Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir PREFACE. The manuscripts used in editing the portion comprised in this volume are the same as those referred to in the preface to the Volume I, A. M. S. For Private and Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir BIBLIOTHECA INDICA; ECTION OF ORIENTAL WORKS PUBLISHED BY THE ASIATIC SOCIETY OF BENGAL. Nos. 229, 241, 246, 277, 300, 346, 383, 415, 416, 423, 425, 418. THE OBHILI'YA GRIHA SU'TRA, WITII A COMMENTARY BY THE EDITOR. EDITED BY ANDRAKANTA TARKALANKARA. CALCUTTA : D BY J. W. THOMAS, BAPTIST MISSION PRESS. 1880. For Private and Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhil-gRhysuutrm| sahyAsaGgaha-zrAddhakalpa-tatparizipa-santhyAsUtra khAna sarakAra tatpariziyasametam / zrIcandrakAntatakAlaGkArakRtabhASyasahitam ----- tenaiva parizodhitam / zrIlazrI vaGgadezIyAsiyA tikaseAmAityAkhyasamAjAnAmanumatyA vyayena ca kalikAtArAjadhAnyAM vAptilamighaNayante mudritm| zAkAH 1802 / For Private and Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zuddhipatram // rahyasUtrasya pRSThe kii| thimakANDa prathamakANDikA .. .. 'detyabhiprAyaH .. .. dityapyAjaH .. .. .. nAzapakSatA .. .. nAziSyatA .. .. phuruSArtha .. .. puruSArtha .. kRtaH .. .. .. kutaH? ... pyannaprAzanAdiSu .. pi keghucit.. .. lpate .. .. .. kalyate .. .. .. yavasthA .. .. tatphalavAda .. .. .. pIta .. .. .. zveta .. .. .. .. pazcimasyA pazcimAyAM (evaM paratra) .. zukla .. .. pIta .. .. .. .. "sapta .. .. sapta .. .. .. .. apiJca smaryyate .. .. prakArAntaraM gTahyAsaMgrahe .. iti .. .. .. vaghna .. .. .. pramA .. .. .. prAmA.. .. .. .. 42 .. 21 madhyasAtum .: .. madhyavasAtum .. .. 43 .. 3 "nasmAdagnArthI.. .. tasmAt-'agnArthAH .. "prAJcaM nItvAvartya sthApa) x x x ] yanti" iti smaraNAJca) x x x " 88 .. 10,11 tathA nItvA Avartya ) ___x x x .. 44 . .11,12 samyaka bhrAmayitvA ca / :: : : : : : : : : : : : : : X X XX X For Private and Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zaGkam pRSThe ptau| praurcha .. .. .. prauSTha .. .. .. 47 .. 21 jyeSThena .. .. .. jyeya na .. .. .. 46 .. / vaizva .. .. .. vaizvA .. .. .. 55 .. . nirUpya .. .. .. nirupya .. .. .. 55 .. . agnihotralakSaNa .. x x x (evaM paratra) 58 .. 15,16 loya .. .. .. atipAta .. .. .. 61 .. 5 juhuyAt .. .. .. juDyAt prAyazcittamakRtvA 69 .. syAgnihotra .. .. sya sAyaM prAta:ma .. 67 .. 12 zravaNau .. .. .. zravaNe .. .. .. . mAMsyaM syAt , saMspazet .. mAsyasyAt , saspRzet 66 nAnava .. .. .. nAnave .. .. .. 71 vAhyAMsaH .. .. .. vAhyAsaH .. .. 72 kAraNe .. .. .. karaNe .. .. .. 77 payyu .. .. .. paryu .. .. .. 76 kaMsena .. .. .. kasena .. .. .. tulyavadda .. .. .. tulyavadi .. . punaragnihotra .. .. punaH sAyaMprAtAma .. vAdyamagnihotrahoma .. vAdyaM sAyaMprAtama .. 80 zruyate .. .. .. zrUyate .. .. .. 80 juGatAt .. .. juhuyAt .. gTahya .. hya .. TaNI .. .. .. tUSNI .. .. .. mahAyajJaH .. brahmayajJaH .. pujanam .. .. .. pajanam .. .. .. 63 khalvA .. .. .. khalvAcA .. .. .. 6 .. 11 : :: : : : : : : : : : : : : : : : : : For Private and Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tathA 'yathA :: :: : : : : : : : pradhAna : : yAdam prAddham pRSThe pNkii| cAnudya .. .. .. cAnadya .. .. .. 66 .. AgnethyA .. .. .. AgeyyA .. .. .. 67 tathA .. .. .. "yathA .. .. .. 102 sandhyopAsanasya sandhyopAsanaM .. pradhAna __.. .. .. 1.6 kAlabhede .. .. kAlakharUpayorbhede .. 106 bhede .. .. .. kharUpayorbhede .. .. iti / apica .. .. iti| kharUpabhedazcA-1 nayornimUlakAcaM kadha- .. 106 ti tantratAm / apica dhAra dhAraya .. .. danta .. .. .. dante.. .. .. .. 112 pAMzu .. .. .. pAzu .. .. .. 114 kAmaM kAma! .. .. prajApatyA .. .. .. prAjApatyA .. .. gotamena .. .. gautamena (evaM paratra) .. 118 .. navagamAcca.. .. .. navagamAt "yAvadya juranAdiyAntAnma nvAn" itisUtraNAcca / zriyate .. .. .. zrIyate .. .. .. 137 saMsrUpaM .. .. .. sastUpay .. .. .. 140 .. pasalavi .. vasalavi (evaM paratra) tamataM .. .. .. tamatAM .. .. .. 162 .. 18 raGgaM .. .. : raGga .. .. .. .. 164 .. grahasthAnAM .. .. vibhaktAnAM .. .. .. 177 : : : : : : : : : : : : : : : : : : For Private and Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir xxx xxx xxx 220 : cazaddham zuddham kaJcakA .. .. .. kambUkA (evaM paratra) .. 189 .. ntrabhAH .. .. .. ndramAH .. .. .. 188 .. 13 mAMza .. .. .. mAMzaH .. .. .. 182 .. 21 "eghAvaisamalAnAmeriH") 3 ) x ' x x .. 166 .. iti ca brAhmaNam 21 ataeva--"dastitranimittaM) x x x vaikAlazcabrahmayAtmakaH" iti ( x x x .. 201 11,12,13 kSINAmAvasyAviSayaM smara viSaya sara) x x x Nam / iti vAkya .. .. ityAhitArvi .. .. 220 .. hutvA pAhUeva.. .. hutvA atha parisamUhanAntaM .... vidhAya, pUvAharava - 'AvamAH .. ... .. AvaseH .. .. .. 222 nAtra .. .. .. 'nAtra .. .. .. 223 'upa .. .. .. upa.. .. .. .. 223 anyApi .. .. .. anyA tu .. .. .. 228 dravyANyAsAdya saMprokSyaca brahmasthApanAnantaraM .. tyAlabhyate .. .. tyarthaH .. .. .. pavitrAntahitAM .. .. pavitrAntarhitAe .. katamaM .. .. katamat .. .. .. piJjalyA .. .. piGglyA (evamanyatra) .. 241 vapet" .. vapet .. .. .. yAnvazakya .. .. anvarakya .. .. .. etana .. .. .. etena .. .. .. 252 ti- .. .. :: :: : : : : : : : : : : : : : : : : For Private and Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zuddham pNkt| : : : : : : : : : - : pRSThe "narakAya pradAtavyodIpaH) sampUjya devtaaH| iti vannittau .. .. iti nivRttI .. .. anyetu .. .. .. athvaa| .. .. .. vyAcakSate- .. .. x x x .. khalvatat .. .. .. khalvetat .. .. vadhi- .. .. .. varhiSaH .. .. stutyarthatvAt .. .. stutyarthatvAt .. .. eSa .. .. .. eva.. :: .. aindrAmana .. .. .. aindrAmena .. .. .. 272 smRtyantaradarzanAt .. anyatrApyevaM kalpayitu mucitatvAt vAdhAna .. .. .. rAdhAna .. .. hemAdau .. .. .. chomAdau .. .. .. savva .. .. .. sarva .. .. yAdadAnaM .. .. .. AdadAnAM .. .. mapItye .. .. .. mapi tve ... ... ... sambhAryamapi ... ... sambhAryamapi tu ... ... varuNA surA'ravindAnI) "dharuNam , surA, arariyudakanAma ndiAni"-ityudakanAmasu / naghaNTakakANDe ) caraNena ... ... ... agniM pradakSiNaM kRtvA caraNena ... 267 pANigraho pANigrAho ... ... vaM ... ... ... ... vadhva ... ... ... 302 da ... ... ... ... de ... ... ... ... : : : : :: 286 .. : :: : For Private and Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zuddham dava yAgyatAyA doSA syaitadarthatvAt maghnA nAmasu pavyamANa : mantra karttavyA ... ... ... *** ... zAstrAntareSu karmmaNA garbhaH kaur3a pUrvvaNyAM mantrakam ityAdyuktaH darzanAt na navameki :: ... 4.5 ... 1.0 yasyeda tUSNImityarthaH ... *** ... ... *** ... ... ... ... *** ... ... *** ... ... ... ... ... ... ... ... .. *** ... *** www.kobatirth.org *** zuddham deva... pRSThe 306 316 326 syaitadarthatvAdAdarArthatvAddA 334 337 vAgyatAyA doSo managa nAmni na pavyamAna mantre samidha dharma uddhatAdi... yadyapyetadudagayanopAkaraNA X X bhiprAyaM vacanaM tathApyupAka raNasAmAnyAdacApyevaMkalpa- X yitumucitam / ... samidhya dharma uddhRtAbhi ... ... X X X *** ... ... :: karttavyetyAjDaH zAstrAntare karmmaNo garbhaH - iti karmacaur3a .. pUrvvasyAM vyAhRtibhiH (evamanyatra ) *** ... *** 8.4 iti caivamAdyuktaH... darzanAdititattvakAraH pratipadahi ... eNyAida X x + x :: vyAhRtibhirityarthaH ... ... ... ... ... *** Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ... *** ... *** For Private and Personal Use Only ... ... ... ... *** ... *** ... *** *** ... ... ... ... :: 337 341 343 348 446 358 356 360 387 401 404 413 414 415 422 433 453 476 ... ... *** ... ... ... *** ... ... ... ... .. 6.0 ... ... ... ... ... paMnau / 6 15 18 14 12 14 14 8 16 13 17 16 r 11 12 14 476 14,15,16
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir azuddham prAima .. 505 ... 5. praSTa paMktau / zcaivaeteSAM ... ... caikaravaiyAM ... ... ... xcc zrotriya ... ... ... zrotriye ... ... ... voNA ... gantrI ... sparza ... darza ... ... ... sambezAbhAgo ... saMvezobhogo ... dazA ... ... ... dezA ... ... ... 527 dhanayet" ... ... dhUnayet"-iti / nacaivamapi baGavAsastvadoSazaGkA (533 ... 2 karttavyA / kutH?| .: 524 nacaivamapi bahuvAsasvadoSA) . zaGkA karttavyA / kutaH ? iti ... ... ... x x pAya ... ... ... pAyasa ... mahAvyAhRtibhiri ... i ... ... vA ghi ... vahighi nyaccA ... ... ... nyaJcau ... ... jJAnan ... ... ... jJAnam ... mata ... ... ... tu... ... trisaMkhyAkA ... ... trisaMkhyAkAH cAsmadIye ... ... cAsmadIyaM ... ... asau-ityetasmin sthAne x x x x ... hetuvanigadastu na mukhyArthaH) kintu stutiparaeva iti x x xx ... 636 ... 3,4 pramANalakSaNe darzitam ) davaNaM ... ... ... daraNaM ... ... ... 636 ... 15 For Private and Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Dam "piya ... pNto| stata ... ... ... stata ... ... ... ... 646 ... uttAnaM yAtraM kRtvA ... x x x x ... 651 tathA smRtyntrm| ... x x x ... ... iti ... ... ... x x ... ... piya ... ... ... sthitam ... ... ... nihitam (tannaratyAca mantropitAva.] x mAtraH tadIyA nivartate / x tena,"etadaH pitarovAmaH' | 'x -~-iti zrAddhakalpoktenaiva / ____x ... ... ... mantreNa vAsasAnidhAnaM sidhyati) / ekvcnsNyogaa| 11...2,3,4,5,6 caikamevAtravAsaH syAt / apUrva khalcatravAse vidhIyate / atastadekatvamapi pazvekatvavadvivakSitumucita- / meva bhanna ... ... ... mantra ... ... ... 5 tya ... ... ... itya ... danAhAyaM danvAhAyya bhUsi ... ... ... bhUri ubhayeSa ... ubhayedhU ... bhigaM ... ... bhogaM ... kucha sUtre ... ... sUtra ... ... yajJa ... ... ... vAstu ... ... vidha ... vizeSa ... ... xx x x x x x x xxx xx x x x x x x x x x la bhiga unmAda For Private and Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir asahama "abhyA ... 745 pRSThe pNkii| mAsAbhi ... ... ... masmAbhi ... ... ... 725 ... 1 kArvA ... avAGa (evaM paratra yaMtI) 728 ... abhyA ... ... ... pradhamA prathamAhitIyazca ... ... itareSu itarayoH ... ... tUSNomeva ... vyAhRtibhiH mAnaM ... ... ... .. 7 .. 775 7OO .. 776 :: :: :: : :: :: :: :: :: :: :: SEARCH... 7g .. 778 .. OsU sahyAsaMgrahasya / pare... ... ... ... pAra ... ... ... prAgalbho ... ... ... pragalbho ... ... karbha karma (evaM paratra)... NAmrA .. nAnA ... atibhayadebhi atibhayadeti sandhandhAt saMbandhAt ... parNanAtha ... paNe nAtha ... smRtaM... ... ... vidhA bedhA (evaM paratra)... kaNIyAMzca ... kanIyAMzca ... strAcAryA ... yAcA- ... ... visphuliGgotra visphuliGga ca prAja .. ... ... "prAja ... ... ... 218 tathA // 62 // tdhaa| ... ... ... pradakSiNAm / pradakSiNam" / iti ... // 63 // ... ... // 42 // (etadanusArAt ... 816. ... paracAGkAH shodhyaaH|) smataM Coy For Private and Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ahama prAima pNtauN| : : gArbha.. : pUrva.. : : : zvasyA : : : : : pRSThe grahaNama .. .. .. grahaNam .. .. .. 824 mANiH .. .. .. mAniH .. .. sarpistaila .. sarpitailaM .. gArbhe - pUrva . mAcAryaH .. mAcAyaH rthatvAta .. rthatvAt .. valmA .. .. .. zvasthA .. .. yasmAt .. .. .. yasmAt .. pitAmahAH .. pitAmahAH.. mAdAya, .. .. .. mAdayaH .. prAvalyA .. arthaprAvalyA jIrandra .. khastrIyaM .. khasIyaM .. rAjA .. rAjo .. daityAdi .. ityAdi itare .. taime garAnte ... gavAhate pUrva ... pUrva ... viziSTha viziSya prati ... prAG nAzaH ... prakRtAdeva.. prakRtivadeva sabbAn .. .. .. sarvAn .. .. .. Iti .. .. .. iti.. .. .. .. jIvarandhra .. : : : : : : :: :: : : : : : : : : : : : :: :: :: :: :: :: : : :: : : :: :: :: : : : : :: :: :: : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :: : : : : vAsaH : For Private and Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAima pRSThe pto| yadA ... ... ... padA... ... ... ... deva ... ... ... deva ... ... ... kaikasyAca naikaikasyAtra... mantro ... mantraH dhAna ... dhAnaM... nistAraH ... vistAraH nItAna ... nItAn vedaiH ... ... ... vede ... ... // 16 // ... ... ... ... ... sabarava ... ... sarvebhyaeva ... prathama ... ... ... prathamaM ... ... ityevAdhikaH ... ... ityadhikaH ... ... khadhAninayanIyA ... yebhyaH khadhAninayanIyA ... tadetatsUtraM ... tadutsUtraM ... ... ... vedAH ... ... ... vedaH ... ... ... ...1002 vAjino ... ... vAjinAno... ... ...1003 yitarA ... ... ... 'pitarA ... ... nayamikasyAgdi nayamikasyAgni ... ...1 vazvadeve ... vaizvadeve mastha .. .. .. masya.. .. .. ..1014 .. 5 beva.. .. .. .. nave .. .. .. ..1020 .. spachan .. .. .. tuSyan .. .. ..1028 .. 14 saddhidinaJceti vRddhizceti .. .. ..1030 .. anye .. .. .. anya .. .. ..1032 .. secana .. .. .. secanaM .. .. ..1036 : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : o 0 0 For Private and Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aADama : pNkii| vibhajate-vibhAga .. vibhajatevibhAga .. ..1037 .. . datte .. .. .. dadate .. .. ..1037 .. sUtrAntaraM.. .. .. sUtrAnantaraM .. ..1.38 .. 7 ityuhitavyaM .. .. ityUhitavyaM .. .. ..1041 .. 3 niSedha, .. .. .. niSedhaH, .. .. ..1.41 .. 16 nirvaya'ti .. .. nivat syati .. ..1041 .. pADmumukha .. .. prAGmukha .. .. ..1042 piNDAna .. .. piNDAn .. .. 42 .. prayuyAkSataM .. prayuyukSitaM .. .. ..1045 .. viziSyo.. viziSyo .. .. . .1045 .. ihi .. .. .. iti.. ..1046 nAm .. .. .. nAma.. .. 1046 .. yastvarthaH catvarthaH ..1048 prIyatA .. .. .. prIyantA .. .. ..1050 .. 11 zrAddhAnvitaH zraddhAnvitaH.. ..1053 tadeva .. .. .. tadaiva .. .. ..1054 .. 11 kAkhaina .. .. .. kAlAna .. .. ..1058 .. 2 masaH .. .. .. sAsaH.. .. .. ..1063 .. 18 tRtIyAyAM .. .. .. dvitIyAyAM (evaM paratra paMktau)1066 .. nvavAya .. .. .. nvavAye .. .. ..1073 .. 10 : : : : zrAddhakalpa parizivasya / .. tacca .. .. .. tatra .. .. ..1076 .. 7 svAnasUtra pariziyasya / .. apavitrakare .. apavitra .. ..1.86 .. . For Private and Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gRhyasvacANAmakArAdikrameNa suucii| pRSThe / 366 sUtraM / tthe| suutr| akRtaJcat ... ... 83 ataUddhaM prAcInAvItinA... 641 akSatadhAnA-... ... 45 ataUddhaM raddhazIlI... ... akSabhaGge ... ... 333 ataUImasamAlambhana- .... akSiNI nAsike ... ... 66 atrAyamityAhuH ... ... 327 akSIriNyo.... ... 707 atrainamAcA-- ... ... agnaye sAhetipabbA... 6 atha janyAnAmeko- ... ... agnaye khAhetimadhye... 251 atha japati yatte ... ... anaye khiSTakRte ... atha japatyAyamagAt ... agnimabhimukho- ... | atha juhoti... amimAjya- ... ... ... 167 atha darzapUrNamAsayoH ... animupasamAdhAya kuzaiH ... 234 atha nihate ... ... animupasamAdhAya parisamUhya ___76 atha pazcAt ... ... ... agnimupasamAdhAya prAyazcittA- 340 atha piTadaivatyeSu ... ... agniM yajeta ... ... ... 544 atha piTanAvAyatyeta ... agniH prAznAtu ... ... 573 atha pUrNa cAtreNa ... ... vyagne batapataiti ... ... 117 atha pUrvAhnaeva prAtarAtiM asau kayAla.... ... ... 550 hatvAgreNAgniM ... ... 220 anau kariSyAmI- 633 atha pUrvAhraeva prAtarAhuti agreNa nAbhiM... 602, hutvA dIn ... ... 575 aGguSThAbhyAJcopa atha pratyupasparzanAni ... 74 ajaH keza- ... atha prAtaH sUryAya khAheti 87 ajena vA ... ... 716 atha brAhmaNAn ... ... 266 ataUI patita- ... 881 atha bhaikSaM ... ... ... 426 For Private and Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bu M [2] suu| pRsstthe| suucN| zratha mAtA zrucinA vasanena atha sImantamUI- ... ... kumAramAcchAdya dakSiNata atha sASyantIhomaH ... udaccaM kartre ... ... 3-4 atha saMstUpaM ... ... ... 140 atha mAtA zucinA vasanena atha khirakRta- ... ... kumAramAcchAdya dakSiNata atha havirnirbapati ... 230 udaJca pitre ... ... 380 atha haviSaupa- ... ... 250 atha mAtA zucinA vasanena atha haviSyasyAnasyAno ... kumAramAcchAdya pazcAdagne- 368 atha haviSyasyAnnasyoddhaya ... atha yathArtha ... ... 353 / 357 athAJjalikRto- ... ... atha yadasyAnyadanna- ... ... 265 athAtazcaturthIkarma ... ... 336 vyaya yadahaH pUrNebhivati ... 203 athAtastRtIye ... ... 365 atha yadaharupavasayo- ... 204 athAtogTahyA- ... ... 3 atha yadahazcandramA ... ... 15 athAtohalAbhiyogaH ... atha yadAdhigacchet ... ... 278 athAtaH zravaNAkarma ... 548 atha yadi yonau ... ... 272 athAtaH ghoDaze ... ... 436 atha yadi dadhipayo- ... 3 athAparaM ... 353 / 506 / 663 / 733 // atha yastat kariSyan bhavati athAparaM baliM ... ... 136 pazcAt ... ... ... 368 athAparAn ... ... ... 138 spatha yastat kariSyan bhavati athAparAharavA- ... ... 212 pazcAdane.... ... ... 383 athApi rauki brAhmaNaM ... 456 atha yasyAH pANiM ... ... 263 athApyudAharanti 80 / 178277 syatha ye'tauddhaM ... ... 382 athAplavanaM ... ... ... 514 atha balIn haret ... ... 131 athAmubhAcca ... ... atha vAgyatAbalIn ... 115 athAyasena ... ... atha vIratareNa ... ... 367 athemAnupakalyayate ... atha sImantakaraNaM ... ... 358 athaitadAjya- ... ... ... " " For Private and Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRsstthe| . athaine adbhiranu ... 30 [3] suutr| pRsstthe| sUtraM / yathaitalizeSa- ... ... 141 | anupravacanIyeSvevaM ... ... 470 athaitaddhavirucchicha-... 264 anupraharati ... ... ... 605 athainamaGki- ... 261 anuSTacha patiH ... ... athainAmanu ... ... ... 320 anuechaM parikramyottarataupa- 384 athainAmuda- ... ... anupTa; parikramyottarato'va- 380 anumate'nu ... ... ... athene adbhirabhyukSya ... anumantritA ... ... ... athainaM triH pradakSiNa antataH pratyupaspRzya... ... athainaM pradakSiNa ... ... 422 422 antIma- ... ... ... athainaM saMpreSyati ... antareNAnAcAryA... ... athodayAtrAn annasya tameveti ... ... athopasIdatyadhIhi ... annasya rAdhirasI.... ... atholakhalamughale ... | anyatastu dhanaM adbhute kulapatyoH anyatra yajJAt ... ... adhaevaitAM ... ... ... 217 anyatra vAmAca ... ... 606 adhvani catudhyathA- ... ... 332 anyatra zAka- ... ... 526 anaDvAn kaMse- ... anyAM hiraNyakhajaH ... anantarAavare ... anvachakyasthAlIyAkena ... anantarAzca bhA*H... apaupaspRzya yathArtha ... anavekSamANaH ... apaupaspazyAtha ... ... anAjJAteSu yathAdezaM 675 apaupaspRzyaivamevetarayoH ... ... aniyamAvA ... ... 463 ... 632 / 6436441648659 / anIzvaroha ... ... ... 216 apazyadAyI ... ... ... 458 anuguptAapa ... ... 33 apaporattyA- ... ... 647 anujJAtodArAn 510 apavarge'bhirUpa- ... ... anuhAraJca ... ... 712 aparatte karmaNi For Private and Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4] pRsstthe| sUtraM / pRsstthe| sUtraM / aparazvovA ... ... ... 617 avAntaradezeSu ... ... 721 aparimitaM ... ... ... 21 abhidhArayatyavadAnAni ... 251 apareNa kadhUH 625 abhitazcatvAryupalimpanti 546 apareNAgnimAnaDuiM 317 abhivAdanIyaM ... ... 420 apareNAmimodako- ... 311 abhUnodUto.... ... ... 655 apAccaivoparikSAt ... ... 566 amantrAnityaudAhamAniH ... 585 api vA kumbhAdA ... ... 57 amAvasyAyAM ... ... 666 api vA goryAsa- ... ... 613 amuSmai tvA ... ... api vA namAviSNavaiti 226 amoghaM ... ... ... apivAnyobrAhmaNaH ... 154 ayudAntaM ... ... ... apivAnyaM mathitvA ... ... 52 araNye prapadaM ... ... api vA vajayAjina- 51 arieM sAmaapi vA yajJiyAnA- ... 275 arundhatIca ... ... api vA'raNye kakSa- ... 613 arddhamAsamabhuktvA ... api vA'raNye tiSThe- ... 166 aryamaNaM ... ... ... api vA sAyaM ... ... 57 alakSmInirNodaH api vA sthAlIpAkaM 612 alAbhe vA ... api vA hitAgne- ... 260 avimithunaM ... ... apiha sudAH... ... 272 avimithunayoH yayaH pAnAya ... ... ... 600 azaktI vA ... apyaparavAntato- ... ... 276 azvatthAdagnibhayaM asa piNDAn ... ... ... 655 azvamithunaM ... ... ... 140 avadyantyavadAnAni ... 606 aTakAmAvasyAsu ... ... avalekhana- ... ... aTakAyai khAheti ... ... avasiktAyAH ... ... 313 aTakA rAtridevatA avajavAdI ... ... ... 212 aragrahItaM ... ... ... 718 888 For Private and Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRSThe / 0 0 0 0 . . . 0 m m [5] sUtraM / pRsstthe| sUtraM / aaucApUpAn ... ... 564 AcitazatakAmA-... ... 701 asagotrAn ... ... 511 AcitasahasrakAmA. asaMkhAdaM 570 AcchAdayedguru- .... yastamite camasa- ... 551 AjyamAditya- ... astamite samidha.... 431 Ajyalipte vA ... ... baharahastUSaNoM 558 AjyAGatimvanAdeza ahatasya ... ... 276 AjyAtivAjyameva ahorAtra ... ... ... 503 AjyaM sthAlIpAkIyAn ... Aditazchandaso'dhItya ... A Adityacca nAntardadhate AkhurAjaJcotkareSu ... 680 Adityadevato- ... ... 713 Agatevityeke ... ... 328 Adityavatantu ... ... 452 AgneyaevAnAhitAgne- ... 256 AdezanAt ... ... yAmeyI picyA vA ... ... 58 AnaDuhe gomaye ... ... 172 AnaDuhogomayaH ... ... yAnayovAnIghomIyovA 256 AnupUrbegNAvyatiharan ... 721 AgrahAyaNyAM ... ... 574 AmAvAsyena haviSA ... AcAntodakAya ... ... 765 AyasAn ... ... ... AcAntodakAH khANDikebhyo- 486 AzvayujyAM ... ... yAcAntodakAH pratyabhimzeran 571 Aghor3azAdId- ... AcAryaRtvik ... ... 768 AsAyamAhuteH AcAryANAJcodakotsecana- 48 AsIta naktaM .... AcAryAdhInobhavAnyatrA- ... ___443 AsInaevAgnau ... yAcAryAdhInaH ... ... 458 AsInaH piTabhyo- ... ... AcAryAya bhaikSaM ... ... 431 AsthAtA tejayatu ... ... 520 AhaspatyaM mAsaM ... ... ha For Private and Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ... IkSakAn itaradanvAhArthaM iti kautsaH iti gRhamedhitrataM iti vikalpaH idamahamimAM indrANyAH sthAlIpAkaH indrAmavadAditi ca... indrAyeti purastAt... indriyANyadbhiH imaM stomamiti ... svatraM / vyAjDaterAjDatestu sampAta mada pAtre 344 | uttaratogna- . AhuterAhutestu sampAtaM mUrddhani 318 uttarato'pAM pUrNaH i *** *** ... 800 ... ... I tur u ucchiSTavato utsRjet kRtArthAna utsRjyApA- .. ... utsRpya nAbhi utsRpya hRdaya uttamAyAM : ... ... ... *** 030 ... ... ... ... *** *** ... : *** ... 8.0 ... *** ... : *** www.kobatirth.org *** [ 6 ] pRSThe 666 561 740 723 sUtraM / | uttaratogAM 6 754 | udak pravaNaM 680 udakapUbaiM 63 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 311 155 | utthApya kumAra 454 | udakkUleSu ~.99 ... | uttarataH purastAddA uttarasyAM ... ... *** | uttarAmityeke | uttarArddhe parivRtasya ... | udakasAdhavohi For Private and Personal Use Only *** | udagayane ca... udagayane pUrvvapakSe udaJcaM mAtre.. 74 udapAtrAntaH 577 ur3atAbhiradbhi 421 | uddhRtya 422 | undanaprabhRti .. sthAlIpAkaM *** 6.0 *** : ... *** 423 | upanayanenaiveApanayanaM 646 upaninayatyapAM ... ... *** *** ... ... ... ... .. .. ... .. ... udagdAraM | udagagnarutsTapya kuzalI 403 udagagnarutsRpya prakSAlya 67 | udagagnarutsTapya prAGAcArya- 425 udgagraistRNaiH... 581 487 16 381 670 *** *** ... 600 *** ... ... *** *** ... ... ... ... ... .. .. .. pRSThe / 73 E .. 23 514 610 184 61 336 6 581 631 462 711 476 326 402 441 553
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra sUtraM / upanyAhRtya upamUlalanAH . a upayAtAyA .. upari zayyAM .. upariSTAcAcAryyasya upariSTAddekSaM upasanne upetyavasanavataH upAtyAyAdityaupopavizya . upeoSitAya .. upoSya tu ubhayata ke .. .. ubhayeSUbhayaubhAbhyAM pANibhyAM ulkApAte ulmukena uSNona vAya .. .. .. UrddhaM trirAtrAt .. .. ja .. RNa prajJAyamAne Rte'bhagayA vAcA .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. www.kobatirth.org [7] Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRSThe / svacaM / 508 | RSabhapUjA 208 522 443 ekakapAlAn 416 | ekadhAnya 687 | ekaviMzati -. .. .. .. 504 ekabhUyAM syAtma 746 ekA karSU H 517 ekAkSaryyayA 520 ekaikaM vAnunidhAna- .. 344 .. .. 402 daar kapucchalaM 466 etayaivAnRtA'parau 566 etayaivAvRtA zyAmAka 368 | etayaivAvRtA khiyAH etayeAttarAM tasyaiva etAvadevatA etAni samAvRttavratAni |ratAcaiva devatA For Private and Personal Use Only .. .. .. | etenaivAvakAzena 676 etenaivetarANi 113 evamataUDeM 464 | etadavaddhitaM 687 etadvratamarddhamAsa 488 | etadyajJavAstvityAcakSate . 6 etamutyaM madhunA .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. * .. .. .. .. .. .. .. .. pRSThe pU 584 475 266 660 66 731 134 381 661 261 573 401 703 572 402 402 178 678 536 715 275 417
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRsstthe| : : : : [8] pRsstthe| sUtra / evamapyasya vrataM .. .. 278 ka evamAjyasya .. .. .. 243 kabUMzca.. .. .. .. evamitarebhyaH .. .. 736 kaMsamapAM .. .. .. evamitare stotrIye .. .. 463 kase rasamavAsiya .. .. evamevAvare caturthI paJcamIbhyAM 699 kasaM camasaMvA .. .. evamevAvareSAM .. .. kAmantatra saMkhAdayeran .. evamevAhitAme .. .. kAmaM yonau .. evaM khalu carataH .. .. 462 kAmyeSvataUddhaM .. .. evaM trirabhyAtma- .. .. 584 kAmyeSu ca .. evaM triH .. .. 308570 kAmyeSu trirAtrA- .. evaM triH sarvANi .. .. 467 kAzaktikaH .. .. edhaparistaraNanyAyaH .. 237 kiM pazyasItyuktvA .. ragho'taUddhaM .. .. .. 276 kumArasya .. .. kumArAn ha sma .. kurutetyadhiyajJa aindrovendrAyovA .. .. 256 kuJcityuktI .. 256 kurvityukte .. .. aindraH sthAlIpAka. .. .. 470 kuzalapUTatamiva .. kRtvA cAnumantrayeta .. .. kRntata nAbhi- .. kRsaronApitAya .. yoSadhayaH sumanase- .. .. kasaraH sthAlIpAka-.. oSadhimantardhAya .. .. kRSNapAMzu .. .. .. yoSadhe trAyakhaina- .. .. kRSNabhakSaH .. .. | kRSNavastraH .. .. konAmAsIti .. audumbarAn .. .. .. 741 kautomatena .. .. .. zrA : : : : : : : : : : : : : : : 400 nA For Private and Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 545 .. 544 445 [9] suutr| tthe| suubN| tthe| kaulIlaba ... ... ... 444 godAnika- ... ... ... 451 krodhATate ... ... 443 gonAmabhizca... ... sItakaryavaimAcI gomithunaM ... ... kSurakRtyaM ... goyajJenaivAzvayajJo-... kSaumadazAJca... goyajJe pAyasa- ... kSaumazANa ... ... goyuktArohaNaM ... kSaumaMzANaM vA ... goyuktaM ratha- ... ... ... gorbAlAn ... ... ... 736 goche pazukAmaH ... ... 743 khAdirapAlAzAlAbhe ... 207 godakSiNA... 331 / 382 / 405/434 gauvava ... ... ... 140. gaurapAMzu ... ... ... 707 gaNevekaM .... ... rapU7 gandhAsIti ... ... 520 cakSurasotyanu ... ... 518 gandhairabhyukSaNaM... 5.45 caturTa hItamAjyaM gTahItvA garbhahAdazeSu ... 406 paJcAvattantu ... ... 248 garbhArameSu ... 406 caturya hItamAjyaM gTahItvAyarca 610 garbhakAdAghu ... 406 caturthe mAsi... ..... ... gale badaH ... ... 73 caturthAditya-... ... ... gave vA ... ... caturavarAAn ... ... gAH prakSAlyamAnA.... caturaeko- ... ... gItavAdita-... ... caraNau na prasAryA ca ... ehadAraM ... ... carasthAlyau mekSaNe... ... 335 caroruddhatya ... sahAnavekSeta... ... 650 cityayUpopasparzana-... ... gotrAzraya- ... ... 421 cUr3AkaraNena ... ... ... . TahAgatA ... For Private and Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir khuucN| puuche| MY 64 [10] pRsstthe| sUtraM / tote trayaH ... ... ... 530 jananAddazarAtra 383 tathA gandhAn... ... ... jananAdyastRtoyA- ... 376 tathA gautamajapeddA ... ... 508 tathA tidhinakSatra- ... jAtarUpeNa vAdAya... 376 tathA tailaM ... ... jAtazilAsu ... 578 tathA pratyavaruhya jAyAyA vA pANiM ... 32 tathAmukhaiH .... jugupseyAtA- ... tathA''yataM ... ... jJAtikamarmatat ... 260 tathA surabhi jvalantyAM ... ... ... 734 tathaiva medhAjananaM jyeSThasAmro. ... ... 474 tadalAbhe ... ... tantoM prasAryyamANAM ... tapazca tejazceti ... tat zravaNenaiva ... ... 574 tapakho ... ... ... nataeva varhiSaH kuzamuSTi- 260 tasmAanvAha ... ... tataeva varhiSaH prAdezamAtre 240 tasmAdayat ... ... tatazcaivAtipraNayaH ... ... tasmin pratyayAkaraNe tatra prAgagreSu ... ... 514 tasmin prathamaM ... ... 661 satrAmiyasamAhitA tasminahatA ... ... ... natrAvasAnaM ... ... ... 11 tasminnenAM ... ... ... 317 tatrAsmA- ... ... 620 tasminnevAlA apayatyodanacaruJca tatraitadAGaH ... 70 bhAMsacamacca pRthaGamekSaNAbhyAM tatraitAni ... | pradakSiNa-... ... ... 607 tatraitAnyaharahaH ... ... 544 tasminnevAmA apayanyodanacaraJca tatraitAnyAcAAH ... 524 mAMsacaraJca pRthaGbhekSaNAbhyAM tabratAnyapa- ... .. ... 366 prasavya- ... ... ... 123 :: :: :: :: :: :: :: :: :: :: 26 65 454 427 863 For Private and Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra sUtraM / tasmai zakalATAnajJjalA tasya kaNAnaparAsu tasya juhuyAt tasya juhuyAt prathamA tasya juhuyAt zravaNAya tasya juhuyAdAnAmitrA tasya juhuyAdekATakA tasya dakSiNato tasya devatAnyagniH tasya pUrvvahe .. ... ... ... tasya mukhyAn prANAtara mukhyAM havitasyAJcaivAJjanaM... tasyAdakSiNato tasyAnte tasyAH kumAra mAnakhasthAnasthAna tAmizrAntareSu aratmena pANinA tAvutA tatprabhTati ... ... ... .. ... :: ... *** : ... tAkha nusavana - . tAM zAkhAvizAkhayeAH tAM sandhivelA tAH sarvvIH ... ... ... ... tiGaGitarajanebhyotiSu kArttikyAM ... ... *** ... *** *** ... ... *** *** ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... *** ... ... 0.0 : ... www.kobatirth.org [ 11 ] pRSThe / sUtraM / 335 | tiSThatyahaH zeSaM 703 | tiSTheddivA 672 turagopAyeti 580 | tUSNIM . ... 557 | tUSNIM caturthaM 561 680 418 328 752 386 567 62 666 433 335 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 714 704 400 ... | teSAmalAbha ... raateer candramasi . ... tRtIyasya garbhamAsasyAdi tIye carite tenacaivAsya tenainAM sakezanakhA -... ... For Private and Personal Use Only *** ... | teSAmuttamaH teSu sAyaM prAta teSAM purastAt tailaJcApa | tailapAtra ... *** .. .. .. *** 581 trirbhUgaNAM 728 trirAtramakSAra 502 | trirAtramAcAryye * ... ... 517/5701764 *** *** .. .. ... .. *** taiSImutsRjanti | taiSyAUI | tau khalu 326 taM titarpayiSet 457 taM sA svayaM 602 | taM seApastIrNAbhidhArita- . .. 587 | trayaH paiaurNamAsI .. ... ... ... ... ... ** *** *** .. ... .. .. .. .. .. .. pRSThe / 439 .. 750 403 664 351 dara 55 344 201 531 452 221 626 534 460 57 217 264 370 303 201 566 433 503
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra sUcaM / trirAtropoSitaH ciH phalIkRtAM yambaka treasure cINi vA bhaktAni . - *** ... dakSiNa me dakSiNapUrvve . dakSiNasya pANedakSiNAma dakSiNAyaiH *** ... dakSiNAdAra... dakSiNApravaNaM dakSiNArDe ... ... ... ... *** b ... :: 044 ... *** ... 600 ... *** *** *** ... ... *** : ... *** *** *** *** 040 dakSiNAzirasaM dakSiNena pANinA dakSiNamaMsamanvavamTazyAnantarhitaM dakSiNena pANinA dakSiNamaMsa ... ... manvAlabhya.. dakSiNena pANinApaccAdAya dakSiNena pANineopasthadakSiNena prakramya dakSiNottarANyagrANi ... manvArabdhAyAH dakSiNena pANinA dakSiNamaMsa ... *** www.kobatirth.org *** 20. [ 12 ] pRSThe / sUcaM / 738 | dakSiNaM bAjDamuddhRtya .. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 232 | danaH prAznanti 686 | dampatI eva 561 | 'darbhasammitaM 561 darbhAn pradAya *** ... dIrghAyu va 551 duHkhapneSvadya 617 dUrAdapi 374 | TUzatputrazca 668 dUzadaM prakSAlya ... For Private and Personal Use Only | darbhe vA paurNamAse vA *** 626 | dRzyamAnepyekadA 711 | devatAzrayaM 626 | devadaivatyeSu 623| devasavitaH 601 daivatamivA *** *** ... ... ... ... .. 423 366 346 | dhUme vyavarArddhayAH 310 dhruvamasi 273 ... *** .. 000 0.0 *** 040 ... 240 ... *** dandaM pAtrANi 422 dAdaza mahAnAnikAH dAda kumbhau 28 dvitIyayAditye dvaiaucet *** ... *** ... *** dha .. .. ... *** *** *** ... *** ... *** ... D 263 355 201 ... 420 674 78. *** ... *** *** *** *** .. 4 .. pRSThe / 64 485 .. 155 708 630 4 185 pU 211 382 45 4 578 664 760 734 316
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ... 525 327 471 [13] pRsstthe| suutr| na rajakhalaya na kATatyA ... ... ... 535 / navayajJa ... ... ... 567 namikA tu ... ... na varSati ... na ca sApAnakaH ... ... na vAhyAMsaH ... 72 ma cAnanucara na vilokayaya na ghalaiH .. .. na tadahaH ... ... na tiSThan ... ... na zUdrAmupeyAt ... na vihAhataM ... ... na saphenAbhiH.. .. na tveva na kurvIta ... ... na samAnA... ma dvipakkaM ... ... na sazabdaM na nAvamArohet ... na surabhi na nihavanaM ... ... na savantIna pakSimAMsaM... ... na khuvamanu na paryuSitaM ... ... na khastaraH na pAparogAyaM na isan .. na pivet ... ... 476 nAgandhAM .. na pratisAyaM ... ... 534 nAGgulIbhiH .. .. na pratyag dAraM ... 712 nAcariSyantaM.. na pratyanatyavadAna- ... ... 253 nAjAtalAmA na pravasannupavasedityAhuH ... 216 nAJjanAbhyaJjane na phalAni ... ... ... 527 nAtIrthena .. nava ghaT trayaH ... 458 nAtrolmuka- .. na rakSamArohet ... 534 nAdRzaM .. na manuSyasya ... ... 533 nAnavekSitaM .. .. na mAloktAM ... .... 528 nAnupaspRzya .. .. .. namaH ethivyA- ... ... 575 nAntarIyaikadezasya .. .. 256 : : : : : : : : : : :: : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 527 882 524 457 For Private and Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir `m h m ` m w [ 14 ] suutr| pRsstthe| suutr| nAparayA dvArA .. .. 525 / patnI codakamAdAya .. 601 nApobhyavayatyUddhaM .. .. 453 patnI vahighi .. .. 628 nApraNataH .. .. 71 patnayAvataM .. .. nAyajJIyAM .. 226 pariNado- ... .. nAyugavA .. 524 pariNahanAnte nAdeM paridadhIta 532 pariNItA .. ... nAlaGkAraH .. 441 paridhInapyeke .. nAvatobrAhmaNaH parisaMvatsarAnahi .. nAzrutaM .. .. .. 533 paryucya sthAlIpAka... .. 245 nityaprayuktAnAntu pavitrAntahitAM- .. .. nityaprayogaH.. pazukAmAvatmamithunayAH .. nidhAya japatyatra .. 66 pazuvastyayana- .. ... 68 nirmAte ca .. .. pazUnAzceccikIrSa- ... .. nikAlanapravezane ... pazUnAM tvA .. .. .. nidhite sAyamAza pazcAtkarpUNAM .. .. .. netrIvAstho- .. .. pazcAtpatiravasthAya dakSiNasya 356 naikaM paridadhIta pazcAtpatiravasthAya dakSiNena 352 naikaH .. .. .. .. 535 | pazcAtpatiravasthAya yugmanta- 365 nainAnupanayeyuH .. * 412 pazcAdame mo nyaJcA pANI nodayAna- .. .. .. 527 __ pratiSThApya .. .. 556 nopaspRzeda .. pazcAdagne mau nyazcau pANI nopAnahI .. .. .. 527 pratiSThApyedaM .. .. 682 noSNAbhiH .. .. .. 72 pazcAdaneslakhalaM dRhayitvAva hantyuddecaM .. .. .. 550 pakSAntAupavastavyAH ___ .. 186 pazcAdamerulUkhalaM dRhayitvApaJcamyAdityamupasthAya .. 685 sakRt .. .. .. 696 : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : / : : : : " w ` m 6 ` m w w w For Private and Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRsstth| 741 [15] suutr| pRsstthe| sUtra / pazcAdagrahighi ... ... 580 / puruSAdhipatyakAmA-... ... pazcAdame saMvezitaM ... ... 296 purodayAt prAtaH ... ... 58 pazcAdaneH khastara- ... ... 580 puchikarma... ... ... 586 pazcAdupasaJcaraH 618 purikAmarava saMprajAtAsu 540 pazcAdAstIrya 237 puTikAmaeva saMprajAtAkhodupAkayajJaghu ... 270 mbareNAsinA ... ... 541 pANAvAdhAya ... ... ... 287 purikAmaH prathamajAtasya ... 536 pANigrahaNe ... parNapAtrodakSiNA ... ... pANigrAhA-... parNapAtrovamaH ... ... pAdayoranyaM ... parNahAmA- ... ... pAdAvabhyucya ... ... ... 68 pUrvamanyamapara- ... ... pAyasena vA ... ... ... 717 pUrvamAjyamaparaH ... pArNavainAzvatthA- 416 pUrvasyAM kI piNDAnavekSate 650 pUrvasyAH kAH ... piTayajJe tveva... 66 pUrvA mAtA ... pAtazedhamadhastAt ... pUrve kaTAnte... puNyasvevAnarddhako- ... ... parveSAM catUNIM puNye nakSatre dArAn... ... 284 parveSu puNye nakSatre sthAlIpAkaM ... 677 parvaizcet zrutApunaryajJavivAhayozca ... 066 pUrvopakramAH .. .. .. pumAnayaM ... ... ... 372 yUthagevaitasya .. purastAcchAlAyAupalite'gni- pUghAtakaM ___ rupasamAhitobhavati 386417 paurNamAsISu ca .. .. 501 purastAcchAlAyAupalipya ... 546 paurNamAsyAM kRtyaM purA prAduSkaraNavelAyAH ... 57 paurNamAsyAM rAtrAvavidAsini 692 parAstamayAdamiM ... ... 58 paurNamAsyAM rAtrau .. .. 732 :: :: :: :: : : : : :: :: :: :: :: : : : : : For Private and Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pratyanatyavadAna : : : : [16 ] pRsstthe| sU / rsstthe| prakSAlya vainenAvRtya .. 258| tuSpathe'mimupasamAdhAya.. 741 prajApataityuttamA .. .. 68 prAvodavA grAmAniSkamya praNIte vAmau.. .. .. 655 catuSpamimupasamAdhAya haye pratijapatyomityuccai-.. .. 114 rAka- .. .. .. 726 pratidizaM .. 546 pADvodavA grAmAniSkamya pratitaye 746 catuSpathe parvate vA .. 733 pratichite .. .. 31 prAvodavA grAmAniSkamyapratyaGmANavako 426, yAyApA-.. .. .. pratyanatyavadAna- .. .. 251 prAvAdaDvAbhiprayAya .. 521 pratyAgatAimA 538 prADutkramya .. ... pratyetyAcArya 473 prAcImekazUlA .. prathamayAditya 663 prAcyaudIcyAvA .. prathame vikalpaH .. .. 466 prAcyAvAcIbhyo- .. .. pradakSiNamaniM .. .. 88 prAjanenAnyaH.. .. .. pradakSiNamupacAraH .. .. 657 prAjApatyA .. .. .. pradakSiNaM pratidizaM .. .. 721 prANasaMzaye .. .. .. 169 pradoSe pAyasazcazaH .. 556/576 prAtarahasyeti .. .. 7.. pratupicyatAyAM prAtaH saziraskAplutodagagreSu prAkkUleghu .. .. .. 88 darbheSu pazcAdame rudagagredhu darbheSu prAkzirasa... .. .. 600 prAkzirAH .. .. 356 prAk khirakRta- .. .. 254 prAtaH saziraskApnuvodagagreSu prAgaura]- ... .. .. 236 darbheSu pazcAdanerudagagredhu darbheSu prAgudIcyAM dizinyagrodhazuGgA- 353, prAcyupavizati .. 352 / 365 prAgudIyAM dizi yadbrAhmaNakulaM 316 prAdezAyAmA- .. .. 624 prAgabrahmacAryudagagreSu .. 515 prApteSu vAmadevyaM .. ... 334 prAvodavA pramAniSkamya ca- prAstAM yajJopavItinI- .. 265 For Private and Personal Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [17] suutr| pRsstthe| svtr| pRSThe / prekSamANo- ... ... 416 brAhmaNAn bhojayitvA svayaM prete vA gRhapatA 45 bhukkA jAtudhAn ... ... 564 prokta nakSatre... pauSThapadI ... ... ... 178 sakSazAkhAvati ... ... 608 bhadramiti brUyAt ... ... 526 bhadramityetAM .. ... ... 528 bhAve navA- .... ... phalAni vA ... ... ... 335 bhASeta yajJasaMsiddhi- ... 225 bhAghetAnnasaMsiddhi- ... ... bhakkocchidaM ... ... ... 330 basAmAnyaM ... ... ... 17 bhUrbhuvaHkharityabhimukhamaniM ... 44 bakhantaM rAtrau ... ... 683 bhUyaevAvadAya ... ... 570 bahulamayugma-... bhUyaevAbhiyAya ... ... 765 viSNodayosI- ... ... 400 bhUrityanakAmamAraM ... ... 666 borasUrjIvasUvRhattaNa- ... bratantu bhUyaH ... ... ... 455 maNDaladIpa- ... ... ... brahmacaryamAgA- ... 420 madhumAMse- ... ... ... brahmacArI kezAntAn ... 436 madhyamAyAM savyottAnau brahmacArI vedamadhItya ... 506 madhyamaM piNDa... ... ... brahmacArI vedamadhItyAntyAM ... 31 madhyAt pUrvArddhavA- ... ... brahmaivaikaRtvik ... ... 270 madhyenimuyasamAdhAya ... brAhmaNasya Taptimanu... ... 265 mantravarNebhivati ... ... brAhmaNaM vA ... ... ... 656 mantrAnte ... .... ... brAhmaNAn bhojayitvA vayaM mantreNa tu ... ... ... bhukkA kezazmazru-... ... 518 mahAvyAhRtayaH ... For Private and Personal Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRsstthe| [ 18 ] sUtraM / tthe| sRcaM / mahAvyAhRtayazca ... ... 666 / yajJopavItinA ... ... mahAvyAhRtibhirAjye- ... 254 yajJopavItaM kurute ... ... mahAvyAhRtibhizca ... 268 yatAdevIrityapaH ... ... mahAvyAhRtIca 428 yattadguhyameva bhavati mAdhyAUI ... 672 yatra vA zvabhrAH .. .. mAtaramevAgre... 430 yatrAtmAnaM .. .. .. 661 mAtA rudrANAM... yatrainamaIyiSyantaH syuH .. 754 mAturasapiNDAn 511 yathA kAmayeta tathA kuryAt 54 / 216 mAtre caiva ... ... ... 382 yathAjyeSThaM .. .. .. 364 mAnatantavyo.... 215 yathAdezazca .. .. .. mAbhaivIna ... ... ... 750 yathA na prAgame mi .. 603 mA savyena 311 yathA na saMloko syAt .. mAsInaM 667 yathA pANigrahaNe .. .. mucca gAM ... ... ... 766 yathA mAMsAbhidhArAH .. 622 muJjakAza 415 yathArtha .. .. .. 405.434 mUdhima- ... ... ... 667 yathAliGga vA .. .. 518 mduTaNaiH ... 706 yadadazcandramasIti .. .. mekhalAdhAraNa- 446 yadapAM ghoraM .. .. mekhalAmeva ... ... ... 518 yadartumatI .. .. .. 356 maithana... ... ... ... 443 yadaharuyaSyan .. .. 13 yadahatveva candramA-.. .. yadA vAIyeyuH yaupavasathikaM ... ... 216 yadA vituSAH syuH .. .. 621 yaccAmnAyA vidadhyAt ... 220 yadAsmai kumAraM .. .. 372 yajanIyaprayogaH ... ... 667 yadi nAmAni yajJAdeva nivartate ... ... 176 yadyamImAMsyaM .. .. 6 : : For Private and Personal Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra sutraM yadyayajJIyAM yasa sau ... ... ... ... *** ya paJcAvatI yadyu vA upastIrNAbhighAritaM ghu vAubhayaM yadyu vAlpatarasambhAraH yadyekasmin kAle punaH punaranaM yadyekasmin kAle brIhiyavau yadyekasmin kule yavamatIbhiradbhiH yavaistilArthaH ... yamavaruNau ... .... ... *** ... *** yazase teja se yazasobhosi yazosIta yazaskAmaH pUrvva yasItyAcamanIya yo bhavAmIti yasya tveSAmagrataH yasyAtmani prasAdamicche tasmai yojaghanyaM yAoSadhIrityudaJcaM... yA tirazcIti yAnamArohatyAM yAni ca ziSTAvidadhyuH ... ... ... ... ::: :: ... ... **G *** ... ... ... *** *** ... ... ... *** ... ... *** ... 8.0 ... *** ... sse ... ... *** *** *** www.kobatirth.org *** [ 19 ] pRSTha | sUtraM / pRSThe 226 | yAni cAnukalpamudAhariSyAmaH 211 354 yAvanna vhayetAbhojanenaiva 277 ye kAvataragnayaH 252 ye carantyekavAsaseAbhavanti 247 227 | yena pUSAvRhaspate yena striya 611 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | yorocana 762 700 177 *** zrASTamI * 176 175 yArDavamAgrahAyaNyAstAmi 176 56 yAvA teSAM 657 yaH parameAviprakarSa : ... % 89 517 763 762 740 ... ... ... lakSaNa prazastAn lakSaNAvadeSA lohitapAMzu . *** For Private and Personal Use Only ... *** ... rudrAhamasmItyevameva... va 660 730 varjayet pUrvvatAzvatthaM 177 varSati ca ... ra la ... *** 75 varSantaM brUyAta.. 68 varhiSi sthAlIpAke... ... 332 | varhiSAntaM 538 | vazaGgamau zaGkhazceti... ... ... ... ... ... *** 444 ... : : : ... ... ... ... *** 110 516 452 401 517 516 563 652 187 320 284 38 707 713 8 460 236 207 726
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRsstthe| [20] suury| pRsstthe| suucN| vAmadevyacaH ... ... 668 / 18 vedyAH sItAyAH .. .. 26 vAmadevyaM gotvA ... ... 334 varUpAkSaH .. .. .. 63 vAmaM sakthyanvaekyAya ... 607 vaizyakulAhA- .. .. 51 vArDaJcAsmai daNDaM prayacchan vAca- vaMzamadhyamayormaNike vA .. 506 yati ... ... ... 428 vyAhRtibhirjatvA .. .. 480 vArtaJcAsma daNDaM prayacchannAdizati ... ... ... 442 za vAsasastantan ... ... 736 zakkarINAM .. .. .. 56 vAsastu nidadhyAt ... ... 670 zamIpalAzamizrAMzca .. 262 vAstoSyataiti ... ... 718 zAkaM vyaJjanamanvAhAyeM .. 672 vidUyamAne ... ... 744 zAdAsammitaM .. vidyAsnAtako- ... zAntiM kRtvA .. .. vidyutstanayitnu- ... ... 464 zAlAnAvanAhitAH vidyotamAnaM ... ... ... 460 ziSTAcAro'tonyatra viproSya jyeSThasya 363 zucau deze .. .. vizAkhAni.. .. .. 208 paTatamabhidhA-- .. vizrANite .. .. .. 181 pUTatAnabhighAryoda-.. viSTharapAdyAAcamanoya- .. 755 pUTatAmabhighA-- .. bIhiyavau peghaye. .. .. 373 paTatAvabhighA-- .. bIhiyavaistilamAdhai- .. 367 phUTatAvabhighAryo- .. .. 607 vRkSazveti paJcarcaH .. .. 660 zeghamavadAya .. .. .. vRttyavicchittikAmAharitago- zvastato'kSatasaktUn . . .. mayAn .. .. .. 735 zvastato'nvaekyaM .. .. vRttyavicchittikAmaH kambakAn 750 zvobhUte'raNye .. .. raddhipUrteSu .. .. .. 657 zvobhUte vA .. .. .. kRSIccoyadadhyAt .. .. 627 zravaNAgrahAyaNI- .. .. hai For Private and Personal Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 455 [21] suutr| pRsstthe| suutr| zravaNAdityeke .. .. 477 | samAptAsUdahanti ... ... zravaNAmekaupAvatyaiva- .. 488 samApyaca sambhavataH ... 347 samidhamAdhAyAnuparmyucya tathaighaDAhIbhavanti ... ... 768 vodakAJjalIn ... ... 87 samidhamAdhAyAnuparyucya yajJa vAstu karoti ... ... saravAstha ... ... ... samidhamAdhehya pozAna ... sakatsaMTahotAn ... ... samupavizeSu ... ... ... sakRtsaMgTahItaM samaM lomA- ... ... ... sakRdayAmupa-... sampUyotpunAtyusakRdaponinIya sambhArthamapi tveke .. sakRdAcchinnaM ... ... ... 625 sambatmaramapyeke sakRdeva suphalI. ... sa yatprathamaM ... ... sakRdA triva'tena ... ... sa yadevAntyAM... satyaM vivadighet ... ... sarakhatyanumanyasandhivelayoNyasthAnaM sarpistalaM ... ... sandhyAM paurNamAsI- ... ... sarvatastrivataM ... sannItAt TatIya- ... .. 610 sarbatrAcA ... ... ... 471 sapAyasAbhyAM ... ... 716 sarvasya tvevAnasyaitAn ... 166 sabrahmacAriNa- ... ... 473 sANyaGgAlomAni ... ... 140 sabrahmacAriNi- ... ... 503 sANyevAnvAhAryyavanti ... 22 samastAbhizcaturthI ... ... sarvAvAnte .. .. .. samaya paJcamI ... ... 341 sarvebhyaH samavadAya .. .. 258 samAn kRtalakSaNAn ... 286 sarvebhyaH sambhAyaM ... ... 286 samAptAyAM ... ... ... 583 sAghadhi. .. .. .. 515 samAptAsu samidhamAdhAya ... 337 satyena pANinA .. 4 For Private and Personal Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra svacaM / savyena savyaM savyenaiva pANinA dabba savyenaiva pANinA darbhapiJjaloM savyenaiva pANinA sUtratantuM savyenaiva pANinodapAtraM gRhItvA basalavi pUrvvasyAM savyenaiva pANineAlmukaM savyaM pAdamavanenije savyaM vAjjamanvAvRttya savyaM vAjDamuddhRtya vasalavi piNDAn savyenaiva pANineAdapAtraM gRhItvA sahAyAnAJca . .. sAyamupaspRzya sAyaM gAH sAvitramahaH sItAmAzA-.. .. .. .. .. sAkhalvAstaevAnakSatra sAdhike prakrame sAmasAvitrIJca sAyamAjjatyupakramaevAta UrddhaM .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. sukRtAn saktan suvA bhukkA cutvA sUrpesa zeSamabhAveopya prAgu dIcIsUrpa zeSamamAvApyAnati www.kobatirth.org .. .. .. [ 22 ] pRSThe / svatraM / 424 | sUrye saktUnAvapati 643 seAmaM rAjAnaM 648 sAsya vAgvisargaH 650 | sAsyAvAgvisargaH saMjJaptAyAM 651 | saMvatsare saMvatsare | stanayantaM Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 643 642 .. .. .. 308 kharabhivyakhyaM . . 555 khasti hAsAM For Private and Personal Use Only .. stamba hai ke sthAlIpAkAratA taNDulAsthAlIpAkAvRtAnyat .. .. .. .. .. .. .. .. 761 553 66 676 / 680 747 sthAlIpAkAvRtAvadAnAnAM ... 608 317 sthAlIpAkAvRtAvadAya 548 sthAlIpAkATatA vapA 483 sthirAghAtameka 56 khAtvAlaGkatyA 457 khAnaM. 566 | khagiti vAcayet 487| khayantvevAzasyaM 677 | khayantvevaitAn 551 svayamindriyameAcanaM .. 7 svaryamiva tu | svayaM japedajayantyAM .. .. 563|568|580566 / 6046721 .. ... .. .. .. haDe / 552 gg F 325 601 725 461 404 .. 53 55/ .. 603 708 518 444 528 176 154 446 515 287 467 567
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra sUtraM / svastyayanAni. svastyayanArthaM svastyayanaM ... ... striyAstaNoM strI. sAyaM ... viSTakRta kheca bhUmipatau svAdhyAyavirodhinosvAhAkArAntAbhiH ... *** *** *** :: 046 *** : ... ... *** ... ... ... *** ... *** ... 040 *** 000 www.kobatirth.org [ 23 ] sUcaM / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRSThe pU 751 | hataste vyatriyA 726 | havirucchiSTa 533 haviSyamannaM 747 te patirthathetaM 606 | jatvA cAnumantra 040 For Private and Personal Use Only *** ... :: ... ... 503 jatvA daza 366 hutvaitanmekSaNamana 156 | tvo pottiSThataH itvA patyAyopaniSkRmya 904 ... 400 ... 444 : 10. *** ... ... 444 hRdayaspRzastvevApaJcAcAmet gRhyasUtra sUcI samAptA / pRSThe / 751 320 306 566 718 258 300 318 74
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha shraaddhsuucsuucii| ... 1023 suuc| pRsstthe| sUtraM / tthe| amAvasyAyAM piTabhyodadyAt 881 aghorAH pitaraH santu ... 663 amAvasyAyAM sarvamityamAvaatra gandhapuSpadhUpadopAcchAdanAnAM 663 syAyAM... ... ... 1072 atha kAmyAnAM tithayaH ... 1066 ayugmAn yathAzakti ... 16 atha TaptIH ... ... ... 1060 avadavidbhirAkrAntAM ... 1054 atha dhamAH... ... ... 1054 azvAstRtIyAyAM ... ... 1069 atha piTTanAvAhayiSyAti azmyAM vANijyaM ... ... 1070 atha zrAddha... ... ... 888 ara aso vArAheNa ... ... 1063 atha sapiNDIkaraNaM 1023 astu khadhetyukte ... ... 667 adhAkSayyaTaptIH ... ... 106 athAbhyudayike zrAddhe ... 1036 zrA athaikAdira ... ... 1011 yAcAnteSUdakaM ... ... 1 adhvamaithunazramakhAdhyAyAn 1056 AmAvAjasya ... ... 1004 anavadyAn ... ... ... 606 ArogyaM navamyAM ... ... 1070 aninchanoyAmantritAnApa- AvAhanAdivaja vAgayataH 1057 krAmet ... ... ... 605 AvAhayetyanujJAta uzantasvA- 640 apaupaspRzyaivamevetarayoH 52 AvAhayetyanujJAtAvizvedevA- 638 apahatAasurArakSAMsi ... 841 AsaneSu dInAstIyaM ... 632 api gAyatrImAtrasAraH ... 1066 yAsahakhAt paMkti... ... 1068 api cAtrodAharanti ... 1057 abhAvepi ... ... ... 610 abhiramyatAmiti visargaH 1.22 iti paMktiyAvanAH ... 1068 For Private and Personal Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [25] pRsstthe| sUtraM / suutr| uddhRtya tAktamannaM ... ... 666 khagaH... ... ... ... 1064 upatiSThatAmityakSayyasthAne 1021 hastha sAdhana vA ... 807 RjavAdarbhAH ... ... 1040 grAmyAbhiroSadhIbhirmAsaM... 1060 cha ekAdazU pArghatena... ... 1063 caturaH zAkunena ... ... 1062 eke yatIn... ... ... 606 caturthI kSudrapazavaH... .... 1066 ekaikamubhayatra vA... ... rakai kasminnapAsiJcati ... 43 ekakasminneva yavAnAvapati 43 chAgosameghA pAlabhyAH ... 1061 ekaikasyaikakena ... ... 646 eko'yaM ... ... ... 1015 jJAtizreSyaJca ... ... 1070 eka pavitraM ... ... 1012 jyeSThasAmagaH ... ... 1066 eka piNDaH ... ... 1017/ etenaiva piNDovyAkhyAtAvyAkhyAtaH ... ... 2038 tadalAbhe zrAraNyAbhiH ... 1060 tadahabrAhmaNAnAmantrA ... 602 1033 yopasparzanAt ... ... 1057 tadahazcatvAyuMdakapAtrANi | tadahastatparaH ... ... 1056 tantra vA vaizvadevikaM ... 822 kAlapaNAkaM ... ... ... 1064 TaptAH smaityukte ... ... 6 kuvityanujJAtaH .. ... 866 TaptiM jJAtvA'naM prakIrya ... 84 kRSiH saptamyAM ... ... 1070 triNAciketaH ... .. 1067 For Private and Personal Use Only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prtth| [26] suutr| tthe| suurv| trimadhaH ... ... ... 1067 nAvAhanaM .. .. .. 1017 trisuparNaH ... ... ... 1067 niyonyAnAmabhAve .. 1058 trINi piTaNAmekaM pretasya 1034 pa paJcamIprabhati vA .. .. 867 dadhivadarAkSatamizrAH piNDAH 1042 paJcamyAM putrabhAgI.. .. 1066 daza mAhiSeNa ... ... 1063 paJca rauraveNa .. .. 1.62 dazamyAM gAvaH ... ... 1070 paJcAmiH .. .. ... 1067 dAtAronobhibaIntAM ... 1001 patrapuTeghu .. .. .. 66 devA zrAddhaM kurvIta ... 822 paricArakA ekAdazyAM .. 1070 daive vAcayitvA ... ... 1050 pavitrapANirdadyAdAsInaH 630 dhU tarddhiH ghayAM ... ... pAtramAlabhya japet .. 972 hAdazyAM dhanadhAnyaM ... pAyasena vA .. .. dvitIyAyAM strIjanmA ... piNDapiTayajJavadupacAraH.. 23 dinamazuklA- ... ... 11 piTanekaikasminneva .. .. 645 dvau vA deve ... ... 17 piye dviguNAMstu dIna .. 826 putro'bhirUyaH .. .. 1066 patAH .. .. .. 1066 dharmajJaH ... ... ... 1068 pUrNa saMvatsare ghaNmAse tripakSe ___ vA .. .. .. 1024 prathamapAtra saMkhavAn .. 55 nava meghamAMsena ... ... 1063 pradakSiNamupacAraH .. 1040 na khadhAM prayuJjIta ... ... 1051 pretapAtraM piTapAtrevAsiJcati 1035 nAgaukaraNaM ... ... nAtra vizvedevAH ... ... 1020 nAndImukhAH pitaraH ... 1043 bANasasya mAMsena .. 1063 -- 1018 For Private and Personal Use Only
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra sUtraM / vaiSNavyacI .. brAhmor3hAputraskha.. ma madhu madhuvatA iti caM mantrabrAhmaNavit * .. mantrAdhyAyinaH .. .. .. .. ya yatriyavRkSacamaseSu eeruuda yadI vRddhirAdyeta .. .. mahAzalkaH * * mAtAmahAnAcaivaM 1062 | vRddhAn mAsaddayaM matsyaiH mAsatrayaM hAriNena mTagamAMsena 1062 vyAhRtipUrvvaM mAsi mAsi vo'zanamiti 1055 malaphalairadbhirvvA 1060 yazva vyAkurute zabdAn yAdivyAyAmaH payasA yAni vA vidyante.. .. yugmAnAzayet yugvAnastatra mriyante .. .. .. .. .. .. yavAnAdAyeoGkAraM kRtvA .. yavaistilArthaH .. .. .. .. .. .. www.kobatirth.org .. [ 27 ] pRSThe / sUcaM / not. 1068 lohitacchAgaH 1064 Co va varSAsu maghAzrAddhaM.. 1067 vAgIzvaroyAjJikazJca 1066 vAcyatAmityanujJAtaH vAje vAje. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 41 Ga 1025 30 1064 22 vizve devAH prIyantAmiti .. * 5 1041 1057 zrotriyAn.. 648 46 1038 1.71 ghaT chAgena.. ghar3aGkavit .. For Private and Personal Use Only ... .. za zastrahRtasya caturdazyAM | zAkenApi nAparapakSamati krAmet .. zAkhAdhyAyI .. . pa .. vANi krItvA zraddhAnvitaH zrAddhaM kurvvIta .. .. .. .. .. .. . pRSThe / 1064 1065 1058 TEE 1003 hahaha 608 80 1.71 1054 1066 1061 1053 608 1062 1deg66
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra sUtraM / sa sakRt sakRdapAdattvA sakRta sakRdapAdattvA punarmadhu vAtAM. savaya.. sapta kau * .. sarvvIna vA.. sahAnneneAttarAstarpayanti sampannamiti tRptipranaH sarvvatra prazneSu sarvvamannamekatroddhRtyocchiSTasamIpe .. .. .. .. .. .. .. granthanAma gRhyasUtraM vAsaMgrahaH prAddhakalpaH zrAddhakalpapariziSTaM sandhyAsUtraM snAnasUtraM khAnasUtrapariziSTaM .. .. ... .. .. www.kobatirth.org .. [ 28 ] pRSThe / sUcaM / sauvarNa rAjataudumbara 976 saMvatsarantu gavyena granthasUcI | snAtakaH happU | snAtakAn 14 1002 snAtakAn zracInAcAntAn 1062 khakarmmasthAn PSdegE 1041 khaditamiti TaptipraznaH 1020 930 kharge loke mahIyate 3 .. .. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 240 ha 831 | hasticchAyAyAJca .. 1061 jatazeSaM brAhmaNAya dattvA .. ... .. *** pRSThataH 1 773 CCE 1076 1078 1080 2083 grandhasUcI samAptA / .. For Private and Personal Use Only .. .. .. pRSThe | 46 1063 1067 1065 C71 pRSThaM 332 CCC 1075 1077 1076 1082 1087
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra viSayaH / akSata homaH... yakSabhaGgAdau pratIkAraH gniyeonayaH... cyagnisthApanaprakAraH... gRhyasUtrANAmakArAdikrameNa viSayastacI / adbhutAdiSu prAyazcittaM cyanadhyAyaH cAvaTakAM ... ... anvAhArya zrajaM caMpUpASTakA kAlaH arghyaprakAra.... *** ... *** ... lakSmI nidaH *** 0.0 0.0 ... www.kobatirth.org vyanAjJAteSa homAdau vizeSaH 6752676 vyanupravacanIyatratAnte aindraH } 470|471 *** kanTak zrAddhaM *** ... :: ... ... ... ... *** ... :: : *** *** 010 *** - *** Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRSThAGkAH / 726/727/728,726 322/334 51/52 33/34 505|506 / 507/508 487|488|48e|4e3 | 4641466 / 466/501/502/502/503 |504 628|630|631/632/633 / 6341641| _642\643614 6 1664716481649 // 650 / 651 / 652 / 65/66 616/61716116161621/622/623| 624 / 620|626 / 627621629 66666 563/584|565|5haI 327/320 753|75 4|755 / 75/760/061/062 763|764|765/766767/068 I 696 / 67/68|6CC For Private and Personal Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra viSayaH / avasAnavidhiH vyazvayajJaH aSTakA ... vyAgrahAyIkarmma cyAcamanaM ... ... banyabhAga homaH cyAzvayujIka ... : *** citakAmasya karma ... ... ... ... ... ... vyAdhAnakAlaH ... cyAdhAnadine prAtarheaumaH lavanaM ... ... yajya saMskAraH cyAnyasthAlIpAkayeAH sthApanaM nyAhutiSu vizeSaH aferralriNAM dharmmIH... aferrearer vikalpaH ... ... mAH indrANyAH sthAlIpAkaH ... www.kobatirth.org ... *** ogs ... *** [ 30 ] *** *** ... ... 000 ... ... pRSThAGkAH / 706 / 707|70870/71 0/711/712 713 / 714/715 545 / 586 / 587588.58051 zrA 574|575577/5 78|57PS|580 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 67/6869/70/71/72/03/74/75 701/703/704 248 238|241/242/243 245 200|281/282 452/453 452 31 |32|45 46 | 48 55 514 / 515/516 / 517/51851/520 521/522 _5611563564|566 / 567 205 / 207 60. For Private and Personal Use Only
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 31 ] vissyH| pRsstthaaddaaH| IkSakapratimantraNaM ... ... 311 / / utsa rgaH ... ... ... 880 uttaravivAhaH... ... 316317 / 318316 / 320325 / 331 udakAJjalayaH ... ... ... 76787 uddahanaM 3155316 upaghAtahomaH... 245 upanayanakAlaH 4061807 upanayanaM 413 / 415 / 416 / 417/01841942 4211422 / 423 / 4241425 / 426 / 427 4242943014311433 / 434 upavasathaH ... ... ... 204 / 205 / 20720206210211 / 21 / 215216 / 217216220 upavAsakAlaH... ... ... 18318415186 / 18201 / 253 upastIrNAbhidhArita hAmaH ... 247250 / 251 / 252 upAkarma ... ... ... 17480483 / 48445486 / 4 488462 RNe prajJAyamAne homaH ... 676 . For Private and Personal Use Only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra viSayaH / kambakahomaH a kAmyeSu dIkSAH kumArasya kRmipratIkAraH kautAmataprayogaH *** godAnaM ... goyajJaH gavAM puSTikamaNi ... gRhyAgniH godAnAdivataca kAlaH godAnAdivratadharmmI.... ... ... *** janmatithyAdau kRtyaM 382 * ... caturthIka catuSpathapratimantraNaM candradarzanaM camasaH caruH car3AkaraNaM ... ... ... *** ... ... ... * ... ... ... ... ... ... ... ... www.kobatirth.org ... *** ... ... *** ... ... ... *** ... .. ... ... [ 32 ] ... ka 750 686687661 pRSThAGkAH / 751 / 752 6STA660 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ga 538540/541 | 543/544 451 443/444445 446447452 436 / 437/438|436/440/4411442 544545 ca AD 338/340/341 / 344. 332 378 380/381/382 230/231/232/233/234 385/366 / 387/381366 | 400 401 | 402/403/404/405 For Private and Personal Use Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra viSayaH / jAtakarma jJAtika jyeSThasAmagrataM pratimaH ... dakSiNA daNDopanidhAnaM darzapaurNamAsayeAH dArakaraNakAlaH navayajJaH nAmakaraNaM nyakarma *** ... *** *** ... : ... ... ... : ... www.kobatirth.org ... 4.0 ... ... ... ... dArakara NopayuktastrInirNayaH ... 284/511 hirAcamananimittAni 75 *** ... G :: [ 33 ] ... ja pRSThAGkAH / 372 / 373|374 376 / 378 2vhA 280 474|475|476477 da Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 66 75 0 / 751 183/286 / 258|260 284150/510 dha 336 / 337 na 567|568|566|570 | 571 | 572|573 383 384 386|387 | 361 62/63 pa paNya homaH 738|73C pratigTahamAgatAyAM vadhvAM kRtyaM 334 | 335 5 For Private and Personal Use Only
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [34] pRsstthaan:| vissyH| patitasAvitrIkAH ... ... 411 // 412 pariNayanaM ... ... ... 306 paridhayaH ... ... 238 paribhASA ... 81821 / 22 / 30 / 3866 / 254257) 25276 / 28028 / 2262 parisamahanaM ... ... ... 683 paristaraNaM ... ... 234 / 235 / 236 / 237 parvadakSiNA ... ... ... 472 paryukSaNaM ... 7176 pavitraM ... ... ... ... 240 / 241 pAkayajJa vidhiH ... ... 270/201 / 272 pANigrahaNe'misthApanAdikaM 261 / 26 / 26 / 26425 / 266267/ 268 pANigrahaNe AjyahomaH ... 2926E pANigrahaNaM ... ... ... 313 pANigrAhavadhvoravasekaH ... 311 piNDapiTayajJaH ... ... 665 / 6666666666 / 670 piNDapratipattiH ... ... 655 / 656 pitrAdinAmAjJAne vidhiH ... parISahAmaH ... ... ... 746750 paruSAdhipatyakAmasya karma ... 741742 / 743744 paMsavanaM ... ... ... 351 / 352 / 353 / 354355/356 / 317 pUrNapAtraM ... ... ... 266 pUrNa homaH ... ... ... 736/740 paurNamAsyamAvasyayorlakSaNe... 187 For Private and Personal Use Only
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra viSayaH / praNItA padaprayeogaH prapadaH ... *** ... prAcInAvItilakSaNaM .. proSitAgatakarma *** *** brahmaNastutyu tpAdanaM * brahmasthApanaM *** bhUtapravAcanaM bhUrityanakAmamAraprayeogaH mahAvyAhRtihomaH ... maNipratiSThA mahAnAmnInAM zrAvaNaM mahAnAmnIvratadakSiNA mahAnAmnIvratAntakRtyaM mahAnAmnIvrataM .. ... *** ... www.kobatirth.org ... *** ... ... *** *** ... ... ... ... ... ... ... ... [ 35 ] pRSThAGkAH / 238 6 68465 66 383/384 ba 264/265 220|221/224 / 225|226220 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bha 112/113 / 114 lddee ma 578 46 3 | 464 |465 / 466 | 467/68 466 470|471 / 473 454455 / 456 / 457|458|458|46deg/ 254 461/462/063 For Private and Personal Use Only
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [36] viSayaH / mAMsAekA ... ... ... pRsstthaangkaaH| 5675666 0 0 6 01 / 10 / 603 / 604 / 605606607608/608 / 6101611 // 61216131614 376 medhAjananaM ... ... ... yajJavAstukaraNaM ... ... 260 / 261 yajJopavItikharUpaM ... ... yajJopavItaM ... ... ... yazasvAmasyAdityopasthApanaM... yAnArohaNaM ... ... ... 332 lakSaNaM ... ... ... ... 33:38 lAjahAmaH ... ... .. 300 / 301 / 302 / 303 / 306 308306 vapAhAmaH ... 602 / 603 / 604 / 673 / 674 varhiH ... ... ... ... 208/206 baliharakhaM ... ... 115 / 196 / 131 / 133 / 134 / 135136 240 / 141 / 2531154 / 155 / 156166 / 174 / 175 / 176 / 177 / 178/176 / 181 vastradazAgranthibandhana... ... 7461747 For Private and Personal Use Only
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra viSayaH / vAstukarmma zatru homaH zAkATakA zravaNAkambha vivAhAtprabhTati dampatyorniyamAH vighavatA daSTasya vidhiH vRkSaiveti paJcarcaH DiparttazrAddheSu vizeSaH vairUpAkSaH vaizvadevaH vrIhiyavahomaH saknuhAmaH saptapadIgamanaM ... ... ... ... ... *** ... ... : ... *** ... : : : : : : ::: www.kobatirth.org ... 6.4 ... ... *** ... *** ... ... sambhavaH sarpimaH sAyaMprAtarhemAdau kAlAti pAve vidhiH sAyaMprAta ... ... *** ... ... *** 7.4 ... [ 37 ] pRSThAGkAH / 716 / 717/71 1716/721/723/724 | 725 326 750 680 | 181/66226632664 / 665 657 $< =pU 116 / 117/53 688|728|73 0|731 za 732/733 672 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 548|546550/551/552553 / 555 / 556557/55 8|pU sa 747 308/310/311 344|346 / 347 733/734/735 272|273|275|276/277|278 56/57|80|83|86cchA For Private and Personal Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [38] viSayaH / pRSThAGkAH / sAvitracaraH ... ... ... 133 sItAyajJAdayaH ... ... 67/680 sImantakaraNaM ... ... 358362 / 365/366 / 367368366 / soSyantIhomaH __... ... 301 // 372 khAtakavivekaH ... ... 530531 khAtakavratAni... ... 523524525526 / 521528526 / 532 / 533 / 534 / 535536538 khastarArohaNaM ... ... 58058 / 58 / 583584 khastyayanakAmasyAdityopa sthAnaM ... ... ... 700 khiekaddhAmaH... ... ... 252 / 253 strIlakSaNaparIkSA ... ... 28dAra87/288 haritagomayahomaH ... ... 735 halAbhiyogaH ... ... 676 / 677 hAmAnAdeze vidhiH ... ... 280 / 281 / 282 gTahyasUtrANAM viSayasUcI samAptA / For Private and Personal Use Only
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gRhyAsaMgrahasyAkArAdikrameNa vissysuucii| pRsstthaagH| vissyH| akRtAdihavyAni ... .. 16 amijihAH ... ... ... 776.780782783 amidhamanaM ... 804805 agninAmAni... ... 333333333 agnipraNayanaM ... 8020803 abhimukhaM ... ... ... 782 ameH svarUpaM ... ajinAdidhAraNaM anudayaH ... ... antyA samit ... ... 860 aparAjitA ... abhirUpaH ... arghyaH ... ... ... ... 63 avidAsI hadaH aSTakAvidhA kapAlasaMkhyA ... 68 azAGgArthya: ... ... ... 63 AgrayaNa viSayaH ... ... AcAryAnumatavAkyanirNayaH prA 84 24 For Private and Personal Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [40] vissyH| pRsstthaakaaH| AjyaM ... ... ... ... 268228 AdhAnakAlaH ... ... 807 idhmAdInAM TaNI karaNaM ... 23 idhmaH ... ... ... ... 22/23 06 udakumbhadhAriNodhAH ... udayaH ... .. ... upadhAta homaH upalepanaM upavezaH ... ... 814 kayAlaM ... ... ... daha karmakramaH ... .. ... 86/16 karmaNAM kAlAtipAte vidhiH 871 kSutAdau dakSiNazravaNasparzaH 876 ga gTahyA... ... ... ... 788 gocarma ... ... .. 788760 For Private and Personal Use Only
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra viSayaH / gonAmAni gobhilagTahye punaruktAdergrahaNaM caruvidhiH ... ... ha *** cUr3AkaraNAdau nirvvapaNAbhAvaH 846 ... www.kobatirth.org 300 cUr3AkaraNe muNDanaprakAraH 800|01 tantradhArakAdiH darbhAdInAM nimmAlyatAvivekaH 8060878 dAralakSaNaM 42 devayoniH 812/13 843 83/840 dhruvAcyAyaH nagnikA'nanike parameSThivibhaktayeArAH prAtarAjatiH tayeAH prAtarAjatyu pakramaca ... pavitraparidhI. pANigrahaNe kAmipradakSiNa ... ... ... *** 4.0 442 ... *** ... ... ... ... carupAkAbhAvaH *** *** *** ... *** prakAraH ... 3 pANigrahaNe gaur3I surA pANigrahaNetikarttavyatA pAratantrikakarttavyAkarttavyavivekaH 80 844 fuent pravaprayeogaprakAraH 870 ... *** ... *** pRghAtakaH praNItA... prAGnIcAdiphalaM prAjaninaH pANigrAhasyAnugamanaM 847 761 prAtarhemakAlaH nyU 762 834 16 ... ... ... ... ... *** baraH balau bIrataraH brahmacAriNovratAdezeM vratanAmavratacaryyIkAlavAcanaM 6 ... *** [ 41 ] chara ha *** ... ... 810 814 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 61 820 51 pRsstthaangkaaH| For Private and Personal Use Only
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [42] vissyH| pRSThAGkAH / brahmaviSTharau ... ... ... 8160817 brahmasthApane vizeSaH .. ... 171818 brAhmayAdivivAhabhedAt homa__ pariNayayAH kramabhedaH ... 8ge madhuparkAdiyAne vidhiH ... 862264 madhuparkaH ... ... ... 6326865 manthanayantraM ... ... ... 211 / 12 manthaH ... ... ... ... 85 mantrAnupadeze vyAhRtiprayogaH 835 mekSaNaM ... ... ... ... 813/23 yajJavAstakriyA ... ... 31 // 32 yajJopavItavidhiH ... ... pyU5/56ApyUpyU856 lakSaNaM (lekhavidhiH)... ... 768I765.766/767768 lAjahomaH ... ... ... 846847 vapAhAmAdau vyAhRtiprayogA bhAvaH ... ... ... 870 vivAhe dAmpatyavAcakamantrANAM vareNa pAThaH ... ... 843 vairUpAkSAdayaH... ... ... 21 vyAhRtiprasaMzA ... ... 35/36 vratAnte andracaruH ... ... 53 zaGkaH ... ... ... ... 14 pralalI... ... ... ... 816 zrAddhe brAhmaNasyaikatve 874/75/76/78 samayAdhyuSitaM... samidhaH ... ... ... 785786 / 23 sampAtaH ... ... samyUyanaM ... ... ... 26 "sarvataH" prAbdasyArthaH ... 20 sAvitravatacaryAkAlaH sImante darbhapiGgelIsaMkhyA ... For Private and Personal Use Only
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 43 ] vissyH| pRsstthaaddaaH| murA ... ... ... ... 36 surottamazabdArthaH ... ... 51 staraNa vizeSaH ... ... 16 'sthAlIpAkAratAnyat" itya sthArthaH ... ... ... 31 suksa vA ... ... ... strIplAvanaM (vivAhe)... ... 38 strIlakSaNaparIkSAyAM vedi piNDAdigrahaNaphalaM ... 841 haviSyaM... ... ... ... 872 homakAle eghAtakasya sthAnaM 861 homavidhiH ... ... ... 780781783178476322 homIyavyANAM prasecanAdi 25 homIyAgniH ... ... ... 37038 hAsanAni ... ... ... 846 gTahyAsaMgrahasUcI samAptA / zrAilacANAmakArAdikrameNa vissysuucii| 684 vissyH| pRsstthaangkaaH| akSayya TaptiH ... ... ... 1064 / 1065 / 1066 / 1067 / 1068 amaukaraNaM ... ... ... 966 aGgaThanidhAnaM... ... ... 676 annaprakaraH ... apapradAnaM ... ... ... 676 aya: ... ... 641643 / 645/66 / 64/652655 bAcamanAdi ... ... ... 661 AbhyudayikazrAddhaM ... ... 1036 / 1040 / 1041 / 1042 / 1043 / 1050 / 1051 yAmantraNIyAbrAhmaNAH ... 605606 807/608/606610611 / 10571051056 / 1066 / 1067/1068 For Private and Personal Use Only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra viSayaH / grAmantritasya dhammaH vAhanaM cyAzIH prArthanaM *** yasanaM * ekoddiSTaM ... ... ... ... ... kAmyAnAM tithayaH gandhAdidAnaM TatipraznaH tiH dakSiNA dhammaH niSiddhabrAhmaNAH paribhASA pAtrAlambhaH piNDadAnaM piNDa piTayajJAtidezaH ... ... *** ... *** ... ... pradakSiNAdi brAhmaNasaMkhyA. ... ... mAtAmaha zrAddhaM visarjanaM zrAddhakAlaH ... zrAddhasyAvazyakatvaM ... zrAvyajayaH sapiNDIkaraNaM... brAhmaNAmantraNakAlaH brAhmaNeopavezanaM madhuvAtAdijapaH ... 600 ... *** ... ... ... ... ... *** ... ... ... ... ... 0.0 ... *** www.kobatirth.org ... ... ... ... ... ... *** ... ... ... ... ... ... *** ... 440 *** ... *** ... ... ... ... 404 ... ... ... [ 44 ] *** pRSThAGkAH / 837 638 638|640/641 100111.02 32 1011/2012/1015/1017/1018/ 102011021 / 1022 1066/1070/1 071 /1072 63 hapyU 1060/1061 / 1062/1063 hahaha 1056 / 1057/1058 205 11 622/626/630|631 72 icchAha 23 1004 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [14|e16|17 03 14 PS50 22 1003 svadhAninayanIye dhArAdAnaM... 667 khadhAvAcanaM zeSadAnaM 1601 1053/1054 / 1055 CCCC3 1023 / 1024 / 1025/1033/10341 1035/1038 663966 871 sUtrasUcI samAptA / For Private and Personal Use Only
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org vijJaptiH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilasUtrametadatiprAcInamatyantaprayojanIyaM duSprApyaJca zrImadAmiyAtikasamAjasyAnumatyA vyayena ca mudritamabhUt / tadatra, gRhyasUtraM gRhyAsaMgrahanAmakaM gRhyapariziSTaM zrAddhakalpanAmadheyaM zrAddhasUtraM tatpariziSTaM, sandhyAsutraM, snAnastraM, tatpariziSTaJceti sapta granthAmudritAH / tatrAdyaM granthatrayaM sabhASyaM mudritaM ziSTaM granthacatuSkantu mUlamAtraM / prathamagranyatrayabhASyena pustakasya gurukalevaratA jAteti samAjAdhyakSaiH parAcInagranthacatuSkasya mUlamAtrasyaiva mudraNamanvameAdi / chandogapariziSTAparanAmadheyasya karmmapradIpasya gobhilapariziSTasyAvazyamudraNIyasyApyatrAmu drale tadeva vIjaM / tadasya gobhilasrutrasyAbhyarhitatayA duSprApyatayA ca mudraNaM sthirIkRtya tatzodhanamudraNArthaM mAmuktasabhA niyuktavatI / granyasyAtikaThinatayA ca vyAkhyAsahitasyaiva tasya mudraNaM sabhA niradikSat / tatazca yatamAnApi santasya kAmapi vyAkhyAM mahatApi kAlenAsAditavatI / zrasmAbhistu yatamAnairbahutaraklezena durmUlyena ca gRhyasUtramAtrasya bhaTTabhASyamekaM kAzItaH krItaM / tadapyekamAcaM pustakamapariz'ddhibhUyiSThaM khaNDitaJceti sarvvathaiva mudraNAnahaM / yadA caivamavasthA samajani, tadASnAyatyA mUlamAtrasyaiva mudraNAya saMsadAhamAdizye / zrasmAbhistvatikaThinatarasyaitasya mUlamAtrasya mudraNaM na khalbabhIpsitamidbhUye'lamiti vivecayadbhirabhinavaM kiJcidbhASyamatra nirmitsubhiH katipayasUtrANaM bhAvyaM nirmAIya samiterAlokanapathaM nItaM / tadvAcayitvAlocya ca vicAracaturaiH sabhyervidyAsamudrairmudraNAyAsyAnumatirakAri / gobhilasUtrapAThA 1 9 For Private and Personal Use Only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rthinAntadarthAvagataye'vaziSTasUtrANaM bhaassyrcnaarthnycaahmnvrutsi| tadasmAbhirapyevamutsAhitairTahyasUtramya, gTahyAsaMgrahasya, zrAddhakalpasya ca bhASyaM yathAbuddhi niramAyi / na jAne kiyatyasmAkamasmin kRtakRtyatA jaateti| granthasya gurukalevaratayA ca samAjAjJayA bhAvyeSu kvacit nacit saMkSiptA rItiravalambiteti na tataH prayogasya pUrNA'vagatiriti dhruvaM / parantu yAvatA sUtrANAmarthaH spaSTamavagamya te, tAvAn vistaraH kRtaeva / tadanena yadi mAnyAyAH samiteH pAThakAnAJca vicAracaturANa kathaJcit paritoSaH syAt , tadA vayamapi kRtakRtyAbhavema iti / yAni pastakAnyabalambairatasya zodhanamakaravaM tAni tAvat vrnnyaamH| gTahyasUtasya tAvadekaM pustaka kAzItaH krItaM navInaM vaGgAkSaralikhitaM sabhASyamauddhibhUyiSThaM khnndditnyc| dvitIyamAmiyAtikasamiterAgataM navInaM nAgarAkSaralikhitaM pUrvIparakhaNDitaM madhye kiyadaMzamAtra sabhAthyamazaddhaJca / hatIyaM tasyAeva samiterAgataM nAgarAkSaralikhitaM prAcInaM parizuddhataraM suutrmaatr| caturthamapi tathAvidhameva navInamazuddhaJca / paJcamaM skandapallI(kAndApAr3A)nivAsi-raghunAthamArvabhaumalikhitaM vAGgAkSaraM prAyaH zuddhaM sUtramAtrameva / SaSThaM kAzItaH krItaM nAgarAkSaralikhitaM navInaM sUtramAtra zuddhaprAyaJca-dati SaT pustakAnyAhRtAni / gTahyAsaMgrahasya tvekameva pustakamAsiyAtikasamAjamthaM nAgarAkSaralikhitaM dIkSitabhAvyamahitaM prAcInaM parizaddhayAyacAhRtaM / zrAddhakalpasya tvekaM mahAyaza:tabhAvyasahitamasmallikhitaM vAGgAkSaramabhinavamauddhaJca / ditIyamAsiyAtikamamAjasthaM nAgarAkSaralikhitaM nAtiprAcInaM pariuddhaM sUtramAtraM / hatIyaM 5 vAmanadAsamukhopAdhyAyamudritaM sUtramAtramiti For Private and Personal Use Only
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir trINi pustkaanyaahRtaani| zrAddhakalpapariziSTasyApi tAnyeva / sandhyAsUtrasyaikamAsiyAtikasamAjasthaM nAgarAkSaralikhitaM nAtiprAcInaM prishuddhnyc| dvitIyaM kAzItaH krItaM tathAvidhameva navInaM / hatIyaM pUrvavanmadritamiti trINi pustakAnyahRtAni / khAnasUtrasyaikaM kAzItaH krItaM nAgarAkSaralikhitaM navInaM parizuddhaprAyaJca / dvitIyaM pUrvavanmudritamiti de pustake prAhRte / nAnasUtrapariziSTasya tu pUrvavanmudritamekameva pustkmaahtmiti| athaiteSAM pustakAnAmiha vyavahatAni saangketikcihaani,cihN| arthaH / se prA.AsiyAtikamamitisthaM prAcInapustakaM (gTahyasUtrasya hatIyapustaka) mo0 na0. " navInapustakaM / (TahyasUtrasya caturthapustaka) sopu. " pustakaM / so. bhA0 gTahyasUtrasya dvitIyaM pustkN| kA0 kI. . . kAzItaH krItaM pustakaM / mu. . . mudritapustakaM / tadantra rahyasUtraM gobhilapraNItamityatra na saMzayalezopi / gTahyAmaMgrahe* karmapradIpe cau tathaivAbhidhAnAt / gTahyAsaMgrahastu gobhilapatrasya kRtirityapi tata evAva gamyate / paramatrabhavatogobhila * punaruktamatikrAntaM yacca siNhaablokitN| . gaubhile ye na Tahanti na te jJAsyanti gaubhilaM / (802 pra064 slo0) + athAtogobhiloktAnAmanyeSAJcaiva karmaNAM / aspaSTAnAM vidhiM samyagdarzayiSye pradopavat / (ka0 1 pra0 1 kha 0 1 lo0) | gobhilAcAryapatrasya yodhIte saMgrahaM pumAn / sarvakarmakhasaMmaH parAM siddhimavApyAta / (Ta0 2 pra0 65 zlo0) For Private and Personal Use Only
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4] putrasya kiM nAmadheyamiti na khlvdhigcchaami| zrAddhakalpAkhyaM zrAddhasUtramapi gobhilapraNItamiti zrIdatta-mahAyazaH-TralapANi-vAcaspati mizra-raghunandanAdInAM mataM / prasiddhizcaivaM / asmAkantu gobhilakRtamevaitadityatra na nizcayaH / tthaahi| chandogapariziSThe vRddhizrAddhaprayogaprArambhe, "vaziSThokovidhiH kRtsnodraSTavyo'tra nirAmiSaH"iti / anteca, "idaM zAstraJca rahyaJca parisaMkhyAnamevaca / vaziSThokaJca yoveda sa zrAddhaM veda netaraH" iti kAtyAyanenokaM / evamanvachakyakarmaNi gTahmonasya prayogasthAsampUrNatayA tatpUrNatvArthaM, "AsanAdyarthyaparyantaM vaziSThena yathoditaM / kRtvA kAtha pAtreSu uktaM dadyAttilodakaM"-ityapi tenaivot| yadi gobhilakRtamevaitat zrAddhasUtra syAt, tarhi etasyollekhamakRtvA vaziSThoktasya tatra tatrollekhaH kAtyAyanasyAnucitaH syaat| gobhilasyaiva granthAntare sampUrNaprayogasyApekSita vizeSasya cAvasthitau tadanubhikhya tathAvidhanyUtanAparihArArthaM munyantarIyagranthasyollekhanaM kathamanucitaM na bhavet / zrAsanAdyarthyaparyyantakarmakalApaH khalvatra suspaSTamupadiSTovarttate / tasmAt nedaM zrAddhasUtraM gobhilapraNItaM kintu vaziSThakRtaM pariziSTarUpamiti tAvat pratibhAti / tathA, "yavaistilArthaH" (4, 3, 37) iti gTahyasUtrasya bhAvye, "anyopi prAtarAmantritAn viprAnityevamAdikaH karmapradIpokovizeSaH, vAziSThazca kalpaupalabdhavyaH" iti bhttttnaaraaynnenok| anayAlikhanabhaGgyA zrAddhasUtramidaM vAziSThamiti tasya mataM lakSyate / idamapi hi zrAddhasUtraM 'zrAddhakalpa:'-ityAkhyAyate / anyazca vAziSThaH kalpona dRzyate / tasmAdayameva vAziSThaH kalpadUti nAnucitA sambhA For Private and Personal Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 5 ] vanA / paramatrApi saMzayaudeti / vaziSThakRtastAvat kacid granthacchandogAnAmastItyavivAdaM / sa ca granthaH kvacit ( bhaTTabhAyyAdau ) kalpatayA, kvacita (pariziSTaprakAzAdau) chAndogyagTahyatayA, kazcica (zuddhitatvAdI) pariziSTatayA ullikhitaH / tatra ca vaziSThakRta cchandogapariziSTe vRSotsargasya kAlavidhirastIti zuddhitattvAdau vyakta | atra tu nAsti vRSotmargasya kAlavidhiriti nedaM khitattvAdyullikhitaM vaziSThakRtacchandogapariziSTaM / nApyetat pariziSTaprakAzAnumataM chAndogyagRhyaM * / kRhyakarmaNAM vidhAnasyAtrAbhAvAt / zrAddhakalpasamAkhyatvAcca / evaM " prANasammitaityAdi vAziSThaM bAdhitaM yathA" - iti kaatyaaynokobaadhitvissypi| nAtreopalabhyate / yadi tu granthatrayaM vaziSThakRtaM syAt, granthoyaM vAziSThaH kalpaiti zakyate vaktuM / zratha tvekaeva vaziSThakRtagranthaH kvacit kalpatayA, kvacit gTahyatayA, kacicca pari * chAndogya-gRhyanAmA ekAgrantho'smAbhirupalabdhaH, tatra gRhyakarmaNAmeva vidhirna sya / sa ca granthona gobhilIyAnAmiti sambhAvyate / kvacit kvacit gobhilagTahyApekSayA vailakSaNyasya tatropalambhAt / chandogAparasUtranAmakaM chandogAnAM piTamedhasUtramapyekaM dRSTaM / tatra zrAddhasya vidhirasti vRSotsargasya tu nAsti / zrAddhavidhirapi tatratyogobhilavilakSaNaiti (sambhAvayAmaH) seApi zrAddhavidhirna gobhilIyAnAmiti / + vAdhitaviSayeA'treveApalabdhavyaityatrApi na nizcayaH / anyatrApi tatsambhavAt / + "vaziSThoktaM ca yeAveda" ityekacaiva vaziSThoktogranthovAziSThaH kalpaiti bhaTTanArAyaNasya chAndogyagTahyanAmA iti nArAyaNopAdhyAyasya ca matadarza - nAt granthatrayaM vaziSThakRtamastItyatrApi na nizcayaH / yadi tu bhaTTanArAyaNoktaH kalpaH tattvoktaM chandogapariziSTaJceti granyadayaM vaziSThakRtaM syAt, kalpoyaM vAziSThobhavitumarhati / For Private and Personal Use Only
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ziSTatayA kalpitaH, na ta yaM zrAddhakalpovAziSThIbhavitumarhati / tadevaM niyUDhaM nizcetumazakyatvAt prakhyAtanAmnAM zrIdattAdonAM prasiddhezcAnurodhaH atrAzritaH / gobhillarahyasUtrasya khaNDAH kaizcit kaNDikAnAmnA kaizcicca kANDikAnAmnA vyavahRtAH / asmAbhistu bhaTTanArAyaNa-raghunandanAdInAM matamanurundhAnaruttaraeva pakSo'valambitati jJeyaM / tadasmin gTahyasUtre prapAThakanAmAnazca tvAro'dhyAyAH santi / prathame'dhyAye kANDikAnAmAnaH khaNDAnava vidyante, ziSTeSvadhyAyeSu pratyekaM daza / tadevamunacatvAriMzadbhiH khaNDairbibhanAyaM grnthH| tatra prathame'dhyAye, zrAdhAnakAla-sAyaMprAta:ma-vaizvadeva-balikAvazyaka hometikarttavyatA-darzapaurNamAsa-brahmasthApana-caruzrapaNa-punarAdhAnavyavasthAH paribhASAzca kAzcidabhihitAH / dvitIye'dhyAye,-vivAha-(garbhadhAnAparanAmadheya) bhambhava-puMsavana-sImantakaraNa-seyyantIhoma-jAtakarma-(niSkramaNAparanAmadheya) candradarzana-candropasyAna-nAmakaraNa-janmatithyAdiyAga- (proSitAgatakAparanAmadheya) mUrddhAbhighrANa-cUr3AkaraNopanayanavidhayaH pradahitAH / tIye'dhyAye,-godAnavrata-vAtikabratAdityavratopaniSadavrata-jyeSThamAmavrata-mahAnAmnikavratopAkAtsargAnadhyAyAgutaprAyazcitta(samAvartanAparanAmadheya) prAptAvana-snAtakavrata-gopuSTikarmA-goyajJAzvayajJa-pravaNAkAzvayujIkarma-navayajJAgrahAyaNIkarma-svastarArohaNASTakA kANi vyutpaaditaani| caturthe'dhyAya,-vapAzrayaNIhomATakAkarmazeSAnvaSTakya-piNDapityajJAvAhArya-vapAhoma-halAbhiyoga-sItAyajJakhalayajJa-pravapaNayajJa-pralavanayajJa-paryAyaNayajJendrANIsthAlIpAka-kAmya For Private and Personal Use Only
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 9 ] hometikartavyatA-dIkSA'nekaprakArakAmyakAvasAnanirNaya-vAstuzamana(madhuparkAparanAmadheya) arhaNAnyupadiSTAni / asaGgAgataJcAnyat / gobhilaH kadA prAdurabhUt kadA vA tenedaM gRhyasUtraM nirmitamiti tattvatAnizzetuM na zakyate / paramayaM bahuprAcInaityatra na sandehaH / (sambhAvayAmaH) yadA gobhilogranthametaM racitavAn , tadA laukikapadyaracanAyAM lokasya kiydautsukymjni| yatA'nena gTahyasUtrasya caturthaprapAThakasya saptamakANDikAyAM trINi sUtrANyanuSTupachandamA nirmitAni / tatrApi dvitoyazlokasya prathamacaraNe navAkSarANi* hatIyazlokasya dvitIyacaraNe saptAkSarANi iti vaidikavadevAkSarasamatA nAsti / vaidikeSu chandaHsu khalvekAkSaranyUnAdhikyamagaNanIyameva / gobhilaputreNApi padyaireva gTahyAsaMgrahA'raci / tatrApi vaidikavadeva bahutAkSaranyUnAdhikyaM gurulaghubhAvavyatyAsazcApalabhyate / tadevamanumIyate ; yadA gobhila-tatputrAbhyAM granthoniramAyi, tadA laukikapadyaracanApraNAlI na suTaGkhalA jaataa| yadayaM gobhilaH padyatrayamA nirmimANopi padyaddaye'kSaranyUnAdhikyaM kurvan laukikachandasolakSaNaM na suSTu rkssitvaan| tacaitantrAzaktikRtaM kintu tAtkAlikarItyanugatamiti liyyte| tatogranthoyaM manvAdimaMhitAbhyobahuprAcInaH, kaiva kathA purANAdInAM / purANAdipratipAdyadevArcanAdikaM * azvatthAdagnibhayaM vidyAt lakSAbrUyAt pramAyukAn / nyagrodhAcchastrasaMpIr3AmacyAmayamudumbarAt // + Adityadevato'zvatthaH lakSoyamadevataH / nyagrodhovAruNorakSaH praajaaptyudumbrH|| / nokasmAdakSarAdvirAdhayanti / (tANDyabrAhmaNa, 15 pra. 12 kha0) For Private and Personal Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ - ] kimapyatra nopalabhyate / gTahyazAstrasya tu purANeSu manvAdismRtiSu ca bahutrole khovarttate / gobhilagranthe ca 'AgAhamAni : ' - iti, 'vArkakhaNDi : ' - iti cAzrutapUrvaM RSinAmadayaM zrUyate / tAvetAvRSI IdRkprAcInau yat paravarttigrantheSvanayonAmApi na zrUyate / zrateopi gobhilasvAtiprAcInatvaM jJAyate / -- api ca | kalau tAvadvAlambhomAMsadAnaJca * zrAddhe niSiddhaM / gobhilena tu madhyamASTakAyAM vAstukarmaNi ca gavAlambhovihitaH / mAMsacaruzcAnvaSTazrAddhe / tataH kaleH pUrvvamayaM granthonirmitaiti gamyate / gobhilazcAsmin zAstre vaidikAnapi zabdAn prayuktavAn / surAzabdaH khalvanena udakArthe prayuktaH ( Ta 0 2pra 0 1 kA 0 1 0 0 ) / sa tu vaidikarat | evamanyepi zabdAnusandheyAH / sAyaM surAzabdaH kasmiMzcidatIte kAle udakArthe vyavahRtatrAsIt / sa ca kAlo'tItatamaH | smArtteSu grantheSu tadadarzanAt / upavasatirapi anena kaizcinniyamairviziSTasya niyamitasya vastuna ekasminnAhAre prayuktaH / seopi tasminnarthe tadAnIM vyavahRtaeveti / gTahyatrakAlAt paratastvayamahorAtrAbhojanArthe vyavahRtA'bhUt ? / racanArItirapi gobhilasya brAhmaNasambandhinoM racanA 1 * azvamedhaM gavAlambhaM sanyAsaM palapaiTakaM / devareNa sutAtpattiM kalau pacca vivarjayet / (malamAsa tattvaSTatavacanaM ) / + surAzabdohi naighaNTukakANDe (1, 12) udakanAmasu paThitaH / tacca tatra paJcaviMzatitamaM nAma / + "sandhyAM paurNamAsImupavaset" - iti, " vyathAparAhasvAnutyaupavasathikaM dampatI saJjIyAtAM " ityAdisUtra sandarbhAdayamarthe'vagamyate / $ nityopavAsIyAmartyaH sAyaM prAtarbhujikriyAM / santyajenmatimAn vipraH samprApte harivAsare / ( ekAdazItattvaSTataM kAtyAyanavacanaM ) / For Private and Personal Use Only
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [C] rItimanusarati / tasmAdanumIyate - brAhmaNasamaye prAdurbhUto'yamiti / sa cAyaM pAraskarAzvalAyanAbhyAmapi pUrvvakAlInaiti jJAyate / yataH " prete vA gTahapatau parameSThikaraNaM" (1 pra 0 1 kA 0 120 ) iti sUtrayatA gobhilena gTahapatau prete dhAnamukaM / " AdhAnasya tu catvAra uktAH kAlAH pRthak pRthak / tyA mamivAzca vibhAgaH parame - SThinaH" - (gTahyA 0 150 16 zlo0 ) iti gobhilaputreNa vibhAga - kAlopyAdhAnakA latayokaH / pAraskareNa tu "dAyAyakAla ekeSAM " ( 1 kA 0 160 ) iti sUtrayatA tadmayamupanyastaM / evaM " zrapivAnyaM mathitvA'bhyAdadhyAt " (1 pra 0 1 kA 0 170 ) ityAraNeyo'gnigIbhileneAktaH / "araNipradAnameke" (1 kA 0 180) iti pAraskareNakeSAM matamiti kRtvA tadupanyastaM / tathA " aSTakA rAcidevatA " ( 350 10 kA 0 1 0 ) iti sUtratayA gobhilenASTakAyA - rAtridevatAtvamukaM / zrAzvalAyanena tu zraSTakAdevatAprastAve "rAtridevatAmeke" ( 2 0 40 120 ) iti sUtrayatA gobhilIyaM matametannirdiSTaM / 'ataH pAraskarAzvalAyanAbhyAM gobhilaH prAcInatamaH granthazcAyaM tattadugranyAbhyAmiti zliSyate / zrAzvalAyanApyatIva prAcIna:, sa hi zAkalasamAmnAyasya vASkalasamAmnAyasya ca kalpasUtraM praNinAya / tatpraNItaJca mahAvrataprayogapratipAdakaM kalpasUtraM paJcamAraNyakatayA vedatvena prasiddha * / zrazvalAyanaproktaM brAhmaNamapyasti / * vakcAmadhyApakAmahAvrataprayogapratipAdakamAzvalAyananirmitaM kalpasUtramaraNye'dhIyamAnAH paJcamamAraNyakamiti vedatvena vyavaharanti / (jai0nyA0 6 0 2 pA0 1 0 2 0 ) / + kaThazAkhAzvalAyanabrAhmaNaM / zrazvalAyanabrAhmaNaM / ( malamAsa tattve ) / For Private and Personal Use Only
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [10] aai zAkhAbhedopi zrAzvalAyanasya nAmnA pracarati / yohi brAhmaNasya pravaktA yadIyakalpasUtrasyAraNyakatayA prasiddhi:, yannAmnAca vedazAkhApracAraH, sa tu vaidikasamaye prAdurbhUto'tItraprAcInatyaca kaH sandehaH / gobhilastvAzvalAyanAdapi pUrvvavarttItyatIva prAcInatoyaM vaidikakAlInazceti / dUdaJcAca draSTavyaM / mantrabhAgoktAnAM mantrANAM viniyogaH brAhmaNeSu vyutpAditaH / brAhmaNo mantrANAJca viniyogaH prAyaH kalpasUtreSu / gRhyasUtre tvasmin upaniSad brAhmaNAparanAmadheya - mantrabrAhmalokAnAM 'devasavitaH ' - ityAdi mantrANAM viniyogo'nuziSTaH / mantra brAhmaNe tu sarvve saMskAramantrAH paThitAH / saMskArAzcAtiprAcInatama - kAlaeva suvyavasthAH iti granthopyayamupaniSaddbrAhmaNapracArAt parataH prAcInatamakAlaeva nirbhitaityanumIyate / gobhilasrutrebhyastadAnIntaneA lokAcAraH kiyAnupalabhyate / sacetthaM / caivarNikAH sAgnikAH / vaidika-darzapaurNamAsAdi-smAtISTakAdi-yajJAdi-dharmAcaraNaparAH / zUdrANAntu na kopi dharmastatreApalabhyate / zUdraiH saha gamanamapi niSiddhaM / brahmacaryAzramasya bAhulyenAcaraNaM / vivAha: suvyavasthaH / gTahasthAnAM daNDAdidhAraNaM / upAnaddhiraNyastrakktrAdikaM suvyavahRtaM / rathasya bAhulyena vyavahAraH / gAvodhanamabhyarhitaM / zrazvI'pyabhyarhitaeva / kRSikarmmaNAM bAhulyena pracAraH / RNAdAnaM pravRttaM / vANijyasya vistAraH / zraumazAlaurNavasanAnAM vyavahAraH / kRSNasArAdicarmaNAM vyavahAraH / goyAnaM vyavahRtaM / zakaTaM vyavahRtaM / naurvyavahRtA / maNika vyavahRtaH / zrapUpAH vyavahRtAH / mAMsabhakSaNaM vyavahRtaM / vistRtaH For Private and Personal Use Only
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 11 ] panthAH / vaMzAdinirmitaM nivezanaM / daekA prcritaa| sAnucaravicaraNaM / RtumatyApi vivAhaH / patyudakSiNataH striyAupavezanaM / rAtrI striyAbaliharaNaM / gTahye'nA patnyAapi homH| bAntazabdasya puMsivyavahAraH / gTahAgatAnAM RtvigaadiinaamiinnN| vivAhakAle striyApi kasyacit mantrasya paatthH| pANigrahaNAt paraM tasminneva dine badhvA saha zvaragrahAt prasthAnaM / varasya ekenaiva rathena varavadhvo: svagrahagamanaM / vivAhAt prabhRti trirAtraM varabadhvorakSAralavaNAzanaM bhUmau saha shynnyc| patigTahamAgatAyA badhvAdhAnaDuhe carmaNTupavezanaM / dyutaM pravRttaM / vAstuvidyA prcritaa| jyotirvidyA suvyvsthitaa| vivAhe surAvyavahArA'pi gobhilaputravAkyAdavagamyate / so'yamAcAro'tIva prAcInati granthopyayamatIva prAcInatyavadhAryate / apica / vaMzavAhmaNanAmA yA'yaM sAmavedasyApTamAbrAhmaNagranthaH, tatra brahmaNaprArabhya saamgaacaaryaannaamnukrmo'sti| tatra gobhilsyollekhovnte| atomantrabrAhmaNapracArAt parata: vaMzabrAhmaNapracArA___ * gaur3I paiThI ca mAdhvI ca vijJeyA trividhA suraa| pANikarmaNi gaur3I syAt satyA mAdhvAdhamA suraa| (gTahyA0 2 pra0 16 shlo0)| __+ nayanaryamabhUteH kAlavavAdaya'mabhatiH kAlavavobhadrazarmaNaH kozikAdbhadrazammI kAzikaH puSpayazasAdabajeH puSpayazAaudavajiH zaGkarAdgItamAt zaGkarogautamAyamarAdhAcca gautamAt pUghamitrAca gAbhilAt pUSamitrogobhilo'zvamitrAnobhilAdazvamitrogobhilAvaruNamitrAnobhilAharuNamitrogobhilAmUlamitrAdgobhilAnmalamitrogobhilovatsamitrAnobhilAdatmamitrogobhilAgauggulavIputrAgobhilAdgauggulavIputrogobhilArahadasAH piturkhahadasubhilAgobhilAdeva gobhilorAdhAcca gautamAt samAnaM paraM samAnaM prN| (vaMzabrAhmaNa 3 pr0)| + mantrabrAhmaNoktAnAM mantraNAmatra viniyogasya sUtraNAt / For Private and Personal Use Only
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 12 ] cAbIk gobhilaH prAdurbhUtaiti dhruvaM / brAhmaNAnAM vedatatA yadyayapauruSeyatvaM bhagavateAjaimineranumataM, tathApi teSAM pravacanakAlabhedo na zakyo'palapituM / zrasmiMzvArthe, "purANaprokeSu brAhmaNakalpeSu " ( pA0 4 zra0 3pA0 10 5 0 ) iti sUtrayataH pANineH svaraseA'pyavagamyate / asmAt khala sUtrAdidamavagamyate; yadbrAhmaNakalpAH purANaprokA avAcInaproktAzca santIti / tathAca, "purANaprokteSviti kiM yAjJavalkyAni brAhmaNAni zrAzmarathyaH kalpaH / yAjJavalkyAdayo'cirakAlAityAkhyAneSu vAtI, tayA vyavaharati sUtrakAraH"-- iti jayAdityeneAktaM / evaM " purANaprokeSu brAhmaNakalpeSu yAjJavalkyAdibhyaH pratiSedhastulyakAlatvAt " - ini vArttikakAreNAbhihitaM / tathA, "purANaprokrevvityatra yAjJavalkyAdibhyaH pratiSedhovaktavyaH / yAjJavalkyAni brAhmaNAni saulabhAnIti / kiM kAraNaM / tulyakAlatvAt / etAnyapi tulyakAlAnIti" - iti vyAkaraNamahAbhASyaM / tadanenAvagamyate sarvvANi brAhmaNAni naikasmin samaye prokAni, kintu kAlabhedena tadamISAM kAnicit cirakAlaM proktAni kAniciccAcirakAlamiti / brAhmaNAJca mantravyAkhyAnarUpatayA bhantrabhAgAt parAcInatvaM jJAyate - ityanyadetat / bhagavatAvAtsyAyanasya tu mataM RSirupadeSTA brAhmaNAnAmiti lakSyate / tathAca tenAkaM nyAyabhASye / "na bhidyate ca laukikAdvAkyAdvaidikaM vAkyaM prekSApUrvvakAri puruSapraNItatvena, tatra laukikastAvadaparIkSakopi na jAtamAtraM kumArakamevaM brUyAdadhISva yajasva brahmacaryaM careti kutaevaM RSirupapannAnavadyavAdI upadezArthena prayukta upadizati" (nyA0 bhA0 40 1 0 6 0 0 ) iti / For Private and Personal Use Only
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 13 ] tathA "yaeva mantrabrAhmaNasya draSTAraH pravakArazca te khalvitihAsapurANasya dharmazAstrasya ceti"-(nyA 0bhA0 4 a0 1062 sU0) iti / yadyapi snAnagranthe vaMzabrAhmaNokasya "namobrahmaNe"-ityAdikasya tarpaNe viniyogodRzyate, tathApi gobhilasya vaMzabrAhmaNapracArAt parAcInatvaM na shngkitumhN| snAnagranthasya gobhilapariziSTarUpatayA vIramitrodayAdAvukatvAt / ataeva tadgranthazeSe "iti gobhilIyAH" ityabhidhAnaM saGgacchate / gobhilakRtatve tasya tannopapadyate / paranta vaMzabrAhmaNe bhvogobhilaaullikhitaaH| tatra, katamA gobhilogTahyasUtrasthAsya karjeti na tttvto'dhigcchaamH| (sambhAvayAmaH) yoyaM nirupapadogobhilohadorAcArya: zivyazca rAdhagautamasya, sAyaM gTahyasUtrasya katI iti / yatAgobhilakRtitayaivAsya prasiddhirna nAmAntareNa / grahyAsaMgrahe'pi gaubhilatayaivAsyollekhaH / gobhilazca nirupapadaH mev| sa kha tvayaM gobhilasampradAyAnAmAdibhUtaH pUrvatano'STamazceti vaMza brAhmaNapracArakAlAdapi cirantana:-iti zivaM / sahara serpur| 13 aassaaddh'| 1802 zakAbda / (tIlaGkAropanAmaka / zrIcandrakAntazarmaNaH / For Private and Personal Use Only
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilagRhyasUcabhASye kror3apacANi / 6 pRSThe 10 paMko "narahyasaMgrahaH' iti|" ityataH paraM nivezyam / tthaacaacaaryyputraah| "patnyaH putrAzca kanyAzca janiyyAzcApare sutaaH| gTahyAiti samAkhyAtAyajamAnasya dAyakAH / teSAM saMskArayogena shaantikrmkriyaasuc| AcAryavihitaH kalpastasmAd gTahyAiti sthitiH"| iti / 30 pRSThe 6 paMko "cetyAhuH"-ityataH paraM nivezyaM / sa khalvayamabhirUpaH,-"yatra vidyA ca vittaJca satyaM dharmaH shmodmH| abhirUpaH sa vijJeyaH svAzrame yovyavasthitaH" iti gTahyAmaMgrahAko draSTavyaH / 35pRSThe 10 paMkI nivezyaM / iti / "pArthivI caiva bhaumIca lekhe dve dvAdazAGgale / ekaviMzatirAmeyI prAdezinye ubhe smRte| Sar3aGgalAntarAH kA AgneyIsaMhitAstu tAH / pArthivAyAstu rekhAyAstinastAuttarottarAH / 35pRSThe 13 paMko nivezyaM / "eSalekhavidhiH prokogTahyAkarmasu sarvasu" itica / etasmAdacanAd * yatra yatra 'paMktau nivezyaM-ityucyate, tatra paMktighe nivezobAdhyaH / For Private and Personal Use Only
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kroDapatrANi / gRhyAkasvayameva lekha vidhirAdaraNIyaH / zranyatra punaH kAtyAyaneokta iti boddhavyam / evaJca rekhA devatavarNayorapi gRhyAsaMgrahAkakalpaevAbhinivezaH tatraivAbhidhAnAt / 38 pRSThe 12 paMktI "samAnnAnAt " - ityataH paraM nivezyam / paramArthataH punargRhyeokasu pArazAkhikaguNopasaMhAronAsti, kintu zroteSveva sa iti gRhyAsaMgrahabhASye nipuNataramupapAdayiSyAmaH / 46 pRSThe (paMtI " kiJcidanucitam " - ityataH paraM nivezyaM / zrAcAryaputreopyetasmAdbhedenaiva vibhAgasyAdhAnakAlatvamAha / tathAca gTahyAsaMgraha: / " zradhAnasya tu catvArauktAH kAlAH pRthak pRthak / samiaire vibhAgaH parameSThinaH" iti / antyA 54 pRSThe 13paMktI 'racedityetat' - ityataH paraM nivezyaM / zrathaivamuttarasUtre, 'saeva' - ityasyaivAgneH parAmarzAt 'prete vA gTahapatI'ityAdikAlAhitAnAmagnInAM gRhyatvaM na prApnoti ? / naiSa doSaH / prAdhAnyAt khalvAcArya : 'saeva' ityAha | aavarrabhya khalvamA erbhavati / zranyasyApyaggRhyatvaM vAstavamiti na zakyaM nirasi tum / smArttaH khalvagnirevamabhidhIyate / paratareNa vA sutreNaitata saMbhasyate / kathaM kRtvA ? | yadevAnyAM samidhamabhyAdadhAti yadeva ca jAyAyAH pANiM jighRkSan juhoti, taM homamabhisaMyacchet --- zrabhimukhyena samyak kuryyAt, tena caiva home For Private and Personal Use Only
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kor3apatrANi / nAstha prAtarAhutirhatA bhavatIti / sAyamitthaM paratareNAsyAbhisaMbandhaH / asyAJca varNanAyAmuttarasUtre 'maeva'-iti pUrvaprakRtaH sApyagniH parAmarthavyobhavati / kathaM punaratikramya parasUtraM paratareNa sUtreNa saMbhaMsyate ? / atikraantsNbndhsyaacaaryaanumttvaadityaah| kathaM jJAyate ? / "punarutamatikrAntaM yacca siMhAvalokitaM / gaubhile ye na gTahanti na te jJAsyanti gaubhilaM" iti gtthyaasNgrhvcnaat| uttarasUtraeva vA 'maeva'-dUti vyavahitopi sAgniH parAmRzyatAmiti na kiJcidanucitam / 57pRSThe 2 paMko 'kriyate' ityataH paraM nivezyaM / anyatra parameSThivibhakayoragnyoH / tathAca gTahyAmaMgrahaH / "parameSThI vibhaktazca juhuyAdakSatAn skRt| prAtastUSNIM ghRtaM vApi prAtarAhutyupakrama."-iti / 62 pRSThe 11 paMkI 'atraca' ityataH paraM nivezyaM / "gobhirvAlapavitreNa dhAryamANena nityazaH / na spazantIha pApAnizriyaM gAtreSu tiSThati" iti / 103pRSThe 8pako 'madhastAdeva'-ityataH paraM nivezyaM / abhyapagamya cemaM tarpaNayoH prakRtivikArabhAvametAvadasmAbhirvicAritam / paramArthataH punaranayoH prakRtivikArabhAvaeva nAsti / kutaH ? / iyoreva saparikarAbhihitatvAt / snAnAGgatarpaNaM khalvAcAryeNa maparikaramabhi For Private and Personal Use Only
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kroDapatrANi | hitaM snAnagranthe / tathaiva pradhAnatarpaNaM kAtyAyanena krmprdiipe| kaH khalcanunmattaH saparikarAbhihitayoranayoH prakRtivikArabhAvamAcakSIta ! / tasmAdanyAdRzameva tarpaNaM snAnAGgaM saviturupasthAnAt parataH karaNIyamAcAryeNoktam , anyAdRzameva ca pradhAnaM tarpaNaM brahmayajJAt parastAt karttavyaM kAtyAyanenoktamiti na kiJcidanucitam / 211pRSThe 8 paMko 'sUcayati' ityataH paraM nivezyaM / upakalpanaJcAmISAmaneruttarataudagagrANaM prAJcaM prAJcaM prayojanAnasAreNa krnniiym| tathAca karmapradIpaH / "prAJcaM prAJcamudagagnerudagagraM smiiptH| tattathA''sAdayet dravyaM yadyathA viniyujyate" iti / upakalpitAnAJcAmISAM vIkSaNaM prokSaNaJcAdbhiH krttvym| kutaH ? / "dravyANAmupaklUptAnAM homIyAnAM yathAvidhi / prasiJcan vIkSaNaM kuryAdabhirabhyukSaNantathA" iti gtthyaasNgrhvcnaat| tadidaM dravyAmAdanaM sthaNDilopalepanAt parataeva karaNIyam / tathaivAcAryeNa sUtraNAt / prAcAryapatrI'pi gTahyAsaMgrahe / "bhUmeH samUhanaM kRtvA gomayenopalipya ca / dravyANyuttarataH sthApya vRSoM kuryyAdudamukhIm"ityupalepanAt paraM dravyAsAdanamabhidhAya, pazcAllakSaNakaraNamagnisthApanAdikaJcAbhihitavAn / evaJca, "puroDAzakapAlena tuSAnupavapati"ityatra yathA bhaviSyatA puroDAzena kapAlasyAbhisaMbandhaH, tadadatrApi bhaviSyataivAgminA uttarasyAbhisaMbandhoboddhavyaH / agnisthApanAt pUrvameva dravyAsAdanasyopadezAdananyagatervacanAt / For Private and Personal Use Only
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kroDapatrANi / 22deg pRSThe 13 paMktI 'gTahyAntaram' - ityataH paraM nivezyaM / seyamamaGgatA varNanA / kasmAt ? / zrAcAryyaputrAbhihitakramavirodhAt / tathAca gRhyAsaMgrahaH / "lekhanAbhyukSaNe kRtvA nihite'gnau samiddadat / tateAbhUmigrahaM kRtvA kuryyAt parisamUhanam / brahmANamupasaMkalpya caruzrapaNamArabhet" - iti / karmapradIpAkastu kramazrAdhAnaviSayaH / kutaH ? | tatraiva tadabhidhAnAt / gRhyAntaramapi zranyeSAmeva nAsmAkam / kAtyAyanAdibhirhi tat sUcitam / te kila kAlAdizAkhinAM cakArAH / 1 228pRSThe 8 paMktI, 'tattvakAra:' - ityataH paraM nivezyaM / paramArthataH punarvvikalpaevAnayorvaktavyaH / kathaM nAma ? / paJcAzadbhirvA - kuzairbhavet aparimitairvA, - iti / kuta: ? / sNkhyaavcnsyaapysmaacchaakhaavissytvaat| gTahyAsaMgrahe khalvAcAryaputraH "paJcAzadbhiH kuzairbrahmA", - ityAha / 228 pRSThe 16 paMktI, 'uktam' - ityataH paraM nivezyaM / idantviha vaktavyam / karmapradIpakRtA padArthAnAmupanyAsamAtraM kRtaM na tu kramopyamISAmabhihitaH / tathAvidhavacanavyakterabhAvAt / tatra, carvvaGgamabhidhAya bhUmijapaprakArAbhidhAnAt khalvAnumAnikaH kramaH paricikalpayiSitaH / sa cAyamAcAryaputrAbhihitapratyatakramavirodhAdbhavituM nAIti / tathAca " lekhanAbhyukSaNe kRtvA " - ityAdi purastAdudAhRtam / tasmAdAcAryyaputravacanAt bhUmijapaM tyRcena parisamUhanaJca kRtvA brahmasthApanaM karttavyaM, tatazcaruzrapaNamityAdaraNIyam / na cedevam, karmapradIpa For Private and Personal Use Only
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kror3apatrANi / kRtA dakSiNAmabhidhAya carcaGgasyAbhidhAnAt dakSiNAnantaraM caruH syAt / prAcAryApi brahmasyApanAt param , "atholUkhalamUSale"ityAdinA caruzrapaNaM sUtrayiSyati / tasmAt 'anyat' caruzrapaNAdikam, iti varNanIyam / anarthakaM tarhi ; nanu 'atholUkhalamUSale'iti sUtrayiSyatyeva / nAnarthakam / kutaH ? / sAmAnyavizeSabhAvApapatteH / anyat ceSTeta, iti sAmAnyataH sUtrayitvA, atholUkhalamUSale, ityAdinA vizeSataH sUtraNamupapadyate / AdarArthatvAcca / AdarArthaM punarupAdAnaM khalvAcAryANaM bahulamupalabhyate / zAstre cAsmin punaruktirAcAryyasyAnumateti purstaanniveditmsmaabhiH| yatra tu carunAsti, tatra, anyat aAjyasaMskArAdikam , ityabhipretya vA vcnmetduppaadniiym| dravyAmAdanantu prAstAM tAvadidAnI, yAvadagnisthApanAdapi pUrva karaNIyamiti purastAdeva vyavasthApitamityAstAM vistaraH / 23 1 pRSThe 20 paMkI, 'bvapItyartha:'- ityataHparaM nivezyaM / prakArAntaramAha gTahyAsaMgrahaH / "caturmuSTizcaruH kAryazcavarNAmuttaro'pi vA"-duti / muSTiH palamiti gTahyAsaMgrahabhAyye vakSyAmaH / 234 pRSThe 11paMkI nivezyaM / abhidhAraNaJcedaM sTataM pavitrAntatiM kRtvA karaNIyam / tathAca sahyAsaMgrahaH / "pavitrAntahitaM kRtvA caruM prAjJo bhighaaryet| udAsya caiva vidhinA evaM tantraM na lapya te" iti / For Private and Personal Use Only
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kor3apatrANi / 237pRSThe 18 paMkrI ' prAtarhemAdibhyaH' - ityataH paraM nivezya / yatra punazcarurna kriyate, tatra brahmaiva staraNakAryaM karoti, natvanyat paristaraNaM karaNIyam / kuta: ? / " brahmANaM staraNaM vidyAcaruryatra na kalpitaH " - dUti gRhyAsaMgrahavacanAt / 238 pRSThe 12 paMta, 'iti' - ityataH paraM nivezya / tame paridhayogTahyAkarmasu na karaNIyAH / tathAca gTahyAsaMgrahaH " paridhastu na kurvIta hyAkarmasu yAjJikaH / udakAJjayastisraste vai paridhayaH smRtAH " - dUti / 238 pRSThe 2 paMktI, 'manyante' - ityataH paraM nivezya 1 seyaM vihitapratiSiddhA praNItA gTahyAkasu nApakalpayitavyA / kutaH ? | "vihitapratiSiddhAJca praNItAM ne|pklpyet" - iti gTahyA saMgrahavacanAra 2 41 pRSThe 1 8 paMkrI nivezyaM / " etat sampUyanaM nAma pazcAdutpavanaM smRtam" / 243pRSThe 11 paMtrI, 'bhaTTabhASyam' - ityataH paraM nivezyaM / gRhyAsaMgrahastvAha / "jyAnAM sarpirAdInAM saMskAre vidhicodite / anadhizrayaNaM dabhraH zeSANAM zrayaNaM smRtam - iti / For Private and Personal Use Only
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kor3apatrANi / 255pRSThe 14 pakro nivezyaM / yeSAnta pratipattyarthakarma sviSTakaditidarzanam , teSAM khalvetadapacArepi zeSamyAjyena hotavyaM bhavati / 263pRSThe. 17paMkI nivezyaM / tadetat savaM pUrvanibaddhAM matamanusarabhirasmAbhiyAkhyAtaM vicAritaJca / paramArthatastu pratipattirevaitanna bhavati / kutaH ? / nirdezasAmAnyAt / "tataeva varhiSaH prAdezamAtra pavitra kurute"-iti vadatrApi, "tataeva varhiSaH kuzamuSTimAdAya"-iti nirdizyate / asmAJca nirdezasAmAnyAt tatrava atrApi stutazeSANi vIM Si hRdayamAgacchanti / zrAgacchanti cet, na yujyate vinAkAraNamutsraSTum / stRtAnAM vahiSAmidAnI pratipipAtayitatvAditi cet / n| pramANabhAvAt / pratipattiprAya bacanAditi cet / na / asiddheH / kathamasiddhiH ? / AgneyAdInAmapratipattInAM sannihitataratvAt / tadevaM pramANavizeSasyAbhAvAt viniyuktaviniyogona khalvapi yuktovarNayitum / pratipattiprAyevacanAt khalvAnumAnikaM pratipattitvaM paricikalpayiSitam / taccaitat nyAyavirodhAna se maIti / tasmAt "virodhe ca zrutivizeSAdavyaktaH zeSe" iti siddhAntAt statazeSAdeva varhiSaH kuzamuSTimAdAya, -iti vyAkhyeyam / tadetadAcAryyaputraH spaSTayAJcakAra gTahyAsaMgrahe / "stRtebhyAna pracinIyAt yAtayAmaM stRtaM smRtm| stRtazeSAttatogTahya yajJavAstukriyA tathA" iti| yajJavAstukriyAM kRtvA cAjyena pUrNAhutihAtavyA / tathAca grahyAsaMgrahaH / "yajJavAstukriyAM kRtvA For Private and Personal Use Only
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kror3apatrANi / vidhidRSTena karmaNA / zrAjyadhArAmavicchinnAM juhuyAt sArvakAmi kIm " - iti / - 6 269pRSThe 3pako nivezyaM / " sUtradvayaM vaitat - 'pUrNapAcodakSiNA' - iti, 'taM brahmaNe dadyAt - iti c| tatra, 'pUrNapAtrodakSiNA' - ityanena pUrNapAtraM dakSiNA bhavati karmmaNAm, anucyamAnAyAM dakSiNAyAm - ityucyate / kathaM jJAyate ? / anucyamAnAyAM dakSiNAyAM pUrNapAtrAdikA dakSiNA bhavati, iti karmmapradIpavacanAt / --- 'taM brahmaNe dadyAt ' - ityanena brahmaNe dakSiNAyAdAnamupadizyate / tadanena tatzabdena dakSiNaiva parAmRzyate na pUrNapAtram / kasmAt ? / sannihitataratvAt dakSiNAyAH, vyapetatvAcca pUrNapAtramya / zrarthavatvAcca / dakSiNAdAnena hi naH prayojanaM na pUrNapAtradAnena / liGgavyatyayastu bhavatA'pi samAnaH / ' brahmale dakSiNA deyA' - iti kAtyAyanavacanAcaitadevaM pratipattavyam / sa khalvaspaSTAnAM gobhilokAnAM pratIpavat spaSTamupadeSTA - ityavocAma | 270 pRSThe 12 paMktau nivezyaM / zratha vA / ekeAbrahmaiva Rtvigiti brahmaNe dakSiNAdAne hetuvacanametat / hAtApyastyanyaRtvigityAzaGkAyAmuttaraM sUtraM pravartsyati / For Private and Personal Use Only
