Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ kharatara, digaMtra porkhAmIya pUchya u. sAdha pArNIya A1mIka, AMdhalIka kauzi kupata dharmasAgarajI, gaNI. - lokA. kaTuDa sacaraNa CURATED - apara nAma parIkSA cll) pU. 80 hIrasUrijI ma. (bIjAmati pAcaNaMda, - bhASAMtara kartA : pU. A. zrI narendrasAgarasUrijI ma. saMpAdaka : pra. pU. munivarya munIndrasAgarajI ma. bhASAMtara lekhana : pU. muni zrI mahAbhadrasAgarajI ma.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ je hai 6 zrI jInazAsananabhomaNI-mahopAdhyAya zrI dharmasAgarajIgaNivarebhyo namaH 6 zrI zAsanakaMTakoddhArakasUrijI graMthamAlA graMthAMka-93 tapAgacchIya avicchinna sAmAcArI saMrakSaka-zrI tattvataraMgiNI Adi aneka prauDha graMthonA racayitA-paramagItArtha-pU. mahopAdhyAya zrI dharmasAgarajI gaNivara racita (da....za....ma...to nuM - khaMDa...na....ka..ra...vA....rU...5 ) zrI pravacana parIkSA graMthano agvAda bhAga-1lo : anuvAdakartA : zrI vijayadevasUra tapAgaccha sAmAcArI saMrakSaka-vAdimada bhaMjaka-zAsana prabhAvaka- samartha vidvAna-zAsanakaMTakoddhAraka-pU. AcAryadevazrI haMsasAgarasUrIzvarajI mahArAjanA paTTAlaMkAra-jyotirvi aneka graMthonA praNetA-zAsana rakSaka pU. AcAryazrI narendrasAgarasUrijI mahArAja : prakAzaka : zrI zAsanakaMTakoddhAraka sUrijI jaina jJAnamaMdira vya. zA. jItendrakumAra laheracaMda jI. bhAvanagara = vAyA talAjA = mu. ThaLIyA = 364145
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ -zrIpravacana parIkSA-graMtharatnano-anuvAda bhAga 1 lo vIra saM. 2528| | vikrama saM. 2058 | | sane 2002 sarva hakka svAdhIna prathamavRtti | sa | ke rU. 250=00 2 | nakala 500 prAptisthAna zrI zAsanakaMTakoddhArakasUrijI jaina jJAnazALA The. girirAja sosAyaTI-mu. pAlItANA 364270 : mudraka : kahAna mudraNAlaya sonagaDha-36425)
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIrapura muMbaI muMbaI pAlItANA pAlItANA muMbaI sahAyakonI-zubhanAmAvalI rUA. pa000=00 pU.A.zrI naradevasAgarasUrijI ma.nA upadezathI zrI zvetAmbara mUrti pUjaka jaina saMgha rU. 2500=00 pU.A.zrI mahAyazasAgarasUrijI ma.nA upadezathI- zrI navajIvana sosAyaTI jaina saMgha rU. 10000=00 pU.A.zrI jinacaMdrasAgarasUrijI ma.nA upadezathI zrI zvetAmbara mUrti pUjaka jaina saMgha-mATuMgA rUA. 10000=00 pU. A. zrI hemacaMdrasAgarasUrijI ma.nA upadezathI zrI panArUpA dharmazALA cAturmAsika ArAdhaka samiti rUA. 5500=00 pU. munizrI amarendrasAgarajI ma.nA upadezathI zrI zramaNasthavirAlaya (girirAja sosAyaTI) rU. 5500=00 pU. munizrI mahAbhadrasAgarajI ma.nA upadezathI jhaverI pravINacaMda ratanacaMda ha. himAMzubhAI rUA. 5500=00 pU. paM. zrI naracaMdrasAgarajI ma.nA upadezathI- teozrInA bhaktagaNa taraphathI rUA. 10000=00 pU. munizrI nayacaMdrasAgarajI ma.nA upadezathI zrI copATI zvetAmbara mUrti pUjaka jaina saMgha rUA. 2500=00 pU. muni zrI pUrNacaMdrasAgarajI ma.nA upadezathI teozrInA bhaktagaNa taraphathI rUA. 2500=00 pU. muni zrI akSayacaMdrasAgarajI ma.nA upadezathI zrI mahAvIranagara-zaMkaragallI jaina saMgha rUA. 1500=00 pU. muni zrI akSayacaMdrasAgarajI ma.nA upadezathI zrI jhaveracaMda pratApacaMda jaina upAzraya vAlakezvara - pU. sAdhvIjI zrI aMjanAzrIjI ma.nA ziSyA pU. sAdhvIjI zrI vidyAzrIjI mahArAjanA upadezathIrUA. 5500=00 zrI aMjanAzrIjI ArAdhanA bhavananI ArAdhaka baheno rUA. 5500=00 zA. vinayacaMda kuMvarajI parivAra rUA. 5500=00 zrI vimaLAbahena nAnAlAla lIMbaDIvALA rUA. 5500=00 zrI ghATakopara zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha (rUA. 2500=00 zrI puSpAbahena hariSabhAI (sudAmaDAvALA) muMbaI pAlItANA kAMdIvalI muMbaI pAlItANA bhAvanagara koimatura muMbaI cennaI
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ (rUA. 2500=00 rUA. 2500=00 rU. 1008=00 rUA. 1000=00 rUA. 1008=OO. rU. 1008=00 rU. 5500=00 zrI maphatalAla caMdulAla jogANI (khImatavALA) navasArI zrI raMbhAbahena jayaMtilAla gAMdhI (bhadrAvaLavALA) ha. temanA putravadhuo zrImatI jyotibahena tathA zrImatI arUNAbena muMbaI zrI zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha vallabhIpura zrI zrAvikA upAzrayanI baheno vallabhIpura zeTha zrI velacaMda dhArazIbhAI vallabhIpura vorA dhanajIbhAI chaganalAla vallabhIpura zeTha zrI talakacaMda dhArazIbhAI vallabhIpura pU. sAdhvIjI zrI niraMjanAzrIjI ma.nA upadezathIzrI pratApa nivAsanI ArAdhaka baheno pAlItANA pU. sAdhvIjI zrI guNodaya zrIjI ma.nA upadezathI- zrI ratnatrayI ArAdhanA bhavananI ArAdhaka baheno pAlItANA pU. sAdhvIjI zrI jitendrazrIjI ma.nA upadezathI- zrI nivRtta nivAsanI ArAdhaka baheno pAlItANA pU. sAdhvIjI zrI hitajJAzrIjI ma.nA upadezathIzrI khAnapura bahAI senTaranI ArAdhaka baheno amadAvAda pU. sAdhvIjI zrI hitajJAzrIjI ma.nA upadezathI- zrI revAdAsanI poLanA bahenonA upAzraya taraphathI amadAvAda pU. sAdhvIjI zrI prazamarasAzrIjI ma.nA upadezathI- zrI kesarIyAnagaranI ArAdhaka baheno pAlItANA pU. sAdhvIjI zrI amitAzrIjI ma.nA upadezathI- zrI sarvamaMgala epArTamenTanI ArAdhaka baheno surata pU. sAdhvIjI zrI nayapUrNAzrIjI ma.nA upadezathIzrI nivRtta nivAsanI ArAdhaka baheno pAlItANA rUA. 550=00 rU. 5500=00 rUA. 2500=00 rUA. 1000=00 rUA. 1000=00 rU. 1000=00
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vijayadevasUra tapAgaccha sAmAcArI saMrakSaka-vAdimada bhaMjaka-- cAritra cUDAmaNi--parama zAsana prabhAvaka--samartha vaktA-- zA...sa...na...ka...Ta...ko...dvA...ra...ka pU. AcAryadeva zrI haMsasAgarasUrIzvarajI mahArAjA janma : vi. saM. 1954nA kA. va. 6, ThaLiyA dIkSA vi. saM. 1987nA kA. va. 3, muMbaI vaDIdIkSA : vi. saM. 1987nA mAga. zu. 1, muMbaI birUdArpaNa: vi. saM. 2007nA mahA vada 5, jaina saMgha pAlItANA gaNipada: vi. saM. 2015nA mahA vadi 11, cANasmA upAdhyAya padaH vi. saM. 2022nA mahAvada 8, pAlItANA AcAryapada 8 vi. saM. 2029nA mAga. zui 2, talAjA svargavAsa 8 vi. saM. 2029nA caitra zudi 13, ThaLiyA jeozrIe zrI piMDaniryukti AgamagraMthano anuvAda, zrI zrAddha pratikramaNa sUtrano anuvAda, zrI tattvataraMgiNI graMthano anuvAda, zrI kumatAhiviSaRgulI maMtra timira taraNInI sAnuvAda racanA, zrI vividha praznottara zuddhi prakAza, zrI kalyANa samAdhAna zuddhi prakAza Adi aneka graMthonI racanA karI temaja vidvadbhogya aneka viSayonA lekho--pustako dvArA zAsananI sevA karIne yAvacaMdra divAkarau nAma amara banAvI gayA che.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ pa ] ( prakAzakIya-nivedana ) vikramanI sattaramI zatAbdimAM tapAgacchane nAmazeSa karavA mATe jemaNe kammara kaselI hatI, tevA digaMbara-kharatara-AMcalika ane pUnamIA Adi daza matanA nAyako-sAdhuo ane temanA bhaktonI sAme aDIkhama parvatanI jema sthira rahIne ane potAnA ja samudAyanA ke tapagacchavartI sAdhuo AdinA sAtha sahakAra sivAya ekale hAtheja te te matavAdIono Agama, vyavahAra, nIti, yukti, prayukti AdivaDe parAbhava karavA pUrvaka, are! paMDitonI sabhAmAM tathA rAjasabhAmAM paNa vAda karIne teone saMpUrNa cUpa karI devAnuM adbhuta sAmarthya dharAvanAra evA pUjya mahAmahopAdhyAya zrI dharmasAgarajI mahArAje svopajJavRtti sahita racelo evo A "pravacana parIkSA" nAmano mahAgraMtha, je saMskRta bhASAmAM che, teno jo gujarAtI bhASAmAM bhASAMtara karIne pragaTa karavAmAM Ave to-- jaina zAsananA eka apratihata yoddhA evA pUjya mahopAdhyAya zrI dharmasAgarajI gaNipuMgave zAsana-tapagaccha ane svasamudAya mATe ApelA bhogonI sAmAnyajanane paNa khAtrI thavA sAthe temanI zAsana-zAstra ane tapagacchanI saMrakSaNatAnI paNa pUrNa khAtrI thAya." Avo suMdara vicAra pU.A.zrI narendrasAgarasUrijI mahArAjanI manobhUmikA para keTalAya samayathI aMkita thayela hato; paraMtu "pote saMskRtanuM gujarAtI kare ane te pramANe ja sAme sAMbhaLanAra vyakti lakhavA lAge, to ja A kArya thAya tema hatuM." tevAmAM eka puNyapaLe sva. pU. gacchAdhipati A.bha.zrI hemasAgara sUrIzvarajI. ma. nA ziSya munizrI mahAbhadra sAgarajI mahArAje pU.A. zrI narendra sAgarasUrijI ma.nA puNya saMkalpane mUrtimaMta banAvavA potAnI zakti kAme lagADI, ane teo dararoja eka doDha kalAkanA samayano bhoga ApI teo jema gujarAtI anuvAda karAve tema jhaDapathI lakhI, pharI tenI kopI karI, bIje divase vAMcI saMbhaLAve, ane temAM yogya sudhArA vadhArA karatAM 900-pAnAnI presakopI paNa taiyAra karI ApI. !! Ama pU. munirAjazrI mahAbhadra sAgarajI.ma. nA bhagIratha lekhananA prayatnathI pUjyazrIno puNya saMkalpa vAstavika banyo. tyArabAda A pustakane graMthakArazrIe ApelA "kupakSakauzikasahastrakiraNa" nAmanI sAnvarthakatA batAvavA mATe, tema ja mogala bAdazAhe potAnA paTTahastI para A graMtharatnane padharAvIne saMpUrNa zaheramAM zobhAyAtrA kADhI hatI. tene jaNAvatAM evA TAITalanA be citro paNa banAvI dIdhA. tyArapachI A anuvAda graMthane suvyavasthita ane vadhu AkarSaka banAvavA mATe gaNahita ciMtaka pU. pravartaka munirAjazrI munIndra sAgarajI mahArAje aneka kAryonI javAbadArImAM paNa AnA mATe samayano saMpUrNa bhoga ApIne ane joItI sAmagrI pUrI pADI hatI. tethI teono upakAra jeTalo mAnIye teTalo ocho che.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ ] prAnta pU. AcArya bhagavaMtazrIne vinaMti karavAnI ke--pU. mahopAdhyAya zrI dharmasAgarajI gaNivarya banAvelA bIjA bIjA paNa prauDha graMthono anuvAda karIne-karAvIne jaina samAjanA abhyAsI vargane arpaNa karo, je kAryathI kupAkSiko ane ItihAsakAroe pU. mahopAdhyAyazrI aMge jaina samAjamAM je gerasamaja UbhI karI che te dUra thAya. ane pU. mahopAdhyAya zrI dharmasAgarajI gaNinA tejasvI jAjaramAna ojavI zAstra-zAsana ane tapagacchanA saMrakSaNa mATenA bhogone jANI zake eja abhyarthanA. pa. pU. tapAgaNasaudhastaMbha-mahopAdhyAya-zrI dharmasAgaragaNivara-styutyaSTakam sitAmbare yo vimale tapAgaNe-'bhavat prabhAvAn nabhasIva bhAskaraH / jinAGgaSaDdarzanazAstravedinaM, namAmi taM vAcakadharmasAgaram // 1 // AcAryavaryo vijayAdidAnasat-sUrIzvaro vAcakasatpadAGkitam / cakAra yaM pItajinA''gamA'mRtaM, namAmi taM vAcakadharmasAgaram // 2 // zrIkalpasUtre kiraNAvalI budha-priyA suvRttI racitA savistarA / tathA'nyazAstrANyapi yena dhImatA, namAmi taM vAcakadharmasAgaram // 3 // jinendravANIrasaviddhadhAtave yasmai namasyanti guNAnurAgiNaH / jinezazAstrAnugavAkyavistaraM, namAmi taM vAcakadharmasAgaram // 4 // yasmAd bhajante sma bhayaM kupAkSikAH, cAmuNDikAyA hariNA hareriva / utsUtraduHkhakaNTakabhedanodyataM, namAmi taM vAcakadharmasAgaram // 5 // yasya prasiddho bhuvane kSamAvato, yazazrayaH shngkhshshaangknirmlH| SaDjIvakAyA'vanatatparaM sadA, namAmi taM vAcakadharmasAgaram // 6 // zAntatvadAntatvamumukSutAdayo, yasmin guNA ratnavadarNave vraaH| bhAvAnukampAJcitacArucetasaM, namAmi taM vAcakadharmasAgaram // 7 // itthaM stuto harSabharAd gaNIzvaraH, stambhAyamAnaH tapagacchamandire / zrImAnupAdhyAyapadAGkitaH sudhI--rjayatyajasraM gaNidharmasAgaraH // 8 //
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ [7] 'pU mahAmahopAdhyAya zrI dharmasAgaragaNi jIvana jharamara ane te samayanI tapagacchanI paristhiti lekhaka : 'zAsanakaMTakoddhAraka' sUrizizu narendrasAgarasUri pAlItANA 2051 zrAvaNa vadI 6 budhavAra zAsananAyaka prabhu zrI mahAvIra paramAtmAnA pAMcamAM gaNadhara zrI sudharmAsvAmIjInI avicchinna paTTaparaMparAgata tapAgacchamAM AjathI sADA cAraso varSa pUrvenA vidvAna maharSIomA pravarttatA aneka mahattvanA matabhedonA AgamamIti ane AgamagranthonI sAkSI ApavA pUrvakanA TaMkazALI samAdhAno ApanAra ane te te mata-matAMtaronI parAjaya gAthAo jemAM TaMkAravAmAM Ave che tevA-'pravacanaparIkSA, sarvajJazataka, paryuSaNAdazazataka, auSTikamatotsUtrapradIpikA-iryAyathikISaTviMzikA' Adi vidvad bhogya granthonI racayitA, zAsanastaMbha, vidvaziromaNiratna pUjya mahAmahopAdhyAyazrI dharmasAgarajI mahArAja vikramanI 17mI zatAbdImAM thayA hatA. ke je mhaapuruss| tatkAlavartI samagra paMDito ane tArkikone viSe ziromaNi hatA. je mahopAdhyAyazrI dharmasAgarajI mahArAje, 'te kALe svasamudAyamAMnA paNa aneka tejodveSI tathA pratispardhImunio hovA chatAM paNa prabhu mahAvIradevanA siddhAMtonuM prANasaTosaTapaNe nIDaratAthI saMrakSaNa karyu htuN|' ema 'zrI hIrasaubhAgya mahAkAvya' tathA 'vijayaprazasti' mahAkAvyamAM paNa temanI yazogAthA gavAyela ch| teozrInI A ujvala yazogAthAothI temaja tatkAlIna prApta itihAsanA AdhAre teozrInA sattAsamayanA vidvAnone ane tyAra pachInA Aja sudhInA sva-parapakSIya evA madhyasthavidvAnone te satya kabUla kavU paDe tema ch| ___ AvA zAsanaprANa, zAsanastaMbha mahApuruSano saMpUrNa itihAsa maLato nathI te kamanasIbI che ane tethI prApta itihAsa AdhAre jaNAya che ke-teozrIno janma vikrama saMvat 1576mAM prAyaH che, teo vIzA ozavAla htaa| AjIvana vikRtinA tyAgI ane mahAsaMvegI evA zrI jIvarSigaNI, temanA pratibodhaka hatA ane teozrInI dIkSA-vaDIdIkSA, vi saM 1565 pahelA tapAgacchAdhipati kriyoddhAraka pU.A.zrI AnaMdavimalasUri mahArAjazrIe Apela, ane temanA ziSya A. zrI vRddhisAgarasUrIzvarajI mahArAja teozrInA guru htaa| pU. maho0 zrInA gaNipada saMbaMdhI koi spaSTa mAhitI maLatI nathI; paraMtu vi. saM. 1606 pahelA to avazya thai ch| kAraNa ke teozrI, hIraharSa (jagadguru hIrasUrijI) nI sAthe devagiri nyAyazAstrano abhyAsa karavA gayA tyAre gaNipadathI alaMkRta htaa| tyArabAda nADalAimAM pU. gacchAdhipati A.zrI vijayadAnasUrijI mahArAje vi. saM. 1608nA mahA sudi 5 guru-puSyayoge teozrIne upAdhyAya padavI ApI htii| pU. maho0 zrI dharmasAgarajI mahArAjanA hADohADamAM jinabiMba-jinAgama-jinazAsana ane tadanusArI tapogacchIyA sAmAcArI vyApelI htii| vaLI potAnA vaDIlo prati paNa utkaTakoTIno naisargika bhaktibhAva tathA pUjyabhAva hto| AnA kAraNe te te vaDIlonAM hRdayo teo prati evA AkarSita banela hatAM ke pU. A zrI vijayadAnasUrijI ma., pU. A. zrI vijayahIrasUrijI mahArAja Adi pUjyo krame gacchanAyako thavA chatAM paNa pU. maho0 zrI dharmasAgarajIgaNinI salAha ane sUcanAno svIkAra karavAmAM potAnuM gaurava mAnatA ane temAM ja gaccharnu kalyANa, unnati tathA mahattA dekhatA hatA!!
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ [8] A sthaLe dRSTAMtarUpe jaNAvavuM ucita samaju chu ke- pU. gacchanAyaka A. zrI vijayadAnasUrijI mahArAja . potAnA paramaprItipAtra evA paM. rAjavimalagaNine potAnI pATe sthApavAnI bhAvanAvALA hatA ane samagra samudAya paNa tevI ja mAnyatAvALo hato. te samaye pU. gacchanAyake potAnA hRdayanI bhAvanA, mahopAdhyAyazrIne jaNAvatAM samudAya hitavatsala evA mahopAdhyAya zrIe potAnI nApasaMdagI vyakta karavA pUrvaka spaSTa jaNAvela ke - 'hIraharSagaNine AcAryapada ApI pATe sthApavAthI zAsana ane samudAyano utkarSa thaze.' pU. mahopAdhyAya zrI dharmasAgarajI gaNinI A AptasalAhane ja mAnya rAkhIne pU. gacchanAyake paM. rAjavimalane padavI na ApatA hIraharSagaNine AcAryapadavI ApIne temaja 'vijayahIrasUri' nAmasthApanA karIne potAnI pATe sthApela ! vIja rIte gacchanAyaka banavA pAmelA pU. A. zrI vijayahIrasUrijI mahArAje paNa potAnA samudAyamAMnA samartha vidvAna ane dIrghacAritrI evA mahopAdhyAyone choDI daine pU. mahopAdhyAya zrInI ja salAha ane sUcanAne mAnya rAkhI bAlamuni 'jayavimala' ne AcArya banAvyA ane 'vijayasenasUrijI ' evaM nAma sthApana karIne potAnI pATe sthApyA hatA. AvuM gauravavaMtu sthAna vaDIlonA hRdayomAM phakta pU. mahopAdhyAyazrInuM ja hatuM / AvaM pU. mahopAdhyAyazrI dharmasAgarajI gaNinuM alaukika vyaktitva, prabhutva, varcasva ane vistRta pratibhAbaLa pAMgaratuM joine pramudita thavAne badale samudAyamAM agresara gaNAtA evA pU. mahopAdhyAyazrI somavijayajI mahArAja tathA bIjA pU. mahopAdhyAyomAM pU. maho0 zrI dharmasAgajI ma. prati asUyAbhAva prakaTyo ! jenA pariNAme pU. usakalacaMdra gaNi, pU. u. zrI kIrttivijayajIgaNi, pU. u. zrI dharmavijayajI - gaNi, pU. u zrI ratnacaMdragaNi, paM. zrI siMhavimalagaNi, kavizrI darzanavijayajI, u. zrI vinayavi. Adi pratispardhI banelA munijUthanI AgevAnI pU. maho0 zrI somavijayajIgaNie lIdhI ! ane zAsana tathA samudAyanA hitane lakSyamAM rAkhavAne badale potAnI mAnelI mAnahAnine AgaLa karIne cAlavA TevAyelA pratispardhI jUthanA movaDI evA pU. maho0 zrI somavijayajI mahArAje pU. maho0 zrI dharmasAgarajI ma. nI sAme virodhI vAtAvaraNa vadhu ne vadhu keLavavAmAM potAnA jJAnane ane vyavahAranipuNatAne kAme lagADI dIdhI ! jenA pariNAme tapAgacchanA pratispardhI evA kharatara - AMcalika pArzvacaMdra- pUnamIA Adino paNa te pratispardhIjUthane sAtha maLavA lAgyo ane tethI te pratispardhIvarge 'pU. upA. zrI dharmasAgajIne samudAya bahAra karI dIdhA che, temane mAphIpatro lakhI ApavA paDyA che, gacchAdhipati zrI temanA banAvelA graMthone jalazaraNa karyA che' ityAdi prakAranI jUTI vAto pracArakhA mAMDI ane jUthabaLe pU. gacchAdhipati pAse paTTako pharajiyAta karAvI chUTe hAthe pracArakhA paNa mADyA ! Ama chatAM sAgaranA jevA dariyAvadilavALA pU. maho0 zrI dharmasAgarajI mahArAje potAne badanAma ane beijata karavAvALA te pracArane lakSyamAM lIdhA sivAya zAsanarakSAnAM ja kAmo cAlu rAkhyAM ! jevAM ke - - (1) rAdhanapuramAM kaDuAmatI zrAvakonAM kuMTubone pratibodhIne tapagacchanI zuddhasAmAcArI svIkArAvI, (2) kharataragacchano zrAvaka ane nAgorI lokAmatano pracAraka evA bIkAneranA devA kocarane (koipaNa jItI zakela nahi, chatAMya ) tenI sAthai nityAnityanI carcAmAM parAbhavita karI cUpa karela ! eTaluM ja nahi paraMtu tenA AkhA kuMTuMbane tapagacchanA zrAvaka banAvyA, (3) kharatara ane tapagacchanI sAmAcArImAM 360 bolonI tAravaNI karIne khuda pU. gacchanAyakane kharataranI tarapheNamAM jratA aTakAvela, (4) jesalamerathI carcA karavAne badale pATaNa tarapha nAsI chUTelA kharataranA upAdhyAya dhanarAjanI pAchaLopAchaLa paM. padmasAgara gaNi tathA jItasAgara gaNine vihAra karAvI pharajiyAta pATaNa
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ [8] rokAvyA, (5) pATaNa rokAyelA te mAthAbhArI upAdhyAya dhanarAje 'jesalamerI kAmaLIo' ApIne 84 gacchanA yatione potAnA pakSapAtI banAvI dIdhA hovA chatAM paNa pU. maho0 zrI dharmasAgarajI mahArAje jesalamerathI pATaNa AvI jAherasabhAmAM kharataranA A.zrI jinacaMdrasUri tathA u.zrI dhanarAjanI sAthe vi. saM. 1617mAM jAhera vAda karIne teone parAbhavita karyA ane 'pU. abhayadevasUrijI ma., kharataranA nathI ja' te sAbita karavA pUrvaka tapagacchano vijayadhvaja pharakAvela, (6) saM. 1618mAM pU. labdhisAgara gaNi Adi 15ne pratibodhI dIkSA ApI, (7) pratispardhI jUthano jorazorathI virodhI pracAra hovA chatAM pU. maho0 zrI dharmasAgarajIgaNinAM zAsanaprabhAvaka kAryothI raMjita banelA meDatAnA jainasaMghe pajyazrInA sAmaiyAmAM 300nejA, 500 baLadagADA, 108 beDAvALIo, paMcajanya vAjiMtranAda pUrvaka bhavyAtibhavya nagarapraveza karAvela, (8) amadAvAdamAM galAzeTha 500 zeThIAonI sAthe dararoja vyAkhyAna sAMbhaLavA AvatA ane pIrojInI prabhAvanA thatI hatI !! Ama pU. mahopAdhyAyazrInI ane temanA parivAranI arthAt sAgarasamudAyanI dina pratidina vRddhi pAmatI evI digantavyApinI kIrttine joine te pratispardhIvarge potAnI pravRtti ATopI levAne badale pU. gacchAdhipatizrI vijayahIrasUrijI ma. nA, pU.A.zrI vijayasenasUrijI ma.nA temaja pU.A.zrI vijayadevasUrijIma. nA sattAsamaya sudhI pU. mahopAdhyAyazrIne temaja pU. sAgaragItArthone vagovavA ane pU. gacchanAyakonI paNa 'pramANika graMtho' tarIkenI mahorachApa lAgelA graMthone apramANika gaNAvavA mATenI joradAra jhuMbeza cAlu rAkhI hovAnuM tatkAlIna itihAsa paNa sAkSI pUrI rahela che j| pratispardhI upAdhyAyavarganA jAmelA AvA pracaMDa paribaLamAM paNa pU.A.zrI vijayahIrasUrijIma.nI pATe AvelA pU. gacchAdhipati A.zrI vijayasenasUrijI mahArAje paNa pU. maho0 zrI dharmasAgarajIma.zrInI vidyamAnatAmAMja teozrInA racelA A 'pravacanaparIkSA' graMtharnu ja AlaMbana laine vikramasaMvat 1642 tathA 1643mAM kharataronI sAthe mahArAja hararAjanI sabhAmA temaja amadAvAdanA mogalasubA-khAnakhAnAnI sabhAmA vAda karIne tapAgacchano vijayadhvaja pharakAvela ane jenA pariNAme khAnakhAnAnA zAhIvAjiMtronA nAda sAthe hAthInI aMbADImAM 'pravacana parIkSA' graMthane padharAvavA pUrvaka varaghoDo kaDhAvela hto| A vAtane sajIvana banAvatuM citra, A graMthanI pAchaLanA kavarapeja upara ApavAmAM Avela che| tyArabAda saM. 1672nI sAlamA pratispardhIjUthanA Akramaka baLane dUra karavA mATe gItArthonuM saMmelana bharIne paNa 'sarvajJazataka, pravacanaparIkSA, iryApathikITviziMkA, dharmatatvavicAra, Adi graMthone sarvasaMmatatayA gacchanAyake 'pramANikagraMtho' tarIke jAhera karAvela ! eTaluM ja nahi paraMtu pU. maho0 zrInA te te TaMkazALI graMthonI hastalikhita prato karAvavA pUrvaka amadAvAda-pATaNa-khaMbhAta-gaMdhAra Adi zaharonA jJAnabhaMDAromAM paNa mUkAvI !! AthI to vadhu uzkerAyelA te upAdhyAyapakSamAMnA ja eka sAdhvAbhAsa munie viSaprayoga dvArA pU. gacchanAyaka zrI vijayasenasUrijI ma. ne motanA ghATe utArela !!! tyArabAda pU. vijayasenasUrijI ma.nI pATe AvelA ane vartamAna 'devasUratapagaccha'nA adhipati evA pU.A.zrI vijayadevasUrijI mahArAja, te upAdhyAyapakSathI vadhu sAvadha ane sajAga rahevA pUrvaka svasamudAyanuM saphala saMcAlana karavA lAgyA. eTalaM ja nahi paraMtu pratispardhI jUthanA movaDI evA pU. maho0 zrI somavijayajI ma. AdinAM pralobhaka vAkyothI lobhAyA nahi hovA- temaja pU. sAgaragItArthono sAtha nahi ja choDyo hovAnuM paNa itihAsaprasiddha che| sAgarano sAtha nahi ja choDavAthI to khUba ja uzkerAyelA pratispardhIvarge
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ [10] maho0 zrInA racelA graMthone ane sAgaragItArthone apramANika tathA khoTA tarIke rAjyadvArA jAhera karAvavA mATe pU.A.zrI senasUrijI ma.nI pATe AvelA pU.A.zrI vijayadevasUrijInA sthAne pote navA banAvela A.zrI. vijayAnaMdasUrine sthApIne jahAMgIra bAdazAhanA prItipAtra evA u.zrI bhAnucaMdragaNi tathA u.zrI siddhicaMdrajI gaNidvArA avaLI vAtonI rajUAta karavApUrvaka jahAMgIra bAdazAhane paNa khUba uzkerela! AthI chaMcheDAyelA bAdazAhe vi. saM. 1673mAM khaMbhAta cAturmAsa sthita pU.A.zrI vijayadevasUrijIne ane rAdhanapurasthita pU. maho0 zrI nemisAgarajIgaNine tAkIde mAMDavagaDha hAjara thavAnA hukamo choDyA! pariNAme bharacomAsAmAM aneka muzkelIo ane musIbatono sAmano karI baMne pUjyavaryo mAMDavagaDha AvyAM : pachI jahAMgIra bAdazAhanI rAjasabhAmAMja bAdazAhanA prakAMDapaMDitonI hAjarImAM cAlelA vAdamAM bane pUjyoe te pratispardhI upAdhyAya jUthane sakhata parAbhavita karavA pUrvaka 'sarvajJazataka' graMthane sAco tathA pramANika TharAvI ApatAM pratispardhI jUtharnu mukha malIna thayuM ane vijayadevasUrijIma. tathA maho0zrI nemisAgarajIma. Adi sAgarapakSa tejasvI banela / eTaluM ja nahi paraMtu A vAdamAM pU. vijayadevasUrijIma. nA pakSanI nyAyaniSThatA ane satyapriyatAthI pramudita banelA jahAMgIra bAdazAhe pU.gacchanAyakane 'jahAMgIramahAtapA' ane sAgaragItArtha pU. mahopAdhyAyane 'jagajIpaka' nuM birUda aapel| temaja 'zrI hIrasUrINAM vijayasenasUrINAM ca ete divasUrayaH) eva paTTadharAH sarvAdhipatyabhAjo bhavaMtu, nAparaH kopi (tilakasUryAdiH) kUpamaMDukaprAyaH'= zrI hIravijayajIsUrijI ane zrI vijayasenasUrijInA kharA paTTadhara ane sarvanI upara Adhipatya bhogavanArA A vijayadevasUrijI ja che ! te sivAyanAM kUvAnA deDakA jevA bIjA koipaNa nthii|' ema kahIne vijayatilakasUri, AnaMdasUrijIne uttarAdhikAritvamAMthI radabAtala karIne potAnA paTTahastInI aMbADImA pramANika TharAvelA te sarvajJazataka graMthane sthApana karI pU.A.zrI vijayadevasUrijIma.nI vijayayAtrA mAMDavagaDhamAM kaDhAvela ___ A badhI aitihAsika bInAone tathA pU. gacchanAyakonA satyopAsaka bhogone ane zAsana ziratAja-mahAtArkika pU. mahAmaho0 zrI dharmasAgarajI mahArAja temaja te pachInA pU. sAgaragItArthonA zAsanarakSA mATenA apUrva khamIra, apUrva dhagaza, tapAgacchasaMniSThatA, samudAyahitavatsalatAdi guNone yena kena prakAreNa chAvaravA pUrvaka te pUjyone vikRtarUpe janatA samakSa rajU karavA mATe pU. upA0 zrI ratnacaMdragaNi, pU. upA0 zrI bhAvavi. gaNi, pU.paM.zrI siMhavijaya gaNi, munizrI darzanavijayajI tathA kavi RSabhadAsa Adie ANasUrapakSe rahIne 'kumatAhiviSajAMgulImaMtra, SaTtriMzajalpavicAra, sAgarabAvanI, vijayatilakarAsa, bAra bolarAsa' Adi vividha kUTa sAhitya, sarjana karIne ane pU. gacchanAyaka zrI vijayadevasUrijI mahArAjanI paNa zarama rAkhyA sivAya samAjamA te, sAhitya vahetuM mUkyuM. AthI tenA pratIkAra mATe pU. gacchAdhipati A.zrI vijayadevasUrijI mahArAje paNa pU. maho0 zrI dharmasAgarajIma. nI zAstrIya prarUpaNAone jIvaMta rAkhavA mATe vi. saM. 1686 jeTha suda-13 zukravAranA roja sAta bolano paTTaka bahAra pADI jagatamAM jANa krii| je sAta bola A pramANe : "saMvata 1686 varSe zrI rAjanagare jye. zu. 13 zukre zrI vijayadevasUribhiH saparikara (rarlikhyate) 1 aparaM kevalInA yogathI jIvavirAdhanA sarvathA (na hu~) i. zrI ThANAMga-bhagavatIsUtra pramukha samastagraMthanI melai e prthmbol||2-tthaa bhagavatI pramukha samasta graMthanai anusAraiM jamAlinai anaMtA bhava khiii|| dvitIya
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ [99] bola || 3 - tathA marIcIiM kavilA itthaMpi ihayaMpi e kapilA durbhASita kahIiM paNi sarvathA utsUtra na kahIiM zrI Avazyaka niryuktipramukha graMthanI melaiM tRtIya bola ||4- tathA utsUtrabhASI aNaAloI aNapaDikkamaI kAla karai tehanai niyamA anaMtasaMsAra hoi paNi asaMkhyAtao tathA saMkhyAta nahIM / gacchAcAra pramukha graMthanI melai caturtha bola. / / 5- tathA mArgAnusArI dharmakarttavya anumodavA jogya hui anyathA na huI. paMcAzakagraMthanI melaI // paMcama bola ||5|| 6 - tathA bRhat kalpAdikagraMthanaI anusAriM mithyAdRSTigrahIta caitya avaMdanIka hui, ehathI anyathA prarUpa te utsUtrabhASI jANIiM chai sahI. SaSTama bola // 6 // 7 - tathA mAMsabhakSaNa karai sahI tehanai samyakatva na rahai / saptama bola // 7 // zrIrastu / / zrI zubhaM bhavatu ||" sAthasAtha gacchAdhipati A. zrI vijayadevasUrijI mahArAje vaLate ja divase pU.u. zrI muktisAgarajIgaNine 'rAjasAgarasUri' nAma sthApavApUrvaka AcAryapada AyuM. pU. zAsanastaMbha - gItArthasArvabhauma - tArkikamUrdhanya mahAmahopAdhyAya zrI dharmasAgarajI mahArAje potAnA dIkSAparyAyanA 56 varSanA gALAmAM- " kharatara - pAyacaMda - AMcalika - pUnamI A - loMkA - kaDavAmatI - vIjAmatI Adi utsUtrabhASIonI sAthe vAdo karIne-carcA karIne teo badhAyane bolatA baMdha karyA hatA, te-te matanA pakSakAra evA sAdhu ane zrAvakonI mAyAjALamAM phasAtA evA pUjya gacchanAyakone paNa phaMsAtA aTakAvyA hatA. taduparAnta (1) pravacanaparIkSA, (2) sarvajJazataka, (3) sUtravyAkhyAnavidhizataka, (4) paryuSaNAdazazataka, (5) kalpakiraNAvalI, (6) jaMbUdvIpaprajJaptiTIkA, (7) iryApathikI- SaTtriMzikA, (8) auSTrikamatotsUtrapradIpikA, (6) dharmatattvavicAra, (10) tapagacchapaTTAvalI, (11) nayacakraTIkA, (12) auSTikamatotsUtrodghATanakulaka, (13) guruparipATI saTIka, (14) mahAvIravijJaptidvAtrizikA saTIka, (15) vIrajinastotrAvacUri, (16) SoDazazlokI, (17) navanihnavI saTIka, (18) vIrajinastotra Adi zAsanamAnya ane vidvadbhogya evA temaja naya--bhaMgIsabhara graMtharatnonuM navasarjana paNa kartuM hatuM." A pramANe zAsana - zAstra - sAmAcArI rakSA kAje ja je mahApuruSe A avanItala upara avatAra dhAraNa kala to ane e rakSAkArya, potAnA tana-mananA bhoge ane jAnanA paNa bhoge dasa-dasa kumatavAdI onA tathA svasamudAyanA paNa paribaLanI sAme Takkara jhIlIne AjIvana kartuM hatuM, te sugRhIta nAmadheya - mahAsaMyamI - gItArtha sArvabhauma pU. mahAmahopAdhyAya zrI dharmasAgarajI mahArAja, chelle anazana svIkArIne ane paM. zrI labdhisAgarajI gaNa Adi dvArA karAvAtI niryAmaNApUrvaka vikrama saMvata 1653nA kArataka zudi nomanA divase khaMbhAta baMdare svarge sIdhAvyA !! A pU. maho0 zrI dharmasAgarajI gaNivarya zrInI saMdhe kADhela smazAsanayAtrAnuM, pAlakhInuM temaja agnidAhasthaLe kAmadhenunuM AvavuM, dUdhano kAyA upara prakSAla karavo AdinuM romAMcaka varNana, teo zrInA rAsa uparathI tathA aitihAsika prAcIna prato uparathI janatAe jANI levuM AvA zAsana saMrakSaka--zAsanaprANa--zAsanAdhAra pUjya mahApuruSone koTi koTi vaMdana ho !! parama pUjyapAda upAdhyAya zrI dharmasAgarajI gaNivarya mahArAjano janma, uttara gujarAta - vijApura pAse lADola gAmamAM vIzA osavALa kuMTubamAM thayela hato. mahesANAmAM teozrInuM mosALa hatuM.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 12 ] pravacana parIkSA' graMtharatnanA kartA pU. mahAmahopAdhyAya zrI dharmasAgarajI gaNivaryanI jIvanajharamaranI saMkSipta anupUrti le. "zAsanakeTakoddhAraka' sUrizizu-narendrasAgarasUri. pAlItANA-2017 nA a. zu-1 vikrama saMvata 2051nA zrAvaNa vadI 6 budhavAranA roja pU.A.zrI kalyANasAgarasUrijI ma.nI preraNA thatA mArA taraphathI niSpakSapAtabhAve vikramanI sattaramI zatAbdimAM thayelA zAsanastaMbhamahAjyotirdhara pUjaya mahAmahopAdhyAya zrI dharmasAgarajI gaNinA jIvanakavanane AlekhatI evI "pU. mahAmahopAdhyAya zrI dharmasAgarajI gaNi jIvanajharamara ane te samayanI tapagacchanI vartamAna paristhiti" e nAmanI eka buka bahAra pADavAmAM AvI hatI. A bukane sAmAnyatayA sudhArA vadhArA karavApUrvaka A graMtharatnamAM A anupUrtinI pUrve ApavAmAM Avela che; paraMtu te samaye tapagacchanI kevI vikaTa paristhiti hatI? te kALe navA utpanna thaelA dasa kumatavAdIonuM kevuM jora hatuM? ane te kumatavAdIonI sAthe svapakSIyamunio paNa bhAIbaMdhI ane maitrIsaMbaMdha rAkhavA khAtara temaja te kumatavAdI jUthamAM sArA gaNAvavA khAtara zAsanarakSaka evA AtmArthI AtmAonA zAsanarakSAnA kAmomAM kevI rIte ADakhIlIrUpa banatA hatA? temaja tevA zAsanasaMrakSakonA satya avAjane yenakena dabAvI daIne, teo bolatA paNa baMdha thAya tevI rItanA upAyo ajamAvatA hatA? tenuM pratyakSa citrasvarUpa pU. mahAmahopAdhyAya zrI dharmasAgarajI ma.nuM jIvanacaritra che ema kahuM to te vAta, A anupUrti vAMcyA pachI atizayoktirUpa sujJajanone nahi ja lAge tema mAnuM chuM. vikramanI sattaramI zatAbdimAM ApaNA tapagacchamAM pU. gacchAdhipati zrI vijayadAnasUrijI mahArAja, pU.A.zrI vijayahIrasUrijI mahArAja, pU.A.zrI vijayasenasUrijI mahArAja tathA pU.A.zrI vijayadevasUrijI ma.nA sattA samaya sudhImAM prakAMDapaMDito tarIke jagavikhyAta evA upAdhyAyo ane sAdhuo vidyamAna hatA! chatAM A badhA pUjyo, "pU. maho. zrI dharmasAgarajI ma.nI satya salAha ane sucanAnusAra pU. gacchanAyako vartatA hatA. ane tethI sva-parasamudAyamAM maho. zrInI vadhatI kIrti, khyAti AdinA kAraNe te pU. upAdhyAya ane munivarganA dilamAM ISya ane asUyAe sthAna letAM Dagale ane pagale temanI nAmozI, jagatamAM kema thAya? teo kajIyAkhora ane kalahakArI che tevI chApa upasAvavAnA prayatnomAM kevI rIte lAgI jaIne potAnI prakAMDa paMDitAino durUpayoga karatA thayA hatA? temAM paNa vadhu paDato rasa lIdho hoya ke bhAga bhajavyo hoya tevA mahAtmAo paikI mukhyatAe kavi siMhavijayajI, kavi dIpavijayajI, kavi darzanavijayajI, maho. ratnacaMdragaNi,
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 17 ] RSabhadAsa kavi Adie pU. mahozrI dharmasAgarajI gaNine, temanA sAhityane, temanA ziSyasamudAyane niMdavAmAM, halako pADavAmAM, achatA doSAropaNa karavAmAM mahatvano bhAga bhajavela che ema A anupUrtinA vAcanathI samajI zakAze. kAzIvALA pU.A.zrI vijayadharmasUrijI ma.nA samudAyanA ItihAsajJa pU. munirAja zrI vidyAvijayajI mahArAje 17mI sadInA kavi darzana vijayajIe je ekalA jUThANAMothI ane sAgara pratinA SathI bharapUra evo "vijayatilakasUrirAsa' nAme rAsa banAvyo hato. tenA nirIkSaNa' evA zIrSataLe je 35 peja lakhyA che temAM pR.4 upara teozrI lakhe che ke A prasaMge eka bAbatano khulAso karavo jarUrano che. ane te e ke-rAsamAM varNavelA viSayonA vivecanamAM keTaleka sthaLe atizayokti ane keTaleka sthaLe asaMbhavita vAtonuM paNa saMbhavitapaNuM ane te uparAMta tamAma prasaMgomAM eka ja pakSano-vijayapakSano ja vijaya batAvI sAgarapakSane niMdavAmAM Avela che. enuM kAraNa mAtra eTaluM ja che ke rAsakAra pote te pakSanA (vijayapakSanA) hatA. ane e to dekhItuM ja che ke-eka pakSakAra pote jyAre koIpaNa takarArI viSayanuM varNana lakhe, tyAre te potAnA pakSano vijaya pratyeka prasaMgamAM batAve emAM kAMI navAI nathI. eka taTastha lekhaka pAsethI je satya ApaNe meLavI zakIe, te eka pakSakAra pAsethI na ja meLavI zakIe! ane kudaratI niyama pramANe tenuM kartavya saMtavya ja gaNavuM joIe. hA, jeo te samayanA itihAsamAMthI-je varNanomAMthI satya tAravI kADhavAnI jijJAsA dharAvatA hoya temanI pharaja che kehemaNe banne pakSakAro taraphathI lakhAelAM pustako ane maLatAM sAdhano prApta karI yathAtathya hakIkata meLavavA athavA cokakho ItihAsa tAravI kADhavA prayatna karavo joIe.' ItihAsaNa munizrI vidyAvijayajI mahArAjanA A vacanone dhyAnamAM rAkhavA pUrvaka mArA tAraka gurUdeva pU. zAsanakaMTakoddhAraka haMsasAgara sUrIzvarajI mahArAjazrIe sAgarapakSa tathA vijayapakSanA munionA racelAM pustako ane te samayanA prApta ItihAsanuM taTasthaSTie avalokana karavApUrvaka vikrama saMvata 2031nI sAlamAM "prAcIna-arvAcIna ItihAsonI samIkSA" nAmano mahAkAya graMtha chapAvIne jaina samAjane vikramanI sattaramI zatAbdi aMgeno satya ItihAsa pIrasyo hato. jemAMnA ekapaNa viSayane Aja sudhInA vidvAnoe khoTo gaNAvela nathI. Ama chatAM khedanI vAta che ke AjanA yugamAM vartato jainasamAja, jANavAnI jijJAsAvALo hovA chatAM "satya" zuM che ane asatya zuM che?' tenAM uMDANamAM utaryA sivAya upalakadraSTie ja lekho, nibaMdho, ItihAso ane putakone tapAsato hoya che, tevI sthitimAM A bhagIratha graMthanuM sAMgopAMga vAMcana karI satya vastuparisthitino jANakAra bane ja kyAMthI? tethI karIne A laghu anupUrti dvArA vikramanI sattaramI zatAbdinuM kaluSita vAtAvaraNa kevA prakAranuM hatuM tenI jaina jagatane pIchANa karAvavA : pUrato ja A prayAsa Adarela che.
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' [ 14] ja A aMge ItihAsavettA paM.zrI kalyANavi. ma.nA uddagAra , saM. 1996mAM bahAra paDelA "tapagaccha paTTAvalI' graMthamAM "upAdhyAya zrI dharmasAgarajIno jIvana paricaya, zIrSaka lekhanA pR.19 upara ItihAsavettA pU. paM.zrI kalyANavijayajI ma. lakhe che ketemano samaya pakSApakSI ane vADA-vADIno hato. potAnA manamAM Ave tevI prarUpaNA karI judo coko jamAvavAmAM Avato. dhIme dhIme saMgaThananuM baLa tUTatuM gayuM ane nirNAyaka jevI paristhiti janmI. khuda zvetAMbara mUrtipUjakamAMthI judA paDI laMkAmata, bIjAmata vagere nUtana mato pragaTyA. zvetAMbara saMpradAyamAM paNa kharatara ane tapAgaccha vacce virodhano vaMToLa vadhI paDyo. upAdhyAyazrI dharmasAgarajIe "tapAgaccha sAco ane zuddha che ane bAkInA bIjA gaccho-mato vAMdhAvALA che' ema pratipAdana karavA mATe tattvataraMgiNI, pravacanaparIkSA ane kumatikuddAla jevA graMthonI racanA karI. vi. saM. 1617mAM abhayadevasUri kharataragacchanA na hatA" e saMbaMdhamAM prabaLa ne prakhara vAda karI potAno pakSa majabuta karyo hato. A carcA pachI temanA pratye pragaTa rIte virodha vadhI paDyo ane khaLabhaLI uThela vAtAvaraNane zAMta karavA zrI vijayadAnasUrijIne yogya pagalAM levA paDyAM." "Adhunika samaye vidvAna varga khaMDana-maMDananI dalIlo pratye vadhu rasa dharAvato nathI temaja AvI dRSTie thayela graMtharacanAnI kiMmata paNa najIvI gaNe che, paMratu tattvadRSTie tapAsa karavAmAM Ave to ApaNane kharekhara samajAze ke--keTalIka vakhate upAdhyAya zrI dharmasAgarajI jevI prakRtivALA purUSo ane temanA vicAro potAnI AsnAyane ane jainasamAjane vizeSa anukULa thaI paDyA che. pazcimotya prajAnA sahacAra ane saMsargathI ApaNAmAMthI dharmAbhimAna osaratuM gayuM che ane tenA pariNAme ApaNe lAgaNIzUnya ane dharmAbhimAna vinAnA banyA chIe." A peregrAphamAM ItihAsavettA paM. zrI kalyANavijayajI mahArAje je-"A carcA pUchI temanA pratye pragaTa rIte virodha vadhI paDyo ane khaLabhaLI uThela vAtAvaraNane zAMta karavA zrI vijayadAnasUrine yogya pagalAM levA paDyAM, ema je lakhyuM che te yathArtha che. kAraNa ke bahuzruta evA maho. zrI dharmasAgarajI mahArAja ane temanA virodhI banelA upAdhyAyajUtha, A baMnemAM "zAsananA hitakartA koNa che?' tenI pUrepUrI samajaNavALA pU. gacchanAyaka A.zrI vijayadAnasUrijI mahArAja pote maho. zrInA virUddha koI pagaluM levAnI IcchAvALA nhotAja; paraMtu pratispardhI banelA upAdhyAyavargane ane teoe khoTI rIte lokone uzkerIne maho. zrIno virodhI banAvelA vargane ThaMDo pADavA khAtara ja saM. 1619nI sAlamAM pratispardhI jUthanA Agrahane vaza banI pagaluM bharavuM paDyuM hatuM. je pagaluM bharela tene pAchaLanA ItihAsakAroe kevI rIte sIphatathI ane juThANa bharyA varNanathI lalakAryuM che te have pachI sAdhAra pUravAra karavAmAM Avaze. pUjya zAsanastaMbha-mahAnuM jyotirdhara - zAsanasaMrakSaka mahopAdhyAyazrI dharmasAgarajIgaNi tathA temanA prakAMDapaMDita ziSya praziSyAdivargane zAstra, zAsana ane tapAgacchIyA avicchinna sAmAcArInA saMrakSaNakAryamAM svagacchIya pratispardhI upAdhyAyavarga temaja kharatarAdi paragacchIyavarga taraphathI pUrve
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 15 ] jaNAvela AkSepa-vikSepa-pratikUlAcaraNa--kAnabhaMbheraNI Adi agniparIkSAomAMthI uttIrNa thavuM paDela che ane chatAMya zAsana pratinuM apUrva AtmakhamIra vasAvI prajJAbaLe je je TaMkazALI graMthonI racanA karIne kharatara-AMcalika-digaMbara-pUnamIyA-traNa thoyA Adi kumatavAdIone zAstranA pATho ApavApUrvaka jAhera rIte khoTA TharAvI tapAgacchano vijayadhvaja pharakAvyo hato tevA te TaMkazALI graMthonI paNa vidyamAnatA na rahevA pAme, teno pracAra paNa thavA na pAme te mATe vidyamAna gacchanAyakanI kAnabhaMbheraNI karIne te pratispardhI pUjyoe "jalazaraNa karAvavA, apramANika TharAvavA" AdinA prayatno karavAmAM ane mahoi zrIne "kalezakaMkAsa vadhAranArA, zAMti-sulehano bhaMga karanArA, gacchabahAra thayelA che" ityAdi pracAra dvArA utArI pADavAmAM koI kamInA rAkhI nathI tema te vakhatanA ItihAsathI pUravAra thAya che. je AgaLa jaNAvavAmAM Avaze. kharekhara-"zAstranI, zAsananI, zuddha sAmAcArInI ke satyanI rakSA karavA mATe koI puNyazAlI khamIravaMta AtmA taiyAra thaIne te te kAryonI rakSA karavA tatpara thayelo jANIne paragacchIo to ThIka, paNa svagacchIya evA potAnA ja samudAyanA sAdhu, sAdhvIo tathA bhaktagaNa taraphathI kevI rIte te AtmAne Akrozita-apamAnita dazAmAM mukAvavuM paDe che?" te pUrva mahApurUSo ane vartamAna zAsana rakSaka mahApurUSonA jIvanacaritronA abhyAsathI spaSTa jaNAI ja Ave che. zAsana rakSA kAje potAnuM jIvana hoDamAM mUkanAra te pU. mahopAdhyAyazrI dharmasAgarajI ma.nA pratispardhI upAdhyAyavargamAMnA pU. upAdhyAya zrI bhAvavijayajI gaNi, pU. upAdhyAya zrI vinayavijayajI gaNi, pU. upAdhyAya zrI ratnacaMdrajIgaNi, pU. paM. zrI siMhavijayajI gaNi, pU. maho. zrI yazovijayajI gaNi, kavi zrI darzanavijayajI, kavi RSabhadAsa Adie satyAsatyanI parIkSA karavA thobhAyA sivAya pU. maho. zrI dharmasAgarajI mahArAjane yenakena prakAreNahIna kakSAnA AtmA tarIke gaNAvavA mATe potapotAnA racela sAhityomAM bhavabhaya rAkhyA sivAya khoTo ja ItihAsa khaDo karavA kamara kasI hoya tevuM te te sAhitya vAMcatA Aje paNa ApaNane jaNAI Ave tema che. AtmArthI AtmAo paNa IrSyAasUyA-adekhAI-asahiSNutA AdinA kAraNe potAnI paMDitAIno kevo durUpayoga karavA prerAya che tenuM A pratyakSa darzata che. A badhI ja paristhitinuM vistRta varNana, mArA tArakagurUdeve saM. 2031mAM bahAra pADela "prAcIna-arvAcIna ItihAsonI samIkSA graMthamAM temaja "kumatAhiviSajAMgulI maMtratimirataraNi' Adi graMthomAM jaNAvela hovAthI jijJAsuoe te graMthonuM manana pUrvaka vAMcana karavuM. ahiM to phakta maho. zrI dharmasAgarajI mahArAja Adi upara kevuM vItAvavAmAM Avela hatuM ane temanA racelA graMthone pU. gacchAdhipatioe paNa kevuM AtmakhamIra vasAvIne jIvitadAna ApyuM hatuM tene lagatuM ja A anupUrtimAM Alekhana karavAmAM Ave che. tevI ja rIte (1) pAMca bolano paTTaka (2) taravADAmAM maho. zrIe Apela micchAmi dukkaDa (3) pU. maho. zrIne samudAya bahAra jAhera karyA (4) bArabolanA paTTaka aMge vicAraNA (5) sarvajJazataka graMthane apramANika TharAvyo (6) pAMca kupAkSikone nihnavo gaNAvyA aMge micchAmi dukkaDanI vAta (7) 1979no 42 sahIvALo paTTaka (8) pravacanaparIkSA aMgenuM juThANuM (9) mAMDavagaDhanI hArane jItamAM khapAvatA darzana vi.nuM nATaka
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 16 ] (10) navA AcArya sthApavAnI pU.A.zrI vijayasena sUrijI mahArAje karela bhalAmaNa vagere vAto aMgenA sattaramI sadInA juThANAMonI paNa samIkSA A anupUrtimAM karAze. * sattaramI sadInAM juThANAMono ghaTasphoTa te vakhatanA ItihAsakAronA kathanAnusAra saM. 1919mAM pU. gacchAdhipati A.zrI vijayadAnasUrijI mahArAje je pagaluM bharyuM hatuM tenI carcA ke te saMbaMdhanI vAtano tyArapachI vijayapakSa ke sAgarapakSanA 1673 sudhInA ItihAsa sudhImAM akSara suddhAM koIe paNa ullekha karelo hoya tevuM jaNAtuM nathI. chatAM AzcaryanI vAta che ke--e vAta pachI 51 varSanA vahANAM vItyA bAda te tarkaTI vAtane samAjamAM pracalita karavA mATe ane maho. zrI dharmasAgarajI gaNine halakA cItaravA mATe pU.A.zrI hIrasUrijI ma.nA ziSya pU. upAdhyAya zrI sumati vi.ma.nA ziSya kavi siMhavijayajIe saM. 1674nA dIpAvalInA divase banAvelI 'sAgarabAvanI' mAM nIce mujaba opa ApIne jhalakAvI ! je A pramANe hatI. 'pahiluM dharama ciuM dharmasAgara, graMtha kariuM eka moTo; curAsI gaccha tehamAM nIMghA, tattvataraMgiNI khoTo // 22 // galA vaNAyaga Adi zrAvaka, sabala sakhAyata kIdhA; zrI vijayadAna sUrisaMghAti, phirI phirI jhaghaDA kIdhA // 23 // suNayo zaraI na potaI, sAgara raMkataNI pari roLyA; kumatikuddAla ne tattvataraMgiNI, saMdhi pANImAMhi bolyA / / 24 / / '' Ama lakhI spaSTa kRSAbhASI te siMhavijayajI kavinI vAtane 55-55 varSa sudhInA gALAmAM pratispardhI upAdhyAyavargamAMnI paNa ekAda vyaktie tenI noMdha kema lIdhI nahi hoya? te vicAravA jevI vAta che. kavinA A lakhANa aMge UbhA thatAM aneka prazno 1-tattvataraMgiNIgraMthamAM tithivicAra sivAya koI vAta nathI ane te paNa kharatara-tapAgacchane aMgenI ja che. temAM ekapaNa gacchanI niMdA nathI to pachI 'curAsI gaccha tihamAM niMdyA' e kavinI vAta satya kevI rIte mAnavI? 2-kavi 'kumatikuddAla ne tattvataraMgiNI saMdhi pANImAMhe bolyAM' ema je kahe che te aMge jaNAvavAnuM ke-'kumatikuddAla' nAmano graMtha, pU. maho. zrIe ke temanA ziSyoe to banAvela nathI ja, paNa temanI pUrvavartinA ke samavartIkALamAM koIpaNa sAgara munie tevo graMtha banAvyo ja nathI to pachI gacchanAyake saMgha pAse pANImAM kevI rIte boLAvyo? 3-mAnI laIe ke-'utsUtrakaMdakuddAla' graMthane kavi 'kumatikuddAla' graMtha tarIke jaNAvavA mAMge che to te vAta, paNa khoTI che. kAraNa ke utsUtrakaMdakuddAla graMtha pU. mahopAdhyAya zrI dharmasAgarajI ma.no karelo che ja nahi. e graMtha to vaDIpoSALanA 44 mA paTTadhara pU.A.zrI kSemakIrtisUrijInA prakAMDa paMDita zrI nayaprabhajIe prAyaH vikrama saM. 1335mAM racela che. arthAt 375 varSa purANA ane bIjAnA banAvelA graMthane pANImAM boLavAno adhikAra pU. gacchanAyakane ke vIsalapuranA saMghane Apyo koNe?
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 17 ] 4-tattvataraMgiNI graMtha banAvyA pachI pU. mahopAdhyAya zrI dharmasAgarajI mahArAje saMzodhana mATe pU. gacchanAyaka A.zrI vijayadAnasUrijI ma.ne suparata karyo ane pU. gacchanAyake-"rUti suviditALa zrImattapogaNanabhomaNivijayadAnasUrIzvaraziSyopAdhyAyazrIdharmasAgaraNiviracitasvopajJatattvataraMgiNIvRttiH samAptA zodhitA ca zrI vijayadAnasUrIzvarANAmAjJAmavApya zrI vijayadAnasUrIzvarasamIpasthaiH surANAgacchIyopAdhyAya zrInayazekharaiH'' A ullekhAnusAra surANAgacchIya upAdhyAya zrI nayazekharagaNine AjJA ApI ane teoe saMzodhana karI suparata karyA bAda te tattvataraMgiNI graMthane pramANika gaNAvI saM. 1618mAM pracAravAnI paNa AjJA ApI hatI. to pachI eka ja varSanA gALA bAda evuM karyuM mahatvanuM kAraNa upasthita thayuM ke je tattvataraMgiNIne saMzodhita karAvI pramANika graMtha tarIke saM. 1618mAM jAhera karanAra te ja pU. gacchAdhipati vijayadAnasUrijIe saM. 1619mAM pANImAM boLI devAnI saMghane AjJA paNa pAThavI dIdhI? pa-jyAre pU. gacchanAyake upAdhyAya zrI nayazekhara gaNi pAse saM. 1618mAM tatvataraMgiNI graMthanuM saMzodhana karAvyuM te vakhate pU. gacchanAyaka zrI dAnasUrijI ma.ne "koI gacchanI niMdA karyAnuM ke Itara gacchonI kaDaka samAlocanA karyAnuM ke te samayanI tapagacchanI AcaraNA virUddhanuM koI lakhANa dekhAyuM nhotuM ane eka varSa bAda ja te badhuM gacchanAyakane kayAMthI dekhAI AvyuM? A badhI vAtono vicAra karatAM spaSTa jaNAI Ave tema che ke-"pustakajalazaraNa' karyAnI vAta taddana bogasa che ane e bogasa vAta, pratispardhI upAdhyAyavarganA koIka bhejAbAja muninI ubhI karelI ane pU. gacchanAyakanA nAme cagAvelI che. juThANAMthI bharapUra evA vijayatilaka sUrirAsamAMnA kavizrI darzana vi. gaNinAM juThANAMonI samIkSA (1) kavi sihavijayajIe pustaka jalazaraNa karyAno saMvat 1619 jaNAve che, jyAre A darzanavijayajI gaNi saM. 1617no jaNAve che! to te bemAMthI konI vAta sAcI mAnavI? (2) kavi siMhavijayajI potAnI 1674mAM banAvela "sAgarabAvanI'mAM "kumatimuddAla ne tattvataraMgiNI, saMdhi pANImAMhi bolyA" ema kahI be pustaka jalazaraNa karyAnuM jaNAve che. jyAre saM. 1679mAM "vijayatilakasUrirAsa'nA kartA A darzanavijayajI gaNi--"dharamasAgara te paMDita lagaI, karyo navo eka graMtha re; nAmathI kumatikaddAlaDo, mAMDio abhinava paMtha re...vAta15pA Apa vaSANa karaI ghaNuM, niMdaI parataNo dharma re; ema aneka viparItapaNuM, graMthamAMhi ghaNAM marma re...vAta||156ll mAMDI teNaI teha prarUpaNA, suNI gacchapati rAya re; vIsala nayari vijayadAnasUri AvI karaI upAya re. vAta) ||15NA pANI ANI kahaI zrIgurU, graMtha boLavo eha re; nayara bahusaMghanI sASisII, graMtha bolIo tehare....vAta||158 zrIgurUANA lahI sahI, sUracaMda paMnyAsare; hAthasiMI graMtha jali
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( [ 18 ] bolIyo, rAkhI paraMparA aMza revAta) /159aaaa' A gAthAonA AdhAre phakta kumatikAla' graMthane jalacaraNa karyAnuM jaNAve che. tattvaraMgiNI graMthanI to vAta ja nathI. to A baMne kavimAM kone sAcA ane kone khoTA mAnavA? : eka kavi darzanavijayanI A vAta paNa vicAraNA mAMge che # kavizrI darzanavijayajIe vijayatilakasUrirAsamAM upara mujabanI gAthAomAM je vAta jaNAvI che tene satya mAnIne cAlIe to nIce mujabanA prazno upasthita thatA hovAthI te vAto gaMbhIra vicAraNA mAge che. 1- pU. gacchanAyakazrIe visalanagara padhArIne ghaNA saMghonI (ka-ghaNI vyaktionI) sAkSIe 5. sUracaMdra gaNinA hAthe te graMthane jalazaraNa karAvyAnuM jaNAve che. jyAre kavi sUracaMdra "vIsalanagara saMghe te graMthane pANImAM bolyAnuM jaNAve che to te bemAMthI koNa sAcuM? vaLI evI rIte graMthane jalazaraNa karavAnI AjJA pAThavanArane ane jalazaraNa karanArane jJAnAvaraNIya karma baMdhAyuM ke nahi? * 2- kumatikaddAlagraMtha, maho. zrI dharmasAgarajI mahArAje ke temanA parivAre to banAvela ja nathI. temaja te vakhatanA sAdhusamudAyamAMnA bIjA koI paNa AtmAe banAvelo nathI to pachI pU. gacchanAyake te graMthane jalazaraNa karAvyo kevI rIte? 3- usUtrakaMkuddAla nAmanA prAcIna graMthane ja jo kumatikudAlagraMtha jaNAvIne kavio jalazaraNa karAvyAnI vAta karatA hoya. to 375 varSa pUrvenA vaDapoSALanA paMDita muninA racelA graMthane jalazaraNa karavA-karAvavAno pU. gacchanAyakazrI Adine kayo adhikAra hato? 4- A usUtrakaMdakuMdAla graMtha paNa maho. zrI dharmasAgarajI ma.no karelo nathI. paraMtu temanA hAthamAM Avyo hovAnuM temanA pratispardhI evA pU. bhAvavijayajI upAdhyAya "usUtrakaMdakuddAlagraMthanA kartA koNa che?' te jANavA chatAM te vAta chUpAvavA pUrvaka banAvela "Satrizasjalpa vicAra graMthamAM ___ "teSAM dharmasAgaropAdhyAyAnAM caikadA rAgadveSodayavatA bRhacchAlIyena kenacitkRta 'utsUtrakaMdakuddAlanAmA cUMtho nayanaviSayI vamUva"= tevA prakAranA rAgadveSanA udayavALo evA koIka vaDIpozALavALAe banAvelo usUtrakaMdakuddAla" nAmano graMtha teonI najare caDhayo" ema spaSTa jaNAve che to-- vaDIpoSALanA vidvAna graMthakAre banAvelA te usUtrakaMdakuMdAla nAmanA graMthane kumatikudAla' nA nAme pracAravAmAM ane vaDIpoSALanA vidvAnane te graMthanA graMthakAra nahi jaNAvatAM pU. maho. zrI dharmasAgarajI ma.ne te graMthanA kartA tarIke pracAravA pAchaLa te pratispardhI upAdhyAyavarganI kevI manovRtti gaNavI? ane tevI khoTI rIte pracAratA graMthane jalazaraNa karavAmAM gacchAdhipatine kaI AvazyakatA jaNAI haze? ane pArakAnA banAvelA graMthane jalazaraNa karIne pU. maho. zrI dharmasAgarajI gaNine badanAma karavAmAM pU. gacchanAyakanI paNa zI zobhA? te to jJAnI jANe. .
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 19 ] 5- pATaNanI vaDIpoSALanA jJAna bhaMDAramAMthI 375 varSa pUrve racAelA 'utsUtrakaMdakuddAla'nI tADapatrIya pratamAM-'kharatara, pUnamIyA, sArdhapUnamIyA, AMcaliyA ane tristutika' A pAMcane spaSTa nihnava tarIke jaNAvelA che ane tenA AdhAre pU. maho. zrI dharmasAgarajI mahArAja te pAMceya gacchone nihnava tarIke pracAre temAM maho. zrIno zuM vAMka hato ke-jethI gacchanAyake teozrI pAse micchAmidukkaDaM apAvarAvyo? zuM 'pADAnA vAMke pakhALIne DAma dIdhA' jevuM A kRtya nathI lAgatuM? sujJo vicArazo. 6- graMthane jalazaraNa karI-karAvI thora jJAnAvaraNIya karmanA bhAgI banavAne badale te graMthane 'amAnya' tarIke pU. gacchanAyake jaNAvatuM pharamAna bahAra pADI dIdhuM hota to zuM vAMdho hato? vaLI A pramANe te graMthanI eka nakalane jalazaraNa karAvavAthI pU. maho. zrIe cAra-cAra munio besArIne lakhAvI lIdhela te prata ane tenA AdhAre thayelI bIjI bIjI nakalo e badhI zuM jalazaraNa thaI javA pAmI? te graMthamAMnI prarUpaNAo zuM naSTa thaI javA pAmI? AmAMnuM kAMI ja banavA pAmyuM nathI! mATe A badhI vAto kavionA phaladrupa bhejAnI upajAvI kADhelI jaNAya che. jaina zAsananI vijaya patAkA samAna pravacanaparIkSA'graMtha aMge paNa darzana vi.nuM aDapaluM. vijayatilakasUrirAsakAra kavi darzanavijayajI potAnA rAsamAM lakhe che ke- dharmasAgarajIe te pravacanaparIkSA graMtha banAvI hIravijayajIsUrine zodhavA Apyo, sUrijIe cAra gItArthone tapAsavA Apyo ane te graMthano pracAra karavAno Adeza paNa sUrijIe ja Apyo.'' sAthosAtha rAsakAra eTalo bacAva avazya kare che ke-je gItArthone A graMtha zodhavA Apyo hato, teo dharmasAgarajInA maLatIyA hatA. hemaNe vagara zodhe ja 'zodhI lIdho' ema kahIne-sUrijIne te graMtha Apyo hato.'' (1)- zuM gacchanAyaka evA mUrkha hatA ke- dharmasAgarajInA maLatIyA gItArthone ja pravacanaparIkSA graMtha zodhavA ApI dIdho? (2)- rAsakAra pote A prasaMge hAjara hoya ane A vAtanI jANa hoya tevI rIte bacAvamAM AvuM lakhe che to te hAme mAro prazna che ke-teo pote 'A gItArtho dharmasAgaranA maLatIyA che mATe bIjAone tapAsavAnuM Apa soMpo' ema pU. gacchanAyakane kema jaNAvyuM nahi hoya? (3)- pU. gacchanAyakane rAsakAranI vAta pramANenI vAtanI paNa pachIthI tevI jANa thaI hoya to bIjA gItArtho pAse te pravacanaparIkSA graMthanuM pharI saMzodhana kema na karAvyuM? (4) rAsakAranA kahevA mujaba-'vagara zodhye zodhI lIdho' ema kahenArA gItArthonI evI kUDa kapaTavALI vAtathI mAnI laIe ke- pU. hIrasUrijI mahArAja ajANa rahevA pAmyA! paNe temanI pATe AvelA pU. vijayasenasUrijI mahArAje 'amadAvAda' Adi sthaLe vAdIo sAthe vAda karI temane parAbhavita karavAmAM te pravacanaparIkSA graMthano ja AdhAra zuM kAma lIdho? mATe A kavirAjane gapagoLA hAMkavAnI phAvaTa sArI AvI gaI che tevuM temanA lakhANo uparathI jaNAya che.
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 20 ] ja taravADAnI mAphIpatra aMge ubhI thatI zaMkAo ja 'tayaravADAmAM pU. maho. zrI dharmasAgarajI gaNie mAphIpatra paNa lakhI ApyuM hatuM ema je pracArAya che te mAphIpatra A pramANenuM che.-"svastizrI zAMtijina praNamya! tiravADAnagarataH paramaguruzrI vijayadAnasUrisevI upAdhyAya dharmasAgaragaNi lipati samastanagara sAdhu-sAdhvI-zrAvakazrAvikA yogyam (1) Aja pachI ame pAMca nihnava kahaI! pAMca nihnava na kahIMyA huI te micchAmidukkaDa (2) utsutra kaMdakuMdAlagraMtha na saddauM, pUrvaI saddauM huI te micchAmi dukkaDa (3) parva tathA catu:pardhI AzrI jima zrI pUjaya Asi (Adeza) deI chaI te pramANa (4) sAta bola jima bhagavAna Asi daI te pramANa (5) caturvidha saMghanI AzAtanA kidhI huI te micchAmidukkaDa (6) Aja pachI pAMca caitya vAMdavAM "tiravADAmAMhi zrI pUjya paramagurU zrI vijayadAnasUrinaI micchAmidukkaDa dIdhaI kaI saMghasamakSa. e bola AzrI jiNaI phoTo sahavau huvaI te micchAmidukkaDaM. dejo.' (janayuga varSa 5 peja 483) (1)- taravADAnA nAme pU. maho.- zrInA nAme lakhAyela A mAphIpatra, "kyA saMvamAM? kyAM mAse? kaI tithie" lakhAyuM teno koI nAmanirdeza kema nathI? temaja bIjA-bIjA je je paTTako sattaramI sadImAM bahAra paDyA che tenI nIce sAkSI tarIke AcAryAdinA nAma hoya che tema A paTTakamAM kema nathI? (2)- pUrvamunipraNIta evA "usUtrakaMdakuddAla' graMthanA AdhAre pU. maho. zrI, je tatkAlIna navA nIkaLelA pAMca kumatavAdIone "nilava' tarIke pracAratA hatA, pAMcanA caityone avaMdanika tarIke gaNAvatA hatA e badhI vAtothI zuM gacchanAyaka vijayadAnasUrijI mahArAja ajANa hatA? nhotA ja. to pachI jyAre saM. 1619mAM vIsalapura nagaramAM usUtrakaMdakuMdAla graMthane kavionA kahevA pramANe jalazaraNa karAvyo te ja vakhate pU. maho. zrI dharmasAgarajI ma.pAse A badhI bAbatono micchAmidukkaDa devarAvIne paTTaka jAhera na karatAM te ja saM. 1619nI sAlamAM tiravADAnagare AvIne kema karavuM paDyuM? ane tevuM mAphIpatra pharI kema lakhAvavuM paDyuM? (3) saM. 1618nI sAlamAM pU. maho. zrI dharmasAgarajI mahArAja, svopanna evo tattvataraMgiNI nAmano graMtha, saMzodhana karI pracAravA mATe pU. gacchanAyakane suparata kare che ane paMDito pAMse-saMzodhana karAvI je pU. gacchanAyaka, vAMcavA-pracAravAnI chUTa paNa Ape che te pU. gacchanAyake te tattvataraMgiNI graMthamAM- " hiM-lasUtrapitApaparyAyataMtrapravIpAraH prathama vizrAma' e paMktine zuM vAMcI ke sAMbhaLI nahi hoya? jo vAMcI ke sAMbhaLI hovA chatAM te graMthanI sAkSIne rada karavAne badale mAnya rAkhe to pU. maho. zrInI pAsethI 'usUtrakaMdakuMdAla graMthanI sahanA, tenI prarUpaNA Adi aMge mAphI magAve ke te graMthane jalazaraNa karAve' te vAta koI paNa sujJane mAnya thaI zake tema nathI. mATe dharmasAgarajI ma.nAmanuM tiravADAnuM A mAphIpatra paNa te pratispardhI upAdhyAyavarga taraphathI ja kalpita lakhAIne pracAramAM vahetuM mUkavAmAM Avela che tema amAruM sudRDha mAnavuM che.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 21 ] ja saM. 1946nA bAra bolanA paTTaka aMge paNa vicAraNA ja vikramasaMvat 1646nI sAlamAM gacchAdhipati pU.A.zrI vijayahIrasUrijI mahArAje pATaNathI A bAra bolano paTTaka jAhera karela che. temAM zarUAtamAM "zrIvinayalAnoinamaHo saMvata 1646varSe (pauSA) 'sita13zukre pattananagare zrIpUjya zrI hIravijayasUribhirlikhyate smstsaadhusaadhviishraavkshraavikaayogyN| zrI vijayadAnasUriprasAdIkRta sAta bolanA artha AzrI visaMvAda TAlavAnaiM kAjaI tehaja sati volanuM gaLuM vivarIne nivaDuM chaThThA tathA vInA; paNa vetanA vona sividda chaThThA" Ama spaSTapaNe lakhIne "pU. gacchAdhipati zrI vijayadAnasUrijI mahArAje saM. 1619nA mAgazara zudi 14nA dine je sAta bola lakhyA hatA tenA aMge thatA visaMvAdane TALavA mATe te sAta bolanA vistArathI artha lakhavAnI pratijJA pU. hIrasUrijI mahArAja kare che to prazna e thAya che ke pU. vijayadAnasUrijI mahArAje cothA bolamAM 'manizamithyAtvInuM gharmasaLI sarvathA anumoravA, yogya nahIMchI tathA pAMcamAM bolamAM "uda hasUtramANInuM gharmanca anumoravA yogya nahIM' (je mAnyatA pU. maho. zrInI hatI tene ja puSTa karanArA) A bolanA vivaraNarUpe pU. gacchAdhipati A.zrI hIrasUrijI mahArAja lakhe che ke . . "ra-tathA parapakSIkRta dharmakArya sarvathA anumodavA yogya nahIM Ima kuNaI na kahivuM. je mArTi dAnarUcipaNuM, svAbhAvika vinItapaNuM, akaSAyIpaNuM dayAlupaNuM priyabhASIpaNuM, paropakArIpaNuM, bhavyapaNuM, dASiNAlapaNuM ityAdi je je mArgAnusArI dharmakartavya te jinazAsanathI anerA samasta jIvasaMbaMdhiAM zAstranaI anusAri anumodavAyogya jaNAI chaI tu jainaparapakSIsaMbaMdhi mArgAnusArI dharmakartavya anumodavA yogya huI e vAtanuM siluM kahivuM." A pramANe pU. dAnasUrijI ma.nA te cothA-pAMcamAM bolano vistarArtha, pU. hIrasUrijI mahArAje karyo che. A vistarArthamAM "abhinivezI mithyAtvI" tathA "utkaTa usUtrabhASI'nI vAtanI gaMdha paNa che kharI? teno sujJoe vicAra karavo. Ama chatAM A bAra bolano paTTaka' banyAnI vAta taddana sAcI che; paraMtu A "bAra bolanI vAta sAthe kavi darzanavijayajIe kevAM aDapalAM karI potAnA manamAnI vAtone janatAmAM ThasAvavA yatna karyo che te paNa sAthosAtha ApaNe joIe. parapakSIe grahaNa karelAM daherAM, jinavaranAM biMba te hoLInA rAjA jevA jANavA' A vAta, pU. maho. zrIe potAnA banAvelA pravacanaparIkSA' graMthamAM zAstrapATha tathA yukti purassara vistArathI jaNAvI siddha karI ApI che. eTaluMja nahi paNa maho. zrIno te graMtha, pU. hIrasUrijI mahArAje ja cAra gItArthonI pAse saMzodhana karAvI sarvatra pracAravAnI chUTa ApavA sAthe te graMthanuM "pravacanaparIkSA' evuM aparanAma paNa pote ja Apela che. A sthitimAM te graMthamAMnI vAtane apramANa karAvavA poteja taiyAra thAya te zuM saMbhavita che kharuM?
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 22 ] chaThThA bolamAM "sAdhunI pratiSThA' te pravacanaparIkSAmAM siddha karyA pachI digaMbarAdi daza kumatanA sAdhuone sAdhvAbhAsa tarIke gaNAvavA pUrvaka teonA hAthe pratiSThita thayelI pratimAo samakitI AtmAone vaMdanIka ke pUjanIka banatI nathI, evI pU. mahopAdhyAyazrInI tAtvika vAtanA pratyutaramAM pU.A.zrI hIrasUrijI ma.nA nAme kavi darzanavijayajI lakhe che ke 1 "jo hame hamane jaina nahi mAno to kyA darzananA mAnazo te batAvo. kemake--darzana to cha ja kahelAM che. temano veSa dekhIne hame konA sAdhu kahezo? 3 have kadAcita temanA jinatIrthakara judA gaNatA ho to te batAvo ke-e jinanAM ane temanA mAtA-pitAnA nAma kyA? tyAre kahevuM paDaze ke-hemanA ane svapakSInA jina eka ja che. 4 ane matibhedanA lIdhe kAMI dharmano uccheda thaI zake nahi." ityAdi. * pU. hIrasU. ma.nA nAme ApelA uttara aMge kramasara upasthita thatA prazno : 1- pahelI vAtamAM- "jo tame temane jaine nahi mAno to kyA darzanamAM mAnazo te batAvo' A vAta sAme mAro prazna che ke-jamAlI Adi nihnavone tathA utsutrabhASIone jainadarzanakAroe potAnA darzananA jaina sAdhu' tarIke svIkAryA che ke-te badhAne sAdhvAbhAsa' tarIke? vyavahArathI "A jainanA sAdhu che' ema bolAya kharuMparaMtu tattvathI teone jainadarzananA sAdhuo tarIke gaNAvAyA che kharA? 2- bIjI vAtamAM- "temano veSa dekhIne hame konA sAdhu kahezo?' e vAta aMge paNa jamAli Adi nitavone, digaMbarone ke usUtrabhASIone zuM mahAvIradevanA zAsananA sAdhu tarIke temane oLakhavavA? nahi ja. kAraNa ke mahAvIradevanA vacanonA utthApako ane judo mata kADhI potAno coko mAMDanArAone "mahAvIranA sAdhu' tarIke kevI rIte gaNI zakAya? AvazyakasUtranI vaMdananiryuktino"je puNa jahicchAlaMbhaM gahAya aNNesiM sattANaM saMsAraM nittharittukAmANaM ummaggaM desayaMti tattha gAhA-ummaggadesaNAe caraNaM-aNuTThANaM nAsaMti jiNavaridANaM, sammattaM appaNo aNNesiM ca, te vAvaNNadaMsaNA jaNA, te caraNaM na sadhati mokso a vijAe karaNe a bhaNio, annesiM ca micchattuppAyaNeNa, evamAdiehiM kAraNehiM vAvaNNadaMsaNA, khalusaddo jaivi keI nicchayavihIe avAvaNNadasaNA tahavi vAvaNNadaMsaNA iva daTThabvA, te a daTuMpi na labbhA, kimaMga! puna saMvAlo saMbhanA saMthavo vA? A pATha to tevAone "adekhavyamukhA" ane "vyApanadarzana' vALA spaSTa jaNAve che ke? jeo samakitabhraSTa hoya tevA veSadhArIne jaina sAdhu kevI rIte gaNAvI zakAya? 3-trIjI vAtamAM "jo svapakSIya sAdhunA pratiSThita jinabiMbonI jema nihnavo AdinAM pratiSThita bibo paNa vaMdanIka ane pUjanIka banatA hoya to e ja pU. gacchAdhipatizrIe digaMbaranI pratimA, kevala zrAvake pratiSThita karelI pratimA ane dravyaliMganA dravyathI banelI pratimA A traNa vAMdavAne yogya nathI." evuM pharamAna kema bahAra pADyuM? zuM digaMbara sAdhuo ane dravyaliMgi munio tamArI mAnyatA mujaba jaina darzananA sAdhuo hotA? zuM ThANAMga sUtranI caubhaMgI temAM lAgu paDatI nhotI?
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 23 ] 4- cothI vAtamAM-"matibhedanA lIdhe kAMI dharmano uccheda thaI zake nahi' ema bolanAre ke lakhanAre vicAravuM jarUrI gaNAya ke-"matibheda jo svamArgasthApana rUpa banato hoya to mULa dharmamArgano ucchedaka, te matibheda bane ke nahi? jamAli Adi nidvavo, prabhu mahAvIra devanA siddhAMto ane vacanone zuM hotA mAnatA? teone nihnavo gaNAvavAmAM atibheda ane mAnyatAbheda sivAya bIjuM zuM kAraNa hatuM? matibheda, kSayopazamajanya che ane te matibheda jo prabhukathita siddhAMtanI virUddhano hoya to te matibhedathI dharmano uccheda thAya ja! pachI A pramANe bacAva karavo te zuM yuktiyukta gaNAya kharo? 11mA bolamAM kavi darzana vi. gaNi nI kapaTakalAno namuno ja tevI ja rIte pU. hIrasUprisAdita 11mA bolamAM--tathA zrIvinayInasUri vahunanasamakSa banazaraNa kIdhuM je utsUtrakaMdakuddAla te tathA tehamAhilaM asammata artha bIjA koI zAstramAMhi ANiuM hui to te artha mAmAna gALavuM'= tevI ja rIte zrI vijayadAnasUrie bahujana samakSa (bahu saMghasamakSanI vAta to jaNAvatA ja nathI) jalazaraNa kIdho je utsutra kaMdakuMdAla graMtha ane te graMtha mAhila asaMmata artha (saMmata arthano niSedha karatA nathI) bIjA koI zAstramAM ANyo hoya to te artha ('te zAstra apramANaema nathI jaNAvatA) apramANa jANavo" Ama spaSTa jaNAve che. jyAre- vijayatilakasUrirAsanA kartA kavi darzanavijayajI, potAnA rAsamAM-"havaI nisuNo bola IgyAramo, hIragurU ANa nita haIDaI ramo; je graMtha usUtrakaMdakuMdAla, te sAMbhaLatAM uThaI jhAla ||282aa vijayadAnasUri te bhaNI, sAgaranaI kIdhA revaNI; pANImAMhi te graMtha bolIo, saMgha caturavidha sArthi kIo 283mA tehanuM vayaNa eka jihAM hoI, apramANa valI graMthana soI; ema jANI mA karo te saMga, hIra kahaI gurUvacane raMga /284nA A gAthAmAM "usUtrakaMdakuMdAlanuM asaMmata evuM je artha, bIjA zAstramAM Apyo hoya to te artha apramANa jANavo' evA hIrasUrinA vacanane badale usUtrakaMdakuMdAla graMthamAMno asaMmata evo je artha, bIjA koI zAstramAM Apyo hoya to graMtha apramANa jANavo' ema "artha' zabdane badale "graMtha" lakhI nAkhIne AkhA graMthane ja apramANa karI nAkhavAnI kapaTakalA karela che. jIvaMta gurUnAM vacanone paNa jeo AvI rIte palaTo ApI juTha lakhI zake, pracArI zake te AtmAo kevA dhRSThaladayanA jANavA? te sujJoe samajI levuM. vaLI bIjI vAta-pU. maho. zrIdharmasAgarajI mahArAje "tattvataraMgiNI' graMtha banAvela hato. te 'tattvataraMgiNI'mAM usUtrakaMdakuMdAla graMthanA nAmoccAra pUrvaka AkhuMya "sabhyAzaMkavAdanirAkaraNa-prakaraNa lakhela hovA chatAM pU. gacchAdhipati A.zrI vijayadAnasUrijI mahArAje paMDitamunio pAse zodhAvI pracAravAnI chUTa ApI hatI. A vAta pU. vijaya hIrasUrijI mahArAjanA dhyAnamAM ja hatI ane tethI usUtrakaMdakuMdAla graMthamAMno asammata artha, je koI bIjA graMthamAM hoya tyAM te graMtha nahi paNa "phakta te artha apramANa jANavo' ema spaSTa lakhavA chatAM pU. maho. zrIdharmasAgarajI mahArAjanA karelA graMthone yenakena prakAreNa apramANa gaNAvavA mATe pU. hIrasUrijI mahArAjanA "artha apramANa jANavo" e paMktine sthAne "graMtha apramANa jANavo" lakhI nAkhavAnI dhRSTatA kavie karelI che.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvajJazataka' ne apramANa gaNAvavA mATe kavi darzanavi.nI kapaTakalAno bIjo pUrAvo. pU. maho. zrI dharmasAgarajI mahArAje banAvelo "sarvajJazataka graMtha, pratispardhI evA pu. maho. zrI somavijayajIgaNinA hAthamAM kevI rIte ane kevA saMjogomAM Avyo? te aMgenI satya bInA chUpAvIne kavizrI darzana vijayajI mahArAja "vijayatilakasUrijIrAsanI gAthA 516 thI 532 sudhImAM taddana banAvaTI vAta khaDI karI A pramANe jaNAve che ke AvA prasaMgamAM koI eka munie somavijayajI vAcakanA hAthamAM eka pustaka lAvIne mukyuM. hene joIne vAcake pUchavuM ke "A pustaka hame kyAMthI lAvyA?' AnA javAbamAM teNe mULathI mAMDIne vAta kahI ke-khaMbhAtanI aMdara jyAre bAdarazAhano zora thayo ane sAta divasa sudhI gAma luMTAyuM te vakhate pustakano saMgraha ghaNI muzkelIthI bacI zakayo hato. te gAmamAM eka dharmiSTha purUSane ghaDapaNa AvyuM hatuM ane aMtasamayamAM tenuM aNasaNa karavAnuM mana thayuM hatuM. teNe gacchanAyaka (senasUrijI)ne vinaMti karIne tapAgacchanA koIpaNa sAdhune bolAvyA hatA. tyAre zrI vijayasenasUrijIe mahane tyAM javAno hukama karyo hato. meM tyAM jaIne ArAdhanA pUrvaka pratyAkhyAna karAvI upadeza Apyo. tyAre heNuM sAgraha kahyuM ke mArI pAse eka pustaka che, ke-je vAMcavAthI sAruM jJAna thAya tema che! heM kahyuM ke-"te pustaka zAnuM che?' teNe kahyuM-'tyenuM nAma huM jANato nathI. paraMtu Apa te lyo-bhaNo ane bhaNAvo." mahane pustaka ApyA pachI paNa maheM pUchyuM ke-"hamAruM mana to ThekANe raheze ne?" teNe kahyuM--"mana zuM ThekANe raheze? Apa svIkAro to huM mArA AtmAne dhanya mAnIza" pustaka lIdhA pachI maheM tene vAMcI joyuM to te sAgaranuM che ema jaNAyuM. AthI tene prakaTa na karyuM ane Aje badhA ekaThA thaelA cho, e prasaMga joIne huM Apane ApuM chuM." te pachI somavijayajI vAcake avasara upara te vAta gurU (gacchanAyaka) ne jaNAvI ane kahyuM ke "eka apUrva graMtha hAthamAM Avyo che ane khAsa vAMcavA jevo che.' gurUe kahyuM- ThIka' eTale tamAma sAdhuone ekaThA karavAmAM AvyA. jemAM vijayadevasUri, somavijaya vAcaka, naMdivijayavAcaka, 5. lAbhavijaya, 5. rAmavijaya, 5. cAritravijaya ane 5 kIrtivijaya vigere paNa hatA. dareka dhyAna daIne sAMbhaLavA lAgyA. vacamAM vijayasenasUrie kahyuM ke-"AmAM to ghaNuM ja viparIta vRtAMta dekhAya che. ANe to ghaNA siddhAMto utthApyA che. he pAMca bolanA micchAmidukkaDa dIdhA hatA tene paNa utthApatAM lagAre zaMkA karI nathI! are! bAra bolane utthApatAM paNa gurUno bhaya rAkhyo nathI-vadhu zuM kahevuM? vijayadAnasUrine mithyAtvI TharAvyA, hIravijayasUrine anaMtasaMsArI kahyA, tema keTalAka pUrvAcAryone paNa ajJAnI kahyA ane keTalAekone to bIlakula utthApyA. kharekhara A to haLAhaLa viSapAna che. mATe jaladI A pustakane pANImAM boLI do. lagAre vilaMba na karo." ja A kapaTI lakhANa aMge paNa ubhA thatAM prazno 1- bAdazAhe khaMbhAtamAM je sAta divasa lUMTa calAvI te lUMTa, mAlamilkata aMgenI hatI ke
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 25 ] pustako aMgenI? jo mAlamata aMgenI ja hatI to te vakhate pustakono saMgraha ghaNI muzkelIthI bacI zakyo hato" evI tarkaTI vAta ubhI karavAnI rAsakArane zuM jarUra paDI? - je zrAvakane pustakanA nAmanI paNa khabara nathI te zrAvakane "A pustaka vAMcavAthI sAruM jJAna thaze" e vAtanI khabara kevI rIte paDI? 3-te zrAvaka pAse bIjuM koI pustaka hotuM? phakta sarvajJazatakanI ja prata hatI? ke jethI Akho jJAna bhaMDAra na ApatAM phakta A eka ja prata ApI? te pustaka, te zrAvaka pAse kayAMthI AvyuM? pa-"pustaka sAgaranuM che" ema joyA-jANyA pachI te munie pU. gacchanAyakane kema jaNAvyuM nahi? 6-badhA ekaThA thayelA cho ema e prasaMga joIne huM Apane ApuM chuM' ema bolanAra munie te pustaka, gacchanAyakane nahi ApatAM pU. maho. zrI somavijayajIne ja kema ApyuM? 7--"vacamAM vijayasenasUrie kahyuM ke-jaladI A pustakane pANImAM boLI gho. lagAre vilaMba na karo' ityAdi vAto rAsakAre pU. gacchanAyaka senasUrijI ma.nA nAme lakhI nAMkhavAnI je kapaTakalA karI tenI sAme moTo prazna che ke- AgaLa jaNAvAze tema je "pU. vijayasenasUrijI mahArAje saM. 1671 nI sAlamAM amadAvAda hAjA paTelanI poLamAM caturvidha saMghasamakSa samasta gItArtho dvArA 1 sarvajJazataka, 2-dharmatattvavicAra, 3-pravacanaparIkSA, 4-IryAvahIkulaka Adi graMthone prAmANika graMtho tarIke jAhera karAvIne amadAvAda, khaMbhAta, pATaNa Adi jJAnabhaMDAromAM mUkAve che" te ja pU. gacchanAyaka, 1671 nA vaizAkha sudi trIjanA roja te ja amadAvAdamAM pU. maho. zrI dharmasAgarajIgaNinA karelA badhA ja graMthone apramANa jAhera karavAno paTTaka banAve kharA? ane rAsakAra jaNAve che tevA nAMkhI devA lAyaka vacano bole kharA? mATe gacchanAyakanA nAme paNa gappA hAMkavAno IjAro A kavizrIe lIdho lAge che. kharI vAta to ApaNane pU.paM.zrI bhaktisAgarajI gaNie saM.1672nA caitravadi 14 zukravAre pU. maho. zrI somavijayajI mahArAja upara je patra lakhela che te patra jaNAve che ke-pU. maho. zrI somavijayajI gaNinA hAthamAM rAsakAranA kahevA mujaba koI munie te pratA lAvIne ApI ja nathI, paNa paM.zrI bhaktisAgarajI gaNi pAsethI baLajabarI karIne pU. maho. zrI somavijayajIe ja uThAvI laIne dabAvI rAkhI hatI ane pU. gacchanAyakazrInA paTTakanA nAme "sarvajJazataka graMthane apramANa" karavAnuM kAvatru karela che! 1 pU. paM. zrI bhaktisAgarajI gaNino patra : I6Oaa paramagurU gacchAdhirAja bhaTTAraka prabhu zrI 6 vijayasenasUrijI gurUbhyo namaH | u0 zrI somavijayajIgaNi yogya 5 | bhaktisAgara. likhita / apara tuhe vaSANa maLe Ima kahuM chuM je e "sarvajJazatakagraMtha' mAMhi zrI vijayadAnasUri zrI hIravijasUrinaI gAli dIdhI chaI te ahe kima 5mI rahuM evuM kahuM chauM . te to zrI vijayadAnasUri zrI hIravijayasUri jehavI mahAvIranI prarUpaNA hatI tevI ja prarUpaNA karatA vIranA vacanathI aMzaI AvuM pAchuM na kahatA, annaI e graMtha maLe
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 29 ] moTA 2 gaNadharadeva bhadrabAhusvAmi haribhadrasUri abhayadevasUri zrI malayagirI zrI hemAcArya pramukha pUrvAcAryakRta graMthanI sArSi chaI te mATaI te graMtha madhye zrI vijayadAnasUri zrI hIravijayasUrinaI sarvathA gAli nathI dIdhI. anaMI e graMthamadhye je prarUpaNA thaI teha thakI tumhArI prarUpaNA viparIta chaI te mATaI e graMtha upari tunaI pUrNa rAga dveSa kaI 'te jANo cho je moTAI zrI vijayadAnasUri zrI hIravijayasUrini gAli dIdhI ehavuM na kahaI to eTaluM karatAM loka madhye patIjeNe na thAI te karavA sArUM | zrI vijayadAnasUri zrI hIravijayasUrinuM nAma vicAli ghAlo cho te bhalA mANasanuM kAma nahIM || anaI ema karatAM jo tumhArA cittamAMhi Imaja AvatuM hoI | je "e graMtha te maLe purUSanaI gAli chaI to saM. sUrA, do) panIA, sAva SetA zrIpAla, so0 rAmajI pramukha saMghasamakSa baIsI ApaNa 2 nirNaya kIjaI jo te madhye zrI vijayadAnasUri zrI hIravijayasUrinaI gAli chaS ehavuM anDa baIThAM saMgha kahaI to anDanaI je saMgha kahavuM ghaTaI te kahaI ! nahIMtara zrI vijayadAnasUri zrI hIravijaya sUrinaI gAli aNadIdhII "dIdhI kahaI tehanaI zrIpUjaya zrIAcAryajI tathA saMgha jehavuM ghaTaI ti rUDIpari zikSA diI ! te prIchayo che tathA e graMthanI prati ahArI nizrAnI tuha pAsaI kaI || saMgha samakSa arpe tumha pasaI mAgI tuhe nApI, jorAvarII rASI chaI. havaI e graMthano akSaramAtra pAlaTasyo tathA e graMthanI prati upari tathA tehanA eka akSara upara jo pADau nijara karayo (haratAla mAro) to covIsa tIrthaMkaranI tathA saMghanI I tathA zrI hIravijayasUri. zrI vijayasenasUrinI, zrI vijayadevasUri AjJA chaI te prIchayo | iti maMgala || saMvata 1672 varSe caitra vadi 14 bhRguvAre e zubha bhavatu '' pU. paM.zrI bhaktisAgarajIgaNinA A patramAM tathA e graMthanI prati amArI nizrAnI tamArI pAse che. saMgha samakSa ame tamArI pAse mAgI (paNa) tame ApI nathI. jorajulama karI rAkhI che." ema spaSTa jaNAve che. A satya banela bInAne chAvaravA mATe ja rAsakArane eka muninA nAme khoTI ImArata caNIne khoTo ItihAsa khaDo karavAnI kapaTakalA ja karavI paDI che. 1-vIravaMzAvalI athavA tapagacchapaTTAvalI A pratanA kartAnuM nAma ke racyAno saMvata jaNAvela nathI, paraMtu ItihAsanna jinavijayajIe jaNAvela che ke-"A paTTAvalIno kartA koI ANasUragacchano anuyAyI yati jaNAya che. kAraNa ke-paTTAvalImAM vijayasenasUri pachInI je paraMparA ApelI che te te ja gacchanI che, A paTTAvalImAM nimnokta lakhANa che ke tatpaTTe zrIvijayasenasUri, janma saM. 1604, dIkSA saM. 1613, 5. pada saM. 1926, gacchanAyaka saM. 1646 xxx ehavaI saM. 1671 varSe ahimmadAvAdInagaraI hAjApATaNi caturavidhi saMghasAkSI u. dharmasAgaraI (nemisAgaraI) pAMca bolano mithyAduHkRta dIdho | punaH zrI sUrinI AjJA lahI samasta gItArtha mili sarvajJazataka 1, dharmatattvavicAra 2, pravacanaparIkSA 3, iriyAvahIkulama 4, pramukha graMtha....jJAnakozi ahammadAnAdi, khaMbhAyati, pATaNa, gaMdhArI pramukha nagaraI thApyA | vi. saM. 1669 pattani u. somavijayane sAgaraAzri vAMtasUrine (vakArAMta eTale vijayadevasUrinI) saMghAtaI
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 17 ] virodha hUo | saM. 1671varSe khaMbhAti pAse nAyaragAmi zrI vijaya senasUri svarga hUyA 6 tatpare vijayatilakasUri+++61-tatpaTTa vijayAnaMdasUri !" ra-vividhagacchapaTTAvalI saMgraha peja 224-"A pachI A. vijayasenasUrivare 1-sarvajJazataka, 2- dharmatattvavicAra, 3- pravacanaparIkSA, ane 4- iriyAvahiyAkulaka vagere graMthone gacchanA gItArtha munivaronI saMmatithI prAmANika graMtho tarIke jAhera karyA. ane amadAvAda, khaMbhAta, pATaNa tathA gaMdhAra vagere sthAnonA saMghabhaMDAromAM te te graMtho rakhAvyA." (janaparaMtu ItihAsa bhA-3 pR-727) 3-paMDita devavijayajI gaNinA ziSya paMDita jinavi. gaNi kRtA-"sAgaragacchIyA paTTAvalInA aMte ullekha che ke -"tatpaTTe zrI rAjasAgarasUrIzvara 62, 1628 phAgaNa zudi 2 zanivAra janma, osavAlajJAtiya sA. devIdAsa pitA-koDimaDe mAtA-siMhapuragrAma-saMvata 1651 varSe dIkSA, saMvat 1672 varSe bola 5 nI carcA cAlI. "sarvajJazataka' graMtha sAco kIdho " 4-jo "sarvajJazataka' pravacanaparIkSA Adine apramANa jAhera karyA" e vAtavALo saM.1671no paTTaka sAco ja hota to "pU. A.zrI vijayasenasUrijI mahArAje saM. 164ramAM pATaNanI rAjasabhAmAM ane saM. 1643mAM potAnA vidvAna ziSyodvArA amadAvAda mukAme kharatarono parAbhava te ja pravacanaparIkSA' graMthanA AdhAre ja karela hato te bane kharuM? eTaluM ja nahi paNa musalamAna subAe Apela rAjasAmagrI sahita hAthInI aMbADImAM pravacanaparIkSA graMthane padharAvIne dabadabA bharyo varaghoDo caDhAvela hato!! AvI rItanuM bahumAna karelA graMthane ane amadAvAda hAjApATaNanI poLamAM saM. 1671 nI sAlamAM ja sarvagItArthonI samakSa sarvajJazatakAdi graMthone pramANabhUta graMtho tarIke je senasUri mahArAje jAhera karyA tene ja apramANa tarIke te-ja. AcAryazrI jAhera kare kharA? mATe te 45 sahIvALo saM. 1671 vai. gu. trIjanA roja "sarvajJazataka graMthane apramANa' gaNAvanAro paTTaka taddana tarkaTI ubho karyo hoya tema spaSTa samajAya che. che pariNAme chaMcheDAyelA pratispardhI upAdhyAyonuM parAkrama 4 pU. gacchanAyaka A.zrI vijayasena sUrijI mahArAje 1671 nA varSe amadAvAda mukAme munisaMmelana ekaThuM karIne pU. maho. zrIdharmasAgarajI ma.nA te te TaMkazALI graMthone prAmANika TharAvIne ane tenI nakalo lakhAvIne amadAvAda, khaMbhAta, Adi jJAnabhaMDAromAM paNa mUkAvavAnuM je pagaluM bharela tenAthI chaMcheDAyelA evA te pratispardhI upAdhyAya jUthanA movaDI pU. maho. zrI soma vi., pU. maho zrI megha vi., pU. maho. zrI bhAnuvaMgaNi, pU. maho. zrI naMdivi, pU. maho. zrI vijayarAjajI, pU. maho. zrI dharma vi. Adie saM. 1672nA vaizAkha 13nA roja potAnI sahIo sAthenA patro gAmogAmanA saMgho upara temaja vartamAna pU. gacchAdhipati zrI vijaya devasUrijI mahArAja upara paNa mokalAvela. te patramAM A pramANe lakhANa hatuM ke "hIravijayasUrijInI samakSa ghaNAM ja gAmonA saMghonI rUbarUmAM bAra bola ane bIjI
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 28 ] keTalIeka zAstravirUddha karelI prarUpaNAo mATe sAgare mAphI mAMgI micchAmidukkaDaM dIdho hato. teno apalApa karIne pAcho sAgare "sarvajJazataka' graMtha banAvyo hato. te paNa zAstravirUddha hovAthI vijayasenasUrie temane dUra karyA ane sarvajJazataka graMthane apramANa karyo te sau koI jANe ja che. mATe jahe koI te graMthane vAMcaze, vaMcAvaze tene gurUnI ANAbahAra gaNavAmAM Avaze. vaLI te graMthanA lIdhe sAgarone paNa dUra karyA che mATe teone paNa koIe Adara Apavo nahi, ane kahe koI teonI sAthe AhAra-pANI karaze athavA koI jAtano vyavahAra rAkhaze te paNa gacchathI alaga ja samajavAmAM Avaze. vijayadevasUrie te sAgarone grahaNa karyA che mATe temane paNa gacchathI bahAra karavAmAM Ave che.." ityAdi. (vijayatilakasUri rAsa pR. 62) kavi darzanavi.nI A vAta aMge paNa zaMkA uThAvatA munirAjazrI vidyAvijayajI mahArAja, potAnA nirIkSaNa' zIrSaka lekhamAM lakhe che ke-"ahiM eka vicAravA jevI bAbata ubhI thAya che. ApaNe pahelAM joI gayA chIe ke-vijayasenasUrie saM. 1672nA jeThavadi 11nA divase kALa karyo hato. jyAre rAsakAra lakhe che ke-"cAra upAdhyAyoe saM. 167ranA vaizAkha sudi 13nA divase vijayadevasUri sAtheno saMbaMdha baMdha karyAnA dareka gAme patro lakhyo' e kema banI zake? vaizAkha mahInAmAM vijayasenasUri vidyamAna hatA, te vakhate cAra upAdhyAyo tevI rItano TharAva kare ane patro lakhe e saMbhavita jaNAtuM nathI. banavA joga che ke-"kadAca rAsakAre mahIno lakhavAmAM bhUla karI hoya." astu" vidyAvi. ma.no A bacAva lulo che ane rAsakAra prati pakSapAtane jaNAvanAra che.) * saM. 1673nI sAlano jahAMgIra bAdazAhanI sabhAno satya ItihAsa che A pramANe pU.A.zrI vijayasenasUrijI ma.zrInI pATe AvelA pU. vijayadevasUrijI ma.ne rAsakAranA kathana mujaba "sAgarasamudAya" taraphI hovAnA kAraNe temane gacchAdhipati padethI dUra karI devAnI kAryavAhInA eka bhAgarUpe A pramANenA patro lakhyA pachI saM. 1673nI sAlamAM zIrohI mukAme polIsano sakhata baMdobasta rAkhavApUrvaka potAnA gacchanAyaka tarIke 'vijayatilakasUri ne sthApavAnuM nirlajja pagaluM paNa bharIne te upAdhyAya jUthanA movaDI ane mAthAbhArI evA pU. maho. zrIsomavijayajI mahArAje ""kAyamane mATe sAgarasamudAya, temanA racelA graMtho ane temanA pakSakAra banelA vartamAtagacchAdhipati pU.A.zrI vijayadevasUrijI mahArAja paNa apamAnita thAya ane graMtho apramANa' tarIke jAhera thAya" te mATe pU. maho. zrIbhAnucaMdragaNi ane zrI siddhicaMdramaNine zaNagArIne jahAMgIra bAdazAha pAse mokalyA. temAMthI pU. maho. zrI siddhicaMdragaNie potAnAthI AvarjAyelA bAdazAha pAse pharIyAda tarIke-"pU. hIrasUrijI mahArAjanI pATe AvelA pU. vijayasenasUrijI mahArAje vijayadevasUrijIne potAnI pATe sthApelA che paNa te devasUri, gurU ma.nA vacanonA lopI hoIne bahu kaleza karatAM hovAthI sAdhuoe navA AcArya sthApyA che to teo hIragurUnA vacano lopatA aTake tevo Apa baMdobasta karo. vaLI sAgaroe "sarvajJazataka' nAmano graMtha banAvI temAM jagadgurune ane temanA vArasadAra pU. senasUrijI ma.ne bhAMDyA che. te graMthamAM ghaNI ghaNI
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 29 ] uMdhI vAto lakhI che ane tevI vAto lakhanAra sAgarano pakSa vijayadevasUrijI kare che mATe kalezanA mULarUpa te graMthane Apa hajura apramANita tarIke jAhera karo." A vAta sAMbhaLI chaMcheDAelA jahAMgIra bAdazAhe khaMbhAta pU.A.zrIdevasUrijI ma. upara tathA rAdhanapura comAsu rahelAM pU. maho. zrInemisAgarajI gaNi upara bharacomAse tAkIde mAMDavagaDha AvI pahoMcavA mATenA pharamAno ravAnA karyA! A pharamAnonA kAraNe bharacomAsAmAM baMne pUjyo mAMDavagaDha AvI pahoMcyA! pU. maho. zrI nemisAgarajI ma.nI sAthe varasAgara, bhaktisAgara, kuzalasAgara, premasAgara, zubhasAgara, zrIsAgara, zAMtisAgara, guNasAgara Adi munipaMDito paNa hatA. mAMDavagaDha pahoMcyA pachI jahAMgIra bAdazAhanI sabhAmAM "sarvajJazataka' graMthane apramANa karavAne mATe baMne pakSe carcA cAlI. temAM gacchAdhipati pU.A.zrI vijayadevasUrijI mahArAje tathA pU. maho. zrI nemisAgarajI mahArAje pratispardhI upAdhyAyajUthanA eke eka praznonuM yuktipurasara khaMDana karavApUrvaka sarvajJazataka graMthane jahAMgIra bAdazAhanA ja hAthe "prAmANika graMtha' tarIke TharAvarAvyo! ane pU.A.zrI vijayadevasUrine "savAImahAtapA, jahAMgIramahAtapA'nuM ane pU. maho. zrI nemisAgarajI gaNine "jagajIpaka'nuM birUda jahAMgIre ApyuM! eTaluM ja nahi paNa "paTTAvalIsamuccaya' bhA. 1nA pR.83nA-"svapakSIye; (pratispardhI upAdhyA:) viMcit cusvAhitopa zAhistA tatyuparveda rSitaH san zrIhIrIbAM vinayanarInAM ra te (vijayadevasUraya:) gva paTTara sarvAipatramAno mavastu, rAparaH (vijayatilakasUryAdi:) Dhokapi kUpamaMDUprAyaH arthAt "svapakSIya evA upAdhyAyajUtha dvArA jahAMgIra bAdazAha kAMIka buDjhAhita banelA hovA chatAM paNa pU. gacchAdhipatinA puNyaprakarSathI harSita thayo to "zrI hIravijayasUri ane zrI vijayasenasUrijInA samudAyanA paTTadhara zrI vijayadevasUrijI ja che ane sarvamunionA Adhipatyane bhogavavAvALA thAo. bAkI kUvAnA deDakA samAna tilakasUri Adi koIpaNa nahi' e pramANeno spaSTa cUkAdo ApavA pUrvaka 'tyAre bhUvaH prazaMsAM hRgana "vahAMgIrI mahAta' birudaM dattavAn, anujJApitavAMzca tapAgacchazrAvakendracaMdrapAlAdIn 'yadasmadIyadakSiNImahAvAdyapUrvakaM gurun (vijayadevasUrInuM) svAza cheSacaMtu tathA pukhanuM vayamara vAkSasthA nirIkya dvarA bhavAma' ! ityAdivacanotsAhitaiste rAjamAnyasaMdhairdAkSiNAtyamAlavIsaMghezca tathA mahotsavAH kRtA yathA tapagaNasaMghamukhe pUrNAvatI, aSAM 2 kuhiSA (mahoI zrI somavi. Adi upAdhyAyAnAM) muDamAvAtA vi bahunA? yathA purAkabbareNa zrI hIrasUrayastatopyAdhikyena zrIvijayadevasUrayaH zAhijahAMgIreNa sanmAnitA iti|" ullekhAnusAra jahAMgIra bAdazAnI sabhAmAM "sarvajJazataka' graMthane prAmANika TharAvavA pUrvaka vAjate gAjate mAMDavagaDhanA upAzraye pU.A.zrIdevasUrijI mahArAja tathA pU. maho. zrI nemisAgarajIgaNi padhAryA! ane maho. zrI siddhicaMdragaNi, tilakasUri Adi upAdhyAyavarga zyAmamukhavALA banavA pAmyA hatA! A sarva satya ItihAsane dAbI devA sAruM ja kapaTakaLAkuzaLa kavi zrI darzanavijayajIe pote banAvelA vijayatilaka sUrirAsa'mAM "barahAnapuramAM sAgaronuM tophAnI valaNAdinI vAto upajAvavAnuM, sarvajJazataka pramANa karyAnI vAta ja uDADI devAnuM ane potAnA upAdhyAyavargano ja jayajayakAra thayo
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 30 ] hovAnuM, sAgaro apamAnita thayA hovAnuM lakhANa paddhatisara goThavI devAnuM nATaka karela che. Ama pU. maho. zrI dharmasAgarajI ma. pratinI IrSAbhAva ane tejodveSane laIne pratispardhI banelA upAdhyAyavarga ane tenA agresara evA pU. maho. zrI somavi. Adie pU. maho.zrIne, temanA graMthone, temanA parivArane ane vartamAna devasUratapagacchasaMghanA nAyaka evA pU.A.zrI vijayadevasUrIjI mane paNa parAbhavita karavA, apamAnita karavA, parezAna karavA mATe je je zakya hatA teTalA badhA ja prayatno karavAmAM kamInA rAkhI nathI ja! Ama chatAM tatkAlIna pU. gacchanAyakoe te pratispardhI jUthanA Akramaka valaNono sAmano karavApUrvaka pU. maho.zrIne, temanA graMthone gauravapadathI aMkti karyA ja hatA. e paNa nirvivAda hakIkata che. A satya ItihAsane chAvarI devA mATe maho. zrI bhAvavi. gaNi, maho. zrI vinayavi. gaNi, maho. zrI ratnacaMdramaNi, maho. zrI bhAnucaMdragaNi, maho. zrI siddhicaMdragaNi, maho. zrI meghavi. gaNi, maho. zrI yazovijayajI gaNi--Adi vidvadharyoe potapotAnI banAvelI kRtiomAM ochuM AkramaNa karyuM nathI ane potAnA kUTa kArasthAnone paNa satya ItihAsarUpe jhaLakAvavAmAM pAchI pAnI karI hoya tema jaNAtuM nathI. ane tethI ja mAre darekanA ItihAso ane graMthonA dohana karavApUrvaka vikramanI sattaramI sadIno A satya ItihAsa, "pU. mahAmahopAdhyAyazrI dharmasAgarajIgaNi jIvanajharamaranI saMkSipta anupUrtirUpe lakhI vidvAna jainajagata samakSa mUkavAnI paristhitimAM mUkAvuM paDela che. A saMkSipta anupUrti vAMcyA bAda vidvAnone pratIti thaze ke- "prakAMDa paMDita, zAsanastaMbha, vAdavijetA evA pU. mahopAdhyAyazrI dharmasAgarajI mahArAje svasamudAyanA pIThabaLa vagara ekale hAthe kharatara, digaMbara, pAzacaMdra, AMcalika, pUnamIA, tristutika Adi dazeya kumatono zAstrAdhAro, yuktio Adi ApavA pUrvaka sajjaDa pratIkAra karIne kharatarAdino parAbhava karela ane jenA AdhAre pU. vijayasenasUrijI mahArAje ane temanA ziSyoe paNa rAjasabhAmAM jAhera vAdo karIne teone parAbhavita karelA hatA te A pravacanaparIkSA' graMthano gUrjara anuvAda ane temAMnI vAdIonI sAmenI yukti prayuktio jANyA pachI Aje paNa vidvAno te TaMkazALI graMthanA AdhAre vinA rokaToke kumatavAdIono parAbhava karI zake tema che." AvuM zAsananA aMta sudhI zAsanarakSAnuM bhagIrathakArya karanAra e pravacanaparIkSAdi graMtho ane temanA sarjanahAra pU. maho. zrI dharmasAgarajI mahArAjano zrI jaina saMgha sadAya RNI raheze temAM zaMkAne koI sthAna nathI. ane mane te zAsanasaMrakSaNaka mahApuruSanA A graMthano tema ja akADhya dalIlothI sabhara evA te mahApuruSanI iryApathikI patrizikA, vyAkhyAnavidhizataka, paryuSaNAdazazataka, usUtrapadoddhATana kulaka Adi graMthonA paNa anuvAda karavAnuM saubhAgya prApta thayuM che te mArUM mahApuNya mAnuM chuM-A graMthonA anuvAdo paNa TUMka samayamAM prasiddha karavAnI bhAvanA rAkhuM chuM. mAtA padmAvatInI kRpAthI te bhAvanA paNa zIgha pUrNa thAo ema icchuM chuM. - prAMte A sattaramI sadInA satya ItihAsane jANavAnI jijJAsAvALA mahAnubhAvone
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 31 ] "pU.zAsana kaMTakoddhAraka sva. A. bhagavaMtazrI haMsasAgarasUrIzvarajI mahArAjAe atyaMta parizrama uThAvIne racelA 'kumatAhiviSajAMgulImaMtratimirataraNi' tathA 'prAcIna-arvAcIna ItihAsonI samIkSA' nAmanA graMtharatna tathA tattvataraMgiNIno jhINavaTathI abhyAsa kare'' tema jaNAvI A anupUrtinuM saMkSipta lakhANa pUrNa karUM chuM paraMtu zrIvinayavevasUrayaH, zAstra--samAvArI rakSaLoghatAH zrIsAramaharSavadya|| zrIvastu / / vAMcakone vijJapti mahAzayo! zrI jinezvara bhagavaMta prarUpita padArthonI pratIti mATe A pravacana parIkSA' grantha, AdithI samApti sudhI jovA jevo che. atathya padArthonI pratItimAM 'jaina' nAma dha2vA mAtrathI koInuM kayAreya mokSamArganuM ArAdhana thayuM nathI ane thAtuM paNa nathI. ane ethI ja zrI umAsvAti vAcakapravare 'tattvArthazraddhAnuM samyavarNanaM' ane zrI haribhadrasUrijI mahArAje 'tannatyasaddahALa' kahela che ane tevI ja uttarAdhyana sUtramAM paNa 'tahiyALa tu mAvALa' ema kahIne nirbAdharIte samyaktvanuM lakSaNa 'padArthonI yathArthapratIti'rUpe nirdhArita karela che. tethI pakSamamatva ke pakSAgrahane choDI daIne samyaktvanI icchAvALA AtmAoe yathAsthita evA tattvanI ja zraddhA rAkhavI jarUrI che. yathAsthita tattvanI zraddhA, pUrvapakSa ane uttarapakSanI vAtonuM zravaNa ane manana karyA sivAya kayAreya paNa thatI nathI. pustakArohaNakALanI pUrve utpanna thaelA evA pravacanaviDaMbaka AtmAonA matonuM nirasana to sUtrakAra, niryuktikAra tathA bhASyakAra Adi mahAtmAoe vistArathI karela che; paraMtu Agama pustakArUDha thayA pachI jainazAsanano parAbhava karavAnI buddhivALA ane sattAvALA evA je sAMpratakAlIna pravacanaviDaMbaka AtmAonuM yathAyogyapaNe saMpUrNatayA nirasana to A pravacana parIkSAgraMthamAM ja che tethI karIne he buddhizALI AtmAo! vivekanI vRddhi mATe A graMthanuM vilokana karazo. dharma parIkSAnA avasare jevI rIte vyuAhita AtmAone kalyANanA aMzanI paNa prApti thatI nathI, tevI rIte yathArtha evA Apta mahApuruSonA vacananA viveka avasare paNa parIkSA karanAra AtmAne viSe dveSano aMza paNa rAkhanArA tattvajijJAsuone paNa kalyANanA aMzanI ya prApti thatI nathI. mATe parIkSA karanAra AtmA pratinA te dveSabhAvane choDIne nirIkSaNa karavAmAM praviNa evA samIkSako 'vItarAga bhagavAnanA vacanAnusAre ja bolanArA evA AtmAnA A graMthane yathArtha rIte juvo. A graMthanI mahattA pIchANavAnI icchA thatI hoya to zrI siddhacakrapAkSikamAM temaja judo mudrita karela pravacanaparIkSAnI mahattA'e nAmano nibaMdha jovo. te nibaMdha ane A pravacana parIkSA graMthamAMnA yathArtha tattvanI pratItimAM parAyaNa sajjano bano evI abhilASApUrvaka A graMtha vAMcavAnI abhyarthanA karavAmAM Ave che. jAmanagara (1993) vaizAkha zudi trIja AnaMdasAgara
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 32 ] ( bhArI me namra vijJapti) pU. mahAmahopAdhyAya zrI dharmasAgarajI gaNivaryazrInA A svapajJa pravacana parIkSA' graMthanuM be bhAgamAM mudraNa karAvatAM-pa. pU. dhyAnasthasvargata, zAsanasamrATa, Agama-divAkara, AgamoddhAraka, bahuzruta pU. AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAje vikrama saMvata 1993mAM vAMcakone A graMtha vAMcavA mATe je vijJapti karela te khAsa mananapUrvaka vAMcavA jevI che ane te vijJapti'nA lakhANane harapaLe lakSyamAM rAkhI e pravacanaparIkSA saTIka graMthanuM ane te graMthano mArA dvArA thaelA anuvAdane vAMce ane temAMnI akADhya evI yukti-prayuktione dhyAnamAM rAkhIne navA-navA ubhA thatAM kuvAdo ane tevA kuvAdIone parAbhavita karI ArAdhako mahAvIrazAsananI zAna baDhAve eTaluM jaNAvI pU. AgamoddhAraka AcAryadeveza zrI AnaMdasAgarasUrijI mahArAja likhita vijJapti A nIce raju karuM chuM. narendrasAgarasUri ( vAcakebhyo vijJapti ) mahAzayA! vilokanIyo'yamAsamApteH zrI jinapraNItapadArthAnAM pratItyartha / nahyatathyapadArthapratItau jainanAmadharaNamAtreNa mokSamArgArAdhanaM kasyApi kadApi jAyate jAtaM vaa| ata eva zrIumAsvAtibhiH 'tattvArthazraddhAnaM samyagdarzanaM,' zrIharibhadrasUribhizca, 'tattatthasadahANaM', zrIuttarAdhyayaneSvapi 'tahiyANAM tu bhAvANaM' ityAdyuktvA nirbAdhaM nirdhAritaM samyaktvasya lakSaNaM padArthAnAM ythaarthprtiitiruupN|| tato vihAya pakSaparigrahAgrahaM yathAsthitameva tattvaM zraddheyaM smyktvkaamukaiH| na ca pUrvapakSottarapakSayoH zravaNamananAdyantarA kadApi bhavati bhavyaM tttvshrddhaanN| pustakArohAt prAgutpannAnAM pravacanaviDaMbakAnAM matasya nirAsastu sUtra-niyukti-bhASyakArAdibhiH vistareNa vihitaH, paraM tadanUtpannAnAM sattAvatAM cAdhunAtane'pi yathArhatayA pravacanaparAbhavaparAyaNabuddhInAM nirAsastu sNpuurnntyaa'traivaasti| tato vilokayantu vicakSaNA enaM granthaM vivekvRddhyrthN| dharmaparIkSAvasare yathA vyudgrAhitAnAM na shreyoleshaavaaptiH| tathA tattvajijJAsUnAM yathArthAptavacanavivekAvasare'pi na parIkSAkartari dveSaleze'pi kalyANakaNasyApi praaptiH| tato vihAya taM vItarAgavacanAnusArivaktari yathArthamIkSantAmIkSApravaNAH samIkSakA enaM, granthasya cainasya mahattAyAM cedicchA (tadA) vilokanIyaH zrIsiddhacakragataH pRthag mudritazva 'pravacana parIkSAmahattA' ityabhidho nibandhaH, dRggocarIkRtya caimo yathArthatattvapratItiparAyaNA bhavantu santa ityabhilASapUrvakaM vAcanAyArthayante AnandasAgarAH jAmanagara vaizAkha zuklA tRtIyA (AnuM bhASAMtara peja 31 upara pAchaLa)
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vijayadevasUra tapAgaccha sAmAcArI saMrakSaka-zAsanakaMTakoddhAraka-samartha vidvAnA zAsana prabhAvaka pU. AcAryadeva zrI haMsasAgarasUrIzvarajI mahArAjAzrInA | zi...Na...2..tno jyotirvida zAMtamUrti pU. A.zrI narendrasAgarasUrijI mahArAja pU. pra. munizrI munIndrasAgarajI ma. jeozrIe jeozrIe A graMtharatnano anuvAda karela che. A graMtharatnane opa Apela che. janma : vi. saM. 1979nA vai. suda 11 zukra-ThaLIyA dIkSA H vi. saM. 1991nA vai. suda 10 soma-ThaLIyA janma : vi. saM. 1983nA phA. va. 1 zani-ThaLIyA | dIkSA-vaDI dIkSA : vi. saM. 1991nA phA. va. 13 soma-ThaLIyA vi. saM. 1992nA mahA suda 6 budha-sihorA gaNipada :. vi. saM. 2022nA Aso vada 2 zuka-coTIlA paMnyAsapada : . vi. saM. 2029nA mahA suda 3 maMgaLa-talAjA | upAdhyAyapada : vi. saM. 2043nA vai. suda -pAlItANA AcAryapada : vi. saM. 2044nA phA. va. 3 maMgaLa-amadAvAda vaDI dIkSAH vi. saM. 1992nA mahA suda 6 budha-sihora pravartakapada : vi. saM. 2029nA mahA suda 3 maMgaLa-talAjA
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthAMka 2-3 5-6 ' [ 73 ] ( viSayAnukramaNikA viSaya caramatIrthapati mahAvIradevane vaMdanA pU. AnaMdavimalasUrijI ma.nI stavanA daza kumatonuM saMkSipta svarUpa kathana paraMparA e AgamanuM mULa che. caturthIpakSamAM ja tIrthanI avicchinnatA che. pU.A.zrI vijayadAnasUrijI ma. nI stavanA. pU.A.zrI vijayahIrasUrijI ma. nI stavanA. graMtha racanAnAM abhidheya ane prayojananuM kathana bhasmagrahano prabhAva, uditoditapUjAnI vyavasthA. kupAkSikanI pakSavartitAmAM rahelA doSo. unmArgadazako AdinuM darzana paNa pApahetuka che. doDa maMrti aMgenI carcA (ukezagacchIyonI) "ame pArzvanAthanA saMtAnIyA chIe' ema kahenArAono nirAsa, Tippanaka zrAvako daza kupAkSikonAM nAmano nirdeza. A kupAkSikonI tIrthabhinnatAnuM nirUpaNa. tIrthaMkapraNIta tIrthanuM svarUpa.. tIrthakaranA AtmAnI viziSTatA. zravaNaparaMparA ja mahattvanI che. zravaNa ane zravaNanI anAditA. tIrtha ane tIrthaMkarano anyonya saMbaMdha. tIrtha, nirjhanthone ja AdhIna che. zAkhA, kula, guNa Adi aMgeno vicAra sAMbhogika-asAMbhogika vicAra. tIrthane kalpavRkSanI upamA. tIrthanI sthApanA, tIrthakaro ja karI zake. digaMbaronI nirbhIkatA. 11-12 13 14-16 18 19-20 21-24 25-28 29-33 34-36 37
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthAMka 38 39-40 41 42-44 45 46-48 49-50 51-53 54-55 56 57-58 59 60-61 0-360 79-81. 62 sAdhusAmAcArI Adi to paraMparAzaraNavALA sUtramAM ja saMbhave. 63 64-65 AgamanuM vidhipaNuM. pustakazaraNavALAono siddhAMta, kyA AgamamAM Avaze? avyaktAgamanI jema kupAkSiko paNa avyakta ja che. tIrthAbhAsI kupAkSikonA tIrthaMkaro paNa tIrthaMkarAbhAsarUpa ja che. 71-75 kupAkSiko, paramArthathI kone tIrthaMkara mAne che? 66 67-70 3-2-20 [ 34 ] -2-2-6-2 viSaya digaMbara sivAyanA kupAkSikonI vilakSaNatA. tIrthanI vidyamAnatA tapagacchamAM ja che. 100-101 dazeya kupAkSikonI anaMtasaMsAritA. vAdInI zaMkA ane tenuM samAdhAna. tIrthasvarUpanI prarUpaNA karavAnuM kAraNa jaNAve che. A graMthano vAraMvAra abhyAsa karavAnI jarUra. kevala sUtrane ja mAnanArAne prazno. vidhinA jANakAranI yogyatA--ayogyatA sUtranI phalavattA kyAre thAya? sUtra, paraMparAnA zaraNavALuM joie. kupAkSiko, cchinnodbhAvita tIrthavALA che. kupAkSiko, tIrthabAhya hovAmAM kAraNa kahe che. kevala sUtrazaraNavALAone samAcArI, vAcanA, vyavahAra, dIkSA-vaDIdIkSAdi kAMipaNa nathI. 82-88 saMketanA bheda ane arihaMtAdinI pRthaktA. pota-potAnA matAkarSakone ja kupAkSiko tIrthaMkara gaNe che. kevala sUtrapATha, parataMtra che. tethI sUtra, artha, tadubhayayukta siddhAMta hovo joie. luMpaka (loMkA)ne netrAMjana. pratimA, pratimApUjAnI siddhi tIrtha tathA tIrthAbhAsa svarUpadarzaka evA prathama vizrAmano upasaMhAra. graMtharacanA saMvata ane upakArIgurUonuM punaH smaraNa. xxx 4 4 4 4 4 che huM 36 49 50 51 51 51 52 53 54 ?? ? je ma 61
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ che ja 70 ' 74 8pa [ 35 ] gAthAMka viSaya 1-2 "digaMbaramatakhaMDana" rUpa bIjA vizrAmano prAraMbha dazeya kumatonuM bhraSTapaNuM. nitavo AdinI avyaktatA. kevalIbhukti ane strImuktine nahi mAnanAra digaMbara. digaMbaronI utpatti, kAla AdinuM nirUpaNa. jinakalpanA 9 bheda ane tenA upakaraNo. deha-AhAra-jJAnAdimAM vikalpelA vAMdhA. savastrapaNAnI siddhi digaMbaranA nava vikalpono nirAsa. vastradhAraNanI AjJA. 7--17 tIrthakara anukAritAno nirAsa. AjJA khaMDananuM phaLa. 18 upakaraNanA abhAve samiti Adino abhAva. ' strInI muktimAM digaMbaroe kalpelI strI nirbalatA. strIomAM durbalatAno abhAva. " 21 purUSo karatAM strIonI dharmamAM daDhatA. 22-25 strIonuM urdhvagamana aMge vicAra. -- urdhva adhogamana aMge niyamAbhAva. 26-28 strIone aMbaraparibhoganI AvazyakatA. aMbara paribhoga aMgenA digaMbaranA traNa vikalpono parihAra. digaMbarone hitopadeza. 3 -31 vastra-pAtrAdinA dhAraNamAM rahelA guNo. jinakalpInuM svarUpa ane teonuM upadhiparimANa. vastra, jIvarakSAmAM upayogI che. pAtra, saMyamanuM upakAraka che. vastrAdinI aparigrahitAnuM varNana. morapIMchI Adi sAdhunuM aliMgapaNuM che. 34-38 vastra, jJAnanuM AvAraka banatuM nathI. zItAdinI bAdhAnivAraNamAM tathA zubhadhyAnamAM vastra hetubhUta che. ! ne che 92 93 29 94 95 1OO 1/1 102 33 103 104 105
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 36 ] pRSTha gAthAMka 39-42 106 43-46 108 47 109 109 48-49 110 5-52 110 53 112 112 54-56 113 pa7-60 113 115 : 61 116 viSaya digaMbaromAM strI mokSano abhAva che te yogya ja che. kevalI AhArasiddhi, kevalIbhukti aMge prazno. kevalIne vedanIya ane taijasano sadbhAva. vedanIyAdinA udaye kevalIne kSudhA kema na hoya? kevalibhukti aMge daSTAMta. jagatanA jIvonI duHkhI paristhitine jovAthI kevalI AhAra karatA nathI te vAta khoTI che. dareka padArthonA vartamAnaparyAyanI ja pramANatA che. digaMbara mata kevI rIte vRddhi pAmyo? digaMbaramata pahelo hovAno dAvo kalpita che. bhagavaMtokta jJAnAdi upakAraka kriyAonA bhedo. digaMbaromAM samiti Adino abhAva.. upakAraka evI kriyAthI hIna digaMbaronI tIrthabAhyatA. tIrthavAdane kAraNe paNa digaMbaronI tIrthabAhyatA. mUrtione pallavanuM cihna karyuM tethI digaMbaroe nagnamUrtio zarU karI. digaMbaramata khaMDanano upasaMhAra. grantha, saMvata AdinuM nirUpaNa. parNamayakamata nirAsanAmAM trIjo vizrAma. pUnamIyA matanI utpatti. davyastavahetu kathanano nirAsa. zrAvakapratiSThAniSedha, sAdhu-zrAvaka kRtyavibhAga. dravyastavanuM anumodanIyapaNAnuM kathana. aMjanazalAkA Adi kRtyo, muninA che. munine vyastavano sarvathA niSedha nathI. . davya ane bhAvastavanI anyonya sApekSatA. tilakAcArye ubhavAvelI vAtonuM khaMDana.. pUjAmAM sAvaghanA svIkAramAM atiprasaMgadoSa. 62-63 64-66 67-70 71-72 73-74 117 119 120 121 1-3 4-6 124, 125 136 138 139 10-11 12-15 16-18 19-32 142 145 33-38 157 39-41 161
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 37 ] | viSaya pRSTha 181 183 192 gAthAMka 42-43 tilakAcAryanA anumAnonA bAdhaka anumAno. 162 44-46 tilakAcAryakRta pratiSThAkalpanI apramANikatA. 164 47-49 sAdhunA hAthe ja pratimA pratiSThAnI siddhi. 168 pratimA zabdanA arthonI siddhi 169 50 tilakAcAryanA vacano kalaMkadAnAdi svarUpa che. 173 51-53 traNa dodhaka kAvyone AzrIne tilakAcAryano tiraskAra. 175 54-55 pUnamanI pakhIno niSedha ane tilakAcAryanuM saMghabAhyapaNuM. 56-62 pUnamanI pakkI karavA mATenI yuktio ane teno nirAsa. 182 63-73 pAkSika zabdathI AgamagraMthomAM caturdazI ja lIdhI che. 74-76 sUtranI gatinuM maMgalakSaNa doSa kathana. 77-78 caturdazIpakSamAMthI pUrNimApakSa nIkaLyo. 194 79-85 tRtulya yuktionuM dUrIkaraNa. 195 86 pUnamanI paphakhI karavA jatAM caMdraprabhAcArye zuM zuM choDyuM? 201 87-88 zrAvaka upadhAna karavA ja joIe. 202 90-103 mahAnizIthasUtranuM prAmANyapaNuM. 205 104-105 AjJAnA abhAvamAM anAjJA ja che. upadhAnanI azraddhAmAM AzAtanA. 224 106-109 kriyA mATe keTalA zrutanA abhyAsanI jarUra? 225 110-112 Agama vyavahArIne yoganI aniyatatA. 225 113-116 upadhAna aMge anya kRtanI sAkSI. 228 117 upadhAnanA viSayamAM daSTAnto. 231 118-119 pUrvapakSI vAdInI zaMkA ane teno uttara 231 120-122 paMcamaMgalasUtranuM mahAzrutaskaMdhapaNuM. 123-125 upadhAnanI kartavyatA. 126-128 gurU AjJA anujJAnuM dvividhapaNuM. 233 129-131 yogyAyogyanI vicAraNA. 235 132-136 kupAlikonuM dhyAna, anaMtabhavanA kAraNarUpa che. 237 137-138 yogavahananuM anaiyatyapaNuM. 139-141 pUnamIyAnA trividha utsutra tathA sAdhupratiSThA AdinA pratiSedhanuM kathana. 241 232 233
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthAMka viSaya 142-144 pUrNimApAkSika matakhaMDana upasaMhAra tathA graMtharacanA kAlAdivarNana. kharataramata khaMDana' nAmanA cothA vizrAmano prAraMbha kharataranAma niSpatti ane tenA AghAcArya kharatarIya jinavallabha sUrino adhikAra jinavallabhasUrinI prarUpaNA chaThThA kalyANakanI utsUprarUpaNA jinavallabhathI vidhisaMghano utpattikALa jinadattasUrinuM vRttAMta jinadattane sUripada ApanAra devabhadrasUri, saMvigna hatA ke asaMvigna? 10-11 jinadattasUri, abhayadevasUrijInA paTTadhara nathI ja 12-18 jinazekhasUri AdinI vicAraNA 19 jinavallabhanA vidhisaMghe somacaMdrane AcArya banAvI jinadattasUri tarIke sthApyA. jAragarbha samAna jinavallabha ane jinadattAcArya 1 2 3-6 -2-6 20-26 27 28 29 32 33 30 31 [ 38 ] 32 33 34 35 36 3738 39 40 41 42 jinavallabhanAM upahAsano hetu jinavallabhanuM upahAsanuM sthAna . kharatara samudAyanuM lokamAM hAsyAspadapaNuM jinavallabha ane jinadattanI bhavitavyatA sUcaka ceSTA atidezano upasaMhAra kharatara mata kADhanAra jinadattAcArya kevA hatA? kharataranA traNa nAmonI utpatti cAmuMDika nAmanI utpatti aukTrika nAmanI utpatti kharatara nAmanI utpatti kharatara ane auTrika nAmanI utpatti kyA saMvatsaramAM thai? jinezvarasUrine kharatara birUda hovAnuM nirasana mRSAbhASaNanuM pragaTa paNuM saM. 1080no vikalpa rakSaNakAraka kema banI zakato nathI? pRSTha 241 244 244 244 252 253 255 256 261 262 268 201 272 275 275 276 276 276 277 277 277 278 279 280 280 281 282
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthAMka 43-44 45-46 47 48 49-50 51 para 53 54 15-56 57 58 19 60 61063 64-66 savA ma [ 39 ] viSaya kharataroe kharatara birUda mATe karela mithyA vivAda prabhAvakacaritramAM rahela abhayadevasUrino saMbaMdha harSa mATe karela abhayadevasUrinuM dRSTAMta (caritravarNana) prabhAvakacaritra sivAya anya sthaLoe paNa kharatara birUdano asaMbhava jinadatta vaDe kharatara nAma kema vikalpAyuM? - prAcInapAThaparAvRttimAM nirbhaya evA kharataroe have pachI zuM karyuM? khoTA lakhANanuM zuM pariNAma AvyuM? caityavAsIo sAthenA vivAdamAM dUSaNa jinezvarasUrine kharatara birUda nathI maLyuM temAM yukti. vyatireka kharataramAnya saMmati kharataranAmotpattino upasaMhAra prasaMgane sAnukUla vicAra jinavallabhasUrinA aSTasaptatikAnA kathanAnusAra vicAraNA jinavallabhasUri kevA prakAranA hatA? kharataranI rIti (kharatara paTTAvalI) jinadattanA matanuM tAtparya potAnA traNa nAmanI utpattimAM potAnI zaMkA jinavallabha kevA prakAranA che? kharatara saMmata jinavallabhanA saMtAnono nirNaya anyonI zaMkAnuM nirasana jinapatisUrie karelA maryAdA konI jema kone saMmata? kharataranI maryAdA svIkAramAM dUSaNo vivAdo anAbhoge kahevAyela vAtothI kharatarano tiraskAra 7079 80-82 83-85 kharataramatokta vAtono upasaMhAra 86-91 navAMgIvRttikAra kharatara matanA na hatA te vAtanuM samarthana 9293 kharataranA utsUtronA bheda 9495 dvAragAthAnuM anusaMdhAna pRSTha 283 284 289 299 303 304 305 305 306 307 311 316 316 316 317 317 323 323 324 326 327 328 328 333 339 343 345 346
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthAMka 22-32 100 101-102 103 104-105 106-107 108 - 109-114 115-116 117-121 122-124 125-135 136-137 138139 140-149 150 [ 40 ] 172-174 viSaya pratyeka vAtonAM kramasara dUSaNo RRSabhaciratra ane mahAvIracaritranI tulyatA batAvato siddhAMta paryuSaNa kalpavaDe garbha saMharaNanA kalyANakano abhAva 'rAjyAbhiSeka paNa ema ho' ema anyanI zaMkAnuM nirasana anya adhika utsUtranI vAta (rAtripauSadhavALAne nidrA purI thayA bAda sAmAyika daMDaka uccAraNa che.) kalpyapaNAne viSe pravacananI sAkSI jinAjJAthI nidrA levI te sAmAyikane vinAzakArI che? sAmAyika ane pauSadhamAM traNa navakA2 pUrvaka traNa vakhata pAThanuM uccavAnuM utsUtra rUpa kevI rIte thAya? kasellakanA pANImAM trasanI yatanAdino abhAva paryuSita vidala Adi kevA prakAranuM thAya che? kavacita odana AdimAM calitarasa dekhAya che tyAM zuM karavuM? vidalAdimAM pravacananI maryAdAnuM svarUpa, temAM zaMkA ane tenuM nirasana tenuM nirasana adhika utsUtrano upasaMhAra 151155 una utsUtro 156-159 kharatara matamAM nyAya nathI ane temAM pravacana maryAdAdi 160 161-163 utsUtra pApanA arijJAnamAM hetu utsUtrajanita pApano vipAka 164-171 jinadattokta pUjAthI rahita strIo mokSamAM jAya che ane digaMbarokta strInI muktinA niSedha A baMne vAtone upadeza, koNa hoMziyAra ane tenuM nirasana strIne tIrthaMkaranI pUjAno niSedha karanAra paNa caturthI paryuSaNAnA parAvartaka jevo ja thaze tevI kharatara zaMkAnuM nirasana dASkRtika yojanA paryuSita zabdanuM svarUpa zrutadharonI gAthA vaDe sAMgarIne vidalapaNe jaNAvavAnuM je utsUtra pRSTha 347 348 350 353 353 354 355 355 362 363 365 366 371 371 376 382 382 383 385 386 387 390
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ | pRSTha 394 395 401 484 404 [ 41 ] gAthAMka " viSaya 17pa konI jema kayA hetu vaDe khetarono tiraskAra karavo joIe? 176-177 strI pUjA niSedha karavAmAM zuM phaLa AvyuM? 178-183 bIjuM nyUna usUtra 184-190 pratikramaNanI jema pauSadha paNa niyatakAnuM anuSThAna thaze e zaMkAnuM nirasana 191-. bIju nyUna UsUtra 192-195 pauSadhavALAne bhojana aMge yukti vagere 196-197 trIjuM nyUna (usUtra sAdhu sAthe sAthvInA vihAramAM bAdha nathI) - 198-203 cothuM nyUna (utsatra) (mAsakalpa vicchinna thayo che te khoTuM che) : 204-222 ubhayasvabhAvavALuM ayathAsthAna usUtra (paryuSaNA kayAre karavI?) - 223-227. * bIjuM ayathAsthAna usUtra (sAmAyika uccaryA bAda IriyAvahi na karavI ucita che?) 228-231 jUnAdhika svabhAvavALuM ayathAsthAna usUtra (supArzvanAtha bhagavAnane traNa phaNA ucita che?) ra3ra-236 unmArga prarUpaNAdi 237 trIjA vizrAmano upasaMhAra 238 : kharatare kyA saMvatsaramAM? kayA gurunI vidyamAnatAmAM jaNAvAyo? 239 prakaraNa kartAnA nAma garbhita AzIrvAdadAyaka gAthA roc 439 446 447 451 451 453 iti pravacana parIkSA graMtha bhAga-1nI viSayAnukramaNikA |
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ XA8AXALA LA LA LA LA LA XA X282828 zrI jinazAsana-nabhomaNI mahopAdhyAyazrI dharmasAgarajI mahArAjA vi...racita che 1. zrI pravacana parIkSA graMthano anuvAda che (bhAga bIjo) 2. zrI paryuSaNA dazazataka graMtho anuvAda DYREPEDERSBURYI8X8T&BEREDER SS 3. zrI iryApathikI SatrizikA graMtho anuvAda chapAya che . TUMka samayamAM prasiddha thaze. XXXXXXXXXXXXXXXXXXXDXDXDXDXDXRYDX* (anuvAdaka zrI vijayadevasUra tapAgaccha sAmAcArI saMrakSaka-vAdimadabhaMjaka zA...sa...na...kaM......ko. ddhA...2..ka pU. AcAryadeva zrI haMsasAgarasUrIzvarajI ma.zrInA paTTAlaMkAra zAsana samudAya hita vatsala-jyotirvi pU. AcArya zrI narendrasAgarasUrijI mahArAja SALALALALRERERURLAURLAURER
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ I chupA kauzika sahacakiraNa je aparatAma zrI praveza parIkSA II graM...thA...nu..vA...da II praNamya zrI mahAvIraM, vizvavizvArthadIpakam / kupakSa-kauzikAdityaM, svopajJaM vivRNomyaham // 1 // vizvane ane vizvanA arthone prakAzita karavAmAM dIpaka jevA athavA samagra vizvanA arthone prakAzita karavAmAM dIpaka jevA evA prabhu zrI mahAvIradevane namaskAra karIne kupakSarUpI ghuvaDo mATe sUrya jevA evA A svopajJa kupakSakauzikAditya'=pravacana parIkSA graMthanuM huM vivecana karuM chuM. ahIM prAraMbha karAtA evA icchita prakaraNanI nirviba samApti mATe AdimAM maMgala karavuM joIe. tethI deva tarIke rahelAM vartamAna tIrthAdhipati zrI mahAvIradevane namaskAra karavA mATe gAthAne kahe che. paNamia NANanihANaM, vIrajiNaM asurarAyakayasaraNaM / suravarasIsavibhUsaNa-caraNarayaM cAruvayaNavayaM // 1 // gAthArtha -jJAnanA nidhAna, asuranA indra jemanuM zaraNuM karyuM che tevA ane zreSTha devatAonA mastakanA vibhUSaNa rUpa evA je mugaTa ane te mugaTanI paNa zobhA jemanA caraNanI raja banela che tevA ane sAruM vacana, vadana ane sAruM vrata che jeonuM evA viprabhune praNAma karIne navA TIkArtha -vizeSa prakAre karmazatruone (karma khapAvavA mATe) preraNA kare. rAga vagerene jIte te jine. AvA prakAranA vIra bhagavAna, vartamAna tIrthanA adhipati, yathArtha nAmavAlA zrI mahAvIprabhu chellA jinendra, temane praNAma karIne kevI rIte praNAma karIne? mana-vacana ane kAyAnI ekAgratApUrvaka eTale te traNeyanI ekAgratApUrvaka namaskAra karIne. have A zlokamAM cAreya atizayone jaNAvavApUrvaka vIra bhagavAna kevA che? te jaNAve che. pra. 5. 1
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ - kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda temAM samasta padArthonA viSayonuM yathArtha jJAna tenA nidhAna jevA. jevI rIte ratnonuM sthAna peTI hoya che te rIte bhagavAna paNa kevalajJAnI hovAthI bhUta-bhaviSya ane vartamAna kALanA sarve padArthonA prakAzarUpa udgamanA sthAnasvarUpa hovAthI jJAnanidhAna evA mahAvIradeva che. A rIte prabhuno jJAnAtizaya batAvyo. vaLI prabhu kevA che? asurarAja camarendra jemanuM zaraNuM svIkAryuM che evA prabhune prabhunuM zaraNuM kevI rIte svIkAryuM te jaNAve che. eka vakhata navIna utpanna thayelA evA asuronA indra camarendra potAnA mastakanA uparanA bhAgamAM rahelA, siMhAsana upara beThelA indrane joIne utpanna thaI che IrSyA jene evA teNecamarendra Indra mahArAjAnI avajJA karavAnI buddhithI, kadAca indra mahArAjA vaDe huM parAjaya pAmuM to zrI vIra jinezvaranA zaraNathI mAro mokSa thAya' ema vicArIne prabhunuM zaraNuM svIkArIne saudharma devalokamAM gayo. tyAM saudharma devalokanA Indra mahArAjA vaDe parAbhava pAmelo, bhayabhIta thayelo ane "he vIra! mAruM rakSaNa karo. mAruM rakSaNa karo." ema saMbhramathI zabda bolato vyAkulita banelo evo camarendra, zrI vIrabhagavAnanA be pago vacce ja peTho. mUkelo che upayoga jemaNe evA indra mahArAjAe "varanA zaraNe gayela hovAthI tene choDI dIdho. A rIte apAyaapagamaatizaya jaNAvyo. vaLI vIra prabhu kevA che? devatAomAM zreSTha evA Indra mahArAjA, temanA mastakanI zobhA jemanA caraNanI raja banela che. zakrendra, izAnendra vagere indronA mastakanI zobhA (alaMkArarUpa) jemanI caraNaraja banela che. tevA arthAt prAyaH karIne manuSyone devatA pUjya hoya che. evA te devonA paNa pUjya saudharmendra, izAnendra Adi hoya che. te indrone paNa bhagavAna pUjya hoya che eTale pUjyanA pUjya ane te pUjyanA paNa pUjya hovAthI prabhu mahAvIradevano A pUjAtizaya batAvyo. vaLI prabhu kevA che? suMdara vacanonA samUhavALA, syAta padathI zobhatAM hovAthI anyatIrthiko vaDe abAdhya che jeonA ghaTa-paTa-staMbha-kuMbha-kamala vagere padArthone prakaTa karanAra vAkya Adi samUha che jemanA evA tathA duHkhanA samUhathI tapelA cAreya gatinA prANIone zaraNabhUta evA, suMdara vacana che mukhamAM jemane evA eTale ke duHkhone dUra karavAmAM jinezvara bhagavaMtanA vadanamAMthI nIkaLelo vacana samUha sivAya koIpaNa zaraNarUpa nathI. tenA mATe vAcakamukhya evA umAsvAtijIe kahyuM che ke "janma-jarA ane maraNanA bhayathI pIDA pAmelA tathA vyAdhiothI pIDita evA A jIvalokamAM jinezvaranA vacana sivAya koI paNa zaraNa nathI A jaNAvavA dvArA prabhuno vacanAtizaya jaNAvyo. A pramANe mUla cAra atizayathI viziSTa evA bhagavAna ja vighnono nAza karanAra thAya che. Ama bhAvamaMgala svarUpa bhagavaMta mahAvIrane namaskAra karIne have-cha gAthA dvArA graMthakAra, potAnA upakAraka evA ane bhAvamaMgalabhUta traNa AcAryabhagavaMtane namaskAra karavAne icchatA Agha=pahelAM sUrinI be gAthA vaDe stuti kare che.
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 jeNaM dUsamasamae kupakkhabahule a bhArahe vAse / acchinnapi a titthaM, pabhAviaM puNNacariAe // 2 // caMduvva somaleso, sayalavihAreNa loaNANaMdo / ALaMtavimatasUrI, saMviSe saMvivallAo rU| - gAthArtha H--je prabhuAcArya vaDe A bhAratavarSamAM, kevA bhAratavarSamAM? jemAM ghaNAM kupakSo rahelAM che tevA bharatakSetramAM ane dUSamakALamAM nahIM viccheda pAmeluM evuM tIrtha jemanA puNyacaritrathI prabhAvita thayela che tevA tathA jeo caMdranI jema saumyalezyAvALA che, vizvanA vihAra vaDe lokone AnaMda ApanArA, sarva ThekANe vikhyAta ane zuddha cAritravAlA zrI ANaMdavimalasUrijI che. TIkArtha :----je pUjya vaDe A bharatakSetramAM, kevA bharata kSetramAM? jemAM ghaNAM kupakSo rahelAM che tevA ane AgaLa kahevAze tevA lakSaNavALA digaMbara che jenI AdimAM ane pArzva=pAzacaMdra che jene cheDe tevA dasa kumatothI vyApta evA A duSamAsamayamAM=pAMcamA ArAmAM. nahIM viccheda pAmelA eTale saMlagna=saLaMgapravRttivALA tIrthane, 'cAtuvarNa saMghane (caturvidhasaMghane) tIrtha kahevAya' evA vacanathI sAdhu AdinA samudAyanA lakSaNavALA tIrthane potAnA puNyacAritra vaDe--pavitra kriyA vaDe prabhAvita karela che jemaNe evA. teno bhAvArtha A che ke-- yAvajjIvajIvanaparyaMta chaTTha-akrama tapa karavA vaDe, tIrthaMkara bhagavaMtanI AjJA pramANe vartavApUrvaka sadupadeza ApavA vaDe ane aneka zreSThionA seMkaDo putrone dIkSA ApavA vaDe kharekhara A jaina zAsananA mahAnubhAvo, potAnI vidyamAna dhana vagere saMpattione tyAga karIne duSkara kriyA karanArA che.'' AvI rIte badhA manuSyo dvArA jaina zAsanane prazaMsApAtra banAvyuM che jemaNe evA : ahIM A gAthAmAM ''nahI viccheda pAmelA'' evA tIrthanA vizeSaNa vaDe karIne AgaLa kahevAtA digaMbarathI mAMDIne pArzvacaMdragacchanA cheDA sudhInA potAnI matikalpanAthI banAvela upadeza vaDe thayelA AtmasAkRta=potAnI mAnyatAdhIna evA zramaNAbhAsonA samudAyonuM tIrthapaNuM dUra karyuM. kAraNa ke kupAkSikono samudAya tIrtha banI zakato nathI. kAraNa e che ke-- te mato potapotAnA matane sthApana karanAra tarIke zivabhUti vagere ja tenA mULasvarUpa hovAthI te te matomAM tIrthaMkarathI ja zarU thayela je saMlagna pravRtti che teno abhAva che. te A pramANe :-- digaMbaro to vIra nirvANathI 609 varSa pachI sahasramalla jenuM bIjuM nAma zivabhUti che tenAthI utpanna thayA che. jenA mATe AgamamAM lakhela che ke 'vIrabhagavAna siddhipada pAmyA pachI 609 varSe te boTikonuM-digaMbaronuM zAsana (mata) rathavIrapuramAM utpanna thayuM.' ahIM digaMbarone pUchavuM ke he bhAI! digaMbara! tArI utpatti pahelAM vIprabhue pravartAveluM
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda tIrtha vidyamAna hatuM ke nahi? jo hatuM ema kahe to boTikonI utpatti pahelAM sIdhI rIte ja zvetAMbaramAM ja tIrtha hatuM. e nizcita thAya che. "jo vidyamAna na hatuM" ema kahe to viccheda pAmelA evA tIrthane zivabhUtie utpanna karyuM. tethI tenI vAta sAMbhaLavI te zrotAone paNa ayogya che. kAraNa ke "nAza pAmelA tIrthane tIrthaMkara sivAya bIjo koI pragaTa karI zakato ja nathI." digaMbara mata, zivabhUtithI nIkaLyo che tethI (tene tIrthakara mAno to 25mo tIrthaMkara mAnavo paDe) Ama bane apekSAe=tIrthakara bhagavaMtanI mukhyatAno prasaMga hovAthI banne rIte paNa digaMbaro tIrtha bAhya che. vaLI jo "digaMbarathI zvetAMbaranI utpatti thaI" ema kahe to te tAruM vacana khoTuM che. kAraNa te sAdhuo, zveta vastra ane vastra vagaranA ema be rIte hoya che. jyAre kaSAyathI kaluSita evA mane kaSAya (bhagavA) vastra ho" A pramANenuM bhadrabAhu svAmI Adie racela niyukti Adi AgamathI bAdhita hovA vaDe karIne "he mUrkha ziromaNI! A vAtane gAMDA mANasanA pralApa jevI jANavI. ane tethI A digaMbarano samudAya-acchinna tIrtha tarIke che' ema na mAnavuM. A pramANe pUrNimA gaccha paNa zrI vIra prabhuthI 1629-varSe ane vikrama saMvatsara 1159nA varSamAM municaMdrasUrijI ke-je vaDIlagurubhrAtA tenI IrSyAthI caudazanA pakSamAMthI bahAra nIkaLelA evA caMdraprabha nAmanA AcAryathI nIkaLela hovAthI pUrNimA gaccha, tIrtha kahevAya nahi. AgaLanA (digaMbaranA) pakSamAM je uktio kahelI che te ja ahIM lAgu pADavI. caudazanA pakSamAMthI pUnamano mata nIkaLyo che ema teo vaDe ja kahevAyuM che. kAraNa ke temanA ja banAvelA saMskRta kSetrasamAsavRtti nAmanA graMthanI prazastimAM A rIte lakhela che ke . "durvAdidviradAGkuzaH samayavicchreNIziromaNDanaM, zrIcandraprabhasUrirAT sa bhagavAn prAcIkazat pUrNimAm / tasmAjjainavaco'mRtaM bhRzamadhuH zrIdharmaghoSAdayaH, zrIbhadrezvarasUritastvacakalat zAkhA dvitIyA prathAm // 1 // durvAdarUpI hAthIone mATe aMkuza samAna, paMDitonI zreNInA mastakanA AbhUSaNa jevA, bhagavAn zrI caMdraprabhasUrie pUrNimA gacchane pragaTa karyo. temAMthI jainazAsananA vacanarUpI amRtane dharmaghoSasUri vageree atyaMta dhAraNa karyuM. zrI bhadrezvarasUrithI A bIjI zAkhA nIkaLI." tathA temanA ja ziSyoe banAvelA amamasvAmI tIrthakaranA caritranI prazastimAM zrI "caMdraprabha" nAmanA AcArya bhagavaMtathI ja pUrNimAnuM pragaTa thavuM" lakhela che. tevI ja rIte- "vaDagacchAo puNNima, puNNimAo sddddhpunnnnimNclyaa| dohivi AgamanAmA kucayarA kharayaro jAo // 1 //
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 5 vaDagacchamAMthI pUrNimAgaccha nIkaLyo. ane pUrNimAgacchamAMthI sArdhapUrNimAgaccha ane aMcalagaccha nIkaLyo. e banne gacchathI Agamagaccha nIkaLyo. kUrcapUrIya jinavallabhasUri sUryatarathI-kharataragaccha nIkaLyo.'' tathA saMgha vaDe rokavA-vAravA chatAM paNa zrI caMdraprabha nAmanA AcArya bhagavaMte pUrNimAnA pakSane pragaTa karyo.' A amArA vRddhonuM vacana che. vaLI jema gurubhAI zrI municaMdrasUrinI irSyA vaDe 1159nA varSamAM caturdazInA pakSamAMthI caMdraprabha nAmanA AcArya bhagavaMtathI pUrNimAno pakSa pragaTa thayo. evI prasiddhi thaI. tevI rIte A kAraNathI amUka nAmanA AcArya bhagavaMtathI amUka varSamAM pUrNimA pakSamAMthI caturdazIno pakSa nIkaLyo.' evI vAta amArA sAMbhaLavAmAM AvI nathI. mATe ja avicchinna evuM tIrtha vidyamAna hoye chate temAMthI nIkaLelo pUrNimAno pakSa' tIrtha bAhya ja che. gAthArtha : // 2 // tathA kharataranI utpatti paNa vikrama saMvata 1204nA varSamAM ''strIo jinapUjA na karI zake'' tevI jinapUjA utthApaka mAnyatA sthApana karanAra jinadatta nAmanA AcAryathI thaI. tyAM paNa jinadattasUrine A rIte pUchavuM ke he kharatara!....vagere praznottaravAlI pUrve kahelI yuktio jANavI. vaLI AcaMliko, sArdhapUrNimAvAlA ane Agamika nAmanA kupakSo che te pUrNimAnA mULavAlA ja che. te vAta, potapotAnA nAmanA vizrAmamAM AgaLa kahevAze. te pUrNimAno pakSa tIrtha bAhya siddha thatAM te badhAM pakSo tIrtha bAhya ja jANavA. cha kuMpAkSiko jIrNa-junA che' ema lokomAM prasiddha che. have navA nIkaLelA cAra pakSomAMthI luMpAkamata, vi. saM. 1508 nA varSamAM luMpakaloMkA nAmanA lahIyAnI prarUpaNAne AzrIne pravRtta thayo. ane tenI prarUpaNA 'jinapratimAnI niSedha'nA mUlavALI che. vaLI tenA matanA veSadhArIonI vi. saM. 1533 nA varSamAM sIrohI gAmanI najIka araghaTaTa gAmanA rahevAsI poravAla jJAtInA 'bhANA' nAmanI vyaktithI zaruAta thaI. A lokA nAmanA matanI utpatti te ja nAmanA--loMkA nAmanA AThamA vizrAmamAM vistArathI kahevAze. vaLI A loMkAno mata tIrtha bAhya che tema bALaka-govALa ane strIone paNa pratIta ja che. / / 7 / / e pramANe kaDumati (kaDavAmatI)-bIjAmati ane pArzvacaMdra potapotAnA nAmathI mata kADhanArA jANavA. upalakSaNathI bIjA paNa upadhAna vagereno apalApa karanArA paNa tevA prakAranA ja jANavA. tethI te dazeya kumato tIrtha kahevAya nahiM. 10gA A daze mato paNa tIrthaMkaranA mUlavALA nathI paraMtu mAravADanI bhUmimAM dekhAtA pANInA jevA (jhAMjhavAnA jala jevA) hovAthI tIrthAbhAsa' che ane tethI teo tIrtha bAhya che. vAdI prazna kare che ke-to pachI kharekhara tapAgaccha paNa vi. 1285nA varSamAM zrI jagacaMdrasUrithI thayo to te paNa tamArI kahelI yuktithI tIrtha kema kahevAya? to tenA javAbamAM kahIe
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda chIe ke kharekhara to jagacaMdrasUri, vaDagacchathI koI nimittathI viparIta prarUpaNA vaDe zrI caMdmabha AcAryanI jema chUTA paDela nathI. paraMtu pramAdavazathI kriyAmAM zithila thayelA sAdhu samudAyane choDIne potAnA gurunI AjJA vaDe zrI ANaMdavimalasUrijInI jema zrI sudharmAsvAmIthI avicchinna paraMparAe Avela dazavidha cakravAla sAmAcArInI kriyAne karatAM, cAvajIvana paryata abhigrahapUrvaka AyaMbIlanA tapane karatAM, zarIrathI sUkAI gayelA evA jagatyaMdrasUrine joIne rAjAe teone "tapa" evuM biruda ApyuM. ema kahevuM te yogya che ane te divasathI mAMDIne vaDagacchanuM ja "tapAgaccha" evuM nAma pracAra pAmyuM. mATe AmAM pUrve kahelI yukti lAgI zakaze nahi. je ema na hoya to susthita ane supratibaddhathI kauTika nAmano gaNa nIkalyo che. tyArapachI temAMthI zrI caMdrasUrijIthI caMdragaccha nIkalyo. tyArapachI te caMdragacchanA udyotana sUri vaDe zrI sarvadevasUrine vaDavRkSanI nIce AcAryapadavI ApavAthI zrI sarvadavasUri vaDe vaDagaccha nIkalyo. evI prasiddhi thaI to A rIte kauTikAdi vagere gaNo paNa avicchinna tIrtha nahi banI zake. tethI gacchanuM nAmAntara thavA chatAM paNa AcAra ane prarUpaNAnI avicchinnatA ja jANavI. lokomAM paNa sAdhu-zreSThi-maMtrI-saMghapati vagere bIjA nAmo paDavAthI te saMjJAo kulAcArane kAMI paNa bAdhaka thatI nathI. prarUpaNA ane AcAranI avicchinnatA A gaNamAM che-A tapagacchamAM tene koI paNa pheraphAra karavA mATe zaktimAna nathI. mATe tapAgaccha saMbaMdhI sAdhu vagereno samudAya ja vartamAnakAle bharatakSetramAM tIrtha' tarIke che. bIjo koI nahi. ema jANavuM. A vacana vaDe jeo "ame Agamane anusarIne pravartIe chIe. pachI amAre paraMparAnuM zuM prayojana che?' evI rItano pheMkI devA lAyaka kadAgraha kare che te dUra karyo jANavo. paraMparAno svIkAra na karyo hovAthI : paraMparA e AgamanuM mUlIdhuM che. anuyogasUtra AgamamAM kahela che ke-"traNa prakAranA Agama che. AtmAgama-anaMtarAgama ane paraMparAgama" temAM AtmAgama ane anaMtarAgama A banne gaNadharanA ziSyonA aMta sudhI pravarte che ane trIjo je paraMparAgamano bheda che te paraMparA sivAya saMbhavI zake nahiM. to paraMparAno svIkAra nahiM karatAM evAone AgamanA anusAra pravRtti karavAnI vAtanI gaMdha paNa kayAMthI hoya? jema ghaDAne svIkAryA vagara tenI aMdara rahelAM rUpa Adino svIkAra karavo paNa ucita nathI tema A jANavuM. vaLI svamati vikalpanA vaDe karIne paNa AgamAnusAra pravartana karavAmAM tIrtha bAhyatA anivArya ja che. have vAdIno prazna : Agama anusAra pravartelA evA amArA samudAyanuM ja tIrthapaNuM ame svIkAratA hovAthI amArI kevI rIte tIrtha bAhyatA gaNAya?
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 2 3 ema jo kaheto hoya to bolIza nahi. "Agama mUla che jenuM evuM tIrtha hoya che.' evuM to koIpaNa AgamamAM malatuM na hovAthI ane mahAmRSAbhASipaNuM hovAthI khoTuM che. teno bhAva A pramANe che. cAturvaNa saMghane tIrtha kahevAya ane te tIrtha, pahelAM samavasaraNamAM badhAne (sarva tIrthakarone) thayela che. zrI mahAvIra prabhune bIjA samavasaraNamAM thayela che." e pramANenA AgamavacananuM prAmANyapaNuM hovAthI tIrtha je che te kharekhara kevaLajJAna jemane utpanna thayela che evA tIrthaMkarathI ja thAya che nahi ke koIpaNa vyaktithI ke koIpaNa kAraNathI : tethI karIne ame "Agama anusAra pravartIe chIe" evuM vacana bolavuM te "mAro bApa bAlabrahmacArI che" evA vacananI jevuM jANavuM. AgamathI viruddha pravRttivALA hovA chatAM paNa "ame Agama anusAra pravartIe chIe" evuM kahetAM hovAthI : koIpaNa AgamanI aMdara "zrutavyavahArI vaDe sAdhvAdi samudAyarUpa tIrtha racAyuM" evuM jovAmAM ke sAMbhaLavAmAM AvyuM nathI. tethI ja tIrtha e tIrthakara mUlaka ja che. nahi ke Agama mUlaka ke koIpaNa bIjA puruSa mUlaka. A saMbaMdhamAM ghaNuM kahevuM che keTaluMka ahiM kIdhuM che. ane keTaluMka ti vaDavaLo saMho e dazamI gAthAthI zarU karIne tIrthasvarUpanA nirUpaNa avasare ane bAkInuM kAMIka kevaLa pustaka mUlaka evA loMkA matanI prarUpaNAnA avasare kahIzuM. ame mitra bhAve pUchIe chIe ke tIrthe svIkAryuM chatAM paNa kAMIka Agamane asaMgatapaNuM dekhAya che tyAre tyAM zuM karavuM? to kahIe chIe ke Agamane asaMgata evAnuM svIkAra karatuM hoya te tIrtha na hoya. athavA tIrtha, Agamane asaMgatavastu svIkAratuM hoya tevuM nathI. zIta ane uSNa sparzanI jema paraspara virodha anAdisiddha hovAthI Agamane asaMgata ane tIrtha te bannene paraspara virodha anAdi siddha hovAthI : tethI karIne doSa daSTivAlAne ja mAravADanI bhUminA jhAMjhavAnA jalamAM jalanuM jema jJAna thAya te daSTAMta vaDe karIne tIrthe svIkAreluM Agamane asaMgata jevuM dekhAya che; paraMtu nirdoSa daSTivAlAne nahiM. ane ethI ja tIrthe svIkArelI caturthInI paryuSaNA choDIne pAMcama svIkAravAvALA tIrthabAhya che. e vAta aMcalamatanirAkaraNarUpa vizrAmamAM kahIzuM. have vAdI zaMkA kare che ke kAlikAcArya pahelAM tIrthaMkara gaNadhara Adi mahApuruSo vaDe pAMcamanA divase ja saMvatsarI paryuSaNA karAI hatI e buddhinuM AlaMbana laIne e pramANe karatAM amArI tIrtha bAhyatA kevI rIte? kahIe chIe ke caturthInI saMvatsarI pravartAvanAra kAlikAcAryathI mAMDIne Aja sudhI cothane AzrIne avicchinna tIrtha raheluM che, e to tane paNa khabara che. caturthIne Azrita evuM vidyamAna tIrtha hote chate te tIrthathI pratikUla cAlavAvALo paMcamInA parvane Azrita evo tuM svayaM tIrthabAhya ja che. kAraNa ke je jenAthI pratikUla vartato hoya te tenAthI bahAra thayo gaNAya" e to govALIyAone paNa khabara che.
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda vaLI kahe che ke RSabhadeva bhagavAnanA paraNavAnA kAla pahelAM utpanna thayelAM je yugalIA manuSyo hatAM. teo apariNita evA bhAI bahenanA saMbaMdhavAlA hovA chatAM daMpatibhAvane Azrita hatAM ane te vyavahAra, nirdoSa ane aniMdya gaNAto hato. paraMtu atyAranA kAlanA manuSyone mATe e pravRtti niMdya-sadoSita ne paMkti bahAra thavAnA hetubhUta jema thAya che. tema ahIMyA paNa jANavuM. tethI karIne sarvajanone viSe prasiddha evI pravRtti thaye chate tenAthI viparIta ane sapuruSo vaDe AcaraNa karAyelI evI prAcIna pravRtti paNa atyAre anAdaraNIya ja che e pramANe jANavuM. cothanI paryuSaNAnuM sArvajanInapaNuM pravacanamAM pratIta ja che. jyAre cothanI paryuSaNA zaru thaI tyAre pAMcamanI paryuSaNAno Azraya karavAvALo koIpaNa pakSa hato ja nahiM. ane ethI ja cothanI paryuSaNAne AzritathI paMcamIpakSanuM te kALe je bAhyapaNuM tArA pakSanuM kahevAya che. te pakSano te kALe abhAva hovAthI ja ananyagatie karIne paNa paMcamIpakSavALo samudAya tIrthabAhya gaNAya. tethI caturthIne Azrita ja tIrtha che ane te kAraNathI paMcamIe paryuSaNA karavAvALAnI tIrthabAhyatA pragaTa ja che. paMcamI pakSanA bAhyapaNAnA vyapadezanuM kAraNa caturthAparyuSaNA tIrthanuM vidyamAnapaNuM hovAthI siddha ja che. ane ethI ja ame - vicchitrapi ma titya mayi purAttA A vAta karI che. tathA caMduvatti-te ANaMdavimalasUri yugamAM pradhAna, saMvignatva Adi guNo vaDe karIne ajoDa ane ethI ja jagatamAM prasiddhine pAmelA hatA. vaLI kevA? caMdranI jema saumya kAMtivAlA. vaLI sAdhuone vihAra karavA yogya evA kSetromAM asmalita ane apratibaddha vihAra karavA vaDe karIne sakala lokonA locanane AnaMda karavAvALA hatA. caMdra jema badhI kalAo vaDe sahita hovAthI "sakala" kahevAya che. tema ja caMdra, gaganamaMDalamAM saMkramaNa karato chato mANasonA nayanane AnaMda karanAro thAya che tevI rIte A AcArya mahArAjane paNa caMdranI sAmyatA ApelI che. jAvajIva paryata vigaIAdinA tyAga karavA Adi vaDe ane saMvigna Adi guNo vaDe advitIya paMDita ziromaNI evA paMnyAsazrI jIvarSigaNinA vacanathI pratibodha pAmelA evA mArI (dharmasA.ma.nI) pravrajayAnA pratipattinA heturUpa A AcArya mahArAja che ane e kAraNathI maMgalanimitte meM temane smRti gocara karyA che. | gAthArtha ra-3 // have jJAnasaMpattinA hetubhUta evA parama upakArI (vijayadAna)sUri mahArAjane smRti gocara karavA mATe tarasa payoe cothI gAthA kahe che. tassa pae puNa ahiNavasUro, dUradviANa bahutAvo / sirivijayadANasUri, nAmeNavi kumayatamamahaNo // 4 // te ANaMdavimalasUrijI mahArAjanI pATe vijayadAnasUri thayA. te kevA lakSaNavAlA che? te kahe che. atyAre je sUrya dekhAya che tenI apekSAe A vilakSaNa sUrya che. te vilakSaNatAne spaSTa kare che.
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 dUra dUra rahelA evA prANIone mATe pratAparUpI asahya tApavAlA eTale pratAparUpI tApathI teono parAbhava karanArA evA A.ma.ne A (AkAzamAM ugato) sUrya udaya ane astasamaye jonArAone dUra hoya che ane tevA vakhate teno bahu tApa hoto nathI. alpa hoya che (tyAre) A dAnasUrijIrUpa sUrya evo che ke dUra rahyo chato paNa asahya tApa Ape che! e vilakSaNatA che. " jyAre AkAzamAM ugato sUrya, potAno udaya thAya tyAre aMdhakArano nAza kare tyAre A vilakSaNa sUrya to potAnA nAmamAtrathI kumatarUpI aMdhakArano nAza kare che. bhAvArtha -A gAthAno bhAvArtha e che ke-AkAzamAM ugato evo je sUrya che e ugatI ane AthamatI vakhate jagatanA lokothI ghaNo dUra hovAthI tApano sadaMtara abhAva hoya che. jyAre A dAnasUrijI mahArAjarUpa sUrya evo vilakSaNa che ke je dUra rahyo sato paNa potAnA pratAparUpa tApathI dUra rahelA evA kumatIone asahya tApa Ape che. vaLI AkAzasUrya udaya pAme tyAre ja aMdhakArano nAza kare che, jyAre A vilakSaNasUryanA nAmamAtrathI ja kumatarUpa aMdhakArano nAza thAya che. AvA sUryasadeza gurune smRti gocara karuM chuM. gAthArtha-4 / have jenI AjJAne pAmIne A prakaraNano AraMbha karuM chuM. te sUrine namaskAra karavA mATe be gAthA kahe che. tassavi payaMmi vihiNA egIkAUNa somasUre a| ghaDio ubhayasahAvo teNaM sirihIravijayagurU // 5 // saMpai taM jugapavaraM, paNamittA paNayabhAvabhAvaNaM / / savvaMmi a. jialoe, loaMtaM nehanayaNehiM // 6 // AcArya vijayadAnasUrinI pATe paNa vidhie ghaDelA evA hIravijayasUri thayA. temane vidhie kevI rIte ghaDyA? caMdra ane sUrya A bannenA svabhAvane laIne ghaDelA! eno bhAva A che ke pUrve kahelA banne sUri mahArAjo caMdra ane sUrya samAna che. te sUrionA guNonA samudAyane ekatrita karIne A AcAryazrIne vidhAtAe ghaDyAM. te ja kAraNa vaDe temanuM "hIravijayaguru" nAma rAkhyuM. TI=virahI mANasonA duHkhanA heturUpa athavA zokanuM kAraNa 3 =kahetA kAma, jemAMthI utpanna thAya te rIcaMdra, ravi-sUrya ravi=te banneno jaya karanAra hovAthI vijaya karanAra evA dIvA=hIravijaya, zukra-guru lakSmIthI yukta evA zrIhIravijaya nAmanA gurune praNAma karIne vaLI kevA? praNayabhAvanI utpatti che jemAM evA smahatva bhAvane pAmelA eTale ke samasta lokone vallabha evA, vaLI zuM karatA? sasneha evA locana vaDe lokone jotAM eTale karuNArUpI rasathI Adralocana vaDe karIne jovAno svabhAva che jemano evA hIravijayagurune praNAma karIne / gAthArtha pa-6 . have pra. 5. 2
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 . kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda zrotAjananI pravRttine mATe abhidheya ane prayojanane darzAvatI gAthAne kahe che. vIrajiNajammasanta bhAsarAsippabhAvao paurA / pavayaNapUA'sahaNA, kupakkhiA te mmi daMsemi // 7 // te kupAlikone huM batAvuM chuM. eTale vANIthI pragaTa karuM chuM. kyA kupAlikone? je kupAkSiko, utsutra bhASaNa Adi vaDe karIne kutsita eTale tIrtha vaDe niMdya-niMdApAtra thayelA che evA kupAkSikone, usUtrabhASione-abhiniveza mithyAtvI evA vartamAnakAlIna kupAkSikone huM batAvuM chuM. A kahevA vaDe karIne ni:sattAkIbhUta-nAmamAtra thaI gayA che saMtAno jemano evA jamAli Adione nahi jANavA. paraMtu vidyamAna saMtAnovALA evA digaMbarothI mAMDIne pAzacaMdragaccha sudhInA kupAkSikone batAvIza ema jANavuM. eTale A utsutrabhASionAM svarUpane kahevA mATe vizeSaNa kahe che. jinazAsananI pUjA = abhyadaya = unnati, tenA vairI-duzmana. ane anaMtAnubaMdhI kaSAyanA udayavALA : zivabhUti ane caMdraprabhAcArya Adi pravacananI unnatinI pIDAthI ja navIna matanA pravartako thayA hatA. jo ema na hoya to svayaMsiddha evA ane siddhinA sukhanAM AsvAdasvarUpa evA tIrthane choDIne navIna matanI kalpanArUpI phaleza vaDe karIne potAnA AtmAne karthanA teo kema pahoMcADe? te kapAkSiko keTalA che? to kahe che ke ghaNI saMkhyAvAlA che. ghaNI saMkhyAnuM kAraNa kahe che. mahAvIra svAmInA janmanuM nakSatra je uttarAphAlyunI nakSatra temAM saMkrAnta thayelo. eTale ke meSarAzi AdinA cArane anukrame Avelo. je bhasmarAzi nAmano krUragraha ke-jenI eka ja nakSatramAM ra hajAra varSanI sthiti che. te bhasmarahanA prabhAvanA kAraNathI A kupakSonI pracuratA che. - zrI mahAvIra svAmInA nirvANanA avasare bhagavaMtanuM janma nakSatra je uttarAphAlyunI hatuM tenI upara saMkrAnta thayelA bhamarAzi nAmanA grahanA mAhAsyathI kupAkSikonI bahulatA che ema jANavuM vAdI prazna kare che ke be hajAra varSane aMte mahAvIrasvAmInA janma nakSatrathI bhasmarAzi graha dUra thaye chate kupAkSikonI bahulatA haze ke nahi? e pramANe pUchato hoya to jaNAvavAnuM ke prAyaH karIne bahulatA nahi hoya ema saMbhAvanA thAya che. kAraNa ke te vakhate sAdhuonI ane sAdhvIonI pUjA satkAranI abhivRddhi kahelI che. tene mATeno Agama pATha paryuSaNA kalpamAM kahela che. ____"jaM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre jAva savvadukkhapahINe taM rayaNiM ca NaM khudAe bhAsarAsI nAma mahaggahe dovAsasahassaTThiI samaNassa bhavagao mahAvIrassa jammanakkhattaM saMkaMte tappabhiI ca NaM samaNANaM niggaMthANaM niggaMthINa ya no udiodie pUjA sakAre pavaTTaI, jayA NaM se khuddAe jAva jammanakkhattAu vaikvaMte bhavissai tayA NaM samaNANaM niggaMthANaM niggaMthINa ya udiodie pUAsakkAre bhavissai" tti zrI paryuSaNAkalpe
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 artha -je rAtrine viSe zramaNabhagavAna mahAvIra, kAladharma pAmyA yAvat sarva duHkhothI mukta thayA te rAtrine viSe zudra evo bhasmagraha, ke je be hajAravarSanI sthitivALo che te prabhunA janmanakSatrane saMkramIne rahelo che tyAM sudhI zramaNa evA nigraMtho ane nigraMthinIono uditodita evo pUjA satkAra Adi nahi pravarte. ' jyAre zudra evo te bhasmagraha, bhagavAnanA janmanakSatra uparathI vyatikrAnta thaze eTale ke uttarAphAlyunI nakSatra choDI hastanakSatramAM Avaze tyAre sAdhu-sAdhvIono uditodita evo pUjA-satkAra thaze." kharAba rAjA ke kharAba kupAkSikonI baLavattA hoya to tevI pUjA-satkAra na saMbhavI zake. kAraNa ke te kutRpA-kharAba rAjAo, kupAliko, pravacananI pUjAne sahana karanArA hotA nathI. te vakhatamAM kaldIrAjAno putra je dattarAjA tenAthI zaru karIne pAMcamA ArAnA aMta sudhI kunRpo Adi saMbhavatA nathI ane tethI be hajAra varSa bAda tevA kupAkSikonI prAyaH bahulatA na hoya ema saMbhave che. jene mATe pU. hemacaMdrAcArya mahArAje jaNAvyuM che ke "pitAnA ghora pApaphalane ane indra mahArAjanI zikSAne smaraNa karatAM evA dattarAjA arihaMtonA caityathI vibhUSita evI pRthvI karaze ane tyArathI AraMbhIne pAMcamAM ArAnA cheDA sudhI AvI pravRtti niraMtara jinadharmanI thaze." e pramANe zrI mahAvIra caritra ane zatruMjaya mAhAsyamAM kIdhuM che. che e pramANe sarva visaMvAdI ane deza visaMvAdI evA e digaMbara ane pUnamIyA Adi kupAkSiko paNa dattarAjAnA rAjyathI AraMbhIne pAMcamA ArAnA cheDA sudhI asaMbhavita jANavA. * A banne = kupAliko ane kurAjAo, pravacananI pIDAne tathA pravacananI pUjAno abhibhavaparAbhava karanArA hovAthI tulya che. have vAdI prazna kare che ke baLavAna evA kharAba rAjAo asahiSNu hovAthI pravacananI unnatino parAbhava kare te saMbhave che. kAraNa ke tema karavAmAM tenuM sAmarthya hovAthI parAbhava karI zake che. tyAre kupAliko to bApaDA pravacanathI bItAM ja hoya, lapAtAM chUpAtAM ja hoya che to te kevI rIte pravacananI pUjAdino parAbhava karI zake? tAruM kahevuM sAruM che. jo ke te kupAkSiko svataMtra rIte kAMI paNa karavAmAM asamartha ja che to paNa zatru sAthenA maitrIbhAvathI athavA kharAba rAjAne preraNA karIne tema karI zake che. , athavA to pravacananI prabhAvanA karavAne samartha hovA chatAM jevI rIte kurAjAothI saMbhAvita . zaMkA vaDe karIne AtmAo, kAlanA prabhAva paDe ane potAnA cittanI durbalatA vaDe pravacananI prabhAvanA karavA zaktimAna banatAM nathI. evI ja rIte kupAlikonA vAraMvAranA saMparkathI, dAkSiNyatAthI, tenA karelA upahAsa-mazkarI AdinI zaMkA vaDe karIne pravacananI prabhAvanAne karavAne samartha hovA chatAM paNa tevA prakAranA kAlAnubhAvathI asamartha thaI jAya che.
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda ' have vAdI zaMkA kare che ke kupAlikonI bahulatA hovA chatAM paNa jema atyAre zAsananI pUjA, satkAra thAya che tevI rIte tame je kAlamAM kupAlikonI bahulatA kaho cho te kAlamAM paNa pUjA ane satkAra thAva. temAM tamane zuM vAMdhAjanaka che? tenA uttaramAM kahIe chIe ke je atyAra pUjA-satkAra dekhAya che te bhaviSyakAlamAM paNa thanArA evA vizAla pUjA-satkAranuM bIja saMdeza che. ane te bhAvikAlanuM bIja che. paraMtu atyArano pUjA satkAra te jAjaramAna pUjAsatkAra nathI. kAraNa ke kapAkSikonI bahulatAM hovA chatAM paNa bIjA mANasonI vAta rahevA do. A tamArA tapAgaccharUpa sumArgamAM paDelo paNa ghaNo varga evo che ke kupakSo ane supakSone tulyabuddhithI pUje che. tethI karIne pravartamAna evA pUjAsatkArane karavA chatAM paNa vastugatie draSimudrAne oLaMgatA nathI. sAcI rItie to teo potAnI draSimudrAne nahiM ja mUke. tethI pU. A.zrI hemacaMdrAcArya mahArAja agamya adhyAtma-dvAtriziMkAmAM kahe che ke - sunizcitaM matsariNo janasya, na nAtha! mudrAmatizerate te| mAdhyasthamAsthAya parIkSakA. ye, maNau ca kAce ca samAnubandhAH // 3 // bhAvArtha -"matsarI evA janasamudAyane he nAtha! tArI mudrA atizAyI nathI banatI kAraNa ke maNi ane kAca te baMnene viSe tulya anubaMdhavALA evA je parIkSako che te madhyasthatAne svIkArIne paNa tArI mudrAnA yathArtha parIkSaka kayAMthI banavAnA?" ane ethI karIne sumArgamAM paDelA evA paNa mANaso vaDe karAtA pUjA satkAra paNa akiMcitthara ja che ane je ananya manavALo thayelo ane supakSane ja svIkArIne cAlavAvALo je varga che te alpa che. ane vaLI te pote (pratIkAramAM) asamartha che ethI karIne teno karelo pUjA satkAra zobhAyamAna na gaNAya ema jANavuM. tethI udita udita pUjAne mATe vRddhi pAmatA pUjA-satkAranI siddhi mATe bannenI paNa kupAkSika ane kutRpanI) avidyamAnatAM svIkArIe to vAMdho nathI. ane bannenI vidyamAnatA svIkArIe to bAdhaka che ja. e potAnI jAte samajI levuM. ahIM "huM kupAlikone batAvIza' e abhidheya-nAmapadArtha-vAcya padArthane sAkSAt kahyo che. - have prayojana kahe che. te prayojana be prakAre che. eka para prayojana ane bIjuM apara prayojana. temAM para prayojana mokSa prApti che ane apaprayojana mokSanA aMgabhUta evuM kupAlikonuM parijJAna-jANakArI che. kAraNa ke "A zatruo che ema jANyuM hoya to te zatruo parAbhava karI zakatA nathI." evuM vacana hovAthI kupAkSikone sArI rIte jANI laIne teno tyAga karyo sate teo mokSamArgamAM vighna karanArA na thAya. ane ethI ja karIne kapAkSikonI je jANakArI meLavavI te mokSanuM aMga che. jo kupAkSikonI jANakArI meLavI na hoya, teno Adara na karyo hoya tevA paNa te kupAliko anukUla bhASaNa Adi vaDe karIne sugatine haNe che ane saMsAranA heturUpa thAya che. tenA mATe mahAnizItha sUtranA cothA
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 adhyayanamAM kahyuM che. ke- 'je bhikkhU vA bhikkhUNI vA parapAsaMDANaM pasaMsaM karejA je Avi niNhagANaM pasaMsaM krejaa| je Avi niNhagANaM AyayaNaM pavisijA, je Avi niNhagANaM gaMthaM satthaM payaM akkharaM vA parUvejA jeNaM niNhagANaM saMtie kAyakilesAie tavei vA saMjameivA NANeivA viNNANei vA sue vA paMDiccei vA abhimuhamuddhaparisAmajjhagae silAhejA se'via NaM paramAhammiesu uvavaejA, jahA sumatI" tti zrI mahAnizIthacaturthAdhyayane. je sAdhuo athavA sAdhvIo para pAkhaMDIonI prazaMsA kare che athavA to jeo nihonI prazaMsA kare che athavA nindavonA maMdira ke upAzrayamAM pese che athavA to jeo nindavonA graMthane zAstrane, padane, akSarane prarUpe che. athavA to jeo nindavonI nizrAe kAyaphalezAdi tapa kare che, saMyamanI ArAdhanA kare che. athavA jJAna vijJAna meLave che. zruta meLave che. paMDitapaNuM meLave che. athavA to sanmukha thayelI evI mugdhaparSadAmAM temanA vakhANa kare che. te jIvo paramAdhAmInI aMdara utpanna thAya che. jema ke sumati." tevI rIte ___jejiNavayaNuttinaM, vayaNabhAsaMti je u maNNaMti / sammadiTThINaM tadaMsaNaMpi saMsArakhuDkiraM // 1 // temaja je jinezvara bhagavaMtanA vacanathI uttIrNa=bhinna evuM vacana bole che athavA mAne che tevA AtmAonuM darzana paNa samyagRSTi AtmAone saMsAravRddhi karanAra che" evuM bhASyakAranuM vacana che. vaLI saMsAranuM mUla jo koI hoya to sAdhurUpe rahelAM evA utsutra bhASIo ja saMsAranuM mUla che. Avazyaka niryukti AgamamAM kaheluM che ke "satteA diTThIo, jAIjarAmaraNagabbhavasahINaM / mUlaM .saMsArassa u, havaMti nigaMtharUveNaM // 1 // nigraMthanA rUpe rahelA A sAta dRSTio, ninDavo), jAti-dharA-maraNa-garbha vasatinA sthAnarUpa evA A saMsAranuM (A sAte) mUla che." e pramANe Avazyaka niryukti bhASyamAM kaheluM che. kapAkSikonA pakSanA raMgathI raMgAyelA mANaso to dUra raho. paraMtu je koI evA prakAranA zubhakarmanI pariNati vaDe karIne "zrI sudharmAsvAmIthI avicchinna pravRttivALo evo A tapAgaNa ja tIrtha che. ane paumiyIka Adi utsutra bhASIo nizcaya karIne mahAmithyA deSTio che' evA prakAranA nizcayanayanA anusAra mAnanAro samyagRSTi paNa jo vyavahArathI paNa "huM pUnamIyo kharatara-AMcalika chuM e pramANe potAne jaNAvato hoya to ane kupAkSikonA mArgamAM paDelo hoya to tevo AtmA paNa "vyavahAranayano uccheda thaye chate tIrthano uccheda avazya thAya che. e pramANe paMcavastuAdi AgamanA vacanathI sanmArgamAM paDelA samyagRSTione jovAne mATe paNa akathya che.
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 je kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda jenA mATe vadanaka niyukti AgamamAM kahyuM che ke : ummagga desaNAe, caraNaM nAsaMti jiNavariMdANaM / vAvaNNa saNA khalu, nahu labbhA tArisA TuM // 3 // unmArganI dezanA vaDe karIne jinezvara bhagavaMtonuM caraNa-cAritra nAza pAme che. ane tevA vyApana darzanavAlA eTale ke-samyagadarzanathI bhraSTa evA AtmAone jovA paNa yogya nathI' e pramANe vaMdanaka niryuktimAM kahela che. ane tenI cUrNimAM A pramANe kahela che keje puNa jahicchAlaMbhaM gahAya aNNesiM sattANaM saMsAraM nittharittukAmANaM ummaggaM desayaMti tattha gAhA, ummagga desaNAe, caraNaM-aNuDhANaM nAsaMti jiNavariMdANaM / sammattaM appaNo aNNesiM ca, te vAvaNNadaMsaNA jaNA // te caraNaM na saddahaMti mokkho a vijAe karaNe a bhaNio, aNNesiM ca micchattuppAyaNeNa, evamAdiehiM kAraNehiM vAvaNNadaMsaNA, khalusaddA jaivi keI nicchayavihIe avAvaNNadaMsaNA tahavi vAvaNNaMdasaNA iva daTThavvA, te a dalRpi na labbhA, kimaMga! puNa saMvAso saMbhuMjaNA saMthavo vA, husaddo avisadattho, so a vavahiyasaMbaMdho darisio ceva, na labbhA nAma na kappaMti, NANa tti gyN|| je AtmAo potAnI svecchAcArInuM AlaMbana laIne saMsAra pAra utaravAnI icchAvAlA bIjA prANIone unmArga batAve che temAM A gAthA che. . - unmArganI dezanAthI jinezvara bhagavaMtanA cAritranuM anuSThAna nAza pAme che. AtmAnuM ane bIjAnuM samyakatva paNa nAza pAme ane pamADe che. evA te bhraSTa samyatvI AtmAo, cAritranI zraddhA karatAM nathI "vidyA vaDe ane kriyA vaDe mokSa kahe che. ane acAritrI evA teo bIjAone mithyAtva utpanna kare che. ityAdi kAraNo vaDe teo vyApana-bhraSTadarzanavALA kahevAya che. jo ke koIka nizcaya vaDe karIne avyApana darzanavAlA hoya to paNa te vyApanadarzanInI jevA ja jANavA. te paNa dekhavAne mATe yogya nathI. to he ziSya! tenI sAthe rahevuM, AhArapANI karavA, ke teno paricaya karavo te zA kAmanuM? tenuM nAma levuM paNa kahyuM nahi ja." e pramANe AvazyakacUrNinA 464 naMbaranA pustakanA 318mA pAnAmAM lakhela che. tevI rIte vizeSAvazyaka bhASyanA 348mA pRSThamAM kahevuM che ke "sUtramAM batAvelA eka pada ke eka akSarane paNa je mAnya na rAkhe ane bAkInuM badhuM mAnya rAkhato hoya to te jamAlI jema ja mithyAdRSTi che." tevI ja rIte sUtrakRtAMganI niyuktimAM kahevuM che ke Ayariya paraMparae AgayaM jo u cheabbuddhIe / kovei cheavAI, jamAlinAsaM sa nAsIhI // 1 //
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 15 AcAryanI paraMparAthI Avela vAtane jo koI potAnI che ka=nipuNa buddhie karIne vakhoDe che te ekavAdI=nipuNa buddhivAlo AtmA jamAlInI jema nAza pAme che." e pramANe bIje sthAne paNa jinezvara bhagavaMte kahelAM eka padamAtrano paNa apalApa karanArA evA prANIo abhinivezI mithyAtvI jANavA. jinezvara bhagavaMtanA vacanono apalApa karanArA to dUra raho. paraMtu tIrthe svIkAreluM mAnya kareluM hoya teno paNa apalApa karavo e nindavamArgapatitapaNuM che tema jANavuM. mbita setta sido" gAthAnA prAmANya nAmanA dazamA dvAramAM kaheluM che ke-"te ujjayaMtaparvatanA alaMkArabhUta neminAthanI stuti karavI. te kAraNathI A gAthA jinezvara bhagavAnanI stuti hovAthI, samyatvanI zuddhi karanArI hovAthI, karmakSaya AdinuM karanAra hovAthI, saMvega AdinuM kAraka hovAthI, azaTha puruSoe AcareluM hovAthI, bahuzrutadharoe AcarelI hovAthI, jIta vyavahAramAM paDelI hovAthI, ane bhASyakAro Adi vaDe vyAkhyA karelI hovAthI temaja Avazyaka cUrNikArane paNa anumata hovAthI, ane A gAthAno koIe paNa niSedha na karelo hovAthI ane paraMparAgata arthano niSedha karavAne azakti hovAthI, ane niSedha karavA jatAM nindavamArgamAM paDelApaNuM thatuM hovAthI, temaja AjJAno prakAra hovAthI, A dazamo adhikAra yukta ja che." e pramANe AgaLa paNa jANavuM. ema dharmaghoSasUrie karela saMghAcAravRttimAM jaNAvela che. have ahIM tIrthane saMmata evA A dazamA adhikArano paNa anaMgIkAra karavAmAM nindavamArganuM anusArIpaNuM jaNAvyuM che! ema na mAnavuM ke e pramANe hoye chate paNa Adhunika AcAryo vaDe karIne pUrNimArakta Adine abhinivezI mithyAtvI kahevAyA nathI. te pramANe zaMkA karavI nahiM. kAraNa ke- - zrAddhavidhi vinizcaya Adi graMthomAM teone abhinivezI mithyAtvIo tarIke kahelAM hovAthI je A pramANe-huM nirjiva 1159mA pUrNimA pakSa thayo. 1204mAM kharatara thayo. 1213mA aMcala thayo. 1236mA sArdhapUnamIyo thayo. 1250mAM tristutika thayo. - A badhAya kumato potAnA durAgrahathI thayA che. AmAM je "vIra mAdA' kaheluM che te zabdathI A badhAnuM AbhinivezI mithyAtvIpaNuM jaNAvyuM che. tevI ja rIte "AMcalIyo to abhinivezaprasta ja che." e pramANenuM kathana ahIM ane bIjA ghaNAM sthAnomAM che. tevI ja rIte zrI munisuMdarasUrikRta gurnAvalImAM paNa kahe che ke - aajnyaabhnggaantraayotthaa-nntsNsaarnirbhyaiH| sAmAcAryo'pi pAzcAtyaiH, prAyaH svairaM pravartitAH // 1 // upadhAnapratikrAnti-jinA dinissedhtH|| nyUnitA duSSamAdoSAtpramattajanatApriyAH // 2 // yattatprAsukamiSTAmbu-pravRttyAdisukhAvahA / vIkSyante'nyagaNeSvatrA-caraNAlakSaNojjhitAH // 3 //
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda * rajI AjJAbhaMga-aMtarAya karmanuM utthAna thavAthI UbhA thayelA anaMtasaMsAranI vRddhimAM nirbhaya banelA evA pAzcAtyo vaDe karIne sAmAcArIo paNa yathecchita pravartAyela che. upadhAna-pratikramaNa-jinArcA AdinA niSedha karIne pramAdIjanone priya thaI paDe evA prakAranI pravRttionI duSamAkAlanA prabhAvathI te badhI pravRttio nyUna-baMdha karAvAI che. je te prAsuka, (pAtre paDyuM paccakhANa) iSTa aMbu (pANI) vagere je sukhakArI pravRttio dekhAya che te AcaraNAnA lakSaNathI rahita evI bIjA samudAyomAM dekhAya che. have ahiMyA A gAthAmAM upadhAnano niSedha karanAra pUnamIyAdi prasiddha che. tevI rIte zrAvakonA pratikrAMti = pratikramaNano niSedha karanAra AMcalIyo prasiddha che. ane strIone jinapUjAno niSedha karanAra kharatara che. A badhA kevA che? AjJAbhaMga Adi gAthAno artha karatAM kahe che ke zrI tIrthakara bhagavaMte kahelI vAtano pratiSedha karavA dvArA thatAM AjJAbhaMga vaDe karIne te te kAryothI thatI puNyaprakRtino baMdha, teno aMtarAya karanArA hovAthI te AjJAbhaMga ane aMtarAya dvArA upArjana thato evo je anaMto saMsAra tenA bhaya vagaranA che." A badhI viziSTatAo vaDe te badhAne abhinivezI mithyAtvI ja kahelA che. tevI ja rIte kulamaMDanasUrie paNa vicArAmRta saMgrahamAM kahyuM che ke "pUrNimAnA divase pakhInI prarUpaNA karanAra evo caMdraprabhAcArya, saMghe vAryo chatAM paNa potAnA kadAgrahano tyAga nahi karavAthI saMgha bAhya karAyo. tevI rIte dharmaghoSasUrijIe "doDuM baMdha pATha bolanArane abhinivezI mithyAtvI kahyAM che. tevI rIte zrI malayagirijI mahArAje paNa AvazyakavRtti banAvatAM te gAthA "hava pAThapUrvaka ja lakhelI che. A badhAno nizcaya karavAnA arthI AtmAe te vRtti jovI. A pramANenA paramArthane jANIne kadAgraha ane abhiniveza mithyAtva AdinA vikAsavALuM, kalpita ane AgamamAM nahiM kareluM evuM "roDa pada bolavuM choDI daIne sAkSAta paraMparAthI AvelA sUtranI aMdara rahelo ane zrI vajasvAmI Adi dasa pUrvadharo vagere bahuzruta-saMvigna ane suvidita gItArthonA vyAkhyAnathI AdarAyela aDasaTha akSara pramANeno "vara pAThavALo ja navakAra bhaNavo joIe. te A rIte namo arihaMtANaM, namo siddhANaM, namo AyariyANaM, namo uvajjhAyANaM, namo loe savvasAhUNaM, eso paMcanamukkAro sabapAvappaNAsaNo, maMgalANaM ca savvesiM, paDhamaM havai mNglN|| AnuM vyAkhyAna (vivecana) je vajasvAmI Adi vaDe karIne cheda graMtha AdimAM lakhAyeluM che. te ja bhakti ane bahumAnanA atizayathI ane vizeSathI bhavya sattvanA upakAra mATe batAvAya che." A pramANe dharmaghoSasUrijIe karela saMghAcAravRttinI prata naM. 249nA 121 patramAM khulAso che. ahIM
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 - 17 'ddo maMgataM" e pramANe bolanArano kadAgraha ane abhinivezI mithyAtvano vilAsa e cokkho batAvelo che. have vAdI prazna kare che ke,'var maMtaM" e pATha to vajasvAmI vaDe karAyelo che enI pahelAM to 'doD maMjUA' pATha hatone? e pramANe je tuM kaheto hoya to te pramANe che ja nahi 'varphe mAtaM' e pAThanuM anAdi siddhapaNuM hovAthI. koIpaNa AgamamAM 'vajrasvAmIjIe A pramANe pAThanuM parAvartana karyuM che.' tevuM joyuM ke sAMbhaLyuM nathI. paraMtu vajasvAmIjIe 'A sUtramAM lakhela che' ema jaNAvela che. mahAnizIthanA cothA adhyayanamAM lakhyuM che ke : "eyaM tu jaM paMcamaMgalamahAsu akkhaMdhassa vakkhANaM taM mahayA pabaMdheNaM aNaMtagamapajjavehiM suttassa ya pihabhUAhiM nijattibhAsacuNNIhiM jaheva aNaMtaNANadaMsaNadharehiM titthayarehiM vakkhANiyaM taheva samAsao vakkhANijaMtaM AsI, aha'NNayA kAlaparihANidoseNa tIo nijjuttibhAsacuNNIo vucchinnAo, io a vaccaMteNa kAlasamaeNaM mahaTTipatte payANusArI vayarasAmI duvAlasaMgasuahare samuppaNNe, teNeso paMcamaMgalamahAsuakkhaMdhassa uddhAro mUlasuttassa majjhe lihio, mUlasutaM puNa suttattAe gaNaharehiM, atthattAe arihaM bhagavaMtehiM dhammatitthagarehiM tiloamahiehiM vIrajiNaMdehiM paNNaviaMti buddhasaMpayAutti" ''A paMcamagaMlamahAzrutaskaMdhanuM vyAkhyAna, te moTA prabaMdha vaDe karIne anaMta gama ane paryAyo vaDe karIne sUtrathI judI thayela evI niryukti, bhASya ane cUrNio vaDe karIne jevI rIte anaMtajJAnadarzanane dhAraNa karanArA tIrthaMkaro vaDe varNavAyuM hatuM tevI rIte saMkSepathI paNa vakhANAto hato. have eka vakhata kAlanA parihANInA doSathI-avasarpiNInA kAlanA prabhAvathI te badhI niryukti-bhASya-cUrNio bucchinna thaI. evA samayamAM mahARddhi prApta evA, dvAdazAMgazrutane dhAraNa karanArA ane padAnusArI labdhivALA zrIvajasvAmI utpanna thayA. temaNe A paMcamaMgala mahAzrutaskaMdhano uddhAra mUlasUtramAM lakhyo. mULasUtra to sUtrapaNe karIne gaNadharo vaDe ane artha vaDe karIne traNa lokathI pUjita ane dharma tIrthaMkara evA arihaMta bhagavAna mahAvIra deve prarupela che. e pramANeno vRddhasaMpradAya che.'' A pramANe mahAnizItha sUtranA cothA adhyayanamAM kaheluM che. vaLI 'vajrasvAmIe kareluM che. e hetuthI (ame) svIkAratAM nathI.' evuM je vacana bolavuM te paNa mahAmohanuM kAraNa che. kAraNa ke badhAne paNa niMdanIya evA be doSano sadbhAva hovAthI : te A pramANe-vajasvAmIe nahiM kareluM hovA chatAM paNa temanuM kareluM che e pramANe Ubhaya lokathI viruddha evuM mahApuruSane kalaMkadAna karavAnuM thAya che e pahelo doSa che. pra. 5. 3 "no LApha dhoLaya, nitibo, jIvami zivinA / nayaraMmi kusumanAme, taM vayararisiM nama'sAmi // 1 //
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 che kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda je kusumapura nagaramAM gRhapati vaDe yauvana avasthAmAM paNa kanyAo ane dhana vaDe AmaMtraNa apAyuM hatuM te vajasvAmIne namaskAra karuM chuM.' ityAdi stutinA vacano vaDe karIne zrI bhadrabAhusvAmI Adi mahApuruSo vaDe stavAyelA, AgamavyavahArI ane yupradhAna evA vajasvAmI pratIta ja che. Agama vyavahArInI AjJA, te tIrthaMkaranI AjJAthI bhinna (judI) hotI nathI. ane ethI karIne temanI AjJAnuM ullaMghana karavAmAM tIrthakaronI paNa AjJAnuM ullaMghana avazya thAya che. te bIjo doSa che. tethI karIne "temanuM kareluM che." evo nizcaya karavo e to eka bAjue raho. paraMtu temanuM kareluM che ke kema? evA saMzayamAM paNa "ha maMti' e bhaNavuM ja joIe. have pATha kartA vajasvAmI ane temano svIkAra karanAra zrI mahAvIradeve pravartAveluM tIrtha ja che." e pramANe hoye chate ja koI bApaDo A vAta na svIkAre tene moTA saMkaTamAM paDavAnuM thaze. je A pramANe :- zrI vajasvAmI ane temanI AjJA A banne paNa ArAdhyapaNArUpe tIrthane saMmata che. e vAta to nirvivAdatayA tamAre paNa saMmata che ja. ane tethI karIne jo "dava maMtaM" e pATha vajasvAmIe karelo che' ema tamAro abhiprAya hoya to paNa zrI vajasvAmIe kareluM hovAthI ane tIrthane saMmata hovAthI te pAThano tevI rIte ja svIkAra karavo e tamArI pharaja che. anyathA jo na svIkAro to seMkaDo Indro vaDe karIne paNa tamArI tIrtha bAhyatA dUra karavA mATe koI samartha nathI. . tethI karIne jevI rIte zrI kAlikAcArya mahArAje pravartAvelI paryuSaNAnI cotha, tIrtha abhimata hovA chatAM tIrtha bahAra nahiM thavAnI bhItie jema tame svIkArI che te ja bhIti vaDe karIne "dave maMta" e pATha tamAre svIkAravo ja joIe. kAraNa ke tIrthanI bahAra thavAnI bhItino bane ThekANe sadbhAva hovAthI! vaLI cotha to kAlikAcArya mahArAje pravartAvelI che e pramANe jagatamAM vikhyAta che ema nizcaya thaye sate tame te cotha svIkArelI che. ane "davaDuM maMga' pATha yugapradhAna ane AgamavyavahArI zrI vajasvAmI vaDe karAyo che e pramANenI asabuddhi vaDe karIne kalpIne aMgIkAra na karavuM. temAM tamane kayo ane kevo guru malyo che? te tame AMgaLInA agrabhAga vaDe batAvo. te gurunuM darzana ame paNa icchIe chIe. A kahevA vaDe karIne "zrI pArzvanAthanA saMtAnIya kezIkumAra gaNadharanA ame apatyA chIe ane emanI paraMparAmAM AvelA "roDa maMtta e pATha zrI mahAvIra svAmInA tIrthathI pahelAno hovAthI koInA vaDe parAvartana karI zakAya nahiM e pramANenuM (emanuM) mithyAbhimAna paNa pheMkI dIdhuM-dUra karAyuM jANavuM. kAraNa ke zAstramAM kaheluM che ke "Aje je zramaNo vicare che te badhA zrI sudharmA svAmInA saMtAna che." e pramANenuM pravacananuM vacana hovAthI keza kumAranA apatyapaNA tarIke pokAra karavAmAM gauravano abhAva hovAthI. kAraNa ke- zrI kezIkumAre paNa zrI gautamasvAmI pAse paMca mahAvrata uccaravApUrvaka zrI mahAvIra svAmInA tIrthano ja svIkAra karelo che. ane mahAvIrasvAmIe pravartAveluM tIrtha, zrI mahAvIrasvAmIe zrI
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 19 sudharmAsvAmIne ja soMpyuM che. tethI karIne tIrthanI aMdara rahevAnI icchAvAlA jo ho to tamAre 'zrI sudharmAsvAminA saMtAna tarIke ja' tamArA AtmAnI jAherAta karavI paDaze. zrI pArzvanAthanA tIrthIka thavAmAM prayojanano abhAva hovAthI : vaLI bIjI vAta sAMbhaLa. jo kadAca kezIkumAranA saMvigna sthaviro jo apatyo vidyamAna hota to zrI bhadrabAhusvAmI Adie sthavirAvalImAM temanA nAmono paNa ullekha karyo hota. te nAmono to ullekha lezamAtra nathI. tethI kezIkumAranA ziSyono vyatikara (vyavahA2) zrI gautamasvAmInA ziSyonI jema thayo hoya tema saMbhave che. (vAdI prazna kare che.) have tame je kahyuM ke vaDu maMtta' e na svIkAro to tIrthabAhyatA thAya che. te vAta ayukta che. tenA javAbamAM jaNAvavAnuM ke te ayukta nathI. kAraNa ke kezIkumAranA ziSyone 'hor mAtaM' e pramANe bolanArAo tIrtha che' e pramANe bolye chate vidyamAna evA AgamanI ja amAnyatA thAya. e moTuM bAdhaka che. te kevI rIte? ema kaheto hoya to sAMbhaLa. be tIrthanI vidyamAnatAno asaMbhava hoya' e vAta tamone paNa saMmata che ane tethI jo dopha maMnataM' bolanArA tIrtha hoya to 'var maMttuM' bolanArA e 'atIrtha che.' A Apatti vaDe karIne vajasvAmI AdinI amAnyatA thaze. ane vajrasvAmInI amAnyatA thaye chate zrI bhadrabAhusvAmI Adie banAvelI Avazyaka niryukti Adi graMthonI paNa amAnyatA svayaMsiddha ja che. kAraNa ke te ja Avazyaka niryukti AdimAM tuM varase namaMsAmi| evA vacano vaDe vajasvAmIne mahAnubhAvapaNAe karIne varNavelA che je sarvasaMmata che. tethI karIne ananyagati vaDe karIne doD mAnaM" e pramANe bolanArAonI tIrtha bAhyatA kahevAmAM ame kAMI paNa bAdhakatA jotA nathI. koI paNa AgamanI aMdara 'kezIkumAranA saMtAnIyA amUka nAmanA sthavira 'hor mAtaM'no pATha bhaNanAro mahAnubhava-prasiddha-pratIta ja che' evuM zAstramAM jovAmAM AvyuM nahi hovAthI. have vAdI zaMkA kare che ke ''ame 'var maMta' bolanArAonuM atIrthapaNuM kahetA nathI; paraMtu vIprabhunuM tIrtha temane svAdhIna che. ema jANIe chIe. paraMtu jyAre kezIkumAra vaDe karIne gautamasvAmI pAse paMcamahAvratanA uccAropUrvaka niyata zvetavastra Adi sahitano vasramArga svIkAryo tyAre pratikramaNa Adi sAmAcArImAM 'dok mAtaM' e pATha hoye chate paNa tevo kaMIka bheda gautamasvAmIne paNa saMmata hato ane tethI kezIkumAre choDyo nathI. ane tethI amAre paraMparAmAM Avelo che. evI amArI mAnyatA buddhi che.'' jo ema kaheto hoya to te paNa khoTuM che. kAraNa ke-namaskAra AdithI mAMDIne SavazyakanA pAThamAM ane pratikramaNa AdinA anuSThAnamAM covIze tIrthaMkaronA tIrthomAM bhedano abhAva che. jo ema na hoya to RSabhadeva bhagavAnanA kroDo zrAvako Adine ajitanAtha bhagavAnanA tIrthanI utpatti samaye namaskAra AdinA cha AvazyakasUtranA pAThonuM anyathApaNuM thaye chate pUrve bhaNelA pAThanuM bhUlI javuM ane ajitanAtha bhagavAnanA tIrthanA pAThanuM bhaNavuM. e pramANe zrI mahAvIranA tIrthanI utpatti sudhI paNa cAle. jo ema cAle to avicchinna zrAvakakulanI maryAdAno lopa thAya. tethI karIne kulakramathI
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 % kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda AvelA evA niyata anuSThAnathI atirikta je anuSThAno sivAyamAM koI bheda hoya to doSa nathI. temAM paNa namaskArano pATha niyata ja hovAthI tIrthamAM rahelA koInA vaDe paNa temAM parivartana karavuM zakya nathI. vaLI bIjI vAta pATha parAvRtti paNa koIka mahA nimitta pAmIne ja thatI hoya che. te yogya che jema ke caturvizatistava adhyayana-loggasamAM utsarpiNInI AdimAM "kevaLajJAnI" Adi, RSabhadeva" Adi, "padmanAbha' Adi rUpe karIne zrI tIrthaMkaranA nAmanuM pRthapaNuM, pAThaparAvRttipheraphArInI kalpanAmAM kAraNa che. te kalpanA paNa bIjA tIrthakaronA tIrthane AzrayIne nathI. kAraNa ke temAM kahelA kAraNono abhAva hovAthI. e pramANe aMgopAMgAdine viSe paNa je koI ThekANe pAThaparAvRtti dekhavAmAM Ave che temAM paNa tevA prakAranA kAraNanI kalpanA samajI levI, nahi ke sAmAyika AdithI mAMDIne dvAdazAMgIparyaMtanA badhA ja zrutanuM dareka tIrthamAM pATha parAvRtti kalpavAnI nathI. kAraNa ke nimittanA abhAve naimittikano paNa abhAva hovAthI : vastutAe to gaNadharonA jJAnAvaraNIyAdi karmonI layopazamanI vicitratA ja pATha racanAmAM kAraNa hoya che. te paNa pATha bhedane AzrIne niyata anuSThAna upayogI evuM je zrata che te sivAyanA sthalamAM ja jANavuM. jo ema na hoya to be gaNadharono athavA ghaNA gaNadharone paraspara Avazyaka AdinI mAMDalIno vyavahAra na hoya ane zrAvakone paNa sAdhunI pAse pratikramaNa samaye vyAmoha-zaMkAnI paraMparAnI anuparati ja hoya che. e pramANenuM paryAlocana karavA dvArAe karIne zrI dharmaghoSasUri mahArAja vaDe karIne saMghAcArabhASyavRttimAM je kahevAyeluM che te pramANe ja pathya tarIke mAnIne zraddhAviSayI karavuM joIe. have vAdI zaMkA kare che ke-A tamArA (upakezIya) prakaraNamAM dezavisaMvAdI evA digaMbara sivAyanA) pUrNimArakta Adi nava ja kIdhelA che. to A dazamo "doDa aMtiM' bolavAvALAne kema darzAvela nathI? pUrvAcAryo vaDe karIne jevI rIte pUnamIyA kharatara Adi amAnya tarIke svIkArIne - tiraskArAyA che tevI rIte hoI mAMgalIkane tiraskAryA nathI. temAM zuM kAraNa che? ema jo pUchato hoya to kahIe chIe. tIrthanA bhayathI rahita evA pUnamIyA kharatara-Adi, tIrthane agrAhya evI prarUpaNA vaDe karIne tIrthanI pratikULatAnuM AcaraNa karatA hovA chatAM tIrthanA eka dezabhAgarUpa sAdhu Adi samudAyane chetarIne pahelethI ja tIrthathI bahAra thaI gayelA-tIrthathI dUra rahevAvALA ane jovAne paNa akalpanIya hovAthI tIrthe temane tyAga dIdhAM che. jyAre hoTuM mAMgalika bolanArAo to tevA nathI. paraMtu te loko tIrthanA bhayanI zaMkAne mAnanArA ane vidyAdinA camatkAra vaDe karIne anyatIrthanA bhakta evA kSatriya Adione pratibodhine zrAvaka karavAvALA che ane ethI ja karIne teonA je zrAvako che tenuM Tippanaka = TIppaNI zrAvako" evI temanI khyAti = prasiddhi che ane teo tIrthanI najIka rahevAvALA hoIne prAyaH karIne tIrthathI pratikUlapravRttine karavAvALA nathI.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 vartamAnakAle paNa tevA prakAranA zrAvako prApta thAya che ane ethI ja karIne teonA karelAM graMthono paNa prAyaH karIne tIrthe aMgIkAra karela che ja. kAraNa ke te hoI mAMgaliko tIrthanI bhIti vaDe karIne prAya: karIne te utsutra racanAnA rasika nathI. e hetuthI tIrtha vaDe karIne teo sarvathA tiraskAra karAyA nathI. tevI saMbhAvanA thAya che. chatAMya tattva to bahuzruta gamya che. ane ethI ja karIne A graMthamAM temano uddeza karyo nathI te paNa doSAvaha nathI. pUnamIyA Adi to jAti doSa vaDe karIne ja potapotAnI utpattithI AraMbhIne potapotAnA bIjanA cheDA sudhI tIrtha prati haMmezane mATe pratipakSarUpe duSTa AzayavALA ja che. ethI karIne teono ja je uddeza, nAmanirdeza karavApUrvaka jaNAvAtA te te prakaraNo phaLavAna che. joke atyAre vartamAnakALamAM ja tenA jevA bIjAM ghaNAM dekhAya che. paNa teo akiMcitkara che eTale tenI koI kiMmata nathI. usUtrane AgaLa karIne-AzrIne je jemano uddeza karyo che tenI aMdara tevA badhAne samAvI levA. e pramANe hoye chate cokkasa thAya che ke : kupAkSikanuM jJAna thavuM te apara prayojana eTale ke prathama prayojana. ane te paprayojana = eTale mokSanuM kAraNa che. eTale paprayojana = mokSaprApti. A enI jAte ja siddha thaI jAya che. kAraNa ke kAraNa sivAya kAryanI utpatti thatI nathI. mATe A gAthAmAM graMthanuM prayojana ane abhidheya Adi sUcavyuM. have daze kupAkSika mato je jevI rIte thayA tenA nAmanirdezapUrvaka yathAkrame kahe che. khavaNaya puNNima kharayara pallaviA saDDhapuNNimA''gamiA / paDimAM-muNi ari bIjA pAso puNa saMpaI dasamo // 6 // (1) pahelo kSapaNaka eTale digaMbara (2) pUrNimA zabda vaDe pUrNimAne pAkSikapaNe svIkArato hovAthI paumiyika bIjo (3) "auSTrika jenuM bIjuM nAma che te kharatara trIjo. (4) sAmAyika AdimAM (muhapattine badale) zrAvakone vastrano cheDo upadezatA hovAthI pallavika=AMcalika cotho, (5) sArdhapaurNimayaka paurNimayakano vizeSabheda pAMcamo, (6) Agamika-tristutika chaTho (7-8) je pratimA ane muni A bannenA zatru teno mata sAtamo ane AThamo jANavA (7) pratimAno zatru te loko ane muni sAdhuno duzmana te kaDavAmati (8) jo ke pratimA ane muninA vairI to A daze mato che. to paNa e badhA sAdhvAbhAsa hovA chatAM teoe potapotAnA gurune sAdhupaNe svIkArI lIdhA che. kaDavAmati to "te munio amArI najare paNa na caDho." ema sAdhunA nAmamAtrano paNa dveSI che. te sAdhupaNAnA svIkAra zUnya hovAthI muninA vairIpaNA vaDe kaDavAmati ane pratimAnA vairI tarIke lokAmatI prasiddha ja che. "anyathA to sarve paNa kupAkSiko pratimA vairI che evuM kema kaho cho?' to sAMbhaLa. tIrthakare pravartAvelA tIrthane choDIne vidyamAna tIrthano parAbhava karavA mATe potapotAno navIna mata pragaTa karavA vaDe karIne tIrthakaranA vairIpaNe siddha thaye chate tene kevI rIte pratimAne mAnanAro mAnavo? te tame ja vicAro.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakozikasahasrakiraNAnuvAda loMkAmatamAMthI nIkaLelo vaMdhya-bIjAmati 'bIjA' nAmano vezadhArI AtmA teno prarUpelo= tenAthI pravRtta thayelo mata bIjAmati e pramANe lokamAM prasiddha che. (navamo) ane nAgapurIya tapAgacchamAMthI nIkaLelo je pArzvacaMdra te dazamo. te prarUpaNA vaDe karIne loMkAmatio jevo che ane te sAMpratakALe dazamo jANavo. 22 have 'saMprati' zabda vaDe karIne A graMtha racanAnA kAlasamaye A daze mato paNa te vakhate vidyamAna hatA tema sUcavyuM ane ethI ja karIne A sUcanathI sUtrokta-AgamamAM kahelAM jamAlI Adi je nihavone nahi gaNyA hovAthI zaMkA karavI nahi. kAraNake-jamAlI AdinI ziSyonI paraMparAnA abhAve nAmazeSa thayelAnuM akiMcitkara5NuM jANavuM. // gAthArtha 8 / have e dazeyanuM tIrthathI judApaNuM kevI rIte thayuM? tenuM svarUpa navamI gAthAmAM batAve che. paDhamilluANa udae, titthAo ke'vi niggayA kesvi / tatto vi ke'vi mucchimakappA pAvANa pAvayA AdA 'tIrtha pradveSI evA utsUtrabhASIone anaMtAnubaMdhInA krodhAdi ja udaya pAmelA hoya che.' jo ema na hoya to atIrthane tIrthapaNAe ane tIrthane atIrthapaNArUpe asatya bolavAno saMbhava na hoya : anaMtAnubaMdhI evA krodhAdikanA udaya vaDe karIne sudharmAsvAmIthI avicchinna evA sAdhu Adi samudAyarUpa tIrthamAMthI keTalAka eTale ke digaMbara, pUnamIyA, kharatara ne pArzvacaMdra A nAmanA cAra nIkaLyA che ane keTalAka eTale AMcalIyA, sArdhapUnamIyA ane AgamIyA A traNa pUnamIyAmAMthI nIkalyA che. ane keTalAka saMmUcchimatulya eTale saMmUcchima beindriyAdi jaMtusvarUpa evA mato tIrthamAMthI nIkalyA nathI. tema pUnamIyAdithI paNa nIkalyA nathI; paraMtu koIpaNa nimitta vagara nIkalyA che. jevA ke loMkA, kaDavAmati ane bIjAmati A traNa saMmUrcchimatulya che. temAM loMkA ane kaDavAmati gRhastha che ane bIjAti to loMkAmAMthI nIkalyo. A daze paNa mithyASTine viSe paNa mahAmithyAtvI che. e pramANe gAthAno artha jANavo. / / gAthArtha-8 | have tIrthanA svarUpavALuM evuM tIrtha vidyamAna hoya chate kupAkSiko tIrtha bAhya che ema kahI zakAya tema che. te jaNAvavA mATe pahelAM tIrthanuM svarUpa kahe che. tirthaM pAnano saMdho, tAro a tityayaro / teNaM taM vucchinnaM, titthayarANaNNao hoI // 10 // 'caturvidha=sAdhu-sAdhvI zrAvaka-zrAvikArUpa je saMgha tene tIrtha kahevAya che. athavA to prathama gaNadharane tIrtha kahevAya che.' kaheluM che ke-nadI AdinI jema saMsArane taravA mATe sukhe karIne pAra pAmI zakAya evo je mArga te tIrtha : ane te tIrtha, dravya ane bhAva ema be prakAre che.
