________________
दीपिका - नियुक्ति टीका अ. ७ सू. ५८ सर्व गणिषु मैत्रीभावनानिरूपण पू ४९९ छाया - सर्वभूतगुणाधिक क्लिश्यमानाऽनियेषु मैत्रीमनोद कारुण्य माध्य स्थानि ॥ ५८ ॥
तत्वार्थदीपिका - पूर्व सूत्रे हिंसादि निवृत्तिलक्षण पञ्चवत साधारणतया प्राणातिपातादिषु, इहामुत्र घोरदुःखभावना च प्ररूपिता, सम्प्रति-तद्वास्यैव दार्थ सर्व सच्चादिषु सैन्यादि भानामरूपयितुमाह-'०' इत्यादि । सर्वभूत गुणाधिक क्लिश्यमानाऽ विनयेषु मैत्रीप्रमोदकारुण्य माध्यस्थ्यानि इति । तत्र - सर्वभूतेषु सर्वप्राणिषु मैत्रीं भावयेत्, गुगाधिकेषु स्वाऽपेक्षयाऽधिकगुणवत्सु प्रमोदं - हर्षातिशयं भावयेत्, क्लिश्यमानेषु क्लेशमनुभवत्सु च कारुण्यं - दया.
'सव्वगुणाहिग' इत्यादि ।
सूत्रार्थ - - सर्व प्राणियों पर मैत्री, अधिक गुणवानों पर प्रमोद, क्लेश पाते हुओं पर करुणा और अविनीतों पर मध्यस्थ भाव धारण करना चाहिए ||१८||
तत्वार्थदीपिका - पूर्व सूत्र में हिंसाविरमण आदि पांचों व्रतों की साधारण भावना अर्थात् हिंसा आदि में इस लोक में और परलोक में घोर दुःख का विचार करना ऐसी भावना का प्ररूपण किया गया, अब उसी व्रत की दृढता के लिए मेत्री आदि भावनाओं का प्ररूपण करते हैं
---
सर्वभूत, गुणाधिक, विमान और अविनीत पर अनुक्रम से मैत्री, प्रमोद, कारुण्य और माध्यस्थ्य भाव रखना चाहिए । अर्थात् समस्त प्राणियों पर मैत्री भावना भाये, अपने से अधिक गुणवानों पर
'सव्वभूयगुणाहिग' त्यिाहि
સૂત્રા-સર્વ પ્રાણુિએ પ્રતિ મૈત્રી, અધિક ગુણવાના પર પ્રમેાદ, કલેશ પામન રાએ પર કરૂણા અને અવિનીને પર મધ્યસ્થ ભાવ ધારણ
કરવા જોઇએ ૫૫૮ાા
તત્ત્વાર્થદી પકા—પૂર્વસૂત્રમાં ‘હિંસ વિરમણુ આદિ પાચે' વ્રતાની સાધારણુ ભાવના અર્થાત્ હિંસા આદિમાં આ લેખમાં અને પલેાકમાં ઘેર દુઃખના વિચાર કરવા-એવી ભાવનાનુ' પ્રરૂપણુ રળમાં આવ્યું. હવે તે જ વ્રતની દૃઢતા માટે મૈત્રી આદિ ચાર ભાવનાઓનુ` વિવેચન કરીએ છીએ
સભૂત, ગુણાધિક, કિલશ્યમાન અને અવિનીત પર અનુક્રમથી મૈત્રી, પ્રમેાદ, કારૂણ્ય અને માધ્યસ્થ ભાવ રાખવા જોઈએ અર્થાત્ સમસ્ત પ્રાણિ પર મૈત્રી ભાવના ભાવે, પેતાના કરતાં અધિક ચુવાનેા પર પ્રમેાદ ભાવના
