________________
स
दीपिका-नियुक्ति टीका अ.७ ५.६५ वैयावृत्यस्य भेदनिरूपणम् . . वैयावृत्त्यम्, सेवाकरणम् तद् दशदिधं भवति । तद्यथा-आचार्योपाध्यायस्थविरतपस्वि-शैक्ष-ग्लान-कुल-गण-संध-साधर्मिकभेदतः, तत्र-दविधं खलु वैया. वृत्त्यं भवति आचार्यस्य वैयावृत्त्यं सेशऽऽचार्य वैयावृत्त्या १ उपाध्यायस्य शुश्रूषा. करणम्-उपाध्यायवैयावृत्त्यम् २ स्थविरस्य-वृद्धानेवैयावृत्त्यं स्थविरवैयावृत्त्यम् ३ तपस्वी-मासमक्षणादिकारका, तस्य यावृत्त्य लपस्विक्षयात्त्यम् ४ शैक्षस्यग्रहणाऽऽसेवनशिक्षाभ्यासशीलस्य वैयाहत्य-शैक्षवैषावृत्त्यम् ५ ग्लानस्य रुग्णस्य रोगादिक्लेशयुक्तशरीरस्य वैयावृश्यं ग्लानरयावृत्यम् ६ अनेकगणसमुदायाकुलं तस्य वैयाहस्यं कुलवैयावृत्त्यम् ७ मुनिसमूहस्य वैयाहत्त्य गणवैयावृत्यम् ४ संघस्य--साधु साध्वी श्रावक श्राधिकारूपस्य चतुर्विधर्व संघस्य वैयावृत्त्यं संघ. करने के लिए कहते हैं-निर्जरा रूप शुभब्यापारवाले को व्यावृत्त कहते हैं वैयावृत्यका भाव या कर्म वैयावृत्य कहलाता है, जिसका अभिप्राय है सेवा करना । वैयावृत्य के दस भेइ है-(१) आचार्य की सेवा करना आचार्य वैयावृत्य है (२) उपाध्याय की सेवा करना उपाध्याय वैयोवृत्य है (३) स्थविर अर्थात् वृद्ध मुनि की सेवा करना स्थविर वैयावृत्य है (४) ग्रहण-आसेवन रूप शिक्षा का जो अभ्यास कर रहा हो ऐसे नव दीक्षित मुनि की सेवा करना शैक्ष वैयावृत्य है (५) ग्लान-अर्थात् रोग ग्रस्त की सेवा करना ग्लान वैधावृत्य है (६) मास खमण आदि तपस्या करने वाले तपस्वी की सेवा करना तपस्वि वैयावृत्य है (७) साधर्मिक अर्थात् समान समाचारीबाले साधु की लेवा फरना साध. मिक वैयोवृत्य है अनेक कुल के समूह को गण कहते हैं, कुल की सेवा करना कुल वैयाकृत्य है (९) अनेक गण के अर्थात् मुनियों के પ્રરૂપણ કરવા માટે કહીએ છીએ-નિર્જરા રૂપ શુભ વ્યાપારવાળાઓને વ્યાવૃત્ત કહે છે, વ્યાવૃત્તને ભાવ અથવા કર્મ વિયાવૃત્ય કહેવાય છે જેને અર્થ એ થાય કે સેવા કરવી વૈયાવૃત્યના દશ ભેદ છે-(૧) આચાર્યની સેવા કરવી આચાર્ય વૈયાવૃત્ય છે (૨) ઉપાધ્યાયની સેવા કરવી ઉપાધ્યાય વૈયાવૃત્ય છે (૩) સ્થવિર અર્થાત્ વૃદ્ધ મુનિની સેવા કરવી સ્થવિર વૈયાવૃત્ય છે () ગ્રહણ-આસેવન રૂપ શિક્ષણને જે અભ્યાસ કરતા હોય એવા નવદીક્ષિત સનિની સેવા કરવી લાવૈયાવૃત્ય છે (૬) માસખમણ આદિ તપયા કરનાર તપસ્વીની સેવા કરવી તપસ્વી વૈયાવૃત્ય છે. (૭) સાધમિક અર્થાત સમાન સમાચારીવાળા સાધુની સેવા કરવી સાધમિક વૈયાવૃત્ય છે. (૮) અનેક કળના સમૂહને ગણ કહે છે કુળની સેવા કરવી કુળયાવૃત્ય છે. (૯) અનેક ગણના