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 temAM dravyatIrtha tene kahevAya ke tIrthakaronA janma-dIkSA-kevala ane nirvANa vagere je sthaLe thayA hoya te sthAne dravyatIrtha kaheluM che. kahyuM che ke - jammaM dikkhA NANaM titthayarANaM mahANubhAvANaM / jatthaya kira nivvANaM, AgADhaM daMsaNaM hoI // 1 // mahA bhAgyavaMta evA tIrthakaronI janma-dIkSA-kevala ane nirvANa bhUmi je hoya te dravya tIrtha. kAraNa ke tyAM darzananI-samyaktvanI AgADha prApti thAya che. bhAvatIrtha to caturvidhasaMgha athavA to pahelA gaNadhara e bhAvatIrtha che. titthaM bhaMte! titthaM ? titthayare titthaM ? goyamA, arihA tAva niyamA / titthaMkare, titthaM puNa cAuvaNNo samaNasaMgho paDhama gaNaharo vA" // he bhagavaMta! tIrtha e tIrtha ke tIrthakara e tIrtha? he gautama! arihaMto, niyama tIrthaMkaro che, vaLI tIrtha, caturvidha saMgha athavA pahelA gaNadhara' A pramANe yogazAstranA bIjA prakAzanI TIkAmAM che. te tIrthanI vyavasthA karanAra eTale ke sthApaka te tIrthakara kahevAya. eTale ke tIrtha kare te tIrthakara, evI zabdavyutpattithI tIrthasthApaka arihaMta bhagavaMto ja che. e kAraNathI vicchinna thayeluM tIrtha, bIjA tIrthakara sivAya cAlu thAya nahi, tIrthaMkaro vaDe tIrtha sthapAya che. | gAthArtha-10 | have tIrthaMkara paNa pUrvabhavathI Avelo ja koI jIva ke jIvavizeSa tIrthaMkara thAya che te kahe che - titthayaro puNa titthaMkara-ANArAhaNeNa puvabhave / ajia jiNanAmajuo, uppajai sohijAIsaro // 11 // tIrthakara te thAya che ke je tIrthaMkaranI AjJAnA ArAdhanApUrvaka pUrvabhavamAM upArjana kareluM che tIrthakara nAmakarma jemaNe. eTale ke pUrvabhave tIrthaMkaranI ArAdhanAthI utpanna thayela tIrthaMkara nAmakarmanI sattAvALo jIva tIrthaMkarapaNe utpanna thAya che ane te jIva, jAtismaraNa jJAna sahitanA avadhijJAnavALo hoya che." Avazyaka niryuktimAM kahyuM che ke gaphAro A masarva viDiTiM tihiM nahiM bhagavAna, jAtismaraNa jJAnapUrvakanA apratipAti evA traNa jJAna karIne sahita hoya che. AvA prakArano jIva tIrthaMkara thAya che. nahi ke game te jIva. | gAthArtha-11 | have A prakAranA svarUpavALo jIva kevA prakAranA paryAyane pAmelo hoya sate tIrthane pravartAve che? te kahe che. sovi a kevalaNANI, devattaM pAviUNa puNNajaso / paDhamAe desaNAe, Thavija titthaMti titthayaro // 12 //
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda te paNa jIva, pUrvabhavamAM prApta karela che tIrthakara nAmakarmanI sattAvALo = vidyamAnatAvALo ane kevaLajJAnI thayo chato, devapaNuM pAme chate = eTale pote svayaM devasvarUpa thayo thako. nahi ke gururUpa! kAraNa ke guspada parAdhIna che. jethI karIne gaNadharonuM gurupaNuM devane AdhIna che ane jaMbUsvAmI Adine gurupaNuM gurune AdhIna che ema banne prakAre gurupada parAdhIna che. arthAta tIrthaMkara nAmakarma upArjela ane kevalajJAna pAmyA pachI devarUpa banelo Ava, tIrtha pravartAve che. devapaNuM svAdhIna che ane e kAraNathI ja tIrthaMkaro paNa cAritra aMgIkAra karatI vakhate "rami sAmAphiyaM Adi bole che. bAkInA bIjA badhA remi bhaMte sAmArUMdya Adi bole che. vaLI te jIva kevA prakAranA lakSaNavALo hoya? te kahe che. puNyazA, gailokyamAM vyApaka che advitIya-ajoDa yaza jemano evA yazasvI che! evo te tIrthakarano jIva, kevaLajJAna utpanna thayA bAda prathama dezanAmAM ja tIrthanI sthApanA kare che. vaLI je mahAvIra svAmI bhagavaMtane bIjI dezanAmAM tIrthasthApana thayuM che paNa te AzcaryarUpa hovAthI doSanuM kAraNa nathI. AvA prakAranA tIrthakaro hoya che. e pramANe gAthAno artha jANavo. | gAthArtha-12 | - jo deva, kevaLajJAnI ja che to jAtismaraNa Adi vaDe teone zuM prayojana che? te jaNAve succA dhammuvaesa, nAsuccAkevalIvi dijatti / dhammuvaesasAvaNaM, jiNassavi aNAIparivADI // 13 // padano eka deza ke eka bhAga grahaNa karavAthI Akho pada samudAya grahaNa thAya che' e nyAye sucA eTale zrutvA kevalI. eTale tIrthaMkara AdinI pAse dharma sAMbhaLIne je kevalI thAya che tene zrutvA kevalI kahevAya che. ane te kRtvA kevalI dharmopadeza daI zake che. AgamamAM kahyuM che ke - sudhA bhaMte! ityAdi yAvat seNaM bhaMte! kevalI kevalipaNNattaM dhammaM AghavejA vA paNNavejA vA paruvijA vA ? haMtA goyamA ! pavAvija vA muMDAvijA vA? tassa NaM bhaMte! sIsAvi pavAvejjA vA muMDAvejA vA? haMtA goyamA ! pavAvijA vA, muMDAvijA vA se NaM bhaMte! sijjhai ityAdi" zrI bhagavatIsUtra za-6 3 uddezo-31 he bhagavaMta! te kRtvA kevalI, kevalIe kahelA dharmane grahaNa karAvI zake? prarUpI zake? athavA nirUpI zake? he gautama! hA. teo dIkSA ApI zake? bIjAne muMDI zake? he bhagavaMta! te kevalInA ziSyo paNa dIkSA ApI zake? athavA muMDAvI zake? he gautama! hA. teo dIkSA ApI zake ane muMDAvI zake. yAvat siddhipada pAmI zake che.' A praznottara bhagavatIsUtranA 9mA zatakanA 31mA udezAmAM che. dharmane sAMbhalyo na hoya ane kevalI thayA hoya e azrutvA kevalI kahevAya che. teo dharmopadeza na Ape. AgamamAM kahyuM che ke -maNuthI baM maMta! phatyAdi yavat vattavaraNasane samupati, je baM bhaMte kevalipaNNattaM dhammamAdhaveja vA paNNaveja vA paraveja vA ? goyamA! No iNaTe samaDhe, nanattha egaNAeNa
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 25 vA egavAgareNaNa vA, seNaM pavvAveja vA muMDAveja vA ? No iNaTThe samaTTe, uvaesaM puNa karijjA se NaM bhaMte ! sijaMti jAva aMtaM kareMti bhagavatIsUtraza- 6-uddezo 32 he bhagavaMta! te azrutvAkevalIne kevalajJAna ane kevaladarzana prApta thAya che? te azrutvA kevalI, kevalIe kahelAM dharmane grahaNa karAvI zake? pratipAdanadvArAe pUjA pamADI zake? prarUpI zake? athavA nirUpI zake? he gautama! nA. teo dIkSA ApI zake? muMDAvI zake? he gautama! nA. he bhagavaMta! te kevalInA ziSyo dIkSA ApI zake? athavA muMDAvI zake? he gautama! nA teo dIkSA ApI na zake. muMDAvI nA zake. yAvat mokSapadane pAmI zake che. A sUtranI vRttino ekabhAga A pramANe--'azrutvAkevalI, eka praznano javAba athavA eka vyAkhyA karI zake. bAkI dharmopadeza ApI zake nahi ane upadeza paNa ApI zake nahiM. ziSyone grahaNa karAve ke nahiM? dharmanuM pratipAdana karavA vaDe karIne pUjAne pamADI zake? pachI enA bhedanA vistAravA vaDe karIne bIjAne pratibodha karI zake? dRSTAMta dAkhalAo ApavA vaDe karIne ene prarUpI zake? na karI zake. eka vastune choDIne--eka dRSTAMta vaDe athavA eka vyAkaraNa vaDe ene chUTa che. bAkI dharmopadezanI baMdhI che. tevA prakArano teono lpa hovAthI. rajoharaNa Adi dravyaveza ApavA vaDe karIne dIkSA ApavAno kalpa hovAthI ane loca karavA Adino adhikAra nathI. paNa upadeza kare eTale amuka pAse jaI dIkSA lo. evA prakArano upadeza karavAnI chUTa che. e azrutvA kevalI che.'' e pramANe jemaNe zrutadharma sAMbhalyo nathI evA kevalI paNa dharmane prarupI zake nahiM. ane ethI karIne sAMbhaLavuM ane saMbhaLAvavuM te baMnenI paraMparAnuM kAraNabhUta evuM jAtismaraNa Adino upayoga che. ane jAti smaraNajJAna vaDe karIne pUrvabhavamAM karelA zrutadharmanuM smaraNa thatuM hovAthI bIjA bhavya prANIone saMbhaLAvavuM paNa yukta ja che. te A pramANe batAve che. "dhambuvatti'" tIrthaMkara bhagavaMtane paNa dharmopadezamAM sAMbhaLavuM e anAdinI paripATI che. eTale jinezvara bhagavaMtone paNa dharmanuM sAMbhaLavuM anAdinA pravAhathI AveluM che. ane ethI ja karIne tIrthaMkaro bIjA bhavya jIvone dharma saMbhaLAve che. A kahevA vaDe karIne sayaMsaMbuddhANaM" e pramANenuM vacana hovAthI je 'zrutadharmano anAdithI avicchinna paraMparAgatapaNuM ja che evA prakArano niyama nathI' ema kahenArAnI zaMkA dUra karI. atre A pada je ApyuM che te pada, 'vartamAna janmanI aMdara popadezanuM nirapekSapaNuM sUcavanAruM che.' kAraNa ke pUrvabhava saMbaMdhInA avicchinna zrutadharmanI vidyamAnatA hovAthI. tevI ja rIte prathama samyaktva pAmatI vakhate paNa tIrthaMkaranA jIvo gurunA upadeza vaDe karIne dharmaprAptine bhajavAvALA hovA chatAM paNa sukhe karIne bodhi-samyaktvadarzanane bhajavAvALA hovAthI "sayaMsaMbuddhAnaM" e rIte upacAra karAya che. jevI pra. 5. 4
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda rIte " goranaH svayameva" e pramANe vacana hovAthI. nahi ke pUrvajanmane viSe sarvathA paraupadezano abhAva ja hoya evuM nahi. nayasAranA bhavamAM mahAvIra prabhunA jIvane gurumahArAjanA upadeza vaDe ja bodhinI prApti thayelI hovAthI : AgamamAM kaheluM che ke dANana paMthaNayaNaM, aNukaMpa gurUNa kahaNa smmttN| sohamme uvavaNNo, paliAu suro mhiddddhiio||1|| Ava. ni. annadAna karavuM, mArge caDhAvavuM, guruparanI bhakti, gurunuM kathana, samyaktvanI prApti, saudharma devalokamAM utpAta ane palyopamanA AyuSyavALuM devapaNuM pAmyo. (nayasArano jIva) Avazyaka sUtranI niyuktimAM kaheluM che. have vAdI prazna kare che ke zrutadharmanuM anAdipaNuM avadhijJAnamAM paNa saMbhave che? to pachI jAtismaraNa yukta vaDe karIne kema? ema kaheto hoya to kahIe chIe. narakamAMthI utpanna thanArA tIrthaMkaranA jIvane tevA prakAranA avadhijJAna vaDe karIne anubhUta padArthono abhAva hovAthI, avadhijJAnanI apekSAe jAtismaraNajJAnanuM ghaNAM kAla sudhI gocarapaNuM hovAthI jAtismaraNa jJAna vaDe karIne ja zrutadharmanI avicchinna paraMparA hoya che ane ethI ja karIne AgamamAM kahyuM che. "jAisaro a bhayavaM apparivaDiehiM tIhiM NANehi" nti jAtismaraNa sahitanA aparipatita evA traNa jJAna sahita hatA.' ane ethI tenI cUrNimAM jAtismaraNane ja heturUpa kahyuM che. te jAtismaraNano svabhAva evo che ke jema bAlyAvasthAmAM anubhaveluM-anubhUta vastunuM jJAna thAya che. tevI rIte janmAMtaramAM anubhavela vastunA parijJAnarUpapaNuM hovAthI. dharmasaMgrahaNInA 46mA pAnAmAM kahevuM che ke . bAlakatANussaraNaM tivkkhovsmbhaavjuttss| jai kassai vuDDhassavi, jAissaraNaM tahA kiM na ? // 1 // A pramANe koIka tIvra kSayopazamayukta vRddha puruSane paNa bAlyAvasthAmAM je kAMI kareluM hoya tenuM anusmaraNa thAya che. tevI rIte jAti smaraNajJAna thAya che." ane ethI karIne A lokamAM thayela jAtismaraNa jJAna paNa aneka bhava viSayaka keTalAka prANIone yathArtha thatuM dekhAya che. // gAthArtha-13 . dharmanuM zravaNa ane zrAvaNanI anAdi avicchinna paraMparA kevI rIte che? tenuM daSTAMtapUrvaka samarthana karatI gAthA kahe che. . ? gabbhe jAyA gabbhaM, dharija ItthIvi nitthiruuvdhrii| jaNaNI khIraM jIe, pIaM pAI va sA ceva // 14 //
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je strI garbhamAM utpanna thayela hoya te ja strI garbha dhAraNa karI zake che. nahi ke strI AkAramAtravAlI athavA strInA vastrone dhAraNa karanAra garbha dhAraNa karI zake. jethI karIne asaMjJi tiryaciNI paNa strI AkAravAlI hoya che. asaMjJi tiryaMcone viSe keTalAka jIvo strI ciyukta hoya che. keTalAka jIvo puruSa ciyukta hoya che ane keTalAka napuMsaka ciyukta paNa hoya che. evI strI garbhadhAraNa karatI nathI. kAraNa ke te pote garbhamAM utpanna thayela nathI. tevI rIte strInA vastrane dhAraNa karavAvAlI naTIrUpa banelI strI garbha dhAraNa na karI zake. kASTha vagerenI pUtaLIo paNa garbhane dhAraNa karatI nathI. kAraNa ke te paNa garbhamAM utpanna thayela nathI. tevI rIte je strIe mAtAnuM dUdha pIdheluM haze te ja strI bIjAne eTale ke potAnA saMtAnane dUdha pAI zake che. te ja potAnA putrane stanapAna karAvI zake che anvayamAM mAnuSaNI sivAyanI pakSiNI. jema pakSiNIe stanapAna karyuM na hovAthI potAnA baccAne stanapAna karAvI zakatI nathI. A banne daSTAMtonI ghaTavaNI A pramANe kare che ke jeNe guru pAse dharma sAMbhalyo hoya te ja bIjAne dharma saMbhaLAvI zake che, bIjo nahi gAthArtha-14 . e daSTAMto vaDe karIne kAryakAraNabhAvane daDha kare che. te A pramANe kajaM kAraNaniayaM, na samatthA hatthiNIvi gopsvaa| tamatitthaM titthayarA, nanAu mahANubhAvA vi||15|| kArya haMmezA kAraNathI pratibaddha hoya che. pratyeka kAryanA kAraNo niyamita hoya che. nahi ke kAraNa bIjuM hoya ane kArya bIjuM ja thAya tevuM nathI. tevuM thAya to jagatanA kAryono, jagaavasthAnA nAzano prasaMga baLAtkAre paNa Ave. A vAta para dRSTAMta Ape che. khUba ja hoMziyAra evI hAthaNI, gAyane janma na Ape. ane game tevI majabUta gAya hAthIne janma nahi Ape. jenAthI je kArya thatuM hoya te kArya tenAthI ja thAya. tethI karIne tIrtha, tIrthaMkara vaDe ja thAya. bIjA koIpaNa mahAnubhAvathI tIrthanI sthApanA thaI na zake. A gAthAno bhAvArtha e che ke jagatamAM je je kAryo che te badhA kAryo niyata kAraNothI baMdhAyelA ja che. nahiM ke koIpaNa bIjA moTA vikalpalA kAraNathI kArya thAya. tevI rIte tIrtha sthApanA tIrthaMkarathI ja thAya. nahi ke koI moTA mahAnubhAvothI athavA bIjA kevalIothI tIrthanI utpatti thatI nathI. meM gAthArtha-15 ne A ja kahelA arthane siddhAMtonI saMmatipUrvaka samarthana karavA mATe be gAthA kahe che. siddhaMto'vi pamANaM, tesiM jesipi suuriprivaaddii| huna pamANaM niyamA, jaM so'vi paraMparAmUlo // 16 //
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 4 kupakauzikasahastrakiraNAnuvAda evaMviha siddhaMte, khayabhAve vaTTamANao titthaM / na khaovasame bhAve, titthaMpi havija jinnbhnniaN||17|| jeono siddhAMta paNa pramANa thAya tevI AcAryanI paraMparA niyame karIne mAnya hoya che temAM vizeSaNa dvArA hetu jaNAve che ke je kAraNathI te siddhAMta paNa AcArya paripATInA mULavALo hoya che. AtmAgama-anaMtarAgama ane paraMparAgama cinDa-lakSaNavALA traNa AgamomAM pahelAM be Agama gaNadharo ane gaNadharonA ziSyonA aMte pUrNa thAya che. sAMpratakAle hamaNAM to paraMparAgamanuM ja vidyamAnapaNuM che. A pramANe paraMparAgamarUpa siddhAMtane viSe kSAyikabhAve vartatA ane kevaLajJAnavALA evA tIrthakarathI tIrtha thAya che. nahi ke kSAyopathamika bhAvamAM vartatA jIvothI. Avazyaka niryukti AgamamAM kahyuM che ke - khaiaMmi vaTTamANassa, niggayaM bhagavao jinnvrss| bhAve vagovIma, veTTamAhiM taM digIzA zrI mA. ni. artha -kSAyikabhAvamAM vartatA evA jinezvarabhagavAnanuM nIkaLela vacana, kSAyopathamika bhAvamAM vartatA gaNadharoe grahaNa karyuM. jinezvara bhagavaMte siddhAMtamAM uktalakSaNavALuM kaheluM tIrtha thAya che. Ama kahevA vaDe karIne jeo ema kahe che ke "amArA vaDe siddhAMtane anusarIne tIrthano uddhAra karAyo che. e pramANenI kupAkSikonI kadAzA = kadAgraha dUra karyo. kAraNa ke teone te sUriparaMparAno abhAva hovAthI siddhAMtano ja abhAva che. ane paraMparAnA prAmANano sabhAva mAnya hoye chate potAnI matanI ucchedanI Apatti hovAthI teone siddhAMtano asaMbhava ja che. A mATenI yuktio kahevAI che ane AgaLa kahevAze. | gAthA-16-17 || amArA vikalpala sAdhvAdi samudAya paNa tIrtha kahevAze. evI kupAkSikonI kadAzArUpa velaDInA vinAzane mATe himasaMpAta samAna aMtaryukti batAvatAM tIrtha ane tIrthaMkarano anyonya saMbaMdha svarUpa jaNAve che. titthaM khalu titthaMkara-namaMsi teNa titthakarapujaM / sakkAi devasakkhaM, teNaM savvesimavi pujaM // 18 // tIrthakarathI namaskRta ja tIrtha hoya che. ane tethI karIne tIrtha tIrthakarane pUjaya hoya che. tIrthakaronI namaskAritA kevI rIte? to kahe che ke - devendra Adi sakalaparSadAnI vacce ramo nityakSa ityAdi vacana vaDe pratIta che. Avazyaka niryukti AgamamAM kahevuM che ke
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 tittha paNAmaM kAuM, kaheI sAdhAraNeNa saddeNa / savvesiM sattALa, jogaLanIrA mayavaM||1|| zrI A. ni. 29 artha :--tIrthane praNAma karIne yojanagAmI evA sAdhAraNa zabdo vaDe karIne badhA jIvone bhagavAna dharma kahe che. je kAraNa vaDe karIne tIrthaMkarane pUjya evuM tIrtha che. te kAraNa vaDe ja e tIrtha sarvane paNa pUjya che. kAraNa ke pUjyathI pUjAeluM hovAthI. ahiM tIrtha ane tIrthaMkara e bannenuM anyonya yathAyogya rIte namaskaraNIya ane namaskAraka bhAvalakSaNa saMbaMdha sUcavyo. have A saMbaMdhanI aMdara aMtaryukti A pramANe che. kupAkSikoe vikalpelo samudAya, tIrthaMkarane namaskaraNIya nathI thato. kAraNa ke tIrthaMkaro pote potAnA hAthe sthapAyelA ja tIrthane namaskAra kare che. bIjAnA tIrthane nahi. ane potAnuM sthapAyeluM tIrtha jyAM sudhI tIrthano sthitikAla hoya che. tyAM sudhI rahevAnuM ja che ane te tIrthano viccheda thaye chate te tIrthaMkaronuM tIrtha kahevAtuM nathI. paraMtu je koI tIrthane sthApe tenA saMbaMdhInuM ja tIrtha kahevAya ane te sthApanArane ja namaskaraNIya thAya. A pramANeno siddhAMta hoye chate je kupAkSikono samudAya che te jo tIrtha hoya to tenA tIrthaMkaro paNa zivabhUti-caMdraprabha-jinadatta Adi kahevAya. ane temanA mUlavALo je samudAya e emanuM tIrtha! avicchinna tIrthamAMthI nIkaLIne potAnI matikalpanAthI vikalpelI prarUpaNA vaDe tIrthathI vilakSaNa evo samudAya Ubho karavA vaDe karIne tathA vidyamAna tIrthanuM asvIkRtapaNuM hovAthI tamAruM tIrtha zivabhUti Adi vaDe thayela che, nahiM ke tIrthaMkarothI. e siddha thAya che. A yukti kupAkSikonI kadAzArUpI velaDInA vinAzamAM himasaMpAta jevI che. / / gAthArtha-18 // have tIrthaMkare pravartAveluM tIrtha paNa kone AdhIna che? te kahe che. taM cia samaNAyattaM, paNNattaM jiNavareNa vIreNa / na viNA titthaM niggaMthehi tti pavayaNavayaNAo // 16 // zrI mahAvIradeva vaDe sthapAyeluM je tIrtha te tIrtha ja zramaNAdhIna eTale sAdhune AdhIna che. ema vIra jinezvara bhagavaMte kaheluM che. sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikA e caturvidhasaMghamAM pahelA sAdhu mukhya che. teno hetu kahe che. naeN viLA tisthaM niIeddi" nigraMtho vagara A tIrtha hotuM nathI.'' e pramANe pravacananuM vacana hovAthI sAdhuo vinA tIrtha rahe-Take nahi. A cAreya vargamAM eka bIjAnuM anusaMdhAna hovAthI ekAkI samudAya koI divasa tIrtha na thAya. e cAramAMthI ekano paNa abhAva hoye chate tIrtha vyapadezano asaMbhava hovAthI. / / gAthA-16 | e sAdhuomAM paNa sUri-AcArya mukhya che. have e AcArya kevA hoya ane kevI rIte thAya? te jaNAve che.
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 4 kupakSakauzikasahastrakiraDyAnuvAda tatthavi rAyA sUrI so suuriprNpraa-ahisitto| sohammAo jaMbU, jaMbUo pabhava icaai||20|| sAdhuone viSe paNa rAjA, sUrI AcArya jANavA. ane te AcArya paNa sUriparaMparAe karIne abhiSikta thayelA hoya eTale AcAryanI paripATIe AvelA AcArya vaDe padapara sthApana karelA hoya te. nahi ke potAnI jAte thaI gayelA AcAryane! AgamamAM kahyuM che ke- "rAyA na hoI sayameva dhAraMto cAmarADovi ti" zrI upadezapade potAnI jAte ja cAmara vagereno ADaMbara karanAra rAjA na kahevAya." have sUriparaMparAnA dAMtane kahe che. "sodatti " sudharmA svAmIthI jebU svAmI thayA. eTale ke sudharmA svAmIe potAnI pATe jaMbUsvAmIne sthApyA. ane bUsvAmIe potAnI pATe prabhava svAmIne sthApyA. yAvata saMpratikAle vijayadAnasUrie potAnI pATe hIravijayasUrine sthApyA. e pramANe karIne paripATIe sthapAyelA AcAryane sUri kahevAya che. nahi ke lepaka Adi kupAkSikone viSe vikalpAyelA je purUSo te AcArya kahevAya. || gAthA-2 | have sUri saMtatio paNa ghaNI che. to te badhI avicchinna tIrthavAlI che ke kema? e pramANenI zaMkAmAM tIrthavyavasthApanamAM mArgadarzana Ape che. sUrINa saMtaIo, sAhAikulasanniAu nnegvihaa| tAsu vi egA titthaM, sesA punn'nnaaisNtaao||21|| sUrionI zAkhA-kulo AdinI saMjJA vaDe vAri sahiIM. vAri kuttAruM e pramANenA Agamavacane karIne aneka prakAranI paraMparAo saMbhave che. temAM paNa eka saMtati te tIrtha che. eTale ke--. zrI sudharmAsvAmIthI du:prasaha nAmanA aMtima AcArya sudhI je avicchinna ziSya paraMparA e ja eka tIrtha che. bAkInI saMtatio-paraMparAo anAdisAMta kahevI. tIrthaMkaranA ziSyathI AraMbhIne avicchinna pravRttivAnuM hovAthI anAdita, tevA prakAranA vividha AcAravAlA samudAyonuM vivakSita kAlasudhI anAdi siddhapaNuM thayuM. ane sAtapaNuM yAvat tIrthavartitvano abhAva hovAthI sAtapaNuM. eTale tIrthanI avicchinnatA pahelAM te saMtatinuM vicchedapaNuM thaI gayuM mATe sAMtapaNuM-(aMtasahitapaNuM) hovAthI. gAthA-21 || ane ethI karIne kaheluM che ke taM therAvali bhaNiaM, sAhApamuhaM tu saMpaI sb| nAgiMdacaMdanibui - vijAharaesu caMdakulaM // 22 //
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 31 jethI karIne bAkInI ziSyaparaMparAo anAdi sAMta che. tethI ja karIne virAvalImAM kaheluM che ke "zAkhA kula Adi sAMpratakAle nathI." tevA vacanathI teonI zAkhA AdinuM anAdipaNuM hovA chatAM te sAMtatva ja che eNa siddha thayeluM che. vAdI prazna kare che ke nAbhUta-somabhUta Adi nAma vaDe karIne sAtvipaNuM siddha thaye chate tame anAditva kema kaho che? ahIMyA anAdipaNuM je kahyuM che te AcArane AzrIne kaheluM che. ane tethI karIne tIrthakaranA ziSyathI pravRtta thayela nAgakula Adine viSe AcAranuM aviratapaNuM hovAthI anAdipaNuM siddha che. zuM eka ja saMtativALuM tIrtha kahevAya che? nAtyAdi nAgendra-caMdra-nivRtti ane vidyAdhara kulane viSe caMdrakula tIrtharUpe saMmata hatuM tema hamaNAM paNa pratyakSa tIrtharUpe mAnya che. bAkInA traNamAM paNa nivRttikula te vakhate ja nivRtta thayeluM hatuM ane nAgendra, vidyAdharakula paNa chinna prAya jevuM che. joke koIka tenA kulamAM utpanna thayela saMbhaLAya che. chatAM paNa cAritra kriyAno abhAva hovAthI kevala liMgadhArIpaNuM hovAthI te paNa akiMcitkAra ja jANavo. ane je caMdrakulamAMthI paNa pUrNimApakSa Adi judA thayA che teo potAne "caMdrakulavAlA' tarIke je jaNAve che. te ayukta ja che. kAraNa ke te upara daSTAMta Ape che navIna mArganA prakAzakapaNA vaDe karIne abhiniveza mArgamAM paDela hovAthI teonuM caMdrakula nathI. | gAthA-22 - jaha maNuANaM egA, aNAyaNaMtA ya saMtaI loe| senA gAphasaMtA, vivuM reva vasaMtiArarUA jevI rIte mANasonI eka saMtati, anAdi anaMta thAya che. bAkInI saMtatio anAdi sAMta thAya che. ahIM garbhajonI saMtatinI apekSAe anAdipaNuM kahela che. A pramANe chate keTalIka saMtatio aMtavAlI ja hoya che. lokane viSe paNa A pratyakSa dekhAya che. jema koIka devadattanA cAra putro hoya che. temAM ekanI saMtati vadhatI hoya che. ekane eka chokarAne aMte aMta AvI jAya. ekane be chokarAe aMta AvI jAya ane ekane traNa chokarAnA aMte aMta thaI jAya. tyAre koIkane chokarAnI paraMparA vadhatI ja jAya. | gAthA-23 have sthavirAvalImAM je zAkhA ane kulo kahelAM che. teone viSe paraspara adUSakapaNA vaDe karIne avivAda ja hato. e kevI rIte? te kahe che. dasavihasAmAyArIkaraNe taha nickickiriaasu| . savvesiM sAmantraM, tesiM teNeva avivaao||24|| icchA-micchA-tahakkAra ityAdirUpa je dazavidha-daza prakAranI sAmAcArI, tenAM paripAlanamAM tathA nityakRtya je pratikramaNa-paDilehaNa Adi svarUpa sAdhunA anuSThAno tenA upAyarUpa je kriyAo
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3ra che kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda tenI samAnatA te te zAkhA ane kulomAM hatI. ane te ja hetu vaDe karIne te te zAkhA ane kulomAM vivAdano saMbhava nahoto. gAthA-34 II have te te zAkhA kulomAM avivAda hovAthI teonuM saMbhogikapaNuM kema nahi? bahuAyaria paraMparaaMtariANaM na hoi sNbhogo| viNayAiakammaM puNa aNNuNNaM hoi aviruddhaM // 25 // bahu AcAryonI paraMparA vaDe karIne aMtarita = vyavahita evo ekabIjAno paraspara saMbhoga na ja hoya. = sAMbhogika vyavahAra na hoya. arthAta aMtarIta AcAryano saMbhoga hoya ja. A vAtano e bhAva che ke eka ja gaNane viSe ghaNAM AcAryo hote chate te badhAyane paraspara sAMbhogika vyavahAra hoya ja che. jevI rIte AryamahAgiri ane AryasuhastisvAmI. e pramANe hote chate paNa kathaMcita koI prakAre deza AdinA vyavadhAna vaDe karIne bhinna bhinna AcAryAntarita temano ane temanA ziSyono sAMbhogika vyavahAra na hoya. kAraNa ke-nigraha-anugraha AdimAM ekanA adhikArano abhAva hovAthI; vinayAdikarma-paraspara vaMdanAdi, Asana dAna karavuM AdinI kriyA je che te aviruddha che. tema karavAmAM koI virodha nathI. paraMtu annAdi ApavAmAM to jinAjJAno bhaMga thAya che. ane ethI karIne visaMbhogikone mATe zrAvakanA kulo AdinuM darzana ja karAvavAnuM zAstramAM kaheluM che. // gAthA-25 || have sAMbhogika AdinA svarUpamAM laukika daSTAMtane kahe che. loe puNa saMbhogo sahoarANaMpi egaannaae| vAvArAirayANaM tabasalAhAIkaMkhANaM // 26 // lokane viSe paNa haMmezA bhojana AdinI kriyAomAM paNa samapramANanI saMmatie eTale ke eka ja pitAnI AjJAmAM rahevA vaDe karIne ane temanA kahelA kAryone karavAvALA ane pitA Adine AdhIna evA lAbhAdinI icchAvAlA je je bhAIo hoya teno teno haMmezA bhojana AdimAM sAMbhogika vyavahAra hoya che. A vAtano e bhAva che ke je koI kula vageremAM pitA Adi je moTA hoya tene svAdhIna je putro Adi hoya teono eka gharamAM nivAsa, gharamAM, pesavuM nIkaLavA Adino tathA niraMtara bhojana Adi vidhino paraspara vyavahAra sApekSika hoya che. tevI rIte vyApAra AdinI vicAraNApUrvakanI lAbhAdinI icchA vagere vyavahAra paNa hoya che. A vAta badhAne saMmata dekhAya che. e pramANe vivakSita AcArya AdinA Adezane AdhIna evA ghaNAM paNa AcAryo Adino sAMbhogika vyavahAra yogya che. gAthArtha-26 // have AjJAthI viparIta hoya teonuM zuM thAya?
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 33 vivarIA aNNuNNaM, jaha aNNo NAisaMbhavo tesiN| AyAro puNa ego, kulavaDio nicakiccesu // 27 // teono pitA Adio svagotrIya thAya che ema enA putro paNa svagotrIya thAya che. chatAM pitAdi vaDIlothI judA thayelA putra Adio te badhA anyonya bIjA-pArakAnI jema judA hoya che. Ano bhAva e che ke jevI rIte potapotAnI jAtinA AtmAo hovA chatAM paNa te tenA gRhamAM praveza karavA mATe, te te gharasaMbaMdhI vastuonA samudAyane khAvA mATe devA mATe samartha thatAM nathI. tevI rIte pitA AdithI judA thayelA putro paNa jANI levAM. pitA AdithI judA thayelA putro, jJAtIya-sagotrIya hovA chatAM paNa teo temAM praveza karavA mATe samartha thatAM nathI. AcAra-AcaraNa to kulakramathI Avelo bhinna nathI hoto. eka ja hoya che.. e pramANe jinezvara bhagavaMtanA pravacanane viSe paNa bhinna bhinna zAkhA AdimAM paDelo hovA chatAM paNa (sAdhu) samudAya paNa nityakramamAM bhedane bhajavAvALo nathI tema ja prarUpaNAne AzrIne paNa bheda nathI hoto. gAthArtha-27 ahavege sahagAre, saahpsaahaaiisNbhvaannNpi| pattAINaM vaNNAyArA sAyAbhihAi smN||28|| athavA to eka ja AMbAne viSe ghaNI zAkhA-prazAkhA AdithI utpanna thayelA patra-phulaphala AdinuM paNa varNa, AkAra, svAda, abhidhAna Adi badhuM sarakhuM ja hoya che. jevI rIte eka ja zAkhAmAM rahelAM patra-puSpa phalo, varNa, AkAra, AsvAda, nAma jevuM hoya tevuM ja tenI bIjI zAkhAnA patra Adine viSe paNa hoya che. nahiM ke teno bhinna svabhAva hoya. e pramANe tIrthamAM paNa pRthapha pRthapha zAkhA kula AdimAM rahelAM muniono eka ja AcAra hoya che. bhinna nathI hoto. | gAthArtha-28 me. have tIrthanI kalpadruma = kalpavRkSa sAthe sarakhAmaNI karatI 3 gAthA kahe che. sanmattapI. rUA. maMjari duvAlasaMgI, phalasariso sohaNo a aayaaro| mahurasAsAyasamaM, kevalaNANaM muNeyavvaM // 30 // titthanamukkAra salilasittaM, titthaMkareNa taM pddhmN| tapphalasAyabhilAsI, aNNo vi taheva siMcijA // 31 // - pra :
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakozikasahasrakiraNAnuvAda samyaktvarUpI pRthvI pIThane viSe raheluM tIrtha, kalpadrum-kalpavRkSa sarakhuM che. jema kalpavRkSa, zAkhApatra-maMjarI-phUla-phaLa ane AsvAdayukta hoya che tevI rIte A tIrtharUpI kalpavRkSa paNa sUri Adi sAdhuonI zAkhAvAluM che. zrAvakavarga patrarUpe che, dvAdazAMgI e maMjarIrUpe che. ane zobhana AcAra e tenA phaLarUpe che. ane zobhana AcAranuM paripAlana karavAthI je kevaLajJAnanI prApti thAya che te phalanA madhura rasanA AsvAdarUpa ja che. 34 ane namo tisthA Adi kahevA vaDe karIne tIrthaMkaroe tIrthane pahelo namaskAra karela che te rUpa pANInuM siMcana samajavuM ane te jalasiMcanathI phAleluM-phuleluM tIrtharUpI vRkSa, mokSarUpI phalane ApanAra bane che eTale tIrthanA ArAdhana dvArA kevalajJAnanA heturUpa evA je sadAcAranuM paripAlana thAya che ane te sadAcAra ja kUla che ane teno AsvAda kevaLajJAnanI prApti thAya che. Ama samajIne bIjA AtmAo paNa namaskArathI mAMDI ArAdhanAdinA vidhi vaDe karIne tIrthanI samyak ArAdhanA kare che tene te tIrtha kalpavRkSanI jema phaLadAyaka bane che ane tethI karIne tIrtha kalpavRkSa samAna che.-A traNa gAthAno artha. / / 29-30-31 | have kalpavRkSa samAna evA tIrthanI utpattine ane tenI sthiti jevI rIte thAya che. te dekhADavA mATe be gAthA vaDe dRSTAMta kahe che. jaha paDhamaM uppattI, mehavisesAu kapparukkhassa / bI aparaMparasaMThiI, bIuccheNa puNo medArU rA taha titthaM titthayarA, paDhamaM uppajjae na aNNAo / sUri paraMparasaMThiI, sUricchee puNo arahA // 33 // ' jevI rIte prathama vakhata vizeSa prakAranA megha vaDe kalpavRkSanI utpatti thAya che. ane e kalpavRkSanA bIjanI paraMparA cAle che. bIjano uccheda thaye chate pharIvAra tevA prakArano viziSTa varasAda varase tyAre kalpavRkSa utpanna thAya che. have dArbhrAntika jaNAve che evI rIte tIrtha, tIrthaMkarathI ja paheluM utpanna thAya che. bIjAthI nahiM ane tenI sthiti sUriparaMparA vaDe rahe che. AgamamAM kaheluM che ke :kaI Avi jiNavariMdA, pattA ayarAmaraM pahaM dAuM / AyariehiM pavayaNaM, dhArija saMpayaM sayalaM // 1 // : upadezapada te tIrthane utpanna karanArA evA tIrthaMkara bhagavaMto ajarAmarapatha-mokSamArgane pAmyA. tyArapachI sAMpratakAle samagra AcAryavaDe tIrtha dhArI rakhAya che. jevI rIte svayaM atathAbhUta (tIrtharUpa) bIja utpanna karanAra meghanI tulya evA mahAvIra deve sudharmA svAmIne sUri karyA ane sudharmAsvAmIe jaMbUsvAmIne sUri karyA. ane jaMbusvAmIe prabhava svAmIne sUri karyA. A badhI ja paraMparA kahevAya. A paraMparAno uccheda thaye chate pharI tIrtha, arihaMtathI ja utpanna thAya paraMtu bIjA kevalI AdiothI
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 k 35 nahi. jema kalpavRkSanA paNa bIjano uccheda thayA pachI game tevA meghavaDe utpatti thatI nathI athavA moTA evA AMbA Adi vijAtIya vRkSothI paNa kalpavRkSanI utpatti thatI nathI. tema bIjA koI paNa kevalI athavA bIjA koIthI paNa tIrthanI utpatti thatI nathI. / / gAthArtha-33 || Avo niyama kema? tenuM kAraNa kahe che. titthaM khalu titthayarA, aNAijagasaMTiI na IharAvi / kiM macchiApasUA, haMsI egAvi keNa suA ? // 34 // jo ke Aja graMthanI aMdara tirthaM vAvo saMgho e dazamI gAthAnI aMdara tIrthaMkarathI ja tIrthanI utpatti batAvI dIdhI che. to paNa jagatanI sthitie karIne te vAtane dRDha karavA mATe dvivRddha suvaddha mati e nyAyathI tIrtha, tIrthaMkarathI ja thAya che. evI anAdikAlIna jagat sthiti che eTale zAzvatI maryAdA che. AnAthI viparIta rIte tIrthotpatti na thaI zake. tenA para dRSTAMta Ape che ke zuM koI divasa mAkhIe ekAda haMsIne janma Apyo hoya tevuM koI ThekANe sAMbhaLyuM che? nahiM ja. kAraNa ke evI jagasthiti che. jema pakSIpaNe samAnapaNuM hovA chatAM paNa haMsIne janma ApanArI mAkhI na thAya tema tIrtha, tIrthaMkara sivAya bIjAthI thAya ja nahiM. / / gAthA-34 / / have sAmAnyathI paNa kAryakAraNano niyama jaNAve che. evaM jaM jaM kajaM, niayaM niakAraNehiM jaha jAyaM / ' taM taM taheva jAyai, annaha jagasaMThii lovo // 35 // e pramANe pahelAM kahelI yukti pramANe je je kAryo che te potapotAnA kAraNo vaDe niyata hoya che. te te kAraNo dvArA ja te te kAryonI niSpatti thAya che ane evo niyama na hoya to jagatanI sthitino nAza thAya che. jema ke gAyathI baLadanI utpatti thAya che tema vRSabha, vRkSa AdithI na thAya. vRkSa Adi te kAryanuM kAraNa nathI. tema vibhinna kAraNathI kAryanI niSpatti thatI nathI. / / 35 / / have tIrthanuM sakalajana prasiddha lakSaNa kahe che. jamhA kuvakkha pakkho, bIheI jaha nivAu teNagaNo / taM khalu titthaM titthaMkarakaraThaviaM muNeavvaM // 36 // je kAraNathI amAro koI nigraha na karo.' e pramANe kahIne utsUtrabhASIno samudAya, haMmezA tIrthathI bIto ja rahe che. 'jema rAjAthI corano samudAyaH ane tethI tIrtha tene kahevAya ke je tIrthaMkare sthApeluM hoya / / 36 / / have digaMbara che te prAyaH karIne tIrthathI bIto nathI tenuM kAraNa kahe che ke :
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda jaM puNa pAyaM titthA, khamaNo na bihei tattha tittheNa / paricatto paDhamadiNaMmi, savvahA svvsNbNdhaa||37|| vaLI je digaMbara che te tIrthathI prAya: bahoto nathI. tenuM kAraNa e che ke-digaMbaranA navIna mArganI prarUpaNAnA avasare=pahele ja divase tIrthe tene choDI dIdho che. kevI rIte? sarva prakAre sarvasaMbaMdhe karIne tIrthe tene tIrthabAhya kahyo che. eTale ke-"A tIrtha bAhya che. tenI sAthe AlApa-saMlApa karavo nahi, tevI rIte tIrthe sarva saMbaMdhathI mukta karI dIdho che. tethI te tIrthathI bahIto nathI. marI gayelo pharI marato nathI evI rIte sarvasaMbaMdhathI chUTA thaI gayelA digaMbarane tIrthano bhaya zeno hoya? li3NA have digaMbaranI apekSAe bAkInA kupAkSikonuM vilakSaNapaNuM batAvatA kahe che. sesA akiMci gaNiA, paDhamaM tittheNa kaalbljogaa| pacchA pasaimuvagayA, jaha vaNalesovi suppsro||38|| bAkInA pUnamIyA Adi je nava kupAkSiko paNa tenI utpatti samaye teo tIrtha vaDe karIne akiMcitkara gaNAyA! eTale "A bApaDAo vaDe karIne tIrthane zuM nukazAna thavAnuM che?' e pramANe tIrthe ciMtavela. AvuM ciMtavavAno vicAra tIrthane kyAMthI thayo? kAlabaLanA yogathI. eTale ke pravacananI pIDA bhaviSyamAM avazya thavAnI che e hetuthI. arthAt koIka kAla evI rItano AvI gayo ke jethI karIne kAlabaLanA yoge kupAkSikonI tIrthe upekSA ja karI!! to have sAMpratakAle digaMbaranI AdinI jema A bIjAo tIrtha bAhya kema nathI karAtAM? temAM hetu e che ke anukrame karIne tIrthanI najIkamAM rahIne ja teo vRddhine pAmyA. temAM daSTAMta kahe che. jema zarIra para thayelI nAnI gAMTha upekSA karAya to zuM te vRddhi nathI pAmatI? ane tethI ja nAnA evA vaNano paNa vizvAsa na karavo. Avazyaka niryukti AgamamAM kaheluM che ke aNathovaM vaNathovaM, . aggIthovaM kasAyathovaM c| na hu bhe vIsasiavvaM, thevaM pi hu taM bahu hoi||1|| anaMtakAya thoDI, vanaspati thoDI, agni thoDo, kaSAya thoDo hoya to paNa eno vizvAsa na karavo. kAraNa ke thoDAmAMthI vadhAre thAya." || gAthArtha-38 || have hamaNAM pahelAM gaThThA. gAthA vaDe je kupAlikone kahI gayA tene samarthana karavApUrvaka vyaktitA = spaSTatayA tIrtha kyAM rahyuM che? te batAve te puNa jamhA niamA sasaMkiA taMpi saMpayaM bhrhe| tavagaNatitthaM NeaM kaNagaM va parikkhapaccakkhaM // 36 //
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 37 A bharatakSetrane viSe vartamAnakAle tapAgaNamAM ja tIrtha che. ane tethI e tIrthathI pUnamIyA Adi haMmezA bhayabhIta rahe che. te tIrtha kevuM che? suvarNanA jevuM. A bhastakSetrane viSe zuddha-prarUpaNAnI pravRtti Adi vaDe karIne avicchinna paraMparAgata A tapagaccha ja dekhAya che. tevA prakAranuM duSkarakriyAkArakapaNe bIjAmAM nathI ane tethI karIne kupAkSikono pakSa A tIrthathI ja bIe che. pAlikono saMsarga paNa mahApApano hetu che. eTaluM ja nahi paNa kupAkSika evA nAmathI cinhita thayelo AtmA paNa jovAne mATe ? akathya che. evA prakAre tapagacchanA sAdhuo ja sabhAmAM upadeza Ape che. tevI rIte tevA prakAranA samyatva Adi guNo vaDe karIne alaMkRta evA upadeza sAMbhaLanArA zrAvako paNa evuM vartana kare che." ethI ja pATaNanI aMdara samartha evA bhaTTAraka zrI hIrasUri mahArAje loMkAone apAMkateyA" karelAM hatA je vAta sarvajana prasiddha ja che. AvI rIte kahenArA ane vartanArA bIjA koI tIrthamAM nathI saMbhaLAtA. A parIkSA vaDe karIne tapAgaccha ja tIrtha che te adhyakSaprApta siddha che. A ame ja kahIe chIe ema nahi. paraMtu haribhadrasUrijI ma.nA vacano vaDe paNa spaSTa che. je ame AThamA vizrAmanA aMte graMthanI saMmatipUrvaka kahIzuM. | gAthArtha-39 II AvA prakAranA kupAliko kevA prakAranI ceSTAvAlA hoya che? evaM titthaviAre, kasavaTTi parikkhiaMmi titthNmi| sasamaivigappiamae, rAeNa durAsayA dsvi||40|| pUrve kahI gayelA prakAra vaDe karIne tIrthanA vicArarUpI je kasoTI te upara suvarNanI jema tIrthathI parIkSA thaye chate dazeya kupAliko potapotAnI buddhie kalpelA mata : jema ke : pakSanA aMte thayeluM pAkSika kahevAya ane tethI karIne pUnamanA divase pAkSika karavuM te yukta che', tevI rIte strIo haMmezA apavitra hovAthI te tIrthaMkaranI pratimAnI pUjA kevI rIte karI zake? mATe strIone jinapUjA yukta nathI." muhapatti AdinuM dharavuM e sAdhu saMmata hovAthI "zrAvakone sAmAyika AdimAM muhapatti yogya nathI' ityAdi kavikalponI kalpanA vaDe vikalpelA je mato abhinivezathI baMdhAyelA sneha vaDe karIne "amAro matano ja sarve manuSyo Azraya karo-svIkAra karo. bIjo mata nahiM e rUpa duSTa adhyavasAyavAlA hoya che. ane te duSTAdhyavasAya, have pachInI gAthAmAM jaNAvAze. teono durAzaya jaNAve che. teNaM paIsamayaM muNighAya mahApAva ruddprinnaamaa| NaMtabhava bhogakammA, titthamatitthaMti mhmohaa||41||
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ " kupakSakauzikasaharakiraNAnuvAda je kAraNa vaDe karIne, te kupAliko potAnA matanA udayane icche che. te kAraNa vaDe karIne pratisamaya te te matono tiraskAra karanArA evA tIrthanA ucchedane ja icche che. jagatanI sthiti evI che ke potAnA pakSano parAbhava karanArAno uccheda karavA mATe badhA paNa mANaso icche che ke "parAbhava karanAranuM kaMIka thAva' kupAkSikone to tevA prakAranA pUrvajanmamAM upArjana karelA azubha ane philaSTa karmanA paripAkathI utpanna thayelA tevA prakAranI bhavitavyatA vaDe karIne parAbhava karanAra tarIke tIrtha ja prApta thayuM che. ane tIrthano uccheda karavAne icchatA teoe bhAvathI to sAdhu Adino ja vinAza izyo che. A vinAza paNa kadAcita kvacit ja nahi paraMtu prati sAmayika, ane te kAraNathI munino ghAta ane upalakSaNathI sAdhvI Adino paNa ghAta icchI rahyA hoya che. te hetu vaDe karIne moTuM pApa jaNAvela che. kaheluM che ke : "caityadravyanA vinAzamAM, RSighAtamAM, pravacananA uhAhamAM, ane sAdhvIjInA cothA vratanA bhaMgamAM, bodhilAbhanA mULamAM Aga mUkavA jevuM che." vaLI te kupAkSiko kevA che? mahA mohavALA, RSidhAtanA ciMtanajanya raudra pariNAmavALA, anaMtabhavasaMbaMdhInA hetubhUta moha-mithyAtva che jeone te mahAmohavAlA. te kevI rIte? te kahe che ke : sAdhvAdi samudAyarUpa je tIrtha che tene "atIrtha tarIke ane sAdhvAbhAsAdirUpa je potapotAnA samudAyo atIrtha che tene "tIrtha' tarIke mAnatAM hovAthI : A vAtano bhAva A che ke te kupAkSiko, tIrthane atIrthapaNe upadeze che ane potAnI matithI kalpalA atIrthane tIrthapaNe sthApe che. te mahAmohavijuMbhita che. AthI moTuM pApa bIjuM karyuM hoya? te vicArI levuM. tevA prakAranA thayA chatAM te kevA thAya che? te kahe che. anaMtA bhavoe karIne bhogya evA karmo jeone che tevA. arthAt anaMta saMsArane bhajavAvALA jANavA. kAraNa ke utsutra bhASio-usUtra bhASaNathI pAchA pharyA na hoya. (eTale prAyazcitta karyuM na hoya) evA teo maryA chatAM niyame karIne anaMta saMsArIo ja thAya che. kahevuM che ke vastumAsAmAM vohInA so gaMtasaMsA . utsutra bhASIone bodhi (samyaktva)no nAza ane anaMto saMsAra (hoya) tevI ja rIte Avazyaka niryuktimAM- kAlamaNaMtaM ca sue, addhApariaDao a desuunno|| mAsAyaNa vahunAkhe, kosaM gaMtAM hoddA Ava. niryukti. tevI rIte AzAtanA bahula evA jIvono anaMto kAla sUtramAM kahelo che. ane dezauNa evo addhAkAlaparivartana utkRSTa aMtara hoya che. ahiM AzAtanAbahala je jaNAvela che te usUtrabhASI ja jANavo. kAraNa ke pratisamaya tIrthanA ghAtanA pApano bhAjana banato hovAthI. AthI ja karIne ghora anuSThAna karato hoya to paNa te AtmA jamAli AdinI jema pratisamaya anaMta saMsArane ja vadhArato hoya che.
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 39 asaMkhya samayAtmakakALamAM potAnA AyuSya vaDe athavA aMtarmuhUrta vaDe pratisamaya anaMtasaMsAranI vRddhino abhAva hoye chate anaMta saMsArano asaMbhava hovAthI arthAt asaMkhyAta samayAtmakAlamAM pratisamaye anaMtasaMsAranI vRddhi karato hoya to ja anaMta saMsAranI vRddhi saMbhavI zake che. / / gAthArtha-41 || have 'tIrthanA pradveSathI jevI rIte kupAkSiko raudra pariNAmavAlA thAya che tevI rIte kupAkSika uparanA pradveSane laIne tIrthavartI evA tame paNa kema rudra pariNAmI na thAva?' evI pArakAnI zaMkAne ubhI karIne kahe che. NaNu tumhANavi doso, kupakkha pakkhaMmi dIsai payaDo / to bhe ruddajjhANaM, hANi aNNesamANANaM // 42 // nanu zabda che pArakAnA praznamAM. 'tIrthanA pakSavAlA he bhAIo! tIrthane viSe kupAkSikone jevI rIte dveSa che. tevI rIte kupAkSikonA pakSa para tamone paNa dveSa che. jevI rIte tIrthanA ucchedane icchatA kupAkSikone raudradhyAna che. tevI rIte kupAkSikonA pakSanA ucchedane icchatA evA tamone paNa raudradhyAna che. kAraNa ke vinAzano abhiprAya banne ThekANe sarakho che.' e pramANe pArakAnI zaMkA che. have e pArakAnI zaMkAne dUra kare che. nevaM vottuM juttaM jaM, so titthassa paramarogutti / tassAvi hANivigappo, jaya'dhammo keriso dhammo ? // 43 // ' tame pahelAM amArA mATe je Apatti ApI che te bolavuM paNa ucita nathI. je kAraNathI kupAkSikono je pakSa che te tIrthano paramaroga che. jevI rIte utkRSTaroga, asahyavedanA dvArA lohI mAMsa AdinuM zoSaNa karavA pUrvaka hRSTa-puSTa evA puruSane paNa kRza karI nAMkhe che. baLavAnane paNa durbala banAvI de che. tevI rIte kupAkSikarUpI je pakSa che te paNa utsUprarUpaNArUpa asahyavedanA vaDe karIne tIrthanI aMdara rahelAM zrAvaka Adi samudAyane AzrIne athavA samudAyane pakaDIne tIrthane ja kRza karI nAMkhe che. e to tame ane ame pratyakSa ja joIe chIe. jethI te adhyakSa pratyakSa siddha ja che. je kahevAze te badhA kupAkSiko vaDe tIrtha saMbaMdhInA ja evA zrAvaka Adione yudgAhita karIne tIrtha choDAvI dIdhuM eTaluM ja nahi paraMtu anArya lokanI jema tIrthathI pratikUla vartatA banAvI dIdhAM che! to tevA kupAkSikarUpI tIrthanA mahAasAdhya rogasvarUpa je pakSa tenA ucchedano vicAra karavo te jo adharma hoya to pachI dharma kevA prakArano hoya? te tuM kahe. kharI rIte jovA jaIe to AnA jevo bIjo koI ja dharma nathI ane bIjuM parama kartavya nathI. A kahevAthI tuM je raudradhyAnanI Apatti Ape che. te to dUra rahI; paraMtu tenA matanI hAnino
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 % kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda vikalpa karavo te paramadharma che. utkRSTa dharma che ema jANavuM. ethI ja karIne naMdIsUtramAM kahyuM che ke - "nibuipahasAsaNayaM, jayai sayA sbvbhaavdesnnyN| yusamayamayanAsagAM, nilivaravIrasarA (naMtI-22) | nivRtti-mokSapadane sAdhI ApanAra evuM, sarvabhAvane batAvanAruM evuM, kusamaya-kupAkSikanA matano nAza karanAruM evuM jinezvara bhagavaMta mahAvIradevanuM zAsana sadA jayavaMtu varte che." ityAdi vacano vaDe karIne pravacananI rakSA saMbaMdhIno AzIrvAda paNa che. e pramANe gAthArtha-47. have tIrthanI hAni ane kupAlikonI hAnine icchanArAonI vacce je paraspara moTuM aMtara che te vAta daSTAMta dvArA jaNAve che. kiM dhijAijjhANaM, sarisaM hariesi jkkhjhaannenn| asuIlitto pAo, caMdaNalitteNa kiM sariso ? // 44 // zuM brAhmaNakumAronuM dhyAna, harikezi sAdhunI vaiyAvacca karanArA hiMdukayakSanA dhyAnanI jevuM thAya kharuM? na ja thAya. kAraNa ke brAhmaNakumAronuM dhyAna, munine haNI nAMkhavA saMbaMdhInuM che. tyAre yakSanuM dhyAna to kumArone haNavAmAM paNa muninA rakSaNapUrvaka vaiyAvacca viSayakanuM dhyAna che. nahi ke te hiMdukayakSanuM dhyAna rAgadveSajanita utpanna thayeluM che. uttarAdhyayana AgamamAM kahyuM che ke puliM ca iNDiM ca aNAgayaM ca, maNappadoso na me atthi koii| jakkhA hu veAvaDiyaM kariti, tamhAu ee nihayA kumArA // 1 // rUtti thI 3. (26-6) pUrve paNa-hamaNAM paNa ane bhaviSyakAlamAM paNa mane koI upara manapradveSa nathI. A yakSo vaiyAvacca karI rahyAM che ane te yakSoe tamArA kumArone haNyAM che.' vaiyAvacca karavI te to mahAnirjarAno hetu che. e vAta ame AgaLa jaNAvIzuM. tethI karIne haNavAnA abhiprAyanI sAmyatA hovA chatAM paNa brAhmaNakumAro ane yakSanA dhyAnamAM moTuM aMtara che. e pramANe kupAkSikonuM dhyAna tIrthanA ucchedanA viSayanuM che ane amAruM dhyAna to tIrthanA rogatulya kupAkSikanA pakSanA ucchedana viSayI che. ucchedana aMgenA dhyAnanI sAmyatA hovA chatAM paNa ekanuM dhyAna dharmadhyAnarUpe che ane bIjAnuM dhyAna raudradhyAnarUpa che. have A vAtamAM bIjuM dRSTAMta Ape che. viSTA Adi vaDe kharaDAyelo paga, zuM caMdana AdithI kharaDAyelA paganI sAthe Ave kharo? nahi ja. e pramANe kharaDAvavAnuM kAma sarakhuM hovA chatAM paNa azucithI kharaDAyelo paga pANIthI dhoyA pachI ja zubha anuSThAnanI pravRttinAM kAraNarUpa thAya che. ane caMdanathI kharaDAyelo paga to svabhAve ja zubhAnuSThAnamAM vizeSathI sAro che.
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 >> 41 e pramANe tIrthanA ucchedanuM je dhyAna che te viSTAtulya che ane kupAkSikonA pakSanA ucchedanuM je dhyAna che te sukhaDathI kharaDAyelA paga jevuM che. e pramANe vimala vAhana rAjAnuM dhyAna viSTA jevuM che ane sumaMgala sAdhunuM dhyAna caMdanalepa sarakhuM che' ityAdi pote ja potAnI buddhie samajI levAnuM. AvA prakAranuM je dhyAna che te jIvanI yogyatA vaDe ja AvI paDe che. jema ke AhArasaMbaMdhInA dhyAnanI sAmyatA hoya to paNa je haMsa che te kamalanA pAMdaDAM ja khAya che ane kAgaDo viSTAnA AhArane ja khAya che. tevI rIte tIrtha ane kupAkSikonA jIvanI yogyatA pramANe dhyAnanuM svarUpa che ema jANavuM. || gAthA-44 . have upasaMhAra karatAM ja pahelAM tIrthasvarUpanI prarUpaNA karavAmAM hetu kahe che. evaM titthasarUvaM, parUviaM taM pasaMgao pddhmN| jaM jau bhaNiuM sakkA, kuvakkhiA bAhirA samuhaM // 45 // . "paddhagijunAga " e 9mI gAthAmAM jaNAvelAM te kupAkSikomAMthI keTalAka tIrthamAMthI nIkalyA hovAthI tIrthanA svarUpanA nirUpaNa prasaMge varNaveluM hatuM ane tethI karIne pahelAM "tIrtha' nuM svarUpa jaNAvyuM. jethI karIne ravavava Adi gAthAmAM jaNAvelAM kupAkSikone tIrtha bAhya kahI zakavAne samartha thaI zakIe chIe, tIrthanA svarUpane jANyA sivAya kapAliko tIrtha bAhya che" ema kema kahI zakAya? eTale e kAraNathI prayojanapUrvaka tIrthanA svarUpanuM nirUpaNa karavuM te prayojana che. gAthA 4pA have prakArAntare karIne paNa tIrthasvarUpa batAvavA mATe teno upakrama-AraMbha karIe chIe. ihamahakupakkhapakkhaM, abbhAsavaseNa muNia pricytii| taha titthAsayaNaMpi a kujA viSNutti buddhiie||46|| juttipayAraM kiMcI, * daMsemo jeNa diivruuvenn| titthAtitthasarUvaM, phuDaM siA thuulmiinno'vi||47|| teNaM katthavi aMse, puNovi bhaNaNaMpi dIsae ihayaM / na ya puNaruttadoso, ciMteabbo jmbhaaso||48|| A "kupakSakauzika sahastrakiraNa" nAmanA graMthamAM have kupakSanA abhyAsanA vaza vaDe karIne eTale ke vAraMvAra teno abhyAsa ane tenA svarUpanA zravaNa karavA vaDe karIne, samyakjhakAre tenI AlocanA karIne te kupAlikono tyAga karo. vAraMvAra sAMbhaLavAnuM zuM kAma che? to kahe che ke eka vakhata sAMbhaLIne jaldI tenA tyAgano saMbhava ocho hovAthI ane kadAca saMbhava hoya to paNa te
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4ra je kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda kupAkSiko tarapha sanmukha thavAno saMbhava hoye sate eTale ke "vicAraNA karyA vagara choDI dIdho che' e pramANe pazcAttApano paNa koIne saMbhava durnivArya che. ethI karIne vAraMvAra zravaNa karavAno abhyAsa karIne kupAkSikono tyAga karavAmAM pahelAM jaNAvelA doSono svapna paNa saMbhava na rahe ane vAraMvAranA zravaNanA abhyAsathI je tIrthane svIkAryuM che evA AtmAne devatAnA samUha vaDe paNa calAyamAna karavA azakya thaI paDe che. ane ethI karIne tIrthamAM AvyA pachI paNa A abhyAsa karavo e zreyane mATe che. tIrthano je Azraya karavo te paNa vAraMvAranA abhyAsanA vaza karIne buddhimAne karavo joIe. e pramANenI buddhie karIne kaMIka yuktino samUha batAvIe chIe. dIpaka tulya evA yuktionA prakAro vaDe karIne sUkSma buddhivAlA to dUra raho, paNa skUla buddhivAlAneya paNa tIrtha ane atIrthanuM svarUpa spaSTa thAya. te ja kAraNathI koIka prasaMge vAraMvAra kahevAnuM paNa A prakaraNamAM jaNAveluM dekhAze. to emAM punarukti doSanI vicAraNA na karavI. kAraNa ke vAraMvAra kahevAthI ja te abhyAsa thAya che. te gAthA-46-47-48 , have pahelAM kupakSamAtranuM svarUpa jaNAve che. pAyaM kupakkhayapakkho u suttasaraNo havija vynnennN| suttaM putthayasaraNaM, naNuM kiMca paraMparAsaraNaM // 46 // ghaNuM karIne kupAlikono samudAya vacanamAtrathI sUtranA zaraNavAlo hoya che. manathI nahi. "amAre to sUtra ja pramANa che nahi ke vRtti Adi' evA prakAranA vacanamAtra vaDe karIne sUtrazaraNa kahevAya che. AvA sUtra zaraNavAlA kupAkSikone ema pUchavuM ke he bhAgyazALI! "tamAruM sUtra che te pustakanA AzrayavAluM ke paraMparanA AzrayavAnuM che?' jemAM pustaka che Azraya jeno tene pustakAzraya kahevAya ane avicchinna puruSa pravAha eja zaraNa = Azraya jene te paraMparAzraya kahevAya || gAthA-49 che have pahelA vikalpanA nirNayane dUSita karavA mATe kahe che. putthayasaraNaM suttaM, phalavaM na hu hoi kevalaM kiNtu| purisAyattaM puriso, payattato'vi vihivinnnnuu||50|| je pahelo vikalpa pustakazaraNa sUtrazaraNa che to te sUtra phaLavAna nahi thAya. kAraNa ke te pustaka zaraNa, puruSa parataMtra che. puruSa paNa je te nahi paraMtu je prayatnavAnuM hoya ane vidhino jANakAra hoya te. vidhino jANakAra eTale sUtranuM grahaNa karavuM ane sUtranuM dAna karavuM e vidhine je jANato hoya tene vidhijJa kahevAya || gAthA-50 || have te vidhijJa kevA prakArano hoya? te jaNAve che.
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 43 so'vi a dAyagagAhagabhAvApanovi juggyaajutto| teNaM tipaImittA, duvAlasaMgII rynnaavi||51|| zrutajJAna je che te, banne vaDe ja sAdhya che. eTale dAyaka-grAhaka e banne vaDe ja sAdhya che. emAM eka denAro hoya ane eka lenAro hoya. AvA prakAranA dAyaka ane grAhaka bhAvathI saMyukta evo vidhijJa puruSa paNa yogyatA yukta hovo joIe. eTale dAyaka yogyatAyukta hovo joIe ane grAhaka paNa yogyatAyukta hovo joIe. athavA to dAyakathI yukta grAhaka joIe ane grAhajyukta dAyaka joIe. anyonyabhAva joIe ane ethI ja karIne AcArAMgamAM pAsa natyi kavaNoti bAvA-2) e vacana yogyatAnA abhAvathI ja kahevAyuM che. e bannenI yogyatA mATe dRSTAMta kahe che. je kAraNathI yogyatAne pAmelA che temaNe ja tripadInA dAnamAtrathI dvAdazAMgInI racanA karI. eTale ke dAyaka tIrthakara ane grAhaka gaNadhara. banne paNa yogyatAne pAmelA che. ane ethI japaphavAvimerUMvA-gve vA A tripadI mAtrathI ja dvAdazAMgInI racanA thavA pAmI. e banne mahApuruSonI vAta rahevA do. jo ekanI paNa yogyatA na hoya to tripadI phaLadAyaka thAya nahi. jemake tripadInuM dAna karavAmAM yogyatAne pAmelA evA zrI mahAvIra prabhu hovA chatAM paNa gautama Adi-11 gaNadhara sivAyanA koIe paNa tripadInuM zravaNa karyuM hota to paNa dvAdazAMgInI racanAnA kAraNarUpa na thAta. evI rIte grAhakanI yogyatAne pAmelA gaNadhara bhagavaMtone paNa bhagavAna sivAya bIjA koInI pAsethI tripadInI prApti thAya to paNa racanA karavAmAM samartha thatA nathI. ane ethI ja karIne Avazyaka sUtramAM saMgasiddhIThuM patta vayaMti (kAva. 102) e vacana kahyuM che. saMyoganI siddhi dvArAe ja phaLanI prApti thAya. A pravacananuM vacana che. ane ethI ja kahI zakAya ke "atyAre tripadI vidyamAna hovA chatAM paNa phaLadAyaka nathI" kAraNa ke dAyaka-grAhakanI yogyatAno abhAva che. vaLI A tripadInA daSTAMta vaDe karIne kevaLa sUtra e paNa phaLadAyaka nathI. ema kahIne paNa kupAliko tiraskArya bane che. kevaLa sUtravAdIne pravacananI aMdara mithyASTi tarIke jaNAvela che. upadezamALAmAM kahyuM che ke "aparikSita evA sUtranA samUhane joyA sivAya kevala abhinna sUtracArInA sarvaudyama vaDe karIne karelo tapa ajJAna tapa thAya che. ane chatAM te bahu paDe che. // gAthA-pa1 II. have yogyatA ane ayogyatA upara udAharaNa kahe che. vajaMpi kajajaNayaM, sakkapayatteNa juggyaajutte| AgAsakhaMDakaraNe, asamatthaM sakkabalamuttaM // 52 // indranA sarvabalapUrvakanA prayatna vaDe karIne mUkAyeluM vaja paNa yogyatAyukta evI vastune viSe phaLadAyaka bane che. indra potAnA balathI mUkeluM vaja paNa AkAzanA TUkaDA karavAmAM asamartha bane che.
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda kAraNa ke AkAzanA TUkaDA thavAnI yogyatA nathI. e pramANe puruSAdhIna sUtra paNa dAyaka ane grAhakanI yogyatA hoya to ja phaLadAyaka bane che. anyathA nahi. e pramANe dRSTAMta jANavuM. || gAthA-pa2 // have pharI vakhata paNa sarvajana prasiddha daSTAMta batAve che. gheNu vAvi saduddhA, dohnnkiriiaaikuslmaayttaa| duddhapayA vivarIA, vivarIapayA. udAharaNaM // 53 // gAya paNa dohana Adi kriyAmAM kuzaLa hoya tene AdhIna che. dohana Adi kriyA eTale zuM? pIMDa ApavuM, pANI pAvuM, sArI sthAnamAM rAkhavI, enuM rakSaNa karavuM." AdimAM je mAlika nipuNa hoya - tene AdhIne gAya che. ethI gAya dUdhane Ape che. jo dohanAdi kriyAmAM kuzaLa na hoya to te mANasane gAya dUdha devAne badale viparIta phaLane denArI bane che. A vAtano bhAvArtha e che ke je AtmA piMDadAna AdimAM kuzaLa hoya ane dohanAdi kriyAmAM kuzaLa hoya. te AtmA gAyanI pAsethI dUdhane pAme che. ane je A vAtamAM akuzala hoya tevo AtmA (gAyanA zarIramAM dUdha hoya che.) e pramANe sAmAnyathI dUdhanA jJAnavALo hovA chatAM dUdha meLavavAnI icchA karato gAyanA koIpaNa aMge potAnA hAthe sparza karavA vaDe karIne athavA lAkaDIthI haNavA vaDe karIne athavA koIpaNa aMgamAM zastra Adi vaDe karIne chIdra karavA dvArA phakta mUtra ane lohI ja meLave che ane jo sarvathA kriyA rahita rahe to gAyanA ghAtanA pAtakano bhAgI bane. gAyane ghare lAvIne bAMdhI rAkhe ane piMDa ke khANa Adi Ape nahi to pApano bhAgIdAra thAya. ane vaLI piMDadAna AdinI kriyAmAM yukta hoya paNa jo dohana Adi kriyAthI rahita hoya to svabhAva siddha evA chANa mUtra AdinA ja lAbhano bhAgI thAya. ahIM sArthavAha ane rAjAnuM dRSTAMta prasiddha ja che. to paNa dizAsUcana tarIke batAvIe chIe ke-aneka jAtanA kariyANAthI bharelA vahANo laIne koI sArthavAha vepArane mATe gAyarahita dvIpamAM javAnI icchAvALo potAnI sAthe eka gAya laIne samudrane pAra karIne gAya rahitanA dvIpamAM utaryo. tyAM te dvIpamAM rahelA rAjAnI maherabAnI khAtara haMmezA rUpAnA kacoLAmAM gAyanA dUdhano dUdhapAka bharI rAjAne bheTazuM kare che. rAjAne lAgyuM mIThuM. eTale rAjAe pUchyuM ke A zuM? tyAre sArthavAhe kahyuM ke "amArA dezanA vRkSano rasa che" eka vakhata kRtakRtya thayelA sArthavAhe rAjAnI pAsethI javA mATe rajA levAnI icchA vaDe karIne rAjAne sArthavAhe A pramANe kahyuM. zuM kahyuM? "rAjAnI AjJA vaDe huM mArA dezamAM javAne icchuM chuM" A pramANe kahyuM chate rAjAe kahyuM ke amane A pAyasa rasa koNa Apaze? tyAre rAjAno Agraha thavAthI te sArthavAhe te gAya rAjAne ApI dIdhI. ane kahyuM ke "Ano rasa mArA vaDe Apane devAto hato." A pramANe kahIne te sArthavAha potAnA deza tarapha gayo. A rAjAe te gAyane citrazALAmAM rAkhI. ane aneka prakAranA khajUra, drAkSa, zeraDIno rasa Adi khANakhANa AdinI vidhi vaDe karIne poSAtI te gAya, chANa ane mUtra Adi karavAne mATe jyAre pUchaDuM UMcu karatI hatI tyAre te vakhate rAjAnA puruSo rUpAnuM kacoLuM Adi dhAraNa karatA hatAM. tyAre te vakhate
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 pAtramAM (AvelAM) rahelAM gomUtra AdinA raMga ane AsvAda Adi vaDe gomUtra AdinI viparItatA joIne rAjAe vicAryuM ke (kharekhara A pApIe mane paNa Thagyo che) ema vicArIne ropAyamAna thayelA teNe (rAjAe) samudramAM rahelAM sArthavAhane pakaDIne pAcho maMgAvyo. ane kopa vaDe rAjAe kahyuM ke he Thaga! mane paNa tuM Thage cho?' ityAdi kahIne pahelAM banelo badho vRtAMta kahyo. pUrvano te hevAla sAMbhaLIne sArthavAhe kahyuM ke "he mahArAja! koIpaNa vastuno samudAya, svayaM svarUpe karIne haMmezA phaLavALo hoto nathI paraMtu je jene yogya hoya te tene ja ucita kriyA karavA vaDe, te phaLadAyI bane che. ane kriyAo sAcA AmnAyathI jANI zakAya che. ane te AmnAya paNa tenA jANakAra evA nipuNa puruSa pAsethI ja maLI zake che. te sivAya nahi." e prajANe kahIne teone gAyanI dohana Adi kriyA zikhavADavA mATe pote jamAya dohavAnI kriyAmAM pravRtta thayo ane kahyuM ke A vidhi vaDe karIne amArA vRkSamAMthI tamAre rasa meLavavo. e sivAya na maLe ane tyAra pachI te rasano (dUdhano) dUdhapAka kevI rIte bane? te paNa karI batAvyo. A badhI vidhine joIne ane jANIne rAjAnA puruSo te pramANe karavA lAgyA ane icchita dUdhapAkanI prApti karavA lAgyA. // gAthArtha-pa3 || A daSTAMtane dASTratika sAthe joDavAne mATe kahe che. gheNU suttaM vacchA nijuttI vittipamuha annujogii| dohaNakiriAkusalo, uvahANaM piNddpydaannN||54|| sUtra je che te gAyanA sthAne che. ane tenI niryukti, je che te vAcharaDAnA sthAne che. jevI rIte vAcharaDAo gAyane dUdha devA mATe abhimukha-sanmukha kare che. tevI rIte niyukti-TIkA vagere sUtrane arthadAnanI sanmukha kare che. temAM dohanakriyA kuzaLa te che ke je vRtti pramukhano anuyogI hoya. temAM anuyogI eTale zuM? sUtranI sAthe arthanuM anukUla yojana karavuM tenuM nAma anuyoga che. te anuyojananI kalA che. jemane tenuM nAma anuyogI! vRtti pramukha eTale? vRtti-bhAgya-cUrNi Adi dvArAe=vRtti Adi vaDe karIne gurumahArAjanI pAse sArI rIte jemaNe sUtra jANyuM che te adhigata samyagu AmnAya kahevAya. bhagavatIsUtranA zataka 25 uddezo 2 sUtra 945 mAM kahyuM che ke huM sutyo hatuM paDhano, vIgo nivruttinIsaMgo mAMgo to niroNo, sa vidI do majugArA anuyogane viSe sUtra ane teno artha pahelo, niyukti mizrita bIjo. ane trIjo niravazeSa A pramANe vidhi hoya che." have A sUtragrahaNamAM mRtaArAdhana tapavizeSa eTale ke upadhAnanI kriyA karavI te piMDa payodAna svarUpa che. gAya paNa piDAyodAna Adi vaDe karIne taiyAra karelI hoya to ja govALane dUdha devAvALI thAya che. e to govALiyAone paNa khabara che. nahi ke cAro na Ape to paNa dUdha Ape.! A kahevA vaDe karIne je keTalAka yogaupadhAna Adi karyA sivAya paThana-pAThanAdi kArya kare che teo tRNa AdinA dAnanA abhAva vaDe karIne draSyamAna zarIrazeSa mAtra evI gAyane dU-dove
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 kupakSakauzikasahasrakiraNAnuvAda che ema jANavuM. A pramANe gAyanI dASkRtika yojanA jANavI. / / gAthA-54 // have tame kahyuM tevA prakAranuM sUtra kyAM male? te batAve che. evaM phalavaM suttaM, titthayarapavaTTiaMmi tityaMmi / titthaM puNa acchinnaM, vIrassa ya jAva duppasaho // 55 // upara kahelA dRSTAMta vaDe karIne pUrve kahelI sAmagrInI vidyamAnatAthI tIrtharUpI sUtra, tIrthaMkara pravartita tIrthamAM phaLavAna dekhAya che. AvuM tIrtha keTalo kALa hoya? AvuM-mahAvIradevanuM avicchinna tIrtha aMtima thanAra evA duSprasahasUri sudhI anavarata rahevAnuM che, bhagavatIzataka-20 uddezo. 8-sUtra680mAM kaheluM che ke "gaMtUTIne khaM bhaMte! TIve mArade vAse mIse boLiI! vevALiyALa varga ta titthaM aNusajjisai ? goamA ! jaMbUdIve dIve bhArahe vAse imIse osappiNIe mama ikkavIsaM vAsasahassAiM titthaM anusakhrisa' tti artha-'"he bhagavan! A jaMbudrIpa nAmanA dvIpane viSe bharatakSetrane viSe A avasarpiNImAM devAnupriya evA ApanuM tIrtha keTalo kALa cAlu raheze? he gautama! jaMbudrIpa nAmanA dvIpanA bharatakSetrane viSe A avasarpiNImAM mAruM tIrtha 21 hajAra varSa sudhI raheze.'' / / gAthA-55 / / have 'paraMparA zaraNavAluM sUtra' e svarUpa bIjo vikalpa sAro che' ema kahIne tenA samarthana mATe gAthA kahe che teNa paraMparasaraNaM, suttaM titthassa sammayaM aM / bhamaMti sesA mayagopAse, payapANa AsAe // 56 // pUrve kahelI yuktinA prakAra vaDe karIne paraMparA e che zaraNa jenuM evuM sUtra hoya che. ane paraMparAtIrtha che. ane e tIrtha, puruSanI paripATI vaDe karIne achinna hoya che. mATe sUtra koI divasa pustaka zaraNa hotuM nathI. kAraNa ke pustaka lakhavAnA kALanI pahelAM sUtranA abhAvanI Apatti AvatI hovAthI. pustaka lakhavAnI vAta ucchinna prAya thaI jaze ane tethI karIne pustakanA Azraye sUtra che e kupAkSikonI vAta aniSTa thaI paDe tema che. jethI karIne paraMparA zaraNa sUtra che. tethI karIne ja sAMpratakAle je Agama che te paraMparA viziSTa evuM trIjuM Agama che. kAraNa ke anuyogadvArasUtramAM kaheluM che ke ''Agama traNa prakAranA che. eka AtmAgama-bIjuM anantarAgama ane trIjuM paraMparAgama che. temAnA pahelAM be Agamo gaNadhara ane gaNadharanA ziSyonA aMta sAthe aMta pAmyA. trIjuM je paraMparAgama che te ja tIrthanA aMta sudhI rahevAvALuM che.'' ethI karIne je paraMparAgata sUtra che te ja tIrtha saMmata jANavuM. te sivAyanA tIrtha bAhya evA kahevAtA svarUpavALA kupAkSiko, dUdha pIvAnI icchAvALA thayA chatAM marelI gAyanI pAchaLa AMTA mAre che tema samajavuM. kAraNa ke je pUrve jaNAvela
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 - 47 che te lakSaNanI yogyatAno abhAva che. te lokone dUdha pIvAnI AzA to dUra raho paraMtu lokamAM niMdAnA sthAnarUpa thAya che. / / gAthA-56 // have kahevAtI evI yukti vaDe karIne kupAkSikoe svIkAreluM sUtra sUtra ja nathI. paraMtu sUtrAbhAsa ja che. mUlanuM AbhAsapaNuM siddha thaye chate tenA mUlanuM AbhAsapaNuM siddha thAya che. mATe jaNAve che. chinnubbhAviatitthA, titthAbhAsAIThavaNamainipuNA / pAsaMtA pAsaMtA, pAse avvA payatteNaM // 57 // ,, naSTa thayuM che e pramANenI buddhipUrvaka jeonA dvArA tIrtha pragaTa karAyuM che te chinnodbhAvita tIrtha' kahevAya. ema zaMkA na karavI ke digaMbarane paNa chinnatvabuddhi nahotI. kAraNa ke gurue kahyuM hatuM ke, sAMpratakAle jinakalpa vicchinna thayo che'' e sAMbhaLIne 'huM vidyamAna hote chate kema vicchinna thayo ema kahevAya?' ema kahIne zivabhUti nIkalyo. ''huM vicchinna evA jinakalpane paNa pragaTa karuM chuM.'' evA prakAranI buddhi vaDe karIne jina kalpAtmaka tIrtha vikalpya ane tethI zivabhUtino paNa tevA prakArano svabhAva hovAthI te chinnodbhAvita tIrtha kahevAyuM. A chinnodbhAvita tIrthiko kevA prakAranA che? to kahe che ke tIrthanA AbhAsanI sthApanAmAM ja jemanI buddhi nipuNa che eTale asat vastune paNa vidyamAna vastunI sarakhI hovA tarIkenI buddhi utpanna karavAnuM sAmarthya, nipuNatA vagara na saMbhave. anyayoga dvAtriMzikAmAM zrI hemacaMdrAcArya mahArAje jaNAvela che ke yathAsthitaM vastu dizannadhIza ! na tAdRzaM kauzalamAzrito'si / tuELupapAyo, namaH pareo (nava) nava hitekSyaH // 1 // 'he svAmin! yathAsthita vastune batAvavA chatAM paNa tame evI kuzalatAne pAmelA nathI. kevuM kuzalatva? ghoDAne ziMgaDA utpanna karanArA navA paMDitonI kuzalatA jevI tame kuzalatA pAmyA nathI. mATe tevA navA paMDitone namaskAra ho.' A lAkSaNika varNana che ema na kahevuM. ahiMyA prastuta adhikAramAM paNa tevI rIte tevA prakArano svIkAra karela hovAthI. have tevA chinnodbhAvita tIrthiko koNa che? to dareka vizrAme vyaktigata kahevAtA evA digaMbarathI mAMDIne pAsacaMdra sudhInA jANavA. vaLI te kevA lakSaNavALA che? prakarSe karIne jJAnAdi bhAvaprANono vinAza che jeono evA. eTaleke unmArgadezanA Adi vaDe karIne kliSTa karmonA upArjana dvArA anaMtA kAle prApta thatAM evA samyaktvano saMbhava hovAthI. athavA to temanA upadezavarti evA AtmAo ane temane anukUla pravRtti karavAvALA je AtmAo che temanA bhAva prANono aMta karavAvALA evA te. eTale ke bIjAone paNa durlabha bodhinA kAraNarUpa, arthAt pote bodhinaSTa thayA che. ane bIjAno paNa nAza kare che evA ane ethI
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 kupakSakauzikasahastrakiraNanuvAda ja karIne te chinnobhAvita tIrthiko prayatna karIne darzanIya che. eTale carcA Adi moTA kAryonI upasthiti thaye chate teonI sAthe vacana pravRtti karavA jevI che. te sivAya nahi. Agama zAstramAM jaNAveluM che ke huM tama tArisA nityAtriI AvA AtmAo darzana karavAne paNa yogya nathI. tevA AtmAnuM darzana paNa pApanuM kAraNa che. je pUrve jaNAvela che. | gAthArtha-57 | have pharI paNa yuktinI daDhatA mATe prAsaMgika kahe che. tesuvi puNNimapamuhA, putthayasaraNA prNpraasunaa| sAhAraNaM sarUvaM, tesiM pAsaMgiaM bhnnimo||58|| te digaMbara Adione viSe paNa pustaka ja che zaraNa jemane evA ane paraMparAzUnya pUnamIyAo Adi che. teo kahe che ke "amAre paraMparAthI zuM prayojana che? ame to pustakamAM lakhelAM siddhAMtonuM zaraNa karIne pravartIe chIe" evuM vagara vicAryuM bolanArA te lokonuM sAdhAraNa svarUpa jaNAvIe chIe. | gAthA-58deg11-- have te kupAliko tIrthanI aMdara rahevAvALA kema na thAya te mATe kahe che. sohammAvacijjA, acchinnA jAva duppshsuurii| tehito te bhinnA, jaMte putthAu no jaayaa||56|| zrI sudharmAsvAmInA ziSyo du:prasahasUri sudhI avicchinna-avinaSTa che. ane tIrtha vicchinna thaye chate tIrthaMkara sivAyanA kevaLajJAnI vaDe karIne paNa tIrtha pragaTa karavuM azakya che. evuM ame pahelAM jaNAvyuM che. ane pUnamIyA Adi to zrI sudharmA svAmInA je apatyo che tenAthI te bhinna ja che. ane te bhinna hovAmAM kAraNa jaNAve che. baM te ti jethI karIne te sudharmAsvAmInA apatyo pustakathI utpanna thayelA nathI. je jenAthI utpanna thato hoya te ja vidhi vaDe karIne te tenI jAtino kahevAya. jevI rIte garbhajathI utpanna thato garbhaja kahevAya. nahi ke saMmUchimathI utpanna thayelo paNa garbhaja kahevAya. ane je garbhajathI saMmUchimanI utpatti thAya che te apatya vyavahAranA heturUpa banatI nathI. kAraNa ke apatyanI utpattinA prakArathI bhinna prakAra vaDe karIne ja tenI utpatti thayelI che. jema ke "bAnA zarIramAMthI utpanna thayela jU "bena'nA vyavahAravALI na thAya. bhaginInA utpanna thavAnA prakArathI teno judo ja prakAra che. e pramANe pUnamIyA AdimAM paNa jANI levuM ane tethI ja karIne bhagavaMta sthApita tIrthamAM utpanna thayela hovA chatAM paNa pUnamIyA Adio tIrthamAM utpanna thayelA sAdhu jevA nathI. kAraNa ke sAdhuo che te paraMparA janita che. ane A che te pustakajanita che. ethI ane utpattino prakAra judo che. || gAthA-59 ||
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 have pustaka zaraNavAlA je kumatavAdIo che tene je saMbhavatuM nathI te batAvavAne mATe be gAthA vaDe karIne dizA batAve che. paMca parameTThi dasaviha, sAmAyArI a paMca vvhaaraa| vAyaNa juggAjuggA, juggANavi vAyaNami vihii||60|| cheovaTThAvaNia-ppamuhucArAi nnaannmaaiinnN| ArAhaNAi vihao, putthayadiTThINa nahu huNti||61|| A je pustakavAdI kupAliko che teonA matamAM tIrthasaMmata evA paMca parameSThio saMbhavatA nathI. e pustakavAdIonA mate arihaMta vagere paMca parameSThi bhinna hovAthI. e paMca parameSThi kevI rIte bhinna che? e "qva vastu tityAra" mitkAri gAthAmAM kahIzuM. tevI rIte icchA-micchAdika je daza prakAranI guru-ziSya saMbaMdhI je sAmAcArI hoya che te paNa saMbhavatI nathI. tevI ja rIte Agama-zruta-AjJA-dhAraNA ane jIta svarUpa je pAMca vyavahAro che te paNa saMbhavatAM nathI. A pAMca vyavahAramAM paNa zrutavyavahAra ane jita vyavahAra phakta gurune ja AdhIna che te pustakane AdhIna kevI rIte thAya? tevI ja rIte "A vAcanAne yogya che ke A vAcanAne ayogya che.evA prakAranA sAmarthyapaNAno abhAva hovAthI. pustaka je che te yogya ke ayogyanuM vivecana karavA samartha nathI. tethI ja vAMcanAno vidhi ke je udeza samudeza Adi lakSaNavALo guruparipATIe Avelo che te pustakathI sAdhya nathI. tevI ja rIte chedoSasthAnIya cAritra guru sivAya saMbhavI zake nahi. kAraNake guru mahArAja vaDe karIne ja saumAyikacAritrano uccheda karavA pUrvaka je AropaNa karAya che te chedopasthApanIya cAritranuM AropaNa karI zakAtuM hovAthI. Adi zabdathI yathAsaMbhava sAmAyika AdinuM paNa grahaNa karI levuM. tevI ja rIte yoga AdinA anuSThAnapUrvaka je adhyayana-adhyApana lakSaNavAlI jJAna AdinA ArAdhananI vidhio paNa pustaka dRSTione nathI ja saMbhavatI. vistAranA arthI evA jijJAsue mArI karelI "paryuSaNAdazazataka"nI TIkA jovI. e pramANe gAthA 60-61-artha thayo. have pustakavAdIo "je pustakamAM lakheluM hoya te ja amAre pramANa, paraMtu paraMparAthI AveluM paNa pramANa nathI' e pramANe bole che te khoTuM che. jethI karIne "pustakamAM lakhyA sivAyanuM bAkInuM badhuM khoTuM che' evuM koIpaNa pustakamAM nathI lakhyuM athavA pustakane joIne je dharmane prarUpaze teo samyapaNe jANavA evuM paNa koI pustakamAM lakhyuM nathI. athavA to urichanna evuM tIrtha, amuka AcAryathI pragaTa thaze. evuM paNa lakhyuM nathI. to pachI A badhA AtmAo dhRSTatAne dhAraNa karIne pustakanuM zaraNa kema svIkAre che? pitA ne kumAridrahmacArI e nyAyane pAmelAnI jema A lokonuM pratyakSa mRSAbhASipaNuM adhyakSa pra. 5. 7.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 1 kupakSakauzikasahasrakiraNAnuvAda siddha thAya che. kAraNake ame pustakamAM lakhyA pramANe bolanArA chIe. te vAcALo paNa pustakamAM nahiM lakhelu evuM anaMtarokta kaheluM svIkAre che. ane pustakamAM lakhelI evI darzAvadhasAmAcArI, pAMca vyavahAra Adi tathA duSprasaha AcArya sudhI tIrtha rahe che te vAta choDI de che! Ama hoye chate paNa potAnuM pustakavAdipaNuM jaNAvavAmAM laukika dRSTAMta NAve che. vavahAriakulavaDio AyAro gharauvakkharo sayalo / viM temi tihiJo? tA nha sUrIna viDilo ? IIFRI vyavahArInA kulakramathI Avelo upalakSaNathI rAjakulanA kramathI paNa Avelo pravRtti-nivRttirUpa AcAra temaja strI AdinA vividha prakAranA vastro, AbharaNa Adi zayana-Asana-bhojana-bhAjana Adi yAvat strI putra pautrAdio-gAya-ghoDA-bheMsa Adi sakala je gRhopaskara-gharavakharI che te badhI zuM copaDAmAM lakhelI hoya che? nathI ja hotI. to pachI AcAryanA kuLamAM paDelo AcAra, pustakamAM lakhelo kyAMthI saMbhave? arthAt copaDAmAM mahattvanI vastuonI yAdI hoya, bAkI badhI vastunI naja hoya. rAjakulanI aMdara lekhyaka-copaDo saMbhavato nathI tevI zaMkA karavI nahIM. kAraNa ke ISTApatti Avaze. temaja rAjakulano AcAra Adi, lakhyA pramANe ja hoya tevuM paNa hotuM nathI. e to paraMparAthI cAlyo Avato hoya te ja pramANe rAjakulano AcAra hoya. e pramANe pravacanane viSe paNa jANI levuM! valI je koI ThekANe kAMika lakheluM dekhAya che te paNa paraMparAgata AcArano eka bhAga ja jANavo. A kAraNathI je 'kevaLa lakhyA pramANe pravRtti karavAnuM' je bhASaNa che te abhASaNa ja che. A pramANe paristhiti hoye chate je koI zeThIyAno putra 'A copaDAmAM je kAMI lakhyuM che e ja mAruM, bAkInuM bIjuM mAruM nahi' e pramANenI buddhivALo thayo chato gharamAMthI gharavakharIne kADhIne choDI deto hoya to te kevo kahevAya? mUrkhA. e pramANe tevI rItanI dazAvAlA kevaLa pustakavAdio athavA to kevaLa sUtravAdione jANavA. // gAthArtha-62 | have potAnA AtmAne siddhAMtavAdi jaNAvanAra AtmAo mahAmRSAbhASI ja che ema jaNAvavA mATe pahelAM siddhAMtanuM svarUpa kahe che. attAgamapAsAo, suNio bIo tatto savaNaparaMpara-samAgao taiya aNaMtarAgamo / Agamao // 63 // AtmAgama pAsethI eTale AtmAgamavALA pAsethI zravaNa paraMparAe je AveluM che te bIjo anaMttarAgama che ane te bIjI anaMtarAgamavALA pAsethI zravaNa paraMparAe je AveluM je AveluM che te trIjuM paraMparAgama che. bIjA AgamavALA pAsethI je zravaNa dvArA Utpanna thayela je Agama che te paNa puruSa
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 paraMparAe karIne tIrthanA cheDA sudhInuM jANavuM. pahelAnAM abhAve bIjuM, ane bIjAnA abhAve trIjuM Agama hoya che. | gAthA-63 . e pramANe kramasiddha siddhAMta hoye chate siddhAMtavAdIne kevI rIte praznaviSayI banAvavo? te batAve che. sUriparaMparahio, putthayalihio a jo u siddhNto| tiNha khalu AgamANaM, kerisao keNa nAmeNaM ? // 64 // sUriparaMparAthI rahita ane pustaka likhita evo siddhAMta upara jaNAvela traNa AgamamAMnAM kyA nAmanI sAthe sarakho che? te jaNAvo. pustakalikhita siddhAMta, zuM AtmAgama che? anaMtarAgama che? ke paraMparAgama? I 64 | A pramANe pUchavAthI siddhAMtavAdi kevA prakArano thAya? te jaNAve che. evaM khalu pucchio so vesAtaNauvva jnnymmunnNto| - ko. 'vi a hohi avattaM saMNeI elamUuvva // 65 // A pramANe pUchAyo chato kharekhara te kupAkSika, potAnA bApane nahi jANato vezyAnA chokarAnI jema javAba Apaze ke koIpaNa avyakta siddhAMta che! konI jema? mUMgA-baherAnI jema : Ano bhAva A che ke jema koI eka mUMgo, saMjJAvizeSa vaDe pUchAyo chato bolavAne mATe azakta hovAthI hAtha AdivaDe saMjJA kare. paraMtu te saMjJA evI hoya ke jethI karIne bIjAone te samyapha vastunuM jJAna thAya. ane A to kupAkSika avyakta siddhAMtane ja pragaTa kare che.-jema vezyAnA chokarAne tAro bApa koNa? ema pUchatAM chatAM avyakta javAba Ape che. tevI rIte siddhAMtavAdI kupAlikane jANavo. kupAliko to dUra raho. paraMtu AcArahInane pUche chate te paNa e pramANe bole che. AcArAMga sUtramAM kaheluM che ke . "kusumukhI gaNANAtuccha jinIye vatta" tti mA. zo-da-sUtra-101 enI TIkAno bhAva A pramANe che. ""kAMIka saMzaya paDe chate zaMkAnA viSayamAM koIne pUche chate jANato nahi hovAthI bolatA khacakAya athavA jJAnayukta hoya ane cAritrahIna hoya, to te AtmA pUjA satkAranA bhaye zuddhamArganI prarUpaNAnA avasare yathAvasthita kahevAne mATe saMkocAya.' kAraNa ke sAcI prarUpaNA karavA jAya to pUjA satkAra vinAzano bhaya rahe. | gAthA-65 II have A pramANe avyakta Agama bolanAranuM zuM thAya? te jaNAve che. jaha Agamo avatto, vigappiattho taheva tammUlaM / titthayarovi avatto, taM tayavaccAi avttaa||66||
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ para che kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda kupAlikoe potapotAnA matane anusAra vikalpelo che artha jeno evA prakAranuM Agama, te avyakta Agama che. jArapuruSathI utpanna thayelA garbhanI jema vikalpalA arthavAlo siddhAMta, sajjananI parSadAmAM avyakta ja che. tema tenA mULarUpa tIrthaMkara paNa avyakta ja che. jevI rIte koIka vaDe "he bhAgyazALI! AvA arthavAlo siddhAMta, kyA gurudeva vaDe karIne bhaNAvAyo che?' e pramANe pUchAye chate vikalpita artha prarUpaka, devadatta Adi kalpelA nAme potAnA gurune kahevA samartha hotA ja nathI. AvI jagata sthiti che. ema mUla avyakta hoya chate enA saMtAniyAo paNa avyakta ja hoya. ane ethI ja karIne Agamane viSe nicvone avyakta jaNAvyA che. te pahelA batAvAyuM che | gAthA-66 / have pustakavAdIno tIrthakara koNa? te batAve che. usabhAI jiNaNAmAroveNANegahAvi egjnno| nianiamayAibhuo, putthysiddhNttitthyro||67|| pustaka siddhAMtavAlA kupAlikono tIrthakara, potapotAnA matanA AkarSaka evA zivabhUti-caMdraprabha Adi eka ja manuSya hovA chatAM aneka svarUpavAlA che aneka svarUpavAlA kevI rIte? te kahe che ke-RSabha Adi tIrthakaranA nAmano Aropa zivabhUti AdimAM karavAvaDe "je jemAM na hoya teno temAM adhyavasAya karavo te Aropa' evo nyAya hovAthI ane upalakSaNathI gaNadharonA nAmano Aropa karavA vaDe karIne te ekaja vyakti aneka rUpavAlo thAya che. gAthArtha-67 | have nAmanA AropathI zuM thayuM? te kahe che. teNaM titthAbhAse, titthayaro titthkrnaamaa| sabappayArapAvo, bhinno bhinnutti vinnnneo||68|| je kAraNavaDe karIne RSabhAdi tIrthakara bhagavaMtanA nAmano Aropa karyo te kAraNathI tIrthabhAsa evA kupAlikone viSe tIrthakara, "tIrthatIrthaMkara' nAmanA thAya che. tIrtha tIrthakara eTale zuM? je tIrthane viSe je tIrthakara hoya tenuM nAma jemAM hoya te tIrthatIrthakaranA nAme kahevAya. e pramANe nAmano Aropa karyo. ethI ja pUchAye chate e kupAliko "arihaMtadeva che' ItyAdi bole che. tevI ja rIte Aropita nAmavaDe kupAkSikane abhimata-Icchita tIrthaMkara kevo che? te kahe che. "sarva prakAravaDe karIne pApabhUta''ane te badhAya kupAkSikonA tIrthanA tIrthaMkaro bhinna bhinna jANavA. jema digaMbarone zivabhUti, pUnamIyAone caMdraprabha Adi : e pramANe badhAnA tIrtha ane tIrthakaro bhinna bhinna jANavA | gAthArtha-68 || jo ema che to potAnA abhimata tIrthakarane viSe evo Aropa kema kare che?' e
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 pramANenI pArakAnI zaMkAne dUra karavA mATe kahe che. , savvehiM saddehiM savvapayatthAvi huMti ahilappA | AroveNa jahicchiasaMkeo jeNamaNivAro // 66 // jaha ceiasaddeNaM, NANaM sAhU a sAhipamuhAI / luMpagavigappiAI, teNaM te tammae atthA // 70 // ma teo Aropa e mATe kare che ke badhAja padArtho badhAja zabdovaDe karIne kahI zakAya e mATe je kAraNavaDe yathAruci vikalpelo e saMketa e artha mATe anivArya che / gAthArtha-69 / / have A pramANenA icchita saMketamAM udAharaNa kahe che. 53 yathA-jema zabda, udAharaNanA upanyAsamAM jaNAve che ke jethI 'caitya' zabdavaDe karIne jJAnasAdhu-ane vRkSa pramukha loMkA vaDe saMketaviSayI karAyA, te kAraNa vaDe karIne tenA matanI aMdara te te artho bhaeAvo. (yaityarAShanAM) have A vAtane bIjA kupAkSikonI aMdara yojavA mATe pAMca gAthAo kahe che. evaM khalu titthayaraM, itthImuttiM nisehagaM khamaNA / puNNimiA puNa puNNimapakkhi adakkhaM jiNaM biti // 71 // itthINaM jiNapUA-paDisehaparAyaNaMpi kharayarayA / aMcaliA aMcalayaM, parUvayaMtaMpi phalapUAinisehaM, kuNamANaM saDUpuNNimo arihaM / suadevI thuipamuhaM, paDisehataM tu AgamiA // 73 // jiNapaDimA iniseho - vaesakusalaM lavaMti luMpAgA / tittharddhapi pamANaM, vayaMtamarihaMtamavi kaDuo // 74 // saDDANaM // 72 // jevI rIte lokamAM potapotAnA putranuM vardhamAna Adi nAma sAMketika karyuM hoya te pramANe te te nAme lokamAM vyavahAra cAle. e pramANe loMkAmatioe caitya zabdavaDe jJAnAdino saMketa karyo. ane ethI ja karIne teono siddhAMta, te jaina siddhAMta nathI. paraMtu loMkAmatano ja siddhAMta che ane vastutAe to evo je artha karyo te artha ja lokAno siddhAMta che. ane te jaina siddhAMtathI bhinna che. gAthA // gAthArtha - 70 //
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda bIjo vaNNavihiNo, paDimaM mottUNa lupagaM scN| aNumittakammabaMdha, dhammamabhAsaMtamavi paaso||7|| e pramANe pUrve kahelAM saMketa AdinA prakAravaDe Aropa karyo chate nizcaye digaMbaro strImukti niSedhakane ja tIrthakara kahe che. pUnamIyAo paNa pUnamane divase pAphikanI sthApanA karavAmAM hoMziyAra je hoya tene tIrthakara kahe che. parvathI atirikta divase pauSadhano ane strIone jinezvara bhagavaMtanI pUjA niSedha karavAmAM samartha hoya tene kharatara tIrthakara kahe che. AMcaliko zrAvakone sAmAyika AdinI aMdara kapaDAno cheDo je prarUpavAvAlo hoya tene tIrthakara kahe che. sArdhapUnamIyAo, phalapUjA AdinA niSedha karanArane tIrthakara kahe che. zrutadevatAnI stuti AdinA niSedha karanArAne Agamiko tIrthakara kahe che. jinapratimAnA niSedhano upadeza devAmAM kuzala je hoya tene loMkAo tIrthakara kahe che. zrAvaka-zrAvikA AdinA ardhA saMdhanI prarUpaNA karavA je samartha hoya tene kaDavAmatio tIrthakara kahe che. dravyazrutanA kAraNabhUta evA akArAdivarNa tenA vaDe karIne hIna ane prAyaH karIne atimUrkha evo (bIjAmati) pratimAne choDIne bAkInuM badhuM lokAnA matanuM kathana satya che ema bolanArAne tIrthakara mAne che. ane aNumAtra paNa karmabaMdha che jemAM tyAM dharma che. e pramANe nahi bolanAranepAzacaMdrane tIrthakara mAne che. tethI karIne potapotAnA vikalpelA vikalpomAM ArUDha thayelA A dazeya kupAlikonA tIrthakaro judA judA jANavA. || 72 thI 75 | have pAMca gAthAno upasaMhAra kare che. evaM sabakuvakkhA, paDivaNNA bhinnnnbhinnnntitthyrN| paramatthA sivabhUippamuhe, te tArise na'ne // 76 // siddhavi ya tammaggArAhaNapubbA ya evamavi sesaa| titthabhihANAbhAsA, bhAsAbhAsA ya kiriyaasu||77|| e pramANe pUrve kahelA sarve kapAkSikoe judAM judAM tIrthakarone svIkAryA che ane te tIrthakaro, paramArthathI to zivabhUti Adi ja che. bIjA nahi. tethI tevA prakAranI prarUpaNAthI viziSTa RSabha Adi tIrthakaro, tIrtha saMmata nathI ane vizeSaNanA bhede karIne viziSTano avazya bheda hovAthI eka nAmavAcya evA aneka padArtho paNa hoya che. jethI karIne nAmanI anekArthatA hoya che. temAM paNa vizeSano svIkAra vizeSaNo vaDe ja thAya che. jevI rIte "pAnAsaviddho, LiyAno ninoDA govALiyAnI strIonA saMgamAM jemane raMga lAgyo che evA ane devone stuti karavA lAyaka aMgaguNo che jemanA evA "jina" amAruM rakSaNa karo." : A kAvyanI aMdaranA AdyapadamAMnA bina zabda vAcya arthanA vizeSaNa vaDe karIne te kAvyamAMnA jinazabdathI nArAyaNa ja samajavo. nahi ke jainonA mAnya tIrthaMkara. tevI ja rIte
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 "pacAtsA naH puruSottano co, jitendriyonaH (tiH) te puruSane viSe je uttama che, je jitendriya che ane kAmadevarUpI haraNIyAne viSe zastrasamAna evA puruSottama' haMmezA amAruM rakSaNa karo" A vAkyamAMnA uttarapadamAM rahelAM vAcyArthavALuM je vizeSaNa che te puruSottama" zabdavaDe karIne "arihaMta' levAnA che. nahi ke "nArAyaNa' e pramANe kevaLa nAmono abheda hoya to paNa vizeSaNanA bhede karIne bheda thaI jAya che. nahi to Ama na mAnIye to jagata vyavasthAno bhaMga thaI jAya che. bhUpati nAmano bhikhArI, bhUpati nAmanA rAjAnA rAjyano bhogI thAya. evuM bane nahIM. || gAthArtha-76 // have arihaMta-siddha Adio paNa kupAkSikonA bhinnaja che te batAve che. siddho paNa tenA mArganuM ArAdhana karavApUrvaka je siddha thayA.-maryA tene siddha tarIke mAne che. ane te jainI siddhathI bhinna che. - jainoe jene siddha tarIke svIkAryA che te temanI mAnyatA jevA nathI, paraMtu pAlikoe vikalpelI je kriyA tenAthI viparIta evI je jaina kriyA, tenuM ArAdhana karavApUrvaka je siddha thayA te jaina siddha. e pramANe tenA AcAryo Adio paNa bhinna che. ane te to jagata pratyakSa siddha ja che. te kupAliko kevA lakSaNavALA che? tIrthanA nAmanA AbhAsavALA-eTaleke je tIrthane viSe je sAdhu-sAdhvI-zrAvaka zrAvikArUpa nAmanA tathA revo susAdhu-zuddhakevalI bhASita dharma ityAdi hetusvarUpa nAmano AbhAsa temAM che. eTale ke phakta nAmanA sAmyapaNA vaDe karIne tIrthanI sAmyatA dhAraNa kare che. ane bhASA vaDe karIne A sAmAyika-A pauSadha, A pratikramaNa yAvat A pAMca mahAvrato-12-aNuvrato Adino AbhAsa jenI kriyAmAM che. paramArthathI nahI. tIrthamAM pravartAvelA nAma vaDe sarakhApaNAne bhajatI evA kriyAone viSe paNa bhASAbhAsa ja che. vAdI prazna kare che ke "e kupAkSikonI kriyA zuM akAma nirjarAnuM kAraNa che? ke ajJAna kaSTa che?' kahIe chIe ke te kriyA ajJAna kaSTa rUpa nathI. tema akAma nirjarAnuM kAraNa paNa nathI. paraMtu te kriyA phakta uThavA besavA Adi rUpe che. ane te uThavuM besavuM paNa pratisamaya anaMta saMsAranuM kAraNa che. je pUrve kahela che. | gAthA-77 || pUrve kahI gayelA prakAra vaDe karIne siddhAMtanuM paNa bhinnapaNuM siddha thaye chate paNa vizeSa karIne daSTAMta ApavApUrvaka tenuM bhinnapaNuM jaNAvavA mATe kahe che. nianiamayaThiiheU attho savvesiM sammao n'no| siddhaMtassavi suddho, pADho vasahuba prtNto||7|| badhAya kupAkSikonA matamAM siddhAMtano artha, potapotAnA matanI sthitinAM kAraNarUpa hoya che.
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda AvA prakAranA arthanI kalpanA karIzuM to amArA matanI sthiti raheze. anyathA nahi'. evA rUpano vikalpa thaye chate te vikalpane anusarato artha vikalpelo hoya che. jevI rIte "caitya' zabda vaDe karIne sAdhu" Adi. jo caitya zabdano artha "jinapratimA' e pramANe karavA jAya to loMkAmatanI urichannatA thAya. AthI potAnA matane TakAvavA mATe teno artha vikalpa che. ane spaSTa zabdavaDe karIne jayAM "jinapratimA jaNAvelI che tyAM arthane palaTI zakAya tema na hovAthI tevA sUtrono tyAga ja karI dIdho.jevI rIte mahAnizItha-upadezamAlA Adino tyAga karyo. zuddhapATha to baladanI jema parataMtra che. A pramANe gAthAno akSarArtha karyo. bhAvArtha to A pramANe che. | pahelI vAta to e che ke kupAkSiko vaDe karIne viparIta prarUpaNA Adi navu UbhuM karAyuM che. ane pachIthI siddhAMta pATha to yathAsthita rUpe ja svIkAryo. ane te pAThanuM parAvartana karavAnI zaktinA abhAvathI pATha yathAsthita rahevA pAmyo. ane jenAmAM zakti hatI teo vaDe karIne to pATha parAvartana paNa karAyuM che. jevI rIte digaMbara vaDe. arthanI parAvRtti to badhA vaDe karI zakAya evI che. jevI rIte caityazabdavaDe karIne amArAthI jJAna kahevAya che. nahi ke jinapratimA. vRtti AdimAM Avo artha nathI paNa jinapratimA ja che. tethI karIne vRtti Adi amArA (lokA vaDe) vaDe svIkArAtI nathI. AvA asamaMjasa vAda karavAmAM utsuka thAya che. siddhAMta to sUtra artha ane tadubhAyAtmaka che. ane te to teo vaDe svIkArAto nathI. ane je kevaLa sUtrapATha che, te to baLadanI jema parataMtra che. jyAM laI jAya tyAM jAya che. te gAthArtha-78 | have sUtrapATha, baLadanI jema parataMtra jaNAvyo tenAthI cAlu vAtamAM zuM siddha thayuM? te kahe che. teNa vivarIaatthaM, bhAsijaMtaM viattbhaasaae| na ya pukkarei suttaM, aagrispurisgynnugii||76|| je kAraNa vaDe karIne pATha parataMtra che, te kAraNa vaDe karIne teno viparIta ja artha karIne bolAtuM hoya tyAre sUtra pragaTapaNAe karIne pokAra karatuM nathI. bUmo pADatuM nathI. A vAtanI aMdara vizeSaNadvArAe hetu jaNAve che. sUtra kevA prakAranuM che? to kahe che ke-kheMcanAra puruSanI pAchaLa gati karavAvALuM. doraDA Adi vaDe karIne kheMcanAranI ja gati, e gatinI pAchala anugati karavAvALuM sUtra che.ane tethI karIne baLadanI samAna sUtra che. eTale ke je jevI rIte sUtrane vikalpIne artha kare tevI rIte sUtra, te arthane anusare. ane ethI karIne kevala sUtra pATha, siddhAMta ja nathI. paraMtu je sUtra, artha ane tadubhaya yukta hoya te ja siddhAMta che. | gAthArtha-79 II have kevala pATha kevA prakArano hoya tenA mATe jaNAve che. teNevAgamapADho, naya vavahArappavAyago sme| bhinnovA 5 bhinno vA, bhinno niameNa bhinnttho||50||
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 che 17 je kAraNa vaDe karIne Agamano pATha te vRSabha sarakho che. te kAraNa vaDe karIne AgamapATha, pravRtti-nivRttirUpa je vyavahAra che tene jaNAvanAro thato ja nathI. kayAM thato nathI? jinazAsanamAM pATha kevA lakSaNavALo hoya? bhinna athavA abhinna : A banne prakArano paNa pATha samyagu vyavahArano pravartaka banato nathI. ethI karIne "Agamane AgaLa karIne ame pravRtti karIye chIe." ema kahenArA badhAo paNa bhinna bhinna mArgane pragaTa karanArA che. kAraNa ke badhAyano arthabheda che. arthabheda hoye chate siddhAMta bhinna hoya ja. A vAtano bhAva e che ke-pAThano bheda hoya chatAM paNa jo arthano abheda hoya to nizcaya karIne vyavahApravRtti paNa abhinna ja hoya. vastusthiti A pramANe hovAthI siddhAMtano abheda hoya chate arthano abheda hoya ja e nidAna thayuM. ane ethI ja karIne pATha vaDe bhinna hovA chatAM paNa arthathI bhedanA abhAvane bhajavAvALA evA prakaraNo paNa sUtronI jema ja samyadraSTione pramANa che. kAraNa ke sUtra ane prakaraNa banenA paNa vyavahAra calAvavAmAM bhedano abhAva hovAthI. jo arthano bheda thAya to badhe ThekANe bheda thAya ja ICOaa kevA prakArano siddhAMta hoya? te mATe kahe che. suttatthobhayarUvo, siddhaMto suaharANa niamenn| suttaM . puNa saMkeianinAyapayaNAmayaM sumayaM // 1 // zrutadharone eTale bahuzrutone nizcaya karIne kevala sUtrapATharUpa siddhAMta hoto nathI. paraMtu sUtra-artha ane tadubhayarUpa hoya che. jethI karIne sUtra je che te saMketa karelA zabdonI racanArUpa che. amuka zabdo vaDe karIne amuka kahevuM" te rUpa je sAMketika zabdo tenI je gadyabaddha-padyabaddha che racanA tenA svarUpa hovAnuM atizaye karIne mAnya che. pahelAM arthanI sAthe zabdonA saMketane jANIne pachI sUtranI racanA thAya che. te pramANe karIne je zabda saMketa karelo hoya te sAMketika zabdane jaNAvanAra sUtrane svIkAravuM joIe / gAthArtha-81 || have saMta keTalA prakArano? saMkeo puNa duviho aNAisiddho a dhuttamutto / paDhamo jiNiMda bhaNio, bIo bhaNio kuvkhehiN||2|| saMketa be prakArano hoya che. eka saMketa anAdisiddhi ane bIjo dhUtArAe kahelo. temAMno pahelo saMketa jinezvara bhagavaMte kahelo che ane bIjo saMketa kupAlikoe kahelo che | gAthArtha-82 che. A vAtapara draSTAMta Ape che. jaha pakkhiaMpi saddo caudasisaMkeio jinniNdutto| puNNimatihisaMkeo, nimmaviyo kumayavaggeNa // 3 // pra. 5. 8
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 4 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda jevI rIte pAkSika zabda, e caturdazIno saMketa karanAra che. A artha jinezvara bhagavaMte kahelo che. ahiM jinendra kahevA vaDe karIne "anAdi siddha' evo A saMketa paNa kevalajJAnavALA evA zrI mahAvIra deve sUcavyo che. pAkSika zabdano "caturdazI' artha choDIne "pUrNimA tithimAMno je saMkta te kupAkSika varga Ubho karyo che. Avo saMketa, mugdha prANIone chetaravAnI buddhie karIne navo Ubho karAyo hovAthI A saMketa dhUrtaukta kahevAya. jevI rIte AjanA vepArIo vaDe karIne "agIyAra gaNo" eTale palAyana thaI jAva =ravAnA thaI jAva. "ekatrIsa" bolavAthI A "anucita" che. jo pAMtrIsa' kahe to "yogya' che ema samajavuM. "navvANuM' kaheto "eka saMkhyAno saMketa samajavo. 98'-kahe to be saMkhyAno saMketa samajavo. yAvat jema jema pazcAnupUrvIe e saMkhyAnI nyUnatAmAMghaTADAmAM saMkhyAnI adhikatA samajavI. tevI rIte kapAkSiko vaDe karIne paNa potapotAno mata sthApavA mATe pAkSika zabdano upUrNimA" saMketa karyo che. yAvata kharatara vaDe karIne sAva gho. emAM rahelA A "zrAvakadharma zabdavaDe karIne "zrAvaka pratimA" grahaNa karavAno saMkta karyo che. AvA kupAkSikonA je saMketo che te vilakSaNa hovAthI teonA saMtAnone mATe pramANa che. nahi ke tIrthane. gAthA-83 || have ApaNA pakSavAlo zaMkA kare che ke naNuvesiM AyariyappamuhA, pcckkhtitthaabhaasaa| titthAu huMti bhinnA kahaNNu arihNtsiddhaavi?||4|| ia ce vucainiagA, AyariyA tesi vNdnnijjtN| jo paNNavei purao, bhavvANaM tesi so arihaa||8|| siddhaMto'vi samattho, putthayalihio'vi titthtthvnnaae| purisaparataMtarahio, jo bhAsai tesi so arihaa||86|| siddhAvi taduvaesA, uvaladdhA hu~ti tesi sddhejaa| evaM goamamAI, gaNaharavaggo'vi vinnnneo||7|| vAdI prazna kare che ke kupAlikonA AcAryo Adi tIrthanA bhinna che. ane ethI karIne AcAryabhAsarUpa che. e to pratyakSa siddha che. paraMtu arihaMta ane siddha A bane kevI rIte bhinna che?' evI pUrvapakSanI zaMkAno uttara e che ke-je potAnA kupAkSikonA mukhyamatAkarSako eTale matane pragaTa karanArAo che teonuM vaMdanAdipaNuM yogya che. e pramANe bhavyonI AgaLa jeo prarUpatA hoya te kupAkSikonA te te matAkarSako arihaMta jANavA.
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 kAraNa ke "tIrthasaMmata evA arihaMta to jovA mATe paNa akathya che ema te kupAkSiko bole che. tethI karIne A banneno bheda che. athavA prakArAntare bIjo uttara kahe che. "puruSaparataMtratA rahita evo paNa pustakamAM lakhelo siddhAMta paNa tIrtha sthApavA mATe samartha che." e pramANe jeo bole che te teonA arihaMta che. tIrthe svIkArelA arihaMta AvA prakAranA nahi hovAthI te bhinna che. have siddhanA viSayanI zaMkAno javAba Ape che ke-te kupAkSikonA siddha paNa temanA vikalpelA evA tIrthakaranA upadezathI prApta thayelA ane tenI zraddhAvALA banelA hoya ane temanA tIrthakaranA batAvela mArganI ArAdhanA karIne maryA hoya te siddha tIrthane viSe to tevA prakAranA siddhonuM azraddhAnapaNuM hovAthI : temanA bhinna che. ane gautamAdi gaNadharo paNa potAnI maMtithI vikalpelA evA hovAthI tIrthathI bhinna ja gaNAya. | gAthArtha-87 || have A badhA kahelAM kupAlikomAM sArA-narasAno viveka jaNAve che. tesuvi luMpagavajA, pAyaM khalu kaaybiNdujuanynnaa| nimmalanayaNasamANA, dIsaMti suvijaparivajA // 8 // te pUnamiyA Adi kupAlikone viSe lokAne choDIne bAkInA badhA prAyaH karIne motiyAvALI AMkhovALA hovA chatAM nirmala locanavALAonI sarakhA dekhAya che. paraMtu suvaidyoe to tevA prakAranI roganI asAdhyatA hovAthI tyAga karI dIdhelA jANavA. loMkAne varjIne A badhA paNa "ame pratimAne mAnIye chIe" ema aMgIkAra kare che. bAkInA bheda to sAmAcArI vizeSa karIne akiMcitkara ja che. jevI rIte A "tapAgaNa' che evI rIte ame paNa chIe, e pramANenI dhRSTatAne pAmelA te kupAkSiko, sAdhunA upadezane paNa icchatAM nathI. tethI karIne teno pratIkAra kevI rIte thAya? ane tethI karIne kAcabiMdu rogatulya evuM tenuM dhIThAIpaNuM, tenI samyapha zraddhAnarUpa dRSTimAM paNa asAdhya ja che. e pramANe lokAnuM dhIThAIpaNuM nathI. e hamaNAM ja kahevAze. | gAthA-88 || A dazAmAMthI judo paDelo loko kevA prakArano che? te jaNAve che. luMpakanayaNAtaMkA-NegavihA teNa kei sajjhAvi / tesuvi koi suhaMjaNa-sajjho se aMjaNaM evN||86|| lokAnI AMkhanA rogo vidhavidha prakAranA che. temAMthI keTalAka rogavizeSa sAdhya paNa che.
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda ane temAM koIka aMjana sAdhya che. te aMjana karyuM? te have kahIye chIe. I gAthArtha-89 II have pAMca gAthA vaDe karIne aMjana kahe che. samusaraNe caurUvo, titthayaro tattha tiNNi ruuvaaii| jai sammayAiM paDimA, niyameNaM sammayA hoi||6|| titthayarajIvarahiA, paDimA paDirUvagAI taha cev| titthayarAgAravasA, buddhI titthyrvisytti||61|| paDimAevi samANaM, gNdhodypupphbuddhimaaiihiN| jaha devA taha maNuyA, daMsaNasuddhiM uvlhNti||62|| jalathalaya kusumarAsiM, abbhayarUvaM viuvvaNaM kaauN| jANuppamANabuTuiM, kariti devA saMgaMdhudayaM // 63 // evaM jahasattIe, sAvayavaggo'vi pussphmaaiihiN| pUei a puNNaThThA, titthyraagaarbiNbaaiN||64|| samavasaraNane viSe cAra rUpavAlA tIrthakara bhagavaMto dharmopadeza kare che. ema jANavuM. AgamamAM kahyuM che ke "devo vaDe karIne jinezvara bhagavAnanuM traNa dizAnI aMdara bhagavaMtanA rUpanA jevA ja pratirUpavAlA pratibiMbo banAvAya che te tIrthakaranA prabhAvathI ja tIrthakarasadeza banAvAya che." Avazyaka niryukti gAthA-pa57" vItarAga stotranA viSe paNa "dAna-zIla-tapa ane bhAva e cAra bhede karIne cAra prakArano dharma ekIsAthe kahevA mATe hoya nahi? tevI rIte cAra mukhe bhagavaMta hoya che. tevI rIte abhidhAna ciMtAmaNi nAmamAlAmAM "vatrAM vAvALuSAMtA" zabdathI traNa killA traNa gaDha ane suMdara caturmukhatA Adine devakRta atizaya jaNAvela che. have ahiM vAdi prazna kare che ke "sanavAvAMga sUtramAM je atizayo jaNAvelA che tene viSe caturthavatA kahela nathI. to tenI kema zraddhA karavI?' evuM nA kahIza. emAM je jaNAvela che te niyata atizayo jaNAvela che. e sivAya bIjA paNa aniyata atizayo che. vizeSaNavatI nAmanA graMthamAM kaheluM che ke
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 hoUNavi devakayA cautIsAisaya bAhirA kIsa / pAgAraMburuhAI, aNaNNasarasAva moma?||9| cautIsaM kira NiayA, te gahiyA sesayA aNiayatti / suttammi na saMgahiyA, jaha laddhIo aNiyayAo // 2 // * 61 devoe karelA 34 atizaya 34 sivAyanA bIjA bAhya kyA che? traNa killAM, kamalo Adi. ananya sadeza hovA chatAM paNa upabhogamAM Ave che. cotrIsa atizayo niyata grahaNa kahelA che. bAkInA atizayo aniyata jANavA.'' jema labdhio aniyata che tevI rIte tene sUtramAM saMgraha karelA na hoya. ethI ja karIne atizayonI-34-nI saMkhyAnA niyamamAM paNa vaicitryapaNuM hovAthI ja samavAyAMga sUtranI vRttimAM ''A atizayo judI rIte paNa jovA male che. te matAMtara samajavo'' ema kahela che. ane ethI ja karIne pravacana sArodvAra AdimAM caturbhuvalAMgatA cAra mukhapaNAnA aMtara bhAvavaDe karIne ja atizayo kahelAM ja che. have loMkAne jo tIrthaMkara saMbaMdhInA traNa rUpa ja saMmata hoya to niyame karIne pratimA saMmata che. jevI rIte tIrthaMkaranI jIvarahitanI pratimA che tevI ja rIte traNa rUpa ke-traNa pratibiMbo paNa tIrthaMkaranA jIvathI rahita ja che. have jo ema kaheto hoya ke 'tIrthaMkaronA AkAranA vazathI te pratibiMbomAM tIrthaMkara viSenI buddhi thAya che.' to tuM lAMbokALa jIva. traNa pratirUpomAM tIrthaMkaranI buddhi thAya to pratimAmAM paNa tIrthaMkaranI buddhi thAya ja che. eTale A vAta banne ThekANe samAna che. temaja jevI rIte samavasaraNane viSe sugaMdhI pANIno varasAda ane puSpa Adi vaDe karIne zakrAdidevo samyakatvanI nirmalatAne pAme che. evI rIte zrAvaka-zrAvikA Adi manuSyo paNa jinezvara bhagavAnanA maMdiramAM puSpa ane sugaMdhI jalanI vRSTi karavA dvArAe darzana zuddhine pAme che. devakRtya zuM? jala ane thalamAM utpanna thayelA phulanA DhagalAonA vAdaLAnAM AkAre vidhurvaNA karIne devo jAnuDhIMcaNa pramANa phulavRSTi kare che. che. ahiMyA je viSurvaNA kahelI che te puSponI nahiM paNa vAdaLonI samajavI. kAraNa ke AgamamAM jala ane thalamAM utpanna thayelA phulono pATha che. te vRSTi paNa kevA prakAranI kare che? pahelAM sugaMdhI pANInI vRSTi karIne pachI kusumanI vRSTi kare che. A ja prakAravaDe karIne zrAvakavarga paNa yathAzaktie karIne puNyane mATe tIrthaMkaranA AkArane dhAraNa karatAM jinabiMbonI puSpAdi vaDe pUjA kare che. / / gAthA 90 thI 94 / / A pramANe loMkAnuM aMjana pAMca gAthA vaDe kahyuM. have aMjana prakSepane mATe saLI kahe
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahasrakiraNAnuvAda tesiM vaMdaNapamuhaM, jiNavaMdaNasamaphalaMti No bhinnaM / jiNapaDimAvaMdaNamaMjaNakheve silAgesA // 65 // taha samavasaraNamAM rahelAM je traNa pratibiMba che tene vaMdanAdi je karavuM te pratyakSa jinezvaranA vaMdananI samAna phaLavAluM che ane jinezvarane vaMdana Adino je abhigraha te nistArarUpa phaLavAlo che. je pravacanamAM pratIta ja che. tethI karIne pratimAone vaMdana karavuM te bhinna phalavALuM nathI ! 62 - arthAt jevI rIte samavasaraNamAM jinapratibiMbane kareluM vaMdana phaladAyI thAya che tevI rIte jinezvaranI pratimAnuM vaMdana paNa phaladAyI che. A aMjana AMjavAnI saLI batAvI. | gAthA-95 // A saLI batAvI tethI zuM prApta thayuM? eeNamaMjaNeNaM niroaM cakkhu jassa no jAyaM / se kAryabiMducakkhU uvikkhaNijjaM va dussajjaM // 66 // A aMjana karavAvaDe karIne paNa loMkA vizeSanI AMkha nirogI na thAya to samajI levuM ke 'te asAdhya kAcabiMduno rogI che' ema jANIne choDI devo athavA to bahuprayAse karIne AMkho nirogI thAya tema che ema mAnavuM. A duHsAdhya cakSuroganI vidhi paNa-loMkAmata nirAkaraNa vizrAmamAM ame AgaLa kahIzuM || gAthArtha-96 // evaM juttidisAe, sammaM abbhasia titthaAbhAsaM / ' muNiUNa tittvasaraNaM, kuNaMtu bhavvA hu bhaTThA // 67 // e pramANe pUrve kahelI yuktidizAvaDe karIne samyak prakAre abhyAsa karavA pUrvaka tIrthAbhAsa evA kupAkSikonA vargane jANIne ane teno tyAga karIne he bhavyo! maMgalane mATe tIrthanA zaraNane svIkAro / / 97 / / tIrtha svarUpano upasaMhAMra kahe che. evaM titthasarUvaM sammaM muNiUNa sukayaabbhAso / viSNU kuvakkhakosiasaddanirohaM suhaM kuNaI // 68 // pUrve kahelA prakAra vaDe karIne tIrthanA svarUpane samyak prakAre jANIne sukRtanA abhyAsavALA evA paMDita puruSe kupakSarUpI ghuvaDanA zabdano nirodha, sukhe karIne jevI rIte thAya tevI rIte karavo. ghuvaDano zabda manuSyane azubhane mATe thAya che. ethI karIne teno nirodha karavo e kalyANane mATe che. ane te ja kAraNathI tIrthanuM svarUpa nirupaNa karyo chate kupakSarUpI ghUvaDa paNa niruddha zabdaprasaravALo thAya che. / / gAthA-98 / have A pahelAM vizrAmano upasaMhAra kare che.
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 evaM kupakkhakosiasahasakiraNaMmi udymaavnnnne| ravi vavavavA visarA, viSayapasara muLayA 66 . pUrve kahelA prakAravaDe kahIne sahastrakiraNa-sUrya udaya pAme chate A kupakSakauzika-kupakSarUpI ghUvaDo, te dazeya kupAliko usUtrabhASaNavaDe karIne azrAvyasvaravALA hovAthI visvara thayAM che, ane vaLI gamanAgamanAdirUpa je kriyA = prasAra tenAthI mukta thayAM che, eTale ke vigata prasara = potAnA matanA prasAra vinAnA thayA che. ema paMDitoe jANavuM. / gAthArtha-99 have A tIrtha nirUpaNa svarUpa kyA varSe, kyA gurunI vidyamAnatA hoya chate kahyuM? te batAvavA mATe gAthA kahe che, navahattharAyakiasamamahimaMmi cittsiapkkhe| gurudevayapuNNudae, sirihiirvijysuguruvaare||100|| A gAthAne saMvatsarapakSa ane gurupakSa A banne arthamAM kaheze. saMvatsara pakSamAM kahe che :nava ane hasta zabdavaDe nava ane benI saMkhyA samajavI, hAya-zabdavaDe zAstranI paribhASA vaDe pRthvIkAyAdi chakAya samajavAM roya-zabda eTale rAjA, rAjA zabda caMdrane jaNAvanAro che, te ekanI saMkhyA kahenAra tarIke jyotiSIo jANe che, ane pachI "aMkonI gati DAbI bAjuethI thAya che,' e vacano vaDe karIne je aMko thayA te-1929nI saMkhyAvAluM saMvatsara teno je mahimA. eTale nAmagrahaNa AdivaDe karIne jemanI prasiddhi che evA prakAranA varSamAM eTale-1629 nA caitra : mahinAnA suda pakhavADiyAnI aMdara.-- e kaI tithie? to kahe che ke guru, suraguru hovAthI je zobhAthI vadhI rahela che ane te gurUnA sAnnidhyathI viSaya: = sUryano jaya thAya che, kAraNa ke "sUryanA-zukra ane zani zatru che, budha madhyastha che, ane caMdra-maMgala-guru-tenA mitra che," ane tethI gurunA yoge sUryano jaya thAya ja, arthAt gurUvAre ane yuvatayo eTale ke puSya nakSatramAM- -kevA prakAranA yogamAM? gurupuSyanA yogamAM pUrNatithi eTale dazame, kAraNa ke caitrasudamAM pa-ane pUname puSya nakSatra na Ave; paraMtu dazame ja Ave. tethI caitra suda-10-guruvAra puSyanakSatramAM suvihita agraNI evA hIrasUri mahArAjanuM rAjya pravartamAna hote chate, kevA lakSaNavAlA? have gupakSamAM kahe che. nava hAI pramANa zarIravAlA evA je pArthaprabhu, te prabhuvaDe aMkita evo je avicchinnakAla, te kAlanI sarakho mahimA che jemano, athavA to nava hAthanI kAyAvALA pArthaprabhunA rAjayanA mahimA jevo jeno mahimA che. evA hIravijayasUrinA rAjyamAM = - have A vAtano bhAva e che ke RSabha Adi bhagavaMtonA kALanI apekSAe hIna = utaratA
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 kupakSakauzikasahasrakiraNAnuvAda kAlamAM utpanna thayA chatAM paNa zrI pArzvanAthaprabhu sarvajanone viSe Adeya nAmavAlA hatAM (tevI rIte RRSabhAdi prabhuo nahotA) evI rIte vajasvAmI AdinI apekSAe karIne mahAvIra svAmInA janmanakSatrapara saMkrAMta thayela bhasmarAzinA mAhAtmyathI kunRpati ane kupAkSikonI bahulatAvAlA kAlamAM utpanna thayelA hovA chatAM paNa zrI hIravijayasUri jevI rIte mAhAtmyane bhajavAvALA hatA, tevI rIte vajasvAmI Adio na hatA, A vAta varNanamAtra nathI. kiMtu pAramArthika che e batAvavAne mATe vizeSaNa dvArA hetu jaNAve che. - kevA prakAranA hIravijaya suguruvAra hatA? to kahe che ke nitrazItapakSe citra eTale = Azcarya jema thAya tevI rItanA kupAkSika mukhyoe paNa potAnA kupakSano parityAga karavA pUrvaka sita kahetAM zveta-zuddha evo pakSa aMgIkAra karyo che jemanA vArAmAM-samayamAM evA. Ano bhAva e che kekupAkSikonA mukhya agresara evA ane parivArathI yukta evA loMkAmatI RRSi meghajI Adie nagarane viSe zreSTha evA amadAvAdamAM badhA rAjAomAM mukhya evA mudgalAdhipati zrI akabaranI sAkSIe mahA mahotsavapUrvaka pravrajyA Adine svIkArI, tevI rItanuM kArya prAcIna AcAryonA rAjyamAM banyuM nathI. jo ke koIka kupAkSika, kyAreka pravrajyAdikane svIkArato joyo che ane sAMbhaLyo che, paraMtu tenA nAyako evI rIte dIkSA le te to hIrasUri ma. nA rAjyamAM ja banyuM che, e Azcarya che. AvuM Azcarya paNa kyAMthI thayuM? enA mATe vizeSaNa dvArA hetu jaNAve che. kevA lakSaNavALA zrI pUjyanA vArAmAM (samayamAM) to kahe che ke guevatapUrbovenu=moTuM =vaivata=bhAgya te gujaivata te gurudaivatanA = moTA bhAgyanA pUrNa udaye. eTale ke-tIrthaMkaranAma karmanA udayanI jema pUrvajanmamAM upArjita karelI zubha prakRtinA vipAkano anubhava che jemAM evA moTA bhAgyano pUrNa udaya thaye chate. A moTA bhAgyano udaya kevaLa guruno ja nahiM; paraMtu temanA bhaktajanone paNa hato. te A pramANe gurupakSeH-guru mahArAjano tevA prakArano puNyavipAkano udaya vartato na hoya to kupAkSika ane kurRpathI vyAkula(vyApta) evA kAlane viSe paNa zrI khaMbhAtamAM prabhAvanA dvArAe karIne koTi saMkhyAnA dravyono vyaya saMbhave kharo? na ja saMbhave, temanA caraNa vinyAse-paga mUkavAmAM dareka Dagale rupAnANuM ane sonAmahoro mUkavAnuM ane motInA sAthIyA Adi racavAvaDe karIne tIrthaMkaranI jema pUjAno udaya paNa saMbhave nahiM. have temanA bhaktapakSamAM jaNAve che keH tevA prakAranA kAlane viSe paNa vidhAtAe jJAna-darzana-cAritra A traNeno piMDa karIne jANe eka mUrti banAvelI hoya evA te hIravijayasUri gurunA bhakta zrAvakomAM paNa pUrvajanmopArjita zubhakarmanI preraNA vaDe karIne temaja bhAvikAlamAM tevA prakAranI bhavitavyatAnA vaze karIne tevA prakArano bhakti ullAsa saMbhave. upadezapadamAM kahyuM che ke : :
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 _ + 65 puNNehiM coiyA purakaDehiM, siribhAyaNaM bhviasttaa| gurumAgamesi bhaddA, . devayamiva pjuvaasNti||1|| 'pUrva puNyoe karIne prerAyelA bhAgyazALI bhavya sattvo-bhavyajIvo lakSmIbhAjana thAya che. ane bhaviSyakAlamAM jemanuM kalyANa che evA te puNyavaMto devatAnI jema gurune jeo pUje che, te lakSmInA bhAjana thAya che. || gAthArtha-1OO | have A prakaraNanA kartAnA nAmathI garbhita evI AzIrvAda dAyaka gAthA kahe che. ia sAsaNaudayagiriM, jiNabhAsiadhammasAyarANugayaM / pAvia pabhAsayaMto, sahasakiraNo jayau eso||101|| A prakAra vaDe karIne A pratyakSa siddha evo sahastrakiraNasUrya arthAta "kupakSa kauzika sahastrakiraNa" jaya pAmo, e pramANe AzIrvAda jaNAvyA. AzIrvAdadAna paNa tenA kRtyanuM pragaTa karavA pUrvaka ja hoya che. e mATe kahe che ke zuM karatA jaya pAmo? prakAza karatA jaya pAmo. arthAta jIvalokane prakAzita karatA jaya pAmo! jevI rIte sUrya, jIvalokane prakAzita karato chato AzIrvAdanuM bhAjana bane che, tevI rIte A graMtha paNa prakAza karato chato AzIrvAdanuM bhAjana bano. prakAza paNa zuM karIne kare che? enA mATe kahe che. zAsana = eTale jaina tIrtharUpa je udayagiri=udayAcala parvata arthAta niSedha parvata tene pAmIne eTale udayagirinA zikharane pAmIne, jema bIjo sUrya paNa niSadha parvatane pAmIne prakAza kare che tema jaina tIrtharUpa udayagirine pAmIne A graMtha paNa prakAza kare che, bIjI rIte nahi kevA prakArano zAsanaudayagiri che? to kahe che ke - jina bhASita dharma sAgarAnugata, arthAta jinezvara bhagavaMta vaDe kahevAyelo evo je dAnAdi lakSaNavALo dharma te rUpI je samudra tene anusarIne rahelo : jema niSadhaparvata, banne bAjuthI samudrane aDIne rahelo che tevI rIte dharmasAgararUpI samudrane banne bAjuthI sAgara samudrane aDIne rahelo A zAsana udayagiri che. athavA to samudranI sarakho evo "A kupakSakauzika sahasakiraNa" che. jema sUrya samudramAM mAMDalAM kare che temaja niSadhaparvata para paNa kare che. kaheluM che ke - tresaTha mAMDalAM niSadhaparvata para ane be mAMDalAM be joyaNa aMtarIta bAhA upara ane 119-mAMDalAM lavaNa samudra upara hoya che." ahiM niSadhanI apekSAe sUryanA mAMDalAM samudramAM vadhAre hoya che. "jinabhASita dharmasAgarAnugata" e vizeSaNa dvArAe A graMthanI racanA karanAranuM "dharmasAgara'' evuM nAma paNa sUcavyuM, tema jANI levuM, A pramANe tapAgaccharUpa AkAzane viSe sUryasadaza zrI hIravijaya sUrinA ziSya mahopAdhyAya zrI dharmasAgarajI gaNI viracita-svopajJa kupakSakauzika sahastrakiraNa nAmanA ane hIravijayasUrie pra. 5. 9
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda ApelA pravacanaparIkSA e apara nAmavALA graMthane viSe tIrthasvarUpanirUpaNa nAmano pahelo vizrAma pUrNa thayo. tIrthasvarUpanirUpaNa nAmano prathama vizrAma samApta have cAlu adhikArane kahuM chuM.' aha pagayaM daMsemo, vittharao kiMci jaM ca saamnaa| bhaNi titthasarUve,... dasassa rUvaM pasaMgeNaM // 1 // . he bhavyo kupAkSiko je che te badhA tIrthathI bhinna che ema tame jANo. kupAkSikanA svarUpanuM nirUpaNa je AraMbheluM che te kAMIka vistArathI batAvAya che. je prasaMge karIne tIrthasvarUpa nAmanA pahelA vizrAmamAM daze kupAkSikonuM je prAsaMgika nirUpaNa karyuM hatuM. tene kaMIka vistArathI kahIye chIe. lA. " have tirthe jAnno -e dazamI gAthAthI AraMbhIne guttivisA ItyAdi 97-gAthA sudhImAM tIrthanuM svarUpa varNavyuM. ane e pramANe tIrthanuM svarUpa siddha thaye chate tIrthanI aMdara rahelA prANIone tIrthanA zatrurUpa thayelA A daze paNa tIrthamAM rahelA kupAliko sarvathA tyAjya ja che. e pramANe siddha thaye chate paNa te dazeya kupAkSikonuM vyaktigata svarUpa batAvavAnI icchAthI tenuM pahelAM to sAdhAraNa svarUpa kahe che. dasavi a ee pavayaNapaosabhAvA pavayaNo bhtttthaa| guruparataMtavirahiA, ummggpruuvnnaarsiaa||2|| jinazAsana saMbaMdhInA vaiSanA udayathI "A zAsana-jaina pravacana, amAro parAbhava karanArUM hovAthI amArA draSTipathamAM na Avo! eTaluM ja nahi paraMtu enI sattA paNa rahevA na pAmo" evA prakAranA anaMtAnubaMdhI dveSanA udayathI utpanna thayela raudra pariNAmano sadbhAva hovAthI pUrve kahelA digaMbarathI mAMDIne pAzacaMdra sudhInA daze matAkarSako jaina pravacanathI bhraSTa che. arthAt pravacanathI mUta thaela che ane tethI teo tIrthathI dUra che. e pramANenuM tAtparya jANavuM. temAM paNa vizeSaNa dvArAe hetune jaNAve che. jethI karIne te kupAkSiko kevA unmArganI prarUpaNAnA rasIyA che? ane unmArga kayo? te batAve che.
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 1. strI muktino niSedha. 2. caudaze pAkSikano virodha. parvathI atirikta divase pauSadhano niSedha. sAmAyika AdimAM zrAvakane muhapatti Adino niSedha. jinezvara bhagavAnanI mUrtinI sAme phaLapUjA Adino niSedha. zrutadevatAnI stuti bolavAno niSedha. jinapratimAno niSedha. 8. sAMpratakAle sAdhuo najare AvatA hovAno niSedha. paraMparAgata evI ghaNI vidhiono prAyaH niSedha. 10. jinapUjA AdimAM sAdhunA upadezano niSedha. Adi je unmArga, tenI prarUpaNA eTale te unmArganI sthApanA mATe je kuyuktio UbhI karavI temAM rasika eTale ahorAtra tenAja dhyAnamAM parAyaNa! e dhyAnanI parAyaNatA paNa ahamadamikAnA lakSaNavAlI. evA prakAranA paNa kevI rIte? te mATe kahe che ke guruparataMtrya rahita hovAthI, zivabhUti Adioe strI muktinA niSedha AdinI prarUpaNA , potapotAnA guruono upadeza pAmIne karI nathI, paraMtu potapotAnA gurunA upadeza sivAya ja potapotAnI matikalpanAvaDe karIne A badhAya kupAkSikoe karI che. tethI teo potapotAnI prarUpaNAne AzrIne koInA paNa ziSya nathI. ane ethI ja karIne teo badhAyamAM potapotAnA ziSyonI apekSAe paNa gupaNAno je vyapadeza karAya che. te kharekhara kalaMkaja che. ziSyatvanA avinAbhAve ja gurutvano avinAbhAva = sadbhAva hoya che. A kahevAno bhAva e che ke je je guru thAya che te te koInA paNa ziSya hoya ja. ane ethI karIne ziSyapaNuM meLavyA sivAya guru thaI zakAya ja nahi. caMdAvijA-caMdrAvedhyaka prakIrNakamAM jaNAvyuM che ke - "haMtUNa savvamANaM, sIso hoINa tAva sikkhaahi| sIsassa huMti sIsA, na huMti sIsA asIsassa // 1 // "sarva mAnane choDI daIne ziSya thaIne tuM pahelAM zikSA saMpAdana kara, ke je ziSya thayo hoya tene ziSya thAya. paNa aziSyane ziSya thatAM nathI." A vAtanA daSTAMtamAM ahiM sudharmAsvAmI ja che. te sudharmAsvAmI paNa mahAvIra svAmInA ziSya thaye sate ja jaMbUsvAmI AdinA paNa guru thavA pAmyA che. have ahiM vAdI zaMkA kare che ke bhagavAna mahAvIrasvAmI, koInA paNa ziSya na hotA chatAMya
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 4 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda sudharmAsvAmInA guru thayA ke nahiM? to evI rIte A badhA paNa thAya to emAM zuM doSa che?' jo ema kaheto hoya to bolIza nahi. jo mahAvIrasvAmInuM draSTAMta laIza, to zivabhUti AdimAM devatvanI Apatti Avaze. kAraNa ke je je deva che te koInA paNa ziSya hotA nathI. ziSyatvanA abhAvanA avinAbhAvie ja devapaNuM hoya che. ziSyatvanA abhAvavALA ja deva thaI zake e pramANe devanuM lakSaNa hovAthI. vAdi zaMkA kare che ke "jo Ama che to A daze kupAkSika mato pravartAvanArA AtmAonuM devapaNuM ja ho." ema jo kaheto hoya to lAMbo kALa jIva: kAraNa ke jaina zAsanane viSe dareka utsarpiNI AdimAM devatvarUpe pratIta evAM-24-tIrthakara ja thAya che. ane te A avasarpiNImAM RSabhadevathI mAMDIne mahAvIra sudhImAM-24-thaI gayelA ja che. ane ethI karIne A to tethI adhika pAkyA! ane te kAraNathI to teo pravacanabAhya pote ja che. ema jAte siddha thayuM. amAre je siddha karavuM che te koTimAM teo potAnI jAteja paNa AvI gayA. vaLI mArA jevA mitranA vacanadvArAe karIne sudharmAsvAmInA apatyo tarIke potAnA AtmAne jaNAvatAM te kupAkSikone tAre nivAravA-rokAvo. kAraNa ke e rIte bolatAM evA te lokonA svarUpanI ja hAnino saMbhava che. eka bAju "mArI mAtA che ema kahevuM ane bIjI bAju tene "vAMjhaNI' kahevI. enI .jema eka bAju potAnuM sudharmAsvAmInA apatyapaNuM jaNAvavuM ane bIjI bAju svataMtra matapratipAdanapaNAne jaNAvavuM. e pramANe paraspara virodha hovAthI : "zrI mahAvIradeve koIpaNa devano ke guruno apatya chuM." evuM jaNAvyuM nathI. ItyAdi yuktio vaDe vicAratAM zivabhUti AdinuM gurupaNuM ane tenA saMtAnIyA kauDinya AdinuM ziSyapaNuM chinnabhinna ja thAya che. kAraNa ke te potAnA AtmAne sudharmA svAmInA ziSya tarIke jaNAvatAM hovAthI nathI to tIrthakara ke nathI to guru. kAraNa ke guruparataMtranA abhAva vaDe karIne ja navIna matanuM pragaTa karavA paNuM hovAthI. te koInA paNa ziSyapaNAno abhAva hovAthI je teono paraspara guru ziSyatvano vyavahAra dekhAya che te mama cikAmAM mRgajala jevI-mRgajalane viSe-jhAMjhavAnA jalamAM jema jalano vyavahAra thAya che tema A vyavahAra AbhAsarUpa ja jANavo. ane ethI ja karIne AgamanI aMdara kaheluM che ke A sAta pravacana ninDavonA dharmAcArya thayA. te jamAlI Adi. zAnAM sUtra-67-41kAraNa ke tenA matanA mULakartA te te hovAthI. tAttvika rIte devanA AbhAsapaNAmAM paNa gurunA AbhAsavaDe karIne lokamAM guru ziSyano vyavahAra hovAthI. vAdi prazna kare che ke "boTika-digaMbara Adi ane pAzacaMdra sudhInA matAkarSako te svatIrthika che ke anya tIrthika che? athavA to koI bIjI rIte che?' jo ema pUchato hoya to kahIye chIe. utsutronI prarUpaNA karavAvaDe karIne tIrtha bAhya hovAthI A badhA svatIrthiko nathI. sthAnAMga sUtramAM kaheluM che ke :
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 "zrI jinezvara bhagavaMte kahelI samudyAta Adi vastuone anyathA prarUpaNA karAto chato pravacana-tIrthabAhya thayo che." e pramANe sAta nindavonA adhikAramAM kaheluM che. temaja zAkayAdi je paratIrthiko che. temanI kriyAkAMDano svIkAra nahi karelo hovAthI A badhAya matAkarSako paratIrthiko paNa nathI. paraMtu A badhA avyakta zabda vaDe karIne judI ja rItanA jANavA. haribhadrasUri ma. kRta-Avazyaka niryuktimAM jaNAvyuM che ke - pavayaNanIhUANaM jaM tesiM kAriaM jahiM jtth| bhanaM pariharaNAe mUle taha uttaraguNe a||1|| e gAthAnI vyAkhyAmAM kahevuM che ke "A badhA sAdhuo nathI. tema A badhA gRhastho paNa nathI. tema A badhA anyatIrthiko paNa nathI. paNa avyakta che. ethI karIne temanA mATe je kaMI kareluM hoya te badhuM sAdhune khape ja che." e pramANe hAribhadrIyakRta Avazyaka niryuktinI TIkAmAM jaNAvela che. have A daze kupAkSikonA AdikartA koNa? A badhAno utpatti kAla kyAre? A badhAnI prarUpaNA zI? A badhAno pratikAra kevI rIte? A badhAne zuM nimitta pAmIne tIrtha bAhya thavuM paDyuM? e badhuM saMpradAyAgata kahevAne mATe "pahelAM jeno vAro Avato hoya teno pahelAM nirdeza karavo; nirdeza thayo hoya teno uddeza karavo, e nyAyathI pahelAM udiSTa karAyelA digaMbarane pahelAM kahIye chIe. tatthaya khamaNo ramaNo, duggaivaNiAi jeNa vnniaae| na muNai muttiM bhuttiM, kevaliNo kavalabhoissa // 3 // A uddiSTa karelA 10-mato. emAM kSapaNaka-digaMbara pahelo che. te durgatirUpa vanitAno bhartA che. durgati-eTale naraka Adi je kugati te rUpI strI teno svAmI. gAthAmAM cAra lakhelo hovAthI bAkInA 9-kupAkSiko mATe paNa durgatirUpa vanitAnuM bhartApaNAne sUcavavA mATe che. have digaMbaranuM durgatirUpa vanitAnA bhartApaNAmAM hetu jaNAve che, je kAraNa karIne boTika, strInI mukti mAnato nathI. eTale sakala karmano kSaya karanAra evuM je mukti sthAna tene strIo pAmatI nathI. te pramANenA upadeza vaDe karIne strI muktino niSedhaka che. tevI ja rIte tevA prakAranA vedanIya karmanA udayathI sudhA vedanAnA upazamana mATe kavalAhAra grahaNa karatAM evA kevalInA kavalAhArano niSedha kare che. arthAta kevalIne kavalAhAra na hoya. e pramANe upadeza dvArAe niSedha kare che. ahiM jo ke siddhAvasthAvAlA kevalIne AzrIne vAta kare to tIrthano paNa apasiddhAMta-siddhAMtano vinAza thAya. te vAta dUra karavAne mATe digaMbaravAdinuM kevalIne kavalabhojIpaNuM asiddha che te vAta dUra karavAne mATe vatta moni-vizeSanano tyAga karavA vaDe karIne rAyanona-kAya yogavAlAone e
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 kapakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda pramANe vizeSaNa kahevuM vadhu yukta che. to paNa jainanA niyama vaDe karIne kevalIone kavalabhajIpaNuM siddha ja che. e pramANe batAvavA mATe A vizeSaNa ApyuM che te doSanuM kAraNa nathI. || gAthA-3 || have digaMbara matanA AdikartAne, tenA utpattikAlane ane tIrthathI bahAra thavAnA nimittane batAvavAne mATe gAthA kahe che. tassuppattI navahia chavvAsasaehiM viirnivvaannaa| rahavIrapure kaMbalakohAo shssmllaao||4|| te boTikamatanI utpatti, zrI mahAvIranA nirvANa pachI 609-varSa gayA bAda rathavIra nagaramAM thaI che. konAthI thaI? te kahe che. rAjamAnya evA sahasamalla aparanAma zivabhUtithI, A kahevA vaDe karIne digaMbaramatano AdikartA jaNAvyo. kevA prakAranA lakSaNavAlA A sahasramalathI utpatti thaI? ratnakaMbalanA nimittano je krodha tenAthI. A vizeSaNa kahevA vaDe karIne tIrthathI bAhya thavAnuM kAraNa ratnakaMbalano krodha darzAvyo. teno vRtAnta A pramANe. Aja bharatakSetrane viSe rathavIrapura nAmanuM nagara che te nagaranI bahAra dIpaka nAmanuM udyAna che. te udyAnamAM AryakRSNa nAmanA AcArya mahArAjA padhAryA hatA. te nagaranI aMdara sahastramalla nAmano rAja sevaka hato. ane te rAjamaherabAnIthI vilAsa karato nagaramAM phare che. ane rAtrinA be prahara vyatIta thaye chate ghare Ave che. te kAraNathI tenI bhAryA tenI sAsune kahe che ke huM tamArA putrathI kaMTALI gaI chuM. kAraNa ke tamAro putra roja rAtre ghaNo samaya thayA pachI Ave che. tethI karIne ujAgarAvaDe ane bhUkhavaDe pIDAtI evI huM haMmezA rahuM chuM." A vAta sAMbhaLIne sAsue kahyuM ke he vahu! Ama che to tuM Aje sUI jA. huM ja Aja jAgIza. tyAre sAsunA kahevA pramANe vahue karyuM. have sAsu jAgatI hatI te vakhate be pahora rAtri gaye chate zivabhUtie AvIne kahyuM ke bAraNuM ughADo. tyAre kopAyamAna thayelI mAe kahyuM ke "he durnayanidhi! A veLAe jenA bAraNAM khullA hoya tyAM jA. tArI pAchaLa lAgIne koI ahiMyA maravA navaruM nathI." mAnuM A vacana sAMbhalIne kopa ane ahaMkArathI prerAyelo te jato rahyo. ane nagaramAM rakhaDatA ughADA dvAravAlo sAdhuno upAzraya joyo. tyAM sAdhuo kAlagrahaNa letAM hatAM. teonI pAse jaIne ane teone vaMdana karIne vratanI mAMgaNI karI. sAdhuoe rAjavallabha tathA mAtA Adi parivAre chUTo karelo nahi hovAthI vrata ApyuM nahi. te kAraNathI rAkhanA pAtramAMthI jAte rAkha grahaNa karIne potAnA hAthe ja loca karI nAMkhyo. tyAre sAdhuoe veza samarpo ane sAdhuo badhA tenA kAraNathI bIje ThekANe vicarI gayA. kAlAntare vicaratAM pharI pAchA tyAM AvyA. tyAre rAjAe zivabhUtine bahu kiMmatI evI ratnakaMbala ApI. tyAre AcArya mahArAje zivabhUtine kahyuM ke "sAdhuone mArga AdimAM aneka anarthanA hetabhUta evI A ratnakaMbalanA grahaNavaDa tAre zuM prayojana hatuM? nA kahevI hatIne?' te kAraNathI tenA gurunI anujJA
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 71 na hovA chatAM paNa mUchavaDe karIne saMtADIne rAkhI. ane gocaracaryAmAMthI pAchA AvyA pachI te ratnakaMbalanI sAra-saMbhALa haMmezAM le che paNa teno upayoga karato nathI. tyAre gurumahArAje jANyuM ke A zivabhUti AmAM atyaMta mUrchAvALo che. ema jANIne eka divasa te bahAra gayo tyAre tenI gerahAjarImAM ratnakaMbalane phADI nAMkhIne sAdhuonA pagalUchaNAM karI nAMkhyA! A vyatikara jANIne kaSAyathI kaluSita thaIne A zivabhUti rahe che. have temAM eka vakhate AcArya mahArAjA, jinakalpikonuM varNana kare che. te A pramANe : jiNakappiA ya duvihA, pANipAyA paDiggahadharA y| pAuraNamapAvaraNA, ikkikkA te bhave duvihA // 1 // Tu-9-tirA-2-3-2-5-4-nava-6-ra-daurava-7-vArasa-Do ee aThThavigappA, jiNakappe huMti uvhiss||2|| tti| (bAvaravRtti-pravacanaparIkSA-62-464- paMnyA ) A be gAthAno artha A pramANe che - - jinakalpiko be prakAranA hoya che. eka karapAtrI ane bIjA pAtrane dhAraNa karavAvALA. eka vastravALA hoya che. ane bIjA vastra vagaranA hoya che. temAM vastravALA keTalAka jinakalpikone rajoharaNa ane muhapatti A be prakAranI upAdhi hoya che. keTalAkane kapaDA sAthe traNa upAdhi hoya che. ane keTalAkane be kapaDAM-rajoharaNa ne muhapatti hoya che. keTalAkane traNa kapaDAM rajoharaNa ane muhapatti ema pAMca hoya che. ane keTalAkane rajoharaNa-muhapatti ane sAta prakArano pAMtraniryo. ema thaIne nava prakAranI upAdhi hoya che. A pAMcamo bheda. ane chaThThA bhedanI aMdara A ja upadhi ane eka kapaDo A daza prakAranA thayA. sAtamA bhedamAM pUrve jaNAvelI nava upadhi ane be kapaDAM. AThamAM prakAramAM pUrve kahelI nava upadhI ane traNa kapaDAM Ama bAra prakAranI upAdhI hoya che. Ama jinakalpIkone-2-4-5-7-9-1011-12 Ama ATha bhAge upadhivALA jinakalpiko hoya che. A sAMbhaLIne zivabhUtie kahyuM ke "jo A pramANe che to sAMpratakALe audhika ane aupagrahika ATalI upadhi kema grahaNa karAya che? tame jaNAvo cho te jinakalpa kema na karAya?' tyAre guru mahArAje kIdhuM ke-"saMhanana AdinA abhAvathI jaMbusvAmInA nirvANa pachI A jinakalpa vicchinne thayela che. tethI sAMpratakAle karI na zakAya. tyAre zivabhUtie kIdhuM ke-" huM jIvato houM ane te nAza kema pAme? huM ja teno svIkAra karuM chuM. paralokanA arthIe niSparigraha evo te jinakalpa svIkAravo ja joIe. kaSAya-mUccha-Adi doSonA bhaMDAra ane parigrahanA anarthavALuM evuM A upadhigrahaNa zuM kAma joIe? ane ethI karIne zrutanI aMdara sAdhunuM niSparigrahapaNuM kaheluM che. vaLI jinezvara bhagavaMta acelaka ja hoya che. e kAraNathI acelakatva = vastrarahitapaNuM suMdara che." A
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 che kapakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda sAMbhaLIne gurue kahyuM ke-"jo tuM kahe che ema hoya to A zarIrane viSe paNa kaSAya-bhaya-mUccha Adi doSo koIkane saMbhave che to dIkSA grahaNa karyA pachI tarataja dehane tyAgavAnI paristhiti ubhI thaze." vaLI bIjI vAta e che ke je-AgamanI aMdara niSparigrahapaNuM kaheluM che te paNa dharmopakaraNone viSe mUccha na karavI e jaNAvavA mATe che. ane tethI karIne mUcchano abhAva e ja niSparigrahapaNuM che ema samajavuM, nahi ke dharmanA upakaraNono paNa tyAga karavo.' vaLI bIjI vAta "jinezvara bhagavaMto paNa sarvathA acelaka nahotA. kAraNa ke Avazyaka sUtranA227mA sUtramAM jaNAveluM che. "savi dUba niyA niNavara vaDevIsImityAga vavanAnA sU. 22thA ke covIza-tIrthakara bhagavaMto eka devadUSyane grahaNa karIne nIkalyA che." A pramANe gurumahArAja ane vira bhagavaMtoe pUrve kahI gayA che ane have pachI kahevAze te yuktio vaDe karIne pratibodha karavA chatAM paNa tevA prakAranA kaSAya ane mohanIya Adi karmanA udayathI te zivabhUti potAnA kadAgrahathI pAcho pharyo nahi. paraMtu vastrono tyAga karIne nIkaLI gayo! tyAra pachI bahAra udyAnamAM rahelA te zivabhUtine vaMdana karavA mATe tenI uttarA" nAmanI bahena gaI vastrano tyAga karelA bhAIne joIne teNe pote paNa vastrano tyAga karyo. tyAra pachI bhikSA mATe nagaramAM peThelI teNIne vezyAe joI. ane tethI karIne vezyA ciMtavavA lAgI ke "AvI rItanI vastra vagaranI bIbhatsa evI nArIne joIne loko amArI uparathI virAgI na thAo." Ama vicArIne nahiM icchatI evI uttarAne sADI paherAvI dIdhI. uttarAe A vyatikara zivabhUtine jaNAvyo. tethI zivabhUtie vicAryuM ke vastra vagaranI nArI atyaMta bIbhatsa ane ati lajanIya lAgaze. tema vicArIne teNe uttarAne kahyuM ke "tuM AvI ja rIte rahe. tAre A vastro have choDavA nahiM, devatAe ja tane A ApeluM che. tyAra pachI zivabhUtie kauDinya ane korTavIra nAmanA be ziSyo banAvyA ane te bane ziSyothI AcArya ane ziSya lakSaNavAlI be paraMparA pravartI. A pramANe boTika dRSTinI-matanI utpatti thaI. | gAthArtha-4 | have digaMbara matanI prarUpaNAne AzrIne tenI mULa prarUpaNA jaNAve che. tammayamUlaparUvaNamuvagaraNaM dhammasAhaNaM jaM c| taMpi a pariggaho khalu, mucchaabhydosheutti||5|| te digaMbaranA matanI aMdara mULa prarUpaNA eTale paheluM ja bhASaNa e che ke dharmanuM sAdhana evuM je rajoharaNa Adi-14-prakAranuM upakaraNa, te paNa parigraha ja che." temAM vizeSaNa dvArA hetu e Ape che ke te upakaraNo, mUccha-bhaya ane dveSa AdinuM kAraNa che. "A mArUM upakaraNa' e pramANe rAganA kAraNavaDe karIne mUrchA thAya che. vaLI cora AdinA apaharaNa dvArA utpanna thayelA bhayanI paNa prApti che. te upakaraNane vyAghAta pahoMcADanAra upara dveSa thAya che. ane tethI karIne mUccha-bhaya
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 ane dveSa Adi utpanna thAya tevA upakaraNane sAdhuoe utsarga mArge vAparavuM yogya nathI. vitAvetapariyAdo muLI'-acela parisaha jeNe jityo che. tene muni kahevAya." evuM vacana hovAthI vastrano abhAva thaye chate ja acela pariSaha jItyo kahevAya. AgamamAM kahyuM che ke tihiM ThANehiM vatthaM dharejA, taM0 hiripattiaM-1-duguMchAvattiaM-2 parIsahavattiaM-3-sthAnAMga suu0-173|| traNa sthAnomAM traNa kAraNomAM vastra dhAraNa karavuM joIe. te A pramANe 1-lajAnimitte, ra-duguMchAnimitte-ane 3-parisaha nimitte. A traNa kAraNe vastra dhAraNa karavAnuM kahyuM che. lajajA AdinI rakSA mATe je vastra dhAraNa karavuM te paNa kAraNika ja che. ane te kAraNa paNa amArA jevA ajoDa sAhasikone mATe asaMbhavita che." A pramANeno digaMbara matano mULaprapaNArUpIabhiprAyarUpI pUrva pakSa jaNAvyo. | gAthArtha-pa ||. have A digaMbare vikalpelo pUrvapakSa khoTo ja che. e pramANe pratipAdana karavA mATe vAMdhAo batAvAya che. dehAhArappamuhaM pariharaNilaM havija tssme| ahavA NANAi jao, purisavisese sdosNti||6|| artha :-zarIra, azanAdi cAra prakArano AhAra AdimAM che jene evA. AdizabdathI zayyA, Asana-vastI AdinuM paNa grahaNa karI levuM. A badhuM paNa digaMbaranA mate tyAga karavA lAyaka thaze. kAraNa ke A badhAyamAM digaMbare kahelA doSono atyaMta saMbhava che. bIjI vAta to dUra raho. athavA to jJAna-darzana-cAritra paNa tene tyAjya thaze. kAraNa ke puruSa vizeSe karIne jJAna Adi paNa tArA vikalpelA doSane bhajavAvALuM che. te kevI rIte? ema pUchato hoya to sAMbhaLa. he nagnATa! tArAvaDe vastra svIkArAtuM nathI temAM kAraNa zuM? (1) jinezvara bhagavaMte upadezeluM nathI te kAraNa che? ke mUcchotanuM kAraNa che? ke (3) bhaya hetunuM kAraNa che? ke krodhAdikanuM kAraNa che? ke durgAnahetunuM kAraNa che? ke (6) parisaha sahana karavAnuM kAraNa che? ke (7) pravacananA gauravanuM kAraNa che? athavA (2) (4) pra. 5. 10
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 je kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda (8) arihaMta bhagavaMtoe nahi svIkAreluM hovAnuM kAraNa che? athavA(9) jinakalpikoe nahi svIkAreluM hovAthI. A nava prazno che. jo temAnuM paheluM kAraNa kaheto hoya to te pahelo vikalpa bahu doSadAyaka nathI. kAraNa ke lajajA AdinA rakSaNa mATe vastranuM dhAraNa karavAnuM jinezvara bhagavaMta vaDe anujJAta thayela che. (AjJA hovAthI) sthAnAMganA-171-mAM sUtramAM kahyuM che ke -tiri aLaghonnA AgaLa AvI gayelA pATha pramANe A pAThanI vRtino artha A pramANe "sajjA athavA saMyamanA nimitte vastra dhAraNa karavuM. (1) loka vihita niMdA na thAya te khAtara vastra dhAraNa karavuM (2) zIta-uSNa-daMza-mazaka Adi parisaho tenI khAtara vastra dhAraNa karavuM (3) A traNa kAraNo vaDe bhagavaMtoe vastra dhAraNa karavAnuM anujJA ApelI che." A vAta to tArAvaDe paNa pahelAM svIkArAyelI che. paraMtu kAraNika e pramANe kahIne je vAta ubhAvita karI che te vAta, zUnyahRdayapaNuM hovAthI yogya nathI. te A pramANe. ame paNa e pramANe kahIe chIe ke traNa kAraNo vaDe karIne ja sAdhuo vastra dhAraNa kare che, paraMtu je kAraNo kahelA che te kAraNo, jinakalpika Adine mATe ayogya evA ane atizaya vagaranA evA sAdhuone ja haMmezA saMbhave che. tethI karIne vastra dhAraNa karavuM ja joIe. jo lokaniMdA ane parisahane mATe te dhAraNa karIe to paNa saMyama nimitte avazya vastra dhAraNa karavuM joIe. vastra dhAraNa na karyuM hoya to zItakAlamAM agni saLagAvavA vaDe karIne mahA asaMyamanI Apatti Avaze. vaLI te je kahyuM ke "asamasAhasavALA evA amAre to A kAraNa asaMbhavita che." to tArI jevAne AhAra grahaNa karavo te paNa yogya nathI. kAraNa ke AhAra grahaNa karavo te paNa kAraNika ja che. sthAnAMga sUtranA sU-500 mAM kahyuM che ke : ___ chahiM ThANehiM samaNe niggaMthe AhAramANe nAikkamai, taM0-veaNa-1-veyAvacce-2-iriaThThAe a-3saMgApu-kA tada pALavattApra-chaThThuM puna ghaciMtA-dAjhA artha:-cha sthAnone vize zramaNa ane nigraMtha AhAra grahaNa karato chato AjJAne oLaMgato nathI. te kAraNo A pramANe : (1) eka vedanAnuM kAraNa. (2) bIjuM vaiyAvaccanuM kAraNa. (3) trIjuM iryApathikInuM kAraNa.
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 75 (4) cothuM saMyamapAlana mATe, (5) pAMcamuM prANa dhAraNa karavA mATe. (6) chaThThuM dharma ciMtvana mATe. Ama cha kAraNo upasthita thaye chate AhArane grahaNa karato sAdhu bhagavaMtanI AjJAnuM ullaMghana karato nathI. kAraNake puSTa AlaMbana hovAthI, ane A cha kAraNo sivAya jo rAgAdi-Asakti AdinA kAraNe kare to jinAjJAnuM ullaMghana kare ja che. have vizeSa artha :-1-vedanA ane kSudhAvedanIya mATe 2-vaiyAvacca, AcAryAdi saMbaMdhInuM mRtya karavA mATe bhojana karavuM-3-iryA-gamana, yugamAtra nihitadraSTivALAM gamana mATe. bhUkhyo AtmA, iryAzuddhimAM azakta hoya che mATe vizuddha iryA samiti pAlavA mATe, 4-prekSA-utprekSA-pramArjanA Adi lakSaNavALuM je saMyama tenA pAlana mATe, pa-zvAsozvAsa Adi je prANo ane mana-vacana tathA kAyA AdinuM je bala te balane dhAraNa karavA mATe.(AhAra karavo) chaThThuM kAraNa-dharma ciMtA eTale guNana ane anuprekSA Adi aMge : Ama cha kAraNone laIne sAdhu AhAra karato sato jinezvara bhagavAnanI AjJAno virAdhaka nathI. vaLI AhAranA kAraNanI apekSAe vasranuM kAraNa atyaMta baLavAna che ja. kAraNa ke vastra parityAga karyo chate lajjA Adi je manuSyadharma che tenAthI rahita evo prANI, lokane viSe pAgalagAMDo kahevAya che tathA nahiM bolAvavA lAyaka, jovAne paNa akathya. ityAdi prakAranI upekSAvaDe karIne lokamAM teno tyAga karAya che. AhAranA parityAgamAM to 'aho! A mahAnubhAva tapasvI che. paryupAsanAne yogya che.' e pramANenI khyAtivALo ane pravacananI khyAtivALo ane zAsananA gauravane vadhAranAro te jIva thAya che. tethI karIne guhya avayavanA AcchAdana vaDe karIne ane manuSyadharmanA satyApananA kAraNabhUta evuM vastra svIkarIne-pariNAmone anucita evA AhArAdikano tyAga kara. e pramANenuM mitrasadeza mArUM vacana satya che ema jANa. have 'vastra e mUrchAnuM kAraNa che. ema vicArIne vastrano svIkAra karavo te amAre kabUla nathI.' evo tAro bIjo vikalpa hoya to ame pUchIye chIe ke-he digaMbara! tane tArA zarIra para mUrchA che ke nahiM? jo hoya to zarIranI jema vastra paNa tAre hovuM joIe. kAraNa ke bannemAM samAnapaNuM hovAthI. ane jo zarIra upara paNa mUrchA nathI to vastramAM paNa mUrchA na ja thAya. koI evo AtmA nathI ke kalpataru prApta thaye chate paNa mUrchA vagarano hoya, ane kalpatarune upakAra karanArA evA ghAsa AdinI vADamAM mUrchitavRtivALo hoya! evuM banatuM nathI. A kahevAno bhAva e che ke--prAyaH karIne anaMtakAle paNa durlabha evuM, ane abajo ratnovaDe karIne paNa alabhya evuM, ane aneka koTi dravyanA vyaya karavAvaDe karIne paNa pirapAlanane yogya, arthAt dhaNAM mUlyovALuM ane bahuvastuno vinAza thavA chatAM paNa pramodanA kAraNabhUta ane vasa Adi bAhyavastunI
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda apekSAe karIne aMtaraMga kAraNa svarUpa, cirakAla sudhI rahevAvALuM, ane sarpa-kAMTA-kAMkarAM-khADA-agnivAyaro-taDako-ThaMDI Adi upadravothI rakSaNa karAtuM, temaja lakSapAka Adi telo vaDe mAlIza karAtuM, pANI AdivaDe sApha sUpha karAtuM evuM temaja sAkaranA pANI Adi sahitanA miSTAnna bhojananI vidhivaDe pAlana karAtuM evuM A zarIra, are! vadhAre zuM kahIye? svarga ane apavarga (mokSa) Adi aneka abhISTa padArthane sAdhI ApavAvaDe karIne kalpataru sadeza evA "manuSyasaMbaMdhInA zarIrane viSe paNa jo tane mUcha nathI to kharekhara zarIra AdinI apekSAe karIne atyaMta nisArabhUta, thoDA-ghaNAM divase paNa avazya potAnI jAte nAza pAmavAvALuM, agni-cora AdinA upadravothI kSaNamAtramAM haNAI janAruM, temaja krayavikramamAM prAyaH karIne sulabha evuM, ane bahAra rahetuM evuM je vastra Adi tene viSe mUcha to dUra ja thayelI hoya. arthAt kiMmatI evA zarIrane viSe mUcha tane nathI to akiMmatI evA vastramAM to mUcha kayAMthI ja hoya?" Ama hovA chatAM paNa jo tane vastrAdimAM mUcha thatI hoya to zarIrane viSe to vizeSe karIne mUcha thaze ja. kAraNa ke zarIranA rakSaNa mATe vastra Adino svIkArapaNuM hovAthI. dudha AdinA kAraNe ja gAya Adine mATe ghAsacAro ekaTho karanAro evo mANasa, ghAsa AdimAM mUchavALo hoya ane gAya AdimAM mUcha vagarano che evuM koIthI paNa bolI zakAya nahi. kAraNa ke gAya AdinI mUchathI ja utpanna thayelI tRNAdi mUchano sadbhAva hovAthI tRNAdi ekaThuM kare che. tethI karIne gAya AdinI je mUcha che te vAstavika mUcha che. ane tRNAdikamAM aupacArika mUcha che. e pramANe nagnATanA matamAM paNa zarIranI mUchapUrvakanI ja vastrAdinI mUcha saMbhave che. anyathA nahi. jo zarIrane viSe mUcha na hoya to vastravAlA zarIrane viSe paNa nizcaye amUchita ja hoya. have digaMbara kahe che ke "kharekhara to vastu sthitie vicAra karIe to zarIrane viSe mUcha che te vAta ame paNa jANIye chIe. paraMtu zarIra choDI zakavA mATe samartha nathI." jo ema kaheto hoya to tArI vAta satya che. paraMtu "vuM saMkSiH taM ii" je zakya hoya te karavuM e pramANenuM pravacananuM vacana hovAthI "AhAra karavAno vidhi to choDI devA mATe samartha cho ke nahi?" to jo choDI zakavA samartha ja hoya to teno to tyAga ja karavo. mATe AhAravidhi choDavI. digaMbara kahe che ke "AhAra karyA sivAya zarIrasthiti ja na rahe enuM zuM karavuM?" jo tane ema ciMtA thatI hoya to te na raho, zarIra jAya to zuM doSa che?' to digaMbara kahe che ke "zarIrano abhAva thaye chate saMyamano abhAva thAya. ane saMyamanA abhAve to mokSa kema sadhAya?' ema jo kaheto hoya to kahIe chIe ke zuM mUcha viSayavALuM zarIra paNa tane mokSanA sAdhanapaNAe karIne tane ISTa che?" to ananyagatie karIne paNa "jo zarIra iSTa che to vacce tAruM zuM bagADyuM che?' kAraNa ke mUcha viSayanuM samAnapaNuM baMnemAM hovA chatAM paNa "moTA prayatnoe karIne zarIranuM paripAlana karavuM che ane vastranuM choDavuM che?' have bIjI vAta -- bhojana paNa mUcha viSayaka che ke nahiM?' evo vikalpa Ubho karIne pUrve kahI gayela yuktivaDe nagnATano tiraskAra karavo. tevI rIte guruvaDe karIne ziSyono. ane
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 " 77 ziSyavaDe karIne guru paNa tyAga karavA lAyaka thaze. evI ja rIte tIrthane viSe, tIrthakarane viSe, jJAnane viSe, darzanane viSe-cAritrane viSe paNa samajI levuM. kAraNa ke A badhA sthAne "A mAruM che, evA prakAranI mUchanuM anivAryapaNuM hovAthI : have ati vistArathI saryuM. Ama mUchaviSayaka bIjo vikalpa pUro thayo. (2). ane have 'bhayanuM kAraNa hovAthI vastrano tyAga karavo' evo tAro trIjo vikalpa che te paNa ati duSTa che. khADA-kUvo-kAMTA-sarSa-siMha Adi temaja javara, atisAra Adi vaDe karIne temaja bhojanabhaiSajanA alAbha Adi vaDe karIne temaja atizaya bhojana Adi vaDe karIne, duSTajano vaDe karInepavana-agni-pANI Adi vaDe karIne aneka prakAranA zarIra saMbaMdhInA bhayano saMbhava hovAthI zarIranA tyAganI avazya Apatti tane Avaze. temaja nidrAdi pramAdanA vazavaDe karIne vismaraNa Adi bhaya hetuka jJAna che, ane zaMkA Adi vaDe karIne vinAzanA bhaya hetu darzana-samyatvamAM paNa che. pramAdAcaraNa vaDe karIne mAlinyatAnA bhayavAluM cAritra paNa che. ethI karIne tAre jJAnAdi paNa tyAga karavA lAyaka thaze. bIjI vAta to dUra raho paNa bhojana karavAmAM ajIrNa Adino bhaya rahelo ja che. tethI karIne tAre bhojana paNa tyAga karavA lAyaka thaze. (3). have jo vastra, krodha AdinuM kAraNa hovAthI ame vastrano tyAga karIe chIe. e pramANe cotho vikalpa kaheto hoya to te vikalpa akiMcitkara ja che. kAraNa ke krodhAdikanA kAraNarUpe karIne zarIra AdinA paNa tyAganI Apatti tane Avaze. te kevI rIte? ema pUchato hoya to sAMbhaLa! bIjI vAta dUra raho. paNa aho! AzcaryanI vAta che ke "A pApAtmA kuLavadhuone paNa potAnuM avAcya dekhADato lAjato nathI.' evA prakAranI AryapuruSanI ukti, tArA karNapaNe avatarI to tane ja krodhanI utpattinuM kAraNa thaze ke nahiM? ane te utpattinuM kAraNa nagnarUpapaNAe karIne tAruM bIbhatsa zarIra ja che. ane te zarIranA abhAva vaDe tevA prakAranI uktino asaMbhava hovAthI krodhAdikanI utpatti kyAMthI thavAnI? e pramANe AhAranI prApti thaye chate tArA vikalpalA kAryamAM aMtarAya paDavAnuM thavAthI anupayogI evA puruSa saMbaMdhI krodha AdinI utpatti che ja. ane A vAta je kahI che te vAta asaMbhavita che ema nahi kahevuM. kAraNa ke dazamA guNasthAnaka sudhI sAdhuone paNa saMjavalana AdinA krodhAdikano udaya hovAthI ane e krodhAdikane utpanna thavAnuM kAraNa ame kahelA kAraNo ja che bIju nahi. e pramANe jJAna AdimAM paNa jANI levuM! have digaMbara pUche che ke "jJAnathI krodhanI utpatti kema thAya?' e pramANe pUchato hoya to ame paNa prazna pUchIe chIe ke--vastrathI krodhanI utpatti kevI rIte?" ane jo tuM ema kaheto hoya ke vastra Adi cAlyA javAmAM-apaharaNamAM, caurAdikanA viSayano je krodha utpanna thAya te vastranimitte ja kahevAyane? evo tAro Azaya hoya to koIka, paMDitAI AdivaDe prasiddha thayelo AtmA koIka rAjayasabhA Adine viSe bIjA paMDitavaDe karIne parAbhava pAme, apabhrAjanA pAme tyAre potAne jitanAra paMDitapara krodhavALo thAya temAM krodhanuM nidAna=kAraNa zrutajJAna ja che. nahiM bhaNelAne tevA prakAranA parAbhavano
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda asaMbhava hovAthI krodhAdika kyAMthI thAya? e ja pramANe paravAdinA jayamAM mAnahetu jJAna ja thaze. tethI karIne tAre zrata paNa bhaNavA jevuM nahi rahe. ane bAhubali AdinA draSTAMtavaDe cAritra paNa mAnahetuka thaze. jo ema na hoya to "bhAIone vaMdana karavAnI bhItie eka varSa sudhI je kAyotsargamAM bAhubalijI rahyA te kema bane?' ane te mAnanuM kAraNa paNa cAritra ja che. tethI karIne te (cAritra) paNa tAre upAdeya nahi thAya. tevI rIte sUripada Adi paNa koIkane atyaMta mAnano hetu thAya ane ethI karIne digaMbara matanI aMdara vastra AdinI jema A paNa upAdeya nahi bane. ativistAravaDe saryuM. (4) vastra durgAnano hetu che. ethI karIne vastra tyAgIe chIe. ema jo kaheto hoya to te paNa anucita che. te A pramANe : se kiM taM roddajjhANe? roddajjhANe caubihe paM0 taM0 hiNsaannubNdhii-1-mosaannubNdhii-2-teaannubNdhii-3sAravALuvaMzI-ka-ttisthAna-(04-sU) te raudradhyAna kevuM hoya? raudradhyAna cAra prakAranuM kahevuM che. te A pramANe hiMsAnubaMdhI-1-mRSAnubaMdhI-ra-steyAnubaMdhI-3 saMrakSaNAnubaMdhI-4-sthAnAMgasUtranA-804mAM sUtramAM A rIte che. temAM saMrakSaNa eTale mAraNa Adi sarva prakAranA upAyo vaDe karIne cora AdivaDe potAnA dhanane saMtADavA AdinuM satatapaNe teno je anubhava eTale tenuM satatapaNe je ciMtana karavuM te saMrakSaNAnubaMdhI nAmano cotho bheda raudradhyAnano che. A cotho bheda vastravALAone avazya saMbhavita hovAthI durgatinA kAraNabhUta che. ane ethI karIne zastra AdinI jema vastra Adi paNa sAdhuone prahaNa na karavA. e pramANe digaMbarono je abhiprAya che te paNa ayogya che. dehAdine viSe paNa jala-bhaDabhaDato agni-cora-hiMsaka pazuo-sarpa-kAMTA-jhera AdithI saraMkSaNAnubaMdhanI tulyatA hovAthI deha Adi paNa tyAjya thaze. ane jo deha Adi mokSanAM sAdhananuM aMga hovAthI yatanA vaDe karIne te dehAdinuM saMrakSaNAnubaMdha vidhAna prazasta hovAthI doSa mATe nathI. ema jo kaheto hoya to pravacana prasiddha evI yAtanAnA prakAra vaDe karIne ahiM vastrAdimAM paNa saMrakSaNa anubaMdhanuM vidhAna prazasta kema nahi? - have "vastrAdi mUchavALA lokanuM, bhavabhramaNanuM kAraNa vastrAdi prasiddha che. ane tethI sAdhuone ucita nathI' ema ja kaheto hoya to te barAbara nathI. jethI karIne lokane viSe zayana-Asana-pAnabhojana-gamana-avasthAna-mana-vacana-kAyAnI ceSTA Adi asaMyatone aprazasta adhyavasAyanA kAraNarUpa hovAthI je saMsAra hetuo che te ja hetuo saMyamIone prazasta adhyavasAyanA kAraNabhUta hovAthI mokSanA mATe ja thAya che. tethI karIne vastrAdinA svIkAramAM paNa bIjA mANasonI jema sAdhuone tAro ubho karelo doSano leza paNa nathI raheto. (5). - have 'parIsahane sahana karavAne mATe amAre vastrano abhAva che e pramANeno je tAro chaThTho vikalpa che. te paNa atituccha che. te A pramANe :- nitAnapariso muLI-e pramANenuM vacana hovAthI vastrano abhAva thaye chate ja acela parisaha jityo kahevAya, e pramANe digaMbarano Azaya che temAM
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 digaMbarane pUchavuM ke--he "nagnATa! vastranA paribhoga mAtrathI paNa "ajIta acela parisaha muni' thAya che. jethI karIne tArAvaDe vastrano sarvathA tyAga karavo paDe che? athavA to aneSaNIya Adi doSathI duSTa evA vastranA paribhogathI? pahelAM pakSamAM jo vastranA paribhoga mAtravaDe karIne sAdhu vaDe Acelakya parIsaha jityo gaNAto na hoya to bhaktapAna AdinA paribhoga mAtrathI paNa "jita supapAsA parIsahavAlo muni nahiM kahevAya? ane tethI karIne jo prAsuka ane eSaNIya Adi guNathI saMpanna evA anAdikano upabhoga karato thako sAdhu, 'supapAsA parisahano jetA" evo koIpaNa jagatamAM dekhAze nahiM. bIjA badhAnI vAta to dUra raho; paraMtu nirUpama evI dhIraja, saMhanana ane sattvaAdinA eka nidhAna samAna evA jinezvara bhagavaMto paNa samyaka prakAranI eSaNAdi guNothI saMpanna evA annAdikano upabhoga karatAM chatAM tArA abhiprAya vaDe karIne "bhuta pIpAsA parisaha jetA" nahiM saMbhave. have uddagama Adi doSathI rahita evA prakAranuM vizuddha ane eSaNIya bhakta-pAnAdikane rAgAdi doSathI rahita thayo thako je sevato chato paNa muni, "jitaMpIpAsAparisahavAlo' kahevAya che. to je A vidhi bhaktapAnAdimAM yatine jaNAvelo che te vidhi, vastrane viSe paNa kahevAto kayAM nAza pAmI gayo? ke-je kAraNavaDe karIne tevA prakAranA vastra paribhoga karavA dvArA "jitaacela parisaha' muni na thAya? vaLI bIjuM je sAdhuone je AcelakyapaNuM kaheluM che te to vastra hoya chate ane vastra nahi hoya chate paNa Agama ane lokamAM rUDha che. te A pramANe :-ahi AcelakyapaNe be prakAre kaheluM che. mukhya ane aupacArika : temAM mukhya AcelakyapaNuM tIrthakarone ane koIka jinakalpikone hoya che. temAM tIrthakarone dIkSA aMgIkAra karatI vakhate DAbA khabhA para devendra vaDe sthapAyela devadUSya naSTa thaye chate sarvathA vastrano abhAva hovAthI mukhyavRttie ja acalakapaNuM che. koIka tevA prakAranI labdhivAlA jinakalpikone to jinakalpa svIkAravAnA samaye rajoharaNa ane mukhavastrikA sivAyanA bIjA upakaraNono abhAva hovAthI sarvathA vastranA abhAvane kAraNe acelakapaNuM mukhya ja che. A be sivAyanA sAdhuone to aupacArika acelakapaNuM che. kAraNa ke teo parizuddha ane jIrNa Adi vastrane mUcha AdinA abhAvapUrvaka upabhoga karatA hovAthI vastra hovA chatAM paNa acelaka ja kahevAya che. AgamamAM kahyuM che ke - "parisuddha junnnn-kucchia-thovaa-niaynnnn-bhogbhogehiN| muNiNo mucchArahiA, saMtehiM acelayA huNti|| vize0 aa.2566|| AnI vyAkhyA :--mUcha rahita evA sAdhuo vastra hovA chatAM paNa upacArathI acelako kahevAya che. kevA prakAranA vastrovaDe? te kahe che. eSaNIya tathA jIrNa eTale ghaNAM divasovALuM, kutsita eTale asAra,-stoka eTale gaNanA tathA
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 je - kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda pramANavaDe hIna athavA tuccha aniyata eTale kyAreka evA Asevana vaDe karIne, anyabhoga eTale lokarUDha evA prakArathI anya prakAranA bhoge eTale AsevanavaDe evA vizeSaNavAlA vastrono sadbhAva hovAthI munione acelaka kIdhA che. ane AvA prakAranuM acelakapaNe lokamAM paNa prasiddha ja che. jevI rIte keDanA vastravaDe karIne vIMTaLAyeluM che mAthuM jenuM evo ane jalamAM DubelA puruSane acelakapaNAno vyapadeza thAya che tevI rIte sAdhuone paNa kacchabaMdhano abhAva hovAthI koNIo vaDe karIne colapaTTAnA agrabhAgane dhArI rAkhavAno hovAthI ane mastaka para prAvaraNa Adino abhAva hovAthI lokaruDha evA prakArathI judI ja rItanA prakAravaDe karIne vastrano upabhoga jANavo. tethI karIne parizuddha) ityAdi vizeSaNathI viziSTa evA vastro hoya chate paNa tevA prakAranA vastranA kAryanuM nahi karavApaNuM hovAthI ane tene viSe mUcha Adino abhAva hovAthI munio acelaka kahevAyA. e pramANenuM tAtparya jANavuM. vastrano anyathA paribhoga karavAvaDe karIne acelakatvano vyavahAra apratIta ja banaze evI zaMkA karavI nahi. vizeSa Avazyaka bhASyamAM kahyuM che ke : jaha jalamavagAhaMto, bahucelo'vi sirveddhiakddillo| bhaNNai naro acelo, taha muNio vi saMtacelAvi // 1 // vi0 2600 // jema jalamAM avagAhana karato (pesato) ghaNAM vastravALo hovA chatAM paNa keDanuM vastra mAthe pahereluM hoya tevo mANasa acala kahevAya che. evI rIte chatAM vacce paNa munionuM jANavuM! e pramANenA vizeSa Avazyaka bhASyanA vacanathI lokavyavahAramAM paNa prasiddha che. temaja jIrNa Adi vastro vaDe karIne paNa acalakano vyavahAra A pramANe. taha thovajuNNakucchiacelehi vi bhaNNaI acelutti| gaI dUra satiSa! navuM visu patti nAmA no kA tti (vi.-2601) tevI ja rIte thoDAM-jUnAM ane kutsita evA vastro hovA vaDe karIne acelaka kahevAya che. jevI rIte keDe vIMTelI che jUnI-bahuchidravAlI evI sADIvAlI koIka strI, sAlavIne A pramANe kahe che ke he! sAlavI jaldI kara. mArI potaDInI sADI jaldI banAvIne mane Apa huM nagna pharuM chuM." ahi vastravALI strI hovA chatAM paNa nagnatA vAcaka zabdanI pravRti thAya che. ane ethI karIne ja aupacArika evuM acelakapaNuM saMyamane upakArI che. paraMtu sarvathI vastrano abhAva e saMyamane upakArI nathI. tethI karIne A jaNAvAyo che te ja acela parisaha jANavo (6) "pravacananA gauravane mATe ame vastra choDI dIdhuM che = vastrano tyAga karyo che" evo tAro vikalpa paNa sAro nathI. kAraNa ke--vastranA abhAve pravacananI niMdA ja adhyakSasiddha hovAthI gaurava to te dUra pheMkI dIdhuM che ema jANavuM. (7) have tIrthakara bhagavaMte grahaNa karyuM na hovAthI ame paNa grahaNa nathI karatAM' evo tAro je vikalpa che e to sAMbhaLavA lAyaka paNa nathI. kAraNa ke--nirupama dhRti ane saMhananavALA sarve paNa
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 tIrthakaro chadmasthAvasthAmAM paNa cAra jJAnathI sahita hoya che, atizayathI saMpanna hoya che, achidra hAthavALA hoya. ane samasta parisaho jityAM che tevA hoya che. tethI karIne teone vastra Adino abhAva hovA chatAM paNa saMyamavirAdhanA Adi doSo lAgatAM nathI. A kAraNathI tIrthakarone vastra Adi saMyamanA upakArI paNa nathI. akiMcikara hovAthI : vaLI je eka devadUSya grahaNa karIne tIrthakaro dIkSA aMgIkAra che. te vastra sahitano dharma mATe prarUpavo che' e jaNAvavA mATe ane A kahevA vaDe karIne tIrthakarone vastrano sarvathA abhAva ja hoya che' evA digaMbaranA abhiprAyane tiraskAryo. kAraNa ke jyAM sudhI devadUSya vastra dhAraNa karavApaNuM che tyAM sudhI tIrthakaro paNa sacelaka hoya che. vaLI tIrthakaronuM anukaraNa karavA jatAM chAsthakAlane viSe tIrthakaroe "dharmopadeza devo, ziSyane dIkSA devI, aMgaAdinuM adhyayana karavA Adino abhAva hovAthI tAre paNa chadmasthakAlamAM A badhuM vicchinna thaze. (8) "amo jinakalpikanuM AcaraNa karIe chIe" evo tAro vikalpa hoya to te paNa suMdara nathI. kAraNa ke tevA prakAranI labdhine dhAraNa karavAvALA hoya te ja jinakalpiko vastrane dhAraNa karatAM nathI. bAkI bIjA jinakalpIo vastrane dhAraNa karavAvALA hoya che. ane ethI ja karIne jinakalpika munione utkRSTathI bAra prakArano upadhi jaNAvelo che. (9) , A pramANeno vastrano abhAva sAdhavA mATe digaMbaroe UbhA karelA naveya vikalpono nirAsa karyo, e pramANe jANavuM / gAthArtha-6 II have digaMbara zaMkA kare che ke : sIso guruaNuhArI, rUveNavi aNNahA kaha Nu sIso ? / teNa vayaM jiNasIsA, gurUvi amhANa jinnnnaaho||8|| nevaM juttaM . jatto, sIso guruvayaNasaMThio niccaM / sugurUvi hiuvaesI, ahiassa nivArago siise||8|| - "ziSya, rUpe karIne paNa gurusadeza hovo joIe. AcArathI to hoya ja. jo ema na hoya to ziSya zeno kahevAya? arthAt gurune anurUpa ziSya hoya e kAraNathI ame paNa jinezvara bhagavaMtanA ziSyo chIe. te jinezvara bhagavaMta amArA paNa guru che.' e pramANeno digaMbara Azaya jaNAvyo. ISaa digaMbaranA A AzayanuM nirasana karatAM jaNAve che ke "gurunuM anukaraNa karavAvALA ziSyo chIe" evuM bolavuM paNa yogya nathI. tethI to tAruM ziSyapaNuM ja haNAya che. arihaMta bhagavaMto potAnA AtmAne ziSyapaNA tarIke huM amukano ziSya chuM' e pramANe jaNAvatAM nathI. ane tuM to tIrthaMkarano ziSya chuMema bole che to temAM tIrthakaranI anurUpatA kyAMthI rahI? e tAruM dUSaNa kharekhara mAtA vaMdhyA e nyAyanI upekSA karIne paNa guru ziSyanuM svarUpa kahe che. ziSya haMmezA guruvacanamAM rahevAvALo hoya ane gurunI AjJAmAM tatpara hoya. guru paNa hitano upadeza denArA hoya ane ahitanuM nivAraNa karavAvALA hoya che. meM gAthArtha-8 || pra. 5. 11
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda have gurunuM paNa svarUpe karIne dvividhapaNuM jaNAve che. so'vi duhA jiNaNAhearabheA Aimo a devguruu| bIo khalu sIsagurU, viirsuhmmaainnaaenn||6|| te guru. paNa be prakAranA hoya che. arihaMta ane sAdhunA bhedathI ema be prakAre che. temAMno pahelo je bheda che te devaguru. eTale deva thayA chatAM paNa hita AdinA upadezaka hovAthI devaguru. ane pArakAnA upadeza sivAya ja pote svayaMsaMbuddha thayelA che. "ame amuka tIrthaMkaranA ziSya chIe." e pramANe hote chate parataMtratA vaDe karIne hita AdinA je upadezaka hoya te ziSyaguru kahevAya. jema ke mahAvIra svAmI ane sudharmAsvAmI. // gAthArtha-9 | have zrI mahAvIra svAmI ane sudharmAsvAmInAM sarvathA sadezapaNAnA abhAvamAM hetu jaNAve che. arihaMtassuvayArI, saMjamajoesu neva vtthaaii| iaresiM uvayArI, teNeM No sarisayA dunnhN||10|| arihaMtone saMyamanA yogone viSe vastra-pAtrAdi upakArI thatAM nathI ane bIjA sudharmAsvAmI Adi sAdhuone te upakArI thAya che. tethI karIne tIrthaMkaranI sAthe sAdhunI sAmyatA nathI. | gAthArtha 10 |. have arihaMta kevA? ane sAdhuo kevA? te jaNAve che --- teNaM arihA rahio, saliMga prliNg'gaarliNgehi| tassaNurUvaM rUvaM dhariuM sammaM na sAhUNaM // 11 // je kAraNavaDe karIne tIrthakarone vastrAdi anupayogI che te ja kAraNavaDe karIne tIrthakaro svaliMga, paraliMga ane gRhasthaliMgathI rahita che. rajoharaNAdi svaliMga che, anya tIrthasaMbaMdhInA je pIMchI-kamaMDalu Adi te paraliMga che ane gRhasthaliMga to prasiddha ja che. A badhAthI sadaMtara mukAyelA evA tIrthakaro hoya che. AgamamAM kahyuM sabve'vi egadaseNa, niggayA jiNavarA cubbiisN| na ya nAma aNNaliMge, No gihiliMge kuliMge vaa|| Ava0 227 // badhA (24) tIrthakaro eka devadUSya laIne dIkSA grahaNa kare che. teo nathI to anyaliMge, nathI to gRhiliMga, nathI to kuliMge : tevA arihaMtane anurUpa sarakhuM rUpa dhAraNa karavuM te satya ke yukta nathI ll11aaaa have tIrthaMkaranA anukaraNamAM hitazikSA jaNAve che.