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kroDapatrANi / 28 pRSThe 3pako 'vAbhiSekaH' ityataH paraM nivezyaM / tathAca shyaasNgrhH| "sarvayajJeSu viprANAmabhiH pUrNa pravarttate / tasmAt suronabhAhyApo'girevAbhiSecayet" iti / 281 pRSThe 21paMko 'rityetat' ityataH paraM nivezyaM / tathAca gTahyAsaMgrahaH / "mahAnadISu yA ApaH kaupyAnyAzca hudeSu c| gandhavarNarasairyuktA6vAstAiti nizcayaH" iti / tadevaM dhruvAbhirabhiH 282 pRSThe 2pako 'ityanye' ityataH paraM nivezyaM / rastutastu gandhamAlyairudakumbhamalaGkRtya praavRtaaNsaadhaaryet| kathaM jJAyate ? / "gandhamAlyairalaGkRtya makumbhovAgyataH zuciH / dhArayet triSu varSeSu prAvRtAMsAdvijottamaH" iti yahyAsaMgrahavacanAt / 283pRSThe 15paMnI nivezyaM / atra ca, "svavarNabhiranindyAbhirabhirakSatamizritaiH / snAnaM caturbhi:kalasaiH strIbhiH strI yatra plAvanam"- iti grAhyAsaMgrahAko vizeSo draSTavyaH / 287pRSThe 2 paMko nivezyaM / tathAca gRhyAmaMgrahaH / "yadA niSkAmayet kanyAM varaH pANiM jighRkssyn| agniM pradakSiNaM kRtvA kaTastIrNa pdNvrjet| padA prapadya panthAnaM patiyAnaM maMjapedvadhUH / varovA'tra japenmantramAkaTAntAditisthitiH" -iti / For Private and Personal Use Only
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kroDapatrANi / 3 0 5 pRSThe 3panI, 'iti'-ityataH paraM nivezyaM / vastutastu, "tathA lAjAJjalirbadhvA hayate'GgaliparvabhiH" iti gTahmAmaMgrahokaprakAreNAsmAkamayaM homobhavati, na zAkhAntarokaprakAreNa / svazAkhAzrayamutsRjya parazAkhAzrayakaraNasya niSedhAditi draSTavyam / 308pRSThe 4 paMko nivezyaM / "prAjagrAhamudagrAhaM brahmANavijaM tathA / etAni vAhyataH kRtvA zeSANAntu pradakSiNam" iti| yazcAya homAt parataH pariNayaH, sAyaM brAhyAdiSu vivAheSu draSTavyaH / gAndharvAdiSu punarvivAheSu prathamameva pariNayaH tatohAmaH karaNIyaH / tathA ca gTahyAsaMgrahaH / "brahmasthArSasya daivasya prAjApatyasya yaajnyikaiH| pUrva homavidhiH proktaH pazcAt pariNayaH smRtaH / gAndhAsurapaizAcAvivAhArAkSasAzca ye / teSAM pariNayaH pUrvaM pazcAddhAmo vidhIyate" iti / sa khalvayamAcA-brAhmAdIn prazastAn vivAhAnabhipretya homAt parataH pariNayanaM sUtrayAJcakAra, iti liyyate / 308 pRSThe 12 paMko 'gTahyAntarAca'-ityataH paraM nivezyaM / naitat samIcInam / kutaH ? / svazAstravirodhAt / tathA ca gTahyAsaMgrahaH / "evaM lAjahaviH zeSaM hUyate sarpajihayA" iti / tasmAdasmAkaM sarpajivhayaitaddhotavyaM bhavati / For Private and Personal Use Only
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kor3apatrANi / 312 pRSThe 7panI, nivezyaM / tathAca gTahyAsaMgrahaH / "vivAhe yo vidhiH proktomantrAdAmpatyavAcakAH / varastu tAn japet sarvAn RtvikAjanyavaizyayoH', iti / 318pRSThe 17pako 'rucyate' ityataH paraM nivezyaM / tathAca gTahyAsaMgrahaH / "hutvA''jyaM parizeSeNa yat dravyamupakalpitam / suveNaiva tu tat spRSTaM sampAtaJcaiva taM viduH" iti / 32 3 pRSThe paMko 'pramANAbhAvAt' ityataH paraM nivezyaM / vastutastu AsurAdivivAhor3hAyAH pretakRtyaM piTagotreNa karttavyamiti vRddhazAtAtapenokam / ythaa| "zrAsurAdivivAheSu pitgotreNa dharmavit" iti / sapiNDIkaraNatvasyAstanmAtrAdibhiH karaNIyamityAha saeva / "tanmAtrA tapitAmahyA tatzvA vA spinnddnm| zrAsurAdivivAheSu vinnAnAM yoSitAM bhavet" iti / evamapi, sapiNDIkaraNenaikabhUrttitvaprAptahetutvenopAdAnAt prAcInaM vacanam-caturthotaH pUrvameva yA saMsthitA, tadviSayameva paryavasyati, iti dhyeyam / 327pRSThe 7paMkI nivezyaM / paramArthatastu, tatra 'haviSyamannam'-iti sUtrayan etadevAkSAralavaNaM vyAkaroti / tasmAt ,-"ayukramamsalavaNairaparyuSitamevaca / iviSyametadannAdyamasuraizcApyasaMyutam" iti gTahyAsaMgrahAtasyAzanaM boddhvym| For Private and Personal Use Only
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kroddptraanni| 34 4 pRSThe 15pakkI 'evAyamarthaH'-dUtyataH paraM nivezyaM / vastutastu, uvarttanaM nakharomacchedanaM mekhalAyA: sTesanaJca hAsanamucyate / kathaM jnyaayte?| "udarttanaM nakhacchedoromacchedanamevaca / saMsanaM mekhalAyAzca hAsanAni vidurbudhAH" iti gtthyaasNgrhvcnaat| etadavidyAMsaeva 'krAmayitvA'-dUti paThanti / tadazraddheyam / 353pRSThe 3paMkI nivezyaM / vastutastu mantrAnAdeze vyAhRtayaH prayoktavyAbhavanti / kutaH ? / "yatra mantrAna vidyante vyAhRtIstatra yojayet"-dati rahyAsaMgrahavacanAt / caruzrapaNAdikameva vRSNoM karttavyamiti tatraiva jJeyam / tasmAt vyAhatibhiraMzasyAbhimarzanaM mantreNa nAbhidezasya, ityAdaraNIyam / ___ 36 6 pRSThe 1 paMko 'middham ) |'-itytH paraM nivezyaM / atha vA / yugmam-iti cchedaH / yugmamubhayataH phalam , taM pUrva mAhRtam, 36 7 pRSThe 18 paMkI nivezyam / tatra brUmaH / yattAvaduktam, prathamaevonayane tisrodarbhapicalyovyA priyante evamuttarayoH, dUti, etdgRhiimH| yat punaruktam,-unnayamatritvAddarbhapicalyopi navaiva sampadyante, iti, etannAnujAnImaH / kiM kAraNam ? / mAnAbhAvAt / 'bhUritidarbhapiJjalIbhireva prathama bhuvariti dvitIyaM khariti hatIyam'-iti vacanAt khalu timRNAmeva For Private and Personal Use Only
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kor3apatrANi / darbhapiJjalInAM saGgharunayanaiH saMbandho'vagamyate / nAsau yujyate vinAkAraNamutsrayum / tasmAt-ekaikayA piJcalyA ekaikamunnayanam,ityasaGgataM vacanan / tathAca gTahya saMgrahaH / "mImante drbhpiclystikhstaabhistrirunyet"-duuti| tasmAt tikhaeva darbhapicalyastAbhireva prathamabhunnayanaM tAbhireva dvitIpa tAbhireva hatIyamityAstheyam / 368 pRSThe 2 paMko 'prakSAlanam' ityataH paraM nivezyaM / nivapaNantvatra nAsti / tathAca gTahyAsaMgrahaH / "cUDAkarmaNi sImante yazca pAkaH sadA gTahe / vivAhecaiva lAjAnAM nokonivapaNo vidhiH" -iti / 4.4 pRSThe 1pako nivezyaM / iti / "dakSiNAkapaTTIH ziSTAtrAtreyAstrikapardinaH / AGgiramaH paJcacUr3AmuNDAmagoH zikhino'nye" / 438pRSThe 7paMkI, 'zabdasyArthaH'-dUtyataH paraM nivezya / vastutastu sAvitravratamaSTabhirvarSemAsairdinaivI karaNIyam / kutaH ? / "smaamaasaahoraatraastulyaabraahmnncoditaaH| sAvitramayabhivarSaH kArya mArdinaizca vA"-iti gTahyAmaMgrahavacanAt / tasmAt nAtra saMvatamaravratAcaraNaniyamaH / 'nAcariSyantaM saMvatsaramupanayet' iti godaanaadivrtvissym| kathaM jJAyate ? / godAnavrataeva tadabhidhAnAt / For Private and Personal Use Only
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kor3apatrANi / 4 4 2 pRSThe 11paMnI nivezyaM / vastutastu godAnAdivataevopanayane niyamAyaM na prAcInepyupanayane / tatra vishesssthaabhidhaanaat| atikramyAbhidhAnAcAsya / seAyamupanayatiH sannihitamevopanayanamabhidhatte na prAcInamapi / vyaktivacana: khalvayaM mannihitAM vyakti zaknoti vadituM, ntvnyaam| AgneyonyAyAt / paratovakSyamANAnAM dharmANaM yathA prAcInopanayanagocaratvamapi, tathA'bhihitamasmAbhiH,-"vArtaJcAsmai daNDaM prayacchan vAcayati"-dUtyatra / paratazcaitadvakSyAmaH / 482 pRSThe 3 patI nivezyaM / vastutastu, asmAkamupAkaraNadvaividhyepyutsargasya na vaividhyam / utsargaH khalvekaevobhayorapyupAkaraNayoH prauSThapade taiyyAM syaat| kutaH ? / ubhayamupAkaraNaM sUtrayitvA paratastaiyyAmutsargasya sUtraNAttathA'vagateH / ataeva kAtyAyanopi 'prauSThapade tiyyeNa vahi:'.--ityAdinA tathaivAha / nacedamudagayanopAkaraNAbhiprAyaM vacanamityatra pramANamasti / tathAtvecotsargAntaraM nasyAdeva / anupadezAt / tasmAdekaevAtmargaH prauSThapade tiyyennetyvdhaaryte| ataevAbhayamupAkaraNamupadizya "utsargazcaikaeveSAM taiyyAM prauSThapade'pi ca"-dUtyekamevotsargamubhayeSAmabhidhatte / na ca prauSThapade istenopAkaraNakartustatraiva punastithyeotsAna sambhavatItivAcyam / vantire prauSThapade istenopAka varSAntare tatraiva tiyyeNotsargasambhavAt / tathA gArya: / "siMhe ravau tu puSyaH pUrvAhe'vivare vahiH / chandogAmilitAH kuryurutsarga khakhacchandasAm / ekla For Private and Personal Use Only
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kor3apatrANi / panetu istena upAkarmAparAlikam" iti siMhe ravI purne utsargamabhidhAya hastenopAkaraNamabhidadhAnaetadevAha / asmAdacanAdasmAkamupAkaraNe aparAlaH kAlaH syAt / "adhyAyAnAmupAkarma kuryAt kAle'parAhake / pUrvAhne tu visargaH syAditi vedavidoviduH" iti pariziSTavacanAccaitadevaM prtipttvym| gobhilasyaitaditi hemAdriH / yadA punaH siMhasthe sUrye zaklapace yohastaH tasmAt prAcInaH puSyaH karkaTasthe ravau bhavati, tadA tatraiva puSye utsarga: karaNIyaH / kutaH ? / "mAse prauSThapade hastAt puSyaH pUrvAbhaved ydaa| tadA tu zrAvaNe kuryyAdusarga chandasa dijaH" iti pariziTokaH / tathA prauSThapade istasya duSTatve tatropAkaraNaM niSedhati caturvargacintAmaNau smRtiH / "upAkarma na kurvanti kramAt sAmaryajurvidaH / grahasaMkrAntiyuktaSu hastazravaNaparvasu" iti| tadevambhUtasyale zrAvaNaeva haste upAkaraNaM karttavyaM bhavati / "vahacAH zravaNe caiva istaH sAmavedinaH" iti prishissttvcnaat| zrAvaNe hi vahRcAH zravaNenopAkurvanti / gobhilasyaitaditi nirNayAmRtakAraH / "dhaniSThApratipayuktaM tvASTraRkSasamanvitam / zrAvaNaM karmakurboran Rgayaju:mAmapAThakAH" iti pariziSTavacanAntarepi zrAvaNaM karmeti samAkhyayA tathA'vagamyate / vizeSamAhatuddhamanukAtyAyanI / "arddharAbAdadhastAccet saMkrAntigrahaNaM tadA / upAkarma na kurvIta paratazcenna doSakat" iti| tasmAdiyamevAvadhAraNA,-prauSThapadI istenopakRtya devapANigeyagAnAdIni tAvadadhIyIta yAvat abdAntare prauSThapade tiyyaH bhvti| udagayane copAkRtyottarAraNyakAdikaM yAvat SaNmAsAnadhIyIta / tataH For Private and Personal Use Only
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kroDapatrANi / pauSThapade tiSyeNa dvayorutsarga kuryAt / utsargAt paratastu yAvadanyadupAkaraNaM na kriyate, tAvadvedaM ta vyAharedanyatra brahmayajJAt / asmachAstre tthaivopdeshaat| evaJca, utsAt paramapi zuklapakSeSu chandasAmadhyayanabodhakAni yAni manvAdivacanAnyudAhRtAni, tAni asmaDyatirikta viSayANi boddhavyAni / asmacchAstre prauSThapadazaklapace titheNotsargAt parataH punastatraiva hastenopAkaraNavidhAnAt teSAM vacanAnAM na khlvtraavkaashobhvtiiti| 515pRSThe 5paMkI nivezyaM / "kSule dravyapale samyak jalamuSNaM viniHkSipet / mRtpAtre kur3avAnmAnaM tatastu srAvayet paTAt / sasthAcUrNadravaH phANTa:"-ityukta lbaasi 56 0 pRSThe 1 paMko 'yetyarthaH" ityataH paraM nivezyaM / athavA / vRSNImiti vacanAdamantrakamevaitAn balIn haret / 56 1pRSThe 8 paMko 'boddhavyaH'-'-ityataH paraM nivezyaM / seyamamaGgatA varNanA bhaTTanArAyaNasya / kasmAt ? / "dadhi sarpizca saMpUtaH prokohosspRssaatkH| homakAle tu tasyAneH sthAnamuttarapUrvataH" iti shyaasNgrhvirodhaat| tasmAdagneruttarapUrvataH samAsAdite satIti vrnnniiym| For Private and Personal Use Only
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kroDapatrANi / 6 50 pRSThe 18paMktI nivezyaM / atra kinycidtvymsti| sUtratantunidhAnacedaM-"etadaHpitarovAmaH" -iti mantramucArya sUtritaprakAreNa karaNIyam / kathaM jJAyate ? / padyamAnamantrakANDe asminnavasare mantrasya'tasya paThitatvAt / sacenna viniyujyeta, anarthakastasya pAThaH syAt / nacArthavAnAmnAyo'narthaka: krttvyH| kathantasminnartha sUtraM na dRzyate ? / pratyekamabhilApaM sUtrayituM pravRttaH khalvayamAcA-viniyoga mantrasya na sUtrayAJcakAra / sakRddhi trIn pitrAdInuddizya mantrAyaM paThitavyobhavati / liGgAkSAtraiva karmaNi viniyoga mantrasya sujJAnaM manyate, iti| kathaM punaravagamyate cIna pitrAdInuddizya makadeva mantraH paThitavyadati / bahuvacanAdityAha / 'namovaH pitaraH'-ityAdau khalvasmin vAkyapravAhe pitrAdiSu triveva bahuvacanAntapiTapadaprayogAdatrApi tathaivAvadhAryate / na khalvasyaiva pUrvasmin parasmiMzca vAkyapravAhe pitrAditrike bahuvacanAntapipadasya prayoge'vadhate dahaivAkasmAdarbujaratIyanyAyena ekaikasmin pitrAdI tathAprayogadati zakyamavagantum / kAraNAbhAvAt / tasmAt sakRdeva mantrapAThaH, abhilApastu pratyekamiti siddham / 757pRSThe 18 paMkI 'ityAdinA'-ityataH paraM nivezyaM / "sAkSataM sumanoyukta udakaM dadhimizritam / adhya, dadhimadhubhyAJca madhuparkAvidhIyate / kAMsyenevAInIyasya ninayedarthamaJjalau / kAMsyApidhAnaM kAMsyasyaM madhuparka nivedayet"-dUti karmapradIpavacanenaca For Private and Personal Use Only
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kor3apatrANi / 758pRSThe 11 paMktI, 'bhavati' ityataH paraM nivezyaM / apica / 'sAkSataM sumanoyuktam'-ityAdivacanena dvitIyaM madhuparkamabhidhAya 'kAMsyenaiva'-ityAdi tatparavacanena tasyApi kAMsthApidhAnatvaM kAMsyasthatvaJca kAtyAyanaH praah| satvekadezadarzI paravacanamajAnAnAmanyate, dvitIye madhuparke pAtrasyAnupadezaH, iti / 787 pRSThe 10 paMkI nivezyaM / tatra gtthyaakrmsvaacaaryyputrokevprkaarH| kasmAt ? / "eSalekhavidhiH protAgrahyAkarmasu srvsu"-duutyupsNhaaraat| kAtyAyanokastu prakAraH pArizayyAdanyatra nivizate iti draSTavyaM / 6 0 0 pRSThe 5pako "devalavacanAt" / ityataH paraM nivezyaM / pakSakalpe'pi zastrahatAnAM zrAddhameva caturdazyAM bhavati naanyessaaN| kathaM jJAyate ? / "naiva zrAddhaM caturdazyAM kuryAccha strahatAdRte / pakSazrAddhapi kartavye zrAddhanyaiva mA tithiH" / itivacanAditi kalpataruprabhRtayaH / caturdazItyAge paJcadazAdizrAddhasampattaye paurNamAsyAM zrAddhamuktaM smRtisAgare / "nikhilantu yadA pataM zrAddha kartumihecchati / paurNamAmI samArabhya tadA zrAddhaM samAcaret / paurNamAsyAnnu pUrvAhe zrAddhaM nAndImukhaM caret / prapitAmahAcca ye pUrva trayonAndImukhAstu te"| iti / yuktastu kAmAjinivacanAdanayorvikalpaiti / For Private and Personal Use Only
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [3 pra. 6 kA.] grhysuutrm| iti / na ca nityAnityamayogavirodhaH zaGkhanIyaH / asyApi nityatve pramANAbhAvAt / na khalu zeSANAM pratipattiriyamityamyA varNanAyAm asya nityatvaM zakya tevkum| na cAcAnyat kimapi pramANaM pazyAmaH / syAdetat / aprakRtAnAmasaMzabditAnAmasannihitAnAM kathaM pratipatti varNya te ? / ucyte| nAtyanta maprakRtA asannihitAzcAkSatamatavaH / katham ? / ityam / ye khalvakSatamako varSAvaharaharbaliharaNArthaM sthApitA staireva AgrahAyaNIparyantaM balayo harttavyAH, iti sthitm| evaJcAtyeva teSAM kiyanmAtramapi prakRtatvaM sannihitatvaJcAgrahAyaNyA / tathAca matya kiJcitkaramasaMza bdittvm| api ca / asmin zAstre "pAnavyApacca tadat"ityAdivat vyavahitasyApyabhisambandhaH prAcAryyasyAnumataH / kathaM jJAyate ? / aacaaryyputrvcnaat| tathA ca gTahyAsaMgrahaH / "punaruktamatikrAntaM yaca siMhAvalokitam / gobhile ye na gRhanti na te jJAsyanti gaubhilm'| iti / tasmAdasannihitAnAmapyastu sambandhaH / tadatra bhavanto bhUmidevAH pramANam // // 4 // 0 // ___ utsRjet kRtArthAn sambhArAn // 5 // arthaH prayojanam / tacca dhuumshaatnlkssnnm| kRto'rtho yaiH, tAn sambhArAn dIdIn utsRjet| arthAtprAptasyAtsargasya vacanamAnannArtham / kathaM naam?| dhUmazAtanAnantarakSaNa evotsRjet na kSaNamapi gTahe dhArayeta-iti // 0 // 5 // 0 // 4 D For Private and Personal Use Only
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 57 gAbhilIyaM [1 pra. 6 kA.] etasmin krame aupavamathikaM sthaNDilopalepanAdi kRtvA, jAtazilAsa maNikaM pratiSThApayati vAstoSyata ityetena dikena sarcena // 6 // jAtazilAH,_ "ghanA vimikatAzaGkAH smRtA jAtazilAstu taaH'| ityuklkssnnaaH| tAsu, bahuvacanAt triprabhRtiSu, maNikamaliJjaraM mahadudakabhANDamityetat / pratiSThApayati sthApayati / vAstoSyate, -ityetasyAM Rci gIyamAnena dikena sAnA-sarcana prakRtayaiva RcA maha varttamAnena,-dUtyarthaH / dikena sAnA RcA ceti yaavt| nanu, etena-iti zakyamavakuma , athocyate, kAraNaM vaktavyam ? / kramArthamityAha / dikena saIna-ityetAvanmAtramacyate ; na jJAyate,-kiM dikAt purastAdRk syAt ? AhokhidupariSTAt ? utAhAmadhye ? atha vA pratimAma? yadA mutranyAyAbhayata: ?-dati / tadetavirAsArthamAcAryaH eten-ityaah| etena evambhUtena yathAkramopanya stenetyrthH| tena, pUrva vikamacArya pazcAdRcamuccArayet // 0 // 6 // 0 // ___ hAvudakumbhau maNika AsiJcet samanyAyantItyetayacI // 7 // dvI udakapUrNA kumbhA pratiSThApite maNike AsiJcet samanyAyanti, ityetayA Rcaa| RgrahaNaM mAmapratiSedhArtham / atra For Private and Personal Use Only
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [3 pra. 6 kA. ] gRhyasUtram / pratikumbham mAvRttibeoddhavyA / kasmAt ? / "bhede mantrAvRttiH" - iti sUtraNAt / tathA coktam / "pratikumbhamTacaM paThet" - iti / seA'yaM maNika saMskAraH / evaJca, "maNikAdA gRhIyAt " - iti yaduktaM tadetasmAt saMskRtAnmaNikA grhnniiym| yacca, udadhAnasya baliharaNamukta, tadapyetasyaiva boddhavyam / zradaM sandihyate / zrAgrahAyaNyA UIM yadi maNiko naSTo vinaSTo vA bhavati, tadA kimetAvantaM kAlamapecya punarAgrahAyaNyAmAgatAyAmeva maNikAntaraM saMskaraNIyam, uta yadaiva vipadyate tadevAnyadAhRtya ? - iti / tadeva - iti brUmaH / kasmAt ? / zrasya kamIrthatvAt / tAvantaM kAlaM malikAbhAve hi karmaNe nAbhiniSpattiH syAt, syAdA na sukarA bhavet / tathA coktam / "naTo vinaSTo maNika: zilAnAze tathaiva ca / tadaivAtya saMskArthe nApekSedAgrahAyaNIm" / iti / yadi punaranyasyAmAgrahAyaNyAmAgatAyAmapi pUrvasaMskRta eva mafear dRDho varttate, tadodakumbhA se canamAtraM karttavyam / kuta: ? / " dRr3ha zvedAgrahAyaNyAmAvRttAvapi kaNaH / kumbho mantravadAsiJcet pratikumbhammRcaM paThet" / iti vacanAt // 0 // 7 // 0 // 57 pradoSe pAyasazcaruH // 8 // AgrahAyaNyAmityeva / zragrahAyaNyai tvA jayaM nirvvapAmi, iti 1 juSTaM 4 D 2 For Private and Personal Use Only
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 590 gobhiloyaM [3 pra. 6 kA.] nirvaapH| kutaH ? / devatAntarasthAnupadezAt mantrasya cAvyakta - liGgavAt zrutAyA evAgrahAyaNyAdevatAtvasya klpyitumucittvaat| "anAjJAteSu tathAdezama"-hatyagre sUtraNAca / / 0 // 8 // 0 // tasya juhuyAt prathamA havyuvAsaseti // 6 // vyAkhyAtaprAyametat // 0 // 8 // 0 // sthAlIpAkAstA'nyat // 10 // kRtabhASyaM sUtram // 0 // 10 // 0 // pazcAdagne varhiSi nyaccA pANI pratiSThApya pratikSatra ityetA vyAhRtI japati // 11 // agneH pazcimataH va Si kuzopari nyaccA adhAmukhI pANa pUrvoktaprakAreNa pratiSThApya, pratikSatra ityetA: pratizabdA vyAhRtI japati / vyAhatigrahaNaM stutyartham / atrAgrahAyaNIkarmaNaH parisamAptiH / vAmadevyamidAnI gaatvym| yadi kaizcit kathaJcita zravaNAkarma na kRtaM, tadA te rAgrahAyaNyAM balayo na harttavyAH, sarvamanyat pUrvavadeva krnniiym| tathA coktm| .. "zravaNAkarma luptaJcet kathaJcit sUtakAdinA / ___ AgrahAyaNikaM kuryAilivajamazeSataH" / iti // // 11 // 0 // athedAnoM svastarArohaNaM prastUyate, pazcAdagneH svastaramAstArayet // 12 // For Private and Personal Use Only
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [3 pra. 6 kA. gtthysuutrm| pUra jurakSarArthaH / atra kintribaktavyamasti / pazcAdagneriti karaNamagnyAgAraniyamArtham / tena, agnyAgAra eva svastarAstaraNaM karttavyam / evaJca, agnyupadezasthAnyArthavAdahomako'yam-dUti kecit / puMsavanAdivattu ayamapi sahomaka eva syAt-iti apre| prAgvamantAdudagayane yat puNyamaha statra pUrvamanvAhAryazrAddhaM kRtvA sAyaM baliharaNAnte nityakarmaNi kRte, svastarAstaraNaM karaNIyam / tathA ca gTahyAntaram / "prAgvamantAdudagayane puNye'hi sAyaM svastaramudagagramAstIrya"-ityAdi / asmadhyakAraparibhASAmiddhamudagayanAdimAtraM vA khastarArohaNasya kAlaH syAt / kecitu,-"UI svastarazAyo syAt" iti vacanamAlocanamAtreNa pazyantaH, AgrahAyaNyaGgatvaM svastarArohaNasya manyamAnAH, tatraivAvamare svastarAstaraNam-dUcchanti / tdmnggtm| UImityanenAgrahAyaNyA jiivmaatrsyaavgmaat| "pAribhASika eva sthAt kAlo govaajiyjnyyoH| anyasyAnupadezAttu svastarArohaNasya ca" / iti pariziSTavacanavirodhAcca // 0 // 12 // 0 // udagagraistRNaiH // 13 // svastaramAstArayediti vartate / / 0 // 13 // 0 // udkprvnnm||14|| uttarasyAM dizi kramanimnaM svastaramAstArayet // 0 // 14 // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 582 www.kobatirth.org [3 pra. 9 kA . ] tasminnahatAnyAstaraNAnyAstIrya dakSiNatA gRha pati rUpavizati // 15 // // 0 // 15 // 0 // tasya contarataH, - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM tasmin svastare ahatAnyakhaNDitAni zrastaraNAni kambalAdIni AstI, dakSiNataH - svastarasya dakSiNe bhAge, gTahapatirupavizati // anantarA avare yathAjyeSTham // 16 // avare kaniSThA, anantarAH zravyavahitAH santo yathAjyeSThaM jyeSThAnukrameNeopavizanti / yo yo jyeSThaH sa sa gTahapateranantaro yathA 1 syAdityarthaH / pavaM vA, -- anantarA zravyavahitAH - ekapAkeopajIvinaH tadgTachyA ityetat / tadevambhUtA zravare yathAjyeSThamupavizanti // 0 // 16 // 0 // teSAmapyuttarataH,-- anantarAzca bhAryyAH sajAtAH // 17 // anantarAH,--ityuktArtham / bhAyA: gRhapatiprabhRtInAM patnyaH sajAtAH sApatyA upavizanti / jAtamapatyam / cazabdaH upavezanakrama vizeSadyotanArthaH / kathaM nAma ? / yena krameNa gTahapatiprabhRtaya upaviSTAH, tenaiva krameNa teSAM bhAyI zrapyupavizeyuH / zrapatyAnyapi svasyAH svasyA mAturutsaGge uttarato vA upavizeyuH, iti / For Private and Personal Use Only
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [3 pra.9 kA. ] athaivam, atra yathAjyeSThamupavezanaM na syAt ? / mA bhavatu, kA no hAniH / zrathavA / patyureva vayasA strINAM vRddhatvasmaraNAt patInAJca yathAjyeSThamupavezanAt bhAyINAM svasvapatikrameopavezane yathAjyeSThatvamapi kathaJcidanugTahyata eva / paramArthatastu, sajAtAnAM bhAryyINAmupavezanaM svatrayannAcArthe nAtra yathAjyeSThamupavezanamanujAnAtItyavagamyate / etadarthaM cazabdaM prayuktavAn / bhAryyAH punaH sApatyA upavizanti na punaratrApi yathAjyeSThatvaniyamaH, -ityabhiprAyaH / na khalvevamapatyAnAM yathAjyeSThamupavezanaM sambhavati / an punaratrApi yathAjyeSThamupavezanamicchanti // 0 // 17 // 0 // gRhyasUtram / 583 samupaviSTeSu gRhapatiH svastare nyajvA pANI pratiSThApya syonA pRthivi neo bhavetyetAmmRcaM japati // 18 // samupaviSTeSu, - samyak -- prAGmukheSu upaviSTeSu sarvvevvityarthaH / kasmAt ? / "prAGmukhakaraNaJcAnAdeze " - iti sUtrakAravacanAt / spaSTamanyat / etAmiti svaravarNasampAdanArthaM chandovijJAnArthamavilApArthaJca / kathaM nAma ? / etAmevambhUtAM metikaraNAmeva japatIti / anyathA khalcitikaraNa vilopamapi kazcidAzaGkIta || // // 18 // 0 // samAptAyA: saMvizanti dakSiNaiH pArzvaH // 18 // samAptAyAmeva Rci dakSiNaiH pArzvaH saMvizanti khapanti / tasmi neva svastare // 0 // 18 // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 584 www.kobatirth.org gobhilIyaM Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [3 pra. C kA. ] evaM cirabhyAtmamAdRttya // 20 // evamanena prakeAreNa dakSiNapArzvanetyarthaH / anantaroktaM saMvezanameva na tu svastarAstaraNamapIti draSTavyam / cirAvRttya triHkatvo'bhyasya / kimavizeSeNaiva ? | na / kathantarhi ? / zrabhyAtmam / zrAtmaneo gRhapaterAbhimukhyena - zrAtmana zrArabhyetyarthaH / kathaM nAma ? | yenaiva krameNepaviSTAH tenaiva krameNa saMvezanaM cirAvarttayeyuH, - iti / prathamena sahaiva trim // 0 // 20 // 0 // , svastyayanAni prayujya yathAjJAnan // 21 // svastyayanAni apratirathAdIni yathAjJAnaM prayujya - yo yata jAnAti sa taduccArya // 0 // 21 // 0 // ariSTa sAmasaMyogameke // 22 // ariSTaM ariSTabhaGgAkhyaM mAmasaMyogaM itastato viprakIrNInAM sAnnAmekIkaraNaM - sAmamamudAyaM prayujya - ityeke zrAcArya manyante // 11011 11011 apa upaspRzya yathArtham // 23 // apa udakamupaspRzya dakSiNena pANinA spRSTvA, yathArthamiti kaNa: parisamAptiM darzayati / tena vAmadevyagAnamidAnIM syAt / anye tu, - svastyayanAt parata eva vAmadevyagAna micchanti / yathArthamiti, -- dUdAnIM karmmaNaH parisamAptatvAt yasya yadabhipretaM satat - For Private and Personal Use Only
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [3 pra. 6 kA. rahyasUtram / pUchyuM kuryAt, na tu tatraivAvasthAnaniyamaH,-iti vyAkurvanti ca / gTahapateH kila bahavaH pakSAH svastarazayane granthAntare pdynte| ma yadi madyaHpakSamAzrayet , tadA khastarAdutyAya abhiprete zayanAntare zayIta / athAnyapakSamAzrayeIi tatraiva khapet / tathA cokam / "U khastarazAyo syAnmAsamarddhamathApi vA / saptarAcaM trirAtraM vA ekA vA madya eva vA / norddha mantra prayogaH sthAnApanya gAraM niymyte| nAhatAstaraNaJcaiva na pArzvaJcApi dkssinnm"| iti| prathamAyA rAtre rurddhamanyAsu rAtriSu khastarazayane khalvayamuttarazlokonovizeSAdraSTavyaH // 0 // 23 // 0 // iti mahAmahopAdhyAyarAdhAkAntasiddhAntavAgIzabhaTTAcAryAtmajasya zrIcandrakAntatarkAlaGkArasya kRtI gobhilIyagTahyasUtrabhAvye batIyaprapAThakasya navamI kANDikA // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org gobhilIya-gRhyasUtre tRtIyaprapAThake dazamI kAhikA / zrathedAnImaSTakAkarbha prastUyate - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11011 11011 mA khalviyamaSTakA, - aSTakA rAtridevatA // 1 // aSTakA - ityekavacanamadhikArArtham / upariSTAdaSTakAbahutvasyopadezAt / tathAca, yA kAcidaekA vakSyamANA sA sarvva'pi rAtridevatA pratyetavyA na punarAnantaryyada pUpASTakaiva / rAtri devatA yasyAH seyaM rAcidevatA zraSTakA, karttavyA - iti sUtrazeSaH // puSTikarma // 2 // " puSTaye phalAya kriyate, iti puSTika / zrAha / nanu parastAdapyaSTakAdevatAH svatrayiSyante, tat kimiti puSTika, - iti madhye - citvA rAtridevatAyAH sUtrayiSyamANAnAJca devatAnAM vyavAyaH kriyate ? / ucyate / zraSTakA rAcidevatA, - iti nirvvizeSitamaekAkIpadizya, puSTika, iti parataH kurvvan nityatvamasyAdazayati / kathaM nAma ? | rAtridevatA aSTakA karttavyA, puSTi: phalamapyasyA eva bhavati, na punaH puSTikAma evASTakA svadhikriyate / For Private and Personal Use Only
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [3 pra. 1. kA.] gTahya sUtram / 57 kathaM jJAyate ? / karttavyacodanAyAM phlaashrvnnaat| adhikAravelAyAM tadanupadezAcca / yadi punaraTakA puSTikarma, iti kuryAt , taIi rAtrimatranyAyena sannihitataraM puSTiphalameva kAmayamAna stAmadhikaroti, ityapi kasyacidAzaGkA syaat| mA mAbhUditi khalvAcAryaH aSTakA rAtridevatA puSTikamma, dUti vyatyAsena pryte| kAmyataivASTakAnAM kuto na syAt ? / vyatyAsena phalavAdAmnAnAnityatvAvagateriti brUmaH / nityprkrnnecopdeshaat| nityAnAM hi zravaNAkAdInAM prakaraNe aSTakA updishyte| tasmAta sApi nityA bhavitu mhti| tathA gautamenApi nityAnAmeva puruSasaMskArANAM madhye,-"aTakA pArvaNazrAddha zrAvaNyAgrahAyaNocaiyAzvayujo"-ityarakA sutritA / karmapradIpopyAha / "saMskArAH puruSasyaite smaryyante gautamAdibhiH / ato'yakAdayaH kAryA: sarve kaalkrmoditaaH"| iti / upadezAdeva sarveSAmavizeSeNa karaNe siddhe punaH karaNeopadezo'vazyaMkaraNameva bodhayati / aSTakA dipakrame tadakaraNe doSazravaNAcca / tathA coktam / "yastvAdhAyAnimAlasyAddevAdIbhiriSTavAn / nirAkA'marAdInAM sa vijJeyo nirAkRtiH" / iti| tasmAdaSTakA nityeti siddhm| atraah| yadi nAmASTakA nityA, tarhi puSTikApi kathaM bhavati ? / ucyte| astu nAma nityA, kAmyApi bhaviSyati / kasmAta ? / phalopadeza sthArthavatvAt / yaddA / phalavAda evAyamaSTakA stAti, na punaH phalamaya 422 For Private and Personal Use Only
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org pU Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM [3 pra. 10 kA . ] neneApadizyate / kiM kAraNam ? / ubhayavidhAne vAkyabhedaH / zrathavA / nityatve'pyAnuSaGgikameva puSTiphalaM bhaviSyati / " nityakriyAM tathA cAnye dhanuSaGgaphalAM zrutim" / dUti smaraNAt / zrathaivaM samastA eva devatA upadizya parata eva puSTika, -- dUti kuto na sUcitam ? | zranye tvAhuH - " tathAtve puSTika caturaSTako hemantaH, -ityuttarasUtreNaikasrucatAzaGkA sthAt zratastathA na kRtam " - dUti // 0 // parata eva vacyAmaH / // 2 // 0 // yI pilyA vA prAjApatyartudevatA vaizvadevIti devatAvicArAH // 3 // zragneriyamAgneyI / prakRtatvAdaSTaketi sambadhyate / pitRRNAmiyaM pitryA / prajApateriyaM prAjApatyA / Rtavo vasantAdayaH, devatA yasyAH seyamRta devatA / vizvedevAH sarvvedevA:, teSAmiyaM vaizvadevI / vA zabdaH pratyekamabhisambadhyate / zragneyI vA pitryA vA prAjApatyA vA RtudevatA vA vaizvadevo vA / iti ete devatAvicArA bhavanti / idamidAnIM sandihyate / kiM pazuprokSaNanirvvI pahA mebvetadvikalpoktAnAM devatAnAM madhyAdicchayA zranyatamasyA zrabhisandhAnaM karttavyam ? zraheokhit sarvvAsAm ? utAho naikasyA api ? iti / naikasyA api -- iti brUmaH / kiM devatAkA tarhyaSTakA ? ; na khalvadevatAkA bhavitumarhati / ucyate / vayamadevatAkAmaSTakAmA cAhe, rAtridevatAkAntu brUmahe / kasmAt For Private and Personal Use Only
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [3 pra. 10 kA.] gtthysuutrm| 5 punaH kAraNAt satIvetadikalpokAvanyAsvapi devatAsu rAtridevataivATakA'bhyupagamyate ? / sUtrapramANyAdityAha / aSTakA rAtridevatA, iti khalvAcAryeNa stritm| tatprAmANyAt rAtridevatA aSTakA abhyupagamyate / nanu, AgneyI piyA vA,-ityetadapyAcAya'syaiva sUtram ? / satyamAcAryyasyaiva sUtrametat, kintu naitat devatA vidhAnArthaM parantu paramatopanyAsArtham / kathaM punaravagamyate,paramatopanyAmArthametaditi / zTaNa yathA'vagamyate / aSTakA rAtridevatA, dUti devatAmaSTakAyAH sUcayitvA, puSTikarma, iti ca phalam, AgneyotyAdikaM sUtrayannA cAryaH paramatametaditi drshyti| tadidamarthaM puSTikarma, iti madhye suutritm| anyathA devatopadezAnAMmadhye phala vAdopanyAseA'nucita evsyaat| yacca,uttareNa sUtreNa sahaika sUtratA-zaGkA nirAsAtha madhya eva phalavAdonyAsaH, iti vrnnitm| tadapi nAtIva samIcInam / ksmaat?| tadAzaGkAyA akiJcit karatvAt / ekasUtratAyAmapi kssterbhaavaacc| tasmAt, aSTakA rAtridevatA puSTi karma,ityanena khamatamabhidhAya zrAneyotyAdinA paramatamAdarzitamaityAdaraNoyam / gTahyAntarepyekaikamataparatayaivaitAsAM devatAnAmupanyAso dRshyte| tathAca gTahyAntaram / "tAMhaike vaizvadevI bruvata AgneyImeke * * prAjApatyAmeke rAtridevatAmeke * * RtudevatAmeke piTadevatAmeke"-iti / tasmAdetA devatA naikasyAbhimatAH api tvekaikA devatA ekaikasyAcAryasya / tatra, "rAtridevatAmeke"ityetadasmadAcAryyamatasthApanyAmaH, iti boddhavyam / ataeva, For Private and Personal Use Only
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 59. gobhilIyaM [pra.10 kA.] AcAryeNa,-"aSTakA rAtridevatA"-iti sUtrayitvA, "iti devatA vicArAH" iti sutritaM, na devatA vikalpA:-iti / etAsAM devatAnAM svAbhimatatvetu, "navaSaTtraya iti vikalpa:'itivat "devatAvikalpAH, ityevakuryAt / tasmAta,-devatAvicArA evaite, na punaretA devatA bhavanti / devatAtvasmAbhirukaiva,-aSTakA rAtridevatA, iti / sAyamAcAryyasyAbhiprAyaHityayamammadIyaH pnthaaH| devatAvicAraprakArazca buddhimdbhiruuhniiyH| granthagauravabhayAdapAramyate'smAbhiH / yacca mantraliGgamagnyAdInAmasti, na taddevatAzruticoditAM rAtriM vAdhitu moSTe / durbalaM hi liGgaM zruteriti khlvvaacaam| yathA ca, mantraliGgAvagatApi devatA taddhitaziSTayA devatayA vAdhyate, tathaiva devatAzabdaziSTayApi vAdhiSyate / nyAyasyAvizeSAt / anyetu manyante,"anyatarasyA devatAyA abhisandhAnaM na ghttte| kutaH ? / madhyamASTakAyAm, anAvagniH, iti mantraliGga virodhAt / tasmAt, sAmAmabhimandhAnaM karnu yukram / atrApi yatra mantrAntareNa homaH, tatra homakAle mantradevatAmevAbhidhyAyet / tayaiva tatrAbhidhyAtayA bhaktimAhacaryAt mA apyekadA devatA abhidhyAtA iSTadAzca bhavanti"-iti // // 3 // 0 // kiyatyaH punaraSTakA bhavanti ? / ucyate, caturaSTakAhemantaH // 4 // catasro'STakA yasmin, seo'yaM caturaSTako hemantaH RtuvizeSaH / For Private and Personal Use Only
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gRhyasUtram / [3 pra. 10 kA. ] pU tadidaM tryRtusaMvatsarAbhiprAyaM sUtram / etaduktaM bhavati / hemanta - mAmacatuSTaye catastro'STakA bhavanti iti // 0 // 4 // 0 // tAH sarvvIH samAHsA cikIrSet // 5 // tAH sarvvAzcatastro'pyaSTakAH samAMsA: mAMsasahitA cikIrSet karttumicchet / cikIrSit,--iti gurukaraNaM kenApyupAyena mAMsasampattiM karttumicchedityupadezArtham // 0 // 5 // 0 // iti kaiAtsaH // 6 // > iti, ananta rokaM - catastro'STakAH - iti, tAsu sarvvIsumAMsamiti ca kutsasyApatyaM kautsa zrAcAyyau manyate // 0 // 6 // 0 // cASTaka ityauhAhamAniH // 7 // tisro'STakA yasmin, sAyaM caSTako hemantaH, - dUtyauhA hamAnirAcA manyate / udgAhamAnasyApatyamAdgAhamAniH // 0 // 7 // 0 // yathaiaudgAhamAnirAcAryya manyate, tathA gautamavArkakhaNDI // 8 // cAvapi manyete / evaJca caigAhamAni gautama vArkakhaNr3InAmAcAryyINAmanumata syaSTakapakSa evAsmadAcAryyasyApyabhipretaH,-- ityavagacchAmaH / kasmAt ? / tisRNAmeva parataH karmopadezAt / zrasmiMzca pate madhyamASTakaiva samAMsA karttavyA / kasmAta ? / prathamA For Private and Personal Use Only
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 52 gAbhilIyaM [9 pra. 10 kA.] matikramya madhyamAyAmeva tadupadezAt / dUtarayo:vyAntaropadezAcca / evametasmin pakSe anvaSTakyamapi madhyamAyAmeva bhavati / kasmAt kAraNAt ? / tasyASTakAmaMjJapitapazusAdhyatvAt / bhadhyamASTakAyAmeva ca pamaMjJapanopadezAt / tathAca vakSyati,-"vAmaM sakthyanvaSTakyAya nidadhyAt" iti / tathA coktam / "anvaSTakyaM madhyamAyAmiti gobhilgautmii| vArkakhaNDizca, sarvAsu kautso mene'STakAsu c"| iti / vacanasya khalvetasthokanyAyamUlatayA vyaSTakapakSa eva gobhilAcAryasthAnamataH, iti, bhaGgyantareNa kAtyAyanaH spaSTayAJcakAra / kautmasya punarAcAryyasya mate mAmAmevASTakAnAM samAMmatvAt mAtraivAnvaSTakyaM sambhavati,-iti drssttvym| tasmAdAcAryeNa caturthI aTakAyAH karmAsUtraNAta aTakapakSa evaadrnniiyH| caturaTakapakSastu kautsAnumato'pi bahubhi virodhAduparoddha vyH| athAca vAkyArthavidbhirabhihitam / "alpAnAM yo vighAtaH syAt ma vAdho bahubhiH smataH / prANamammita ityAdi vAziSThaM vAdhitaM yathA / virodhI yatra vAkyA nAM prAmANyaM tatra bhUyasAm / tulyapramANasattve tu nyAya eva pravartakaH / iti // 0 // 8 // 0 // athedAnI tisro'STakAH kameNopadeSTumAha, For Private and Personal Use Only
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org [3] pra. 10 kA . ] yeA'rddhamAgrahAyaNyA stAmi zrASTamI tAmapUpASTake - tyAcakSate // 9 // 66 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gRhyasUtram / iti // 0 // 8 // 0 // AgrahAyaNyAH paurNamAsyA Urddha parato yA tAmizrA kRSNapakSIyA aSTamI, (tamizrASTamI - iti kecit paThanti, tatrApi sa evArthaH) tAM zrapUpASTakA - iti zracakSate kathayanti zrAcAryyaH / yatheyamapUpavidhAnAdapUpASTakA bhaNyate, tathA madhyamApi mAMsavidhAnAmAMsASTakA, antimA'pi zAkavidhAnAt zAkASTakeocyate, -- iti draSTavyam / zrathaivam -- apUpavidhAnAdevAbhidhAne siddhe 'apUpASTake - tyAcakSate', -- ityetadavAcyam ? / ucyate / evantarhi guNArtheau'yamanuvAdo bhaviSyati / kathaM nAma ? | brAhmaNabhojanArthamapyapUpAH karttavyAH, iti / evaJca aSTakA vihitamanyadapi yat ka -- zrAddhaM, tadapyapUpaiH karaNIyamiti sidhyati / tathAca purANeSu smaryyate / " "zrAdyA'pUpaiH sadA kAryyI mAMsairanyA bhavet sadA / zAkaiH kAryya tRtIyA syAdeSa dravyagateA vidhiH" / : 583 sthAlIpAkAdRtA taNDulAnupaskRtya caruH zrapayati // // 10 // sthAlIpAkarItyA pUrvoktayA, taNDulAnupaskRtya saMskRya caru zrapa yati // 0 // 10 // 0 // 4 F For Private and Personal Use Only
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 564 gobhilIyaM [3 pra. 10 kA.] aSTau cApUpAn kapAle'parivartayan // 11 // aSTamaGkhyAkAn apUpAn maNDa kaan| tathA coktam / "traiyambakaM karatalamapUpA maNDakAH smRtAH / pAlAzA gola kAzcaiva lohacUrNaJca ciivrm"| iti| kapAle, "kapAlaM mRNmayaM pAtraM cakrAghaTitamucyate / prAsuraM cakraghaTitaM daive paitre ca varjayet' / ityakalakSaNe, aparivartayan parivartanamakurvan / cazabdAt zrapayati, ityanuSajya te // 0 // 11 // // kimekasminneva. kapAle aSTAvapUpAn apayati? / na / kathantaIi? / ucyate, ekakapAlAn // 12 // ekai kakapAlAna-ityarthaH / tathAca, ekaikasmin kapAle ekaikamapapaM zrapayati / kathaM jJAyate ? / sUtrArambhasyArthavattva dityAha / kapAle, ityetAvanmAtrasUtraNAdapyavizeSAdekasminneva kapAle bhaviSyati, kiM sUtrAntarAroNa ? / tasmAt sUtrAntarArambhAdavagacchAmaH,-ekaikasmin kapAle ekaikasyApUpasya shrpnnm-iti| nanu, avizeSAt ve coNi vA kapAlAnyapi prApnuvanti ? / prApnuvantu nAma, tAvatApye kasmin kapAle kriyata ev| kriyate ceta, tatraiva kriyatAm , alaM kapAlAntarakalpanayA ? / tasmAdekaikakapAlAn-ityasmada kaiva vrnnnaa| tathA coktam / For Private and Personal Use Only
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra [3] pra. 10 kA . ] www.kobatirth.org hyasUtram / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "pRthakkapAlAn kurvIta apUpAna ekaavidhe|" 1 565 iti // 0 // 12 // * // kapAlaprasaGgAt puroDAzadharmANAmapi prasaGgaM kazcidAzaGgIta, zrata stanniSedhArthamAha mantrAnityauhAhamAniH // 13 // zramantrAn mantrarahitAnaSTAtrapUpAnityAdvAhamAnirAcArthI manyate // 0 // 13 // 0 // apUpAnAM pramANeneva kapAlAnAmapi pramANaM setsyati - ityabhiprAyeNApUpAnAmeva pramANamupadizati - traiyambakapramANAn // 14 // -- 19 zraSTAvapUpAn zrapayati, - iti sambadhyate / tryambaka pramANAn karatalapramANAn--ityarthaH / tathA cokam / "traiyambakaM karatalam "hyAsaMgrahAtaM pramANamapi draSTavyam / iti / etasya punarasambhave tathAca gRhmAsaMgrahaH / "caturmuSTizvaruH kAryyazcaturNAmuttaro'pi vA / kapAlasya pramANena apUpAnaSTakAvidho / catubhagaM pANitalAt kapAlaM yAjJikA viduH / pRthak-kapAlAn kurvvIta zrapUpAnaSTakAvidho" / dUti // 0 // 14 // 0 // 4 F 2 For Private and Personal Use Only
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 596 gobhilIyaM [3 pra. 10 kA. zRtAnabhighAryodaguddAsya pratyabhidhArayet // 15 // zTatAn pakkAnapUpAn ghRtenAbhighArya agnaruttarato'vatAryA punaghRtenAbhighArayet / kapAlAnAM sthAlIpAkadhamAnatidezAdevaM sRtritam / evaJca, yAvadukkatvAt nAtrAbhighAraNe pavitrAnnahitatvamapekSitam / carI tu sthAlIpAka dharmAtidezAdevaitAni prApnavanti // 0 // 15 // 0 // sthAlIpAkA tA'vadAya carAzcApUpAnAJcASTakAyai svAheti juhoti // 16 // sthAlIpAkadharmeNa carozca apUpAnAJca sarveSAM pRthak pRthagavadAya aSTakAyai svAheti tantreNaiva juhoti / atra sandihyate / kiM carorapUpAnAJca sarveSAM madhyebhyo'vadAya tataH pUrvArdUbhyo'vadyati ? AhAkhidekaikasya madhyAt pUrvAddhAcAvadAya punaraparAparasyAvadhati ? / ekaikasya madhyAt pUrvAddhAcAvadAya punaraparAparasthApi tathaivAvadhati, iti prtipdyaamhe| kasmAt? / carozcApapAnAca,iti zabdaddayakaraNAt / pratyekaM cazabdabalAt pratyekameva tAvat yathoktAvadAnamavagamyate / avagamyate cet , na yujyate vinAkAraNamutsna Tum / anyathA carorapUpAnAJca,-iti kuryAt // // 16 // 0 // sthAlIpAkAhatA'nyat // 17 // kRtabhAvyametat / atrApUpATakA karmaNaH prismaaptiH||0||17||0|| athedAnoM mAmASTakA prakaraNaM prastuyate, For Private and Personal Use Only
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [3 pra. 10 kA. gTahyasUtram / taiSyA arddhamaSTamyAM gauH // 18 // taiSI paussiipaurnnmaamii| tasyA UI-tasyAH parasyAmaSTamyAM gaurAlabdhavyA, iti sUtrazeSaH // 0 // 18 // 0 // kathamAlabdhavyA ? / ucyate, tA sandhivelAsamIpaM purastAdagneravasthApyopasthitAyAM juhuyAt-yatpazavaH pradhyAyateti // 16 // rAJcahoH sandhireva mandhivelA / sA cArthAt pUrvaiva boddhavyA, na pshcimaa| uSaiva mandhivelAzabdArthaH, iti kecit / tasyAH mandhivelAyAH samopaM-("kAlAvanAratyantamayoge"-dUti ditoyA) mannidhAvityarthaH / purastAt pUrvasyAM dizya neH, tAM gAM avasthApya pratyamakhoM sthApayitvA, upasthitAyAmAgatAyAM sandhivelAyAM, yat pazavaH, ityanena mantreNa juhuyAt / drvyaanupdeshaadaajyen| sraveNa cAyaM homaH syaat| etadanaM bhavati / mandhivelAyA alpatvAt tadAnoM hotuM tasyAH samIpamevAgneH pUrvato gAmavasthApayati, tata AgatAyAM mandhivelAyAM juhoti, iti / nana, upasthitAyAM gavi juhuyAt,-dUtyayameva sambandhaH kasmA na varNyate ? / virodhAdi tyAha / kathaM nAma ? / yadi nAmApasthitAyAmeva gavi hayate, na tahameH purastAttAmavasthApya juhoti / athAneH purastAttAmavasthApya juhoti, vyataM tarhi tasyAmupasthitAyAmeva na juhoti-api tu agneH purastAdavasthApitAyAmiti / athApi syAt, neyamupasthitiravasthAnAbhidyate / yat khalvava For Private and Personal Use Only
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org pUra gobhilIyaM Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 pra. 10 kA . ] " sthApanaM "purastAdagneravasthApya " - ityanena sUcitaM tatra yA'vasthitiH seveApasthitAyAmityanena parAmRzyate / na - ityucyate / kasmAt na--ityucyate ? / zTNu, yathA na - ityucyate / yadi nAma saivAvasthitiH parAmRzyeta, nUnamavasthitAyAmityakariyyat / tadakaraNAccAvagacchAmaH, -nAtra maivAvasthitiH parAmRzyate, - iti / na khalvavasthitimabhiprayannupasthitAyAmiti ca kurvvannAcAryo'smAkaM pratItiM sthagayati iti yuktamabhyupagantum / zrAnarthakyaJcaivamApadyeta / purastAdagneravasyApya juhuyAt, - iti hyabhipretam / tasmAt sandhivelAyAmupasthitAyAm - ityasmadukta evArtha AdaraNIyaH / zravaNamAtrAdaSyayamevArthe'vagamyate / avagamyate cet, na yujyate parityaktum / ataeva, sandhivelAsamIpaM goravasthApanaM sandhivelAyAmupasthitAyAM hAmArtham / sandhivelAsamopam, - ityasya prAtarAjatyanantaraparatayA varNanAyAJca tadevAnarthakaM syAt / paribhASA - balAdeva tatprApteH / nApi sandhivelAsamopamityanenAsyenaitadavagamyate / tasmAnna kiJcidetat / kazcididaM sUtram -- upasthitAyAM gavi - ityanyathA vyAkhyAya, bahuprakAraM varNanAJcakAra / "nanu, avasthApya ityukkA, punarupasthitAyAmiti kasmAducyate ? | atrAha / zrasya homasya pazUpasthApanena mahAtisambandhArtham / pazvabhAve sthAlIpAkaM kurvota, - ityasmin pakSe nivRttireva syAt / proNaparyyagnikaraNa mantrI sthAlopAkapakSe'pyavirodhAt paThanIyo / zrathavA / AjyasaMskAra - pratiSedhArtham upasthitAyAmiti punarvvacanam / kathannAma ? | tu For Private and Personal Use Only
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 pra. 10 kA . ] upasthitAyAM juhuyAdeva, na tAvadAjyaM saMskuryyAt, dUti / zrathavA / zrasAdanIye zrAsAdite karmANaH kRtAkRta pratyavekSaNakarttari brahmaNi copaviSTe tatrApi homasya prAptatvAt tathA mAbhUdityAnArthaM punarvvacanam / tena kim ? / upasthitAyAmanantarameva juhuyAdeva, na tAvat kiJcidapi kuryyAt " - iti // 0 // 112511011 hutvA gRhyasUtram / pUrvaha cAnumantrayetAnutvAmAtAmanyatAmiti // 20 // DavA, anutvA mAtA, -- iti mantreNa gAmanumantrayeta, zranAmikAgreNa spRzan / hutvA, - iti vacanaM hatvaivAnumantrayeta na tu tantrasamApanamapi kRtvA, -- ityevamartham / cazabdazca yavamizrodakA - donAmAsAdanArthaH / tena, - yatra mizramudakaM, pavitraM, curaH, zAkhAvizAkhe palAzakASThe, varhiH, dUdhmaH, AjyaM, samidhA, sruvaH, - ityetAni yathAvadAsAdya, anantaramanumantrayetetyarthaH // 0 // 20 // // yavamatIbhiradbhiH prAkSedaSTakAyai tvA juSTAM prAkSAmIti // 21 // pUrvamAsAditAbhi ryavamatobhiradbhi gIM prokSet-prakarSeNa siJcet aSTakAye, - iti mantreNa // 0 // 21 // 0 // -- ulmukena pariharet parivAjapatiH kaviriti // 22 // ulmukamalAtamityanarthAntaram / tena gAM pariharet pradakSiNokuryyAt parivAjapatiriti mantreNa // 0 // 22 // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 600 www.kobatirth.org gobhilIyaM Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [3 pra. 10 kA . ] apaH pAnAya dadyAt // 23 // tasyai gave pAnAyodakaM dadyAt - mantrAnupadezAt vyAhRtitritayaM japan / kathaM jJAyate ? | "yatra mantrA na vidyante vyAhRtitritayaM japet / mantrANAmeva cAdeze mantrAt karma samAcaret" / iti gRhmAsaMgrahavacanAt / evamanyacApi boddhavyam / mantrAnupadezAdamantrakamiti barNanantu uktavacanAnavaleokaneneti heyameva / dudhmAdInAmeva kevalaM tRSNoM karaNamAcAryyaputreNopadiSTam // 0 // // 23 // 0 // pItazeSamadhastAt pazoravasicvedAttaM devebhyo havi - riti // 24 // tasyAH pItAvaziSTamudakaM pazo stasyA eva go radhastAdavasiJcet avAcInaM siJcet zrAntaM devebhyaH, -iti mantreNa || 0 || 24 // 0 // athainAmudagutsRSya saMjJapayanti // 25 // atha, -- zranantarameva, enAM gAM udaguttarasyAmagnerutsRpya nolA majJapayanti / karttura niyamaH / saJjapanaM hananam // 0 // 25 // 0 // kodRzIM saJjJapayanti ? / ucyate, - prAkzirasamudakpadIM devadaivatye // 26 // prAkzirasaM pUrvvabhimukhaziraskAM udakapadI mudaGmukhapadIM sajapayanti / devadaivatye, -- devAnuddizya yat kriyate, tasmin // 0 // // 26 // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [3 pra. 10 kA.) rhysuutrm| dakSiNAzirasaM pratyakpadoM pitRdaivatye // 27 // pUrvasUtravyAkhyAnenaivedamapi sUtraM vyAkhyAtam / seyamaekA-prabhaGgAt mAdhAraNakarmaparibhASA kriyate / tatazca, devatAntareSu prokSaNamantramuheta / * tena,-vAstukarmaNi, vAstoSyataye vA juSTA prokSAmi, duuti| piye,-piDhabhyasvA, iti| eva manyatrApi / tathA cokam / "ahaH prohaNamantrasya liGgadevatayorvazAt" / iti // 0 // 27 // 0 // saMjJaptAyAM juhuyAt yat pazumAyurakRteti* // 28 // tasyAM saMjJaptAyAM satyAM juhuyAt ytpaaritimntrenn|| // 28 // 0 // patnI codakamAdAya pazAH sarvANi zrotA si prakSAlayet // 26 // patnI udakamAdAya, cavabdAddarbhakUrcamapyAdAya, pazAItAyA goH sarvANi zrotAMmi "sapta tAvanmUrddhanyAni tathA stnctussttym| nAbhiH zroNi rapAnaJca go: zrotAMmi cturdsh"| ityuktalakSaNAni / prakSAlayet,-darbhakUrceNa zrotAMsi prakarSaNAkRSya kSAlayedityarthaH / zrotasAM kSAlanaJcedaM vRSNI karaNIyam / kramazvecchAdhIna eva bhvti| tathA cokam / * mAyamacati,-dUti pAThAntaram / For Private and Personal Use Only
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM [3.10 kA. "kSAlanaM darbhakUHNa sarvatra zrotamAM pazAH / vRSNImicchAkrameNa syAdapArtha pArNadAruNo" / iti // 0 // 26 // 0 // agreNa nAbhiM pavitra antadhIyAnulAmamAkRtya vapAmuddharanti // 30 // agreNa nAbhiM nAbheragrataH-zradUrapradeze ityarthaH / pUrvamAmAdite pavitre antIya / divacanaM dalApekSam, iti bhaTTanArAyaNaH / anuloma lonAmanukUlaM yathA bhavati, tathA AkRtya-pUrvamAsAditena careNa pATayitvA, vapAM mAMmacarmaNarantavartinI vazAM uddharanti / karturaniyamaH / yadyapyatra mantro nopadizyate, tathApi vyAhRtijapo na karttavyaH / kasmAt / "vapAhome mukhenaiva home khiSTakate tthaa| vyAhRti na prayoktavyA mukhe nAsu ca lakSaNam" / iti gtthyaamNgrhvcnaat| nanu, vapAhAma eva vyAhRtiprayoga niSedhaH sAkSAdacanAdavagamyate ? / satyam / kintu vapAhome AcAyeNa mantropadezAt vyAhRtiprayonAsaktireva nAsti, iti vyarthastatra niSedhaH / tasmAdavagacchAmaH,-vapAhome karttavye yatkiJcit kriyate tadanukUlaM, tatraivAsI niSedhaH, iti // 0 // 30 // 0 // tAzAkhAvizAkhayAH kASThayoravasajyAbhyukSya apayet // 31 // For Private and Personal Use Only
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 pra. 10 kA.] rhysuutrm| zAkhA ekazAkhaM kaasstthm| vizAkhA nAnAzAkhaM kASTham / zAkhA ca vizAkhA ca zAkhAvizAkhe, tayoH-zAkhAvizAkhayoH kaasstthyoH| te ca kASThe pAlAze voddhvye| kasmAt ? / "vapArthe pArNadAruNo" iti vacanAt / tayoH kASThayoH tAM vAM avamajya bhAropya, udakenAbhyucya apayet // 0 // 31 // 0 // prazzupatitAyAM vizasatheti brUyAt // 32 // prazcatitAyAM prakSaritAyAM / zcatira kSaraNe,-iti smaraNAt / prazcatitAyAM vapAyAM vizamatha, iti brUyAt / vizamatha, gAM apagatacarmadehAM kuruta, ityarthaH / seo'yaM mahAyAnAM praiSaH / mahAyAn khalvavaM prevya, anyadapi tAnavabodhayet // 0 // 32 // 0 // kintat ? / ucyate, yathA na prAgagnebhUmi zoNitaM gacchet // 33 // yathA yena prakAreNa, vizasyamAnAyA gAH zoNitaM, prAganabhUmi aneH purastAdbhUmibhAgaM na gacchet na iyAta, tathA vizamatha,ityarthaH / etasmAca kAraNAdavagacchAmaH,-agneH samIpa eva gau vizamanIyA,-dati // 0 // 33 // 1 // zRtAmabhidhA-dagudAsya pratyabhidhArayet // 34 // zTatAM vapAm / kRtabhAvya manyat // 0 // 34 // 0 // sthAlIpAkAratA vapAmavadAya,-sviSTakRdAtA vA 'STakAyai svAheti juhoti // 35 // 4 G2 For Private and Personal Use Only
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 604 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM [2 pra. 10 kA . ] sthAlIpAkAvRtA,-"atha haviSa upastIvyAvadyati madhyAt pUrvva ddhIt"- ityAdyuktaprakAreNetyaryaH / pUrvvamAsAditena cureNa vapA - mavadAya, sviSTakRdAvRtA vA kRtsnAM vapAmAdAya, aSTakAyai svAhA, -- ityanena mantreNa juhoti / tathA coktam / "kSaro mAMsAvadAnArthaH, kRtsnAM sviSTakRdAvRtA / vapAmAdAya juhuyAt taca tantraM samApayet" / iti / anantaramevAnyasya kaNa upadezAdekakazaGkA mAbhUditi, "tatra tantraM samApayet" - ityanena karmaNo nAnAtvaM spaSTIkRtam // 0 // 35 // 0 // sthAlIpAkAdRtA'nyat sthAlIpAkASTatA'nyat // 36 // kRtabhASyametat / zrasmAdapi vacanAdidAnImekasya karmaNaH parisamAptiravagamyate / dvirvvacanaM prapAThaka samApti prajJApanArtham // 0 // 36 // // iti mahAmahopAdhyA yarAdhAkAnta siddhAntavAgIza bhaTTAcAryyatmajasya zrI candrakAntatakIlaGkArasya kRto gobhilIyaggRhmasUtrabhASye tRtIyaprapAThakasya dazamI kANDikA samAptA // samAptazcAyaM tRtIyaH prapAThakaH // For Private and Personal Use Only
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIya-gRhyasUtre caturthaprapAThake prathamA kANDikA / aurat aur paNyoH palAzazAkhayoH pratipattimAca, - praharati vapApaNyau // 1 // kathaM praharati ? / ucyate, - -- yayoH zAkhAvizAkhayoravasRjya vapA zrapitA, te zAkhAvizAkhe vapAzrapaNyaiau ucyate / te vapAzravakha zranu pazcAt praharati / kasya pazcAt ? / dravyAsAdana tadIcaNa prokSaNaparyyantasya / kasmAt ? / zrArambhasAmarthyAdityAha / pUrvvaprapAThaka parisamAptau pUrvvasya karmaNa: tantrasamApanasyAbhidhAnAt zragre ca caruzrapaNasya sUtrayiSyamANatvAt dUdAnoM khalvanuzabdena caruzrapaNa - pUrvvakarttavyAnAmeva karmaNAM parataH, -ityavagamyate / tatra ca kSuraH, kaMsapAtracayaM, plakSazAkhAvAn prastaraH, -- ityeteSAmeva vaikRtAnAmAsAdanamatrAdhikam / prAkRtAnAmapi madhye, carusyAlI pavitra mekSaNani dvandaza zrAsAdayitavyAni viniyogasAmarthyAt / sarvvamanyat prakRtavadevAsAdayitavyam / praharatizca yajativacana:, - dUti prastara - praharaNa - nyAye nirNItam / "gArhapatye praharAmaH " - iti ca zrUyate / tathA sUtrakAro'pyAha / "aSTAvaSTau sakalAnyAhavanIye prahareyuH " iti / tasmAt heAmo'yam // 0 // 1 // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM [pra. 1 kA.] prAcImekazUlAM pratIcImitarAm // 2 // eka lamagraM yasyAH seyamekaza lA, tAM-zAkhAM, prAcI prAgA~ praharati / itarAM vizAkhAM pratIcI praharati // // 2 // // avadyantyavadAnAni sAGgabhyaH // 3 // avadIyante, ityavadAnAni mAMsA nybhidhiiynte| prakRtasya pazo: avadAnAni mAMsAni avadyanti surennoddhrnti| bahuvacanAdaniyataH katI / kuto'vadyanti ? / sAGgebhyaH "ha jihA kror3a makthIni yakRddhako gudaM stanAH / zroNiH skandhasaTA pArzva pazvaGgAni pracakSate / ekAdazAnAmaGgAnAmavadAnAni saMkhyayA / pArzvastha vRkkamakyozca dvitvAdAzcaturdaza" / ityuktlkssnnebhyH| nanu, sarvagrahaNaM kimartham ? / ___ "hRdayaM jikA koI mavyasakthi pArzvanar3aka pArzva ca / yakRdatha vRkkI ca gudaM dakSiNazroNi ritarA nAbhiH" / iti vacanAntarotAnAmaGgAnAmevAvadAnAnAmiha grahaNaM mAbhUta, kintu sarveSAm-ityetadarthamiti grahANa // // 3 // 0 // savAGgebhyaH, ityasyApavAdamAha, anyatra vAmAca saknaH lomnazca // 4 // sakthi uruH / kloma tilakam / vakAdUI pipAsAsthAnaM loma, For Private and Personal Use Only
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org [4 pra. 1 kA. ] ityAcacate vaidyakAH / vAmAt-- savyAt saknaH / klonazcAnyatra sarvvAGgebhya zravadyanti / cazabdadayaM dayo stulyatvaprajJApanArtham / prayojanaJcAsyottarasUtre vakSyAmaH // 0 // 4 // 0 // vAmaM kvaSTAya nidadhyAt // 5 // gRhyasUtram / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir , vAmaM sakthi, apavAdamA marthyAttulyatvaprajJApanAcca - kloma ca, zranvaTakyAya, - tAdarthe caturthI vacyamANAnvaSTakyakamarthaM nidadhyAt sthApayet // 0 // 5 // 0 // 607 tasminnevAnau zrapayatyodanacaruzca mAsacaruzca pRthaGmekSaNAbhyAM pradakSiNamudAyuvan // 6 // agnidaye carudayasya zrapaNaM mAzaGkIta, -- iti tasminnevAgnAvityAha / tatrAgnau zrodanacaruJca zrapayati, mAMsacaruJca zrapayatiakhaNDitairevAvadAnaiH / pRthak nAnA zrapayati / kiM kurvvan ? | mekSaNAbhyAM pradakSiNamudAyuvan / pradakSiNaM yathA udAyuvan UrddhamISanmizrayan / zradanacaruJca mAMsacaruJca - ityasamAmakaraNaM carudvaya zrapaNasya pRthakkAlatva prajJApanArtham / zrapaNakramazcAnayoH pAThakramAdeva kalpanIyaH // 0 // 6 // 0 // bhavati, tathA 9 zRtAvabhighAdiguddAsya pratyabhighArayet // 7 // vyAkhyAtaprAyametat / nanu, mAMsacaro: sthAlIpAkadhamAnatidezAt tasminneva carAvetadvidhAtavyam / tathAca zTatamityekavacanaM mAMsacarumiti vA karttumucitam / kasmAt dvivacanaM kriyate ? | For Private and Personal Use Only
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM [4 pra. 1 kA.] asaMmohArthamityAha / anyathaikavacane kRte mAMsacarumiti vA sUtrite, tasyaiva carorabhidhAraNaM na punaranyasyApi,-iti ziSyAH samuhyeran / athavA / yAvadukkatvAdasminnodanacarAvapi abhidhAraNe pavitrAntarhitatvaM na karaNIyamityetadarthaM aiTatAviti dvivacanaM kRtam // 0 // 7 // 0 // etasmin krame zrAjyabhAgAntaM kRtvA, karase rsmvaasicy||8|| kase,-pULamAmAditAnAM kaMsapAtrANAmekasmina kaMsapAtre, rasaM avadAnamAMsayUSaM avAmicya ninoya // // 8 // 0 // lakSazAkhAvati prastare'vadAnAni kRtvA // 4 // lkssaavRkssvishessH| prastaraH kushmussttiH| sakSasya zAkhA lkssshaakhaa| mA yasyAsti so'yaM lakSazAkhAvAn, tasmin lakSazAkhAvati prastare bhUmau prAgagranihite, avadAnAni apanItayUSAnyavadAnamAMsAni, kRtvA sthApayitvA / / 0 // 8 // on sthAlIpAkAhatA'vadAnAnAM karase'vati // 10 // sthAlIpAkAvRtA madhyAt pUrvArddhAdityuktayA rItyA, pratyeka sarveSAmavadAnAnAM-apanItayUSANaM mAMsAnAM, kaMse aparasmin kaMsapAtre,-yatra yUSo nAvasikta stasmina-ityarthaH / avadyati kSureNAvadAya sthaapyti| avadAnAnAmiti saMbandhalakSaNA SaSTho // 0 // 10 // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra [8 pra. 1 kA. ] www.kobatirth.org 4 gRhyasUtram / 2 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sviSTakRtazca pRthak // 11 // sviSTakRtaH sviSTakRdarthaM / cazabdAt - sthAlIpAkA vRtA'vadAnAma kaMse zravadyati / kiM tasminneva kaMse ? | na / kutra tarhi ? 1 pRthak,--anyasmin kaMse, -- ityarthaH / atra ca viSTakadarthavAdavadAnamAMsAnAmuttarArddhapUrvvIrddhabhyo'vadAtavyam // 0 // 11 // 0 // caroruhRtya vilvamAtramavadAnaiH saha yUSeNa sannayet // 12 // caroH prakRtatvAdodanacarerA: vilvamAtraM vilvaparimANaM ( parimANe mAtraT ) uddhRtya pUrvoktayaiva rItyA mevalena gTahItvA / pAtre sthApayedityarthaH / kimekasminneva pAtre ? | na | pRthak / kathaM jJAyate ? | atrApi pRthagiti sambadhyate / kasmAt ? / madhyamaNi nyAyAt / tena, pRthak pRthageva mecaNenAvadAya pRthak pRthageva pAtre sthApayet / etaduktaM bhavati / madhyAt pUrvvaddhIdityukrakrameNa mecaNena carorvilvamAtramavadAya yatra mAMsAvadAnAni sthApitAni tasmin kaMsapAce sthApayati / evamuktarArddha pUrvvarddhIdityuktarItyA sviSTakRdarthamapi carorvizvamAtraM pRthagavadAya sviSTakRtkaMsapAtre pRthageva sthApayati, iti / zrataeva yathA sarvvairapyavadAnevilvamAtrameveAdbhutaM bhavati nAdhikaM tatheoddharediti beoddhavyam / tataJca taduddhRtaM vilvamAtraM pUrvvagTahotai mamAvadAne: yUSeNa ca pUrvvAvasiktena saha sannayet samyageko kuryyAt mizrayedityarthaH // 0 // 12 // 0 // 606 For Private and Personal Use Only
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM [4 pra. 1 kA.] caturthahItamAjyaM gRhItvA'STaprathamayA juhuyAdamAvagniriti // 13 // caturTahItamAjyaM gRhItvA, ityuktaarthm| anAvagniriti yo'yamaSTarcaH,-aSTAnAmRcAM samAhAraH, tasya prathamayA RcA juhuyAt / bhRguNAmapi caturTahItamevaitat / kutaH ? / vizeSavacanArambhasyArthavattvAt / pUrvavatteSAM vizeSasyAnupadezAcca / seyamAjyAhutiH // 0 // 13 // 0 // atha cAhutirabhidhIyate, sannItAt tRtIyamAcamavadAya ditIyAtIyAbhyAM juhoti // 14 // yat prathamapAtre mannItaM mAMsAvadAnaM carvavadAnaM yUSazca, tasmAt mantrotAta hatIyamAtra tribhaagekbhaagmityett| avadAya gTahItvA, prakRtasthASTakasya dvitIyA batIyAbhyAM mRgabhyAM militAbhyAM juhoti // 0 // 14 // 0 // mantrAnte svAhAkAraH, iti sUtraNAt pratimantrameva svAhAkAraM kazcidAzaGkota, atastadapavAdArthamidamAha, uttarasyA5 svAhAkAraM dadhAti // 15 // uttarasyAM ci na pUrvasyAM, vAhAkAraM dadhAti karoti / tatraiva ca juhoti // // 15 // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 1 kA. ] svamevAvare caturthIpaJcamIbhyAH SaSThIsaptamobhyAJca // 16 // evameva pUrvvItenaiva vidhinA, avare dve tRtIyamAtre zravadAya, prakRtasyASTasya caturthI paJcamIbhyAM RgabhyAM militAbhyAm ekAmAjati juhAti, SaSThI saptamobhyAJcAparAm / atrApyuttarasyAmuttarasyAM svAhAkAraM karoti, tatraiva ca juhoti // 0 // 16 // 0 // sUtram / 619 zeSamavadAya sauviSTakRtamaSTamyA juhuyAt // 17 // zeSaM striSTakadarthamuttarArddhapUrvvIrddhabhyo yadgRhItaM, tadavadAya, prakRtasyaivASTasya aSTamyA RcA svAhAkArAntayA agneruttarArddha pUrvvIrddhe juhuyAt // 0 // 17 // 0 // evantAvat gavA yathoktena vidhinA yAgaH karttavyaH, -ityayaM prathamaH kalpaH / yadA punagainaM sampadyate, tadA kathaM karttavyam ? / tadidAnImabhidhIyate - yadyuvA alpasambhAratamaH syAdapi pazunaiva kuryyAt // // 18 // Hagga sambhriyate, -- iti sambhAro dravyam / zralpaH sambhAro yasya so'yamalpamambhAraH / tasyaivAtizayastamappratyayArthaH / utre - iti nipaataa| yadyuvA, - iti nipAtasamudAyo yadyarthe, - iti kecit / yadi atyalpadravyavAn syAt, api tadApi pazunaiva kuryyAdaSTakAyAgam / pazurapi chAga eva syAt / kasmAt ? / "anAdeze pazu 4 H 2 For Private and Personal Use Only
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 612 gAbhilIyaM [pra. 1 kA.] gchAgaH" iti rahyAntaravacanAt / "chAgapakSe carAvapi"iti ca liGgAt / evakArakaraNaM pUrvotavatnavidhiniyamArtham / tena, atrApi kalye sarva eva pUrvA ko homaH syAt // // 18 // 0 // chAgasthApyarumbhave kathaM karttavyam ? / taducyate, api vA sthAlIpAkaM kurvIta // 16 // sujurakSarArthaH / sa khalvayaM sthAlIpAka odanacaroH parastAnmAMsacarasthAne savatsAyAstaruNyA go: payasi apayitavyaH / tathA cokam / "sthAlopAkaM pazoH sthAne kuryyAd yadyAnukalpikam / apayettaM savatmAyAstaruNyA goH payasyanu" / iti / pazoHsthAne, iti karaNAta pakAryakAritvamasyAvagamyate / tena, atrApyaSTarcana homaH syAt / evaJca, pazupace yAvanti pazAravadAnAni prastare kriyante, sthAlIpAkapakSe'pi tAvataH pAyamAn piNDAn tatra kurvIta / tathA coktam / "caritArthI zrutiH kAryA yasmAdapyanukalpazaH / ato'Tarcana hAmaH sthAcchAgapakSe carAvapi / avadAnAni yAvanti kriyante prastare pazoH / tAvataH pAyamAn piNDAn pazvabhAve'pi kaaryet"| iti / nanu, api vA sthAlIpAkena, dUti vanavye kimarthaM prakRtavibhaktyatikramaH kriyate / kasyacit karmANA'tikramasUcanArthamityAha / kathaM nAma ? / aSTAhomavat, pazvabhAve'pyavilApArTa For Private and Personal Use Only
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 1 kA.] shysuutrm| vapAhomo'pi sthAlIpAkenaiva syaat| ato vapAhomasya nivRttiprajJApanArthaM prakRtavibhaktyatikramaH kriyte,-iti| ata eva, pariziSTakAreNApyavadAnasaGkhyayaiva pAyasapiNDakaraNamupadiSTam // 0 // // 18 // 0 // api vA gaagriismaahret|| 20 // api vA atha vA,-sthAlIpAkasyApyasambhave, goH, vizeSeNopadezAt zrAtmIyasya parakIyasya vA kasyacidanaDuhaH, grAsamAhareddadyAt / tAvatApyaTakAkarma kRtaM bhavatItyabhiprAyaH / tathA ca sahyAntaram / "apyanaDuho yavasamAharet" iti / kecidatra gozabdasya strIgavIparatvaM varNayanti / grasyate, iti graamstunnyvsaadiH| sa ca yAvatA gordivasAhAraH sampadyate, tAvAn dAtumucitaH / kasmAt ? / "yataH kutazcita samprApya gAbhyo vA'pi gavAhikam / __ abhAve prINayannasmAn zraddhAyuktaH prdaasyti"| iti zrAddha karaNAza tasya tathA darzanAt // 0 // 20 // 0 // api vA'raNye kakSamupadhAya brUyAdeSA me'STa keti // api vA, go grImAharaNasthApyasambhave, ityetat / araNye, kakSaM bAhumUlakoTarapradeza, upadhAya,-( upa honArthe ) honAdhAnaM kRtvA,-kakSatirodhAnamapanIya arddhabAhubhUtvA,-iti yAvat / eSA me'TakA, ityetaM mantraM brUyAt kthyet| tathA ca, zrAddhAzako gavAhikapradAna syApyasambhave purANasmaraNam / For Private and Personal Use Only
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM [4 pra. 1 kA. "sAbhAve vanaM galA kakSamUla pradarzakaH / sUryAdilokapAlAnAmidamuccaiH paThiyyati / na me'sti vittaM na dhanaM na cAnyat zrAddhopayukta, khapihanato'smi / pyantu bhaktyA pitaro, mayeto bhajI kRtI vama ni mArutasya" / iti / tasmAdatrApyetatparatayA varNanA zakyate kartum / dRSTaparikalpanAyA nyAyyatvAt / evaM vAaraNye, kakSaM daNasaGghamupadhAya, agminA sandhukSya, eSA me'Taketi brUyAt / tathA ca gTahyAntaram / "aminA vA kakSamupoSet"iti // 0 // 21 // 0 // na tveva na kurvIta na tveva na kurcIta // 22 // nevASTakAM na kurvIteti naJdayenAvazyaM karaNamupadizati / na vakravyaM taIi ? / avazyaM karaNasya pUrvameva middhtvaat| ucyate / mukhyakalpAnukalpabhedAttAvadatra paJcapakSAH suutritaaH| zAstrAntare'pi yAni pakSAntarANyunAni,-"api vA anUcAnebhya udakumbhamAharet"ityevamAdIni, tAni vA kuryAta , na veva na kurbota, ityetdrthmidmcyte| tuzabdaH sthAlopAkapakSe'pyanvaSTakyasyAvazyakaraNa prajJApanArthaH / itarathA, pazvabhAvena mAMsAbhAvAdasya lopaH syaat| madhyamAekA saMjJapitapazamAMsenAnvaSTakyavidhAnAt / tathA coktam / For Private and Personal Use Only
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [pra. 1 kA.] gRhysuutrm| 615 "zrIdanavyaJjanArtha ntu pazvabhAve'pi pAyasam / ___ madravaM apayedetadanvaSTakye'pi karmaNi" / iti| dirvacanamAdarArtha, madhyamAekAkarmaNaH parisamApyartha, vomayA sAkhevASTakAsu yathAsambhavamanukalpaprAtyaJca / idamidAnoM cintyate / kimete'STakAdayaH pAkayajJAH sakRt katavyAH? uta pratyabdam ?-iti / tatra, kecit makRdamISAM krnnm-duucchnti| kasmAt ? / eteSAM puruSasaMskAratvAt , sakRta kRtenaiva ca karmaNA puruSasaMskArasya vRttavAt, punaH karaNe hetorabhAvAt ,-duuti| anye vAhuH; "tasmAdutsRjya kaunteya ! govRSAn prati vtsrm"| iti paurANika-liGgadarzanAt zrAvRttirevAmISAm / na ca puruSasaMskArasya vRttatvAt kimarthamAvRttiriti vAcyam / puruSasaMskArasya vRttatve'pi pratyavAyaparihArArthamAvRtte yuktatvAta,iti / vayantu pazyAmaH / makadavazyameva karaNaM, AvRttI tu nAtyantaM niyamaH / tatazca, zrAvRttAvabhyudayaH, anAdRttAvapi na pratyavAyaH / tathA coktam / "makRdapyaSTakAdIni kuryAt karmANi yo vijH| sa paMktipAvano bhUtvA lokAn prati ghRtazcarataH / iti / atra khalvapizabdAdAvRttirapi avagamyate // 0 // 22 // 0 // iti mahAmahopAdhyAyarAdhAkAntasiddhAntavAgIzabhaTTAcAryAtmajasya zrIcandrakAntatIlaGkArasya kRtI gAbhilIyagTahyasUtrabhAvye caturthaprapAThakasya prathamA kANDikA samAptA // 0 // . For Private and Personal Use Only
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIya-gRhyasUtre caturthaprapAThake dvitIyA kANDikA / zvastato'nvaSTakyam // 1 // tatastasmAdanantaropadiSTAnmAMmASTakAkarmaNaH, zvaH anAgate'hinavamyAmityarthaH / evameke / aSTakAkarmadinAt paradina eva, na navamyA niyamaH / evmpre| anvaSTakyaM karttavyamiti vAkyazeSaH / aTakAyAH pazcAdbhavatItyanvaSTakA, tatra sAdhu anvaSTakyamiti karmaNe nAmadheyam / kazcit sarvatraivAnvaSTakyaM manyamAnaH sUtre tataH zabdasya vImAM kRtvA vyAcaTe, tatastataH anvaSTa kyam, iti / tadasaGgatam / mAmASTakAkarmaNa evaanntrtvaat| vomAyA ashruttvaac| sarvatrAnvaSTakyapakSasthAcAryyamammatatvAbhAvAcca / tadidamadhastAdevAsmAbhirabhihitaM,-"tathA gautamavArkakhaNDI"-ityatra / athaivaM tataH, ityanarthakam, adhikArAdeva mAMsASTakAkarmaNe lAbhAt / niyamArthaM tarhi / kiM niyamyate ? / tasmAnmAMsASTakAkarmaNa eva nAnyasmAdityetanniyamyate / kimarthaM punarniyamyate / / adhikAzaGkA-nirAmArthamityAha / kApunaratrAdhikAzaGkA? / ucyte| anvaSTakyam, iti samAkhyAbalAt mAovATa kAsu anvaSTakyaM kadAcidApAtena pratibhAyAt kasyacit / seyamadhikAzaGkA // 0 // 1 // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [pra.2 kA. vsuucm| aparazvA vA // 2 // aparazvaH,-ekAntarite ahani vA anvaSTakyam krttvym| tithivRddhi pakSe'yaM vikalpaH, dUti navamyAmanvaSTakyavAdinaH / dinavAdinasvAhaH,-azakkAvayaM vikalpaH, iti // 0 // 2 // 0 // athedAnIm anvaSTakyaM karma vivaturAha, __ dakSiNapUrve'STamadeze parivArayanti // 3 // bezmano dakSiNapUrvaM aSTamadeze ubhayadigaSTamabhAge,-AgneyyAmityetat / parivArayanti, sarvatobhAvenAcchAdayanti kaTAdibhiH kiJcit sthAnam / bahuvacanAdaniyataH kA // 0 // 3 // // kathaM privaarynti| ucyate, tathA''yatam // 4 // tatheti dakSiNapUrvASTamadezobhaNyate / dakSiNa pASTamadezAyataM yathA bhavati, tathA parivArayanti / aAyatamAyAmodarthamityanathAntaram // // 4 // // tathAmukhaiH kRtyam // 5 // yavakSyamANaM karma, tat tathA mukhaiH dakSiNapUrvASTamadezAbhimukhaiH kRtyaM krnniiym| lAghavArthamavaitat satritam / anyatra sUcaNe hi dakSiNapUrvASTamadezamukhairiti sUcayitavyaM bhavati // 0 // 5 // 0 // kiyatparimitaM sthAnaM parivArayanti / / ucyate, 41 For Private and Personal Use Only
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM [pra. 2 kA.] caturavarAyAn prakramAn // 6 // catvAro'varAyaH nikRSTA yeSAM, tAn caturavarAyAn prakramAn parivArayanti / tadasthAtikAntatareNa sUtreNa saMbandho boddhavyaH / prakramaH zravaNAkarmaNyeva vyAkhyAtaH / etaduktaM bhavati / sarvanikRSTo'yaM pakSaH;-yacaturNa prakramANAM parivAraNam, iti / dUcchayA punaradhikamapi parivArayanti // 0 // 6 // 0 // tasya khalu parivRtasya, pazcAdupasaccAraH // 7 // pazcAt pazcimadizi upasaJcAraH krttvyH| upamaJcaratyanenetyapasaJcAro dvAramucyate // // 7 // 0 // uttarArdai paritasya lakSaNaM kRtvA'gniM praNayanti parivRtasya sthAnasyottarArddha pUrvoktaM lakSaNamaMjJakaM karma kRtvA agniM praNayanti / bahuvacanAt karturaniyamaH / evaJcAtra yAvadukkavAdRhmAsanAdInAM nivRttiravagamyate / tathAca gTahyAsaMgrahaH / "ekAgna pityaje ca brahmANaM nopklpyet| sAyaM prAtaca homeSu tathaiva blikrmsu"| iti / idamidAnoM mndihyte| kimetadagnipraNayanaM upavItinA prAmakhena karaNIyam, uta prAcInAvotinA dakSiNapUrvASTamadiGmakhena ?- iti / upavItinA prAmukhena, iti brUmaH / kasmAt / For Private and Personal Use Only
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [pra. 2 kA. grahyasUtram / 319 "lakSaNAvRdeSA sarvatra" iti sarvatragrahaNena vyAyavagamAt / dUha ca, lakSaNaM kRtvA,-dati vacanasyaivamarthatvAt / anyathA khalvagnipraNayane lakSaNaM prAptameveti punarvacanamanarthakameva syAt / tasmAt , lakSaNe rekhAnAM prAggatatvAnurodhAt tatra prAmukhakaraNavadhAraNAcca, atrApi prAGmukha eva kuryaadityvgcchaamH| evaJca, yathA anyatralakSaNamupavItinA kriyate, tathA atrApyasmin karmaNyapavItinaiva bhavitavyam / upariSTAt khalvAcAryaH,-"prata uddhaM prAcInAvItinA" iti kurvan , adhastAt kiJcit karma prAcInAvotinA, kiJcidupavItinA, kiJciccobhayathaiva kartavyamityapadizati / etaccApariSTAdeva vyAkhyAsyAmaH / ataeva karmapradIpaH / "dakSiNaM pAtayejjAnu devAn paricaran sadA / pAtayeditarajjAnu piDhana paricarannapi" / iti smarati / tadidaM vacanam ,-piTa karmAntaHpAtyapi devaparicaraNaM dakSiNajAnupAtena evaM daivakarmAntargatamapi piTaparicaraNaM itarajAnupAtena karaNoyam, ityAha / kathaM jnyaayte?| sadA zabdasyaivamarthatvAt / evaJca, upavItitvAdAvapi tathaiva varNayitumucitam / kasmAt ? / kaarnnsyaavishessaat| agniM kila devamAcakSate nairunAH // 0 // 8 // 0 // pazcAdagnerulUkhalaM dRzhayitvA sakRt saMgRhItaM vohi muSTimavahanti savyottarAbhyAM pANibhyAm // 6 // uttarazabda upritnvcnH| savyaH pANiruttaro dakSiNazcAdharo 12 For Private and Personal Use Only
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 620 gAbhinIyaM [pra.1 kA.] ghayoH pANyAH, tAvimau savyottarI, tAbhyAM mavyottarAbhyAM pANibhyAM muSalenAvahanti / utArthamanyat / ma kRta saMgTahItamiti vacanAta anuniLapayoratra nivRttimicchanti / brIhigrahaNaM havirantara prtissedhaarthm| yadyapyatra sakRtsaMgTahItasya muSTimAtrasya grahaNam avagamyate, tathApi tathA grahIyAt yathA homasya piNDAnAJcAbhinivRtti: syAt / kutaH / zredamAgahaNasya / zrataevAcAryaputreNa,___caturmuSTivaruH kAryazcaturNImuttaro'pi vaa"| iti sAmAnyata evopadiSTam / tadidaM havinirvapanAdikaM prAcI. nAvIto dakSiNapUrvASTamadimukhaH kuryaat| kutaH ? / pishytvaat| kasmAt punaH kAraNAt satyapi devatAnAM mAdhAraNye piyatvameva haviSaH kathyate ? / praadhaanyaadityaah| pitRRNAM khalvatra karmaNi prAdhAnyamavagamyate / tasmAt pitryamidaM bhvitumrhti| pradhAnavazAddhi niyamo vrnnyitumucitH| kutaH punaratra pitRNAmeva prAdhAnyamavagamyate na devatAnAmapi ? / tathA mukhaiH kRtyamiti vacanAt-iti bruumH| apica / iviSaH mahadahaNAta, savyottarAbhyAM pANibhyAmavahananAt, sakRt phalIkaraNAt , yathA mAMsAbhighArAH piNDA bhavanti tathA mAMsacchedanAt , prasavyamudAyavanAt , dakSiNasyAmudvAsanAt, ityevamAdibhirupadezazataiH pitRNAmevAtra praadhaanymvgmyte| manurapi smrti| "devakAryAt dijAtonAM pinakAyaM viziSyate / daivaM hi pittakA- pUrvamApyAyanaM smRtam" / For Private and Personal Use Only
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 2 kA. hyasUtram / iti| tasmAt pitRNAmeva prAdhAnyam / etacApariSTAttatra tatra sphttiibhvissyti| idamidAnI mandihyate / kimatra pizyatvAt piDhabhyasvA juSTaM nirvapAmi, iti mantreNa nivapaNam, zrAhAkhit yAvaduktavAdamantrakam , utAho zrAcArya putraparibhASAbalAt vyaahRticityem?-iti| pilabhya svA juI nirbapAmi, iti mantreNa,-dUti brUmaH / kasmAt ? / prakRtI tathA darzanAt / liGgAcca / agnaukaraNahoma-vicAralAke khalvetasvArthasya liGgamapalabhyate / tathAca krmprdiipH| "apasavyena vA kAryo dakSiNAbhimukhena tu / nirupya iviranyasmA anyasmai nahi hayate" / iti / etasmAt liGgAt mantravadgrahaNamavagamyate / pitra) nirvApaH khalvasya haviSaH hetutyopnysyte| tacaivaM mati aanyjsthonoppdyte| tathAca purANasmaraNam / "agnimAn nirvapet pitryaM caruM vA zasya muSTibhiH / pitbhyo nirvapAmIti savyaM dakSiNatonyaset" / iti // // 6 // 0 // yadA vituSAH syuH // 10 // yadA yasmin kAle vituSAH vigatatuSAH syurbhaveyuH // 0 // 10 // 0 // tadA, For Private and Personal Use Only
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 622 www.kobatirth.org gobhilIyaM Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 2 kA . ] sakRdeva suphalIkRtAn kuvvata // 11 // sahadevAvArameva, suphalIkRtAn - suzabdaH zobhanavacana:, zobhanaM yathA bhavati tathA phalIkRtAn niSpannokRtAn taNDulAn kurvvIta pUrvvameva khalbavaghAtena taNDulA niSpannAH / idAnIntu zobhanaM niSpantrIkaraNamupadizyate / tena pracchaTTanamidAnIM kurvIta // 0 // 11 // 0 // athAmuSmAcca sakno mAsapezImavakRtya navAyA svanAyAmaNuzacchedayet // 12 // atha zabda zrAnantaryyIrthaH / zratha taNDula prakSAlanAnantaram / pracAlanaJca sakRdeva syAt daviSaH pitryatvAt / vyavahitasvApi buDyA sannikRSya zramunAdityanena parAmarzaH / zratha zabdaH pUrvvaprakRtAthavA / zramubhAt pUrvvaprakRtAt mAMsASTakAyAM nihitAt saknaH, cazabdAt klomnazca, mAMsapezIM, - mAMsapezI prasiddhA, tAM zravatya avacchidya, navAyAM sunAyAM sunA nAma kASThamayaH pAcavizeSaH, tasyAM sunAyAM aNuzaH sUkSmaM sUkSmaM kRtvA chedayet // 0 // 12 // 0 // kathaM chedayet ? / ucyate,-- yathA mAsAbhighArAH piNDA bhaviSyantIti // 13 // yathA yena prakAreNa mAMsAbhighArA: mAMsavyaJjanAH piNDA bhavi - vyanti iti tathA chedayet // 0 // 13 // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [8 pra. 2kA. ] tasminnevAnau zrapayatye / danacaruzca pRthaGa mekSaNAbhyAM prasavyamudAyuvan // 14 // gRhyasUtram / 623 mA~sacaruzca prasavyaM zrapradakSiNam / kRtabhASyamanyat / atrApi, mAMsAbhAve pAyasaH syAt / tadidamuktamasmAbhiradhastAdeva, "zrodanavyaJjanArthantu " - ityAdinA // 0 // 14 // 0 // -- zRtAvabhighArya dakSiNodAsya na pratyabhighArayet // 15 // dakSiNA dakSiNasyAm / gatamanyat // 0 // 15 // 0 // dakSiNA parivRtasya tisraH karpU: khAnayet pUrvopakramAH // 16 // For Private and Personal Use Only parivRtasya sthAnasya dakSiNA dakSiNAMge, tisra: trisaMkhyAkA karSUH kenacit khaanyet| zranyasya punarasambhave svayamapi khanet / karSUnAma akTo gartta ityanarthAntaram / kathambhUtA: ? / pUrbIpakramAH / pUrvvasyAM dizyupakramA yAsAM tAH, tathAvidhAH, -- ityarthaH / tathAca, pUrvvasyAM digyupakramya pazcimAyAM dizi khananaM samApanIyam / pitryatvAt prasavyakhananamityabhiprAyaH / zrathavA / upakramyate, - ityupakramaH / pUrvvakarSurupakrameA yAsAM karSUNAM tAH tathoktAH / tathAbhUtAH khAnayet / kA punaH pUrvvI ? yA khalvAtmanaH purataH kriyate / etaduktaM bhavati / prathamataH pUrvvaM karSU khAnayet, tato madhyama, tata uttamAm, - iti / tathA cotram / ---
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM [4 pra.9 kA.] / "purato yA''tmanaH kaH sA pUrvA parikoyate / madhyamA dakSiNenAsyAstaddakSiNata uttmaa"| iti / tathAca, damAH kA dakSiNasaMsthA bhavanti / khananaJcAmUSAM zagunA karaNIyam / sa ca, "zaGkuzca khAdiraH proko rajatena vibhUSitaH / zaGkha zcaivopavezazca dvAdazAGgula vyate" / iti karma pradIpotalakSaNa: // 0 // 16 // 0 // kIdRzIH kaH khAnayet ? / ucyate, prAdezAyAmAzcaturaGgulapRthvIstathA'vakhAtAH // 17 // prAdezAyAmAH prAdezadIdhIH / pRthuzabdo dharmavacanaH / caturaGgulaM pRthu yAmAM, tAH cturnggulpRthviiH| pRthu pRthutvaM pariNAhaH,ityetat / tathA caturaGgula avakhAtaM yAmAM, tAH tathA'vakhAtAH / vizeSamAha karma pradIpaH / "vAyvamidiGmukhAntAstAH kAryAH mAjhAGgulAntarAH / tIkSaNAgrA yavamadhyAzca madhye nAvavotakiret" / iti // // 17 // // pUrvasyAH kadhIH purastAlakSaNaM kRtvA'gniM praNayanti // 18 // sujurakSarArthaH / atrApi, lakSaNagrahaNasya pUrvotameva prayojana boddhavyam / bahuvacanAt karturaniyamaH // 0 // 18 // 0 // kazcidatra vizeSamAi, For Private and Personal Use Only
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org [4 pra. 2 kA. ] gRhyasUtram / 625 apareNa karSuH paryyAhRtya lakSaNe nidadhyAt // 19 // parayA dUravarttinyA dizA - ityarthe ep pratyayAnto'yamapareNazabdaH / tadyogAt karSUriti ditoyA / tathAca zrayamarthaH / karSUNAma dUravarttinyA pazcimayA dizA, zragniM pAhRtya sarvvatAbhAvenAhRtya lakSaNe nidadhyAt // 0 // 18 // 0 // sakkadAcchinnaM darbhamuSTiHstRNoti // 20 // S ; zracchinnaM zrA samyak - upamUle cchinnaM darbhamuSTiM sakRdekavAraM stRNoti, - "pazcAdvA''stIrya' - ityuktayA rItyA prakRtasyAcaturddikSu / zratra, zracchinnamiti vacanasyArthavattvAdupamUlalU natvAvagamAt tasya ca pitrarthatvAt prAcInAvItinaitat karttavyam, -- ityavagamyate // 0 // 20 // 0 // karpUzca // 21 // stRNoti - ityanuvarttate // 0 // 21 // 0 // kimaniyamena ? / na / kathantarhi ? * 4K Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pUrvopakramAH // 22 // vyAkhyAto'kSarArthaH / atra kiJcidaktavyamasti / karSUNAM staraNaM khalvidaM dakSiNapUrvvaSTamadigayaiH kuzaiH dakSiNAntAdArabhyakaraNIyam / tadAha karmmapradIpaH / "agnyAzAgraiH kuzaiH kAyyeM karSUNAM staraNaM ghanaiH / daciNantAttadagraistu piDhayajJe paristaret" / * For Private and Personal Use Only
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karSaNAmapi tathava staramA 626 gobhilIyaM [ pra. 2 kA.) iti / idamidAnI mndihyte| kimabhitaH karpUNa staraNaM kartavyam ? AhovinmadhyataH ?-iti / agnivadabhitaH, iti bmH| kutaH ? / agnistaraNamamabhivyAhAreNopadezAttathAvagateH / agneH khalvabhita eva staraNamiti taavnirvivaadm| tat mAmAnyAt / tathaiva staraNamityayamartho'smAkamAgacchati hRdayam / prAgacchati cet, na yujyate vinAkAraNa mutsRSTam / lekhAkaraNepapattezca / karpUNAM madhyataH kila lekhAkaraNaM vyAkhyAsyAmaH / tadupapattaye ca abhitaH karpUNa staraNamiti prati padyAmahe / na khalu kuNaiH stRtAnAM karpUNAM madhyato lekhA kartuM shkyte| apare punaretadavidvAMso bhASante,-staraNamidaM karpUNAM madhyataH karaNoyam,iti // 0 // 22 // 0 // pazcAt karpUNA5 svastaramAstArayet // 23 // vyAkhyAta prAyametat // // 23 // 0 // kena? dakSiNAyaiH kuzaiH // 24 // ujvarthaM sUtram // // 24 // 0 // kIdRzaM khastaramAstArayet ? dakSiNApravaNam // 25 // idamapi vyAkhyAtaprAyameva // 25 // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ pra 2 kA.] ecsuutrm| __SIJcopadadhyAt // 26 // vRSo nAma kASThamayo dAdazAGgulaparimita zrAsanavizeSaH, upavezazvAkhyAyate / tAJca upadadhyAt sthaapyet| cazabdaH khastareNa sambandhakaraNArthaH / tena, vastaropari vRSyA upadhAnam , iti kecit| cazabdAt upazabdAcca svastarasthopa samope kRSIM dadhyAt / ataeva parataH svastaropari dravyANAmAsAdanaM mutrayiSyate / asyA api sva staroparyevAsAdane dUdamapi tatraivAsUtrayiSyat , atraiva vA spaSTArtha 'tatra' grahaNamakariSyadAcAryaH / tadakaraNAdavagacchAmaH,nAsyAH svastaropAsAdanam, iti / evamapare / tadatra bhavanto bhUmidevAH prmaannm| upadayAditi vacanAdupadhAnamevAsthAH karttavyamadRSTArtha, na panarupavezanArthaM tadAmAdana miti nArAyaNepAdhyAyaprabhRtayaH // // 26 // 0 // tacAsmA aAharantye kaikazaH savyaM bAhumanu // 27 // satra, ityatikrAntasya svastarasya parAmarzA na dRSyAH / kathaM jJAyate ? / "khastare sarvamAsAdya" iti pariziSTakAravacanAt / tatra khastare vakSyamANAni dravyANyekaikaza: zrAharanti / kathamAharanti ? / asmai savyaM bAhumanu / asmai, ityatra "SaSThyarthe caturthI vakravyA"-iti vacanAt SaSThyartha caturtho / asya yajamAnasya savyaM bAhuM anu lakSmIkRtya,-aprAdakSiNyenetyarthaH / athavA / asmai,iti tAdI caturtho / asmai yajamAnAya, anye zivyAdaya pAha +K2 For Private and Personal Use Only
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 62 www.kobatirth.org gobhilIyaM [4 pra. 2 kA. ] ranti / samAna manyat / anyasya punarasambhave svayamevAcaret // 0 // 27 // 0 // kAni punastAni dravyANi ? / ucyate,-- Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir carusthAlyau mekSaNe kasaM davamudakamiti // 28 // zradanacarumAMsacarumahite pUrvoktre carumyAyo zrAharanti / evamuttaracApi / itikAra karaNAt zranyeSAmapyalekhana piJjalI yava tila puSpaprabhRtInAM yeSAmupariSTAdviniyogaH strayiSyate, tAnicAsAdayanti // // 28 // 0 // patnI varhiSi zilAM nidhAya sthagaraM pinaSTi // 29 // sthagaraM candanAdigandhadravyam / tathA coktam / " sthagaraM surabhi jJeyaM candanAdi vilepanam" / iti / spaSTa manyat // 0 // 28 // 0 // tasyAJcaivAjjanaM niSTaSya tisro darbhapiJjalI raJjayati savyantarAH // 30 // tasyAmeva zilAyAm, - eva zabdAdvarddhiSi nihitAyAM, cazabdAt prakRtA patnI, aJjanaM nighuSya vizeSeNa gharSayitvA / nigharSaNapadezAt zraJjanapadena movorAJjanamabhipretamityavagacchAmaH / kuta: ? / itarasya gharSaNAnupapatteH / tathA cokram / "saiauvIrAJjanamityuktaM piJjalInAM yadaJjanam" / For Private and Personal Use Only
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 2 kA.] rahyasUtram / iti / tenaivAJjanena tisraH trisaMkhyAkAH, darbhapiJjalIH pUrvAkalakSaNAH, aJjayati prakSayati ptnii| kiM yatheccham ? / na / kathantarhi ? / mavyantarAH / vizeSeNAntaramavakAzovyantaraM tat sahitAH svyntraaH| zvAvi chalAkAvaditi yAvat / athavA / savyazabdo nAnAvacanaH / tena, nAnA'ntarAH, iti pUrvAta evArthaH // 0 // 30 // 0 // tailaJcopakalpayet // 31 // cazabdAt svastara eva / tadasthAtikrAntena svastareNa sambandhI boddhavyaH // 0 // 31 // 0 // kSaumadazAJca // 32 // atamIstradazAJca svastara evopakalpayet // 0 // 32 // 0 // zucau deze brAhmaNAnanindyAnayugmAnudaGmukhAnupavezya zacI pavitre, deze-gomayenopalepite / kathaM jJAyate ? / "zuciM dezaM viviktaJca gomayenopalepayet" / iti manu smaraNAt / brAhmaNAn brAhmaNagrahaNAt ksstriyaadiprtighedhH| anindyAna,-nindyAH nindAH , te na bhavantItyaninyAH, tAn anindyAn / ayugmAn viSama saMkhyAkAn ,-bahuvacanAt triprabhRtIn , udaGmukhAn upavezya / upavezanaJcAmISAM karpUNa dakSiNataH syAt / evaM khalvagratA brAhmaNAnAM kapiNDA bhavanti / For Private and Personal Use Only
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 630 ge| bhilIyaM Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 2 kA. ] idamidAnIM sandihyate / kimatra vaizvadevArthaM brAhmaNamupaveza 2 / yet, uta yAvaduktatvAnna ? - iti / taca zravidhAnAdiha vaizvadevasyaivAbhAvaH - iti kecit / tadasaGgatam / kasmAt ? / vaizvadevapUrvvasyaiva zrAddhasya zAstrAntare vidhAnAt / tathAca manuH / "teSAmAracabhUtantu devaM pUrvaM niyojayet / rakSAMsi hi vilumpanti zrAddhamAracavarjitam" / iti / "khAtAn zucInAcAntAn prAGmukhAnupavezya deve yugmAnayugmAn yathAzakti pitrye" - iti, "devapUvaM zrAddhaM kurvIta" - iti cAsmadIye zrAddhakalpe / tasmAt -- vaizvadevArthaM yugmAn brAhmaNAn prAGmukhAnupavezya tataH pibrAhmaNAnupavezayet iti siddhAntaH / tathAca karmapradIpaH / "svastare sarvvamAsAdya yathAvadupayujyate / devapUrvvantataH zrAddhamatvaraH zucirArabhet" / iti | kimarthaM tarhi vaisya devasyAcaNam ? / ucyate / pradhAnasya pitRyajJasya svatraNe tadaGgaM vaizvadevamanucitamapi prApyata eveti manyamAnaH khalvAcAyyaiau nAtra vaizvadevaM sUcayAJcakAreti niSyate / zrathavA / anindyAnityanena brAhmaNaparIkSAM sUcayan devaJcAcAssRtrayan deve brAhmaNaparIcAyAmasammatiM darzayati / tathAca manuH / "brAhmaNaM na parokSeta daive karmaNi dharmmavit / pitrye tu karmANi prApte parIkSeta prayatnataH" / iti // 0 // 33 // 0 // dIn pradAya // 34 // For Private and Personal Use Only "
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [pra. 1 kA. ehyasUtram / darbhAnAmaneSu dttvaa| tathA cAmmadIye shraaddhklp-suutrm| "prAsaneSu diinaastiiry'-iti| zrAdizabdo'traluptavat draSTavyaH / tena dIdInayaparyantAn pradAya-aya paryantaM karma kRtvA, ityetat / tathAca krmprdiipH| "zrAsanAdyarthaparyantaM vaziSThena yathoditam / kRtvA kamItha pAtreSu uktaM dadyAttilodakam" / iti // 0 // 34 // 0 // udakapUrvantilAdakaM dadAti pitunIma gRhItvA' sAvetatte tilodakaM yecAca tvA manu yAMzca tva manu tasmai te svadheti // 35 // udakaM pUrva yasya tadudakapUrva tilodakaM tilamitramudakaM dadAti / etaduktaM bhavati / prathamaM kevalamudakaM dattvA tatastilamizramudaka dadAti iti / kena mantreNa dadAti ? / asAvetatte tilodakamityanena mantreNa / kiM kRtvA ? / aso-ityetasmin sthAne sambodhanavibhaktyA piturnAma gTahItvA uccArya / "nAmagrahanavacanamekadezotkIrtanAbhiprAyam / tena gotrAderapyalekhaH" iti badanti / tathA cAsmadIyaM snAnasUtrapariziSTam / "gotraM svarAntaM sarvatra gotrasyAkSayyakarmaNi / govastu tarpaNe prokaH kartA evaM na muhyati / sarvatraiva pitaH proktaM pitA tarpaNakarmaNi / piturakSayyakAle tu kI evaM na muhyati / / For Private and Personal Use Only
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 632 gobhiloyaM [ pra. 9 kA.] zarmannAdike kArye zarmA tarpaNakarmaNi / zarmaNo'kSayyakAle tu kartA evaM na muhyti"| iti| idazca tilodakadAnaM pAtreveva karttavyaM na brAhmaNa hasteSu / kasmAt / "pAtreSu utaM dadyAttilodakam" iti vacanAt / tilodakadAnapAtraJca "aAsureNa tu pAtreNa yastu dadyAttilodakam / pitarastasya nAmanti dazavarSANi paJca ca / kulAlacakraniSyanna mAsuraM mRNmayaM smRtam / tadeva hastaghaTitaM syAlyAdi daivikaM smRtam" / ityuktalakSaNaM boddhavyam / Aha / kimAnantaryAt tilodakameva mantreNa dadAti, uta kevalodakamapi ?-iti / tilodakameva,iti brUmaH / kasmAt ? / Ananta-deva / tathAca karmapradopaH / "vRSNIM pRthagapo dadyA mantreNa tu tilodakam / iti // 0 // 35 // 0 // apa upaspRzyaivamevetarayAH // 36 // apa udaka, upaspRgya spRSTA, evameva vRSNImudakadAnapUrvakaM mantraNa tilodakadAnaM, itarayoH pitAmahaprapitAmahayAH, nAma gTahItvA karttavyam / tilodakadAnAcca parato gandhodakamapi mantreNa pAtremveva dadyAt / tathA coktam / "vRSNIM pRthagapo dadyAnmantreNa tu tilodakam / gandhodakaJca dAtavyaM matrikarSakrameNa tu" / For Private and Personal Use Only
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [8 pra. 2 kA. ] iti / atra ca 'gandhodakaJca - iti cakAraM kurvvan gandhodakasthApi, tilodakavat mantreNa pAtreSu dAnaM bodhayati / " zrasminnavasare tilagandhAdakaiH pAtrANAM pUraNaM karttavyam / upayoga svavane - janArthatayA pazcAt svatrayiSyati" - iti nArAyaNapAdhyAyAH // * // 36 // 0 // gRhyasUtram / tathA gandhAn // 37 // prakAreNa--nAmagrahaNapUrvvakaM mantroccAraNenetyarthaH / tathA tenaiva gandhAn - bahuvacanAt gandhAdIn, dadAti / dAnaJcAmoSAM brAhmaNa hasteSveva na pAtreSu / kasmAt ? / "gandha puSpa dhUpa dIpAcchAdanAnAM pradAnam"-ityasmat zrAddhakalpahRtrAt / "gandhAn brAhmaNasAt kRtvA puSpANyatubhavAni ca / dhUpaJcaivAnupUrveNa zrama kuryyAdataH param" / iti ca karmapradIpavacanAt // 0 // 37 // 0 // 633 kariSyAmItyAmantraNaH hASyataH // 38 // hoyyataH homaM krissyte| yajamAnasya ' agnau kariSyAmi'ityAmantraNaM karttavyam / nanu, AmantraNaM karoti, -- iti vaktavye kimarthaM hoyyataH, -- iti vibhaktayatikramaH kriyate ? / ucyate / zrAmantraNaM karoti -- ityukte gandhAdipradAnAdanantarameva zrAma - ntraNaM syAt / hoyyataH - iti tu kurvvan homaM kariSyata eva AmantraNaM na gandhAdipradAnAt parata eva - ityupadizati / tena, 4 L For Private and Personal Use Only
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 634 gobhilIyaM [4 pra. 2 kA.] madhye anyadapi kiJcit karma asti, duutyvgcchaamH| kiM tat ? / bhUmizodhanamaNDalakaraNAdi / tadidamartha hovyataH, iti vibhatyatikramaH kriyate / evameke / 'agnI kuryAdataH param"iti vacanA nAtrAsminnavasare bhUmizodhanAdi / evamapare / tadatra bhavanto bhUmidevAH pramANam / tadidamAmantraNaM sarveSAM brAhmaNAnAM makadeva sthAt, pradhAnasyaikasyaiva vaa| kasmAt ? / "sarvatra prazneSu pani marddhanyaM pRcchati sarvAn vA" iti granthAntarAt // 0 // 38 // 0 // taizca brAhmaNaiH, kurvityukte ka se carU samavadAya mekSaNenApaghAtaM juhuyAt-svAhA seomAya pitRmata iti pUvI5 svAhA'mayekavyavAhanAya ityuttarAm // 39 // RjurakSarArthaH / atra kiJcidatavyamasti / yathAnirdezamevaiSa homaH kartavyaH, na punarmantrAnte vAhAkAraH prayoktavyaH / parantu, svAhAkAreNa hutvA pazcAt somAya piTamate, ityAdi mantrazeSaH samApanIyaH / OMkArazca pratyekaM mantrAdau na karaNIyaH / tathAca krmprdiipH| "svAhAM kuryyA nacAtrAnte nacaiva juhuyAddhaviH / svAhAkAreNa hutvA'gnau pazcAnmantraM smaapyet"| iti / For Private and Personal Use Only
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra [4 pra. 2kA. ] www.kobatirth.org gRhyasUtram / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "nAGkuryyAddhAmamantrANaM pRthagAdiSu kutracit / anyeSAJca viSTAnAM kAlenAcamanAdinA" / iti ca / atrAha / nirdezasAmarthyAdeva pUrvvIparatve siddhe, pUrvvam - iti, uttarAm - iti ca vacanamanarthakam / atheocyate, kAraNaM vaktavyam / ucyate / "agnaye ca somAya ca juhoti"ityadhvaryuzAkhAdiSu devatAviparyyamaH zrUyate, tannirAsArthamAcAryaH "pUrNIm" "uttarAm" - ityAha / , dUdamidAnIM mandihyate / kimayamagaukaraNahAmaH prAcInAvItinaiva karttavyaH, Ahe / khidupavItinA, utAho aniyamena ? - iti / aniyamena - ityAha / kasmAt ? / itaH paraM prAcI - nAvItimA kRtyeopadezAt / itaH paraM khalvAcAryyaH prAcInAvItinA kRtyamupadizan atrAmaiAkaraNahAme prAcInAvItitvopavItitvayoraniyamaM darzayati / tathAca karmmapradIpaH / "agnaukara homazca karttavya upavItinA / prAGmukhenaiva devebhyo juhototi zrutizruteH / apasavyena vA kAryo dakSiNAbhimukhena ca / nirupya haviranyasmA anyasmai na hi hayate" / iti / tathAca zrUyate / "agnIkaraNaheAme prAcInAvoto bhUtvA"ityAdi / "sa udvAsyAno dve zrAtI juhoti devebhyaH" iti ca mAdhyandinIye brAhmaNe / "zragnimAn nirvvapet pUrvvaM caruM vA zasyamuSTibhiH / pitRbhyo nirvvapAmIti savvaM dakSiNato nyaset" / 4L 2 635 For Private and Personal Use Only
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 636 gobhilIyaM [4 pra. 2 kA.] iti ca mAtsye purANe / na khalvasma cchAkhAyAM atra vizeSaH zrUyate / tasmAdubhayavarasAdikalpaH, dUti pariziSTakRtaH kaatyaaynsyaabhipraayH| hetuvannigadastu na mukhyArthaH kintu stuti para eva,-dUti pramANalakSaNe darzitam / tasmAta, Urddha prAcInAvotitvopadezAta anaukaraNa home prAcInAvItitvopavItitvayoraniyamaH sUtrakArasthAbhiprAyo'spaSTaH parizirakatA spaSTIkRtaH,iti bhaTTanArAyaNa zalapANi raghunandanAdimatamAdaraNIyam / yacca kenacid varNitam ,-"yeSAntisra pAhutayo yante, yeSAM cAgniH pUrvamijyate, vadhAkArAntAzca mantrAH, tadviSayaM prAcInAvItitvam / yeSAntu ve AhutI, somazca pUrva hayate, svAhAkArAntAzca mantrAH, teSAmupavItitvam / 'athopavItI sAmaM pilamantamagniM kavyavAhanaJca yajeta, prAcInAvIto cet agniM pUrva, khAhAsthAne svadhApadazca dattvA juhoti' iti sUtrAntarAt"iti / tadasaGgatam / asmadRhye somapUrvAhutidayasyaiva sUtraNAt / asmat pariziSTakAraNaiva iyoreva pakSayoH khahastitatvAcca / apica / agnyAdyAhutitrayapakSa evopavItitvaM dRzyate / tathAca matsya purANe, "agneH somayamAbhyAJca kuryAdApyAyanaM budhaH" / ityabhidhAya, "yajJopavItI nirvayaM tataH paryukSaNAdikam / prAcInAvItinA kAryyamataH savva vijAnatA" / ityuktam / zrAdipadAddhoma utaH, iti vAcaspati mizrAH / For Private and Personal Use Only
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 2 kA. gtthysuutrm| tathA taittiriiyshaakhaayaamaapstmbsuutrm| "atha punarUpavItI dakSiNajAnvAlAvya mekSaNenopastIyaM tenAvadAyAbhighAyaM somAya piTamate khadhAnama iti dakSiNAno juhoti, yamAyAGgirase khadhAnama iti dvitoyAm , agnaye kavyavAhanAya svadhAnama iti htiiyaam"-dti| tathA mAMkhyAyanasUtram / "dakSiNa jAnvAlAvya yajJopavItI prAgAmIno mekSaNena juhoti agnaye kavyavAhanAya"-datyAdi / tasmAt , sUtrAntarANi tattacchAkhinAmeva prAcInAvItitvAdikamupadizanti nAsmAkam / yadapi zaunakavacanam,__ "svAhAkAreNa home tu bhavedyajJopavItavAn / tatra mAgagnaye hutvA pazcAt somAya hUyate" / iti / tadapi vahacaviSayam / tathAcAzvalAyanakalpasUtram / "prAcInAvItInamapasamAdhAya mekSaNenAvadAyAvadAnasampadA jahuyAt somAya piTamate khadhAnamo'naye kavyavAhanAya khadhAnama iti, vAhAkAreNa vA'gniM pUrva yajJopavIto"-dUti / pariziSTIyavacanadayasya vyavasthitaviSayatvaM gobhilIyAnAmagaukaraNAme upavItitvaJca bruvan pariziSTaprakAzo'pyaprakAzakaluSamAtmAnaM na veda / na khalu vyavasthAyAM kimapi pramANamupalabhAmahe / shaakhaantrvissytvaadcnaantraannaam| na khalvatra vyavasthA pariziSTakAreNa darzitA / kalyate, iti cet , niraGkuza tvAtte manasa evaM kalpayami / na tu pramANopetaM kalpayasi / evaM khalvapahastitaiva zAstra maryAdA syAt / asmatpariziSTaM khalvetat kAtyAyanakRtaM For Private and Personal Use Only
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 638 gobhilIyaM [4 pra. 2 kA.] karmApradIpAkhyam / kathaM jJAyate ? / adhyeTa sampradAya pramiddheH / ataeva cchndogprivissttmityaakhyaayte| bhavAnapi nAca vipratipadyate / evaJca, asmAkamevaiSa vikalpaH kAtyAyanenopadiSTaHityakAmenApi vaktavyam / na khalvasmAtpariziSTe zAkhAntareSAM vidhirucitovarNayituma / sAyaM pariziSTa prakAzaH, ityAtmAnaM khyApayan , pariziSTaJca duvyAkhyAtamamA samAvRNvan parIkSako bhavAna, iti kimatra vaktavyam / asmad gRhyakAreNa parataH prAcInAvItitvopadezAta vyaktimagno karaNahome upavItitvaM darzitama,-iti varNa yan vAcaspatirapi vAcAyuktyanabhijJa ev| parataH prAcInAvotitvopadezasya purata upavItitvAbhiprAyakatve pramANAbhAvAt / tasyAniyamamAtraparatAyA eva pariziSTakRtA spssttiikRttvaac| pariziSTavacane savyApasavyayorvikalpaH, iti bhavAnevAha / "pariziSToyaM pUrvavacanaM pUrvapakSAbhiprAyaM, uttaravacanantu siddhAntAbhiprAyam, ataeva tatra siddhAntadyotanArthI vAzabda:"-iti varNayatA mahAyazamA'pi mahadayaza: prkttitm| kasmAt ? / vAzabdasya viklpaarthtvaat| zruti-vaividhyena vikalpasyopapannataratvAcca / apica / evaM khalvagnaukaraNahAme'pi niyamataH prAcInAvotitve, 'zrata aI prAcInAvItinA'-iti sUtraNamAcAryasthAsaGgataM syAt / tasmAdAcAryaviruddho'yaM pakSaH / alamati pramaGgena / prakRtamadhunocyate / anagmimatA khalvatra piyabrAhmaNapANe anau karaNahAmaH karaNIyaH / tathA cAnvaSTakyakarmaNi karmapradIpaH / For Private and Personal Use Only
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra [8 pra. 2 kA. ] www.kobatirth.org gRhyasUtram / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 6 36 "pitrye yaH paMktimUrddhanya stasya pANAvanagnimAn / tvAmantravadanyeSAM tRSNIM pAtreSu niHcipet" / --- iti / yacca, - 'agnimatAmevAtrAdhikAraH / " zranvaSTakAsvaSTakAvadagna huvA mAtre pitAmaha prapitAmaca pUrvvavadrAhmaNAn bhojayitvA " - dUti viSNuvace, "vaha jalA dadyAt " - iti kAtyAyanasUtre ca, agnivacanAt viprapANyAde rvyavacchedAt / zaramayavarhiSA kuzamayavadhivat / pitRyajJIya homasya laukikAnA niSedhAcca' - iti tattvakAravacanam / tadapyatattvavacanameva / kasmAt ? / asmat pariziSTakAreNa zrasminneva kaNi anamiteo'pi viprapANau homopadezAt / zracAryeNApi 'juhuyAt' - iti sUcitaM na punar 'agnI juhuyAt ' - iti / homopadezastu kaThAdianI zAkhivizeSANAmeva nAsmAkam / kathaM jJAyate ? | viSNuprabhRtInAM tatsvacakAratvAt / 'zranvaSTakAsu' - iti bahuvacaneopanyAsAcca / - madhyamAyAM khalvasmAkamanvaSTakyaka - ityavocAma | na khalu svazAstroparodhena parazAstrAdavaNaM karttumucitam / tathAtve vA taduktamAtrAdizrAddhamapyasmAkaM syAt / na caivaM tvayApi dUSyate / tasmAdanAdaraNIyametat / zrAvasare pAtreSu jatazeSadAnAdikaM karaNIyam / kutaH ? | "tRSNoM pAtreSu niHkSipet" - ityAdi vacanAt / brAhmaNabhojanAdikamapyasminnevAvasare karttavyam / na ca zranupadezAt nAstyeva brAhmaNabhojanAdikam -- iti vaktavyam / tasyAsmat zrAddhakalpAdi siddhatvAt / " yo vA teSAM brAhmaNAnAmucchiSTabhAk svAt" For Private and Personal Use Only
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 640 gobhilIyaM [4 pra. 2 kA.] iti ca linggaat| brAhmaNopavezanasya pAtreSu itazeSadAnAdecArthavattvopapattezca / pramANAntarANi vicArAntarANi cAsmAbhigranthagauravabhayAdupekSitAni buddhimanirahaNIyAni // 0 // 38 // 0 // iti mahAmahopAdhyAyarAdhAkAntasiddhAntavAgIzabhaTTAcAryAtmajasya zrIcandrakAntatIlaGkArasya kRto gobhilIyagTahyasUtrabhAvye caturthaprapAThakasya dvitIyA kANDikA // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIya-gRhyasUtre caturthaprapAThake tRtIyA kANDikA / zrata Urddha prAcInAvItinA vAgyatena kRtyam // 1 // RjuratarArthaH / vAgyamaneopadezAt manamaiva mantroccAraNam / "vAmyatena, -- iti laukikyA vAcaH pratiSedho na mantrAzrayAyAH, mantropadezasAmarthyAt " - iti kecit / tattu nAtIva samIcInam / kutaH ? | itaH pUrvvamapi tadavizeSAt / na khalu kRtyamadhye laukikyA vAcaH kathanaM ziSTairanumanyate // // 1 // 0 // savyena pANinA darbhapijJjaloM gRhItvA dakSiNAgrAM lekhA mullikhedapahatA asurA iti // 2 // savyena vAmena pANinA darbhapiJjalIM pUrvoktalakSaNAM gTahItvA dakSilAgrAM lekhAM-rekhAM ullikhet kuryyAdityarthaH / ( pratyayArthamAtra vivakSA 1) apahatA iti mantreNa / kasmin lekhAmullikhet ? / karSUNAM madhyataH, - iti brUmaH / kuta: ? / prakRtatvAt / piNDadAnArthaM hi lekhAlekhanam / piNDAzca karSveva dAsyante / idamidAnIM mandite / savyena pANinA - ityupAdAnAt,kiM mayenaiva pANinA lekha lekhanaM karttavyam, Ahosvit mannidhAnA AM For Private and Personal Use Only
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM [4 pra. 3 kA. tizayAt savyena darbhapiJcalyA grahaNamAtraM karaNIyam ?-iti| grahaNamAtram-ityAha / kutaH? / snnidhaanaatishyaadev| etaduktaM bhavati / prathamaM bhavyena pANinA svastarAt darbhapiJjalImAdatte, tataH savyAt hastAt dakSiNena hastena darbhapiJjalI gTahItvA, savyena anvArabhya lekhAmullikhet, iti / evamuttaracApi vrnnniiym| tathAca karmapradIpaH / "bhavyena pANinetyevaM yadatrAsakRdIritam / parigrahaNamAtrantat savyasyAdizati vratam / picalyAdyabhimaMgTahya dakSiNenetarAt karAt / anvArabhya ca savyena kuryyAdullekhanAdikam" / iti / atra ca, timRNAmeva karpUNAM madhye lekhojhekhanaM boddhavyam / mantrAvRttirunA // 0 // 2 // 0 // savyenaiva pANinAlmukaM gRhItvA dakSiNAr3e kapUNAM nidadhyAdye rUpANi pratimuJcamAnA iti // 3 // vyAkhyAtaprAyametat // 0 // 3 // 0 // atha pitRnAvAhayatyeta pitaraH seomyAsa iti // 4 // atha, ityaanntaarthm| karteSu darbhastaraNAnantaramityarthaH / ksmaat?| uttaratra karSaSu darbheSu avanejanasya piNDadAnasya ca sUtraNAt / "atha zabdo'nyakartRkatvapakSe'pi yajamAnapitRNAmeva niyamArthaH' ityapare vyAcakSate / pin, iti bahuvacanAt pitAmahaprapitAmahayorapi grahaNam / Rjvanyat // 0 // 4 // // For Private and Personal Use Only
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 3 kA.] gRhyasUtram / . athAdapAtrAn karpUSu nidadhyAt // 5 // athazabdaH pUrvaprakRtArthaH / udapAtrAn, iti puMstvaM chAndasam / udakapAtrANi,-iti kecit paThanti / karteSu, iti, "athAgniSomIyena carantyuttaravedyAm" itivat mAmIpye saptamI / ayamarthaH / pUrvapUritAnyudakapAtrANi kartRNaM sannidhAvAnupUryeNa sthApayet // 0 // 5 // 0 // satyenaiva pANinodapAtraM gRhItvA'vasalavi pUrvasyAM kadhI darbheSu ninayet piturnAma gRhItvA'sAvavanenica ye cAtra tvAmanu yAzca tvamanu tasmai te svadheti // 6 // avasalavizabdena pilatIrthamucyate,-dUtyavAcAma / tena, piTatIrthana pUrvasyAM kavI darbheSu udakaM ninayet / kRtabhASyamanyat // 0 // 6 // 0 // apa upaspRzyaivamevetarayAH // 7 // aparakaSUdaye, iti vAkyazeSaH / vyAkhyAtamanyat // 0 // 7 // 0 // savyenaiva pANinA davvI gRhItvA sannItAttatIyamAtramavadAyAvasalaviM pUrvasyAM kadhIM darbheSu nidadhyAt pitunAma gRhItvA'sAveSate piNDo ye cAca tvAmanu yAzca tvamanu tasmai te svdheti|| dajhe pUrvameva vyaakhyaataa| tayA dayA, sannItAt-ekIkRtAt caruhaviSaH, hatIyamAtra hatIyAMzamavadAya yathokena prakAreNa nidadhyAt 1M2 For Private and Personal Use Only
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 64 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM [4 pra. 3 kA0] nirvvapet / ziSTamanyat / sannItAt, - dUti liGgAt sannayanaM tAvadavagamyate / sannayanaM nAma ekIkaraNam / na jJAyate : - kena saha kasya sannayanam - iti / tadvaktavyam / ucyate / sarvvasmAt haviSaH alpamalpamuddhRtya teSAM caruNA saha sannayanaM karttavyam / tasmAcca sannItAdavadAya pieDA dAtavyAH, -iti / kuta etat ? / " yAvadarthamupAdAya haviSeo'rbhakamakam / caruNA saha sannIya piNDAn dAtumupakramet" / dUti karmmapradIpavacanAt // 0 // 8 // 0 // apa upaspRzyaivamevetarayeAH // 9 // vyAkhyAto'kSarArthaH / atra ca madhyamAyAM kavIM pitAmahasya piNDadAnaM, dakSiNasyAM prapitAmahasya, -- dUti beoddhavyam / tathA cokam / "pituruttarakarvvante madhyame madhyamasya tu / dakSiNe tatpituzcaiva piNDAn parvvaNi nirvvapet" / iti // 0 // 8 // 0 // sa khalvayaM yajamAnaH, pitRpitAmahaprapitAmahAnAm yadi nAmAni na vidyAt ;- svadhA pitRbhyaH pRthivISaya iti prathamaM piNDaM nidadhyAt, svadhA pitRbhyo'ntarIkSasadbhya iti dvitIyaH svadhA pitRbhyo diviSaya iti tRtIyam // 10 // RjurakSarArthaH / tadanena sUtreNa, pitrAdinAmAjJAnanimittaM mantrA For Private and Personal Use Only
