAmbubindum / tayA''tte randhramatho kutazcicchanaiH pidhatte sma kareNa kazcit / / 36 / / athApanIte sati dohade'syAH, krameNa jajJe'GgaruhaH sukeshyaaH| 140 Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 403 / / M suto'pi nAmnetyatha candraguptazcandrasya pAnAdajaniSTa dRmaH // 37 / / rAjyAnusAryAptacaritralambhaH, so'hanizaM vRddhimavApa DimbhaH / cANakya vipro'pyadhikArthakAmaH, kSoNItaTa paryaTatIba dhAmaM / / 38 // praikSiSTa dhAtUn kSitibhRddarIpu, smRtbeti sev| kila sundarIpu / saMtoSa AlasyabhayAturatve, vyAghAtadAnAya naNAM mahattve / / 39 / / sa candraguto'nyadine kumAraH ko Dan zizubhyo dadadastyudAraH / grAmAdi vipreNa tadaikSya tena, prokta kimapyapaMya me jayena / / 40 / / bAlo'pyabhANIdgatabhIrimA gA, gRhANa riktaH svagRhAya mA gAH / AkhyadvijaH ko'pi nihanti mA mA, bhUvIrabhogyatyavadatsudhAmA // 41 / / jJAtaM dvijenAsya baco vilAsaH, kI hak zizutve'pi zubhAdhivAsaH / zrutvA parivATa tanayaM samAyaH, sa taM svakIye hadi nizrikAya / / 42 / / pAdyaM zizoretya tadAha vatsa, tvaM bhoH samAgaccha guNa ratuccha / tyo bhUmipAla ra yayAmi kuttretyubhI praNapTAdite mamaeve / / 4 / / amImilalsamyagavaddhamUla:, kiyA~stayosta jano'nukUla: / raddha balArapATaliputramAbhyAM, tau trAsitI nandabalarbhujAbhyAm / / 44 // nandAzvavArAnanudhAvamAnAn, saMvIkSya vipreNa jabAsamAnAn / kva candraguptasya dalaM latAyA, dalaM nalinyAH sarasi sthitAyAH / / 45 / / yathA na kenApyadhigamyate'yaM, niNeja ko'bhUtsvayamaprameyam / vastrANi ca kSAlayituM zilAyAmanyasya lagno rajakasya dAyAt / / 46 / / taM bAlaka sainyamupeyivAsaM, pradarya nirNAzitavAn samAsam / ekena so'thoruturaGgagena, pRSTo javAnandavibhorbhaTena / / 47 / / kvAstIti ca draH zakunaM vicArya, proce sa kAsArajale'sti dhaaryH| naSTastu cANAkya itastadAdAcANAkyahaste svayaM samAdAt / / 48 // pArzva sva. khaDga pravimucya yoddhA, sve mocake projya pdorboddhaa| jale'vizadyAbadamAri cANakyenAsinA tAvadayAtpurANAn / / 403 / / Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikA. upadeza // 49 / / Aropitastatra haye'tha candraH, svayaM ca sadyazcaTitaH samandraH / naSTAvubhAvapyayane kiyatyayatho gate candra- mabaksa satyaH / / 50 // yathA mayA sarasvatastadA lakAntaHkaraNaM mayi svataH / kohambabhaveti sa Aha cintitaM, mayA yadAryo hita eba saMtatam / / 5 / / yogyo'yamityeva tadAdhigatya, kamAtprayAti sma sa taM praNutya / Uce dine svaM tamasA gahAyAM, saMrakSya bheje mahimA nizAyAm // 52 // jJAtvA kSudhApIDita candra gataM, sasthApa. vitvA bahireva guptam / nandasya nA pazyatu ko'pi meti, grAme avacidyAtumanA bibheti // 53 // dRSTo dvijasta. / 404 / / rakSaNameva bhuktaH, kazcidvahinirgata IzabhaktaH / vidArya tasyodarataH karambha, niSkAsayAmAsa kRtAti lambham / / 54 // dana: karambheNa tu kalpavarta, candrasya so'kAra yadiSTagatam / grAme'nyataH kvApi gatAvabhAvapyevaM jahAsa dvija IyabhAvaH / / 55 / / ko bAhatyAM yadalaMbhaviSNurmadvadvidhAta jagatIha jiSNuH / kiM cakramabhyeti na niSkala ke yupaTAsvamAtmIyayule'pi zaGka // 56 / bhikSAkRte'Tanizi mArgatAntazcANAkya AgAtsthavirIgRhAntaH / sthAle vizAle parivezitAyA, tabAbhakANA15 matha lepikAyAm / / 57 / / ekena bAlena tadantarAle, kSiptaH karaH propNatayA karAle / dRSTvA tamUce sthavirA rudantaM, cANA vAvanmUrkhamavamyasantam / / 58 / / pRSTA satI sAha tadA ca tena, sAdhyAni pArvANi purava yena / AsAdya cANAkya upAyamiSTaM, yayau himAdri sa tato'pya dRSTam / / 59 / / tatrAsti yo pArvatiko nanAthastenAsya maMtrI prababhUva cAtha / ityAha taM | so'vasare'tha nanda, pronmUlayiSyAma igaM sakandam // 60 // rAjyaM ca bhAgadvayato vibhajyAdAsyAma etasya vayaM dhRtajyAH / kRsyetyatho te'pyanunandanirga celamahAsmAna ivApavargam / / 61 // AbhyantaragrAmapureSu ziSTi, svAM sthApayAmAsuravApya ||404 / / Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 405 // tuSTim / citaM prapakvaprakaTeSTakAbhiH, sAlaM dadhAnaM paritaH sphuTAbhiH // 62 / / ekatra caMka na puraM patatyAcIrNe bale'pyunacamUvitatyA / svayaM paribATa sa tataH pravizya, praikSiS sarvatra gRhAditasya / / 6311 mAhAtmyamezyendra kumArikANAM, so'maMsta | nirbhaGgamidaM narANAm / nirmAzayAmAsa samIpatastAstato'timAyAviduraH samastAH / / 64 // pazcAt puraM tasvaritaM gRhItaM, ruddhaM tato dandapura dhanItam / bahiHsthitAntaH sthamahAbhaTAnAM, rATiH sadAsInmitha utkaTAnAm / / 65 / / taile kvacita kSipyata eva taptaM, nuNo kvacitsaMgrahaNAya kluptam / hI vAvahoti sma ca yAtravRnyaM, pAvahitaM kvApi kapATAtundam / / 66 / / bikasvaraM hAstyatha jAyamAna, hRdasti lokasya ca dUyamAnam / petuH sujantyo janatAnimantraNaM, yadvA yamasyeva ca zaktayaH kSaNam / / 67 / / prottuGgabhUbhRciTakha ropamAni, petu: abacitsAlazirAMsi tAni / ivAhatAni kSaNikAni pAtaiH, samaM narANAM hRdayaistadA taiH / / 68 // AkarNamAkRSTadhanuniyuktA, mArAgya rAjyo'pyapatan viviktAH / prANApahAraM vidadhatya etayoH, satsainikAnAmubhayozca sainyayoH / / 69 / / pade pade dRzyata eva khaNDI, sAle patantI tridazIva cnnddii| paTTasphuranmudgarabhindipAlaiH, prAvartatAjistvasibhiH karAlaH // 70 / / itthaM prayAteSu kativahassu, prAsteSu nndnyjiniishssu| dizo dirza gAmiSu se bakeSu, bhraSTe sarovAriNi vA bakeSu / / 11 / / cintAmavAsaSvadhikA nareSu, kSINeSu dhAnyeSu dhanolkareSu / nandaH punargiyati sma dharmadvAraM tadaibhirbhaNitaM svamarma // 72 // ekena zaknoSi rathena lAtuM, yallAhi tat tvaM sukhataH prayAtum / nando'pi lAtvA nirayAya rAyaM, kanI ca bhAryAdvitayIM bimAyam / / 73 / / yAntI kanI sA'tha punaH punastaM, | zrIcandraguptaM surarUpazastam / rAgaprayogeNa nirIkSate sma, svakaM kRtArtha hRdi manyate sma / / 74 / / avak tadA nandana // 405 / / Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza ||406 / / po'pi yAhi prApApi sA candrarathaM tadA hi / navArakAstatkSaNameva bhagnAstasyAmitAyAM rathanAbhilagnAH // 75 // candro'bhavadbhagna mano'nurAgastadA tridaNDayAha hastadAgaH / mA vArayainAM hi nRNAM yugAni, syAvrAjyametannava te'prahAni // 76 // tatrAstya yA viSakanyakA sA dattezituH zAlabhuvaH prapadya caitanagarAntarAgataM rAjyaM dvidhA bhaktamidaM tadA ca taiH / suvAsAH ||77 || prajvAlya vahni ca viracyamAne tayorvivAhe dhUtagItamAne / hastena haste milite viSeNa, prapIDitaH prAha nRpaH suSeNaH || 78 || mitrAdhunA bho mriyate'tha niSThazcandrazcikitsAvitraye'janiSTa / tAvatridaNDI bhRkuTi dadhAroparyasya rAjya sthiti lopakAro ||79 || astIti nItirvyavasAyavantaM sAmarthya tulyaM dhanasAmyavantam / yadhvArdharAjyApaharaM na bhRtyaM hanyAtsa tairhanyata eva satyam ||80|| tUSNI dadhI candra ito mamAra, drAk parvatIyaH kSitipo'vicAraH / candro'pi rAjyadvitayaM babhAra svarUpalakSmyA kamanAnukAraH // 81 // padAtihastyazvarathAnugamyaM rAjyaM dvijenApi yadApyanamyam / mitrasya mAhAtmyamidaM tanughnaM chathApi tasmin dhigaho kRtaghnam // 82 // steyena jIvantyatha nandamAnavA, navyA janopaplavanAya dAnavAH / bahiH parivrADatha pazyati svatastanmUlaninazikamartya magrataH ||83 || asau vahiHstha naladAmamIkSA kuvindaM kalayan parIkSAm / mArkeTakena svasute sa dache, kruddhastadIye'tha bile vali || 84|| nikhanya lohena purA hatAzaM pazvAttRNaijvalayati sma sAzam / tanmUlanirmUlanatAbhirUpaM dvijastamAlokya rujaikapUpam // 85 // sa nizcinoti sma na nigrahapradazrauranajasyAnya ito vazaMvadaH / AkArya sanmAnamavApitI ghanAM nRpAt purArakSakatAM ca zobhanAm ||86|| vizvAsya tenApi kRtopacArA, viSAnnabhuktyA hRtalokasArAH / vyApAditA nandanarAH parasvaM kRtaM puraM saptatikA. / / 406 / 2 Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IM cauryaniSedhataH svam / / 831 AvidhatA kArgaTikasya haizya, gAme punA yatra purA'pi bhakSyam / AjJAM vidhimaH sa 8 nijakSamezastallokamitthaM dvija Adideza / / 88 // baMzadrumANAM sahakAravRkSatividheyA parito manuSyaiH / vyacinti tarevamaho na yujyate, ki tu pramAda: kathakasya lakSyate / / 89 / / nehA napAdeza iheti matyA, vaMzadrumAne va tatazca bhittvA / butiH kRtA''mrapu yathocitatvAdAtmIyabuddha va zubhaM viditvA / / 50 / / AjJAniSedha pravikAzya teSa, dvArepu rodha racayan // 407 // sameSu / grAmaM durAtmA sa savRddhavAla, prajvAlayAmAsa tadA vizAlam / / 11 / / AH krUrakarmAsya kaTu dvijasya, grAmasya govipravazAkulasya / dAhaH svadehe kuNadhAturaktAmbarasthitidhikkuvicAra muktAm / / 12 / / syakozabaddhayarthamamA janena, dyutodyatenAtha samAnasena / dvijo'bhyupAyaM sahasA'vadhArya, pradhAnalokAnagare pratArya / / 13 / / nimaya bhojyaM zuci bhojayitvA, pazcAtsurAM pAyayati sma vidvAn / utthAya matteSvatha teSu satsu, svayaM sa cakre naTanaM svamicchuH / / 14 / / pravRtta uccairbhuja eSa gAtuM, sazcittabhAvaM prakaTaM vidhAtum / medhAcatuSkAGkitahattathA ca, svAsye sphuradgItimimAmuvAca / / / / 95 / / dve vAsasI sto mama dhAturakta, daNDatrayo kAJcanakuNDayukte / vadayo napo bho vikasakapolA, vAdyakazastena mamAtra holA / / 96 / / etaddaco nAgariko'sahiSNuH, ko'pyabravIdravyabharonmadiSNuH / tathaiva gAnaM naTane pravanmukhe tato'pyabhyadhikaM hi carvan / / 17 / / zAstre yaduktaM vyasanaM zritasya, Rddhasya mattasya tathAturasya / raktasya rAge mRtimAgatasya, syAJcittabhAvaH prakaTo narasya / / 98 // mattebhapotasya hi yojanAyutaM, muJce kSitAvutpatitasya nizcitam / pade pade lakSamaho salolA, bAthai kazastena mamApi holA // 11 / / AhAnya uptasya, tilADhakasya prAptasya nippattimatIba tasya / 1140511 Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza mapratikA. / 408 // lakSaM dadhe cAnutila salolA, bAkizastena mamApi holA / / 10 // anyo'vadat prAvRghi pUritAyA, mayA vidheyA | tvaritApagAvAH / ekAhikamrakSaNapAtyalolA, bAdyai kazastena mamApi holA / / 101 / / anyastadA prAha naboktile zairekAhikAnekakizorakezaH / AcchAdayAmyabhramahaM salolA, dAdyaikazastena mamApi holA / / 102 // muktAMzukasyAstyanaNasya kAminI, sugandhadehasya mamAnugAminI / pravAsino nAyutinaH salolA, vAdyai kazastena mamApi holA / / 103 // ratnadvayaM I prAha paraH praNuna:, zAlistu me rohati bhinnabhinnaH / gardabhyapUrvA jana kelidolA, vAkazaslena mamApi holA / / 104 / / jJAtveti tebhyazcaNakAGgajAta:, stoka dhanaM yAcitavAna dayAtaH / dinaikajAtAMsturagAnupAdade, dinaka jAtaM navanItamAdade 16105 / / tai: zAlibhi: pUritavAn yathocita, krozAn sRjadbhiH svakacitta rocitam / punaH punazchedanataH prarUraiH, pracchanamibhyazcirakAlamUraiH / / 106 // asmAdupAyAt parato dvijAtinA, svapAzakaryantramayaH samAdhinA / hRtaM vicakre dhanibhiH prabhUtvAtsthAlaM hi dInArabhareNa bhRtvA // 107 / / Ahe ti mA yo jayatIha re yadA, sthAlaM svadInArabhRtaM dade tadA / punaryadA'haM bhavato jayAmi, tadaikadInAramihAdadAmi ||108iidRkpryogenn janAdurIkRtaM, dhanaM dhanaM stokadinaiH samIhitam / ke'pyAhuristhaM kila devadattAste pAzakAstena jitAH savitAH / / 109 / / na tIryate kenacideva jetuM, yathA dvijo / / 408 // 'nyatra tathopanetum / zakyate martya bhavaH prAtaH, sudurlabhaH puNya valena jAtaH / / 110 / / itthaM sa candrakSitipo bhadantazvANAkya nAmnA kRtarAjyacintaH / kAlaM sukhenAgamayata kiyantaM, tuNanajaM vAyurivocchalantam / / 11 / / gurUtamA nirmitavRddhavAsAH, saMbhUtimukhyA vijayA: prakAzAH / tatra sthitAH santyatha taibineyAstIreSu vArdheH prahitA ameyA: / / 112 / / Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dada 409 / navInasaMsthApitasUrikaNe, nivedyamAne nizi mantra varNe / pAcadguroH ziSyayugena zudhave, kiJcittu dubhikSakRte'tyulabe | 1 // 113 // sthAnaM yathoktaM guruNA kyintaH, ziSyA yayuH zipya yugaM tadanta: / kSaNena pazcAdavale bhaviSNumAcAryajaM no virahaM sahiSNu / / 114 / / svayaM gurubhrAmyati bhaizya hetave, zraddhAlugehe'nalasa: kriyoddhave / labdhaM ghanaM rAti mudA svazidhyayobhukte'vaziSTaM birasaM purastayoH / / 115 / / asaartunch| zanataH kR zo gururjajJe biDAlasya bhavAdiyonduruH / samIkSya ziSyadvitayaM vicintayAmAsaMti no cAru kRtaM yato mayA / / 116 / kleza: samAmatya gurobinimitaH, svabhuktyupAya: kriyate puro'mutaH / vyalokyathAdarzanakRtta daJjanaM, teneSTakAle sudhiyeva svaJjanaH / / 117 // ziSyAvanApRcchaya guruM sadaJjanI zrIcandragaptAvasathe tto'tnau| bhojyakSaNe jagmatureva satvaraM, vilokayAmAsa na ko'pi tI param / / 118 / / lagnau ca bhoktaM saha pArthivena, sauhityamAptI napabhojanena / tAvevameva prativAsramattaH, kSamAbhRtkrazIyAnabhavadvipasaH / / 119 / / cANAkya pRSTo vadati sma cAryaH, kenApi me gRhyata eSa Arya / nyAdaH paraM naiva mayAvagamyate, sa svodare nIrasa eva bhajyate / / 120 / / bitarkayAmAsa tato dvijAtI, raudro'sti dupkAla ihessttghaatii| sthAlasthitaH ko'pi tadasya bhukta, prasannatAmaJjanataH prayuddha ktaM / / 12 / / AhArazAlA GgaNa ke prakIrNa, sUkSmeSTikAcUrNamatho ajIrNam / cANAkyadRSTau patitI ca' dudhiyotiau pado tatra tadobhayostayoH / / 122 / / yAvannaraH ko'pi na peti vAn zi, dvAre nirodhI racito'raraspRzi / dhUmastadA'kAri ca bAppavAhakastenAjaniSTAkSiNa ratpravAhaka: / / 12 / / tatkAlamuttIrNahagaJjanau tau, dRSTau maNI vA'cchajalena dhautau| svopAzraye hrItahRdA'tha saMpreSitAvamAtyena tato'prakampe // 124 / / ahaM tvamUbhyAmapavitratAmavApito / / 401 Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza | saptatikA. dA 1410 // nRbhateti zuzoca bhAmavAn / tridaNDinA tAvadavAci dhIbhRtA, lalATapaTTe bhrakuTiM ca bibhratA / / 125 / / kRtArthajanmAdya napa svamAziNe, vizuddha vaMzaprabhavastathA sakhe / AbAlakAlaM vidhutavatAbhyAM, bhukta' tvayA bhAgyavatA yadAbhyAm / / 126 / / gurorupAlambhamupetya saMnidhau sa dattavAnantipadoH kRte vidhau / Uce tadAnIM guruNA vimuzya, svayi pravRtte jinazAsa. marUpa / / 127 / prapAlake bhUritarakSudhAturo, maryAdayemau rahinau guNAkarI / zipyAvabhUtAM sa tavAparAdhaH, suzrAvakAnyasya na buddhya gAdha / / 18 / / zrutveti pUjyakramayolagitvA, cANAkya Uce vidhinA'rcayitvA / kSamyaM mamAkRtyamata:prabhRtyAse tIrthacintAkadaha prakRtyA // 129 // camatkRtizcAtha kadApi hudyAsIdalya mantripravarasya