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ . zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 83 jai jiNavaraaNukaraNe, visAso hunja tA imaM savvaM / parihara dhammuvaesa, chaumatthe siiskrnnaai||12|| jo tIrthaMkaranA anukaraNamAM tane vizvAsa hoya to have jaNAvAtuM evuM A badhuM tuM choDI de. e badhuM zuM? to kahe che ke-chabasthAvasthAmAM dharmopadeza devAnuM ane ziSyo karavAnuM choDI de. kAraNa ke tIrthaMkaro chadmasthAvasthAmAM koIne dharmopadeza ApatA nathI. temaja koIne dIkSA paNa ApatA nathI. Adi zabdathI "ame temanA ziSyo chIe ane teo amArA guru che." e pramANeno vyavahAra paNa choDI de. kAraNa ke tIrthakarone tevA prakAranA vyavahArano abhAva che. tevI ja rIte AcAryapada svIkAravAnuM temaja sUtra AdinuM adhyayana karavuM karAvavuM temaja vAraMvAra loca karAvavo A badhuM choDI devuM joIe. kAraNa ke tIrthakarone teno abhAva che. | gAthArtha 12 have bIjA prakAre paNa tIrthaMkaranuM anukaraNa karavAmAM dUSaNa jaNAvavA mATe kahe che. jai jiNavaraaNukaraNe, vIsAso hunja bhAvao niymaa| - tA kiM tassuvaese visAso ? na uNa niunnme||13|| he nipuNamati! jo jinezvara bhagavaMtanA anukaraNamAM tane vizvAsa che to tane jinezvara bhagavaMtanA upadezamAM vizvAsa kema nathI? temAM avazya vizvAsa karavo joIe. jinezvara bhagavAnano upadeza kevA prakArano che? nipukha = dakSa, hoMzIyAra AtmAone mata = saMmata ane vidhi Adie karIne vallabha evA nipuNamatavALA upadezane viSe avazya vizvAsa karavo joIe gAthArtha-13 // arihaMta bhagavaMtano upadeza jaNAve che. uvaeso puNa evaM, jiNakappo saMpayaM smucchinno| jeNaM so navapubbI paDivajai pddhmsNghynnii||14|| jinezvara bhagavAnano upadeza e che ke sAMpratakAlane viSe jinakalpa samyapha prakAre viccheda thaI gayo che. e viccheda thavAmAM heta kahe che. je kAraNa vaDe karIne jinakalpane svIkAranAro zratane AzrIne nava pUrvane dhAraNa karavAvALo hovo joIe ja, arthAta kaMIka jUna nava pUrvano jJAnI joIe. temaja vaja8SabhanArAca saMghayaNavALo hovo joIe. A banne kAraNo atyAre na hovAthI kAraNanA abhAve jinakalpanA svIkArarUpa kAryano abhAva batAvyo. | gAthArtha 14 ll have je sAmagrInA abhAve nathI. ane sAmagrInA sadbhAve je che te batAvavAne mATe kahe che - tassAmaggiabhAvA, jiNakappo natthi atthi therANaM / kappo titthapavittiheU uvgrnnpriklio||15||
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 che. kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda te jinakalpa mATenI upara kahI gayelI evI zruta-saMhanana Adi sAmagrIno abhAva hovAthI sAMpratakAle jinakalpa nathI ane e nahi hovAthI jinakalpa viccheda thayo. A jinakalpa kayAre viccheda thayo? ema pUchato hoya to kahIe chIe ke-jaMbusvAmI mokSa gaye chate viccheda thayo. bhASyakAre kaheluM ma-1-52noTi-2-punA-rU-hArI-4-ula-pha-3vasa-da-pecchA. saMjamatiga-8-kevali-6-sijsaNAMya-10-jaMbummi vucchinnA // artha :-mana:paryavajJAna-paramAvadhijJAna-pulAkalabdhi-AhArakazarIra-kSapakazreNI-upazamazreNIjinakalpa-parihAravizuddhicAritra-sUkSma-saMpAya cAritra yathAvAtacAritra-kevalajJAna ane mokSa, A badhA padArtho jaMbusvAmI mokSa gaye chate nAza pAmyA che.-vicchinna thayAM che. have kAraNano sadbhAva hoya sate zuM thAya? te jaNAve che. sAMpratakALe tIrtha pravRttinA hetubhUta evA sthavirakalpI sAdhuo vidyamAna che. badhA ja tIrthone viSe avicchinna pravRttinA kAraNabhUta evA sthavira kalpI sAdhuo ja hoya che. ane te sthavirakalpI sAdhuone ja dharmopadezapravrayAdAna Adino adhikAra che. nahi ke jinakalpikone paNa. vaLI virakalpa kevA prakArano che? te kahe che. upakaraNothI zobhato. temAM upakaraNo A pramANe1-rajoharaNa-2-muhapatti-3 traNa-kapaDAM-6-colapaTTo-7-mAtrakapAtra ane patta pattAviMgho rUpa sAta prakArano pAtra niryoga. malIne-14-prakAranA upakaraNo jadhanya pade sthavirone hoya che. AvA upakaraNothI zobhato sthavirakalpI hoya che. e pramANe jinezvara bhagavaMtano upadeza che ke gAthA-15 | e upadeza karavomAM dRSTAMta jaNAve che. vijuvaesaM rogI, kuNamANo lahai icchiaM lcchiN| ..... jaha taha tassavi cariApamuhaM No aNuharaMto'vi // 16 // jevI rIte vaidyanA kahevA pramANe karato rogI rogathI mukta thAya che, vAMchita lakSmIne meLave che. tevI rIte vaidyanI dinacaryA AdinuM anukaraNa karato rogI rogathI mukta thato nathI. urdu vaidyanA upadezano svIkAra nahi karato evo te vaidyanA veza AdinuM anukaraNa karato bhAMDa kahevAya che. vaidya paNa "A anucita che' ema gaNIne te rogIno tyAga kare che. gAthA-16 | have daSTAMtano upanaya kahe che. evaM jiNiMdaANaM, kuNamANo lahai nivvuitttthaannN| AgiimaNaNuharaMto, vivarIe'NaMtasaMtAvaM // 10 // e pramANe pUrve kahelA dravyavaidyanA daSTAMta vaDe karIne bhAvavaidya evA jinendra bhagavaMtanI AjJAno ja svIkAra karato bhAvarogI AtmA mokSa sthAnane pAme che. zuM karato hato? AkAranuM
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 anukaraNa karavAnuM choDato hoya to ja. guru ziSyanA saMbaMdhamAM AjJAnuM ja prAdhAnyapaNuM hovAthI. A vAtano bhAva e che ke jema dravyavaidyanA upadeza mujaba cAlato rogI nirogatAne pAme che. tema tIrthaMkaranA anukaraNathI rahita thayelo evo ane jinAjJAmAM pravartato evo bhAvarogI AtmA mokSane pAme che. AnAthI je viparIta karato hoya eTale AjJAne oLaMgIne naTanI jema tenuM anukaraNa karato hovA chatAM paNa anaMtakALa sudhI naraka AdimAM kalezane pAme che. kaheluM che ke "raNNo ANAbhaMge, ikkaccia hoi niggaho loe| savaNNuANabhaMge, aNaMtaso niggahaM lhi||1|| rAjAnI AjJAno bhaMga karanArano lokamAM ekaja vAra nigraha thAya che ane sarvajJanI AjJAno eka vAra bhaMga karyo chate anaMtavAra nigraha pAme che." ane ethI ja bIjI vAta dUra raho; paraMtu jinezvara bhagavAnanI AjJAthI parAbhukha thayelo AtmA mahAvibhUti pUrvaka jinezvara bhagavaMtane pUjato hoya to paNa tiraskArane pAtra che. kahyuM che ke "zALAuMDArI, navi tivA mahAvinyUjha, ___ pUei vIarAyaM, sabaMpi niratthayaM tassa // 1 // ' "AjJAnuM khaMDana karanAro AtmA, mahAn vibhUtie karIne trikAla jinezvara bhagavaMtanuM pUjana karato hoya to paNa tenuM te badhuM nirarthaka che." ane ethI karIne te digaMbara! tArA kahevA pramANe tIrthaMkaranuM ziSyapaNuM tAruM hovAthI tenA AkAra Adi tane jo pramANa che to teno upadeza paNa tane pramANa ho. tathA nagnavratanA svIkAra karavA vaDe karIne AMtmAne zuM kAma chUpAve che? nagnAdivratarUpa je kaSTa che te ja AtmAnA karmakSayanuM kAraNa nathI. paraMtu karmakSayanuM kAraNa jinAjJA ja che. kaheluM che ke- viziSTa AvA kaSTo karmakSayaprati akAraNarUpa hovAthI jinAjJA ja karmakSaya prati kAraNa che." tethI karIne cauda upakaraNothI viziSTa evA ane tIrthakaroe upadezela ane amane paNa iSTa evA vikalpI mArgano ja svIkAra kara. | gAthA-17 II have upakaraNonA abhAvamAM doSanI dizAne batAvatAM jaNAve che ke uvagaraNANamabhAve, na huMti samiIu saMjamo katto? . tayabhAvAu narANaM, tUbbha mae neva nivANaM // 18 // vastrapAtrAdi upakaraNanA abhAvamAM iryA-bhASA-eSaNA-AdAna-pAriSThApanikA samitio na hoya. ane e pAMca samitinA abhAvamAM saMyama kyAMthI hoya? ane saMyamanA abhAvathI tArA matamAM strIonI jema puruSone paNa mokSa saMbhavato ja nathI. saMkSepa karIne artha jaNAvyo. bhAvArtha to A pramANe -vastranA abhAvamAM ThaMDI-taDako-pavana-pANI AdinA upadravamAM tevI prakAranI dhIraja-saMhanana AdinA bala rahita evo sAdhu jaldI jaldI jato ane Avato hovAthI tene IrSA samiti na hoya
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda ane pAtranA abhAvamAM saMsakta evo sAthavo-dahiM Adine gaLI javAnA = nIce paDI javAnA bhayathI jaldI jaldI grahaNa karato ane khAtA evA tene eSaNA samiti paNa kyAMthI hoya? ane bhAjananA abhAve kevaLa bhUmipara mAguM karatAM, nAka sApha karatA chatAM tene ane vizeSa karIne varSAkAlamAM aneka jaMtuono upaghAtaka evo hovAthI tuM pAriSThApanikA samitivALo paNa kayAMthI hoya? ane evI rIte karato saMto koInA vaDe pUchAyo chato sAcuM bolavAne mATe azakta hovAthI te bhASA samitivALo paNa nathI ja ane vastra pAtra Adino sabhAva hoya chate ja AdAna ane nikSepaNAsamitino saMbhava hoya. ane te tAre na hovAthI te (samitio) tane kyAMthI hoya? Ama pAMce samitino abhAva jaNAvAyo ane upalakSaNathI-mana-vacana ane kAyAnI guptiono paNa saMbhava nathI. A pramANe samitiono abhAva hovAthI saMyamano abhAva che. vastraAdi upakaraNonA sadbhAve je guNo che te strInirvANa sthApanAnA avasare ame kahIzuM. || gAthArtha 18 || have zivabhUtivaDe karIne jyAre nagnabhAva svIkArAyo tyAre tenI uttarA nAmanI bahenane vastraparidhAnanI anujJA ApI hatI. ane e pramANe thaye chate jo strIone mukti prarUpe to vastrasahitapaNAnI ane vastrarahitapaNAnI aivizeSa = sarakhI Apatti AvavAvaDe karIne potAnA nagnabhAvanI kevaLa kalezatA ja svIkAravI paDe. Ama vicArIne zivabhUtie strIone muktino niSedha karyo. ane ethI karIne vastra abhAva viSayaka mULa prarUpaNA bAda strI muktinA abhAvanI prarUpaNA thaI ema karIne-24-gAthAvaDe karIne strIonI muktinA abhAvamAM yuktio ane teno pratikAra jaNAvavAnI icchAvAlA graMthakAra pahelI gAthA kahe che. itthImuttiabhAve, juttaM jaMpei dubbalA ablaa| tatro juttaM jamhA, dubbalayA keNa dhammeNa ? // 16 // strIo durbala che eTale ke balarahita che. arthAta mukti sAdhanane yogya balarahitanI che. tethI karIne strIone mukti na hoya." ahiM prayoga A pramANe-puruSanI apekSAe karIne strIo durbala hovAthI muktine bhajatI nathI. napuMsakanI jema. strI muktinA abhAvamAM digaMbara vaDe karIne A yuktithI pUrva pakSa sthApana karyo. have tenA pratIkAramAM siddhAMta kahe che. digaMbaranuM A kahevuM yukta nathI. kAraNa ke-kayA dharmavaDe karIne strIonI durbalatA che? arthAta koIpaNa prakAre durbalatA nathI. / gAthA-19 have koIpaNa dharme karIne strIomAM durbalatA nathI. tenA samarthana mATe kahe che, saMghayaNaM puNa paDhama, sattaM sammaM ca virai prinnaamo| aNNaMpi dhammakajaM, dIsai tIse'vi daannaaii||20|| mokSanA aMga tarIke paheluM vajaSabhanArA saMghayaNa kaheluM che. ane te strIone paNa hoya ja che. AgamamAM kahyuM che ke
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 - "saMgha saMdA, utta va yunAhiM mAva. ni. (160) saMghayaNa, saMsthAna ane uccapaNuM kulakaronI jevuM hoya che vaLI sattva eTale sAhasapaNuM-pariSaha sahana AdimAM potAnA prANano nAza thAya tyAM sudhInuM asaMdeza dhaurya strIone viSe lokamAM paNa pratIta ja che. kahyuM che ke "rAga athavA dveSa strIomAM koI lokottara ja hoya che. kAraNa ke potAnI uparanA rAgIne viSe prANa nyochAvara kare che. ane potAnA dveSInA prANo paNa kheMcI le che." ane ethI ja karIne keTalIka strIomAM pati marI gaye chate tenI uparanA anurAgavaDe karIne athavA to satIpaNAnI khyAtinA hetubhUta evA abhimAnavaDe karIne agnimAM paNa niHzaMka praveza kare che, e to tane paNa pratIta ja che-khAtrIvALuM che. tevI rIte "samyakatva eTale yathArtha vastunI zraddhA che temAM nathI' ema ja kaheto hoya to te e pramANe nathI. kAraNa ke pahelAM saMhanana AdithI yukta evI manuSyagatine ja kSAyika samyakatvanuM nimitta kaheluM hovAthI. temaja sarvaviratino je adhyavasAya eTale pariNAma te paNa strIomAM yukta ja che. jo ema na hoya to trividha saMghanI Apatti thaye chate tIrtha ane tIrthakaranA svarUpanI hAnino ja prasaMga Ave. kAraNa ke tIrtha-caturvidha zramaNa saMgha kahelo che ane tenA kartA tIrthaMkara hoya che. tenuM svarUpa sahune saMmata che. ane avyavadhAnavaDe karIne-AMtarAM vagaranA kAraNavaDe karIne yathAkhyAta cAritra ja mokSanuM aMga che. ane te strIomAM na saMbhave tema na kahevuM. kAraNa ke kSAyika samyatvanI jema yathAkhyAta cAritranuM paNa avirodhIpaNuM che sAmagrInI tulyatA baMnemAM hovAthI che. temaja bIjuM paNa dAnAdika eTale ke-dAna-zIyala-tapa ane bhAvanArUpI dharmakRtya strIomAM dekhAya che. e pramANenI vicAraNAmAM dharmakRtyane AzrIne puruSo karatAM strIomAM durbaLatA nathI. paraMtu puruSonI samovaDI strIo che. || gAthA-20 || have puruSanI apekSAe karIne strIonuM dharmamAM paNa daDhatApaNuM saMbhave che te darzAve che. titthayarANaM jaNaNI, itthIvaggaMmi teNa jinndhmmo| thINaM tibbo rAgo, teNeva na sttmiigmnnN||21|| tIrthakara bhagavaMtonI mAtAo strIvargamAMthI ja thayelI che. eTale strI jAtimAM ja tIrthakaranI mAtA rahelI hoya che. ane te kAraNathI puruSanI apekSAe strIone jinezvara bhagavAnanA dharmamAM tIvra rAga hoya che. ane Ama hovAthI te kAraNavaDe karIne ja ame kalpanA karIe chIe ke strIone sAtamI narake javApaNuM nathI. bhAvArtha to A pramANe jJAnAdi lakSaNa evo je dharma tenA AdhArabhUta tIrtha che. ane tenA sthApaka tIrthakara ja che. ane te tIrthanI avicchinna pravRttinA kAraNabhUta gaNadhara Adi sAdhuo che. ane te badhAnI mAtAo strIo ja che. ane mAtAono potAnA putrone viSe akRtrima sneha hoya che. ane te kAraNathI pitA AdinI apekSAe mAtAo potAnA saMtAnone atineha pUrvaka pAlana kare che. A jagatanI sthiti che. A kAraNathI ja bhagavAn RSabhadeva pravrajita thayA bAda putranA nehavaDe karIne zokanA azruone choDatI ane nisteja locanavALI thayelI evI marUdevI mAtA, bharata mahArAjAne A pramANe
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda kahe che. "he bharata! mAro putra RSabha bhUkhyo-vastravagarano-vAhanavagarano ane vanavAsI thayelo ekalo ja vanamAM paribhramaNa kare che. tuM to rAjayasukhamAM evo lIna thayo chuM ke tenI vAta paNa karato nathI." ityAdi upAlaMbhaparAyaNa evI marudevIe-1-hajAra varSa sudhI kSaNa mAtra paNa svasthatAne pAmI nathI."AvI paristhiti nAbhikulakaranI nathI thaI! janma denArI mAnI vAta to dUra rahI. paraMtu kukSimAM dhAraNa karavA mAtrathI devAnaMdA brAhmaNI jyAre mahAvIradevane vaMdana mATe AvI tyAre animeSa dRSTie mahAvIra devane jotI chatI vikasIta romarAjIvAlI thaI ane atisnehane laIne stanamAMthI dUdha AvavAvaDe ArtakaMcukI vAlI thaI hatI. e to pravacanamAM pratIta ja che ne? e pramANe tIrthaMkaranI mAtAono ane tenI jAtanI bIjI strIono tIrthakarane viSe, tIrthaMkaranA apatya evA sAdhuone viSe ane tIrthakaranA bhASita evA zruta-cAritra Adi dharmamAM tIvrarAga yogya che. ane te rAgathI puruSanI apekSAe adhikatara dharmanI prApti dekhAya che. balake A vAtano apalApa karavo e koInA mATe zakya nathI. evuM nA bolavuM ke atyAre A badhuM che te pahelAM AvuM nahotuM' evI zaMkA nA karavI. tIrthaMkara prabhunA samaye paNa evuM ja hovAthI te A pramANe chaghaWkAlane viSe prabhu mahAvIradeva vaDe karIne "dravyathI aDadanA bAkuLA, kSetrathI eka paga DelImAM ane eka paga DelI bahAra hoya evI rIte, kALathI badhA bhikSAcaro nivRtta thayA hoya. bhAvathI rAjaputrI hoya ane dAsatvane pAmelI hoya. muMDita mastakavAlI hoya dAsatvane pAmelI hoya, aTTamanA tapavAlI hoya, ane sUpaDAnA khuNAmAM rahelI evA aDadanA bAkaLAne rotI chatI jo ApatI hoya to mAre pAraNuM karavuM.' '' * e pramANe dhora abhigraha dhAraNa karyo chad, abhigrahanA cAra mahinA gayA bAda kauzAMbI nagarInI aMdara zatAnika rAjAnI rANI mRgAvatI, bhagavaMta uparanA tIvrarAgavaDe karIne haMmezAM ciMtAvalI thaI chatI "bhagavAnanuM pAraNuM kyAre thaze?' ema sAcuM bolanArA nimittiAone pUchatI hatI. te vakhate karoDo saMkhyAnA zrAvako vidyamAna hovA chatAM paNa koI zrAvake pUchyuM nathI. temAM zuM kAraNa? rAga ke bIjuM kAMI? te poteja vicArI levuM. tevI ja rIte bhikSA lIdhA sivAya pAchA pharatAM joIne caMdanabALA ja raDI, e pramANe koI zrAvaka raDyo tevuM sAMbhavyuM che kharuM? evI rIte makhaliputra gauzAlAe mukelI tejolezyAnA kAraNe utpanna thayela lohIkhaMDa vADAnI mahAvIradevanI pIDA sarvamanuSyone pratIta ja hatI. paraMtu te pIDAne zAMta karavA mATe revatI zrAvikAe ja auSadhanI ciMtA karI hatI. te vakhate karoDonI saMkhyAvALA zrAvako to nizcita ja hatA. A badhAmAM dharmarAganuM tAratamyapaNuM ja saMbhave che. tethI karIne siddha thAya che ke puruSonI apekSAe keTalIka strIomAM dharmarAnanuM adhikapaNuM hoya che. ane ethI ja bhagavAna mahAvIra devanA sAdhuo karatAM bamaNI saMkhyAvAlI sAdhvIo mokSamAM gayelI che. paryuSaNA kalpamAM kahyuM che ke "zramaNa bhagavAna mahAvIradevanA 700aa sAdhuo siddhipadane pAmyA ane caudaso sAdhvIo siddhipadane pAmI." e pramANe zrI RSabhadeva AdimAM paNa jANI levuM.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 v> 89 vAdI prazna kare che ke strIo, udita thayelA anaMtA pApothI pIDAtI hoya che. AgamamAM kahyuM che ke 'anaMtI pApanI rAzi jyAre udayamAM Ave tyAre strIpaNuM prApta thAya che. e pramANe he gautama ! tuM samyak jANa.' A vAta tamo zvetAMbarone paNa saMmata che. to evA prakAranI strIo mokSagamanane yogya kevI rIte? jo ema kaheto hoya to bolIza nahiM. ethI ja karIne puruSo karatAM paNa strIomAM dharmanI dRDhatAmAM je kalpanA karI che tenuM prAmANikapaNuM che. tethI lokane viSe eka subhaTa ane be vairIthI gherAyelo hoya ane te banneno jaya kare to te subhaTa baLavAna kahevAya. te jyI subhaTanI apekSAe pAMca vairIone pahoMcI vaLe te mahAbalavAn kahevAya. evI rIte anaMtI pApa prakRtione jItIne muktine bhajavAvALI strIo puruSo karatAM dharmamAM atidRDhatAvALI hoya ema nakkI thAya che. ane A pApavaDe karIne sAtamI narake gamana thAya tevuM tAre na vicAravuM. athavA to ame utprekSA karIe chIe ke tIrthaMkaranI mAtAe potAnA putrane A pramANe yAcanA karI ke 'he putra! teM mArI kukSimAM utpanna thayo che. tethI mArI jAtanI strIone sAtamIe javAnuM nivAraNa kara e pramANe mAtAnI yAcanA vaDe karIne strIone sAtamI naraka javAnuM nivAryuM hoya' tevI rIte prabhue paNa mAtAnI bhaktivaDe karIne strIonuM sAtamI narake javAnuM nivAryuM. have digaMbara zaMkA kare che. tame kIdhuM ke puruSanI apekSAe strIonuM baLavAnapaNuM che te zuM 'badhA puruSothI badhI strIonuM hoya? athavA keTalAka puruSothI badhI strIonuM? athavA badhA puruSothI keTalIka strIonuM? athavA keTalAka puruSothI keTalIka strIonuM'? A pramANe tuM pUchato hoca to tAruM kahevuM barobara che! paNa he digaMbara! ame paNa tane pUchIe chIe ke je strIonuM durbalapaNuM teM kahyuM te zuM? badhA puruSothI badhIya strIonuM? ityAdi teM kahelA cAra vikalpamAMthI cA vikalpane AzrIne kahyuM che? pahelAM traNa vikalpanI aMdara pratyakSa bAdhAno saMbhava hovAthI 'cotho vikalpa amane saMmata che.' jo ema kaheto hoya to amAre paNa e pakSa kabUla che. eTale keTalAka puruSothI keTalIka strIo baLavAna hoya che. vaLI digaMbara kahe che ke 'strIone ja abalA kahI che to te kema kIdhuM?' ema jo pUchato hoya to tAro ja abhiprAya amane kahe pachI ame kahIzuM. to digaMbara kahe che ke 'muktigamanane yogya zubha adhyavasAyano abhAva hovAthI urdhvagamananA sAmarthyano abhAva hovAthI abalA kahIye chIe.' ema jo kaheto hoya to amArA zvetAMbarano abhiprAya sAMbhaLI le. sAtamI narakamAM gamanane yogya kilaSTa pariNAmano abhAva hovAthI abalA kahevAya che. eTalI adhogamananI zaktino abhAva hovAthI strIone abalA kahevAya che. A kAraNathI ja lokane viSe pApathI kAyara evI strIo yuddha AdimAM upayogI nathI te to tane paNa pratIta ja che. ane pApa karavAmAM kAyara hoya te dharma karavAmAM kAya hoya evI zaMkA karavI nahiM. jo evI zaMkA karIza to tIrthaMkara Adine viSe vyabhicAranI prApti thaze. kAraNa ke teomAM pApanuM kAyarapaNuM hovA chatAM paNa dharmane viSe zauryanuM darzana thAya che / gAthA-21 // pra. 5. 12
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 kupakSakauzikasahasrakiraNAnuvAda have pahelAM kahelI vAta jANe visarAI gaI na hoya tema digaMbara zaMkA kare che. aha dubbalayA maNasA, jeNa na gacchaMti sattamiM puDhaviM / tA kaha khavagaseNi, paDivajia muttimuvaIti ? // 22 // have 'strIomAM manovIryanI durbalatA che. te kAraNathI sAtamI narake jatI nathI. to tevI manovIryanI durbalatAvALI strIo, kSapaka zreNI svIkArIne mokSane kema pAme? koI hisAbe na ja pAme, A pramANe digaMbaranA pUrvapakSanI udbhAvanA paNa karI. / / gAthA-22 // have jeonI sAtamI narake javAnI zakti che teonI ja mokSe javAnI zakti hoya. e pramANe digaMbaramatamAM AruDha thayelI vyaktine vyabhicAravaDe dUSita karavA mATe kahe che. ahagamaNe jassa sattI, uddhaM sattIvi tassa ceva tti / baladevavAsudevesu nevaM niyamo milaro||23|| jema jIva vizeSanI adhogatimAM zakti hoya tema tenI urdhvagatimAM paNa hoya che. evI je tArI vyApti che te vyApti, zIta ane uSNasparzanI jema bAdhathI prasAyelI che. jevI rIte brahmadatta cakravartInI adhogatigamanamAM zakti hatI. temAMnI thoDI dhaNI paNa zakti urdhvagamanamAM nahotI. citra sAdhunA hajAro upadezovaDe karIne paNa mokSanA hetubhUta cAritra nahiM svIkAreluM hovAthI. have jAti vizeSanI adhogamanamAM zakti che te jAtivizeSane urdhvagamanamAM paNa hoya che te pramANenI vyApti paNa kathaMcit bAdhagrasta hoya che ane kathaMcit vyabhicAragrasta hoya che tethI te niyama barAbara nathI tenI upara dRSTAMta Ape che. baladeva jAti vizeSanI adhogamananI zaktinA abhAva hoye chate paNa urdhvagamananI zaktino sadbhAva che. vAsudeva jAti vizeSanI adhogamananI zaktino sadbhAva hoye chate urdhvagamananI kiMcit paNa zakti nathI. AgamamAM kahyuM che ke 'baladevo urdhvagAmI hoya che. ane vAsudevo adhogAmI hoya che.' e pramANe Avazyaka niryukti gAthA-415mAM jaNAvela che. e pramANe adhogamananI zaktithI zUnya evI strIo paNa baladevanI jema urdhvagAmI bane ja che. have ahiM digaMbara zaMkA kare che ke jo ke adhogati gamananI zaktithI sahita baLadeva Adi hotA nathI to paNa te puruSo ja che. ane ethI karIne puruSatvanI jAtie karIne baLadeva samAna jAtivALA bIjA puruSo adhogamananI zaktithI sahita hoya che. ane ethI ja karIne upacAradvArA baLadevo paNa tevA sAmarthyavALA kahI zakAya ja.' pramANe jo kaheto hoya to manutva jAtie karIne strIsamAna jAtIya evA bIjA mANaso evA prakAranI zaktine bhajavAvALI hoya. kAraNa ke yuktinuM banne ThekANe tulyapaNuM che. tethI karIne baLadevanI jema strIone paNa mukti, yuktithI siddha che. ane siddhAMta siddha paNa che. paryuSaNA kalpamAM kaheluM che ke 'zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmInI 1400
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 ~ 91 sAdhvIo mokSapadane pAmI.' tevI ja rIte Avazyaka sUtramAM paNa 'nAbhirAjAnI patnI marUdevI siddhipadane pAmI.' tevI ja rIte matsyonI adhogatimAM sAtamI naraka sudhInI zakti hoya che. jyAre upara javA mATe sahasrAra devaloka sudhInI ja zakti hoya che. eTale mAchalA Adione viSe paNa vyabhicAra Avaze. e pramANe adhogamananI zaktino abhAva hoye chate paNa urdhvagamananI zaktine bhajavAvALA jinezvara bhagavaMto ane gaNadhara bhagavaMto Adi caramazarIrIo hoya che. kAraNa ke teono tevA prakArano svabhAva hovAthI : ethI karIne teone viSe paNa vyabhicAra pragaTa ja che. Ano bhAva e che ke vAsudevonI adhogamanamAM zakti che. urdhvagamanamAM jarA paNa nathI. baLadevone urdhvagamanamAM zakti che paNa adhogamanamAM jarA paNa nathI. mAMchalAMonI nIce javAmAM ghaNI zakti che. ane upara javAmAM ochI zakti che. strIonI upa2 javAmAM ghaNI zakti che. ane nIce javAmAM ochI zakti che. e pramANe sArI rIte vicArIne adhogamananI zakti te urdhvagamananI niyAmaka banatI nathI. kAraNa ke baLadeva ane vAsudevamAM vyabhicAra Avato hovAthI. / / gAthA-23 // have 'adhogatimAM tulya sAmarthya hoya chate urdhvagatimAM paNa tulya sAmarthya hoya che.' e pramANe digaMbare jaNAvelI vyAptine sarvathA DhIlI pADI devA mATe kahe che. sarisava sauNi bIAi nirayagamaNaM, uppaya sappi 'tthI "jalayarANa sannINaM / samagamaNaM // 24 // kameNa uDUDhaM tu bhUjaparisarpa-pakSIo-siMha Adi copagAM prANIo, uraparisarpo-srIratna Adi ane je mAchalA Adi saMzIo che. teonuM bIjI naraka AdimAM krame karIne naraka gamana kaheluM che. saMzIo eTalA mATe lIdhAM che ke asaMzI evA prANIonuM ratnaprabhA naraka sudhInI utpatti jaNAvelI che. A saMzIomAM bhujaparisarpo paNa utkRSTathI bIjI vAlukA prabhAmAM utpanna thAya che enAthI nIce nahiM. paMkhIo paMkaprabhA sudhImAM utpanna thAya che. tethI nIce nahiM. yAvat mAchalAMo sAtamI narake paNa jAya che! jyAre A badhI tiryaMcanI jAtinuM uMce javuM sarakhuM che. arthAta sahastrAra sudhI teonI utpatti thaI zake. ethI karIne sarisRpa AdinuM adhogamanamAM viSamapaNuM hovA chatAM paNa urdhvagamanamAM zaktinuM sAmyapaNuM ja che. ema kahIne digaMbare ubhI karelI A vyApti mULamAMthI ukheDIne pheMkI dIdhI jANavI / / gAthArtha-24|| have atyAra sudhI A badhI kahelI vAtane cAlu adhikAramAM joDe che. evaM thI purisANaM, bheaMmi ahogaI ca ahigicca / duMmaLe memo,nasthi citte thImuttI rA e pramANe pUrve kahelAM bhujaparisarpa Adi jAtinA dRSTAMtavaDe adhogatine AzrIne strI puruSanA
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakozikasahasrakiraNAnuvAda vaiSamyapaNAmAM paNa urdhvagamanamAM bheda nathI. te kAraNa vaDe karIne strIone mukti hoya che. mAMdA mANasane kaDavA auSadha pAvAnI jema A yuktiono samudAya, nahiM icchatA chatAM evA digaMbaranA gaLe vaLagI tema jANa. / / gAthA-25 // 92 have strIone cAritra nahiM aMgIkAra karavAmAM trividhasaMghanI Apatti AvavAvaDe karIne poNuM tIrtha thaze. e pramANenA vicArathI bAhya evo digaMbara zaMkA kare che ke abalA cIvaravariA cIvaravariANa hoi mamakAro / mamayA pariggaho khalu, teNaM no thINa cAritaM // 26 // tuccha sattvavALI evI strIo vastrathI DhaMkAyelI hoya che. ane vastrathI DhaMkAyelI strIne mamatA tathA parigraha hoya che. AgamamAM mucchA hio vRtto e pramANenuM vacana che tethI karIne parigrahapaNuM hoye chate strIone cAritra hoya nahiM. // gAthA-26 | have cAritranA abhAvathI zuM thAya? te kahe che. caraNAbhAvA mokkho, itthINaM natthi tattha ko doso ? | na hi sAmaggI abhAvA, kajaM uppajjae kiMci // 27 // cAritranA abhAvathI strIone mokSa nathI. ema kahevAmAM zuM doSa? koI paNa jAtano doSa nathI. sAmagrInA abhAve karIne avikala evA kAraNanA abhAve karIne jema ghaDA AdinuM kArya utpanna thatuM nathI tema cAritranA abhAvathI strIone mokSano abhAva che. / / gAthA-27 / A pramANenA digaMbaranA pUrva pakSane dUSita karavA jaNAve che ke jai itthINaM vatthaM, sahajAyaM tA tauvva no doso / aha baMbhavvayaheU, to'NuguNaM saviIArA teM je kahyuM ke 'strIo vastrathI AvRta che.' to te vastra, zuM strIone sAthe janmyuM che? ke brahmacaryanA pAlananA mATe che? pahelo pakSa pratyakSa bAdhita che. kAraNa ke strIone cAmaDInI jema vastra sAthe janmavuM joyuM ke sAbhaLyuM nathI. tene jo sahajAta mAnIye to cAmaDInI jema vastra paNa parigraha na thAya. ane bIjA pakSanI aMdara vasra cAritrane anukUla che. kAraNa ke brahmacaryanuM je kAraNa hoya te cAritranA abhAvano hetu nathI hoto. zIta-uSNanA sparzanI jema viruddha hovAthI, ane tethI karIne siddha che ke vastra dhAraNa karavuM. te ja cAritrano hetu che. vaLI he digaMbara! strIone vastrano paribhoga je che te tIrthaMkaroe upadezelo che? ke tArA matanA AkarSaka evA zivabhUtivaDe karIne prarupAyelo che? ke azakya parityAgathI kahelo che?
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 te pahelA vikalpamAMetIrthakare upadezelAmAM hoya to "vastrathI AvRta thayelAnI ja mukti siddha thAya che. e pramANenuM vacana hovAthI. paramabuddhimatapaNuM hovAvaDe karIne parama kaNAne bhajavAvALA evA bhagavaMto, strIone mATe muktidhAtakano upadeza Ape nahi. ane jo e pramANe hoye chate bIjI vAta to dUra raho. paraMtu tIrthakaro paralokamAM niMdya bane. ' have bIjA vikalpane viSe strIoe zivabhUtinuM zuM bagADyuM ke jethI karIne te pApAtmAe strIone vastranuM dAna karavAvaDe karIne emanI muktino upaghAta karyo? aMdaranA vaira vagara tevA prakAranI utkRSTa saMpadAno koI ghAtaka banato nathI. have jo ema kaheto ho ke zivabhUtie strIone je vastranuM dAna karyuM te brahmacaryanA pAlana mATe ja karyuM hatuM. ema jo kaheto hoya to amArA kahelA mArge tuM vagara kahe AvI gayo. kAraNa ke je brahmacarya AdinA pAlananuM kAraNa che te saMyamanuM kAraNa che ja ane ethI ja karIne siddha che ke niSparigrahitAnA kAraNabhUta vastra pAtra Adi che. have tAro je trIjo vikalpa je azakya parityAga karyo che evo hovAthI tAro trIjo vikalpa che te tuccha che. kAraNa ke pratyakSa bAdha hovAthI. bAlyAvasthAnI jema bIjI avasthAomAM paNa vastranuM rahitapaNuM sArvajanIna che. have jo vastra sahitapaNuM kAdAcitya che ema jo hoya to puruSone paNa gRhasthAvasthAmAM vastrasahitapaNAno sadbhAva hovAthI puruSone paNa muktinA abhAvanI Apatti Avaze. have te kAdAcitkapaNuM pravrajyA svIkAryA bAdanuM che ema kaheto hoya to te harasa-bhagaMdara Adine viSe enA vraNanA chidramAtrane upayogI evA vastrane dhAraNa karavuM te zuM doSa nathI? tevA vraNamAtrane mATe upayogI evA vastramAM mUchano abhAva hovAthI doSa nathI. ema jo kaheto hoya to lAMbo kALa jIva. to ThaMDI-taDako-vAyu-daMza-mazaka AdithI bAdhita evA zarIranI cikitsA mAtrarUpe upayogI evA vastrane viSe mUcha kayAMthI hoya? ema vicArIne mokSa sAdhananA kAraNabhUta evA zarIranuM paNa upaSTabhaka=upakArI evuM vastra dharmanuM upakaraNa che. ane teno je parigraha-vastranuM grahaNa karavuM e mUcha viSayaka nathI paraMtu ethI atirikta ane asaMyamanuM kAraNa hoya tevA parigrahane eTaleke mUcha viSayakane parigraha AgamamAM kahyo che. prAsAda banAvavAnA abhiprAyavAlA zrAvake prAsAda AdinA mATe je potAne svAdhIne kareluM evuM suvarNa Adine tathA dharakAryamAM upayogI evA ane potAnI mAlikInuM thayeluM evA dhanane tArAvaDe paNa sarakhuM kahevAtuM nathI. have temAMthI je eka dhana potAne svAdhIna kareluM che te dhana, dharmanA upaSTabhaka=upakArI tarIke hoya to mokSanuM aMga che. jyAre bIjuM potAne AdhIna kareluM dhana, AzravanA kAraNabhUta hovAthI saMsAranuM kAraNa che. e pramANe saMyamane mATe ane asaMyamane mATe grahaNa kareluM vastra paNa samasvabhAvavALuM banatuM nathI.
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94 4 ' kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda vAdI prazna kare che ke "kanaka AdinAM aparigrahanI ApattivaDe karIne jagatamAM koIpaNa parigraha nahi banI zake ane e pramANe thaye chate parigraha ane aparigrahanI vicAraNAne aMjali ApavA jevuM zuM nahi thAya?" ema jo kaheto hoya to kahIye chIe ke tamArI paMDitAI kharekhara abhUta che. ame svarUpavaDe karIne vidyamAna suvarNa Adi vastusamudAyane parigraha ke aparigraha nathI kahetA; paraMtu saMyamane upadhAta karanAra ane mUcha viSayaka hoya tene parigraha kahIye chIe. vizeSa Avazyaka bhASya tamhA kimatthi vatthu, gaMtho'gaMtho va sabahA loe| gaMtho'gaMtho va mao, mucchamamucchAhiM nicchyo||1||2573|| vatthAi teNa jaM jaM, sNjmsaahnnraagdosss| taM tamapariggaho cia, pariggaho jaM tduvghaaii||2||2574|| enI TIkAno ekabhAga A pramANe che. tevI vastu lokamAM nathI kahI ke je potAnA svarUpavaDe karIne sarvathA graMtha ke agraMtha bane evI ekeya vastu nathI. tethI ja karIne mUcha e ja parigraha kahelo che. tenA evuM vacana hovAthI je vastra-deha-AhAra-suvarNa AdinI aMdara mUcha utpanna thAya tene nizcayathI=paramArthathI graMtha-gAMTha kahela che ane je padArthane viSe mUcha na thAya te agraMtha ran A ja vAtane vadhAre spaSTa kare che. te kAraNathI rAga vagaranA ane dveSa vagaranA AtmAone saMyamanA sAdhanarUpa evA je vastrAdi che tene aparigraha kahelo che ane saMyamanA je upaghAtaka sAdhano che tene parigraha kahelo che ane tethI karIne vastra-pAtrAdi je che te saMyamopakAraka che te vAta ahiMA ja ane AgaLa paNa kahevAze. || gAthArtha-28 have pachInI gAthAmAM strIone vastrono je paribhoga che te zuM tIrthakarono upadezelo che? ItyAdirUpa je traNa vikalpo ane e traNa vikalparUpI trizUlathI haNAyelo ane tethI vyAkulita thayelo ane palAyananI dizAne nahi pAmato evo digaMbara have "strIone brahmacaryanA pAlana mATe vastra kahyuM che e pramANe kahe che. to e vAta to "sarvaviratine anukUla ja che' AvuM amAruM vacana sAMbhaLIne digaMbaroo have zuM karavuM? tenA mATe upadeza Ape che. tA jaha dehaM sNjm-bhaaruvvhnntthmnmaaiihiN| . posijA taha niyamA, pAlehivi cIvarAIhiM // 26 // pUrve kaheluM deha-zarIra, saMyamabhArane vahana karavA mATenuM sAdhana che. ane tethI tene azana-pAna
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 4 95 khAdima-svAdima AdivaDe poSaNa ApavuM joIe, e vAta tane paNa pramANa che. to te zarIrane upakAraka evA vasati-pAtra-vastra Adine dhAraNa karavAvaDe karIne saMyamanuM pAlana kara A upadeza Apyo. ane ethI karIne A pramANe nahi kare to saMyamapAlananA kAraNabhUta evA zarIranI rakSAne mATe tAre azana Adi grahaNa karavuM paNa baMdha thaI jaze. A kahevAno bhAva e che ke saMyamanA kAraNabhUta evA zarIranA pAlananA nimittarUpa evA vastra Adie tAruM zuM bagADyuM? ke tethI karIne jema sudhAthI pIDita zarIra saMyamano hetu banatuM nathI. tevI rIte TADha-taDako-DAMsa-macchara AdithI pIDita thayeluM evuM zarIra paNa saMyamano hetu banatuM nathI. ema tuM samaja. // gAthA-29 | have vastra-pAtra-AdinA dhAraNa karavAmAM je guNo che te batAvavAne mATe kahe che. loANuvatti dhammo, lajjA taha baMbhacerarakkhA y| sIAtavadaMsamasaga-pIDArahiassa sajjhANaM // 30 // vastra dhAraNa karavAmAM lokapratIta evo pahelo guNa lokAnuvRtti dharma sacavAya che. loka eTale janasamavAya = mANaso, nahi ke tiryaMco. kAraNa ke tiryaMcone lajjAdi kAraNa mATe vastra dhAraNa karavAno asaMbhava hovAthI. manuSyorUpI je lokano anAdisiddha evo je AcAra te rUpI je dharma tene sAcavyo kahevAze. tevI rIte lajjAsaMyamanuM pAlana karyuM gaNAze ane vastranA abhAve gadheDA AdinI jema avizeSe karIne lajjArahitapaNuM thaze. ane lajajArahitane cAritranuM pAlana kyAMthI hoya? ane vastrAvRtavAlAne lajAvaDe karIne paNa brahmacarya che. jo vastra na hoya to ghoDIne dekhIne jema ghoDo, liMga vikRtine pAme che. tema strInA darzanathI liMga AdinI vikRti thaze. ane e vikRti thavAvaDe karIne pravacana = zAsananI apabhrAjanA thaze-niMdA thaze. ane abrahmanI sevA AdivaDe sarvajanavidita evA je ghaNAM doSo che te badhAnI prApti thaze. ane vastra dhAraNa karavAvaDe karIne zIta-uSNakAla Adine viSe ThaMDI-taDako-DAMsa-macchara Adi dvArAe je pIDA thAya che te pIDAthI rahita banyo sato dharma ane zukalarUpI sadhyAnane dhyAvavAnuM thAya ane vastranA abhAve to bhUkha-tRSA AdithI anAkula hoya to paNa durbAna thAya. eTale agnithI tApavAnuM ane ghAsa Adine sevavAnuM e rUpa durgAna thAya. ane tenA AsavanavaDe karIne asaMyama thAya. gAthA-30 || have vastra dhAraNanA bIjA paNa guNo kahe che. pavayaNakhisA paravaggamohudayavAraNaM ca vtthehiN| tasathAvarANa jayaNA, pattehiM taheva vinnnneaa||31|| AzcaryanI vAta che ke A muMDIAo-pApAtmAo, amArI putrI-vahuo Adi svajanone
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda potAnuM avAcya dekhADatAM paNa lAjatAM nathI. ethI karIne nirlajja evA teo amArA gharamAM na peso." ityAdi vacanavaDe karIne pravacananI avahelanA thAya che. tevI rIte puruSanI apekSAe paravarga je strIvarga tene mohano udaya thAya. ghaNuM karIne strI-puruSa A banneno svabhAva evo che ke vasrarahita evA paravargane joIne mohano udaya thAya ja che. ane A banne kAraNonuM nivAraNa vastra dvArA ja thAya che ane parSadAne dharma prAptinA kAraNabhUta evA vastra Adi sAdhunA vezathI utpanna thayela rupavastra Adi AcAryanA guNone potAnI buddhie joDI devA. have digaMbara zaMkA kare che ke jinezvara bhagavaMto tathA jinakalpika Adio vasUAdithI rahita ja hoya che. to teomAM A guNo kevI rIte?' ema jo kaheto hoya to bolIza nahi. jinendra Adione paNa lokAnuvRtti Adi kAraNano sadbhAva hoya chate vastrano sadbhAva ja hoya che. ane amAre paNa e saMmata che. te kevI rIte? ema pUchato hoya to sAMbhaLa. jinezvara bhagavaMto gRhastha dharmamAM bALabhAvamAM ane bALabhAva vyatIta thaye chate yathocita evA vastra ane alaMkArathI alaMkRta ja hoya che. dikSAne aMgIkAra karavAnA avasare to devendra hAjara karela devadUSya vastrane "savastrapAtra dharma mAre jaNAvavo che." ema vicArIne DAbA khaMdhAra dhAraNa kare che. Ava. ni 227 gAthAmAM jaNAve che ke "covIzeya tIrthaMkaro eka devadUSya grahaNa karIne nIkalyA." teone vastranuM paheravApaNAno je abhAva che te to puNyotkarSano udaya hovAthI ane niMdanIyapaNAno abhAva hovAthI nagna hovA chatAM paNa teo subhaga dekhAtAM hovAthI vastra paheravAno abhAva che. kaheluM che ke "bhagavaMto nahiM bhaNyA chatAM vidvAnuM che, paiso nahi hovA chatAM paramezvara kahevAya che. ane alaMkAra dhAraNa na karyA chatAM paNa subhaga kahevAya che evA jinezvaro tamAruM rakSaNa karo." vaLI jinezvara bhagavaMtono guhya pradeza vastranI jema sapheda prabhAmaMDalathI AcchAdita hoya che. ane tethI karIne carmacakSuvALAone guhyabhAga dRSTigocara thato nathI. dharmasaMgrahaNI sUtranI 1116mI gAthAmAM kahyuM che ke aNNesiM mohodayaheuabhAvo, suhaannubNdhaao| guttiMdiayA ya guNA, aNanatullA muNeavvA // 1116 // tIrthaMkaranA rUpanuM darzana thayA bAda strIAdione mohodayanA hetutvano abhAva che. guptendriyatA-eTale gupta liMgatA ane ni:chidra evA pANipAtravALA hoya che. A badhA guNo tIrthakaramAM jANavA' vaLI kahyuM che ke "te bhagavaMto, nizcaya karIne nirUpama evI dhRti ane saMhananavALA hoya che, ane gUDha IndriyavAlA hoya che, ane prabhAmaMDale karIne AcchAdita dehavALA hoya che, jJAnAtizayanI saMpadAthI yukta hoya che, ane chidrarahita pANipAtravAlA karapAtrI hoya che, ane jitaparisaha Adi ananyatulyaguNovAlA tIrthakara jANavA." e pramANe dharmasaMgrahaNIvRttimAM kaheluM che ane tethI karIne niMdanIya evuM ane avAcya evA avayavAdinuM darzana aTakAvavA mATe vastraparidhAna Adi tIrthakarane hotuM nathI. ane tethI karIne "kAraNanA abhAve kAryano abhAva' e nyAya hovAthI
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 vastra nahi paheravAmAM paNa tIrthakaramAM lokAnuvRtti Adi guNono vilopa nathI thato. lokamAM paNa vastra paheravAnuM mukhya kAraNa e che ke asabhya avayavonuM gopavavuM te. marya-amartya lokanI lajAvaDe karIne lajjanIya evA avayavone gopavavAno svabhAva hovAthI vastranuM dhAraNa karavuM joIe. ane ethI karIne kahevata che ke "aho! AzcaryanI vAta che ke "nIce nAgo ane upara pAghaDI" e pramANe. - sudhA AdinA upazamanane mATe karAtA bhojanamAM jema azana AdinA anusAra mAdhurya Adino rasAsvAda ane zarIranI puSTi rahelAM che. tenI jema guhyaavayavanA AcchAdana karavAne viSe zarIra zobhA svayaM siddha thAya ja che. (eka nura AdamI-hajAra nUra kapaDA) nahi ke tenA mATe pahelethI ja pravRti karavI paDe. ane tIrthakarane pAtrano bhoga to sarvathA na hoya. kAraNa ke tIrthakara bhagavato achidrapANipAtravAlA che. ethI karIne teone bhojananA avasare hAthamAM nAMkheluM hoya tenI caMdra ane sUrya sudhI lAMbI zikhA thAya. paraMtu TIpuM na paDe! ane cAra jJAnanA balathI saMsakta che ke asaMsakta evA annane ane sajIva ke nirjIva jalAdine jANIne nirdoSa ja anAdine grahaNa kare che. tethI karIne e bhagavaMtane pAtra dhAraNa karavAmAM koI guNa nathI. koI kAraNa nathI. tema pAtra dhAraNanI jarUriyAta paNa nathI. vaLI je jinakalpiko che te be prakAranA che. eka labdhivALA ane bIjA labdhirahitanA. te labdhinI prApti paNa karmonA kSayopazamanA vicitrapaNAnA vazathI keTalAka jinakalpikone pAtra viSayaka labdhi hoya che. keTalAka jinakalpikone vastra viSayaka labdhi hoya che. ane keTalAka jinakalpikone bane viSayanI labdhi hoya che. temAM paNa jeone pAtra viSayeka labdhi che te karapAtrIo bane che. ane tethI karIne teone hAthavaDe azanAdi grahaNa karatAM chatAM koIpaNa jAtanI saMyama virAdhanA thatI nathI. tema pravacananI niMdA paNa thatI nathI. paraMtu pravacananI prabhAvanA thAya che. ane te labdhi A pramANe hoya che. jenA hAthanI aMdara hajAro ghaDAo samAI jAya athavA badhAja samudro samAI jAya. evA prakAranI labdhivALo pANipatatagrAhI thaI zake che.' AvI labdhivALAone vastra viSayaka labdhino abhAva hovAthI vastrane dhAraNa kare che. e vastra dhAraNa karavAmAM paNa jevuM sAmarthya hoya e pramANe koIka jinakalpI 1 kapaDo-2-kapaDAM-3 kapaDAM dhAraNa kare che. teone anukrame rajoharaNa-mukhavastrikA sahita 3-4-5-upakaraNo thAya che. evI ja rIte jeo vastrathI DhaMkAyelA nathI chatAM paNa nagna dekhAtAM nathI. te jinakalpikone vastraviSayaka labdhivALA jANavA. eTale vastra je kArya kare che te kArya viSayaka labdhine bhajavAvALA che. teonA vastranuM kArya, labdhivaDe ja thatuM hovAthI vastrano abhAva che. sUrya ugyA pachI vastune jovA mATe koI divAnI apekSA rAkhatuM nathI tema: kAraNa ke dIvAnuM kArya sUrye ja karyuM che. temAM paNa AvI labdhivALA hovA chatAM paNa zIta-uSNa Adine sahana karavAnA sAmarthyanI pra. 5. 13
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda apekSA rAkhavI paDe che. ane vastranI labdhivALA jinakalpikone upakaraNo che temAM vikalpano abhAva hovAthI nava prakAranA upakaraNo hoya che. A vastravALA jinakalpikone upakaraNo nava ja hoya che. sAta prakArano pAtraniryogarUpI je upakaraNa che temAM vikalpano abhAva hovAthI nava prakAranA upakaraNo hoya che. ' have je vastra ane pAtra A banne prakAranI labdhivALA jinakalpiko che. eone pAtra nathI hotA ane vastra paNa nathI rAkhavA paDatAM : kAraNa ke te baMnenA prayojanano abhAva hovAthI. kAraNa ke vastra ane pAtrathI utpanna thatuM je kArya che te labdhidvArA ja thAya che. Ubhaya labdhivALA hoya che teone upakaraNamAM rajoharaNa ane muhapatti-ema be hoya che. have A traNa prakAranI labdhi vagaranA je jinakalpiko che teoe to avazya vastra-pAtrAdi upakaraNa dhAraNa karavuM ja joIe. dharma saMgrahaNI vRttimAM kaheluM che ke "atizaya vagaranAe vastra-pAtra Adi sivAya cAritranuM pAlana karavuM azakya hovAthI teonI aMdara jevuM zarIranuM sAmarthya hoya tene anusAra koIka jinakalpI 1-kapaDAne dhAraNa karatAM tene-10-upakaraNa, 2-kapaDAMne dhAraNa karatAM hoya teone-11-upakaraNa ane 3-kapaDAMne dhAraNa karatAM hoya te jinakalpIkone 12-upakaraNo hoya che. * * kaheluM che ke "pAtra-1-pAtrabaMdha-2-pAtrasthApana-3-5llAo-4-pAtra kezarikA-pa-rajastrANa-6ne gucchA-7-A sAta prakArano pAtra niryoga kahevAya che. traNa kapaDAM = 2-sUtarAu ane 1-eka-garama ema traNa jANavA ane upakaraNanA bhede karIne e jinakalpikonA ATha bheda jANavA. te A pramANe.. -ra-ti-rU-23-4-5-6-nava rata rukSAraseva vArasa e e aTTha vigappA, jiNakappe hu~ti uvahissa // 2 // puttIrayaharaNehiM duviho, tiviho a ikkkppjuo| cauhA kappaTugeNaM, kappatigeNaM tu paMcaviho // 3 // duviho tiviho cauhA, paMcavihovi hu spaaynijogo| jAyai navahA dasahA, ikkArasahA duvAlasahA // 4 // 1-rajoharaNa-2-muhapatti A pahelo bheda. -rajoharaNa-muhapatti-ane 1-kapaDo bIjo bheda. rajoharaNa-muhapatti-ane 2-kapaDAM-trIjo bheda. rojaharaNa-muhapatti-ane 3-kapaDAM cotho bheda. rajoharaNa-muhapatti-ne 7-prakArano pAtra niryoga-pAMcamo bheda.
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 rajoharaNa-muhapatti-pAtraniryoga -1-kapaDI-chaThTho bheda.. rajoharaNa-muhapatti-pAtra niryoga-2-kapaDAM -sAtamo bheda. rajoharaNa-muhapatti-pAtraniryoga-3-kapaDAM AThamo bheda. e pramANe paMcavastugraMthanI 772-773-774mI gAthAmAM kaheluM che. AvA prakArano je jinakalpa che te saMpratikAle vicchinna thayo che. je kAle utpanna thayelo AtmA siddhigati pAmato hoya te kAle utpanna thayelA AtmAo ja jinakalpa svIkArI zake che bIjo nahiM! arthAta jayAre mokSamArga cAlu hoya tyAre jinakalpa cAlu hoya. sAMpratakAle tevA prakAranA svarUpano abhAva hovAthI. ane ethI ja karIne sAMpratakAle vikalpa ja hoya che. ane e sthavirakalpavALAne jaghanyathI-14-prakAranI upadhi hoya. temAM 12-prakAranA upakaraNa to jinakalpImAM kahyA che. te ja ane 13muM mAtraka ane 14mo colapaTTo. paMcavastunI 779mI gAthAmAM kahyuM che ke "A ja 12 prakAranI upadhi ane e uparAMta 1 mAtraka ane colapaTTo Ama 14 prakAranI upadhi virakalpikane hoya che.' temAM mAtraka tene kahevAya che ke sarva yatione yogya - vastuone grahaNa karavA lAyaka evuM je pAtra tene mAtraka kahevAya che. sthavirakalpane viSe utkRSTa rIte upakaraNanI ciMtA = vicAraNA vakhate TADha-taDako Adi sahana nahi karanAra evA tapasvI, bAla - glAna Adine AzrIne saMyamanA nirvAhanA hetu aMge Dabala athavA to ethI adhika upAdhi rAkhavAnuM nizIthacUrNi Adi AgamathI jANI levuM. e pramANe kahelA prakAravaDe karIne jinakalpiko ane sthavirakalpiko te bannene viSe paNa pUrve kahelA guNone mATe vastra dhAraNa karAya che. ane jo vastra dhAraNa na kare to pravacananI avahelanA Adi temaja strIjanane ane potAne paNa mohodaya thavA Adi ghaNAM doSo thAya che. ' have digaMbara prazna kare che ke "sarvasaMganA tyAgI evA sAdhuone lokanI anukRti vaDe karIne athavA lajjAvaDe karIne zuM prayojana che? urdu emaNe to lokAnuMvRtti ane lajjA choDI devAnI che." ema jo kaheto hoya to bolIza nahi pApanA upAdAnanA kAraNabhUta evI lokAnuvRtti AdinuM pariharaNIyapaNuM hovAthI : saMyamanA heturUpa evI lokAnuvRtti ane lajajAnuM pariharaNIyapaNuM nathI. paraMtu tenuM to upAdeyapaNuM che. jo ema na hoya to tArA jevA digaMbaravaDe karIne paNa jalathI zauca karavuM, mukhavivaramAM koLIyo nAMkhavo AdinuM je karavuM che te paNa lokAnuvRtti anusAre ja che. have digaMbara kahe che ke "vastratyAgamAM je thavuM hoya te thAo; paraMtu temAM niHspRhatA to thAya ja chene? ane e niHspRhatA cAritrane anuguNa karanArI che. e vAta tamane kema saMmata thatI nathI.?' ema jo kaheto hoya to tArI vAta ThIka che. dharmanA upakaraNathI atirikta upakaraNanA parityAgavaDe ja thatI evI niHspRhatA amAre saMmata che. nahi ke dharmanA upakaraNanA parityAgamAM paNa
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 + kapakSakauzika sahastrakiraNAnuvAda amAre niHspRhatA saMmata nathI, ane e vAta jo tane saMmata na hoya to tAre paNa kamaMDaluM-pIMchI Adi choDI devAnuM thaze. have jo tuM ema kaheto hoya ke "TADha-taDako-sahana karavAne mATe vastra tyAgI daIe chIe." ema jo kaheto hoya to bhale tenA mATe vastrano tyAga karI de. tenI koI nA nathI. paraMtu avAcya avayavone DhAMkavA mATe to vastra dhAraNa karavuM joIe. teTalA mAtranuM upayogI vastra dhAraNa karavAmAM zItAdine sahana karavAmAM aMtarAya nahi thAya. have pachI digaMbara kahe che ke "ane amAruM brahmacaryavrata ane gheryAdine jaNAvavAnA vizeSahetuthI nagnavrata dhAraNa karyuM che." ema ja kaheto hoya to lAvaNya Adi guNothI sahita evI strIonI sAthe besavuM enA Asana upara besavuM- saMvAsa karavo zayana karavuM e badhuM tane yogya che ane tenuM paNa eTale brahmacarya vairya AdinuM vizeSathI kAraNapaNuM thaze. ane vaLI nAnA evA tAre vezyAdi strIjana pAse besavuM uThavuM vagere vadhAre ThIka paDaze. kAraNa ke bhAMDaceSTAonuM tyAM ja yuktapaNuM che. nahi ke kuLavaMtI strIonI vacamAM avAcyaaMgane dekhADatAM besavuM ke rahevuM! e lokamAM yogya nathI. kAraNa ke tenAthI tAruM ane tenuM lokamAM atiniMdanIyapaNuM thAya che. vezyAjanonI sAthe besavAmAM brahmavratanI guptino bhaMga thAya." ema jo kaheto hoya to navamA guNasthAnaka sudhI vedano udaya niyata che. tIrtha to chaTTA-sAtamA guNasthAnakavartI sAdhune svAdhIna che ane chaThThI-sAtamA guNaThANAvAlA sAdhuonA nagnabhAvamAM tevA prakAranA strIAdinA darzanavaDe karIne indriyanI vikRti thavAno saMbhava hovAthI kevI rIte brahmacaryanI guptinI sthiti raheze? athavA to pravacanano uddAha kema nahi thAya? e badhuM AMkha mIMcIne khAnagI rIte khuNAmAM besIne vicAra karIne he Arya! anAryanuM cinDa choDI de. vaLI lokabhASAmAM je abhASya liMga viSayaka che tene nIca jAti paNa kayAreka krodha viSayaka kaleha Adi prayojana vizeSamAM pratipakSanI sAme aprItinA kAraNavaDe karIne pANImAM gocara karato sAMbhalyo che. paraMtu ukta kAraNano abhAva hovA chatAM paNa kuLavaMtI evI strIjanone dRSTi gocara karato tuM ja dhITho dekhAya che. ethI karIne tArI kuvikalpanAvaDe karIne saryuM ane e pramANe hovA chatAM paNa tane vastra dhAraNa karavAmAM ruci na hoya to tArI morapIMchIne jema rAkhe che tema pIMchAnI gUMthelI sAdaDI banAvIne athavA to tevA prakAranI lAkaDAnI laMgoTa banAvIne tArA sAgarikane =liMgane gopavI deje. sAgArikane to DhAMkavuM ja joIe. have jIvarakSAnA hetubhUta evuM vastra, saMyamane upakAraka che te kevI rIte? te jaNAve che. trAsa ane sthAvara jIvonI yatanA vastravaDe ja thAya che. vastrapada upalakSaNa che. tethI karIne vastraniSpanna evA rajoharaNa Adino svIkAra karavo ane rajoharaNa AdivaDe karIne tra-sthAvara jaMtunI rakSA thAya che. te A pramANe, sUvuM-besavuM Adi kriyA karavAnI icchAvALAe zayyA AdimAM rahelA kIDI-kaMtha-Adi jIvanI rakSA mATenuM pramArjana avazya karavuM joIe. ane e pramArjana na karyuM hoya to temAM rahelA aneka trasa jIvono ghAta thAya che e vAta
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ da zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 4. 101 to tAre paNa saMmata che. ane te pramArjana rajoharaNa vaDe ja thAya che. jo ke pramAjavA mATe morapIMchI tAre paNa svIkaravI paDI che. paraMtu UbhayakAla chUTuM karIne paDilehaNa karavAnuM azakayapaNuM hovAthI te morapIMchInI aMdara rahelI lIla-phula, kaMtha AdinI virAdhanAno saMbhava hovAthI eja morapIMchI ajayaNAno hetu che. jevI rIte ughADe mukhe bolavAthI mukhamAM acAnaka mAkhI-macchara Adino praveza thAya tene paNa pratyakSa siddha ja che. ane sarvajJanA vacananA pramANavaDe karIne mukhamAMthI nIkaLatAM zvAsa AdivaDe karIne asaMkhyAta jIvAtmaka bAdara vAyukAyanI virAdhanA muhapatti sivAya nivAravA mATe samartha thavAtuM nathI. temaja DAMsa-macchara Adi vaDe parAbhavita thayela zarIra, jaldI khaMjavAlavuM AdinA karavAvaDe DAMsa-macchara AdinI paNa virAdhanA thAya. ane ThaMDI Adi vaDe karIne kaMpatA zarIrane mATe agnikAya AdinI sevanA karavI paDe. ane e sevA karavAthI aneka tra-sthAvara jIvanI virAdhanA thAya che. tevI rIte mahikA ane dhummasa AdinA paDavAvaDe karIne apakAyanI virAdhanA thAya che. A badhAya doSo zarIra nahi DhAMkelA prANIne saMbhave che. A badhAya doSonuM nivAraNa, vastra vinA karavuM zakya nathI. tevI ja rIte tAva vagerethI pIDita evA tArA zarIrane vastranA abhAve guptadorI che jenI evI sAdaDI Adi gRhasthanA upakaraNonI sevA karavAvaDe karIne gRhasthanI tulyatA ja che. ane pratilekhanAne ayogya evA gupta davaraka ane sAdaDI AdimAM trasa Adi aneka jaMtunI virAdhanA, pravacananI malinatAnA doSanA nivAraNa mATe traNa kapaDAM kahelA che. vizeSa AvazyakabhASyamAM 2575mI gAthAnI vRttimAM savistara kaheluM che ke kiM saMjamovayAraM, karei vatthAi jai maI sunnsu| sIattANaM tANaM, jalaNataNagayANa sattANaM // 1 // vastra Adi je che te saMyamane zuM upakAra kare che? ema jo pUchato hoya to te matimA! sAMbhaLa. eka to zItathI rakSaNa-tevI ja rIte agni-ghAsa AdimAM rahelAM prANIonuM rakSaNa vastrathI thAya che. have pAtrAo paNa saMyamane upakAraka che. pAtrAvaDe karIne vastranI jema trasa tathA sthAvara jIvonI yatanA thAya che. te A pramANe :-pAtrAnA abhAve bhojana karatAM chatAM cIkAzavALA dUdhadahIM AdinA biMduo nIce paDe ane te biMduo pRthvIpara paDatAM chatAM kIDI Adi jIvono sadya upaghAta thAya. ane jo e pramANe na hoya to enI gaMdhathI kIDI AdinuM kheMcAIne AvavAnuM thAya. ane e biMdunI cAre bAju ekaThI thayelI kIDI para koIno paga Ave to badhI ja kIDIo eka sAthe marI jAya. ane e dUdha-dahiMnA paDelA chAMTApara mAkhIo Adi beThelI hoya to tene khAvA mATe DheDagaroLI Ave ane tethI karIne mahAnuM asaMyama thAya ane e paDatAM chAMTA aTakAvavA mATe kuMDI ke kuMDuM rAkhavA vaDe karIne gRhasthanA bhAjanano vaparAza thayo. te vyApArarUpa asaMyama ja che. kAraNa ke te kuMDI ke kuMDuM paDilehaNa karela na hovAthI kuMthuM-lIla-phuga Adi jIvathI saMsakta hoya athavA sacitta jalathI kharaDAyela hoya. kadAcita A pramANenA doSano abhAva hoya to paNa mananI zuddhi nathI. ane te bhojanavyApAramAM paDelA biMduono gRhastha kareluM paraThavuM ke potuM karavuM temAM kahevA prakAravaDe karIne
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 je ' kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda jIvono saMhAra che. ane sacitta jala AdivaDe karIne kuMDI-kuMDA Adi pAtro dhovAvaDe karIne ghaNA doSo rahelA che. tethI karIne kuMDI-kuMDA Adi asaMyama nivAraka nathI paNa asaMyama kAraka che. ethI karIne gRhasthanA pAtramAM vAparavuM e sAdhune mATe ayogya ja che. - dazavaikAlika sUtranI-259bhI gAthAmAM kahevuM che ke "onuM saMsapAsu, surano vA puoo. bhuMjato asaNapANAiM, AyArA pribhssi||1|| kAMsAmAM-kAMsAnA pAtromAM athavA zakorAdi pAtranI aMdara azana-pAna Adi khAto sAdhu, sAdhunA AcArathI naSTa thAya che.'' ane hAthavaDe karIne khAnArane drAkSa AdinI aMdara rahelA traNa Adi jIvonI yatanA thatI nathI. tevI rIte gaLavA = TapakavA dinA bhayavaDe karIne dahIM Adi DhIlI vastu jaldI jaldI khAvA jatAM temAM paDelA jIvono paNa nAza thAya che. tevI ja rIte pAtranA abhAve gocarI pANI lAvIne bALa-glAna AdinI vaiyAvacca karavAno asaMbhava hovAthI temanI bhakti na thAya. vizeSAvazyakabhASya = 2578 = 2579 gAthAmAM kahevuM che ke - saMsattasattu gorspaannypaanniiapaannrkkhtthN| parigalaNa pANa dhoyaNa pacchAkammAi ANaM c||1|| parihAratthaM pattaM gilANa bAlAdvagnahatthaM c| dANamayadhammasAhaNa, samayA cevaM proppro||2|| saMsakta-bheguM kareluM sAthavo, gorasa-pAnaka-pANI ane jIvonI rakSA mATe temaja gaLavuM = TapakavuM, pIvuM-dhovuM ane pazcAtakarma AdinA parihArane mATe, glAna-bALa AdinA upagraha mATe, dAnarUpa dharmanI pravRtti mATe paraspara ekabIjAne pAtra, saMmata-mAnya che. | gAthArtha-31 || have vastra-pAtra Adi sAdhune parigraha thato nathI. e vAta daSTAMta devApUrvaka pArakAnI zaMkA dUra karavA gAthA kahe che. saMjamanimittamittaM, uvagaraNaM taM pariggaho na bhve| jaha rayaNAmayajiNavarapaDimA, taiMsaNamaINaM // 32 // rajoharaNAdi ane pAtraniryoga sudhInAM je upakaraNo che te cAritraparipAlanane mATe hovAthI parigraha thato nathI. dazavaikAlika gAthA-247mAM kaheluM che ke 1. gari valve 2 pAcaM vAvetaM pAyajchai taMpi saMjamalajaTThI, dhariti pariharaMti a||1|| - ra to pariNAdo kutto, nAyakuna tArU ti zrIza. (247) je kaMI vastra-pAtra-kaMbala-pAdapuMchaNaka
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 4 103 Adi, saMyama ane lajjAne mATe dhAraNa kare che ane choDe che tene jJAtaputre mahAvIprabhue) parigraha kahelo nathI, jema ratnamaya jinapratibhA parigraha nathI. kone parigraha thato nathI? to kahe che ke pratimAne viSe ArAdhyapaNAvaDe karIne jinezvara bhagavAnanI jema ja sahavAnuM matijJAna-buddhi che. jene tevA AtmAone ratnamaya pratibhA parigraha nathI. paraMtu loMkAtulya anAryajanone to e ratnamaya pratimA vecI nAMkhIne AjIvikAnuM sAdhana paNa kare. mATe teone to te pratimA parigraha ja che. 3rA. have saMyama paripAlananA nimittathI atirikta zuM hoya? te jaNAve che. sesaM puNa ahigaraNaM, mucchAvisao pariggaho hoi| jaha picchiA kamaMDalu dehappamuhaM tuhaM bhnniaN||33||.. dharmopakaraNa sivAyanuM bIjuM badhuM mUcha viSayaka che. ane te adhikaraNarUpa ja che. jevI rIte tAre = digaMbarane pIMchI-kamaMDaluM-dehaAdine tIrthakaroe parigraha kahela che ema kahevuM. digaMbara kahe che ke pIMchI-kamaMDalu-deha Adi amAre to dharmanA upakaraNa ja che. pachI tame parigraha kema kaho cho?" ema jo kaheto hoya to lAMbo kALa jIva. kAraNa ke dharmopakaraNa parigraha nathI thato' e pramANe bolato tuM paNa tArI jAte tadarzizajktapotA karIne amArA pakSano te Azraya karyo che zakuMta pota nyAya A pramANe - mahAsamudranI aMdara raheluM je vahANa tenA kUvAnA sthaMbha para raheluM paMkhInuM baccuM uDatuM uDatuM koI kinArA Adi besavAnuM bIjuM sthAna na malatuM hovAthI pAchuM tyAM AvIne bese che. e pramANe tuM paNa picchikA (morapIMchI) kamaMDala-deha Adine dhAraNa karato chato zvetAMbaravaDe dhAraNa karAtAM cauda upakAraNonI jema tAre paNa A parigraha che ke nahi? e pramANe koIvaDe pUchAyo chato bIjo javAba devAmAM asamartha hovAthI dharmopakaraNa parigraha na thAya ema bole che; paraMtu amArA je upakaraNo che te to zubha dhyAna AdinA vighAtaka evA ThaMDI-taDakA AdinA nivAraNa karanArA hovAthI, asaMyamanA hetu evA agni AdinI sevAne dUra karavAvaDe karIne, pUrve kahelA prakAro vaDe karIne trasAdi jaMtunI rakSAnA heturUpa hovAvaDe karIne ane tIrthaMkare upadezelA hovAthI, saMyamaparipAlananA heturUpa ane asaMyamanA nivArako che. have tAre to picchikA (morapIMchI) Adi saMyamanA heturUpa nathI. ema asaMyama nivAraka paNa nathI. vaLI tIrthakare nahi upadezeluM hovAthI adhikaraNarUpa hovA vaDe karIne asaMyamanA heturUpa ja che. tIrthaMkaro vaDe pIMchI-kamaMDalu Adi dhAraNa karAyeluM nathI. ane upadezeluM nathI. digaMbara kahe che ke "bIjI badhI vAta eka bAjue raho. paraMtu morapIMchI to pramArjanA hetu mATe ja dhAraNa karIe chIe, to te adhikaraNa, kema? ema pUchato hoya to kahIe chIe ke-morapIchI dhAraNa karI che te pramArjavA mATe ja dhAraNa karo cho tevuM nathI. paraMtu sAdhuliMganI buddhie dhAraNa karo cho. ane morapIMchI e koI sAdhuliMga nathI, anyatIrthikomAM paNa morapIMchI Adi jovAya che. tethI karIne tIrthakare nahi
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 je kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda upadezelI evI vastu rAkhavAthI morapIMchI upakaraNa nathI paNa adhikaraNa che. vaLI jo morapIMchI sAdhuliMga thatuM hota to badhAya digaMbara mAtrane hovuM joIe. jevI rIte zvetAMbara nAma mAtrane rajoharaNa ane muhapatti hoya che tevI rIte tamArA digaMbara matamAM nathI. kAraNa ke digaMbaranA cAra mata che. eka kASThA saMgha, bIjo mUlasaMgha, trIjo gopyasaMgha ane cotho mAthurasaMgha. temAM bhUlasaMghane viSe morapIMchI che, kASThAsaMghanI aMdara camarI gAyanA vALanI pIMchI che, gopyasaMghamAM pIMchI che paNa tene saMtADIne rAkhavAnI che, ane mAthura saMghamA mULathI ja pIMchI svIkArelI nathI. ane ethI digaMbarane morapIMchI-kamaMDalu-dehAdi parigraha ja che. | gAthArtha 33 / have 'vastrathI DhaMkAyelI strIone kevaLajJAna na thAya." e pramANenI digaMbaranI zaMkArUpI je kadalI = keLa che tene kApI nAMkhavAmAM kRpANa = kIrapANa sarakhI gAthA kahe che. jai cIvaravariANaM, na kevalaM taM have tyaavrnnN| uppaNNapi kayAi,-cIvara joge viliijaa||34|| jo vastra AcchAdita zarIravALAne kevaLajJAna na thatuM hoya to mAnavuM paDe ke pahereluM vastra kevalajJAnanuM AvaraNa che.-AcchAdananuM kAraNa che. ane e kevaLajJAnanuM AvaraNa hovAthI vastra kevaLajJAnAvaraNIya karma tarIke pariNamyuM gaNAya! je jene AvatuM aTakAve che tenuM AvaraNa kahevAya. jema zrutajJAnane AvaraNa karatuM karma zrutajJAnAvaraNIya karma prakRti kahevAya. tevI rIte je vidyamAna hoya chate jenI utpattine pratibaMdharUpa thAya te utpanna thaye chate tenI utpattino nAza kare. ema hovAthI kyAreka vastranA saMbaMdhe utpanna thayeluM kevaLajJAna paNa nAza pAmI jaze tethI karIne digaMbaroe kahelI A badhI vAto ALa paMpALo che | gAthArtha-34 II have kahelI A aniSTa Apattine paNa uSTa Apatti tarIke svIkAra karavApUrvaka digaMbarane dUSita karavA kahe che. evaM cia kappijai, cIvaravariANa jai na suannaannN| ghosijaMtaM hujA, lupijjA ahava bhnniaNpi||35|| e pramANe paherelAM vastravALAne bhaNavA chatAM paNa zrutajJAna na hoya. ane athavA bhaNela hoya to vastravALAne teno lopa thaI jAya. zrutajJAnanuM paNa jJAnavaDe karIne kevaLajJAnanI samAnapaNuM che. kevaLajJAnanI jema zrutajJAnanuM paNa utpatti ane vinAzanuM avizeSapaNuM hovAthI. have digaMbara zaMkA kare che ke "zrutajJAna to kSAyopathamika bhAvanuM che. teno vastravAlAne viSe paNa saMbhavano virodha nathI, kevaLajJAna to kSAyika che. ane te vastrAdine viSe mamatAvAlAne kevI rIte thAya?' ema jo kaheto bolIza nahi. kAraNa ke zarIrane viSe mamatAno saMbhava hovAthI badhA ja
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 105 dehadhArI jIvomAM kevalajJAnanA abhAvanI Apatti Avaze. tethI karIne jJAnanuM potapotAnuM je AvaraNa hoya te AvaraNa dUra thaye chate potapotAnI utpattine baLavAn AtmAvaDe karIne paNa tene rokavuM azakya che. zrutajJAna AdinI jema kevaLajJAna paNa vastra sahitanAne paNa thAya ja. kAraNa ke vastranuM jJAnAvaraNAtmakanuM abhAvapaNuM hovAthI kapaDA have vastra Adi dharmanA upakaraNo phakta kevaLajJAnanA AvaraNo nathI paraMtu kevaLajJAnanI utpattimAM upakAraka paNa che. e vAta traNa gAthAvaDe karIne dekhADavA mATe pahelI gAthA kahe che. tamhA kevalaNANaM, NANAvaraNakkhayaMmi so a punno| suhajJANA suhajJANaM, pAyaM bAhAvirahiassa // 36 // pUrve kahelI yuktinA samUhathI vastra, kevaLajJAnanuM AvaraNarUpa thatuM nathI tethI karIne kevaLajJAna, kevaLajJAnAvaraNIya=eTale jJAnAvaraNIyanI mUlaprakRti vizeSanA kSayamAM eTale sarvathA apagamamAM saMbhave che. ane te jJAnAvaraNIya karmano kSaya paNa zukala dhyAnarUpI zubha dhyAna vizeSathI thAya che. te zubha dhyAna paNa bahulatAe karIne zarIra AdinI pIDAthI rahita evA mANasane saMbhave che. prAya: zabda eTalA mATe grahaNa karyo che ke skaMdhakAcAryanA ziSyo tathA gajasukumAla AdimAM juduM dekhAtuM hovA chatAM paNa doSa na Ave e mATe. | gAthArtha 36 II bAhA puNa NegavihA, tayabhAvo'NegakAraNehiM bhve| katthavi asaNAIhiM, katthavi vatthAivatthUhiM // 37 // vaLI bAdhAo paNa aneka prakAranI hoya che. ane evI anekavidha bAdhAono abhAva paNa aneka kAraNo vaDe thAya che. kAraNa ke dareka-kAryamAM kAraNonuM bhinnapaNuM hoya che. te vAta spaSTa kare che ke-koIka sudhAthI pIDita puruSa vizeSamAM sudhAjanya pIDAno nAza azanAdivaDe ja thAya che. kAraNa ke e pIDAnA nAzanuM kAraNa cokhA Adi ja che. evI rIte pIpAsA (tarasa) janya pIDA pANIthI ja zAMta thAya. paNa cokhA Adi anAjathI na thAya. tevI rIte ThaMDI-tApa-DAMsa-macchara AdithI utpanna thatI pIDAne dUra karavAmAM vastra ja kAraNa che. have digaMbara zaMkA kare che ke "TADha-taDako Adi nivAravAne mATe vastrAdi oDhavuM e vAta yukta che paraMtu pAtrAdinI zuM jarUra che?" ema ja kaheto hoya to sAMbhaLa. bhikSAcaryAye sAdhu gayelo hoya. ane ene garama-garama anna ke pANI malyuM hoya to hAtha vaDe khAto ke pIto hAtha mukha-hRdaya AdinA dAhathI pIDAya che. tenuM nivAraNa pAtra vaDe ja thAya.tethI karIne tevA prakAranI garama-garama rasoI athavA pAtravaDe karIne lAvIne saMyamane abAdhA thAya te rIte khAI zakAya ane pI zakAya. pAtra sivAya tevA prakAranuM garama anna ke pANI hAthavaDe karIne grahaNa karavAmAM asamartha thAya. ane tethI karIne tene pra. 5. 14
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 je kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda choDI daIne bIjuM anna ane pAna Adi zodhatA tevA annapAnanI prApti na thAya to saMyamabAdhA thAya. ane lAMbAkALe tevA anna ane pANIno lAbha thaye chate paNa svAdhyAya ane dhyAna AdinI hAni thAya. pAtrajanya asaMyamanuM nivAraNa to ame paheluM ja jaNAveluM che. ane vicAra (sthaDila) bhUmi AdimAM javA mATe niyame karIne pAtranA upayoganI jarUra che. // gAthArtha 37 | ia viNNeyaM dhammovagaraNaairittu parigaho hoi| aNNi asaNAIhiM, sarIraposo tumaM doso||38|| A prakAravaDe karIne pUrve kahelI yuktio dvArA dharmaupakaraNa sivAyano bAkIno vastu samUha parigraha ja che. paraMtu dharmanuM upakaraNa e paNa parigraha che evuM nahi. jo A vAta nahi svIkArIza to tArI jevA digaMbarane azanAdivaDe karIne zarIranuM poSaNa paNa doSa mATe thaze. kema ke e anna ja vaDe karIne zarIranuM je poSaNa che. te mamatAviSayakapaNuM hovAthI kevaLajJAnane aMtarAyabhUta hovAthI ane saMsAra paribhramaNanA heturUpa hovAthI vastrAdinI jema. zarIra, mamatA viSayI banatuM nathI ema zaMkA karIza nahi. kAraNa ke svasaMvedanavedyapaNuM-potAnA anubhavagamya hovAthI. ane te mUlaka hovAthI. bIje paNa mArApaNuM thAya che. ane ethI ja karIne sAdhune paNa zarIra mamakAra niSedhyo che. dazavaikAlika sUtramAM kahyuM che ke "savvatthuvahiNA buddhA, sNrkkhnnprigghe| avi appaNovi dehami, nAyaraMti mamAiyaM // 1 // buddha AtmAo "jJAnIo, upadhi saMrakSaNa-parigrahaNa Adi badhAyamAM temaja potAnA dehamAM paNa mamakAra AcaratAM nathI." have zarIra vagara saMyama ja na hoya ane ethI ja karIne amArA zarIranA poSaNamAM doSa kevI rIte? ema ja kaheto hoya to saMyamanA hetubhUta zarIranA paripAlana mATe azana AdinI jema vastra Adi kema svIkArato nathI? kAraNa ke azananI jema ahiM paNa yuktionuM samAnapaNuM hovAthI | gAthArtha 38 / have nagnATanA nATakane viSe "strIonI muktino abhAva" ISTa Apatti vaDe karIne sAdhana karatI gAthA kahe che. juttaM jaM nivANaM, tuha sAsaNi kahavi natthi itthiinnN| taM khalu mohAbhAvA, so tAsiM neva saMbhavai // 36 // kharekhara he digaMbara! tArA darzanane viSe-tArA zAsanamAM strIone kema karIne paNa mokSa nathI te barAbara ja che. kAraNa ke mokSa, mohanIya karmanA kSayathI ja thAya che. ane tArI strIone mohanIya karmano kSaya saMbhavato nathI. tethI mokSa kyAMthI thAya? | gAthArtha 39 ||
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 | # 107 have mohanA kSayanA abhAvamAM hetu kahe che. devagurumuha-paloaNaicchAe, AgayANa itthiinnN| paDhamaM miMDhanirikkhaNa-miha, hujA taM mhaamoho||40|| deva ane gurunA mukha jovAnI icchAe eTale "ame deva ane gurunA mukha joIne pAparahita thaIe." evI rItanI utkaMThA vaDe karIne tamArA maDha AdimAM AvelI strIone puruSa liMganuM ja darzana thAya che. kAraNa ke tamArA deva nAgA ane gurupaNa nAgA' liMganuM darzana e mahA mohanIyanA udayanuM kAraNa che. jagatano svabhAva hovAthI ane anAdikALano abhyAsa hovAthI nagna evA strIpuruSanA liMga para prAyaH karIne mANasonI dRSTipAta thAya che. bIje thato nathI. A vAta sahune anubhava siddha ja che. ane puruSanA liMganA darzanamAM strIone vedano udaya thato hovAthI mahAmoha thAya ane ethI karIne strIone muktino abhAva tArA zAsanamAM che te barAbara ja che. | gAthArtha 40 | have vastra dhAraNa karavAmAM ane nahi dhAraNa karavAmAM lAbha ane alAbha batAvatAM upasaMhAra kare che. ' | tamhA tumaMpi vatthaM, itthI aNukaMpayAi jai dhrsi| tA duNhavi nivvANaM, anaha duNhaMpi duggio||41|| pUrve kahelI yuktinA samuhavaDe karIne jema strIo vastra dhAraNa kare che tema jo "mArA liMganA darzanathI strIjanane mohodaya na thAva." e pramANenI strIvarga pratinI kRpAe karIne tuM paNa vastra dhAraNa karIza to strIonI ane tArI ema bannenI mukti thaze ja. anyathA vastra dhAraNa nahi kare to bannenI paNa anaMtI evI nArakAdi durgatiomAM javAnuM thaze. ane ethI ja karIne bannenuM bhavabhramaNa thaze. strIone durgati to tArA liMganA darzana karavAvaDe karIne vedano udaya thato hovAthI durbAna thAya. ane e durgAnathI durgati thAya. ane tAre to strIone durgatinA heturUpa mArgano prarUpaka hovAthI bhavabhramaNa che ja ne gAthArtha-41 ne ! have digaMbaranA nATakane AzrIne rahevAnuM mUDhapaNuM pragaTa karatAM thakA jaNAve che. na muNai mUDho loo, dhammaM pucchaMtameva jo gujjhN| daMsei tassa pAse, dhammo tA kahimahammo a?||42|| he digaMbara! tArA mArgano Azraya karIne rahelAM loko jANatA nathI ke kayo dharma mukti sAdhaka che? ane ethI karIne dharmamArga pUchatAM evA lokane pUchavA lAyaka evo guru gopanIya evAM liMga ane kulAdine batAve tenI pAse dharma prApti thatI hoya to pachI bIje kaye ThekANe adharmanI prApti
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 je kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda thAya? bIje koI ThekANe nahi, paraMtu tArI pAse ja adharmanI prApti thAya che. te nagnATa! pApAtmA! kharekhara mUrtimAna adharma tuM ja che. e pramANe covIza gAthAo vaDe karIne strI muktinI sthApanA karI : aNahilapura pATaNanI aMdara jayasiMha deva rAjAnI sabhAmAM aneka vidvAn paMDitonI sabhAmAM 84 vAdomAM jemaNe jaya meLavyo che evA abhimAnI digaMbara cakravarti vAdI kumudracaMdra sUrine vAdidevasUrie parAbhava karIne mokSanI sthApanA mATe vAdIdevasUri mahArAje-84-vikalpo UbhA karyA hatA. 84 prazno pUchaDyA hatA te A pramANe. kharekhara jyAM jeno asaMbhava hoya tyAM tenA kAraNanuM avaikalyapaNuM nA hoya! ema jANavuM. jema zilA upara zAlinA aMkuranI utpatti. tevI rIte strIonI muktinuM kAraNa avaikadhya che. A hetu siddha nathI. kAraNa ke jo A hetunuM asiddhapaNuM mAno to zuM puruSathI strIo nIcI hoya te kAraNa? athavA nirvANa sAdhaka evA pramANanA abhAvanA kAraNe? AvA 84 prazno, zAMtisUrimahArAje karelI uttarAdhyayanavRttimAM lakhyA che tethI te prazno tyAMthI jANI levAM. ahiyAM graMtha vadhI javAnA kAraNe lakhyAM nathI. || gAthArtha 42 - have utpanna thayeluM che divyajJAne jemane evA arihaMta bhagavaMto bhikSA mATe jatAM nathI. sAdhue lAvelAM AhAra AdinA bhogavaTAmAM sAta prakArano pAtraniryoga avazya svIkAravo paDe. ane tevI rIte svIkAravA jatAM nAnyavrata ane strImuktino niSedha A banne vAtone jalAMjalI ApavA jevuM thAya. evuM vicArIne zivabhUti vaDe karIne "kevalI bhakti'no niSedha karAyelo che. ane ethI karIne kevalInI bhaktinuM sthApana karavAne mATe 11 gAthAo kahevAze temAnI pahelI gAthA kahe che. jaM kevalI na bhuMjai, ki kAraNamittha kevalaM gANaM ? / aha veaNiAbhAvA ?, paDhama vigappo na juttijuo||43|| jo kevaLajJAnIo khAtAM nathI. to temAM zuM kAraNa che? zuM kevaLIone AhArapANImAM kevaLajJAna naDe che? athavA to vedanIya-sudhAvedanIyano anudaya che? temAM pahelo vikalpa vicAra karatAM yuktivikalayukti rahita jaNAya che. | gAthArtha 43 | have pahelo vikalpa yuktithI rahita kevI rIte? te batAve che? pattijai suaNANI, jo jo jamhA u hoi ahiayro| so appaM appataraM bhuMjai niyameNa bhaavenn||44|| kevalI, kevalajJAnanA mAhAsyathI khAtA nathI', e vAta tyAre manAya ke-je zrutajJAnavaDe karIne jenAthI adhika-adhikatara ke adhikatama hoya te alpa-alpatara ane alpatama khAto hoya che. tevI rItanI vyApti-avyabhicArapUrvaka hoya to / gAthArtha 44 || have pUrve kahelI ISTa Apattine svIkAra karatAM digaMbarane dUSita karavI jaNAve che.
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 109 dIsai bahu bhuMjato, bahussuo ko'vi appmnnnnaannii| duNNivi bahu appaM vA, bhuMjaMtA kei diisNti||45|| koIka bahuzruta, ghaNuM khAto dekhAya che jevI rIte durbalikApuSpamitra! ke-je ghaNuM ghI khAnArA hatA! ane tevI rIte koIka ajJAnI, ochuM khAto hoya che ane keTaleka sthaLe bahuzruta tathA alpazrutavALA ghaNuM khAtAM tema ja thoDuM paNa khAtAM dekhAya che je pratyakSasiddha che. mATe tArI kevalI, kevalajJAnanA mAhAsyathI khAtA nathI'e vAtamAM vyabhicArano doSa Ave che. | gAthArtha 45 I. have "vedanIyano abhAvae rUpa bIjA vikalpane dUSita karavA mATe kahe - . bIe AgamabAhA, arihaMtANaMpi veannijdugN| saMtudayaM puNa sAyA-baMdho bhaNio jinniNdehiN||46|| bIjA vikalpanI aMdara AgamabAdhA pratyakSa che. kAraNa kepuNyanA utkRSTa udayavALA tIrthakarone paNa sattA ane udayane AzrIne zAtA, azAtA vedanIya, baMne hoya che ane baMdhane AzrIne tIrthakarone zAtAno baMdha hoya che-kahyuM che ke-11-12 ane 13me guNasthAnake zAtAvedanIyano baMdha hoya che | gAthArtha 46 // have kAraNa hoye sate kAryano sadbhAva avazya hoya che e nyAye kevalIone paNa sudhAnuM kAraNa jaNAve che. kevaliNo'via veaNiteasaudayA chuhAiA huNti| aNNaha bhavattha siddhANa-maMtaraM sabahA na have // 47 // kevalajJAnIone paNa vedanIya karmanA sahakRta kAraNanI sAthe taijasa zarIranA udayathI bhUkha ane tarasa bane hoya che. ane bIjA paNa zIta, uSNa Adi parisato vedanIyano udaya hoye chate hoya che. bhagavatI sUtra zataka-7 uddezo-8mAM kahyuM che ke "ekavidhabaMdhavALA evA sayogI bhavastha kevalIne he bhagavaMta keTalA parisato hoya che? he gautama!, agIyAra parisaho kahelA che. temAM paNa nava vede che." have 11 parisato A pramANe (bhagavatI sUtra zataka 8, udezo 8 temAM kahyuM che ke-"he bhagavaMta vedanIya karmanI aMdara keTalI parisihono samAveza thAya che? he gautama! 11 parisahono samavatAra thAya che. AnupUrvAe AvelA pahelA pAMca-sudhA-pipAsA-zIta-uSNa-daMza-ane caryA parisaha zayyA parisaha-vadhaparisaha-rogaparisaha-tRNasparza parisaha ane jalsaparisaha e-11 parisato vedanIya karmamAM samAya che." jo ema na hoya to vedanIya karmanA anudayathI ane sudhA AdinA abhAvathI bhavastha kevalIo ane siddhonI vacce koI bheda raheto nathI. ane evo abheda rahevAnuM tane paNa aniSTa che. || gAthArtha-47 |
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda have daSTAMta devAvaDe karIne kevalajJAnInI bhakti sAdhavAne mATe be gAthA kahe che. jaha jalasittA rukkhA, saceaNA jAva AuaM huNti| ahavA lahaMti vuDDiM, tayabhAve neva ubhyNpi||48|| evaM kevaliNo 'vi a, sarIriNo bhuttivirahiA dehe| thirabhAvaM buddhiM vA lahaMti nevatti vinnnneaN||46|| jevI rIte jalathI siMcAyelA sahakAra-AMbA Adi vRkSo jyAM sudhI AyuSya hoya tyAM sudhI teo sajIva rahe che. eTale vRkSanA jIvo vRkSane saMbaddha rahe che. ane vaLI zAkhA-prazAkhA -patra AdivaDe karIne vRddhine pAme che. arthAta samRddhivAlA bane che. ane jo jalasiMcanAdino abhAva hoya athavA tene ucita AhAra Adino abhAva hoya chate te vRkSonuM sacetanapaNuM-vRddhi pAmavApaNuM rahetuM nathI. tevI rIte zarIra dhAraNa karanArA evA kevalIone paNa bhojana rahita hovA vaDe karIne zarIramAM sthitibhAvane pAmatAM nathI. arthAt zarIrathI mukta bane che. ane tevIja rIte ATha varSathI adhika avasthAvAlA AtmAne kevaLajJAna thayuM hoya to tene AhAranA abhAvavaDe karIne zarIravRddhi pAme nahi. arthAt bAlyAvasthA ja rahe. vaLI pudgalovaDe karIne ja pudgalono upacaya-vRddhi thAya evuM vacana hovAthI sacetana evA AtmAnA zarIranI vRddhi AhAranA abhAve nahiM saMbhave. || gAthArtha-49 // have nagnATe kalpela 'A kevalInI bhaktine dUSita karavAne mATe pahelAM vikalpane kahe che. duhie aNaMtajIve, pAMsato kevalI kahaM bhuMje ? / aNNaMta'NaMta-khutto, asuI bhAvaM samAvaNaM // 50 // nigoda ane nArakI AdimAM rahelAM ane chedana-bhedana Adi anaMtI vedanAmAM paDelA evA anaMtA jIvone sAkSAta jotAM evA kevalI kevI rIte khAI zake? kAraNa ke tevA prakAranI dayAne pAtra, duHkhI evA jIvone jovA chatAM paNa kevalI jo AhArane vAparavAvAlA thAya to te jIvone viSenI anukaMpAvALA kevI rIte kahevAya? koIpaNa hisAbe kahevAya ja nahi. AthI karIne te jIvonA duHkhothI pIDAtA evA kevalIo moDhAmAM koLIyo nAMkhatA nathI. vaLI bIjI vAta-anna ane pANI Adi anaMtI vakhata ArogavA chatAM paNa niMdyaparyAyane nizcaya pAmatA juve che. evA kevalIo kevI rIte koLIyo bhare? koIpaNa hisAbe na khAI zake. AvI rIte kevalibhaktinA abhAvamAM digaMbaranA AzayathI vikalpalA be vikalpo che. || gAthArtha 50 || - have temAMnA pahelA vikalpane dUSita karavA mATe kahe che.
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 > 111 tano juttaM jeNaM aNaMtaduhakAraNaM bhave nnaannN| pubbiM niaduhaduhio pacchA jagaduhaduhI jugavaM // 51 // anaMta duHkhathI pIDAtAM jIvone pratyakSa jotAM kevalI kema khAya?' ema je kahyuM te yukta nathI. je kAraNavaDe karIne kevaLajJAna ja anaMtaduHkhanuM kAraNa thaze. kevaLajJAna kevI rIte duHkhanuM karANa thaze? to kahe che kevaLajJAnanI utpatti pahelAnA kALamAM kramabhAvI evA chedana-bhedana AdithI utpanna thayelI azAtA vedanIyanA duHkhavaDe karIne potAno jIva duHkhI hato. tyAra pachI eTale kevaLajJAnanI utpatti bAda samakAle cauda rAjalokamAM vartatA prANIonAM je je duHkho tenA duHkhathI duHkhita thayelA (kevalInA AtmA) one laIne samakALe duHkhI thavAnuM (kAraNa) nidAna e che ke kevaLajJAna ja che. ane Ama kevaLajJAna, du:khanuM kAraNa bane te koIne saMmata nathI. kAraNa ke kevaLajJAna to anaMta AnaMdanuM kAraNa hovAthI. are! kevalI vItarAga to eka bAjue raho. paNa chadmastha vItarAga che te paNa anaMta sukhanA bhAgI che. kahevuM che ke "je A lokane viSe kAma sukha che. tevI rIte devalokane viSe je mahAsukha che. te sukho vItarAganA sukhanI pAse anaMta bhAganI kalAne paNa pAmatAM nathI." vaLI bIjI vAta-vItarAga evA kevalI bhagavaMta, duHkhathI pIDAtA evA jIvane joIne tenI anukaMpAvaDe karIne pote paNa duHkhathI pIDAya che. to temAM kAraNa zuM? rAga ke bhaya? paheluM rAga kaheto hoya to saMbhavita nathI. vItarAgapaNAnI hAnino saMbhava che. tevI rIte bIjo vikalpa "bhaya" paNa saMbhavita nathI. kAraNa ke mohanIya karmane mULamAMthI ukheDI nAMkheluM hovAthI tenI prakRtibhUta bhayano paNa abhAva hovAthI ane tethI karIne digaMbaranuM AraDavuM te akiMcitkara che. | gAthArtha-51 || have kevalInuM svarUpa kahe che. tamhA mohavimutto, sakaDaM kammaM phalaMpi tynnuhrN| paipANiM pAsaMto, taM mutto'NaMta-suha nnaannii||52|| te kAraNathI mohavimukta eTale sarvathA kSINa mohanIyakarmavAlA evA kevalajJAnI dareka prANIoe pote zubha ke azubha jJAnAvaraNIya karma Adi bAMdhyA hoya che tenuM phala paNa eTaleke karmajanya vipAka paNa te te karmanA anusAre "kAraNanA anurUpa kArya hoya tevA nyAyathI zubha ke azubha phala meLave che. tevA prakAranA svarUpane jotAM tenA vipAkathI pote svayaM mukta thayelA hovAthI anaMta sukhavAlA hoya che. | gAthArtha-para have anaMtI vakhate khAdhelA evA annapAna vagere padArtho azucibhAvane pAmelA jotAM evA kevalI kevI rIte khAya? evA digaMbaranA bIjA vikalpane doSita TharAvavA mATe kahe che.
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 kuMpakSakauzikasahasrakiraNAnuvAda pajjAo'vi pamANaM, pavaTTamANo hu na uNa iarovi / siMhAsaNe nisaNNo, dhammakahaM kahai jaha arihA // 53 // pratikSaNe thavAvAlI vastuono svabhAva, te paNa vartamAnakAlavarti hoya te ja vyavahAraviSayI banI zake che. nahiM ke atIta ke anAgata kAlanA tevA svabhAvavALA padArtho vartamAna kAlanA vyavahAra viSayI banatAM nathI. kAraNa ke nAza pAmelA ane nahiM utpanna thayelA athavA bhaviSyakAlamAM thanAro indrano paryAya sAMprata kAlanA govALiyAmAM indrapaNAno vyavahAra karI zakAya nahiM. kAraNa ke sAMpratakAlamAM govALiyAmAM indranuM kArya karavAno saMbhava na hovAthI : jo A pramANe na kabulIe to deva AdinI gatimAMthI AvelA ane manuSya thayelA AtmAone cAritranI aprApti saMbhave. kAraNa ke deva AdinA bhavamAM viratinA pariNAmano asaMbhava hovAthI ane ethI ja karIne vartamAnamAM je paryAya hoya te ja vyavahArano viSaya bane che.' tenI upara dRSTAMta Ape che. jevI rIte suvarNa ane ratnajaDita evA siMhAsana para beThelA tIrthaMkara bhagavaMta dharmakathA kahe che. Ano bhAva e che ke jevI rIte vartamAnakAlanA paryAyanI apekSIne suvarNa AdinA siMhAsana para beThelA bhagavAna! bhUtakALamAM te pudgalo game te paryAyane pAmyA hoya paNa vartamAnakAle to suvarNa ane ratnarUpe pariNamela che. tevI rIte vartamAnakAlIna paryAyane AzrIne zAli AdinuM bhojana paNa kare. kAraNa ke bannemAM yuktinuM tulyapaNuM che. have kahe che ke manuSyone ucita evA kutsita kavalanA bhojanane viSe kevalIo paNa sAmAnya manuSyonI sarakhA thaI jaze. te mArA cittamAM sAruM nathI lAgatuM. ema jo kaheto hoya to tIrthaMkarano bIjA sAmAnya mANasonI jema janma AdinI vidhi paNa tAre svIkArya nahiM thAya. kAraNa ke bhojananI apekSAe strIonI kukSimAM je utpanna thavuM te to ati kutsanIyapaNuM hovAthI. ethI karIne tAro vikalpa analpa pApathI bharelo che. mATe vistArathI saryuM | gAthArtha-53 / / kevalI bhukti prakaraNa pUruM thayuM. have AvA prakArano digaMbarano mata, vRddhi kevI rIte pAmyo? e jANavA mATe gAthA kahe che. sivabhUippabhavamayaM eaM kAlANubhAvao vuDDhaM / ' mUDhALa purAAMtiSa, maMtiR-naMtamavade||4|| hamaNA ja anaMtara lezamAtrathI batAvela ane zivabhUtithI utpanna thayela digaMbara mata, mahAvIrasvAmInA janma nakSatra upara saMkrAnta thayelA bhasmagrahathI kupita thayelA evA kalikAlanA prabhAvathI ane dhaNAM mANasono DubavAno svabhAva hovAthI vRddhine pAmyo. tenA matamAM rahenArA mUDha AtmAo ''A digaMbara mata pUrAtana che. jUno che.'' eTale zvetAMbarothI pahelA A nIkaLelo che. evA bhramane utpanna karanAro hoI potAne ane te matavALA parane anaMta bhavanuM kAraNa thAya che / gAthArtha-54 // .
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 113 potAno mata purAtana che. evI bhrAMti digaMbaranA vacanathI ja thAya che. ane tethI digaMbaranI vacana paddhatine pragaTa kare che. nagiNo pabhaNai paDhamaM, amhaM amhehiM niggayA tumhe| teNaM titthaM amhe, tumhe titthAu baahiriaa||55|| digaMbara pokAra pADe che ke "tIrtha pravRttikAle ame AdibhUta chIe. tame to amArAmAMthI nIkalyA cho. ane te kAraNathI zrI mahAvIrasvAmIe pravartAvela tIrtha to amAro samudAya ja che tame to tIrtha bAhyaja cho." e pramANe digaMbarano abhiprAya che. II gAthArtha pa2 ll have AvA prakAranA digaMbaranA khoTA garvano nAza karavAne mATe ATha gAthAo dvArA digaMbaranI ja tIrthabAhyatA pragaTa karatA thakA pahelI gAthA kahe che. taM michA jaM pacchA, siaMbarA diaMbarehi uppnnnnaa| jaNNaM kiriA juttaM, titthaM titthaMkarA biNti||56|| digaMbaramAMthI zvetAMbaro pachI thayA che. evuM je vacana digaMbaroe kahyuM che te khoTuM che. kAraNa ke jemanAthI tIrtha pravarte eTale ke tIrthaMkare pravartAveluM tIrtha caturvidha saMgha kahyo che. ane te caturvidha saMgha kriyA yukta hoya che. temAM jJAna AdinI ArAdhanArUpa kriyA, tenA vaDe sahita hoya ema tIrthaMkaro kahe che. | gAthArtha-56 // have jinezvara bhagavaMte kahelI kriyAne kahe che. sA puNa kiriA tivihA, NANuvayAro a dNsnnuvyaaro| caraNuvayAro a tahA, uvayAro''rAhaNA tesiN||57|| te kriyA paNa traNa prakAranI che. tenuM trividhapaNuM A pramANe che. jJAnopacAra, darzanopacAra ane cAritropacAra. upacAra eTale zuM? ArAdhanA. A ArAdhanA paNa tIrthaMkaranA upadeza vaDe karIne te te jJAnAdine anukUla je vRtti e artha jANavo. | gAthArtha-pa7 | e jJAnopacArane kahe che. tatthaya NANuvayAro, paraMparuvahANa - jogpmuhehiN| tuha sAsaNi so na suo, nAmeNa vi sumiNapatteNaM // 5 // A jJAnAdi traNano je upacAra kahyo temAM jJAnano upacAra A pramANe. vahAre viV vagere ATha prakAre kahelo che. temAM tapa lakSaNa je cotho AcAra kahelo che tene AzrIne kRtanuM ArAdhana kaheluM che, te paraMparAe-upadhAna, yoga, anuSThAna Adi dvArAe thAya che. temAM paraMparA to sudharmA pra. 5. 15
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda svAmIthI mAMDIne Aja sudhI je avicchinna paripATI che tene paraMparA kahevAya che. nahi ke svaccheda pravRttine bhajavAvALA evA zivabhUti AdithI pravRtta thayela je saMtAna pravAha che e paraMparA nathI. te avicchinna paraMparA paripATIthI AvelA upadhAna ane yoga : zrutaArAdhana mATenA viziSTa tapo. temAM upadhAna, AvazyakazrutanA ArAdhana mATe zrAvaka ane zrAvikAone ja hoya che. ane kAlika -utkAlika zrata ArAdhananA tapa vizeSa evA yogo sAdhu-sAdhvIne ja hoya che. temAM zrAvaka-zrAvikAnA upadhAna vidhinuM digadarzana A pramANe :-4pa AyaMbIlanA tApUrvaka -udeza-anujJA Adi kriyA vaDe karIne jemaNe mahAnizItha yoganuM anuSThAna kareluM che evA sAdhunI pAse zraddhAvALA zrAvaka-zrAvikA naMdi mAMDavI (nANa mAMDavI) AdinI vidhipUrvaka bAra upavAsa vaDe karIne paMcamaMgala mahAzrutaskaMdhanuM ArAdhana kare. e ArAdhanane vize avicchinna evI AcAryonI paripATIe AvelI pratidina karavA lAyaka kriyAo jANavI. e pramANe bIjA upadhAna Adine viSe paNa mahAnizItha sUtramAM kahelI vidhivaDe karIne ArAdhana vidhi jANI levI. ja sAdhuvargane to Avazyaka zrutaskaMdhanuM AyaMbIlanA viziSTa tapa vaDe karIne ATha divasanuM ArAdhana jANavuM. idazavaikAlika zrutaskaMdhanuM 15 divasavaDe karIne ArAdhana jANavuM uttarAdhyayana zrutaskaMdhanuM 28 divasovaDe karIne ArAdhana karavuM. ja AcArAMga zrutaskaMdhanuM 50 divasovaDe karIne ArAdhana jANavuM. dha sUtrakRtAMga zrutaskaMdhanuM 30 divasovaDe ArAdhana jANavuM. ja sthAnAMga zrutaskaMdhanuM 18 divasovaDe karIne ArAdhana jANavuM ja samavAyAMga zrutaskaMdhanuM 3 divasovaDe karIne ArAdhana karavuM zika bhagavatI sUtranuM 6 mahinAne 6 divasovaDe ArAdhana karavuM. ja jJAtA dharma zrutaskaMdhanuM 30 divasovaDe ArAdhana jANavuM. ura upAsaka dazAMga zrutaskaMdhanuM 12 divasovaDe ArAdhana jANavuM. 8 aMtakRdazA zrutaskaMdhanuM 7 divasovaDe ArAdhana karavuM. ja anuttaropapAtikanuM 7 divasovaDe ArAdhana karavuM. ja prazna vyAkaraNa zratanuM 14 divasIvaDe ArAdhana karavuM. jika ane vipAka mRtanuM 24 divasovaDe ArAdhana karavuM. Agamokta evI viziSTa kriyAo vaDe ja ArAdhanA thAya che. e pramANe upAMga, cha cheda graMthadaza prakIrNakone viSe paNa potapotAne ArAdhana niyata evA viziSTa tapa ane kriyA vaDe jANI levuM. AvA prakAranI zrata ArAdhana vidhi tArA digaMbaranA matamAM sAkSAtarUpe dUra raho; paraMtu svapnamAM paNa kAna gocara thaI nathI. _ _
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 jevI rIte asaMbhavita evuM paNa gaganabhakSaNa svapnamAM paNa saMbhave kharuM paNa A upadhAnayoganI vidhi to tArA zAsanamAM ke matamAM svapna paNa saMbhavatI nathI. eTale tArAmAM jJAnanI ArAdhanA paNa nathI. | gAthArtha-58 | have darzanopacAra kahe che, dasaNuvayAra'rihaMtA''sAyaNAcAyao na so tumhN| - jeNaM jiNapaDimAhiM, saha vAso''sAyaNAmUlaM // 56 // darzana eTale samyakatva, tenuM ArAdhana, tIrthaMkaranI AzAtanAnA tyAgathI thAya che. ane te tyAga tArAmAM koIpaNa rIte saMbhavato nathI. A vacanano bhAva e che ke samyakatva te kahevAya che ke "sarvaze upadezelA padArthono samudAya tenI yathArtha zraddhA karavI. te tArAmAM muzkelIthI paNa male tema nathI. bIjI vAta to dUra raho. e padArthanA samUhanI aMdara rahelI tIrthaMkaranI AzAtanA parihArya che. evA prakAranI zraddhA karIne tyAgavI joIe ane te tAravaDe tevA prakAranI zraddhAno viSaya karIne parihAra karI zakAto nathI. paraMtu AzAtanAnI udIraNA karAya che. te kevI rIte? e zaMkA upara jaNAve che. je kAraNavaDe karIne jinapratimAnI sAthe tAro vAsa che. e AzAtanAnuM mUla che. te kevI rIte samyakatvanI ArAdhanAnuM kAraNa thAya? | gAthArtha-59 | have cAritranI ArAdhanA kahe che. caraNuvayAro paMcahiM, samiIhiM tIhiM guttiihiN| so puNa tuha bhamarIe, bhaTTho diTTho mae sakkhaM // 60 // IryAsamiti Adi pAMca samitio ane manogupti Adi traNa guptio Adi dvArA cAritranI ArAdhanA thAya che. e cAritranI ArAdhanA bhikSAcaryAmAM bhraSTatAne pAmelI meM sAkSAta joyelI che ane pratyakSa joyelAno apalApa karavo koInAthI paNa zakya nathI. // gAthArtha-60 || have samakitAdino abhAva kevI rIte che? te batAve che. jaha jAmAiapamuhA, pAhuNayA aNNautthiA ahvaa| uddiTThamo aNAI, bhuMjaMti taheva tumhNpi||61|| "Aje amAre ghera tamAre jamavAnuM che." ItyAdi AdarapUrvakanA vacanathI raMjita thayelA ane tenA nimitte taiyAra karela bhojanamAM upayogI bhAta-zAka-dALa Adi samasta vastusamudAyane jamAIo-mahemAno ane anya tIrthako khAya che. tevI rIte "amArA ja ghera Aje tAmAre gocarI karavAnI che.' evA nimaMtraNathI rAjI thayelo tuM paNa mahemAnonI jema eka ja ThekANe khAto kevI rIte
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 kupakSakauzikasahastrakiraNAnavAda samiti guptine bhajavAvALo thAya? koIpaNa hisAbe thAya nahi. samitino abhAva A rIte aneSaNIya bhojana karanAro hovAthI. sadoSI evA AhArane khAtA tenI virodhI evI eSaNA samiti tane kyAMthI? aneSaNIya AhArane khAIne potAnuM nirdoSabhojIpaNuM jaNAvato hovAthI asatyabhASI evA tAre bhASAsamiti nathI. ane AdAnabhaMDamatta nikSepaNA samiti to saMyamane upakArI evA vastra pAtra Adi dharmopakaraNa dhAraNa karanArane ja hoya che. AgamamAM kahyuM che ke "audhika ane aupagrahika A be prakAranI pAtrAdi upadhi munione hoya che. tene grahaNa karatA ane mUkatA A vidhi karavo joIe. AMkhathI paDilehaNa karIne pachI jayaNApUrvaka sAdhue pramArjanA karIne levuM ane mUkavuM ema banne prakAre sadAsamitivALo muni hovA joIe." tathA tevI rIte pAMcamI samiti "uccAra' zabda jenI AdimAM che. ane pAriSThApanikA" jene chelle che te (samiti) paraThavatI vakhate hoya che. kahevuM che ke uccAra = aMDila, prazravaNa = mAguM,khela-nAsikAno mela, zarIrano mela, AhAra, upadhi, deha athavA to tevA prakAranuM bIjuM kAMI paraThavA yogya vastu, vistIrNa -dUra avagADhavALuM - bahu najIka nahi-bIla varjita sthAnamAM trasakAya bIja ane prANathI rahita bhUmimAM tyAga karavo -uttarAdhyayana a.24. - bhojananA avasare ghI AdithI yukta ane kharatA-verAtA evA anAdikanA kaNone dhAraNa karavA mATe gRhasthovaDe ja karIne kuMDikA Adi mAMDIne khAI lIdhA bAda gRhastho vaDe ja e eThuMdANA Adi paraThavAya che. temAM tAre pAriSThApanikA samiti kyAM che? tathA tevI rIte gRhasthanA AcAravAlA evA tane duryAsamiti to saMbhavatI ja nathI. A pramANe pAMca samitinA abhAve tAre mana-vacana ane kAyAnA gupti paNa hoya ja kayAMthI? have digaMbara prazna kare che ke-"to to pachI tIrthakarone paNa samiti Adino abhAva thaze? teone paNa vastra-pAtra AdinA abhAva vaDe karIne pAMca samitino abhAva che." ema ja kaheto ho to bolIza nahi. te tArakono tevA prakArano kalpa hovAthI pUrve kahelI yuktivaDe karIne pAtra AdinA abhAvamAM paNa asamitino abhAva ja che ane asamitino abhAva hovAthI samitino sadbhAva ja che. jevI rIte siddhanA jIvone pratyAkhyAnano abhAva hovA chatAM paNa anAzravipaNuM hovAthI. tenA pratipakSarUpa evA saMvarano sadbhAva siddha thAya ja che. tevI rIte vastutAe tattvathI te ukta prakAranI pAMceya samitio che te sAdhuone uddezIne ja tIrthakaroe kahelI che. tIrthakaranA varNanamAM kathaMcita sAdhupaNAnuM sAmya hovAthI tIrthakarone paNa samiti kahelI che. tema jANavuM. || gAthArtha-61 | have pravacanagamya evA jJAnAdi upacAra vaDe karIne hIna hovAthI digaMbaro pravacanabAhya che. evuM nahiM. paraMtu bIjA prakAre paNa pravacana bAhya che. e prakArAntara batAve che. bhoaNanevatthehi a, paccakkhaM aNNautthiA nginnaa| nagiNA NANAIhiM, NANIhiM te munneyvaa||62||
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 eka ja ghare, ane te paNa khAsa uddezIne banAveluM odana AdinuM khAvuM, pIcchikA-kamaMDalu Adi vaDe karIne yatirUpa dhAraNa karavuM H Ama bhojana ane nepathya e banne cinhovaDe karIne sAkSAta anyatIrthika jevA ja dekhAya che tethI karIne jJAnIo = paMDitovaDe karIne digaMbaro jJAna-darzana-cAritrathI rahita ja che ema jANavuM || gAthArtha-62 | have digaMbaro kevA che? ane tIrtha kone AdhIne che? teno upasaMhAra karatA kahe che. evaM kiriAhINA, nagiNA NANeNa titthbaahiriaa| seaMbarehiM titthaM, juttehiM nnaannkiriaahiN||63|| A prakAravaDe karIne kriyAhIna eTale ke jJAna-darzana ane cAritranA upacAra rahita ane nepathya AdithI rahita, yathAvasthita vastunA parijJAnathI vikalpa rahita thayelo digaMbara, jaina pravacana bAhya ja che. ahiMA prazna kare che ke "pUrve kahelA jJAnAdino upacAra to zvetAMbare svIkArelAM AgamamAM dekhAya che. paraMtu ame svIkArelA koIpaNa AgamamAM nathI." ema ja kaheto hato to he devAnupriya! ethI ja karIne tArA Agama paNa sarvajJamUlaka nathI, paraMtu zivabhUti vaDe karIne ane temanA ziSya kauDinya ane koTravIra dvArA pravartelA, potAnI matinA anusAre kalpanA karIne kRtrima banAvelA che. sarvaze upadezelA AgamonI aMdara pUrve kahelA jJAnAdi upacArono sadbhAva hovAthI amArA Agamo sarvajJa mUlaka ja che. have tIrtha konA vaDe pravarte che? te uttarArdhathI kahe che. sAMpratakAle zvetAMbaro vaDe ja tIrtha pravartela che. te zvetAMbaro paNa nAmamAtra dhArI nahi. kAraNa ke kahevAze te pUnamIyA-kharataro Adi nAmamAtravaDe karIne zvetAMbara kahevAya che. ane ame kahelA Agamone emaNe svIkArela che. chatAM paNa pota potAnI matikalpanAe vikalpalA arthonI udbhAvanA karavAvaDe karIne ghaNAM manuSyone tIrtha taraphanA praSanA kAraNe vyagrAhita karatAM ane tArA karatAM paNa kilaSTa pariNAmavAlA teo zvetAMbaranAmadhArI AtmAo che. ane tArI jema ja teo paNa tIrthabAhya ja jaNAvAze. AthI karIne tIrthapravartaka evA zvetAMbaro kevA prakAranA lakSaNavALA che? jJAna ane cAritrathI saMyukta che. nahi ke temAMthI ekapaNa vaDe rahita. te jo tevA ekAdithI paNa rahita hoya to tIrthapravRttino saMbhava nathI. AgamamAM kahyuM che ke -kriyA rahita evuM jJAna haNAyeluM che. ane jJAna vagaranI kriyA haNAyelI che. | gAthArtha-63 / A pramANe ATha gAthAvaDe karIne digaMbarane tIrthabAhya jaNAvyo. have bIjA prakAravaDe karIne paNa digaMbara tIrthabAhya che ema jaNAvavA yukti batAve che. ahavA savvapasiddhaM sittuNjy-ujjyNttitthdugN| jassa ya taM AyattaM, so saMgho vIrajiNatitthaM // 64 //
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 kapakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda athavA to zatruMjaya prasiddha che. ujjayaMta parvata eTale girinAra parvata. A banne tIrtho jainonA che. ema jaino ja nahIM paNa tenAthI atirikta bIjA manuSyo paNa "jaina saMbaMdhI tIrtho che' ema kahe che. arthAta A vAta samyagdaSTi tathA mithyASTinA bAlakathI mAMDIne strIo sudhInA sarvene prasiddha che. " te banne tIrtha zramaNAdhIna-sAdhvAdirUpa je saMgha tene AdhIna hoya che. tenI nizrAe vIrasvAmInuM tIrtha raheluM che. meM gAthArtha-64 ll . ane e pramANe hoya to A tIrtha digaMbaranuM paNa thaze? evI zaMkAne nirAkaraNa karavA mATe gAthA kahe che. ujiMta-girivivAe, sAsaNasurikahaNamittha sNjaayN| jo maNNai nArINaM, muttiM tasseva titthamiNaM // 65 // ujajayaMtagirinA vivAdamAM paraspa- AtmIyatApaNA vaDe karIne digaMbaronI sAthe kalaha utpanna thaye chate jina zAsananI adhiSThAyikA devInuM kahevuM A pramANe thayuM. "je nArIonI muktine mAne tenuM A tIrtha" A vAtamAM saMpradAya pramANe jyAre pUrve digaMbaro vaDe A zrI ujjayaMta mahAtIrtha, zrI saMgha pAsethI AMcakI levAnuM zarU thayuM tyAre saMghanA kAyotsarganA prabhAve karIne kaMpita AsanavAlI zAsanadevIe dUrathI lAvelI kanyAnA moDhe rAjyasabhAmAM rUmo vA namune pachInI varNitarotasihevAlI gAthA caityavaMdananI aMtargata karIne samarpI. tyArathI mAMDIne sakala saMgha vaDe karIne A gAthA bhaNAtI AvI che. je gAthArtha-65 // have zAsana devInA kathana bAda digaMbaro vivAdamAM kevA thayA? te kahe che. tatto visannacittA, khamaNA pAsaMDiA vigyaalaa| nianiaThANaM pattA, pabbhaTTA daann-maannehiN||66|| vivAda thayA bAda jANavA lAyaka vastunA jJAna lakSaNanI je saMjJA, te naSTa thaI che jenI evA arthAt naSTa citta thayelA, kAMdizika banI gayelA evA digaMbara matanA Azrita je vAdIo "A amAruM tIrtha thaze" A pramANenI je AzA hatI. te AzA rahitanA banyA chatAM ane A pAtrabuddhie dAnane yogya nathI. ane guNavAna nahI hovAthI abhyatthAnAdine paNa yogya nathI. evI janoktinA viSaya banelA! arthAta dAna ane mAnathI bhraSTa thayelA maThAdhIza lakSaNavALA potapotAnA sthAne cAlyA gayA. | gAthArtha-67 ||. have digaMbaronI sAthe bhaviSyamAM saMbhavita evA vivAdane bhAMgI nAkhavA mATe saMghe je karyuM te jaNAve che.
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 # 119 mA paDimANa vivAo, hohitti viciMtiUNa sirisNdho| kAsI pallavaciMdhaM, navINa-paDimANa payamUle // 67 // pratimA saMbaMdhI kalaha pharI vakhata paNa na thAva. ema vicArIne zrI saMghe Aja pachI banAvAtI navIna jinapratimAonA paganI najIkamAM vastranI pATalIrUpI cihna karyuM gAthArtha-67 II have zrI saMghe karela A vAtane jANIne digaMbaroe je karyuM te batAve che. taM soUNaM ruTTho, duTTho khamaNo'pi kAsI nginntN| niapaDimANaM jiNavara-vigovaNaM so'vi gysno||6|| jinezvara bhagavaMtanI pratimAnA paganI nIce = palAThImAM zrIsaMghe karela vastranuM cihna sAMbhaLIne duSTa ane krodhAviSTa thayelo evo digaMbara, zrIsaMghanuM kAMIpaNa ahita karI zakavAne samartha nahi hovAthI "nagna AkArathI jinezvaranI niMdA thaze ke kema?"e vicArazUnya digaMbare zrI jinezvaranuM vigopana karyuM! eTale jinezvaranI niMdA thAya tevI rIte potAne AdhIna jinapratimAo, dazyamAna puruSa cihna Adi avayavavALI banAvI! arthAt prakaTa puruSacihnavALI pratimAo banAvI! A vAtano bhAva A che ke "kharekhara amArA vaDe nirmita evA pratimAnA AkArathI bhinna AkArane karavA mATe jo zrI saMghe pallavanuM-vastranuM cihna karyuM to ame paNa zvetAMbaranI pratimAothI bhinna-juduM karavA mATe kaMIka cinha karIzuM." ema vicArIne saMgha taraphanA matsara bhAvane laIne jinapratimAnuM nampaNuM raju karyuM. zvetAMbara pote vastrane dhAraNa karanArA hovAthI vastranuM cita-karyuM. digaMbaro pote nAgA hovAthI nagnatAnuM cita karyuM. gAthArtha-68 || have mugdhajanone khAtrI thavA mATe cihna kahe che. . teNaM saMpaipamuhappaDimANaM- pallavaMkaNaM ntthi| atthi puNa saMpaIppaDimANa vivaaykaalaao||66|| je kAraNavaDe karIne vivAda utpanna thaye sate pratimAone viSe pallavanuM cihna karAyuM. te ja kAraNa vaDe karIne vivAdanA pUrvakAlamAM thayelA traNa khaMDanA adhipati saMpratirAjA Adie banAvelI jUnI pratimAone viSe pallavanuM cinha nathI. ane sAMpratakAlanI pratimAone viSe pallavanuM cinha che. sAMpratapaNuM zA AdhAre kahe che? te jaNAve che. ujjayaMtagirine AzrIne digaMbara sAthe vivAda thayo tyArathI mAMDIne. have vivAda kAla pahelA zuM hatuM? te kahe che. pudi jiNapaDimANaM, nagiNataM neva navia pllvo| teNaM nAgAreNaM, bheo ubhaesi sNbhuuo||70||
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 1 20 % kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda vivAdanA pUrvanA kAlamAM jinezvara bhagavaMtanI pratimAonuM nagnatva na hotuM ja tema pallava cihna paNa nahotuM. ane tethI karIne jinapratimAonA AkAramAM zvetAMbara ane digaMbarone bhinnapaNuM nahotuM. arthAt bannene sarakho AkAra hato. | gAthArtha-70 || have boTika matanuM svarUpa ane tenI prarUpaNApUrvaka nirAkaraNa karavA mATe hetune batAvatAM be gAthA dvArA upasaMhAra kahe che. eaM boDiakumayaM, paDiaM titthAu duurtrdese| No titthaM bAheI, vaNagiriaggI jahA nyrN||71|| tahavi a pavaTThamANaM, vivAyaheUtti muNia bhnniaNti| thUlamaINaM esA, juttidisA daMsiA nneaa||72|| jo ke digaMbara-boTika kumata, pravacana ane liMga bane vaDe karIne sarvathA samAnapaNAnA abhAve karIne zAkya Adi darzananI jema tIrthathI dUra dezamAM paDelo che tethI te tIrthane bAdhA karato nathI. jema pUnamiyA ane kharataro Adi tIrthanI aMdara rahelA zrAvako Adine zaMkA utpanna karavAvaDe karIne tIrthane bAdhA karavAvALA che tema A digaMbara nathI! temAM dRSTAMta kahe che. jema vanamAM rahelA parvata uparano agni nagarane bAdhA karato nathI. kAraNa ke dUra dUra rahelo che mATe. najIkano agni hoya to sAmAnya mANasone ghAsanI jhUpaMDIne bALako bAdhA kare che. vAdI prazna kare che ke "to pachI A digaMbara)matanuM ATaluM badhuM khaMDana karavAnI zuM jarUra hatI?' e zaMkAne dUra karavA mATe kahe che ke to paNa A digaMbara vidyamAna che. nahi ke jamAli AdinI jema ni:sattAkIbhUta thayela nathI. ane ethI karIne kayAreka vivAdanuM kAraNa thAya ema jANIne kahyuM che mATe doSa nathI. have jo vivAda thAya to "A tame kIdhuM che e zuM kAmanuM thaze? tenA javAbamAM kahevAnuM ke mArA karatAM paNa alpamativALA evA, nahi ke dharma saMgrahaNI vizeSa Avazyaka bhASyavRti Adine banAvanArA niSNAta mativALA evA vidvAno mATe nahi. paraMtu mArA karatAM alpamativALAone A yukti dizA batAvI che. jethI karIne te alpa buddhivALAo A yukti dizA vaDe karIne digaMbarono tiraskAra karI zake che. || gAthArtha 71-72 // have A adhikArano upasaMhAra karatAM kahe che. evaM kuvakkhakosia-sahasakiraNaMmi udymaavnnnne| cakkhuppahAvarahio, kahio a digaMbaro pddhmo||73|| pUrve kahelA prakAravaDe karIne kupakSakauzika sahastrakiraNa udaya pAme chate potAnA locanano je
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 121 mahinA eTale nIla-rakta-pata Adi rUpagrahaNa karavAnI je zakti, tenAthI rahita digaMbara thayo. jevI rIte sUrya udaya pAme chate ghUvaDa potAnA cakSunI prabhAthI rahita thAya che tema. A jagatamAM svabhAva che ke tAmasa prakRtivALA paMkhIonuM je kula che tene sUryanA kiraNo ati kALA tarIke dekhAya che jethI karIne siddhasena divAkarasUri. ma. kahela che ke saddharmabIjavapanAnaghakauzalasya, yallokabAndhava ! tavApi khilAnyabhavan / tanAdbhutaM khagakuleSviha tAmaseSu, sUryAMzavo mdhukriicrnnaavdaataaH||1|| jevI rIte tAmaprakRtivALA evA pakSInA kulone viSe (ghuvaDone viSe) sUryanA kiraNo bhamarAonA paga jevA kALA dekhAya che tevI rIte he lokabAMdhava! saddharmarUpI bIja vAvavA mATenuM tamAruM je anadhi-niSpApa kauzalya che te A kupAkSikone viSe paNa sthagita thAya temAM koI Azcarya nathI." have A digaMbara (matakhaMDana) kyAM varSe kyAM gurunI vidyamAnatA hoya chate kahyuM? te batAvavA mATe gAthA kahe che. navahattharAyakiasama-mahimaMmi cittsiapkkhe| gurudevaya puNNudae, sirihiirvijysuguruvaare||74|| A gAthAne saMvatsarapakSa ane gurupakSa A bane arthamAM kaheze, saMvatsara pakSamAM kahe che :nava ane dasta zabdavaDe nava ane benI saMkhyA samajavI, kAya-zabdavaDe -zAstranI paribhASAvaDe pRthvIkAyAdi che, samajavAM. rAya-zabdavaDe eTale rAjA, rAjA zabda caMdrane jaNAvanAro che, te ekanI saMkhyA kahenAra tarIke jyotiSIo jANe che, ane pachI aMkonI-gati DAbI bAjuethI thAya che, e vacano vaDe karIne je aMko thayA te 1929 saMkhyAvAluM saMvatsara teno je mahimA. eTale nAmagrahaNa AdivaDe karIne jemanI prasiddhi che evA prakAranA varSamAM eTale 1629nA caitra mahinAnA suda pakhavADIyAnI aMdara- kaI tithie? to kahe che ke guru, suraguru hovAthI je zobhAthI vadhI rahela che ane te gurunA sAnidhyathI vinaya = sUryano jaya thAya che, kAraNa ke sUryanA zukra ane zani zatru che, budha madhyastha che, ane caMdra-maMgala-guru tenA mitra che, ane tethI gurunA yoge sUryano jaya thAya che, arthAta guruvAre ane gurUdaivatayoge eTale ke puSya nakSatramAM- kevA prakAranA yogamAM? gurupuSyanA yogamAM. pUrNAtithi eTale dazame, caitrasudamAM 5 ane pUname puSyanakSatra na Ave; paraMtu dazame Ave. tethI caitra suda-10 guruvAra puSyanakSatramAM suvihita agraNI evA hIrasUri mahArAjanuM rAjya pravartamAna hote chate, kevA lakSaNavAlA? have gurupakSamAM kahe che, navahAtha pramANa zarIravAlA evA pArthaprabhu, te prabhuvaDe aMkita evo je avicchinnakAla, te kAlanI sarakho mahimA che jemano athavA to nava hAthanI kAyAvAlA pArthaprabhunA rAjyanA mahimA jevo jeno mahimA che evA hIravijayasUrinA rAjyamAM = pra. 5. 16
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1rara che kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda have A vAtano bhAva e che ke RSabha Adi bhagavaMtonI apekSAe hIna = UtaratA kAlamAM utpanna thayA hovA chatAM paNa zrI pArzvanAthaprabhu, sarvajanone viSe Adeya nAmavALA hatA. tevI rIte RSabhadeva Adi tIrthaMkaro nhotA. evI rIte vajUvAmI AdinI apekSAe mahAvIrasvAmInA janmanakSatra upara saMkrAnta thayela bhasmarAzinA mAhAsyathI kunRpati ane kupAkSikonI bahulatAvALA kALamAM utpanna thayA hovA chatAM hIravijayasUri jevI rIte mAhAbhyane bhajavAvALA hatA, tevI rIte vajasvAmI Adio na hatA, A vAta varNanamAtra nathI. kiMtu pAramArthika che e batAvavAne mATe vizeSaNa dvArA hetu jaNAve che. kevA prakAranA hIravijaya suguruvAra hatA? to kahe che ke trizItapaNe citra eTale = Azcarya jema thAya tevI rItanA kupAkSika mukhyoe paNa potAnA kupakSano parityAga karavA pUrvaka sita kahetAM zvetazuddha evo pakSa aMgIkAra karyo che jemanA vArAmAM samayamAM evA. Ano bhAva e che ke-kupAkSikonA mukhya agresara evA ane parivArathI yukta evA loMkAmatI RSi meghajI Adie nagarane viSe zreSTha evA amadAvAdamAM badhA rAjAomAM mukhya evA mudgalAdhipati zrI akabaranI sAkSIe mahA mahotsavapUrvaka pravajyA Adine svIkArI! tevI rItanuM kArya prAcIna AcAryonA rAjyamAM banyuM nathI. jo ke koIka kupAkSika, kyAreka pravrajyAdikane svIkArato joyo che ane sAMbhaLyo che, paraMtu tenA nAyako evI rIte dIkSA le te to hIrasUri ma. nA rAjyamAM ja banyuM che, e Azcarya che. AvuM Azcarya paNa kyAMthI thayuM? enA mATe vizeSaNa dvArA hetu jaNAve che. kevA lakSaNavALA zrI pUjyanA vArAmAM (samayamAM) to kahe che ke yuvatapUrvo =haM moTuM =Dhavati=bhAgya te yuvata te gurudevatanA=moTA bhAgyanA pUrNa udaye. eTale ke-tIrthakara nAmakarmanA udayanI jema pUrvajanmamAM upArjita karelI zubha prakRtinA vipAkano anubhava che jemAM evA moTA bhAgyano pUrNa udaya thaye chate. A moTA bhAgyano udaya kevaLa guruno ja nahiM; paraMtu temanA bhaktajanone paNa hato. te A pramANe gurupakSe -guru mahArAjano tevA prakArano puNyavipAkano udaya vartato na hoya to kupAkSika ane kunRpathI vyAkula(vyApta) evA kAlane viSe paNa zrI khaMbhAtamAM prabhAvanA dvArAe karIne koTi saMkhyAnA dravyono vyaya saMbhave kharo? na ja saMbhave, temanA caraNa vinyAse-paga mUkavAmAM dareka Dagale rUpAnANuM ane sonAmahoro mUkavAnuM ane motInA sAthIyA Adi racavAvaDe karIne tIrthaMkaranI jema pUjAno udaya paNa saMbhave nahiM. have temanA bhaktapakSamAM jaNAve che ke - tevA prakAranA kAlane viSe paNa vidhAtAe jJAna-darzana-cAritra A traNeno piMDa karIne jANe eka mUrti banAvelI hoya evA te hIravijayasUri gurunA bhakta zrAvakomAM paNa pUrvajanmopArjita zubhakarmanI preraNA vaDe karIne temaja bhAvikAlamAM tevA prakAranI bhavitavyatAnA vaza karIne tevA prakArano bhakti ullAsa saMbhave. upadezapadamAM kahyuM che ke - puNNehiM coiyA purakaDehi, siribhAyaNaM bhviasttaa| gurunAnAsi madA, hevamava pajhuvAsaMtikA
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 123 pUrva puNyoe karIne prerAyelA bhAgyazALI bhavya sattvo-bhavyajIvo lakSmIbhAjana thAya che. ane bhaviSyakAlamAM jemanuM kalyANa che evA te puNyavaMto devatAnI jema gurune jeo pUje che, te lakSmInA bhAjana thAya che. te gAthArtha-100 | have A prakaraNanA kartAnA nAmathI garbhita evI AzIrvAda dAyaka gAthA kahe che. ia sAsaNaudayagiriM, jiNabhAsiadhammasAyarANugayaM / pAvia pabhAsayaMto, sahasakiraNo jayau eso||101|| A prakAra vaDe karIne A pratyakSa siddha evo sahastrakiraNasUrya arthAta "kupakSa kauzika sahastrakiraNa" jaya pAmo, e pramANe AzIrvAda jaNAvyA. AzIrvAdadAna paNa tenA kRtyanuM pragaTa karavA pUrvaka ja hoya che. e mATe kahe che ke zuM karatA jaya pAmo? prakAza karatA jaya pAmo. arthAta jIvalokane prakAzita karatA jaya pAmo! jevI rIte sUrya, jIvalokane prakAzita karato chato AzIrvAdanuM bhAjana bane che, tevI rIte A graMtha paNa prakAza karato chato AzIrvAdanuM bhAna bano. prakAza paNa zuM karIne kare che? enA mATe kahe che. zAsana = eTale jaina tIrtharUpa je udayagiri=udayAcala parvata arthAta niSedha parvata tene pAmIne eTale udayagirinA zikharane pAmIne, jema bIjo sUrya paNa niSadha parvatane pAmIne prakAza kare che tema jaina tIrtharUpa udayagirine pAmIne A graMtha paNa prakAza kare che, bIjI rIte nahi kevA prakArano zAsanaudayagiri che? to kahe che ke - jina bhASita dharma sAgarAnugata, arthAta jinezvara bhagavaMta vaDe kahevAyelo evo je dAnAdi lakSaNavALo dharma te rUpI je samudra tene anusarIne rahelo : jema niSadhaparvata, banne bAjuthI samudrane aDIne rahelo che tevI rIte dharmasAgararUpI samudrane banne bAjuthI sAgara samudrane aDIne rahelo A zAsana udayagiri che. athavA to samudranI sarakho evo "A kupakSakauzika sahastrakiraNa" che. jema sUrya samudramAM mAMDalAM kare che temaja niSadhaparvata para paNa kare che. kahevuM che ke :- tresaTha mAMDalAM niSadhaparvata para ane be mAMDalAM be joyaNa aMtarIta bAhA upara ane 119-mAMDalAM lavaNa samudra upara hoya che. ahiM niSadhanI apekSAe sUryanA mAMDalAM samudramAM vadhAre hoya che. "jinabhASita dharmasAgarAnugata" e vizeSaNa dvArAe A graMthanI racanA karanAranuM "dharmasAgara" evuM nAma paNa sUcavyuM, tema jANI levuM, ( A pramANe tapAgaccharUpa AkAzane viSe sUryadeza zrI hIravijaya sUri ziSya mahopAdhyAya zrI dharmasAgarajI gaNI viracita-svapajJa kupakSakauzika sahastrakiraNa nAmanA ane hIravijayasUrie ApelA pravacanaparIkSA e apara nAmavALA graMthane viSe "digaMbaramata nirAkaraNa' nAmano bIjo vizrAma pUrNa thayo.
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda paurNanIya mata nirasana nAmano trIjo vizrAma ) have pUnamIyA matane kahevA mATe pUnamIyo mata kADhanAranuM nAma zuM? te kyAM gaNamAMthI nIkalyo? te kayA kAraNe nIkalyo? ane te kayA saMvatsaramAM nIkalyo? te jaNAvavA mATe gAthA kahe che. aha caMdappahasUri-ppabhavaM puNNimamayaM vddgnnaao| egAraiguNasaTThIvarise, gurubaMdhu'mariseNaM // 1 // have digaMbaranI vaktavyatA kahyA bAda krama prApta evo eTale ke digaMbaranI utpatti pachI ghaNA kAla bAda jenA saMtAnIyAo vidyamAna che evA prakAranA caMdraprabhAcAryathI pUnamIyo mata utpanna thayela. A vizeSaNa kahevA vaDe karIne pUnamIyA matanA AkarSaka caMdraprabhasUri che. e pramANe jaNAvyuM. vaDagacchathI eTale bRhad gacchathI. eTale bRhadgacchamAMthI paurNamayaka mata nIkalyo. kayA saMvatsaramAM? to kahe che vikrama saMvata 1159 varSamAM kyAM kAraNe nIkalyo? te kahe che. gurubaMdhu evA municaMdrasUri uparanA amarSanA = IrSAnA kAraNe bRhadgacchamAMthI nIkalyo. e amarSanuM kAraNa zuM? te batAvavA mATe be gAthA kahe che. gurubhAyAmuNicaMdo, saMviggo Asi suuripyptto| kassai teNa paiTuM, karijamANaM suNia ruusio||2|| tammahaviddhaMsamaI, maNai paiTThA na sAhuNo kicN| davvatthao tti juttiM, jaMpaMta mahaMta sddenn||3|| caMdraprabhAcAryanA gurubhAI evA, kaSTa karIne karI zakAya evA AyaMbIla Adi vratamAM sthira, saMvigna-bahuzruta ane gaNanAyakanI padavIne pAmelA evA municaMdrasUrijI mahArAja hatA. koIka mahardhika zrAvakanI dvArA municaMdrasUri vaDe karAvAtI prabhupratiSThAne sAMbhaLIne roSAyamAna-krodhAyamAna thayelA te caMdraprabhAcArya, te pratiSThAnA mahotsavanA nAzanI mativAlA thayA thakA pratiSThA e sAdhunuM kRtya nathI, paNa zrAvakanuM kRtya che." e pramANe bole che. zuM karatAM bole che? te kahe che. te loko! "pratiSThA e dravyastava che." (ane dravyastava sAdhune ucita nathI) e pramANenA moTA avAja vaDe karIne bolatAM. bhAvArtha to A che. te kAle karNarAjAnA rAjyamAM caMdraprabhasUri, municaMdrasUri, zrImAn devasUri, ane zAMtisUri. A cAreya jaNA eka ja gurunA ziSyo hatA ane cAritrapAtra paNa hatA. A cArane viSe . paNa jJAnAdika guNo vaDe karIne adhika sevA ane sarva dezone viSe vikhyAta evA municaMdrasUri hatA. eka vakhata zrIdhara nAmanA koIka mahardhika zrAvake moTA dhananA vyaya karavApUrvaka ane moTA
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 125 mahotsavapUrvaka jinezvara bhagavAnanI pratimAnI pratiSThA karAvavAnI icchAthI moTA hovAthI zrI caMdraprabhAcAryane A pramANe vinaMti karI ke he pUjya! mArA manorathane saphala karavA mATe municaMdrasUrine pratiSThA karavA AjJA Apo. ane mArA para maherabAnI karo." tyAre caMdraprabhAcArya vicAravA lAgyA ke "huM moTo vidyamAna hovA chatAM paNa municaMdrasUri pratiSThA kema kare?" AvA prakAranA abhimAnano tyAga karavAmAM asamartha ane te mahotsavano nAza karavA-aTakAvavAnI bhAvanAvALA caMdraprabhAcArye kahyuM ke "he catura zrAvaka! vidhipUrvaka pratiSThA kara. koI AgamanI aMdara pratiSThAnuM kRtya sAdhune kahyuM nathI. paraMtu dravyastava hovA vaDe karIne zrAvakanuM ja A kartavya che." ane e pramANe ISyavyApta ukti vaDe karIne vi. saM. 1149 varSe "zrAvakanI pratiSThA' prarUpI. saMdhe paNa chevaTe upekSA karIne temano tiraskAra karyo. eTale tethI karIne A matsaranA kAraNe paNa ekAkI paDe che. ema vicArIne municaMdrasUri uparanA praaSanA kAraNa vaDe matabheda ubho karavA mATe vi. 1159 varSamAM "Aje rAtrinI viSe padmAvatI devIe AvIne mane kahyuM ke "zrAvakanI pratiSThA ane pUnamanI pakhI A anAdisiddha che. enI prarUpaNA tuM kara. ane ethI karIne devInA vacana vaDe karIne mArA vaDe pUnamanuM paphakhI pratikramaNa karAze." ema karIne bIjI "pUnamanI paphabI' prakAzI. . tyAra pachIthI saMgha vaDe karIne "pravacananuM upaghAtaka evuM vacana na bolo' e pramANe Akrozita karavA chatAM paNa caMdraprabhAcArya bolyA ke "jo huM padmAvatIjInuM boleluM pramANa na karuM to devI mArA para kopAyamAna thAya' ema kahIne saMghe kaheluM nahi svIkAratA evA A caMdraprabhAcArya abhinivezI che ema kahIne saMghe tene saMgha bahAra karyo. A pramANenA vyatikaravALA caMdraprabhAcArye municaMdrasUri uparanI irSAbuddhi vaDe karIne pahelI zrAvaka pratiSThA prarUpI. ane pachI pUnamanI pAkhI prarUpI! A be gAthAno artha che 2-3 / have caMdraprabhAcArye udbhavAvelA anumAna prayogothI sahita evI gAthAne kahe che. jiNa paDimANa paiTTA, na sAhukajaM dvvtthybhaavaa| ahavA sAvajattA, kusumehiM jiNiMdapUyavva // 4 // jinapratimAnI pratiSThA e sAdhunuM kArya nathI. e paheluM sAdhya kahyuM ane "tu' zabdathI zrAvake ja pratiSThA karavI e bIjuM sAdhya jANavuM. kAraNa ke dravyastava hovAthI ane sAvadya hovAthI A be hetuo sAdhyanI siddhimAM kahyAM. have sAvadya che te hetu zrI caMdraprabhAcAryathI udbhavelo nathI, paraMtu tenA vaMzaja tilakAcAryano uddabhavAvelo che ane e tilakAcAryanA praznano 33mI gAthAthI AraMbhIne nirAkaraNa karIzuM. jema pukho vaDe karIne jinezvara bhagavaMtanI pUjA kare [tema pratiSThA zrAvako kare davvamapahANa daviNaM, thavovi jiNabhatti dhammamittaM vaa| dUsai na kiMci kicaM, munniuciapitttthkiccesu||5||
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 kuMpakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda have AvI vAta karanAra te caMdraprabhAcAryane A pramANe pUchavuM ke 'he caMdraprabhAcArya! A atyAranI ghaDI sudhI je tIrtha varte che te acchinna hatuM ke nahiM?' nathI ema to kahI zake ema na hovAthI 'hatuM' ema kahevuM paDe. to 'te tIrtha sAdhupratiSThAne AzrIne hatuM ke zrAvaka pratiSThAne AzrIne hatuM?' jo sAdhu pratiSThAne AzrIne che ema kaheto hoya to tIrtha bAhya thavA vaDe karIne tArA AtmAne kleza kema pamADe che? 'pUrve avidhi hato' ema jo kahetA ho to vidhi karavA chatAM paNa tuM avicchinna paraMparAthI te AvelA tIrthathI bAhya thayo. e tArI mAnelI vidhi vaDe A lokamAM tane tIrtha bAhyatAnuM AvuM phaLa maLyuM. to bhavAntaramAM A vidhinuM zuM phaLa malaze? teno tuM svayaM kema vicAra karato nathI? have 'pUrve zrAvakanI pratiSThA hatI ja. paraMtu keTalAka kALe caityavAsIo vaDe karIne sAdhu pratiSThA sthapAI' ema jo kaheto hoya to A vacana tArI jevA ja Aptajana vaDe kahevAyeluM ja amAre svIkArI levuM ne? athavA to te vAta zraddheya thAya evuM bIjuM koI kAraNa che? je pahelAM pakSamAM vikalpamAM sAkSAt ghaTAdi divya karavA sivAya tArA viSe AptapaNuM ja svIkAravuM te to koI gadheDInuM dUdha pInAra hoya te zraddhA kare tema che! have bIjuM je kAraNa che tene mATeno pUrAvo, 'tArI utpatti pUrve'nI pratiSThita pratimAone viSe ''amuka zrAvako vaDe A pratimAnI pratiSThA thaI che.'' evo prastarotkIrNa AdhAra che athavA Agama ke AptajanapravAda che kharo? pahelo pakSa nathI. kAraNa ke pUrve thayelI koIpaNa pratiSThita pratimAne viSe evA prakAranI varNAvalInA AdhAranI prApti thatI nathI; paraMtu je koI ThekANe jUnI pratimAo che. te 'amuka biMba amuka AcArya mahArAje pratiSThita kareluM' evuM tArI mAnyatAne bAdhaka ja varNAvalI zilAlekha maLe che. bIjo vikalpa paNa yogya nathI. kAraNa ke koIpaNa AgamanI aMdara 'amuka zrAvake amuka pratiSThA karI' evA zabdo malatAM nathI. paraMtu thuidANa 1 maMtanAso2, jiNa AhavaNaM 3 taheva disibaMdho4 // nettummIlaNa 5 desaNa6, guruahigArA ihaM kappe // 1 // iti paadliptsuurivcH| '1 stuti bolavI 2 maMtranyAsa karavo 3 jinezvaranuM AhvAna karavuM. cothuM dizAbaMdhana karavuM. pAMcamuM aMjanidhi karavI. chaThuM dezanA devI. pratiSThAkalpanI aMdara A badhA AviSkAro = adhikAro gurune AdhIne che.'' e pramANe pAdalipta sUrinuM kathana che. tevI ja rIte vyavastyosthena, vinA madhusarpiSA / sa netronmIlanaM kuryAtsUriH svarNazalAkayA // 1 // sadaseNa dhavalavattheNa, veDhiaM vAsadhUva abhimaMti tivAra, sUriNA vatthehiM / sUrimaMteNaM // 2 //
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 127 * tevI ja rIte rUpAnA kacolAmAM raheluM svaccha madha ane ghI vaDe karIne sonAnI saLIthI AcAryamahArAja netronsIlana kare. e pramANe umAsvAtijInuM vacana che. * tevI ja rIte ''dazIvAlA evA sapheda vastra vIMTALIne ane sUrimaMtrathI vAsa dhUpa ane vastro Adi sAmagrIne sahita AcAryamahArAja traNavA2 sUrimaMtrathI maMtra A pramANe samudrasUrinuM vacana che. maMtavihipuvaM / to iTTha saMpatte, hemasilAgAi jiNanettummIlaNayaM, kareja va nisaMtatvo||3|| acchInilADasaMdhisu, hiaevi a sirapayAie vaNNe / TTeibApa, gahiamahU thiramaNo sUrIrA zrI hrimdrsuurivcH| rayayassa tathA - vihivayaNaM ca pamANaM, suttuttaM jeNa ThAvaNAguruNo / kajA jiNabiMbANaM, taM ca savisayaM havaI karaNe // 3 // * tyAra pachI ilagna prApta thaye chate maMtra ane vidhipUrvaka suvarNanI zalAkA vaDe karIne jinezvara bhagavAnanA netranuM unmIlana kare. tyArabAda AMkho-lalATa-saMdhisthAno-hRdaya-mastaka-paga Adi sthAne varNanyAsanuM sthApana-rUpAnI vATakImAM madha laIne sthira manavAlA evA AcArya mahArAja maMtra, nyAsapUrvaka kare. tevI ja rIte sUtrokta vidhivacana, sUtrokta sthApanA gurunuM pramANa karavuM. ane jinabiMbone viSe vizeSe karavuM.'' e pramANe zrI haribhadrasUrijInuM vacana che. ityAdi pravacanane viSe-zAstrane viSe mAnya evA puruSoe racelA potapotAnAM pratiSThAkalpanA vacano tArA kahelAM vacanone bAdhaka ja prApta thAya che. tevI rIte je pUrva zrAvakanI pratiSThA hatI, tyArapachI keTalAka kALe caityavAsIo vaDe sAdhu pratiSThA sthapAI' evo trIjo vikalpa paNa tIrthapravAhamAM tenI prApti nahi thatI hovAthI barAbara nathI. balke zatruMjaya mAhAtmya, zrI mahAvIra-caritra Adine viSe, zrI zatruMjaya-aSTApada Adi tIrthomAM zrI nAbhasUri, kapilakevalI Adi sAdhuo vaDe karIne pratiSThA karAI, evo ja pravAha prApta thAya che. ityAdi saraLa yukti leza vaDe paNa tiraskAra pAtra evA caMdraprabhAcArya hoye chate emanA udbhavelA anumAnAbhAsa Adi je racanAo che. te tenI pratipakSIbhUta evA anumAnAdi vaDe karIne nikAraNa na karAya to keTalAka mugdha AtmAo ane durvidagdha AtmAonI zaMkArUpI pizAciNI, koI vAte dUra na thAya. ema vicAra karIne tene dUra karavAne mATe upakrama karAya che te A pramANe :-- 'dravyastava hovAthI pratiSThAkArya sAdhunuM kRtya nathI. jema puSpa Adi vaDe karIne thatI jinapUjA.' e pramANe pahelAM anumAnane viSe 'jinapUjAnI jema' 'dravyastava hovAthI' ema be padavAlA be hetuo
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 ja kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda kahyAM. te banne hetunA je zabdonA vaikalpika paryAyone udbhavAvIne dUSaNa ApavA mATe gAthA kahe che. 'aMgAramardaka AcArya sadA abhavya ane dravyAcArya hatA. e vacana hovAthI ane zunna dravyanRzaM, e vacana hovAthI-dravya zabda hovAthI te dravya zabda, apradhAna arthamAM che ke draviNa-paisAnA arthamAM che? ane stavanA eTale jinezvara bhagavaMtanI bhakti athavA dharmamAtra ema stavaviSayI paNa be vikalpa che. have tevI rIte dravyastava eTale zuM? 1-apradhAna jinabhaktipaNuM. 2-apradhAnadharmapaNuM 3-draviNa jinabhaktipaNuM. 4-draviNadharmapaNuM-A pramANe jaNAvelA ane upalakSaNathI dravya e bhAvanuM kAraNa che e vacana hovAthI bhAvastavanuM kAraNa ityAdi ATha vikalpanI jALamAM paDelo caMdraprabhAcArya vikalpelo anumAnarUpI matsya, maraNa atithi thayo. chatAM sAdhune ucita evA jinezvara bhagavaMte upadezelA gulAba Adi je kartavyo che temAMnA koIpaNa kRtyane dUSita karI zakato nathI. arthAta pratiSThA kRtyone zobhAve che e akSarArtha. * bhAvArtha to A pramANe -jinapratiSThA "e dravyastava hovAthI sAdhunuM kRtya nathI." teno artha zuM? apradhAna jinabhaktipaNuM hovAthI. tame je jinabhaktinI aMdara apradhAnapaNuM jaNAvo cho te apradhAnapaNuM jinezvara bhagavaMte nahi kaheluM hovAthI? athavA jinopadiSTa hoya chate paNa apavAdapaNuM hovAthI ane AraMbhasahitapaNuM hovAnA kAraNe zrAvaka dharmanI aMtarbhata hovAthI? have jina anupadiSTa evA dharmAnuSThAnanA pahelAM vikalpamAM to zrAvakane paNa e kevI rIte pratiSThA kartavya bane? kAraNa ke jinezvara bhagavaMte nahi kahelAM dharmAnuSThAnanuM zrAvakone mATe paNa anucitapaNuM hovAthI. have bIjo vikalpa, "jinezvara bhagavaMte upadezeluM hovA chatAM paNa apavAdAdika hovAthI apradhAna' evo je bIjo vikalpa kaheto hoya to raLio ApavI e pramANe vacana hovAthI evuM karyuM kAraNa che ke 1-pratiSThA karyA sivAya zuM rahI zakAtuM nathI? jIvI zakAtuM nathI? bolI zakAtuM nathI? ke khAI zakAtuM nathI? athavA to 2-A lokanI je artha siddhi che-teno abhAva thaI jAya che? athavA 3-svargaprApti Adino abhAva thaI jAya che? ke-4-zrAvaka dharmanI nyUnatA thaI jAya che? pratyakSa bAdha Avato hovAthI pahelAM banne pakSo barAbara nathI. kAraNa ke pratiSThA kArya karyA sivAya paNa sthiti Adi kriyAo thatI hoya che ane aihikAryanI prApti thatI hoya che. tevI rIte trIjo vikalpa paNa barAbara nathI. kAraNa ke temAM Agamano bAdha hovAthI, pratiSThA karyA sivAya aneka tiryaMco ane manuSyone svargaprAptinuM zravaNa thatuM hovAthI ane cothA vikalpanI aMdara niHzeSakRtyasaMpanna evo paNa zrAvaka jo "pratiSThA nA kare to zrAvaka dharmanI nyUnatA. ane jo pratiSThA kare to zrAvakadharmanI pUrNatA." ema zrAvaka dharmanI paripUrNatAnuM kAraNa pratiSThA thaI kahevAya. to evI pratiSThAnuM paNa apradhAna bhaktipaNuM jo hoya to pachI pradhAna bhaktipaNuM kone kahevuM? e pramANe vicAratAM ApavAdika hetuo vaDe karIne jinabhaktinuM apradhAnapaNuM siddha thatuM nathI.
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 4 129 - have "AraMbhasahitapaNuM hovAthI evo je trIjo vikalpa jo jaNAvato hoya to pratiSThA zuM covihArA upavAsanA paccakakhANanI jema eka svabhAvavALI ne eka kriyAvAlI te pratiSThA che? ke aneka svabhAvavALI ane aneka kriyAkalApavALI che? pratyakSasiddha hovAthI pahelo vikalpa khoTo che ane bIjA vikalpamAM zuM pratiSThAnI badhI ja kriyAo AraMbhavAlI ane sacitta evA jala-puSpaphaLa AdithI sAdhya che? ke keTalIka kriyAo?' temAMno pahelo vikalpa pratyakSa bAdhya che. kAraNa ke-netronsIlana, aMjanazalAkA Adi je kriyAo che teonuM nirAraMbhapaNuM sarvajanane pratIta hovAthI. have keTalIka kriyAo AraMbhavAlI che. ane keTalIka kriyAo nirAraMbhavAlI che." ema kaheto hoya to jeTalI kriyAomAM AraMbhapaNuM raheluM che. teTalI kriyAone AzrIne tArA matamAM jinabhaktinuM apradhAnapaNuM siddha thAva; paraMtu jeTalI kriyAomAM nirAraMbhapaNuM raheluM che tene AzrIne jinabhaktinuM pradhAnapaNuM siddha thaye chate apradhAnabhakti' evo teM kahelo je hetu te bhAganI asiddhithI rasAyelo che. eTale tArA hetuno thoDo bhAga asiddhithI prasAyelo ja ane te bAdhaka thAya tema che. kAraNa ke asiddhivAlA bhAganA aMzamAM sAdhukRtyanuM nirdoSapaNuM hovAthI. sAraMbhapaNuM paNa apradhAnahetu nahi thaI zake. have sAdhudharmanI apekSAe zrAvakadharma pradhAna nathI. AgamamAM kahyuM che ke -gRhasthanA sarva dharmo karatAM sAdhunuM saMyama utkRSTa che. (uttarAdhyayana 108) ane jinabiMbanI pratiSThA zrAvakadharmanI aMtabhUta che. " ane ethI karIne jinabhakti apradhAnabhUta ja che' ema ja kaheto hoya to zrAvakadharmanI aMtarbhata thayelI evI jinabiMbanI pratiSThAvidhi sAdhusApekSa ke nirapekSa? jo "sAdhu nirapekSa ja che' ema kaheto hoya to te devAnupriya! zrAvakadharmamAtranuM paNa sAdhusApekSapaNuM siddha thaye chate pratiSThAe tAruM zuM bagADyuM? jethI karIne te "pratiSThA sAdhu nirapekSa ja che' ema tArA vaDe kahevAya che? - te kevI rIte? ema ja kaheto hoya to sAMbhaLa. koIka vivekI zrAvaka, sAdhudharmane svIkAravAne asamartha hoya chate samyatvamULa bAvratarUpa zrAvakadharmano svIkAra kare che. temAM sAdhunI apekSA avazya kahevI joIe te A pramANe- vidhipUrvaka zrAvakadharmane svIkAravAnI icchAvALo te zrAvaka, prazasta muhUrtamAM ane caMdrabala hoya chate snAnAdithI pavitra thayelo, bhavya vastra AdithI alaMkRta zarIravAlo ane aneka sAdharmika samudAyathI parivarelo thayo thakI AcArya mahArAjanI pAse AvIne be hAtha joDavApUrvaka vinayathI nameluM che mastaka jenuM evo te AcArya mahArAjane pradakSiNA kare, sugaMdhacUrNAdika vaDe karIne pUje, namaskAra kare, vaMdana kare ane stavanA kare. tyAra pachI naMdinI badhI sAmagrI guru mahArAjanI AjJAe taiyAra karIne ane guru vaDe anujJAta pradezamAM rahIne guru bahumAna parAyaNa evo te zrAvaka gurunI AjJA vaDe karIne iriyAvahiyaM paDikkamIne khamAsamaNAM devApUrvaka muhapatti paDilehIne khamAsamaNuM daIne icchakAri bhagavan! tuhe amahaM zrI samyakatvasAmAyika, zrutasAmAyika, dezavirati sAmAyika pra. 5. 17
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 je kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda ArovAvaNI deve vaMdAvaha. e pramANenI AjJA mAMgavApUrvaka gurunI sAthe devavaMdana kare. tyArapachI dvAdazAvartavaMdana devApUrvaka naMdisUtra sAMbhaLavA mATe 27 zvAsozvAsa pramANa kAussagna karIne naMdisUtranA sthAne traNa navakAra gurumukhethI sAMbhaLe. sAMbhaLIne gurumahArAjanA mukhethI samyakatva ane bAvrato uccare. gurumahArAja paNa zrAvakanA mastake vadhatI evI mUThI vaDe karIne vAsa karavApUrvaka ahanuM bhaMte. 'ityAdi badhA AlAvAoe zrAvaka sAMbhaLe e rIte uccarAve. tyArapachI sAta khamAsamaNAM naMdi pradakSiNA pharatAM zrAvakanA mastake AcArya mahArAja vadhatI mUThI vaDe vAsanikSepa kare. zrAvaka paNa potAnA AtmAne kRtArtha mAnato ane dhanya mAnato vAsakSepa naMkhAve. tyArapachI guru pAse upavAsAdi yathAzakti tapa kare. tyArapachI gurumahArAja tene AgaLa karIne ane tenA utsAhane vadhAravAvAlI, zrAvakadharmanI upabRhaNA karavAvALI dharmadazanA kare. tyArapachI zrAvaka 'huM dhanya chuM, kRtapuNya chuM, huM saMsAra sAgara tarI gayo chuM ema mAnato yathAzakti vAMjitranAdapUrvaka saMghapUjA kare. ane zrAvaka zrAvikAne yathocita draviNadAna kare. ane saMghasahita caityaparipATI paNa kare. vadhAre zuM kahIe? jema jema pravacananI prabhAvanA vadhe tema varte. A bAvratonI jema zrAvakanI agIyAra piDimAo vahana karavAnuM paNa samajI levuM. bIjuM badhuM eka bAjue raho. paNa navakArazInuM paccakhANa ane be ghaDInuM sAmAyika paNa gurusAkSIe ane gurumukhe ja uccaravAnuM che to bhAgyazALI pratiSThA, sAdhu nirapekSa kevI rIte? kharekhara jevI rIte kusuma Adi vaDe karIne jinezvara bhagavAnanI pUjA sAdhu nirapekSa ja dekhAya che. tevI rIte pratiSThA paNa ho." e pramANe jo kaheto hoya to pachI Adine viSe pauSadhanuM karavuM. e jema naMdi ane vAsa AdithI nirapekSa dekhAya che tema samyaktvapUrvakanA bAra vratono uccAra paNa temaja ho. yuktinuM tulyapaNuM hovAthI. tethI karIne sarakhA evA dharmAnuSThAna mAtramAM kAraNa Adi vidhi zodhavAnI nA hoya; paraMtu paraMparAgama anusAra jevo koIkano AmnAya, koI koI apekSA athavA anapekSA jovI joIe. te kAraNa vaDe kusuma Adi je dravyapUjA vidhi che temAM guruupadezapUrvakapaNuM hovA vaDe karIne ja gusApekSatva svIkAravuM. te pramANe bIje ThekANe paNa yathAsaMbhava jANI levuM. vaLI bIjI vAta-tArA abhiprAya vaDe karIne dravyastavanI sAmyatAmAM paNa zrAvaka vaDe karIne zuM upakAra karAyo che ke jethI karIne samyatva AdinA uccAra vakhate zrAvakanA mastake vAsakSepa karavo. ane tenA kAnamAM sUtranA AlAvA saMbhaLAvavAnuM sUri mahArAja ja kare? ane to tIrthaMkaro vaDe karIne zuM aparAdha karAyo che ke je railokyapUjya evI tenI pratimAmAM paNa vAsakSepa ane maMtrajAsa zrAvaka ja kare paraMtu AcArya nahi? paraMtu jaNAya che ke tArA vaDe karIne bhagavAnano koIka aparAdha thayo che. jethI karIne bhagavaMte tane sarvathA dUra karyo che. valI he caMdraprabhAcArya! tamane evuM ja rucatuM hoya to sthApanAcAryanI pratiSThAmAM, ziSyanI dIkSA devAmAM ane AcAryapadanA dAnamAM paNa vAsakSepa zrAvaka ja karo. anyathA jo ema na hoya to ardhajaratIya nyAyane anusarato tuM moTA saMkaTamAM paDIza. have
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 jo zrAvaka pratiSThita sthApanAcAryanI sAme sAdhuonI pratikramaNa Adi kriyAo zrAvakanA vAsakSepathI zuddha thatI nathI. tema zrAvakanA vAsakSepa vaDe karIne ziSya, sAdhu AcArya na thAya to zrAvake pratiSThita karelI pratimAnI AgaLa IriyAvahiyaM paDikkamavA pUrvakanI devavaMdana Adi kriyA sAdhuo kevI rIte karI zake? ane zrAvake pratiSThita karelI pratimA tIrthaMkara sadeza kevI rIte thAya? ityAdi haju paNa kema vicArato nathI? have bIjo pakSa ziSyanA mastake vAsakSepa karavAnuM siddhAMtamAM kaheluM che. khaiaMmi vaTTamANassa, niggayaM bhagavao jinnvriNdss| bhAve khaovasamie, vaTTamANehiM to ghiaN||1|| A. ni. 3-735 enI cUrNinA pAThano artha A pramANe : "tyArapachI bhagavAna manamAM anujJA nakkI kare. tyAre indra mahArAjA vajanA thAlanI aMdara divyagaMdhavAlA padArtho ane cUrNone nAMkhIne svAmI pAse Ave. tyAre bhagavaMta siMhAsanathI uThIne sugaMdhI dravyonI pratipUrNa mUThI grahaNa kare. tyAre gautama svAmI pramukha agIyAreya gaNadharo paNa kAMIka namelA mastakavAlA kramasara thayA thakA UbhA rahe. te vakhate devo vAjiMtra-gIta-zabda vagerene baMdha kare. tyAre bhagavaMta gautamasvAmIno dravya-guNa ane paryAya vaDe karIne "tIrthanI anujJA karuM chuM ema kahevA pUrvaka tenA mastake te cUrNanI mUThI nAMkhe. tyAra pachI devatAo paNa cUrNanI vRSTi ane puSpanI vRSTi teonA mastake kare. ane sudharmA svAmIne-AgaLa karIne gaNanI anujJA Ape'' e pramANe Ava. cUrNi prata naM-464 pR. naM-180 upara lakhela che. jo A pramANe che to pratiSThAmAM paNa e pramANe sarakhuM che. zrI siddhasenasUri-haribhadrasUriumAsvAtivAcaka Adi mahApurUSoe banAvelA pratiSThAkalpa Adine viSe vAsakSepa Adi kAryanuM sUrikRtya tarIke ja kaheluM hovAthI. have jo ema kahe ke "amAre to cUrNi ja pramANa che. paraMtu pratiSThA kalpa Adi nahiM." to cUrNikAra mahAzayane pratiSThAkalpa banAvanArA AcAryo saMmata hatA ke asaMmata? emAM jo "asaMmata hatA" evo bIjo vikalpa che te khoTo che. ane jo "saMmata che' e pahelo vikalpa svIkArato hoya to teonA banAvelA pratiSThAkalpanuM prAmANya siddha thAya che. ema na svIkArIeto mAtA ne vaMdhyA e nyAya tane lAgu paDaze.' have cUrNikArane 'pramANa puruSa' tarIke svIkArIne cUrNikAravaDe karIne pramANa karAyelA evA puruSane viSe prAmANyano abhAva kahevo e zakya nathI. have jo "siddhasena divAkara sUri, haribhadrasUri Adie karelA A pratiSThAkalpo che evI amane samyapha prakAre zraddhA nathI." ema ja kaheto hoya to "sAMpratakAle aMga-upAMga niyukti Adi sudharmAsvAmI Adie karelA che. evI zraddhA tane kevI rIte thaI?' bannemAM yuktinI samAnatA che. have pratiSThAkalpamAM kahelI vidhi koI ThekANe malatI nathI eTale amane zraddhA nathI' ema jo kaheto hoya to pratiSThA ja tAre svIkAravI na joIe.
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 8 kupakSakauzikasahasrakiraNAnuvAda anupalabdhinA svIkAramAM sasalAnA zIMgaDAne svIkAravAlI Apatti paNa Avaze. have 'nAma mAtra vaDe karIne pratiSThA siddhAMtamAM maLe che.' jethI kahyuM che keniadvympubvjiniNd - bhavaNajiNabiMbavarapaiTTAsu; viarai ya patthaputthaya, sutitthatitthayarapUAsu // 3 // bhaktaprakIrNaka eTale ''apUrva evuM jinezvara bhagavaMtanuM maMdira, jinapratimA ane tenI pratiSThA, prazasta pustaka, sArA tIrtha, ane tIrthaMkara prabhunI pUjAmAM potAnuM dravya vApare'' e pramANe bhaktaparijJA payannAmAM kaheluM che. e pramANe hoya to nAmamAtra vaDe ja pratiSThAnI zraddhA rAkha. paraMtu vedikA banAvavI, javArA karavA, aDhAra snAtra Adi vidhi paNa' koI ThekANe AgamamAM malatI na hovAthIH, e badhI vidhi 'pratiSThA kalpamAM' maLe che, ema jo kaheto hoya to vAdavivAdathI saryuM. tethI karIne te ja pratiSThAkalpane viSe sUri mahArAjanA-cha kAryo kahelAM che. e pramANe kahelI yukti vaDe karIne zrAvaka dharmanI aMtarbhUta evI pratiSThAnuM sAdhusApekSapaNuM siddha thaye chate koI paNa jAtanuM aTita nathI. jethI karIne jema zrAvaka dharmamAM paNa samyakatva mULa bAvratanA uccAramAM ane zrAvakanI paDimA AdinA uccAramAM 'ahamnuM bhaMte' ityAdi pATha uccarAvavApUrvaka vAsakSepa AdinuM kArya sAdhuSkRtya che. ane saMghabhakti Adi je karavuM te zrAvakanRtya che. tevI rIte pratiSThAmAM paNa 'stuti bolavI. maMtranyAsa karavo' Adi cha kAryo AcAryasaMbaMdhInA che. ane bAkInuM badhuM dravyanA vyaya karavA AdithI sAdhya ane sacitta evA jala-phUla-puSpa AdithI sAdhyakArya e zrAvakanuM kartavya che. tevI rIte eka ja pratiSThAnA kAryamAM keTalAka aMzamAM sAdhunA kRtyapaNAvaDe karIne sAdhudharmAntarbhUtapaNuM che. ane koIka aMzamAM zrAvakakRtyapaNAvaDe karIne zrAvakadharmAntarbhUtapaNuM che.'' ethI karIne bannemAM koI jAtano virodha nathI. have 'sAdhuSkRtyapaNAvaDe karIne siddha evA pratiSThAkRtyamAM paNa tenA abhAvamAM eTale zrAvaka kRtyano abhAva siddha thato hovAthI eka kAryanI aMdara ubhaya svabhAvapaNuM kevI rIte saMbhave?' evI paNa zaMkA na karavI. jema eka ja putranI aMdara mAtAnA putrapaNuM temaja pitAnuM putrapaNuM che ke nahiM? adhyakSa siddha vAta che. ane ethI ja karIne RSabhadevasvAmInA nAbheya ane mArudeva ema banne nAma adhyakSasiddha che. arthAt banne aviruddha nAma che. have vAdI prazna kare che ke jyAre koI AtmA AcArya AdinI sAmagrInA abhAve tIrthaMkaranI sanmukha thaIne athavA tIrthaMkaranI pratimAne AgaLa karIne kaMIka vrata Adino svIkAra zrAvaka kare athavA zAsanadevatAe ApelA liMgano (sAdhuvezano) svIkAra karIne, pratyeka buddha Adi cAritrano svIkAra kare che tyAM vAsakSepa Adi sUriSkRtya kevI rIte thAya?'' ema jo kaheto hoya to--tArI vAta barAbara che. sAMbhaLa! AcArya AdinA abhAve kAraNavazathI pote ja vratAdino svIkAra karanAro zrAvaka paralokano ArAdhaka bane che. paraMtu tethI zAsanapravRtti to na ja cAle. te zAsana pravRtti to Agamokta sUri sApekSa hovAthI.
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ " zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 " <133 ane ethI ja karIne kAraNika ane tevA prakAranA cAritAnuvAdamAM paDelA damayaMtI, tilakamaMjarI, narmadA suMdarI AdinA daSTAMto vaDe karIne Agamokta vidhino tyAga karanAro mUrkhazekhara kahevAya. caritAnuvAdane anusarIne vidhivAdanI pravRtti thatI nathI. ane caritAnuvAda jo vidhivAda banato hoya to bhagavAna mahAvIra svAmInA dRSTAMta vaDe karIne koIpaNa chokarAMonI mAtA-pitA jIvatA dIkSA nahi thAya. ane evI rIte karIne gautama svAmInA daSTAMtavaDe karIne kautukane jovA mATe ekalA AcAryavaDe karIne rAjAnA aMtapuramAM javuM ane ekalI rANInI sAthe khAnagI pradezamAM pharavuM e vigere vAto badhAne mATe kartavya banI jaze. ane evI rIte sthUlabhadranA daSTAMtavaDe karIne vezyAnA ghare comAsuM karavuM e doSavAluM gaNAze nahi. ane aImuttA muninA dRSTAMta vaDe karIne mATInI pALa bAMdhIne pANI aTakAvavA pUrvaka pAtrA tarAvavAnuM sAdhue karavAnuM thaze. ane ema karavA jatAM pravacananI maryAdAne dattAMjalI ApavAnuM thaze. tethI karIne caritAnuvAdavaDe karIne koIpaNa ThekANe vidhivAda pravartAvAya nahi. ane vaLI jo damayaMtI AdinA caritAnuvAdane svIkArIne cAlavAnuM thAya to pratiSThA kRtya zrAvikAe ja karavuM. e nakkI thaze, zrAvake nahiM. have pratiSThAtyamAM paNa lagnazuddhi Adine jovAnuM, vedikA banAvavI, javArA vAvavA Adi A badhI vAto paNa naSTaprAyaH thaI jaze * have vAdI prazna kare che ke koIka ThekANe zrAvakanuM paNa pratiSThAkRtya kaheluM che. "kaheluM che ke ___na paiTThA tassa kayA, dANaM dAUNa sylsNghss| . teNeva dukkhabhAro, bhave bhave hou aiguruo||1|| jeNe pratiSThA karI nathI. temaja sakala saMghane dAna ApyuM nathI. teNe bhavobhava mATe atibhAre evA duHkhano bhAra grahaNa karyo che." e pramANe stavanamAM Ave che." ema kaheto hoya to tArI 'vAta barAbara che. pUrvokta yuktivaDe karIne pratiSThAmAM kAMIka zrAvakanuM paNa kartRtva vyavahAra hovAthI avirUddha che. jema samyakatva mULa bAra vrato zrAvako vaDe ja uccarAya che tema. ema hovA chatAM paNa jo eka stavanamAtranA vacananuM AlaMbana laIne "zrAvaka pratiSThA sthApana karavAnI icchA varte che to: namivinamikulAnvayibhi - vidyaadhrnaamkaalkaacaaryaiH| kAzadAkhye nagare, pratiSThito jayati jina vRssbhH||1|| * nami-vinaminA kulamAM utpanna thayelA vidyAnA dhAraka kAlakAcArya nAmanA mahArAje kAzalada nAmanA nagarane viSe zrI RSabhadevabhagavAnanI pratiSThA karI." e pramANenA stavananA vacanathI sUpritiSThAne kema icchato nathI? tethI karIne kAMIka zrAvakakRtyapaNuM je che te viruddha nathI. A kahevAvaDe karIne : pha sAvano niNapaDimAAM padamapALe " koIka zrAvaka jinapratimAnI pahelI pratiSThA kare.' ityAdi kalpacUrNi AdinA vacano temaja bIjA bIjA paNa sthAnakaprakaraNa-kathAkoza
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 je kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda kalyANaprakaraNa-upamitibhavaprapaMcA-Adi saMbaMdhInA vacano kupAkSika tilaka evA tilakAcAryavaDe karIne potAnI matie vikalpelA pratiSThAkalpamAM bhoLA mANasone bhrAMtinA kAraka evA je vAkyo lakhyA che te badhAya dUra karyA jANavA. kAraNa ke AgaLa kahI gayelI yuktinuM badhe avataraNa thatuM hovAthI. ane vaLI bIjA abhiprAya karIne cUrNi Adine viSe rahelA vacanonuM anyathA abhiprAyavAlA tilakAcAryavaDe karIne judI rIte vikalpelA dravyastavapaNuM hovAthI ane hetunuM apradhAnabhaktipaNuM che' evo je pahelAM vikalpa che te caMdraprabhAcAryane phAMsalArUpa thayo jANavo. - have jina pratiSThA e apradhAnadharma hovAthI sAdhukRtya nathI." evo je caMdraprabhAcAryano vikalpa che temAM paNa "dharmane viSe apradhAnapaNuM' te zuM? jinezvara bhagavaMte nahi kaheluM hovAthI?' ityAdi pahelA vikalpamAM udbhavelA vikalporUpI samUhavaDe karIne koLIyo karAI gayelo hovAthI akiMcitkara ja che. (2) have "jinapratiSThA, draviNajinabhaktipaNuM hovAthI sAdhutya nathI." e pramANeno trIjo vikalpa che te paNa ayukta ja che. te A pramANe-draviNa vaDe eTale sonAmahora Adi dhana vaDe arthAt paisAthI prApta thatA evA phula-phaLa-mALA-sukhaDa Adi pUjA upayogI vastuno je samudAya tenA dvArA thatI je jinabhakti te draviNa jinabhakti. A draviNa jinabhaktino je sadbhAva te draviNa jinabhaktitva kahevAya. ane pratiSThAkRtya je che temAM draviNa jinabhaktipaNuM e hetu prApta thato hovAthI. ' have draviNa jinabhakti hetu pratiSThAne viSe laIe to te zuM zrAvaka ucitakRtya mAtrAmAM rahelo che? athavA AcArya ucitakRtyamAtramAM rahelo che? athavA to ubhayakRtyamAtramAM rahelo che? pahelo vikalpa jo kaheto hoya to siddhane sAdhanA karavApaNuM hovAthI barAbara nathI. kAraNa ke pratiSThAmAM dezathI je zrAvaka ucita kRtyo kahelAM che temAM sUrikRtyano svIkAra karelo nathI. ane bIjA praznamAM stuti-dAna Adi cha kRtyomAM sUrikRtyapaNuM siddhAMtasiddha hovAthI sUrikRtyanA abhAva sAdhanamAM zabdamAM cAkSuSanI jema pragaTa bAdha che. kAraNa ke stutidAna Adi je sUrikRtyo che temAM draviNa-jina bhaktipaNAno abhAva che. ane ubhayakRtyavALA trIjA hetumAM bhAga asiddhi ane aMzathI bAdhanI, Apatti che. kAraNa ke pratiSThA upayogI kRtyamAtramAM vartatAM evI pratiSThAmAM hetu je kahevojaNAvavo te hetu sUrikRtyamAM nahi hovAthI amUkabhAge asiddha kahevAya. ane te draviNa aMzamAM sUrikRtyano abhAva paNa sAdhI zakAya ema che. ane tenA abhAvamAM eTale draviNa sAdhyanA abhAvamAM sAdhukRtyanuM siddhAMtasiddhapaNuM hovAthI. siddhAMta siddhavastune viSe teno abhAva sAdhavAne mATe anumAnanI je pravRtti karavI te khoTI hovAthI (draviNa jinabhaktipaNuM) e trIjo vikalpa paNa akiMcitkaraja che. have cotho vikalpa je draviNadharmapaNuM che te vikalpa paNa tArI AzArUpI velaDIne pAMdaDuM paNa lAvavAne samartha nathI. kAraNake te hetumAM zuM zrAvakocita kartavyapaNuM AdipUrvaka jaNAvelA traNa vikalporUpI agni javAlAonA samUhathI koLIyo karAI gayelA hovAthI pAMdaDuM phUTe tema nathI. ane
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 135 upalakSaNathI sUcaveluM-bhAvastavarUpI hetu hovAthI ityAdipUrve kahelAM traNa vikalpone koLIyo karI javAmAM tArA vikalpo asamartha ja che. Ama kahevA vaDe karIne cothI gAthAmAM je gahavA savajJa e paravaDe karIne "sAvadyapaNuM hovAthI" evo bIjo vikalpa paNa dUra karyo jANavo. kAraNake sUrikRtyavAlA bhAgamAM sAvadyapaNAno abhAva hovAthI svarUpanI asiddhi thAya che. || gAthArtha-5 || vApahANe-e hamaNAM kahevAyelI gAthAnI aMdara je hetu caturbhagI jaNAvAya che. temAM je dUSaNo che tene sUtrathI batAvatA jaNAve che. bhaMgesu causu bhAgAsiddho heu a sjjhvNjhovi| jaM deseNa duhavi, ahigAro iha pitttthaae||6|| upara kahelAM lakSaNavAlA-cAra bhAMgAne viSe hetu bhAgathI asiddhi che ane te sAdhyathI bAdhita che. temaja vivalAe karIne koIka aMzamAM bAdhA ane hetu svarUpe karIne asiddha che. ema jANI levuM. Ama zAthI? to kahe che ke adhyakSasiddha evA pratiSThAnA kAryamAM dezathI. nahi ke sarvathA. AcArya ma0 ane zrAvaka banneno adhikAra che. nahi ke sarvathA sAdhuno ke sarvathA zrAvakano! pratiSThAvidhinI aMdara ATaluM kArya zrAvakane karavA yogya che. ane ATaluM kArya sAdhune karavA yogya che. e pramANe mahAvIra prabhue upadezeluM hovAthI. e pramANe akSarArtha kahyo. bhAvArtha to A pramANe che. "jinapratiSThA e sAdhukRtya nathI. dravyastava hovAthI." e vAtano artha zuM? AraMbhapUrvakanI jinabhaktipaNuM hovAthI? ke zrAvaka dharmanI aMtarbhata hovAthI? A banne rIte karIne paNa zrAvaka ucita kRtyamAtramAM pravartatI evI jinapratiSThAne viSe eka dezamAM vartatA bhAganI asiddhi thAya che, jevI rIte pAkI kerI sacitta parihArIvaDe karIne na khAvI joIe. kAraNake cAre bAjuthI jIva pradezothI vyApta hovAthI (A udAharaNamAM koI bhAganI asiddhi nathI) jyAre zItathI pIDAtA prANIe jala ane agninuM Asevana karavuM, AmAM uSNasparzanuM adhikapaNuM ja hovA chatAMya eka bhAgamAM asiddha hetu thAya che, evI rIte ahiMyA paNa pratiSThAne viSe zrAvakanI jema dezathI sAdhuno paNa adhikAra hovAthI, sAdhunuM kRtyapaNuM paNa siddhAMtathI siddha che, ane e pramANe siddhAMtathI siddha sAdhukRtya hovA chatAM paNa sAdhutyanA abhAvasAdhanamAM pratyakSa bAdha ja che, dharmI ane grAhakanA pramANavaDe sAdhyanI dhAraNA kare chate tenA abhAvanuM sAdhana karavuM e bAdha ja hoya e vacana hovAthI spaSTa ja che, paNa jo dravyastava eTale dravyapUjAmAM e pramANe kaheto hoya to svarUpa asiddha hetu che, kAraNa ke pratiSThA e dravyapUjA kahevAtI nathI, pratiSThA mahotsavane viSe Aje jinapUjA karAya e pramANenA lokavyavahArano paNa abhAva hovAthI, ane pUjA kone kahevAya?, pratiSThita bhagavaMtonI pUjAnA abhiprAyathI phula Adi vaDe karIne je vizeSa kriyA karAya che te pUjA kahevAya, jo ema na hoya to pachI pratiSThAnI ja nirarthakatA thaze, apratiSThita evI pratimAnI paNa dravyapUjAnI yogyatA prApta thatI hovAthI dravyapratiSThAe dravyapUjA che, e vAta taddana khoTI che. je aMzanI aMdara sUrikRtyapaNuM che te aMzamAM sUrinA akRtyanA
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 che kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda sAdhana karavAmAM bAdha che, ane kriyAmAtranA sAdhanomAM aMzathI bAdha che, ityAdi anumAna prayogomAM nipuNoe potAnI jAteja vicArIne levuM / gAthArtha-6 I have pratiSThAmAM karyuM sUrikRtya? ne kahyuM zrAvakakRtya? e jaNAvavA mATe gAthA kahe che, tatthavi jamaNAraMbhaM, jiNabhaNioM taMmi sUri ahigaaro| sesesua ahigAro, gurUvaesA gihiinnNpi||7|| te pratiSThAmAM paNa kriyAkAla vakhate je nirAraMbha eTale sacittane anupayogI jinezvara bhagavaMte kaheluM che ke, A vizeSaNa kahevA vaDe karIne "nirAraMbha hoya to paNa je jinezvara bhagavaMte upadezeluM na hoya to te mokSanuM aMga nathI' ema jANavuM, kAraNake hitavacanane viSe jinAjJAnuM pradhAnapaNuM hovAthI, upadezamAlAmAM kahevuM che ke-"AjJAthI tapa, AjJAthI saMyama, AjJAthI dAna, bAkIno AjJArahitano je dharma che te ghAsanA pULA jevo che', ethI karIne jinAjJA sivAyanuM potAnI buddhie suMdara jaNAtuM hoya to paNa te asuMdara ja jANavuM, upadezamALAmAM kahevuM che ke-"alpAgamI evo AtmA, suMdara buddhie karIne atiduSkara evo AjJA rahitano bahu tapa kare to paNa te suMdara nathI, paNa asuMdara ja che; tevA nirAraMbhamAM ane jinezvara bhagavaMte kahelI pratiSThAdi kAryamAM AcAryano ane upalakSaNathI upAdhyAya AdinuM grahaNa karavuM, ane bAkInA eTale AraMbhika kRtyone viSe gurunA upadezathI zrAvakano ane upalakSaNathI zrAvikAono paNa potapotAnA kRtyane viSe adhikAra che, arthAta pratiSThAkalpamAM kahelI vidhivaDe karIne koIka kRtyane viSe zrAvakono ane koIka kRtyane viSe zrAvikAono paNa adhikAra che, ema jANavuM. "guru upadezathI" e vizeSaNathI zrAvaka-zrAvikAone yAdecchika-yatheSTa pravRtti karavI te ucita nathI ema jANavuM, jo ema na hoya to kANo-sUMTho-bobaDo Adi zrAvaka ane vaMdhyA-vidhavA Adi zrAvikAo paNa adhikArI thaI jAya. tevA AtmAone pratiSThAkalpa AdimAM adhikAra niSedhelo hovAthI meM gAthA-7 | - have sUri ane zrAvakanuM kaheluM je kRtya te vyakta eTale pragaTa ane te daSTAMtasahitanuM jaNAvavAne mATe be gAthA jaNAve che.' thuidANaM, maMtanAso, jiNAhavaNaM taheva disibNdho| nettummIlaNa desaNa, guruahigArA jiNuvaiTTA // 8 // rahajattaNhavaNapamuhaM, sAvayakicaM scittmaaiihiN| jai gaNaharapayaThavaNA, jinniNddeviNdvaavaaraa||6||
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda, bhAga-1 have jinezvara bhagavaMte kahelAM stutidAna Adi-6 kRtyo gurunA adhikAramAM che. ane rathayAtrAsnAtra Adi bAkInuM bIjuM badhuM kRtya zrAvakajya jANavuM. temAM kAraNa kahe che. ghaNuM karIne zrAvakakRtya-sacittAdi dravyavaDe karIne yukta hoya che. ane te sAdhunA sparzano paNa viSaya na hoya. te pramANenI jinezvara bhagavAnanI AjJA hovAthI : have uttarArdhavaDe karIne daSTAMta kahe che. jevI rIte gaNadhara padanI sthApanA. A gaNadharapadanI sthApanA zrI tIrthakara ane devendra e baMnenI kriyA dvArA thAya che. nahi ke ekalA tIrthaMkarathI? ke nahi ekalA devendrathI? kiMtu bannenA sAhacaryathI ja thAya che. temAM jinezvara bhagavaMta saMbaMdhI je kRtya che te niravadya che. ane bAkInuM devendro ane devo AdinuM sacittAdi dravyathI sAdhyakArya te sAvadya che. te A pramANe : pahelAM samavasaraNane viSe caMdana-kapUra-Adi uttamottama sugaMdhI dravyothI banAvelA divya vAsacUrNavaDe karIne bharelo evo vajamaya thAla be hAthe upADIne IndramahArAjA Ave che. bhagavAna zrI mahAvIrasvAmI to ratnakhacita-ratnajaDita evA siMhAsana parathI uThIne zakranA hAthamAM rahelAM thAlamAMthI gADha ane ghaNA evI vAtacUrNanI mUThI bharI bharIne kramabaddha ubhA rahelAM gautama AdinA mastakane viSe "upaneI vA-vigameI vA-dhuveI vA'- e pramANenI tripadInI anujJA ApavA pUrvaka vAsamUThI nAMkhe che, e vAsamUThI paDyA pachI bhakti samUhathI vAsita ane ullasita manavAlA thayA chatAM ane vismayathI jemanAM netra kamalo khIlelAM che evA ane tIrthaMkara-gaNadhara AdinAM darzana vaDe AtmAne dhanya mAnatA evA bIjA devo-devIo Adi divyacaMdana Adi padArthothI sugaMdhI evI vAsacUrNanI mUThIvaDe temaja jalamAM ne thalamAM thayelA evA divyapuSponI vRSTi gautamAdi gaNadharonI upara kare che. A kRtya jinendra ke devendra-koIpaNa ekalAvaDe karI zakAya ema nathI. kAraNake traNa lokane viSe pUjya evA zrI mahAvIra svAmI bhagavaMta Indra mahArAje lAvelA vAsacUrNa sivAya gautama AdinA mastake zuM nAMkhe? ane indramahArAje lAvelo vAsacUrNa paNa potAnA paTTadhara tarIke sthapAtA gaNadharonA mastake gaNadharapadanI sthApanA nimitte zrI mahAvIrasvAmI sivAya koNa vAsakSepa kare? bhagavAnanA vAsakSepa bAda devo Adine paNa A gaNadharAdi sAdhuvarga pUjya che' evuM jagatane batAvavA mATe deva-devIo sivAya kusuma AdinI vRSTi koNa kare? ityAdi vyatikaravaDe karIne saMyoga ja phaLadAyaka che. Avazyaka niyukti gAthA-10ramAM kaheluM che ke : - saMjogasiddhIu phalaM vayaMti, na hu egacakkeNa raho pyaai|| saMyoganI siddhi male chate ja phaLa bese che. koI divasa eka cakravaDe ratha cAlato nathI." A daSTAMtanA sAmyapaNAvaDe karIne rASTratikanI yojanA A pramANe karavI. pratiSThAnuM kRtya paNa AcArya mahArAja ane zrAvaka e bemAMthI koI eka vaDe thaI zake nahi. jadhanyavidhimAM paNa zrAvakanA lAvelAM pra. 5. 18
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 4 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda vAsakSepa sivAya pratimAnA jamaNA kAnane viSe maMtranyAsa karavApUrvaka pratimAnA mastaka ane jamaNA kAnamAM zuM nAMkhe? ane zrAvake lAvelo vAsa hoya chatAM paNa jinendranI buddhie karIne ArAdhya evI jinapratimAonA mastake sUri sivAya koNa nAMkhe? have ahiMyA sUrie kIdheluM hovAthI sAmAnya sAdhue karelI pratiSThA sUrine apramANa thaze" evI zaMkA karavI nahi. kAraNake potAnA hAthathI dIkSita thayelA sAdhunI jema ja sAmAnya sAdhuthI dIkSita thayelo sAdhu avizeSapaNe pramANa ja thAya che. evI rIte potAnA hAthe thayelI pratiSThita thaela pratimAnI jema ja sAmAnyasAdhunA hAthe thayelI pratimA pratiSThA pramANabhUta jANavI. paraMtu maharbika evA paNa zrAvake dIkSita karelo hoya evo sAdhu na kahevAya. e pramANe zrAvakanI pratiSThita pratimA paNa prakarSe karIne ajJazekhara-mUrkhazekhara evA caMdraprabhAcAryane choDIne koIne paNa pramANabhUta thAya nahi. A badhuM AMkho mIMcIne vicAra karavA jevuM che. 9mI gAthAno A gAthArtha che. have siMhAvalokana nyAye karIne caMdraprabhAcAryanI zaMkAne kahe che. aha bhAvatthayaheu, davvathao na ya muNINa so jutto| jaNNaM muNINa maggo, siddhaphalo bhAvathayarUvo // 10 // have "bhAvastavanuM kAraNa dravyastava che. paNa te dravyastava munione yukta nathI. kAraNake muniono mArga to bhAvastava che. ane dravyastava je che tenuM phaLa bhAva stava che. bhAvastavavALAne dravyastavanI zuM jarUra che?' | gAthArtha-10 have muniono mArga bhAvastava zI rIte? te kahe che. AraMbhakalusabhAvo, katthavi natthittha puNNaM jinnaannaa| desANo sAraMbho, sAvayadhammo a dvvtho||11|| ahIM munimArgamAM koIpaNa sthale pRthvIkAya AdinI virAdhanAvaDe karIne kaluSita mArga nathI. jethI karIne munimArgamAM jinezvara bhagavAnanI AjJA pUrNatayA varte che. savAno paNa phivAyAgo veramaie pramANeno jinezvara bhagavaMte upadezelo mArga sarvaprakAre munioe svIkArelo hovAthI bhAvastavarUpa che. ane zrAvakono to mArga dravyastavarUpa che. zAthI? to kahe che. jeo jinezvara bhagavaMtanI AjJA, dezathI-aMzathI ArAdhe che. kAraNake e AraMbhavALo mArga che. pRthvI AdinA AraMbhathI kaluSita mArga che. A vAtano bhAva A pramANe che. jinezvara bhagavaMtovaDe karIne utsargathI sAdhu mArga apAya che. ane temAM je azakta hoya tene mATe "bhUlAo pANAIvAyAo veramaNa'' ityAdirUpa yathArUci pramANe svIkArelo zrAvakadharma jaNAvAya che. ane A zrAvakadharmano mArga, sarvaviratirUpa samudranI apekSAe khAbociyA svarUpa che. sthAnAMga sUtranA dazamA sthAnanI aMdara 359 sUtramAM kaheluM che ke : "ttara to paM., taMtra samudra tamitte tita tati" ityAdi cAra prakAranA tAranArA
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 * 139 (taravaiyA) che. keTalAka samudrane tAranArA. keTalAka goSpadane-eTale khAbociyAne tAranArA ItyAdi' ahiM samudra prAyaH sarvavirati jANavI. ane khAbociyAsvarUpa-dezavirati jANavI. ane AjJA, virati mAtra saMbaMdhInI che. jethI karIne zrAvaka, dezathI AjJA-alpa AjJA svIkAravAvALo che ane sAdhu, sarva AjJA svIkAranAro che. pUrNa AzA svIkAranAro sAdhu che. ane tethI karIne sAdhu dravyastavano adhikArI kema thAya //gAthArtha-11mA ethI dravyastavane viSe sAdhuno adhikAra yukta nathI temAM saMmati jaNAvanArI gAthA kahe che. bhAvacaNamuggavihArayA ya, davaccaNaM tu jinnpuuaa| bhAvacaNAu bhaTTho, havija dvyccnnujjutto||12|| bhagavaMtanuM pAramArthikapUjana, ugravihAritA ja che. eTale udyata vihArarUpa bhAvapUjana che. ane bhAva arcananI apekSAe dravyArcana gauNa sAdhaka che. te zuM? jinapUjA. puSpamAlA Adi vaDe karIne prabhunI pUjA. bhAvArcanathI bhraSTa eTale sarvasaMgano tyAga karavAne azakta je hoya te dravyAcanamAM ughukta-tatpara thAya. ane dravyArcana paNa paraMparAe puNyAnubaMdhI puNyanuM kAraNabhUta hovAvaDe karIne bhAvArcanAnuM mUla bIjabhUta svarUpa che. | sarvasaMgano parityAga karavArUpa bhAvArcana eja sAdhumArga che. ane tenAthI vilakSaNa evo zrAvakamArga dravyArcanarUpa che. evuM upadezamAlAmAM paNa kahyuM che. te gAthArtha-12 / A kahelI vAtane mithyA ApattivaDe dUSita karavA mATe kahe che. evaM te jai buddhI, siddhaM amhANaM sammayaM savvaM / muNikajaM se bhAvatthao a, houtti. tuha vayaNA // 13 // he caMdraprabhAcArya! pUrve kahelA prakAravaDe karIne ja tArI mati che to te tArUM kaheluM amo sahune saMmata ja che. te kevI rIte? te kahe che. pratiSThAmAM paNa munikAryAzamAM eTale ke-stutidAna-maMtrajAsa Adi sAdhune karavA yogya je kArya che teno je aMza che temAM tArA vacanathI bhAvastava ja ho. kAraNa ke tArA vaDe ja kahevAyeluM che ke "badho ja munimArga bhAvastava ja che." ane maMtrajAsa AdimAM muktimArgapaNuM hamaNAM ja kaMIka batAvIzuM. ahiM tava vavanAta e pramANe kahevAthI tArA vacanathI ema kahIe chIe ema samajAvyuM. bAkI to amAre "jinAjJA vaDe dravyastavamAM paNa sAdhukartavyatAnI apAya nirvighnatApaNuM che' ema AgaLa jaNAvIzuM. A vAta jaNAvavAne mATe tava vavanAnuM A zabda vAparyo che. | gAthArtha-13 | have netronsIlana Adi kRtya munikRtya ja che te batAve che. muNikajaM puNaharibhadda - omAsAi pitttthkppesu| vihivAe carie puNa, kevlikvlaainimmviaN||14||
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14o # kupakSakauzika sahastrakiraNAnuvAda - zrI haribhadrasUrijI mahArAjakRta ane umAsvAti vAcakakRta pratiSThAkalpane viSe ane upalakSaNathI temaja bahuvacanathI zrI siddhasenadivAkarasUri, zrI pAdaliptasUri ane zrI samudrasUrikRta pratiSThAkalpomAM paNa "maMtranyAsa ane netronsIlana Adi vidhinuM kArya AcArya mahArAja je kare." e pramANe kaheluM hovAthI munikArya che. te A pramANe zrI haribhadrasUrikRta pratiSThAkalpane viSe kahyuM che ke * "tyArabAda ISTa lagna Ave chate be AMkho-lalATa-saMdhisthAnomAM, hRdayane viSe-mastaka ane paga AdimAM varNanyAsa karavApUrvaka sthira manavALA evA AcArya mahArAja cAMdInI vATakImAM madha grahaNa karIne sonAnI saLI vaDe karIne maMtravidhipUrvaka jinezvara bhagavAnanA netranuM unsIlana kare" - tevI rIte umAsvAtivAcakakRtapratiSThAkalpane viSe : * "rUpAnA kacolAnA viSe svaccha evA madha ane ghI vaDe suvarNanI saLIe karIne AcArya mahArAja netronsIlana kare." tevI ja rIte pAdaliptasUrikRti pratiSThAkalpane viSe "tutidAna maMtranyAsa Adi' tevI ja rIte samudrasUrikRta pratiSThAkalpane viSe "dazIyukta evA sapheda vastravaDe veSTita evA sUrimahArAjavaDe karIne vAsa, dhUpathI dhUpita vastrovaDe karIne sUrimaMtra dvArA traNavAra abhimaMtrita karIne'' tevI ja rIte nirvANalikAmAM "AcArya. ma. pratiSThA kare'' ityAdi pratiSThAkalpanA vacanovaDe karIne vidhivAdathI sAdhukRtya ja siddha thAya che. tevI ja rIte paMcavastukasUtranI-1129mI gAthAnI vRttimAM kaheluM che ke "pariNata evA udaka-pANI AdinA grahaNarUpa yatanAvaDe karIne suMdara evuM jinamaMdira taiyAra karIne te jinamaMdirane viSe vidhipUrvaka ghaDeluM jinezvaranuM biMba, vakSyamANa vidhivaDe karIne anAkula evo zrAvaka pratiSThA karAve che." AcArya ma. zrI haribhadrasUrikRta paMcavastuvRttinI aMdara vidhivAda vaDe karIne zrAvakane pratiSThA karAvavAnuM kahyuM che. "paNa pratiSThA karavAnuM kahyuM nathI." tevI ja rIte caritAnuvAdamAM paNa "kapila kevalI Adie pratiSThA karyAnuM Ave che' te A pramANe zrI hemacaMdrAcAryakRta mahAvIracaritranA 11mA sargamAM kahyuM che ke -"tAro koI puNyano. mahAna udaya che ke zvetAMbara ziromaNI ane svayaMbuddha ane kevalI evA A pratiSThA karanArA che. tethI karIne avaMtinAthavaDe karIne kapila kevalI prArthanA karAyAM ane kapila kevalIe paNa maMtrayukta evuM cUrNa nAMkhavApUrvaka te pratimAnI pratiSThA karI'' tevI ja rIte samyakatvakaumudInA trIjA prastAvanI trIjI kathAmAM kahyuM che ke -"navIna bharAvelI jinezvara bhagavaMtonI pratimAonI pratiSThA brahmacAri evA gurUvaDe karIne sUrimaMtrapUrvakanI vidhivaDe karIne pratiSThA karAvIne' tevIja rIte- je AtmA arihaMtonA biMbonI pratiSThA sUrimaMtravaDe karIne karAve che te apratiSThAne pAme che. jevuM vAve tevuM phaLa kaheluM che.' e pramANe bRhad zatruMjayamAhAbhyane viSe kaheluM che.
