________________
७३६
तस्वार्थस 'तत् सर्वनाम इत्यन्वर्थसंज्ञावलात, तस्य सामान्यस्य भावस्तत्वम् । तथा च-यवस्तु यथा पवस्थितं वर्तते तस्य वस्तुनः तथाभावो भवनम्, तत्त्वेनार्थ स्तरवार्थः तरा मेवार्थ स्तत्त्वार्थः, तत्वार्थस्य श्रद्धानं तत्त्वार्थश्रद्धानं सम्यग्दर्शन मवगन्तव्यम् । तत्वानि च प्रथमाध्याये प्ररूपितानि नवविधानि वोध्यानि, सम्यक्त्वञ्च-पूर्वो. तानां जीवादि नवतानाम्-अर्थानां यथावस्थितस्य वास्तविकस्वरूपस्य तथा भावेनोपदेशो विश्वास विशेषरूप श्रद्धानश्वोच्यते । एवञ्च-जीवादि तत्वार्थानां जैनागमेषु येन रूपेण वास्तविक स्वरूपं प्रतिपादितं तेनैव रूपेण विज्ञाय तद्भावे. नोपदेशनं श्रद्धाकरणं च सम्पग्दर्शनं बोध्यम् । उक्तश्चोत्तराध्ययने२८ अध्यने १५ गाथायाम्-'तहियाणं तु भाषाणं सम्भावे उवएसणं । भावेणं सद्दहंतस्स सम्मत्तं त विधाहियं ।१॥ इति, तत्थ्यानान्तु भावानां सद्भाव उपदेशनम् । भावेन श्रद्दधतः सम्यक्त्वं तद् व्याख्यातम् ॥१॥ इति ॥३८॥ संज्ञा है। इस प्रकार तत्व शब्द का अर्थ हुआ-जा वस्तु जिस स्वरूप में है उसका वैसा ही होना, तत्त्वार्थ काश्रद्धान तत्व श्रद्धान कहलाता है। यही सम्पग्दर्शन है। तत्वों का निर्देश प्रथम अध्याय में किया जा चुका है। उनकी संख्या नौ है । इस प्रकार पूर्वोक्त जीव अजीव आदि तत्वों पर यथार्थ रूप से विश्वास करना श्रद्धान कहलाता है। अतएव जैनागमों में जीवादि तत्वों का जिस रूप में प्रतिपादन किया गया है, उन्हें उसी रूप में समझ कर सही श्रद्धान करना सम्यग्दर्शन है। उत्तराध्ययन सूत्र के २८ वें अध्ययन की गाथा २५ वीं में कहा है-'तथ्य अर्थात् शास्तविक पदार्थों का यथार्थ कथन करना और भाव पूर्वक श्रद्धा करना सम्यक्त्व कहा गया है ॥३८॥
તત્વ શબ્દનો અર્થ થયે વસ્તુ જે સ્વરૂપમાં છે તેનું તેજ પ્રમાણે તેવું તત્વાર્થની શ્રદ્ધા તત્વશ્રદ્ધા કહેવાય છે, આજ સમ્યક્દર્શન છે તને નિર્દેશ પ્રમથ અધ્યાયમાં કરવામાં આવ્યું છે. તેમની સંખ્યા નવ છે. આ રીતે પૂત જીવ અજીવ આદિ તત્વે પર યથાર્થ રૂપથી વિશ્વાસ કરે શ્રદ્ધા કહેવાય છે. આથી જૈનાગમમાં જીવાદિ તનુ જે સ્વરૂપે પ્રતિપાદન કરવામાં આવ્યું છે તેમને તે જ સ્વરૂપે સમજીને સાચી શ્રદ્ધા ભાવવી સમ્યક્દર્શન છે. ઉત્તરાયન સૂત્રના ૨૮માં અધ્યયનની ૧૫મી ગ થામાં કહ્યું છે તે અથાત વાસ્તવિક પદ ર્થોનું યથાર્થ કથન કરવું અને ભાવપૂર્વક શ્રદ્ધા કરવી સમ્યકત્ર કહેવામાં અાવ્યું છે . ૩૮ છે