hRdyA / savairiNaandradharAdhavasya, mA ko'pi dahyAdviSamunna tasya / / 13 / / lagnastato lakSitamArgavedI, candra virbhAva rituM sabhedI / kSudrapravRttA na parAbhavanti, kSveDA yatA bhuvi ki svavanti / / 131 / / pArzvasthito bhojamati sma pichalaM, sa tasya mantrI vividha halAlam / athAnyadA mantriNi dUrage'tti, sma garbhabhRdrAyamunA na yetti / / 132 / / grAsAbhilApaM vipulaM vahantyA, ajJAtatattvo nRpatirlasantyAH / svasthAlato'syA: kavalaM dadiH svaM, bhajanmahAprItiparaM kila svam / / 133 / / viSAnnabhukyA'dhikapAravazyaM, yAbaddadhau sA svavapuSya vazyam / jJAtvA''zu cANAkya iyAya dadhyA vasyA na yukta vamanaM prasiddhyA ||134 / / yatostyaso garbhavatIti kRtvA, zastraM sutIkSNaM svakare hi dhRtvA / vidArya tasyA udaraM samudyataH, kAryeSu pUrNa garabhaM kalAbhRtaH / / 135 / / lAtvA karAbhyAM sta AjyapUrite, cikSepa dehopacayaM kramAdite / tasminnakApItsa tu vindusArAbhidhAnamurvIprathitaM vicArAt / / 136 / / yadgarbhasaMsthasya zirasyamadhya, prapelivAn vindurihAsadRkSaH / romIdgamasta tra // 410 / / Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 411 / / ma jAtu jAtavAn kAlena candro'pi mRrti sa yAtavAn // 137 // tadA nRpaH so'jani bindusAra, procchinnanandezvaramandAraH / subandhunAmA chalamAkalayya, prAhaikabaikAnta inaM prasadya // 138 / / prasAdapAtraM na kadApi yadyapyahaM tava kSmApanirAdyaH / kicitiM vacmi tathApi tubhyaM, priyaGkaraM karNayugasya sabhyam || 139 | | tridaNDinA tvaJjananI nipAtitA, vidAravitvA jaTharaM kalaGkitA / mitrIkRtaH so'pi kimatra mAnyate tvayA sapatnAdadhikaH zubhAkRte || 140 // zruti runa nRpeNa dhAtrI, pRthA svakIyA pramadapradAtrI / tathaiva sarva hi tayApyavavAci pakvAnnamItpunarapyapAca / / 141 / / cANAkya AgAtsamaye sa hInaM dRSTvA bhRkaTyApa lalAmabhImam / strIrAgisAriNyavipAbhayanti, chekA yathA tespi tathA valanti // 142 // tasmitridaNDI vimukhe vyacintayatkSmAbhRdvirodhIva kimaya rAti yat / dRSTi mamopagraMtha jAtabhItaH sa svake vezmati jaGgamIti / / 143 || svaputrapautrasvajanAdikebhyaH sarvaM ca datvA gRhasAramebhyaH / itthaM svayaM mantrayati sma meayA, kenApi manmantripadAzrayecchayA || 144 || khalena bhUmibhRdayaM pratAritaH kurve tathA tahi tena mAritaH / sasyAdyathA jIvati cAtidukhitazviraM svaduSkarma phalopalakSitaH / / 145 / / tataH sphuradgandhamanojJabAsA yukti prayogeNa kRtAH prayAsAt / kSiptAca nItavAntaramI samudgarka, bhujeM vyalekhIti ca tatra duHzakam / / 146 / / AghrAya yo'mUn varavAsazvAnmanopIkeSvanukUlatAmayAn / bhAvyudyato hI viSavarama sevane, gantA'sti sadyaH sa yamAlaye jane || 147 || atri kAlatirAdvipanAdhitUlikAsaurabhipuSpasevanaM / zRGgAraNaM maJjanamaGgapoSaNaM kartA sa gantA kSayamAptazoSaNam / / 148 / / vAsasvarUpasya nirUpaNe paTuH, prakSipya trAsAntaravAptadhIrvaduH / tadbhUrjapatraM tu samudgamApitaM mapayA madhya / / 4116 Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza saptatikA. 412 / / gataM vyadhAcca tam / / 149 / / peTAipi sA tena hi kIlikAbhihiM jaTitvA tvayaso ghanAbhiH / sadvAparayantraNa niyantrya garbhAgArAntare'moci sugandhagarbhA / / 150 // dvAre pradattaH sudRDa: kapATastarakoTimUlyo racito barATa: / bandhannijAn kSAmitavA niyojya, zrIjainadharme vasu muktabhojya: / / 151 / / tridaNDayaraNye'sti sa gokulAspade, gatveGginImRtyukRdayasaMpade / jJAtvA pUnasta paramArthamaitayA, dhyAtvA namo'vAcyahitaM kRtaM svayA / / 152 / / pitrA kRlaste yadasau sagauravastthayA kathaM kesariNeba kauravaH / avApito bhurivaM parAbhataraM, manmAtRhantetyavadatsa lAghavam / / 152 // dhAcyAha mAtA yadi bhAritA nI, syAte'nA dhArimaratnasAnIH / tadA'bhaviSyattava saMbhava kutaH, sAmbA svayaM te vipabhojya saGgataH / / 154 / pUraH pitusse mRtimApa bhAvitA, viSeNa tasyAH kSayameSya dhAvatA / vidArayitvobaramAzvanena bho, niSkAsitastvaM dhRtajIvitaH prabho / / 155 / / vinirgatasyApyudarAbahiryakaH, saMlagna AsI dviSabindurugrakaH / zIrSe mapIvarNamayo nigadya se, tvaM bindusArastadihAritavase / / 156 / / rAjatadAkarNya viSaNNahRdrasADhayayA vibhUtyAtha samAzrito'JjasA / cANAzyapArzva gatabAnirIkSita:, sthito'pasaGgaH sa karISamadhyataH / / 157 // punaH punaH kSAmita AdareNa, zrIDAmanAbhena narezvareNa / ukta samAgaccha ca rAjyacintana, vidhehi sarva sa uvAca bhUdhanam / / 158 / / ahaM gRhItAnazanazca saGgatyaktaH zubhadhyAnadharAntaraGgaH / subandhuduzceSTitamAha no para, jJAtvA'pyaso bhUpapurastadoddham / / 159 / / smRtvA vipAke kaTu cApriyaMkara, paizUnyametadguruduHkhamandiram / bhAlasthalAropitasatkareNa, subandhunoce nRpatiH pareNa / 160 // karomi bhakti bhavatAmanujJayA, cANAkyanAmnaH svahitaikalipsayA / dattvA hyanujJAmagamat kSitIzvaraH, kSudraH subandhuH kaluSIva dhIvaraH 11412 / / Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||161 / / dhUpaM pradahyAkSipadantaraGgArakaM karISasya kubuddhisaGgAt / nRpAdiloke pragate sakhede, dehe karIpApinaramuM prapede ||16vishuddhleshyo giriniSpakampaH, saddhyAnato naiva manAk cakampa / svaM nirmimIte sma ca pApagarhaNa, puNyAnumodaM pravinaSTadarpaNam // 163 / / dathyo jvalan san prasaratkarISajaGkrAgninA GgApaghaneSu nIrajaH / dhanyAstake ye cila- santi nirvato, yatkarmabandhasya na kAraNa kSitau / / 164 / / asmAdRzaH pApakRto durAzayAH, svakIyadehasya mahAsUkhAzayA / ArambhabhAjo'sumatAmupadrava, vidhAya jIvanti mudhaiva ye dhruvam // 165 / / manasyadhanyasya jinendrazAsana pravartana bhogalatApipAsinaH / mamedRzaH karmamalImasasya, prauDhAla jAlAbhamabhUjaisya / / 166 / / jJAtottamAIdvacanava jasya, svAmohazalyAkulitAntarasya / ihAbhavanme paralokaduHkhadaM, kIrivaruddha caritaM hahonmadam / / 167 / / dadhyau subandhAviti yaH prabartana, cakre'ghazuddhyai mama puNyakhaNDanam / kRtvA nijaM tasya na cetkSamAmaha, kuyA na mat ko'pyadhamastadAnvaham / / 168 / / pretyeha ye ke'pi hi jantusamyA, duHkhIkRtA janmani dudhiyA mayA / kSamantu mahyaM jagatIha se kSamAmyapyepvahaM cetasi saMvahan kSamAH / / 168 / / pApAdhikRtyAlirarda kena, svarAjyakAryayu mayotsukena / yA mIlitA pApavizAradena, tyaktA vidhA sA'pyadhunA kSaNena / / 170 / / yathA yathA krUrakarISavahninA, daMdahyate smaiSa tanI mahAmanAH / sthUrANi karmANi yayustathA tathA, kSayaM dadhInIva ghaTAntare mathA / / 171 / / sadbhAvanAbhAvitahanamaskRti, smaran prakurvannijapApa dhikkRtim / prAptaH samAdhi samajAyatAzu, dhyAna sthitaH prItiparaH parAmuH / / 172 / / utpanna uddAmavapumahaddhikaH, svarge suparvojjvalakIrtivardhakaH / subandhumantryapyatha tasya mRtyunA, nanda prapanno'ga ivottama nA / / 173 / / narezvarAbhyathitalokavizrutatrida // 413 / / Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikA. 1414 / / NDigehe sa jagAma vegataH / praikSiSTa vAsokasi cakamudbhadaM dRDhaM kapATaM sphuTatAlakotkaTam / / 174 / / astIha cANAkyaramotkarasthitiyAtvatyayaHparzakRtArarakSatiH / niSkAsya peTAM sa tadantarAlagAn, jinAya vAsAn dhRtagandhasaurabhAn / / 175 / / dadarza bhUrje likhitaM ca tatphalaM, bubodha vAsasya guNaM tataH kalam / jighrApito trAsamanena sevakastatpratyayaprAptikRte tadaiN) kakaH / / 176 / / samIritaH sadviSayasya sevane, sa zrAddhadevasya yayau niketane / sarveSu zeSevapi zasta vastuSu, prApto'munA pratyaya uktayuktaH / / 177 / / hA hA mRtenApi ca mArito'smyahaM teneti duHkhAdita hudgataspRham / tasthau varAka: sa yatIva sarvadA, svajIvitAyojjhitabhogasampadA / / 178 / / // iti samUlazcANAkya dRSTAntaH / / 2 / / ___godhUmazAliyabakodravakaGgumASA, vrIhiH kulasthatuvarItilarAjamASAH / ballaH zaNatripuTa kekSumasUra mudgA, rAlAtasI caNakacInakarAjamudgAH / / 1 // dhAnyaM catu:sahitaviMzatibhedabhAji, syAdyAvadatra bharatAntaritaM virAji / kRtvakatastadApi ko'pyakhilaM svanidha, prasthena sarSapabhRtena karoti mizcam / / 2 / / zUpaM vidhAya jaratI svakare'tha kA'pi, prasthaM punaH sajati sarSapajaM kadApi / dhAnyAttata: pRthagima kila pUrvarItyA, no hAritaM punarupaiti najanma nItyA / / 3 / / iti ra dhAnyadRSTAntaH // 3 // aSTottarastambhasahasrayuktA, kasyApi bhUpasya sabhA'sti yuktA / tatrASTasaMyukta zataM samAnAM, stambhAH punarvi bhrati koNakAnAm / / 1 / / tatrAnizaM tiSThati medinIpastadrAjyakAkSyasti sutaH pratIpaH / dadhyau sa buddha janakaM nihatyAdAsyAmi rAjyaM sahasA jagatyAH / / 2 / / AlocanaM jJAtamidaM tadIyaM, kenApyamAtyena na zobhanIyam / tenApi gatvA kSitipasya 11414 // Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1415 / / ziSTa, dhyAtaM nRpeNApi tadA hudiSTam / / 3 / / lobhana hastamano'nta rANA, naivAstya kartavyamaho narANAm / kizcitkvacinirdayatAdharANAM paropaghAta prathitAdarANAm / / 4 / / kuryAdyato no kula jAtyapekSA, haraprema no nApi kukItyavekSAm / lubdhaH karotye va balAdakArya, hanyAdvayasyaM svajana tathAyam / / 5 / / smRtve ti rAjA kathitaM satAya, kSantA na no rAjyamidaM hudA yaH / dyUtaM sa pitrA biracayya jaitA, yadA tadA rAjyamihopanetA / / 6 / / jayasya rIti zRNu bhoH kramAgatAM, dAyastavaiko bahavo mamAsatAm / yadaikakaM putra jayasvaho tvaka, pRthak pRthak stambhasahasrakoNakam / / 7 / / ekena caiva svakadAyave.na, hyaSTottara vArazataM kRtena / rAjya tadA bhAvi tavAditeyAdetadbhavennA najaniH muleyA / 8 / / iti dyUtadRSTAnta: / / 4 / / eko vaNika kvApya bhavatpurANaH, sadanarAzi parirakSamANaH / koTIdhvajaM satra nijArthajanye, bandhanti gehe vaNijastadanye / / 1 / / badhnAti no sa svagRhe'tha tasmin, buddhe' gate kvApi pure parasmin / vikrINitAnyanya padodabhavebhyaH, punarba sUnyasya tadA janebhyaH / / 2 / / koTidhvajo'smAbhirapi prabadhyate, tadA puzobhA svagRhAgnividhyate / kRtveya thaite vaNijo'gurAgataM, vRddhaM binA svasvapade yathAgatam / / 3 / / sadyAyayau sa sthaviro'pi maNyAbalIpaNAzaM zrutavAna puNyAt / kara veti madrasna / / 415 / / latA'rpaNIyA, nirvAsitAstena sutAH svakIyAH / / 4 // putrAH sRjanti rama paribhramante, sarvatra ratnAni tu no labhante / sAipyApyate ratnalatA surebhyaH, puMjanma yAtaM na labhenma hebhya: / / 5 / / / / iti ratnadRSTAnta: / / 5 / / svapne purA kArpaTikena kenacidgrastaM hi dRSTaM zazimagaDalaM kvacit / Uce svakAnAM sahacAriNAM purastadA pareSAM sa / Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza saptatikA. // 416 // OMOMOMOMOM bhavanmudAGkuraH / / 1 / / tainivicAraH kathitaM kaduttaraM, tvaM lapsyase maNDakame kamuttaram / labdho gRhasthAdanikotsarve'munA, kvacitsakhaNDa: sa kubuddhiketunA / / 2 / / svapnaM tamevaikSata mUladevastava tasyAM nizi cArahevaH / subuddhimA~zcintitavAnamAyI, svAno na me maNDakamAtradAyI // 3 // vyAkhyAvizeSAdiva nUna metAhamjAtametasya phalaM sucetAH / dadhyo sa kasyApi puro'smi vaktA, svapnaM nijaM svapnavido'ripaktA // 4 // prasUnatAmbUlaphala: sapardhAmAdhAya yuktaH zubhabuddhitaryA / snAtvA tataH zvetapaTa vasAnaH, proce puraH svapnavido'pamAnaH / / 5 / / tadarataH svapna vidAha saptame, sAmrAjyalAbho'sti tavAhni niHsme| pure'tha tasminnupativipannaH, sutojjhitaH sArabalaprapannaH / / 6 / / niSadvipacchaturaGgacAmarAdipaJcadivyAni narA mahattarAH / mudA tadA tapa pure'dhyavAsayan, hradIpsitaM svIyamamI asAdhayana / / 7 / / te pavasAdharapi mUla devA, kRtaH sa divyaiH sahasA nadevaH / pUrvoditaH kArpaTiko vyacintayannizamya tadrAjyakathAmatheti yat / / 8 / / yadIdRzaM svapna matho | vilokyAmyaho kadAcinijabhAgyavattayA / vyAkhyAjya vidvadbhya upami ni bhraMmaM, sAmrAjya muAstu tadA hataklamam // 9 // tataH prabhutyunmadagokulAni, dadhyAptaye bhrAmyati so'khilAni / syAnme zubhasvapna vilokanaM punastatpAnato hIti kadApyupAyinaH / / 10 / / na daivayogAtkathamapyatApa, svapnaM hi tArakSamasau sapApaH / tathA naratvaM vigataM na labhyate, svAratnatralaM. bhamatra sammateH / / 11 / / ||iti saMkSepato mUladevarAjaputrasvapnaphalakathAnakam // 6 / / puraM vibhAtIndrapura mahattama, dhanena dhAnyena dhanena sattamam / tatrendradattaH samabhRnmahIpatiH, suparvazAlIva navaH zacIpatiH // 11 // jAtA vareNyA vazavartinInAM, dvAviMzatistasya sutA janInAm / eke bhaNanyeka yazA pramUtAste jajJire 1811416 / / Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhubhira praNUtAH / / 2 / / athendradattena niyogiputrI, dharAbatIrNava surendrputrii| UhA bivAhAvasare para sA, dRSTA tayo'mo7 yamunA riraMsA / / 3 / / abhUdRtusnAnavatI satI sA / kadApi dRSTA svadRzA mahIzA / ratyA samA'mAlya gRhopariSTAttato'. nugAH kasya suteti pRSTAH / / 4 / / tairuktameSA yuvatI mahInA kRtAdarA rAjati tAbakInA / ekAM tayA sAkamathendukAntA, 11417 / / 9 tataH sa bhUpo'yupito'kSatA tAm / / 5 / / tadodare'syA udiyAya garbhaH, prAvRkSaNe'raNyabhuvIya drbhH| niyoginAss syAyi pureti tasyA, jJApyA svayA garbhAbhavA samasyA // 6 / / tayA muhUtaM ca dina svapitre, nyavedi teneda malekhi patra / napoktyabhijJAna mukha rahasyaM, medhAvinA tatra ca dunirasyam / / 7 / / dineSu pUrNeSu suto'pi jaje, catvAra Asa~stanayAstadinye / dAsodbhavAH parvatako'gnikazcAnyaH sAgaro bAhUlakana pazcAt / / 8 / / nAmnA sRto'bhUtsa surendra dattaH, prAptASTavarSo gurubhakticittaH / pitrA kalAcArya mathopanItaH, kaloccayaM zikSitavAt vinItaH / / 9 / / Aryo yadA zikSayati sma gAnAlekhyAdikAH sadgaNitapradhAnA: / kalA amUstahi narendraputrAstasyaiva vighnaM prathayantyamitrAH // 10 // na manyate tatkutamatarAyaM, sa mantrisUH sva tvadhikRtya kAyam / kathaM kazcitsvagurupraNItA:, sadbuddhinA tena kalA gRhItAH // 11 / / dvAvizatirbhUpasutA: kaloha, te grAhyamANA iva dugdhadoham / guruM kuvAkyarapi tarjayanti, kSetra prahAravyathita sRjanti / / 12 / / guruyaMdA tA~studati vyalIkAnetya prasUbhyaH kathayantyabhIkAH / Arya tadaitAstu parAbhavanti, strINAM na putrA: sulabhA bhavanti / / 13 / / amU zAste'pi ca tasthivAMso, jADyAzritA vA kiraNAH sudhAMzoH / kAcitkalA tatra na zikSitA tairurIkRtodAmavivekaghAtaiH / / 14 / / ito'sti rAjA mathurAnagayAM, jitAdyazatrujitadevapuryAm / nAmnA'bhavanirvatirasya / / 4 Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza- samatika // 418 // da