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 141 vi. saM. 477nI sAlamAM banAvela laghu zatruMjayamAhAtmamAM kahevuM che ke - "sarva tIrthanA pANIvaDe karIne ane devatAo vaDe lavAelI sarva prakAranI auSadhio vaDe karIne rAjAe zAstrokta vidhithI pratiSThA karAvI. ane sUrimaMtrathI abhimaMtrita karavApUrvaka pavitra evA vAsacUrNa ane cokhAo AcAryamahArAjavaDe karIne caityamAM rahelAM biMbo viSe, dhajAdaMDone viSe ane dhajAo para naMkhAyA." tevI rIte te ja zatruMjayamAhAtyamAM aSTApada uparanA siMhaniSadyAprAsAdanI pratiSThAnA adhikAramAM kaheluM che ke "e pramANe siMhaniSadyA nAmano prAsAda bharata mahArAjAe banAvIne ane pratiSThA karAvIne tyArabAda jinezvara bhagavAnanI pUjA karatA hatA... e pramANe aneka cAritrone viSe bharata mahArAjA Adioe zrInAbhasUri, zrI vidyAsAgarasUri Adi dvArA pratiSThA karAvyAnA dRSTAMto dekhAya che. paraMtu koIpaNa ThekANe zrAvakoe pratiSThA karyAnA daSTAMto nathI. temaja jUnI pratimAone viSe "jagatasUrivaDe karIne mahAvIra prabhunuM biMba pratiSThita karAyuM." ' e pramANe sUrionA ane bibonA nAmaparAvartanopUrvaka AcArya mahArAjanA ja nAma jaNAya che. paraMtu koIpaNa biMba upara amUka zrAvake pratiSThA karI tevo ullekha hoto nathI. e pramANe prAsAdanI - prazasti AdimAM paNa jANI levuM. A pramANe vidhivAda tathA caritAnuvAdathI pratiSThA e munikArya ja che' e siddha thAya che. paraMtu pUrve koIka sthaLe zrAvakakRtyapaNA vaDe kahevAmAM Avela che temAM asaMgati thAya che ema zaMkA karavI nahi. vastugativaDe karIne je chellI kriyA hoya te ja phaLavAna kahevAya ema hovAthI netronsIlana Adi je sUrikRtya che te ja pratiSThA kahevAya ane te ukta prakAravaDe karIne sUrikRtyarUpe ja Agamasiddha vAta che. ane vastugatie karIne tArA ja abhiprAyaDe-karIne pratiSThA, bhAvatavarUpe sAdhukRtya ja che. e nirvivAda siddha thAya che te vAta amAre paNa iSTapattirUpe che. || gAthArtha-14 | have "dravyastavapaNuM hovA vaDe karIne pratiSThAnuM kArya sAdhune ucita nathI' te vacana kevuM che? te jaNAve che. davvatthau tti kAuM paiTThakicaM na sAhuNo smm| aNNANamUlamUlaM, vayaNamiNaM bhaNai muuddhmnno||15|| dravyastava' e pramANe karIne sAdhuone pratiSThA yukta nathI evuM vacana, mUDhamanavAlA caMdraprabhAcArya kahe che. paraMtu te vacana kevuM che? to kahe che ke-ajJAnamUlabhUla eTale jJAnAvaraNIya je karma te ajJAnamUla ane tenuM paNa mUla je mohanIyakarma ane te mohanIyakarma paNa abhinivezarUpa hovAthI mithyAtvamohanIyakarma jANavuM. sarva karmo, mohanIyamUlaka hovAthI ajJAnamUlabhUla kIdhuM. eTale ke abhinivezayukta evuM mithyAtvamUlaka A vacana che. e pramANe jANavuM. | gAthArtha-15 / have A pramANe bolanAranuM mUDhapaNuM kevI rIte? te kahe che.
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 kuMpakSakauzikasahasrakiraNAnuvAda davvatthao'vi samae, paDisiddho savvahA na sAhUNaM / aNumoaNAirUvo, kAussagge munniinnNpi||16|| jinezvara bhagavAnanA zAsanane viSe 'sAdhuone dravyastava sarvathA niSedhela nathI.' kAraNa ke kAyotsargane viSe anumodanAdirUpa dravyastava munione paNa kahelo che. "vaMtaLavattibApu, pUgaLattigADuM, sAravattiJApu" e vacanavaDe karIne anumodanA lakSaNa evo dravyastava sAdhuone paNa AgamamAM kahelo che. ane te dravyastava A abUjha caMdraprabhAcArye jANyo nathI. , 'anumodanArUpa dravyastava, bhAvastava thaze.' evI zaMkA nahi karavI. kAraNake dravyastava paNa kRtakArita ane anumata bhede karIne traNa prakArano che. tethI karIne anumodanArUpa paNa dravyastava ja thAya che. A kahevAno bhAva e che ekalo dravyastava koIne hoto nathI temaja ekalo bhAvastava paNa koIne hoto nathI. paraMtu eka bIjA eka bIjAnI sAthe saMkaLAyelA che. paMcavastunI 1209mI gAthAmAM kaheluM che ke -mAvathayAM, mi ho dhruva aNuNa samaNuviddhaM, nicchayao bhaNiavisayaM tu // 1 // 1206 // dravyastava ane bhAvastavarUpa A banne eka bIjAthI saMkaLAyelA che. nizcayathI to je viSaya bhaNyo hoya te'' tethI karIne tevA prakAranI bhavya vidhi vaDe karIne puSpAdithI karelI jinezvara bhagavaMtanI pUjAne joIne te pUjA karanAranA utsAhane vadhAravA mATe ane pUjAthI utpanna thayelA phaLanI prAptine mATe 'jinezvara bhagavaMtanI pUjA karanAra A AtmA dhanya che.'' ityAdi vacano vaDe karIne anumodanA lakSaNavALo dravyastava paNa sAdhuone hoya che. paMca vastunI -1210-gAthAmAM kaheluM che ke H "jaiNovi hu davvatthayameo, aNumoaNeNa asthi tti / eaM ca ittha NeaM, ia suddhaM taMtajuttI // 1210 // siddhAMtanI yuktivaDe karIne sAdhuone paNa anumodanArUpa dravyastava hoya che. siddhAMta yukti kaI? to kahe che ovaLattibA phUgaLatti! sAravattiyANA e rUpa siddhAMtanI yukti jANavI. kahela che ke- 'taMmmiH-zAstramAM vaMdana-pUjA ane satkAranA hetu mATe kAryotsargamAM sAdhuone paNa nirdezela che ane te dravyastava svarUpa che.'' / / gAthArtha-16 // ,, have sAdhuo to eka bAjue raho, paraMtu jinezvara bhagavaMtone paNa anumodanArUpa dravyastava hoya che te batAve che. kiMca'NNajaNo dUre, balipamuhaM jiNavarANa samosaraNe / aNisehA aNumoaNamAiavisao a davvatthao // 10 //
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 143 jinezvara bhagavaMtanI apekSAe anya eTale bIjo sAdhu samavAya to dUra raho. eTale ke sAdhujanane to anumodanA hoya ja; paraMtu jinezvara bhagavaMtane paNa hoya che. te kevI rIte? to kahe che ke- bali Adi vaDe. samavasaraNane viSe bali pramukhano niSedha karyo na hovAthI anumodanA viSayaka thAya che. ane te bila Adi dravyastava ja che. paMcavastukanI gAthA- 1213-1214mAM temaja paMcAzakanI gAthA 275-276mAM jaNAvyuM che ke osaraNe balimAI, Naveha jaM bhagavayAvi paDisiddhaM / to esa aNuNNAo, uciANaM gammaI teNaM // 1 // Naya bhagavaM aNujANa, jogaM mokkhaviguNaM kayAIvi / na ya tayaNuguNovi tao bahubheo hoi aNNesiM // 2 // samavasaraNane viSe eTale deve saMskArita karelI evI bhagavaMtanI vyAkhyAnabhUmimAM bali Adi upahAra vagere Adi zabdathI gaMdha-mAlA-gIta-vAjiMtra Adino paNa svIkAra karI levo. bali AdiAgamane viSe ane lokane viSe niraticAra cAritravAlA evA jinezvara bhagavaMte paNa niSedha karyo nathI ja. te kAraNathI A dravyastava eTale ke-gRhasthane yogya bali Adi vidhAnavAluM je dravyastava che te nahiM niSedheluM hovAthI saMmata jANavuM. Avazyaka niryukti (58-4-5)mAM kaheluM che ke 'rAjA athavA rAjAno amAtya, tenA abhAvamAM pauravAsI janapada patalA ane akhaMDita evA ane sApha karelA evA kalamI cokhAnuM eka ADhaka pramANa bali taiyAra kare chate te lAvelA balinI aMdara devatAo sugaMdhI padArtho nAMkhe.'' gAthA17 have koIka ThekANe kartavyarUpa dravyastava paNa jinezvara bhagavaMtanI AjJArUpa che te batAve che. NANAiviNayavihiNo, cauhA uvayAraviNayarUvo jo / so davvathayANaNNo, kAyavvo savvasAhUNaM // 18 // jJAna-darzana-cAritra ane upacAra A cAra prakArano vinaya kahyo che. temAM 'upacAra' eTale lokavyavahAra athavA pUjA prayojana che jemAM evo bhaktirUpa je vinaya te 'aupacArika vinaya' kahevAya che. Avo bhaktirUpa aupacArika vinaya, dravyastava sivAya bIjo nathI, arthAt dravyastava ja che, ane te aupacArika vinaya, sAdhuone kartavya tarIke jinezvara bhagavaMtoe pharamAvela che. paMcAzaka-gAthA281-282-paMcavastuka gAthA-1219-1220mAM kahyuM che ke-- jaM ca cauddhA bhaNio, viNao uvayArio a jo tattha / so titthayare niyamA, na hou davvatthayA aNNo // 1 //
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 4 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAde eassa u saMpADaNaheu, taha haMdi vNdnnaaevi| .. pUaNamAuccAraNamuvaNaM hou junno'vi||2|| A banne gAthAnI vRtti A pramANe. je kAraNathI jJAna-darzana-cAritra ane upacAranA lakSaNo vaDe karIne cAra prakArano vinaya eTale karmavinayana samartha evuM anuSThAna, sAdhuone vidheya tarIke vinaya samAdhi adhyayana AdimAM varNavyo che. te cAra prakAranA vinayane viSe upacAra eTale lokavyavahAra athavA pUjA che prayojana jenuM evo te aupacArika eTale bhaktirUpa je vinaya, te tIrthakarane viSe "avazya bhAvi prayoga'' karIne vartato nathI, kAraNa ke pUjA AdinuM dravyapaNuM hovAthI (paraMtu sAdhuomAM hoya che.) ane ethI ja dravyastavathI saMkaLAyelo bhAvastava che. aupacArika vinayanuM svarUpa dazavaikAlika niyukti-gAthA-327-328mAM A pramANe che. titthayara siddhkulgnnsNghkiriadhmmnnaannnnaanniinnN|| AyariyatheruvajjhAyagaNINaM, terasa payANi // 1 // aNasAyaNA ya1- bhattI-2 bhumaanno-3|| tahaya vaNNasaMjalaNA-4 titthayarAi terasa caugguNA huMti bAvaNNA // 2 // haza-ni-3ra7-226 tIrthakara-siddha-kula-gaNa-saMgha-kriyA-dharma-jJAna ane jJAnI AcArya sthavira-upAdhyAya ane gaNiH A tera padanI AzAtanA na karavI-1, bhakti karavI-2, tenuM bahumAna karavuM-3 ane temanI prazaMsA karavI-4, Ama bAvana prakArano aupacArika vinaya kahelo che. A aupacArika vinaya-"dravyastava sivAya bIjo nathI' ema kahevAthI zuM? to kahe che ke dravyastavarUpa evA A aupacArika vinayanI prApti mATe kAyotsarga karavAnI aMdara vaMdana-caityavaMdanamAM pUjA pravRtti Adi padonuM grahaNa kaheluM che. Adi zabdathI satkAra Adino svIkAra karI levo. A vaMdana-pUjA-satkAra Adi kevala gRhasthone ja nahiM; paraMtu bhAvatavavALA yatione paNa che. ema paMcAzakavRttimAM jaNAvyuM che. have 'dravyastavamAM sAdhunI kartavyatA svIkAravAmAM sAdhuone puSpa AdithI pUjA karavAnuM thaze." ema zaMkA karavI nahi. kAraNa ke te pramANe jinezvara bhagavAnanI AjJAno sadbhAva nahi hovAthI. ane te pramANe puSpAdithI pUjA karavA jAya to samagra saMyamanI hAni thAya che. A badhI vAta paMcAzakanI saravAd0 gAthA-284mAM kahelI che tyAMthI jANI levuM. ahiM vistAranA bhayathI kaheluM nathI. dravyastavanuM karAvavApaNuM to upadeza dvArA pratIta ja che. e pramANe karavuM-karAvavuM ane anumodanA lakSaNavAlA dravyastavanuM koIka koIka ThekANe sAdhukartavyapaNe siddha hovAthI pratiSThA paNa
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 <> 145 bhAvastavanA hetupaNA vaDe karIne dravyastavarUpa saMmata che to tamArI kahelI yukti vaDe karIne dravyastavanI jema pratiSThA paNa te dravyastavanI aMtargata hovAthI sAdhuSkRtyarUpa ja jANavI joIe. ane jo sAdhuSkRtyarUpa na hoya to tIrthane saMmata-mAnya evA haribhadrasUri, umAsvAti vAcaka Adi mahApuruSooe pota potAnA banAvelA pratiSThAlpone viSe maMtranyAsa AdinI vidhine sUrikartavya tarIke jaNAve kema? jo tIrthaMkara bhagavaMtanI AjJA sivAya tevI rIte sUriSkRtya tarIke kathana karatAM teonI tIrthabAhyatA thaI jAya. ane ema thAya to teonA karelA graMtho tIrthasaMmata tarIke pravRttimAM rahelA na hota. jevI rIte kupAkSika tilakAcArye karelo pratiSThAkalpa, tIrthabAhya gaNAyo tevI rIte thAya. ema na kahevuM ke-'tilakAcArye karela AvazyakavRtti Adi graMtho tIrthamAM pravRtta che.' kAraNake pravacananA paramArthane jANanArAoe tilakAcAryanI kRtino tiraskAra karelo hovAthI : tilakAcAryanI kRtionuM prAmANyapaNuM svIkAravAmAM ghUmasava mAhabALa (AvazyakUna bhASya gAthA-45) e gAthAnI vyAkhyA karatAM tilakAcArye 'bharatamahArAjAe svayaM pratiSThA karI' evuM lakhyuM che. te anAgamikamUla ja jANavuM. jo te vacanane Agamika tarIke svIkArIe to zrI haribhadrasUrijI ma. AdinI kRtinuM aprAmANyapaNuM thAya. ane e kRtionuM apramANyapaNuM thaye chate tIrthano paNa parihAra karavAnuM thAya. tethI karIne tIrthanuM kathana ane tilakAcAryanuM kathana bannenuM viparItapaNuM thatuM hovAthI ja ekano tyAga karavAnuM Avazyaka hovAthI pravacananA jANakAro mATe tilakAcAryano ja tyAga karavo kalyANakara che. / / gAthArtha-18 / / have ''bhAvadyaLanu vihArayA va" e gAthAmAM 'dravyastava, zrAvakamArga che ane bhAvastava ja sAdhumArga che' evuM niyata vAkya kema che?' tevI zaMkAne dUra karavA mATe gAthA kahe che. aNuNaM sAvikkhA, dovi thavA sAvayANa bahudavvo / bahubhAvo sAhUNaM, vavahAro bahuthavA Neo // 16 // dravyastava ane bhAvastava A banne stavo eka bIjAthI sApekSa bhAvavALA che. ekabIjAnI apekSA rAkhe che. dravyastavane choDIne ekalo bhAvastava koI ThekANe rahI zakato nathI. tevI ja rIte bhAvastavane choDIne ekalo dravyastava paNa rahI zakato nathI. paraMtu eka bIjAnA AlaMbanathI ekabIjA Take che. ane ethI karIne sAdhu ane zrAvakanuM sAmyapaNuM na thAya. ane te mATe kahe che. pra. 5. 19 zrAvakone dravyastava vadhu ane bhAvastava alpa / sAdhuone bhAvastava vadhu ane dravyastava alpa // ane vyavahAra mArga e che ke jenA pakSamAM je vadhu-jhAjhuM hoya te te bhAvavALA kahevAya. ane
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 je kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda tethI karIne zrAvakadharma, dravyastava svarUpa che. ane bhAvatava svarUpa yatimArga che. e pramANe samajIne cAlIe to upadezamAlAnA vacana sAthe vAMdho na Ave. | gAthArtha-19 | ghaNA dharmane anusAra vyavahAramAM pravRtti kevI rIte thAya che? te daSTAMtapUrvaka kahe che. jaha sAvayANa dhammo, sabbo AraMbhakalusio vi thiN| sAmAiaM bhAvathao, iaro dabutti vvhaaro||20|| jevI rIte zrAvakono badho dharma AraMbhathI kaluSita eTale AraMbhanA adhyavasAyathI kaluSitamilIna che to paNa sAmAyika rUpI je bhAvatava temaja jinabhavana-jinabiMba Adi nirmApaNa AdithI AraMbhIne kusuma Adi pUjA parvatano dharma bhAvastava che. chatAM paNa ghaNo bhAga AraMbha kaluSita hovAthI tene dravyastavanI prAdhAnyatAvALo kahevAya che. A vAtano bhAva e che ke jema kusumAdi pUjAno adhyavasAya, AraMbhanA adhyavasAyathI kaluSita che. tema sAmAyikarUpa bhAvastavano adhyavasAya paNa dhana-dhAnya-putra-kalatra AdinI mamatAnA bhAvayukta hovAthI temaja nahi pratyAkhyAna karela evI AraMbhanI anumatirUpa hovAthI prAdhAnyapaNuM-kahela nathI. sAmAyikane viSe paNa udiSTabhojI eTale potAne uddezIne karelo AhAra, tene khAnAra zrAvakane AraMbha adhyavasAya kaluSita bhAvastava che. nizItha bhASyamAM kahyuM che ke : kAmI sagharaMgaNao, thUlapaiNNA si hoi dtttthvvaa| chemerA , kapi se muMnA nizI. mAdhya. 30 16 e gAthAnI cUrNi A pramANe che. pAMca viSayone icche te kAmI, ghara ane strI te jene che tevo sagRhAMganAka kahevAya che. Avo kAmI ane sagRhAMganAka zrAvaka zUlapratijJaka-deza virativAlo kahevAya. ane sAdhune sarva virati hoya. sthUla pratijJAvAlo zrAvaka, vRkSAdinA chedanamAM, pRthvI AdinA bhedanamAM sAmAyika sivAyanA kAlamAM pravRtta hoya che. ane tethI karIne kRta sAmAyika=karelA sAmAyikavALo eTale sAmAyikamAM rahelo paNa potAne uddezIne kareluM khAI zake che. ane ethI karIne te sarvavirativALo thato nathI." nizIthacUrNi uddezo 15-(1-15-275-291) e pramANe sarva ThekANe paNa sarakhApaNuM hovA chatAM paNa zrAvakone sAmAyika bhAvastava che. tema kusuma Adi vaDe karIne bahatvane AzrIne jinapUjA dravyastava kahevAya che. kAraNa ke sAmAyikavAlo zrAvaka bAhyavRttivaDe karIne ghaNAM anuSThAno dvArA sAdhu samAna dekhAya che. ethI ja karIne karelA sAmAyikavAlo zrAvaka sAdhunI upamAne paNa meLave che. Avazyaka sUtra-20-niryukti-108mAM kaheluM che ke - sAmAiaMmi u kae, samaNo iva sAvao havai jmhaa| eehiM kAraNehiM, bahuso sAmAiaM kujA // 1 // tti
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 # 147 AraMbha kaluSitapaNAvaDe karIne zrAvakadharmanuM dravyastavapaNuM ja thaze." tevI zaMkA na karavI. kAraNa ke dravyastava ane bhAvastava anyonya saMkaLAyelA che evuM ame AgaLa kaheluM che. bIjI vAta-sAmAyika Adine viSe kriyAne AzrIne sAdhunuM anukaraNa mAtra vaDe karIne vyavahAra viSayavALo bhAvastava che. sarva virativALAonA upaSTabhaka-AdhArapaNA vaDe karIne karAvavuM ane anumodanArUpa-bhAvastava zrAvakomAM alpa che ane ghaNAMpaNAnI vAta Adi gAthAvaDe karIne hAthInA diSTAMta ApavA pUrvaka ame AgaLa kahezuM. || gAthArtha-20 || have zrAvakone dravyastava ja (mukhyatAe) che. evA vyavahAramAM bIjI ukti batAve che. davvathao khalu rAyA, tayaNucaro sAvayANa bhaavtho| samaNANaM vivarIA, pahANa bhAveNa vvhaaro||21|| nizcaya karIne zrAvakone dravyastava e rAjA samAna che. ane bhAvastava e tenA sevaka-nokara samAna che. jayAre sAdhuone bhAvastava e rAjA samAna che. ane dravyastava nokara-sevaka samAna che. e pramANe pradhAnabhAvane AzrIne vyavahAranI pravRtti hovAthI zrAvakadharma dravyastava ja che. ane sAdhudharma bhAvastava ja che. e pramANe je vyavahAra dekhAya che. te doSanuM kAraNa nathI. lokamAM paNa kahevAya che ke (sAthe nokara-cAkaro Adi hoya to paNa) rAjA jAya che. e pramANeno vyavahAra lokamAM pragaTa ja che. // gAthArtha-21 || have zrAvakamArgamAM ghaNo dravyastava ane alpa bhAvastava e batAvavAne mATe daSTAMta sahita gAthA kahe che. niyadavvathayA appo, sahAvasiddho sruuvbhukNto| rayayAmayagayakaMcaNanayaNaM va gihINa bhaavtho||22|| zrAvakone potAnA dravyastavathI bhAvastava svabhAva siddha alpa hoya che. zrAvaka dharmano tevo svabhAva ja che. nahi ke aupAdhika che. eTale sahaja che. zrAvakadharmamAM e bhAvastava alpa che. te kevA prakArano che te jaNAve che svarUpavahuntaH eTale vastusvabhAvavaDe karIne atizaya manohara eTale dravyastavanI apekSAe karIne ati suMdara hoya che. have dravyastava ane bhAvatavanuM alpatva ane bahutva jaNAvavAne mATe kahe che. rAma-rUpAno banAvelo je hAthI, tenI sonAmaya banAvelI AMkho tenI jema : rUpAmaya banAvelA hAthI sarakho zrAvakono dravyastava che. ane suvarNanA banAvelA-locana = nayana sarakho zrAvakono bhAvastava che. suvarNanA locana sarIkho je bhAvastava che te paNa saMpUrNa suvarNano, nahiM, khAlI sonAno gileTa caDhAvelo hovAthI sonAnA bhAsa karAvato evo zrAvakono bhAvastava che. eTale te sonAno bhAsa karAvanAro jANavo.
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda nahitara sAdhudharma ane zrAvakadharmanuM aMtara alpa ja paDe. vastusthitie to sAdhudharma ane zrAvakadharmanuM aMtara moTuM che. ane e pramANe hoye chate. joke svabhAvathI sonuM ati suMdara che. to paNa ukta kahelA daSTAMtanI uktivaDe karIne locana pUratuM sonuM AkhA zarIra pUratI cAMdI hovA chatAM paNa e cAMdInA DhagalAnuM mUlya thAya te sonAnA nayananuM mUlya thaI zake nahiM. rajatanA mUlyanI je kiMmata thAya tene AMkhanuM mUlya pAmI zakatuM nathI. ane tethI karIne svabhAvathI suvarNanuM uttamapaNuM hovA chatAM paNa kiMmatane AzrIne alpa hovAnA kAraNe anuttamapaNuM jANavuM. e pramANe zrAvakadharmane viSe puSkaLa paisAno vyaya karavApUrvaka sAdhya evuM prAsAda-pratimApratiSThAyAtrA sAdharmika vAtsalya Adi lakSaNavALuM je dravyastava te ghaNo hovAthI, pravacananI prabhAvanA karanAra hovAthI, bIjAone temaja abhinnagraMthI AtmAone paNa anumodanA dvArA graMthIbhedanuM kAraNa hovAthI ane bhinnagraMthIone utsAhanI vRddhi thavAvaDe karIne bodhibIjanI nirmalatAnuM kAraNa hovAthI, pUjyanI pUjAnI pravRttinuM kAraNa hovAthI, dharmanI vimukha banelA AtmAone dharmasanmukha banAvavAnuM kAraNa hovAthI, AvA aneka kAraNo vaDe karIne e jhAjho evo paNa dravyastava sugatino sAdhaka thAya che; evI rIte gRhasthano alpa evo sAmayika Adi bhAvastava thato nathI. kAraNake- sAmAyikane viSe paNa sAdhuonA anukaraNa mAtra vaDe karIne ja bhAvatavarUpa hovAthI svabhAve karIne bhAvastavanuM uttamapaNuM hovA chatAM paNa alpapaNuM hovAthI, alpa prayAsathI sAdhya hovAthI temaja alpa RddhivAlA AtmAone paNa karavuM sukara hovAthI : ema zaMkA nahi karavI ke "tame AvI vAto karazo to gRhasthonI sAmAyika AdinI kriyAmAM nirutsAhatA thaI jaze" kAraNa ke prAsAda nirmANa AdirUpa moTo je dravyastava che te sAmarthyanA abhAve karI zake nahi. ane sAmAyika Adi paNa na kare to ubhayathI bhraSTa thAya che. vaLI jo sAmAyika AdinI aMdara utsAhanI vRddhi mATe "prAsAda AdinI apekSAe sAmAyika AdimAM ghaNo lAbha che' e pramANe upadeza karIe to prAsAda AdinI vAta mULathI ja naSTa prAyaH banI javAno saMbhava rahe. vaLI bIjI vAta to dUra raho paNa sAdhu dAna Adi dharmo paNa naSTa thaI jAya. kAraNa ke vastra AdinA dAnanI apekSAe sukhe karIne sAdhya karI zakAya ane mahAlavALuM evuM eka ja sAmAyikane choDIne kayo mUDha AtmA dAna AdimAM pravRtti kare? koI ja nahi. "sAdhu dAna AdinI apekSAe sAmAyika bahu phalavALuM nahi thAya' e pramANe paNa zaMkA na karavI. kAraNake tIrthaMkara Adi sAdhuone devAtA dAna AdithI pramudita thayelA evA devo paNa "aho dAnam aho dAnam" e pramANenAM harSathI udbhUta thayelA vacano vaDe karIne dAtAne prazaMsatA thakA karoDo sauneyAnI vRSTi Adi pAMca divyone kare che! tevI rIte koIpaNa ThekANe kyAre paNa sAmAyika Adi karanArA koI ekane paNa sauneyA mukavAnuM jANyuM che? ityAdi vAto pote ja vicArI levI. vaLI prAsAda, pratimA Adi kharekhara mokSamArganA musAphara evA sAdhu Adione mokSamArganA rastAmAM dharmanI parabo ja che ane e parabo vicchinna thaye chate dharmatRSNAthI vyAkulita thayelA karoDo
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 4 149 mANasone anupakAripaNuM thatuM hovAthI mahApApanuM kAraNa bane. mATe prAsAda, pratimA Adi karanArane paNa anutsAhita na karavo. tethI karIne yathAzaktie jevo ucita avasara hoya tevuM paraspara abAdhAe karIne badhuM ja dharmAnuSThAna karavuM. have evI zaMkA na karavI ke "pravacananI prabhAvanA mATe to sAmAyika nahi karavAnI anujJA hovAthI sAmAyika AdinI apekSAe karIne pravacananI prabhAvanA moTI che," AgamamAM kahyuM che ke "te zrAvako be prakAranA, eka Rddhi prApta, ane bIjo RddhihIna-sAmAnya, temAM je anuddhimAna che te caityagRhamAM, sAdhunI pAse, potAnA ghare athavA pauSadha zAlAmAM jayAM zAMti rahe tyAM badhA vyApAra rahita thAya, (sAmAyikavALo thAya) A, cAra sthAnomAM niyama karavuM. te A pramANe caityagharamAM, sAdhunI pAse, pauSadhazAlAmAM athavA gharamAM Avazyaka karato' ityAdi yAvata sAdhunI sAkSIe sAmAyika kare. yAvata karemi bhaMte sAvajja jo- paccakakhAmi duviha-tivihaM jAva sAhU pajuvAsAmi" e pramANe kahIne. jo caitya Adi hoya to pahelAM vaMdana kare. ane sAdhuonI pAsethI rajoharaNa (caravalo) niSadyA mAMge. ane jo ghare kare to aupagrahIka rajoharaNa hoya che. ane te aupagrahaka rajoharaNa na hoya to kapaDAnA cheDAvaDe karIne (pU) tyAra pachI IriyAvahiyaMne paDikkame pachI AlocanA (gamaNAgamaNe) karIne AcAryAdika yathAkrama ratnAdhikane vaMdana kare. tyAra pachI gurUmahArAjane vaMdana karIne bhUmine pramArjana karIne bese ane kaMI prazna pUchavAnA hoya to pUche nahiMtara bhaNe epramANe caityane viSe paNa. have jo sAdhu ane caityano sadbhAva na hoya to pauSadhazAlAmAM athavA potAnA gharamAM sAmAyika athavA AvazyakAdika kare. paraMtu temAM gamanA gamana nathI eTale gamana na hovAthI gamaNAgamaNe AlocavAnuM nathI. A sAmAyikamAM phera eTalo ke tyAM "jAva sAhu pajuvAsAmi'nA sthAne "jAva niyamena samANemi''e bolavAnuM che. have je Rddhi prApta che te to sarvaRddhinI sAthe Ave. jethI karIne bIjA mANasone viSe atyAdara thAya. ane sapuruSonA samudAyanI sAthe sAdhuonI pAse Ave. jo te ghare sAmAyika uccarIne Ave to azva-hasti-mANasonA parivAra sAthe nahi. kAraNake te badhA adhikaraNarUpa thatAM hovAthI adhikaraNa vadhe che mATe tema na kare." e pramANe Avazyaka cUrNimAM kaheluM che. ane ethI karIne mahAddhivAlA rAjAne paNa sarvaRddhie karIne AvavAmAM mANasonI zraddhA vadhavAnuM kAraNa che. temaja sAdhujanono Adara che. ane sAmAyikanI apekSAe bahulAbhano hetu che. tethI ja karIne "ra re na kare. e pada dvArA te (sAmAyika) nahi karavAnI anujJAno niSedha che. ema jANavuM. | gAthArtha-22 II - have grAmovANa ityAdi je upadezamAlAnA vacanathI prAsAda AdinI apekSAe tapa ane saMyama Adine mahAna gaNela che. ane e tapa ane saMyama sAmAyikarUpa ja che. evI zaMkAne dUra karavA mATe kahe che.
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 -- kupakSakauzikasahasrakiraNAnuvAda jaM puNa kaMcaNamaNisovANaMti a vayaNamAgame bhaNiaM / tattha'hio muNidhammo, tava saMjama na uNa iaro'vi // 23 // vaLI 'paLamaLi sovALa' Adi je AgamamAM kaheluM che temAM je adhika viziSTatara evo sarvaviratirUpa je munidharma tenA tapa-saMyamadharma levAno che. paNa te sivAyano dezaviratisaMbaMdhIno tapasaMyama paNa levAno nathI. e pramANe zabdArtha jANavo. bhAvArtha to A pramANe pagaLisovALa0 -35dezamAnA yA-464. A gAthAnuM zaraNa svIkArIne keTalAka paramArthane nahiM jANanArAne evo saMkalpa utpanna thAya che ke ''prAsAda-pratimA-pratiSThA-pUjA AdinI apekSAe nirAraMbhavALuM evuM je sAmAyika AdinuM anuSThAna che te mahAphaLavALuM che.'' AvA saMkalpane dUra karavA mATe pahelA to A gAthAnI ja vyAkhyA kare che. dravya arcana ane bhAva arcana A bannemAM adhikatara koNa che? evA praznanA samAdhAnamAM kahIe chIe .ke-paLa zabdavALI gAthAnI vyAkhyA :-'paLa eTale suvarNa ane maNi caMdrakAMta Adi je maNio tenAthI yukta evA je pagathIyAnI zreNivAluM ane tenI aMdara hajAro thAMbhalAonI zreNIo goThavelI che jemAM evuM ane suvarNa pradhAna taLIyAvAluM athavA AkhuM maMdira sonAnuM che evuM jinamaMdira banAve che tenA karatAM paNa bIjuM to dUra raho; paraMtu tapa saMyama adhikatara che ane mokSa prApti paNa tenAthI ja che. A pramANe hovAthI sAmarthya-zakti hoya to bhAva arcanamAM yatna karavo. vaLI e bhAvaarcana aMgIkRta karela che temAM pramAda na karavo. e aMgIkRta karelAmAM pramAda kare to mahAanartha mATe thAya che.'' ityAdi je AgamamAM kaheluM che te badhuM ja sarvaviratine AzrIne jANavuM. nahiM ke aNu (deza) viratine AthrIne H e pramANe te vyAkhyAnamAM ja tevI samajUtI prApta thatI hovAthI. ane tenI lApanikAmAM paNa (prakAzakapiThIkAmAM paNa) dravyArcana ane bhAvArcanane AzrIne A gAthA ApelI hovAthI. : tevI ja rIte dravyArcanamAM tatpara evA AtmAno utkRSTathI paNa acyuta devalokamAM upapAta thAya. arthAt-12mA devaloka sudhI ja jAya. jyAre bhAvArcanamAM tatpara evo AtmA, mokSane paNa prApta kare. AgamamAM kaheluM che ke : meruttuMge maNigaNamaMDie kaMcaNamae paramaramme / nayaNamaNANaMdayare pabhUavinnANa - sAtisae // 50 // susiliTThavisiTTasulaTThacchedasuvibhattasanni (bhattisuNi) vese / bahusiMhapattaghaMTAdhayAule pavaratoraNasaNAhe // 51 // suvisAlasuvicchiNe, pae pae patthi avvayarisI (sirI) e / madhamadhamadhaMtaujjhaMta agaru kappUracaMdaNAmoe // 52 //
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 bahuvihavicitta bahu puSphamAipUyArUhe supUe / __ nicapaNaciraNAuyasayAule mhurmurvsddaale||53|| kuTuMtarAsaya jaNasayasamAule jinnkhaakhittcitte| pakahatakahagaNacaMta chattagaMdhavvatUra nigghose // 54 // emAdiguNovee, pae svvmeinniivtte| niabhujaviDhattapuNNajjhaeNa nAyAgaeNaM atthenn||55|| kaMcaNamaNisovANa, thUmasahassUsie suvnnnntle| jo kArija jiNahare, taovi tavasaMjamo annNtgunno||56|| tavasaMjameNa bahubhavasamajiaM, pAvakammamalalevaM / niThThaviUNaM airA, aNaMtasokkhaM vae mokkhaM // 7 // kAuMpi jiNAyayaNehiM maMDiaM sbmeanniipttuN| dANAicaukkeNaM sujhuvi gacchenja acuygN||56|| na parao goyama ! gehi" tti merUparvata jeTalo uMcA, maNigaNano samUhathI maMDita evuM kaMcanamaya ane paramaramya, nayana ane manane AnaMda karanAruM ane ghaNA vijJAnathI atizayayukta. temaja sArA prakAranA ghaselA viziSTa manohara ane suvibhakta evA caityamAM, vaLI ghaNAM prakAranA siMha-velaDI AdinA citrovAlI dhajAothI zobhatuM. ghaNAM ghaMTanAdovAluM, toraNanI zreNIthI zobhatuM suvizAla suvistIrNa ane pade pade (pagale pagale) prArthitanA (mAMgaNanA) samudAyathI zobhatuM. vaLI jenI aMdara maghamaghAyamAna-kRSNAgaru-kapUra ane caMdananI sugaMdha rahelI che. tevA vicitra prakAranA citravicitra evAM paMcavarNA puSpo vaDe karIne sArI rIte pUjAyelo evo, nitya-nAcI rahelAM seMkaDo nATakathI vyAkula, jyAM madhura paDahano zabda thaI rahyo che tevuM. ane jinezvara bhagavaMtanI kathAmAM vyApta evA cittavAlA seMkaDo mANasothI vyApta ane jyAM kathAkAranA samUho nAcI rahelAM che evuM. ane haMmezA chatra-gaMdharvanA vAjiMtranA zabdo jemAM rahelAM che. evA guNoe karIne sahita jinezvara bhagavaMtanA maMdiro kaMcana ane maNinA sopAnavAlA ane sonAnuM taLIyuM bAMdhyuM che jemAM evA tathA hajAro thAMbhalAothI zobhatAM evA jinamaMdiro potAnI bhujAbaLe karIne meLavelA nyAyAgata dhanavaDe karIne AkhI dharatI para pagale pagale jinamaMdiro race. tenA karatAM paNa tapa-saMyama-anaMtaguNa che. tapa saMyamanA prabhAvavaDe karIne bahubhavothI ekaThAM karelAM pApakarmarUpI je malanA lepo tene jaladI sApha karIne anaMtasukhavAlA evA molamAM jAya che.
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15ra >> kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda AkhuM pRthvItala jinAyatanothI maMDita kare ane dAnAdika catuSka AdinA AcaraNa karavAvaDe karIne he gautama! gRhastha, azruta devaloka sudhI jAya tenI AgaLa nahi' e pramANe mahAnizIthasUtranA trIjA adhyayanamAM kaheluM che. A mahAnizIthanA vacanathI "meragiri jevA uMcA Adi vizeSaNothI viziSTa evA suvarNanA prAsAdo banAvIne. ane sArI rIte dAna-zIla-tapa-bhAvanA AdimAM sthita) rahelA gRhasthane azruta devalokathI AgaLa javAnuM niSedha karela che. ane tapa saMyama vaDe to mokSanI paNa prApti kahelI che. tethI karIne tapa saMyamanI tAkAta adhika kahelI che. A tapa ane saMyama sAdhumArgamAMja jANavA. nahi ke zrAvakadharmanI aMtabhUta evA sAmAyikapauSadha AdirUpa tapa-saMyama nahiM levAnA. kAraNake zrAvaka saMbaMdhIno te tapa-saMyama to mahAnizIthasUtramAM 'dAnAI cauddeNa' e padathI jaNAvelo ja che. vaLI kaMcanamaNi sovANa" e gAthAnI vyAkhyA mAstAM casmAta e upekSA vacanavaDe karIne prAsAda banAvavAnI apekSAe sAmAyika dharmanuM apakarSatvaja sUcavyuM che. anyathA-nahitara iMgaNi0 Adi gAthAnA sthAne mAnakhkha0 e gAthA kahI hota arthAt Ajanma niraticAre evo pauSadhadharma gurunA caraNakamalamAM rahIne je koI zuddhabhAve kare. tenAthI paNa tapa-saMyama adhika che." ema gAthA kaheta. tevuM kahyuM nathI. te zuM kAma nathI kahyuM? enI vicAraNA karatA-vyavahArathI zrAvakadharmane viSe prAsAda bAMdhavA-pratimA bharAvavIpratiSThA-pUjA Adi karavA tevA prakAranA pUjAdika kAryo pravacananA gauravanA hetu che ane mahAphalavALA che. tevI rIte sAmAyika Adi nathI. ane ethI ja zrI vajasvAmIe paNa kusuma Adi dravya pUjAne mATe zrIdevInI pAse vidyAprayoga dvArA jaIne ane phulo lAvIne zrAvakone ApyA. ane sAdhuo paNa kAussagnane viSe pUaNavattioe, sakkAra vattioe" Adi pAThanA uccAra vaDe karIne pUjA saMbaMdhInAM phalane icchatA hoya che. nahi ke "pauSadhavariAe" evA vacanovaDe karIne pauSadha saMbaMdhInI mAMgaNI karatAM nathI. vaLI AgaLa vadhIne sAdhunA kAyotsarga saMbaMdhI phalanI apekSAe kusumAdi vaDe karIne arihaMtanI pUjA saMbaMdhInuM je phaLa che te moTuM saMbhave che. jo evuM moTuM phala na hoya to sAdhuone paNa "pUANavattaAe pAThavaDe karIne tevA prakAranI prArthanAno asaMbhava hovAthI : "AvI vAta karazo to nirAraMbha dharmanI apekSAe AraMbhavALo dharma paNa sAro evo artha thaI jaze. ane evuM thAya to ApaNAM zAstrakArone ISTa nathI. mATe AvuM bolavuM nahi." evI zaMkA karavI nahi. kAraNa ke ame pUrve A pahelAM kahI gayelA gaja daSTAMtavaDe karIne dravyastavanuM kAMIka zobhanapaNAe karIne iSTatva dekhADeluM hovAthI. eTale vistArathI saryuM. meM gAthArtha-23 | have prAsAda AdinI apekSAe karIne je tapa ane saMyamane adhika kahyo che te tapa, saMyama sAdhu saMbaMdhIno ja levAno che. e vAtamAM bIjI yukti jaNAve che.
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 jaM teNa saMjameNaM muttisuhasaMpayayAvi iareNaM / accuakappo bhaNio, mahAnisIhaMmi phuDameaM // 24 // mahAnizItha sUtramAMnI paLamaLasovALA Adi gAthAomAM tagovi tavasaMgamo gavaMtamuLo e pramANe je kaheluM che te tapa ane saMyama vaDe karIne tava saMgame vaghumava. e gAthAne viSe mukti sukhanI prApti batAvelI che. te prApti, sAdhu saMbaMdhInA tapa saMyama vagara bane nahi. ane te sivAyanA prAsAda Adi dharmakRtyo dvArA acyuta devaloka sudhI ja gati kahelI che. A mahAnizIthasUtranA vAco dvArA vizada vicAraNAthI nizcita thAya che ke zrAvakanA tapa saMyamavaDe karIne acyutathI AgaLa gati nathI ane tethI karIne je tapa ane saMyamathI acyutadevaloka karatAM uMcI gati-mokSa prApta thaI zake che te ja tapa-saMyama levA arthAt sAdhunA tapa-saMyamamAM e pramANenI tAkAta che ke mokSaprApti thaI zake. e gAthArtha samajavo. || gAthA-23 // have zrAvakamArgamAM bhAvastavanI apekSAe karIne dravyastavanuM pradhAnapaNuM paNa batAve che. jaM sAvayadavvathao bahumullo appamulla bhAvathao / rUvamaNuNNo'vi tao NegaMtaM bhaNai vIrajiNo // 25 // 8 153 jethI karIne zrAvakane dravyastava bahu mUlyavALo che ane bhAvastava alpamUlyavALo che. ane te bhAvastava svarUpe karIne manojJa-suMdara hovA chatAM paNa dravyastavanA mUlyanI apekSAe alpa mUlyavALo che. tethI karIne bhagavaMta mahAvIradeva anekAMta jaNAve che. zrAvakadharmane viSe dravyastava rupAcAMdI sarakho che. chatAM paNa hAthInA AkhA zarIra jevo che. ane mahApuNyaprakRtine utpanna karanAro ane sonAnA rasathI raselI AMkho tulya evo je bhAvastava che tenI apekSA dravyastava mahAna che. pra. 5. 20 bhAvastava je che te svarUpe suMdara ane AkarSaka hovA chatAM paNa suvarNa tulya che. chatAM paNa alpamUlyavALo che. kAraNake locana-AMkho pramANanuM sonuM te hAthInA zarIra pramANanA rupAnA DhagalAnI kiMmatanI AgaLa alpamUlyavALuM che. eTale mUlyanI apekSAe karIne sonuM uttama hovA chatAM paNa ahiMA rupuM-cAMdI uttama dravya banI jAya che ane sonuM anuttama banI jAya che. dhAtunI apekSAe sonuM uttama hovA chatAM paNa mUlyanI apekSAe halakuM banI jAya che. ane ethIja karIne ekanI ekaja vastu apekSAe kAMIka uttama-uMcI thaI jAya ane apekSAe anuttama-nIcI paNa thaI jAya. ane ethI karIne zrI bhagavaMta mahAvIra svAmI ekAMtavAda bolatA nathI. // gAthArtha-25 I have kahelI yuktivaDe karIne zuM prApta thAya che? te kahe che. teNaM sai sAmatthe, ceiapamuhaM mahaMta kajaMpi / caiUNa ya sAmaiaM, juttaM bhaMtitti saMtasiA // 26 //
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda je kAraNavaDe karIne prAsAda Adi banAvavArUpa dravyastavanI apekSAe. sarvaviratirUpa bhAvastava anaMtaguNa kahelo che. te kAraNavaDe karIne sAmarthya hovA chatAM prAsAda AdinI banAvavAnI sAmagrI hovA chatAM caityapramukha moTuM kArya choDIne paNa bhAvastava hovAthI sAmAyika ja karavuM ucita che." evI keTalAkonI bhramaNA hoya che. te bhramaNAne A kathana dvArA samyapha prakAre trAsita karI. arthAta te bhramaNAno nAza karyo. paccakhANane viSe paNa mahattArI ja pATha che te AgAranuM kathana paNa cetyAdi prayojanane nimitte ja kaheluM che. nahi ke sAmAyika AdinA kAryanA nimitte kaheluM che. vaLI bIjI vAta-pratiSThA Adi mahAkAryonA nimitte AcArya mahArAja Adi mahApuruSo paNa dUra dUra dezAttarathI AvyA che ane Ave che. tevI rIte koI sAmAyika AdinA kArya mATe AvyA nathI ke AvatAM nathI. tevI ja rIte prAyazcitta graMthone viSe paNa pramAdathI pratimA Adino vinAza thaI gaye chate jevI rIte prAyazcita vidhi jaNAvela che. tevI rIte sAmAyikAdinI virAdhanAmAM prAyazcitta vidhi kahela nathI. temaja sAdhuone ane caityAdikane vaMdana karavA nimitta sAdhu-sAdhvI-zrAvaka ane zrAvikA Adi caturvidha saMgha ekatrita thaIne jAya che ane Ave che. evI rIte koIpaNa pauSadhAdika ke pratibhAdhArI zrAvakane uddezIne caturvidha saMgha jato ke Avato nathI. A badhA kAraNothI paNa jaNAya che ke "zrAvakadharmane viSe caitya Adi banAvavuM vagere moTuM kArya che' ema samajavuM! nahi ke jADI buddhie. cAlavAnuM. "catyAdi saMbaMdhIno badho ja vidhi, pauSadha AdinI apekSAe karIne moTo che." evI zaMkA na karavI. jo gRhacaityanI ciMtA Adi karanArA putra Adi vidyamAna hoya chate paNa dainika AcAramAtra evI jinapUjA AdinA mATe paNa pauSadhano tyAga karavAnI-pAkSika Adi parva divasone viSe niyata evA pauSadhamAtranA ucchedananI Apatti Avaze. tethI karIne ghaNAM dravya ane ghaNAM kAle sAdhya evuM temaja pravacananI prabhAvanA kAraNabhUta evo dravyastava je che tene mATe sAmAyika Adino parityAga yukta che. nahi ke bIjA dravyastavane mATe paNa lokane viSe paNa svAbhAvika rIte anuttama hovA chatAM paNa mUlyathI uttama evuM hajAra gadIyANA pramANa evuM je rUpuM te nimittane pAmIne svabhAvathI uttama hovA chatAM paNa eka mAsA pramANa evuM je sonuM tene choDI deto dekhAya che. paraMtu doDha mAsA "rUpA" khAtara koI eka mAsA pramANa sonuM choDI denAra dekhAtuM nathI. kAraNake svarUpathI ane mUlyathI sonAnuM adhikapaNuM hovAthI. ane paraMparAmAM paNa e pramANe dekhAya che. mATe A vAtanA vistArathI saryuM. | gAthArtha-26 II have sAdhuone dravyastava ane bhAvava alpa jhAjho te batAvavAne mATe daSTAMta jaNAve che bhAvathayA dabbathao, sahAvasiddho sruuvlhukNto| kaNagagayarayayaloaNakappo appo'vi munnidhmme||27|| sAdhumArgane viSe bhAvastavathI svabhAva siddha evo dravyastava potAnA svarUpe karIne alpatara
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 115 hoya che. "alpa paNa che' te kayA daSTAMtathI jANI zakAya? te jaNAve che. tenuM daSTAMta kahe che. AkhA suvarNano banAvelo je hAthI ane cAMdInA locanatulya che. eTale ke sAdhuno sarvaviratirupa je dharma che teno dravyastava ane bhAvastava vibhAga karavAmAM Ave to sAdhuone bhAvatava AkhA sonAnA banAvelA hAthInA zarIra pramANe che ane dravyastava che te cAMdInI banAvelI AMkha jeTalo che. || gAthArtha-27 ||. have zrAvakadharmane viSe dravyastava mahAnuM che. ane sAdhudharmane viSe dravyastava alpa kema? te jaNAvavA be gAthA jaNAvatAM pahelI gAthA jaNAve che. sacittavittajaNio, davvathao jo havija jaavNto| so saDDhANamaNumao, savvapayAreNa smbovi||28|| ceia veyAvacaM, uvaesaNumoaNehiM saahuunnN| pAyaM jiNiMdabhaNiaM, na sayaMkaraNeNa saDDhuvba // 26 // vira-pRthvIkAyAdithI AraMbhIne vanaspatikAya parvatanuM eTale sonuM-jalacaMdana Adi ke je prAsAda ane pratimA AdinA nirmANanA kAraNabhUta che. ane vira-eTale paiso. sonaiyA Adi te baMnethI utpanna thato evo ja dravyastava zrAvakone badho ja, "amUka prakArano dravyastava zrAvakane ucita nathI evA prakAranA vacanano paNa asaMbhava hovAthI" badho ja dravyastava ucita jANavo. A badho dravyastava, mana vacana ane kAyAe karIne karavuM-karAvavuM ane anumodanApUrvaka zrAvakadharmamAM yukta che. ema tIrthaMkara bhagavate jaNAvyuM che. tethI karIne zrAvakadharmane viSe dravyastava moTo che. 28 have dharma viSe dravyastava alpa zAthI? te mATe jaNAve che ke-vega, caitya ane vaiyAvRtyane viSe upadeza ane anumodanAvaDe karIne sAdhuone ghaNuM karIne dravyasta hoya che. prAyaHzabdanuM grahaNa karavAthI kAraNa vizeSa prApta thaye chate kyAreka aucityakhAtara karavArUpe paNa jinezvara bhagavaMtoe kahela che. aupacArika vinayavALo je dravyastava che te to ame pUrve jaNAvelo ja che. paraMtu zrAvakanI jema badhI ja rIte badho ja dravyastava sAdhuone hoto nathI. ethI karIne dravyastava alpa kahelo che. / gAthA 28-29 II have vAdI zaMkA kare che ke NaNu niravajo vAso, pUA teNeva kiM na saahuunnN| taMpi ya pamANamamhaM, jai jiNaANA paiTThavva // 30 // pUA paiTThiANaM, paDimANaM pUaNaMti buddhiie| sA vIreNa nisiddhA, liMgINa mhaanisiihNmi||31|| vAsa eTale caMdananuM cUrNa saMpUrNa niravadya che. te pUjAnA hetubhUta evA caMdanacUrNa vaDe karIne
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 che kupakSakauzikasahasrakiraNAnuvAda sAdhuone pUjA kema na thAya? e pramANe pUrvapakSa che. have enA uttaramAM jaNAve che ke tAruM kahevuM amone pramANa ja che. jo pratiSThAnI jema jinezvara bhagavaMtanI te caMdanacUrNa pUjAmAM AjJA hota to. jevI rIte "sAdhue pratiSThA karavI' e pramANenI jinAjJA pUrva ame batAvI che tema acitta evA caMdananA cUrNa vaDe sAdhuoe bhagavaMtanI vAsakSepathI pUjA karavI evI jinezvara bhagavaMtanI AjJA hota. paraMtu te na hovAthI amArA vaDe te karAtI nathI. amAre to jinezvara bhagavaMtanI AjJAnuM ja prAmANyapaNuM che. | gAthArtha-30 || have jo niravadya evA vAsadravyavaDe jinapUjA ucita nathI to pachI jinapratiSThA paNa kema ucita hoya?" evI vAdInI zaMkAne dUra karavA jinAjJAne ja kahe che. pratiSThita evI pratimAonI huM jinendrane pUchuM chuM" e buddhie karIne pratimAnI pUjA thAya che. nahi ke apratiSThita evI pratimAonI paNa pUjA. jo apratiSThita pratimAonI pUjA thatI hota to pratiSThAnI jarUra ja nathI. ane evA prakAranI pUjA zrI mahAvIrabhagavaMte sAdhuliMgane dhAraNa karanArA sAdhuo mATe niSedhelI che. kya ThekANe niSedhelI che? mahAnizItha sUtramAM. te A pramANe -"se maya! ne ve sAdU vA sAhuNI vA nigaMthe aNagAre davvatthayaM kuJA se NaM kimAlavijA ? goamA! jeNaM kei sAhU vA jAva davvatthayaM kuJA se NaM ajaei vA asaMjaei vA devabhoie vA devaccagei vA jAva NaM umaggapaidieu vA dUrujjhiasIlei vA kusIlei vA sacchaMdAyariei vA AlavijA (sU-38) mahAnizItha pnycmaadhyyne|| - he bhagavaMta! je koI sAdhu ke sAdhvI jeo nigraMtha ane aNagAra che. te dravyastava kare to te kevA kahevAya? he gautama! je koI nigraMtha-aNagAra thayela evA sAdhu ke sAdhvI jo dravyastava kare to te ayatanAvALo athavA asaMyata athavA devabhogI athavA devAcaka athavA unmArgaprasthita tarIke athavA dUra pheMkI devA lAyaka zIlavALo athavA to kuzIla athavA svacchaMdAcArI tarIke kahevAya." have "pUrve tame je aupacArika vinayathI dravyastava sAdhuone paNa kahyo che. ane atyAre mahAnizItha sUtranA AdhAre dravyastavano sarvathA niSedha karo cho. to tamArA te banne vacanonI saMgati kevI rIte thaze?" jo Ama kaheto hoya to tAruM kahevuM ThIka che. paraMtu mahAnizIthamAM kaheluM ke A utsarga vacana tenA apavAdika vacanarUpa hovAthI ane anya viSayaka hovAthI ane vAtamAM koIpaNa jAtano doSa nathI. ane tethI karIne snAna Adi karavApUrvaka puSpa Adi vaDe karIne ja pUjA karavI te pUjAnA abhiprAya vaDe karIne sAdhuone dravyastavano niSedha karela che. ema jANavuM. // gAthArtha-31 , have caMdraprabhAcArye kahelI vAtano upasaMhAra karatAM kahe che. iya caMdappahabhaNio, dabatthayaheU dUsio kiNcii| aha tassa pakkhavAI tilagavigappaMpi dUsemi // 32 // e pramANe pUrve kahelA prakAravaDe karIne caMdraprabhAcArye kahela dravyastavanA hetune dUSita karyo. have te caMdraprabhAcAryanA pakSapAtI zrI tilakAcArye vikalpelA pakSane paNa dUSita karIe chIe. e pramANe
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 ' je 157 gAthArtha jANavo. bhAvArthathI to jinapratimAnI pratiSThA e sAdhukRtya nathI dravyastava hovAthI." ityAdi vAtonuM khaMDana pUrve batAveluM che. te gAthArtha-32 | have tilakAcArye vikalpelA vikalpane kahe che. tilago kuvakkhatilago, sAvajjatteNa saDDhakiccamiNaM / ia sAhaMto sAhai, appassava mUDhacakkittaM // 33 // tilakAcArya kevA vizeSaNothI yukta che? te kahe che. AcaMlika, Agamika (traNa thAyavAlo) evA kupakSone viSe tilaka samAna. te te kupAkSikono pakSapAta karavAvaDe karIne te kupAkSikonA kapALanA tilaka samAna tilakAcArya che. A vivAdane pAmeluM-pratiSThAnuM kArya sAvadhanA hetu hovAvaDe karIne zrAvakanuM kRtya che. eTale jinezvara bhagavaMtanI pUjA sAvadya hovAthI jema zrAvakanuM kRtya che tema pratiSThA kRtya sAvadya hovAthI zrAvakanuM kRtya che. e pramANe bolatA tilakAcArya potAnuM mUrkhacakravartipaNuM ja batAve che. | gAthArtha-33 || have tilakAcAryanuM mUrkhacakravartipaNuM atiprasaMgathI batAve che. jaM jaM sAvajaM taM jai saDDheNaM havija kAyavvaM / tA muNighAyappamuhA, mahAsavA tassa jinnaannaa||34|| sAvadanA hetu vaDe karIne zrAvakRtyanI sAdhya siddhi karavAmAM e Apatti Avaze ke je je sAvadya che te zrAvakanuM ja kartavya thaI jaze. jema pratiSThA-pUjA. to munighAtadi je moTA pApakAryo = sAvadyo te paNa zrAvakane kartavyarUpe jinezvara bhagavaMtanI AjJA thaI jaze. bIjA pApasthAnakone hisAbe munighAta-utsutraprarUpaNA-devadravyApahAra-saMyatinuM zIyalakhaMDana-pravacanano uddAha Adi mahApApo che. upadezapada-gAthA 415mAM kaheluM che ke - ceiadavvaviNAse, isighAe pavayaNassa uDDAhe / saMjaicautthabhaMge, mUlaggI bohilAbhassa // 415 // caityadravyano vinAza karanAra, RSino ghAta karanAra, pravacananI apabhrAjanA karanAra ane saMyatinA caturthavratano bhaMga karanAra bodhilAbhanA mUlamAM agni mUke che. A badhA kahelA kAryomAM sAvadyapaNAnA hetuno sadbhAva hovAthI niyame karIne zrAvakane kartavyatAnI ApattimAM jinAjJA ja thaze. ane jo e pramANe thAya to tArA matamAM anAryakartavyane dattAMjalI ja ApavAnuM thaze. have jo mahApApanA kAraNabhUta evA AzravanA kAryo te zrAvaka thatAM nathI ema jo kaheto hoya to tevA kAryomAM hetunuM sadbhAvapaNuM hovAthI ane sAdhyano abhAva hovAthI vyabhicArano prasaMga Ave che. ane evA vyabhicArarUpI atisAranA rogathI grasta thayelo tuM apavitra che. e gAthArtha-34 |
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ pakSakauzikasahasrakiraNAnuvAda have tilakAcArye dRSTAMtarUpe kusuma Adi jinapUjA kahI che. ane temAM sAvadyapaNAno hetu jaNAvyo che te hetu nathI te batAvavAne mATe zrI jinezvara bhagavaMtanI pUjAno abhilASa kevI rIte karavo? te jaNAve che. 158 tattaviAre pUA, sAvajatti a niThuraM vayaNaM / sAraMbho gihidhammo 'NAraMbho samaNadhammo a|| 36 // tattvavicAraNAmAM eTale vastusthitie kusuma Adi jinapUjAnA vicAramAM sAvadyapaNuM kahevuM te paNa niSThura vacana che. arthAt anucita bhASaNa che. jethI karIne A jinapUjAdi viSayamAM dravyathI je kAMIka AraMbha dekhAya che. to paNa zubha adhyavasAyanA kAraNe karIne moTI nirjarA ane mahAna puNya prakRtibaMdha thAya che. jo ke dravyathI AraMbhajanya evo alpa azubhabaMdha thAya kharo; paraMtu te alpatara hovAthI tajajnma je phUla maLavuM joIe tenuM anudayapaNuM hovAthI ane te azubhabaMdhanI karmavargaNAonuM ati lukhkhApaNuM hovA vaDe karIne tatkAla ja vinAza pAmI jatuM hovAthI te AraMbhajanya alpa azubhabaMdhanI vivakSA karAtI nathI. ane ethI ja karIne kAMIka AraMbhayukta evo paNa jinapUjAnA lakSaNavALo dravyastava jinezvara bhagavaMto vaDe karIne zrAvakone karavAnI anujJA che. Avazyaka niryukti bhASya- gAthA-16mA kahela che ke- "akasiNapavattagANaM, virayAvirayANa esa khalu jutto / saMsAra payaNukaraNe, davvathae vidyuto // 9 // akRtsna = akRSNa pravRttivALA eTale zubha pravRttivALA evA viratAvirata=zrAvakone saMsAra pAtalo karavAmAM A dravyastava kUpa dRSTAMte karIne yukta che tema jANavuM. ahiM vAdI zaMkA kare che ke jo ema che to dravyastavamAM kUvAnuM dRSTAMta yukta nathI. kAraNake te kUvAnA dRSTAMtamAM kUvo khodyA bAda pANI nIkaLe che ane te pANIthI melano apagama thAya che. jyAre ahiM pUjAnA kAryamAM to pUjA karatAM ja AraMbhathI saMbhavita evI mAlinyatAno apagama thAya che. jo e pramANe kaheto barAbara nathI. kAraNake ahiMyA dRSTAMtano eka ja bhAga levAno che. badhI vAte samAnatA nathI levAnI. eTale kUpadRSTAMtathI zuM kahevAnuM che? kUvA khodavAthI utpanna thayela mAlinka eTale dhULathI zarIra kharaDAvavuM, parasevAthI zarIra rebajheba thavuM, parizrama lAgavo; tarasa lAgavI AdinI malInatA kUvAnA jalathI ja dUra thAya che.'' tevI rIte dravyastavathI AraMbhajanya malInatA dUra thAya che. eTaluM phakta grahaNa karavA mATe kUpa dRSTAMta che. dRSTAMta ane drASkRtIka yojanAmAM sarvadharmathI sarakhApaNuM koI ThekANe dekhyuM ke sAMbhaLyuM che kharuM? jo badhI ja rIte dRSTAMtanuM sAdharma vyavahAramAM paNa levA jaIe to jagatanA vyavahArano asaMbhava thaI jAya. dRSTAMta ane dAA~tIkanuM jo ekatvapaNuM svIkArI levAmAM Ave to upamAna ane upameyanI
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 # 159 hAninI Apatti Ave che. tethI karIne "zrAvakadharma sAvadya che' evuM niSphara vacana na bolavuM joIe. paraMtu tene sthAne "AraMbhayukta zrAvakadharma che, ane nirAraMbhI evo sAdhudharma che' ema bolavuM joIe ane ethI ja Agamane viSe agAradharma ane aNagAra dharma ema be prakAre kahyo che, nahi ke eka sAvadyadharma ane niravadyadharma evA bhedo pADelA nathI. vaLI je koIka ThekANe dravyastavamAM koIka sAvadyatvapaNAno vyapadeza karAyo che te dravyathI kAMIka AraMbhajanya lukhkhA ane alpa evI kamarajanA sparza svarUpa malInatA jaNAvavA mATe che. nahi ke te vacana narakAdigatine bhogya evA pApakarmanA nirdeza=kathana mATenuM che! vAdI zaMkA kare che ke "trividha-trividha pratyAkhyAnavALA evA sAdhuone AraMbhayukta evo dravyastava anumodanIya kevI rIte? kAraNake te dravyastavanI anumodanA karavA jatAM dravyastavanI aMdara thayelA AraMbhonI paNa anumodanAnI Apatti Avaze." ema ja kaheto hoya to bolIza nahi. kAraNa ke sAmAyika Adi bhAvastava je zrAvakadharma che tenI paNa anumodanA nahi karavAnI Apatti Avaze. kAraNake jeNe sAmAyika karela che te potAne uddezIne kareluM bhojana khAnAro hovAthI. te udiSTa bhojapaNuM AraMbhathI kaluSita hovAthI. mATe je je anuSThAno che, te anuSThAnomAM rahelo AraMbha che te sAdhuone anumodanAno viSaya banato nathI. paraMtu te AraMbhananya zrAvakone je dravyastava rUpa zrAvakadharma che te ja anumodanAno viSaya che ema jANavuM. || gAthArtha-35 II vastusthitie sAvadyatvanA abhAva vaDe karIne kusuma Adi pUjAne sAdhukartavyatA tarIke anujJA kema nathI? e pramANenI pArakAnI zaMkA ubhI karIne te zaMkAne tiraskAra karatAM chatAM kahe che ke - pUA sAvajatti a vayaNaM, jai hoi niThuraM vayaNaM / tA sAhUNa vi juttA, sayaMpi eyaMpi duvvayaNaM // 36 // kusumAdivaDe karIne jinezvara bhagavaMtanuM pUjana karavuM te sAvadya che' e vacana jo niSphara vacana kahevAya to te pUjA sAdhuone potAne paNa karavI ucita kema nahiM? evI pArakAnI zaMkA e paNa bolavA yogya nathI. pArakAe kaheluM A vacana durvacana kevI rIte? te batAvatAM jaNAve che. nevaM jaM niravalaM, taM samaNehiM sayaMpi karaNijjaM / bArasavaya sAmAia-muccAro jaM na sAhUNaM // 37 // je je kAMI niravadya hoya te te badhuM sAdhuoe pote karavuM ja joIe evo niyama nathI. kAraNake sAraMbha vastu to dUra raho. paraMtu nirAraMbharUpe kahevAyelA evA je bAvrata-sAmAyika-pauSadhazrAvakanI 11 paDimAono svIkAra sAdhuone nathI. mATe je je nirAraMbha hoya tene sAdhuoe karavuM ja evo niyama karavAmAM vyabhicAranI Apatti Avaze. | gAthArtha-37 ||
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 che kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda - have mahAvratIone aNuvratAdino uccAra karavo te yukta nathI. tema samajIne prakArAntare kahe che. - ahavA aNNuNNaMpi a, veAvacaMpi kiM na jinnkppe| tamhA jiNiMdaANA, pamANamiha kevalaM tattaM // 38 // athavA jinakalpanA mArgamAM jinakalpIone paNa paraspara azana AdinuM dAna-saMvAhana AdirUpa vecAvaccanuM kArya jinezvara bhagavaMtoe kyA hetue vaDe karIne niSedha karyo? kAraNake te te kAryomAM sAvadyanI saMbhAvanAno paNa asaMbhava che. tethI karIne A jinakalpamAM athavA bIje sthAne jinAjJA ja pramANa che. temAM koIpaNa jAtanI svamati vikalpanA karavI e suMdara nathI. A vAtano bhAvArtha A pramANe che. zobhana suMdara evuM paNa anuSThAna upadezeluM hoya chatAM paNa puruSavizeSane AzrIne niSedha karelo paNa dekhAya che. AgamamAM kahevuM che ke-"paMei ahiM- pAMca sthAnane viSe nigraMtha evA zramaNo-mahAnirjarAvALA ane mahAparyavasAnavALA = mokSaprAptivALA thAya che. te A pramANe glAnirahita thayo thakI AcAryanuM vaiyAvacca karato....Adi' / 10-397 || e pramANe sAmAnyathI kahyA chatAM paNa puruSavizeSane AzrIne pAcho niSedha paNa karelo che. jevI rIte jinakalpikone paraspara vaiyAvacca Adi: AgamamAM kaheluM che ke-"vattAri pusigAthA cAra puruSa jAta kahelA che. 1-vaiyAvacca kare paNa icche nahi' ityAdi sthAnAMgasUtra-4-LyuM sthAnaka, uddezo trIjo. AmAMnA cothA bhAMgAmAM jinakalpikone lIdhelA che. jinakalpI pote vaiyAvacca kare nahi. ane te vaiyAvacca icche paNa nahi. tevI rIte bIjA bhAgamAM AcArya-glAnaAdi sthavirakalpikone lIdhelA che. teo vaiyAvaccane icche paNa kare nahi. ethI ja karIne Avazyaka niryuktimAM paNa kaheluM che. vyAkhyaya ane vyAkhyAnano abheda hovAthI niyukti zabdavaDe tenI vRtti paNa grahaNa karI levI. temAM icchA Adi je sAmAcArInuM varNana che tenI aMdara A gAthA che ke : eehiM kAraNehi, tuMbIbhUo a hoi aayrio| vayovargha na kare, yavaM tasa seseTiMga A badhA kAraNo vaDe karIne dharI samAna evA AcArya bhagavaMta, vaiyAvacca kare nahi. ane temanI vaiyAvacca badhAe karavI joIe." e pramANe ubhuM thavuM-vaMdana karavuM, satkAra karavo, sanmAna karavuM, pRcchA-pratipRcchA Adi karavI e badhAmAM jANI levuM. tethI karIne jinAjJA ja pramANa jANavI. bIjuM kAMI nahi. bhagavaMte niSedha kareluM hoya tene sAvadya gaNavAmAM Ave to vaiyAvacca Adi kAryomAM paNa sAvadyatvanI prAptinI Apatti Avaze | gAthArtha-38 | have pUjAmAM sAvadyapaNuM svIkAravAmAM atiprasaMgadoSa kahe che. .
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zrI pravacana parIkSAnuvAda 'bhAga-1 aNNaha sA sAhUNaM, pUA annumoannovesehi| No juttA jaM tesiM, sAvajaM savvahA heyaM // 36 // jo Ama na hoya to eTale ke-pUjA AdinuM sAvadyapaNuM svIkAravAmAM Ave to zrAvako vaDe karIne puSpa Adi dvArA karAtI pUjA te pUjA, sAdhuone upadeza karavAno ke anumodanA karavAno viSaya nahi bane. je kAraNavaDe karIne sarva sAvinna no vizvamAM A vacano vaDe karIne pApa sahitanuM evuM je anuSThAna te mana-vacana ane kAyA vaDe karIne karavuM-karAvavuM anumodavuM e trividha trividhe sarvathA heya kaheluM che. sAdhuo sAvadhane upadeze nahi temaja tenI anumodanA paNa kare nahi. ane jo evA sAvadyanI anumodanA ke upadeza kare to abrahmasevA AdinA viSe paNa upadezano ane anumodanAno prasaMga Avaze. AraMbhajanya pravRttimAM paNa A doSa ubho thaze.' tevI zaMkA na karavI. kAraNa ke AraMbhanuM ananyagatie karIne pUjAnuM kAraNapaNuM hovAthI ane pApano tevA prakAranA svabhAvano abhAva hovAthI. tethI karIne AraMbha hovA chatAM paNa AraMbhajanita phaLano abhAva hovAthI pUjAnuM niravadyapaNuM ja che. ane te niravadya hovAthI sAdhunA paNa te kartavyarUpanA niSedhamAM ame AgaLa yuktio batAvI che ane have paNa batAvIye chIe. / gAthArtha-39 | have A prakaraNano upasaMhAra karatAM chatAM ja sAdhu kartavyatAnA niSedhamAM bIjI yukti batAve che. tamhA mahabbaesuM saMketo'NuvvayAi gihidhmmo| naDuM saMvaMtA paMramamadeva, vi ra tA pUgA? 4LI jema mahAvratane viSe aNuvratAdirUpa je gRhidharma-che te saMkrAnta thaI jato hoya che tema pAMcamA mahAvratane viSe pUjA paNa kema saMkrAnta na thAya? arthAt thAya ja. || gAthArtha-40 || have pAMcamA mahAvratane viSe jevI rIte dravyapUjA saMkrAnta thAya che te rIta batAve che. ANAi davvapUA, dabaccAeNa desruuvenn| . so sabadabaccAe, jiNaANAe smoarii||41|| divya evA puSpa-caMdana Adi dravya samudAyathI sAdhya evI je dravyapUjA te dezadravya =dhananA tyAgavaDe ane AjJAvaDe thAya che. dezathI dravyanA kharcavA vaDe ja thAya che. ane AjJA eTale tIrthakaranA upadezavaDe thAya che; nahi ke puSpa Adi padArtha mAtranA vyaya karavAthI. "utsutra bhASIone paNa tIrthaMkara bhagavaMtanI tevI pUjAno prasaMga hovAthI e pramANe nahi. kAraNake dravyapUjA kharekhara bhAvapUjA eTale bhAvastavanuM kAraNa che. ane cAritra e bhAvastava che. paMcAzakamAM kaheluM che - 'jiNabhavaNa-biMbaThAvaNa, jattA pUA ya suttao vihiNA / davvatthautti NeaM, bhAvatthayakAraNatteNaM // 1 // . pra. 5. 21
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda jinezvara bhagavaMtanuM caitya banAvavuM, biMbanI sthApanA karavI, yAtrA karavI, ane pUjA karavI. A badhA kAryo sUtrokta vidhivaDe karAtA dravyastava rUpa jANavA. ane te bhAvastavanuM kAraNa che ane te dravyastava, usUtrabhASIone anaMtakALe paNa duHkhe karIne prApta thAya tevo che. anaMtakAlasthitino hetu to kupAliko bhagavAnanI je pUjA hoya te paNa utsutra saMyukta hoya che. kusuma Adi pUjA to dUra raho; paraMtu kupAlikonI dIkSA paNa anaMta saMsAranA heturUpa thAya che. keTalIka vastuno tevA prakArano svabhAva hovAthI. AnA mATenI yuktio tIrthasvarUpa vyavasthApana prasaMgavALA pahelAM vizrAmamAM batAvI che ane A vAta jamADI Adione viSe pravacanamAM pratIta ja che. je-je kumata che te badhA kriyAnA baLathI ja vadhe che ane ethI karIne pUjA Adi je kriyAo che e ja teone ane bIjAone anumodanA AdinA viSayavaDe karIne anarthanA kAraNabhUta thAya che. tethI karIne kumato, jema jema kriyAnI zithIlatAvALA hoya tema tema pravacananuM hita ja che, tema buddhimAnoe samajI levuM ' have dezathI dravyatyAgarUpa pUjA che ane te dravyatyAga, 'savAo pariggahAo veramaNe e pramANe sarva parigraha tyAgAtmaka evA pAMcamA mahAvratamAM jinAjJAe karIne dAkhala thaI jAya che. A vAtano bhAva e che ke jo sAdhuone kusuma Adi dravyastava, nirjarAnuM aMga thatuM hota to sarvajJa bhagavaMto sAdhuone sarvaparigrahano tyAga na karAvata. ane sAdhuone sarva parigrahano tyAga karAvelo hovAthI sarva parigraha tyAganI aMtarbhata thayelo evo puSpAdi dravyastava judo karAtA tIrthakaranI AjJA bAhya hovAnA kAraNe te dravyastava, sAdhuone tIrthaMkaranI AzAtanArUpa ja thAya che. // gAthArtha-41 || have sAvadyapaNuM hovAthI pUjAdi dravyastavanI jema pratimAnI pratiSThA paNa zrAvake ja karavI joIe' evA tilakAcArya udbhavAvelAM anumAnanA viparItatAnA sAdhaka evA pratipakSIbhUta anumAnane kahe che. jiNapaDimANa paiTThA kAyavvA munigurUhiM jagasakkhaM / telukkapUakAraNa-bhAvA gaNaharapaiTTa va // 42 // jinapratimAnI pratiSThA AcArya bhagavaMto Adie jagata samakSa karavI. ane koIpaNa jAtanuM ApavAdikapaNuM nahi hoye chate railokayane pUjAnuM kAraNa paNuM hovAthI. jema gaNadharapadanI sthApanA thAya che. tevI rIte karavI." have A vAtanuM vyApti pakkaDapaNuM A pramANe -je je traNe lokamAM pUjAnuM kAraNa hoya che te muniguru eTale AcAryoe karavI ja joIe. jevI rIte gaNadharapadanI pratiSThA. temAM hetu ane sAdhya-e bannenuM-vidyamAnapaNuM hovAthI. A gaNadharapada pratiSThA ane jinapratimA pratiSThA e bannenA sAdhyasiddhimAM muniguru eTale AcArya mahArAja ane muniguru eTale tIrthaMkara jANavA; paraMtu gRhasthIe kareluM pratiSThAkArya traNe lokamAM pUjayatvano hetu thato nathI. koI ThekANe caritAnuvAdamAM (gRhasthakRtA pratiSThA) railokya pUjayatvano hetu dekhAya che. te divyAnubhAva Adi bhAvAtmaka hovAthI pAdhika ja jANavo ane evI devatAnI sAnnidhyatA je che
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 te vidhivAdamAM-utsargamArgamAM vicAranI kSamatAvALo nathI (avakAza nathI) jevI rIte avirati evA devatAoe ApeluM sAdhuliMga, e sAdhuliMgane dhAraNa karanAra koI sAdhu traNa lokane viSe paNa ArAdhanIya banI jAya che. tevI rIte bAravratadhArI zrAvake ApelA sAdhuliMgane dhAraNa karanAro sAdhu traNa lokane viSe ArAdhya banato nathI. pUjaya banato nathI tevA prakArano anAdi siddha jagata svabhAva hovAthI. A gAthAnI aMdara "jagata sAkSIe" e pada kahyuM che enAthI te dhvanita karavA mAMgIe chIe ke "pratiSThA kRtya khAnagI nahi karavAnuM paNa rAjA amAtya Adi mahardhika samudAya samakSa karavuM.' kAraNa ke samasta janasAkSIe karela pratiSThA kRtya samasta evA lokane paNa ArAdhya tarIke saMmata thAya che. temAM paNa sAdhu bhagavaMte kareluM pratiSThAkArya nirvivAde ja samasta lokane mAnya thAya. kAraNake sAdhu sarvajanane mAnya che || gAthArtha-4ra | have sapratipati evuM tilakAcAryae ubhuM kareluM anumAna kevA prakAranuM thayuM? te kahe che. paDivakkha'NumANasarappahao tuha heu sauNi gypkkho| siddhata pakkhajutto, heusaro jayau amhANaM // 43 // pratipakSa anumAna eTale pArakAe ubhavAvela anumAna pUrvakanA sAdhyathI viparIta evA viparIta sAdhaka anumAna rUpI bANathI haNAyeluM che. te tilakAcArya! tAro "sAvadyapaNuM hovAthI." e heturUpI je pakSI te pakSI kevuM? (janI pAMkho tUTI gaI che tevuM) eTale pAMkha tUTelA pakSI jevo tAro hetu thaI gayo che. jevI rIte bIjuM koI paMkhIDuM zIkArI AdinA bANathI haNAyela chate pAMkharahitanuM thayeluM te paMkhI uDavAne asamartha thAya che athavA to prANarahita thAya che. tevI rIte tAruM anumAnarUpI paMkhI tIrtha prerita anumAna bANathI haNAyeluM jANavuM. jyAre Ama ja che to amAruM gailokayapUjA kAraNapaNuM hovAthI e rUpI hetusvarUpa bANa cirakAla jaya pAmo. amAruM bANa kevuM che? siddhAMtapakSathI yukta eTaleke aneka pratiSThAkalpa Adi svarUpa vacananuM anuyAyI anusaranAruM che. jema laukika bANa parikarma vaDe karIne jenA cheDAo saMskArita karAyelA che tevA jenA pAMkhIyA che tevuM. tevI rIte amAruM bANa paNa aneka pratiSThAkalpothI parikarmi kareluM che. pAMkhIyA vagaranuM bANa gati karavA samartha nathI. ane ethI karIne tArA anumAnarUpI pakSIne haNanAruM evo siddhAMtAkSarUpa pAMkhIyAthI yukta evuM amAruM bANa jaya pAmo. | gAthA-43 || e pramANe caMdraprabhAcArya ane tilakAcArya viracita evA hetvAbhAsathI rasAyelA anumAno zrAvakanI pratiSThA sthApana karavA mATe samartha thatAM nathI. e jaNAvyA bAda sAdhu pratiSThA vyavasthApana karavA mATe anumAno ane Agama saMmatio batAvI. have kAlanA prabhAvathI keTalAkonuM matimaMdapaNuM hovAthI tilakAcArye karelA pratiSThAkalpane joIne zaMkA utpanna thAya che. te dUra karavAne mATe gAthA kahe che.
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 - kupakSakauzikasahasrakiraNAnuvAda jo puNa tilagAyario, kuvakkhamukkho mayANurAeNa / lavio kappAbhAse, amuNaMto dhammaparamatthaM // 44 // je kupAkSikomAM mukhya ane ajJAnathI aMdha thayela che evo tilakAcArya, potAnA matanA anurAgavaDe karIne potAnA ja matanI dRDhatA karavA mATe graMtha karanAra hovAthI zeSa kupAkSikonI apekSAe prasiddha che. athavA to kupAkSikonI aMdara mUrkha che. mUrkhapaNuM e rIte ke pratiSThAkalpa Adi graMthonI racanAmAM pote anumAna AdinA prayogo karavAmAM azakta ane pArakAoe karelA anumAna prayogonA dUSaNa ane bhUSaNone nahiM ja jANatAM chatAM paNa punamIyA matane pragaTa karanAra krodhAviSTa evA caMdraprabhAcArya vaDe karIne zrAvakanI pratiSThA vyavasthApanA mATe udbhavelAM je hetvAbhAso te ja hetvAbhAsone AMdhaLAnI yuddhanI jema potAnI caturAI batAvavA mATe potAnI kRti tarIke lakhI nAMkhyA. to tema karavAmAM tenuM (caMdraprabhAcAryanuM) mUrkhapaNuM paNa na jANyuM? kaheluM che ke :-- mukkho tAva mahagdho, moNa kAUNaM sayalamajjhami / jAva na khasarakhasappusavva, phupphusakhasaphasaM kuNaI // 1 // mUrkha tyAM sudhI ja mahardhatAne pAme che ke badhI parSadAnI aMdara mauna dhAraNa karIne bese tyAM sudhI. nahiM to khasarakhasa-pUsa phuphasa-khasaphusa evuM bole e pramANe (to tarata mUrkhatva jaNAI Ave) paMDitonI AvI gati na hoya. jyAre amArA pUrva krodhavaDe karIne athavA anAbhoga AdinI paravazapaNAe karIne je kAMI karyuM hoya, karAvyuM hoya athavA pragaTa karyuM hoya te badhuM ja pramANa tarIke svIkArIne paMDitanI parSadAmAM sthApana karAya to vyavasthApana karavAmAM potAnI ja mUrkhatA pragaTa karavAnuM thAya che. baLavAna evA paNa puruSavaDe karIne prAmANika parSadAne viSe paravAdInA jayane mATe udbhavAvelo anumAna AbhAsa. e anumAnAbhAsa potAne ja zaraNa thavA yogya banato nathI. jevI rIte khaDgano AbhAsa karAvato evA AkaDAnA lAkaDAnA TukaDA vaDe karIne vairI sainya jItI zakAya kharuM? na ja jItAya. ityAdi vAto pote ja samajI levI joIe. gAthAnI aMdara matAnurAga e pada vaDe karIne tilakAcAryanuM punamIyAmatanI zAkhAmAM paDavApaNuM sUcavyuM ane tikAcArye kalpabhAsamAM je te pralApa karyo che. te 'kalpa'zabda vaDe karIne pratiSThAkalpa jANavo. pratiSThAkalpa nahi hovA chatAM paNa pratiSThAkalpanA AbhAsasvarUpa evA te pratiSThAkalpane viSe zruta ane cAritrarUpa je dharma enuM je rahasya svarUpane tathA sAmAnya-vizeSa, utsarga ane apavAda jANyo nathI jeNe evA tilakAcArye asaMbaddha pralApa karyo che. have tilakAcAryanAM pralApanuM pragaTapaNuM karavAne mATe teNe vikalpelI pratiSThAkalpanI pIThikA dekhADAya che. namo bhagavate zrIpaMcamaMgalAya yenAstrarahitenApi, viSamAstro vinirjitaH / mahAvIraH sa vaH pAyAllokottaraparAkramaH // 1 //
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 165 sarvottamasamAcIrNa jJAna caaritrdrshnaaH| guravaH sukhamedhantA, siddhishriisNgmodytaaH||2|| sAdhUnAM zrAvakANAM ca, vidhiryatra nirucyte| saniSkanditasaMdehazciraM jiiyaajinaagmH||3|| evaM samAhitasvAntaH smRtyarthaM bhavinAM sdaa| jinavimvapratiSThAnavidhimAviSkaromyaham // 4 // je zastrarahita hovA chatAM paNa kAmadevane jItyo che jemaNe evA lokottara parAkramavAlA mahAvIra tamAruM rakSaNa karo-1 sarvottama evI jJAna-darzana ane cAritranI AcaraNA karI che jemaNe evA ane mokSavadhUnA saMgamane mATe ujamALa evA guruo sukhane Apo-2 sAdhuo ane zrAvakonI vidhi jenI aMdara kahevAyelI che. ane saMdeho jemAMthI dUra thaI gayA che evuM jinAgama jayavaMtu varto. 3 -A pramANe samAdhimaya antaHkaraNavALo evo huM bhavya prANIonI smRti mATe jinezvara bhagavAnanA biMbanI pratiSThAvidhine pragaTa karuM chuM. 4" have ahiMyA pahelAM ja potAnA AtmAnA duzmana ane ciraparicIta evA ane apArasaMsArarUpa jaMgalanI aMdara paribhramaNano viraha na thAya te mATe Darapoka evA, mokSavadhUne AliMganarUpI yogyatAthI rahita evA, kugatirUpI strInA AliMganamAM baddharAgavALA evA keTalAka usUtraprarUpako ane yathAchaMda mativALA AtmAo pote svIkArelA je niSkapaTa evA pAMca mahAvratone AdaranAra evA sAdhuonuM pratiSThAkArapaNuM jaNAve che. te asaMgata che. pratiSThAkArakanuM A pramANe svarUpa jaNAvAya che. nhAyavilittau caMdaNiNa, gaMdhasugaMdhia deh| parihAviasiasadasa juyala guNagaNarayaNahageha // 11 // takkhaNi dakkhiNi kari dhriaN-kNknnkddhsnnaahu| .. suMdaramuddArayaNajuya dakkhiNakaratarusAhu // 2 // suThu paiTThAkAra tahiM vaNNijau jayavaMtu / jo navi nAhiamayakalio na kudaMsaNa disNtu||3|| artha-"snAna karIne-caMdananA vilepane karIne gaMdhathI sugaMdhita dehavALo-dazIyukta vastrayugala pahereluM che jemaNe evA guNanA samudAyarUpIratnanA bhaMDAra jevo ane tatpaNa jamaNA hAthanI aMdara kaMkaNa-kaTaka ane suMdara mudrikA ratnathI zobhatA evA jamaNA hAtharUpI taruzAkhA=AMgaLIo che jemanI ane je adhika madathI kalita nathI. ane kudarzanane dekhADato nathI. evo pratiSThAkAraka (zrAvaka) varNavyo che. -3- tatra-cha chiddha gaMo himAyatI pattikaMTha nizitrA sipApaM somavatra e pramANenA AgamanA vacanavaDe karIne sAdhuone snAna-zarIre caMdananuM vilepana ane sugaMdhIcUrNo vaDe karIne zarIrane sugaMdhita karavuM. A zobhAnuM kAraNa hovAthI sAdhuone zobhatuM nathI ane bAyapANIpa e Agama vacana hovAthI acalakatva sthApavAne mATe pramANopeta vastra paheravA vaDe karIne dazavALuM evuM akhaMDavastra paheravuM yogya nathI. temaja
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda jattha hiraNNa suvaNNaM, hattheNa parANayaMpi No chuppe| kAraNa samalliaMpihu goama! gaccha tayaM bhnnimo||1|| evA AgamanA vacanavaDe karIne sAdhuone sonAnA sparza mAtrano niSedha che. to pachI kaMkaNamudrikA Adi alaMkArothI zarIra kevI rIte zaNagAre? mATe karIne pratiSThA kArakanA kahelA badhA ja lakSaNo sAdhune mATe viruddhamAM jAya che ane zrAvakanI tarapheNamAM jAya che. mATe pratiSThA zrAvake ja karavI joIe. ame A mATe ane anumAna karIe chIe ke puSya pUjAdinI jema pratiSThA kArya dravyastavarUpa hovAthI jinabiMbanI pratiSThA zrAvake ja karavI joIe. pratiSThAnuM dravyastavapaNuM A pramANe : jiNabhavaNa biMvaThAvaNa jattA pUAi suttao vihinnaa| davvatthau tti NeaM, bhAvatthayakAraNatteNaM // 1 // jinezvara bhagavAnanuM bhavana, jinabiMba-jinabiMbapratiSThA-yAtrA-pUjA Adi sUtrokta vidhivaDe karIne karavuM te dravyastava jANavo. ane te dravyastava, bhAvastavanuM kAraNarUpa che. temaja sAvathasvarUpavaMta e pramANeno hetu hovAthI jinapratiSThA zrAvake ja karavI joIe-pratiSThA sAvadyarUpe A rIte che. sAta prakAranI zuddhi karIne pratiSThAkAraka zrAvaka, caMdanane maMtrIne potAnA hAthe bibane vilepana kare. abhimaMtrita karelA dhUpane potAnA hAthe ukheve. (kare) puSpa ane vAsacUrNathI yukta tathA abhimaMtrita evuM mIMDhoLa bAMdhavAnuM kAma potAnA hAthe kare. tAjA, suMdara vastravaDe karIne pratimAnuM AcchAdana kare. tenI upara caMdananA chAMTaNAM nAMkhe. puSpono lepa kare. vidha vidha prakAranA gaMdhothI mizrita evA sAta dhAnyano prakSepa potAnA hAthe kare. tyAra pachI lagna samaya prApta thaye chate traNa pAMca ke sAta vAra pratimAnA sarvAgano sparza kare. vaLI pAcho vAsakSepa kare. ane puSpAropaNa pratiSThAkAraka potAnA hAthe kare. A pramANe sarva pratiSThAkalpomAM kaheluM hovAthI." e pramANe potAnA matanA anurAga vaDe karIne "zrAvakanI pratiSThA sthApavAne mATe kupAkSikone viSe tilaka samAna evA tilakAcArya utsutrarUpI viSTAthI bharelI che mukha ane cAMca jemanI evA potAnA apatyonA (ziNo) vizrAmane mATe gAMDA mANasanA khela jevI, jevA tevA prabhAvavALI A pratiSThAkalpanA AbhAsanI pIThikA banAvI che. temAM sAmAnyathI tene A pramANe pUchavuM ke he tilakAcArya! A pramANenI zuddhi karIne pratiSThAkAraka caMdanane abhimaMtrIne potAnA hAthe biMbane vilepana kare. ityAdirUpavALo pratiSThAvidhi tArAvaDe kayAMthI lakhAyo? (1) zuM siddhAMtamAMthI lakhAyo? (2) ke-pUrvAcAryoe banAvelA prakaraNomAMthI lIdho? athavA (3) pUrva bhavamAM te abhyAsa karelo hoya ane tenA heturUpa jJAna, jAtismRti Adi jJAnathI lakhyuM? ke tArI mati vikalpanAthI karyuM che? pahelo vikalpa to nathI. kAraNa ke koIpaNa siddhAMtamAM tArI lakhelI vidhinI prApti nathI.
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuMvAda bhAga-1 bIjA vikalpamAM prakaraNo paNa caritrAdirUpa? ke pratiSThAvidhinA pratipAdakarUpa? te bIjA vikalpamAMno pahelo vikalpa paNa nathI. bIjI vAta dUra raho paraMtu tArA vaDe ja tArA pratiSThAkalpamAM nAma grahaNa karavApUrvaka batAvAyelA upamitibhavaprapaMcA Adi caritrarUpa je prakaraNo che temAMnA koIpaNa graMthamAM tArI kahelI vidhinA gaMdhano paNa saMbhava nathI. tevI rIte koIpaNa sthaLe tilakamaMjarI AdimAM indra mahArAjA sudhInA koIpaNa vaDe paheluM abhimaMtrita caMdana vaDe karIne jinabiMba lepAyuM nathI. temaja abhimaMtrita dhUpane ukhevavo (karavo) yAvata maMtranyAsa karavApUrvaka netronsIlana karyuM hoya evuM dekhAtuM nathI. tArA mATe upadezane yogya evuM teTalA mAtranuM ja A kathana che. (3) "have pratiSThA vidhinA pratipAdaka evA je pratiSThAkalparUpa prakaraNomAMthI A vidhi lIdhela che' ema ja kaheto hoya to te pratiSThAkalpo tAre pramANa che ke apramANa? jo pramANa ja che to vivAdane dattAMjalI ApI de. te pratiSThAkalpane viSe je kRtyo zrAvakanA che te zrAvakone ja karavAnA che. ane je kRtyo sAdhune karavAnA che te sAdhune ja karavAnA che evuM pratipAdana kareluM hovAthI. tAre iSTa evI "zrAvakanI pratiSThA-dUra nAzI gaI. have tArI pratiSThAkalpanI pIThikAnI aMdara zaruAtamAM ja re ti kasUtrIpaLo "je keTalAka usUtra prarupIo thayA che te, je svecchAcArio, potAnA AtmAnA zatruo ciraparicIta evA apAra saMsArarUpI jaMgalamAM pharavAno viraha na thAya emAM kAyara' ityAdi prakAranA anAryajanane ucIta evA durvacano dvArA sAdhupratiSThAnA vyavasthApaka evA ane tIrthane saMmata-mAnya evA zrI haribhadrasUri Adi pUrvAcAryonI mahAAzAtanA karIne sUripratiSThAnuM vidhAna kahenArA evA te mahApuruSonA potAnA banAvelA pratiSThAkalpomAMthI ja bAkInI pratiSThA vidhi uddharIne tArI banAvelI pratiSThAbhAsa svarUpa evA pratiSThAkalpamAM lakhato hovA chatAM paNa pAcho sAdhupratiSThAne utthApana karavAne mATe te ja haribhadrasUri Adioe karelA paMcAzakodi graMthonI saMmatine AgaLa dharato evo che nirlajja! tilakAcArya! tuM kevA prakArano che? ane tuM kaMI jAtano gaNavo? te kahe. vaLI koIpaNa jAtanA sthAna vagaranI zokayane pitAnuM ghara-mozALa ja sthAna che." e kahevatane teM sAcI karI batAvI che. bIjI vAta he tilakAcArya! sarvapratigi dvatatvA badhA pratiSThAkalpomAM kaheluM hovAthI". e pramANenA vacana vaDe karIne je pratiSThAkalpo tArA vaDeja saMmati mATe svIkArAyA che te pratiSThAkalpomAM koIpaNa ThekANe "maMtranyAsa karavo. netronsIlana karavuM Adi kArya zrAvaka ja kare. paNa sAdhu na kare evuM lakheluM teM joyuM che kharuM? jo nathI ja joyuM to tArA bApanuM zuM jAya che ke jethI karIne tuM kaMTha sudhI AMtaraDuM AvI jAya evA prakAranA baLapUrvaka bADha svaravaDe karIne "zrAvake ja pratiSThA karavI. sAdhuno temAM adhikAra che ja nahi. evuM lakhyA kare che? have jo te pratiSThA kalpo pramANa nathI'. ema jo bolato hoya to bolIza nahiM. kAraNake te te pratiSThAkalpo Adine banAvanArA evA zrI haribhadrasUri Adi mahApuruSonI anAptapaNAnI ApattivaDe karIne ane temanA ja banAvelA paMcAzaka Adi graMthonI saMmatirUpe raju nahi karavAnI Apatti AvatI hoIne tArA banAvelA pratiSThAkalpAbhAsanI nirmulatAnI Apatti Avaze.
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 4 kupakSakauzikasahasakiraNAnuvAda have jo (3) pUrvabhavamAM abhyAsa karelA jJAnanA hetuthI athavA jAtismaraNa AdithI A badhuM lakhuM chuM." evA prakArano trIjo vikalpa kaheto hoya to divya karavApUrvaka-badhAne khAtrI karavApaNuM temAM rahetuM hovA vaDe karIne ane akiMcitkara hovAthI te trIjo vikalpa sabhAmAM bolavA jevo paNa nathI. have chello je cotho vikalpa je svamatikalpanAno che te DheDanI jema aspRzya ja che. kAraNake-potAnI matithI vikalpeluM kArya koIno paNa vizvAsano hetu banatuM nathI. tethI karIne pratiSThAkalpano AbhAsa karAvavAvALI evI pratiSThAkalpanI kRti tArA vaDe ja banAvAI. ne kRtinA paNa mULa svarUpa evA zrI haribhadrasUrijI. ma. AdinA karelA pratiSThAkalpo pramANe karavA ja joIe. ane e pramANa na kare to "sarve pratiSThAkalpomAM kahyuM che'' te pramANe bolavuM azakya che. ane te pratiSThAkalponuM prAmANikapaNuM svIkAre chate tAro vikalpelo pratiSThAkalpa ardhajaratIya nyAyane pAmato chato sAMbhaLavAne mATe paNa yogya nathI. ane ethI karIne vagara mahenate ja sAdhue pratiSThA karavI te siddha thAya che. te gAthArtha-44 || have A kahelI badhI vAtano saMgraha karanArI evI traNa gAthA kahe che. naNu tuha paiTThakappe, vihilihio AgamA-pagaraNehiM ? paDhamo tuhaM'paNiTTho, bIe cariaM ca vihimNtN||45|| damayaMtIpamuhAI, jAiM cariAI taevi vuttaaii| tesuvi tuha lihiavihI na dIsaI AsasiMgubba // 46 // vihimaMtaM puNa pagaraNa, paiTThakappo havija jai tumhN| tA amhANavi iTuM, * sUri paiTThA jiNuvaiTThA // 47 // tArA banAvelA pratiSThAkalpamAM te je kAMI vidhi lakhyo che. te vidhi AgamamAMthI lIdhelo che ke prakaraNomAMthI lIdho che? jo "AgamamAMthI lIdho che" ema kaheto hoya to te vikalpa tane paNa aniSTa che. kAraNake AcArAMga Adi AgamamAM tArI kahelI vidhinI koIpaNa ThekANe prApti nathI. bIjo vikalpa, je "prakaraNamAMthI lIdhuM' te rUpa bIjA vikalpamAM prakaraNa paNa kahyuM? caritAnuvAdarUpa ke vidhivAda rUpa? caritAnuvAdarUpa prakaraNa jo kaheto hoya to damayaMtI AdinA je caritro ke je teM saMmati tarIke svIkArela che temAM paNa tArI lakhelI vidhi, ghoDAnA ziMgaDAnI jema dekhAtI nathI. jema ghoDAnuM ziMgaDuM adazya hoya che tema tArI kahelI vidhi caritra, prakaraNomAM dekhAtI nathI. have jo bIjA vikalpamAM vidhivAda kaheto hoya to te vidhinA pratipAdaka evA je
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 # 169 pratiSThAkalpo che te to amane paNa iSTa che. ane te prakaraNone viSe to AcArya mahArAje karelI pratiSThA jinezvara bhagavaMte kaheluM siddha thAya che. || gAthArtha-45-46-47 || have phalitArthane kahe che. tamhA jattha navINaM, biMba nimmaviaM maTTiAimayaM / mahiaM ahiggahIhiM, tattha vihI neva stthutto||48|| je kAraNathI pratiSThAkalpamAM kahelI vidhi ke je sUHi pratiSTAM kuryAta AcArya mahArAja pratiSThA kare. ityAdi vacano vaDe karIne pragaTa pramANa che. te kAraNathI mATI ke chANa Adi dravyathI banAvelI jinapratimAne namaskara karIne ja khAvuM kahyuM, nahitara nahi." evA abhigrahavALAoe kayAreka tevuM prayojana prApta thaye chate biMba, sAmagrInA abhAve banAvela hoya to temAM zAstrokta vidhi eTale ke pratiSThAkalpamAM kahelI vidhi na saMbhave. paraMtu pratiSThAkalpamAM kahelI vidhi pramANe pratiSThA karavAnI icchAvALo koIpaNa AtmA, mATI AdinuM jinabiMba karato nathI. kAraNake tevA prakAre banAvela biMba, jaLanA sparza mAtrathI ja naSTa thaI javApaNAvAyuM hovAthI. snAtra Adi vidhi karavAno saMbhava kyAM hoya? vaLI potAnA abhigrahanA paripAlana mATe mATI AdinA dravyo vaDe karIne tIrthaMkarano AkAra banAvIne caityavaMdananI zuddhi mATe navakAra mAtra vaDe ja temAM tIrthakaranI sthApanA karAya che. tevA prakAranI pratimA tevA prakAranI bhavitavyatAnA vazathI devatAdhiSThita thavA vaDe karIne te pratimA tIrthapaNe pravartI hoya te badhAne paNa saMmata thAya che tema jANavuM. ane ethI karIne evA kAraNone laIne zAstrokta vidhi lopAto nathI. || gAthArtha-48 me. have potAnA banAvelA pratiSThAkalpane viSe tilakAcArye pratiSThA AdinA zabdonA arthane jema tema karelA hovAthI ghaNAM mANasone bhrAMtijanaka thAya che. jethI karIne te bhrAMti dUra karavA mATe pratiSThA zabdano kyo artha thAya? te batAve che. sesahigAri paiTThA, pittttiapddimaann-maasnntttthvnnaa| ahigAra?pavittI, jaha laTThipaiA ya dhyaa||46|| navIna pratimA karavA sivAyanA adhikAramAM jyAM koIpaNa sthaLe pratiSThA zabda dekhAya che. tyAM pratiSThA zabdano artha pratiSThita thayelI evI junI pratimAonA "AsananI sthApanA' e artha karavo eTale ke prAsAda, siMhAsana Adi navIna banAvIne tenI upara pratiSThita pratimAone pUjA nimitte besADavA. tenuM nAma pratiSThA : A pratiSThA zabdano artha che. A pratiSThA zabdano artha kyAMthI lIdho? thAt virAvizeSataH-adhikArathI=prakaraNa vizeSathI arthano svIkAra karavo. A vAtamAM pra. 5. 22
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 je kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda dRSTAMta Ape che ke jevI rIte pikriyA ghaNA lAkaDI (dhajAdaMDa) para dhajAnuM AropaNa karavuM. eTale dhvajanI pratiSThA karI. paryuSaNA kalpamAM kaheluM che temaja to puio tyArabAda jAtyavaMtasuvarNanA daMDa upara pratiSThita karela ane nIlakamalanI mALAvALI dhajA." bha(a)rahaMta paivAe maharAnayarIe maMgalAiM tu| gehesu caccaresu a chnvigaamaddhesu||1|| arahaMta paiTTAe mahurAnayarIe, ityAdi pAThomAM Avato pratiSThA zabda sthApanAmAM jaNAvelo che. "mathurA nagarImAM ghara karyo chate-brAhmaNa-kSatriya-vaizya AdinA ghara kare chate pahelAM maMgala nimitte arihaMtanI pratimA sthApavI paDe. ane jo na sthApe to ghara paDe, have ahiM pratiSThA zabdathIkSatriya-vaizyanA gharane viSe pratimA sthApana karavI te ja artha kahelo che. ane AthI karIne pratiSThApratiSThApana-pratisthApana-saMsthApana-sthApanA Adi zabdanI ekArthatA vikalpI eka bIjA zabdonuM tilakAcArye paraspara paryAyavAcI tarIke pratipAdana karelA che. tenuM paNa nirasana karyuM jANavuM. pratiSThA Adi jaNAvelA zabdono paryAyavAcI tarIke koIpaNa buddhimAnoe prayoga karelo dekhAto nathI. paraMtu "adhikAra vazAta arthaprApti : adhikAra hoya te pramANe arthanI prApti thAya che' e nyAye koI ThekANe pratiSThA zabda, zobhAvAcaka hoya che jemake "kRtika praSitaH ziSyo gurunA vidyA-mahAnuM vidyAo vaDe karIne gurue ziSyane pratiSThA pamADI." tyAM pratiSThA zabdano artha zobhA vadhArI thAya. koI koI ThekANe AdhAra ane AdheyanA saMbaMdhane jaNAvavAmAM pratiSThA zabda vaparAya che. jemake "kurAsane pratiSThA ziSyAnadhyApatyakUna" gurune Asana para besArIne A ziSyo bhaNe che athavA ziSyone bhaNAve che." tevI ja rIte AgamamAM paNa to puLa vikattapiTigatti" A pAThamAM tti prayoga karavAvaDe karIne paNa AdhAra-Adheyano saMbaMdha jaNAvela che. tevI ja rIte prapUna pratidAya, vaisItimAM sughIH" A vAkyamAM caityane viSe arihaMtanI pratimAne sthApana karIne buddhimAna AtmAe pUjavI." AmAM pratiSThAtha mAMnI pratiSThA zabda che te abhimaMtrita vAsakSepapUrvakanuM maMtrajAsAdi kriyAvizeSane jaNAvanAro che. tevI ja rIte sUraH pratiSThAM kuryAta-AcArya mahArAja pratiSThA kare, ityAdi jANavuM. e pramANe pratiSThAna zabda paNa prAyaH karIne sthitinA arthane jaNAvanAro che. ane pratiSThApana zabda to NigaMta prayoga karelo hovAthI spaSTa bhinna artha pratipAdaka che. pratiSThA ane pratiSThAnae banne zabdanuM pratiSThAna e pramANe niruktimAM abheda che. tinta pravuMte ti pratiSThAnam eTale pratiSThA karanArane preraNA kare tenuM nAma pratiSThApana. e pramANe nirukti hovA vaDe karIne ja bheda che. tethI karIne pratiSThApana zabda NipratyayathI niSpanna thayelo hovAthI pratiSThA prayojaka evI kartAnI kriyA vizeSano vAcaka bane che. A kahevA vaDe karIne naM ra vigaM e zabdano je vRtikAre parityakta e pramANe paryAya Apela che. nahi ke "parityAgIta' e pramANe saMmati jANavI. ane tethI karIne pratiSThAna ane pratiSThApana e
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 banne zabdone ekAryavAcaka tarIke tilakAcArye batAvyA che. te vAta paNa dUra karI jANavI. zikti ane gaLAnta A banne prayogonuM bIjA dhAtunuM aMtara pAmIne tulya artha abhidhAyakapaNA jevuM hovAthI sAmAvati e Ligatta prayoga hovA chatAM paNa aNiganta prayoga zaMkI zakAya che ane ethI karIne tulyArtha thAya; paraMtu eka ja dhAtunA prayogane viSe paNa gatta ane gaLAntano avizeSa e to prayojaka pratyenuM viparItatA jaNAvatuM hovAthI. have prazna kare che ke eka dhAtunA prayogamAM paNa bhinna bhinna arthanuM apratipAdakatA dekhAya che. jemake sthApana zabdano paryAya-pratiSThA ema ja kaheto hoya to bolIza nahi. kAraNa ke kapALa ghAtaryo vacitra rIte upasarganA dvArAe karIne dhAtuno artha baLAtkAre pharI jAya che.' ane evuM vacana hovAthI upasargapUrvakanA evA zA dhAtuno kevala dhAtunI apekSAe bhinna arthanuM kahevAvaDe karIne vastugatie bhinna hovAthI eTale baMneno bhinna artha che. ethI ja karIne AtmapadI dhAtu athavA paramaipadIdhAtu prayojana arthamAM AvatA uga pratyayanA prayogathI ubhayapadI thaI jAya che. vastugatie karIne sthApana zabda lakSa karelI AkRti mAtrano abhidhAyaka che te A pramANe : nAmajiNA jiNanAmA, ThavaNajiNA puNa jiNiMda pddimaao| davajiNA jiNajIvA, bhAvajiNA smvsrnntthaa||1|| te pramANe caityavaMdana bhASyagAthAmAM sthApanA jina tarIke jinezvaranI pratimA lIdhela che. temaja nAmaThavaNANaM ko pai viseso ? nAmaM AvakahiaM, ThavaNA ittariA vA hojatti tathA-nAma ThavaNA dabie khittdisaataavkhittpnnnnve| sattamiA bhAvadisA, hoi atttthaassvihaau||1|| tyAM "nAma, yAvatkathika kahyuM che ane sthApanA te--alpakAlIna yAvata dIrdhakAlIna hoya che." tevI rIte nAkhe vaLAve e gAthAmAM sthApanA je zabda che te lakSIbhUta karelI vastunI AkRtimAtrano abhidhAyaka=vAcaka che. koI ThekANe bhAva AdinI sthApanAnA paNa AropaNamAM sthApanA zabda vaparAya che...jemake :- ArAdhanA prakIrNaka- umagganivAraNayaM, sammaggaTThAvaNaM ca bhvvaannN| emAi jaM vihiaM, aNumoe'haM tmpphiaN||1|| temAM je "sthApanA" zabda che te samyagu mArgamAM sthApanA karavA mATenI vAta jaNAvanAra che. vAdi prazna kare che ke "koI ThekANe sthApanA zabdano paryAya pratiSThA e pramANe male che. to tyAM zuM karavuM?' e pramANe pUchato hoya to sAMbhaLa. koI ThekANe koIpaNa rIte vyutpattinI ekArthatA jANIne ane chaMda zAstranI anuvRttio karIne athavA dharma ane dharmInA abheda upacArane svIkArIne graMthakArono te prakArano prayoga hovA chatAM paNa "jyAM jyAM sthApanA zabda joyo tyAM tyAM pratiSThA, pratiSThA e pramANe pokAra karavo nahi." tAjetaramAM kahelI yukti vaDe karIne tilakAcAryanA gaLe mojaDI
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ tadA 17ra che : kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda laTakAvavAnA nyAyanI utpatti thatI hovAthI. koIka koIka zabdano koIka tevo paryAya joIne badhe ThekANe paNa tevI rIte paryAya karavA javAmAM to ghotAnuM vizva AkhA jagatane prakAzita karato evo pataMga-sUrya, konA AnaMdanA kAraNane thato nathI? tevI rIte pravIpAvI pataMgo nAzamAtaH dIvAnA rUpa tejane joIne pataMga paMtagIyuM nAza pAmyuM A banne vAkayamAM rahelAM "pataMga" zabdathI jo "sUrya" ja artha karavAmAM Ave to zuM divAne pAmIne sUrya nAza pAmI gayo? arthAta eka ThekANe pataMgano sUrya artha karavo ane eka ThekANe pataMgIyuM artha karavo joIe. tethI karIne koI koI ThekANe kavie prayoga karelA pataMga Adi zabdono sUrya AdinA paryAyane joIne badhe ThekANe paNa te ja pramANe paryAya karavAnA abhAvathI jema "sthApanA' zabda vaDe karIne badhe ThekANe pratiSThA' evo artha karavo e yukta nathI. prayoganA anusAre pataMga Adi zabdonI jema bIjA paNa zabdonI anekArthatA bhAvavI. nahi to (vimalanAthacaritramAM). narIkhavALa, paritArittidAtA yugAdideva pratimA, prakaTA'bhUt prbhaavyuk||1|| tAM prekSya harSayukto'sauM, snapayAmAsa vaarinnaa| pITaM kRtvA mRdottuGgA, sthApayAmAsa tatra tAm // 2 // A zlokamAM je sthApavAmAna zabda che. tenAthI sthApana karI evo artha karavo, nahi ke pratiSThA karI evo artha karavo : A zlokamAMnA "sthApayamAsa" e padano tilakAcAryanA abhiprAya vaDe karIne to "pratiSThA karI" ane e vAta pratyakSa virodhavAlI che. mATe tilakAcArya! tArI A pakkaDa choDIne vicAra kara. tilakAcA batAvelA upamitimAMnA ratnatUvidyAthaH ati ityAdi yAvat yAvat vidyAgharAmAM avatArapArtha ityAdi temaja ThANA vivaraNamAM "phara viMtie pAThamAM saMthApitA padano artha "sthApanA karI e levAno che, nahi ke- 'pratiSThA." tevI rIte harivaMzagraMtha AdimAM je saMmatio batAvelI che. e badhAmAM koI paNa ThekANe vivAdapadane pAmI pratiSThAno sUcaka athavA abhimaMtrita vAsakSepapUrvakanA maMtrajAsAdipUrvakanI pratiSThA ema koIpaNa ThekANe dekhAya che? ke nahi? jo pahelo vikalpa kaheto hoya to pratyakSa bAdhaka che. ane bIjA vikalpamAM to te pratiSThA (zabda) dekhAto ja nathI. kAraNa ke maMtrajAsapUrvakanI pratiSThA e zabdane batAvanArA koIpaNa cihanano abhAva che. jo AmAMnu kAMI ja nathI to akAMDe koLAnI jema e saMmativALA batAvatA pAThomAM pratiSThA karAvanAro zrAvaka' kayAMthI pesI gayo? ane e rIte jo zrAvaka, pratiSThA karAvanAro pesI zakato hoya to "khodyA vagaranA taLAvamAM magaramaccha peTho." e pramANenI je lokokti che. te lokoktine teNe-tilakAcArye sAcI karI batAvI. amArAvaDe to muLavaSya pukha rimarda ityAdi pUrve kahelI cauda gAthAnI aMdara saMmati tarIke batAvelI badhI vAtomAM kapila kevalI vaDe karIne temaja zrInAbhasUri Adi dvArAe karIne abhimaMtrita vAsakSepa karavA Adi pUrvakanI pratiSThA sUcavanAruM vAkya vidyamAna ja che. ane tethI karIne tilakAcArye
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 # 173 batAvelI saMmatio devatAdhiSThitanA (bhUta pretanA vaLagADavALA) AtmAnA pralApo sarakhI jANavI. e pramANe sAmAnyathI tilakAcAryano tiraskAra karAyo. | gAthArtha-49 / have pragaTapaNe paNa kAMIka kahIe chIe. katthavi kalaMkadANaM, katthavi saddANamaNNahA lavaNaM / katthavi pavayaNaparamattha-bhAvasuNNaMpi tilagavayaM // 50 // tilakAcAryanA karelA pratiSThAkalpanA vacanomAM koIka ThekANe pravacanane kalaMkadAna svarUpa vacana che. koIka ThekANe zabdonuM eTale pratiSThA-sthApanA Adi zabdono amalApa che. eTale ke paryAyabhUta na hoya evA zabdonuM paryAyapaNe kaheluM thayela che. ane koIka ThekANe tilakAcAryanuM vacana, paramArthanA bhAvathI zUnya che. eTale paraspara AgaLa pAchaLanA saMbaMdhanI vicAraNAthI rahita che. vistArathI amAruM A pramANe kahevuM che ke tilakAcAryanuM vacana kalaMkadAnarUpe A rIte - potAnI karelI AvazyakavRttimAM matiH svayaM pratiSThitavAnuM- evuM vAkaya pote AvazyakavRttimAM lakhI nAMkhIne ane potAnA karelA pratiSThAkalpamAM paNa te AvazyakavRttine saMmati tarIke dAkhala karI dIdhela che. kAraNa ke haribhadrasUrijI ma. karelI AvazyakavRttimAM te vAtanI gaMdhano paNa abhAva hovAthI. ane ethI karIne chokarAo! doDo doDo. nadInA kAMThe goLanuM gADuM uMdhu vaLI gayuM che." e pramANenA dhUtArAnA vAkyanA jevuM tilakAcAryanuM A vAkya jANavuM. - have zabdonuM anyathA bhASaNa A pramANe che :--zakrAvatAra tIrthamAM damayaMtIno prasaMga eka biMbane AzrIne che. tene badale "Indra mahArAjA-cakravartI-vAsudeva Adioe pratiSThA karI' ema kahI didhuM che, have e je vAkaya lakhyuM te "kAlabhede pratiSThA karI, ke ekI sAthe? kAraNa ke banne rIte paNa vivAdAspada evI pratiSThAno asaMbhava hovAthI. kAraNa ke pahelAM kAlabheda nAmanA vikalpamAM pratiSThita thaela evA biMbanI pharI vakhata pratiSThA karavI emAM anavasthAno doSa Avato hovAthI. "yAvatkathita sthApanA tenA bhaMganI ApattivaDe karIne pahelo vikalpa khoTo che. bIjo vikalpa "ekI sAthe karavAno je che te paNa asaMbhava che. kAraNake cakravarti ane vAsudeva koI ThekANe ekI sAthe bhegAM na thAya. kAraNa ke te bannene eka ja kSetranI aMdara ekaja sAthe utpattino abhAva hovAthI. tethI karIne zakra, cakra, vAsudevoe pratiSThA karI, ethI karIne "koIka ThekANe koIka prAsAdamAM te biMbane sthApIne tenI pUjA karI' evI yukti svIkAre chate pratiSThAkalpokta vidhivaDe karIne pratiSThA karI." e pramANenuM anyathA = sUtrottIrNa bolavAnuM tilakAcAryanuM jANavuM have pUrvAparanA saMbaMdhanI vicAraNA A pramANe jANavI. bRhakalpanA 1lA udezAnI A dvAra gAthA che.
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 kupakSakozikasahasrakiraNAnuvAda ceiapUArAyAnimaMtaNaM, sannI vAidhammakahI / saMkia patta pabhAvaNa, pavittikajjA ya uDDAho // 1 // te dvArA gAthAmAMnA sannivArUpa padanI cUrNi A pramANe che :--yArji sannivApha.-cUrNinI aMdara jaNAvyuM che ke have saMzi ane vAdI e banne dvAranI ekI sAthe vyAkhyA kare che. e pramANe saMjJine paNa jinezvara bhagavaMtanI pratimAonI pahelI pratisthApanAmAM paravAdI vighna karo. ane vAdI muni praveza kare ane zrAvako koI pahelI jinezvara bhagavaMtanI pratimAnI pratiSThA kare. te joIne tyAM AvelA sAdhuone joIne zrAvako ciMtave ke 'jo A bhagavaMto arihaMtonI pUjAne jovA mATe Ave che to mAre A ghaNuM che ke huM nitya ja pUjA karIza.' e pramANe zrAvakone bhAvabuddhi thAya che. eTale e TAIme jo sAdhuo praveza na kare to A pUjA zuM karavI? koI AvatuM to nathI? have evI rIte vAdI muninA pravezamAM paNa A guNo che. zuM guNo che? 52vAdino nigraha thato jovA male, ane navIna dharmIo hoya tene sthiratA thAya, zAsananI prabhAvanA thAya, bahumAna vadhe, zAsanapratyanIko parAbhavita thAya ane nirvighne pUjA Adi kAryo thAya. ane nirvighne pUjA Adi kare chate svapakSa ane parapakSanuM A lokamAM kalyANa thAya, A lokamAM aziva Adi upadravo thavA na pAme. ane paralokamAM tIrthaMkaranI pUjA vaDe karIne darzananI zuddhi-samyakatvanI nirmalatA nirapavAda thAya.'' e pramANe bRhatkalpanI vizeSa-cUrNimAM jaNAvela che ane kaheluM che. ane kalpanI sAmAnyacUrNamAM sAvo joD niLaDimA" paThThALa varU e pramANe pATha che. have A banne pAThomAM pravacananA paramArthathI sAva abUjha evA tilakAcArya, prayojaka evA ni pratyayAnta pratiSThApana zabdavaDe karIne ekalA pratiSThAna zabdanI ekArthatA kalpI nAMkhIne 'zrAvaka pratiSThA kare' ema bole che. paraMtu A sAmAnya ane vizeSa cUrNimAM pratiSThAnA adhikArano ja abhAva che. ane e banne cUrNinA pAThamAM rathayAtrAno adhikAra che. ane temAM A pramANe :-gAmAMti-paddhanI cUrNi A pramANe che. sIso pucchati aNujANeNa kiM gaMtavva na vatti, Ayario bhaNai-jaI nikkAraNaM gacchati to ANAiNo roso mehiM raLedi tatya visimanvaM| ''ziSya pUche che ke anuyAna (rathayAtrA) mAM javuM ke na javuM? AcArya mahArAja eno uttara Ape che ke jo niSkAraNa jAya to AjJA bhaMgAdi doSo thAya che. ane A kAraNo vaDe karIne anuyAna (rathayAtrA)mAM praveza karavo.'' A pAThamAMnA anuyAna zabdano A artha che. anu pAchaLa-rathanI pAchaLa yAna pUra-deza-nagara AdimAM pharatAM rathanI pAchaLa AcAryAdikonuM javuM je parvamAM thAya tenuM nAma anuyAna. eTale 'rathayAtrA' A pramANe artha jANavo. have kAraNo hoya to javuM. to te kayA kAraNo? to kahe che ke--veJavArAhI apUA rAyAnimantaNaM, sanni vAi dhammakahI / saMkia pattapabhAvaNa, pavittikajjA ya uDDAho // 1 // te kAraNo A pramANe-caityapUjA-rAjAnuM AmaMtraNa-zrAvaka samudAya-vAdI-dharmakathI-zaMkita
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 175 pAtra-prabhAvanA-dIkSAkArya temaja uDDAha nivAraNA mATe. e kAraNo jANavA. "caityapUjA ane rAjA nimaMtraNa e banne dvAranuM varNana kare che. evI rathayAtrAmAM pesavAthI A guNo thAya che. sA-A pramANe evA kAraNe rathayAtrAmAM AcAryAdika praveza kare che to rAjAne zraddhA, buddhi thAya. ane pUjAne viSe rAjAnI sthiratA thAya. zAsananI prabhAvanA thAya. anarthano pratighAta thAya, ane arthonI kartavyatA thAya have saMzi=eTale zrAvaka-ane vAdI A banne dvAranuM eka sAthe vyAkhyAna thAya che. e pramANe ja zrAvakone paNa jinezvara bhagavaMtanI pratimAnI pahelI sthApanA karavAmAM (paradarzanI evA) paravAdI vighna na kare mATe vAdI muni praveza kare. sAvajho pho; koI zrAvaka jinapratimAnI pratiSThAna kare. eTale koI zrAvaka rathayAtrA karavAmAM samartha hoya, nahi ke badhA? bhagavaMtanI pratimAne rathamAM pratisthApana kare eTale-nyAsa-AropaNa kare. have A vAtane na svIkArIe to A je paDhamaM zabda prAthacam zabda che te zabdanuM anyathApaNuM thAya. ane ethI karIne navIna rathanI aMdara pahelI pratimA sthApana karIne rathayAtrA kADhavI." e pramANe kalpacUrNimAM kaheluM che. A pramANeno artha-paramArtha, tilakAcArye mULathI ja jANyo nathI. ane pratiSThApana'no artha "pratiSThA karI nAMkhI. ane ethIja karIne tilakAcArya paramArtha anabhijJa che. ane valI potAnA te pratiSThAkalpanI aMdara koIka pleccho vaDe, koIka ThekANe zrAvikA vaDe, koIka ThekANe devavaDe, (pratiSThA karAI) evuM aniyata-vacana bolIne paNa ThThAvitinuvaM;i e pramANe dodhakamAM kaheluM 'ranAna karIne, vilepana karIne ityAdi lakSaNavALo vAvaka- pratiSThA kare. e pramANenuM tilakAcAryanuM je vacana che. te vacana zrotAone gadheDInuM dUdha pAvA jevuM che. e pramANe || gAthArtha-50 || have tilakAcArya viracita je pratiSThAkalpa che tenuM mUla UbhuM karIne te mUlane dUSita karavA mATe kahe che. dohagatigamuvajIvia, paiTTakappo kuvkkhtilgenn| raio puvAyarie vayaNaviroho mhaamoho||51|| brAvitti vaMLa ityAdi pUrve kahelI traNa dodhakagAthA, tilakAcAryanA abhiprAyavaDe karIne mahAzAstra che. e dodhaka gAthAnuM zaraNuM svIkArIne tilakAcArya vaDe pratiSThAkalpa banAvAyo che. A pratiSThAkalpa kevA prakArano che? to kahe che ke-A0 zrI haribhadrasUri AdinA vacanono virodhI arthAt te pUrvAcAryonA karelA je pratiSThAkalpo che tenI sAthe virodhavALo che. Ama hovAthI ja tilakAcArya kRta pratiSThAkalpa kevo che? to kahe che ke mahAmoha, anaMta saMsAranA kAraNabhUta hovAthI mahAna=moTo ane moha kahetAM mithyAtva mohanIya karma jenAthI prApta thAya tenA-mithyAtvamohanIyanA svarUpavALo athavA to mahAmohaeTale abhiniveza mithyAtva. tenA kAraNarUpa hovAthI. tilakAcAryakRta pratiSThAkalpa paNa mahAmoha ja che. | gAthArtha-51 //
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 - kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda have e gAthAtrikane AzrIne paNa tilakAcArya kevA prakArano che? te jaNAve che. dohagatigaparamatthaM, na muNai kaha muNau gaNaharANa vayaM / rayaNAyaraMgamiyaraM, ussaggavavAyarayaNAe // 62 // A dodhaka gAthAtrikano 5ramArtha, tilakAcArya jANato nathI. te A pramANe-''pratiSThA karanAra 'paheluM karyuM che snAna jeNe, caMdanAdi vilepana vaDe karIne sugaMdhita karelo che deha jeNe' ityAdi vizeSaNayukta zrAvaka ja saMbhave che, nahiM ke AcArya Adi. kAraNa ke--AcArya Adine snAnano niSedha hovAthI. AgamamAM kahyuM che ke vayachakka kAyachadhyuM. ityAdi siddhAntane bAdhaka Apatti vaDe karIne sAdhu pratiSThA karanAra nathI. paraMtu zrAvaka ja pratiSThA karanAra che.'' e pramANe tilakAcAryanI kuvikalpanA che ane te kuvikalpanAno A pramANe tiraskAra karavo ke-he tilakAcArya! sAmAnya vidhi vaDe karIne vizeSa vidhine bAdhaka banavuM azakya hovAthI arthAt sAmAnyavidhi, vizeSavidhine bAdhaka thaI zakato na hovAthI bAdhakatAnI gaMdhano paNa abhAva che. ane te kAraNathI tArAmAM ja samyak parijJAnano abhAva che. ane te A pramANe.-joke trividha trividhe brahmavratane dhAraNa karanArA evA mahAvratIone zucIpaNuM svabhAvasiddha hoya ja che. to paNa pratiSThA Adi kAraNa vizeSane AzrIne teTalA mAtranA kAryane upayogI evuM hAtha paga dhovA AdirUpa loka prasiddha evuM je zucipaNuM=snAna che te ApavAdika che. ane te ApavAdika zucipaNuM, je sAmAnya sAdhu AcAra vidhi che tene bAdhaka thavAne zaktimAna banatuM nathI. paraMtu vizeSa vidhivaDekarIne sAmAnyavidhi bAdhaka che. 'utsarjAtu apavAno vahIyAnlR eTale ke-utsarga karatAM apavAdamArga baLavAna che', e pramANeno nyAyamArga hovAthI. ane kArya vizeSamAM vizeSa kAraNanI badhe ThekANe prApti hovAthI 'A vAta ayukta che' ema na mAnavuM. ane ethIja karIne nizIthacUrNinA 16mAM uddezAmAM 6 prakAranI sUtraracanA jaNAvela che. je A pramANe-- 1 koIka ThekANe ekaluM utsargasUtra jaNAvela hoya che. 2 koIka ThekANe ekaluM apavAda sUtra jaNAvela hoya che. 3 koIka ThekANe, utsarga ane apavAda sUtra jaNAvela hoya che. 4 koIka ThekANe apavAda ane utsarga sUtra jaNAvela hoya che. 5 koIka ThekANe utsarga-utsarga sUtra jaNAvela hoya che. 6 koIka ThekANe apavAda-apavAda sUtra jaNAvela hoya che. temAM A utsarga sUtra che ke goyala. gocarIe gayelo muni, koIpaNa ThekANe na bese. ane koI ThekANe besIne prabaMdhathI-vistArIne kathA kahe nahiM. te saMyata. (1), A apavAda 'mbarU nisyaMyALa sAdhu athavA sAdhvIone AmatAla pralaMbelIlA bhedAelA tADanA pralaMba (phaLa) pAna grahaNa karavA
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 # 177 kalpa che(2), have utsarga ane apavAda no vapa nicAi sAdhu-sAdhvIone rAtre athavA vikAsa TAIme zavyA athavA saMskAraka grahaNa karavuM kalpatuM nathI. paraMtu pUrve pratilikhita karelA evA zayyA saMstArakane mUkIne= choDIne (3), apavAda-utsarga pUrU sAdhu athavA sAdhvIone pAkAM, ane bhedAyelAM evAM tADanA phaLa grahaNa karavA kalpe che. te paNa vidhithI bhedAyelAM. nahi ke avidhie karIne bhedAyelAM. A apavAdavaDe grahaNa karelAM pAMdaDAM (phaLa)mAM avidhithI bhinna thayelAM pAMdaDAM (phaLa)no pratiSedha karyo. te utsarga jANavo ja. (4) have utsargamAM utsarga ne masaLaM vAva je sAdhu athavA sAdhvI asaNaM-azana, pANuM-pAna, khAdima ke svAdima. pahelI porisIe grahaNa karIne chellI porisI sudhI laI jAya che. athavA to laI jatAM anumode che. tene AzrIne laI javAtAMne paNa je khAya che. athavA khAtAne anumode che. (5) apavAdano apavAda. je kAryono apavAda, sUtramAM gUMthelo hoya te ja sUtrone viSe arthathI pharI paNa anujJAnI pravRtti thAya te apavAda-apavAdikasUtra. kAraNake je niSedha karAyelAnI bIjI vakhata anujJA ApI te sUtrArthane anubaddha jANavI.' ' (e pramANe nizItha cUrNinA 16mAM uddezAnI aMdRra 6-prakAranI sUtra racanA jaNAvela che.) A cha prakAranI sUtra racanA tilakAcAryanA mate vyartha ja thAya che. tethI karIne koIka ThekANe kevala utsargasUtra ke kevala apavAdasUtra joIne ja pravartavuM ke tethI pAchuM pharavuM nahiM; paraMtu utsarga ane apavAda bannethI ghaDAyeluM ane tenA arthane barAbara joIne ane jANIne ja pravartavuM ke nivartavuM. AgamamAM kahyuM che ke'suttss maggeNa carija bhikkhU, suttassa attho jai ANaveitti" (510) dazavaikAlika sUtranA mArge bhikSukoe cAlavuM. paNa sUtrano artha je pramANe AjJA Apato hoya tema." A sUtranI vRttimAM jaNAvyuM che ke-vadhAre kahevAthI zuM? badhe ja sthAne sUtranA mArge ja sAdhuoe cAlavuM eTale AgamanA upadeza pramANe vartavuM. temAM paNa je pramANe sUtramAM kaheluM hoya. paNa ene oghathI grahaNa karIne cAlavAnuM nathI. paraMtu sUtrano artha ke-je pUrvApara avirodhI hoya, Agamokta yuktithI grAhita utsarga ane apavAdathI garbhita evo je paramArthika artha te jema AjJA karato hoya te pramANe pravartavuM. e sivAyanI rIte nahi. dazavai. vRtti tathA tevI ja rIte . jaM suamahijjai bahuM suttatthaM ca niuNaM na yaannei| kappavavahAraMmI na so pamANaM suaharANaM // 1 // vyavahAravRttimAM kahyuM che ke- "je ghaNuM zrutane bhaNe paNa sUtranA nipuNa arthane na jANe tevo AtmA kalpane viSe tathA vyavahArakalpamAM (athavA vyavahAramAM ane sAdhvAcAramAM) kRtadharone pramANa nathI.' bIje koI ThekANe apavAda hoya; paraMtu A je citvAri pado che temAM apavAda na hoya" tevI zaMkA na karavI. kAraNa ke utsargamAtrane viSe paNa apavAdanuM sApekSapaNuM hovAthI. AgamamAM kahyuM pra. 5. 23
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 je kupakSakauzikasaharakiraNAnuvAda jAvaiA ussaggA, tAvaiA ceva huMti avavAyA / jAvaiA avavAyA, ussaggA tettiA ceva // 1 // jeTalA utsargo che teTalA ja apavAdo che ane jeTalA apavAdo che teTalA ja utsargo che. phakta maithunane choDIne. eTaleke-maithunamAM apavAda nathI." kaheluM che ke ___ kAmaM savvapaesuvi, ussaggavavAya dhammayA juttA / . mottuM mehuNadhammaM, na viNA so rAgadosehiM // 1 // sarva padone viSe nizcaya karIne utsarga-apavAda dharmathI yukta sarva pado che. phakta maithuna dharmane choDIne. kAraNa ke te maithunadharma, rAga ane dveSa vagara thato nathI." vaLI je tilakAcArye kahyuM che ke- "sAdhuone suvarNanA kaMkaNa, suvarNanI vIMTI AdinuM paridhAna karavA yukta nathI" e vAta paNa ayukta che. tevuM kahevuM, kAraNake pratiSThAnA te samayanA kAlapUratuM paherAtuM evuM AbhUSaNa vibhUSAnuM kAraNa banatuM nathI. temaja parigraha paNa thato nathI. kAraNa ke tevA prakAranA pariNAmono abhAva hovAthIH pariNAmavizeSe karIne to tenA nAmanuM paNa anyathAbhUtapaNuM hovAthI : jevI rIte ratha Adi vAhana, tIrthakara bhagavaMtanA vaMdana karavA mATe taiyAra karIne ratha pravartAve chate te dharmayAna kahevAya che. jo ke sAMpratakAle te te AbhUSaNonI sthAne sukhaDanA rasavaDe karIne kaMkaNa-mudrikA Adino AkAra karAya che to paNa kAlavizeSa ane puruSavizeSane pAmIne khuda sonAnI vIMTI ane kaMkaNa AdinuM paridhAna karavuM te amone paNa saMmata ja che. vaLI je tilakAcAryavaDe karIne kahevAyuM che ke-sAdhUnAM na varva sAdhuone rUpavAnapaNuM na joIe" ema paNa je kaheluM te asArabhUta che. pavanTena e je vizeSaNa che te sAdhunA nepathya mATe ja pratipAdana kaheluM hovAthI :-AgamamAM kahevuM che ke vattara purisajAyA 1 koIka rUpasaMpanna hoya paNa guNa saMpanna na hoya. 2 koIka guNasaMpanna hoya paNa rUpa saMpanna na hoya. 3 koIka rUpa saMpanna hoya ane guNa saMpanna paNa hoya. 4 koIka rUpa saMpanna na hoya ane guNa saMpanna paNa na hoya. A sUtranI vRttimAM kaheluM che ke "rUpa eTale suvihita sAdhunA nepaththarUpa, e rUpa jANavuM." tethI karIne "rUpasaMpanna ane guNasaMpannarUpa' trIjA bhAMgAmAM suvihita nepathyathI yukta evo sAdhuja kahelo che. ane rUpasaMpanna ane guNasaMpanna hoya to te rUpanA je cothA bhAMgAne viSe gRhastha Adi jaNAvelA che. Ama hovAthI rUpasaMpanna sAdhu ja jANavo, nahi ke gRhastha. vaLI jo "sarva pratiSThA kalpone viSe pratiSThA kArakanuM lakSaNa kahyuM che. te sAdhuone viSe ghaTatuM nathI ane ethI ja karIne zrAvaka ja pratiSThAkAraka tarIke yukta che." ema je tilakAcArye kahyuM che te vAtamAM tilakAcAryane A pramANe pUchavuM ke
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 Z 179 he tilakAcArya! je pratiSThAkalpone vAcAmAtre karIne ja tArAvaDe svIkArIne A pratiSThAkalyAbhAsa banAvAyo che. to te pratiSThAkalpone viSe jevI rIte pratiSThAkArakanuM lakSaNa kaheluM tathA joyeluM che. tevI rItanA lakSya tarIkeno koIpaNa pratiSThAkAraka joyo athavA sAMbhalyo che kharo? jo tevA prakArano joyo hoya to te sAdhu joyo che ke zrAvaka? chello vikalpa nathI. kAraNa ke koIpaNa ThekANe 'zrAvake pratiSThA karavI' evA svarUpanA akSaronI prApti thatI nahiM hovAthI. have je pahelA vikalpamAM jo 'sAdhu joyA' evuM kaheto hoya to pratiSThAkalpamAM kahelA lakSaNathI sahita evA sAdhu vaDe pratiSThA karavI e pramANe bolatAM evA pratiSThAkalpanA karanArA zrI haribhadrasUri Adi AcAryane azuddha bhASaka=khoTA bolA che. e rIte piThThAInuM AlaMbana laIne tArA bApadAdA vaDe karIne paNa kahevuM azakya hovAthI. zuddhabhASaka evA te AcAryo vaDe karIne lakSya tarIke svIkArAyelA sAdhunuM paNa pratiSThAkArakarUpI lakSaNane pheMkI daIne alakSmIbhUta thayelA evA zrAvakone viSe pratiSThAkArakanA lakSaNanuM AropaNa karatAM tAruM ja azuddhabhASIpaNuM hovAthI teM tArAmAM ja kupAkSikatilakapaNuM jAhera karyuM che tema jANavuM. vaLI lakSyanA anusAre lakSaNanI kalpanA karavI yogya che e pramANe sarva prAmANika AtmAone saMmata che. paraMtu lakSaNanA anusAre lakSyanI kalpanArUpI kUtarI tArA pUnamIyAnA vaMzajanA gharamAM ja nAcI rahelI dekhAya che. tethI karIne jema lakSya ane lakSaNa e banne pratiSThAkalpomAM kahelAM che temAMthI sAdhu - lakSaNarUpI dharmano tyAga karIne pratiSThAkArakanA lakSaNarUpI je dharma e bIjA sthAnamAM ropavA karatAM . koIka bIjuM ja pratiSThAkArakanuM lakSaNa vikalpIne pratiSThAkAraka evA sAdhune viSe kema Aropato nathI? dharmInA parityAganI apekSAe karIne dharmanA tyAganuM laghupaNuM che. dharmInA aMzamAM anyatIrthikonI sAthe paNa vipratipattino abhAva hovAthI. te A pramANe :jevI rIte anyatIrthikovaDe karIne hari-hara Adi deva tarIke svIkArAyelA che. jaino vaDe to te svIkArAyA nathI. paraMtu jaina jainetaraviSe dharmI tarIke to bannene saMmata che. e pramANe RSabhU Adine jainoe deva tarIke svIkAryA che. bIjAe bIjI rIte svIkAryA che. to paNa dharmI tarIke to banne saMmata che. lokane viSe koIpaNa evo atimUrkha nathI ke TUMkI khATalI joIne potAnA paga kApI nAMkhe. kAraNa ke zarIranA anumAna vaDe karIne zayyAnuM anyathAkaraNapaNuM yukta che. paraMtu zayyAnA anusAre zarIranA avayavonI nyUnatA karavAnuM koIpaNa ThekANe joyuM ke sAMbhaLyuM che kharuM? tuM to tethI paNa AgaLa vadhyo. ke jethI karIne jUdI rItanuM ja banAvIne tenAthI paNa jUdI rIte bIjAone upadeza Ape che. vaLI jJALavittitta-ityAdi vyakta traNa dodhaka gAthAne AzrIne prakaTapaNe karIne zrAvaka nahiM kahelo hovA chatAM paNa te zrAvaka kalyo che to-- kaMkaNamuddasamuddakara, suiasaMmajiadehu / sadasa akhaMDi avatthajuala, jaNavallaha jaha mehu // 1 //
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda suranarapUia payapauma suhanevattha-saNAhu / - suvayavaMta patramays paduM sAduM rA - kaMkaNa" ane "suranara' A gAthAnI aMdara sAkSAta kahevAyelo evo je sAdhu teno svIkAra kema karato nathI? vaLI zrAvaka paNa tArAvaDe bAra vratadhArI te ja divase brahmacaryavratavALo, karelo che upavAsa jeNe evo ityAdi vizeSaNavALA guNaratnathI alaMkRta kahevAyo che. tevA paNa zrAvakane vizeSe karIne saMvaravALo grahaNa karAya che to kareluM che rastAna jeNe, kareluM che caMdananuM vilepana jeNe evA, suvarNanA kaMkaNa ane mudrAthI alaMkRta zarIravALA evA zrAvakanI apekSAe nahiM snAna karelo temaja zarIra zaNagArelo nahi evo sAdhu zreSTha che. have jo sAdhu pratiSThA nimitte karAtuM evuM snAna-vilepana Adi saMvaranA mAlinyatAnA heturUpa nathI, paraMtu tenA kAryanA sAdhakarUpa banatuM hovAthI guNakArI ja che.' evuM kaheto hoya to sAdhue tAruM zuM bagADyuM che ke teTalA pratiSThAkAlanA kArya pUratuM ja zaucAdi kriyA karatAM chatAM paNa sAdhu e sAdhu ja che. kAraNake pratiSThA mATe kareluM je zauca Adi karma tenAthI cAritra mAlinyatA Adino asaMbhava hovAthI. A vAta kahevA dvArAe damayaMtI AdinA je daSTAMto teNe ApelA che teno paNa nirAsa karyo jANavo. kAraNa ke pratiSThAkalpamAM kahelA lakSaNonuM zrAvikAmAM paNa asaMbhava hovAthI. kAraNa ke zrAvikA, dazIvAlA vastrayugalavALI hotI nathI. ane kaMcuka Adi paheravAnA abhAva vaDe karIne tIrthakara bhagavaMtanI AzAtanA Adino saMbhava hovAthI : vaLI he tilakAcArya! tAre je traNa dodhaka gAthArUpI zAstra che te paNa ajJAtakartaka che ane traNa gAthAnuM zaraNuM svIkArIne zrI haribhadrasUri Adi gItArthonA vacanone apramANika jaNAvatuM tAruM hozIyArIpaNuM tArAmAM ja sthira thAva! bIje koI ThekANe na jazo. e pramANe amAro AzIrvAda che. A dodhaka trikanA abhiprAyane paNa nahi jANato evo tilakAcArya, utsarga ane apavAdanI racanA vaDe karIne samudranI jevA gaMbhIra ane jenA madhyabhAgano pAra pAmI zakAya nahi tevA gaNadhara bhagavaMtanA vacanone tathA tenA abhiprAyone kevI rIte jANI zake? arthAta koIpaNa rIte jANI zake tema nathI. tethI karIne ALajhALarUpa tenA karelA pratiSThAkalpathI saryuM. A kahevA lArAe karIne zatapadIkAre kahelA vacanono paNa nirAsa karyo jANavo. te zatapadIgraMthane viSe paNa tilakAcArye karelA pratiSThAkalpanA jevI ja kalpanAonuM vidyamAnapaNuM hovAthI. ahiyA A pramANe kaMIka vistAre kahevAthI pUnamIyA-sArdhapUnamIyA-AMcalIyAAgamika-kaDavA mati-bIjAmati-pAzacaMdra Adi chae kupAkSiko paNa tiraskAra karAyA jANavA. kAraNa ke e chae matavAdIone ghaNuM karIne tIrtha pratinA praSine laIne sAdhupratiSThAnA niSedhanI tatparatAvaDe karIne tilakAcA banAvelA pratiSThAkalpAbhAsanuM ja zaraNa che. ane tethI Agamokta yuktiovaDe karIne pratiSThAkalpano tiraskAra karAyo. || gAthArtha-5ra || - have prasaMga prApta thaye chate zrAvaka pratiSThA viSe loka prasiddha doSa jaNAve che. .
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 $ 181 na muNai mUDho paDimA, paiTThiA sAvaeNa tppuro| rUrinA mudde virij, mti da sAduLo niNA?ArA pUrvAparanI vicAraNAthI zUnya evo te mUDha caMdraprabhAcArya jANato nathI ke jo zrAvakavaDe pratiSThita thayelI pratimA jagata pUjya banatI hoya to te zrAvaka pratiSThita pratimAnI AgaLa athavA te pratimAnI nizrA svIkArIne hoMziyAra evA paNa sAdhuo iriyAvahiyaM paDikkamanApUrvaka vidhi sahita devavaMdana Adi kriyA kema karatAM nathI? zrAvaka pratiSThita sthApanAcAryanI AgaLa jema kriyA karatA nathI tema zrAvaka pratiSThita pratimA AgaLa paNa devavaMdanAdi kriyA karatAM nathI. Ama na hoya to zrAvakanI pratiSThita pratimAnI jema AcAryapadavI AdinI sthApanAmAM paNa zrAvakanI kartavyatAnI Apattino saMbhava hovAthI. | gAthArtha pa3 || A pramANe caMdraprabhAcAryanI pahelI prarUpaNAnA viSayabhUta thayelI evI gRhasthanI pratiSThA dUra karAI. have mULa prarUpaNArUpI je doSa che teno upasaMhAra karatAM ja bIjA doSanI utpatti mATe kAraNa jaNAve che. te A pramANe . evaM AgamajuttaM, avahIlia aNNahA khiNtss| naya loo aNuratto, aNNaMpi a so viciMtijA // 54 // pUrve kahelA prakAravaDe karIne siddhAMtanI yuktinI avahelanA karIne eTale tenI avagaNanA karIne zrAvaka pratiSThA lakSaNarUpa viparIta mArgane kahetAM evA-caMdraprabhAcAryane viSe loka anurAgI nathI arthAta tenA vacanane viSe vizvAsapUrvakanA rAgavALo thayo nathI. arthAt caMdraprabhAcAryane svAdhIna loka thayo nathI. zrAvaka pratiSThA vyavasthApana karavAvaDe karIne koIpaNa mANasa tIrthathI judo thaIne (loka) mAre svAdhIna thayo nathI ema vicArIne te caMdraprabhAcArya vicAre che ke mAre AdhIna ane judo samudAya karavA mATe mAre kaMIka bIjuM bolavuM joIe. || gAthArtha-54 | e pramANe vicAra karIne caMdraprabhAcArye je karyuM te jaNAve che. pacchA puNNimapakkhia-mayamabhinivesao a sNtthviaN| saMghe nivArayaMte, saMgheNa tao kao baahiN||55|| pUrve kahelI vicAraNAe karIne avasara prApta thaye chate abhiniveza-mithyAtvane vaza thayela caMdraprabhAcArye vikrama saMvata 1159nA varSamAM mUDha evA AtmAonI sanmukha pUrNimA pAkSika prarUpyuM. zuM hoya chate? to kahe che ke avicchinna evI paraMparAthI Avela saMghe eTale tIrthe "AvuM na kara. AvI prarUpaNA na kara." evA prakAranA vacano vaDe karIne AkrozapUrvaka nivAravA chatAM paNa pUnamIyo
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 kupakSakauzikasahasrakiraNAnuvAda mata pragaTa karyo. tethI avicchinna paraMparAgata zrI saMghe temane saMgha bahAra karyo. // gAthA-55 // 'pUnamanI pAkhI' sthApavAmAM yukti jaNAve che-- pakkharasa majjAmarddhami, mAsassa ya majjha puNNimaM bhaNiaM / teNaM puNNima pakkhi amevaM jutti pi jaMpei // 56 // 'pakhavADIyAnA madhyabhAge AThama ane mahinAnA madhyabhAge pAkSika kahyuM che te kAle pUrNimAnuM pAkSika yukta che' e pramANe yukti AbhAsavaDe-kuyuktivaDe karIne bole che. have caMdraprabhAcArye kahelI je kuyukti tene pratibaMdidvArA eTale yuktio dvArA dUSaNa ApavA mATe jaNAve che. jau evaM caumAsaM, cauhiM mAsehiM tehiM tiguNehiM / bArasamAsA vacchara pattI'vi a puNNimAsu have // 57 // caMdraprabhAcArye! tArA kahevA pramANe pUnamane divase pakSmI che to cAra mahine comAsI. ane cAra mahinAne traNa vakhata guNIne eTale bAra mahinA thAya. ane e bAra mahinA pUname pUrA thAya. ane ema karIe to pUname ja saMvatsara-varSanI prApti thAya. !! gAthArtha-57 II e pramANa hamaNAM kahelI pratibaMdI dvArA je kAMI thayuM te jaNAve che. AsADha puNNimAe, kattiamAse va ahava phagguNae / posavaNAjuttA, tubbha mae na uNa bhaddava // 58 // tevI rIte hoye sate paryuSaNA paNa-ASADha pUname yukta thaze athavA mArgazIrSo vArAvi--e pramANenuM nAmamAlAnuM vacana hovAthI kArataka pUnamane viSe athavA to laukika TIppaNAnA hisAbe caitrAdi mAsathI varSanI zaruAta thatI hovAthI te apekSAe karIne phAgaNa pUnamane viSe paryuSaNA, he caMdraprabhAcArya! tArA mate yukta che. paraMtu bhAdaravA mahine nahiM ane temAM paNa je cothanI saMvatsarI che te to tArA mate ayukta ja che. / gAthArtha-58 / have jaNAvelI pratibaMdIno upasaMhAra jaNAve che. tumhA jaha vacchariaM bhaddavae pakkhipi caudasIe / 25% ia sAsaNasaMkeo, aNAisiddho muNeavvo // 56 // , te kAraNe karIne jema saMvatsarI saMbaMdhInuM je paryuSaNAparva te bhAdaravAmAM ja che. tevI rIte pi paNa caudazamAM ja che. A pramANeno 'zAsanasaMketa' eTale ke kSAyika Adi bhAvasaMketapravacanano saMketa anAdisiddha jANavo! nahiM ke pAMcamanI cothe paryuSaNA lAvavAnI jema koIka
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 # 183 AcAryavaDe karIne pUnamanI paphikha caudaze lavANI. kAraNake tevA prakAranA akSaronI pravacanamAM prApti nahiM hovAthI. vaLI je AcArya vaDe karIne paNa je pravartAvAyeluM che ane tIrtha saMmata thayeluM che te koIka prakaraNa Adi pravacanane viSe pratIta ja che. jevI rIte nizIzacUrNi-ThANAvRtti-kAlikAcAryakathA Adi viSe zrI kAlikAcArya mahArAje pAMcamanI saMvatsarInuM parAvartana karIne cothane divase saMvatsarIrUpa paryuSaNAparva pravartAvyuM. tevI ja rIte. tavazeSa , vaDamAsigaNa vaddI mAyarimALa, nAmuttAka paLamA je paryuSaNAparva pravartAvyuM tenA nimitte traNeya comAsI pratikramaNa paNa caudaze AcarAyuM. anyathA to comAsI pratikramaNa AgamamAM kahyA pramANe pUrNimAe hatuM." e pramANenA vacano vaDe karIne comAsI pratikramaNa caudazamAM AcarAyuM. arthAta-caudaze comAsI karavAnuM thayuM. paraMtu koIpaNa ThekANe "tavana 4 vivA, tenA kAraNe pAkSika pratikramaNa caudaze ApyuM" AvA akSaro malatAM nathI. vaLI koIka ThekANe evuM lakheluM vAcavAmAM Ave che ke tavaseLa vivALa vIy, paraMtu te vAta pUnamIyAnA rAgI AtmAe e pAkanI pheraphArI karI nAMkhelI dekhAya che. e kAraNeja jUnI jUnI evI ThANAvRttiomAM AvA pAThanA darzana paNa nathI. e pramANe amArA ciraMtanAcAryoe paNa guru tattvapradIpa AdimAM jaNAveluM che. ane te vAtanI sAkSIrUpe dharmopadezamAlAvRtti temaja badhIja kAlikAcAryanI kathAo che. te badhI tADapatrInA pustakonI aMdara lakhela ane pATaNanA pustaka bhaMDAra saMbaMdhInI ghaNI prAcIna pratone viSe tavaseLa varmAsigALa varasIbAramALA.e pramANe ja lakheluM che. vaLI amArI je "pATha parAvartana'nI vAta che. tene siddha karanAruM evuM e ja pAThanI aMdara gaMda mAmuttALa purANamA, evuM pada sAthosAtha ja che. kAraNa ke AgamamAM pUname je (comAsI) prApta thAya che tenuM ja caudaze lAvavuM yukta che. jevI rIte pAMcamanuM cothe paryuSaNA lAvavuM thayuM. ane Agamane viSe pUrNimAne viSe ja comAsInI propti thAya che. nahi ke paphikhanI! kAraNa kese baM tevA hAva e pramANe sUyagaDAMga sUtranA pAThanI vRttinA ekabhAgamAM tathA mAsInuM re tisRthvapa vaturmAsa tithipu rUtvarthaH e pramANe (saMmatisvarUpa) vAta AgaLanI gAthAnI vRttimAM saMmati tarIke kahIzuM. jo pUnamane divase paphakhI hota to vRttikAra "traNa pUnama'ne grahaNa karata nahi. badhAja Agamone viSe comAsanI pUrNimA sivAyanI bAkInI pUnamone viSe caturthatapa=upavAsa tapa paNa vyaktatayA karIne pragaTapaNe jaNAvela nathI. ityAdi hakIkato sUkSmabuddhie vicAravI // gAthArtha-59 // have "caudazamAM pAkSika e pramANe je che temAM caturdazI ane pAkSika te bannenA paraspara paryAyapaNAmAM kAraNa jaNAve che. jattha ya pakkhiasaddo, cauddasisaddo na tattha niddittttho| niayatavAbhihANe, aNNuNNaM teNa pjaao||60|| vyavahArasUtra-AvazyakacUrNi AdimAM jyAM jyAM pAkSika' zabda che. tyAM tyAM "caturdazI' zabda lIdho nathI. ane 2kArathI-"caturdazI zabda jyAM che tyAM pAkSika zabda lIdho nathI.' Ama kema? to
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda jaNAve che ke-nizcita tapa Adi darzAvavAmAM eTale ke-upavAsa Adi niyatatapanI vaktavyamAM! A kAraNathI pAkSika ane caturdazI zabdano paraspara bhAva nirdezelo hovAthI eka bIjA eka bIjAnA paryAyarUpa che. - have pUrNimA e pAkSika thatuM nathI. temAM yukti kahe che. caumAsapuNNimAtigamuvaiTeM bIaaMgi levss| evaM ceva vivego, caudasisaiMmi no dittttho||61|| sUtrakRtAMga nAmanA bIjA aMganI vRttimAM-TIkAmAM lepa nAmanA zrAvakanA adhikAramAM comAsInI traNa pUnama saMbaMdhInuM kathana che. evI rIte caturdazI zabdamAM pUnamanuM koIpaNa AgamamAM pRthakkaraNa daSTipathamAM AvyuM nathI = joyuM nathI. tethI karIne pUnamane viSe pAkSika kRtya eTale caturthatapa (upavAsa), pAkSika aticAra, AlocanA Adi kRtyo nathI paraMtu te pAkSikakRtyo caudazamAM che. // gAthArtha-61 || have je je graMthone viSe pAkSika zabda che. te te graMthomAM caturdazI zabda nathI. te badhAya graMthonA nAmagrahaNa karavA pUrvaka jaNAve che. vavahAravitti-cuNNI-pIDhi taha nisiihbhaasmaaiisuN| jiNabiMbasAhuvaMdaNu vakkhioM pakkhiaM bhnniaN||62|| vyavahAra sUtranI vRtti-tenI cUrNi-tenI pIThikAmAM temaja nizIthabhASya AdimAM caityaparipATI ane sAdhuvaMdana temaja upalakSaNathI caturthatapa ane pAkSika pratikramaNa AdithI upalakSita evo pAkSika nAmano parva divasa tIrthakaroe upadezela che. te A pramANe- "kiikammassAkaraNe kAussagge tahA apddilehaa| __ posahiatavo a tahA avaMdaNe ceisAhUNaM // 1 // A gAthAnI aMdara rahelo digatavo-e zabdanI vyAkhyA karatAM jaNAve che ke AThamapAkSika-cAturmAsika-vArSikamAM cauttha-chaTTa-aTTama na karavAmAM Ave to laghu-gurulaghuguru prAyazcita Ave. tevI rIte caitya ane sAdhu vaMdana na kare to." ahiM yathAkrama padayojanA A pramANe-AThama ane pAkSika (eTale caudaza) ne divase upavAsa na kare, comAsIno chaThTha na kare ane saMvatsarIno akrama na kare temaja te te pavirsIonA divasoe caityone na juhAre, judI judI vastImAM rahelA susAdhuone vaMdana na kare to pratyekanuM prAyazcitta Ave." e pramANe vyavahAra sUtranI pIThikA-cUrNi ane vRttimAM jaNAvyuM che. tevI rIte nizIthabhASyanA uddezA 10mAM paryuSaNAmAM eTale saMvatsarInA divase je alpa paNa AhAra kare che athavA to karatAMne anumode che tene prAyazcitta Ave.
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 have tevI ja rIte nizIthabhASyamAM-- ittariaM pAhAraM pajjosavaNAe jo u AhAre / taya bhUiviMdumAdI, so pAvati ALamAvI|i9| uttarakaraNaM egaggayA ya Aloa ceivaMdaNayA / maMgala dhammakA via, pavvesu a tavaguNA huMti // 2 // aTThamachaTThacautthaM saMvacchari cAumAsi pakkhe a / posahia tave bhaNie vitiaM asahu gilANe a // 3 // pra. 5. 24 A traNa gAthAnI cUrNimAM kaheluM che ke "biM. gAhA-itvarika eTale thoDuM paNa eTale ke eka kaNa = cokhAnA dANA jeTalo paNa azana viSe AhAra kare. svAdimamAM marI AdinuM cUrNa aMgUThA ane pradezanI = tarjanI AMgalIrUpI sANasIdvArA bhasma le tema capaTI pramANa le. pANIne viSe eka biMdu pANI pIve. tevI rIte khAdimamAM paNa alpa paNa AhAra kare che. paryuSaNAmAM saMvatsarInA divase to AjJAbhaMgAdi doSone pAme che. have parvamAM tapa karavAmAM A guNa thAya che. paryuSaNAnA divasa viSe akrama0 gAhA-saMvatsarInA divase jo akrama na kare, comAsIne viSe chaTThama na kare. ane pAkSikane viSe upavAsa na kare to tene prAyazcita Ave. ane AjJAbhaMgAdi doSo thAya. A badhA doSo dUra karavAne mATe tIrthaMkaroe jevI rIte jaNAvela che tevI rIte tapa karavo ane vittiyaM-apavAdanA kAraNe na paNa kare. eTale ke zakti na hoya athavA mAMdA hoya. athavA glAnanI sevA karanAro hoya to. tevA AtmAo, upavAsa Adi kare to vaiyAvacca karavA mATe asamartha thAya! AvA ApavAdika kAraNone laIne paryuSaNaparvamAM paNa-saMvatsarInA divase paNa AhAra karato muni zuddha jANavo.'' ema nizItha cUrNi 10mA uddezAmAM kaheluM che. - 185 ahiM gAthAmAM Adi zabda lIdhelo hovAthI AvazyakacUrNinuM paNa grahaNa karI levuM. AvazyakacUrNimAM kaheluM che. pratikramaNa-daivasika ane rAtrika, divasa saMbaMdhInuM daivasika, rAtri saMbaMdhInuM rAtrika: pAkSika saMbaMdhInuM pAkSika, cAturmAsIka saMbaMdhInuM caumAsI ane varSa saMbaMdhInuM vArSika-sAMvatsarIka. A pramANe bIjA graMthone viSe paNa pAkSika sabaMdhInuM kArya-pAkSika pratikramaNa AdithI viziSTa evo pAkSika zabda jaNAvelo che tyAM caturdezI zabda jaNAvelo nathI. / / gAthArtha-62 // have pAkSika kRtyathI upalakSita evA caturdazI zabdane jaNAvanArA graMthonI saMmati dekhADavAne mATe gAthA kahe che. AvassayacuNNIe, mahAnisI a pakkhacuNIe / pakkhi atavapamuhehiM, juttAvi caudasI vRttA // 63 //
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 < kupakSakauzikasahasrakiraNAnuvAda Avazyaka cUrNinI aMdare-mahAnizIthasUtramAM ane pAkSikacUrNimAM pAkSika tapa pramukhayukta evI caudaza kahelI che. te A pramANe AvazyakasUtra kAyotsargacUrNimAM kahyuM che ke 'AThama-caudazane divase tIrthaMkara bhagavaMto ane sAdhuone vAMdavA joIe' tevI ja rIte mahAnizIthasUtranA sAtamA adhyayanamAM kaheluM che ke : --'baLa-vIrya-puruSAtkAra-parAkrama-AdinI sAmagrI hoye chate AThama-caudazajJAnapAMcama-paryuSaNA-caumAsInI aMdara-upavAsa, chaThTha, aThThama na kare to prAyazcitta Ave.' tevI ja rIte pAkSikacUrNinI aMdara-pikSa khAmaNAnI aMdara 'picaM ca me haMme' vALI vAtamAM guru mahArAja kahe che. pramANe, posahiJatti-pauSadhArthIe=poSAtIe paNa-AThama-caudazanA divase upavAsa karavo.' tevI ja rIte vikrama saMvata-477mAM thayelA dhanezvarasUrijI mahArAje zatruMjaya mAhAtmyanA trIjA sargamAM caturdazIne divase ja pAkSika, anAdi siddha kaheluM che. te A pramANe. yAvajjIvaM vizeSeNa, so'STamIM ca caturdazIM / pratyAkhyAnapauSadhAdi tapasA ''rAdhayatyalam // 1 // vaiviArA sa cASTamI caturddazyoH, parvaNostapasaH kvacit / rAjyate nizcayAtraSa, vRtayatna jagau nRpatirapyevaM zruNu rambhe ! mahAvratam / caturddazyaSTamIparva, tAtenoktaM samasti naH // 3 // trayodazyAM ca saptamyAM lokavodhAya bhAminI ! | navaM hi pahoddhoSo, mavAyezAtmanAyate||1|| caturdazyaramIparva, vratoye vaivi! turttamam| karoti yo jano bhaktyA sa yAti paramaM padaM // 1 // aSTamyAM pAkSike pakSimRgasiMhAdi zAvakAH / apyAhAraM na gRhNanti, ye 'rhaddharmeNa vAsitAH // 1 // caturddazyaSTamIparve, dRDhadharmaH sa dharmavAn / nityamArAdhayAmAsa, zrI yugAdijinAMdhivat // 1 // ityAdi aneka zloko bhinna bhinna adhikAramAM pratibaddha che. te badhAmAM paNa jyAM pAkSika zabda che tyAM caturdazI zabda nathI. ane jyAM caturdazI zabda che tyAM pAkSika zabda nathI.' ane tethI karIne pAkSika ane caturdazI A banne zabdo paraspara paryAyavAcI tarIke hovAthI--caturdazImAM pAkSika zabdano saMketa anAdisiddha ja che. tevI ja rIte AvazyakacUrNinI aMdara sAgaracaMdra ane kamalAnA dRSTAMtamAM 'sAgaracaMdra, AThama caudazanA divase zUnya gharamAM athavA zmazAnamAM eka rAtrika pratimA dhyAne
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 187 rahe che. tevI rIte Avazyaka sUtranI kAyotsargacUrNimAM kaheluM che ke "caMpAnagarInI aMdara-sudarzana nAmano zreSThiputra, AThama ane caudazanA divase cauTAmAM upAsakanI pratimAne svIkAre che. te vakhate mahAdevI vaDe prArthanA karAto chato prArthanAne icchato nathI.' tevI ja rIte Avazyaka cUrNimAM kaheluM che ke-jinasaMmata badhA ja kAlaparvanA divasomAM yathAyoge karIne suprazasta evo zrAvaka, AThama-caudazane viSe niyame karIne pauSadhika hovo joIe." A pAThanI aMdara koIka pratomAM marI vANInuM nA rathAne gamI pavaraNItuM evo pATha che. tyAM paNa ThANAvRttimAM rahelA pAThanI parAvRttinI jema kupAkSikonuM ja A DahApaNa saMbhave che. athavA to paraNI zabda caturdazInuM upalakSaNaka jANavuM. jo ema na hoya to Avazyaka cUrNinI aMdara zrAvakanI pratimAnA adhikAramAM "caturdazI, AThama ane pUnamane divase pratipUrNa evA pauSadhanuM samyak prakAre pAlana karanAro thAya'. e pramANe je kaheluM che te vAtanI sAthe A gAthAnuM visaMvAdIpaNuM thAya. athavA to bhAdaravA suda pAMcamathI bIjA bhAdaravA suda pAMcama sudhImAM saMvatsara pUro thAya tema. pahelI caturdazIthI bIjI caturdazI sudhImAM paMdara divasano saMbhava hovAthI paMcadazI' zabdavaDe karIne caudaza ja jANavI. jo ema na laIe to jinadAsa zrAvakanA adhikAravALo je AlAvo che tenI sAthe meLa male nahi. te A pramANe "prAsuka cAro kharIdIne baLadone Ape che. ane e pramANe poSaNa kare che. ane te zrAvaka AThamacaudazanA divase upavAsa kare che ane pustakavAMcana kare che. ane te pustakanuM vAMcana sAMbhaLIne te saMjJI evA baLado bhadrapariNAmI ane upazAMta thayA. ane tethI karIne zrAvaka je divase nathI jamato te divase te baLado paNa cAro khAtAM nathI. e pramANe AvazyakasUtra parisaha niryukticUrNimAM ane hAribhadrIyavRttimAM jaNAvyuM che. A badhAya pATho dvArA kahevAnuM e che ke -tavana vImagiLa raDatI gAyiNa, mahI sAmuni puNanA tenA vize karIne (saMvatsarI parAvartane laIne) comAsI caudaze ja Acarita thaI. nahitara Agamokta pUnamane divase ja hatI. te pramANeno pATha vidyamAna hovA chatAM paNa koIka pratomAM tavA 1 masiniTa A padane sthAne vizvamAna varI garimALa evo pATha joIne 'pUrve pUnamanI paphikha hatI tevA prakAranI ubhI thatI zaMkA paNa dUra karI jANavI. pravacanane viSe pUrvAparanA saMbaMdhanI paryAlocanA karIne ja vicAraNA karavI yuktiyukta che. AgamamAM kahyuM che ke pUrvAparejI pUrva ane apara = AgaLa ane pAchalano vicAra karavApUrvaka sUtrane prakAzavuM. ane ema vacananuM pAtaMtrapaNuM e dharmArthInuM cihna-liMga che. ane te paryAlocanA A pramANesaraDha gAmamuLa punA e pramANenuM je pada che. te zAstranI sAthe saMgata karAvAtuM chatuM AgamanI aMdara "comAsI pUnamane hatI' e pramANe prApta thAya che.' je pUrve jaNAvAI gayuM che. vaLI caturthatapa= upavAsa-caityaparipATI Adi kRtyothI viziSTa evI pUnamanuM grahaNa koIpaNa AgamamAM prApta thatuM nahi hovAthI tathA pavivazALa vaDalI gArigALa e pramANenuM je vAkya che te vAkya saha sAmuni puLinA e padanI sAthe "agnivaDe karIne siMcana kara' enI jema asaMgata ja thAya che. tethI karIne taLa umpAsIyA vaDalI gAriyaLa e pramANeno je jUnI pratono pATha che te svabhAvasiddha ja che. ane yuktiyukta ja che. kAraNake pUnamanI je comAsI hatI te siddhAMtasiddha ja
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 kupakSakauzikasahastrakiraNonuvAda che. ane tevuM siddhAMtasiddhapaNuM 'tA rohiM" evI valyamANa je gAthA kahevAze tenI vyAkhyAmAM bIjA aMga-sUtranI saMmati ApavA pUrvaka AgaLa batAvAze. vaLI sAmuttAna mA e pada jo pUrNimA pAlikAnA abhiprAya karIne pramANa karavAmAM Ave to eka pUnamathI bIjI pUnama mahine Ave to tyAM "mAsika' zabda vAparavo joIe, pAkSika zabda na vaparAya. eTale vistArathI saryuM | gAthArtha-63 / have anaMtaramAM kahelI gAthAmAM uttarArdhathI je kAMI kahyuM che tenuM tAtparya jaNAve che athavA to tAjetaramAM kahevAyelI be gAthAno nicoDa jaNAve che. teNaM cauddasIe, pakkhiasaddeNa hoi pjaao| na puNo puNNimadivase, tavapamuhaM pakkhiaM kajaM // 64 // - je kAraNavaDe karIne pAkSika kRtyathI viziSTa evI caudaza" AgamamAM kahelI che. athavA je be gAthAmAM kahelI saMmatinA prakAra vaDe karIne "pAkSika' ane "caturdazI" e banne zabdonI paryAyavAcitA jaNAvI. te kAraNe karIne pAkSika zabdavaDe karIne caturdazIno paryAya jANavo; nahi ke pUnamanA divase tapa Adi pAkSikakRtya karavuM' tevuM AgamamAM jaNAvyuM nathI, te kAraNe karIne pUnamanA divasamAM pAkSika zabdano paryAya na thAya, e pramANeno saMbaMdha jANavo | gAthArtha-64 | - have pUnamIyAnA raMge raMgAyelo AtmA zaMkA kare che ke aha sAvayaahigAre, caupavvImajjhagatti kaauunnN| kappijjai niameNaM, tavapamuho pakkhio'vi vihii||65|| ane have "zrAvakanA adhikAramAM catuSkarvInI aMdara pUnama kahelI che. tethI karIne nahi kahelA evA tapa Adi pAkSika kRtyo niyame karIne pUrNimAmAM kahyuM che e pramANe pUrvapakSa che. have uttarapakSamAM jaNAve che ke "udaramAM rahelA putranI AzAe keDamAM rahelAM putrane kUvAmAM nAMkhI de." e nyAyane prApta thayelo ane pUrNimApakSe raMgAyelA, AtmAe zaMkA karI! kAraNa ke pAlikakRtya viziSTa evI ane siddhAMtamAM kahelI evI caudazane choDIne tevA prakAranI pUrNimA thaze. e pramANe kalpanAmAM tatpara banyo che. || gAthArtha-65 II have pUrNimApakSI AtmAno je pUrvapakSa che tene atiprasaMga dvArA dUSaNa ApatAM jaNAve che ke- - tA caudasi tavajutto, chaTo vutto'pi kiM na pkkhtvo| jaha caudasi tava jutto, caumAsadiNaMpi chtttthtvo||66|| jo te pUrve kahyuM che te pramANe hoya to caturdazIno upavAsa tapayukta evo pAkSikatapa paNa ho ema kahIne be upavAsavALo arthAt chaDhatapa kema na kahyo? e vAta para daSTAMta Ape che. jema
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 189 caudaza pAlikatapayukta che. chatAM paNa comAsIne divase chakretapa kahyo che ke nahiM? ema vaLI je "catuSkarvI kahI che te zrAvakadharmane AzrIne ja kahelI che sAdhudharmane AzrIne to (be) AThama ane (be) caudaza ja kahelI che. ane pAkSika parva to zrAvaka ane sAdhu ema bannene sAdhAraNa rIte kaheluM che. e pramANe vicAra karatAM pAkSikapaNAvaDe karIne caudaza ja siddha thAya che. "catuSkarvInI aMdara rahelI je pUrNimA.' ityAdi vicAraNA to tArA gaLe ja pAdukA=mojaDIkalpa che. | gAthArtha-66 . have pharI pAchI pUnamIyAnI zaMkA jaNAve che. aha caumAsagadivasA, panarasadivasehiM pkkhipddikmnnN| teNavi puNNima divase, pakkhiakajaMpi juttijuaN||67|| have caumAsI pratikramaNathI pAkSika pratikramaNa paMdara divase thAya che. te kAraNe karIne pUnamanA divase pAkSika pratikramaNa karavuM yuktiyukta che. // gAthArtha-67 II have A vAtane atiprasaMga dvArA dUSaNa ApatAM jaNAve che. jai evaM saMvaccharia-paDikkamaNAu pkkhpddikkmnnN| panarasa diNehiM juttaM, pattaM tA paMcamI pkkho||6|| jo tArI kahelI yuktie cAlIe to saMvatsarI pratikramaNa pachI paMdara divase ja pAkSika pratikramaNayukta che ane ethI karIne (bhAdaravA vadI):: pAMcamane divase pAkSika pratikramaNa Avaze. kAraNake caumAsI ane saMvatsarImAM yuktinuM tulyapaNuM hovAthI. // gAthArtha-68 have bIjI yukti jaNAve che. jai pakkhiaMpi puNNima, amAvasA ya tti tihidugaM hujaa| tA tuha nAmapi imaM, pakkhe pakkhe havai bhinnaM // 66 // jo pAkSika, pUnama ane amAvasyA e bane divase thAya to pakSe pakSe tArA nAmanI bhinnatA thAze. eTale ke-pUname pakhI karatAM tuM "punamIyo' ane amAse paphakhI karatAM te "amAsIyo' ema kahevAze, je vAta AgaLanI gAthAmAM jaNAvAze. | gAthArtha-69 II have pakSe pakSe nAmanI bhinnatA kevI rIte? sia pakkhe puNNimio, kaNhe maavaasiott'vrnaamaa| aNNaha tuha nAmaMmi a, aliaM taha pakkhi abhihaanne||70|| zuklapakSamAM tuM pINaIyaka eTale pUrNimAnA divase pAkSikanuM kRtya karAtuM hovAthI tuM
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 % kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda pauNarmIyakakahevAya che ane amAsanA divase pAkSikanuM kRtya karato hovAthI "amAvAsTika' kahevAze. kAraNa ke te amAsane divase pAkSikanuM kRtya karavApaNuM hovAthI. ane jo e pramANe tArA pakSanA be nAma nahi kare to tAruM pUnamIyAnAmanuM mRSAbhASIpaNuM thaze. pAkSika parvanuM pAtaMtryavaDe karIne ja tArA matanuM nAma tane-saMmata hovAthI. nahitara huM pauSTramIyaka chuM' e pramANe tAre jAhera bolavuM nahi. eno bhAva e che ke-kRSNapakSanI amAvasyAnA divase pAkSika karavA chatAM "huM pUnamanA divase pAkSika karuM chuM' tethI karIne huM paurNamayaka kahevAuM chuM' e pramANe bolato tuM tArA nAmanAM ane pAkSika parvanA nAmamAM Ama banne rIte paNa mRtAbhASI thAya che. gAthArtha-70 || have sUtranI vyAkhyA karavAmAM paNa pAkSika zabda vaDe karIne caudaza e pramANe vyAkhyA karelI che te batAve che. jaha pakkhiapajAo, caudasisaddeNa desio'vi thaa| na ya puNNimasadde vA, dasAicuNNippamuha sme||71|| jevI rIte pAkSikano paryAya caturdazI zabda vaDe batAvAyo dekhAya che tevI rIte pUrNimA zabdavaDe karIne pAkSika paryAya kahelo hoya evuM koIpaNa ThekANe dekhAtuM nathI. te A pramANe. vivaza podA samapittA e sUtranI cUrNimAM "vizvayaM pavivameva, pavizva posado vizvakaposado. vAusisanI vA, samApirANe" e pramANe dazAzrutaskaMdhanI cUrNinA pahelA vyAkhyAnamAM jaNAvela che. pAkSika te pAkSika ja, pAkSikamAM je pauSadha te pakhi pauSadha, A pauSadha caturdazI aSTamIne viSe samAdhi prApta AtmAe karavo. A cUrNinA vacanamAM je paheluM vyAkhyAna karyuM temAM pAkSika e ja pAkSika e pramANe avadhAraNapUrvakanA vAyavaDe karIne kevala caturdazInuM ja grahaNa karyuM che. ane bIjA padanI vyAkhyAvaDe karIne pAkSika' pada aSTamInuM paNa upalakSaka che. e abhiprAya karIne garI-vAlI e pramANe kahIne aSTamIthI saMyukta evI caudaza ja grahaNa karelI jANavI. ema na karIe to je vyAkhyA che tenA vyApeya padanI sUtramAM prApti nahiM hovAthI bIjA padanuM vyAkhyAna kareluM che te nirarthaka thAya. tArA abhiprAyavaDe karIne pAkSika zabdanuM varNana aSTamI ke caturdazI saMbhavatI nathI. tethI karIne paheluM vyAkhyAna je karela te phakta caturdazInA abhiprAyavAnuM jANavuM. jo ema na hoya to paryAyAntara karyA sivAya evakAranuM grahaNa karavuM asaMbhavita hovAthI ane vyAkhyAnano asaMbhava hovAthI : koIpaNa sUtravyAkhyAtA evo nathI ke ghaTa zabdane ghaTa e pramANe bolatI vyAkhyAtApaNAne pAmato hoya ane bIjA vyAkhyAnanI aMdara aSTamI upalakSita caturdazI grahaNa karI che. te have kahevAtI sUyagaDAMgasUtranI vRttirUpa dIvo hAthamAM dhAraNa karIne ja dazAcUrNi jovI joIe. tArA abhiprAya vaDe karIne to bIjuM vyAkhyAna, samI ghasI ne badale gaddamI pArasInuM ghaTatuM che tevuM to ahiM kahyuM
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 nathI. te AMkho baMdha karIne vicAravA jevuM che. Adi zabdathI vyavahAra sUtranI vRtti paNa jANavI. jevI rIte vijANaM. parivADI pavve pavve ya diMti AyariA / mAsaddha mAsieNaM, pavvaM puNa hoi majjhaM tu // 1 // AcArya bhagavaMto parve parve eTaleke-parvanA divase vidyAnI paripATI Ape che. eTaleke vidyAonuM parivartana kare che. have parva kone kahevuM? te kahe che. mAsa ane ardhA mahinA vaccenuM parva kahevAya che. A ja vAtane kahe che ke pavavasa 1 aTThamI vastu. pakSanuM ardhuM AThama, mAsanuM ardhuM pikSa parva jANavuM. tevI rIte caMdra ane sUryanuM grahaNa e paNa parva jANavuM. temAM prAyaH karIne vidyAsAdhanAnA upacArano saMbhava hovAthI. (vya.vR.u-6) A AThama-caudaza ane temAM caudazamAM paNa ahiM vRttikA2e kRSNa pakSanI caudaza jaNAvIne tene vidyAsAdhananI adhikAravALI hovAthI ema vyAkhyA karI che. e pramANe vyavahAravRttinA chaThThA uddezAmAM kaheluM che. 191 ahiMyA vRttikAra bhagavaMtavaDe karIne 'kRSNapakSanI caudaza' e pramANe je vyAkhyA karI che te vidyA sAdhanano adhikAra hovAthI. anyathA to sAmAnyathI caudaza ja. A pramANenI vyAkhyA, bIjA graMthonI saMmatithI paNa temaja dazya thatuM hovAthI. A pramANenI badhI vAta khAnagImAM besI vicAravI. || gAthArtha-71 || have bIjI yukti jaNAve che. cAudasamuddiTTha puNNamAsiNisu pamuhajiNavayaNaM / naya katthavi cAuddasi aTThami pakkhipamUhavayaNaM // 72 // artha :-caturdazI, AThama, amAvAsyA, pUrNimAne viSe' e pramANe jinavacana che. paNa 'caudaza, AThama, pAkSika' evuM koI paNa sthaLe kahyuM nathI. " bahUhiM sIlavvayaguNaveramaNa paJcakkhANa posahovavAsehi cAuddasamuddidvapuNNamAsiNIsu paDipuNNaM posahaM samAM anupAnemALA" ghaNAM prakAranAM sadAcAra, vrata, guNaviramaNa, pratyAkhyAna ane pauSadha upavAsavaDe karIne AThama-caudaza-pUnama-amAvAsyAnA divase samyak prakAre pratipUrNa pauSadhanuM pAlana karato'' ityAdi zrI bhagavatI sUtra AdimAM raheluM jinezvara bhagavaMtanuM vacana jaNAya che. A gAthA cADasamuddika LimAsILIsu enA sthAne koI ThekANe paNa vizvasu e pramANenuM vacana joyuM ke sAMbhaLyuM nathI. / / gAthArtha-72 // A pATha ApavAthI zuM vAta phalita thAya che te jaNAve che. jamhA dosaddehiM, dunni tihIo jiNiMdabhaNiAo / tamhA . caudasi pakkhiasakkhI levo'vi sUagaDe // 73 // .
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19ra kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda je kAraNathI, be zabdavaDe be tithi jinezvara bhagavaMte jaNAvI. ane uddiSTa, pUrNimA zabdavaDe karIne amAvAsyA-pUrNimArUpI be tithi jANavI. arthAt gaNI vAlI; e be zabdothI caudasa AThama udri puna; e padathI pUnama ane amAsa jANavI. ane pUnama tathA amAsa e pAkSika thatuM nathI. ethI karIne ja caudaze je pAkSika-paphikha che. ane A arthamAM sAkSI tarIke sUtrakRtAMga sUtramAM lepa nAmano zrAvaka paNa che. kAraNa ke te ja be zabdovaDe karIne pAkSika sivAyanI tithio grahaNa karelI che. te A pramANe. se NaM levae gAhAvaI samaNovAsae ahigayajIvAjIve tti| - te sUtranI vRtti A pramANe. "te lepa zrAvaka, AThama-caudaza Adi tithine viSe temaja udiSTa zabdathI mahA kalyANaka saMbaMdhIpaNAe karIne puNyatithi tarIke prakhyAta evI amAsa ane comAsI saMbaMdhInI traNa pUnamane viSe evA prakAranA dharmadivasanI aMdara sArI rIte pUrNa evA prakAranA vrata abhigraharUpa evo je pauSadha te paNa paripUrNa. eTale cAre prakAranA AhArAdinA temaja zarIrasatkAra, abrahmatyAga ane vyApArano tyAga karavApUrvakanA pauSadhanuM pAlana karato saMpUrNa zrAvakadharmanuM AcaraNa kare che." A pramANe sUyagaDAMga sUtranA bIjA zrutaskaMdhanA 7mA adhyayanamAM lepa zrAvakanA adhikAramAM jaNAvela che. | gAthArtha-73 . have banne zabdovaDe karIne pAkSikapaNA vaDe abhimata tithinuM grahaNa karavAmAM zuM doSa che? evA prakAranI jANavAnI jijJAsAmAM sUtranI gatibhaMga lakSaNa nAmano doSa jaNAve che. suttami egaattho No jutto Nega sddvynnijjo| appaggaMthamahatthaM suttaM japaMti jeNa jinnaa||74|| sUtranI aMdara eka artha eTale pAkSikAdi lakSaNavALo je che te udiSTa, pUrNimA Adi zabdo vaDe karIne aneka zabdano vAcaka banAvavo yukta nathI. kAraNa ke sUtra evI rIte hoya che ke-alpagraMthavALuM ane mahAarthavALuM hoya che. evuM jinezvara bhagavaMto bole che. arthAt zabdavaDe alpa, to paNa arthathI gaMbhIra hoya che. AgamamAM kahyuM che ke appaggaMthamahatthaM-battIsAdosavirahiaM jaM c| navauMytta sutta, madira zudi NaM (rU-ssc) alpa zabdo ane mahAarthathI bharapUra, batrIsa doSathIrahita ane ATha guNathI sahita lakSaNayukta hoya te sUtra jANavuM. temAM 3ra-doSo A pramANenA aliamuvaghAyajaNayaM, niratthayamavatthayaM chalaM duhilN| nissAramahiamUNaM puNaruttaM vAhayamajuttaM // kamabhiNNa vayaNabhiNNaM, vibhattibhinnaM ca liMgabhinnaM / aNabhihiamapayameva ya sahAvahINaM vavahi c||2|| '
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 'kAlajaicchavidoso, samayaviruddhaM ca vayaNamittaM ca / atyAvattIvoso, nego gasanAsavoso apA uvamArUvagadoso niddesapayattha'saMdhidoso a / ee attadosA, battIsaM huMti nAyavvA // 4 // alika-juduM, upaghAtajanaka, nirarthaka-avyaktachalavALuM-duHkhe karIne samajAya tevuM-nissAraadhika-nyUna-punarukta-vAhya-ayukta-kramabhinna-vacanabhinna-vibhaktibhinna - liMgabhinna-anabhihitaapada-svabhAvahIna-vyavahita=AMtarAvALuM - kAlavyatirikta doSavAluM-yatheccha-samayaviruddha-vacanamAtraavidveSa-arthapattidoSavAluM-asamAsadoSavAnuM-upamArupakadoSavALuM-nirdeza-padArtharahitanuM asaMdhi doSa A pramANe sUtranA 32 doSo jANavA. ( 3-881-2-3-4) anuyogadvAravRtti (3-881-882-883-884) tevI rIte bRhatkalpabhASya pIThikAnI aMdara ATha guNa kahyAM che te A pramANe niddosaM sAravaMtaM ca, heujuttamalaMkiaM / vaLIgaM sovayAra haiM, mitraM mahumeva cA kalpabhASyanI pIThikAmAM kahela che ke pra. 5. 25 193 'nirdoSa sArayukta, hetuyukta, alaMkRta, upanIta, sopacAra, mita, ane madhura AvA prakAranA sUtranA lakSaNathI yukta evuM' je sUtra, aneka zabdovaDe karIne eka artha vAcyamAM saMbhavatAM nathI. balke alpa artha ane mahAvistArArtha evA lakSaNavALA sUtrathI viparItapaNuM hovAthI. tethI karIne amAvasyA ane pUrNimA zabda vaDe karIne pAkSikanuM vAcyapaNuM jaNAvavuM. tenI apekSAe to eka ja pAkSika zabda vaDe karIne pAkSika jaNAvavuM vadhAre yukta che. Ano bhAva e che ke pUrNimA ane amAvAsyA banne jo pAkSika tithi thatI hoya to sUtrakAra athavA gaNadhara, badhe sthaLe kaho ke na kaho; paraMtu koIka ThekANe pAkSika zabdano prayoga, pUrNimA amAvAsyA mATe karyo hota. ane tevI ja rIte karIne A lepa zrAvakanA adhikAramAM cavasamuddipugimAsinIsu nA sthAne casakramivivastu ityAdi kahyuM hota. evuM to koIpaNa ThekANe kIdhuM nathI. ane ethI karIne pUrNimA amAvAsyA e baMne pAkSika nathI. have ahiM prazna kare che ke jema ahiMyA pakSa zabda nathI kIdho to jyAM caudaza zabda che tyAM pAkSika ema kema nathI kIdhuM? ema jo prazna karato hoya to kahIe chIe ke pAkSika ane caturdazI A baMne zabda, eka bIjAnA paryAya vAcaka rUpe hovAthI. ekaja svarUpavALA hovAthI. ane ethI karIne banne eka zabdano eTaleke-caturdazI athavA pAkSika evA zabdanA vAcyavaDe karIne Apattino saMbhava nathI. / / gAthArtha-74 || have prAyeH karIne sukhe avabodha thAya tevI yukti jaNAve che.