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 3 kA.] ehya suutrm| 645 ntarameva piNDadAne vidhIyate, ityAdaraNIyam / tena, ye cAtra tvA,ityayaM mantro'smin pakSe nivrttte| svadhAzabdasya prdaanaarthsyopaadaanaacc| atra ca, anyatarasyApi nAmyajJAyamAne sarveSAmeva anena mantrAntareNa piNDadAnaM karttavyam , tritayasambandhenaiva vidhAnAt / evmeke| yasya nAma jJAyate tasya nAmocAraNapUrvakaM pUrvaNaiva mantreNa piNDadAnam, yasya ca nAma na jJAyate, tasyaivAnena mantrAntareNa / tadetad yathArthamabhipretam / evamapare / tadatra bhavanto bhUmidevAH pramANam / atra pRcchAmaH / nAmAjJAne tilodakAdidAnaM kathaM karttavyam ? -iti / tulyahetutvAdanenaiva mantrAntareNa karttavyam-dUti kecit / tadasaGgatam / kasmAt ? / atikramya vidhAnAt / tilodakAdikaM khalvatikramya piNDadAna evaitanmantrAntaramAcAryeNa vidhIyate / kaH punaratrAbhiprAyaH ? / piNDadAnamevAnena mantrAntareNa karttavyam iti / tasmAt,-piNDadAnaprayogavidhirevAyam / tasmAt,-atItaM tilodakAdikamanAgataccAnanAdikamanena mantreNa na deyameva / apara paah| mantrAntarAvidhAnAdamantrakameva teSAM dAnam iti| tdpyupekssnniiym| kutaH ? / teSAmapi smntrkdaanopdeshaat| piNDadAnavat tatrApi samantrakatvasthocitatvAcca / shraah| evaM bhavatA dAvapi panau pratikSiptI, katamastamutra pakSaH ? / ucyate / anena mantrAntareNa tAvanna karttavyameva, nApyamantrakam / kintu, prAcInaM tilodakAdi parAcInaJcAanAdi yathAsUtritenaiva mantreNa deyam / nanu, "nAma gTahItvA" -iti tatra tatra sUtraNamasti, nAmnyajJAyamAne kathaM yathAsUtritena mantreNa dAnamamISAM sambhavati ? / ucyate / nAmnarajJAyamAne nAmasthAne For Private and Personal Use Only
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 646 gobhilIyaM [4 pra.3 kA.) pRthivISadAdayaH zabdAH prayokavyAH / kathaM jJAyate ? / gNa yathAjJAyate / pit pitAmahaprapitAmahAnAM nAmAjJAne vihiteSu mantrAntareSu:-pRthivISaditi, antarIkSamaditi, diviSaditi ca vizeSazravaNAt teSAmeva pitrAdyabhidhAnasthAnapAtitvamavagacchAmaH / tena, pRthivISadetatte tilodaka, antarIkSasadetatte tilodakaM, diviSadetatne tilodakam-dUti prayoge vizeSaH / ye cAtra tvA mana yAMzca tvamanu tasmai te svadhA, dUti tu matraiva prayojyam / piNDadAne tu khadhApadavanmantrAntaravidhAnAt pUrvasya mantrasya nivRttireva syAdityavocAma / tathAca smaraNam / "pRthivISat pitA vAcyastatyitA cAntarIkSamat / abhidhAnAparijJAne diviSat prpitaamhH"| iti / tadidaM smaraNamAcAryyasaMvAditamarthaM vadatItyAdaraNIyam / raghunandanastu cchandogo'pyetadajAnAnaH,-"nAmAnyavidvAMstat pitAmahaprapitAmaheti" iti piNDapiDhayajJIyamAzvalAyanakalpasUtramAkulIkRtya,-"nAmAnyavidyAstatpipitAmahaprapitAmahAH" iti parikalpya likhitvA bahuviruddhaM varNayAJcakAra // 0 // 10 // 0 // nidhAya japatyatra pitaro mAdayadhvaM yathAbhAgamAraSAyadhvamiti // 11 // piNDAn nidhAya, atra pitaraH-dutimantra jpti| atha, nidhAyaityetadavAcyamiti cet / na / pratinidhAnaM japapratiSedhArthatvAt / kathaM nAma ? / sAn piNDAn nidhAya japati na pratipiNDanidhA For Private and Personal Use Only
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 3 kA.] hysuutrm| 647 nam-iti / nanu, sarveSAM piNDAnAM nidhAnaM sUtrayitvA parataH sUtraNAdeva pratipiNDanidhAnaM japo na bhvissyti| evantarhi anyathA varNayiSyAmaH / nidhAyaiva japati na punaranyadapi kiJcit kRtvAiti / kimataH ? / "avanejanavat piNDAn dattvA vilvapramANakAn / tatyAcakSAlanenAtha punarapyavanejayet" / ityuktaM punaravanejanamatra na karttavyam / etadataH // 0 // 11 // 0 // apaparyAvRttya purocchAsAdabhiparyAvarttamAnA japedamImadanta pitaro yathAbhAgamASAyiSateti // // 12 // apa,-dUtyaprAdakSiNyArtham / aprAdakSiNyena paryAvRttya parikramya, vAmAvarttanetyarthaH / "vAmaM paryAvRttya"-dUti nArAyaNopAdhyAyaH paThati / tadA vyaka evArthaH / dUdaJca paryAvarttanaM keciddagantaM manyante / gautamAdayastu dakSiNAparyantamicchanti / tathA coktam / "vAmamAvarttanaM kecidagantaM pracakSate / / savyaM gautamazANDilyau zANDilyAyana eva c"| duuti| tena udaGmukho dakSiNAmukho vA bhUtvA,-dUdAnoM prANAn saMyamya, 'purA' pUrva, 'ucchAsAt' prANavimokAt, amImadanta,iti mantra japet / kiM kurvan ? / abhipa-vartamAnaH / yenaiva pathAgataH, tenaiva pathA pryaavrttmaanH| Agatya ca prANAn vimocayet / tathA coktam / For Private and Personal Use Only
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 648 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM "zrAvRttya prANAnAyamya pitRn dhyAyan yathArhataH / japaM stenaiva cAvRttya tataH prANAn vimocayet" / iti // 0 // 12 // // savyenaiva pANinA darbhapijjaloM gRhItvA'vasalavi pUrvvasyAM kIM piNDe nidadhyAt pitunIma gRhItvA'sAvetatta cAjJjanaM ye cAca tvAmanu yAzca tvamanu tasmai te svadheti // 13 // [4 pra. 3 kA. ] darbhapiJjaloM, pUrvamaJjanenAJjitAnAM tisRNAmekAm | AJjanaMsamyak RJjanaM / vyAkhyAtamanyat // 0 // 13 // 0 // apa upaspRzyaivamevetarayeAH // 14 // kRtabhASyametat / atrAparayordarbhapijja tyorviniyogaH // 0 // 14 // 0 // tathA tailam // 15 // tathA tenaiva prakAreNa tailaM - pUrvvamAsAditaM, piNDeSu nidadhyAt / etadukaM bhavati / pitunIma gTahItvA etatte tailaM ye cAtra veti piTapiNDe dattvA apa upaspRzyaivamevetarayeordadyAt // 0 // 15 // 0 // tathA surabhi // 16 // pUrvvatravyAkhyAnene vedamapi vyAkhyAtam // 0 // 16 // 0 // atha nihute // 17 // For Private and Personal Use Only
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 pra. 3 kA.] grhysuutrm| atha, ityAnansArtham / anyathA khalvanuSaGgavidhAnAt aJjanatailasurabhINaM pratyekam , aAnantAtirekAt surabhimAvasyaiva vA nihavamAzaGkIta kazcinmandamatiriti tnniraamaarthmthetyaah| aJjanatailasurabhINi nidhAya atha anantaraM nihate,-piNDAn zrAcchAdya namaskaroti // 0 // 17 // 0 // kathaM nihate ? / ucyate,pUrvasyAM kadhIM dakSiNAttAmau pANI kRtvA namo vaH pitaro jIvAya namo vaH pitaraH zrUSAyeti // // 18 // japati, iti vakSyamANaM siMhAvalokitanyAyena saMbadhyate / dakSiNaH pANiruttAno yayoH pANyo stI dkssinnottaanii| evamuttaracApi vyAkhyeyam / mRjvanyat // 0 // 18 // 0 // madhyamAyA" savyottAnau namo vaH pitarA gherAya namA vaH pitaro rasAyeti // 16 // japati / madhyamAyAM kAm / savyottAno pANI kRtvA // 1 // 18 // 0 // uttamAyAM dakSiNottAnI namo vaH pitaraH svadhAyai namo vaH pitaro manyava iti // 20 // idamapi pUrvavayAkhyeyam // 0 // 20 // 0 // 4 N For Private and Personal Use Only
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM [4 pra. 3 kA. zrathAJjalikatA japati namo vaH pitaraH pitarA namA va iti // 21 // athazabdaH pUrvaprakRtArthaH / pUrvaprakRtaM karSavayaM abhisandhAya, aJjalikRtaH san , namova iti mantra japati / aJjalikRtaH, iti vyAvyAsena pryujhe| kRtAJjalirityarthaH / "aJjalizcAtra saMhataH karttavyo na vyaakossH| kutaH ? / nigave saMhatasyopayogitvAt vyAkoSasya candradarzanAdhupayuktatvAt" iti bhttttnaaraaynnopaadhyaayaaH||0||21||0|| gRhAnavekSate gRhAn naH pitaro datteti // 22 // gTahAn panIm / evameke / gTahaprArthanayaiva patnIprArthanAyA api caritArthatvAt gTahazabdasya patnyAmarUr3hatvAca nivezanamevArthaH / evamapare / tadatra bhavanto bhUmidevAH pramANam // // 22 // // piNDAnavekSate sadA vaH pitaro deSmeti // 23 // RjvayaM sUtram // 0 // 23 // 0 // savyenaiva pANinA sUcatantuM gRhItvA'vasalavi pavasyAM kadhI piNDe nidadhyAt piturnAma gRhItvA'sAvetatte vAsA ye cAtra tvAmanu yAzca tvamanu tasmai te svadheti // 24 // sUtratantum,-prakaraNasAmarthAt kssaumdshaam| vyAkhyAtamanyat // 0 // 24 // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 3 kA.] gTahyasUtram / __ apa upaspRzyaivamevetarayoH // 25 // kRtabhASyametat // 0 // 25 // 0 // savyenaiva pANinAdapAcaM gRhItvA'vasalavi pi-. NDAn pariSiJcedUja vahantIriti // 26 // jurkssraarthH| atra pUrvavat 'ekmevetarayo:'-ityakaraNAt piNDAn-iti bahuvacanAca sakRdeva mantramuccArya bIn piNDAn pariSiJcat iti boddhavyam / idaJca pariSecanam "gandhAdIn nikSipetUSNIM tata zrAcAmayet dijAn" / ityAdi, "prArthanAsu pratiprota sAkheva dvijottamaiH / pavitrAntarhitAn piNDAn sinyceduttaanpaackRt"| ityantakarmapradIpota karmakrameNa karaNIyam / evmeke| yAvadukkatvAdana karmapradIpotaH karmakramo na karttavyaH / evamapare / etasminneva krame, "yugmAneva svastivAcyAnaGguSThagrahaNaM sadA / kRtvA dharyyasya viprasya praNamyAnuvrajettataH" / iti karmapradIpAyuktam- "uttAnaM pAtraM kRtvA dakSiNaM dadAti"iti zrAddhakalpAdyuktaJca karma kuryAt // 0 // 26 // 0 // madhyamaM piNDaM patnI pucakAmA prAzrIyAdAdhatta pitaro garbhamiti // 27 // 4 N 2 For Private and Personal Use Only
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 659 gobhilIyaM [4 pra. 3 kA.] jurakSarArthaH / mA tu bhojanakAle prAznIyAt na pumaretasminnevakrame, iti draSTavyam / mantraJca patiH paThati / kasmAt ? / 'yatheha puruSaH syAt'-dUti mantraliGgAt // 0 // 27 // 0 // yo vA teSAM brAhmaNAnAmucchiSTabhAk syaat||28|| ucchiSTazabdo'tra bhuktAvaziSTapAkavacano na tu bhojanapAtrAvaziSTavacanaH / yaH teSAM brAhmaNAnAM ucchiSTabhAk-ucchiSTaM bhajate, ityucchiSTabhAk-ucchiSTabhajanAIH, syAt , sa 'prAznIyAt-dUtyanuSajyate / kiM prAznIyAt ? / teSAmucchiSTam / kutaH ? / upasthitatvAt / vAzabdaH samuccaye / ayamapi svabhojanakAla eva praashniiyaat| kaH puna steSAmucchiSTabhAk ? / yajamAnAdiH, ityAha / kasmAt ? / "zeSamiSTebhyodattvA svayaJca bhuJjIta" iti vacanAt / tathA smRtyntrm| iti / tathA debalaH / "nivRtte pivamedhe tu dIpaM pracchAdya paanninaa| zrAcamya pANIn prakSAlya jJAtIn zeSeNa bhojayet / tato jJAtiSu bhuneSu svAn mRtyAnapi bhojayet / pazcAt khayaJca patnI ca zrAddhazeSabhudAharet" / iti / taittirIyazAkhAyAmApastambasUtram / "sarvataH samavadAya grAsAvarArddhamanIyAd yathokam" iti| atra bhUridravya-kRtsnavAci sarvazabdAnniyamo'yamadRSTArthaH, ityAcakSate / zlokamapi udAharanti / "zrAddhaM kRtvA tu yaH zeSaM nAnamanAti mandadhIH / lobhAnmohAnayAdA'pi tasya taniSpasnaM bhavet" / For Private and Personal Use Only
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ pra. 3 kA.] grahyasUtram / iti| eizyamAneyaM tannaiva prAzitaM naivAprAzitaJca bhavati"-iti, "upavAsA yadA nityaH zrAddhaM naimittikaM bhavet / upavAsa tadA kuryAdAghrAya piTasevitam" / iti ca zrutismRtI niyamamavagamayataH / zrAcAryo'pi "prAznIyAt" -iti prazabdenaitadeva darzayati / seyamucchiSTasya prtipttiH| zrato yatrocchiSTaM na ziSyate, tatra naiSa niymH| pratipatteH prtipaadyaapryojktvaat| yat punaryamavacanam "bhakSyaM bhojyaM tathA peyaM yatkiJcit pacyate gTahe / na bhokravyaM pitRNAntadanivedya kathaJcana" / iti| yacca zavavacanam "yatkiJcit pacyate gehe bhakSyaM bhojyamathApi vaa| anivedya na bhuJjIta piNDamUle kathaJcana" / iti| tat zrAddhArthapAkAdanyadapi yatkiJcid bhakSaNArthaM gTahe pacyate, tadapi pitRRNAM nivedyaiva bhokavyam-dUtyupadizati / na punaH zrAddhazeSAtirikrasya bhojanaM nissedhyti| kathaM jJAyate ? / anayoreva zrAddhazeSaSyatirikasyApi piDhaNaM nivedya bhojanopadezAt / yatkiJcititi graha-iti ca krnnaashcaivmvgcchaamH| ataeva piNDamUlepiNDAntike nivedanamupadizyate, na tu tenaiva piNDadAmaM brAhmaNabhojanaM baa| Aha / kutaH punariyamavadhAraNA;-piNDamUle nivedanaM na brAhmaNabhojanArtham iti / nanu, yeSAM piNDadAnAt parato brAhmaNabhojanaM teSAM brAhmaNabhojanArthamapi piNDamale nivedanaM sambha For Private and Personal Use Only
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM. [4 pra.3 kA.] vti| ucyate / satyaM sambhavati / na tu tessaamymupdeshH| keSAM tarhi ? / yeSAM brAhmaNabhojanAt parataH piNDadAnaM, teSAm-iti brUmaH / kasmAt kAraNAt ? / ucchiSTamanidhI kArya piNDaniLapaNaM budhaiH"| iti tenaiva brAhmaNabhojanAt parataH piNDadAnopadezAt / zaGkhavacanasya tu pUrvArddha zaGkhamaMhitAyAmevaM pazyAmaH, "patividAtmano gehe bhakSyaM vA'bhakSyameva vaa"| iti| tadA vyakta evAyamoM-yaH khalvasmAbhirvarNitaH / kutaH? / abhakSyamapi bhuJjataH piNDamale nivedanopadezAt / "zavavacanaM na zrAddhetarabhojanavyAvarttakaM, kintu yatkiJcit-iti zrAddhArthatvena vizeSaNIyam / anyathA zrAddhapratiSiddhadravyANaM bhakSyatvaM na syaat| tena zrAddhArthapakvaM yat, tadadattvA na bhoktavyam-iti tasyArthaH" iti vacanatAtparyyamapa-locayato raghunandanasya svacchandakalpanAntu nAbhinandAmahe / pramANAbhAvAt / yutazcAkiJcitkaratvAt / bhinnau khalvetau padArthoM-yat piNDamUle nivedanaM,yacca zrAddhAvaziSTam, iti / sAhasikaH khalvasau yo maharSerabhiprAyamanAlocya svarucyaivAnyathA varNayannApatrapate / alamasadAvezena / prakRtamanumarAmaH / ___ kazcit punaranyathemaM granthaM varNayAJcakAra,-"yo vA teSAM prAmaNAnAm" ityAdim / "yaH teSAM brAhmaNAnAmucchiSTaM bhajate, tasyochiSTabhAjo yajamAnajyeSThasya putrapautrAdeH patnI madhyamaM piNDaM prAznIyAt" iti / tanmate, jJAtiprabhRtInAmapi taducchiSTabhAktvAt For Private and Personal Use Only
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 3 kA. ] teSAmapi patnyaH prAznantu / na caivamiyyate / tasmAnna kiJcidetat // 0 // // 28 // // bhUnA dUto haviSeo jAtavedA ityulmukamadbhirabhyukSya // 29 // gRhyasUtram / ulbhukaM dakSiNArddhaM karSUNAM sthitam / ciSTamanyat // 0 // 28 // 0 // dvandvaM pAcANi prakSAlya pratyatihArayet // 30 // pAtrANi carusyAlyAdIni prakSAlya nirnijya, pratyatihArayet -- kenacit ziSyAdinA zranayet / asambhave svayamapi haret / pratizabdakaraNAt yena yantrattamAmIt, tenaiva tat hArayet / atizabdo'sampratikSepArthaH / tena kAlavilambamakurvvan hArayet -- ityarthaH / "abhihArayet" - iti kecit paThanti / pAtrANi kathaM pratyatihArayet ? / 'dvandvaM' yathA bhavati, tathA pratyatihArayet / dandazaH prakSAlya iti vA varNanIyam // 0 // 30 // 0 // 1 apsu piNDAn sAdayet // 31 // udake piNDAn nikSipet / piNDAn-iti bahuvacanaM vyaktyapekSaM, dvayorevAvaziSTatvAt / patnyAH prAzanasyAnAvazyakatvAttadabhAvapacAbhiprAyaM vA varNanIyam / apare punaretadavidvAMso bhASante, - "piNDAniti bahuvacanaM SaT piNDazrAddhaviSayam " - dUti // 0 // 31 // 0 // --- praNIte vA'gnau // 32 // 'piNDAn sAdayet"- ityanuvarttate // 0 // 32 // 0 // For Private and Personal Use Only --
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhiloyaM [4 pra. 3 kA. brAhmaNaM vA bhojayet // 33 // piNDAn-ityeva // // 33 // 0 // gave vA dadyAt // 34 // piNDAneva / idamidAnoM vicaaryyte| kimatra mAtrAdizrAddhaM mAtAmahAdizrAddhaJcAsti, uta yAvadutatvAnna ?-dti| na, iti brUmaH / kutaH ? / yAvadutAtvAdeva / yoSitzrAddhaM khalvasmAkamavamAnadinavyatirekeNa pRthak nAsti / tathA ca karmapradIpaH / "na yoSidbhyaH pRthag dadyAdavamAnadinAdRte / svabharnu piNDamAtrAbhya stRptirAsAM yataH smRtA" / iti / vacanabalAttu kvacit kriyte| tadapyAi, sa eva / "mAtuH prathamataH piNDaM nirbapet putrikAsutaH / dvitIyantu pitustamyA stRtIyaJca pituH pituH" / iti / "mAtuH sapiNDIkaraNaM pitAmahyA mhoditm"| iti ca / na ca parazAstramapyAdattuM shkyte| svshaastroprodhprsnggaat| tasmAt, mAtrAdizrAddhaM tAvadatra na krttvymev| mAtAmahAdizrAddhamapyatra na karaNIyam / tathA ca krmprdiipopyaah| "karSusamanvitaM tyaktA tathA''dyaM shraaddhssodd'shm| pratyAbdikaJca, zeSeSu piNDAH syuH Sar3iti sthitiH"| iti / tasmAt pitrAditrayANAmevAtra zrAddhama-iti siddham // 0 // // 34 // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org [4 pra. 3 kA. ] athedAnImanenaiva zrAddhavidhinA zrAddhAntarANyapi vyAkhyAtAni - iti manasi kRtvA, vRDyAdiSu tAvat kaJcidvizeSamupadidikSurAha, dRddhipUrtteSu yugmAnAzayet // 35 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gRhyatram / "vRddhiH puruSasaMskAraH,"-iti bhaTTabhASyam / pUrttam-- " vApIkUpatar3AgAdi devatAyatanAni ca / annapradAnamArAmAH pUrttamityabhidhIyate" / ityAdyuktalakSaNam / teSu, pitrarthamapi yugmAn brAhmaNAn bhojayet / asmAdapi liGgAt zranvaSTako brAhmaNabhojanamavagamyate // 0 // 35 // 0 // pradakSiNamupacAraH // 36 // 40 pradakSiNaM yathA bhavati, tathA darbhAsanAdika upacAraH karttavyaH - iti sUtrazeSaH / "dRddhipUrttaSu"- ityanuvarttate // 0 // 36 // // yavaistilArthaH // 37 // 650 tilaiyA'rthaH prayojanaM kriyate sa yavaiH karttavyaH / dRddhipUrteSu - ityeva / seo'yaM saMkSepataH zrAddhavidhiH / vistaratastu, karmapradIpe vAziSThe ca kalpe draSTavyaH / zrAddhamantrAzca parisaMkhyAnAdupalabdhavyAH |. ataeva karmapradIpe kAtyAyaneneAktam / " eSa zrAddhavidhiH kRtsna uktaH saMkSepatA mayA / ye vidanti na muhyanti zrAddhakarmasu te kvacit / darda zAntraJca gTaJca parisaMkhyAnameva ca / vaziSThaJca yo veda sa zrAddhaM veda netaraH" / For Private and Personal Use Only
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM [4 pra. kA.] iti / idamidAnoM mandihyate / kiM brAhmaNabhojanamatra pradhAnam , AhAkhit piNDadAnam, utAho ubhayam ?-duti / Aha / zeSeNa piNDadAnavidhAnAt piNDadAnaM pratipattireva; kasmAdiyaM vicAraNA ? / ucyate / matyamatra zeSaH pratipAdyate, tathApi nAmI pratipattiH / baliharaNe zeSasya pratipAdane'pi na tatpratipattiH, iti yathA / kiM kAraNam ? / arthakarmaNi tasya pratipAdanAt / kathaM jJAyate ? / phlaarthvaadopptteH| tacca tatra tatra udAhariSyAmaH / vinA'pi zeSaM piNDadAnadarzanAcca / ka ? / pinnddpityjnyaadau| brAhmaNabhojanasya khalvabhAve kasya zeSaH prtipaadyissyte| brAhmaNabhojanasya purastAdapi keSAJcit piNDadAnavidhAnAccaivamavagacchAmaH / tasmAt,-arthakamavAsI, na pratipattiH / tatraiva ca zeSaH prtipaadyte| athvaa| pratipattyarthakarma piNDadAnaM na pratipattireva / tasmAt,-bhavati vicAraNeSA / tatra, ubhayaM pradhAnam-iti bhaTTanArAyaNaprabhRtayo manyante / zlokAnapi udAharanti / "prAdhAnyaM piNDadAnasya kecidAhumaNISiNaH / gayAdI piNDamAtrasya dIyamAnasya darzanAt / bhojanasya pradhAnatvaM vadantyanye maharSayaH / brAhmaNAnAM parIkSAyAM mahAyatnapradarzanAt / zrAmazrAddhavidhAnasya vinA piNDaM kriyAvidheH / tadAlabhyApyanadhyAya-vidhAnazravaNAdapi / matavaidhamupAdAya mama vetat hRdi sthitam / prAdhAnyamubhayoryasmAt tasmAdeSa samuccayaH" / For Private and Personal Use Only
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 3 kA.] gTahya suutrm| 656 iti / atra ca, nimittato brAhmaNabhojamasya piNDadAnasya cAnanuchAne'pi ubhayoH prAdhAnyaM naanuppnnm| asomayAjipakSe dadhipayoyAgavat / phalazrutizcobhayatrApyasti / brAhmaNabhojanaM pradhAnaM piNDadAnamaGgam-dUti zUlapANiprabhRtayaH / annotsargaH pradhAnam-dUti vAcaspatimizrAdayaH / smaranti ca / "zrAddhaM kRtvA prayatnena tvarAkrodhavivarjitaH / uSNamannaM dijAtibhyaH zraddhayA pratipAdayet" / iti / atra khalvannotsarge zrAddhapadaM prayutam / tathA smRtyantaram / "saMkRtaM vyaJjanADhyAnnaM payodadhighRtAnvitam / zraddhayA dIyate yasmAt , tena zrAddhaM nigadyate" / iti / apica / nityazrAddhAdau tAvat piNDaniSedho'vagamyate / ma ca prAptasyaiva bhavati / praaptishcaatideshaadev| sa khalvaGgAnAmeva na pradhAnasya / kasmAt ? / upakArakanvenaivAtidezasya saptamAdhyAye siddhAntitatvAt / tasmAt piNDadAnamaGgameva / aGgeSu phalazrutirarthavAda ev| kevalapiNDadAnavidhistu aGgabhUtapiNDadAnAt kAntarameva / prakaraNAdhikaraNanyAyAt,-dUti zrAddhavivekaH / / dUdantviha vaktavyam / "mAsamanihotraM juhati"-dUti kuNDapAyinAmayane yathA agnihotravat juhati, dUti vacanavyaktyA naiyamikasthAgnihotrasya dhI atidizyante ; pradhAnazca homo-yo'naye ca prajApataye ca,-ti, yathA vA "udbhidA yajeta" ityevamAdau avyaktayajato, maumikadharmA va pradhAnA api yajatayaH pradizyante, tayoH rUpAntarAbhAvAt / tadadatrApi syaat| zrAnarthakyAt hi pradhA 4 02 For Private and Personal Use Only
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM [4 pra. 3 kA.) nasthAnatideza uktaH / na caivamAnarthakyaM zakya te vnum| atha manyase,nAsau pradhAnasyAtidezaH / kasya tarhi ? / aGgasyaiva / pradhAnaM khalvatra juhotinA yajatinA ca vihitaM, dravyadevate punaraGga evAtidizyete, azAntaravat-iti / evantarhi prakRte'pi zrAddhacodanayA pradhAnaM vihitam-dUti na pradhAnasyAtidezaH, apitu aGgameva-itikarttavyatA kalApaH pradizyatAm / kathantarhi piNDadAnasya niSedhaH kriyate ? / itikarttavyatAniSedhAbhiprAyatayA, iti grahANa / nAyaM piNDadAnasya niSedhaH, apitu taditikarttavyatAyA ev| tasthAzca niSedhAt piNDo'pi na dIyate / uttaravedeniSedhAt vaizvadeve sunAsIrIye ca yathA na agniH praNIyate, tadvat / apica / kasmAt kAraNAdubhayo: prAdhAnyapakSe piNDadAnasya niSedho na ghaTate, dUti tAvadasau praSTavyaH / sa yadi brUyAt;-prApterabhAvAt-dUti / taM prati brUyAt;-vidhyantena prApterabhAve'pi vidhyAditaH prAptirastyeva / kutaH ? / zrAddhapadasyaivaivamarthAt / tatra, vidhyAditaH prAptaH piNDa: pratiSidhyamAna staditarakaraNameva pryojyti| seo'yaM paryya dAso na niSedhaH / yathA, sarvasvaM dadyAt, ityatra, bhUmyAdi pratiSedhAt taditarat sarvasvamarthaH, tathaivAtrApi piNDetarat zrAddhamarthaH, iti na kiJcidanucitam / etena "zrAddhaM sapiNDakaM kRtvA"-ityAdivacanAnyapi vyAkhyAtAni / goSanyAyAt khalvevamucyate prsNshaarthm| tadevamAdivacanavaicitryamSINAmabuddhA na buddhimanirbhamitavyam / yat punaraGgabhUta piNDadAnAditaradeva kamAntaraM pradhAnaM piNDadAnam-iti varNitam / natra pRcchAmaH / tasya zrAddhatvamivyate na vA ?-iti / yadi tAvat For Private and Personal Use Only
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [pra.3 kA. rahyasUtram / prathamaH pakSaH, tadA viphalaH prayAsaH / piNDadAnasyApi zrAddhatvAbhyupagamAt / kAntaravacanAnupapattizca syAt / sati brAhmaNabhojane piNDadAnamaGgam , asati pradhAnam, iti bravImi, iti cet / niraGkuzatvAtte tuNDasyaivaM bravISi, na tu pramANopetaM brviissi| ruupbhedaabhaavaat| yadeva khalvastha rUpamaGgasya tadeva pradhAnasthApi, iti sati brAhmaNabhojane aGga, viparItamanyathA, ityatra vizeSaheturnAsti / phalazruterubhayatrApyavizeSeNaikazeSasya dusskrtvaat| api c| etAvatApi zrAddhazabdAbhidheyatvamasyAbhyupagacchatyeva bhavAn, iti asatIva brAhmaNabhojane, satyapi tasmin prAdhAnyamevAsya abhyupagamyatAm , kRtama - jaratIyena / kutracidekasya kutraciccAnyasya prAdhAnye punarabhyupagamyamAne anekArthatvamasya kalpanIyaM syAt / tccaanyaayym|uttr iti cennAcAryavirodhAt / iti cet pazyami, uttaraH pakSaH tarhi smaashryissyte,iti| etadapi na pArayasi / kasmAt ? / AcAryAvirodhAt / "tat zrAddham" iti sUtrayannAcArya: piNDapityajJasyApi shraaddhRtvmupdishti| virudhyate khalvetadbhavatAma / piNDapradhAnA hi saH / tasmAt , piNDamantareNeva brAhmaNabhojanamantareNApi zrAddhadarzanAt naitadekatarasminneva pakSe codayitavyaM bhavati; dayoH samAnatvAt-iti santoevyam / samuccayapakSaH khalvevamupAdalito bhavati / yastu, brAhmaNabhojanamAtraM pradhAnamAha, sa kathaM piNDadAnamAtrasya zrAddhavaM samarthayituM zakSyati, iti na vidmaH / yadapi zaGkhavacanamupanyastaM'zrAddhaM kRtvA prayatnena'-ityAdi, so'yaM kevalAnnotsarga zrAddhapadaprayogaH, dUti varNitaJca / tadapyanabhijJavacanam / kutaH ? / For Private and Personal Use Only
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 662 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM "bhojayedathavA'pyekaM brAhmaNaM paGgipAvanam" / [4 pra. 3 kA. ] iti / "ucchiSTamannidhau kAryyaM piNDanirvvapaNaM budhaiH" / iti ca brAhmaNabhojanaM piNDanirvvapaNaJcAbhidhAya, pazcAt tadvacanArambhAt / tadanenAyamapi samuccayapatamupAlayati - ityavagacchAmaH / yacca pulastyavacanamupadarzitam -- 'saMskRtaM vyaJjanAyyAnnam - ityAdi, tasyApi,--zradbhUyA yasmAdatrAnaM dIyate - tasmAdidaM karma zrAddhamityucyate, - iti vacanavya ktyA annadAnAdatiriktamapi kiJcidavagamyata eva / tadidam - " saMjJAyAm " - iti vA, " tena kRtam " - iti vA, " tasyedam " - iti vA bhavati / jayAdityastu "cUr3Adibhya upamayA - nam" - ityabhidhAya, cUr3A prayojanamasya-caur3am / zraddhA prayojanamasya-zrAdbhUm"-ityudAjahAra / raghunandanastu pulastyavacanamAlocana - mAtreNa pazyan, - zraddhayA annAderyaddAnaM tat zrAddhamiti vaidikaprayogAdhInayogikam - iti varNayAJcakAra / tadamaGgatam / kutaH ? | yogaarthsyaashbdtvaat| na khalu zraddhayA annAdedInam - ityayaM yogArtha : zradbhUzabdAdavagamyate / na khalu dAnArthe tadbhitamupadizantyAcAyAH / seA'yam azAbdIM vyutpattiM parikalpya zivyAn vyAmohayati, iti kimatra brUmaH / darzitaJcAsmAbhiH piNDa piDhayajJasyApi zrAddhalamAcAyAnumatam / tadapi na prasmarttavyam / yacca / "adaivaM bhojayet zrAddhaM piNDamekaJca nirvvapet" / iti vacanam / tatra khalvanne zrAddhazabdaH prayuktaH / yadapi, "AmazrAddhaM yadA kuryyAd vidhijJaH zrAddhadaH sutaH / tenAna karaNaM kuryyAt piNDAMstenaiva nirvvapet" / For Private and Personal Use Only
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 3 kA.] rahyasUtram / iti vAkyam / tatrApi, tenAgnaukaraNam iti hetutvenopAdAnam , yatastenAgnAkaraNam, atastenaiva piNDadAnam iti tasyArthaH / agnIkaraNazeSeNa eiNDadAnam-ityayamatra hetuH| tadidaM vAkyam "AmazrAddhaM yadA kuryAt piNDadAnaM kathaM tadA / gTahAdAhRtya pakvAnnaM piNDaM dadyAt tilaiH saha" / ityettpkssaannujnyaanaarthm| tathA manuH / "mahapiNDakriyAyAntu kRtAyAmasya dharmataH / anayavAstA kArya piNDaniLapaNaM sutaiH"| iti| na ca, piNDanivapaNaM pitre dAnam-iti raghunandanavyAkhyAnaM yuktam-iti vAcyam / yathAzrutArtha-parityAge mAnAbhAvAt / asya, iti karaNAcca piNDadAnasyaivAvagateH / pitruddezyakadAnamAtrasyaiva taditikarttavyatApattezca / "na nirbapati yaH piNDam" iti, "piNDado'zaharaH" iti, "piNDaM dadyAddhanaM haret"-iti, "triSu piNDaH pravarttate"-iti, "piNDodakakriyAhetoH" iti, "narakasyAzca hapyanti piNDairdattaiH" iti caivamAdiSu zataza: piNDadAnasya prAdhAnyAvagamAcca / "evaM nirbapaNaM kRtvA piNDAMstAMstadanantaram" / iti paratastenaiva piNDa nivapaNasyopasaMhArAccaivamavagacchAmaH / (upasaMhAraH khalvayaM zrAddhaprakaraNazeSe dRshyte| tasmAt,-piNDapradAnasyaivAyamupasaMhAro na zrAddhakarmaNaH, ityapi na zakyate vakum / ) apica / piNDadAna eva piNDaniLapaNapadaM prayuktavAn mnuH,ityvgcchaamH| kathaM kRtvA ? / zTaNa / purastAttAvat, For Private and Personal Use Only
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM [pra. 3 kA.] "troMstu tasmAddhaviH zeSAt piNDAn kRtvA samAhitaH / audakenaiva vidhinA nivapeddakSiNAmukhaH" / iti| parastAdapi, "piNDanivapaNaM kecit purastAdeva kurvate" / iti,-piNDapradAna eva piNDanipaNapadaprayogo dRzyate / apica / kasyacit piNDadAnam, kasyacicca brAhmaNabhojanaM pradhAnam-ityato hi kAraNAt samuccayapakSaH praadurbhvti| tat kimatra kariSyanti anyataraprAdhAnyAvedakAni vacanAni / sa khalvayamalaGkAraH samuccayapakSasya na doSaH / athavA / kvacit piNDa: pradhAnam,- yathA gayApiNDapityajJAdau / kvacit brAhmaNabhojanam, yathA nityazrAddhAdau / kaciccobhayama,-yathA mapiNDIkaraNAdau / ityastu kiM vistareNa // 0 // 37 // 0 // iti mahAmahopAdhyAyarAdhAkAntasiddhAntavAgIzabhaTTAcAryAtmajasya zrIcandrakAntatIlaGkArasya kRto gobhilIyagTahyasUtrabhASye catuIprapAThakasya tRtIyA kANDikA // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIya-gRhyasUtre caturthaprapAThake caturtho kANDikA / athedAnI prasaGgAlAghavAJca anvaSTakyavidhiM piNDapityajJe'pyatidizabAha, annaSTakyasthAlIpAkena piNDapityajJo vyAkhyAtaH anvaSTakyakarmaNi yaH sthAlIpAkaH vihitaH, tenaiva vidhinA piNDapiTayajJo vyaakhyaatH| nanu, anvaSTakona, iti vaktavye kimartham anvaSTakyasthAlIpAkena, iti sthAlIpAkagrahaNaM kriyate ? / maaNscrunivRttyrthmityaah| kathaM nAma ? / anvaSTakonetikRte sthAlIpAko mAMsacaruzcetidvayameva prApyate / tatra yat punaH sthAlIpAkagrahaNaM karoti, tadbodhayati mAMsacarUratra nAstIti / tahi pityajJaH, iti vakravye piNDapiDhayajJaH, iti kathaM piNDagrahaNaM kriyate ? / ucyte| pityajJaH,dUti kRte khalvanvAhA-dAvapi ayamatidezaH syAt / macAniSTaH / piNDapiDhayajJadharmaH khalceteSu zrAddhakalye atidizyate / etasmAt kAraNAt piNDa piDhayajJaH, iti sUcitam / athvaa| piNDagrahaNaM kurvanetasya pityajJasya piNDapradhAnatAM darzayati / kathaM nAma ? / piNDaireva yatra pitara dUjyante so'yaM piNDapiDhayajJaH / tathAca nigamaH / "AhitAH pitrarcanaM piNDaireva, api vA brAhmaNAn 4P For Private and Personal Use Only
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM [4 pra. 4 kA.] bhojayet" iti piNDasyAsambhave brAhmaNabhojanamupadizati // 1 // // 1 // 0 // atidezavazAnavamyAmeva mAbhUdityataH kAlAntaravidhAnArthamidamAha / evaM vaa| kaH punaH piNDapityajJo nAma, yo'yamanvaSTakyasthAlIpAkena vyAkhyAtaH, ko vA tasya kAlaH ? / ucyate / amAvasyAyAM tat zrAddham // 2 // tat piNDapityajJAkhyaM zrAddhamamAvasthAyAM kartavyamiti sUtrazeSaH / avihite piNDapiDhayajJe kathaM tatra dharmapradezaH iti idamarthataH sUtra pUrva draSTavyam // 0 // 2 // 0 // amAvasyAprasaGgAdAha, __ itaradanAhAryam // 3 // itaradaparaM dvitiiymityrthH| anu pazcAdAhriyate, ityavAhAryaM nAma zrAddhamamAvasyAyAM karttavyamityanuvarttate / kasya pazcAt ? / piNDapiTayajJapiNDAnAM, tasyaiva vA, iti brUmaH / kasmAt ? / upasthitatvAt / ata eva piNDAnvAhAryakam-ityAkhyAyate / tathAca gTahyAntaram / "yat zrAddhaM karmaNAmAdau yA cAnte dakSiNA bhavet / amAvAsyAM dvitIyaM yadanvAhAyaM taducyate" // ityamAvasthAyAM dvitIyasya zrAddhasthAnvAhAryatvaM smarati / na ca, "piNDAnAM mAsikaM zrAddhamanvAhAveM vidurbudhAH" / For Private and Personal Use Only
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 4 kA.] grlsuutrm| iti smaraNAt piNDAnAM pitRRNAmanvAhArya mAsaikaTaptijanakaM yattatatheti tattvakAroktaM yuktamiti vAcyam / kevalAnvAhAryapade tdrthaasmbhvaat| vyutpatterazabdavAca / pUrvAkagTahyAntaravirodhAcca / prakaraNazcaivamuparuDyeta / tasmAdanaggeramAvasyAzrAddhaM naanvaahaarymityaadrnniiym| tadatra brAhmaNabhojanaM piNDadAnaJca SaNAM karttavyam / tathA ca gTahyAntaram / "madhyamaM piNDaM panyai pradAya brAhmaNAn bhojayitvA tathaivametebhyo mAtuzca pisabhyastrIna piNDAnavanenijya nidadhyAt" iti| atra, madhyamaM piNDam-iti piNDapityajJaviSayam / brAhmaNAn bhojayitvA, ityAdikamanvAhAryazrAddhaparam / etebhyaH, dUti piNDapityajJopAttAH svapitaraH praamnshynte| evaJca, piNDapiDhayajJe'pi trayANameva piNDadAnaM syAt / tathAca karmapradIpaH / "kasamanvitaM muktvA tathA''dyaM zrAddhaSoDazam / pratyAbdikaJca, zeSeSu piNDAH syuH SaDiti sthitiH"|| iti / karpUzca piNDapityajJe'pyasti / // 3 // 0 // makRtkRtenaiva kRtaM mAmasta, ityetadarthamAha, __ mAsInam // 4 // mAmi mAsi kriyate, iti mAsInam / adhikArAt zrAddhadayamapi, na punarAnantAtirekAt anvAhAryyameva // 0 // 4 // 0 // samAptA prAsaGgikI kathA / prakRtamadhunocyate, 4 P2 For Private and Personal Use Only
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra IIDa www.kobatirth.org gobhilIyaM Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [8 pra. 4 kA. ] dakSiNA haviSaH sa~skaraNam // 5 // atidezakharasAdAhitAgnerapi zAlAgnAveva mAbhUdityetadarthamidamucyate / yo gAIpAtyAdAnIya praNIyate seo'yaM dakSiNAgniH / Rjvanyat // 0 // 5 // 0 // tatazcaivAtipraNayaH // 6 // tatastasmAddakSiNAgnerevAgnimuddhRtya atipraNayaH pUrvoktalakSaNaH karttavyaH / ca zabdAt hAmo'pi tatraiva syAt // 0 // 6 // 0 // zAlAgnAvanAhitAgneH // 7 // zranAhitAgneH smAntIH zAlAgnau haviSaH saMskaraNaM homazca karttavyama | atipraNayazca tasmAdeva syAt / nanu, etadavAcyaM zAlAgniH khalvetadarthaM eva / ucyate / dakSiNAgnerupadezAdanAhitAH piNDapitRyajJa eva na syAdityapi kasyacidAzaGkA syAnmandamateH / zratastannirAsArthametaducyate // 0 // 7 // // evantAvat zrahitAgnizAlAgnyo yau vizeSaH sa sUtritaH, athedAnImubhayasAdhAraNaNeM itikarttavyatAM vakumupakramate / evaM vA kiM samasta evaM anvaSTakyaprakAraH sUcitavizeSavyatirekeNa piNDapita - yajJe syAt ? / evaM khalu prAptam / evaM prApte idamArabhyate,-- For Private and Personal Use Only
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ pra. 4 kA.] rhysuutrm| ekA kH||8|| karttavyA, iti sUtrageSaH / atidezAt timRNaM prAptatvAdeketyucyate / sA khalviyaM dakSiNAgrA syAt / kasmAt ? / anvaSTakyakarmaNi Agneyya bhimukhInAM karpUNamAgneyyabhimukhIbhiH kuzaiH staraNadarzanAt, daha ca dakSiNAyaiH kuNaiH paristaraNepadezAt kA api dakSiNAgratvAvagamAt / tathA coktm| "dakSiNAntAttadostu pityajJe paristaret" / iti / dakSiNAgrAmiti pAThe vyakameva kA dakSiNAgratvam // 0 // 8 // 0 // tasyA dakSiNato'gneH sthAnam // 6 // tasyAH kI dakSiNato dakSiNasyAM dizi agneH sthAnaM, na punaranvaSTakyakarmavat pUrvataH // 0 // 8 // 0 // .. nAcolmukanidhAnam // 10 // dakSiNArddha karpUNAM yadulamukanidhAnaM tatroktamAsIt, tadatra na karttavyam // 0 // 10 // 0 // na svstrH|| 11 // tatra karpUNAM pazcAt yaduktamAsIt, so'yaM svastaro'tra na karttavyaH / / // 0 // 11 // 0 // nAJjanAbhyaJjane // 12 // atra karttavye / aJjanaJca abhyaJjanaJca te aJjanAbhyaJjane / aJjanaM For Private and Personal Use Only
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM [4 pra. 8 kA.] sauvIrAJjanaM vyAkhyAtameva / abhyajyate'nena, ityabhyaJjanaM tailam // 0 // na surabhi // 13 // atra karttavyam // 0 // 13 // 0 // na nihUvanam // 14 // nihavanaM namaskAropalakSitai mantraiH-dakSiNettAno pANI kRtvA,ityevamAdinA tatra yaduktamAsIt, tadatra na karttavyam / te khalvime atidezAgatA daha pratiSidhyante // 0 // 14 // 0 // udapAvAntaH // 15 // piNDapariSekArthamudapAtramanto yasya, so'yamudaNatrAntaH piNDapiTayajJaH syAt / nanu, etadavAcyam, atidezAdeva praapttvaat| ucyate / yaavduktkrnnaarthmetducyte| tena, gandhAdIn niHkSipettUSNIm'-dUtyAdikaM karma atra na bhavati / anyadapi prayojanamuttaratra vakSyAmaH // 0 // // 15 // 0 // vAsastu nidadhyAt // 16 // RjurakSarArthaH / nanu, kimarthamidamucyate, vAsa: khalvatidezAdeva labhyate ? / vAso'ntaravidhAnArtham-ityAha / tuzandena kiM vAso vyavacchidyate / kathaM jJAyate ? / pUtiM khalu vAso'tidezAdeva prApyate,iti tadarthaM puna: sUtraNamanarthakameva syAt / tasmAd vAsA For Private and Personal Use Only
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [8 pra. 4 kA. ] 'ntaramatra vidhIyate, -- ityavagacchAmaH / ekakAryyarthatvAt pUrvasya vAsaseA nivRttiH syAt / (tannivRttyA ca mantro'pi tAvanmAcaH tadIyo nivarttate 1 tena, " etadaH pitaro vAsaH " - iti zrAddhakalpokrenaiva mantreNa vAsaseA nidhAnaM sidhyati) / ekavacanasaMyogAccaikamevAtra vAsaH syAt / apUrvaM khamvaca vAseo vidhIyate / atastadekatvamapi pazyekatvavadivacitumucitameva / hyasUtram / 691 idamidAnIM sandihyate / kiM zrautasya gRhyeokasya ca piNDapiDhayajJasya samuccayaH, hokhit vikalpa:, athavA smArttasya nivRttiH, utAheA zrautasyaiva ? - iti / ucyate / smArttasya nivRttistAvanna bhavati / kasmAt ? / upadezasyAnarthakatvApatteH / samuccayo'pi na yujyate; ekArthatvAt / vikalpo'pyasaGgataH; zratulyabalatvAt / pakSe svazAkhAzrayaM khalvevaM parityajyeta / taccAniSTam / tasmAt zrItasyaiva nivRttirityavagacchAmaH / piNDapitRyajJaH khalvasmacchAkhAyAM nAsti / na khalu svazAstroktamupecya pArazAkhikaM zratamupAdAtumucitam / tathAca karmmapradIpaH / "kriyA trividhA proktA munibhiH karmmakAriNAm / akriyA ca paroktA ca DhatIyA cAyathAkriyA | svazAkhAzrayamutsRjya parazAkhAzrayantu yaH / karttumicchati durmedhA moghaM tattasya ceSTitam" / iti / zrapica / pUrvvaca udapAtrAntatvaM piNDapitRyajJasya sUtrayanAcAryaH pArazAkhikaM zrItaM nAnumanyate / zrote piNDapitRyajJe khalvavadhAnA jighraNAdikamapi udakaniSekAt parataH zrUyate / apara zrAha / nimataH mArca evAcAryyasammataH piNDapiDhayajJaH, zrItAgnimatastu For Private and Personal Use Only
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 672 gobhilIyaM [4 pra. 4 kA. ] pArazAkhikeopi zrata eva zragnihAcAdivat - iti // 0 // 16 // // avasitA prAsaGgikI kathA / zrathedAnImaSTakA karmmazeSamevAnuvatImahe - mAghyA UrddhamaSTamyA sthAlIpAkaH // 17 // karttavyaH, -- iti sUtrazeSaH / zraSTakAyai tvA, - iti nirvvIpaH // 0 // 17 // 0 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tasya juhuyAt // 18 // tasya sthAlIpAkasyaikadezaM juhuyAt // 0 // 18 // 0 // aSTakAyai svAheti juhoti // 16 // kRtabhASyametat // 0 // 20 // 0 // RjurakSarArthaH / pUrveNaiva juhotinA siddhe punarjuhotigrahaNaM zAkacarorapi homaprajJApanArtham // 0 // 18 // 0 // sthAlIpAkAnRtA'nyat // 20 // zAkaM vyajJjanamanvAhAryyam // 21 // " anu pazcAdodanacarArAhiyate - ityanvAhArthaM zAkaM vyaJjanaM kuryyAt, - iti sUtrazeSaH / etadukaM bhavati / zrasyAmaSTakAyAmAdancaroH pazcAt zAkacaruH karttavyaH / sa ca zAkacaru rodanacarorvyaJjanArtha : mAMsAdicaruvat / tathAca pUrvvISTakAyAmuktam / " zrodanavyaJjanArthantu pazvabhAve'pi pAyasam" / For Private and Personal Use Only
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 4 pra. 4 kA. ] homo 'pi pUrvavattantreNaiva syAt / kutaH ? | nyAsena svAtantra nirAkaraNAt / tathA coktam / gRhyasUtram / 673 zAkasya vyaJjanatayopa -- "zAkaJca phAlgunASTamyAM svayaM pattyapi vA pacet / vAstuzAkAdiheAmazca kAryyaH pUrNASTakAssvRtA" | - iti / anvAhAryyaH, -iti kecit paThanti / tatra ca, chAndasatvamAzrayaNIyam / zranvAhAryyazca ruriti carusambandhavivakSayA vA kathaJcit samAdheyam / anvAhArthe - iti pAThe zramvAhArye pUrvIkAyAH prakRtatvAdodanacaroH pazcAdAhriyamANe mAMsacarI - tatsthAne, -- ityetat / tathAca tadIyamAMmacarusthAne atra zAkaM vyaJjanaM kuryyAt, - ityarthaH / anvAhAryazrAddhe, -- iti kathaM na varNyate ? | 'nASTakAsu bhavet zrAddham'- ityaSTakAkarmmaNyanvAhAryyazrAddhaniSedhAt -- ityAha / tasmAd yathokta evArthaH // 0 // 29 // // atha pitR devatyeSu pazuSu - baha vapAM jAtavedaH pitRbhya iti vapAM juhuyAt // 22 // For Private and Personal Use Only athazabdaH pUrvoktAyAH pazvitikarttavyatAyA zranuvRttyarthaH / pitrarthaM ye pazava zralabhyante ta ime pitadaivatyAH pazavaH / teSu piDhadaivatyeSu pazuSu vavapAmiti mantreNa vaSAM juhuyAt / piDhadaivatyAzca pazavaH, - "zrotriye'bhyAgate zrAddhaM maheAceNa mahA'jena vA dadyAt " - ityevamAdayastantrAntaroktA AdaraNIyAH / kutaH ? | svazAstre vidhAnAbhAvAt / zradanacazcAtra, pitRbhyastvA - iti nibrvvIpaH syAt / kasmAt ? / pitrarthatvAt / evaM savyottarAbhyAM pANibhyAM sakRdavahanyAt / sakRt 4Q
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 674 gobhilIyaM [4 pra. 4 kA.] phliikuryaat| sakRt prakSAlayet / pramavyamavaghaTTayet / dakSiNata uddAsayet / na ca pratyabhidhArayet / aSTa sya cAtra nivRttiH syAt / kutaH ? / mantraliGgavirodhAt / evaJca, avadAnAni sannIya tridhAvibhAgamakRtvaiva sthAlIpAkAhatA mauviSTakadAtA vA avadAya, pilabhyaH svAhA,-iti makadeva juhuyAt / prokSaNaniLapapradhAnahomAzca prAcInAvItinaiva karttayAH / kutaH ? / pitrarthatvAt / tathA coktam / "prAcInAvItinA kArya pityeSu prokSaNaM pazaH / dakSiNodAsanAntaJca caronirvapaNAdikam / mannayazcAvadAnAnAM pradhAnArthI na hItaraH / pradhAnahavanaJcaiva zeSaM prakRtivadbhavet" / iti // // 22 // 0 // devadaivatyeSu-jAtavedo vapayA gaccha devAniti // 23 // devArthaM ye pazava pAlanyante ta me devadaivatyAH pazavaH / teSu jAtaveda iti mantreNa, vAM juhuyAt,-ityanuvarttate / Aha / ke punardevadaivatyAH pazavaH ? / ucyate / yo'yaM vAstukarmaNi 'kRSNayA gavA yajeta'ityevamAdinA sUtrayiSyate: ye ca tantrAntare,-'hiraNyakAmA vA yAmyAyAM maNibhadraM rohitena yajeta, go'zvakAmaH paurNamAsyAM zvetena', ityevamAdayaH, ta dame devadaivatyAH pazavaH / tatra, vAstukarmaNi vAstoSyataye tvA, dUti nirvApaH / hAme tu vizeSaM vakSyati / maNibhadrayAgAdiSu maNibhadrAya vA, ityAdinirvApaH / maNibhadrAya sAhA, ityAdiko homaH // // 23 // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gRhyasUtram / [4 pra. 8 kA. ] 675 kathaM punajJIyate yanmaNibhadrayAgAdiSu maNibhadrAya -- ityAdinA nivrvApahAmI bhavataH, iti ? / ucyate / anAjJAteSu tathA''dezaM yathA'STakAyai svAheti juhoti // 24 // -- zrI samyak jJAtaM zrajJAtaM tanna bhavatItyanAjJAtam / teSu yathaiva zrUyate, tathaivAdezo yathA bhavati tathA karttavyam / etaduktaM bhavati / yeSu samazanIyacaru homopanayanatratAnta sAvitracaru homAdiSu devatA nirdizyante na mantrAH; teSu yadeva zrUyate tadevAdizya nirvvapet juhuyAcca / evaJca, samazanIyacarau zragnaye tvA, ityAdirnirvApaH, zragnaye svAhA,ityAdikazca homaH / evaM sAvitracaruhomAdiSu yathAyathamUhanIyam / yeSu punarAgrahAyaNyAdiSu devatA nopadizyate homamantraJcAvyaktaliGgaH: teSu yAvanmAtraM vAkyAdavagamyate, tAvata evAdezaH nirvvIpe / zrAdiSTamantreNa tu homH| yeSu punazcaitryAdiSu mantro nopadizyate nApi devatA : teSu caitye tvA, -- ityAdinA nirvvIpaH, caityai svAhA, --- ityAdinA ca homaH syaat| atra dRsstthaantH| 'yathA'STakAyai svAheti juhoti' - iti / yathA khalvaSTakAyai svAheti yadeva karmmaNo nAmadheyaM tenaiva juhAti, evaM caivyAdiSvapi - iti beoddhavyam / zrAha / nanu, viSama upanyAsaH, - caitryAdiSu devatA mantrazca nopadizyate, na caivamaSTakA / tatra hi devatA upadiSTA / ucyate / satyamupadiSTA tatra devatA, tathApi tu antimATakAyAM 'aSTakAye svAhA' - iti kanAmadheyenaiva homaH kriyate, sUtraprAmANyAt / sa khalvayaM karmmanAmadheyena homo'ca dRSTAntIkRtaH / tasmAdadoSaH // 0 // 24 // 0 // 4Q 2 For Private and Personal Use Only
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM [4 pra. 4 kA.] sthAlIpAkAratA'nyat // 25 // vyAkhyAtArtha sUtram // // 25 // kaNe prajJAyamAne golakAnAM madhyamapara yAt-yat kusIdamiti // 26 // RNaM prasiddham / tasmin prajJAyamAne prakarSeNa jJAyamAne golakAnAM palAzAnAM madhyamapaNena madhyamacchadena juhuyAt yat kusIdamitimantreNa / atha, prajJAyamAne, dUtyetadavAcyam ? -iti cet / na / yat khalu RNaM prakarSaNa jJAyata eva kevalaM, na punarapAkatuM zakyate, tatraiva homo'yaM yathA sthAdityevamarthatvAt / etaduktaM bhavati / RNamavazyamapAkaraNIyam / anyathA doSazravaNAt / tathAca smaryate / "tapasvI cAgnihotrI ca RNavAn mriyate yadi / agnihotraM tapazcaiva tatsarvaM dhanino bhavet" / iti / "RNAnAJcAnapakriyA" iti copapAtakagaNanAyAM mananokam / yadi punaratyantamevAdhano na zaknoti tadapAkartum, tadaivaM juhuyAt, iti / anye tu varNayanti,-naSTe dhanike tadRkthabhAgini ca, RNApAkaraNAsambhave juhuyAt , iti / tadasaGgatam / kasmAt ? / rAjJo'pyantatastadRkthabhAktvAt / nahi kadAcidapi rAjJo'bhAvo'sti / tamimaM hAmaM yAvatsaGkhyamTaNaM tAvatmaGkhyamicchanti / kSiprahAmaJca manyante // // 27 // 0 // athAto halAbhiyogaH // 27 // barmiyate, ti sUtrazeSaH / athazabdaH pUrvaprakRtApekSaH / kathaM For Private and Personal Use Only
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra [8 pra. 8 kA. ] www.kobatirth.org gRhyasUtram / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir llu nAma ? / yathA pUrvvAnyaSTakAdIni zravazyakarttavyAni evamidamapyetasmin nimitte satyavazya meva karttavyam, iti / zrataH zabdo hetvartha: / yasmAt; " RtAmRtAbhyAM jIvettu mRtena pramTatena vA " / iti kRvyApi jIvanaM manvAdInAmanumatam / ataH etasmAt kAraNAt / halaM lAGgalaM tasya Abhimukhyena yogo halAbhiyogaH, -kRSiprArambhaH, --ityetat // 0 // 27 // deg // puNye nakSatre sthAlIpAkaH zrapayitvaitAbhyo devatAbhyo juhuyAt, - indrAya marudbhyaH paryyaNyAyAzanyai bhagAya || // 28 // RjurakSarArthaH / devatAnAM visamAmakaraNaM nirvApahAmayeoH pRthaktvaprajJApanArtham // 0 // 28 // 0 // sItAmAzAmaraDAmanaghAzca yajeta // 28 // RjurakSarArthaH / vibhramAsakaraNaM pUrvavat / atha pUrvvavat caturthakanirdezenaiva siddhe kimarthaM vibhaktimatikramya yajeta - iti punaH kriyate ? | AjyenAmUSAM devatAnAM homaprajJApanArthamityAha / kathaM nAma ? | pUrvvavibhakrimatikrAman yajeta - iti ca punaH kurvvan, pUrvAsAmeva devatAnAM carubhAgAbhisambandhaH nAmUSAm, -iti darzayati / AsAM punardevatAnAmAjyenaiva homaH syAt / tathA coktam / "zrAzvayujyAM tathA kRyAM vAstukarmaNi yAjJikAH / homamevaM pracakSate / yajJArthatattvavettA For Private and Personal Use Only
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM [4 pra. 4 kA.] de paJca de krameNetA havirAhutayaH smRtAH / zeSA Ajyena hotavyA iti kAtyAyano'bravIt" / iti // 0 // 26 // 0 // etA eva devatAH sItAyajJa khalayana pravapaNapralavanaparyAyaNeSu // 30 // yajeta, ityanuvarttate / mItA lAgalapaddhatiH, tatra yo yajJaH ma sItAyajJaH / sa cAyaM kaSTasya kSetrasya pUrvottarArddha syAt / pakvavrIhiyavamadhye kSetrasya pUrvArddhAttarAI, iti kecit / sa khalvayaM mItAyajJaH zaradi vasante ca syAt / kasmAt ? / vizeSAbhAvAt / pakkaM zasya chedanAt parataH kSetrAdAkRSya yatra pariSkRte dezavizeSe sthApyate, so'yaM khalaH / tatra khalayajJaH karttavyaH / sa khalvayaM khalayajJo'pyubhayatraiva karaNIyo bhavati:-yavAnAM khale, bIhINaM khale ca / pravapaNaM vIjavapanam / prazabdAt samasteSu vIjeSu upteSvayaM yajJaH syAt / pralavanaM dhAnyAnAM chedanam / prazabdaH pUrvavat / paryayaNaM-pari sarvatobhAvena dhAnyAnAM khalAdgrahanayanam / eteSu sItAyajJAdiSu etA eva devatAH yajeta / ___ nanu, pravapaNakramasya yuktvAt kasmAt kramabhedaH kriyate ? / ucyte| sItAyajJakhalayajJayostAvadAdito nirdeza: brIhiyavayoIyoreva dhAnyayostayoH karaNaprajJApanArthaH / pravapaNAdInAM kramamatikramyAbhidhAnaM zAradadhAnyamatikramya teSAM karaNaprajJApanArtham / tena, sItAyajJakhalayajJayorubhayatra karaNAt catvAro yajJA bhavanti, pravapa For Private and Personal Use Only
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 4 kA.] gtthysuutrm| NAdInAM satkaraNAca trayaH, milivA saMvatsare mItAyajJAdayaH sapta sampadyante / aSTamazca ilAbhiyogaH, iti / ata evotam / "sapta sItAmakhAdayaH" iti / idamidAnI mndihyte| etA eva, iti kimanantaronAH sItAdayo devatAH parAzyante ? zrAhAkhit pUrvI indrAdayaH ? utAho sA eva ?-iti / tatra, pUrvAH paJca, iti kecit varNayanti / kutaH ? / devatAzabdasAmAnyAt / pUrvatra tAvat etAbhyo devatAbhyaH, -iti devatAzabdaH zrUyate, atrApi, etA devatAH, dUti devatAzabdaH kRtaH / tasmAt, pUrvAveva devatAzabdaprayogAt pUrvA eva gTahyante nottraaH| tadasaGgatam / kasmAt ? / yasmAduttarAsAmagrahaNe sItAyAH grahaNaM na syAt / na ca sItAyajJe sItAyAH parityAgaH kartumucitaH / anye tu, mAsAmeva grahaNamicchantaH, pUrvavat pUlAH paJca cAhutayaH uttarAzcAjyAhutayaH, iti manyante / tadapyamaGgatam / kasmAt ? / evam-ityakaraNAt / evaM khalvevamiti kuryAt / na khalu devatAyAH parAmarza dravyamapi parAmarTavyam, iti kiJcinniyAmakamasti / tasmAt, etAH, iti sarvanAmnaH prakRtaparAmarzakatvAt evakArakaraNAccAvizeSeNa sarvAsAmeva devatAnAM parAmarzaH, ityetadgTahImaH / pUrvAsAM caruNA uttarAsAmAjyena homaH, iti tu nAnumanyAmahe / pramANAbhAvAt / tasmAt sarvAsAmAjyenaivAtra homaH syAt / tathA cokam / "kevalAjyahaviSkAH syuH sapta sItAmakhAdayaH" / iti / atikrAntaparAmarzazca nAcAryyasyAnanumataH, ityasakRdAveditam // 0 // 30 // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 680 gobhilIyaM. pra. 4 kA.] AkhurAjaccotkareSu yajeta // 31 // AkhurAjo muSikAnAM rAjA / taJca utkareSu yajeta / utkIryyante, -ityutkarAH pazavo bhaNyante / cazabdAt sarveSAmeva mItAyajJAdInAmante AjyenAyamAkhurAjasya homaH syAt / tathA cokam / "kevalAjyahaviSkAH syuH sapta sItAmakhAdayaH / prAjyenAkhuM yajedanau tadante, nityameva tat" / iti / zrAkhurAjAya svAhA,--iti homaH / sItAyajJAdiSu pAkhurAjahome ca kSiprahAmanyAyamicchanti / yajeta, iti punaH karaNaM pUrveNaikakAzaGkAnirAsArtham // 0 // 31 // 0 // indrANyAH sthAlIpAkaH // 32 // karttavyaH, iti sUtrazeSaH // 0 // 32 // 0 // tasya juhuyAdekASTakA tapasA tpymaaneti||33|| Rjvarthametat // 0 // 33 // 0 // sthAlIpAkAratA'nyat sthAlIpAkAratA'nyat // 34 // kRtabhAvyaM sUtram / dirvacanaM prakaraNasamAzyartham / atra kiJcidatavyamasti / tatra tAvat pRcchAmaH / kaH punarindrANyAH sthAlIpAkasya kAla: ? / tatra kecidAhuH / caturaTako hemantaH, iti aSTakAcatuSTAvagamAt tisRSveva ca karmopadezAt caturthaTakAyAmetat karttavyam,iti / tadamaGgatam / kasmAt ? / caturaTakapakSasyAcA-nanumatatvAt / tadidamabhihitamasmAbhiH,-"tathA gautamavArkakhaNDI" For Private and Personal Use Only
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 4 kA.] rahyasUtram / 61 ityatra / apare tu, caityAH pAkayajJapakSe karmaNa statrAnupadezAt tadviSayatAm etasya manyante / tadapyasamIcInam / kutaH ? / anAjJAteSu tathA''dezam-ityanenaiva tatra karmaNa: siddhatvAt / anye tu, pAribhASikameva asya kAlam icchanti / tatra vadAmaH / ekApTakA, dUti bhantraliGgAdekASTakAyAmetat karttavyam / tadidaM mAmarthyam nAma pramANaM vAkyasya bAdhakam / zrAha / kA punariyamekASTakA nAma ? / tatra vyAkhyAtAro vivadante / mAdhyaH mantarA'STakA ekAekA, iti pUrvamImAMsAbhASye prAcAryeNa zavarakhAminA nirNatam / "mAghI vaikASTakA zruteH" iti sUtrayatA bhagavato jaiminerapyeSa evAzayo'vadhAryate / tathA Apastambo'pi / "mAdhyAH paurNamAsthA upari Sar3aTakA, tasyAmaSTamI jyeSThA yA sampadyate tAmekASTaketyAcakSate"-iti suutrynnetdevaah| mahAbrAhmaNabhAvye tu caityanantarAyAmapyaSTamyAmekATakAzabdaprayogaH samarthitaH / kecittu, prauSThapadyA UrddhakAlabhAvinyAmaSTakAyAmetena bhAvyam,-dUti vadanti / tadatra bhavanto bhUmidevAH pramANam // 0 // 34 // 0 // dUti mahAmahopAdhyAyarAdhAkAntamiddhAntavAgIzabhaTTAcAryAtmajasya zrIcandrakAntatIlaGkArasya kRtau gobhilIyagTahyasUtrabhAyye caturthaprapAThakasya caturthI kANDikA // 0 // - For Private and Personal Use Only
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIya-gRhyasUtre caturthaprapAThake paJcamI kANDikA / uko nityanaimittikavidhiH, athedAnI kAmyavidhayo vakravyAH / teSu tAvat, kAmyedhata Urddham // 1 // vakSyamANA vidhayo veditavyAH // // 1 // 0 // pUrveSu caike // 2 // pUrveSu nityanaimittikeSvapi vakSyamANA vidhayo bhavanti, iti eke prAcAryA manyante // 0 // 2 // 0 // ke punaste vidhayaH ? / ucyate,pazcAdagne bhUmI nyaccA pANI pratiSThApyedaM bhUme bhajAmaha iti // 3 // japet, iti sUtrazeSaH / pAdagnerityAdhutArtham / nyaJcapANi pratiThApanaJca, "dakSiNaM pAmato vAhyamAtmAbhimukhameva ca / karaM karasya kurvIta karaNe nyazcakammaNaH" / iti karmapadIpokaprakAreNa karttavyam / sa khavayaM-"bhUmijapaH"ityAkhyAyate // 0 // 3 // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 5 kA.] grahya sUtram / 63 vasvanta rAtrau dhanamitidivA // 4 // rAtrI kriyamANe karmaNi 'vasu' zabdAnta,-divAkriyamANe karmaNi 'dhanam'-dUtyantaM kRtvA, idaM bhUmeriti mantra japet // 0 // 4 // 0 // ima stomamiti tRcena parisamUhet // 5 // imaM stomam, ityAdinA RktrayeNa parisamUhet-vikSiptAnagnyavayavAnekIkuryAt / anyatra kSiprahAmebhyaH / tathA coktam / . "na kuryAt kSiprahAmeSu dvijaH parisamUhanam" / iti / timRNAmcAM mamAhAraH vacaH / "Rci tre ruttarapadAdilopazca chandasi"-iti tatpadaM siddham / "chandovat sUtrANi kavayaH kurvanti"--dUtyabhyupagamAt / tadidaM parisamUhanaM yathAkaraNIyaM tadAha karmapradIpaH / "kRtvA'gnyabhimukho hastI svasthAnasthau sumaMhitau / pradakSiNaM tathA''sInaH kuryAt parisamUhanam" // iti / tasmAt,-dakSiNahastena kuzAn gTahItvA, ityasaGgataiSA kalpanA bhavadevasya // 0 // 5 // 0 // vairUpAkSaH purastAvomAnAm // 6 // vairUpAkSaH,-upazca tejazca, ityAdi japaH, iti kecit / virUpAkSazabdo yasmin vidyate, so'yaM vairUpAkSa:-bhUrbhuvaH svarom ityAdikAmantraH, iti tttvkaarH| padyAmAna mantrakANDe tu "bhUrbhuvaHsvara OM mahAntamAtmAnaM prapadye"-iti pratIkaM prapadazeSatayaiva padyate / "virUpAkSo'si dantAjiH" ityetadArabhya vairUpAkSa: padyate / sa 4 R2 For Private and Personal Use Only
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 684 gobhilIyaM [4 pra. 5 kA. khalvayaM vairUpAkSa: hAmAnAM purastAdagrato japtavyaH / hAmAnAmiti kurvan sahomakeSveva kAmyeSvetasya karttavyatAM darzayati / pUrvANi tahahomakeSvapi karttavyAni ? / na, ityucyate / kasmAt ? / agnisambandhana vidhAnAt / nyaJcakaraNaM parimamUhanaJca khalvagnisaMbandhena vidhIyate / na khalvahomake'gnirasti / athApi syAt, etasmAdeva kAraNAttatrApyanimutpAdayiSyAmahe, iti / atrocyate / nAprayojakatvAt / naiSA sAdhvI kalpanA / kasmAt ? / apryojktvaat| siddhaM khalvagnimanUdya tatsaMbandhena japAdikameva vAkyAni vidadhati, na punaragnimutpAdayitumapi prayojayanti / kathaM jJAyate ? / vAkyasya tatrAsAmarthyAt / ubhayaparatve vAkyabhedApattezca / katham / agnimaMbandhenetAni karttavyAni, agnizcotpAdanIyaH, iti yadi dAvaNyA vidhit sitau, bhidyeta tarhi vAkyam / anyadasya rUpaM vidhIyamAnasya anyacAnUdyamAnasya bhavati / tasmAt,-mahomakemveva evamantAnAM karaNam , -iti siddham / tattvakArastu, hAmAnAM vakSyamANaprAgunanityanaimittikAnAm, iti varNayAJcakAra // 0 // 6 // 0 // kAmyeSu ca prapadaH // 7 // prapadaH, tapazca tejazca, ityAdikomantraH, kAmyeSu purastAt japtavyaH / cazabdAt hAmeSvapi / etaduktaM bhavati / dvividhAni tAvat kAmyAni bhavanti-homasaMyutAnyahomakAni ca / tatra, vairUpAkSohAmasaMyukemveva, prapadastu sarvatraiva syAt, iti / tadidaM kAmyapadaM homAdanyeSAmapi kAmyAnAM grahaNArtham / kAmyeSvata arddham-iti khalvAcArya: ma For Private and Personal Use Only
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 5 kA. ] | homakAnyeva kAmyAnyabhipretya sUcayAJcakAra, - iti zliSyate / zrataeva cazabdaH sahomakAnAM samuccayArthaH / zrathavA / pUrveSu caike, - ityubhayeSAmadhikArAt pUrveSvapyayaM vidhiH syAt / atastannirAsArthaM kAmyagrahaNam / cazabda mevakArArthaM varNayatastattvakArasyApyeSaiva varNanA anumateti gamyate / evaJca pUrkhANi pUrveyvapi pakSataH prAptAni - iti boddhavyam // 0 // 7 // 0 // athedAnoM prapadavairUpAkSayorjapaprakAro'bhidhIyate - gRhyasUtram / tapazca tejazceti japitvA prANAyAmamAyamyArthamanA vairUpAkSamArabhyocchuset // 8 // tapazca tejazca - ityAdimantraM ( prapadarUpaM ) japitvA tatparisamAptau, prANAnAmAyamanaM prANAyAmaH, - "trirabhyastaH pUrakakumbhakarecakAkhyaH prANAyAmaH, " -- iti sandhyAsUtroktalakSaNaH, tamAyamya kRtvA, - ityarthaH / prathamaM prANAnAyamya pazcAttapazca tejazca - ityAdimantrajapaH, -ItyasaGgataiSAkalpanA / 'arthamanA: ' zrarthaH prayojanam, tasmin mano yasya, so'yamarthamanAH, -- yaH kazcidarthaH sAdhayitumabhipretaH, taM dhyAyan, - ityetat / 'vairUpAkSamArabhya' 'ucchUset' prANAn vimuJcet -- ityarthaH / AvRtya - iti kazcit paThati, vairUpAkSaM jaghA vAyuM recayet iti vyAcaSTe ca / prANAyAmo'pyatra kAmyeyveva syAt na pUrvveSu / kathaM jJAyate ? / zrarthamanAH, -iti karaNAt / prapadajapAnantaravidhAnAcca / pUrveSu tu yathAmnAtameva karaNIyaM na kazcidvizeSaH / , kazcidAha / prANAnAM saMyamanamevAtra karttavyamupadizyate, na tu For Private and Personal Use Only
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM [4 pra. 5 kA.] prANAyAmo yathoktalakSaNaH, iti| tadasaGgatam / kasmAt ? / prANAyAmamAyamya, iti suutrnnaat| anyathA, prANAnAyamya, iti kuryaat| etena, prANadhAraNamAtraM vadatA raghunandanenaitadanupapattibhiyA, prANAnAyamya, dUti yat parikalpya likhitaM, tdpynaadrnniiym| prANayAmamAyamya, ityetasyaiva pAThasya sarvatropalambhAt / pUrvAkhyATabhistathaiva varNaNAca / ziSTAzca prANAyAmameva yathoktalakSaNamAcaranti, na prANadhAraNamAtram / ma khalvayaM prapado vairUpAkSazca kSiprahAmeSu na bhavati / kutH?| "na kuryAt kSiprahAmeSu dvijaH parisamUhanam / vairUpAtaJca na japet prapadaJca vivarjayet" / dUti vacanAt // 0 // 8 // 0 // kAmyeSu cirAvAbhojanam // 6 // kAmyeSu karmasu karttavyeSu trirAtramabhojanaM prathamataH karaNIyam / zrAha / kAmyeSu, iti kimarthaM kriyate? nanu kAmyeSvata Urddham, ityadhikRtAnyeva kaamyaani| naiSa dossH| pUrveSu caike, ityubhayeSAmadhikArAt pUrvavvetat kadAcidapi mAbhudityevamarthatvAt kAmyagrahaNasya // 0 // 6 // 0 // cINi vA bhaktAni // 10 // trirAtramatrApi smbdhyte| trINi vA bhakAni bhojanAni krttvyaani| trINyeveti niyamArthatayA paryavasAnAt bhanAntarANaM nivRttirvgmyte| etadaktaM bhvti| trirAtramekabhanaM naktaM vA kuryAt, iti| abhakAni, dUti pAThepi trINyeva abhakAni, iti bhanatrayamAtrameva For Private and Personal Use Only
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org [4 pra. 5 kA. ] labhyate, - iti samAna evArthaH / vAzabdAt jaghanyo'yaM pakSaH, tenAzaktasyaiva syAt, na tu zaktasyApi // 0 // 10 // 0 // nityaprayuktAnAntu prathamaprayeogeSu // 11 // gRhyasUtram / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nityamaharaharyIni karmANi prayujyante tAni nityaprayuktAni, - "mRSisa - tyanakAmamAraM nityaM prayuJjIta " - ityevamAdIni / teSAM prathamaprayogeSu prathamArambheSu trirAtrAbhojanAdikaM na tu pratiprayogamityarthaH / zrazakyatvAdityabhiprAyaH / tadanena, anitya prayuktAnAM pratiprayogaM karaNaM darzayati / tuzabdo'narthakonipAto mukhasukhArthe vA // 0 // 11 // 0 // upoSya tu yajanIyaprayeAgeSu // 12 // - cm yajanIyeti pakSAdiyajJamAhuH / teSAM yajanIyAnAM yaH prayogo'nuThAnaM teSu upoSya prayogaH karttavyaH, na tatra trirAja bhojanAdikabhityarthaH / tuzabdaH pUrvvavat beoddhavyaH / , zrAha / atha, idamavAcyaM nanu tatrApavAsavidhAnAdeva sa prApyate, zrayeocyate, kAraNaM vaktavyam / ucyate / nitye tAvat pacAdicarI upavAmaH sUcitaH, na ma kAmyeSu prApnoti, ata: kAbhye'pi tasya prApya - rthametat sUtritam / zrathavA / upavAsavat trirAtrAbhojanAdikamapi syAt, atastannivRttyarthametaducyate / kathaM nAma ? / upoyyaiva na punastrirAtrAbhojanAdikamapi kRtvA iti / evaJca tuzabdaH trirAtrAbhojanAdivyavacchedakeo'pi bhavati // 0 // 12 // 0 // upariSTAddekSa sAnnipAtikam // 13 // yat kila sannipatitameva jJAyate, tat sAnnipAtikamaniyatanimittaM For Private and Personal Use Only
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 68 www.kobatirth.org gobhilIya Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pariveSAdikamAcamahe / tadidaM sAnnipAtikamupariSTAdvaitaM bhavati / dIkSA. purazcaraNaM trirAtrAbhojanAdikamityetat / upariSTAt karmaNaH pazcAt dIkSA yasya tadidamupariSTAd devam // 0 // 13 // 0 // kAmyaparibhASAmabhidhAya, athedAnIM kAmyAni karmANyabhidhIyante, - araNye prapadaM prayuJjIta darbhepAsInaH // 14 // [4 pra. 5 kA. ] araNye prapadaM yathoktalakSaNaM prayuJjIta / katham ? / zrAsInaH upaviSTaH / kka ? | darbheSu kuzeSu // 0 // 14 // 0 // darbheSu, -- ityetadidAnIM vizinaSTi,-- prAkkUleSu brahmavarcasakAmaH // 15 // brahmavarcasamadhyavanAzrayaM tejaH / tat kAmayate iti brahmavarcasakAmaH / sa khalvayaM brahmavarcasakAmaH, prAkkUleSu prAgagreSu, darbheyvAmInaH zraraNye prapadaM prayuJjIta --- iti sambadhyate / kecit pUrvyeNa sUtreNa mahAsyaika sUtratAmicchanti // 0 // 15 // 0 // udakkUleSu putrapazukAmaH // 16 // putrAn pazUMzca yaH kAmayate, - seA'yaM putrapazukAmaH, udakkUleSu udagagreSu darbheyvAsInaH araNye prapadaM prayuJjIta ityanuvarttate // 0 // 16 // 0 // ubhayeSabhayakAmaH // 17 // brahmavarcasakAmaH putra pazukAmazca ubhayaM kAmayate,--ityubhayakAmaH militeobhayakAmaH - ityetat / apara zrAha / "ubhayakAmaH ' - brahma ; For Private and Personal Use Only
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 5 kA.] rhysuutrm| varcamakAmaH putrakAmazca / athavA / brahmavarcasakAmaH pAekAmazca"iti / sa khalvayamubhayakAmaH, ubhayeSu prAgagreSu udagagreSu ca militevityarthaH / darbheSvAmInaH, araNye prapadaM prayuJjIta, ityanuvarttata eva / seyaM trisUtrI kAmyakarmavidhAnArthA / kAmyeSu ca prapadaH, ityasya vizeSArthA,-iti kecit // 0 // 17 // 0 // pazusvastyayanakAmA vrIhiyavahomaM prayuJjIta sahasra bAhurtIpatya iti // 18 // pazUnAM svastyayanaM maGgalamArogyamityetat / tat kAmayate, iti pshusvstyynkaamH| brIhiyavau prsiddhii| tAbhyAM homo briihiyvhomH| taM prayuJjIta kuryyAt , sahasrabAhuriti mantreNa / kSiprahomamatrecchanti / pazuzabdenAtra gAvo'bhipreyante, ityavagacchAmaH / kasmAt ? / gaupatya iti mantraliGgAnugrahAt / vRhat kSudrapAnAmupariSTAdvizeSopadezAcca // 0 // 18 // 0 // kAtAmatena mahAvRkSaphalAni parijapya prayacchet // mahAguNayogAt mahAvRkSo'bhipretaH, na parimANamahattvAt / evameke / mahAguNayogAt parimANamahattvAca mahAvRkSaH / evamapare / kaH punaramau ? / yaH kazcidbhojyaphala: cUtanArikelAdiH, ityAha / mahAvRkSamya phalAni mahAvRkSaphalAni / kautomatena kautomatazabdavatA mantreNa :-"kautomataM saMvananaM"-ityAdinA mantraNetyetat / parijapya prayacchet dadyAt // // 16 // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 660 gobhiloyaM [ pra. 5 kA.] kasmai prayacchet ? yasyAtmani prasAdamicchettasmai // 20 // Atmani svasmin viSaye yasya prasannatAmicchet, tasmai prayacchet // 0 // // // 20 // 0 // ki parijapitAni sANyeva phalAni tasmai prayacchat ? / na / kintarhi ? ekabhUyA syAtmaneA yugmAni kuryAt // 21 // teSAM phalAnAM madhyAt ekabhUyAMsi-yugmAni samAni, phalAni zrAtmanaH zrAtmArthaM kuryAt kalpayet / ekena bhUyAMsi ekabhayAMmiekAdhikAnItyarthaH / etaduktaM bhavati / kAnicit phalAni parijapya teSAM madhyAt kiyanti ayugmAni phalAni tasmai prayacchet , tebhyazca ekena phalenAdhikAni ataeva yugmAni phalAni zrAtmano'rthe kuryAt, iti / Aha / nanu, sandhisAmyAt ayugmAni, ityapi zakyate varNayitum ? / ucyate / satyaM zakyate varNayituM, kalpanAgauravApattestu na tathA varNyate / mAGgalikatvAcAtmano yugmAnAmeva varNayitumucitatvAt / yugmAni kila mAGgalikAni bhavanti / "vRddhipUrteSu yugmAnAzayet"-dUtyAdidarzanAt // 0 // 21 // 0 // vRkSaiveti paJcaH // 22 // paJcAnAmRcAM samAhAraH pnycrcH| vRkSa dava, ityevamAdikaH paJcI'dhikRto veditavyaH // // 22 // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 5 kA.] rhysuutrm| tasmin prathamaM pArthivaM karma // 23 // tasmin adhikRte paJcaI, tadviSaye, ityarthaH / prathamamAdyaM karma pArthivam / pRthiyarthaM kriyate, iti pArthivam-grAmakSetrAdyarthamityarthaH / varttivyate,-iti sUtrazeSaH // 0 // 23 // 0 // aImAsamabhuktvA // 24 // kurthAt, iti sUtrazeSaH / asmAt vizeSopadezAt atra sAmAnyasya purazcaraNasya trirAtrAbhojanAdenivRttiriti boddhavyam // 0 // 24 // 0 // azaktI vA peyAmanyataraM kAlam // 25 // arddhamAmAbhojanasya khalvazako prakRtamaImAmaM vyApya peyAM vA pItvA pArthivaM karma kuryAt / "peyA zrANA'cchamaNDayoH"--ityAbhidhAnikAH / kiM sAyam ? / na / 'anyataraM kAlam' / prAtavI mAyaM vA, ityaniyamaH // 0 // 25 // 0 // yatrAtmAnaM paripazyet // 26 // yatra yasmin kAle peyAM pivet, tasmin kAle prAtmAnamAtmacchAyAM paripazyet-darpaNAdAvitivAkyazeSaH / evaM vA,yatra yasyAM peyAyAmAtmAnaM paripazyet , tAM peyAM pItvA, iti pUrvokAM peyAmanena viziSTi // 0 // 26 // 0 // etaddatamaImAsavrateSu // 27 // yatra yatrA mAmavratamupadecyate, tatra tatra,-"AcitazatakAmA'I 482 For Private and Personal Use Only
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gAbhilIyaM [4 pra. 5 kA. mAmavrataH" ityevamAdI, etat anantarokaM vrataM boddhavyam // // 0 // 27 // 0 // prAsaGgikamabhidhAya athedAnI prakRtaM pArthivaM kamIha, paurNamAsyArAcAvavidAsini hade nAbhimAcamavagAhyAkSatataNDulAnTaganteSvAsyena juhuyAt-svAhetyudake // 28 // paurNamAsyAM rAtrI, ityatirohitArtham / "vidAmaH zoSaH, ma yasya hudasyAsti sa vidAmI / avidAmI grIme'pyakSINajalaH, ityarthaH / tasmin avidAsini hude" iti kecit / zrAcAryyaputrastu zrAi gTahyAsaMgrahe / "madhye sthaNDilamante ca vAriNA parisaMvRtam / avidAminaM idaM vidyAttAdRzaM karmaNe viduH" / iti / tadetasmin avidAsini hude, nAbhimAnaM nAbhiparimitam udakam avagAhya avatIryya, akSatataNDulAn-akSatA yavAzca taNDulAzca tAn-yavamizrAn brIhitaNDulAn, iti kecit / akSatAnAM yavAnAM taNDulAn, ityanye / apare punar akSatazabdena taNDulAneva vizeSayanti ;-akSatAnakhaNDitAn taNDulAn , iti / tadatra bhavanto bhUmidevAH pramANam / tAnimAnakSatataNDulAn RganteSu prakRtAnAM paJcAnAmRcAmavasAneSu zrAsyena mukhena juhuyAt vAhetyuccArya / kutra juhuyAt ? / udake jle| anagnikatvAdasmin home svAhAkAravilopaM kazcidAzaGkIta mandamatiriti khalvAcAryaH svAheti sUtrayAJcakAra / For Private and Personal Use Only
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [pra. 5 kA.] grhysuutrm| 663 tasmAt, svAhAkArAvamAna eva homo'yaM syAt / ganteSu,-iti tarhi kimartham ? / pratyekaM RgavamAneSu homaprajJApanArthamityAha / anyathA khalvekaivAhutiH paJcarcana syAdityapi kazcidAzaGkIta / atra ca, anagnikatvAt yAvadukkameva karttavyamiti drssttvym|| // 28 // 0 // __ athAparam // 26 // athazabdaH pUrvakritrirAtrAbhojanAdyAnantArthaH / pUrvaprakRtapaJca_nusandhAnArthaH vA / atha etasminneva paJcace aparaM anyat karma, varttiyyate, iti sUtrazeSaH // // 26 // 0 // tadaparaM karma abhidhIyate, zrA kANDikAparisamApteH, prathamayA''dityamupatiSTheta bhogakAmA'rthapati cakSurviSaye siyatyarthaH // 30 // prakRtasya paJcarcasya prathamayA RcA,-vRkSa va pakvastiSThati, ityAdikayetyetat / zrAdityamupatiSTheta ArAdhayet / upamyAnaJcedam, "tadamasakrapApiyA ekapAdarddhapAdapi / / kuryAt kRtAJjaliApi UrddhabAharathApi vaa"| iti karmapradIpokaprakAreNa karaNIyam / kaH upatiSTheta ? / 'bhogakAmaH' / bhogaM kAmayate,-iti bhogakAmaH / kasmin pradeza upataTheta ? / arthapaticakSurviSaye / yasmAdarthapateH sakAzAt bhiga kAmayate, tasyArthapateH cakSurviSaye carpIcare pradeze / evaM kRte khalva sya, 'siddhyati' 'artha:' prayojanam // 0 // 30 // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM [4 pra. 5 kA. dvitIyayA''ditye pariviSyamANe'kSatataNDulAn juhuyAt hatpatrasvatyayanakAmaH // 31 // padaM trAyate,-dati patraM vAhanamAcanmahe / vRhatzabdo mahadacanaH / vRhat ca tat patraJceti vRhatpatraM istyazvAdikamucyate / teSAM vastyayanamArogyaM kAmayate, iti vRhatpavasvastyayanakAmaH:-prakRtasya pavarcasya dvitIyayA RcA,-mRtaM satye pratiSThitam,ityevamAdikayetyetat / zrAditye savitari pariviSyamANe, akSatataNDulAn juhuyAt , -dUtyutArtham / pariveSaH paridhirityanarthAntaram / yatra khalvAdityasya kiraNAH vAtena maNDalIbhUtAH tasya parito nAnAbhAH lakSyante, so'yamAdityasya pariveSaH, ityAcakSate / tathA cokam / _ "vAtena maNDalIbhUtAH sUryAcandramaseAH karAH / nAnAbhA vyAhitanvantaH pariveSAH prakIrtitAH" / iti / tadidamupariTAdai kSam / kSiAhomamatrecchanti // 0 // 31 // 0 // tRtIyayA candramasi tilataNDulAn kSudrapazu svastyayanakAmaH // 32 // prakRtasya paJcaca'sya hatIyayA RcA,-abhibhAgo'mi, ityaadikye| tyetat / candramasi pariviSyamANe tilataNDulAn juhuyAdityanuvartate / tilataNDulAn,-iti, akSatataNDulAn,-itivadvyAkhyeyam / ko juhuyAt ? / kSudrapakhasdayanakAmaH / kSudrapazabdenAjAvikAdhucyate / sarvamanyat pUrvavat // 0 // 32 // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 5 kA.] rhysuutrm| 65 caturthA''dityamupasthAyAthIn pratipadyeta svastyarthavA nAgacchati // 33 // prakRtasya paJcaca'sya caturthA RcA,-koza va pUrNa vasanA, ityAdikayetyetat / pUrvavat prAdityamupasyAya, arthAn prati lakSItya, tAn sAdhayitumiti yAvat / padyeta gacchat / arthAn prapadyeta, iti pAThe'pi, arthAn mAdhayitumiti pUrvokta evArthaH / evaM gacchan khalvayaM gantA, svastyarthavAnAgacchati / yamarthamabhisandhAya gacchati, tadvAn svastimAMzcAgacchati graham // 0 // 33 // 0 // paJcamyA''dityamupasthAya gRhAn prapadyeta, svasti gRhAnAgacchati svasti gRhAnAgacchati // 34 // prakRtasya paJcasya paJcamyA RcA, AkAzasyaiSa AkAzaH, ityAdikayetyetat / tadanayA RcA pUrvavadAdityamupasthAya gTahAn prati lakSIkRtya prapadyeta gaccheta,-pravAsasthaH, iti vAkyazeSaH / athavA / gTahAn parityajya prapadyeta gacchet pravasedityarthaH / gRhAt prapadyeta,iti pAThe, gTahAt sakAzAt prapadyeta,-iti sa evArthaH / evaM prapadyamAnaH khalvayaM svasti maGgalaM yathA bhavati tathA grahAnAgacchati / divacanaM paJcAdhikArasamAptiprajJApanArtham // 0 // 44 // 0 // iti mahAmahopAdhyAyarAdhAkAntasiddhAntavAgIzabhaTTAcAryAtmajasya zrIcandrakAntatarkAlaGkArasya kRtau gobhilIyagTahyasUtrabhAyye caturthaprapAThakasya paJcamI kANDikA // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIya-gRhyasUtre caturthaprapAThakasya SaSThI kA NDikA / 1998 bhUrityanakAmamAraM nityaM prayuJjIta // 1 // bhUrityayaM mantrapratIkaH / bhUrityAdikamanakAmamAraM mantraM nityamaharahaH prayuJjIta / zranakAmamArazandena, "bhUrbhuvaH svaro sUryya va dRze " - ityAdikA mantro bhaNyate / kutaH ? | yogAt prasiddhezva / yogastAvat / maraNaM mAraH, kAma icchA | kAmena mAro yasmAt ser'yaM kAmamAraH, sa na bhavatItyakAmamAraH / na kAmamAro'nakAmamAraH / icchayaiva maraNaM yasmAdityarthaH / prabhidbhizcAdhyettasampradAyAgatA voddhavyA // * // 1 // 0 // na kevalamicchayaiva maraNamasmAnmantrAt sampadyate, api tu yaH khanvetaM mantramaharahaH prayuGkte, tasya, - na pAparogAnnAbhicArAdbhayam // 2 // pAparogaH kuSTharAjayakSmAdiH / zrabhicAraH zyenasandaMzAdiH / tasmAt bhayaM na bhavati // 0 // 2 // 0 // alakSmInirNeIdaH // 3 // alakSmIH prasiddhA / tasyA nirNeaudo nihIro nAzakaH, -- ityetat / kaH punaramA ? | vacyamANo homa: // 0 // 3 // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ pra. 6 kA.] gTahyasUtram / O sa kha tvayamalahamInirNado hAmaH, yajanIyaprayogaH / 4 // yajanIye'hani prayogo'nuSThAnaM yasya, so'yaM yajanIyaprayogaH / pakSAdiyajJadine karttavyaH, ityarthaH / yadyapi, yajanIyaprayogo'yaM, tathApi tadIyacarUNA na karaNIyaH, kintu dravyAnAdezAdAjyenaiva syAt / evaM vAyajanIyasya prayogo'nuSThAnaM yasya so'yaM yajanIyaprayogaH / na kha casya yajanIyaprayogatvaM vijJAtaM yenAyamanuvAdaH syAt, kintu avijJAtaM vidhIyate / tena, yajanIyavat prayogaH, ityarthaH, siddho bhvti| tasmAt dharmapradezo'yam / "upovya tu yajanIyaprayogeSu"iti sRtrita upavAsA'tra pradizyate / kathaM punarasati vatipratyaye vatyarthaH zakyo'vagantum ? / zakyaH, ityAha / katham ? / yajanIyazabdo'yaM karmaNA sambandhaH tat sahacaritaM upavAsadharma zaknoti lakSaNayA gamayitum / zaknoti begamayituM, pradezumapi pAhoti / evaM khalvantareNApi vatipratyayaM vatyarthaH zakyo'vagantum / sa khalvaya marthaH maptamAdhyAye prapaJcitaH, tatraivAnusandhayaH // 0 // 4 // 0 // athedAnImalakSmInirNado homo'bhidhIyate, manAdhima ityekaikayA // 5 // mahAdhime, ityAdiko'STA'trAbhipreto boddhavyaH / tAmAM khaldayAnAcAmekaikayA RcA ekaikA Ahuti hAtavyA / alakSmI For Private and Personal Use Only
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org gee|mithii hH Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 618 [8 pra. 6 kA.] nirNeaudaH, -- ityekavacanAt sarvvIbhirevAhutiH syAdityapi kadAci " dAzaGkA syAt kasyacinmandamateH zratastannirAsArthamAcArya ekaika yetyAha // 0 // 5 // 0 // kiM mantrANaM pAThakrameNaiva zraSTAvAjatayo hotavyA: ? / na / kathantarhi ? | yA tirIti saptamI // 6 // yA tirItyanayA RcA saptamI itihItavyA / seyamRk pradezAntarapaThiteti draSTavyam / tadevamaSTarzvasya SaDbhirRgmiH pAThakramAt Sar3AtIlA, yA tirazcItyanayA RcA pradezAntaraparipaThitayA saptamyatitavyA / sthitA tAvadaviniyuktaivASTarcasya saptamI RgaTamI ca // 0 // 6 // 0 // tadanantaram,-- vAmadevyarccaH // 7 // vAmadevo nAma RSiH, tadIyA Rca: vAmadevyacaH / zratha vA / vAmadevyaM nAma sAma, tat yAsu Rtu gIyate tA vAmadevyarthaH / 'kayAnazcitra AbhUvat' - iti vyUcA bhaSyate / tAmAmadhyekakayaiva RcA -- heAmaH syAt, na tu vyUcenaiva / kutaH ? / ekaikayA, -- ityanuvartta - nAt / tadidamupariSTAt spaSTIkariSyAmaH // 0 // 7 // 0 // etadanantaraJca, For Private and Personal Use Only
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [pra. 6 kA. grhysuutrm| 669 mahAvyAhatayazca // 8 // mahAvyAhRtayo bhUrAdyAstisraH / tAsAmapyekaikayA ekaikA AhutihAtavyA // // // // prajApata ityuttamA // 6 // prajApate na tvadityaSTacasyATamyA RcA uttamA anyA aahutihaatvyaa| tadevamaSTarcasyATamyA RcA viniyogaH mRtritH| shraah| atha, uttamA,ityetadavAcyaM pAThakramAdevaitasyA uttamatvasiddheH, athocyate, kAraNaM ktavyam ? / ucyate / asyA uttamatvavacanAdupottamApi kAcidAhutivijJAyate / kA punarupottamA nAmAhutirabhipretA? / zTaNu / yeyamaSTarcasya saptamI k-apehi tvam, ityAdikA sAmpratamapyaviniyuktava sthitA, seyamupeottamA ityavagacchAmaH / kasmAt kAraNAt ? / tasyA viniyogAntarAnavagateH, upasthitatvAca / tadevamaSTarcasya kramaparipaThitAH 'paribAdhaM yajAmahe'-ityevamantAH SaT RcaH, pradezAntarapaThitA yA tirazcotyekA, vAmadevyarcastisraH, mahAvyAhRtayastisraH / evantAvat trayodazAhutayo bhavanti / * apehi tvamiti caturdazI / prajApate na tvaditi paJcadazI boddhavyA / tathA coktam / "vihAro vAmadevyacI vyAhRtInAM tathaiva ca / alakSmInAzake home syAdapehi caturdazI" // iti // 0 // 6 // // paryAvasito'lakSmInirNAdaH / athedAnI karmAntaraM vana mArabhate, 4 T2 For Private and Personal Use Only
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 70. gAbhilIyaM [4 pra. 6 kA.] yazo'haM bhavAmIti yazaskAma AdityamupatiSTheta pUrvAhnamadhyandinAparAleSu // 10 // yazo'haM bhavAmIti pnycaa'traabhipretH| tenaaditymuptitthet| kH?| yazaskAmaH / yazaH kAmayate yaH, so'yaM yazaskAmaH / kasmin kAle ? / pUjA hamadhyandinAparAhpu / tisRSvapi sandhyAsu, ityarthaH / kutaH ? / parataH sandhivelayoH pUrvAhAparAhnapadaprayogadarzanAt / evaJca, nityopasthAgAdanantarametadupasthAnaM syAt / yathAzrutArtha eva mamyak iti kecit / / 0 // 10 // 0 // kiM badhApaThitenaiva paJcardhana ? / na / kathantarhi ? prAtaralasyeti sannAmayan // 11 // prAtarahasya, iti mantrabhAgaM saMnAmayan , samyak-yathAliGga, nAmayan pariNamayan-ahaM kurvanityarthaH / etadutaM bhavati / prAtaraGgamya tejasaH, ityetasmin mantramthAne,-madhyandinasya tejamaH, iti madhyandine, aparAhnasya tejasaH,-dUtyaparAhe, UhaM kuryAditi // // // 11 // 0 // kAntaramAha, sandhivelayorupasthAna5 svastyayanamAdityanAvamityudyantaM tvA''dityAnUdiyAsamiti pUvIrU, pratiti SThantaM tvA''dityAnupratiSThAsamityaparAhne // 12 // sandhivelayo: prAtaH sAyamityetat / upasthAnaM karttavyamiti sUtrazeSaH / For Private and Personal Use Only
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org [8 pra. 6 kA. ] kena ? | AdityanAmityanayA anuSTubhA yajurdvayamacitayA / kasya upasthAnam ? / Adityasya / kathaM jJAyate ? | adhikArAt / mantraliGgAca | kimarthaM punaridamupasthAnam ? | svastyayanam / svasti maGgalaM ayati gacchati prApnotyaneneti svastyayanam -- maGgalaphalakamityarthaH / kiM dvayorapi sandhyayoravizeSeNa yajuI yasyAbhiniveza: ? / na / kintarhi ? | udyantaM tvA -- ityetadyajuH pUrvvA viniyoktvym| pratitiSThantaM tvA,--ityetadyajuraparAhne prayoktavyam / tathA ca, liGgavazAdanayorvviniyogaH - ityabhiprAya: // 0 // 12 // 0 // karmAntaramAha- gRhyasUtram / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir citazata kAma mAsavratastAmizrAdau vrIhikAsodanaM brAhmaNAn bhojayitvA // 13 // , 701 citazabdena zakaTo bhavyate / kutaH ? / " zrAcitaM zakaTaM prAjaH "iti vacanAt / zatazabda bahutvavacanaH zatavacanA vA / zrAcitAnAM zataM kAmayate, ityAcitazatakAmaH / yadyapyAcitazabdena zakaTo bhaNyate, tathApyatra zAkaTo bhAra: : - tAvat parimitaM suvarNamihAbhipretamityavagacchAmaH / kasmAt ? / zakaTamAtrasyAnatiprayojanatvAt / tAvati suvarNe'pyAcitazabdasya saGketitatvAcca / tathA cokam / "suvarNavito hemeo'ce kuruvistastu tatpale | tulA striyAM palazataM bhAraH syAdviMzatistulA / AcitA daza bhArAH syuH zAkaTA bhAra zracitaH " / iti / apara ha / " zrAcitazabdenAtra bahupazudhanadhAnyamAtmanaH For Private and Personal Use Only
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gAbhilIyaM [pra. 6 kA. prArthyate / tathA hi caritArthatvAdAcitAnAm" iti / sa khalvayamAcitazatakAmo'ImAsabrataH san,-pUcIkana vidhinA' arddhamAsaM brataM kRtvA, ityetat / tamizra eva tAmizraH / tAmizrasya kRSNapakSasya, AdI pratipadItyarthaH / 'nIhikAMmaudanaM brAhmaNAn bhojayitvA' / brIhayaH prasiddhAH / kAMsazabdena droNaparimANaM bhaeyate / kasmAt ? / "TroNa: syAt kAMsamAnakaH" iti vacanAt / bIhoNaM kAMsaM vrIhikAMsa, vrIhikAMsasya odano bhataH brIhikAMsaudanaH, taM vrIhikAMsaudanaM brAhmaNAn bhojayitvA / Aha / vrIhikAMsasya, brIhikAMmayoH, vrIhikAMsAnAm, iti dhaiva vigrahasya mambhavAdekatvena vigrahe kAraNaM vaktavyam ? / ucyate / prathamopasthitatvAdekavacanamayogAca ekatvenaiva vigrahamAcakSmahe / vrIhikAMmaudanamityekavacane zrUyamANe khalvekatvamAgacchati hRdayam, Agacchati cet, -na yujyate vinAkAraNamutsraSTam / uttaratrApi, 'tasya', ityekavacanamayogena brIhikAMsasya parAmarzAccaivamavagacchAmaH / api ca / dvitvabahutvAbhyAM vigrahe brAhmaNabahutvaM syAt / taccAniTam / kasmAt kAraNAt ? / zrAddhe tasya doSadarzanAt / kAraNasya cAvizeSAt / tathA ca manuH / "makiyAM dezakAlI ca dravyaM brAhmaNasampadaH / paJcaitAn vistaro inti tasmAnneheta vistaram" // iti / tasmAt, makriyAdyanurodhAdatrApyekatvenaiva vigrahaH, ityAdaraNIyam // 0 // 13 // 0 // tadevaM brAhmaNAn bhojayitvA, For Private and Personal Use Only
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra [4 pra. 6 kA. ] www.kobatirth.org gRhyasUtram / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tasya prakRtasya vrIhikAMsasya, kaNAn, - tasya kaNAnaparAsu sandhivelAsu pratyag grAmAnniSkRmya catuSpathe'gnimupasamAdhAyAdityamabhimukhA juhuyAd-bhalAya svAhA bhallAya svAheti // 14 // 703 "kaJcukAzca kaNAzcaitra phalIkaraNakakkuzAH" / dUtyuktalakSaNAn / juhuyAt, - iti sambandhaH / te khalvime kaNAH tuSAH - ityAcakSate / aparAsu sandhivelAsu zrastamayamandhyAsu -- dUtyarthaH / bahuvacanAt tAmizrapakSamabhivyApya savvIsvevAstamayamandhyAsu zrayaM homa: syAt na punaH pratipadyeva, - iti draSTavyam / pratyak pazcimAyAM dizi catuSpathe, - iti sambandhaH / grAmAt nivAsabhUtAt niSkramya nirgatya gatvA vA / catuSyathaH prasiddhaH / tasmin zragniM upasamAdhAya yathoktena vidhinA, AdityamabhimukhaH, -- zrabhimukhyenAdityamukhaH, pratyaGmukhaH, - ityetat / "bhalAya svAhA" "bhallAya svAhA" - ityetAbhyAM yajubhdhIM pRthak juhuyAt / 'zramupasamAdhAya, - iti vacanAt viprahAmo'yam / kathaM nAma ? / zragnimupasamA - dhAyaiva juhuyAt, na sarvvamapyAvRtaM kRtvA - iti // 0 // 14 // 0 // 1 etayaivAvRtA'parI tAmizrI // 15 // etayaivAnantarayaivAvRtA rItyA parAvapi tAmizrI kRSNa pakSAvabhivyANa aparAsu mandhivelAsa juhuyAt / idamidAnIM mandite / etayA - iti kiM brAhmaNabhojanAdeH parAmarzaH, zraheosvidarddhamAsavratAdeH ? For Private and Personal Use Only
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 7.4 www.kobatirth.org gobhilIyaM Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 6 kA. ] - iti / brAhmaNabhojanAde:, - ityAha / kasmAt ? / zrAvRtA,iti karaNAt / na khalvarddhamAsavratamAvRt / kartRdharmaH khalvetat / kathaM jJAyate ? | " zrAcitazata kAmo'rddhamAsavrataH " - iti kartRvizeSaNatayeopanyAsAt / tasmAdarddhamAmavratasya na parAmarzaH / zrapi ca / tasyaiva karmaNa zravRttiriheopadizyate / abhyaste ca karmaNi sahadeva vratamanyatreopadiSTam,-" nityaprayuktAnAntu prathamaprayogeSu " - ityatra / tadvadihApi varNayitumucitam / apara zrAha / tAmizrAntareSu brahmacArI syAt - iti vratAntaropadezAnnArddhamAmavratasya parAmarzaH / itarathA arddhamAsavratAdeva brahmacaryasya prAptatvAt tadavAcyaM syAt, - iti / tadapi na samIcInam / kuta: ? / zrarddhamAstrate brahmacaryyasya pUrvvamAcAryeNAnupadezAt / prathamatAmizre tarhi na prApnoti brahmacaryam ? / mA prApat, kA no hAniH / arddhamAmavratasya purazcaraNarUpatayA tavApi na tAvataiva prathamatAmizre brahmacaryyasya prAptiH / yathA tu prathame'pi tAmizre prApnoti brahmacaryaM tathA paratA varNayiSyAmaH || 2 || 15 // 0 // tAmizrAntareSu brahmacArI syAdAsamApanAdAsamA - panAt // 16 // antarazabdeo madhyavacanaH / tAmizrapakSayorantare madhye yAnyahAni, tAni tAmizrAntarANi / pUrvvIparayostAmizrayornirdezAt tanmadhyapatitAni zuklapakSadinAnyapi sandaMzapatitanyAyena gRhyante / teSu zrahaH su brahmacArI maithunavajrjI, syAt bhavet / zrasamApanAt ka samApana parthantam / karmasamApanadinasya tAmizrAntaratve'pi samApanAt paratA For Private and Personal Use Only
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 6 kA.] graahysuutrm| 705 na tatra brahmacaryaniyamaH, ityetadartham :-'AsamApanAt'-ityAha / yadyapi, parvatvena tatrApi maithunaniSedho'syeva, tathApi nimittAntaraprayuktasya tasya kAGgatvaM nAsti,-ityabhiprAyaH / evaM vA,tAmizrANAmantare madhye yAnyahAni, tAni tAmizrAntarANi, teSu tAmizrAntareSu ahaHsu brahmacArI syAt / bahuvacanAt prathame'pi tAmizre brahmacarya prApnoti / tAmizrAntareSu karmopadezAdavAntareSvahaHsu brahmacaryaM na syAt, ityAzaGkAyAmAha ;-AsamApanAt,-dUti / karmasamApanaparyantamityarthaH / dvivacanaM prakaraNakANDikayo: samAplarthamAdarArthaJca // 0 // 16 // 0 // iti mahAmahopAdhyAyarAdhAkAntasiddhAntavAgIzabhaTTAcAryAtmajasya zrIcandrakAntatIlaGkArasya kRto gobhilIyagTahyasUtrabhAyye caturthaprapAThakasya SaSThI kANDikA // 0 // 40 For Private and Personal Use Only
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIya - gRhyasUtre caturthaprapAThakasya saptamI kA NDikA / athedAnIM prakaraNAntaramArabhate, avasAnaM joSayeta* // 1 // > zravasyanti nivasantyasmin -- ityavasAnaM gRhArthaM bhUmyAnamihAbhipretam, na gRhameva / kathaM jJAyate ? / 'samaM lomazam' - ityAdi vizeSaNAnAM sAmarthyAt / ' tatrAvasAnaM prAgadvAram - ityAdisUtreNopapattezca / tadidamavasAnaM joSayeta, - 'juSI protisevanayo: ' - iti smaraNAt seveta, parigRhNIyAdityetat // 0 // 1 // 0 // zravamAnamidAnIM vizinaSTi, cayodazabhiH sUtra: " mamaM lomazamavibhrazi // 2 // samaM samAnam, animnAccamityarthaH / lomazam / lomAnIva koma - lAni tRNAni yatra vidyante, tadidaM lomazamityucyate / atha vA / 'tRNAni bhUmerleImAni' - iti vacanAt yathAzruta evArthaH / zravibhraMzi / yatra kRtasya mano nadItIrabhedavRkSapAtamataGgajAdibhirvibhraMzo vinAzo na sambhAvyate, tadidamavibhraMzi / 'zravamAnaM joSayeta' - iti sarvvatra sambadhyate // 0 // 2 // 0 // * joSayet, - iti pAThAntaram / For Private and Personal Use Only
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [pra. 7 kA.] sahya suutrm| prAcya udIcyo vA yatrApaH pravarteran // 3 // prAyaH prAmukhyaH / udIcyaH udamukhyaH / vAzabdo vikalpArthaH / yatra yasmin sthAne, pApaH pravarteran, prakarSeNa svabhAvato varteran na tu kriyeran / pravarteran svabhAvato gaccheyuH, na tu prayatnAntareNa, dati vA varNanIyam / 'avamAnaM joSayeta'-ityanena sambadhyate / yacchabdo'yamuttaravAkyagataH sAmarthAt pUrvavAkyagataM tacchabdaM nApekSate / evamuttaratrApi draSTavyam // 0 // 3 // 0 // akSIriNyA'kaNTakA akaTukA yauSadhayaH syuH // // 4 // kSIramiva kSIraM bhro niryAmA bhaNyate / kSIraM vidyate yAsAM tAH kSIriNyaH, tA na bhavantItyakSIriNyaH,-arkAdibhyo bhinnAH, ityetat / akaNTakAH, kaNTakarahitAH, madanAdibhyo'nyAH / akaTakAH / kaTakAH kaTuguNayuktAH, tA na bhavantItyakaTukAH nimbAdibhyo bhinnAH / kaTustitam / tadevambhUtA oSadhayo yatra yasmin sthAne, syuH svabhAvatA bhaveyuH // 0 // 4 // 0 // gaurapAzu brAhmaNasya // 5 // gaurAH zaklavarNA: pAMzavo reNavo yasmin , nat gaurapAMgu brAhmaNastha, avamAnam, iti sambadhyate // 0 // 5 // 0 // lAhitapAzu kSatriyasya // 6 // avamAnam // 0 // 6 // 0 // + ! 2 For Private and Personal Use Only
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM [4 pra. 7 kA.] kRSNapAzu vaizyasya // 7 // avasAnam , dova // 0 // 7 // 0 // traivarNikAnAM vizeSamabhidhAya, ayedAnoM sAmAnyenAvamAnaM vizinaSTi,sthirAghAtamekavarNamazuSkamanuSaramamaruparihitama kilinam // 8 // yoddhabhirabhihanyamAnaM yanna vidIyaMte, tat sthirAghAtam / ekavarNamabhinnavarNam / yatrotpadyamAnA oSadhayo na zayyanti, tadaekam / yatroptaM vIjaM na prarohati, taduparamiriNamityanAntaram / tanna bhaktItyanuSaram / yatra dUraM khanabhiralpamevodakamupalabhyate, tanmarUrityacyate / tathA coktam / "dIpamunnatamAkhyAtaM zAdA caiveTakA smRtA / kilinaM sajalaM pronaM dUrakhAtAdako maruH" / iti / marubhUmyA sarvato veSTitaM yat syAnaM tanmarUparihitam / tat na bhvtiitymruprihitm| kilinaM, sajalaM sthAnam / tat na bhavatItyakilinam // 0 // 8 // 0 // punarapi vizeSeNAvasAnaM vizinaSTi, tribhiH sUtraH, darbhasammitaM brahmavarcasakAmasya // 6 // brahmavarcasaM vyAkhyAtam / tatkAmala, darbhagammitam-darbhaH kuzai: samyak mIyate jJAyate paricchidyate vA yat , tathAvidhaM,-darbhayukta For Private and Personal Use Only
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 7 kA.] gTahyasUtram / mityetat / tathA ca gTahyAntaram / "yasmin kuzavIraNaprabhUtam"iti / vAstuvidyAvidbhirapyabhihitam / ___"kuzayuktA zaravahulA TUbIkAzAtA krameNa mahI" / iti / kecit punaretadavidvAMso bhASante,-'darbhamammitaM kuzanirmitam'-dUti // 0 // 8 // 0 // vRhattRNairvalakAmasya // 10 // vRhattoraNArAdibhiH sammitaM yajAm // 0 // 10 // 0 // mRduNaiH pazukAmasya // 11 // mRNairdUAdibhiH / sammitamiti vartate / seyaM trirAtrI, yathAkrama brAhmaNakSatriyavaizyAnAmavasAnasya vizeSaNArthA / kathaM jJAyate ? / tathaiva brahmavarcasa-bala-pAekAmanAnAmAJjasyenopapatteH / tathA cokam / "kuzayukA zaravahulA dULakAzAtA krameNa mhii| anuvarNa vRddhikarI madhurakaSAyAmnakaTukA c"| iti // 0 // 11 // 0 // zAdA sammitam // 12 // bhAdA, iti, dRSTakAmAhuH / kasmAt ? / "zAdA veSTakA smRtA"-- iti vacanAt / tayA sammitaM tulyaM-caturastramityarthaH / atra, sammi For Private and Personal Use Only
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bh10 www.kobatirth.org gAbhilIyaM Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 7 kA. ] tam -- iti kriyate, pUrvvasmAt sammitazadAdetasya sammizabdasyArtha - , bhedaprajJApanArtham // 0 // 12 // 0 // maNDaladvIpasammitaM vA // 13 // maNDalaM varttulam / dvIpazabdenAnnatamucyate / kuta: ? / "dvIpamunnatamAkhyAtam " - iti vacanAt / maNDalaJca tat dvIpaJcaceti maNDaladvIpaM tatsammitaM tadAkAram / vAzabdo vikalpArthaH / sammitazabdaH pUrvavat // // // 13 // // yatra vA zvabhrAH svayaM khAtAH sarvvato'bhimukhAH syuH // 14 // yatra yasmin sthAne vA, zvabhrA avaTA, svayaM khAtA:- na tu kRtrimAH, sarvvataH sarvvasu dikSu vidinu ca abhimukhA itaretarAbhimukhAH, sTuH svabhAvatA bhaveyuH / etadaneneAkaM bhavati / sarvvata ucchritaM madhyatazca kiJcinimnam iti / yatra kila dizAM vidizAJca vicAraNA nAbhipreyate, tatra sarvvataH - iti karotyAcArthaH / tathAca TahyAsaMgrahaH / "dizAJca vidizAcaiva yatra noktA vicAraNA / sarvvatastaca zabdo'yaM vidhiyoge nipAtyate" / iti / evaM vA, - sarvvatA'bhimukhAH, zrAbhimukhyena sarvadigvidiGmukhAH / etadaneneAka For Private and Personal Use Only
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra [4 pra. 7 kA. ] www.kobatirth.org gRhyasUtram / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir , bhavati / madhyataH kiJciduccam zrabhitazca makhAtam / tathaivAvaTAnAM sarvvateA'bhimukhatvasambhavAt / iyamapi trisUtrI yathAkramaM brAhmaNakSatriyavaizyAnAmavamAnasya vizeSaNAthI, - iti kecit / sAmAnyenAvasAnasya vizeSaNArtha, - ityapare // 0 // 14 // 0 // 11 tacAvasAnaM prAgdvAraM yazaskAmeA balakAmaH kurvvIta // // 15 // , tatra tasmin sthAne / zravasyantyasmin -- ityavasAnaM gRhaM prAgdvAraM kurvIta / kaH ? | yazaskAmA balakAmaH / yazaskAmA vA balakAmA vA -- dUtyarthaH / tadatra, "khAdire badhnAti, pAlAze badhnAti, rohita ke badhnAti ", -- dUtivaddikanyo beAddhavyaH / kasmAt ? / kAmazabdAbhyAsAt / yadi punarubhayakAmo'bhipretaH syAt, tarhi yazo balakAma:, - iti kuryyAt, alaM kAmazabdAbhyAsena / tasmAt, kAmazabdAbhyAsAdavagacchAmaH, -vikalpo'yam, - dUti // 0 // 1.5 // 0 // udagdAraM putrapazukAmaH // 16 // tatrAvasAnaM kurvvIta, -- ityanuvarttate // 0 // 16 // 0 // dakSiNAddAra sarvvakAmaH // 17 // dakSiNAdvAraM dakSiNA nAma dik, tat dvAram - zravamAnaM kurvIta - ityanuvarttata eva / marvvakAma:, - iti, yat kiJcit yazobalAdikaM kAmayate, tat sarvvametasmAdbhavatItyarthaH // 0 // 17 // // For Private and Personal Use Only
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 012 gobhilIyaM [4 pra. 7 kA.] na pratyagaddAraM kurvIta // 18 // pazcimadvAramasAnaM na kurbota // 0 // 18 // 0 // anuhAraJca // 16 // anupazcAt dvAraM yasya, tadanudvAramavamAnaM na kurvIta / cakAro na kurvItetyanuSaGgArthaH / kimanenonaM bhavati ? / etadanenonaM bhavati / grahAGganAbhimukhameva grahadAraM karaNIyaM na tu tadvaiparItyena, iti / atha vA / anudAramityanena dvidvAraM gRhaM niSidhyate / kathaM nAma ? / saMmukhadAraM pazcAtdAraJca gTahaM na karaNIyam, iti // // 0 // 16 // 0 // gRhadAram // 20 // anudAramavamAnaM na kurbota, ityanuvartate / gTahadvAramanulakSyIkRtya dvAraM yasya, tathAvidhamavasAnaM na kurbIta / anyagTahadvArAbhimukhaM grahadAraM na kurbota, ityetat / tathA ca vAmma vidyAvidbhirutam / "dAragavAkSastambhaiH kardamabhittyantakoNavedhaizca / neTaM vAstu dAraM viddhamanAkrAntamanyaizca" / iti // 0 // 20 // 0 // tathA ca grahadAraM kuryAt ; yathA na saMlAkI syAt // 21 // yathA yena prakAreNa gTahAbhyantare manyopAsana-homa-bhojanAdikriyAM For Private and Personal Use Only
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 7 kA.] gTahyasUtram / kurvANo grahapatirna patita-zva-cANDAlAdInAM maMlokI-AlokIAlokanIyaH, ityetat / syAt bhavet / 'saMlAki'-iti pAThe, gTahamadhyagataM dhanAdikaM yathA na vahiHsthitasya janasya, saMloki, zrAlokanagamyaM syAt, iti varNanIyam // 0 // 21 // 0 // varjayet pUrvato'zvatthaM lakSaM dakSiNatastathA / nyagrodhamaparAddezAttarAcApyudumbaram // 22 // pakSA jaTIparkaTItyanAntaram / nyazodho vaTaH / aparaH pazcimaH / spaTamanyat // 0 // 22 // 0 // kiM punaretaretAsu dicvavasthitairbhavati ? / ucyate, azvatthAdagnibhayaM vidyAt lakSAbrUyAt prmaayukaan| nyagrodhAcchastrasaMpIr3AmakSyAmayamudumbarAt // 23 // azvatthAt-pUrcataH sthitaat| lakSAt-dakSiNataH sthitaat| pramAyukAna,-prakarSaNa husvAna , naSTAyuSaH, ityetat / mAyakaH, iti nighaNTau hasvanAmasa caturthaM pdm| pramAyukAn prakRSTapittAn, iti kecit / nyagrodhAt-pazcimataHsthitAt / akSyAmayamakSirogam / udumbarAdattarataH sthitAt // 0 // 23 // 0 // AdityadevatA'zvatyaH lA ymdevtH| nyagrodhe vAruNA vRkSaH prAjApatya udumbaraH // 24 // RjurakSArthaH / so yamadevataH, ityatraikAkSaranyUnatAyAmapi na chando bhaGgadoSazcAdayitavyo bhavati / bhavati cAtra brAhmaNam / "na yekammA For Private and Personal Use Only
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 714 www.kobatirth.org gobhitoyaM [8 pra. 7 kA. ] dakSarAdvirAdhayanti" - iti / devatAkIrttanamuttarArtham // 0 // 24 // 0 // yadi punaH pUrvvAdiSvazvatyAdayaH syuH, tadA kiM kuryyAt ? - ityapekSAyAmAha - iti / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tAnasvasthAnasthAn kurvvIta // 25 // tAnazvatthAdIn pUrvyAdiSvavasthitAn zrasvasthAnasthAn kurvIta / kheSu pUrvoktreSu sthAneSu tiSThanti iti svasthAnasthAH, na svasthAnasthAH asvasthAnasthAH, tathAvidhAn kurvIta / yathA te svasthAneSu pUrvvAdiSu na tiSThanti tathA kuryyAditi yAvat / tathAkaraNaJca cchedanAduddharaNAdA boddhavyam / tatra cottararAtroko vizeSo draSTavyaH / "tAn khamyAnamyAn kurvIta " - iti pAThe, tAnazvatthAdIn svasthAnamthAn sveSu sthAneSu sthitAn kuryyAditi vyAkhyeyam / yasmAt pUrvAdiSvavasthiteSvazvatyAdiSu zragnibhayAdikaM svamyAna sthiteSvapyabhyudayaH, tasmAttAn svamyAnasthitAn kurvIta - sveSu sthAneSu ropadaMdityarthaH / zrAha / kAni punaramISAM svasthAnAni / ? | pUrvaviparItAni, -- iti brUmaH / kasmAt ? | vAstuvidyAvidAM vacanAt / tathA cokam / "yAgvAdiyvazubhaphalA jAtAstaravaH pradakSiNenaite / udagAdiSu prazastAH lakSatraToDumbarAzvatthAH" / For Private and Personal Use Only
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ma. 7 kA. grahyasUtram / 715 "bhavanasya vaTaH pUrva jAtaH syAt sArvakAmikaH / unambarastathA yAmye vAruNe pippala: zubhaH / planacottarato dhanyo viparIto viparyaye" / iti caivamAdi // 0 // 25 // 0 // yadA khalvetAnazvatthAdInuddharet cchedayeddA, tadA taddoSazAnyarthan, etAzcaiva devatA abhiyajeta // 26 // etA anantarokA devatA abhiyajeta / evazabdAt yaM vRkSamuddharet chedayedA tasyaiva devatAmabhiyajeta, na punaH sarvAH / cazabdaH pUrvotakalpena mamvandhakaraNArthaH / sambandhakaraNasya prayojanam,-yadA khacime asvasthAnasyAH kriyante, tadevAyaM kalpo yathA syAt,iti / vRtte caivaM mambandhakaraNe, evazabdaH pUkiprakAreNa vizeSavodhako draSTavyaH / athavA / cazabdaH cchedanapane manUtaprAyazcittAntarAnusandhAnArthaH / kathaM nAma ? / etA devatAzca abhivajeta, RcaJca japet, iti / tathA ca manuH / "phaladAnAJca vRkSANaM chedane jayyamRkzatam / gulmavalvIlatAnAJca puSpitAnAJca vIrudhAm" / iti / kalpAntarasamuccayArthamapi cazabdaM varNayanti / kathaM nAma ? / yadi tAnasvasthAnasyAn na kurthAt , tadA, "chindyAd yadi na tarUM stAn tadantare pUjitAn vapedanyAn / punnAgAzokAriSTavakulapanamAn zamIzAlau" / 42 For Private and Personal Use Only
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 016 www.kobatirth.org " gobhilIyaM Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir iti vAstuvidyAviduktaM kuryyAt iti / tadidaM kalpAntaraM cazabdena samuccIyate iti manyante // 0 // 26 // // madhye'gnimupasamAdhAya kRSNayA gavA yajeta // 27 // [4 pra. 7 kA. ] madhye prakRtasya gRhasyAbhyantare, na tadarthaparigTahItAyA bhUmeH / kathaM jJAyate ? | sannihitaparityAge vyavahitaparigrahe ca kAraNavizeSasyAbhAvAt / "pUrvaiH proSThapadairgRhe'gniM pratiSThApya" - iti ca sAmavidhAne brAhmaNe darzanAt / zragnim upasamAdhAya, -- ityuktArtham / kRSNayA kRSNavarNayA gavA yajeta / meyaM strIgavI abhipretA, - gacchAmaH / kasmAt kAraNAt ? / kRSNayA - iti strIliGganirdezAt // 0 // 27 // // -- ityava ajena vA zvetena // 28 // yajeta, -- ityanuvarttate / RjurakSarArthaH / vAzabdAd gorabhAve satyayaM kalpo beoddhavyaH // 0 // 28 // // kiM kevalayA gavA ? kevalena vA ajena ? na / kathantarhi ? - sapAyasAbhyAm // 26 // payami bhavazcaruH pAyasaH / tatmahitAbhyAM go'jAbhyAM yathAlAbhamanyatareNa yajeta / lAghavaM cikIrSuH khalvayamAcAryya:, sapAyasAbhyAm, --iti sUtrayAJcakAra, na punarge'jayoH sAhityaM pratipipAdayiSayA / kathaM jJAyate ? | ajena vA iti vAzabdena tayorvikalpapratipAdanAt // 0 // 28 // 0 // gorajasya cAlAbhe. - For Private and Personal Use Only
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra [8 pra. 7 kA. ] www.kobatirth.org gRhyasUtram / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAyasena vA // 30 // kevalena yajeta / tadatra, pazuprokSaNe nirvapeca, vAstoSpataye tvA, iti devatAnirdezaH syAt // 0 // 30 // 0 // tatazca prakRtivat pAyamamAMsacarU zrapayitvA - vasAmAjyaM mAsaM pAyasamiti saMyUya // 31 // 17 tAvadAnamAMmayUSamAH / taddhi vasA sampRktaM vasAm iti bhavati / te khalu mAM nirgacchantI vamA yUSeNaiva mizrIbhavati na pRthagupalabhyate / zrAha / etasmAt liGgAt pUrvvameva vasAM pRthaguddhariyyAmaH ? / na ityucyate / kutaH ? | kalpanAgaravApatteH / pramANavizeSasya cAbhAvAt / tasmAt, carudvayasyaiva zravaNamAtrAdavagateranyathopapannaM liGgaM na carvvantaramanumApayati, -- ityAstheyam / dRzyate kharacanyatrApi tatsambandhAttAcchandyam ;- daNDayeogAddaNDaH puruSaH, - ityevmaad| bahulam / sUtrazeSamidAnIM varNyate / zrajyaM vyAkhyAtam / mAMsaM pazvavadA namAMmam / pAyamaM pUrvoktam / 'iti' etAni catvAri, saMyUya"yu mizraNe, " - iti smaraNAt samyak mizrayilA / karbhakramastu -- avadAnAni pAyamaJca zrapayitvA kaMse'vadAnarasamavAmicya, svastare'vadAnAni kRtvA na vAyAM sunAyAmaNuka - dayitvA kaMsapAtre cAmajya, vasAdibhiH saha saMmizrayet iti // // // 39 // // tatazca, For Private and Personal Use Only "
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM [4 pra. 7 kA.] aSTagRhItaM gRhItvA juhuyAt // 32 // aSTagTahItaM gTahItvA zraSTakRtvo grahotaM kRtvA, ityetat / kasmAt aSTagTahItaM gTahItvA ? / saMmizritAt, ityAha / kutaH ? / mizraNasya tadarthatvAt / pUrva ca tathaiva dRSTatvAt / atra ca, madhyAt pUrvAchAditi prAkRto dharmA nivarttate / kasmAt ? / vaikRtasya vizeSopadezaNyArthavattvAt / bhRgaNAmapi nAtra kazcidvizeSaH / anye tvAH,"mantrItasya madhyapUrvAddhAbhyAM triH grahaNAt Sar3avadAnAni bhavanti, bhRgUNAntu madhyapUrvArddhapazcAdardubhyo diH grahaNam-tena Sar3eva bhavanti, purastAccopariTAcAjyasya, evamaTagTahItaM bhavati" iti / avadAnasthAnamatrApi pratyaJjayet / kutaH ? / "pratyanatyavadAnasthAnAni"ityavizeSeNepadezAt / tadAdhe ca kAraNavizeSasyAbhAvAt // 0 // // 32 // 0 // juhayAt, iti sAmAnyata unam, athedAnoM tatraiva vizeSo'bhidhIyate, vAstoSyata iti prthmaa||33|| vAstoSyate, iti mantreNa prathamA AhutihAtavyA / atra kiJciitavyamasti / parastAt tadacyAmaH // 0 // 33 // 0 // vAmadevyarcaH // 34 // tisaH / tAbhiH tisra Ahutayo hotavyAH // 0 // 34 // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra [4 pra. 7 kA. ] www.kobatirth.org gRhyasUtram / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 716 mahAvyAhRtayaH // 35 // tisra eva / tAbhirapi tisa evAjatayo hotavyAH || || 35 // 0 // prajApataya ityuttamA // 36 // prajApataye svAhA, - ityanena mantreNa uttamA antyA zratihatavyA / ha | nirdezabalAdeva prathamottamale siddhe, prathamA, - iti uttamA, - iti cAvAcyamiti cet / na / zrarthavattvAt / kaH punararthaH ? | ucyate / anayoH prathamAttamatvamabhidadhAnaH khalvanayeorevAjatyozcarubhAgAbhisambandhaM jJApayatyAcAryyaH, na sarvvI sAmAjatInAm / tasmAt, 'vAmadevyacaH ' ' mahAvyAhRtayaH ' - ityantarAlasUcitAH Sar3Ajataya zrAjyenaiva syuH, na caruNA / tathA cokam / "AzvayujyAM tathA kRSyaM yajJakarmaNi yAjJikAH / yajJArthatattvavettAro homamevaM pracakSate / dve paJca dve krameNaitA havirAjatayaH smRtAH / zeSA Ajyena hAtavyA iti kAtyAyano'bravIt" / iti / so'yamarthaH / raghunandanAdayastvetadajAnantaH sadI evaM cabIjatIricchanti / tadazAstram // 0 // 36 // 0 // hutvA daza valIn haret // 37 // RjuratarArthaH / zrabhidhAnAdeva prAptatvAt hatvA - ityetadavAcyamiti cet / na / sambandhakaraNArthatvAt / hutvA - iti punarvacanaM khalu hAmavaliharaNyoH samvandhakaraNArtham / sambandhakaraNasya ca prayojanam, For Private and Personal Use Only
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 720 gobhilIyaM 18 pra.7 kA. - hAmazeSeNaiva valiharaNaM yathAsthAt, iti / atha vA / hutvA,ityetadavacane, 'prAk viSTakata AvApaH' iti sUtraNAt upanyAsakramAcca khiSTakaddAmAdAgeva valiharaNam, ityapi kadAcidAzaGkA syAt kasthaciditi, hutvA, ityAha / kathaM nAma ? / viSTakadAdikamapi hutvA valIn haret, iti / anye tvAhuH / "kApavargavihitaM vAmadevyagAnamidAnI mAbhUdityataH, hutvA, iti vacanam / kathaM nAma ? / hutvA valIn haret tato vAmadevyaM gAyet"-- iti / nanu, daza,-ityapi anarthakam , dazAnAmevopariSTAdapadezAt antareNApyetadvacanaM, valInAM dazatvaM labhyata eva / ucyate / "prAcyUchAvAcIbhyo'harahanityaprayogaH" iti sUtrayiyyamANatvAdasmin karmaNi anityatvamapi kazcidAzaGkIta / atastannigamArthaM daza, duti sUtraJcakAra / atha vA / "prajApataye svAheti madhya upaharet" iti sAmavidhAnabrAhmaNe ekAdazAnAM valaunAM haraNadarzanAt atrApi madhyato'pyadhikaM valiharaNaM sthAditImAmadhikAzaGkAmapanetuM daza,ityAha / dazaivAtra valayo bhavanti na punaH mAmavidhAnavadaMkAdaza / prajApataye svAhA, dUti homa evAtra syAt na valiH,--ityabhiprAyaH / na caivaM brAhmaNavirodhaH, iti zaGkanIyam / tasmAt kalpAt kalpAntaratvAdetasya / ata eva hAme'pi tatra vizeSaH zrUyate / sa ca tatraivAnusandheyaH / tasmAt , brAhmaNaM kauthumAdivyatiriktaviSayaM zrautAgniviSayaM vA,-dUtyAmyeyam // 0 // 37 // 0 // athedAnoM ka valayo hartavyAH ? kathaJca ?-ityetdtvym| taducyate, For Private and Personal Use Only
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ pra. 7 kA.] rahyasUtram / pradakSiNaM pratidizam // 38 // valIn haret, ityanuvartate / jurakSarArthaH / atha, pradakSiNam,ityetadavAcyam ? ; nanu prakRtAveva prAdakSiNyasya siddheH / naiSa doSaH / kasmAt ? / yasmAt prakRtasyAgneH prAdakSiNyenAtra valiharaNamityetat pratipipAdayiSayA pradakSiNamityAha / anyathA vizeSAbhAvAt karttarapi prAdakSiNyaM syAt // 0 // 38 // 0 // kiM kevalAsu dikSu ? / na / kva tarhi ? avAntaradezeSu // 39 // balIn haret, ityanuvarttata eva / cazabdo'tra luptavat draSTavyaH / avAntaradezeSu ca balIn hredityrthH| dizordizorantarAlamavAntaradezaH,-ityAkhyAyate // 0 // 38 // 1 // athedAnI, kathaM balIn haret ?, ityetat prati vakumArabhate, AnupayeNAvyatiharan // 40 // pUrvaM pUrvamanu,-ityanupUrvam, tasya bhAva AnupUrvyam, tena zrAnupUrtheNa, balIn haret, ityanuvarttata eva / kiM kurvan ? / avyatiharan / vyatihAramakuchan / vyatihAro vyatyAsa: paurvAparyaviparyayaH, ityanarthAntaram / kasya puna ya'tihAro niSidhyate ? / zrAnupUrvyasthetyAha / kutaH? / sannidhAnAt / mantrANam, iti ca pratipadyAmahe / kasmAt ? / teSAmapi bauddhamannidhAnasya smbhvaat| na ktavyaM tarhi ? nanu vidhAnamAma deva vyatihAro na bhaviSyati, athocyate; kAraNaM vaktavyam / 4Y For Private and Personal Use Only
