________________
દરર
तत्वार्थसूत्रे
वैयावृत्यम् ९ एवम् साधर्मिकस्य - समानाचारयतः सार्धं वैयावृत्यं साधर्मिक वैयावृत्यम् उच्यते १० इत्येवं दशविधं वैयावृत्यमवगन्तव्यम् वैयावृत्येन च समाधिप्राप्ति:- यवचने शङ्काच्यभावः - प्रवचन वात्सल्यप्राकटयश्च भवतीति भावः ॥ ६५||
तत्त्वार्थनियुक्ति:-- पूर्वं तावत् प्रायश्चित्तविनयवैयावृत्त्यादि पड़विधस्याभ्यन्तरतपसो यथाक्रमं दशविधधायश्चित्तस्य सप्तविधविनयस्य च मरूपणं कृतम्, सम्प्रति-क्रममाप्तस्य वैयावृत्यस्य दशभेदान् आचार्योपाध्यायादि चैयावृत्यरूपान् प्ररूपयितुमाह - 'वेयावच्चे दसविहे, आयरिय-उवज्झायथेर-तवस्ति-लेह - गिलाणकुल- गण - संघ- साहम्मिय भेयओ' इति । वैयावृत्यम् व्यावृत्तस्य - निर्जरादिशु मव्यापारमवृतस्य भवचनमयोजित क्रिया- विशेषाऽनुष्ठानतत्परस्य भावः तथाविधपरिणामः - कर्म वा, वैयावृत्यम्, तच्च'समूह की सेवा करना गण वैयावृत्य तप है (१०) संघ की अर्थात् साधु-साध्वी, श्रावक और श्राविका रूप चतुर्विध संघ की सेवा करना 'संघ वैद्यावृत्य है । यह दस प्रकार का वैयावृत्य तप है । वैधावृत्य से समाधि की प्राप्ति होती है, प्रवचन संबन्धी शंका- कांक्षा आदि की निवृत्ति हो जाती है और प्रवचन वात्सल्य प्रकट होता है || ६५ ||
तत्वार्थनियुक्ति- पहले प्रायश्चित्त, विनय, वैयावृत्य आदि छह प्रकार के आभ्यन्तर तप में ले इस प्रकार के प्रायश्चिता तथा सात प्रकार के विनय का निरूपण किया गया, अव प्राप्त बैगनृत्य के आचार्य वैयावृत्य, उपाध्याय वैयावृत्य आदि दल भेद का प्ररूपण करते है ।
जो निर्जरा आदि शुभव्यापार में प्रवृत्त है और शास्त्र प्रतिपादित क्रिया विशेष के अनुष्ठान में तत्पर है, उसका भाव या कर्म वैया
અર્થાત્ મુનિએના સમૂહની સેવા કરવી ગવૈયાનૃત્ય છે. (૧૦) સંધની અર્થાત્ સાધુ, સાધ્વી, શ્રાવક અને શ્રાવિકા રૂપ ચતુર્વિધસંઘની સેવા કરવી સંઘયાનૃત્ય છે. આ દશ પ્રકારનુ વૈયાનૃત્ય તપ છે. વૈયાવૃત્યથી સમાધિની પ્રાપ્તિ થાય છે, પ્રવચન સમધી શકા-કાંક્ષા વગેરેની નિવૃત્તિ થઈ જાય છે અને પ્રવચનવાત્સલ્ય પ્રકટ થાય છે. ૬ા
તત્ત્વાર્થનિયુકિત—આ અગાઉ, પ્રાયશ્ચિત્ત, વિનય, વૈયાવૃત્ય આદિ છ પ્રકારના આભ્યન્તર તપમાંથી દશ પ્રકારના પ્રાયશ્ચિત્તના તથા સાત પ્રકારના વિનયનું નિરૂપણૂ કરવામાં આવ્યું, હવે ક્રમપ્રાપ્ત વૈયાવૃત્યના આચાય વૈંયાનૃત્ય, ઉપાધ્યાય વૈયાવૃત્ય આદિ દશ ભેદોની પ્રરૂપણા કરીએ છીએ
જે નિરા આદિ શુભબ્યાપારમાં પ્રવૃત્ત છે અને શાસ્ત્રપ્રતિપાદિત ક્રિયાવિશેષના અનુષ્ઠાનમાં તત્પર છે, તેના ભાવ અથવા કમ વૈયાવૃત્ય
