________________
दीपिका-नियुक्ति टीका अ. ७ सू. ४० सम्यग्दृष्टेः पञ्चातिचारा: १३ संहार्यमतेस्तु कथैका ? तम्मात् तीर्थकृभिर्भगवद्भिः दास्थादि यथाछन्दि कैरपि सह सहवासो निषिद्धः, तैः स है करात्रमप्येकत्र वासेन सम्यग्दृष्टः परि. स्यागो भवति, अतएव-कुतीथिकानां प्रशंसा-संस्तत्रौ सम्यग्दृप्टेर्भालिन्य हेतु स्वात्-भ्रंशहेतुत्वाद्वाऽतिचारौ बोधयो । उक्तश्चोपासकदशाङ्गे-१ अध्ययने-- 'सम्मत्तस्स पंच अध्यारा पेशाला जणियब्वा न समायरियध्या' तं जहा. संका-कंखा-वितिगिच्छा, परपासंडपलंसा, परपासंडसंथवो' इति । सम्यक्तास्य पञ्चातिचाराः प्रधाना ज्ञ तव्याः न समाचरितव्याः, तद्यथा-शङ्का-१ काङ्क्षा-२ विचिकित्सा-३ परपापण्डप्रशंसा४ परपाषण्डसंस्तवः५ इति ॥४०॥ निवास करने से, उनकी प्रक्रि ग को सुनने से और क्रिया को देखने से अविचल बुद्धि काले जन को दृष्टि और विचार में भेद उत्पन्न हो जाता है। जिनकी बुद्धि अस्थिर है उनका तो कहना ही क्या है ? इसी कारण भगवान् तीर्थकर ने पार्श्वस्थों (शिथिलाचारियों) और स्वच्छन्दा चारियों के साथ सहवास का निषेध किया है। ऐमों के साथ एक रात्रि भी निवास करने से सम्यग्दृष्टि का परित्याग हो जाता है। अतएव कुनीर्थिकों की प्रशंशा करना और उनके साथ परिचय करना सम्यग्दर्शन की मलीनता का कारण है-भ्रष्टता का कारण है, इसी से इन दोनों को अतिचार कहा है । उपासकदशांग सूत्र में प्रथम अध्ययन में कहा है-'सम्यक्त्व के पांच प्रधान अतिचार जानने चाहिए किन्तु उनका आचरण नहीं करना चाहिए। वे यो है शंका, कांक्षा, विचिकित्सा, परपाषण्ड प्रशंमा और परपाषण्ड संस्तव ॥४०॥ તથા પરસ્પરમાં વાર્તાલાપ કરવાથી થનારે પરિચય સંતવ કહેવાય છે. એક સાથે નિવાસ કરવાથી, તેમની પ્રકિય એને સાંભળવાથી અને ક્રિયાઓને જેવાથી અવિચલ બુદ્ધિવાળા પુરૂષની દૃષ્ટિ તેમજ વિચારમાં ભેદ ઉત્પન્ન થઈ જાય છે. જેમની બુદ્ધિ અસ્થિર છે તેમનું તે કહેવું જશું ? આ કારણે જ ભગવાન તીર્થંકર પાશ્વ (શિથિલાચારિઓ) તેમજ સ્વછન્દાચારિઓની સાથેના સહવાસને નિષેધ કર્યો છે. એવાની સાથે એક રાત્રિ પણ સહવાસ કરવાથી સમ્યકષ્ટિ ચાલી જાય છેઆથી કુતીવિકેની પ્રશંસા કરવી અને તેમની સાથે પરિચય કરે સમ્યગદર્શનની મલીનતાનું કારણ છે-ભ્રષ્ટતાનું કારગ છે આ માટે જ એ બંનેને અતિચાર કહેવામાં આવ્યા છે ઉપાસકદશાંગસૂત્રના પ્રથમ અધ્યયનમાં કહ્યું છે-“સમ્યક્ત્વના પાંચ મુખ્ય અતિચ ૨ नया नये. तसा भुकम छ-२४, ४iक्षा, विलिसा, ५२पाष३५शस। सने ५२१ पसरत. ॥४१॥
त० ४०