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 722 gobhilIyaM [4 pra. 7 kA.] zrAdarArtham, iti brUmaH / zrAha / nanu, sUtramevaitadavAcya, pUrvasUtrAbhyAmuttarasUtreNa caitasya gatArthatvAt / ucyte| naiSa dossH| kasmAt ? / sAmAnyaprAptevizeSakathanasyApunarutatvAt / lekhazailI khalviyamAcA-- nnaam| te khalvAditaH sAmAnyenAbhidhAya punastadeva vizeSeNAbhidadhate / so'yamalaGkAro na dossH| etasmin khalvanukne pUrvasUtradayakramAnurodhAnmantrAn vihRtya kimAditaH sarvAsu dikSu baliharaNaM tato'vAntaradezeSu ? uta uttarasUtrAnusArAttadukrenaiva krameNa ? utAho ubhayatrApi pAThakramasyAvizeSAt vikalpa: ?, dUti kadAcit zivyA muhyeyaH, ataH paramakAruNika zrAcAryaH sUtramidaM racayAJcakAra / nana tathApi na jJAyate ;-prAcInasya parAcInasya vA kramasyAnuparvyamabhipretam, iti / parAcInasya,-ityAha / kutaH ? / yataH prAcInasya kramasyAnapUrvya khalvabhipreyamANe mantrANAM vyatihAraH syAt / taccAniSTam / uttarasUtratAtparyyapAlocanAccaivamavagacchAmaH / yaditAvat prAcInasya kramasyAnupUrvImihAbhipretamabhaviSyat , nUnamuttaratra purastAt , iti, avAntaradeza, iti caivamAdidezakIrtanaM nAkarivyat / akArSAMcAcAryaH / tasmAdavagacchAmaH.-na prAcInasya kramasthAnupUrvyamiha pratipipAdayiSitam, iti / atha, tathApyuttarasUtre dezakIrttanamanarthakam ;-nanu mantrANaM vyatihAraniSedhAdeva prAcInasya kramasthAnupUrvyamatra na bhaviSyati, ityutam / satyamuktam / tat khalvetaduttaratra dezakIrttane sati zakyate vakta m| na punaranyathA / katham ? / dezakIrtanabalAttattaddezAnAmeva balInAM te te mantrAH bhavanti / tatrAdito dikSu, tato vidikSu ca baliharaNe mantrANaM vyatihAro'varjanIyaH For Private and Personal Use Only
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 7 kA. ] syAt / dezakIrttanasya khalvabhAve, tattaddezAnAmeva valInAM te te mantrAH, -- ityatra kAraNavizeSAbhAvAt yathApaThitaireva mantrairAditA dinu tateA vidikSu baliharaNopapattervyatihArasya vaktumazakyatvAt ityastu kiM vistareNa // 0 // 40 // 0 // gRhyasUtram / 723 yasyAnupUrvyasya yeSAJca mantrANAM vyatihAro niSiddhaH, ta idAnImabhidhIyante devatAzca balInAm, - indrAyeti purastA hAyava ityavAntaradeze yamAyeti dakSiNataH pitRbhya ityavAntaradeze varuNAyeti pazcAnmahArAjAyetyavAntaradeze somAyetyuttaratA mahendrAyetyavAntaradeze vAsukaya ityadhastAdUrddhaM namo brahmaNa iti divi // 41 // RjurakSarArthaH / adhastAditi nIcedInamupadizati / Urddhamiti brahmabalAvanveti / Urddham, -iti UrddhamutkSipya dAnArtham / divi - iti divaM manasi nidhAya nikSepArtham / valiharaNamantrANAJcAmI - SAmante namaskAraH syAt / kutaH ? | "mujhe nama ityevaM balidAnaM vidhIyate / balidAnapradAnArthaM namaskAraH kRto yataH" / iti prakRtau tathAdarzanAt / pitRbhyaH, -- ityatra cAnte svadhAkAraH syAt / kasmAt ? / "svadhAkAreNa ninayet pitryaM balimataH sadA" / iti vcnaat| brahmabalau tu yAvaduktatvAdAdita eva namaskAraH syAt / 4 y 2 For Private and Personal Use Only
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 724 www.kobatirth.org gobhilIyaM Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 7 kA. ] vizeSavacanasya khalvarthavattvArthaM sAmAnyavacanasyoparodha duvyata eva / na ca vikalpa:, atulyabalatvAt / sAmAnyavizeSayorvikalpasya kvacidapyadarzanAt / upajIvyazca khalvAcAryaH kAtyAyanasya, iti naitadanyathayituM zakyam / sAmavidhAnabrAhmaNe'pyevamevaitat samAmnAyate iti nAtra vikalpa yuktaH kalpayitum / apare punaretadavidvAMseA bhASante,-- "brahmaNe, -- ityatrAnte namaskAraH syAt / kuta: ? / prakRtau tathA dRSTatvAt / yatheopadezaM vA syAt / upadezamAmarthyAt / evaJcet, vikalpa:, tulyabalatvAt " - iti / subhUmikaraNamubhayatazcAdbhiH pariSekazca prakRtivadatrApikarttavyaH // // 0 // 41 // 0 // prAccUrddhAvAcIbhyo'hara harnityaprayogaH // 42 // '3 prAccUrddhAvAcIbhyaH,--tattaddevatAbhyaH, -- ityetat / zravAcI khandihAdhodigabhipreyate / kathaM jJAyate ? / tadvaleravAcInaM dIyamAnatvAta / sannihita paThitasyorddhasya vaiparItyAcca / tathAca nityabalA karmApradIpaH / "indrAya vAsukaye brahmaNe" - iti / etAbhyaH khalu devatAbhyo'harahaH pratyahaM, nityaprayogaH - nityamavazyaM prayogo'nuSThAnaM karttavyaH balInAm / etAbhyo devatAbhyaH pratyahaM baliharaNamavazyaM karttavyamityarthaH / tadidaM prasaGgAdava sUcitam / aharahariti pratyahakaraNArtham / nityapadamAvazyakatvArtham / kramazca pUrvasUtrokta eva syAt / vaiparItye kAraNAbhAvAt / kramabhedaH khalvi hai| IvaiparItyenAvAcI grahaNArtha:, - ityavocAma / svastitaH khaldayamevakramaH karmapradIpakRtA / For Private and Personal Use Only
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 7 kA.] ehsuutrm| 725 abhihitaJcaitat sarvamAsAbhiradhastAt,-"atha mastUpaM sa rakSojanebhyaH"ityatra // 0 // 42 // 0 // prAsaGgikamabhidhAya prakRtameva punara nuvatImahe, saMvatsare saMvatsare navayajJayAvI // 43 // vAzabdasyobhayatrAnvayaH karttavyaH / navayajJayoH,-dUtyetadapi vImitaM draSTavyam / tenAyamarthaH / saMvatmare saMvatmare vA navayajJayornavayajJayo vA nityaprayogaH, ityanuvartate / navayajJayoriti dvivacanakaraNAt bIhiyavayajJayoriti boddhavyam / zyAmAkayajJasya tu vanasthaviSayatvAdiha nollekhaH / Aha / kasya nityaprayogaH ? / yathoktasya karmaNaH, ityAcakSmahe / kasmAt ? / "avyaktaM pradhAnagAmi"-iti vacanAt / tathAca mAmavidhAne brAhmaNe / "athAto vAstuzamanam"-ityetasmin prakaraNe, "bahupadhanadhAnyahiraNyamAyumatpuruSaM vIrasaH subhagA avidhavastrIkaM zivaM puNyaM vAstu bhavati, catuSu mAseSu prayogaH saMvatsare vA punaH prayogaH"-ityAmnAtam / tasmAt ,-prakRtasya balitrayasya prayogaH,ityasaGgataiSA vrnnnaa| mAmavidhAne khavaharaharbalitrayasyopadezavirahAt prakRtasyaiva karmaNaH punaH prayogo'vagamyate / tasmAdihApi tathaiva varNayitumucitam // 0 // 4 3 // 0 // iti mahAmahopAdhyAyarAdhAkAntasiddhAntavAgIzabhaTTAcAryAtmajasya zrIcandrakAntatakAlaGkArasya kRto gobhilIyagTahyasUtrabhASye caturthaprapAThakasya saptamI kANDikA | // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIya-gRhyasUtre caturthaprapAThake ayamI kANDikA / zravaNA'grahAyaNIkarmaNorakSatAJchiSTvA // 1 // vyAkhyAte zravaNAgrahAyaNI karmaNI / tayoH karmaNAH, akSatAn yavAn ziSTA, avaziSTAn kRtvA urvaritAn kRtvA, ityetat / akSatAn , -iti vacanAdAmAditAnAM yavAnAM madhyAt pUrvameva bhajanAdavazeSaH karttavyaH, na bharjanAt parataH / kutaH ? / anakSatatvAtteSAm / tathA cokam / "akSatAstu yavAH prokA bhRSTA dhAnA bhavanti te" / iti / ziSTvA, dUti karaNAcca, etat kabhakaraNArthamakSatAnAmavazoSa; karaNIyaH, na tu yadi daivAdakSatAH ziyyante, tadaivatasya karmaNa. karaNam, ityupadizati // 0 // 1 // 0 // prAGvodaGvA grAmAnniSkamya catuSyathe'gnimupasamAdhAya hayerAka ityekaikayA'JjalinA juhu yAt // 2 // prAGmukho vA udaGmukho vA grAmAnirgatya / catuSpAthaH prasiddhaH / tasmin 'agnimupasamAdhAya'-dUtyutArtham / hayerAke, iti catasra RcaH / tAmAmekaikayA RcA, aJjalinA-vyAkASIkRtena pANidayena juhuyAt ;-prakRtAnakSatAn / atha, agnimupasamAdhAya, itye For Private and Personal Use Only
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org [4pra.kA. ] tadavAcyam ; nanu juhoti codanayA khancetat prApnoti / na - ityAha / kasmAt ? / yasmAdagnimupasamAdhAya - ityetadavacane catuSpathe khalvamau hAmaH syAt udakadravAkSatataNDulAnAm / tasmAdetaducyate // // 2 // // gRhyasUtram / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAGutkramya vasuvana radhItyUrddha mudIkSamANo devajanebhyaH // 3 // , 727 prAG prAGmukhaH, utkramya zragneH sakAzAt katicit padAni gatvA / vasuvana edhi,--- iti yajuSA cirabhyastena, - ityarthaH / kutaH ? / padya - mAnamantrakANDe tathaivaitasya yajuSaH pAThAt / Urddham upariSTAt / udIkSamANaH Urddhamavalokayan, devajanebhyaH devajanAnuddizya / prakRtAnAmakSatAnAmaJjalimutsRjet iti sUtrazezaH / " Urddham " - iti padasyotsargeNa saMbandho na tu IkSaNena / kathaM jJAyate ? / udIkSamANaH,iti upasargeva tadavaga teranarthakatvApatteH / idamidAnIM mandihyate / vasuvana edhi - ityetadyajuH kimutkramaNena saMvadhyate, AhosviDudIkSaNena, utAho utsargeNa ? -iti / utkamaNena, - iti kecit / tadasaGgatam / kasmAt ? | yasmAdevaM sati akSatabaliramantrakaH syAt / taccAniSTam / zravyaktasya pradhAnasaMbandhasiddhAto'pyevamuparudhyeta / zrataeva, udIkSaNena saMbandhaH, -- ityapi nAdriyA - mahe / aparetu, - devajanebhyaH, -iti caturthInirdezAdayameva namaskArAnto balimantraH, -- iti manyamAnAH, -vasuvaneti mantrasyotkramaNena saMbandham icchanti / tadapyasundaram / kasmAt kAraNAt ? / iti krnnaabhaavaat| evaM khalvabhipreyamANe, "indrAyeti purastAt" - itye For Private and Personal Use Only
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 528 gobhilIyaM [4 pra. 8 kA.] vamAdivat , devajanebhyaH, ityatrApi itiH kriyeta / tadakaraNAdavagachAmaH, nAyaM balimantraH, iti| tasmAdutsargeNaiva yajuSaH saMbandhaH / tathA coktam / "UI vakhitimantreNa devebhyotsRjya vA balim / tathetarajanebhyazca prAJcamanyad ythaavidhi"| iti| utkramaNamudIkSaNaJca iyamapi mantrAnupadezAd vyAhRtiyogena syaat| vRSNImiti kecit // 0 // 3 // 0 // tiryaDitarajanebhyo'AGavekSamANaH // 4 // tiryaG tirazcInaM yathA bhavati, tathA,-iti kriyAvizeSaNametat / athavA / "prAJcamanyad yathAvidhi" iti vacanAt prAJcametaM baliM hret| tatazca evaM vyAkhyAyate / tiryaG tirazcIna: san , itarajanebhyaH devajanetarajanebhyaH, aksstaanyjlimutsRjet| prakRtena vasuvana edhItyanena mantreNa / kimavizeSeNa ? / n| kathantarhi ? / adAGavekSamANaH / adho'valokayan / avAGavekSamANaH, iti pAThe'pi sa evaarthH| aAG adhomukhaH, avekSamANa balidezam, iti vA varNanIyam // 0 // 4 // 0 // anavekSamANaH pratyetyAkSatAna pra saha // 5 // anavekSamANe'navalokayan / anapekSamANaH, iti pAThe'pi, apetyayamupasargaH, iti sa evArthaH / kimanavekSamANaH ? / prahatAn bali For Private and Personal Use Only
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 8 kA.] rhysuutrm| 726 digdezAn / pratyetya punarAgatya / kim ? / agnisamIpadezam / kutaH ? / prakRtatvAt / pratizabdasvarasAcca / akSatAn,-prakRtAn homavalyoravaziSTAn ityarthaH / prAznIyAt bhuJjIta / kimeka eva prAznIyAt ? / na / upetairamAtyaiH saha / upetaiH samIpamAgatairamAtyaiH saha militvA / amAtyazabdena putrabhrATapramatayo gTahyA ucyante / etaranaM bhavati / yAvadayaM gTahAnikAnto juhoti vali cotamRjya pratyeti, tAvadamAtyA apyasya samIpamAgaccheyuH ;-yena taiH mArddhamakSataprAzanamamyopapadyate, iti| sa khalvayamarthaH upetapadaskharamAdavagamyate // 0 // 5 // 0 // kAmyena khalcetena karmaNA bhavitavyam / kiM punarasmin karmaNi kRte phalaM syAt ? / taducyate, svatyayanam // 6 // vyAkhyAto'kSarArthaH / tadidaM karmaNaH phalavacanaparaM sUtraM na vAmadevyagAnavidhAnArtham / anarthakatvApatteH / paribhASAprAptaM vAmadevyagAnaM khanvantareNApyetadvacanamidAnoM karttavyaM bhavati / uttarataH kAntarasUtraNAdidAnImetamya karmaNo'pavAvagamAt / apara Aha / karmApavargavihitaM vAmadevyagAnamiha svastyayanam-iti // 0 // 6 // 0 // vazaGgamau zaGkhazceti pRthagAhutI vrIhiyavahomau prayuJjIta // 7 // vazaGgamau, iti mantreNa, zaGkhaca, iti mantreNa ca, pRthak nAnA 17 For Private and Personal Use Only
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org gobhilIyaM Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir w 730 , zratI yayoH tau pRthagAjatI brIhiyavahomo prayuJjIta kuryyAt / nanu, pRthagAtI, - ityetadavAcyaM; brIhiyava hAmau - iti dvivacanabalAt homayordvitvAvagateH / na ityAha / kasmAt ? / yasmAt vrIhiyatrayordvandvabalAditaretarayogAvaga termilitayortrIhiyavayorheomaH syAt / tasmAde kekamantreNaikaikasya homArthaM pRthagAr3atI, iti vcnm| evaJca, vaGgamAviti mantreNa vrIhihomaH zaGkhazvetyanena ca yavahomaH syAt / tathA coktam / 4 pra. kA. ] " vazaGgamAviti vrIhIna zaGkhazeti yavAMstathA / sAvityatra nAmokkA juhuyAt kSipraheAmavat" // iti / zrasmAdvacanAt ciprahAmo'yam / zrAha / zramau -- ityetasmina sarvvanAmni nAma UhitvA juhuyAt, -- itukam / na jJAyate ; kasya nAmna UhaH ? -- iti / tadvaktavyam / yasyAtmani pramAdamicchati, tasya,--iti brUmaH / kasmAt ? | aucityAt / uttarasUtraparthyAlAca - 7 nAcca // 0 // 7 // // yasyAtmani prasAdamicchattasmai // 8 // 2 yamya - avizeSAt striyA: puruSasya vA Atmani svasmin viSaye, prasAdaM prasannatAmicchet abhilaSati, tasmai, iti vyatyayAccaturthI / " tasya nAma UhitvA, -- iti sUtrazeSaH / zrathavA / tasmai, - iti tAda caturthI boddhavyA / yasyAtmani prasAdamicchettadarthaM tamuddizya vrIhiyavAmI prayuJjIta - iti gatena saMbandhaH / zranyA'pi vacana vyaktyA tasyaiva nAmna UhaH, -- ityavagacchAmaH / taM prasAdayitum - iti For Private and Personal Use Only
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4pra.kA.) gRhyasUtram / 031 vA varNanIyam / asyAmapi varNanAyAM gatenaivAsya saMbandho draSTavyaH // // // 8 // 0 // farsya vrIhiyavahomasya sakRt prayoga: ? / na nityaprayogaH // 8 // nityamaharahaH prayeogaH-zrarthAdAprasAdAt pratyahamanuSThAnam // 0 // 8 // 0 // ekAkSayyAyAma ImAsavrate he karmmaNI // 10 // " zrAkRtIM devIM manasA prapadye " - ityAdikAmmRcamekAtaryyamAcA hai / kasmAt ? / tasyA idAnoM kramaprAptatvAt / prasiddhezva / prasiddhi vIjaJca - " yasyAsta ekamakSaram" - iti mantravarNaH / tadasyAmekAkSIyAci catvAri karmANi sUtrayiSyati / teSAM madhyAt dve karmaNI arddhamAsavrate sthAtAm / ke puna rhe karmaNI zrarddhamAsavrate syAtAm ? | / AyuSkAma grAmakAmakarmaNI, - iti bhUmaH / kathaM jJAyate ? | anayo viziSTaphalakatvAt / sAdhyAnuguNatvAcca sAdhanasya / tathA coktam / " catvAri caikAryyAyAM kamaNi phalabhedataH / tatrArddhamAstratatA na dvitIyacaturthayoH" / iti / dvitIya caturthayostu paribhASikavratataiva syAt, vizeSasyAnupadezAt, - , - iti draSTavyam // // 10 // 0 // tAni catvAri karmANi maparikarmidAnomabhidhIyante, zraSTabhiH sutraiH, - 4 z 2 For Private and Personal Use Only
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 732 gobhilIyaM [ pra. 8 kA.) __ paurNamAsyA5 rAtrau khadirazaGkuzataM juhuyAdAyuH kAmaH // 11 // paurNamAsyAM rAtrI, ityuktArtham / khadiraH prsiddhH| tanmayA: zaGkavaH kIlakA:-khadirazaGkavaH / teSAM khadirazaGkanAM zatam,--(zatazabdaH saMkhyAvacanaH)-juhuyAt, prakRtayA ekAkSaryayA RcA, kSiprahAmanyAyena, ityarthaH / zaGkavaca prakRtidhamAnurodhAt samitpramANA: samilakSaNayuktAzca karttavyAH / tathA coktam / "satvacaH zaGkavaH kA* stIkSaNagrA vItakaNTakA: / samillakSaNamaMyuktAH sucItulyAstathA''yatAH" / iti / ko juhuyAt ? / AyuHkAmaH / AyurjIvitaM kAmayate yaH, so'yamAyuHkAmaH / kasya zrAyuHkAmaH ? / avizeSAdAtmanaH putrA-- dInAM vaa| kathaM punaH "zAstradezitaM phalamanuSTAtari" iti sthite siddhAnte putrAdInAmapyAyuHkAmayamAno'dhikaroti, iti varNyate ? / gTahyAkarmatvAdityAha / hyAkarma khalvidaM gTahyAnAmapi phalajanaka bhavitumarhati, na kevalaM yajamAnasthaiva / gTahyAzca putrAdayaH / na khatvasau yajamAno'ntareNetAn svamevAbhyudayaM kAmayamAno bhavati, nirvRtaH / tat mAratvAttasya / tathAca gTahyAmaMgrahaH / "patnyaH putrAzca kanyAzca janiyyAzcApare sutAH / gTahyA iti samAkhyAtAH yajamAnasya dAyakAH / teSAM saMskArayogena zAntikarmakriyAsu ca / prAcAryavihitaH kalpastasmAd gTahyA iti sthitiH" // iti // 0 // 11 // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 8 kA. gTahyasUtram / 733 733 prAyasAn badhakAmaH // 12 // ayo lauham / tadbhavAn zrAyasAn zaGkan,-prakRtatvAcchatamaMkhyAkAn , prakRtenaiva vidhinA jaDyAt / kaH? / badhakAmaH / hananaM badhaH,ityanAntaram / taM kAmayate yaH, seo'yaM badhakAmaH / kasya badhakAmaH ? / zatrUNAmarthAt // 0 // 12 // 0 // ___ athAparam // 13 // athazabdaH,-badhakAmakarmaNA vyavahitasyApi pUrvaprakRtasyArddhamAsavatasyAnumandhAnArthaH / aImAmavrate de karmaNI,-ila km| tatraikamAyuHkAmasyoktam / athAparamapi arddhamAsavrataM karma grAmakAmasya varttivyate,ityarthaH // 0 // 13 // 0 // prAG vAdaG vA grAmAniSkamya catuSyathe parvate vA''raNyaiImayaiH sthaNDilaM pratApyApohyAGgArAna mantraM manasA'nudratya sarpirAsyena juhuyAt // 14 // 'prAG vodaG vA grAmAniSkramya', ityuktArtham / 'catuSpathe parvate vA' / catuSpathaparvatau prsiddhau| tayoranyatarasmin / 'araNye bhavana grAmyaiH, 'gomayaiH', na dArubhiH, 'sthaNDila' lohapAtraM, 'pratApya' prakarSaNAtizayaM tApayitvA, tasmAt sthaNDilAt 'aGgArAn' agnimayAn , 'apohya' apAkRtya, 'mantra' prakRtamekAkSAmantraM, 'manasA' hRdayena, 'anudrutya' anusmRtya, 'marpiH' ghRtaM, 'zrAsyena' mukhena, For Private and Personal Use Only
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 734 www.kobatirth.org iti // 0 // 14 // 0 // tasyAJca sarpirAjatyAm gaubhilIyaM Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "juhuyAt' / kutra juhuyAt ? / pratapte sthaNDile, -- ityAha / kutaH ? | prakRtatvAt / athApi syAt, - juhoti codanAbalAda pADheSvevAGgAreSu homa: ?, - iti cet / naitadevam / kasmAt ? / yasmAdevaMmati sthaNDilapratApanopadezo'narthakaH syAt / apohaneopadezena cAGgArANAM syANDala - pratApanamAtrArthatayA kamInaGgatvAvagateH / evaJca anagnikatvAdatra kSiprahAmadhI na syAt, kintu udakahomavat yAvaduktameva syAt, -- iti draSTavyam / atra ca sthaNDila pratApanAdau yadyapi mantro nopadizyate, tathApi na vyAhRtiprayogaH, kintu dvaSNImeva karaNIyam / tathA ca gTahyAmaMgrahaH / " pAhona mukhenaiva home sviSTakRte tathA / vyAhRtIne prayoktavyA mukhe nAnu ca lakSaNam" / 4 pra.kA.) jvalantyAM dvAdazagrAmAH // 15 // asya bhavanti / phalavidhirayaM na phalArthavAdaH / kathaM jJAyate ? | kAmyAnAM zrUyamANaphalatvasya rAtrimatranyAyena varNayitumucitatvAt / tasmAt grAmakAmasyAtrAdhikAraH // 0 // 15 // 0 // dhUme capravarADyAH // 16 // zrahutyAmajvalantyAM kevale dhUme jAyamAne yavarAyaH grAmAH zrasya bhavanti / zravarArddhazabdo hInavacanaH / trayo'varAyAH hInA yeSAM te For Private and Personal Use Only
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 8 kA. gTahyasUtram 735 tthokaaH| avarAyazabdenaitat darzayati, dhUmapramANAnyatvabahutvAbhyAM phalAnyatvabahavaM bhavati, parantu nyUnakanye'pi trayo grAmA: sampadyante,iti / apare tu manyante,-jvAlAdIptitAratamyenApi phalatAratamyaM bhavati, iti // 0 // 16 // 0 // amoghaM karmetyAcakSate // 17 // idaM grAmakAmakarma amoghaM avyarthamiti prAcakSate kathayanni prAcAryAH / amoghavacanenaitadarzayati, yadi jvAlA na bhavati, dhUmA'pi na jAyate, tathApi naivedaM karma moghaM bhavati, apitu kiyadapi grahakSetrAdika phalamasya syAdeva, iti / kutaH ? / amoghavacanasyaivamarthatvAt // // 0 // 17 // 0 // vRttyavicchittikAmA haritagomayAna sAyaM yAt // 18 // vRttivarttanamupajIvanamityanAntaram / avicchittiravicchedaH-avicyutirityetat / vRtteravicchittiH vRttyavicchittiH / tAM kAmayate,iti vRttyavicchittikAmaH / Aha / katamA punariha vRtti rabhipretA ? / zilAJchAdirUpA,iti brUmaH / kutaH ? / tasyA eva brAhmaNadi vRttitayA pramaMzanAt / tathAca dRttimupakramya mArati bhagavAnatriH / "macaiSa dhA'bhihitaH saMsthitA yatra varNitaH / bahumAnamiha prApya prayAnti paramAM gatim" ! iti / manurapi / For Private and Personal Use Only
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 736 iti / www.kobatirth.org gobhilIyaM "adroheNaiva bhUtAnAmalpaTrola vA punaH / yA vRttistAM samAsthAya vipro jIvedanApadi / yAtrAmAtraprasiddhyarthaM svaiH karmabhiragarhitaiH / klezena zarIrasya kurvIta dhanamaJcayam / RtAmRtAbhyAM jIvettu mRtena pramRtena vA / satyAnRtAbhyAmapi vA na vavRttyA kadAcana" | " Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "na lokavRttaM vartteta vRttihetoH kathaJcana / zrajihmAmazaThAM zuddhAM jIvedvAhmaNajIvikAm" | iti ca / tasmAt yuktA abhyudayaheteAH zuddhAyA vRtte ravicchittikAmanA / apara Aha / vRttizabdena zrutismRtivihitakarmAnuSThAnamucyate / kutaH ? | " yAvajjIvamavicchinnAM vRttiM yastvanutiSThati / crissarda vidhinA ma paraM brahma vinda te" / iti smaraNAt / manuvacanAJca / 4 pra.kA.] " eSoditA gRhasthasya vRttirviprasya zAzvatI / snAtakavratakalpazca satvazuddhikaraH zubhaH" / iti / tadasaGgatam / kutaH ? | vRttizabdasyaidamarthyAprasiddheH / sa hi jIvanopAyamAha - iti smRtiSu prasiddham / yadapi smaraNam - " yAva - jjIvamavicchinnAm" - ityAdi, tadapi zrasmaduktAmeva vRttiM stauti / tasyA api prasaMzArhatvAt / na bhavadukkAm / apramiddhereva / manurapi caturthe - 'dhyAye prathamamasmadupavarNitAM vRttiM paratastu khAtakavratamabhidhAya For Private and Personal Use Only
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 8 kA.) gtthysuutrm| prakaraNazeSe "eSoditA grahasthasya"-ityAdinA yathAkramaM tadubhayamevopasaMharati, ityavagacchAmaH / katham? / upakramopasaMhArayorekArthavopapatteH / anyathA khalvasAvanyadapakramyAnyadupasaMharannanavadheyavacanaH syAt / bhavatparikalpitAyAzca vRtterAzramAntarasAdhAraNyAt grahastha mAtraparaM manuvacanaM pIyeta / na khalvekaiva vRttiranekasAdhAraNI ekasya prazasyate nAparasyeti kiJcit kAraNamatra zakyamutprekSitum / tasmAdasmadaka evArthI vidabhirAdaraNIyaH / ___sa khalvayaMvRttyavicchittikAmaH,-haritagomayAn sAyaM prAta rjuhuyAt / prakRtenaikAkSAmantreNa / hAmazcAyaM kSiprahAmanyAyena syAt / iritAzca te gomayAzca, iti haritagomayAH, tAn-harita gomayAn / yaiH khalnu gomayaH maGkale pradeza haritAni hRNAni prazastAnyutpadyante, tAn kila gomayAn haritagomayAn aacksste| te khalvATI dahAbhipreyante / kathaM jJAyate ? / teSveva tatprasiddheH / haritagomayAn, iti bahuvacanaM sAyaMprAtarAvRttyapekSam / zrAhuterAvRttya pekSameva kuto na syAt ?-iti cet / na / ekamantrAdhikArAt / abhyAsAnupadezAcca / tasmAt,-ekaveyamAhutiH sAyaMprAtaHkAlayohAtavyA / mA khalviyamAhutiH, sAyaM-sAyamAhuteH purastAt sthaat| prAtazcaH praatraahuteH,-prstaat| kasmAt ? / sAyaMprAtAmayoravyavAyopapatteH / evaM khalvavyavAyaH sAyaMprAta:mayorupapadyate / itarathA vyavAyaH syAt / ma cAniSTaH / kutaH? / "naikasmin karmaNi tate kAnyat tAyate yataH" / iti vcnaat| atha, evamapi prAiSkaraNahAmayoryavAthaH sthAdeva ? / For Private and Personal Use Only
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM [4 pra. 8 kA. sthAdeva / ananyagatikatvAt / kiM punaratra kAraNam ? ;-prAduSkaraNa homayoLavAya Azrayitavyo na sAyaM prAta hAmayoH, iti / ucyate / AzrayiSyAmaH prAduSkaraNahomayoryavAyam, anAzramantaH sAyaM prAtahAmayAryavAyaM krissyaamH| na ca guNasya avyavAyaM upapAdayituM pradhAnayoryavAyaH yukta zrAzrayitum / tasmAt, yathotamevAstu / ma khanvayaM homo varSAsu pratyahaM krnniiyH| kutaH ? / tatraiva harita gomayopapatteH / tathA cokam / "mAyaM homasya purataH parastAt prAtarAhuteH / Ardra varSAsu juhuyAt pratyahaM gomayAhutim" / iti / evantAvadekAkSAyAM catvAri kaannybhihitaani||0||18||0|| mantrAntaraviniyogaM vivakSuH kAntaramidAnIM vakumArabhate,-- virAtropoSitaH paNya hAmaM juhuyAdidamahamimaM vizvakamANamiti // 16 // trirAtropoSitaH, ityuktArtham / 'kAmyeSu trirAtrAbhojanam'-iti siddhatvAdetadavAcyam, iti cet / na / middhameva punarucyate / kimartham ? / AdarArtham / athvaa| niyamArthametadbhavisyati,-trirAtrIpoSita eva paNyahomaM juhuyAt, iti / kimataH ? / etadatA bhavati,-'trINi vA bhakAni'-ityetat pakSAntaramiha na bhavati,--- iti / paNyaM vikrayadravyaM bhnnyte| paNyAya homaH paNyahomaH / tampaNyahomam , 'dadamaham ,' iti mantreNa kSiprahAmanyAyena juhuyAt / For Private and Personal Use Only
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gRhyasUtram / [8 pra.kA. ] 739 Aha / kena dravyeNa juhuyAt ? | dravyAnAdezAdAjyena / evameke / uttarasucadarzanAt paNyAvayavena / evamapare / yeSAM paThAnAmavayava homAd vinAza:, - yathA maNiratnAdInAm, teSAmAjyena, yeSAM punavayavAmAdapi na vinAza:, - yathA dhAnyAdInAm, teSAmavayavenaiva homaH / evamanye / kiM punaratra yuktam ? / paNyAvayavena - ityaah| kutH?| uttarasucAdeva / paNyazabdo vRddhAvapi prayujyate,-- iti tasyApyatra grahaNamicchanti / ekA ceyamAhutiH / sakRcca prayogaH // // 0 // 18 // 0 // vAsasastantUn // 20 // vAsamaH paNyasya tantUn dazAsUtrANi juhuyAt, pUrvekena vidhinA // 11 0 11 3 0 11 0 || gobIlAn // 21 // gAH paNyasya bAlAn lAGgUlalomAni juhuyAdityanuvarttate // 0 // 21 // 0 // evamitarebhyaH paNyebhyaH // 22 // itarebhyaH paNyebhyaH sakAzAt, evamavayavamuddhRtya juhuyAt / atra paNyahomakarmaNaH parisamAptiH / phalamapyasya karmaNaH paNyameva kalpayitavyaM bhavati / kutaH ? | upasthitatvAt / pada homamiti vacanAcca // 0 // // 22 // // 0 // pUrNa homo yajanoyaprayeAgaH // 23 // 'pUrNa hAmaM yazase juhomi' - iti pUrNazabdeopalakSitena mantreNa hAmaH 512 For Private and Personal Use Only
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 740 gobhilIyaM 1. pra. 8 kA pUrNahomaH / karttavyaH, iti sUtrazeSaH / sa khalvayaM pUrNahomo yajanIyaprayogo bhavati / vyaakhyaatmett| homazcAyamAjyena karaNIyaH / dravyAnupadezAt / ekA ceyamAhutiH kSiprahAmanyAyena syAt / evamuttaratrApi // 0 // 23 // 0 // indrAmavadAditi ca // 24 // 'indrAmavadAttamovaH' iti mantreNa ca homo yajanIyaprayogaH // 0 // // 24 // // 0 // anayoH khalu yajanIyaprayogAtyormadhyAt, yazaskAmaH pUrvA5 sahAyakAma uttarAm // 25 // yazaskAmaH pUrvAmAhutiM juhuyAt / sahAyakAma uttarAmAhuti juhuyAt // // 25 // 0 // iti mahAmahopAdhyAyarAdhAkAntamiddhAntavAgIzabhaTTAcAryAtmajasya zrIcandrakAntatakIlaGkArasya kRto gobhilIyagTahyasvabhAvye caturthaprapAThakasya aSTamI kANDikA // // For Private and Personal Use Only
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIya-gRhyasUtre caturtha pAThake navamI kANDikA / puruSAdhipatyakAmA'STarAcamabhukkA // 1 // puruSANAmAdhipatyaM sainApatyAdikaM kAmayate, -- iti puruSAdhipatya kAmaH / aSTarAtram, aSTau ahorAtrANi, mukkA upoSya // 0 // // 1 // // audumbarAn sruvacamasedhyAnupakalpayitvA // 2 // uDumbarasyaitAn audumbarAn / tAn khalvimAn vAneva na tejamAn, -- ityavagacchAmaH / katham ? / dUmena sahaikayeoganirdezAt / sruvacamasedhmAH vyaakhyaataaH| tAn upakalpayitvA - upakalpya sampAdya, -- ityetat / camamasyopakalpanaM praNItArtham / ibhAnAmupakalpanam -- zrAjyatantreNa hAmaprajJApanArtham / kathaM jJAyate ? / evaM khalvamISAmupakalpanaM dRSTArthaM bhavati / anyathA dRSTArthatvameSAM kalpanIyaM syAt / nacaitaducitam - sambhavati dRSTe artha // // 2 // // prAG vAdaG vA grAmAnniSkamya catuSpathe'gnimupasamAdhAya // 3 // kRtabhASyaM sUtram // 0 // 3 // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 712 gobhilIyaM ( pra. 6 kA. AjyamAdityamabhimukhA juhuyAta;-annaM vA ekacchandasya zrIvA eSeti ca // 4 // zrAdityamabhimukhaH,-AbhimukhyenAdityamukhaH, annaM vA, duti mantreNa, zrIvA, iti mantreNa ca, zrAjyaM juhuyAt / pRyamantradvayanirdezaH,AhutidayArthaH / AdityamabhimukhaH, iti vacanAt prAtarAhutyanantarameva homo'yaM karaNIyaH, ityavagacchAmaH / kathaM kRtvA ? / evaM khalvAdityAbhimukhatA prAmukhatA ca hotuH mampatsyate / tathAca mati, na kasyApi zAstrasya uparodho bhavizyati / itarathA prAmakhazAnvaM vA uparotsya te, AdityAbhimukhazAratra vaa| taccAnizam / nanu, Ajyam -iti kimartham ? / Ajyena homArtham / nana, avacane'pi tadeva prApnoti ? / prApnoti / anarthakaM tarhi ? / na, ityucyate / kasmAt ? / yasmAt prAjyamityavacane anAdezabalAt tat prApnoti, vacane'pi AdezabalAt tadeva prApnoti / tat kimatra codyam ?-iti na khlvdhigcchaami| Adeze khalvetat vacanamAjyasya prApakaM bhavati, anAdeze cAnyadvacanam / anAdeze prApakaM tu vacanamavaSTabhya, zrAdezavacanamAcikSipati bhvaan| nacaitaducitam / prAcAryacchAdhInatvAdAdezAnAdezayoH / atha, prayojanAntaramantareNa na te paritoSaH ;-raNa, tadapi / Ajyamityavacane mantra liGgAdannena homamapi kazcidAzavIta kadAcit, iti imAmadhikAmAzaGkAM niramitum,-Ajyam , ityAcArya: sUtrayAJcakAra, iti lipyate / apara Aha / " 'marpitailaM For Private and Personal Use Only
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 6 kA. grahyasUtram / 743 dadhi payo yavAgU vA', ityetasya vyAvRttyarthaM punarAjyagrahaNam / evaJca, atra Ajyameva niyamyate" iti // 0 // 4 // 0 // annasya ghRtameveti grAme tRtIyAm // 5 // annasya ghRtam, ityanena bhantreNa hatIyAmAhutiM grAme juhuyAt / yamapyAhutirAjyenaiva syaat| kutaH ? / dravyAntarAnupadezAt / Ajyasya ca prakRtatvAt / grAme'pyanAveva homo na grAma eva / 'grAmAnikramya,' ityetadvaiparItyamabhiprayan khalvAcArya:,-'grAme,'-ityAha,iti miyyate / 'agnimupamamAdhAya'-duti khalvanuvartata eva / dadamidAnI mndihyte| kimiyamapyAhutirodumbaravacamamAdinA Ajya tantreNa syAt, uta kSiprahAmanyAyena, ?-iti / aAjya tantraNa, -iti brUmaH / kasmAt ? / adhikArAt / phalAntarAnupadezAt ; tRtIyatvavacanAcca ; baikakamaryAvagatezca / anyathA khalvabhidhAnAdeva tRtIyatvaprAptestRtIyAmiti vacanamanarthakaM syAt / tasmAt ,-saMkhyAvacanAdakakamyaM pratipAdayan pakidharmasambandhamatrApi darzayati,ityAmtheyam / / 0 // 5 // 0 // goSThe pazukAmaH // 6 // goSThe gavAmAvAse, agnimupasamAdhAya prakRtAmAhutiM jaDyAt / kaH ? / paekAmaH / pazabdena gaurevaabhipreyte| kathaM jJAyate ? / goSThe,-iti tasvaiva hRdayAgatatvAt , tat parityAge ca kAraNavizeSAbhAvAt / pazabdenAvizeSAt gAmeSamahiSAdaya uccante, iti kecit / For Private and Personal Use Only
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 744 www.kobatirth.org [8 pra. kA. ] midAnoM mandihyate / kiM kRtsnamevADatitrayaM pazukAmasya go upadizyate, utAho anantarA tRtIyaivAjatiH ?, - iti / anantarA tRtIyaiva,--iti brUmaH / kasmAt ? / AnantaryyatirekAt / zrabhyAmAnupadezAcca / tasmAt -- TatIyAm, - ityanuvarttate, - iti boddhavyam / apara Aha / zravizeSAt uttaracApi mantraca yasyAnuvRttidarzanAcca kRtsnamevAjjatitrayamihopadizyate iti / , gobhilIyaM .. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sa khalvayaM homaH puruSAdhipatyakAmasyaiva sataH pazukAmasya goSThe upadizyate / darzapaiaurNamAsyAjina eva sataH pazukAmasya godohena praNayaneopadeza:, iti yathA / kathaM jJAyate ? / tasyaivAdhikArAt / tRtIyAm ityanuvarttakakArthapratipattezca / ' goSThe pazukAma:'ityetAvanmAtraM khalvi hAcyate, na tu kiJcidapi karttavyamupadizyate / bhavitavyantu tena / tasmAt, - zranantaryyatirekAt TatIyAmAjatiM juhuyAt, -ityanuSaJjanIyam / tasmAt, -yeyaM tRtIyA AhUtiH kevalaM puruSAdhipatyakAmasya grAme upadiSTA, maiva tasyaiva pazukAmasya sataH goSThe upadizyate, - iti zayyate / tasmAdadhikRtAdhikAro'yamupadezaH // 0 // 6 // // vidUyamAne cIvaram // 7 // vidUyamAne, - "Tu du upatApe " - iti smaraNAt vizeSeNa upatapyamAne / kasmin ? | goSThe / kathaM jJAyate ? | adhikArAt / saptamI nirdezAcca / etadaneneokaM bhavati / goThe agnimupasamAdhAyaiva homo na karttavyaH, kintu nimupasamAdhAyApi tAvat pratIkSaNIyaM yAvadgoSTha For Private and Personal Use Only
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra [4 pra. Ta kA. ] www.kobatirth.org 5 B gRhyasUtram / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mupatapyamAnaM bhavati / tata upatapyamAne sati goSThe homaH karaNIyaH, - dUti / apare punaretadavidvAMso bhAsante - "goSThasyopatApAsambhavAt goSThasaMbandhAgoSu upatapyamAnAsu - iti draSTavyam " - iti / tadevaM vidUyamAne goSThe cIvaraM juhuyAt / cIvarazabdena lauhacUrNamucyate / kutaH ? / "lohacUrNaJca cIvaraH" - iti vacanAt / tadatra cIvaravidhAnAdAjyasya nivRttiH syAt / pUrkheAkadhamaMbadhastu trApi syAdeva / tatsambandhenaivopadezAt / yA khalviyaM tRtIyA''tirAjyena grAme syAt saiva pazzukAmasya sataH cIvareNa goSThe bhavati, iti khalvavocAma | atra puruSAdhipatyakAmakalo'pavargaH / " zranyaH punaranyathemaM granthaM varNayAJcakAra, - ' goSThapazukAmaH - ityAdim, - "pazukAmA goSThe tRtIyAmAjyAtiM juhuyAt / pazukAma:, - iti nirapekSazravaNAt adhikRtAdhikAre ca pramANAbhAvAt sarvvasyaiva pazzukAmasya homo'yaM, na puruSAdhipatyakAmasyaiva sataH pazukAmasya - iti / tasmAt puruSAdhipatyakAmakarmmaNaH karmAntaramidam / evaJca zratra aSTarAtropoSaNaM na syAt, na vA uDumbarakhuvAdi - iti / kamAntaramAha / 'vidUyamAne cIvaram' / goSThasyo - patApAsambhavAt goSThasaMbandhAdgoSu upatapyamAnAsu cIvaraM lohacUrNaM juhuyAt / idamapikamAntaram / cipraceAmazcAyam / eteSAM trayANAmapi karmaNAM sakRt prayogAdeva phalaM syAt / kutaH ? | " zrabhyAmAnupadezAt " - iti // 0 // 7 // 0 // athedAnoM kIntaramAha - 745 For Private and Personal Use Only
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM [4 pra. 6 kA.] pratibhaye'dhvani vastradazAnAM granthona badhnIta // 8 // bhayameva pratibhayam / pratirupasargaH / prakarSavAcI vA / tena, prakapaNa bhayaM pratibhayam, ityarthaH / athavA / praTAsannaM bhayaM pratibhayam / adhvani pathi, pratibhaye,-pratyAsanne bhayahetau mati, ityetat / vastradazAnAma,-vastraM vAsaH, avizeSAdadharIyamuttarIyacca svakIyameva bhayate / tasya dazAnAM granthIn , bahuvacanAt trIneva, badhnIta / annaM vA ekacchandasyam, ityetatprabhRtibhistismRbhircagbhiH / kutaH / etAmAmeva prakRtatvAt / mantrAntarAnupadezAcca / Aha / zrAnantAtirekAt tRtIyayaiva syAt ? / ucyate / "svAhAkArAntAbhiH'-dUti vakSyamANasUtrAt tihabhireva syAt, na punarAnantAtirekAt ttIyayaiva / atikrAntasaMbandhasthApyAcA-numatatvAt // 0 // 8 // // khavAsasodazAbhAve katham? / ucyate, upetya vsnvtH||6|| vasanavataH, dazAyukta vasanavataH, 'vastradazAnAM granthIn badhnIta,'--ityanavarttate / kiM kRtvA ? / upetya / upa,-samIpam, itvA-gatvA / yamaparA sUtraddayayojanA,adhvani pathi, pratibhaye mati, vastradazAnAM cIna granthIn banIta, prakatAbhirmabhiH / kimAtmano vastradazAnAm ? / na / kasya taIi? / 'upeya vsnvtH'| vasanavataH sahagantuH kasyacit, vastradazAnAM granthIn badhnIta / kiM kRtvA? / upetya / evaM vA,'pratibhaya'dhvani vastradazAnAM granthIn badhnIta' / arthAdAtmanaH / na For Private and Personal Use Only
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 6 kA. hyasUtram / kevalamAtmana eva / kiM tarhi ? / 'upetya vamanavataH' / cazabdo'tra lupravat draSTavyaH / vasanavataH, iti ca dvitIyAbahuvacanAntaM padam / tadayamarthaH / vasanavatazcaikasArthagantun sahAyAnupetya teSAmapi vastradazAnAM granthIn badhdhIta // 0 // 6 // 0 // ahomakatvAt karmaNaH khAhAkAravilopaM mA prazAsIt, ityata zrAha, __ svAhAkArAntAbhiH // 10 // prakatAbhi gbhiH // // 10 // 0 // kiM punarasmin karmaNi kRte phalaM bhavati ? / ucyate, sahAyAnAJca svastyayanam // 11 // mahAyAnAM zrAtmanaH maha gannRNAM, cazabdAdAtmanazza, svasti maGgalaM tasyAyanaM prAptiH,-bhayanivRttirityetat / tasyA evAbhipretatvena maGgalarUpatvAt / bhavati, iti sUtrazeSaH / abhipretArthasiddhivA svasti zabdenocyate / tasyAyanaM prApakametat karma,-datyayamarthastadAnIM varNanIyaH / tadidamupariTA veditavyam / bhayasyAniyatakAlatvAt // // 0 // 11 // 0 // AcitasahasakAmeA'kSatasakkAhutisahasaM juhu yAt // 12 // zrAcitazatakAmaH, ityetadAkhyAnenaiva, zrAcitasahasrakAmaH,-iTetadapi vyAkhyAtam / akSatairyaverniSyannAH makavo'kSatasaktavaH, teSAmA 582 For Private and Personal Use Only
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 8 www.kobatirth.org [4 pra. 8 kA. ] hutisahasraM (ciprahAmanyAyena) juhuyAt, annaM vA ekacchandasyamityetAbhirRgbhiH / kutaH ? / etAsAmevaprakRtatvAt / mantrAntarAnupadezAcca / gobhilIyaM iti // // 12 // * // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kiJcidavyamasti / zrAjatimahasraM hAtavyamupadizyate, Rcazca tatra tisraH karaNatayeocyante tat kathamayaM homaH syAditi tAvat sandihyate / kiM tisRNAmTacAmanurodhAt Ahutisahasrasya cirabhyAma: karttavyaH, zraheokhit tisRbhireva RgbhirekaikA zrAddhatihAtavyA, utAho zraddhatisahasraM tridhA vibhajya paktrayeNa hotavyam ? - iti / tatra na tAvadAdyaH pakSaH / kutaH ? / guNAnurodhena pradhAnAbhyAsasyAyuktatvAt / Ajatisahasramiti saMkhyAvacanAcca / nApi dvitIyaH / kasmAt ? / ekaikasyA eva homanirvAhamAmarthyAt / tathAtve khalvantyAyA eva RcaH vyavAyAbhAvena karaNatvApattyA AdyayoH RcAH karaNatvAbhAvaprasaGgAcca / tasmAt pArizeSyAt tRtIyaH pakSo jyAyAn / tasmAt, AhutisahasraM tridhA vibhajya prathamayA RcA tasya prathamaM bhAgam, dvitIyayA RcA dvitIyaM bhAgam, tRtIyayA ca , tRtIyaM bhAgaM juhuyAt, iti / zratha evamapi zrantyA ekA zrajatiH zivyate, katamayA punaH RcA zramI hotavyA ? / zradyayA, -- iti brUmaH / kasmAt ? / mAlAnyAyena punarapi tasyA eva upasthitatvAt / tathA cAkram / " makkADatisahasraJca purISANAJca kIrttitam / tridhA'bhyAsena tat kuryyAdAdyamantrA''jatirbhavet" / For Private and Personal Use Only
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra [4 pra. 8 kA. ] www.kobatirth.org gRhyasUtram / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pazukAmeo vatsamithunayeAH purISAhutisahasraM juhuyAt // 13 // 746 pazUn kAmayate, -- iti pazukAmaH / vatsazca vatsA ca vatsamithunam / kathaM jJAyate ? | mithunazabdasya indavAcitvAt / tayoH vatsamithunayo:, purISANAM zakRtAm zrAjatayaH - purISAjatayaH, teSAM mahasraM juhuyAt / annaM vA ekacchandasyam - ityevamAdibhiRgbhiH / kutaH ? / etAsAmeva prakRtatvAt / mantrAntarAnupa dezAcca / 1 idamidAnoM mandihyate / kiM yadeva yadeva purISaM sampadyate, tadaiva juhuyaat| uta pUrvvameva sarvvaM purISaM saMgTahya ekasminneva pUrkhAle zrAddhatisahasraM juhuyAt ?, - iti / ekasminneva pUrvvAle, iti brUmaH kasmAt ? / pradhAnasya homakarmaNo nAnAdinakalpanAyAM pAribhASikakAlabAdhe ca kAraNavizeSAbhAvAt / punarapi sandehaH / kiM prakRtayoreva vatmamithunayo: purISasaMgrahaH kAryyaH, uta prakRtayoranyayozca kayozcidaniyamena ? - iti / prakRtayoreva - iti brUmaH / kutaH ? | prakRtaparityAge hetvabhAvAt / tathA coktam / " catuNI vatsavatmAnAM prakRtAnAJca gomayam / ekasminneva pUrvvahne juhuyAt saknuheAmavat" / iti / 'makku homavat' - iti vacanAdatrApi AhutisahasraM tridhA vibhajya pUrvvavat juhuyAt, - iti draSTavyam // 0 // 13 // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 750 750 gobhilIyaM [4 pra. 6 kA.] avimithunayAH kSudrapazukAmaH // 14 // kSudrapAekAmaH, avimithunayoH-meSamithunayoH, purISAhutisahasraM prakRtAbhirmagbhiH pUrcavadeva jur3ayAt // 0 // 14 // 0 // vRttyavicchittikAmaH kambUkAn sAyaM prAtarjuhuyAt zudhe svAhA kSutpipAsAbhyAH svAheti // 15 // vRttyavicchittikAmaH, ityuktArtham / kamkAn phalIkaraNakakkuzAn / sAyaM prAtarjuhuyAt , dudhe svAhA kSutpipAsAbhyAM vAhetyAbhyAM yjugm| atrApi mAyamAhuteH purastAt prAtarAhutezca parastAt hAmaH syAt / kSiprahAmazcAyam // 0 // 15 // 0 // mAbhaiSIna mariSyasIti viSavatA daSTamadbhirabhyukSan japet // 16 // viSamasyAstIti viSavAn sarpAdiH / tena daSTam ,-avizeSAt puruSa striyaM vaa| anirudakena abhyukSan zrAbhimukhyena siJcan, mAbhaiSIriti mantra japet ,-zrA viSaprakSayAt / kathaM jJAyate ? / prANipoDA'panayArthatvAt karmaNaH / abhyukSana japet, iti kurvan abhyukSaNajapayogipadyaM darzayati // 0 // 16 // 0 // turagopAyeti snAtakaH sambezanavelAyAM vaiNavaM daNDamupanidadhIta // 17 // sAtako gtthmedhii| sambezanaM zayanaM svApo nidrA, ityanarthAntaram / For Private and Personal Use Only
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 8 kA.] rahyasUtram / 751 tasya velAyAM rAtrAvityarthaH / kutaH? / divAkhApasya niSedhAt / vaiNavam-veNavaMzaH tadbhavaM, daNDaM yaSTim , turagopAya, iti mantraNa upa samIpe-zayanamannidhau, ityetat / nidadhIta dhaaryet| dadha dhAraNe / nizabdaprayogAttatraiva nizcalaM dhArayet , na tu mantraprayogaM kRtvA anyacApanayet // 0 // 17 // // kimarthaM dhArayet ? svastyayanArtham // 18 // maGgalaprAptyartham-caurAdyupadravavAraNArthamityetat // 0 // 18 // 0 // hataste aviNA kRmiriti kRmimantaM dezamadbhira bhyukSan japet // 16 // kRmayaH prasiddhavAH vraNeSu jAyante / kamayo vidyanne yasmin , taM kRmimantam, dezam-prANivraNapradezam , na tu gomyaadi| kathaM jJAyate ? / prANipIDApanayanakarmAdhikArAt / tatrApyuttarasUtrasya pazuviSayatvAdetasya nrvissytaamvgcchaamH| tamimaM kRmimantaM dezaM abhirabhyukSana, itaste, ityAdi kRmimantrAn sAneva japet / kathaM punIyate sarveSAM kRmimantrANAmatra viniyoga: ?- iti / uccate / kRmimato deza tyAbhyukSaNe viniyogavidhAnAt sarveSAM kRmimantrANAmatraiva viniyogamavagacchAmaH / anyeSAM kRmimantrANaM viniyogAntarAdarzanAt / na khaca viniyukA evAnye kRmimantrAH padyante, iti yuktam / tasmAdattaratrAINamantrANAM viniyogopadezAdiha sarveSAmeva kRmi For Private and Personal Use Only
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 752 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM mantrANaM viniyogaH,-- ityAdaraNIyam / atrApyabhyu kSaNasamakAlameva mantrajapaH / evaM kRte kila kRmipIr3opazAntirbhavati // 0 // 18 // 0 // pazUnAJcecikIrSedaparAle sItAlASTamAhRtya vaihAyasaM nidadhyAt // 20 // [4 pra. 8 kA. ] pazUnAM gavAzvAdInAM cet yadi, cikIrSet karttumicchet / kim ? / kRmipIr3opazAntim / kathaM jJAyate ? / adhikArAt / tadA, zraparAna pUrvA / sItA lAGgalapaddhatiH / tasyA loTam, loSTa: prasiddhaH, tamAhRtya zrAnIya, vaihAyasaM zrAkAzasyaM nidadhyAt dhArayet, - gTahapaTalAdimyaM dhArayedityetat / nizabdaH pUrvvavat // 0 // 20 // 0 // tasya pUrvvIhNe pAzzubhiH parikiran japet // 21 // tasya leASTasya / pUrvAhNe - na parAte / zratha siddhatvAdetadavAcyam ? zratheocyate,--kAraNaM vaktavyam / ucyate / etadavacane khalvaparAhne, ityanuvartteta zratastannivRttyartham, - pUrvAhne, - ityucyate / pAMzubhiH reNubhiH, parikiran - prakRtasya pazeA: kRmimantaM dezam / prakRtameva mantraM japet / kutaH ? / tasyaiva prakRtatvAt / mantrAntarAnupadezAcca / parikiraNasamakAlaM mantrajapA vyAkhyAtaH // // 21 // // - , iti mahAmahopAdhyAyarAdhAkAnta siddhAntavAgIzabhaTTAcAryyAtmajasya zrIcandrakAntatakIlaGkArasya kRtau gobhilIyagTahyasUtrabhASye caturthaprapAThakasya navamI kANDikA // 0 // For Private and Personal Use Only --
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIya-gRhyasUtre caturthaprapAThake dAmI kANDikA / kramaprAptAnAM mantrANaM viniyogamidAnI vaktumArabhate, uttaratA gAM basopatiSTheranahaNA putrvaasseti||1|| uttarataH uttarasyAM dizi / kasya ? / arhaNapradeza ya / kathaM jJAyate ? / 'yatrai namarhayiSyantaH myuH' iti suutryissymaanntvaat| gAM strIgavIM bvaa| strIgavImiti kuto varNyate ? / liGgAdityAha / dhenuH, iti payasvatI-iti caivamAdimantraliGga khalvevamanugraha te / na ca puMgava parigrahe kAraNaM pazyAmaH / tasmAd yathoka evArthaH / tadevaM gAM badhvAtAmevAbhimukhAH mantaH, arhaNa putravAsamA, iti mantreNopatiSTheranArAdhayeyuH / upasthitatvAnmantraliGgAca tAmevopatiSTheran na punarahaNIyamiti boddhavyam / ke upatiSTheran? / ye arhayiyyantaH syaH / kathaM jJAyate? / upasthitatvAt / bahuvacananirdezAJca / yadi punarahaNIya aivopatiSTheta, tIkavacanaM kuryAt / 'yatrainam'-ityahaNIyasyaikavacanena nirdeshaat| Aha / arhayiturekatvAt asyAmapi varNanAyAM naiva bahuvacanasthArthavattAM pazyAmaH / evantarhi bahuvacanaM kartura niyamArtha bhaviSyati / kathaM nAma? / ye kecidgRhyA upatiSTheran , na punaraIyitevetyasti niyamaH, ityabhiprAyaH / athavA / bahuvacanaM kurvannAcAryaH sarvereva sTorahaNIyAINArthamapramattairbhavitavyamityupadizati / For Private and Personal Use Only
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 754 www.kobatirth.org gobhilIya [4 pra. 10 kA . ] tathAca vAjasaneyake pravacane / "yatracA zrAgacchati, sabai gTahyA itare tatra veSTayanti, atheha paritrAtA bhavati " - iti // 0 // 1 // 0 // evama viSUpatiSThamAneSu khalvayamarhaNIyaH - " Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kutra pratitiSThamAnA japet ? idamahamimAM padyAM virAjamannAdyAyAdhitiSThAmIti pratitiSThamAnA japet // 2 // pratitiSThamAnaH UrddhastiSThan, idamahamiti mantraM japet / zrarthAt japAnantaramAsane upvishet| kathaM jJAyate ? | 'idam' zramanam adhitiSThAmi - iti mantraliGgAt / samastamantrAnnAnaM kimartham ? / nirAkAGkSatvArthamahamamuka iti nAmAdezo nAstIti prajJApanArtham / samAmnAyaprajJApanArthaJca // 0 // 2 // // w yacainamarhayiSyantaH syuH // 3 // yatra yasmin pradeze, enamarhaNIyamarhayiSyantaH - zraINaM kariSyantaH zraIyitumicchantaH ityetat / syuH bhaveyuH gTahyAH / bahuvacanaM vyAkhyAtam / tatra pradeze pratitiSThamAno japet // 0 // 3 // 0 // yadA vA'rhayeyuH // 4 // yadA yasmin kAle, arhayeyurarhaNaM karttumArabheyuH / bahuvacanaM pUrvyavat / tadA vA pratitiSThamAno japet iti gatena saMbandhaH / evaM vA For Private and Personal Use Only
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 10 kA.) grhysuutrm| vAzabdaH tushbdaarthH| yadA punarenamahayeyustadA viSTarAdIni vedayeran , ityanAgatenAbhisaMbandho varNanIyaH // 0 // 4 // 1 // athedAnImaINavidhivivakSayedamAha,viSTarapAdyArthyAcamanIyamadhupakAnekaikazastristrirve dayeran // 5 // viSTaraH, "brahmaviSTharayozcApi sandehe samupasthite / Ukezo bhavedbrahmA lamvakezastu viSTaraH / katibhistu bhavedbrahmA ? katibhirviTaraH smRtaH ? / paJcAzadbhiH kuzaibrahmA tadarddhana tu viSTaraH" / iti AcAryaputreNa gTahyAsaMgrahe vyaakhyaatH| kAtyAyanena tu karmapradIpe, "yajJavAstuni mukhyAJca stambe darbhavaTI tathA / darbhamaMkhyA na vihitA vissttraastrnnessvpi"| iti viTare darbhasaMkhyA niSiddhA / tadanayorvikalpaH,-paJcAzadI kuzaiviTaraH syAt , asaMkhyAtevA, iti / kathaM jJAyate ? / dayorevAsmadAcAryAbhyAmanuziSTatvAt ananyagatervacanAt / sambhave paJcAzadardvarasambhave punaraparimitairapi kuzerviTaro bhavati, iti nArAyaNopAdhyAyAH / raghunandanastu darbhamaMkhyAvacanamAcAryyaputrasyetyetadajAnAna: kAtyAyanavacanavirodhAt tadvacanaM zAkhyantarIyamitivarNayan katyanArasikatvamAtmanaH khyApayAJcakAra / anyadapi darbhavaTuprasaGgAt pUrvameva vyaakhyaatm| 5C For Private and Personal Use Only
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM [4 pra. 10 kA.] sa khavayaM viSTaraH eko vA syAt dvau vA, ityaniyamaH / kathaM jJAyate ? / 'dau cet' iti vakSyamANasUtrapAlocanAt / paadym-paadprkssaalnaarthmudkm| tathAca laayaaynsuutrm| "tatraitadAharanti,-viSTaraM pAdaprakSAlanam aryam AcamanIyaM madhuparkamiti" iti / drAhmAyaNasUtram / "arhayiSyanta zrAharanti,-viSTarI pAdyamaya'm" ityAdi / "viTaraH pAdyamI mAcamanIyaM madhuparko gairityeteSAM tristrirekai vedayante" iti ca gRhyAntaram / "pAdArthamudakaM pAdyaM kevalaM jalameva tat / tattaijasena pAtreNa bhavenApi nivedayet" / iti ca smayate purANeSu / tasmAt,-'pAdyam'-dUtyevameva prayogo bhaTTanArAyaNAdyanumata AdaraNIyaH / yacca bhavadevabhaTTena 'pAdyAH',iti likhitam , yadapi saralAyAm-'pAdyAH', dUti prayogamabhidhAya, pAdyAH-iti apsaMbandhAt strIbahuvacanam, iti varNitam / tadasaGgatam / kutaH ? / asmacchAstre pAdyamiti nirdezAt / na khala vIkSaNavidhI mantre ca 'apaH' iti darzanAdatrApi tathA kalpanAyAM kiJcit pramANamasti / tasmAdasmaka eva prayogaH / aryam "dadhyakSatasumanasa Apazceti catuSTayam / artha eSa pradAtayo rahye ye aAhA: sattAH / dadhyakSatasumanaso ghRtaM siddhArthakA yavAH / pAnIyazcaiva darbhAzca aSTAGgo hyaya' ucyate" / For Private and Personal Use Only
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org [4 pra. 10 kA . ] iti gTahyAmaMgraha kalakSaNam / sa khalvayamarthaH kAMsyapAtreNArhaNIya ' syAJjalau ninetavyaH / kasmAt ? / iti / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gRhyasUtram / "kAMsyenaivArhaNIyasya ninayedarghyamaJjalI" | iti vacanAt -- iti varNayanti / zrAcamanIyam zrAcamanArthamudakam / madhuparka: " sarpiSA madhunA danA zrarcayedayan sadA / RSiproktena vidhinA madhuparkeNa yAjJikaH / kaMse tritayamAmicya kaMsena parisaMvRtam / parizriteSu deyaH syAnmadhuparka iti dhruvam" / " dadhani payasi vA'thavA kRtAne madhu dadyAnmadhuparkametadAhuH / dadhi madhu malileSu saktavaH pRthate vihitA svayastu manthAH " / tt iti ca gRhyAsaMgrahAtalakSaNaH / tadevaM chandogAnAM svazAkhAparibhASitazcaturvidhA madhupakI bhavati ; - sarpirmadhudadhi, dadhanimadhu, payasi madhu kRtAne madhu ca iti / tatra prathamA madhuparka: kaMsasyaH kaMsa parivRtazca bhavati / itareSu punarneSa niyamaH / kasmAt ? / "kaMse citayamAmicya"- ityAdinA tatraiva tadabhidhAnAt / yathA khalvabhikramaNaM prayAjamAtrasyaivAGgaM nAnuyAjAdInAm, tadvadatrApi syAt / raghunandanastu chando gopyetadajAnAnaH, - For Private and Personal Use Only
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 758 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM [ 4 pra. 10 kA . ) "mAkSataM sumanoyukaM udakaM dadhimizritam / zra, dadhi madhubhyAJca madhuparkeo vidhIyate " / iti vacanaM likhitvA 'dadhimadhumAtreNa madhuparkAbhidhAnaM ghRtAsambhavaparam ' - iti svacchandAdeva parikalpya 'tat sambhave gobhila: ' - ityabhidhAya, "madhuparkaM dadhimadhughRtamapihitaM kAMsye kAMsyena" - iti pAraskaragRhyasUtram,-"pihitaM kAMsyasyam " - ityAkulIkRtya likhitvA, 'pUrvvavacane pAtrAnupadezAt kAMsyapAtraM vinApi madhuparke dIyate' - iti bruvannAtmanaH kalpanAnaipuNyaM sthApayAJcakAra / pRthagamISAM madhapakINAmekavizeSasyAnyatrAprasaktaH kimarthametAvAn prayAsa:, iti na vidmaH / paramArthataH punarmadhupakINAM pRthaktvamaviduSA vRthaiva pralapitamiti prekSAvatAmanapekSaNIyaM bhavati / zrapi ca / madhvasambhave ghRtena madhuparkaM gTahyAntarakArAH smaranti, sa tu svAtantryAtizayAnmanyate, -- ghRtAsambhave dadhimadhumAtreNa madhuparkaH - itya hopramAdaH / tathAca TahyAntaram / " dadhani madhvAnIya sarpivI madhvalAbhe " - iti / api ca / vatAyaM sAhasikA, - , - yaH pAraskarIyaM sUtramAcArthIyaM bruvam pAramarSaJca sUtramAkulayannApacapate / tat kimaca brUmaH ! vistaratazcaitat gRhyAsaMgrahabhAvye vakSyAmaH / zragnikhAmineopi prathamaM madhuparkamavidvAMsa va kalpavRttau bhASante - madhunA pRktaM dadhipayaH kRtAnnaM vA madhuparka: - iti / 'madhuparke dadhi madhuyuktam' - iti bruvANo bhaTTanArAyagopyasamyagdarzitvamAtmano nAtizete / tadastu kiM vistareNa ? | sUtrazeSamidAnIM varNayAmahe / tAnetAn viSTarAdIn madhupakAntAn dravyavizeSAn ekaikazaH pratyekaM tristriruccAryya, vedayeran- nivedayeran,-- For Private and Personal Use Only
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 10 kA.] gTahyasUtram / 756 ityalpatvAdahayituH karma prathamaM sRtritam / vedayeran- jJApayeyu:iti kecit / nivedanaJca dakSahastenAdAya karttavyam / karturaGgasyopadezAbhAve tasyaiva karasya karmapAragatvAt / tathA cokam / "kapidizyate yatra karturaGgaM na cocyate / dakSiNastatra vijJeyaH karmaNAM pAragaH krH"| iti / tasmAt,-viSTaranivedane uttAnahastAbhyAm-ityamaGgatA kalpanA bhavadevabhaTTasya / sukhAvabodhArthaM prayogaH pradarzyate / viSTaro viSTaro viSTaraH, pAdyaM pAdyaM pAdyam , aWmarthyamaya'm , AcamanIyamAcamanIyamAcamanIyam , madhuparkI madhuparko madhuparkaH,-pratigTahyatAm-iti sarvatra vAkyazeSaM samApayet / kutaH ? / tathA pramiddheH / yogyatvAca / viSTaradayapakSe dvivacanAntena prayogaH, iti bhaTTanArAya pAdhyAyAH / pRthaGa nivedanam, iti bhavadevabhaTTaH // 0 // 5 // 0 // athedaaniimhnniiykrmvidhirvkrvyH| sa khalvarhayitrA dattaM viSTarAdikaMviSTaraM pratigTahNAmi, ityAdinA gTahNIyAt / kathaM jJAyate ? / yogyatvAt / prasiddhezca / ayamadhuparkayostu vizeSaM vakSyAmaH / sa khaldayamahaNIyaH viSTaraM gTahItvA, yA oSadhIrityudaJcaM viSTaramAstIyAdhyupavizet // yA oSadhIH, ityanayA RcA udaJcamuttarAgraM viSTaramAstIrya, viSTaram adhilakSmIkRtya zrAsanasyopari upavizet / kva AstIrya ? zrAsane / kathaM jJAyate ? / "tAmahyamasminnAmane"-iti mantrali For Private and Personal Use Only
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 760 gobhilIyaM [8 pra. 10 kA. GgAt / sa khalvayaM mantraH viSTarasthAsanAstaraNe viniyuktaH / kutaH ? / upavezanasya pUrvameva middhatvAt , iti vyAkhyAtAraH // 0 // 6 // 0 // hau cet pRthagRgbhyAm // 7 // cet yadi, dvau viSTarau arhayitrA dattau syAtAm , tadA pRthaka-- nAnA, RgbhyAm-yA oSadhIrityetAbhyAmityarthaH / zrAstIyyAzupavizeta, ityanuvartate / g dayaM mantrabrAhmaNAdavagantavyam / atra, pRthaka-dati karaNAt nivedanaM yugapadavagamyate / cet, iti karaNAcca nAtIva dayArAvazyakatvam, iti // 0 // 7 // // kiM dvitIyamapi viSTaramavizeSeNAmana evAstIrya uparyupavizet ? / na / kintarhi ? pAdayoranyam // 8 // anyamaparam-ditIyaM viSTaram , yA oSadhIritimantreNa pAdayoradhastAdAstI-yupavizedityarthaH / pAdayoradha AstIrya upari pAdI vRSNIM kuryAt, iti bhaTTabhAyyasarale // 0 // 8 // 0 // yatA devIrityapaH prekSeta // // yato devIH, ityanena mantraNa, apaH,-pAdaprakSAlanArthamudakam - pAdyamityetat / prekSeta arhaNIyaH // 0 // 8 // 0 // teneodakena khanca yamaINIyaH, For Private and Personal Use Only
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 10 kA. grahyasUtram / savyaM pAdamavanenija iti savyaM pAdaM prakSAlayet, dakSiNaM pAdamavanenija iti dakSiNaM pAdaM prakSAlayet savyaM pAdam, iti mantreNa, mavyaM vAmaM, pAdaM prkssaalyet| anenaiva sUtrazeSo vyAkhyAtaH / prakSAlayet, iti kriyAbhyAmaH ; nirdezakameNa pAdayoH prakSAlanAryaH / anyathA udakasaMsthatAnurodhAt dakSiNaM prakSAlya tataH savyasya prakSAlanaM syAt / taccAniSTam / tathA ca smaraNam / "pAdaM prakSAlayedvipro dakSiNaM prathamaM madA / zUdragtu vAmaM prathamaM sAmavedI tathA badhUH" / iti / "mAmagaH kSAlayet savyamAdAvanyastu dakSiNam" / iti caitramAdi // 0 // 10 // 0 // pUrvamanyamaparamanyamityubhau zeSeNa // 11 // pUrvamanyamiti mantreNa ubhau pAdau zeSeNAvaziSTenodakena prakSAlayetaINIyaH / mantrikarSAtizayAikSiNasyaiva pAdasya prakSAlanaM syAt,iti tannirAsArtham-ubhau,--ityAha / zrAha / pUrvamanyamityubhau zeSeNa, iti vakravye, pUrvamanyamaparamanyamita bhI zeSeNa, iti gurukaraNaM kimrthm?| kramavizeSArtham, iti brUmaH / kathaM nAma ? / ekaikapAdaprakSAlane yasya pUrva prakSAlanaM yasya ca pazcAt , ubhayapAdaprakSAlanapakSe'pi tasyaiva pUnaM tasyaiva ca pazcAt prakSAlanam iti / 50 For Private and Personal Use Only
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org dda | 4 pra. 10 kA . ] tadetat kramavizeSasUcanArthaM pUrvAparatvAnukIrttanamiti beoddhavyam // // // 11 // // annasya rASTrirasItyayaM pratigRhNIyAt // 12 // * Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM annasya rASTrirami -- ityanena mantreNa zrarghyaM yathokalakSaNaM pratigTahIyAt - zraINIyaH / zrarghyaM pratigRhNAmi, -- ityarthaM pratigRhIyAdityasaGgataiSA kalpanA bhavadevabhaTTasya / 'pratigTalIyAt - ityasya aJjalI gTahItvA zirasi dadyAt iti raghunanda navyAkhyAne'pi pramANaM na pazyAmaH / mantrAnupadezAt tRSNImeva zirasyarghyaM dadyAt, -iti tu syAt // 0 // 12 // 0 // yazo'sItyAcamanIyamAcAmet // 13 // __ , * yazomi, -- iti mantreNAcamanIyamAcamanArthamudakam zrAcAmet samyak bhakSayet -- zraINIyaH / zracAmet - iti karaNAt, -vAratrayamudakaM bhakSayet, zratha yayoktena vidhinA indriyANyupaspRzet, - ityavagacchAmaH / 'tacca sanmantreNa bhakSayitvA dvistUSNIM bhakSayet' - iti bhaTTabhASyam // // // 13 // // yazasA yazAsIti madhuparka pratigRhNIyAt // 14 // yazaseA yazosi, - ityanena mantreNa madhuparkamarhaNIyaH pratigTatIyAt / apare punaretadavidvAMso bhASante - madhuparkaM pratigRhAmIti madhuparkaM pratigRhNIyAt, - iti // 0 // 14 // 0 // tasya khanvasya madhuparkasya, - For Private and Personal Use Only *
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 10 kA. gTahyasUtram / yazasA bhazosi mahasA bhAsi zrIbhakSAsi zriyaM mayi dhehIti triH pivet // 15 // yazasA bhakSomi, ityevamAdinA mantreNa, tri:-vAratrayaM pivedahaNIyaH / zrAha / samastamantrAmnAnaM kimartham ? / ucyate / mantre bhakSazabdasya triH pAThAt triH pAnavidhAnAcca bhakSaza dAnnereva mantrAvayavaiH pAnaM sthAt, ityapi kadAcidAzaGkA syAt kamyacinmandamateH / atastannirAmArtha mantrAntena pAnapratipAdanArtham, mamAmnAyaprajJApanArthazca samastamantrAmnAnam, iti bhttttnaaraaynnpraatyH| tasmAt, kauthumAdInAM mantrAntenaiva pAnam / yeSAntu 'zriyo bhakSosi'---iti mantrapAThaH, teSAM mantrAvayavaireva pAnaM syAt / tathA ca chandogagTahyAntaram / "madhuparka triH pived yazasA mahasa: zriya iti, vRSNI caturtham" dati / tadatra, mantrapratIkopAdAnAt pratIkaireva pAnamavagamyate / 'zrIbhadomi'-dati khalvaramacchAkhAyAM mntrpaatthH| damidAnImatra mandihyate / kiM pratipAnaM mantrAvRttiH, uta sakRnmantreNa pAnatrayam ?-iti| sakRnmantraprayogaH, iti kecit / kutaH ? / "ekadravye kAhanI sakRnmantravAcanaM kRtvA," iti vcnaat| tdmnggtm| kasmAt ? / ttrvybhedaat| dravyabhedaH khalvatra bhvti| na hi yadevAditaH pibati, parastAdapi tadeva pivati,ityapramattaH zaknoti vaditum / tasmAdasyatra drvybhedH| uttaratra vRSNImiti karaNAcAtra pratipAnaM mntraavRttimvgcchaamH| Aha / madhye tarhi pAcamanaM prApnoti ? anyathocchiSTaH kathaM dvitIyaM 5 D2 For Private and Personal Use Only
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 764 gobhilIya aate pAnaM kariSyati, mantraM vA paThiSyati / ucyate / uttaraca zracAntodakAya, iti karaNAdihAcchiSTataiva na bhavatItyavagacchAmaH / tasmAt prANAgnihotravat seomabhakSaNavaca hAtAcamanasyaiva mantrapATha: syAt / tathAca gTahyAsaMgrahaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir " madhuparke tathA so anu prANAhutISu ca / cchiSTo bhavedvipro yathA vedavido viduH / prANAhutiSu seomeSu madhuparke tathaiva ca / syAmeSu sarveSu neocchiSTo bhavati dvijaH " | madhuparkasya pivet // 0 // 16 // 0 // 18 pra. For Private and Personal Use Only * kA. ] iti / idamaparaM cintyate / madhuparkasya pivati - codanA tAvadupalabhyate, mantre ca bhakSazabdazrutiH / tatra kiM pAtreNa pAtavyam ? zraheosvit hastena bhakSayitavyam ? -- iti / tatra kecidAhuH / mantaliGgAt pramiddhezva hastena bhakSayitavyam / pivati codanA tu bhojanasya pUrvAparadvirAcamanA dernivRttyarthatayANupapadyate iti / apare bruvanti / mantrANAmavidhAyakatvAt pramiddheAnaikAntikatvAt vidhivalIyastvAcca pAtreNa pAtavyam, - iti / anye tu manyante / madhumaMyogAt dravazcenmadhuparka: syAt, tadA pAtreNa pAtavyam / atha dadhnaH kAThinyAt pAnAnupapattiH, prAgeva tu kRtAnnasya tadA istena bhakSayitavyamiti / tadatra bhavanto bhUmidevAH pramANam // 0 // 15 // 0 // tRSNa caturtham // 16 // 1. +
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 10 kA. ysnm| bhUya evAbhipAya zeSaM brAhmaNAya dadyAt // 17 // bhUyaH-punarapi, evakArakaraNAta, vRNImeva, abhipAtha prAbhimukhyana pItvA, zeSamavaziSTaM brAhmaNAya ddyaat| taJca putrAya zivyAya vA, na punaravizeSeNa yam kasmaicit / kathaM jJAyate ? / "ucchiSTaM kasyaci na pAtavyaM nApi dAtavyam'-dati zAstrAnAre anyasmai ucchiradAnasya anyochiTabhakSaNasya ca niSedhanAt / gubIdyucchiSTabhojanantu prasiddhaseveti na tapapAdanArthamukramaH / tadabhAve pujarabrAhmaNAyApi dadyAt, taca adbhirabhyujaya, iti vizeSaH / tathA ca drAhyAvaNaratram / "tadabhAve'dbhiH manyocyAbrAhmaNAya" iti / lAgyApanopyevameva sUtrayA nakAra // 0 // 17 // 10 // AcAntodakAya gauriti nApitasvibrUyAt // 18 // AcAntodakAya ahaNIyAya / tArtha caturtha / AcAnodakamaINIyamuddizya,iti vA vajIyan / nApitA goriti bidhAravayaM yAt / AcAntodakAya, iti kurvana uvairatvaM dyotayati / kathaM nAma ? / yathA kha vargaNIyaH gNoti, tathAccai--yAt, iti / evaM khatvAcAntodakArthatA kathAsya sampansyate / anye tu varNayanti / 'AcAntodakAya, ti saptamyarthe caturthI / tena, ahaNIye zrAcAntArake stiityry:,'-ti| madhuparkabhakSale ucchitA na prApnoti, iti khavAcArya zrAcAntodakAya, ityAha / tena, itaH pUrva nAstyevAcamanam // // 18 // // For Private and Personal Use Only
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 766 gobhilIyaM [ pra. 10 kA. nApitena trigArityukte khalvayamahaNIyaH, tameva nApitam, muJca gAM varuNapAzAd dviSantaM me'bhidhehIti taM jahyamuSya cobhayorutsRja gAmattu tRNAni pivatUdakamiti brUyAt // 16 // muJca gAmiti mantraM brUyAt / shraah| samastamantrAnAna kimartham ? / samAmnAya prajJApanArtham / evameva mantrasya pAThArthaJca / tena, me,ityAdau nirAkA jhavA) na nAmaprayogaH / tena, amuvya, ityapyanUha eva sthAt, iti kecit| te khalu, 'me'bhidhehIti'-ityatra, itikAraM kimiti na likhitavantaH, iti praSTavyAH / tasmAt, 'amuSya'padasthAne tAvadaIyitu mAdezaH karttavyaH / kutaH ? / adaH padasthAne nAmAdezasyAsmAbhiH pUrvamupapAditatvAt / "samastamantrAmnAnaM 'jahi' 'amadhya-iti padayorantarA zabdAntarAdhyAhArazaGkAnivRttyartham / anyathA, mama viSNadattasya ca, ityevaM prayogaH syaat| tacAyukram / me'bhidhehIti me-zabdena tadarthasiddheH" iti kecit / teSAmapi taduktayeva yuktyA adhyAhArazaGkAyA aprasanaH samastamantrAmnAnaM kimarthamiti na vidmaH / me'bhidhehIti, ityatra itikaraNaM kimartham ? / parastAnmantrapadasya ruupaantrtvprjnyaapnaarthm| prAgiti zabdaprakSepAt yathA'vasthitAnAmeva mantrapadAnAM prayogArthaJca / tena, 'amuvya'-padasthAne nAmAdezaH syAt / tarhi 'tam' ityAtrApi syAt ? / naiSa doSaH / iti karaNAt prAkanena 'dviSantam'-iti padena tasya sambandhAt / tasmAdiyamevAvadhAraNA ;-'samastamantrAnAnaM samAmnAya prajJApanA For Private and Personal Use Only
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 10 kA graha suutrm| rtham / madhye itikArakaraNaM tataH prAkanasya mantrabhAgasya yathAzrutapAThArtham, parAcInasya 'amuthya'padasya sthAne nAmAdezasUcanArthaJca / anyasya parAcInatve'pi na nAmAdezaH, pramANabhAvAt / nApyadhyAhAraH, smstmntraanaanaat'-dti| tathA ca chndoggtthyaantrm| "macoditAmanumantrayeta muJca gAmityamuvya cetyarhayitu ma brUyAt" iti| bhaTTabhAyyepyuktam,-"me'bhidhehItyatreti zabdaprakSepAt 'me'bhidhehi'-dUtyeva prayogaH / na tu nirAkAnIkaraNAya me vanuriti / amuvyapadasthAne arhayitu mAdezaH" iti / atra ca, padyamAnamantrakANDe 'iti'padaM na padyate, kevalamAcAryeNaiva ukamarthaM pratipipAdayiSuNA prakSiptaM taditi boddhavyam / bhaTTanArAyaNo'pi prakSiptatvamitikArasya spaSTamAcaSTe / vyAkhyAtAro'pi pUrvIcAryA evameva pratipannAH / bhavadevabhaTTo'pi mantre dUtikAraM na lillekha / yacca,-utabhaTTabhASyapratIkaM likhitvA, raghunandanenoktam,-"me'bhidhehItyatra bhavadevabhaTTena yat itipadaM na likhitam, tad heyam, bhaTTabhAvyavirodhAt, pramANabhAvAcca,"iti / tadeva heyam / kasmAt ? / bhaTTabhAvyavirodhAbhAvAt / tatra khalvitizabdasya prakSepatvakathanAyakamitizabdasya mantrAnaGgatvamuktam / pramANaJcAtra mantrasamAmnAyo'dhyeTasampradAyazca / tasmAt,-bhaTTabhASyapatastAtpa-pAlocanAt mamAmnAyAdyanavalokanapramAdAcca apramANaM pramANaviruddhaJca yadRcchayaiva pralapitamityanAdaraNIyam // 0 // 18 // 0 // tato nApitena mutAM tAmeva gAmavalokayannaINIyaH, mAtA rudrANAmityanumantrayeta // 20 // jvarthaM sUcam // // 20 // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 76 gobhilIyaM kiM sarvvatraivAINakarmaNi nApitena gauri rudrANAmityanena tAmanumantrayedarhaNIyaH ? / prApte idamArabhyate,-- Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 pra. 10 kA . ] muJca gAmiktA mAtA evaM khalu prAptam / evaM anyatra yajJAt // 21 // yajJo'gniSTomAdiH / tasmAdanyatraivaM kuryyAt // 0 // 21 // // yajJe tarhi kiM kuryyAt ? / ucyate, - kurutetyadhiyajJam // 22 // yajJamadhikRtya, - ityadhiyajJam / yajJamadhitya yadaNaM kriyate, tatra nApitema gaurine khatyayamarhaNIya: 'kuruta' - iti nUyAt / kuruta zralabhadhvamityagnisvAmiprabhRtayaH / " kuruteti gavi proktAyAM brUyAt" - iti ca lATyAyanasUtram // 0 // 22 // 0 // kati punararhaNIyA bhavanti ? / ucyate, - Sar3arSyAhI bhavanti // 23 // zramaNam / tadarhantItyayAhIH / te khalvime SaTsayakA bhavanti // // 23 // // ime Sar3aINIyA nAmato nirdizyante -- zrAcArya Rtvika svAtako rAjA vivAhyaH priyo'tithiriti // 24 // For Private and Personal Use Only
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 pra. 10 kA.] gTahyasUtram / 769 prAcArya:, "upanIya tu yaH ziSyaM vedamadhyApayet dijaH / sakalyaM sarahasya cva tamAcArya pracakSate" / ityuktalakSaNaH / Rtvik, "agnyAdheyaM pAkayajJAnagniTomAdikAn makhAn / yaH karoti vRto yasya sa tasyavigihAcyate" / ityuktalakSaNaH / snAtakAstrayo vyAkhyAtAH / rAjA abhiSekAdiguNayukto narezvaraH / vivAhyo vivAhayitavyA jAmAtA, ityetat / priyaH,-vidyAtapaHpramatirgaNe: prItiviSayo'tithiryathAkalakSaNaH / ityete Sar3ayAhI nAmatA nirdiSTAH / priyaH, iti vizeSaNAt vidyAdiguNavAnevAtithirA: bhavati, na yaH kazcit,-dUti darzayati // 0 // 24 // 0 // kimetAnAcAryAdIn makRdevAIyet ? / na / kintaIi ?,. parisaMvatsarAnahayeyuH // 25 // parigataH maMvatsaro yeSAM, tAn parisaMvatsarAn zrAcAryAdIn aIyeyuH / 'punara,' iti parAcInamihApyanvIyate / madhyamaNinyAyAt / tena, ekammAdahaNakAlAdArabhya saMvatsarAdUrddhamAgatAnetAnAcAryAdIn punaraIyeyurityarthaH // 0 // 25 // // punaryavivAhayozca punaryajJavivAhayozca // 26 // yajJavivAhI vyaakhyaatau| tayornimittabhRtayoH saMvatsaramadhye'pyAgatAnAcAryAdIn punararhayeyuH / apara prAha / yajJavivAhayonimittayo rI For Private and Personal Use Only
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobhilIyaM [4 pra. 10 kA. gapi saMvatsarAdRtvigAcAryo prAptI punararhayeyuH,'-dati / 'caH samuccaye parimaMvatmarakAlameva smuccinoti| punaryajJavivAhayozca punaryajJavivAhayozca, iti sUtrAbhyAsaH zAstraparisamAptiM dyotayati // 0 // 26 // 0 // ava shivm| zANDilyasya mahAmunerakaluSe vaMze prasaMzottare kSIrAdhAvakalaGkama lavapuH kAntaH kalAnAM nidhiH / vAkpIyUSakarairharannatitarAM cetAMvarINAmapi kSAnto'bhUt paripUrNasundarakalo'pyubAsanAvAsabhUH // rAdhAkAnta: ma khalu vidito mauliruccairguNAnAM medhotkarSaprathitamahimA dhImatAmagragaNyaH / zAstrAlApavyasanarasikaH sannitto'nyadoSAt sAkSAt doSAkara iva satAmAkaraH sadguNAnAm / / siddhAntavAgIza iti prasiddhA yaH masiddhAntagaNeSvabhijJaH / kAle mitaM vAkyamudarkapathyaM yopadeSTA''gamavajjanAnAm // kRpApArAvAraH sa khallu zaraNaM rUDhavipadAM parAniSTaddeSTA paramabhiniviSTaH zrutividhau / sphuradbhakizraddhAvimalamatirucaigirisutApadAmbhojavandapracuramakarande madhukaraH // yo'dhyApayAmAsa paraHsahasrAnananyakAmyAnapi zivyasaGghAn / For Private and Personal Use Only
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra [4 pra. 10 kA . ] www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gRhyasUtram / yazcAntakAle visasarja dehaM surApagAtIrarasAntarasthaH // advaitavAdanirato navAvatAra dUva bhaktiyogasya / aparimitA yat premA romAJcamiSAdalati vAcye'pi // zrIcandrakAntanAmA brahmavidaH kauthumo dharAdevaH / tasmAnmahAnubhAvAttakIlaGkAralAJchanA jAtaH || seA'yaM brahmamayIsutA matimatAmArAdhaneSUtsukaH pitraivAmaragurvvanUnamatinA bhUyo vinIto'spRzat / tasyAccaizcaraNAravindakRpayA'nyeSAM gurUNAntathA kiJcidbodhalavodayAticapalaH zArdUlavikrIDitam || kAmarUpabrahmaputrAvantarA kaikayeSu yaH / puNye serapure ramye karoti vasatiM dvijaH // zrImadvijayinI devI sAmprataM bhAratezvarI / yadaGgasAmrAjyagataM tadrAdhikRtAjJayA // mantrAdInAM samyak tathA vacAMsi ca nibandhakartRNAm / budyA vicArya bhUyo mImAMsAditayamapyathAlocya // gautama kaNAdatantramavalokya kapilamuniracitatanvamapi / api ca pataJjalitantraM sAmAni vizeSataH samAlocya // lATyAyanIyakalyaM drAhyAyaNaracitamAzvalAyanakRtam / hyAntarakartRNAM pariziSTakRtAJca vicAryyaM vacaH // racayAJcakAra bhAvyaM kaThinacchandogaggRhyasUtreSu / zrIcandrakAnta etattaralAlpamatiryathA buddhi || 5 E2 For Private and Personal Use Only 771
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 772 gobhilIyaM [4 pra. 10 kA] vedAGkazailacandre zakanarapatihAyane samApteSA / AzvinamaGgalavAre rasendudivase kRtistasya // svalitaM yadatra daivAttadakhilamakhilezvaraH zamaM nayatu / prINAtu parapitA'sau bAlakaparicApalAdasmAt // mandottamamadhyAnAmupAsakAnAmanugrahArthaM yaH / dhatte vividhazarIraM ma haratu duritaM mamezAnaH // yasyAjJAvivazA'calApi calati bhrAmyanti zUnye grahAvAto vAti tapatyathApi tapano mRyastathA dhAvati / vyatyAseA vipulasya yasya niyamasyAlpo'pi nA lakSyate so'yaM zrIparamezvaraH prakurutAdante'pi me maGgalam // pitrozcaraNasaroja vikasatu hRdaye mamAnizaM valgu / tamamAM vighaTanadakSAH spharanti nakharendavo yatra // santaH santi jagatsu ye paraguNaM doSotkarairAvRtaM sammAgha parizodhya sAdhu bahulIkurvanti nivAsanAH / teSAM tadbatameva, teSu viphalA satyaM kRpAgArthanA tadbhakiptatamAnasAstu zirasA tebhyo namasturmahe // dUti mahAmahopAdhyAyarAdhAkAntasiddhAntavAgIzabhaTTAcAryAtmajasya zrIcandrakAntatIlaGkArabhaTTAcAryyasya kRtau gobhilIyagTahyasUtrabhASye caturthaprapAThakasya dazamI kANDikA samAptA // 0 // samAptazcAyaM caturthaH prapAThakaH // 0 // samAptaJcedaM gobhilagTahyasUtrabhAvyam // 0 // zubhamastu // zrIrastu // For Private and Personal Use Only
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org gRhyAsaGgrahaH / ( gobhilagTahyapariziSTarUpaH ) gobhilaputrakRtaH / prathamaprapAThakaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir *** namaH sAmavedAya | zrIgaNezAyanamaH / navA gubAcAryyan vicAryya buddhyA vacAMsi pUrvveSAm / gRhyAsaMgrahabhASyaM svanpagranthaM kariyyAmaH // iha khalu tatrabhavAn gobhilaputraH gobhilagTahyasUtrANyavyaktAni vyaktaM vyAcikhyAsurgeaubhilAnupadiSTamapi kiJcidupadidikSurgobhilagTahyaparizighRrUpaM gRhyAsaMgrahAkhyamimaM granthaM racayAJcakAra / yasyAyamAdimaH zlokaH, - zrathAtaH saMpravakSyAmi yaduktaM padmayoninA / brAhmaNAnA hitArthAya saraskArArthe tu bhASitam // 1 // tatrAyamathazabda zrAnantaryyArthaH saMbandhakaraNArthazca / uccAryyamANazca maGgalaprayojana bhavati / zrAnantaryyArthastAvat / gobhilaggRhyasUtrAdhyayanAnantaram anudbhinnapadArthagTahyasUtrArthIvadhAraNArthaM tadanuktavizeSapratipattyatat zAstramadhyetavyamityetadarthaH / saMbandhakaraNArthaH khalvapi / gobhi For Private and Personal Use Only
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 74 gtthyaasNgrhH| [1 pra.] lagTahyasUtrazAstreNAmya zAstrasya maMbandhaM karoti / prayojanaJcAsya,gobhilagTahyasUtravadetadapi zAstra gobhilIyadhopadezaparameva,-iti pratipattiH / ataH zabdo hetvrthH| yasmAt agninAmAdIni gobhilena nAkAni, yasmAca anudbhinnArtha gobhilagTahyasUtram, ata:-etasmAt kAraNAt, gobhilaputro'haM brAhmaNAnAM hitArthAya samyak prakarSaNa vkssyaami| kim ? / padmayoninA brahmaNA yaduktamagninAmAdikam / yacchabdasyottaravAkyagatatvenopAdAnAdiha tacchabdApekSA nAsti / tu punaH / saMskArArthe saMskArarUpaprayojane,-tat siddhyarthamityetat / brahmaNA bhASitamiti prAdhAnyAt punarupAdAnam / kimataH ? / garbhAdhAnAdiSu keSucit saMskAreSu gobhilenAgnipidiSTaH, teSvapi maMskAraprayojanasiddhyarthamammaTukanAmA'nirbhavati / etadataH / apara prAha / "yasmin karmaNi gobhilenAgniruktastatraivAminAma jJAtavyaM nAnyatra / brahmaNA sAdhAraNyena sarcakarmasu agninAma unam, tena hetunA gobhilaputreNApi sarvakarmasu ani nAma unam / tataza, gobhilole garbhAdhAnAdau agninAma na bhavati"-dUti / tdsnggtm| gobhilapariziSTarUpatvAdetasya / na khalu gobhilena nokramiti gobhilaputreNokamapi nopAdeyamiti kiJcidatra kAraNamupalabhAmahe / tathAtve vA gobhilAnukAnAM bahanAmapi vizeSANAmatroktAnAmanupAdeyatApatteH / upAdIyante ca / tasmAdasaGgataiSA kalpanA, gobhilAke garbhAdhAnAdau agninAma na bhavati, iti / gobhilo'pyasmAkamupadeSTA, tat putro'pi / yat khalu pitrA nopadiSTaM tadeva putreNo For Private and Personal Use Only
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 pra.] gTahyAsaMgrahaH / 3 padeSTavyam / mandigdhazcArthI nirNatavyaH / na hi gobhilenApi tatra ttraagninissiddhH| na khalvetat parezAkhika shaastrm| na ca gobhilena noktamiti svazAkhAyAmeva granthAntarotamapi parityakavyam / pariziSTAnAmAnarthakyaprasaGgAt / anuktAnAM khalvarthAnAmupadezasteSu bhUyopalabhyate / alamamadAvezena // evaM zAstrArambhaM pratijJAya prathamantAvadagminAmAnyabhidhIyante navabhiH zlokaH, laukikaH pAvako hyagniH prathamaH prikiirtitH| agnistu* mAruto nAma garbhAdhAne vidhIyate // 2 // hizabdo nizcayArthaH / laukiko'miH pAvakaH kathitaH / raghunandanastu, -"laukike" iti paThitvA, laukike-gRhapraveze, iti vrnnyaanyckaar| garbhAdhAne punAruto nAmAnirvidhIyate / yadyapi, gobhilena tatrAgnipidiSTaH, tathApyasmAbhistatputraistadupadiSTArthavedibhimArutA nAmAgnistatra vidhIyate / tasmAdasti gobhilota'pi gIdhAne'gniriti boddhvym| vidhIyate, iti karaNAccaivamavagacchAmaH / yadi nAma kevalaM brahmaNA una iti garbhAdhAne, agnirucyate, ityabhiprAyaH, tadA parikIrtitaH, ityeva kuryAt, na-vidhIyate,-iti // purasavane cAndramasaH zuGgAkarmaNi zobhanaH / sImante maGgalA nAma prAgalbhA jAtakarmaNi // 3 // sabane cAndramA nAmAgniH / 'candranAmA'-dUti raghunandanaH paThati / * amestu, iti paatthaantrm| For Private and Personal Use Only
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org gRhyAsaMgrahaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "prAgudIcyAM dizi nyagrodharAGgAmubhayataH phalAmakhAmAmakRmiparitRptAM triH saptairyavaimAsevA parikrIyotthApayet" - ityAdi ke rAGgA karmANi zobhano nAmAgniH / sImante sImantakaraNe / spaSTamanyat // [1. pra.] ko nAmni ca pArthivA hyagniH prAzane ca zucistathA / sabhyanAmA'tha cUr3e tu vratAdeze samudbhavaH // 4 // " nAmakaraNe pArthibeA nAmAgniH / zrannaprAzane zucirnAmAgniH / cUr3AkaraNe sabhyo naamaagniH| 'satyanAmA' - iti raghunandanaH paThati / vratAnAmgodAne vizeSasya vacyamANatvAt vrAtikAdityavratamahAnAmnikopaniSadajyaiSTamAmnAm, zradeze upadeze samudbhavo nAmAgniH kathitaH // godAne sUryyanAmA tu kezAnte yagnirucyate / vaizvAnarA visarge tu vivAhe yojakaH smRtaH // 5 // godAne godAnikate sUryyanAmA zrami: / godAnAGke mayAle kezAnte karmANi zragninAmAgniH / visarge - vrataprastAvAt vratAnantaraM karaNIye mItyAge samAvarttanAparanAmadheye gRhyeoke zrAnAvanAkhye karmmaNi - ityetat / "mauJjIvisarge tyAge vaizvAnarA nAmAgniH"-- iti dIkSitabhASyam / visarge dAne, - iti kecit / vivAhe yojakA nAmAgniH || I caturthyAntu zikhInAma dhRtiragnistathA'pare / Avasathye bhaveA jJeyA vaizvadeve tu pAvakaH // 6 // * nAmni syAt, - iti pAThAntaram / For Private and Personal Use Only
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org gRhyAsaMgrahaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1] pra.] caturthyAm- gRhyeoke caturthIkarmmaNi zikhI nAmAgniH / zrapare zrAcAryyIstathA caturthIkaNi STatinAmAnamagnimAja : - iti dIkSitarAmakRSNaH / zrapare dhRtihomAdau dhRtirnAmAgniH - iti raghunandanaH / tatra brUmaH / dhRti me dhRtirnAmAgniryuktaH / kutaH ? | zabdasAmyAt / dhRtinAmA khalanirdhRtiho me zrAgacchati hRdayam / zrAgacchati cet, na yujyate vinAkAraNa muttraSTum / evaJca zragninAmnAM saptatriMzatsyApyAjayenopapatsyate / matAntaratve khajvetasya sA nAtIva samaJjamA syAt / zrAvasathye gRhye'gnau bhavo nAmAgnijJAtavyaH / gTahyaH, aupAsanaH, zrAvasathyaH, -- iti hyanarthAntaram / vaizvadeve kaNi punaH pAvako nAmAgniH // brahmA vai gArhapatye syAdIzvaro dakSiNe tathA / viSNurAhavaNIye tu agniheAce cyeaa'gnyH|| 7 // gArhapatye'mI brahmA nAmAgniH syAt / evamuttaracApi / dakSiNe dakSiNAnau / zraute khatvagnihotre ete cayo'gnayo bhavanti // lakSaheAme vahninIma* koTihome hutAzanaH / prAyazcitte vidhizcaiva pAkayajJe tu sAhasaH // 8 // 777 prAyazcitte prAyazcittahAme vidhirnAmAgniH / 'vidhu:', - iti raghunandanaH paThati / pAkayajJe sAhaseA nAmAgniH / zliSTamanyat / zrAha / kaH punaH * lakSaheAme tu vahniH syAt,- - iti pAThAntaram / 5 F For Private and Personal Use Only
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 77 ehyaasNgrhH| pAkayajJo nAma ? / ucyate / yaH khalvekAnimAdhyaH yajJaH, taM pAkayajJamAcakSmahe / kiM kAraNam ? / "pAkarajJA ityAcakSate ekAgrI yajJAn"-iti lATyAyanaratrAt / TrAhyAyo'pyetat suutryaanyckaar| "pAkayajJA ityAkhyA yaH kazcaikAnI" iti ca chandogagTahyAntaram / "zrAvaNTAzvayujyAgrahAyaNTa ekAnvaSTakaikASTakAH pAkayajJAH",-iti dItitarAmakRSNaH / "pAkayaje,-pAkAGgakayaje vRSotmargadevapratiSThAhomAdau" iti raghunandanaH / pAkayajJaH prazastayajJaH, iti bhAkhAntarIyagTahyattikRtaH // devAnAM havyavAhastu pitRRNAM kavyavAhanaH / parNAhutyAM mur3A nAma zAntike varadastathA // 6 // nigadavyAkhyAto'yaM zlokaH // pauSTike baladazcaiva krodhAgni*zcAbhicArake / vazyArthe kAmado nAma vanadAhe tu dUtakaH // 10 // pauSTike,-zarIrasya dhanasya vA puSTijanake karmaNi, valado nAmAgniH / puSTirupacayaH / abhicAra evAbhicArakaH / tasminnabhicAra ke karmaNi krodhAgniH / abhicaraNamabhicAro mAraNamityetat / vazyaM vazIkaraNam / tadarthaM karmaNi kAmado nAmAniH / vanadAhe dUtako nAmAniH / kASThe tu jtthraagnishc| kravyAdA mRtbhkssnne| samudre vAr3avo jJeyaH kSaye saMvartako bhavet // 11 // * krodho'miH, iti pAThAntaram / + jaTharo nAma, iti pAThAntaram / For Private and Personal Use Only
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 pra. ] gRAsaMgrahaH / koThe udare / mRtabhakSaNe zavadAhe / kSaye, sarveSAM nAze pralaye, - iti yAvat / ciSTamanyat // evamagninAmAnyabhidhAya teSAM zrAvaNaM jJAnaJcedAnIM vidhatte, - ete'gnayaH samAkhyAtAH zrAvayed brAhmaNaH sadA / saptatrizativikhyAtA jJAtavyAzca dvijena tu // 12 // ete pUrvoktA zragnayaH mamyak kathitAH / tAnetAn brAhmaNaH sadA dvijaM zrAvayet / dvijena tu saptaciMzativikhyAtA: ( zrASIyaM prayogaH ) saptatriMzatsaGkhyayA vizeSeNa kathitAH, -pramiddhA vA amayo jJAtavyAH / tadidamarthaM kasvaviniyuktAnAmapyagninAmnA pUrvvaM parikIrttanamiti draSTavyam // sapta jihvAH sphurantyetA hutAzanamukhe sthitAH / yAbhirddavya' samaznanti hutaH samyak dvijeaattmaiH|| 13 // 5 2 909 mukhe sthitA etA vacyamANAH saptajihAH sphuranti / dvijeAttamaiH, - niSAdagyapativat karmadhAraya samAsasyaiva yuktatvAdavizeSAcca uttamadvijaiH, samyak hataM havyaM yAbhirjihAbhiH samaznanti - divaiaukasaH, - iti vAkyazeSaH // kAlI karAlI ca maneAjavA ca sulohitA caiva sudhUmravarNI / sphuliGginI caiva zucismitA ca belAyamAnA iti sapta jihvAH // 14 // For Private and Personal Use Only
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 070 gRhyAsaMgrahaH / [1 pra.] ityetAH sapta jihA: nAmato nirdiSTAH / lelAyamAnAH, - havyaM bhakSi tumi nyaH / lala IsAyAm // tAsAM khavAsAM jihnAnAM madhyAt, Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir p zAnti pauSTike dve ca tisro'bhicAriNyaH / etAzcAktA vizeSeNa jJAtavyAzca dvijena tu // 15 // zAnti ke karmANi dve jihe / pauSTike ca karmaNi dve jihe / tisrasvAbhicArakarmmaNNupayuktAH / etAzvoktA jihA dvijena vizeSato jJAtavyAH // zrayaiva tu* hAtavyaM yeA yaca vihitA vidhiH / yatra karmaNi yo vidhiruktaH, tatra tena vidhinA hAtavyam / kiM kRtvA ? | vihitamagnimAhaya / "yatra yo vihito'nalaH" iti daar: paThati / tatra ca yatra yo'nalo vihitastatra tamanalamAhUya saarmiti vyakta evArthaH // zraviditvA tu yeA hyagni homayedavicakSaNaH // 16 // na hutaM na ca saraskAro na ca karmmaphalaM labhet / yaH khalvavicakSaNo'gnimajJAtvA homayet tena taM na bhavati, - ( jataM hAmaH / bhAve niSThA ) kRteA'pi hAmo na sidhyatItyarthaH / na ca tena homena tasya zarIrasya saMskAro bhavati / na cAsau karmaphalaM labhate // vyAya caiva, - iti pAThAntaram / For Private and Personal Use Only
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gtthyaasNgrhH| jJAtvA svarUpamAgneyaM yo'merArAdhanaM caret // 17 // aihikAmuSmikaiH kAmyaiH sArathistasya pAvakaH / niHsa zayakarairathaiH putraziSyahitaiSiNaH // 18 // yaH punarameridamAgneyaM svarUpaM vakSyamANalakSaNaM jJAtvA agnerArAdhanamAcarati, tasya putraziSyahitaiSiNaH, ityAgneyaM svarUpaM viduSaH putraziSyahitaiSitvaM vadan-tadaviduSaH putraziyyAniSTamapi dyotayati / 'niHsaMzayakaraiH'-ni:saMzayaM yathA bhavati tathA kriyamANaiH, 'kAmyaiHkamanIyaiH abhilasanIyaH, 'aihikAmunikaH'-dahaloke paraloke ca bhaveH maubhAgyasvAdibhiH, 'arthaH'-prayojanaiH phalaiH,-dUTetat / 'pAvakaH' 'mArathiH'-mArathivadanukUlaH tattatphalanirbAhaka ityarthaH / tayAvidhairathaiH putraziyahitaiSiNastasya pAvakaH sArathiH-phaladAtA, iti vA varNanIyam / tadanena tasya putraziSyANAmapi tattadarthA: sampadyante, dUla ke bhavati // na cAtra saMzayaH karttavyaH ityAha, gAbhilAcAryaputreNa kRta5 zAstra5 sunizcitam / pAvakasya mukhaM vakSye yaduktaM padmayoninA // 16 // zAstraM pUtimagninAmAdipratipAdakaM gobhilAcAryaputreNa mayA sunizcitaM kRtamiti gobhilAnuko'pi mano'gnirgarbhAdhAnAdiSvastItyabhiprAyaH / ukrasyApi punaruktiH ziSyANaM dRr3hapratyayArthA / apara zrAha / zA tvaM grahyAsaMgrahAkhyam, iti| athedAnImahamanermukhaM vakSye vyAkhyAtamanyat // For Private and Personal Use Only
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 782 gtthyaasNgrhH| [1 ] saptajihvA-pramANantu prAdezaM parikIrtitam / pramANaM caturasraJca vartulaM mukhamaNDalam // 20 // pUrvoktAnAM vakSyamANAnAJca saptajihAnAM pramANaM prAdezaM vistRttrjnynggsstthruupm| apara paah| baddhamuSTiH karo raniH, ratnyardU prAdezam, iti / pramANaM pUrvokaprAdezapramANaM, caturastraM catukoNaJcAgnimukhaM kathitam / mukhamaNDalantu vartulam // ___ yadarthaM hUyate vahnau tAM jihvAM parikalpayet / yatkAtha iyate, tAM tadihitAM jihAmanI parikalpayet cintyedaavaahyedaa|| pUrvoktAbhyaH saptabhyo jitAbhyo'nyAH sapta jihA Aha,.. karAlI dhaminI zvetA lohitaamhaalaahitaa||21|| suparNI padmarAgI ca saptaitAH parikIrtitAH / saptatA jitAH kathitAH / Rjvanyat // karAloM rAkSasAznanti dhaminImasurAstathA // 22 // zvetAM nAgAH samaznanti pizAcA lohitAM tthaa| mahAlohitAM gandhavAH suparNIca yamastathA // 23 // karAloM-karAlyA jikayA, karAlI jihAM prApyeti vA varNanIyam / evamuttaratrApi vyAkhyeyam / rAkSasAH praznanti / atra visargalope sandhirArSaH // For Private and Personal Use Only
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir grmaasNgrhH| padmarAgI ca vikhyAtA divyA jihvA hutAzane / tasyAntu homayennitya susamiddhe hutAzane // 24 // yayA devAH samaznanti, mA divyezucyate / hutAzane hutAzanasya / padmarAgI hutAzanasya jihA divyA vikhyAtetyarthaH / tasyAM divyAyAM jihvAyAM padmarAgyAmityetat / susamiddhe prjvlite| liSTamanyat // vidhame lelihAne ca hotavyaM tantrasiddhaye / na dhUmA na tathA jvAlA vizuddho bhuvi cakSuSaH // 25 // vidhUme dhUmarahite, lelihAne dIpyamAne cAgnau, tantrasya karmavistArasya siddhaye hotavyam / tatra heturuttarArddhanokaH / na dhUmaH cakSuSo vizuddhaH viddhihetuH, api tu dhuumshckssusso'vishuddhiheturityrthH| tatheti dhUmayukretyarthaH / dhUmayuktA jvAlApi na cakSuSo viddhihetuH, api tu mApi ckssusso'vishvddhiheturev| tadatra dhUmazabdena kevaladhUmasya, jvAlAzabdena tu dhUmayuktajvAlAyA api doSa ukta: / 'bhuvi'-dUtyatrApi jvAletyanvIyate / bhuvi jvAlA na cakSuSo viddhihetuH, iti bhuvaM liityamA homo nindyate / tathA ca smryte| "kSut laT krodha tvarA yuko hInamantraM juhoti yaH / apravaddhe madhUme vA seo'ndhaH syAdanyajanmani / alpe rukSe sasphuliGga vAmAvarte bhayAnake / zrAkASThaH susampanne phutkAravati pAvake / kRSNArciSi sudurgandhe tathA lihati medinIm / AhutiM jur3ayAd yastu tasya nAzo bhaved dhruvam" / For Private and Personal Use Only
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 784 dhaasNgrhH| [1 pra.] iti / 'tathAjvAlaH' iti pAThe, ajvAla iti cchedH| ajvAlA jvAlArahito'gnirna vizuddha ityarthaH / tathA ca karmapradIpaH / "yo'narSiSi juhotyagno vyaGgAriNi ca mAnavaH / mandAgnirAmayAvI ca daridrazca sa jAyate" / iti / 'vizrAddhoSNavicakSuSA' iti pAThe, "vizuddhena vigatoSNana cakSuSA yatrAgnau dhUmo na dRSTastatra hAtavyam" iti dIkSitabhAvyotava varNanA // prabhayA bhAti yava bhagavAMstatra tiSThati / tatra pUrNAhutiM dadyAt sarvakAmaprasiddhaye // 26 // yatraivAnA prabhayA bhAti jvaaletyrthH| tatraiva bhagavAn viSNustiSThati / 'tatra pUrNahutiM dadyAt';-sarveSAM kAmAnAmabhilasitaphalAnAM prakapeNa siDyartham / pUrNAhutidAnopadezena homo'pi tatraiva karttavyaH,ityapi bhaGgyantareNopadizati / atra ca, yasmin karmaNi yaH kAmaH zAstreNAnuziSTaH, sa eva kAmastatra sidhyati, na punaranyo'pIti draSTavyam / tat kasya hetoH ? / "sarvatvamAdhikArikam" iti siddhAntAt / pUrNahutintu UrdhaH san dadyAt, nopaviSTaH / kutaH ? / ____ "dadyAdutthAya pUrNa vai nopavizya kadAcana" / iti bhaviSyapurANAt / evameke / gobhilIyakarmaNupaviSTa eva pUrNaitiM dadyAt, na punarUddhaH san / kasmAt ? / "AsIna UrddhaH praho vA niyamA yatra nedRzaH / tadAsInena karttavyaM na prathena na tisstthtaa"| For Private and Personal Use Only
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 pra.] iti karmapradIpavacanAt / evamapare / tadatra bhavanto bhRmidevAH pramANam // zrathedAnIM varjanIyAH samidha zrAha - hyAsaMgrahaH / mAraNI rAkSasI raudrI kravyAdI brahmarAkSasI / sthUlajaGghA karAlI ca vajjahastA tathaiva ca // 27 // yamadUtI ca vijJeyA ityetAH samidhA nava / ityetA nava samidho nAmateA vijJeyAH // yathAkramamAsAM lakSaNaM bruvan varjjanIyatvamAha - 7 vizINI vidalA hasvA vakrA sthUlA hazA dvidhA // 28 // kRmidaSTA ca dIrghI ca vajrjanIyAH prayatnataH / vizIrNI truTitA pATitetyetat / drayaM mAraNItyucyate / vidalA dalarahitA, tvacA viyukreti yAvat / dvayaM rAcasI / hrasvA prAdezapramANAt nyUnA / dvayaM raudrI / vakrA prasiddhA / dvayaM kravyAdI / sthalA zraGguSThAt sthUlA / dvayaM brahmarAkSasI / kRzA aGguSThAt kRzA, zrRGguSThasthaulyasya vihitatvAt / dvayaM sthUlajaGghA / dvidhA dizAkhikA / dUyaM karAlI / kRmidaSTA kRmibhirdaSTA / dvayaM vajrahastA / dIrghI prAdezAt dIrghA / dvayaM yamadUtI / tA etAH samidho yatnateo varjanIyAH / tathAca karmapradIpaH / "nAGguSThAdadhikA grAhyA samit sthUlatayA kvacit / na viyuktA tvacA caiva na sakITA na pATitA / 5 G For Private and Personal Use Only
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir shyaasNgrhH| [1 pra.] prAdezAnAdhikA nonA na tathA syAd dizAkhikA / na sapA na ni:- homeSu ca vijAnatA" // iti // athedAnI vizIrNadInAM vajanIyatve hetumuktvA vajanamamUSAmupasaMharati,vizIrNA''yuHkSayaM kuryAdvidalA vyAdhisambhavA // 26 // hasvA mRtyakarI raudrI darbhagavantu vkryaa| vinAni kurute sthUlA kRzA ca ripuvardhinI // 30 // vidhA nAzayate hyathaM bhAyAcca priyabAndhavAna / kITadaSTA'tibhayadA dIrdhA caiva sutAna haret // 31 // tasmAt sarvaprayatnena varjanIyAzca varjayet / vyAdhisambhavA, vyAdheH sambhavo yayA, mA tathAvidhA / huskhA raudrIti sAmAnAdhikaraNyam / asmAdapyavagacchAmaH, vizIrNatvAdIni yathAkrama mAraNyAdInAM lakSaNAni, iti| vakrayA durbhagatvaM prApnoti / vighnAni vighnAn / atibhayadebhicchedaH / nigadavyAkhyAtamanyat / yasmAdevaM, tasmAdajanIyA etAH samidho yatnena varjayediti vizIrNadInAM varjanasyopasaMhAraH // athedAnIM sarvakAmadAH samidha Aha, akRzA caiva na sthUlA azAkhA cApalAzinI // 32 // sakSIrA nAdhikA'nyUnAH samidhaH srvkaamdaaH| kRpAdayo vyAkhyAtAH / tadvaiparItyenAkRzAdayo vyaakhyaatvyaaH| azAkhA, For Private and Personal Use Only
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 pra.] gryaasNgrhH| -na dvishaakhikaa| apaslAzinI, na sptraa| manIrA-ja mirviiryo| kSIramaca vRkSagdham / na adhikAH nAdhikAH-anadhikA ityarthaH / nipAtasamAnArthena nazabdena samAsaH / na nyUnAH anyUnAH / nipAtena samAsaH / . nAdhikAzca anyUnAzca, iti pazcAt indaH / na, iti bhinnaM vA padam / na adhikAH, na ca nyUnAH, dUtyanuSaGgena vyaakhyeym| evaMvidhAH samidhaH, sarvAn kAmAn dadati iti sarvakAmadA ucyante // gosilAnuktaM vizeSamabhidhAya, athedAnIM gobhilokeSvapi keSucit vizeSaM vivizuH pratijAnIte, gRhyAkarmasu sarveSu hAtre pratividhiM dhruvam // 33 // kramazaH saMpravakSyAmi yo yatra vihitA vidhiH| gTahyA gaabhilokaarhyshaastrm| tadukteSu sarveSu karmasu, hAtre, hotuH sukhArtham , yasmin karmaNi yo vidhirvihitaH, tatra pratividhi pratikarmavidhAnaM, kramazaH samyak prakarSaNAhaM vakSyAmi // nanu ma vidhirAcAryeNaivoktaH, kimaparaM vakravyamavaziSyate, yadartho'yamupakramA'rthavAn bhavati, ityAzaGkAyAmAha, anuninnapadArthAni gRhyAvAkyAni yAni tu // 34 // teSAM vakSyAmi siddhyartha zlokasaMgrahasaMjJakaiH / anuninnapadArthAni yAni gTahyAvAkyAnyAcAryeNa paThitAni, teSAmarthAnedasiyartham,-lokasaMgrahamaMjJakairiti vyatyAsena pryuke| saMgraha 542 For Private and Personal Use Only
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gyaasNgrhH| [1 pra.] maMjakaH zlokarityarthaH / gTahyAsaMgrahaH-iti khalvayaM grantho'bhidhIyate / ahaM vakSyAmi / tathA ca, prAcAryAko vidhiranubhinnArtha iti tadarthIDredArthamayamupakramo'rthavAneveti bhaavH| ubhinnaH vykH| na ubhinnaH anuninH| padAnAmAH pdaarthaaH| anuninAH padArthAH yeSu vAkyeSu, tAni anuninnapadArthAni // tatra prathamantAvat,-"athAto rahyAkANyupadekSyAmaH" iti gobhilasUtrasthaM gTahyApadamanubhinnArthaM vyAkaroti dvAbhyAm, panyaH pucAzca kanyAzca janiSyAzcApare sutAH // 35 // gRhyA iti samAkhyAtA yajamAnasya daaykaaH| janiSyA janivyamANAH / dAyakAH dAyaharAH // teSA saraskArayogena zAntikarmakriyAsu c||36|| prAcAryavihitaH kalpastasmAd gRyA iti sthitiH| teSAM patnyAdInAM saMskArayogena,-saMskAralAbhArthamityarthaH / tadidamarthaM yA vivAhAdikriyAH kriyante, tAsu;-zAntikarmaNa zAnyarthakarmaNAmalakSmInirNAdAdInAM kriyAsu karaNeSu ca, yaH kalpaH zAstravidhirapekSitaH, sa khalvAcAryavihitaH-prAcAryaNa gobhilena vihitaH / tadarthaM grAhyasUtra kRtamityarthaH / yasmAdRhyAnadhikRtya prAcAryeNa sUtrANi racitAni, tasmAt kAraNAdAcAryagTahyasUtrANaM gTahyA iti sthitiH| gTahyasandhandhAt smRtirapi grAhyA, ityucyate / daNDayogAddaNDaH puruSa iti yathA // "anuguptA apa pAhatya prAgudakapravaNaM dezaM samaM vA parimamUhopakhiSya"-ityAdi gobhilo kramaM spaSTayati, For Private and Personal Use Only
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org gRhyAsaMgrahaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 pra.] bhUmeH samUhanaM kRtvA gomayenopalipya ca // 37 // dravyANyuttarataH sthApya dRSoM kuryyAdudaGmukhIm / wdd yAgArthaM bhUmeH samUhanaM kunai mAnaM kRtvA, gomayeodakenopalipya dravyAyudakAdIni prayojanopayogIni upaliptabhUmAvuttarataH sthApayitvA, vRSIm -- RSINAmAsanam -- vihitamAsanamityetat / udaGmukhI mudagayAM kuryyAt / mukhamagram / tadidAnIM prayojanopayogidravyAsAdanamasmAkaM na brahmasthApanAdyanantaramiti draSTavyam / zrAha / kasya uttarataH ? | agneriti brUmaH / tathAca karmapradIpaH / "prAJcaM prAJcamudagarudagagraM samIpataH / tattathA''sAdayed dravyaM yad yathA viniyujyate" / iti / yadyapyagniridAnIM na sthApitaH, tathApi bhaviSyataivAgninA 'uttarataH'-ityasya saMbandho beAddhavya: / " puroDAzakapAlena tuSAnupavapati" - iti bhaviSyatA puroDAzena kapAlasya saMbandho yathA // yajJAdau sthAnaparimANamAha - gocarmmamAcaM kurvvIta caturasramanUSare // 38 // sarvvateAratnimAcaH syAt sAyaM prAtastu homayeAH / Uparamiti bAlukAmayaM sthAnamucyate / tat na bhavatItyanUSaram / tasmin pradeze, caturastraM catuSkoNaM gocarbhamAtraM gocaparimANaM sthAnaM kurvIta | sAyaMprAtamayoH punaH sarvvatA dinu ranimAtraM aratnimAtraM vA sthAnaM syAt / ubhayatra parimANe mAtrac / baddhamuSTiH karo raniH / For Private and Personal Use Only
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra .30 www.kobatirth.org hyAsaMgrahaH / [1 pra. ] niSkaniSThaH kre|'rtniH| mArddhadvAviMzatyaGgulo'ranniH - iti kecit // prasiddhatvAt svayameva gocarmaparimANaM vyAkaroti, - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir RSabhaikazataM yaca gavAM tiSThati saMvRtam // 38 // bAlavatsaMprahRtAnAM gAcarma iti taM viduH / iti smRtyantaradarzanAcca // RSabho vRSabhaH / tena samamekazataM bAlavatsaprasUtAnAm - bAlAH vatsAH prasrutAH yAsAM sadyaHprasrutavatsAnAmityarthaH / vizeSaNasAmarthyAt bAlavatsasahitAnAM gavAmekazatamekena vRSabhena saha yatra pradeze saMvRtam - samyagasaGkocena varttamAnaM, tiSThati, taM pradezaM goca iti viDujInantyAcAyAH / apara zrAha / yasmin sthAne RSabhAnAM zataM bAlavatsaprasUtAnAM gavAJca zataM saMvRtamekIbhUtaM tiSThati, tat sthAnaM gocarma, - iti / tadamaGgatam / kutaH ? | zatazabdasyAnuSaGgakalpanAyAM mAnAbhAvAt / "gavAM zataM vRSayeko yatra tiSThedayantritaH / etadgocamAcantu prAhurvedavido janAH" / SaT paJca cture| vA'pi cayeA ddau vA zaphau smRtA // 40 // gocarma iti zabdo'yaM vidhiyoge nipAtyate / caturaH - iti vyatyAsena prayuGkte / catvAraH - ityarthaH / vA'pi - ityapi vyatyAsena prayuGkte / zrapi vA -- ityarthaH / tadayamarthaH / SaT zaphAH, paJca vA catvAro vA trayo vA zaphAH goca iti smRtAH, dvau vA zau goca iti smRtau / yogyatvAdupasthitatvAcca zaphavatInAM gavAmeva grahaNaM vAcyam / w For Private and Personal Use Only
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org gRhyAsaMgrahaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 pra. ] tadevaM gocapyAnAnAmaniyataparimANatvAdAha, - vidhiyoge, -iti / pUrveSu parimANeSu vidhiyoge vidhAnayoge mati, goca ityayaM zabdo nipAtyate / yatra vihite karmmaNi yAvat sthAnamapekSitaM, tatra tAvat parimitameva sthAnaM grAhyamityabhiprAyaH // 781 prAGnIcaM brahmavarcasyamudaGnIcaM yazeAttamam // 41 // pityaM dakSiNatAnIcaM pratiSThAlambhakaHsamam / / pUrvvatA nimnaM syAnaM brahmavarccasyaM brahmavarcca viSaye sAdhu bhavati / brahmavarttamamadhyayanaprakarSajaM tejaH / uttaratAnIcaM yazottamam / uttamaM yazo yasmAt iti tathAvidham / rAjadantAdivat paranipAtaH / ' sAntA zrapyadantAH' - ityukte ryazeottamamiti nirdezaH sAdhuH / 'piNDaM dadyAd gayAzire' - itivat / zrArSeIvA visargaleope sandhiH / pitryaM sthAnaM dakSiNato nIcaM bhavati / samaM punaH pratiSThAyA lambhakaM prApakam / tadanena, "prAgudakpravaNaM dezaM samaM vA " - iti gobhilasUtraM vyAkhyAtam / tatvakaro'pyevameva zlokamimaM papATha / prAgudakpravaNaM dezamityetat vivaraNaparatayaiva cemaM varNayAJcakAra / evameva pitrye karmaNi dakSiNAlavanadezatvaM karbhapradIpAdyanuziSTamanu te / kecittu - prAggrIvaM brahmavarccasyamudaggIvaM yazottamam / pitrya' dakSiNateA nIcaM pratiSThAlambhukaM samam / prAGma dUtyanyathA zleokamimaM paThantaH, - 'brahmavarcasakAmasya prAk grIvaM stakamAsanaM karttavyam, yazaskAmasya udakmastakam, pitryamAsanaM dkssiete| nIcaM karttavyam, pratiSThAkAmasya lambhukaM sundaraM samam ' - ityAsa - . For Private and Personal Use Only
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 762 yAsaMgrahaH / [1 pra.] naparatayA varNayanti / tadapyasamIcInamiti lkssyte| kutaH ? / anunibArthagTahyasUtrArthaparatvAinthasya / sthAnaprastAvAcAnupasthitAmanaparatAyA anyAyyatvAt / anyathA vRSoM kuryyAdudamukhIm-ityasminneva prakrame idamapi kuryAt / varNanApi teSAM na zabdamanusaratItyalamasadAvezena // varaM gAntu vijAnIyAccaturvaSImiti sthitiH||42|| dakSiNAnAM viziSTaM vai varaM tamaparaM viduH| caturvarSI gAM varaM jAnIyAditi zAstramAdA / dakSiNAnAM madhye viziSTa zreSThaM, taM gAm , aparaM pUrvAnAdanyaM varaM jAnanyAcAryAH / tam, iti vidheyaprAdhAnyavivakSayA puMsA nirdezaH, liGgavyatyayAdA / nAtra kalpe varSaniyama ityabhiprAyaH / tathA cokam / "gauviziSTatamA loke zAstre'pi ca nigadyate / na tato'nyadaraM kiJcit tasmAgauramucyate" // iti| tadanena,-"anavAn kasA vAsA vara iti dakSiNAH"iti sUtrastho'nubhinArthI varazabdo vyAkhyAtaH // "pUrNapAtro dakSiNA" iti sUtrasthaM pUrNapAtrapadaM vyAkaroti, caturmuSTirbhavet kiJcit puSkalaM tccturgunnm||43|| puSkalAni ca catvAri pUrNapAcaM vidhIyate / caturmuSTiH 'kiJcit' bhavet / kiJciccaturguNaM-ghor3azamuSTiH puSkalaM bhavet / catvAri puSkalAni-catuHSaSTimuSTiH pUrNapAtramiti dIkSita bhAvyam / 'aSTamuSTi bhavet kuJciH kuJcayo'Tau ca puSkalaM' iti nArAyopAdhyAyAdayaH paThanti / atra ca, "kasaM camasaM vA'trasya pUrayitvA // For Private and Personal Use Only
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org saMgraha: / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 pra. ] kRtasya vA'kRtasya vA'pi vA phalAnAmevaitaM pUrNapAtramityAcacate"-- ityAcAryyastrotasya etasya ca pUrNapAtrasya sambhavAsambhavAbhyAM vyavasthA boddhavyA / zratyantAsambhave tu - " yAvatA bahumoca TaptiH pUrNena jAyate / navarA tataH kuryyAt pUrNapAtramiti sthitiH" / draSTavyam // iti karmapradIpa yajJadravyasamAhAre bhojanAcamane tathA // 44 // jape vA homakAle vA dakSiNaM bAhumuddharet / yajJadravyANAM vAdInAM samAharaNe grahaNe ityarthaH / jape japakAle / eSu dakSiNaM bAjaM yathAsambhavamUrtaM kuryyAt / vAzabdA samuccayArthe // 73 homaH pratigraheo dAnaM bhojanAcamanAni ca // 45 // avahirjInu kamaNi sAGguSThAnyevamAcaret / ArambhaH sarvvahAmAnAmAhuryajJavidA janAH // 46 // zravahirjInu yathA bhavati, tathaitAnyAcarediti kriyAvizeSaNametat / 'kamaNi' sandhyAvandanAdIni / homAdervizeSataH kathanamAdarArtham / zravahirjInu, - iti zrantarjInu ityarthaH / jAnunormadhye hastau kRtvetyetat / "antajInu zucau deze upaviSTa udaGmukhaH" / iti / "antarUbAraratnI kRtvA " - iti caivamAdismRtyantaradarzanAt / jAnumadhye dakSiNaM bAjaM kRtvA, - iti kecit / 'sAGguSThAni' aGguSThAGgulimahitAni caitAni kabhIyAcaret / sarvvahAmAnAmArambho'pyeva 5 For Private and Personal Use Only
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gtthyaasNgrhH| meva karaNIya iti yajJavido janAH kthynti| homa iti vacanAdArambhe niyamo na syAditi vA; zrAdarAtizayA) vA; 'zrArambhaH sarvahomAnAm'-dUti punraah|| "madhyataH prAcI rekhAmullikhyAdIcIJca maMhatAM pazcAt" ityAdi sUtreNa sthaNDile rekhAdikaraNamabhidhAya, "lakSaNAdeSA sarvatra" iti sUtreNa teSAM lakSaNatvamunaM gebhilen| tadidaM vizeSato vivatuH pratijAnIte, lakSaNaM tat pravakSyAmi pramANaM daivataJca yat / gobhilena rekhAkaraNadirUpaM lakSaNamukaM, tadahaM prakarSeNa vkssyaami| rekhANAM yat pramANaM, yacca daivataM devatA, tat sarvaM pravakSyAmi // na nakhena na kASThena nAzmanA mRNmayena vA // 47 // prAlikhelakSaNaM vipraH siddhikAmastu yA bhvet|| azmanA pASANena / lakSaNaM rekhAm // nakhAdinA rekhAkaraNe doSamAha, nakhena kunakhI caiva kASThena vyAdhimRcchati // 48 // azmanA dhananAzaH syAt mRNmayena ko pRcchati gacchati prApnoti, ityetat / kaliH kalahaH // nakhAdInAM doSamabhidhAya, athedAnI phalAdInAM guNamAha, phalena phalanI caiva puSyeNa zriyamRcchati // 46 // parNena dhanalAbhaH syAt dIrghamAyuH kuzena tu| For Private and Personal Use Only
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 pra. hyaasNgrhH| 765 phalena lakSaNaM likhan phalanI syAt / phalanaM phalam / tadvidyate'sthati phalanI phalavAn ityrthH| phalinI, iti pAThe, phalena likhitA rekhA phalinI phalapradA syAditi vyaakhyeym| parNana patreNa // yasmAdevam, tasmAt phalena puSyeNa parNanAtha kuzena vA // 5 // pAlikhelakSaNaM vipraH siDvikAmastu karmasu / RjvarthaH zlokaH // savyaM bhUmI pratiSThApya prAllikheddakSiNena tu // 51 // tAvannotthApayet pANiM yAvadagniM nidhApayet / savyaM vAmaM pANiM bhUmau pratiSThApya dakSiNena pANinA lakSaNaM prollikhet / yAvadagniM sthaNDile sthApayet, tAvad vAma pANiM notthApayeta-bhUmAveva sthApayedityarthaH // athedAnI rekhAnAM devatAmAha,prAkRtA* pArthivI rekhA AgneyI cApyudak smatA prAjApatyAca aindrIca sAmI ca prAkakRtA smtaa| pArthivI pRthivIdevatAkA rekhA prAsaMsthA prAcAryeNa kRtaa| zrAcAryeNa prAk saMsthA yA rekhA prathamamabhihitA seyaM pArthivI,-iti * prAggatA, iti paatthaantrm| / jJeyA,-iti paatthaantrm| / gatA,-iti paatthaantrm| prAjApatyA tathA caindrI,-iti pAThAntaram / 5 H2 For Private and Personal Use Only