putrI, sAlaGkRtI rUparamAdharitrI ||15 / / gatA'nyadA sA pitRparSadantA, rAjJA nyagAdIti tadA samantAt / baraH sute yo hRdi rocate'dya, svayA sa mahyaM sahasA nivedyaH / / 16 / / tayA'bhyadhAyIti tadAtyasUyAparo ripo yaH subhaTazca bhUyAt / vAme'kSiNa yo vidhyati sAta rAdhA, bhartA sa zobhA vidadhAtyagAdhAm / / 17 / / vAkyApituH sA'tha samagra sAmagrIlazcacAlendrapurAya nAma / zrutvendradatta kSitipasya dArakAn, bhUyastarAnadbhutarUpadhArakAn / / 18 / / vRttaM viditvedamadhendra dattaH, kSaNena dadhyau sa na ko'pi mattaH / rAjA'paro laSTataro'styayena, svayaMvarA marapuramApa yena / / 19 / / AkAritAstena samagrabhUpAstadA svazobhAvatatAvanUpAH / mahAvibhUtyA samupeyivAMsaH, purAdvahiste'pyatha tasthivAMsaH / / 20 / / cakre puraM tena calatpatAka, vanaM yathA phulala sallatAkam / raGgAdimo maNDapa eka uccaH, kRto bahinimimacittamuca / / 21 / / kRtASTacakropari tatra dhItulyato'kSe'dbhutadAyinI tu| vedhyeSuNA vAmakanInikAyo, sA'dhomukhardha ivajanaiH sabhAyAm // 22 // saMna hya sAkaM svasutaiH sa niryayo, bhUpo bahI raajsutaa'pyupaayyau| svayaMvarAlakRtisaGgatAGgI, bareNya lAvaNyamayI kRzAGgI / / 23 / / svasvAspade'sthAt kSitibhRtkalApastathA'nyaloko'pi manasyapApaH / svayaMvarastAhaga bhUdamupyA, yAdRgvabhau dvIpadikAmahipyAH / / 24 / / zrImAlinAmA prathamo'GgAjAtaH, proktastadA bhUmibhujA kapAtaH / bhindhyaNi telapratibimbitAmimAM, pAJcAlikA lAhi sutA sarAjya mAm / / 25 / / tato'kRtAbhyAsavidhi: kalAdI, so'yutthitaH svAvabanAmya pAdau / dhanugRhotuM na para zazAka, dvijo yathA haMsagata balAkaH / / 26 // AttaM kare tatkathamapyanena, yatastato yAtviti kampitena / dhamoci bANaH phalabhArabhugnaH, zAkhIva bhagnaH sa ca cakralagnaH / / 27 / / trivayekasalayAnyarakAntarANi, spRSTa vA zarAstatra DATES Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 419 // mahattarANi / naNAmabhajyanta bahizca keSAMciniHpatanti sma tataH pareSAm // 28 // tato vyadhAso'dhatimeva mUrvIpatiyadebhilapito'smi grvii| AkhyAyyamAtyena kimAdadhAsi, svAminmukhe zyAmalatAmivAsiH / / 29 / / rAjA''ha pUradhamapradhAnaH, kRto'hameta racitApamAnaH / manyabhyadhAnmAmakaputrikAbhU, suto'sti le'nyo'pi lasatkalAbhUH / / 30 // so'sti kSamo vedhavividhAne, rAjJo'pyabhijJAnamavAci jAne: / AkArito maGkSa surendradattaH, kSamApeNa hRSTena tadA'cchacitaH ||31 AzliSya voktaM sUta putrikAribhadA'STacakrANyavabhidya tAhA / svayaMvarArAjyaramA'pyajeyA, svayA'dhunA'tmIyakare'bhyupeyA ||32 / / vacastatheti pratipadya netu: svarUpanirbhatsitamatsya ketuH / tataH kumAra: svakare ninAya, sthAne sthirIbhUya dhanurjayAya // 33 // catvAra etatsavidhe ca ceTakAH, sthitAzcaturdikSu sakhaDA kheTakAH / tatpavayora yubhayoH svapANI, sthitau bhaTau dvau bhayakRtkRpANI / / 34 / bhraSTaH kvavidyadyadhikRtya lakSya, chedyaM tadA tvacchira eva dakSama / vadanupAdhyAya iti svavaktre, bhayaM kumArAya dadarza batra // 35 // dvAviMzatiste'pi tadA kumArA, ullAvAcaH sma badatyasArAH / vidhyatvasau meli balAdvadantaH, kurvanti vighnaM ca mitho hamantaH / / 36 / / bhaTavayaM tabhRtibhuka catuSTayaM, dvAniti zmApatanUruhAmayama / kumAra evAgaNayazca jAnanathApTarakAntaramekatAnaH // 37 // tasmin zaradhye viniviSTaSTiH , sthAne'nyatazcAkRtatattvadRSTiH / pAJcAlikA vAmadazi pravINa: kSaNAJjanAtavibhide'tyarINaH / / 38 / / utkRSTazagdai. kila sAdhukAraM, cakrurjanAstaraya sadA'nivAram / kanyAM sa dhanyAM vidhinopaye me, sArdhaM tayA bhogasukhaizca reme // 39|| kartuM yathA duSkara epa rAdhAvedho budhasyAvagaNayya bAdhAH / sa jAtu siddhi labhate surebhyaH, puMjanma bhUyo na labhenmahebhyaH Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikA. upadeza / / 420 // / / 40 / / / / iti surendradattakathAnakam / / 7 / / hado'sti . hArisakayojanAdhitaHmannAna vara mAlikAbhUtaH chidra babhUvaikamathAntarasya, grIvA mamau yatra ca kasTrapasya / / 1 / / sa kacchapo varSazate vyatIte, prasArayetsvA dhani pratIte / prasAritA tena nijA zirodhizchidre nabhodhiNyalatAuyabodhi / / 2 / / tAM puppamAlAmitra candrikAyA, dRSTvA gato gotrajamAlikAyAH / AkAraNArthaM sahitastayA'yaM prAptaH punastara nirastarAyam / / 3 / / dizo dizaM netrayugena pazyazchidraM na tatprekSitavAnavazyam / tada yaso bho labhate surebhyaH, puMjanma bhUyo na labhenmahebhyaH / / 4 / / ||iti kacchapadRSTAntaH proktaH / / 8 / / bhraSTaM yugaM prAgdizi nIrarAzeH, zamyA'patatpazcimadikasakAze / chidre paribhramya yugasya zamyA, vizetkadApi svayameva ramyA / / 1 / / chidre'pi tatromimahAsamIrAhatA payaHpUra calaccharIrA / sA'pi pravezaM labhate surebhyaH, janma bhUyo na labhenmahebhyaH / / 2 / / ||iti yugazamyAdRSTAnto navamaH / / 9 / / stambho'bha parako'pyatha so'pramANaH sureNa cake kaNasAturANaH / khaNDAstadIyA api nivibhAgAH, kRtAH samagrA nalikAlalAgAH / / 1 / / pazcAdyayau mandaranalikAyAM, zayAluvatkomalatUlikAyAm / aNUra sa~dIyAn sakalAn balena, pRthak pRthak phUtkRtavAnmukhena / / 2 / / kathit punaH stambhamimaM mahiSTha, dizo dizaM cUrNanataH praNaSTam / karoti tebhyaH paramANukebhyaH, puMjanma bhUyo na labhenmahebhyaH ||3 // / / iti stambhadRSTAnto dazamaH / / 10 / / / narabhavopari daza dRSTAntAH prathamapade samudbhAvitAH / atha dvitIyapadasyAyaM paramArthaH-nRbhave prApte'pi pavitraM kulaM Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11421 / / durlabhaM / kule prApta'pi AryakSetraM vinA na dharmaprAptiH / tatrApyAryakSetre gurUktaM tatvazravaNaM durlabhaM / yaduktam-'bhUesu / jaMgamattaM tatto paMcidiyattamukkosaM / tesu bi ya mANusataM maNuatte Ario deso / / 1 / / dese kulaM pahANaM kule pahANe ya jAimukkosA / tI vi ruvasamiddhI ruve vivalaM pahANa yaraM / / 2 / / hoi bale vi sa jIyaM jIe pi pahANayaMti vinANaM / vinANe sammata samNate solasaMpattI / / 3 / / sIle khAiyabhAvo khAiyabhAve ya kevala nANaM / ke lie saMpatte tatto paramavarakharo mukkho / / 4 / / pArasaMgo eso saMpanno mukna sAhaNovAo / ittha baha saMpatta thovaM saMpAdhiyavanaM te / / 5 / / " athAryakSenANya mUni- 'magahaMgabaMgakAsIkaliMgakusakosalAkusaTTA ya / jaMgalavaccha videhA paMcAla surasasarasabhA / / 1 / / malayatyasiMdhu yadi bhagavaTA yA sApa sUrasegA kuNAla taha keyaI addha / / 2 / / jaya na jiNakallANA na cavilakesavANa abayArI / na jiNadhammapavittI sagajavaNAI aNamA te / / 3 / / " atha gurUta gAvadhikAre tasvamidameva yatsAdhunA kriyAkalApasAdhunA'tyanta mupasargakAriNya pi vairiNi prakAmakSamAbhAjA bhAvyaM / yastu tahiparIto bhUtvA bhUyo'pi prAnte'yakSAmatitikSA kakSIka rute sa saMbarAhvayamunivat kRtakRtyaH prasidhyasiddhi saudhamadhyamadhyAste / etadupari zrIsaMbara- muniSTAnto nidaryate zrIsaMvarAkhyo munirunacaryaH, kRtArhaduktAgamasatsaparyaH / cakre sa uttuGgagirI garIyastapasta natsarga bazAdvarIyaH / / 1 / / tuSTA'nyadA zAsanadevya muSmai, vaca: kRta kazcidapIha zuSmaiH / Uce yadA kapTamupaiti tubhyaM, kArya tadA me smaraNaM mulabhyam / / 2 / / atho muniH pAraNa kAhi jAte, grAmasya mAgeM calitaH prabhAte / ekaH samAgAcchakaTa: kutazcittatsanmukha 421 // davIha mukhya rasavaM yadA kAThamupati rAko kArya tadA ma smaraNa mukta Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza saptatikA. // 422 / / tatra tadaiva kazcit / / / / mArga munirmuJcati no tadAnIM, yathA marendro nijarAjadhAnIm / na manyate zAkaTikasya pApayaM, badhA'stika: zAsanamA zAkyam / / 4 / / rathAtsamuttIrya tadA tapodhanaH, sa tADito nimitamArgarodhanaH / totraprahAraH pracuraistanI tathA, zIrSe'munA zAkaTikena sarvathA / 15 / / daNDaprahArai munibhiH sa ropAdudvejita: so'pi nigRhya dIpA / tayomitho yuddhavidhau papAta, kSitau sa mAsakSapaka: saghAta: / / 6 / / AgAtsmRtA zAsanadevatA no, mahAndhakUpeSu vibheva bhAno / gate punaH zAkaTike pravAsAdupAgatA zAsanadevatA sA 17 / / sAdhuH samAlApita eSa suryA, tvaM ketyavAdIdatha sAivha varyA / tvatse vinI devyahameva mukti, nizamya sa prAha muniH kR yuktim // 8 // pApe yadA'smAri mayA svakArya ki nAgatA ttrbhvtynaayeN| ki sAmprataM darzayasi svamAsya, kRte vinAhe na vibhAti lAsyam / / 9 / / ayaM muni pazapAla eSa, proce surI nApi mayA vishessH| dvayostadAnI saruSoH kazcinmayApi tatropakRtaM na kiJcita / / 10 / / yatkokilAnAM svara evaM rUpaM, pativratAtvaM vanitAsu rUpam / vidyA kuzInasya narasya rUpaM, kSamaiva sAdhoH zubhakAri rUpam / / 11 / / kopaH kuTumbasya karoti hAni, kopazca duHkhasya dadAti khAnim / kopo bhavedurgatimArgasArthaH, kopAnmanuSyasya bhavo'pyapArthaH / / 12 / antardadhe zAsanadevateya, prabodhya taM saMdaranAmadheyam / taptvA tapaH so'pi ca bhUrikAlaM, prAnte zivaM sAdhuragAdvizAlam // 13 / / / / iti zrIsavarAyamunIzvarakathA / / ___arthatasyaMva kAvyasya tumrapade tumbhaM pamAyAyaraNaM na juttaM" iti yaduktaM tatra pramAdo'STa prakAra:-"pamAuya jiNidehi ra bhaNio abheyo| annANaM 1 saMsao 2 va micchAnANaM 3 taheva ya / / 1 / rogo 4 doso 5 maIbhaMso 6 IP422 // Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||423 // dhammammi ya aNAyaro 7 / jogANaM duppaNohANaM 8 aTTahA vajjiyavau // 2 // " iti / itikAraNAtpramAdaH ajJAnarUpaH / sa yathA zrIsthUlabhadramuninA sthAnatraye kRtastathA'nya/dhana: sAdhubhiH "samayaM goyama mA pamAyae" iti zrIvIrabacazcitte saMsmatya kahicinna kArya: / prANI tAvatpramAde ekAntanimagna ebAsti ye svapramAdinasta eva svakAryasAdhakA duHkhabAdhakAzca syu: / atha pramAdAcaraNasthAnajJApane sthUlabhadradRSTAnta ucyate-- jagatprasiddhaH pravibhAti nandaH, kSitIzvaraH kIrtilatai kakandaH / mantripradhAna: sagaDAla AsIttasyottamaH pATaliputrabAsI // 1 / / samullasatkalpakavaMzaketurmedhAcatuSkopacayaka hetuH / AsItsa durnInivibhedakArI, zrInandarAjyaprathito'dhikArI // 2 // zrasthUlabhadrastanayaH pradhAnastato'paro'bhUtsiriyAbhidhAnaH / jakSAdikAH sadguNa rUpavatyaH' punyo'bhavan sapta gRhe'sya satyaH / / 3 / / jakSA dvitIyA'jani jakSadinnA, bhUtA turIyA'pi ca bhUtadinnA / seNA'bhidhAnA prababhUva veNA, SaSThI sutAra saptamikA ca reNA / / 4 / / gAthApadazlokasamUha ekadvizyAdikoktikramasAtirekaH / mukhe samAyAti kumArikANAM, tAsAM manISodayadhArikANAm / / 5 / / jinendra pUjAgurupannamasyA zAstrArthavijJAnavRpa prshsyaaH| ghanA: prayAnti sma sukhena tAsA, suvarNasaMkAzazarIrabhAsAm / / 6 / / kavidvijanmA vararucyabhikhyastatraiva cAste nivasan sudakSaH / apTottara kAvyazataM vircy| kSamApaM sadA stauti bhayaM vimucya / / 7 / / tatkAvyabhaktyullasito'vigAnaM, samohate dAtumabhISTadAnam / nRpaH paraM no | sagaDAlasRSTazlAghAM vinA yacchati tasya tuSTaH / / 8 / / dvijanmanA tena tataH kalatraM, mantrIzvarasyAsya kRtaM svamitram / / satpuSpadAnAdibhirarcavitvA, mAyAM svacitte parivRdhya nanam / / 9 / / mantristriyokta bada vipna satyaM, mayA samaM te kimihAsti Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deza- 24 // kRtyam / so'pyAha mantrI svayakaiSa kAryaH, stotA mama kSamApapuro vicArya // 10 // striyA'pi tadvAkyamidaM prapannaM, proce / saptatikA. ca kAle saciva prasannam / na zlAghyase ki dvijamAha so'pi, kiM stauti mithyAdRzamatra ko'pi // 11 // prapannavAna | bAkyamasI nijAyAH, nirbandhamAbedya punaH priyAyAH / kRtA prazaMsA paTatastu tasya, pratyayakAvyAni puro napasya / / 12 / / aSTAdhikaM dApitavAnnarezaH, suvarNadInArazataM dvijezaH / sadeyatI tasya babhUva vRttiH, zakyA na bhakta bhuvi kupravRttiH / / 13 / / abhANya mAtyena punarnRpasya, dyumnakSayaM vIkSya vRthA kimasya / pradIyate svaM dhana mAha bhUpaH, stutastvayaivaipa kubuddhikUpaH / / 14 / / mannyAha devAnyakRtairbhavantaM, saMstoti kAdhyairayamarthabantam / jJAnaM purA nAsya mayA'pi vRttaM, rAjAha satyaM kimidaM kuvRttam / / 15 / / Uce punarmantrivarastadeti, dvijottametatsakalaM' sameti / mukhAmbuje mAmaka kanyakAnAM, prajJAbhRtA saptakasaGkhacakAnAm / / 16 / / athaiSa vipraH samaye nRpAgrataH, svakAvyamAlAkathanArthamAgataH / dhRtA yavanyantaritAH svaputrikAstadA tvamAtyena suyuktipatrikAH / / 17 / / AkarNya bAcaM tamathaikavAra dvijoditaM nUtanakAcya vAram / kRtvA mukhAdhItamuvAca yakSA, zrInandabhUpAlapuraH muziyA // 18 // zrutvA dvijenoccaritaM ca yakSayA, dvitIya vAraM kila yakSadinnayA / ukta nRpAne kramatastRtIyayA, turIyayaivaM kila yAvadantya yA / / 19 / / tato'dhika krodhadhareNa rAjJA, pradApitA tasya sabhA'ga mAjJA / pazcAtsa gaGgApa baso'ntarAle, yantra prayoga sRjati sma kAle' / / 20 / / dInAramAlA nizi natra dR"trA, saMsApayatyeSa jale pravizya / Ahatya yantraM caraNadvayena, prAtaH punAti nuticchalena / / 21 / / lokAgrato vakti nutiprasaGgAnuTA bana me 4pradadAti gaGgA / prokta purastAtsacivasya samyakAlAntare bhupatinA nizamya / / 22 / / mannyUcivAMzcanmama rAti dRSTo, Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 425 gaGgA tadA satyamidaM na pRSTau / bilokayiSyAma idaM hi kalye, rAjJA prapannaM kutuke'tyatulye // 23 // niyoginA pratyayito manuSyaH sandhyAkSaNe'bhANyatha landhalakSyaH / pracchannamAthAya vilokanIyaM, vRttaM dvijasyAmbuni nindanIyam / / 24 // saMsthApayatyambuni yadi janmecchayA tvamAnIya pradehi tanme / tenApi gatvA jagRhe'sya dInArANAM tataH poTTalikA'tipInA / / 25 / / etya prabhAte narapatyamAtyo, tatra dvijaM pazyata eva jAtyo / dvijo'pi gaGgAmbubhare sukhena, prAvikSadIr3A kalayanmukhena / / 26 / / prAnta stuteryantramidaM padAbhyo, saMghaTTayAmAsa muhuH karAbhyAm / datte na kincitsa tato vilakSaH, puro janAnAmabhavatsalakSaH / / 27 / / rAjAvadatyeSa tu duSTakumbhInasopamo bakratayAtidambhI / svAcAradArUtkaradhUmaketuryalIka kIti garAntareSu // 28 // svayaM nRpAgre sacivena cAviSkRtaM tadIyaM dhanamaprabhAbi / rAjAdilokasta matho jahAsa, ruroSa mantriNyaya viprapAza: / / 29 / / cintayati ca---- samAhataM yaccaraNena puMsAM, mUrdhAnamAruhya dadAti khisAm / madhyasthatAM saMdadhato'pamAne, varaM manuSyAdra ja AptahAneH / / 30 / / sa se sichadramAlokayituM pravRttastanmantriNo dopabharairakRttaH / mantryanyadA'sau siriyAvivAha, vidhAtumulkaH kuzalAmbudhAham / / 31 / / narendradeyAni