________________
102
दीपिका-नियुक्ति टीका अ. ६ रु. ११ देवायुमानवनिरूपणम् - तत्वार्थदीपिका-पूर्व भत्रे नारकयुष कर्मबन्धहेतुभूता महारम्ममहापरिग्रहादय आत्रमा प्रतिपादिताः सम्पति देवायुष आसवान् प्रतिपादयिहमाह'सरागसंजम संजनास जमाईणि देवाल' इति । सरागः संज्वलन कपाय स्तेन सहितः सराग स्तस्य संयमः, सम्यग्ज्ञानपूर्विका विरतिः संयमापंयमो देश विरतिरू आदिपदात्-अकामनिर्जराबालतपसोहणम् एतानि पूर्वोक्तानि देवस्य-देवसम्बायुष आस्रवा भवन्ति इति भावः । ११॥ " तत्वार्थनियुक्ति:-पूर्व मूत्रे नारकाचायुषां कर्मवन्धहेतुभूता महारम्भ-परि प्रहादय आस्रवाः प्रतिपादिताः, साम्प्रतं-देवायुषः आस्रवान् प्रतिपादयितुमाह
तत्यार्थदीपिका-पूर्वसूत्र में नरकायु आदि के बन्ध के कारण महारम्भ महापरिग्रह आदि वर्णित किये गये हैं। अब देशयु के मात्रवों का प्रतिपादन करते हैं. सरागसंयम तथा संयमासंयम (देशसंयम) आदि देवायु के आस्रव अर्थात् बाध के कारण हैं। यहां राग का अर्थ है संज्वलन कषाय, उससे युक्त संघम सरागसंयम कहलाता है। सम्यग्ज्ञान पूर्वक पाप से निवृत्त रोना संयम है। देशविरति को संयमासंयम कहते हैं। 'आदि' शब्द से अकामनिर्जरा और बालतपका ग्रहण करना चाहिए ये सब देवायु के आस्रव हैं अर्थात् बन्ध के कारण हैं । ११॥ .. ___तत्वार्थनियुक्ति--पूर्वसत्र में नरक आदि आयुष्यों के बन्ध के कारणों-आस्रवों का प्रतिपाइन किया गया अर्थात् यह बताया गया है कि महारम्भ आदि नरकायु मादिक बारग हैं, अब देवायु के आसवों को प्रतिपादन करते हैं --
તવ દીપિકા-પૂર્વસૂત્રમાં નરક યુ આદિના બન્ધના કારણે મહારંભ મહાપરિગ્રહ આદિનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. હવે દેવાયુના આ નું પ્રતિપાદન કરીએ છીએ
સરાગ યમ તથા સંયમસંયમ (દેશસંયમ) આદિ દેવાયુના અસ્તવ અર્થાત બન્ધના કારણ છે અહીં રાગને અર્થ છે સંજવલન-કષાય, તેનાથી યુક્ત સંયમ સરોગસંયમ કહેવાય છે સમ્યફશ નપૂર્વક પાપથી નિવૃત્ત થવું સંયમ છે. દેશવિરતિને સંયમસંયમ કહે છે –આદિ શબ્દથી અકામનિજર અને બાલતપ લેવા જોઇએ આ બધાં દેવાયુના અમર છે અર્થાત્ બધિના કારણ છે ૧૧
તસ્વાર્થનિર્યુકિત-પૂર્વસૂત્રમાં નરક આદિ આયુષ્યોના કારણે આ નું પ્રતિપાદન કરવામાં આવ્યું અર્થાત્ એ બતાવાયું કે મહારંભ આહિ નરકાયુ આદિના કારણ છે, હવે દેવાયુના આસનું પ્રતિપાદન કરીએ છીએ