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ee hyA saMgrahaH / [1 pra. ] vaktavye, - prAk kRtA pArthivIrekhA - iti bhayantareNAha / zranenaiva zlokazeSo vyAkhyAtaH / zrAsAJca rekhAnAM pAThakrameNaiva karaNaM beoddhavyam / tadanena, "madhyataH prAcIM lekhA mullikhyodIcIJca saMhatAM paJcAnmadhye prAcIstisra ullikhyAbhyukSet"- iti sUtreoktAnAM rekhANAM daivatamuktam // utkaraM gRhya rekhAbhyo'ratnimAce nidhApayet // 53 // dvAramevantu dravyANAM prAgudIcyAM dizi smRtam / rekhAbhya: pUrvokrAbhyaH, utkaraM gTahya gRhItvA, aranimAtre deze nidhApayet sthApayet / uddhRtya kIryyate vikSipyate ityutkaro rekhAtkIrNamTattikA bhaSyate / kasyAM dizi nidhApayet ? / ucyate / prAgudIcyA dhAnyAM dizi punardravyANAmutkarANAmevaM dvAraM nidhApanadvAraM munibhiH smRtam / dvArametat padArthAnAm, - iti tattvakArapAThe'pi tathaivArthaH / 'evamaizAnyAM dizi homadravyANAmAnayanArthaM dvAraM smRtam' - iti dIkSitarAmakRSNaH // -- rekhANAM mAnamAha, pArthivI caiva saiAmI ca lekhe he dvAdazAGgale // 54 // ekaviMzatirAgneyI prAdezinye ubhe smRte / pRthivIdevatAkA sAmadevatAkA ca de rekhe dvAdazAGgulaparimite / agnidevatAkA rekhA ekaviMzatyaGgulaparimitA / ubhe zravaziSThe prAjApatyaindrIrekhe prAdezinye prAdezaparimite smRte / etadukaM bhavati / prathamaM prAksaMsthAM dvAdazAGgulaparimita pArthivIM rekhAmuhi khet For Private and Personal Use Only
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org hyAsaMgrahaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 pra. ] tata udaksaMsthAmekaviMzatyaGgulAmAgneyIM rekhAmullikhet / tataH prAksaMsthAM prAdezaparimitAM prAjApatyAmaindrIJca rekhAmullikhet / tataH punarapi prAksaMtryAM dvAdazAGgulaparimitAM saumIM rekhAmullikhet, dUti / kAtyAyanastu karmapradIpe, SCS "lakSaNe prAggatAyAstu pramANaM dvAdazAGgulam tanmUlalagnA yodIcI tasthA evaM navottaram / udaggatAyAH saMlagnAstisra: prAdezamAtrikAH / saptasaptAGgulAMstyaktvA kuzenaiva samullikhet" / iti prakArAntaraM smarati / tadanayoH prakArayorvikalpo boddhavyaH / kutaH ? | dvayoreva svazAstroktatvAt // zrIlagnAnAM rekhANAmantarAlamulekhanaprakAraJcAha - Sar3aGgulAntarAH kAryyI AgneyI saMhitAstu tAH // 55 // pArthivAyAstu rekhAyAstikhastA uttarottarAH / zrAgneyyAmudakasaMsthAyA mekaviMzatyaGgalamitarekhAyAM maMhitAH saMlagnaH, tA zvatastro rekhAH pratyekaM Sar3aGgalavyavahitAH karttavyA: / "sapta saptAGgulAMsTakkA kuzenaiva samullikhet" / iti karmapradIpAkramantaraM taduktakarape boddhavyam / pArthivAyA: pArthivyA rekhAyA anyA yAstisro rekhAH, tA uttarottarAH kAryyIH / sA khalviyaM pArthivI rekhA sthaNDilasya dakSiNataH syAt / kathaM jJAyate ? / zranyAsAM tisRNAM rekhAnAmuttarottaratvaSaGgula ntaratvayoranurodhAt // For Private and Personal Use Only
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 7 www.kobatirth.org hyAsaMgrahaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 pra. ] rekhANaM varNamAha - zuklavarNI pArthivI syAdAgneyI leAhitA bhavet // 56 // prAjApatyA bhavet kRSNA nIlA maindroM vinirdizet / pItavarNena saimI syAdrekhANAM varNalakSaNam // 57 // pItavarNena, dUti itthambhAve tRtIyA / pItavarNena viziSTA syAdityarthaH / zliSTamanyat / taditthamenaM sArddhazlokaM dIkSitarAmakRSNa: papATha vyAcaSTe ca / raghunandanastvanyathemaM granthaM paThati / tadyathA, pArthivI pItavarNI syAdAgneyI lohitA bhavet / prAjApatyA bhavet kRSNA nIlA caindrI prakIrttitA / zvetavarNI ca saiAmI syAdrekhANAM varNalakSaNam // iti / bhavadevabhaTTo'pyevameva paddhatau lilekha / pItaM rUpaM pRthivyA:, zvetaM somasya - iti tantrAntare'pi dRzyate / tadaca bhavanto bhUmidevAH pramANam // eSa lekhavidhiH prokto hyAkarmasu sarvvasu / svakSmAstA RjavaH kAyryyI lekhAstAH susamAhitAH // 58 // lekha vidhiH, - rekhANAmulekhanavidhiH / zrathavA / likhyate, -- iti lekho rekhA bhaNyate / tAsAM vidhirityarthaH / sarvvasu, -- iti etvAbhAvamchAndamaH / tAH pRrvvaktA rekhA:, sUkSmA na sthUlAH, Rjavo na vakrAH, karttavyAH / tAH khalvimA rekhAH susamAhitAH, -zobhanaM samyak -- yatheoktaprakAreNAhitAH karaNIyAH, -- ityAdarArthamuktam // For Private and Personal Use Only
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 pra.] raadhaasNgrhH| 7EE etAni tattvato jJAtvA gRhyAkarmaNi kArayet / etAni parisamUhanAdIni tattvato jJAtvA grahyAkarmaNi karttavye kaaryet| etAni, ityeva / gTahyAkarmANi, iti pAThe, etAni jJAtvA gTahyAkarmANi kArayediti vyakta evArthaH // "prAgudak pravaNaM dezaM samaM vA parisamUhopalipya" iti sUtraNa bhUmerupalepanaM gobhilenoktm| 'gomayenopalipya ca'-ityanena svympyetdnushissttm| tatra pRcchati,viSNupAdaparikrAntA vArAheNoddhRtA ca yA // 5 // zucirmedhyA ca pUtA ca kimarthamupalipyate / / yeyaM bhUmirviSNupAdena parikrAntA kRtaparikramaNA, vArAheNa varAharUpiNA bhagavatA pralayArNavAduddhatA ca, seyaM ciranupahatA, medhyA yajJAhI ca, (medho yajJa ityanAntaram) pUtA pavitrA ca / atha vA / cirmedhyA pavitreti paryAyazabdAnAM kathanabhaGgyA pavitratvAtizayo bhUmerabhipreyate / mA khalviyaM kimarthaM punarupalipyate gomayena ? // atrottaramAha, indreNa vajjAbhihataH purA raco mhaasurH|| 6 // medasA tasya saMktinnA tadarthamupalipyate / purA pUrvasiman kAle vRtro nAma kazcinmahAsuraH indreNa kI vajreNa karaNenAbhihataH, tasya vRtrasya medasA dhAtuvizeSeNa saMklinnA For Private and Personal Use Only
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ... ehyaasNgrhH| [1 pra.] pArTI (nidU ArdrabhAve) yaM pRthivI etasmAt kAraNAdupalipyate gomayena // nanu kasmiMzcidatIte kAle vRtrasya medasA saMklinnA bhUmirAsIt, tadapi medaH pUrvamevoddhataM, tat kimidAnImupalepanena ?-ityAzaGkAyAmAha,medamuniyamANasya zeSaM yat kiJca tiSThati // 61 // antadhInaM mRdA caiva dIyate vednishcyH| 'uddhiyamANastha' uddhatasya medamaH, 'zeSam' avaziSTam, 'yat' 'kicca' kimapi, 'bhedam' bhedaH, 'tiSThati' asthAt, 'mRdA' 'eva' 'tasya' 'antadhAnam' 'dIyate' dttm| ubhayatra kAlasAmAnye laT / atha vaa| uddhRtasya medaso'vaziSTaM kiJcinmedo'dyApi tiSThatyeva / tiSThati cet, kathaM na dRzyate ? / tvaah| daiva tasyAntardhAnamadyApi dIyate / ato na dRzyate, dUti bhAvaH / ityayaM 'vedasya' 'nizcayaH / etasmAt kAraNAdidAnImapyupalipyate, itybhipraayH| ___ dIkSitastvanyathemaM granthaM varNayAJcakAra,-medamuddhiyamANasya, ityaadim| "vRtrasya medaM rudhiramudriyamANasyoddhRtasya yat zeSaM kiJca tiSThati, tanmadaiva mRttikayA antardhAnaM dIyate-sthaNDilaM kriyate ityarthaH" iti // dyUte ca vyavahAre ca pravRtte yajJakarmaNi // 62 // yAni pazyatyudAsInaH* katA tAni na pazyati / * pazyantyudAsInAH, iti pAThAntaram / For Private and Personal Use Only
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra [1 pra.] dyUte www.kobatirth.org gRhyAsaMgrahaH / "zraprANibhiryat kriyate talle ke dyUtamucyate" / ---- Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5 1 ityuktalakSaNe / vyavahAre,-- "vi nAnArthe 'va sandehe, haraNaM hAra ucyate / nAnAsandeha-haraNAdvyavahAra iti smRtaH" / ityAdyuktalakSaNe vivAdanirNaye, yajJakarmANi ca pravRtte, yAnyudAsInaH pazyati, dyUtAdikarttA tAni na pazyati / 'pravRtte ' - ityatra 'pravrate' - iti raghunandanaH paThati / 'pravrate prakRSTate' - iti vyAkaroti ca / yasmAdevaM, tasmAt, ekaH karmmaNi yuktaH syAt dvitiiystntrdhaarkH||63|| tRtIyaH praznaM prabrUyAt * tataH karmma smaacret| / 801 ekaH puruSaH karmmaNi yuktaH syAt / dvitIyaH puruSaH, tantrasya kavistArasya zuddhAzuddhakarmaNe dhArako dharttA syAt, - dUti dIkSita bhASyam / ma khalvayaM puruSaH sabrahma ke karmmaNi brahmaiva syAt / kathaM jJAyate ? | " bhASeta yajJasaMsiddhim " - iti gobhilasTacasvarasAt / zrabrahmake punaranyeopi / tantradhArakaH pustakavAcaka:, - iti raghunandanaH / hRtIyaH puruSaH karmaNaH zuzuddhiviSayakaM praznaM prabrUyAt prakarSeNa zAstrAdinA brUyAt kathayet -- nirNayedityarthaH / sa khalvayaM sadasyobhayate // - * praznakaM brUyAt, -- iti pAThAntaram / + samArabhet-iti pAThAntaram / For Private and Personal Use Only
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 802 hyaasNgrhH| [1 pra.] athedAnI "bhUrbhuvaH svarityabhimukhamagniM praNayanti" iti sUtrokamagnipraNayanaM vyAkurute sArddhazaturbhiH, kapAlaibhinnapAvA natvAmaigImayena vA // 64 // abhipraNayanaM kAyya yjmaan-bhyaavhm| kapAlairghaTakhaNDai: "kapAlaM mRNmayaM pAtraM cakrAghaTitamucyate" / ityuktalakSaNevA / bhinnapAtra:-bhadmapAtrI / zrAmerapakvapAtrI / (tuzabdo vaashbdaarthH)| gomayena vA, agnipraNayanaM na karttavyam / kapAlAdipAtraiH kRtaM khalvanipraNayanaM yajamAnasya bhayamAvahati // alpaH praNItA vicchinno'smiddhshcaaprishrutH||65|| tvarayA punarAnItA yajamAna-bhayAvahaH / alpaH / vicchinno'ntarAcchedasahitaH-vikSipta iti yAvat / zramamiddho'pradIptaH / aparizrutaH zAstroktatikarttavyatArahitaH / zrutaM zAstramiti hynrthaantrm| tvarayA cAnItaH praNIto'miryajamAnasya bhayamAvahati / punaH zabdazcazabdArthaH // yasmAdevam,-- tasmAcchabhena pAveNa avicchinnAkRzaM baha // 66 // agnipraNayanaM kuryAd yajamAna-sukhAvaham / For Private and Personal Use Only
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 1 pra. ] gRhyAsaMgrahaH / avicchinnam, akRzaM samiddham, bahu - nAlpaM yathA bhavati, tathA zragnipraNayanaM kuryyAt // zubhaM pAcantu karttavyaM yajamAna - sukhAvaham // 67 // zubhaM pAtramityAdarArthaM punarupAdAnam // zubhaM pAtramAha 803 zubhaM pAcantu kAsyaH syAttenAgniM praNayedudhaH / tasyAbhAve zarAveNa navenAbhimukhacca tam // 68 // tasya kAMsyasyAbhAve navena zarAveNAgniM praNayediti gatena saMbandhaH / zrabhimukhaM yathA bhavati, tathA 'tam' zragniM praNayediti kalpaiye'pi saMbadhyate / yazca, "zarAve bhinnapAtre vA kapAle bAlmuke'pi vA / nAgnipraNayanaM kuryyAd vyAdhihAnibhayAvaham " | iti zarAvaniSedhaH / sa purAtanazarAvaviSayaH, kAMsyapAcamadbhAvaviSayaH, gobhilIyavyatiriktaviSayo vA // zragneH svarUpamAha,-- sarvvataH pANipAdAntaH sarvvatA'kSiziromukhaH / vizvarUpA mahAnagniH praNItaH sarvvakarmmasu // 66 // antazabdaH svarUpArthaH / sarvvataH pANipAdasvarUpaM yasya sa tathA / sarvvateA'cINi cakSUMSi, zirAMsi mukhAni ca yasya, ma tatheoktaH / 512 For Private and Personal Use Only
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5.8 ehyaasNgrhH| [1 pra.] ma khalvayaM vizvarUpo mahAnamiH sarvakarmasu praNIto bhavati / "jJAtvA kharUpamAgneyam"-dUtyaneH kharUpaM viduSaH phalavAdaH purastAdabhihitaH / nadeva khalvagneH svarUpamanena lokenaukamiti boddhvym| raghunandanastu, -vizeSatonAmAjJAne sarvatra vizvarUponAmAnirbhavati, iti klpyaanyckaar| agnipraNayanAnantaraM paThanIyomantro'yam, iti caaccksse|| na vastreNa dhamedagniM na sUrpaNa na paanninaa| mukhenopadhamedagniM mukhADyeSo'dhyajAyata // 70 // vastreNa sUrpaNa pANinA vA, agniM na dhamet noddIpayet / kintu mukhenAnimupadhamet / tatra hetuH / hi yasmAdeSo'miH prajApatemukhAdadhyajAyata utpannaH / mukhAdupajAtasya mukhenApadhamanaM yuktamiti bhAvaH / mukhAdutpattizcAgnestANDya brAhmaNe samAmnAyate / "so'kAmayataH-yajaM sRjeyeti, sa mukhata eva trivRtamasRjata, taM gAyatrIcchando'nvasRjyatAgnirdevatA brAhmaNo manuthyo vasanta RtustasmAt trivat stomAnAM mukhaM, gAyatrI chandasA, magnirdevatAnAM, brAhmaNe manuSyANAM, vasanta RtUnAM, tasmAd brAhmaNe mukhena vIrya karoti, mukhato hi sRSTaH" iti / "mukhAdagnizca vAyuzca"iti ca puruSasUkte / raghunandanastvetadajAnAnaH-'mukhAt mukhapAyamantrAt, iti yadRcchayaiva kanpayAJcakAra / tadanAdaraNIyam / tadidaM mukhenAmerupadhamanaM laukikAgnivyatiriktaviSayam / tathAca, karmapradIpaH / For Private and Personal Use Only
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 pra.] hyaasNgrhH| 805 "juSaMzca hute caiva pANi-sUrpa-sphA-dArubhiH / na kuryyAdagnidhamanaM kuryAd vA vyajanAdinA / mukhenaike dhamanyagniM mukhADyeSo'dhyajAyata / nAgniM mukheneti ca yallaukike yojayanti tat" / iti // vastrAdinA agnidhamane doSam, mukhena dhamane phalaJcAha, vastreNa tu bhaved vyAdhiH sUrpaNa dhananAzanam / pANinA mRtyumAdatte mukhena siddhibhAgbhavet // 71 // sayumAdatte gTahNAti, acirAn mriyate, ityarthaH // athedAnoM tridhA prAta:makAlamAha, udite'nudite caiva samayAdhyuSite tathA / sarvathA varttate yajJa itIyaM vaidikI zrutiH // 72 // RjvarthaH zlokaH // vastukramAnurodhAduddezakramamuhaddhya prathamamanuditaM kAlaM lakSayati, rAtraH Sor3azame bhAge grahanakSatrabhUSite / anudayaM vijAnIyAddomantaca prakalpayet // 73 // rAtre:-ghor3azadhA vibhaktAyAH, Sor3azame bhAge / sa khalvayaM kAloantimamuhalAdapi kiJcinyUno bhvti| tamimaM kAlaM vizinaSTi / grahanakSatraibhUSite alaGkRte / yAvadhanakSatrANi dIpyante, tAvadityarthaH / tamimaM kAlamanudayaM jaaniiyaat| tatrAnudayakAle hAmaM kuryAt // For Private and Personal Use Only
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 906 gTahyAsaMgrahaH / [1 pra.] samayAthuSitaM kAlamAha, tataH prabhAtasamaye naSTe nksstrmnnddle| ravivimba na dRzyeta samayAdhyuSitaM smRtam // 74 // tataH-tadanantaraM, prabhAtasamaye,-bhAtaM dIptiH; "bhA dIptI"-iti smaraNAt, ravikiraNAnAM pradIptisamaye ityarthaH / ataeva nakSatramaNDale naSTe vilIne virale ityetat / punrvishinsstti| ravivimba sUryamaNDalaM yAvannadRzyate, tAvadityarthaH / sa khalvayaM kAlaH samayAthuSitaM smRtamAcAryaH / vidheyaprAdhAnyavivakSayA napuMsakanirdezaH / udayakAlamAha, rekhAmAcantu dRzyeta razmibhizca samanvitama / udayaM taM vijAnIyAddomaM kuryaadickssnnH|| 75 // razmibhiH kiraNoryukta sUryamaNDalasya rekhAmAtraM yadA dRzyate, taM kA. lamudayaM jAnIyAt / purastAttAvat 'ravivimbaM na dRzyeta'-ityuktam / tadatra, ravivimbasyaiva rekhAmAtraM dRzyate, ityarthamavagacchAmaH / sa khalvayamudayakAlasyArambhaH / uttarAvadhistvasya, "hastAdUrddha raviyaryAvagiri hitvA na gacchati / tAvaddhomavidhiH puNyo nAnyo'bhyuditahAminAm" / iti karmapradIpe kaatyaaynenoktH| tasmAt ,-'sthaNDila khAyA ekaviMzatyaGgalaparimANadarzanAt rekhAmAtramekaviMzatyaGgulamAtra raverudayaM dRzyeta'-ityasaGgataiSA kalpanA dIkSitasya / For Private and Personal Use Only
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 pra.] raadhaasNgrhH| nanu "purodayAt mAtaH prAduSkRtyodite'nudite vA prAtarAhuti juhuyAt" iti sUtrayatA gobhilena prAtahomasya kAladayamukam, anena tu kAlatrayamucyate / tadanayoH pitAputravacaseAvirodhaH / naiSadoSaH / abhipraaybhedaat| gobhilaH khalvAcArya: udayAt pUrvamevAnudayakAlamabhiprayan samayAthuSitasthApi kAlasya tatraivAntarbhAvaM bhanyamAna: 'udite'nudite vA'-iti kAlaiyaM suutryaangkaar| anena tu "udite juhoti, anudite juhoti, samayAdhyuSite juhoti"iti zrutimanusaratA ekasyaivodayapUrvakAlasyAnudayamamayAdhuSitatvena vaividhyamabhipretya kAlatrayamupadiSTam / tasmAdabhiprAyabhedAt iyorvirodhH| athedAnImagnyAdhAnasya kAlAnAha, zrAdhAnasya tu catvAra uktAH kAlAH pRthak pRthak / antyA samidivAhazca vibhAgaH parameSThinaH // 76 // agnyAdhAnasya punaH pRthak pRthak catvAraH kAlA praacaaryruktaaH| tAn kAlAn gaNayati,-anyA samidityAdinA / vibhAgo aMzavibhAgaH / atra kiJcidatavyamasti / tatra tAvat,-"brahmacArI vedamadhItyAnyAM samidhamabhyAdhAsthan" iti sUtreNa yaH prAdhAnakAla una:, sa dahAnyasamidyogAdanyA samiditi nirdizyate / "jAyAyA vA pANiM jighRkSan"-iti sUtreNa ya prAdhAnakAla unaH, sa daha vivAha ityucyate / yaH punaH parameSThino'narAdhAnakAla:-"prete vA grahapatau parameSThikaraNam", ityanena sUtreNepadiSTaH; sa daha parameSThina itya For Private and Personal Use Only
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gtthyaasNgrhH| [1 pra.] bhidhIyate / vibhAgakAlaH punargeiibhalena nopadiSTaH, tat kathamAdhAnasya catvAraH kAlA utA ityucyate ? / ucyate / ete catvAraH kAlAH gobhilenoktAH, ityetadiha nocyte| kintarhi ? / prAcAryarutAH,iti / gautamaH khalvAcAryya:,-"bhAryAdiramiyAdivA" iti suutryaanyckaar| seo'pi kila cchandoga ev| tatra tAvat , eka eva bhA ryAdiramiH,-'antyAM samidhamabhyAdhAsyan'-iti, 'pANiM jighRkSan'iti ca kAladayAhito bhavatItyAcAryeNa drshitH| ekaH khalvapi dAyAdiraniH,-rahapatermaraNaM, dAyavibhAgazceti kAladayAhitA bhavati, -ityAcAryasUtrAdAcAryaputravAkyAcAvagacchAmaH / tasmAt,-catvAraH kAlAH,-iti upapannataram / _ "prete vA grahapatau"-dUti sUtrayatA gobhilena gTahapatau prete yadAdhAnamukta, tat jyeSThasyaiva bhrAtuna kaniSThasya / kathaM jJAyate ? / "jyeSThaH kuryAttathA''dhAnaM kaNIyAMzca vivarjayet" / iti krmprdiipvcnaat| kaniSThasya tu vibhAgakAla eva dAyAdiragnibhavati / tasmAt,-AcAryA jyeSThaM pradhAnamabhipretya prete vA grahayatau' -iti sUtrayAJcakAra, prAcAryyaputrastu kaniSThAbhiprAyeNa 'vibhAgaH'ityAha, iti zlipyate / tadidaM gobhilAnukta vizeSAbhidhAnaparaM vcnm| nanu, "tathA tithinakSatraparvasamavAye" "darza vA paurNamAse vA'gnisamAdhAnaM kurbota"-iti sUtrAbhyAmanyepyAdhAnakAlA gobhilenokAH, tat kathamAdhAnasya 'catvAraH kaalaa:'-ityucyte| ucyte| satyamukkA anyeSyAdhAnakAlAH, parantu gTahyakarmaNAM yo'gni, stacaite catvAra eva kAlAH saniSyante netre| kutaH ? / itareSAM kAlAnAmAzramA For Private and Personal Use Only
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org gRhyAsaMgrahaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 pra. ] ntarasAdhAraNyAt / zrautAgnisAdhAraNyAcca / catvAraH khalvamI kAlAH gRhyakarmaNAmanerasAdhAraNa bhavanti / kasmAt ? / yasmAdantyasamidAdhAnAt vivaremerit gRhastho bhavati / pUrvvaM khalvayaM brahmacArI zrAsIt / satyapi gArhasthA pitari jIvati na khAtantryaM kamIdiSu putrANAmiSyate / "pitari jIvati putrANAmarthAIdAnavisargAcepeSu na svAtantryam" - ityAdismaraNAt / teSAmapi gTahyatayA pikRtaireva gTahyakrarmabhiH phalavattAyA nyAyyatvAcca / zrataeva gRhapatau prete karmaNAmagnerAdhAnaM jyeSThasya / jIvati jyeSThe kanIyasA madhyavibhaktAnAmasvAtantryaM munayaH smaranti / tathAca manaH / 7 " piteva pAlayet putrAn jyeSTha bhrAtRn yavIyasaH / putravaccApi vartteran jyeSThe bhrAtari dharmataH" / iti / nAradaH / iti / zrataevAMzavibhAgakAlo'mISAmAdhAnakAlaH / zrataeva manuH / " evaM maddavaseyuvA pRthagvAdharmakAmyayA" / iti vibhAge dharmakAmyAM hetutayA nirdizati / gautamapyAha / "vibhAge tu dharbhavRddhiH" - iti / yasmAt - parete gTahapatAvane rAdhAnaM jyeSThasyaiva kanIyasAntu vibhAgakAla eva tasmAdavibhaktAnAmekameva gTahmakamAdikaM vibhaktAnAntu pRthak pRthak, - iti matIraH smaranti / tathAca vRhaspatiH / " ekapAkena vasatAM piDhadevadijArcanam / ekaM bhavedibhakAnAM tadeva syAdgRhe gRhe" / Com For Private and Personal Use Only
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gTahyAsaMgrahaH / [1 pra.] "bhrAtRNAmavibhakAnAmekodharmaH pravarttate / vibhAge mati dho'pi bhavet teSAM pRthak pRthak / iti / tasmAt ,-rahyakarmaNAmanerasAdhAraNAzcatvAraH kAlAH, iti tathokam / tathAca gautamaH / "bhAryAdiraniyAdivA, tasmin gTahyANi"-iti / etatsUtroktasyaiva khatvagnezcatvAra me prAdhAnakAlAH bhavanti, ityavocAma // bhAryAdestAvadagneH prathamaprAtarAhutiprakAraH,-"tena caivAsya prAtarAhuti hutA bhavati"-dUti sUtreNetaH / dAyAderagneH prathamaprAtarAhutiprakAramAha, parameSThI vibhaktazca juhuyAdakSatAn sakRt / prAtastUSNIM ghRtaM vA'pi prAtarAhutyupakramaH // 77 // yena parameSTinA'nerAdhAnaM kRtaM, sa iha parameSThI bhaNyate / yena ca vibhAgakAle kRtamanerAdhAnaM, sa vibhakta ityucyate / sa khalvayaM parameSThI vibhakazca, akSatAn-'akSatAstu yavAH proktAH' iti vacanAt yavAn, ghRtam vA sakRdekavAraM vRSNImamantrakaM praatrjuhuyaat| seyaM dAyAderagneH prathamA praatraahutirbhvti| zraparastu sakRt padamanarthakaM kurvanAha,-'dvitIyAmapi vRSNIM juhuyAt, iti / tadanayoH parameSThivibhakayoranyoH prAtarAhutibhyAmupakramaH prArambhaH / tadanena, "sAyamAhuyupakrama evAta UI gro'nau homAvidhIyate"iti gobhilasUtra dAyAdyagnivyatiriktaviSayaM vyAkhyAtam // For Private and Personal Use Only
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 pra.] rahyAsaMgrahaH / 899 "apivA'nyaM madhitvA'bhyAdadhyAt" iti sUtreNAraNeyo'nirupadiSTaH / tatrAraNisvarUpAdikamAha Azvasyontu zamIgabhImaraNiM kurvIta sottraam| urordoghI ratnidIghIM caturviMzAGgulAM tathA // 78 // caturaGgulAcchritAM kuryAt pRthutvena Sar3agulAm / zrAzvatthAmazvatthasaMbandhinIm / zamIgI zamIgarbhasaMbandhinIm / tatsaMrundhAttAcchabdAm / zamIgarbhazca, __"saMsaktamUlA yaH zamyA: sa zamIgarbha ucyate" / iti karmapradIpokalakSaNaH / mukhyo'yaM pakSaH / asambhave aAzvatthImeva kuzyAt / "alAbhe vazamIgIduddharedavilambitaH" / iti karmapradIpavacanAt / sottarAmuttarAraNisahitAmaraNiM kurvIta / kIdRzIM kurvIta ? / ucyate / uroH skthinaadiidhiim| rani yAkhyAtA / tatparimANadIrghAm / caturviMzAGgaladIdhIm / tatheti dairghaparAmarzaH / "khAdire badhnAti, pAlAze badhAti, rohitake badhAti" itivadamISAM parimANAnAM vikalpo boddhavyaH / caturaGgalocchitAM caturaGgaloccAm, pRthutvena vistAreNa Sar3aGgalAM kuryAt / atra, caturviMzAGgalAdi primaannmnggtthaangglaabhipraadenn| avizeSAJca dayorapyaraNyoretat parimANaM boddhavyam / tathAca karmapradIpaH / "caturviMzatiraGgaSThA daivyaM Sar3api pArthavam / catvAra ucchraye mAnamaraNyAH parikIrtitam" / 552 For Private and Personal Use Only
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir grhyaasNgrhH| [1 pra.] iti / anyo'pi vizeSaH,-"tasya yA prAmukhI zAkhA"-ityAdikaH karmapradIpAdupalabdhavyaH // pramanthacAtrobilInAM parimANamAha, aSTAGgalaH pramanyaH syAcAca syAt daadshaanggulm||6|| Abilo dAdazaiva syAdetanmanyanayantrakam / cAragarbhasyo manthanArthaH kASThavizeSaH pramanyaH / so'yaM pramantho'STAGgalaH sthaat| sa khalvayaM pramanthaH uttarAraNe: kASThazakalamuddhRtya karttavyaH / "uttarAraNiniSyannaH pramanthaH sarvadA bhavet" / iti karmapradIpavacanAt / cAtram-manthanadaNDarUpaM dvAdazAGgalaparimitaM syAt / obilI ca-cAtrorddhasthalauhazaGkazirasi nibaddhakASThavizeSa rUpA bAdazAGgalaiva syAt / etat sarvaM yathAvidhi vinyastaM manthana yantramityucyate / cAtramAbilI ca mAravaddAruNA nirmAtavyam / "mAravaddAravaM cAtramAbilI ca prazasyate" / iti krmprdiipvcnaat| vinyAmaprakAratkhamISAM karbhapradIpAdupalabdhavyaH / athedAnI devayonisaMjJakaM manyanasyAnamAha,malAdaSTAGgalamutsRjya cINi cINi ca paarshvyaaH||8|| devayoniH sa vijJeyastatra mathyo hutAzanaH / araNyA mUladezAdaSTAGgalaM tyatvA, pArzvayozca trINi trINa aglAni tyatvA yaH sandhipradezo labhyate, sa khalvayaM devayonivijeyaH / tatrAnirmathyaH / prakArAntaramAha, For Private and Personal Use Only
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 pra. eghAsaMgrahaH 813 mUlAdaSTAGgulaM tyakA agrAttu hAdazAGgulam // 81 // devayoniH sa vijJeyastaca mathyA hutAzanaH / RjvarthaH zlokaH / prakArAntaraM manthanaprakArazca karmapradIpAdupalabdhavyam // suvasvarUpamAha, khAdiro'ratnidIrghaH syAt suvo'nggusstthprvvRttH||8|| khadirakASThanirmito'ranidIrghaH suvaH syAt / aranidi vitastiriti dIkSitabhASyam / aGguSThaparbaparimANena vRttovartulaH / suvasya dhAraNadaNDaH khalvayamaGguSThaparvavRttaH syAt / agre punarasya nAzArandhavat madhyasthitamAdamaGgaSTadayaparimANaM vartulaM vilaM vijJeyam / tadAha karmapradIpaH / "khAdiro vA'tha pAlAzo divitastiH suvaH smRtaH / khugvADamAtrA vijJeyA vRttastu pragrahastayoH / suvAgre ghANavat khAtaM yaGguSThaparimaNDalam / juhAH zarAvavat khAtaM manirvAhaM SaDaGgalam" / iti| agrabhAge aGgaSThaparvabhyAM vRttovalaH, iti vA varNanIyam / / sucaH kharUpamAha, pANI khucaM vAhumAvoM paannitlaakaarpussklaam| tvagvilAM tvagre kurcIta mekSaNaM sukasuvAdivat // 83 // parNaH plaashH-dtynaantrm| pArNI palAzasaMbandhinIm, bAhumAtrI bAhuparimitAm , agre agradezAvacchedena,-pANitalAkAra For Private and Personal Use Only
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 81 hyaasNgrhH| [1 pra.] puSkalAM-pANitalasyAkAreNa puSkalAM vistIrNAm , tvagvilAM-khakaparyantakhAtAM tvaci khAtAM vA / (etena tvakyukramevAsthA ayaM syAt ) / tadevambhUtAM sucaM kurbot| dUyameva juhrityucyte| atrApi vizeSaH karmapradIpe draSTavyaH / mekSaNamapi sunuvAdivat kASThanirmitam / vizeSastu krmprdiipe| "najAtIyamimA pramANaM mekSaNaM bhavet / vRttaM cAGguSThapRthvagramavadAnakriyAkSamam / eSaiva darvI yastatra vizeSastamahaM ve / darvI DyaGgulapRthvagrA turIyonantu mekSaNam" / iti // zaGkhazcaivopavezazca dvAdazAGgula iSyate / anvaSTakyAdikarmaNi karpUNaM khananArthaH zaGkurbhavati, 'kRSI copadadhyAt , -iti sUtroko dRSyaparaparyAya upavezaH,' iti nArAyaNopadhyAyAH / 'upavezI hastApratirUpakaH,' iti dIkSitabhAvyam / sa khalvayaM zaGkarUpavezazca dvAdazAGgula duyyate prAcAryoH / atrApi, "zaGkuzca khAdiraH pronorajatena vibhUSitaH" / iti karmapradIpokovizeSo draSTavyaH // navaiH zobhanairagarbha pavitrantu kuzAgrajam // 84 // lalATAccivukaM prAhubAhumAtrAH paridhayaH / navairna punraastterityrthH| zobhaneH kuzaiH pavitraM prADarAcAryAH / bahuvacanaM vyaktibhedAbhiprAyam / kathaM jJAyate ? / For Private and Personal Use Only
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra [ 1 pra. ] www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hyAsaMgrahaH / "anantargarbhiNaM sAyaM kauzaM dvidalameva ca / prAdezamAtraM vijJeyaM pavitraM yatra kutracit" / iti karmapradIpe dvidalasyoktatvAt / pavicaM vizinaSTi, garbha antargazUnyam / kuzAgrajaM sAgrakuzena jAtam / lalATAt lalATamArabhya ( yaklope paJcamI), cibukaM civukaparyyantam- lalATAvadhi civuka - paryantaparimANamityarthaH / tadanena - " tata eva varhiSaH prAdezamAtre pavitre kurute " - ityAdicokaM pavitraM vyAkhyAtam | " lalATa pramANena cibukaM sandaMzaM prAjarAcAryya:" - iti dIkSitabhASyam / "paridhInapyeke kurvanti zAmIlAn pANIn vA " - itisra cokrAn paridhIna vyAcaSTe / paridhayo bAhumAtrA bhavanti / vizeSastu kapradIpe / " bAhumAtrA: paridhayo RjavaH satvaco'vraNAH / yo bhavantyazINIyA ekeSAntu caturdizam " / 815 iti // dIptAmai visphuliGge'ca vane dagdheSu dAruSu // 85 // na ca saMskAra doSo'sti tathA carukapAlayeAH / 'vikSipte dIptAgnau'-- iti dIkSitabhAvyam / visphuliGge agnikaNe, vane davAgninA dagdheSu kASTheSu, carau ca mAjIrAdidRSTAdyalpopaghAte, kapAle ca, saMskAre prokSaNAdau kRte sati doSo nAsti // zrathedAnIM kakramamAha - For Private and Personal Use Only
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 16 shyaasNgrhH| [1 pra.] lekhanAbhyukSaNe kRtvA nihite'nau samiddadat // 86 // tato bhUmigrahaM kRtvA kuryAt parisamUhanam / samidityA vibhkilopH| dadaditi zacantam / tadayamarthaH / rekhollekhanamabhyukSaNaJca kRtvA nihite sthApite'mo samidhaM dadyAt / tataH,-"pazcAdagnebhUmI nyacI pANI pratiSThApyedaM bhUmerbhajAmaha iti" -dutisUtroktaM bhUmigrahaM kRtvA, "imaM stomamitilacena parisamUhet" -itisUtrota parisamUhanaM kuryAt // brahmANamupasaMkalpya crushrpnnmaarbhet|| 87 // brahmANaM staraNaM vidyAcaryaca na klpitH| tato brahmANamupasaMkalpya, agnimamIpe samyak grahyokaprakAreNa sthApayitvA, caruzrapaNamArabheta / tasmAt, bhUmijapAdaH pUrva brahmasthApanamityasaGgataM vacanam / yatra karmaNi carna kalpitastatra brahmANameva staraNaM jAnIyAt / na tatra gTahotaM staraNaM kuryAdityarthaH // brahmaviSTarayo*zcApi sandehe samupasthite // 8 // arddhakezo bhavedbrahmA sambakezastu viSTaraH / brahmaviSTarayoH svarUpasandehe nirNayamAha,-arddhakezo brahmA bhavet / adholambitakezo viSTaro bhvet| kezo'gram // * brahmAviSTharayoH,ityAdarzapustake azuddhaH pAThaH / For Private and Personal Use Only
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 pra.] gRhyAsaMgrahaH / katibhistu bhavedbrahmA ? katibhirviSTaraH smRtaH 1 // 89 // paJcAzadbhiH kuzairbrahmA tadarhena tu viSTaraH / 817 RjurakSarArthaH / zrabhyAM slokAbhyAM gobhilokko darbhavaTuviSTa vyAkhyAtI / karmapradIpe tu "yajJavAstuni muSyAJca stambe darbhavaTA tathA / darbha saMkhyA na vihitA viSTarAstaraNeSvapi" / " iti darbhavaTA viSTare ca darbha saMkhyA niSiddhA / tadanayorvikalpaH, - paJcAzadbhirvA kuzairbhavati, aparimitairvA kuzaiH - iti / kutaH ? | dvayorapyasmacchAstre'bhidhAnAt / 'sambhave paJcAzadbhiH kurasambhave aparimitairiti vyavasthiteA'yaM vikalpaH - iti nArAyaNeopAdhyAyAH / raghunandanastu cchandogo'pi zrAcAryaputrasyaitadvacanamityajAnAnaH, - zAkhyantarIyametat saMkhyAvacanam, iti bruvan kalpanAnaipuNyamAtmanaH khyApayAJcakAra // udagdhArAmavicchinnAmAgnAmArabhya dakSiNAm // 10 // dadyAdbrahmAsanasthAne sarvvakarmmasu nityazaH / ameridaM zragyaM sthaNDilamArabhya dakSiNAM dakSiNaNagrAmitidIkSitabhAvyam / agnimArabhya, - iti tattvakAraH paThati / tadevaM brahmAsanasya sthAne avicchinnamudakasya dhArAM dadyAt / tadanena, - "dakSiNato'ne brahmAmanamAstIryya" - iti sUtroktaM brahmAsanAstaraNam, tatsthAne ityamudakadhArAM dattvA karaNIyamiti vyAkhyAtam / prAgagravAridhArAdAnam - iti kecit // 5 1 For Private and Personal Use Only
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 18 www.kobatirth.org hyA saMgrahaH / [1] pra. ] ekAmA * pitRyajJe ca brahmANaM nopakalpayet // 11 // sAyaM prAtazca heAmeSu tathaiva valikarmasu / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir , ht'gniryasmin tasminnekAmI piDhayajJe iti sAmAnAdhikaraNyena saMbandhaH, zrItasya vahanisAdhyasya piNDapittayajJasya nirAsArtha: / cakAraH punararthaH / ekAgnau piTayajJe punarbrahmANaM neopakalpayet / piDhayajJe zravakkaNi piNDapitRyajJe ca iti dIkSitabhAvyam / ekAjhI, pitRyajJe ca -- ityubhayaca brahmANaM necchantyanye / tadasaGgatam / ekAgnyorapi darzapaiArNamAsayorbrahmopavezanasyAcAryeNa gRhye zrabhidhAnAt / apica, evaM khalvekAgnisAdhye TolakarmamAtra eva vivAha homAdI brahmA na syAt / iSyate ca / liGgaJca vivAhahome brahmaNaH pazyAmaH / tathAca vakSyati / prAjagrAhamudagrAhaM brahmANamRtvijaM tathA // 12 // etAni vAhyataH kRtvA zeSANAntu pradakSiNam / tasmAd yathAkramevAstu | 'rAkAnI ' -- iti pAThe, rAkAyAM paurNamAsyAM yo'gniH, tatra brahmANaM na kalpayedityarthaH / tathAca gobhilasUtram / " "paiaurNamAsyAM rAtrau khadirazaGkuzataM juhuyAdAyuH kAmaH" - iti / sAyaM prAtameSu cazandAdanyeyvapi ciprahAmeSu, balikarmasu - cetya homa ke vityarthaH / tadeteSu brahmANaM nopakalpayet / tathAca gTahmAntaram / * rAkAmau -- iti pariziSTaprakAzadhRtaH pAThaH - For Private and Personal Use Only
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1pra.] gyAsaMgrahaH / "ekamAdhyezvavahiSu na syAt parisamUhanam / nodagAsAdanaJcaiva kSipromA hi te smRtAH" | ityekasAdhyatvam-holamAtramAdhyatvaM kSiprahAmAnAmAha || "atha haviSyasyAnnasthAmA juGayAt kRtasya vA'kRtasya vA"-ityAdi sUtroktaM kRtAdipadaM vyAcaSTe, yavatIyakRtaM zeyaM taNDulAdi kRtAkRtam // 13 // Adananta kRtaM vidyAt na tasya karaNaM punH| mujurakSarArthaH / yavatrIhi, iti indaikavadbhAvaH / tacca godhUmAdInAmayupalakSaNam / taNDulAdi, ityAdipadAt mASamuhAdivedalAdInAM grhnnm| odanapadam-modakapiSTakAdInAmayupalakSaNam / 'taNDulAdi, ityAdipadAt manugrahaNam',' ityamaGgataiSA kalpanA dIkSitasya / kutaH ? / tasya kRtatvAt / kathaM jJAyate ? / yadayamodanasya kRtatve 'na tasya karaNaM punar' iti hetutayA nirdizati / aviziSTaM khalvetat saktau / na hi tasthApi punaH karaNamasti / tathAca karmapradIpaH / "kRtamodanasatvAdi taNDulAdi kRtAkRtam / brIhyAdi cAkRtaM protamiti havyaM tridhA matam" / dati // sImante darbhapicUlyastisvastAbhistrirunnayet // 14 // vibhiH zvetaizca zalalo, proktovIrataraH shrH| 5 1 2 For Private and Personal Use Only
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 820 gTahyAsaMgrahaH / [1 pra.] sImantakaraNe karmaNi tilodarbhapilyo bhavanti / tAbhistismRbhirevavAratrayaM sImantamunnayet / tadanena,-"atha mImantamUrddhamunnayati bhUriti darmapiJjUlIbhireva prathamaM bhuvaritiditIyaM kharitivatIyam" iti sUtrotA darbhapicUlya unnayanaJca vyAkhyAtam / bhavadevabhaTTasvetadajAnAnaH, nava drbhpinyjuuliiraah| darmapilInAM tritvamabhyupagacchannapi bhaTTanArAyaNa:-ekaikayA piGgalyA ekaikamunnayanaM vadannanAdeyavacana eva / tribhiH sthAnatraye sthitaiH zvetaiH-antarA varNantarasambhinnairityarthaH / ityambhAve vatIyA / tadevambhUtaiH zvetaiH,-"trizvetayA ca zalalyA"iti sUtrokA zalalI vyaakhyaataa| "atha vIratareNa" iti sUtrokto vIrataraH zaraH prokaH // dizAJca vidizAccaiva yatra noktA vicaarnnaa||5|| "sarvataH" tatra zabdo'yaM vidhiyoge nipAtyate / yatra vidhiyoge-vidhAnayoge, dizAM pUvAdInAM vidizAmAgeyyAdInAJca vicAraNA, na proktA nAbhipretA, tatra 'sarvataH,'-ityayaM zabdonipAtyate kriyate / tathAca gobhilasUtram / "yatra zvabhrAH svayaM khAtAH sarvato'bhimukhAH syastatrAvasAnaM prAradAraM yazaskAmAbalakAmaH kurbota" iti / dIkSitaH punaH-"evaM dakSiNevaM pratIcyevamudIcI"iti sUtramatrodAjahAra // vihitapratiSiddhAJca praNItAM nopakalpayet // 66 // pUrva vihitA pazcAt pratiSiddhA yA praNItA, seyaM vihitapratiSiddhA / tAmimAM praNItAM nopakalpayet ,-'gTahyAkarmasu'-iti parAcIna For Private and Personal Use Only
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 pra. ] gRhyasaMgrahaH / manuSajya saMbandhanIyam / zrAha / keyaM vihitapratiSiddhA nAma ? | ucyate / mahataH pAtrAntarasya sadbhAve zrapAM pUrNaH sruvaH / tathAca gobhilsrutrm| "uttarato'pAM pUrNaH sruvaH praNItA bhAve na vA syAdityeke " - iti // 21 vairUpAkSaM japenmantraM prapadazcaiva yajJavit / paridhIrastu na kurvvIta hyAkarmmasu yAjJikaH // 97 // udakAjJjalayastisraste vai paridhayaH smRtAH / "vairUpAkSaH purastAddhomAnAm " - iti sUtroktaM vairUpAkSaM mantram, prapadaJca - " tapazca tejazceti japitvA" - iti sUtroktam, -gRhyAkasu japedanyatra kSipraheAmebhyaH / tathAca karmapradIpaH / " na kuryyAt kSipraheAmeSu dvijaH parisamUhanam / vairUpAkSaJca na japet prapadaJca vivarjayet" / iti / "pUrvveSu caike" - ityupakramya vairUpAkSAdInAmuktatvAt praNItAdvihitapratiSiddhatayA etAnyapi gRhyAkarmasu na karttavyAnIti mA prazAGgIditi khalvAcAryyaputraH, vairUpAkSaM japet, - ityAha / paridhIMstu, - "paridhInapyeke kurvvanti" - iti sUtroktAn, gTahyAka na kurvIta / tatra hetuH / zradite'nu, --- ityAdi mantrairye cayaH- (tisraHiti vyatyayena strItvam, traya ityarthaH) udakAJjalayaH, taeva paridhayossmAkamAcAryaiH smRtAH / tasmAt yatrApi paristaraNaM nAsti, v tatrApi paridhIn na kurvvIta // For Private and Personal Use Only
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 22 gtthyaasNgrhH| [1 pra.] sarveSAmeva homAnAM samidAdaiA vidhIyate // 8 // kamAnte caivameva syAt svAhAM taba na kArayet / / tatraca sarveSAmeva homAnAmAdyantayoH samidagI dAtavyA / tatraca vAhAM na kuryAt / khAhApadaM mantropalakSaNam / daivatamapyasthA nAsti / tathAca karmapradIpaH / "mamidAdiSu hAmeSu mantradaivatavanitA / parastAccopariSTAcca indhanArthaM samidbhavet" / iti // "athemAnupakalpayate khAdirAn pAlAzAn vA"-dUti sUtrokAnibhAn vyAkurute, idhAmaSTAdaza dAru pravadanti vicakSaNAH // 6 // darza ca paurNamAse ca, kriyAsvanyAsu viMzatiH / darzaurNamAsayoraSTAdazamaMkhyaka dAru dubhaM vadanti pnndditaaH| aparAsu kriyAsu viMzatirimA bhavanti / anyatrAGgahomAdibhyaH / tathAca krmprdopH| "aGgahomamamittantramaNyanyAkhyeSu karmasu / yeSAJcaitaduparyukta teSu tatsadRzeSu ca / akSabhaGgAdivipadi jalahomAdikarmaNi / somAitiSu sAsu naiteviyo vidhiiyte"| iti // For Private and Personal Use Only
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 pra.] gtthyaasNgrhH| prAdezamAcaM kubIta mekSaNaM samidhastathA // 10 // idhaH samAnavRkSANAM vipraadeshprmaanntH| mevaNaM samidhazca prAdezamAtraM kuryAt / dUdhastu viprAdezapramANataH karttavyaH / ma cAyamidhaH-samAnajAtIyAnAM vRkSANaM (saMbandhalakSaNA SaSThI) karaNIyaH / na punaH katicidibhAH khAdirAH, katicicca pAlAzAH karttavyAH // prAgagrAH samidhAdeyAstAzca kAmyeSvapATitAH // 10 // zAntyartheSu sazaktA''drI viparItA jighAMsati / samidhaH prAgagrAH kRtvA agnau deyAH / tAzca mamidhaH kAmyeSu karmakhapAritAH karttavyAH / zAnyartheSu karmasu, sazakA,-zana zaktiH (bhAve niSThA) tayA sahavartamAnA:-samarthAH savIryA iti yAvat , prAI ca samit karttavyA / jighAMsati hantumicchati karmaNiabhicArakarmaNItyetat / etadiparItA samit karttavyA nirvArthI kA cetyarthaH / etaviparItA mamit kI karmakatAraM hantumicchati, -iti vA varNanIyam // idhmaH sannahanAdAnaM caruzrapaNameva ca // 102 // tUSNImetAni kurvIta samastaJcemamAdadet / idhmaH pUrvoktaH / mannahanam-"kasamapAM pUrayitvA sarvoSadhIH kRtvA hastAvabadhAya pradakSiNamAcAryo'hatena vasanena pariNot"-dUti For Private and Personal Use Only
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 824 www.kobatirth.org saMgrahaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 pra. ] sUtrokaM pariNahanamityarthaH / kutaH ? / tatrApi sannahanapadaprayogAt / tathAca, 'akSisannahanatyAga: ' - iti tadeva pariNanaM nirdizati / sannahanaM bandhanarajjuH-"tantIM prasAryamANAm " - ityAdi sutrakA - iti kecit / zradAnaM haviSAM grahaNama / caruzrapaNaJca / upalakSaNaJcaitat / anyasyApi haviSaH zrapaNaM beoddhavyam / etAni tUSNIM kuryyAt / samastaccemA dadyAt // zrAcAryyAnumataM vAkyamekIyaM gRhyate kvacit // 103 // zeSANi caiva vAkyAni AcAryo na prasaMzati / yatra kvaciduccAvacAni vAkyAnyAcAryeNa gobhilena paThitAni tatra yadvAkyamekIyamekIbhUtam -- yanmataM bahUnAmabhinnamityetat / tadAcAyAnumataM te-tadevAcAryyasyAnumatamiti jJAyate dUtyarthaH / zeSAraat mataviruddhAni vAkyAni kvacidapyAcAryai na prasaMgati / atrAyamarthaH / "caturaSTako hemantaH tAH savvaiH samAMsAzcikIrSeditikAtmaH"ityAcAryeNa caturaSTakapakSaH sUcitaH / " aSTaka ityAdgAhamANiH" " tathA gautamavArkakhaNDI" - ityanena tryaSTakapakSeo'pi sUtritaH / na ca kimatra svamatamityetat kaNThata uktam / taca, tryaSTakapakSaevAnumata AcAryasya - iti pratipadyAmahe / kasmAt kAraNAt ? / tatraiva bahUnAmekamatyAt / zrataeva parataH karttavyopadezAdibhistrASTakapakSaevAcAryeNAnugTahItaH, na caturaSTakapakSaH / catasRSvaSTakAsvAcANa kamInupadezAt / madhyamASTakAyAmevAnvaSTakya karmavidhAnAcca / caturaSTakapakSe hi sarvvatraiva mAMsasadbhAvAt sarvvatraivAnyaSTakyaM syAt / zraSTakA For Private and Personal Use Only
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra [1 pra.] iti // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hyA saMgrahaH / saMjJApitapasAdhyatvAttasya / tadidamuktam - zeSANi vAkyAni vaci dapyAcArye na prasaMzati, - iti / tathAca karmapradIpaH / --- "agri madhyamAyAmiti gobhila gautamI / vArkakhaNDa sarvvIsa kauta se mene'TakAsu ca / yathAvidhi - dravyANAmupaklRptAnAM homIyAnAM yathAvidhi // 104 // prasiJcan* vIkSaNaM kuryyAdadbhirabhyukSaNameva ca / / 825 "prAJcaM prAJcamudagagnerudayaM samIpataH / tattathA''sAdayeddravyaM yadyathA viniyujyate" / iti karmapradIpa vidhyanusAreNa, upaklRptAnAm, samAmAditAnAmityarthaH / homIyAnAM homasambandhinAM dravyANAm / ( SaSThIceyaM vIkSaNAbhyukSaNa saMbandhApecayA draSTavyA / tathA coktam / "pradhAnazaktya - bhidhAne guNazaktirabhihitavat prakAzate " - iti / ) adbhiH prasiJcan vIkSaNaM darzanaM, abhyukSaNaJca "uttAnenaiva hastena prokSaNaM samudAhRtam / nyaJcatA'bhyukSaNaM prokaM tirazcAvokSaNaM matam " / ityuktalakSaNaM kuryyaat| eva ca, - iti nipAtasamudAyaH samuccayavAcI // gobhilokaM sampUyanaM vyAkurute,-- * sAdayan, - iti tattvakAradhRtapAThaH / / tathA, - iti pAThAntaram / 5 M For Private and Personal Use Only
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gtthyaasNgrhH| [1 pra.] pavitramantare* kRtvA sthAlyAmAjyaM smaavpet||105|| etat sampUyanaM nAma pazcAdutpavanaM smRtam | antare madhye pavitram "anantargarbhiNaM mAgaM kauzaM dvidalamevaca / prAdezamAtraM vijeyaM pavitraM yatra kutracit / etadeva hi piGgelyA lakSaNaM samudAhRtam / AjyasyotpavanArthaM yat tadapyetAvadeva tu"| iti karmapradIpotalakSaNaM, kRtvA saMsthApya, zrAjyasthAlyAmAjyaM prakSipet / tadetat sampUyanaM nAma smRtam / etadanantaramutpavanam / tathAca gobhilasUtram / "sampUyotpanAtyudagagrAbhyAM pavitrAbhyAm" iti // "AjyaM saMskurute" iti sUtrokramAjyaM vyAkurute, agninA caiva mantreNa pavitreNa ca cakSuSA // 106 // caturbhireva yat pUtaM tadAjyamitarabRtam / aminA adhizrayaNaM, mantreNa-devasthatvA, ityAdinA ; pavitraNa ca yathokta lakSaNenotpavana, cakSuSA vIkSaNam / ebhizcaturbhiryat pUrta tadAjyamityucyate / etadanyadasaMskRtaM yat tahatam // taM vA yadi vA tailaM payo vA dadhi yaavkm||107|| AjyasthAne niyuktAnAmAjyazabdo vidhIyate / * antarA,-iti pAThAntaram / For Private and Personal Use Only
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 pa.] hyAsaMgrahaH / 27 payodugdham / yAvakaM yavAgUH / zrAjyasyAbhAve AjyasthAne niyukaanaamessaamaajyshbdovidhiiyte| tadanena "zrAjyaM saMskarate marpistela dadhi payo yavAgU vA" iti gobhilamatraM vyAkhyAtam // AjyAnAM sarpirAdInAM saMskAre vidhicodite||10|| anadhizrayaNaM dadhaH zeSANaM zrayaNaM smRtam / vidhicodite saMskAre, tadviSaye ityarthaH / dadhno'dhizrayaNaM nAsti, zeSANAmadhizrayaNaM smRtamAcAryaiH / zliSTamanyat / evaM vAvidhicodite saMskAre kRte mati prAjyazabdAvidhIyate, iti gatena saMbandhaH / tatra vizeSamAha anadhizrayaNam-ityAdi / pUrvavaDyAkhyAnam // yathA sImantikA* nArI pUrvagarbheNa sNskRtaa||10|| evamAjyasya saMskAraH saMskAre vidhinAdite / yathA sImantikA nArI pUrvagarbhaNa-prathamagarbheNa saMskRtA bhavati;dvitIyAdigarbhe na punaH sImantakaraNasaMskAro yathetyarthaH / tathAca gobhilsuutrm| "atha sImantakaraNaM prathamagarbha" iti / vidhinA ukne saMskAre-tadviSaye ityetat / zrAjyasya saMskAropyevameva bhavati / saMskAravidhicoditaH, iti pAThe, saMskAraviyukta zrAjyasya saMskAropyevamiti vyAkhyeyam / etadanenAtaM bhvti| sImantakaraNasaMskAro * sImantinI,-iti pAThAntaram / For Private and Personal Use Only
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 28 gtthyaasNgrhH| [1 pra.] garbhasya pAtrasya ca, iti sakRt saMskRtapAtrajAtAnAM sarveSAM gANaM saMskRtatvavat AjyasaMskAropyAjyasya tatpAtrasya ca, dUti sakRt saMskatAjyapAtre yAnyAjyAni niHkSiSyante tAni sarvANi saMskRtAni bhavanti, na punaramISAM pRthak saMskAraH karaNIyaH, iti / tathAca zrAzvalAyanagrahyapariziSTam / "sImantonnayanaM prathame garbha, sImantonayanasaMskAro gArbhe pAtrasaMskAraH" iti // etadevAha, Ajyasya haviSAM caiva Ajye pUrva kriyaavidhiH||110|| tasya saMpavanaM pUrva caroH paryukSaNaM param / yasmAt prAjye AjyaviSaye Ajya-saMskAraviSaye ityetat / aAjyasya AjyasthAne gTahItAnAM haviSAzca madhye, pUrva prathamameva kriyAyAH saMskArasya vidhividhAnam, tasmAt tasya pUrva prathamameva saMpavanaM pavitrIkaraNaM saMskAraH, iti yAvat ; na punaH pazcAhahItasthApItyarthaH / carostu paraM kevalaM pari sarvatobhAvena ukSaNaM prokSaNameva saMskAraH ityarthaH / evaM vApUrvameva tasya saMpavanaM samyUyanAdi vidhicoditaH saMskAraH / caroH,-- upalakSaNatvAt pazcAhItasya haviSaH, paryukSaNameva paraM saMskAraH / prazvAhAhyaM haviH-saMprocya grahItavyamityarthaH / dIkSitaglAha / caroH devasavitaH-iti paryukSaNaM paraM pazcAt, iti / / For Private and Personal Use Only
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 pra.] mhaasNgrhH| 26 athodAnIm-"paryukSya sthAlIpAka zrAjyamAnIya mekSaNenopaghAtaM hAtumevopakramate"-iti sutrokamupaghAtaM vyAkurute, pANinA mekSaNenAtha khuveNaiva tu yaddhaviH // 111 // hUyate cAnupastIryya upaghAtaH sa ucyte| pANinA mekSaNena vA suveNaiva vA yat haviIyate, sa khalvayaM homa upaghAta ucyate / yat, iti homakriyA vizeSaNam / kiM kRtvA iyte?| anupastIrtha / upastaraNamabhidhAraNaJcAkRtvA / sveNa muci prathamaM yadAjyaM dIyate tadupastaraNam, yat punarAjyaM caramavadAya anantaraM dIyate tadabhidhAritam, ityAcakSate yAjJikAH / AcAryyaputrastu pUrvAparakAlakRtamavAntarabhedamanAdRtya upastaraNamabhighAraNazcobhayamevopastaraNaM manyamAnaH-'anupastIrya'-ityAha // yApaghAtaM juhuyAcarAvAjyaM samAvapet // 112 // mekSaNena tu hotavyaM nAjyabhAgau na sviSTakRt / yadi upaghAtaM juhuyAt , tadA svAlIpAke carI zrAjyaM prakSipet / bhekSaNena hAtavyam / tuzabdazcazabdArthaH samuccaya, pUrvokapANyAdikamapi samuccinoti / tatra ca AjyabhAgau na hotavyo, na ca viSTakRt hotavyaH / sa khavayamupaghAtahomaH samazanIyacarupityajJacAH , anyatrApi bahudaivatye carI, anvaTakyacarau ca bhavati / tathAca karmapradIpaH / For Private and Personal Use Only
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hyAsaMgrahaH / [1 pra.] "carI samazanIye tu pityajJacarI tthaa| hotavyaM mekSaNenAnyadupastI-bhidhAritam / iti| "carau tu bahudaivatye homastasyopaghAtavat" / iti ca pariziSTaprakAzAdI smRtyantaram / tathA anvaSTakyakarmaNi gobhilasUtram / "kase caru samavadAya mekSaNenopaghAtaM juhuyaat"iti| vRSotsargahomasya tu bahudaivatatve'pi naapghaattvm| tadAha karmapradIpaH / "etebhya eva jur3ayAnokSaNenAvadAya ca / sucyAhutIzvarAH pRthak siJcedAjyAbhighAritam" / iti| yatrApi gobhilena "sthAlIpAkAvRtA'nyat" iti muvitam, tatrApi homasya nopaghAtatvamiti vakSyAmaH // hutvA'jyaM parizeSeNa yat dravyamupakalpitam // 11 // suveNaiva tu tat spRSTaM sampAtaM caiva taM viduH / AjyaM kRtvA homAvaziSTaM yadAjyadravyaM upasamIpe pAtrAntare kalpitaM sthApitaM, tat sampAtaM viduH| zrAjyaM huvA hAmAvaziSTaM yadAjyaM suveNa baDyA mastake spRSTaM, tadapi sampAtaM viduH| tathAca caturthIkarmaNi gobhilsuutrm| "Ahute(hutestu sampAtamudapAtre'vanayet" iti| tathottaravivAhe / "AhuterAhutestu sampAtaM mUrddhani bavA avanayet" iti // For Private and Personal Use Only
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org [ 1 pra. ] hyAsaMgrahaH sthAlIpAkAdRtA'nyattu yaca saMjJA nipAtyate // 114 // tatrAjyabhAgau hutvaiva sucamAMstIryyavadyati / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zlokAH - 113 // yatra yatra gobhilena, " sthAlIpAkAvRtAnyat" - itIyaM saMjJA nipAtyate,--zrayaMzabdaH prayujyate dUtyarthaH / tacAjyabhAgau hatvA sucamAstIrya zrAjyenopastIryya, zravadyati zravadAnaM gRhNAti / na punarupadhAta homaH syAt / yathA, zrAvaNyAM pradoSe carorbahudevatatve'pi, 'sthAlIpAkAvRtA'nyat' - iti sUtraNAt tatropaghAta homo na bhavati / eva manyatrApyanusandheyam // 0 // iti mahAmahopAdhyAya rAdhAkAnta siddhAntavAgIzabhaTTAcAryyAtmajasya zrIcandrakAntatakIlaGkArabhaTTAcAryyasya kRtau gRhyAsaMgraha bhASye prathamaH prapAThakaH // * // * // 31 For Private and Personal Use Only
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org gRhyAsaMgrahaH / factya prapAThakaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yajJavAstukarmaNi gobhilena " tata eva varhiSaH kuzamuSTimAdAya " - iti citam / tatra, ' tata eva varhiSaH -- ityetadanuGginnapadArthaM vAkyaM vyAkurute,-- stRtebhyo na pracinvIyAt yAtayAmaM stRtaM smRtam / stRtazeSAttato gRhya yajJavAstukriyA tathA // 1 // yajJavAstvarthaM stutebhyaH kuzebhyaH kuzaM na cinuyAt / kasmAt ? / yasmAt stu'taM varhiryatayAmaM nirvorthaM stamAcAryaiH / yasmAdevaM tasmAt stRtazeSAdarhiSaH kuzamuSTiM gTahItvA tathA-gobhilokena prakAreNa, yajJavAstukriyA karttavyA / sa ca prakAro jAdupalabhdhavyaH / apare gTahyasUtrAdupalabdhavyaH punaretadavidvAMsaH smRtAdeva varhiSaH kuzamuSTimAdAya yajJavAstukaraNamiti pralapanti / tadazAstram // > yajJavAstukiyAM kRtvA vidhidRSTena karmaNA / zrAjya dhArAmavicchinnAM juhuyAt sArvvakAmikIm // 2 // vidhidRSTena karmaNA yajJavAstukriyAM kRtvA, avicchinnAM santatAM sAkAmikIM sarvvakAmapradAmAjyadhArAM juhuyAt / vidhidRSTena karmaNA For Private and Personal Use Only
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 pra.] malAsaMgrahaH 833 sArvakAmikImAjyadhArAM juhuyAt-iti vA varNanIyam / tadanena momilAnukkA'pi pUrNahutividhIyate / kathaM jJAyate ? / mArcakAmikIm , itivacanAt / "pUrNatyA sarvAn kAmAnApnoti"iti hi brAhmaNam / seyaM pUrNAhutiH,-"vasubhyaH svAhA," iti mantreNa hotavyA, iti dIkSitabhASyam / "pUrNahAmaM yazase juhomi"ityAdimantreNa, iti bhavadevabhaTTaprabhRtayaH // sAyaMprAtarvaizvadeve pitRyajJe tathaiva ca / kaMvUke gomaye nityaM vratAnAM samidhAsu ca // 3 // caitye yUpe brIhiyave bhUmAvasu ca yAjJikaiH / vyAhRtIna prayoktavyA yajJavAstukriyA tathA // 4 // sAyaMprAtAme, vaizvadevahAme, pityaje-anvaSTakyakarmaNi piNDapilayaje ca, kaMvUke-"vRttvavicchittikAmaH kaMbUkAn sAyaMprAtarjuhuyAt" iti sUtrokne kaMbUkahome / kaMkAca. "kaMvUkAzca kaNAzcaiva phalIkaraNakakkuzAH" / ityuktalakSaNAH / gomaye-"vRttyavicchittikAmo haritagomayAn mAyaMprAtarjuhuyAt" iti sUtroke gomayahome, bratAnAM vedavatAnAM mamidhAsu samiddhomeSu, ( halantalakSaNa: TAppratyayaH) caitye citAkarmaNi, yUpe yUpakarmaNi, brIhiyave-navayajJokne, "vazaGgamA zaGkaveti pRthagAhutI brIhiyavahomo prayuJjIta"-ityAdisUtroke vA bIhiyavahAme, bhUmI-"vRkSa veti paJcaH tasmin prathamaM pArthivaM For Private and Personal Use Only
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 3 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hyAsaMgrahaH / ka" - iti sUkke pArthivakaNi, bhUmyAM heome vA apsu ca"paurNamAsyAM rAcAvavidAmini hUde nAbhimAtramavagAhyA cataNDulAmRganteyvAsyena juhuyAt svAhetyudake" - iti sUtreoke jalahAme ca yAjJikaithatayo na prayoktavyAH, yajJavAstukriyA'SyeSu na karttavyA / vyAhatIH - iti pUrvvasavarNe draSTavyaH // - . [2 pra.] carave yeAvidhiH preAktaH sa yajJaiti nizcayaH / balintebhyo na kurvItApasiddhArthabalIn haret // 5 // carave, -- iti tAdarthe caturthI / carvvarthaM yo vidhiruktaH sa khalu yajJe jJAtavyaH - ityAcAryANAM nizcayaH / zrato balikarmArthaM tAn vidhIna na kurvIta / balaye tAn na kurvIta - iti vaktavye, balintebhyo na kurvIta - iti vyatyAsena prayuGkte / balikaraNArthaM carurna paktavyaH - ityaya 1 1 bhatra vivakSitA'rthaH / zratAyatra kAraNAntarAt caruH pacyate, tatra tasmAdapi baliharaNamaviruddham / tathA ca gobhilasUtram / "sarvvasya tvevAnnasyaitAn balIn haret -- pitrasya vA svastyayanasya vA zrathArthasya vA " - iti / 1 upa-samIpe mahAnase siddhArthairannairbalIn haret / homazeSeNaiva baliharaNasya karttavyatvAt vaizvadevaheAmo'pyanena vyAkhyAtaH / manurapyAha "vaizvadevasya siddhasya gRhye'mA vidhipUrvakam / zrAbhyaH kuryyAddevatAbhyo brAhmaNo homamanvaham" / iti / vizve devAH sarvve devA: te yasya pAkasya devatAH seo'yaM vaizvadevo'haraharmahAnase yat pacyate, taducyate / "vaizvadevAdannAt paryucya juhoti " - iti ca gRhyAntaram / tathA kAtyAyanaH / For Private and Personal Use Only
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 pra.] yaasNgrhH| "khazAkhAvidhinA ivA tacchaSeNa baliM haret / iti // yatra mantrA na vidyante vyAhRtIstava yojayet / mantrANAmeva cAdeza mantrAt karma smaacret||6|| yatra mantrA nopadizyante, tatra vyAhatIrvakSyamANalakSaNAH yojayetanyatra mAyaMprAtarvaizvadevAdibhyaH mAdibhyazca / mantrANaM punarupadeza mantrAt karma kuryAt, ityAdarArthamuktam / / bhUrAdayovyAhRtayovedebhyoniHsRtAH purA / mahattvaM vyAhRtitvaJca prAptAH svenaiva karmaNA // 7 // bhUrbhuvaHkhariti tisrovyAhatayaH, vedebhyaH-Rgyaju:mAmalakSaNebhyaH pUtra nirgtaaH| tAH khalvetAH skhenaiva karmaNA vakSyamANalakSaNena mahattvaM vyAhRtitvaJca praaptaaH| mahatobhAvomahattvam / vyAhatInAM bhAvo vyAhRtitvam // OMkArajananAttAsAM mahattvaM paribhASyate / vyAhRtA vyAhRtitvaJca tena caividyatAM yayuH // 8 // OMkArasya jananAt tAsAM mhttvmaacaaryrucyte| tAzca vedebhyo vyAhatAH satyaH vyAhRtitvaM yyuH| tenaiva vedatrayebhyovyAhRtatvena hetunA traividyatAJca yayuH / trivedeSu bhavAstravidyAH / tadbhAvasvaividyatA / atha vaa| vidyA,-iti vedmaackssmhe| tihaNaM vidyAnAM bhAvaH traividyam / yasmAdvedatrayebhyo vyAhatAH, tasmAdvedatrayabhAvaM yayurityarthaH // For Private and Personal Use Only
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir shyaasNgrhH| [2 pra.] OMkArazcAthazabdazca dAvetI brahmaNaH purA / aNDaM bhittvA viniyotI tenaitI mngglaavubhaa||1|| kArazca athazabdazca dAveto brahmaNo'NDaM bhittvA pUrva nirgatI / 'kaNThaM bhittvA'-dUti pAThe vyaka evArthaH / tenaitAvubhau maGgalajanako / 'tena mAGgalikAvubhI'-iti pAThe'pi sa evArthaH // arthatAH svavyAhRtayo'yavIyasyaH parAH smRtaaH| airAvataH pratikSece vedAnteSAzritAzca yaaH||10|| atha pUrvAnA etAH svakhavedasya vyAhRtayaH ayavIyasyaH jyeSThAH, parAH utvaSTAH kthitaaH| yAzca airAvataH pratikSetre darAvataH sthAne(irAzabdasyAdivRddhiH)-jahagAne, ityett| vedAnteSu ca zrAzritAH, -iti tA eva vyAhRtayaH stuynte| jahagAne udAharaNam / "bhUH / bhuvaaH| suvaaH"| vedAnteSu khalvapi / "bhUH prapadye bhuvaH prapadye vaH prapadye ityugvedaM prapaye yajurvedaM prapadye sAmavedaM prapadye" iti // madhye sthaNDilamante ca vAriNA parisaMvRtam / avidAsinaM idaM vidyAttAdRzaM karmaNo viduH||11|| madhye sthaNDis sthala, ante ca vAriNA pari sarvatobhAvena saMvRtaM beSTitam / evambhUtaM idamavidAsinaM jAnIyAt / tAdRzaM hudaM karmaNo vidrjaannyaacaaryaaH| karmaNaH, iti sambandhalakSaNA sssstthii| tadanena, -"paurNamAsyAM rAtrAvavidAmini hude nAbhimAtramavagAhyAkSatataNDu For Private and Personal Use Only
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org [2 pra. ] Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hyAsaMgrahaH / lAmRganteyvAsyena juhuyAt svAhetyudake" - iti sUtreoktaH zravidAsI hado vyAkhyAtaH // " zrapavarge'bhirUpabhojanaM yathAzakti " - iti sUtreokramabhirUpaM vyAku ste, - yaca vidyA ca vittazca satyaM dharmmaH zamAdamaH / abhirUpaH sa vijJeyaH svAzrame yA vyavasthitaH // 12 // vittam - iti bhAvapradhAno nirdezaH / khyAtirvicAro vA tadarthaH / zratha vA / vittaM dhanamiti yathAzruta evArthaH / vRttaJca - iti pAThe, vRttam---- "gurupUjA ghRNA zaucaM satyamindriyanigrahaH / pravarttanaM hitAnAJca tat sarvvaM vRttamucyate" / 37 ityukralacaNam / tatra satyAdInAM punarupAdAnamAdarArtham / zamAvahirindriyanigrahaH / dameo'ntarindriyanigrahaH / prasiddhamanyat / yacaitAni vidyante, yazca svAzrame - gTahyAkarmakartturAtmIyAzrame - samAnAzrame vyavasthitaH,-gRhasthaH,--iti yAvat / seo'yamabhirUpo vijJeyaH // laukike lAkasAmAnye kravyAdAna vRthA hutam / yAjJikaM puNyamAyuSyaM karmmaNA nopapadyate // 13 // sAmAnyaM sAdhAraNamityanarthAntaram | lokasAmAnye- saMskRte ityarthaH / laukikasyAgnervizeSaNamidam / tadayamarthaH / zrasaMskRte laukike zramI, kravyAdAnau zmazAnAgnau ca, hutam (bhAve niSThA) homa:, vRthA bhavati For Private and Personal Use Only
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gRhyaasNgrhH| [2 pra.] tadeva vivRNeti / AyuSyam-AyuSe hitam , yAjJikam-yajJodbhava puNyaM tena karmaNA notpadyate-iti / tathA ca, saMskRtaM laukikamagnimabhipretya tatra hotuH phalavAdaM vakSyati / laukikasyApyagneH saMskArAt paraM na laukikatvam, ityasaGgataiSA kalpanA raghunandanasya / kasmAt ? / pramANabhAvAt / tathA tvasyAbhyupagame ca laukike nau hAtuH phalavacanaM na khanvapi upapatsyate / na khalvasaMskRte laukike agnau hAmaM manyase / api caivaM sati, "anvaSTakAvaSTakAvadagnI ilA" iti viSNusUtre agrigrahaNAt piDhayajJahomasya laukikAnA niSedhAcca anvaSTakAyAmanagnimatAM nAdhikAraH, iti khokamapi vyAhanyeta / laukikasyApyagneH saMskArAt paraM laukikatvAbhAve tatraiva homasyopapatteH kathamanagnimatAM tatrAnadhikAramAttha / tadAstAM tAvadArSavacanavirodho yAvat khavaco vyAghAtamapi nAlocayami, dUti kimatra bruumH| yathA cAnagnimatAmapyastyadhikAro'nvaSTakAyAM tathA gtthybhaavye'bhihitmsmaabhiH|| vaidike laukike vA'pi yajjuhoti prayatnataH / vaidike brahmalokaH syAt laukike paapnaashnm||14|| vaidike laukike vA saMskRte amo yajjuhoti, tasya phalavacanamuktarArddham // svavAbhiranindyAbhirabhirakSatamizritaiH / snAnaM caturbhiH kalasaiH strIbhiH stroM yatra laavnm||15|| yatra vivAhAdI strIbhiH stroM kanyAM prati plAvanaM vidhIyate, tatra For Private and Personal Use Only
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 pra. ] hyAsaMgrahaH / zraninditAbhiH svavarNabhiH samAnavarNabhiH strIbhiH - brAhmaNyAH brAhmaNIbhiH, kSatriyAyAH catriyAbhiH, vaizyAyAH vaizyAbhirityarthaH / caturbhiH kalamaiH, zrakSatamizritaiH ( liGgavyatyayo'tra draSTavyaH ) yavamizritAbhiradbhiH panaM karttavyam // chaha gAr3I paiSTIca mAdhvI ca vijJeyAH vividhAH surAH / pANikarmmaNi gAr3I syAt satyA mAdhvAdhamA surA // 16 // pANikarmaNi gor3I surA satyA syAt, mAdhvI punaradhamA / paiSTI madhyametyarthAduktaM bhavati / zliSTamanyat // " nagnikA tu zreSThA " - iti sUtrAM nanikAM vyAkurute, - nagnikAntu vadet kanyAM yAvannarttumatI bhavet / RtumatI tvananikA tAM prayacchettvananikAm // 17 // yAvana RtumatI rajakhalA bhavet, tAvat kanyAM nanikAM vadet / RtumatI punaranagnikA bhavati / tAM kanyAmananikAmTatumatImapi dadyAt / turapyartheaubhinnakrameNa yojanIyaH / tadevamanagnikAmapi dadyAt, nanikA puna: zreSThA, na punaranagnikAyAvivAhaeva na bhavatItyabhiprAyaH / manurapi, "kAmamAmaraNAttiSThedgTahe kanyarttumatyapi / na caivainAM prayacchettu guNahInAya karhicit " / iti smaran RtumatyA api vivAhamanujAnAti / yAni punarananikAnindAparANi smRtivacanAni teSAmananikAyA: zraprAzastye For Private and Personal Use Only
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org cg. [2 pra.] nagnikAyA: prAzastye ca tAtparyam, gobhilIyavyatiriktaviSayatvaM vA varNanIyam // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gRhyAsaMgrahaH / aprAptA rajaseA gaurI prApte rajasi rohiNI / zravyaJjitA bhavet kanyA kucahInA ca nanikA // 18 // rajasaH, - iti sambandhalakSaNA SaSThI / rajaH, -iti caturbhaNyate / rajasA zraprAptA gaurI bhavati ;- tAM dadad gaurIdAnaphalaM labhate ityarthaH / evamuttaratrApi varNanIyam / rajasi prApte rohiNI / anenApi prAptarajaskAyA zrapi vivAhaM darzayati / vyaJjitaM vyaJjanaM (bhAve niSThA) / vyaJjanaM cihnamityanarthAntaram / taccArthA yauvanasya / na vyaJjitaM yasyAH seyamavyaJjitA - zranAgatayauvanacihetyetat / kucahInA naniketyaparAM nagnikAmAha // vyaJjanaistu samutpannaiH seAmA bhuJjIta kanyakAm / payodharaistu gandharvvI rajasA'gniH prakIrttitaH // 18 // bhuJjIta bhuGkte / payodharaiH samutpannairgandharvvA bhuJjate / rajasA samutyanenAgnibhIkA kathitaH // yasmAdevam, - tsm|dvyjnyjneaapetaamrjaampyaadhraam / abhuktAzcaiva seomAdyaiH kanyakAntu prazasyate // 20 // rAmarajaskAm / tadIdRzIM kanyakAmabhipretya, prazasyate ( saka For Private and Personal Use Only
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 pra.] hyaasNgrhH| 841 kAdapibhAve tiG) prazaMsA kriyate, prAcAryeNa, iti vAkyazeSaH / tathA ca gobhilsuutrm| "nagnikA tu zreSThA" iti / lissttmnyt|| vivAhe strIlakSaNavido'lAbhe navapiNDAn kRtvA strIlakSaNaM priikssitvymityaacaaryennokm| tathA ca gobhilasUtram / "tadalAbhe pinnddaan"| "vedyAH sItAyA hudAgoSThAccatuSpathAdAdevanAdAdahanAdIriNAt" / sarvebhyaH sambhAveM navamam' iti / "pUrveSAM caturNa grantImupayacchet" iti ca / tatra, vedipiNDAdigrahaNe phalArthavAdamAha, vedipiNDAt kriyAvatI sItAyAH phalate kRssiH| akSobhyA ca hRde jJeyA goSThe bhavati gomatI // 21 // catuSyathe prakINI syAt dyUtasthAne kalipriyA / zmazAne mriyate bhattI bandhyA bhavati cASare // 22 // navame sarvaevaite kanyAyAH parigRhyante / vedipiNDAt gTahItAt kriyAvatI bhvti| sItApiNDAt grahItAt kRSiH phalate,-kRSibhUyiSThA bhavatItyarthaH / sItA kRssttkssetrm| idapiNDe gTahIte akSobhanIyA jJAtavyA / goSThapiNDe gTahIte gomatI bhavati / catuSpathapiNDe gTahIte prakIrNa vikSiptA-rahegTahe gamanazIletyetat / dyUtasthAnapiNDe gTahIte kalahapriyA bhvti| kaliH kalahaH / zmazAnapiNDe grahIte bhI mriyate-vidhavA bhavatItyarthaH / uSarapiNDe gTahIte bandhyA bhavati / navamapiNDe gTahIte kanyAyAH sarvaevate pUrvotAH phalavAdAH prigtthynte| kiM kAraNam ? / nava masya sarvaghaTitatvAt / tasmAt navamaM piNDamAdadAnAmicchayopayacchadA For Private and Personal Use Only
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 842 sahyAsaMgrahaH / [2 pra.] navopayacchedityabhiprAyaH / tathAca gobhilasUtram / "sambhAryamapitveke" -iti / zAkhAntare'pyevameva prAyaH kalavAdAH padyante / parantu tatra kriyAvavAdayo'patyagatAH shruuynte| tathA cokam / "grahAnA vedipiNDacca prasate yAjJikAn sutAn / sItApiNDantu grahAnA sutAn sate kRSIvalAn / sarvakAmasammavAMzca hatIyasya parigrahAt / goSThapiNDagrahAccApi gominaH sukhinastathA / . dUtazcetazca gantAraH paJcamenAsthitAH sutAH / SaSThena tu gTahItena bhavanti chatasekniH / zmazAnapiNDagrahaNavidhavA jAyate dhruvam / bandhyA vA vidhavA vA svAdaSTamagrahaNAdapi / mizrametadbhavet sarvaM yataH pUrvoditaM phalam / navamasya grahastasmAt bho vA yadi vAzubhaH" / iti / / pANigrahaNamantraistu niyataM dAralakSaNam // 23 // pANigrahaNamantrAH gTahyAtAH grnaamite-ityaadyH| hatIyA ceyaM prakRtyAditvAdabhede draSTavyA / pANirahaNamantrAH nizcitaM dAralakSaNamityarthaH / tathAca manuH / "pANigrahaNikAmantrA niyataM dAralakSaNam / teSAM niSThA tu vijJeyA vidbhiH sahame pde"| iti // For Private and Personal Use Only
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 pra. ] yA saMgrahaH / vivAhe yA vidhiH prokto mantrA dAmpatyavAcakAH / varastu tAn japet sarvvIn RtvigraajnyvaishyyeH|| 24 // " vivAhe yo vidhiranirdiSTakarttA ka:, - " proke nakSatre Sar3AjyAjatI- 'hAti" - ityAdika AcAryeNoktaH, tAn varaH kuryyAt / apara zrAha / 'vivAhe yovidhiragnisthApanAdiH proktaH taM vidhiM varaH kuryyAt - , iti / ye ca dAmpatyavAcakAmantrAH tAn varojapet / 13 evaM vA " vivAhe yovidhirAcAryeNoktaH, tatra dAmpatyavAcakA ye mantrAH, tAn sarvvAn varo japet / kSatriyavaizyayoH punastAn mantrAn Rtvik japet / tasmAt, -"apareNAgnimAdaka 'numaMtrajya pANigrAhaM mUrddhadezesafeti tathetarAM samanvityetayacI " - iti sUtre 'audakaeva mantraM paThati' - dUti varNayantI saralA saralaiva || "atha janyAnAmekeAdhuvANAmapAM kalamaM pUrayitvA " - ityAdisUtroktA dhruvA apo vyAkurute,-- mahAnadISu yA ApaH kaiApyAnyAzca hadeSu ca / gandhavarNarasairyuktA dhruvAstA iti nizcayaH // 25 // " mahAnadISu gaGgAdyAsu yA zrApa:, yAzca kUpAGgavAbhyo'nyAstaDAgAdisambhavA zrapaH, ideSu agAdhajaleSu yA ApaH, tA dumAH zobhanagandhavarNarasairyuktAH sarvvI zrApaH dhruvA : - ityayamAcAryasya nizcayaH / zranye tu varNayanti, - ' kUpe yA zrApa:, zranyAzca tar3AgAdiSu yA zrApa:' iti / teSAm -- 'kaupyAnyAH' - iti visarga lope sandhirArSa: draSTavyaH // For Private and Personal Use Only
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 588 ehyAsaMgrahaH / [2] "atha janyAnAmekodhruvANAmapAM kalamaM pUrayitvA sahodakumbhaH prAvRto bAgyatA'greNAgniM parikramya dakSiNata udaGmukho'vatiSThate"-dati sUtroktamudakumbhadhAriNe'vasthAnaM vizinaSTi, gandhamAlyairalaGkRtya sakumbho vAgyataH zuciH / dhArayet triSu varNeSu prAvRtAMsA dijottamaH // 26 // gandhamAlyairudakumbhamalaGkRtya sakumbho niyamitavacanaH zuciH, prAvRtAMsaH -prAkRtau aMsau yasya mo'yaM prAvRtAMso vastrAcchAditaskandhayaHityetat / dvijottamaH-uttamo dijaH, triSu varNeSu dhArayet,-dhruvA apaH, ityarthaH // yadA niSkAmayet kanyAM varaH pANiM jighRkSayan / agniM pradakSiNaM kRtvA kaTastIrNa padaM vrajet // 27 // yadA pANiM grahIyyan varaH kanyAM gTahAnniSkAmayet, tadA sA kanyA agniM pradakSiNaM kRtvA kaTastIrNa kaTaviziSTaM staraNayuktaM padaM sthAnaM vrjet| etadanenoktaM bhavati / gacchantI kanyA agniM pradakSiNaM kRtvA kaTamAstRtakuzaparyantaM nayet, iti / tathAca gobhilasUtram / "vahiSo'ntaM kaTAnta prApayet"-iti / athavA / padaM kaTastIrNaM kRtvA-kaTe padaM maMsthApya vrajedityarthaH // padA prapadya panyAnaM patiyAnaM saMjapeddadhuH / varo vA'tra japenmantramAkaTAntAditi sthitiH||28|| padA caraNena prapadya prApya, kttmityrthaat| badhUzcaraNena kaTaprApteranantaraM For Private and Personal Use Only
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 pra.] shyaasNgrhH| 845 padA kaTaM prvrtyntiityett| panyAnaM patiyAnaM-pathiliGga prame patiyAnaH, iti mantraM saMjapet / ajapanyAM badhvAM varo vA atra mantra japet / zrAkaTAntAt-kaTasya vahirantaprAptiparyantam-"vahiSo'ntaM kaTAntaM prApayet"-datisUtrokakarmaparyantaM japedityeSA sthitiH zAstramaryAdA // lAjAnAjyaM suvaM kumbhaM prAjanAzmAnamevaca | pradakSiNAni kurcIta dampatI tu vinA grhii||26|| "hute patiryathetaM parivrajya pradakSiNamagniM pariNayati" itisUtrokAnipradakSiNakAle dampatI lAjAdInAmapi pradakSiNaM kurviit-kuryaataam| kacittathaiva paatthH| grahI vinA / 'anyato'pica' iti grheriH| grahI iti dvitIyAdvivacanAntaM padam / udakagrAhaM prAjanagrAhacca vinetyarthaH / tuzabdaH punararthaH / raghunandanena tu caturthacaraNamAkulIkRtya paThitam'dampatI na vinA'nikam'-dati / tadanAkaram / / tadetat suvyaktamAha, prAjagrAhamudagrAhaM brahmANamRtvijaM tathA / etAni vAhyataH kRtvA zeSANAntu prdkssinnm||30|| prAjanagrAimudakagrAiM brahmANammRtvijaJca, etAni--(sAmAnyavivakSayA vyatyayAdA napuMsakanirdezaH) etAn vAhRtaH kRtvA, zeSANAM lAjAdInAM pradakSiNaM kuryAtAm // prAjagrAhAdInAM vAhyataH karaNe hetumAha, For Private and Personal Use Only
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 846 www.kobatirth.org gRhyAsaMgrahaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 pra. ] dakSiNAM dizamAsthAya yamA mRtyuzca tiSThataH / tayeAstu rakSaNArthAya tasmAd brahmA vahirbhavet // 31 // yasmAt dakSiNAM dizamabhitya yamomTatyuzca tiSThataH, tasmAt tayorvaraasar: rakSaNArthIya brahmA vaddirbhavet / tuzabdacazabdArthaH samuccaye bhinnakrameNa yojanIyaH / brahmA ca vahirbhavet, - iti / sa khalvayaM prAjagrAhAdIn samuccineoti // athedAnIM lAja heAmamadhikRtyAha - somaH prakRtirekhA hi lAjAnAzritya tiSThati / viruddhamAjyaM seomena nAbhighAraNamarhati // 32 // somaH candra:, prakRtirekhA sAmadevatyA lAjAnAzritya tiSThati, zrAjyaJca somena viruddham, tasmAt na zratidhAraNamarhati lAjaH // kathantarhi gobhilena, - "taM seopastINIbhighAritam " - ityAdisUtreNa lAjAnAmupastaraNamabhighAraNaJcoktam ? / tatrAha - zamIpalAzamizrANAM lAjAnAmabhighAraNam / pUrvvINAM ghRtamizrANAmAcAryaH kalpitaM tathA // 33 // zamIpalAzabhizrANAm - zamIpatra mizrANAm, ghRtamizrANAM vA / "khAdire bAti pAlAze badhnAti rohitake banAti" - itivat vikalpo'tra draSTavyaH / tadevambhUtAnAM pUrvvANAm pUrvamAsAditAnAM lAjAnAmabhighara karaNIyam / va 'AcAryai:' gobhile:, ' tathA ' zamIpalAza - For Private and Personal Use Only
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 pra.] gTahyAsaMgrahaH / 17 mizrANAmeva lAjAnAmAsAdanaM teSAmeva cAbhidhAraNa kalpitam / tathAca gobhilasUtram / "zamIpalAzamitrAMzca lAjAMzturacalimAtrAn sUrpaNopasAdayanti pazcAdagneH"-iti / "mahat saMgTahItaM lAjAnAmaJjaliM bhrAtA badhvanalAvAvapati" iti| "taM sopastIrNAbhidhAritamagnau jahati" iti ca / tasmAt , kevalAnAM lAjAnAM nAsyabhighAraNAhatA, kintu zamIpalAzamizrANAM ghRtamizrANaM vA pUrvamAmAditAnAmityabhiprAyaH / apara Aha / zamIpalAzamizrANAM ghutamizrANAJca lAjAnAmAsAdanam , ghRtamitrANAmAsAdanAdeva AcAra bhighAraNaM kalpitam , na punaH paramArthatA.bhidhAraNamavAsti, iti // tathA lAjAcalirbadhvA iyate'GgaliparvabhiH / evaM lAjahavizeSa hotavyaM svapaMjikRyA // 34 // tathA-gobhilokaprakAreNa, aGgaliparvabhila jAlibadhyA iyate / evaM lAjahaviHpoSaM sUrpajihayA hotvym| gobhilokaprakArazca gTahyasUtrAdupalabdhavyaH // avasiktantu vidhinA pANigrAhantu prAjanI / rakSaNArthamanugacchet saptAhaM cAhameva vA // 35 // vidhinA-"apareNAnimaudako'nusaMbajya pANigrAhaM ma deze'vamiti tathetarAm"-ityAdisUtrokaprakAreNa, udakagrAhiNA avasiktaM pANigrAhaM varam , tuzabdAt badhUJca, saptAhaM yahameva vA prAjanI anugacchet / ahameva ca, iti pAThe'pyayamevArthAvarNanIyaH / kimarthamanugacchet ? / For Private and Personal Use Only
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gtthyaasNgrhH| [2 pra. rakSaNArtham / tadanena, "prAjanenAnyaH" iti sUtropadiSTasya prAjanino viniyogo drshitH|| brAhmAsyArSasya daivasya prAjApatyasya yAjikaiH / pUrvaM homavidhiH proktaH pazcAt pariNayaH smRtH||36|| brAhyAdayaH zabdAH vivAivizeSANAM vaackaaH| tathAca manuH / "caturNamapi varNanAM pretya ceha hitAhitAn / aSTAvimAn samAsena strIvivAhAn nibodhata / brAyodevastathaivArSaH prAjApatyastathA'suraH / gAndhI rAkSasazcaiva paizAcazcASTamo'dhamaH" / iti / lakSaNamamISAmanyatrAnusandheyam / brAhmadevArSaprAjApatyavivAheSu, prathamaM lAjahAmavidhirukta, pazcAt pariNayaH-agneH pariNayanamuktaM yaajnyikaiH| tathAca gobhilsuutrm| "hute patiryathetaM parivrajya pradakSiNamagniM prinnyti"-duutyaadi| brAhmaNArSasya, dUti pAThe'pi* brahmaNo'yaM brAhmaNa:-brAyaH ityetat / tasyArSasya ceti pUrvoka evArthaH / gAndhavAsurapaizAcA vivAhA rAkSasAzca ye| teSAM pariNayaH pUrva pazcAvomo vidhIyate // 37 // gAndhavAdiSu vivAheSu pUrvamagneH pariNayanaM pazcAlAjahomo vidhIyate * brAhmAsyAsya'-ityayameva pAThaH sNgrhkaarairdhtH| Adarzapustake tu, -'brAhmaNAghasya'-iti pATho dRzyate / For Private and Personal Use Only
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 pra.] gtthyaasNgrhH| 18 asmaabhiH| sa kha vayamAcAryAnupadiSTovizeSaH praacaaryputrennopdissttH| prAcAryyastu prazastAn vivAhAnabhipretya hAmAnantaraM pariNayanaM sUtrayAJcakAra, dUti slivyate / tathAca smaraNam / "caturo brAhmaNasyAdyAn prazastAn kvyoviduH"| iti| kazcit punarbAhyAdizabdAnAM vivAhanAmatvamavidvAnanyathemaM granthaM varNayAJcakAra, 'baaysyaarsssy'-ityaadim| 'brAhmaNasya RSerdevasya prajApatervivAhe pUrva lAjahomaH, pazcAdaneH paritonayanam / gandhAsurapizAcAnAM vivAhe, rAkSasAnAM rAvaNAdInAJca vivAhe, pUrva pariNayaH pazcAlAjahomaH' iti / tadazraddheyam // athedAnIm-"tatrainAM sakezanakhAmabhyajya hAsayitvA''sAvayanti"itisUtroktaM hAsanaM vyAkurute, uddattanaM nkhcchedaaromcchednmevc| saMsanaM mekhalAyAzca hAsanAni vidurbudhaaH||38|| udvarttana-kalkena zarIrAdAjyAdInAM dUrIkaraNam / mekhalAyA: kAJcayAH sNsnm-adhHpaatnm| prsiddhmnyt| etAni hAsanAni jAnanti paNDitAH // cUDAkarmaNi sImante yazca pAkaH sdaagRhe| vivAhe caivalAjAnAM nAtA nivapaNo vidhiH||36|| cUDAkarmaNi,-"prAnaDuhAgomayaH kRsaraH sthAlopAkovRthApakvaityutarataH" itisUtronoyaH sthAlIpAkaH, yazca mImantakaraNe,-"kRmaraH 5" For Private and Personal Use Only
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5. hyAsaMgrahaH / [2 pra.] sthAlIpAkauttaraghRtastamavekSayet" iti sUkotaH sthAlIpAkaH, yazca sarvadA bhojanAdyarthaM gTahe pAkaH, yazca vivAhe lAjAnAM pAkaH, tevveteSu niLapaNevidhiH-(nirvapaNa:-iti aNantatvepi vRddherbhaavH|)nirvpnnsNbndhii vidhiH, nirvapaNarUpovA vidhiH,-'amuSmai tvA juSTaM niLapAmi'-ityevaMrUpaH, prAcAryaMkaH // dakSiNAkapAH ziSTA aatreyaastrikprdinH| AGgirasaH paJcacUr3A muNDA bhRgAH shikhinaa'nye||4|| ziSTAH kauNDinyAdayaH' iti diikssitbhaavym| dakSiNasyAM kapardI theSAM tadame dakSiNAkapardAH bhavanti / kapardIjaTA zikhetyanAntaram / mastaka-dakSiNabhAge zikhinobhavanyamI,-ityarthaH / apare punaretadavidvAMsobhAsante,-'ziSTAH kauNDinyAdayovivAhe cIna kapIn prayakunti dakSiNAH' iti / pAtreyAstrikapardinobhavanti / zrAGgiramaH paJcacUr3A:-paJcazikhAbhavanti / bhUgovaMzajAtA:-bhArgavAH, munndditshirsobhvnti| utabhyo'nye, zikhina:-aniyatazikhAH bhavantItyarthaH / etadapi, "vAziSThAH paccacUr3AH syustricUr3AH koNDapAyinaH" / ityAdivizeSavidhivyatiriktaviSayaM draSTavyam / kauthumarANayanAdInAmapi sazikhameva vapanaM gTahyasUtrabhASye samarthitamasmAbhiH / tadanena,"udaganerutasRpya kuzalIkArayanti yathAgotrakulakalpam" iti sUtrokogotrakulakalpovyAkhyAtaH // For Private and Personal Use Only
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 2 pra.] hyaasNgrh| 51 sarvayajJeSu viprANAmadbhiH pavaM prvrtte| tasmAt surottamAyApo'bhirevAbhiSecayet // 41 // sarvakarmasu viprANaM prathamamadbhiH kriyA pravarttate / tasmAt kAraNAtzrApaeva surottamAH / ataH, abhireva kanyAmabhiSecayet / tadanena, -"suhRt surottamena sazarIrAM trimurdhanyabhiSiJcet" iti sUtrasthaM surottamapadaM vyAkhyAtam / zrAha / kasmAt punaH kAraNAdApaH surotamAH ucynte?| ucyate / nedyaNTukakANDe tAvat 'surA'--ityudakanAmasu paThitam / taca tatra paJcaviMzatitamaM nAma / tasmAduttamamudakameva surottamazabdasyArthaH // brahmacArI vratAdeze vratanAma prvaacyet| cariSye yAvadantAya sAvitre cAntakIrtanam // 42 // "amevatapate iti hutvA"-iti sUtroke vratAdeze / athavA / vratasthAdezoyatra tasmin , vratAdeze,-'agne vratapate vrataM cariSyAmi'ityAdimantrapaJcake, ityetat / brahmacArI vratasya nAma pravAcayetprakathayet / yAvadantAya vratAcaraNaM tasyApyantasya kIrtanaM kuryAt / batAdezazabdAt,-"mamidhamAdhehi" ityAdi sUtroktaM vratAnAmAdeza mA prazAGkSIditi 'sAvitreca'-ityAha / mAvitre vrate-sahapravacanIyAparanAmadheye, upanayanavrate, ityetat / tasya sAvitryadhyayanArthatvAta sAvitratvam / ca-zabdAdanapravacanIye ca godAnAdau / tatrodAharaNam / 'agne vratapate vrataM cariSyAmi, ityevamAdayaH paJca mantrAH padyamAna 5 P2 For Private and Personal Use Only
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 52 gtthyaasNgrhH| [2 pra.] mantrakANDe padyante / tatra ca, agne vratapate vrataM sAvitraM aSTavarSe aSTamAsaM aSTadinaM vA cariSyAmi, iti bruuyaat| evamaparevapi mantreSu UhanIyam / evaM godAnAdivatevAhanIyam // smaamaasaaahoraacaastulyaabraahmnncaaditaaH| sAvicamaSThabhivarSe kArya mAsaidinaizca vA // 43 // samAH-saMvatmarAH, mAsAH, ahorAtrAzca, brAhmaNena tulyA: kathitAH / ataH sAvitraM vratamaSTabhirvarSamArdinairapivA karaNIyam / ayamarthaH / prAcAryyaNa,-"garbhArameSu brAhmaNamupanayet"-dUti gabhISTame upanayanaM sUtrayitvA, "athAtaH SoDaze varSe godAnam" iti Sor3azavarSe godAnasya sUtraNAt aSTau varSAH sAvitravratasya kAlAH labhyante / brAhmaNena tu samAmAsAhorAtrANaM tulyatvavacanAt aSTA mAsAH aSTA dinAnyapi tasya kAlaH, iti nirNayate / tasmAt,-"ASor3azAda brAhmaNasyAnatItaH kAlobhavati" ityetasminnapi kalpe, antato'Tau dinAnyapi sAvitravratamAcaraNIyam, iti siddham / tathA ca braahmnnm| "yovai mAsaH saMvatsaraH" iti / "AdityovA sarvatavaH, sayadevodetyatha vasanto, yadA saGgavo'tha grIbho, yadA madhyandino'tha varSA, yadA'parAnho'tha zarat, yadA'stametyatha hemantazizirI" iti ca / atra khalu "sarvAn Rtan ahani sampAdayati, sarvaM ca RtavaH saMvatmaraH, tasmAt ahaH saMvatsarazabdenocyate" iti pUrvamImAMsAbhASye zavarakhAminaH / kecit pUnaretadavidvAMsaH,-"dvAdaza vai rAtrayaH saMvatsarasya pratimA" iti braahmnnvaakymihodaahrnti| tadasaGgatam / For Private and Personal Use Only
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 pra.] ehyaasNgrhH| 53 ksmaat?| tatra saMvatsarazabdasya sAkSAt pratimAzabdena saMyogAt / etacca SaSTAthAyeM prapaJcitaM, tatraiva draSTavyam / alamii granthagauraveNa // sAvitraM yAvadantAya dhAyyaM savvAzramasthitaiH / cUr3AkaraNadharmeNa godAne cAsya vApanam // 44 // sarvairAzramasthitaiH-prastAvAt brahmacaryAzramasthitaiH marityarthaH / yAvadantAya mAvitraM vrataM dhAryyam-ityAdarArthamuktam / tena, godAnAdi atAntarANaM yathAvadanuSThAnAsambhave'pi, sAvitravratamavazyamanuSTheyamiti sidhyati / aparAha / 'sarvAzramasthitaiH-sarveSAM ; brahmacArigTahastha-vAnaprastha-yatInAmAzramasthitaivipreH, sAvitram-savituridaM mantra; sAviyA abhivantritaM yajJopavItaM dhAryyam, yAvadantAya maraNaparyantam' iti / anayoyukAyukanve sUribhirunneye / mama tu, 'pUrvAzramasthitaiH' ityeva pAThaH pratibhAti / godAne godAnAGgakezAntakaraNe cUr3AkaraNokaprakAreNa asya brahmacAriNovApanaM karaNIyam / tathA ca godAnopakrame gobhilasUtram / "cUr3AkaraNena kezAntakaraNaM vyAkhyAtam"-dati // viprANAmagnirAcArya indrastrAtA vrate vrte| tasmAt sarvavratAnteSu caruraindrovidhIyate // 45 // yasmAt agnirviprANAmAcAryaH, indrazca sarveSu vrateSu pAlanakartA, tasmAt kAraNAt sarvavratAntezcandrazcaruH kriyate / sakhalvayamanapravacanIyavatAnteSu vidhiSTavyaH / sahapravacanIyAparanAmadheyasyopanayanavratasyAnte For Private and Personal Use Only
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org jU Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hyAsaMgrahaH / [2 pra.] tu sAviva carurbhavati / tathA ca gobhilasUtram / "aindraH sthAlIpAkastasya juhuyAdRcaM sAma yajAmahaityetayacI madamaspatimadbhutamiticeobhAbhyAM vA" " zranupravacanIyevaM vaM sarvvatra" - dUti / " tasyAnte sAvivaruH " - iti ca // ajinaM sarvvadaivatyamaindrAdaNDaiti smRtaH / sAvicoM mekhalAmAhustasmAt sarvvANi dhArayet // 46 // yasmAt,-"aiNeyarauravAjAnyajinAni " - iti sUtre kamajinaM sarvvadaivatyaM, "pArNavailvAzvalmAdaNDAH " - iti sUtrokodaNDaindradaivatya ityAcAryaiH smRtaH ; "muJjakAzatAmbalyorazanAH" - iti sUtroktAM mekhalAM sAvitrIm -- savitRdevatAkAmAjarAcAryyIH, tasmAt kAraNAt sarvvItAni dhArayet -- brahmacArI / tathA ca gobhilasUtram / "mekhalA - dhAraNa-bhaikSacarya - daNDadhAraNa-samidAdhAnodakopasparzana-prAtarabhivAdAityete nityadhamaH" - iti / manurapi " yad yasya vihitaM ca yat svacaM yA ca mekhalA / yodaNDeoyaca vasanaM tattadasya vrateyvapi " / iti smarati // 0 // mekhalAmajinaM daNDamupavItaM kamaNDalum / asu prAsyedvinaSTAni gRhItvA'nyAni mantrataH // 47 // vinaSTAni mekhalAdIni asu udake prAsyet prakSipet / kiM kRtvA ? | anyAni mekhalAdIni mantreNa gTahItvA / tatra, mekhalAdaNDamantrI gRhyasUtroktI / 'ajinamantrazca svazAkhAyAmabhAvAt, - - " mitrasya - For Private and Personal Use Only -
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 pra. ] hyAsaMgrahaH / varuNaM balIyaH" - iti taittirIyazAkhAparipaThito draSTavyaH / upavItamantro'pi - ( "yajJopavItamasi " - iti) zAkhAntarAdupAdeyaHiti bhaTTanArAyaNopAdhyAyAH / upavIte vizeSaM vacyati / kamaNDalu - mantro'pyanusandheyaH // 0 // athedAnIm - "yajJopavItaM kurute sUtraM vastraM vA " - ityAdikaM yajJopavItaM vyAkaroti, - 55 yajJopavItaM kurvIta treNa navatAntavam / devatAstaca vakSyAmi zranupUrvyeNa yAH smRtAH // 48 // sUtreNa yajJopavItaM kurvIta / kIdRzam ? | navatAntavam / navatantughaTitamityarthaH / tatra - teSu tantuSu zrAnupUrvyeNa - krameNa, yA devatA zrAcAryaiH smRtAH, tA ahaM vakSyAmi || || OMkAraH prathamastanturdvitIyazcAgnidevataH / tRtIyeAnAgadaivatyazcaturthaH sAmadaivataH // 48 // paJcamaH pitRdaivatyaH SaSThazcaiva prajApatiH 1 saptameA vAsudaivatyo'STameA yamadaivataH // 50 // navamaH sarvvadaivatyaityete navatantavaH / dviguNaM ciguNaM vA'pi ekagranthikRtaM viduH // 51 // AUMkaaraadystntudevtaaH| vAsudaivatyaH - ityubhayapadavRddhiH / tadetannavatantukaM yajJopavItaM dviguNaM dvisaram / zrapi vA triguNaM trisara ekena - For Private and Personal Use Only
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 56 ehyaasNgrhH| [2 pra.] granthinAkRtaM viduH jaannyaacaa-H| 'vA'pi'-dUti vyatyAsena prayuke, -api vA ityarthaH / dviguNam-dUti triguNatvAsambhave diguNatvaM boddhavyam, iti nArAyaNepAdhyAyAH / kAtyAyanenApi caigue mevokam / tathAca karmapradIpe, "tridUrddhavavRtaM kAryaM tantutrayamadhovRtam / trivRtaJcopavItaM syAttasyaikogranthiriSyate" / iti / ayamapi paratasvaiguNyamabhyasiSyati / "kApasamupavItaM SaTatantu tridAhmaNasya" iti paiThinasivacanaM gobhilIyavyatiriktaviSayam / kathaM jJAyate ? / zAkhAntarasUtrakAratvAttasya / navatantvasambhave SaTatantu vidhAyakam-iti pariziSTaprakAza: // atra pRcchati,kenaivotyAditaM sUcam? kena vA triguNIkRtam / kenavA'sya kRtAgranyiH? kenamantreNa mantritam // 52 // RjvarthaH zlokaH // uttaramAha,-- brahmaNotpAditaM sUtraM viSNunA trigunniikRtm|| rudreNa tu kRtAgranthiH saavitryaacaabhimntritm||53|| brahmaNasUtramutpAditam , viSNunA tat triguNIkRtam, rudraNa tatra granthiH kRtaH, mAviyA tadabhimantritam / sAvitrI gAyatrI / tuzabdaH svaskhamantrasaMbandhadyotanArthaH, sarvatra saMbandhanIyaH, iti dIkSitarAmakRSNasya kharasaH / 'idAnIm-"brahmayajJAnam" iti mantreNa sUtrotpAdanam , For Private and Personal Use Only
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 pra. ] hyA saMgrahaH / "dradaM viSNuH " - iti mantreNa | triguNIkaraNam, "zraveorAjAnam"-- iti mantreNa tatra granthikaraNam, " tatsavituH " - iti mantreNAbhima ntraNam, tateodhAryyam, - iti dIkSitabhAvyam // 0 // yajJopavItasya parimANamAha - cU stanAdUrddhamadhAnAbherna karttavyaM kathaJcana / stanAduddhe zriyaM hanti nAbhyadhastAttapaH kSayaH // 54 // stanAdUrddhaM nAbheradhazca yajJopavItaM kathaJcana na karaNIyam / stanAdUrDe yajJopavItaM kurvvan zriyaM hanti / nAbheradhastAt kurvvatastapaH tayeobhavati / atra kiJcidavyamasti / tatra tAvat, - " pRSThavaMze ca nAbhyAJca dhRtaM yadvindate kaTim / tadbhAryyamupavItaM syAnnAtolambaM na cocchritam" / iti karmmapradIpe nAbhyAM STatasyopavItasya kaTiparyyantaM lambanamanuziSTam / tadanena virudhyate / kathaM kRtvA ? / nAbheradhastAt karaNasyAca niSedhAt / ucyate / upavItasya dhAraNaM na nAbheradhastAdityetadatra pratipipAdayiSitam / lambatA punaH kaTiparyantamevAnuziSTA na nivA 1 te / zrateona virodhaH / nanu tathApi virodhaH / kutaH ? | yato " na cocchitam" - ityanena nAbherUrddhameva dhAraNaM kAtyAyanasyAnanumatamavagacchAmaH / zrAcAryyaputrastu "stanAdUrddha na karttavyam" -- iti vadam nAbherUrddhamapi stanAdadhastAt karaNamanujAnAti / naiSa doSaH / kasmAt ? / yasmAt stanAdUrddha na karttavyamiti vAkyaM stanAdUrddha karaNaM zakreoti niSeDum, na nAbherUrddha karaNamanumantum / tatrAsya 5 Q For Private and Personal Use Only
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sUra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hyA saMgrahaH / [2 pra. ] sAmarthyAbhAvAt / zrarthaddhi khalvayamarthe'vagamyate / sacAyamavagamyamAnopi vacanAntara- virodhAnna zaknotyAtmAnaM labdhum / yaddhi nAbherUrddhaM na kriyate, na kriyataevaitat stanAdUrddhamiti nAsti virodhaH / kimarthaM tarhi stanAdUrddhamityabhidhAnam ? / nanu stanAdadhopi nAbherUIJcet na karttavyam, - ityuktam / doSAtizayArtham iti gTahANa | zrathavA / ubhayorapyastacchAkhAyAmupadezAt sambhavAsambhavAbhyAmanayo rvyavasthA bhaviSyati / kathaM nAma ? / sambhave karmmapradIpeoktam parimANam, asambhave punaratroktam, - iti na virodhaH / tadatraiva kalpe nAbheradhaHkaraNaM niSidhyate, na karmmapradIpa kalpe, - iti tatra kaTiparyyantaM lambanamaviruddham / nindApyatroktA na karmapradIpokaM parimANaM nindati / vivakSitArtha- stutiparatvAttasyAH / " na nindA nindyaM nindituM pravarttate, zrapitu itarat stotum" - iti hi tantrasthitiH / tadidaM vacanamAcAryyaputrasyetyetadaviduSo nArAyaNeopAdhyAyasya, - 'karmma pradIpakam parimANaM gobhilIyAnAm / zranyeSAntu -- " stanAdUrddhamadhonAbhane karttavyaM kathaJcana / iti devaloka parimANam' - iti pralApAnAdaraNIyaH || || " sutreNa navatAntavam " - ityetattAvaduktam, sUtramidAnoM vyAkurute - gobhibIla pavitreNa dhAryyamANena nityazaH / na spRzantIha pApAni zriyaM gAtreSu tiSThati // 55 // gobhiH - iti vyatyayAt SaSThyarthe tRtIyA / evamuttaracApi boddhavyam / gavAM ye bAlAH - kezA:, tannirmitena pavitreNa yajJopavItenetyarthaH / For Private and Personal Use Only
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2.] yaasNgrhH| yUkSa kutaH? / "yajJopavItaM paramaM pavitram" iti darzanAt / abhidhAnakANDe pAThAca / tathA devalo'pi, "kApAsa-kSauma-govAla-zara-valka-haNonavam / sadA sambhavatodhAryamupavItaM dvijAtibhiH" / iti govAlanirmitayajJopavItasya dhAraNaM smrti| tadanena govAlanirmitapavitreNa nityazodhAryamANena daha zarIre, daha loke vA, pApAni na spRzanti / pavitrapApayAvirodhAt / tathA, gAtreSu zrIlamIstichati / zriyam, iti vyatyayAt prathamArthe dvitIyA // gobhibIlapavitraNa yastu sndhyaamupaaste| godharme veva vartante na sa pApena lipyate // 56 // upAsate-upAste / varttanne-varttate / gedharmaH pavitratvam / kathaM jJAyate ? / "gAvaH pavitraM paramam" iti smrnnaat| zrataeva, ma pApena na lipyate, iti pUrvavadarthaH / apara paah| 'godharmeSu godAnadharmeSu varttate,-godAna puNyaM bhavatItyarthaH' iti // gobhibAlapavitraNa yastu hyagnimupAsate / paJcAmayA hutAstena yAvajjIvaM na saMzayaH // 57 // yAvajjIvaM paJcAmayastena hutA:,-yAvajjIvaM paJcAgnihomaphalaM ma prApnotItyarthaH / paJcAmayazca, "pavanaH pAvanastretA yasya paJcAmayo rahe" / 502 For Private and Personal Use Only
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ehyaasNgrhH| [2 pra.] ityuktalakSaNAH / vyAkhyAtamanyat / tadatra, govAlanirmitayajJopavItasya prAzasyamAtrAvagaterapratiSedhAcca kArpAsAdisUtranirmitamapyupavItaM bhvti| tathAca smRtyantaram / "kAsamupavItaM syAdiprasyorddhataM trivRt / zaNasUtramayaM rAjJovaizyasyAvikasautrikam" / iti / govAlanirmitapavitrantvasmAkaM prazasyate, iti draSTavyam / nArAyaNapAdhyAyaH punaretasuddhA, gobhilIyAnAmapi kApAsAdyasambhave govAlairyajJopavItamicchati // athedAnI brahmacAriNA'nyA samit yatra hotavyA, tamagnimAha, AcAryeNAbhyanujJAtAcAya-nau vidhirythaa| praNote'sau samiddadyAdantyA sA brhmcaarinnaam||58|| AcAryeNAbhyanujJAtobrahmacArI, yathA vidhistathA, zrAcAryyasyAmA samit-samidhaM, dadyAt-juhuyAt / khayaM praNIte vA anI samidhaM juhuyAt / meyaM mamit, brahmacAriNamanyA samidityucyate / tatra, yadyAcAr2yAMnI anyAM samidhaM juhoti, tadA nAsAvanirastha gTahyo bhavati / tadA khalu vivAhAmireva gTahyaH syAt / yadA punaH svayaM praNIte'mau juhoti, tadA maevAstha rahyo'nirbhavati / "brahmacArI vedamadhItyAnyAM mamidhamabhyAdhAsyan"-ityAdinA anyamamidAdhAmArthamagnipraNayanaM sUtrayitvA, "bhaevAsya graho'gnirbhavati"-iti sUtrayanAcAryApyetadevAha / anenApyutam,-'anyA mamidivAizca'iti / 'anyA sA brahmacAriNam' iti ca bruvan praNItasyaivAgnerTa For Private and Personal Use Only
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - [ 2 pra. ] hyA saMgrahaH / 1 hyatvaM bhayantareNAha / kathaM jJAyate ? | anyA samit, - ityAdhAnakAlAbhidhAnAt praNIte cAgnI hutAyAH samidho 'ntyatvavacanAt / tathAca, 'anyA sA brahmacAriNAm ' - ityatra, sA, iti sannihitatarANI hAtavyaiva samit parAmRzyate iti na kiJcidanucitam / sa khalvayam, -" khAdire banAti, pAlAze badhnAti, rohitake babhrAti" iti vadvikalpaH - zrAcAryyau vA juhuyAt, praNIte vA zragnau juhuyAt, - iti / zracAryyAgnau - iti, praNIte'gmA - iti cAgnizabdasya dviruccAraNasyApyetadevaprayojanam / zranyathA anarthakatvApatteH / dIkSitastvetadajAmAna: vyAcaSTe - 'AcAryyAMnI sthaNDile praNIte' - iti / tadasaGgatam / na khalvAcAryyagne ra gnipraNayanasyArthavattAM - 861 pazyAmaH / "ma sve'nAvanyAmaH syAnmukAM samidA tim" / iti karmapradIpe zrAcAryyagnAvapi brahmacAriNaH samiddhomAnujJAnAt / zrAcAryyagnau - iti cAdhikaraNanirdezAt / zralaM palvavitena // 1 , zrathedAnIm - "AzvayujyAM paiArNamAsyAM pRSAtake pAyamaca rurIdra: " - iti sUtreokaM pRSAtakaM, tasya sthAnaJcAha - dadhi sarpizca saMyuktaH prAktoSa pRSAtakaH / homakAle tu tasyAgneH sthAnamuttarapUrvvataH // 56 // dadhi prasiddham / sarpirdhRtam / tadetat iyaM saMyuktaM sat, pRghAtakaH proktam / saMyuktaH, -- ityAdI vyatyayAt puMstvam, vidheyaprAdhAnya- vivakSayA vA samarthanIyam / homakAle tu tasya pRSAtakasya sthAnam, For Private and Personal Use Only
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 862 shyaasNgrhH| [2 pra.] aneruttarapUrvataH,-vaizAnyAM dizi, syAt / bhaTTanArAyaNasvetadajAnAnaH, -ameruttarataH pRSAtakasya sthAnamAha // AzvayujIkarmaNyeva ;-"gAnAmabhizca pRthak kAmyAsItyetatprabhRtibhiH" -iti sUtrokAni gonAmAnyAha,kAmyA priyA ca havyA ca ir3A rantA sarasvatI / mahI vizrutA cAghrayAca gonAmAni vidrbdhaaH||6|| sujurakSarArthaH / cakArAH 'ami' zabdasyAdhyAhArArthAH, iti dIkSitabhAvyam / 'anA'-nAmnA khalvatra homonAstItyaSTAbAhatayo bhavanti / tathAca karmApradIpaH / "tihAme na prayuJjagahonAmasu tathA'Tasu / caturthImannA ityetahonAmni na hi iyate" / iti // madhuparka pivenmanyamantatAhRdayaM spRzet / ayUpAnAM carozcApi savvasthAnAnyanakti c||61|| madhuparka vakSyamANalakSaNaM pivet / manthamapi vakSyamANalakSaNam-dadhimanthamadhumanyodamanthabhedAt trividhaM, pivet / antataH-pAnAt paraM, hRdayaM spRzet / aSTakAvidhI apUpAnAM carozca mANyavadAnasthAnAni, anati ca ghRtenAplAvayati ca / tdetdythaarthmbhipretm| kathaM naam?| caturavattinAM ve avadAnasyAne bhavataH-madhya pUrvArddhazca / paJcAvattinAM For Private and Personal Use Only
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 pra.] hyAsaMgrahaH / punastrINyavadAnasthAnAni bhavanti-madhya pUrvArddhaH pazcArddhazca, iti / tadetat sarvamasmatkRtagTahyasUtrabhAthyAdupalabdhavyam / alamiha grantha gauraveNa // athedAnIm,-"viSTarapAdyArthAcamanIyamadhuparkAnekaikazasvistrirvedayeran"-iti sUtroktamAdikaM vyAkurute, dadhyakSatasumanasApazceti catuSTayam / aryaraSa pradAtavyA gRhye ye arthAhAH smRtAH // 62 // dadhi, akSatAH-yavAH, sumanamaH-puSpANi, ApaH-udakam, ityetat catuSTayaM militamaH / sa khalveSa pradAtavyaH / kasmai ? / "SA bhavanti" iti sUtreNa rahye ye aAhIH smRtAH, tebhyaH / aparamarthamAha, m dadhyakSataH sumanasoghRtaM siddhArthakAH yvaaH| pAnIyaJcaiva dIzca aSTAGgohyartha ucyate // 6 // akSatastaNDulaH / yavAnAM pRthagupadezAt / siddhArthakAH zvetasarSapAH / pAnIyamudakam / prasiddhamanyat / aSTAvaGgAni yasya, seo'yamaSTAGgosyucyate // madhuparkeNArthanaprakAramAha, sarpiSA madhunA danA arcayedayan sadA / RSiproktena vidhinA madhuparkeNa yAjJikaH // 64 // For Private and Personal Use Only
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gRhyaasNgrhH| [2 pra.] yAjJikaH, sadA-"parisaMvatsarAnahayeyuH" "punaryajJavivAhayozca"-iti sokasarvakAle, madhuparkeNAIyan-pUjayan, RSiprokana gobhilokena vidhinA, marpiSA madhunA dadhA-ityetat tritayenArcayet // kase citayamAsicya kasena parisaMvRtam / parizriteSu deyaH syAnmadhuparkaiti dhruvam // 65 // kase kAMsyapAtre, tritayam-sarpirmadhu dadhi cAsicya, kaMsena pari sarvatobhAvena saMvRtam-samyagAcchAditaM kRtvA, parizriteSu-ahaNIyastha sarvataH samAzriteSu gTahyeSu, ityarthaH / tathAca vAjasaneyake pravacane / "yatra cAhra zrAgacchati, sarva grAhyAdatare tatra vezyanti"-iti / apara prAha / 'kaTAdinA paritaH zriteSu sarvato veSTiteSu sthAneSu', -iti / tadevaM madhuparkodeyaH syAt, iti dhruvaM nizcayaH / / madhuparke tathA seme asu prANAhutISu ca / anucchiSTo bhavediprAyathA vedavidoviduH // 6 // madhuparkabhakSaNe, somabhakSaNe, ama-udake prAsyena home pUrvokre, prANAitISu ca-upaniSadAhmaNeteSu prANavyAnApAnasamAnodAnarUpapaJcAtiSu, vipronocchiSTAbhavati, yathA vedavidojAnanti // prANAhutiSu someSu madhuparke tathaiva ca / AsyahomeSu sarveSu nAcchiSTobhavati hijaH // 6 // zrAsyahomeSu-"marpirAsyena juhuyAt"-ityAdi sUtrokeSu / sarveSu, For Private and Personal Use Only
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 pra.] gtthyaasNgrhH| itikaraNAdanyezvapyevaMvidheSu-upAkaraNAdAvakSatadhAnAbhakSaNAdiSu, dvijAnocchiSTobhavati / tadetadvizeSAbhidhitsayA punarArambhaH / pUrva viprapadopAdAnAt rAjanyo zyayorucchiSTatA''zaGkApi syAt kasyacinmandamateriti vA punarArambhaH / samAdarArtho vA // anyamapi madhuparkamAi, dadhani payasi vA'thavA kRtAnne madhu dadyAnmadhuparkametadAhuH / dadhi madhu-salileSu saktavaH pRthagete vihitAstrayastu mnyaaH|| 8 // dadhani, payasi-dugdha vA, kRtAnne-odanAdau vA, . madhu dadyAtkSipet / dadhyAt, itipAThe dhArayedityarthaH / etanmadhuparkamAhurAcAryAH / dadhi-madhu-salileSu satavAdeyAH / tadame trayomanthA bhavanti ;-dadhimanthaH, madhumanyaH, udamanthazca, iti / tadidam"rasA'si vAnaspatyArasaM mayi dhehIti madhumanyasya pivediti gautamaH vAnaspatyaiti pravacanam , tathA dadhimanyodamanyayoH" iti drAhyAyaNAdikalpasUtroktAnAM dadhimanthamadhumanyodamanthAnAM nirvacanaM prasaGgAgatamiti boddhavyam / kalpasUtravRttikArAagnisvAminApyevameva lokamimaM paThitavantaH dikSItasvanyathemaM lokaM paThati (dadhani payasi vA kRtAne madhu nidadhyAnamadhuparkamAiH / 5R For Private and Personal Use Only
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 066 shyaasNgrhH| [2 pra.] dadhimadhUdakaM vApi sanAvityete vihitAstrayastu manthAH / ) iti / atrApi pAThe pUrvotaevArthaH / evamtAvat cchandogAnAM svazAkhAparibhASitazcaturvidhomadhuparko bhavati; dadhi-madhu-ghRtam, dadhani madhu, payasi madhu, kRtAnne madhuceti / evaJca, sarvatraiva madhuparkaH-iti samAkhyA'nugTahyate / tatra prathamomadhuparkaH kAMsyasthaH kAMsthApidhAnazca bhavati / dvitIye'pyamuM vizeSaM vakSyAmaH / ziSTayoraniyamaH / kathaM jJAyate ? / pUrvasminneva madhuparke tdbhidhaanaat| ziSTayoranabhidhAnAcca / nacedaM vAkyaM ghRtAsambhavaparam / prmaannaabhaavaat| zrArAccAbhidhAnAt / yadi hi ghRtAsambhavaeva vidhirayaM syAt / tadanupadamevaitadapi kuryAt / tasmAd vyavahitakaraNAdavagacchAmaH,-pRthagevete madhuparkaprakArAH, iti / apic| 'athavA' 'vA' zabdayorupAdAnAdekArthatvAcca vikalpaevAmISAM yukrovarNayitum / tathA cokam / "ekArthAstu vikalperan" iti| 'pRthak' iti vcnaaccaivmvgcchaamH| tacca yadyapi parAcInam , tathApyavizeSAt pUrvabApyanuSaJjanIyam / payaHkRtAnnAbhyAmapi madhuparkAbhidhAnamamumarthamupoilayati / ghRtAlAbhe,-ityakaraNAcca / tasmAdiyamevAvadhAraNA,prathamaeva madhuparkaH kAMsyasthaH kAMsthApidhAnazca bhavati, nAntimauiti / 'kaMse tritayamAsicya'-iti bruvannAcAryaputrastritayasyaiva kase samAsecanaM kaMsenApidhAnaJca, na iyoH, iti darzayati / yathA khalvabhikramaNaM prayAjamAtrasyaivAGgaM na punaranuyAjAdInAM prakaraNepAtAnAm, iti hatIyAdhyAye siddhAntitam, tadvadatrApi syAt / For Private and Personal Use Only
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra [] pra 2. ] www.kobatirth.org hyAsaMgrahaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir " sAcataM sumanoyuktamudakaM dadhimizritam / 2 zrayaM dadhimadhubhyAJca madhuparkevidhIyate / kAMsyenaivArhaNIyasya ninayedamacalau / 6 kAMsyApidhAnaM kAMsyasthaM madhuparkaM nivedayet" / iti karmmapradIpe'pi madhuparkapadaM svAmeva madhuparkamAha, nAparam / vyaktivacanaM khalvetat sannihitAmeva vyaktiM zaknoti vadituM nAmannihitAm / zragneyInyAyAt / tasmAdAdyaio madhuparke kAMsyApidhAnau kAMsyasthau ca bhavataH, nAparau - iti siddham / -- yacca - " dadhani madhvAnIya sarpivI madhvalAbhe" - iti gRhyAntaram / tadanyeSAmeva nAsmAkam / kasmAt ? / pracchAstre tadanupadezAt / vizeSasyopadezAcca / raghunandanastu cchandogoSyetadajAnAnaH, - dadhimadhumAtreNa madhuparkI - bhidhAnaM ghRtAsambhavaparam'-- iti svacchandAdeva parikalpya ' tatsambhave gobhila:' - ityabhidhAya, "madhuparkaM dadhimadhughRtamapihitaM kAMsye kAMspena - iti pAraskaragRhyasUtram ; "pihitaM kAMsyasyam" - ityAkulIkRtya likhitvA, 'pUrvavacane pAtrAnupadezAt kAMsyapAtraM vinApi madhupakaudIyate' - iti bruvan kalpanAnaipuNyamAtmanaH khyApayAJcakAra / " tadasaGgatam / madhuparkAntare madhuparkAntaroktavizeSasya saMzleSAbhAvAt / 'yaddhi yadupakramya zrutaM tattatraivAGgaM nAnyatra - iti bhavAnevAha / prathamayorhi madhuparkayorvizeSaH zrUyate, nAparatra / sa khalvayaM vizeSaevAnyatra nAsti / tatkutaeva tatra pAtrAnupadezAt prathamAvapi madhupakI kAMsyapAtraM vinA deyA syAtAm / tasmAt na kiJcidetat / zrapica / I 5 R2 For Private and Personal Use Only
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hyAsaMgrahaH / [2 pra.] madhvabhAve ghRtena madhuparka grAhyAntarakArAH smaranti, bhavAn punaH khAtanyAtizayAnmanyate,-ghRtAsambhave dadhimadhumAtreNa madhuparka:ityahI pramAdaH / ghRtAsambhave vacanasya viSayatve khalvazaktaviSayameva vacanamiti kAMsyapAtrAsambhavepi zakyaM netum| tasyAzanaviSayatvasya bhavatAmavivAdAt / tat kathametadvacanAvaSTambhena dadhimadhughRtavAkye zrUyamANasthApi kAMsyapAtrasyopalakSaNatAM bhaGgyantareNAbhyupagacchati / vAkyayoranayoH parasparamasambandhAt / so'yaM bhavadIyaeva vANabhavantaM praharati / apica / sAhasikaH khalu bhavAn yaH pAraskarIyaM sUtraM gobhilIyamiti bruvan pAramarSaJca sUtramAkulayannApatrapate, iti kimatra brUmaH // athedAnIm-" "gTatamabhighAryodagudAsya pratyabhidhArayet"-dUti sUtroktaM carorabhidhAraNaM pratyabhidhAraNaJca vyAkurute, pavicAntarhitaM kRtvA caruM prAjJo'bhidhArayet / udAsya caiva vidhinA evaM tantraM na lupyate // 6 // prAjJobaddhimAn , udagagreNa pavitreNa carumantarhitaM vyavahitaM kRtvA ; caramadhye udagagraM pavitra nidhAyetyarthaH / abhighaaryet-ghttrvennaalaavyet| carumuttarayAM dizi udAsya uttArya ca, pUrvAnanaiva vidhinA punarabhidhArayet / evaM kRte tantramanavistArona lupyate // caturmuSTizcaruH kAryazcaturNImuttaro'pi vA / kapAlasya pramANena apUpAnaSTakAvidhau // 70 // castantre caturmuSTiparimitazcaruH karttavyaH / api vA,-athavA, bahu For Private and Personal Use Only
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 2 pra. ] gRhyAsaMgrahaH / devatye carA caturNAM muSTInAmuttaro'dhikeo'pi caruH karttavyaH / zraSTakA - vidhau tu kapAlasya pramANena zrapUpAn - maNDakAn kuryyAt / muSTiH palamityanarthAntaram / baddhapANiH kasmAnnocyate ? / zrAcAryyavirodhAdityAha / evaM khanvekadaivatyepi ca caturmuSTikaraNe zrAcAryyasUtraM virudhyeta / tathAca sUtram / "mujhe tvA jueM nirvvapAmIti devatAnA - mAdezaM sakRt dvistuSNIm " - iti / tasmAt -- muSTiraca palameva, - iti pratipadyAmahe / tadidaM caviH parimANaparaM vcnm| zrataeva ka , pradIpe'pi - 6 "devatAsaMkhyayA grAhyA nirvvapAzca pRthak pRthak / tRSNa dvireva gRhNIyAddhAmazcApi pRthak pRthak / yAvatA homanirvRttirbhavedA yatra kIrttitA / zeSaJcaiva bhavet kiJcit, tAvantaM nirvapeccarum" / ityatra paravacanena haviH parimANameveoktam, na muSTisaMkhyA / tasyAH pUrvvavacanenaivAktatvAt / ' tAvantaM caruM nirvapet' - ityasyAvacanavyakterhaviH parimANaeva tAtparyyavagatezca / tadanayoH parimANayorvikalpo beoddhavyaH / dvayorapyasmAcchAstroktatvAt / kAtyAyano'pi bhavedvA' - iti vA zabdena parimANAntaraM sUcayati // caturbhAgaM pANitalAt kapAlaM yAjJikAviduH / pRthakkapAlAn kurvvIta apUpAnaSTakA vidhau // 71 // pANitalAccaturbhAgaM kapAlaM yAjJikAH jAnanti / tadidaM kapAlaM yajJa evopayuktam / zraSTakAvidhaiA punarnaitAdRzaM kapAlaM, kintu tatra pRthak For Private and Personal Use Only
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gtthyaasNgrhH| [2 pra.] kapAlAn-anyAdRzakapAlasaMskRtAnapUpAn kurviit| athavA / karatalAcaturbhAgaM kapAlamityekaM vAkyam / tadidaM nyUnatarakapAlaparimANAbhiprAyaM vacanam, na punarato'pi nyUnaparimANaM kapAlaM kuryyaadityymtraarthH| evaM khalvanena vAkyena,-"trayambakapramANAn" iti sUtram "trayambakaM karatalamapUpAmaNDakAH smRtAH" / iti vacanaJca na virotsyate / aSTakAvidhau pRthakakapAlAn-nAnA kapAlasaMskRtAn apUpAn kurvIta, ityaparaM vAkyam / tadanena,"ekakapAlAn" iti sUtraM vyAkhyAtam / / vapAhome mukhenaivahome sviSTakRte tthaa| vyahRtIna prayoktavyA mukhe nAsu ca lakSaNam // 72 // "sthAlIpAkAvRtA vapAmavadAya viSTakadAtAvA'STakAyai svAheti juhoti" iti sUtrota vapAhome, mukhena home-pUrvoke, khiSTakahome ca, mantrAnAdeze prayoktavyatvena pUrvamabhihitA: vyAhatayona pryokvyaaH| eSu mantrasyopadezAt-eSu karttavyeSu etadanukUlaM yat kiJcit kriyate, tatra na vyAhRtiprayogaH, ityayamatrArthaH / vyAhatIH, ityatra puurvsvrnnodrssttvyH| "jAtarUpeNa vA''dAya kumArasya mukhe juhoti" -ityAdisUtrokta mukhahAme, udakahome ca pUrvokne, lakSaNaM gAbhiloka na karttavyam // santataH praNavaH kAryAH piDhayajJeSu brAhmaNaiH / upAMzukaraNaJcApi saha katrA samasvaraiH // 73 // For Private and Personal Use Only
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 pra. ] gRhyAsaMgrahaH / pitRyajJeSu piTaka, kacI karmakatrI saha, samaskharai brAhmaNaiH santato'virataH, -- pratimantramityarthaH / praNava OMkAraH karaNIyaH / home, anyatra ca - "nAGkuryyAddhAmamantrANAM pRthagAdiSu karhicit / zranyeSAJca viSTAnAM kAlenAcamanAdinA " | iti karmapradIpakaM draSTavyam / upAMzu"zanairuccArayenmantramISadoSThI pracAlayan / 801 kiJcicchandaM svayaM vidyAdupAMH sa japaH smRtaH" / ityuktalakSaNaM yathA bhavati, tathA karaNaJca jJeyam / zrathavA / upAMzuzabdo viviparyyAyeo'vyayam / tadayamarthaH / upAMzu vivike piDhayajJasya karaNaM beAddhavyam / tathAca manuH / " ciM dezaM vivikaJca gomayeneopalepayet" | iti // "zrAsAyamAhuteH prAtarAjatinAtyeti" - ityAdi ratIta homAnAmAgAmiheAmakAle karaNamupadiSTam / tatra kimatIta heomaM kRtvA zrAgAmihomaH karttavyaH, zraheokhit zragAmiheomaM kRtvA zratItAmaH karaNIyaH ? - ityetadidAnIM varNayiSyAmaH, - kAlAtIteSu hai|messu uttareSvAgateSu ca / kAlAtItAni hutvaiva uttarANi samArabhet // 74 // jvarthaH lokaH // yAnyatItAnyatikramya uttarANi samArabhet / na devAH pitarastasya pratigRhNanti taddhaviH // 75 // For Private and Personal Use Only