ghanAyudhAni, cchannaM gahe kArayatIpsitAni / etacirAvajita manivAsyA, prokta dvijAyAbhikadAruvAsyA |132 // prApta chalastaNa tadA dvijAtistrike catupke'dhvani mantryarAtiH / zizUnidaM pAThayati svatastu, dvipTo dadanmodakamukhyavastu / / 33 / / kiJcijanaH samprati vetti nAso, mantryeSa yannandanRpe parAsau / kRte sati svaM siriyAGgajAtaM rAjye 'sti saMsthApayitA dhiyA tam / / 34 / / ehu loya navi jANai jaM sigaDAla karissai / naMdarAya mArevikari siriya u raji Thavi Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza / / 426 / / sai ||35|| etacchtaM kvApi mahIdhavena, prekSApitaM mantrigRhaM javena / vyaloki tathAyudha cakravAla, niSpadyamAnaM carakaiH prabhAlam || 36 | / uktaM ca tairbhUpataye'tha nandaH parAGmukhIbhUya rupAtimandaH / tasthau sabhAyAM sati pAdalagne, sevAgate mantraNi bhaktyagne || 37 // yataH mantAsmyado vizvasanaM na rAjA darbIkarAlI kuTilatvabhAjAm / nidrAyitaM kUpakasanikarSe visvasya caitat sati mutprakarSe || 38 || mantrI smarannasti badhe tvavayamakAraya sabhekakasya / bhUpAdato'mucya kuTumbakasya kruddhAtmRtiH syAnna hi mAmakasya ||39|| vijJAya sandaM kupitaM nizAle sametya mantrI pramApAte / jagAda putra siriyAbhidhAnaM, nAhaM mariSyAmi yadi pradhAnam // 40 // tadA haniSyatyadhipo'tra homAnsvakAnmanu yAn sakalAnadhImAn / tasmAdahaM vatsa guNAtikA tayA nipA hi vedamAkrandamasAM tatAna, pro ca vaMzakSaya ekatAnaH / kiM tAta jAto'hamihAkulInastvaM yena mAmAdizAsItyadInaH // 42 // kulopasargasya bali pradehi, tvaM tAta mAmeva mRtaM vidhehi nRpAya evaM gadite pitAsha tvaM no kuladhvaMsakRtAvagAhaH ||43|| kulakSayasyAntakaro'si kiM tu syAstvaM vidhAyeti sutApamantuH / athAha putrI bhavatAttu yattadbhAvI paraM vatavadho na mataH || 44 || madhyAha soshaM vipakSaNena svaM mArayiSyAmi suta kSaNena tvayA tripatasya mamaiva bAhmavRttyA vittvaM hyasiratra vAhyaH // 245 // nAndakAlo'styadhunA mahIyAnAjJA guruNAM tu na laGghanIyA / rakSa svakIyaM kulamApadandhormAM tArayoddAmaku kIrtisindhoH ||46 // zrInyekato'mbhobhRta sindhu ranyatastathaikato'ndhurdava va khyitaH / bhogyekataH kaNTakarArA ziranyataH suto'vidamsaGkaTa eSa medbhutaH // 47 // yadekato meM guruzAsanAtikramo'nyato vabadho vibhAti / svahRtyayA bhAvyayazo'pi me'ti samUlikA. // 426 // Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 427 / / prauDhaM tamo'sne phalita vileti // 148 // divAnIzaM nandanRpAGgarakSaka, svAtatrAcA sthagitazrutidvikaH / sa mantrisUnu faraar: sugotra mAlinyajitograkajjalaH || 49 || svakIyasUnoH punarapyanena proktaM tadA mantri mahattamena / badhyo mI puropakUTasyApazaGkaM zritakAlakUTa: // 50 // AbAlavRddhArdanaza citena pratizrutaM tatsiriyAbhina / putreNa pitrApi mitho vimRzya, samAgataM paryadi bhuvanasya // 51|| havA tamanyAbhimukhaH samAjAsIno'tizepAdabhavatsa rAjA // pArzve sthito mantrayucitaM vacaH svaM dvitriH prayuGkte sma dhanIva sa svam ||52 || na jalpitaM bhUpatinAyanena nataM purobhUya ca ghosakhena / tathaiva pAdo: patitasya luchinnaM ziro'nena pitRvijetuH || 53 || citte punacintayatIti hA re, balA tvayA'haM viSayo dayAre / kiM kArito'smyatra mamAthavA taM ghnatA na hRt ki sphuTitaM svatAnam / / 54 / / hA hA kilAkAryamidaM prajalpannityutthitA rAhudayavikalpaH / tadA'bhyavAnmantrisutaH svadevaM vRthA''kulatvena tavAlamevam // 55 // sphuradurAcAravikArakatvAtvacchAsanAtikramakArakatvAt / stakiM mayA'muSya kRtaM tadevakAryA manAgaSyabhUtinaM netaH // 56 // tyaktvA samagra janasya kAryaM kurvanti bhRtyA nijanAthakAryam / kimanyathA cazvalarAgavantaH zakyAH samArAminA bhavantaH ||57 || vAmo bhavedyastatra deva nityaM na tena pitrA'pi mamAsti kRtyam / tadA ca rAjJA'vasitaM kulokaH, kimanyathA mantrayati krudokaH 358 / / kiM tveSa vipraprathiteo'sti dambhaH so'haM kukarmA vimizrakumbhaH / yenedRzaM bhuvyavamRkArya vinirmitaM samprati durnivAryam ||59|| tanmantripaTTe yadi mantriputraH, saMsthApyate tabhirAmabhatra / tataH sa rAjJA bhaNitastyaja svasvAsthyaM nijaM mantripadaM bhajasva ||60 uktaM tatastena mamAsti vRddhaH zrosthUlabhadraH sahajaH prasiddhaH / / / 425 / / Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza- // 42811 paNAGganAmandiramAzritasya, zAntAH samA dvAdaza deva tasya // 6 // / pradoyatA mantripadaM tu tasmA, AkAritaH sa prabhu saptatikA. NAyakasmAt / kramAgataM mantripadaM gRhANa, svamevamukte sa punarvabhANa / / 62 / / vicintayAmItyamunA prajalpite, proce napo'zokavane brajocite / vicintayakAntatayetyathAgataH, zrIsthUlabhadro'pi bane zubhAzritaH / / 6 / / dadhyAvaho bhogarasapracAriNAM rAjyAdhikArotsukacittadhAriNAm / nRNAmamAtyatvamavadyakAraka, saMsevitaM rAti biziSTanArakam // 64 / / | duHkhapradAH sthuviSayAH sadA'mI, etatkRte ko vijahAti kAmI / sRdurlabha prAptamidaM naratvaM, vidhAya saMsArasukhe mamatvam / / / 65 / / nAnAjanusaGgakuDaGgavanye, durvArasasAravane'tyagamye / labdhe naratve'kSa mukhodyatena, krIteva koTa yatra barATa kena 1166 / / niSevitaM vahnizikhAkarAla, vilokyamAnaM yadi vendrajAlam / syAtdyUtana dvAri ca ramyamANa, strI se bana cAra nivAryamANam / / 67 / / na jJAyate strI ghaTitA vighAtrA, kIgvidhareva dalaH prmaanaa| paranatra rAgI ratimAdadhAti, duHkhAni saukhyasya kRte sa lAti / / 68 / / na rajyate yo viSaye kathazcittakAmanaM yaH kurute na kiJcit / bhavettadaGge satataM samAdhinAvirbhavatye va rujAdhupAdhiH / / 69 / / vimucya tadbhogamahAvilAsaM, tAvatkSaNomyutkaTamohapAzam / yAtrasarArAkSasikA madaGgaM na nimimIte kRtayauryabhaGgam / / 70 / / yAbaddazatyeSa na rugabhujaGgastAvadvidheyaH sukRtaprasaGgaH / jIvo'sti // 428 // kalye 'dya kRtaprayANa:, pAnthena tulyo jarasA purANaH / / 71 / / dhyAtveti zI'kRta paJcamuSTika, locaM kSaNAnimitapuNyapuSTikam / dharmadhvajaM so'mala ratnakambalaM, chitvA vyadhAt svaM paralokazambalam // 72 // Agatya pAve naranAyakasya, provAca dharmAziSameva tasya / etanmayA cintitamevamukta, nRpo'vadaccAvidamAptamukte / / 73 // yAvadvAhinirgatavAnmunIzaH, Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 429 / / svArakSakAMstAvadavak kSitIzaH / vilokanIyaM kapaTena yAyAnna vAssako dhAgni paNAGganAyAH ||74 || pazyatsu teSveSa manAtkalevarAdAsyaM pidhAyApasaret pathAntarA / yathA janaH so'pi muniH paNAGganAgRhAtathA dUragAnmahAmanAH // 75 // tairbhUSanAye kathitaM tathaiva, kSmApo'pi tuSTAva muni tadaiva / kRtazva mantrI siriyAbhidhAnaH zrIsthUlabhadro'tha zubhAvavAnaH // 76 // saMbhUtipUrvavijayasya gurozapAnte, bheje vrataM ca siriyAkhya ito'yevAnte / kozyAbhicakaTapaNyavadhUgRhe'tipremNA nijasya sahajasya sadA sameti ||77 sA sthUlabhadre gaNikA'sti raktA, nAnyaM janaM vAJchati rAgapuktA / storeferreror atpakozyA kuryAtpravezaM sa gRhe dvijo'syAH ||78 || pazyaMzchala mantrisuto dvijAteH, sa bhAtRjAyAmAtAM / prAptA vayaM bhrAturavo viyukti, dvijAdamuSmAt pitRjIvamuktim ||79 || kArya tathA'yaM tu yathA madiSThAM, pivettaveyaM bhaginIM kaniSThAm / gatvA'vadatvaM suravAtimattA, dvijastthamattaH kathamekattA ||80|| atha svayA kAravitavyamasya svasaH surApAnamidaM dvijasya / tathA'pi vipro jagade yadA'yaM necchettadA sAsya vabhANa sAyam // 81 // sutaM tvayA maitha sa tadviyogaM, soDhuM samartho na jarIva rogam / vandraprabhAyAH kRtavAMzca pAnaM vindyAjanaH kSIramiti pradhAnam ||22|| tanmantrasunoH kathitaM va kozyayA rAjA'nyadoce siriyAkhyamicchayA / hitaH pitA'sIttatra me tadA punaH, kukarma tatprAha sa madyapAninaH ||83|| rAjA''ha kiM tena surA'pi pIyate sa procivAn satyamidaM vidhIyate / kasyAyadAdbhAvitamutpalaM kare, deyaM dvijasyeti nigadya pitare ||24|| sabhAsamAkAritavAvasya pradAyi tenAvasare'bhramasya / AnAyAntamanena nindyaM bhRGgAramadhye'khilameva madyam ||85 // sarvatra lokAnsaravAptarIDhaH sa prApitaH zodhimaghA // 429 / / Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza // 430 / / valIDhaH / atragniA pAyita eva taptaM, paJcatvamApto'dhika kaSTaliptam // 86 // zrIsthUlabhadro gurusannidhAne, lInastapa:karmaNi cAsa mAne / bihArakRtpATaliputramAgAttrayo'pare santya nagAranAmA: 8711 aGgIkRtAstai vividhA abhigrahAH, samAzrita kena mahAhareguhA / tamIkSya zAnti sa babhAra kesarI, prAptastadanyo'hibilaM ca saMvarI // 88 / Alokya taM 4 dRSTiviSa: prazAntaH, kUpasya caikaH phalake'lidAntaH / tasthau ca kozyAgRhamAsasAda, zrIsthUlabhadro munirapramAdaH / / 89 / / jJAtveti tuSTA gaNikA parISahai:, parAjito'trAgata eSa dussahaiH / proktaM ca kurve ki mubAca sAdhuH, sthAtuM pradehi svabane'tra sAdhu // 90 // tathA kRte sA maNihemamuktAlajhArasaMzobhitadehayuktA / Agatya lagnA nizi cATu kat, paraM na zaknoti mano'sya harnam / / 21 / / tata: svabhAvAdvarivasyati sma, prabodhamepo'pyanutiSThati sma / bAdhiH saridbhirdamunA: samidbhi prANI na tuSyadviSayamahAdbhaH / / 12 / nivAsamAsunya ciraM svAbAndhavaividhAya tRpti hRdayepsitainavaiH / prapAlitaM lAlitamA pyanArata, vimucya gantavyamidaM vapurmatam / / 93 / / dhAnyaM dhanaM bandhujano'tikAntaH, paJcaprakArA viSayA mahAntaH / tyAjyaM kSaNAdeva vapuzca dAsAstathAii dIrghA'sti dizAM hRdAzA // 94 / / zrutveti sA dharmapathi vrajantI, bhUpAladattaM manujaM bhajantI ! brahmavrataM samprati pAlayantI, suzrAvikA jAtavatI lasantI / / 15 / / mAsAM catuSkaM tadopavAsI, yatyAyayau siNhghaadhivaasii| darotthitAyaH samavAci tasya, syAtsvAgata duSkarakArakasya / / 16 / / abhigrahAnte samupAgatasya, vyAlAspada| sthasya ca kRpayasya / tathaiva cakre'tha tapodhanasya, zrImadbhirAyaH kuhanAM nirasya / / 9 / / zrIsthUlabhadro'pi ca vAravadhvA| gRhNAti samanyanizaM sadadhvA / nAnAprakAraM vikRtipraviSTa, prAyogyamAhAramatIva miSTam / / 18 / / samAgata: so'pi nata // 430 / / Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1431 // caturmAsyante gurUNAM nikaTe sudharmA / abhyutthitaistaiH stutamasya sattvaM, triH praznitaM duSkarakAratvam / / 19 / / tadA trayaH pUrvanutAstu bAcaMyamA mithaste vuvate sma vAcam / kRtveti mantriprasavo yadAryAH, snihyanti lokavyavahAravAryAH // 100 / / vilokya vakra manujAH saje yurlalAma cApyAdaramAcareyuH / kSapanti gADyamaye'pi bhikSA, pAtre na kurvanti manAgvivakSAm 101 / / tatra sthito'sau svavapuHsamAdhinA, tathApi jAtaH stvnocito'dhunaa| yatyanyavarSe mRgarADguhAsthitaH sthAsyAmi vezyAgRha evamudyataH / / 102 / / abhigrahaM lAti tadA niSiddhastairAryavayana zRNotyazuddhaH / gatvA yayAce vAsati paNastrI, tadopakozA'sya dadau nRzastrI // 103 / / svAbhAvikodArikadehabhUpitA, dharma samIpe'sya shRnnotyduussitaa| tadaGgasaGga sa vidhAtumudyatazcATUni vaktIcchati sA na sattvataH / / 104 / / prabodhanArtha bhaNatoti tasya, pradehi kiJcitsa ca bakti vazyaH / dadAmi ki sAha ca lakSa mekaM, pradIyatAM bho mama sAtirekam / / 105 / / tatprAptyupAyaM zRNu bhUpa Aste, nepAladeza kRtpryupaasteH| puMsaH pradatte jinadharmyatulyaM, sa kambalaM samprati lakSamaNyam / / 106 / / deyaM tadeveti nizamya nirgatastaM prArthayAmAsa nRpaM sa durgatiH / satkambalaM prApya ca baMzadaNDake, kSivA sarandhe badale hyakhaNDake / / 107 // ekatra cauraH saraNinivaddhA, pakSI sarastho badatIti buddhaH / lakSaM samAyAti tadA ca caurasvAmIkSate'mu yatimeva ghoraH / / 108 / / tasmizca pazcAdvalite sa pakSI, kokUryate tatra kubhkssybhkssii| yAti sma lakSaM punaretya tena, prekSyaSa ukto yatiradbhutena / / 109 // tavAbhayaM dattamaho mayA paraM, satyaM nivedyaM tvayakA tataH param / yathAsthitaM taccaritaM tadagrataH, sa UcivAn saMmadataH samagrataH // 110 // paNastriye kambala eSa kaSTataH, prAmo'sti nepAlanupAtsvadiSTataH / lAtvA vajannaramyatha vA Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza saptatikA. [432 // kyatastvata:, so'muM mumocaipa sukhAtsamAgataH // 111 // paNa khiye'dAyi sa tena kambala:, zipsastayA kSAlamale'tini- mala: / lagno niSedhuM sa vinAzanIyastvayA na sA'yAha vaco varIyaH / / 112 / / yate kimenaM hRdi zocase tvaka, jAucAtpuna: ki na hi zocase svakam / tvamavyaho IdRza eva lakSyase, bhAvI vrataM projya ca mAM yadiSyase / / 113 // dhRtvA ciraM zolamihA kalaGgha, prakSAlya cAri jalena paGkam / bhogaM yadiccheviSabhuksavarNa, mAtaM hare. phUtkaraNaH suvarNama / / 114 // aGgIkRtaM jJAna madabhrakAlaM, yajitaM sadguNaratnajAlam / gAtre jarA matyurupaiti tUrNaM, tassAmprataM dhehi zamaM prapUrNam / / 115 / / avIkathasA maNikA vihasya, praudendriyadhyApasamAkulasya / zrIsthUlabhadravatinA varAkAmanA tavAste samazIpikA kA / / 116 / / sitacchadaiH kA tulanA bakAnA, keA mRgendropari jambukAnAm / spardhAmbajaiH kA jalazaivalAnA, tulottamaiH syAtkhalu kA khalAnAm / / 117 / / kva TiTTibhaH kvApi ca rAjahaMsaH, kva zAntacetAH kva punarnuzaMsaH / kva cA yupAnatvava ziro'vataMsaH, kva cakravartI ke 'punarnu kaMsaH / / 118 / / kvAhapatiH kutra puna: pataGgaH, kaba vesara. kyorutarasturaGgaH / sva vAsukiH kutra ca 'vAruraGgaH, va sthUlabhadraH kva punastvamaGga // 119 / / prekSasva sAdho mama yadbhaginyA, saubhAgyavatyA - tarUpakhalyA / na cAlito merurivAptarekhaH, thIsthUlabhadrastilamAtramepaH / / 120 / / prakSobhito'si tvamadRSTapUrvayA, mayeba gau: prodgatanadhyadUrvayA / parasparaM bhUritara tadantaraM, nirIkSyate'trApi nRNAM nirantaram / / 121 / / vizanti vahnau gamare niyante, sparza sRjantyutkaTakumbhidante / kecitpunaH proJcanagAtpatanti dvitrA jitAkSAH puruSA bhavanti / / 122 / / ratrIbhrUdhanunirya 1. naTaH, 2 sarpaH. // 432 / / Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 433 // dapAibhallyA, nAGge kRtA ye puruSAH sazalyAH / gaGgApayonirmalazIlabadbhapastebhyo narebhyo'stu namo mahadbhavaH / / 123 / / tacchikSito'yaM skhalitapatijJaH, zyAmAnanaH puNyapathAnabhijJaH / punaH punaH saMsRjati sma khedaM, smRtvA garIyo gurugIbibhedam // 124 / / prAptaM kare projya maNi raviprabhaM, lAtuM vrajan kAcadalaM kilAzubham / stambhe sphiTitvA'rdhapathi sphuTacchirA, hA hAsyamApto'smi vidhergatiH parA // 125 / / pUrva vidhAyAmRtapAnalaSTa, vaco'pramANaM svagurUpadiSTam / pazcAtkaroti sma zucaM