________________
दीपिका-नियुक्ति टीका अ.७१.४० सम्यग्दृष्टे: पञ्चातिचारनिरूपणम् २९७ भवति मम्यक्त्वे शुद्धेच ब्रशुद्धिर्भवति, सम्यक्त्वे निरति चारे सत्थेब ब्रीमद तीति सम्यक्त्वस्याऽतिचारान् प्रतिपादयितुमाह-संमत्तल संकाइया पंच अइयारा' इति, सम्यक्त्वस्य-सभ्यग्दर्शनस्य शङ्कादिकाः-शङ्का, ऽऽदिपदेन कांक्षा विचिकित्सापरपाषण्ड पशंसापरपापण्डसंस्तवश्चेत्येते पश्चाऽतिचाराः मोह, नीयकर्मणो वैचित्र्या दास्मनः परिणतिविशेषा मालिन्यतारूपा दोषा भवन्ति । तथा च निःशङ्कितत्वादिभिः सम्यग्दर्शनविशुद्धिर्भवति, शङ्काकांक्षा विचिकि सादिभिश्च सम्यग्दर्शनस्याऽविशुद्धिः । तत्र-शङ्का अहंदुपदिष्टेषु तत्त्येषु सर्वतो देशतो वात्सल्यतया संशयकरणम्, सम्यक्त्वेहि कांचिदपि शङ्का न कृत्वा निःशंकतया तद्रक्षगीपम् । काङ्क्षा-संवतो देशश्च मिथ्यादर्शनस्याऽभिलाषः । है, वह निश्चय ही व्रती नहीं हो सकता बनीपन सम्यगदर्शन मूलक है। व्रती निश्चितरूप से सम्यक्त्ववान ही होता है । सम्यक्त्व के शुद्ध होने पर ही ब्रनों की शुद्धि होती है। निरतिचार सम्यक्त्व के होने पर ही व्रती होता है, अतएव सम्यक्त्व के अतिचारों का प्रतिपादन करते हैं___सम्यक्त्व के शंका आदि पांच अतिचार है 'आदि पद से कांक्षा विचिकित्सा, परपाषण्ड प्रशंसा और परपाषण्ड संस्तव अतिचारों का ग्रहण होता है । मोहनीय कर्म की विचित्रता से आत्मपरिणति विशेष मलीनता रूप दोष होते हैं, अतः निःशंकितत्व आदि ले सम्यगदर्शन की विशुद्धि होती है और शंका, काँक्षा, विचिकित्सा आद सम्यग्द.
र्शन की अशुद्धि होती है । ____ अर्हन्त भगवान द्वारा उपदिष्ट तत्वों में बर्बदेश से था एकदेश से संशय करना शंका है । माक्स्व में कुछ आशंका न कर के, निः. સમ્યક્દર્શન મૂળક છે વતી નિશ્ચિતપણે શ્રદ્ધાવાન જ હોય છે. સમ્યક્ત્વ શુદ્ધિ હોય તે જ વ્રતની શુદ્ધિ થાય છે નિરતિચાર સકૃત્વ હોય ત્યારે જ વતી થઈ શકાય છે આથી સમ્યક્ વના અતિચારોનું પ્રતિપાદન કરીએ છીએ
સમ્યક્ત્વના શંકા વગેરે પાંચ અતિચાર છે. “આદિ પદથી કાંક્ષા, વિચિકિત્સા, પરપાષડ પ્રશંસા અને પરપાવંડ સંતવ અતિચારોનું ઘડણ થાય છે. મેહનીય કર્મની વિચિત્રતાથી આત્મપરિણતિ વિશેષ મલીનતા રૂપ દેષ ઉત્પન્ન થાય છે આથી નિ શંકિતવ આદિથી સમ્યક્દર્શનની વિશુદ્ધિ થાય છે અને શંકા કક્ષા વિચિકિત્સા વગેરેથી સમ્યક્દર્શનની અશુદ્ધિ થાય છે
અહંત ભગવાન દ્વારા ઉપદિષ્ટ તત્તમાં સર્વદેશથી અથવા એક દેશથી સંશય કરે એ શંકા કહેવાય છે, સમ્યફવમાં કઈ પણ પ્રકારની