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 4 kupakSakauzikasahasrakiraNAnuvAda cauddasipakkhiatitthaM, acchinnaM ajja jAva vaTTei / jaM tassa mUlamaNNaM, pavaTThao natthi. titthayarA // 7 // - caudazamAM paphikha arthAta pAkSika karyo che tyAM tIrtha che arthAta caturdazI pAkSika te AzrIne Aja sudhI avicchinna tIrtha raheluM che. paraMtu vacamAM vaccamAM tUTI gayuM hoya ane koIe sAMbu hoya tevuM banyuM nathI. Ama hovAthI caturdazI-pAkSika jenuM mUla che evuM tIrthanA pravartaka tIrthakara sivAya bIjo koI nathI. ane ethI karIne tIrthaMkare ja caturdazInuM pAkSika pravartAvyuM che. A vAta anAdi siddha che. ema upadezavuM. | gAthArtha-75 / have pUrNimA pAkSikanuM paNa mUla tIrthakara thaze. e pramANenI pArakAnI AzaMkAne dUra karavA mATe gAthA kahe che. puNNima pakkhiamUlaM, caMdappahasanio tuhaMpi mo| liMgaM pakkhiasattari, muNicaMdakayA tytttthaae||76|| pUrNimAe pakRikha karavAnuM mUla caMdraprabhAcArya che. e vAta to tane paNa saMmata che. kAraNake tArA paurNamayake ja karelI kSetrasamAsanI saMskRta vRttimAM jaNAveluM che ke "durvAdarUpI hAthIone viSe aMkUza samAna-samayanA jANakAra, paMDitonI zreNInA mastakanA AbhUSaNa samAna evA caMdraprabhAcArya nAmanA bhagavaMte pUrNimA prakaTa karI." ema jaNAvela che. temaja pUrNimAnA anurAgI evA graMthakAre banAvela amama svAmIcaritramAM, tevI ja rIte zatapadIkAre paNa "bRhatnacchamAMthI nIkaLelA caMdraprabhAcAryathI ja pUrNimApakSanI utpatti' jaNAvI che. ane tenAthI amArI utpatti thaI che! tethI karIne te caMdraprabhAcAryanA pratibodha mATe ja temanA gurubhAI municaMdrasUrijI mahArAje pAkSika saptati banAvI che. jo te pUrNimAnuM mUla caMdraprabhAcArya na hota to te caMdraprabhAcAryanA pratibodha mATe muni caMdrasUrimahArAjane pAkSika saptatikA banAvavI na paData. | gAthArtha-76 / have pUrNimAmUlaka caMdraprabhAcArya ja che tene mATe bIjI yukti jaNAve che. caudasipakkhA puNNimapakkho iha niggaotti vikkhAyaM / puNNimapakkhA caudasi pakkho'pi na vynngNdho'vi||77|| jevI rIte caudazamAMthI pUrNimApakSa nIkalyo te vAta prakhyAta che kAraNa ke - vaDagacchAo puNNima, puNNimao sddddhpunnnnimNclyaa| dohi vi Agama nAmA, kuccayarA kharayaro jaao||1|| vaDagacchamAMthI paurNamayaka nIlyo. ane parNamayakamAMthI sAIpUnamIyo ane aMcalIyo
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 ~> 195 nIkalyo. ane te bannemAMthI Agamika nAmano pakSa nIkaLyo ane kUryatara-eTale jinadattamAMthI kharatara thayo.'' A pramANeno vRddhasaMpradAya hovAthI 'caudazamAMthI pUnamIyo' nIkalyo e vAta sarvajanone pratIta che. tevI rIte pUnamapakSamAMthI caturdazIpakSa paNa nIkalyo che, e rItanI vAta koIpaNa ThekANe prasiddha nathI. A yukti sukhe bodha thAya te mATe jaNAvI. // gAthArtha-77 // have A pramANe hoya chate pUrNimA pakSe zuM siddha thAya che? te jaNAve che. tamhA puNNima pakkhe, chinnaM titthaM havijja niameNaM / ' evaM sesamaesuvi, bhAvijjA suhumabuddhI // 78 // je kAraNe karIne caturdazIpakSamAMthI pUnamIyo pakSa nIkalyo che. te kAraNane laIne pUnamIyApakSamAM nizce karIne tIrtha nAza pAmyuM che. A kahevAno bhAva e che ke mahAvIrasvAmIthI ane vikalpe karIne kAlakasUri AdithI mAMDIne caMdraprabhAcArya thayA tyAM sudhI caturdazImAM ja tIrtha hatuM. ane te tIrtha, pUrNimA pAkSikamAM nahotuM ja ane tethI karIne tArA matamAM tIrthano viccheda prApta thAya che. have jo 'te vakhate te tIrtha hatuM ja' to caturdazI tIrtha vidyamAna hoye chate pUrNimApakSanI tIrtha bAhyatA vagara prayatne siddha thAya che. kAraNa ke tIrtha vicchinna nahi thaye chate te tIrthane asaMmata evI prarUpaNA karavAthI tIrthabAhyapaNuM nizcaye gaNAya. ane A ja prakAre karIne bAkInA kharatarathI mAMDIne pArzvacaMdra sudhInA matomAM tIrtha viccheda thayeluM jANavuM. kAraNa ke te te matapravartakonA abhiprAye karIne potapotAne saMmata evA puruSoe tIrtha pravartAveluM hovAthI tIrthaMkarathI mAMDIne temAM avicchinnatA saMbhavatI nathI. / / gAthArtha-78 // have bhAgatA aparAdhIne ghAsanA taNakhalAnA AvaraNa tulya evI yuktine dUra karavA mATe jaNAve che. joisakaraMDapamuhe, paDivAikemA tihINa NAmAuM / tatto pasiddha pakkhia - pavvanimittaM jiNuttAI // 76 // jyotiSu karaMDaka-caMdraprajJapti Adi graMthomAM pratipadAne AgaLa karIne kramavAra je tithionA nAmo ApelA che. tethI karIne jaina pravacanane viSe prasiddha evuM pAkSika parva nimitte eTale ke caturthatapa=upavAsa karavA pUrvakanuM pravacanaprasiddha pAkSikaparvanA parijJAna mATe jinezvara bhagavaMte e tithinA nAmo kahelA che. A vAtano bhAvArtha A che. pADavai biiya taiA, cautthI taha paMcamI a chaTThI a / sattami aTThami navamI dasamI ikkArasI ceva // 1 //
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda bArasi tesi cAuddasIa, nidvavaNiAu pnnrsii| kiNhaMmi a juhaMmi a, eAo tihI muNeavvA // 2 // ekama, bIja, trIja, cotha, pAMcama, chaThTha, sAtama, AThama, noma, dazama, agIyArasa, bArasa, terasa, caudaza, pUnama, zuklapakSamAM ane kRSNapakSamAM ekama, bIja, trIja, cotha, pAMcama, chaThTha, sAtama, AThama, noma, dazama, agIyArasa, bArasa, terasa, caudaza ane amAsa. tevI rIte caMdraprajJaptinA dazamAM tathA caudamA prAbhUtakamAM kahyuM che ke tA kahaM te divasANaM NAmadhejA AhitAti vadejA ? tA egamegassa NaM pakkhassa patrarasa divasA panattA, taMjahA paDivayadivase jAva pannarasIdivase tA etesiNaM pannarasa nAmadhejA taM jahA puvvaMgasiddhe 1 maNorame 2 maNohare 3 jasabhadde 4 jasodhare 5 sabakAmasamiddhe 6 iMde 7 muddhAbhisitte 8 somaNase 6 dhaNaMjae 10 atthasiddhe 11 abhijAte 12 accAsaNe 13 sataMjae 14 aggivesovasame 15 divasANaM nAmadhijAiM // tA kahaM te rAIo Ahijjati vadejA ? tA egamegassa NaM pakkhassa paNNarassai rAI taMjahA paDivArAI 1 viuArAI 2 jAva paNNarasIrAI 15 tA eesiM NaM pannasaNhaM rAINaM paNNarasa nAmadhejA paM0 taM0 uttamA 1 suNavattA 2 elAvaccA 3 jasodharA 4 somaNasA 5 sirisaMbhUtA 6 vijatA 7 vejayaMtI 8 jayaMtI 6 aparAjitA 10 icchA 11 samAhArA 12 te 13 abhineA 14 devANaMdA=niratA 15 rayaNInAmadhenjAiM ti' zrI candraprajJaptI, evaM suuryprjnyptaavpi| artha-"he bhagavaMta! te divaso kyA nAme bolAya che? tethI karIne eka eka pakhavADIyAmAM paMdara paMdara divaso kahelAM che-te A pramANe -pratipadathI mAMDIne pUnama sudhInA divasonA nAmo A pramANe-pUrvAga siddha, manorama, manohara, yazobhadra, yazodhara, sarvakAmasamRddha, Indra, mUrdhAbhiSikta, somanasa, dhanaMjaya, arthasiddha, abhijIta, atyAsana, zataMjaya, agnivezopazama : te rAtrio keTalI ane kyA nAme jaNAvI che? te A pramANe pratipadArAtri, dvitIyArAtri yAvata paMcadazI rAtrI: A paMdara rAtrinA nAmo A pramANe che-uttamA, sunakSatrA, elApatyA, yazodharA, somanasA, zrIsaMbhUtA, vijayA, vaijayaMtI, jayaMtI, aparAjitA, icchA samAhArA, tejA, abhinetA, devAnaMdA-niratA : Ama paMdara rAtrInAM nAmo. caMdraprajJaptimAM jaNAvyA che. e pramANe sUrya prajJaptimAM paNa jaNAvela che. ( A pramANe Agamone viSe krame karIne je nAmo kahelA che tene saMmati tarIke ubhA karI pakSane aMte thayeluM te pAkSika' e pramANe vyutpatti karIne pUname paphikha' e pramANe caMdraprabhAcAryano je vANI vilAsa che. te vANIvilAsa, dhAvavAnI icchAvAlo bALaka mAtAne choDIne pitAne dhAve te ceSTAnI jema vidvAnone upahAsanuM pAtra thAya che. kAraNa ke mAtAnA stananI sarakhuM caturthatapa-upavAsAdi pAkSikakAryathI viziSTa evI caudazane jaNAvanAra evA pUrve kahelA AgamasamUhane ane AgamabhUta evA tIrthane choDIne stanapAnanI AzAne pUravAne bakarInA gaLAmAM AMcala jevA jyotiSazAstrane anugata phakta tithinA kramane
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 197 jaNAvanAra evA-jayotiSa karaMDaka Adi graMtha tarapha doDe che! tethI karIne he caMdraprabhAcArya! jyotikarajkanA tithikramanuM AlaMbana laIne paMcadazImAM pAkSika evI tArI ziyALa kadAzAne choDI devI joIe. // gAthArtha-79 II to have jayotikaraMDakamAM tithikrama zA mATe lIdho? te mATe kahe che ke kiM tiha joisasatthe, aNAisiddho tihikkamo evaM / teNiva naMde1 bhadde2 jae-a-i-tucche a 4-punnnntti-5-||50|| paraMtu A jagatane viSe laukika evA ratnamAlA Adi jyotiSazAstromAM ane caMdraprajJapti A lokottarazAstramAM pUrve jaNAvelA pratipadAnA kramavaDe karIne je paripATI krama jaNAvAyo che, te anAdi siddha che. ane ema hovAthI ja niMdA, bhadrA, jyA, riktA, pUrNA ItyAdi krama lAlAgheMTAnyAye karIne ahiM paNa joDavo. temAM laukika zAstramAM naMdA, bhadrA, jayA, riktA ane pUrNA zukalapakSamAM hIna, madhyama ane uttama; kRSNapakSamAM ulTI rIte uttama, madhyama ane hIna ema traNa AvRtti jANavI ane lokottara zAstrane viSe - ... tA kahaM te tihI Ahiteti vadejA ? tattha khalu imA duvihA tihI paNNattA, taM jahA-divasatihI rAitihIa, tA kahaM te divasatihI Ahiteti vadejA ? tA egamegassa pakkhassa paNNarassa divasatihI paNNattA taM jahA naMde 1 bhadde 2 jae 3 tucche 4 puNNe 5 pakkhassa paMcamI, puNaravi naMde 6 bhadde 7 jae 7 tucche 6 puNNe 10 pakkhassa dasamI, puNaravi naMde 11 bhadde 12 jae 13 tucche 14 puNNe 15 pakkhassa paNNarasI evaM tiguNA tihI sabvesiM divasANaM // kahaM te rAItihI AhitAti vadejA ? tA egamegassa NaM pakkhassa paNNarasa rAItihI paM0taM uggavatI 1 bhogavatI 2 jasavatI 3 savvadRsiddhA 4 suhaNAmA 5 puNaravi uggavatI 6 bhogavatI 7 jasavatI 8 savaThThasiddhA 6 suhaNAmA 10 puNaravi-uggavatI 11 bhogavatI 12 jasavatI 13 savaTThasiddhA 14 suhaNAmA 15 evaM tiguNA eA tihIu savvAsiM raatiinnN|| he bhagavaMta te tithio kaI rIte kahevAya che? e praznanA javAbamAM jaNAve che ke-be prakAranI tithio kahelI che. te A pramANe :-divasa tithi ane rAtritithi; tevI divasa tithi paMdara kaI kahelI che? ekapakSamAM 15 tithio A pramANe-naMdA, bhadrA, jayA, tucchA, pUrNa pakSanI pAMcama, pharI eja krame pakSanI dazamI tithi, vaLI e ja krame pakSanI paMdaramI tithi pUnamaH A pramANe traNa AvRtti divasonI jANavI. have rAtrinI tithio kaI kaI che? to eka eka pakhavADIyAnI rAtrinA paMdara nAmo A pramANe kahelA che. ugyavatI, bhogavatI, yazasvatI, siddhA ane zubha pAMcama sudhI : vaLI pAchA e ja krame pAMca rAtri dazamI sudhI, vaLI pAcho e ja kramapaMdaramI rAtrinI tithi sudhIno krama : A pramANe caMdraprajJaptinA dazamA ane paMdaramAM prAbhRtamAM kaheluM che. e pramANe sUryaprajJaptinA
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 - pakSakauzikasahasrakiraNAnuvAda 43mAM pAne A ja pATha che. ane ethI ja karIne laukika ane lokottarane viSe TippaNAnI vyavahApravRtti paNa ekama Adi tithinA kramavaDe ja che. sAMpratakAle jaina TippaNa vichinna thaye chate laukika TippaNanI pravRtti ja tenI sAkSI rUpe che. tethI karIne pratipadA AdinI tithino krama, eTale pabinA vicAramAM akiMcitkara ja jANavo. / / gAthArtha-80 // pUrve jaNAvelI yuktivaDe zuM phala prApta thAya che? te jaNAve che. teNaM pakkhassaMto paNNassI tattha pakkhapaDikamaNaM / juttaMti maivigappo, miuvva siMhAu saMtasio // 81 // je kAraNavaDe karIne jyotiSu karaMDaka AdinI aMdara je tithikrama jaNAvAyo che. te krama, pAkSika-pakSinI vicAraNAmAM upayogI nathI. te kAraNavaDe karIne '"pakSanA aMte pUnama ane pUnamamAM ja pakSi pratikramaNa yukta che.'' evA caMdraprabhAcAryanA kuvikalpane siMhathI haraNIyAnI jema trAsita karyo. vaLI je 'aMto pavaravasa' e pramANenA pAkSikasUtranA padanuM AlaMbana laIne jeo pakSane aMte pUrNimA ane te pUrNimAmAM pAkSika pratikramaNa yukta che.'' evuM je bole che te teonuM moTuM ajJAna jANavuM.. kAraNa tyAM je aMta zabda che te madhya arthano vAcaka che. tethI karIne pakSanA madhyamAM vAcanAdi viSayamAM je kAMI avagha=doSavAluM hoya te AlocI levuM' te pramANe kaheluM che. jo e pramANe na hoya to pUnama ane ekamanI vacce je kAMI pApa lAgeluM hoya tenI ja AlocanA karavAnuM thAya. nahiM ke paMdara divasa saMbaMdhInA pAponI AlocanA karavAnuM thAya!! | gAthArtha-81 || have caMdraprajJapti AdinA anusAre pAkSikanI kalpanA karavAmAM bIjuM dUSaNa jaNAve che. kiMciha pakkhassaMto, devasio rAio va tubbha mae / duhao tuha galapAso, duNhaM paMto viAle'vi // 82 // kiMca zabdano prayoga je che te bIjuM dUSaNa pragaTa karavA mATe samajavuM. vaLI caMdraprajJapti AdinA anusAre pakSano aMta, daivasika ke rAtrika tane kaI vAte saMmata che? banne rIte tArA gaLe phAMso AvavAno che. je kAraNathI banne daivasika ane rAtrika te banneno aMta vikAle paNa eTale madhyAhna AdimAM paNa thAya. A vAtano bhAvArtha e che ke-he caMdraprabhAcArya! jaina pravacana viSe be prakAranuM pakhavADIyuM kaheluM che. te 1 pUrvAMga siddha 2 manorama Adi pUrve kahelA prakAravAlo daisika pakSa ane uttamAsunakSatrA Adi pUrve jaNAvelo rAtripakSa A be prakAre pakSo jaNAvelA che. te be pakSamAMthI tane daivasika pakSa mAnya che ke rAtrika pakSa mAnya che ke banne mAnya? jo tuM daivasika pakSa svIkArato ho to rAtrikapakSe tAruM zuM bagADyuM che? AgamamAM bannenuM sAmAnyapaNe vidhAna hovAthI rAtrikapakSane choDI
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 199 daIne devasika svIkAre che. e pramANe jo rAtrika pakSa svIkArato hoto devasika pakSe tAruM zuM bagADyuM? ItyAdi jANI levuM. . have jo banne vAta kabUla rAkhatA ho to pAkSika pratikramaNane viSe paNa te banneno tAre svIkAra karavo paDaze. divasika ane rAtrikano svIkAra karavo paDaze) ane ema svIkAra karavA jatAM tAre eka ja divasamAM banne pakhavADIyAnI Apatti Avaze. ane eka paphikha pratikramaNa karavAmAM banne pakSanA paphikha paDikkamaNAnI Apatti vaDe karIne pravacananI maryAdAno bhaMga ja thAya che. vaLI caMdraprajJapti AdinA anusAra karIne pAkSikapaNAnA svIkAramAM TIppaNA AdinA avalokanavaDe karIne kyAreka savAre, kyAreka madhyAnhe, kyAreka sAyaMkAle, divasano, rAtrikano ke pAkSikano aMta hovAthI pAkSika pratikramaNa paNa kALanA aniyatatApUrvaka karavAnI Apatti Avaze. A pramANe rAtri AdimAM jANI levuM. e pramANe yuktivaDe karIne caMdraprabhAcAryanA gaLe cArebAjuthI phAMsalo Avaze. | gAthArtha-82 II have A pramANe caMdraprabhAcArya athavA pauNarmAyakane atiprasaMga dvArAe karIne dUSita karavAne mATe kahe che. aNNaha sAvaNapamuhA, mAsA ahinnNdnnaainnaamehi| bhaNiA teNAsADhe, puNNima pajosavaNapavvaM // 3 // A pramANenI amArI yuktine kabUla karato na ho to ane caMdraprajJapti AdinA vacananA anusAre ja "pakSane aMte pAkSika pratikramaNa svIkAratA ho to te ja caMdraprajJaptinA anusAre ja saMvatsarI parva paNa ASADha pUrNimAe ja karavAnI Apatti-Avaze. . kAraNake e ja caMdraprajJaptinA dazamAM prAbhRtanA 19mA prAbhUtakamAM kaheluM che ke :- te va mAsA AhitAti vadejA ? tA egamegassa NaM saMvaccharassa duvAlasa mAsA-paM0 tesiM do nAmadhejA bhvNti| loiA louttariA ya, tattha loiANAmA-sAvaNe 1 bhaddavae 2 assoe 3 kattie 4 maggasire 5 pose 6 mAhe 7 phagguNe 8 citte 6 vaisAhe 10 jeTTamUle 11 AsADhe 12 // louttariA NAmA abhiNaMdaNe 1 paiDhe 2 vijae 3 pIivaddhamaNe 4 sijaMse 5 sive 6 sisire 7 hemavaM 8 vasaMtamAse 6 kusumasaMbhave 10 NidAhe 11 vaNavirohI 12 ti zrIcandraprajJaptau dazamasyaikonaviMzatitame prAbhRtaprAbhRtake, evaM sUryaprajJaptAvapi vocca . (26=3) eTale ke "he bhagavaMta te mahinAo kyA nAme kahelA che? to tenA uttaramAM jaNAve che ke eka eka saMvatsaranA laukika ane lokottara bAra mahinAnA nAmo kahelA che. temAM laukika nAmo A pramANe : zrAvaNa, bhAdaravo, Aso, kArataka, mAgazara, poSa, mahA, phAgaNa, caitra, vaizAkha, jeTha, aSADha. lokottara nAmo-abhinaMdana, pratiSTha, vijaya, prItivardhana, zreyAMsa, ziva, zizira, hemavAnuM,
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 # kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda vasaMta, kusumasaMbhava, nidAdya, vanavirodhI." A pramANe sUryaprajJaptimAM paNa jaNAvela che. A pramANe nAmanI vyAkhyA hoye chate jema "pAkSikanA aMte thayeluM te pAkSika' e pramANenI vyutpatti AdhAre ahiM saMvatsaranA aMte thayela sAMvatsarikA' A pramANe vyutpattivaDe karIne chello mahino ASADha Ave che. tenA aMte thayela. eTale aSADhasuda pUnamanA aMte (divasa) paryuSaNa parva eTale ke sAMvatsarika parva bAra mahinAnA aticAra AlocanA Adi (kSamApanAdi kriyA viziSTa) AvuM parva karavAnI Apatti Avaze. A vAtano e bhAva che ke jo caMdraprajJaptinuM zaraNuM svIkArIne pUnamamAM pAkSika karavAnuM svIkAra karIza to te ja vAtanuM AlaMbana laIne ASADha pUnamane divase paryuSaNa parva-saMvatsarIparva karavAnuM thaze. have jo ema kaheto hoya to paryuSaNA tema nahi thAya, to pAkSika paNa nahi thAya. jo ema kaheto hoya ke paryuSaNAparva mATe to "bhAdaravA suda-pAMcama' AgamamAM kahelI che. ane paraMparA paNa tevI che. to paphikha paNa pUrve batAvela Agamone viSe caudaze jaNAvela ane paraMparA paNa tevI che. jo bhAdaravA suda-pAMcamanI saMvatsarI ane paraMparA svIkAre che to Agamokta evI caudazanI paphikha svIkAramAM tane zuM vAMdho che? A pramANe pratibaMdIrupa nadI tAre mATe duHkhe karIne tarI zakAya tema che | gAthArtha-83 || have prakArAntare bIjo paNa atiprasaMga batAve che. ahavA kakkaDasaMkaMti-diNe ya saMvaccharIa paDikkamaNaM / ___ tubbha mae saMsiddhaM, cNdppnnnnttipmuhehiN||54|| athavA to have pahelAM kahelI vAtanI apekSAe bIjI vAta kahe che. bIjA prakArAntarane batAvavA mATe "athavA' zabda vAparyo che. athavA to karka saMkrAntinA divase tArA mate caMdrahmajJapti Adi AgamavaDe saMvatsarI pratikramaNa thaze. amArA mate to nahi ja. A vAtano bhAvArtha e che ke caMdraprajJapti AdinI aMdara karka saMkrAntinA divase varSano aMta kahelo che. te A pramANe : caMdraprajJaptinA 4thA prAbhUtanA cheDe pATha che ke - jayA NaM te duve sUriA sabavAhiramaMDalaM uvasaMkamittA cAraM caraMti tayA NaM egaM joaNasayahassaM chaccasaTTe joaNasae aNNamaNNassa aMtaraM kaTu cAraM caraMti tayA NaM uttamakaTThapattA jAva rAtI bhavati, jahaNNeNaM duvAlasa jAva divase bhavati, esa NaM paDhame chammAsassa pajjavasANe, te pavisamANA sUriA docaM chammAsaM ayamANe paDhamaMsi ahorattaMsi bAhirANaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM caraMtItyAdi yAvat "tayANaM uttamakaTThapatte jAva divase bhavati, jahaNNiA duvAlasa muhuttA rAI bhvti| esa NaM doce chammAse eassa NaM docassa chammAsassa pajjavasANe esa NaM AicasaMvacchare esa NaM Aiccassa saMvaccharassa pjjvsaanne|| iti cndrprjnyptau|| tyAre te banne sUryo, sarvabAhyamaMDalane pAmIne bhramaNa kare che tyAre 1 lAkha, 606 yojanA
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 - 201 aMtara rAkhIne cAra care che. te TAIme uttamakakSAne pAmelI rAtri thAya chemoTI rAtri thAya che. ane jadhanyathI bAra muhUrtano divasa thAya che. e pramANe pahelAM cha mahinAnA aMte thAya che. tyAra pachI bIjA cha mahinA, aMdara praveza karatAM sUrya cha mahinAnI pahelI ahorAtre bahArathI atyaMtara maMDalano cAra care che. ane tyAre uttama kakSAne pAmelo divasa thAya-moTo divasa thAya. ane jaghanyathI rAtri bAra muhUrtanI bane. cha mahinAnA aMte A pramANe cha cha mahinAnA (be) ayane eka varSa pUruM thAya. ane te sUryasaMvatsara thAya. ane A sUryasaMvatsarano cheDo jANavo. e pramANe sUryaprajJaptimAM paNa vAta che. have jo tuM ema kaheto ho ke--e pramANe amAre saMvatsarI pratikramaNa saMmata nathI.' to pikSa paNa pUnamamAM kevI rIte saMmata thaze? kAraNake banne ThekANe yuktinuM tulyapaNuM hovAthI / gAthArtha-84 / / have pahelAM kahelI yuktiono upasaMhAra karavApUrvaka tAtparya-nicoDa kahe che. pajjosavaNA teNIva bhaddavayapaMcamIi ruDhatti / taha caudasidiNi, pakkhi apavvaM savvaNNu saMvRttaM // 85 // je kAraNavaDe karIne jyotir karaMDaka-caMdraprajJapti Adine viSe je tithi, mahinA Adino krama batAvela che. te pUrve kahelI yuktivaDe karIne pAkSika, cAturmAsika, saMvatsarI AdinA vicAramAM kaMIpaNa kAryasAdhaka nathI ja. te kAraNavaDe karIne ja jema bhAdaravA suda pAMcamanI aMdara paryuSaNA eTale saMvatsarI AgamamAM ru che. ane sarvajanapratIta che. te ja rIte caudazanA divase pAkSika paDikkamaNuM paNa sarvajJoe je kaheluM che te barobara che. ane AvI bAlaceSTApUrvakanuM kAcapicca sarakhuMpheMkI devA sarakhuM evA AMcalIyA zatapadIkAranuM kaheluM vacana tiraskRta karAyuM che ema jANavuM. / / gAthArtha-85 // have caudaze pikha karavAnuM choDI daIne pUname pikkha karanAra caMdraprabhAcArye zuM choDyuM te jaNAve che. caudasi pakkhiyabhIo, pariharai mahAnisIhasuttaMpi / teNaM uvahANavihI, catto ussuttaratteNaM // 86 // caudazane divase pakSI karavAthI bhayabhIta thayelo evo caMdraprabhAcArya, mahAnizItha sUtrane paNa choDI de che. jo mahAnizItha sUtrano svIkAra kare to caudaze ja pikSa pratikramaNa avazya svIkAravuM paDe. kAraNake mahAnizIthasUtramAM caudaze ja piSa jaNAvela che. je pUrve jaNAvela che. je kAraNavaDe karIne mahAnizIthano tyAga karyo che te ja kAraNe karIne utsUtrarakta evA eTale ke tIrthaMkara bhagavaMtoe kahelA vacanono apalApa karavArUpa pApamAM Asakta evA caMdraprabhAcAryavaDe karIne zrAvakane namaskAra Adi zruta ArAdhana mATeno tapa svarUpa evo je upadhAna tapa kahela che te paNa choDI devAyo che. || gAthA-86 || have mahAnizItha sUtranI sthApanA karavA mATe yuktio je kahevAze temAM upadhAna aMge pra. 5. 26
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahasrakiraNAnuvAda 202 - caMdraprabhAcAryane kema pUchavuM te mATe jaNAve che. NaNu uvahANAbhAvo -paDisehA ahava bhaNiyabhAvAo ? | paDhamo asiddhirakkhasi -gasio avaro a duvigappo // 87 // he caMdraprabhAcArya! tArAvaDe karIne upadhAnano abhAva je prarUpAya che te siddhAMtane viSe pratiSedhanI prApti hovAthI? athavA to siddhAMtamAM upadhAnanI uktino abhAva hovAthI? A be vikalpo pUchavA. 'temAno je pahelo vikalpa che te vikalpa' asiddhirUpI rAkSasIthI prasAI gayelo che. te mATeno prayoga A pramANe che. ''upadhAnanuM vahana karavuM zrAvakone ucita nathI. kAraNake Agamane viSe teno pratiSedha karelo hovAthI. jema AlocanAmAM prAyazcittamAM chamAsI tapathI adhika tapano niSedha karela che.'' have ahiMyA pravacananuM pratiSedhapaNuM je jaNAvyuM te asiddha che. kAraNake koIpaNa Agamane viSe niSedhanI prApti thatI nathI. have 'siddhAtamAM kahelAno abhAva' e rUpa bIjo vikalpa, te bIjo vikalpa paNa be lakSaNavALo che. je vikalpo kahevAze te be prakAranA che. / gAthArtha-87 | bIjA vikalpanuM kaividhyapaNuM kevI rIte te jaNAve che. nApi natthi kiM vA, karijamANo vihI na siddhate / par3hamuvva hoi paDhamo, jaM uvahANaMti samavA // 88 // have bIjA vikalpamAM be vikalpo che ke 1-siddhAMtane viSe zuM upadhAnanuM nAma paNa nathI? athavA to 2-karAtI vidhi nathI? have pahelo je vikalpa che te pUrve kahelAM vikalpanI jema asiddhi rAkSasIthI grasta che. kAraNake samavAyAMga nAmanA Agama graMthane viSe upadhAnanuM nAma che. samavAyAMgasUtramAM--upAsa kadazAMganA svarUpanI prarUpaNAnA adhikAranI aMdara zrAvakone upadhAna sAkSAt kahelAM che. te A pramANe- uvAsagANaM ca sIlavvayaveramaNaguNapaJccakkhANaposahovavAsapaDivacaNayAo suapariggaho tavovahANAI paDimAo samavAyAMgasUtra pAnuM-37-kula pAnA 50 (11-142) A sUtranI vRttino eka bhAga A pramANe che. zrutapabrijJAstavavadhAnAni-pratItAni-zrutaparigraha tapa upadhAna Adi je pratIta che te. upalakSaNathI vyavahAravRttine viSe paNa A pramANe kaheluM che. zrutagrahaNane icchatA AtmAe upadhAna tapa karavo.' tevI ja rIte uttarAdhyayananA 11adhyayanamAM (7-340) se gurukule nizrca, jogava piaMkare piaMvAI, se sikkhaM uvahANavaM / laDumarihati //
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 203 enI vRttino eka bhAga A pramANe :-yojana joDavuM tenuM nAma yoga=vyApAra. teno ahiM dharmano adhikAra hovAthI dharmamAM ja rahelo eTale ke-tadvAnuM-dharmavyApAravAlo. athavA yoga-samAdhi te che jene te yogavAnuM. upadhAna eTale aMga, aMgabAhya sUtranA adhyayana Adine viSe yathAyoga AyaMbIla tapa-vizeSa kriyA, te vALo eTale upadhAnavALo A pramANe-uttarAdhyayana bRhadravRttimAM kaheluM che tevI ja rIte (7-81) tavovahANamAdAya, paDimaM pddivjo| evaMpi viharao me, chaumaM na niytttti||1|| A zlokanI vRttino eka bhAga A pramANe che. tapa eTale bhadra-mahAbhadra Adi ane upadhAna eTale AgamanA upacArarUpa je AyaMbIla Adi tene svIkArIne eTale tenuM AcaraNa karIne. tevI ja rIte dazavaikAlika niyukti (186) kAle viNae bahumANe uvahANe tahA aninnhvnne| .. vaMjaNa attha tadubhae, aTThaviho nnaannmaayaaro||1|| e dvAra gAthAnI cothI dvArA gAthA A pramANe che. duggatipaDaNuvadharaNA, uvahANaM jattha jattha jaM sutte| AgADhamaNAgADhe, guru lahu aannaadsgpddiaa||1|| - durgatimAM paDatAne dhAraNa karanAra hovAthI upadhAna, je je sUtrane viSe kahelA che. te AgADha ane anAgADha guru ane laghu-(AyaMbIla-nIvi): e pramANe nizIthabhASyamAM kaheluM che. tenI cUrNi A pramANe che. ___ iANi uvahANetti dAraM, taM davyA bhAvA ya, dabbe uvahANagAdi, bhAve imaM duggati gaahaa|| duTThagatI duggatI dukkhaM vA jaMsi vijjati, gatIe esA duggatI viSametyarthaH, kutsitA vA gatirdurgatIH, pataNaM pAtaH, tIe duggatIe pataMtamappANaM je dhareti taM uvahANaM bhaNNati, taM ca jattha jatthatti-esa suttavIpsA-jattha uddesage jattha ajjhayaNe jattha suakhaMdhe jattha aMge kAlukkAlia aMgANaMgesu neA, jamiti jaM uvahANaM NivItitAditaM tattha tattha sutte zrute kAyavamiti vakkasesaM bhvti| 'AgADhANAgADha' tti jaM ca uddesagAdisutaM bhaNitaM taM sav samAsao duvihaM bhaNNati, AgADhamaNAgADhaM vA, taM ca AgADhasuaM bhagavatisuAi, ANAgADhamAyAramAtI" tyAdi nizIthacUrNau / atyAre upadhAna e pramANenuM dvAra zaru -thAya che. upadhAna be prakAranA : dravyathI ane bhAvathI. dravyamAM upadhAnakAdika gAMdalAM, takIyA Adi ane bhAvamAM A pramANe yuti. jAthA kharAba gati tenuM nAma durgati athavA duHkha je gatimAM raheluM che tenuM nAma durgati eTale viSamagati athavA niMditagati tenuM nAma durgati; paDavuM tenuM nAma pAta. te durgatimAM paDatA evA AtmAone je dhArI rAkhe tenuM nAma upadhAna kahevAya che. te te upadhAna, je je sUtramAM eTale ke je sUtranA uddezo, je ,,
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 je kupakSakauzikasahastrAjhiraNAnuvAda je adhyayana, je je zrutaskaMdha, je je aMgakAlika ane utkAlika aMgo ane anaMga eTale aMga bAhya saMbaMdhInA jANavA. ane te upadhAna, nirvikRtiAdithI (nIvi AdithI) jANavA. te badhAya zrutane viSe karavAnA. have A je upadhAno che te be prakAranA che. AgADha ane anAgADha. temAM je AgADha zruta che te bhagavatI Adi ane anAgADha che te AcArAMga Adi." e pramANe nizIthacUrNimAM kaheluM che. tathA tevI ja rIte paMcavastukasUtranI pa79nI gAthAmAM- uvahANaM puNa AyaMbilAI, jaM jassa vaNNiaM sutte| taM teNeva u deaM, iharA ANAiA dosA // 1 // A gAthAnI vyAkhyAmAM vaLI upadhAna je adhyayana AdinA AyaMbIla Adi je tapa kahela che te dvArA adhyayana Adi te rIte devAya, jo e sivAya devAya to AjJAbhaMgAdi cAra doSanI prApti thAya che. e pramANe pU.A.bha. zrIharibhadrasUrijIkRta vRttinI pothI naMbara 15ranA 51mA pAne jaNAvela che. e pramANe dazavaikAlikanI niyuktine viSe paNa vAte viNa, vahunAne vahANe A gAthAmAM kaheluM che. ema nahi kahevuM ke "A upadhAnanI vAta sAdhune AzrIne ja che. kAraNaka ke zrutajJAnanI ArAdhanA mATenuM viziSTa tapanuM jene je rIte yogya hoya ane je je rIte ghaTatuM hoya te te rIte sAdhune ane zrAvakane saMmata hovAthI. bannene paNa zrutArAdhana tapa saMbhava che. vaLI "sAmAyika Adi che adhyayanavALA je Avazyaka zrutaskaMdhanA cha adhyayanone AzrIne sAdhu ane zrAvaka banneno paNa adhikAra hovAthI te ekamAM baMnene zruta ArAdhanano tapavizeSa yukta che bIjAmAM nahi, evuM kahI zakAya tema nathI. tethI karIne zrutaskaMdha ane tenA adhyayanonuM ArAdhana, nizIthacUrNi Adine viSe sAdhuone uddezIne ja kaheluM hovA chatAM paNa upalakSaNathI tenA anuyAyI-sAdhunA anuyAyI evA zrAvakane paNa jevI rIte AjJA hoya tevI rIte yukta che. jemake vArtA nivaravane mitaravuM=ItyAdi sUtrane viSe sAdhvInI vyAkhyA jaNAvI nahiM hovA chatAM paNa sAdhune uddezIne kahelA te sUtrane viSe sAdhvInuM jema grahaNa karAya che. tevI rIte samajI levuM. Ama na mAnIe to kAlAdi je ATha prakArano jJAnAcAra che "te sAdhuone mATe ja yukta kahevAze." zrAvakone mATe nahiM, evuM koIpaNa ThekANe nathI : tevI ja rIte sAdhu mATe kahelA ATha prakAranA jJAnAcAramAMthI upadhAnane choDI daIne zrAvakone sAta prakArano jJAnAcAra che. evuM paNa koIpaNa Agamane viSe vivecana karIne vyakta jaNAveluM nathI. paraMtu deza virati temaja sarvavirati e bannenA ArAdhane tapa vidhimAM bheda che jevI rIte zrAvakane sAmami 3 sAmano phuva savizo nahAM ema kahIne sAdhunA jevI upamA ApI hovA chatAM sarvathI sAdhunI sAthe sAmyapaNuM levAnuM nathI, paraMtu dezathI che. ane ethI karIne dezathI sAmyapaNuM hovAnA kAraNe zrAvakane udezIne kareluM paNa anAdi zrAvaka vAparI zake che paraMtu sAdhu vAparI zakato nathI : A pramANe sAdhune ane zrAvakane viSe ghaNo bheda hoya che. e pramANe sAdhuone Avazyaka zrutaskaMdhanA yogaupadhAna ATha divasa saMbaMdhInA hoya che. ane zrAvakone have kahevAze te mahAnizIthasUtramAM kahela,
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 205 zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 upadhAna saMzaka vidhi jaNAvela che. (Avazyaka aMge sAdhunA ATha divasanA joga ane zrAvakanA 45divasanA upadhAnatapa che.) jo ke upadhAna zabdavaDe karIne sAmAnyathI zruta ArAdhanA mATeno tapa vizeSa kahevAya. to paNa upadhAna zabdanuM vivecana karAtA munio mATe 'yoga' ane zrAvakone paryAyarahitanuM kevala 'upadhAna' ja che. have zaMkA kare che ke AvI rIte ArAdhanavidhino bheda kema? e pramANe pUchato ho to jinezvara bhagavaMtanI AjJAnuM pUjyapaNuM hovAthI bheda jANavo. have vaLI uddiSTabhojIpaNA vaDe karIne AraMbha ane parigrahavAlAono kaMIka bheda kahevo joIe. ane te vicAraNA karatAM A ja dekhAya che. lokamAM paNa dekhAya che ke eka ja sarakhA roganI zAMti mATenI kriyAmAM kALa, puruSa, vaya, AdinI gaveSaNA karavApUrvaka auSadha ane tenA anupAnamAM phera paDe che. paNa pathya to bannene ApavuM ja paDe. vaLI eka ja ArAdhya vastu bhinna bhinna ArAdhakanI apekSAe bhinna bhinna svabhAva vaDe karIne ja pariNAma pAme che. jethI karIne vicaratAM arihaMta bhagavaMta, sAdhuno ja lAvelo AhAra vAparatAM hovA chatAM sAdhunI apekSAe AhAranA bhoktApaNAvaDe karIne pUjA svAdarUpe pariNamelo deva AdinI apekSAe jANavo. vaLI je vidhie karIne sAdhuvaDe karIne pratimAnuM ArAdhana karAya che te ja vidhivaDe karIne zrAvakone paNa ArAdhana nathI hotuM. kAraNa ke pravacananI maryAdAnA bhaMganI Apatti hovAthI. mATe lAMbA vistArathI saryuM. ane bIjA (pahelA) vikalpanI aMdara 'upadhAnanuM nAma paNa siddhAMtamAM nathI malatuM' e pramANeno pahelo vikalpa te asiddhirUpa rAkSasIthI prasAyelo batAvyo. / / gAthArtha-89 / / have bIjo vikalpa 'upadhAnanI karAtI kriyAvidhi viSayano' che tene dUSita karavA mATe kahe che. na hi katthavi siddhaMte, savvaMsavihi labhija kIevi / biie mahAnisIhe, sUA uvahANakiriAe // 86 // have sAMpratakAle karAto evo je vidhi te saMpUrNa rIte zAstramAM nathI ke dizA sUcanarUpe nathI? e pramANenA be vikalpo utpanna karIne sakala kriyArUpa pahelAM vikalpane asaMbhava dvArAe doSita batAve che. jo bhAI! koIpaNa Agamane viSe koIpaNa kriyAno sarvaprakAre saMpUrNa vidhi malato nathI. ane jo e pramANe hoya to temAM guruparaMparAnI viphalatAnI Apatti hovAthI. pahelo vikalpa asaMbhava vaDe dUSita thayo. have bIjo vikalpa je dizA mAtrano che. te barAbara che. ane amAre paNa kabUla che. kAraNa ke mahAnizItha sUtranI aMdara zrAvakone paNa zruta ArAdhanAnA taparUpa-anuSThAna svarUpa upadhAna kriyAnuM
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 / kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda digadarzana ja mAtra ApeluM che. te A pramANe - __tattha eesiM aTTahaMpi saMpayANaM goamA! je kei aNovahANeNa supasatthaM NANamahIaMti ajjhAyaMti vA ahIaMte vA ajjhAvayaMte vA samaNujANaMti te NaM mahApAvakammA mahaMti supatthaNANassAsAyaNaM kuvati (10) tyAM A ATheya saMpadAo he gautama! je koI AtmAo upadhAna sivAya suprazasta evA jJAnane bhaNe, bhaNAve, bhaNatAne ke bhaNAvatAne sAro mAne te AtmA mahApApakarmI che. ane suprazasta evA jJAnanI moTI AzAtanA karanArA che. se bhayavaM! jai evaM tA kiM paMcamaMgalassa NaM uvahANaM kAyavvaM goamA! paDhamaM NANaM tato dayA, dayAe a sabajagajIvapANabhUasattANaM attasamadarisittaM jAva (ityAdi yAvat) savvuttamaM sokkhaMti, tA sabameveaM NANAo pavattijA jAva (ityAdi yAvat 11) imAe vihIe paMcamaMgalassa NaM viNaovahANaM kAyavaM, taMjahAsupasatthe ceva tihikaraNamuhuttanakhattajogalaggasasIbale viSpamukkajAyAimayAsaMkeNa saMjAyasaddhAsaMvegasutibbataramahaMtullasaMtasuhajjhavasAyANugayabhattibahumANaputvaM niNNiANaduvAlasabhattaTThieNa ceiAlae jaMtuvirahiogAse bhattibharucchasiasaromAvalIe papphullavayavayaNa. (NayaNa) sayavattapasaMtasomathiradiTThI navanavasaMvegasamucchalaMtasaMjAyabahalaghaNaniraMtaraaciMtaparamasuhapariNAmavisesullAsiajIvavIriANussamayavivaDDhaMtapamoasuvisuddhasunimmalavimalathiradaDhayaraMtakaraNeNaM khittinihiajANusiauttamaMgakarakamalamaulasohaMtaMjalipuDeNaM siriusabhAipavaravaradhammatitthagarapaDimAbiMbaviNivesiaNayaNamANasegaggataggayajjhavasAeNa samayaNNU daDhacarittAdiguNasaMpaoveA gurusaddatthANuddhANakaraNekabahAlakkhatavAhiaguruvayaNaviNiggayaviNayAdibahumANapariosANukaMpovaladdhaM aNegasogasaMtAvubbegamahAvAhiveaNAghoradukkhadAridakilesarogajammajarAmaraNaganbhanivAsAiTThasAvagAhabhImabhavodahitaraMDagabhUyaM iNamo sayalAgamamajjhavattagassa micchattadosovahayavisiTThabuddhiparikappiakubhaNiaaghaDamANaasesaheudiTuMtajuttIviddhaMsaNikkapaJcalapoTTassa paMcamaMgalamahAsuakhaMdhassa paMcajjhayaNegacUlAparikkhiyassa pavarapavayaNadevatAhiTThiassa tipadaparicchinnegAlAvagasattakkharaparimANaM aNaMtagamapajjavatthapasAhagaM savvamahAmaMtapavaravijANaM pavarabIabhUaM 'Namo arihaMtANaM'ti paDhamamajjhayaNaM ahijeavN| (artha)-'he bhagavaMta! 4o se prabhArI cha to zuM paMyabhaMgada mAzrutadhanA 5dhAna 42vAnA? he gautama! paheluM jJAna ane tyAra pachI dayA. ane dayAvaDe karIne sarva jagatanA jIva, prANa, bhUta, sattvone viSe AtmasamadarzIpaNuM Ave. yAvata sarvottama sukhane pAme che. tethI karIne savamevuM A badhuM ja jJAnathI prApta thAya che. yAvatuM A vidhivaDe karIne paMcamaMgala mahAzrutaskaMdhanuM vinayapUrvakanuM upadhAna 42 me.. te sA pramANe :-prazasta sevA tithi, 329, bhurta, nakSatra, yoga, vana, yaMdra prApta thaye chate ane jAtyAdi mada AzaMkAthI dUra thaIne, utpanna thayela evA zraddhA, saMvega ane sutIvratara ane moTA tathA ullAsAyamAna evA zubha adhyavasAya anugata evA bhakti bahumAnapUrvaka, nirnidAna evA dvAdazabhakta (pAMca upavAse) karIne jinamaMdiramAM nirjIva evA pradezamAM bhaktinA samUhathI ullasita thayela che romarAjI jenI ane praphullita vacana, vadana ane (nayana) zatapatranI jevA prazAMta, saumya ane sthira daSTivAlA, navA navA saMvegothI uchaLatAM ane tethI utpanna thayelA ghaNAM gADha ane
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 >> 207 aMtara vagaranA, aciMtya, parama zubha pariNAma vizeSathI ullasita evA jIvanuM je vIrya, e vIrya dvArA pratisamaye vadhato jato je pramoda e pramoda vaDe karIne suvizuddha, sunirmala, sthira, sudaDhatara aMta:karaNa vaDe karIne kSitinihita evA je jAnu, uskRita evuM je uttamAMga ane kararUpI kamaLano je DoDo tenAthI zobhatAM evA aMjalipuTa vaDe karIne zrI RSabhasvAmI Adi je zreSTha dharmatIrthakaronI pratimArUpI biMba enI upara sthApana karelAM che netro ane mananA pariNAmo jeNe, ekAgra ane tadgata adhyavasAya vaDe karIne samayano jANakAra evo AtmA, deDha cAritra Adi guNasaMpadAoe karIne sahita, guru mAnA zabda, artha ane arthAnuSThAna karavAmAM baMdhAyeluM che lakSa jenuM, tapathI adhika evA guruvacanathI nikaLelA, vinayAdi, bahumAna, paritoSa AdithI saMyukta, aneka prakAranA zoka, saMtApa, udvega, mahAvyAdhi, vedanA, ghoraduHkha, dAridraya, phaleza, roga, janma, jarA, maraNa, garbhanivAsa Adi duSTa zvApadothI vyApta evA bhayaMkara bhavasamudramAM vahANa sadeza evA A sakala AgamanI madhyamAM raheluM (dharI samAna) mithyAtva doSathI upahata evI viziSTa buddhithI parikalpita, kubhaNita, aghaTamAna, azeSa, niHzeSa hetu daSTAMta yukti ene nAza karavAmAM mudgara samAna evo je pAMca adhyayana ane eka cUlAthI vyApta ane pravara zreSTha evA pravacanadevatAthI adhiSThita evA A paMcamaMgala mahAzrutaskaMdhanA traNa padathI paricchinna, eka AlApakavALo, sAta akSaranA pariNAmavAlo ane anaMtagama-paryAyaarthane sAdhanAruM, sarva mahAmaMtrI ane pravara vidyAonuM zreSThatama bIjarUpa evo "namo arihaMtANaM" e paheluM adhyayana bhaNavuM joIe. taddiahe a AyaMbileNaM pAreavvaM, taheva bIadiNe aNegAisayaguNasaMpaovaveaM aNaMtarabhaNiatthapasAhagaM aNaMtarutteNeva kameNa dupayaparicchannegAlAvagapaMcakkharaparimANaM 'namo siddhANaMti bIamajjhayaNaM ahijeavaM, taddiahe AyaMbileNa pAreavvaM, evaM aNaMtarabhaNieNeva kameNa aNaMtaruttatthapasAhagaM tipadaparicchinnegAlAvasattakkharaparimANaM 'namo AyariyANaM'ti taiamajjhayaNaM AyaMbileNa ajjheyavaM, tahA ya aNaMtaruttatthapasAhagaM tipayaparicchinnegAlAvagasattakkharaparimANaM 'namo uvajjhAyANaM'ti cautthamajjhayaNaM ahinjiyavaM, taddiahe ya AyaMbileNa pAreavvaM, evaM 'Namo loe savvasAhUrNa'ti paMcamamajjhayaNaM paMcamadiNe AyaMbileNa, taheva tayatthANugAmiaM ikkArasapayaparicchinnaM tipayaAlAvagatittIsakkharaparimANaM 'eso paMcanamukkAro, savvapAvappaNAsaNo maMgalANaM, ca sabesi, paDhamaM havai maMgala // 1 // ' miti cUlaMti, chaTThasattaTThamadiNeva kamavibhAgaNa AyaMbilehiM ahijiavaM, evameva paMcamaMgalamahAsuakkhaMdhaM saravaNNarAhiaM payakkharabiMdumattAvisuddhaM guruguNovaveagurUvaiTuM kasiNamahijjittANaM tahA kAyavaM jahA puvANupubIe pacchANupubIe aNANupubIe jIhagge tarejA, tao teNevANaMtarabhaNiatihikaraNamuhuttanakhattajogalaggarAsIbalajaMtuvirahie ogAse ceiAlagAikameNa aTThamabhatteNa samaNujANAveUNa goamA! mahayA pabaMdheNa supariphuhaM niuNaM asaMdiddhaM suttatthaM aNegahA soUNa avadhAreavvamityAdi yAvat ekaM tu jaM . paMcamaMgalamahAsuakhaMdhassa vakhANaM taM mahayA pabaMdheNaM aNaMtagamapaJjavehiM suttassa ya pihabhUyAhiM nijuttibhAsacuNNIhiM jaheva aNaMtaNANadaMsaNadharehiM vakhANi samAsao vakhANijaMtaM Asi, ahaNNayA kAlaparihANidoseNa tAo nittibhAsacuNNio vocchinnAo (16) / artha :-"te divase AyaMbIlavaDe karIne pAraNuM karavuM. tevIja rIte bIje divase aneka
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 ' kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda atizaya guNasaMpadAothI sahita, anaMtara kahelA arthane sAdhavAvALuM, anaMtaramAM kahelA kramavaDe karIne ja be padathI parichinna eka AlApaka samAna ane pAMca akSaranA parimANavAluM "namo siddhANaM" bIjuM adhyayana bhaNavuM. ane te divase AyaMbIlavaDe pAraNuM karavuM. evI rIte anaMtaramAM kahevAtuM ane anaMtaramAM kahelA arthane sAdhanAruM, traNa pada paricchinna evuM, eka AlApakavALuM ane sAta akSara parimANavALuM evuM trIjuM adhyayana "namo AyariyANaM' bhaNavuM. te divase AyaMbIlathI pAraNuM karavuM. tyArabAda anaMtara arthane sAdhanArUM, traNa pada paricchinI ane sAta akSaranA parimANavAnuM cothuM "namo uvajhAyANaM" adhyayana, AyaMbIlapUrvaka bhaNavuM. tyAra pachI "namo loe savvasAhUNaM" e pAMcamuM adhyayana pAMcame divase AyaMbIlapUrvaka bhaNavuM ne tyAra pachI tenA arthane anugamana karavAvALuM agIyAra padathI paricchinna, traNa AlApakavALuM ane 33-akSaranA parimANavALuM evuM "eso paMca namukkAro, savvapAvappaNAsaNo-maMgalANaM ca sarvesiM, paDhamaM havaI maMgalaM" e pramANenI cUlA chaThThA sAtamA ane oThamA divase e krama pramANe AyaMbIla karavApUrvaka bhaNavI joIe. A pramANeno paMcamaMgala mahAzrutaskaMdha, svara, varNa sAthe pada akSara biMdumAtrAthI zuddha, gurunAM guNothI zobhatAM evA gurumahArAje upadezela_A paMcamaMgala mahAzrutaskaMdhane saMpUrNa bhaNIne evI rIte karavuM ke-jethI karIne pUrvAnupUrvIe-pazcAnupUrvIe-anAnupUrvIe jIbhanA agrabhAgapara tare tevI rIte karavuM. tyAra pachI te ja rIte kahelI tithi, karaNa, muhUrta, nakSatra, yoga, lagna, caMdrabala hoye sate jaMtu virahita sthAnamAM caityAlaya AdinA krama vaDe karIne akramabhakta vaDe karIne sArI rIte anujJA meLavIne he gautama! moTA prabaMdhavaDe karIne supariTyuTa, nipuNa, asaMdigdha evA sUtra ane arthane aneka prakAre sAMbhaLIne avadhAraNa karavo. ItyAdi yAvatu A kahevAtAM je paMcamaMgala mahAzrutaskaMdhanuM vyAkhyAna tene moTA prabaMdhavaDe karIne anaMtagama, paryAyathI sahita sUtrathI judI thayelI niyukti, bhASya, cUrNio AdivaDe karIne jevI rIte anaMta jJAna, anaMta darzanane dhAraNa karavAvALA tIrthakaroe varNavyo che evI rIte saMkSepathI vakhANAto hato. (eTale varNana thatuM hatuM). have anyathA eka vakhate kAlanI parihANi Adi doSavaDe karIne te niryukti, cUrNio vicchinna thaI gaI. (16)" io vacaMteNa kAlasamaeNaM mahiDDhIpatte payANusArI vayarasAmI nAma duvAlasaMgasuahare samuppaNNe, teNeaM paMcamaMgalamahAsuakkhaMdhassa uddhAro mUlasuttamajhe lihio, mUlasuttaM puNa suttattAe gaNaharehi, atthattAe puNa arahaMtehiM bhagavaMtehiM titthagarehiM tilogapUiehiM vIrajiNiMdehiM paNNaviaMti, esa vuDDhasaMpayAo (17) ettha ya jattha jaM payaM paeNANulaggaM na saMpajjai tattha tattha suaharehiM kulihiadoso na dAyabvotti, kiMtu jo so eassa aciMtaciMtAmaNikappabhUyassa mahAnisIhasuakkhaMdhassa puvAyariso Asi tahiM ceva khaMDAkhaMDIhI uddehiAiehiM heUhiM bahave pattagA parisaDiA, tahAvi acaMtasumahatthAisayaMti imaM mahAnisIhasuakhaMdhaM kasiNapavayaNassa paramasArabhUaM paraM tattaM mahatthaMti kaliUNa pavayaNavacchallaeNaM bahubhavasattovayAriaMti kAuM tahA ya AyahiaTThAe AyariyaharibhaddeNaM tatthAyarise dilai savaM samatIe sohiUNaM lihiaMti, aNNehipi siddhaseNadivAyakhuDDhavAI
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 209 jakhaseNa-devagutta-jasavaddhaNakhamAsamaNasIsaravigutta-nemicaMda-jiNadAsagaNi / khavagasaccasiripamuhehiM jugappahANasuaharehiM bahu maNNiamiNaMti (18) have samaya jatAM mahARddhine prApta evA padAnusArI labdhivALA, dvAdazAMga zratane dhAraNa karanAra vajasvAmI utpanna thayA. teozrIe A paMcamaMgala mahAzrutaskaMdhano uddhAra, mULa sUtranI aMdara lakhyo. vaLI mULasUtra, sUtrapaNAvaDe karIne gaNadharoe ane arthapaNAvaDe karIne nailokyapUjita evA arihaMta bhagavaMta zrI mahAvIra jinezvare prarupyo che. A pramANe vRddhasaMpradAya che." (17) AnI aMdara jyAM jyAM padane ke padane anusarato sUtrolApaka na dekhAya tyAM tyAM zrutadharoe kulikhita doSa Apavo nahiM. paraMtu aciMtya ciMtAmaNi kalpabhUta mahAnizItha zrutaskaMdhanI pahelI lakhAyelI je prata hatI te prata jIrNa thatAM kaTakA kaTakA thaI. udhaI AdinA kAraNe keTalAka patro saDI gayelAM hatAM. to paNa "atyaMta sumahArtha ane atizayavALuM A mahAnizIthagrutaskaMdha AkhA pravacananuM parama sArabhUta che" ane ethI karIne mahAarthavALuM che. ane ghaNAM bhavya prANIone upakArI che." e pramANe vicArIne pravacana pratyenI vAtsalyatAne laIne ane Atmahitane mATe AcAryazrI haribhadrasUrijIe te jIrNa zIrNa thaI gayelI pratamAM je kAMI dIThuM te potAnI buddhie zodhIne lakhyuM che. ane bIjA siddhasena divAkara, vRddhavAdI, yakSasena, devagupta, yazovardhana kSamAzramaNanA ziSya ravigupta, nemicaMdragaNi temaja jinadAsa gaNi, kSapaka satyazrI pramukha yugapradhAna zratadharoe tene bahumAnya 428 cha. (18)" se bhayavaM! jahuttaviNaovahANeNaM paMcamaMgalamahAsuakkhaMdhamahinjittANaM puvANupubIe pacchANupubIe aNANupubIe sarakhaMjaNamattaviMduakkharavisuddhathiraparicioM kAUNa mahayA pabaMdheNa suttatthaM ca viNNAya tao NaM kimahijA ?, goamA! iriAvahiaM, se bhayavaM! keNaM aTeNaM evaM vuccai ? jahA NaM paMcamaMgala mahAsuakhaMdhamahiJjittANaM puNo iriAvahiaM ahIe? goamA! je esa AyA se NaM jayA gamaNAgamaNAipariNae aNegajIvapANabhUasattANaM aNuvaupamatte saMghaTTaNa avadAvaNakilAmaNaM kAUNa aNAloiaapaDikaMtaM caiva asesakammakkhayaTThAe kiciM ciivaMdaNasajjhAyajjhANAiesu abhiramejA tayA se egaggacittasamAhI havejjA na vA, jao NaM gamaNAiaNegaaNNavAvArapariNAmAsattacittayAe kei pANI tameva bhAvaMtaramacchaDiDa aTTaduhaTTajjhavasie kaMci kAlaM khaNaM virattejA, tA tassa phaleNa visaMvaejA, jayA NaM kahiMci aNNANamohapamAyadoseNaM sahasA egidiAdINaM saMghaTTaNapariAvaNaM vA kayaM havejjA, tayA ya pacchA hA hA hA duTu kayamamhehiMti dhaNarAgadosamohamicchattaaNNANaMdhehiM adiTThaparalogAvAehiM kUrakammanigdhiNehiMti paramasaMvegamamAvaNNe suparipphuDaM AloittANaM niMdittANaM garahittANaM pAyacchittamaNucarittANaM nissalle aNAulacitte asuhakammakkhayaTThA kiMci Ayahi ciivaMdaNAi aNuDhejA, tayA tayaDhe ceva uvautte se bhavejA, jayA NaM se tayaDhe uvautte bhavejA tayA tassa NaM paramegaggacittasamAhI havejA, tayA ceva sabajagajIvapANabhUasattANaM jahiTThaphalasaMpattI bhavejA tA goamA! apaDikkaMtAe iriAvahiAe na kappai ceva kAuM kiMcivi ciivaMdaNasajjhAyajjhANAiaM phalAsAyaNamabhikaMkhugANaM, eeNaM aTeNaM goama! evaM vuccai, jahA NaM goyamA ! sasuttobhayapaMcamaMgalaM thiraparicioM pra.5.27
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 - kupakSakauzikasahasrakiraNAnuvAda kAUNaM to iriAvahiaM ajjhae ( 16 ) se bhayavaM ! kayarAe vihie tamiriAvahiaM ahIe ?, goama ! jahA paMcamaMgalamahAsu akkhaMdhaM ( 20 ) he bhagavaMta! yathokta vinayapUrvakanA upadhAnapUrvaka paMcamaMgala mahAzrutaskaMdhane bhaNIne pUrvAnupUrvIe, pazcAnupUrvAe, anAnupUrvAe, svara, vyaMjana, mAtrA, biMdu ne akSara zuddha evuM sthira paricita karyA pachI moTA prabaMdhavaDe karIne tenA sUtra ane arthane jANyA bAda zuM bhaNavuM joIe? gautama! iriyAvahIyA. he bhagavaMta! kyA kAraNe tame A pramANe kaho cho ke--paMcamaMgala mahAzruta skaMdha bhaNyA pachI iriyAvahiyaM bhaNavuM joIe? he gautama! je A AtmA che te jyAre gamana, Agamana AdimAM pariNata thayo hoya tyAre anupayoga ane pramattAvasthAmAM aneka jIvo, prANo, bhUto, sattvonuM saMghaTTana, apadrAvaNa, kilAmaNAM Adi karyA pachI jo tenI AlocanA ane pratikrAnti karyA sivAya=iriyAvahIyuM karyA vinA niHzeSa karmanA kSaya mATe je koI caityavaMdana, svAdhyAya, dhyAna Adine viSe ramaNa kare tyAre ekAgracitta samAdhivAlo thAya athavA na paNa thAya. jethI karIne gamanAgamana Adi aneka anya vyApAranAM pariNAmamAM AsaktapaNAnA cittavaDe karIne keTalAka prANI te ja bhAvAMtarane choDI daIne Arta, duHkhArta adhyavasAyavaDe keTaloka kALa kSaNa virakta thAya che. tethI karIne tenA phaLamAM visaMvAda thAya ja. ane kyAreka ajJAna, moha, pramAdanA doSavaDe karIne sahasAtkAre ekendriya Adino saMgho ke paritApana Adi thaI javA pAmyuM hoya. tyAra bAda hA! hA! hA! khedanI vAta che ke ghaNAM rAga, dveSa, moha, mithyAtva, ajJAnarUpI aMdhakAravaDe karIne paralokamAM apAya jemaNe joyo nathI tevA ane krUra karmamAM niNa evA amArA vaDe khedanI vAta che ke ame A duSTa kArya karyuM. e pramANe paramasaMvegane pAmelo AtmA, supariTa rIte te te kAryonI AlocanA karIne niMdA, gahapUrvaka prAyazcittane anusarIne niHzalya thaye chate anAkUla cittavALo thayo chato azubhakarmanA kSaya mATe je koI Atmahitakara caityavaMdana Adi kriyAmAM ujamALa thAya tyAre te arthane viSe te upayukta thayo kahevAya. jyAre tevA prakAranA AtmasAdhaka arthamAM upayukta thAya tyAre te AtmAne utkRSTa evI ekAgracitta samAdhi thAya. ane evI ekAgracitta samAdhi thAya tyAre ja sarva jagatanA jIva, prANa, bhUta ane satvone yathokta iSTa phala saMpattinI prApti thAya. te kAraNathI he gautama! iriyAvahi paDikamyA sivAya. phalanA AsvAdananI icchAvAlA AtmAe caityavaMdana, svAdhyAya, dhyAna Adi kAMIpaNa karavuM kalpatuM nathI. A kAraNathI he gautama! huM ema kahuM chuM ke he gautama! sUtra, artha ane taddabhaya sahita paMcamaMgala mahAzrutaskaMdhane sthira paricIta karyA bAda iriyAvahi bhaNavI joIe. he bhagavaMta! kaMI vidhie karIne te iriyAvahiyaM bhaNavuM joIe? he gautama! jevI rIte paMcamaMgala mahAzrutaskaMdha (bhaNe)' tevI rIte (20)" se bhayavamiriyAvahi amahijittANaM tao kimahijA ?, goama ! sakkatthayAiaM ceivaMdaNavihANaM, navaraM sakkatthayaM egaTTamavattIsAe AyaMbilehiM arihaMtatthayaM egeNaM cauttheNaM paMcahiM AyaMbilehiM, cauvIsatthayaM egeNaM chaTTeNaM
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 4 211 egeNaM cauttheNaM paNavIsAe AyaMbilehi, NANatyavaM egeNaM cauttheNaM paMcahiM AyaMbilehi, evaM saravaMjaNamattabiMdupayaccheyapayakkharavisuddhaM avicAmeliaM ahijittANaM gotao kasiNaM suttatthaM viNNeyaM, jattha ya saMdehaM havejA taM puNo2 vImaMsianIsaMkamavadhAreUNa NIsaMdeha karejA // 21 // "he bhagavaMta! te iriyAvahiyaMnuM anuSThAna karyA pachI zuM bhaNavuM joIe? he gautama! zakrastava Adi caityavaMdana vidhAna. paraMtu temAM zakrastava (namutthaNa) je che te eka aTTama ane 32 AyaMbIlavaDe ane arihaMtastava (arihaMta ceIANaM) eka upavAsa ane pAMca AyaMbIla vaDe tathA caturvizatistava (logassa) 1 chaTTa 1 upavAsa ane 25 AyaMbIla vaDe, jJAnastava (pukhavaradI ) 1 upavAsa ane pAMca AyaMbIla vaDe. e pramANe vara, vyaMjana, mAtrA, biMdu, padaccheda, padAkSarothI vizuddha, avyaktAgraMDita bhaNIne he gautama! tyAra pachI saMpUrNa sUtranA arthane jANavuM. jyAM jyAM saMdeha hoya tyAM tyAM vimarzana karIne niHzaMka avadhAraNa karIne niHsaMdehita karavuM. (21)" evaM suttatyobhayaciivaMdaNavihANaM ahiJjittANaM tao supasatthe 'sohaNe tihikaraNamuhuttanakkhattajogalaggasasIbale jahAsattIe jagagurUNaM saMpAiapUovayAreNa paDilAhiasAhuvaggeNa ya bhattibharanibbhareNaM romaMcakaMcuavepulainjamANataNU saharisavisivayaNAraviMdeNaM saddhAsaMvegavivegaparamaveraggamUlaM viNihayaghaNarAgadosa-mohamichattamalakalaMkeNa suvisuddhasunimmalavimalasubhasubhayarANusamayasamullasaMtasupasatthajjhavasAyagaeNa pavayaNa (bhuvaNa) gurujiNaMdapaDimAviNivesianayaNamANaseNa aNaNNamANasegaggacittayAe 'dhaNNo'haM puNNo'haMti jiNavaMdaNAiNA sahalIkayajammotti' ii maNNamANeNaM viraiakarakamalaMjaliNA hariataNabIajaMtuvirahiabhUmIe nihiobhayajANuNA supariphuDasuviianIsaMkayajahatthasutattthobhagaM pae pae bhAvemANeNaM daDhacArittasamayannUappamAiaaNegaguNasaMpaovaeNa guruNA saddhiM sAhusAhuNIsAhammiasesabaMdhuvaggapariarieNaM ceva paDhamaM ceie vaMdeabbe, tayaNaMtaraM ca guNaDDhe a sAhuNo, tahA sAhammiajaNassa, NaM jahAsattIe pANAvAe jAe NaM sumahagdhayamauacokkhavatthapayANAiNA vA mahAsammANo kAyavyo, eAvasaraMmi suviiasamayasAreNa guruNA pabaMdheNa akkhevanikkhevAiehiM pabaMdhehi saMsAranivveajaNaNiM saddhAsaMvegamuppAyagaM dhammadesaNaM kAyavvaM (22) have e pramANe sUtra, artha, ubhayasahita evuM je caityavaMdanavidhAna bhaNyA pachI prazasta zobhana evA tithi, karaNa, muhUrta, nakSatra, yoga, lagna, caMdrabalamAM yathAzaktie sArI rIte ekaThAM karelA pUjAnA upacAra vaDe karIne jagadgurune pUjIne, sAdhumahArAjane paDilAbhIne, bhaktinA samUhathI bharapUra ane romarAjIthI kaMcukita thayeluM che zarIra jenuM ane harSapUrNa ullasita vadana kamaLa vaDe karIne zraddhA, saMvega, viveka, parama vairAgya mULa evA prakAranuM ane nAza karelA che ghaNAM nibiDa, rAga, dveSa, moha, mithyAtvarUpI kalaMko jenA vaDe evo suvizuddha, sunirmala, vimala, zubha, zubhatara, prati samaya samullasita suprazasta, adhyavasAyagata citta vaDe bhuvanaguru evA jinezvara bhagavaMtanI pratimAne viSe sthApana karela che nayana ane mana jenAM evA ananya manavALo ane ekAgracitta paNA vaDe karIne "huM dhanya chuM, huM puNyazALI chuM, jinavaMdana Adi vaDe karIne saphalIkRta janmavALo chuM' e pramANe potAne mAnato ane racela che hAtharUpI aMjalI jene evo te vanaspati, tRNa, bIja, jaMtu AdithI rahita bhUmine
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21ra che kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda viSe sthApana karela che ane jAnuM jeNe evA ane suparisphaTa, suvidita, niHzaMkita, yathokta sUtra, artha, tadubhayane pade pade vicArato daDha, cAritra, samayajJa, apramAdAdi aneka guNasaMpadAe karIne sahita evA guru mahArAjanI sAthe temaja sAdhu, sAdhvI, sAdharmika azeSa baMdhuvargathI parivarelo pahelAM caityone vaMdana kare. caityavaMdana karyA bAda guNathI bharapUra evA sAdhuone tathA sAdharmika janono saMbaMdha thaye chate yathAzaktie sumahArNa, mUdu, pavitra, svaccha vastrapradAna AdivaDe karIne mahA sanmAna karavuM. A avasare jemaNe sArI rIte Agamano sAra jANelo che evA guru mahArAje vistArathI ApaNI, nikSepaNI AdinA saMbaMdhavaDe karIne saMsArano nirveda utpanna karanArI, zraddhA ane saMvegane janma ApanArI evI dharmadezanA ApavI. (22)" tao paramasaddhAsaMvegaparaM nAUNa AjammAbhiggahaM ca dAyavvaM, jahA NaM sahalIkayasuladdhamaNussabhava! bho bho devANuppiA! tae ajappabhiI jAvajIvaM tikAliaM aNudiNaM aNuttAvalegaggacitteNa ceie vaMdeabve, iNameva bho maNuattAo asuiasAsayakhaNabhaMgurAo sAraMti, tattha puvaNhe tAva udagapANaM na kAyavvaM jAva ceie sAhU a Na vaMdie, tA majjhaNhe tAva asaNakiriaM na kAyav jAva ceie sAhU a Na vaMdiyA, tahA avarahe vi ya tahA kAyavvaM jahA avaMdiehiM ceiehiM No vi(saMjhA)AlamaIkkamejA (23) tyAra pachI parama zraddhA ane saMvegamAM tatpara jIvane jANIne Ajanmano-jIvitakAlAvadhino abhigraha Apavo. te A pramANe -he! he! devAnupriya! sArI rIte meLavelo ane saphala karyo che. manuSya janma jemaNe. tevA tamAre AjathI mAMDIne jAvajajIva paryata pratidina trikAla caityone utAvaLathI nahi paNa dhIraja ane ekAgratApUrvaka vAMdavA joIe. ane he devAnupriyo! azuci, azAzvata ne kSaNabhaMgura evA manuSyapaNAno A ja sAra che. temAM pUrvAhanakAle jyAM sudhI caityavaMdana na karo ane sAdhune na vAMdo tyAM sudhI pANI pIvuM na joIe. madhyAnhakAle caityavaMdana na karo ane sAdhune na pratilAbho tyAM sudhI bhojana karavuM na joIe. evI ja rIte sAyaMkAle caityane tathA sAdhune na vAMdhA hoya tyAM sudhI saMdhyAkAlanuM ullaMghana na kare (23)" evaM cAbhiggahabaMdha kAUNa jAvajjIvAe, tAhe a goyamA! imAe ceva vijAe aMhimaMtiA satta gaMdhamuTThIo tassuttamaMge nitthAragapArago bhavejAsutti uccAremANeNaM guruNA khettavAo, aum Namu bhagavao arahao sUijjhaLa me bhagavatI mahaI mahAvijjA aum vIe 2 mahaAIe jayavIe seNavIe ayaMte apaAie svaAhA, upacAro cautthabhatteNa sAhijjati, eAe vijjAe savvagao nitthAragapArago hoi, uvaTThAvaNAe vA gaNissa vA aNuNNAe vA satta vArA parijaveabbA, nitthAragapArago hoi, uttamaTThapaDivaNNe vA abhimaMtijai, ArAhago bhavati, vigdhaviNAyagA uvasamaMti, sUro saMgAme pavisaMto aparAjito bhavati, kappasammattIe maMgalavahaNI khemavahaNI havai, tahA sAhusAhuNIsamaNovAsagasaddhigA sesA sammattasAhammiajaNacaubiheNaMpi samaNasaMgheNa nitthAragapArago bhavejA, dhanno saMpuNNalakkhaNosi tumaMti
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 4 213 uccAremANeNaM gaMdhamuTThIo ghettavbAo, e pramANe jAvajIvano abhigraha grahaNa karAvIne te gautama! tyArabAda sAta gaMdhamuDhio A vidhivaDe (vardhamAna vidyAthI) abhimaMtrita karIne nityArapAranA hoTha kahIne tenA uttamAMga para nAMkhe. A vidyA, caturthabhakta vaDe sAdhavI. A vidyAe sarva sthaLe pAragAmI thAya, upasthApanA, gaNipada vagere padanI anujJA vakhate (A maMtra) sAta vAra gaNIne "nityAraga pAragI hoha'' (pAra pAmavAvALo thAva) ane uttamArthane sAdhavA mATe taiyAra thayelAne A vardhamAnavidyAvaDe abhimaMtrita karavAno. jethI karIne te pAra pAmanAro ArAdhaka thAya. vipnanA samUhano vinAza thAya, zAMti thAya, zUravIra hoya ane saMgrAmamAM pesatAM maMtrita karyo hoya to parAjIta na thAya, kalpanI samAptie maMgalane denArI ane kSemane vahana karanArI thAya. tevI ja rIte sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA ane bAkInA samyakatvI vagere caturvidha zramaNasaMgha, nistAra pAmanArA thAya. ema kahevA thakI "tuM dhanya che. saMpUrNa lakSaNavALo che." e pramANe uccAratAM gaMdha muThThIo grahaNa karavI." ___ tao jagagurUNaM jiNiMdANaM pUegadesAo gaMdhaDDhAmilANasiyamalladAmaM gahAya sahattheNaM ubhayakhaMdhesumArovayamANeNaM guruNA NIsaMdehamevaM bhANiavvaM, jahA . 'bho bho jammaMtarasaMciaguruguruyarapuNNapabhArasuladdhasuvihattasusahalamaNuajamma devANuppiA! ThaiaM ca nirayatiriagaidAraM tumbhaMti, aMbaMdhago a ayasaakittinIAgottakammavisesANaM tumaMti, bhavaMtaragayassAvi na dullaho tubha paMcanamukkAro bhAvijammaMtaresu, paMcanamukkArappabhAvao a jatthara uvavajjejjA tattha tattha uttamA jAI uttamaM ca kularUvAroggasaMpayaMti, eaM nicchaio bhavejjA,' aNNaM ca 'paMcanamukkArapabhAvao Na bhavai dAsattaNaM, na dAriddaduhaggahINajoNiattaM, Na vigaliMdiattatiM,' kiM bahueNaM?, goamA! je kei eAeM vihIe paMcanamukkArAdisuaNNANamahijjittANaM tadatthANusAreNa payao sabbAvassagAiNicANuTThaNijjesu aTThArasIlaMgasahassesu abhiramejA se NaM sarAgattAe jai na nibuDe tao gevijaNuttarAdIsuM ciramabhiramiUNeha uttamakulappasUI ukkiTThasavvaMgasuMdarattaM savakalApattaTThajaNamaNANaMdayArittaNaM ca pAviUNa suriMdovamariddhIe egaMteNaM ca dayANukaMpApare niviNNakAmabhogo saddhammamaNuDheUNaM vihuarayamalo sijjhijjA (25) A "tyAra pachI jagadguru jinezvara bhagavaMtanI pUjAnA eka dezabhAgamAM rahelI, gaMdhathI bharapUra, amlAna, zveta evI puSpamAlA svahaste grahaNa karIne ArAdhakanA ubhaya skaMdha sthApana karatAM niHsaMdeha guru mahArAje A pramANe kahevuM. te A pramANe "he he bhAgyazALI! janmAMtaramAM saMcita karelA guru, ati guru evA puNyanA prAglAranA vaza karIne sulabdha, suviDhatta, susaphala evo manuSyajanma malyo. ane naraka tathA tiryaMcagatinA dvArA tame baMdha karyA. apayaza, apakIrti, nIcagotra karma vizeSa che tene tame bAMdhanArA nathI. bhavAMtaramAM gayelA evA tamone bhAvi bhavAMtarone viSe paMca namaskAra durlabha nathI". "A paMca namaskAranA prabhAvavaDe karIne jyAM jyAM utpanna thazo tyAM tyAM uttamajAti, uttamakuLa, rUpa, Arogya ane saMpadA nizcaya karIne prApta thaze." vaLI, "A paMca
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 - kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda namaskAranA prabhAve karIne dAsapaNuM nahiM thAya, temaja dAridraya, durbhAgya, hInayonipaNuM ane vikalendriyapaNuM nahi thAya." vadhAre kahevAthI zuM? he gautama! je koI AtmA A vidhivaDe karIne paMcanamaskAra Adi zruta jJAnane bhaNIne tenA arthanA anusAra sarva AvazyakAdinA nityakaraNIya anuSThAnomAM ane 18 hajAra zilAMga rathomAM prayatnapUrvaka abhiramaNa karato hoya te sarAgaparAvaDe karIne jo mokSamAM na jAya to raiveyaka anuttara Adine viSe cirakAla vicarIne ahiM manuSya janmamAM uttamakulamAM janma, utkRSTa, lakhapuSTa, sarvAga suMdarapaNuM, sarvakalAe prApta evuM sarvajanonA manane AnaMda karanAruM evuM zarIrane pAmIne indranA jevI uttama Rddhi vaDe karIne ekAMte dayA ane anukaMpAmAM tatpara evA ane kAmabhogathI nirveda pAmelA saddharmanuM AcaraNa karIne jemaNe karmarajamala hU2 72 cha te. mAtmAmo bhokSa tine pAmaza. (25)" se bhayavaM! kiM jahA paMcamaMgalaM tahA. sAmAiamAiamasesaMpi suaNANamahijiavvaM ?, tahA ceva viNaovahANeNamahIavvaM, navaramahijiNisukAmehiM aTTavihaM ceva NANAyAraM savvapayatteNaM kAlAI rakkhejA, aNNahA mahAsAyaNaMti ityAdi yAvat (26) he bhagavaMta! jevI rIte paMcamaMgalamahAzrutaskaMdha bhaNavuM tevI ja rIte sAmAyika Adi azeSa zrutajJAna zuM bhaNavuM joIe? he gautama! tevI ja rItanA vinaya ane upadhAna vaDe bhaNavuM joIe. paraMtu te bhaNavAnI icchAvAlA AtmAoe sarva prayatna karIne kAlAdi je ATha prakArano jJAnAcAra cha ta sAyako ho . na to mahAmAzAtana thAya." (26) se bhayavaM! sudukkaraM paMcamaMgalamahAsuakhaMdhassa viNaovahANaM paNNattaM, mahatI a esA nijaMtaNA kahaM bAlehiM kajati ?, goamA! je NaM kei Na icchejA eaM niaMtaNaM aviNaovahANeNa ceva paMcamaMgalAisuaNANamahijaMti ajjhAvei vA ajjhAvayamANassa vA aNuNNaM vA payAI se Na bhavejA piadhamme, Na havejA daDhadhamme, Na bhavejA bhattijue, suttaM hIlijA atthaM hilijjA sutatthobhae hIlijA guruM, je NaM hilIjA suttaM, hilIjA atthaM, hilIjA suttatthobhae, jAva NaM guruM, seNaM AsAejA atItANAgayavaTTamANe titthayare, AsAejjA AyariauvajjhAyasAhUNo, je NaM AsAejA suaNANamarihaMtasiddhasAhU se tassa NaM sudIhaAlamaNaMtasaMsArasAgaramAhi~DemANassa tAsu tAsu saMkuDaviaDAsu culasIilakkhaparisaMkhANAsu sIosiNamissajoNIsu timiraMdhayAraduggaMdhAmijjhavilINakhAramuttojjhasaMbhapaDihatthaM vasajalupUaduddiNavilicillaruhiracillakhallacikhilladuvvaMsaNavAlapaMkabIbhacchaghoragambhavAse kaTakaTatassacalacalassa TalaTalassa rajaMtasaMpiMDiaMgamaMgassa suiraM niaMtaNA, je uNaM eaM vihiM phAsejA No NaM maNayaMpi aiarejA jahuttavihANeNaM ceva paMcamaMgalapabhiisuaNANassa viNaovahANaM karejA se NaM goamA! No hIlijjA suttaM, No hIlijjA atthaM, No hilIjA suttatthobhae, se NaM No AsAejA tikAlabhAvititthayare, No AsAijA tilogasiharavAsI vihUarayamale siddhe, No AsAejA AyariauvajjhAyasAhUNo, suThThayaraM ceva bhavejA piadhamme daDhadhamme bhattIjutte egaMteNaM bhavejA sutatthANuraMjiamANasasaddhAsaMvegamAvaNNo, se esa NaM Na labhejA puNo2 bhavacArage gabbhavAsAiaM aNegahA jaMtaNaMti (27) NavaraM goamA! je Na bAle jAva aviNNAyapuNNapAvANaM viseso tAva NaM se paMcamaMgalassa NaM
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 4 215 goamA! egaMteNaM aoge, Na tassa paMcamaMgalassa NaM mahAsuyakkhaMdhassa egamavi AlAvagaM dAyavaM, jao aNAibhavaMtarasumahajiAsuhakammarAsidahaNaTumiNaM labhittANaM na bAle sammamArAhejA, lahuattaM ca ANetti, tA tassa kevalaM dhammakahAe goamA! bhattI samuppAijai, to NAUNa piadhammaM daDhadhammaM bhattijuttaM tAhe jAvaiaM paJcakakhANaM nivvAheuM samattho bhavati tAvai kAravejai, rAibhoaNaM ca duvihaM caubiheNa vA jahAsattIe paccakkhAvijai (28) imA goamA panayAlAe namukkArasahiANaM cautthaM, cavIsAe porisIhiM, bArasahiM purimaDDehiM, dasahiM avaDDehiM, chahiM nibIiehi, cauhiM egaTThANehiM, dohiM AyaMbilehi, egeNaM suddhacchAyaMbileNaM avvAvArattAe roddajjhANavigahAvirahiyassa sajjhAegaggacittassa egameva AyaMbilaM mAsakkhamaNaM visesijA, jao a jAvaiaM tavovahANagaM vIsamaMto karijA tAvaiaM aNuguNeUNa jAhe jANejA jahA NaM etiamitteNaM tavovahANeNaM paMcamaMgalassa jogIbhUo tAhe Autto pADhijA, Na aNNahatti (26) se bhayavaM! pabhUakAlAtikkamaM eaM jai kayAi avaMtarAle paMcattamuvagacche tao namukkAravirahie kahamuttamar3he sAhejA ?, goamA! jaM samayaM ceva suttatthovayAranimitteNa asaDhabhAvattAe jahAsattIe kiMci tavamArabhejA taM samayameva ahiasutatyobhayaM daTThavvaM, jao NaM so taM paMcanamukkAraM suttatyobhayaM Na avihIe giNhe, kiMtu tahA giNhe jahA bhavaMtaresuMpi Na vippaNasse, eajjhavasAyattA ArAhago bhavejA (30) se bhayavaM! jeNa uNa aNNesibhahIyamANANaM suAvaraNakkhovasameNa kaNNahADitaNeNa paMcamaMgalamahIaM bhavejA se'vi a kiM tavovahANaM karejA ?, goamA! karijA, se bhayavaM! keNaM aTeNaM ?, goamA! sulahabohilAbhanimitteNaM, evaM ceAI akuvvamANe NANakusIle" (31) ti itizrImahAnizIthe tRtiiyaadhyyne|| he bhagavaMta! paMcamaMgala mahAzrutaskaMdhano suduSkara evo vinaya ane upadhAna Ape kahyo. paraMtu AvI moTI niyaMtraNA bAlajIva vaDe kema karAya? he gautama! je koI A niyaMtraNa na icche ane vinaya upadhAna karyA sivAya paMcamaMgala mahAzrutaskaMdha Adi zrutajJAna bhaNe, bhaNAve ke bhaNatAne anumode athavA to pada Adi Ape. te priyadharma na thAya, deDhadharmI na thAya, bhaktiyukta na thAya, te sUtranI avahelanA kare che, arthanI avahelanA kare che ane sUtrArthane avahele che, tadubhayane avahele che, yAvat gurumahArAjanI avahelanA kare che. te pApAtmAo atIta, anAgata ane vartamAna tIrthakaronI AzAtanA kare che, AcArya ma-upAdhyAyajI ma. ane sAdhu ma.nI AzAtanA kare che. ane je zrutajJAna, arihaMta, siddha ane sAdhunI AzAtanA kare che. te sudIrghatara, anaMta evA saMsAragaramAM bhamato evo saMvRtta ane vivRtta, zIta, uSNa ane mizra yoni vALI 84 lAkha yonimAM gADha aMdhakAra, durgadha amedhya, viSTA AdithI vyApta, kSAra, mUtra, kaphathI vyApta, vasAjala, paruthI durdina evuM vilicila ane rudhirathI vyApta, cikaNo durdarzana kAdava, bIbhatsa evA je ghora garbhavAsone viSe kaTakaMTata ane calacalaMta, TaLavaLatuM ane sArI rIte ekatrita karelAM aMganI niyaMtraNA bhogave che. je A vidhine sparze che tene jarA paNa vAMdho Avato nathI. yathokta vidhAnavaDe karIne paMca maMgala mahAzruta Adi zrutajJAnanA vinayapUrvakanA upadhAna kare che. ene jarApaNa aticalita karatAM
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 kupakSakauzikasahasrakiraNAnuvAda nathI te AtmAo, he gautama! sUtrane avahelatAM nathI. arthane avahelatAM nathI. ubhayane avahelatAM nathI. trikAlabhAvi tIrthaMkarone avahelatAM nathI. traNa lokanA zikhara para rahelA raja ane malane dUra karelA che jemaNe evA siddha bhagavaMtone avahelatAM nathI. AcArya ma. upAdhyAyajI ma. ane sAdhune avahelatAM nathI. ane te AtmAo sArI rIte priyadharmI, dRDhadharmI, sArI bhaktiyukta thAya che. ane ekAMte sUtra ane arthathI anuraMjita mAnasa ane zraddhA, saMvegane pAmelA thAya che. ane te AtmAo bhavarUpI kArakhAnAmAM garbhavAsAdinI aneka prakAranI niyaMtraNA pAmatAM nathI.'' (27) 'paraMtu he gautama! je bAla che yAvat jemaNe puNyapApano vizeSa jANyo nathI. te AtmAo he gautama! A paMcamaMgala mahAzrutaskaMdhane mATe ekAMte ayogya che. tevA AtmAone paMcamaMgala mahAzrutaskaMdhano AlAvo Apavo nahiM. kAraNake anAdi bhavAMtaromAM ekatrita karelo je azubha karmarAzi tene bALI nAMkhavA mATe samartha evA A paMcamaMgala mahAzrutaskaMdhane pAmIne te bAlajIvo . samyak prakAre ArAdhatAM nathI. ane laghutvane pamADe che. tethI karIne he gautama! tevA bAlajIvone dharmakathA karavAvaDe karIne bhakti upArjana karAvavI joIe.'' ane tyAra pachI tene priyadharmI, dRDhadharmI ane bhaktiyukta jANIne jeTaluM paccakkhANa nirvahI zake teTaluM paccakkhANa karAvavuM. tevI rIte rAtribhojana dvividha, trividha, caturvidha yathAzakti pramANe paccakkhANa karAvavuM joIe. tyArapachI he gautama! pistAlIza navakArazIe eka upavAsa, covIza porasIe, bAra piramuDhe, 10 avaa, cha nIvie, cAra ekalaThANe, 2-AyaMbIle, eka zuddhaAyaMbIle (eka upavAsa) ane avyApAra yukta evA prakAranA ane raudradhyAna, vikathArahita svAdhyAyamAM ekAgra cittavALAnuM eka ja AyaMbIla mAsakSamaNathI vizeSa che.'' 'tethI karIne jeTalA pramANamAM tapa-upadhAnane viSe vizrAma karI zake tyAM sudhI jANIne tyAM sudhI lAvavA. ane ATalA tapa ane upadhAnavaDe karIne paMcamaMgala mahAzrutaskaMdhane yogya thayela che ema jANe tyAre tene bhaNAve. anyathA nahiM (29)'' he bhagavaMta! e pramANe karavAmAM to ghaNo kAla atikrAMta thAya. ane ema thAya to kadApi vacamAM ja paMcatva pAmI jAya to navakArathI virahita evo te AtmA kevI rIte uttamamArgane sAdhI zake? he gautama! je samaye sUtranA arthanA upacAra mATe azaThabhAve karIne yathAzaktie je koI tapano AraMbha kare te samayathI ja adhIta sUtrArthobhayavALo jANavo. tethI karIne te paMcanamaskAra sUtra, artha ane tadubhaya avidhie na grahaNa kare; paraMtu tevI rIte grahaNa kare ke jethI karIne (te) bhavAMtaromAM nAza na pAme. AvI rItanA adhyavasAyane AdhIna thayolo AtmA ArAdhaka thAya. (30)'' he bhagavaMta! je koI AtmAo dvArA bhaNAtuM A paMcamaMgala mahAzrutaskaMdha kAnamAM paDe chate zrutajJAnAvaraNIyanA kSayopazamabhAve karIne paMcamaMgala mahAzrutaskaMdha bhaNI gayo hoya tene paNa zuM tapa
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 A che ra17 upadhAna karavuM joIe? he gautama! karavuM joIe. he bhagavaMta! zA mATe karavuM joIe? he gautama! sulabha bodhilAbha mATe karavuM joIe. ane e pramANe jo kare nahi to jJAnakuzIla kahevAya." e pramANe zrImahAnizIthasUtranA trIjA adhyayanane viSe zrAvakone kAla Adi ATha prakAranA jJAnAcArone viSe moTA AcArarUpe upadhAna spaSTa kaheluM che. ane tenI vidhi dizAsUcanarUpe kahela che. e pramANe 89-gAthAno artha | have A pramANe upadhAnavidhi siddha thaye chate pUrNimAnA raMge raMgAelAonA durvacanane UbhuM karIne tene dUSaNa devA mATe jaNAve che. aha mahAnisIha tumhaM, na pamANaM taMpi kiM sabuddhIe / puvArikavA va?, cittaDuM gAmo namo 6LA have tame je mahAnizIthasUtrano pATha dharo cho te mahAnizIthasUtra ja amAre pramANa nathI. e pramANe jyAre zaMkArUpa durvacana rajU kare tyAre tene pUchavuM ke-"he pUrNimArAgI! tuM je e mahAnizIthasUtranuM apramANapaNuM jaNAve che te apramANapaNuM tArI buddhie jaNAve che ke pUrvAcAryanA vacanavaDe? eTale haribhadrasUri Adi prasiddha pUrvAcAryonA vacano vaDe karIne?' te pramANe tene pUchavuM. temAMno pahelo vikalpa "potAnI buddhie karIne" erUpa pahelo vikalpa adhama che. nIca che. kAraNa ke alpajJane paNa svIkAra karavA yogya nathI. ane potAnI matie kalpeluM koIne paNa pramANa thatuM nathI. sarvajJanA vacanane viSe AsthApaNuM hovAthI. // gAthA-90 || have "pUrvAcAryanA vacanavaDe karIne zrImahAnizIthasUtranuM apramANapaNuM kahuM chuM." evA bIjA vikalpane viSe doSa jaNAve che. bIe jAvayamittaM, jaha bhaNiaM taM taevi bhaNiavvaM / UNamahiaM va bhaNaNaM, titthAsAyaNa mahAdoso // 61 // bIjA vikalpane viSe jeTalA mAtra pUratuM pUrvAcAryo vaDe karIne kahevAyuM che. eTalA mAtra pUratuM tAre paNa kahevuM joIe. ethI ochuM athavA adhika kAMI kahevuM temAM tIrthanI AzAtanArUpI mahAdoSa rahelo che. tIrthavaDe karIne je je rIte svIkArAyuM hoya tenAthI anyathA bolavuM te tIrthanI moTI AzAtanA che. ane te anaMta saMsAranuM kAraNa hovAthI. | gAthArtha-91 . have mahAnizIthasUtrane AzrIne pUrvAcAryoe je kahyuM che te jaNAve che. haribhaddavayaNameaM, puvAyariyANa cautthamajjhayaNe / katipayapayANa sammaM, saddhA no teNa mahaMpi // 62 // pra. 5. 28
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 4 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda * haribhadrasUrinuM kahevAtuM A vacana, te vacana kayuM? ke-"zrI mahAnizIthasUtranA cothA adhyayanane viSe keTalAka padonuM samyapha, sahavApaNuM zrI siddhasena divAkarasUri AdinuM nathI. keTalAka padonuM samyak svIkArapaNuM nahi hovAthI, samyapha zraddhA nahotI, sadhavuM nahotuM. tethI karIne amAre paNa sabhyazraddhAno abhAva che. ane keTalAkamAM to samyapha zraddhA che." e pramANe artha jANavo. kahyuM che ke- "A cothA adhyayane viSe keTalAka saiddhAMtika AlApakone samyak sadahatAM nathI. e pramANe te pUrvAcAryoe samyapha sahyA na hovAthI amArAvaDe karIne paNa samyapha sadhAtAM nathI." te pramANe zrI haribhadrasUrimahArAja jaNAve che; paraMtu saMpUrNa cothuM adhyayana athavA bIjA adhyayanomAM teone azraddhA nathI. ane cothA adhyayananAM ja keTalAka parimita AlApakone viSe azraddhadhAna che tema jaNAvela che. kAraNake sthAnAMgasUtra, samavAyAMgasUtra, jIvAbhigamasUtra, pannavaNAsUtra Adine viSe koIpaNa ThekANe AvuM nathI jaNAvyuM ke "pratisaMtApasthala che. tenI aMdara, gUphAvartI manuSyo rahe che, ane teonA parama adhArmika manuSyonI pharI pharI sAta ATha vakhata utpatti thAya che. ane teono dAruNa evI vajazilAvALI ghaMTInA saMpuTamAM sArI rIte, pIlAtAM, dabAtAM eka varSa sudhI prANano nAza thato nathI." vaLI vRddhavAda to e che ke- "A ArSasUtra che. RSisaMpradAyanuM sUtra che. temAM koI vikRti peThI nathI. ane A mahAnizIthasUtranI aMdara ghaNAM artho ane sAtizayavALA evA gaNadharonA kahelA vacano che. sArA atizaya vaDe kahevAyelA vacano che. tethI karIne koIpaNa jAtanI zaMkA karavI nahi." e pramANe mahAnizIthasUtranA cothA adhyayananI samApti pachI turata pUrvAcAryoe lakheluM che. e pramANe jANavuM.' | gAthArtha-92 . zrI haribhadrasUrijImahArAja vaDe karIne mahAnizIthasUtra kevA prakAranuM kahevAyuM che? te jaNAve che. teNeva mahAnisIha, mahappabhAvaMti vaNNiaM tattha / teNaM haribhaddavayA, bhaI sesaM asesaM vA // 63 // te haribhadrasUrijI vaDe karIne jyAM azraddhA jaNAvAI che. tyAM ja te haribhadrasUrivaDe ja mahAnuM prabhAva mahAnizIthasUtrano varNavyo che! jo ke haribhadrasUrijInuM A azraddhAnapaNuM pUrvAcAryovaDe lakhAyuM che. nahiM ke pote svayaM lakhyuM che. to paNa pUrvAcAryoe kaheluM je vacana, te vacana haribhadrasUrine AzrAne ja kaheluM che. ema avadhAraNa karIne jo vicAravAmAM Ave to doSAvaha nathI. zrIharibhadrasUrie eno mahAprabhAva kevI rIte varNavyo? A mahAnizIthasUtranI aMdara je koI pada athavA padane saMlagna evo sUtra AlApaka na jaNAto hoya tyAM tyAM zratadharoe kulikhita doSa na devo. kAraNake je A aciMtyaciMtAmaNikalpa sadeza Avo mahAnizItha zrutaskaMdhano pUrva Adarza (hastalikhita prata) hato tenAM paNa TUkaDe TUkaDA thavA vaDe karIne, udheI AdinA kAraNavaDe karIne ghaNAM patro saDI gayAM hatAM. to paNa atyaMta, sumadArtha
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 219 atizayavAlo evo A mahAnizIthavrutaskaMdha, saMpUrNa pravacananA parama AdhArabhUta, sArabhUta, paramatattva svarUpa ane mahAarthavAlo che. ema pramANe vicArIne pravacananI vAtsalyatAvaDe karIne temaja potAnA Atmahitane mATe "ghaNAM bhavya prANIone upakArI che' ema vicArIne AcAryazrI haribhadrasUrijIe je te AdarzanI aMdara dekhyuM te badhuM potAnI buddhie anusaMdhAna karIne lakhyuM che. ane bIjA paNa siddhasena divAkarasUri, vRddhavAdI, yakSasena, devagupta, yazovardhana, kSamAzramaNa, ziSyaravigupta, nemicaMdra, jinadAsagaNi kSamAzramaNa, kSapaka satyazrI pramukha, yugapradhAna maharSioe A mahAnizIthasUtranuM bahumAna karyuM che." e pramANe mahAnizIthasUtranA trIjA adhyayanamAM jaNAvyuM che. e pramANe zrI haribhadrasUri AcAryavaDe karIne ja A mahAnizIthasUtranuM varNana karAyuM che. te kAraNavaDe karIne zrI haribhadrasUrinA A vacanathI bAkInA cothA adhyayanamAM rahelAM keTalAka AlApakone choDIne cothuM adhyayana saMpUrNa ane te sivAyanA sAteya adhyayano are! saMpUrNa mahAnizIthavrutaskaMdha kalyANakara che. jethI karIne zrIharibhadrasUri mahArAjAvaDe karIne vRddhasaMpradAya AvelA AcAryonA vivAdAspada evA keTalAka padonuM ja azraddhAnapaNuM jaNAvyuM che. paraMtu te vivAdAspada AlApakone dUSita karyA nathI. ane potAnuM zraddhAnapaNuM che te paNa sIddhAna e pada dvArAe kahIne potAnuM zaMsayAruDhapaNe jaNAvyuM che. paraMtu te mahAnizIthasUtranA cothA adhyayanamAM rahelAM te keTalAka AlApakonuM pramANapaNuM jaNAvyuM. paNa bIjAone zraddhA karAvavA mATe gaNadhare kareluM A sUtra ityAdi vacanovaDe hetu jaNAvyo che. vaLI bIjI vAta, karmanA kSayopazamanuM vaicitryapaNuM hovAthI koIka mahApurUSane kaMIka vastumAM azraddhAnapaNuM thayuM to paNa bIjA badhAonuM azraddhAna karavuM yukta che' evuM bolavuM paNa ayukta che. niyoga karIne paNa gurumahArAjanI khoTI vAtanI zraddhA karavAnuM zAstramAM kaheluM che. yuvAna AgamamAM jaNAvyuM che ke sammaddivI jIvo, uvai8 pavayaNaM tu saddahai / saddahai a asabbhAvaM, aNabhogA guruniyogA vA // 1 // "samyagdaSTi AtmA, upadiSTa evA pravacanane to sadahe ja che ane kayAreka asadbhAvane= nahi upadezelane paNa anAbhogathI athavA guru niyopArataMtryatAgavaDe karIne sahe che." e pramANe uttarAdhyayana sUtranI niyukti gAthA-163mAM jaNAvyuM che. ane ethI karIne "cothA adhyayananA keTalAka AlApakone ghaNAM AtmAo saMhatAM nathI te kAraNavaDe ame paNa sadahatA nathI' ema kahyuM che; paraMtu bIjAoe paNa na sadahavuM evuM nathI jaNAvyuM temaja e AlAvAomAM zraddhA rAkhanArAone dUSita paNa nathI karyA! e badhI vAto sUkSmabuddhie vicAravA jevI che | gAthA-93 // have pUnamIyAnA raMge raMgAyelA AtmAonI vacanapaddhatimAM Azcarya jaNAve che.
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 kupakSakozikasahasrakriraNAnuvAda cittaM haribhaddavayaM, gaNaharavayaNAu suMdaramihuttaM / caMdappaeNa sesaM, gaNahara vayaNehi saha cattaM // 64 // ahiMyA eTale ke mahAnizIthasUtra viSayaka samyak zraddhAna AdinI vAtamAM 'amone samyak zraddhA nathI' e adhikAramAM 'gaNadharanA vacanathI paNa haribhadrasUrinuM vacana atiprazasta che.' ema caMdraprabhAcAryavaDe kahevAyuM. ane e pramANe kahevAyuM chatAM paNa 'bAkInuM eTale azraddhAna sivAyanuM zrI mahAnizIthanA varNanAtmaka je haribhadrasUrinuM vacana kahevAyuM che te vacana paNa gaNadharonA vacananI sAthe choDI devAyuM che !' A vAtano bhAva e che ke caturdazIne divase pAkSika karavAnI bIkane laIne caMdraprabhAcArye 'mahAnizIthasUtra amane pramANa nathI' e pramANenA asat pralApanA avasare gaNadharanA vacana karatAM eTale ke 'mahAnizIthanA vacana karatAM paNa zrI haribhadrasUrinuM vacana suMdara che' ema caMdraprabhAcAryavaDe kahevAyuM. jo ema na hoya to 'mahAnizIthanA keTalAka AlAvAonuM samyak zraddhAnapaNuM amAruM nathI.' eTalA mAtra anyathA abhiprAyavaDe kahevAyuM chatAM paNa uccakarNa balavAdI (gardabha)nI jema eno anyathA abhiprAya Ubho karIne tenA (mahAnizIthanA) tyAgano asaMbhava hovAthI. 'teovaDe karIne azraddhA karAtI hovAthI ame paNa zraddhA karatAM nathI' eTaluM je sUri vaDe kahevAyuM che ane te sivAyanuM bAkInuM je mahAnizIthasUtranA guNavarNana AdinuM jaNAvAyuM che. te paNa caMdraprabhAcArye choDI dIdhuM! haribhadrasUrijIvaDe kahevAyeluM mahAtmyavALuM mahAnizIthasUtra, te hirabhadrasUrine jema pramANa che tema amAre paNa pramANa che tema bolyAM nathI ane tethI karIne phakta sUrinuM vacana caMdraprabhAcArye choDyuM eTaluM nahiM paNa gaNadharanuM vacana paNa choDyuM che! arthAt badhuM ja caMdraprabhAcArye choDyuM che!! e Azcarya che. / / gAthArtha-94 // have kupAkSikone gaNadhara vacanamAM zraddhA nathI te batAve che. jai khalu kuvakkhiANaM, gaNaharavayaNAu huja saddahaNaM / haribhaddAsaddahaNaM, bhaNiavvamakiMci tA tehiM // 65 // jo kupAkSikone gaNadharanA vacanonI zraddhA hota to zrI haribhadrasUrie je keTalIka vAtonuM azraddhAnapaNuM jaNAvyuM che te kupAkSiko vaDe karIne akiMcitkaradhvajudavALI nathI ema kahevAyuM hota. eTale ke gaNadharanA vacananI apekSAe zrI haribhadrasUrijInuM vacana akiMcitkara kahevAya. || gAthA-95 || have akiMcitkara kahevAmAM kAraNa kahe cheH haribhaddeNa vi bhaNiaM, gaNaharavayaNaM mahAnisIhaM taM / kahamitthamasaddahaNaM, amhANaM sammayaM samae // 66 //
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 221 je kAraNathI mahAnizIthane "gaNadhara vacana' che e pramANe zrIharibhadrasUrijI mahArAjavaDe paNa kahevAyuM che. kAraNa ke tenI aMdara kIdhuM che ke "vRddha purUSonuM to kahevuM e che ke A mahAnizIthasUtra, ArSasUtra che. ane A ArSasUtramAM vikRti peThI nathI. ane A mahAnizItha zrutaskaMdhane viSe tenA artho sAtizayI che. ane gaNadharoe kahelA vacano che. ane e pramANe hoye chate temAM mahAnizIthamAM koIpaNa jAtanI zaMkA karavI nahi." e pramANe te mahAnizIthamAM ja kahevAyuM che. te kAraNathI keTalAka AlAvAomAM zrI haribhadrasUrine azraddhAna che ema jaNAya che. to pravacanane viSe amAre e vAta kema saMmata thAya? arthAt koIpaNa rIte na thAya. jethI karIne zrI haribhadrasUrie paNa zrI mahAnizIthasUtra gaNadharoe kareluM che. ema kahyuM che. nahi ke koIpaNa bIjAe kareluM che ema nathI kIdhuM. jo gaNadharanA vacanamAM kupAkSikone AsthA hota to "mahAnizIthasUtramAM zrIharibhadrasUrijIne athavA temane anusaranArA bIjAone temAM azraddhAna hoya to amAre zuM? e pramANeno hetu kahevAyo hota. | gAthArtha-96 / have pUnamIyAM rAgI evA AtmAne prati hitopadeza kahe che. haribhaddassa vi dese, na sammasaddahaNa-vayaNasavaNeNaM / jaha sayalaM paricattaM, mahAnisIhaM mahAsuttaM // 67 // taha amhANa vi vayaNaM, tassavi titthassa sammayaM suNiuM / parivajhatuM te sutta, sesanasesa ve naphiTjha 6sil zrI haribhadrasUrijIe paNa ekadezathI eTale ke-mahAnizItha zrutaskaMdhanA cothA adhyayananA keTalAka AlAvAomAM samyaka zraddhA nathI evuM je ekadezIya vacana kahyuM, te vacananA zravaNavaDe karIne sarva sUtromAM sAtizaya evuM je mahAnizIthasUtra, tene jevI rIte choDI dIdhuM te ja prakAre karIne amAre paNa te haribhadrasUrinA vacananI jema "zrI mahAnizItha sUtra parama sUtra che, pravacananA sArabhUta che. ane tIrthasaMmata che." e pramANe udghoSaNA karAtuM vacana sAMbhaLIne te pUnamIyA! te mahAnizIthasUtrane pramANapaNe karIne svIkAra kara. arthAta cothA adhyayanamAM rahelAM je keTalAka AlApako, tene choDIne saMpUrNa mahAnizIthasUtrane saMpUrNapaNe yatheccha rIte svIkAra kara. ane A amAruM kaheluM sAMbhaLIne jo e pramANe mahAnizItha svIkArato ho to gaNadharabhagavaMtanuM vacana, zrI haribhadrasUrinuM vacana ane amAruM paNa vacana A badhuM te svIkAryuM gaNAze. nahi to jema keTalAka padonuM azraddhAna e pramANe bIjAoe kaheluM sAMbhalIne saMpUrNa evuM mahAnizIthasUtrane teM choDI dIdhuM. tevI rIte "A amAre pramANe nathI." evuM bIjAnuM kaheluM sAMbhaLIne mahAnizIthasUtranI jema bAkInA aMgopAMgAdi badhA zAstro tAre choDI devAnuM thaze. kAraNake jema
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 > kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda mahAnizIthamAM gaNadharonAM vacano kIdhA che tema A aMgopAMgAdi paNa gaNadhara bhagavaMte sUtrarUpe kahelAM ja che. eka dezamAM azraddhAna karavAthI sarvanuM paNa azraddhAnapaNuM mahAnizIthamAM thayuM tema yuktinI tulyatA hovAthI bIjA sUtromAM paNa e pramANe thaze. A be gAthAno artha jaNAvyo. | gAthArtha 97-98 | have je koIka ukezagacchIya bAlaka vagere haribhadrasUrine pramANa gaNatA hovA chatAM mahAnizIthasUtrane pramANa gaNatA nathI tenuM svarUpa jaNAvatAM kahe che. haribhadaMpi pamANaM, bhaNiUNa mahAnisIhamapamANaM / go. mAsa; so mAyA me vaMzA nAyamaviMo 6ThThA kharekhara keTalAka caturdazIko (caudaze pakhI karanArAo) paNa mahAnizItha sUtrane pramANa gaNatAM nathI. temAM zuM kAraNa? e pramANe pUchato hoya to jaNAvIe chIe ke "caudazanuM pAkSika svIkAravAnI bhItinI ApattinI jema caityasthitityAga=caityavAsanA parityAganI ApattinI vidyamAnatA hovAthI mahAnizItha pramANa karatAM nathI. ghaNuM karIne pote svIkArelAM mArgane dUSita karatuM evuM zAstra koIne paNa pramANabhUta thatuM nathI. ane ethI ja karIne pratimAne svIkAravAno bhaya upasthita thavAthI loMkAo vaDe karIne jema A mahAnizItha svIkArAtuM nathI. tema jo ke atyAre caityavAsIno abhAva hovA chatAM paNa sAMpratakAle keTalAka AtmAo mahAnizIthanA asvIkAranuM bhASaNa kare che. te bhASaNa "caityavAsInA vacanano anuvAda ja jANavo. nahiM ke, "paramArthane jANIne bole che' evuM nathI e pramANe jANavuM. // gAthArtha-99 // have mahAnizIthanA parityAganA abhiprAyavaDe karIne pUnamIyAno rAgI pharI paNa zaMkA kare naNu uvahANAbhAve, maMgalamAINa jaM ca ajjhayaNaM / jiNavarapamuhAsAyaNa, aNaMtasaMsArayAheU // 10 // upadhAna karyA sivAya paMcamaMgala mahAzrutaskaMdha AdinuM je kAMI adhyayana karavuM te jinezvara AdinI eTale ke arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhunI AzAtanA ane anaMta saMsArano hetu=kAraNa thAya che. kahyuM che ke : "se bhayavaM! mahatI esA niaMtaNA kahaM bAlehiM kajati ? goamA! je NaM keI na icchejA eaM niaMtaNaM, aviNaovahANeNaM paMcamaMgalAisuaNANamahijei ajjhAveivA ajjhAvayamANassa vA aNuNNaM payAi, seNaM na havejA piadhamme, na bhavejjA daDhadhamme na bhavejjA bhattijue, hIlijjA suttaM, hIlijjA atyaM, hIlijjA suttatyobhae, hIlijA guruM, jAva NaM se guru AsAejA, atItANAgayatitthayare AsAejA, AyariyauvajjhAyasAhUNo, jeNaM AsAejA suaNANamarihaMtasiddhasAhU se tassa NaM sudIhayAlamaNaMtasaMsArasAgaraM AhiMDamANassa" /
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 223 zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 ityAdi pUrve kahela che. A AlAvAno saMkSepathI artha A pramANe che. "je koI prANI, paMcamaMgala mahAzrutaskaMdha Adi sUtro, upadhAnavahana karyA sivAya bhaNe che. bhaNAve che. ane bhaNatAM evA bIjAne anumode che. te AtmA, sUtra, artha ane tadubhayarUpa AgamanI, gurunI, trikAlabhAvitraNeyakAlamAM thanArA tIrthaMkaro, siddho, AcAryo, upAdhyAyo ane sAdhuonI AzAtanA kare che. eTale AzAtanA saMbaMdhInuM karma bAMdhe che. ane je karmavaDe karIne-84-lAkha jIvayonimAM utpanna thatAM vidhavidha prakAranA duHkhano anubhava karavApUrvaka anaMta saMsAra rakhaDe che.'' 'ane je koI AtmA upadhAna vahana karavApUrvaka A paMcamaMgala mahAzrutaskaMdha Adine bhaNe che te AtmA, AzAtanAjanya karmabaMdhathI rahita thayo thako sulabhabodhi thaIne saMsArano nAza karanAra thAya che. tevI rIte je puNya-pApano jyAM sudhI vizeSatA jANato nathI. tyAM sudhI te AtmAne paMcamaMgala mahAzrutaskaMdha na devuM.' A AlAvAmAM upadhAna vahana nahiM karanArane namaskAra adhyayana bhaNavAmAM anaMta saMsAritA kahelI che. / / gAthArtha-100 / / have A pUrvapakSanA abhiprAyane jaNAve che. jai eaMpi a vayaNaM, sammaM tA niyaabhaNatasaMsArI / savvo sAvayavaggo, caupaMcavivajio hujjA // 101 // kuMnA jo e pUrve kaheluM vacana samyag hota to niyame karIne cAra ane pAMcathI varjita evo sarva zrAvaka, zrAvikAvarga anaMta saMsArI thAya. eno bhAvArtha A pramANe che. prAye karIne zrAvakakulamAM utpanna thayelA AtmAone upadhAnavahana karyA sivAya ja namaskAranuM adhyayana Adi karAtuM dekhAya che. teonI ane teone bhaNAvanArAonI anaMtasaMsAritA zuM yukta che? e pramANe || gAthArtha-101 || A pUrvapakSano upasaMhAra karatAM siddhAMta jaNAve che. teNaM khalu taM suttaM, apamANaM amhamesa saMkaSpo / ua ce pavayaNaparamattha- suNNacittassa ciTTeaM // 102 // pUrve kahelAM 'lakSaNavAlA te kAraNavaDe karIne ja zrImahAnizIthasUtra amAre=pUnamIyAone apramANa che. e pramANenA pUrvapakSano upasaMhAra karavApUrvaka siddhAMta jaNAve che. he pUnamIyA! jo A pramANe tuM kaheto hoya to kahIe chIe ke A pUrve teM jaNAvyuM che te vacana, pravacananA paramArthathI zUnyacittavAlAnI A ceSTA che. jema bhUtapretAdithI adhiSThita thayelo AtmA ceSTA kare te pramANe vicAryA vagaranuM bolatA evAM A tAruM vacana ane kAyAnI ceSTA te
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 che kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda pArakAone hAMsInA pAtrarUpa che. te gAthArtha-102 | have e pramANe pUrve kaheluM te vacana kevI rIte che? temAM hetu jaNAve che. jamiNaM duvAlasaMgaM, gaNipaDigaM pANiNo annaannaae| puhavAivirAhittA, bhamaMta'NaMte bhave ghore // 103 // je kAraNathI A dvAdazAMgI gaNipiTaka eTale ke sAmAyika AdithI mAMDIne dRSTivAda parvatanuM je gaNipiTaka (bhAvAcAryano ratnakaraMDiyo) te gaNipiTakane jInezvara bhagavaMtanI AjJA sivAya virAdhIne sAdhu Adi AtmAo ghora duHkhothI vyApta evA naraka AdinA anaMtA bhavomAM bhaTake che. AgamamAM kahyuM che ke-" (phakya) kuvAmAM gaLAbAI virAhitA satIne vAre maitA nIvA cAuraMtasaMsArakaMtAraM pariaTiMsu, aNAgae kAle pariaTTissaMti, puDuppanne kAle saMkhenA jIvA pariaTTati tti nirisUtra (Da) ti A dvAdazAMgIne anAjJAe virAdhIne atItakAle anaMtA jIvo caturaMta evA saMsAra jaMgalamAM rakhaDyA che, anAgata-bhaviSyakALamAM anaMtA jIvo rakhaDaze, vartamAnakAlamAM saMkhyAtA jIvo rakhaDe che." naMdisUtra-58-1 gAthArtha-103 | have AjJAno abhAva enuM nAma anAjJA ema samAsa karIne AjJA kaI? kone kahevAya? te kahe che AyAro khalu ANA, tatthavi uvahANamiha mahAyAro / tayabhAve jA'NANA, mahaI AsAyaNA samae // 104 // AcAra eTale kAla Adi ATha prakArano je jJAnAcAra kahyuM che ke - kAle viNae bahumANe, uvahANe tahA aninnhvnne|| vaMjaNamatthatadubhae, aTThaviho NANamAyAro // 1 // daza. niryu0e kAlAdi ATha prakAranA AcArane viSe paNa jainazAsana-jainapravacanamAM "upadhAna" e mahAAcAra che. tene mahAnu AcAra kema kahyo? to kahe che ke samyapha varNa ane uccAra AdinI apekSAe mahAcAra che ane te mahAAcAranA abhAve eTale ke upadhAnanA abhAve anAjJA. e je anAjJA che te moTI AzAtanA. AgamamAM jinavacanamAM kahelI che. | gAthArtha-104 / have hatu ane hetumAnA sadUbhAve A vAtane samarthita kare che. (majabUta Teko Ape che.) teNaM tIe juttaM-aNaMtabhavabhamaNameva jIvANaM / jaM dIsai ajjhayaNaM, viNAvi taM tatthimaM vucchaM // 10 // upadhAnano abhAva tenuM nAma anAjJA, ane te anAjJA te moTI AzAtanA te kAraNavaDe
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 4 225 karIne te AzAtanA vaDe karIne jIvonuM je anaMta bhavabhramaNa kahyuM che ke te yukta ja che. kAraNake AzAtanA ane AzAtanAno hetu banneno sadbhAva hovAthI : upadezamAlAmAM jaNAvyuM che ke AsAyaNa micchattaM, AsAyaNavajjaNA u sammattaM / / AsAyaNA nimittaM, kubai dIhaM ca saMsAraM // upade. mA. (410) jyAM AzAtanA tyAM mithyAtva, e AzAtanAnuM varjana tyAM sakhyatva. ane AzAtanAnA nimittavaDe karIne dIrdha saMsAra kare che." have upadhAnane vahana karyA sivAya paNa je sAmAyika Adi sUtronuM adhyayana dekhAya che. temAM have pachInI gAthAmAM jaNAvAnuM kAraNa kahevuM. /10pA have kahevAtuM kAraNa je jaNAvyuM che te A pramANe uvahANavahaNa AsAjuttANaM, juttameva ajjhayaNaM / jaha jA chajIvaNiaM, ahijja pbjaasaae||106|| upadhAna vahananI AzA eTale sAmarthya (zarIrabala) prApta thaye chate ane prastAva samayanI anukUlatA, samayanI sagavaDatA prApta thaye chate upadhAnanuM vahana karIza". e pramANenI je AzA, tenAthI yukta evA AtmAone arthAta upadhAnanI zraddhApUrvaka tene vahana karavAnI AzAthI (icchAthI) vyApta cittavAlAone sAmAyika Adi sUtronuM paThana te yukta ja che. A vAta para dRSTAMta Ape che ke jema dIkSA grahaNa karavAnI icchAvAlAne navakArathI mAMDIne dazavaikAlikanA cothA adhyayana sudhInuM bhaNAvAya che tema. nizIthacUrNimAM kaheluM che ke zrAvakane jadhanyathI te pramANe navakArathI cha Avazyaka sudhI. utkRSTathI sUtrathI tathA arthathI SajIvanikAya adhyayana sudhI. ane pAMcamuM je piauSaNA adhyayana che te sUtrathI nahi paNa arthanA ullApathI saMbhavI zake. e pramANe AvazyakasUtracUrNi-3-190mAM jaNAvyuM che. | gAthA-106 / have upadhAnane vahana karavAnI AzAvaDe karIne jyAM upadhAna vidhi sivAya keTaluM zruta bhaNavuM joIe? te jaNAve che. jaM jIe kiriAe, uvaogI taM tayaTThamANanti / teNa muvahANa jogaM, ahijja abbhaasbuddhiie||107|| je je kriyAne upayogI eTale tenA hetubhUta hoya tevuM ane te te kriyAne mATe upayogI eTaluM bhaNavuM joIe, adhika nahi. A AjJA che. eTale abhyAsa buddhie karIne teTalo hetubhUta abhyAsa paNa kriyA zuddhine mATe che ema jANavuM. e adhyayana paNa upadhAnane upayogI thAya eTaluM ja bhaNe. // gAthArtha-107 II have upadhAnane upayogI evuM je zruta te upadhAna karyA sivAya paNa bhaNe Ama kahevAthI zuM prApta thayuM? te jaNAve che. pra. 5. 29
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 4 kupakSakauzikasahasariNAnuvAda teNa uvahANa kiriA, posaha pamuhAvi jujjae tesiN| evaM sehe'vi suaM, aavssajogkiriatttthaa||108|| upadhAna vahana karavAnI AzA rUpa je kAraNa te kAraNa vaDe karIne namaskAra Adi zruta jaNAya che. te kAraNavaDe karIne pauSadha pramukha upadhAna kriyA paNa zrAvakone yogya che. tevA prakAranA zrutanA abhAve karIne pauSadha Adi kriyAno ja asaMbhava hovAthI. vAdI zaMkA kare che ke zrI zrImahAnizIthasUtramAM tapa mAtra ja upadhAna jaNAvyuM che. to pachI pauSadha Adi nimittano abhyAsa ema kema kaho cho? jo ema pUchato hoya to jaNAvIye chIe ke jo ke mahAnizIthasUtramAM pauSadha AdinI kriyA sAkSAt kahI nathI. to paNa jema sAdhuone yogomAM atizayavAlI evI kriyA AdipaNuM sarvajana pratIta che. e pramANe zrAvakone paNa upadhAnamAM jANI levuM. kAraNa ke te pauSadha, paNa nirAraMbhavAdi guNo vaDe karIne ja dekhAya che. ane te nirAraMbhatvAdi guNo pauSadha Adi svIkAramAM ja saMbhave che. anyathA nahiM. ane ethI ja karIne pUrvAcAryonA banAvelA sAmAcArI Adi prakaraNone viSe ane upadhAnavidhimAM sAkSAta pauSadha AdinI kriyA dekhAya che. sAmAcArI graMtha amAre pramANa nathI." ema nahi kahevuM, kAraNake yoganI vidhi paNa sAmAcArI graMthothI ja prApta thAya che. nahi ke siddhAMtagraMthothI. ane jo samAcArI graMthone apramANa karazo to yogavidhine paNa cheDI devAnI Apatti Avaze. tethI karIne zrAvakone upadhAnane viSe pauSadhagrahaNa Adi vidhi, yogavidhinI jema pramANa karavI joIe ema siddha thayuM. namaskArAdino je abhyAsa e pauSadha Adi kriyAnA heturUpavaDe karIne namaskAra Adi zrutanA ArAdhananuM kAraNa che ja. e pramANe zrAvakanI jema Avazyaka yoganI kriyAne mATe eTale ke Avazyaka zrutaskaMdhanI ArAdhanArUpa kriyA nimitta ja sAmAyika=karemibhaMte AdithI mAMDIne dazavaikAlikanA cothA adhyayanaparyatanuM zrata zrAvakonI jema navadIkSita ziSyamAM paNa saMmata che ema jANavuM. gAthA-108 have upadhAnane vahana karavAnI kAMkSAvaDe karIne jo sAmAyika Adi adhyayana=bhaNavAno svIkAra karo cho to AcArAMgAdinA adhyayana=bhaNavAno paNa svIkAra thaze. evA atiprasaMgane dUra karavA mATe jaNAve che. * jaM AvassayasuyakhaMdho, uvajujau niaparesi kiriaasu| dIvubba teNa paDhamaM, ahikijau na uNa sessuaN||106|| je kAraNathI Avazyaka zrutaskaMdha, potAnI ane paranI kriyAomAM eTale Avazyaka zrutaskaMdha ane te sivAyanA bIjA bhRtanI ArAdhanAnI je kriyAo che temAM upayogI thAya che. te kAraNavaDe karIne dIpakanI jema Avazyaka zrutaskaMdha, prathama = pahelAM ja bhaNAvAya, paNa AcArAMga Adi ahiM bIjuM zruta nahi. ane ethI karIne upadhAna ane yogo, AvazyakazrutaskaMdha abhyAsArthe thAya che. nahi
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je rara7 ke bAkInuM AcArAMgadizeSa zrata. A vAtano bhAvArtha e che ke jo Avazyaka zrutaskaMdha bhaNelo hoya to Avazyaka zrutaskaMdhanI ja ArAdhanAnA kAraNarUpa evA je upadhAno ane te upadhAno saMbaMdhInI je kriyAo che te temAM upayogI thAya che. jo na ja bhaNelo hoya to upadhAnanI kriyA vidhinoja asaMbhava thAya. tevI ja rIte para kriyAone viSe eTale AcArAMgAdi samasta zrata ArAdhanAnA heturUpa evI je yogakriyAo temAM paNa te Avazyaka zrutaskaMdha abhyAsa upayogI thAya che. A vAta para daSTAMta Ape che ke jema dIpaka potAnA ane pArakAnA prakAzanI kriyAmAM upayogI thAya che. eTale ke dIvo, ghaDo Adine jovAnI icchAvAlA evA AtmAne gADha aMdhakArane viSe paNa huM dIvAne jouM chuM, ghaDA Adine jouM chuM." A mATe pahelAM dIvo pragaTa karavo paDe che. ane jo dIvo taiyAra na karyo hoya to aMdhakArane viSe prakAzano asaMbhava hovAthI jovAnI icchAvAlo paNa dIvo ke ghaDA Adine joI zakato nathI. mATe jema dIvAnI pahelI jarUrIyAta ema sarva zratanA ArAdhananA hetubhUta Avazyaka zrutaskaMdha paheluM bhaNavuM joIe. tevI rIte AcArAMga Adi zruta, upadhAna ane yogapUrvaka paheluM bhaNavuM joIe evuM nathI. kAraNake AcArAMgAdi je zruta che te potapotAnA upadhAna ke kriyAne upayogI nathI. tevI rIte bIjA zratonA upadhAna ke yogane viSe upayogI nathI. vaLI bIjI vAta AcArAMgAdi je adhyayana che te dIkSA grahaNa karelAne paNa traNa varSano paryAya atikrAMta thayA bAda anujJA ApelI che. "yaduktaM-tivarisapariAgassa samaNassa niggaMthassa kappati AyArapakappanAmamajjhayaNaM uddisittae, cauvarisapariAgassa. ni. suttagaDe nAmamaMge uddisittae, paMcavAsapariAgassa sama. ni. dasAkappavavahArA nAmamajjhayaNA uddisittae, aTThavAsapariAgassa ni. ThANasamavAyae NAmaM aMge uddisittae, dasavAsa pari0 sama0 ni. kappai vivAhapaNNatti0 aMge uddisittae. ityAdiyAvat vIsativAsapari0 sama0 niggaMthe savasubApuvADa bhavati" ti thI vyavahArasUtra (2-10 3) zrI vyavahArasUtramAM traNa varSanA paryAyavAlA zramaNa ane nigraMtha evA sAdhune AcAra prakalpa nAmanuM adhyayana uddezAya=bhaNAvAya. cAra varSanA paryAyavAlA sAdhune sUtrakRtAMga bhaNAvAya. pAMca varSano paryAyavAlA sAdhune dazAkalpa vyavahAra nAmanuM adhyayana uddezAya che. ATha varSano paryAyavAlA sAdhune sthAnAMga ane samavAyAMga bhaNAvAya che. 10varSanA paryAyavAlA sAdhune vyAkhyA prajJapti bhaNAvAya. yAvat -20-varSanA paryAyavAlA sAdhune sarvazrutanI anujJA apAya" e pramANe jaNAvela che. e pramANe hoye chate tevA prakAranuM jaNAvela zrata, upadhAna Adine mATe kevI rIte upayogI thAya? sAmAyika Adi sUtrono tevA prakArano svabhAva hovAthI (badhAmAM upayogI thavAno svabhAva hovAthI) ja sAmAyika Adi sUtrone bhaNelA sAdhuone yogodvahananI vidhi anAdinA pravAhamAM paDelI jANavI. tenuM anAdipaNuM je jaNAvyuM che te caturdazIne pravartAvanAra AcAryanA nAmanA abhAvanI jema anAdipaNuM jANavuM. e pramANe AnA
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 kupakSakauzikasahasrakiraNAnuvAda pravartaka AcAryanA nAmano abhAva hovAthI. / / gAthArtha-109 | have upadhAnarUpa je sUtropacAra kriyA che. te badhAne mATe niyata che ke nahiM? evuM jANavAnI icchAvAlAne jaNAve che ke suttovayArakiriA, suavavahArINa titthakarakahiA / AgamavavahArINaM, baliANaM nevamapi niamo // 110 // sUtropacAra kriyA je upadhAnarUpa che te Agama Adi je pAMca prakAranA vyavahAra kahelAM che. temAMnA bIjA zruta vyavahArane Azrita je che teone mATe ja jinezvara bhagavaMtoe upadezelI che. Agama vyavahArIone eTale ke avidha jJAnavAlA, mana:paryavajJAnavAlA, kevaLajJAnavAlA, caudapUrvI, dazapUrvI ane navapUrvIone upadhAna (yoga)nI kriyA karavI ja evo nizcaya nathI. gAthAmAM api zabda vAparelo hovAthI purUSa vizeSane AzrIne hoya paNa kharuM! niyama A bhAvamAM hetu kahe che. vRttibALatti, teo kevA? Agama vyavahArio kevA lakSaNavAlA che? baliSTha che. eTale badhAya vyavahAra karatAM te Agama vyavahAra balavAnuM che. ThANAMgasUtra-10-mAM sthAnaka-21-mAM kahyuM che ke AmavattiJA samaLA nimaMthA / / eTale zramaNa nigraMtho Agama vyavahAra balavAlA che. have Agama vyavahArinuM svarUpa kahe che. jaM AgamavavahArI, suaniravikkho paDucca kaMpi naraM / ajjhAvijjuvahANaM, jaha dhaNNamaNagAraM // 111 // je kAraNathI Agama vyavahA2I je che te zruta nirapekSa hoya che. eTale ke 'AcArAMgAdi je dvAdazAMgI emAMthI nikaLelAM je vAkyo tene anusaratI pravRtti che jenI evI rItanA nahiM.' tevA Agama vyavahArI mahApurUSa koIpaNa sAdhu Adine AzrIne vinA yoga-upadhAna sivAya paNa bhaNAve. jevI rIte dhanyarSi nAmanA sAdhune yogohana karyA sivAya zrutamAM kahelI vidhinI apekSAe athavA to prakArAntara vidhie karIne ekAdazAMga sudhI sthaviroe bhaNAvela che. AgamamAM kahyuM che ke :-- tae NaM dhaNNe aNagAre samaNassa bhagavao mahAvIrassa tahArUvANaM therANaM aMtie sAmAiamAiAI ikkAssa aMgAI ahijati - 2 ttA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharati ityAdi yAvat mAsiAe saMlehaNAe navamAsapariAo jAva kAlamAse kAlaM kiccA uDTaM caMdima jAva navagevija viMmANapatthaDe 'DDhe dUraM vIivati 2 ttA savvasiddhe vibhANe devattAe uvavaNNe ( zrI anuttaropapAtike - 16-u-3-4-5) zrI anuttaropapAtika (16-u0 3-4-5)mAM jaNAvyuM che ke 'tyAra pachI zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmInA tevA prakAranA sthavironI pAse te dhannA aNagAra, sAmayika che AdimAM jene evA- 11-aMgo bhaNe che. ane bhaNIne saMyamavaDe karIne ane tapavaDe karIne AtmAne bhAvatAM bhAvatAM vicare che. yAvat nava mAsanA paryAyavAlA-mAsika saMlekhanA vaDe karIne kAlaprApta thaye chate kAla karIne
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 2 29 urdhvagatie caMdrathI mAMDIne navamA raiveyakanA je vimAnanA prastara che tene oLaMgI jaIne sarvArtha siddha vimAnamAM devapaNe utpanna thayA." have A sUtranI aMdara navamahinAnA paryAyavAlA dhanyarSi kahyA che ane ekAdazAMgane dhAraNa karanArA kahyAM che. ane tethI karIne zruta vyavahArane saMlagna evo yogaanuSThAna (no kAla nahi hovAthI) vALA na saMbhave. A nava mAsanA kAlanI aMdara yoganA anuSThAnano asaMbhava hovAthI. temaja tivAsa pariNA ityAdi pAThamAM kahelAM paryAyanI prAptino paNa asaMbhava hovAthI : tethI karIne jevI rIte ahiyA nA adhikAramAM paryAya prAptino abhAva hote chate samagra ekAdazAMgInuM adhyayana kahyuM tevI rIte yogAdinA abhAvamAM paNa samajI levuM. athavA Agama vyavahArI dvArA bIjo koIka yoga vidhi karAvyo hoya. paraMtu te zrutavyavahArIne te mArganuM anukaraNa karavAnuM nahi. e pramANe tAtparya jANavuM. | gAthArtha-111 | have Agama vyavahAranI apekSA, zrutavyavahArIone yukta nathI. ane tenI apekSAmAM doSa jaNAve che. - na tahA suavavahArI, tayavikkhe annnnhovesijjaa| vesAghara caumAsaM, sIsaM saMbhUavijayaba // 112 // jevI rIte Agama vyavahArIvaDe karIne zrata bhaNAvAyuM hoya tevI rIte tenI apekSAe eTale ke-AgamavyavahAranI apekSAvAlo zrata vyavahArI na thAya, jo ema na hoya to eTale Agama vyavahAranI apekSAe zrutavyavahArI cAlato hoya to saMbhUtivijayanI jema ziSyane vezyAne ghare comAsAno Adeza Ape. eTale ke Agama vyavahArI evA saMbhUti vijayasvAmIe zrI sthUlabhadraravAmIne kozAnA ghare comAsAno Adeza Apyo. tevI rIte zrutavyavahArIne paNa Adeza ApavAnI Apatti Avaze. ane te vAta koIne paNa saMbhavita nahi bane. arthAt zrutavyavahArIne AgamavyavahAranI apekSAe cAlavAnuM nathI ane Agama vyavahArI zruta vyavahArInA zrutanI apekSArahita che. have pharI paNa zrI mahAnizIthasUtramAM aprAmAyane sthApavAnI icchAvAlo zaMkA kare che ke - naNu jaha mahAnisIhe, uvahANavihI tahA na annattha / katthavi dIsai teNaM, havija apamANamamhANaM // 113 // vAdI zaMkA kare che ke jevI rIte zrI mahAnizIthasUtramAM upadhAnavidhi jaNAvela che tevI rIte bIjA koIpaNa ThekANe dekhAtI nathI. te kAraNathI amAre zrI mahAnizIthasUtra apramANa che. // gAthArtha-113 | have tenA uttaramAM jaNAve che ke -
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 4 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda ____ jai evaM tA savaM, parihariavvaM suaMpi tujjha me| - tevovAsAmuhI, pazci /juttA 998aa jo pUrve kahyA pramANe tArA matamAM e pramANe che to tAre badhuM paNa zrata choDavA lAyaka thaze. te kevI rIte? te kahe che. lepopAsaka vagere eTaleke sUtrakRtAMga nAmanA sUtranA bIjA zrutaskaMdhamAM jaNAvela lepazrAvakanA adhikAra AdinI vAto prAyaH karIne eka eka sUtromAM ja jaNAvelI hoya che. jema lepa zrAvakanA varNanano adhikAra sUtrakRtAMgamAM che tema bIje koI paNa ThekANe malato nathI. eTale tAre AcArAMga choDI devuM paDe. tevI rIte AcArAMgamAM kahelo badho vicAra, bIjA aMgomAM jaNAto nathI. e pramANe ekamAM kahelo ane bIjAmAM na kahelo hovAthI tAre samagra zrata choDI devAnI Apatti Avaze. e vAta tAre ja vicArI levAnI rahe che. | gAthArtha-114 | have pravacananuM svarUpa jaNAve che. tamhA jiNiMdasAsaNa-mAyariaparaMparAnuvaTTija / teNiva sUA bahuhA kassa ya'sUAvi sUripahA // 11 // te kAraNathI jinezvara prabhunuM zAsana, AcAryaparaMparAne anusaratuM che. AcArya paraMparA sivAya koIpaNa anuSThAna athavA zruta saMbhave nahi. arthAt anuSThAna ane zruta badhuMja tene AdhIna che. ane te kAraNathI zAstrone viSe upadhAna Adi kriyAonuM nAmoccAra AdivaDe karIne phakta sUcana aneka prakAre che. koIka zAstramAM kriyAvizeSanI sUcanAno paNa abhAva hoya che. to te paNa "AcArya mahArAja e ja rasto che jeno" evA sUripada-sUrimArgathI jANI levuM. eTale AgamamAM jo ke na malatuM hoya to paNa sUriparaMparAmAM keTalIka vAto AvelI hoya che. A vAtano bhAva e che ke zAstrone viSe koIka sthale nAmoccAra mAtra hoya che. koIka sthale vistArathI hoya che. ane koIka ThekANe nAmano paNa saMbhava na hoya. tevI badhI vAtonuM savistara kriyA karavA svarUpa jo koI bhUla hoya to paraMparA ja che. bIjuM koI nathI. // gAthArtha-115 || have cAlu adhikAra jaNAve che. AyAro. uvahANaM, sUAmitteNa Negasuttesu / kiMcivi vittharavayaNaM, mahAnisIhami ko doso ? // 116 // upadhAna AcAra eTale jJAnAcAra. te jJAnAcAra, sUcanarUpe aneka sUtrone viSe "vase guruette niyaM, godhAvaM vahANava" jogavAlA ane upadhAnavALA thaIne gurukulamAM haMmezA rahevuM." ityAdi rUpe che ja. ane mahAnizIthamAM kaMIka vistArathI jaNAvela che. temAM zuM doSa che? koI paNa doSa nathI. | gAthArtha-116 |
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 ra31 have yoga ane upadhAnanA viSayamAM udAharaNo jaNAve che. joge AsADhAriasIsa pamuhAvi hutudAharaNaM / .. uvahANi usabhadatto, jiNadatto bhAyarA do'vi // 117 // yoganI bAbatamAM zrI ASADhAcAryanA ziSyo AdinA udAharaNo che. ASADhAcAryano adhikAra uttarAdhyayana sUtranI TIkAthI jANI levo. Adi zabdathI AyaMbIlatapanA abhigrahaNavaDe karIne asaMkhyaya adhyayana bhaNanArA sAdhu paNa jANI levA. ane upadhAnane viSe RSabhadatta ane jinadatta nAmanA be bhAIono adhikAra AcArapradIpa Adi graMthamAMthI jANI levo. || gAthArtha 118 | have prakArAntara vaDe karIne pUrvapakSI vAdI kahe che. suakhaMdhe ajjhayaNA, iccAI Agame kamo diTTho / ajjhayaNe suakhaMdho, mahAnisIhitti taM na mayaM // 118 // zrutaskaMdhane viSe adhyayano' te pramANeno krama, aMga Adi AgamamAM joyelo che. ane mahAnizItha adhyayanamAM sAmAyika lakSaNa zrutaskaMdha namaskAra lakSaNa sAmAyika adhyayananA ekadezarUpa namaskAra che to paNa tene mahAzrutaskaMdha tarIke gaNelo che. tethI karIne amAre mahAnizItha saMmata nathI." te pramANe pUrvapakSano Azaya ahiMyA rajU karyo. | gAthArtha-118 || pUrvapakSanI A vAtano uttara ApatAM jaNAve che ke - ia ce paNNavaNAe, payaMmi uddesayA payA tesu / lesA payaMmi sAvia, kahaM pamANaM tuhaM hoi ? // 11 // jo sAmAyika adhyayanane viSe ekadeza svarUpa namaskAra maMtrane namaskAra mahAzrutaskaMdha tarIke kIdho tethI tane zrI mahAnizItha pramANa nathI" to pannavaNAsUtranI aMdara lezyApadanI aMdara uddezAo kahelA che. ane te uddezAone viSe pado jaNAvelA che. to tAre prajJApanA sUtra kevI rIte pramANa thaze? koIpaNa rIte pramANa nahi thAya. kAraNa ke kramano bhaMga thayo hovAthI. | gAthArtha-119 | have namaskAra je che te sarvazrutanA aMtargata che. sarvazrutanuM jo koI Adya hoya to sAmAyikasUtra che. "sAmAyika Adi-11-aMgo' evuM vacana hovAthI. ane sAmAyika sUtra che te adhyayana svarUpa che. ane tenI paNa AdibhUta evuM namaskArasUtra che. ane te namaskArasUtra, adhyayananA eka deza rUpa hovA chatAM tene zrutaskaMdha kema kahevAya? athavA to zrata mAtrane viSe prathama bhaNavA yogya hovAthI zrutaskaMdha kIdho che?. e pramANe pArakAnA cittamAM rahelA Azayane AgaLa karIne gAthA jaNAve che. te
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra3ra kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda sabbabhaMtarabhUo, paMcanamukkAra teNa thaabhuuo| mArU mAsumadhaMdho, vaNe sAdA nada mUd 12thI. je kAraNavaDe karIne sarvazruta atyaMtararUpa (zrI navakAra) che! te ja kAraNavaDe karIne te paMcanamaskAra sarvavyaMtarabhUta thayo thako zrutaskaMdha kahevAya che. kAraNa ke sarvazratanuM mUlabhUtapaNuM hovAthI. A vAtapara dRSTAMta Ape che. jevI rIte vRkSane viSe zAkhAonuM mUla, skaMdha gaNAya che. ane vaMdhANa chA samuti sadA (6-4160) skaMdhamAMthI pachI zAkhAo thAya che." e pramANenuM Agama vacana hovAthI ane loka pratIta hovAthI namaskAranuM zrutaskaMdhapaNuM siddha thayuM. // gAthArtha-120 || have sAmAyika adhyayananA eka bhAgarUpa navakAra hovA chatAM te navakArane zrutaskaMdhano je vyapadeza karyo che. temAM bIjuM daSTAMta Ape che. paumaddahajaladeso, pihabbhUo khaMdha siNdhukuNbhNbho| . titthayaro'via devo narajAipuDho na tappaDio // 121 // himavAnuM parvatanA zikhara para rahelo padmathI zobhato je draha paghasarovara, teno je jalapravAha temAMthI aMzabhUta thayelo-judo paDelo siMdhu kuMbha thAya che. eno bhAva A che ke temAMthI padmadrahamAMthI judo paDelo je skaMdha=vibhAga tene A siMdhu nadI che, A siMdhu nadInA ghaDAnuM pANI che. athavA siMdhu nadInA pANIthI bharelo A ghaDo che." have ahiMyA AmAMno eka bhAga, skaMdha AdinA aneka vyapadezane bhaje che ke nahiM? bhaje che. tevI rIte tIrthakara bhagavaMto narajAtimAMthI buddhie karIne judA thayela che. eTale ke pRthak vivakSA karAyelA hovAthI devapaNAne pAme che. devatvane bhaje che; paraMtu temAM paDelo na gaNAya. manuSyane viSe hovA chatAM manuSya jAtimAM hovA chatAM te manuSya gaNAto nathI. (sAmAnya mAnavI tarIke gaNAto nathI) A judApaNAnI dRSTie karIne judA nAme jaNAvAya che. // gAthArtha-121 || have vivAdAspadane pAmela navakArane viSe yojanA kahe che. evaM cia sAmAiapihabbhUo paMcamaMgalo khaMdho / aNNaha tadikkadeso, eso viusANa uvaeso // 122 // A pUrve kahelA prakAravaDe karIne nizcaye sAmAyika adhyayanathI judo "namo arihaMtANaMthI paDhamaM havaI maMgalam" sudhIno paMcamaMgala namaskAra je che te zrutaskaMdha kahevAya che. nahitara to sAmAyikathI apRthagabhUta vipakSAmAM eTale ke sAmAyika adhyayana saMbaMdhInI vivakSAmAM A paMcamaMgala mahAzrutaskaMdhasvarUpa navakAra, sAmAyika adhyayanano eka bhAga ja che. e pramANenuM paMDitonuM vacana jANavuM. | gAthArtha-122 | have pharI paNa pArakAnI AzaMkA jaNAve che.
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 233 sakkassa ya sakkathae, uvahANaM neva saMbhavijAvi / tA kaha narANa hujjA ? ia saMkappo mahApAvo // 123 // kharekhara zakastava viSayaka upadhAna bolanArane 35 divasa pramANanA upadhAna kahelAM che. te zakastava upadhAna zakrane-Indrane saMbhavatAM nathI. to mANasane kema saMbhavita hoya? evA prakAranI je zaMkA che te mahAmohanIyanA hetu svarUpa che. // gAthArtha-123 | have te vikalpane dUra kare che. ' sakvatthao a duviho, devakao tahaya gaNahareNa ko| duhaM sakayattaNao, asaMbhavA hunja uvahANaM // 124 // zakrastava be prakArano che. eka zakra Adi deve karelo ane bIjo gaNadharata. devakRtazakastava aneka prakAranA che. devakRta je zakastava che te eka svarUpa raheto nathI; paraMtu indra, vijayadeva, sUryAbhadeva AdinA yathA avasare eTale jinapUjananA avasare karmanA kSayopazamanI vaicitryatAvaDe karIne bhinna bhinna bhaNelA che. ane ethI ja karIne devakRta je zakastavo che te aneka yAvat aneka pAThavAlA che. Ama chatAM paNa indramahArAje karela je zakastava tenA anukaraNarUpa hovAthI te badhIya devakRta stavanAone zakrastava kahevAya che. e pramANe gaNadharakRta zakastavamAM paNa jANavuM. kAraNake zikra ane gaNadhara e bannenuM zakastava svakRta che mATe e bannenA upadhAno asaMbhavita thaze. gAthArtha-124 | have kevI rIte asaMbhavita thAya? te jaNAve che. uddessmuddesaannunnnnaa-pmuhovhaann-kiriaao| gurupubbe ajjhayaNe, havaMti sakayaMmi neva guru // 12 // avicchinna paraMparAe AvelI udeza, samudeza ane anujJA pramukha evI je upadhAna kriyA te gurupUrvaka adhyayanamAM bhaNavAmAM hoya che. gurupUrva eTale uddezA AdinA upadeSTA gurumahArAja hoya che. jethI karIne guru che pUrvamAM jene evA uddeza samudeza Adi adhyayanamAM-bhaNavAmAM hoya che. ane potAnA racelA zakrastavamAM ane sAmAyika Adi dvAdazAMgImAM koI guru ja nathI. ane jo gurupaNuM mAnIye to temAM svakRtatvano vyAghAta che. ane gurunA abhAve uddeza, samudeza AdinA karanArA koNa hoya? koI na hoya? zakastavamAM zakane upadhAnanA abhAvavaDe karIne manuSyone paNa upadhAna ucita nathI. evo je vikalpa karavo te mahAnuM ajJAna che || gAthArtha-125 . have upadhAna viSe paNa gurunI anujJA eka svarUpa nathI te batAve che. guru ANA ya aNuNNA, duvihA sAvayamuNINamahigicca / sammaM dharaNe sammaM, dharaNe dANe a kamavayaNA // 126 // ... pra. 5. 30
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 4 " kukSakauzikasahastrakiraNAnuvAda guru AjJA ane anujJA te banne zrAvaka ane munine AzrIne be prakAranI che. zrAvakanI anujJA bhinna che ane sAdhunI anujJA bhinna che. bhinna kevI rIte ke kahe che ghaNe eTale zrAvakone samyaphaprakAre dhArI rAkhavAnI anujJA apAya che. te A pramANe junAgaM ityAdi yAvat sAM ghAritrAdie vacanavaDe karIne samyakjhakAre dhAraNA viSayake gurunuM anujJA vacana che; paraMtu dAnanI anujJAnuM vacana nathI. jyAre sAdhu mahArAjane to sanaM ghAridi-siM 2 pavehi e pramANe karIne potAne svayaM dhArI rAkhavAnuM ane bIjAone dAna karavAnI ema banne rIte gurunI anujJAnuM vacana che. ema anujJA paNa be prakAre jANavI. | gAthArtha-126 | have vAdI prazna kare che ke kayAreka koIka ThekANe zrAvakavaDe paNa namaskArAdi devAto dekhAya che temAM tamArI zuM vyavasthA-zuM gati che? e praznanA javAbamAM jaNAve che ke jaM puNa katthavi sAvayadANe Avassagassa abbhAso / jaha uvahANA bhAve, taha'NuNNA eva'bhAvaMmi // 127 // je kAMIka tevA prakAranA avasara vizeSe potAnA putra Adine athavA tevA prakAranA bhadrapariNAmI ane sabhyatva sammukha thanArA mithyASTine paNa zrAvakavaDe karIne namaskAra Adi bhaNavAmAM zrAvakane yogya namaskArAdi zratano abhyAsa te pUrvokta lakSaNavALo hoya che ema jANavuM te kevI rIte? te kahe che. jema upadhAnanA abhAve bhaviSyamAM upadhAna vahanano abhiprAya rakhAya che. ane evA abhiprAyavALAne teno abhyAsa karAvAya che. tevI rIte anujJAno abhAva hovA chatAM paNa anujJA dAna karAya te samyagu ja che. A kahevA vaDe karIne "puNyapApanA vizeSane jANanArane namaskAramaMtra de, bIjAne nahi. kAraNake laghutA utpanna karanAra hovAthI." ityAdi mahAnizIthamAM kaheluM vacana jo satya hoya to nUpurapaMDitAnI kathAmAM tevA prakAranA vivekahIna evA ane zULIpara parovelA mIMDha puruSane paNa jala mAMgatAM paMcanamaskAra bhaNavAnuM je kIdhuM te paMcanamaskArano pATha devapaNAnuM kAraNa thayuM. sudarzananA kathAnakamAM pUrve te ja subhaga nAmano bharavADa hato. tene RSabhadAsa zreSThivaDe je namaskArAdi zikSaNa apAyuM-zIkhavADAyuM te anucita thAya' ityAdi zatapadIkAra AdinuM je mukharapaNuM che te dUra karyuM jANavuM. kAraNa ke mukhyavRttie to utsargamArgarUpa svAbhAvika pravRtti hoya che. ane utsarga mArga je che te apavAdathI ghaDAyelo ja hoya che. vyavahAra bhASyamAM kaheluM che ke "jeTalA utsargo che te. lA ja apavAdo che. ane jeTalA apavAdo che teTalA ja utsargo che." tevI rIte utsarga nirupaNa karyo chate koIka ThekANe apavAda paNa avazya batAvavo ja joIe. ane te apavAda, zulikApara parovelAM mIMDha Adi puruSa sivAya bIje kayAM joDavo? ane ethI ja karIne jaina zAsana anaikAntika ja kahyuM che. upadezamalAmAM kahyuM che ke "tethI karIne jaina zAsanane viSe sarvathA anujJA nathI. tema sarvathA koI vAtano niSedha nathI. jema lAbhanI icchAvAlo AtmA, Avaka jAvakanuM dhyAnamAM rAkhIne vepAra kare
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ * zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 235 che tevI rIte vartavuM." ane ema nahiM kahevuM ke utsarga dvArAe apavAda dUra karAyo che. kAraNa ke utsarga karatAM apavAda baLavAnuM che. evo nyAya hovAthI apavAdanuM baLavAnapaNuM che. bannene ulaTA sulaTA levAnA karavAmAM DAbI ane jamaNI AMkhano vyatyaya-nAza karavAnI jevo nyAya anarthakArI che. - have jo koI upadhAnano dveSI ema kahe che ke ""bANathI haNAyelI samaDI, pArzvanAtha bhagavAnano jIva hAthI, suvratasvAmI ane pArzvanAthano azva-zreSThiputra-mAchaluM Adi jIvo upadhAnathI vikala = rahita che. ene navakAra kema saMbhaLAvyA?' ityAdi bole che. ane te bolavuM mahA ajJAna ja che. kAraNa ke saMbhaLAvavAnuM koI paNa AgamamAM pratiSedha karelo nathI; paraMtu adhyayana ane adhyApanamAM ja niSedha che. ane jo ema na hoya to AcArAMgAdi je kAlika zruta che te paNa zrAvakone kema saMbhaLAvAya? evI badhI vAto pote ja vicArI levI. | gAthArtha-127 || have upadhAnanA abhAvamAM paNa zuddhi kevI rIte thAya? te batAve che. tahaviha sAmaggIe abhAvao, suddhabhAvao suddhI / kassai jA sA''loaNavihibba sabattha na pamANaM // 128 // tevA prakAranI tapa karavAnI zakti, guru Adi lakSaNanI sAmagrI, tenA abhAvathI koIkane ja nahi ke badhAne zuddhabhAvathI eTale ke upadhAna vahana karavA taraphanI je zuddhi vartatI hoya che tene AlocanAvidhinI jema eTale ke jema AlocanAne levAnI icchAvALo ane zuddha pariNAmavAlo AtmA, guru Adi sAmagrInA abhAve pApanI AlocanA nahi karI hovA chatAM paNa zuddha thAya che. tema A paNa zuddha thAya che. paraMtu A prakAra kathaMcit ane kAdAcitka hovAthI badhe ThekANe A prakAra pramANa karavAno nathI. jema marudevI mAtA siddha thaI gayelA joIne dravyacAritra svIkAravAmAM nirAdaratA lAvavI te yukta nathI. | gAthArtha-128 || have upadhAna tapa paNa zruta adhyayanane yogya hoya to ja kAmano che. ethI karIne zrutaadhyayanane yogya hoya tenA mATe ja upadhAna che. ethI karIne yogya ane ayogyanuM svarUpa ATha gAthA vaDe karIne jaNAvavAnI icchAvAlA pahelI gAthA kahe che. juggA juggaviAro, ajjhayaNa-jjhAvaNaMmi jiNa bhnnio| sAmatharDa battIdira- visesano mada suvaravaMdhe 126 A zrutanA adhyayanane viSe A jIva yogya che ke ayogya che?' e prakAranI paryAlocanA= vicAraNA karavAnuM adhyApaka huM eTale adhyayana ane adhyApananA viSayamAM adhyApakanuM paryAlocana jinezvara bhagavaMte kahevuM che kyA udAharaNathI kahyuM che? te kahe che. apakva ghaDAne viSe eTale kAcA ghaDAne viSe nAMkheluM jala bannenA vinAza mATe thAya che tevI rIte AgamamAM kahevuM che ke -"kAcA ghaDAmAM rAkheluM jala te ghaDAne ane ghaDAnA jalane nAza kare che. tevI rIte alpaAdhAra tucchapAtranuM jala siddhAMta rahasyane nAza kare che." mahAzrutaskaMdhane viSe arthAt tenA adhyayana-paThanamAM vizeSa karIne
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 kupakSakozikasahasrakiraNAnuvAda tenA adhyayanamAM yogya ane ayogyano vicAra karavo joIe. kAraNa ke badhA zrutanA atyaMtarabhUta hovA vaDe karIne paramamaMtra svarUpa hovAthI. / / gAthArtha-129 || have yogyanuM sAmAnyathI ane vizeSathI lakSaNa kahe che. sAmaNNeNaM joggo, abduggahiamaI suhaMmaNNo / vihiArAhaNarasio, gurUvaesaM 'pa'bhimuho vA // 130 // namaskAra adhyayanane yogya evA jIvanuM sAmAnya lakSaNa e che ke avyuAhita hoya to sAruM. eTale ke kupAkSiko vaDe vyAhita thayelo na hoya to namaskAra adhyayana e zubha che. hitakara che. ema mAnanAra badhAja sAmAnyathI karIne namaskArane yogya jANavA. gAthAnA uttarArdhavaDe karIne vizeSa lakSaNa jaNAve che. te A pramANe vidhi ArAdhanAmAM rasika eTale upadhAna AdinA tapa Adi vidhivaDe karIne ArAdhana karavAmAM tatpara athavA gurumahArAjanA upadeza zravaNamAM sanmukha eTale ke tenI ArAdhanA AdinA viSayamAM gurumahArAjano upadeza sAMbhaLavAmAM utsukatAvALo hoya te ArAdhanAvidhi rasika kahevAya che. tevo jIva namaskArAdi bhaNavAne vizeSe yogya jANavo. // gAthArtha-130 || have ayogyanuM lakSaNa jaNAve che. vuggAhio a jo so'Nariho ahavA parammuho vihio / mahasuakhaMdhajjhayaNe, kuvakkhavagguvva savaNe'vi // 131 // vyuAhita eTale kupAkSikothI vAsita thayelo je hoya te ayogya che. zemAM? to kahe che ke mahAbhrutaskaMdhanA adhyayanamAM : arthAt tevA kupAkSika vAsita jIvane namaskAra mahAmaMtranuM adhyayana karAvavuM yogya nathI. athavA vyuAhita na hoya chatAM paNa vidhi karavAthI parArmukha hoya ''upadhAna tapasAdividhi karIne zuM kAma che?'' evI rIte vidhinI zraddhAthI vikala hoya to paNa ayogya che. emAMno A bIjo je vidhi zraddhAna vikala AtmA, vyAhitanI apekSAe alpadoSane bhajavAvALo che. kAraNake mArgamAM paDelo hovAthI. kadAcit--kyAreka kathaMcit eTale koIpaNa prakAre zraddhA thavAnA saMbhavanI AzAthI baMdhAyelo hovAthI. konI jema ayogya? jevI rIte kupAkSikano samUha paMcamaMgala mahAzrutaskaMdhanA adhyayanane yogya nathI. are! adhyayana to dUra raho. paNa zravaNane mATeya yogya nathI. tema vyuAhita paNa ayogya jANavo. evI zaMkA na karavI ke tamArA A kathanane viSe dRSTAMta ane drArSyAtika bannenuM aikyapaNuM thaI gayuM. kAraNa ke vyutkrAhitanuM kupAkSikanA mArgathI bhinna hovAno paNa saMbhava hovAthI / / gAthArtha-131 || have kupAkSika vargane (bolatAM evA) arihaMta AdinA nAma AdinuM zravaNa paNa ucita nathI. te kevI rIte? tenA javAbamAM jaNAve che.
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 4 237 jaNaM kumaIvaggo, arahaMtAINa NAma samaraMtA / paisamayaM maha pAvaM, aNaMta bhavakAraNaM jaNai // 132 // je kAraNathI arihaMta AdionuM nAma smaraNa karato chato evo kumativarga, prati samaya anaMtabhavanuM kAraNa evAM mahApApane upArjana kare che. || gAthArtha-132 /. have tevA prakAranuM pApa kevI rIte upArjana kare che? te kahe che. nianiamayANuratte arihaMtAIvi maNasi kAUNaM / jhAijA tamajuttaM, kalaMkadANaM mahaMtANaM // 133 // je kAraNathI arihaMta Adione potapotAnA matane anusaratA hoya tevAne ja manamAM karIne kupAkSikavarga dhyAve che. paraMtu arihaMta Adio je che te kupAkSike vikalpelA mArganI zraddhAvAlA hotA nathI. tethI karIne tevA prakAranuM vacana, arihaMta Adione to kharekhara kalaMkadAna rUpa ja che. ane e kalaMkadAna ApavuM te vastutAe mahApApa che. kharI vAta to e che ke tevA prakAranA (pote kahevA icchatA hoya tevA prakAranA) AcAronI parikalpanA=vicAraNAnA kAle ja tevA prakAranA AcAra prarupaka arihaMta AdionuM paNa tevA prakAranI kalpanA karavAno saMbhava hovAthI. e pramANe jo na kare to pote ja AcAra pALI rahyAM che tenuM prAmANikapaNuM TharAvavA mATe asamartha che. ane ethI ja pote tevI rIte varte che. evA AcAranA arihaMta Adio nahi hovA chatAM te rUpanI kalpanA karavI te mahApApa che. gAthArtha-133 | have nAmavaDe sAmyapaNuM hovA chatAM paNa bhinnato che e upara dRSTAMta jaNAve che. paramesarutti nAmaM jaha egaM bhinna bhinna atthjuaN| nianiamayaphalaheU, AyArAyArajhANavasA // 134 // paramezvara' e pramANenuM eka ja nAma, bhinna bhinna arthathI yukta che eTale ke potapotAnA AcAranA prarUpakapaNAvaDe karIne vikalpalA kroDI game paramezvarano vAcaka hovA chatAM potapotAnA matanA phaLanA heturUpa te paramezvara che. Ama kema? to kahe che ke AcAra, AkAra ane dhyAnanA vazathI, AcAra eTale saMdhyAvaMdana-agnipUjA AdinA lakSaNavALo, AkAra eTale zaMkha, cakra, trizUla, gadA Adi zasrane dhAraNa karanAro, vicitravAhanavALo, ane liMga Adi svarUpavALo AcAra ane AkAra te bannenuM dhyAna eTale ke amAro je AcAra ane tevA prakAranA AkAranuM dhyAna te amAro AcAra! kevA prakAranA AkArane dhAraNa karavAvALAe prarupelo che? ityAdirUpe mana dvArAe je ciMtavana karavuM tenA parAdhInapaNAe karIne vidha vidha prakAranA paramezvaro che. Ano kahevAno tAtparya e che ke bauddha, sAMkhya Adi badhAya matonA je deva che. te badhAya paramezvara tarIke ja saMmata che.
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 kupakSakauzikasahasrakiraNAnuvAda tethI karIne nAma eka chatAM paNa pota potAnI mati kalpanAne anusAre aneka jAtanA saMketane vaze karIne vidhavidha prakAranA arthane te paramezvara zabda pAmelo che. ane te paramezvaranA nAmanuM dhyAna karavA chatAM paNa potapotAnA AcAra prarUpavAvAlAne ane vidhavidha prakAranA vicitra AkArane dhAraNa karanArI mUrtine dhyAtAM (dhyAna karatAM) hoya che. ane te te matanA zraddhA Adie AcAranI ArAdhanavaDe karIne je je phala thAya che te phala te te prakAranA dhyAnavaDe karIne paNa thAya che. kAraNa ke te pratinuM ananyapariNAma svarUpa hovAthI / / gAthArtha-134 / / have tevA prakAranA pariNAmane pragaTa karavA mATe upAya jaNAve che. pucchito loo, niani aAyArabhAsagaM bhaNaI / AyAraM puNa baMbhesaramAi abiMbarUvAI // 136 // kuzraddhAvALo loka je che te ''tamAro paramezvara kevA prakArano che? e pramANe prazna pUchavA mATe preraNA karAye chate te kupAkSiko, potapotAnA mArgane pragaTa karanArane ja paramezvara kahe che ane e pramANenA paramezvaranI ane AcAranI paraspara prAmANikatAnI apekSA hovAthI pramANa padavI pAme che. eTale A kahevAno bhAva e che ke--potAne iSTaAcAranA prarupavAvAlA hovAthI ja paramezvaranuM prAmANya che ane tevA prakAranA paramezvare prarupelA hovAthI ja AcAramAM paNa prAmANyapaNuM che. paramezvaranA aprAmANyamAM AcAranuM paNa aprAmANyapaNuM. AcAranA apramANamAM paramezvaranuM apramANapaNuM ja che eTale ekabIjAmAM paraspara sApekSatA rahelI che. vicArAtI evI te sApekSatA paramezvara ane AcAra te bannenuM kathaMcit aikyapaNuM ja sUcave che. ane ethI karIne potAnA mArganA je AcAro tenuM ananya rupapaNuM hovAthI paramezvaranuM dhyAna paNa mithyArdaSTione akiMcitkara thAya che. tevI rIte AkAra paNa brahmA, viSNu, maheza Adi pratibiMbarUpe jaNAve che. praznakAra jyAre prazna pUche ke tamArA paramezvara kevA AkAranA che? e pramANe pUche chate koIka brahmAnI mUrtino AkAra kahe. koIka izvaranA liMgane-zivano AkAra kahe, koIka nArAyaNa, kRSNa vAsudevano AkAra kahe ityAdi e pramANe paramezvara nAmanuM ekapaNuM hovA chatAM paNa potapotAnA AcAra, AkAra ane dhyAnanI parataMtratA AdivaDe karIne paramezvaranuM dhyAna karavAmAM potapotAnA matanI kriyAthI utpanna thatuM ja phaLa paramezvaranA dhyAnamAM paNa male che. / / gAthArtha-135 // have A kahelA paramezvaranA dRSTAMtane cAlu adhikAramAM joDatA kahe che. evaM kuvakkha vaggo, pucchito'vi bhaNai amhANaM / saddahaLAsamA ne te, arihaMtA{LomimayA ||1rUddA e pramANe pUrve jaNAvelA nyAyavaDe karIne pUchAto evo te kupAkSika varga paNa kahe che ke je amArI zraddhA AdinI sarakhA te ja arihaMta Adio amAre pramANa che. eTale ke "namo
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je ra39 arihaMtANaM'' Adi e namaskAranI padAvalIone smaratAM chatAM tevI rItanA ja kAMI dhyAnagocarI thAya che. vaLI te arihaMta AdionA azraddhAnane bhajavAvALA nathI. temaja amArA AcArathI viparIta rItanA upadeSTA paNa arihaMtAdi nahi. ane ethI karIne spaSTa thAya che ke te kupAkSikavarga, namaskAra mahAmaMtranuM smaraNa karato hovA chatAM paNa (potAnA AcArane anukUla evA athavA to potAnA AcArane poSaNa Ape evA arihaMta Adione kalpIne smaraNa karatAM hovAthI.) prati samaye anaMtabhavayogya evA kilaSTa karmonuM upArjana kare che. anaMto saMsAra vadhArI rahyA che. // gAthArtha-136 / have A pramANe ATha gAthAvaDe karIne namaskAranA adhyayananI bAbatamAM yogyAyogyano vicAra karyA bAda yogyane ja namaskAranuM adhyayana ane adhyApana yogya che. bIjAne nahiM. A pramANe jaNAvIne have upadhAna paNa kevI jijJAsApUrvakanA? te batAvAya che. uvahANaM puNaM nANA, jaha taha raiaMmi jeNa keNAvi / kiMtu rayaNAvisese, purisaviseseNa jahajuggaM // 137 // upadhAna paNa je koIpaNa puruSe je te rIte racelA zrutavaDe karIne thatAM hoya te AjJA jinAjJA thatI nathI, paraMtu puruSa vizeSe eTale ke AgamavyavahArI puruSavaDe karIne sUtraracanAsvarUpa zratane viSe yathAyogya eTale ke yogyane oLaMgyA sivAya puruSavaDe karIne je upadhAna karAya te jinAjJA che. yathAyogya eTalA mATe kahyuM che ke AgamavyavahAranA kAlamAM dhanyarSinI jema upadhAna na paNa hoya. kAraNa ke AgamanuM baLavApaNuM hovAthI. athavA to koIkane kyAreka aniyata vidhi paNa saMbhave che. niyata vidhipUrvakanA upadhAna, zrutavyavahAranA kAle hoya ja. e pramANe yathAyogyapadano artha jANavo. | gAthArtha-137 | have A upara dRSTAMta Ape che. jaha suakevaliraie, nibruttimuhaMmi natthi uvahANaM / pajosavaNAkappe, atthi tao taMpi NegavihaM // 138 // jevI rIte zrutakevalI evA bhadrabAhusvAmIe racelAM niyukti pramukha graMthone viSe eTale ke AvazyakAdi niyukti-uvasaggahara gaThThA samaNe mayavaM ityAdi stotra AdimAM upadhAna jaNAvela nathI. ane paryuSaNA kalpasUtramAM jaNAvela che. kartAnI sAmyatA hovA chatAM paNa racanA vizeSamAM ja upadhAna jaNAvela che. jyAre Ama che tyAre te upadhAna paNa vividha prakAranA kAlika ane utkAlika Adi bhede che. ane te paNa niyatadina ane niyatatapavAluM upadhAna jinezvara bhagavAnanI AjJA sAthe karIne hoya che, nahi ke potAnI icchAe. ethI ja karIne AcArAMgamAM 50-divasanA joga ane sthAnAMga sUtramAM (AcArAMganI apekSA) graMthanuM vistArapaNuM hovA chatAM paNa 18-divasanA upadhAna che. ityAdi jANIne sUriparaMparAthI AvelI vidhi pramANe yoga-upadhAna karavA. | gAthArtha-138 che.
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda have pUrNimA matanA usUtrono upasaMhAra karatAM jaNAve che ke - ' ia pUNNimamayamUlaM, ussuttaM tivihameamihamuttaM / sAhupaiTTAcaudasi, mahAnisIhANa paDiseho // 13 // A pramANe pUrve kahelAM prakAravaDe karIne pUrNimA matanA mUlarUpa evA A traNa prakAranuM usUtra A graMthamAM jaNAvAyuM. te kayuM utsutra che? te jaNAve che. 1-sAdhu pratiSThA, 2-caturdazIe pAkSika, 3 mahAnizItha sUtra. A traNeyano pratiSedha. Ano artha e che ke sAdhupratiSThAno pratiSedha arthAt zrAvakanI pratiSThA. A vAta, mArganA nAzarUpa ane unmArganI dezanArUpa che. tevI ja rIte caudaze pAkSikano niSedha arthAta pUname pAkSikano svIkAra. emAM paNa mArganAza ane unmArganI dezanArUpa bIjuM moTuM utsutra che. ane trIjuM mahAnizIthano pratiSedha je che te mArganAzanA lakSaNarUpa che. je mahAnizIthasUtra sarva zrutamAM atizAyIta zrata che. teno pratiSedha karavA vaDe karIne trIjuM moTuM usUtra. A pramANe pUnamIyA matane viSe traNa moTA utsutro batAvyA. | gAthArtha-139 | have te pUnamIyAnA vaMzavAraso taraphathI pravRtta thayelA utsutrono atidezathI bhalAmaNa kare sesaM pavaDDhamANaM, ussuttaM jamiha sddddhsaamie| pacchA iriApamuhaM, kiaMtamavi kharayareNa samaM // 140 // pUrve kahelAM traNa utsutra sivAyanuM pUnamIyA matane viSe vRddhi pAmatuM evuM utsutra ke je zrAvakone sAmAyikane viSe iriyAvahIA pachI paDikkamavI Adi keTaluMka kharataronI sarakhuM che. // gAthArtha-140 || have je utsutra kharataramatanI sarakhuM che te jo ke ahiM ja kahevuM yukta che to paNa atideze karIne kharataranA khaMDananI sAthe jaNAvAtAM chatAM kahe che. kharayaramayaMpi kAlANubhavA mUDhANa sAhubhaMtikaraM / teNaM tammayavasare, pabhaNijjataM ihaMpi mayaM // 141 // kAlanA anubhAve karIne samyapha vicArathI parAkSukha evA mUDhalokone eTale "A badhA paNa yoga, upadhAna, sAdhu pratiSThA AdinA svIkAravA vaDe karIne sAdhuo ja che' evI rItanI bAhyadRSTi AtmAone sAdhunI bhrAMti karAvanAra kharatara mata che. te kAraNavaDe karIne hamaNAM najIkanA kAlamAM kahevAtA evA auSTrikamatanI vaktavyatAne avasare kahevAtuM evuM paurNamayaka matamAM saMmata evI A vAta jaNAvIzuM. gAthArtha-141 // have parNamIyaka matakhaMDanarUpa bIjA vizrAmano upasaMhAra karatAM jaNAve che.
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 evaM kuvakkhakosia sahassakiraNaMmi udayamAvaNNe / cavavupahAvahiyo, hibo viDyo e purNamino 142aa pUrve kahelAM prakAravaDe karIne kupakSarUpI je ghUvaDo tene mATe sahasrakiraNa=sUrya udaya pAme chate nIla Adi vastuone grahaNa karavAnI zaktivAluM je locana, te locananI zakti rahitanA evo A bIjo pUnamIyo jaNAvyo. Ano bhAva e che ke sUrya udita thaye chate jema ghUvaDa cakSunA prabhAvarahita thAya che. 241 A jagatano svabhAva che ke je tAmasakulanA che tene sUryanA kiraNo atizyAmarUpe jaNAya che. tevI rIte kupakSakauzika sahasrakiraNa nAmano A graMtha, kupAkSikonI sAme pragaTa karye chate paurNamIyakanI je dRSTi, te prabhAvarahita thAya che. eTale paurNamIyakanI matie vikalpelI yuktio sphurAyamAna thatI nathI--phaLadAyI banI zakatI nathI. athavA to kudRSTi paNa sudRSTi banI jAya che. e pramANe jANavuM. // gAthArtha-142 | have paurNamIyaka matano A bIjo vizrAma kayA saMvatsaramAM? cA gurunI vidyamAnatAmAM kahevAyo? te batAvavAne mATe gAthA kahe che. navahatthakAyarAyaMki asamamahimaMmi cittasiapakkhe | gurudevayapuNNudae, sirihIravijayasuguruvAre // 143 // A gAthAne saMvatsarapakSa ane gurupakSa A banne arthamAM kaheze. saMvatsara pakSamAM kahe che. nava ane dasta zabdavaDe nava nava ane be ema samajavA. hAya zabdavaDe zAsranI paribhASAthI 'cha' samajavA. rAya--zabda caMdrane jaNAvanAra che. te eka hoya che tema jyotiSIo jANe che. ane pachI aMkonI gati DAbI bAjuethI thAya che. e vacanavaDe karIne je aMko thayA te-1629-saMkhyAvAluM saMvatsara. teno je mahimA eTale nAmagrahaNa AdivaDe karIne jemanI prasiddhi che. evA prakAranA varSamAM caitra mahinAnA suda pakhavADIyAnI aMdara hit-viSayanuvAre-kevA prakAranA yogamAM? guru puSyanA yogamAM pUrNatithi eTale dazama. suvihita agraNI evA hIrasUri mahArAjanuM rAjya pravartamAna hote chate. kevA lakSaNavALA? nava hAtha pramANa zarIravAlA zrI pArzvanAtha prabhu tenA vaDe aMkita evo je avicchinnakAla tenA sarakho mahimA che jemano. athavA navahAthanI kAyavAlA pArzvanAtha prabhunA rAjyanA mahimA jevo jenA rAjyamAM mahimA che evA hIravijayasUrinA rAjyamAM- have A vAtano bhAva e che ke RSabha Adi bhagavaMtonI apekSAe utaratA kAlamAM utpanna thayA chatAM paNa zrI pArzvanAtha prabhu, sarvajanone viSe 'Adeya' nAmavAlA hatA. tevI rIte RRSabha Adi prabhuo nahotA! evI rIte vajasvAmI AdinI apekSAe karIne mahAvIra svAmInA janma pra. 5. 31
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24ra kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda nakSatra para saMkrAMta thayela bhasmarAzinA mAhAsyathI kunRpati ane kupAkSikonI bahulatAvALA kAlamAM utpanna thayelA hovA chatAM paNa zrI hIravijayasUri jevI rIte mAhAbhyane bhajavAvALA hatA, tevI rIte vajasvAmI Adio na hatA. A vAta varNana mAtra nathI kiMtu pAramArthika che. e batAvavAne mATe vizeSaNa dvArA hetu kahe che. kevA prakAranA hIravijaya suguvAra hatAM? to kahe che ke vinnazItapaNe Azcarya jema thAya tevI rItanuM kupAkSika mukhyoe paNa potAnA kupakSano parityAga karavApUrvaka zIra kahetA zveta-zuddha evo pakSa aMgIkAra karyo che. jemanA vArAmAM samayamAM evA! Ano bhAva e che ke kupAkSikonA mukhya evA ane parivArathI yukta evA RSi meghajI Adie nagarane viSe zreSTha evA amadAvAda zaheramAM plecchone viSe mukhya evA mudgalAdhipati musalamAna bAdazAha akabaranI sAkSIe mahAmahotsavapUrvaka pravrajyA Adine svIkArI, tevI rItanuM kArya prAcIna AcAryonA rAjyamAM-zAsanamAM banyuM nathI. jo ke koIka-kyAreka pravrajyAdikane svIkArato joyo che ne sAMbhalyo paNa che. paraMtu tenA je nAyako AvI rIte dIkSA le te to hIrasUri ma.nA ja rAjyamAM banyuM che. e Azcarya kyAMthI thayuM? enA mATe vizeSaNa dvArA hetu jaNAve che. kevA lakSaNavALA zrI pUjyanA vArAmAM (samayamAM) to kahe che ke-guvatapUrvodave, gu-moTuM- saivata-bhAgya. te jIvata te gurudevatanA-moTA bhAgyanA pUrNa udaye eTale ke tIrthaMkara nAmakarmanA udayathI jema pUrva janmamAM upArjana karelI zubha prakRtinA vipAkano anubhava jemAM che evA moTA bhAgyano pUrNa udaya thaye chate. A moTA bhAgyano udaya kevaLa guruno ja nahi, paraMtu temanA bhaktajanone paNa hato. te A pramANe. - guruSa-gurumahArAjano tevA prakAranA puNya vipAkano udaya vartato na hoya to kupAliko ane kutRpathI vyAkula (vyApta) evA kAlane viSe zrI khaMbhAta nagaramAM prabhAvanA dvArAe karIne koTi saMkhyAnA dravyano vyaya saMbhave nahiM. temanA caraNa vinyAse-paga mUkavAmAM dareka Dagale rUpAnANuM ane sonA mahora mUkavAnuM ane motInA sAthIyA Adi racavAvaDe karIne tIrthakaranI jema pUjA udaya saMbhave nahi. have temanA bhakta pakSamAM jaNAve che. tevA prakAranA kAlane viSe paNa vidhAtAe jJAna, darzana, cAritra A traNeno pIMDa karIne eka mUrti banAvelI hoya evA te gurunA bhakta zrAvako paNa pUrvajanmopArjita zubhakarmanI preraNAvaDe karIne temaja bhAvikAlamAM bhavitavyatAnA vaza karIne tevA prakArano bhakti ullAsa saMbhave. anyathA nahi. upadeza padamAM kahyuM! che ke : puNNehiM coiyA purakkhaDehiM siri bhAyaNaM bhviasttaa| . gurumAgamesibhaddA, devayamiva paJjuvAsaMti // 1 //
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 ' ra43 pUrva puNyoe karIne prerAyelA bhAgyazALI, bhavyasatvo, bhavyajIvo lakSmI bhAjana thAya che. ane bhaviSyakALamAM jemanuM kalyANa che evA te puNyavaMto devatAnI jema gurune pUje che. // gAthArtha-100 || have A prakaraNanA kartAnA nAmathI garbhita evI AzIrvAdadAyaka gAthA kahe che. ia sAsaNudayagiri, jiNabhAsiadhammasAyarANugayaM / pAvia pabhAsayaMto, sahassakiraNo jayau eso // 144 // A prakAravaDe karIne A pratyakSasiddha evo sahastrakiraNa sUrya arthAta kupakSa kauzika sahastra kiraNa jya pAmo. e pramANe AzIrvAda jaNAvyA. AzIrvAdadAna paNa tenA kRtyanuM pragaTa karavApUrvaka ja hoya che. e mATe kahe che ke zuM karatuM jaya pAmo? prakAza karatuM jaya pAmo. arthAt jIvalokane prakAzita karatuM jaya pAmo. jevI rIte sUrya prakAzita thayo chato AzIrvAdanuM bhAjana bane che. tevI rIte A graMtha paNa AzIrvAdanuM bhAjana bano. prakAza paNa zuM karIne kare che? enA mATe kahe che. zAsana eTale jainatIrtharUpa je udayagiri-udayAcalaparvata arthAt niSadha parvata tene pAmIne eTale udayagirinA zikharane pAmIne. jema bIjo sUrya paNa niSadha parvatane pAmIne prakAza kare che. tema jaina tIrthane pAmIne ja A graMtha paNa prakAza kare che. bIjI rIte nahi. kevA prakArano zAsana udayagiri che? to kahe che ke - jina bhASita dharmasAgarAnugata-arthAt jinezvara bhagavaMtavaDe karIne kahevAyelo evo je dAnAdi lakSaNavALo dharma te rUpI je samudra tene anusarIne-rahelo : jema niSadha parvata samudrane saMkalita che tevI rIte A dharmasAgararUpI samudrane banne bAjuthI aDIne rahelo A zAsana udayagiri che. athavA to samudranI sarakho evo "A kupakSakauzika sahastra kiraNa che.' jema sUrya, samudramAM mAMDalAM kare che. ane niSadhaparvata para paNa kare che. kaheluM che ke - tresaTha mAMDalA niSadha parvata para ane be mAMDalAM be joyaNa aMtarIta bAhA upara ane119-mAMDalA lavaNa samudra upara hoya che. ahiM niSadhanI apekSAe sUryanA mAMDalAM samudramAM vadhAre hoya che. ane ethI karIne A zAsana udayagirine samudranI upamA sAthe tulanA karI che. jinabhASita dharmasAgarAnugata e vizeSaNa dvArAe A graMthanI racanA karanAranuM "dharma sAgara" evuM nAma paNa sUcavyuM. A pramANe kupakSakauzika sahastrakiraNa-aparAmapravacana parIkSA nAmanA graMthane viSe pUrNimA matanirAkaraNa nAmano trIjo vizrAma samApta thayo. | graMthAgra-2072 , | iti tRtIyo vizrAmaH | |
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra44 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda ( zrI pravacana parIkSA 4 vizrAme kharatara jinavallabhAdhikAraH have pUnamIyA matanA khaMDana pachI anukrame AvelA evA kharatara matane jaNAvavA mATe kahe che. aha kharayamayamUlaM, ussuttaM jaM jahA jao jAyaM / paDhamAyariaM nAmuSpattiM cussuttamavi vucchaM // 1 // have eTaleke pUnamIyA matanA nirUpaNa bAda vaphTamANa nirukti pramANeno ane jenuM bIjuM nAma auSTrika che evo lokaprasiddha je kharatara teno mata. eTale ke tene saMmata evI prarUpaNA lakSaNavAlo je mArga, te kharatara mata. te kharatara matanuM athavA te kharatara matamAM mUla eTale AdibhUta. eTaleke kharatara matanI utpattinA nidAnane, usUtra eTale pravacanane atikramIne icchA mujabanA bhASaNane, je prakAravaDe karIne je purUSathI ane upalakSaNathI je saMvatsaramAM utpanna thayuM. te badhAne tema ja te matanA AkarSaka pahelAM AcAryane. tevI ja rIte amUka kAraNane laIne amUka nAmanI udghoSaNA thaI. ityAdirUpa kharatara Adi nAmonI utpattine ane maulika usUtramAMthI krama vadhatAM je usUtrasamUha thayo te A vizrAmamAM jaNAvIza | gAthArtha-1 . have mUla usUtra jinavallabhathI ja zaru thayuM, tenI utpattinuM svarUpa jaNAve cheH- kuccayaragacchavAsI, ciianivAsI jiNesaro sUrI / jiNavallaho a sIso, teNa kao daviNadANeNa // 2 // karthapUrI gacchamAM rahenArA te gacchamAM thayelA ane caityavAsI evA jinezvara nAmanA AcArya hatA. te AcAryo-500 rUpIyA ApavApUrvaka jinavallabha nAmano eka zrAvaka putra ziSya tarIke kharIdyo. A vAta ame nathI jaNAvatAM : paNa kharatarovaDe ja A pramANe jaNAvAyuM ke A bAju te samaye AsikA nAmanA durgamAM rahetA kurcarIya jinezvarAcArya hatA. te AcAryanA maThamAM te AzikA dUrganivAsI je zrAvaka putro bhaNatAM hatAM. temAM eka jinavallabha nAmano zrAvakaputra hato. teno bApa kAla karI gayo hato. te bAlakanuM pAlana tenI mA karatI hatI. ane bhaNavAne lAyaka uMmara thaye chate tenI mAe e jinavallabhane te maThamAM dAkhala karyo. badhA chokarAo karatAM A jinavallabhane adhika pATha AvaDato hato. eka divasa koIka prakAre karIne A jinavallabha bAlakane bahAra jatAM eka TIpaNuM malI gayuM. temAM be vidyAo lakhelI che. eka sarSane AkarSaNa karanArI, ane eka sarpane mukta karavA vAlI. A banne vidyAone ene kaMThastha karI lIdhI. ane temAM pahelI vidyAnI khAtrI karavA mATe bhaNI. eTale turataja pragaTa evA phaNA ADaMbarathI bhISaNa evA phUMphADA
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 245 mAratA evA ane caMcala evI baLe jIbhane dhAraNa karatAM evA tathA lAlacoLa netravAlA evA te vidyAnA prabhAvathI AkRSTa thayelA mahAsarpo cAre dizAmAMthI AvavA lAgyA. A sarpone joyA chatAM paNa nirbhaya cittavAlA te bAlake vicAryuM. kharekhara A vidyAnI khAtrI thaI gaI. ane tyAra pachI bIjI vidyA uccArI. ane te vidyAnA prabhAvavaDe karIne te cakSuHzravo-sarvoparAkSukha thayA.-pAchA vaLI gayA.' A vAta AcArye sAMbhaLIne jANyuM ke "nizca karIne A sAttvika che. guNAdhika ane puNyapAtra che. tethI karIne Ane AtmasAta karavA jevo che.' Ama vicArIne drAkSa, khajUra, akharoTa, khAMDa, lADavA Adi devApUrvaka te bAlakane vaza karyo ane vaza karIne tenI mAtAne madhuravacanavaDe A pramANe jaNAvyuM ke "A tAro putra atyaMta prAjJa ane mUrtimAnuM sAttvika che. vadhAre zuM kahIe? AcAryapadavIne yogya che. tethI karIne A bAlaka tuM amane Apa." tArI devakulikA (vaMzavArasa) ane bIjAono vistAraka thaze. mATe AmAM tAre bIjuM kAMI bolavuM nahi. Ama kahIne tenA hAthamAM 500=00 rUpIyA ApI daIne jaldI dIkSA ApI dIdhI. ane jinavallabhane bhaNAvyo. teNe paNa samasta lakSaNa, chaMda, alaMkAra, tarka, graha, gaNita Adi niravadya vidyAo zIkhI lIdhI." "te AcArya mahArAjane eka vakhate bIjA gAmamAM javAnuM prayojana upasthita thayuM. tyAre jatAM evA jinezvarasUrie jinavallabha paMDitane kahyuM. "huM prayojana vaza bahAragAma jAuM chuM. ane e prayojana patAvIne AvuM tyAM sudhI tAre badhI sAra saMbhALa rAkhavI." vinayathI namela che uttamAMga jenuM evA jinavallabhe "Apa pUjyoe je Adeza Apyo te pramANe huM karIza. paraMtu pUjya evA Ape kArya jaldI patAvIne jaldI pAchA AvI javuM. tyAra bAda AcArya ma. bIje gAma gayA." A pachI bIje divase jinavallabhavaDe vicArAyuM ke A bhaMDArane viSe pustakathI bharelI peTI dekhAya che. mATe pustakone viSe zuM che te jouM to kharo! kAraNa ke A badhuM AcAryane vaza che. A badhuM paNa tene AdhIna hatuM ethI eka pustaka choDyuM. te pustaka, siddhAMta saMbaMdhInuM hatuM. temAM kaheluM jue che. "gRhasthanA gharamAMthI madhukaravRttie grahaNa karelA, 42-doSathI rahita vizuddhapiMDa evA AhAravaDe karIne saMyama nirvAha mATe sAdhue dehanuM poSaNa karavuM. A sAdhuone sacitta, puSya phaLa Adine hAthavaDe sparza karavo kalpato nathI. to te bhAgyazALI! to tevA prakAranuM sacitta khAvuM to kyAMthI kahyuM? sAdhuone eka sthAne rahevuM kalpatuM nathI." ityAdi vAto zAstromAM joIne vismita thayelo jinavallabha manamAM ciMtavavA lAgyo ke "kharekhara muktimAM javAne mATe koI vatAcAra bIjo ja che. ane atyAre amAro cAlu AcAra to visadeza che. e visaMdeza AcAra durgatirUpa khADAmAM paDatAne bacAvavA mATe AdhArabhUta nathI." e pramANe manamAM vicArIne gaMbhIravRttio karIne pustaka Adi badhAne jevuM hatuM tevuM karIne gurue kahelI rItavaDe rahyo. tyAra pachI keTalAka divasa bAda kAryaniSpatti karyA sivAya AcArya pAchA AvyA. ane vicAre che ke koIpaNa sthAna hINa thayuM nathI. yAvat jinavallabhavaDe karIne maTha-vADI-vihAra, koThAgAra, dravyasaMgraha Adi badhAnuM rakSaNa karAyuM che.
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 je kapakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda tethI karIne jevI rIte yogya rUpa meM vicAryo hato tevI rIte nizca karIne A thaze. ane bIjI vAtasiddhAMta sivAya bAkInI badhI ja tarka-alaMkAra Adi vidyAo Ane zIkhI lIdhI che. ane vartamAna kAlanI apekSAe yathAvasthita saMpUrNa siddhAMta zrI abhayadevasUrijI pAse saMbhaLAya che. mATe siddhAMta vAcanA grahaNa karavA mATe jinavallabhane temanI pAse mokaluM. ane siddhAMta vAcanA grahaNa karyA bAda samasta vidyA vanitAno svAmI banela evA Ane mArI mATe sthApIza." A pramANe vicArIne tene vAcanAcArya banAvIne ane nizcitatA sAthenI badhI bhojana Adi yuktio vicArIne vaiyAvacca karanAra jinazekhara nAmanA bIjA potAnA ziSya sahita evA jinavallabhane zrIabhayadevasUri pAse mokalyo." have marakoTTanI madhyamAM thaIne aNahila pATaNa jatAM jinavallabhe rAtrine viSe marutkoTTanA zrAvako vaDe banAvelA jinabhavanamAM pratiSThA karI. tyAra pachI pATaNa AvyA. ane abhayadevasUrijI ma. nI vasati pUchIne temAM praveza karyo. ane vasatimAM aMdara peThAM tyAre bhagavAna tIrthakaranA pratIka svarUpa AcAryane joyA. kheMcAIne AvelA evA siddhAMtanA vAcanAnA arthIothI parivarelA ane potAnI vANInA vaibhavavaDe karIne devAcArya bRhaspatino tiraskAra karyo che jemaNe evA AcArya mahArAjane joyAM. A joIne bhaktinA samUhathI ullasita thayelI romarAjIrUpI kaMcUkathI vikasita evI te kAyArUpI velaDIe karIne (vaDe) te jinavallabhe vaMdana karyuM. tyAra pachI gurumahArAje tenA darzanamAtrathI "A zuddha AtmaphalakavALo koIka yogya AtmA dekhAya che." ema vicAra karIne madhuravANI vaDe pUchyuM. "Apa koNa? ane Apane ahiM AvavAnuM prayojana zuM?" "Ama pUche chate jene be hAtha joDyA che evA ane AcArya mahArAjanA darzana mAtrathI pragaTa thayela ane jenI upamA na ApI zakAya evA bahumAnarUpI jalavaDe karIne jeno AMtaramala dhovAI gayo che evA ane vacanarUpa amRtanA vArivarDa karIne tiraskAra karelA che. amRtathI ghaDAyelA caMdrane jemaNe evA jinavallabhe namaskAra karIne kahyuM ke "he svAmI! potAnI akhaMDa lakSmIthI bharelI evI je svargapurI, e svargapurIne dAsI banAvI dIdhI che jeNe evI AzikA nagarIthI huM Avyo chuM. ane mArA gurumahArAja zrI jinezvarasUrivaDe karIne madhukara sannibha evA mane ApanA mukhakamalamAMthI jharatA makaraMdanuM pAna karavAne mATe mokalyo che." tyAre abhayadevasUrivaDe kahevAyuM ke "tame siddhAMta vAcanAnA abhiprAyavaDe karIne ahiM je AvyA te yukta karyuM che." tyAra pachI pradhAna divase siddhAMta vAcanA devI zaru karI. jema jema gurumahArAja jinavacananI vAcanA Ape che tema tema pramudita cittavAlo thayo chato te suziSya, sudhArasanI jema teno AsvAda kare che. harSathI vikasita thayelA kamaLanI jevA te ziSyane joIne saMtoSanA poSaNathI dviguNIta thayelA evA vAcanAcArya gurU paNa vAcanA devAnA utsAhavAlA thayA. vadhAre kahevAthI zuM? vastu jANavAnI buddhie karIne zrIpUjayaAcArya bhagavaMta temane tevI rIte vAcanA devAmAM pravRta thayA ke thoDAka kAlane viSe siddhAMta vAcanA paripUrNa thaI gaI." "have abhayadevasUrijI ma. ne pUrve svIkArela che evo eka jyotiSI hato. e jyotiSIe
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 247 kaheluM ke "jo Apane koI yogya ziSya thAya to mane soMpavo. jethI karIne huM tene samagra jyotiSa suprata karuM." ethI karIne pU. A. zrIabhayadevasUri mahArAje jinavallabhagaNi tene soMpyo. te jayotiSIe paNa samagra jyotiSanuM jJAna parijJAna sAthe suprata karyuM. e pramANe samagra siddhAMta vAcana jemaNe grahaNa karela che ane siddhAMtamAM kahelI kriyAonA samyapha anuSThAnamAM baMdhAyeluM che mana jenuM evo ane sArI rIte surAyamAna jyotiSu zAstra bhaNelo che tevo te jinavallabha potAnA gurUpAse javA mATe chUTA thavAnI rajA mAMge che. tyAre bhagavaMta abhayadevasUri mahArAjavaDe kahevAyuM ke "he vatsa! siddhAMtamAM kahelo je sAdhu samAcAra te badho mArAvaDe tane apAyo che to tene anusarIne tuM pravartaje. ane kriyoddhAravaDe bIjA paNa pravarte evuM karaje.' tyAre jinavallabhagaNie pagamAM paDIne jaNAvyuM kejevI rIte pUjyo Adeza kare che tevI rIte huM vartIza." tyAra pachI sArA divase ravAnA thayo. je mArge Avyo hato te mArge pAcho makoTTamAM Avyo. AvelA teNe siddhAMtanA anusAre maMdiramAM vidhi lakhyo. ane vidhivaDe karIne te "vidhi caitya" paNa muktinuM sAdhana thAya. e "vidhicaityanI" vidhi A pramANe - atrotsUtrajanakramo na ca na ca snAnaM rajanyAM sadA / sAdhUnAM mamatAzrayo na ca na ca strINAM pravezo nizi // jAtijJAtikadAgraho na ca na ca zrAddheSu tAmbUlami / tyAjJA-'treyamanizrite vidhikRte zrI jainacaityAlaye // 1 // ahiMyA-A vidhicaityamAM usUtravAdI evA mANasonuM gamana nahi, tevI ja rIte rAtrinA snAtra mahotsava nahi, sAdhune mamatA thAya tevo Azraya-nahi banAvavo, strIone rAtrie maMdiramAM AvavAno niSedha, jAti, jJAtino kadAgraha karavAno nahi. ane zrAvakone tAMbUla ApavAnuM nahi. ane koIne paNa nizrA nahi," AvA prakAranI badhI vidhi karavI. ke je vidhivaDe karIne karAtuM caityavaMdana Adi anuSThAna muktinuM sAdhana bane tyArapachI te jinavallabha, gurU pAse AvavA pravRtta thayo ane mAIDagAme Avyo. ke je mAIDagAma, AzIkA dUrga patanathI cheTuM hatuM tyAM rahyo ane tyAMja guru ma. ne malavA mATe mANasane mokalyo. ane te mANasanI sAthe hAthe lakhelo lekha Apyo. "ke tamArI kRpAthI sugurUnI pAse vAcanA grahaNa karIne huM ahi mAIDagAme AvIne rahyo chuM. tethI pUjyazrIe prasAda karIne ahiMyA AvIne mane malavuM." A lekha vAMcIne gurUe jANyuM ke jinavallabhe Ama kema jaNAvyuM che? e kema ahiM nA Avyo?' tyArapachI bIje divase sakala lokathI parivarelA AcArya ma. sAme gayA. ane tenI sAme jinavallabha gayo. gurU ma. ne vaMdana karyuM. guru mahArAje kSemakuzala vAto pUchI. teNe paNa sarva vAto kahI. jinavallabhe paNa brAhmaNane yogya evA jJAna, nimitta, medha AdinA svarUpa vagere keTalIka vAto
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 4 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda jyotiSabaLe tevI rIte kIdhI ke jethI karIne guru mAne mana AzcaryakArI thayuM. thaI gayelI vAtano jema upacAra thAya evI rIte gurU ma. pUchyuM ke "tuM kema aMdara na Avyo?" tyAre jinavallabhagaNijI bolyA "he bhagavaMta! sugurUnA mukhathI jinavacanarUpI amRtanuM pAna karIne huM have dUrgatirUpI kedakhAnAnI aMdara mArA AtmAne pAza sarakhuM ane viSayavRkSa sarakhuM evA caityavAsane sevavAne kema icchuM?' tyAre guru ma. kahyuM ke he jinavallabha! mArAvaDe paNa A manamAM ciMtavAyeluM ke "tane mAruM pada samarpaNa karIne tAre viSe mArA gacchanI, devagRhanI ane zrAvaka AdinI ciMtAone sthApana karIne pachI huM gurUnI pAse vasatImArgane-sAdhu mArgane--aMgIkAra karIza.' 'tyArapachI vikasita vadanarUpI kamalavALA thayelA evA jinavallabhagaNivaDe kahevAyuM ke "he svAmI! A atyaMta zobhanIya vAta che. temano parityAga ane upAdeyano svIkAra karavo te ja vivekanuM phala che. tethI karIne ApaNe banne jaNAM sugurUnI pAse jaIe.' tyAre gurU jinezvara sUrivaDe kaMIka niHsAso nAMkhIne A pramANe kahevAyuM. "he vatsa! AvA prakAranI nispRhatA, amArAmAM nathI. ke jenAvaDe karIne sAra saMbhALa karavAne mATe samartha evA purUSane gacchanI, devagRhanI, vADI AdinI ciMtA soMpyA sivAya sugurU pAse vasativAsane, sAdhumArgane aMgIkAra karIe! tamAre vasativAsa avazya svIkAravo.' Ama saMmati maLavAvaDe karIne jinavallabhagaNie paNa pATaNa tarapha vihAra karyo. ane dhaNAM AdarapUrvaka abhayadevasUri mahArAjanA caraNakamalamAM vaMdana karyuM. ane sadgurUnA atizayavaDe karIne tenuM samAdhAna thayuM. ane abhayadevasUri mahArAje vicAryuM ke "jevI parIkSA karI hatI. tevo ja A thayo. tyAra pachI manamAM jANatA hovA chatAM paNa abhayadevasUrimahArAje koIne paNa jaNAvyuM nahi ke "amArA padane yogya A ja che." A koIne nahi kahevAnuM kAraNa e ke "caityanivAsI ziSya hovAthI gacchane te saMmata nahi thAya mATe ane tethI karIne gacchanA AdhAraka tarIke eTale potAnI pATe vardhamAna sUrine sthApyA. ane jinavallabhagaNine kriyA upasaMpadA ApI. eTale ke AjathI mAMDIne have tamAre amArI AjJA pramANe sarvatra pravartana karavuM. khAnagImAM prasannacaMdrAcAryane kahyuM. "jyAre sAruM lagna Ave tyAre mArI pATe tamAre jinavallabhagaNine sthApavo." e pramANe kahIne mukti nagaranI mArgadarzikArUpa bhavyajanone mATe navAMgI TIkA banAvIne siddhAMta yukta vidhi vaDe karIne samAdhipUrvaka abhayadevasUrimahArAja kAla karIne devaloka pAmyA. tyArabAda gurU ma.nI pATa para jinavallabhagaNine sthApana karavAno prastAva-avasara, prasannacaMdrAcAryane na malyo. tyArapachI prasannacaMdrAcArye paNa potAnA AyuSyanI samAptikAle devabhadrAcAryane jaNAvyuM ke "divaMgata gurU ma.no upadeza che ane te upadezane tamAre avazya pALavo. mArA vaDe e upadezano amala karI zakAyo nathI." tyAre devabhadrAcAryuM paNa te vAtano svIkAra karyo. jyAre yoga maLaze tyAre te pramANe karAvIzuM. tame tamArI samAdhimAM raho.' have jinavallabha vAcanAcArya paNa keTalAka divaso sudhI pATaNanI bhUmimAM vicarIne pachI A gujarAta pradezamAM tevA prakArano vizeSa bodha karI zakAya evuM koI pAtra nathI. ke jethI samAdhAna meLavI zakAya. ema manamAM vicArIne potAnI sAthe bIjo evo te banne jaNAM Agama vidhivaDe karIne
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 - je ra49 sArAM zukanavaDe karIne bhavyajananA manarUpI sukSetra bhUmine viSe bhagavaMte kahelI vidhirUpa dharmabIjane vAvavA mATe mevADa AdinA pradezamAM vihAra karyo. te badhA dezo paNa caityavAsI AcAryovaDe vyApelA hatA. ane loko paNa e caityavAsIothI raMgAyelA hatA. vadhAre zuM kahIe? tevA prakAranA dezAntaramAM rahelA gAma, nagara Adine viSe vihAra karatAM karatAM cittoDagaDha AvyA. jo ke tyAM paNa rahelA zudro (cayavAsIo vaDe) tyAMno janasamudAya bhAvita hato chatAM paNa te jinavallabha vAcanAcAryanI pATaNamAM moTI thayelI prasiddhi sAMbhaLelI hovAthI jinavallabhagaNine koI kAMI ayukta karavA samartha thatuM nathI. tyAre jinavallabhagaNie cittoDagaDhanA zrAvako pAse sthAna mAMgyuM. tyAre te lokoe kahyuM ke "jo tamAre rahevuM hoya to caMDikAno maTha che. tyAM raho." tyAre jinavallabhagaNie jANyuM ke "A loko duSTa abhiprAya vaDe karIne Ama kahe che to paNa tyAM rahyAM chatAM devagurunA prasAdathI kalyANa thaze." ema vicAra karIne te lokone kahyuM. 'tamArI jo samaMti hoya to ame tyAM rahIzuM.' tyAre te zrAvakoe kahyuM ke "amAre to atyaMta saMmatayche. khuzIthI tame tyAM raho.' tyArapachI devagurunuM smaraNa karIne caMDikAdevInI anujJA mAMgIne tyAM rahyA. caMDikAdevI paNa temanA jJAna ane dhyAnavaDe saMtuSTa thaye chate dattAvadhAnA thaIne temanuM rakSaNa kare che." "tyArapachI te jinavallabha vAcanAcArya pAse thoDA thoDA zrAvako paNa AvavA lAgyA. ane temanA siddhAMta vacanone sAMbhaLIne ane te siddhAMtAnusAri kriyAne paNa joIne sAdhAraNa, aTTaka, sumati, palhaka, vIraka, mAnadeva, dhaMdhaka, somila, vIradeva Adi zrAvakoe jinavallabha vAcanAcAryane gurU tarIke svIkAryA. ane jinavallabhagaNimahArAjane paNa gurUmahAjanA upadezavaDe karIne atIta, anAgata Adi jJAnavAluM jyotiSajJAna atizayavALuM hatuM. have eka vakhata jinavallabhagaNi pAse parigrahanuM parimANa svIkAravAne mATe sAdhAraNa zrAvaka taiyAra thayo. tyAre jinavallabhagaNie kahyuM keTalA pramANamAtranuM parigraha parimANa tamAre karavuM che.? tyAre sAdhAraNa zrAvake kahyuM ke mAre 20hajAra basa che." - "vimala jJAnadRSTivAlA evA jinavallabhagaNie kahyuM ke he zrAvaka! ghaNuM (parimANa karo) karo. tyAre teNe trIsa hajAra karyA. jJAnavaDe karIne pharI kahyuM ke "he mahAnubhAva! AthI paNa vadhAre tuM rAkha." sAdhAraNa zrAvaka kahe che ke "he svAmI! mArA samasta gharanI sAra vastuonuM mUlya gaNuM to pa00=00 rUpIyA paNa thAya ema nathI. to pachI mane adhika dravyanI saMprApti kyAMthI thavAnI hatI?" tyAre hUMkAro karIne gurUmahArAje kIdhuM ke "sarva sAdhAraNane viSe he sAdhAraNa zrAvaka! puNya samUhavAlAne zuM asaMbhava che? gaNatarInI tulanA kara. caNA mAtra vecavAvAlA saMkhyAtIta purUSo paNa lakSAdhipati thaI gayA che." AvA abhiprAyapUrvakanuM gurUvacana sAMbhaLIne sAdhAraNe nakkI karyuM ke kAMIka suvarNa Adi mane thaze. e pramANe vicArIne kaMIka hAsya karavApUrvaka sAdhAraNa zrAvake kahyuM ke "e pramANe che to he bhagavAna! sarva parigrahane viSe mAre eka lAkha rUpIyA ho." gurU mahArAje Apela parigrahano parimANano niyama prahaNa karIne sadgarUpadanI sevA karavAvaDe karIne tiraskRta thayelo evo je aprazasta aMtarAyakarma te dUra thatAM divase divase vadhatI evI saMpadAvALo gurU AjJAe karIne pra. 5. 32
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 kupakSakauzikasahasrakiraNAnuvAda vizeSe cAlato evo te A sAdhAraNa zrAvaka sakala saMghano sAdhAraNa saTTaka Adi zrAvakoe paNa sAdhAraNa zrAvakanI jema jinavallabhagaNinI AjJAvaDe karIne pravartavAnuM zaru karyuM.' 'tyAM comAsuM karela che jemaNe evA jinavallabhagaNi vAcanAcAryane AsovadI-13-nA divase mahAvIradevanuM garbhApahAra kalyANaka AvyuM. kAraNake paMcatyuttare hotyA sALA parininuGe ! e pramANe pragaTa akSarovaDe siddhAMtamAM pratipAdana kareluM hovAthI. (chaThThuM kalyANaka pragaTa thayuM) vaLI bIjuM tevA prakAranuM koI vidhicaitya hatuM nahiM tethI karIne caityavAsInA A caityane viSe devone vAMdIe to sAruM thAya. gurUmahArAjanA mukhakamalamAMthI nIkaLela vacananI ArAdhanA karavAvALA zrAvakoe kahyuM ke 'he bhagavaMta! jo Apane saMmata hoya to te karIe.' tyArapachI badhAya zrAvako nirmalazarIravAlA, nirmalavasravAlA ane grahaNa karelA che nirmala pUjAnA upakaraNo jemaNe evA gurUnI sAthe jinamaMdire javAne taiyAra thaI gayA. te TAIme devagRhamAM rahelI sAdhvIvaDe karIne ghaNAM zrAvakanA samudAyathI parivarelA gurUne joIne pUchyuM ke Aje zuM vizeSaparva che? ke tame badhA taiyAra thaIne AvyA?' tyAre koIke kahyuM hatuM ke 'mahAvIradevanA garbhApahAra kalyANaka karavA mATe A badhA Ave che", tyAre te sAdhvIe vicAra karyo ke 'AvuM to pUrve koInAvaDe karIne karAyuM nathI. te A loko hamaNAM ka2ze. paNa te yukta nathI.' tyAre Ama vicArIne devamaMdiranA dvAre sAdhvI lAMbI thaIne sUI gaI. caityagRhanA dvAre AvelA prabhu-jinavallabhavaDe A joIne kahevAyuM ke 'A duSTa cittavAlI evI mArA marI gayA pachI bhale tame pesatAM. tyAre A sAMbhaLIne aprItikara vacana jANIne jinavallabhagaNi pAchA pharIne potAne sthAne AvyA. zrAvakoe kahyuM ke he bhagavaMta! ema hotuM haze? amArA moTAM ghaNAM gharo che. temAMthI koIpaNa eka gharamAM covIzIno paTTo sthApana karIne devavaMdana Adi badhI dharma kriyA karAvo ane cha kalyANaka ArAdhana karIe.' gurUe kahyuM 'barobara che, tamArI vAta. AmAM zuM khoTuM che?' ane tyAM e pramANe nakkI thaye chate tyAM jaIne vistArathI kalyANakanuM ArAdhana karyuM. ane badhAne zAMti thaI.'' 'have eka vakhata gItArtha-jANakAra evA zrAvakoe maMtraNA karI ke A avidhimAM pravRtta thayelA evA vipakSa pAse, caityavAsI pAse jinezvara bhagavaMte kahelI vidhi nathI. to jo gurU mahArAja saMmata thAya to taLIye ane uparanA bhAgamAM be devagRho banAvIe. pote ciMtavelI e vAta gurUne jaNAvI. gurU mahArAje paNa kIdhuM jinabhavana, jinabiMba, jinapUjana, jinezvara bhagavAnano mata je koI kare te AtmAnI hatheLImAM ja manuSyanA, devatAnA ane mokSa sukhanA phaLo rahelAM che. e dezanA vaDe karIne zrAvakone viSe agresara evA zrAvakoe jANyuM ke kharekhara ApaNI vAta gurUmahArAjane saMmata che. lokanI aMdara paNa vArtA thavA lAgI ke A loko bIjuM devagRha banAve che. A vAto sAMbhaLIne pAlanapuranA rahevAsI evA bahudeva nAmanA zeThavaDe kahevAyuM ke "A AThe kApAliko bIjuM devagRha karAvaze.'' ityAdI tyArapachI uparanA bhAgamAM pArzvanAtha prabhunuM maMdira banAvyuM ane nIcenA bhAgamAM mahAvIranuM maMdira banAvyuM. jinavallabha vAcanAcArye paNa vistArapUrvaka samasta vidhi sAthe moTI pratiSThA karAvI. sarva sthAnomAM tenI aho A ja
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je ra11 gurU mahArAja kahevAya" ema prasiddhi thaI. yAvat marakoTTanA zrAvakoe jinavallabhagaNi AcAryane vihArakrame bolAvyA. ityAdi. yAvatuM zrAvakomAM dharma pariNAma utpanna karIne pharI pAchA jinavallabhagaNi nAgapUra tarapha vihAra karyo.' - "have A bAju devabhadrasUri mahArAja vihAranA krame vihAra karatAM aNahilapUra pATaNamAM AvyA. tyAM AvelA temaNe vicAryuM ke prasannacaMdrAcArye maraNa samaye mane kaheluM ke "tamAre A jinavallabhagaNine abhayadevasUrinI pATe sthApavo." te mATeno yogya samaya have atyAre che. tethI karIne vistArathI lekha lakhIne jinavallabhagaNine nAgapUra mokalyo temAM jaNAvyuM ke "samudAyanI sAthe tAre cittoDagaDhamAM vicaravuM. ane ame tyAM AvIne amAruM vicAreluM kArya karIzuM." tyArapachI jinavallabhagaNi cittoDagaDha AvI gayA. ane devabhadrAcArya paNa parivAra sAthe AvyA. pa0 somacaMdrane paNa bolAvyA. paraMtu te AvI zakavA samartha thayA nahi. tyAra pachI moTA vistArapUrvaka devabhadrAcArye jinavallabhagaNine abhayadevasUrinI pATe sthApyA. yupradhAnazrI abhayadevasUri bhagavaMtanA bhakta thayelA jinavallabhasUrine joIne ghaNo bhavyaloka mokSamArgamAM pravRtta thayo. (kharatara thayo) pada sthApanA karIne potAnA AtmAne kRtakRtya mAnatA evA devabhadrAcArya aNahilapura pATaNa Adi sthaLoe vihAra karyo.' "zrI abhayadevasUrinI pATe sthApelA jinavallabhagaNie paNa potAnA AyuSyanI gaNatrI karIne-6-varSanuM AyuSya jANyuM. tyAre tene vicAra karyo. eTalA kAlamAM to ghaNAM bhavyone pratibodha karI zakIza. e pramANe svastha thayelA jinavallabhAcAryane-6-mahinA gayA bAda akasmAta dehanuM asvAsthapaNuM thayuM. ane vicAryuM ke "Ama kema thayuM?" ahiyA (marmane jANanArA) keTalAka DAhyApurUSo kahe che ke AmAM "aMkocchiSTa thayuM che. eTale gaNataraphera thaI che. cha mahinAnA sthAne cha varSa gaNAI gayA che. ane ethI karIne emaNe paNa nakkI karyuM ke eTaluM AyuSya che. ema vicArIne mahAsattvazALI temaNe sakala saMghane micchAmi dukkaDa daIne, cAra zaraNAM svIkArIne, sarva jIvonI sAthe khamata khAmaNAM karIne traNa divasanuM anazana svIkArIne vi. saM. 1167-nA kAratakavada bArasanI rAtrinA chellA pahore paMcaparameSThinuM smaraNa karatAM jinavallabhasUri mahAtmA cothe devaloka gayA" ityAdi jinadattasUrikRta gaNadhara sArdhazatakanI brahavRttimAM lakheluM che. (have je vAtanI zaruAta thAya che te graMthakArano sva abhiprAya che tema jANavuM) tenA apatye ziSya kahelo jinavallabhagaNino A adhikAra sAMbhaLIne saMmoha karavo nahi. kAraNa ke mAtA-pitA ane khajUra Adi ApavAvaDe karIne temaja-500 sonAmahora ApavApUrvaka kharIdIne dIkSA Apela ane AcAryanA nAmavAlA, usUtranuM sthApana karavApUrvaka sAdhAraNa, saTTaka Adi navIna samudAyanI sthApanA karavAnuM. ane sAdhvI dvArA utsutra nivAraNa karavAno saMbaMdhanuM je varNana che te badhuM barAbara che. paraMtu "yoga AdinA anuSThAnathI rahita evA jinavallabhanuM paNa saMvignazekhara zrI
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25ra je kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda abhayadevasUrijI pAsethI vAcanA levI. ane abhayadevasUri sAthe saMbaMdha meLavavA mATe prasannacaMdrasUri AdinuM eka bIjAnA kAnamAM kahevAnI paraMparA, temanA paTTadhara AdinI vAto'' jinadatta AcArya AdivaDe kalpita UbhI karIne lakhAI che. e pramANe samyapha buddhithI vicAratA chate A badhI ghaTanA chinna bhinna thatI hovAthI akiMcitkara ja jANavI. ane A badhI vAtonI paryAlocanA kharatara auSTrika Adi nAmanI vyutpatti ane e vaktavyatAnA TAIme kahIzuM. ane ethIja karIne ghaNuM asaMgata hovA chatAM paNa jinavallabhano ahevAla AgaLa bahu upayogI thaze. ema vicArIne ahiMja kAMIka vistArathI lakhyo che. | gAthArtha-2 // have jinavallabhasUri kevA prakAranA thaIne zuM karyuM? te jaNAvavAne mATe gAthA yugma kahe che. / so caiuM niayagurUM, cittauDe caMDiAmaha~mi Thio / vAsArattaM aNNattha, . vasahimavagAsamalahaMto // 3 // suvihiamaccharagasio, tasio supahA suvihianiyattho / teNaM keivi saDDhA vasIkayA vayaNarayaNAe // 4 // tAjetaramAM kahevAyelA te jinavallabhasUri, potAne dIkSA ApanAra je jinezvara nAmanA AcArya athavA guru tene choDI daIne "niNavattadohAgo" e pramANe vRddha vacana hovAthI jinavallabha krodhathI choDyA. krodhanuM kAraNa to A pramANe che, paMratyuttare e sUtranI vyAkhyAmAM rabhasapaNAthIutAvaLIvRttithI chaThThA kalyANakanI prarUpaNAmAM guruvaDe karIne nivAraNa karavAnuM ja saMbhave che. te vAtane pragaTa karanAro vRddhavAdane anukUla evo pUrve jaNAvela jinavallabhagaNinA adhikAramAM "gujarAtanI bhUmimAM vicaratAM jinavallabhanI koIpaNane pratibodhanA abhAvathI cittanI svacchatA mATe cittoDagaDha javuM. ane tyAM chaThThA kalyANakanI sthApanA karIne cittanI svasthatA thaI e arthane kahenAruM gaNadharasArdhazatakavRtinuM ja vacana che. nahi to tevA prakAranA arthane ApanAra vAkya Adino asaMbhava hovAthI. e pramANe krodhathI nIkaLelA jinavallabhane cittoDagaDhamAM bIje koIpaNa ThekANe comAsuM rahevAno avakAza nahi maLavAnA kAraNe mithyASTi evI caMDikAdevInI maThamAM comAsuM karyuM. te jinavallabha kevA prakArano che te have jaNAve che. "suviditama7 BstaH" te kAlanA abhayadevasUri- devasUri Adi je sunihito tenI upara matsarabhAvavALA. eTale ke teo vaDe karIne anAdarane pAtra thayelo hovAthI te suvihitone viSe aMtavRttie aMdarakhAnethI irSyAdhIna hato. ane e je irSAbhAva hato tene pragaTa karanAruM cinha e che ke "tevA prakAranA suvihito vidyamAna hovA chatAM paNa koInI paNa nizrA svIkAryA sIvAya ja mAvajIva sudhI svecchAcArI pravartana ane utsutra prarUpaNA vaDe karIne tIrthane bAdhA karanArA evA navIna matanI sthApanA karI' te pragaTa ja che. ane jo ema na hoya
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ . zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 - 253 to chaThuM kalyANaka sthApavAno saMbhava hoya ja nahi. abhayadevasUrinI nizrAvaDe ja A chaThThA kalyANakanI pravRtti thaI haze evI zaMkA paNa karavI nahi. kAraNa ke tenI nizrAvagara ja A pravRtti thaI hovAthI. je AgaLa batAvavAmAM Avaze. . vaLI te jinavallabha kevA prakArano che? trastaH trAsitanI jevo trasta eTale bhraSTa. konAthI bhraSTa? to supathathI. jinodita je mArga tenAthI bhraSTa. vaLI kevo?, sAdhuvezadhArI athavA sAdhvAbhAsa. vaLI kevo? anaMtAnubaMdhI kaSAyanA udaya sivAya utsutranA mArganA pravartanano asaMbhava hovAthI. anaMtAnubaMdhI kaSAyavALo. anaMtAnubaMdhI kaSAyavALo nizcaya karIne mizrAdeSTi je hoya che. ane mithyASTio suvihito prati matsara bhAva dhAraNa karanArA ja hoya che. jo ke kayAreka vacanamAtra dvArAe karIne suvihitane anukUla jaNAvela che. to paNa te jherathI bharelA ghaDAo amRtanA DhAMkaNArUpa ja samajavA. jevI rIte sAMpratakAle keTalAka kupAkSiko, "ame tapagacchanA sAdhuomAM ja mahAnubhAvapaNAnI zraddhA karIe chIe." ema pratyakSa bolatA dekhAya che. te kAraNavaDe karIne suvihitanI brAMti utpanna karIne te jinavallabhAcArya vaDe potAnA vacananI cAturIe karIne kAlanA prabhAvathI keTalAka ja zrAvaka ane zrAvikAone, paNa badhAne nahi. te pradezano je saMgha hato teno eka bhAga ja potAne AdhIna karI lIdho. | 3-4-gAthAno artha : have jinavallabhasUrie zuM prarUpyuM? te jaNAve che. tesiM purao paDhamaM, chaTuM kallANagaMpi uvaiTeM / niaciMtiakajaTThA, vArijaMteNa- teNeva // 5 // je zrAvakone potAne vaza karelAM che tenI AgaLa pahelAM to viparIta bodhanA kAraNarUpa evuM chaThuM kalyANaka prarUpyuM. viparIta bodhanuM kAraNa to usUtra vacanane jaNAvavAno avasara Avaze tyAre jaNAvIzuM. chaThuM kalyANaka zA mATe prakhyuM? to potAnA ciMtavelA kAryane mATe arthAt "mAre avazya chaThuM kalyANaka thApavuM che." e pramANe manamAM ciMtaveluM je kArya te mATe praspAyuM. konAvaDe? jinavallabhavaDe ja. eTale chaTTA kalyANakanI prarupaNAnuM mUla jinavallabha ja che. bIjuM koI nathI. zuM karatAM chatAM? to kahe che ke tIrthavaDe vAravA chatAM paNa. Ano bhAva e che ke pravacanane upaghAta karanAra evuM anucita pravRttivAnuM vacana, jo baLavAn evo purUSa hoya to paNa tIrthaMkaranI AjJA anusaranAra evA saMghe tenuM nivAraNa karavuM ja joIe, ema vicArIne he jinavallabha! tame Ama na prapo?. e pramANe Akrozita vacanovaDe karIne tIrthe-saMghe nivAryA chatAM paNa tIrthanI avagaNanA karavApUrvaka ja abhinivezavaza thaIne chaThuM kalyANaka sthApyuM ane saMghabAhya thayA. nahiMtara Ama jo na hota to saMghavaDe karIne bahiSkArano asaMbhava che. lokane viSe paNa pratIta che ke aparAdhInA aparAdhane ubhavAvyA sivAya bahiSkAra karI zakAto nathI. jinavallabhanuM saMghabahArapaNuM khataro vaDe
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 / kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda ja saMghapadakamAM kahevAyuM che. ame nathI kahetA. te A pramANe - saMghatrAkRta caityakUTapatitasyAntastarAM . tAmyatastanmudrAdRDha pAzabandhanavataH zaktazca na spanditum / muktyai kalpitadAnazIlatapaso 'pyettkrmsthaayinH| saGghavyAghvazasya jantuhariNavAtasya mokSaH kutaH // 1 // saMghapaTTakamAM A zlokanI vRttino ekadezabhAga A pramANe che :-"tevI ja rIte vartamAnakAlIna evA saMghanI pravRttino parihAra karavAvaDe karIne AcArya jinavallabhasUri AdionuM saMgha bAhyatva thayuM te teonuM bhUSaNa che. dUSaNa nathI. kAraNa ke te vartamAnakAlIna pravRttinuM usUtrapaNuM hovAvaDe karIne te pravRttine karavAvALAno dAruNa durgatinA vipAkane sAMbhaLavA vaDe karIne je parihAra karyo, te parihAra karavAvaDe karIne cAlu saMghathI bAhya thavApaNuM che te teonA cittamAM-jina vallabhaAdinA cittamAM rUceluM hovAthI." ityAdi vacanovaDe karIne te kAle te jinavallabhanuM saMghabAhya karavApaNuM siddha ja thAya che. ema nahiM kahevuM ke jinavallabhasUrinuM saMgha-bahArapaNuM thayuM te caityavAsIsaMghanI apekSAe ja. caityavAsI evA sAdhuo vaDe karIne paNa susAdhu samudAyanuM vacana dvArA paNa tevA prakAranA parAbhava karavAnuM azakayapaNuM hovAthI. lokane viSe paNa unmArgagAmI ghaNo janasamudAya hoya to paNa zuM mArge cAlanAra prANIne vacanathI paNa paMkti bahAra karavAne samartha thaI zake? nathI thaI zakato. kAraNa ke-tevA prakAranA jagatanA vyavahArano asaMbhava hovAthI. jo ema na hoya to abhayadevasUri Adione paNa (caityavAsIothI) tevA prakArano parAbhavano saMbhava hota. evuM koIkAle joyuM ke sAMbhaLyuM nathI ke asaMvigna samudAyavaDe karIne saMvigna samudAya, saMgha bahAra karAyo hoya. vaLI bIjI vAta e che ke kharataravaDe ja "audayugIna eTale sAMpratakAlIna saMghapravRttino parihAra karavAvaDe karIne" ityAdi kaheluM che. "nahi ke caityavAsI saMghavaDe" e pramANe kIdhuM nathI. ane tethI karIne tIrthane nahi saMmata evA vacananuM prakAzana karavAvaDe karIne ane vAravA chatAM paNa nahi pAchA pharanAra evA jinavallabhanuM pUrNimAnI pakhI karanAra caMdraprabhAcAryanI jemaja saMgha bAhyapaNuM jANavuM. Ama kahevAvaDe karIne "abhayadevasUri nizrA svIkArIne ja jinavallabha vicaratAM hatAM" ityAdi je koIka vAcAla bolI rahyo che tenA moDhe A vacanavaDe tALuM mAryuM ema jANavuM. kAraNake abhayadevasUrinI nizrA aMgIkAra karIne vicaranArane saMghabAhya karavApaNAno asaMbhava hovAthI. vaLI bIjI vAta e che ke jo A jinavallabha, saMgha bahAra na thayo hota to te vakhatanA saMghane vAghanI upamA paNa na Apata. tethI karIne saMdhe vAravA chatAM paNa chaThuM kalyANaka sthApyuM. ane saMyatie nivAravAnuM to kharatare paNa kaheluM che. te vAta pUrve kahelAM jinavallabhanA adhikAramAM spaSTa ja che. ane jyAre eka sAdhvIe nivAreluM siddha thAya che. to saMghe nivAravuM to nice ja siddha thAya : kAraNa ke sAdhvI, saMghanI
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 205 aMtarbhUta hovAthI. / / gAthArtha-5 / / A pramANe prarUpaNA karato jinavallabha jevI rIte paralokane pAmyo te rIta batAvatAM chatAM graMthakAra jaNAve che ke : : evaM vuggAhaMto aNNatthavi vihariUNa kai varise / niayapayasIsarahio, kAlagao kAlajogeNa // 6 // e pramANe chaThThA kalyANakanI prarUpaNA karavA vaDe karIne tevA prakAranA kliSTakarmane vaza thayelA AtmAone Thagato citrakUTathI nAgapUra AdinA bIjA sthalomAM keTalAka varSo sudhI vicarIne potAnA ja sthAnane ucita evA koIpaNa ziSyane thApyA sivAya ja tevA prakAranI kAlasAmagrI prApta thaye chate kAla pAmyo maraNa pAmyo. arthAt potAnA padane ucita evA vArasadAra sivAya paralokane pAmyo. arthAt ghaNokAla vicaravA chatAM paNa 'jinavallabhasUrie amUkane dIkSA ApI' evI vAta sAMbhaLavAmAM paNa AvatI na hovAthI nirvaMzIyApaNAmAM ja kAla pAmyA temAM zaMkA karavA jevuM nathI. vaLI jinavallabhanuM nirapatyatva sUcavanArI evI ghaNI yuktio prasaMga prApta thaye chate AgaLa kahevAze. / / gAthArtha-6 || have jinavallabhanI vaktavyatAno upasaMhAra karatAM jaNAve che ke ia jiNavallahajAo, kuccayarA nAmao a vihisaMgho / kharayamayabIaMti a, kAUmiha samAsao bhaNio // 7 // A prakAre nAmathI karIne sUryapUrIya gacchamAMthI ja 'vidhisaMgha' Ubho thayo.paramArthathI avidhisaMgha Ubho thayo. jema paramArthathI anAgamika hovA chatAM Agamika tarIke mata Ubho thayo tevI rIte kharataramatabIjaka evo A vidhisaMgha, jinavallabhathI utpanna thayo. e ame saMkSepathI jaNAvyuM. nahiMtara hatuM sainya banAvava-e nyAye jinavallabhasUrinuM nirapatyatvapaNuM siddha thaye chate tenA matanuM paNa tenI sAthe ucchinna thavApaNuM saMbhave. ane ethI karIne matanI pravRtti kahevI te ayukta kahevAya. tethI ja kharatara matanA bIjabhUta kaheluM che. / gAthArtha-7 / / have kharatara matanA bIjabhUta vidhisaMgha kevI rIte? te kahe che. kuccayata vihisaMgho, duggamivas valaMbiUNa vihisaMghaM / jiNadattAo kharayaranAmeNa, pavaTTiaM pavaTTi kumayaM // 8 // kUryapUragacchIya jinezvara sUri ziSya jinavallabhathI vidhisaMgha utpanna thayo. A vidhisaMghanI utpatti, vikramasaMvata-1130thI mAMDIne 1150nA vacagALAmAM samajavI. A vidhisaMghanuM AlaMbana laIne jinadattathI kharatara nAmano kumata pravarto. / / gAthArtha-8 / have jinadattavaDe karIne vidhisaMghano Azraya kevI rIte levAyo? te kahe che.