vacasvI, vezyopako zAgRhagastapastrI / / 126 / / mattebhavatso'yanamApa dhuryastapodhano'bhUdviSaye paTuryaH / svadubhariyaM hRdi niyatIha, prayAgapA syAdaguNo'pyanIhaH / / 127 // lajanti te sadguNakIrtanena, zritA yake syugurusAhasena / | prazaMsayA cAnatayA tadanye, na mAnti kecidvapuSIti manye / / 128 / / jagAma sadyaH svaguroH samIpe, kumArga sevaaprthnprtiipe| vratena sAdhuH sa kukarma senAdalaM jigAya pravinazyadenAH / / 129 / / AyarabhANyasya zarIrapIDAkarA ahivyAghragajAH sanIDAt / nRNAM na hi jJAnacaritrabhaGgapradAzca samyaktvaharAH syuraGga / / 130 // zrIsthUlabhadro bhagavAna bhIkSNaM hyAkAmati smAsiziraH sutIkSNam / chinnaH paraM no damunaH zikhAyAM, dagdho vasannapyatha na kSamAyAm / / 131 / / tussttyaa'th| nandena kadApi dattA, nijasya kozA rathikasya vittA / zrIsthalabhadrasya tu sA prazaMsAM, cakre'dhikA no dadhatI riraMsAm / / 132 / / santyatra loke'tighanA mahInAbhitrapradAH paJcajanAH kuliinaaH| nAste na bhUto na ca bhAbuko'pi, zrIsthUlabhadreNa samo'tra ko'pi / / 133 / / sadAkRtatadguNamaMtrajApA, sA taM tathA nepicaratyapApA / svamandirAzokavane'nyadA sA, tenAtha nItA bilasadvilAsA // 134 / / svakIya vijJAnavikAzanAya, proddAmasaubhAgya samarjanAya / lAtuM karAropitacApa |43 Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezadaNDaH, sa cAmrarAzerupari pracaNDaH // 139: nikSepa tavajayAnugaDaM puna: puna: svaM ziticitrapulam / yAvatkarA - sapratikA. bhyarNamathArdhacandranchittyA vyadhAttatkaragAM vitandraH // 136 / / tadA punaH sA vadati sma tasya, syAduSkara neha hi zikSitasya / siddhArtharAzisthitasUcikAgre, nATaya vyadhAtsA'pi tadAmya cAgre 1137 / / kRtvolamahI svaziro'pyadhastAttadA sa Uce guNavastra zastA / kRtAbhvasUyA hRdi sA bahantI, tadeva vRttaM nyagadaddhasantI / ' 138 / / na duHkaraM cUtaphalapraka tanaM, na duSkaraM sUci ziro'ma nartanam / taduSkaraM yatsa tapodhanAgraNI:, kSubdho na matsaGgamito mahAguNo / / 139 // yo 1434 / / jantudurjeyamanoja mallasphUrja balollAsa nirAsabhallaH / yatkSobhaNe syurmaruto'pi nAlaM, zrIsthUlabhadrAya namasvikAlam / / 140 // sadA prakurvannatimiSTabhojyaM, samastasusvAdurasaprayojyam / kSubdho na yo madgRha vartamAnaH, zrIsthUlabhadrAya namaH sadA naH / / 141 / / matkAkSavikSepasUtIkSNakANDaizcakSobha vidhyannapi yaH prakANDaH / na kvApi tasmai muninAya kAya, zrIsthUlabhadrAya namaH zubhAya / / 142 / / parISahaM svIkRtamatraso'nyaH, soDhuM kSamaH ko'sti mahAmanojJaH / zrInthUlabhadreNa vinA mayA yaH, | saJjIkRto na smarase banAya // 143 // madIyasaMsargavazAdapIpadmaSTo na yo'gneriba satkarISaH / suvarNavatki tvabhavatsukAntiH sa sthUlabhadro jayatAdatAntiH / / 144 / / sA tatkathAM tatra jagAda vezyA, tadagrato'GgIkRtadhamalezyA / tadvarNanAto mumude 10 // 438 // sa bheje, suzrAvakatvaM ca guNavireje / / 145 // bandApanArtha prayayAvatho mudA, zrIsthUlabhadro muninaayko'ydaa| sudUra dezAgatabandhurvidhadvijasya gehe striyacivAn budhaH ||146 / / adRzaM tatra tathA'sti tAdRzaM, prekSasva aaaa varivarti IS kIdRzam / evaM bhaNitvA vigate munIzvare, prApto dvijaH pRcchati baNinImare / / 147 / bhrAtrA pradattaM kimapIha tena, praja Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HI435 / / pitaM bA mama suvratena / proktaM tayA no kimapi pradatta, yathoktavAkyaM ca tadA'vadattam / / 148 / niSkAsayAmAsa tataH sa tasmAtsthAnAnidhAnaM caturastvakasmAt / bhuGkte sma tattatra sa niviSAdaH, kRravetyayaM sAdhukRtaH prasAda: / / 149 / / athApatavAdazavarNacArI, duSkAla ugro'nggivinaashkaarii| bhisemineSvara pu. prayAsabantI yo'pi keSu / / 150 / tannirgame pATaliputramAgataH zrIsthUlabhadro'pi punaH svabhAvataH / ki kasya pArzve'sti taveti nirmitA, saGghana cintA'khilamUtrasaGgatA / / 151 / / uddezamAtrAdhyayanAdicitrAM, yadyasya pArve'bhavadA sUtram / saMghaTTayitvaikata eva tAni, hye kAdazAGgAnyatha mIlitAni // 152 // "parikamma suttAI puvayaM cUliyANuogo ya / viTThIvAo iya paMcahA vi no asthi tatya puNo / / 1 / / " tadA ca ne cAlavasundharAsthaH, zrIbhadrabAhargururasti saasthH| sa dRSTivAdaM dharatIti kumvA, saGghana sAdhudvitayaM prahitya / / 153 / / kathApitaM vAcaya dRSTivAda, sanyathino yadyata yo'nupAdam / zrIsaGkakArye kathite'munA'pi, proktaM mahAprANamidaM mayApi / / 154 pUrNIkRtadhyAnamidaM vinA na, sthAvAcanAdAnasamarthatA nH| saGghasya tenoktamathAgatena, sajATa ko'nyaH prahitaca tena / / 155 / / kathApitaM cAtha na yo'tra manyate, saGgaM tu kastena hi daNDa aapyte| sa saGghabAhyo vadatIti bhadrabAhI tvamevAsyavadatsamadraH / / 156 // tadA guruH prAha subuddhimanta:, preyAH sudakSA munayo'tra santaH yadvAcanAsaptakamahni dAsye, yAvannija dhyAnamahaM tadAsye / / 157 / / bhakSyAgame'tho divasArdhakAle, saMjJAniSedhAbasare vikAle / Avazyake cApi kRte trivAra, tadvAcanAdArayahamasmyudAram ||158 // zrIsthUlabhadrAditapobanAnAM, tada. stike paJcazatI zubhAnAm / tadanvitA lAti ca kAlavelAyu vAcanAstyaktadhanAya helA // 159 / / te caMkazI dvisvirapi Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza saptatikAH // 436 // prayuktaM, citte na yAbaddadhate'hni naktam / tAvattu sarve'pasRtAH kilAmI, zrIsthUlabhadraH sthita UrdhvagAmI / / 160 / / AryeNa cAtho tanutAbaziSTe, dhyAne sati kalArasi neti puSTe / Uce sa no me klama Aha cAryaH, kAlaM pratIkSasva kiya. ntamArya // 1613 // yadvAcanA dadhi tavAvilamba, guruM ca papraccha sa nibiDambam / kriyanmayA bho bhagabannadhItaM, sa cANamerUpa mayAha nItam / / 162 / / tavAtra sUtrANi babhUvuraSTAzItistvatha stokadinaiH pttichaa| tatpUrti rAste tava bho bhavitrI, sukhena duSkarmalatAjayitrI // 163 // pUrvANyadhItAni daza krameNa, vastudvayonAnyamunA'zrameNa / sasthUlabhadrA garabo'nyadA''kSA, vihArataH pATaliputra mAtAH // 164 / / bAhye vane te'pi ca tasthivAMsastAnantumAyAnti ghanAH pumAMsaH / tA yAmayopyayaratra yakSAdyAH sthUlabhadrasya hi sapta dakSAH / / 165 / / pRcchanti natvA garumasti kutra, zrIsthUlabhadrAkhyamuniH pavitraH / tenodina devakule nibhAlyaH, prIto guNannasti sukIrtimAlyaH / / 166 / / samusthitAstA gurusanikRSTAdbhAtuninaMsAnidhaye'ti hRSTAH / samApi sAdhvyastadanuprakRSTAcArapracAraprazamaikaniSThAH // 167 / AgacchatIrvandana hetave sA, vilokya so'ha kRtipUrNavetAH / paJcAnanAkAradharatha jAtasvastAstamAlokya ca tAstvarAta: / / 168 / / upadruto'yaM hariNA zarIre, gatvA vadanti sma gurostu tore / AryastadA'heti vaco'tihAri, sa sthUlabhadro na punarmUgAriH // 169 / / Agatya tAbhiH praNato'nasUyaH, zrIsthUlabhadrAkhya muniH sa bhUyaH / tAstena pRSTAH kuzalapravRtti, yakSA''ha tasmai siriyAnabhittim / / 170 / / yathaiSa dIkSAgrahNAdanantaraM, valena parvAhaNyupavastamuttaram / prakAritaH so'pi tatasviviSTapaM, prAptazca mRtvA'lirivonmadadvipam / / 171 / / ayapihatyAbhayabhIta citA, tpHprbhaavaadhmprmttaa| nItA videhe jinazAsanA Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1437 / / dhiSThAnyopasImandharamaditAdhiH / / 172 / / AnItavatyadhyayanadvayaM svahaM, sadbhAvanAmuktyabhidhaM mahAmaham / uktveti tAstatra gatA nijAspadaM, dvitIya vAste'tha muniH sasaMmadam // 173 // gurvantikegAnnavasU bazikSAmahAsamuddezakRte'tha takSA / mukhe'yayogyastvamitIya vakti, proddezamasmai na gururvyanakti / / 174 / / tadA pramAdaM smarati sma sa svakRtaM yazobyAptasamastaviNaH / nAhaM kariye punaribhAnAdI netadanyo'pi yataH pramAdI // 175 / / tasmAnna bacmIti guruH prapede, kapTena sapTe sati vittabhede / agretalaM pUrvacatuSkamasya prAdAdaguruH sUtrata eva vazyaH / / 176 / / tasmai punanoM dazamasya vastudvayaM sadartha kathitaM tatastu / tAvatpravRttaM bhuvi yAbadAryavacAbhidho'bhUnmahimAbhirAyaH // 177 / / zrIsthUlabhadrasya muneH samAsAcarisametatsvamati prabhAsAt / kRtaM svabuddha yA zivasundareNa, prAjJe vizodhyaM praguNAdareNa // 178 / / sirithUlabhaddapahuNo pamAyacariyAI tigni tassAvi / sIhabiuvaNaguNaNaM kahaNaM dabassa, sayaNANaM / / 179 / / / / iti kAvyasuryapadasthapramAdAcaraNopari zrI sthUlabhadracaritram // atha vayavike'pi dharmAvasaro durlabha eva tadupari kAvyamucyate bAlattaNaM khiDuparo gamei, tAruSNae bhogasukhe rameI / therattaNe kAyabalaM bameI, maDho muhA kAlamaikkamei / / 18 / / vyAkhyA-bAlatvaM krIDAparaH prANI gamayati mudhA hArayati "bAlaH prAyo ramaNAsaktaH" ityukteH| atha tAruNye prApta bhogamukheSu ramate / tadanu sthaviratve vArdhake vapUrvalaM vamati evaM mugdhAtmA mudhA nararthakyenaiva kAla samayamati / / 437 // Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza 1438|| krAmatIti kAvyArthaH || atha zaizavAvaskaraNaM zreyaskaramityudbhAvayannagrimaM kAvyamAha - lahuttaNAo vina jeNa putraM samajjiyaM savvaguNoputraM / therataNe tassa ya nAvayAso, dhammassa jattha tthi jarApayAso / / 69 / / vyAkhyA---zaizavAdapyArabhya yena prANinA puNyaM na samajitaM nAtmasAtkRtaM puNyaM satkarmapudgalA iti dAnazIlAdyaM, kiM bhUtaM tat ? sarvaguNaughaiH pUrNaM tasya sthaviratve nAvakAzI dharmasya zaktivaikalyena zItavAtAhArAdyatanutanuklezAdhisahanAnAmaprApyeriti nAtrakAzI dharmasya yatra jarasA jarjarobhAvamAsAdayedvapurmRtsnAbhANDavaditi kAvyArthaH // atrArthaM zrIantakRdazAsUtrokto'timuktakAbhidheya kSullakasAdhusambandhaH sandhibandhana prastUyate - iha bharavitti atthara pasiddha polAsanAmi pura dhaNasamiddha / jihiM vasa loya paradhaNaaluGa jalahivva juparacaki abuddha || 1 | jayajayarava maggaNa bhaNaI jassa jayanAma raja pAlei tassa / na hu desasIma japera jasna abha DariughaDa jagi atrasta ||2|| pacca sarassai sirIya jANi tasu sirIya bhaja aimahUravANi / atula DaharUvalAvannakhANi varakamalasukomalacaraNapANi ||3|| ityaMtari sumiNamajjha diTTha aDamuttayataru avayavariTTha / sA tammi caiva divasammi aimusaya tamu gaDa uccaha jaima jalabhAra anma ||4|| navamAsa addha aTTamadiNammi pasavai sA naMdaNa suhakhaNammi / abhihANa kiddha aiucchava nava nava nayari siddha ||5|| hatthAu hatyi so saMcaraMta piumAimaNoraha pUrayaMtra / dIsaMta saptatikA. // 438 || Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ supiya dasaNa aIva nivu mannai niyakulagharapaIva / / 6 / / maMdaragiri surataru aMkuru vva, so vaDDhai piyadhari guNiapuva / mammaNaghaNa vayaNa bhaNatu savva pariyaNa ANaMdai rUvi divva / / 7 // ghAta-itthaMtari sAmiya siddhihi gAmIya viharaMta u siriviirpho| saMpattao tiNi puri seviya narasuri putrimacaMdasamANamaho / / 8 // bhAsa-ujANapAla Aviya nariMda yaddhAyiu caramajiNidacaMda / sAmiya iha pattau vijayavaMta muNivaraparivArihi gahamahaMta / / 9 / / tasu diddha pAritosiya mahaMta dhaNadANasayaM vahubhattimaMta / aha calliya piliya guNahiM rAya gaMtUNa tattha pahu namai pAya // 10 // tipayAhiNapuca namittu nAha saMtosa dharai niyamaNi agAha / pAraddha dhammadesaNa jiNeNa pIyamatrarisamahurattaNeNa / / 11 // bho bhavva sabvasaMsArasAra narajamma lahe viNa aiudAra / jiNadhammaramma jaNadinna saraga ArAha ra sAhao siddhimaga / / 12 / / cattAri na kijai maNi kasAya paJca kharUva naNu te pisAya / vasi kijai te niyaujameNa khamadama uvasamabalinicchaeNa / / 13 / / baccAI sudesaNa rasasusAu paripIya sabvajaNa gayavisAu1 jiNaguNa thuNatu niyagehapatta pahubhatikaraMbiya saddhacitta / / 14 // aha cha? suThTha tavapAraNammi Apucchiya pahu bhikkhaakhnnmmi| polAsapurihi goyamamuNida Avai muhacaM gimavijiyacaMda // 15 / / aha rAyamagi aimuttanAma purakUmara samanniya mnnbhiraam| khillaMta u acchada kaMdugeNa nANAbihakIlArasabhareNa // 16 // nahu thakkai hakkai purakumAra re dhAvahu lAvaha kA~ivAra / iya japireNa hariseNa teNa diTThau goyamarisi takkhaNeNa // 17 / / payapaumi lagga so muNivarassa bahupannajogi samuvAgayassa / ko rAyahaMsa gai sikhavei ko ucchadaMDa mahurima Thavei / / 18 / / kulavaMta hoi naNu viNa yavaMta viNasiriktiya akkhi va so mahaMta / aMgulIyalagga aimutta vatta // 439 // Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza 1440|| iya karaha harai muNivarahacita ||19|| tumhe pahu nivasaha kattha ThAmi puranayaradesi ArAmigAmi / puramajjhi bhamahu kuNa kAraNeNa to akkhiya goyamamuNivareNa // 20 // ghAta bho bhikkhAkAraNi chaTTahapAraNi hauM bhamAmi puri kumaravara | sirivIravAsihi naNu vaNavAsihi bAsamajjhi acchai pavara | 21|| bhAsa- iya guruvayaNa suNevi kumAro siriahamuta kahara jagasAro / sAmIya majjJagharihi padhArau sukayavalli vaNarAi vadhAra ||22|| AvaMtara niyanatraNa nirakhIya sugurutthi jaNaNI maNi harakhiya / punnavaMta appaNaparaM manaH kumarataNA guNa vayaNihi yanna ||23|| takkhaNi saMmuha Afar aMbA gurudaMsaNi pulaiya avilaMbA / payajohAriya moyaga appara appaNa punavaMtari thappaDa ||24|| cittavittasuat muNevi parigAha muNipattadhare viNa / to aimuttakumara maNi tuTTao majjha maNoraha phaliyagari ||25|| mahuvANi aha naMdaNa bhAsai jaNaNI jaNayaha maNa ullAsa / sAmi kaha tumhi kihi jAesahu vIravAsi Abahu Aesaha ||26|| goyamagahara vaNihi pahuta maNaharakumarihi so saMjuttau / svakaMtiravi jima digyaMta uggaparIsaharija jippatara ||27|| sAmiya kumara pikkhi samuvAgaya pucchara baccha sacchamai sAgava / desaNaamiyarasiMhi sineI bhavadudAharu pariva ceI ||28|| ihu asArasaMsAra gaNii zrammasAra narajammi suNijai / deulasiri jima dhayavaDa aMcala dhaNajubvaNaparipaNa saha caMcala ||29|| jararakkhasi Avai dhAvaMtI chalai savaNajaNa ittha na bhaMtI / tasu jo appa na rakhakhai mukkho aMtakAla so hoi vilakkho ||30|| AhivAhi jA taNu na vivAhai sogasaMga jA aMga na gAhai / iMdiyasatihANi nahu gacchara jAva piMDavala payaDaja acchai ||31|| tAva dhamma AyarihiM karijai jIviyajammataNau phala lijai / satha saptatikA. // 440 // Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 441 KNaMjali jiNavANI piJjaI jarAmaraNa duha duri gamijai / / 32 // dINahINa jaNa karuNA kijadda pANIya jANI neva haNi jai / aliya adatta avaMbha nivArau appaNa palaM saMsAraha tArau | // 33 // ghAta-iccAi suNe viNa tatta muNeviNa ci-1 ttihi raMjiya kumrvrii| saMpattau niyaghari vRllai avasari AvIya jaNaNIjaNayapuro // 34 // bhAsa-ghaNabuTui vaNa jima ullasIyau maha maNu anja dhammi naNu vasIyau / baddhamANa jiNavara vakkhANIya dhammavata maI nicala jANIya / / 35 / / dhamma ikka paramastha muNijaI avara sahU akrayattha gaNijjai / jau citAmaNi kariyali kalIyau tau ki kAca karai jagi rulIyau / / 36 // sAmiya pAsi gahisu hauM dikkhA vahu paripAmisu nizcala sikkhA / ghari ghari goyarasariya bhameso caMcalacittapayaMga dameso / / 37 / / to piyarihiM pucchiyau kumAro, evaDataI kima muNiya biyAro / mahura bayaNi aimuttau bullai piu saNehayulihi nahu dullai / / 38 / / jaM maI jANiya taM navi jANiva jaM jANiya taM puNa na viyANiya / erisa asamaMjasa tabbhAmiya nisuNiya mAipiyara ullAsiya / / 39 / / vaccha kahaM erisa tauM jaMpa to aimutta u bolai taM pai / eya datta paramattha mahaMta u tumhi bujjhau maI payaDijjaMtau // 40 / / jau jAyau tau nicchaI maraI punapAvasasthihi aNusaraI / taM na muNijjai jaM puNa kiNiratraNi jIva maressai pari bAhiri baNi / / 4 / / navi bujjhauM kuNasaGa jiu gacchad narayamajjhi tihiM dukviya acchai / jANauM puNa so vediya kammihiM jAi sahI saMkiNNa adhammihi // 42 / / dhAtato akkhai rAyA milliya mAyA jAyA saMjali ta lahu ya | kaha caraNa caresI kaTTa karesI khuha pivAsa duha aibahuya 43 // bhAsa-tuha paumapattayukumAladeha lApanapuna naNu sukkha geha / khaggadhAratikkhA puNa dikkhA kaha maggisi ghari // 44 // Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza / / 442 // ghari puri bhikkhA ||44 || paMcamahavayameru dharevA bhuyabali niya siriloyakarevA / dusaha parIsaha aMgi sahevA dukkha sukkha talagAra kahevA ||42 // | sattumitta laNatulla gaNedA viSayaguNihi suttattha bhaNevA / dukkara kiriya karisu tajaM kema vaccha sukkha aNuhavi sura jema ||46 | bhuktabhoga cArita ghare je rahi ghari naMdaNa rajja kare je kahar3a kumAra kiMpi na duhe lau dhIra naraha savvaM pisuhelau ||47|| duddhara giri bhupabali uppAss merusihari apaNa paraM vAi | gayaNamaggi caraNahabali callai sesanAga niyakaMThihi ghallai ||48 || tihuyaNa jaNa nayaNaha viNa kahai jaM asajjha taM kajja pasAhava / iya aimutta vayai piu aggaI dukkaradika sikkha so maggai ||49 / / uttAlattaNabAla na kijjai vittiya kAla vilaMba vahijjai / iya jA jaNaNi jaNaya taM vRllaI puttaviraha jANI mani ullaI || 50 // tAva kumAra kahai bho nisuNaha jIviya juvaNa cavala vimAha / bAlappaNi jiNi dhamma na kio legi amiya milhavi bisa piu || 51|| bAla vRDDha taruNo vina buTTai lii jamakakarihi akhuTTai / zraNa pariyaNa saha chaDDaya pacchada saMbala viNu jaNu parabhavi gaccha // 52 // iniNiya suyapabhaNiya mAyA harimullasirasarIrA jAyA / vali jiuM tuha erisa bullai chahi varasihaM paMDi ||53 || kavi mAipiyari aNumantriya saMghasayala aciya bahumanniya / rayaNuJjala AbharaNa alaMkiya caraNa kaji liya nissakiya // 54 // narasahasvANasiviyAgaya dhariya chatacAmarajya saMgaya jaya jaya rava mAjaNa bullaI viracita suyanehiNi salaI // 55 // jaha tArAyaNi sasi pariyariyaDa pariyaNi saryANi tahA aNusarIu / pUranAdigiri aMbara gajjaI mahurabheri jhallari tihiM vajaI || 56 || rayaharaNihi muNivesihi juttau ai asAra saMsAra virata / tihi saptatikA. / / 442 // Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 443 / / gutihi guttau aimuttau sAmI samavasara Ni saMpattau / / 57 / / jaha rAyA taha siriyAmAyA dinnavaMti paNamiya phpaayaa| amha gupa paTu linaHdi kumaravasuyAu kriji||58|| to dikkhiya pahaNA niyahatyihi milibau rAyakumara muNisasthihiM / chabvArisiuvi saMjama pAlai pAyaka bhara dUrihi TAlai / / 59 / / sAmi bhaNai bhUbai tauM dhannau jasu naMdaNa iNiyari kayapugna u / hossai caramasarIrI nicchai dhanna punna je loyaNi picchai // 60 / mAsa varisa so kajhyA hai hohI jaiyA amhe bihu kyasohI / pahupAsihi cArita gahessauM mohapAsa mUlihi chidessauM // 61 // iya citatA jiNavavaMdiya niya kumAra muNivara abhinaMdiya / jaNaNi jaNaya niyamaMdiri pattA desaNa amIyarasahi saMsittA / / 62 / / aha varamAlai bAhiri patta u thavidasatthi muNavara aimuttau / bAla bahula khillaMtA gaMThiya ramaNakaji huao ukaMThiya / / 63 / / maTTI taNIya pAli so baMdhai khalahalaMta jalave gihi ruMdhai / bharitalAya jimaMDigaha milhai nAva jema daMDihiM kari pillai / / 64 / / hau nAvaDa mujha callai nAba ima jali ramali karai so jaav| vaya aNusArai mai umpajai saJciya batta jaNaha naNu gijai / / 65 / / thaviramuNidihi tAva suhakIya tabvayaNihiM khuDayamaNi sNkiy| lajiya jAba ahomuha jAo samabasaraNi muNisasthihi Ao / / 66 / / thiramaNihi pahu aggai sAhiya dagamaTTI ya naNu eNi virAhiya / mA hIlai H443 ahamuttakumAraM duddharauddhiyasaMjamabhAraM / 67 / / annapANadANihi sasAlaha amha sIsa khuDDuya paripAlaha / iya pahu jAma bhaNiya tA pRcchaI thaviramuNide suNatA acchaI / / 68 / / bhavaM bhavya abhavya kumAro caramataNU acarimataNudhAro pahu Aisai bhanda caramaMgI iya suNittu muNi huya suhasaMgI / / 69 // pahupai laggiya suTTha khamaMtau puNa puNa viNayabhatti paNamaMta u / Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza- ikArasa aMgAI ahijaya miri aimutti caraNavihisajjiya / / 70 // sarva karei guNamaNisaMbacchara na dharai araI raIsahAtakA. dama macchara / aTThakammaduma mUlucchidiya kevalanANalacchi abhiNaMdiya 71 // tera varisa abbAU pAliya saMjamajali - appa pakhAliya / nibburamaNi sayaMvari barIyau dasanArayaNagaNabharIyau // 72 // dhAta-iNipari lahuyattaNi jema buhRttaNi aimutai jiNadhamakiya / tiNi pari kArAghau sivasuha sAdhau bhatriyaloya khemehi sahiya / / 73 / / / / ||444 / / 1 iti zrIatimuktakasadhiH / / atha pUrvakRtasukRtamAhAtmyamAha paztri kayaM jaM sukyaM udAra, pattaM narattaM naNu teNa sAraM / karesi no ittha jayA sukamma, kahaM suhaM jIva lahesi ramma / / 70 / / vyAkhyA-pUrva pUrvajanmani kRtaM nirmitaM yatsukRtaM dAnazIlatapaHprabhRti / kibhUtaM? udAraM adbhutaM svargamokSasukhapradAne jinadharmasya dAnazINDatvAt, na tathA'nyadharmasya sAdhayaM, tata udAramiti, prAptaM labdhaM naratvaM narajanma / nanviti nizcitaM / tena kAraNena sAraM tattvabhUtaM sukRtAnubhAvenaiva satkule janma labhyate, naanythaa| evaM vidhAyAM dharma bhaa||44411 sAdhanasAmayyA prAptAyAM satyAmapi re prANin kariSyasi na yatra janmani yadA satkarma kathaM tadA sukhaM lapsyase ramyaM / ce tohAri iti kAcyArthaH / / atrArthe zrImagAputreNa yathA mAtara pitrorane svamanoratha etadupadezago yathoddiSTastathaivopadizyate-- Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 445 / / exce puraM vanodyAnavibhUSayA''vRtaM nAmnAsti sugrIvapuraM ramAbhRtam / cakAsti tasmin balabhadrabhUpatiryaH pranItitatAva 'nUpati ||1|| guNAkarastasya gRhe'sti kAminI, nAstA mRgA bhartRmanonugAminI / tayormRgAputra iti prasiddhimAn, suto balazrIrabhavannayaddhimAn ||2|| sa yauvarAjyaM mukkRtI dadhAti preSThaH svapitrone guNAn jahAti / saudhasthitaH krIDanamaGganAbhiH karoti doguMdavannavAbhiH ||3|| maNImayAvAsagavAkSasaGgataH purazriyaM pazyati cittaraGgagataH sthAne catuSkatrikacatvarAdike, dRSTidadacetasi tRSTivAn svake ||4|| teSu trikAdiSvatha saMyataM samAgacchantamAlokayati sma nistamA: / tapaHkSamA saMyamavibhramAdharaM sa zIlavantaM zramaNaM zabhAkaram ||5|| mRgAsutastaM kila nirnimeSayA, prekSiSTa sAdhu nijaha pTi rekhayA / vyacintayadrUpa namU mayA, vyaloka ki kvApi purA zAnayA ||6|| jAtismRtirbheva gabhastimAlinastadA'sya ramvAdhyavasAyazAlitaH / jajJe manoz2e munidarzane sati prAptasya mUrchA prasasAra sammatiH // 7 // zrAmapakSiSTa purA kRtaM svayaM sasmAra jAti ca purAtanImayam / mahako maMkSu mRgAtanUdbhavaH prApto virakti viSayesu sUtsavaH ||8|| raktAntaraH saMyamamArgalambhe, bhajan virakti ca bhave sadambhe / ityabravIdagrata etya mAtuH pituzra saMyojya karau pramAtuH || 9 || zrutAnyaho patra mahAvratAni zrutAni tiryaGnarakAzritAni / mayograduHkhAni bhavAdviraktaH, pizrAjJayA prajane'smi saktaH ||10|| he amba he tAta vipAnurUpA, bhuktA mayA bhogabharA virUpAH / pazcAdvipAke kaTutAM bhajantaH, kaSTaM garIyo'mata sRjantaH || 11|| kuzAgravAbinducalaM zarIraM pratyudbhavaM cAzucitAkuTIram / jIvasya ca sthAnamidaM 1 anUza jalamaya pradestadvadAcarati. // / 445 / / Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza 2446 / / nityaM duHkhasya vibhratparamAdhipatyam ||12|| azAzvate'Gge na rati labhe'haM pazcAtpurA tyAjyamidaM hateham / jitolasadvadbudavAriphenaM svacApalenonmadakarmasenam / / 16 / / no raMramItyatra hi mAnupatve, mano mamAviSkRtaro gasaruve | janurjarAmRtyubhayAbhibhUte, sadApyasAre kaluSavidhUte || 14 || duHkhAni rogA mRtirasti du:khaM, janmAsti duHkhaM jaritArita duHkham / klizyanti jIvAH sakalA padarthaM sa duHkhamevAsti bhavastadartham ||15|| haTTo gRhaM kSetramatho hiraNyaM, strIputradhvAdi na me shrnnym| mayA svarka saMhananaM haThena, pronmucya gantavyamihAvazena ||16|| kAntAni yadvatpariNAmagAnisyurna vipAktaH phalAni / ramyANi to bhogataroH phalAni syuratra tatpariNAmajAni ||17|| niHzambalo'dhvAna maho mahAntaM yaH puruSaH sarpati hI nitAntam / gacchan sa duHkhaM labhate pipAsA kSudhAturo bhUritaraprayAsAt ||18|| yA puNyaM naraH prayAtyanyabhavorvaraNyam / gacchan sa rogaiH paripIDyamAnaH pade pade syAdamukhaiH sahAna: ||19|| pAtheyayuktaH saraNi mahAntaM yazcAdhvago gacchati bho nitAntam / gacchan sa saukhyaM labhate pipAsAdAdikaSTa rahito'prayAsAt // 20 // ithaM bhave yo'tra vidhAya puNyaM naraH prayAtyanyabhavorvaraNyam / sa saMpanIpadyata AptazarmA, gacchan vimukto vyathA'lpakarmA ||21|| yathA pradIpte'pi gRhe gRhasya, syAdyaH prabhuratasya zubhaM vimRzya / upekSate sarvamasArabhANDaM, bahirnayatyeva sa sArabhANDam ||22|| evaM jarAmRtyuyugena loke, sati pradIpte na zubhaM viloke / svaM tArayiSyAmi bhavAdhimadhyAdanujJayA'haM bhavato: svabuddhacA ||23|| tadAhatustatpitaro muduSkaraM bhoH putra cAritramihAsti duzcaram / bhikSoH sahasrANi punarguNAnAM dhAryANi santyatra solvaNAnAm || 24|| aseca mitre samatA'nivArA, samatikA. / / 446 / / Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 1447 // bhUteSu kAryA nikhileSu tArA / prANAtipAtAdviratizca yAvajjIvaM vidheyA jagatIha tAvat ||25|| sadoSayuktena mRSA na bhASAbhASyA kRtAvadyatarAbhilASA hitaM mitaM bhoH paribhASaNIyaM sevyA sthitiH sadgatisAkSiNIyam ||26|| na dantasaMzodhanamAtravittaM grAhyaM parasyAnizamapyadattam / leyaM mahAduSkarameSaNIyaM heyaM tathAnnAdyamaneSaNIyam ||23|| abracaryAdavizaM viraktivaryA mano'bhIpsitabhogabhuktiH / mahAvrateSvetadatIva duSkaraM dhAryaM vrataM vA karavartipuSkaram ||28|| dhaneSu dhAnyeSu paraidhiteSu tyAjyaM manaH saGgrahakAriteSu / ArambhavRttiH sakalA prayA, suduSkarA nirmamatA'bhyupeyA // 29 // catuvidhAhArakRtApahRtyA, tyAjyaM nizAbhojanakaM viratyA syAduSkarastya tumaso munInAM yatsacayaH projjhitasannidhInAm ||30|| sahyAzca zItoSNatRpAvubhukSAH kAryA na daMze mazake'GgarakSA | sahyA malAkrozanaduHkhazayyAH spRSTyA tRNAnAM saha kaSTamayyA | 31|| bhikSATanaM yAcanamapyalAbhatA, bandho vadhastAnatarjanAvatA / dvAviMzatirvyaktaparISahAgAmastIha sahyA sudhivA'pramANA ||32|| kApotikI vRttiriyaM sazaGkA, syAduSkarA dopahRterapaGkA / AtmekSyate brahmaguNAnusartA, syAtkezaloco'pi ca kaSTakartA // 33 // tvamAzritakSaNapiNDatAmyaH sukhI mRduH strIjanacittakAmyaH / bhoH putra na syAH prabhaviSNuraGge dhartuM caritrasya guNaM suca ||34|| AjIvitAdvAra ururguNAnAM vAhyo'styavizrAmata yovaNAnAm / yaH syAdayobhAra svAtiduHsaha, sphuradbalAnAmapi vatsa durvahaH ||35|| AradhametattaraNAya navyaM gaGgA nadI zrota iha prasavyam / svakIyadobhyAM taraNIya ema, sphuradguNAmbhodhiravAptarekhaH ||36|| AsvAdamuktaH kabalodhamAyAH syAdyAdRzaH samprati vAlukAyAH syAtsaMyamastADagasisthadhArAgamopamAH santi tapaHpracArAH ||37|| ekA // 447it Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza 1448 || dRSTyA'hiriyopalakSituM syAtsaMyamo duSkara eSa zikSitum / ayomayAH svena ca caNIyA, yavA mukhenAkhamarpaNIyAH / / 38 / / yathograkaSTAya ca jAtavedaH zikhAprapAnaM bhuvi jAyate'daH / zrAmaNyakaM putra tathA'vaseyaM svayauvane duSkaramaprameyam / / 39 / / dRtirna yadvatsukarA'nilena syAtkasyacit pUrayituM balena / klIvena no pAlayituM prapAryate, tadvadyatitvaM na tamo'pi vAryate ||40|| syAduSkarastolayituM yathA 'nustulAdhirUDhaH kila ratnasAnuH / tathA caritrAcaraNaM gavedhyaM, kaSTAya niHzaGkatayA vizeSyam ||41 || na sthAttarItuM sukaro bhujAbhyAM ratnAkaro yadasAvubhAbhyAm / tathopazAnterde mabIci - mAlI, syAddugtaraH puNyapathAMzumAlI ||42 || manuSya bhogAnupabhuGkSavaM paJcaprakArayuktAstvamataH sadazvaH / bhukteSTabhogastadanUdahAho, bhUyAH sadharmaH parighAbAho ||43|| tato mRgAputra uvAca mAtastAtaivamevedamudIraNAtaH / suduSkaraM vizvidaho narasya, syAlneha loke tRpayojjhitasya ||44 || sohA anantAH svamanaHzarIrajA durvedanA nityamimAH samaM rajA / prAptAni duHkhAni ghanaMnasA bhayAnyamUnyanekAnyapi sarvato mayA // 45 // sphuraJjarAmRtyubhayAttyaMraNye, bhave'tra cAturgatike. gye| bhayaprapUrNe'hamaneRRkRtvaH, soDhA hA janmamRtIrasattvaH ||46 || jAjvalyamAno bhuvi yAzo'tra, proSNastatosoft sa 'bIhotraH / yannArake'nantaguNo hyasAtaM, tatrApi soDhaM mayakoSNajAtam ||47 | loke'sti yAdagviyamaMtra zItaM tadassthato'nantaguNaM praNItam / sApi svaduSkarmakRtAparAdhAtsoDhA mayA nArakazItabAdhA ||48|| AkrandakartApado'pyadhasyasphuracchirAH kapTabharerasumthaH / jvAlAkule'haM jvalane'smi zuklaH kumbhIgato'nantaza evaM paktaH ||49 || 1 narasya 2 he putra, 3 agni saptatikA. ||448|| Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 449 / / kadambavajJAdimavAlukAnaantargate'haM puline'vimAnaH / dagdho'gnitulye maruvAlukAvajjAjvalyamAne bahuzo'smi tAvat / / 50 / / subhImakumbhISu rasan viziSya, proccainibadhyopari vA bhujiSyaH / nirvAndhava san krakacAgradhArAbhara vibhinno'hamanantavArAn ||51|| tujhetitIkSNAnanakaNTakAkule, yacchAlmalikSoNirahe chadAvile / hA pAzabaddhena mayA'pakarSaNaiH, punaH punaH khinnamatIva karSaNaiH // 52 // athArasannikSurivAtibhairavaM balena yantre mahatIva kairavam / sImAlama meM vidadhatsakArmukanipIDito'haM paramAdyadhAmikaH ||53|| svarUpavacchUka rarUpavadbhiH, zyAmaistathA'haM zabalaM rasadbhiH / AkrandakRdbhUmitale prAgapino'tha jIrNAzukavaca pATitaH || 54 || navyAta sopuSpasamA sijAlairbhalla tathA paTTizacakravAlaH / duSkarmakoTadyA niraye'vatIrNadinchanno vibhinno'hamatho vidIrNaH // 55 // prayojito loharathe jvalatyAdhArojjhito dustarakarmagatyA / atyuSNazamye pazubadha 'totrastapreritaH pAtanataH 'kuyoH // 56 // bhasmIkRtaH sairabhavavitAsu, jvaladdhRhadbhAsamAzritAsu / ahaM punahIM vivazo bhaTitrIkRto'zubhA pApakRtirbhavitrI || 57|| saMdaMzatIkSNAnanakoTisa hopamai pataH / zrva gRdhaivilapan viluptaH, koracIraiH sudhanIva suptaH // 58 // itastato dhAvitavAsItiryAdI vaitariNIM sabhItiH / ahaM gataH pAnakRte tadA hataH kSurAbhatadvIcibharaiH samAhataH ||59 // uSNAbhitastvapitranAmakaM, yadA vanaM saMgatavAn yathArthakam / tadA'sipatraiH prabalaiH "prapAtukairichanno'hamahovayago'GgapAtakaiH // 60 / / prItatrizUlairmuzalaiH kaThoraM bhagnastanau mudgarakai ghoraiH / anantazo duSkaraduHkhamRSTaH so'haM gatAzI hyabhavaM nikRSTaH // 61|| tIkSNaiH - 1 zamyA yugakIlakaH 2 prAjanaiH 3 potraM " jotara" iti bhASAyAm 4 sasipAsa 5 pApavaga. / / 449 / / Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza 1450 / / kSurapraiH kSurikAvalIbhiH zitAgradhArAyutakalpanIbhiH / anantakRtvo dvidalIkRto'haM vikhaNDitaH klRptamukhanyapoham || 62 || prasAravaddyo ruruvanniruddhaH pAzaizca kUTairhRdaye'pyazuddhaH / vyApAdito'haM bahuzo nibaddhaH ziromaNiH pApmabhRtAM prasiddhaH / / 63 / / tatrasthadevairma karAnukAribhiH prapAdito nirdayacittacAribhiH / jAlairgRhItvA tvava saGghacArI, gale viddha ihAtidhArI ||64 || zyenairgRhItaH khagavacca jAlairbaddhana liptaH paTulepajAlaiH / anantavArAn sakalaMzrva mAritaH kenApi karmAbhyudayo na vAritaH || 65 // yattakSabhirvRkSa ivAnivAraivarNIkRto'haM nizitaiH kuThAraiH / tvaco'pahRtyopari takSitaca, chilo'vazaH kuTTitapATi 267 // tairAhataH kuTTita epa cAyaskArarahaM loha iva 'svapAyaH / lakSNIkRtaH prApya ghanAzrapeTA, muSTIzca puSTIkRtaduHkhapeTA: / / 67 / / taptAni tAmrANi parANyayAMsi zrapuNyatho sIsakaduH payAMsi / prapAvitaH kvAthamavApitAni, svAsye'Ni kurvan kaTakUjitAni ||52| Asana purA te'timanomatAni, zUlyAni mAMsAni vikhaNDitAni / kRzAnubarNAni nijAni paktvA mAMsAnyahaM jemita evamuktvA // 69|| tavAbhavat pUrvabhave ca kAda front prayoktaveti dadhadviSAdam / prapAyito'haM niraye jvalantIrasRgvasAH pUtirasaMmilantIH // 70 // trastazca bhItaH parikampamAnAGgopAGgayukto'hamathAsamAnAm / nirantaraM veditavAn prabhRtAM durvedanAM nArakavAsabhUtAm ||31|| mayA'titIvrA narakasya vedanAH suduHsahA nirmitagAtrabhedanA saMzrUyamANA api bhItika soDA mano'ntargatatovhaH // 72 // yAhRdayaho tAta nirIkSyamANA'sti vedanA 'lokagatAprahANA / sA'ste tato'nantaguNAdhikatvaM samudvahAlI narake'nusa1 kalpakI-katrikA. e vyApoha-vaiparItyaM. 3 parito rodhavazya 4 matsya: 5 matsyavizeSaH 6 sutarAmapAyo nAzo yasya saH 7 madirA 8 avinAzinI. saptatikA. // 450 // Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svam // 73 / / bhaveSu sarveSu mama hyasAtA, zritA vyathA he pitaratra jaataa| na jAtavAnasmi nimeSamAtra, kadA'pyaha niHsamasAtapAtram // 74 // brUtastadaitatpitarau sutasvaM, svaraM bhava praajitaH suta svam / zrAmaNyamArge paramastyatucchA, sadkarA rogagaNAcikitsA / / 75 / / uvAca putraH pitarau mRgAyA, yoktA sthitini pratikarmatAyA: / sA duSkarA nAsti bayomRgANA, pratikriyA kA'sti banecarANAm / / 76 / / ekAkyara jyeSu yathA kuraGgaH, sarvatra kuryAbhramaNaM saraGgaH / dharma caripyAmi tathA'hamenaM, tapoyamajanama tAmbujenam // 77 / / vane yadaiNasya bhavedvapuSyAtaGkastadAna shriirrkssaa| cikissayA bhoH kriyate prayasya, sthitasya mUle phaladasya tasya / / 78 / / 'rAtyauSadhaM tasya ca kaH kRpAluH, pAnAzane yacchati kaskhapAluH / saMpadyate tasya hi kaH sukhasya, praSTA punaH spaSTa manAGamukhasya / / 59 // yadA ca sa syAtsukhito'tra dAtapramIstadA gacchati cetanAtaH / svabhuktapAnAdikRte sarAMsi, svayaM banAnyapyatha nIrajAMsi 1180 // svabhakSyamAravAdya payo nipIya, svara sara:kakSabhare niliiy| itastatazcotplavanavibhAti, svIyAzrayakSoNitaTe pravAti / / 81 / / kura navanistulasaMyamAnuSThAno muti bhramaNotkajAnuH / itthaM cikitsAbhimukho na bhAvI, nirvANamApnoti ca karmalAvI / / 82 // mRgo yarthako'pi na nityabAsI, naiRtracArI cttitaashnaashii| evaM munirgocaraNapraviSTaH, kadannahIlAkaraNAnna laSTaH / / 83 / / ahaM cariSyAmi kuranacaryAmevaM balazrIyubarAjavaryAt / zrutvocatusta tpitarAvanujJayA, gacchAvayoH putra yathAsukhaM rayAt // 84 // tataH sa tatyAja nijopadhi samaM, jagAda ca pitarau gatabhramam / anujJayA vAmamukhApahAmaha, kuraGgacayA~ raca yAmyathAnvaham / / 85 / / evaM 1 InaH sUryaH. 2 dadAti. 11451 // Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza 1452 // mRgAsuH pitaraM ca mAtaraM harSAdanujJApya samasta mAtram / mamatvamunmUlivAn sakaJcukaM tanormahAnAga ivAdhikaM svakam ||6|| mitrANi putrAnapi padmatrAsAM kalavarAjI vadane sahAsAm / nirdhUya bandhUnniragAnnikAyAdrajovadeSo'pi vahiH svarAjyAt ||87|| samityupeto vratapaJcatayyA, zritazca guptiprakaTavitayyA sadA zubhadhyAnayugAntareNa, bAhyena yuktasta sottareNa // 88 // / agAravastyaktasamagrasaGgaH, zlathAbhimAno'tyamamaH subaGgaH / jIveSu tulyasvakacittavRttisvateSu ca sthAvara kevabhittiH // 189 || duHkhe sukhe bhUritarAmAne mAne mRtau jIvitavigAne | lAbhelAbheva samAdhihartA, dalASAsu nindA ca sAmyadhartA // 90 // mahAkapAyeSvatha gAraveSu daNDeSu zalyeSu punarbhayeSu / zokeSu hAsyeSu da nivartanaM nibaMndhataH prApya nidAnakartanam ||11|| anizritaH sAdhutayeha loke, nirIhaNabhAk ca paratra loke / samodAne cAnane'pi vAsIgozIrSasaGge'pi samatvabhAsI ||12|| dvArApyasau jantu dhAvikAni sthitaH pidhAyAzra antszubhAni | arhammatasthaH sudamaH suyogazciraM zubhadhyAnakRtAbhiyogaH ||13|| evaM caritreNa ca darzanena jJAnena raGgatapasA dhanena / sadbhAvanAbhiH paribhAvayitvA samyaktayAtmAnamaghAni hatvA ||14|| bahUni varSANi ca pAlayitvA zrAma mAgAmi nibhAlayitvA mAsopavAsAnAnaM tatAta, prApto'pavarga mahidhamAnaH // 95 // evaM prakurvanti vicakSaNA ye, pravodhavantaH zaminaH svakAye / nivRttimAyAnti ca bhogabhukteH zrutvA mRgAputra caritrayuktaH ||16|| zrutvA mRgAputra muniprathasya prabhAvino bhASitamalasya / tapaH pradhAnaM caritaM ca tasya gatipradhAnaM trijagacch tasya ||17|| vijJAya duHkhodayavardhanaM ghanaM bhayopayuktaM samamatvabandhanam / anuttarA dharmadhurA darApahA, dhAryAstra dhanyaiH zivakRdguNAvahA // 98 // saptatikA. / / 452 / / Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 453 / / / / iti zrImRgAputrarAjarSicaritram / / atha zrIjainadharmamUladvArabhUta zrI samyaktvopari kAvyamAhataveNa pakhAliyakammalevo, ajho jigidAu na koI devo / gurU susAhU jiNarAyavRttaM, tasaM va sammattamimaM nirutaM // 71 // vyAkhyAntapasA dvAdazanina prakSAlitaH karmaleo yena saH / tathA'nyo jinendrAna kavi deva / tathA guruH susAdhuraSTAdazasahasrazIlA GgadhAraka : zAntadantAtmA / tathA zrIarhaduktaM tattvaM / etantrayaM samyaktramuktaM samyaktatvaM samyaktvaM / etallAbhena jIvasya nArakatiryaggatayaH pihitadvArA: saMjAvaTati, divyamAnuSasiddhisukhAni svAdhInAti saMpanIpadyante / sarvalAbheNtrayameva mahAn lAbhaH / yataH - "sammattammi u la vimANavajjaM na baMdhae AuM / jai vi na sammatajaDho ahva nibaddhAuo puvi ||1||" iti kAvyArthaH // etadupari zrImRgadhvajasvarUpamucyate, tena pUrvamupazamo nAnItaH pazcAnmantrigirA sarvaviratirAhateti etadvizeSaM punamRgadhvaja sambandha prAnte darzayiSyAma iti / zrIvIratIrthapaM natvA tattvArthakhyApanodyatam / mRgadhvajamunervRttaM vittaM vakSye jagattraye || 1 || Aste'marAvatItulyA kulyAkAsArabhUSitA / zrAvastI nagarI zreSThA jyeSThAcAranaraiH zritA // 2 // jitazatrunRpaH prAjyaM rAjyaM tatra pratApavAn / prapAlayati visphUrjadUrjata jitavAsavaH ||3|| tasya kIrtimatI kAntA zAntAkArA zazAGkavat / sIteva vilasallIlAzI ||453 // Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza / / 454 / / lAlaGkAradhAriNI ||4|| lAvaNyAgaNya saubhAgyabhAgyazobhAvibhUSitaH / tatputrastaraNirdhAmnA nAmnA'jani mRgadhvajaH ||5|| dhanena dhanadaprAyaH prAyaH zreSThiziromaNiH / kAmadevaH sadA rAjJo mAnyo yasati tatra ca ||6|| sa svakaM gokulaM draSTuM sraSTuM sArAM bahiyoM / daNDakAkhyaH kRpAropI gopo'stha militastadA // 7 // Acasyo gopatiH svAmin kAmitArthamaruttaro | gokulaM mahiSIvRndaM mandaM mandaM vilokaya ||8|| atha gokulasaMsparzadarzanotsukacetasA / zreSThinekastadA dRSTaH spRSTaH kaMpena sarabhaH ||2|| zorazrUNi varSantaM saMtaM svamahiSaM tadA / mA bhaiSeordaNDakaH prAha vyAhAran komalAM giram // 10 // asmAkaM zreSThasI svAmI grAmINAnAM yathA nRpaH / AgacchAsya puraH kAmaM nAmaM svazirasA kuru || 11 || niSkAsya rasanAmepa dveSamuktastadA'karot / bhayArto'ye samAgatya satyArUpAM namastriyAm || 12 | zreSTinoktamasau tiryaniryahniH sabhoH katham / evamukte'dadgopaH kopanirmuktamAnasaH / / 133 AkarNayatvamAyuSman yuSmadRSTau bibhetyasI / saptakRtvo'zubhAvatyA hatyA'sya vihitA bhavA / / 14 / / jJAnino vacasA jJAtvA dhyAtvA hisAM ca duHkhadAm / dattamasmai mayA dAnaM sAnandamabhayAhvayam / / 15 / / zrapi prApa vairAgyaM bhAgyaM gurutaraM vahan / tadvavaHzravaNAdisAM khisAmiva hRdi smaran ||16|| ye cAndhAH kuSThina. kANAH prANaghAtasya tatphalam / narakAdigati bhrAntiH klAntirjIvavayAdbhavet || 17 || ataH paraM kariSye no tenograM maham / dhyAtveti mahipasyApi prAptiM zreSThinA'bhayam ||18|| tvaJjanma jIvitaM sAdhu sAdhuSu tvaM ziromaNiH / pramANaM svatkula jAtiH sAtirekA zubhodayaiH / / 19 / / evaM kRte dayATope gopena zreSThacayaM stutaH / kSIrakhaNDaiH samAnIya svIyagehe ca bhojitaH ||20|| bhukvA TI gRhe yAti khyAtimAn yAvadAtmanaH / lagno vidhoryathA kheTa: keTake'sya saptatikA. 1 / 454 / / Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1455 / / FOR mahastadA / / 21 / / bAlito'pi dhanaigopaiH so'vainaH pradadurmatiH / balati sma kathaJcinno bhinno'pi lakuTaiH sphuTaiH ||22|| zreokta mAyA mAtuH pArzve'GgabhUriva / cintAmasya kariSye'haM gehaM prAptasya mAmakam ||23|| ityukvA svagRhaM nItaH zrItaH karmakaro yathA / mahiSo'nAdibhirdAnaH pAnaiH papinA 24 andecuraparIkAra kAraNAcca kuto'pyasau / zrAdbhUpateH sadma padmagmilanodyataH ||25|| mahiSo'pyabhavatsArthe pArthe yadvatparAkramaH / sthAtuM zaknoti naikAkInAka zrva bhUtaTe / / 26 / / rAjadvAre gato yAvattAvadArakSako naraH / agre datte na taM gantuM rantuM putraM yathA pitA ||27|| kAmadevastadodAradvArapAlAdvimocya tam / mahiSaM bhUdhanopAnte kAnte gatvA'karonnatim // 28 // || mahipo'tha nRpaM nayA sattvA turamanA bhiyA / niSkAsya rasanAM rAjadrAjapadi tasthivAn ||29|| nirIkSye hazamAzcaryaM varyaM papraccha bhUpatiH / zreSThinaM so'pyathAbhANIstrANIkRta sudharmadhIH // 30 // rAjan jIvadayAdharmaH zarmado jantusaMtateH / yeSAM yAge vadhAzaMsA saMsAre paryadanti te ||31|| mahiprasyAsya duSkarmakarmaThasya nizamyatAm / vipAkaH karmaNA netacetasa citradAyakaH ||32|| mahiSaH sabhayazleSa eSa madgokule'bhavat / maraNAdvigrahe'tIva klIvasvaM vidadhannije ||33|| jAtismaraNayogenAnenAdazi purAtanaH / // 455 / / AtmIyako bhavo yasmAttasmAdroditi vidyate ||34|| betyasya ko'pi no marma dharmamUrtisthAnyadA / jJAnI ko'vyAgatastatra kSetravaizyAdidhodhakRt / / 35 / / so'vaggo prati preyaH zreyaskArI munIzvaraH / mahipo'yaM tamastaptaH saptavAraM hatastvayA / / 36 // ekasyA jaThare janma sanmahiSyAH samAzritaH / tato'yaM kampate darza darza tAyakadarzanam ||37|| sarveSAM prANinAmiSTaM miSTaM kSIramivAnizam / jIvitavyamiti zrutvA tutvA gopoM munIzvaram ||38|| cakre hiMsAparityAgaM rAgaM Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza 456 / / dharmadattarAm / anyadA gokule'haM sa haMsavanmAnase gataH || 39 // mAhiSaM vRttamAkarNya varNyametacca daNDakAt / hananaM sarvajantUnAM dUnAnAmahmatyajam // 40 // tvatparSadyabhirAmAyAmAyAsIdeSa matsamam / yAcate'dyAbhayaM deva kevalaM yuSmadantikAt // 41 // agrasthAyI nirAdhAraH pAravazyena pIDitaH / sAmprataM cAstyasau dIno mIno yAhagjalojjhitaH / / 42 || IdRGmahiSamAlokya zokyayaM dhyAtavAnnRpaH / ko'pi nAstyupakArI vA jIvAnAM bhramatAM bhave ||43|| na kacidveti cAdharmakarmaNAM vipramodayam / jIvA narakatiryakSu na kSudhA bhramaNAdamI ||44 || jIvayoniSu cAmlAnAjJAnAste saMcaranti ho / vivekaM dadhate naitra daivadatta viDamvanAH || 45 // nigodeSu parizrAntAH zrAntA bhUparisvedacchedabhedakadarzanam ||45 || kurvanti naTavallAsyaM dAsyaM dAsA ivAnizam / bhajante bahurUpANi pANipAdAkSiceSTanaiH // 47 // labhante sukhaduHkhAni khAnikalpe'hasAM bhave 1 jIvA iti vimRzyAntaH zAntavRttirnRpo'bhavat ||4 || dadau janeSu cAdezaM dezamadhye'sya ko'pi yaH / mahiSasya vadhaM kartA hartA tacchiraso'smyaham ||49 // catuSpathe caturdikSu bhikSuvanma hipastataH / sarvatra bhramati smAyaM sAyaM prAtadivA nizi / / 50 / / bhuGkte pibati ca svairaM svairaM zete va tiSThati / krIDanaM kurute svaM raM svairamAyAti yAti ca // 51|| paribhramyaikadodyAne mAnena paripUritaH / kumArI balavatkoTIkoTIrAbho mRgadhvajaH // 52 // pratotyagre samAyAtaH pAtakopari bajradhIH / dRSTIsa patitastasya pazyatIharavatpazuH ||53|| taddarzanasamudbhUta nUtanakrodhasaGgamaH / dadhAtre khaGgamAdAya nyAyamuktaH sa rAjasUH // 54 || bhaTairnavA padAvRktaM bhuktaM syAnmRtyave viSam / nRpAjJAlIpanaM kopAtropAdeya kumAra bhoH / / 55|| jIvahiMsA'tra va pretya bhetyasaGgha sukhodayam / azrusveti zubhAlApaM pApaM dhRtvA saptatikAH / / 456 // Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 457 // nRpAGgaH // 56 // ciccheda mAhiSaM pAdaM mAdaM prAptastadA'sinA / prahArapIDayA''krAntaH zAntatAM mahiSo do // 57 // dadhyat ca jIva ekAkI vyAkIrNaH san kukarmabhiH / zubhAzubhaphalaM bhoktA moktA