________________
तत्वार्थ सूत्रे अथ द्वितीयं शुक्लध्यानम्' एकम्बवितर्कम् अविचार मुच्यते, एकस्य भावः एकत्वम्, एकत्वगतो वितर्को विचाररहितो यत्र, तत् - एकत्ववितर्काविचारम् नामद्वितीयं शुक्लध्यानं भवति, एकः कचिद् योग त्रयाणामन्यतमः अर्थो व्यञ्जनं चैकमेव एकपर्याय चिन्तनम् - उत्पाद - व्यय धौव्यादि पर्यायाणामेकस्मिन्नेव पर्याये faceस्थत दीपशिखाराजिवद् निष्मकम्पं पूर्वगतश्रुतानुसारि च चित्तं निर्विचारं यद्भवति तदेकत्ववितर्कम विचारं व्यपदिश्यते । उक्तञ्च - 'क्षीणकषायस्थानं, तस्प्राप्य ततो विशुद्धलेश्यः सन् । एक वितर्कादिचारं ध्यानं ततोऽध्येति ॥ १॥ इति
+
५५०
संक्रमण होता है वहीं ध्यानसविचार होता है।
दूसरा शुक्लध्यान एकत्ववितर्क- अविचार कहलाता है। एक का भाव एकस्व कहलाता है। जो एकत्वरूप हो ऐसा विर्क एकत्ववि तर्क है। वह विचाररहित होने से दूसरा शुक्लध्वान एकत्व वितर्कअविचार कहा गया है। इसमें तीनों योगों में से एक योग होता है। अर्थ और व्यंजन (शब्द) भी एक ही होता है। किसी एक पर्यायका चिन्तन होता है । इस प्रकार उत्पाद, व्यय और प्रौग्ध आदि पर्यायो में से किसी एक पर्याय में, वायुविहीन गृह में स्थित दीपक की शिखा के निष्कप चित्त होना एकत्ववितर्क - अविच र ध्यान कहलाता है । यह ध्यान भी प्रायः पूर्वगत श्रुत के आलम्बन से ही होता हैकहा भी है । atara सुनि क्षीणकषाय स्थान को प्राप्त करके विशुद्ध लेश्याबाला होकर hrefधतकीविचारध्यान ध्याता है ॥१॥
समान
ધ્યાનસુવિચાર થાય છે
ખીજી શુલધ્યાન એકત્લવિત વિચાર કહેવ ય છે. એક ના ભાવ એકત્વ કહેવાય છે જે એકરૂપ હોય એવા વિતક એકત્રિત છે. તે વિચાર રહિત હૈાત્રાથી ખીજું શુકલધ્યાન એકતિ—અવિચારી કહેવાયુ છે. આમાં ત્રણે ચાગેામાંથી એક ચેાગ હોય છે, અર્થ અને વ્યંજન (શઃ) પણ એક જ હૈય છે કાઇ એક પર્યાયનું ચિન્તન હેાય છે. આવી રીતે ઉત્પાદ વ્યય અને ધ્રૌવ્ય આદિ પર્યાયામાંથી કાઈ એક પર્યાયમાં વાયુરહિત ઘરમાં સ્થિત દીપાની વાટની જેમ, નિષ્કપ ચિત્ત હાથું એકવિતર્ક અવિચાર ધ્યાન કહેવાય છે. આ ધ્યાન પણ પ્રાયઃ પૂગત શ્રુતના આંખનથી જ થાય છે કહ્યુ પણ છે
વીતરાગ મુનિ ક્ષીણુ કષાય સ્થાનને પ્રાપ્ત કરીને વિશુદ્ધ લેશ્માવાળા થઇને એકત્ર વિતર્કવિચાર ધ્યાન ધ્યાવે છે ૧૫
