________________
७०८
तत्त्वार्थस्त्र संसारथिउस्लग्गे-? ससारबिउलारगे च उधिहे पण्णत्ते, तं जहाणेरइयसंसारविउ लग्गे-१ तिरिय स्वारविसग्गे-२ मणुषसंसारविउ. म्सगे-३ देवसंसारविर सगे-४ ले तं संसारविउस्लग्गे' इति, अथ कोऽसौ संसारव्युत्तर्ग:-? संसारव्युत्तर्गश्चतुर्विधः प्रज्ञप्तः, तद्यथा -नैयिकसंसार व्युत्वः, निर्यक्लंसार व्युत्तर्गः, अनुष्यसंसारव्युत्सर्गः, देवसंसारव्युत्तर्गः, स एष संसारव्युत्सर्गः इति। ॥३४॥
मूळम्-ऋम्मविउत्तरगतवे अटविहे, माणावरणिजाइ कम्म. विउस्लग्गभेयओ ॥३५॥
छाया-कमव्युत्सर्गपोऽष्टविध, ज्ञानावरणीयादि कर्मव्युत्सर्गभेदतः ॥३५॥
तत्वार्थदीपिका-'पूर्व खलु भावव्युत्सर्गतपो विशेषरूप संसारव्युत्सर्गतपश्चतुर्विधं प्रतिपादितम्, सम्प्रति-भावव्युत्सगतपो विशेषरूप कर्मव्युत्सर्ग तपोऽष्टविधं प्रतिपादयितुमाह-'दारू विउल्लग्गतवे' इत्यादि । कर्मव्युत्सर्गतपः
प्रश्न-संसारव्युत्लग के शितने भेद हैं ?
उत्तर-खलारव्युत्तर्गतप के चार भेद हैं, यथा-(१) नरयिक संसार घ्युत्लग (२) तियकसंसारव्युत्सर्ग (३) मनुष्य संलारव्युत्लग और (४) देवसंसार व्युत्सर्ग। यह संसार व्युत्सर्ग तप का वर्णन हुभा ॥३४॥ . 'काम्मविउलगतवे' इत्यादि । . सूत्रार्थ-कर्म व्युत्तर्गतप के आठ भेद हैं-ज्ञानावरण कर्मव्युत्तर्ग आदि ॥३५॥
तत्वार्थदीपिका-इससे पहले संसारव्युत्लग नामक भावव्युत्तर्ग तप विशेष के चार प्रकार प्रदर्शित किये गये, अथ उसी के अन्तिम भेद कर्म व्युत्सर्ग के भेदों का प्रतिपादन करते हैं
પ્રશ્ન--સંસારયુત્સર્ગના કેટલા ભેદ છે ?
ઉત્તર--સંસારભૃત્સર્ગ તપના ચાર ભેદ, જેવાકે-(૧) રયિક સંસારव्युत्सम (२) तिय इस सा२व्युत्सग (3) मनुष्यस सा२०युत्सग भने (४) देव સંસારગ્યુસર્ગ આ સંસારયુત્સર્ગ તપનું વર્ણન થયું ૩૪
'कम्मवि उस्खग्गतवे' त्यादि। સત્રાર્થ–-કર્મભુત્સર્ગ તપના આઠ ભેદ છે-જ્ઞાનાવરણ કર્મવ્યુત્સગ ૩૫
તત્વાર્થદીપિકા-આની પહેલા સંસારત્રુત્સર્ગ નામક ભાવવ્યુત્સર્ગ તપ વિશેષના ચાર પ્રકાર પ્રદર્શિત કરવામાં આવ્યા છે, તેના જ અન્તિમ ભેદ કર્મવ્યુત્સર્ગના ભેદનું પ્રતિપાદન કરીએ છીએ