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 S kupakSakozikasahastrakiraNAnuvAda nissAmiasamavAyaM, muNiUNa ya somacaMdadavvamuNI / sUrI havittu sAmI jAo jiNadattanAmeNa // 6 // nirapatya evA jinavallabha paraloka gaye chate koIka dharmadeva upAdhyAyano ziSya koIka somacaMdra nAmano dravyaliMgadhArI, te niHsattAkIbhUta svAmI eTale jeno jinavallabha nAmano svAmI niHsattAka thaI gayo che tevA. arthAt jinavallabhe sthApela vidhisaMgha nAmano je samudAya tene tevA prakArano jANIne eTale ke nirnAyaka banelA vidhisaMghane jANIne koIka paNa saMtoSaprada hetubhUta evA kAraNo vaDe karIne satIrtha evA devabhadrasUri pAsethI jinadatta nAma dhAraNa karavApUrvaka AcAryapada laIne te vidhisaMghano nAyaka banI gayo. je jinavallabhanA samudAyanI aMdara jo A somacaMdra mAlIka na thayo hota to te kAle ja niHsvAmItva hovAthI teno saMgha ane teno mata nAmazeSa banI gayo hota. tethI karIne somacaMdra vaDe ja karIne (jinadattavaDeja) tenA matanA agresara thaIne AjasudhI avicchinna pravRttivALo te kumata banavA pAmyo. have jinadattanuM svarUpa jaNAvavAne mATe bIje koI ThekANe kaheluM kharatarone saMmata thAya ke na thAya; paraMtu haMmezA (kharatarone je) prAtaH smaraNIya evuM je gaNadhara sArdhazataka che te ja jANavuM. te gaNadharasArthazataka paNa jo barobara vicAravAmAM Ave to eka navuM nATaka sarjAyuM hoya tema jaNAya che. te gaNadharasArdhazatakanI vRttimAM kaheluM jinadattanuM caritra lakhIe chIe. // atha jinadattAdhikAraH // 'pUrve kharekhara jinezvara sUri saMbaMdhInA dharmadeva nAmanA upAdhyAyanI gItArtha sAdhvIoe dhoLakAmAM comAsuM karyuM hatuM. te vakhate sAdhunA bhakta vicchiga nAmanA zrAvakanI patnI chAhaDadevI putra sahitanI te sAdhvIonI pAse dharma sAMbhaLavA AvatI hatI. te sAdhvIo paNa teNIne vizeSa prakAre karIne dharmakathA Adi kare che. ane gurunA upadezathI zubha, azubhane tathA purUSanA lakSaNane jANatI hatI. teNInA putranA pradhAna lakSaNone jue che. ane te lAbhakAraka jANIne tenI mAtAnuM sAdhvIo bahu Avarjana kare che. vadhAre zuM kahIe? sAdhvIoe teNIne tevI rIte AvarjI lIdhI ke te sAdhvIo kahe temaja karavAvALI thaI gaI.'' ''tyArabAda sAdhvIoe te chAhaDadevIne kahyuM ke 'he dharmazIle! A tAro putra' viziSTa evA yugapradhAnanA lakSaNane dhAraNa karanAro che. tethI karIne A putrane jo amArA gurune Ape to tane mahAn dharmanI prApti thaze. ane A putra samasta jagatanA mugaTa samAna thaze.' teNe paNa te vAta svIkArI. tyArapachI comAsA bAda dharmadeva upAdhyAyane svarUpa jaNAvyuM ke 'amArA vaDe ahiyA eka pAtra prApta thayuM che ke jenAvaDe karIne tame zobho.' te jANIne dharmadeva upAdhyAya paNa jaldI AvyA ane emaNe pUchyuM (kyAM che? tene batAvo) ane jANyuM ke nizce karIne A sAmAnya purUSa nathI. tyAre zuM? paraMtu gurUpadane yogya thaze tethI karIne tenI mAtAne pUchyuM ke 'tane jo saMmata hoya to
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 257 dIkSA ApIe." tyAre puNyazALI mAtAe kahyuM ke "he bhagavaMta! maherabAnI karIne te pramANe karo. jethI karIne mAro paNa nisvAra thAya." vaLI upAdhyAye pUchayuM ke A chokaro keTalA varSa pramANano thayo? tyAre tenI mAtAe kahyuM. vi. saM. 113ramAM janma thayo. tethI karIne 1141nA saMvatsaramAM zubhalagna upAdhyAye dIkSA ApI. ane tenuM somacaMdra evuM nAma karyuM. - tyArapachI upAdhyAye sarvadevagaNine kIdhuM ke keTalAka varSa AnuM paripAlana karo. bahArabhUmi laI javuM Adi badhuM kArya karavuM ane kriyAkalApa zIkhavADo. tathA Ane gharamAM sUtrapATha karelo nathI ethI karIne "karemi bhaMte' ityAdi pATha bhaNAvo. (Ama kahIne ene soMpyo) vratanA pahelA divase sarvadevagaNivaDe karIne somacaMdramuni (navadIkSita) bahArabhUmi laI javAyo. tyAM ajJAnapaNuM hovAthI ugelAM kSetrone (ugelA choDavAone) toDyA. tyArapachI zikSAne nimitte (ene zikSA karavA mATe) rajoharaNa ane muhapatti, sarvadevagaNie kheMcI lIdhA. ane kahyuM ke "vratagrahaNa karyA pachI choDavAo kema toDe che? mATe tuM tArA ghare jA." Ama kahyuM. te vakhate utpanna pratibhAvAlA evA somacaMdra kahyuM. "gaNimahArAje karyuM te barAbara ane yukta karyuM che, paraMtu mArI coTalI tame lIdhI che e tame pAchI Apo. eTale mArA ghare jAuM.' A vAta sAMbhaLIne sarvadevagaNine Azcarya thayuM ke-"nAnakaDo bAlaka che chatAM sAcA uttaronuM devApaNuM kevuM che? Ano javAba zuM devo?" A badhI vAta dharmadiva upAdhyAya pAse sarvadevagaNie jaNAvI. dharmadeva upAdhyAye ciMtavyuM. A yogya thaze." * "AkhA pATaNanI aMdara bhamatAM evA somacaMdra lakSaNapaMjikA Adi zAstro bhaNavAno AraMbha karyo. e pramANe bhAvadevasUrinI dharmazAlAmAM paMjikA bhaNavAne mATe eka vakhata jatAM evA somacaMdrane koIka uddhata zrAvakavaDe kahevAyuM ke "he sitapaTA! bhaNavA mATe kapAlikAnuM grahaNa zuM kAma?" tyAre somacaMdre kahyuM ke "tArA mukhane cUravA mATe ane mArA-mukhane zobhAvavA mATe." evuM kahevAthI pote kAMIpaNa bolI zakavAne samartha na hovAthI niruttara thaIne zrAvaka cAlyo gayo. ane somacaMdra bhaNavAne sthAnake gayo. tyAM adhikArIonA chokarAMo paMjikA bhaNI rahyAM che." eka vakhate AcArye parIkSA mATe somacaMdrane pUchayuM ke na vidyate vAro yatra sa navavAra yathArtha nAma che ema AcArye kIdhuM. A pramANe kahetAMnI sAthe tUrata ja somacaMdra kIdhuM evuM na bolo tyAre zuM? navarAM navavAraH Ama vyutpatti karavI joIe. AcArye jANyuM kharekhara Ano atyaMta saduttara che. AnI sAme bolI zakAya tevuM nathI. have eka vakhata locano divasa hato. tethI somacaMdra vyAkhyAna bhaNavA mATe Avyo nahi. vyAkhyAnanI vyavasthA A pramANenI hatI ke-jo eka paNa chAtra, vyAkhyAna vakhate na Ave to vyAkhyAna na thAya. tyAre adhikArIonA putroe garva sAthe A pramANe kahyuM ke he AcArya mizra! somacaMdranA sthAne A patharo dharelo che. mATe tame vyAkhyAna bhaNAvo. ethI karIne te adhikArIonA putronA anurodha karIne vyAkhyAna cAlu karyuM. bIje divase somacaMdra Avyo ane chAtrone pUchyuM ke gaIkAle mArA vinA pATha kema calAvyo? tyAre te adhikArI putroe kahyuM ke "tArAvatI sAme patharo pra. 5. 33
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 che. kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda dharyo hato." somacaMdre kahyuM ke "koNa patharo che? ane koNa patharo nathI? te hamaNAM ja jaNAze." jeTalI paMjikA tame bhaNI gayA hoya teTalI mane pUcho. ane huM paNa tamo badhAne pUchuM. je yathArtha vyAkhyAna nahi kahe te patthara. AcArye kahyuM ke "he somacaMdra! prajJA AdinA saurabhyaguNathI bharapUra evo tuM kasturI cho e pramANe huM jANuM ja chuM. paraMtu A mUrkhAoe preraNA karavAvaDe karIne meM vyAkhyAna karyuM hatuM mATe tuM mApha kara." e pramANe paMjikA pATha jANavo. azokacaMdra AcArye temanI vaDI dIkSA karI ane harisiMha AcArye paMDita somacaMdrane siddhAMta vAcanA ApI. tema ja maMtrapustikA ApI. jenA vaDe karIne siddhAMta vAcanA pote grahaNa karelI te kapAlikA kavaLI, AcArya tene tuSTa thaIne tene ApI. tevI rIte tuSTa thayelA devabhadrAcArye kASThotkIraNa-lAkaDuM khodI akSara pADatI kalama ApI. tenA vaDe karIne mahAvIra caritra Adi cAra kathAzAstro paTTikAmAM lakhyA. e pramANe paMDita somacaMdra gaNI, jJAnI-dhyAnI-saiddhAMtika-sarvajana manohArI-zrAvakone AphlAdakArI, sAdhunA AcAravaDe karIne prAmAnugrAma vicare che. A bAju devabhadrAcArye jinavallabhasUrinI devalokagamananI vArtA sAMbhaLI ane atyaMta citta saMtApa thayo. aho suguruonuM padaprakaTa karyuM hatuM, paraMtu naSTa thayuM." tyAra bAda devabhadrAcAryanuM citta AvA prakAranuM thayuM ke "jinavallabhasUri' yugapradhAnapadayogya evA padane sthApana karavA vaDe karIne jo na svIkArAya to bhakti karI zuM kahevAya? ane ethI karIne AcArya vicAryuM. "A gacchanI aMdara temanA padane yogya koNa che?' evI vicAraNAmAM paMDita somacaMdragaNi dekhAyo. kharekhara A ja A padane yogya che. ema nizcaya karyo." "(vaLI) zrAvakone jJAna-dhyAna-kriyA tatparatApaNA vaDe karIne AnaMdakArI che. tyAra bAda sarva saMmati pUrvaka somacaMdrane lekha mokalyo ke tamAre cittoDa jaldI AvavuM. jethI karIne jinavallabhasUripada sthApanA thAya. nathI jaNAtuM ke te padapara koNa besaze? jinavallabhasUri padanI pratiSThA vakhate tuM Avyo nahato. ane tenA padanI para sthira thavA mATe ghaNAM lAMbA kAnavAlA, gauravarNavAlA, zrIparNanA pAMdaDAMnI jevA AMkhavAlA ne sAkSAta kAmadeva jevA gujarAtamAM utpanna thayelA sAdhuo taiyAra hatA. paraMtu yogyatA to guruo ja jANatAM hoya che. vadhAre kahevA vaDe karIne zuM? devabhadrAcArya-paMDita somacaMdra ane bIjA paNa sAdhuo cittoDa AvyA. sAmAnyathI badho loka jANato hato ke "jinavallabhasUrinI padanI sthApanA thaze. paraMtu te padapara koNa besaze? te jaNAtuM nathI". zrI jinavallabhasUrie pratiSThita karelA ane sAdhAraNa zrAvake banAvelA evA mahAvIra svAmInA caityamAM pade sthApanA thaze. tyAra pachI pote nakkI karela lagnano je divasa hato tenA AgalA divase devabhadrAcAryavaDe karIne ekAMtamAM paMDita somacaMdrane kahevAyuM ke "A divase tamArI padasthApanA lagna vicAryuM che." eTale ke jinavallabhasUrinI pATe tamane sthApavAnA che. tyAre paMDita somacaMdra kahyuM ke jo tamone saMmata hoya to yukta che; paraMtu je lagna tame sthApanA karavA mAMge cho te lagna cirajIvitane ApanAra nahi thAya. cha divasa bAda zanivAranA divase je lagna che te lagne beThelA
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je ra59 pratiSThita thayelA evA amAro cAreya dizAmAM vicaratAM caturvidhazrI zramaNa saMgha, jinavallabhasUrinA vacanavaDe ghaNo thaze. ane cirajIvItapaNuM paNa thaze." A sAMbhaLIne devabhadrAcArye paNa kahyuM ke "tame kaho cho tevuM ame paNa zodhI rahyA chIe. ane te lagna paNa dUra nathI." (tame kaho cho) te lagnamAM ja thAva." tethI karIne te ja divase jinavallabhasUrinI pATe moTA ADaMbare saMdhyA samaye lagnaveLA prApta thaye chate jinadatta nAma ApavApUrvaka temanI pATe yugapravarane sthApyA. tyAra pachI vAjate gAjate jinadatta sUri ma. ne vasatimAM lavAyA. pratikramaNa karyA pachI vaMdana karIne pachI devabhadrasUrivaDe kahevAyuM che ke dezanA Apo. tyAra pachI siddhAMtamAM kahelA udAharaNone anusarIne manohara amRta jharatI evI saMskRtavANInA prabaMdhavaDe karIne evI rItanI dezanA ApI ke jenA vaDe karIne "A TUMkA zarIravAlA ane kALAvarNavAlAne zuM pATapara besADyo? zuM bIjA gauravarNavAlA-lAMbA kAnavALA-vizAla locanavALA evA gacchamadhye sAdhu nahotA?' ityAdi lUSita bhAvone choDIne sAMbhaLanArI badhI prajA raMjita thaI chatI bole che ke "kharekhara! siMhapade siMhane ja besADyo che. ne zobhe che. dhanya che te devabhadrAcAryane. AvA prakAranA ratnapAtranI parIkSA karI che. amArA jevA nirlakSaNa skUlamatio zuM jANe ?' "have eka divasa devabhadrAcAryavaDe karIne jinadattasUrine vinaMti karAI ke--keTalAka divaso bAda-keTalAka divasa pATaNanI bahAra vicaravuM joIe. jinadattasUrivaDe kahevAyuM ke e pramANe karIzuM! have eka divase sAdhunA viSayamAM jinazekharavaDe karIne kalaha Adi kAMIka ayukta karAyuM. tyAre devabhadrAcArya vaDe karIne gaLuM thobhIne jinazekharane bahAra hAMkI kADhyo. jinazakhara paNa jinadatta sUrimahArAja jyAM bahAra bhUmie jAya che tyAM jaIne rahyo. ane tyAM gayelA jinadattasUrinA pagamAM paDIne jinazakhare dInavANIthI kahyuM. "mAro A eka vArano anyAya mApha karo. pharI vAra AvuM nahi karuM." tyAre kRpAsamudra evA jinadattasUrie teno samudAyamAM praveza karAvyo. tyAre devabhadrAcAryavaDe karIne kahevAyuM ke "tamArAvaDe karIne je A karAyuM che te barAbara nathI. kAraNa ke A duSTAtmA che. tamane bhaviSyamAM sukhAkArI nahi thAya. lukhasavALA UMTanI jema Ane bahAra kADhI nAMkhavo te ja yogya che." tyAre jinadattasUrie kahyuM ke jinavellabhasUrinI pAchaLa lAgelo A jyAM sudhI rahe tyAM sudhI rahevA do. pachInI vAta pachI.' ' "devabhadra AcArya bIje vihAra karI gayA. kAle karIne devaloka pahoMcI gayA. jinadattasUrie kahyuM ke have amo kayAM vicarIe?' tyAre "mAravADa AdimAM vicaravuM" e pramANe upadeza daIne arzana pAmyA. ItyAdi bAbata gaNadhara sArdhazatakavRttimAM kaheluM che. have ahiyA-1 jinadattanuM svarUpa-2 devabhadrAcAryanuM svarUpa-3 jinavallabhanA samavAya-samudAyanuM svarUpa A vastuo sArI dRSTie dIrghadRSTie vicAratA eka navuM nATaka UbhuM thayuM hoya ema jaNAya che. evuM je pahelAM kahyuM hatuM tene atyAre khulluM karIe chIe. te A pramANe.
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda ' bALakanuM ceSTita je hoya che te prAyaH karIne svapnanI jema bhAvikolanA bhAvone pragaTa karanAruM hoya che. kahevuM che ke pIUNa pANi saravarANa, piTuiM na diti siMhiDiMbhA / hohI jANa kalAvo, tANaM cia erisI buddhi // 1 // sarovaranuM pANI pIne siMhanA bAlako tene pITha ApatAM nathI. AmAMthI jaNAI Ave che ke jevI jenI yogyatA hoya tevI tenI buddhi hoya che." A vAta para dRSTAMta Ape che zrI mahAvIra devanA ziSya bAla sAdhu atimuktaka kumAre "mArI nAvaDI tare che." e pramANenI bAlaceSTAvaDe karIne potAnA bhaviSyakAlamAM te bhave ja saMsArataraNa-mokSa sUcavyo che. ane "nAvaDI" zabdavaDe karIne potAnuM zarIra' jaNAvyuM. zAstramAM kahyuM che ke "sarIramAhu nAvRtti, jIvo vucau naavio| saMsAro aNNavo vutto, jaM taraMti mahesiNo" // 1 // zarIrane nAva kahela che, jIvane naoNvika kahelo che. ane saMsArane samudra kahelo che jene maharSio tare che." tevI rIte prakRtacAlu adhikAramAM dIkSA lIdhI te divase ja je (1) somacaMdra ugelA ghAsane toDyA ane (2) gaNivaDe karIne Akroza viSayane pAmIne ozo-muhapatti kheMcI levAyA chatAM paNa nirbhayapaNe uttara Apavo, (3) coTalInuM pAchuM mAMgavuM, ane ghare javAnuM svIkAryuM vagere jinadattanuM ceSTitapaNuM zuM bhaviSyamAM yugapradhAna bhAvane sUcavanAruM che? ke tethI viparIta bhAvane sUcavanAruM che? ityAdinI vicAraNA karavAmAM pahelo pakSa yuktikSama nahi hovAthI yogya nathI. te A pramANe. pahelA vikalpane viSe eTale ke bhaviSyakAlamAM yugapradhAna thavAnA bhAvane sUcavanArA pahelAM pakSamAM "zuM ugelAM kSetrane toDavuM kahyuM kharuM?" tevI ja rIte rajoharaNa ane muhapatti kheMcI lIdhe chate sAruM karyuM." e pramANe bolavuM kahyuM kharuM? ane coTI mAMgavApUrvaka ghare javAnuM kahevuM te kalpe kharuM? je kAMI hoya te. rAtrinA aMte joyeluM kAgaDAnuM svapna hovA chatAM paNa potAne seMkaDo hAthIthI yukta evA prakAranI rAjyapadavIne. sUcavanAruM thatuM nathI. (tema A badhA lakSaNo bhAviyugapradhAnane sUcavanArA nathI, tethI karIne vaiparItya bhAvasUcaka bIjo vikalpa ja zreSTha che. kAraNa ke te ja vicArane yogya hovAthI. te A pramANe:-(1) ugelA kSetrane toDavAvaDe karIne dharma aMkUrA phUTelA evA saMgha kSetranuM eka bhAge karIne dharmanAzaka thaze. e pramANe sUcavyuM. (2) ogho ane muhapatti kheMcI levA chatAM paNa "sAruM karyuM" ema je bolyA tenAvaDe karIne "mArI dIkSA ane mArI pachInAnI dIkSA zreyane karavAvALI nahi thAya' ema sUcana karyuM. Akroza karavA chatAM paNa nirbhayapaNe uttaradevAvaDe karIne tIrthe niMdita karyo chatAM paNa tIrthe hAMkI kADhyo chatAM paNa nirbhayapaNe huM tIrtha sAme bolavAvALo thaIza." ema sUcavyuM.
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 (3) coTalI mAMgavApUrvaka ghare javAnuM kahevAvaDe karIne "mArA mATe to gharavAsa ja kalyANakara che" ema sUcavyuM. A pramANenI prAmANika vicAraNA karavAne yogya hovA chatAM paNa je temanA upAdhyAya Adi vaDe karIne "A Avo Avo thaze" ItyAdi je vicAreluM hatuM te avazya tevA prakAranI bhavitavyatAnA yogathI ja vicArAyuM che ema jANavuM. tevI ja rIte koIka vaDe karIne he zItapaTo! A kapAlikAnuM grahaNa zuM kAma?' ema mUdu vacanavaDe kahevAyA chatAM paNa "tArA moMDhAne cUravA mATe ane amArA moMDhAone zaNagAravA mATe" ItyAdi nidhura bhASaNa vaDe karIne temaja paMjikAnA adhyayana mAtramAM bhaNavA paNa "koNa patharo che? ane koNa nathI? te hamaNAM jaNAze? ityAdi garviSTa bhASaNavaDe karIne potAnuM mUkharapaNuM ja jaNAvyuM che. paraMtu koI sajjana purUSanA svabhAvane jaNAvanAruM te vacana nathI. ane ethI ja karIne kharatara evA nAmamAM paNa jinadattanI mukharatA ja kAraNarUpa che. ityAdi vAto AgaLa kahevAze. have tevI ja rIte saMmata thavAvaDe karIne somacaMdrane lekha mokalyo' e pramANe kahIne sAmAnyathI jinavallabhanI pATe koIka besaze paraMtu amuka ja besaze ema koIpaNa jANatuM nathI' e pramANenuM vAkaya kevI rIte saMgata thAya? vaLI jyAre A lekha mokalyo tyAre somacaMdra samaju hato ke aNasamaju hato? jo samaju hato to "potAnA gaNa-potAnA gaNanA AcArya-dIkSA ApanAra AcArya ane potAnA saMvADA Adine pUchyA sivAya, AgaLa-pAchalano kAMIpaNa vicAra karyA sivAya, ekadama badhAja pratibaMdhone choDIne, pote mahAvIra bhagavAnanA paMca kalyANakavAdI evA caMdragathvIya hovA chatAM paNa koIne kalpanAmAM na Ave tevI rIteja devabhadrAcAryanI pAse AcArya thaIne paraloka gayelA evA paNa chakalyANakavAdI ane caityavAsI evA kUrcapUrIya jinavallabhano paTTadhara kema thayo?' bIjA pakSe jo aNasamaju hoya to A badhuM kArya bALabhAvathI karyuM ke ajJAnathI karyuM? jo bALabhAvathI karyuM. ema jo kaheto hoya to te asaMbhavita che. kAraNa ke te vakhate jinadattanI uMmara-39-varSanI che. ane jo bIjA vikalpamAM ajJAnathI karyuM tema kahetA ho to kharataroneja A vAta aniSTa che. vaLI bIjI vAta jo A yuga pradhAna padavIne yogya hato. ane sUripadavI ApavA mAtrathI ja potAne AdhIna karI zakAya ema hato to potAnAja gaNanA AcArya evA vardhamAnasUri Adie potAnI pATe tene kema na sthApyo? koI evo buddhizALI nathI je AvA ratnapAtrane bIje javA de. kAraNake AvuM ratnapAtra seMkaDo prayatna karavA chatAM paNa pharI maLavuM muzkela che. A pramANe saMkSepathI jinadattanI carcA karI. have devabhadrAcAryanI carcA karIe chIe. devabhadrAcArya saMvigna hatA ke asaMvigna? jo saMvigna hatA ema kahe to chakalyANakanI prarUpaNA karavA AdivaDe karIne navIna mata pragaTa karavAnA kAraNathI saMghavaDe karIne bahiSkRta thayelA evA jinavallabhanI pATe potAnA ziSyaprAya evA paroNArUpane AcArya banAvIne tene (potAnA samudAyane choDIne) tenA samudAya sope evI vAtanI gaMdhano paNa saMbhava nathI. ane kadAca saMbhava mAno to saMvignapaNAno ja asaMbhava che. kAraNa ke pravacana sanmukha jemanI dRSTi che evo saMvigna sAdhu athavA saMvigna pAkSika sAdhu usUtramArganI vRddhi kare ja nahi, balka pravacanane ahita karanAra
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 ra che kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda evA tenA mArganA ucchedananA abhiprAya vaDe karIne tenA samudAyane tevA prakArano hitopadeza devA AdivaDe karIne potAnI nizrAe ja pravartAve!! kAraNa ke saMvignano Avo AcAra hovAthI. ane jo e pramANe na kare ane upekSA Adi kare to saMvigna ke saMvigna pAkSikanI saMsAra vRddhi (potAnI) laghutA Adi ghaNAM doSonI prApti thAya che. have bIjI vAta te devabhadrAcArya, tenA (kharataranA) samudAyane saMmata hatAM ke asaMmata hatA? jo saMmata hatA ema kaho to tevA prakAranA vidhisaMgha sthApanAne sanmukha thayelA niravadya evA upadezadAna karavAvaDe karIne dharmamArgamAM vALI zakavA samartha hatA to te devabhadrAcAryavaDe karIne jinavallabhane kema tevA dharmamArge pAcho vALyo nahi? jo devabhadrAcArya, e gaNane saMmata nahotA ema kahetA ho to teno-devabhadrAcAryano ziSya somacaMdra (jinadatta) te samudAyane kevI rIte saMmata thaI gayo? A badhI vAtane aMtaravRttie moTI vicAraNA karavA jevI che. kharekhara prayojana sivAya mUrkha paNa pravRtti karato nathI e nyAya hovAthI koIka evA vizeSa prayojana vaDe karIne ja devabhadrasUrinI A pramANenI pravRtti AdarapUrvaka thayelI che. have vAdI prazna kare che ke saMvigna-ziromaNi evA zrI abhayadevasUrimahArAje potAnA aMta samaye prasannacaMdrAcAryane ekAMtamAM kahyuM ke "yogya hovA chatAM paNa jinavallabha caityavAsIno ziSya hovAthI gaccha saMmata na thAya. ane tethI karIne mArI pATe sthApavA mATe huM zaktimAna thayo nathI. paraMtu tamAre mArI pATe tene sthApavo' ityAdi pUrve kahelA prakAravaDe karIne zrI abhayadevasUrinuM vacana ja A kAryamAM prayojanarUpa che. pachI bIjA vicAro karavAthI zuM?" ema jo pUchatAM ho to A vAtamAM ja moTI vicAraNAno saMbhava che. te A pramANe-- jo ke kharataravaDe karIne vAtanI saMgati ghaDavAne mATe A "karNajApa" kalpelo che. ane te karNajApa sAbavaDe karIne kAna sAMdhavArUpa hovAthI akiMcitkara ja che. ane te vidvAna parSadAne viSe avyakta zabdavaDe karIne paNa bolavA jevo nathI. temAM yukti e che ke abhayadevasUrivaDe karIne khAnagImAM prasannacaMdrAcAryane kahevAyuM. ane prasannacaMdrAcArya devabhadrane jaNAvyuM.' ityAdi badhI vAto sogaMda khAIne khAtrI karAvavA jevI che. A vAtanA viSayamAM bIjA koIpaNa sAkSIno abhAva hovAthI divya karavApUrvaka ja khAtrI utpanna karAvI zakAya tema che. bIjAne pratIti karAvI zakAya tema che. kyAreka koIka vAta sAkSIno abhAva hoya to paNa jo te vAta yuktisaMgata hoya to vizvAsapAtra bane che. ane A vAta yuktivaDe karIne vicAratAM ALa jALa=kalpanAmAtra jevI che. ane te vicAraNA A rIte che. jo caityavAsIno ziSya hovAnA kAraNe abhayadevasUri mahArAje potAnA hAthe pATapara sthApanA karyo hota to gaccha saMmata na thAta. to tevI ja rItano cityavAsIno ziSyo hovA chatAM paNa te abhayadevasUrinA vacanavaDe karIne prasannacaMdrAcAryasUrivaDe karIne sthapAyelo te somacaMdra gacchane saMmata kevI rIte thAta? vaLI paraMparAe abhayadevasUrinA vacanonI udbhAvanA karavI te paNa akiMcitkara
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 8 263 ja che. kAraNa ke jevI rIte jinavallabhasUri paTTadhara banAvavAmAM Avyo tevI rIte AcArya ma. nA vacana sivAya paNa abhayadevasUrinA paTTadhara banAvI zakAta. kAraNa ke devabhadrasUrinuM banne vAtamAM paNa sAmarthya hovAthI. vaLI jinavallabhanI AcArya padavI karyA sivAya zuM nyUnatA rahI jatI hatI? (1) zuM koI gaNano AdhArabhUta nahoto? zuM koI potAno nahoto? (2) athavA to jinavallabhane AcArya padavI dIdhA sivAya potAnA cAritra guNo ochA thatA hatA? (3) athavA to koI tenI tevI yogyatA ja hatI. ke jenA vaDe karIne avazya AcAryapada karavuM ja joIe. athavA to AnAthI ja AcAryapadanI pravRtti thavAnI hatI? ke jenA vaDe karIne (ziSyAdi) samudAya nahi hovA chatAM paNa khAnagImAM AcAryapadanI sthApanA mATe zrI abhayadevasUrivaDe karIne AjJA devAI? pahelo prazna barobara nathI. kAraNa ke gaNanA AdhArabhUta evA vardhamAna sUrine (abhayadevasUrijI ma.e) potAnA hAthe ja AcArya banAvelA che. bIjo vikalpa paNa barobara nathI. AcAryapada dIdhA sivAya paNa viziSTa evA cAritra guNonI prApti (thavAnuM) prasiddha hovAthI. tevI rIte trIjo vikalpa barobara nathI. kAraNa ke jo evuM hoya eTale ke tenI koIka tevI yogyatA hatI ke jenAvaDe avazya AcArya pada ApavuM evuM jo hota to te AcAryapadanI sthApanA karavAnuM abhayadevasUri mATe kartavyatAnI Apatti Avaze. ane ekanI yogyatA hoye chate anekone paNa sUripada thavAno saMbhava hovAthI. jo ema na hoya to jinezvarasUrie ja jinacaMdra ane abhayadevane AcAryapade kema sthApyA? jo Ama hovA chatAM paNa-'saMgha saMmati sivAya karI na zakAya' ema jo kaheto ho to saMghanI saMmatinA abhAvamAM kAraNa zuM? (jo) caityavAsInA ziSyapaNuM ke bIjuM kAMI? jo caityavAsIno ziSyapaNuM kAraNa hoya to dabaMdhana AdivaDe karIne te kAraNane dUra karavuM saheluM ja hatuM. have e dillaMdhana karavA chatAM paNa saMghane asaMmati rahetI hoya to 'prasannacaMdrasUridvArA sthapAyelo jinavallabha, saMghane saMmata thaze ke kema?' ityAdi vicAraNA sUrine kema na AvI? ke jethI karIne mArI pATe Ane sthApavo ema khAnagImAM kahevuM paDyuM? have kaho ke abhayadevasUri ma.nI e vicAraNA hatI ja. paraMtu 'A sAmAnya puruSa nathI. paraMtu mahApuruSa che. ane poteja caityavAsI samudAyane potAne AdhIna karIne pravacana prabhAvaka thaze. ema jANyuM hatuM. ane tethI AcAryapadanI bhalAmaNa karI, ema kahetA ho to abhayadevasUrie pote ja tene AcAryapada ApIne visarjana kema na karyo? temAM saMghasaMmatinuM koI prayojanapaNuM rahetuM nathI. vaLI saMghanI asaMmatimAM caityavAsInA ziSya hovAnuM ja kAraNa udbhavAveluM che. te kAraNa to kharatarane paNa bolavuM ucita nathI. kAraNa caityavAsI evA vardhamAnasUrine udyotanasUrinA paTTadhara tarIke teo vaDe ja kahevAyA che. have 'A caityavAsI sivAyanuM bIjuM koI kAraNa che' ema kahetA ho to te kAraNa vAcya che ke avAcya? jo vAcya hoya to kahI nAMkho. ane jo avAcya--kahI zakavAne yogya na hoya to avAcyane mAthe zuM zIMgaDuM nIkaLeluM che ke jethI avAcyathI vAcyabhinna che e pramANe kahIne paNa kahevuM zakaca nathI. ema bolo cho? tenI karatAM emaja kaho ke avAcya che. ane te avAcya kAraNa te ja saMbhave che ke je kAraNavaDe karIne abhayadevasUrivaDe karIne ziSyapaNe svIkArAyo nathI. pachI paTTadhara paNe kema svIkArAya?' vaLI paTTadhara paNa tene ja kahevAya ke je tenA samudAyano adhipati
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda hoya te. bhinna samudAyanA adhipati thaIne rahelo teno paTTadhara kema saMbhave? lokamAM paNa rAjA Adine viSe tevuM darzana thatuM hovAthI. vaLI bIjI vAta, samudAyanA pratibaMdhanA abhAve bIje koIpaNa ThekANethI AcAryapada meLavIne jema potAne "abhayadevasUrinA paTTadhara tarIke kahevaDAve che tema "gautamasvAmI AdinA paTTadhara' tarIke kema pokAratAM nathI? kAraNa ke samudAyanA pratibaMdhano abhAva ane ThekANe sarakho ja hovAthI. vaLI niyata rIte yogyatAne jANatAM evA abhayadevasUrimahArAje prasannacaMdrane ekAMte kahyuM. tenA karatAM potAnI pATe sthApana karelA vardhamAnasUrine ja kahevuM yogya hatuM. kAraNa ke A asaMbhAvya evI vAtane paNa abhayadevasUrinA paTanA adhikArIpaNAnA bahAne pUlabuddhivaDe karIne UbhI karAI che. je je padano adhikArI hoya te bIjAne paNa te padano adhikArI karavA samartha thAya che; paraMtu sUripadanA anadhikArI evA prasannacaMdra hovAnA kAraNe prasannacaMdra adhikArI thatAM nathI ane e pramANe hoye chate devabhadrasUri to dUra dUra rahelA che. kAraNa ke "svayaM trio paraNIzvarInIzvara " je pote daridra che te bIjAone paisAdAra banAvavA samartha nathI e pramANeno nyAya hovAthI abhayadevasUrinA paTTadhara banAvavAnA adhikArI evA zrI vardhamAnasUrine choDIne bIjA badhA AcAryonuM te paTTadhara rahitapaNAvaDe karIne (eTale ke te paTTadharapaNAnI daridratAvaDe karIne) paTTadharapaNuM karavuM yogya nathI. vaLI prasannacaMdrAcArya paNa eka bAjue raho. Ama paTTadharapaNAnI vAta, abhayadevasUrimahArAje sarvajana samakSa kema na karI? khAnagImAM kahevAnuM kAraNa zuM? jo jinavallabha yogya ja che to saMvigna sAdhuno samudAya temane parAbhavita na karI zakata. ane AcArya ma. nuM vacana hovAthI vizeSa karIne anukUla ja thAya ne? ane te jinavallabhasUri paNa saMvigna sAdhu samudAyane anukUla thAya ke nahi? thAya che. ane jo ayogya ja che to khAnagImAM karNajApa karavAvaDe karIne saryuM. have cotho prazna paNa nahi. AcArya thayelo AcAryanI paraMparA calAve. kAraNa ke jinavallabhe (bIjA koIne) AcAryapada ApyuM nathI. ane khAnagImAM paNa bIjA koIne kIdhuM nathI ke tamAre Ane AcAryapada ApavuM; paraMtu pote ja AMcalIyA matane calAvanAra narasiMha upAdhyAyanI jema koIka evI khAnagI tuSTi = aMdarakhAnethI rAjI karavA ja paisA Adi devAnI vidhivaDe karIne devabhadranI pAsethI AcAryapada laIne traNa mahinA ne 20 divasa jIvyA. AthI karIne jinavallabhanuM je AcAryapada che te kAza-kusumanI jema niSphaLa thayeluM ja jANavuM. A badhI vicAraNAvaDe karIne jinavallabhanuM AcAryapada, abhayadevasUrinA vacanathI nathI thayuM. tema ja tevI rItano AcArya thayelo jinavallabha koIno paTTadhara paNa nathI, paraMtu caMdraprabhAcAryanI AdinI jema kevala matAkarSaka che. vaLI karNajApa kalpanAnA sthAnamAM "abhayadevasUrivaDe karIne cittoDanA saMghane jaNAvAyuM ke ""je A jinavallabhamAM tevA prakAranI yogyatAno abhAva hovAthI mArAvaDe karIne svIkArAyo nathI. te tyAM Avela che. ema abhayadevasUri mahArAje cittoDanA saMghane jaNAvyuM. ane chaThThA kalyANakanI vyavasthA (sthApanA) karatAM teno tamAre tiraskAra karavo." evI moTI vicAraNA
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 265 karAya to te catura puruSanI buddhine camatkAra karanArI thAya liMkAti liMgano jJAna liMgaparathI liMgInuM jJAna thAya te ane liMgInA sadUbhAve liMgano paNa sadbhAva hoya che te vacanathI. ane ema na hoya to caMDikAnA maThamAM rahelA tene saMghe saMgha bahAra karyo. karNajApavAlI kharataranI je kalpanA che te to sogaMda khAIne khAtrI karAvavA jevI hovAthI potAnA ja gharamAM kahevAtI chatAM paNa manohara nathI. vaLI abhayadevasUri pAsethI nIkaLIne (jinavallabha) cittoDa gayo. tyArathI AraMbhIne te jinavallabha, abhayadevasUrijIne malyo nathI tema tenI AjJA paNa mAMgI nathI. tema saMdezo paNa mokalyo nathI. e cinho pragaTa ja che. ethI karIne karNajApanI vAta karanArA, devabhadrasUri, lobhanA kAraNe karIne khoTuM bolanAro che. jethI karIne te saMvigna nathI. e pramANe devabhadrAcAryanuM caritra varNavyuM. have jinavallabhe sthApelo samudAya e trIjI vAta carcAya che. te A pramANe -jinavallabha sthApelo samudAya zuM dharmathI raMgAyelo hato ke potAnA matathI raMgAyelo hato? A be vikalpa che. temAM pahelAM vikalpamAM tene ja A pramANe pUchavuM ke te kharatara! jinavallabha paraloka gaye chate tIrtha je che te AcArya sahitanuM hatuM ke AcArya vagaranuM? AcArya sahitanuM hatuM' ema jo kahetAM ho to paMcakalyANaka kahenArA AcAryanI nizrAe raheluM tIrtha e tIrtha che ane te sivAyanuM bAkInuM atIrtha che. te vAta to jAte ja siddha thAya che. ane e pramANe jANIne tIrthane ja anusaro. bAkI kharIdelA AcAryanI nizrAmAM pravartAvavA vaDe karIne zuM? have e tIrtha nirAcArya hatuM evo bIjo pakSa svIkAratA ho to te jinavallabhane ane jinadattane AcAryapada denArA evA devabhadrAcAryanI phogaTa prazaMsA Adi karavAnA kulezanI zI jarUra che? vaLI paMcakalyANakavAdI evA devabhadranI pAsethI AcAryapada svIkAravuM te paNa yogya nathI. kAraNa ke pakalyANavAdInA mate devabhadrAcAryanuM tIrtha bAhyapaNuM hovAthI. vaLI bIjI vAta jinavallabha paraloka gaye chate je koI AcArya vaDe karIne je koI anirdiSTa nAmavAlAne AcArya banAvIne soMpyo. ane tenA saMtAna tarIke jaNAvatA evA tamAre jagatanI vyavasthA tUTI jaze. badhAyanI paNa badhAyanA chokarA tarIkenI Apatti AvavA dvArAe karIne koInuM paNa nirapatyapaNuM nahi thAya. ityAdi pUrve jaNAvelI vAta ahiM jANI levI. have tevI rItie sthApya sthApaka ane grAhaka somacaMdra devacaMdra ane vidhisaMgha A traNenA upahAsanA hetubhUta hovA vaDe karIne laghutA-halakAI ja che ema karIne jo vidhisaMgha, dharmano rAgI hota to jinavallabha paraloka gaye chate teo koIpaNa suvidita evA anya gacchanA Azrayano svIkAra karate. vaLI AvA kumatanI vAta eka bAjue raho. sanmArga saMbaMdhInA paNa AcArya vicchinna thaye chate suvihita gacchavALA AcAryano svIkAra karavo te jinAjJA che. zrI sthAnAMga sUtranA 413mA sUtramAM kahyuM che ke : paMcahiM ThANehiM kappati niggaMthANa vA niggaMthINa vA gAmANugAmaM duuijitte| taM jahA nANaThyAe pra. 5. 34
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda daMsaNaTThayAe carittaThyAe AyariauvajjhAe saM visuMbhejA Ayaria uvajjhAyANa vA bahiA veyAvaccakaraNayAetti thI thAnA (40rUA) A sUtranI vRttino eka bhAga A pramANe che. "tevI rIte Ayariya uvajhAe eTale AcArya athavA upAdhyAya tenuM zarIrathI pRthakapaNuM thAya arthAta mRtyu pAme. tyAre te gacchamAM bIjA AcArya Adino abhAva hovAthI gacchAMtarano Azraya karavo." e pramANe vRttimAM kahyuM che. nahi ke anyagacchIya evA je koIe je koIne vidhivaDe karIne AcArya karAyo hoya tene svIkArIne tenI nizrAe pravartavuM! temAM jinAjJA nathI! tethI karIne te jinavallabhano samudAya dharmano anurAgI nahoto; paraMtu potAnA matano anurAgI hato. paraMtu AzcaryanI vAta e che ke kharatara matamAM (dravyathI) kharIdAyA bAda yugapradhAna na ja thAya. A vAta kevI rIte? ema jo pUchato hoya to kahIe chIe. pahelAM to jinavallabha 500 drammamAM kharIdAyo. ane jinadatta to AcAryapada sAthe devabhadranI pAsethI kharIdAyo che. Ama kharIdI je karavI te kharataramatamAM lajjAkAraka nathI. kAraNa ke Aja sudhI tevA prakAranI visAmo khAdhA vagaranI pravRtti cAlu ja hovAthI. tevI rIte devabhadranuM caritra paNa AzcaryakArI che ke je devabhadra karNajApanI kalpanAvaDe karIne jinavallabhane AcArya karAyo. ane abhayadevasUrinA paTTadhara tarIke sthapAyo. have te paNa paraloka gaye chate bIjo AcArya na sthapAya to jinavallabhanI zuM bhakti karI gaNAya? evuM bahAnuM utpanna karIne potAnA satIrtha-gurubhAI evA somacaMdrane AcArya banAvIne kharIdI lIdho! jinadattanuM paNa atyaMta Azcaryajanaka caritra che. ke jenA nAmamAtravaDe karIne purUSa pote sanmArgamAM paDelo chatAM paNa AcArya jaIne jema bIjA gotramAM kanyA apAya tenI jema devabhadrasUrivaDe karIne devAto evo somacaMdra paragRhanuM pArakAnA gharanuM khaMDana thayuM. ane AnuM (somacaMdranuM) paragRha maMDanapaNuM pratijJApUrvaka ja che. kAraNa ke jayAre devabhadrAcAryavaDe karIne somacaMdraguNine ekAMtamAM kahevAyuM ke A divase tamArA mATe padasthApananuM lagna vicAreluM che. tyAre somacaMdravaDe kahevAyuM ke je Ape kahAM te saMmata che ne yukata che. paraMtu A lagnane viSe sthApana karazo to lAMbuM cirajIvItapaNuM nahi thAya. cha divasa bAda zanivAranA divase je lagna che te divase beThelA ane cAre dizAe vicaratA evA amAro caturvidha zramaNa saMgha, zrI jinavallabhasUrinA vacanavaDe ghaNo thaze ane cirajIvItapaNuM thaze"-ityAdi jinadattavaDe kahevAyuM hatuM. paraMtu "caityavAsI AdinA kusaMgane choDIne saMvinrabhAvita thaze." ema kahevAyuM nathI. temaja "amArA gurudeva jinezvarasUri-abhayadevasUri AdinA vacanavaDe karIne ghaNo janasamudAya thaze." evuM paNa kahevAyuM nathI. vaLI bIjI vAta je "temanI pATe besavA mATe lAMbA kAnavALA gauravarNavAlA-zrIparNanA pAMdaDAMnA jevI AMkhovAlA ane sAkSAt kAmadeva jevA gujarAtanA sAdhuo taiyAra hatA. paraMtu yogyatA to guruo ja jANe." ityAdi avahelanAkAraka vAkyo vaDe je saMyato varNavAyelA che te saMtosAdhuo saMvigna hatA ke asaMvigna? saMvigna hatA e pramANeno pahelo pakSa yogya nathI. kAraNa ke "saMvigna
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 267 sAdhuonuM tevA prakAranI avahelanAnA sthAne ekaThAM thavuM asaMbhavita che." ane maLe tevuM koI prayojana paNa nathI. kAraNa ke SaTkalyANakavAdI evA jinavallabhanI pATane meLavavAnI icchA ja teone na hoya. vaLI bIjI vAta-lAMbA karNavAlA Adi je vacana che te bhAMDanI ceSTA ane bhAMDanA bolavAnA vacanonI jema anAtha vacana che. ane tevuM vacana, saMvigna sAdhuone kahevuM te anaMtasaMsAritAnA kAraNarUpa che. vaLI te vAtanI aMdara saMtA-je sAdhuo ema kahyuM che te sAdhuo kUrcapUrIyagacchanA hatA ke caMdragacchIya hatAM? jo kUrcapUrIya gacchanA kahetA hoya to te asaMbhavita che. kAraNa ke jinavallabhe amUkane dIkSA ApI che. evI vAtanI gaMdhano paNa saMbhava nathI! ane ethI ja karIne jinavallabhasUrinA kAle vidhisaMgha, dvividha hato ke trividha? tenuM varNana AgaLa thaze. caturvidha saMgha to jinadattathI ja thayo che. te atiprasaMgathI jANI levuM. have bIjo vikalpa. jo caMdragacchIya sAdhuo hatA te bIjA vikalpanI vicAraNAmAM to devabhadrAcArya saMbaMdhInA ja te sAdhuo saMbhave che. nahi ke abhayadevasUrinA paTTadhara je vardhamAnasUri Adi. temanA saMbaMdhInA sAdhuo saMbhavatAM nathI. kAraNa ke te sAdhuonuM tyAM javAnA prayojanano abhAva hovAthI. ane je devabhadrasUri saMbaMdhInA je sAdhuo che teo jANelo che vyatikara jemaNe evA te badhA sAdhuo saMghapUjA Adine mATe ja gayelA che. to te sAdhuo pada meLavavAnI icchAvALA hoya ja kyAMthI? lokamAM paNa lagna Adino utsava ujavavA mATe ekatrita thayelA varapakSI je mitro che te paNa varanI jema "kanyAne icchatAM tyAM bhegAM thayA hoya tevuM koIe sAMbhaLyuM ke joyuM che kharuM? bahu bahu to viTI Adi alaMkAranA abhilASI hoya. bAyaDInA nahiM!! tevI rIte je saMyato temanA kahevA pramANe bhegAM thayelA te bahu bahu to vastra-kAmalI AdinA abhilASI hoya tema jANavuM. tethI karIne "padanI icchAvAlA ghaNAM ekaThAM thayelAM' ityAdi je vacano che te bhUtapretathI grasita AtmAnA pralApa ane cenacALA jevA jANavA. kautukamAM utsuka evA, niMdyavANI bolavAvALA, gAvAmAM rasavAlA evA holIparvane viSe ekaThAM thayelAM bAlako, rAjyanI lipsAvALA che ema koI mAne kharAM? ityAdi sabhya draSTie vicAratAM biMdu sahitanI AdyavarNavAlI evI jinadattanI kathA tenA bhaktonA kaMThapIThane viSe haMmezAne mATe ho! tethI karIne yathokta janaka ane jananIthI utpanna thayelo ane yathokta pravrajyA dina kahyA pramANe kSetra ane Adi UkheDavAnI ceSTAvAlo, kaNakaNanI jema meLavela che kaMIka vidyA jemaNe evA, yathokta (jama varNavelA che tema) tevI cApalyatA-maukharyatA Adi guNagaNothI alaMkRta evA somacaMdra ane vidhisaMgha e bannee bhegAM thaIne ane aMtaravRttie AlocanA karIne potAnA manane kAMIka saMtoSa ApavApUrvaka saMketa karAyelA devabhadrAcAryavaDe karIne cittoDamAM jaIne abhayadevasUrinI pATe jema jinavallabhanI jema jenuM jinadatta nAma ApyuM che evA somacaMdrane tema jinavallabhanI pATe sthApIne soMpyo. jo ema na hoya to nAmathI paNa ajJAta evA somacaMdrane AcArya banAvIne samarpo. ane jinadatta te jinavallabhanA samudAyane sAthosAtha saMmata paNa kevI rIte thayo? eTalA mAtramAM ja
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 je kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda jinadattanuM caritra vicAravA jevuM che. bAkInuM to ekabIjAnuM anusaMdhAna meLavavA mATe ghaDeluM hovA chatAM paNa kahelI yuktio vaDe karIne svayaM naSTa thAya che. ema vicArIne bAkInuM badhuM varNana sAMbhaLavA jevuM ja nathI. | gAthArtha- 9 | have kahelI vAtane sUtrathI sUcavatAM chatAM jaNAve che ke gaNahara saDDhayassA, vittIe vaNNio a jiNadatto / sammaM viAraNijjaM, vaNNayavajaM jahA jAyaM // 10 // jinadattasUrikRta gaNadhara sArdhazatakanI vRttimAM jinadatta varNavAyelo che te vRttinI aMdara enA varNanane choDIne je "A yugapradhAna che' ityAdi je varNana vacana che, te varNana vacanane choDI daIne jevI rIte je lakheluM che te tevI rIte vicAravuM joIe. te gAthArtha-10 | have jinadattanA varNanane varjavuM kema? tenA mATe kahe che. vaNNayavayaNaM loAbhANayaNAeNa pAya phvddiaN| jaha niayamAyaraM ko DAiNi vAitti loutti // 11 // varNakanuM vacana eTale jinadattAcAryanA varNananuM kathana e loka kahevatanA nyAyavaDe karIne- lokAbhANakanA raste (loka kahevatamAM) paDeluM jANavuM. lokAbhANaka kevuM che? te jaNAve che. jema koI bAlaka "mArI mA DAkaNa che evA prakAranuM vacana bolavAnA zIlavALo paNa lokamAM na hoya. e lokoktine lokAbhANaka kahevAya che. A lokAbhANaka nyAyavaDe karIne je svIkArelA guru che teno avarNavAdI na hoya; paraMtu tenAthI bIjuM ulTe potAnA guruno varNavAda kare. tethI karIne varNavAdanuM je vacana che te kAMIka kayAreka koI ThekANe satya paNa thAya che; paraMtu prAyaH karIne bahulatAe karIne asatya ja hoya che. e prakaraNathI prazaMsAne choDIne bAkInuM bhaNavuM ema kahyuM. gAthArtha-11 // have jinadattanuM varNana prAyaH ghaNuM karIne asatya ja che te upara udAharaNa ApatAM jaNAve che. jiNaseharacaMdappaha - narasiMhappamuha - vaNNayAharaNaM / kiMcivi sammaM saMbaMdhasaMgayaM taMpi no savvaM // 12 // jinazekhara eTale jinavallabhano gurubhAI, caMdraprabha eTale parNamayakamatano AkarSaka caMdraprabhasUri, narasiMha eTale AMcalIyA matano AkarSaka narasiMha upAdhyAya ane Adi zabdathI pAzacaMdranA cheDA sudhInA badhA grahaNa karI levA. ane te badhAnuM je varNana che te ja ahiMyA udAharaNa jANavuM. A vAtano bhAva e che ke jinazekhara Adine mAnanArAoe vaDe moTA prabaMdha karIne te
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 ~> 269 badhA varNavAyelA che. ane te sivAyanA=svIkAra karanArA sivAya vaDe tiraskAra karAyA che. temAM keTaluMka saMbaMdhane anukUla eTale mAtApitA AdinA saMbaMdhane sUcavanAruM varNana sAcuM jANavuM. te varNana paNa saMbaMdhane saMgata hoya e ja satya jANavuM bAkInuM badhuM nahiM. e pramANe / / gAthArtha-12 // have ubhaya saMmata varNananuM udAharaNa kahe che. nikkAsio gaheuM, galaMmi jiNaseharotti kharayarayA / ruddoliA ya ahinavago amasAmitti paDivaNNA // 13 // 'gaLe pakaDIne jinazekha2ne kADhyo.' e pramANe kharataro kahe che. kahyuM che ke 'eka divase jinazekharavaDe karIne sAdhu saMbaMdhamAM kAMIka kalahAdi ayukta karAyuM. tethI devabhadrAcAryavaDe karIne gaLe pakaDIne hAMkI kaDhAyo. ityAdi yAvat A durAtmA tamane sukhakArI nahiM thAya.'' ane 'khasa khujalIvAlA UMTanI jema tene bahAra kADhI mUkyo e kalyANane mATe che.' ityAdi prakAravaDe karIne tiraskAra karAyo. rudrapallIyagacchavAlAne potAnA prakaraNanI prazasti AdimAM jinazekharane abhinava gautamasvAmI tarIke' svIkArela che. temAM vicAra karavA lAyaka e che ke A be varNanamAMthI kyAM varNanane pramANa karavuM? kADhI nAMkhanArane ke svIkAranArane? A bannenI vicAraNAmAM je tIrthane saMmata hoya te ja sAcuM jANavuM. // gAthArtha-13 || have kaheluM varNana kyA dRSTAMtavaDe kevuM che? te kahe che. jaha siMhaM niapiaraM, vaNijjaMtaM muNia miapamuhA / niani apiaraM gayaghaDavidArayaM vaNNayaMti muhA // 14 // jema potAnA pitAne varNavatAM siMhane sAMbhalIne mRgalA Adio paNa potapotAnA pitAne 'hAthInI ghaTAne vidAranArA che' e pramANe phogaTa varNave che. mRga Adi zvApado potAnA pitAne jANe che ke potAnA pitAne A rIte varNavavo. tethI karIne siMhe jema potAnA pitAne varNavyo. tevI rIte amAre paNa varNavavo. temAM siMhe varNaveluM sAcuM jANavuM. bAkInuM badhuM khoTuM.|| gAthArtha-14 // have prakArAntare bIjuM dRSTAMta kahe che. ahavA sAsaNasUriM, pAsiapAsaMtakumaivaggaMpi / titthaaNugaraNamittaM, tabbhattA vaNNayaMti muhA // 15 // athavA zAsanasUrine=jainapravacananA adhipati evA AcArya ma. ne stuti, vaMdana, pUjana Adi pUjA kriyA viSayI banAvAtAM joIne pAzacaMdra paryantanA kupAkSika vargane tenA bhakto eTale digaMbarathI mAMDIne pAzacaMdra sudhInA bhakto varNave che. kevI rIte varNave che? to kahe che ke tIrthanuM anukaraNa mAtra
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 8 pakSakauzisahasrakiraNAnuvAda jevI rIte thAya tevI rIte varNave che. eTale ke sUryanA tApathI tapelI cakSuvALAo marumaricIkAmAM (jhAMjhavAnA jalamAM) jema 'jala'nI saMjJA kare che tevI rIte tIrthane viSe pratikramaNa Adi kriyAonA je je nAmo che te te nAmone potAnI matie vikalpI kriyAone A nAmo ApelA che. tevI ja rIte sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikArUpa caturvidhasaMgha tathA tenI bhakti, sAdharmikavAtsalya Adi badhA ja anuSThAnanuM anukaraNa tIrthanA anukaraNa mAtra ja che. ane te badhuM khoTuM ja che. kAraNa ke vastutaH te badhuM tevA svarUpanA abhAvavALA hovAthI. jema chIpano TUkaDo, cAMdInA zAne karIne cAMdI nimitte grahaNa kare to rajata lAbhavAn kahevAya? na ja kahevAya! eja dRSTAMtavaDe karIne tIrthanA pratipakSI evA kupAkSiko, tIrthanuM anukaraNa karanArA hovA chatAM paNa tenA bhakto vaDe je moTuM varNana karAyuM che te akiMcitkara ja che. e pramANe jANavuM. / / gAthArtha-15 || have badhuM ja varNana asatya nathI. e upara kahe che. pAogahaNA egaM, saccamasaccA ya aNuharA sesA / jaha jiNasAsaNamegaM, sacaM sesA asaccA ya // 16 // prAyaH zabdanuM grahaNa karavAthI eka satya che jenuM anukaraNa thaI zake te satya jANavuM. te satya to eka ja che. bAkInA badhA anukaraNa karanArA che. eTale ke 'A tIrthavarti sAdhuo Adi A pramANe kare che mATe amAre paNa e pramANe ja karavuM' e pramANe rAjAnI ceSTA karanArA naTanI jema asatya jANavA. kAraNa ke varNanIya je guNo che tenA sthAnarUpa na hovAthI. A vAtamAM dRSTAMta Ape che ke--jema jaina zAsana eka ja mokSamArga tarIke satya che, bAkInA badhA sugata=bauddha Adi asatya ja che. kAraNa ke mokSane mATe paNa potAnI buddhie vikalpelI kriyAone karanArA hovAthI asarvajJamUla che. ane tethI akiMcitkara che ema jANavuM. / / gAthArtha-16 / / have nignAsika e 13mI gAthAnuM paNa varNakavacana che te akiciMtkara tarIke jaNAveluM che. ane je tIrthasaMmata che te samyag e pramANe je kahevAyuM che. tethI karIne tIrtha saMmata evuM je jinavallabha viSayanuM varNana je che te jaNAve che. jiNavallaho a evaM guruNA catto na keNa vaMgikao / appabio bahu bhamio, kaijaNa asubhANa udapaNaM // 17 // e pramANe jinazekhara AdinA dRSTAMta vaDe karIne jinavallabhano paNa svIkAra karI levo. kAraNa ke te paNa guruvaDe choDAyelo cha kalyANaka prarupaNA AdinuM kAMIpaNa nimitta meLavIne caityavAsI jinezvarasUrivaDe kADhI mUkAyelo jinavallabha, koInA paNa vaDe aMgIkAra karAyo nathI. ''huM caityavAsa choDI daIza'' e pramANenI vANI mAtra udbhavAvIne--uccArIne abhayadevasUri pAse gayo.
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je ra71 abhayadevasUrijIe paNa parIkSA karavA vaDe karIne "A anucita che' e pramANe jANIne teno svIkAra karyo nathI. paraMtu lokAnuvRttio karIne "tuM sArI kriyA kara, pachI jevo avasara haze tevuM jaNAze." e pramANe kahIne tene pratyuttara Apyo. te jinavallabha paNa dhUrtatAthI "guruvacana pramANa" e pramANe bolIne cittoDa AdimAM gayo. kevI rIte? pote ane bIjo jinazakhara. eTale eka jinazakhara ane bIjo pote ema banne jaNA ghaNo kAla ane ghaNAM kSetramAM pharyA. ane keTalAka mANasonA je azubha karmo, te azubha karmanA udayavaDe karIne upadezaviSayI thayo. pUrva janmasaMbaMdhInA philaSTa karmanA udaya sivAya utsutrabhASI evo AtmA upadezaviSayI na thAya. / gAthArtha-17 | have tevI rIte bhamatAM jinavallabhe zuM karyuM? te kahe che. teNa kao vihisaMgho, appabio sAvao a tiviho vA / 1. niravacce paralogaM, gayaMmi jA dunni varisAiM // 18 // te jinavallabhe vidhisaMgha ubho karyo. eTale potAnA vacanathI niyaMtrita thayela evo keTaloka je janasamudAya che tene vidhisaMgha'nA nAme sthApyo. A vidhisaMgha kevA prakArano hato? AtmadvitIya zrAvaka eTale eka pote ane bIjo zrAvaka eTale sAdhu ane zrAvaka lakSaNavALo dvividha saMgha karyo. gaNadhara sArdhazatakanI aMdara cokakhuM kahevuM che ke, "A jinavallabhavaDe karIne sAdhAraNa Adi zrAvako potAne AdhIna karAyA paraMtu te varNanamAM zrAvikAo jaNAvI nathI. ane sAdhvIo temAM dIkSita hatI ja nahi. are! sAdhvIonI vAta to dUra raho. paraMtu koI sAdhu paNa dIkSita nathI. eTale dvividha saMgha athavA trividha saMgha athavA to zrAvikAo zrAvakane AdhIna hoya tevI saMbhAvanA karIe to trividha saMgha ane chokarA vagarano ziSyavagarano evo jinavallabha paraloka gaye chate be varSa sudhI to vidhisaMgha sAdhurahita ja hato // gAthArtha-18 | AvA prakAranA sAdhurahitanA vidhisaMghe zuM karyuM? te kahe che. teNaM paloaMteNaM lahio ego a somacaMdamuNI / aNNuSNaM vayabaMdha, kAUNaM kArio sUri // 16 // te vidhisaMghe "amAro samudAya niHsvAmItva che ethI karIne koIka svAmI karavo joIe" e pramANenI buddhie haMmezA zodhakhoLa karatAM be varSa vItI gayA bAda eka "somacaMdra nAmano sAdhu hAthamAM Avyo. ekabIjAe ekabIjAne vacanabaMdha ane vratabaMdha karIne khAnagImAM potapotAnI abhirucie ekameka thaIne te saMghe tene AcArya banAvyo ane tenuM jinadattasUrie pramANe nAma pADyuM. | gAthArtha-19 II have jinavallabha ane jinadatta e bannenI AcArya padavInI vidhi gaNadhara sArdhazatakamAMthI maLatI kevA prakAranI che? te jaNAve che. .
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 4 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda jiNavallahajiNadattA - yariapayaM jAragabbhasAritthaM / sImaMta putyaniTa vo yuga; tasavi? rabA jinavallabha ane jinadattanuM AcAryapada, jArapuruSanA garbha sarakhuM che. tenA paNa paTTadharanuM pustakamAM lakhavuM te sImaMta samAna eTale ke gaNadhara sArdhazataka Adi graMtha racanA vaDe karIne pustakamAM Avo vRttAMta lakhavAnuM koNa kare? koI paNa na kare. jo ke kharatare kareluM che te sAnvartha nAmavAluM hovAthI tene ja yukta che. A teno akSarArtha che. bhAvArtha to A pramANe che. caityavAsIno ziSya hovA vaDe karIne "A gaccha saMmata nahi thAya." ema vicArIne abhayadevasUrijIe AcAryapada na ApyuM. aMta samaye prasannacaMdrAcAryane kahyuM. "mArI pATe tamAre jinavallabhane sthApavo.' temaNe paNa eTale prasannacaMdrAcArye paNa aMta samaye devabhadrAcAryane kahyuM. ane te devabhadrAcArye cittoDa jaIne jinavallabhe banAvelA samudAyanI sAkSIe AcAryapada karyuM. ane abhayadevasUrivaDe karIne to potAnI pATe vardhamAna sUri sthapAyA.' ityAdi prakAranuM jinavallabhanuM pada-sthApana svarUpa gaNadhara sArdhazatakamAM lakhAyuM che. ane te varNana jinavallabhanA pUrva adhikAranA saMbaMdhanA vyatikaramAM je jaNAvyuM che te ahiM pharI jaNAvAya che. evI rIte jinadattano paNa vyatikara pUrve jaNAvAyelo che te ahiMyA jANI levo. Ama te bannenAM varNanonA hisAbe AcAryapadanI vicAraNA karIe to jAranA garbhanI jevuM ja AcAryapada jaNAya che. jAra puruSathI utpanna thayela garbhavAlI strInuM sImaMtakArya koIe kareluM hoya tevuM koIe joyuM ke sAMbhaLyuM che kharuM? tevI rIte AvA prakAranA padavI dAnano prasaMga, pustakamAM lakhavA mATe ayogya hovA chatAM paNa kharataro vaDe vagara vicAre lakhAI gayo che. AvA prakArano hevAla, padavInA dAtAnI, tenI anujJA karanAranI athavA to tevI padavI svIkAranArane gauravanuM sthAnarUpa nathI; paNa mahAlakkAnuM sthAna che ane AvA prakAranI padavI tenA samudAya mATe paNa gauravanuM kAraNa nathI. ityAdi vAto sUkSmabuddhie vicAravA jevI che. || gAthArtha-20 || have jAragarbhanI saMdezatA batAvavA mATe dizA kahe che. pavajAuvaTThAvaNu-vahANa-suNNovi ciinivaasiivi| . siddhaMta paragAmI sUrIvi vigovaNuttIe // 21 // pahelAM to jinavallabha kharIda karAyelo hovA chatAM paNa, caityavAsI hovA chatAM paNa, pravrayA, upasthApanA tathA upadhAnathI zUnya evA jinavallabhavaDe karIne koI paNa saMvigna pAse dIkSA grahaNa karAI nathI. ane dIkSAno abhAva hovAthI koIe tenI upasthApanA (vaDIdIkSA) karI nathI. ane upasthApanAno abhAva hovAthI joga paNa karyA nathI. eTale Avazyaka Adi zrata ArAdhana tapa
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 che ra73 vizeSavALuM yoga anuSThAna paNa nathI thayuM. ane ethI karIne pravrayA, upasthApanA ane upadhAnarahita evo jinavallabha "saMvigna evA zrI abhayadevasUri pAse siddhAMta pAragAmI thayela che." evo hovA chatAM paNa karNajApanI paraMparAe karIne AcArya paNa thayo! ane te AcArya paNa abhayadevasUrijI ma.nA paTTadhara vardhamAnasUri vidyamAna hoya chate paNa abhayadevasUrinI pATe nimAyo! ane tethI karIne tenA samudAye paNa nahi svIkArelo, saMghathI bahiSkRta thayo chatAM ane ekAkI bhamato chatAM paNa abhayadevasUrino paTTadhara ityAdi vigopana=viMTabaNAkAraka yuktio vaDe karIne kharatara sivAya AvuM zAstra koNa lakhe? ane tevA zAstrane gadheDInA dUdhane pInArA kharatara sivAya koNa kabUla kare? mAnya rAkhe? | gAthArtha-21 | - have prakArAntare karIne paNa AnuM 10-gAthA vaDe digadarzana karAvavA mATe 10-gAthAmAMnI pahelI gAthA kahe che. jAva disAbaMdheNaM, na kao sIso sahatthavAseNa / tAva na maMDalibhogo'vi, hoi kaha hoi paTTadharo ? // 22 // . jyAM sudhI potAnA hAthanA vAsanikSepa pUrvaka digabaMdha karavA pUrvaka ziSya karAyo nathI, digabaMdhana A pramANe :-"kauTikagaNa, vairIzAkhA, cAMdrakula, amUka nAmanA bhaTTAraka, amUka nAmanA AcArya, amUka nAmanA upAdhyAya, amuka nAmanI pravartinI' ityAdi prakAravAlA digabaMdhanavaDe karIne ziSya na karyo hoya tyAM sudhI maMDalI saMbhoga eTale ke sUtra Adi sAta mAMDalIno vyavahAra na thAya. sAta maMDalI A pramANe :-sUtra, artha, bhojana, kAla, Avazyaka, svAdhyAya ane saMstArakaH A sAta mAMDalIo che. jo tenI sAthe mAMDalI saMbhoga na hoya to temano paTTadhara paNa kyAMthI thAya? eTale mAMDalI saMbhoganA abhAve paTTadharapaNuM meLavavuM duSThApya ja che. // gAthArtha-22 // have A vAtanA vyatirekamAM graMthanI saMmati jaNAve che. bhinnadisAbaMdheNa, na huMti saMbhoga siismaaiinni| . ThANeNaM caubhaMgI, gaNasaMThiimAivittIe // 23 // bhinna digabaMdhavaDe eTale gacchatarIya digabaMdha karavAvaDe karIne potAnA gacchasaMbaMdhI mAMDalIMga saMbhoga, ziSya Adi-Adi zabdathI potAnA pade sthApana karavAnuM grahaNa karavuM. A badhA kAryo bhinna digabaMdha hoya chate na thAya. ane jo thatAM hoya to digabaMdhananuM koI prayojana ja nathI. ane A vAta sthAnAMgasUtranA 4thA sthAnakanI caturbhagImAM gaNasaMsthiti AdinI vRttimAM kaheluM che. te A pramANe : "vattara purisagAthA paM. taMghammasaMdiThuM nahati nAmo no jaLasaMra, gAMThuiM nahati nAmane no ghamaki" tenI vRttino artha A pramANe che : pra. 5. 35
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274 je kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda eka AtmA jinAjJArUpa dharmane choDI de che, paNa potAnA gaccha saMbaMdhInI maryAdAne choDato nathI. ahiM keTalAka AcAryo vaDe karIne tIrthaMkaranA anupadezavaDe karIne AvI maryAdA karelI ke ApaNA vaDe karIne mahAkalpa Adi atizayavaMta zruta, anya gacchasaMbaMdhIne na devuM." ane e pramANe je bIjA gaNa saMbaMdhInAne na Ape te dharmane tyaje che; paNa gaNa sthitine choDato nathI. dharmane kema choDe? jinezvaprabhunI AjJAnuM pAlana na hovAthI : tIrthakarano upadeza to A pramANe che ke yogya evA sarvane paNa zrata ApavuM' e prathama bhAMgo che (1) je mRta Ape che te "gaNasaMsthitine choDe che paNa dharmasaMsthitine choDato nathI" e bIjo bhAgo (2) je ayogyane Ape te gaNasaMsthiti ane dharmasaMsthitine choDe che' te trIjo bhAMgo (3) ane je zrutano avyavaccheda karavAmAM samartha evA pArakAnA ziSyane potAnA gacchano digabaMdha karAvavA pUrvaka zruta Ape che teNe dharmane choDyo nathI. ane gaNa sthitine paNa choDI nathI. A cotho bhAMgo" A pramANe sthAnAMgavRttimAM kaheluM che. gAthArtha-23 || - have gaThThAMtarIya digabaMdha karavAvaDe karIne ziSyAdi vyavahAra na thAya te kevI rIte? te samajAvavAne mATe gAthA kahe che. - teNaM pajosavaNA kappaMmi, thirAvalIi bhnniaaii| sAhA-kulapamuhAI, nAmehiM neva dIsaMti // 24 // je kAraNavaDe karIne=gaThThAMtarIya digabaMdhanA kAraNe karIne potAnA ziSya Adi thaI zakatA nathI. te ja kAraNathI paryuSaNA kalpanI aMdaranI sthavirAvalImAM jenA zAkhA-kula Adi je kahelAM che te te nAmo vaDe karIne jaNAtAM nathI. A vAtano bhAva e che ke jinavallabhanI jema ziSya rahitanA je paraloka gayelAM che te digabaMdhana Adi rahita hovAthI tenA saMtAno thavAne yogya nathI. ane ethI karIne te vyacchinna saMtAno thayA che. ane ethI ja karIne enA nAmo kyAMthI 'male? vaLI teo sAkSAt dekhAtA nathI. | gAthArtha-24 || have A ja vAtane cAlu vAtamAM joDe che. jiNadattadisAbaMdho, na kao jiNavallaheNa tassAvi / na kao'bhayadeveNaM, kahamaNNuNNaMpi saMbaMdho // 25 // somacaMdranuM bIjuM nAma je jinadatta che. te jinadattano digabaMdha jinavallabhe karelo nathI. tevI rIte jinavallabhano paNa digabaMdha abhayadevasUrie karelo nathI. Ama hoye chate kevI rIte teo ekabIjA guruziSyanA bhAvasaMbaMdhavALA thAya? arthAta koIpaNa prakAre na thaI zake. | gAthArtha-25 / - have A kahelA traNeyanA saMbaMdhano abhAva hoya chate daSTAMta ApavApUrvaka Azcarya jaNAve che.
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 4 275 jaha kIDiauTTANaM, saMbaMdho tAriso a taha tesiN| cittaM tadavacceNaM, cariaM jaM tArisaM lihiaN||26|| jema kIDI ane uMTano saMbaMdha jevo gaNAya tenI jema abhayadevasUri, jinavallabhasUri ane jinadattano paraspara saMbaMdha jANI levo. Ano bhAva e che ke kIDIo vaDe uMTano janyajanakabhAva saMbaMdha ghaTato nathI. ghaNI kIDIo bhegI thAya to paNa eka uMTane janma ApI zakatI nathI. tema uMTa vaDe kIDIne janma ApI zakAto nathI. A dRSTAMta lokapratIta ja che. evI rIte jinapatisUri AdivaDe karIne jinavallabha ane jinadattanuM je saMbaMdhamAtra ghaTakacaritra lakhyuM che te ja Azcarya che. jo AvuM caritra lakhyuM na hoya to amArA jevAvaDe karIne yathAvasthita caritra kyAMthI jANI zakAya? gAthArtharakA have jinavallabhanI upahAsa=mazkarInA heturUpa evuM saubhAgya pragaTa karatAM thakAM jaNAve che. niravaccamayassAvia'vacaM jiNavallahassa taM teNaM / tottaromAM, vaLaa; vitti tasa? pArakA vAMjhiyApaNAmAM ja maraNa pAmelA hovA chatAM paNa jinavallabhano apatya ane zabdathI cAlIsa varSanA AcAryapada sahitanA ja chokarAne janma Apyo! tevA prakAranA apatyahetuka jinavallabhanuM lokottara sobhAgya che!! ane jinavallabhane choDIne bIjAne AvuM lokottara sobhAgya prApta thavuM durlabha che! have e jinavallabhanuM lokottara saubhAgya amAre keTaluMka varNavavuM? jagata sthitithI bahAra raheluM evuM jinavallabhanuM lokottara saubhAgya varNavAne mATe ame azakta chIe. e pramANe upahAsanuM vacana jANavuM. A kahevAvaDe karIne kharataro je kahe che ke "amAro gaccha sAdhiSThAyaka che' te vAta satya saMpanna che kAraNa ke tevA prakAranA adhiSThAyaka sivAya marelAone paNa apatyatva thavAno saMbhava nahI hovAthI. || gAthArtha-27 || have jinadattanuM paNa upahAsanuM sthAnapaNuM jaNAve che. louttarasohagaM jiNadattassAvi jeNa nirakhacco / kAlagao sAvaco, jAo jiNavallaho jeNa // 28 // jinadattanuM paNa lokottara saubhAgya gaNAya! je kAraNavaDe karIne nirapatya ane kAladharma pAmelo chatAM paNa je jinavallabha, je jinadattanA kAraNe apatya sahitano kahevAyo! A vAtano bhAva e che ke putrI tirnAstiA e vacana sAMbhaLIne "aho! A chokarArahitano evo jinavallabha marIne kugatino bhAjana na thAva." evA prakAranI jinavallabha pratinI bhaktithI ullasita manavALA A jinadatte tenA chokarArUpa thaIne jinavallabhane sadgatimAM dhakelyo!! e pramANe upahAsa jANavo. gAthArtha-28 ||
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda have kharatara samudAya mAtranuM paNa lokane viSe hAsyaspadapaNuM jaNAve che. jIvaMtajaNayajaNiA - vaccAI, huMti esa jagavaTTo / variyaranAmAvayaM tu zirigaMti vivarIyAM rA jIvatA evA pitAo vaDe janma apAyelA-janmelA chokarAo hoya che. A pramANenI jagata sthiti che. kharataranA chokarAo to kharataranA ja vacana anusAre judI rItanA che. eTale ke "marelAM bApanA chokarAM che.' Ano bhAva e che ke saMvata-1135nA varSe ane koInA mate 1139-varSe abhayadevasUri, devalokamAM gayA. ane saMvata-1167mAM eTale ke-abhayadevasUrijInA svargavAsa pachI 30-32 varSe jinavallabha teno paTTadhara thayo. (ane te ja varSamAM mRtyu pAmyo) ane te jinavallabha maryA bAda be varSa vyatikrAMta thayA pachI jinadatta nAmano AcArya thaIne somacaMdra tenI pATe Avyo. ane te jinadattasUrithI kharataramatanI pravRtti thaI. eTale ke marelAM bApathI utpanna thayela che evuM A "ugrakriyA nAmanuM = kharatara" nAmanuM bALaka che ema lokamAM upahAyapAtra che. | gAthArtha-29 have jinavallabha ane jinadattanI tevA prakAranI bhavitavyatAsUcaka ceSTAne jaNAve che. sappAkarisiNivijAlAhuggayakhittatoDaNaM paDhamaM / bhaviavvayANuciThThA, liMgaM aimuttayAharaNA // 30 // jinavallabhavaDe karIne bAlyakALamAM sarpAkarSiNI vidyA ane sarpamocinI vidyA TIppaNAmAM lakhelI meLavAI tenuM bhAvaphala e che ke sarpatulya evA duSTa AzayavAlA anaMta saMsArI evA prANIonuM AkarSaNa-potAne svAdhInapaNuM karavAnuM jaNAve ane je sarpamocinI vidyA che tenuM phala e che ke nirapatyapaNe ja paralokamAM jaze ema sUcavyuM. kAraNa ke tenA vaDe karIne ja te sarpo chUTA karAyA che. have jinadatte je "ugelA kSetrane toDyuM tenuM phala samyakatvathI vAsita evA saMghakSetramAMno eka deza bhAgathI toDanAro thaze. e ame pUrva jaNAveluM che. bhavitavyatAnusAra ceSTA hoya che. ane bhavitavyatAnusAra ceSTAonuM je pUrve kahelA phalasvarUpa je cinha te atimukatakanA udAharaNathI jANI levuM. jemake mahAvIrasvAmInA ziSya atimuktaka munie "amArI nAvaDI tare che'' ema bolavA pUrvaka pANImAM potAnuM pAtra je calAvyuM te calAvavAvaDe karIne te ja bhavane viSe potAnuM mokSe javAnuM cinha sUcavyuM. || gAthArtha-30 || have atidezathI upasaMhAra karatAM jaNAve che. icceaM jiNavallahajiNadattANaM carittamiha vaccaM / gaNahara saDDhasauttaM, vaNNayavajaMti taM bhaNiaM // 31 // mAva
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 277 pUrve kahelA prakAravaDe karIne gaNadhara sArdhazatakamAM kaheluM jinavallabha ane jinadattanuM svarUpa kahyuM. te caritra ayathArthaka paNa hoya. ema karIne paNa evA varNakane varjIne je vAcya-kahevA lAyaka hatuM te jaNAvyuM che. A pramANe-10-gAthAvaDe karIne kharatara, paTTadhara ane tenI paraMparA Adino upahAsa hetu batAvyo. | gAthArtha-31 || have kharataramatano kADhanAra jinadattAcArya kevo? te kahe che. jiNadattA cauvaNNo, samudAo ajja jAva acchinno / saMjAo taM paDhamo, Ayario nAma jiNadatto // 32 // jinavallabhathI pravRtta thayelo evo vidhisaMgha, sAdhvInA abhAvavaDe karIne-sAdhvIrahita - hovAthI trividha hato. ane jinadattathI caturvidha saMgha thayo. eTale ke keTalAMka kAla gayA bAda (koIka zrAvikAne) sAdhvIno veza arpaNa karavA dvArAe karIne sAdhvIsaMgha sAtheno evo jinavallabhano sthApelo caturvidha saMgha thayo. jinadattanA samaye jinadattathI thayelo A caturvidhasaMgha Aja sudhI . avicchinna che. e kAraNavaDe karIne caturvarNAtmaka evA vidhisaMghanA prathama AcArya kharatara matAkarSaka jinadatta AcArya thayo. eTale ke vidhisaMghanA mUla AcArya jinadattasUri thayA. gAthArtha-3rA ane ethI karIne kahevA lAyaka evA "mUla utsutra ane pahelA AcAryanI vaktavyatA jaNAvI. have kharatara matanA nAmonI utpatti batAve che. aha cAmuMDiauTTiakharayaranAmAiM tiNNi jiNadattA / jaha jAyAiM taheva ya, samAsao muNaha daMsemi // 33 // mUla utsutra ane pahelA AcAryanI vaktavyatA bAda jinadattathI cAmuMDika, auSTripha ane kharatara A traNa nAmo amUka varSa ane amUka kAraNe thayA. te nAmonI utpattinI jijJAsAvALA he loko! tame sAMbhaLo. huM tenI utpatti tamane zravaNa gocara karAvuM chuM. gAthA-33 | have pahelAM cAmuMDika nAmanI utpattine kahe che. teNeviguttarehiM bArasasayavarisaehiM cAmuMDA / ArAhiA ya teNaM, cAmuMDiasannio jAo // 34 // te jinadattAcArye ja vikramasaMvata-1201mAM potAnA matanI vRddhi mATe caMDikA evuM jenuM bIjuM nAma che evI "cAmuMDA" nAmanI mithyASTi devI ArAdhI hatI. te kAraNathI te jinadatta "cAmuMDikIe nAmanI khyAtivAlo thayo. Ano bhAva e che ke-cittoDagaDhanA je maThane viSe jinavallabha, varSArAtra = comAsuM rahyo hato te cAmuMDikAnA maThamAM ja rahIne potAnA matanI vRddhi mATe cAmuMDAne
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra78 4 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda ArAdhI. jevI rIte aMcalagacchanA matanA AkarSaka = sthApaka evA narasiMha upAdhyAye potAnA matanI vRddhi mATe caMpakadurgamAM rahI mithyASTi evI "kAlikA" devIne sAdhI. tevI rIte cAmuMDAnI ArAdhanA karavAthI cAmuMDika evuM arthayukta nAma jinadattathI ja pravarte che. gAthArtha-34 | have rA gAthAthI auSTika nAmanI utpatti tathA 1pa gAthA vaDe kharatara' nAmanI utpatti jaNAve che. aha aNNayA kayAI, ruhiraM daLUNaM jiNahare ruttttho| itthINaM pacchittaM, dei jiNapUapaDisehaM // 35 // saMghutti - bhayapalANo, paTTaNao uTTavAhaNArUDho / patto jAvAlapuraM, jaNakahaNe bhaNai vijAe // 36 // loegaM so bhaNio, nAmeNaM uTTiutti bianAmaM / tannAmasavaNarUsio, loehi misimisemANo // 37 // jAo tAmasavayaNo, bhaNio loeNa kharayarA payaDI / teNAmarisavaseNaM, kharayarasannatti paDivaNNaM // 38 // have eka vakhate jinadattavaDe karIne jinabhavanane viSe lohI paDeluM jovAyuM. ane te (lohI) joIne ropAyamAna thayo chato AjathI mAMDIne strIoe jinapUjA na karavI. temAM paNa vizeSa karIne mULapratimAne to na ja pUjavI." evA upadeza dvArAe karIne rudhira paDavAthI utpanna thayela pApanuM prAyazcitta A pramANe strIone ApyuM. A hevAla sAMbhalIne saMghe vicAra karyo. are! pravacananA upaghAtaka upadezavaDe karIne A jinadattavaDe karIne AvA prakArano prAyazcita vidhi kyAMthI bhaNAyo? ke je "ekano aparAdha thayo chato tenI jAtimAtrane jinapratimAnI pUjAniSedharupa prAyazcita apAya che? jo AvI rIte karavAmAM Ave to dharmanA anuSThAna mAtranI ucchedanI Apatti Avaze. "evuM eka paNa dharmAnuSThAna sthAna nathI ke tevA prakAranA anAdisaMsAramAM anekovaDe karIne seMkaDo vakhata pratikUlakriyAvaza na virAdhAyuM hoya! tethI karIne virAdhita sthAnamAM tenI ArAdhanAne mATe pravRta thayelAne udvigna na karavo joIe paraMtu je sthAna jevAvaDe virAdhAyuM hoya tenAvaDe ja te sthAnanI virAdhanAthI utpanna thayelA pApane dhovA mATe pharI temAM pravartAvavo joIe. ane ethI ja karIne pratimA ke pustakanA vinAzamAM tenA prAyazcittarUpe navIna pustaka ane navIna pratimA bharAvavAthI zuddhi kahelI che. nahi ke pratimA ane caityanI ArAdhanA vidhithI parADamukha karavo. mATe "savAre jaIne ene pUchavuM. jo kadAgraha choDe nahi to ene zikSA ApIzuM'' A pramANenI saMghanI tevI uktithI utpanna thayelA bhayathI palAyana karI gayA. kevI rIte nAzI gayA? UMTa upara besIne pATaNathI jAvAla pahoMcI
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnavAda bhAga-1 279 gayA. eTale ke UMTa upara besIne suvarNagiri pahoMcI gayA. tyAMnA mANaso pUchavA lAgyA ke "Apa kaI vidhie karIne jaldI ahiM AvyA?" A lokokti sAMbhaLIne 'dravyaliMgIo taraphathI saMbhAvita upadravane jANIne auSTika vidyA smaraNa karIne ahiM Avyo chuM." e pramANe uttara Apyo. te vakhate pANInA pAtranA abhAvavaDe karIne ghaDAnI AcaraNA paNa A prasaMgathI tenA matamAM jANI levI. tethI karIne lokane viSe A jinadattasUri auSTrikI vidyAvAlA che tethI "auSTrika e nAme prakhyAta thayA. ane ethI karIne rA gAthAvaDe tenuM auSTika nAma jaNAvyuM. have bAkInI 15 gAthAvaDe karIne vRddhavacanAnusAra ane yuktie karIne kharatara" nAma jaNAve che. tyAra bAda auSTrika evA nAmanA zravaNathI eTale jyAM jAya tyAM lokonA moDhethI auSTika nAma sAMbhaLIne roSAyamAna thayA.ane ethI karIne krodhAgnithI baLatA evA=kaThora te tAmasavacanavALo thayo thako lokoe tene "A kharatara prakRtivAlA che'=khUbaja ugrasvabhAvavALA che. ethI karIne jinadattanA krodhanA vazathI kharatara evuM trIjuM nAma thayuM. Ano bhAva e che ke loko auSTrika-auSTika e pramANe kahevA lAgela hovAthI jenA bhAlamAM traNa rekhAo paDI gaI che evo roSapUrvaka ane AMkhamAM lAlAza ane AMsuo AvelA che jene evo jinadatta mane loko A pramANe kahe che evA prakAranA keSathI utpanna thayela ane asabhya bolavA mATe hoTha phaphaDI rahelA che jenA evo te A pramANe bolato hato. "haju tame mane olakhatAM nathI'. evA prakAranA bhaya utpAdana pUrvakanA Akroza denAro thayo. ethI karIne loko kahevA lAgyA ke kharekhara! AnI prakRti kharatara (ugra) che. ane A jinadattanuM vAcalapaNuM svabhAvasiddha che. e vAta to gaNadharasArdhazataka vRttithI paNa maLe che. jo ema na hoya to "mRdubhASAe karIne pUchyuM chatAM paNa "A kApAlikA dvArA mukhane bhAMgI nAMkhavA mATe che. ane mArA mukhane zobhAvavA mATe'' Avo niSThurabhASIpaNuM jinadattanA adhikAramAM lakhela che--te kayAMthI saMbhave? A vAta jANavAnI jijJAsAvAlAe pUrve jaNAveluM jinadattanuM caritra jANI levuM. atyAre paNa eTale ke sAMpratakAle paNa je tAmasa pravRttivAlA hoya tene "kharatara prakRti' e pramANenI khyAti svarNagiri AdimAM che. tyArabAda te jinadattavaDe vicArAyuM ke "kharatara prakRtivAlo mane jANIne koIpaNa bhayabhIta thayelo mane doSa (apavAda) na Apo. kharAba na bolo"--evA prakAranA amarSathI IrSAvaza thaIne teNe pote ja kahyuM. huM kharatara chuM mATe mArI sAthe vicAra karIne bolavuM. nahi to huM sahana nahi karuM" Ama te jinadattavaDe kharatara hama svIkArela che. ane lokoe paNa tene trIjuM nAma kharatara ema ApyuM. ane jinadatte paNa svIkAryuM. ethI lokane ane jinadatta e baMnene kharatara nAma saMmata che; paraMtu kharatara nAmanI jhAjhI prasiddhi to keTaloka kAla gayA bAda thaI che. ane ethI ja karIne gaNadhara sArdhazatakavRttimAM kharatara nAma jaNAvAela nathI. have zrAvaNikapaNAvaDe karIne sagotra evA aMcalagacchIya zatapadImAM paNa "auSTriko je AcaraNAnuM pramANa jaNAve che tyAM A kahevuM." ItyAdi vacano vaDe saMbodhelA che; nahi ke koIpaNa ThekANe kharatara' arthAt zatapadIkAranA samaye auSTika nAmanI ja prasiddhi hovAthI. A pramANe 1
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280 kupakSakauzikasahasrakiraNAnuvAda gAthAno artha jANavo. / / gAthArtha 37-38 / / have aukTrika ane kharatara nAmanI utpatti kacA saMvatsaramAM thaI te kahe che. evaM cauttarehiM bArasasayavarisaehiM 1204 nAmadugaM / cAmuMDianAmajuaM, nAmatigaM teNa jiNadattA // 36 // e pramANe pUrve kahelAM prakAravaDe karIne be nAmanI zaruAta, saM-124mAM thaI. eTale ke auSTika ane kharatara e be nAmanI sAthe cAmuMDika evuM trIjuM nAma malIne traNa nAmanI zaruAta jinadattathI ja thaI che, nahiM ke bIjA koI jinavallabha AdithI. kAraNa ke tevA prakArano nimittano ja abhAva hovAthI : dasarAyacauvIsehiM, nayari paTTaNa aNahilapura / dhruvaDu vAva suvihitya, veDvAsItyuM. varSAra // dullahanaravaisabhAsamakkha jiNa helihiM jinnau / cauvAsa ucchappi, desa gujarahava dinna // 2 // suvihitagaccha kharataravIruda dullahanaravai tihiM diai / sirivaddhamANapaTTihiM tilau, jiNesarasUrigurU gahagahai // 3 // A traNa gAthAonI aMdara je ''saMvata-1024-nI sAlamAM aNahIla purapATaNamAM suvihita ane caityAvAsIono durlabharAjAnI sabhA samakSa vAda thayo hato. ane te vAdamAM caityavAsane utthApIne suvihitavAda sthApyo. ethI karIne gujarAta dezanA adhipati durlabharAjAe suvihitagaccha ane kharatara biruda ApyuM che jemane evA vardhamAnasUrinI pATe tilaka samAna jinezvara sUri zobhe che.'' ityAdi vacano vaDe karIne 'zrI durlabharAjAnI rAjasabhAmAM caityavAsIonI sAthe jaya meLavavAthI jinezvarasUrie kharatara biruda meLavyuM.' ema tenA saMtAno--kharataro kahe che. ane jinezvarasUrine je kharatara biruda maLyuM ema jaNAve che te vAtane dUra karavA mATe gAthA jaNAve che. jaM puNa jiNesareNaM kharayarabIruaM nivAu uvaladdhaM / iccAiyamullavaNaM, lavaNaM dhammaMkurarasa tayaM // 40 // je vaLI jinezvarasUrivaDe karIne durlabharAjAnI sabhAmAM kharatara biruda meLavyuM te kuvacana, pUrve kahelA dharmarupI aMkUrAne chedavAvALuM che. eTale jJAnAdi lakSaNarUpI je dharma tenA satyabhASaNarUpI je aMkUrA tene chedavAvALuM che. kAraNa ke satyabhASaNavaDe ja je mokSanA trIjA paMtha tarIke saMvigna pAkSika jaNAvela che te paNa satyabhASaNathI jJAnadarzanano bhAgI thAya che. upadeza mAlAnI 519mI gAthAmAM jaNAveluM che ke :--
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 sAvaja jogaparivajaNAi, sabuttamo jaIdhammo / bIo sAvagadhammo, taio saMviggapakkhapaho // 516 // sAvadyayoganA parivarjana AdivALo yatidharma e sarvottama che. ane bIjo zrAvaka dharma. trIjo saMvignapAlikA ane asatyabhASaNamAM to ghora anuSThAna karavAmAM tatpara hoya to paNa anaMtasaMsArI thAya che. jema jamAli Adi. Avazyaka niryukti-3-786-gAthAmAM jaNAveluM che. satteA diTThIo jAijarAmaraNagabbhavasahINaM / mUlaM saMsArassa u, havaMti niggaMtharUveNaM // 1 // nigraMtharUpe rahelI evI A sAta draSTio, jAti, jarA, maraNa, garbhavAsa Adi je saMsAra che tenA mULa svarUpa che. e pramANe kaheluM che. ane vizeSe karIne mahApuruSone ALa caDhAvavuM te jJAna AdinuM nAzaka che. | gAthArtha 40 || have mRSAbhASaNanuM pragaTapaNe jaNAve che. jaNNaM dullaharAyA, dasacauvIsaMmi 1024 dullaho cev| jo puNa asIi 1080 vigappo, taM sasagasseva svnnpuddN||41|| .. kharekhara vikrama saMvata-1024nA varSamAM durlabharAjA ja durlabha hato! kAraNa ke te vakhate tenI utpatti ja nhotI. ane je utpanna nathI thayelo to anutpanna evA teNe biruda kevI rIte ApyuM? ane je 1080 nI sAlamAM kharatara biruda thayuM" evI je kalpanA che te paNa sasalAnAM kAnanA paDadA jevI che. jema zikArIovaDe gherAI gayeluM sasaluM potAnAM kAnanA paDadAMvaDe karIne AMkhone DhAMkIne besI jAya che. tevI rIte A auSTrika paNa jANavo. Ano bhAva e che ke pUrve kahelI yuktie karIne eTale 1024mAM durlabharAjA thayo ja nathI. e yuktie karIne sArI rIte trAsa pAmelo evo ane palAyana thavAnI dizAne nahi meLavI zakato evo koIka vAcALa kharatara kahe che ke saMsaya vIseTiM nayarI e padanI aMdara caturvizati zabda dvArA mArA vaDe karIne kahevAno Azaya che ke caturvizati eTale 24 nahi, paraMtu cAra vIzI eTale 80 ema bole che. ema vikalpIne bolato evo te sasalAnA kAnanA paDadAMnI jema potAnuM rakSaNa karavA samartha thaI zake tema nathI. kAraNa ke-kharatara gacchanI junI paTTAvalI AdimAM "1024nI sAlamAM aNahilapura pattanamAM durlabharAjAnI sabhA samakSa ityAdi lakheluM che. tevI ja rIte vi. saMvata-1582nA varSamAM jinahaMsasUrinA rAjyamAM kharataroe banAvelI chaMdapratibaddha paTTAvalImAM lakheluM che ke zrIpattane durlabharAjarAjye, vijitya vAde maThavAsisUrIn / varSe'bdhipakSAbhrazazi 1024 pramANe, lebhe'pi yaiH khArataro viruddhaH // 1 // pra. 5. 36
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra8ra kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda saM-ra-rSe ginAM rizA varatarachonivapaTTAvakSyAti-zrI pATaNanI aMdara durlabharAjAnA rAjyamAM maThavAsI sUrione vAdamAM jItIne 1024nI sAlamAM jeoe kharatara biruda meLavyuM." evuM lakhANa 1582nA varSe thaela chaMdobaddha paTTAvalImAM jaNAvela che. | gAthArtha 41 | have tame je vikalpa jaNAvo che te paNa rakSaNa karanAra kema nathI? te jaNAve che. tevA prakArano 1080no je vikalpa Ubho karela che te paNa rakSaNakAraka kema banI zakato nathI? te jaNAve che. jaM so dasabAvaTThIvarise, uvavesiUNa rajjaMmi / dasasattasattarIe, kAlagao dullaho rAyA // 42 // je kAraNathI "te durlabharAjA, 1066mAM rAjagAdIe beTho. ane 1077mAM to kAladharma pAmyo." koIka ThekANe 1078mAM lakheluM paNa dekhAya che. arthAta durlabharAje-11-varSa ane cha-mahinA rAjya karyuM. A vAta paNa yukta ja che. kAraNa ke pATaNanI rAjyapaTTAvalImAM A pramANe che. mahAvIranA nirvANathI 470-varSe vikrama saMvatsara zaru thayo. che vikrama saM. 802mAM vanarAja cAvaDAe pATaNanI sthApanA karI. ane te varSe teno rAjyAbhiSeka thayo. vanarAja cAvaDAnuM rAjaya 60-varSa sudhI rahyuM. tyArabAda 862mAM yogarAjanuM rAjaya thayuM ne te 35-varSa sudhI cAlyuM. tyArapachI 897mAM kSemarAjAnuM rAjya thayuM te 25-varSa sudhI cAlyuM. tyArabAda 922mAM bhuvaDarAjAnuM rAjya thayuM ne te 198varSa sudhI cAlyuM. tyArabAda 951mAM vairisiMhanuM rAjaya thayuM te 25-varSa sudhI cAlyuM. tyArapachI 976mAM ratnAdityanuM rAjaya thayuM ne te 15-varSa sudhI cAlyuM. tyArapachI 991mAM sAmaMtasiMhanuM rAjaya thayuM ne te --varSa sudhI cAlyuM. A pramANe 196-varSanI aMdara cAvaDAvaMzI rAjAo thayA. tyAra pachI vi. 998mAM mUlarAjAnuM rAjya thayuM ne te papa-varSa sudhI cAlyuM. A mUla rAjA, sAmaMtasiMharAjAnI bena lIlAdevIno putra jANavo. (bhANeja) tyAra pachI 1053-varSe cAmuMDarAjAnuM rAjya thayuM. te 13-varSa sudhI cAlyuM. tyAra pachI 1066nI sAlamAM vallabharAjAnuM rAjya thayuM. te 6-mahinA ja rahyuM. tyAra pachI 1066 varSe durlabha rAjAnuM rAjya thayuM. te 11-varSa 6 mahinA rahyuM. tyAra pachI 1078-varSe bhImarAjAnuM rAjya thayuM. ne te 4ra-varSa sudhI cAlyuM. tyAra pachI 1120-varSe karNarAjAnuM rAjaya thayuM. ne te 30 varSa sudhI cAlyuM. tyAra bAda 1150-varSe jayasiMhadevanuM rAjya thayuM. te 49-varSa sudhI cAlyuM.
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 283 tyAra pachI 1199-varSe kumArapAladevanuM rAjaya thayuM te 31-varSa sudhI cAlyuM. - tyAra pachI 1230-varSe ajayapAlanuM rAjaya thayuM te 3-varSa sudhI rahyuM. tyAra pachI 1233-nI sAlamAM bAla mUlakumAranuM rAjaya -varSa sudhI rahyuM. tyAra pachI 1235-varSe laghubhImadevanuM rAjya thayuM. ne te 67-varSa sudhI cAlyuM. tyAra pachI 1298-varSe tribhuvanapAlanuM rAjya thayuM ne te 4-varSa sudhI cAlyuM. A pramANe caulukyavaMzanI aMdara 11-rAjAo traNaso varSamAM thayA. tyAra pachI 1300-nI sAlamAM visaladevanuM rAjaya thayuM te 18-varSa sudhI cAlyuM. tyAra pachI 1320-arjunadevanuM rAjaya thayuM te 13-varSa sudhI cAlyuM. tyAra pachI 1333-varSe sAraMgadevanuM rAjya thayuM ne te 20-varSa sudhI cAlyuM. tyAra pachI 1353-mAM laghu karNadevanuM rAjaya thayuM ne te 7-varSa sudhI cAlyuM. e pramANe vAghelA vaMzamAM 58-varSa sudhI rAjya cAlyuM. tyAra pachI allAvadIna sulatAnanuM rAjya A gujarAtanI dharatI para thayuM." ityAdi. vistArane jANavAnI icchAvAlAe kumArapAlabhUpAlanA prabaMdhathI jANI levuM. gAthArtha-42A have kharataravaDe karIne kharataranA biruda mATeno je vivAda kahelo che te hato ja nahiM. e jaNAvavAne mATe be gAthA kare che. jaMpi a nivaparisAe, liMgivivAe jiNesareNa syN| jaiUNa ya uvaladdhaM, kharayarabirUaM tae bhnni||43|| taMpi (ci) a micchAvAo, vAo jAo na ko'vi liNgiihiN| paccua nivauvarohANuNNA ya pabhAvayacaritte ||44||yugmN|| gara ane zabda dUSaNanA samuccaya mATe che. je "durlabharAjAnI sabhAne viSe caityavAsIonA sAthenA vAdamAM jinezvarasUrie jaya meLavIne kharatara biruda meLavyuM." ema tArA vaDe ja kahevAya che; paraMtu paramArthane jANavAvAlA evA bIjAo vaDe kahevAtuM nathI. kharataravaDe karIne evuM ja kahevAyuM che tene dUSaNa Ape che. "A tAruM kahevuM taddana khoTuM che." kAraNa ke te vakhate caityavAsIonI sAthe koIpaNa vAdavivAda thayo ja nathI. paraMtu "durlabharAjAnA uparodhathI tenA vacanavaDe karIne caityavAsInA vacanavaDe karIne teone rahevA mATe AjJA Apo." e pramANenA rAjAnA AgrahavaDe karIne caityavAsIone rahevA mATe AjJA apAI e pramANenI vAta prabhAvaka caritramAM abhayadevasUrinA saMbaMdhamAM jaNAvelI che. kahevuM che ke - uparoghena tyAra pachI "A lokone nagaramAM vasavA do' e pramANenA rAjAnA Agrahane mAnya rAkhyo.
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 - kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda ne 2 // pAta samajAna tamo nA2mA 2i; durlabharAjanRpoparodhAttadvacasaiva teSAM sthityarthamAjJAM dadadhvamiti nRpAgraheNa liGginAmAjJA jAteti prabhAvakacaritre zrIabhayadevasUrisaMbandhe dRzyate, yaduktaM-"uparodhena tato yUyamamISAM vasanaM pure| anumanyadhvamevaM ca, zrutvA tatra tdaaddhuH||1|| ityAdi zrIprabhAvakacaritre, atra kAlAnubhAvAt samagravyatikaramantareNa prAyaH prasiddhe vivAdArUDhe ca vicAre samyak pratyayo na syAt tato bahUpayogitvAtprabhAvakacaritragataH zrIabhayadevasUrisaMbandho yathA- mADiMyA banA prabhAvathI samaya vyati:2 ey| sivAya ane prAyaH karIne prasiddha evA ane vivAdAspada banelAM vicAromAM samyagu pratIti na thAya mATe ghaNo upayogI hovAthI prabhAvaka caritramAM rahelo abhayadevasUrino saMbaMdha je che te jaNAvIe chIme. te mI pramANe : ___oNnmH|| zrI jainadharma (tIrtha0 pra0) dhammilo'bhayadevaprabhuH shriye| bhUyAtsaumanasodbhedabhAsvaraH srvmaulibhuuH||1|| AityASTAGgayogaM yaH, svAGgamuddhRtya ca prbhuH| zrutasya ca navAGgAnAM, prakAzI sa zriye dvidhA / / 2 // vadan bAlo yathA'vyaktaM, mAtApitroH prmodkRt| tadvattamiha vakSyAmi, guruharSakRte tthaa||3|| asti zrImAlavo dezaH sdRttrsshaalitH| jambUddhIpAkhyamAkandaphalaM sdvrnnvRttbhuuH||4|| tatrAsti nagarI dhArA, mnnddlaayoditsthitiH| mUlaM nRpazriyo dussttvigrhdrohshaalinii||5|| zrIbhojarAjastatrAsIdbhUpAlaH paalitaavniH| zeSasyevApare mUrtI, vizvoddhArAya yadbhujau // 6 // tatra lakSmIpatirnAma, vyavahArI mhaadhnH| yasya zriyA''zritaH zrIdaH, kailaasaadrimshishriyt||7|| anyadA mdhydeshiiykRssnnbraahmnnnndnau| prahaprajJAbalAkrAntavedavidyAvizAradau // 8 // adhItapUrviNau sarvAn, vidyaasthaanaaNshcturdsh| smRtyaitihyapurANAnAM, kulaketanatAM gatau // 6 // zrIdharaH zrIpatizceti, nAmAnau yauvnodymaat| dezAntaradiddakSAyai, nirgatau tatra cAgatau // 10 // tribhirvishesskN|| tau pavitrayataH smAtra, lkssmiidhrgRhaanggnnm| so'pi bhikSAM dadau bhaktyA, tdaakRtivshiikRtH||11|| gehAbhimukhabhittau ca , likhyate smAsya lekhyakam / TaGkaviMzatilakSANAM, nityaM daddazatuzca tau||12|| sadA darzanataH prjnyaablaadpytisNkulm| tatparisphuritaM samyak, sdaa'bhystmivaanyoH||13|| 'jano matyAva'taH sUpakAravat suupkaarvaan| vartate niSThuraH kiMtu, mama kiMcinna ycchti||14|| brAhmaNA api giirvaannaanmnmukhaadaahutiprdaaH| tapayanti phalaM tu syAttatkarmakarataiva me||15||' itIva kupito vahirati kenApi bhsmsaat| vidadhe tAM puriimuuriikRtprtikRtkriyH||16|| tribhirvizeSakaM. lakSmIpatiddhitIye'hni, nyastahastaH kpolyoH| sarvasvanAzataH khinno, lekhydaahaadvishesstH||17|| prAptakAle ca tau bhikSAkRte tasya gRhaanggnne| prAptau pluSTaM ca tad dRSTvA. vissnnnnaavidmuuctuH||18|| yajamAna! tavonidrakaSTenAvAM suduHkhitau| kiM kurvahe kSudhA kiMtu, srvHdukhaatishaayinii||16|| punarIddakzucAkrAntaH sattvavRttirbhavAn sudhIH, (kimu pr0)| kI (dhI) rAH sattvaM na muJcanti, vyasaneSu bhvaaddshaaH||20|| ityAkarNya tayorvAkyamAha zreSThI nishmytaam| na me dhanAnnavastrAdidAhAduHkhaM tu tAdRzam ! // 21 // yAddag lekhyakanAzena, nirdharmeNa janena yt| kalahaH saMbhavI dharmahAnikRtkriyate hi kim ? // 22 // jajalpatuzca tAvAvAM, bhikSAvRttI na caaprm| zaknuvo nopakartuM hi, vyAkhyAvo lekhyakaM punH||23|| zrutvA'tiharSabhUH zreSThI, svapurastau vraasne| nyavezayajanaH svArthapUrvakaM dhruvmrhti||24|| tau cAditaH samArabhya, tithivaarksssNgtm| vyaktavatsaramAsAGkasahitaM khttiniidlaiH||25|| varNajAtyabhidhAmUladravya
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 sNkhyaanvRddhibhRtuu| AkhyAtaM lekhyakaM svaakhyaakhyaanvddhissnnaablaat||26|| patrakeSu likhitvA tacchreSThI dadhyAvaho imau| mama gotrasurau kaucitprAptau madanukampayA // 27 // yaddhizopakamAtre'pya(Na), vadatAM (vadantau) tAvavismRtam / dastarIsaMpuTIpatranirapekSaM hi lekhyakam // 28 // yugmN|| tataH sanmAnya sdbhojyvstraadibhumaantH| svagehaciMtako tena, vihitau hitadinA // 26 // jitendriyau sa tau zAntI, dRSTveti vymRshddhnii| ziSyau madgurupArzve'bhUtAM (bhU stAM) cettatsaMghabhUSaNau // 30 // itaH sapAdalakSe'sti, nAmnA kUrcapUraM purm| maSIkUrcakamAdhAtuM, yadalaM zAtravAnane // 31 // allabhUpAlapautrau'sti, prAkpotrIva dhraadhrH| zrImAn bhuvanapAlAkhyo, vikhyAtaH saanvyaabhidhH||32|| tatrAsItprazamazrIbhirvarddhamAno gunnoddhiH| zrIvarddhamAna ityAkhyaH, sUriH sNsaarpaarbhuuH||33|| caturbhiradhikAzItizcaityAnAM yena ttyje| siddhAntAbhyAsataH satyatattvaM vijJAya sNsRteH||34|| anyadA viharan dhArApuryAM dhaaraadhropmH| aagaadvaagbrhmdhaaraabhirjnmujjiivynym||35|| lakSmIpatistadAkarNya, shrddhaalkssmiiptisttH| yayau pradyumnazAmbAbhyAmiva tAbhyAM gurorntii||36|| sarvAbhigamapUrvaM sa, prnnmyopaavishtprbhum| tau vidhAya niviSTau ca, karasaMpuTayojanam // 37 // varyalakSaNavaryAM ca, dadhyau vIkSya tanuM tyoH| gururAhAnayormUrtiH, smyksvprjitvrii||38|| tau ca praagbhvsNbndhaavivaanimisslocnau| vIkSamANau gurorAsyaM, vratayogyau ca tairmatau // 36 // dezanAbhIzuvidhvastatAmasau bodhrngginnau| lakSmIpatyanumatyA ca, dIkSitau zikSitau tthaa||40|| mahAvratabharoddhAradhurINau tapasAM nidhii| adhyApitau ca siddhAntaM, yogodahanapUrvakam // 41 // jJAtvaucityaM ca sUritve, sthApitau gurubhizca tau| zuddhavAso hi saurabhyavAsaM smnugcchti||42|| jinezvarastataH sUriraparo buddhisaagrH| nAmabhyAM vizrutau pUjyairvihAre'numatau tadA // 43 // dade zikSeti taiH zrImatpattane caitysuuribhiH| vighnaM suvihitAnAM syaatttraavsthaanvaarnnaat||44|| yuvAbhyAmapanetavyaM, zaktyA buddhyA ca ttkil| yadidAnItane kAle, nAsti (na staH prAjJau bhavatsamau) praajnyo'bhvtsmH||45|| anuzAstiM pratIcchAva, ityuktvA guurjraavnau| viharantau zanaiH zrImatpattanaM prApaturmudA // 46 // sadgItArthaparIvArI, tatra bhrAntau gRhe gRhe| vizuddhopAzrayAlAbhAvAcaM ssmrturguroH||47|| zrImAn durlabharAjAkhyastatra caasiidvishaaNptiH| gISpaterapyupAdhyAyo, nItivikramazikSaNe (NAt) // 48 // zrIsomezvaradevAkhyastatra caasiitpurohitH| tadgehe jagmaturyugmarUpau sUryasutAviva // 46 // taddvAre cakraturvedoccAraM sNketsNyutau| tIrthaM satyApayantau ca, brAhmaM patryaM ca daivatam // 50 // caturvedIrahasyAni, saarinniishuddhipuurvkm| vyAkurvantau sa zuzrAva, devatAvasare ttH||51|| taddhvAna dhyAnanirmagnacetAHstambhitavattadA / samagrendriyacaitanyaM, zrutyoriva sa nItavAn // 52 // tato bhaktyA nijaM bandhumApyAya vcnaamRtaiH| AhvAnAya tayoH preSItprekSAprekSI dvijeshvrH||53|| tau ca dRSTvA'ntarAyAtau, dadhyAvambhojabhUH kimu ? / dvidhAbhUyAda Adatta, darzanaM zasyadarzanam // 54 // hitvA bhadrAsanAdIni, taddattAnyAsanAni tau| samupAvizatAM shuddhsvkmblnissdyyoH||55|| vedopaniSadAM jainazrutatattvagirAM tthaa| vAgbhiH sAmyaM prakAzyaitAvabhyadhattAM tadAziSam // 56 // tathAhi-"apANipAdo hyamano grahItA, pazyatyacakSuH sa shrRnnotykrnnH| sa vetti vizvaM na hi tasya vettA, zivo yarUpI sa jino'vtaadvH||57|| UcatuzcAnayoH smygvgmyaarthsNgrhm| dayayA'bhyadhikaM jainaM, tatrAvAmAdriyAvahe // 58 // yuvAmavasthitau kutretyukte tenocatuzca tau| na kutrApi sthitizcaityavAsibhyo labhyate ytH||56|| candrazAlAM nijAM cndrjyotsnaanirmlmaansH| sa tayorApayattatra, tasthatussaparicchadau // 60 // dvAcatvariMzatA bhikssaadossairmuktmlolupaiH| navakoTivizuddhaM cAyAtaM bhaikSyamabhujatAm // 61 // madhyAhna yaajnyiksmaarttdiikssitaangnihotrinnH| AhUya darzitrau tatra,
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuMpakSakauzikasahasrakiraNAnuvAda 286 yAvadvidyAvinodo'yaM, viriJceriva parSadi / nirvyUDhau tatparIkSayA // 62 // varttate tAvadAjagmurniyuktozcaityamAnuSAH // 63 // Ucuzca te jhaTityeva, gamyatAM nagarAd bahiH / asminna labhyate sthAtuM, caityabAhyasitAmbaraiH // 64 // purodhAH prAha nirNeyamidaM bhUpasabhAntare / iti gatvA nijezAnamidamAkhyAta bhASitam // 65 // ityAkhyAte ca taiH sarvaiH, samudAyena bhUpatiH / vIkSitaH prAtarAyAsIttatra sauvastiko'pi saH // 66 // vyAjahArAtha devAsmadgRhe jainamunI ubhau / svapakSe sthAnamaprApnuvantau saMprApatustataH // 67 // mayA ca guNagRhUyatvAt, sthApitAvAzraye nije / bhaTTaputrA amIbhirme, prahitAzcaityapakSibhiH // 68 // atrAdizata me kSUNNaM, daNDaM vAtra yathArhatam / zrutvetyAha smitaM kRtvA, bhUpAlaH samadarzanaH // 66 // matpure guNino'kasmAddezAntarata AgatAH / vasantaH kena vAryante ?, ko doSastatra dRzyate // 70 // anuyuktAzca te caivaM prAhuH zrRNu mahipate ! | purA zrIvanarAjA'bhUt, cApotkaTavarAnvayaH // 71 // sa bAlye varddhitaH zrImaddevacandreNa sUriNA / nAgendragacchabhUddhAraprAgvarAhopamAspRzA // 72 // paJcAzravAbhidhasthAnasthitacaityanivAsinA / puraM sa ca nivezyedamatra rAjyaM dadhau navam // 73 // vanarAjavihAraM ca tatrAsthApayata prabhuH / kRtajJatvAdasau tepAM gurUNAmarhaNaM vyadhAt // 74 // vyavasthA tatra cAkAri, saGghana nRpasAkSikam / saMpradAyavibhedena lAghavaM na yathA bhavet // 75 // caityagacchyativrAtasammato vasatAnmuniH / nagare munibhirnAtra, vastavyaM tadasammataiH // 76 // rAjJAM vyavasthA pUrveSAM pAlyA pAzcAtyabhUmipaiH / yadAdizasi tatkAryaM, rAjannevaM sthite sati // 77 // rAjA prAha samAcAraM prAgbhUpAnAM vayaM ddaDham / pAlayAmo guNavatAM, pUjAM tUllaGghayema na // 78 // bhavAdazAM sadAcAraniSThAnAmAziSA nRpAH / eghaMte yuSmadIyaM tadrAjyaM nAtrAsti sNshyH||76|| uparodhena no yUyamamISAM vasanaM pure / anumanyadhvamevaM ca zrutvA te'tra tadAdadhuH // 80 // sauvastikastataH prAha, svAbhinneSAmavasthitau / bhUmiH kApyAzrayasyArthaM, zrImukhena pradIyatAm // 81 // tadA samAyayau tatra, shaivdrshnivaasvH| jJAnadevAbhidhaH krUrasamudrabirudArhataH // 82 // abhyutthAya samabhyarcya niviSTaM nija Asane / rAjA vyajijJapatkiMcidatha (dya pra0) vijJapyate prabho ! // 83 // prAptA jainarSayasteSAmapayadhvamupAzrayam / ityAkarNya tapasvIndraH, prAha prahasitAnanaH // 84 // guNinAmarcanAM yUyaM kurudhvaM vidhutainasam / so'smAkamupadezAnAM, phalapAkaH zriyAM nidhiH // 85 // ziva eva jino bAhUyatyAgAtparapadasthitaH / darzaneSu vibhedo hi, cihnaM mithyAmateridam // 86 // nistuSavrIhihaTTAnAM madhye'tra (tri pra . ) puruSAzritA / bhUmiH purodhasA grAyopAzrayAya ythaaruci||87|| vighnaH svaparapakSebhyo, niSedhyaH sakalo mayA / dvijastacca pratizrutya, tadAzrayamakArayat // 88 // tataH prabhRti saMjajhe, vasatInAM paramparA / mahadbhiH sthApitaM vRddhimazrute nAtra saMzayaH // 86 // zrIbuddhisAgaraH sUricakre vyAkaraNaM navam // sahasrASTakamAnaM tacchrIbuddhisAgarAbhidham // 60 // anyadA viharantazca zrIjinezvarasUrayaH / punarddhArApurIM prApuH, sapuNyaprApyadarzanAm // 61 // zreSThI mahIdharastatra, puruSArtha trayonnataH / muktvaikAM svadhane saMkhyAM, yaH sarvatra vicakSaNaH // 62 // tasyAbhayakumArAkhyo, dhanadevyaGgabhUrabhUt / putraH sahasrajihvo'pi yadguNoktau nahi prabhuH || 63 || saputraH so'nyadA sUriM, praNantuM sukRtI yayau / saMsArAsAratAmUlaM zruto dharmazca bhaktitaH (turvidhaH pra0 ) ||64 // athAbhayakumArau'sau vairAgyeNa taraGgitaH / Apapracche nijaM jAtaM, tapaH zrIsaMgamotsukaH // 65 // anumatyA tatastasya, gurubhiH sa ca dIkSitaH / grahaNAsevanArUpazikSAdvitayamagrahIt cAvagADhasiddhAntastattvakAvyAnumAnataH / babhau mahAkriyAniSThaH, zrIsaMghAMbhojabhAskaraH // 67 // zrIvarddhamAnasUrINAmAdezAtsUritAM dadau / zrIjinezvarasUrizca tatastasya guNodadheH // 68 // zrImAnabhayadevAkhyaH, sUriH pUritaviSTapaH / // 66 // sa 2
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 287 yazobhirviharan prApa, palyapadrapuraM zanaiH // 66 // AyuH prAnte ca saMnyAsamabalambya divaH purIm / alaJcatkrurvarddhamAnasUrayo bhUrayaH zamAt ( tkamAt pra. ) // 100 // samaye tatra durbhikSopadravairdezadausthyataH / siddhAntastruTimAyAsIducchinnA vRttayo'sya ca // 1 // ISatsthitaM ca yatsUtraM prekSAsunipuNairapi / durbodhadezyazabdArthaM, khilaM jajJe tataJca tat // 2 // nizIthe'tha prabhuM dharmadhyAnasthaM zAsanAmarI / natvA nistandramAha smAbhayadevamunIzvaram // 3 // zrIzIlAGkaH purA koTyAcAryanAmnA prasiddhibhUH / vRttimekAdazAGgyAH sa vidadhe dhautklmssH||4|| aGgadvayaM vinA'nyeSAM kAlAducchedamAyayuH / vRttayo'mutra saGghAnugrahAyAdya kurUdyamam // 5 // sUriH prAha tato mAtaH !, ko'hamalpamatirjaDaH / zrIsudharmakRtagranthadarzane'pyasamarthadhIH // 6 // ajJatvAtkvacidutsUtre, vivRte kalmaSArjanam / prAcyairanantasaMsArabhramibhirdarzitaM mahat // 7 // anullaGghyA ca te vANI, tadAdiza karomi kim ? | itikarttavyatAmUDho, na lebhe kiJciduttaram // 8 // devI prAha manISA'tra, (pIza ! pra0) siddhaantaarthvicaarnne| yogyatAM tava matvA'haM kathayAmi vicintaya // 6 // yatra saMdihUyate cetaH, praSTavyo'tra mayA sadA / zrImAn sImandharaH svAmI, tatra gatvA dhRtiM kuru // 10 // Arabhasva tato hUyetanmA'tra saMzayyatAM tvayA / smRtamAtrA samAyAsye, ihArthe tvatpadoH shpe||11|| zrutvetyaGgIcakArAtha kAryaM duSkaramapyadaH / AcAmAmlAni cArabdhagranthasaMpUrNatAvadhi ||12|| aklezenaiva saMpUrNA, navAGgayA vRttayastataH / nivAhyata devyA ca pratijJA yA purA kRtA // 13 // mahAzrutadhare sarvAH, zodhitAstAzcirantanaiH / Uricatke tataH zrAddhaiH, pustakAnAM ca lekhanam ||14|| tataH zAsanadevI ca, vijane tAn vyajijJapat / prabho ! madIyadravyeNa, vidhApyA prathamA''vRtiH (pratiH pra0 ) || 15 || ityuktvA sA samadadhatsaraNopari haimanIm / uttarIyAM nijajyotiH kSataddaSTiruciM dadhau // 16 // tiro'dhatta tato devI / yatayo gocarAdatha / AgatA dadRzuH sUryabimbavattadvibhUSaNam // 17 // citrIyitAstatazcitte, papracchuste prabhUnmudA / te cAcakhyurudantaM taM, zrAddhAnAhvAyayaMstataH / / 18 / / AyAtAnAM tatasteSAM guravaH prekSayaMzca tat / ajAnantazca tanmUlyaM, zrAvakAH pattanaM yayuH ||16|| adarzi taizca sA tatra sthitaratnaparIkSiNAm / ajJAste'pi ca tanmUlyamaMtraM vyadadhurIddazam // 20 // atra zrI bhImabhUpAlapurato mucyatAmiyam / taddatto niSkrayo grAhyo, mUlyaM nirNIyate na tu || 21|| samudAyena te sarve, puro raajnystddbhutm| mumucuH kila zakreNa, praNayAtprAbhRtaM kRtam // 22 // tadudante ca vijJapte, tuSTaH provAca bhUpatiH / tapasvinAM vinA mUlyaM, na gRhNAmi pratigraham // 23 // te procuH zrImukhenAsya, yamAdizata niSkrayam / sa evAsti pramANaM nastataH zrI bhImabhUpatiH || 24|| drammalakSatrayaM kozAdhyakSAddApayati sma saH / pustikA lekhayitvA ca, sUribhyo dadire'tha taiH // 25 // pattane tAmraliptyAM cAzApalyAM dhvlkkke| caturAzcaturazItiH, zrImantaH shraavkaastthaa||26|| pustakAnyaGgavRttInAM vAsanAvizadAzayAH / pratyekaM lekhayitvA te, sUrINAM pradadurmudA // 27 // yugmaM // prAvarttanta navAGgAnAmevaM tatkRtavRttayaH / zrIsudharmopadiSTeSTatattvatAlakakuJcikAH // 28 // puraM dhavalakaM prApuratha saMyamayAtrayA / sthAneSvapratibandho hi, siddhAntopAstilakSaNam ||26|| AcAmAmlatapaH kaSTAt, nizAyAmatijAgarAt / atyAyAsAtprabhorjajJe, raktadoSo durAyatiH ||30|| amarSaNA janAstatra, procurutsUtradezanAt / vRttikArasya kuSTho'bhUtkupitaiH zAsanAmaraiH // 31 // nizamyeti zucAkrAntaH, svAntAbhilASukastataH ( svAntapreyAbhilASukaH ) / nizi praNidadhat pannagendraM zrIdharaNAbhidham // 32 // lehihAnezvaraM lelihAnaM dehamanehasA / acireNaikSata zrImAn, svapne sattvakaSopalaH // 33 // kAlarUpeNa kAlena, vyAlenAlIDhavigrahaH / kSINAyuriti saMnyAsa, eva me sAmprataM tataH // 34 // iti dhyAyan dvitIye'hni, nizi svapne sa aucyata / dharaNendreNa rogo'yaM,
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 4 kapakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda mayA''lihya hRtsttH||35|| yugmN|| nizamyeti guruH grAha, nAtirme mRtyubhiititH| rogAdvA pizunA yattu, kadradAstaddhi dutssaham // 36 // nAgaH prAhAdhRtirnAtra, kAryA jainprbhaavnaam| ekAmadya vidhehi tvaM, hitvA dainyaM jinoddhRteH||37|| zrIkAntInagarIsatkadhanezazrAvakeNa yt| vAridherantarA yAnapAtreNa vrajatA staa||38|| tadadhiSThAyakasurastambhite vAhane tataH / arcitavyantarasyopadezena vyavahAriNA // 36 // tasyA bhuvaH samAkRSTA, pratimAnAM tryiishituH| teSAmekA ca cArUpagrAme tIrthe pratiSThitA // 40 // anyA zrIpattane ciJcAtarormUle niveshitaa| ariSTanemipratimAprAsAdAntaH pratiSThitA // 41 // tRtIyA stambhanagrAme, seddhikaatttiniittte| tarujAlAntare bhUmimadhye vinihitA'sti ca // 42 // tAM ca zrIpArzvanAthasyApratimA prtimaamih| prakaTIkuru tatraitanmahAtIrthaM bhvissyti||43|| SaDbhiH kulkN|| purA nAgArjuno vidyArasasiddho dhiyAMnidhiH / rsmstmbhydbhuumyntH-sthvimbprbhaavtH||44|| tataH stambhanakAbhikhyastena grAmo niveshitH| tadeSA te'pi kIrtiH syAcchAzvatI punnybhuussnnaa||45|| yugmam // addaSTA'nyaiH surI vRddharUpA te maargdrshikaa| zvAnasvarUpataH kSetrapAlo gantA ythaa'grtH||46|| uktvetyantarhite tatra sUrayaH prmdoddhuraaH| vyAkurvanti sma saGghasya, nizAvRttaM tadadbhutam // 47 // tatazca sammadottAlaiH prakrAntA dhaarmikaistdaa| yAtrA navazatI tatra, zakTAnAM cacAla ca // 48 // agre bhRtvA prabhurvRddha / kauleykpdaanugH| zrAvakAnugato'cAlIt, tRNakaNTakinA pthaa||46|| zanaistatra yayuH seDhItIre tatra tirohito| vRddhAzvAnau ttststhusttraabhijnyaanto'mutH||50|| papracchuratha gopAlAn, pUjyAH kimapi bhoH kimu| jAlyAmatrAsti? teSvekaH, provAca zrUyatAM prbho!||51|| grAme mahIlaNAkhyasya, mukhyapaTTakilasya gauH| kRSNA''gatya kSaretkSIramatra sarvairapi stnaiH||52|| gRhe riktaiva sA gcchedduhymaanaa'tiksstttH| manAga muJcati dugdhaM na, jJAyate'tra na kAraNam // 53 // tatra tairdarzitaM kSIramupavizyAsya snnidhau| zrImatyArzvaprabhoH stotraM, proce praakRtvstukaiH||54|| jayatihuaNetyAdivRttai triMzatA tdaa| avadat stavanaM tatra, naasaagrnystddssttyH||55|| babhUva prakaTaM shriimtpaarshvnaathprbhosttH| zanairunidratejasvi, bimbaM tatprativastukam // 56 // gaNataM sUribhiH sngghshitairetdnyjsaa| gato rogaH samagro'pi, kaayo'bhuutknkprbhH||57|| gandhAmbhobhiH sa saMsrapya, krpuuraadivilepnaiH| vilipya cArcitaH saumanasaiH saumanasaistadA // 5 // cakre tasyopari cchAyA, sacchAyA prtisiiryaa| satrAdavAritAttatra, saGgho graamyaanbhojyt||56|| prAsAdArthaM tatazcakruH, zrAddhA dravyasya mIlanam / aklezenAmilallakSaM, grAmyairanumatA ca bhuuH||60|| zrImallavAdiziSyazca, shraaddhairgreshvraabhidhH| mahikAkhyapurAvAsaH, samAhvAyi dhiyAM nidhiH||61|| anuyuktaH sa sanmAnya, krmaantrvickssnnH| atha prAsAda Arebhe so'cirAtparyapUryata // 62 // karmAdhyakSasya vRttau yadramma eko dinaM prti| vihito dhRtakarSazca, bhukto tandulamAnakam // 63 // vihRtya bhojanAttena, tena dravyeNa kaaritaa| zrI (svA pra0) devakulikA caitye, sA tatrAdyApi dRshyte||64|| zubhe muhUrte bimbaM ca, pUjyAstatra nyveshyn| tadrAtrI dhrnnaadhiishstessaametdupaadisht||65|| stavanAdamuto gopyaM, madvAcA bstukdvym| kiyatAM hi vipuNyAnAM, pratyakSIbhUyate mayA ? // 66 // tadAdezAdato'dyApi, triMzadvRttamitA stutiH| sapuNyaiH paThyamAnA'tra, kSudropadravanAzinI // 67 // tataH prabhRtyadastIrthaM, mnovaacchitpuurnnm| pravRttaM rogshokaadiduHkhdaavdhnaadhnH||66|| adyApi kalazo jnmklyaannkmhaamhe| Ayo dhavalakaH zrAddhaH, sa ca napayati prabhum // 66 // bimbAsanasya paashcaatybhaage'kssrprmpraa| etihyAt zrUyate pUrvakathitA prathitA jane // 70 // namastIrthakRtastIrthe, varSa dvikacatuSTaye
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 289 2222 / ASADhazrAvako gauDo'kArayatpratimAtrayam // 71 // zrImAn jinezvaraH sUristathA shriibuddhisaagrH| ciramAyuH prapAlyaitau, sanyAsaddivamIyatuH // 72 // zrImAnabhayadevo'pi, zAsanasya prbhaavnaam| pattane zrIkarNarAjye, dhrnnopaastishobhitH||73|| vidhAya yoganirodhaM, dhikkRtaaprvaasnH| paralokamalaMcakre, dhrmdhyaanaikdhiinidhiH||74|| yugmN|| vRtAnto'bhayadevasUrisugurorIddag satAmarcitaH, kalyANaikaniketanaM kliklaashailaadrivjrprbhH| bhUyAhurddharadurghaToditatamaHpradhvaMsasUryodayaH, zreyaHzrInilayo layaM dizatu vo brhmnnynntodve||7|| zrIcandraprabhasUripaTTasarasIhaMsaprabhaH zrIprabhAcandraH sUrirane cetasi kRte shriiraamlkssmiibhuuvaa| zrIpUrvarSicaritrarohaNagirI pradyumnasUrIkSito, vRttAnto'bhayadevasUrisuguroH zrRGge mhenduprbhH||76||. vrkrnnbndhujiivknRtilknaaliiruupvijysy| zrIppradyumnasujAteH sumanazcitraM na bkulshriiH||77|| iti zrIprabhAcandrasUrikRte prbhaavkcritre|| . goM na =jainadharmane viSe zreSTha evA abhayadevasvAmI lakSmI kalyANa mATe thAva. abhayadevasUri kevA che? saumanasa kahetA kamala ane sArA manavAlAne vikasAvavAmAM sUryasamAna sarvanA mugaTa samAna evA ITnA ane jeoe aSTAMgayogano svIkAra karIne potAnA aMgano uddhAra karIne ane zrutanA nava aMgonuM prakAzana karanAra arthAta navAMgI TIkA karannAra evA banne prakAranA aMgano uddhAra karanArA evA te kalyANane mATe thAva rAA avyakta evuM bolatuM bAlaka, jema mAtA pitAne pramoda karanAruM thAya che tevI rIte huM paNa moTA harSane mATe evA te abhayadevasUrinuM dRSTAMta ahiMyA karuM chuM. kA. ( camatkArakAraka zrIabhayadevasUri caritra varNana jaMbudvIpa nAmano je mAkaMda AmravRkSa, tenuM phalarUpa evo ane sArA varNa ane sArA vartanamAMthI utpanna thayela sArA rasathI bharapUra evo mAlava nAmano deza che. jA badhA dezomAM AgaLa-utkRSTa ane udita sthitivAlA rAjAnI lakSmInuM mUla, duSTono vidrohano droha karavAmAM samartha evI dhArA nAmanI nagarI che. ane e nagarIne viSe jemaNe pRthvInuM pAlana karyuM che evA ane mUrtimAna zeSanAganI jema vizvano uddhAra karavA mATe samartha che jemanI banne bhUjAo evo bhojarAja nAmano rAjA tyAM hato. pa-6AA te dhArA nagarInI aMdara mahAdhanavALo lakSmIpati nAmano vepArI hato. jenI lakSmIvaDe karIne jItAyelA kUbere kailAsa parvatanuM zaraNuM svIkAryuM. IIchA have eka divase madhyadezanA kRSNa nAmanA brAhmaNanA be putro ke je potAnI buddhinA balavaDe karIne AkarSAyela evI veda, vidyA AdimAM vizArada hatA. cauda vidyAonA je sthAno te jemaNe pUrve bhaNI gayelA hoya evA temaja smRti, itihAsa ane purANanA kulamaMdirarUpa evAM zrIdhara ane zrIpati nAmanA yauvana avasthAmAM AvelA be putro dezAntara jovAnI icchAe nIkalyA che. ane tyAM dhArA nagarImAM AvyA. 1LA ane lakSmIdhara nAmanA zeThanA AMgaNAne teoe pavitra karyuM. ane te banne chokarAonI AkRtithI vaza thaI gayelo te zeTha bannene bhaktithI bhojana Ape che. I/11ml - have gharanI sanmukha je bhIMta che tenA para je lekhaka nAmuM lakhAyelA che. ane e nAmuM vIsa pra. 5. 37
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290 je kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda lAkha TAMkanuM hatuM te dararoja A be brAhmaNanA chokarAo joyA kare che. 12aa ane haMmezA jovA vaDe karIne buddhibale karIne jANe pote bhaNelA na hoya evI rIte atyaMta vistIrNa te nAmuM magajamAM besI gayuM. 13 "mArI pAsethI mANaso, rasoI banAvanArA rasoI bIjA rasoIyA sAthe jema krUra varte evI rIte mArI sAthe varte che ane mane kAMI Apato nathI. brAhmaNo paNa mArI pUjA dvArA devone AhUti Ape che. ane phala pote meLave che. huM to jANe eno kAma karanAro nokara!! AvA prakAranA vyavasAyathI ja jANe kopAyamAna thayo na hoya tema ane karelAno badalo levA taiyAra na thayo hoya evI rIte te nagaramAM agni lAgyo." AkhI nagarImAM Aga phelAI ane te nagarI bhasma thaI gaI. (14-15-16nI - have bIjA divase lamaNe hAtha mUkelo che jene evo lakSmIdhara zeThIyo, sarvanAza thavAthI khinna thayelo ane vizeSa karIne to nAmuM ThAmuM sApha thavAnA kAraNe nirAza thaIne beTho che. / 17 | have bhikSAno samaya thaye chate pelA banne brAhmaNanA putro tenA gharane AMgaNe bhikSA levA AvyA. ane zokamAM DUbelA evA tene joIne khedita thayA chatAM te lakSmIdhara zeThane A pramANe kahe che. he! yajamAna! tamone AvA bhayaMkara AvI paDelA kaSTa vaDe karIne ame banne jaNAM khUba duHkhI thayA chIe; paraMtu sarva duHkhamAM atizayatAvALI je sudhA lAgI che enuM zuM karIe? paraMtu sattvavRttivALA evA tame AvA prakAranA zokathI AkrAMta thAva te yogya nathI. ApanA jevA dhIrapuruSo saMkaTa Ave chatAM paNa sattvane na choDe. | 18 thI 20 || A pramANenuM te bannenuM vacana sAMbhaLIne zreSThI bolyA ke mArA duHkhanuM kAraNa sAMbhaLo. dhana, anna, vastra Adi baLI gayuM enuM mane duHkha nathI; paraMtu je ugharANI lakhelI hatI teno nAza thaI gayo. ane ethI karIne adharmI evA mANaso sAthe dharmanI hAni karanAro kalaha Ubho thaze. tyAre zuM karavuM? 22 tyAre A vAta sAMbhaLIne te banne jaNAe kIdhuM ke bhikSAvRttivALA evA ame tamono upakAraka zuM thaI zakIe? paraMtu tamAruM nAmuM-ThAmuM ame lakhAvI daIe. 23 A sAMbhaLIne atyaMta harSavAnuM thayelA zeThe te bannene zreSTha Asana upara besADyA. kharekhara svArthane pUravAvALo mANasa pUjaya bane. 24 ane te banne jaNAe AdithI mAMDIne tithi,vAra, nakSatra, mahino, varSa ane ATalA rUpIyA e sAthenuM ugharANIvALuM nANuM, varNa ane jAtinA nAmapUrvaka mULa rakama ane vyAja sAthe potAnuM nAma-ThAma bole te rIte potAnI buddhie karIne AkhuM nAmuM khaDInA TUkaDAvaDe karIne lakhAvI dIdhuM. 26 patraka para badhuM lakhyA pachI zreSThI vicAravA lAgyo. kharekhara A banne mArA paranI anukaMpAe karIne gotranA devatAo ja AvelA che. 27 ke jeo koDI mAtra paNa bAkI nahiM raheluM dastarI saMpuTIne nirapekSa evuM ne aMdaranA bhAgalo sivAyanuM te AkhuM lekhuM (nAmuM) lakhAvI dIdhuM!' 28 tyAra pachI te baMnenuM vastra AdivaDe bahumAna karIne jamADIne potAnA hitane jANanAra evA zeThe potAnA gharanA ucita kAmomAM sArI rIte te bannene gharaciMtaka tarIke niyukta karI dIdhA. 29 ane zAMta tathA jitendriya evA te bannene joIne lakSmIpati zeTha vicAra kare che kemArA guru pAse jo A banne ziSyo thAya to saMghanA bhUSaNarUpa thAya. 30
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 291 have A bAju sapAdalakSa dezanI aMdara zatruonA moMDhAnI upara mazano kUcaDo pheravAmAM samartha evuM kUrcapUra nAmanuM nagara che. tyAM allabhUpAla nAmanA rAjAno pautra, pahelAnA potrInI jevo vikhyAta ane sAnvarthaka nAmavALo bhuvanapAla rAjA che. 3ra ane tyAM prazamarUpI lakSmIthI vadhatA evA ane guNasamudra evA saMsArane pAra pAmavAvALA vardhamAnasUri nAmanA AcArya che. siddhAMtanA abhyAsathI satya tattvane jANIne saMsAranA kAraNorUpa 84 caityone (cetyavAsane) jemaNe choDI dIdhA che. 34 - have eka divase vicaratAM vicaratAM akhaMDavANI ane brahmacaryanI dhArAvaDe karIne mANasone jIvADatAM evA meghasamAna teo A dhArApurI nagarImAM AvyA. 35 zraddhApI lakSmIno svAmI evo lakSmIpatizeTha A vAta sAMbhaLIne pradyumna zAbanI je jema te baMne zrIdhara ane zrIpatinI sAthe guruvaMdana karavA Avyo. 36 sarva abhigama sAcavavA pUrvaka prabhune vaMdana karIne te zeTha beTho. ane A bane jaNAM paNa vidhivaDe hAtha joDIne beThAM. 37 zreSTha lakSaNathI yukta evA te bannenuM zarIra joIne gurU mahArAja bolyA ke A bannenI mUrti sArI rIte sva ane parane jItavAvALI che. 38 ane A banne jaNAM paNa pUrvabhavanA saMbaMdhanI jema nirnimeSa draSTie karIne gurU mahArAjanuM mukha joI rahyAM che. ane gurU mahArAje paNa te bannene vratane yogya jANyA. 39 dezanArUpI kiraNo vaDe karIne jemano tAmasa=aMdhakAra dUra thayo che. ane jemane bodha pragaTa thayo che evA ane lakSmIpatizeThanI anumatithI te banne dIkSita thayA. ane zikSA paNa ApI (bhaNAvyA) 40 mahAvratanA bhArane vahana karavAmAM samartha ane tapasvI evA te bannene yogohana karAvavApUrvaka siddhAMta bhaNAvyo. 41 ane sUripadane ucita jANIne te bannene gurU mahArAje sUripada para sthApyA. kharekhara zuddhavastra hoya to tenI pAchaLa saurabhyavAsa doDe che. 42 ane temAM eka jinezvarasUri nAmathI ane bIjA buddhisAgarasUri nAmathI vikhyAta thayelA te bannene pUjyoe vihAranI anumati ane zikSA ApI ke "pATaNanI aMdara caityavAsI sAdhuo vaDe karIne suvihita sAdhuone tyAM nahi rahevA devAvaDe karIne viddha thAya che. tethI karIne tamAre banne jaNAe zakti vaDe ane buddhivaDe karIne kharekhara e vighna dUra karavuM joIe." atyAre sAMpratakAle tamArA jevA koI buddhizALI nathI. 4pa A banne AcAryoe "ame ApanA anuzAsanane icchIe chIe,' ema kahIne gujarAtanI bhUmimAM vicaratAM vicaratAM harSapUrvaka teo krame pATaNa AvyA. ane gItArthanA parivArathI parivarelA evA te banne jaNAM ghare ghare bhamyAM, paraMtu vizuddha upAzrayano lAbha na thayo. eTale turataja guru mahArAjanI vANI yAda AvI. 47 te pATaNanI aMdara durlabharAja nAmano rAjA che. ane tene bRhaspatino paNa upAdhyAya hoya evo nIti vikramanA zikSaNa yukta evo somezvaradeva nAmano brAhmaNa purohita maMtrI che. sUryanA putro jevA A banne AcAryo te purohitanA gharane AMgaNe AvIne UbhA rahyA. ane tenA bAraNe UbhA rahIne saMketapUrvakanA ane tIrthanI saccAInI khAtrI karAvato brAhama ane paitya ane devono vedano uccAra kare che. te samaye somadevamaMtrI purohita potAnA maMdiramAM hato teNe te sAMbhaLyA. tenA vedoccAranI dhvaninA dhyAnamAM DUbI gayuM che. jenuM mana ane samagra indriyone caitanya taMbhita thaI gayuM che jemanuM evA purohite jANe vedanI zruti ja na hoya tevA te bannene aMdara bolAvyA. 51 tyAra pachI bhaktie karIne vacanAmRto vaDe karIne
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292 ' kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda te banne bolAvavA mATe potAnA baMdhune mokalyo ane somezvara brAhmaNa vicAravA lAgyo ke zuM brahmA pote be rUpa karIne Avyo che? ane prazaMsanIya evuM darzana mane devA AvyA che? eTale tUrataja siMhAsana, bhadrAsana Adi Ape che; paraMtu tenA ApelA bhadrAsanane choDI daIne potAnI je zuddha kAmala che tenA para beThAM. veda, upaniSadu ane jainazrutanA vANInuM sAmyapaNuM prakAzIne A pramANenI tene teoe AziSa ApI. te A pramANe - ___ apANipAdo yamano grahItA, pazyatyacakSuH sa shRnnotykrnnH| sa vetti vizvaM na hi tasya vettA, zivo hyarUpI sa jino'vtaadvH||1|| - jene hAtha ane paga nathI, tema mana nathI. chatAM badhuM grahaNa kare che. AMkho nathI chatAM paNa baMdhuM dekhe che. kAna nathI chatAM paNa badhuM sAMbhaLe che. te AkhA jagatane jANe che paNa ene koI jANanAro nathI. evA arUpI zivazivasvarUpa jinezvara tamAruM rakSaNa karo," ane kIdhuM ke "A AzIrvAdano artha jANIne dayAthI adhika evuM jaina zAsana ame svIkAryuM che.' pa8 tamo bannene rahevAnuM sthAna kyAM che? tyAre A banne jaNAe kIdhuM ke caityavAsIovaDe amone koIpaNa ThekANe sthAna maLatuM nathI. 59 caMdranI jyonA jevA nirmala manavAlA purohite potAnI caMdrazALA rahevA mATe ApI. ane tethI karIne A badhA parivAra sAthe tyAM rahyAM. 60 ane 4ra-bhikSAnA doSathI rahita evuM ane lolupatA vagaranuM ane navakoTIthI zuddha bhakSya Aroge che. 61madhyAhnakAle, yAjJika, yajJAcAryo, smArtaloko, smRtine jANanArA, dIkSita ane agnihotrI A badhA brAhmaNone bolAvIne A bane sAdhune batAvyA. ane te badhAnI parIkSAmAM A banne pAsa thaI gayA. 62 brahmAnI parSadAnI jema A badhAnI parSadAmAM vArtA, vinoda cAlI rahyo hato. eTalAmAM caityavAsIoe niyukta karelA mANaso AvyA. 63 ane teo bolyA ke "tame A nagaramAMthI jaladI bahAra nIkaLI jAva. caityavAsIthI bAhya-sivAyanA evA zvetAMbarone A nagaramAM rahevAne sthAna nathI" 64tyAre purohite kIdhuM "Ano nirNaya rAjAnI sabhAmAM thaze. ane ethI karIne ApaNA mAlIka durlabharAjAne tamo je kahevuM hoya te kaho. e pramANe kahyuM chate te badhA bhegA thaIne rAjA pAse AvyA.ane purohita paNa sabhAmAM Avyo. 66 ane purohite kIdhuM he deva! potAnA pakSanI aMdara koI ThekANe sthAna nahi pAmatA evA A banne munio mArA AMgaNe AvyA. ane guNathI AvarjIta thayelA evI meM temane mArA sthAnamAM sthAna dIdhuM che. ane A caityavAsIoe A bhaTTaputrone-bhATanA putrone mAre tyAM mokalyA. 68 have AmAM mAro koI aparAdha hoya to jaNAvo. athavA mArA yogya koI daMDa hoya to Apo. A sAMbhaLIne samadaSTivAlA rAjAe jarAka moM malakAvIne kahyuM ke-akasmAta dezAntarathI mArA nagaranI aMdara guNIo AvatAM hoya ane vasatAM hoya to tene koNa vArI zake? ane evAne rAkhyA emAM doSa paNa zuM hoya? 70 tyAre je A caityavAsInA niyogI puruSo che te bolyA ke "mahArAja! amArI vAta sAMbhaLo. zreSTha evA cAvaDAvaMzathI utpanna thayelA evA pUrve vanarAja nAmanA rAjA hato. bAlyakALamAM vanarAja cAvaDo nAma hatuM. e vanarAja cAvaDAne
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 293 nAgendragaccharUpI pRthvIne dhAraNa karavAmAM varAha sadeza evA devendrasUrie bAlyakALamAM ene vadhAryo ucheryo hato. paMcAzrava=paMcAsara sthAnamAM rahelAM evA caityanivAsI evA devacandrasUrie batAvelA sthAnamAM paMcAsara nagara vasAvyuM. ane tyAM rAjya kare che. ane e gurUdevanA upakAramAM kRtajJapaNAe karIne 'vanarAjavihAra' nAmanuM caitya banAvyuM. ane gurUmahArAjanuM pUjana karyuM. ane tyAM rAjAnI sAkSIe saMpradAyanA bhedabhAvane laIne laghutA na thAya te mATe saMghe rAjAnI sAkSIe vyavasthA karI hatI ke--te caityavAsI yationA samudAyane saMmata evA munio A nagaramAM vase' ethI karIne emane asaMmata evA munioe A nagaramAM rahevAnuM nahiM.'' ane pUrvanA rAjAonI je vyavasthA hoya tene pachInA rAjAoe pALavI joIe. ane A pramANe hoye chate 'he rAja! tame te kAryano Adeza Apo.' tyAre rAjAe kIdhuM ke 'amArA pUrvanA rAjAonA AcAra, ame dRDha rIte pALIe chIe. paraMtu guNavAn puruSonI pUjAne oLaMgatAM nathI. ane sadAcAra niSTha evI ApanI AziSathI rAjAo samRddhimAna che ane teonuM A rAjya che. temAM zaMsaya nathI. ane mArA uparodha vaDe karIne A lokone tame nagaramAM vasavAnuM mAnya rAkho. ATaluM mAruM vacana tame rAkho.' 80 tyArabAda purohite kahyuM 'svAmI! mAre tyAM rahelAM e sAdhunI sthiratA mATe koIpaNa bhUminI ApanA moDhe ja AjJA Apo.' teve TAIme zaivadarzananI vAsanAvALo eTale rAgI 'krura samudra' biruda thI alaMkRta evA jJAnadeva nAmano tyAM Ave che. rAjAe uThIne enuM pUjana karIne potAnA Asane besADyo. ane kIdhuM ke 'he bhagavaMta!Apane je jaNAvavuM hoya te jaNAvo.' tyAre te tapasvIne viSe indra evA jJAna devane kIdhuM ke 'ApaNA nagaranI aMdara jaina RSio padhAryA che. tene Apa sthAna Apo.' e sAMbhaLIne hasatAmukhe jJAnadeve A pramANe kahyuM. ''mahArAja! niSpApa evA Apa guNIonuM pUjana karo cho. ane e ja guNa pUjana lakSmInA bhaMDArarUpa che ane amArA upadezano phalasvarUpa paripAka che. bAhyatyAga dvArA ziva e ja jina che ane paramapadamAM rahelAM jina e ja ziva che. bAkI darzananA je bheda che te mithyAmatinuM cihna che. ane photarAM vagaranI cokhAnI dUkAna jevA puruSothI Azrita A nagaranI aMdara ApanA purohita temanI icchA pramANenI upAzraya :TenI jagyA zodhI le.'' ane pachI vadhumAM kahe che ke 'amArA ke parapakSa taraphathI je kAMI vighna Avaze. e badhuM huM rokIza.' ane tarataja e jJAnadevanuM vacana svIkArIne upAzraya banAvyo. tyArathI mAMDIne tyAM vasativAsanI paraMparA zaru thaI. moTAe sthApeluM hoya te (sthAna) vRddhi pAme ja temAM saMzaya nathI. 'buddhisAgarasUrie 8-hajAra zloka pramANa buddhisAgara nAmanuM navIna vyAkaraNa banAvyuM. tyAra pachI jenuM darzana puNyazALIne prApta thAya che evA jinezvarasUri mahArAja vicaratAM e dhArApurI nagarImAM AvyA. tyAM potAnA dhananI aMdara eka saMkhyAne choDIne traNa puruSArthathI udaya pAmelo ane sarvasthaLe vicakSaNa evo mahIdhara zeTha che. tenI strI dhanadevI che. tenA aMgathI utpanna thayelo abhayakumAra nAmano putra che. jenA guNone kahevA mATe sahastrajIva
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 kupakSakauzikasahasrakiraNAnuvAda zeSanAga paNa samartha nathI. evo guNavAnlR che. sukRtazAlI evo mahIdhara zeTha eka vakhata AcAryamahArAjane praNAma karavA mATe putranI sAthe gayo. saMsAranI asAratAne jaNAvanAro evo caturvidha dharma bhaktithI sAMbhalyo. 96. jeno vairAgyaraMga uchaLI rahyo che evA ane taparUpI lakSmIno saMgama karavAne utsUka evA abhayakumAre pitAne dIkSA mATe pUchyuM. pitAnI anumati maLavAthI gurumahArAje tene dIkSA ApI. ane grahaNa tathA Asevana A banne zikSA tene grahaNa karAvI. ane jemaNe tattva--kAvya ane anumAna dvArAe siddhAMtonuM avagAhana karI lIdhuM che evA ane mahAkriyAniSTha evA te abhayamuni saMgharUpI kamalane vikasAyamAna karavAne mATe sUryasamAna zobhatAM hatAM. 97 ane vardhamAnasUrinA AdezathI jinezvarasUrie pote guNasamudra abhayamunine AcArya padavI ApI. ane temanuM abhayadevasUri evuM nAma ApyuM. 98 jeNe potAnA yazavaDe karIne jagatane bharI dIdhuM. che evA abhayadevasUri, vicaratAM krame karIne palyapadrapura nAmanA nagaramAM AvyA. potAnA AyuSyano cheDo najIka jANIne sanyAsa (pharI mahAprato uccarIne) svIkArIne vardhamAnasUri devaloka pAmyA. 100 te palyapadranagaranI aMdara duSkAla ane upadravovaDe karIne deza dutiA--kharAbaparisthiti, te samaye vartatI hatI. ane e badhAne kAraNe-siddhAMta khaMDita thayelo hato. ane siddhAMtonI, zAstronI TIkAo paNa bucchinna thayelI hatI. ane je kAMI nAmanuM Agama bAkI rahyuM hatuM e paNa nipuNa evA buddhimAnone paNa durbodha thAya evuM deza zabdArthavALuM badhuM thaI gayuM hatuM. have eka vakhate rAtrine viSe dharmadhyAnamAM beThelA uMgha vagaranA abhayadevasUrIzvarane namaskAra karIne zAsanadevI kahe che ke--''pUrve zIlAMkAcAryasUrijI ke jeo koTyAcAryanA nAme prasiddhi pAmelA che. ane jemanuM pApa dhovAI gayuM che evA A zilAMkAcArye 11-aMgonI vRtti banAvI hatI. 4 atyAre kAlanA prabhAve be aMgo sivAyanI badhA aMgonI vRttio naSTa thaI gaI che mATe saMgha uparanI anugraha buddhie tame nava aMgo paranI vRtti TIkA racavAmAM udyama karo.'' 5 tyAre abhayadevasUri bolyA ke ''he mAtA! sudharmAsvAmIe karelA graMthonA darzanamAM asamartha buddhivALo ane jaDa alpamativALo evo huM chuM. ane ethI karIne TIkA banAvavA jatAM ajJAnatAnA kAraNe kAMIka utsUtra prarUpaNA thaI jAya. ane pApa upArjana thAya. to anaMta saMsAra bhamavAnuM thAya evuM A moTuM kAma tame mane ApyuM che.'' ane mAtA! tamArI vANI anullaMghya che. e kAraNathI kartavyamUDha thayelo evo huM tamane zuM uttara ApuM? chatAM mane tame Adeza karo huM zuM karuM?'' tyAre zAsanadevIe kahyuM ke '"he manISi! A siddhAMtanA arthanI vicAraNA karavAmAM tArI yogyatA jANIne huM ahiMyA AvI chuM. huM kahuM chuM--e vicAra kara. ane tAruM citta saMdehavALuM jyAM thaze tyAM huM pote sImaMdharasvAmI pAse jaIne haMmezane mATe saMzayane pUchI AvIza.'' mATe dhairyane dhAraNa kara. 10 ane tuM A kArya cAlu kara. tAre jarApaNa zaMsaya karavo nahi. ane smaraNa karatAMnI sAthe ja huM AvIne UbhI rahIza. ane AmAM huM tArA paganAM sogaMda khAuM chuM.'' 11 devInuM evuM vacana sAMbhaLIne potAnA mATe duSkara kArya hovA chatAM te kAryane aMgIkAra karyuM. ane zaru kareluM A kArya pUru na thAya tyAM sudhI AyaMbIla karavAnI pratijJA karI. ane jarApaNa phleza karyA sivAya nave aMgonI vRttio banAvI. ane devIe paNa je pratijJA karI hatI te saMpUrNapaNe pratijJAnuM pAlana
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 295 karyuM. 13 tyAra pachI mahAgrutadhara evA pUrvAcAryoe te badhI vRttio-TIkAo zodhI. ane zrAvakoe pustako lakhavAnuM svIkAryuM. 114 tyAre zAsanadevIe khAnagImAM zrIabhayadevasUrine kIdhuM ke "he prabhu! nave aMgonI TIkAnI pahelI prata, mArA dravyathI tamAre lakhAvavAnI che. e pramANe kahIne ane kabUla karyuM chate zaraNa (caraNa) upara potAnuM suvarNanuM je uttarIya vastra hatuM te mUkavuM. ane enI upara potAnI draSTI sthApI. 16 ane zAsanadevI adaSTa thaI gaI. tyAra pachI sAdhuo bahArathI AvyA. ane sUryanA jevuM prakAzamAna te AbhUSaNa joyuM. 17 ane Azcarya cakti thaIne teoe AcArya ma. ne pUchyuM A zuM che? tyAre temane sarva vRttAMta kahyo. ane tUrataja sAdhuoe zrAvakone bolAvyA. 18 ane zrAvako AvyA. te AbhUSaNa joyuM. ane guru mahArAje teone joIne pUchyuM, AnuM mUlya keTaluM? mUlya nahi AMkI zakatA zrAvako pATaNa gayA. 19 ane tyAM pATaNamAM rahetA ratna parIkSakone bolAvIne batAvyuM. teo paNa tenuM mUlya karavA mATe zaktimAna na thayA. ane e ratnaparIkSakoe kahyuM ke AnuM kAMI mUlya thaI zakatuM nathI. mATe tamo bhImadevarAjAnI sabhAmAM jAva. ane enI AgaLa dharo. ane te je enuM mUlya Ape te grahaNa karo. ane tethI karIne te mahAjana, te abhUta AbhUSaNa laIne bhImadevarAjAnI AgaLa mUkyuM. tyAre bhImadevarAjAe kahyuM. Indra mahArAje mane AvuM adUbhUta bheTavuM karyuM lAge che. 22 tyAre mahAjane banelo badho vRttAMta jaNAvyo. tyAre saMtoSita thayelo bhImadevarAjA bolyo tapasvIonuM A bheTarNa vinA mUlya grahaNa nahi karuM. tyAre palyapadrano mahAjanasaMgha bolyo ke AnuM ApanA moDhe ja mUlya bolo. Apa je bolo e amAre kabUla che. A sAMbhaLIne bhImadevarAjAe kIdhuM. "A dAgInAnI kiMmata badale traNa lAkha drama=sonA mahoro laI jAva." ane tUrataja bhAMDAgArikane orDara karyo ke-traNa lAkha sonA mahora ApI do. ane traNa lAkha sonA mahoronA pustako lakhAvIne AcArya ma. ne ApyA. 25 tyArabAda je pATaNanA jJAna bhaMDAramAM tAjhalIpI jJAnabhaMDAramAM, AzApallInA jJAna bhaMDAramAM ane dhoLakAnA jJAna bhaMDAromAM mUkavA mATe zrAvakoe AgamanI pratonI vRttinI vizadavAsanAvALA corAzI--lakSmIvaMta zeThIyAoe potAnA kharce agIyAra aMgonI vRttinA pustako lakhAvIne AcArya mahArAjane bheTa ApyA. 27 A pramANe sudharmA svAmIe upadezelAM iSTa tatvarUpI tALAnI kUMcInA sthAna jevI abhayadevasUrijI mahArAje karelI nava aMganI vRttio TIkAo duniyAbharamAM phelAI. 28 tyArapachI siddhAMtanI upAsanA karavAnA lakSaNa sthAnane viSe ja mUrchApaNuM che jenuM evA abhayadevasUrimahArAja, saMyama yAtrAvaDe karIne dholakA AvyA. have AyaMbIlanA ugratapavaDe karIne ane rAtrimAM atyaMta jAgavA vaDe karIne tathA khUbaja prayAsa paDavAnA kAraNe karIne duHkhe karIne dUra thaI zake evo raktadoSa-lohI vikArano doSa AcArya ma. zrI abhayadevasUri ma. ne thayo. 30 AthI abhayadevasUri pratye IrSALu evA loko bolavA lAgyA ke-"vRttikAranI utsutra dezanAvaDe karIne kopAyamAna thayelA zAsanadevoe koDha karyo.' 31 A vAta sAMbhaLI zokathI vyApta thayelA evA potAnA
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ 296 kupakSakauzikasahasrakiraNAnuvAda aMtimakAlanA abhilASI evA abhayadevasUri mahArAja thayA, tethI rAtrine viSe dharaNendra nAgarAjanuM dhyAna dharyuM. ane thoDA kAlamAM ja svapnanI aMdara sattvarUpI kasoTInA patthara sadeza evAM abhayadevasUrimahArAje kALo evo sarpa potAnA dehane cATI rahyo che evuM joyuM eTale A svapnanA phaLAdezarUpe tAraNa e kADhyuM ke 'kAlarUpI kAlA sarve zarIra cATyuM. enAvaDe karIne huM kSINa AyuSyavALo chuM. ethI karIne mAre have samAdhimAM sthira thavuM.' 34 e vicAratAM abhayadevasUrine bIje divase rAtrimAM svapnamAM dharaNendra nAgarAje AvIne kahyuM ke mArAvaDe karIne caTAIne tamAro roga harI levAyo che. A sAMbhaLIne gurumahArAja bolyA mane mRtyunI bIka ke roganI koIpaNa jAtanI pIDA nathI; paraMtu jevuM tevuM bolavAvALA pizna lokonuM vacana te ja duHkha che.' mane sahana thatuM nathI. je 36 A sAMbhaLIne dharaNendranAgarAje kahyuM ke tamAre adhRti karavAnI jarUra nathI. ane dInatApaNuM choDI daIne jinezvara prabhune pragaTa karavA Adi pUrvaka jainazAsananI eka prabhAvanA Aje ja karI. 37 kAMti nagarano rahevAsI evo dhanapati zrAvaka che, te samudramAM jatA chatAM tenA adhiSThAyaka devatAe te vahANa thaMbhAvyuM hatuM ane tyAM jaMtaranI pUjA karyA pachI e vyaMtaranA upadezavaDe karIne je jagyAe vahANa thaMbhAvyuM hatuM tyAMthI traNa pratimAo bahAra kADhI. ane temAMnI eka pratimA cArUpatIrthamAM pratiSThita karI. ane bIjI pATaNanI aMdara ciMcAtaru eTale AMbalInA jhADanA mUlamAM ariSTanemi bhagavAnano je prAsAda che te prAsAdanI aMdara pratiSThA karI. ane trIjI pratimA staMbhana gAmamAM seDhIkA nadInA kInAre vRkSanA jALAthI vyApta evI bhUmimAM chUpAvelI che. te apratima=ajoDa evI pArzvanAtha prabhunI pratimA tame pragaTa karo. ane ethI karIne tyAM mahAtIrtha thaze. 43 pUrvakAlamAM buddhino nidhAna evo ane vidyAsiddha tathA rasasiddha karanAra nAgArjune A bhUminI aMdara rahelA biMbanA prabhAve karIne rasanuM staMbhana karyuM hatuM. ane e rasanuM staMbhana thavAthI teNe staMbhana nAmanuM gAma vasAvyuM. ane tethI karIne puNyathI bhUSita evI tamArI kIrti paNa zAzvatI thaze. 45 te sthaLa batAvavAne mATe bIjAonI AMkhe nahiM dekhAya evI zAsanadevI, DozInA rUpe tamane mArgadarzaka thaze ane e DozInI AgaLa kSetrapAla, zvAnanA rUpe cAlato haze. 46 Ama kahIne dharaNendra ardazya thaI gayA. ane tyAra pachI pramodathI vyApta thayelA evA AcArya mahArAje rAtrimAM banelo adbhUta vRttAMta zrIsaMghane jaNAvyo. tyAra pachI harSonmAdita thayelA saMghanA bhAIoe e gAme javAne mATe 900--gADAo sAthe yAtrA zaru karI. AgaLa DozI ane pAchaLa kUtaro che te bannenA pagale zrAvaka saMghasahita AcArya mahArAja cAle che vADa ane kAMTAnA raste. dhIme dhIme prayANa karatA saMghano samUha, tyAM seDhI nadInA kinAre Avyo. tyAM sudhI DozI ane kUtaro sAthe rahyA. jALA sudhI AvyA ane banne alopa thaI gayA. 50 A nizAnIthI tyAM saMghe paDAva nAMkhyo. tyAra pachI pUjya guruvaryoe tyAMnA govALIyAone pUchyuM. 'A jhADImAM kaMI che?' tyAre eka jaNAe kIdhuM ke 'he bhagavAna! sAMbhaLo. A bAjumAM mahIlaNa nAmanuM gAma che. teno mukhI paTela che. tenI eka kALI gAya che. te ahiMyA AvIne cAre AMcaLathI dUdhanI dhAra kare che. ane khAlIkhama AMcaLavAlI ghare jAya tyAre tene ati dohavAthI
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 297 muzIbate thoDuMka dUdha Ape che. tenuM kAraNa khaMbara paDatI nathI. pachI e govALIyAoe paDeluM tAjuM dUdha batAvyuM.' te dUdhavALI jagyAnI najIkamAM jaIne zrIabhayadevasUrimahArAje besIne prAkRta evA vastucheda -dodhakavaDe karIne pArzvanAtha prabhunuM jayatihuaNa Adi 32 gAthAnuM stotra nAsikAnA agra bhAgapara dRSTi sthApana karIne bole che. ane tethI e stotranA prativasturUpe tejavALuM pArzvanAtha prabhunuM biMba dhIme dhIme pragaTa thayuM. 56 saMgha sahita evA AcArya mahArAje tarataja praNAma karyA. ne zarIramAMthI badho ja roga gayo ane AcAryamahArAjanI kAyA suvarNa varNavAlI banI gaI. 57 ane tyAra pachI sugaMdhI evA pANIvaDe snAna karAvIneprakSAla karIne kapUra AdinA vilepanavaDe vilepana karIne ane sArA manavALA evA zrAvakoe puSpovaDe pUjA karI. ane tenI upara caMdaravA vaDe sArI chAyA karIne avArita evI dAnazALA cAlu karI. ane saMgha jamyo. ane AjubAjunA lokone paNa rokaToka vagara sArI rIte jamADyA. ane tyAra pachI zrAvakoe maMdira baMdhAvavAne mATe paisA ekaThAM karavA mAMDyA. ane vagara takalIphe 1-lAkha rUpIyA thaI gayA! ane gAma lokoe jagyA ApI. 60 ane zrAvakoe mahIkApuranagaramAM rahevAvALA ane buddhinA nidhAna evA mallavAdInA agrezvara nAmanA ziSyane bolAvyA. ane emanuM sanmAna karIne zilpanA kAryamAM nipuNa evA temane prAsAda nirmANanA kAmamAM yojyA. ane prAsAdano AraMbha thayo. nokaronA adhipatine AjIvikAmAM dararoja eka drama ApavAno eka tolo ghI ane eka mAchuM cokhA eTaluM ApavAnuM ane te ApelAmAMthI vAparatAM bacelI vastunA dravyavaDe karIne e somapurAe banAvelI - derI atyAre paNa dekhAya che. 64 ane zubha muhUrto abhayadevasUrimahArAje navInamaMdiramAM zrIstaMbhana pArzvanAtha prabhunI pratiSThA karI. ane te ja rAtrine viSe dharaNendra nAgarAje AvIne abhayadevasUrimahArAjane A pramANe kahyuM. 'he pUjyavara! mArI vANIvaDe karIne ApanA A stavanamAMthI be vastuo gopavI dyo. kAraNa ke have puNyarahitanA AtmAo mATe mAre keTalI vakhata pragaTa thavuM?' ane tethI karIne dharaNendra nAgarAjanI vinaMtithI Aje paNa 30 trIza gAthA pramANanuM stotra vidyamAna che. ane e trIza gAthAvALuM je stotra puNyazAlIo vaDe bhaNAye chate kSudra upadravonuM nAza karanAruM bane che. ane tyArathI mAMDIne AjasudhI te staMbhana pArzvanAtha tIrtha, manovAMcchita pUrNa karanAruM ane roga--zoka Adi duHkhorUpI dAvAnalane viSe megha samAna banavA pAmyuM che. 168 ane atyAre sAMpratakAle paNa zrIpArzvanAtha bhagavAnanA janma kalyANakamahotsavanA divase (poSavada-10-mAgazaravada-10 nA janmakalyANakanA occhavamAM) snAtrajalano pahelo kaLaza dhoLakAnA ja zrAvako kare che. 69 ema itihAsa dvArA saMbhaLAya che. temaja pUrva puruSo dvArA saMbhaLAya che ke bhagavaMtanI je palAMThInI pATalI che tenA pAchalanA bhAgamAM zilAlekha kotarAyo che. te zilAlekhamAM je akSaro che te A pramANe che. pra. 5. 38
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda "zrI naminAthaprabhunA tIrthamAM gauDadezanA ASADha zrAvake bAvIsone bAvIza--(2222)nA varSamAM traNa pratimAo bharAvI" 71 have jinezvarasUri ane buddhisAgarasUri lAMbAkALanuM AyuSya paripAlana karIne saMnyAsa=anazana dvArA svarge sidhAvyA. tyAra pachI abhadevasUri mahArAja paNa zAsananI prabhAvanA karavApUrvaka karNarAjAnA rAjyathI suzobhita evA pATaNanagara aMdara dharaNendra nAgarAjathI sevAtAM evA abhayadevasUrimahArAja, dhikkArI che aparavAsanAone jemaNe ane dharmadhyAnamAM ja joDelI che buddhi jemaNe evA temaja yoga (yogano) nirodha karyo che jemaNe evA abhayadevasUri mahArAja devaloka sidhAvyA. 174 A pramANe sajjanone viSe pUjaya evA abhayadevasUri ma. no AvA prakArano kalyANanA eka nitanavara samAna evo ane kalikAlarUpI parvata, tene toDI nAMkhavAmAM vrajasamAna ane durdhara evA kuvAdIonA vacanothI phelAyelo je aMdhakAra tene nAza karavAmAM sUryodaya samAna, temaja kalyANanI lakSmInA sthAnabhUta evo A vRttAMta anaMta brahmAnA saMvato-varSo sudhI udaya ane kalyANa karanAra thAva. 75 zrI caMdraprabhusUrinI pATarUpI sarovarane viSe haMsa samAna ane zrIrAma ane lakSmIthI utpanna thayelA evA prabhAcaMdrasUrie cittamAM A vRttAMtane dhAraNa karIne pUrvaRSinA caritrarUpI je rohaNAcala parvatanA zikharane viSe mahAcaMdraprabhA jevo abhayadevasUri guru mahArAjano vRttAMta pradyumnasUri dvArA zodhAyelo hato varakaraNabandhujIvaka - nRtilakanAlIkarUpavijasya / zrIpradyumnasujAteH sumanazcitraM na bakulazrIH // 77 // pradyumnasUrithI utpanna thayelI velaDInA phulo zreSTha karaNa (karaNa), baporIyA, nRtilaka ane nAlIkAnA rUpane jItanAra evA zrI pradyumna sujAtithI utpanna thaela sumanaH bakulazrI nahi. (?) IIkazA e pramANe prabhAcaMdrasUrie karelA prabhAvaka caritramAM zrI abhayadevasUrino prabaMdha pUro thayo. iti abhayadevasUri vRtam have A adhikAramAM jemaNe sArI rIte caityavAsano tyAga karelo che evA zrI vardhamAnasUrijI- e kRSNa brAhmaNanA zrIdhara ane zrIpati nAmanA be putrone dIkSA ApI. krame karIne bahuzruta thayelA te banne jaNane zrI jinezvarasUri ane buddhisAgarasUri nAmanA AcArya banAvyA. pachI banne gurUAzAe vasativAsa chUTo karavA mATe pATaNamAM AvyA. ane pATaNa nagaranI aMdara caityavAsIo dvArA vasati nahi meLavatA evA te banne jaNAM, rAjamAnya purohitanA ghare jaIne tenI sAme caityavAsIno bannee
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je ra99 vyatikara kahyo. purohita paNa guNonA pAtra evA banne munione joIne potAnA ghare ja rAkhyA. ane tyArabAda rAjAnI pAse jaIne caityavAsIno vRttAMta ane A banne munionuM svarUpa yathAsthita jaNAvyuM. ane caityavAsIonI AjJAnuM pAlana karanArA rAjAe caityavAsIone vinayapUrvaka jaNAvyuM ke "mArA AgrahavaDe karIne A bannene rahevA mATe AjJA Apo. caityavAsIoe rAjAne AjJA ApI. ane banne jaNAM vasativAsavarDa karIne tyAM rahyAM. tyAra pachI keTaloka kAla gayA bAda dhArA nagarImAM pharI AvyA. tyAM moTo zeThIyo je mahIdhara ane tenI patnI dhanadevI teno putra bAla brahmacArI ane jene vairAgya utpanna thayo che evA abhayadevakumArane dIkSA ApI. te paNa bahuzruta thayo tyAre zrIvardhamAnasUrinA vacanavaDe karIne zrIjinezvarasUrie vairAgyanidhi abhayakumAra munine AcAryapade sthApyA. ane te abhayadevasUrie zAsanadevInI preraNAthI navAMgI TIkA banAvI ane e navAMgI TIkA banAvavA kAryamAM udyata evA zrIabhayadevasUrijIne AyaMbIlanA tapavaDe karIne, rAtrimAM jAgavAvaDe karIne ane lakhavA AdinA ati prayAsavaDe karIne zarIramAM raktadoSa lohI vikAra (koDha) utpanna thayo. A roga utpanna thayelo joIne irSALuo vaDe karIne evI vAta phelAvaDAvI ke "A utsutra prarupaNA karI tenA phaLa svarUpe AcArya mahArAjanA zarIre koDha roganI utpatti thaI che' evA prakAranI potAnAthI thatI apabhrAjanA jANIne khinna thayelA AcArya mahArAje zAsanasUrine jaNAvyuM. ane zAsanasUrIe paNa zrIstaMbhana pArzvanAtha prabhunI pratimA pragaTa karavAnA upAya dvArAe te koDha roganI upazAMtino upAya batAvyo. ane AcArya mahArAje paNa te pramANe karavAvaDe karIne jemano raktadoSa (koDha) zAMta thayo che evA AcArya mahArAje keTaloka kAla pravacananI prabhAvanA karIne zubha dhyAnamAM tatpara thayelA anazana karavApUrvaka devalokane sAdhyo. e pramANe abhayadevasUrino samudAyArtha pUro thayo." have A caritramAM "durlabharAjAnI sabhAmAM zrI jinezvarasUrinuM gamana paNa thayuM nathI. ane jayAre gamana thayuM ja nathI to caityavAsIonI sAthe tenI sabhAmAM vAdavivAda kayAMthI Ubho thayo? ane jyAre vAdavivAda Ubho nathI thayo tyAre vAMjhaNInA chokarA jevo kharatara' birudanI prAptinI vAta saMbhave kayAMthI?'!! ema nahiM kahevuM ke A saMbaMdha prabhAvaka caritramAM ja maLe che. bIje koI ThekANe nahi. kAraNa ke bIje bIje sthale paNa evI rItanA adhikAranI prApti thatI hovAthI. te A pramANe - .. "tathAhi-vacchA! gacchaha aNahillapaTTaNe saMpayaM jao ttth| suvihiajaippavesaM ceiamuNiNo nivaariti||1|| sattIe buddhIe suvihiasAhUNa tattha ya pveso| kAyavo tumha samo anno na hu atthi ko'vi viuu||2|| sIse dhariUNa gurUNameyamANaM kameNa te pttaa| gujaradharAvayaMsaM aNahillabhihANayaM ngrN||3|| gIatthamuNisameyA bhamiA paimaMdiraM vshiheuu| sA tattha neva pattA gurUNa to samariaM vynnN||4|| tattha ya dullaharAo rAyA rAyavva smbklklio| tattha (ssa) purohiasAro somesaranAmao aasii||5|| tassa ghare
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 - kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda saMpannA (te pattA) so'vi hu taNayANa veaajjhynnN| kAremANo diTTho siTTho suuripphaannehiN||6|| suNu vakkhANaM veassa erisaM sAraNIi prisuddhN| so'vi suNaMto upphullaloaNNo vimhio jaao||7|| kiM bamhA rUvajuyaM kAUNaM attaNA iha uinnnno| ia ciMtaMto vippo payapaumaM vaMdaI tesiN||8|| sivasAsaNassa jiNasAsaNassa sArakkhare gheuunnN| ia AsIsA dinA sUrihiM sksiddhike6|| 'apANipAdo huyamano grahItA, pazyatyacakSuH sa shrRnnotykrnnH| sa vetti vizvaM nahi tasya vettA, zivo hyarUpI sa jino'vtaadvH||10|| to vippo te jaMpai ciTThaha guTThI tumehiM saha hoi| tumha pasAyA veatthapAragA huMti me a suaa||11|| ThANAbhAvA amhe ciTThAmo kattha ittha tuha nyre?| ceiavAsiamuNiNo na diti suvihiajaNe vsiuu||12|| teNavi sacaMdasAlA uvariM ThAvittu suddhasnnennN| paDilAbhia majjhahe parikhiA savvasatthesu // 13 // tatto ceiyavAsiamuMDA tatthAgayA bhaNaMti imN| nIsaraha nayaramajjhA ceiavajjhA na iha tthNti||14|| ia vuttaMtaM souM raNNo purao purohio bhnni| rAyAvi sayalaceiavAsINaM sAhae puro||15|| jai ko'vi guNaDDhANaM imANa purao virUvayaM bhnnihii| taM niarajAu phuDaM nAsimi sakimiyabhasaNuvva // 16 // raNNo AeseNaM vasahi lahiUM ThiA. cummaasi| tatto suvihiamuNiNo viharaMti jahicchiaM tattha // 17 // ityAdirudrapallIyasaGghatilakasUrikRtadarzanasaptatikAvRttau, yadyapyatrApi prabhAvakacaritreNa saha bhUyo'saMgataM tathApi kharataravirudahetuH kharatarabikalpitazcaityavAsibhiH saha vivAdastatra nAstItyatrArthe sammatameveti darzitaM. he vatso! tame sAMpratakAle aNahilapura pattana tarapha jAva. tyAM caityavAsInA munio dvArA suvihita yationo praveza nivArAya che. ane tyAM tamAre tamArI zakti ane buddhivaDe karIne suvihita sAdhuono praveza karAvavo. tamArI sivAya koI evo vidvAna nathI ke A kArya karI zake" guru mahArAjanI A AjJAne mastake caDhAvIne A ziSyo krame karIne gujarAtanI dharAnA mugaTa samAna evA aNahilapura pATaNamAM AvyA. ane gItArtha munionI sAthe vasati mATe ghare ghare pharyA. paraMtu koI ThekANe vasati malI nahi. tyAre guru mahArAjanuM vacana yAda AvyuM, te pATaNa nagaranI aMdara sarva kalAothI zobhatA caMdranI jevo durlabharAja nAmano rAjA che. tene sarva purohitamAM sArabhUta evo somezvara nAmano purohita hato. te sAdhuo tenA ghare pahoMcyA te vakhate te putrone vedanuM adhyayana karAvatA purohitane joyo. tyAre sUrIzvaroe kahyuM ke vedanuM vyAkhyAna AvI rItanI sAraNIvaDe karIne zuddha thayela sAMbhaLo. vyAkhyAna vikasIta locanavALo purohita paNa sAMbhaLatAM vimita thayo. purohita vicAravA lAgyo ke "kharekhara zuM brahmA pote ja be rUpa karIne mAre tyAM AkAzamAMthI padhAryA?" ema citavato te purohita brAhmaNa bannenA caraNakamalamAM praNAma kare che. te vakhate zivazAsana ane jinazAsananA sArA akSarone grahaNa karIne potAnA kAryanI siddhi mATe bane AcAryoe A pramANe AzIrvAda Apyo. 'apANipAdo hyamano grahItA, pazyatyacakSuH sa shrRnnotykrnnH| . . . . sa vetti vizvaM na hi tasya vettA, zivo hyarUpI sa jino'vtaadvH||10|| .
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 301 jemane hAtha-paga nathI, mana nathI chatAM paNa badhuM grahaNa kare che. jene AMkho nathI chatAM paNa badhuM dekhe che, jene kAna nathI chatAM paNa badhuM sAMbhaLe che. je AkhI jagatane jANe che. paNa tene jANanAro koI nathI. evA zivasvarUpI arUpI jinezvara prabhu tamAruM rakSaNa karo.' tyAre A AzIrvAda sAMbhalyA bAda purohita brAhmaNa kahe che ke 'tame ahiMyA raho. tamArI sAthe amArI goSThI thAya. ane tamArI maherabAnIthI mArA putro vedanA arthanA pAragAmI thAya.' tyAre AcArya mahArAja 'bolyA ke tame raho kaho cho paNa tamArA A nagaranI aMdara caityavAsI munio suvihita sAdhuone rahevA mATe sthAna ApatAM nathI. to sthAnanA abhAve ame kyAM rahIe?' tyAre te purohite potAnI je caMdrazAlA che tenA uparanA bhAgamAM teonI sthApanA karIne zuddha azana Adi vaDe karIne paDilAbhyA. ane madhyAhnakAle sarvazAstrone viSe parIkSita karyA. tyAra pachI caityavAsI sAdhuo tyAM AvyA. ane A sAdhuone kahe che. 'A nagaramAMthI bahAra nIkaLI jAva. caityavAsIthI bAhyane A nagaramAM sthAna nathI.' A vRttAMta sAMbhaLIne purohite rAjAne jaNAvyo. rAjA paNa caityavAsIonI AgaLa A pramANe kahe che ke-- 'jo guNathI bharapUra evA A lokonI sAme je koI viruddha karaze ke bolaze. to tene mArA rAjyamAMthI kIDA paDelA kUtarAnI jema kADhI mUkIza.' rAjAnA AdezathI vasatine pAmIne tyAM A sAdhuo comAsuM rahyA. tyAra bAda yatheccha rIte suvihita munio te nagaramAM vicare che'' A pramANe rudrapallIyagacchanA saMghatilaka sUrie karelI darzana saptatikAnI vRttimAM jaNAvela che. jo ke A adhikAramAM prabhAvaka caritranI sAthe ghaNuM badhuM asaMgata che, to paNa kharatara birudanuM kAraNa evuM je kharataroe vilpela caityavAsIonI sAtheno vAda' A pAThamAM paNa nathI. eTalA purato ja A darzana saptatikAno vRttAMta ApaNe saMmata che. vaLI je gaNadhara sArdhazatakanI bRddhRttimAM je vivAda AlekhAyelo che te kharatara matanA sUtradhAra evA jinapatisUrie vAtanI saMgati meLavavAno mATe kalpelo che. sumati nAmanA temanA ja ziSye paNa te ja lakhelo che mATe akiMcitkara mAnIne tyAM joI levo. kAraNa ke 'nahiM baneluM hovA chatAM paNa jANe pUrvakAlamAM baneluM hoya tema.' lakheluM che. ane te adhikAramAM bIjA bIjA paNa asaMbaddha vAkyo ghaNAM che. temAM nahiM banelApaNuM e che ke je vAta prabhAvaka caritramAM lakhI nathI. chatAM paNa temAM lakhI che ema lakhI nAMkhyuM. ane anyonya asaMbaddhavAtonuM vidyamAnapaNuM jaNAvyuM che te A pramANe :--gaNadhara sArdhazataka bRhaddhRttimAM lakhyuM che ke :--'potAnI sAthe paMDita jinezvarasUri vagere aDhAra sAdhuonI sAthe zrIvardhamAnasUri pATaNamAM AvyA'' ityAdi kahyuM che tenI vicAraNA karatAM chatAM te kharatarone paNa saMmata thaI zake ema nathI. kAraNa ke emanA lakhavA mujaba je ''kharatara'' biruda prApta thayuM che te zrIvardhamAnasUrine ja thavuM joIe. bIjAne nahi. enA badale 'jinezvarasUrine kharatara biruda maLyuM.' ema lakhyuM che te asaMgata che. vaLI te vRttimAM caityavAsInA mukhya AcArya sUrAcArya jaNAvela che. A sUrAcArya droNAcAryanA bhANeja che. ane te sUrAcAryanI te vakhate dIkSA ja thaI nathI. pachI ziSya kyAMthI? e moTI asaMgati, potAnI buddhie ja vicArI levI ane te caityavAsIno mukhya kyAMthI thayo? ane tethI karIne prabhAkacaritrane asaMgata evuM je gaNadhara sArdhazataka bRddhRttimAM lakhela che te badhuMja jinapatisUri kalpita jANavuM.
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 > kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda vaLI bIjI eka moTA AzcaryanI vAta e che ke gaNadhara sArdhazataka bRhaddhattinI aMdara jinezvarasUrinA varNanamAM pheMkI devAlAyaka phAsaphUsa evA aneka vAkyo lakhyA che. paraMtu kharatara biruda kema nathI lakhyuM? vaLI-"rAjA to nyAyavAdI che tethI jyAM sudhImAM kAMI bolato nathI" evuM jinezvarasUrinA varNanamAM lakhyuM che to pachI rAjAe "kharatara biruda ApyAnI vAta kyAMthI saMbhave? kAraNa ke mauna rahe chate biruda devA AdinI vAtano ja saMbhava nathI. ane ethI karIne gaNadhara sArdhazataka bRhaddhatti racanAkAle bahulatAe karIne kharatara nAmanI prasiddhi ja nahotI. paraMtu jinezvarasUrinA mukhathI vidhisaMgha-vidhisamudAya-vidhikarma-ityAdi ane lokamukhathI auSTrika (nAma) prasiddha che. ethI ja karIne jinadattano ziSya jinacaMdra ane teno ziSya jinapati. temane ane te jinapatithI pratibodhita thayelA SaSThIzataka prakaraNanA karanAra nemicaMdra bhaMDArI vaDe jinavallabhanA ja guNAnurAgavaDe karIne jinavallabhanI stuti karatAM koIpaNa ThekANe "kharatara gaccha' lakhyuM nathI. paraMtu "zrI vIrajinezvara bhagavAnanA caraNa kamalane tathA gaNadhara gautama svAmIne praNAma karIne' ityAdi kharataramAM prasiddha evA jinavallabhanA varNanamAM "vidhi samudAya jayavaMto varto' ityAdi jaNAvyuM che ane e pramANe tenA pakSanA je jinamaMdiro che temAM koI koI prazasti AdimAM 'vidhipakSa' evuM lakheluM paNa dekhAya che. lokoktivaDe karIne auSTrika zabdanI pravRtti thaI hatI. temaja AMcalIyAnI banAvelI zatapadI graMthamAM huM saMkTi 10 ityAdi purAtana kAvyanI aMdara je kharatarano adhikAra che tyAM paNa "auSTrika nAmavaDe ja vAta cAle che. vaLI kharataranI paTTAvalImAM jevI rIte "kharatara biruda lakhyuM che. tevI rItanI vAta sabhAmAM bolavI paNa ayukta che. te A pramANa "saMvata-1024-varSe aNahilapura pATaNamAM durlabharAjanI rAjasabhA samakSa sarasvati bhaMDAgAramAMthI lAvelA dazavaikAlikapustaka vAMcavAnI pratijJA vaDe karIne meLaveluM che. AtmalaghupaNuM jemaNe evA vAdavivAdanA aMtarAlamAM patra=pAnA coratAM coratAM evA caityavAsIonI sAthe teno nyAya karavAvaDe karIne meLaveluM gurupaNuM jemaNe rAjaloka jAgato hovA chatAM paNa "aho! corI kare che. e pramANe bolatAM aho! A khataro che ema prazaMsAthI prApta kareluM kharatara biruda jemaNe" e pramANe jinezvarasUrine laghupaNuM pamADatuM te temAM lakhANa che. te saMbhavatuM nathI. paraMtu pUrve jaNAvI gayelA prakAravaDe karIne te kharatara biruda jinadattavaDe karIne ja pragaTa karAyuM che. ane te tene ja zobhatuM che. kAraNa ke bAlyakALathI mAMDIne ja tevA prakAranI tarkaza) vANIno vilAsa karavAnuM sarvajana pratIta hovAthI. "sarvathA nahi baneluM evuM khoTuM ja lakhANa paTTAvalInI aMdara kevI rIte lakhI zakAya?' evI zaMkAne koI sthAna nathI. kAraNa ke teone tevA prakAranuM lakhavAmAM bhayano abhAva che. jo ema na hoya to temanA kahevA pramANe "jinezvarasUrithI ja kharatara biruda thayuM che." e pramANe kharataro bolatAM hovA chatAM paNa kharatara gacchamAM udyotanasUri ityAdi potAnI ja vAtathI viruddha evuM vacana jesalameranA prAsAdanAM zilAlekhamAM kotarAvIne lakhAvI nAMkhyuM che. tyAno zilAlekha A pramANe "zrImahAvIrasvAmInA tIrthamAM zrI sudharmAsvAmInI pATaparaMparAe zrI kharatara
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 303 gacchamAM zrIudyotanasUri, zrIvardhamAnasUri, zrIjinezvarasUri, zrIjinacaMdrasUri, zrIabhayadevasUri, zrIjinavallabhasUri, zrIjinadattasUri, zrIjinacaMdrasUri, zrIjinapatisUri, zrIjinezvarasUri thayA. temanI pArTInA alaMkArabhUta evA zrIjinabhadrasUrinA rAjyamAM zrI jesalamera mahAdurgane viSe cAcigadeva rAjAnA rAjyamAM saMvata-1505-varSe tapapaTTikA karAvI." tevI ja rIte bIjI pATanI aMdara lakheluM che ke "A bAju caMdrakulane viSe zrIkharataravidhipakSamAM zrIvardhamAnasUri nAmanA sUrirAja thayA. jemanA vacanathI krame karIne AbU parvatanA zikhara para maMtrIzvara vimala mahAmaMtrIe caitya banAvyuM." ityAdi tathA "pRthvIpara phaleza nAzaka evuM vIra prabhunuM zAsana jayavaMtu vartate chate. sudharmAsvAmInA saMtAno ane gaNo hajAro che. tene viSe kalyANanA bhAjana samAna evo kharatarano gaccha che. je gacchane viSe pApo naSTa thaI gayA che jemanA ane guNothI yukta evA guruo thayA. zrIudyotanasUri, vardhamAnasUri, jinezvarasUri, jinacaMdrasUri ane navAMga vRttikAra abhayadevasUri thayA.' ityAdi zrI AcArAMga sUtranI dIpikAnI prazastinI aMdara lakhyuM che. A badhAyamAM udyotanasUri ane vardhamAnasUrine je kharataragacchIya jaNAvyA che te kharatara gacchavAlAone paNa saMmata nathI. vaLI ahiMyA bIjuM paNa vicAravA jevuM che ke "zrIabhayadevasUri ane temanA ziSya vardhamAnasUri Adie karela navAMgavRtti ane RSabhadevacaritrane viSe zrIvardhamAnasUrithI ja paraMparA kahelI che. ane AmAM udyotanasUrinA paTTadharapaNAvaDe karIne zrIvardhamAnasUrine jaNAvyA che. tenuM zuM kAraNa? ame samya jANI zakatA nathI. kAraNa ke udyotanasUrinA ziSya zrI vardhamAnasUri che ja nahiM; paraMtu caityavAsInA ziSya che. ane AcArya banIne ja cAritra Adi upasaMpadA grahaNa karIne vicaratAM hatAM. e pramANe sthale sthale pratipAdana karela che. ane "jemaNe upasaMpadA grahaNa karI hoya te AtmA, potAnA kAryanI samApti thaye chate pAcho pharanAro ja hoya." ane tethI upasaMpadA prApta AtmAne "digabaMdha Adino saMbhava nathI. ane digabaMdhano saMbhava na hoya to mAMDalI Adino saMbhoga na hoya. ane mAMDalI Adino saMbhoga na hoya to paTTadharapaNuM kayAMthI Ave?' ityAdi badhuM AgaLa batAveluM che. ane AvuM aneka prakAranuM juThapurANa-kharataranuM lakhela samyagRSTione mAnya nathI. || gAthA-44 || have lokoe ApeluM chatAM paNa kharatara nAma jinadattavaDe karIne kema vikalpAyuM te jaNAve che kharayaranAmaM kiriAuggattaNaotti cittatuTThIe / parikappiaMti tadavaccakappiaM tassa mUlaMpi // 45 // kriyAovaDe karIne amAruM ugrapaNuM che, jethI karIne ame kharatara." e pramANe mananA saMtoSa khAtara jinadattavaDe karIne kalpAyuM che. te A jinadattavaDe kalpAyela nAmanuM mUla paNa "jinezvarasUri' jinapatisUri AdivaDe karIne kalpAyA che. jinadattavaDe karIne kharatara zabdano "kriyA ugratvapaNuM' e pramANe artha kahyo. ane tenA apatyoe te kharatarabirudanuM mUla "jinezvarAcArya' kahyA. ane e
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 je kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda jinezvararAcAryane kalpavAmAM mUla nimitta, caityavAsI sAtheno vivAdane Ubho karyo' ityAdi kRtrima kalpanA UbhI karI. || gAthArtha4pa ' have A pramANenI kalpanA karavAmAM mANasone vizvAsa kema bese? ema vicArIne je kAMI karyuM che ane je kAMI kare che. te batAve che. jeNaM. jiNadattamae, purANapADhANamaNNahAkaraNe / - paraMtoSa mayAmImA, vi vInaMti vedarA 4dA | jinadattanA matane viSe purAtana eTale prAcIna evA zAstrapAThonI parAvRtti=pAThapherI karavAmAM paraloka bhaya eTale naraka AdimAM paDavAnA bhayarahita niSphara evA jinadattanA je sAdhvAbhAsa saMtAno Aje paNa dekhAya che. kAraNa ke sAMpratakAlamAM tapAgacchIya zrI ratnazekharasUrie banAvela zrAvaka pratikramaNa sUtranI vRttimAM "abhayadevasUri' e pramANe hatuM tyAM "kharatara pUrINa abhayadevasUri' e pramANe prakSipta karIne lakhI nAMkhyuM. ane te jesalamera nagarane viSe potAnA moDheja e vAta svIkAravI paDI che. prAcIna pATha parAvRtti karavAmAM (badalI nAkhavAmAM) nirbhaya evA kharataroe have pachI zuM karyuM.? te jaNAve che. teNa mahAvIracariappasatthipamuhesu nimmalApamuhaM / caiUNa kharayarittia lihiaM lehAviaM ca thiN||47|| je kAraNavaDe karIne jinadattanA saMtAnIyAo, paralokanA bhayathI nirbhaya banI gayA che te kAraNathI guNacaMdragaNikRta mahAvIracaritranI prazasti AdimAM "nimatA'' Adi zabdone choDI daIne eTale ke te zabdopara haratAla lagADIne vAyara lakhI nAMkhyuM che. te kevI rIte? te sAMbhaLo. "bhvjlhivaaysNbhNtbhviasNtaanntaarnnsmttho| bohittho va mahattho sirisUrijiNesaro pddhmo||1|| gurusArAu dhavalAu nimmalA. sAhu saMtaI jmhaa| himavaMtAgo. guva, niyA sattanApunnA rA . bhavarUpI je samudra temAM paDavAthI saMbhrAnta thaI gayelA bhavya prANIone tAravAmAM samartha moTA vahANa sarakhA zrIjinezvarasUri nAmanA AcArya thayA. ujavala evA ane sArasvarUpa evA te guruthI nimanA nirmala sAdhusaMtati thaI. jema himavaMta parvatamAMthI sakalajanone pUjya evI gaMgA pragaTI tema." e pramANe mahAvIracaritranI prazastinI. aMdara lakhela che. " have A aMgeno vicAra e che ke kharataronI utpatti vi.saM.-1204 mAM thaI te vAta badhAyane saMmata che. paNa kharatarone aniSTa=saMmata nathI ethI karIne te vAtane dUra karavAne mATe nimattA
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 305 sahusaMta nA e zabdonA sthAne varI sahu saMtaruM lakhI nAMkhyuM. have A mahAvIracaritra 'naMdasihi ruddasaMkhe vokate vikkamAu kaalNmi| giphasa suddhAMtatirdika sAme temanA vi. saM-1139-varSe jeTha suda trIjane somavAre A cAritra samApta thayuM." ane e pramANe pheraphAra thaye chate "ame kAMI jinadattasUrinA mUlavAlA nathI. (kharatara mata kAMI jinadattasUrithI thayo ) ema nathI.) paraMtu ame jUnA chIe" e pramANe lokamAM potAnI khyAti phelAvavA mATe khoTuM lakhavAvaDe karIne potAnA AtmAne kadarthanA pahoMcADI che. ane e karavA chatAM paNa temanI kAryasiddhi thaI nathI. "zIyalano nAza thayo chatAM kAmanI zAMti thaI nahi" te javAba ene lAgu paDyo. // gAthArtha 47 . have AvuM khoTuM lakhavAvaDe karIne zuM pariNAma AvyuM? te jaNAve che. putthaMtaraniNNayao, jesalameruMmi kuuddlihnnaao| khINasarA saMjAyA, kharakharayA teNa bahu khAyaM // 48 // pustakAMtaranA nirNayathI eTale ke jyAre "jesalameramAM kharataronI sAthe vAdavivAda thayo tyAre kharataroe lakhelA pustaka sivAyanA bIjA eTaleke nAradapura Adi saMghanA bhaMDAramAMthI maMgAvelA pustako dvArA je nirNaya thayo temAM tapAgacchIya zrIranazekharasUrikRta zrAddha pratikramaNa sUtranI vRtti saMbaMdhInA pustakathI ane upalakSaNathI kharataranA prAsAdone viSenA zilAlekhamAM (pUrve) lakhAyelA akSaro dvArAe karIne jesalamera nagaranI aMdara khataroe A khoTuM lakhI nAMkhyuM evuM jana prasiddha thayuM. ane e janaprasiddha evuM thayuM ke "ghaNAM varSothI mAMdagIne laIne rogagrasta thaI gayelo AtmA, jema kSINa svaravALo thaI jAya evI rIte uccasvare bolI zakavAne samartha na rahyA hatA." khoTA pATha parAvartanonuM A pariNAma Ave che. (kAraNa ke pApa sarvatra zaivitA:) gAthArtha 48 | have (kharataro taraphathI) caityavAsIonI sAthenA vivAdanI vAtamAM bIjuM dUSaNa kahe che. kiMca vivAo ceivAsIhimasaMbhavI vi aayaare| tatthavi kharayara biru, jayavAe savvahA nev||46|| bIjuM dUSaNa pragaTa karavAne mATe caityavAsIonI sAthe sAdhuone vivAda thayo te asaMbhavita ja che. kayo vivAda? kone viSe vivAda? "AcAra' bAbata. AcAra bAbata vivAda saMbhavato nathI. kAraNa ke caityavAsIonA AcAra ane suvihita sAdhuono AcAra te kAle sarvajana pratIta ja hato. ane je vastu siddha hoya tene siddha karavAnI jarUra ja nathI hotI. jayAre e siddha karavAnuM nathI hotuM to pachI AcAranA viSayamAM dazavaikAlikasUtranA pAnAo lAvavAnA kyAM rahe che? e pramANe kaheluM hovAthI. to e pramANe kahyuM chate paMDitapaNAnI parIkSAne mATe tarkavAda paNa yukta che. to paNa te pra. 5. 39
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306 ' kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda tarkavAdamAM jaya maLe chate kharatara evuM biruda malavuM te to sarvathA saMbhavita nathI ja. kAraNa ke kharatara nAma ja azubha arthavAcaka hovAthI. // gAthArtha-49 / azubha arthavAcakamAM paNa dUSaNa jaNAve che. saddANaM dubhikkhe, kharayarabiruaMpi addhjriiaN| kharasaddo loamuhA, tarasaddo sddstthaao||50|| zabdono eTale zubha ane azubha arthavAcaka evA zabdono dUkAla paDe chate arthAt bIjA zabdonI prApti nahi thaye chate ardhajaratIya nyAyane pAmeluM kharatara biruda che. ardhajaratIya nyAyanuM varUpa A pramANe che ke vara zabda sAcA bolavAvaDe karIne lokanA mukhathI ja svIkArAye chate "khara" zabdanI pravRtti thaI ane tara zabda je che te atizaya arthamAM tara zabda pratyayarUpe che ane te "vyAkaraNa zAstrathI ja siddha thAya che. ane viparIta pravRttivALApaNuM hovAthI banne prakAranA kharatara zabdanI vyutpatti thaI. Ama kharatara zabdanI vyAkaraNa zAstra pramANe utara e banne zabdanI vyutpatti karIe to gatizira vada ti varataH e pramANe vyutpatti thaye chate artha e thayo ke moTo gadheDo. athavA to ugratara kahevAya. AvuM vizeSaNa paNa lokonA mukhathI asaMbhavita che. ane lokanA mukhathI birudano saMbhava hoya chate tara pratyayano prayoga asaMbhavita che. ityAdi vicAraNA karatAM svarNagirimAM eTale jAvAlamAM krodhamAM caDI jaIne jinadattasUrie lokone je vANI saMbhaLAvI che ane te sAMbhaLIne lokoe 'A kharatara che' ema kahevuM thayuM ane prasiddhi pAmyuM. te ja vAta saMbhavita che. (bAkI durlabharAjAe kharatara biruda ApyuM te vAta khoTI che.) || gAthA 50 || have jinezvarasUrine kharatara biruda nathI malyuM. temAM yukti kahe che. jaha jayavAe jAyaM, kharayarabiruaM havija tA niymaa| navaaMgivittipamuhe, vaNNayavayaNaMpi tadavaccA // 51 // jo jayavAdamAM eTale jaya meLavavAmAM jinezvarasUrithI kharatara biruda thayuM hoya to nizca karIne navAMgI TIkA AdimAM Adi zabdathI abhayadevasUrinA ziSya zrIvardhamAnasUrie karelA RSabhadevacaritra Adi. te badhA zAstromAM jinezvarasUrinA ziSya praziSya Adi pAsethI eTale ke abhayadevasUri vagere pAsethI arthAta teonA mukhethI evuM varNana lakhAyuM hota ke kharataragacchIya evA mArAvaDe karIne A vRtti Adi banAvAyuM che." ema lakhAyuM hota. tevo koI zabda koIpaNa ThekANe kahevAyelo jaNAyo nathI. // gAthArtha pa1 // have vyatireka karIne vAta kare che.