ko'pyasya nAparaH ||58 // zanaiH zanaiH padatrayyA zayyAvatprasvazcaran / gRhNan sarvatra vizrAmaM kSAmaM karma svamAcaran || 49 || nirnAtha AgataH stambhe dambhena rahitoM nije / krodhaM pUrvabhavasmRtyA kRtyAkRtyavidApa no || 60|| smaran svakarmaNo dopaM toSaM citte vyadhatta saH / da zubhaparINAmaM svAmantahInatA smaran // 61 // rAjA'zrISIdathAnyAyaM prAyaM kaumAramutkaTam / pauralokAttato ruSTo duSTo mUrttakRtAntavat // 62 // zUlikAropaNAdezaH klezadAyI mahIbhujA / dattastadA'sya putrasya navyaddAkSiNyavuddhinA / / 63 / / athAtmIyakarAmbhojayojanaM kIrtimatyasau / bhAlasthale samAdhAya nAyakAya vyajijJapat || 64 || kSamyatAmaparAdho'yaM toyaM noSNaM gRhaM dahet / nApakvaM mArayatyAcaM tAgraM cAyeM na rUpyagam // 55 // / avimRzya kRtaM kAryaM nAryaM vapuSi zalyakRt / pazrvAdatte manaHIDAM krIDAM suSTAmivAhinA || 66 || rAjJIvacastiraskRtya bhRtyavRndamivAlam / paurAna vagaNayyAtho pAthajAlImiva dvipaH // 67 // hRdayaM kaThinIkRtya mRtyarthaM nRpatiH sutam / baniSkAsayAmAsa rAsabhAropaNena tam / / 68 / / karavIrakRtottAlA mAlAbAropitA gale / ucchritaH kRtahRddAhaH kAladhvaniH // 69 // AnIto vadhyabhUbhAge yAge pazurivAbalaH / kumAraH sarvagopAlabAlapratyakSamakSamaH // 70 // na tasya ko'pyabhUttrAtA vAtAhatataroriva / mantriNA bhedena kenacitso'tha rakSitaH // 71 // sthApitaH koSTakasyAntadhvAntavyA mahItaTe / prabodhaM ca dado mantrI svatantrIkRtamAnasaH / / 72|| antaH zamarasaM dhehi dehi janamate matim / birodha tyaja bho dUre krUre pApmani mA cara / / 457 // Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 458 / / / / 73 / bandhUnAM pitRmAtRRNAM nRNAM premAsti kRtrimam / pataGgaraGgavadyAti sphAtimatyAtape raveH ||74 || sasnehA ye'tra rAjanti santi te svArthatatparAH / maitrI dharmasya yA satyA matyAdhAra kumAra sA ||75 || indrajAlopamaM pazya trasyatsaMsArasaGgamam / ramante'medhasastatra satramadhye kuravat // 76 // asmin bhave phalaM dRSTaM spaSTaM hisAkRtaM tvayA / paratra yatnabhavi sA vijJairvikriyocyate 177|| hiMsA duHkhatateH khAniH sA nityaM durgatipradA / hisAto janturApnoti jyotirgaNa iva bhramam // 78 // naminAthAnmayA'zrAvi bhAvinArakaduHkhadam / hiMsA phalamutsAhaH prAha mantrIti taM prati / / 79 / / zrutaM mRgadhvajenaitadvaitamAyojya hastayoH / caturgatya sukhavAto jJAto'nena mahAtmanA // 180 // tadA'sya hRtsthirIkArAtsArAyA vizeSata: / jAtismRtiH samutpede khedena rahitasya vai / / 81 // parijako ruSA rAgaH prAgapi prAptazAntinA / tadA'nenApramattena jJena sopazamena ca ||82 // sukumAraM kumAraM tamantakArakamaMhasAm / mantrI gRhe ninAyAtha mAthakAraM kukarmaNAm ||83 || veSayamapImAsa nyAsavatatra sAdhujam / dadhAra hRdaye harSa varSaNeneva karSakaH || 84|| mahiSaM vedanAzliSTaM kliSTaM jJAtvA'tha mantrirAT / dazayA zrAvayAmAsa vyAsamArAdhanAvidhaiH / / 85|| mahiSo'pi manaH zuddhyAsudhyAno'nazanaM oot | aSTAdazadinI yAvadbhAvato'pAlayataH // 86 // lohitAkSAhvayaH khyAto jAto'yamasuro balI / sphurjaspuNyaprabhAveNa tena pAtAlamadhyataH // 87 // mRgadhvajamunIndro'pi gopitAGgo vicAraNAm / cakre cegmilaniccheka ekavAraM nRpo tadapazAntimAyAti svAtizAyI spodayaH / lAlagIti na me doSa: plopanajalamadhyataH ||89 // madhye sthitAH kilAvanyA dhanyAste sAdhavaH sadA / ye vahanti zubhAcAraM bhAraM saMyamasaMbhavam // 90 // vimRzyeti manovIryA mama ||88|| saptatikA. // 458 / / Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 459 / / dIryAsamitimAn muniH / cacAla mantriyuk prAjJo rAjJo milanahetave // 91 // nUpasyAgre krameNAgAdrAgApagamasundaraH / muniM vIkSya nRpavAru dArusiMhAsanaM dadau / / 92 / / payogena sanmAnadAnataH pUjito muniH / upAvizat punastatra sabaseSu dayAparaH ||13|| pANibhyAM nRpatiH pAdAvAdAya sthitavAnmuneH / bhakto vilokayasyAsyaM lAsyaM kautukavAniva // 14 // yAvat putraM na vetyeSa lekhanimitarUpavat / tadoktaM mantriNA netaH zvetavAsAstvadaGgajaH // 95 // svakulaM nirmalaM sRSTaM kRSTaM janmata: phalam / aneneti nizamyAGgajAgarUko nRpo'bhavat // 16 // pazcAtApAnmahobhatra sma dukharitaM nijam / kSAmitaH sAdhurAtatvAnnatvA pAdau punaH punaH // 97 // yanmayA'vAparAddha' tatkSantavyamakhilaM mune / yuSmAdRzAH kSamAvantaH santaH syurupakAriNa: / / 98 / / idaM rAjyamidaM padmAsanAdyaGgIkuru tvakam / evamukte nRpeNeha nehate nirmamo muniH ||19|| saMsArabhramaNodvignaH saMvignaH sAdhusattamaH / nRpAnumatimAdAya dhyAyan dhyAnaM zubhaM hRdi ||100ll jagAma vahirudyAne mlAne karmodaye sati / strIcakre caraNa pArzve sImandharagurorasI / / 101 / / gRhNAti smojjhitAhAraM sAraM paSThatapaH sRjan / dvAvi dazatidina vyApamApa chAsthyasaGgateH // 102 // ArUDhaH kSapakazreNImeNIsuta drava sthalIm / sarvakarmakSayAdeva kevalajJAnamAptavAn ||103 / / surairyadhAyi sadvarNasvarNapaGkeruhaM tadA / tasyopari sthito jJAnI glAnIkRtaravI rucA || 104 / / bhUpo'yAgatya niHzokairlokaiH sArdhaM pramodavAn / caraNAmbhojamAnamya kampakAntiH puraH sthitaH / / 105 // jJAninA dezanAssdhA labdhAnantaguNazriyA / dezanAmRtasaMtuSTaH puSTaH papraccha bhUpatiH // 106 // bhagavazeSa vRttAntaH vAntavRtte nigadyatAm / vairaM kimatra yuSmAkaM sAkametena zRGgiNA ||107 / / Acakhyau kevalI prAcyaM vAcyaM nijabhavaM tataH / prAgbhave'haM // 459 / / Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza // 460 / / jaDaH zazvadazvagrIvanRpo'bhavam / / 108 / / asau mantrI kukarmA me grAme nAstikadharmavAn / dvAvA kumate khyAtI yAtI saptamanArakam / / 172 / yurAtmanaH / sAgarANi trayavizaddhisakAbhyAM prapUritam // 110 // karmAtidveSasannaddhaM vaddhaM tatrAnunA'dhikam / bhrAnto'hamatha saMvAraM sphAraM puNyodayojjhitaH / / 111|| na kenApi kRtA sArA kArAsyasyeva natra me / bahukamaMzayaM kRtvA mutvA'haM tvatto'bhavam // 112 // mAhiSaM zRNu sambandhaM bandhanAvidhAdikam 1 bhrAnto'sau bahulaM kAlaM bAlaM vaktuM sudhIrapi / / 113 || saptApi nirayAH spRSTA dRSTA tiryakSu vedanA / caturgatyantare bhrAntaM zrAntaM nAnena kutracit / / 114|| mahiSyA aba jIrNAyA AyAsIdudare'pyayam / tatra duHkhadviSacchataH saptakRtvo'labhanmRtim ||115 / / miliDo'yaM bhave me'tra netraroSAnmayA'ditaH / atha prApto bhavasyAntaH zAntavRttijuSA mayA / / 116 / / mahiSo'pyasuraH so'bhUtroM bhUyo duHkhamApsyati / Rddhi prAptaH kramAnmukto yuko bhAvyeSa siddhigaH ||117 / / etatpUrvabhavodbhUta nUnaM vRttamAvayoH / vijJAya vibudhaiH krodharotra: kAryoM vizeSataH ||118 || prabuddhA bahavo bhavyAH zravyAdasmAdudantataH / rAjA prApto nijAvAsaM vAsaM saMsArato dadhat ||119 / / mRgadhvajamunerjJAnasthAnake kRtavAnasI / prAsAda masuraGga raGgamaNDapam || 120|| mRgadhvajamunermUrtiH sphUrtimatyantare kRtA / pAdena mahiSaH khakhaH khaJjanAbhaH kRto'pi saH / / 121 / / vitIryodhanaM nAma kAmadevasya dattavAn / bhalApanAM svacaityasya tasya so'yamathAsuraH / / 122 / / vihAraM kevalI mahyAM sahyAvanyAmiva dvipaH / cakAra vikasadvairakairavazrI davAnalaH ||123|| bhUyamANayatastUryaH sUryavajjJAnarazmiyuk / nighnanajJAnabhRcchAyaM smAyaM bhAti prabodhakRt ||124 // hatASTakarmagomAyuH svAyuH pUrNa prapAtya ca / zAnI saptatikA. // 460 // Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moze yayau prAnte kAnte'nantasukhAtmake // 125 / / evaM zrInaminAyakasya vilasattIrthe mulabdhodayaH, saMjAta sa magadhvajo munivaraH prAptaprabhAsaM ca yaH / ye caitasya caritramatra subhagaM zRNvanti vRNvanti te, zreya zrIlalanA dhanAM vidadhate hRdyannati sanmateH / / 126 / / / / iti zrImagadhvajacaritraM kRtaM zrIkSemarAjopAdhyAyaH / / tatprAgaktaM samyaktvaM yathA jantoH syAtsa prakAra saprapaJcaH procyate-iha gambhIrApAra saMsArasAgaramadhyavartI jantuH sakaladuHkhAbAdapa bIjabhUtamithyAtva pratyayamanantAn pudgalaparAvartAna nantaduHkhalakSaNAnanubhaya kathamapi tathAbha vyatvaparipAkavazAdigarisaridupalagholanAdhyavasAyarUpeNAnAbhoganirvatitayathApravalikaraNenAyavarjAni jJAnAvaraNAdIni kamaNyantaHsAgaropamakoTAkoTIsthitikAni karoti / atra cAntare karmamalapaTalatiraskRtavIryavizeSANAmasumatAM durbhedyaH karkazaniviDaciraprarUDha mapilavakragranthivatkarmapariNAmajanito niviDarAgadveSapariNAmarUpo'bhinna pUrvo pranthiH syAt / taduktaM-"gaMThi tti sudubheo kakkhaDaghaNarUDhaguDhagaMThi vya / jIvarasa kammajaNio ghaNarAgadosapariNAmo // 1 // " imaM ca granthi yAvadabhavyA api yathApravRttikaraNena karma kSapayitvA'nantazaH samAgacchantyeva / etadanantaraM punaH kazcideva mahAtmA samAsanaparamanirvRtimukhasamullasitapracuradurnivAravIrya prasaro nizitakuThAradhArayeva paramavizuddhyA yathoktasvarUpagranthibhedaM vidhAya mithyAtvamohanIyakarmasthiterantarmuhartamudayakSaNAduparyatikramyApUrvakaraNAnivRttakaraNalakSaNa vizuddhijanitasAmo'ntarmuhurttakAlapramANatatpradezaveghadalikAbhAvarUpamantarakaraNaM karoti / atra ca yathApravRttyapUrvAnivRttikaraNAnAmayaM kramo veditavyo yathA--"jA gaMThI tApamaM gA~Tha samaicchao havai bIyaM / aniyaTrIkaraNaM puNa sammattapurakkhaDe jIve ||1 // " "gaMThi samaicchau ti" granthi Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza / / 462 // samatikrAmato bhindAnasyetyarthaH / "sammattapurakhakhaDe tti" samyaktvaM puraskRtaM yena sa tathA tasminnAsannasamyaktva eva jIve'nivRttikaraNaM bhavatItyarthaH / zeSaM sugamaM / ettasmi~zcAntarakaraNe kRte tasya mithyAtvamohanIyasya karmaNaH sthitidvayaM bhavati antarakaraNAtvastanI prANaprasthitirantarmuhurta mAtrA tasmAdevoparitanI doSA dvitIyasthitiriti / sthApanA ceyaM / tatra prathama sthita mithyAtvadalikavedanAdasau mithyAdRSTireva antarmuhUrtena tasyAmapagatAyAmantarakaraNaprathamasamaya evopazamika samyaktvamApnoti mithyAtvadalika vedanAbhAvAt / yathA hi vanadavAnalaH pUrvadagdhandhanaM vanamUSaraM vA dezamabAdhya vidhyA yati tathA mithyAtvavedanAgnirantarakaraNamavApya vidhyAyati / tasyAM cAntamahattikyAmupazAntAddhAyAM paramanidhilAbhakalpAyAM jaghanyena samayazepAyAmutkRSTataH paDAvalikA zeSAyAM kasyacinmahAvibhISikotthAna kalpo'nantAnubandhyudayo bhavati / tadudaye cAsau sAsAdanasamyagdRSTiguNasthAne vartate / upazamazreNipratipatitoM dA kazcitsAsAdanatvaM yAtIti taduttarakArla cAvadayaM mithyAtvodayAdasau mithyAdRSTirbhavatItyalaM vistareNeti / / atha samyaktva prAptau satyAM yaduttarottaraM phalaM syAttat prarUpyate- patthalesa pakarati cittaM, je sattakhittaMsu vavaMti vittaM / vidati nimmohamaNA mamattaM, kuNaMti te jammamimaM pavitaM vyAkhyA-ye jJAtatattvAH sattvA aprazastalezyAparihAreNa svakIyaM cittaM prazasta lakSyaM prakurvanti / sapta kSetreSu vapanti nyAyopArjitaM vittaM / kSetrANi catAni samaye proktAni zrIbhaktaprakIrNaka granthe - " aha hujja desa // 72 // tathA ye jJaptatikA Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 463 // virao sammasarao rao ya jiNavayaNe / tassa ya aNugvayAI Arovijjati suddhAI || 1|| aniyANodAramaNo harisavasavisaTTakaMTaya karAlo / pUei guruM saMgha sAhammiyamAibhattIe || 2 || nipadavyamavyajinidabhavaNajiNabiMbavara iTTAsu | viyaras pasatthatthaya sutitthatitthayarapUyAsu ||3||" itivacanAjinabhavanavimbapustaka caturvidhasaGgharUpepu saptasu kSetreSu dhanaM vyakurvanti / tanu dIkSAvasare nirmohamanasaH santaH mamatAM chindanti mUlAnnikRntanti / te sarvasaMsAraniHsaGgAH kurvanti janmaitat nujanmalakSaNaM pavitraM zucitaramiti kAvyArthaH // athaitadupadeza saptatikAparyantakAvye paThanaphalamAha paThita evaM ubaesasatara, muNeti citte paramatthavittharaM / tarita te dura sunuttaraM khemeNa pArzvati suhaM aNuttaraM // 73 // vyAkhyA - paThitvA sUtrata etAM upadezasaptatikAM bhuNaMti avabudhyanti cite cetasi paramArtho mokSastasya vistaraH sAdhanopAyaH taM / sUtrasya kevale par3hane na kAcidarthasiddhirjantoryAvitA paramArthaM tattvArthaM nAvagacchati tata uktaM muNaMtIti / tatastasyAdhigamaphalamAh- "taritu" tIrkhA te prANino duHkhabharaM janmajarAmaraNazoka rogarUpaM sutarAmAdhikyena dustaraM kSemeNa kuzalena prApnuvanti sukhaM siddhipurastrIprAptilakSaNaM anuttaraM sarvotkRSTamiti lezato'kSarazyeNa nAmasaMsUcakaM kAvyamidaM / maGgalAdIni maGgalamadhyAni maGgalAntAni zAstrANIti hetoH kSemeNetyuktam // // iti zrIupadezasaptatikAvRttiH // / / 463 / / Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza sapta / / 464 // // atha prazastiH // dhokharasaragaNanAthA: zrImajjinakuzalasUrayo'bhUvan / yannAmasmaraNAdapi bhavanti kuzalAni kuzalAnAm ||shaa tacchipyavijayatilakaH pAThaka mukhyo babhUva dkssaatmaa| vidyA yadvadanAmvujamabhilInA sarasi haMsIva / / 2 / / tadvineyo binItAtmA jaje zrIvinayaprabhaH / svarNarekheva padekhA dakSaughanikaSopale / / 3 / / tacchiSyaH zrIkSemakItiH prasiddha', sAdhujajJe vAcanAcAryavaryaH / mithyAtvogravAntapUro nirastaH, sthAne sthAne yasya vAgdIpikAlyA // 4 // kAritaM yena zipyANAM zatamekaM dazottaram / tadbabhUvAtivaduSyabhUSitaM vAkpatiryathA / / 53 jorApallopAryopAsanato yasya sAtizayatA''sIt / AcAre ca vicAre vidhau vihAre vineyajane / / 6 / / yena svaparyantamavetya mAsAdakaprapannAnazanena yAtam / zrIsiddhazailapraNati vidhAtuM, tatraiva tatpAdayugaM namAmi // 7 // tacchidhyaH kSemahaMsAkhyaH suguruH pratrabho bhuvi / yena haMsAyitaM kAma zuddhapakSadvayI thiyA / / 8 / / zrIvAcanAcAryazirasm mukhyA kSemadhvajAkhyAstu tadIyazipyAH / yabharadezeSa kato vihAraH, sarvatra labdhaH svayaza pracAraH // 9 // tacchipyAH pravibhAnti zAntisahitAH saubhAgyabhAgyazritAH, sadvidyAbhyudayAdharIkRtasUrAcAryA: kSitau vizrutAH / kIrti sphUtimadhiritA munibarAH zrIkSemarAjAhvayAH, puNyonnatyatizAyipAThakazirorasnopamAnodayAH // 10 // svakRtopadeza samatikAhvasUtrasya nirmitA ttiikaa| tairevaiSA barSe munivedazarendubhiH (1547) pramite // 11 // vibudhajanavAcyamAnA naanaavidhsuutryuktillitaanggii| cirakAlamiyaM jIyAdameya dhiSaNodayavidhAtrI // 1 // hisArakovAstavya: zrImAlottamavaMzajaH / paTuparpaTagotrIya: zrImAn dodAhvayo'bhavat / / 13 / / sa zrAddhagaNaralAnAM rohaNo drohaNo hRdi / kRtA tasyAgraheNaSA mavyA saptatikA mudA // 14 / / // iti prazastiH / / / / 4.