________________
सारेण प्रतिपादीतरागद्वेषेण यथास्य
ते । तत्र तस्य भाव
दीपिका-नियुक्ति टीका भ.८ ५.३८ विस्तरतोसम्यग्दर्शननिरूपणम् ७३७
तत्वार्थनियुक्ति:--'पूर्वमूत्रे-सम्यग्दर्शन सम्यग्ज्ञान सम्यकचारित्र तपांसि इति चतुष्टयस्य मोक्षम्मति कारणत्वं प्रतिपादितम्, सम्पति-तत्र प्रथमोपात्तं सम्य. ग्दर्शननं प्ररूपयितुमाह-'तत्तत्थ सद्धाणं सम्प्रदंसण" इति । तत्यार्थश्रद्धानम् तस्वानां जीवानीवादि नवाना मानां श्रद्धानं रुचिरमीतिः, तत्त्वेन वा अर्थानां स्वैः स्वैनिविशेषैः परिच्छिद्यमानानां जीवादिपदार्थानां स्याद्वादसिद्धान्तानु. सारेण प्रतिपादितानां श्रद्धानं-रुचिपूर्वकं विश्वसनं तयार्थश्रद्धानं सम्यग्दर्शन मुच्यते भगवताऽर्हता वीतरागद्वेषेण यथारूपं जीवादित त्वं प्रतिपादितं तयारूपेणैव तेषां श्रद्धानं प्रत्ययावधारणं सम्यग्दर्शनं व्यपदिश्यते । तत्र तस्य भावस्तत्त्वम्, तत्त्वेन भावेन स्व प्रतिपत्त्या जीवादिपर्दानां निश्चयनं न तु मातापित्रादि दाक्षि. ण्यानुरोधात्, न वा-धनादि लाभापेक्षया कृत्रिममात्र श्रद्धानम्, अपितु-तदेव वस्तु
तत्त्वार्थनियुक्ति-पूर्वसूत्र में प्रतिपादन किया गया है कि सम्प गूदर्शन, सम्यगूजान, सम्यग चारित्र और सम्यक् तप, ये चारों मोक्ष के कारण हैं, अब इन चारों में से प्रथम सम्यग्दर्शन की प्ररूपणा की जाती है___ तत्त्वार्थ का श्रद्धान सम्घगदर्शन है। तत्वों अर्थात जीवादि नौ पदार्थों पर श्रद्धा-रूची-प्रतीति करना अथवा यथार्थ रूप से अपनेअपने ज्ञानों द्वारा जाने जाने वाले, स्यावाद सिद्धान्त के अनुमार प्रति. पादित पदार्थों का रूचि पूर्वक श्रद्धान करना सम्यग्दर्शन कहलाता है। तात्पर्य यह है कि वीतराग अर्हन्त भगवान ने तत्वों का जिस रूप में प्रतिपादन किया है, उसी रूप में उन हा श्रद्धान करना सम्यग्दर्शन है। जीवादि पदार्थों का श्रद्धान अपनी प्रतिपत्ति से करना चाहिए, मातापिता आदि की लिहाज से अश्वा धन आदि के लाभ की इच्छा से
તત્વાર્થનિર્યુક્તિ-પૂર્વસૂત્રમાં પ્રતિપાદન કરવામાં આવ્યું કે સમ્યફ દર્શન, સમ્યફ઼જ્ઞાન સમ્યકરો રિન્ન અને સમ્યક્ તપ, એ ચારે મોક્ષના કારણ છે, હવે આ ચારે પિકી પ્રથમ સમ્મદર્શનની પ્રરૂપણ કરવામાં આવે છે.
તત્વાર્થની શ્રદ્ધા સમ્યક્દર્શન છે ત અર્થાત્ જીવાદિ નવ પદાર્થો પર શ્રધા રૂચિ પ્રતીતિ કરવી અથવા યથાર્થ રૂપથી પોત–પિતાના જ્ઞાનો દ્વારા જાણી રાકાનારાં સ્યાદ્વાદસિદ્ધાંત અનુસાર પ્રતિપાદિત પદાર્થોની રૂચિપૂર્વક શ્રદ્ધા કરવી સમ્યક્દર્શન કહેવાય છે. તાત્પર્ય એ છે કે વીતરાગ અહંત ભગવંતોએ તોનું જે રૂપમાં પ્રતિપાદન કરેલ છે તે જ સ્વરૂપે તેમની શ્રદ્ધા કરવી સમ્યકદર્શન છે. જીરાદિ પદાર્થોની શ્રદ્ધા પિતાની આગવી પ્રેરણાથી કરવી જોઈએ માતા પિતા આદિના ફરમાનથી અથવા ધન વગેરેના લાભની ઈચ્છાથી બનાવટી
त० ९३
