________________
૨૧
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ ત્યારપછી રાજાએ તેને સ્નાન કરાવ્યું. સર્વાલંકારથી તેનું શરીર શોભાયમાન કર્યું. દેવાંગના સરખા ભૂષણ ધારણ કરનારી, કલ્પવૃક્ષની લતા સરખી બનાવી. કુમાર તેની સાથે પાંચે ઇન્દ્રિયોને અનુકૂલ ભોગો ભોગવવા લાગ્યો. જેટલા દિવસનો વિયોગ થયો, તેટલા દિવસના સુખનો ગુણાકાર કરીએ તેટલા મોટા ભાગ સુખને અનુભવવા લાગ્યો. કોઈક સમયે કુમારે પ્રિયાને પૂછયું કે, “કોઇક બટુકને બ્રહ્માજીની પાસે તે દેખ્યો હતો ? ત્યારે કમલવતીએ ઔષધિના પ્રભાવથી મેં રૂપનું પરાવર્તન કરી બટુકનું રૂપ ધારણ કર્યું હતું, એ સર્વ વૃત્તાન્ત જણાવ્યો.
હત્યારા વિધિએ પૂર્ણિમાના ચંદ્રને લાંછન-સહિત કર્યો, તેમ જ સજ્જનને ન ઘટતો દુર્જન ઘડ્યો, ધનથી હર્ષિત શ્રીમંતને કૃપણ કર્યો, જેણે નિષ્કલંક મારી પ્રિયતમાને કલંક આપ્યું.
હવે કમલવતી વિચારવા લાગી કે, “આ રત્નાવતી ઉપર કુમારનો સ્નેહ અતિ ઓસરી ગયો છે, એમાં મારો અવર્ણવાદ થશે. જો કે આ બિચારીએ બીજાના આગ્રહથી અપરાધ કર્યો છે, તો પણ મારે તેના ઉપર ઉપકાર કરવો જોઇએ, એ સિવાય બીજો વિચાર કરવાનું કોઈ પ્રયોજન નથી.
ઉપકાર કરનાર ઉપર ઉપકાર કરવો, તે તો આપીને પછી પાછું મેળવી લેવું અર્થાત્ ધન આપીને કરિયાણું ખરીદ કરવું તેની બરાબર છે. પરંતુ અપકાર કરનાર ઉપર ઉપકાર કરવો તે ગુણવંતની અંદર પ્રથમ રેખા સમાન છે. કોઈક દિવસે પતિ જ્યારે હર્ષમાં હતા, ત્યારે કમલવતીએ આદરપૂર્વક પોતે આપેલું વરદાન માગ્યું. ત્યારે કુમારે કહ્યું કે, “ભલે માગ તે આપીશ.” તો હે સ્વામી ! આ રત્નપતીને આપે મારી માફક દેખવી. તેથી તમોને અને અમોને પણ મધ્યસ્થ ગુણ પ્રાપ્ત થશે. જો કે તેણે કોઈ પ્રકારે પેલી પાપિણીની પ્રેરણાથી આમ કર્યું છે, છતાં પણ વિશિષ્ટ કુલમાં જન્મેલા તમારે તેને ક્ષમા આપવી. ઘણે ભાગે સ્ત્રીઓ નિર્દય હૃદયવાળી હોય છે. ઈર્ષારૂપ ઝેરનું પાન કરનાર, સ્વાર્થ સાધવામાં એકાંત તત્પર હોય છે. એમ કરીને તેણે તેનું કલંક ભૂંસી નાખ્યું.
હવે એક વખત કુમારે રાજાને વિનંતિ કરી કે, “કનકપુરીએ જવાની અનુજ્ઞા આપો. તે પણ સમયનો જાણકાર હોવાથી પોતાની પુત્રીને ઘણા દાસ-દાસી, આભૂષણો, ચીનાઈ વસ્ત્રો, કેસર વગેરે ઘણી વસ્તુઓ કરીઆણામાં આપીને વળાવી. માત-પિતાના પગમાં પડી. જમાઇને પણ હાથી, ઘોડા, રથ, સુવર્ણ, રૂપું વસ્ત્રાદિકની પહેરામણી આપી. રણસિંહે પણ તેમને પ્રણામ કર્યા અને જવાની રજા આપી. સારા મુહૂર્ત પ્રયાણ કર્યું. ચાલતાં ચાલતાં મોટી સેના સામગ્રી સાથે પાટલીખંડના સીમાડાની ભૂમિએ પહોંચ્યા. મહાસેનાવાળા કમલસેન રાજાએ આગળથી પુત્રીનો અદ્ભુત વૃત્તાન્ત પ્રમથથી જાણેલો