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hyAsaMgrahaH / [2 pra.] yaH pumAni zratItAni kamItvA uttarAyArabhate, devAH pitarazca tasya tat -- zratIta homIyaM havirna pratigRhNanti / zrathavA / 'yAni'iti yaH, -- ityarthe vyatyayAt padam / yaH zratItAnyakkRtvA uttarANyArabhate, devAH pitarazca tasya tat- sarvvamapi havirna pratigTahanti // athedAnIm -- "agnaye svAheti pUrvvaM tUSNImevottarAM madhye caivAparAjitAyAJcaiva dizItisAyam " - iti sUtroktAmaparAjitAM dizaM vyAkurute,-- prakramaNe tathA home sviSTakRte tathA / yasyAM dizi vidhiM prAhustAmAhuraparAjitAm // 76 // prakramaNe - badhvAH saptapadIgamane, tathottaravivA hai, sviSTakRddho me ca, yasyAM dizi vidhAnaM prAjrAcAryya:, tAM dizamaparAjitAM bruvantyAcArya: ; prAgudIcI maizAnImityarthaH / tathAca prakramaNe gobhilasutram / "sUrpaNa zeSamagnAveopya prAgudIcImabhyutkrAmayanye kamiSadvati" - iti / tatheottaravivAhe / " prAgudIvyAM dizi yadbrAhmaNa kulamabhirUpam " - iti / tathA svissttkRdbhaame| "agnaye sviSTakRte svAhetyuttarArddhapUrvvaddhe jur3ayAt" -- iti // ayuktamamlalavaNaira paryuSitamevaca / haviSyametadannAdyamasuraizcApyasaMyutam // 77 // amlalavaNairna yuktam, na ca paryuSitam, nApyasurairbhizritam / tadIdRzamAdanAdyaM haviSyamAhuH / zrasuraH - iti naighaNTukakANDe meghanAmasu For Private and Personal Use Only
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org d. [2 pra. ] paThitam / tacca tatreonatriMzattamaM nAma / tathA ca, asura maica meM dhajalena mizritamityetat / megheodakasyApavitratvAt / tathAca smaraNam / " snAnamAcamanaM dAnaM devatApitRtarpaNam / zUdrodakairna kurvIta tathA meghAdviniHsRtaiH" / -- dUti / atha vA / asuraiH - kSAravidAhibhiramizritamityarthaH / kathaM jJAyate ? | zTaNu yathA jJAyate / zrasurupatApaH - iti nantaram / asuMrAnti dadati ye kSArAdayaste khalvime asurAH bhavante / asuraiH - iti liGgavyatyayAdA padaM draSTavyam / zrasurAbhirityarthaH / surA rajanI haridretyanarthAntaram / bahuvacanAdanyairapyevaMvidhairamizritam - iti / zraparazrAha / 'zrasurairazvAdibhirna bhakSitam ' - iti / " tadanena, -- " haviSyamatraM prathamaM parijapitaM bhuJjIta " - iti sUtrokaM viyamannaM vyAkhyAtam / " tAvubhau tatprabhRti trirAtramacAralavaNAzina" - ityAdinA sUcitamacAralavaNamapyanenaiva vyAkhyAtaM veditavyam / etadanupadameva 'havivyamannam - iti sUtraNAt / tasyaiva khalvacAralavaNAzanasya prathame zrazane vizeSavivakSayA sUtramidaM pravavRte'haviSyamannam ' - ityAdi / tadatra, lavaNamAcapratiSedhAt, - cAramRttikAdikatalavaebhinnaM lavaNamacAralavaNam, -iti raghunandanavyAkhyAnaM nAdaraNIyam / yacca, - "lavaNe saindhavasAmudre " - iti haviSyAnnaviSayaM smrnnaantrm| tadapyetadvyatiriktaviSayaM beoddhavyam / kasmAt kAraNAt ? / svazAstra paribhASAyAH zIghramupasthitatvAt // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMgrahaH / 73 ikSavaH sarvvakhalvAzca kodravA varaTaiH saha / zrakRtAgrayaNAbhakSyA yeSAM neoktA havirguNAH // 78 // 5 s For Private and Personal Use Only
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 874 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yA saMgrahaH / [ 2pra. ] ittavaH sarvvakhalvAH caNakAH, kodravAH prasiddhAH, varaTovaraTItyanathIntaram / tairvaraTaiH saha, ime kSuprabhRtayaH zrakRtAgrayaNAH bhakSaNIyAH / yeSAM havirguNAH neokAH - yeSAM haviSTaM nAkaM tadame kSuprabhRtayaH dUtyarthaH / na kRtaM zragrayaNaM navazasyeSTiyaiH, tadUme zrakRtAgrayaNAH - zrakRtanavazasyeSThayobhayante // navayajJe'dhikArasthAH zyAmAkAtrIhayAyavAH / nAznIyAna ca hutvaivamanyeSghaniyamaH smRtaH // 79 // navayajJe yo'dhikAraH, tatra tiSThanti - iti navayajJe'dhikArasyAH, - navayajJe adhikRtAH - ityetat / taditthambhUtAH zyAmAkAdayaH na havAhomamakRtvA navayajJamakRtvA - iti yAvat / nAzrIyAH nAzanIyAH / zranyeSu punargedhUmAdiSu evamanimaya: homasthAniyamaH smRtaH / zrataeva gobhilena brIhiyajJamabhidhAya " etayaivAvRtA zyAmAkayavAnAm "iti triSveva navayajJaH sRtiH / godhUmAdiSu tu karaNe'bhyudayaH, akaraNe'pi na pratyavAyaH / so'yamAcAryyanuko vizeSaH / zyAmAkayajJeo'pi vanasthasyaiva / " zyAmAkovaninaH smRtaH " - iti vacanAt // zrathedAnIM zrAddhamadhikRtya pRcchati, - zrAddhe brAhmaNaekazcet svalpaJca prakRtaM yadi / vaizvadevaM kathaM taca iti me saMzayeAmahAn // 80 // zrAddhe yadyekeAbrAhmaNaH syAt, prakRtaM zrAddhopayuktamannaM vA yadyalpaM syAt, tadA tatra kathaM vaizvadevaM bhavati, - iti mama mahAn saMzayaH / tadidaM For Private and Personal Use Only
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 pra.] gtthyaasNgrhH| 875 praznadayam-bahadravyasadbhAve'pi brAhmaNAsampattyA ekabrAhmaNapakSe kathaM vaizvadevaM syAt, iti / brAhmaNasampattimambhave'pi dravyasyAlpatvena bahubrAhmaNabhojanAsambhave kathaM vaizvadevaM syAt, iti ca // anottaramAha, praNItAnnAdyamuddhRtya sarvasya prakRtasya tu / brAhmaNAya pradAtavyam , evaM bhavati sampadi // 8 // prakRtasya zrAddhArthamupakalpitasya sarvasya, praNItaM praNetuM yogyamannAdyamu tya pRthak kRtvA, vaizvadevArthamityarthaH / devasya praznaviSayatvAdattaramapi tadiSayameva bhavati / tadevaM daivArthamannaM pRthak kRtvA nivedya zrAddhAt paraM tadannaM brAhmaNAya kasmaicit pradAtavyaM pratipAdayitavyam / tathA ca vaziSThaH / "yadyekaM bhojayet zrAddhe daivaM tatra kathaM bhavet ? / annaM pAtre samuddhatya sarvasya prakRtasya tu / devatAyatane kRtvA tataH zrAddhaM samApayet / prAsyedagau tadannantu dadyAdA brahmacAriNe" / dti| "ekasmin brAhmaNe daive mAgneragirbhavet sadA / anagneH kuzamuSTiH sthAt zrAddhakarmaNi sarvadA" / iti ca smRtyantaram / sa khalvayaM bahudravyamadbhAve'pi brAhmaNAsampattau vidhiH / kathaM jJAyate ? / dravyavizeSaNatayA sarvasyeti zruteH / mahi bhUridravyavatsnavAcI / ato'vagacchAmaH-bhUridravyasadbhAve'pi brAhmaNa 552 For Private and Personal Use Only
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gRhyaasNgrhH| [2 pra.] sampattI vidhirym-iti| tamimaM vidhiM brAhmaNasampattAvapi dravyasyAlpatve, atidizati,-evaM bhavati sampadi, iti / brAhmaNasampattAvapi dravyasyAlpatve evameva karttayamityarthaH // tatra sAmagasya pramaMzAmAi, yadyekaM bhojayet zrAddhe cchandogaM taca bhAjayet / RcA yajUMSi sAmAni vidyaM taca tiSThati // 82 // pUrvArddhasya heturUpamuttarArddham / vidyaM vayovedAH / svArtha taddhitaH / tatra cchndoge| Rjvanyat // tatra phalArthavAdamAha,Rgbhistu pitaraH prItAyajurbhistu pitaamhaaH| sAmabhiH prapitAmahAstasmAttaM tatra bhAjayet // 3 // taM chandogam / tatra zrAddhe / liSTamanyat // aTeta pRthivIM kRtvAM sazailavanakAnanAm / labheta yadi picarthe sAmnAmakSaracintakam // 84 // vanakAnanayoravAntarabhedavivakSayA pRthagupanyAsaH / athavA / vanaM nIraM jalamityanarthAntaram / kAnanazabdasya grahamo'sti / ekasya punaH punaH zrAddhabhokRtve'pi doSonAstIti prasaGgAdAha, dabhAH kRSNAjinaM mantrAbrAhmaNAzca vishesstH| naite nirmAlyatAM yAnti niyeAjyAstu punaH punH||8|| For Private and Personal Use Only
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 pra.] gtthyaasNgrhH| kRSNAjinaM smRgacarma / prasiddhAanye / ete darbhAdayonirmAlyatAM nivIryatAM na prApnuvanti / tasmAt , punaH punarapi niyojyaaH| tattvakArasvanyathemaM lokaM paThati ; darbhAH kRSNAjinaM mantrAbrAhmaNAhaviragnayaH / zrayAtayAmAnyetAni niyojyAni punaH punaH / iti / evaM khalvagrimalAke,-"nirmAlyAzcitipAvakAH" iti vacanamAJjasyeneopatsyate / tatra, ayAtayAmatvam api anirmAlyatA paryavasAyi boddhvym| kutaH ? / "jIrNaJca paribhutaJca yAtayAmamidaM dayam" / ityukteH / smRtyantaretu vizeSaH; "saMgrahAdatsaraM yAvat zuddhiH syAdibhavahiSAm / ataH paraM na gRhNIyAt japAdau yajJakarmaNi" / iti / 'atraca, "mAse nabhasyamAvasyA tasyAM darbhacayomataH / ayAtayAmAste dIviniyojyAH punaH punH"| iti marIcivacanAt zrAvaNAmasthAyAmeva citAnAM darbhANAmayAtayAmatvam / evameke / 'sarvadeva citAnAM drbhaannaamyaatyaamtvm| marIcivacanantu, "vArSikAMzcaturomAsAn nAharet kuzammRttikAH / zrAdadIta tvabhAve tu mayoyasyopayojanam" / ityasya niSedhasyApavAdakam / evmpre| tadatra bhavantobhUmidevAH prmaannm|| For Private and Personal Use Only
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gTahyAsaMgrahaH / [2 pra.] kimamISAM na bhavatyeva nirmaalytaa?| evaM khalu prAptam / tataddamArabhyate,dabhIH piNDeSu nimIlyAviprAH pretAnnabhojane / mantrAH zUdreSu nirmaalyaanimiilyaashcitipaavkaaH||6|| piNDeSu prakSiptAda nirmAlyAbhavanti-karmAnAityarthaH / pretAnnasyapretAzaucinAmannasya pretazrAddhAnnasya vA bhojane kRte, viprAnirmAlyAbhavanti / zudraSu prayuktAmantrAnirmAlyAbhavanti / citAyAM ye amayaH te nirmAlyAbhavanti // piNDArthaM ye stRtAdabhIstarpaNantu kRtantu yaiH / dhRtaiH kRte ca viNmutre tyAgasteSAM vidhIyate // 8 // ye darbhAH piNDaniLapaNArthaM stRtAH, yaizca darbhaH,-"the, kRtaM pitarpaNam" -iti smaraNAt-piTatarpaNaM kRtam, tairdarbhaH-(ityambhAve hatIyA) -viNmutre kRte ca, teSAM darbhANaM parityAgaH kriyate // amitA prAsaGgikI kathA / prakRtAmidAnImanuvatImahe, urasi pitarobhuta vAmapArzve pitAmahAH / prapitAmahAdakSiNataH pRSThataH piNDatakSukAH // 88 // zrAddhe ekasya brAhmaNasya bhojane, tasyorasi hRdaye-agrataityetat / pitrobhunyjte| paratApyevaM varNanIyam / 'piNDatatkAH piNDalepabhuja zcaturthAdyAH pitaraH', iti dIkSitabhAvyam / tadame pRsstthtaabhucte|| For Private and Personal Use Only
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org [2 pra.] kSute niSThIvane caiva dantocchiSTe tathA'nTate / patitAnAJca saMbhASe dakSiNaM zravaNaM spRzet // 86 // smaraNam / gRhyAgrahaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir te kRte / niSThIvanenAdinirasane kRte / dantocchiSTe - dantalagnocchiSTe, jihAbhimarSaNayogye nigIrNe vA - ityabhipretam / kathaM jJAyate ? / "dantazciSTe dantavadanyatra jihvAbhimarSaNAt, prAk cyuterityeke / cyuterAkhAvavadidyAnnigiranneva tat zuciH" iti smaraNAt / tathA anRte mithyAvacane kathite, patitAnAM sambhASe ca, dakSiNaM karNaM spRzet / sa khatvayaM karmakAle vidhirityavagacchAmaH / " sudhA bhukkA cutvA khAtvA pItvA viparidhAya ca rathyAmAkramya zmazAnaJcAcAntaH punarAcAmet"iti gobhilasutramapi karmakAlAdanyatra, iti ca pratipadyAmahe / kiM kAraNam ? / parasparavirodhAna bhaviSyati iti / tathAca iti // dakSiNakarNasparze hetuvivacayA dUdamAha - "kSute niSThIvite supte paridhAne'zrupAtane / karmmasthaeSu nAcAmet dakSiNaM zravaNaM spRzet" / - cod For Private and Personal Use Only marutaH seomaindrAgnI mitrAvaruNau tathaiva ca / ete sarvve ca viprasya zrotre tiSThanti dakSiNe // 10 // etasmAt kAraNAt dakSiNazravaNaM sparSTavyam / marute vAyavaH zramarA
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gtthyaasNgrhH| [2 pra.] vA / somAdInAM pRthagapanyAsevizeSavivakSayA bhaviSyati / mitrAvaruNa, iti devatAbande dIrghaH / / AtmatantreSu yantroktaM tat kuryAt pAratantrikam / vizeSAH khalu sAmAnyAye coktA vedvaadibhiH||1|| tantra zAstramityanAntaram / zrAtmanastantreSu yannona, tat paratantroka kuryAt / ye ca sAmAnyAH sarvazAkhisAdhAraNAH, vizeSAH, "nityaM snAtvA eciH kuryAddevarSipiTatarpaNam" / iti / "mantoSaM paramAsyAya sukhArthI saMyatAbhavet" / iti caivamAdAya, vedavAdibhirmanvAdibhirukA:, te ca kartavyAH / evaM vAye ca sAdhAraNAvizeSAH-AcamanAdayaH, manvAdibhirukAsteca kartavyAH / tadidaM zrautAbhiprAyaM vacanam / kathaM jJAyate ? / "smAta sAdhAraNaM teSu grAhyaM zrauteSu krmsu"| iti grahyapariziSTAntaradarzanAt / evaM vAye ca sAmAnyAH sAdhAraNA:-paribhASArUpAH ityetat / vizeSAH"uccairRcA kriyate uccaiH sAnA upAMzu yajuSA" ityevamAdayaH, vedavAdibhiruktAH, te ca karttavyAH / vedaM vadituM zIlaM yeSAM tadame vedavAdino vedapravakAraH kaThAdayo bhaNTante / na khalu tatra bhavanto manvAdayo vedavAdinaH, smatArohi te vedArthasya / evaM vA For Private and Personal Use Only
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 pra.] shyaasNgrhH| 881 sAmAnyAH-samAnakammAzrayAH ye vizeSAH vedavAdibhirutAH, te ca karaNIyAH / tadanena,-mAkhAntarIyaguNAnAmapi zAkhAntare upasaMhAraH karttavyaH-ityuktaM bhavati / tathAca grahyapariziSTAntaram / "zrauteSu sarvazAkhotaM sarvasyaiva yathocitam" / iti / seyaM zAkhAntarAdhikaraNanyAyamUlA smRtiriti draSTavyam / kiM bhavati tarhi prayojanaM pUrvArddhasya ? nanu parArddhanaiva guNepasaMhAra upadiSTaH / ucyate / yadAtmatantre upadiSTaM tatra paratantroktaguNopasaMhAraH parArddhasyArthaH / yat punarnopadiSTamevAtmanastantre, tadapi paratantrotaM karaNIyamiti prayojanaM pUrvArddhasya / yathA khalvagnihotramasamachAkhAyAM nopadiSTaM, tadapi yAjurvedikamanuSThIyate'smAbhiH / tadetat pariziSTakRtaH kAtyAyanasya vacanasaMvAdenAvadhAryate / taccodAiriyyAmaH // janAvA'pyatiriktovA yaH svazAstroktamAcaret / tena santanuyAt yajJaM na kuryAt pAratantrikam // 12 // khazAstre nyUnovA adhiko vA yovidhiraktAH taM svazAstrokta vidhimAcaret / tenaiva yajJaM vistArayet / paratantroktaM na kuryAt // yaH sva zAkhAktamutsRjya parazAkhaktamAcaret / apramANamRrSi kRtvA seo'ndhe tamasi majjati // 13 // yaH punaH svazAkhokaM tyaktvA parazAkhotamAcarati, sa khalvayammRSi khazAkhAcAryyamapramANaM karoti / sa khalvRSimapramANaM kRtvA andhe tamasi-narake patati / T For Private and Personal Use Only
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org pra hyAsaMgrahaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 pra.] idamidAnIM sandihyate / evantAvat- 'zrAtmatantreSu yannokram - ityanena pAratantrikamapi karttavyatayopadiSTam, 'Un2ovApyatirikrovA' -- ityanena 'yaH svazAkhoktamutsRjya' - ityanena ca punaretanniSiddham, kiM punaratra tattvam / ubhayaM tattvamityAha / kuta: ? / ubhayorevopadezAt / viruddhaM tarhi ? | na / viSayabhedAt / katham ? / ucyate / 'AtmatantreSu yatroktam' - iti tAvat zrautAbhiprAyam / 'janeovA'ityAdikantu gTahyazAstrAbhiprAyakam; iti viSayabhedAdubhayaM tattvamiti nizcIyate / kathaM punarjhIyate ; - gRhyazAstrAbhiprAyeNottaraH pakSaH - iti ? / pArizeSyAditi brUmaH / zrautAbhiprAyeNa pUrvvaH pakSa iti khalvabocAma / tasmAduttaraH pakSaH pArizeSyAgRhyazAstrAbhiprAyeNa bhaviSyati / itacaitadevaM bhaviSyati, -- zrapramANamRSiM kRtvetyabhidhAnAt / no khalvapi zrateSu pArazAkhikamAcaran RSimapramANaM karoti / na khalvRSiH katI vedasya / nityo hi vedarAzirmImAMsakAnAm, apauru yazcAnyeSAm / 'pravakteticet, - iti cedbhavAn pazyati ; mAbhUt katI RSirvedasya, pravaktA tu bhavati' / 'bhavatu, kimato bhavati ?' | 'etadatA bhavati, yadyevaM zrateyvapi pArazAkhikamAcaran pravaktAramTaSimapramANaM karoti' / 'naitat sAdhu manyAmahe / pUrvvasiddhAM hi vAcamTaSiH provAca / pArazAkhikaJcAcaran tAmeva vAcamapramANaM karoti, na Rssim| na vA, nityanirdeSasya pUrvvasiddhasya vedasya zraprAmANyamanupanyasya parasiddhasya prava dheraprAmANyaM yuktamupanyasitum / tadadhInasiddhatvAttasya / gTahyazAstrAbhiprAyatve tu vAkyasyaitat syAt / vedArtha S * For Private and Personal Use Only
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 pra.] shyaasNgrhH| manusmaran khalvRSiH prayogazAstra racayAJcakAra / taccAtikrAman nUnamRSimapramANaM karoti / tadanumitAM zrutimapi,-RSimapramANaM kurvanneva apramANaM kroti'| zAstrAntaradarzanAccaivamavagacchAmaH / tathAca gTahmapariziSTAntaram / "prayogazAstra rahyAdi na samuccIyate paraiH / prayogazAstratAhAneranArambhavidhAnataH / vahalyaM vA khagrahyoktaM yasya karma prakIrttitam / takha tAvati zAstrArtha kRte sarvaH kRtAbhavet / auteSu sarvazAkhokna sarvasyaiva yathocitam / smAt sAdhAraNaM teSu grAhyaM zrauteSu krmsu"| iti| 'yathocitam'-dati kurkhanavirodhinaeva paroktasya karaNamanujAnIte / kAtyAyano'pi karmApradIpe, "akriyA vividhA proktA munibhiH karmakAriNAm / prakriyA ca parokkA ca hatIyA caaythaakriyaa"| iti gRhyazAstrAbhiprAyeNa parokAM kriyAM ninditvA, "yannAmnAtaM svazAkhAyAM parokramavirodhi ca / vidabhistadanuSTheyamagnihotrAdikarmavat" / iti zrautamevAgnihotrAdikaM pArazAkhikaM karttavyamupadizati / tadevamAdibhirvacanairavagacchAmaH, zrauteSu pArazAkhikaM karaNIyaM na grahokeSu, dUti / ___ Aha / 'yadi prayogazAstra grahyAdi parairna samuccIyate, paraM taIi sAmAnyaM vidhAnamanarthakaM bhavati' / 'yadi bhavatyanarthaka, kimiti 5 T2 For Private and Personal Use Only
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org cc8 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hyAsaMgrahaH / [2 pra.] , vayamupAlabhyemahi' / 'na yunAnupAlabhAmahe, kintu, mAbhUdanartha - kamiti tadapi samuccinumaH, -iti brUmahe ' / 'niraGkuzatvAtte tuNDasyaivaM bravISi na tu pramANopetaM bravISi / prayogazAstravirodhAddhi nAyaM samuccayaH seDumaIti / yohi sAmAnyasyavidhAnasyAnarthakyaM parijihIstadapi samuccinAti sa khalvayaM svazAstrAcAryyamRSiM pramANaM santamapramANaM karoti / kramamapi prayogazAstrIyaM viruNaddhi / utsRjati ca svazAkhAzrayaM vidhAnam / seyaM pitaramupecya zvare gAr3hA bhaktiH / kAtyAyaneA'pi - 1 " svazAkhAzrayamutsRjya parazAkhAzrayantu yaH / karttumicchati durmedhA moghaM tattasya ceSTitam" / ityanena enaM nindati / yeohi RSibhirnindyate, sa kathaM zraddheyastatra bhavatAM ziSTAnAm' / 'atha yathobhayamapi na virAtsyate, tathA karivyAmaH' / 'naivaM shkym'| 'kasmAt ?' | 'asambhavAt / svazAkhAzrayasya khanvantarA'ntarA kimapi kimapi sAmAnyaM vidhAnaM nivezayan sAmAnyamapi vidhAnamAkulayati svazAkhAzrayamapi / sAyaM samuccayo na prayogazAstraM nApi sAmAnyaM vidhAnamupakaroti kramamanyathayan pradhAnamapi viguNayati / tathAca vRddhimiSTavato mUlamapi naSTam' / 'atha, kramaH padArthAnAmupakAre varttate / padArthaprApteruttarakAlaM hi krama zrapatati / yadA ca padArthaH prApnoti tadA kramaeva nAsti / na khalu pazcimasiddhena krameNa virodhAt pUrvaMsiddhaH padArthaeva na karttavyobhavati / tasmAt, nyAyavirodhastvatpate doSa:' / 'bhavedetadevam, - yadi vacanamacArthe pramANaM na syAt / asti ca vacanam - For Private and Personal Use Only
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2] gtthyaasNgrhH| prayogazAstram-ityAdi / kimivahi vacanaM na kuryAt / nahi vacanasya kazcidatibhAronAma / bhavadIye'pi pakSe nyAyAntaravirodhojAgarti / na ca padArtho'pi pUrvasiddhaH / sisAdhayiSitaH khalveSa bhavatA / viSamazcAyamupanyAsaH / sarvapadArthAnAM zeSabhUtAH khalvAcamanAdayaH prAvalyAdanuSThIyante, na saGgha / nacAtrAnutiSThAsitAnAM zeSatvaM praamaannikm| bhinnAni cemAni karmANi prayogazAstrIyANi sAmAnyAni ca nAma sAmye'pi, yathAsambhava rUpabhedAdibhyohetubhyaH / saMyogacodanAbhedamapyeteSu bahulamupalabhAmahe / tatraivaMsati kutra kasya guNAnupasaMharasi / karmabhede guNopasaMhAranyAyasyAviSayAt / zrAddhosi cet, prayogazAstrIya vidhAnamanuSThAya yathAsambhavaM sAmAnyamapi vidhAnaM kAma pRthagevAnutiSTha / kimityubhayamapi vidhAnamanyathayitvA narasiMhAkAramabhinavaM vidhAnAntaraM kharucyaiva nirmiNeSi / yathA khalvekasmAddAkyAdAkhyAtapadamanyasmAcca nAmapadaM gTahItvA yovAkyArthaH sampadyate puruSakalpanAmUlaH, tAdRzohyayaM paricikalpayiSitaH prayogobhavati / sa khalvanapekSaNIyastatrabhavatAm / tathAcokam / "dharmasya zabdamUlatvAdazabdamanapetaM syAt" iti / ataeva svazAkhAzrayayorvaizvadevabalikarmaNorante sAmAnyayorapi tayoH kAmamanuSThAnaM kAtyAyanaH smarati karmapradIpe,___. "na syAtAM kaamysaamaanyjuhotiblikrmnnii| . pUrvaM nityavizeSotajuhotibalikarmaNaH / kAmamante bhaveyAtAM na tu madhye kadAcana / For Private and Personal Use Only
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org eded hyAsaMgrahaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir naikasmin karmaNi tate kamanyattAyate yataH" / iti / yadi samuccayaM kAtyAyano'bhipreSyat, nUnamavadiSyat / zravadanAccAvagacchAmaH, - naiSa samuccayaH kAtyAyanasyAbhipretaH, -- dUti / tasmAdiyamevAvadhAraNA, - zrIteSu pArazAkhikaM sAmAnyaJca vidhAnaM karttavyam, gRhyeokteSu tu pArazAkhikaM na karttavyameva, sAmAnyaJca vidhAnaM gRhyeoktavidhAnAnuSThAnAdanantaramicchayA prayogAntararUpeNa karaNIyam iti / tadevaM sati "prayogazAstram" - ityAdIni vaca - nAnyanugTahItAni bhavanti nAnyathA / zrauteSu ca tAsu tAsu zAkhAsu tattatzAkhinAmevartvijAM kabhIpadiSTaM na sarvveSAm sarvvazAkhibhizcavigbhiH prAyoyo nirvvahati, na tAvanmAtraiH - iti vizeSo'pyasti / zranyepi vizeSA: zAkhAntarAdhikaraNe zArIrake ca draSTavyAH' / , [2 pra. ] raghunandanastvetadabuddhvA vacanaJcAjAnAnaH, - 'sarvvatraivAvizeSeNAkAcitaM pArazAkhikaM karaNIyaM na zranAkAGkSitam - iti svaruccaiva kalpayAJcakAra / tadazraddheyam / zrAkAGkSA'pi tadabhipretA na prAmANikI / yatra hi yAvatI itikarttavyatA nirdiSTA tatra tataeva zrAkAGkSA nivarttate - vizeSahetuM vinA - iti hi tAntrikAnAM nirNayaH / zravazyaJca tenApyetadvaktavyam / anyathA pArazAkhikaguNeopasaMhArepyAkAGkSA na nivartteta / ityastu kiM vistareNa // - punaruktamatikrAntaM yaca siMhAbalAkitam / gaubhile ye na gRhNanti na te jJAsyanti gaubhilam // // 94 // For Private and Personal Use Only
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 pra.] ehyaasNgrhH| 887 punaruktam-ukasya punaHkathanam / atikrAntam-atikramya saMbandhaH vyavahitayojanA iti yaavt| yacca siMhAvalokitam-siMhAvalokitanyAyena parAcInasya pUrvatrAnvayaH / ye khalvetat trayaM gaubhilegobhilagTahyazAstre na gTatAnti, te gobhilagTahyazAstra tattvatA na jJAsyanti / udAharaNamamISAM gTahyasUtrAdasmatakRtatadbhAvyAJcopalaavyam / vistarabhayAnneha prastUyate // etatazAstrAdhyayanaphalamAha, gobhilAcAryaputrasya yo'dhIte saMgrahaM pumAn / sarvakarmasvasaMmUDhaH parAM siDnimavApnuyAt // 65 // gobhilAcAryaputrasya saMgrahamimaM gTahyAsaMgrahAkhyaM yaH pumAnadhIte, sa khalvayaM sarvakarmasu gTahyoneSu asamUr3haH moharahitaH parAmutkRSTAM siddhiM prApnoti // atraiva zivam // zlokAH-85 zrAditaH shlokaaH-208|| kaikayeSu vasatA dijanmanA tantrajAlamavalokya nirmitam / jIrandhamaNicandrasamite vatsare vRSagate ravAvidam // 1 // For Private and Personal Use Only
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Gee sahyAsaMgrahaH / [2 pa.] sargasthitipratyavahArahetau aloksaamaanynyprvRttau| doSAkarepyAdaramAdadhAne samarpita bhASyamidaM smarArau // 2 // satyapi doSakalApe guNalezanibaddhapakSapAtAnAm / janayatu viduSAM toSaM kRtireSA candrakAntasya // 3 // yadyapi bhavati kRtInAmupahAsthamidaM guNena hInatvAt / parizIlayantu zivyAstathApi guruugaurvaaiimnsaame|| 4 // andha iva sphuTadoSe guNeSu viraleSu vainateyava / jayati jagatyAM lokaH katipayadaha naumi taM bhaktyA // 5 // iti mahAmahopAdhyAyarAdhAkAntasiddhAntavAgIzabhaTTAcAryAtmajasya zrIcandrakAntatIlaGkArabhaTTAcAryyasya kRtI grahyAsaMgrahabhAvye dvitIyaH prapAThakaH samAptaH // samAptazcAyaM gTahyAsaMgrahaH // zubhamastu // zrIrastu // For Private and Personal Use Only
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir shraavklpH| gobhilprnniitH| tatra prathamA kaannddikaa| vAtAyasya cirAya cAmaradharovedAdayovandinaH sUryAcandramasau pradIpasadRzI khasmin mahini sthitiH / maurakSaNamapyayazca jagatAM kRtyaM guNAmantriNobhRtyAste kRtavAvicitravibhavAH kasmaicidasmai namaH // udayatu mAnasagagane pitroH pada-nakha-sudhAkara-zreNI / antargatamapi bhUyoyA tamasAM rAzimupahanti // vilokya pAramANi tantrANyAlocya saMgrahAn / chandogazrAddhakalpasya bhAvyamAbhASyate'dhunA // tatrabhavAn sUtrakArogTahyasUtroddiSTasyAnvAhAryyasyAnyeSAJca zrAddhAnAM prayogaM pratipipAdayiSuH zrAddhakalpAkhyamidaM zAstra racayAJcakAra / chandogazrAddhaprayogajijJAsUnAM sukhAvagataye tasyeyamalpagranthA vRttirArabhyate / vyAcikhyAmitasya zrAddhakalpazAstrasyedamAdimaM sUtram atha zrAddham // 1 // vartiyate, iti sUtrazeSaH / tatrAyamathazabdAnantArthaH / sambandhakaraNarthazca / uccAryamANaca maGgalaprayojanobhavati / zrAnantArthastAvat ,-"amAvasthAyAM tat zrAddham" "itaradanvAhAryyam"-dUti For Private and Personal Use Only
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 0 [1 kA.) sUtrayatA bhagavatA gTahyakAreNAgnimatAmanvAhArthaM nAma zrAddhaM vihitam / na ca tasyetikarttavyatA kAcidabhihitA / bhavitavyantu tathA / zrananimatAmapi zrAddhaM saparikaraM vaktavyam / zrateo gTahyazAstrAdhyayanAnantaraM zrAddha-prayoga- pratipitmayA zrAddhakalpAkhyamidaM zAstramadhyetavyami - tyayamarthaH / zrAvasathyAdhAnAdIni karmANi gTahyakAreNokAni / zrAddhantu na tathoktam / tadidAnImasmAbhirvaktavyamityabhiprAyaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrAddhakalpaH / 1 sambandhakaraNasya ca prayojanam ; - gRhyokAH paribhASAH kathamatrApi prApnuyuH - iti / kathaM ca na prApnuyuH ? | zAstrAntaratvAdasya, gRhyakarmmaviSayatvAcca paribhASANAm / zAstrAntaraM khalvetat zrAddhakalpAkhyaM gRhyazAstrAt / paribhASAzca gTahyakarmmaviSayAbhavanti, - iti bhASye'vocAma / zrathApi syAt, - zranvAhAryasya gRhyeoktatvAt tatra gRhyeokAH paribhASAH prApnuyuH ? - iti / zraveocyate / satyaM prApnuyuragnimatAmeva / teSAmeva zrAddhasyAnvAhAryyapadAbhidheyatvAt / zranagnimatAmapi zrAddhe kathaM nu tAH prApnuyuriti khalvasau sambandhaH kriyate / ucyate / anagnimatAmapi prApnuyuH - iti pazyAmaH / kiM kAraNam ? | yadayaM piNDapiyajJadhInaca pradeSyati / evantarhi sambandhakaraNAt kauthumAdiviSayatvamasyAvagamyate / tasmAt, - gobhilaggRhyeokasyaiva piNDapitRyajJasya dharmAca pradizyante / anyathA na jJAyate, -- kasya piNDapitRyajJasya dharmAH pradizyante iti / zrAddham, - iti karmmaNonAmadheyam / tthaacaapstmbsuutrm| "arthatanmanuH zrAddhazabdaM ka provAca " - iti / tadidam - "tasyedam"-- iti vA, "tena kRtam" - iti vA, " cUr3Adibhya upasaMkhyAnam" For Private and Personal Use Only ww
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org " [1 kA. ] iti vA bhavati / seyaM yathAkathaJcidyutpattiH / prasiddhistu vacyamANalakSaNe karmaNi draSTavyA / yaca raghunandanena - "saMskRtaM vyaJjanAnyAnaM payodadhi ghRtaM madhu / yA dIyate yasmAt tena zrAddhaM nigadyate" / iti pulastyavacanaM zrAddhazabdasya karmmanAmadheyatAyAM pramANam - iti, tadvacanabalenaiva, -- zraddhayA zranvAderyaddAnaM tat zrAddham - iti cAbhihi tam / tdsnggtm| dAnArthe taddhitasyAnanuzAsanAt / zrapica / dIyate iti karmaNi tiGaH zravaNAdannaM khalvaca viziSyate / tena, dIyamAnasyAnnAderaca zrAddhatvamucyate, na karmmaNaH / dRzyate khalvanyatrApyannasya zrAddhavyapadezaH, - " zradaivaM bhojayet zrAddham" - iti, "zrAddhabhuk cASTa varjayet" - iti, " zrAddhabhoktA ca karttI ca " - iti, "zrazako zrAddhabhojane " - iti caivamAdI bahulam / tadidaM pulastya - bacanaM na zrAddhazabdasya kanAmadheyatAyAM naveokArthatAyAM pramANamityaphalameva pralapitam / na khalvannAdedInameva zrAddhaM / kintu yatratat zraddhayA dIyate, tadeva karma zrAddhazabdAbhidheyaM bhavapi / kathaM jJAyate ? | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrAddhakalpaH / 861 "pretaM pitRRMzca nirdizya bhojyaM yat priyamAtmanaH / zraddhayA dIyate yaca tatzrAddhaM parikIrttitam " // iti pRthvIcandrodayAdidhRtamarIcivacanAt / ityAstAM vistaraH // 1 // 0 // amAvasyAyAM pitRbhyo dadyAt // 2 // RjuratarArthaH / zramAvasthAyAm, - iti saptamInirdezAt nimittatvamasyAzravagacchAmaH / smaranti ca / For Private and Personal Use Only
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir shraaddhklpH| [1 kA.] ___ "na nirbapati yaH piNDaM pramItapitkonaraH / indukSaye mAsi mAsi prAyazcittIyate tu mH"| iti| na ca, kRSNapakSanimittakaeva zrAddhe prazastakAlo'mAvasyetyabhiprAyeNedaM vacanam iti bhrmitvym| prazastakAlasyAtikrame prAyazcittAbhyanujJAnAnupapatteH / nacAtra kRSNapakSasya nAmApi zrUyate / tathA yAjJavalkyaH / "amAvasyA'STakA vRddhiH kRSNapakSo'yanadayam" / iti kRSNapakSA denevAmAvasyAM smarati / tathA matsyapurANe, "amAvasyASTakAkRSNapakSapaJcadazISu c"| ityAdInyabhidhAya, "etaccAnupanIto'pi kuryAt sarveSu parvasu / zrAddhaM-sAdhAraNaM nAma sarvakAmaphalapradam / bhAryAvirahito'pyetat pravAsasthA'pi nityazaH / zUdro'pyamantravat kuryyAdanena vidhinA budhaH" / ityamAvasyAyAM kRSNapakSe ca pRthak pRthak shraaddhmbhihitm| tadidaM sAdhAraNaM nAma zrAddham , ityananimatAmapyamAvasthAyAM kRSNapakSe ca karaNIyaM bhavati / anyathA mAdhAraNatvamasya pIDota / api ca mAtsye tAvat purANe, pUrvasminnadhyAye, __ "pityajantu nirvatyai tarpaNAkhyaM dijo'gnimAn" / ityAdinA, "tatrAnena vidhAnena deyamagnimatA sdaa"| . ityantena granthenAgnimatAM zrAddhamabhidhAya, For Private and Personal Use Only
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 kA.] shraaddhklpH| "ataH paraM pravakSyAmi viSNunA yadudIritam / zrAddhaM mAdhAraNaM nAma bhukrimuniphalapradam" / ityAdinA, "etaccAnupanIto'pi"-ityAdyantena granthena amimatAmananimatAJca sAdhAraNaM zrAddhaM parasminnadhyAye samupadiSTam / ataeva, 'agnimatzrAddham'-dati, 'sAdhAraNAbhyudayakIrttanam'-iti cetAvadhyAyAvAcakSate / tAtparyyabhedakalpanArasikoraghunandanasvetadajAnAnaH kaNThokkamapi sAdhAraNatvaccAnyathayan ,-'zramAvasthAyAM yannityatvAbhidhAnaM tatsAgniparaM kRSNapakSasya yannityatvAbhidhAnaM tatsAmibhinnasya'ityatattvamevAIjaratIyaM bruvan tattvapravaktAraJcAtmAnaM khyApayan nApanapate / tathA mArkaNDeyapurANam / "kAryaM zrAddhamamAvAsyAM mAsimAsyuDupakSaye / tathA'TakAkhapyavazyamicchAkAlaM nibodha me" / iti / uDupakSayo'mAvasyA / sAyaM nimittakAlayorabhedonityatAmastha sUcayati / etadapi tatraiva suvyaktamuktam / "darzastatra nimittaM vai kAlacandrakSayAtmakaH / nityatAM niyataH kAlastasyAH saMkhacayatyatha" / iti| candrakSayAtmakaH kAlo'pi darzaeva / ataeva, yadeva nimittaM maeva kAla:-iti nimittaniyataH kAlastasya nityatA sUcayati,ityAha / apare punaretadavidvAMsovyAcakSate,-"mAsi mAsi kArya yat zrAddhaM tat candra kSaye'mAvasyAM prApyAtiprazastam / candrakSayAbhAve'pi varddhamAnAyAM zrAddhavidhAnena amAvasyA'bhAve'pi caturdazyantayAme For Private and Personal Use Only
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 64 shraaddhklpH| [1 kA.] zrAddhavidhAnena ca viziSTavidhitvAnupapatteH" iti / tadidamanAI kapolakalpitaJcetyupekSaNIyam / ___ tasmAt , nedaM kRSNapakSanimittazrAddhasya prazastakAlAbhiprAyaM sUtra varNanIyam / amaMzabditatvAt / pramANabhAvAcca / ityAstheyam / piTabhyaH, iti caturthA pitRRNAmatra devatAtvam / tathAcApastabarakhatram / "tatra pitarodevatAH" iti| devatAtvantu dezanAdezitacaturthantapadanirdeNyatvaM vedameyatyAgoddezyatvaM vA, ityanyadetat / tasmAt,yAgo'yam / "yajaticodanA dravyadevatAkriya samudAye kRtArthatvAt" -dati jaiminisUtrAt / dadAtiprayogazca gauNaH / uddezyagatasvAmitvajanakastyAgohi daanm| na ca pitrAdInAM khAmitvamasti / brAhmaNastheti cennAnaddezyatvAt / iti cet pazyasi,-mAbhUt pitrAdInAM svAmitvaM brAhmaNasya tu bhaviSyati, iti| tadapi naasti| kasmAt ? / anuddezyatvAvAhmaNasya / kathaM punaranuddezyatvaM brAhmaNasya ? / pramANAbhAvAt / pitRNAmeva tthaatvaapdeshaac| tathA Apastamvo'pi / "brAhmaNAzcAhavanIyArtha"-iti sUtrayan anuddezyatvaM svAmitvAbhAvaJca brAhmaNAnAM darzayati / yathA khalvAhavanIyo'giranuddezyo'pi pratipattisthAnaM devatoddezena tyakasya dravyasya, evamihApi pitaraevoddezyAH brAhmaNAstu pratipattisthAnameva paraM na punaruddezyAH, iti / tyAgo'yaM brAhmaNasya svAmitvamutpAdayatItyatrApi na pramANam / pitruddezena tyakasya khalvasvAmikatayA brAhmaNe tasya pratipattau upAdAnameva hi tasya khAmitvamutpAdayet , nAsau tyAgaH prAmANAbhAvAt, iti lipyate / na hi bhavanti vatAraH,-pitRRNAM zrAddhamitivat brAhmaNAnAM zrAddha For Private and Personal Use Only
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org zrAddhakalpaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 kA0 ] miti / zrapica / "apsa piNDAn sAdayet" "praNIte vA'mI " "brAhmaNaM vA bhojayet" "gave vA dadyAt " - ityasma gRhyakAreNa brAhmaNasya bhojanamAceopadezAt tasya svAmitvaM notpadyate, -- ityvgcchaamH| na khalu yena brAhmaNaM bhojayati, tatrAsya svAmitvam / taduddezena tyAgasyAbhAvAt / tasya pratigrahAbhAvAcca / zranyathA yAvadbhavati-parAnamasau bhuGkte - iti, tAvadbhavati - parAnnamasau pratigRhNAti iti / tathAca tatrabhavatAmTaSInAmubhayostulyadoSavAdona syAt / na caivaM ziSTAH pratiyanti / zravAdisAmAnyAcaitadevaM pratipattavyam / na khalva piNDAnAM sAdane praNIte vA zrama, gave vA dAne tatra svAmitvamavAdInAmutpadyate / tasmAt, tatsAmAnyAt brAhmaNasyApi na tatra svAmitvamutpadyate, -- ityAstheyam / --- hAmastarhyayaM syAt, praNIte'gnau sAdanopadezAt / na - ityucyate / zrAsecanAdhikaM hi yajatiM homamAcakSate mImAMsakAH / na khalvaca yajatirAsecanAdhikaH, kintu pazcAdbhAvinI pratipattireva nimittAntarapraNIte zragnAvupadizyate, - iti nAsau hAmaH / yadi vA homo'yaM bhavedapi, kintava tena bhaviSyati, dAnaM khalvamau na bhavatyeva / tasmAt,-'brAhmaNAzcAhavanIyArthe - ityanena svAmitvajanakastyAgodAnam, - iti dAnalakSaNamatrAsti iti sUcitam iti, 'asticoddezyatA'pi brAhmaNasya tadgatasvAmitvAbhisandhAnena dravyatyAgAt' Mam-diam 85 " For Private and Personal Use Only iti ca vadan zUlahastaH parAsta: / pitRbhyaH, -iti ca pitRpitAmaha prapitAmahaparam / kathaM jJAyate ? | piNDapiyajJe teSAmeveoddezyatvAt / atrApi tasyaiva dharmapradezAcca /
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra hAI www.kobatirth.org [1 kA. ] I mAtAmahAdInAntu zrAddhaM pRthagvacanenApadecyati / tadidaM bahuvacanam, - "caume vamAnAmagnimAdadhIyAtAm " - ityAdivadabhidhAnakriyA'peaar sAhityaM bAdhayati / uddezakriyA hi pratyekaM parisamApyate, - iti na tAmapekSya sAhityaM sambhavati / tyAgakriyApekSayeti cenna nAnAtvAt / iti cet bhavAn pazyati, - mAbhUt uddezakriyApekSayA sAhityaM tyAgakriyApekSayA tu bhaviSyati / naiSa doSaH / kasmAt ? / nAnAtvAt tyAgakriyAyAH / tyAgakriyA hi pratyekameveopadiSTA gRhyakAreNa / tathAca gRhyasratram | " pitunIma gRhItvA'sAveSate piNDoye cAtratvAmanu yAMzca tvamanu tasmai te svadheti" "apa upaspRzyaivamevetarayoH" - iti / yadyapi, zranvaSTakyaka yetat svacitam, tathApi - "anvaSTakyasthAlIpAkena piNDapitRyajJovyAkhyAtaH " - iti sUtreNAnvayasya piNDapitRyajJe'tidezAta ihApi piNDapitayajJadharmapradezAt zracApi pratyekameva tyAgaH sidhyati / sUtrakAro'pyatrArthyAdau pratyekaM tyAgamupadecyati / pitRbhyaH, - dUti caturthyA zranyathAnupapatyAhi devatAtvaM pitRNaM kalpanIyam / taca bahuvacanAt sahitAnAM paricikalpayiSitam / sAhityasya ca tyAgakriyApekSayA paricikalpaviSayA tyAgasyaikatvamAnumAnikam / pratyakSastu pratyekaM tyAgeopadezaH / tasmAt, --zrananyathAsiddha pratyekatyAgopadeza balAt na militAnAM devatAtvam / zakyaM hi bahuvacanamabhidhAnakriyApekSayApi netum / "asAvetatte,-- iti yajamAnasya pitre, asAvetatte, - iti yajamAnasya pitAmahAya, asAveta, iti yajamAnasya prapitAmahAya, " - ityapi nigamA - bhavati // 0 // 2 // 0 // zrAddhakalpaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir , For Private and Personal Use Only
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra [ 1 kA. ] www.kobatirth.org - 2 zrAddhakalpaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paJcamIprabhRti vA'parapakSasya // 3 // ''pitRbhyodadyAt' - ityanuvarttate / zraparapakSasya kRSNapakSasya / tathAca zrUyate / "pUrvvaH pateAdevAnAmaparaH pacaH pitRNAm " - iti 1 " yo'pacIyate seo'parapaca: " - ityapi nigamobhavati / vAzabdo vaikalpikaM kalpAntaraM samucinoti / kathaM nAma ? | paJcamIprabhRti vA dadyAt pratipatprabhRti vA iti / tathAca gautamaH / "paJcamIprabhRti vA'parapakSasya, yathAzrAddhaM sarvvasmin vA" - iti / vacyamANakalpApekSayA vikalpArthaH // 0 // 3 // 0 // zrathavA / vAzabdo yadaharupapadyeta // 4 // 67 'vA'parapakSasya ' - ityetadihApi sambadhyate / kutaH ? | madhyapaThitasya vizeSAbhAvAt / tadayamarthaH / zraparapakSasya yadaryasminnahani upapadyeta sampadyeta dravyAdikam, tadahavI pitRbhyodadyAt, - iti / upapadyate, - iti pAThe'pi tathaivArthaH / so'yaM vikalpaH - paJcamIprabhRti vA dadyAt, yadaharupapadyate tadavI dadyAt iti / tadanena sUtradvayena kRSNapakSa nimittamapi zrAddhamupadiSTaM bhavati / tadidaM zrAddhaiyam -- zramAvasyAnimittaM kRSNa patanimittaJca - iti / tatra, kRSNapakSanimittaeva zrAddhe prazastakAleo'mAvasyeti tantrAntarakArAH smaranti / tathAca nigamaH / " aparapace yadahaH sampadyate zramAvasyAyAntu vizeSeNa" - iti / nacaitAvatA amAvasyAyAH nimittatvaM zakyamapahotum / na khalvanyasya prazastakAlo na bhavatyanyasya nimitta - mityaca kiJcit pramANamasti / zrabhihitaJcaitadasmAbhiradhastAdeva / For Private and Personal Use Only
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir shraadklpH| [1 kA.] nigamavacanamAtradarzI raghunandanasvAha,-'zramAvasthA na nimittAntaraM, kintu kRSNapakSanimittazrAddhasya prazastakAlaH' iti / tadazraddheyam / aparapane yadahaH sampadyate tadahaH kuryAt , kRtepyaparapakSe yasmin kasmiMzcidaini, amAvasyAyAntu vizeSeNa yatnena kuryAt , tuzabdAt pUrvasmAdanyadidaM zrAddham iti yadi nigamavacanasyArthaH, tadA tadapi tanmatamunmUlayati, ityastu kiM vistareNa // 0 // 4 // 0 // yamaparA sUtraddayayojanA, paJcamIprakRti vA'parapakSasya // 3 // aparapakSasya, "ASADhImavadhiM kRtvA yaH syAt pakSastu paJcamaH / sa vijJo'paraH pakSaH kanyAM gacchatu vA navA" / ityAdi smRtyuktalakSaNasya / vAzabdaH, "azvayukRSNapakSe tu zrAddhaM kuryAddine dine / tribhAgahInaM pakSa vA tribhAgantvameva vaa"| iti brahmapurANAdyuktakalpAntarApekSayA viklpaarthH| tatra, 'arddhama'iti pksssyaarddhmttmyaadikmrthH| arddhaM pakSam , ityanvayopapatteH / na tu vibhaagsthaarddhm| arddhavibhAgayoIyorapi pakSavizeSaNatayA samatvena parasparamanvayAnupapatteH / tathAca gautamaH / "athAparapakSe zrAddhaM piTabhyodadyAt paJcamyAdi darzAntamaSTamyAdidazamyAdi sarvasmiMzca" iti| yanna, "paJcamyA uttare dadyAdubhayobaMgayoca'Nam" / For Private and Personal Use Only
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org [1 kA. ] iti vacanam / paJcamImArabhyottaratithiSu - iti tasyArthaH / "paJcamyorantare dadyAdubhayorapi pakSayoH" - iti hemAdriprabhRtayaH paThanti / zrazvinakRSNazuklapakSapaJcamyormadhye, - iti varNayanti ca / seo'yamaparapakSazrAddhasya gauNakAlaH / " bhaujar3IM tithimAsAdya yAvaccandrArkasaGgamam " | zrAddhakalpaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ityapi vacanaM bhavati / etena, - "paJcamyUIJca tatrApi dazamyUddhaM tato'pyati" / iti viSNudharmottaravacanamapi vyAkhyAtaM veditavyam / paJcamImArabhya - karaNe'pi tribhAgahInatvaM pakSasya nAnupapannam / pratipadAditithicatukasya caturddazyAzca tyAgena tadupapatteH / smaranti ca / " zrAddhaM zastrahatasyaiva caturdazyAM mahAlaye" / rahaha iti / tribhAgAdikalpepyeSaiva rItiranusarttavyA / pacakalpAzrayaNe tu caturdazyAmapi zrAddhaM karttavyameva bhavati / pakSavyApakatAyAH prakArAntareNAnupapatteH / tathAca kArSNAjiniH / "nabhasyasyApare pace zrAddhaM kuryyAddine dine / naiva nandAdi va sthAneva varjya caturdazI" | iti / tathA brahmANDapurANam / " kanyAM gate savitari dinAni daza paJca ca / pArvvaNena vidhAnena zrAddhaM tatra vidhIyate" / iti / tathA tava / "kanyAM gate savitari yAnyahAni tu Sor3aza / kratubhistAni tulyAni devAnArAyaNo'bravIt " / For Private and Personal Use Only
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 600 www.kobatirth.org [1 kA. ] iti / idaJca Sor3azatvamAzvina zuklapratipadA saha draSTavyam / kathaM jJAyate ? | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrAddhakalpaH / iti / vRddhamanuH / " zrahaH Sor3azakaM yattu zuklapratipadA saha / candrayAvizeSeNa sA'pi darzAtmikA smRtaa"| dUti devalavacanAt / kanyAM gate savitari - iti kanyAsambandhasya prAzastyamabhipretyeoktam / tadAha zAyyAyaniH / " kanyAsthAkInvitaH pakSaH so'tyantaM puNya ucyate" / " madhye vA yadi vA'pyante yatra kanyAM vrajedraviH / sa pakSaH sakalaH zreSThaH zrASor3azakaM prati" / dUti / evaJca 'kanyAM gacchatu vA narA' - iti samasta pakSAbhiprAyaM vacanaM bhavati / brahmapurANavacane, 'evavA' - iti nipAtasamudAyo vikalpavAcI / 'evaca' - iti yathA / na tu evazabdo niyamArthaH, vAzabdo vikalpArthaH - iti nipAtadvayam / vibhAgakaraNe, 'zrarddhameva' -iti niyamAnupapatteH / zrataeva sakRtkaraNamapyAha nAgarakhaNDam / " zrASAyAH paJcame pane kanyAsaMsthe divAkare / yo zrAddhaM naraH kuryyAdekasminnapi vAsare / iti / ekasminnapi - ityapikArAdanukalpoyam / na caitat kanyAsthAravi nimittazrAddhaparaM vacanam / ekasminnapi - ityapikAralabhyasyAnekatrakaraNasya ttraabhaavaat| sakRddhi tatkaraNamiyyate / tathAca gargaH / "pacazrAddhaM yadA kuryyAttarpaNantu dine dine / sakRnmahAlaye caivaM parehani tilodakam " / For Private and Personal Use Only
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 kA.] shraaddhklpH| iti / tathA naardH| "sacanmahAlaye kAmye punaH zrAddhe'khileSu ca / atItaviSaye caiva sarvametat vicintayet" / iti manmahAlayaM darzayati / etat, iti nndaadivrjnm| tathA kaatyaaynH| "azakaH pakSamadhye tu karotyekadine yadA / niSiddhe'pi dine kuryAt piNDadAnaM yathAvidhi" / ityekadine'pi karaNaM suspaSTamupadizati / tadatra aparapakSazrAddhe bahuvakravyamasti / granthagauravabhayAdupAramyate'smAbhiH / athaivamaparapakSasya pAribhASikave kRSNapakSamAtra zrAddhakAlo na sUtritaM bhavati ? / mAbhUdanena granthena, sUtrayiSyate tu // 0 // 3 // 0 // yadaharupapadyeta // 4 // yadavyadezapAtramupapadyeta, tadahaH piTabhyo dadyAt / tathAca gautamasUtram / "dravyadezabrAhmaNamannidhau vA" iti| dravyasampattiraca navazasyAdiprAptirUpA / smaranti c| "yaSTavyAH pitarorAjan ! navazasyaphalodakaiH / pAvaNena vidhAnena khaDgamAMse tathA''gate" / iti / navazasyamapi brIhiyavarUpaM draSTavyam / kutaH ? / navayajJe tathA darzanAt / tathAca cchandogapariziSTam / "paradasantayoH kecinnavayajJaM pracakSate / dhAnyapAkavazAdanye zyAmAkAvaninaH smRtaH" / iti / For Private and Personal Use Only
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir shraaddhklpH| [1 kA.] "brIhipAke ca karttavyaM yavapAke ca pArthiva! / na tAvAdyau mahArAja ! vinA zrAddha kathaJcana" / iti ca smaryate puraannessu| tadanena navazasyAdiprAptiH zrAddhanimittamityuktaM bhavati / navAnnena kAnuSThAnaM nimittam, ityasaGgataiSA kalpanA / pramANabhAvAt / "nakSatragrahapIr3Asu duSTasvapnAvalokane / icchAzrAddhAni kurvIta navazasthAgame tathA" / iti purANavAkye'pyAgamasya prAptirUpatvAt / "vRzcike eklapakSe tu navAnnaM zasyate budhaiH" / iti kAlAntarantvanyeSAM mantavyam / kasmAt ? / 'dhAnyapAkavazAdanye' -iti navayajJe tathA darzanAt / anye khalvAcAryAH dhAnyAntarapAkavabhAdapi nvyjnymicchnti| zAlayaH kila vRzcike pacyante / raghunandanastu navazasyeTidRSTaparikalpanAM zrAddhe'bhyupagacchannapyAe / 'vRzcikAlapakSo na kAlAntaraM kinvatipatitabrIhizrAddhastha gauNakAlamadhye tasya prAzastyamAtram' iti / deshsmpttistiirthpraaptiruupaa| kathaM jJAyate ? / "gatvaiva tIrthaM karttavyaM zrAddhaM tatprAptihetukam / pUrvAhe'pyathavA prAtardeze sthAt puurvdkssinne"| ityAdivacanebhyaH / pAtrasampattiH zrotriyabrAhmaNaprAptirUpA / kutaH ? / "tasmAt dadyAt madodyukovidvatsu brAhmaNeSu ca / ityAdi smaraNAt / tadetAsu dravyadezapAtropapattiSu yat zrAddhaM, na tatra kRSNapakSAdyapekSA avazyaM karttavyA / kathaM jJAyate? / yadaharamISAmupapattistadahaH zrAddhavidhAnena tadasambhavAt / smaranti ca / For Private and Personal Use Only
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra [ 1 kA. ] dUti / www.kobatirth.org zrAddhakalpaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir " tIrthadravyopapattau ca na kAlamavadhArayet / pAcaJca brAhmaNaM prApya sadyaH zrAddhaM vidhIyate" / 101 "yathA caivAparaH pakSaH pUrvvapattAdviziSyate / tathA zrAddhasya pUrvAhlAdaparA ho viziSyate" / ityAdikamapyetadviSayaM draSTavyam / gautamo'pi / " dravyadeza brAhmaNa fast at kAlaniyamaH zaktitaH " - iti sUtrayannetadevAha // * // 11 8 11 11 tadahavrIhmaNAnAmantrya pUrvedyuvI // 5 // yadahaH zrAddhaM tadahaH pUrvvasmin vA ahani brAhmaNAnAmanyU nimanyu, 'piDhabhyodadyAt' - ityanuvarttate / ' tadahavI ' - iti pAThe pUrvvatrAca cobhayacaivaitat sambandhanIyam / kutaH ? | madhyapaThitasya vizeSAbhAvAt / kathaM nAma ? | yadaharupapadyeta tadahavI piDhabhyodadyAt iti / tadavI pUrvedyuva brAhmaNAnAmanya pitRbhyodadyAt, - iti ca / brAhmaNagrahaNaM rAjanyAdinirAsArtham / yadyapyAmantraNamihApadibhyate, tathApi nimantraNamevArthaH / zratikramaniSedhotra sUtrayiSyate / "yatra pratyAkhyAne pratyavAyastanimantraNam" - iti hi smaranti / abhilApe tvAmantraNamevAsmacchAstrAnuziSThaM prayojyaM, na nimantraNam, - iti draSTavyam / atra cAmAvasyAdau pUrvvadyurnimantaNam, zrasambhave tadaharapi / tathAca smaryyate / For Private and Personal Use Only
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 104 shraaikkhyH| [1 kA.] "nimantrayIta pUrvedyuH samyagviprAn yathoditAn / asambhave paredhuvA brAhmaNastAn nimantrayet" / iti / "zvaH ko'smIti nizcitya dAtA viprAn nimantrayet / nirAmiSaM makkaDatvA sarvasuptajane grhe| asambhave parevI brAhmaNastAn nimantrayet" / iti caivmaadi| dravyAdyupapattestu bhAvinyAH pUrvaMdyanizcayAsambhavena tadahareva nimantraNaM bhavati / etena, "pUrvecuraparedhurvA zrAddhakarmaNyupasthite / nimantrayIta avarAn samya viprAn yathoditAn" / ityAdyAH smRtayo'pi vyAkhyAtAH / 'asambhAvitamaithunAn yatyAdIMstadaharAmantrayet aGgAnAM pradhAnakAlatvaniyamAt, sambhAvitamaithunAMstu pUrvaMdyuH' iti nIlAmbaropAdhyAyAH / vacanamapyudAharanti / "nimantrayecca pUrvvadyuH pUrvAnAMstu dvijottamAn / aprAptau taddine vA'pi hitvA yossitprsngginm"| iti / mahAyazamA'pyeSaiva vyavasthA vrnnitaa| pramANabhAvAt punrupekssitaa'smaabhiH| anirdiSTakAlaM khalvaGga pradhAnasya kAle kriyate / nirdiSTazceha kAlaH / vacanamapi pUrvAraprAptI taddine nimantraNamAha, na praaptaa| tatraiva, 'hitvA yoSitprasaGginam' iti vishessH| ma khalvayaM vizeSo na ytivevaavtisstthte| pramANavizeSAbhAvAt / tasmAdasmaduktaMva vyavasthA zAstrArthaH // // 5 // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra [1 kA. ] tathAca manuH / www.kobatirth.org zrAddhakalpaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anindonAmantritAnApakrAmet // 6 // anindyolokApavAdarahitaH / tenAmantriteo nimantrite trAhmaNaH, nApakrAmet na pratyAcakSIta / pratyAkhyAne pratyavAyApatterityabhiprAyaH / "ketitastu yathAnyAyaM havyakavye dvijeottamaH / kathaJcidapyatikrAman pApaH zukaratAM vrajet" / ,, iti / yathaitat tathA nimantrayitA'pi nimantritAn yathAnyAyamapUjayan pratyavaiti - ityarthAt siddham / smaranti ca / - 7 // 0 // "zrAmanya brAhmaNaM yastu yathAnyAyaM na pUjayet / zratikAsu ghorAsu tiryyagyoniSu jAyate" / iti / zrasminnavasare, - " zrAmantritAvA nAnyadannaM gRhIyAt " - iti sUtramadhikaM paThanti gaur3AH / nigadavyAkhyAtaM tat // 0 // 6 // 0 // zrathedAnoM nimantraNIyAn brAhmaNAn vizinaSTi, - snAtakAn // 7 // 'zrAmantya', - iti, 'pitRbhyodadyAt', - iti ca iyamitaH prabhRti sa sambandhanIyam / yogyatvAt / zlokamapi udAharanti / pU "yena yasyAbhisambandhodUrasthasyApi tasya saH / arthatAhmasamarthAnAmAnantaryyama kAraNam" / iti / yaH khAtakAH ce nirdiSTAH - vidyAkhAtakavratasnAtakovidyAvratakakheti / uttarAdharabhAvo'pyamISAM tatraiva draSTavyaH // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir shraaddhklpH| [1 kA.] eke yatIna* // 8 // yatayastridaNDinadahAbhipreyante / kathaM jJAyate? / "yatistridaNDaH karuNA rAjataM pAtrameva ca" / iti / __"zikhibhyAdhAturaktibhyastridaNDibhyaH pradApayet" / iti caivamAdi smaraNAt / tadame yatayonimantraNIyAH, ityekeSAMmatam / asmAdavagacchAmaH,-yatayona nimantraNIyAH, ityanyeSAM matam , iti / kasmAt punaH kAraNAt yatayona nimantraNIyAH,iti tatra bhavantomanyante ? / smArohyamISAM bhojane abhyudayavizeSaM smaranti / "sArambhanivRttAnAM yatInAM dattamakSayam" / ityAdi bhulm| ucyate / zrAddhe kila madhumAMsaH pitaro'tizayaM prIyante / eSA hi teSAmAzaMsA / "yodadyAdannamasmAkaM tatsarvaM madhunA saha / zrAmiSeNa samAyuktaM zastena mRgapakSiNam" / iti / tathAcopadecyati haptivizeSaM mAMsavizeSeNa / yatayastvamadhu mAMsAzinobhavanti / ataeva, "yatipAtrakaM zrAddhaM madhumAMsavarjitaM kAryyam" iti vAmanapaddhatiH / tadidamanimantraNakAraNaM yatInAm / kasya detostImI nimantraNIyAH bhavanyanyeSAm ? / yatipAtrakazrAddhasya mahAphalavAdityAha / * eke yatIn vA,-iti kasyacinmate sUtrapAThaH / For Private and Personal Use Only
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 kA.] shraaddhklpH| "api syAt ma kule jantujayed yastu yoginaH / viprAn zrAddhe prayatnena tena haNyAmahe vayam" / ityapi piTagItA gAthA bhavati / dakSo'pi smarati / "vinA mAMsena madhunA vinA dkssinnyaa''shissaa| paripUrNa bhavet zrAddhaM yatiSu zrAddhabhojiSu" / iti // 0 // 8 // // gRhasthasAdhUna vA // 6 // gTahasthAzca mAdhavazca, tAn gtthsthsaadhuun| vAzabdaH snAtakApekSayA viklpaarthH| tatra, snaatkaaH-gRhsthaashrmprveshonmukhaaH| grahasthAstu tatra kRtapravezA bhAryAsahitAH / bhArthI hi hamAcakSate, iti sabhA-eva grahasthAvahAbhipreyante / tathAca smaraNam / "na gTaI gTahamityADarTahiNI grahamucyate / tayA hi mahitaH mavAn puruSArthAn mama zrute" / iti| ye punarTahasthAzrame kRtapravezAapi mRtabhAryAH samaH punabhAmarthayamAnAH snAtakavratAnuSThAnaparAvA bhavanti, tadame mAdhavo bhaNyante / kanyAyAH khalvalAbhe, "alAbhe caiva kanyAyAH snAtakavratamAcaret" / iti svAtakavratAnuSThAnamasya munayaH smaranti / zAstrAnumataccAnutiSThan kathaM na sAdhuH syAt / 'mAdhulaM grahasthavizeSaNam ,' ityasaGgataiSA varNanA mahAyazasaH / "sAtakAn" "ekeyatIn" "rahasyamAdhUna vA" -ityAzramavizeSAvasthAyinaeva hi nimantraNIyAdahopadizyante / For Private and Personal Use Only
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir shraaddhklpH| [1 kA.. dharmAstu pazcAdupadekSyati / na khalvasAdhUnapi snAtakAn nimantraNIyAn manyase, kathaM mAdhutvaM grahasthasya vizeSaNamAttha ! / atha manyase,pazcAdupadiSTadharmerasAdhavaH snAtakAH vyAvaniSyante, iti / gTahasthA apyasAdhavastathaiva tarhi vyAvarttivyante, iti viphlo'ymaarmbhH| kAvyAyano'pi,-"gRhasthAn" "sAdhUn vA"-iti grahasthAnedenaiva sAdhUna sUtrayAJcakAra // // 8 // 0 // tadevaM kharUpatonimantraNIyAnabhidhAya dharmAnamISAmupadizati, zrotriyAn // 10 // "ekAM zAkhAM sakalpAM vA SaDbhiraGgairadhItyavA / SaTkarmaniratAvipraH zrotriyonAma dharmavit" / ityukalakSaNan // 0 // 10 // 0 // DvAn // 11 // "na tena DA devAH sthavira pi nimanta "na tena vRddho bhavati yenAsya palitaM ziraH / yovai yuvA'pyadhIyAnastaM devAH sthaviraM viduH" / ityukalakSaNAn / zrotriyANaM khalvasambhave, jJAnavRddhavApi nimantraNIyAH, ityevamartho'yamArambhaH / evaM vAvRddhavAn adhikavayaskAn / tathAca vaziSThaH / "pariNatavayasaH" iti / apica / gautamaH khalvAcArya:,-"yuvabhyedAnaM prathamameke piTavat"iti sUcayan yadvayaskaH pitrAdiH pramItaH tadayaskAeva brAhmaNAH For Private and Personal Use Only
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 kA.] shraaddhklpH| nimantraNIyAH, ityekeSAM mataM darzayati / seo'yaM vRddhopadezo vRddhazrAddhaviSayaH paryavasthati / avRddhavAn, iti vA pAThaH / yuvabhyodAnaM prathamam-iti sUtrasamAnArthaH // 0 // 11 // // anavadyAn // 12 // na avadyAn anvdyaan| avadyonindyadUtyanarthAntaram / lokApavAdarahitAnityarthaH / athavA / vizaddhamAtApilakAH svayamapi lokApavAdarahitAvahAbhipreyante / kathaM jJAyate ? / zAstrAntaradarzanAt / tathAca vaziSThaH / "yasya dazapuruSaM pitmAlavaMza: zrotriyovijJAyate vidvAMsaH snAtakAzceti paMktipAvanAH" iti / tathozanA / "paJcapuruSapArampa-dakhaNDitacAritramAdaH paMktipAvanaH" iti / manarapi smarati / _ "ayyAH sarveSu vedeSu sarvapravacaneSu ca / zrotriyAnvayajAzcaiva vijJeyAH paMktipAvanAH" / iti| avadyAzca vistareNa tantrAntareSUpadiSTAstebhyaevAvagantavyAH / granthagauravabhayApAramyate'smAbhiH // 0 // 12 // 0 // svakarmasthAn // 13 // khavarNAzramocitakarmaniSThAn / smaranti ca / "avyutkrAntAH khadharmabhyastedijAH paMktipAvanAH" / iti // 0 // 13 // // pUrvoktAnAM khalvamISAm , For Private and Personal Use Only
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrAddhakalpaH / [1 kA.] abhAve'pi ziSyAn svAcArAn // 14 // apirbhinakrame / pUrvokAnAmabhAve, zobhanAcArAn ziSyAnapi,ityarthaH / api zabdomAtAmahAdIn samuccinoti / tathAca manuH / "eSa vai prathamaH kalpaH pradAne havyakavyayoH / anukalpasvayaM jJeyaH sadA mabhiranuSThitaH / mAtAmaI mAtulaJca khastrIyaM zvazaraM gurum / dauhitraM viTpati bandhavigyAjyau ca bhojayet" / iti / tadatra, 'svAcArAn', iti punaH kurvan zrAcAravattayaivAmISAM nimantraNIyatvaM na punaH zrotriyatvAderatyantamapekSA,-iti darzayati / anyathA, 'anavadyAn'-ityAdeH sUtritatvAt khAcArAnityanarthaka syAt / manurapi, zrotriyAdInabhidhAya maataamhaadiinaamnuklptvmbhiddhaanetdevaah| yacAhaturvaziSThakAtyAyanI / "yasya caiva gTahe mUrkhadUre caiva bahuzrutaH / bahuzrutAya dAtavyaM nAsti mUrkha vyatikramaH / brAhmaNatikramonAsti vipre vedavivarjite / jvalantamagnimutsRjya na hi bhasmani hayate" / iti / tadapi bahuzrutAya dAtavyam, iti, jvalantamagnimutsRjya,iti cAbhidhAnAt mukhyklpgocrmitipryvsyti| tathA bhvissypuraanne| "tasmAnAtikramet prAjJo brAhmaNAn prAtivezikAn / sambandhinastathA sarvAn dauhitrAn viTapati tathA / For Private and Personal Use Only
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 kA.] shraaddhklpH| bhAgineyaM vizeSeNa tathA bandhUn gTahAdhipAn / nAtikramennarazcaitAn samarkhAnapi gopte!"| iti / tadanena, "zrotriyAyaiva deyAni ivyakavyAni nityazaH / azrotriyAya dattAni haptiM nAyAnti devtaaH"| iti vaziSThAdivacanAnAmapi mukhyakalpaviSayatvaM vyAkhyAtam / tasmAdanukalpamAtAmahAdiSu naiSa niyamaH, iti siddham // 0 // 14 // 0 // athedAnIM ye na nimantraNIyAH, tAnAha,dinana-zukla-vividha-zyAvadanta-viddhaprajananavyAdhitAdhika-vyaGgi-zvivi-kuSThi-kunakhivaja'm // dirnanAdivajja pUrvAnAn nimantrayet / tatra, dirnagaH,. "yasya tripuruSAdAmIdubhayo!trayorapi / vedasyAgnezca vicchedodirnagnaH sa prakIrtitaH" / iti sumantunoktaH / raghunandanasvetadajAnannAha,-'dirnagroduzcamA aprAtamer3haH, iti / tadazraddheyam / na khalu dinanazabdoduzcarmANamabhidhatte / tatrAsya maamrthvirhaat| ataeva,-"dirnanaH kIladucI shklo'tikpilstthaa"| ityekasmin vacane dayorupAdAnaM maGgacchate / 'eklo'tigauraH' iti niilaambropaadhyaayaadyH| 'zaklomaNDalakuSThI amaratmAdI SaNDakuSThItivA, atigaurovetye ke'-iti mahAyazAH / viklidhaH, For Private and Personal Use Only
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 12 www.kobatirth.org zrAddhakalpaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 kA. ] " yasya naivAdharASThAbhyAM chAdyate dazanAvalI / vidhiH sa tu vijJeyeobrAhmaNa: paMktidUSakaH" / iti sumantuneoktaH / 'viktidhovicarcikAbahula : ' - iti kalpataruH / 'nAbheradhovicarccikAdiyuktaH - iti raghunandana: / 'galahANa : ' - iti zaGkhadharaH / 'pUtigandhighANaH caiaudumbarakuSThItivA' - iti mahAyazAH / 4 marar aar vA dantAH yasya zyAvA: bhavanti, so'yaM zyAvadantaH - svabhAvakRSNadantobhayate / zyAvaH kRSNaH - ityanarthAntaram / 'zAvadanta' - iti kecit paThanti / dantadvayamadhyagatakSudradantaH, -iti tatrArthaH / viddhaM prajananaM yasya, so'yaM viprajananaH / "liGgacarmaNi keSA - cidvedhaH kriyate, tatra strIcittaraJjanArthaM kASThazakalamarpyate iti dAkSiNAtye prasiddham " - iti nIlAmbaropAdhyAyA: / 'zrazmayIdidoSa viddhaM prajananaM yasya sa:' - iti kecit / 'mRtApatyaH' - ityanye / tatvakArastu vedhakarttanayorbhedamajannAha, - 'viddhaprajananaH karttitazizna:'dUti / vyAdhitaH pAparogayuktaH, ubhayabhAganeditavraNe vA / tathAca devala: / " unmAda, svagdoSo, rAjayakSmA, zvAsA, madhumeho, bhagandaro, mahodaro'zmarItyaSTau pAparogAH / jar3AndhavadhirakuNiriti vikalendriyAH / ubhayabhAgakleditavraNAH / pApiSThatamAceti / ete paJcavidhAH proktAvarjjanIyAnarAdhamAH " - iti / atra cobhayabhAgakteditavraNasya nAbheradhobhAgagatatvenoparibhAgagatatvena ca dvaividhyAt paJcavidhatvaM nAnupapannam / svanurapi / For Private and Personal Use Only
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 1 kA.] zrAddhakalpa. "vIkSyAndho navateH, kANaH SaSTeH, zvitrI zatasya tu / pAparogI sahasrasya dAturnAzayate phalam" / iti pAparogiNevarjanaM smarati / pAparogapadArthAnabhijJastu kullakabhaTTaH,-'pAparogI rogarAjApahataH'-ityetAvanmAtraM vyaactte| tadanAdaraNIyam / 'vyAdhitAizcikitsyavyAdhiH' iti mahAyazAH / 'sadArogo' iti raghunandanaH / ___ adhikA'dhikAGgaH / kasmAt ? / 'vyaGgi'-ityatrANena vaiguNyadarzanAdatrApi tenaivAdhikyasya varNayitumucitatvAt / tathAca zaGkhaH / hInAGgA atiriktAGgA brAhmaNAH paMktidUSakAH" / iti / 'adhikAGga'-ityeva kecit paThanti / vyaGgI vikalAGgaH, hInAGgovA / 'vikalendriyaH', iti kecit / kecit na paThanyeva / zvitrI zvetakuSTho, dUti bhAnUpAdhyAyaprabhRtayaH / sthalapAdaH iti kalpataruH / kuSThI uktAtiriktakuSThagegavAn / bahavaH kuSThabhedAH parANeSu padyante / tathAca bhaviSye / "zTaNa kuSThagaNaM vipra ! uttarottaratAgurum / vicikA tu duzcamA carcarIyastRtIyakaH / vikarcuNatAmrauca kRSNazvete tathA'Takam / eSAM madhye tu yaH kuSThI garhitaH sarvakarmasu / vaNavat sarvagAtreSu gaNDe bhAle tathA nami" / ItyAdi / kunakhI svabhAvataH saGkucitanakhaH / itare dinanAdayo na nimantraNIyAH / paah| anarthako'mISAM varjanopadezaH ? / yadA snAtakAdayo For Private and Personal Use Only
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 614 paaiklpH| [1 kA.] nimantraNIyAH-ityucyate ; jJAyata eva, ebhyo'nye na nimantraNIyAH, -iti / naiSadoSaH / snAtakAdInAmapi zaklatvAdisambhavAt teSAM varjanArtho'yamupadezo bhvissyti,-iti| nanu, dinamatvasya tatrAsambhavaH ? 'zrotriyAn'-dati hi sUcitam / avadyAzcaite zuklAdayaH kathaM nimantraNIyAH syuH / 'anavadyAn'-dati hi sUcitam / apica / zrotriyANAM zArIradUSaNairyukAnAmadhyavarjanIyatvameva munayaH smaranti / yathA vaziSThaH / "atha cet mantravidyuktaH zArIraiH paMkridUSaNaiH / adavyaM taM yamaH prAha paMktipAvana eva saH" / iti / evantarhi anyathA varNayiSyAmaH / parvokAnAM nimantraNIyAnAmasambhave dvignAdivarjamanye'pi nimanlaNIyAH, ityetadarthA'yamupa dezaH, ityanavadyam // 0 // 15 // 0 // athedAnIM zrAddhasya prayogaM vatumupakramate,snAtAn zucInAcAntAn prAGamukhAnupavezya daive yugmAn // 16 // snAtAn kRtAplavanAn / prAptasyApi snAnasya punaH kathanamAvazyakatvArtham / tena, asnAtAH zrAddhaM bhuJjAnAH pratyavAyiNe bhavanti,iti vijJAyate / tathAca bhaarte| "daivaM vA yadi vA pityaM yo'nIyAhAhmaNAdiSu / anAto brAhmaNerAjan ! tasyAdhIMgarAnate" / iti / athavA / snAtAna , iti viziSTamnAnAbhiprAyaM vacanam / tathAca vaayviiye| For Private and Personal Use Only
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 kA.] shraaddhklpH| "surabhINi tu snAnAni gandhavanti tathaivahi / zrAddheSvetAni yodadyAdazvamedhaphalaM labhet" / iti / zacIn tRtakAdyazaucarahitAn / anyatyAzaucasya snAnAcamanAbhyAmevApagamAt / zrAcAntAn kRtAcamanAn / tadanena, pAdaprakSAlanamapi deyamiyutaM bhavati / pAdaprakSAlanapUJcamAcamanasya gtthysuutre'bhidhaanaat| tathAca gTa hyavatram / "prakSAlya pANI pAdau ca cirAcAmet diH primjot"-dtyaadi| sadAcArasiddhaM khalvetat pAdaprakSAlanadAnAdikamiti na viziSTasUtritamiti liyyate / tadidamarthaM paribhASAprAptasyApyAcamanasya punarihopadezaH / athavA / "yajJopavItinA''cAntodakena kRtyam" iti paribhASayA kartureva prApnotyAcamanaM na bhoH, ityAcAntAn-ityAha / taditthambhUtAn brAhmaNAn prAGmukhAn , yugmAn-samAna dicaturAdInityetat / daive upavezya,-prAgagreSu kuzeSu, ityrthH| kathaM jJAyate ? / pratimukhAnAmupavezanastha sUtraNAt prAcI dik khalvAgataiva hRdayamasmAkam / aAgataiva cet, na yujyate vinA kAraNamutsadyum / "prAGmakhakaraNaJcAnAdeze"-iti sUtrakAravacanAccaivamavagacchAmaH / kAtyAyano'pyAha "yatra diniyamo na syAjjapahomAdikarmasu / tisrastatra dizojJeyAH prAcI saumyAparAjitA" / iti / devalIye'pi prayoge, "ye cAtra vizvadevArtha viprAH pUrvaM nimantritAH / prAGmukhAnyAsanAnyaSAM vidarbhApahitAni ca" / ityuktam // 0 // 16 // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 16 www.kobatirth.org zrAddhakalpaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "dezakAladhanAbhAvAdekaikamubhayatra vA / zeSAn vittAnusAreNa bhojayedanyavezmani / yasmAt brAhmaNabAhulyAdoSo bahutarobhavet / zraddhAnAzo maunavAsaH zrAddhatantrasya vismRtiH / ucchiSTocchiSTasaMsparzo nindA dASu bhotRSu / vitaNDayA cApavAdo jalpana e te pRthagvidhAH " / [ 1 kA. zrayugmAn yathAzakti picArakaikasyeAdaGmukhAn // 11 2011 zrayugmAn viSamAn triprabhRtIn zaktyanatikrameNa pitrye, upavezya - iti yojanA / 'khAtAn rAcInAcAntAn' - ityetat sarvamatrApi sambandhanIyam / kimavizeSeNa pitrena sarvveSAmarthe eka evAyugmavarga upavezanIyaH ? / na / kathantarhi ? | ekaikasya pitrAderayugmAn upavezya - iti sambandhaH / kathannAma ? / tritvapakSe tAvat, - pitustrIn, pitAmahasya cIn prapitAmahasya cIn, iti / tadetasmin pakSe nava brAhmaNAH sampadyante / evamanyatrApyUhanIyam / tathAca gautamaH / "navAvarAn bhojayedayujAyatheotsAhaM vA" - iti / " yadyapyayugmAn yathAzakti" - iti sUcitam, tathApyatizayavistAro na karaNIyaH zraniSTApatteH / tathAca vaziSThaH / " " dvau deve pikRtye cInekaikamubhayatra vA / bhojayet susamTaddho'pi na prasajyeta vistare / satkriyAM dezakAlau ca dravyaM brAhmaNasampadaH / paJcaitAn vistarohanti tasmAnneta vistaram" / iti / tathA zrAddhabhASye brahmANDapurANe, - For Private and Personal Use Only ]
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 kA.] shraaddhklpH| 617 iti / brahmapurANasyaitaditi zUlapAli: / sa khalvayaM hepanibandhanobrAhmaNabAhulyaniSedhaH, iti sarveSAmeva bhvti| sarvatraiva tatsambhavAt / tadasambhave tu bAhulyakaraNe'pyadoSa eva / kthmupveshyet?| udaGmukhAn / zrAsanAni cAmISAM dakSiNAgrakuzAni bhavanti / kathaM jJAyate ? / dakSiNAyA:dizaH pizyatvAt / "dakSiNAplavane deze dakSiNAbhimukhasya ca / dakSiNAgeSu darbheSu eSo'nyatra kramaH smRtH"| ityAbhyudayikaprakaraNe kAtyAyanena tathoktatvAcca / "dakSiNAmukhayuktAni pitRNAmAmanAni ca" / iti ca devalIye prayoge // 0 // 17 // 0 // pakSAntaramAha, dau vA daive cIna picera // 18 // vAzabdovikalpArthaH / deve dvau brAhmaNo, pitre, trIn brAhmaNAn , upavezya, iti sambandhaH / avakalye,-piturekaM pitAmahasyaikaM prapitAmahasyaikamupavezayediti militvA trayobrAhmaNAH bhavanti // 0 // 18 // anyamapi pakSamupadizati, ekaikamubhayatra vA // 16 // deve eka piye caikamityarthaH / tadevaM dAvapi brAhmaNAvupadiyo yadA punareka eva brAhmaNolabhyate, anekabrAhmaNavayaupayikamannAdyaM vA na sampadyate, tadA'pi na zrAddhaleApaH / kintvekasminneva brAhmaNe zrAddhaM For Private and Personal Use Only
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 818 www.kobatirth.org [ 1 kA. ] karaNIyam / yadyapyaca, ekabrAhmaNapakSeoneopadizyate, tathApi nyAthA gatatvAdgranthAntaropadezAccAdaraNIyaH / tathAca gTahyAsaMgrahaH / "zrAddhe brAhmaNa ekazcet svalpaJca prakRtaM yadi / vaizvadevaM kathaM tatra ? iti me saMzayomahAn / praNItAnnAdyamuddhRtya sarvvasya prakRtasya tu / brAhmaNAya pradAtavyamevaM bhavati sampadi" / iti / zrAddhakalpapariziSTe / zrAddhakalpaH iti / zaGkhaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "ekastu brAhmaNaH zrAddhe hyalpantu prakRtaM bhavet / trayastu pitaraH proktAH kathaM cAznanti te trayaH / urasi pitarerbhuGkte vAmapArzve pitAmahAH / prapitAmahAdakSiNataH pRSThataH piNDatakA : " / iti / paravacanaM gRhyAmaMgrahe'pi / tathA vaziSThaH / " api vA bhojayedekaM brAhmaNaM vedapAragam / zubhazIlApasampannaM sarvvIlakSaNavarjitam / yadyekaM bhojayet zrAddhe devaM tatra kathaM bhavet ? / annaM pAtre samuddhRtya sarvvasya prakRtasya tu / tarted kRtvA tataH zrAddhaM samApayet / prAsyedagnau tadannantu dadyAddA brahmacAriNe" / "bhojayedathavA'pyekaM brAhmaNaM paMktipAvanam / daive kRtvA tu naivedyaM pazcAdau tu tatkSipet" | iti / tathA mahAyazodhRtaM vacanam / For Private and Personal Use Only
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 kA.] shraaddhklpH| 16 "pitRNaM brAhmaNeyojyodeve tvagniM niyojayet / praNItAnnAdyamuddhRtya tataH zrAddhaM samApayet" / iti / devevagnimiti sAnyabhiprAyaM vcnm| tathAca pRthIcandrodaye prcetaaH| "ekammin brAhmaNe daive mAneranirbhavet sadA / anagreH kuzamuSTiH syAt zrAddhakarmaNi sarvadA" / iti| mADhazrAddhe tu viprAlAbhe suvAsinIrapi pUjayedityAhAparArke vRddhavaziSThaH / mATazrAddhe tu viprANAmalAbhe pUjayedapi / patiputrAnvitA bhavyA yoSito'Tau kulodbhavAH" / iti / aSTAviti vRddhizrAddhaviSayamiti kamalAkaraH / aAha / yadA punareko'pi brAhmaNe na labhyate, tadA kiM brAhmaNAbhAvAt zrAddhalopaH, athavA brAhmaNapratinidhimupAdAya zrAddhaM karaNIyam ? iti / brAhmaNapratinidhimupAdAya zrAddhaM karaNIyamiti bramaH / kutaH ? / ucyte| brAhmaNehi guNabhAvena zrAddhamupakaroti / na ca guNasya lope pradhAnamapi lopanIyaM bhavati / "guNalopeca mukhyasya" iti siddhAntavirodhAt / guNohi nAma sa bhavati, yo mukhyasyopakAre varttate / sacedupAdIyamAnomukhyamuparuNaddhi, guNaevAsau na bhavet / mukhyaM kathaM saguNaM syAt, iti khalvamau guNeSu pravarttate, na mukhyaM kathamuparudhyeta, iti / tasmAt brAhmaNapratinidhimupAdAya zrAddhaM karaNIyamiti pratipadyAmahe / mukhyAlAbhe pratinidhirupAdeyaH, -iti darzitaJca SaSThe'dhyAye / tathAcchandogapariziSTam / For Private and Personal Use Only
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir shraaddhklpH| [1 kA.] "yathoktavasvasampattau grAhya tadanukAri yat / yavAnAmiva godhUmAH bIhINAmiva zAlayaH" / iti / kaH punIhmaNasya pratinidhiH ? / drbhvtturityaah| kathaM jJAyate ? / brAhmaNakArya tasya darzanAt / tathAca gTahyasUtram / "yAvA ubhayaM cikIrSaddhauvaJcaiva brahmatvaJcaiva, tenaivakalpena chatraM vodakamaNDaluM darbhavaTuM vA brahmAsane nidhAya" iti| tathopAkarmaNi chandogapariziSTam / "kauzAnuSIn sthalasthAn" ityaadi| smaranti c| "brAhmaNAnAmasampattau kRtvA darbhamayAn dijAn / kRtvA zrAddhaM vidhAnena pazcAvipreSu dApayet" / iti| tadatra kuzamayabrAhmaNe'pi zrAddhakaraNe praznapratyuttarAdikaM sarvameva vidhAnaM prakRtAdeva bhavati, ityavagacchAmaH / kutaH / yataH kuzamayabrAhmaNapakSe'pi tenaiva kanpena'-ityanena tatra bhavAn grAhyakAraH / sarvameva prAkRtaM kalpamanujAnAti, tato'nyatrApi tathaiva yuktaM prtipttum| kAraNasthAvizeSAt / na puna: khamaNISikotprekSayA kasyacillopaH kalpayitumucitaH / tathAca zrAddhe satyavrataH / "vidhAyAtha darbhacayamAsaneSu samAhitaH / praiSAnupraiSasaMyukta vidhAnaM pratipAdayet" / iti / preSaH praznaH / preSAdanu-pazcAt yo bhavati, sAyamanupreSaH pratyuttaram / tatsaMyuktasya vidhAnasyopadezAt sarvameva praznapratyuttarAdikaM karttavyamiti darzayati / tena, hapnosmi, ityAdi pratyuttaramacApi bhavatyadRSTArtham / samavetatvAbhAvAt pratyuttaravilApomA prazAGkIditi For Private and Personal Use Only
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 kA. ] hi pretrAnupreSayukramiyAha / zranyayA anarthakaM syAt / pratinidhAvapi hi sarve prAkRtI itikarttayatA prApnoti kimiti preSAnupreSavizeSateA'bhidhate / na hi tismRtijJAnArthaH / tasya prakArAntareNopapatteH / praznAt pUrvaM khacetadartyati / tacAvasare vacyAmaH / nimantraentu upasthityAdidRSTArthatathA atra lupyate / tasyAdRSTArthale tu tadapi karaNIyameva / zrAddhakalpaH / 121 1 zrAha / kuzamayabrAhmaNapatte pratyuttaramastIktam / kaH punaretat karivyati ? / zrAddhakarttA, - iti brUmaH / kastAt ? / zranyanya praTutaraviturabhAvAt / 'teneva vAnpena' - iti vacanena, kutrAhmaNapane pi karttureva, "zravaseoH sadane sIdAmi " - iti mantrapAThopadezAcca / pratinidhitayA khalvetanmantrapAThaH karttariSyate / sacehApi bhavati / tathAcAripugaNIyaM vacanam / "alAbhe brAhmaNAJca zrAddhaM syAt kuzapatra ke / praznottare svayaM kuyyAditi dhIvyavasthitaH" / iti / raghunandanasvetadajAnAnaH, -" preSAnuSaiSasaMyuktamityanena yasya preSasya praznasya pratyuttaramavAdhitaM tasukrakarmmaNeovidhAnAt darbhatraTurUpadarbhacayamAdAya karmakaraNe 'nimantrito'smi' 'tRptAH sAH - iti pratyutarAbhAvAt nimantraNaTaptiprazrayeorabhAvaH, OM kurumva' - ityAdi pratyuttarANAntvanyenApi sambhavAdanujJAdInAM karttavyataiva" - ityAha / tadasaGgatam / pUrvauktakAraNAt / preSAnupreSasaMyuktam -- ityasya tathArtha - tvAbhAvAcca / kalpanArasikohi bhavAnevaM kalpayati / 'pratinidhau yathAzrutamantrapATha: - iti, 'sarvvatinidhAveva nohona bAdha:' 5 For Private and Personal Use Only
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 825 www.kobatirth.org zrAddhakalpaH / iti // 0 // 20 // // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir iti ca bhavAnevAha / zranyena pratyuttarAbhyupagame cAnyo'pi yadA na labhyate, zrAddhalopazrApadyeta / nacaitacitam // 0 // 18 // // mAtAmahAnAJcaivam // 20 // mAtAmahAnAmapyevaM brAhmaNAnAmanya zrAddhaM kurvIta - iti kRtsnavidhyatidezaH / pitRzrAddhaprayogamadhye kathanAt cazandAca pitRNAM mAtAmahAnAJcakenaiva prayogena zrAddhaM syAt / mAtAmahAnAm - iti mAtAmahapramAtAmahapramAtAmahaparaM vacanam / smaranti ca / " mAtuH pitaramArabhya trayomAtAmahAH smRtAH / " teSAntu piDhavat zrAddhaM kuryyarpu hiTasUnavaH" / tantraM vA vaizvadevikam // 21 // [1 kA. ] vaizvadevikaM tantraM pitRNAM mAtAmahAnAJcaikaM vA kurvvIta / vaashbdoviklpaarthH| zrasmin kalpe, mAtAmahAnAM vaizvadevazrAddhaM pRthak na karaNIyaM, kintu pitRRNAM mAtAmahAnAJcaikamityarthaH // 0 // 21 // 0 // " devapUrvva zrAddhaM kurvvIta // 22 // zrAddhakarmaNi yat kiJcit pitre kriyate, tatsarvaM deve kRtvA karaNIyam -- Rte piNDadAnAdibhyaH / yathaitat tathA'vasare vakSyAmaH / taca padArthAnumayena karttavyam / kathaM jJAyate ? | zrAvAhane tathA darzanAt / zrAvAhanaM khjvaadite| devAnAM sUcayitvA parataH pitRRNAM sUtrayiSyati / For Private and Personal Use Only
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 kA. ] asmAdavagacchAmaH - padArthAnusayeo'smatvacakArasyAbhipretaH, -iti // " // // 22 // // zrAddhakalpaH / piNDapitRyajJavadupacAraH // 23 // , karttavyaH, -iti sUtrazeSaH / etadaneneokaM bhavati / saivetikarttavyatA, taevamantrAH tAdRzAevadhamIH zracApi bhavanti, - iti / tena zrapasavyaM dakSiNAmukhena vAmajAnupAtena pitrA karma karaNIyam daivantu savyena prAGmukhatvAdinA dakSiNajAnupAtena, - iti / tathAca cchandogapariziSTam / , "dakSiNaM pAtayejjAnu devAn paricaran sadA / pAtayeditarajjAnu pitRn paricarannapi " / 821 iti / " prAcI saumyAparAjitAH " - dUti ca / tathA gTahyasUtram / "pitRyajJe tveva prAcInAvItI bhavati" - iti / evaM devaM devatIrthena, pitraMtra piTatIrthena karttavyam / pAtrapUraNAdikamapi daivapitryayostattatIrthena karaNIyaM bhavati / kathaM jJAyate ? | "pAtrANAM pUraNAdIni devenaiva hi kArayet" / For Private and Personal Use Only ityAbhyudayikazrAddhe cchandogapariziSTadarzanAt / tadasmAt piNDapitRyajJadharbhapradezAt pitrarthaM caruraca pRthak paktavyo bhavati / " tasminnevAnau zrapayatyodanacaruJca mAMsacaruJca" - ityanvaSTakyakarmmaNayasmadgRyakAreNa pRthak carUpadezAt, piNDapitRyajJe ca - " zranvaSTa - kyasthAlIpAkena piNDapitayajJo vyAkhyAtaH " - iti tenaivAdanacarAratidezAt / "sarvvasya tvevAnnasyaitAn balIn haret -- pitryasya vA
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 124 shraaddklpH| [1 kA.) vastyayanasya vA'rthArthasya vA"-ityapi gTahyasUtra picaM pRthak pArka darzayati / cchandogapariziSTe agnaukaraNavicAraloke'pyetasyArthasya liGgadarzanamasti / taccopariSTAvakSyAmaH / sakhalvayaM caru: brIhibhiH syAt , na cavaiH / kasmAt ? / "makRtasaMgTahItaM vrIhimuSTimavahanti"ityanvaSTakye gtthysuutraat| apare punaretadavidvAMsAbhASante,-'sArthAdeva pAkAt zrAddhamapi karttavyaM na pRthaka pAkAntaraM kAryam , asmachAkhAyAM pRthakapAkAnabhidhAnAt' iti / __ yadapi,-'yAvaTukratve kriyamANe pAdapakSAlanAdi na prApnoti / brIhigodhUmAdInAmupAdAnaM na praapnoti| laganAdivarjanaM na prApnoti / evaM yAbakAnuSThAne vihitAkaraNaM niSiddhakaraNaJca prApnoti / zAkhAnta yAnuSThAne pariziSTakArairabhyanujJA kRteti yAvat sambhavaM pAratatri kamapi kArya naitaDyatirekeNa karma karna zakyam"iti mahAyazasA varNitam / tadapyamaGgatam / kasmAt ? / yasmAt pAdaprakSAlanAdi yathA prApnoti tathA pUrvamasmAbhirthavazthApitam / lAhunAdivarjanamapi maamaancnrbhvissyti| zAkhAntarIyAnuSThAne pariziTakArANaM kutrAbhyanujJA,-dati na kha badhigacchAmi / anabhyana jaiva tu vijJAyate / tathAca cchandogapariziSTam ! "akriyA trividhA protA munibhiH karmakAriNAm / akriyA ca paroktA ca hatIyA cAyathAkriyA" / iti / tadanena parAkA ayathAkriyA ca khasmAkamakriyeveti kAtyAyanobravIti / tvantu manyase,-'parokkAnuSThAnamantareNa na karma karna zakyama'--iti / tathA gTahyAsaMgrahaH / For Private and Personal Use Only
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 kA.] shraaiklpH| 125 "UnovA'pyatirikovA yaH svazAstrokamAcaret / tena santanuyAt yajJaM na kuryAt pAratantrikam" / iti / yAvatI itikartavyatA mvazAkA, tAvatyaiva yajJaM tanAt , na tatra pAratantrikaM kuryAt, iti gobhillaputraH samupadizati / kAyAyano'pi,-ayayAkriyAM nindannetadevAnujAnAti / svazAstokasya prayogasya kha vantarA'ntarA pAratantrikasya vizeSasyAbhiniveza, yathA khalveSAcyate, neSA tathA bhavatIti vyaktamayathAkriyaiva sampadyate / tadevaM pAratantrikamanutiSThan na svazAkhAzrayaM vidhAnamanutiSThasi, nApi pArazAkhikam , kintu dayamapyanyathayitvA narasiMhAkAramabhinavaM prayogAntaraM nirmiNoSi ! / taccAnutiSThasi ! / svazAstrAtasya prayogalyAna.rA'ntarA parazA strotaM vizeSaM nivezayan vyakta khalvetabhayamevAnyathayasi / tathAca, ddhimiSTavatAmUlamapi te naSTam, iti kimatra bramaH ! / yat punarsahyAsaMgrahavacanAntaram, "aAtmatantreSu cannone tat kurthAt pAtantrikam / vizeSAH khalnu mAmAnyA: ye coktAvedavAdibhiH / iti pAratanTikaM karttagamupadizati / tat zrautAbhiprAyam / tathAca kAtyAyanaH / __ "pannAnAtaM svazAkhAyAM parokamavidhi ca / vidvadbhistadanaSThecagnihotrAdivarmavat" / iti zrautamevAmihotrAdikaM pAra zAkhikaM karttavyamAha / na ca zAkhAntarAdhikaraNanyAyAt pAratantrikaguNopasaMhArogTahyAdyutaprayoga'pIti bhramitavyam / zrautaviSayatvAtasya / zrauteSu hi sveSu rUSu For Private and Personal Use Only
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 626 shraaddhklpH| [1 kA.] vedeSu svasvavedinAmevavijAM kabhIpadiSTam na sarveSAm / sarvavedibhizvavigbhiryajJonirvahati, na tAvanmAtraiH, ityasti vizeSaH / gTahyAdyuke tu prayoge naiSavizeSo'sti / pratyakSathAtra pariziSTakArANaM niSedhaH, -'UnovA'pyatiriktovA'-iti, 'akriyA trividhA'-iti caivamAdiH / athavA / yadAtmanastantreSu nokkameva, tadeva pAratantrika karttayamityupadizati, na punaH svazAstroktasya prayogasyAntarA'ntarA paroktasya vizeSasyAbhinivezastasyArthaH / vacanAntareNa suvyanamasya niSedhanAt / sAmAnyAzrayANaM vizeSANAmapyabhinivezo'nArabhyAdhItAnAmeva na prayogAntarokAnAm / tathA cokam / "prayogaH sUtrakArokona samuccayamahati / samuccaye yatastasya na niSpatti ca kramaH" / iti / tathAca nIlAmbaropAdhyAyatiM gTahyapariziSTam / "prayogazAstraM gTahyAdi na samuccIyate paraiH / prayogazAstra tAhAnAdanArambhavidhAnataH / vahalyaM vA TotaM yasya karmA prakIrtitam / tasya tAvati zA vArya kRte sarvaH kRtAbhavet / zrauteSu sarvazAkhotaM sarvasyaiva yathocitam / smAta sAdhAraNaM teSu grAhyaM zrauteSu karmasu" / iti / tadidaM vacanam, prayogazAstraM gTahyAdi, anArambhavidhAnataH paraina samuccIyate, iti vadat , ArabhyAdhItaiH sAmAnyazAstrotaH parazAstrokaizca samuccayaM vArayati / ye punaranArabhyAdhItAH sAmanyadhamAH smaryante, taistu samuccayamanujAnAti / tammAt , pariziSTokAiva For Private and Personal Use Only
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 kA.] zrAddhakalpaH / anArabhyAdhItA: sAmAnyAzrayAvizeSAH svazAstrokte'pi prayoge sannivizante / ananyagatez2acanAt / pariziSTakAraH khalvammAkametadanujAnAti,-'vizeSAH khalu sAmAnyAH' iti bruvANaH / pAratantrikasya tu vizeSasyAbhinivezaH sarcatantraviruddhaeva / tadame sAmAnyAzrayAvizeSAH svazAstrAvirodhinaeva samuccIyante, na punaH svazAstra virodhino'pItyavagantavyam / teSAM khalveSAM sAmAnyAzrayANAM vizeSANAmananuSThAne'pi phalaM bhavatyeva / anuSThAne punarmahAnabhyudayaH / kathaM jJAyate ? / pariziSTakAraistathA'nuziSTeH / tathAca purastAdAhRtam,-'bakalpaM vA svagTahyokam', iti / 'anovApyatirikovA'-iti c| tadanena alpepi khazAstrokta karmaNi kRte sarvaH kRtobhavati, iti vacanena tAvanmAtrakaraNasyopadezena ca antareNApi sAmAnyAzrayAnAM vizeSANAmanuSThAnaM phalasiddhirvijJAyate / madanapArijAto'pi,-"asamarthazcet svagTahyotamAtrameva karoti, tAvataiva tasya zAstrArthamiddhestatvAt"iti bruvannetadevAha / azakyaJca sarveSAM sAmAnyAzrayANAM vizeSANAmanuSThAnam / vikSiptAH khalvete bhUyaHsu pradezeSu prabhRtatarAzca bhavanti, na zakyante sAmastyena jJAtumanuSThAtuJca / na cANakyamarthaM ka zAstramasmAn preryti| tathA mati tadeva na pramANaM bhavet / vilupyante kila kAlavazAcchAstrANi, ityapi smArobhavanti / tadevaM mAmAnyAzrayANaM vizeSANAmananuSThAne'pi phalamiddhirbhavatIti sthitam / anuSThAne tvamISAmabhyudayavizeSo'pi vijnyaayte| kutaetat ? / yatamoSAmapyanuSThAnAya zAstramasmAn pryuke| na hi tasthAnuSThAnAya zAstra For Private and Personal Use Only
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir shraahklpH| [1 kA.] mammAn prayuta-yasyArthInAsti / tathAca chandogapariziSTam / "yatra syAt kachazreyastvaM zreyasA:pi maNISiNaH / bhUyastvaM truvate tatra chAt zreyo hyavApyate" / iti / ayevaM sAmAnyAprayAH ye prayogavizeSA: purANAdiSu smaryyante, teSAmanarthakatvaM praapnoti| nessdossH| yeSAM svazAkhAyAM prayogavizeSonopadizyate, teSAM tdvissytvopptteH| yeSAmapya sti svazAkhAyAM prayogavizeSasyopadezaH teSAmapi icchayA tadanuThAnopapatezca / yo hi mAmAnyazrayaH prayogaH, sa sarveSAmeva bhavitumucitaH / sAmAnyAzrayatvAdeva / svazAstroktastu prayogaH svasthAbhyarhitaH / tasmAt svazAstrotaM prayogamanuSThAyAnte kAma, mAmAnyAzrayo'pi prayogo narthakAmAbhUt-iti seA'pyanuSThIyatAm / na tu tadapAzrayeNa svazAstroktaH prayogo'nyathayituM yuktaH / vaizvadevabalikarmaNoH kAtyAyanena suvyaktametatyArtha yopadezAcca sarvavamavagacchAmaH / tathAca cchandogapariziSTam / "na sAtAM kAmyamAmAnye juhotibalikarmaNI / pUrva nityavizeSokkanuhotibalikarmaNoH / kAmamante bhaveyAtAM na tu bho kadAcana / naikasmin karmaNi tate karmAnyatAyate yataH" / iti| tadatra, sAmAnyavizeSayoH prayogayoH kamAnyatvaM suvyaktamevakAtyAyano bravIti / tat kutra kasya guNopasaMhArobhaviSyati / na khalvanyatha karmaNoguNAnAmanyasmin karmae pasaMhArobhavati / tasAdiyamevAvadhAraNA, svazAstroke prayoge paratantrokovizeSona karaNIyaH / For Private and Personal Use Only
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 kA. ] sAmAnyAzrayAH zranArabhyAdhItAstu vizeSAH karttavyAH / parameSAmakaraNe'pi svazAstrokramAcasyAnuSThAnAdeva phalaM bhavati / karaNe tvabhyudayaH / sAmAnyAzrayaM prayogAntarantu, svazAstroktaprayogasyAnte dracchayA pRthaganuSTheyam / tatakha, sAmAnyAzrayamya prayogAntarasyAnuSThAne mahAnabhdhudayaH / zrananuSThAne'pi na phalahAni:, iti / taditthaM zAstrArtha - manurundhAnairasmAbhiH svazAstrokta prayoge parezAnAM sAmAnyAzrayapraye - gAntarokAnAJca vizeSANAM samuccayAdupAramyate / pUrvve tu nibandhAraH, - etadananusandhAnAdvA, pANDityAtizayakhyApanAdA, svazAstrokasya prayogasyAntarA'ntarA yebhyoyAvanto'rocanta te tAvataH parokAn sAmAnyAzrayaprayogAntarAbhihitAMzca vizeSAnabhinyavIvizanta / tathA'nyatrApi, prayogAntaravizeSAn prayogAntare samudacaiSuH / tadazraddhe yam // 0 // 23 // * // zrAddhakalpaH / pi dviguNAstu darbhAn // 24 // 626 DiguNAn dviguNIkRtAn darbhAn pitrye kuryyAt / daive tu javaeva darbhIbhavanti / baudhAyano'pyAha / "pradakSiNantu devAnAM pitRRNAmapradakSiNam / devAnAmRjavAdabhI: pitR dviguNAH smRtAH" / iti / tadanena, yat kiJcit pitrye utsraSTavyaM tadapi dviguNairdarbhaH karttavyam, - ityarthaduktaM bhavati / tathAca hArItaH / "darbhairadbhistilairdattaM tUSNImapyAzute divam / vidhinA tvAnupUrvyeNa zracayaM parikalpate" / 6 For Private and Personal Use Only
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 6.30 www.kobatirth.org [1 kA. ] 1 iti / tuzabdovizeSArthaH / kathaM nAma ? | sapiNDIkaraNAdUrddhaM yat kriyate, tatraiva pitr dviguNAH darbhAH bhavanti, mapiNDIkaraNAnteSu tuRjavaeva darbhA:, iti / tathAca sAlaGkAyanaH / "sapiNDIkaraNaM yAvadRjudarbhaiH piDhakriyA / sapiNDIkaraNAdUrddhaM dviguNairvidhivadbhavet" / iti // 0 // 24 // // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrAddhakalpaH / pavitrapANirdadyAdAsInaH // 25 // sarvvatra, iti vakSyamANamihApi saMbadhyate / madhyaparitasya vizeSAbhAvAt / yat kiJcidiha karmaNi deve pitrye ca deyaM tat sa pavitrapANirAmInazca dadyAt / kAtyAyanopyAha / " savye pANau kuzAn kRtvA kuryAdAcamanakriyAm / hrasvAH pravaraNIyAH syuH kuzAdIrghAzca varhiSaH / darbhAH pavitramityuktamataH mandhyAdikarmaNi / savyaH seApagrahaH kAryyedakSiNaH sapavitrakaH" / iti / atraca - " dvayostu parvvaNormadhye pavitraM dhArayed budhaH" | smRtyantarokovizeSoyathAsambhavaM draSTavyaH / ityAdikaH kecittu, " pavicANi IdyAt" - iti, " zrAsInaH savrvvaM karoti" - iti ca trayamatra paThanti / tatra vyaktaevArthaH // 0 // 25 // 0 // " sarvvaca prazna paMktimaInyaM pRcchati // 23 // For Private and Personal Use Only
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 kA.] shraaiklpH| 631 sarvatra-daive piye ca prazneSu kartavyeSu paMktizreSThaM brAhmaNaM pRcchati // // 0 // 26 // // savvAn vA // 27 // sarvatra prazzreSu sarvAn vA brAhmaNAn pRcchati // 0 // 27 // // iti mahAmahopAdhyAyarAdhAkAntasiddhAntavAgIzabhaTTAcAryAtmajasya zrIcandrakAntatIlaGkArabhaTTAcAryasya kRtI zrAddhakalyabhAvye prathamA kANDikA // For Private and Personal Use Only
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir shraaddhklpH| dvitIyA kaannddikaa| zrAsaneSu dInAstIrya // 1 // yevAsaneSu zrAddhibrAhmaNAH pUrvamupaviSTAH, teSvAsaneSu darbhAnAstIyaM / tadidamAsaneSu darbhadAnaM tantreNa karaNIyam / naiyAyikI hi tantratAnopekSituM yuktA / kAtyAyano'pi, "arthe'kSayyodake caiva piNDadAne'vanejane / tantrasya vinivRttiH syAt skhadhAvAcanaevaca" / ityarthAdAveva tantraniSedhamupadizannanyatra tntrmnujaanaati| tadamekuzAH deve brAhmaNadakSiNapArzve pitye tu vAmapArzve dAtavyAH, iti mahAyazAH / vacanamapyudAharati / "piraNAmAsanaM dadyAdAmapArzve kuzAn sudhIH / dakSiNe caiva devAnAM sarvadA zrAddhakarmasu / iti / tAnimAn dIn daive, vizvebhyodevebhyaH svAhA,-iti vA, vaSaT, iti vA, namaH, iti vA, pitrya ca "pilabhyaH svadhA"ityutsRjya dattvA, teSu brAhmaNAnupavezayet / tathAca kAtyAyanaH / "svAhAkAra-vaSaTkAra-nabhaskArAdivaukasAm / khadhAkAraH piDhaNAJca intakAronRNaM mtH"| iti| For Private and Personal Use Only
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 kA.] shraaddhklyH| 633 "piTabhyati datteSu upavezya kuzeSu tAn / gotranAmabhirAmanya piDhanayaM pradApayet" / Iti ca / tathA vyAsaH / "caturthI cAsane nityaM saGkalpe ca vidhIyate / prathamA tarpaNe proktA saMbuddhimapare jaguH" / iti| tadidaM vacanamasmAkamapi bhavati / kathaM jJAyate ? / asmat pariziSTakatA kAtyAyanenaitasthArthasya suspaSTamupadezAt / 'saMbuddhimapare' -ityabhidhAnAcca / tarpaNe hi saMbuddhiranyeSAM bhavati / asmAkantu prathamaiva tatra prayujyate / 'gotrastu tarpaNe proknaH' iti gobhilIyavacanAt / tadevam , pitabhyaH, iti datteSu kuzeSu, ityabhidhAya,gotranAmabhiH pihanAmantya arthaM dadyAditi bruvANa: kAtyAyanaH kuzadAne pitRNaM gotranAmabhirAmantraNaM nAnujAnAti, ityavagacchAmaH / 'piTabhyati datteSu' iti ca 'iti' karaNena suvyakamevamupadezAt / "AsanAvAhane pAye annadAne tathaivaca / akSayye piNDadAne ca SaTsu nAmAdi kIrtayet" / iti shloksNgrhkaarvaakymsmtpryogvytiriktvissym| kutaH? / asmatpariziSTavirodhAt / SaNAmanyatrApyAdAvasmAkaM nAmAdikIrtanasyopadezAcca / yattu, "upavezya kuzAn dadyAdRjunaiva hi pANinA" / ityukaprakAreNa pitbhyodatteSu kuzeSu,-iti naaraaynnopaadhyaayvrnnnm| tadamaGgatam / yathAzrutArthaparityAge maanaabhaavaat| vyavahita For Private and Personal Use Only
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir shraaddhklpH| [2 kA.] yojanayA khalveSo'rthaH paricikalpayiSitaH,-'iti unna prakAreNa pitabhyodateSu', iti / na caiSo'lamAtmAnaM pArayati, zabdasya zrava mAtrAt yo'rtho'vagamyate, taM bAdhitvA / anarthakatvApattezca / pAnarthakyaM khalvevamitikArasyApadyeta / katham ? / sRjanA pANinA kuzAnAM pradAnaM kha canenaiva pUrvamupadiSTam / tadarthaM punaritikaraNamiti konAma sacetanA'bhidadhyAt / tyAgavAkyopadezaparatve vitikArasyopAdAnamarthavat syaat| nacArthavat zAstramanarthakaM kartumucitam / tasmAnna kiJcidetat / yaca raghunandanenoktam,-'iti ityanena gotranAmabhirAmanya iti prakrasyamAnaprakAreNa pitRbhyodateSu', iti / tadapi na samIcInam / iti zabdasya prakrAntaparAmarzakatayaivopapattau sambhavantyAM prakrasthamAnaparAmarzakavasthAsambhavAt / yathAzrutArthazcaivamuparudhyate / tatraca pramANaM nAstItyavocAma / yaccAparamuktam,-'akSayyodakadAnetaratra kuzAsanadAnAdau sarvatrachandogAnAM yecAraveti pAThaH' iti / tadapyamaGgatam / tatrabhavatA grAkAreNa darbhadAnamatikramya tatra tatra tilodakAdidAne viziSyayecAtratvetimantrasyopadezAdAsanadAnAdAvaprasanaH / gTahyakAraH khalvasmAkaM teSu teSu bahuveva yecAcavetimantramupadizya kutracideva darbhadAnAdau nopadideza / ayamapi tatra bhavAn sUtrakArogTahyAnuke kutracit tanmantramupadizannapi darbhadAnAdau nopadizati / nacaivaM mati, darbhadAnAdAvapi yecAtravetimantrapAThaH, iti sAdhvI kalpanA bhavati / yadapyamam , For Private and Personal Use Only
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 kA. shraaddhklaaH| 135 "bahunAmekadharmANAmekasyApi yacyate / sarveSAmeva tat kuryAdekarUpAhi te smRtAH" / iti baudhAyanokAkAGkSayA prasaktaH, iti| tadapyayanam / kasmAt ? / yammAbahUnAM labdhAtmanAmekaM siddhavadanUdya yatra yat kiJciducyate, tatra tathAvidhAnAM sarveSAmeva tadbhavatItyarthIbaudhAyanavacanasya / na khacatra bahanAM labdhAtmanAmekaM siddhavadanUdya yecAtravetimantrovidhIyate, kintu yecAtratvetimantraviziSTameva tattadaGga vizivya vidhIyate / tacca tathA vihitaM madahanAmekaM bhavati, iti nAtra baudhAyanavacanasyAvasaraH / yAparamukam, "akSayyodakadAnaJca ayaMdAnavadivyate / SaTya va nityaM tat kuryyAnacaturthA kadAcana" / iti cchandogapariziSTavacanenApi tathA jJApyate / na caturthA,-iti tasmai te ityantasya niSedhaH / SaSThyava, ityanena gotrasaMbandhanAnnI SaSTyantatApratIteH, iti / tadapi na sundaram / vacanasya tathArthavepramANAbhAvAt / SaSThyaiva ityanena gotrasaMbandhanAmnAM SaSThyantatApratItezca / yecAcavetimantrohi saMbodhyamAnaviSayaeva bhavitumarhati, na sarvatra / kathaM jJAyate ? / te, iti yuSmadaH saMbodhyamAnArtha vAcitayA sssstthyntsthle'prmtH| bhavAnapi nAtra vipratipadyate / so'yaM bhavadIyaeva vANobhavantaM praharati / Aha / na caturthA kadAcana,-iti tarhi vacanamanarthakaM syAt / SaSTheyava, ityanenaiva siddheH / naissdossH| yadeva siddhaM tadevAcAnUdyate sukhAvabodhArtham / pareSAM vA matamanena pratiSidhyate / tasmAt nityAnuvAdovihitapratiSedhovA For Private and Personal Use Only
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 shraaddhklpH| [2 kA.] 'yam / vihitaM keSAJcit caturthA akSayyodakadAnam / tadiha pratiSidhyate / tathAca brAhmera purANe / "nAndImukhebhyazcAkSayyaM piTabhyaddamasviti" / iti / tathA cokm| "paronityAnuvAdaH syAt" iti / "vihitapratiSedho vA" iti ca / evakAreNaiva taDyAvacchidyate, iti cet, tadevaitena darzayati / "tameva viditvA atimRtyumeti nAnyaH panthA vidyate anAya" iti, "mahezvarastyambakaeva nAparaH" iti caivamAdivat / prathAkSayodakadAne'pi ye cAtraveti mantrasya prasaGga, tasyaiva ca 'na caturthA' ityanena niSedhaM vinA na tuSyasi / taI 'arghyadAnavata'-dUtyatidezena tatra mantrasya prasaGgaH tasyaivaca niSedhaH,iti santuSyatAm / zrAsanAdidAne'pyanena vacanena samantraH kathaM jJApyate,-iti na khalvadhigacchAmi / / atha, mA tAvat baudhAyanavacanenAsanadAnAdau mantraH pramanni, cchandogapariziSTavacanenacAsau mA vijJApi, tathApi bhUyaHsu pradezeSu gobhiloyaM vibhivyopade pradarzakamabhyupagamya yevalyeSu sa mantronApadiSTaH, tevvapi sa kalpanIyaH, iti bravImi, iti cet / niraGkuzavAtte tuNDasyaivaM bravISi, na tu pramANepetaM brviissi| pariziSTakAraH khalvasmAkaM darbhAsanadAne caturthannaM vAkyamupadizati, vantu kalpanAramikastatrApi yecAtratvetimantra kalpayasi, tat kimatra brUmaH / nanu, "sarvatraiva pitaH proktaM pitA tarpaNakarmaNi / piturakSayyakAle ca kI evaM na muhyati" / iti snAnasUtrapariziSTavacane 'sarvaca' grahaNena vyApyavagamAt zrAmana For Private and Personal Use Only
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2kA.] zrAddhakalpA dAne'pi saMbodhanavibhattayA vAkyaracanA praapnoti?| satyaM prApnoti, 'piDhabhyati datteSu'-iti kAtyAyanIyavizeSavacanAnurodhAttu naivaM kriyate / na hi sAmAnyavacanavyapAzrayeNa vizeSavacanamuparoddhavyaM bhavati / yadAhavanIyAdau hi sAmAnyasya vizeSaparatvamuktam / na sAmAnyavyapAzrayeNa vishesssyoprodhH| 'padArthAntaramAkAGkSavizeSamapahAya taditaratra sAmAnyamanveti'-iti bhavAnevAha / apica / snAnasUtrapariziSTakAraH khalvAsanAdau saMbodhanavibhaki nopadidebha, kinvAdAveva / kathaM jJAyate ? / "zarmanAdike kArye zamA tarpaNakarmaNi / zarmaNo'kSayyakAle tu kartA evaM na muhyati" / iti tatparavacane tenaiva suvyakamasyArthasyopadezAt / ityastu kiM vistareNa // 0 // 1 // 0 // yavAnAdAyoGkAraM kRtvA vizvAna devAnAvAhayiSya iti pRcchati // 2 // ghavAnakSatAn dakSahastenAdAya / kutaH ? / "kopadizyate yatra karturaGga na cocyate / dakSiNastava vijJeyaH karmaNAM pAragaH karaH" / iti chandogapariziSTavacanAt / evamanyatrApi / nigadavyAkhyAtamanyat / OMkArazcAtra santataH karaNIyaH / tathAca gTahyAsaMgrahaH / "mantataH praNavaH kAryaH pityajJeSu brAhmaNaiH / upAMzakaraNaJcApi saha kI mmkhraiH"| iti // // 2 // For Private and Personal Use Only
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 3 www.kobatirth.org zrAddhakalpaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir , zrAvAhayetyanujJAtA vizvedevAsa zrAgata zRNutAma ima havamedaM varhirniSIdata, vizvedevAH zRNutemahamme ye antarIkSe ye upadyaviSTha ye i jihvA utavA yajacA sadyAsmina varhiSi mAdayadhvam, oSadhayaH saMvadante seomena saha rAjJA yasmai kRNoti brAhmaNastaM rAjan pArayAmasIti // 3 // [2 kA. ] zrAvAhaya - iti brAhmaNairanujJAtaH kRtAnujJaH karttA, vizvedevAsaH,-- ityAdibhistribhirmantraiH, 'AvAhayet' - iti sUtrazeSaH / tatra khalvAdyau ho mantrAvAvAhanaprakAzanasAmArthyA dAvAhane samavetArthaveva, DhatoyastvasamavetArthatayA sarvvathaivAdRSTArthaH / yadyapi, pUrvvamAdattAnAM yavAnAM viniyogavizeSona sUtritaH, tathApi idAnoM tairanvavakiraNaM karaNIyam / kRtArthaH khalvime yavAH zravazyaM kenacit prakAreNa tyaktavyAH / taccetthaM karttavyam / kiM kAraNam ? / pitrAvAhane khalvAvAhanAt paratastilairanvavakiraNaM srutrayiSyati / tadatrApi tathaiva varNayituM yukram, - iti / smRtiSvapyevaM pazyAmaH / tathAca yAjJavalkAH / "yavairanvavakIryyItha bhAjane sapavitrake" / ityAdi bahulam / yavairanyava kiraNazcedaM mantrasyAnupadezAdamantrakaM karaNIyam iti pitRdayitApiDhabhaktimahAyazaH prabhRtayaH / yavo'sIti mantreNa - iti kalpatarukRtya pradIpAdayaH / zraca kecit zAyyAyanIyaM kAtyAyanazrAddhasUtraJca pazyantaH, vizvedevAsa:, - iti prathamamantreNA For Private and Personal Use Only
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 kA.] praahklpH| vAhya yavAn vikIrya, vizvedevAH zTaNutemaM havame, ityAdimantradayaM japtavyam, iti varNayanti / tdsnggtm| uttaramantrayorjape viniyojkprmaannbhaavaat| asmatsUtrakAreNa mantratrayapAThAnantaram 'iti' kArakaraNAnmantratrayasyaivAvAhane viniyogAvagateH / japasyAbAnupadezAcca / "tata uttarajataM japati"-ityabhidhAya, zAvyAyanasyottaramantrayopadezaH tacchAkhinA bhvissyti| kAtyAyano'pi mAdhyandinIyAnAM sUtrakAraH, iti tadupadezopyasmAkaM na bhavati / yacca raghunandanena, evaM varhirniSIdata,-dUtyanantaram ,-"ityAvAhya vikiret" iti likhitam / tat na sUtrapratIkam , apitu sUtrasya khAbhimataM vyAkhyAnam, iti livyte| kutaH ? / sUtragranthe tadabhAvAt / tanmatavAdinApi bhASyakAreNa zAtyAyanavacanAvaSTambhena tathA varNanAcca / yadapi, "AvAhayetyanujJAtAvizvedevAsAgata dAzvaso dAzama: sata iti vA yavairavakIrya vizvedevAH gTaNutaM havaM me ye antarIce yaupadyaviSTha ye agnijitA utavA yajatrAsadyAsmin varhiSimAdayadhvam" iticchandogAparasUtram / tadapi naitatprayoge vinizate / taduktasya vaikalpikamantrAntarAtrAnupadezAt / atropadiSTasya 'zroSadhaya'-ityAdi mantrAntarasya tatrAnupadezAcca / 'vizvedevAH' iti mantrApyetasmAdilakSaNaeva tatra paThitaH // // 3 // 0 // __ atha pitRnAvAhayiSyaiti pRcchati // 4 // athetyAnantArtham / kathaM naam?| dakSahastema tilAnAdAya OMkAraM kRtvA pihanAvAhayiSye,-iti pRcchati, iti| kathaM jJAyate ? / For Private and Personal Use Only
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir g. dhaahklpH| [2 kA.] devAnAmAvAhane yavAnAmiva pitRNAmAvAhane'pi tilAnAmAdAnasya OMkArakaraNasya cocitatvAt / paratastilavikaraNasya sUtraNAccaivamavagacchAmaH / . "tilAnAdAyoGkAraM kRtvA'tha piDhanAvAhayiSyati pRcchati" iti tatvakArapAThe vyako'yamarthaH / cchandogAparasUtre'pyevameva sUtrapAThaH / pihana, ityAdhupAdAnAt piDhanAvAhayivye, ityeva vakravyam, na tu teSAM nAmagotrAdyullekhaH, ityuktaprAyam // 0 // 4 // 0 // AvAhayetyanujJAtauzantatvA nidhImahyazantaH samidhImahi uzannuzata Avaha pitRRn haviSe attave, eta pitaraH somyAsogambhIrebhiH pathibhiH pUrbiNebhidattAsmabhyaM draviNeha bhadra rayiJca naH sarvavIraM niyacchata, Ayantu naH pitaraH somyAseo'gnisvAttAH pathibhirdevayAnairasmin yajJe svadhayAmadanto'dhi bruvantu te'vatvasmAniti // 5 // 'iti' etaimantraH, pihanAvAhayet, iti sUtrazeSaH / atraca, 'eta pitaraH, ityanantaraM uzantasveti mUlabhUtagobhilagTahye tajhAyyadaye ca piTadayitAyAJca likhitena maithilAnAmetadviparItalikhanaM heyam'iti tattvakAreNakam / vayantu mUlabhUtazrAddhakalpe uzantastvetyanantarameva eta pitarati mantraM pazyAmaH / tadbhAvyakRtA mahAyazasA'pi sathaiva krameNa mantrAvetau ptthitau| gTahye ca gobhilIye na khalvAvAhanaM sUcitaM na vaitau mantau paThitau,-iti // 0 // 5 // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 kA.] shraaddhklpH| 151 apahatA asurArakSAsi vediSadaiti tilairandhava kI-paupaspRzati // 6 // RjvarthaM sUtram / tadatra, apAmupasparza pitryamantroccAraNaM vIjam / tasmAdanyatrApyevaMvidhasthale apAmupasparza: karaNIyaH / tathAca cchandogapariziSTam / "piyamantrAnuharaNe zrAtmAlambhe avekSaNe / adhovAyusamutsarga prahAse'nRtabhASaNe / mAjIramaSikasparza zrAko krodhasambhave / nimitteSveSu sarveSu kammai kurkhannapaH spRzet" / iti| tadidamAvAhanaM piTapakSe mAtAmaipakSe ca pRthak pRthak karaNIyam / kathaM jJAyate ? / 'mAtAmahAnAJcaivam'-iti sUtreNa mAtAmahapo'pi kRtsnavidhyatidezAt pRthageva karaNaM vrnnyitumucitm,iti| tantraM vA vaizvadevikam' iti ca sUtrayan vaizvadevikAdanyatra tantraM nAnujAnAtyAcAryaH, ityavagacchAmaH / alamAstvatrApi tantramanutiSThanti // 0 // 6 // // athedAnImagha vakumupakramate,___ yajJiyavRkSacamaseSu pavicAntarhiteSu // 7 // yajJebhyohitAH ye vRkSAstadame yajJiyavRkSAH / te khalime khAdirAH pAlAzAzca bhavanti / abhAve punaramISAM vibhItakAdivaja sarca vanaspatayaH / kathaM jnyaayte?| asmadRhyakAraNamISAM yajJakarmaNapadezAt / tathAca gRhyasUtram / "amAnupakalpayate khAdirAn vA For Private and Personal Use Only
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 942 zrAddhakalpaH / [2 kA. ] pAlAzAn vA" iti / " khAdirapAlAzAlAbhe vibhItaka tilvakabAdhaka - nIva - nimba-zAlAlraludadhittha- kovidAra-lebhAtaka va sa vanaspatInAmimoyathArthaM syAt " - iti ca / smaranti ca / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir / " pAlAze brahmavarcaH syAdAzvattha rAjayogyatA / sarvvabhUtAdhipatyaJca lakSe nityamudAhRtam" / ityAdi / palAzavikaGkatakAzmarIvilva khadiroDumbarAnapare yajJiyavRkSAn manyante / "te vai pAlAzAH syurathavA vaikaGkatavilyAH khAdirauDumbarAH kAzmaryyamayAH ete hi vRttA: " - ityapi nigamo bhavati / yajJiyavRkSANAM camaseSu / yajJiyavRkSazAkhAbhirnirmitAH zraviSamAH prAdeza dorghaHzcaturaGgulavistRtAzcaturaGguloGkhAzcaturastrAH madhyavilAzca pAtravizeSAzca masAH bhaNyante / tathA cokam | "tacchAkhAzca samAdIrghaH prAdezAzcaturaGgalAH / tathaivAtsedhateAjJeyAzcaturastrAstaityapi" / 1 iti / teSu khalviyambhUteSu camaseSu pavitrAntarhiteSu / pavitraiH, "anantargarbhiNaM mAgraM kauzaM dvidalamevaca / prAdezamAtraM vijJeyaM pavitraM yatra kutracit" | ityukralakSaNe, antarhiteSu vyavahitevvityarthaH / pavitrANi ulacalAni antar madhye hitAni nihitAni vA yeSAM teSu pavicAntarhiteSu, yajJiyavRkSaca saseSu zrapa zrasiJcati' - iti vakSyamANena saMbandhaH / etadukaM bhavati / camasAn sthApayitvA teSu deve prAgagraM pitrye ca dakSiNAgrANi pavicANi sthApayet iti / tAni khalvetAni pavi 'ANi 'pavice sthovaiSNavyo'- ityanena kivA, 'viSNormanasA pUte svaH' - ---- For Private and Personal Use Only
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 2 kA. ] ityanumAvyAni / tatazcamaseSu sthApayitavyAni / kathamanukraM kriyate ? | ucyate / prAdezamAtraM hi pavitramupadizanti / na khalvacchinnAnAM bhavati prAdezamAtratA / na ca vinaivAnumArjanaM kamIhatA yuktA / tadevaM ke inamanumArjanaJcaiSamArthaprAptam / evamanukramapi kariyyate / pavitravidhau ca khanvasmAkamityamupadezaH / tathAca gRhysuutrm| " tataeva varhiSaH prAdezamAce pavitre kurute" " zroSadhimantardhIya chinatti na nakhena pavitre sthovaiSNavyAviti" "zrathaine zradbhiranumArSTi viSNormanasA pUte sya iti" - iti // 0 // 7 // 0 // ekaikasminnapacasiSvati - zannA devIriti // 8 // , ekasmin ekasmin camase apaudakam siJcati zannodevIritimantreNa daiva parvvam / ekaikasmin -- iti vIpsayA pratipAcaM mantrAvRttiM darzayati / tenAca tantramanuSThAnaM na bhavati / kAtyAyano'pi 'a' sayyodake caiva' - ityAdinA tantrasya nivRttimAha // 0 // 8 // 0 // zrAddhakalpaH / 243 ekaikasminneva yavAnAvapati yavA'si yavayAsmaddveSo yavayArAtIriti // 8 // ekaikasminneva pAtre yavAnAvapati yavAsItimantreNa / tadidaM devArthapAtrAbhiprAyaM sUtram / kathaM jJAyate ? | yaarapanasyopadezAt / uttaratra 'pitRn' - iti karaNAcca / vImA tarhyanarthikA bhavatyamaGgatA ca / kiM kAraNam ? / ekaM khalvarghya pAtraM daive bhavati, - iti / kathaM punarjJAyate, - eka marghyapAtraM daive bhavati ? - iti / For Private and Personal Use Only