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 307 neva~ katthavi diTuM, suNiaM vA kharayarAu aNNattha / paJcua tavagaNapamuhA, jiNadattA ceva vucNti||52|| kharataro sivAya AvuM koIpaNa ThekANe dekhyuM ke sAMbhaLyuM nathI. eTale ke kharataro kahe che ke jinezvarasUrine durlabharAjAnI sabhAmAM kharatara biruda maLyuM." evI vAta kharataro sivAya bIjA koInA moDhethI sAMbhaLI nathI, paraMtu tapAgacchIya Adi badhA gaccho "jinadattathI ja kharataranI pravRtti thaI che' ema kahe che. A vAtano bhAvArtha e che ke jinezvarasUrinA ziSyoe karelA graMthonI prazastimAM kharatara birudanA svarUpanI gaMdha paNa AvatI nathI. te A pramANe :-navAMgI TIkAnI prazasti to badhe sulabha ane badhe prApta thatI hovAthI ahiM lakhatA nathI. temAM kharatara zabda nathI. have A vAtane viSe kharataro ema kahe che. ke :-(kharatara gaccha ke kharatara biruda nathI lakhyuM temAM) "abhayadevasUrinI niHspRhatA UbhI kare che." te vAta khoTI che. kAraNa ke rAjA Adi taraphathI jayAdinI prApti thaye chate athavA to kriyAnI ugratA Adi dvArA potAnA guruvaDe meLavAyela birudane sArI rIte dIpAvavuM e suziSyanI pharaja che. potAnA jAti-vaMza AdinI jema gurU ane gaccha AdinA nAma uccAravAmAM nispRhatAno asaMbhava ja che. uttarAdhyayana sUtra-18-(pa69). "saMjao nAma nAmeNa, tahA gutteNa goamo / mApti mamAyarikA, vinnIvarapAra kI rUtyuttarA saMno nAna-nAme karIne huM saMmata chuM. gotravarDa karIne gautama gotrano chuM. vidyAcaraNamAM pAragAmI evA gardabhAlI nAmanA mArA AcArya che." Ama spaSTa hovAthI gurU ane gaccha AdinA nAmane avazya kahevA ja joIe. ane e jo kahevuM yogya na hoya to vRttinI prazastinI aMdara abhayadevasUrinA nAmano uccAra karavo paNa yogya nathI. nA, nA, A to emanA ziSyoe abhayadevasUrinuM nAma lakhyuM che. ema kahetA ho to lAMbo kALa jIva. to to tArA kahevA pramANe A prazasti emanA ziSyoe ja abhayadevasUrinA nAme lakhI nAMkhI, to A kharatara biruda paNa temanA ziSyoe jinezvarasUrinA nAme kema lakhI nAMkhyuM na hoya? e paNa vicAraNIya che. vaLI kharatara biruda potAnAthI ja utpanna thayuM hoya to niHspRhatA ema kahevI yogya che. ane "A amArA guru jinezvarasUrine A biruda maLyuM che" ema kahevAmAM nispRhapaNAnI vAta ja kyAM che? tema ja "bhUlAI gayuM" e vAta paNa saMbhavita nathI. jo ema hoya to cAMdrakulamAM paNa Apatti AvI jaze. tethI karIne potAnA gurune rAjayasabhAmAM jayanA kAraNarUpe kharatara biruda maLyuM hota to navAMgIvRtti, paMcAzakavRtti, aSTaka prakaraNa AdimAM temanA ziSya, abhayadevasUrinA ziSya vardhamAnasUrie ane vardhamAnasUrinA ziSya paprabhasUri Adie tenuM varNana karyuM ja hota; paraMtu te badhAe A kharatara biruda aMge aMzamAtra paNa lakhyuM ja nathI. te A pramANe :
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ u08 4 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda caMdakule caMdajaso, dukkrtvcrnnsosiasriiro| appaDibaddhavihAro, sUruva viNiggayapayAvo // 1 // eNapariggaharahio, vivihasAraMgasaMgaho nicN| sayalakkhavijayapaDo'vi, ekkasaMsArabhaya bhiio||2|| iMdiaturiaturaMgamavasiaraNasusArahI mhaastto| dhammArAmullUraNamaNamakkaDaruddhavAvAcAro (vaavaaro)||3|| khamadamasaMjamaguNarohaNo vijiadujjyaannNgo| Asi siri vaddhamANo, sUri savvattha supasiddho // 4 // sUrijiNaserasiri buddhisAyarA sAyaruva gNbhiiraa| . suragurusukkasaritthA, sahoarA tassa do sIsA // 5 // vAyaraNa chNdnighNttukvnnaaddypmaannsmesu| aNivAriappayArA, jANa maI sylstthesu||6|| tANa viNeo siriabhayadevasaritti nAma vikkhaao| vijayakkho paccakkho, kayavikkayasaMgaho dhmme||7|| jiNamayabhavaNabhaMtara gUDhapayatthANa payaDaNe jss| dIvayasihivva vimalA sUI buddhI pvitthriaa||6|| ThANAinavaMgANaM paMcAsaya pamuhapagaraNANaM c| vivaraNakaraNeNa kao uvayAro jeNa saMghassa // 6 // ikko va do va tiNNi va kahavi tu laggeNa jaiguNA huNti| kalikAle jassa puNo vucchaM sabvehivi guNehiM // 10 // sIsehiM tassa raiaM cariamiNaM vddhmaannsuuriihiN| hou paDhaMta suNatANa, kAraNaM mokkhasukkhassa // 11 // iti navAvRttikAraka zrIabhayadevasUriziSya zrIvardhamAnasUrikRta prAkRtagAthAtmaka zrIRSabhadevacaritraprazastau // caMdrakulane viSe caMdra jevA nirmala yazavAlA ane duSkara tapa tathA cAritravaDe karIne zoSita thaI gayuM che zarIra jemanuM evA, apratibaddha vihAravALA ane sUryanI jema vikasita pratApI-haraNIyAnA parigraha rahita hovA chatAM paNa vividha prakAranA sAraMganA saMgrahavAlA, sakalAkSa=IdriyanA pragaTa
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 309 vijayavALA hovA chatAM paNa saMsAranA bhayathI bhayabhIta, indriyorUpI cAra ghoDAone vaza karela che jemaNe evA susAthI ane mahAsattvavALA, dharmarUpI je bagIco tene ukheDI nAkhanAra evA manarUpI vAMdarAnI rokI dIdhI che vyApArapravRtti jemaNe evA kSamA--damana-saMyama Adi guNano rohaNAcala parvata, durjaya evA anaMgane jemaNe jItelo che evA ane sarva sthAne sArI rIte prasiddhi pAmelA evA zrIvardhamAna nAmanA AcArya hatA. suraguru ane daityAcArya (guru ane zukra)nI jevA tathA sAgara jevA gaMbhI2 jinezvarasUri ane buddhisAgarasUri nAmanA be bhAIo temanA ziSyo hatAM. ane vyAkaraNa, chaMda, nighaMTu, kAvya, nATaka, pramANazAstra, Agama zAstra, Adi sakala zAstrone viSe jemanI ti avArita=askhalita pracAravAlI hatI. evA teonA ziSya zrIabhayadevasUri nAme vikhyAta hatAM. je pratyakSa viyAkSa hatA. (indriyavijetA hatAM) ane dharmane viSe krayavikraya ane saMgraha karavAmAM samartha hatA. jinamatarUpI bhavanamAM rahelAM gUDha padArthone prakaTa karavAmAM dIpanI zIkhA jevI vimala sUci jevI tIkSNa ane vistRta jemanI buddhi hatI ane sthAnAMga Adi nava aMgonI vRtti karavAvaDe karIne tathA paMcAzaka Adi prakaraNonuM vivaraNa karavAvaDe karIne jemaNe saMgha upara upakAra karyo che jemaNe evA. A kalikAlanI aMdara kemeya karIne eka be ke traNa Adi yati guNo prApta thAya che. tyAre teo (abhayadevasUrijI) sarva guNoe karIne sahita hatA. temanA ziSya evA vardhamAnasUrie A caritra racyuM che. bhaNanAra ane sAMbhaLanArane mokSasukhanuM kAraNa thAo.'' A pramANe navAMgavRttikAra zrIabhayadevasUrinA ziSya zrIvardhamAnasUrie banAvela prAkRta gAthAvAlA zrIRRSabhadevacaritranI prazastimAM lakhela che. ane A tADapatrIya pustaka pATaNa nagaranA vaDIposAlanA tapAgacchIya jJAnabhaMDAramAM che. ema jANavuM. have tevI ja rIte. pUrvaM candrakule babhUva vipule zrIvardhamAnaprabhuH / sUrirmaGgalabhAjanaM sumanasAM sevyaH suvRttAspadam / ziSyastasya jinezvaraH samajani syAdvAdinAmIgraNIH / bandhustasya ca buddhisAgara iti traividypaarnggmeH||1|| sUriH zrIjinacandro'bhayadevagururnavAGgavRttikaraH / zrIjinabhadramunIndro jinezvaravibhostrayaH ziSyAH // 2 // cakre zrIjinacandrasUrigurubhidhuryaiH prasannAbhidha- stena granthacatuSTayI sphuTamatiH zrIdevabhadraprabhuH / devAnaMdamunIzvaro'bhavadatazcAritriNAmagraNIH / saMsArAmbudhipAragAmijanatAkAmeSu kAmaM sakhA // 3 //
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31) che kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda yanmukhAvAsavAstavyA, vyavasyati srsvtii| gantuM nAnyatra sa nyAyyaH, shriimaandevprbhprbhuH||4|| mukuratulAmaGkuzyati vastupratibimbavizadamativRttam / zrIvibudhaprabhacittaM na vidhatte vaiparItyaM tu||5|| tatpadapadmabhramarazcake, padmaprabhazcaritametad / vikramato'tikrAnte vedagraharavimite (1264) samaye // 6 // iti zrI padmaprabhUsUriviracita shriimunisuvrtcritrprshstau|| have tevI ja rIte "pUrve vistIrNa evA caMdrakulane viSe maMgalanA bhAjana svarUpa, sumanasa eTale deva ane sArA manavAlAone sevavA lAyaka, sArA vartananA ghara jevA vardhamAnasUri nAmanA AcArya hatA. temane syAdvAdIomAM agraNI evA jinezvarasUri ane temanA bhAI aividyAmAM pAraMgata evA buddhisAgarasUri nAmanA ziSya hatAM. temanA jinezvarasUrinA ziSya jinacaMdrasUri, navAMgavRttikAra abhayadevasUri ane jinabhadrasUri e pramANenA traNa ziSyo hatAM. ane sahuthI mukhya evA jinacaMdrasUrie prasannasUri banAvyA. " te pachI graMthacatuSTayanI aMdara phuTa buddhivALA evA devabhadrasUri thayA. ane tyAra pachI cAritrIonI viSe agraNI evA ane saMsArasamudrane pAra karavAnI icchAvALA AtmAonA nitAMta mitra evA devAnaMdasUri nAmanA ziSya thayA. ane jemanA mukharUpI AvAsamAM ja rahevAne TevAyelI evI sarasvatI bIje koI ThekANe jatI nathI te vyAjabI che evA devaprabhasUri thayA. vastunI aMdara pratibiMbita thatI evI vizadamativRttanA kAraNe jemanI matidarpaNanI tulAne vikasita karI rahI che evA vibudhaprabhasUrinuM citta viparItatAne dhAraNa karatuM nathI. te vibudhaprabhasUrinA caraNa kamalane viSe bhramara samAna evA padmaprabhasUrie vikrama saM. 1294-nI sAlamAM A munisuvratasvAmInuM caritra banAvyuM." e pramANe padmaprabhasUrie racelA munisuvrata svAmInA caritranI prazastimAM lakhANa che. tevI ja rIte- "svasti zrInRpavikramasaMvat-1263 varSe vaizAkhazukla-15-zanAvoha zrIarbudAcalamahAtIrthe aNahillapuravAstavyaprAgvATajJAtIya ta0 zrIcaNDaprasAdamahaM0 somAnvaye0 ta0 AsarAjasutamahaM-zrImalladeva mahaM0zrIvastupAlayoranujamahaM-zrItejapAlena kArita zrIlUNasIhavasahikAyAM zrIneminAthacaitye ityAdi yAvat zre0 ghelaNasamuddharapramukhakuTumbasamudAyena zrIzAMtinAthabiMbaM kAritaM pratiSThitaM ca navAMgIvRttikAraka zrIabhayadevasUrisaMtAnIyaiH zrIdharmaghoSasUribhi" riti zrI arbudAcalatIrthe zrIneminAthacaityapazcimadvAre cturdshdevkulikaaprshstiH|| - vasti zrI-1293nA vikramavarSe vaizAkha suda pUnamane zanivAranA AjanA divase abudAcala mahAgirine viSe aNahilapura paTTaNa nivAsI poravADajJAtIya tapAgacchIya caMprasAdamahaMtu somAnvaye)
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ 311 zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 ta0 AsarAsuta zrImalladevamaha0 vastupAlanA nAnA bhAI maha0 zrI tejapAlavaDe karIne banAvAyela zrI lUNasIhavasahimAM zrI neminAtha bhagavAnanA caityamAM ityAdi yAvat zreSThi ghelaNa samuddhara-pramukha kuMTuMba samudAya vaDe karIne zrI zAMtinAtha bhagavAnanuM biMba karAvyuM. ane navAMgIvRttikAraka zrIabhayadevasUrinA saMtAnIyA zrIdharmaghoSasUrie pratiSThita karyuM.'' e pramANe arbudAcalatIrthanA zrIneminAtha bhagavAnanA caityanA pazcimadvArane viSe 14 devakulikAnI prazasti che. A pramANe bIje bIje sthale A ja rIti jANI : ane tapagaccha pramukha gaccho 'jinadattathIja kharataranI utpatti' jaNAve che. kahyuM ke huM naMvendriya. A kAvya maMtrI vastupAla--tejapAlanA samaye banAvAyelA graMthone viSe paNa saMmati tarIke kaheluM che. . A kAvyamAMnA 'auSTrika' zabdavaDe karIne kharatara jANavA. paraMtu te kAle 'auSTrika' nAmathI ja teonI prasiddhi hatI. tevI ja rIte-1204-varSe kharatara nAmano gaccha thaze.' e pramANe jinasuMdarasUriSkRta divAlIkalpamAM kaheluM che. evI ja rIte tapAgaccha Adi gacchonI paTTAvalIomAM paNa vi. saM.-1204mAM kharatara matanI utpatti lakhelI che. vaLI bIjI vAta navAMgI vRttikAraka zrIabhayadevasUrinI ziSya paraMparAmAM je dharmaghoSasUri Adi jaNAvelA che. tyAM teonuM nAma paNa kharatara gacchanI paTTAvalImAM nathI. A vAta paNa sUkSmabuddhie vicAravA jevI che. / / gAthArtha 52 // have kharatarane mAnya evI paNa saMmati jaNAve che. jiNavallaho'vi katthabi, kharayarabiruaM jiNesarA jAyaM / na vaiMsu ahava takkulajAo'haM kiMtu aNNaguruM // 53 // jinavallabha paNa pi zabdathI bIjA badhA to dUra; raho paraMtu jinavallabha paNa ''jinezvarasUrithI kharatara biruda thayuM che' evuM bolatAM nathI'' athavA to 'huM tenA kulamAM thayelo chuM.' e pramANe paNa bolatAM nathI; paraMtu tenA kulathI bIjA kulanI aMdara jemano udbhava thayo che evA guruvAlo huM chuM. ema jaNAve che. A vAta prasaMga hovAthI ahiM jaNAvI che. ane te kharatarane aniSTa che. A vAtano bhAvArtha e che ke kharataro to 'abhayadevasUrinA ziSya jinavallabha che ane ethI ja tenA paTTadhara che.' e pramANe bole che. paraMtu jinavallabha e pramANe nathI bolatA. te A pramANe :--pahelAM to jinavallabhanA vacanavaDe karIne ja abhayadevasUrinuM svarUpa jaNAvIe chIe je A pramANe na cakoradayitamalamadoSamatamonirastasadvRttam / nAlikakRtAvakAzodayamaparaM cAndramasti kulam // 1 //
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31 ra che. kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda tasmin budho'bhavadasaGgavihAravartI, sUrirjinezvara iti prthitodyshriiH| zrIvardhamAnagurudevamatAnusArI, hArIbhavan hRdi sadA giridevtaayaaH||2|| anekakavinAyakastutapadaH sdomaashryH| sphuradRSaparigrahastuhinadhAma rmyaakRtiH| prabhUtapatiradbhuta shrutvibhuutirstsmro| mahezvara ivodbhuudbhydevsuuristtH||3|| zrIvIrAnvayavRddhaye gaNabhRtA nAnArtharatnairdadhe / yatsthAnAdinavAGgazevadhigaNaH kairpynudghaattitH| tadvaMzyaH svagurupadezavizadaprajJaH krissycchubhaaN| taTTIkAmudajIghaTat tamakhilaM zrIsaMghatoSAya yH||4|| satarkanyAya carcArcita caturagiraH zrIprasannendusUriH, sUriH zrIvarddhamAno yatipatiharibhadro muniidevbhdrH| ityAdyAH sarvavidyArNavakalazabhuvaH saMcariSNUrukIrteH, stambhAyante'dhunA'pi zrutacaraNaramArAjino yasya shissyaaH||5|| viya thAno artha : caMdramAnuM kula=(caMdrapakSe) ke jyAM cakoranI dayitAnuM maLavuM nathI. eTale rAtri vagaranuM nathI. (trivAj cha.) atmH| rahita cha. nirastasadvRttaM meTara no go2. 212ta. yAbhyo nathI. bhane nAlikakRtAvakAzaH meTa nali.st=masamaya (?) re| azA ane yAyalane pAmej cha me yaMdranu dusa yaMdramukhagarA5kSe-ve bhA pahu~. yaMdra saMdhAna yAMdramukha utpanna thAya che. na cakoradayitamalam= yora mevI strIne yo mala nathI, adoSa = hoSa-rahita-nihoSa, atamaH 52 rahitanu. nirasta sadvRttaseTave 12. GuquthI mous 2 cha bhana shaay29|| atha sArI zatanA vRtt|12 (bhI)ne 62 28 cha ne bhej, nAlikakRtAvakAzaHoTa 4 42vAno 4yAM saMvA nathI. bhane aparaM udayaH bheTale. olxt yAyalane pAbhej me yAMdra.. te caMdrakulane viSe nisaMga vihAra karanArA, divase divase vikasIta udayazrIvAlA vardhamAna nAmanA deva ane gurunA matane anusaranArA ane giridevatAnA eTale pArvatI=sarasvatInA hRdayanA hAra samAna evA jinezvarasUri nAmanA AcArya hatA.
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacane parIkSAnuvAda bhAga-1 - 313 zaMkarapa --ane vinAyaDutaparva eTale aneka veda pAThakonA nAyakovaDe karIne jemanA caraNonI stavanA karAyelI che ane sonAthaH eTale haMmezAM umA kahetAM pArvatIno Azraya karavAvALA suraSada: eTale hurAyamAna=kAMtivALA (poThIyo) baLadanA parigrahavALA, zobhita kailAsa parvata jemanuM sthAna che ane ramya AkRtivALA bhUtapatiH ghaNAM bhUtonA svAmI, adbhUta evI bhasmanA vilepanavALA ane mastasmara-eTale kAmadevane bALI nAMkhela che jemaNe evA mahezvara-zaMkara che. amadevapale-ane vinAyaDutapa =aneka kavionA-buddhimAnonA, nAyakovaDe jemanA caraNa kamalonI stavanA thaI rahI che. evA somAya -eTale sacidAnaMdasvarUpa evA kArano Azraya karavAvALA juThThaSapraha=eTale hurAyamAna che dharmano saMgraha jemane evA tuhinAma -baraphanA jevI ujavala kAMtivAlA ane ramyaAkRtivALA ane prabhUtapati eTale dharmIjanonA nAtha mahUta kRtavibhUti - kAmadeva-rahitanA=brahmacArI evA athavA to zratarUpI bhasmavilepanavALA, sAkSAta mahezvaranI jevA abhayadevasUri thayA.' zrI mahAvIra svAmInA vaMzanI vRddhine mATe gaNadhara bhagavaMtoe vidhavidha prakAranA artharatnothI bharela je sthAnAMgasUtra Adi nava aMgarUpa lakhelo je bhaMDAra e koInAvaDe karIne paNa ughADI zakAyo nathI. ane te mahAvIrasvAmInA vaMzaja ane potAnA gurunA upadeza dvArA eka vizadaprajJAvAlA evA zrI abhayadevasUri mahArAje zrIsaMghanA saMtoSa mATe zubha evI TIkAo dvArAe karIne ughADyo. jenI aMdara sArA tarka rahelAM che evA prakAranI nyAyanI carcAvaDe karIne pUjAyelI che catura vANI jemanI. (nyAya vizArada che.) evA prasannacaMdrasUri ane pachI munionA svAmIone viSe haribhadra jevA zrIvardhamAnasUri ane pachI devabhadrasUri ityAdi sarva vidyArUpI je samudra tenA pAtAla- kaLaza svarUpa evA ane cArebAju jemanI kIrti phelAyelI che evA ane zruta cAritra Adi lakSmIonA upabhoktA ziSyo jemane che evA A badhA sUri mahArAjAo jainaprAsAdanA staMbha svarUpe rahelAM che. e pramANe jinavallabhasUrie karela jinavallabhIya prazasti aparanAma aSTasakhaMtikAmAM jaNAve che. have jo jinezvarasUrine kharatara biruda hota to jinavallabhasUrie paNa cAMdrakulanI jevI prazaMsA karI che tevI rIte kharatara birudane paNa varNavate. paraMtu te varNavyuM nathI tethI karIne kharatara biruda nahi malavAnA viSayamAM jinavallabhasUri paNa sAkSI che. evI ja rIte "te kharatara matano huM nathI" e pramANe paNa kahe che. temaja zrI abhayadevasUri ane jinavallabhasUrine guru ziSyano saMbaMdha nahoto e spaSTa thAya che. tevI rIte abhayadevasUri mahArAje jinavallabha amAro ziSya che e pramANe kahyuM nathI. ane te vAta kharatarone paNa saMmata che. kAraNa ke gaNadhara sArdhazatakanI vRttimAM jinavallabhane mATe "A caityavAsIno ziSya che' ema kahevAyuM che. temaja pravajyA devAvaDe karIne ane digabaMdhana karavAvaDe karIne AtmasAt eTale pra. 5. 40
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314 kapakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda tapagacchano karyo' e pramANe paNa jaNAvyuM nathI. ane jo pravajyA dAna Adi karyuM hota to caityavAsInA ziSyapaNAnA vyapadezano saMbhava ja na hota. evI ja rIte jinavallabhasUrie paNa koIpaNa ThekANe "huM abhayadevasUrino ziSya chuM." e pramANe kahyuM nathI. paraMtu potAnuM caityavAsInA ziSyapaNuM ja jaNAvyuM che." kaheluM che ke "lokone ayya--pUjanIya evA kUryapUra gacchIya mahAmeghamAMthI utpanna thayela ujjavala motInA jevA jinezvarasUri thayA. te jinezvarasUrinI upasaMpadA meLavIne ane temanAthI zruta pAmIne jinavallabhagaNi pRthvImAM prasiddhine pAmela che.' e pramANe aSTasakhatikAmAM pote jaNAvela che. ane A vAta zrIabhayadevasUri devaloka pAmyA pachI 30-34 varSa gayA bAda arthAtu-1164nI sAlamAM cittoDanA mahAvIrasvAmInA prAsAdanI chAjalInI nIce zilA kotarAvIne lakheluM che. ahiyA vicAravA jevuM e che ke zrIabhayadevasUri mahArAjanA svargagamana bAda-38 athavA 34-varSa gayA pachI paNa jo potAnA gurU tarIke abhayadevasUrine kahevAyA nathI. to kyAre kaheze? athavA to kayAre teno paTTadhara thaze?" vaLI caityavAsane choDI dIdhA chatAM paNa caityavAsI evA jinezvarasUrine potAnA guru tarIke moTA prabaMdhe varNave che. ane e sivAyanA bIjA vardhamAnasUri Adine to varNavatAM ja nathI. e pramANe prasaikaSaSTizataka nAmanA graMthamAM kaheluM che ke - pAke dhAturavAci kaH ka bhavato bhIromanaHprItaye / sAlaGkAravidagdhayA vada kayA rajyanti vidvajjanAH // pANau kiM murajidvibharti bhuvitaM dhyAyanti ke vA sadA / ke vA madguravo'tra cArucaraNAH zrIsuzrutAH vizrutAH // 1 // pAcana kriyAmAM kayo dhAtu vaparAyo che? ane bhIru AtmAnI mananI zAMti mATe zuM hoya? alaMkArathI yukta evA konA vaDe vidvaphTano raMjita thAya? ane kRSNa hAthamAM zuM dhAraNa karela che? pRthvImAM loko konuM dhyAna dharI rahyAM che? zrI ane sArA zrutavAlA ane vikhyAta temaja cArucaraNavAlA sArA guruo koNa che? A badhA praznono uttara zrImaabhayadevAcArya che. A badhA praznono uttararUpe evA abhayadevasUrine "sadgapaNe" sarva sAdhAraNa vAkyovaDe karIne varNavelAM che nahiM ke potAnA gurupaNAe karIne! ane caityavAsI evA jinezvarAcAryane to potAnA guru tarIke varNavelAM che te A pramANe : kaH syAdambudhivArivAyasacite ka dvIpinaM hatyayaM / lokaH prAha haya prayoganipuNaiH kaH zabdadhAtuH smRtH| sUte pAlayitA'tra durdharataraH kaH kssubhyte'mbhonidheH| sUhi tvaM jinavallabhastutipadaM kIddagvidhAH ke satAm ? // 1 //
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 315 A zlokamAM "mArA guru jinezvarasUri e pramANe jinavallabha bolyAM che. guruziSyano saMbaMdha zrIjinezvarasUri ane jinavallabhasUrino ja che. nahi ke abhayadevasUri ane jinavallabhasUrino!! e pramANe jinavallabhasUrinA vacanathI ja jaNAI Ave che. vAdI prazna kare che ke "pahelA kAvyanA cothA caraNamAM "tasyo saM5ramavANa tataH kutaM ti A cothA padane AzrIne abhayadevasUri ane jinavallabhasUrino saMbaMdha "upasaMpadAne AzrIne' jinavallabhasUrivaDe ja jaNAvelo che tenuM kema?" jo A pramANe pUchato ho to tArI vAta sAcI che paraMtu "tevA prakAranA saMbaMdhanuM akiMcitkarapaNuM hovAthI." te A pramANe :-upasaMpannapaNuM, zruta AzrIne ja jinavallabhavaDe karIne kahevAyuM che. ane te vAta vicAratAM dIkSA aMgIkAra karavApUrvaka yogaAdinA anuSThAna karyA sivAya ja siddhAMta vAcanA saMbhavI - zakatI nathI. e pramANenuM hovAthI bAkI rahelA evA karmagraMthAdi prakaraNa ane vyAkaraNa Adine AzrIne upasaMpadApaNuM saMbhave che. ane "caityavAsI haze tyAre yoga anuSThAna karyuM haze?' evI zaMkA paNa na karavI. kAraNa ke gaNadharasArdhazatakanI aMdara je varNana karyuM che tevA varNana viziSTa AtmAne yogya anuSThAnano asaMbhava hovAthI. ane tethI karIne tevA prakAranAM kAMIka zrutane AzrIne upasaMpadApaNuM saMbhavatuM hovA chatAM paNa temAM A badhI vAto vicAravA jevI che. have upasaMpadA be prakAre hoya che. eka sAMbhogika upasaMpadA ane bIjI visAMbhogika upasaMpadA. temAM je sAMbhogika upasaMpadA prApta thAya che te digabaMdhana Adi vaDe karIne samAna che. ane te sAMbhogika upasaMpadA, eka ja gaccha vidyamAna hovA chatAM paNa dIkSAdAtA AcAryanI apekSAe bIjA AcAryane AzrIne che. ane tethI karIne tenI sAtheno mAMDalI Adino vyavahAra potAnA ziSyanI jevo ja hoya che. ane visAMbhogika je upasaMpadA che te to gaThThAMtarIya hoya ane digabaMdha AdithI e deza hoya teno vivakSitakArya pUrato ja ziSyapaNAno vyavahAra hoya che. te zrAvaka AdinI jevo jANavo. zrAvakano paNa vyavahAra, Agamane viSe ziSyapaNA tarIke pratipAdana karelo che. uttarAdhyayanasUtra--759-sUtramAM jaNAvyuM che :-"caMpA, pati nAma, sIvaNa mAsa vALA | mahAvIrasa bhAvago, sIso so 3 mahaBgo' IkA uttarAdhyayanasUtra 759 caMpAnagarInI aMdara pAlita nAmano vANijya-vepArI hato je, mahAtmA mahAvIrano ziSya hato." upasaMpadA to eka bAjue raho. paraMtu kAMIka zikhAmaNa mAtra AdivaDe karIne ekapAkSika (guru ziSyano) svIkAravaDe karIne paNa guru ziSyapaNAno vyavahAra pravacanamAM prasiddha che. jevI rIte mahAvIra ane maMkhaliputrano. maMkhaliputrane mahAvIre dIkSA ApI nathI tema upasaMpadA paNa ApI nathI. zrAvaka ja che; paraMtu kAMIka tevA prakAranA praznottaranA dAnamAtravaDe zikSA pAmelo che. ane zIkhelo hovAthI tamAro ziSya chuM.' e pramANenA saMkhaliputranA vacanamAtrano svIkAra karavAvaDe karIne eka pAkSika svIkAra mahAvIradeve karyo che. e pramANe abhayadevasUri ane jinavallabhasUrino saMbaMdha paNa asaMbhavita hovA chatAM paNa kAMIka rIte saMbhavita upasaMpadA prApta gaNAya; paraMtu te akicitkara ja che. tethI karIne jinavallabhavaDe karIne potAnuM bhinnagaNa saMbaMdhIpaNuM ja jaNAvavuM paDela che te yuktiyukta ja che. ane sAMpratakAlanA AtmAo, je paTTadhara AdipaNAno saMbaMdha pokAre che e to devatAyattapaNAnA jevo
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ 316 2 kuMpakSakauzikasahasrakiraNAnuvAda bhUtAvezavALA jevo jANavA. have kharatara nAmanI utpattino upasaMhAra karatAM jaNAve che. teNaM jaha nAmadugaM, jiNadattA aha kameNa saMjAyaM / taha jiNadattakavAle, tauaM tilayaM ca vihilihiaM // 54 // je kAraNavaDe karIne kharatara sivAya paNa jinavallabha sudhInAM bIjA badhA paNa jinezvarasUrithI kharatara birudane kahetA nathI. ane te kAraNe karIne jema cAmuMDika ane aukTrika e be nAma jinadattathI anukrame thayA eTale ke kramane oLaMgyA sivAya arthAt pahelAM cAmuMDaka thayuM. pachI auSTrika nAma thayuM. tevI ja rIte e jinadattanA kapALelalATe vidhAtAvaDe karIne trIjuM tilakanA jevuM ja kharatara' nAmanuM tilaka lakhAyuM. pUrvokta kahela yuktivaDe karIne jinadattathI A trIjuM nAma thayuM. bIjA koIthI nahiM! A vAta koInAvaDe paNa parAvartana karavuM azakya che. ane ethI ja karIne kharatara matano AkarSaka jinadatta hovAthI ja 'jinadattano kAyotsarga karavAnuM'' pratikramaNanA aMte thayuM. (jo jinadattathI ja kharataranI utpatti na ja thaI hota to kharataro pratikramaNa pachI jinadattano ja kAussagga kema kare che?) / / gAthArtha 54 // have siMhAvalokana nyAyavaDe karIne prasaMgane sAnukUla evA vicArane jaNAve che. jiNavallaho a katthavi, iagAhAe'varaddhabhAgaMmi / nAhaM takkulajAo, taMpi a eaM viAricaM // 55 // pUrve je 53mI gAthAmAM jaNAvI gayA. tenA chellAM caraNamAM--cothA caraNamAM 'huM tenA kulamAM utpanna thayo nathI.' e pramANe je jinavallabhe kahyuM che te paNa have pachI kahevAtA svarUpathI samyak buddhie vicAravA jevuM che. have te vicAraNA jaNAve che. egArasasayacausaTThIe, jiNavallaheNa bhaNiamiNaM / tassa'NurUvaviAre, saThasayaM AlajAlaM va // 56 // vi. saM.-1164-mAM jinavallabhavaDe A pUrve jaNAveluM aSTasaptatikAmAMnuM zrI abhayadevasUrinuM svarUpa jaNAvAyuM che. te aSTasaptatikAgata varNanane anukUla vicAraNA karye chate gaNadhara sArdhazatakanI ane tenI vRttimAM kahevAyela varNana ALajAlanI jevuM che. arthAt khoTuM bolavArUpa che. (gapASTaka jevuM jaNAya che.) | gAthArtha--56 | have jinavallabhasUrinA aSTasaptatikAnA kathana anusAra vicAraNA kare che. sUrimmi divaM patte, tIsaM vAsAI jAva cau sUrI / tesu sirivaddhamANo, paTTaharo kharayareNutto // 57 //
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 317 zrIabhayadevasUri ma. devaloka pAme chate cAra sUrio 30 varSa sudhI vartatA hatA. temAM kharatarovaDe vardhamAnasUri paTTadhara kahevAyA che. arthAt abhayadevasUrinA paTTadhara vardhamAnAcArya e pramANe gaNadhara sArdhazatakanI vRttimAM kharataro vaDe paNa kahevAyuM che. gAthArtha-pa7 | have jinavallabha kevA prakAranA? te kahe che. jiNavallaho a ceianivAsinissAi vttttmaanno'vi| kahamaMtarA paviTTho, paTTadharatteNa sUripae? // 5 // ane jinavallabhasUri caityavAsI evA jinezvarasUrinI nizrAe ja vartavA chatAM paNa "AcArya padavI ane zrIabhayadevasUrinI pATe paTTadhara tarIke vacamAM kevI rIte peThA?' pesavAnA avakAzano abhAva hovA chatAM paNa baLAtkAre kharatarovaDe karIne ghUsADI devAyo che!! jevI rIte vivAhamahotsavane nahi icchatA evA vAcharaDA-vAcharaDIno vivAha occhava brAhmaNovaDe karAya che tevI rIte. paTTadharanA abhiprAya rahitanA evA zrIabhayadevasUri ane jinavallabha hovA chatAM paNa kharataranA apatyoe paTTadharapaNAno vyavahAra pravartAvI dIdho. meM gAthArtha-58 have kharataranI rIti kahe che. evaM jiNavallahao, pubbiMpia paTTasUriNo tesiN| jaM ujjoaNasUrI puliM bheevi kahamikko ? // 56 // pUrve kahelA prakAravaDe karIne jinavallabhanI jema jinavallabhanI pUrvenA paTTadhara AcAryo che tene paNa khataroe kharataro gaNAvyA che. ane tethI karIne e pUrvano bheda hovA chatAM paNa eka udyotanasUrine ja paTTadhara tarIke kema svIkAryA? ane cakAra thI udyotasUrinI pachIthI paNa paTTadhara paNAnI ghaTanA ja karI che. A vAtano bhAvArtha e che ke udyotanasUrinI pUrve je sUrio paTTadharapaNe kharatarovaDe karIne kahevAyA che te bIjAonI paTTAvalImAM nathI. paraMtu prAye karIne bhinna ja che. ane e pramANe hoye chate udyotanasUrine sarve gacchoe avivAdapaNe svIkAryA che te kema saMbhave? kharataranI paTTAvalI A pramANe zrImahAvIrasvAmInI pATe 6 temanI pATe saMbhUtivijaya thayA. 1 zrI sudharmAsvAmIjI thayA. 7 temanI pATe bhadrabAhusvAmI thayA. 2 temanI pATe jaMbusvAmI thayA. 8 temanI pATe sthUlabhadramuni thayA. 3 temanI pATe prabhavasvAmI thayA. 9 temanI pATe AryamahAgiri thayA. 4 temanI pATe zaabhavasvAmI thayA. 10 temanI pATe AryasuhastisUri thayA. 5 temanI pATe yazobhadrasUri thayA. 11 temanI pATe zAMtisUri thayA.
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda 12 temanI pATe haribhadrasUri thayA. 41 temanI pATe udyotanasUri thayA. 13 temanI pATe kAlikAcArya thayA. 42 temanI pATe vardhamAnasUri thayA. 14 temanI pATe sAMDilyasUri thayA. 43 temanI pATe jinezvarasUri thayo. 15 temanI pArTI revatImitrasUri thayA. 44 temanI pATe jinacaMdrasUri thayA. 16 temanI pATe zrIdharmasUri thayA. 45 temanI pATe zrIabhayadevasUri thayA. 17 temanI pATe zrI zrIguptasUri thayA. 46 temanI pATe zrIjinavallabhasUri thayA. 18 temanI pATe zrIsamudrasUri thayA. 47 temanI pATe zrIjinadattasUri thayA. 19 temanI pATe AryamaMgusUri thayA. 48 temanI pATe zrIjinacaMdrasUri thayA. 20 temanI pATe AryasudharmasUri thayA. 49 temanI pATe jinapatisUri thayA, ke je 21 temanI pATe zrIguptasUri thayA. kharataragacchanA pracAranA sUtradhAra hatAM ane bhaMDArI 22 temanI pATe zrIvajasvAmI thayA. nemicaMdra parIkSA karelA evA hatA. 23 temanI pATe AryarakSitasUri thayA. -- 50 temanI pATe jinezvarasUri thayA. 24 temanI pATe durbalikApuSyamitra thayA. 51 temanI pATe jinaprabodhasUri thayA. 25 temanI pATe AryanaMdasUri thayA. para temanI pATe jinacaMdrasUri thayA. 26 temanI pATe AryanAgahastisUri thayA. pa3 temanI pATe jinakuzalasUri thayA. 27 temanI pATe ArivatasUri thayA. 54 temanI pATe jinapadmasUri thayA. 28 temanI pATe AryabrahmaDhIpisUri thayA. 55 temanI pATe jinalabdhisUri thayA. 29 temanI pATe saMDilyasUri thayA. Amane AcArya pada tarUNaprabhAcArye vi. saM. 30 temanI pATe himavaMtasUri thayA. 1400mAM Apela, ane 1406mAM teo devaloka 31 temanI pATe nAgArjunavAcaka thayA. pAmyA. tyAra pachI pa6 temanI pATe zrIjinacaMdrasUri 32 temanI pATe goviMdavAcaka thayA. thayA enI paNa AcArya padavI taruNaprabhAcArya 33 temanI pATe saMbhUtadinnasUri thayA. 1406mAM karI che. 34 temanI pATe lohitasUri thayA. 57-A jinacaMdrasUrinI pATe jinodayasUri thayA. 35 temanI pATe zrI harSasUri thayA. 58-temanI pATe jinarAjasUri thayA. 36 temanI pATe umAsvAtivAcaka thayA. 59-temanI pATe jinavardhanasUri thayA. 37 temanI pATe jinabhadragaNi kSamAzramaNa 60-temanI pATe jinacaMdrasUri thayA. 38 temanI pATe zrIharitabhadrasUri thayA. 61-temanI pATe jinahaMsasUri vidyamAna che. e 39 temanI pATe devasUri thayA. pramANenI te kharatarapaTTAvalImAM ghaNAM asaMbaddha 4) temanI pArTI nemicaMdrasUri thayA. vAkyo che. je A pramANe
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 zrIvajasvAmIthI AraMbhIne jinadattasUri sudhImAM ghaNAMono guru ziSyanA saMbaMdhano abhAva hovA chatAM paNa ane paTTadhArIpaNuM nahiM ApyuM hovA chatAM paNa paTTadhara tarIke lakhelA dekhAya che. eTale paTTadhara tarIke sthApela che. te A pramANe - te pahelAM to jinadatta, jinavallabhanA paTTadharapaNe saMpanna che. paraMtu te nahi dIdhelA paTTadhArI tarIke ja che. "jinavallabhavaDe karIne jinadattane potAnI pATe pAyo nathI. athavA to vAcA mAtrathI paNa anujJA Apela nathI. temaja digabaMdha AdivaDe karIne ziSya tarIke svIkArAyo nathI. paraMtu jinadatte poteja AMkhanA raste jinavallabhanI AMkhe caDhyA sivAya dhUtArAnA vAkyanI jema "jinavallabhano paTTadhara huM chuM.' ema vacana udbhavAvIne pragaTa karIne paTTadharapaNuM nahiM dIdheluM hovA chatAM paNa paTTadhara thaI gayo! ema nahi kahevuM ke "devabhadrAcArye temane paTTadhara banAvyo." teno eTale jinavallabhanA paTTadharapaNAne AzrIne devabhadrAcAryanuM dAritryapaNuM hovAthI kevI rIte paTTadharapaNuM ApI zake? vaLI te jinavallabhanI paNa anujJAno paNa abhAva hovA vaDe karIne nahiM dIdhelI vastuno svIkAra karI bIjAne dAna karavuM e anucita che. e paNa vicAraNIya che. ane adatta che ema jANyA pachI paNa grahaNa karavAmAM ane dAna devAmAM bannene adattAdAna ja che. vaLI bIjI vAta-devabhadranuM zuM jatuM hatuM ke pArakAnuM nahi dIdheluM hovA chatAM paNa svIkArIne te bIjAne ApI de che? vaLI jinavallabhanI AcArya padavI kharataro vaDe karIne ja potAnA prakaraNa AdimAM lakhelI dekhAya che. ane te lakhavuM tenuM to akiMcitmaratva hovAthI pUrve dekhADeluM che. ane bhaviSyamAM bIjuM paNa dekhADIzuM. vaLI AjanA Adhunikoe koIka ThekANe jinavallabhasUri kharatara che pramANe lakhI nAMkhela che. paraMtu te vAta jinadattanA apatyono anuvAda mAtra hovAthI anAbhoge lakhAyuM jANavuM. tethI karIne 1204-varSa pachI lakhAeluM che mATe vizvAsa na karavo; paraMtu tenI pahelAnA banI gayelA graMthonI aMdara lakheluM che temAM vizvAsa karavo. vaLI ghaNAM kAle bhamatA evA jinavallabhavaDe karIne koIne paNa dIkSA ApI zakAyI na hovAthI mAro A kumata AgaLa kevI rIte cAlaze? e pramANe jinavallabhanuM paNa AvuM anumAna jANavuM. AvuM anumAna asaMbhavita paNa nathI. - prAyaH karIne pApa karyA bAda ghaNAM mANaso pazcAttApavALA thAya ja che. jema maMkhaliputra(gozAlo); evI rIte sAMpratakAlamAM paNa jaNAya che. jevI rIte bIjAmatIya dharmadAse cittoDa jaIne mArA samudAyane pratibodha karIne zrIAnaMdavimalasUrine gurupaNe svIkArIza." e pramANe pa0 zrutasamudranI sAkSIe pratijJA karIne cittoDagaDhamAM gayA. tyAM cittoDamAM tenA zrAvakoe khAnagImAM evuM dabANa karyuM ke jethI bolI zakavAne mATe samartha na rahyA. tevI ja rIte pAzacaMdra paNa zrIpatigaNinI sAkSIe pratijJA karI hatI ke huM mArA samudAyanI sAthe vicAraNA karIne AnaMdavimalasUrino Azraya svIkArIza." A kahIne jodhapura gayA. ane jodhapuranA enA zrAvakoe evuM dabANa karyuM ke jethI te
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ 320 je kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda mauna karIne ja besI gayA! tethI karIne zaru karelo je kumata te kumata pravartAvanArane AdhIna nathI; paraMtu tenA pratibodhita thayelA gRhasthone ja AdhIna hoya che. lokamatanA mukhya evA meghajIRSi Adie loMkAmatano tyAga karyo to paNa lokonA pratibodhita thayelA evA zrAvakoe e mata choDyo nathI! eTaluM ja nahi paraMtu evA tenA pakSakAroe majabUta thaIne vizeSe karIne loMkAvezadhArIne niyaMtrita karyA che. e sarvajanapratIta che. evI ja rIte A kharatara matane viSe paNa jANavuM. jo ema na hoya to jinavallabhasUri paraloka gayA bAda be varSa sudhI Azrayarahita thayelA evA kevaLa zrAvakoe paNa zrIabhayadevasUrinA saMtAnIyA evA saMvigna sAdhuo vidyamAna hoya chate paNa somacaMdra nAmanA dravyaliMgIne AcArya banAvavA pUrvaka niHsvAmI evA potAnA samudAyane svasvAmI banAvatA je Aja sudhI pravAhamAM paDeluM dekhAya che. A to tamane digadarzana mAtra batAvyuM. bAkI to potAnI buddhie ghaNuM vicAravA jevuM che. tevI ja rIte jinadattanI jemaja jinavallabhasUrinuM je abhayadevasUri ma. nuM paTTadharapaNuM jaNAvAyuM che te paNa adatta ja che. kAraNa ke visAMbhogika vyavahAravALAne paTTadharapaNuM saMbhavatuM nathI. ane tenuM visAMbhogikapaNuM "kholaDIo jinavallabha" ItyAdi vacanavaDe karIne gavAtA gIto vaDe karIne sarvajanane pratIta ja che. kAraNa ke tenA ja kharataravALAo ja kahe che ke "abhayadevasUrinI pAse bhaNavA chatAM paNa bIjI tRNakuTIra-jhUMpaDI AdimAM jaIne jinavallabha AhAra karatAM hatA. paraMtu jinadattanI apekSAe eTaluM vizeSa jANavuM ke "kharataranA amudAyavaDe karIne jinavallabhasUri abhayadevasUrinA paTTadhara tarIke kalpAyo che. jyAre jinadattasUri to potAnA AtmAne potAnA moDhe ja jinavallabhano paTTadhara kahevaDAve che. tevI ja rIte "abhayadevasUrine jinacaMdrasUrinA paTTadhara kahyAM che. te paNa ayukta che. kAraNa ke jinacaMdravaDe karIne to potAnI pATe prasannacaMdrane sthapAyo che. * abhayadevasUri nathI to temanA ziSya. * nathI to temane jinacaMdrasUrie bhaNAvela. * nathI to temanI AcArya padavI Apela; paraMtu jinacaMdranA gurubhAI jinezvarasUrie ja jema jinacaMdrane dIkSA ApI che tema abhayadevane dIkSA ApI che, bhaNAvela che ane AcAryapada Apela che. jema sudharmAsvAmI, zrIgautamasvAmInA paTTadhara nathI; paraMtu mahAvIradevanA ja che. tevI ja rIte A abhayadevasUri paNa jinezvarasUrinA ja paTTadharayukta che. nahi ke kharataranA lakhyA pramANe jinacaMdranA paTTadhara!! tevI ja rIte kharatara paTTAvalImAM udyotanasUrinA paTTadhara tarIke zrIvardhamAnasUri lakhyA che, te paNa ayukta che. kAraNa ke udyotanasUrie potAnA ziSya sarvadevasUrine potAnI pATe sthApyA che. vardhamAnasUri to caityavAsano tyAga karIne udyotanasUri pAse dIkSA grahaNa karIne visAMbhogikapaNe rahIne ja yoga anuSThApUrvaka sUtra vAMcanA grahaNa karI che. chatAM paNa udyotanasUrinI AjJAvaDe ja vihAra karatAM hatAM. ethI ja karIne zrIvardhamAnasUrinA saMtAnIyA evA abhayadevasUri vardhamAnasUri AdivaDe karIne
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 # 3ra1 temaja vardhamAnasUrinA saMtAnIyA nahi hovA chatAM paNa jinavallabhasUrie paNa potAnA karelA graMthonI prazasti AdimAM vardhamAnasUri sudhInI ja paTTaparaMparA lakhelI che. nahi ke tenI pahelAnA paNa AcAryanI maryAdA bAMdhIne paTTaparaMparA lakhelI nathI. Ama karavAmAM zuM kAraNa? ema jo pUchato ho to sAMbhaLa! tenA prAcIna AcAryo caityavAsI hatA. tethI tenuM nAma goThavavuM yogya nathI. ane udyotanasUri to visAMbhogikapaNAnA kAraNe paTaparaMparAmAM lakhavuM azakya hatuM ema jANavuM. ane sAMpratakAle je jinadattanA saMtAnIyAo lakhe che temAM caityavAsInuM saMtAnapaNuM laijA karanAra nathI. e pramANe mAnIne saMbaMdhamAtra karIne paTTadharatvanI kalpanA jANavI. tevI ja rIte jeonI paTTAvalImAM udyotanasUri paTTadharapaNe lakhelA che te badhAonI paTTAvalI sudharmA svAmIthI AraMbhIne sarakhI ja dekhAya che. jevI "maDAhaDa" gacchanI paTTAvalI, tevI ja rIte parNimayaka Adi kupAkSiko paNa je nIkaLelA che te badhAyamAM paNa udyotanasUrithI sudharmAsvAmI sudhInI paTTAvalImAM bheda nathI. ane kharataranI paTTAvalImAM to tenA anukaraNanI gaMdhano leza paNa nathI. eTaluM ja nahiM paraMtu-je je yugapradhAnatva Adi guNovaDe karIne vikhyAta hatA te badhAyane guru ziSyano saMbaMdha na hovA chatAM paNa anukrame, vyatikrame ane ananukrame AMdhaLAMnA yuddhanI jema samudAyarUpe bhegAM karIne (pATaparaMparAnI) saMkhyAvRtti pUrI karI dIdhI che. tame kaho cho te aMdhayuddhanyAya kevI rIte? ema pUchato ho to sAMbhaLa. badhAja samudAyo vaDe karIne je cAMdrakula varNavAyuM che te cAMdrakula, caMdrasUrithI utpanna thayuM che. ane e caMdrasUri vajasenasvAmInA ziSya che. ane bIjA udayanA pahelAM AcArya che. tethI ja te bannene AmAM lakhyA nathI. tevI ja rIte koTika ane te gaNanA nAmanA kAraNabhUta evA susthitasUri ane supratibaddhasUrinA paNa nAma lakhyA nathI. tevI ja rIte umAsvAti vAcakanI pATe zrI jinabhadragaNi kSamAzramaNa lakhyA che. te banneno gurUziSyano saMbaMdha na hovA chatAM paNa kAlano vyatyaya karavA mATe kaheluM che. e pramANe zrIvajasvAmInI pahelAnA AryasuhastisUri sudhInA paTTadharo lakhyA che te badhA kharataroe vikalpalAM goThavelA che; paNa te pAramArthika nathI. tevI ja rIte saMbhUtivijaya ane bhadrabAhusvAmIno. tathA zrI Arya mahAgiri ane Aryasuhasti svAmI. gurubhAIonuM pRthaka paTTadharapaNuM kahyuM che te paNa asaMgata che. tevI ja rIte zrIvavAmIthI AraMbhIne zrIudyotanasUri sudhInA je paTTadharo kahelAM che te badhA paTTadharapaNe vikalpIne lakhelAM che. vajaravAmathI udyotanasUri sudhInA pUjyo mahAnubhAvo hovA chatAM paNa paTTadharo nathI e pramANe jANavuM. vaLI bIjI vAta :- prabhAvaka caritranA anusAre zrInAgahasti Adi keTalAka mahAtmAo vidyAdhara zAkhA saMbaMdhInA che. te paNa potAnI kharatara paTTAvalImAM lakhI nAMkhyA che. ane bole che ke "huM caMdragacchIya chuM.' ityAdi : A kharataranI paTTAvalImAM ghaNuM kahevA jevuM che. tethI karIne A kharatara paTTAvalIno vicAra karatAM chatAM dahiM ane aDadanA bhojanamAM kALA (aDada). keTalAM vINavAM? pra. 5. 41
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3ra kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda e nyAyane prApta thayelA evA dUSaNo keTalA kahevA? mATe svayaM samajI levA. tethI karIne udyotanasUrine Azraye rahevAvALAone bahusaMmata evI amArI paTTAvalI ja yukta che. te paTTAvalI jaNAvIe chIe. te A pramANe- tapagacchapaTTAvalI 1 zrI mahAvIrasvAmInI pATe 26 temanI pATe narasiMhasUri thayA. 2 zrI sudharmAsvAmIjI thayA. 27 temanI pATe zrIvikramasUri thayA. 3 temanI pATe jaMbusvAmI thayA. 28 temanI pATe mAnadevasUri thayA. 4 temanI pATe prabhavasvAmI thayA. 29 temanI pATe vibudhasUri thayA. temanI pATe zayyabhavasvAmI thayA. 30 temanI pATe jayAnaMdasUri thayA. temanI pATe yazobhadrasUri thayA. 31 temanI pATe zrIraviprabhasUri thayA. temanI pATe saMbhUtivijaya ane zrIbhadra- 3ra temanI pATe yazodevasUri thayA. bAhusvAmI thayA. 33 temanI pATe pradyumnasUri thayA. 8 temanI pATe zrIsthUlabhadraravAmI thayA.. 34 temanI pATe zrImAnadevasUri thayA. 9 temanI pATe AryamahAgiri ane Arya- 35 temanI pATe vimalacaMdrasUri thayA. suhastisUri thayA. 36 temanI pATe udyotanasUri thayA. 10. temanI pATe susthita ane supratibaddha thayA. 37 temanI pATe sarvadevasUri thayA. 11 temanI pATe IndradattasUri thayA. 38 temanI pATe zrIdevasUri thayA. 12 temanI pATe zrIdinnasUri thayA. 39 temanI pATe zrIsarvadevasUri thayA. 13 temanI pATe zrIsiMhagiri thayA. 40 temanI pATe zrIyazobhadrasUri ane nemicaMdra14 temanI pATe zrIvajasvAmI thayA. sUri thayA. 15 temanI pATe zrIvajasenasUri thayA. 41 temanI pATe municaMdrasUri thayA. 16 temanI pATe zrIcaMdrasUri thayA. 42 temanI pATe ajitadevasUri thayA. 17 temanI pATe zrIsAmaMtabhadrasUri thayA. 43 temanI pATe vijayasiMhasUri thayA. 18 temanI pATe zrIvRddhadevasUri thayA. 44 temanI pATe somaprabhasUri ane zrImaNi19 temanI pATe zrI pradyotanasUri thayA. ratnasUrijI thayA. 20 temanI pATe zrImAnadevasUri thayA. 45 temanI pATe zrIjagatyaMdrasUri thayA. 21 temanI pATe mAnatuMgasUri thayA. 46 temanI pATe devendrasUri thayA. 22 temanI pATe zrIvIrasUri thayA. 47 temanI pATe dharmaghoSasUri thayA. 23 temanI pATe zrIjayadevasUri thayA. 48 temanI pATe somaprabhasUri thayA. 24 temanI pATe devANaMdasUri thayA. 49 temanI pATe somatilakasUri thayA. 25 temanI pATe zrIvikramasUri thayA. 50 temanI pATe devasuMdarasUri thayA.
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 323 51 temanI pATe zrIjJAnasAgarasUri thayA. 56 temanI pATe lakSmIsAgarasUri thayA. para temanI pATe zrIkulamaMDanasUri thayA. pa7 temanI pATe sumatisAdhusUri thayA. pa3 temanI pATe somasuMdarasUri thayA. pa8 temanI pATe hemavimalasUri thayA. 54 temanI pATe munisuMdarasUri thayA. 59 temanI pATe ANaMdavimalasUri thayA. 55 temanI pATe ratnazekharasUri thayA. 60 temanI pATe vijayadAnasUri thayA. temanI pATe 61 zrIhIravijayasUri vidyamAna varte che. e pramANe tapAgaNa saMbaMdhInI paTTAvalI udyotanasUrine AzrIne sarva gaNavAlAonI paTTAvalI samAna che ane udyotanasUrinI pATe zrI sarvadavasUri thayA. ane te bRhadgacchanA heturUpa che e paNa bahusaMmata che. kharatarovaDe to potAnI jAtinA udbhavelA svara vaDe karIne sAMbhaLanArAone kAnamAM kaDavuM lAge tevuM bolela che. (bhUkaeNla) che ema jANavuM. | gAthArtha-59 | have jinadattanA manamAM je tApta raheluM che te jaNAve che. pAyaM jiNadattamae, AyAro esa aNNahA lihnnN| taMpia katthavi UNaM, ahiaM vA ahava vivriiaN||60|| jinadattanA matane viSe bahulatAe karIne evo AcAra che ke anyathA ja lakhavuM ane lakhavAmAM paNa pUrvApara saMbaMdha vagaranuM ane ghaTatuM ke aghaTatAnA vicArazUnya evA khataro che ema jANI levuM. ane te lakhANa paNa kaMIka uNuM, kaMIka adhika ane kaMIka viparIta ema traNa prakAranuM hoya che. ane A traNe prakAra utsutrapaNAnA udghATana-prasaMge ame kahIzuM. // gAthArtha 60 || have kharataranA traNa nAmanI utpattinI siddhimAM kharatara zaMkA kare che ke - naNu jiNavallahasUrI, pasaMsio tumha pubsuuriihiN| teNaM tadosavayaM, aliaM na viatti vattavvaM // 61 // vAdI prazna kare che ke kharatara jinavallabhasUri to tamArA pUrvasUrio vaDe karIne prazaMsAyelA che ane te kAraNe karIne te jinavallabhasUrine viSe doSo udbhavavAvALuM evuM vacana bolavuM te pApa hetu che. mATe nahiM ja bolavuM joIe. | gAthArtha-61 | A pramANenI pArakAnI (kharataranI) zaMkAvALuM vacana asatya che. temAM hetu jaNAve che. jiNavallaho . a. sUrI, pasaMsio jo a puvvsuuriihiN| so kharayaraaMgikayA bhinno, niyameNa vinnnneo||62||
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3ra4 / kukSakauzikasahasariNAnuvAda - prasiddha evA malayagirisUri AdivaDe karIne karmagraMthanI vRttimAM je jinavallabhasUri prazaMsAyela che. te jinadattasUrinA matanI utpatti pahelAnA kALamAM vakhaNAyela che. ane te kharataronA jina vallabhasUrithI bhinna ja jANavA. | gAthArtha 62 | have bhinna hovAnA viSe je hetu prayojAyelA che temAM yuktine jaNAve che. tassa rAmadevo sIso, chAsIi cuNNikAro a| jJAna saMthavo, paMva niNaM vIrastAddarA je kAraNathI kharataroe svIkArelA jinavallabhasUrithI bhinna evA A jinavallabhasUri paDazIti' cUrNikAra ke je jinavallabhasUrie karelA SaDazItikarmagraMthanI cUrNinA kartA jinavallabhasUrinA ja rAmadeva nAmano ziSya hato. je vAta SaDazIticUrNimAM kahela che. AvA prakArano ziSya, kharataroe svIkArelA caityavAsInA ziSya je jinavallabha che teno to ziSya koIpaNa nahoto. e pramANe kharatareja teno bIjo ziSya gaNyo che. bIjo koI nahi. temaja emaNe mAnya karelA jinavallabhe koIne paNa dIkSA ApI nathI. temaja tene AvIne koI ziSya malyo nathI. vaLI bIjI vAta -evA prakAranA bahuzruta evA ziSya vidyamAna hoya chate koInAvaDe paNa nahiM jaNAyelo ane visaMbhogika evo somacaMdra nAmano dravyaliMgI ane je somacaMdra jinadattanA nAme AcArya thaIne jinavallabhasUrino paTTadhara kevI rIte thaI gayo? e vAta AMkha mIMcIne barobara vicAra karo. tevI ja rIte kalyANaka stavananI aMdara sammaM namiUNa jiNe, cauvIsaM tesi ceva ptte| kuSTha purU- na-2 vivasvA-rU -4 nivA-vattAne-pho. * jinavallabhasUrinA ziSya rAmadeve "samyaga prakAre covIza jinezvarone namaskAra karIne pratyeka tIrthakaronA avana, janma, dIkSA, jJAna ane nirvANa kalyANakane kahIza. kArataka vada pAMcamane divase' ityAdi kalyANaka stavananI aMdara mahAvIradevanA pAMca ja kalyANako kahyAM che. ane kharatarone saMmata evA jinavallabhanuM to khabhA uchALavApUrvaka cha kalyANakanuM sthApanapaNuM sarvajanavidita ane gaNadharasArdhazatakamAM savitsara jaNAveluM che. ane kharatarone te abhimata che. ane e pramANe sarvajanapratIta yuktio vaDe karIne pUrvAcAryoe stavela A jinavallabha jUdo jANavo. | gAthArtha-63 / have te jinavallabha kevA prakArano che te jaNAve che. so abhayadevasIso, saMbhoI ahava sammao sme| teNaM takkayapagaraNa-pamuhaMpi pamANapayapattaM // 64 //
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 325 te jinavallabha abhayadevasUrino ziSya, saMbhogi ke svahasta dIkSita nathI. upasaMpanna paNa nathI athavA upasaMpadA prApta hovA chatAM paNa sAMbhogika hovAthI tIrtha saMmata che. nahiM ke kharatare aMgIkAra karelA ane utsUprarupaNArasIka evA jinavallabhanI jema : jethI karIne A pramANe che te kAraNavaDe karIne te jinavallabhakRta prakaraNa Adi pramANapadane pAmela che. arthAt tIrthe prAmANIka tarIke svIkArela che. jinavallabhasUrinA karelA prakaraNo, 'kharatare mAnya karelA jinavallabhasUrinA banAvelA che. ema kharatarovaDe karIne kahevAya che. ane bIjAomAM paNa tevI pratIti che tenuM kema?' ema jo kahe to ho to tAruM kahevuM barAbara che 'khoTuM bolavuM ne khoTuM lakhavuM ane temAM zaMkArahitapaNuM kharataronuM svabhAvasiddha che.' e pahelAM ja ame kaheluM che. ane "niLamasUri' e gAthAmAM ame jaNAvIzuM. kharatono tevA prakArano svabhAva jemanAvaDe karIne samyag prakAre jaNAyo nathI tevA AtmAone kharataranA anuvAdavaDe karIne jinavallabhasUri kharataranA che.' evI pratIti thAya. ane durnivArya che. ane ethI karIne kharataranA mukhethI nikaLelA vAkyone sAMbhaLIne tenA anuvAdarUpe ghaNAM vAkyo pravacanamAM pravRtta thaI gayA (paNa) che. jevI rIte navAMgI vRttikAra zrIabhayadevasUri, kharatara che.' ityAdi vAkyo : evI rIte pravRtta thaI gayA che ke sAMpratakAle paNa vicAraNA karavAmAM asamartha evA AtmAonA magajamAMthI khasatAM nathI; paraMtu A pramANe vicAravuM joIe ke--jeo karNajApanI paraMparAvaDe karIne AcAryo banIne tenA paTTadhara tarIke potAnA AtmAne jaNAvatAM birudAvatAM lajjA pAmatAM nathI. teonA nAmasAmyamAtrathI 'zrIjinezvarasUrinA ziSyapaNe karIne zrIabhayadevasUrinA gurubhAI jinavallabha' e pramANe kaMIka lakheluM ane keTalAka teonA sAMpratakAle paNa bole che. 'anya evAM jinavallabhakRta prakaraNo 'pote mAnya karelA jinavallabhakRta che.' e pramANe bolatAM keTalI lajjA AvavI joIe? e buddhimAnoe poteja vicAravuM joIe. ane kharatarano kahelo je anuvAda che te sAMbhaLavo na ja joIe. Ama kahevA chatAM paNa jemane A vAtamAM samyag vizvAsa na besato hoya teNe pahelAM jaNAvelI kharataranI paTTAvalI ja ane tyArabAda kahelA yuktiprakAra vaDe karIne vicAra karavo joie. ane e vicAraNA karavAmAM tenA matanuM svarUpa, buddhizALIone hAthamAM rahelAM AmaLAMnI jema spaSTa dekhAI Avaze. / / gAthArtha--64 / / have kharatane abhimata evA jinavallabhanuM svarUpa kahe che. kharayaramayassa sIso, nAsI AsI va so a gurubaMdhU / jiNaseharanAmeNaM, na sammao vaMcio ahavA ddA kharatone saMmata arthAt kharatarovaDe aMgIkAra karAyelA je jinavallabha che tene koIpaNa ziSya - hato nahi. ane tenI vaiyAvacca mATe jinezvarasUrivaDe ziSyarUpe niyojita thayelo evo jinazekhara paNa jinavallabhasUrie sthApelA vidhisaMghane saMmata na hato. arthAt aniSTa hato. athavA to
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ 326 -> kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda jinazekhara ThagAyo hato. eTale ke jo tuM mane guru tarIke svIkArato ho to gurunI jema huM tAruM pAlana karIza.' evI koI paNa vidhi dvArAe karIne te bApaDo somacaMdra vaDe ThagAyo hoya ema ame saMbhAvanA karIe chIe. / / gAthArtha-65 // have A vAtanA samarthanamAM kAraNa kahe che. aNNaha tappaTTadharo, jiNadatto kahaNu saMbhogI gurubaMdhU joggo'joggo va taMmi saMtaMmi ? | saMbhavai // 66 // jo Ama na hoya to jinazekhara vidyamAna hoye chate jinavallabhano paTTadhara jinadatta kevIrIte thaI jAya? kAraNa ke te jinazekhara yogya hoya ke ayogya hoya? paraMtu gurubhAI to kharo ja. temaja sAMbhogika vyavahAravALo to kharo? ane e kAraNe te ja paTTadhara saMbhave; nahiM ke visAMbhogika evo jinadatta. / / gAthArtha-66 || have kharatarane je saMmata che te jinavallabhanA saMtAnono nirNaya jaNAve che. kharayaramayajiNavallaha-saMtANaM jai havija tA nUNaM / ruddolio a jamhA, jAo jiNaseharo mUlaM // 67 // kharatara saMmata evA jinavallabhanA apatyonI pravRtti (paraMparA)hoya to nizce karIne rudrapallIya ja che, nahiM ke auTrika. kAraNa ke rudrapallIyagacchano mULa jinazekhara kahevAya. ane te jinazekhara, jinavallabhano sAMbhogika gurubhAI che ane ethI karIne jinavallabhanA anuyAyIonI paTTAvalI A pramANe :-- cAMdrakulamAM zrIvardhamAnasUri tenI pATe jinezvarasUri tenI pATe abhayadevasUri tenI pATe jinavallabhasUri tenI pATe jinazekharasUri tenI pATe padmacaMdrasUri tenI pATe vijayacaMdrasUri tenI pATe abhayadevasUri ityAdi vaLI bIjI vAta saMvata-1422varSe saMghatilakasUrijInI banAvela 'darzana saptatikAvRtti'nI prazastimAM jinazekharasUrine mahAnubhAva tarIke jaNAvela che. kaheluM che keH--RiSyo ninazevaro rALadharo banne'tivijJApraLIrityAvi=eTale ke temanA ziSya jinazekhara AcArya thayA, je atizaya jANakArone viSe agraNI hatAM.' jyAre kharataravaDe svIkRta jinazekhara, to 'khasakhUMjalIvALA UMTa'nI jema bahAra kADhI mUkavAne yogya che, durAtmA che ityAdirUpe varNavela che. ane tyAM kharatare ja A pramANe varNaveluM che. tethI karIne biLavannaraso putra pujovi biLavannahoceva eTale ke jinavallabhanI sarakhoja pharI pAcho jinavallabha thayo. evA prakAranA varNanavaDe karIne saMtoSa pAmavA
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 3ra7 jevuM nathI. ayathArtha varNananuM akiMcitkarapaNuM hovAthI. A vAta ame AgaLa paNa jaNAvelI che. e pramANe jinavallabhanI pATe jinazekhara vidyamAna hovA chatAM paNa jinadatta Adi bIjAnuM paTTadharapaNuM kalpavuM te jinavallabha mATe kalaMka samAna ja che. jo ke A paTTaparaMparA paNa vardhamAnAcAryathI ja lakhelI che. nahi ke udyotanasUrithI!! ane ethI prasaMgAgatarUpe jinadattanA apatyonuM khoTuM lakhavuM paNa jaNAvI dIdhuM. vaLI bIjI vAta e che ke rudrapallIya saMpradAye paNa potAnA gacchanI utpatti caMdrakulathI jaNAvI che nahi ke kharataragacchathI! kharataronA kahevA pramANe jo jinezvarasUrithI kharatara biruda thayuM hota to rudrapallIoe potAnI utpatti kharataragacchathI jaNAvI hota. e paNa samajI levuM joIe. e gAthArtha-67 | have jo kharatara matamAM kahelI vAto prAyaH asatya ja hoya to teonA kharataronA banAvelA prakaraNo AdimAM badhAyanI ekavAkyatA kevI rIte thAya? tevI pArakAnI zaMkAne dUra karavA mATe jaNAve che. jiNavaisUrI kharayaramayamerAkaraNasuttahArasamo / jaha jiNasamae merAkAro vayaro a suttesu // 6 // kharatara matanI maryAdA karavAmAM sUtradhAra tarIke jinapatisUri hatAM. A vAta upara darzata Ape che ke-jema jainazAsanane viSe sUtrapAThanI racanA karavAmAM maryAdA bAMdhanArA apazcima zratadharachellAM zratadhara vajasvAmI hatA tema : A vAtano bhAva e che ke pote vikalpelA matane paNa ghaNo kAla gayA bAda prAcIna AcAryonI vAta sAthe saMgata karI devuM zakya che. je vAta jenI sAthe saMgata thaI zake che te vAto tenI sAthe saMgata karIne lakhela che. ane tyAra pachI gaNadhara sArdhazatakavRtti AdirUpe pravartAvela che. tenI kalpanA A pramANe jANavI. "jo ema sudharmAsvAmInI avicchinna pATaparaMparAmAM AvelA nahi gaNAIe to bIjAo dvArA parAbhavita thaIzuM' ema vicArIne zrI sudharmAsvAmIthI paTTAvalI kalpI. ane te paTTAvalI, guru ziSya Adino saMbaMdha hoya chate ja gaNAya. nahi to na gaNAya. ema kahIne najIka najIkanA AcAryo viSe saMbaMdha kalpavo paDe. te kAraNe karIne jinavallabhano kaMIka saMbaMdha zrIabhayadevasUri sAthe joDI dIdho. temAM paNa sUri padavI bAda abhayadevasUrinuM paTTadharapaNuM asaMbhavita hovAthI karNajApanI paraMparA UbhI karIne AcArya pada UbhuM karyuM. biruda paNa sahetuka hoya mATe hetu Ubho karI nAMkhyo. ane ethI karIne te hetumAM-"durlabharAjAnI sabhAmAM jinezvarasUrine caityavAsIonI sAthe vivAda thatAM temAM jaya maLavAthI lokoe ane rAjAe kharatara biruda ApyuM. tethI karIne amArI vaMza paraMparAmAM navAMgI vRttikAra zrIabhayadevasUri thayA che." e pramANenI khoTI rIte potAnA utkarSane gAtA chatAM paNa tIrthavaDe karIne tenI upekSA karAI hoya chate "ame tIrtha sarakhA chIe" e pramANenI khyAti bhoLA loko pAsethI paNa meLavI.
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ 328 4 - kapakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda ane bIjA ja (tapagacchanA) jinavallabhanA karelA piMDavizuddhi Adi prakaraNone paNa 'amAre saMmata evA jinavallabhanA karelA che." evA vacano vaDe karIne khoTI rIte jinavallabhane paNa khyAti pada para caDhAvI dIdhela che. e to rahevA do. bIjI vAta bhadrabAhusvAmIe kareluM "vaphA samaLe bhava" e stotrane chelle navIna gAthA dAkhala karIne paNa te stotra, "amArA abhayadevasUri mahArAjanuM banAveluM che e pramANe jAhera DhaMDhero pITI dIdho! ityAdi badhuM ja paNa "je AtmA jenI vaDe karIne bodha pAme tevAthI tene bodha pamADavo." evI prakAranA vAkayanuM zaraNuM svIkArIne jinapatisUrie brahmAMDakalpa sarakhA potAnA matane vikalpIne tenA anusAre potAnI maryAdA bAMdhI. ane kharataravALAne badhAyane te saMmata thaI ane prakaraNo to prAyaH karIne tyAra pachI banelA che. ane pUrve je banelA che, te to nahi saMmata evA vicArone kADhI nAMkhavA pUrvaka ane svasaMmata vicArone dAkhala karavApUrvaka banelA che ane ethI ja karIne graMthone viSe paNa prAyaH karIne ekavAkayatA ja dekhAya che. nahi ke sarvathA! jethI karIne pauSadhavidhi prakaraNanI aMdara sAmAyikano uccAra karatI vakhate traNa navakAra gaNavApUrvaka traNa vAra karemi bhaMte uccarAvavuM. evI vAta nahi hovA chatAM paNa tenA uddhArarUpe varNanamAM lakhI nAMkhyuM che ityAdi aneka asaMgatapaNuM vikalpeluM che. AvA prakAranI maryAdA karavAmAM eka dezathI daSTAMta Ape che. jevI rIte zrI mahAvIra prabhunA zAsanamAM sUtrapAThomAM daza pUrvadhara evA zrI vajavAmIe maryAdA bAMdhI temAM medhakumAra-jamAli AdinA nAmo, pUrvanA nAmonuM parAvartana karIne lakhela che. dareka avasarpiNI kAlamAM ja chellA zrutadhara je hoya te sUtrapAThanI maryAdA kare. ane abhinava evuM dazavaikAlika sUtra banAve! anAdikAlanI sthiti che. ane tethI karIne chellAM kRtadhara vajasvAmIjIe sUtrapAThanI je maryAdA karI che te sarvene saMmata che. e pramANeno vRddha saMpradAya che. | gAthArtha-68 || have jinapatisUrie karelI maryAdA konI jema kone saMmata che? jaha vayarasAmisu kayA, merA sumayApi sAsaNe cev| ___ taha tammayakayamerA, tammayavAsINa nnesiN||66|| jevI rIte zrI vajasvAmI bhagavaMte jinezvara bhagavaMtanA zAsananI zobhanA-suMdara evI maryAdA karI te atizaye karIne jaina zAsanamAM sarvene saMmata ja che. bIje ThekANe nahi. jevI rIte kharatara matanI maryAdA, kharataravAsIone ja saMmata che. bAkI bIjA pravacananA jANakAra ane zuddha zraddhAvALA AtmAone (saMmata) nathI. II gAthArtha-69 I have kharatara matanI maryAdA svIkAravAmAM je thAya che te jaNAve che. tIe pamANakaraNe, apamANaM sAsaNaM smggNpi| kAyavvaM vivarIyA, jeNaM doNhaMpi. do.. pNthaa||70||
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 kharataranA matanI maryAdAne pramANa karavAmAM samagra jinazAsane paNa apramANa karavAnI Apatti Ave che. kAraNa ke kharatara maryAdA ane jaina pravacananI maryAdA A banne viparIta mArgo che. pUrva dizA tarapha jato mANasa pazcima dizA tarapha jatA mANasane maLe tevuM koI divasa banatuM nathI ane banne bhinna dizAmAM janArA mANaso icchita eka nagaramAM AvIne maLe evuM paNa banatuM nathI. bannenuM viparItapaNuM e che ke : jainadarzana, strIonI jinapUjA mAne che. tyAre A (kharatara) teno virodha kare che. ityAdi AgaLa kahevAtI jaNAvAtI vAto jANI levI gAthArtha-70 || have vagacchIya koI zaMkA kare che. nanu vaddhamANasUrI jaha taha jiNavallaho'vi sNjaao| sesaM jiNavaisuttaNamia ce aisuMdaraM vayaNaM // 71 // kharekhara jema vardhamAnasUrie caityavAsano tyAga karIne udyotanasUrinI upasaMpadA meLavIne | visAMbhogika rIte rahIne je temanI AjJAe vicaratA hatAM. tevI ja rIte jinavallabhasUri paNa caityavAsano tyAga karIne abhayadevasUri mahArAjanI ja upasaMpadA meLavIne visAMbhogika rIte abhayadevasUri ma.nI AjJA vaDe karIne ja caityavAsInA jana samudAyane pratibodha karatA vicAratA hatA. bAkInuM cha kalyANaka prarUpaNAdinuM jinapati kRta (kaubhAMDa) jinadattasUri vaDe ja prakAzAyuM chatuM jinavallabhanA mAthe caDhAvI dIdhuM che. paraMtu jinavallabhasUrie tIrthane pratikUla evuM kAMI paNa prakhyuM nathI'' ema jo tuM kaheto hoya to A tAruM vacana ati suMdara che. ane jo e pramANe hoya to amone paNa atyaMta ISTa ja che // gAthArtha-71 | ' have pUrvapakSavALAe je vAta kahI che te te pramANe ja hoya to amAre te paNa saMmata che. e vAta para dRSTAMta jaNAve che. jaha usamAijiNiMdA, vigappiA ssmyaannuvaaenn| sabbehiM kuvakkhehiM a, taha eso evamavi juttaM // 72 // jema sarve kupAkSiko vaDe karIne paNa pote potAnA matanA anuvAda vaDe karIne RSabha Adi * tIrthakaro kalpelA che. tevI ja rIte A jinavallabha paNa kalpAyo che! A vAtano bhAvArtha e che ke--jevI rIte sarve kupAlikoe paNa "amArA vaDe jema pUnamanI pakikha-AdirUpa mArga prarUpAya che. tevI rIte tIrthakaroe paNa kahela che." Ama potAnA vacananA anuvAdarUpe tIrthakarone kalpelAM che. tevI ja rIte jinavallabha paNa kharataroe mAnya karelI zraddhAnA AropaNa vaDe karIne vikalpelo che; paraMtu jinavallabha tevo nathI, paraMtu jevI rIte sUtrarUpI kasoTI dvArAe karIne pUrvAcAryoe parIkSita karelo che tevI ja rIte zraddhA karavA lAyaka che. pra. 5. 42
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330 4 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda jo ema na hoya to paMca hatyuttare holya evA prakAranuM siddhAMtanuM vacana udbhavAvIne chaThuM kalyANakane sthApavA mATenuM ja tenuM vacana hota. ane siddhAMtanI gaMdhano paNa abhAva ja hota. e vAta ame AgaLa jaNAvIzuM. have komalamativALo koI zaMkA kare che ke NaNu evaM bahu khAyaM, jAyaM kaha savvahA alIamiNaM ? / . jahe paravayaNakhittA, visaMpi piiaNt'nnaabhogaa||73|| vAdI prazna kare che ke sarvathA alIka ja evo A mata dazyamAna svarUpe karIne bahu khyAtivALo kema thayo? jevI rIte tapAgaccha saMbaMdhInA sAdhuo che tevI rItanA A che. AvA prakAranI mugdhalokone viSe khyAtivALA kema thayA? A pramANenI zaMkAno uttara ApatAM jaNAve che ke jevI rIte pArakAnA vacano vaDe karIne udIraNA pAmelA anAbhogathI eTaleke tevA prakAranI samya jANakArInA abhAvathI jhera paNa pIe che. tema A paNa kumate, zeSa kumatonI apekSAe sAdhu pratiSThA-caudaze pakinapratikramaNa-upadhAnavahana Adi ghaNAM dharmo vaDe karIne tapagacchanI sAthe sAmyapaNuM dekhAtuM hovAthI keTalAka pravacananA paramArthanA ajANa AtmAonI anAbhogathI tevA prakAranI pravRtinA viSayabhUta thaI gayo che. || gAthArtha-73 // have samyagRSTione paNa anAbhoga thAya che e batAve che. sammadiTThINaMpi a, aNabhogo jiNavarehiM niddivo| so aiyAro niNNayavayaNaM jA taaNu vivriiaN||74|| samyagRSTione paNa anAbhoga saMbhave che ema jinezvaroe jaNAvyuM che. __sammadiTThI jIvo, uvaiTuM pavayaNaM tu sddhi| saha masamAd, DAmo guniyo vALA evuM utarAdhyayananI niryuktinI 163-gAthAmAM jaNAveluM che. ke jinezvarabhagavaMte upadezeluM pravacana, samaSTi sadahe che ane anAbhogathI ke gurU parataMtratAthI asadbhAvane paNa sahe che. temAM anAbhoga je che te anAbhoga, vAdano nirNaya na thAya tyAM sudhI samyagRSTione aticAra rUpe che. eTale ke paraspara vAdavivAda thato hoya temAM jyAM sudhI vastuno nirNaya na thAya tyAM sudhI (zraddhAnuM DAmADoLapaNuM hovAthI) aticAra che. ane tyAra pachI vastuno nirNaya thayA pachI viparIta evuM samyakatva kahevAya, eTale niraticAra samyakatva kahevAya ane jo na sadehe to abhinivezarUpa mithyAtva thAya. kAraNa ke nirNaya thayA chatAM paNa potAnA kadAgrahane nahi choDavAno saMbhava hovAthI ane te AbhinivezI mithyAtvI kahevAya. | gAthArtha-74 vivAdanA abhAvavALA nirNayamAM kAraNa jaNAve che.
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 bahukAla dUradesaMtariANaM niNNayaMpi ko kuNai ? | uSparNami vivAe, niNNayavayaNaM jaha iANi // 75 // bahukAla ane dUradezAntarita evAonA eTale ke je kumata utpanna thayo che teno kAla paNa ghaNo gayo hoya athavA to te kumatavAdI tIrthathI vipakSIbhUta banIne pote dezatyAga karIne dUra deza cAlyo gayo hoya teno nirNaya paNa koNa kare? arthAt koI na kare. e pramANe vAdavivAda utpanna thaye chate yathAvasthita svarUpanI vicAraNA karatAM kharataramata asAra-nissArarUpe ja pragaTa thayo che. kAraNa ke asatya vastuno tevo svabhAva che ke te asatyarUpe jAhera thAya ja. S 331 kaheluM che ke gadheDAnA lIMDA jevuM bahArathI suMdara AkAravAluM, aMdarathI nissAra-sAra vagaranuM evI rItanuM asatyavacana jema jema vicArAya tema tema e naSTa thatuM jAya che. / / gAthArtha-75 || anAbhogane pragaTa karatAM chatA jaNAve che. kahamaNNaha bArasasayacauvarise kharayarANamuppattiM / bhAsaMtAvi navagIvittIkaro kharayarotti vayaM // 76 // jo anAbhoga na thato hoya to '1204-mAM kharataranI utpatti thai che' te pramANe bolavA chatAM '"navAMgIvRttikAra kharatara che' e pramANenuM vacana kema bole che? eTale A kahevAtI vAtano bhAva e che ke kharatara matanI utpatti-1204thI che. ane abhayadevasUrie sthAnAMgasUtranI vRtti 1120mAM karI. kahyuM che ke 'zrI vikramAditya rAjAnA kAlathI vikrama saMvata 1120 varSa gayA bAda alpa buddhizALIne paNa gamya evI sthAnAMga sUtranI TIkA banAvI.' e pramANe sthAnAMga sUtranI vRttinI prazastimAM lakhela che. A banne vAtano paraspara vicAra karyo hota to navAMgIvRttikArane kharataranuM kalaMka koNa Ape? ane ethI karIne prAyaH kupAkSikonA anuvAdathI asat evI ja pravRtti thAya che. vaLI je ema kahe che ke 1204mAM rudrapallIya kharataranI utpatti thai che ema kahe che te paNa barAbara nathI. kAraNa ke rudrapallIya saMjJA jinazekharathI ja utpanna thaI nathI. paraMtu jinazekharanA cothA paTTadhara abhayadevasUrithI thaI che. rudrapallIo vaDe kahevAyuM che ke : paTTe tadIye'bhayadevasUrirAsId dvitIyo'pi guNAdvitIyaH / jAto yato'yaM jayatIha rudrapallIyagacchaH sutarAmatucchaH // 1 // temanI pATe zreSTha evA bIjA abhayadevasUri thayA. ke je guNe karIne advitIya hatAM. ane jenAthI atuccha evo rudrapallIya gaccha utpanna thayo che. te jayavaMto varte che. e pramANe vRttinI prazastimAM lakheluM che. / / gAthArtha-76 / / have prAyeH karIne pravacana upara jemaNe upayoga dIdho nathI evo ghaNo jana samudAya, kharataranA
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33ra che kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda vacanono anuvAdaka dekhAya che. ethI karIne te anuvAdane dUra karavA mATe keTalIka yuktio sUtrathI ja batAvavA gAthA kahe che. jaM puNa katthavi putthayalihiaM dIsai a kharayare gcche| siriabhayadevasUrI tappaTTe vallaho lihio||77|| vaLI je koIpaNa ThekANe judA judA pAnAone viSe athavA to navIna thayelA prakaraNo Adine viSe lakheluM dekhAya che ke kharatara gacchamAM abhayadevasUri thayA. ane tenI pATe jinavallabha thayA ityAdi | gAthArtha-77 || - have te lakhelAne ja samarthana karatAM jaNAve che. taM kharayaravayaNANaM, aNuvAo bhddyaann'nnaabhogaa| jaha kallANagachaTuM, katthavi kappassa vkkhaanne||7|| te kharataranA vacanono anuvAda eTale ke kharataronuM je bolavuM che tenA anuvAdarUpe, nahi ke tAttvikarUpe! kAraNa ke anApta evA mANasonuM je vacana hoya ane teno je anuvAda karavo e atAttvika kahevAya. anuvAda konAvaDe karIne karAyo? ke jaina pravacanane viSe upayoga nahi rahe chate akuTila evA AtmAo vaDe "A paNa sAcuM bolanArA haze?' e pramANeno sarala mationo Azaya hoya che. ane tevA saralamativALA prAyaH badhAne sarala ja jue che kaheluM che ke : sarAtiH saratamatiH saratAtmA saratnazInasampannaH | sarvaM pazyati saralaM, saralaH saralena bhAvena // 1 // saralagati-saralamati-saralazIla saMpanna evo sarala AtmA, saralabhAve karIne badhuM ja sarala jue che." e pramANenuM vacana hovAthI. asatyavacananA anuvAdamAM daSTAMta jaNAve che. jevI rIte kalpaparyuSaNA=kalpavyAkhyAnamAM koIka ThekANe cha kalyANakano ullekha thayelo che. te kharatare karelA "saMdeha viSaupadhI graMthamAM karelI vAtano ja anuvAda che ane e anuvAda, paMcAzaka Adi graMthomAM anupayogathI thaI gayo che | gAthArtha-78 | have AvA prakArano anuvAda kevI rIte thaI jAya? evI rItanI pArakAnI zaMkAne dUra karavA mATe dRSTAMta svarUpa jaNAve che. paDhamaMgadIviAe ujjoaNasUri kharayare gacche / lihiaM daTuM saralo ko Na bhAsijja aNubhAsaM? // 76 // pahelA aMganI dIpikAmAM eTale ke kharataroe karela AcArAMga sUtranI dIpikAnI prazastimAM "kalyANanA bhAjana samAna evo kharatara ga7 che. tene viSe guNothI yukata ane niSpApa gurUo
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 333 zrImAna udyotanasUri, zrI vardhamAnasUri, zrI jinezvarasUri, zrI jinacaMdrasUri, navAMgavRttikAra zrI abhayadevasUri ityAdi thayA.'' A prazasti viSe kharatara gacchamAM udyotanasUrine batAvyA che. evI ja rIte jesalameranA prAsAdamAM zilAmAM kotarAvIne lakhAvI dIdhuM che! AvuM lakheluM joIne kayo sarala evo manuSya te bhASAno anuvAda na bole? arthAt sarala mANaso to bole ja. Ano bhAva e che ke jevI rIte AcArAMga dIpikA AdimAM udyotanasUri Adione kharatara gacchamAM lakhI nAkhyA che. ane tevA prakAranuM lakheluM kharatara vacananI jema amArA koIka vaDe teno anuvAda karAto hoya to te akiMcitkara ja jANavo. vaLI koIka ThekANe-- "bArasavAsasaesuM vikkamakAlA jalahi ahiesuM / jiNavallahakohAo, kuccayaragaNAu kharayarayA // 1 // vikrama saMvata 1204mAM jinavallabhanA krodhathI kUrcata2 gacchamAMthI kharataro thayA.'' e pramANe vRddha saMpradAyathI AvI rahelI gAthA, paTTAvalI AdimAM lakhelI dekhAya che. te to yukata ja jaNAya che. kAraNa ke 'A gAthAnA pUrvArdhamAM kharatara matanI utpatti 1204mAM jaNAvelI che ane gAthAnA uttarArdha vaDe karIne binavatttamaoSAt e vacana dvArAe karIne mUla utsUtrano prarUpaka jinavallabha dekhADAyo che. krodha zabda vaDe karIne potAnA gurU sAthe thayelA kalahane sUcavyo che. tethI potAnA caityavAsI gurU jinezvarasUrinI sAthe kalaha karIne kUryapUrIya zabdavaDe karIne gacchamAMthI nIkaLyAnuM jaNAvyuM che, nahi ke cAMdrakula AdimAMthI!! ane krodhAviSTa hovAne kAraNe ja abhayadevasUrijIe paNa potAnI nizrAmAM karela nathI. Ama ubhayabhraSTa thayo chatAM cittoDa jaIne navo mata sthApyo.'' e abhiprAya jANavo. jo Ama na hoya to pUrvAparanI asaMgati ja thAya. kAraNa ke 1204no je kharataronI utpattino kAla kahela che. te 1204nA saMvatsaramAM jinavallabhasUrinA kAle asaMbhavita hovAthI asaMgati thAya che e vicArI levuM . vaLI koIka ThekANe je 'bALAo. nANAthI vaDagaccha thayo, ko2eTagaNathI citravAlagaNa thayo navAMgI vRttikAra thayA. ane rAjaguru atulya puNyathI thayA.' e gAthA lakhelI dekhAya che. temAM 'sUryapUrathI navAMgI vRttikAra e pramANe je kahyuM che te kharataronA anuvAdathI sarala buddhivALAoe lakhI nAMkhyuM che; paraMtu te tAttvika nathI. ane A vAta kharatone paNa saMmata che. kAraNa ke koIpaNa ThekANe kharataro vaDe paNa navAMgIvRttikAra kUrvapUrIyagacchanA che e pramANe kahevAyuM nathI. tevI ja rIte navAMgIvRttinI prazastimAM abhayadevasUrie pote ja potAne caMdragacchanA che e pramANe jaNAveluM hovAthI / gAthArtha-79 | have anAbhoge karIne graMthamAM kahevAyelI vAtane AgaLa karIne bUmo pADatAM evA kharatarano tiraskAra karavAne mATe traNa gAthAo kahetA pahelI gAthA kahe che. jaM puNa jehiM paThThe, AvaNNo kharayarotti so sUrI / uvaesasattarIe, bhaNio abhayadeva nAmeNaM // 80 //
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahasrakiraNAnuvAda jenAvaDe karIne kharataragaccha pratiSThAne pAmelo che te nAme karIne abhayadevasUri'' pramANe upadeza saptatikAmAM kaheluM che. te A pramANe 334 'pUrve pATaNanagaranI aMdara bhImarAjA rAjya karate chate pRthvItalane viSe prakhyAta evA jinezva2sUri thayA. temanI pATane dIpAvanA2A evA abhayadevasUri thayA. te abhayadevasUrithI kharatara nAmano gaccha pratiSThA pAmyo.' e pramANe ratnazekharasUrinA rAjyamAM somasuMdarasUrinA ziSya upAdhyAya cAritraratnanA ziSya paM. zrI somadharma gaNie banAvelI upadeza saptatikA nAmanA graMthamAM che. || gAthArtha-80 || takkAro'nAbhogI pacakkhaM sia saMsArI / bhaNio'vi teNa thuNio, jiNappaho dhamma paDivakkho // 81 // upadeza saptatikAkAra paM.somadharmagaNi pratyakSa anAbhogavALA che. kAraNa ke je kAraNa vaDe karIne munisuMdarasUri vaDe karIne AMcalIyA AduinI paMkitamAM auTrikane besADIne anaMta saMsArI evA kahevAyo hovA chatAM paNa somadharmagaNie auSTrikane stavyo che. munisuMdarasUri kRta gurvAvalImAM kahyuM che ke :-AjJAbhaMga--aMtarAya-AdithI utpanna thayelA anaMta saMsAramAM nirbhaya banelA evA pAzcAtyakAlInoe prAyaH karIne upadhAna-pratikramaNa-jinapUjA Adino niSedha karavA vaDe karIne sAmAcArIone nyUnita karavApUrvaka potAnI icchA mujaba pravartAvI che. ane pramAdi janatAne priya thAya evI rIte prAsuka-miSTa evA pANInI pravRtti Adi sukha karanArI sAmAcArIo pravartAvI che.'' e pramANe jaNAvela che. temAM upadhAna ane pratikramaNanA niSedhaka pUnamIyA ane AMcalIyAo jema che tevI rIte AjJAbhaMga ane aMtarAya karavAthI utpanna thatAM anaMtA saMsAranA bhayathI nirbhIka evA ane strIone jinapUjAno niSedha karanAra evA kharatarane paNa jaNAvela che A kharatara aMtargata evo jinaprabha paNa anaMta saMsArI kahelo che. tyAre somadharma gaNie mlecchAdhipati pratibodhaka, zAsanaprabhAvaka jinaprabhasUri'' pramANenA vacano vaDe karIne unnati pamADAyo che!! have te jinaprabhasUri kevo che? dharmadveSI che. tenI vANIno vilAsa A pramANe che.''bAhya kriyAnA darzana vaDe karIne jagatanA mANasone moha pamADatA evA tapasvI thaIne bhamatAM hovAthI tapoTA--tapA kahevAyAM che. / 1 / A tapoTAno mata, mudgalono mata ane zAkinIno mata A badhA prAyaH sarakhA ja che. / 2 / kAraNa ke traNeya matonI aMdara saMliSTa pariNAmonuM tulya paNa hovAthI traNeya mata sarakhAM che. ane tethI karIne bhAvazuddhine icchatA evA AtmAoe teone dUrathI ja choDI devA jevA che. athavA A ayukata bolAyuM hoya to tenuM amAruM mithyAduSkRta ho. zAkinI ane mudgalothI paNa A tapoTA durAzayavALA che. / / 4 / / kharI vAta to zAkinI ane mudgalothI pIDAyelAno hajIpaNa pratikAra thai zake che; paraMtu tapoTAthI pIDitanI cikitsA te atyaMta bhayaMkara che. / / 5 / / zAkinI ane mudgalothI pakaDAyelAno eka janma haNAya che paraMtu tapAgaccha nAmano kugraha
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 <> 335 to bhavobhava haNe che. / / 6 / / A tapeTAmatio viparyasta buddhivALA che, / / 6 / / pArakAnI Rddhine sahana nahi karavAvALA,gurU-laghunA vijJAnathI vAMjhIyA ane zAsananA niMdako che. ||zA'' ityAdi tapAgacchanA niMdAvAkayo lakhyA che. tevI ja rIte 'unuM pANI pIvuM te zAna che. mukha sIvIne besavuM te darzana che. ane kevala malane dhAraNa karIne rAkhavo te cAritra che. ema huM vicAraNA karuM chuM. // 1 // tevI ja rIte varNAntara AdithI prApta thatuM evuM ThaMDu pANI prAsuka che e pramANe zrutamAM saMbhaLAya che. to paNa gRhasthone niSedhe che. ane asUkAya mAtranI hiMsAthI utpanna thayeluM ane chakAyanI jIvonI hiMsAvAluM evuM garama kareluM pANI prAsukodakane nivArIne gRhasthone pIvAnI prarupaNA kare che.'' ItyAdi tapAgacchano je sadAcAra che te paNa A pApIvaDe karIne niMdAyo che. A jinaprabhasUrie karelA tapAgaNadUSaNazatakanI aMdara jaNAveluM che. AvI rItanA sadAcArane niMdavAno svabhAva phakata jinaprabhasUrino ja kahelo che ema nahi; paraMtu temanA badhAyano A kulakrama che.!! te A pramANe muddhANAyayaNagayA cukkA maggAu jAyasaMdehA / vaduniidgavinA, suddiLo dU samAjU gaNadharasArdha zataka A gAthAnI TIkAmAM jaNAvela che ke 'paurNamiyaka AdinA dUSaNanI jema tapogaccha paNa dUSaNIya che. jema lakhyuM che tema jaNAve che :--'athavA malIna gAtra, dUrgaMdhapAtra, avazrAvaNa, osAmaNa, taMduladhovaNa Adine pIvAvALA, gurUkulavAsanA tyAgIo tapAgacchIono'' ityAdi kahela che. ane cetanAvALA evA te zrotAone dharmaprAptinA heturUpa hovA chatAM paNa ANe=jinaprabhe viparItarUpe paribhAvIne lakheluM che te ayukta che. kAraNa ke malAdinuM dhAraNa karavuM te sAdhuone ucita ja che. AgamamAM kaheluM che ke : siNANaM aduvA kakka, luddhaM paumagANI a| gAyasuvvaTTaNaTTAe, nAyariMti yAvi| vazave. dazavaikAlIka 272mA kahyuM che ke saLALa eTale snAna kalka eTale cUrNa Adi, lodhara athavA padmacUrNa AdithI gAtranI urtanA mATe kayAre paNa AcaratA nathI. tevI ja uttarAdhyayana-84-85mAM kahyuM che ke kilinnagAya mehAvI, paMkeNa va dhiMsu vA paritAveNa, sAyaM no raeNa vA / parideva // 1 // veija nijjarApehI, AriaM dhammaNuttaraM / jAva sarIra bheutti, jallaM kAeNa dhArae // 2 //
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ 336 4 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda AyAmagaM ceva javodaNaM ca, sIaM sovIraM javodagaM c| . no rInA piMkanIrasa patta, vRttAruM paravA ne ba milaqI buddhimAna evo ane nirjarAnI apekSAvALo ane anuttara evA dharmane Acarato sAdhu,paMka= kAdavavaDe karIne, raja-dhULavaDe karIne kharaDAyelA gAtrane athavA to grISmakAlanA tApathI tapelAM zarIrane mATe zAtAne icche nahi ane zarIranA bheda karanAra melane sahana kare. ane zarIra upara melanA tharane - dhAraNa kare. tevI ja rIte uttarAdhyayana-506mAM kaheluM che ke :-khATuM javanuM khAna-pAna, sauvIrapANI eTale javanuM ThaMDu pANI, javano khorAka Adi aMta:prAMta evA AhArano kulomAM pharatAM evA sAdhuo svIkAra kare. tevI ja rIte paryuSaNAkalpane viSe paNa cautthabhariyasta evo pATha pratIta ja che. A pramANe AgamamAM kaheluM che ? mATe cokhAnA dhovaNa AdinuM pANI sAdhuo mATe yukta ja che. vaLI teNe je kahyuM che ke "guruvIratyAdinAM" e vacana to pratyakSabAdhita che. ane bolanAranuM ja anAptapaNuM sUcave che. e pramANe jinaprabhasUri vaDe karIne ane tenA pUjyo vaDe karIne jinezvara bhagavaMta dvArA je kAryo sAdhuone mATe bhUSaNarUpa jaNAvAyelA che tene dUSaNarUpe jaNAvAyA che. ane te ja kAraNathI munisuMdarasUri Adioe pUrve kahelA prakAra vaDe karIne AMcalIyAnI jema kharatarane paNa anaMta saMsArI kahelo che. ane te kharataranI madhyamAM rahelo evo jinaprabha paNa muddagalAdhipati pratibodhaka hovA chatAM paNa pravacanano upaghAtaka ja che. kAraNa ke usUtrabhASIonuM pravacana upaghAtakapaNuM niyata hovAthI pravacana upaghAtakapaNuM che. nahiM ke pravacane prabhAvakapaNuM! jo Ama na svIkArIe to digaMbara AdionuM paNa pravacana prabhAvakapaNuM svIkAravuM paDaze. kAraNa ke teonA pratibodhelA rAjA Adio dakSiNa bhAratamAM sAMpratakAle paNa vidyamAna che. ane tethI karIne svecchAdhipatinuM pratibodhakapaNuM jAhera karavuM e akiMcitkara ja che. je kAraNathI teno pratibodhita karelo chatAM paNa strIpUjA niSedha Adi lakSaNavALA auSTrikamArganI ja zraddhA kare che. nahi ke tIrthakaroe upadezelA tIrthasaMmata mArgane! upadeza saptatikAkAre (somadharma gaNi) to potAnA pUrvAcAryoe banAvelA prakaraNamAM anupayoga auSTrikoe banAvelA prakaraNa AdinA vizvAsa vaDe karIne pravacanano upadhAtaka hovA chatAM paNa jinaprabhasUrine svecchane pratibodha karavA mAtrathI ja pravacana prabhAvaka tarIke varNavelo che. ane ethI ja karIne 5 somadharmagaNino anAbhoga pragaTa ja che ane te pratyakSa siddha ja che. vAdi prazna kare che ke kharekhara jinaprabhasUri vaDe karIne tapAgaccha prazaMsAyelo paNa dekhAya che. te A pramANe "pUrve pratidivasa navIna stavana banAvavA pUrvaka niravadya AhAra grahaNanA abhigrahane dhAraNa karanAre jinaprabhasUrie pratyakSa padmAvatI devInA vacanathI abhyadayane pAmatA evA tapAgacchane jANIne bhagavaMta zrI somatilakasUrine potAnA ziSyone bhaNavA ane jovA mATe yamaka-zleSa-citrachaMda-vizeSaka Adi nava nava bhaMgIthI yukata ane potAnA nAmathI aMkita evA sAtaso stavano bheTa karyA. tenI aMdaranuM A sarvasiddhAMtastava ghaNuM upayogI hovAthI vivaraNa karAya che" e pramANe
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ " zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 - je 337 jinaprabhasUrikRta siddhAMta stavanI avacUrimAM kahevAyuM che. tevI ja rIte koIka ThekANe "zatruMjayanI yAtrAe jatAM evA jinaprabhasUrie siddhapura nagaramAM tapAgacchanA nAyaka evA zrI somatilakasUrine ghaNAM ADaMbarapUrvaka vaMdana karyuM. e pramANe paNa lakheluM dekhAya che. to te vAta kevI rIte saMgata thAya? e pramANe jo puchato hoya to javAba ApIye chIe ke siddhAMtastavanI avacUrimAM je lakheluM che te kharataranA saMbaMdhIoe ja-tenI paraMparAvALAoe ja lakheluM che. nahi ke pramANita thayelA evA ane saMmata evA ApaNAM koI pUrvaje lakheluM! to pachI te vAtano samyagu zraddhApUrvaka kevI rIte nirNaya karI zakAya? vaLI siddhAMtastavanI avacUrinI aMdara "pratyakSa padmAvatInA vacanathI" ema je lakheluM che te vAta amane svapna paNa zraddhAviSayaka bane tema nathI. kAraNa ke usUtrabhASI AtmAonI pAse samyagdaSTi devo pragaTa thatAM nathI, paraMtu tenAthI dura ja nAsatAM hoya che! tethI karIne jema caMdraprabhAcArya vaDe karIne kahevAyuM hatuM ke--mane svapnamAM zAsanadevIe AvIne kaheluM che ke--zrAvakanI pratiSThA ane pUnamanI pakikha anAdi siddha che. mATe tAre mUkavI nahi, ema saMgha AgaLa kahevAyuM! evI ja rIte AMcalika matane pragaTa karanAra narasiMha upAdhyAya vaDe karIne pAvakagiri (pAvAgaDha) upara mithyASTi evI kAlikA devInA ArAdhanathI ja potAnA matanI aMdara vizvAsa utpanna karavA mATe ane potAnuM prauDhapaNe jaNAvavA mATe lokonI sanmukha "mane cakezvarI pragaTa thaI che" ema kahyuM. tevI ja rIte jinaprabhasUri paNa koIka kSetrapAlAdI devavizeSane sAdhIne-ArAdhIne "mane padmAvatI pratyakSa thaI che' ema kIdheluM jANavuM. vaLI je siddhapuramAM zrI somatilakane vaMdana karyuM te vAta to saMbhavIta ja che. kAraNa ke sAMpratakAle paNa prAyaH karIne liMgIo-sAdhuo paraspara vaMdanAdi kriyA karatAM dekhAya paNa che. to pachI saMvigna ane sarvakhyAta evA somatilakasUrine kema na vAMde? paraMtu AvI vaMdanAdinI vAta sAMbhaLIne kaMI utsAhamAM AvI javAnI jarUra nathI athavA to tene anukUla thaI pravartavAnI jarUra nathI. kAraNa ke "Trima vIra panigatti' e pramANe siddhAMtanuM vacana hovAthI zrI mahAvIradevane vaMdana karIne gayelo evo hovA chatAM paNa saMgamasUra, saudharmendra vaDe devalokamAMthI hAMkI kaDhAyo. nahi ke mahAvIrasvAmIne je vaMdana karyuM che te vAtane hRdayamAM dhAraNa karIne tene prazasyo.!! e pramANe usUtrabhASIo vaMdanAdi kriyA karatAM hoya to paNa tenI upekSA karIne yathAzakitae tiraskAra karavA yogya che. - vaLI jo ke koIka utsutrabhASI tevA prakAre bhadraka hoya. ane nizcayathI koI samyakatvane bhajavAvALo hoya to paNa "madhyapatitastaryahaLe " rUti cAyata tenI aMdara paDelo hoya te tenI jevo ja grahaNa karAya che. evo nyAya hovAthI. jeTalA tevA nAmadhArako hoya te badhA ja saMkilaSTa pariNAmavALA ja che. ema kahevAya. ane teonuM darzana paNa samaSTi AtmAone azubha karmabaMdhano hetu che. yadAgama :- "ummaggadesaNAe caraNaM nAsaMti jinnvriNdaannN| ___ vAvaNNadaMsaNA khalu, na hu labbhA tArisA dttuN|| pra. 5. 43
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda rUti vaMniau thA-1166mAM kaheluM che ke unmArganI dezanA vaDe karIne jinezvara bhagavaMtonuM je cAritra che te naSTa kare che. ane tevA vyApana darzanavALA dekhavAne paNa yogya nathI. "A gAthAnI cUrNimAM lakheluM che ke "vatuM sadA ga ra niRvidIpa bavAvaNavaMsanA tahavi vAvaNavaMsanA iva daTThavvA, te a dRTuMpi na labbhA, kimaMga 'puNa saMvAso saMbhujaNAsaMthavo vA ityAdi zrI AvazyakacUrNo 4 koIkane nizcayardaSTie karIne avyApana darzana = avinaSTa samyagadarzanavALA hoya to paNa vyApatnadarzanI jevA ja jANavA. tene jovA paNa yogya nathI to he ziSya! tenI sAtheno saMvAsa,saMbhojana, saMstava to hoya ja zenI?' A amArA kahevAno bhAva e che ke koI avasara vizeSe karIne jinaprabhasUri paNa suvihitano anurAgI thayo saMbhave to paNa jayAM sudhI te nAma (kharataranuM nAma) dhAraNa kare tyAM sudhI AgamaSTivALA AtmAone jovAne paNa akathya che. to pachI prabhAvaka rUpe stavanAne yogya kayAMthI hoya? Ama chatAM paNa upadezasaptatikAkAre prabhAvaka tarIke je varNavela che temAM anAbhoga ja kAraNa jANavuM. | gAthArtha-81 || have upadeza saptatikAnA viSayamAM zuM prApta thayuM? te jaNAve che. eeNaM tumhANaM gaMthe- bhaNiaMti vayaNamavajuttaM / aNabhogo'vi pamANIkao a hujA abhinniveso||2|| pUrve kahelA prakAravaDe karIne anAbhoga siddha thaye chate je kharatarodvArA "tamArA upadeza saptatikA nAmanA graMthamAM zrI abhayadevasUrithI kharatara gaccha pratiSThA pAmyo' evuM je vacana che te ayukta jANavuM. teno hetu kahe che je kAraNathI anAbhoga paNa pramANa karyo te anAbhogathI "amArA pakSakAro vaDe graMthamAM je kAMI kahevAyuM hoya te paNa amAre pramANa che." e kahevuM te abhiniveza che. jo ema na hota to jamAli AdinA ziSyono paNa abhiniveza na gaNAta. kAraNa ke teoe potAnA gurUe ja kahevAnuM pramANIta kareluM hovAthI. vaLI anAbhoga, chabasthamAtrane. saMbhave ja che. AgamamAM kaheluM che ke nahi nAmAnAbhogacchadmasthasyeha kasyacinna syaat| jJAnAvaraNIyaM hi jnyaanaavrnnprkRtikrm|| koIpaNa chadmasthane anAbhoga paNa na hoya tevuM banatuM nathI. kAraNa ke jJAnAvaraNIya prakRtinuM je karma te badhAne che. ane ethI karIne upadeza saptatikAgraMthanuM AlaMbana laIne tevA prakAranuM bIjuM kAMI paNa hoya to khataro vaDe karIne pokAra karavo nahi ema ame jaNAvIye chIe. - vaLI upadezasaptatikAkAranA vacanano svIkAra karIye to zrI munisuMdarasUri, zrI jinasuMdarasUri, paMDita harSabhUSaNa Adie karelA gurnAvalI-divAlIkalpa-zrAddhavidhivinizcaya pramukha graMtho apramANa karavA paDe. kAraNa ke te badhAyanI aMdara usUtrabhASIone niSedhelA che. to pachI tene
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 339 anukUlatAvALuM varNana to karAya ja kayAMthI? / / gAthArtha-82 | have kharatara matamAM kahela vAta mAtrano upasaMhAra kare che. tamhA tammayalihiaM, tappaDiaM ahava lihiamaNNeNaM / ubhayaMpi appamANaM, jamabhinivesA aNAbhogA // 83 // te kAraNathI eTaleke pUrve kahelI yukitonA prakArothI ane kahevAtA kAraNothI teonuM (kharataramatavALAonuM) je boleluM hoya ane tevuM koIpaNa ThekANe lakheluM hoya athavA ubhaya hoya to te badhuM apramANa che. temAM kAraNa kahe che. je kAraNathI kharataroe je kAMI lakheluM hoya te abhinivezathI lakheluM hoya ane tene joIne tenA matanA svarUpathI ajANa evA bIjA koIe lakhI nAMkhyuM hoya te badhuM anAbhogathI ja che ema jANavuM. | gAthArtha-83 || have kharataranuM lakheluM badhuM vizvAsanA abhAvavALuM kevI rIte? e pramANenI pArakAnI zaMkAne dUra karavA mATe be gAthAo jaNAve che temAMnI pahelI gAthA kahe che. savvehiM kuvakkhehi a, nibbhaMto kharayaro sahAveNaM / jibbhAdosadugeNaM, bhAsaNa bhkkhnnsruuvennN||84|| ussuttaM bhAMsittA, dijjA aliapi sammaI mUDho / pajjUsi avidalAI, bhakkhaMto bhaNai muNimappaM // 85 // ' kharataro, jAti janmathI ja utpanna thayelA svAbhAvika guNa vaDe karIne badhA ja kupAkSiko -thI niHzUka che. eTale parabhavanA bhayathI rahita che. konA vaDe karIne niHzUka che? te jaNAve che. bhASaNa ane bhakSaNa e be jIbhanA doSa vaDe karIne paralokanA bhayathI rahita che. / / gAthArtha-84 // have A je jaNAvyuM te kevI rIte? te jaNAve che. utsUtrabhASIpaNuM hovAthI te mUrkha kharatara, potAnA matane sthApavAne mATe bIjA graMthonI sAkSI na hovA chatAM paNa khoTI rIte AgaLa dhare che. te A pramANe :-umAsvAtivAcaka kRta 'vicAra vallabha' graMthamAM jaNAvAyuM che ke dArumae cauraMgulappamANaM, ThavaNAyariaM Thavittu muNivasabhA; vihiNA kuNaMti kiriaM tayabhAve daMDagaM vAvi // 1 // Apa, muTThipamANe suvaTTayAyAre; paNavIsaM paDilehA, havaMti jutto a tenesora paDilehaNA u puNNA, na tahA akkhAiesu susiresu; labdhaMti bhariamajjhe, teNa u katthavi visesaMmi // 3 //
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34o Sche. kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda suttutte vi hu ThavaNAyarie, kiriAsu pubbasUrIhiM; paDilehaNAvisesa, daTTaNaM daMsiA ke'vi||4|| cAra aMgula pramANe sthApanA sthApIne munivRSabho vidhipUrvaka kriyA kare, ane tenA abhAve dAMDo (sthApIne paNa) (1) muSTi pramANe lAkaDAnA goLAkAra evA AcArya, e AcAryane viSe-25 paDilehaNA yukata hoya. (2) ane te kAraNathI tyAM koIka vizeSamAM madhyamAM bhareluM hoya. (3) sUtrokata evA sthApanAcAryane viSe paNa pUrva sUrio vaDe karIne kriyAo joine paDilehaNA vizeSa keTalAkoe batAvelI che. (4) tevI rIte haribhadrasUrikRta "tihipaDaNe kAyavvA, puvA jutta dhammakajesu; cAuddasI vilove, puNNamiaM pakkhapaDikamaNaM // 1 // tattheva posahavihI, kAyavvA sAvagehiM suhaheU; nahu terasIi kIrai, jamhA NANAINo dosA // 2 // sUrodayaghaDiAvi a, terasi huMtA na pakkhiaM kujA; cAummAsiakaraNe, esa vihI desiA sme||3|| tihI vuDDhIe paDhamA, gahiA paDipuNNa bhogasaMjuttA; iarAvi mANaNijjhA, paraM na thovatti tattullA // 4 // ___ iti zrI haribhadrasUrikRtattvataraGgiNIgranthe" / tithi kSaya hoya tyAre pUrvathI yukta evI tithi dharmakAryamAM levI ane caturdazIno lopa hoya to pAkSika pratikramaNa pUnamane divase karavuM-1 ane te pUnamane divase ja zrAvakoe zubha hetune mATe pauSadhavidhi karavI. paraMtu caudazanA kSaye terasane divase nahi karavo. kAraNa ke jo terasanA divase karavAmAM Ave to AjJA bhaMgAdi doSo thAya.-2 sUryodaya vakhate eka ghaDi paNa jo terasa hoya to te divase pAkSika karavuM nahi. ane comAsIne viSe paNa A ja vidhi AgamamAM batAvelI che.-3 tithivRddhimAM pahelI grahaNa karavI. kAraNa ke pratipUrNa bhogathI yukata tithi che. bIjI jo ke mAnanIya che. paNa thoDo bhAga hovAthI pahelAnI jevI tulya nathI.-4' tevI ja rIte pratikramaNa bhASyamAM "te avicchanna (AvazyakAdikRtikarma) DAbA DhIMcaNa para muhapati sthApana karIne rajoharaNanA madhyabhAgamAM pUjyanA pAdayugmane sthApana kare-1 Avazyaka kRtikarma-lAMbI muhapattie karmakSayane mATe bhakitayukta thayo chato je koI kare che te parama nirvANapadane pAme che. 2,(have A vAtonuM khaMDana :-) - have ahi je vicAravallabhA ane tattvataraMgiNI nAmanA be graMthonA kartAnA nAmano ullekha thayo che te AkAzanA puSpanI jema asata hovAthI potAnA matanA sthirIkaraNa karavA mATe ane mugdhajanone chetaravA mATe banAvaTI saMmati tarIke lakhI nAkhyAM che. ane pratikramaNa bhASyanI je sAkSI
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 * * 341 ApI che te khoTuM ALa caDhAvavAnA kalaMkathI kalaMkti che. kAraNa ke temAM A be gAthAnA gaMdhano paNa abhAva hovAthI. tathA tevI ja rIte sUtrakRtAMganI vRttimAM kaheluM che ke : "se tevA pahAvarDa samaNovAsae ahigayajIvAjIvaM ityAdi dvitIyAGgasUtralezasya vRttiriyaM tathA caturdazyaSTamyAdiSu tithiSUddiSTAsu mahAkalyANakatayA puNyatithitvena prakhyAtAsu tathA paurNamAsISu ca tisRSvapi caturmAsakatithiSvityarthaH" / jIvAjIvanA jJAnavALo evo te lepa gAthApati, zrAvakanA caudaza AThama Adi tithione viSe temaja mahAkalyANaka tarIke ane puNyatithi tarIke prakhyAta evI amAsane viSe temaja comAsI saMbaMdhI traNa pUrNimAne viSe, evA prakArano sUtrakRtAMgasUtranI vRttino pATha vidyamAna hoya chate paNa paryuSaNAno pauSadha grahaNa karavAne mATe kharatararUpa evA prabhAcArye pote karelA paDAvazyaka bAlAvabodhamAM varNamAsIpu vatavRSyapa vaturmAsaparyuSaNatithipu-e pramANeno pATha banAvI nAMkhIne sUtrakRtAMgasUtranI vRttimAM A pramANe kahyuM che." e pramANenA vacano vaDe karIne (banAvaTI pAThavAlI) sUtrakRtAMganI vRtti, saMmati tarIke darzAvI dIdhI! tevI ja rIte "krimilI " ItyAdi gAthA, saMdehadolAvalImAM-37mI gAthAmAM batAvI che. A saMdehadolAvalI sUtra jinadattasUrie kareluM che. A gAthAnA vyAkhyAnamAM udiSTA eTale vizeSa parva tarIke hovAthI pravacanamAM prasiddha evI tithio, ke-- je sUtrakRtAMgavRttimAM kaheluM che ke :-vADakumudri-pu0AnasipI tti e AlAvAnuM vivaraNa karatAM zIlAMkAcA "uddiSTAsu" eTale mahAkalyANaka saMbaMdhIpaNAe karIne puNyatithirUpa prakhyAta tithio evI te kaI tithio? comAsI-sAMvatsarika mahAkalyANaka divaso kahevAya che. ityAdi asaMbaddha ja kaheluM che. tevI ja rIte sAhUNaM goarao vucchiNNo, duusmaannubhaavaao| ajANaM paNavIsaM, sAvayadhammo a vucchinnnno||6|| e prakAranI tIrthodugAranI gAthAnI koIpaNa ThekANe vyAkhyAnI prApti nahi hovA chatAM paNa zrAvakadharma ahi pratimArUpa jANavo. tethI karIne sAMpratakAle paNa zrAvako pAsethI bhikSA grahaNa karAvAya che. te Agama bAdhita che." e pramANe potAnA matanA anurAge karIne khoTo artha udbhavAvIne SaSThIzatakanI vRttimAM lakhI nAMkhyuM che. kAraNa ke vizeSa karIne sAMpratakAle pratimA vahananI tulanA karIne dIkSA grahaNa kare." e pramANe paMcAzakanI vRttimAM abhayadevasUri mahArAje jaNAvyuM che. je vAta ame AgaLa dekhADIzuM. A badhuM vicArIne kharataroe karelI vAtomAM ane kharataroe karelI vAtonI saMmatimAM jarIye vizvAsa karavo nahi ja. vAdI prazna kare che ke kharekhara pUnamIyA ane cAlIyAoe paNa e pramANe lakheluM dekhAya che. te A pramANe -Ardi raLigA vatyi pattikA, tavaNa vaDasmAsigA vasI AyariyANi"tti "tabbaseNa ya pakkhIANi cauddasIe AyariANi" tti
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34ra je kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda kAlakAcArye kAraNika caturthI pravartAvI. ane te kAraNathI comAsAo caudaze AcarANI' e pramANe graMthakAranuM vacana vidyamAna hovA chatAM paNa tenA vazathI pAkSika, caturdazIe AcaryuM" e pramANenuM parAvartana karIne lakhAyeluM koIka ThekANe dekhAya che. tevI ja rIte jyotiSa karaMDaka sUtra-prAbhRta trIjuM gAthA-89 "itto a ahigassaya niSphattiM me nisAmeha' tti have AnAthI adhikanI niSpatti mArI pAsethI sAMbhaLa' ityAdi traNa gAthAmAM "soyanA agrabhAgamAM sAMbeluM peThuM' e nyAyane avagaNIne "chaTThisahiA na aTThami, terasisahi na pakkhi hoi, paDavaisahiaM kaiAvi, ia bhaNiaM vIarAgehiM // 1 // , ItyAdi daza gAthAo pUnamanI pakikha mAnavAvALAoe dAkhala karI dIdhI che!! ane e ja daza gAthAnI goThavaNI paNa govAlIyAnA vAkyanI jevI jaNAya che. e pramANe asatya rIte graMtha saMmati ApyAnA darzana thatAM hovA vaDe karIne ane siddhAMtane kalaMka dAna devAtuM hovAthI. A banne paNa (AMcalIyo, pUnamIyo) kharataranI jevA hovA chatAM paNa temAM e ekalA kharatarane ja niHzUkabhavabhaya rahita kema jaNAvyo che?' ema jo kahetA ho to tamAruM kahevuM sAruM che. jo ke javAbamAM kahevuM ke--tuM jaNAve che te pramANe A bane ane kharataramAM koI vizeSa pheraphAra nathI. topaNa vizeSa e che ke je pUnamIyA AdinI aMdaranA koIke tevI rItano prakSepa karIne kaheluM ja hovA chatAM tenA vaMzavArasoe tene satyarUpe mAnIne pravartAveluM jaNAya che." kharatara to potAno prAcInoe kaheluM che eTalethI aTakI jatAM nathI, paraMtu sAMpratakAle paNa navIna navIna dAkhala karI devAmAM taiyAra hovAnuM pratyakSa pramANa siddha ja che. jevI rIte jesalameramAM tapAgacchIoe karelI pratikramaNavRttimAM navAMgIvRttikArazrI abhayadevasUri-hemacaMdrasUri Adi svayaM siddha ja pATha hovA chatAM paNa te pratanI aMdara "kharataradhurINa" e sAta akSaro vacamAM nAMkhIne (goThavIne) navIna pustaka lakhI nAMkhyuM. ane e nava lakhela pustakano saMvatsara paNa purAtana lakhI nAkhyo ! ane jayAre e bAbata vAdavivAda thayo ane eno samyagu nirNaya thavA pAmyo tyAre ja "koIka mugdha mANase A dAkhala karI dIdhuM hoya tethI zuM thayuM?" evI rItanuM bolato chato paNa kSINaprANaprAyaH thaI gayo hato-AvI vAtomAM koI Azcarya karavAnI saMbhAvanA karavAnI jarUra nathI. prAyaH karIne kharatara AgaLa pAchalano saMbaMdha joyA sivAya ja jema Ave tema pokAra pADe che. ethI ja karIne pote caudazanuM pakhI pratikramaNa svIkAranAra hovA chatAM paNa koIke dAkhala karI dIdhelI che je daza gAthAo che.' ene kaMThamAM laTakAvIne pharatAM koI ThekANe "terasisahie na paphikhae hoI' terasanI sAthe pAkSika na hoya! e pramANe bolatAM chatAM lAjatAM nathI! vaLI eTaluM paNa vicAratAM nathI ke te deza gAthAnI aMdaranI chaThThI gAthAmAM "parAMgi ga vize vAyavaM pavivAM payur" prAyaH karIne paMdarame divase pakikha karavI ema kema kIdhuM? ane huM zuM boluM chuM? athavA
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 343 to A daza gAthAo koNe banAvI? enI kAMI paNa vicAraNA karatA nathI. e pramANe pUnamIyAnA raMge raMgAyelA AtmAe karelI A huMDikAne joIne paNa bhramita thayelo evo kharatara, "pUrNimAe paNa pAkSika satya ja che' e pramANe potAnA samudAyamAM pracAra karato dekhAya che. evI rIte bIjA koI kupAliko ke matavAdio karatAM nathI. ema ethI karIne kharatara atibhrAMta che. ane teno jIbhathI utpanna thayelo bhASaNadoSa samarthita karyo. have jIbhathI utpanna thayelo bhakSaNa doSa jaNAve che. pari- eka rAta vAsI raheluM dvidala (vidala) maga. Adi Adi zabdathI polikA (purI) Adi je zrAvakakulamAM paNa niMdya che tevo AhAra khAto chatAM paNa kharatara potAne muni tarIke kaheDAve che! paSita vidala AdinuM grahaNa karavuM te anucita che e vAta ame AgaLa jaNAvIzuM. gAthArtha-85 || have pUrve kahelA prakAravaDe karIne navAMgIvRttikAra zrIabhayadevasUrijI mahArAjA kharatara nathI ja e vAta siddha thaI hovA chatAM paNa bIjI rIte te vAtanI daDhatA karavA mATe gAthA kahe che. . aha pAyaM bahu khAyaM, kharayaravayaNAo kharayaro suurii| navaaMgivittikAro, tamasacaM bhinnamavi vocchN||86|| athavA eTale ke pUrva kahelI yukitanI apekSAe judI rIte "navAMgIvRttikAra abhayadevasUri amArA kharatara che,'' e prakAranA kharataranA vacanathI "navAMgavRttikAra zrI abhayadevasUri kharatara che." e pramANenuM vacana prAyaH karIne bahu prakhyAta thaI gayuM che. prAyaH zabda eTalA mATe grahaNa karavo paDe che ke pravacananA paramArthane jANavAvALA amArA prAcInAcAryomAM te pramANe prakhyAta nathI. eTale prAyaH zabda lIdho che. eTale te bahu prakhyAta evI vAta asatya che. bhinna paNa che e vAta ame judI rIte jaNAvIzuM. | gAthArtha--86 // have kahelI vAtanA samarthana mATe yukita batAve che. jai siri jiNesaro, so kharayaranAmeNa hoi supsiddho| tA kahamamhAyariyA, kharayaranAmeNa dhikkujjA // 7 // jo tamArA kahevA pramANe) zrI jinazekharasUri kharataranA nAma vaDe karIne sArI rIte prasiddha hota to amArA zrI somasuMdarasUri vagere AcAryo kharataranA nAma vaDe karIne teone--te kharatarone kevI rIte dhikkArate? dhikkArano ullekha jaNAve che ke huM nandendriyarudrakAla 1156 janitaH pakSo'sti raakaangkito| vedAbhrAruNa 1204 kAla auSTrikabhavo vizvArka 1213 kaale'nyclH| SatryarkeSu 1236 ca sArddhapaurNima iti vyomendriyArke 1250 punH| kAle tristutikaH kalau jinamate jAtAH svakIyAgrahAt // 1 //
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda A gAthAnI aMdara pUnamIyA ane aMcalIyAnI jema kharatara paNa A kalikAlanI aMdara abhinivezI thayo che ema jaNAvyuM che. tevI ja rIte- 344 "AjJAbhaGgAntarAyotthAnantasaMsAranirbhayaiH / sAmAcAryo'pi pAzcAtyaiH prAyaH svairaM pravartitAH // 1 // upadhAnapratikrAnti, rjinArcAdiniSedhakAH / nyUnitA duSSamAdoSAtpramattajanatApriyAH // 2 // " e gAthAonI aMdara strIo mATe jinapUjA niSedha karanAra kharatara paNa anaMta saMsArI kahelo che. ityAdi pUrve kaheluM vacana jo jinezvarasUrinuM kharatarapaNuM hoya to kevI rIte saMbhave? tethI karIne jinezvarasUrine kharatara cinha ghaTatuM nathI. arthAt jinezvarasUri kharatara nathI. / / gAthArtha-87 | have amArA AcAryo, kharatara anaMta saMsArI ja che ema phakata nathI kahetA; paraMtu abhayadevasUrine prabhAvaka tarIke paNa kahe che. te mATe kahe che : pabhaNaMtAvi pabhAvaya-carie'bhayadevahemacaMdAI / ussuttamaggavaDio, pabhAvago hoi na virohA // 88 // prabhAvakacaritrane viSe abhayadevasUri, hemacaMdrasUri Adione jinazAsananA prabhAvakapaNe kahetAM chatAM ja kharatarane amArA AcAryoe AMcalIyAnI paMktimAM nAkhyo che. ane ethI ja karIne jyAre A pramANe che tyAre utsUtranA mArgamAM paDelo hoya te prabhAvaka thato nathI. kAraNa ke virodha Avato hovAthI ane virodha to A pramANe che. jo ke koIka vakhate utsUtramAM paDelo AtmA anyatIrthi sAthe asaMbhavita hoya evo jaya meLavIne unnatine pAme che. topaNa te 'pravacana prabhAvaka' kahevAto nathI. paraMtu pote je mArgano Azraya karelo che te mArgano ja prabhAvaka kahevAya che. ane tejasvI banelo te mArga, vizeSa karIne pravacanano upaghAtaka bane che. jevI rIte digaMbara pakSIyano jaya thayo hoya to digaMbara pakSano te AtmA zvetAMbara pakSane ja ucchedI nAMkhavA icche che. tethI karIne utsUtramArgAzrItapaNuM ane pravacana prabhAvakapaNuM te bannene viSe zIta ane uSNa sparzanI jema sAthe rahevAmAM moTo virodha Ave che. ane tevI rIte pravacana prabhAvaka kahela hovAthI te jinezvarasUri ke zrI abhayadevasUri, kharatara nAmathI aMkita kevI rIte thAya? arthAt na ja thAya. / / gAthArtha-88 // A pramANe kahevA chatAM paNa koIka anyathAbhAvane pAmelo paNa AtmA kevo thAya? te dekhADavAne mATe be gAthA kahe che.
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 345 eeNa koi mUDho, maccharagasio hu hoi vaayaalo| abbhAsavattio vA, nehaMto taMmi muhari siaa||86|| eso na dUsiabbo, na dUsio jeNa puubsuuriihiN| so'vi muhamuddio khalu, aannaabhNgaaivynnehiN||6|| pUrve kahelI yukitanA prakAra vaDe karIne te paNa moDhe cokaThuM caDhAvelo thAya che. te koNa che? to kahe che ke je koI paNa mUDha eTale ke pravacananA paramArthathI ajANa athavA matsaragrasta eTale ke je bIjA koI vaDe karIne tiraskAra karAyo chato "mAre Amane Teko Apavo' e pramANenA matsarabhAvathI rasAyelo vAcAla thato hoya athavA to kharataronI sAthenA AlApasaMlApa AdinA abhyAsanA vazathI te kharatarane viSe snehane dhAraNa karato chato "kharatara mane mitra chuM ema jANe" e buddhie karIne vAcAlatA batAvato hoya tevo mUDha AtmA mukhamudrita jANavo" vAcAlapaNAno ullekha karatAM kahe che ke "A kharatara dUSaNa devA jevo nathI" je kAraNa vaDe karIne koIpaNa pUrva sUrioe tene dUSita karela nathI" e pramANe bolatAM te AtmAnuM moTuM sivAI gayuM hoya tema jANavuM. arthAt bolavA mATe ta azakata ja che ema jANavuM. konA vaDe karIne moDhuM sIvAyuM che? to kahe che ke AjJAbhaMgAdi vacano vaDe. aajnyaabhNgaantraayotthaanntsNsaarnirbhyaiH|| e pramANe zrI munisuMdarasUri AdinA pUrve kahelAM saMmati vacano vaDe karIne'' Ano bhAva e che ke ame koIka evA kRtrima bahAnAothI kharatarone dUSita karatAM nathI, paraMtu suvihita ziromaNI evA munisuMdarasUri Adi pUrvAcAryo vaDe dUSita karAyelo hovAthI karIe chIe. / gAthArtha-89-90 | have prarUpaNAvaDe karIne paNa bheda hovAnuM dekhADatAM kahe che ke jaM puNa parUvaNAe, bheo'bhydevvllhaannNpi| vallahajiNadattANaM, tamaNaMtara vucchamussutte // 61 // jema zrI abhayadevasUri ane jinavallabhasUrimAM prarUpaNAbheda che tema jinavallabha ane jinadattanI prarUpaNAmAM judApaNuM che. te hamaNAM ja utsutroddhATananA avasare jaNAvIzuM II gAthArtha-91 II. A pramANe abhayadevasUrijI mahArAjA kharataranA nAme vaDe kalaMkita nathI. tevuM prasaMgathI jaNAvyuM. have kharataramatanA utsutro batAvavAnI icchAe karIne utsutronA bhedo kahe che. aha ussuttaM duvihaM, kiriAvisayaM ca vayaNavisayaM c| kiriAvisayaM tivihaM, duvihaM puNa vynnvisyNti||6|| pra5. 44
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ 346 / kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda have nAma-sthApanA-dravya ane bhAva AdinI sthApanA bAda utsutra be prakAre che. 1-kriyA viSayaka ane bIjuM vacana viSayaka. kriyA ja jeno viSaya che te kriyA viSayaka jANavuM. jo ke kriyA viSayaka usUtra che te vacanaviSayaka paNa thAya che. to paNa ahiM mukhyavRttie karIne jANavuM. e pramANe AgaLa paNa samajI levuM. vacana che viSaya jeno te vacana viSayaka utsutra ema be prakAranuM che. temAM kriyA viSayaka traNa prakAranuM che. ane vacana viSayaka usUtra be prakAranuM jANavuM / gAthArtha-92 | have te trividha ane dvividha vasUtrane pragaTa karatAM jaNAve che ke digaM-1, naM-2, saraMkAnaM-2, pusumeva vijhiTiM umaggadesaNAmagganAsaNehiM duhA vynnN||63|| paheluM adhika, bIjuM una, trIjuM ayathAsthAna. Ama kriyAviSayaka utsutra 3-prakAranuM che. Ano spaSTa bhAva e che ke tIrthakaroe kahelI kriyAmAM potAnI buddhie karIne kaMIka adhika karavuM te adhika 'utsutra che. kaMIka nyUna karavuM te nyUna utsutra che. ane je kriyA je sthAne karavAnI kIdhelI hoya te sthAne nahi karatA bIje sthAne kare te ayathAsthAna usUtra che. tevI ja rIte unmArgadarzana ane mArganAza dvArAe karIe vacana viSayaka usUtra be prakAranuM jANavuM. A vacana viSayaka usUtra, tIrthakaroe bhAkhelAM vacanathI adhika bolavA vaDe ke nyUna bolavA vaDe karIne ja jANavuM || gAthArtha-93 II have dvAra gAthAnuM joDaluM jaNAve che. gabbhAvahArakallANaga 1-rayaNIposahammi saamiaN-2| tiguNucAro posahasAmaiesuM-3 kselljlN-4||64|| pajusiavidalapolia-5 gahaNaM vidalaMti sNgrppmuhN-6| iccAahiussuttaM, kiriAvisayaM muNeavvaM // 65 // mahAvIrasvAmInuM garbhApahArane kalyANaka kahevuM 1, rAtri posAtIone rAtrinA chellA pahore sAmAyika karAvavuM-2, sAmAyika ane pauSadhamAM traNa navakAra gaNavA pUrvaka traNa vAra AlApaka uccarAvavo. 3, kasellaka pANInuM grahaNa karavuM-4, vAsI vidala roTalI pUrI Adi grahaNa karavuM pa, sAMgarI AdinuM dvidalapaNuM che e pramANenI zraddhA karavI 6. ityAdi krIyA viSayaka adhika utsutra che. vyakitagata A badhI vAtone kahevAnI hovAthI ahi odhe nAmamAtrathI kahelI che. anyathA aneka saMkhyA pramANanA utsutrono sadbhAva kharatara matamAM che. ane te badhAnI vicAraNA karavAmAM lAkho graMtho (zloko) lakhIe to paNa purNAhuti thAya tema nathI. tethI karIne pUla buddhivALAone paNa kahI
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 347 zakAya evA je je usUtro che tene ja ahiM batAvelA che. e pramANe dvArA gAthAnuM tAtparya jANavuM. || gAthArtha-94-95 | have krame karIne eka eka vAtane dUSita karavApUrvaka jaNAvatAM kahe che. tatthavi ahiaM gabbhAvahAra-kallANagaMti viirss| jiNavallaheNa bhaNiaM, micchaabhinivesvsgenn||66|| uparanI gAthAmAM jaNAvelAM utsutrone viSe mahAvIrasvAmInA janma Adi pAMca kalyANako che temAM je "garbhApahAra' nAmanuM chaThuM kalyANaka paNa Aso suda terasane divase, janmAdi kalyANakonA divasanI jema ArAdhyapaNe kahIne tenI ArAdhanA kriyAsvarUpa adhika usUtra kharataranA matamAM jANavuM. ane te adhika usUtra A avasarpiNamAM pahela vaheluM kharatarane abhimata evo je jinavallabha teNe abhinivezanA vize prakAzya che, ane ethI te mithyA che ema jANavuM gAthArtha-96 II have jinavallabha vaDe karIne siddhAMtanA vacanane avalaMbIne bhramaNAthI A prarUpAyuM te vAkya jaNAve che. bhaNai bhaNiyaM ca sutte'vi, paMcahatyuttareti vynnehiN| gabbhAvahArarUvaM, chaTuM kallANagaM viire||67|| jInavallabhasUri potAnA zrAvakonI AgaLa potAnI siddhAMtanI jANakArI ane caturatA batAvatAM kahe che ke "he zrAvako! Aje mahAvIra svAmInuM chaThuM garbhApahAra kalyANaka che. ane te paMphityuttare siddhAMtanA pragaTa akSaravaDe karIne paryuSaNA kalpasUtramAM paNa maLe ja che." e pramANe potAnA vacananI cAturyatA batAvI ! gAthArtha-97 | have te jinavallabhane dUSita karavA mATe pratibaMdI vAkayane jaNAve che : na muNai eaM vayaNaM, usabheNaM paMca uttraasaaddhe| abhiI chaTetti samaM, havija rjaabhiseo'vi||6|| have te jinavallabhasUrine ame jaNAvIe chIe ke "AgamavAkayane zuM nathI jANato?' usamevuM aA soni paMcattarasa maTTu cha holya= jaMbudvIpaprajJapti-25-33-te jema mahAvIrasvAmImAM paMcaratyutto sAphanA nivRke ItyAdi vacananI sAthe AnuM sAzyapaNuM che. ane e pramANe sarakhApaNuM svIkAre chate "indra karelA bhagavAnanA rAjayAbhiSekane paNa kalyANaka mAnavuM paDaze." A vAtano bhAvArtha A pramANe che. temaNe mAve mahAvIra paMcadatyuttare holyA te nahIM hatyuttaraddhi yu, vattA ame vAto e pramANenuM je paryuSaNAkalpanuM vAkya che, te vAkayanuM AlaMbana laIne kalyANakonA sAthe pratibaddha evuM ane zakanA jItAcAra svarUpa evuM garbhasaMharaNa paNa jinavallabhanA vikalpelA vacana vaDe jo kalyANaka thAya che to tene A pramANe kahevuM ke--"he jinavallabha! jo
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ kapakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda kalyANakanA adhikAramAM pratibaddha hovAthI ane zakranuM jItakArya hovAthI garbhasaMharaNanuM paNa kalyANakapaNuM thatuM hoya to adbhuta puNyaprakRtijanya evA RSabhadevasvAmInA rAjyAbhiSekanuM paNa kalyANakapaNuM kema na thAya?" kAraNa ke emAM AvA ja prakAranA vRttAMtano sadbhAva hovAthI. te A prbhaae| usabheNaM arahA kosalie paMcuttarAsADhe abhII chaTe hotthatti uttarAsADhAhiM cue, caittA gabhaM vakte, uttarAsADhAhiM jAe, uttarAsADhAhiM rAyAbhiseaM patte, uttarAsADhAhiM agArAo aNagArikaM pavaie, uttarAsADhAhiM aNaMte jAva samuppaNNe abhiiNA prinnibue|| A sUtranI vyAkhyA A pramANe che ke-uttarASADhA nakSatramAM cavyA ane uttarASADhA nakSatramAM vIne garbhapaNe utpanna thayA. ane uttarASADhAnakSatramAM rAjyAbhiSeka thayo ane uttarASADhAnakSatramAM dIkSA thaI. ane uttarASADhA nakSatramAM kevalajJAna thayuM. ane abhijIta nakSatramAM nirvANa-mokSa thayuM. ema paryuSaNAkalpanA pAThanI jema jaMbudIpaprajJaptimAM paNa pATha che. temAM jema "garbha saMharaNa" zakrano AcAra kahelo che. tevI ja rIte prathama tIrthakarano "rAjayAbhiSeka karavo te paNa zakrano AcAra che ja. e pramANe hAribhadrIya vRttimAM kaheluM che, tethI karIne janma AdinI jema AzcaryabhUta nahi hovA vALA evAM RSabhadeva prabhunA rAjayAbhiSekane tAvaDe kalyANakapaNuM svIkAravuM joIe / gAthArtha98 have kharatara zaMkA kare che ke :NaNu kappe No bhaNio, rajabhiseso a usbhsaamiss| saMhAra pukha saMvatya, vIra varipa varda sulta?6ThThA kharekhara zrI RSabhadevasvAmIno rAjyAbhiSeka che te paryuSaNAkalpamAM kahelo nathI. te A pramANe teNaM te samavi umeNaM marI Dhoni 23 uttara ame baMne holyA e pramANe. vaLI je garbhasaMharaNanI vAta che e to jeTalA mahAvIracaritro che teTalA badhA caritromAM garbhasaMharaNa kaheluM che ja. to pachI zrI RSabhacaritranI mahAvIracaritranI sAthe tulanA kevI rIte thAya? ane amone rAjyAbhiSekamAM kalyANakanI zaMkA paNa nathI. e pramANeno pUrva pakSa jANavo // gAthArtha-99 I have bannenI zrI RSabhacaritra ane zrI mahAvIracaritranI tulyatA batAvatAM siddhAMta kahe che. ia ce suNAhi suMdara ! pNcaasysuttmuttjuttiie| . hatthuttarajoeNaM cauro taha sAiNA crmo||100|| jo tuM Ama kaheto hoya to he suMdara! to paryuSaNAkalpamAM kahelA RSabha caritranI jema ja pU. haribhadrasUrikRta "paMcAzaka sUtramAM kaheluM che. "tyuttare tyAre te A pramANe--- paMcamahAkallANA, sabesi jiNANi hoi niymennN| bhuvaNaccherayabhUA, kallANaphalA ya jiivaannN||1|| .
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 >> 349 me-1, game e ta-2, nivazvana-, ceva nA--ka, vivA-6, bhuvaNagurUNa jiNANaM, kallANA huMti NAyavvA // 2 // tesu a diNesu dhaNNA, deviMdAI kariti bhttinnyaa| jiNajattAdivihANA, kallANaM appaNo ceva // 3 // ia te diNA pasatthA, tA sesehipi tesu kAyavvaM / jiNajattAdi saharisaM, te a ime vaddhamANassa // 4 // mAsaDha suda chaThThI, 9-vitte tada suddhAsIra--jovA. maggasira kaNha dasamI-3-vesAhe suddha dasamI y-4||5|| kattiakaNhe carimA-6, gabbhAidiNA jahakkama ete| hatthuttara joeNaM, cauro taha sAiNA crmo||6|| ahigaya titthavihiyA, bhagavaMti niMdasiA ime tss| sesANavi evaM cia, nianiatitthesu vinnnneaa||7|| rUti yAtrA paDyAza -badhA ja tIrthakaronA nizcaya karIne traNe bhuvanamAM AzcaryarUpa ane sarva jIvonA kalyANanA phaLa svarUpa evA tIrthakaronA pAMca kalyANako hoya che. (1) bhuvana guru jinezvara bhagavaMtonA garbha-janma-dIkSA jJAna ane nirvANa A pAMca kalyANako nizcaye hoya che. (2) A divasone viSe dhanya evA, bhakitathI namelA evA devendro Adi potAnA AtmAnA kalyANa mATe jinayAtrAdi vidhAnI kare che. (3) A pAMca kalyANakanA divaso prazasta che. ane tethI karIne kalyANakanA divasomAM bIjA bIjA AtmAoe paNa harSapUrvaka jinayAtrA, snAnAdi kAryo karavA joIe. ane mahAvIradevanA pAMce kalyANako A pramANe (4) eka aSADha suda-6, caitra suda-terasa (be), mAgazara vada-10 (3), vaizAkha suda-10 (cothuM) ane pAMcamuM kArataka vada amAsa. A garbha Adi (cAra) anukrame uttarA phAlyunI nakSatranA yogamAM ane pAMcamuM svAti nakSatramAM thayeluM che. gAthArtha(6) have adhikRta tIrthamAM vihita evA mahAvIra bhagavaMtanA kalyANako batAvyA. tevI rIte bAkInA tIrthakaronA kalyANako A pramANenA pota potAnA tIrthamAM jANavA-IILA A pramANe paMcAzaka prakaraNanA yAtrA paMcAzakamAM kaheluM che. A gAthAonI vRtti A pramANe che. pAMca ja mahAkalyANako parama zreyaskara evA sakala kAla nikhila naralokamAM thanArA jinezvara bhagavaMtonA nizcaya karIne hoya che. evA prakAranI vastuno svabhAva hovAthI. kevA kalyANako ? traNeya jIvananA prANIone AnaMdanA kAraNabhUta hovAthI temaja kalyANaphala eTale niHzreyasa phalane sAdhI denArA hovAthI. te pAMca kalyANako A pramANe :--garbha=garbhAdhAna-janma-utpatti, niSkramaNa eTale gharamAMthI nikaLIne sAdhupaNuM pAmavuM, jJAna eTale kevalajJAna, nirvANa eTale mokSa. A pAMca kalyANako
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ 350 >> kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda jagatane viSe zreSTha evA arihaMta bhagavaMtonA kalyANako eTale vizreyane karanArA jANavA-2 te je je divasone viSe garbha Adi kalyANako thayelA che te divasone viSe dhana eTale dharma dhanane meLavanArA evA puNyabhAgIo devendra Adi eTale sura asuranA Indro Adi bhakitanata-bahumAnathI namra banelA evA thayA chatAM arihaMta bhagavaMtanA utsavo-pUjA-snAtra AdinA vidhAno potAnA kalyANa ane paranA kalyANa mATe vidhipUrvaka kare che.-3 A kAraNathI jIvonA kalyANaphala AdinA lakSaNavALA jinezvara bhagavaMtanA garbhAdhAna Adi je divaso che te prazasta che. tethI karIne bAkI rahelAM manuSyoe paNa jinayAtrAdi eTale vItarAga bhagavaMta saMbaMdhInA utsavo, pUjA Adi harSapUrvaka karavA. sarve jinezvara bhagavaMtanA pAMca kalyANako kahevAne mATe vartamAna zAsanamAM carama tIrthAdhipati tad najIkanA ja hovAthI mahAvIra svAmInA pAMca kalyANako kahe che. aSADha suda-6, caitra suda-13, mAgazara vada-10, vaizAkha suda-10, kArataka vada amAvasyA. A garbha, janma, dIkSA, jJAna ane nirvANa divaso jANavA. temAnAM pahelA cAra kalyANako, uttarAphAlvanI nakSatramAM thayA che ane chelle kalyANaka svAti nakSatramAM thayeluM che. have mahAvIra svAmInA pAMca kalyANako kema batAvyA? bIjAnA kema nahi? to tenA javAbamAM kahe che ke vartamAna kAlamAM bharatakSetranI apekSAe karIne chellAM mahAvIradevanA pAMca kalyANako kahelA che. ema bAkInA badhAya bharatakSetromAM ane pAMca airAvatakSetromAM pota potAnA tIrthomAM te te tIrthakaronA (kalyANako) jANI levA. e pramANe utsarpiNImAM paNa jANI levA. e pramANe zrI abhayadevasUri kRta yAtrApaMcAzakanI vRttimAM jaNAveluM che. have ahiMyA pAMca ja kalyANakanA mahinAo-pakSo-tithi-nakSatro kahelA che. jo ahiM garbhasaMharaNAdi paNa kalyANaka tarIke ArAdhya hota to tenA varNananA paNa mAsa-pakSa-tithi-nakSatra Adi kahyuM hota. ane te kaheluM nathI. tethI karIne garbhApahAra kalyANaka nathI e siddha thAya che. RSabhadevanA caritra sAthe zrI mahAvIrasvAmInA caritranuM sAmyapaNuM che. to tethI karIne upalakSaNathI tIrthasaMmata evA jinavallabhasUrie karelA kalyANaka stavanamAM paNa kahevuM che ke sianavami suvihimukkho, nemissAso amAvasA; NANaM puNNimi cui nami, jiNavallahaM payaM desu paNayANaM // 1 // Aso suda-noma suvidhinAtha mokSa, neminAtha bhagavAna Asovada amAsa jJAna, neminAtha prabhunuM Aso suda-pUnama cyavana, namaskAra karatA AtmAne jinavallabhanuM pada Apo. A gAthAmAM Aso mAsanI terasanuM kalyANaka kahyuM nathI. ane ethI karIne ja zrI mahAvIradevanA pAMca ja kalyANako che ane ethI karIne chaThuM kalyANaka kahenAro tIrtha bAdha ja che || gAthArtha-100 || - have paryuSaNAkalpanA vyAkhyAna vaDe karIne paNa garbhasaMharaNanuM kalyANakano abhAva batAvatAM kahe che.
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 351 vakkhANaM puNa pajo-savaNAkappassa cunnnnivnnnnesu| chaNhaM vatthUNaM cia, aNNatthavi tynnusrnnNti||101|| paryuSaNAkalpanI cUrNinA varNananA pAThamAM ghUi viga ema vyAkhyAna zabda che. eTale che vastuonuM ja varNana che. tathApi te A pramANe- ___"jo bhagavayA usabhasAmiNA sesatitthagarehi a bhagavato vaddhamANasAmiNo cayaNAINaM chaNhaM vatthUNaM kAlo NAo diTTho vAgarIo a teNaM kAleNaM" ityAdi zrI paryuSaNAcUrNau / . "je bhagavAna RSabhadeva vaDe karIne ane bIjA tIrthakaro vaDe karIne bhagavaMta mahAvIradevanA cyavana Adi cha vastuono kAla jAmyo che ane joyo che te kahyo che. te kAle ane samaye viSe." ityAdi paryuSaNAkalpacUrNie pramANe dazAzruta skaMdhanI cUrNimAM A pramANe pATha che. ane bIjA AcArAMga AdimAM paNa cUrNine anusAre ja jANavuM. te A pramANe paMra hatyuttara Dho- AcArAMga sUtra. tenI TIkA A pramANe hasta nakSatra che uttaramAM jene evA pAMca sthAnone viSe garbhAdhAna-saMharaNajanma-dIkSA ane jJAnotpati jemanA thayelA che evA "paMca hastuttara bhagavAna" thayA hatA. ahiyA paMpa rathaney e pramANenuM ja vyAkhyAna kaheluM che. ane te cUrNine anusAre ja che. nahi ke paMcatuM cANaveSa-Iti pAMca kalyANakone viSe. e pramANe nahi. have koIka kalpaavacUrimAM jinaprabhasUrikRta saMdehaviSaSadhInAM anuvAdarUpa cha kalyANakanuM vyAkhyAna kaheluM che te anAbhogathI ja kaheluM che ema jANavuM ane moTAone paNa graMthAntarano anupayoga hoya che tethI anAbhoga thAya temAM virodha nathI. AgamamAM kaheluM che ke koI chadmasthane anAbhoga na thAya tevuM na bane. kAraNa ke jJAnane AvaraNa karavAnI prakRti che je karmanI tene jJAnAvaraNa karma kahevAya che. ane e karmanA AvaraNathI anAbhoga thaI jAya. ema nahi kahevuM ke "koIke vibhAgamAM zrutano anupayoga thaye chate lAdhavapaNuM thaI jAya che" ema na kahevuM. kAraNa ke gautamasvAmInI jevAne paNa zrutano anupayoganuM AgamamAM prasiddha che. tethI karIne anAbhogane choDIne tIrthasaMmata evA mahApuruSonI saMmati svIkAryA sivAya sUtranuM vyAkhyAna karavAmAM ane prarUpaNA karavAmAM tIrthanI AzAtanA ane tIrthabAhyatA thAya ja che. ema nahi kahevuM ke "jinaprabhasUrino anAbhoga thaI gayo hoya kAraNa ke kupAkSikonA samudAyanI aMdara rahelAM jinaprabhasUrinuM paNa abhinivezanI vidyamAnatA hovAthI anAbhoganI saMbhAvanA na thaI zake. kAraNa ke kupAkSikane viSe je AtmA vartato hoya te pakSanA mULabhUta AcAryanI aMdara rahelAM mithyAtvavALo thAya che. jevI rIte Aja sudhI digaMbara samudAyamAM rahenAro AtmA, digaMbara mata pravartaka zivabhUtimAM rahelA Abhinivezika mithyAtvavALo hoya. kalyANaka chanI prarUpaNAne AzrIne to mULa rUpa bahu
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35ra >> kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda vikhyAta evA jinavallabha che ane te saMdhe vAryo chatAM paNa chaThuM kalyANaka prarUpato chato zivabhUtinI jema abhinivezavALo ja che. ane ethI ja karIne te jinavallabhe sthApelA samudAyane avalaMbIne rahelo kharatara matAkarSaka evo jinadatta paNa ghuNAkSara nyAye karIne jinavallabhane abhinivezavALA jAhera kare che te A pramANe . asahAeNAvi vihI pasAhio jo na sessuuriihiN| loaNapahe'vi vaccai, vuccai jiNamayaNNUhi // iti gaNadharasArdhazataka gaathaa-122|| tenI vRtti A pramANe --tethI karIne je asahAya hovA chatAM paNa eTale pArakI sahAyathI nirapekSa evA hovA chatAM "ekAkIpaNe Agamokta chaThuM kalyANaka prarUpavAnI vidhi prakarSe karIne A pramANe ja che. ane AmAM jene asahiSNutA hoya te bolo, e pramANe khaMdha-khaMbhA uchALavA pUrvaka sakala loka pratyakSa vidhi pragaTa karyo ke je ajJAta siddhAMta rahasyavALA evA zeSa sUrione zravaNamAM to dUra raho; paraMtu daSTi mArgamAM na Ave. paraMtu jina vacanane jANanArAo evA AcAryone paNa na AvyuM!'' A pramANe kahenAro anAbhogavALo na ja kahevAya paNa abhinivezavALo ja kahevAya. e pramANe jinadatta paNa sUcavyuM che. ane jinavallabhe kahelI vAtane svIkAra karanArA hovA chatAM paNa jinadattasUrie pote. pUei mUlapaDimaMpi sAviA cii nivaasismmttN| gabbhAvahArakallANagaMpi, na hu hoi vIrassa // 1 // 'usUtrapadoddhATanakulakaranA vacana vaDe karIne "caitya nivAsI zrAvikA, mUla pratimAnI paNa pUjA kare. ane mahAvIradevanuM garbhApahAra kalyANaka ja na hoya" ema jaNAvyuM vaLI bIjI vAta-jinavallabhane ja A pramANe pUchavuM joIe ke- jinavallabha pAMca kalyANaka kahenArA evA haribhadrasUri Adi AcAryo tIrthasaMmata hatAM ke nahi?" nahotA e pramANe kahevAne zakitamAna nahi hovAthI e AcAryanuM tIrthasaMmatapaNuM siddha thaye chate pAMca kalyANakavAdI kahenAruM tIrtha paNa siddha thAya che. ane tema siddha thaye chate sahAmeLAvitti Adi niSphara vacano vaDe karIne badhAja pUrvAcAryono tiraskAra karavApUrvaka tIrthane asaMmata evuM chaThuM kalyANaka prarUpato chato tuM tIrthamAM to nahi paraMtu tIrthasparzI paNa kevI rIte kahevAya?' e tAre ja vicAra karavAno che. ane A kahevA vaDe karIne "siddhAMta pAragAmI jinavallabhasUri'. e pramANe jinadattasUrinA ziSyonuM je vacana che te dUra karyuM jANavuM. vaMdityuttara ityAdi vacana vaDe karIne chaThuM kalyANaka sthApato evo jinavallabhasUri, siddhAMtanI gaMdhathI paNa zUnya che. e pramANe pravacananA jANakAronI pratyakSasiddha vAta hovAthI vadhu vistArathI saryuM. | gAthArtha-101 |. have mahAvIra caritrane viSe badhe ThekANe paNa garbhasaMharaNa pAThanA niyamamAM yukti dekhADavA pUrvaka upasaMhAra karatAM jaNAve che ke ,
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 tamhA jaM saMharaNaM, carie niameNa saMgaIghaDaNaM / vaivALavuAM, vIraM ttisanA sUtti5102 tethI karIne pUrve kahelA mahAvIracaritrane viSe 'garbhasaMharaNa'nuM je jaNAvavuM che te pUrvApara saMbaMdhane yogya che. pUrvApara saMbaMdha kayo? te kahe che ke devAnaMdA brAhmaNanI kukSimAM avatarelA evA zrI mahAvIradevane trizalAe janma Apyo. e asaMgati thAya che. kAraNa ke jenI kukSimAM avataryA hoya te janma Ape. e ahiM thayuM nathI. eTale e visaMgati dUra karavA mATe garbha saMharaNanI vAta kahevI e yukata ane Avazyaka che. / / gAthA-102 / / have 'rAjyAbhiSekamAM paNa ema ho' tevI pArakAnI zaMkAne dUra karatAM kahe che. vaM rajjabhise, bhayaNA bhaNiA ya teNa takkahaNe / teNobhayaMNapi kallANagavavaeseNa rahiaMti // 103 // 353 rAjyAbhiSekamAM te pramANenI asaMgati nathI thatI. tethI karIne rAjyAbhiSekanuM varNana karavAmAM bhajanA jANavI. ane tethI ja koIka ThekANe paNa chattarAsAde ane koIka ThekANe paMca uttarA sAde kaheluM che. tethI karIne garbhasaMharaNa ane rAjyAbhiSekae banne kalyANakanA vyapadezathI rahita che. || gAthArtha-103 // have pha2I paNa adhika utsUtranI vAta jaNAve che. rayaNIposahiANaM, sAmaiaM suvaNa'NaMtaraM bhaNiaM / jiNavallaheNa vihiNA, sutte sAmaIaM na have // 104 // rAtri posaha lIdhelAne nidrA pUrI thayA bAda jinavallabha vaDe karIne sAmAyika daMDakoccAra Adi vidhi kahelI che. te A pramANe :-'to rAgaparamagAme kriLa phariyAvahiyaM Dimitra sakkatthaeNa ceie vaMdia puvvaM va pottiM pehia namukkArapuvvaM sAmAiasuttaM kaDDia saMdisAvia sajjhAyaM kuNai, jAva paDikkamaNa velatti // ' pra. 5. 45 tyAra pachI rAtrinA chellA pahore UThIne IriyAvahiyaM karIne zakrastava vaDe caityavaMdanA karIne pahelAM muhapatti paDilehIne navakAra pUrvaka sAmAyika sUtra uccare ane 'saMdisAhu' Adi Adezo mAMgIne pratikramaNanI velA thAya tyAM sudhI svAdhyAya kare.' e pramANe pauSadhavidhi prakaraNamAM jinavallabhe kaheluM che. A vAtamAM teo ukti jaNAve che ke je kAraNe sUI gayelA AtmAne sAmAyika na hoya ane jo sAmAyika karIne sUe to te sAmAyika rahitano thAya. e pramANe / gAthArtha-104 have jinavallabhe kahelI yuktine dUra karatAM thakAM jaNAve che ke
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354 je kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda na muNai eaM posahapajjavasANaM taheva uccaaro| jaM posahami kappai, kappai taM tassa saamie||10|| te jinavallabha eTaluM paNa jANato nathI ke "A sAmAyika, pauSadha sahacarita che. arthAta pauSadha samakAlIna che. eTale jyAM sudhI pauSadha hoya tyAM sudhI sAmAyika rahe. ane sAmAyika uccarAvatI vakhate paNa nAva pasadaM pUmbuvAsana ema bolAya che. A sAmAyika alpa kAlIna nathI.' Ama hovAthI je pauSadhamAM kahyuM te pauSadha saMbaMdhInA sAmAyikamAM paNa kahyuM che. | gAthArtha-105 / have kazyapaNAne viSe pravacananI sAkSI Ape che. teNevAgamavayaNaM, uddiTTakaDaMpi bhuMjaI sddddho| kayasAmAio'vi nisiih-bhaas-cunnnnippmuhgNthe||106|| je kAraNa vaDe karIne pauSadhamAM je kahyuM ema kahyuM che te kAraNa vaDe karIne pauSadhikane uddezIne banAveluM azanAdika, ktasAmAyika eTale kareluM che sAmAyika jene evo zrAvaka paNa khAI zake. nIzithabhASya-cUrNi vagere graMthomAM kahevuM che ke kAmI sagharaMgaNao, thUla paiNNA si hoi dtttthvvaa| cheaNa bheaNakaraNe, uddiTTakaDaMpi so bhuMje // 1 // nizitha-bhAgya-cUrNi-udezo-15 A gAthAnI cUrNi pUnamIyA matanA adhikAramAM lakhelI che. tyAMthI jANI levI. A kahevA vaDe karIne Adhuniko vaDe karIne pauSadhikonuM bhojana nivArAya che te paNa dUra karyuM jANavuM karelA sAmAyikavALAne paNa bhojananuM nizithacUrNi AdimAM kaheluM hovAthI || gAthArtha-106 II have vyaktirekamAM doSa kahe che. aNNaha'vahimapuNNe, love vayabhaMgapAvayaM pyrdd| teNaM tammaya-sAvaMya sAmaie posahe asuhN||107|| jo kathya ane akathya vastune AzrIne sAmAyikanuM pauSadhanI sAthe samAnapaNuM na hoya. eTale ke nidrA bAda paNa pauSadha Take ane sAmAyika cAlyuM jatuM hoya to je avadhi nakkI karI che te avadhi pUrNa thayA pahelAM sAmAyikano vilopa thaye chate sAmAyika vratabhaMganuM pApa pragaTa ja thAya che. ane ethI karIne kharatara matanA zrAvakane pauSadhamAM paNa sAmAyikano bhaMga thAya che ane sAmAyikano bhaMga thato hovAthI pApaleturUpa hovAthI temanA mate lIdheluM sAmAyika paNa azubha karanAra che. || gAthArtha-107 //
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 355 have jinezvara bhagavaMtanI AjJAvaDe karIne nidrA levI te paNa saMyamano hetu thAya che to pachI sAmAyikano vinAzakArI kevI rIte thAya? te vAta jaNAve che. niddAvi a guruANApuvvaM sA ceva dhamma aNukUlA / jaha saMthArAporasi - paDhaNaMtara sAhuniddatti // 108 // pauSadha ane sAmAyikavALA evA AtmAne rAtrinI pahelI porasI bAda je nidrA levAya te gurUAzApUrvakanI hoya che. ane te nidrA, dharmane anukUla ja che. eTale ke cAlu dharmane prasAdhana karavAvALI che. A vAtamAM dRSTAMta Ape che ke jema saMthArAporasI bhaNAvyA pachI sAdhunI nidrA, A je nidrA che 'te saMyamanA AdhArabhUta evA zarIranI sthiti mATe ja che. zarIra TakAvavA mATe ja che.' AcArAMga zItoSNIya adhyayanamAM pahelAM uddezAmAM kaheluM che ke 'jo ke kavacita AcAryanI anujJAthI thoDA sAdhuo bIjI porasI Adine viSe dIrdha cAritranA AdhArabhUta zarIranI sthiti mATe eTale zarIrane samadhAraNa rAkhavA mATe nidrAdhIna banelA hoya che. to paNa te sAdhuo sadAya jAgRta ja che' ema jaNAvyuM hovAthI evA prakAranI (eTale saMyama sAdhaka) nidrA poSAtIone sAmAyikanA vinAzano hetu kevI rIte thAya? arthAt koIpaNa hisAbe na thAya. tethI karIne jinavallabha vaDe karIne rAtripoSAtIone chelle pahore sAmAyika karavAnuM batAveluM che te adhika kriyArUpa hovAthI duSTa ja che || gAthArtha-108 || have sAmAyika ane pauSadhamAM traNa vakhata navakAra gaNavA pUrvaka traNa vakhata pATha uccarAvavAnuM kharataramAM kaheluM che te vAta paNa adhika utsUtrarUpa jevI rIte thAya che te batAve che. sAmAi aposahesuM, uccAro sAvayANa tikkhutte / juttotti a jiNadatto, bhaNai jahA aNuvauccAro // 106 // sAmAyika ane pauSadhano traNa vakhata uccAra karavo yukta che.' ema jinadattasUri kahe che. ane temAM teo dRSTAMta Ape che ke jevI rIte zrAvakone sthUlaprANAtipAta viramaNa Adi aNuvrato uccarAvAya che tyAre traNa traNa vakhata uccarAvAya che tema sAmAyika paNa traNa vakhata uccarAvavuM joIe || gAthArtha-109 | have jinadattanA AvA abhiprAyano tiraskAra karatAM thakA jaNAve che ke : na muNai mUDho logaTThiiMpi bahukAlasajjha maha kajaM / tattullaM kahamiaraM, tihirikkhapalo aNAIhiM // 110 // te abhinivezI jinadatta, lokasthiti paNa jANato nathI. kAraNa ke tithi nakSatro Adi jenAvaDe
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ 356 kupakSakauzikasahasrakiraNAnuvAda karIne bahukAla sAdhya evuM je moTuM kArya tenI sAthe alpakAla sAdhya ane nAnuM evuM kArya tenI sAthe kevI rIte saMgata thAya? arthAt koIpaNa rIte na thAya! A vAta kahevAno bhAva e che ke--'dUra grAmAMtara javuM hoya, udvAha-lagna Adi karavA hoya' te moTuM kArya kahevAya che .ane te moTuM kArya, zubhatithi-nakSatra-caMdrabala AdinuM bala jovA pUrvaka ja karAya che. te pramANe dUkAnathI ghare javuM ke bhojana Adi karavuM vagere paNa tevI rItanuM moTuM kArya nathI. jethI temAM paNa tithi-nakSatrAdi jovA paDe. tevI ja rIte yAvajIva sudhI vivakSita vratAdika abhigraharUpI virati svIkAravAnI icchAvALo muhUrta Adi jovApUrvaka traNa vakhata paNa uccare, tevI rIte alpakAlIna sAmAyika paNa traNa vakhata uccare tevuM nathI. / / gAthArtha-110 // have ati prasaMga jaNAve che. aha vAsakkhevappamuhaM, uvavAsamAi uccAre / jujjai tammai magge, aNNaMpi mahavvayAi vva // 111 // anyathA alpakAlIna evA sAmAyika AdinuM paNa aNuvrata uccAra AdinI jema traNa vakhata uccAravuM svIkArAya to bIjI vAta to dUra raho; paraMtu upavAsa AdinA paccakkhANa AdimAM paNa vAsakSepa che AdimAM jene evI samagra naMdinI vidhi karAvavI paDaze. vaLI bIjI vAta--sAmAyika AdinA uccAramAM aNuvrata uccAranuM dRSTAMta apAya che tema aNuvrata uccAramAM paNa mahAvrata uccAranA dRSTAMtano svIkAra karavo paDaze. vaLI bIjuM paNa jinadatta svIkRta prarUpaNAvALA tenA matanA mArgamAM zIromuMDana Adi kriyA paNa traNa vAra karavI yukta gaNAze. ane te teone paNa saMmata nathI. tethI karIne traNa vakhata sAmAyika Adi uccarAvavuM te paNa abhimata--saMmata na gaNAya. || gAthArtha-111 / / have jinavallabhe kahelI saMmativaDe karIne A vAtane dUSita karavA mATe jaNAve che ke :posahavihiMmi jiNavallaheNa igavayaNa bhaNaNao ikko / daMDagamAuccAro, paricatto teNa Dovi|11| 'vidhidharma'nA nAmanA matanuM AkarSaNa karanAra evA jinavallabhAcArye pauSadhavidhi prakaraNane viSe '"namunnAramucaritra" e pramANe dvitIyAnuM ekavacana kahevA vaDe karIne daMDaka-AlAvo uccarAvavAnuM eka vAra kaheluM pragaTa ja che. te A pramANe posamuhapatti paDittehimIti maLiA vIgaDhamAsamaputraM pottiM paDilehia khamAsamaNeNa posahaM saMdisAviya bIakhamAsamaNeNa ThAemitti bhaNittA khamAsamaNaM dAu~ udghaThio sImoNayakAo guruvayamaNubhaNaMto namokkAramuccaria bhaNai karemi bhaMte! posahaM ityAdi // - 'posaha muhapatti paDilehuM' e pramANe kahIne muhapati paDilehine khamAsamaNa daine 'posaha saMdisAhuM' pachI bIjuM khamAsamaNa daine posaha ThAuM' e pramANe bolI Ubho rahIne kaMIka namelI
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 357 che kAyA jenI evo ane guruvacananI sAthe bolato namaskArane bhaNIne ""karemi bhaMte! posahaM yAvata vosirAmi'' ityAdi e pramANe sAmAyika paNa navakAra bolIne bhaNIne "karemi bhaMte sAmAIe" ityAdi bolIne' AvA prakArano je pATha che te paNa jinadatta choDI dIdho che. eTale ke ekavAra bolavAnuM choDI daIne traNa vakhata bolavAnuM svIkAryuM temAM je be vakhata bolavAnuM adhika jaNAvyuM che te adhika utsutra che. || gAthArtha-112 || have pharI paNa adhika utsutra jaNAve che. sAhUNaM uvahANaM, gihibba ahiaMti jeNa takkicaM / Avassaya joeNaM, siddhaM siddhaMtabuddhINaM // 113 // gRhastha zrAvakanI jema sAdhuone paNa Avazyaka zruta ArAdhanA mATe upadhAna vahana karavAnuM jaNAvyuM che te adhika che. kAraNa ke--je kAraNa vaDe karIne par Avazyaka ArAdhana lakSaNavALuM te kRtya, siddhAMtanI buddhivALA eTale tattvavettAone "Avazyaka sUtranA yogavaDe" ja siddha thAya che; paraMtu kupAlikone e jJAna thatuM nathI. ahiM praznakAra zaMkA kare che ke pote upadhAna vahana karyuM na hoya to zrAvakane upadhAna vahana kevI rIte karAvI zakAya? jo ema kaheto hoya to bolIza nahi. kAraNa ke sAmAyika-pauSadha-bAvrata uccarAvavA AdimAM paNa tArI kahelI rIti (yukti) lAgu paDaze. teno tAre ja vicAra karavo. gAthArtha-113 | vaLI bIjI vAta paNa kahe che. ussaggeNa kasellaya-jalagahaNaM sAhuNAvi hI mohaa| taMcia maTTiabhAyaNasaMgaiaM kaha Nu tasajayaNA ? // 114 // kharekhara khedanI vAta che ke cAritra mohanIyanA udaya vaDe karIne tevA prakAranI zraddhApUrvaka sAdhuone mATe paNa mukhyavRttie kasellakanuM ane kAthA AdinuM pANI grahaNa karavuM jaNAvela che. to paNa te kasellaka jala grahaNa paNa kevI rItanuM? mATI AdinA kuMDA-bhAjanamAM nAkheluM evuM jalagrahaNa karavAnuM che. e jala grahaNa karavAmAM trasajIvanI jayaNA kevI rIte thAya? kAraNa ke tevI rItanuM kasellaka jala, mRttikA Adi bhAjanamAM raheluM chatuM prAyaH karIne trasAdi jatuyonivAluM zIdhra thAya che. ane tenI yatanA sAdhuone saMbhave nahi. vAdI prazna kare che ke :-kulamaMDanasUrijIe banAvelA paryuSaNAkalpAvacUrNImAM temaja saMdeha viSaSadhImAM kahevuM che ke :-zuddhavikaTa-uSNodaka athavA vaItara prApta evuM zuddha jala (levuM kahyuM). to pachI kaselaka AdinuM pANI kema na grahaNa karAya? tenA uttaramAM kahe che ke siddhAMtamAM tenA darzana thatAM na hovAthI temaja zAsananI aMdara tevA prakAranI pravRttino saMbhava nahi hovAthI grahaNa karAtuM nathI. vaLI kulamaMDanasUrijI mahArAjanuM je vacana
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358 je kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda che te to saMdeha viSauSadhInuM je lakhANa che te lakhANanA anuvAdarUpe ja che. nahi ke temanuM potAnuM kareluM vyAkhyAna che. ane saMdehaviSauSadhIkAra je che te jinaprabhasUri che. temaNe to potAnA matanI pravRttine anusAra vyAkhyA karI che, nahi ke AgamanA anusAre. kAraNa ke, paryuSaNA kalpacUrNinI aMdara zuddhavikaTa zabda vaDe karIne uSNodaka ja jaNAvela che. nahi ke varNAntaprApta jala Adine. tevI ja rIte zrI abhayadevasUri mahArAje sthAnAMgasUtranI vRttimAM paNa temaja vyAkhyA karelI che. e pramANe nizIthacUrNi AdimAM paNa jANI levuM. "mAya vA taTapara pALagAya" e pramANenA AcArAMga sUtranA vAkyanI vRttimAM "anyatara' zabda vaDe karIne drAkSApAnIyara drAkSanuM pANI AdinI vyAkhyA karelI che; paraMtu tyAM kALA ane kasellaka AdinuM pANI paNa grahaNa kirela nathI. tevI ja rIte --"quitarayAtti sujhattid tama" e pramANe devasUrikRta yati- dinacaryAmAM che. pravacanasAroddhArane viSe to sAmAnyathI varNatarAdi prApta ja kaheluM che. vyaktigata kaheluM nathI. ane te varNAtaprApta jala paNa tamAre e pramANenuM vacana hovAthI "zAstromAM kahelAM je jala che. te badhAya jalanA abhAve ja jala grahaNa karavAnuM jaNAvela che. mukhyavRttie to tenuM grahaNa karavAnuM kaheluM nathI. apavAdatayA je koIpaNa vastu vaDe karIne jema-tema varNatarapaNAne pAmeluM pANI jo grAhya thatuM hoya to pahelI vRSTi AdimAM dhULa AdithI DahoLuM thayeluM evuM nadI-talAva AdimAM raheluM pANI paNa grAhya thaze. kAraNa ke tenuM paNa vaItarAdiprAptapaNAnI sAmyatA che. athavA to devakusuma (lavIMga), sAkara, kapUra Adi dravyanA yogathI paNa tevA prakAranuM varNAtara thayeluM pANI grAhya thaze. ane e anucita che. e to tane paNa saMmata che. vAdI zaMkA kare che ke "to pachI varNAtara AdithI prApta thatuM pANI'e zabdathI zuM levuM? ogha- niyuktinI aMdara dhovaNa karavAne mATe je tevA AdinuM pANI kaheluM che te tevI rIte grahaNa kareluM jANavuM. vaLI jyAM koIpaNa ThekANe pANIno vicAra che tyAM badhe ja ThekANe prAya:karIne kAMjI AdinuM pANI levAnuM ja vyAkhyAna kareluM jaNAya che. nahi ke kAtho ane kaseluka AdinuM pANI. tevI ja rIte varNAntara prApta thayeluM pANI levAmAM AvatuM nathI. jyAre khataro vaDe karIne to kAMjIkAdi nIranI prApti hovA chatAM paNa svAdanI laMpaTatAe karIne ja mukhyavRttie karIne kAthA ane kasellakanuM pANI svIkArAya che. vaLI mukhyavRttie karelUka AdinuM pANI grahaNa karavAmAM "AcAmAmsa" e zabda che tenI niSpatti paNa saMbhavatI nathI. kAraNa ke AvazyakavRttinI aMdara AyAma-eTale osAmaNa ane azla eTale cotho rasa.(tikta-kaDu kasAya-aMbile) A bannethI baneluM che te "AcAmAmsa'', eTale AcAmAmsa e pramANe zabdanI utpatti jaNAvela che. tevI rIte yogazAstranA trIjA prakAzanI vRttimAM kaheluM che ke :-avasrAvaNa eTale osAmaNa-cokhAnuM dhovaNa, amla eTale cotho rasa, e banne (zabdanuM) thaIne AcAmAmsa banato zabda je prAyaHkarIne je vyaMjanane viSe ane bhojana kahetAM
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 359 odana-bhAta-aDada-sAthavo Adi evuM je bhojana tevuM nAma samaya bhASAe (Agama bhASAmAM) AcAmADu kahevAya (eTale AyaMbila) vaLI bIjI vAta kALA ane kasellaka AdivaDe karIne potAnI buddhie jalapariNamana kAla paNa samyag prakAre kevI rIte jANI zakAya? kAraNa ke bRhatkalpabhASyamAM vaNNarasagaMdhaphAsA, jaha davve jammi ukkaDA. huti| taha taha ciraM na ciTThai, asubhesu subhesu kaalesu||1|| A gAthAnI vRttimAM kahevuM che ke "je je dravyone viSe jevI jevI varNa-gaMdha rasa ane sparzanI utkaTa ke utkaTataratA thAya che. tevI tevI rIte te dravyanI sAthe mizrita thayeluM pANI paNa lAMbo kALa TakatuM nathI. arthAta jaldI jaldI pariNamI jAya che. eTale pariNAmane pAme che. zuM A vAta sarvathA sAmAnya rIte che? nA. enuM kAraNa e che ke je azubha evA rasa-varNa AdithI je utkaTa che temAM nAMkheluM pANI jaldI pariNAma pAme che. ane je zubhavae Adi utkaTa jemAM che tevuM pANI lAMbekALe pariNAma pAme che." e pramANe bRhakalpavRttinA cothA khaMDanA (hAthe lakhelA) 175-mAM pAne A pramANe lakhANa che. ane kAthAnakasellaka Adi je dravyo che te zubha dravyo che. tenA prakSepavALuM pANI anukUla dravyovALuM hovAthI te pANInA parINamanano kAla jaNAya nahi. vaLI kAMjikAdi jalagrahaNanI aMdara jinAjJA ja kAraNa jaNAya che; paraMtu temAM svAdanI mukha--laMpaTatA Adi nathI. te to sarvajana pratIta ja che. vaLI kAMjika jalanuM grahaNa karavAnuM AgamamAM kaheluM hovA chatAM tene choDI daIne kAthA-kasellaka AdithI vyApta jalanuM grahaNa karavuM te tene grahaNa karanAranuM svAdasukhapaNuM ja pragaTa kare che. have vAdI zaMkA kare che ke zubha dravyanA prakSepa karavAmAM pariNamana kAla jANI zakAya nahi ema hoya chate sAkaranA pANInA agrahaNano prasaMga Avaze tenuM kema?" to jo e pramANe kaheto hoya to bolIza nahi. kAraNa ke sAkaranA pANInA prahaNamAM to svAdane mATe athavA to pittanI upazAMti Adine mATe je sAkara nAMkhavAmAM Ave che. te thoDI nathI naMkhAtI; paraMtu ghaNI ja naMkhAya che. ane e pramANe jo vadhAre na nAkhe to svAda ke pittanI upazAMti saMbhavatI nathI. ane kAthAkasellaka AdinuM je pANI che temAM alpapaNAM (thoDuMka) cUrNa nAMkhavA vaDe banAvAya che. ane tethI alpa svAdavALA ane alpa cUrNavALA pANImAM paNa pariNati zuddha grahaNa karI zakAtI nathI. ane ethI karIne e vAta sAkaranA pANI sAthe sAmyatA bhajatI nathI. vaLI bIjI vAta e che ke tevA prakAranuM koIka dravya evuM hoya che ke je madhura hoya ane thoDuM hoya topaNa pANIno varNa parAvartana karI nAMkhe che. jevI rIte meza Adi. e pramANe chANa AdinA pANImAM paNa samajI levuM. vaLI siddhAMtamAM kahelA AyAmanuM eTale avasAvaNa ane kAMjika Adi pANInI hIlanA karatAM evA khataranuM nAma vaDe paNa bhikSukatano patha asaMbhava che. kAraNa ke uttarAdhyayanamAM kaheluM che
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahasrakiraNAnuvAda AyAmagaM ceva javodaNaM ca, sIaM sovIra javodagaM ca / no hIlae piMDaM nIrasaM tu, paMtakulAI parivvae je sa bhikkhU // 1 // -osAmaNanuM pANI, java ane odana, zIta pANI-sauvIranuM pANI-(athavA cokhAno sAthavo) athavA to javanuM pANI ke paMtakulAdinA nirasa piMDanI hIlanA karavI na joIe. e parijita thayelo bhikSuka kahevAya che.'' / gAthArtha // 360 tevA prakAranA pANIone grahaNa karavuM te bhikSukanuM lakSaNa jaNAveluM che te kharatarane grAhya nathI. grAhya nathI eTaluM nahi; paraMtu tevA pANI Adine grahaNa karanAranI hIlanA, AdinA vacano bolAya che. gaNadhara sArdhazatakanI "muddhALAyayaLayA" A 105mI gAthAnI TIkAmAM tapagacchanA sAdhunuM varNana A pramANe kaheluM che ke "malathI malIna gAtravAlA-durgaMdhanuM pAtra-avasAvaNa eTale cokhAnA dhovaNa Adine grahaNa karanArA-ekAkI vihAra karanArA-gurukulavAsanA tyAgI evA tapasvIo'' evuM varNana karatAM chatAM kharatare potAnuM snAnAdi karavAnuM sUcavyuM che. ane avasrAvaNa AdinA jalane grahaNa karanAranI hIlanA karavA vaDe karIne siddhAMtano asvIkAra paNa sUcavyo che. kAraNa ke siddhAMtamAM tevA prakAranA pANIo grahaNa karavAnuM kaheluM hovAthI. AcArAMgasUtra-dvitIya zrutaskaMdha prathama adhyayananA7 mAM uddezAmAM sedraM puLa pALanakhAyaM gALennA, teM pAseE--1, saMsephaM-2, cAtomAM vA-3, gaLyAM vA tahappAraM pANagajAyaM ityAdi yAvat phAsuaM jAva paDigAhejA // se bhikkhU vA -- 2 samANe sejaM puNa pANagajAyaM jANejjA, taM jahA tilodagaM vA - 1, tusodagaM vaa6, navolAM vA--dda, AyAma vA-7, sovIra vA--da, suddhavitrAM vA-6 baLavAM vA taddaLAAAM vALAkhAyuM ityAdi yAvat bhikkhussa bhikkhuvaNIe - - vA sAmaggiaM // iti / e sUtranI TIkAno ekadeza A pramANe che. pAnakAdinA adhikAramAM ja vizeSa artha jaNAvatA kahe che ke gRhapatinA kulamAM peThelo (gayelo) evo je bhikSu, te bhikSu-pAnakanI jAtione A pramANe jANe. tiova koIpaNa prakAravaDe karIne taladvArA prANUka thayeluM pANI, e pramANe tusodagaM-photarAM vaDe karIne prANUka kareluM pANI, javavaDe karIne prAsUka thayeluM pANI, osAmaNanuM pANI-sauvIranuM pANI, kAMjI ane zuddha vikaTa pANI (prAsUkapANI) athavA tevA prakAranuM drAkSA pAnaka AdinA pANInA samUhane joto. AmAM zuddha vikaTa eTale prAsUka pANI kaheluM che te cUrNikAra vaDe karIne uSNodaka ja kahevAyuM che. ane ethI ka2Ine sAmAnyatayA jyAM prAsUka pANI jaNAvAyuM hoya tyAM traNa ukALAnuM pANI jANI levuM. graMthAtaronI saMmatimAM paNa te pramANe dekhAtuM hovAthI ane prAsUkanuM paNa tevI rItenuM varNana, vizeSitapaNe kareluM hovAthI. dazavaikAlika adhyayana-pa-udezo-1-77nI cUrNi--sikhonAM tattasutraM tiA ema kaheluM che anya zabdavaDe karIne vakSyamANa je udezAomAM kahelAM che te pANIone grahaNa karavAnA che. se bhikkhU vA bhikkhUNI vA jAva samANe se jaM pANagajAyaM jANejjA, taM jahA aMbapANagaM vA - 10
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 4 361 aMbADagapANagaM vA-11, kaviTTha pANagaMvA-12, mAtuluMgapANagaM vA-13, muddiApANagaM vA-14, dAlimapANagaM va-16, vagUrapALAM vA-16, nAsira pAnAM va-17, varIrapALAM --16, sohatApAnAM vA-96, Amalaga pANagaM vA-20, ciMcA pANagaM vA-21 aNNayaraM vA tahappagAraM pANagajAyaM ityaadi| je bhikSuka athavA bhikakhuNI, gRhasthanA gharamAM pesatA chatAM pAnakanI jAtane jANe. te A pramANe AMbAnuM pANI (10)-AMboLIyAnuM pANI (11)-koThAnuM pANI (12) bIjorAnuM pANI-13 drAkSAnuM pANI-14 dADamanuM pANI-15 khajUranuM pANI-16 nALIyerInuM pANI-17 keranuM pANI-18 koLAnuM pANI-19 AMbalAnuM pANI-20 AMbalInuM pANI-21 athavA to tevA prakAranA bIjA pAnakanI jAtane jue''. A badhA. pANInI aMdara koIpaNa sthaLe kasellaka AdinuM pANI kaheluM nathI. tevI ja rIte 'vAsAvAsa" nitya bhaktavALA bhikSukane sarva pANIo grahaNa karavA kahyuM che, caturthabhaktavALAne uttedima, saMsvedima ane taMdulAdaka ema traNa pANI kalpa che. ema paryuSaNA vyAkhyAnamAM kaheluM che ityAdi tema ja siddhAMtamAM aMgIkAra kareluM nahi hovAnuM sUcaka che. vaLI je cokhAnA dhovaNa AdinA pANI pIvAmAM gRhasthone je pratyAkhyAna karAve che e siddhAMtano anabhinna ja che. kAraNa ke daravarSe sabhAsamakSa vaMcAtA evA kalpasUtrane viSe taMdula dhoraNa-cokhAnA dhovaNa AdinA pANInI spaSTa prApti thatI hovAthI. ema nahi kahevuM ke "evA pANIne grahaNa karavAnuM sAdhuone ja kIdheluM che. kAraNa ke koIpaNa Agamane viSe judI rIte zrAvakone mATe jalavibhAga judo kahyo hoya tevuM dekhAtuM nathI. acittabhojI evA je zrAvako che teone paNa A badhA ja pANI pIvAne yogya che. kAraNa ke tene paNa pANInA AgAro sAdhunI jema ja kahelA che. jevI rIte AvazyakanI aMdara vaMdanane karanAro koNa? e dvAranI aMdara jaNAveluM che ke "paMcamahabbayajutto, annls-maannprivjiamiio| saMvigganijaraTThI, kiikammakaro havai . saahuu||1|| pAMca mahAvratathI yukta, ALasa rahitano, mAnavarjita mativALo, saMvigna, nirjarAno artha evo sAdhu kRtikarma karanAro hoya che. (1)" e vacanathI vaMdana karato sAdhu ja jaNAvela che. paNa zrAvaka Adi koI jaNAvela nathI. te zrAvaka Adi nahi kahela hovA chatAM AgamanA avirodhavaDe upalakSaNathI tene paNa grahaNa karela che ane te sUtrokta vidhivaDe jema zrAvaka vaMdana kare che tema cokhAnuM dhovaNa AdinuM pANI paNa nahi kaheluM hovA chatAM paNa zrAvakone mATe kalpe ja che. ane e vAta jo barAbara na hoya to zrAvakone pANI pIvA mATenA pANIno bIjo vibhAga batAvyo hota mATe vistArathI saryuM. vAdI prazna kare che ke mahuvA tAraNona-e pramANe dazavaikAlikanA vacanathI kaMjiaAyAmAsai saMsadasiNodagassa vA asti| phAsuajalaM tasajaDhaM, tassAsai tasehI jaM rhiaN||1||
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36ra je kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda kAMjI osAmaNa, enA abhAvamAM saMsakta athavA usINodaga na hoya to sAsuka=prAsuka jala. ane temAMya trasa rahitanuM pANI je hoya te, AvuM mahAnizItha bhASyamAM kaheluM che. temAMnA saMsakta zabdavaDe te nizItha bhASyanI cUrNimAM sAvaMtasamAniyAmAM ti kaheluM che. eTale ke jharatuM pANI. e pramANenuM Agama vacana hovAthI sAdhuone jharatuM pANI ja kalpa. nahi ke jharatAM pANInI jema uSNodaka paNa : to pachI tamArAvaDe je uSNodaka grahaNa karAya che. te svAdanI laMpaTatAvaDe ja ne?" ema kaheto hoya to ema nathI. kAraNa ke mukhyatAe uSNodaka prahaNa karavAnuM ghaNAM sthAnomAM kaheluM che. te A pramANe ' "siLotittIsugaM, parAjJi saMnag" e pramANe dazavaikAlikamAM kahela che. tevI ja rIte usIgo tittamoLo, musi dIna--tti e pramANe sUtraktAMganA vaitAlIya nAmanA bIjA adhyayanamAM kaheluM che. tevI ja rIte sAdhuone mATe uSNodakanuM ja vidhAna pravacanamAM kaheluM che. kasellaka jalanuM kahela nathI. ane ethI karIne utsarga padone viSe kasellaka jalanuM nahi kaheluM hovA chatAM paNa je grahaNa karavuM te adhika utsutra che. A vivakSAe karIne jyAM nyUna usUtra ame jaNAvIe tyAM paNa apavAda padathI parityaktapaNe jANI levuM. | gAthArtha-14 II have kasellakanA pANInuM grahaNa karavAmAM trasanI yatanA AdinA abhAvamAM je prasaMga Ubho thAya che te jaNAve che. tasajayaNAiabhAve, saMjamaleso'vi duurtrvddio| evaMviho'pi maggo, ummaggo keriso hujA ? // 11 // trasayatanA AdinA abhAvamAM samyakatva paNa saMbhavatuM nathI. tenA lakSaNano paNa abhAva hovAthI. samyakatvanuM lakSaNa A pramANe : zamasaMvega nirvedA-nukampAstikya lkssnnaiH| lakSaNaiH paJjabhiH samyak, smyktvmuplkssyte|| yogazAstre // yogazAstramAM kaheluM che ke : "zama-saMvega-nirveda-anukaMpA ane Astikya A pAMca lakSaNo vaDe karIne samyakatva samyaprakAre jANI zakAya che." ane samyakatvano abhAva hoya chate saMyamanI gaMdha paNa kayAMthI hoya? are! sarvavirati saMyama to dUra raho. paraMtu dezaviratino pariNAma paNa dUratara rahelo che. arthAta temAM eka dezaviratinA pariNAmanI gaMdhano paNa abhAva che. A vAtano bhAvArtha e che ke samyagdaSTi athavA to dezavirativALo je hoya te trasajIvanI yatanAmAM parAyaNa hoya che. jyAre A yatiliMgano dhAraNa karavAvALo hovA chatAM paNa tevI rItanI dayAnA pariNAmavALo na hovAthI te sAdhu kema kahevAya? e pramANe hoya chate he kharatara! jo porA Adi trasa jaMtuonI virAdhanAnA kAraNarUpa evuM zItala kasellakanuM pANI grahaNa karavuM te paNa jJAnAdirUpa mokSano mArga thaI zakato hoya
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 # 363 to unmArga kevo hoya? te jaNAvo. amAre to "A ja unmArga che. A sivAya bIjo koI (unmArga) dekhAto nathI.' | gAthArtha-115 | have bIjuM paNa adhika utsutra jaNAve che. sAvayakulapaDisiddhaM, paJjusiavidalamAi jaM rkheN| siddhaMta-vayaNamaliaM, bhaNiUNaM bhakkhae mukkho||116|| zrAvaka tarIke nAmanI khyAtine bhajato hoya tevo arthAta nAme karIne zrAvaka kahevAto hoya to tevA zrAvakakulane viSe rAtribhojananI jema pathuSita anna paNa akathya che. e pramANenA vacana pravAha vaDe karIne niMdita evuM rAMdhyA chatAM paNa je ArTa (DhIla) raheluM hoya ane rAtri bAdanuM hoya tene paryASita (vAsI) kahevAya. tevI ja rIte maga-aDada Adi je dvidala-vidala, Adi zabdathI pUraNa poLI (pUrI) AdinuM grahaNa karI levuM. e badhuMya grahaNa karavAnuM nahi kaheluM hovA chatAM "siddhAMtamAM kIdhuM che' e pramANe khoTuM bolavA vaDe karIne te mUrkha khAya che. gAthArtha-116 II have paryASita, vidala Adi kevA prakAranuM thAya te jaNAve che. rattaMtariaM vidalaM, caliarasaM poliA u laaljuaa| osanaM teNa tayaM, na bhuMjaI saannukNpmii||117|| rAtri bAda raheluM anna ane vidala calita rasa thaI jAya che. vinAza pAmI jAya che. ane polIkA je che te lAlIyA beIndriya jIva vizeSathI yukta thaI jAya che. kalpabhASyamAM kaheluM che ke micchattamasaMcaie, virAhaNA tattha pANajAIo; saMmucchaNA ya takkaNa dave a dosA ime huNti||1|| enI vRttimAM kahevuM che ke rAtrie raheluM vAsI anAdika khavAtuM joIne nava dIkSita athavA bIjo mithyAtvane pAme che. athavA to uDDAhanA pAme che. "nahi saMcaya karavAvALA A asaMcayIyone juo!' e pramANe uDDAhaNA kare. ane parivAsItamAM AkhI rAta rahetAM saMyamanI tathA AtmavirAdhanA kahe che A pramANe sAthavo Adine rAta rAkhavAmAM uraNIka Adi prANIonI jAta utpanna thAya che. pUpalikA (pUrI) AdimAM lAlAsaMmUcchima jIvotpatti thAya che. ane rAtavAsI rAkhavAmAM khAvAnI abhilASAe karIne cArebAju bhamatAM uMdarane bilADA Adi vaDe khavAI jAya che. ityAdika saMyama virAdhanA thAya che. Atma virAdhanA kevI rIte? te azana Adine viSe lAlA viSasarpa-lALa mukto hoya ane tvagu viSa sarpa je che te anna Adine sUMghato athavA zvAsa pheMkavA vaDe karIne rAtavAsI annane jherI banAvI de che. athavA to uMdara lALa mukI de che. ane ethI karIne DhIlA e AhArane rAtrimAM rAkhavAvaDe A jaNAvatA doSo thAya che" ema kalpavRttimAM jaNAvyuM che
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ 364 je kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda paryASita, dvidala, pUpikA Adi calita rasa ane kahovAyeluM anna aneka jaMtuthI vyApta hovAthI temaja upalakSaNathI puSitodana eTaleke vadhArelo bhAta-pakavAna Adi ane be divasa vyatIta thayela dahiM paNa "Adi' zabdathI grahaNa karI levuM. e pramANe zrAvaka pratikramaNavRttimAM kaheluM che. ane ethI karIne tevo kutsita thayelo-calita rasa thayelo-vAsI-vidala Adine anukaMpA buddhivALo na khAya. | gAthArtha-117 || vAdI zaMkA kare che ke - naNu paJjusiavidalappamuhaM, pAeNa nIrasaM bhnni| taMcia muNINamuciaM, tappaDiseho na siM seo||118|| kharekhara pathuSita ane vidala Adine prAyaH karIne AgamamAM nirasa kaheluM che. ane te nirasa, indriyajita evA sAdhuone ucita che to pachI teno virodha karavo te munione mATe yogya kema kahevAya? || gAthArtha-118 || have vAdIne javAba Ape che ke : tanno juttaM jamhA, gahiavvaM taM havija saahuunnN| jaM saMjamauvagArI, bAhAkArIna kiaavi||116|| vAdI kahe che ke tamArI je zaMkA che te yukta nathI. kAraNa ke sAdhuone te ja ucita che ke je cAritranI kriyAne puSTi karanAruM hoya te ja ucita che, nahi ke saMyamanI kriyAne haNanAruM hoya. | gAthArtha-119 che. have vyatireke karIne atiprasaMga Adi doSone kahe che. aNNaha bhUippamuhaM, gahiavvaM na uNa ghyguddppmuhN| evaM viANiUNaM, pavayaNamerA na mottavvA // 120 // jo Ama na hoya to jema nirasa AhAra grahaNa karavAno mAtra Agraha rAkhavAmAM Ave to bhasmAdika eTale AdizabdathI zakita saDI gayeluM paDI gayeluM. sUkAela evA palAzapatra (khAkharAnAM pAMdaDAM) AdinuM grahaNa thaze, eTale e paNa bhojaya thaze. kAraNa ke rAkha Adi vastu jaNAvela te dareka vastumAM paNa nirasapaNuM hovAthI, ane ghI-goLa-dUdha-dahiM-pakavAna Adi grahaNa karavAnuM nahi thAya. ane uSNa karelA bhAta Adine viSe paNa ghI Adino je prakSepa e atyaMta sarasapaNuM hovAthI ene grahaNa karavAnuM thaze te mATe A badhA prakAro jANIne pravacananI maryAdA choDavI na joIe. ane te pravacananI maryAdAo A pramANe che.
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 >> 365 zrAvakakulamAM utpanna thayelA AtmAo, nizcaya karIne abhakSyabhojI hotA nathI. vidala Adi ane vAsI te to prAyaH karIne vinaSTa svabhAvavALA hovAthI anaMtakAya AdinI jema abhakSya jANIne varjana karavAnuM che. | gAthArtha-120.. tethI karIne have zuM karavuM? te have jaNAve che. pajjusiavidalamAI, allaM pAeNa kuhialaaljuaN| teNaM tavvairittaM, juttaM sAhUNa kUrAI // 121 // paSita vAsI, vidala Adi je kahelA che te je pANInA bhAgavALA hoya che. nahi ke sUkuM paNa! AvA je paryASita vidala Adi che te bahulatAe karIne kahovAI gayeluM che. kahovAyelA aDada Adi calitarasa ane vAsI pUrI AdimAM lAlA-eTale saMmUrTi7ma beindriya jIva vizeSa. tenAthI sazakta thAya che. te kAraNe ja karIne tevuM paryASita Adi sivAyanuM je bhAta vagere che te sarvasAvanA tyAgI sAdhune grahaNa karavuM kahyuM che. meM gAthArtha-121 || have kyAreka kUra-odana Adi vastu paNa calitarasa dekhAya che. tyAM zuM karavuM? kUrAI puNa pAyaM, na uttadosehiM dUsi jmhaa| teNa nirakkhia muNiNo, dUsiasesaM pbhuNjNti||122|| kUra Adi je cokhAnI jAta che te vAsI hovA chatAM paNa bahulatAe karIne pUrve kahelA doSothI dUSita thatuM nathI. jevI rIte vidala Adi je vinazvara ravabhAvavALuM che. tevI rIte odana Adi nathI. ane Ama hovAthI ja ame je bahulatA zabda grahaNa karela che tenuM kAraNa e che ke kyAreka tevA prakAranI sAmagrInA saMsargathI kurAdi calitarasa thaI jAya to te saMbhavita doSanA parivAra mATe nizItha cUrNimAM kahela "bIjI vastuthI alipta evA pAtranI aMdara tevI vastu svalpa pramANamAM grahaNa karIne AMkhathI joI levuM. ane joyA pachI nAkathI suMdhI levuM ane pachI khAtrI thAya to te pachI jeTalAM pramANamAM upayoga hoya teTalA pramANamAM vahore" e vidhivaDe karIne munio-sAdhuo jeTalo bhAga calitarasa thayelo hoya tene choDI daIne bAkIno (bhAga) gRhapatie ApeluM chatuM grahaNa kare. | gAthArtha-122 // have te paNa kevA prakAranuM? te kahe che. taMpi jai kevaleNaM, jaleNa raddhaM havija jhjaayN| amhehavi No ghippai, vialaM jaha vuddddvynnaao||123|| te dUra Adi paNa jo 'phakta pANIthI ja rAMdheluM hoya to ane chAsa AdivaDe karIne saMskArita
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ 366 je kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda kareluM na hoya to te vRddha vacanavaDe karIne amArAthI paNa prahaNa karAtuM nathI. amAro vRddha saMpradAya eTale vaDIlono saMpradAya A pramANe kahe che. "takAdivaDe karIne raMdhAyeluM hoya athavA to tenAthI mizrita thayelo hoya to te krAdi grAhya che. ane te sivAyanuM-krAdi, vidalanI jema vinazvara svabhAvavALuM hoya." to teno tyAga karavo. // gAthArtha-123 | have tevA prakAranA vidala bhakSaNano upasaMhAra karatAM jaNAve che ke :kevalajaleNa raddhaM, taMdulamAIvi pAya cliarsN| vidale surANubhAvo, kiM jAo jeNa No cliaN?||124|| cokhA Adi paNa jo phakta pANImAM rAMdhelA hoya to te prAyaH karIne calitarasavALA thaI jAya che. ane te pratyakSa svAnubhavagamya che. to pachI rAtanA rAMdhelA vidalanI aMdara zuM devatAno koI prabhAva che ke jethI calitarasa na thAya? e pramANe vAsI pUrI AdimAM paNa jANI levuM. // gAthArtha-124 ||. have pravacananI maryAdA svarUpane kahe che. jaM jaM bahalasahAvaM, pavayaNa merAi rakkhayaM bhaNioM / jaha baMbhavvayaguttI, bhaNiyA na tahA ya aNNesiM // 125 // je je nirUpAdhika svarUpavAlI vastu hoya te vastu, pravacana eTale jinazAsananI maryAdAnI rakSaka jANavI. A vAta para daSTAMta Ape che ke jevI rIte brahmavratanI guptio. vasahi kaha nisijiMdia, kahuMtara pabvakIlia pnniie| aimAyAhAra vibhUsaNA ya, nava bNbhguttiiu||1|| vasati, kathA Adi gAthA vaDe je nava brahmacaryanI guptio jaNAvI che ane te brahmacaryanuM rakSaNa karanArI che. tevI rIte bIjA mahAvratonuM paNa rakSaNa karanArI guptio jaNAvI nathI. te jANavuM | gAthArtha-125 || have temAM hetu jaNAve che. pAyaM guttivilove, lovo baMbhavayassa jaha dittttho| diTThi pahANehiM, taha nannesi mhbbyaannNpi||126|| prAyaH karIne nava brahmacaryanI guptino vilopa thaye chate sarvajJa bhagavaMtoe brahmacaryavratano bhaMga joyelo che. tevI rIte bIjA paNa mahAvratono bhaMga joyo nathI. A daSTAMta dvArAe dASTratika yojanA
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 367 A pramANe e pramANe pathuSita vidalaAdimAM paNa jevI rIte calitarasapaNuM raheluM che. tevI rItanuM calitarasapaNuM dUrodana AdinuM paNa nathI tema jANI levuM. Ada / gAthArtha-126 / have banne prakAranA paryASitanA paNa vidala ane avidala, kahovAyelAM ane nahi kahovAyelAM temAM niyama ane abhAva batAvyA pachI vyavahAranayanA samarthana mATe be gAthAo jaNAve che. jaivi a vidalappamuhaM, pasiaM kiMci hoi avinnhuuN| kiMcivi oaNajAyaM, viNaTThamavi hoi ptrusiaN||127|| tahavi a bahalasahAvaM, ahigicA hoi cAru vvhaaro| so ceva saMjayANaM, pvitti-nivittiheutti||128|| jo ke vidala pramukha AdizabdathI pUrI vagere levI. kAMIka rAtavAsI raheluM calitarasa ne paNa thAya; paraMtu rAtavAsI rahelI odananI je jAta che te vinaSTa thaI paNa jAya. topaNa nirUpAdhika vibhAvane AzrIne zobhanIya vyavahAra thAya che ane te ja vyavahAra, sAdhuone pravRtti ane nivRttinuM kAraNa jANavuM. A vAtano bhAva e che ke rAtavAsI raheluM je kaThoLa che te bahulatAe karIne vinaSTasvabhAvavALuM thAya che. tethI karIne tenAthI pAchuM pharavuM eTale gRhasthIvaDe evuM kaThoLa devAtuM hoya to paNa "sadoSavALuM che. mATe amane khape nahi." ema kahIne tyAga karI devuM joIe, ane cokhA AdinI jAta je che te rAtavAsI hoya paNa gRhasthavaDe devAtuM chatuM sArI rIte parIkSA karIne joInezuddha che', ema jANyA pachI "amAre A khape' ema kahIne svIkArI le che. A pramANe ra-gAthAno artha jANavo! have vAdI zaMkA kare che ke jema tame rAtavAsI cokhA avinazvara svabhAvavALA joIne khAtrI karIne lyo cho tema vidala paNa sArI rIte joine ane acalitarasavALA jaNAya to te grahaNa karavAmAM zuM doSa che? evI rItanI pArakAnI zaMkAno udAharaNa ApavApUrvaka nirAsa jaNAve che. suvihianevatthajuo, vavahAraparikkhio jahA pujo| na tahA kutitthaliMgI, vvhaarprikkhbaahirio||126|| jevI rIte susAdhunA vezane dhAraNa karanAro, vyavahAra parIkSita eTaleke chadmasthothI jANI zakAya evI rIte tIrthamAM rahelo ane brahmavrata Adi je mUlaguNa tathA uttaraguNa tenAthI sahita evo sAdhu, vaMdana-abhyatthAna Adi vrata ArAdhanavidhi AdivaDe karIne ArAdhya bane che. tevI rIte kutIrthaliMgI eTale zAkyAdinA liMgane dhAraNa karanAro nahi. zAkyAdinuM liMga e che ke :-pichI-kamaMDaluM-geruA vastra. lAla vastra Adi liMgathI yukta hoya to abhyatthAna Adi mATe yogya nathI. kema yogya nathI?
