________________
तस्वायत्र
४२२ विंशतिविधे मोहनीयकर्मणि क्षीणे सनि पञ्चविध ज्ञानावरण नवविध दर्शनावरण पञ्चविधान्तरायकर्मसु क्षीणेषु मनुष्यायुष्यभिन्ने त्रिविधायुष्यकर्माणि च क्षीणे पूर्वोक्त त्रयोदश नामकर्मसु च क्षीणेषु समस्त द्रव्यपर्यायपरिच्छेदि केवलज्ञान दर्शनं घातिम चतुष्टयापगमात् प्रादुर्भवतीति भावः, उक्तश्च स्थानाङ्गे ३ स्थाने-"खी गमोहस्सणं अरहओ लो कम्मंसा जुग खिज्जंति, तं जहा-नाणावरणिज्ज, दसणावरणिज, अंतराइयं-" इति, क्षीणमोहस्य खलु अईतस्त्रयः कर्मा शाः युगपत् क्षीयन्ते, तद्यथा-ज्ञानावरणीय, दर्शनावरगीयम्, आन्तरायिकम्, इति ॥५३।। __ मूलम्-सव्वदचपज्जबोभासिणाणं केवलं ॥५४॥
छाया-सर्व द्रव्य पर्यावभासि ज्ञान केवलम् ॥५४॥
पहले विशिष्ट तप के अनुष्ठान आदि द्वारा अट्ठाईस प्रकार के मोहनीय कर्म के क्षय होने पर तथा पांच प्रकार के ज्ञानाचरण, नौ प्रकार के दर्शनावरण और पांच प्रकार के अन्तराय मे का क्षय होने पर, मनु. ष्याय के सिवाय तीन प्रकार के आयु कर्म का क्षय होने पर और तेरह प्रकार के नामकर्म का क्षय होने पर समस्त द्रव्यों और पर्यायों को जानने बाला केवलज्ञान और केवलदर्शन, चार घातिया कर्मों के हट जाने से प्रकट होता है। स्थानांगमूत्र के तीसरे स्थान में कहा है-'जिसका मोहकर्म क्षीण हो चुका है उन अरिहन्त के तीन कमांश एक साथ क्षय को प्राप्त होते हैं, यथा-ज्ञानावरणीय, दर्शनावरणीय, और अन्तराय।५३। 'सव व पज्जया' इत्यादि। सूत्रार्थ:-केवलज्ञान समस्त द्रव्यों और पर्यायों को जानता है ।५४॥
અગાઉ વિશિષ્ટ તપના અનુષ્ઠાન આદિ દ્વારા અઠયાવીશ પ્રકારના મોહનીય કને ક્ષય થવાથી તથા પાંચ પ્રકારના જ્ઞાનાવરણ નવ પ્રકારના દર્શનાવરણ અને પાંચ પ્રકારના અન્તરાય કર્મને ક્ષય થવાથી, મનુષ્પાયુ સિવાયના ત્રણ આયુષ્ય કર્મોનો ક્ષય થવાથી અને તે પ્રકારના નામકર્મને ક્ષય થવાથી સમસ્ત દ્રવ્ય અને પર્યાને જાણનાર કેવળજ્ઞાન અને કેવળદર્શન, ચાર ઘાતિ
ના દર થવાથી પ્રકટ થાય છે. સ્થાનાંગસૂત્રના ત્રીજા સ્થાનમાં કહ્યું છે – મન મોહકમ ક્ષીણ થઈ ચુકયું છે તે અરિહન્તના ત્રણ કર્મીશ એકી સાથે શ્રયને પ્રાપ્ત થાય છે જેમકે જ્ઞાનાવરણીય, અને દર્શનાવરણીય અને આંતરાય ૫૩
'सव्वव्व पज्जवा' त्यात સવાર્થ-કેવળજ્ઞાન સમસ્ત દ્રવ્ય તેમજ પર્યાને જાણે છે. ૫૪