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maaiklyH| [2 kA.] "yavairanvavakI-tha bhAjane spvitrke"| iti yAjJavalkAdi smRtimcekavacanopadezAt, iti cet / kimatra bhavataH sUtrakArastha 'ekaikasmin'-iti vImAM na pazyasi / / yAjJavalkAstu nAsmatprayogasyopadeSTA / tathApi tavacanamthamekavacanaM dRSTvA pAtramekaM nizcinoSi / asmatsUtrakArokAM vINAM pazyannapi tatra sandekSi / seyaM pitaramupekSya zvazare gAr3hA bhaktiH / avyavasthA tarhi prApnoti? na khalu jJAyate,-kiyatsu pAtreyveSA vImA vizramivyati, -iti / evantahi sAmarthyADyavasthA bhaviSyati / pAtre khalvekasmin acaritArthA vIsA pAtradvayaM kalpayiSyati, iti / nanu tricaturAdonyapi zaknoti kalpayitum ? / zaknoti / dvayoH kRtArthatvAttu na kalpayati / yA hi vImA tricaturAdIni pAtrANi kalpayati,kalpayatyasau de api paatre| kalpayati cet , tatra caritArthI satI nAdhikakalpanAyai bhavati, iti| atha, zAstrAntaradarzanaM vinA na te paritoSaH, dRzyatAM tadapi / yathA matsyapurANam / "vizvAn devAn yavaiH puSpairanyAsanapUrvakam / pUrayet pAtrayugmantu sthApya darbhapavitra ke / zannodevItyapaH kuryAt yavo'sIti yavAMstathA" / iti / purUravAmAdravorabhayatvAdarghAbhayatvaM prItyatizayArtham,iti zUlapANi: / vizvadevasyAne artha pAtramekaM devA, iti madanapArijAtaH / kecit idaM sUtram , uttarasUtre 'pihan' iti ca, na paThanti / teSAM deve'pi pAtre uttarasUcAnamArAt tilAnAmAvapanaM syAt, yavAnAM For Private and Personal Use Only
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 kA.] shraaddklpH| zrAddhakalpaH / vA?-iti vicAraNIyam / yavAnAm-iti brUmaH / kutaH ? / yataH, "madA paricaredbhaktyA piDhanapyaca daivavat" / rati kAtyAyanena vRddhizrAddhe pihAM devavat paricaraNamukam / "yavaistilArthaH" ityanena vRddhizrAddhe yavaistilArthaH karaNIyaH, iti sUtrakAro'pyupadekSyati / asmAt kAraNAdavagacchAmaH,-pivaNaM yo'rthastislaiH kriyate, devAnAM seo'rthAyavaiH karaNIyaH, iti / apare punaretadavidvAMsaH sUtraJcedamapaThantaH,-daive'pi pAtra tilAnAvapanti / // 0 // 8 // // pitRnekaikasminneva tilAnAvapati,-tilo'si somadevatyogAsavodevanirmitaH pratnamadbhiH pRktaH vadhayA pitRRn lokAn prINAhi naH svAheti // piDhan, iti vyatyayAt SaSThyarthe dvitIyA / pitRNamekakasminneva pAce, ityarthaH / piDhan uddizya, iti vA varNanIyam / kecit 'pihan' iti na paThanti / Aha / ekaikasmin , ityanuvarmiyate, kimarthaM punarnirdizyate ? / ucyate / tilAvapanamantre bahuvacanAntapiTapadazravaNAt makvanmantrapAThena ekaikasmin pAce tilavayanaM kazcidAzapota, nanmAprazAGgIdityetadarthaM punariha nirdezaH // // 1 // // For Private and Personal Use Only
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 46 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrAddhakalpaH / [ 2 kA. ] sai|vrnnraajtai|dumbrkhddgmnnimyaanaaN pAcANAmanyatameSu vA // 11 // dumbaraM tAmramayam / kathaM jJAyate ? | sauvarNAdimAhacaryyAt / vRkSamayAnAM ' yajJiyavRkSacamaseSu' - ityanenaiva gatArthatvAcca / khaDgamayaM gaNDakazirosthinirmitam / maNimayAni mArakatasphATikAdIni / teSAM khanveSAM pAtrANAmanyatameSu pAtreSu vA 'pavitrAntarhiteSu ' - ityAdigatena saMbandhaH / vAzabdo vikalpArthaH / tAni khalvetAni pAtrANi vaikalpikAni, - ityekajAtIyAnyeva sarvvIyarghyapAtrANi karttavyAni / na punaH kAnicit sauvarNAni kAnicit rAjatAni, kAniciccAparAparANi / kiM kAraNam ? / 'vikalpe hi nobhayaH zAstrArthaH'---ityuktam // 0 // 11 // 0 // pacapuTeSu // 12 // vAzabdo'tra luptavat draSTavyaH pUrvvasmAdA anuSaJjanIyaH / yajJiyavRkSANAM patrapuTeSu vA pavitrAntarhiteSu ityAdipUrvvavadarthaH // // 12 // 0 // yAni vA vidyante // 13 // yAni vA zraniSiddhAni kadalI vRkSatvagAdIni labhyante teSu vA pavicAntarhiteSu -- ityAdigatena saMbandhaH // 0 // 13 // 0 // ekaikasyaikaikena dadAti sapaviceSu hasteSu // 14 // ekaikasya pitrAdeH ekaikena pratyekena dadAti utsRjati / sapavitreSu For Private and Personal Use Only
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 kA.] shraaddhklpH| 947 pavitrasahiteSu brAhmaNAnAM hasteSu satma, ityarthaH / etadanenona bhavati / brAhmaNAnAM isteSu prathamaM pavitrANi dattvA pazcAdarghamutsaevyama-iti / evaM vAekaikasya pitbrAhmaNAdeH sapavitreSu hasteSu satma, pratyekenAyaM dadAti / tasmAt, pratyekabrAhmaNahasteSu pavitrANi dAtavyAni, na tvAbhyudayikavat militeSu hasteSu, iti siddhaM bhavati / idamidAnI mandihyate / mapavitreSu hasteSu, ityanena brAhmaNaisteSu pavitrANAM pradAnaM tAvagamyate, na jJAyate,-kimIpAtrasthAnyeva pavitrANi brAhmaNAnAM hasteSu idAnI dAtavyAni, athavA tebhyonyAni ?-iti| tebhyo'nyAni,-iti pratipadyAmahe / kutaH? / sapavitreSu isteSu ayaM dadAti, dUtyuta pavitrAntarasyaivAvagateH / na khanvaya pavitrarahitaM deyamiti yukramabhyupagantum / pavitrasahitaM hyartha bhavati / pavitraM khalvetadarthyasyopakaroti, ityatra na vivaadH| upakaroti cet, nUnaM pavitrasahitamevArthaM bhavati / tadevaM sati na yujyate vinaiva vacanaM tadra hitamaryamutmaTa m| zakyaM hi sapavitreSu isteSu,iti vacanamanyathA'pi varNayitum / utmAt pUrvameva cet pavitrANi pratipAdyante, arthArthatevAmISAM na syaat| kAtyAyano'pi, "gotranAmabhirAmanya pihanaya pradApayet' / ityarthotsargamabhidhAya, "jyeSThottarakarAn yugmAna karAgrAgrapavitrakAn / kRtvA'yaM saMpradAtavyaM naikaikasyAJca diiyte"| For Private and Personal Use Only
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 648 www.kobatirth.org [ 2 kA. ] iti paratA bruvam utsargAnantarameva arthIyapavitrANAM brAhmaNeSu pratipAdanamanujAnAti / apare punaretadavidvAMseAbhASante, -- dInAM nimIkhyatvAbhAvAt zrarghyapAtrIyAyeva pavitrANi idAnIM brAhmaNahasteSu dattvA tato'rghyamutsRSTavyam,--- iti // 0 // 94 // 0 // kena mantreNa dadAti ? | ucyate, - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrAddhakalpaH / iti / yAdivyApaH payasA saMvabhUvuryA antarikSA utapArthivIyI hiraNyavarNa yajJiyAstAnacApaH zivAH zaMsyonAH suha vA bhavantu asAvetatte arthaM yecAca tvAmanu yAzzca tvamanu tasmai te svadheti // 15 // yAdivyA iti mantraM paThitvA asAvityAdinA dadyAt / zracAsAviti saMbodhanAntanAmAdyullekhAbhiprAyaM vacanam / tathAca kAtyAyanaH / " gotranAmabhirAmantrA pitRna pradApayet" / " gotraM kharAntaM sarvvaca gocasyAtkSayya karmmaNi / gocastu tarpaNe proktaH karttI evaM na muhyati / sarvvacaiva pitaH protaM pitA tarpaNakarmaNi / pituracayyakAle ca karttI evaM na muhyati / zarmannardhanAdike kArye zabhI tarpaNakarmaNi / zarmaNo'cayyakAle ca katI evaM na muhyati" / S For Private and Personal Use Only
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 kA.] shraaddhklpH| 288 iti cAsmadIye snaansuutrprishisstte| nirdezakamazcAmISAmasmAdeva pAThakramAt kalpanIyaH / tena, yAdivyA, iti mantramuccArya, amukagotra pitaramukazarmannetatte arthaM yecAtra tvAmamu yAMzca tvamanu tasmai te khadhA, ityayamasmAkamutmargavAkyaprayogaH / yat punaH smaraNam , "saMbandhaM prathamaM brUyAgotraM nAma tathaiva ca / pazcAdrUpaM vijAnIyAt kramaeSa sanAtanaH" / iti / tadasmatprayogavyatiriktaviSayam / asmacchAstre rUpollekhasyAnanuzAsanAt / vakRcAnAM khalvamAvasti / "gotranAmarUpANaM pilaNamidamAsanam" ityAdyAzvalAyanagTahyapariziSTadarzanAt / gotrAdInAmetadviparItakrameNAsmatpariziSTe pAThAcca / anayaiva yuktyA, - "makAreNaiva karttavyaM gotra sarvatra dhImatA / sakAraH kutapojJeyastasmAt yatnena taM vadet" / iti vacanopadiSTaM sagotrapadamapyasmAbhilleikhanIyam / kintvasmatpariziSTakArAnaM gotrapadameva / evamasmatpariziSTe piTapadamAtrakIrtanAt pitarityAdikameva vaktavyaM ntvsmpitrityaadi| saMbandhizabdaH khalveSa khameva saMbandhinamupasthApayati, iti sukaroyajamAnapitrAdInAmavagamaH / kathamanyathA asmadannamityapi naalikhyte| ataeva "padapazinA yUpamanati" "saptamaM padaM gTahAti"-dUtyatra somakrayArthamupasthitAyAaruNAyAeva padapratipattiriti siddhAntaH / seo'yaM padinyAyo'tra zaraNam / asmapitarityAdyullekhe tu zabdAdhyAhAranayomUlam / tadevaM nayabhedAdubhayamapyupapannam / tathAcobhayathAdarzanam / For Private and Personal Use Only
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir shraahklpH| [2 kA.] 'eta pitaraH' iti / 'zrA yantu naH pitaraH' iti ca / pariziSTakArotaH pitarityAdyullekhaeva tvasmAkamAdaraNIyaH / / __sa khatvayaM piyrthdaanprkaarH| daivAya'ntu yA divyA-dati mantraM paThitvA vizvedevAetatte'yaM svAhA,-iti vA, namaH-iti vA, vaSaT-iti vA dadyAt / pitRNAmeva svadhAkArasya kAtyAyanenoktatvAt vadhApadayuktayecAtratvetimantrasya deve'nabhinivezAt / astu tarhi mantrasthaskhadhApadaNva svAhAdipadohaH ? / naitat zakyam / vikRtAvevohasya adhvaramImAMsAyAM middhAntitatvAt / nacAtra prakRtivikArabhAvo'sti / asamavetArthatvAcca / daive khavayaM mantrona smvaiti| kiM kAraNam ? / "mapiNDIkaraNAdUI yat pilabhyaH pradIyate / sarvadhvaMzaharA mAtA iti dharmeSu nizcayaH" / ityAdivacanairyathA pihananu manti bhokAraH, naivaM devAnanu ke'pi bhuJjate / tasmAdasamavetArthAmantrokathamiva daive'pyaGgabhAvamupagacchatu / arthAbhidhAnasAmAddhi mantrANAmaGgabhAvaM tatrabhavantAmanyante / tathA cokam / "arthAbhidhAnasAmAnmantreSu zreSabhAvaH syAt" iti / atha, mantrasyAdRSTArthatve kiM bAdhakam ? / adRSTArthatve ca deve'pi paThanIyo bhaviSyati / bAdhakamapi vakSyAmaH / sAdhakamapi zTaNamaH / sAmAnyenAbhidhAnamiti cet / iti cet pazyami, sAmAnyenAbhidhAna deve'pi mantrapAThasya sAdhakam-iti / tatra brUmaH / sAmAnye nAbhidhAnamaryAvizekSyati / arthAbhidhAnasAmAddhi mantrANAmaGgabhAvamavAcAma / evantAvat sAdhakaM nAstItyuktam / bAdhakamapi sTaNu / yasya For Private and Personal Use Only
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrAddhakalpaH / [ 2 kA. ] hi mantrasya kvacit dRSTArthatAsambhavaH, tasya nAdRSTArthatAmanumanyante mImAMsakAH / tathA cokam / ha51 "yasya dRSTaM na labhyeta tasyAdRSTaprakalpanam / labhyate'rthasmRtirdRSTA mantroccAraNatasviha / arthasmRtiH prayogArtha prayogAcca phalodayaH / iti dRSTArthasampattau nAdRSTamiha kalpyate / iti / zrapica / yasmAdayaM sUtrakAro'nupadameva, "paupaspRzyaivamevetarayeoH" - iti karoti, tasmAdavagacchAmaH - pitramabhipretyeva yecAtratvAmiti mantraH paThitaH, -iti / yA divyA, -- iti mantro'pi tarhi devena prApnoti / prApnoti iti pazyAmaH / samavaiti khalvayamAzaMsA mantrA deve'pi / samavaiti cet -- prApnotyapi / zranayaiva " 1 - yuktyA etatte arghyamityapi deve prayocyate / kathamarddhajaratIyaM vaNyaMte, - etate zramityantaM daivasAdhAraNaM ye cAtratvAmiti mantraH punarasA - dhAraNaH pitrye, - iti ? / kiM kriyatAM yatrAnyA gatirna sambhavati / bhavatAmapyetata samAnam / kathamanyathA mantrasyaH svadhAzabdo'pi deve na prayujyate / prayujyatAmiti cet / na / yasmAdevaM sati - "svAhAkAravaSaTkAranamaskArA divaukasAm / svadhAkAraH pitRNAntu hantakA ronRNAM mataH" / iti / chandogapariziSTavacana virodha zrapadyeta / sarvve ca parIkSakA vyAkupyeran / na caivaM tvayA'pi dUvyate / tasmAt sAmarthyAdeSA vyavasthA bhaviSyatItyakAmenApi vAcyam / zrataeva mahAyazasA deve'pi yAdivyA iti mantrolikhitaH na yecAcatvAmiti / zrathavA / prAdhAnyAt pitryaM For Private and Personal Use Only
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 652 www.kobatirth.org [ 2 kA. ] pakSamabhipretyaiva iyamAvRt sUcitA / daive'pi yAvat zakyaM piTadRSTaM kariSyAmaH / ye cAtratvAmiti mantrastu deve na zakyate karttum / zrasamavetArthatvAt / tasmAt kAtyAyaneoktayaiva rItyA deve utsargavAkyaM racayitavyaM bhavati // 0 // 15 // 0 // zrapa upaspRzyaivamevetarayeAH // 16 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zraddhakalpaH / * apa udakamupaspRzya spRSTvA evameva pUrvIkriyaivAdRtA itaratheoH pitAmahaprapitAmahayorapyayaM dadAti, -- iti gatena saMbandhaH / mAtAmahAdInAmapi "mAtAmahAnAJcaivam " - iti vacanAt sarvvamevaitat kartta - vyam / tadidamutsRSTamarghyamidAnIM brAhmaNeSu pratipAdayitavyaM bhavati / pitrarthaM khalvetadutsRSTaM piTasthAnIyA me brAhmaNA bhavanti / uttaratra saMstravamavanayanassrucaNAcaivamavagacchAmaH / saMstravazabdo hi "maMtravAn prAmAti" - ityAdau svAdipAcalagnapratipAditAvaziSTAjyAdidravyavacanAdRSTaH / sa ihApi grahItavyo bhavati / zravirodhAt / pratipAdanaprakAra mAha kAtyAyanaH / "gotranAmabhirAmantya pitRnarthaM pradApayet / ** * ** jyeSThottarakarAna yugmAn karAgrAgrapavicakAn / kRtvA'rghyaM saMpradAtavyaM naikaikasyAca dIyate" | dUti / tadatrAdau ' gotranAmabhi:' - ityAdinA zrarthadAnamupadizya, parataH - 'jyeSThottarakarAn - ityAdinA tatpratipAdana prakAro'bhihitaH / For Private and Personal Use Only
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org " [2 kA. ] karAyAgrapavitrakAn kRtvA zrarghyaM dAtavyamiti bruvan prathamaM pavitrANi brAhmaNeSu pratipAdya pazcAjjalAdikaM pratipAdayitavyamiti bhajyantareNopadizati / 'naikaikasyAca dIyate ' - ityAbhyudayike kurvvan pArvvaNe ekaikasya dAnaM darzayati / teSAM khanveSAM pavitrANAmuttarAgrANAmeva brAhmaNahasteSu dAnaM karaNIyam / kutaH ? | 'karAyAyapavitrakAn'-- ityanena tathA'vagateH / na hi zabdasya zravaNamAtrAt yeo'rthe - 'vagamyate, sa yujyate vinAkAraNamutsRSTum / nacAbhyudayikaviSayatvAt vacanasya pArvvaNe taduktaM nasyAditivAcyam / "anyatrApyeSaeva syAd yavAdirahiteAvidhiH iti tenaiva yavAdivyatirekeNAbhyudayikeoktasya sarvvasyaiva pArvvaNe'pi karaNeopadezAt / zratha - " vaziSThokovidhiH kRtsnodraSTavyo'ca nirAmiSaH / zrataH paraM pravacyAmi vizeSaha yobhavet" / I ityupakramAt 'karAgrAgrapavitrakAn' - iti vizeSAbhidhAnameva kimiti nApeyate ? / zTaNu yathA nApeyate / zrAmiSamantareNa vaziSTho - Rsya kRtsnasya vidheratidezAt vaziSThokkasyaiva yovizeSa: - 'prAtarAmantritAn viprAn' - ityAdiH, tasyaiva tanmAtraviSayatvaM gamyate / na vaziSThAnuktasvApi vizeSasya / 'anyatrApyeSaeva syAt ' - ityasyAnarthakatvApatteH / zrataeva, 'prAgagreSvatha darbheSu' - ityAdi vizeSANAmapi pArzvaNe karaNaprasaktI, tadapavAdArtham, - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrAddhakalpaH / " dakSiNAvane dethe dakSiNAbhimukhasya ca / dakSiNAgreSu darbheSu eSo'nyatra vidhiH smRtaH" / 9 For Private and Personal Use Only 653
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 654 [2] kA. ] - iti vacanArambhoghaTate / itarathA khalvayamArambho'narthakaH syAt / nace devaM, tatroktAnAM bhUyasAmapi vizeSANAM tanmAtraparatvApacyA pArvvaNe karaNaM na syAt / kriyante ca / tasmAd yatheoktamevAstu | yasya hi vizeSasya pArvvaNe karaNaM nAbhipraiti, kayAcidbhayA tamavabodhayati / kRtyapradIpe'pyuktam, - "karAgrAgrapavitratvamAbhyudayike vizeSaH - ityAyAti, tathA caitadvaiparItyaM pArvvaNe syAt ?- dUti cet / naivam / militahastopari dAnamabhidhAya, 'naikaikasyAca dIyate' - dUti yat punarabhidhatte, tena jJApayati, -- idamevAca vidhIyate, karAgrAgrapavitrakatvantvanUdyate"-- iti / yacokaM raghunandanena, - 'naikaikasyAca dIyate - ityabhidhAnaM vinA pitrAditrayatrAhmaNAnAM militahasto pari dAnAnupapattyA naikaikasyAca dIyate, -- ityasya punarabhidhAnAnupapatti:'iti / tadayuktam / jyeSThottarakaratvenaiva militahastalAbhAt / yadapyukram,-"jyeSThottarakaratvasya pitrAdipratyeka brAhmaNApecayA'pi sambhavena tathAtvAnupapatteH' - iti / tadapyasaGgatam / jyeSThottarakarAn yugmAn,iti bahuvacanena bahUnAmapi yugmAnAM jyeSThoMttarakaratvakathanAt picAdi pratyeka brAhmaNApekSayA varNanasyAnucitatvAt / niSiddhohi brAhmaNAnAM nistAraH / tanmAtraparatve pramANAbhAvAcca / yaccAparamuktam, - ' karAgrAgrapavitratvasya pArvvaNe'nuktatvAdanuvAdAnupapatte:' iti / tadapi nAsti / zrasmAdevAnuvAdAttatra vidheranumAneopapatteH / tathA coktam / "liGgAdapi vidhirjJeyo darbheSu vikiroyathA" / iti / anuvAdovA mA upapAdi / tathApi, anyatrApyeSaeva syAt' - iti vacanAt pArvvaNe'pyetat prApnoti / 'naikaikasyAca dIyate' Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrAddhakalyaH / For Private and Personal Use Only wede
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAdakalpaH / [2 kA.] -- ityapi tarhi prApnotu ? / na, iti brUmaH / kiM kAraNam ? | aceti vizeSopadezAt / 'ekaikasyaikaikena dadAti' - iti sUtraNAcca / dvaitanirNaye'pyuktam, - 'karAgrAgrapavitratvamAbhyudayika eva, cchandogapariziSTe vizeSAbhidhAnasvarasAditi na vAcyam / naikaikasyAca dIyate, - iti tadupasaMhArAt militadAnasyaiva vizeSasya tatrAbhidhAnAt / eSo'nyaca vidhiH smRtaH, -- iti pazcAdabhidhAnAcca ' -- ityantena // // 16 // 0 // pa prathame pAce saratravAn samavanIya pAcaM nyuvjaM kRtvA zundhantAM leokAH pitRSadanAH pitRSadanamasi pitRbhyaH sthAnamasIti // 17 // prathame pAtre, iti pitRpAtraM brUmaH / 'apa upaspRzyaiva me betarayeo:'iti caNAt tatraivaprAthamyAvagateH / mantraliGge pitRRNAM zravaNAcaivamavagacchAmaH / tena, daive nyujakaraNaM nAsti / 'peTakaM prathamaM pAtram'ityapi smarttIrobhavanti / apare punaretadavidvAMseAbhASante, prathamaM pAtramatra daivapAtram, - iti / deve zramantrakaM nyujIkaraNamicchantyanye / tadasmin prathamepAce saMsravAn zrapAcalagna jalAdIn, samavanIya samyagavanItAna mizritAn kRtvA yacAvanItAH saMsravAH, tat pitRpAcaM nyujamadhomukhaM karoti zundhantAmityAdimantreNa / tadevaM nyujaM kRtvA bakSyamANaM karma kuryyAt / 'zundhantAM lokA: pitRSadanA: pitRSadanamasi' - iti pratIkaM kecinna paThanti / tadidaM piTapa nyujIkaraNaM sUcitam / mAtAmahapakSe'pi mAtA For Private and Personal Use Only
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 56 prADakalpaH / [2 kA.] mahapAtre maMsavAn samavanIya tat pAtraM nyujaM karttavyam / kutaH ? / 'mAtAmahAnAJcaivam' ityatidezasyArthavattopapatteH / 'tantra vA vaizvadevikam' iti ca kurvan vaizvadevikAdanyat pRthageva karaNIyamityupadizatItyavAcAma / teSAM khalveSAM saMsravANaM samavanayanaM kathaM karaNIyam ?-iti vaktavyam / ucyate / masravo'rdhvapAtrasthaM dattazeSajalam , taccAdau pitAmahapAtrasya pilapAtre prakSeptavyaM tataH prapitAmahapAtrastha, prAvartikakramakharasAt, iti vAcaspatimizraprabhRtayaH / tadasya pilapAtrasya apidhAnamasmAkaM nAsti / anupadezAt / na khalvanupadiSTamapi karaNIyaM bhavati / yacca zaunakavacanam ,-"prapitAmahapAtreNa nidhAya pratiSThApayati"-iti / tadapi vaRcAnAmeva nAsmAkam / kathaM jJAyate ? / tasya tatsUtrakAratvAt / zaunakIye ca prayoge piTapAtrasya pratiSThApanamAtramevakaraNIyam , na nyujIkaraNamapi / pratiSThApanamAtrasyaiva tenApadezAt / asmAkantu nyujIkaraNamupadizyate / tat ko'yamanayoH saMbandhaH / yena zaunakIyamapidhAnamasmAkamapi karaNIyaM bhvet| zrAzvalAyanagTApariziSTe'pi,-"tat pAtraM zucau deze piDhabhyaH sthAnamamIti nidhAya prapitAmahAgraMpAtreNa nidadhyAt, nyujaM vA tat kuryAt" iti nidhaannyuniikrnnyorvaiklpiktvmuktm| tadatra, nyuja vA tat kuryAt, iti vacanAt nyujakaraNapakSe prapitAmahapAtreNa na tatpAtrasya nidhAnam, prapitAmahapAtreNa nidhAnapane ca na nyunIkaraNamiti vyakamavagamyate / raghunandanasvetadabuddhvA AzvalAyanagrahyapariziSThaJcAjAnAnaH,-zaunakavacanAt prapitAmahapAtreNadhAkRtaM pilapAna For Private and Personal Use Only
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrAddhakalpaH / [ 2 kA. ] mUrddhamukhAvasthitaM nyujamadhomukhaM karoti - iti pralapati / evam, - - "paitRkaM prathamaM pAtraM tatra paitAmahaM nyaset / prapitAmahaM tatonyasya noddharenna ca cAlayet / spRSTamuddhRtamanyaca nItamuddATitantathA / pAtraM dRSTvA brajantyAzu pitarastaM zapanti ca / iti yamokre'pi kalpe nAstyeva nyubjIkaraNam / piDhapAce pitAmaha prapitAmahapAtrayornyamAnantarameva sparzasyoddharaNasyAnyatra nayanasya cAlanasya ca niSedhAt / na khalvantareNa sparzamuddharaNaM cAlanaJca zakyaM nyuAM karttum / raghunandanastvAjJApayati, - 'yamavacanena pitAmaha prapitAmahapAtradvayapidhAnamukkA vacanAntarAt nyujIkRtasya tatpAtrasya uddharaNAdiniSedha uktaH - iti / yadapi - "pitRbhyaH sthAnamasIti nyujaM pAtraM karerAtyadhaH" | iti yAjJavakhkarasmaraNam / tadapi taduktaprayogaviSayam / tasyApi, pAtramadheobhUmau nyuja karotItyayamartha: / 'adhaH zAyI' - ityAdI yathA / na punaradhaHsthitaM pAtraM nyujaM karoti, - ityarthaH / yenApi - dhAnamanenAcipyeta / nAdhaH padamadhaH sthitaM zaknoti vaktum / tatrAsya sAmarthyavirahAt / kathamanyathA, 'adhaH zAyI' - ityAdAvapyapidhAnaM nAkSiSyeta / tasmAt,-'adhaH sthitaM pAcaM nyuja' karoti, -- ityanvayAnupapattyA pidhAnamacAkSipyate, anyathA zradhaH padavaiyarthyApatteH - iti bruvANaH zUlahastApi parastobhavati / adhobhUmAvityarthatayA'nyathopapatterAkSepAyogAcca / yadapyuktam, 'adhobhUmAvitikalpataruvyAkhyAnamayukta sAGgapradhAnArthatayA vedaiH prAptatvAt ' - iti / tadevAyuktam / For Private and Personal Use Only 657
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 58 baaddklpH| [2 kA.] adhobhUmAveva nyuja karoti, na kuzapari, ityabhiprAyeNArtha vattvopapatteH / kecit kila bhUmau tilakuzAn niHkSiNya teSAmupari nyuja kurvanti / 'adhaH' iti kurvan tat nAnujAnAti / "dakSiNAyakuzastambaM bhUmau nidhAya tasyopari * * tat pAtraM nyajamadhomukhaM karoti" iti vyAkuLaNe vijJAnezvaro'vijJAnavAnapi pidhAnaM novAca / raghunandanastu chandogo'pi, 'yAjJavalkyena sat pAtrasthAdhaHsthatvAbhidhAnAt pAtrAntareNa pidhAnamAkSiptam' iti tadupajIvyazalapANyutamevonavAn / tadazraddheyam / yadi nAma yAjJavaskyIye pidhAnamAkSipyetApi, tAvatA kathamasmadIye'pi prayoge tat zakyaM kalpayitum / nahyayamanArambhavidhiH / na vA ammatprayogamamAvupadizati / kANDAnusayohi kiyAnanenopadiSTaH / padArthAnamayazcAtra bhavataH sutrakArasyAbhipretaH, ityavAcAma / "prathame pAtre saMsavAn samayanIya pittabhyaH sthAnamasIti pAtraM nyuja karoti" iti kAtIye'pi kalye nyunIkaraNamevopadiSTaM na pidhaanm| tadevam,-pidhAnapane na nyujIkaraNam, nyunIkaraNapakSe ca na pidhAnam, iti tatrabhavatASInAM samayaH / nibandhAraeva kecidatrAparituSyantaH prayogAntaravizeSAn prayogAntare nivezayanti / / thaccAparamuktaM tattvakAreNa,-"gobhilasUtra, pilpAtre ityabhidhAnAt , saMsavAn, iti bahuvacanAt , manne pibabhyati pinatvena, "zrAvRtAstatra tiSThanti pitaraH zaunako'bravIt" / ityAzvalAyanagrahyapariziSTavacane'pi piTatvena SaDupasthiterAvAinavat pasthitimuddizya madeva nyu bIkaraNam, na tu mAtAmahAnAM maithi For Private and Personal Use Only
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra [2 kA. J www.kobatirth.org zraddhavAlpaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 656 , lokaM pRthak karaNam" iti / tadapyamaGgatam / 'piTapAtre' - iti tAvadasmAkaM sUtrapATheona bhavati / 'prathame pAce' - iti khalvaca bhavAn sUtrakAraH paThati / seo'pyevameva sUtramidaM papATha / 'prathamepAtre piTapAce' - dUti vyAcakre ca / sa khalvevaM sUtraM likhan vyAkuvca, kathaM punaranyathA likhati, iti na khalbadhigacchAmi / saMsravAn, - iti bahuvacanamapi pAtratrayamaMstravaparatayA nAnupapannam / tathAca, samavanayanaM pAcacayasaMstravAnAmeva, prathamapAcantu tasyAdhAraH, - iti na kiJcidanucitam / atha, 'prathame pAtre saMstravAn samavanIya' - ityukte prathamapAtrAtiriktasaMstravAnAmeva samavanayanaM gamyate ? / gmymaano'pyymrthe| mithyA - iti brUmaH / kasmAt ? / zrasyAmavagatau prmaannvishesssyaabhaavaat| yathA, "yasya parNamayI juharbhavati na sa pApazlokaM sToti" - ityatra, pAlAbhyAM juhAM jAtAyAM tataeva tat phalaM bhavati iti jAyamAnamapi vijJAnamapramANamUlatvAnmithyA vijJAnam, - iti caturthAdhyAye siddhAntitam / tadvadacApyavagantavyam / azakyatvAcca / na khalu prathamapAtra saMstraveNAsamavanIya pAcadayasaMstravauzakyau samavanetum / kiM kAraNam ? | pAtradayasaMstravAvapi hi prathame pAtre niHkSeptavye / yohi prathame pAtra pAtradvayamaMsavau samavanayati, samavanayatyasau pAtratrayasaMstravAnavazyam / aparihAryyatvAt / pitRtvena SaDupasthitisambhave'pi, 'mAtAmahAnAJcaivam' - iti vacanAgataM pRthak karaNaM na zakyate vArayitum / zrAvAhanavat dUtyapi neodAharaNam / zrAvAhane'pi pRthakkaraNasyoktatvAt / seo'yaM svayamevAvAhane sadanuSThAnaM varNayati, svayameva ca tat dRSTAntayati iti kimatra brUmaH 1 For Private and Personal Use Only
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 660 shraaddhklpH| [2 kA.] 'paiTakaM prathama pAtram'-ityAdi yamavacanavirodho'pi tasyAparihAryaH sthAt / katham ? / taddhivacanaM nyujakaraNaparatayA svayaM varNitam / tatra ca pittpitaamhprpitaamhpaatraannyukaani| SaNAM yugapatkaraNe kathaM na virodhaH / tadidaM nyunIkaraNaM kartuvAmapArzve karaNIyam / maukAt / prayogAntare'pyevaM pazyAmaH / "nyujamuttaratonyaset" iti hi smrnti| uttarazabdaza, "uttare cAsya sauvarNa lakSma pArzva bhvissyti"| iti bhArate, "tasmAt yasya dakSiNatolakSma bhavati, taM puNyalakSmIkamityAcakSate, uttarataH striyAuttarAyaNa hi strI"-dUti zAtapathIye ca brAhmaNe, vAmavacanodRSTaH / mahApi grahItavyobhavati / avirodhAt / piye ca karmaNi prAcIdiguttarA bhavati / "yA dakSiNA mA prAcI, yA pUrvA settarA"-iti hi piyAmiSTimupakramya brAhmaNaM bhavati / asminnavasare dUSNImudakaM dattvA tilodakaJca mantreNa dAtavyam / kutaH ? / "dIn pradAyodakapUrva tilodakaM dadAti piturnAma rahItvA'sAvetatte tilodakaM ye cAtra vAmanu yAMzca tvamanu tasmai te khadheti" "apa upaspRzyaivamevetarayoH" iti gTahyakAravacanAt / "vRSNIM pRthagapodadyAnmantreNa tu tilodakam / gandhodakaJca dAtavyaM sannikarSakrameNa tu" / iti karmapradIpavacanAcca / tadatra, mantreNa tilodakaM gandhodakaJca dAtavyam, iti vadan gandhodakamapi tilodakavat ye cAca tvAm For Private and Personal Use Only
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 kA.] praahklpH| iti mantreNa dAtavyam, ityupadizati / yaca 'anulepaneyogyAgandho gandhodakam' iti nIlAmbareNa varNitam / tadasaGgatam / uda. kapadasyAnarthakatvApatteH / ghRSTohi mlyjogndhobhvti| na ca ghRSTAnAM viSkAnAM nAstyanulepanayogyateti tanirAsArthamudakapadamiti vAcyam / yAtayAmatayaiva tasya nirAmAt / na cAdRSTArthaM gharSaNam , yenaivamApAdyeta / dRSTohi tasyArthA'nulepanayogyatA nAma / anyathA bhUyAsu pradezeSu gandhamAtrIpAdAnAdevaM prasajyeta / tasmAdamaGgataiSA klpnaa| yadyapyanvaSTakyakarmaNi tadupadiSTam , tathApyanvaSTakyadharmANaM piNDapityaje, piNDapityajJadharmANAJcAtra pradezAdatrApi karaNIyaM bhavati / nAtra tanniSiddham / tadidaM tilodakadAnaM pAtreSu karaNIyam / tathAca kAtyAyanaH / "zrAsanAdyaparyantaM vaziSThena yathoditam / kRtvA kAtha pAtreSu una dadyAttilodakam" / iti / mahAyazAsvAha,-"nAtra tilodakadAnaM pRthakkAryaM vidherabhAvAt / * * piNDapityajetikarttavyatAvidhAnAttatra cApratiSedhAditi cet / na / arthAntarAbhAvAttatrApratiSedhaH / kiJca yadi tatrApratiSiddhamatra kriyate, tadA sakRdAcchinnadarbhamuSTistaraNamaSTamadezaparivAraNaM mAMsacaruzrapaNaJca syAt" iti / tadazraddheyam / arthaparyantakAnantarameva tatra tilodakadAnaM-kAtyAyanaH smarati / tvaM punarAttha, tatrAntirAbhAvaH, iti / "makadAcchinnaM darbhamuSTistoti"-dUti, "karSazca" iti caitAbhyAM sUtrAbhyAM bhagavatA sahyakAreNa karSaNAmabhitAdarbhamuSTistaraNasyopadezAt kAzcAtra nivRtte 10 For Private and Personal Use Only
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dara shraaddhklpH| shraaddhklpH| [2 kA.] vakSyamANatvAt tasyApi nivRttirvijJAyate / amimatAmagnipraNayanaM yadyatrApi bhavati, staraNamapi darbhamuSTastadabhitaH krtumucitm| aSTamadezaparivAraNamapi yadyatra kriyate,-kinAma tavAniSTaM bhavati,iti na khbdhigcchaami| vizeSaM vinA parivRtaeva pizyaM karma sadhairanumanyate / tathA hi haviSaH zvAdidRSTyapaghAtAna bhaviSyatIti / "paNDApaviddhacANDAlapASaNDapanmattarogibhiH / kRkavAkuzvananaizca vAnarayAmasUkaraiH / udakyAstakAzIcimatAhAraizca vIkSite / zrAddhe, surAna pitarobhujate puruSarSabha ! / tasmAt parizrite kuryAt zrAddhaM zraddhAsamanvitaH / urdhvAJca tilavikSepAyAtudhAnAn nirAmayet" / iti ca smaranti pauraannikaaH| piNDapityAeva tAvanmAMmacaranAsti / "anvaSTakyasthAlIpAkena piNDapityajJovAkhyAtaH" iti sUtre sthAlIpAkagrahaNAt / kathamasau atra zraSyeta / parantu, tatrAkSayyahapteH sUtrayiSyamANatvAt mAMsamapyacecchayA pacyate / tadidaM tilAdakadAnam, "AsureNa tu pAtreNa yastu dadyAtilodakam / pitarastasya nAmanti dazavarSANi paJca ca / kulAlacakraniSyannamAsuraM mRNmayaM smRtam / tadeva hastaghaTitaM sthAlyAdi daivikaM bhavet / iti kAtyAyanokapAtreNa karaNIyam / tilodakaJcadam,-'amukagotra pitaramukavarman asAvetatte tilodakaM yecAtra vAmana yAMzca For Private and Personal Use Only
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 kA. ] tvamanu tasmai te svadhA' - ityanvaSTakayokrenaiva prakAreNa dadyAt / tatra hi bhagavatA gTahyakAreNa, 'pitunIma gTahItvA' - ityupadizya, 'asAve - tatte'-ityamAvityasya punarupadezAt iyameva prayojyaM bhavatyadRSTArtham / pratyavopasthitenAdaH padArthena brAhmaNena picAdInAmabhedabuddhyarthaJca / 'etatte'- iti, 'tasmai te'- iti ca dvayaM yathA prayujyate / sarvvaca caivaM piNDapitRyajJAtidezasyale sAvityasya punarule khodraSTavyaH / mahAyaza - sA'pi piNDadAne nAmo lekhAnantaramasAviti likhitam / arghyadAne tvatrabhavatA sUtrakAreNa nAma gTahItvA' - ityakaraNAt zramAvityasyaiva nAmollekhatAtparyyakatvAnna tatrAsAvityasya punarullekhaH // 0 // 17 // // aca gandhapuSpadhUpadIpAcchAdanAnAM pradAnam // 18 // zracetyavasarAnuvAdakam / tena tilodakAdidAnaM kRtvA, - iti jJApayati / evaM vasarAnuvAdo'rthavAn bhavati / itarathA arghyadAnAsarasya pAThAdeva lAbhenAnarthakyamasyApadyeta / zracetivacanAdaca gandhAdInAmevapradAnaM tena gohiraNyAdInAM zrAddhAnte dakSiNArUpeNa pradAnaM kAryyam, - iti gArgyanArAyaNaH / tathA ca dakSiNAmupakramya smaranti paurANikAH zrAddhakalpaH / "sAvarNaraupyapAtrANi manojJAni zubhAni ca hastyazvarathayAnAni samRddhAni gTahANi ca / upAnatpAdakAM chatracAmaravyajanAni ca / yajJeSu dakSiNAmukhyAdati saMcintayan hRdi / daridro'pi yathAzaktyA dadyAdvipreSu dakSiNa" For Private and Personal Use Only 26
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 6 iti / anyetvADa:, - www.kobatirth.org Ext iti / zrAddhakalpaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "yathopadiSTAMstAn sarvvInalaGkavibhUSaNaiH / khagdAmabhiH zirAveSTairdhUpavAseA'nulepanaiH" / iti devalAdivacanAt zralaGkArAdikamapyacaiva dAtavyam / zratyarthI - bhAvAdavasarAnuvAdamAcam iti / devalAdivacanAnAM svoktaprayogaviSayatvAt prayogAntaraviSayatvaM nAsti / yetu kaJcit prayogamanArabhyaivAdhItAH, teSveva paraM pUrvekaM dvaitamupatiSThate / tadacabhavantobhUmidevAH pramANam / "cAmaraM tAlavRntaJca zvetacchatraM ca darpaNam / dattvA pitRNAmetAni bhUmipAleo bhavediha " / dUti / "yaH kaJcukaM tatheoSNISaM pitRbhyaH pratipAdayet / jvarodbhavAni duHkhAni sa kadAcinna pazyati // strINAM tu sindUraM dadyuzcaNDAntikAni ca / nimantritAbhyaH strIbhyoye te syuH saiAbhAgyasaMyutAH" // 18 // iti / [2 kA. ] "alaGkArAH pradAtavyAyathAzaki hiraNmayAH / keyUrahArakaTakamudrikA kuNDalAdayaH / strIzrAddheSu pradAtavyA zralaGkArAzca yoSitAm / maJjIramekhalAdAma karNikAkaGkaNAdayaH" / For Private and Personal Use Only
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra [2 kA. ] www.kobatirth.org zrAddhakalpaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "AdarzavyajanaM chatrazayanAsanapAdukAH / manojJAH paTavAsAzca sugandhAzcUrNamuSTayaH / aGgAradhAnikAH zIte yogapaTTAzca yaSTayaH / kaTisUtrANi raupyANi mekhalAzcaiva kambalAH / karpUrAdezca bhANDAni tAmbUlAyatanaM tathA / bhojanAdhArayantrANi patadgAhAMstathaivaca / haddapU tathAJjanazalAkA kezAnAJca prasAdhanam / etAn dadyAttu yaH samyak seA'zvamedhaphalaM labhet" / iti caivamAdInAntu yuktamasminnavasare dAnamiti / pitRRNAM dattvetyabhidhAnAcaivaM gamyate / zrAcchAdyate anenetyAcchAdanaM vastram / tadabhAve yajJopavItaM deyamityukaM brahmavaivartte / "yajJopavItaM dAtavyaM vastrAbhAve vijAnatA / pitRbhyovastradAnasya phalaM tenAzrute'khilam" / iti / pAdma etu, - "niSkrayovA yathAzakti vastrAbhAve pradIyate" / iti vastramUlyamapi dAtavyam - ityuktam / zradityapurANe tu yajJopavItasyAvazyakatvamuktam / yathA / "pihRn satkRtya vAseobhirdadyAdyajJopavItakam / yajJopavItadAnena vinA zrAntu niSphalam " / dUti / etadyatistrIzThadra zrAddheSvapi deyam, -iti hemAdriH / puSpAdividhiniSedhAzca smRtyantarebhyo yathAsambhavamavagantavyAH / granthagauravabhayAdupAramyate'smAbhiH For Private and Personal Use Only
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir shraaddhklpH| [2 kA.] teSAM khalveSAM gandhAdInAM indanirdezAt , lAghavAt, "arthe'kSayyodake caiva piNDadAne'vanejane / tantrasya vinivRttiH syAt svadhAvAcanaevaca" / iti chandogapariziSTe, aAdivizeSopAdAnamahimnA taditaratrAsativAdhake tantrAnuSThAnAbhyanujJAnAJca tantreNaiva pradAnaM karaNIyam / tadevaM dravyatantratevAmISAM bhavati, na punaruddezyatantratA'pi / etadanenaki bhavati / pitaramuddimya gandhAdipaJcakaM tntrennemssttvym| pavaM pitAmaham / evaM prapitAmaham / mAtAmahapatepyevam, iti| kathaM jJAyate ? / sTaNu yathA jJAyate / "udakapUrva tilodakaM dadAti pitunarnAma gTahItvA asAvetatte tilodakaM ye cAtra vAmanu yAMca tvamanu tasmaite khadhetyapa upaspRzyaivamevetarayoH, tathA gandhAn" iti tAvadanvaSTakyakarmaNi grAhyakAreNa satritam / tadatra, tilodakasya pratyekena pradAnaM sUtrayitvA, 'tathA gandhAn' iti sUcayan gandhAdInAM militAnAmapi, pitrAdipratyekAddezenaiva dAnamatidizati / anvaSTakyadharmAH piNDapiDhayajJe, naddhAzcAtra pradizyante, ityvocaam| asmAdeva kAraNAt saMbodhanAntanAmnA ye cAtra tvAm, iti mantreNacAmISAM gandhAdInAmutsargaH karttavyaH, ityavagacchAmaH / tadame militA gandhAdayaH pratyekaM pitrAdimuddizya pUrvAkaprakAreNAtmRjya brAhmaNeSu pratipAdayitavyAbhavanti / pratipAdanaJcAmISAmekaikazaH karaNIyaM na militAnAm / kutaH? / "gandhAna brAhmaNasAt kRtvA puSyAmRtubhavAni ca / dhUpaJcaivAnupUrvyaNa agau kuryyAdataH param" / For Private and Personal Use Only
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 kA. ] iti kAtyAyanena tatheopadezAt / 'dhUpaJcaiva' - ityanena dIpAcchAdanayorapi parigrahaH / hariharasvetadvacanamAtradarzI brAhmaNeoddezena gandhAdInAmutsargamAha / tadasaGgatam / pazcimapratipattya bhiprAyakatvAdasya / ' tathA gandhAn' - iti sUtrayatA gTahyakAreNa khavamISAM pitrAdyuddezena dAnamanuziSTam / zrAddhakalpaH / entrada idamidAnIM sandihyate / kimetadgandhAdipaJcakameva zrAdau pitRbrAhmaNAya pratipAdya, tathaiva pitAmahabrAhmaNAya pratipAdanIyam, - ityevaM krameNAmISAM pratipattiH karaNIyA, zraheokhit pitrAdipratyekabrAhmaNebhyaevAditAgandhAn pratipAdya, tathaiva puSpAdInAM pratipAdanaM karaNIyam ? - iti / pitrAdipratyeka brAhmaNebhyaevAditA gandhAn pratipAdya, tathaiva puSpAdInAM pratipAdanaM karttavyam, iti brUmaH / kasmAt ? / yasmAdAnupUrvyeNa iti vacanAt vibhigamanAviraheNa brAhmaNAnAmiva gandhAdipratipAdanasyApi bhavati pratItiH / bhavati cet, kathamutstrakSyate / tasmAt sarvvaieva brAhmaNebhyazrAdau gandhAn pratipAdya, tathaiva krameNa puSyAdayo'pi pratipAdayitavyAH / yathA hi vAjapeye saptadazAnAM prAjApatyAnAM pazUnAM krameNa prokSaNaM kRtvA, tenaiva krameNAnye'pi codakaprAptAdharmAH karttavyAH zrAlambhAzca na sarve prokSaNAdayaekasmin pazau zranuSThAya punaranyasminnanuSThAtavyAH, - iti paJcamAdhyAye siddhAntitam / tadvadacApi picAdibrAhmaNebhyaH krameNa gandhAn pratipAdya tenaivakrameNa puSpAdInAmapi pratipAdanaM karaNIyam, na punaH sarvvameva gandhapuSpAdikamekamai brAhmaNAya pratipAdya punaranyasmai pratipAdayitavyam - dUti / nArAyaNopAdhyAyo'pyAha "prathama gandhaM For Private and Personal Use Only viv Ad
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrAddhakalpaH / [2 kA.] pitrAditrayabrAhmaNebhyaH, pazcAt puSpANi, ityevaMkrameNa brAhmaNaniSThAn kRtvA" iti / tasmAt ,-'ekasya sakalaM gandhAdikaM pradAyAparasya deyam' ityasaGgatam vacanam / pratipAdanaJcAmISAmamantrakaM karaNIyam / tatramantrasyAnupadezAt / tattvakArasvAi / 'gandhAdInAM militAnAM tantreNevotsargaH, nivedanantu pratyekazaH / tathA ca zAyyAyanaH / "eSate gandhaH, etatte puSpam , eSate dhUpaH, eSate dIpaH, etatta AcchAdanamiti" iti / tadasaGgatam / zAzyAyanena hyayamutsargaprakArogandhAdInAmupadiSTaH / na nivednprkaarH| pratipattaumantrasaMyogasthAnAvazyakatvAt / 'eSate piNDaH' ityapi anupadaM tasya sUtraNamasti / na hi piNDo'pyutsRjya pratipAdyate / tasmAt piNDe tAvadutsargaprakAro'yamityavivAdam / tatmAmAnyAgandhAdInAmapi tathaivAstu / alaMpratipattau mantrAnvayavarNanena / tasmAt , pratyekamamISAmutsargaH zATyAyanasyAnumataH / seo'yaM tadIyaeva prayoge nivizate na punarasmadIye'pi / etena, "etadaHpuSpamityutvA puSpANi ca nivedayet" / iti brahmapurANAdivacanAnyapi vyAkhyAtAni / bhavadapyetat pratipAdanamantra tattatprayogaeva bhaviSyati, ityanudAharaNam / . asminnavasare bhUmizodhanamaNDalakaraNabhojanapAtrasthApanamicchanti / hutazeSadAnAnantarameva pAtrAlambhanopadezena parva pAtrasthApanasthAvagateH / maNDalamantareNa bhojane doSazravaNaca / etat sarvaM smRtyantarebhyoyathAsambhavamavagantavyam // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrAddhakalpaH / [2 kA. ] dvidvii uddhRtya ghRtAktamannaM pRcchatyagnau kariSyAmIti // 19 // RjuratarArthaH / ghRtAktamiti kurvvan vyajanacArAderananujJAM darzayati / ghRtAkramevAnnamuddhRtya - ityarthaH / tadetadguNavidhAnArthaM piNDapitRyajJapradezaprApto'pi pro'nUdyate // 0 // 18 // 0 // kurvvityanujJAtaH piNDapitRyajJavaddutvA // 20 // RjuracarArthaH / piNDapittayajJa pradezaprAptasyApi kurvvityanujJAnasya punarupAdAnam,-"pratyAhuH kriyatAmityarthakAmaM kuruSveti parakAmaM kurvviti putrakAmaM" - iti cchandogAparasUtroktAdhikArivizeSAnanujJAnArtham / 'piNDapitTayajJavadupacAraH - iti siddhe piNDa piTayajJadharmapradeze, 'piNDa piTayajJavaddhutvA' - iti punarvvacanaM tantrAntarAnumatAnAM mantradaivataprakArANAM nirAsArthamAdarArthaM vA / anagnimatA khalvatra pibrAhmaNahaste hAtavyam / tathAcAnvaSTakyakarmaNi kAtyAyanaH / " pitrye yaH paGktimUrddhanyastasya pANAvanagnimAn / vA mantravadanyeSAM tRSNIM pAtreSu niHkSipet" / iti / yaH paMGktimUrddhanyastasya pANau mantrabaddhuvA, zranyeSAM pANau tUSNIM hatvA - ityarthaH / nacAnuSaGge mAnAbhAvAdanyeSAM pAtreSu tUSNIM niHkSipet / evaJca zranyeSAmityabhidhAnAt tatpAtre hutazeSaM na deyamiti vyAkhyAnaM yuktamiti vAcyam / mantravadityasyAnarthakatvApatteH / tatpAtre jatazeSadAnAbhAvasyAdRSTArthatApattezca / zAkhAntare'pi sarvveSAM pANau homodRzyate / kintu tatra sarvvatraiva mantrasambandhaH, -iti vizeSaH / yathA zaunakaH T 11 For Private and Personal Use Only
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 067 www.kobatirth.org zrAddhakalpaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "sarveSAmupaviSTAnAM viprANAmatha pANiSu / vibhajya juhuyAt sarvvaM somAyetyAdimantrataH" / [2 kA. ] iti / tathA zrazvalAyana: / " zrabhyanujJAyAM pANiSveva vA " - iti / yadA punarbrAhmaNAlAbhAt kuzamayabrAhmaNe zrAddhaM kriyate, tadA tatraiva zrAddhavadanaukaraNaheAmo'pi karttavyaH / brAhmaNakArye tasya vidhAnAt / agnaukaraNaheAmohi guNabhAvena zrAddhasyopakaroti / tasyApi viprapANiH / mukhyaM kathaM saguNaM syAditi khalasau guNeSu pravarttate / sa yadi guNasya guNaM vinipAtayati, nAsya kiJciddhIyate / zratha tu guNasya guNamanurundhAnAmukhyaM vinipAtayati, svArthe'sya hIyate / nacaitaducitam / tantrAntaradRSTaM jalAdikamacecchantyanye / idamidAnIM sandihyate / kimayamanaukaraNahAmaH upavItinA prAGmukhena karaNIyaH, zraheokhit prAcInAvItinA dakSiNAmukhena ?iti / ubhayathA, - ityAha / tathAcobhayathA darzanam / "sa udAsvAnA dve tI juhoti devebhyaH " - iti mAdhyandinIye brAhmaNe / "prAcInAvItI bhUtvA dakSiNAsInaH * * ma udvAsya dve zrAjatI juhAti" - iti ca jJAtapathIye brAhmaNe / so'yaM vikalpaH / zrAha / gRhyakAravirAdhastarhi syAt / sa khalvanaukaraNahAmamupadizya, " zrata Urddha prAcInAvItinA vAgyatena kRtyam " - iti sUtrayannanaukaraNahAme upavItitvamabhipreti, - iti gamyate / nAyaM doSaH / parataH prAcInAvItitvopadezasya purastAdaniyamAbhiprAyakatayaive / papatternityavadupavItitva prApakale mAnAbhAvAt / tasmAdanaukaraNa home prAcInAvItitvopavItivarvikalpamabhipreti gTahyakAraH - ityavagacchAmaH / sa khalvayama spaSTaH sUtrakArasyAbhiprAyaH pariziSTakAreNa spaSTIkRtaH / yathA / For Private and Personal Use Only
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra [2 kA. ] www.kobatirth.org zrAddhakalpaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "naukaraNahoma karttavyaupavItinA / prAGmukhenaiva devebhyojuhAtIti zrutizruteH / apasavyena vA kAryo dakSiNAbhimukhena ca / viruya haviranyasmAnyasmai na hi hayate " | 71 dUti / tathA cAsmadIye gRhyasUtre / " tasminnevAnau zrapayatyodanacaruJca mAMsacaruJca"-iti / " sarvvasyatvevAnnasyaitAn balIn haret pitryasya vA" - iti ca / tadatra pitryasya carorabhidhAnAnnibI popi pitRbhya eva jJAyate / apare punaretadabuddhA vibhinnazAkhiviSayANAM parasparaviruddhAnAsuccAvacavacanAnAM samanvayaM karttumicchantoyebhyo yathA'rociSata, te tathaiva bahuprakAraM prAlapiSanta / tadupecaNIyam / pratyAdezazcAmISAmekaikazeogTahyabhASye pradarzito'smAbhirityupAramyate // // 20 // 0 // hutazeSaM brAhmaNAya dattvA // 21 // C I RjurantavArtha: / 'brAhmaNAya' - ityuddezyagatamekatvaM grahakatvamiva na vivacitam / evaJca, brAhmaNAya - iti sAmAnyenopadezAt devabrAhmaNAyApyetat deyam / seA'yaM vaikRteovizeSopadezaH prAkRtaM pAtreSu dAnaM nivarttayati / zaramayavarddhirupadezava kuzamayaM varddhiH / kAtyAyanaH khalvanvaSTakyakarmaNi hutazeSasya pAtreSu dAnamupadizati / codakAJcAcaitat prApayati / tacca vacaneneoparoddhavyaM bhavati / " piNDa piDhayajJavadrutvA jatazeSaM pANiSu dadyAt pANimukhAH pitaradrati zruteH" - iti ca cchandogAparasUtram / raghunandanastvetadajAnAno'cApi pAtreSu huta - For Private and Personal Use Only
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org C [ 2 kA. ] zeSadAnamAha / samucayarasikA sau prayogAntaravizeSAnapi prayogAntare samuccinoti / sa khalvayaM "jateocchiSTaM brAhmaNebhya: pradAya"iti yamavacanaM likhannapi kathaM punaH pAceSu jatazeSadAnamAha, iti na khalvadhigacchAmi / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrAddhakalyaH / - tadidaM brAhmaNebhyodattaM hutazeSamannamarthAdupakalpitairannairmizrIkRtya tairupayoktavyamityAjaH / zlokamapyudAharanti / "annaM pANitale dattaM pUrvvamananyabuddhayaH / pitarastena vapyanti zeSAnnaM na labhanti te / yacca pANitale dattaM yaccAnnamupakalpitam / ekIbhAvena bhoktavyaM pRthagbhAvo na vidyate / iti / asminnavasare, annAdiparivezanaM karttavyamiti vacyAmaH / tavidhiniSedhAca yathAsambhavaM smRtyantarebhyo'vagantavyAH // * // 21 // 0 // - pAcamAlabhya japet, - pRthivI te pAcaM dyauH pidhAnaM brAhmaNasya mukhe ammRte amRtaM juhAmi svAheti // 22 // pAcamityekavacanamavivakSitam / bhojanapAcANyAlabhya spRSTvA pRthivI te pAcamityAdi mantraM japet / sa cAyamAlambhodakSiNahastena karttavyaH / kutaH ? / aGgAnabhidhAnAt / yacca - "deve'nuttAnapANibhyAmuttAnAbhyAJca paiDhake" / iti yamavacanam / tat tayuktaprayogaviSayabhitya sakkadA veditam / sa khalvayaM pAcAlambho'nnaM parivizya karaNIyaH / kathamanucitamannaparibezanaM kriyate ? | arthato'vagaterityAha / zranupadaM khalvAcA'ne For Private and Personal Use Only
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 kA.] 'GgASThanivezanamazanaJca brAhmaNAnAM sUtrayiSyati / tadevaM sAkSAdasUtritamapyarthAdavagatamantraparivezanaM karttavyaM bhvti| yadi karttavyam , vizeSAbhAvAt japAt parataeva kriyatAm ? / na, ityucyate / annasaMskArAhi japona pAtrasaMskArArthaH / annena hi saMskRtena naH pryojnm| taddhi brAhmaNAupayokSyanti / saMskRtamapi hi pAtraM guNabhAvenAnnasyaivopakariSyati / kariSyati cet, tasyaivopakAraH kalyatAm / alaM paatrsyaapyupkaaraantrklpnyaa| na hi japena dRSTaH kazcidupakAraH kriyate, ityavazyamadRSTaM klpniiym| sacedannasyopakaroti, ekamevAdRSTaM kalpayitavyaM bhvti| atha tu, pAtrasyopakurvanasyopakaroti, iti kalyate, he tAvadadRSTe kalpayitavye bhavataH / nacaitat nyAyyam / apUrvaprayuktAH khalvAlambhajapAdayaH padArthAH prdhaansyaivaanggm| tatra, 'pAtramAlabhya'-iti vacanAt pAlambhaH pAtrasyopakAradvArA pradhAnasyopakarotu / jape tu naitadasti / pramANAbhAvAt / mantro hyasya annArthatAM gamayati / 'pRthivI te pAtram'-dati hyAha ! annaM hi brAhmaNasya mukhe juhoti, na pAtram / anne'pi tarhi nAyaM mantrArthoghaTate / na khalvannasya pAtraM pRthivI, dyaurvA tasya pidhAnam , brAhmaNasya mukhaM vA amRtam , na vA annamapyamRtaM nAma / neSa doSaH / paJcAgnividyAdivadupapatteH / yathA hi paJcAnividyAdiSu yoSidAdivanyAdibuddhiH, tathaivAtra pAtrAdiSu pRthivyaadibuddhirbhipreyte| annecaamRtbuddhiH| saMskArArtham / evaM khalvetadanudhyAtaM mat maMskRtaM bhvivthti| saMskRtaJca sat brAhmaNAnAmupayogena mahate kalyANayopakalpivyate, iti / amaraNahetuH khalvannaM zakyamamatamiti vkum| tathAca brAhma purANe / For Private and Personal Use Only
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Rs74 shraaddhklpH| [2 kA.] "pRthivI pAtramityannamastaM cintayet paThan" / ityanne'mRtacintAmupadizati / raghunandanasvetadabuddhA, parivezanAt paratAjape mntrlinggvirodhmaah| yaccAparamukam, mantre astamityanena yajJazeSamAtrAvagatestatprakSepAnantarameva pAvAlambhojapazca, tataH parivezanam, iti| tadapyasaGgatam / mantraliGgavirodhAt / katham ? / hutazeSasthAtra brAhmaNAya dAnena pAtre prakSepAbhAvAt pRthivI te paatrmityaadynupptteH| juhomi, itynupptteshc| yaddhi pUrva brAhmaNAya dattaM, kathamidAnIM tyet| annaM khalvidAnI hyet| amRtazabdasya yajJazeSavacanatve'pi tanmAtravacanave na prmaannm| tasmAt parivezanAt paratAjape'pi na kazcidvirodhaH / na khalvaparivezite'nne tavAhatabuddhistatpAtrAdiSu vA pRthivyAdibuddhiryukA / tasmAt parivezanAt paraM pAtrAlambhojapazca krttvyH| ___ Aha / parivezanAt parataH pAtrAlambhe, itazeSaM dattvA pAtramAlabhya, iti vacanaM virudhyate ? / n| yasmAdevamapi hutazeSadAnasya pUrvakAlatA na virotyate / tatra hi vA smaryate na prAnantayeM / na hi 'bhutvA gacchati'-ityukta bhojanAnantayaM gamane gamyate, kintu bhojane gamanAt puurvkaaltaa| na hi bhutvA anAcamyaiva kshcidgcchti| astu ihyAlambhasya pAtrArthatvAt pAtrAlambhAt parataH parivezanam , tato japaH ? / tadapi nAsti / kutaH ? / yataH parivezanAt paramapyAlambhe na tasya pAtrArthatA hIyate, itynaikaantikohetuH| apica / pAlabhya japet, iti vacanAt pAlambhAnantaraM pAtramatyajanneva japati, iti gmyte| tadapi katham? iti cet / kimanena pramakAnuprasakena ? / For Private and Personal Use Only
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 kA.] traahklpH| pU gamyate tAvadevam / gamyate cet, na yujyate vinAkAraNamutsaSTam / pAlambhAt paratazcet parivizyate, nUnamavagatiriyamutsRjyeta / tathAca. yathA 'upavizya mujhe ityupavezanaM bhojanakAlamanuvarttate, tathA 'bAlabhya japet' ityAlambho'pi japakAlamanuvartate / tasmAt parivezanAt paraM pAtrAlambhaH, tatojapaH, iti siddham / tantrAntarakArA apyevaM smaranti / yathA yAjJavalkyaH / _ "dattvA'naM pRthivIpAtramiti pAtrAbhimantraNam" / iti| pAtrAbhimantraNaM pAtrasthAnnAbhimantraNam / tathAca brahmapurANam / ____ "devapUrvaM pilabhyo'nnamAjyayuktaM madhumutam / mantritaM pRthivItyevaM madhuvAtatyUcaM japet" / iti mantritamannamityanasya mantraNamAha / yadyapyetat sarvaM tattatprayoga viSayama, tathApi nyAyAgatasthArthasyopohalakaM bhavatIti tadudAharaNArthatayopanyastaM parokasamuccayavAdinAM pratyAdezArthaJca / yaca mArkaNDeyapurANavacanam, "hutazeSaM pradadyAtnu bhAjaneSu dijnmnaam| bhAjanAlambhanaM kRtvA dattvAcAnnaM yathAvidhi / yathAsukhaM juSadhvaM bhoritivaacymnisstthurm"| iti / tatrAnnasya dAnamutmAna parivezanamiti samuccayavAdibhiH sntochuvym| anupadam , 'yathAsukhaM juSadhvam'-iti vacanopadezAccaitadevaM pratipattavyam / annotmagIt paraM hi tavacanaM tairiyate / paramArthatastvetadapi vacanaM taduktaprayogaviSayamityasmAkaM naastynuppttiH| bhAjaneSu hutshessprdaancaitdpoddlyti| na ca tatra japo'pyasti, anapadezAt / For Private and Personal Use Only
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir shraaddklpH| [2 kA.] samuccayavAdinAnviyamanupapattiravarjanIyA syAt / 'mantritaM pRthivItyevam'-datyananyagatervacanAt, ityAstAM vistaraH / so'yaM nyAyalabhyo'rthaH, iti kRtvA na khalvaca bhavAn sUtrakAraH parivezanamantrasya sUtrayAJcakAra, iti livyate // 0 // 22 // 0 // vaiSNavyacI yajuSAvA'GguSThamanne'vadhAya // 23 // vaiSNavI Rk,-'dUdaM viSNurvicakrame-ityAdikA / yajuH,-'viSNo ! havyaM rakSaskha'-iti kecit| 'kRSNa! kavyamidaM rakSasva madIyam'iti kecit / ubhayatraiva, deve 'havyam'-dUti, piye ca 'kavyam ,iti paThanti / tadatra bhavanto bhUmidevAH prmaannm| vAzabdAvikalpArthaH / aGguSThamanne'vadhAya nidhAya / idaccAGguSThanivezanamannasaMskArArthatayA kuzamayabAhmaNapane'pi karaNIyaM bhavati / smaranti ca / "niraGguSTaJca yat zrAddhaM vahirjAnu ca yat kRtam / vahirjAnu ca yadbhuktaM sarvaM bhavati caasurm"| iti| anne, dUti vacanAcAna evAGguSThAvadhAnaM na jalAdAviti drssttvym| asminnavasare'nne tilavikaraNaM karaNIyam / kathaM jJAyate ? / "trINi zrAddhe pavitrANi dauhitraH kutapastilAH" / iti / "prAcInAvItamudakaM tilAH savyAGgameva c| * * * * * * * * * vAlabhAni prazastAni sadaivetAni paisake" / iti ca kaJcit prayogamanArabhya sAmAnyataH smaraNAt / "yadhyAya For Private and Personal Use Only
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 kA.] 177 dadyAttaddhaviyairupasicca" iti ca paribhASitam / 'iviSya'-iti tilAnAmAkhyA, iti mahAyazAH / deve ca yavavikaraNaM karttavyam / yaH kazcidarthaH pizye tilaiH kriyate, ma hi daive yavaiH karaNIyobhavati / yavavikaraNaJcedaM 'yavo'si' iti mantreNa syAt / kutaH ? / mantravizeSasyAnupadezena arghyapAtrIyayavakiraNamantrasthAdarjumucitatvAt / katham? / yavavikaraNamAmAnyAt / mantraliGgAcca / tasmAt , sUtrAnupAttatvAt samantrakayavavikaraNaM na, ityasaGgataM vacanam / yavavikaraNasyApyevamakaraNApattezca / kriyate ca / tasmAt mantro'pi pUrvAtayuktyA padyatAm / pizyadava deve'pi samantrakatvasyocitatvAt / vihitAvihitatvasandehecAvihitakaraNameva nyAyyam, iti bhavAnevAha / pizye tilavikaraNaJca 'tilo'si'-iti mantreNa syAt / kutaH ? / mantraliGgAt / 'pRktaH vadhayA' iti hyAha / 'svadhA' iti pitRNAmannaM brUmaH / 'khadhA vai piDhaNAmatram-dati hi nigamobhavati / madhdhayanne deyam / evaM hi madhumantrapAThImadhujapazca dRSTArthI bhaviSyati / - "yo dadyAdannamasmAkaM tat sarvaM madhunA saha" / ityapi pitgItA gAthA bhavati / asminnavasare'nnasyotsargaH karaNIyaH / kathaM jJAyate ? / annasaMskAro hyaGguSThanidhAnAntena parisamApyate / na ca tAvataiva naH kRtakRtyatA / ato'nnamidAnImutsraSTavyam / utsRSTaM khalvannaM brAhmaNairupayukaM mahate kalyANAya kalpasyati, iti / anarthakastItsargaH, nanu brAhmaNAnAmupayogenaiva kRtArthatA naH sampatsyate / vADhamevaM sampatsyate kRtA 12 For Private and Personal Use Only
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 7 aaddklpH| [2 kA.] rthtaa| tathApi, tatrabhavanto brAhmaNAH kathamanutsRSTaM parakhAnamupayodhyanti / tsmaattdrthmntrotsrgH| __"zraddhAsamanvitairdattaM pitRNaM nAmagotrataH / - yadAhArAstu te jAtAstadAhAratvameti tat" / iti ca smaranti / anupadamApozAnArthAnAmapAM pradAnastha sUcaNAcAsminneva krame tatkaraNamavagacchAmaH / utsargasya vRttatve khalvidAnImupayogobrAhmaNAnAmApatatItyanupadamApozAnArthAnAmapAM pradAnamupapannataraM bhvti| datte khalvanne pUrva pANiSu dattaM itazeSamanne nikSipyApozAnaM kRtvA brAhmaNAannamupayokSyanti, iti| kaatyaayno'pysminnvsre'notsrgmupdishti| tathAca kAtyAyanasUtram / "vaiSNavyaccI yajuSA vA'GguSThamanne'vagAhyApahatAiti tilAn vikIryoSNaM khiSTamannaM dadyAt" iti / tathA chandogAparasUtram / "aGguSThamanne'vadhAyAsAvetatte'namiti, makRtmakRdayaH pratiSya"-iti / so'yaM nyAyAvagato'rthadati kRtvA na khalvatrabhavAn sUtrakArautsargamannasya sUtrayAJcakAra, iti slivyate / raghunandanastu,-"vaiSNavyacI yajuSA vA'GguSThamanne nidhAyApahateti tilAn vikIryoSaNamannaM dadyAt" iti sUtraM paThati / kvacigauDIye sUtragranthe'pyevameva sUtrapAThodRzyate / tadA vyaktamasminnavasare'nnasthotsargaH, iti / parantu pAzcAtyasUtragrantheSvadarzanAt bhAvyakRtA mahAyazamA'paThitatvAJca tatra nAtyantamAsthetyanyathai tadasmAbhirvyavasthApitam / raghunandanokasUtrapAThasya prAmANikatve tu tadukkApahatAiti mantreNaiva tilavikaraNamiti draSTavyam / sa khalvayamanasyAtmargaH saMbodhanapadenAmanvya svadhApadena karaNIyaH / For Private and Personal Use Only
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 kA.] kathaM jJAyate ? / 'asAvetatte'nam'-dUti darzanAt / 'gotraM kharAtam'-dUti, 'svadhAkAraH pitRNAm' iti caivamAdivacanAt / ye cAtra tvAm, iti mantrasyAtropadezAbhAvAcca / aAdivizeSeSu tantratAniSedhena ca pitrAdInAM trayANaM yugapadeva karaNIyobhavati / tatra, 'vizvedevAdadamannaM yaddattaM yacca dAsyAmi tattRptiparyantaM tatmA te vAhA'-ityAdikaM tyAgavAkyaM mahAyazasA likhitam / idamannaM pariviSThaM parivekSyamANaJcAdapteH' iti vijnyaaneshvropyaah| naitat nyAyyam / 'asAvetatte'-iti sarvatrAsmacchAstre tyAgaprakArasUtraNAdatrApi tAvanmAtrasyaiva vakumucitatvAt / dAsyamAnAnyapi hyanAni buDyA maniSkRyatacchabdena nirdeSu zakyante / kathaM bhaviyyadannamidAnI vyaktuM zakyate ? / zakyate, iti pazyAmaH / na hi dAnamidaM yena 'tAdAnamaphalam'-dUti vacanaM virudhyet| yAgo'yamiti evocaam| yAge ca bhaviSyantInAmapi samidhA tyaagodRshyte| apic| bhavadevAbamiha tyajyate, pratipattireva paraM bhaviSyantI, ityadoSaH // 0 // 23 // 0 // sakRt sakRdapAdattvA // 24 // brAhmaNAnAM isteSu devAdikrameNa sakRt sakRdudakaM dattvA / idacodakadAnaM bhojanAt pUrvamApozAnArtham / kathaM jJAyate ? / 'praznatsu'iti vakSyamANasUtreNAzanamamISAM tAvagamyate / azanaJcApozAnaM kRtvaiva ziSTAH kurvanti, iti| __ "dattvA''pozAnamAmInaH sAvitrI birjapedatha / madhuvAtA iti caM madhvityantena bhojayet" / For Private and Personal Use Only
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 60 trAddhakalpaH / [2 kA.] iti ca smRtyantaram / tadidamudakadAnaM saMbodhanavibhaktyA gotrAdikamullikhya skhadhAkAreNa karaNIyam / kutaH ? / 'gotraM kharAntam'iti vacanAt / 'khadhAkAraH pitRNAm' iti vacanAcca / brAhmaNAca, 'aTatasyopastaraNamami svAhA' iti mantraNapozAnaM kuryuH // // 0 // 24 // 0 // madhuvAtA iti tacaM japitvA madhu ca vivA'natsu japet // 25 // bacam, iti, "Rci ruttarapadAdilopazca chandasi"-dati siddhaM bhavati / 'chandovat sUtrANi kavayaH kurvanti'-iti hyabhiyuktAnAM samayaH / tathAca, madhuvAtA-dUti RtrayaM japitvA, madhu-iti ca vAratrayaM javA, aznatsu brAhmaNeSu vakSyamANaM japet / praznatsu, dUti vacanAdazanasamakAlatvaM japasya / mo'yaM madhumantrajapogAyatrIjapAdanantaraM karaNIyaH / kathaM jJAyate ? / "madhumadhiti yastatra nirjapo'zitumicchatAm / gAyatryanantaraM, so'tra madhumantravivarjitaH" / iti cchandogapariziSTavacanenAtra tathA pratIteH / 'gAyatrI madhuvAtAJca japitvA'-iti gauDIyapAThe vyaktaevAyamarthaH // 0 // 25 // 0 // aznatsu japet, ityukram / kiM japet ? / ucyate,vyAhRtipUrvI sAvitroM tasyAJcaiva gAyacaM picamAJca sahitAM mAdhucchandasIzca // 26 // jpet| vyaahtyobhuuraadyaastisrH| tAH pUrvAH yasyAH, tAM sAvitrIm / For Private and Personal Use Only
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 kA.] shraaddhklpH| OMkAro'pi vyAhatInAM pUrva prayokavyaH / kasmAt ? / asmAkaM sandhyAkarmaNi tathaiva sAvitrIjapopadezAt / atrApi japaticodanAsAmyAt / tathAca kAtyAyanaH / _ "praNavobhUrbhuvaH svazca sAvitrI ca stIyikA" / iti / "pUrvatrikaM japan" iti ca / 'vyAhRtipUvI sAvitrI sapraNavAm'-dUti gauDIyapAThe vyaktaevAyamarthaH / raghunandanastu chandogo'pi, "praNavaM pUrvamuccArya bhUrbhuvaH svastataH param / gAyatrI praNavazcAnte jpevmudaahRtH"| dUti yogiyAjJavalkyavacanAdante'pi praNavamAha / tadanAdaraNIyam / 'pUrvatrikam'-iti vacanavirodhAt / ante praNavakaraNe tu catuSkApattiH / na ca, 'praNavatvena dvayorakyAdaviruddham ,-iti taduktasamAdhAnaM yuktamiti vAcyam / asmacchAstre zrAditaH praNavasyaiva pUrvamuktatvAt 'pUrvatrikam' ityetAvanmAtrItazcAnte praNavakalpanAyA asambhavAt / yogiyAjJavalkyastu taittirIyati tadvacanamavaSTabhya svazAstrasyAnyathAvarNanamayuktam / 'tasthAJcaiva' mAvizyAM RcyutpannaM yat 'gAyatra' nAma sAma / gAyatrasya sAnaH Rgantare'pi gIyamAnatvAt 'tasyAzcaiva'-ityuktam / tadidaM gAyatraM mAma daivatabrAhmaNe gAnagranthArambhe ca gIyate / / ___ "yadAu vizpatiH" iti, "manAdagne"-iti, "akSannamImadanta hi"-iti, "abhitripRSTham" iti, "akrAMtmamudraH"-dUti, "kanikranti" iti caitAsu Rtu gIyamAnAni sAmAni piyA nAma saMhitA For Private and Personal Use Only
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrAddhakalpaH / [ 2 kA. ] bhaNyante / tathAca sAmavidhAne brAhmaNe / "yAu vizpatiH sanAdagre'cannamImadantahyabhitripRSThamakrAMtsamudraH kanikrantIti dve eSA pitryA nAma saMhitA, etAM prayuJjan pitRn prINAti " - iti / sarvvaNi caitAni sAmAni gAne padyante / cazcaitAH sarvvIeva cchandasyArcike / "dadaM hyannojasAsutam"-ityasyAmTatyutpanne dve sAmanI, "vAvidAhyonaropIpyan"-dRtyasyAM cyutpannamekaM sAma, "sa pUrvyaM mahAnAm"-ityasyAM RcyutpannamekaM sAma, "purAM bhinduryuvAkaviH"ityasyASTacyutpannamekaM sAma, "upaprakSe madhumati ciyantaH "--ityasyAmRcyutpannamekaM sAma, "paraskha sAma madhumA RtAvA " - ityasthA - mRtyutpannamekaM sAma, "surUpakRnum " - ityasyAmRcyutpannamekaM sAma / tAni khalvetAni sAmAni 'mAdhucchandasI' saMhitetyucyante / yathA sAmavidhAne brAhmaNe / "daM nojaseti prathameottame tvAvidAnaraH, sa pUrvyomihonAM, purAbhinduryuvAkavirUpaprakSe madhumati ciyantaH, parakha soma madhumARtAvA, surUpaka, -rAhasaM mAdhucchandasameSA mAdhucchandasI nAma saMhitA " - dUti / sAmAni caitAni geyagAna eva prAyogIyante / ekamAraNyake'pi / Rcaca sarvvaeva cchandasyArthike samAmnAyante / " tadetat sarvvaM svazAstroktaM japitvA smRtipurANAdiSu sAmAnyataH zrAvyatayA vihitAnyapi icchayA paThitavyAni / raghunandanastu, 'tasyAJcaiva gAyatram - ityAdi sUtrapratIkamalikhan khazAstrokAnyapi japyAni sAmAnyanupadizya smRtipurANAdivihiteSu zrAvyeyveva yathA ruci katicillilekha / seyaM pitaramupecya zvazure gAr3hA bhaktiH / For Private and Personal Use Only
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 kA.] baaddkaalpH| ha dUdamidAnI mandihyate / kimayaM japaH upavItinA prAmukhena karaNIyaH, zrAhAkhit prAcInAvItinA dakSiNAmukhena ? iti| kutaH punarayaM saMzayaH ? / yatAjapoyaM piladattasyAkSayatvAya, zrAtmanazcAbhyudayAya bhavati, iti vakSyati / tataH saMzayaH / ucyate / prAcInAvItinA dakSiNAmukhena, dUti brUmaH / kasmAt ? / yasmAt prAdhAnyena piladattasthAdayatvaphalako'yaM japaH pitryameva karma / prakaraNAcca / tatra khalvasmAkaM prAcInAvItitvameva prAptaM / piNDapityajJe ca yojapaH,-'namovaH pitarojIvAya' ityevamAdiH, sAyaM niyamataH prAcInAvItinaiva kriyte| "taUrdU prAcInAvItinA vAgyatena kRtam' iti ghyakArasUtraNAt / taccehApi codakaH prApayati / yat punarjamadagnivacanam,-. "apasavyena karttavyaM sarvaM zrAddhaM yathAvidhi / sUktastotrajapaM mukkA viprANAJca visarjanam" / iti / tadapi naitdissym| sUtastotrajapaviSayatvAttasya / na khalvatra sUktajapaH stotrajapo vA vihitaH / kintu maamnaamev| tasmAt yathokamevAstu // 0 // 26 // // japaphalamAha, svarga loke mahIyate dattaJcAsyAkSayaM bhavati // 27 // tAnyetAni japan svayamapi svarga loke mahIyate / japatazcAsya pitrabhyodattamannAdikamakSayaM bhavati / asyeti saMbandhalakSaNA SaSThI // 0 // // 27 // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir E8 shraaddhklpH| [2 kA.] tRptiM jJAtvA'nna prakIrya ye amidagdhAjIvA yepyadagdhAH kulemama bhUmAdattena tRpyantu tRptAyAntu parAMgatimiti // 28 // brAhmaNAnAM tRptimavadhAr2yA prakRtaM kiJcidannaM 'ye amidagdhAH' iti mantreNa prakIrya, na sarvameva bhuktAvaziSTamannam / kathaM jJAyate ? / piNDadAnasyApyanenaivAnena vakSyamANatvAt / 'ye amidagdhAjIvAH'ityatra, 'agmidagdhAzca ye jIvAH' iti kecit paThanti / kathaM punaridAnI baptiItuM zakyA, paratohi uptipraznaM sUtrayivyati? / ucyate / yadA dIyamAnamannaM necchanti, bahu cAnnaM pAtre vidyate, bhavati tadA vijJAnam-dame haptAH, iti / dRptipraznastahyanarthakobhavati ? / kiM kriyatAm yasyArthAnAsti / anarthake'pravRttiriti cet| bhavedetadevaM yadi vacanamacArthe na syAt / "kimiva hi vacanaM na kuryAt nAsti vacanasyAtibhAraH" iti khalvAhuH zAstratAtparyyavidaH / api ca / na tadevAnarthakaM yasya dRSTo'rthAnAsti / adRSTamapi hyaabhvti| tasmAt tadeva tiprshnsyaarthiibhvissyti| tadidamannaM bhUmAvevAsmAkaM prakaritavyaM bhavati, na kuzeopari / kutaH ? / 'bhUmau dattena'-iti mantraliGgAt / "dIyamAnaM na gTahanti annaJca bahu vidyate / jJAtvA dRptiM tatodeyodarbheSu vikirazca yaH" / iti vRhaspativacanaM tadukkaprayogaviSayam / evaM matsyapurANAhu ke yeSAM na mAtA'-ityAdi mantrAntaramapi tattatprayogaviSayameva / For Private and Personal Use Only
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 2 kA. ] tilA apane mizrayitavyAH / pitrye karmaNi sarvvacaiva tilAnAmabhyarhitatvAt / tathAcAbhyudayike chandogapariziSTam / "yastatra prakaro'nnasya tilavat, yavavattathA / ucchiSTamannidhau so'tra tRpteSu viparItakaH " / iti / zrasmAcca vacanAducchiSTasannidhAvayamannaprakaraH syAt / "matilamantra vikIryya" iti tattvakArapAThe sutropAnta evAyamarthe bhavati / zrAddhakalpaH / p so'yamannaprakaraH prAdhAnyAt pitrya eva sUtritaH / sa khalvayaM deve - 'pi karaNIyaH / kutaH ? | "devapUveM zrAddhaM kurvvIta" - iti vacanAt / piNDo'pi tarhi daive dIyatAm ? | na dAsyate / kiM kAraNam ? | uttaracaiva tat vakSyAmaH / sacAyaM 'ye zragnidagdhA jIvAH' - iti mantroliGgAt pitryaevAnnaprakare viniyujyate / deve mantrastu - "zraseAmapAzca ye devAyajJabhAgavivarjitAH / teSAmanaM pradAsyAmi vikiraM vaizvadevikam" / iti gobhilapariziSTokrogrAhyaH / gobhilasyaitaditi hemAdriprabhRtayaH // // // 28 // // sakRt sakRdapAdattvA punarmmadhuvAtAM madhuca cirjallA tRptAH stheti pRcchati // 28 // ' sakRt sakRt ' - iti vIsayA sarveSAM brAhmaNAnAM hasteSu jaladAnaM darzayati / sarvveSAM brAhmaNAnAM hasteSu zrapaH udakaM dattvA / udakadAnaJcedaM pratyA pAzAnArtham, - pUrvvavat sambodhanavibhaktyA gotrAdikamullikhya 13 For Private and Personal Use Only
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org iccha [2 kA. ] svadhApadena karaNIyam / brAhmaNAzca - 'zramRtasyApidhAnamasi svAhA' iti mantreNa tadudakaM piveyuH / tadevamapAdattvA 'madhuvAta' madhuvAtAiti tryRcaM 'madhu' tribIracayaM javA, tRptAH sya,, - iti pRcchati / kathaM punaratra tryucalAbha: ? / "DhacavatAnAmAdigrahaNena vidhiranAdeze " - iti lAgyAyanasRcAt / tadIyazca vidhigRhye'pi grahItavyobhavati / taduktamagnisvAminA," tatrApi (pa ) eSaevavidhiH kRtsnamantraprayogasya " - iti / punaHzabdAcca / yathA hi pUrvaM madhuvAtAjapastathedAnImapi - ityetat punaHzabdasya sAmarthyam / pUrvvaJca na kevalasya madhuvAtA ityasya japaH, apitu tryasyaiva / tasmAdidAnImapi trvasyaiva japaH - iti sidhyati / zrajapaca mAyayAH / vihitaM keSAJcididAnImapi gAyacIjapaH / seoyamasmAkaM nAsti, -- iti jJApayituM 'punarmadhutrAtAM madhuca trirjatvA' - ityAha / anayoreva punarjapo na gAyatryAzrapi - ityarthaH / sAyaM tRptiprazno'dRSTArthena tRpyavagamArthaH / pUrvaM khalviyamavagatA / sa khalvayamadRSTArthaiti kuzamayabrAhmaNapakSepa karaNIyeo bhavati / raghunandanastvetadabuddhA, -'kuzamayabrAhmaNapakSe tRptimanonAstyayeogyatvAt'ityAha / 'TaptistAvat sarvvasAdhAraNI sA sarvvAn prati praSTavyA'iti bruvANomahAyazAzrapyadRSTArthatAmasya tAvanna veda / yAvat "prazneSu paMktimUrddhanyaM pRcchati sarvvAn vA " - iti sUtramapi na smarati // 0 // // 28 // // tRptAHsma ityukte zeSamannamanujJApya // 30 // RjuttarArthaH / kathaM punaridamanujJApanaM bhavati, tadeva paraMvakumavaziSyate / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrAddha kalpaH / For Private and Personal Use Only -
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 kA.] shraaddkaalpH| tatra, 'annazeSaH kiM kriyatAm' iti prazyam / iTaiH sahopabhujyatAm' iti cAnujJAtavyam / kasmAt ? / khazAkhAbhede paThitatvAt / tathAca cchandogAparasUtram / "zeSamantramanujJApyAnazeSaiH kiM kriyatAmiSTeH sahopabhujyatAmiti" iti // // 30 // 0 // pitarogTahyAdayazceSTAbhavanti, iti prAdhAnyAt piNAmupayogaM tAvadAha,sarvamantramekacoityocchiSTasamIpe darbheSu cauMstrIn piNDAnavanenijya dadyAt // 31 // sarvamanujJApitaM zeSamannaM ekatraikasminpAtre uddhRtya / 'ekatA'iti pAThe'pi maevArthaH / ucchiSTamamIpe darbheSu trIstrIn piNDAn ddyaat| kiM kRtvA ? / avanenijya / avanejanaM kRtvA / atra, "darbheSu"ityanantaram, "madhumadhvityakSanamImadanteti japitvA"-ityevAdhikaH pAThaH kvacidaur3apustake dRzyate / naivaM pAzcAtyapustake padyate / mahAyazasApyetanna paThitam / samuccayaramikoraghunandanApi, "madhuvAtA iti saktrayaM madhu madhu madhu ca japitvA piturnAma gTahItvA gTahyokravidhinA piNDaM dadyAt" ityetAvanmAtramAha / ___ sarvamiti dravyAbhiprAyeNa vacanaM na niravazeSArtham / kathaM jJAyate ? / "yo vA teSAM brAhmaNAnAmuchiebhAk syAt"-dUtyanvaSTakyakarmaNi gyakAreNa zeSabhojanasyApyupadezAt / na khalvabAdhena sambhavati zAstrArthe, vacanam iti kRtvA sAmAnyasyApi zAstrasya bAdhaH kalpayitumucitaH, -iti hi camasinAM zreSabhakSAdhikaraNe nirNItam / piNDAzcAsmAkaM mahA For Private and Personal Use Only
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ?cc www.kobatirth.org zrAddhakalpaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 kA. ] vilvapramANAbhavanti / na caitat zeSAnnAnAM prabhUtataratve, niravazeSeNa zeSAnnena piNDadAnamityasyAM varNanAyAmupapadyate / 'duSTaiH sahopabhujyatAm' - ityanujJAnAccaitadevaM pratipattavyam / tasmAt yat kiJcidannavyaJjanAdikamavaziSTaM tasmAt sarvvasmAdeva kiJcit kiJciGgRhItvA ekasmin pAtre kRtvA, tena piNDadAnaM karttavyam, iti siddham / tathAcAnvaSTakyakarmaNi kAtyAyanaH / " yAvadarthamupAdAya haviSeo'rbhakamarbhakam / caruNA saha sannIya piNDAn dAtumupakramet" / iti / tasmAt, --- zravaziSTaM madhutilAdikamapi piNDArthaM grahItavyaM bhavati / 'darbheSu'-iti vaikRteAvizeSeopadezazcAdakaprAptAM prAkRtoM karSU nivarttayati / zranyantu savvaM prAkRtamihApi pravarttate / 'darbheSu' - iti vacanAt darbonivRttirityasaGgataiSA kalpanA / zrAdhArAH khalvimedabhIH prAkRtamAdhArAntarameva nivarttayanti na karaNabhUtAmatidezAgatAM afafe | tasmAdavayavadatrApi karmaNi codakaprAptayA dava piNDAdAtavyAH / trIMstrIn - iti vINA mAtAmahapakSApekSayA / tena, "devapU zrAddhaM kurvIta " - iti vacanAt deve'pi piNDadAnaM syAdAsanAdivat - iti paryyanuyogopi nirastaH / " mAtAmahAnA caivam " - iti vacane tyapi yadayaM sUtrakArastrIMstrIniti vIsAmabhidhatte, tadbodhayati SaDevAtra piNDAbhavanti, na punardeve'pi piNDadAtavyaH - iti / tathAca chandogapariziSTam / For Private and Personal Use Only
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra [2 kA.] www.kobatirth.org zrAddhakalpaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "karSUsamanvitaM muktA tathA''dyaM zrAdbhUSADRzam / pratyAbdikaJca zeSeSu piNDAH syuH Sar3iti sthitiH" / iti / daive'pi cet piNDodIyate, saptaiva piNDAH syuH / vikirastu na piNDaH, yena saMkhyAvacanamidamuparuhyata / , atra ca codakabalAt prAptaM rekhollekhanaM kRtvA, tatra darbhAnAstIrya, codakaprAptaM pitRNAmAvAhanaM kRtvA zravanejanaM karttavyam / zrathedAnI - mannamuddhRtya, zranvaSTakyokrarItyA piNDadAnaM karaNIyamityayaM kakramaH / 'uddhRtya' - iti 'avanenijya' - iti ca dvayameva piNDAn dadyAdityanenAnveti / "avyakta pradhAnagAmi" - iti vacanAt / natvanayeorapi parasparamastyabhisaMbandhaH / kasmAt ? / dvayorapi piNDadAnArthatayA smtvaat| pramANAbhAvAcca / tasmAduddharaNAvanejanayeAH piNDadAnapUrvvakAlatAmAtramatrocyate, na punastayorapi pUrvAparIbhAvaH / zrutaH kathaM prAkRtamanayoH paurvAparyaM codakaprAptamutsRjyeta / atha, vaikRtAt pAThakramAdanayoH kramaH kalpayate ? / naitat zakyate / paricikalpayiSitAhyanayeAH pAThakramAt kramaH / klRptastu prAkRtaH kramo'sti tena ca viruddhaH paricikalpayiSitaH kramona khanyapi seDumaItIti / nacAvirodhena sambhavati vacanArthe virodhaH kalpayitumucitaH / kAtyAyaneopi - " prAgagrevvatha darbheSu zrAdyamAmantrA pUrvvavat / zrapaH cipenyUladeze'vanenickSveti nistilAH / dvitIyaJca tRtIyaJca madhyadezAgradezayoH / mAtAmahaprabhRtIM strIneteSAmevavAmataH / sarvvasmAdannamuddhRtya vyaJjanairupakhicya ca / For Private and Personal Use Only
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir shraaddhklpH| [2kA. maMyojA yavakarkandhadadhibhiH prAGmukhastataH / zravanejanavat piNDAn dattvA vilvapramANakAn / tatpAtrakSAlanenAtha punaraNyavanejayet / ityavanejanAt parato'nasyoddharaNaM pinndddaannycaah| yadyapyetadAbhyudayike kAtyAyanenokra, tathApi, "anyatrApyeSaeva syAt yavAdirahitAvidhiH / dakSiNaplavane deze dakSiNAbhimukhasya ca / dakSiNAyeSu darbheSu eSo'nyatra vidhiH smRtaH" / ityanupadaM tenaivAnyacApi tasya vidheratidezAdatrApyetat sidhyati / yazcAnyatra vizeSodakSiNAplavanadezAdistasya vizeSato'bhidhAnAcaitadevaM / pratipattavyam / eSaeva, iti caivakAreNa tasyArthasya vyApteApanAt / tasmAdavagacchAmaH,-upadiSTavizeSavyatirekeNa sarvamanyadanyatra bhavasIti / nacedevam , 'anyatrApyeSaeva syAt'-datyanarthakamApadyeta / tasmAdyathokamevAstu / etadanantaraM vRddhaprapitAmahAdibhyaH lepodAtavyaH / "lepabhAjazcatuAdyAH" iti vacanAt / sa cAyaM lepaH, saMbodhanapadenAmantraya svadhApadena karaNIyaH / mAtAmahapane pRthak krnnmuktm| athedAnI kAtyAyanokamavanejanaM codakaprAptAni japa-TahAvekSaNa-piNDAvekSaNavAsAnidhAnAni ca karttavyAni / tatprakArastu gTahyasUtrAdupalabdhavyaH / tadame atidezAgatAH, iti kRtvA, tatrabhavAn sUtrakAronaitAn sUtrayAmbabhUveti niSyate // // 31 // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 kA.] shraaddhklpH| 1. AcAnteSUdakaM puSpANyakSatAnakSayyodakaJca dadyAt // // 32 // AcAnteSu brAhmaNeSu satma udakAdikaM dadyAt / tasmAdAcamanamidAnI dAtavyam / tacaitat piNDeSu vRSNIM gandhAdikaM niHkSipya karaNIyam kutaH ? / "gandhAdIn niHkSipettaNI tata zrAcAmayet dijaan"| iti chandogapariziSTavacanAt / piNDapradAnaM prastuyetasyAbhidhAnAt piNDebveva gandhAdInAM niHkSepaH / piNDasthA hi pitaro bhavanti / "piNDAnavekSate sadovaH pitarodema" iti hyatam / 'gandhAdIn'ityanena ca yathAsambhavaM gandhapuSpAdayogamyante / pUjArthatvAdasya / vAsastu pUrvamevapradattam / tasmAindhapUSyadhUpadIpAH idAnI dAtavyAH / "tathA gandhAn"-itivatpuMmA nirdezAt pUrvoktAeva gandhAdayohadayamAgacchanti / zrAgacchanti cet , kimityutsRjyeran / tatra vAsasaH pUrva pradAnAdavaziSTAnAmidAnI dAnam / tadamoSAM piNDeSu niHkSepavidhAnAt deveca piNDAbhAvAt piTamAtAmahapakSayoreva karaNamiti draSTavyam / tadevaM gandhAdIn niHkSipya, pitrAdInAM bayANaM gotrAdikamulikhya etatte pAcamanaM svadhA,-iti tantreNAcamanaM deyam / evaM mAtAmahapatte'pi / nAtra gandhAdiviva bUSNImiti karoti / yenAmantrakamasya pradAnaM syAt / tadidaM daivapUrvameva deyaM bhavati / kasmAt / "daivapUrva zrAddhaM kurvota"-iti vacanAt / devalAdyukrastu kramavyatyayastattatprayogaviSayaH / prAcAnteSu yadidamudakadAnaM, tadAsecanarUpam / For Private and Personal Use Only
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 62 shraaddhklpH| [2 kA.] tacaitadavizeSAt brAhmaNAgrabhumebrAhmaNAnAJca bhavati / akSatAyavAH / kutaH ? / ___ "akSatAstu yavAH proktAbhRSTAdhAnAbhavanti te" / iti vacanAt / mantrodakAdInAM kAtyAyanokogrAhyaH / tathAca kAtyAyanaH / "prathAyabhUmimAsiJcat susuprokSitamasviti / zivAApaH manviti ca yugmAnevodakena tu / saumanasyamasviti ca pusspdaanmnntrm| akSataJcAriSTaJcAsvityakSatAnapi dApayet" / iti / yugmAneva, ityaabhyudyikvissym| pusspaaksstyobraahmnnhstevdaanm| kasmAt? / yugmAneva, dUtyanena teSAmeva mannihitatvAt / aca, 'astu'-dUti santu'-iti ca yathAsambhavamuttaram / yogytvaat| "prArthanAsu pratiprota sAsveva dvijottamaiH" / iti kAtyAyanavacane sarvazabdena vyAyavagatezca / etadanantaraM zrAdbhasyAkSayyArthamudakaM ddyaat| tatraca, "akSayyodakadAnaJca arghyadAnavadivyate / SaSTheva nityaM tatku-na caturthI kdaacn"| iti kAtyAyanavacane, 'akSayyodakadAnaJca' iti cakAreNa 'akSataJcAriSTaJcAstu'-iti pUrvavacanopAttamastu-ityanuSaJjanIyam / arthadAnavaditivizeSAbhidhAnAt etadapi ardhyavat pratyekabrAhmaNahasteSu deym| tacaitat 'amukagotrasya pitaramukazarmaNa: etadakSayyamastu'-ityAdinA udakaM dadyAt / "deve dattaM zrAddhaM devAnAmakSayyamasviti brUteti pRthak For Private and Personal Use Only
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 kA.] shraaddhklpH| yavAmbu dattvA"-ityAdi hyAzvalAyanIye mRApariziSTe dRzyate / "akSayyamasviti vAcayitvA"-iti ca chandogAparasUtre / evaJca "upatiSThatAmityakSayyasthAne"-iti vakSyamANasUtramAJjasyenopapatyate -dati / "dattamidamannapAnAdikamakSayyamastu"-dati gaur3AH / "yeSAmuddiSTaM teSAmakSayyamastu"-iti mahAyazAH / brAhmaNAzca sta, -iti bruuyH| tadetat sarvamevodakAdikaM daivapUvaM karaNIyam / na hi piNDasaMbandhenAmISAM vidhaanm| yena deve piNDAbhAvAnivateran // // 32 // // aghorAH pitaraH santu, sanvityukte, gocaM nAvahatAM, varddhatAmityukte, svadhA ninayanIyAn dIn sapavitrAnAstIrya, svadhAM vAcayiSyaiti pRcchati // 33 // khdhaa,-ityudkmaacmhe| kasmAt? / 'khadhAstha'-iti mntrligaat| seyaM vadhA ninIyate yeSu darbheSu, tadame khadhAninayanIyAH, tAn vadhAninayanIyAn / khadhAninayanIyeSu hi darbheSu vAridhArAM sUtrayiSyati / raghunandanasvetadajAnAnAha,-'svadhAninayanIyAn khadhAvAcanamAtrArthAn'-dati / tadazabdam / na hi ninytirvaacnmbhidhtte| tasmAniraGkuzatvAttuNDasyaivamuktaM / nanvevaM zabdasyArthIbhavati / dInAstIrya, iti middhe, yat skhadhAninayanIyAn , iti karoti, tadbodhayati-khadhAminayanamAtramamISAmarthInatvanyat kiJciditi / tasmAdakRtaprayojanAntarAanyaeva dIidAnImAstRtavyAH / tAnimAn darbhAn vizinaSTi / sapavitrAn pavitrasahitAn / tadetat pavitra 14 For Private and Personal Use Only
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org CC8 [ra kA. ] midAnImutpAdayitavyam / na khalvanutpAdya pavitra zakyante darbhAH sapavicAH karttum / nanu, santi pavicANyardhvapAtra saMbandhIni ? / satyaM santi / brAhmaNAya pratipAditAni tu tAni kathamacApi niyujyeran / pitarohi taistarpitAH / zrapica / kimetat pavicama saMbandhi, zraheAvidanyadityasmin saMzaye, anyaditi pratipadyAmahe / kiM kAraNam ? | svadhAninayanArthIhyanye dabhIH sannikRSyante / svadhAninayanIyA dabhIgRhyante / tasmAt pavicANyapi tebhyaeva karttavyAni bhavanti / vyapetAni khalvarghyapavitrANi na buddhimAgacchanti / zrAgacchanti tvitare darbhA: ; yebhyaH svadhAninayanIyAgTahyante / yathA darzapaurNamAsayorviSTatI pavitra ca na vedistaraNArthadarhiSaH kriyete, kintvavyaktatvAt tato'nyasmAt paribhojanIyAdarhiSaH / tathA'trApi nApAtrasaMbandhi pavitramAdeyaM kintvavyaktatvAt svadhAninayanArthAdarbhAt / nacedevam, piNDadAnArtharekhAstrimaMbandhinA pavitreNa kriyatAm / nacaivaM kriyate / tasmAt, - tadarthamiva etadarthamapi pavitramutpAdayitavyam / tathA cotram | "virodhe ca zrutivizeSAdavyaktaH zeSe " - iti / zrAha / dabhInAstIrya - ityaktam / na jJAyate kutra ime dabhI zrAskRtavyAH - iti / piNDeSu - iti brUmaH / kutaH ? / "pavitrAntarhi - tAn piNDAn,"-iti kAtyAyanavacanAt / zrataeva daive naitat syAt / taca piNDAbhAvAt / 'svadhAM vAcayiSye' - ityayaJca prazna: pitRpakSe mAtAmahapace ca sakRdeva bhavati / kathaM jJAyate ? | yadayaM sUtrakAraH pra sUtrayitvA uttaratra SaNAmeva svadhAvAcanaM sUtrayiSyati, tateA'vagacchAmaH, -SaNAmuddezena sakadeva prazno'yaM bhavatIti / zranyathA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tantyaH / For Private and Personal Use Only -
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 kA.] shraaddhkruupH| mAtAmahAnAM khadhAvAcanasUtraNamanarthakaM syAt / "mAtAmahAnAJcaivam" -iti hi sUcitam / 'aghorAH pitaraH santu'-ityeSA tu prAthanA ubhayatraiva krttvyaa| gotraM novarddhatAm'-dati trivapi pakSeSu / sA khalviyamAzIHprArthanA piJce dakSiNAmukhena prAcInAvItinA karttavyA / "piNDapiDhayajJavadupacAraH" ityanena sarvatra tathA'vagateH / "dattvA''zIH pratigTahIyAt dijebhyaH prAGmukhobudhaH / adhorAH pitaraH santu mantviyuktaH ma taiH punaH" / iti matsyapurANavacanaM taduprayogaviSayam / samuccayamupapipAdayiSuvAcaspatistu, "dakSiNa dizamAkAn yAcetemAn varAn pin"| iti manuvacanaM matsyapurANavacanaJca pUtiM pazyan , 'pUrvAbhimukhodakSiNa dizaM manasA pazyan kuryAt'-dUti kalpayan vAcoyuktyanabhijJa eva / dakSiNa dizam'-datyanantarazca manunA dAtAro nobhivarddhantAm' -iti paThitaM, natvaghorAH pitaraH santu iti / matsyapurANe tu, "atha puSyAkSatAn pazcAdakSayyodakameva ca / satilaM nAmagotreNa dadyAcchatyA ca dakSiNAm / * * * * * * * * * * tataH khadhAvAcanikaM vizvadeveSu codakam / dattvA''zIH pratigrahIyAt dijebhyaH prAmukhobudhaH / aghorAH pitaraH santu mantvityuktaH punaIijaiH / gotraM tathA vaddhatAM nastathetyuktazca taiH punaH / dAtArono'bhivaIntAmiti caivamudIrayet" / For Private and Personal Use Only
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir shraaddhklpH| [2 kA. iti tasmAdanyAdRzameva paThitam / tadetadapi matadayaM kathaM samuccicIpati, iti na khalvadhigacchAmi / samuccayarasikAraghunandanasvanayoH samuccayamupapAdayitumapArayan sAdhAraNatvaJca matsyapurANIyaprayogasyAjAnAmaH kalpanAkuzalaH zAkhyantarIyatvaM tasya kalpayAJcakAra / tadazraddheyam / sAdhAraNAbhyudayakInanAdhyAye khalvayaM prayogastatropadiSTaH sarvasAdhAraNaeva bhavati / sa kathaM zAkhyantarIyaH zakyaH kalpayituM Rte niraGkazatvaM manasaH / zAkhyantarIyatve ca nAsya sAdhAraNatvaM syAt / zAkhyantarIyatvakalpanA caivaMvidhasthale bhavatAmabalambanam / sAliha na sambhavatItyakAmenApyasmatsiddhAnto'trAbhyupagantavyaH, ityastu kiM vistareNa // 0 // 33 // 0 // vAcyatAmityanujJAtaH pitRbhyaH pitAmahebhyaH prapitAmahebhyo mAtAmahemyaH pramAtAmahebhyovapramAtAmahebhyazca svadhAcyatAmiti // 34 // RjurakSarArthaH / cazabdAt 'voccatAm'-datyasya pratyekamatisaMbandhaH / tena, 'piTabhyaH khocyatAm'-datyAdikaM vakravyaM bhavati / atonAtra tantratA / tathAca kAtyAyanaH / "arthe'kSayyodake caiva piNDadAne'vanejane / tantrasya vinivRttiH syAt khadhAvAcanaevaca / iti| atra, mAtAmahAdyupAdAnasthAbhiprAyaH pUrvasUtre vrnnitaasmaabhiH|| // 0 // 34 // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 2 kA.] shraaddhklpH| 67 astu svadhetyukte svadhAninanIye dhArA dadyAdUrjavahantIrityuttAnaM pAcaM kRtvA // 35 // astu svadheti pratyekaM brAhmaNairune, svadhAninayanIye pUrvoktAstRtadarbha / jAtyabhiprAyeNaikavacanam / svadhAninayanIyeSu, ityarthaH / kvacittathaiva pAThaH / raghunandanastu 'khadhAninayane'-dUti paThitvA 'khadhAvAcane kRte'iti vyAcaSTe / tadazabdamityutam / tatpAThe'pi, adhikaraNe lyuTA darbha evArthaH / tadeteSu darbheSu udakadhArAM dadyAt, Uja vahantIriti mantreNa / kiM kRtvA ? / yat pAtraM pUrva saMsravAn samavanIya nyuja kRtaM, tat pAtramuttAnamUrddhamukhaM kRtvA / tathAca kAtyAyanaH / "prArthanAsu pratiprota sAkheva dvijottamaiH / pavitrAntahitAn piNDAn siJcaduttAnapAtrakRt" / iti / bhaTTanArAyaNe'pi, uttAnapAcavaditi pariSecanaka vizeSaNatayeva vyaacsstte| yacca, 'cottAnapAtrakRditi yathAzrutadarzanAt pari canakartRvizeSaNatayA bhaTTena yaDyAkhyAtaM tadgobhilazrAddhasUcAdarzanAt / tathAca prAgunapariSecanasUtrAnantaraM gobhilaH / uttAnaM pAtraM kRtvA yathAzakti dakSiNAM dadyAditi'-dati raghunandanenoktam / tadasaGgatam / yasmAduttAnaM pAtraM kRtvA, ityasya parasUtrapratIkatve khalvetadevaM syAt / pUrvasUcapratIkatve punarnavaM bhvti| na caitasyottarasUtrapratIkatve kiJcit pramANamasti / kAtyAyanastve tatsUtrapratIkatvameva tasya spara jJApayati / sa khalvaspaSTAnAM pradIpavat spaSTamupadeSTA / tasmAduttAnaM pAtraM kRtvetyetadetatsUtrapratIkameva, nottarasUtrapratIkamiti slivyate / For Private and Personal Use Only
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir CE shraaddhklpH| [ 2 kA.] nanu, uttarasUtrapratIkatvamasya gamyate ? / satyaM, gamyate bhavatAm , na kAtyAyanasya / tasya tvetatsUtrapratIkatvamevaitasyAgamiSata / bhavatAmapi kathametagamyate,-iti vaktavyam / ubhayathA hi darzanaM bhavati / yathA khanvabhyudite taraNa devadattaH prAtarAzaM bhuta caMkramaNaM kRtvA madhyAhe snAtvA vAsamI paridhAyApUpAn bhakSayati, iti / atra yadi abhyudite taraNau devadattaH prathamaM caMkramaNaM karoti, tata: prAtarANaM mujhe tadA caMkramaNaM kRtvA'-ityetat pUrvasyaiva vAkyasya pratIkaM bhavati / atha, prAdau prAtarAzaM bhune, tatazcaMkramaNaM karoti atha svAti, tadottaravAkyasyaiva pratIkaM / tatraivamubhayathA darzane mati, 'uttAnaM pAtraM kRtvA'-ityetaduttarasyaiva sUtrasya pratIkaM, naitasya-ityasyAM kalpanAyAM na kiJcit kAraNaM pazyAmaH / pakSapAtena hi bhavAne manyate / paratantraprajJAhi janAH svayaM zAstrArtha nirNatumazanuvantaH prakhyAtavarNanAkhabalamberan / svatantraprajJAnAntu naivamakasmAt pakSapAtAyuktaH / puruSamativaizvarUpyeNa tattvAvyavasthAnaprasaGgAdityastu kiM vistareNa ? / na ca, 'uttAnapAtradityasya, "yugmAneva khastivAcyAnaGguSThagrahaNaM sadA / kRtvA dhUryasya viprasya praNamyAnuvrajettataH" / ityuttaralokenAnvayaH' iti nArAyaNopAdhyAyamataM yukramiti vAcyam / yathA zrutArthaparityAge mAnAbhAvAt / zabdasya zravaNamAtrAt yo'rtho'vagamyate, mo'yaM zrutyA'vagamyate / avagamyate cet, kathaM prityjyet| For Private and Personal Use Only
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org [ 2kA. ] tadetat svadhAminayanIye dhArAdAnam - zranvaSTakayoprakAreNa , zrAddhakakhyaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vAmAmvArabdhadakSiNahastena karaNIyam / yaca - EEE " zrAddhe secanakAle tu pANinaikena dApayet / tarpaNe tubhyaM kuryyAdeSaeva vidhiH smRtaH" / iti snAna pariziSThe 'pANinaikena' - ityuktam / tadaJjalikaraNAbhAvAbhiprAyeNa, natvanvArambhaniSedhArtham / kathaM jJAyate ? | "devatAnAM pitRNAJca jale dadyAnnalAJjalIn / saMskRtapramItAnAM sthale dadyAjjalAJjalIn" / ityanupadameva tarpaNe zraJjalividhAnasvarasAt / tadasya pariSecanasyAtidezalabhyatvepi sUtraNamAzI : prArthanAnantaraM dabhIstaraNAnantaraJcaitat karalIyamityetadartham / na punavAridhArAntaravidhAnArtham / kalpanAgauravApatteH // 0 // 35 // 0 // vizvedevAH prIyantAmiti daive vAcayitvA piNDapAtrANi cAlayitvA yathAzakti dakSiNAM dadyAt // 36 // 'vizvedevAH prIyantAm' - dUti deve brAhmaNaM vAcayitvA / 'vAcayitvA ' - iti kurvvan, 'vizvedevAH prIyantAmiti brUhi - iti vAcayituradhyeSaNA'thIyAteti darzayati / 'vizvedevAH prIyantAm ' - iti praznaH, ' suprItA bhavantu' - ityuttaramiti mahAyazAH / tadetatsUtram / 'piNDapAtrANi cAlayitvA' / piNDAzca pAtrANi ca piNDapAtrANi tAni cAlayitvA - ityarthaH / ' pAtrANi'-- iti bhojanapAtrANi parAmRzati / kathaM jJAyate ? / piNDapAcasyaikatvAijDavacanAnupapatteH / sarvvamannameka For Private and Personal Use Only
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 1000 [ 2 kA. ] coddhRtya' - iti hi sUcitam / zranvaSTako'pi ekasmin pAtre havIMSi sanIya tasmAdavadAya piNDadAnaM gRhyakAreNeoktam / nanu, vyaktibhedAijDavacanamupapatsyate ? | satyamupapatsyate, agatiriyamititvetadupekSaNIyaM bhavati sambhavantyAM gatau / zrataeva, piNDAnAM pAtrANi, - ityapi na varNyate / tasmAt yatheoktamevAstu | idAnoM 'yathAzakti' bhaktyanatikrameNa dakSiNAM dadyAt / 'hatoyajJastvadakSiNaH ' - iti hi smaranti / " yajJeo gandharvvastasya dakSiNA - rasaH " - dUtyapi nigameAbhavati / tasmAdatyantAzaktAvapi paNaM kAkinIM phalaM puSpamapi vA dakSiNAM dadyAt / evamapi sadakSiNoyajJona khalvAtmAnaM dhacyati - iti / zako tu, pitrye rajatasyAbhyarhitatvAt taddeyam / deve punaramaGgalaM rajataM na deyaM, kintu hiraNyAdikamevetyAdikaM yathAsambhavamUhanIyam / seyaM dakSiNA devapUrdhvaM dAtavyA / kutaH ? | "devapUrvvaM zrAddhaM kurvIta " - iti vacanAt / dakSiNA'pi khalvaGgaM zrAddhakha / tasmAt mApi devapUrvvameva karaNIyA bhavati / viSNupurANoktastu kramaviparyyayastadukta prayogaviSayaH / yatha "brahmaNe dakSiNA deyA yatra yA parikIrttitA / kamInte'nucyamAnAyAM pUrNapAtrAdikA bhavet" / iti cchandogapariziSTavacanena dakSiNAdAnasya kamAntatvAbhidhAnAt, - "devAdyantaM tadIta picAdyantaM na tadbhavet / pitrAdyantanvahamAnaH cimaM nazyati sAnvayaH " | iti manuvacanAcca zrAdau pitRpakSe dakSiNA, - iti tattvakAreNoktam / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrAddhakalpaH / For Private and Personal Use Only
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 kA.] shraaddkaasyH| tdykm| paratopi karmAbhidhAnAdidAnoM kantitvAnupapatteH / chandogapariziSTavacanasya sAmAnyasyApavAdaviSaye'pravRttezca / manuvacanaJca tadukkaprayogaviSayamityanadAharaNam / __ mA khalviyaM dakSiNA,-pitrye prAcInAvItinA dakSiNAmukhena karttavyA, piyakAGgatvAt, iti nIlAmbaropAdhyAyAH / madanapArijAte tu, "sarva kApasavyena dkssinnaadaanvrjitm"| iti jamadagdivacanAdupavItinA prAmukhena karttavyA, ityukram // // // 39 // 0 // athedAnIm, dAtArono'bhivaIntAM vedAH santatireva ca zraddhA ca nomA vigamahahudeyaJca no astu annaJca no bahu bhavedatithIzca labhemahi yAcitArazca naH santu mA ca yAciSma kaJcanetyetAevAziSaH santu // 37 // 'iti' etaM mantraM paThitvA, 'etAevAziSaH santu'-iti prArthayet / 'vedAH, iti bahuvacanAntameva padam , atra, chandogAparastre, kAtIyakalpAdau ca padyate / manvAdibhiraSyevamevedaM paThitam / vijJAnezvarakulakabhaTTAdibhirapi tathaiva vyAkhyAtam / dIpakalikAmAtradarzI raghunandanasvAha,-'vedazcAdhyayanAdhyApana-tadarthabodha-tadarthAnuSThAnaidRddhimetu' iti yAjJavalkyadIpakalikAyAM vyAkhyAnAt veda 15 For Private and Personal Use Only
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 1002 www.kobatirth.org zrAddhakalpaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 kA. ] ityevapAThona tu vedAiti, - iti / tadetadupajIvyazUlapANibhaktyatizayakhyApanamityupekSaNIyaM bhavati / 'mAvyagamat ' - iti kecit paThanti / 'bahudeyaJca neo'stviti' - iti manvAda itikArasya svarUpArthatvamabuddhA tadeva paThantyanye // // 0 // 37 // // santvityukte svastivAcyAziSaH pratigRhya // 38 // santu,--iti brAhmaNairukte, sarvvAneva brAhmaNAn svasti - iti vAca - yitvA pUrvoktAevAziSaH pratigTahya idAnoM manamA svIkRtya / svastivAcya, -- iti vacanAt svasti brUhi - iti brAhmaNeSu vAca - yituH prano'rthAyAtaH, - iti / sarvve ca brAhmaNAH khanvetat svasti vAcayitavyAH / kutaH ? / "yugmAneva svastivAcya" - iti kAtyAyanadarzanAt / yugmAn, - ityAbhyudayikAbhiprAyaM vacanam / - raghunandanamtvanyathemaM granthaM paThati, - 'uttAnaM pAtraM kRtvA' - ityAdim / "uttAnaM pAtraM kRtvA yathAzakti dakSiNAM dadyAt, vizvedevAH prIyantAmiti deve vAcayitvA dAtArono'bhivarddhantAM vedAH santatirevaca zraddhA ca mo mAvyagamadeyaJca nosthiti annaJca no bahu bhavedatiyoMzca labhemahi yAcitArazca naH santu mA ca yAcina - kaJcana annaM pravarddhatAM nityaM dAtA zataM jIvatu yebhyaH saGkalpitAdvijAsteSAmacyA tRptirastu etAH satyAzrAziSaH santu ityAziSaH pratigTahma " - iti / mahAyazaH prabhRtayo yathA paThanti tathaiva tvasmAbhiH paThitAvyAkhyAtazca granthaH // 0 // 38 // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 kA.] shraaddhklpH| vAjevAje vatavAjinAdhaneSu viprAasatAtajJA asya madhvaH pivata mAdayadhvaM tRptAyAta pathibhirdevayAnairityetayA visRjya // 39 // vAjevAje, ityetayA RcA brAhmaNAn visRjya / visarjanaprakArazca chandogapariziSTotogrAhyaH / yathA, "yugmAneva svastivAcyAnaGgaSThagrahaNaM sadA / kRtvA, dhUryasya viprasya praNamyAnuvrajettataH" / iti| asmAdacanAdavagacchAmaH, sakRnmantramuccArya dhUryyasya viprasyAnaGguSThaM pANiM gTahNIyAt / tAvataiva sarve braahmnnaavisRssttaabhvnti,iti| mAyaM dhU-vipraH piyaeva bhavati / kiM kAraNam ? / pitra) hi zrAddhaM devAzca tadaGgatayejyante / tatraivaM mati, brAhmaNeSu yaH zrutAdibhiranyAnatyeti, sAyaM dhUryaH pitryaeva niyokavyobhavati, na khalvapi deve| na hi pradhAnamatikramya taccheSe vizeSasthAbhinivezaH pradhAne tu sAmAnyasyeti sAdhvI kalpanA bhavati / tasmAt piyaeva viproryaH / tasya ca pANiM grahItvotthApanaM karaNIyam / tAvatA na kevalamayamevaikaH, yAvat sarvvapi zrAddhibrAhmaNautthApitAvisRSTAzca bhvnti| tadevaM dhUyaM brAhmaNamanu pareSAmutthAnAvagateH pazcAdeva daivabrAhmaNaH samutthitovisRSTazca bhavati, dUtyarthAt middham / athAtrApidaivapUrkhatvamithyeta, dhUryyasyetivacanamanarthakaM syAt / katham ? / dhUryyasyetivacane dhUryyasyAnyasya ca hastagrahaNaM praapnoti| avacanepi tathaiva praapnoti| kimiti dharyasyeti karoti / tasmAt , parisaMkhyAnArthameveta For Private and Personal Use Only
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 1004 [ 2 kA. ] dvacanamiti pratipadyAmahe / pitradhInaH khalvanyeSAM yAgaH, -iti pitRbrAhmaNe visRSTe sarvvaevaite sutarAM visRSTAbhavanti, - iti / tadidaM devA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAdakasyaH / ntatvaM zrAddhasya / tadevaM dhUryaM brAhmaNamutthApya, samutthitAn sarvvIn brAhmaNAn tantreNa praNamet // 0 // 38 // 0 // AmA vAjasya prasava jagamyA deme dyAvApRthivIvizvarUpe amA gantAM pitarA mAtarA cAmA sAmA amRtatvena gamyAdityAsImAntamanubrajyAbhivAdya pradakSiNIkRtya vAmadevyaM gItvA pravizati // 40 // 2 zramA vAjasya - iti mantreNa sakRtpaThitenaiva sarvvAn brAhmaNAn sImAparyantamanubrajya sarvvAnabhivAdya pradakSiNIkRtya ca vAmadevyaM nAma sAma gItvA zratha pravizati gRham / 'kayAnazcitramAbhUvat' - iti yUce vakre gIyamAnaM sAma vAmadevyam / raghunandanastvanyathemaM granthaM paThati pitarA mAtarA' - ityAdim / " pitarA mAtarA yuvamAmA sAmo'mRtatvAya gamyAdityetayA'nubrajya pradakSiNIkRtyAbhivAdayet tavAmadevyaM gIlA gTahaM pravizati" - iti / - etatparyantaM kRtvA, " madhyamaM piNDaM patnI putrakAmA zrAzrIyAdAtta pitarogarbhamiti, yovA teSAM brAhmaNAnAmucchiSTabhAk syAt " - iti, " dvandvaM pAtrANi prakSAlya pratyatihArayet" - iti ca codakaprAptaM karttavyam / tatra, 'yovA teSAm' - iti sUtreNa zrAddhazeSabhojanamuktam / tacaitat svabhojanakAle syAt na punaretasminneva krame - iti / piNDapratipattizcAnvaSTakayoktA grAhyA / 1 For Private and Personal Use Only
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 kA.] baaikaalpH| 1005 zrAddhadine balivaizvadevau ca zrAddhottarakAle zrAddhazeSeNa krnniiyau| kutaH ? / zrAddhAli zrAddhazeSeNa vaizvadevaM samAcaret" / iti smaraNAt / apica / pilabhyohavinirUpya tebhyo'dattvA na khanvanyebhyastasya dAnamucitam / taduktaM nirute naigamakANDe / "agastyaindrAya havinirUpya marudbhyaH sampraditsAJcakAra, sa indraetya pridevyaanyckre"-iti| tasmAt zrAddhazeSeNaitayoHkaraNaM na tataH puurvm,iti| vistareNa caitadasmAbhirTa hyasUtrabhASye'bhihitamityupAramyate / ___ athaitasmin karmaNi kiM pradhAnamityasya nirUpaNArthaM saMkSepatAvicAraNaM kariSyAmaH / kiM bhavati prayojanam ? / yat pradhAnaM tAvanmAce nivRtte atipatitepyanyasmin kasyAJcidavasthAyAM puruSona pratyavaiSyati, iti / tatra, idaM tAvat naH parIkSyam,-kiM brAhmaNanimantraNAdi sarva pradhAnam , uta eSu madhye kiJcit , iti / sabai tAvanna bhavati pradhAnam / kiM kAraNam? / pratyakSaM khalveSu kasyacit parArthatvam / yathA nimantraNAde janAdyayaMtvam / rekhAkaraNadezca piNDadAnAdyarthatvam / vacanamatrArtha nAsti, iti cet / mAsIdacanaM pratyakSaM tAvadetat / yacca parArthaM na tat prdhaanm| zeSaH khalvasau / tathAcokam / "zeSaH parArthatvAt" iti / na ca, sarvatra tatra bhavantaH phalamAmananti / phalavataH sannidhau ca yadaphalaM zrUyate, tat phalavato bhavatyaGgamiti / tasmAt kiJcideSu pradhAnaM na sarvam,iti sthitam / evaM sthite cintA / kiM brAhmaNabhojanaM pradhAnam , AhAkhit piNDadAnam , utAhI ubhayam ?-iti| kutaH saMzayaH ? / For Private and Personal Use Only
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1006 maaiklpH| [2 kA.] ubhayatraiva phalazrutidarzanAt / nana, zeSeNa piNDadAnavidhAnAyaka pratipattiriyam / naiSadoSaH / arthakarmaNi pratipAdanopapatteH / baliharaNavat / yathA khalvarthakarmaNi baliharaNe vaizvadevazeSasya pratipAdanaM, tathA arthakarmaNi piNDadAne zeSoyaM pratipAdyate, iti / kathaM jJAyate ? / phlvaadopptteH| piNDe phalavAdaH khalvevamupapatsyate / aphalAyAM pratipattau naitasyopapattiH / tasmAdarthakarmetat piNDadAnamiti pazyAmaH / itazcaitadevaM pazyAmaH / zrabhAve'pi darzanAt / zeSasthAbhAve'pi piNDadAnaM dRshyte| v?| piNDapityajJAdau / brAhmaNabhojanaM tatra nAsti / brAhmaNabhojanasya cAbhAve kasya zeSaH pratipAdayiSyate / tsmaadrthkmevaasau na pratipattiH / tatraiva zeSaH pratipAdyate / pratipattyarthakarma vaitat syAt na pratipattireva / brAhmaNabhojanAt purastAdapi keSAJcit piNDadAnadarzanAcaivamavagacchAmaH / tatra, ubhayaM pradhAnam, iti bhaTTanArAyaNaprabhRtayomanyante / zlokAnapyudAharanti / "prAdhAnyaM piNDadAnasya kecidAhumaNISiNaH / gayAdau piNDamAtrasya dIyamAnasya darzanAt / bhojanasya pradhAnatvaM vadanyanye maharSayaH / brAhmaNasya parIkSAyAM mahAyanapradarzanAt / zrAmazrAddhavidhAnasya vinA piNDaiH kriyAvidheH / tadAlabhyApyanadhyAyavidhAnazravaNadapi / vidvanmatamupAdAya mama tvetat hadi sthitama / prAdhAnyamubhayoryasmAttasmAdeSa samuccayaH" / For Private and Personal Use Only
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 kA.] shraaddhkaalpH| iti / tadame zlokAH chandogapariziSTasyAntime khaNDe padyante / grAhyasUtrabhASye bhaTTanArAyaNena ca paThitAH / paribhiSTaprakAzakRtA tu nArAyaNopAdhyAyena cchandogapariziSTasya hatIyaprapAThakasyAntimAH katicit khaNDA na paThitAH na ca vyAkhyAtAH / tadatra bhavantobhUmidevAH prmaannm| atraca, nimittatAbrAhmaNabhojanasya piNDadAnasya cAnanuSThAne'pyubhayoH prAdhAnyaM nAnupapannam / asomayAjipakSe dadhipayoyAgavat / phalazrutizcobhayatrApyasti / tadevaM nyAyo'pyanugTahIto bhavati / yacca,-'nityazrAddhAdau piNDaniSedhAt brAhmaNabhojanamAtraM prdhaanm| niSedhohi prAptasya, prAptizcAtidezAt, ma cAGgAnAmeva,iti / aGge ca piNDadAne phalazrutirarthavAdaeva / piNDadAnamAtravidhisvagabhUtapiNDadAnAt karmAntaram'-iti zUlapANinokam / tatra brUmaH / 'mAmamagnihotraM juhati'-iti kauNDapAyinAmayane, agnihotravat juhati iti vacanavyaktyA yathA naiyamikasyAgdihotrasya dhAzratidizyante, pradhAnazca homoyogaye ca prajApataye ca, ityAdiH, yathA vA 'udbhidA yajeta'-ityevamAdau avyaktayajatau saumikadhAdava pradhAnApi yajatayaH pradizyante, tayorUpAntarAbhAvAt / tadadatrApi syAt / pradhAnasyAtideze na kazcidarthaH, iti khalvasau na pradizyate / yathAcAvocAma,-mahAnarthastasya bhavati, iti kathamasau na pradizyeta / atha manyase, nAsau pradhAnasyAtideza: kintvaGgasyaiva / pradhAnaM khalvatra juhotinA yajatinAca vihitam / dravyadevate punaraGge eva pradizyete aGgAntaravat , iti| evantarhi prakRte'pi zrAddhodanayA For Private and Personal Use Only
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 1008 www.kobatirth.org [ 2 kA. ] pradhAnaM vihitam ityaGgamevetikarttavyatA pradekSyate / kathantArha nityazrAddhAdau piNDadAnasya niSedha: ? / dUtikarttavyatAniSedhAbhiprAyeNa, - iti gTahANa / itikarttavyatAyAzca niSedhAt piNDeopi na dIyate / uttaravederniSedhAt vazvadeve sunAsIrIye ca yathA na zragniH praNI - yate / na hi vihitamapi itikarttavyatAbhiranupakRtamadhIya kalpate / eta cArthenAsti, seApi kimiti kriyeta / zrapica / na codakaeva prApayati, kintarhi codanApi / tasmAdubhayeoH prAdhAnyapate codakena piNDAmA prApi / codanayA tu prAsyate / tatra, codanayA prAptaH piNDaH pratiSidhyamAnastaditarat codanAprAptaM karttavyamanujAnIte | sAyaM paryyudAseAna niSedhaH / , Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrAddhakalpaH / piNDadAnamAtravidhistvaGgabhUtapiNDadAnAt karmAntaram, iti yaduktam / tatra pRcchAmaH / tasya zrAdbhUtvamasti na vA ? / asti cet, viphalaH prayAsa: / kamIntaraJcaitadevaM na syAt / sati brAhmaNabhojane piNDadAnamaGgam, asati tasmin pradhAnamiti cet / na / ruupbhedaabhaavaat| yadeva khalvasya rUpamaGgasya tadeva pradhAnasyApi / tatraivaM sati, sati brAhmaNabhojane tadaGgaM viparItamanyathAH - ityatra na khalu kAraNamasti / zrapica / evamapi piNDadAnasya zrAddhatvamabhyupagataM bhavati / tathA vAstava brAhmaNabhojane satyapi tasmin pradhAnamevaitat syAt / astu tarhi, piNDadAnasya zrAddhatvaM nAsti, - iti / tadapi nAsti / yataH tatra bhavAn gTahyakAra: 'tat zrAddham' - iti sUtrayan piNDapiTayajJasya zrAddhalamAha / piNDapradhAnastu saH / piNDaireva tatra pitarajyante / na punarbrAhmaNabhojanamasti / tasmAt, piNDamantareNeva brAhmaNa For Private and Personal Use Only
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org [ 2kA. ] 1006 bhojanAdRtepi zrAddhaniSpattidarzanAt naitadekatarasminneva pakSe codayitavyaM bhavati / dvayoH samAnatvAt / samuccayapacaH khanvevamupAddalitAbhavati / zratha, anayorekatarasyaiva prAdhAnyamiti nirbandhaH ; piNDadAnamAtraM tarhi pradhAnamucyatAm / piNDadAnaeva taMtra bhavatAgTahmakArasya mahAyatnadarzanAt / tathA manurapi / " mahapiNDa kriyAyAntu kRtAyAmasya dharmataH zranayaivAvRtA kAryaM piNDanirvvaSaNaM sutaiH" / iti piNDadAnasya prAdhAnyamAha / sarvvavacanasAmanjasya karaNAbhimAninAntyetanmanuvacanavirodhAduSpariharaH syAt / zrasmAkantu naiSavirodhaH / vibhinnaviSayatvAdvacanAnAm / yacca - piNDa nirvvapaNaM pitre dAnamiti varNitam / tadasaGgatam / yathAzrutArthaparityAge hetvabhAvAt / pitruyakadAnamAtrasyaiva taditikarttavyatApattezca / 'asya', - iti karaNAcai - vamavagacchAmaH / 16 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrAddhakalpaH / " evaM nirvaNaM kRtvA piNDostAMstadanantaram " / iti tasyaiva vacanAntaradarzanAccaivaM gamyate / 'na nirvvapati yaH piNDam - iti caivamAdau tathaiva nirdizyate / prasiddhizcaivamanugrahISyate / tasmAdapavarNitaM tat / tadevaM kasyacit piNDadAnasya kasyacicca brAhmaNabhojanasya prAdhAnye svaramaH,--ityataH kAraNAt samuccayapacaH prAdurbhavati / zrataH ekataraprAdhAnyAvedakAni vacanAni na khalvetatpace codayitavyAni bhvnti| sAyamalaGkAro na doSaH / pareSAM punarayaM paryyanuyogo'varjanIyaH syAt / tathAceAbhayathAdarzanam / zranvaSTakyAdau taca bhavAn gTahyakAraH piNDadAnaM mahatA prabandheneApadideza, na brAhmaNabhojanam / For Private and Personal Use Only
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 1010 www.kobatirth.org zrAddhakalpaH Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [2 kA. ] "zrapyekamAzayedvipram" - iti ca nityazrAddhe kAtyAyanazrAha / tasmAt, - kvacit piNDamAcaM pradhAnam, yathA piNDapitRyajJAdau / kacitrAhmaNabhojanamAtram, yathA nityazrAddhAdau / kvacicobhayam, yathA sapiNDIkaraNAdau / ityastu kiM vistareNa // 0 // 40 // 0 // iti mahAmahopAdhyAyarAdhAkAnta siddhAnta vAgIzabhaTTAcAryyAtmajasya zrIcandrakAntatakIlaGkArabhaTTAcAryyasya kRtau zrAddhakalpabhASye dvitIyA kANDikA // For Private and Personal Use Only
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir shraaddhklyH| TatIyA kaannddikaa| evantAvat paarvnnshraaddhpryogo'bhihitH| athedAnI tavikRtIbhUtamekAdiSTaM vanu pratijAnIte, athai koddiSTam // 1 // varttivyate, iti sUtrazeSaH / atha pArvaNazrAddhAnantaram / ekauddiSTo yatra, tadekodiSTam, iti karmaNonAmadheyam / tadetadAdikaM zrAddhajAtaM pAvaNena vikriyate / kathaM jJAyate / zTaNu yathA jJAyate / saparikarAbhihitA prakRtivikRtiranyA, iti tAvanmImAMsakasamayaH / pArvaNazcAtra saparikaramabhihitaM navekoddiSTAdikam , iti / apica / AvAhanAdikaM tAvadatra niSetsyate / nacAprAptasya niSedhaH / nacAtravacanAt prAptiH / tasmAt codakaprAptamAvAhanAdikaM niSidhyate, iti gamyate / etasmAt kAraNAt pazyAmaH,-pArvaNasya dharmAtra pradizyante, iti| dIkSaNIyAdiSu 'aprayAjAstAH' iti niSedhasyAnyathAnupapattyA tAsu drshpaurnnmaamdhrmprdeshoythaa| "upatiSThatAmityakSayyasthAne" iti sUtraNAccaivamavagacchAmaH / pArvaNe khalvakSayyodakaM vihitaM, tasya sthAne cAcopatiSThatAmiti vidadhat pArvaNasya dharmANa pradezamatra bodhyti| tadidamekoddiSTaM vividhaM bhavati, pretakoSTiM pratyAbdikaikAdiTaJca / tadubhayamiha lAghavArthamekena granthenAbhidhIyate / ataH preta For Private and Personal Use Only
