________________
तत्वायत्र
- मूलम्-केवलसम्मत्तनाणदंसणसिद्धत्तं वजित्ता ओवसमियाइ भव्वत्तक्खए य ॥२॥ ___ छाया-'केवलसम्यक्त्वज्ञानदर्शनसिद्धत्वं वर्जयित्वा-औपशमिकादिभव्यत्व'क्षयश्च ॥२ - तत्वार्थदीपिका-पूर्व मूने खलु सकलकर्मक्षयलक्षणो मोक्षो भवतीत्युक्तम् तत्र-आत्मनो मोक्षावस्थायां न केवलं द्रव्यकममात्रस्यैव क्षयो भवति, अपितुऔपमिक-क्षायोपमिकौदयिकादि भावकमणामपि क्षयो भवतीति प्ररूपयितुमाइ ज्ञात होता है कि मोक्ष अवस्था में समस्त कर्मों का क्षय होता है । इस कारण सम्पूर्ण कर्मों का क्षय मोक्ष कहलाता है, ऐसा प्रकृत सूत्र में कहा गया है ॥१॥
. 'केवल सम्मत्तनाणदंसण' इत्यादि। - सूत्रार्थ केवल सम्यक्त्व, ज्ञान, दर्शन और सिद्धत्व को छोडकर औप. शमिक आदि भावों का तथा भव्यत्व भाव का भी क्षय हो जाता है ॥१॥ ॥ तस्वार्थदीपिका-पूर्वसूत्र में कहा गया है कि सकल कर्मों का क्षय होना मोक्ष है। मोक्ष-अवस्था में केवल द्रव्य कर्मों का ही क्षय नहीं "होता वरन् क्षायोपशनिक, औदयिक आदि भावों का भी क्षय हो जाता है, यह प्ररूपणा करने के लिए कहते हैं'- केवल सम्यक्त्व, ज्ञान, दर्शन और सिद्धत्व को छोडकर औपश• આ રીતે ઉત્તરાધ્યયન અને સ્થાનાંગ નામક સૂત્રાગમના પ્રમાણથી જ્ઞાત થાય છે કે મોક્ષ અવસ્થામાં સમસ્ત કર્મોને ક્ષય થાય છે.
આથી સંપૂર્ણ કર્મોને ક્ષય મેક્ષ કહેવાય છે એવું પ્રકૃતસૂત્રમાં કહેવામાં આવ્યું છે. જે ૧ છે -- - - 'केवलसम्मत्चनाणदखण' त्याह
. सूत्राथ- सभ्यत्व, ज्ञान, ६शन भने सिद्धपने मा ४२ता मो५. શમિક આદિ ભાવેને તથા ભવ્યત્વ ભાવને પણ ક્ષય થઈ જાય છે . ૨ છે
તત્વાર્થદીપિકા-પૂર્વસૂત્રમાં કહેવામાં આવ્યું કે સકળ કર્મોનો ક્ષય થવો 'મેલ છે. મોક્ષ અવસ્થામાં કેવળ દ્રવ્યકર્મોને જ ક્ષય થતો નથી પરંતુ ક્ષાપશમિક, ઔદયિક આદિ ભાવેને પણ ક્ષય થઈ જાય છે એ પ્રતિપાદન કરવા માટે કહીએ છીએ
કેવળ સમ્યકત્વ, જ્ઞાન, દર્શન અને સિદ્ધત્વ સિવાય ઓપશમિક આદિ
