________________
४०२
तत्त्वाचे स्पर्शेषु ५ रागद्वेषर्जनं शब्दादिभेदाद पञ्च पञ्चमम् हानतस्येति मिलिताः पञ्चविंशतिर्भावना कर्तव्याः ॥२५॥५६॥ ___हत्यार्थनियुक्ति:-पूर्व सर्वपाणातिपातविरमणादिलक्षणानि पञ्चमहावतानि प्ररूपितानि, सम्पति-तेषां व्रतानां दाढाथ मैकैकस्य महावतस्य पञ्च पञ्चभावनाः प्ररूपयितुमाह-तस्थेज्ज8 ईरियाहया पणवीसं भावणानो' इति । तत्स्थैर्याथम्-इर्यादिकाः पञ्चविंशतिर्भावना भावनीयाः, तेषां पूर्वोक्तस्वरूपाणां सर्वत, : (१) प्रशस्तरूप (२) इस (३) गंध (४) स्पर्श और (५) शब्द में राण और अप्रशस्त रूपादि में द्वेष धारण न करना, यह पांच पंचमव्रत की भावनाएं है । सब मिलकर पच्चीस भावनाएं होती हैं ॥५६॥
तत्वार्थनियुक्त-पहले सम्पूर्ण प्राणातिपातविरमण आदि पांच महानतों की प्ररूपणा की गई, अघ उन व्रतों की दृढता के लिए-एकएक महाव्रत की पांच-पांच भावनाएं कहते हैं।
उन व्रतों की स्थिरता के लिए ईर्थी आदि पच्चीस भावनाओं का सेवन करना चाहिए अर्थात् सम्पूर्ण प्राणातिपातविरमण आदि पांच महाव्रतों का तथा स्थूलप्राणातिपात विरमण आदि पांच अणुव्रतों को दृढ करने के लिए पच्चीस भावनाएं कही गई हैं। वे इस प्रकार है(१) ईर्यासमिति (२) मनोगुप्ति (३) वचन गुप्ति (४) एषणा (५) आदाननिक्षेपणा (६) आलोच्य संभाषण-सोच-विचार करके बोलना (७) क्रोध का त्याग (८) लोभ का त्याग (९) भय का त्याग (१०) हास्य
(१) प्रशस्त ३५ (२) २स (3) 14 (४) २५श भने (५) शमा રિગ તથા અપ્રશસ્ત રૂપાદિમાં ઠેષ ધારણ ન કરો એ પાંચ પાંચમાવતની ભાવનાઓ છે. બધી મળીને પચ્ચીસ ભાવનાઓ થાય છે કે પ૬ છે * તત્ત્વાર્થનિયુક્તિ–અગાઉ સપૂર્ણ પ્રાણાતિપાત વિરમણ આદિ પાંચ મહાવ્રતની પ્રરૂપણ કરવામાં આવી હવે આ વ્રતની દ્રઢતાને માટે એક એક મહાવ્રતની પાંચે પાંચ ભાવનાઓ કહીએ છીએ
તે વ્રતોની સ્થિરતા માટે ઈર્યા આદિ પચ્ચીસ પ્રકારની ભાવનાઓનું સેવન કરવું જોઈએ અથત સપૂર્ણ પ્રાણાતિપાત વિરમણ આદિ પાંચ અણુવ્રત ને દઢ કરવા માટે પચ્ચીસ ભાવનાઓ કહેવામાં આવી છે જે આ પ્રમાણે छ- (१) सामति (२) भनाशुति (3) क्यनशुति (४) मेष (५) माहान નિક્ષેપણું (૬) આલે સંભાષણ– સમઝી વિચારીને બેવું (૭) ક્રોધને या (८) सासनी त्यास (6) अयना त्याग (१०) हास्यने त्यास (११)