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1012 shraahklpH| [3 kA.] padaprayogo'tra nopadiSTaH / evaM khalvasau pratyAbdikepi pramajyeta / kathaM nu ma mA pramanni, iti yadubhayasAdhAraNaM tdevopdissttm| pretaikoddiSTe tu zAstrAntarAt pretapadaprayogaH syAt / tena, pratyAbdikamapyekoddiSTameva / na punaretena tadhi kriyate / tasmAt , tasyApye koddiSTatayaivollekhonavekoddiSTavidhikatayA, iti drssttvym| "prathaikoddiSTaM tat bedhA bhavati navaM mitraM purANaJca"-dUti zAkhAntarepi pratyAbdikasyaikoddiSTatvamuktaM natvekoddiSTavidhikatvam, iti / gaur3Astu etatprakaraNazeSa "etat pretazrAddham" iti, etat kANDikAparisamAptau, "ata UI saMvatsare saMvatsare pretAyAnnaM dadyAt ; yasminbahani pretaH syAt" iti ca sUtradvayamadhikaM paThantaH,pretaikoddiSTamevaitat pratyAbdike'pyasyaiva dharmapradezaH, iti manyamAnAH prtyaabdikmekaadissttvidhiktyoglikhnti| pAzcAtyastragranthe tu naitat sUtradvayaM pdyte| bhASyakArairapi cirantana paThitaM na khalvapi vyAkhyAtam / chandogAparasUtre'pi na tAdRzaM kiJcit pdyte| pAraskaropi naivaM kiJcit sUtrayAJcakAra / kAtyAyanaeva mapiNDIkaraNAta param,"ata UrdhvaM pretAyAnnaM dadyAt; yasminnahani pretaH syAt" iti sUtrayAmbabhUva / paramamAvapi, "etat pretazrAddham" iti novAca / yadApi tat padyate, tadApi pretazrAddhamiti pretapadasya, 'pretAyAvaM dadyAt'-dUtivat premIto'rthaH, iti dayamekenaiva granthenocyate, iti na kiJcidanucitam // 0 // 1 // 0 // eka pvitrm||2|| pArvaNavat pavitrabahatvaprAptA, ekamityanena tasyaikatvaM vidhtte| tadidaM For Private and Personal Use Only
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [3 kA.] shraaiklpH| 1013 nyAyamUlaM sUcam / tatroddezyAnA bahutvAdarthavat pavitrabahutvam , atrauddezyasyaikatayA na khalvo'stIti nivarttate,-iti nyAyo'tra muulm| 'khayaM kRtA vedirbhavati' iti uddhananakhananaparilekhanAni yathA nivartante / saurya vA carau peSaNAdIni yathA lupyante / tathA cokam / apicAbhidhAnasaMskAradravyamarthe kriyeta tAdAt" iti / ekakaraNamAdhyaM khanvekoddiSTApUrvamekakaraNadharmAnevAkAGkSati, ityekameva pavitramatrapradizyeta / sauryacarorapUrvasyaikakaraNamAdhyatayA, prakRtau darzaparNamAmApUrvasya SaTkaraNamAdhyatve'pyekasyaiva karaNasya dhAstatra pradizyante,iti ythaa| vaikRtovA'yaM vizeSopadezaH syAt / sAyaM zrutyA padArtha prApayati, iti zIghrapravRttaH codakaM bAdhate / codakena hi viprakRyAdhItaH padArtho'nvIyate, iti vilamvenAsau pdaarthaantidishti| yathA vAjapeye saptadazazarAvanevAracarorupadezAt codakaprAptA mussttirnivrtte| cathA vA citrAyAM taNDulAnAmupadezAt codakaprAptAvrIhayonivartante; --baihA atraihAzca taNDulAuAdAtavyAH, iti| sAdyasve ca 'khalebAlI yUpobhavati' ityupadezAt codakaprAptaH khAdironivarttatekhAdirI akhAdirI vA khalebAlI sthaat,iti| tadatrApi, 'eka pavitram' ityupadezAt prAkRtaM pavicabahutvaM nivarttate / kiM kAraNam ? / pratyakSA hi zrutiH, parokSazca codakaH, iti / ataeva, -ayasyaikatvAdeva pavitrasyaikatvaM prApnoti, ityasyApi prynuyogsyaanvkaashH| nacAcAryo'yaM syaikatvaM sUtrayitvA pavitrasyaikatvaM sUtrayAJcakAra / kAtyAyanAhi tathA sUtrayati / etena, tadRSTA, 'eko For Private and Personal Use Only
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1014 shraaddhklpH| [3 kA.] 'yaH ekaM pavitram'-dUti yadiparyyasya paThitaM raghunandanena, tadanAkaram / bhASyakArairapi cirantanaiH, 'eka pavitrameko'rthaH' iti kramavadevaitat sUtradayaM paThitam / tathAtvepi vA, aya'syaikatve'pi, eka sminnevArthe codakaprAptaM pavitrabahutvamadRSTArthaM syAdityadhikAzaGkAnirAmArthamastha sUtraNaM nAnupapannam / ___yaccAparamukam,-arthekyAt didalarUpasaGketitapavitraikyaprAptI eka pavitramiti punarabhidhAnamArthakatvAya tadavayavaparam, iti / tadapi na sundaram / yato nyAyamUlaM vizeSopadezaparaM vA vacanam / ubhayathApi, "anantargarbhiNaM sAgraM kauzaM dvidalamevaca / prAdezamAtraM vijJeyaM pavitraM yatra kutracit" / iti svazAstrokta viziSTameva pavitraM pArvaNavadatrApi praapnoti| 'yatra kutracit'-dUti vyAyavagatezcaivamavagacchAmaH / "tataeva varhiSaH prAdezamAtre pavitre kurute"-dUti grahyasUtre, "pavitrasthovaiSNavyau"ityupapatyarthI dalalakSaNA tu,-- "AjyasyotpavanArthaM yattadapyetAvadeva tu" / iti kAtyAyanenaiva spssttiiktaa| atra tu tatparigrahe na kiJcit kAraNamasti / itarathA pAvaNepyekadalaM pavitraM syAt / nacaivamiSyate / divacanAnta: khala pavitrazabdodalaM lakSayati, natvekavacanAnto'pi / kathaM jJAyate ? / "pavitrasthovaiSNavyau"-dUti, "pavitre kurute"iti caivamAdiSu tathA darzanAt / "acchidraNa pavitraNa"-duti, "pavitramantarA kRtvA"-iti caivamAdiSu tathA'darzanAcca / tadevaM For Private and Personal Use Only
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org [ 3 kA. ] dvivacanamevAsya lakSaNAyAM tAtparyyagrAhakamityavadhAryyate / tasmAt, pramANAbhAvAnnAtra dalalakSaNA | pramANAntaravijJeyatvAttasyAH / tathA cAkram / - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrAddhakalpaH / "gauNe sadapi sAmarthyaM na pramANAntaraM vinA / zrAvirbhavati mukhye tu zabdAdevAvirasti tat / tAtparyyaJca svatomukhye gauNArthaparatA punaH / pramANAntaravijJeyA tadabhAvAnna sidhyati" / / iti / tasmAt ekaM pavitramiti punarabhidhAnasArthakatvAya, iti riktaM vacaH / ekeo'rthaH - iti ekaH piNDaH, - iti cetayoranarthakatvApatticaivamavanIyA syAt / tadanayornyAyamUlatvaM vizeSavidhitvaM vA zrakAmenApi vAcyam / tatsAmAnyAt zrasyApi tathAtvamevAcyatAm / kRtamarddhajaratIyena / yattu bhArgavanAmnA vacanaM paThanti " pArvvaNeSu tu sarvveSu pavitraM dvidalaM smRtam / naikAddiSTe tu tat proktaM pavitraM dvidalaM nRpa !" / iti / tadasmatprayogavyatiriktaviSayam / zrasmAcchAstre, 'yatra kutracit " -- iti vyApyavagatestadvirAdhenaitasyAdaraNAsambhavAt / svazAstraviruddhaM khalvaparazAstraM nAdarttavyamiti paroktasamuccayavAdinApi manyante / tasmAt, - pArvvaNavadeva dvidalarUpamatra pavitramiti vAcaspatimizrAdyukramAdaraNIyam // 0 // 2 // 0 // eko'rghyaH // 3 // pUrvvavayAkhyAnam / pavitrasyaikatvavidhAne'pi tadrahitamevAnyadarghyapAtraM For Private and Personal Use Only 1015 -
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 1016 [ 3 kA. ] --- syAt, - dUtImAmadhikAzaGkAM nirasitumidaM sUtraM pravavRte / tadatraikA'rghyaityanena prAkRtayeordvitIyaDhatIyArdhyayorvyudAsaM kRtvA prthmmvsthaapyti| tathAca, 'vaiSNavyaekakapAla : ' - ityaca prathamopasthitatvAt prathamakapAladharmmAnuSThAnavat atrApi prathamapAcadhamanuSThAnamiti / tasmAt, codakraprAptaM nyujakaraNamacApi karttavyaM bhavati / yacca, saMstravamavanayanAbhAvAt prathamapAtrAbhAvAcca nAtrA pAcanyujatA - iti varNitam / tadasaGgatam / cAdakaprAptasya vinAvacanaM vArayitumazakyatvAt / saMsrava - samavanayanaJca pratipattiH - iti tadabhAvo'kiJcitkaraH / saMsravAH khalvevaM pratipAdyante / seyaM pratipattiH pratipAdyAbhAvAt mA bhavatu, kathaM nu nyubjatApi na karttavyA / prakRtau khajvetat nyujakaraNamupasthitatvAt prathamapAtraparyyavasitaM bhavati / iha tu pAtrAntarAbhAvAt saMzayeonAsti / ateA yadevAtra pAtraM tadeva nyujaM karttavyam / codako hi na pAtraM prApayati, kintu tasya nyujakaraNamAtram / tat kathaM na kriyeta / tadevaM vaikRtavizeSaparatvepyasya, nyujakaraNaM karttavyam, ityuktaM bhavati / prAkRtasya prathamapAtrasyAvasthAnamaneneAcyate, -- ityetasmiMstu pakSe na kimapi codayitavyaM bhavati / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrAddhakalpaH / -- nanu, 'pAtraM nyujaM karoti' - iti vacanAt nyujakaraNaM pAtrArthaM gamyate / vaikRtavizeSaparatve tu sutrasyaitannivartteta / naiSadoSaH / vaikRtasyApi pAtravizeSasya prAkRtavat saMskAropapatteH / cAdako hi tat prApayati / apica / naitat nyujakaraNaM pAcArthaM kintvapUrvvArtham / kRtaprayojanaM khalvidAnIM pAtram / na tena saMskRtena kiJcit prayojanam / tadarthaJcet nyujakaraNaM tadapyanarthakaM bhavati / nacArthavat zAstramanarthakaM For Private and Personal Use Only
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [3 kA.] shraaddhklpH| 1017 karttavyam / tasmAdapUrvArtha nyuJjakaraNaM na paatraarthm| nanu pAtrArthepi nyujakaraNe avazyamadRSTaM kalpayitavyam / satyaM kalpayitavyam / pAcasaMskAradvAraM tat / tena ca prayojanaM nAstItyukram / tathAca, 'uttAnaM pAtraM kRtvA'-iti zrAddhArthatAmasya jJApayati / tasmAt 'manan juhAti' ityAdivadidamapyadRSTArthaM na dravyArtham / tasmAt , naivaM vijJAyate, nyujakaraNena pAtraM saMskuryAt, iti| kathaM tahi ? / pAtrasya nyujakaraNenAdRSTaM sAdhayet, iti // 3 // ekaH piNDaH // 4 // pUrvavarNanIyam / tadatra, piNDasyaikatvavidhAnAdanaprakarasya na niSedhaH / na yamau piNDaH, ityvocaam| yattu paThanti, "ekAddiSTe eiNDamekaM vikirantu na kaaryet"| iti| tdsmtpryogvytiriktvissym| samuccayarasikAstattvakArAdayastu, vacanametadajAnanlaevAtra vikiramabhyupagacchantIti livyate // 4 // nAvAhanam // 5 // tatra piNAmAvAhanaM yadi hitaM tadatra na krttvym| tatraiSa mAMzayiko'rthaH / kiM zrAddhamaMbandhyAbAhanamanena niSidhyate, piNDadAnasaMbandhi vA ?-iti| tatra, "nAvAhanaM nAgnaukaraNamiti niSedhayoH paurvApayAdagnaukaraNapUrvakAlIna pradhAnasaMbandhi zrAddhasUtroddiSTaM zrAddhArthAbAinameva niSidhyate, natvapradhAnasaMbandhi piNDapityajJavadityatidezaprAptaM piNDArthAvAhanam" iti tattvakAraH / tdsnggtm| 'ekaH piNDaH'ityabhidhAya, zrAvAhananiSedhAt piNDAvAhanasyaivAya niSedho na For Private and Personal Use Only
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 1010 [e kA. ] pradhAnArthasya - iti vaiparItyasyApi vakuM zakyatvAt / pradhAnArthasyaika niSedho natvaGgArthasya, -- ityasyAmapi kalpanAyAM pramANaM na pazyAmaH / upadezAtidezateo'pi vizeSeonAsti / codakaH khalvaca sarvvaM prApayati / codakaprAptasyaiva niSedho natRpadiSTasya, iti na kiJcidetat / zrRGgasaMbandhinazrAvAhanasya bAdheneopapattau saMbhavantyAM na punaH pradhAna saMbandhino'pi bAdhaH, -ityapi zakyaM kalpayitum / zrastu tarhi piNDArthIvAcanasyaivAyaM niSedhona pradhAnArthasya - iti / na ityucyate / codaka -- prAptasya khalvayaM niSedho na vacanaprAptasya / vacanaJcaitat niSedhati / na ca niSedhatAvacanasya kazcidatibhAro'sti / tasmAt vinigamanAvirahAt anaukaraNapUrvvakAlInasyeva pieDAthI vAhanasyApyayaM niSedhaH, -ityA stheyam // 5 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrAddhavAraNaH / nAgnaukaraNam // 6 // RjuratarArthaH / atrAnaukaraNaniSedhena hutazeSadAnAbhAvAt itazeSa brAhmaNAya dattvA pAtramAlabhya japet pRthivItyAdi sUtraprAptapAcAlambhanasyApi bAdhaH, zrAnantaryyabhAvAdamRtatvAbhAvAdasmRtamiti mantraliGgavirodhAcca, -- iti raghunandanaH / naitadevam / kasmAt ? / 'guNaleope ca mukhyasya' - iti siddhAntavirodhAt / krameohi pAcAlam guNabhAvenApakaroti / na ca guNAnurodhAt padArthaeva na karttavyo bhavati / guNeohi nAma sa bhavati yaH padArthasyopakAre varttate nApakAre / sa khalvayaM kramAguNabhUtAna padArthaM nivarttayitumutsahate / cokohi padArthaM prApayati / nAsauM guNasyAnurodhAduttraSTavyadUti / yathA mahApiDhayajJe / For Private and Personal Use Only
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 3 kA. ] faftary dhAnAsu yadi codakaprApto'vahantiH kriyeta, dhAnAcaM vihanyeta ; kohi tadA bhaveyuH / yadi vA na kriyeta, codakaprAptoguNo'sya lupyeta, zakyate hi sa karttum / tasmAt, yathA dhAnAvasya na vighAtaH yathA ca codakaprAptasya na lopa:, tathA kriyate, - pUrvvaM hantiM kRtvA pAkaH kriyate, tateohi dhAnAbhavanti / evaM dhAnAvaM na vihaniSyate codakaJcAnugrahISyate, - iti / viparyyase hi kramamA na kRtaM bhavati, padArthastu na nivarttate iti dazamAdhyAye siddhAntitam / tadvadacApyavagantavyam / tathA coktam / "arthena ca viparyyase tAdarthyAttattvameva syAt " -- iti / zrapica / kvA hi pUrvvakAlatAmA - caSTe, natvAnantaryyam, - iti zAstratAtparyyavidAM samayaH / tatraivaM mati, hutazeSadAne pAtrAlambhanapUrvvakAlatAM kvApratyayobodhayati, na pAcAlambhe jatazeSadAnAnantaryyam / tadevaM hutazeSadAnaeva pAtrAlambhanapUrvakAlatA guNebhavati na tu pAtrAlambhepi sutazeSadAnAnantaryyam / pramANAbhAvAt / itarathA, uttAnaM pAtraM kRtvA dakSiNa dAtavyeti svayaM varNitatvAt saMsravasamavanayanAbhAvena nyujakaraNAbhAvasyacAbhyupagamAt dakSiNApyatra na syAt / dravyate ca / tasmAdamImAMsakavacanametadityupekSaNIyam / 'zrAdrArahite bodhane mantrAntarasyAnupadezAt tadyuktamantraH praNavayuktatvena prayujyate ' - iti bhavAnevAha / tat kimiti mantraliGgavirodhAt bAdhaM varNayami, - iti na khalva dhigacchAmi / paramArthataH punaraca mantraliGgavirodhonAsti / zrannasaMskArArthaH khalba baM japo'nne ceyamammRtabuddhiH saMskArArthI, - ityavocAma / evaM khalu tat stUyate, - iti naiSa dRSTamarthaM vadati / tasmAnna kiJcidetat / ya 1 zrAddhakalpaH / For Private and Personal Use Only 1018
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 1020 www.kobatirth.org [zkA. ] pracetAnAmnA vacanaM padyate, - " nAvAhanaM nAgnaukaraNaM na pAtramAlabhya tat tadukraprayogaviSayamasmatprayogavyatiriktaviSayaM japati" - iti / vA // 6 // RjurakSarArthaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrAddhakalyaH / nAca vizvedevAH // 7 // " yasminneva purANe vA vizvedevA na lebhire / zrAsuraM tadbhavet zrAddhaM vRSalaM mantravarjitam" / iti vacanaM bahucaviSayam / tatpariziSToktatvAt / mahAyazAstu,"zrasapiNDIkRtaikeAddiSTaviSayametat sapiNDIkRtAnAM vizvedevAbhAvAt " -- iti pralapati / tadasaGgatam / idaM hi pUrvvamuktam / "navazrAddhaM dazAhAni navamizrantu SaDRnan / ataH paraM purANaM syAt trividhaM parikIrttitam" / iti / tasmAt bahvRcAnAmapi navasaMjJake dazAhaparyyantakriyamANe purANasaMjJake ca sapiNDaneottaraM kriyamANe ekoddiSTaeva vizvedevAbhavanti, na navamizrasaMjJakeSu mAsikeSu, - dUti / zrasmAkantu na kutrApyekoddiSTe vizvedevAH santIti // 7 // -- svaditamiti tRptipraznaH // 8 // pArvvaNe tRptAH sya iti vaptipranaH / seo'ca na bhavati / kinvaca khaditam,--iti tvaptipraznaH karttavyaH / yeogyatvAt sukhaditamityutta ram // // 8 // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra [ 3 kA. ] vacanam, - www.kobatirth.org - zrAddhakalpaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir upatiSThatA mityakSayyasthAne // 9 // vaktavyam / akSayya mastu, -- itya kSayyazabdasyAne, upatiSThatAm iti zrastu padamapyanivarttate / " pretAyAkSayyamastu " - iti brahmapurANa 1021 , "tatAvadet punardhImAnacayyamupatiSThatAm" / iti mArkaNDeyapurANavacanaJca tattatprayogaviSayam / tadacAkSayyasthAnamAtre, upatiSThatAmiti vidhAnAt "sarvvatrArthAdau upatiSThatAmityanenotsargaH" - ityamaGgataiSA kalpanA / yacca, - "pretAntanAmagotrAbhyAmutsRjedupatiSThatAm " / iti zAtAtapavacanam / tat taduktaprayogaviSayam / bahucAnAM pretazrAddhe copatiSThatAmityaneneAtsargastatpariziSTe likhitaH / etadajAnAnaeva zUlapANirAzvalAyanIyAnAmapi havistyAgavAkaye svadhApadamicchati / " pretazrAddheSu sarvveSu na svadhA nAbhiramyatAm " / ityAzvalAyanagTahyapariziSTAntarepi pretazrAddheSu svadhAprayogoniSiddhaH / zrasmAkantu pretazrAddhe svadhApadasya niSedhAbhAvAt tenaiveotsargaH / " khadhAkAraH pitRNAm " - ityatra pitRpadaM pramItamAcaparam / itarathA pretazrAddhe tyAgaprakArasyAnupadezAdanadhyavasAyaH prasajyeta / vyazTaGgo'pi / For Private and Personal Use Only "na svadhAJca prayuJjIta pretapiNDe dazAhike" / ityatra dazAhikagrahaNaM kurvvAnyaca khadhAprayogamanujAnAti / samuccaya
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2022 shraaddkaalpH| [3 kA.] ramikoraghunandanastu, bhAtAtapavacanoka 'upatiSThatAm' ityanenAtmargaprasaGgAdibhyat ekAddiSTaprakaraNe tavacanasya 'upatiSThatAmiti' iti pratIkamapanhuvAnaH, pretazrAddhe saMbandholekhAbhAvasAdhakarUpeNa, 'pretAntanAmagotrAbhyAmutsRjet' iti pUrvapratIkamA lilekha / sAyamekasyaiva vacanasya khAbhimatamaMzaM pramANayati, khAnabhimataJcAMzamapanhute, iti kimatra brUmaH // 6 // abhiramyatAmiti visargaH // 10 // vAje vAje, iti mantreNa pArvaNe visarjanamuktam / atra tu, 'abhiramyatAm'-ityanena tat karttavyam / yogyatvAt 'abhiratAsmi'iti, 'abhiratAH sma'-iti vA prativacanaM draSTavyam / yacca, "pretazrAddheSu sarveSu na svadhA nAbhiramyatAm / khastyastu visRjedevaM sakRt praNavavarjitam" / ityAzvalAyanagTahyapariziSTavacanAt abhiramyatAm' iti visargaH pratyAbdikaikAddiSTaviSayaH / pretakoddiSTe tu 'svatyastu'-ityanenaiva visargaH, -dUti zrIdattAdibhirvarNitam / tadasaGgatam / zrAzvalAyanagTahyapariziSTasya bar3acaparatayA'smatprayogaparatvAbhAvAt / asmatsUtrakAreNa vishesssthaanupdeshaac| tadevaM sUtritavizeSavyatirekeNAnyat marca pArvaNavadeva karttavyaM bhavati / codakohi tat prApayati / yacca pracetAnAmnA vacanaM paThanti / "nAziSaH prati grahIyAt" iti / tadapi taduktaprayogaviSayam / itarathA prtyaabdikaikoddissttepyetnsyaat| iSyate c| tasmAd yathoktamevAstu / "khadhocyatAmiti vAcaM visRjet" For Private and Personal Use Only
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 kA.] 1023 ityAzvalAyanavacanamapi bakRcamAtraviSayam / tadavekoddiSTe mantrasyohApoheSu abhilApavAkye ca bahu kakravyamasti / granthagauravabhayAdupAramyate // 10 // prakaraNAntaramAi, atha sapiNDIkaraNam // 11 // varttivyate, iti sUtrazeSaH / samAnaH piNDAyasya, asau sapiNDaH prAptapihalokobhaNyate / tasya hi piNDa: samAnaH sAdhAraNobhavati / katham ? / sapiNDIkaraNAt parataH khalvayaM pArvaNabhAgI bhavati / tatra ca pitAmahAdibhiH samamasya piNDadAnaM bhvti| tadAnIJca yadasmaidAsyate mAtrAdInAmapi tatra bhAga iti| sAyaM piNDo na paramasyaiva / samAnAhi ma mAcAdInAM bhavati / teSAmapi tatra bhogsyaavishessaat| pUrvaJca mapiNDakaraNAt na pitAmahAdibhiH samAno'sya piNDobhavati, na vA tatrAnyasya bhogadati / tasmAdamapiNDasya mapiNDasya karaNaM mapiNDIkaraNamiti krmnnaanaamdheym| pArvaNamekoddiSTaJcAbhidhAyetasyAbhidhAnAt pAvaNekAdiSTAbhyAmetadikriyate, ityavagacchAmaH / smaranti ca / "zrAddhadayamupakramya kurbIta sahapiNDatAm / tayoH pArvaNavat pUrvamekoddiSTamathAparam" / iti // 11 // athAsya kAlamAha For Private and Personal Use Only
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir shraaddkaalpH| [3 kA.] pUNe saMvatsare SaNmAse vipakSe vA // 12 // pUrNa saMvatmare mRtatithAveva / kathaM jJAyate? / "pituH mapiNDIkaraNaM vArSike mRtvaasre"| . ityuzanasAtaH / yaca, "tataH mapiNDIkaraNaM vatmarAt parataH sthitam" / iti bhaviSyapurANavacanam / tat , yasyAM tithau mRtastAM tithimAdAya varSagaNanayA bodhym| prAcAryyastu prAyaNatithimavadhiMkRtvA tatparavartinI tithimAdAya varSagaNanAmabhiprayan 'pUrNasaMvatsare'-dUtyAha / etadabhiprAyeNaiva, "pituH pitRtvaprApyarthaM pUrNa saMvatsare sutaH / tAhAt parataH kuryAt sapiNDIkaraNaM budhaH / iti vacanamupapadyate / kathaM nAma ? / mRtAhAt maraNadinAt parata:parAM tithimAdAya varSagaNanayA saMvatsare pUrNa sapiNDIkaraNam-iti / zUlapANisvamumarthamabuddhA virodhabhiyA vcnmetdnaakrmaah| SaNmAse, dUtyaparaH kAlaH ekavacanasaMyogAdekaevAyaM kAlaH / pUraNapratyayazcAtra luptavat draSTavyaH / tena SaSThamAse ityarthaH siddhaabhvti| avApi mRtatithirevakAloboddhavyaH / tripaje, ityanyaH kAlaH / ayamapikAlAmRtatithirevAvadhAryate / kiM kAraNam ? / pUrNasaMvatsarAdisAhacaryAdayamapi cAndraevAvagamyate / gaNanA cAsya tahadeva prAyaNatithimavadhiM kRtvA tatparavarttinI tithimArabhya, iti| vAzabdAvikalyArthaH / atraca, For Private and Personal Use Only
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1025 [3 kA.] shraaddhklpH| "vRddhizrAddhavihInastu pretazrAddhAni yazcaret / sazrAddhI narake ghore piTabhiH saha majjati" / ityUzanovacanAt saMvatsaramadhye vRddhisambhAvanAyAmeva SaNmAsatripakSakalpAviti kecit / naitadasmAkaM bhavati / kasmAt / yasmAdatra bhavAn sUtrakAraH 'pUrNa saMvatsare SaNmAse tripace vA'-dUti sUtrayitvA, 'yadahavA dRddhirApadyeta' iti vikalyena pRthageva sUtrayati, tato'vagachAmaH-vinApi vRddhisambhAvanAmetau kalyau bhavataH, iti / so'yaM tulyavaddhikalpaH, pUrNa saMvatsare SaNmAse tripakSe vA kuryAt , yadaharTaddhirApadyeta tadA kuryaaditi| kutH?| ubhayatraiva vAzabdopAdAnAt // 12 // yadahA vRddhirApadyeta // 13 // vRddhirabhyudayo maGgalamityanarthAntaram / tacca pUtIdanyadabhidhIyate / kathaM jJAyate ? / "vRddhipUrteSu yugmAnAzayet" iti gTahyasUtre tatraiva vRddhipadaprayogAt / vRddhiH puruSasaMskAraH, iti bhaTTanArAyaNaH / vRddhirAzAsyamAnaM-puMsavanAdikaM karma ityapare / yadaharyasminnahani vRddhirApadyeta ;-'gatyarthAH prAptyarthAH jJAnArthAH', ityuktaH, zrA-samyak ; avazyakarttavyatayA utkaTakATikatayA ca prApyeta jJAyeta-yasminnahani zrAvazyaka vRddhiprAptirutkaTakoTikatayA sambhAvyate ityarthaH / sambhAvanAyAM liG / 'tadahazcatvAryudakapAtrANi', iti vakSyamANena, tadahaH mapiNDIkaraNamiti gatena vA sambandhaH / tena yasmin dine zrAvazyakaddharutkaTakoTikA sambhAvanA bhavati, tadine sapiNDI 18 For Private and Personal Use Only
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 1026 [3 kA. ] krnnm| na tu tatpUrvvadine / tasyAzabdatvAt / nimittanaimittikayoH samAnadinatvasyaiAtsargikatvAcca / vRddhirhi nimittamapakarSasya / tathA ca madanaratne pulastyaH / "niragnikaH sapiNDatvaM piturmAtuzca dharmataH / pUrNa saMvatsare kuryyAdRddhibbI yadaharbhavet / iti yadaharvRddhirbhavet tadahaH sapiNDIkaraNamabhidhatte, na tatpUrvedine / atrApi bhavet, - iti sambhAvanAyAM liG / tathA caturviMzatimate / "sapiNDIkaraNaM cAbde saMpUrNe'bhyudaye'pi vA " / iti / tadeteSu vacaneSu vyavahitapUrvvadinasya kutrApyanabhidhAnAt vRddhidinapUrvvadine sapiNDIkaraNamiti vyAmeAhaeva / evaJca zrapakarSAt parataeva nAndImukhazrAddhaM karaNIyaM bhavati / zrapadyeta - iti kurvan vRddherutkaTakoTikasambhAvanaivApakarSanimitamiti darzayati / tena tAdRzasambhAvanayA sapiNDIkaraNe kRte pazcAt vighnena vRddherabhAve'pi na sapiNDIkaraNamAvarttanIyam / vRddhimambhAvanayA karaNena yathAkAlakRtatvAt / kRte'pi tvapakarSe prathamavatsare kAmyakarmaNAM niSedhAt teSAmapakarSanimittatvaM nAsti / tathA ca smRtisAgare vRhaspatiH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrAddhakalpaH / "pratyavAyo bhaved yasminnakRte vRddhikarmaNi / tannimittaM samAkRSya pitroH kuryyAt sapiNDanam / pratyavAyAzrayA vRddhiH punazca nipated yadi / pretAnde sApi karttavyA nAnyat karma kadAcana / vratodvAhapratiSThAdi yajJadAnatratAni ca / For Private and Personal Use Only
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [3 kA.] shraaddhklyH| 1027 na kuryAt sAvakAlAni AkRSTe'pi sapiNDa ne| mapiNDIkaraNaM yatra samAvaSTaM samAsikam / tatrApyandaM na kurvIta yajJodAvratAni c"| iti / yacca,-"anAvazyakasyeSTApU derapakarSanimittatA nAsti, pAvazyakanimittena tvapakarSe anAvazyakamiSTApUtAdikamapi vatmaramadhye kartumarhati"-dUti raghunandanenokam / tadukravacanAnavalokanana / "mahapiNDakriyAM kRtvA kuryAdabhyudayantataH / tathaiva kAmyaM yat karma prathamAdatmarAdRte" / iti tadbhutalaghuhArItavacamavirodhazca tasyAvarjaNIyaH syAt / evamapakarSAt paramapi tadabde vratodAhaniSedhAttadarthamapyapako na karttavyaH / annygtervcnaat| tasmAt samayAdbhivat tadabde naitayoH krnnmiti| na ca 'nakuryAt sAvakAzAni'-ityabhidhAnAt niravakAzapratArAhArthamapaka bhavatviti vAcyam / tatparavacanena vratodyAiyoniravakAzayorapi nissedhaavgteH| anyathA tadanarthakaM syAt / paramArthatastu yajJadAnavratAnAM vizeSaNatayaiva sAvakAzatvasyopAdAnAt vratovAhapratiSThAderniravakAzasyApi niSedhaH sidhyti| punarupAdAnaJcAmeyadviruktivat stutyarthaM bhvissyti| 'vratAdvAhapratiSThAdi'-dUtyatra vrtpdmupnynvtaabhipraaym| udAhasAhacaryAt / 'yajJadAna vratAni ca'ityaca vratapadantvanantAdivrataparam / yajJadAnasAhacaryAt / yacca, "vratabandhAtmavAdIni vratasyodyApanAni ca / vivAhAdi bhavennaiva mRte ca sahamedhini / For Private and Personal Use Only
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1020 shraaddklyH| [3 kA.] bhikSurbhikSAM na grahAti hantakAro na rahyate / nityaM naimittikaM lupyet yAvat piNDaM na melitam / karmalopAt pratyavAyI bhavettasmAt mpinnddnm| niragnikaH sAgnikovA dAdazAhe samAcaret" / iti gArur3e'bhihitam / tatra, vratabandhAdeH sarvathaiva niSedhaH, anyasya tu mapiNDanAt pUrvamiti boddhvym| ataeva vratabandhAdiniSedhe 'naiva bhavet' iti 'sahamedhini mate'-dUti caabhihitm| kaH punarabhiprAyaH ? / gTahamedhimaraNanimittaevAmISAM sarvathA niSedhaH, na punaH mapiNDanAkaraNanimittaH, iti| 'bhinurbhitAM na sahAti' ityAdI ca, yAvat piNDaM na melitam' ityuktm| sapiNDanAt parataH karaNamamISAM yathA syAt, iti / na cedevam, kAmyAnAmapyutsavAdInAmavizeSAt mapiNDanAt parataH karaNaM prsjyet| taccAniSTam / pUrvotalaghuhArItavacanavirodhAt / tasmAt yathokaevArthaH / zrathAtrAparispaSTan sapiNDanAt parato vratabandhAdInAmapi karaNasya pratItiM manyase, tathApi saiva pratItirvAdhitavyA bhavati / kiM kAraNam ? / AnumAnikI hi tAdRzI pratItiH, pratyakSastu niSedhaH / na khalvanumAnaM pratyakSaviruddhamAdarttavyaM bhavati / smRtipurANayozca virodhe durbalatvaM puraannsthaavaacaam| tasmAt vratodAvyatiriktasaMskArArthamapakarSaH karttavyadati sichm| hatamATakasya putrasya cUr3AntasaMskAraM kurvatA ca pitrA tadarthaM putramAtuH mapiNDanaM nApakaryavyam / tathA ca smRtisAgare vRddhavaziSThaH / "mRtamAnakaputrasya pitA saMskAramAcaret / apakRSya na karttavyaM putramAtuH spinnddnm"| For Private and Personal Use Only
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 3 kA. ] iti / " jAtakamAdi cUr3AntaM kintu kurvIta nAdhikam / mahAgurunipAte tu yasmAttatra suteo'zuciH" / iti ca tatraiva vacanAntaram / na ca jAtakarmAdicUr3AntasaMskArakalApo'pi kathaM karttavyaH, tatrApi sutasyAzacitvAvizeSAditivAcyam / "zizeH paJcAbdaparyantaM nAzAcaM naiva pAtakam / na cAsya rAjadaNDo'sti prAyazcittaM na vidyate" / zrAddhakalpaH / 1029 iti vRddhamanuvacanena tadAnoM tasyAzaucAbhAvAt / yacca smaranti,-- " jAte putre tu putrasya mAtA yadi vinazyati / tanmAtaramasaMskRtya na saMskuryyAt pitA sutam / na syAt yadyapi tanmAturhaddhizrAddhe pravezanam / tathApyavazyaM saMskAryya mahAgurvI hi sA zizAH" / iti / tannirmUlamiti smRtisAgaraH / tasya samUlatve tu vidhipratiSedhasannipAtAdvikalpaeva mantavyaH / mRtapiTakasya punarevaMvidhasya cUr3AntasaMskArArthamapi pituH sapiNDIkaraNamapakarSTavyam / kutaH ? | "svapitRbhyaH pitA dadyAt sutasaMskArakarmmasu / piNDanenAtteSAM tasyAbhAve tu tatkramAt " / iti chandogapariziSTavacanena tasya tadAnIM nAndImukhazrAddhAtvAt / antareNa ca sapiNDIkaraNaM tadayogAt / tathA ca smRtisAgare gargaH / "vRddhA nAndImukhazrAddhe pravezo yasya vidyate / tasyaivAvya kurvIta mAsikaJca sapiNDanam " / iti / tadevamasmAkaM catvAraH sapiNDIka (ekAlA : - pUrNaH saMvatsaraH, For Private and Personal Use Only
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir shraaddhklpH| [3 kA.] SaNmAsastripakSoddhadinaJceti / te khalvime kAlAH mAgniniragnimAdhAraNA bhavanti / vAkyAvizeSAnavegamAt / / atra ca, sapiNDIkaraNasthApakarSavidhAnAdeva tatpUrvamAsikAnAmapyapakarSaH sidhyti| agniSomIye paNI prayAjasthApakarSavidhAnAt prayAjAntakarmakalApasthApakarSaH, iti ythaa| tathAcokam / "tadAdi vA'bhisaMbandhAttadantamapakarSe sthAt" iti / tathA ca, "mapiNDIkaraNaM yatra samAkRSTaM samAsikam" / iti smaranti / tathA gargaH / "tasyaivAkayya kurvIta mAsikaJca sapiNDanam" / iti / tathA caturvargacintAmaNI zAnyAyaniH / "pretazrAddhAni ziSTAni mapiNDIkaraNaM tathA / apakRyyApi kurbota kartuM nAndImukhaM dvijaH" / iti mAsikAnAM mapiNDIkaraNasya cApakarSamupadizati / vijJAnezvarasvetadavijJAya, mAsikAni sapiNDanAdUI svakAlaeva kAryANi, apakarSaskhanukalpaH, ityAha / niSedhamapyAha gobhilapariziSTam / __"zrAddhAni Sor3azAdattvA naiva kuryAt mpinnddnm"| iti / gobhilasyaitaditi madanapArijAtaH / tathA logAkSiH / "zrAddhAni Sor3azApAdya vidadhIta sapiNDanam" / iti / zrAbhyAM yat ghor3azazrAddhebhyaH parataH mapiNDIkaraNamukta, tat "bAdazAhe tripakSe ca SaNmAse mAsikAbdike / zrAddhAni Sor3azaitAni saMsmRtAni mniissibhiH"| For Private and Personal Use Only
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [3 kA.] shraaddhklpH| iti vyAmAdhuktakalpe boddhvym| tatraiva kalye mapiNDIkaraNasya tatrAnantabhIvAt / "dAdazapratimAsthAni zrAdyaM pAemAsike tathA / mapiNDIkaraNaJcaiva ityetat zrAddhaSor3azam" / iti chandogapariziSTota tu kalye Sor3azazrAddhemveva mapiNDIkaraNamantabhavati / pUrvakalye, dvAdazAhe kriyamANamUnamAsikamiti draSTavyam / tathA ca gobhilapariziSTam / ___maraNAt dvAdazAhe syAnmAsyUne vonamAsikam" / iti / gobhilasyaitaditimadanapArijAtaH / tadasmAkaM dAvayeto kalyA bhvtH| dyorevaasmtprishissttaanumttvaat| yadA tvapakkayya Sor3azazrAddhAni sapiNDIkaraNaca karoti, tadA mapiNDIkaraNAt paraM punarapi SoDazazrAddhAnAM yathAkAlamanuSThAnaM karttavyaM pretazabdollekhastu taca na karaNIyaH / tadAha kAtyAyanaH / "dAdazAhe'tha savANi saMkSepeNa smaapyet| tAnyeva tu punaH kuryAt pretazabda na kaaryet"| iti| pretazabdakaraNaniSedhAt dvAdazAhasapiNDIkaraNAt paraM tadAnImeva pretatvanivRttiravagamyate / kAlamAdhavIye gobhilapariziSTam / "yasya saMvatmarAdAk vihitA sumapiNDatA / vidhivattAni kurcIta punaH zrAddhAni ssodd'sh| iti| gobhilasyaitaditi mAdhavAcAryaH / tatraiva gAlavaH / "avAk saMvatmarAd yasya sapiNDIkaraNaM kRtm| ghor3azAnAM dvirAvRttiM kuryAdityAda gautamaH" / For Private and Personal Use Only
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1032 shraaddhklpH| [3 kA.] iti / Sor3azAnAM hirAvRttizcaikAdazAhasapiNDanapakSe / tatronamAsikasya kAlasatvAt / anye pane tu yathAsambhavaM drssttvym| tathA ca kANAjiniH / "aAgabdAdyatra yatra sapiNDIkaraNaM bhvet| tadurddhamAsikAnAM syAdyathAkAlamanuSThitiH" / iti / madanaratne anggiraaH| "yasya saMvatmarAdAk gapiNDIkaraNaM bhavet / mAsikaJcodakumbhacca deyaM tasyApi vatsaram" / iti / paiThinamiH / "mapiNDIkaraNAdAk kurvan zrAddhAni Sor3aza / ekoddiSTavidhAnena kuryAt sarvANi tAni tu / sapiNDIkaraNAdUddhaM yadA kuryAttadA punaH / pratyabdaM yoyathA kuryAttathA kuryAt sa tAnyapi" / iti / tadevaM vyAsAdyuktakalpe'pakarSapakSe yathAsambhavaM Sor3azazrAddhAnAM dviraavRttirniytaa| pratyAbdikavaccAmISAM punaH karaNam / chandogapariziSTota tu kalpe mAsikAnAM punaranuSThAnaM na niytm| ekoddiSTavidhAnena caiSAM punaranuSThAnaM bhavati na pratyAbdikavat / tathA ca cchandogapariziSTaM kAtyAyanaH / "mapiNDIkaraNAdUI na dadyAt pratimAsikam / ekoddiSTavidhAnena dadyAdityAha zaunakaH" / iti| 'nadadyAt pratimAsikamekAddiSTavidhAneneti saMbandhAdadyAdityAha zaunaka ityanenaikoddiSTasyaivApara mapiNDIkaraNAdUI vikalpo darzitaH' For Private and Personal Use Only
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [3 kA.] shraaddklpH| 1.33 -iti zUlapANiH / yattu sa ca vikalpo'prAptapretabhAvaviSayadati zUlapANiH ; yacca, aprAptapretabhAvaviSayavacamapatitamAsikaviSayopIti mantavyamiti rghunndncaah| tadubhayamapi prmaannbhaavaapekssnniiym| dRddhinimittena tvapakarSe vRddheravAgeva punarapavayya Sor3azazrAddhAnAM punaranuSThAnam / yathA kArNAjiniH / "mapiNDIkaraNAdAgapakRyya kRtAnyapi / punarapyapakRSyante vRDyuttaraniSedhanAt" / iti| niSedhamAha kAtyAyanaH / "nivartya vRddhitantrantu mAsikAni na tantrayet / ayAtayAmaM maraNaM na bhavet punarasya tu"| iti // 13 // athedAnImitikarttavyatAyAM yovizeSaH, so'bhidhIyate,tadahazcatvAryyadakapAtrANi satilagandhodakAni pUrayitvA // 14 // tadahastasminnahani, tilagandhodakasahitAni catvAryaya'pAtrANi pUrayitvA tathA ca bhaviSyapurANam / "gandhodakatilayuktaM kuryAt pAtracatuSTayam / aArtha pilapAtreSu pretapAcaM prasecayet" / iti / gandho'tra vaikRtAvizeSaH / tadvizeSAt prAkRtasya tilodakasya nivRttiM mA prazAGgIditi 'mtilgndhodkaani,'-ityaah| pavitranta na nivarttate / kathaM kRtvA ? / prAkRtAni pAtrANyanadya tava catuSTaM 19 For Private and Personal Use Only
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1034 shraaddhklpH| [3 kA.] satilagandhodakatvaJca vaikatAvizeSadahocyate / pAtrANi ca tatra pavitrAntahitAni bhavanti / tasmAt pAtrasya vizeSaH pavitrAntastitvamacApi bhvtyev| nacedevam, yajJiyavRkSacamasatvAdikamapi tadvizeSo'tra na syaat| duyyate ca / tasmAdyathoktamevAstu / tadatra, pAtrANaM catuSTuvidhAnAt mAtAmahapakSo'tra na bhavati / tathA ca cchandogapariziSTam / "kasamanvitaM tyaktvA tathA''dyaM zrAddhaSoDazam / pratyAbdikaJca, zeSeSu piNDAH syuH Sar3iti sthitiH"| iti / devapakSastvatrApi bhavatyeva / prakRtasya daivapUrvatvasya vAdhAyogAt / tasyArakSabhUtatvAcca / catuSTuM khalvarNyapAtrANAM pretapiTapakSAbhiprAyeNa vakSyati / tathA ca zAtAtapaH / "mapiNDIkaraNazrAddhaM daivapUrva niyojayet / pihanevAzayettatra punaH pretaM na nirdizet" / iti // 14 // catvAri pAtrANi, ityutm| tadidAnI vizeSeNAbhidhatte, trINi pitRNAmekaM pretasya // 15 // trINi pAtrANi pihAM ziSTamekaM pAtraM preta tya, 'pUrayitvA'-iti gatena sambandhaH / tadatra, pAThakramAt prathamaM piNAM pArvaNamanuSTheyaM tataH pretasyaiko ddiSTam, iti / tathAcoktam / "krameNa vA niyamyeta kanvekave tadguNatvAt" iti // 15 // For Private and Personal Use Only
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 kA.] shraaddhklpH| pretapAtraM pitRpAvAsiJcati,-ye samAnAH samanasaH pitaroyamarAjye teSAM leokaH svadhA namo yajJodeveSu kalyatAM / ye samAnAH samanaseAjIvA jIveSu mAmakAsteSAM zrImayi kalpatAmasmin lAke zataM samAiti // 16 // pretapAtraM pretapAtramthamudakaM pitpAtreSu zrAmiJcati-ye samAnAiti mantradvayena / atra kiJcidvakravyamasti / pAThakramAnurodhAt padArthAnuzayena piDhaNAmaya'mutsRjya pretsyaarthymutsrssttvym| tataH pitRNAmayaMpAtrasthAni pavitrANi piDhabrAhmaNebhyaH pratipAdya, pretAryapAtrasthamapi pavitraM tadbrAhmaNAya prtipaadniiym| atha picaryapAtrasthamudakaM piTabrAhmaNebhyaH pratipAdya, pretArthapAtrasthamudakaM tridhA vibhajya teSAmekaikaM bhAgaM ye samAnA ityAdimantradayena pratyekaM piTapAtreSu sinycet| kutaH ? / "AgantukAnAmante'bhinivezaH" iti nyAyAt / AsecanaJcopadizan pretAryapAtrasthaM pavitraM tadbrAhmaNaya pratipAdya udakamAtrasya pitpAtreSu prakSepaM jnyaapyti| kathaM kRtvA ? / udakamAtrasyaiva khalvAsecanaM sambhavati na pavitrasya / 'ekaikasminnapa bhAsiJcati'-dUti pUrvabApyApa evAsecanakarmatayA shruuynte| idAnImapyAmecane sUtrite Apaeva hRdayamAgacchanti / tasmAdiyamevAvadhAraNa,pretArthapAtrIyaM pavitramAtraM tadbrAhmaNAya pratipAdya tadudakaM piTapAtrevvA sektavyam, athedAnI codakaprAptaM saMsravasamavanayanAdikaM karaNIyam, iti / pretapAtrasthasya tilodakasya tu na bhavati brAhmaNAya For Private and Personal Use Only
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 1036 [ 3 kA. ] 1 1 pratipAdanam / 'pretapAtraM pitRpAtreSvA siJcati' - iti vacanena tasyAnyathA pratipAdanopadezAt / sAyaM vaikRtovizeSeopadezazcodaka prAptAM pratipattiM vAdhate / tadatra pratyAsecanamantrAvAvarttate / taiau hi guNabhAvenAsecanamupakurvvIte / guNAnAJca yAvat pradhAnamAvRttirityavivAda eva / zraha | pretapAtrapadaM khalvetat pretapAtrasyodakaparamityatra na vivAdaH / tatsAmAnyAt piDhapAcapade'pi bhavati tathA pratItiH / bhavati cet, na yujyate vinA kAraNamuttraSTum / tasmAt pitRpAtrANAmudakasya pratipAdanAt prAgeva tatra pretapAtrasyAsecanamastu / naitat zakyam / kiM kAraNam ? / zranumAnikaM tAvat pAtrasyamudakaM paricikalpayiSitam / pratyakSantu pAtramAsecanAdhikaraNam / pAtrapadaM khalvetat pAtraM vadati, na pAtrasthamudakam / yadi tu tena prayojanaM bhavati, zaknoti pAtrasambandhaM tat khakSayitum / zrAsecanakatvaM tAvat pAtrasya nopapadyate iti tat sambandhamudakaM - tena lacyate / zrAsecanAdhikAraNatvantu pittapAtrANAM na khalvapi nopapadyate / yenaitadudakaM lkssyet| zragatiH khalveSA yAsA lakSaNA nAma / tasmAt yathoktamevAstu / tadasya pretapAcasyasyodakasya pAtratrayeSvAsecanaM vibhAgamantareNAnupapadyamAnaM cidhA vibhAgameva tasyAkSipati, na punazca tuddhI / tridhA vibhAgasyA kSepeNaivAnupapattinirAsenAdhikakalpanAnupapatteH / yeyamanupapaticatudhI vibhAgamAkSipati, iti manyase, zrAcipatyamau tridhApi vibhAgam / tatraivaM sati, cidhA vibhAgamAkSipya caritArthaM zAstraM na punaradhikamAkSetumarhati / tadatra vibhAge, ye samAnA iti mantradvayaM na saMbhatsyate / kalpitasya mantrasambandhAnupapatteH / yattu zAtAtapavacanam, - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrAddhakalpaH / For Private and Personal Use Only
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ikA.] zrAikalpaH 1037 "nirUpya caturaH piNDAn piNDadaH pratinAmataH / ye samAnAiti dvAbhyAmAdyantu vibhajet tridhA / eSaeva vidhiH pUrvamarthyapAtracatuSTaye" / iti / tatra vibhajate-vibhAgapUrvakaM mizraNamarthaH / kathaM jJAyate ? / yadayaM vibhajedityabhidhAya tameva vidhimardhvapAtreSvatidizati, tataH pratipadyAmahe, vibhAgapUrvakamizraNaM tasyArthaH, iti / na hi vibhAgamAtraM karaNIyaM na mizraNamiti zakyaM vatum / ttpryogvissyvedmitynudaahrnnm| evamamAvapi vidhA vibhAgamAi na caturdhA / yat punarbrahmapurANavacanam, "caturthyazcArthapAtrebhyaeka vAmena paanninaa| gRhItvA dakSiNenaiva pANinA matilodakam / saMmjatu tvA pRthivI ye samAnAiti smaran / pretaviprasya haste tu caturbhAgaM jalaM kSipet / tataH pitAmahAdibhyastanamantraizca pRthak pRthak / ye samAnAiti dvAmyAM tajjalantu samarpayet / aryantenaiva vidhinA pretapAtrAca pUrvavat / tebhyazcArthaM nivedyaiva pazcAcca svayamAcamet" / iti| tadapi tdukkrpryogvissym| na hi 'saMjatu tvA pRthivIityayamapi mantro'smAkaM bhvti| tasmAt naitdsmtpryogvissymitytirohitmett| kecit punaH svazAstramAtrAt karmakrama nirNatumazAknuvanto'rddhajaratIyakuzalAH prayogAntaraviSayasya vacanasyaikamaMzamupAdatte, paraJcAMzaM zAkhyantarIyaM vadanti / tadazraddheyam // 16 // For Private and Personal Use Only
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1038 zrAddhakalpaH / [3 kA.] etenaiva piNDovyAkhyAtAvyAkhyAtaH // 17 // etenArthamizraNaprakAreNeva piNDamizraNaprakAro'pi vyAkhyAtoveditavyaH / etadanenonaM bhavati / pretapiNDaM tridhA vibhajya ye samAnA iti mantrAbhyAM pilapiNDeSu mizrayet, iti / mntraavRttirutaa| dvivacanaM prakaraNasamAptiprajJApanArthamAdarArthaJca / tadatra sapiNDIkaraNe bahuvaktavyamasti / tatsarvaM chandogapariziSTAdo jeyam / granthagauravabhayAdupAramyate'smAbhiH / etatsUtrAntaram,-"ataUddhaM saMvatsare saMvatsare pretAyAnnaM dadyAt yasminnahani pretaH syAt" iti sUtraM raghunandanaH paThati / tadanAkaramityutam // 17 // iti mahAmahopAdhyAyarAdhAkAnta siddhAnta vAgIzabhaTTAcAryAtmajasya zrIcandrakAntatIlaGkArabhaTTAcAryyasya kRtau zrAddhakalyabhAvye hatIyA kANDikA samAptA // For Private and Personal Use Only
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir shraaddhklpH| caturthI kANDikA / athAbhyudayike zrAddhe // 1 // athedAnImAbhyudayike zrAddhe yAvizeSaH seo'bhidhIyate / abhyudayo maGgalaM vivAhAdikamityetat / yatra yat kriyate zrAddhaM tadidamAbhyudayikaM zrAddhamitikarmaNenAmadheyametat / tenAbhilApe shraabhyudyikshraaddhmityullekhym| tadidaM zrAddhaM mArapUjA-vasAdhIrA''yuSyamantrajapaM kRtvA karaNIyam / tathA ca chandogapariziSTaM kAtyAyanaH / "kAdiSu ca sarveSu mAtaraH sagaNAdhipAH / pUjanIyAH prayatnena pUjitAH pUjayanti tAH / pratimAsu ca ebhrAsu likhitA vA paTAdiSu / apivA'kSatapujeSu naivedyaizca pRthagvidhaiH / kuDAlanA vasodhIrAM saptavArAn ghRtena tu / kArayet paJcavArAn vA nAtinIcAM na cocchritAm / AyuSyANi ca zAnyarthaM javA tatra samAhitaH / SaDbhyaH pitRbhyastadanu zrAddhadAnamupakramet" / iti / tadidaM zrAddhaM yatra yatra na bhavati, tadapi tatraiva drssttvym|| 1 // yugmAnAzayet // 2 // pitR NAmapyatra yugmAn braahmnnaanaashyet| brAhmaNAnAJcAtrApi karmaNi For Private and Personal Use Only
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 100 shraaddhklpH| [4 kA.] deve prAmukhavaM piye codaGmukhatvaM pArvaNavadeva bhavati / ttraapvaadkvcnaabhaavaat| tathA ca kAtyAyanaH / "prAtarAmantritAn viprAn yugmAnubhayatastathA / upavezya, kuzAn dadyAdRjunaiva hi pANinA" / iti tathA-pArvaNavadevopavezanaM braahmnnaanaamaah| katA punaratra prAGmukhaH syAt / kathaM jJAyate ? / tatra pitrye karmaNi dakSiNAmukhatvaM dakSiNAyAdizaH pizyatvAdupapannatamam / dui tu, "madA paricaretyA piDhanapyatra devavat" / iti kAtyAyanena pitRRNAM devavat paricaraNasyopadezAt amAGgalika dakSiNAmukhatvaM na yuktaM varNayitum-iti / tathA ca, piNDadAne prAmakhatvasya tenAbhidhAnAt sarvatra tathAtvamavagacchAmaH // 2 // prdkssinnmupcaarH||3|| pradakSiNaM yathA bhavati, tathopacAraH karttavyaH / asmAcca vizeSAbhidhAnAt ttraapraadkssinnymupcaarsthaavgmyte| anye'pi vizeSAH, "nipAto na hi savyasya jAnunovidyate kvacit / madA paricaretyA piDhanaSyatra devvt"| ityevamAdyAH kAtyAyanokAH cchandogapariziSTAdupalabdhavyAH // 3 // kAjavAdIH // 4 // dI atra Rjavobhavanti, na dviguNabhunAH // 4 // For Private and Personal Use Only
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 kA.] zrAddhakalpaH / yvaistilaarthH|| 5 // tatra tilaiyA'rthaH prayojanaM kriyate, so'tra yavaiH karttavyaH / tena 'tilomi,' iti mantre, 'yavomi,' ityuhitavyaM bhavati // 5 // sampannamiti tRptiprshnH||6|| 'haptAH stha,' iti daptipraznasthAne 'sampannam'-iti vaktavyam / teca, 'susampannam' iti brUyuH / tathA ca kAtyAyanaH / "sampannamiti 'haptAHstha' praznasthAne vidhIyate / susampannamiti preta zeSamannaM nivedayet" / iti / kecidatra, "madhu-madhviti yastatra trirjapo'zitumicchatAm / gAyathanantaraM so'tra madhumantravivarjitaH" / iti cchandogapariziSTe madhumantrajapaniSedhAt madhuno vajanamAhuH / tdsnggtm| kasmAt / ___vaziSThAko vidhiH kRtsno draSTavyo'tra nirAmiSaH" / iti chandogapariziSTe AmiSavyudAsena vaziSThoktasya kRtsnasya vidheratidezAt madhunaH prApteH / madhumantrajapaniSedhAt madhuno niSedha,ityasaGgataiSA kalpanA / pramANabhAvAt / madhumantrajapaniSedhAcca madhuno'stitvAvagataH / itarathA madhuno'bhAvAdeva mantrApi tatprakAzako nivartyati kimityasau nissidhyte| nanu guNasya mantrasya varjanopadezAdeva dravyasya varjanamiti naaymnrthkonissedhH| naitadasti / kutH?| "guNalope ca mukhyasya"-iti siddhAntavirodhAt / atha, 20 AMULT. / pramANA For Private and Personal Use Only
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1042 praaddklpH| [ kA.] mA tAvat mantravarjanopadezAt dravyasya varjana sedhi, kintu mantravarjanopadezAt dravyavarjanamanumAsyAmahe / evaM khalvasau niSedhonyAyamUlobhaviSyati, iti / tadapi nAsti / mantravarjanasya nyAyamUlatvopapipAdayiSayA tAvat dravyavarjanamanumitmati bhavAn / tatraivaM mati kva te lAghavam ? / tadaraM mati dravye mantravarjanaM vaacnikmithytaam| alaM dravyasya varjanAnumAnena / yato'vazyamekasya vAcanikatvaM bhvtaa'pybhyupgntvym| evaM khalu siddhAnto'pyanugrahIyyate / anekAntikaJcaitat liGgaM na khalvapi dravyasya varjanaM zaknotyanumApayitum / 'madhu'-ityetasya trirjapopadezopyevaM mati na syAt / tasmAt yathokamevAstu // 6 // dadhivadarAkSatamizrAH piNDAH // 7 // dadhivadare prsiddhe| akSatAyavaH / kutaH ? / "akSatAstu yavAH proktAH" -iti smaraNAt / tairmizrAH piNDAbhavanti / tathA ca kAtyAyanaH / "sarvasmAdannamuddhatya vyaJjanairupasicya c| saMyojya yavakarkandhUdadhibhiH prAmumukhastataH / avanejanavat piNDAna dattvA vilvapramANakAn / satpAtrakSAlanenAtha punrpyvnejyet"|| iti| tadanena zeSaTravyaghaTitapiNDAnAM dadhivadarAkSatamitratvarUpaguNamAtravidhAnAt nAtra brAhmaNabhojane dadhyAdikamavazyaM praapnoti| phalacamasanyAyavaiSamyAt / rAjanyavaizyakarTakajyotiSTome hi saMskArasya tadarthatvAt homavizeSavacanAta camameru lyakAlakhAt liGgadarzanAca phala For Private and Personal Use Only
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [8 kA.] baaikpH| camasasyejyA vikAratvam, iha tu ma tadat kiJcitkAraNamasti dadhyAdInAM brAhmaNabhojane'pyavazyaM praaptau| rAjanyavaizyakaDhakajyotiSTome bhakSaNaM pratipattiH, tatra phalacamamavidhAnAt yAgAvaziSTasya ca RtvijAM bhakSyatvAt yAge'pi phalacamamaprAptiriti tu mImAMsAnabhijJAnAM bhrama eva / haviH-saMskArArtha khalvetadbhavaNaM na pratipattirityadhvaramImAMsAyAstRtIye'dhyAye draSTavyam / piNDadAnantu, "prAgagrevatha darbheSu pAdyamAmantrara pUrvavat / apaH cipenAladeze'vaneniccheti nistilaaH| dvitIyaJca hatIyaJca madhyadezAnadezayoH / mAtAmahaprabhRtIMstu eteSAmeva vAmataH" / iti kAtyAyanokaprakAreNAvanenijya krnniiym| eteSAmeva vAmataH'ityabhidhAnAdAvAhitAnAM pitrAdInAmeva vAmato na karturiti / tadanena pipakSAstRtadarbhANaM dakSiNatomAtAmahapakSadarbhAstaraNaM karttavyaM bhavati / evaM kila pradakSiNopacAratvamupapatsyate, iti // 7 // nAndImukhAH pitaraH prIyantAmityakSayyasthAne // 8 // "upatiSThatAmityakSayyasthAne"-iti vadarNanIyam / evaJca, "akSayyodakadAnaJca arghyadAnavadivyate / / SaSTheva nityaM tatkAryaM na caturthA kdaacn"| iti cchandogapariziSTavacanAt SaSThyantaM piturnAmAdikamullikhya "nAndImukhAH pitaraH prIyatAm" ityuccArya udakaM dadyAt / evaM pitAmahAdivapi / 'nAndImukhAH pitaraH' ityatra, pipadasya prAptapitta For Private and Personal Use Only
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1.44 shraaddkaalpH| [ kA.] khokaparatayA na tatra pitAmahAdipadaprayogaH / kecitu, SaSTherava nityaM tatkAryam-iti kAtyAyanavacanaM paThantopi nAndImukhAH pitaraH prIyantAm' ityetAvanmAtreNAkSayyodakadAnaM icchanti / ye tu 'akSayyamastu'-ityantaM vAkyamuccArya 'nAndImukhAH pitaraH prIyantAm'-dUti vadanti / te khalvekoddiSTe'pi tathaiva vAkyamullikhya 'upatiSThatAm'iti kimiti na vadantIti prssttvyaaH| tulyaM khalvanayoH sUtraNam'upatiSThatAmityakSayyasthAne'-iti, 'nAndImukhAH pitaraH prIyantAmityakSayya sthAne'-iti c| tacaitaddAkyaM vaikalpika mantavyam / kutaH ? / 'akSayyodakadAnaJca'-iti cchandogapariziSTavacanAdava karmANi 'akSayyamastu'-ityasyApi praapteH| ___ atra kiJcidakravyamasti / tatra tAvat, nAndomukhAH pitaraH,iti vacanAt nAndImukhAnAM pitRRNAmatra devatAtvaM gmyte| tadevaM vaikRtAdidheranumAnAt prAkRtAnAM kevalapitrAdInAM devatAtvamatra nivatate / yathA cAturmAsyeSu mAkamedhe ratIye parvaNi "amaye'nIkavate prAtaraSTAkapAlomarudbhyaH sAntapanebhyomadhyandine caruH marudbhyo grahamedhibhyaH mAmAM dugdhe mAyamodanam"-dUti prAtamadhyandine mAyamityahaH kAleSu dRSTInAM samAnAnAt-yathA devadattaH prAtarapUpAna bhakSayati madhyandine vividhamannamanAti aparAnhe modakAn khAdati,ityekasminahani, iti gamyate, tathA'trApi gamyate, ityekasminnahani dRSTInAmavagamAt sadyaskAlatA vikRtInAmamUSAmiTInAmiti codakaprAptaM daiyahakAlyaM vAdhyate, iti paJcame'dhyAye siddhAntitam, tabAdatrApi boddhavyam / tthaacoktm| "api vA kramakAlasaMyuktA madyaH For Private and Personal Use Only
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 kA.] shraaddhklpH| 1045 kriyeta tatra vidheranumAnAt prAkRtadharmalopaH syAt" iti| tasmAt nAndImukhavizeSaNaviziSTAnAM pitrAdInAmatra devatAtvAvagamAt codakaprAptaM kevalAnAM pitrAdInAM devatAtvaM nivrtte| tenAbhilApe nAndImukha pitarityAdikaM prayojyam / bhannemvapi, 'zrAvaha nAndImakhAn pin'-iti 'eta nAndImukhAH pitaraH' iti caivamAdikaM ythaasmbhvmuuhniiym| na cAgantukAnAmante'bhinivezaH, iti nyAyAt pitrAdinAmnaH paratAnAndImukhapadamullekhanIyamiti vAcyam / prAkRtadevatAvAdhenAtrAmISAM devatAtvenAgantukavAbhAvAt / nAndImukhAH pitaraH iti sUtropAttakramasyAnyathAkaraNasthAnucitatvAcca / nanu, akSavyodakadAne svadhAvAcane ca viziSya nAndImukhapadopAdAnAditaratra nAndImukhapadollekho nAsti-iti gamyate / anyathA iyoviziSyopAdAnamanarthakaM syAt / naiSa doSaH / tasyArthavattvopapatteH / katham ? / vaikRtaH khalvamA vizeSopadezo'kSayyasthAne, dUti atra tAvadetat vaktavyameva / ucyatAM tarhAtraiva, svadhAvAcane ca 'nAndImukhebhyaH'-datyanarthaka vacanam ; nanvasmAdeva vacanAt nAndImukhAnAM pitRRNAM devtaatvmnumaasyte| ucyate / khadhAvAcane yadyetat na punarucyeta, na tatra nAndImukhapadasthollekhobhavet / kiM kAraNam ? / nAndImukhapadastha khalvavacane, ' "piDhabhyaH pitAmahebhyaH prapitAmahebhyo mAtAmahebhyaH pramAtAmahebhyo vRddhapramAtAmahebhyazca khAhocyatAm" ityetAvanmAtra ttrocyet| mo'yaM vaikRtAvizeSopadezaH syaat| tatkathaM nAndImukhapadamadhikaM tatra prayocyate / AnumAnikaM khalvetat prayuyAkSatam ! pratyakSazcopadezaH / etasmAt kAraNAt iyoviziSyopadezo'rthavAneva bhavati, na banarthakaH / For Private and Personal Use Only
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1046 shraaddkaaspH| [4 kA.] athApi syAt,-'Avaha piDhan'-dUti, 'eta pitaraH' iti caivamAdikamapi pratyakSamupadizyate / kathaM tatrAnumAnikasya nAndImukhapadasya prayoga: ? / nAyaM doSaH / pArvaNe hi tat pratyakSamupadizyate, natvAbhyudayike / codakaH khalvatra tat prApayati / tasmAt tadapyAnumAnikameva, iti na kiJcidanucitam / sUtravyaM vaitat,-'nAndImukhAH pitaraH', dati, 'prIyantAmityakSaya sthAne' iti c| tatrApi, 'nAndImukhAH pitaraH' iti iyImatiH syAt ;-nAndImukhAnAM vA piDhatvam, pitRNaM vA nAndImukhavamanena sUtreNocyate, iti / tatra, prathamastAvat pakSo na smbhvti| kutaH ? / yato no khalvapi jJAyate,-kadame nAndImukhAnAm ? iti| yaddhi naiva jAyate, kathaM tadanadya vizeSasya vidhirbhaviSyati / atha, tadapi vidhAsyasi, mensyasi tarhi vaakym| anyat khalu rUpamasya vidhIyamAnasya, anyaccAnUdyamAnasya syAt / atha manyase, tantrAntarasiddhAn nAndImukhAnanUdya piTatvamamISAM vidhAsyate, iti| tadapi nAsti / kasmAt ? / anyshaastrsotsyaanytraanupyogaat| svazAstravirodhazcaivamApatsyate / tacca vakSyAmaH / vidhimitaM piTalamapi kimihAbhipreyate, tadapi vaktavyam / tacca yadi prAptapiTalokatvaM, yadi vA paramparayA janakatvam, ubhayathApi prajJAtameva taditi na punarvidhAtavyaM bhvti| pitRNAmiva zrAddhoddezyatvaM vidhIyate, iti cet, naiSA sAdhvI kalpanA bhvti| lakSaNAzabdaH khalvevamasI syAt / zrutilakSaNAviSaye ca zrutiyAyasItyAcakSate / vidhI ca na paraH zabdArthastAntrikAnAmanumataH / tasmAt pArizeSyAt codakaprAptAna piTananUdya For Private and Personal Use Only
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 kA.] shraaddhklpH| 1047 teSAM vizeSonAndImukhatvamanena vidhIyate, iti vakravyaM bhavati / tadevaM nAndImukhavizeSaNavantaH pitara devatAbhavanti, iti na kimapi virotsyate / kathaM parAcInamuddizya prAcInasya vidhiriti cet / kiM kriyatAM, yatra prAcInamuddizya parAcInasya vidhirna smbhvti| na caivamatraiva kevalaM bhavati / "madhuraH sudhAvadadharaH" ityAdI bahutra tadupalambhAt / kiM bhavati prayojanaM vyatyasyopadezasya ? / nAndImukhapadasya pitrAdipadAt pUrva prayogaprajJApanamiti brUmaH / tasmAt,'nAndImukhAH pitaraH'-ityanena vRddhaprapitAmahAdInAmatra devatAtvam , khadhAvAcane pitrAdipadameva vRddhavaprapitAmahAdivodhakam , ityasaGgataM vcnm| 'piDhabhyaH pitAmahebhyaH' ityAdispaSTArthaparANAM vAkyAnAmanyArthaparatvavarNanasyAnucitatvAcca / tathA kAtyAyanaH / "khapiTabhyaH pitA dadyAt sutasaMskArakarmasu / piNDAnodahanAtteSAM tasyAbhAve tu tatkramAt" / iti 'khapilabhyaH-iti bruvANa: pitrAdInAmevAtra devatAtvaM jJApayati / "khapadasya prapitAmaha-pitrAdivyAvartakatayaiva sArthakatvAt" iti naaraaynnopaadhyaayaaH| yatpunarbrahmapurANoyaM vacanam, "pitA pitAmahazcaiva tathaiva prapitAmahaH / trayohyazrumukhA te pitaraH parikIrtitAH / tebhyaH pUrvatarAye ca prajAvantaH sukhocitAH / te tu nAndImukhAH, nAndI-samRddhiritikathyate / karmaNyathAbhyudayike maGgalyavati zebhane / janmanyathopanayane vivAhe putrakasya ca / For Private and Personal Use Only
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 104 shraahklpH| [4 kA.] piDhan nAndImukhAnnAma tarpayedidhipUrvakam" / iti / yacca mArkaNDeyapurANasya, "ye syuH pitAmahAduI te syunIndImukhAiti" / iti| tadubhayamapi tattaduktaprayogaviSayam / asmacchAstravirodhenaitaviSayatvAsambhavAt / anayostattatprayogaviSayatvAdeva, ekatra prapitAmahAdUddhAnAm, anyatra prapitAmahamArabhya nAndImukhamaMjJAvidhAnamupapadyate / tadanena, "vRddhamukhyAstu pitarovRddhizrAddheSu bhunyjte"| iti smRtirapi vyaakhyaataa| asmAdacanAt,-pitrAdiSveva vRddhazabdaprayogaH, ityhRdyvyaahRtm| na hyatra pitrAdInAM vRddhasaMjJA vidhIyate / vRddhamukhyAstu pihananUdya bhokratvaM teSAmucyate, iti| anayaiva dizA "nAndImukhe vivAhe ca prapitAmahaparvakam / vAkyamuccArayedvidvAnanyatra piTapUrvakam" / iti vRddhavaziSThAdivacanAnyapi vyAkhyeyAni / raghunandanasvetadajAnAnovyAcaSTe,-'nAndImukhe pucAdisamRddhInAmAdibhUte vivAhe / yastvarthaH -anytrpraaptpitraadikrmvyvcchedaay'-iti| tadazraddheyam / hemAdristu, "nAndImukhAnAM zrAddhantu kanyArAzigate ravI / paurNamAsyAntu kartavyaM varAhavacanaM yathA" / iti prauSThapadIviSayaeva vRddhaprapitAmahAdInAM devatAtvamityAha / tdmnggtm| pUrvoktabrahmapurANe vRddhaprapitAmahAdInAM nAndImukhasaMjJA For Private and Personal Use Only
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org [ 8 kA. ] mabhidhAya, 'karmmaNyathAbhyudayike' - ityAdinA teSAmevAbhyudayikadevatA tvAbhidhAnAt / yadapi, - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrAddhakalpaH / 66 "amAvasyAyAM pitaraH pUjyAnAndImukhA pi" / iti brahmapurANIyakanyAgatAparapakSaviSayaM prAguktanAndImukhasaMjJAvidhAnam, -iti / tadapyasaGgatam / " "ye syuH pitAmahAdUrddhaM te syunAndImukhAstviti" / iti kanyAgatAparapakSasyabrahmapurANaeva tatra pRthaGnAndImukhasaMjJAvidhAnAt / " khajanakAdInAM devatAtvapratIterbrahmapurANIyaprapitAmahapi - cAditrikapaceojIvatpicAditrikayajamAnaviSayaH / yasya trayojIvanti sa naiva kuryyAditi viSNUkaniSedheovRddhizrAddheSyatidezAt prAptadvati cenna, upadezenAtidezavAdhAt" - iti kalpataruH / "yuktaJcaitat / pitrA - dInAM trayANAmapi vidyamAnatvAt caturthAdayaH prajAvantaH, caturthAdisannihitatvena pitrAditrayANAM tadviSayaduHkhabhAjanatvena sannihitamaraNadharmmakatvAccAzrumukhatvam" - iti madanapArijAtaH / zUlapANistvetadabuddhA, yadA jayaH prabrajitAH patitA vA mTatAstadA brahmapurANIyavacanamityAha / tadapi na sundaram / tadAnoM vRddhaprapitAmahAdInAM prajAvattvAbhAvAt / 1046 "brAhmaNAdihate tAte patite saGgavarjite / vyutkramAca mRte deyaM yebhyaeva dadAtyasau " / iti cchandogapariziSTavacanena tanmate teSAM pArvvaNAdisakalazrAddhAtathA zrAbhyudayikamAtra gocare vacanArambhazca na punarAsyeneopapadyate / evantAvatparyavasitA pUrvvasUcavarNanA / 'prIyantAmityatavyasthAne' - 21 For Private and Personal Use Only
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1050 shraaddhklpH| [4 kA.] iti cottarasUtre prIyantAmityasya sAkAGkSatayA tatra "nAndImukhAH pitaraH" ityayameva paripUraNasamarthAvAkyazeSobhavati / tasmAt , tasthAnuSaGgaH karttavyaH / tathAcoktam / "anuSaGgovAkyasamAptiH sarveSu tulyayogitvAt" iti / tena, 'nAndomukhAH pitaraH prIyantAm'iti pUrvotaevamantrobhavati // 8 // daive vAcayitvA nAndImukhebhyaH pitRbhyaH pitAmahebhyaH prapitAmahebhyomAtAhebhyaH pramAtAmahebhyo pramAtAmahebhyazca svAhocyatAm // 1 // RjurakSarArthaH / daive vAcayitvA, ityatra, kim ?-ityAkAGkSAyAM puurvokmnussnyjniiym| tena, idAnIM nAndImukhAH pitaraH prIyantAmiti daive vAcayet / priiytaamityuttrm| atha, 'svAhAM vAcayivyeiti pRcchti| vAcyatAmityukta, nAndImukhebhyaH piTabhyaH khAhoyatAmityAdikaM vdet| te ca, astu svAhA, dUti pratyekaM brUyuH / sa khalvayaM granthaevameva mahAyazaHprabhRtibhiH paThitovyAkhyAtazca / anye punaranyathemaM granthaM paThanti, nAndImukhAH pitaraH, ityaadim| "nAndImukhAH pitaraH, prIyantAmiti daive vAcayitvA, nAndImukhebhyaH piTabhyaH pitAmahemyaH prapitAmahebhyomAtAmahebhyaH pramAtAmahebhyo vRddhapramAtAmahebhyazca prIyantAm" iti / teSAM nAndImukhebhyaH piDhabhyaH prIyantAmityAdivat, prIyantAM vAcayivye, dUti, astu prIyantAm,iti ca, na kimapi samavaiti, iti drssttvym| raghunandanastu prIyantAM vAcayivye, dUti, nAndImukhebhyaH pitbhyaH prIyantAm-iti caivamA For Private and Personal Use Only
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 8 kA.] shraadklpH| 1051 dikam prayogamabhyupagacchannapi, astu khadhetivat astu prIyantAmiti pratyuttaraM nAbhyupagacchati, kintu prIyantAmityetAvanmAtram / tadatra bhavantobhUmidevAH pramANam // 8 // na svadhAM prayuJjIta // 10 // RjurakSarArthaH / so'yaM codakaprAptasvadhAniSedhaH / kiM punaratra tyAgavAkyAdI prayoktavyaM bhvti?| 'svAhA'-iti bruumH| katham ? / svAhAcyatAmityatra khadhApadasthAne vAhApadadarzanAt khadhAniSedhe sarvatraiva vAhetyetadAgacchati hRdayam / Agacchati cet, na sutraamutsrssttvym| svAhAzabdaH khalvasau vadhAzabdasyAne prayuktaH marca tat pryojnmbhinivrttyti| abhinivarttayati cet, nUnamanyatrApyabhinivartayiSyati / na ca zabdAntaraprayoge pramANaM pazyAmaH / raghunandanasvetadabuddhA, zrAddhe svAhAzabdaprayoge pramANaM nAsti,-ityAha! / yadapi, "madA paricarenatyA piDhanapyatra devvt"| iti cchandogapariziSTavacanAt devapakSIyaM namaevAyAti, ityuktam / tdpyyuktm| devavatparicaraNamAtrAbhidhAnena mantrasya tdiiysthaapraapteH| itarathA zrAvAinAdAvaNyatra devapakSoktaeva mantraH syaat| na caivamiyyate ataeva, "nipAto na hi savyasya jAnunovidyate kvacit" / iti pUrvArddhana bhavyajAnupAtaniSedhAddakSiNajAnupAtAdikamuttarArddhanAbhidhatte / api ca / evamapi, For Private and Personal Use Only
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 1052 www.kobatirth.org zrAddhakalpaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir svAhAkAravaSaTkAranamaskArAdivaiaukasAm / iti cchandogapariziSTaeva deve khAhAkArasyopadezAnnityavattanniSedhAnupapattiH / tasmAt uktayuktaH svAhAzabdaeva prayoktavyobhavati / ubhayamapi khalvevamanugrahISyate / tena, 'yecAtra tvAmanu yAMzca tvamanu tasmai te svAhA' - iti vaktavyam / evaM 'pRktaH svadhayA' - ityatra, 'pRktaH svAhayA' - iti, 'svadhAsya' - ityaca, 'svAhAsya' - iti ceohanIyam / "svadhayeti padasthAne puDyAzabdaM vadediha " / iti vacakArikA tu tanmAcaparA / teSAmeva gRhyapariziSTe 'pRktaH puyA' - iti paThitatvAt / tadatra, brAhmaNAnAmeva yugmatvopadezAt arghyapiNDAdInAM na yugmatvam / prakRtaiau brAhmaNabahutvepyekasyArthasya darzanAt / yattu " ekaM nAmnA paraM tRSNoM dadyAt piNDAn pRthak pRthak" / iti caturviMzatimatavacanam / tadasmatprayogavyatiriktaviSayam / nacedevam, - " tisraH pUjyAH pituH patte tikheomAtAmahe tathA / ityetAmAtaraH proktAH pitRmAtRsvasA'STamI / [ 8 FT.] brAhmaNyAdyAstathAsapta durgA kSetragaNAdhipAn" / iti taduktamAtaropyasmAkaM bhaveyuH / na tvevamiyyate / zrasmAkantu -- "gaurI padmA zacI medhA sAvitrI vijayA jayA / devasenA svadhA svAhA mAtarolokamAtaraH / dhRtiH puSTistathA tuSTirAtmadevatayA saha / gaNezenAdhikAotA vRddhA pUjyAzcaturdaza" / For Private and Personal Use Only
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [8 kA. shraaddhklpH| 1053 iti kAtyAyanokAeva mAtaraH pUjitavyAbhavanti / etadavidvAMsaeva vaDacaNTApariziSTAkAnAM mADhaNaM pUjanaM vadanti / tadetadvacanaM pariziSTagrantheSu dRshyte| madanapArijAtAdAvapi kAtyAyanIyamiti kRtvaivaitlikhitm| parantu, "gaNezenAdhikAH" ityarddhaM tatra nAsti / tasmAt , taduktamAtra pajAvat taduktapiNDaiyamapyasmAkaM na bhavati / tathA bhvissye| "piNDanirvapaNaM kunnivA kuryAdicakSaNaH / vRddhizrAddhe mahAvAho ! kuladharmAdyavekSya tu" / iti / "piNDaniLapaNamityupalakSaNam, atoyatkule yAvatI itikarttavyatA vRddhizrAddhe tAvatyeva karttavyA, nAdhikA" iti mdnpaarijaatH| gobhilAdayaH khalvasmAkaM kuladhIpadezaguravaH, ityvocaam| gaur3Astu pratyekamagraMpAtrAdikaM kiJcit yugmaM piNDAdikaJca kiJcidayugmamityarddhajaratIyaM kurvanti // 10 // evantAvat sarvo'pi shraaddhvidhirbhihitH| tatra vizeSAbhidhitmayottarogranthaH pravavRte, zrADAnvitaH zrAddhaM kurvIta // 11 // zraddhA, "pratyayo dharmakAryeSu sadA shrddhetyudaahRtaa"| ityunalakSaNa / tayA anvitAyuktaH san zrAddhaM kurcIta / na lokAcAramAtrabuDyA / na ca nAstikyamAzritya na kurvIta / smaranti ca / "ucchAstravarttinoye ca pApopahatabuddhayaH / For Private and Personal Use Only
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1054 shraaddhklpH| [4 kA.] nAstikyabhAvamAzritya karmalopavyavasthitAH / na tatra vIrA jAyante nArogA na zatAyuSaH / na ca zreyo'dhigacchanti yatra zrAddhaM vivarjitam / na manti pitarazceti kRtvA manasi yonaraH / zrAddhaM na kurute tatra tasya raktaM pivanti te| karmalopAt samUDhAtmA narake pacyate ciram / lokagahI bhavettasya naastikypthsNshryaat| tasmAdidheravaSTambhAt karttavyanvaurddhadehikam / pretAnAmupakArArthamAtmano'bhyudayAya ca" / iti / evaM vAzraddhA aakaangkssetynaantrm| yadaiva zrAddhaM kartumAkAsodeti, tadeva zrAddhaM kurvIta / tathA ca yAjJavalkaraH / "amAvasyA'STakA vRddhiH kRSNapakSo'yanadvayam / TravyaM brAhmaNasampattirviSuvatsUryasaMkramaH / vyatIpAtogajacchAyA grahaNaM candrasUryayoH / zrAddhaM pratirucizcaiva zrAddhakAlAH prkiirtitaaH"| iti // 11 // zAkenApi nAparapakSamatikAmet // 12 // zAkenApi zrAddhaM kurbot| apikArAt jaghanyo'yaM kalpaH / tadevamapi kurvIta, na punaraparapataM kRSNapakSamatikAmet // 12 // kutaetat ? / For Private and Personal Use Only
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [4 kA.] zrAddhakalpaH zrAddhakalyaH 1055 mAsi mAsi vo'zanamitizruteritizruteriti // 13 // he pitaraH ! mAsi mAsi vAyubhAkamazanam-iti pin pratiprajApateruktiriyam / iti zruteH nAparapakSamatikAmet-iti gatena smbndhH| 'itizruteritizruteH' iti dvivacanamAdarArtham / 'iti' karaNaM prakaraNasamAptyartham / kecit dvivacanamitikAraJca na paThanti / - AbhyAM sUtrAbhyAM kRSNapakSanimittamapi zrAddhamavazyaM karttavyam,ityuktaM bhavati // 13 // iti mahAmahopAdhyAyarAdhAkAntasiddhAntavAgIzabhaTTAcAryAtmajasya zrIcandrakAntatIlaGkArabhaTTAcAryyasya kRtI zrAddhakalpabhAyye caturthI kANDikA // For Private and Personal Use Only
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir shraaddhklpH| paJcamI kANDikA / atha dhmaaH| athedAnImasmin karmaNi yajamAnasya bhoktazca yathAsambhavaM dhAHniyamAH, vartivyante, iti sUtrazeSaH // 1 // tadahastatparaH zucirakrodhano'tvaritA'pramattaH satyavAdI syAt // 2 // yasminahanizrAddhaM bhavati, tadahastasminnahani / tatparaH tadAcaraNa caturaH / ciH vAhyAbhyantarIcavAn / vAhyaM zaucaM snAnAdi, zrAbhyantaraM mnHprsaadaadi| akrodhanaH-yaH krodhaM karoti, sa krodhanaH, sa na bhvtiitykrodhnH| atvaritaH, tvarA saMjAtA yasya mo'yaM varitaH, ma na bhavatItyatvaritaH / apramattaH prmaadrhitH| pramAdo'navadhAnatetyanarthAntaram / satyavAdI, satyaM vadituM zIlaM yasya, sa bhaNyate / 'sthAt,' iti sarvatra saMbandhanIyam // 2 // adhvamaithunazramasvAdhyAyAn varjayet // 3 // tadaharityeva / zradhvanAvarjanamadhvagamanAbhAvaH / khAdhyAyovedAdhyayanam // 3 // For Private and Personal Use Only
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir shraaddhklpH| [5 kA.] 1057 AvAhanAdivaja vAgyataH // 4 // zrAvAhanAdipraznapratyuttarAdIn vihAya, vaagytoniymitvcnH| 'syAt' iti pUrvasmAdanuvarttate // 4 // opasparzanAt // 5 // pAupasparzanAt shropsprshnaat| upasparzanaM prAcamanamityanarthAntaram / zrAupasparzanAt Acamanaparyantam,-"prAcAnteSUdakam" ityAdisUtro pAttabrAhmaNAcamanaparyantamityetat / 'vAgyatopasparzanAt' iti sUtrapAThe visargalope sandhirAdraSTavyaH / - te khalcamI niyamAbhorapi bhvnti| avizeSeNAbhidhAnAt / kAtyAyano'pyetat sarvamupadizya, "AmantritAzcaivam" iti sUtrayannetadevAha // 5 // apicAcodAharanti // 6 // apicAtraitasmin karmaNi brAhmaNaprasaMzAmukhena katiciddhodhamAnudAharanyAcAryAH // 6 // yazca vyAkurute zabdAn yazca mImAsate'dhvarama / sAmasvaravidhinnazca paMktipAvanapAvanAH,-iti // 7 // yaH zabdAn vyAkurute mavaiyAkaraNaH, yazcAdhvaraM yajJaM mImAMsate so'yaM mImAMsakaH, sAmnaH svarANaM-kruSTAdInAM vidhiM yojAnAti sa mAmakharavidhijJazcaite patipAvanapAvanAH / ye khalvapAtropahatAM pati punanti ta dume patipAvanAbhaNyante / smaranti ca / For Private and Personal Use Only
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1050 zrAddhakalpaH [5 kA.] "apAtropahatA paGktiH pAvyate yaiIijottamaiH / tAn nibodhata kArnena brAhyaNAn paGktipAvanAn" / iti / ye punastAnapi patipAvanAn punanti, te khalvime patripAvanapAvanAucyante / 'iti' udAharantItigatena saMbandhaH // 7 // vAgIzvarAyAjJikazca paGaktipAvanapAvanaH, iti __ ca // 8 // vAcAmIzvaraH-saMskRtAM vAcaM yaH prayukta mhaabhipreyte| tasyAH prayoge hyabhyudayamAmananti / "ekaH zabdaH suprayuktaH samyakjJAtaH kharge loke ca kaamdhugbhvti"-duuti| 'yazca vyAkurute zabdAn'ityatra jJAnamAtra vivakSitam / tadapi khalvabhyudayaheturitiyorupAdAnam / etaddA vacanaM jJAnamAtramabhipretya, prayogaJcAbhipretyAnyavarNanIyam / athavA / 'yazca vyAkurute zabdAna',-iti vaiyAkaraNaparaM vacanam / yastvavaiyAkaraNe'pi saMskRtAM vAcaM jAnAti prayuta vA, sAyaM vaagiishvrH| yaajnyikoyjnyaanusstthaataa| sakhalvayaM pati-pAvanapAvana iti pUrvavadarthaH / 'iti ca' udAharantIti gatenAbhisaMvandhaH / kecidetat sUtraM na paThanti / mahAyazaHprabhRtibhistu paThitaM vyAkhyAtaJca // 8 // niyAjyAnAmabhAve'pyekaM vedavidaM paktimUrddhani niyuJjayAt kAmamitarAn // 6 // ye brAhmaNAH zrAddhe niyojyatayA'bhihitAH, yAvadbhibrAhmaNaiH prayojanaM yadi tAvantastathAvidhAna prApyante, tadA'pi vedavidamekaM brAhmaNaM For Private and Personal Use Only
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 5 kA. ] paGktamUrddhani pradhAnasthAne niyuJjagat / icchayA punaravedavidopi tasyA - meva paGktau niyuJjayAt / seo'yaM zrAddhakartturdharmaH // 8 // kasmAtpunaH kAraNAdekaM vedavidaM niyujyA vedavidopi niyuJjagadityucyate ? | " yAvatAgrasate grAsAn havyakavyeyvamantravit / tAvatAgrasate pretya dIptazUlarccayeogur3An" / iti tatrabhavanto manvAdayastvamISAM bhojane doSamudAharanti / ucyate, - zrAvedavidbhirAkrAntAM paMkti yojanamAyatAm / punAti vedavikAniyuktaH paMktimUIni niyuktaH paMktimUIni // 10 // zrAddhakalpaH / rve vedavidona bhavantItya vedavidaH / hi yasmAt zravedavidbhirAkrAntAM yojana vistRtAmapi patiM / patimUrddhani niyuktaeko vedavityunAti, etasmAt kAraNAt ekaM vedavidaM patimUrddhani niyujya kAmamitarAn niyuJjagat / dvirvvacanaM prakaraNasamAptyarthamAdarArthaJca // 10 // dUti mahAmahopAdhyAyarAdhAkAntasiddhAntavAgIzabhaTTAcAryyatmajasya zrIcandrakAntatakIlaGkArabhaTTAcAryyasya kRtau zrAddhakalpabhAye paJcamI kAmikA samAptA // For Private and Personal Use Only
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir shraaddhklpH| SaSThI kANDikA / atha tRptIH // 1 // vakSyAmaH, iti sUtrazeSaH // 1 // tatra ivirvizeSAt daptivizeSamAha, grAmyAbhiroSadhIbhirmAsaM tRptiH||2|| grAmyAbhiAme bhvaabhiH| zroSadhIbhiH, "brIhayaH zAlayomugAgodhUmAH sarSapAstilAH / yavAzcoSadhayaH sapta vipadoghnanti dhaaritaaH"| ityuktalakSaNAbhiH, phalapAkAntAbhivA, mAsaM vyApya pitRNaNaM bptirbhvti| tantrAntare grAmyatilaniSedho'smayatiriktaviSayaH // 2 // tadalAbhe pAraNyAbhiH // 3 // tAmAM grAmyANAmoSadhInAmalAbhe, zrAraNyAbhiroSadhImiH, 'mAsaM tRptiH', itynussjyte| anukalpo'yam // 3 // mUlaphalairadbhivI // 4 // mAsaM sRptiH, ityanuvartate / mUlaiH, "kazeruH kovidArazca tAlakandaM tathA visam / tamAlaM zatakandacca kahAraM zItakandakam" / ityAdibhirbahulaM tntraantressuupdissttH| phalaiH, "vilvAmalakammRddIkApanasAmrAtadADimam / bhavyaM yAneratAkSoTaM khajUrAmraphalAni c"| For Private and Personal Use Only
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra [ [ kA. ] www.kobatirth.org zrAddhakalpaH Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1061 ityevamAdibhistantrAntaroktaireva / adbhirjalena vA / zrayamapyanukalpa eva / tathA ca brAhma purANe / "payomUlaphalaiH zAkaiH kRSNapakSe ca sarvvadA / parAdhInaH pravAsI ca nirdhanAvA'pi mAnavaH / manasA bhAvaraddhena zrAddhe dadyAttilodakam " / iti| apare punaretadavidvAMseovacyamANeneAttarazabdena mUlAdInAM grahaNaM varNayantAbhASante, - 'mUlAdayo'pi padArthAH sahaivAnnena tarpayanti - iti // 4 // sahAnneneAttarAstarpayanti // 5 // uttarAH-vakSyamANAzchAgAdayaH padArthaH, annena sahitAH santastRptiM janayanti, na kevalAH // 5 // tara uttarAH padArtha zrabhidhIyante, - zrAkANDikAparisamApteH, chAgotameSA zralabhyAH // 6 // usrotRSovalIvarddhadUtyanarthAntaram / prasiddhAvanyaiau / te khalvime cchAgosrameSotrAlabhyAH santastarpayanti, natvanyathA / zrAlambhazcAmISAM gTahyoRvidhinA karaNIyaH // 6 // zeSANi krItvA labdhA vA svayaMmRtAnAM vA hRtya pacet // 7 // zeSANi chAgAdibhyo'nyAni vacyamANAni mAMsAnItyarthaH / " zeSANItareSAm " - iti pAThe, zeSANi chAgAdibhyo'nyAni itareSAM matsyAdInAM mAMsAni - iti pUrvI evArthaH / itareSAM krItvA labdhA vA - iti vA varNanIyam / yadA krayalAbhAbhyAM saMbandhaH, tadA 'itare - For Private and Personal Use Only
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 1062 [ 6 kA. ] SAm' iti saMvandhalakSaNA SaSThI / tAni khalvetAni mAMsAni kutazcit krItvA vA, labdhA vA, atha vA svayaMmTatAnAmAtya, pacet, - gRhyeoktaprakAreNa carupAkavidhinA // 7 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrAddhakalpaH / zrathedAnIM yena padArthena yAvantaM kAlaM pitarastRpyanti, taducyate,-- mAsadayaM matsyaiH // 8 // tRptiH // 12 // matsyaiH pAThInAdibhirmAsadayaM pitRRNAM tRptirbhavati // 8 // mAsacayaM hAriNena mRgamAMsena // 8 // mRgaH pazurityanarthAntaram / mRgasya pazomAMsena mAmatrayaM tRptiH / tadeva mAMsaM vizinaSTi / hAriNena hariNasaMvandhinA pazumAMsena / 'hariNammRgamAMsena,' - iti pAThepi, sAmAnyavacanAmmRgazabdovizeSavAcinA hariNazabdena viziSyate, -- iti saevArthebhavati // 8 // caturaH zAkunena // 10 // vaptirityeva // 13 // caturomAsAn tRptiH zAkunena mAMsena / zakunaH pacItyanarthAntaram / saca kapiJjalalAvakAdiH // 10 // paJca rauraveNa // 11 // rauraveNa mAMsena paJca mAsAn tRptiH / evamuttaracApi / rururmRgavi zeSaH // 11 // SaT chAgena // 12 // sapta kaiANa // 13 // For Private and Personal Use Only
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [6 kA.] shraaddhklpH| aSTau vArAheNa // 14 // haptiH // 14 // nava meSamAMsena // 15 // sakhalvayaM meSatrAlabhyoboddhavyaH // 15 // daza mAhiSeNa // 16 // mAMsena, ityeva // 16 // ekAdaza pArSatena // 17 // pUSatogavizeSaH // 17 // saMvatsarantu gavyena payasA // 18 // ptiH // 18 // pAyasena vA // 16 // saMvatsaraM bptiH| vAzabdazcazabdArthaH samucaye // 18 // vArbINasasya mAMsena hAdazavarSANi // 20 // ptirityeva / vArDoNamaJca, "tripivanvindriyakSINaM zvetaM vRddhamajApatim / vArDINasanta taM prAhuyAjJikAH piTakarmaNi / kRSNagrIvAraktazirAH zvetapakSovihaGgamaH / savai vArDInamaH protaityeSAnaigamI shrutiH"| ityUtalakSaNaH / jaratcchAgaiti medhAtithiH // 20 // iti mahAmahopAdhyAyarAdhAkAntasiddhAntavAgIzabhaTTAcAryAtmajasya zrIcandrakAntatIlaGkArabhaTTAcAryyasya kRtau zrAddhakalpabhAvye SaSThI kANDikA samAptA // For Private and Personal Use Only
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir shraaiklpH| saptamI kaannddikaa| athaakssyytRptiiH||1|| vakSyAmaH // 1 // khaDgaH // 2 // khaDgAraNyaH pazya vishessH| soyamakSayyaTaptihetuH pitRNAm / evamagre'pi // 2 // kAlazAkam // 3 // prasiddhametat / kAlazAkaH, iti pAThe'pi nAbhidyate // 3 // lohitacchAgaH // 4 // raktavarNacchAgaH / "cchAgovA sarvalohitaH" iti ca smRtyantaram // 4 // madhu // 5 // madhu caudraM mAdhvIkabhityanAntaram // 5 // mahAzalkaH // 6 // mahAzalkomasyavizeSaH / maca rohitAdiriti vAcaspatimizraH / rohitamatsyaH, ityapare / tathA ca brAjhera puraanne| "rohitAmiSamutpannaM dattvA tu svakulodbhavAH / anantAM vipra ! yacchanti haptiM gaurIsutastathA" / iti| "ekazalko'rddhacandrazca lalATe khaDgasaMyutaH / zazaklavarNazca yomatsyomahAzalkaH mucyte"| iti pulastyavacanoktastu yuktaH // 6 // For Private and Personal Use Only
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra [ 7 kA. ] www.kobatirth.org iti // 7 // zrAddhakalpaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir varSAsu maghAzrAddham // 7 // RjuracarArtha: / 'varSAsu zrAddham' - iti pAThe, varSAsu sarvvacaiva zrAddhamacayatiheturiti mantavyam / tathA ca viSNudharmottare / "uttarAttvayanAt zrAddhe zreSThaM syAddakSiNAyanam / cAturmAsyaJca tatrApi prasute kezave hitam" / hasticchAyAyAcca // 8 // zrAddhamityanuSajyate / hasticchAyA ca kuJjarasya cchAyA, bahuprakArapAribhASikyapi smRtiSUpadiSTA / kuJjarasya cchAyA tAvat" hasticchAyAsu vidhivat karNavyajanavIjitam" / iti bhArate / pAribhASikI khalvapi / pracetAH / "sU hastasthite yA tu maghAyuktA cayodazI / tithi zrAvaNI yA tu sA cchAyA kuJjarasya ca" / iti / yamaH / haMse karasthite yA tu zramAvasthA karAnvitA sA jJeyA kuJjaracchAyA iti baudhAyanI zrutiH" / iti / vAyupurANe / " vanaspatigate seAme yA cchAyA prAmukhI bhavet / gajacchAyA tu sA proktA tasyAM zrAddhaM prakalpayet" / iti / brahmapurANe / "maiMhikeyeoyadA bhAnuM gramate parvvasandhiSu / gajacchAyA tu sA proktA tasyAM zrAddhaM prakalpayet" iti / evamAdikamanusandheyam // 8 // 1065 For Private and Personal Use Only
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ityukralakSaNAni // 12 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1066 zrathedAnoM brAhmaNavizeSAzrabhidhIyante'kSayatvaptihetavaH, - mantrAdhyAyinaH // 8 // mantrabrAhmaNAtmakasya vedasya madhyAt mantrabhAgamAtraM ye zradhIyate te mantrAdhyAyinaH // 8 // zrAddhakalpaH / [ 7 kA. ] pUtAH // 10 // pUtAH pavicAH zrutyuktAcArAdibhirityarthaH / zrathavA / mantrANAmadhyayanamakurvvINAzrapi vedavratAnuSThAnaM ye kRtavantaH, tadame pUtAH // 10 // zAkhAdhyAyI // 11 // vIryA zAkhAM mantratrAhmaNAtmikAM yo'dhIte, sa khalvayaM zAkhAdhyAyI // 11 // Sar3aGgavit // 12 // Sar3aGgAni yovetti seoyaM ssdd'nggvit| teSAM madhyAdekamapi yovetti, so'pi - iti mahAyazAH / zraGgAni ca - "zikSA kalpovyAkaraNaM nirutaM jyotiSAJcitiH / chandasAM vicitizcaiva Sar3aGgo vedaddayyate" / jyeSThasAmagaH // 13 // jyeSThasAmAnyAraNya gIyante / tAni yogAyati, seo'yaM jyeSThasAmagaH / jyeSThasAmagrataM yena cIrNaM seA'pi - iti mahAyazAH / / 93 / / api gAyacIsAramAcaH // 14 // apirbhinnakrame / gAyatrIsAramAtraH - iti vyatyAsena prayuGkte / gAyazrImAcasAro'pi - ityarthaH / smaranti ca / For Private and Personal Use Only
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 7 kA.] zrAddhakalpaH / "gAyatrImAtramAro'pi varaM vipraH suyantritaH / nAyantritazcaturvedaH sarvAzI sarvavikrayo" / itigAyatrIvratamAtra sahapravacanAparanAmadheyaM yena cINa sacaiva mucyte||14|| cinnaaciketH||15|| ciNacito'dhvayaMzAkhAyAM prsiddhH| etadvatamapi, tadyogAt puruSo'pi triNaciketaH // 15 // trimadhuH // 16 // trimadhu adhvryuvedbhaagstdvtcc| tadyogAt puruSo'pi trimadhuH // 16 // cisuparNaH // 17 // suparNamantrAstaittirIyake prsiddhvaaH| bar3avAM vedabhAgazcaivamucyate / tadprataJca / tadyogAt puruSo'pi // 17 // pnycaagniH||18|| paJca-pavanapAvanadakSiNagArhapatyAhavanIyAzramayoyasya, shrmiipnycaagniH| tathA ca hArItaH / "pavanaH pAvanastretA yasya pnycaamyogtthe| sAyaM prAtaH pradIpyante savipraH patripAvanaH" / iti| kecidetatsUtrama,-'triNAciketaH' ityataH pUrvaM paThanti // 18 // snAtakaH // 19 // vidyAsnAtakottAnAtakovidyAvratasnAtakazceti triprakrArogTahyasUtroktaH // // 16 // mntrbraahmnnvit|| 20 // mntrbraahmnnaatmksmgrvedvettaa| kecidetat sUtradayaM na paThanti // 20 // For Private and Personal Use Only
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [7 kA.] dharmAjaH // 21 // dharmazAstrAdhyAyI dharmavettA vaa| "dharmadroNapAThakaH," iti pAThe, 'manuvaziSThayAjJavalkaragotamazAstrANi dharmadroNazabdenocyante, teSAM madhye ekasyApi pAThakaH' iti mahAyazAH // 21 // brAhmor3hAputrazca // 22 // brAhmaNa vivAhena yA vivAhitA strI, tasyAH putrH| ca zabdAt bAhAdeyApradAtrAdayobhUyAMmaH samuccIyante / tathA ca mAtsye puraanne| "brahmadeyA''tmasantAno brahmadeyApradAyakaH / brahmadeyApatizcaiva brAhmaNaH patipAvanaH" / iti / te khalvamI bahulaM tantrAntarevabhihitAstataevopalabdhavyAH // 22 // iti paMktipAvanAH // 23 // ityete mantrAdhyAyiprabhRtayo brAhmaNAH patipAvanAH 'patipAvanapAvanAH' iti kecit paThanti // 23 // kutaH punaramISAM patipAvanatvam ? zrAsahasrAt paMktiM punAtIti vacanAdAsahasrAta paMktiM punAtoti vacanAt // 24 // ejurkssraarthH| dvivacanamAdarArthaM prakaraNasamApyarthaJca / "vAgIzvaroyAjJikAsahastrAt pati punAtIti vacanAdAsahasrAt pati punAtIti vacanAt" iti kecit paThanti // 24 // iti mahAmahopAdhyAyarAdhAkAnta siddhAnta vAgIzabhaTTAcAryAtmajasya zrIcandrakAntatIlaGkArabhaTTAcAryyasya kRtau zrAddhakalpabhAvye saptamI kANDikA smaaptaa|| For Private and Personal Use Only
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org zrAddhakalpaH / mI kANDikA / atha kAmyAnAM tithayaH // 1 // athedAnIM kAmyAnAM phalAnAM zrAddhAnAM vA tithayovacyante iti zeSaH // 1 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir puco'bhirupaH pratipadi // 2 // pratipadi zrAddhakartturabhirUpovidvAn ramaNIyovA, -- "yatra vidyA ca vittaJca satyaM dharmaH zamodamaH / abhirUpaH savijJeyaH svAzrame yovyavasthitaH" / ityuktalakSaNo vA, putreobhavati // 2 // tRtIyAyAM strIjanmA // 3 // tRtIyAyAM zrAddhaM kurvvan puruSaH strIjanmA bhavati / strINAM janma yasmAt seo'yaM strIjanmA / svApatyajanakadUtyarthaH // 3 // kSudrapazavo'jAdayaH / / 5 // zrazvAstRtIyAyAm // 4 // tRtIyAyAM zrAddhakartturazvAbhavanti / kecidazvAiti na paThanti / toyAyAmapi kSudrapazavaH phalamitivadanti ca // 4 // caturthyAM kSudrapazavaH // 5 // paJcamyAM pucabhAgI // 6 // putrabhAgI putravAm / "putrAH paJcamyAm" - iti pAThe, vyakto'rthaH // 6 // For Private and Personal Use Only
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1070 zrAddha klpH| [ kA.] dyUtahiH padyAm // 7 // dyUtena, "aprANibhiryat kriyate talloke dyuutmucyte"| ityuktalakSaNona, RddhirdhanopacayaH // 7 // kRSiH saptamyAm // 8 // kRSiH kRSyAdhanopacayaH / tthaacaapstmbH| "saptame kRSiddhiH"iti // 8 // aSTamyAM vANijyam // pUrvavadarthaH // 8 // ___ ArogyaM navamyAm // 10 // jvayaM sUtram // 10 // dazamyAM gaavH||11|| idamapi Rjvartham // 11 // paricArakAekAdazyAm // 12 // jvarthameva // 12 // hAdazyAM dhanadhAnyaM kupya5 hiraNyaJca // 13 // dhanapadaM dhaanyaadibhindhnprm| kuSyaM suvrnnrjtaabhyaamnyt| 'kuSyaM raupyaM hiraNyaJca'-iti kecit paThanti // 13 // jJAtiyaJca trayodazyAm // 14 // cazabdAt dhanadhAnyAdikaJca // 14 // * vANijyamaThamyAm, iti paatthaantrm| For Private and Personal Use Only
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra [ 8 kA. ] www.kobatirth.org zrAddhakalpaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yuvAnastaca mriyante // 15 // tatra cayodazyAM zrAddhaM kurvvINasya yuvAno mriyante, - ityayamekAdoSaH / tadetaddoSasahiSNujJAtizreSThyAdiphalamarthayamAnastacAdhikriyate iti liSyate / mahAyazAstvAha, - 'etaddoSaparihArArthaM piNDarahitamatra zrAddhaM karttavyam' - iti // 15 // zastracatasya caturdazyAm // 16 // zastreNa hatasya zrAddhaM caturdazyAM karttavyam / smaranti ca / "zastreNa tu hatAye vai teSAM dadyAccaturdazIm" / iti / phalaJcAtra zastrahatasya tRptireveti mantavyam / " pacidazatA ye ca daMSTriTaGginaraiItAH / patanAnazanaprAyairudrandhAzanibandhanaiH / 1071 mRtA jalapravezena te vai zastracatAH smRtAH" / ityukralakSaNe vA zastrahatodraSTavyaH / tathAca marIciH / "viSazastrazvApadAhi tiryyagbrAhmaNaghAtinAm / caturdazyAM kriyA kAryya zranyeSAntu vigarhitA" | iti / na ca " zastravitAnAJca zTaGgidaM sirIsRpaiH / zrAtmanastyAginAJcaiva zrAddhameSAM na kArayet" / iti cchAgaleyavacanAt zastrAdihatAnAM zrAddhameva nAsti iti vAcyam / buddhipUrvakaTatAnAmeva tathAtvAt / pramAdahatAnAntu zrAddhamastyeva / tathAcAGgirAH / "zratha kazcit pramAdena mriyate'dakAdibhiH / For Private and Personal Use Only
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 1072 www.kobatirth.org iti / nanu, zrAddhakalpaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zaucaM tasya karttavyaM karttavyA codakakriyA" | iti / tathA gautamaH / " prAyonAzakazastrAgniviSodakodbandhanaprapatanaizvecchatAm " - iti / zrAtmaghAtino'pi vizeSamAha vRddhagArgyaH / - "vRddhaH zaucasmRterlutaH pratyAkhyAtabhiSakkriyaH / zrAtmAnaM ghAtayedyastu jalAgnyanazanAdibhiH / tasya rAmAzaucaM dvitIye tvasthimaJcayaH / art hRdakaM kRtvA caturthe zrAddhamiSyate" / "brAhmaNAdihate tAte patite maGgavarjite / vyutkramAcca mRte deyaM yebhyaeva dadAtyasau " / [ 8 kA. ] iti cchandogapariziSTavacanAt brAhmaNAdihatasya zrAddhAnaItvamavagamyate / naiSa doSaH / etasyApi buddhipUrvaka viSayatvAt / zratha vA / brAhmaNAdihatAnAM sAmAnyataH zrAddhAbhAve'pi caturdazyAM zrAddhaM vacanabalAdbhaviSyati, iti na kiJcidanucitam // 16 // - amAvasyAyAH sarvvamityamAvasyAyAH sarvvamiti // 17 // zramAvasyAyAM zrAddhakarttuH sarvvaM pUrvekaM phalaM bhavati / kathaM punajJAyate pUrvoktameva sarvvaM na tvanyadapi - iti / "sarvvatvamAdhikArikam" - iti siddhAntAdityavehi / tathA manuH / "pacatyAdivinirdiSTAn vipulAn manasaH priyAn / zrAddhadaH paJcadazyAntu sarvvAn kAmAn samazrute" / For Private and Personal Use Only
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [8 kA.] shraaddhklpH| 1073 iti panatyAdivinirdiSTAn savAn kAmAn samannate, ityAha / tadasya sarvazabdasya prakRtavAcitayA ekaikatithiphalasyaiva ca kAmanA viSayatvena prakRtatayA tasyaiva darthe'pi phalavaM yogasiddhinyAyAt / evameke / tatra, "ekaikasmai vA kAmAyAnye yajJakratavAhiyante, sarvebhyodarzapaurNamAsau" iti zravaNena ekaikaphalasyaiva vizeSataH prakRtatvenopasthitatvAdastu tathA, prakRte tu tathAvidhavacanAbhAvAt "pakSatyAdi vinirdiSTAn" iti vacanAca sakalatithiphalAnAM vinA'pi prayogabhedaM drshshraaddhphltvm| evmpre| itizabdaH prkrnnsmaaptijnyaapnaarthH| sUtrAbhyAsaH zAstraparisamAptiM dyotayati // 17 // atraiva zivam / zANDilyanAmnAvimale'nvavAra muneranUcAnavaromunInAm / anUnasatvovinayapradhAnaH shaannddilyvdbhninyprviinnH|| abhUt dijobhUtadayaH sa rAdhAkAnto nitAntazrutimArganiSThaH / siddhAntavAgIzaiti prasiddhiyaM zizriye tattvataeva dhIram // kenApi kasminnapi vA kathaJcit pravarttite vizvapateH prasaGga ! 24 For Private and Personal Use Only
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yADakalpaH / [8 kA.] vASpaprapUraH paritaH prasarpan vapurvibhoH lAvayatesma yasya / / tasmAdajani yoviprazcandrakAntomahAtmanaH / vasatA kaikayeSvetat tena bhAvyaM vinirmitam // vyomAmvaracandre zakavarSe mithunamupagate sUrye / paripUrNatAmagacchat kRtireSA candrakAntasya / / prIyatAM tadanayA hariH svayaM dharmakarmanivahairyajyate / apyabaddhavahulA sarasvatI tasya kAmamakhilAtmanaH stutiH / / sAdhavA'nyaguNalezaharSitAH zodhayantu khalu vIkSitairidam / jAtarUparamabhAvitaM hyayo jAtarUpamiva lakSyate janaH / / skhalitamiha yadAmIduddhidoSairmadIyestadamalamatimabhiH zodhanIyaM kRpAbhiH / na khalu kathamapi syAt satpathasyAdhvanInaH skhalitagatirakasmAddAcyaeSo'nakampAH / / "dharmasya tatvaM nihitaM guhAyAm"itthaM yadi spaSTavacomunInAm / tadA'lpavAgabuddhibalo'lpadarzI kAhaM budhAstat khalu cintydhvm|| For Private and Personal Use Only
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra [ - kA. ] www.kobatirth.org zrAddhakalpaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vastuno'tigabhIratvAdyadavo'bhavadanyathA / tadIzvarAme zamayet karuNAsindhuracyutaH // tatpreritAM khalvavalambA buddhimidaM mayA bhAvyamakAri yasmAt / tasmAdahaM cantumihArhaeneAna kiGkare kurvvati bhartturAjJAm // zubhamastu // zrIrastu // iti mahAmahopAdhyAya rAdhAkAnta siddhAntavAgIzabhaTTAcAryyAtmajasya zrIcandrakAnta taka laGkArabhaTTAcAryyasya kRtA zrAddhakalpabhASye zraSTamI kANDikA samAptA // samAptaJcadaM zrAddhakalpabhASyam // 1075 For Private and Personal Use Only
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 1076 ) zrAddhakalpapariziSTam / anadhItya padastobhAnatISaGgAMzca putraka ! / RSabhAMzcAjyadohAMzca kathaM zrAddheSu bhokSyase // AmantritAjapeddohAn niyuktavRSabhAna jpet| atISazAMzca tatraiva javA'znIyAt dvijottamaH // bhutvA''camya padastobhAna japettatra samAhitaH / gauSataJcAzvasUktaJca indrazaddhe ca sAmanI // tarantasya ca yatmAma tatra java kadhIrbudhaH / gatvA''sInaH zucau deze vAmadevyaM ttojpet|| evaM sAmabhirAcchanno bhuJjAnastu vijottamaH / zrAddhabhojanadoSaistu mahadbhipilipyate // anyathaiva hi bhunyjaanohvykvyevvmntrvit| AtmAnamanadAzca gamayatyAsuroM gatim // yatnena bhojayet zrAddhe vakRcaM vedpaargm| zAkhAntagamathAdhvayaM chandoga vA samAptikam // yadyekaM bhojayet zrAddhe chandogaM tatra bhojyet| * ayaM granthaH zrAddhakalpabhASyaeva mahAyazasA vyAkhyAtaH / eSo'bhaH zrAddhakalpasyaiyAntimo'dhyAyaH, iti tasya matam / idaM hi tenoktam,-"ityeSo'dhyAyazcirantanabhASyakArarna vyAkhyA tonApi darzitaH, asmAbhistu sAsu pradRzyamAnatvAddarzitaH'rati / paramatra sUballakSaNAbhAvAt cirantanabhASyakArairavyAkhyAtatvAt sUcagranyazeSe dahatvAcca eSa granthaH pariziSTatathA vyavahato'smAbhiH / + vizeSataH, iti pAThAntaram / For Private and Personal Use Only
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrAddhakalpapariziSTam / RtoyajUbhUSi sAmAni traividyaM tatra tiSThati // Rbhistu pitaraH prItAyajurbhistu pitAmahAH / sAmabhiH prapitAmahAstasmAttaM taca bhojayet // ekastu brAhmaNaH zrAddhe khalpantu prakRtaM bhavet / trayastu pitaraH proktAH kathaM cAnanti te cayaH ? | urasi pitamu vAmapArzve pitAmahAH / prapitAmahAdakSiNataH pRSThataH piNDakAH // lepabhAjazcaturthAdyAH picAdyAH piNDabhAginaH / piNDadaH saptamasteSAM sA tRptiH sAptapaurUSI // Teta pRthivIM kRtsnAM sazailavanakAnanAm / labheta yadi pica sAmrAmakSara cintakaM sAmnA makSaracintakam // iti zrAddhakalpapariziSTaM samAptam // 0 // For Private and Personal Use Only 1077
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org [ 1078 ] sandhyAcam / gobhilapraNItam / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrathAtaH sandhyopAsanavidhiM vyAkhyAsyAmaH * supracAlitapANipAdavadanaupavizya prAgagreSu darbheSu prAGmukhaudaGmukhovA baddhazikhI yajJopavItI tt| OM pUrvvI bhUrbhuvaH svarmaharjanastapaH satyamiti sapta vyAhRtayaH sapraNavA ? gAyatryApeAjyeotIraseo'mRtaM brahma bhUrbhuvaH svaromiti zirodazapraNavasaMyuktastrirabhyastaH pUrakakumbhakarecakAkhyaH prANAyAmaevaM triH || kRtvA sapta vA Sor3azavA''cAmettateAmArjjanaM praNavena mahAvyAhRtibhistibhirgIyayA'' pohiSThAbhistisRbhiratheodakaM haste kRtvA tatra nAsikAmavadhAyAyatAsuranAyatAsukhI mahat civa japedRtaJca satyaJceti cInudakAJjalInAdityaM pratikSipet ** sAvitryA tataupasthAnI muddatyaM citramiti dhyAnayukramAvarttayedoMpUvIM gAyatrImaSTakRtvaekAdazakRtvA dvAdazakRtvaH paJcadazakRtva: zatakRtvaH sahasrakRtvazcetyaSTakRtvaH prayujya pRthivImabhijayatyekAdazakRtvo 'ntarIcaM dvAdazakRtvodivaM paJcadazakRtvaH sarvvI dizeojayati zatakRtvaH sarvvAn kAmAn sahasrakRtvoyat kiJcit sarvvamityathemAM sandhyAM nApAste nAcaSTe na sa jayati / ye tUpAsate zrotriyAbhavantItyupanItAzchedanabhedana * vakSyAmaH, -- iti so0 pAThaH / + upavizyeopaspRzya tataH, iti va0 / + pUrvva/moGkAra,--iti ssaa0 / $ pratipraNavAdyAH -- iti ya0 / || cIna, - iti ya0 / nA mahAvyAhRtibhistibhirante vA gAyatrA vA, dUti mA0 / ** prakSipeta, iti kA0 / ++ sAvicuprapasthAnam, iti va0 / ff atha ya imAM sandhyAM nopAste na ma jayati iti ya0 / For Private and Personal Use Only
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sandhyAsUcam / bhojana me yunasvapna svAdhyAyAnAcaranti ye sandhyAkAle te zvavakara zTagAlaga bhasarpa yoniSvabhisampadyamAnAstamobhi" sampadyante tasmAt sAyaM prAtaH sandhyAmupAsItAdutyaM citramudayaM tamasaspari bhAmaM prAganyadanurttate prAGmukhastiSThan japedanta ? Sor3azAbdamA vunda || cahAdade Rju tItineAvaruNaH pratyu zradIyatyudabhi zrutAvamiti vargamastaM gate zatazeodhArAzravakIryya gAyatryA tu vissRjya prAGmukhA" upavizya japenmadhyandine vibhrAD vRhadAsIneo japedAsInA japediti * * // iti gobhilapraNItaM sandhyAsUtraM samAptam // - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * mamobhiH iti mu0 / + tamasastamabhipadyante iti mo0 / + prAganyadanuvarttate udmayaM gAyatrAnugAnaM prAtaH, iti / * aca, -- iti seo0 ma0 / || eSor3azA capUkhI khAvunda - iti ya0 / nA vyavakIryya pratyaGmukhaH, iti va0 / ** vibhrADa TahadvaemahAM sIti vaNamahAM asIti, iti Sa0 dipAThAnAsti kA0 mu0 / " For Private and Personal Use Only 1076
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1080 ] svaansuutrm| gobhilapraNItam * / atha snAnavidhi vyaakhyaasyaamaa| nadIdevakhAtagarttaprasravaNAdIn gatvA ecI deze mRttilakuzagomayAkSatAnupakalyA pArakyanipAne? paJca pinnddaanuddhty|| namaskRtya tIrthaM pAvakAnaH sarakhatIti pAdAvArabhya mRdbhigAtrANi prakSAlyopavizeda zikhI nityaM yjnyopviitiityaacmy| prAmukha* * udamakhovA kuzahastaH zuciH samAhitI 'tha saptavyAhRtI: sAvitrIJca javA? saptakRtvaH mAviyAnumantritaM|||| sakRdudakamAcAmettatAcamyApAyathAvidhyAcamyApAyathAvidhiA // 1 // atha devatAdhisandhi*** kRtvA mahasrazIrSA ghRtavatyazvakrAntAbhi * andho'yaM gobhilaprapAIna ini prsiddhiH| mudritapustake tathaiva likhinAca / vIramitrodaye tu "gAbhilIyaparizihai"-iti kRtvA grnyo'ymddtH| tenaitasya na gobhilapraNItatvaM kinna tatpariziyarUpatvamiti lkssyte| ataeva anya zeSe "iti gobhilIyAH" iti sAdhu saMgacchate / iha tu prasiddhiranusRteti jJeyam / + pravakSyAmA-iti va. / , + mRttilagomayAnupakalpA, iti va0 / pArakyajale, dUti kA0 || pArakyabhipAne paJcapiNDAnuDatya, iti mAsti mu. va. pustakayoH / pA yajJopavItAcamya, iti vIramitrodaye paatthH| ** prakSAlyopavizya vazikhAyajJopavItIprAmakha, iti va0 / ++ kuzAhastaH samAhito,-iti v0| tf saptavyAhRtayaH, iti kA0 ma0 / vIramitrodaye'pyevaM pAThaH / vyAyAmacaitadevaM taba,- 'saptavyAhRtayaH saptavyAhRtIrityarthaH / kvacittathaiva pAThaH" iti / 55 sajjayA, iti vIramitrodaye paatthH| || sAvitrAnamantritaM, ti v0| saptavyAhatayaH saptakRtvaH sAvidhAnamantritama,-dUti kA. ma. pustakayAH paatthH| vIramitrodaye'pi / . pApA dvivacanaM nAsti va. pustke|| *** devatAbhisandhi, iti viirmitrodye| devatAsandhi,-iti ya0 / For Private and Personal Use Only
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir svaansuutrm| bhittikAmAdAyedaM viSNurvicakrama iti SaDacena saMmRjyo* iyaM tamasaspari uttamamiti corddhA pANIkRtvA''dityamavekSatoDutAmi varAheNAmomIti ca prtilomaanynggaanybhimshern| diretayaivAtAkRtvA gAvazciddhAsa? manyava ityetena|| gomayaM gAtreSu mRttikAvadRtaJca satyaJceti triH zuSkAghamarSaNaM japettatAdevatAbhisandhi** kRtvA nAbhimAjale sthitvA zannodevyApohiSThIyAbhiH pAvamAnIbhistarat samandIbhiretAncindraM tamuSTavAma na ki indratvaduttaramiti pavitravatIbhimArjayitvA ciH prANAyAmaM kRtvA tri: platya?? sahasrazIrSA iti DhacenAghamarSaNaM jpetttsviraajuty|| punaH zannodevyAdibhirmArjanaJca mArjanacA // 2 // atha nityavat sandhyAmupAsItAdutyaM citramAyaM gaurapatyetAtaraNirudyAmevyAbhirka gabhiH savitu*** rupasthAnaM namobrahmaNadatyupajAya * idaM viSNurvicakrame iti sahAcamanaM saMsmRtyo,--iti pa0 / + ur3itAsi,-iti ma0 kaa| * muhigAvANi pratilomAnyabhimzet, iti va0 / madbhirgAvANi prati lomAnyamAnyabhimazeta, iti viirmivodye| gAvacihAsa,-iti kA0 pustakaNaH pAThaH / // ityanena, iti viirminodye| | mRttikAM datvA tasa, dUti v.| ** devatAsandhi, iti va. thiTIyAbhiH,-rati kaa| vIraminodaye ca / tt na ki indra ityAbhimugbhiH, -iti va0 / 56 'niH mRtya' iti nAsti viirmicodye| ||| ciH prANAyAma kuryAn sahasamIrSA RcenAdhamarSaNaM natasvirAjatya, iti ___4. / samasamISA, ityataH pUrva 'savanaH' ityadhika viirmibodye| pApA virvacanaM nAsti ba* pustke| *** 'savituH' iti nAsti vIramivodaye / 25 For Private and Personal Use Only
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 1082 www.kobatirth.org snAnasUtram / cetyevamante* nAgnistRpyatviti ca tRpyatAM vA sarvvatra savyenaitAM starpayedathApasavyena rANAyaNI zaTItyatha kavyabAlAdayodivyAnmanuSyAMzcA-thAtmIyAMzca cIn pitRtastrInmAtAmAtAmahAMzca tatpannAzca piTa - tarpaNaM // sanakAdayonivItyathamanuSyadhabhI " statogAyacASTazatamAdIkRtvA * * bhAsaM dazastobhamunnayaM gAyatrIsAmAzanA: / zuddhAzuddhIye rAjanarauhiNa ke vRhadrathantare puruSagatirmahAnAmnano mahAdivAkIt / jyeSThasAmAni ?? devavratAni puruSavratAnugAnaM tavazyAvIyamAdityavratamekaviMzatyanugAnaM pakIdArabhya yathAzaktyAhara harbrahmayajJadUti gobhilIyA gobhilIyAH || || || 3 // iti gobhilIyaM snAnasUtraM samAptam // // * cetyante, dUti vIramivodaye pAThaH / vetyantye, iti bhayakAraH pAThaH kA0 mu0 / + Tayatviti ca devAMstarpayeyurapasavyena pANinA dUti va0 / vIramitrodaye caivaM 'pANinA' iti vihAya / | divyAyamAca -- iti va0 / vIramitrodaye ca / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir $ mAtAmahAMstvataH lAkha - dUti mu0 / || pitRn tarpaNam, iti kA0 / mAtRtaH palagrAca tarpaNam, -- iti va0 / bhAratastatpalAceti pitRtarpaNam, - ityuddAhatatvAdo / 'iti' zabdaM vihAya, evameva vIramivodaye / // sanakAdayazca nivItamiti manuSyadharmaH, -iti va0 / vIramitrodaye caivam / kinta manuSyadharmAH,--iti bahuvacanAntastatra paatthH| ** tacopasthAnaM gAyacASTazatAdIn kRtvA, dUti va0 / ++ sAmosanama, iti vIramitrodaye / ++ unnayaM gAyatrAnugAnaM zabdazadIyaM rAjanarohiNaM vRhadrathantaraM puruSagatimahAnAmnA mahAvairAjaM mahAdivAkIrttA, iti va0 / ma0 - $$ jyeSTha sAmAnaM, dUti mu0 1 |||| yathA syAttadacaracarbrahmayajJAya iti gobhilIyA gobhilIyAH, -iti kA [ / yathAzaktyAca ra harbrahmayanaM gobhilIyAH, iti va0 / My nAnA iti khAnavidhipranyaH samAptaH, dUti kA0 / For Private and Personal Use Only
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org [ 1083 ] Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir snAnaca pariziSTam / / vane tu samprApte tarpaNaM tadanantaram / gAyatrIJca japet pazcAt svAdhyAyaJcaiva zaktitaH * // zrAvane tu samprApte gAyatroM japataH purA / tarpaNaM kurvvataH pazcAt snAnameva vRthA bhavet * // kadAcidapi neo vidvAn gAyatrImudake japet / gAyatryagnimukhI yasmAt? tasmArutthAya tAM japet // yajjale zuSkavastreNa sthale caivArdravAsasA / japahAmau tathA dAnaM sarvvaM tanniSphalaM bhavet // gRheSu tatsamaM japyaM goSThe zataguNaM bhavet / nadyAM zatasahasraJca anantaM devamannidhau // dazabhirjanmajanitaM zatena tu purAkRtam / triyugantu sahasreNa gAyatrI hanti duSkRtam // + ayamaMzaH snAnanUcAntargatatayaiva va pustake upalabhyate / kA0 pustake T vIramitrodaye ca *cihnAGkitau zloko snAnagranye dRzyete / asyaiva kecit zlokAH mobhilIyanayA smArtenoddhRtAH / zrIdattAdibhirgobhilIya granyatayA etadIyaghaca likhitaM / cacatyAnAM keSAJcit zlokAnAM gobhilapraNItatvaM prAyaH sarvvanibandhakAra rANAmanumataM lakSyate / paramatra sUtralakSaNAbhAvAt svAnamanye darzanAcca tatpariziSTatayA vyavahRto grantho'yamasmAbhiH / + nityaM - iti pAThAntaram / * profA, iti pAThAntaram / For Private and Personal Use Only
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 1084 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir khAnasUtrapariziSTam / mahaparamAM devoM zatamadhyAM dazAvarAm / gAyatrIntu japan viprAna sa pApena lipyate // vyAhRtibhiH pratipraNavAM gAyatrIJca pratiprati / SaTpraNavasaMyuktAM gAyacIjapalakSaNam // brAhmaNaM svAtamAyAntaM pathi gacchanti devatAH / pitarastaca gacchanti vAyubhUtAjalArthinaH // nirAzAstre nivarttante vastraniSpIr3ane kRte / tasmAnna pIDayedastamakRtvA pitRtarpaNam // jalamadhye tu yaH kazcit dvijAtijJInadurbalaH / niSpIDayati cedrastraM khAnantasya vRthA bhavet // ye cAsmAkaM kule jAtAntrapujAgocioTatAH / te pyantu mayA dattaM vastraniSpIr3anodakam // anvAvadhena savyena pANinA dakSiNena ca / tRpyatAmiti setavyaM * nAmnA ca praNavAdinA // zrApa devagaNAH sarvve zrApaH pitRgaNA: smRtA: / tasmAdApojale deyAH pitRRNAM dattamakSayam // prakSAlitaistilaiH kRSNaNaistarpayettu pitRn sadA / jalasyojalamadhye tu tristrirekantu tarpayet // zrAddhe secanakAle tu pANinaikena dApayet / tarpaNe tubhyaM kuryyAdeSaeva vidhiH smRtaH // devatAnAM pitRRNaJca jale dadyAjjalAJjalIn / * baktavyaM, - iti pAThAntaram / For Private and Personal Use Only
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir svAnasUtrapariziSTam | saMskRtapramItAnAM sthale dadyAjjalAJjalIn // gotraM kharAntaM sarvvatra gotrasyAkSayyakarmaNi / gotrastu tarpaNe proktaH karttIevaM na muhyati // sarvvacaiva pitaH prAkaM pitA tarpaNakarmaNi / piturakSayyakAle ca karttI evaM na muhyati // zarmanAdike kArye zabhI tarpaNakarmaNi / zarmaNo'tayyakAle ca katI evaM na muhyati // asarndhavabAndhavAvA ye'nyajanmani bAndhavAH / ye cAsmattoyakAGkSiNaH // te tRptimakhilAM yAntu udakaeveodakasthaH sthalagastu zucisthale / pAdau kRtvobhayacaiva zrAcamyobhayataH zuciH // kaSThAdhaH pravizatyApastAvat pUtAbhaviSyati / anyathA na bhavet zaucaM muktakaNThazca nAcamet // pavicaM na bhavet pAdyamAcAnte na kadAcana / uccAre bhojanasyAnte tasya tyAgovidhIyate // jAnubhyAmUrddhamAcamya jale tiSThanna duSyati / tAbhyAmadhastathA tiSThannAcAmeta vicakSaNaH // vAmahastakRtairdarbhe dakSiNeneodakaM pivet / rudhiraM tadbhavettoyaM pItvA cAndrAyaNaM caret // dakSiNana kuzAn gTahya dakSiNeneodakaM pivet / seAmapAnena tattulyaM yathApANistathA hi saH // pavitreNa hastena brAhmaNAzrAcamanti ye / For Private and Personal Use Only 1064
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir khAnasUtrapariziyam / somapAnaM bhavetteSAmannaca kratumAdizet // kuzApUtaM bhavet snAnaM kuzenopaspRzettataH / kuzena codbhutaM toyaM mAmapAnena tatsamam // akuzena tu yat snAnaM yaddAnaM tAyavarjitam / amaGmayA ca yajjaptaM tat sarvaM niSphalaM bhavet // apavitrakaiIstairdattaM bhukaM hutaJca yat / devA ivyaM na grahanti kavyaJca pitarastathA // citijAtaM pathijAtaM svAdhyAyaM pitttrpnnm| staraNAsanapiNDeSu SaT kuzAn pariparjayet // jalamadhye zmazAne vA valmIke muussikotkre| kRtazaucacca yacchaSamayAhyAH paJca mRttikAH // na kurthAddantasaMharSa bhAlUnodehabhAjanam / apamRjya ca na mAyAt gAtramambarapANinA // khAtogAcANi saMjyAt snAnazAcyA na paanninaa| na ca nirdhU nayet kezAn zrAcAmettveva cotthitaH // duHkhapnaM yadivA pazyedAnte vA curakarmANi / maithune kaTadhUme ca snAnameva vidhIyate // dijAyaH svAti nityAyaM paJcAGga vidhipUrvakam / azvamedhaphalaM tasya gobhiliiyvaaythaa|| iti // mantrAH, pAvakAnaityAdi, saptavyAhatayaH, sAvitrIca mapraNavAmAdyante, mahasazIrSa tyAdi, ghRtavatItyAdi, azvakrAntetyAdi, idaM viSNu riti, cINi padetyAdi, tadviSNoH kamANItyAdi, tadiprAmadatyAdi, ato For Private and Personal Use Only
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir khAnasUtrapariziSTam / devAityAdi, udayamityAdi, uttamamityAdi, mRttike brahmadattetyAdi, amomItyAdi, gAvazcidityAdi, RtaJcatyAdi, zannodevItyAdi, apohiSThetyAdi, taratmamandItyAdi, etAnvintramityAdi, tamuSTavAmetyAdi, mahasrazIrSetyAdi, tripAdUrddhatyAdi, puruSaevetyAdi, kAtaccetyAdi, punaH zannodevyAdayaH / atha nityavat sndhyaamupaasiit| udutyamityAdi, citramityAdi, pAyaM gaurityAdi, apatyetAityAdi, taraNirityAdi, udyaamemiityaadi| iti svAnasUtrapariziSTaM samAptam // 0 // For Private and Personal Use Only
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only