________________
तत्वार्थ सूत्रे
હવ शिना व्याघ्रेणाक्रान्तस्याऽभिभूतस्य मृगशावकस्य किञ्चिदपि शरणं न भवति, एवं - जन्मजरामरणाऽऽधिव्याधि विप्रयोगाऽप्रियसंयोगाऽनिष्ट प्राप्तीष्टानवाप्ति दारिद्रय दौर्भाग्य दौर्मनस्यादि जन्येन दुःखेनाऽभिभूतस्य प्राणिनः संसारेऽस्मिन् न किमपि शरणं विद्यते 'धर्मविना' इत्येवमनुचिन्तयतो जीवस्य 'नित्यमहमशरणोऽस्मि' इति सर्वथोद्विग्नस्य मांसारिकेषु मनुन - देवसम्बन्धिसुखेषु हिरण्यरत्नसुवर्णादिषु हस्त्यश्वदिषु च नाभिषङ्गो भवति अपितु तीर्थकुदुक्तागमविहित ज्ञानदर्शनचरणादिषु नित्यं वर्तते यतो हि जन्मजरामरणभयविविधव्याधि परिक्लेशपरिष्वक्तस्य जीवस्य ज्ञानदर्शनचरणमेव परमशरणम् 'इत्यमांसभक्षी व्याघ्र के द्वारा आक्रमण करने पर हिरण के बच्चे के लिए कोई भी शरण नहीं होता, इसी प्रकार जन्म, मरण, आधि, व्याधि, इष्टवियोग, अनिष्टसंयोग, अनिष्ट प्राप्ति, इष्ट की अमाप्ति, दरिव्रता, दुर्भाग्य एवं दुर्मना आदि से उत्पन्न होने वाले दुःखों से सताये हुए प्राणी के लिए इस संसार में धर्म के अतिरिक्त अन्य कोई भी शरण नहीं है ।
इस प्रकार चिन्तन करने वाले जीव को ऐसा मान हो जाता है कि मैं सदैव शरण विहीन हूं ऐसा प्यान होने पर वह विरक्त हो जाता है और मनुष्य तथा देव संबंधी संसारिक सुखों के प्रति तथा उन सुखों के साधन स्वर्ण आदि और हाथी घोडा महलमकान आदि के प्रति निरीह घन जाता है। इतना ही नहीं, वह तीर्थकर भगवान् द्वारा प्रतिपादित ज्ञान दर्शन चारित्र आदि में सदा प्रवृत्ति करता है, क्योंकि
ભક્ષી કાઈ વાઘ દ્વારા આર્કમણુ થાય ત્યારે હરણના ખચ્ચા માટે કાઈ પણ શરણુ રહેતુ નથી, એવી જ રીતે જન્મ, જરા, મરણ આધિ વ્યાધિ, ઈષ્ટવિયેાગ, અનિષ્ટસયેાગ, અનિષ્ટપ્રાપ્તિ ઇષ્ટની અપ્રાપ્તિ દરિદ્રતા દુર્ભાગ્ય અને દુનસ્કતા આદિથી ઉત્પન્ન થનારા દુ:ખાથી સતાવવામાં આવેલ પ્રાણીને માટે આ સ'સારમાં ધમ શિવાય ખીજું કોઇ જ શરણ નથી.
આ રીતનુ' ચિન્તન કરનારા છત્રને એ જાતનું ભાન થઇ જાય છેૢ કે હુ અશરણુ છું અને આવી પ્રતીતિ થઈ જવાથી તે વિરકત થઈ જાય છે અને મનુષ્ય તથા દેવ સબધી સૌંસારિક સુખા તરફ તથા તે સુખાના સાધન સુવણુ આદિ અને હાથી, ઘેડા, મહલ મકાન પ્રત્યે નિસ્પૃહ અની જાય છે એટલુ જ નહી' તે તીર્થંકર ભગવાન દ્વારા પ્રતિપાદિત જ્ઞાન, દર્શીન, ચારિત્ર આદિમાં હમેશાં પ્રવૃત્ત રહે છે, કારણ કે જન્મ જરા, મરણુ, ભય, વિવિધ