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ 368 che kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda , tenA mATe vizeSaNa dvArA e hetu jaNAve che ke jethI karIne te anyatIrthI je che te vyavahAraparIkSAbAhya che. "A jinezvara bhagavAnanA mArgakathita anuSThAnamAM parAyaNa che ke nahi?' evI parIkSAmAM ayogya Thare che. kAraNa ke tevA prakAranA liMgane dhAraNa karavAvALAomAM nizcayathI kAMIka jJAnAdirUpa mArga hoya to paNa unmArga tarIke jinezvara bhagavaMte jaNAvelo hovAthI. gAthArtha-129 || have A vAta upara daSTAMta Ape che ke-- teNaM marII tidaMDI, kavilA ihayaMpi suddhvynnNpi| bhAsaMto dubbhAsI, bhaNio usaheNa duhbhaagii||130|| je kAraNavaDe karIne anyatIrthI, vyavahAraparikSAbAhya che te kAraNathI bharata rAjAnA putra je maricI tridaMDI che te potAnI dezanAthI pratibodha pAmelAne kahetA hatA ke "sAdhu samIpe jAva ane mokSamArganA heturUpa evA saMpUrNa sAdhu dharmane svIkAro' e pramANe kahe chate kapila bolyo ke "to pachI te zobhana mArga tamArA vaDe kema choDI devAyo?' e pramANe kahe chate maricI bolyo ke zramaNo, tridaMDathI virata che, huM tevo nathI' ityAdi kahe chate kapila pharI vakhata bolyo. ema be vakhata sAdhumArga bolyA chatAM paNa "sAdhumArgathI anabhimukha evo A jIva che." ema vicArIne vinA phalaeNpi rUpa he kapila! mArI pAse paNa kaMIka dharma vidyamAna che', ema kahyuM chate tevA prakAranA (saMnyAsI) dharmane svIkAravA taiyAra thayelA kapilane dIkSA ApI. jo ke ahiM- "tatthavi marIinAmA, AiparivAyago usabhanattA; sajjhAyajhANajutto, egaMte jhAyai mhppaa||1|| vajaMti vajabhIrU, bahujIvasamAulaM jlaarNbh| hou mama parimieNaM jaleNa hANaM ca piyaNaM ca // 2 // to paNa mAricI nAmano RSabhano pautra ane AdiparivrAjaka evo mahAtmA maricI, svAdhyAya dhyAnathI yukta-ekAMte dhyAna dhare che. ane sAvadya (pApa) bhIru hovAthI bahu jIvathI samAkula evA jalanA AraMbhane choDI de che. mAre parimitajala vaDe karIne snAna ane pIvAnuM ho." ityAdi Agamagamya evo dezavirati dharma vidyamAna hovA chatAM paNa zuddha vacana bolatA evA tene zrI RSabhadevaprabhuvaDe karIne durbhASI eTale anucita bolavAvALo kahevAyo. jethI karIne AgamamAM kahyuM dubbhAsieNamikkeNa, marII dukkhasAyaraM patto; bhamio koDAkoDI, sAgarasarinAmadhijANaM // 3 // eka durbhASita vacanavaDe karIne maricI duHkhasAgarane pAmyo ane koDAkoDi sAgaropama
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 369 pramANavALo saMsAramAM bhamyo.' temAM nidAna-kAraNa e che ke anyatIrthikano veza vidyamAna hoya chate samyakatvanA vyavahArano paNa abhAva hovAthI dezavirati pariNAmano vyavahAra kyAMthI hoya? ane ethI karIne vyavahAraparIkSAthI bAhya evA paricita paricInuM paNa tevA prakAranA kutIrtha liMgadhArIpaNAmAM "mArA mArgamAM paNa kaMIka dharma che evuM je bolavuM te jinAjJAnA abhAvathI usUtra saMdeza ja che. kAraNa ke te tevA liMgane dhAraNa karavAvALo hovA chatAM paNa maricI, kaMIka dharmavALo che. topaNa teno mArga tevA prakArano na hoto. ane "mArA mArgamAM kaMIka dharma che" e je vacana . che te vacana ja tenA mArgane uddIpana karanAruM che, nahiM ke zrAvakadharmanA mArgane paNa uddIpana karanArUM! vyavahAra je che te baholA pakSane AzrIne hoya che. ane je aMbaDa zrAvakamAM je sabhyatvano vyavahAra che te mahAvIra prabhunA zrAvakapaNA vaDe karIne ja che! nahi ke tenA mArgane AzrIne! ane tethI karIne jo te aMbaDa tApasa paNa jo maracInI jema upadeza ApIne koIne dIkSA Apata to te maricInA jevo ja gaNAta. || gAthArtha-130 || have A kahelA arthane gAthA dvArA ja sUcave che. sAhu samIve puNNo, dhammo amhaM tu kiMci na ya punnnno| ia bhAsA talliMge, no juttaM teNa mosatti // 131 // sAdhu samIpe dharma pUrNa che. mArI pAse to kaMIka che, pUrNa nathI.' evA prakAranI je bhASA tevA prakAranuM parivrAjaka liMga vidyamAna hoya chate bolavuM te yukta nathI ane tethI karIne te bhASA asatya che. ane ethI ja karIne utsutrabhASImArgamAM ja paDelo jANavo. ane nizcayanayathI samyagdaSTi hoya to paNa jovAne mATe paNa akathya che. evA prakAranuM niryuktikAranuM vacana ame pUrve jaNAvyuM che. | gAthArtha-131 / - have pharI paNa daSTAMta kahe che. jayava'NNatithiA vi a, sijjhati a nahu satitthiA keii| tahavi paratitthigahiA, jiNa paDimA kappae nev||132|| jo ke anyatIrthako paNa eTaleke anyatIrthakanA vezamAtrane dhAraNa karanArA paNa kyAreka tathA bhavyatvanA paripAkanA vazathI samyakatva evabodha (zuddha jJAna) AdinI sAmagrI prApta thaye chate eka ja samaye utkRSTapade 10-AtmA paNa mokSamAM jAya che. ane koIka svaliMga hovA chatAM paNa zuddha nathI thatAM. to paNa paritIrthakoe grahaNa karela jinapratimA paNa jainone kalpatI nathI. have A vAtanA daSTAMtano upanaya A pramANe che. anyatIrthakonI jema vidala ane acalita rasa paNa parIkSA bAhya che. ema karIne choDI devA joIe. || gAthArtha-132 che. pra. 5. 47.
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ 370 % kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda have A vAta para pharI paNa laukika daSTAMta kahe che. loevi sujAikuluppaNo, suparikkhio jahA juggo| na tahA vivarIovi a, guNavaMpi vivAhamAIsu // 133 // lokane viSe paNa sujJAti ane sukulamAM utpanna thayelA eTaleke zuddha evA mAtRpakSa ane pitRpakSamAM utpanna thayelo ane sArI rIte parIkSA karelo evo AtmA, vivAha Adi kAryone viSe yogya thAya che. AthI viparIta eTale ke hIna kulamAM utpanna thayelo kyAreka guNavaMta hoya to paNa yogya thato nathI. tevI ja rIte vAsI, vidala, DhIluM hoya chate badhuM ja choDI devuM joIe ane cokhAnI jAta to sukulamAM utpanna thayelAnI jema sArI rIte parIkSA karIne grahaNa karI zakAya che. e pramANe // gAthArtha-133 che. have tyAga karavAne AzrIne laukIka dRSTAMta pharIthI kahe che. uttamakule asuddho jo, jAo so Nu ceva ciavvo| vivarIakulaM sayalaM, sukulehiM ceva caiabbaM // 134 // - uttamakulane viSe je azuddha utpanna thayelo che tene ja sukulamAM utpanna thayelAe ane viparIta kulamAM sAruM hoya to paNa te sakala kulano tyAga karI devo joIe. e rIte vidala, vAsI, DhIluM (pANIvALuM) anna, te hInakulotpannanI jema badhuM ja choDI devuM joIe. ane cokhAnI jAtamAM to jeTalo bhAga azuddha hoya teTalo bhAga choDI devo joIe, nahi ke cokhAnI jAta mAtrane choDI devAya. vidala-pUrI vAsI hoya ane DhIluM hoya to hInakulamAM utpanna thayelAnI jema AkhI jAti mAtrane choDI devuM joIe || gAthArtha-134 II have pharI paNa lokottara daSTAMtanI bahulatA jaNAve che. jaha vA paraparigahiA, jiNapaDimA bhaddao'vi ussutte| muNiguNajuttovi kusIlaliMgivagge 'vi prictto||13|| athavA to jevI rIte hari hara AdinI buddhie karIne mithyAdaSTie grahaNa karelI jinapratimAnI jema choDI devI joIe, tevI rIte utsutrabhASInA mArgamAM paDelo kadAcikoIka bhadrakajIva eTale ke vastugate avinaSTa samyagraSTivALo hoya chatAM paNa vyavahAranayane AzrIne cAlavAvALA AtmAoe utsutrabhASInI jema ja choDI devo joIe. kAraNa ke te samyagdaSTione mATe te jovAne paNa akathya che. kuzIla vezadhArInA vargamAM-eTale pAsatthA AdinA samudAyamAM rahelo sAdhu, guNathI yukta hoya chatAM paNa te muni, pAsatthI AdinI jema tyAjya jANavo. // gAthArtha-135 |
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 371 have dASTratika yojanAne mATe gAthA jaNAve che. evaM niaguNavilayAbhAve, vidalAi rttiaNtriaN| kuhaNasahAvayavagge, paDiaM pariheamevatti // 136 // pUrve kahelI yuktinA prakAravaDe karIne potAnA guNanI vidyamAnatA hovA chatAM paNa arthAta vinaSTabhAvane pAmyuM na hoya to paNa rAtrie raheluM evuM vidala Adi bIje divase (avinaSTa svabhAvavALuM hoya to paNa) kutsita svabhAvavALA-kahovAI javAnA svabhAvanA kAraNe te vidala Adi Adra eTale DhIlI pUrI Adi je che te tyAga karavA yogya ja che. | gAthArtha-136 II. have AvuM zAthI? te mATe kahe che. vavahAro bahu balavaM, loe louttare a mggNmi| tassucchee titthuccheo, cheehiM niddivo // 137 // laukika mArgane viSe ane lokottara evA jaina mArgane viSe zruta AdinA anusAra vyavahAranayanI pravRtti, bahulatAe che. ane te vyavahAranayanI pravRtti, atyaMta balavAna che. kaheluM che vavahAro bahu ('vi hu) balavaM, jaM chaumatthaMpi vaMdae arhaa| nA ropha mitro, nAto ghamaye ghoghA (rU-12rU-nA) vyavahAra mArga bahu ja baLavAna che, jayAM sudhI chadmastha anibhinna hoya tyAM sudhI arihaMta kevalI paNa chadmasthane vaMdana kare che! kAraNa ke--vyavahAranayano je dharma che te kevalIo jANe che ane te vyavahAranayano uccheda thaye chate gaNadhara Adi bhagavaMtoe tIrthano uccheda jaNAvyo che. paMcavastukanI 172mI gAthAmAM kahyuM che ke jai jiNamayaM pavajaha, tA mA vavahAra--nicchayaM muaha / vavadaranA eMdhe, tityuccheso nagovarsI 1-17rA jo jinamatano svIkAra karatA ho to vyavahAra ane nizcayane choDIza nahi. vyavahAranayano uccheda thaye chate avazya tIrthano uccheda thAya che. | gAthArtha-172 have paSita zabdathI bhrAMta thayelA evA kharataranI bhramaNAne dUra karavAne mATe paryASita' zabdanuM svarUpa jaNAve che. pasiasaddattho, ahigAravaseNa hoi nnaanntti| jo jattha jahA vutto, jutto taha ceva No ihraa||138||
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37ra che - kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda paSita' e zabdano artha, prakaraNanA adhikAravaze karIne aneka prakAre thAya che. tethI karIne jayAM jevuM prakaraNa hoya ane paMDitoe je prakAre tenuM varNana kareluM hoya te ja pramANe "paSita" zabdano artha vicArAto chato vicArane yogya thAya che, anyathA thato nathI. ane ethI karIne koIka ThekANe je artha karyo hoya te ja artha bIje badhe ThekANe vicAravAmAM Ave to yuktisaMgata banato nathI. || gAthArtha-138 | have paThuSita zabdanAM aneka prakAranA kavioe karelA prayogo-batAvAya che. katthavi ThANabhaMse, purANabhAve kahiMci vaavnnnne| katthavi sIalabhAve, rattaMrie vi pnjusio||136|| A paryuSita zabdanA artha koIka ThekANe "utpatti sthAnathI bhraSTa thayelo" tevA arthamAM vaparAyo che. jevI rIte vRkSaM kSINaphalaM tyajanti --vihagAH zuSkaM saraH sArasA / puSpaM payurSitaM tyajanti madhupA; dagdhaM vanAntaM mRgaaH| nirdravyaM puruSaM tyajanti gaNikA, bhraSTaM nRpaM sevkaaH| sarvaH svArthavazAjano'bhiramate, no kasya ko vllbhH||1|| 'A gAthAnI aMdara-"kSINa phalavALA vRkSane paMkhIo choDI de che ane sUkAyelA sarovarane sArasa pakSIo choDI de che, paThuSita evA sthAnathI bhraSTa thayelA puSpane bhamarAo choDI de che. baLI gayelA vanane haraNAo choDI de che, (pasAthI) khAlIkhama thayelA puruSane vezyAo choDI de che, padathI bhraSTa thayelA rAjAne sevako choDI de che. Ama AkhuM jagata svArthAdhIna che. koI koIne vahAlo nathI.' A zlokamAM paryASita" zabdano artha "sthAnathI bhraSTa thayelAmAM lIdhelo che. jevI rIte vRkSathI potAnA utpatti sthAnathI bhraSTa thayelA phulane bhamarAo choDI de che. tevIja rIte bhogI evA puruSone pIrasela thAlImAMthI khAtA vadheluM je cokhA Adi bIjA thAlamAM nAMkheluM hoya tene paNa paSita kahe che. ane te eThavADa bhogI loko aDatA nathI. ane ethI karIne sAMpratakAle jemAMthI garamAvo cAlyo gayo che tevA bhAta Adine bhogIloko khAtA nathI." evI lokokita atyAre paNa saMbhaLAya che. (2) koIka ThekANe paryASita' zabdano artha "prAMta bhAga" kahelo che. aupapAtika sUtranI vRttimAM A pramANe kaheluM che :-"je viM taM rasaparidhay?-2 ane vide va ta LavItI paLatararUparicA AyaMbilae AyAmasitthabhoI arasAhAre,virasAhAre, lUhAhAre sattarasa paricAe ti|| aupapAtika suutr|| te rasaparityAga keTalA prakArano che? te rasa parityAga aneka prakArano kahelo che. te A pramANe-nirvikRtipraNIta, rasaparityAga-AyaMbila ane AcAmyusiktabhogI. arasAhAra, virasAhAra, aMtAhAra-patAhAra-luhAhAra-rakSAhAra ne saptarasaparityAga" A sUtranI vRttino ekadeza jaNAve che.
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacane parIkSAnuvAda bhAga-1 aMtAhAra eTale aMte- cheDe thayeluM tenuM nAma AMta eTale jadhanya dhAnya, vAla Adi ane patAhAre je prakaSe karIne aMta vAla Adi dhAnyaAdi che te jagyA pachInuM bAkInuM vadheluM te paryASita jANavuM. e pramANe aupapAtika sUtramAM che. A sUtranI vRttimAM "prAMta" zabda vaDe karIne paryASita" jaNAveluM che. jo ke vAla AdinuM vizeSaNa prAMta che te paNa yukta ja che. kAraNa ke je vAla Adino aMta bhAga kahelo che. te ja paThuSita' kaho ke prAMta' kaho. temAM paryASita eTale vyApana (naSTa thayeluM), purANuM (junuM) e artha grahaNa karelo che ane ethIja karIne bhASyakAra vaDe karIne prAMta zabdanI vyAkhyA karatAM prAMta zabdanA sthAne vyApana zabdano prayoga karelo che. te A pramANe :-niSThAvavA/mAruM gaMta paMtaM tuM doDuM vAvaM tti vRhatpamADyA ane A sUtranI TIkA A pramANe kahelI che. niSNAva=eTale vAla-2 caNA Adi zabdathI aDadanA bAkaLA Adi "aMta' kahevAya che. ane te ja vyApana viniSTa svabhAvavALuM thaI gayeluM hoya tene "prAMta'' kahevAya che. A TIkAmAM vAla-caNA Adine paNa vinaSTa-prAMta jaNAvelA che. ahiMyA vinaSTapaNuM eTale kharekhara kahovAI gayelA Adi paryAyane pAmeluM na samajavuM. kAraNa ke tevuM kahovAI gayelA svabhAvavALuM anAja zrAvakone paNa akathya ane abhoya che. yogazAstranA trIjA prakAzamAM pU.A.bha.zrI hemacaMdrAcArya mahArAja pharamAve che ke : "gAmoralasaM9, dvivarta puSyitIna; dadhyahatiyAtItaM, kvathitAnaM ca varjayet // 1 // . kAcA gorasathI yukta evuM je vidala, puSmitIdana (vadhArelo bhAta), be divasa vyatIta thayeluM evuM dahi, ane kahevAI gayeluM anAja eno tyAga karavo. tethI karIne vyApanapaNuM vyApana eTale vinaSTapaNuM eTale vidhvastayonipaNuMe artha jANavo ane te vAta bhagavatI sUtramAM kahelI che ke traNa varSa AdinA paryAyane pAmeluM evuM anAja te "vidhvastayoni' kahevAya che. ane tevuM vidhvastayonivAluM vAla-caNA Adi padArtho tAjA vAla, caNA AdinI apekSAe nirasa che. ane ethIja karIne vaidyo maMdAgnivALA AtmAone jUnA magAdi khAvA Ape che. tevI ja rIte praNaM maMtaprati e pramANenI zabdavyutpatti samIcIna che. (3) tevI ja rIte koIka ThekANe "ThaMDAbhAvamAM paNa paSita zabdano prayoga karelo che. AcArAMga sUtranA prathamazrutaskaMdhanI-107mI gAthAmAM , avi suiaM vA sukaM vA, sIyapiMDaM puraannkummaasN| navuM gurUM punA vA, na paDe ane viI (107) A gAthAnI vRtti jaNAve che ke "darza eTale dahiM AdivaDe karIne je bhakta (bhojana) ArTa karAyeluM hoya tevA prakAranuM thayuM hoya ane zuSka kahetA vAla-caNAM Adi je zItapiMDa eTale paryASita bhakta tathA purANakubhASa eTale ghaNAM divasanA siddha thayelA (raMdhAyelA) aDadanA bAkalA tathA
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ 374 je kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda bukkasa eTale jUnA dhAnyanA je bhAta athavA purAtana-jUno sAthavAno piMDa, athavA to ghaNAM divasathI sArI rItanuM bhareluM je gorasavALo godhUmakaMDaka tathA javano banAvelo pulAka ane evA prakAranA piMDane pAmIne rAga-dveSa rahita hovAthI "draviko bhagavAnuM" e pramANe AcArAMganI vRttimAM kaheluM che. A TIkAnI aMdara paSita bhaktane zItapiMDa kahelo che. te bhakta zabdano artha anna ane dUra thato hovAthI dUra Adi levuM. ane te kurAdi te divasa saMbaMdhInuM hoya athavA bIjA divasa saMbaMdhInuM hoya to te banne rItanuM paNa sAdhuone kahyaja che. ane ethI karIne paryASita zabdano artha zItalapiMDa karyo te yukta ja che. - have jo A TIkAmAM rahelA purAtmA " eTale ke "ghaNAM divasanA rAMdhelA ane rahelAM aDadanA bAkaLA, e padanuM zaraNuM svIkArIne abhakSya evA paNa vAlane vidala AdinuM khAvApaNuM je kharataranuM che te mahAmohavilasita che. kAraNa ke ghaNAM divasa saMbaMdhIno rAMdhelo je aDada Adi che te ativinaSTa thaI gayelo hovAthI pAmarone (bhikhArI) one paNa abhakSya-khAvA lAyaka nathI. te pratyakSasiddha vAta che. ane A vAtamAM jo vizvAsa na besato hoya to evA rAMdhelA aLada-bAkulAne traNa divasa sudhI rAkhIne joI levuM hAthamAM rahelA kaMkaNane jovA mATe ArIsAne zodhavo e yukta nathI. e pramANenI lokokita paNa che. vAdI zaMkA kare che ke jo tame kaho cho tema hoya to tevA prakAranA aDadane grahaNa karavAvALuM bhagavAnanuM varNana kema? ema jo kaheto hoya to tArI vAta satya che. ame te vAkyane tame kaho tevI rIte svIkAratAM ja nathI; paraMtu abhakSyamAtra khAvAmAM badhIvAte baddhakakSa thayelA evA tArA abhiprAyathI bhinna abhiprAyane jaNAvanAruM e pada ema ame svIkArIe chIe. te A pramANe sukanmASa-ardha svitna--ardha bhijAyela aDadane kubhASa kahevAya che. kaheluM che 3-kulmAsastu yAvakaH kule na masyati pariNamate vA vRssodraaditvaat|| e pramANenI vyutpatti karIne pRSodarAdi gaNathI yuklAsa zabdanI vyutpatti thAya. ane tethI karIne bahu divasathI raMdhAIne rahelA eTale ghaNAM divasathI agnisaMskAra pAmelA zekAyelA (magamaThanI jema) bAkulA-tevA prakAranA thayA chatAM prAyaH nirasa ja che. te sAdhuone ucita ja che. nahi ke kharataranA mahoDhAMne yogya vidala Adi rAMdheluM ane aneka divasa sudhI raheluM. have vAdI zaMkA kare che ke have tamo kaho cho te prakAranuM vidala nathI. ema mAnI laIe; paraMtu e ja TIkAnI aMdara ghaNAM divasanA gorasathI bhareluM godhuma maMDakanI vAta Ave che tenuM zuM? eTale evA prakAranA ghaunA mAMDA lIdhela che evuM vacana hovAthI paSita evA vAsI-pUrI-roTalI AdinuM grahaNa karavuM e to yukta che. ema ja kaheto hoya to bolIza nahi. te vAkyanI aMdara vAsI pUrI-roTalI AdinA grahaNanI vidhinA gaMdhano paNa abhAva hovAthI te A pramANe :
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 <375 jevI rIte pAThamAM "vadivase saMdhRtarasamaMDA" e zabdavaDe karIne ghaNAM divasathI bhareluM evuM "dhI"nuM grahaNa karavuM joIe; nahi ke dahiM AdinuM. kAraNa ke be divasa upara rahelA dahiM Adino niSedha karelo hovAthI yogazAstramAM kahevuM che ke "be divasa vyatIta thayelA dahiM ane kahovAI gayelA annanuM varjana karavuM" vaLI gorasa zabdavaDe karIne dhI paNa AgamamAM pratIta ja che. sthAnAMga sUtra 274-mAM kahevuM che ke :-vattari goravADyo pattAgo-yuddha ei navaLIyaM iyaM tiA eTale "cAra gorasavigaIo jaNAvI che. dUdha-dahi-mAkhaNa ane ghI." ane "bahudivasa saMbhUtamaMDaka" zabdavaDe karIne sUkA-mAMDAHkhAkharA, janapratIta che te jANavA. teonuM ja saMkhaDI AdimAM je vadhelA hoya tene taDake sUkavavA pUrvaka rAkhI mUkAtAM hovAthI khAkharA jANavA. ane e vAta Aje paNa janapratIta ja che. ane ethI ja karIne ahiMyA pUpikA zabdanuM grahaNa kareluM nathI. kAraNake saMkhaDinI aMdara anupayogI hovAthI=jarUrI nahi hovAthI. ane maMDakonI jarUrIyAta hovAthI. ane pUraNapoLI-pUrI AdinuM to jevI jaruriyAta hoya te pramANe banAvAtuM hovAthI. tenI vRddhino asaMbhava che!!. pachI asaMbhava hovAthI ene taDako Adi devAvaDe karIne taiyAra karavAno saMbhava kyAMthI hoya? ane ghaNAM divasa saMbaMdhInI DhIlI pUrI Adi to pAmarone paNa asaMmata che.(bhikhArIone paNa nathI gamatI) to pachI tArI jevA kharatarane e khAvAno abhyAsa kyAMthI utpanna thayo? athavA to ghaNAM divasathI gorasa bharelA ghI vALuM ane godhUmakaMDaka-ghauMno khAkharo te bahudivasasaMbhUtagodhUmakaMDaka che. e pramANe tenA arthamAM samAhAra ThaMdha karavo. athavA to "ghaNAM divasathI bharelA gorasa vaDe karIne lAMbAkALavALA ghIthI yukta evA godhUmaMDakane" te tapuruSa samAsa paNa thaI zake che. ane e pramANe kare chate tane abhipreta evI vAsI pUrI AdinA grahaNanI vArtA paNa kyAMthI? ema vicArIne abhakSya bhakSaNano abhyAsa nahi karavAno. vAdi kahe che. jema ho tema ho; paraMtu evI ThaMDI pUrIo prahaNa karavAmAM amAruM nirasabhojIpaNuM to gaNAzene?' ema jo kahetA ho to "he kharatara! jo tAre nirasa AhAra grahaNa karavAnI bahu icchA hoya to ghI-goLa Adino tyAga karavApUrvaka unuM evuM cokhkhuM anna khAtA evA tAruM nirasa AhAra bhoipaNuM moTAsvare bolIzuM! te pramANe tuM kema Acarato nathI?" vAdI kahe che ke "to ThaMDI ane vAsI pUrIo grahaNa karavAmAM amane zuM phAyado?' ema jo kahetA hoya to mahAna guNa che. te mahAn guNa ame kahI zakavAne mATe azakya chIe. ema kema kaho cho? ema pUchato hoya to sAMbhaLa. te divasanI karelI pUrI Adi prAyaH karIne madhyAnhakAle maLe. ane tyAM sudhI bhUkha sahana karavAne asamartha evA tAre tevI vAsI pUrI Adi vaDe karIne teTalA kAla sudhImAM mahAn upakAra thayo (savAranA nAstA pANI sArI rIte thAya.) ane jo ema na thAya to prathamAlikA savAranuM bhojana ALa jhALa jevuM thAya. e pramANenuM vicArIne kasellakanuM pANI grahaNa karavuM paNa AhAranI laMpaTatAthIja che. mATe vadhAre vistArathI saryuM. tevI ja rIte rAtri aMtarita rAtavAsI rahelA evA anna AdimAM paNa paSita zabdano prayoga thayelo che. Avazyaka bRhaddhattimAM kaheluM che te A pramANe--"upanaMdanA gharamAM gayo ane tyAM
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ 376 je kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda , paryASita annadAnathI khIjAyo" ema ahiM paNa paryASitano artha vAsI lIdho che. temaja koIka ThekANe lAMbAkALa sudhI rahevAmAM paNa paSita zabda vAparelo che. jevI rIte paryuSaNA kalpamAM "vAsIvAsa posavizALa" e padamAM varSAvAsa sudhI maryASita rahelA. eTale ahiM paryuSita zabda lAMbA kALa sudhInI sthitimAM batAvelo che. koIka ThekANe paryASita zabda vyavasthAmAM vaparAyo che jevI rIte AcArAMga sUtra dhUtAdhyayana 8-182mAM ne viravU ane parisimetti kaheluM che tenI TIkA A pramANe--"ahiM alpa arthamAM nam avyaya che jemake A "punAnuM jJaH A puruSa ajJa che eTale svalpa jJAnavALo. evI rIte je sAdhu "nAsti vetaM ti ataH eTale alpavastravALo e pramANe artha che. ane alpavastravALo sAdhu saMyamamAM paryASita-vyavasthita che. e pramANe AcArAMganI TIkAmAM kaheluM che A pramANe jyAM jevo prayoga hoya tyAM anekArthavALA paSita zabdano prayoga karavo / gAthArtha-139 / have zratadharoe kahelI je gAthAo teno AdhAra laIne paNa prajyA bhramaNAvaDe karIne kharataro dvArA sAMgarIne vidalapaNe jaNAvavAmAM pravRtti thaI te adhika utsutra che. ane tene dUra karavA mATe pahelAM to mRtadharoe gAthA kahI che te ame jaNAvIe chIe. jaMmi u pIlijaMte, nehI nahu hoi biMti taM vidalaM / vidale'vi hu uppannaM, NehajuaM hoi No vidalaM // 140 // "yaMtra AdimAM jene pIlAtAM tela na nIkaLatuM hoya tene mRtadharoe vidala kaheluM che. ane vidalamAM utpanna thayeluM chatAM paNa telavALuM hoya to vidala thatuM ja nathI." gAthArtha-140 || have zratadharoe kahelI A gAthA para kharataranI bhrAMti-bhramaNA kahe che. evaM vidala sarUvaM, bhaNiUNa vi bhaNai vidalavaggagayaM / saMgarigAI caulayaphaliuvva vidalasanno ti||141|| pUrve zratadharoe kahelI gAthAne ubhavAvIne te vidalanuM svarUpa bolavA chatAM paNa saMgari Adine vidalapaNAmAM gaNe che. je coLAnI phaLInI jema vidalanI jAtamAM gaNe che. je coLAphaLI vidala che tema phaLInI sAmyatAne laIne sAMgarIne paNa vidala che e pramANe bolato evo kharatara kevA prakArano che? te jaNAve che. hitasaMjJa-hinA-hinImUtA puritA -phATI gayelI che saMjJA jenI evo (saMjJArahitano) | gAthArtha-141 / have saMjJArahitapaNuM zAthI? te have jaNAve che. jaM ukkAlia-saMgarajalatariA dIsaI phuDaM neho| cakkhuephAsaNa-visao, paccakkhaM cakkhumaMtANaM // 142 //
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 377 je kAraNathI ukALelI sAMgarInuM je pANI tenI upara je tarIkA-tara vaLe che te AMkhavALAone najare dekhAya che, e tara che te cokhkhuM tela dekhAya che. A vAtano bhAva e che ke kharataravaDe karIne saMdehadolAvaligraMthamAM sAMgarI Adine viSe sarvathA snehano abhAva kahevAyo che. te pratyakSabAdhavALo che. kAraNa ke jyAre sAMgarI ukALe che tyAre pANI upara telanI tarI pratyakSa jAmelI dekhAya che. ane AMgaLIthI joIe to cIkAza pakaDAya che. A badhI vAta dekhatI AMkhavALAne anubhavasiddha thAya che. evI pratyakSasiddha vAtano apalApa to kharatara sivAya bIjo koNa karI zake? ane ethIja karIne pratyakSa apalApIpaNuM hovAthI kharatara saMjJArahita che. gAthArtha-142 have auSTrikanA abhiprAyane abhimata thayelI sthitine jaNAve che. jaM dolAvattIe bhaNiaM, bhaNiaM ca saMgaraM vidlN| pavayaNasAroddhAro, saMgarimAimmi appddie||143|| je saMdeha dolAvalInI vRttimAM ema kahevAyuM che ke pravacana sAroddhArane viSe "saMskRiSi apaDiy" e saMdehadolAvalI vRttinA pAThane jaNAve che ke "sAMgarI aMgenI icchAno uttara ApatAM jaNAve che ke -- jaha kira cavalayacaNayA, vidalaM taha saMgarAi vidlNti| diNacariAnavapayapagaraNesu lihiA u phlivgge||3|| jevI rIte coLA ane caNA vidala che, tevI rIte sAMgarI Adi paNa vidala che. (yati) dinacaryA ane navapada prakaraNane viSe phalikAvarganI aMdara sAMgarIne lakhelI che. kila zabda AptavAdamAM che. tethI karIne AptapuruSa A pramANe kahe che. mahArukSa ane vidalapaNuM hovAthI coLA ane caNA Adi vizeSanI jema sAMgarI paNa vidala che." (yati) dinacaryA ane navapada prakaraNamAM phalikAvargamAM rAkhela che. te dinacaryAmAM A pramANe :niyA vo tahaM saMgara vattA vavanIya honA tio kakakasUri kRta navapada prakaraNamAM to dekhAtuM nathI. paraMtu pUjyo vaDe karIne karAyelI "yatidinacaryAmAM hovAthI koIka kRtadharanI banAvelI vRttimAM lakhyuM haze? ema svayaM vicAravuM ane phallikAo sIMgo prAya: vidala ja hoya che. e pramANene bhAva jANavo. 138 e pramANe ApyoktapaNAvaDe karIne sAMgarInuM vidalapaNuM samarthita karyuM. ane A vAtanA samarthana mATe lakSaNano sadbhAva A pramANe utpanna kare che. naya saMgarabIAo, tilluppattI kayAvi saMbhavai / ___dalie dunni dalAI, muggAINaM va diisNti||136|| . enI TIkAno artha sAgarinA bImAMthI telanI utpatti thatI nathI. eTale ke yaMtra AdimAM pra. 5. 48
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ 378 je kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda pIlavAnA kAlamAM paNa tela saMbhavatuM nathI. ane jayAre daLe tyAre sAMgarinA bInI be phADa maga AdinI jema ja dekhAya che. tethI karIne vidalanA saMpUrNa lakSaNono sadbhAva hovAthI sAMgari vidala ja che, ane ethI karIne dahie vigayagayAiM dholavaDAM dholasiMharaNi karaMbo. lavaNakaNa dahiamahia, saMgarIgAiMmi appddie||3|| e pravacana sAroddhAranI bIjI gAthAnAM ardhabhAganI vyAkhyA karatAM zrI ANaMdasUrie potAnI banAvelI vRttimAM lakhyuM che ke "jIrA ane balamaNa=mIThAnA kaNIyAothI yukta evuM je dahiM te paNa hAthe karIne mathI nAMkheluM hoya. ane vastravaDe gALI nAMkhyuM hoya ane te paNa rAtavAsI raheluM hoya to nIvinA paccakhANavALAne kahyuM che. ane koIka dezamAM te dahinI aMdara sAMgari Adi paNa naMkhAya che. e pramANenI AzaMkA karIne jaNAve che ke-paraMtu sAMgari Adi nahi paDe chatenI viyAtuM che ane te sAgari Adi paDavAmAM to vidalanA doSano saMbhava hovAthI na kalpa ema arthathI jANavuM. e pramANe bIjA AcAryoe paNa sAMgarinuM vidalapaNuM svIkAreluM che. gAthA-139'' saMdeha dolAvalI vRtti. have temAM asaMgata evI saMmatinA darzana thatAM hovAthI A saMdeha dolAvalI vRttikAra, asaMbaddhapralApI ja jANavo. enA matanA AtmAomAM Avo ja svabhAva che, evuM pahelA ame jaNAvyuM che. vAdI prazna kare che ke "saMdehadolAvalIvRttikAranuM asaMbadmalApIpaNuM kevI rIte?' jo ema pUchato hoya to sAMbhaLa. "vidalano vicAra karatI vakhate vidalane pratipAdana karanArI gAthAmAM saMmati batAvI nathI; paraMtu phakta phalikAvargamAM rahevApaNuM pratipAdana karyuM che. ane te paNa vidalapaNAnI siddhi mATe ja jo hoya to "je je phalikAmAM raheluM hoya te te badhuM vidala che e pramANe niyama samajavo joIe; paraMtu evo niyama nathI. kAraNake phalikAvarganI aMdara rahelI rAI AdinI sIMgo paNa vidala thAya. ane te saMdehadolAvalIvRttikArane paNa saMmata nathI. ane ethI karIne tilAM prAyo vitatAH mavatti eTale phaliyo prAyaH vidala hoya che. ema vRttikArane tarata ja kahevuM paDyuM che. ahiMyA je prAya: zabda lakhyo che tenAthI phalikAnI jema sAgarIkAdi paNa vidala thatuM nathI. e pramANeno vRddhavAda hovAthI. temaja zAsananI aMdara tevA prakAranI pravRttinuM darzana thatuM hovAthI amArAvaDe kahevAyeluM hoya chate kevI rIte phalikAvargagatapaNuM pratipAdaka evI gAthAnI saMmatinA rakSaNa mATe kevI rIte thAya?" kharekhara A kharataravaDe karIne potAnA paganI mojaDI potAnA ja gaLe vaLage che te kema na jANI?. kAraNake paMcendriyapaNAnI sAmyatAe karIne devanI jema manuSyo paNa cAritranA anadhikArIpaNe prApta thatAM nathI. vaLI ANaMdasUrikRta vRttine saMmatirUpe saMdehadolAvalI vRttikAre batAvI che. ane te vRtti sAMpratakAle nahiM malatI hovA chatAM paNa vartamAnamAM je sarva saMmata che evA siddhasenasUrie karelI pravacana sAroddhAranI je vRtti tenI sAthe visaMvAda Ubho karanArI evI vRtti bIjAone pramANa kevI rIte thAya? vaLI saMdehadolAvalIvRtti karavAne kAle A vRtti vidyamAna hovA chatAM paNa tene choDIne AkAzanA puSpanI jema asat evI ane A mUlavRttithI visaMvAda UbhI karanArI vRtti saMmati tarIke batAvI
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 che. tethI karIne jema. tiSivRddho prathamaiva tithi: pramALamitipravarzanArthe zrI umAsvAtivAca%0tA vicAravatamAM sammatitayA pravardhitA tathA sau vRttipi vodhyA tithinI vRddhimAM pahelI ja tithi pramANe che.' e pramANenuM vAkya dekhADavA mATe umAsvAti vAcakanI banAvelI vicAravallabhA saMmatirUpe kharataroe batAvelI che. tevI A ANaMdasUriSkRta vRtti jANI levI. eTale vidvAna puruSoe saMdehadolAvalI vRttikAra asaMbaddha pralApI che ema samajIne dUrathIja choDI devA jevo che. 379 ane ethI ja karIne amArA vRddho eka ja vAta kare che ke jevI AMcalIyAonI zatapadI, tevI kharataronI saMdehadolAvalI / gAthArtha-143 // have A pramANenI asaMgata evI saMmatinuM pradarzana kema karavuM paDayuM? temAM hetu jaNAve che. jaM khalu ajjappabhii, tavvayaNavisArao na ko hohI / ', ia muNiUNaM lihiaM, mUDhamaNeNeva taruNuvva // 144 // je kAraNathI nizcaye karIne AjanA kAlathI AraMbhIne AgAmIkAlamAM 'pravacana sArodvAranA paramArthane jANanAro koIpaNa thaze nahi.' ema jANIne mUDhamanavALA eTaleke ajJAnathI AvRta cittavALA saMdehadolAvalIvRttikAre lakhI nAMkhyuM che. asaMbaddha saMmatidAnamAM dRSTAMta jaNAve che. konI jema taruNanI jema eTale kharataromAM prasiddha thayela taruNaprabhAcAryanI jema. te taruNaprabhAcArye 'SaDAvazyaka bAlAvabodha'mAM paryuSaNanA divasamAM pauSadhanI sthApanA karavA mATe 'pUrNimAsu 2 tisRSi caturthAsatithi"i tyatra e pramANenA pAThane sthAne-- pUrNimAsu catasRSvapi caturmAsakaparyuSaNAtithiSu iti // e pramANeno pATha vikalpIne chavataM ca sUtravRtavRto| 'A pramANe sUtrakRtAMgavRttinA pAThamAM kahyuM che' e pramANe kahIne bIjA aMganI vRtti paNa saMmati tarIke jaNAvI dIdhI!! jema te mUDha taruNaprabhAcArye 'have pachI koIpaNa sUtrakRtAMganI vRttino vAMcanAro, jANanAra ke sAMbhaLanAra thaze nahi', evo nizcaya karIne khoTIja rIte sUtrakRtAMgavRttinI saMmati batAvI dIdhI!! tevI rIte A saMdehadolAvalIvRttikAre paNa ANaMdasUrinuM nAma lakhI nAMkhyuM che! ane jinadattasUrithI mAMDIne Aja sudhInA kharataromAM AvI saMmati devApaNuM e tenA gharanI paraMparA che. jevI rIte jinadattavaDe karIne 'navapadaprakaraNa'nI vRtti jaNAvAya che tevI ja rIte A kharataranA mUlAcArya evA jinadattasUrinI A pravacana sArodvAranI vRttinA nAme jaNAvAyelI pravRttine sAcI mAnIne sarvee paNa svIkArI lIdhI ! ! / / gAthArtha-144 / / have pravacanasArodvAranI vRttino abhiprAya jaNAve che. tavvittIe saMgara pamuhA - paDievi uttarUvadahiM / vigaigayaM viNNeaM tappaDie puNa bhave niyamA // 145 //
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ 380 % kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda "pravacana sAroddhAranI vRttimAM pUrve kahela svarUpavAluM evuM mIThuM-jIrUM AdithI saMyukta dahiM, sAMgari Adi nahi paDyA chatAM paNa vikRtigata hovA chatAM paNa nirvikRtika (nIviyAtuM) jANavuM ane sAgari Adi paDe chate to niyame karIne nirvikRtika(nIviyAtuM) thAya ja che." pravacanasAroddhAranI vRtti A pramANe :-dahiMnI vigaIo jaNAve che ke ___dahie vigayagayAiM, dholavaDA dholasihariNI krNbo| lavaNakaNadahiamahiaM, saMgarigAimmi appddie||1|| dahiM vigayanA pAMca nIviyAta che. gholavADA-dahiMvaDA (1) ghola=vastrathI gALeluM dahiM (2) tathA hAthathI mathIne ane khAMDayukta banela dahino zIkhaMDa (3) cokhA nAMkhela dahiyukta karaMbo (4) tevIja rIte mIThAnA kaNIyAthI yukta matheluM dahi. arthAta rAIyukta dahiM=rAInuM rAItuM (pa) ane te sAMgari Adi nahi paDaye chate paNa nitigata nIviyAtuM thAya che. ane sAMgarI tathA puslalanA TukaDA Adi paDaye chate nAMkhe chate to nizcaya karIne navIyAtuM thAya che. gAthArtha-145 have kharataranA abhiprAyane dUSita karavA mATe bIjI yukti jaNAve che. jaM jammi u appaDie, vigaigayaM taM ca taMmi pddiaNmi| tappaDivakkhI vigaI jaha ghayapaDaNe thaabhuuaN||146|| je dahiM Adi sAMgarI Adi nahi paDe chate nivIyAnuM thAya che. ane te ja dahi AdinI aMdara sAMgarI Adi paDe chate to viparIta ja thAya eTale vigaI ja thAya. jevI rIte je chAsa Adi che te nivIyAtuM che. te ghI nahi paDe chate nivayAtuM che. jo ghI paDe to nivIyAtuM rahetuM nathI. paNa vigaya ja thAya che. e pramANenI vyAkhyA, kharatarone saMmata evA ANaMdasUrie karavI joIe; chatAM paNa teoe te pramANe kema na karI? te vicAraNA karavI joIe. gAthArtha-146 / have iSTApattine dUSita karavA mATe jaNAve che. nevaM saMgaripaDaNe, vigaigayaM kiMpi huna vigiivi| teNaM tappaDievi a, vakkhANe pavayaNe merA // 147 // vigaI ghInI jema dahiM Adi koIpaNa sAMgarI Adi paDe chate vigaI thAya che. te kAraNavaDe karIne tapatitapa emAMnAM "api" zabdanA vyAkhyAnamAM zrI siddhasenasUri ma. karelA pravacanamAM maryAdA rahe che. A vAtano e bhAva che ke "sAMgarI Adi nahi paDe chate paNa mIThAyukta evuM je dahi che te nivIyAtuM thAya che. ane jo sAMgarI Adi paDeluM hoya to e mIThAvALuM dahiM nizcaye nivayAtuM thAya che." - e pramANe "api" zabdathI ghaDeluM zrI siddhasenasUrikRta vyAkhyAna, e ja pravacananI vyAkhyAnanI
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 381 maryAdAne ghaDanAruM che. zAstranI vyAkhyAnanI maryAdAne ghaDanAruM che; nahi ke kharatara saMmata evI abhakSyanI vikalpanAnI vicAraNAvaDe zAstramaryAdA ghaDanAruM thatuM nathI / gAthArtha-147 | have "je vikRtigata che eTale ke nivIyAtuM thaI gayeluM che te badhuM ja nivInA paccakhANavALAne kathya che. ane sAMgarI AdinA yoge abhakSyapaNuM hovAthI akathya che." e pramANenA kharataranA vikalpano tiraskAra karavAne mATe niyamanA abhAvane jaNAve che. jaM jaM vigaigayaM khalu taM saLa niviaMmi kappaMti; No niamo jiNasamae, mahumaMsAINa tabbhAvA // 14 // je je nivIyAtuM che te te badhuM ja nivInA paccakkhANavALAne kahyu ja che." evo jaina zAsanane viSe niyama nathI! zAthI tevo niyama nathI to kahe che ke :-madha-mAMsa AdinuM nirvikRtapaNuM hovAthI e ja pravacanasAroddhArane viSe kaheluM che ke -- mahu puggalarasayANaM, addhaMgulayaM tu hoi sNshuuN| gula puggalanavaNIe, addAmalavaM tu sNsttuN||1|| ItyAdi gAthAvaDe karIne mAMsa AdinuM paNa nivIyAnuM jaNAveluM che; paraMtu nivInA paccakakhANavALAne khAvAnA mATe jaNAvyuM nathI, paraMtu zrItIrthakara bhagavaMtoe jevI rItano pudgalapariNAme joyelo che te tevI rIte jaNAvelo che. jevI rIte vAdima AhAramAM goLa. tema jaNAvavA mATe AgamamAM batAvelo che. ane bhakSyAbhaDhya vicAramAM jo "sAMgarI vidala che." e pramANenI pravRtti, AgamanA mUlavAlI hota athavA te zrAvakanA kulakrame AvelI hota to mAMsAhAranA vigaInA tyAganI jema teno paNa tyAga karavAnuM svayaM jaNAI Avate. tethI karIne te gAthAnA cothA caraNa saMkariADuM mahig nuM kharatarovaDe karIne kahevAyuM te vyartha ja che ema jANIne koIka kharatara saMbaMdhIno athavA to te kharataroe vikalpIne Ubho karelo evo (banAvaTI) koI AnaMdasUri che ema jANavuM / gAthArtha-148 | have tevA prakAranI saMmatidAtAne Thapako ApatA jaNAve che ke : tA kahamabhakkhasaMkaM, bhAvia vidalaMti sNgrippmuhN| ANaMdasUrivayaNA, lihiaM sNdehdolaae||146|| jo ANaMdasUri, kharatara na hota to badhuMja nivIyAtuM, navinA paccakhANavALAne nizcaya karIne kahyuM ja.' evA niyamano abhAva hovA chatAM paNa abhakSyanI zaMkA utpanna-ubhI karIne sAMgarI pramukha vidala che e pramANe ANaMdasUrinA vacanathI saMdehadolAvalImAM tenA vRttikAre kema lakhI nAMkhyuM? AvI rIte lakhavAmAM to bannenI eTale ANaMdasUrinI ane saMdehadolAvalIvRttikAranI
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38ra kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda pravacananA paramArthanI anabhijJatA, sarvajane pratIta thAya che. jo ke A khaMDanamAM abhakSyavargathI ane vidalavargathI tyAjyapaNuM jaNAvavAvaDe karIne vakSyamANa evuM chelluM je nyUna kriyArUpa usUtra, temAM A vAta aMtarbhAvita thaI jAya che. to paNa vivakSAvaDe karIne bhakSyavargamAM ane vidalavargamAM nAMkhavAthI adhika kriyArUpa usUtramAM ame je jaNAvyuM che te to aviruddha che. te pramANenuM tAtparya jANavuM. / gAthArtha-149 II have adhika usUtrano upasaMhAra jaNAve che : evaM kharayarakumae, chabihamussuttamahiamiha vuttaM / taM pAyaM bahuvAyaM, aNNaMpi imAi juttiie||150|| kharataranA kumatamAM A pramANe adhika usUtra cha prakAranuM jaNAvyuM che. te prAyaH karIne= bahulatAe karIne potAnA banAvelA prakaraNone viSe lakhela hoIne temAM ghaNo vivAda hovAthI cha prakArapaNuM jaNAvyuM che; paraMtu A ja yuktivaDe karIne AvI ja rItanuM tenA matamAM usUtrathI utpanna thayeluM bIjuM paNa ghaNuM ja che. te svayaM jANI levuM. / gAthArtha-150 || A pramANe adhikausUtranI vidhi batAvI. have Una usUtra jaNAve che. aha UNaM ussuttaM, kiriArUvaM'paNegahA tesiN| tatthavi jaM bahukhAyaM, kiMci pavakkhAmi jaha NAyaM // 151 // have yazodeze nirdezaka jema jema udeza karela hoya tema tema te vAta jaNAvavI." evo nyAya hovAthI adhika utsutra batAvyA pachI nyUna kriyArUpa utsutra batAvIe chIe, ane uNa (nyUna) kriyArUpa usUtra, sarva jana pratIta evuM kharataramAM che te badhuM ja ame batAvavA mAMgatA nathI, paraMtu guru mahArAjanA mukhathI je sAMbhaLyuM ane jANyuM che te ja batAvIe chIe. || gAthArtha-151 | have uNa utsutra viSayamAM be vAra gAthA jaNAve che. thIjiNapUaniseho-1-posahapaDisehaNaM appbNmi2| poshbhoanncaao-3saavypddimaannmuccheo4||152|| samaNANaM samaNIhiM, samaM vihAro jiNANa nANatti5 / mAsa chappavirAro, na saMpacaMd musutta 16rA ' (1) strI jina pUjA niSedha, (2) catuSkarvI sivAyanA divasomAM zrAvakone pauSadha karavAno niSedha, (3) poSAtIone bhojanano. niSedha, (4) zrAvakanI pratimAno niSedha, (5) sAdhvIone sAdhu sAthe vihArano niSedha, (6) sAMpratakAle mAsakalpanI vidhi vicchinna thaI che tema kahevuM. upalakSaNathI
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 383 gRhasthonA pANInA AgAro paNa teNe niSedhelA che. te paNa nirIna pANaIR e have pachI kharatarovaDe kahevAtI gAthAvaDe karIne jANI levuM. e badhA nyUna usUtro che. e pramANe-2 gAthAno artha jANavo. / 152-153 //. have kharataranA matanuM mUla usUtra jaNAve che. itthINaM jiNapUApaDiseho kharayarANa muulenn| jiNadatteNa ya bhaNio, pAsia ruhiraM khu jiNabhavaNe // 154 // kharataranA mUla eTale Adya AcArya jinadattasUri vaDe karIne strIone jinezvara bhagavAnanI pUjAno niSedha karAyela che. strIonI jinapUjAnA niSedhamAM A nidAna-kAraNa jaNAvAya che ke jinabhavananI aMdara rudhIra paDeluM joIne ja! Ano bhAva e che ke pATaNanagaranI aMdara eka vakhate jinamaMdira gayelA jinadatte derAsaramAM lohInuM biMdu paDeluM joIne tevA prakAranA kaliSTa karmanA udayavaDe karIne vicAryuM ke--kharekhara 'apavitratAne bhajanAra evI strIo jinapUjAne yogya nathI" e pramANenuM vicArIne potAnA samudAyanI AgaLa strIone jinapUjA-prabhupUjAnA kartavyano niSedha karyo; paraMtu "strIone jinezvara bhagavAnanA maMdiramAM praveza karavo paNa yukta nathI." e pramANeno upadeza devAnA "avasare pUjA yukata nathI' evo upadeza devAmAM jinadattanuM upadezakauzalyapaNuM jANI levuM. || gAthArtha-154 || have e upadezane dUSita karavA mATe jaNAve che. egAvarAhajaNio, ramaNIvaggassa hoi jo dNddo| jiNadattamae jutto, mutto nIIsarUveNa // 15 // koI eka strIno pramAdevazathI AzAtanA rUpa aparAdha banyo. tenA kAraNe strI jAtimAtrane jinezvara bhagavAnanI pUjA niSedharUpa daMDa, jinadattanA matamAM ja che. bIje koI ThekANe nathI. kALA vastranI aMdara mazInA biMdunI jema e yuktisaMgata che. ane Avo nItisvarUpathI mukta evo nyAya jinadattanA matane viSe yogya ja che. bIje nahi. anyAyanuM paNa nyAyapaNe svIkAra karavApaNuM hovAthI gAthArtha-155 | have kharataranA matamAM nyAya nathI te jaNAve che. na muNai pavayaNameraM, na muNai jinnaannkhNddnnaapaavN| na muNai jaNa vavahAraM, aippasaMgAidosehiM // 156 // A kharatara, pravacananI maryAdAne jANato nathI. temaja jinAjJAkhaMDananA pApane paNa jANato nathI. "jinAjJA khaMDanamAM mahApApa che. te pramANe vacanamAtrathI sarve kupAliko paNa bolatAM dekhAya
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ 384 ) kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda che. tevI rIte A (kharatara) paNa bole che; paraMtu kadAgrahI evo te usUtrane sUtra ja mAne che! ethI karIne utsutranA samyamrakAranA parijJAnano abhAva hovAthI popaTanI jema "jinAjJA khaMDanamAM mahApApa che." ema bole che tema jANavuM. tevI ja rIte ati prasaMganA doSathI lokasthitine paNa jANato nathI. | gAthArtha-156 // have pravacananI maryAdAne jaNAve che. keNavi kahiM pamAyA, virAhi kiMci dhammiaM tthaannN| taMmi a puNo pavittI, apamAyA setti jinnmeraa||157|| puruSa-strI-napuMsakamAMthI koIe paNa anAbhogathI ke azakayaparihArAdithI koIka dhArmika sthAna eTale ke jinapratimA Adi ane cAritra che aMte jene evuM dhArmika sthAna, AzAtanA AdivaDe karIne koIka avasare aticAravALuM banAvAyuM athavA to khaMDana karAyuM hoya to je aticarita thayuM che ke je khaMDita thayuM che te ja kAryane viSe apramAdathI potAnI jAte athavA to guru AdinI preraNA dvArA Adie karIne ja pravRtti karavI joIe. evI jinazAsananI maryAdA che. A vAtano bhAva e che ke koIkanA vaDe karIne kAMIka pramAdathI athavA azakyaparIvAra dvArAe karIne je koI dharmasthAnaka virAdhAyuM hoya to te ja dharmasthAnakane viSe apramAdathI eTaleke sAvacetI pUrvaka pharIthI pravartavuM to te saMbaMdhI je azubhakarma che te nAza pAme. tethIja karIne bIjI vAta to dUra raho; paraMtu khaMDita cAritravALA evA paNa AdrakumArAdie pharIthI cAritrano svIkAra karavA dvArAe karIne svarga ane apavarganA bhAgI thayAnA aneka daSTAMto pravacanamAM prasiddha che. tevI rIte prAyazcittapradAnanI vidhimAM paNa pramAdathI pratimA ke pustaka AdinA vinAzamAM navI pratimA bharAvavI ke navA pustako Adi karAvI devA vaDe karIne zuddhi thAya che. ityAdi paNa pratIta ja che. nahi ke sarvathA te te jAtithI eTale ke te te vastuothI tene sarvathA dUra karI devA!! || gAthArtha-157 || have ati prasaMgane jaNAve che -- aNNaha aippasaMgo, purisevi virAhaNAi paccakhaM / - tase va tavAsa , vA, vAgo ma tirthI 16: je ame pUrve jaNAvyuM che te pramANenI jo zAsana maryAdA na svIkArAya to puruSamAM paNa atiprasaMga eTale ativyAptino doSa Avaze. puruSamAM paNa aneka prakAranI virAdhanA Adi thatuM hovAnuM pratyakSa dekhAya che. tethI karIne te virAdhanAdikane joIne te virAdhaka puruSane athavA to virAdhaka puruSanA vargano virAdhita evA dharmasthAnane viSe parihAra karavAmAM tIrthano paNa tyAga thAya che. A vAtano bhAva e che ke strIonuM apavitrapaNuM sArvadipha to saMbhavatuM nathI. kAraNake sarvajanone tevI
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ * zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 385 pratItino bAdha thato hovAthI ane navakArAdinA pAThanI gaNanAno paNa akadhyatvanI Apatti hovAthI; paraMtu kadAcit eTale kyAreka apavitrapaNuM hoya che. tevI rIte puruSamAM paNa kyAreka apavitrapaNuM hoya che. kayAreka puruSane gUmaDuM thayuM hoya ke ghAruM thayuM hoya to te gUmaDAM ke ghArAmAMthI jinezvarabhagavAnanA maMdiramAM rudhira paDavAnI saMbhAvanA che. vAdI kahe che ke "evA ghArA ke gUmaDAvALA AtmAne praveza karavo e yukta nathI.' ema ja kaheto hoya to tAruM kahevuM barobara che. tyAM maMdiramAM) gayelA evA traNa rahitanA puruSane kayAreka paga AdinI alanA thaI uThesa vAgI) tenA kAraNe jinamaMdiramAM rudhirano pAta thavo anivArya che. evI rIte vizucikA vomITa AdithI utpanna thatuM apavitrapaNuM, audArika zarIrane dhAraNa karanArAne sarva sAdhAraNa che--sarva sAmAnya che. tethI tevuM kyAreka thavAno saMbhava che. tethI sarvakoI strI ke sarvakoI puruSanA pravezanA niSedhano prasaMga Avaze. ane ema thAya to jinamaMdira praveza niSedharUpa kUtarI tArA (kharataranA) gharanI aMdara nAcatI dekhAya che. e pramANe thAya | gAthArtha-158 | have ati prasaMgane vyaktigatarIte gAthA dvArA kahe che. jaM jaM dhammaTThANaM naranArIvirahiaM ihaM niymaa| jiNadattagharAyArA savaM ucchinna puvaM tN||15|| jinapUjA-dezavirati-sarvavirati Adi lakSaNavALuM je je dharmasthAnaka che te niyame karIne virAdhAyuM chatuM te te dharmasthAnaka badhuM jinadattanA gharanI rIti pramANe tenI jAtimAtrane paNa - ucchinnaprAyaH thaze. tenI jAtimAtrane paNa pharIthI tene karavAno upadezano asaMbhava hovAthI ane karanArane pratiSedha karavAthI. tIrtha pravRtti kyAMthI rahe? 1-gAthArtha-159 che. have utsutra pApanA aparijJAnamAM hetu kahe che. niabuddhivigappeNaM, asuhaMpi suhaMti maNNamANo a| ussuttaNANarahio, kahaM varAo muNai paavN?||160|| jinezvara bhagavaMte nahi kaheluM hovA chatAM "A suMdara dekhAya che. evA prakAranI potAnI kuvikalpanA karIne azubha paNa eTaleke jinAjJAthI bahibUta hovA vaDe karIne anaMta saMsAranA kalezanA heturUpa paNa "zobhana' eTale tevA prakAranI karmapariNatinA balavaDe karIne jamAlinI jema pote vikalpela A mokSanuM aMga che." e pramANe mAnato te AtmA, usUtranA jJAnathI rahita eTale ke "A utsutra che, A sUtra saMgata che' evA prakAranA viveka parijJAnathI zUnya te bApaDo tapasvI, usUtranA kAraNabhUta evA kUilaSTakarmanA baMdhanA lakSaNane kevI rIte jANI zake? arthAtu koIpaNa rIte jANI zake nahi ja. arthAt jinezvaranI AjJA viruddhanuM potAnI kuvikalpanAe karIne je kAMI zubha pra. 5. 49
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ 386 4 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda mAnIne kArya karAtuM hoya te azubha ja che. ane ekAMte philaSTakarma baMdhanuM kAraNa che. / gAthArtha-160 || have usUtrajanita pApanA vipAkane jaNAve che. ussutta bhAsagANaM, bohinAso annNtsNsaaro| tabaMsaNaMpi pAvaM, parUviraM punnnnpnnnnehiN||161|| jinezvarabhagavaMtanI AjJAthI viruddha prarUpaNA karanArAone bodhi = eTale jinadharmanI prApti teno nAza. nAza = eTale anaMtakAle prApti thatI hovAthIH eTale ke anaMto saMsAra vadhe che. Avazyaka-niryuktinI 853mI gAthAmAM jaNAvyuM che ke : kAlamaNaMtaM ca sue, addhApariaTTao a desuunno| . AsAyaNa bahulANaM, ukkosaM aMtaraM hoi||1|| AzAtanAbahula AtmAone deza uNa evI ardhapudgala parAvartana kAla, utkRSTa anaMtAkAlanuM aMtara zrutamAM jaNAvela che. ahiMyA AzAtanAbahula usUtrabhASI ja jANavo eTale te usUtrabhASIne ja pratisamaya bhAvathI tIrthanA ucchedananA pAtathI lepAvApaNuM hovAthI. ane A vAta tIrthasthApanAnA avasare ame batAvelI che. jo ke anaMtano paNa cheDo Ave che. to paNa anaMtI utsarpiNI ane avasarpiNI jatI hovAthI eno cheDo nathI Avato ema kahevAya che. ane ethIja karIne puNyaprAjJa puSpo = eTale tIrthakara, gaNadhara, pUrvIo AdivaDe karIne "utsutrabhASIonuM AMkhe nirakhavuM te paNa pApanA kAraNabhUta jaNAvAyuM che." bhASyakAranuM vacana che ke : "je jiNavayaNa muttiNNaM vayaNaM bhAsaMti je u mnnnnnti| saddiTThINaM tadaMsaNaMpi saMsAra vuddhikaraM // 1 // je jinezvarabhagavAnanA vacanathI viparIta vacana bole che. ane jeo tene mAne che. tevA usUtrabhASIonuM darzana karavuM te paNa samyagRSTi AtmAone saMsAravRddhinuM kAraNa thAya che." | || gAthArtha-161 || have loka vyavahArane kahe che. paramaNNaM bhuMjato, kammavassA ko'vi annnnhaabhuuo| nasiM paramavi, guttati na togavavAre 96rA. dUdhapAka khAtA evA koIka AtmAne karmavazathI=eTale ke evA prakAranA vedanIyakarmanA udayathI jhADA, ulTI Adi thAya athavA to AyuSyano aMta thaye chate-dIInidrA-mRtyune pAme, evuM baneluM joIne marelA sivAyanA bAkInA badhAyane "e dUdhapAka na khAvo" evo lokavyavahAra na hoya. bIjA badhAnI vAta to dUra raho; paraMtu jene A vikaTa paristhitimAMthI pasAra thavuM paDyuM che tene bIjA kAlamAM eTaleke
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 * 387 rogAvasthA sivAyanA kAlamAM dUdhapAka yogya ja che. || gAthArtha-162 | lokavyavahAramAM atiprasaMgane jaNAve che. ikkikkamasaNamAI, bhee bhiNNA u maannvaannege| tA tuhuvaesarattA bhuMjaMti kahaNu kuuraaii||163|| je duniyAnI aMdara azana-pAna-khAdima-vAdima AdinA je je cokhA Adi bhedo che te vivalita eka eka bhedane viSe aneka mANaso pUrvasvabhAvathI svabhAvAntarane pAmelA hoya che. kALa avasthA Adi bhede karIne je suMdara pUrvAvasthA hatI tenAthI azanAdinA hetumATe e avasthA azubha thaI! rogAdigrasta avasthAne pAmyA. te pramANe hoye chate he jinadatta! tArA upadezamAM rakta je "ekano aparAdha thaye chate tenI jAtine daMDa karavo' evI tArI vacanaracanAthI raMjita thayelA evA tArA bhakto krAdikane kema khAya che? paraMtu ApaNe bannene saMmata evI bhUkha ja zreyaskarI che eTaleke tArA bhaktone mATe to bhUkhyA rahevuM e zreyaskara che. ane te vAta to tArA ane tArA bhaktovaDe svIkArAtI nathI. to pachI eka strInA aparAdhanA kAraNe strIvarga mAtrane pUjA niSedha kema aMgIkAra karAyo? te mATe AMkho mIMcIne vicAra kara. ane lokavyavahAranI bAhya na thavuM joIe. gAthArtha-163 / have jinadattavaDe karIne strIone jinezvarabhagavAnanI pUjAno niSedha karAyo che. ane digaMbarovaDe karIne strInA mokSano niSedha karAyo che. A bannemAM DAhyo koNa? e batAvavAne mATe pahelAM to banneno upadeza kahe che. jiNadatto jiNapUArahiA ramaNIu jaMti nivvaannN| siddha'NarihAvi ramaNI pUeu jiNaM bhaNai khmnno||164|| kharataramatano prarUpaka evo jinadatta, jinapUjAthI rahita evI strIo mokSamAM jAya che ema kahe che. jayAre digaMbara to muktine ayogya hovA chatAM paNa strIo jinapUjAne karo. e pramANe kahe che. | gAthArtha-164 I have A bannemAM koNa hoMziyAra che? te kahe che. evaM duNhavi dakkho, khamaNo niameNa jeNa jinnpuujaa| muttiuvAo bhaNio, kajaM puNa kAraNAyattaM // 165 // A prakAranA upadezamAM pravRta thayelA evA jinadatta ane digaMbara te bannemAM digaMbara hoMzIyAra che. je kAraNavaDe karIne te digaMbare jinezvaprabhunI pUjA, mokSano hetu che. e pramANe cokhuM
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ 388 4 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda jaNAvyuM che. vaLI kharekhara kArya, kAraNane AdhIna raheluM che. ane ethI karIne kAraNa siddha thaye chate icchAno viSaya na hoya to paNa kArya siddha thAya ja che. jevI rIte tIrthakaro siddhi nahi icchatA chatAM paNa mokSane anukula evA anuSThAnanA karavA . paNAthI svataH siddhinI siddhi thAya che. kharekhara sAmagrI, kAryane avazya janma Ape che. e nyAya hovAthI kSaNika (digaMbara) jinadattanI apekSAe hoMzIyAra che. Ama chatAM paNa dharmI AtmAone te digaMbara paNa prazaMsavAyogya to nathI ja. | gAthArtha-165 | . have digaMbaranI apekSAe jinadattanA nikRSTapaNAmAM hatuM jaNAve che. kAraNanisehaNeNaM, kajaMpi nisehiaM havai niymaa| teNaM khamaNA duguNaM, pAvaM jiNadattavayaNeNaM // 166 // muktinA kAraNarUpa evA jinezvara bhagavaMtanI pUjAno pratiSedha karavA dvArAe karIne jinapUjAthI utpanna thatA muktirUpI phalasvarUpa kAryano paNa niyame karIne niSedha karyo che. te kAraNathI digaMbara karatAM jinadattanuM vacana svIkAravAmAM kAraNarUpa kAryarUpa mokSae strIo ane ubhaya padArthano niSedha karavA vaDe karIne bamaNuM Dabbala pApa baMdhAya che. tethI karIne siddha thAya che ke digaMbara karatAM kharatara nikRSTa koTino che. | gAthArtha-166 / have audArika zarIra hovAthI apavitratAnuM sarakhApaNuM hovA chatAM paNa strIone jinapUjA niSedhI; paraMtu puruSone niSedhI nathI. temAM hetu jaNAve che. puvvaM virAhio so 'nnNtodiapaavraasinaariihiN| pAvAvaNayaNakAle, galaggaho jeNa nimmvio||167|| pUrva janmane viSe jinadattavaDe 'upArjana karAyelI anaMta evI ane udita pApanI rAzIo (vALI strIo) vaDe karIne jinadattane kayAMka moTI ApattimAM paDAyo hato. te kAraNavaDe karIne eTale pUrvabhava janmavaira vaDe karIne "mArI vairiNI evI A strIo, "jinapUjA karavA dvArAe anaMta pAparAzIne na khapAvo." e pramANenI buddhie karIne jinapUjA karavA vaDe karIne pAparAzI khapAvavAnA avasare pAparAzI khapAvavAnA kAraNabhUta evI jinapUjAthI gaLuM pakaDIne te strIone dUra karI. have vAdI zaMkA kare che ke strIoe janmAMtaramAM jinadattanuM bagADyuM tenI khAtrI zuM? ema jo pUchato ho to kahIe chIe ke jinezvara bhagavAnanI pUjAthI je dUra karavA paDyuM che. eja pragaTa cihna che. // gAthArtha-167 // have kharatara zaMkA kare che ke, NaNu titthayareNa samo sUrI, bhaNio jiNAgame pyrdd| teNa pavaTTiapUA-paDisehe kaha Nu ussuttaM ? // 16 //
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 - 4 389 jinezvara bhagavaMtanA Agamane viSe AcAryane tIrthakara samAna prakaTa kahela che. ane tethI karIne AcArye pravartAvela pUjA pratiSedhane usUtra kema kahevAya? koIpaNa vAta kahI na zakAya gAthArtha-168 || have A vAtano uttara ApatAM jaNAve che ke evaM ce dattaMjali, ussuttaM tuha mayaMmi sNpnnnnN| puttinisehappamuhaM, tammayasUrIhiM jaM vuttaM // 166 // tame kaho cho ema jo hoya to tamArA kharataramatane viSe usUtrane jalAMjali ApyAnuM nakkI thAya che. ane ethI karIne kharataranA AvA abhiprAyavaDe karIne kyAreya paNa koInuM paNa utsutra nahi saMbhave. muhapatti pramukhano niSedha AMcalikAcAryadi vaDe kahevAyo che. evI rIte digaMbarathI mAMDIne pArthacaMdra sudhInA kumatavAdio, ustrIo nahi saMbhave. kAraNake te te matanA mArganuM pradarzana karanArA evA te te AcAryo dvArA ja kahevAyuM che. A ISTa Apatti tane anukula nathI. kAraNake tArA ja pUrvajovaDe gaNadhara sArdha zatakanI vRttimAM "mudrANAyaNa" e gAthAnI vRttimAM AMcalIka, AgamIka Adi darekanA nAmagrahaNa karavApUrvaka teone dUSita karelA che. gAthArtha-169 che. have tAtparyane jaNAve che. tamhA so jiNasariso, sammaM jo jiNamayaM pyaasei| - iharA u pAvapUMjo, parivajjo puNNasanehiM // 170 // tethI karIne "tirthIyareNa samo sUri' e vAtanuM tAtparya e che ke je AcArya yathAvasthita rIte jinamatane prarUpato hoya, te ja AcArya jina samAna che. bIjA to kevala pApAtmA, pApapuMja che. e AcAryane mithyAtva AdinI kaluSitAthI apratihata saMjJAvALA evA AtmAone samyagRSTioe dUra dUrathI choDI devA jevA che. eTaleke jinavacanathI viruddha prarUpaNA karanArane darzana mAtrathI paNa choDI devA jevA che. || gAthArtha-17) II have AcAryanuM kaheluM je pramANa che te jaNAve che. sUrikayaMpi pamANaM, taM cia jaM asddhbhaavsNjnnioN| niravalaM aNivAriamaNNehi, bahussuANumayaM // 171 // sUrikRta paNa--AcArye pravartAveluM paNa te ja pramANa tarIke svIkAravA lAyaka che, satya che. ke je azaThabhAve karIne eTaleke jupaNAe karIne cAre bAjunuM samyak paryAlocana karavA dvArAe banAveluM hoya, ane te paNa pAparahitanuM, pravacanane anupaghAtI ane "A pramANe na karo' e pramANe
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ 390 je kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda te kAlamAM vartatA evA bahuzrutoe niSedha kareluM na hoya evuM hovA chatAM paNa bahuzrutone saMmata eTaleke tatkALavarti sarvagItArthone saMmata hoya. jevI rIte paryuSaNAnI cothaH A paryuSaNanI cotha, kAlikAcArye pravartAvI hatI. te kAle koIe teno pratiSedha karyo na hato. temaja koIe apamAnI na hotI ane ethIja karIne Aja sudhI avicchinna pravRttivAlI ane tIrthasaMmata evI cothanI saMvatsarI thaI. A pramANenA lakSaNavALuM AcArya mahArAje pravartAveluM hoya to te pramANe gaNAya che. bIjuM nahi. || gAthArtha-171 // have strIne tIrthaMkaranI pUjAno niSedha karanAro paNa caturthI paryuSaNAnA parAvartaka jevo ja thaze. evI kharataranI zaMkAne dUra karavA mATe jaNAve che ke jiNapUA paDiseho, sAvajo asddhbhaavnnaainnnno| aNNanivAria-bahusuaNaNumao teNa vivriio||172|| jinezvara bhagavAnanI pUjAno pratiSedha karavo te pApayukta che. kAraNa ke kaheluM che ke :"nipUNA vigharo hiMsAparIyo gayaH vize" eTale jinezvara bhagavAnanI pUjAmAM vighna karanAro, hiMsAdi karavAmAM tatpara evo AtmA aMtarAya karma bAMdhe che" evuM vacana hovAthI jinapUjAmAM vighna karanAro AtmA, mahApAtakI ane pravacanano upaghAtI che. ane ethIja karIne zaThabhAvathI yukta ane anAcIrNa che. nahi ke azaThabhAvavALA ane AzIrNa. Avo hovA chatAM paNa koIe tene nivAryo nathI evuM nathI;(eTale nivAryo che, paraMtu kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrAcArya Adi aneka bahuzrato vaDe karIne aneka vakhata vAravA chatAM paNa potAnA kadAgrahane nahi choDato evo jinadatta, saMghanI bIke karIne uMTaDI upara besIne jAvAla nagare jato rahyo hato. kaheluM che ke : "jinadatta kriyAkozacchedo'yaM ytkRtsttH| saMyoktibhItitaste'bhUdAruhyoSTraM palAyanaM // 3 // jinadatte A je kriyAkozano uccheda karyo tenAthI karIne saMghanI uktinA--ThapakAnA bhayathI UMTa para AruDha thaIne palAyana karyuM." e pramANe vRddho kahe che. ane tethIja karIne bahuzrutone A saMmata nathI. arthAta AcaraNAnA lakSaNathI viruddha che. ane ethIja karIne Aje paNa bahuzrutavaDe karIne nivAraNa karAya ja che. ane paryuSaNAnI cotha to jyAre te pravartAvI tyAre te kAle badhAe ja teno svIkAra karelo che. te vakhate koIpaNa tenI viruddhamAM nahatAM. strIone jyAre jinapUjAno niSedha karyo tyAre te samaye avicchinna paraMparA tIrthavarti evA ane strI jinapUjAnA vyavasthApaka evA amArA tapagacchanA vAdI zrI devasUri, zrI hemAcArya Adi tenA pratipakSI dhaNAM hatA. ane te badhAyanA bhayathI jinadattane strIjinapUjAniSedhahetuka evuM UMTapara besIne palAyana karavAnuM thayuM. A kahevAthI "cothanI saMvatsarInI jema strI jinapUjA niSedha paNa AcArye pravartAvelo hovAthI pramANa che." ema je keTalAka mUrkha bole che teo paNa tiraskRta thayelA che ema jANavuM. AcAryanuM pravartAveluM je kAMI hoya tenuM
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 <> 391 prAmANya svIkAravA jatA pravacanamAtranI paNa ucchedanI Apatti AvatI hovAthI. vistArathI saryuM. | gAthArtha-172 //. have strIjinapUjA niSedhamAM nigamana=upasaMhAra jaNAve che. eeNa titthasammaya-payaTTiaM tahaviheNa purisenn| taM savaM jiNaANA, naNNaMpi aNaMtaruttuvva // 173 // pUrve kahelI yuktinA prakAravaDe karIne tevA prakAranA AgamavyavahArI yugapradhAna Adi puruSoe pravartAveluM ane avicchinna paraMparAgata tIrthane saMmata je hoya te ja jinAjJA!! nahi ke jinadatta sadeza evA je AcArya tenuM paNa ane tenA samudAyane saMmata evuM je kAMI hoya enuM kaheluM pramANa thatuM nathI. konI jema? to hamaNAM kahI gayelA strI jinapUjA niSedha, tIrtha saMmata nathI tenI jema. tevI ja rIte kharatara matanA AkarSake pravartAveluM evuM atre have kahevAze te ane bIjA paNa vacano pramANa nathI. | gAthArtha-173 che. have A strIjinapUjA niSedha viSayamAM siddhAMtanA akSaro kema nathI batAvyA? ema amArAmAMnA paNa keTalAMkane zaMkA thAya che. tethI te dUra karavAne mATe jaNAve che. iha sutta sammaIe, paoaNaM natthi jeNa tavvayaNaM / mUDhamuhamuddarUvaM, sAmAyAritti amhANaM // 174 // A prakaraNane viSe "amUka siddhAMtamAM strIone jinezvara bhagavAnanI pUjA kahelI che. evA prakAranI sUtra saMmatinuM prayojana nathI. kAraNake "strIjinapUjA niSedharUpa amArI sAmAcArI che" evuM sAMpratIna kharataronuM vacana jaNAya che. tethI te AtmAnA mukhane mudrArUpa-tALArUpa sAMpratIna sAmAcArI che. Ano bhAva e che ke "he kharatara! A strIone jinezvara bhagavAnanI pUjAno niSedha karAya che. te niSedha zuM sUtrokta che? ke avicchinna paraMparAgata che?' e pramANe pUchAye chate kharatara bole che ke "ame strIone jinapUjA siddhAMtamAM niSedhI che e pramANe bolatAM nathI ame to ema kahIye chIe ke ""amArA gacchanI AvI sAmAcArI che". AvuM vacana je bolavuM, te mUrkha evA kharataronA moDhe sIla lagADavA jevuM che. AvA vacananA zravaNa mAtrathI jinavacananA paramArthane nahi jANanArA evA AtmAo saMtoSane bhajatAM thakA jaNAve che ke kharekhara A kharataro samyavAdI jaNAya che; paraMtu je jinavacananA paramArthane jANanArA che te to e pramANe vicAre ke rAjadhanane = rAjAnA bhaMDArane uThAvI jaIne nAzI jato cora, koTavALa vaDe pakaDAyo chato ane rAjAnI pAse lavAyo chato te cora "A to amArA kulAcAra che'' ema pokAra karato hoya teve TAIme "aho! A satyavAdI che' ema karIne zuM rAjA vaDe choDI devAya che? mATe A vAta paNa evI ja che. jo ema na hoya to loMkA paNa tevuM bolatAM chatAM upekSaNIya thaze. athavA to teone satyavAdI kahevA paDaze. ityAdi vAta pote ja vicArI levI joIe.
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39ra che kupakSakauzika sahastrakiraNAnuvAda amArA gaNanI A sAmAcArI che' e pramANe bolanAro dhUrta, vizvasanIya nathI; paraMtu jevI rIte "he cora! tAruM A kRtya zubha che ke azubha?' e pramANe pUchAyo chato jagatanI sthitino lopa karavAne mATe azakta evo potAnA kAryane "azubha ja che' ema bole ane teno daMDa paNa tenA mukhathI ja bolAvIne karavo joIe. e pramANe ahiMyA pUchavuM ke "he jinadattanA saMtAnIyAo! strIjinapUjA niSedharUpa tamAre . abhimata evI tamArA gacchanI sAmAcArI je che te barAbara sAcI che ke khoTI che?' e pramANe pUchAto chato jo te sIdhA ane saraLa haze to "sAcI che. ema kahevAne mATe azakta evo te "barAbara nathI ja ema bole. "to paNa gaccha sAmAcArI che ane te amAre zaraNa che.' tyAre enA vacana dvArAe ja karIne ene daMDapAtra TharAvavo joIe. have te pakSano koIka dhUrta hoya ane dhIThThAI dhArIne bole ke "strIjinapUjAniSedha barAbara ja che." to ene pUchavuM ke "he kharatara! tArI A sAmAcArI, zrI sudharmAsvAmInI avicchinna paraMparAgata che? ke tane abhimata evA AcAryazrI pravRta thayelI che? AvA praznamAM pahelA praznano javAba devAmAM azakta hovAthI "jinadatta AcAryazrI pravRta thayela che' ema bole. tyAre paNa tene A pramANe pUchavuM ke "he kharatara! te jinadatta AcArya, Agama vyavahArI hatA ke zruta vyavahArI hatA?' pahelA vikalpanA javAbamAM bolavA mATe azakta che. kAraNa ke te TAIme eTale jinadattanA kAle Agama vyavahAra vicchinna thayela hovAthI. ane bIjA zrata vyavahAranA vikalpamAM zrutavyavahArane oLaMgIne pravartato evo AtmA jovAne mATe paNa akathya che. kAraNa ke je kAle je je vyavahAra cAlatA hoya te te vyavahAravALo te te vyavahArane AgaLa karIne vartato hoya to te jinAjJA ArAdhaka kahevAya. anyathA nahi; A pramANe hoye chate zrutavyavahAravALo paNa Agama vyavahArathI paNa potAnA AtmAne adhika mAnato evo strIjinapUjA niSedharUpa kRtyane prazaMsato te jinadatta kevo kahevo? arthAta tene kahI zakavAne mATe ame azakta chIe. kAraNake Aja sudhI AvA prakAranuM prarUpAyuM nathI ane ANe to dhRSTatAnuM AlaMbana laIne prasapyuM che. tethI karIne A sAmAcArI che e pramANenuM vacana saMtoSanA kAraNabhUta nathI. ane "amArI sAmAcArI che" evuM vacana to vartamAna kAlIna kharataronuM ja che. tenA prAcIna kharataro to "tIrthakaro vaDe karIne ja strIone jinapUjA niSedhAI che." e pramANe bolatA hatAM. kahyuM che ke--AzAtanA bhaMga thavAnA bhayathI ja strIone potAnA hAthe jinabiMbapUjA pratiSedhelI che. kahevuM che ke -- saMbhavai akAle' vi hu kusumaM mahilANa teNa devaannN| pUAI ahigAro na oghao suttaniddiTTo // 1 // na chivaMti jahA dehaM, osaraNe bhAvajiNavariMdANaM / taha tappaDimaMpi sayA, pUaMti na sddnaariio||2|| strIone akAle paNa RtumatI thavAno saMbhava che. tethI karIne devonI pUjAno adhikAra
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 393 nathI evuM oghathI sUtramAM batAveluM che. jevI rIte samavasaraNane viSe bhAva jinezvarabhagavAnanA dehane (strIo) sparzI zakatI nathI tevI rIte zrAvaka nArIo tenI pratimAne paNa haMmezA pUjI zaktI nathI" ityAdi' e pramANe--- jinadattasUrie karelA kulakanI jinakuzalasUrie karelI vRttimAM kaheluM che. ahiM strIjana mAtrane pUjA niSedhelI che te paNa "jinezvara bhagavaMte kaheluM che' ema kahIne tIrthakarane kalaMkadAna ApyuM che. ane je A be gAthA-saMmati tarIke batAvI che te bane gAthAo poteja banAvIne "zAstramAM A pramANe kahyuM che' ema kahIne zAstrane paNa kalaMkadAna ApyuM che.!! koIpaNa Agamane viSe A be gAthAo dekhavAmAM AvatI nathI. ane ethIja karIne kharatarono tevo jAtisvabhAva hovAthI tenuM je saMmatidAna-zAstrane bahAne je saMmatidAna ApeluM hoya te prAyaH khoTuM ja jANavuM. kharatara zaMkA kare che ke : "tevA prakAranI apavitra saMbaMdhInI AzAtanAne joIne zrI jinezvara bhagavaMta prati paramabhaktithI ullasita manavALA evA amArA gurumahArAje jinapUjAno niSedha karyo. emAM zuM doSa che?". ema jo kaheto hoya to bolIza nahi. tIrthaMkara-gaNadharo-AdinI ane tIrthanI mahAAzAtanAkArIpaNuM hovAthI. jinezvara bhagavAnanI AjJA sivAyanuM tIrthakarane uddezIne karela kAryanuM paNa mahAanarthanA heturUpa hovAthI. paMcAzaka sUtranI aMdara haribhadrasUri ma. pharamAve che ke "samatipavittI savvA ANAbajjhatti bhavaphalA cev| titthakaruddeseNavi Na tattao sA taduddesA // 1 // A gAthAnI vRtti A pramANe che. "svamatipravRtti jemaNe potAnI buddhipUrvakanI samasta-badhI dravyastava ane bhAvastavavALI je ceSTA, te ceSTA AptanA upadezathI zUnya hovAthI saMsAranA kAraNabhUta ja che. kAraNake bhavasamudrane pAra utAravA kAraNarUpa evI AjJAnuM ja pramANapaNuM hovAthI". ahi vAdI prazna kare che ke : "je je kriyAo tIrthakarane uddezIne na kahelI hoya te badhI bhavaphalane denArI thAya; paraMtu bIjI nahi. kAraNake bIjAmAM jinezvara bhagavAnanA pakSapAtanuM vidyamAnapaNuM hovAthI mahAphalane devAvALuM che.' evI zaMkAnA uttaramAM kahe che ke tIrthaMkaranA uddezathI eTale ke tenI bhaktinA AlaMbanavALI hoya to paNa potAnI buddhithI karelI pravRtti bhavaphala mATe ja thAya che. Ama kema? to kahe che ke : ane potAnI mati pravRtti je che te pravRtti paramArthathI tIrthaMkaranA uddezavALI nathI ane tethI karIne tevI pravRttivALA AjJAbAhya kahevAya che. bIjo nahi" e pramANe paMcAzakavRttimAM kaheluM che. vaLI bIjI vAta tevA prakAranI AzAtanAnA kAraNabhUta evuM strIonuM apavitrapaNuM Adhunika kAlavizeSajanya nathI, paraMtu strInA svabhAvajanya sarvakAlIna che. ane tethI karIne te apAvityapaNuM tIrthakara AdinA kAle paNa samAna hatuM. e pramANe hovA chatAM paNa strIone jinezvara bhagavaMto ane pra. 5. 50
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ 394 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda gaNadharo AdivaDe karIne jinapUjA niSedhAyelI nathI. ane jinadattavaDe niSedhAyelI che to tIrthaMkarAdi karatAM paNa zuM jinadatta zreSThatara che? ke je kAraNavaDe karIne koInA vaDe karIne niSedhAyeluM nathI, kyAreya paNa AvuM prarUpAyuM nathI. ane AvA paramabhakta (?) jinadatte tIrthakara bhagavAnanI pUjA paNa niSedhI! ityAdi yukitao vaDe karIne te kharatarano tiraskAra karavo joIe. ane dUrathI darzana mAtramAM choDI devo joIe. || gAthArtha-174 || have konI jema ane kyA hetu vaDe karIne tiraskAra karavo joIe? te kahe che. pAgaya Agama-sakkayakaraNaM bhAsaMtu siddhsenno'vi| jiNagaNahara-AsAI kA vattA dumagajiNadatte ? // 175 // prAkRta evA AgamanuM saMskRta karavuM eTale ke je siddhAMta, prAkRta bhASAmAM che tene saMskRta bhASAmAM huM racuM. e pramANenuM vacana bolatA evA siddhasena divAkara paNa zrI jinezvara bhagavaMta ane gaNadhara AdinI AzAtanAkArI thayA. ane tethI temanA gurue siddhasenane AkrozanA viSayI banAvIne pArAMcita prAyazcitta vaDe zuddha karyo to pachI dramaka (bhikhArI) evA jinadattanI zI vAta? tenA viSayamAM vAto karavI te paNa ucita nathI. atyaMta anucita evI vAtanA prarUpaka hovA vaDe karIne agrAhyanAmavALo jinadatta che. have A vAtanA upanayanI yojanA kahe che. pravacananA gaurava nimitta evI parama bhaktivaDe karIne prAkRta evA siddhAMtane saMskRtamAM karavAnI guru (moTI) abhilASAthI zrI siddhasenadivAkarasUri vaDe karIne paNa potAnA gurune vinaMti karAI. tyAre gusavaDe karIne pATunA prahAravaDe karIne haNAyelo evo te siddhasenadivAkara gurunA pagamAM paDyo. ane "mAro A aparAdha kSamA karo ane je prAyazcitta AvatuM hoya te Apo." e pramANe kalpe sate guruvaDe karIne kahevAyuM ke "he vatsa! jo saMskRta bhASAvaDe karIne siddhAMta racyo hoya ane te bAlAdine upakArI thato hota to tArI apekSAvaDe karIne mahAzaktine dhAraNa karavAvALA evA gaNadharoe ja sarvAkSarasaMnipAtanI nipuNatAvaDe karIne siddhAMto saMskRta bhASAmAM racyA hota. sAmarthyazakti hovA chatAM paNa "saMskRta siddhAMtaracanA pravacanane anupakAriNI che." ema vicArIne teovaDe karIne siddhAMta, prAkRta bhASAmAM gUMthAyo-banAvAyo. siddhAMtanI racanA karI. ane ethIja karIne tAro saMskRta racavAno abhiprAya ane vacana e banne paNa anucita che. ane gaNadhara Adi mahApuruSonI mahAAzAtanAnA heturUpa (vicAraNA ane vacana) A banne vAto che e pramANe kahIne pArAMcita prAyazcitta ApyuM. e pramANe jinadatte kalpeluM strIsvabhAvajanya apAvitya hoye chate paNa strIone jo jinapUjA anucita hota to jema strIone jinakalpa svIkAravAno niSedha karyo che, tema gaNadhara bhagavaMta Adio teno paNa niSedha karata; paraMtu teoe to niSedha karela nathI. ane ethI ja karIne strI jinapUjAno niSedha karavo te gaNadharAdionI kevala AzAtanA ja jinadatte kalpelI che. vaLI je "jinezvara
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 395 bhagavaMtanA saMbaMdhInI paramabhaktithI ullasita manavALA evA amArA gurue" ItyAdi vAta tArAvaDe kahevAya che te to devAyatta jANavI bhUtagrasita puruSanA vacana jevuM jANI levuM. zuM siddhasena paNa indriyane poSavAnA nimitte tevA vacanavALA hatA? te vAta pote ja vicArI levI. " vaLI bIjI vAta-siddhAMtanuM tevuM vacana, guru AdinI AjJA mAMgavA nimittanuM hatuM. tyAre jinadattane to gurunA abhAvathI pote ja vikalpeluM ane te vikalpane ucita evA upadeza dvArA pote ja pravartAveluM hovA chatAM paNa tenuM prAyazcitta tIrthathI judo bIjo koNa ApI zake? ema pUchI levuM. arthAta tenuM prAyazcitta to tIrthavartI AtmA ja ApI zake. || gAthArtha-175 II - have tIrthane asaMmata evI strIjana (varga) pUjAnI niSedhanA saMbhASaNamAM zuM phala AvyuM? te jaNAve che? titthAsammaya-bhAsaNarasio titthassa hoi aasaaii| so AsAyaNa bahulo, niyameNa aNaMtasaMsArI // 176 // tIrthane asaMmata evA bhASaNanA rasavALA jinadattAdinI jevA AtmAo, tIrthanI eTale sAdhu Adi je catuvarNAtmaka saMgha che tenI AzAtanA karavAvALA che. te AzAtanAbahula jIva, niyame karIne anaMta saMsArI thAya che. Avazyaka niryuktimAM kaheluM che ke : AzAtanAbahula jIvane utkRSTa aMtara hoya che. | gAthArtha-176 II have kahelI yuktivaDe karIne mUDha AtmAe karelI zaMkA paNa dUra karAI, te vAtane batAve che. eeNaM khalu maggaMtarehi-miccAimAgamaM vayaNaM / desaMto dUrIkao, pvynn-prmtthmmunnNto||177|| pUrve kahelA prakAravaDe karIne pravacananA paramArthane nahi jANato ane Agamavacanane batAvato evo dUra karAyo. A vAtano bhAvArtha e che ke koIka AtmAe pUrvajanmamAM upArjana karelA tevA prakAranA mohanIya karmanA udayathI samyagu prakAranA jinavacananA parijJAnathI zUnya eTaleke mArga ane kumArga teno viveka karavAmAM azakta evo AtmA pokAra kare che ke "he bhAI! puruSakramanI paripATIe AvelI sAmAcArI mArga kahevAya che ane tene jinamArgamAM pramANa tarIke ja kahelI che. bhagavatIsUtra zataka-1 uddezo-3-29mA sUtramAM kaheluM che ke :-hai aMte! samA nipAMthA vAnoLaa kammaMte vedeti ? go0 tehiM tehiM NANaMtarehiM daMsaNaMtarehiM carittaMtarehiM liMgaMtarehiM pavayaNaMtarehiM pAvayaNaMtarehiM kappaMtarehi maggaMtarehiM ityAdi yAvat kaMkhAmohaNijjaM kammaM vedeti A sUtranI vRttinA eka dezano artha A pramANe mAtarahiM eTale mArga, mArga eTale pUrvapuruSanA krame AvelI sAmAcArI. te sAmAcArIne viSe koIkamAM be vakhata caityavaMdana kare.
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ 396 je kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda aneprakAranA kAyotsarga karavA Adi Avazyaka sAmAcArI che. tyAre bIjAmAM tevI nathI. to temAM zuM tattva samajavuM? tenA uttaramAM jaNAvavAnuM ke azaThagItArthe pravartAvelI A badhI ja sAmAcArI viruddha nathI. kAraNake AzIrNanA lakSaNa sahita hovAthI. AcaraNa lakSaNa A pramANe che. asaDheNa samAiNNaM, jaM katthai keNaI asAvajaM / na nivAriamaNNehiM, bhumnnumymeamaayriaN||1|| paMcA047ddA azaTha evA AcAryavaDe karIne je koika AcareluM ane asAvadya hoya. ane tene bIjA koIe paNa niSedhelI na hoya eTaluM ja nahi paNa ghaNAMone saMmata hoya to te AcaraNA kahevAya. e pramANenuM Agama vacana hovAthI ema bhagavatI sUtranI vRttimAM jaNAvyuM che. to tevA AgamanA vacanavaDe karIne strIpUjA niSedhavAlI evI sAmAcArI paNa kema pramANa nahi ?' e pramANe je vacana che te vacana, pravacananA paramArthane nahi jANanArAnuM ja che. kAraNake strI jinapUjA niSedhavALI sAmAcArI, AcaraNAnA lakSaNavAlI nathI. paraMtu viparIta ja che. e vAtamAM pUrve jaNAvela vRtAMta vicAravo. vaLI bIjI vAta e che ke :-bahu saMmata ane bIjA mahApuruSoe AcareluM prAyaH karIne te ja thAya che ke--je AgamavyavahArI ane yugapradhAna AdinA mULavALI hoya. jema ke cothanI saMvatsarI: jo A vAta na svIkArIe to naM paraMparAnAM tajI mA -eTale ke jenuM je paraMparAe AveluM hoya tenuM tene pramANa' ityAdi vacananI asvIkRti thatI hovAthI. jethI karIne paraMparA paNa zuM je te puruSathI zaru thaI hoya te svIkArAya kharI? sAtizayI eTale atizayavALA evA puruSa mUlaka sivAyanI paraMparAne paraMparAgata kahevuM e zakya nathI. ane je te puruSanA mUlavALI hoya tevI paraMparAthI AvelI vAtano svIkAra karavAmAM to digaMbarathI mAMDIne pArthacaMdra sudhInA AtmAoe pravartAveluM paNa paraMparAgata kahevAnuM thaze ane te koIne paNa saMmata nathI. kAraNa ke zatapadIkAre evA AMcalIke kharatarane dUSita kahyo che tema gaNadhara sAdhaka zatakanI vRttikAra kharatare zatapadI graMtha karanAra AMcalIkone dUSita batAvyo che ! e pramANe pUnamIyA Adioe paNa eka bIjAne dUSita batAvyA che. ethI karIne tevA lokonI pravartAvelI sAmAcArI paraMparAgata kahevAya nahi. ane ethIja karIne zrutavyavahAranI apekSAe karIne pAvayavaMtahiM e padanI vyAkhyA karatAM vyAkhyAkAra kahe che. pravacana eTale Agamane jANato hoya ke bhaNato hoya te prAvacanika eTale te te kAlanI apekSAe ghaNAM Agamano jANakAra AtmA, prAvacanika kahevAya che. evA pravacanikomAM "eka pravacanika A pramANe kahe che. bIjo pravacanika A pramANe kahe che. eTale e bemAM zuM tattva samajavuM?' tenA uttaramAM jaNAve che ke "cAritra mohanIya karmanA kSayopazamanI vizeSatAe karIne ane utsarga apavAdAdithI bhAvitapaNAvaDe karIne tevA prAvacanikonI citravicitra pravRtti hoya che. tethI karIne AvI pravRtti sarvathA pramANa nathI, paraMtu Agama aviruddha pravRttinuM ja pramANapaNuM hovAthI" e pramANe tenuM vyAkhyAna bhagavatI sUtranI vRttimAM jaNAvela che. tethI karIne tevA pravacanikonI badhIja pravRtti pramANabhUta tarIke gaNI nathI. jethI karIne zrutavyavahArI AtmAvaDe pravartAveluM te ja pramANa thAya che. ke je Agamane
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ as ou e zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 397. aviruddha hoya. jo Ama na svIkArIe to pravacananI vyavasthAno viplava thaI jAya eTale vistArathI saryuM | gAthArtha-177 II have pharI paNa nyUna utsutra jaNAve che. aTThami-caudasi-puNNima--amAvasAsuvi a posaho nn'nnnno| ia saMvarapaDiseho, jiNadattamae mhaamoho||178|| AThama-caudaza-pUnama ane amAvasyA A cAra tithione viSe ja pauSadha, bIjAmAM nahi. arthAta bIjI tithimAM yukta nathI. evA prakArano saMvarano pratiSedha jinadattasUrinA matamAM che. ane tevuM jJAna, anaMta bhavabhramaNanA heturUpa jANavuM. | gAthArtha-178 have jaNAvelA AzayavALA rogano pratIkAra jaNAve che. aTThami pamuhatihIsuM, niameNaM posaho gihINa ve|| paDivAisu puNa niyamA-bhAvo bhaNio a tattatthe // 176 // aSTamI Adi tithione viSe nizcaya karIne ane ekama Adi tithione viSe aniyama karIne zrAvakonA vratamAM pauSadha jaNAvelo che. kayAM jaNAvyo che? to tattvArthabhASya AdimAM kahyuM che 3 :-digdezAnarthadaNDaviratisAmAyikapauSadhopavAsopabhogaparimANAtithisaMvibhAgavatasaMpannazca" pauSadhopavAsa" eTale pauSadha, parva te aSTamI-caturdazI-pUnama ane amAsanI athavA bIjI tithine pAmIne upavAsa AdivaDe karIne ane snAna-vilepana-gaMdha-mAlA alaMkAra dUra karyA che jeNe evA, ane sarva sAvadyayogane khaMkherI nAMkhyo che jeNe evo, DAbha-saMthAro-pATIyA AdimAMno koIpaNa saMthAro pAtharIne vIrAsana niSadyA Adi koIpaNa Asane besIne dharmajAgarikA karavApUrvaka pauSadha anuSThaya che. e pramANe tattvArthabhASyamAM kahela che. ane tenI TIkA A pramANe--vauSathopavAsa nAma A sUtravaDe pauSadhanuM svarUpa jaNAve che. raDhie karIne pauSadha zabda parvadivasane viSe varte che. ane AThama Adi tithio, parva kahevAya che. athavA je niyama vizeSa, tenuM nAma pauSadhopavAsa. te pauSadhopavAsa, ubhayapakSanI aSTamI Adi tithine grahaNa karIne nizcaye, athavA buddhie karIne bIjI pratipadA Adi tithimAM aniyama : A kahevAvaDe karIne parvatithi sivAyanI bIjI tithione viSe aniyama batAvela che. eTaleke "aparvatithione viSe pauSadhopavAsa avazya karavo ja joIe evuM nahi, paraMtu aSTamI Adi tithione viSe to nizcaya karIne upavAsapUrvaka pauSadha karavo joIe" e pramANe tattvArtha sUtranA sAtamA adhyAyanI vRttimAM kaheluM che. te gAthArtha-179 | have tattvArthavRttimAMnuM ja bhrAMtijanaka evuM kahevAtuM pada, pragaTa karIne tene samarthana karavA mATe kahe che--
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ 398 4 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda tattatthavittimAisu na ya paDidivasatti vayaNamabhihANaM / tapparamattho aTThami-mAIsu puNo punnucaaro||180|| - tattvArthavRtti Adine viSe eTale ke tattvArthavRtti-AvazyakavRtti Avazyaka cUrNi Adine viSe "ra pratidivasa" e pramANenuM vacana kaheluM che. eTaleke pauSadhopavAsa ane atithisaMvibhAga A banne pratiniyata divase anuSThAna karavA lAyaka che; nahi ke pratidivasa AcaraNIya' e pramANenuM vacana che teno paramArtha eTaleke tenuM tAtparya e che ke--aSTamI Adi tithione viSe pharI pharI uccAra karavo. A vAtano bhAvArtha e che ke "pauSadhapavAsa ane atithisaMvibhAga e banne pratiniyatadivase karavA lAyaka che; paraMtu te pratidvivasAyavaraNIya pratidivasa AcaravA lAyaka nathI. e pramANenuM tattvArthavRtti AdinA vacananA anusAra karIne niSedhanuM vidyamAnapaNuM hovA chatAM paNa pratipadA Adi aparvatithimAM te bannenI bhajanA." e vAta kevI rIte saMgata thAya?", e pramANenI pArakAnI zaMkA je che te ayukta che. kAraNake te vRttimAMnA pratiniyata divasa zabdavaDe karIne pauSadha AdinI karavAnI icchAvALAe potAne je saMmata divasa che te grahaNa karavo. ane pauSadha Adi nahi karavAmAM prAyazcittanI prAptinA kAraNe karIne catuSkarvI AdimAM nizcayathI pauSadhopavAsa grahaNa karavo joIe. bAkInI aparvatithimAM aniyame ane tethI karIne te je anuSThita anuSThAnaHsvIkRta je anuSThAna che teno aMta cheDo, "cAritranA uccAranI jema athavA to jinezvara bhagavAnanI pratimAnI pratiSThAnI jema cheDA vagarano na hoya. arthAta pauSadhapavAsanuM je anuSThAna uccareluM che te aparyavasAyI cheDA vagaranuM na thAva evo artha samajavAno che. ane teno pAvajajIvita evo artha na thaI jAya mATe kAla niyamana mATe na pratidivasIvALIthI e pada . athavA to potAnA abhiprAyane saMmata evA be traNa divasa sudhI anugAmitva=pahoMcADavAnA pratiSedha mATe na pratidivasa e pada samajavAnuM che. A vAtano bhAva e che ke eka vakhate uccarelo pauSadha, be traNa divasa sudhI cAle ema nathI. athavA to jinezvara bhagavAnanI pratiSThAnI jema eka vakhata uccarela pauSadha ke atithisaMvibhAga vrata, pratidivasa-dararoja cAlu rahe che evuM nathI, paraMtu atithisaMvibhAga vrata karavAnI icchAvALAe pauSadha ane atithisaMvibhAga banne yathAzakti pratiniyata divase karavA ja joIe. jo Ama na hoya to eTaleke dararoja uccarAvavAnA na hoya to upadhAnavahana AdinI vidhimAM pahele ja divase zrAvakone ekI sAthe 18-pauSadhonuM grahaNa kema karAvAtuM nathI? tethI karIne pauSadhopavAsa ane atithi saMvibhAga A banne vrato, pratiniyata divasa anuSThaya che. pratinivavivasanudevo e pramANenuM je paheluM vAkya che te vivakSita divasanA anuSThAnane jaNAvanAruM che. ane pratidivasavIro e pramANenuM je bIjuM vAkya che te kAlanA niyamunane jaNAvanAruM che. ane A tAttvika vAta hovAthI pauSadha uccarAvavAnA AlAvAmAM gAva vivAM mahorarUM pajhuvAna e
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 399 pramANe bolAya che. nahi ke hivatta gaNotta na gaNotte vA ityAdi pATha saMpradAyathI--paraMparAthI bolato nathI. amArI kahelI A vAta kAlpanika nathI. tattvArthavRttikAre paNa tevIja rIte batAvela hovAthI. te A pramANe :--jevI rIte aNuvrato tathA guNavrato paNa eka vakhata grahaNa karyA pachI jAvajajIvanI jANavA ane sAmAyika-dezAvagAsika-pauSadhopavAsa ane atithisaMvibhAga rUpa cAra je zikSavrato che temAMnA sAmAyika ane dezAvagAzika A be zikSAvrato pratidivasa anuSThaya che. eTale ke vAraMvAra uccaraNIya che. ane bAkInA pauSadha ane atithisaMvibhAgavata, A be zikSAvrata pratiniyatadivasa anuSThaya che; paraMtu pratidivasa AcaraNIya nathI. eTale ke pharI pharI AThama Adi tithio Ave tyAre te bannenuM anuSThAna karavAnuM che. zikSA--abhyAsa, tenA je pada-sthAno tenuM nAma zikSApada, eTaleke abhyAsa viSayaka je sthAno che te zikSApadavrata kahevAya ane guNavrato je che te pratidivasa grAhya nathI. eka ja divase grahaNa karI levAya che." (tattvArthavRtti pAnA-194 kula pAnA-263). A bane paNa vAkyano pharI pharI aSThamI Adi tithione viSe anuSThAna karavuM. e pramANeno paramArtha darzAvelo che. ane AthI ja karIne pahelA paMcAzakanI vRttinI aMdara zrI abhayadevasUrijI mahArAje pauSadhopavAsa ane atithisaMvibhAga A banne mATe pratiniyatavisanuyo e pramANenuM ekaja vAkaya jaNAvyuM che. paraMtu nA pratitivasAvaraNIyo e bIjuM vAkya jaNAvyuM nathI. || gAthArtha-180 || have virodha jaNAve che. sikkhA puNa abbhAso, karaNijjaM paidiNaM khu taMpi vayaM / amimAisu kajo, nannAsu viruddhavayaNamiNaM // 181 // tame kaho cho ke "zikSA eTale abhyAsa enuM je vrata, tenuM nAma zikSAvrata A zikSAvrata pratidina eTale dararoja karavA joIe anyathA jo pratidina abhyAsa na kare to abhyAsano asaMbhava thAya. ane ethI karIne abhyAsa je che te haMmezA karavA lAyaka che. kaheluM che ke : "aJjanasya kSayaM dRSTavA, valmIkasya ca varddhanam / avandhyaM divasaM kuryAddAnAdhyayanakarmasu // 1 // aMjana eTale AMjavAno kSaya thato joIne ane udhainA rAphaDAnuM vadhavuM joIne dAna adhyayana Adi kAryone viSe avAMjhiyo divasa rAkhavo.' e pramANenuM vacana hovAthI aSTamI Adi parvatithio hoye chate pauSadhopavAsa ane atithisaMvibhAga karavo ja ane te sivAya bIjAmAM nahi' e viruddha vacana che. || gAthArtha-181 || have A vAtanI aMdara pratibaMdi-vAMdho jaNAve che. sikkhAvaesu causuvi tiNNi vayAiM tu sammayAI tuhaM / paidiNakaraNijjAiM kiM poshpNtbheenn?||182||
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ 400 , kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda cAra zikSAvratomAMnA traNa zikSAvrata = sAmAyika-dezAvagAsika ane atithisaMvibhAgavrata nAmanA traNa zikSAvrato to pratidivasa karavAnuM tAre paNa-kharatarane paNa saMmata che. to pachI pauSadhopavAsa nAmanA cotha vratamATe je paMktibheda thAya che. temAM zuM kAraNa? zuM pauSadhe tAro koI aparAdha karyo che? ke jethI tene dUra kare che? || gAthArtha-182 / have atiprasaMga jJAnanA abhAvane jaNAve che. na muNai aippasaMgaM, atihINaM sNvibhaagkrnnNmi| navamI pamuhatihIsuM, uvaesaMtovi niljjo||183|| pauSadha karanAre paNa pAraNAnA divase navamI Adi tithine viSe sAdhuone ApIne atithisaMvibhAga karIne vAparavuM joIe e pramANe upadeza ApatAM chatAM paNa tuM nirlajja evo atithi evA sAdhunA saMvibhAgamAM atiprasaMgane jANato nathI! jo zikSAvratarUpI pauSadha, aSTamI Adi tithimAM karavo ja yukta che to atithisaMvibhAga paNa aSTamI AdimAM ja yukta che. tema karavA jatAM noma AdimAM atithisaMvibhAganonA pratiSedhano prasaMga Ave che. ema nahiM kahevuM ke"arthapattithI atithI saMvibhAga, navamI AdimAM ja saMbhave che. kAraNa ke tamArA jinavallabhe paNa AThama AdimAM karavAnuM kahela che. te A pramANe :-pauSadhavidhi prakaraNamAM jaNAvyuM che ke :-go puna AhAraposahI desao so puNNe paJcakkhANe tIria khamAsamaNadugeNa muhaputtiM paDilehia khamAsamaNeNa vaMdittA bhaNai-icchAkAreNa saMdisaha bhattapANaM pArAveha, porasi purimaTTa cauvihAra ekkAsaNaM nivi AyaMbilaM vA kyaM, jA kAvi velA tAe pArAvemi, tao sakkatyeNa ceie vaMdie sajjhAyaM solasa vIsaM vA siloge kAuM jahAsaMbhavamatihisaMvibhAgaM dAuM muhahatthapAe paDilehia namokkArapubamarattaduTTho bhuMje iti|| artha :-je dezathI AhAra pauSadhavALo che te paccakkhANa pUrNa thaye chate be khamAsamaNa daIne muhapatti paDIlehIne khamAsamaNa dIdhA pachI bole ke-- icchAkAreNa saMdisaha "bharapANe pArAveha' pachIporasI-purimuDaDha-cauvihAra-ekAsaNuM-nivI-AyaMbila je kAMI karyuM hoya-jevuM paccakhANa karyuM hoya, tenI veLA thaye chate te paccakhANane pAruM chuM.' tyArapachI zakrastavapUrvaka caityavaMdana karIne sola ke vIsa zloka pramANe svAdhyAya karIne jevo saMbhava hoya tevo atithi saMvibhAga ApIne hAtha-moTuM ane paganuM pratilekhana karIne navakAra gaNavApUrvaka rAga-dveSa karyA sivAya khAya" A pramANe jaNAvyuM che. vAdI prazna kare che "bhAI! amArA jinavallabhasUrie je atithisaMvibhAga kahyo che te atithisaMvibhAga, bAramA zikSAvratarUpI nahi. paraMtu upadezamAM kahyuM che ke-- "sAhUNa kappaNijjeM, jaM navi diNNaM kahaMci kiMpi thiN|| dhIrA jahuttakArI susAvagA tana bhujNti||1|| tti zrI upa0 sAdhuone je kAMI kalpanIya hoya te thoDuM ghaNuM paNa pAtramAM jayAM sudhI na Ape tyAM sudhI
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 401 yathokatakArI ane dhIra evA suzrAvakone khavAya nahi e vidhi hovAthI vidhi sAcavavArUpa atithi saMvibhAga karIne vAparavAnuM jaNAveluM che." jo Ama kahetA ho to lAMbo kALa jIva "durjana paNa saMtoSa pAmo." e nyAyathI bAramA vratanA svarUpano abhAva chatAM sAdhudAnane jema nirjarAnA heturUpa mAnIne svIkArAya che tevI rIte agIyAramA vratanA svarUpamAM paNa nirjarAnA kAraNabhUta hovAvaDe karIne pauSadha paNa pratidina svIkAravo joIe. kAraNake nyAyanuM samAnapaNuM hovAthI. gAthArtha-183 II have pratikramaNanI jema pauSadha paNa niyatakAla anuSThAna thaze. e pramANenI pArakAnI zaMkAne dUra karatAM jaNAve che. paDikkamaNaM pacchittaM, rynnii--dinnpmuhpaavsNbNdhii| taddiTuMto saMvararUve, kaha posahe jutto ? // 184 // rAI-devasi-pakikha-comAsI ane saMvatsarI, A pAMca pratikramaNo, rAtri divasa AdimAM lAgelA pAponA prAyazcittarUpe jaNAvelA che. te pratikramaNanuM daSTAMta saMvararUpa evA pauSadhamAM kevI rIte yukta thAya? koIpaNa hisAbe na thAya. ane prAyazcita to jeTaluM kahyuM hoya teTaluM ja hoya che. adhika hotuM nathI. gAthArtha-184 II have prAyazcitta adhika hotuM nathI te batAve che. asiisayaM uvavAsA, pacchittaM aagmuttmukkosN| na tahA sesatavesuM, saMvararUvesu niamo'vi // 18 // vadhumAM vadhu prAyazcitta 180 upavAsanuM AgamamAM kaheluM che. tevI rIte saMvararUpa evA guNaratnasaMvatsara' Adi bIjA tapone viSe paNa, 'ATalo ja tapa karavo. adhika nahi' e pramANeno niyama nathI, tema evuM koIe paNa kIdhuM nathI. temaja koI ThekANe jaNAvyuM paNa nathI. || gAthArtha-185 | have cAra gAthAo karIne vRddhasaMpradAyano abhiprAya jaNAve che. ahavA sikkhacaukke, paDiniayadiNaMmi aMtimaM jualN| rUjha rimamuhANa, vaye siddhata supasiddha ughADa - tattha paDiniasaddo, vivakkhia atthANa vAyago hoi| .. __sAvi vivakkhA duvihA, niamAniamehiM NAyavvA // 187 // pra. 5. 51
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40ra ja kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda NiameNa'TTamipamuhA, aNiameNeharAsu a tihiisu| .. teNaM na ppaDidivasA-caraNIA niyama paDiseho // 188 // ' athavA to eTaleke--vRddha saMpradAyanA abhiprAye je cAra zikSAvrata che temAM chellAM benuM joDaluM eTale ke -pauSadha ane atithisaMvibhAga A baMne pratiniyata divase' e pramANenuM haribhadrasUri Adi pUjayonuM AvazyakavRtti AdimAM je vacana che te atiprasiddha che. | gAthArtha-186 // temAM paSadhovANatithivimAno pratiniyavisanuyo-e vAkyane viSe je pratiniyata zabda che te vivakSita arthano vAcaka che. ane te vivakSA be prakAranI che. kyA be prakAra? niyama ane aniyamaH e be prakAranI vivaphA jaNAvI. eka vivakSA, niyamathI eTale nizcayathI ane bIjA vivakSA, aniyama vaDe karIne | gAthArtha-187 II . aSTamI Adi tithine viSe pauSadha na karavAmAM prAyazcittano saMbhava hovAthI nizcaya karIne pauSadha karavo joIe ane bAkInI ekama Adi tithimAM anizcaya karavo. Ama be prakAranI vivakSA hovAnA kAraNe karIne 7 pratirivAvALIyo e vAkyathI niyama pratiSedha jANavo. | gAthArtha-188 | have daSTAMtavAkayane jaNAve che. jaha sAhUNaM dAuM-bhujijja susAvao na iaraannN| ___ ahava divabaMbhayArI, naya rattimabhiggaho amaM // 18 // jevI rIte suzrAvaka sAdhuone vahorAvyA pachI ja khAya che, bIjA zrAvako Adine nahi e vAtanI aMdara "zrAvakone daine ja khAvuM' e niyama'no niSedha che. paraMtu "dAnano niSedha nathI! tevI rIte bIjuM dRSTAMta kahe che. divA drauvArI 1 2 rAtrI emAM 'divase brahmacarya ane rAtrine viSe amAre nahi.' e pramANe bolatAM zrAvakone rAtrine viSe "brahmacArIpaNAno niSedha'prApta thayo; paraMtu niyamano abhAva'nahi. jo Ama nahoya to avazya abrahmanuM sevana prApta thaze. ane e vAta Agamane--viSe pravacanane viSe atyaMta niMdya che. e pramANe A banne dRSTAMto dvArAe karIne aSTamI Adi parva tithione viSe "nizcaye" karIne pauSadhAdi karavA joie. bAkInI aparvatithione viSe aniyata' rIte pauSadha svIkAravo joIe. ane ema hovAthI vipAkazrutane viSe subAhukumAra AdinA traNa divasanA pauSadho prApta thAya che. te A pramANe : "tae NaM se subAhukumAre aNNayA cAuddasaTThamuddiddapuNNimAsiNIsu jeNeva posahasAlA teNeva uvA0 2 ttA posahasAlaM pamajati uccArapAsavaNabhUmi paDi0-2 dabbhasaMthArayaM saMthAreti, dabbhasaMthArayaM durUhati-2 ttA aTThamabhattaM pageNhatti-2-posahasAlAe posahie aTThamamatti paDijAgaramANe-2 viharati tti zrI vipaakshrutaaNge|| tyAra pachI te subAhukumAre eka vakhata caudaza amAvasyA ane pUnama Adine viSe jayAM
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 potAnI pauSadhazAlA che tyAM AvIne pauSadhazAlAnuM pramArjana kare che. pramArjana karIne uccAra ane praznavaNabhUminuM paDilehaNa kare che. ane paDilehaNa karIne DAbhano saMthAro pAthare che. DAbhano saMthAro pAtharIne tenA para bese che. besIne aThThamatapa svIkAre che. ane aThThamatapa ravIkArIne te pauSadhazAlAmAM pauSadhika thaIne aSTamabhaktapUrvakano pauSadha svIkArIne pratijAgaraNa karato chato vicare che." tevI ja rIte navapadaprakaraNane viSe anyatithine viSe atithisaMvibhAganA aniyama jaNAvelo che. te A pramANe 'jo ke zrAvake atithisaMvibhAga haMmezA karavo joIe. (haMmezA munine dAna devuM joIe) kahyuM che ke :-"pariNaM bhattavALA, gohena taheva vA majuda che macava! sAva 3 nimaMtaVIII . he bhagavaMta anugraha karo. e pramANe zrAvaka nimaMtraNa karIne pratidivasa bhaktapAna vaDe temaja auSadhadAnavaDe karIne sAdhune haMmezA nimaMtraNa Ape" ane e pramANe AmaMtraNa ApyA bAda sAdhu gharamAM peThe chate A pramANe vidhi karavAnI che. gihimAgayassa sAhussa, AsaNaM niamao ya dAyavvaM / vaMdia sayaM viarai, ahavA aNNaM dvaavei||2|| ghare AvelA sAdhu mahArAjane niyame karIne Asana ApavuM joIe. ane tyArapachI vaMdana karIne pote paDIlAbhe (vahorAve) athavA bIjA dvArAe vahorAve ityAdi. to paNa pauSadhaupavAsanA pAraNe to sAdhuno saMbhava hoya chate avazya A pramANe karIne zrAvake vAparavuM joIe. pauSadhopavAsa sivAyanA divase to aniyama samajavo." // gAthArtha-189 // bIjuM dUSaNa jaNAve che ke kiMca muNisaMvibhAgo, navamIpaDavAsu ceva n'nnnnaasu| caupavvI-tavaposaha-gahiA kaha pakkhiaMte so ? // 160 // vaLI vi zabda dUSaNa svIkAravAmAM che. kharataranA matamAM atithisaMvibhAga, noma ane paDavAnI tithie ja prApta thaze, bIjI tithimAM nahi. kAraNa ke catuSkarvIne viSe eTale ke AThamacaudaza-pUnama ane amAsane viSe upavAsapUrvaka pauSadha karavAno niyata che. ane tethI karIne pAkSikAMte-pakakhInA pAraNe pUnama ane amAsa Ave te divase kharatarone atithi saMvibhAga kevI rIte thAya? A vAtano bhAvArtha e che ke "pratiniyatavisanu-e pramANenuM Agama vacananuM bala hovAthI pauSadha ane atithisaMvibhAga A banne zikSAvrato catuSkarvImAM ja karavA joIe. bIjI tithimAM nahi' e pramANe jinezvara bhagavAnanI AjJA che.' e pramANe kharatarano abhiprAya che. ethI karIne te kharatarane A pramANe puchavuM ke "he kharatara! pratiniyata zabda vaDe karIne catuSkarvI ja grahaNa karavI ke yathAsaMbhava divasa grahaNa karavo?' jo pratiniyata divasa zabdavaDe catuSkarvI ja levAmAM Ave to atithisaMvibhAga paNa AThama Adi parvatithimAM ja karavAno thaze. noma AdimAM catuSkarvIno abhAva che. ane yathAsaMbhava dinavALo bIjo vikalpa che temAM "pauSadhane viSe bhojanano svIkAra nahi karelo hovAthI catuSkarvAmAM
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ 404 je kupakSakauzikasahasariNAnuvAda upavAsa Adi tapathI yukta pauSadha hoya che. ane atithisaMvibhAga to pAraNe ja hoya che, e pramANe niyama siddha thaye chate ekama ane noma sivAyanI bIjI tithine viSe atithisaMvibhAga karAze. tyAM jinezvara bhagavAnanI AjJA nahi hovAthI pUnama ane amAvAsyAmAM zuM atithisaMvibhAga karazo? piauSadhanA svIkAravAnA hisAbe jevI rIte ekama bIja adi tithio tevIja rIte atithisaMvibhAgane AzarIne pUnama athavA amAvasyA paNa Avaze. tethI karIne jema AvazyakacUrNi Adine viSe pauSAtInA pAraNAmAM niyame karIne atithisaMvibhAga jaNAvelo che. zeSatithimAM aniyamathI jaNAvyo che. tevI rIte pauSadha paNa AThamAdi tithiomAM nizcaya karIne ane zeSa tithimAM anizcayathI jaNAvela che. ema jANavuM. I gAthArtha-19O | - have pharI paNa nyUna usUtra jaNAve che :-- jaM bhoaNapaDiseho, posahiANaM tamUNamussuttaM / bhuttijuaposahANaM, jiNabhaNiANaM tu pddiseho||161|| je pauSadhikone bhojanano pratiSedha sadaMtara karAya che, te nyUna usUtra che. nyUna usUtranuM spaSTIkaraNa vyakta kare che. bhojana saMyuktanA pauSadhanuM jinezvara bhagavaMte kaheluM hovA chatAM paNa niSedha karavo te nyUna usUtra che. || gAthArtha-191 | pauSadhikonA bhojanamAM yukti jaNAve che. cAuddasaTTaiccAi Agamutte a punnnnimaaidinne| vevana posaviya, tanigamo vArasIr3a vize 96rA "cAuddasaTumuddiTTapuNNimAsiNIsu paDipuNNaM posahaM sammaM aNupAlemANA vihrtiiti|| caudaza-AThama amAsa-pUnamane viSe pratipUrNa evA pauSadhane sArI rIte pAlana karatAM karatAM vicare." e pramANe Agama vacana kaheluM hovAthI pUnamane divase ane upalakSaNathI amAvAsyAnA divase kevala pauSadhanuM ja vacana kaheluM che. (nahi ke pauSadhopavAsa) ane caudazane divase upavAsarUpa tapa nizcaye kahelo che. arthAta pUnama ane amAvAsyAnA divase pauSadhikone bhojana ja prApta thAya che. anyathA comAsInI jema pAkSikamAM paNa chaThatAnuM vidhAna karyuM hota; paraMtu te kahyuM nathI. ane A kAraNathI posAtIne bhojana siddha thatuM hovA chatAM paNa niSedha karatA evA jinadattanuM nyUnautsutra jANavuM / gAthArtha-192 // have A vAta para graMthasaMmati jaNAve che. sAvayapaDikamaNAI-cuNNippamuhesu bhoaNaM bhnniaN| posahiANaM posahavihi-pagaraNamAisuvi dittuN||163||
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 405 zrAvaka pratikramaNacUrNi Adi graMthone viSe pauSadhikone bhojana kaheluM che. tevI rIte pauSadhividha prakaraNa AdimAM paNa joyuM che. A vAtanI pahelI vAtamAM kahyuM che.'bhaNyuM che'e zabda vaDe caritArtha thato hovA chatAM paNa ahiM je "da" joyuM ema je pharI kahyuM che te 'pauSadhavidhi prakaraNa' ane vidhiprA graMthamAM (kharataranA) dhuNAkSaranyAye yathAsthita bhojanavidhinuM pratipAdana paDI gayuM che ! evA anAdara sUcavavA mATe juduM lakhyuM che. ema jANavuM. te graMthomAM jevI rIte kahevAyuM che, tevIrIte ahiMyA jaNAvIe chIe. "tattha jai desao posahio so bhattapANassa gurusamakkhaM pArAvittA AvassiaM karettA, IriAsamio gaMtuM ghare IriyAvahiaM paDikkamai AgamaNamAloaNaM karei, ciivaMdaNaM, tao saMDAse ya pamajjettA pAuMchaNage nIsiai, bhAyaNaM pamajjai, jahocie bhoaNe parivesie paMcamaMgalamuccarei tao vayaNaM pamajittA asurasuraM acavacavaM aduyamavilaMbiaM apparisArDi maNavayaNakAyagutto bhuMjai sAhuvva uvautto, jAyAe mAyAe vA bhoccA, phAsuajaleNa muhasuddhiM kAuM navakArasaraNeNa uTThANaM, deve vaMdei, vaMdaNaM dAuM saMvaraNaM kAuM puNo'vi posahasAlAe gaMtUNa sajjAyaMto ciTTha" 'temAM jo dezathI paudhika hoya to guru samakSa bhaktapAnanuM paccakkhANa pArIne kAussagga karIne iryA samitithI yukta thayo chato ghare jaIne IriyAvahiyaM paDikkame ane gamaNAgamaNe Alove. caityavaMdana kare, tyAra pachI saMDAsA pUjIne Asana upara bese, bhAjananuM pramArjana kare. yathocita bhojana pIrasAyA bAda navakAra gaNe. tyAra pachI mukha prarmAjIne asUrasUra-acabacaba-adaMta-avilaMbitaaparisATita, mana-vacana kAyagupta sAdhunI jema upayogayukta thayo chato khAya. strIne athavA mAtAne jamADayA bAda prAsUka. jala vaDe karIne mukhazuddhi karIne navakAranA smaraNapUrvaka uThe ane devavaMdana kare, devavaMdana karIne paccakkhANa kare ane pachI pauSadhazAlAe AvIne svAdhyAya dhyAna karato rahe.'' e pramANe 'zrAvakapratikramaNa sUtracUrNi'mAM kaheluM che. tevIrIte-sUtrakRtAMgasUtranI cUrNi'mAM kahyuM che ke. cAuddasamuddidvapuNNamAsiNIe pavvaM mAsassa aTThami pakkhassa uddiTThA - amAvasA - puNimA paDipuNaM posahaMti AhAraposahAdi, posahio pAraNe avassaM sAhUNa bhikkhaM dAUNa pAraMti, tenocyate-- samaNe niggaMthe phAsuesaNijjaM asaNaM - 4 paDilA bhemANe viharatI" tti artha-caudaza-AThama-amAsa ane pUnamane viSe mahinAnuM parva (pUnama), pakhavADIyAnuM parva (AThama-caudaza), ane ddaDhDhA kahetA amAvAsyA ane pUrNamAsano caMdramA eTale pUrNimA : (tene viSe) pUrNa pauSadha eTale AhAra pauSadha Adi pauSadho pALe avazya sAdhuone bhikSA ApIne pAraNuM kare. tethI karIne ahiMyA kahevAya che ke zramaNa-nigraMtha evA sAdhuone prANUka ane eSaNIya evA azanAdika vahorAvato chato vicare.'' ahiM AhArapauSadhikanuM pAraNuM kahela che. ane te pAraNuM, pUnama ke amAvAsyAnA divase saMbhave che. kAraNa ke A ja pATha uparanI dazamI lITImAM gavamAso niggaMthe pAvayaNe aTThe sese aNaTTe jamhA evaM pratipadyate tamhA ussihaphalikA jAva pavesA, jamhA evaM tamhA cAuddasaTTamIsu0 tamhA pAraNae sammaNe niggaMthe, teNaM eArUveNa vihAreNaM viharamANe bahUNi vAsANi :- "2 AyuSyamAn, nigraMtha evuM pravacana e ja satya che, e ja artha che. bAkInuM badhuM anartha che. e pramANe
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ 406 che kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda svIkAre che. tethI karIne utsadha sphaTIkavAlI evI pauSadhazAlAmAM yAvat praveza kare. ane tevI ja rIte caudasa-AThama Adine viSe (pauSadha svIkAre che.) ane tyArabAda pAraNAnA divase zramaNa nigraMthane pratilAle (azanapAnAdithI pratilAle che) A pramANenI caryAvaDe vicaratA chatAM ghaNAM varSo thayA.' ahiMyA A vAtanI aMdara caudaza-AThamano tapa kahelo che. ane tenA uttara divase pAraNuM kaheluM che. ane te divasa pauSadhathI saMyukta evo pUnama ke amAvasyAno divasa Avaze (eTale) catuSkarvInA pUnama ane amAsanA divase pauSadha hovA chatAM pAraNuM thayuM ke nahi? e vAta potAnI jAte ja vicArI levI. tevI ja rIte nizItha bhASyamAM kaheluM che ke je bhikkhU asaNAdi dijA gihI ahava annnntitthiinnN| so ANA aNavatthaM micchattavirAhaNaM pAve // 1 // juttamadANamasIle kaDasAmaio u hoi samaNa iva / tassamajuttamadANaM, coaga! suNa kAraNa tatthaM // 2 // kAmI sagharaMgaNao, thUla paiNNA si hoi dtttthvaa| cheaNa bheaNakaraNe, uddiTTakaDaMpi so bhuMje // 3 // je bhikSuka-sAdhu, gRhasthIne athavA anyatIrthione anAdika Ape che te AjJAbhaMga, anavasthA-mithyAtva-virAdhanAne pAme che. [1] ane kareluM che sAmAyika jeNe evo zrAvaka, zramaNa jevo thAya che. ane ethI karIne kuzIliyAone viSe dAna na ApavuM te yukta che. tene dAna na ApavuM te yukta che ema kema?' to he ziSya! tenuM kAraNa che te sAMbhaLa. ||rA te icchAvALo che. te dharanA AMgaNAvALo che. ane chedana-bhedana karavAne viSe sthUla pratijJAvALo hoya che ema jANavuM ane tethI karIne potAnA nimittanuM banAveluM hoya to paNa te khAI zake che. tevI rIte nizItha bhASyamAM kahyuM che. (nizIthabhASya cUrNi-uddezA-15) ____jaM ca uddiDhakaDaM kaDasAmaiovi bhuMjai, evaM so samvavirao bhavati, eteNa kAraNeNa tassa na kappai rAtiA. karelI che sAmAyika jeNe evo zrAvaka udiSTakRta (potAnA nimitte banAveluM) paNa khAya che. ane e pramANe krame karIne sarvavirata thAya che ane e kAraNe karIne tene bIjAne devuM kalpatuM nathI. tevI ja rIte AvazyakacUrNine viSe pauSadhAdhikAramAM kaheluM che ke : taM sattio karijjA, tavo u jo vaNNio smnndhmme| desAvagAsieNaM, jutto sAmAieNaM vaa||1|| je zramaNadharmanI aMdara varNavela che te tapa, yathAzakti dezAvagAsIkathI yukta thaIne athavA
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 sAmAyikathI yukta thaIne kare. have temaja thara (pauSadhavidhi tathA "vidhiprapA'kharataranA graMthamAM) jema joyuM che tema kahIe chIe. "jo puNa AhAraposahI desao so puNNe paJcakhANe tIrIe a khamAsamaNadugeNa muhaputtiM paDilehia khamAsamaNeNa vaMdia bhaNai-icchAkAreNa saMdisaha bhattaM pArAveha, porasi purimaTuM caubihAra ekkAsaNaM nivvIamAyaMbilaM vAcyaM, jA kAvi velA tAe pArAvemi, tao sakvatthaeNavi ceie vaMdia sajjhAyaM solasa vIsaM vA siloge kAU jahAsaMbhavamatithisaMvibhAgaM dAuM muhahatthapAe paDilehia namukkArapuvamarattaduTTho bhuNji|| bhaNiaMca-"rAgadveSa virahiA-vaNalevAi uvamAe bhuNjti| kaDDittu namukkAraM, vihIe guruNA annunnnnaayaa||1||" vaLI je dezathI AhAra pauSadhavALo che te paccakkhANa pUrNa thaye chate eTale paccakhANano samaya pUrNa thaye chate be khamAsamaNa ApIne muhapatti paDIlehIne khamAsamaNa devA pUrvaka vaMdana karIne chelle "IcchA kAraNe saMdisaha bhatta pArAveha, kahIne te pachI paurisI-parimuDaDha-covihAra-ekAsaNuM-nivIAyaMbila vagere je kAMI paccakhANa karyuM hoya te bolavuM ane te paNa jyAre veLA Ave tyAre bole. tyAra pachI zakastavanuM caityavaMdana karIne sola ke vIsa zloka pramANe svAdhyAya karIne yathAsaMbhava--jevo saMbhava hoya te pramANe atithisaMvibhAga ApIne moDhuM-hAtha ane pAtranuM paDilehaNa karIne navakAra gaNavApUrvaka rAgadveSa rahita banIne jema zarIranA gUmaDAne lepa Adi karatAM hoya tema khAya. te paNa kyAre jame? ke navakAra gaNavApUrvaka ane guruvaDe anujJA pAmyo chato kahelI vidhipUrvaka jame' ityAdi jinavallabhakRta pauSadhavidhi prakaraNamAM jaNAvyuM che. ahiM koIka vAcAla ema kahe che ke pauSadhavidhi prakaraNamAM "A vAta je jaNAvI che te upadhAna vAhi pauSadhavALAne mATe che, nahi ke cAlu pauSadhavALA mATe A vAta che". ema bole che. AvA te vAcAlanA moDhAnA gUmaDAne pakavAne mATe tene yogya ja evuM vidhiprapA'nuM auSadha batAvAya che. je A pramANe tao jai pAraNaittao, to paJcakkhANe puNNe khamAsamaNadugeNa puvaM muhapottiM paDilehia vaMdia bhnnibhgvn| bhAtapANI pArAveha, uvahANavAhI bhaNai-namukkArasahiaM caubihAraM, iaro bhaNai-porasiM purimaTuM vA tivihAhAraM ekAsaNaM nivvIaM aMbilaM vA jA kAvi velA tIe bhattapANaM pArAvemi, iti jo tyArapachI pAraNAvALo hoya to paccazmANa pUrNa thaye chate be khamAsamaNa devApUrvaka muhapatti paDilehIne pachI devavaMdana karIne bole ke "he bhagavan! bhAta-pANI parAvo" emAM upadhAnavAhI bole ke "namukkArasahie cauvihAra'-e pramANe bolIne paccakhANa pAre. bIjo(upadhAna sivAyano) bole ke porisI-purimuDaDha-athavA tivihAra-cauvihAra-nivI-AyaMbila Adi je koInI veLA pUrNa thaI hoya tyAre tenuM bhaktapAna pAruM chuM' e pramANe bole, e pramANe kharatarane pIvA lAyaka pANIthI yukta evI vidhiprapAmAM kahyuM che. ahiMyA upadhAnavAhika pauSadhika
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ 408 je kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda judoja kahelo che. ane tethI karIne pauSadhavidhi prakaraNamAM je bhojana kahyuM che te "sAmAnyathI ja cAlu pauSadhavALA mATe ja kahyuM che' ema jANavuM. / gAthArtha-1 have pharI jaNAve che. te A pramANe sAvayapaDimAdhammo, vucchiNNo duusmaannubhaavaao| ia dujaNaduvbayaNaM, aNaMtabhavakAraNaM nneaN||164|| pAMcamA-duSamA ArAnA prabhAvathI je zrAvakane agIyAra pratimArUpI zrAvakapratimA dharma che te vicchinna thaI gayo che. e pramANe bole che te, dUrjana mANasanA durvacanarUpa evuM anaMtabhava bhramaNanuM kAraNa jANavuM. | gAthArtha-194 II have kAraNane jaNAve che. jaNNaM dUsamasamae, sAvayapaDimANa pAlago joggo| ussaggeNa caritte, pNcaasyvittivynnNti||16|| je kAraNathI kUSamAkAlamAM utsargathI=mukhyavRttie karIne zrAvaka pratimAnuM pAlana karanAro AtmA, zrI haribhadrasUrijI kRta "paMcAzakavRttinI aMdara cAritrane mATe yogya jaNAvyo che. je A pramANe :- jutto puNa esa kamo, oheNaM saMpaI visesenn| jamhA asuho kAlo, duraNucaro saMjamo ettha // 3 // vRttino artha A pramANe : jo ke bIjA kramavaDe karIne paNa karIne pravajayA thAya che to paNa hamaNAM tAjetaramAM kahI gayelA evA pratimAnA anuSThAna AdipUrvakano krama, pravajayA svIkAravAmAM sAmAnya paripATIvALo che. sarvathA to nahi ja. kAraNake-zrAvakane pratibhAvasthA sivAya paNa ghaNAMonI dikSA saMbhaLAya che. have kAlanI apekSAe karIne vizeSatA kahe che. sAMprata-vartamAna kAlane viSe to vizeSa karIne A krama yukta che. "AvuM zAthI kaho cho?" te jaNAve che ke--je kAraNathI azubha anubhavavALo evo duSamakAla varte che. tethI karIne duHkhe karIne saMyamapaNuM pADI zakAya che. ethI karIne evA azubha kAlamAM dIkSA levAnI bhAvanAvALAe pratimAno abhyAsa karavo joIe'' e pramANe paMcAzakanI gAthAno artha have taMtrAntara--bIjA zAstranI prasiddhi e karIne pratibhAvahanapUrvaka dIkSAnuM samarthana karatAM jaNAve che. . taMtaMtaresu vi imo, AsAmabheo prasiddhao ceva / tA iha jaiavvaM khalu, bhavavirahaM icchamANehiM // 3 //
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ roc zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 A gAthAnI vRtti :---jaina pravacananI vAta to dUra raho; paraMtu taMtrAntara eTale bIjA darzananA zAstronA viSe paNa Azramabheda bhUmikAvizeSa kahelo che. eTale brahmacaryAzrama, gRhasthAzrama, vAnaprasthAzrama ane temAM azubhakAla ane duHkhe karIne saMyamanuM pAlana o be hetuthI athavA to jaina pravacanathI bIjA evA anyadarzanane viSe sAdhya karavAnI jarUra nathI. paNa siddha ja che. ke ukta nyAya vaDe karIne athavA pratimApUrvaka pravrayAmAM saMsAranA viyogane icchanAra ane nikhila zAstrane viSe zreSTha evA pAragata-Agamane viSe eTale jainAgamonuM avalaMbana. karanArA AtmAoe saMyamamAM yatna karavo | gAthArtha-195 II ahiMyA A paMcAzakanI aMdara dUSamAkAlane viSe vizeSa karIne pratimAnA pAlanapUrvaka cAritrane svIkAravAnI vAta jaNAvelI che. ane tethI karIne je koI AtmA - sAdU jogara-cchiro dUsamAjumAvALo ajANaM paNavIsaM, sAvayadhammo a vucchinno||1|| e gAthAnI aMdara zrAvakadharma je vicchinna thayelo che te pratimA pAlanarUpa jANavo. e pramANe jeo kAlpanIka artha ubhavAvIne bhoLA mANasone vyakjhAhita kare che tene paNa cUpa karyo jANavo. kAraNake AvA prakAranA arthanI koIpaNa AgamamAM prApti nahi hovAthI || gAthArtha-195 / have pharI paNa nyUna utsutra jaNAve che. samaNANaM samaNIhiM, gAmANuggAmaviharaNaM na suhN| ia uvaesI pavayaNamerAo ..dUrao jee(o)||16|| sAdhvIonI sAthe sAdhuonuM prAmAnugAma vihAra karavo te zubha nathI. e prakAravaDe karIne je upadezanuM vacana che te pravacana maryAdAthI dUra jANavuM. have sAdhvIonI sAthe sAdhuone vihAra mATe saMmati gAthA jaNAve che. ThANAyArappamuhe nisIhabhAsAi cheaMgathe vaa| sAhUNa sAhuNIhiM, samaM vihAro jinnaannaae||167|| sthAnAMgasUtra-AcArAMgasUtra Adine viSe nizIthabhASya Adi chedasUtrone viSe sAdhuonI sAthe sAdhvIno vihAra, jinezvara bhagavaMte anujJAta karelo che. jevI rIte anujJA ApI che evI rIte jaNAve che. paMcahiM ThANehiM samaNe niggaMthe niggaMthiM geNhamANe vA avalaMbamANe vA NAikkamati, taM jahA--niggaMthiM ca NaM aNNayare pasujAie pakkhijAie vA oghAejA tattha. niggaMthe niggaMthiM giNhamANe vA avalaMbamANe vA pra. 5. para
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ 410 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda NAikkamati-1, niggaMthe niggaMthiM duggaMsi vA visamaMsi vA pakkhalamANiM vA pavaDamANiM vA geNhamANe vA avalaMbamANe vA NAikkamati-2, niggaMthe niggaMthiM setaMsi vA paMkasi vA paNagaMsi vA udagaMsi vA ukkasamANI vo ujamANI vA geNha0 ava0 NAti0 3, niggaMthaM nigaMthiM vA AruhamANe vA orubhamANe vA NAikkamati-4, khittaittaM jakkhAviTuM jAva bhattapANapaDiAtikkhittaM niggaMthe niggaMthiM geNhamANe vA avalaMbamANe vA NAikkamati-5, zrI sthAnAMge 437 // enI vRttino artha A pramANe-- pAMca sthAnone viSe sAdhu, paDatI evI sAdhvInA bAhu Adi aMgane pakaDIne--dhAraNa karIne athavA to hAtha ke sarvAge grahaNa karato evo gItArtha sthavara, potAnA AcAra ane AjJAne oLaMgato nathI. jevI rIte koIka pazujAti-garviSTa Akhalo Adi athavA pakSIjAti gIdha AdithI haNAtI hoya to te vakhate tene grahaNa karato (te kAraNIka vAta thayelI hovAthI) AjJAne oLaMgato nathI. ane jo kAraNa na hoya ane saMparka kare to temAM doSo jANavA. doSo kahyAM che. micchattaM uDDAho, virAhaNA phaasbhaavsNbNdho| paDigamaNAI dosA, bhuttAbhutte a NAyavvA // 1 // mithyAtva, uDDAhanA, virAdhanA, sparzabhAvasaMbaMdha, pratigamana Adi doSo bhukta ane abhaktamAM jANavA, durga eTale duHkhe karIne gamana karI zakAya te durga. te durga traNa prakArano, vRkSadurga, zvApadurga, svecchAdi-manuSyadurga. tevA durgamAM kahyuM che ke : tivihaM ho tumAM --sAva -ramapuhumAM 2 ri tevIja rIte viSama eTale khADA-patharA AdithI vyApta evA sthaLamAM athavA parvatane viSe prasmalana pAmelI athavA pRthvI para paDatI, athavA hAtha, jAnu AdivaDe karIne je bhUmimAM nahi pahoMcela athavA pahoMcelI evI paristhitinA pAtrane prastulana jANavuM. ane bhUmi ke khADAmAM paDavuM te patana jANavuM evI rIte skUlanA pAmatI ke khADAmAM paDatI sAdhvIne grahaNa karato AjJAne oLaMgato nathI. rA kAdava athavA nIlaphuga, sevAla, jalasahitanI sevAlavALuM temAM DUbe athavA to AvI rahelo che patalo kAdava ane sevAlavALA pANImAM taNAtA sAdhvIne grahaNa karato atikramita thato nathI. gAthA A pramANe-paMka-1-eTale kAdavavALuM je pANI te paMka ane DahoLuM pataLA kAdavavALuM pANI je AvatuM hoya te panaka kahevAya. ane te ja DahoLuM ne cIkANuM pANI te zeka e be prakAranA pANImAM lapasatI hoya te paMpa-1- paMka ane panakavALA pANImAM nizcaya karIne lapasI javAnuM thAya. ane jalasahitanA evA DahoLA pANImAM DUbavAnuM thAya. sarakI javAnuM thAya. tevA prakAranA pANImAM DUbatI ke kheMcAtI sAdhvIne bacAvavA jato sAdhU, AjJAne oLaMgato nathI IIkA nAvaDImAM caDatI ane utaratI vakhate hAtha jhAlavAmAM ojJA oLaMgAtI nathI 14 tathA kSiptacitta moTAvaDe apamAnita thavAthI kheMcAI gayeluM che citta jenuM evI tathA jema IdhanothI agni prajavalita thAya tema sanmAna pAmavA vaDe athavA lAbhanA madathI ke durjaya zatrune jItavAthI garviSTha cittavAlI te dekha kahevAya. ane
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 411 apamAnita cittavALI te kSiptacitta kahevAya che. temaja yakSAdhiSThita evI temaja unmAdane pAmelI. unmAda be prakAranA eka yakSAviSTa ane bIjo mohAviSTa : emAM pUrvabhavanA vairathI athavA rAgathI yakSAdivaDe AkramAyela hoya te yakSAviSTa ane mohAviSTa eTale suMdararUpa, aMgavALAne joIne athavA pitta-mUrchAdinA kAraNe upadravita thayelI te unmAda pAmelI : athavA upasargane pAmelI : upasarga traNa prakArano--devatA, manuSya ke tiryaMcanA upasargane pAmelI : devI upasarga pUrve jaNAvyo te, mAnuSyopasargaabhiyogika vidyA vaDe-maMtravaDe-bhUtavaDe adhiSThita thayelI, tevI ja rIte yuddha karavAne mATe taiyAra thayelI, saprAyazcitavAlI ane jeNe jAvajajIvanA bhaktapAnanA paccakakhaNa karyA che eTale anazanavAlI evI sAdhvIne : ahiyA gAthA kahe che. aTuM vA heuM vA, samaNINaM virahie kahiM tss| mucchAe vaDiAe, kappai gahaNaM prinnaae||1|| tti arthajata eTale dIkSA grahaNa karatAM potAnA je pati Adi parivArathI je kArya utpanna thayela hoya te arthAta kahevAya. pati, cora AdivaDe karIne saMyamathI calAyamAna karAtI hoya teNIne dhAraNa karatAM AjJAthI atikrAMta thato nathI." pA e pramANe sthAnAMga sUtranI vRttimAM kahela che. evI rIte AcArAMgamAM je kaheluM che te batAve che. ___ "se bhikkhU vA bhikkhuNI vA AyariauvajjhAehiM saddhiM gAmANugAmaM0 AyariauvajjhAyassa hattheNa hatthaM jAva aNAsayamANI tato saMjayAmeva AyariauvajjhAya saddhiM jAva dUtijeja vA" AcArAMga sUtranA bIjA zrutaskaMdhanA daryA adhyayananA trIjA uddezAmAM jaNAvela che. enI vRttino eka deza bhAga A pramANe :-sAMpratakAle jevI rIte AcArya AdinI sAthe cAlatAM sAdhune vidhi jaNAve che ke-te sAdhu AcAryanI sAthe cAlatAM chatAM eka bIjAnA hAthano sparza na thAya. eTalI dUra bhUmimAM raho to cAle. e pramANe ahiM A sUtramAM jo ke bhikSuNI zabda kahelo che chatAM paNa vyAkhyA karI nathI. to paNa pUrve vyAkhyA karyA pramANe ahiM paNa vyAkhyA karI levI. kAraNake ekane eka vAtanI pratisUtramAM vyAkhyA karatA nirarthakatAnI ApattinI prApti thatI hovAthI : (vyAkhyA nathI karI.) * have prakaTarIte vihAravidhi to nizItha AdithI jevI rIte jANI zakAya che tevI rIte ame jaNAvIe chIe. te A pramANe : ____"je bhikkhU sagaNicciAe vA paragaNicciAe vA nigaMthIe saddhiM gAmANugAme dUijamANe purao gacchamANe piTThao rIyamANe ohayamaNasaMkappe ciMtAsogasAgaraM saMpaviDhe karayalapalhatthamuhe aTTajjhANovagae vihAraM karei jAva karitaM vA sAijati" iti nizItha sUtre udde-8 je sAdhu, potAnA gaNanI nizrAvAlI ethavA to paragaNanI nizrAvAlI sAdhvInI sAthe rAmAnugrAma vicaratAM AgaLa ke pAchaLa rahetAM upahata manasaMkalpavALI, ciMtA ane zoka sAgaramAM
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ 412 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda DUbelI ane hAtha para jeNe moTuM TekaveluM che evA prakAranA ArtadhyAnamAM caDhI gayelI evInI sAthe vihAra karyo che jene athavA vihAra karatAMne anumode che. A sUtranuM bhASya A pramANe che. etadbhASyaM yathA-NiggaMthINaM gaNadharapaivaNA khittamaggaNA vsdhii| sejAyaravIAre gacchassa ya ANaNA daaraa||1|| piadhamma daDhadhamme saMvigge vajjato a teaNsii| saMgahuvaggahakusalo suttatthavid gnnaadhiptii||2|| ArohaNapariNAho citamaso iNdiaaipddipunnnno| aha oo teo teNa hoti aNotappatA dehe // 3 // khittassa tu paDilehA kAyabA hoti ANupubIe kiM vacati a gaNadharo? jo vahatI so taNaM crti||4|| saMjatigamaNe gurugA ANAdI sauNi pesipellnnyaa| tuccheNavi lobhaNayAAsiAvaNAdI bhave dosA // 5 // tuccheNavi lohijai bharuacchAharaNi niaddisddddennN| NaMtanimaMtaNavahaNe cetitarUDhANa akhivnnaa||6|| emAdikAraNehiM Na kappaI saMjaINa pddilehaa| gaMtavvaM gaNahareNaM vihiNA jo vaNNito putviM // 7 // guttA guttaduvArA kulapatte sattamaMtagaMbhIro ! bhItaparIsahadavite ajAsijjAtaro bhnnito||8|| dhaDakuDDA sakavADA sAgAria bhginnimaatperNtaa| nippaccavAyajoggA vicchinnapurohaDA vsdhii||6|| NAsannanAtidUre vihiNA pariNatavatANa pddivese| majjhattha'vikArANaM akuuhalabhAviANaM ca // 10 // bhoI mayaharamAI vahasayaNo vittako kulINo y| pariNavayA abhIrU~ aNabhiggahio akohllo||11|| vIAre cauguruNA aMto'via tttivjjhiacevaa| tatievi jattha purisA uviMti vesitthiAo aa||12|| jatto dussIlA khalu vesitthinnpuNshtthtthtoricchaa| sA tu disA paDikuTThA paDhamA bitiA cutthiiaa||13|| cArabhaDavoDamiMDhA sAlagataruNA ya je a dussiilaa| unbhAmitthIvesia apumesu a paMti tu tadaTThI // 14 // heTuvAsaNaheuM gAgamaNami ghnnuddddaaho| vANaramakkaDahaMsA chagalagasuNagAti tericchaa||15|| jai aMto vAdhAto vahiM tAsiM tatiayA annunnnnaayaa| sesA NANuNNAyA ajANa viaarbhuumiio||16|| paDilehia~ ca khittaM saMjaivaggassa ANaNA hoi| NikkAraNa maggaMto kAraNa purato va samagaM vaa||17|| NippaccavAyasaMbaMdhibhAvite gnndhrppvititttio| asati bhae puNa satyeNa saddhiM kaya karaNasahito vA // 18 // ubhayaTThAnividvaM mA pelle samaNi teNa purato taa| taM tu Na jujati aviNayaviruddhabhamayaM ca jynnaae||16|| iti zrInizIthabhApye'STamoddezake, etacUrNiyathA-'je bhikkhU sagaNecciAe ve' tyAdi, iANiM khettasaMkabhaNetti dAraM, 'niggaMthINa' dAragAhA, eriso saMjatIgaNaharo bhavati, 'piadhamme NAmege No daDhadhamme evaM caubhaMgo, tatiabhaMgillo gaNadharo, saMviggo davve bhAve a, davve migo, bhAve sAhU saMsArabhauviggo, mA kaovi pamAeNa chalijjihAmitti satatovautto acchati, vajaM pAvaM tassa bhIrU 'uateassi'tti 'Aroha' gAhA usseho Aroho bhaNNati, vitthAro pariNAho bhaNNati, ee jassa do'vi tullA uvaciamaMso-balIasarIro, iMdiapaDipuNNo No vigaliMdio, na . cakkhUvigalAdItyarthaH, 'aho'ti esa oo bhaNNati, teo jo sarIre aNotappatA 'trapauSi lajjAyAm' alajjanIya ityarthaH, vatthAIehiM jo saMgahakAro, osahabhesajehiM uvaggahaparo, kriyAparo kusalo, suttatthe jANato vidU bhaNNati, eriso gaNAdhipatI bhaNNati, gaNadharaprarUpaNeti dAraM gyN| iANiM khettapehaNeti dAraM 'khittassa u' gAhA, khettapaDilehaNakamo jo so ceva ANupuvI saMjatINa khettaM saMjatehiM paDilehiavaM, No sNjtiihiN| tatthavi gaNadhareNa, coaga Aha-kiM vacati gaNadharo ? ucyate, jo vahati so taNaM carati, evaM jo gaNabhogaM bhuMjati, tato
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 Ayariassa cauguruM ANAiA ya dosA, jahA saguNI vIrallasauNassa gammA bhavati evaM tAovi duTThagammAu bhavaMti, sabassa abhilasaNijjA bhavaMti, maMsapesiaba visayatthIhiM pellijaMti, tucchaM-svalpaM teNavi lobhijaMti AsiAvaNaM-haraNaM evamAdidosA bhavaMti 'tuccheNavi' gAhA, bharuacche rUvavatIo saMjatIo daTuM . AgaMtugavaNiyao niaDisaDattaNaM paDivaNNo, visaMbhiyA, gamaNakAle pavattiNiM viNNaveti, vahaNaThANe maMgalaThANaM, tAhaM nivattemi, saMjaIo paTThaveha, paTThaviA, vahaNe ceivaMdaNaTThA ArUDhA, payaTTiaM vahaNaM akhivaNaMti, evaM haraNadosA bhavaMti, 'evamAdi' gAhA, puvaMti ohanijuttIe dAraM, iyANiM vasahisijAyaretti do dArA 'guttA guttaduvArA' gAhA, vatIparikkhittA guttA, jassa kavADaM atthi sA guttaduvArA, 'dhaNakuDDA' gAhA, pakkiTTigAdI dhaNakuDDA, saha kavADeNa sakavADA, sejAyaramAubhagiNINaM je dhareti saMjativasahIe perateNa dviA duTThateNagAdi paJcavAyA Natthi, mahantapurohaDA ya 'NAsana' gAhA, vihavA-DAraM. praNahaMtA-pariyavayA majjhatthattA Na kaMdappasIlA gIAdivikArarahiAo saMjaINaM bhoaNAdikiriAsu akouA dhammeNa sAhusAhuNIhiM bhAviA, erisA paDivesavAsiNIo, vasahitti gayaM, iANi sijAyaretti dAraM, 'kulapatte' ti tiNNi dArA paDhiasiddhA, so a imo 'bhoga' gAhA, sattamaMto mahaMtamavi pooaNaM ajjhavasati, uppaNNe puNa paoaNe abhIrU aNabhiggahiamichatto sesaM kaMThaM, dAraM, iANi viAretti, aNAvAyamasaMlogAdI cauNhaM bhaMgANaM tesiM kayamo pasattho ?, tesiM kiM viArabhUmI aMto pasatthA vAddi pasatthA ?, bhaNNati-'vIAre' gAhA, ussageNaM saMjaINaM aMto viArabhUmI, jai bAhiM viArabhUmiM gacchati to Ayariassa caugurU, aMto tatiabhaMge aNuNNAyaM, tatthavi tthIAvAyaM aMto, visesabhaMgesu cauguruM, tatievi jai purisA AvAyaMti vesitthiAo a tahAvi cauguruM, 'jatto u' gAhA, paradArAbhigAmI dussIlA, heTThovAsaNa heuM jattha lohakarA thAyaMti, jattha ya vAnarAi tiriA baddhA ciTuMti, jattha ya ime uventi, 'cArabhaDA' gaahaa| paMcAlacaDDAi ghoDA sAlAturagapariaTTagA ubhAmagavesitthiga apumesu a tadaTThiNo aNNe AgacchaMti, 'heTu' tti asya vyAkhyA-'he? u' gAhA, gujjhappadesovAsaNaheuM te jai udiNNamohA saMjatiM gehaMti to uDDAho, 'tericcha' tti asya vyAkhyAvANarapacchaddhaM, ee kila itthiaM abhilsNti| 'jai aMto' gAhA, bahiAvi a ithiAvAto taiyabhaMgo to annunnnnaao| daarN| iANiM gacchassa ANaNaMtidAraM, 'paDileha' gAhA, jayA khettAto khettaM saMjatIo saMcArejaMti tadA nimbhae nirAbAhe sAhU purao thiA tAo a maggao thiA AgacchaMti, mayAdikAraNe puNa sAhU purao maggato pakkhApakhiraM vA samaMtao vA ThiA gacchaMti, nippacca' gAhA, saMjaINaM saMbaMdhiNo je saMjayA tehiM sahito gaNadharo appabitio appatatio vA NippaccavAe Neti. sappaccavAe sattheNa saddhiM nneti| jo vA saMjao sahassajohI Isacche vA kayakaraNo teNa sahito aiti, "ubhayaTThA' gAhA AyariA bhaNaMti-purovi a saMjatIto gacchaMtu, kiM kAraNamAha-kAiasananiviTuM saMjaI mA vaiNo pellehinti, sA vA vaiNaM, tamhA purao gacchaMtu, taM Na juJjati, kamhA ?, tAsiM aviNao bhavati logaviruddhaM ca, tamhA ubhayaM jayaNAe karejA, kA jayaNA ?, jattha ego kAi saNaM vA vosiriti tattha sabve nisiraMti tattha sabve ciTuMti, tAovi ciTThie duTuM maggao ceva ciTThati, tAovi piTThao sarIraciMtaM kareMti, evaM dosA Na bhvNti| zrI nishiithcuurnnaavssttmoddeshke| atra sAmAnyena sAdhvIbhiH saha saadhuvihaarvidhiruktH|| atha mArge vastrApagame gamanavidhimAha-duhato vAdhAo puNa
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ 414 - kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda cautthabhaMgaMbhi hoti nnaatvyo| emevaya parapakkhe pugve avaraMmi a padaMmi // 1 // duhato vAdhAyaM tA purato samaNA tu maggato smnnii| khuDehiM bhaNAvetI kaje deaM ca daaveNti||2|| samaNANaM jo u gammo aTThahi suttehiM vaNNito eso| so ceva nikhaseso bocattho hoi smnniinnN||3|| iti zrInizIthabhASye u0 11 / etaccUrNiryathA 'duhato vA' gAhA, pubaddhaM kaMThaM, pakkhe gihitthiaNNatitthiNIte, tesu evaM ceva caubhaMgo, dosA ya vattavvA, egatare ubhayapakkhe vA vitte vatthAbhAve khaMDapattadabbhacIbarahatthapihANAdi jayaNA kAyavA, sAvayabhayAdisu a saMjaIo majhe choTuM ThANAdi cedeja, duhatovi acelANaM pathe imo gamaNavihI-'duhato vA gAhA, aggato sAhU gacchati, piTThato samaNIto, jadi saMjatIto kiMci vattavvA to khuDDagehiM bhaNAveti, jaM kiMci deaM taMpi khuDDagehiM ceva davAvetI, sabhae puNa piTThato aggato pAsato vA saMjayA gacchaMti, na doso, vitiacautthesu bhaMgesu sabapayatteNa saMjaINa vatthA dAyabA, samaNANaM gAhA, cauro saMjatisuttA, cauro gihatthanatithiNo suttA, ee aTTha, saMjatANavi saMjaesu cauro suttA gihatthannatitthiesu cauro, eseva vivaccAso dosA ya vattavvA nizIthacUrNAvakAdazoddezake 11, iti mArgagamane stenAdinA vastrApagamane gmnvidhiH| AdizabdAd bRhatkalpAdiryathA 'se gAmaMsi vA jAva rAyahANisi vA saparikkhevaMsi abAhiriaMsi kappai niggaMthINaM hemaMtagimhesu do mAsA vatthae" tti zrIbRhatkalpasUtram, etadbhASyaM yathA-eseva kamoniamA niggaMthINaMpi hoti nnaayvvo| jaM itthaM NANattaM tamahaM vocchaM samAseNaM // 1 // niggaMthINaM gaNahara parUvaNA khittamaggaNA cev| vasahI vihAra gacchassa ANaNA vArae ceva // 2 // bhattadvAe a vihI paDaNIe bhikkhaNiggame cev| niggaMthANaM mAso kamhA tAsiM duve mAsA ? // 3 // piadhamme daDhadhamme saMvigge vajja uateaNsii| saMgahuvaggahakusalo suttatthaviU gnnaadhipti||4|| aaro0||5|| khittss0||6|| sNjti0||7|| tucchenn0||8|| eehi0||6|| jatthAdhivatI sUro samaNANaM so a jANai visesN| eArisaMmi khitte ajANaM hoI pddilehaa||10|| guttA gutta0 // 11 // dhnnku0||12|| naastr0||13|| bhoImahattaragAdI bahusayaNo pillao kulINo a pariNayavao abhIrU aNabhiggahio akutuuhllii||14|| kulaputta sattamaMto bhIaparisa bhaddao pariNao a| dhammaTThIo (bhaddo) ajAsejAyaro bhnnio||15|| ANAvAyamasaMlogA AvAyA ceva hoI sNlogaa| AvAyamasaMlogA AvAyA ceva sNlogaa||16|| viiaare0||17|| jatto du0||18|| caarbh0||16|| heTThA uvaa0||20|| jai aN0||21|| pddile0||22|| nnippcc0||23|| ubhaya0 // 24 // iti zrI bRhatkalpabhApyam, etacUrNiryathA-'eseva' gAhA kaMThA, niggaMthINaM dAragAthAdvayaM, tattha paDhamaM dAraM niggaMthINaM keriso gaNaharo Thaveabbo ?, tassa parUvaNA-'piadhamme' gAhA, piadhamme nAmege No daDhadhamme caubhaMgo, tatiabhaMge Thavijiti, Na ya seso, saMviggo dabbe mio, bhAve jo pubattAvaranaM0 silogo, vajaM-pAvaM tassa bhIru oateassItti, 'Aroha' gAthA, Aroho NAma nAtidIho nAtimaMDalo, pariNAho NAma nAtisthUlo nAtitaNuo, ahavA Aroho uccattaM pariNAho bAhaNaM vikkhaMbho, samacauraMsasaMThANamityarthaH, citamAMso nAma No paMsuliAdINi diisNti| aNotappAtA-dehetti otappatA nistejatvAtparibhUtatvaM aNotappatA tejoyuktatvAdaparibhRtatvaM, "dehIti" vadato vANI, saiva dehIti yaactH| praharSodvegajananI, zrAgvadhyavarayoriva // 1 // " saMgaho vatthAdIhi uvaggaho NANAdIhiM, gaNahara parUvaNatti gataM, iANiM khittamaggaNA, paDilehaNA ityarthaH 'khittassa ya'gAhA taM puNa khettaM paDilehiavvaM, kiM saMjatIo gacchaMti udAhu saMjayA gacchaMti ?, ucyate, 'saMjatIgamaNe' gAhA kaMThA, jahA sauNIvaMde vIrallago lINo, avaMtAovi keNai puriseNa sabbAo'vi abhibhUyaMte, jaM vA
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 415 ruccati taM karijati, se jadhA vA aMbapesiAti vA sUtrApakAH, pelliJjati vA paDiNIeNaM, avia mahilAo tucchAo AhArAdilobheNaM 'tuccheNavi' gAhA kaMThA, 'etehiM' gAhA kaMThA, Aha-tA ko vaccati ?, ucyate, gaNadharo, jo carati so taNaM vahati, hatthissa cArI hatthI caiva samattho vaheuM egasarAe, evaM tassa bharassa gaNadharo caiva samattho, ahavA jayahA hatthissa aNNe caiva mahisAdiNo ANeti, evamihAvi gaNaharo dukkhaNo hojjA to aNo tagguNa eva paDilehao jAti, taM puNa kerisaM khettaM ? ' jatthAdhi' gAthAdvayaM kaMTaM / 'vasahI' ti tattha vasahI risA ? guttA - vatiparikhittA kuDuparikhittA vA, guttaduvArA sakavADA, 'dhaNakuDDA' gAhA kaMThA, sijjAyaro kulaputto sattamaMto jo Na keNavi khobhijati, gaMbhIro acavalo, uccArapAsavaNArayaNAe aMto na kiMcivi bhaNati 'obhAsaNa 'tti eriso ajANa vasahi obhAsijati, diNNAe bhaNNati - jai ciMtesi mae dhUAsuNhAo vA jahA sArakkhi avvAo, jai paDijiti to Thavijati, jai a ajAo abbhudhagacchaMti aNNaparivADIe, 'NAsaNNa' gAhA kaMThA, 'bhoia'gAthAdvayaM, sijjAyaro eriso, aNNaparivADIe 'viAre' tti saNNA -- bhUmi ussaggeNaM purohaDe vijamANe asattie hiMDaMti 'vI asabAhu' gAhA purohaDe vijamANe a jai ehijati, 'aNAvAta ' gAhA causuvi 4, aMto citti vaiNIo abbhaMtare purohaDe tatiathaMDilaM AvAte asaMlogaM vajrettA jati paDhame cautthe vA vosarati, jo ema tatiA aNuNNAyA, esAvi kulayANaM itthiANaM jA''vAtA asaMlogA sA tatie puvvaddhaM tattha vidhavA, Aha- kiM puNa paDhamaM bIaM cautthaM thaMDilaM aMto paDisiddhaM ?, ucyate - ' jatto ' gAhA, etovi appasAriaMti kAuM paDhamabIANi omANI vaccaMti, dussIlA vesitthiNapusaMtti 'cArabhaDa' puvvaddhaM ete dussIlA, ubbhAmaigamahilANaM vesitthINaM napuMsagANa ya addhAe paDhamabitiesu thaMDilesu eti ghoDA caTTA sovagA pariaTTAgA tti hAvittA siM heDAuvAsaNaM puvvaddhaM teMsi appasAriaMti kAuM paDhame thaMDile gacchaMti, tericchaMti vANarapacchaddhaM, ete vi uvasaggaMti, evaM aMto gayaM, 'jai aMto vAdhAo' gAthA kaMThA / khettamaggaNAvasadhIviArANi gayANi / iANi saMjatIgacchassa ANaNatti dAraM / 'paDilehiaM ca' gAthAtrayaM kaMTaM, saMbaMdhetti Asane bhAvite, jatiNIgacchassa ANaNatti gataM / iANi dArae cevatti dAraM iti zrIbRhatkalpacUrNo // atha bRhatkalpavRttirlikhyatesUtraM ' se gAmaMsi vA' ityAdisUtraM prAgvad, atha bhASyavistaraH eseva0' vyAkhyA eSa eva - nirgranthasUtrokta eva yaH 'sikkhAvaya' ityAdikaH kramo niyamo nirgranthInAmapi jJAtavyo bhavati, yatpunaratra vihAradvAre nAnAtvaM tadahaM vakSye samAsena / pratijJAtameva nirvahati-niggaMthINaM0 bhattaTThA0 vyAkhyA -nirgranthInAM yo gaNadharo - gacchavarttApakastasya prarUpaNA karttavyA, tataH kSetrasya saMyatiprAyogyasya mArgaNA - pratyupekSaNA vaktavyA, tatastAsAM yogyA vasatirvicArabhUmizva, tato gacchasya - saMyativargasyAnayanA, tato vArako - ghaTavatsvarUpaM, tadanantaraM bhaktArthatA - samuddezanaM tamya vidhiH - vyavasthA, tataH pratyanIkakRtopadravato nivAraNaM / tato bhikSAyAM nirgamaH, tato nirgranthAnAM kasmAdeko mAsastAsAM ca kasmAt dvau mAsau ? etAni dvArANi vaktavyAnIti dvArAgAthAdvayasamudAyArthaH, athAvayavArthaM pratidvAramAha - tadyathA 'piadhamme0 ' vyAkhyA - priyaH - iSTo dharmaH zrutacAritrarUpo yasma sa priyadharmA, dharme dRDho -- dravyakSetrAdyApadudaye'pi nizcalaH sa dRDhadharmA, rAjadantAditvAdRDhazabdasya pUrvanipAtaH / yastu tasminneva (A chedasUtranI cUrNi Adino artha gItArthane ja svabuddhigamya ane lAbhadAyI che. bAlajIvone mATe jarUrI na hovAthI amo teno vistArathI artha jaNAvatA nathI. phakta cUrNi-vRtti bhASyAdinA AdhAre mUlamAtra artha jaNAvIe chIe. je nIce pramANe--)
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakozikasahasrakiraNAnuvAda nizIthabhASya-nizIthacUrNi-bRhatkalpabhASya-bRhatkalpacUrNi. bRhatkalpasUtranI vRtti lakhIe chIe. se gAmaMsi vA-ityAdi sUtra pUrvanI jema jANI levuM. have e sUtrano bhASyavistAra A pramANe eseva nigraMthanA sUtramAM kahelo je krama te ja krama sAdhvIomAM paNa jANavo. 416 - have ahiM je vihAradvAranI aMdara vividha prakArapaNuM jaNAvyuM che te TUMkANamAM jaNAvyuM che. je pratijJA kare che teno nirvAha kare che. niggaMthINaM gacchassa, parUvaNA khittamaggaNA ceva / vasahI vihAra gacchassa ANaNA vArae ceva // 2 // 2 bhattaTThAe a vihI, paDaNIe bhikkhaNiggame caiva / niyALa mAso, mhAtasiMOMve mAsA?||3|| nigraMthI-eTale sAdhvIono je gaNadhara eTale gacchane calAvanAra, tenI prarUpaNA karanAra: tethI karIne sAdhvIne yogya evA kSetranI pratyuprekSaNA kahevI. ane tethI karIne te sAdhvIone yogya evI je vasatI ane vihArabhUmi tyArabAda saMyativargane bolAvavI, tyArabAda vAraka eTale ghaDAMnI jema svarUpa, tyAra pachI bhaktane mATenI vyavasthA. tyArapachI zatru eTale pratispardhIkRta upadravanuM nivAraNa, tyArapachI bhikSAmAM javuM. tethI karIne sAdhune eka mahino ane sAdhvIne be mahinA kema? e dvAronuM varNana karavuM. A be dvAragAthAno samudAya artha jaNAvyo. have eno avayavano artha pratidvAramAM jaNAvaze. te A pramANe--priyadharmA--zrutacAritrarUpa dharma jene iSTa che te priyadharmA. ane zrutacAritrarUpI dharmane viSe dravya-kSetra AdinI Apattino udaya thaye chate paNa temAM nizcala rahevuM te dRDha dharma che. temaja dravyathI ane bhAvathI saMvigna. dravyathI saMvigna mRgalAnI jema. mRgaluM haMmezA trasta mAnasavALuM hoya che tema ane bhAvathI saMraMbha-AraMbhathI udvigna ane pUrva aparakAlane viSe 'mArA vaDe zuM karAyuM? athavA to mAre zuM karavAnuM bAkI che? athavA zakya evuM tapa karmAdi hovA chatAM paNa zuM nathI karato?' ityAdinI prekSaNA karato hoya tathA avagha=pApa tenAthI bhIru eTale avaghabhIru hoya, oja ane tejavALA te banne vakSyamANa lakSaNavALA ojasvI ane tejasvI kahevAya. dravyathI vastrAdino ane bhAvathI sUtra ane arthano saMgrahakArI, kuzala hoya; dravyathI auSadhabheSaja AdivaDe karIne, bhAvathI jJAna AdivaDe karIne saMyatinA viSayamAM saMgraha upagrahamAM kuzala hoya. ane sUtrAvit eTale gItArtha hoya tevA prakArano sAdhvIono gaNadhara sthApavo joIe. have ojasvI ane tejasvI kevo hoya? tenI gAthA jaNAve che. ArohaNapariNAho, cittamaMso iMdiAipaDipuNNo / aha oo teo teNa hoti aNotappattA dehe // 3 //
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 - 417 mAroha eTale zarIravaDe karIne bahu lAMbo nahi ne bahu TuMko nahi. pariNAda-bahu jADo nahi ane bahu dubalo nahi athavA Aroha-zarIranI uMcAI ane pariNaha eTale bAhuno vikhaMbha-hAthanI pahoLAI e banne tulya hoya, hIna ke adhika pramANavAlI nahi. ane cittamaMsa-eTale jenA zarIranI pAMsaLIo dekhAtI na hoya evo hRSTa-puSTa tathA indriyothI pratipUrNa eTale AMkha-kAna Adi koIpaNa indriyonI vikalatA na hoya. have A Aroha Adi je vAta karI che te ja kahevAya ojasa che jene te ojasvI kahevAya. teja aMdaranI kAMtivALuM, anapatrakhatA--alajajaniyatA ane zarIranI chAyA evI paDatI hoya ke jenAthI parAbhavita na thAya. evuM aparAbhUtapaNuM jenuM hoya te tejasvI kahevAya. AvA je AtmA hoya te tejasvIH e pramANe gaNadhara prarUpaNAdvArahave kSetra mArga dvAra kahe che. khittassa tu paDilehA, kAyavvA hoti aannupuubiie| ki vacati gaNadharo? jo vahatI so taNaM crti||4|| saMyati eTale sAdhvIone anukula evA kSetranI AnupUrvAe karIne "zUI-maMgala-mahAmaMtaNa" ityAdi pUrve kahelA prakAravaDe karIne gaNadhara pratyupekSaNA karavA jAya? prazna kare che ke -evuM zuM kAraNa che ke--jethI gaNadhara jAte kSetranI pratyupekSaNA karavA jAya? javAba ApI chIe ke je "baLada cAro carato hoya te ghAsanA bhArAne vahana kare evI rIte je sAdhvI samudAyanuM Adhipatya anubhave tene ja tenI badhI ciMtAno bhAra vahana karavo paDe. prazna kare che ke sAdhvIo pratyupekSaNA karavA svayaM-jAte kema na jAya? saMjatigamaNe gurugA, ANAdi sunnipesipellynnaa| tuccheNavi lobhaNayA AsiAvaNAdi bhave dosaa||5|| jo sAdhvIo kSetranI pratyupekSaNA karavA jAya to AcAryane caturgurunuM prAyazcitta ane AjJAbhaMgAdi doSo lAge. jevI rIte paMkhiNI che te bAjapakSIno zikAra thAya che. athavA to jema mAMsanI pezI ke AMbAnI pezI (kerIno kaTako) sarvane icchanIya hoya tema A saMyatio paNa abhilaSaNIya thAya che, ane tethI ja karIne viSayI jIvo tenI prArthanA kare, teNIne temAM preraNA kare, temaja tuccha AtmAo je che te AhAradAna AdivaDe karIne lobhAvIne teonuM apaharaNa kare. ityAdi doSo thAya che. A ja vAtanI bhAvanA kahe che. tuccheNavi lohijai, bharuacchAharaNi niaDisaDDheNaM / NaMtanimaMtaNavahaNe, cetitarUDhANa akkhivnnaa||6|| - tuccha evA AhAra-vastra AdivaDe karIne strI lobhAya che. ahiyA bharuca AvelA nikRti zrAddhanuM udAharaNa jANavuM. kevI rIte? vastro vaDe karIne nimaMtraNa karIne cAlu thayelA vahANanI aMdara pra. 5. 53
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ 418 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda caityavaMdanA karavAne AruDha thayelI sAdhvInuM apaharaNa karyuM. te A pramANe -- bharuca nAmanA nagaramAM (bauddha) zraddhAvALo vepArI Avelo hato. rUpavatI evI sAdhvIone joIne teNe kapaTI zrAvakapaNuM svIkAryuM. ane tyAra bAda teNe sAdhvIone vizvAsamAM lIdhI. ane (pAchA) javAnI taiyArI vakhate pravartinIne vinaMtI karI ke have ame javAne taiyAra thayelA chIe. eTale amArA javAne sthAne maMgalane mATe pratilAbhanA karIzuM. to Apa saMyatione mokalazo. ame paNa anugRhIta thaIzuM. tyAre pravartinIe sAdhvIone mokalI. kapaTI zrAvake kahyuM pahelAM tame (vahANamAM rahelA) caityone vaMdana karo. tyAra pachI huM pratilAbhanA karuM chuM. tyAre te sAdhvIoe jANyuM ke-oho! Ano keTalo viveka che? tyAra pachI te sAdhvIo caityavaMdanA karavAne mATe vahANamAM AruDha thaI ane vahANa cAlatAM thayA ema apaharaNa karyuM. emAdikAraNehiM Na kappaI saMjaINa pddilehaa| gaMtavaM gaNahareNaM, vihiNA jo vaNNato pulviM // 7 // A kAraNo vaDe karIne sAdhvIone kSetranI pratyupekSaNA karavI kalpatI nathI. to pachI te pratyupekSaNA karavAne mATe kone karavA javuM joIe. te kahe che vidhipUrvaka gaNadhare pratyupekSaNA karavA javuM joie. kaI vidhi? to kahe che ke pUrve A ja graMthamAM sthavirakalpIka vihAradvAramAM mAsakalpanI maryAdAnI aMdara je vidhi varNavela che te vidhie. have prazna kare che ke kevA kSetranI pratyupekSaNA karavI joIe? to kahe che ke jatthAdhivatI sUro, samaNANaM so a jANai visesN| eArisaMmi khitte, ajANaM hoi paDilehA // 10 // je grAma nagara mAlIka, bhogIka Adi je koI hoya te zUravIra hoya, je cora DAkU AdithI parAbhavita na thAya tevo hoya, je sAdhuonA vizeSane jANato hoya. ke "AnA darzanane viSe AvuM vrata hoya. ane Avo AcAra hoya'. evA prakAranA sAdhvIne yogya evA kSetranI viSe sAdhuonI pratyupekSaNA hoya che. tevI ja rIte tyAM duHzIla mANasono temaja cora ane hiMsaka pazuono na bhaya hoya evA prakAranA apAyarahitanA kSetrane viSe sAdhvIone yogya pratyupekSaNA karavI joIe. have kSetra joyA pachI vasatinuM dvAra varNave che. guttA gutta duvArA, kulaputte sattamaMta gNbhiiro| bhItaparisahadavite, ajjA sijjAtaro bhnnito||8|| THI- vADa ke bhIMta AdivaDe karIne vyApta tihAra-be bAraNAvAlI evI bArasAkha sahitanI je vasati, teno mAlika je che te kula putraka kevo hoya? satvavALo eTale ke koIthI paNa kSobhAyamAna na thAya tevo hoya, koI moTuM kArya AvI paDatuM hoya to te karavA samartha hoya. ane gaMbhIra eTale
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 419 ke saMyationuM puruSAdi AcaraNa jovA chatAM paNa vipariNAma na pAmato hoya temaja bhItaparSada hoya. =AjJAnI pradhAnatAvALo hoya. jenI AMkhamAM IzArAthI ja sarvaparivAra bhayathI kaMpato hoya. ane ethI karIne koIpaNa anyAyamAM pravRtti na kare. vaLI akaDAI vagarano-stabdhatA vagarano hoya evA kulaputrakanI pAse sAdhvIone mATe upAzrayanI (sthAnanI) vAtacIta calAvavI ane kulaputrakane bolAvyuM chate jo te sthAna ApavAnuM kabUla thato hoya to te kulaputrakane kahe ke ciMtaNa jema tArI putrI, tArI dIkarI, tArI benanI ciMtA kare che tema A badhA sAdhvIonI paNa pratyenIka Adi puruSothI rakSaNa karavAnI ciMtA karavA tuM nAhita ho to e sAdhvIone ame ahiyA rAkhIe. tyAre te kahe che huM khUba ciMtA rAkhIza; paraMtu tenuM rakSaNa kevI rIte karavuM?' tyAre tene rakSaNano mArga batAvavo ke jema tArI A AMkha che tene tArA hAthavaDe karIne athavA pArakAnA hAthavaDe duHkhAya to tuM tenuM rakSaNa kare che ke nahi? tevI ja rIte A amArA sAdhvIo tArA mANasovaDe athavA pArakA mANasovaDe karIne upadravita thatI hoya to tenuM rakSaNa karavuM te rakSita kahevAya. jo te A vAta svIkAre ane potAnI vasatinuM dAna kare to tyAM sAdhvIone sthiratA karAvavI. have jo te na svIkArato hoya ane sAdhvIone rAkhe to cAragurunuM prAyazcitta Ave. have bIjA AcAryanA abhiprAyavaDe karIne A ja vAtanA arthane spaSTa kare che. dhaDakuDDA sakavADA, sAgAria bhginnimaatperNtaa| nippaccavAyajoggA, vicchinna purohaDA vsdhii||6|| dhanakuTTI-pAkI ITo AdithI banAvelI bhItavoLI =koTavAlI, bAraNAvAlI evI ane je zAtara che tenA saMbaMdhI=mA-bena AdinA gharo cAre bAju hoya evA prakAranI ane gAthAmAM nahi jaNAvela chatAM paNa gRhazabda adhyAhArathI laI levo. ane duSTamANasonA praveza AdinA apAyathI rahita, vistAravALo che gharano pAchaLano bhAga jeno evA prakAranI vasati sAdhvIne mATe yogya che. NAsannanAtidUre, vihiNA pariNatavatANa pddiseve| majjhattha'vikArANaM, akuUhala bhAviANaM c||10|| vidhavA ane te paNa pariNata vayavAlI, sthavira strIo-DozIo, tevI ja rIte madhyastha-kaMdarpa Adi bhAvathI rahIta ane adhikArI-gIta gAvA AdinA vikArathI rahIta evI, akutuhalavAlI= sAdhvIo gocarI AdinI kriyAo kema kare che? te kautUkathI nahi jovAvAlI, vaLI bhAvita-sAdhusAdhvInI sAmAcArIthI vAsita tevA saMbaMdhIono vasavATa jayAMthI bahu dUra nathI ane bahu najIka nathI tevA sthAnamAM sAdhvIno upAzraya karavo. - have bIjA AcAryanI paripATIe AveluM zayyAtaranuM svarUpa jaNAve che.
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 kupakSakauzikasahasrakiraNAnuvAda bhoI mayaharamAI, bahu sayaNo vittako kuliNo ya / pariNayavayo abhIrU, aNabhiggaho akohallo // 11 // kulaputta sattamaMto, bhIiparisa bhaddao pariNao a / dhaniyo (maddo) annAmennAyaro maLio / / 12 / / je bhogIka hoya. eTaleke mahattara Adi hoya, te kevo hoya? ghaNAM kuTuMba-parivAravALo hoya, bahu paDakhAvALo hoya, preraka hoya eTaleke mazkarA Adi lokone potAnA gharamAM praveza karatAne nivAranAro hoya, kulIna hoya, pariNata vayavALo AdheDa UMmaravALo hoya, nIDara hoya eTale moTuM kArya AvI paDe to bhaya na pAme tevo. athavA to Ano ukela kema lAvIzuM? evI ciMtAvALo hoya. Abhihika mithyAtvathI rahita hoya, kutuhala vagarano hoya, eTale sAdhvInA bhojana AdinA darzanane viSe kautuka rahita hoya. ane je kulaputraka kahyo che te kulaputraka sattvavALo hoya, eTaleke koInAthI parAbhavita na thAya tevo hoya. bhIta parSada vagere vAto pUrvathI jANI levI. vaLI bhadraka hoya. bhadrapariNAmI hoya. ane jinazAsanane viSe bahumAnavALo hoya. ane vaye karIne umarathI tathA buddhie karIne paripAka eTale Tharelo hoya, dharmanI zraddhAvALo hoya, vinIta hoya evo kulaputrakane tIrthaMkaroe sAdhvIono yyAtara kahelo che. vasatidvArapUrNa thayuM. have vicAra dvAra kahe che. aNAvAyamasaMlogA, AvAyA ceva hoi saMlogA / AvAyamasaMlogA, AvAyA ceva saMlogA // 13 // vicArabhUmi (sthaMDilabhUmi) cAra prakAranI che. anApAtA asaMlokA-1, anApAtA saMlokA-2, ApAtA asaMlokA-3, ApAtA saMlokA-4. ema cAra prakAranI sthaMDilabhUmi che. A cAra prakAranI vicArabhUmimAMthI sAdhvIone mATe vidhi jaNAve che. vIcArebA17AA jo purohaDa (gharanI pAchaLano bhAga) vidyamAna hoya chate sAdhvIo gAmanI bahAra vicArabhUmie jAya to cAre prakAranI sthaMDilabhUmi paikInI koIpaNa bhUmimAM sthaMDila jAya to caturgurU prAyazcitta Ave ane gAmanI aMdara purohaDa AdinI vidyamAnatA hoye chate ApAta asaMlokavALI trIjI sthaMDilabhUmine choDIne bAkInI traNa sthaMDilabhUmimAM sthaMDila jatI sAdhvIne te ja cAragurunuM prAyazcitta Ave. have jyAM 'kulotpanna strIono ApAta hoya tyAM javuM to pachI bAkInI traNa sthaMDilabhUmimAM anujJA nahi ApavAmAM zuM kAraNa che?' teno javAba Ape che. jatto dussIlA khalu, vesitthiNapuMsahadvatericchA / sA tu disA paDikuTThA, paDhamA vitiA cautthiA // 14 // je bhUmine viSe duHzIla puruSa eTale paradArAgamana karanArA puruSo tathA vezyAo ane
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 - 421 napuMsako he6 eTale adhonApitohajAma, cAra prakAranA tiryaMco--vAnara Adino pAta thato hoya AvajAva thatI hoya evA prakAranI pahelI bIjI ane cothI sthaMDilabhUmino niSedha karela che. A ja vAtano niryukti gAthA dvArA varNave che. cArabhaDavoDamiMDhA, sAlagataruNA ya je a dussIlA / ubbhAmitthIvesia, apumesu a paMti tu tadaTThI // 15 // cArabhaTa-rAjapuruSo, ghoTA eTale caTTA=ghoDAnA(rakhevALo), mIMDha eTale hAthInA mahAvato, solA eTale ghoDAnI ciMtA karavAmAM niyukta karelA mANaso, A badhA juvAniyA hoya eTale duHzIla hoya ane tethI pahelI ane bIjI sthaMDilabhUmi je che te banne anApAta hovAthI ekAMta' kahevAya tethI karIne tevA lokonuM tyAM strIomAM tathA vezyAomAM athavA napuMsakomAM haravuM pharavuM thAya tevA udbhAmaka, strI ane napuMsaka AdinA pratiSedhane mATe cothA spaMDilamAM saMcAlitapaNuM hovAthI A duHzIla manuSyo Adi prANIo saMyati vargane jove athavA to saMyativarga vaDe teo jovAya. mATe cotho bhAMgo paNa niSedha che. heTTha uvAsaNaheuM, NegAgamaNaMmi gahaNauDDAho / vALarama'haMtA, chAlavatuLanA ti teAi||16|| adho locakArya karavAne mATe pahelethI AvelA aneka adhonApita=hajAmo mANasonA adholoca karavAne mATe Avye chate adholoca karma karAvanArA te AtmAone jo mohano udaya jAgyo hoya to saMyatine grahaNa kare. ane saMyatine grahaNa karavAmAM zAsanano udgAha thAya che. tevI ja rIte vAnara-mora-haMsa-bakarA ane kUtarA Adi tiryaMco tyAM AvatA. hoya to sAdhvIone upasarga kare. jo Ama che to pachI zuM karavuM zobhe? te jaNAve che. jai aMto vAdhAto, bahi tAsi sesA tatiayA aNuNNAyA / NANuNNAyA, ajANa viArabhUmIo // 16 // jo gAmanI aMdara purohaDA Adino abhAva hoya to gAmanI bahAra ApAta asaMlokarUpa trIjI je vicArabhUmi che te sAdhvIone mATe anujJAta karelI che. e ApAta ane asaMlokavALA trIjA bhAMgAmAM strIono ja ApAta grahaNa karavo, puruSono nahi. bAkInI anApAta asaMloka Adi vicArabhUmio sAdhvIo mATe niSiddha che. vicAradvAra pUrNa thayuM. have sAdhvI samudAyane lAvavAnuM dvAra kahe che. paDilehiaM ca khittaM, saMjaivaggassa ANaNA hoi / zikAra mAMto, vAraLa purato va samamAM vA||16|| e pramANe hoya chate vicArabhUmi AdinI vidhivaDe karIne pratyupekSita thayeluM evuM ane
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda sAdhvIne yogya evA kSetramAM saMyativargane lAvavo. kevIrIte lAvavo? te kahe che. koI kAraNa na hoya, nirbhaya hoya, koI jAtanI pIDA na hoya, ane nirAbAdha eTale pIDArahita hoya to sAdhuo AgaLa cAle ane sAdhvIo pAchaLa cAle. temAM jo kAraNa hoya to sAthe cAle athavA AgaLa-pAchaLa cAle. NippaccavAyasaMbaMdhibhAvite gnndhrppbitittio| asati bhae puNa sattheNa, saddhiM kayakaraNasahito vaa||16|| apAya na hoya chate sAdhvIonA saMbaMdhIo, potAnI jJAtinA ane samyapha pariNata jinavacanavALA, nirvikAra evA je sAdhuo teonI sAthe sAdhvIone traNa cAra eTale pote ane bIjo athavA trIjo e pramANe thaIne saMyatione vivakSita kSetramAM laI jAya. have cora Adino bhaya hoya to sArthanI sAthe ja sAdhvIone laI jAya. athavA to je kRtakaraNa eTaleke tIrakAmaThAM Adino jeNe abhyAsa karela che evA sAdhune sAthe rAkhIne gaNadhara sAdhu, pote AgaLa rahIne sAdhvIone laI jAya. ane te gaNadhara pote AgaLa cAlato hoya. saMyatio mArgamAM cAlatI hoya. have A vAtanI ja aMdara matAMtarane batAvIne te matAMtara dUSita karavAne mATe kahe che. . ubhayaTThAiniviTuM, mA pelle samaNi teNa purato taa| taM tu Na jujjati aviNayaviruddhamabhayaM ca jynnaae||20|| keTalAMka AcAryo ema pharamAve che ke ubhaya--banne prakAranI kAyikI saMjJA tene mATe, Adi zabdathI bIjuM evuM koI prayojana utpanna thaye chate beThelA evA sAdhune ke sAdhvIne koI herAna nA kare. e kAraNe karIne sAdhvIo AgaLa jAya. e vAtanI upara AcArya ma. jaNAve che. ke--A vAtamAM tame je kahyuM ke "sAdhvIo AgaLa jAya" te barAbara nathI. sAdhunI AgaLa sAdhvIo jAya to sAdhu pratyeno teono avinaya gaNAya. ane lokaviruddha evuM A cokkhuM dekhAya che. ane loko bole ke kharekhara "A jainonuM darzana--zAsana strI pradhAna che. ane jethI karIne A sAdhvIo mArgamAM rahyAM chatAM ja AgaLa cAle che' banne prakAranI kAyikI saMjJA yatanAthI karavI joIe te jaNAve che. jyAM eka sAdhu, kAyikI saMjJA karato hoya tyAM badhAM sAdhuoe ubhA rahevuM joIe. e rIte badhA sAdhune ubhA rahelA joIne te sAdhvIo AgaLa Ave nahi ane te sAdhvIo paNa pAchaLa rahIne potAnI zarIra ciMtA karI che. A sAdhvIone vasatimAM lAvavAnuM dvAra pUrNa thayuM. A pramANe bRhatkalpabhASyavRttivALA pahelA khaMDanA prathama uddezAne aMte jaNAvyuM che. ane A pramANe vyavahAravRttimAM paNa jaNAveluM che tema jANavuM. upadeza mAlAnI aMdara kaheluM che ke pahagamaNa vasahi AhAra suaNa thaMDillavihi pritttthvnnN| nAyarai neva jANai, ajAvaTTAvaNaM ceva // 2 //
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 423 e gAthAnI aMdara sAdhvIonuM vartavuM ane sAdhvIone vartAvavuM na jANe ene ArthikAe pravartAvavuM gAma AdimAM rahelA athavA to gAma AdimAM javAmAM samyak AcAranA parijJAnathI zUnya evo sAdhu hoya to te pAsatyo jANavo ane je vidhi jANato hoya te to pUrvokta vidhie karIne grAmagamana ke grAmapraveza AdinI aMdara sAdhvIone sAthe paNa vicarato sAdhu jinAjJAna ArAdhaka ja jANavo. potAnI nizrAmAM rahelI sAdhvIo ekalI na bhame. ane sAdhu pote sAdhvIthI rahIta thayo chato ekalo gAma AdimAM jAya ke Ave ityAdi Agamokta vidhivaDe karIne zarIranI ciMtA nimitte paNa sAdhvIonuM ekaluM bahAra javuM anucita che. to pachI potAnI icchA mujaba teono rAmAnugrAma vihAra karavo ucita kevI rIte gaNAya? e vAta sUkSmabuddhie vicAravI joIe. ahiMyA vAdI prazna kare che ke "sAdhvIono ja vihAra karavAno vidhi paNa AgamamAM je bhaNelo che te teoneja anArya lokonA dvArA zIlakhaMDana Adino bhaya hovAthI. paraMtu kupAkSika eTale vezadhArI sAdhvIone to samyakatvano abhAva hovAthI zIlaguNanA lezano paNa abhAva hovAthI tevI kupAkSikI ane vezadhAriNI sAdhvIone zIlakhaMDana adino bhaya nathI hoto ane ethI karIne tevI sAdhvIone prAmAnugrAma svecchAe paNa bhramaNamAM koI doSa nathI. to pachI siddhAMtanI saMmati batAvavAmAM zuM prayojana che?" ema ja kaheto ho to sAMbhaLa :---'tArI kahevI vAta barAbara che. paraMtu amo kupAkSiko-vezadhArI sAdhuo tevI vezadhAriNI sAdhvI sAthe khuzIthI pharo evI buddhithI A siddhAMta saMmati batAvatAM nathI. paraMtu tevA vezadhArIonA vacanavaDe karIne bhoLA mANasone je zaMkApAtaka UbhuM thAya che. te dUra karavAne mATe amAruM A prayojana che. // gAthArtha-197 || pharIthI paNa nyUna usUtra jaNAve che. ahuNA mAsavihAraM, vucchinnaM bhaNai chinnasanno vaa| jiNadatto jinndtto---vesprmtthmmunnNto||16|| jenI samyagdaSTi rUpI saMjJA naSTa thaI gaI che evA prakArano chinnasaMjJaka kharataramatano AkarSaka jinadatta tIrthakare upadeza dIdhelo che tenA paramArthane nahi jANato chato "sAMpratakAle mAsakalpavaDe karIne sAdhune vicaravuM te rUpI mAsakalpa vicchinna thayo che e pramANe kahe che / gAthArtha-198 || have evuM zAthI kahe che? jammottuM mAsa kappaM, aNNo suttami natthi a vihaaro| rUThya siddhAMgi aaiN, viTuM vidi-parANeTiM966AA
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ 424 je kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda je kAraNathI mAsakalpane choDIne bIjo koI vihAra siddhAMtamAM susAdhuo vaDe karIne jovAyo nathI. jevuM joyuM che tevuM kahe che paDibaMdho lahuattaNa, na jaNuvayAro na desvinnnnaannN| NANArAhaNamee, dosA avihAra pkkhNmi||1|| zadhyAtara AdinI vastuone viSe rAga Ubho thAya ane A loko potAnuM ghara choDIne bIjAnA gharamAM ja Asakta che' e pramANe lokamAM laghutA thAya. ane judA judA dezamAM rahelA evA mANasone tathA dezone viSe upadezanA abhAvavaDe karIne anupakAra thAya. ane vividha prakAranA dezone viSe vicaratA je judA judA dezonuM, tenA lokonuM ane lokottaranuM je jJAna thAya che teno abhAva thAya ane AjJAnI ArAdhanA thatI nathI. AjJA A pramANe : mottUNa mAsakappaM aNNo suttami natthi u vihAro tti| mAsakalpane choDIne bIjo koI vihAra zAstramAM kahyo nathI, ane ethI karIne mAsikalpanI maryAdA na sAcave to A badhA doSo thAya che. kyAreka saMyamane bAdhA karanArA evA duSkAla-glAnAvasthA Adi kAraNanA vize karIne dravyathI mAsakalpa na thayo hoya to paNa arthAt mAsakalpanI maryAdA sacavAI na hoya to paNa vasatiparAvartana, pATaka=pADAnuM parivartana vaDe karIne athavA aMdaranI saMthArAnI bhUminuM parivartanavaDe karIne paNa avazya mAsakalpanI vidhi karavI joIe. kahyuM che ke : "kAlAidosao puNa, Na dabao esa kIrae niamaa| ___ bhAveNa u kAyabboM, saMthAragavaccayAIhiM // 1 // paMcAzakavRttimAM kaheluM che ke : "kAlAdi doSa vaDe karIne dravyathI mAsakalpanI vidhi nizcaya karIne na kare to paNa bhAvathI saMthArAnA parivartana karavA adi dvArAe karIne mAsakalpa nizcaya karavo joie." ane tevIja rIte eka mahinAthI vadhAre kAla rahevAmAM vasati paNa upahata thAya che. AgamamAM jaNAvyuM che ke : paMvide vadhA--io taMtra novadhA-1, 3thAyaNovadhA-2, soyA-rU, parivovA-4, parigavA -6, tiA sthAnAMga sUtranI vRttino eka bhAga A pramANe pariharaNA-eTale AsevA, te AsevA dvArAe karIne upadhi AdinI akalpatA thAya. temAM upadhinI akathyatA A pramANe ekAkI vihAravALA sAdhue je upakaraNa AsevyuM hoya te upakaraNa, upahata thAya che. e pramANenI samayavyavasthA--Agama vyavasthA che. gamANa aDivasana, navi vinaM 31ma ri e pramANenuM vacana hovAthI. eno artha A pramANe : gacchabhraSTa thayelo evo ekAkI sAdhu, evo jo jAge ane dUdha AdimAM pratibaMdhita na thAya. to jyAre lAMbAkALa gacchamAM Ave te paNa tenI upadhi haNAtI nathI ane vasati paNa-mahino,
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 421 cAra mahinA kALa uparAMtanI thAya to kAlAtikrAMtA thAya. tevI rIte zrAvakane AvarjIne be mahinA athavA be comAsA jo rahe to 'upasthAna' nAmano doSa lAge. sthAnAMgasUtranI vRttimAM kaheluM che ke uuvAsAsumaItA kAlAtItA u sA bhave sejaa| sA ceva uvaTThANA, duguNA duguNaM avajjittA // 1 // tu athavA varSAkAla atikrAnta thayA pachI zayyA=vasati, "kAlAtItA' thaI jAya che. te kAlAtItA vasati thAya pachI tene Avarjita karIne=Dabbala rahe to te vasati "upasthAnA' thAya che. tevI rIte zrI dazavaikAlika sUtranA 110 sUtramAM kaheluM che ke : saMvaccharaM vAvi paraM pamANaM, bIaM ca vAsaM na tahiM vsijaa| suttassa maggeNa carija bhikkhU, suttassa attho jaha ANavei // 1 // eka saMvatsara athavA to te pachI mArA pramANa. bIjuM comAsuM tyAM karavuM nahi. sAdhue sUtranA mArge cAlavuM eTale sUtrano artha je pramANe AjJA karato hoya te pramANe sUtranA mArge cAlavuM. have tenI vRttino arthano eka deza A pramANe : saMvaccha vAra temAM je saMvatsara zabda che tenAthI varSARtunA cAra mahinAno "jyeSThAvagraha levAno samajavo. te saMvatsarane paNa ane "api" zabdathI mahino paNa "papramANe eTale varSAkAla ane tubaddha kAlano eka mahino utkRSTa rahevAmAM kAlamAna che. (eTale RtubaddhakAlano "eka mahino' ane varSARtumAM "cAra mahinA' rahevuM) ane te pachInuM bIjuM varSa eTale uparAuparI bIjuM comAsuM ane tubaddha kAlamAM eka mahinAthI bIjo mahino te kSetramAM rahevuM nahi. eTale jyAM eka varSAkalpacomAsuM hoya karyuM athavA jyAM eka mAkalpa karyo hoya tyAM saMganA doSathI karIne bIjuM, trIjuM varSAkAla choDIne rahevuM. arthAta jyAM mAsakalpa ke varSAkalpa karyo hoya tyAM bIjo mAkalpa ke varSAkalpa na karavo eTale uparAuparI na karavuM; paNa eka varSa ke mahino javA daIne pachI karavuM. vadhAre kahevAthI zuM? badhe ThekANe sUtranA mArgavaDe karIne eTaleke AgamanA AdezavaDe karIne sAdhue vartavuM." temAM paNa sAmAnyatayA jema zratagrAhI hoya tevI rIte nahija; paraMtu sUtranA mArgavaDe karIne eTaleke pUrvApara virodhI jaNAtI evI AgamanI yuktithI ghaDAyeluM pAramArthika utsarga ane * apavAdanA garbhavALo artha jevI rIte jaNAvato hoya e rIte varte, e sivAya nahi. jevI rIte ahiM apavAde karIne vasatimAM nityavAsa hovA chatAM paNa prati mahine sAdhuone saMthAro, gocarI AdinA parivartanavaDe rahevuM joIe anyathA nahi. zuddha apavAdayogathI karIne vaMdana-pratikramaNa AdimAM paNa tenA arthanI pratyupekSaNA vaDe karIne anuSThAna karavApUrvaka vartavuM. nahi ke tevA prakAranI lokaherIvaDe karIne! teno tyAga karavo. ethI AzAtanAno prasaMga Ubho thAya che. e pramANe dazavaikAlikavRttimAM jaNAvyuM che. pra. 5. 54
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda - e pramANe mAsikalpanI maryAdA aneka graMthamAM prasiddha hovA chatAM paNa mAsakalpa viccheda thavAnuM je vacana kahevuM te mahApApe che. gAthArtha-199 che have je vacana che te tene bhrAMtikAraka thayuM che te jaNAve che. ja mAsakappaavihAruba, vayaM paMcavatthue atthi| taM teNeva kameNaM, nava kappA niamao na'huNA // 200 // mAsakalpanA avihAranI jema', evuM je vacana, paMcavaTuka graMthanI vRttimAM jaNAya che te kramavaDe karIne koIka eka grAmane viSe mAsikalpa karIne bIjA tenI samIpati evA bIjA gAmane viSe mAsaMkalpa. ityAdi kramavaDe karIne navakalpI vihAra nizcaya karIne sAMpratakAle nathI e pramANeno bhAvArtha che. ane ethI ja karIne annapAnAdinI durlabhatA thaye chate mAsakalpano bhaMga jaNAvelo che. Avazyaka sUtranI pariSThApanikA niryuktinA prAMtabhAgamAM kahyuM che. ke :--- "jai dakkhiNA disAe paDilehaMti to ime dosA-bhattapANaM na labhaMti, alaMbhate jaM virAhaNaM pAveMti, esaNaM vA pelleti jaM vA bhikkhaM alabhamANA mAsakappaM bhaMjaMti" ti|| jo dakSiNa dizAmAM paDilehaNA kare to A doSo che. bhaktapAna na male. ane bhakta pAna na maLavAthI virAdhanA pAme, eSaNA paNa pIDAya, aneSaNIya male ane bhikSA nahi malavAthI mAsakalpa bhAMge che. | gAthArtha-20O || have kAraNa jaNAve che. kAlaparihANi dosA, khittAbhAveNa UNayA ahvaa| . hig pADavasadI, - saMthAravidyArdiAra9. kAlassa ya parihANI, saMjama juggAI natthi khittAI, jayaNAi vaTTiavvaM, nahu jayaNA bhaMjae aNgN||1|| e pramANenuM Agama vacana hovAthI kAlanI parihANInA doSe karIne saMyamayogya kSetrono abhAva che, jayaNA vaDe karIne vartavuM, jayaNAthI vartatA aMga bhAMgatuM nathI' A vAtano bhAva e che ke "dUSamakAlanA prabhAvane laIne zahero gAmaDAM jevAM thaze, gAmaDAo pretavana jevA thaze. tethI karIne prAyaH mAsakalpane yogya evA kSetro alpa ja hoya ane temAM paNa comAsAne yogya evA kSetro to tenAthI paNa ochA ja hoya! e pramANe samajIne adhika avasthAnavaDe karIne rahevAthI tyAnAM je kula Adio hoya tene viSe sAdhuo pratibaMdhanavALA na thAva. e pramANe vicArIne mAsakalpa paNa eka-be-traNa-divasa ochA tevI rItano karavo" evI pUrvAcAryoe AcaraNA karI che. nahi ke
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 2427 mAsakalpanA vyucchedanI buddhie! yAvat jIvana paryaMta-jAvajajIva sudhI eka ja sthAne rahevuM tevuM koIpaNa ThekANe joyuM ke sAMbhaLyuM nathI. ane jo eka ja sthAne kAyama rahevAnuM thAya to bIjA sthAne rahelA zrAvaka janone sAdhunA darzana AdinA abhAva vaDe karIne kevI rIte dharmanI prApti thAya? have AcaraNAvaDe karIne mAsakalpamAM nyUnatA karavAmAM kAraNa kahe che. 'athavA' eTaleke apavAdapade eka sthAnamAM ke eka poLamAM kahelI maryAdAthI adhika rahevAnuM thaye chate saMthArAnA pheraphAra karavA Adi vaDe karIne eka sthAnamAM rahevuM. A vAtano bhAva e che ke 'kyAreka tevA prakAranI mAMdagI Adino sadbhAva thaye chate vihAra Adi karavAmAM asamartha hoya to poLa-pADA ke zerI AdinuM parAvartana karavAdvArAe rahevuM ane tevI sAmagrIno paNa abhAva hoya to vasatinA parAvartana vaDe karIne athavA to saMthArAnA parivartana vaDe karIne ja rahevuM.' A pramANe pUrve kahelI paMcAzakavRtti AdinA anusAre je AcaraNA che te nyUnatA viSayaka AcaraNA jANavI. nahitara AvA prakAranA vikalpano asaMbhava hovAthI. jo mAsakalpa vicchinna thaI gayo hoya to poLa, vasati, pADA, zayyA AdinA parAvartananuM je kahevuM che te niSprayojana ja thAya. jo ke kupAkSikonuM dezAMtara paribhramaNa, te te dezanA nivAsI mANasone AganI jema ahitanuM ja kAraNa hovAthI nityavAsa ja zreya che. ane tethI karIne tevA kupAkSiko mATe to zAstranI saMmati batAvavI e anucita ja che. to paNa, paMcavastukagraMthanuM 'mAsakalpanA avihAranI jema' e vAkyanI udghoSaNA karato chato te kupAkSika kharatara, tIrthanI aMdara rahelAM keTalAMka pramAda rUcivALA bhoLA mANasonA mATe zaMkAne kA2NarUpa thato hovAthI zAstrasaMmati batAvavI te sArthaka ja che. / / gAthArtha-201 // have tAtparya kahe che. evaM karaNANuNNA, tatthavi jo bhaNai mAsavuccheaM / so khittamuccha--kaddamamaMDUo paMDiaMmaNNo // 202 // pUrve kahelA prakAravaDe karIne mAsakalpa Adi karavAnI anujJA je che te jinezvara bhagavaMtanI AjJA che. te AjJAmAM paNa je AtmA, mAsakalpanA vicchedane jaNAve che te AtmA, kSetranI mUrchAvALo eTaleke nityavAsamAM laMpaTatAvALo je kAdava temAM rahenAro deDako che. ane te deDako pote gharamAM ja potAne paMDita mAnanAro che ema jANavuM. // gAthArtha-102 // have utsUtrano uparAMhAra karatAM jaNAve che ke gihiNo pANAgArA, paMcAsayamAivutta avi luttA / iccAi aNegavihaM, ussuttaM tammae UNaM // 203 //
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ I ' 428 je kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda gRhasthone je pANInA AgAro-eTale ke "TILA tevena vA banevena vA chevA vadaneza vAM saphitye vo sinthaLa ve" tti ityAdi pANassanA je cha AgAro che te paMcAzaka AdinI aMdara jaNAvyA hovA chatAM paNa kharataroe "gRhasthIone te pANInA cha agAro saMbhavatAM nathI" e pramANe potAnI mativikalpanAe karIne te AgAro lopI nAMkhyA che. arthAta-zAstrokta hovA chatAM paNa svIkAra karatA nathI. temAM paMcAzaka AdinA pATho A pramANe : "iha puNa addhArUvaM NavakArAdi paidiNuvaogitti / AhAragoaraM jaigihINa, bhaNio imaM cev||2|| gaheNa aNagAre sAmAie ceva vihisamAuttaM / bhee bhoge sayapAlaNAe aNubaMdhabhAve a||2|| ti|| paMcAzaka sUtra-187-188 ane tenI vRttimAM jaNAvela che ke - "gRhasthI ane sAdhuonA sAmAnyatayA paccakakhANa ane tenA AgAro kahyA che temAM pheraphAra nathI. bIjI vAta to dUra raho. paraMtu gRhasthIone pAriSThApanikAno AgAra asaMbhavita hovA chatAM paNa "asmalita pAThanA uccAraNa mATe kahelo che. te AvI rIte ?--- vAdI zaMkA kare che ke pAriSThApanikA Adi AgAro sAdhuone ja yogya che mATe gRhasthIone te AgAra ayogya che." jo ema kahetA ho to e pramANe nathI. kAraNake jethI karIne jema guru Adi vaDilo paraThavAnA adhikArI nathI. athavA to bhagavatI sUtranA yogane vahana karanArA sAdhuo to "gRhastha saMsRSTa' AdinA AgAranA anadhikArI hovA chatA paNa pAriSThAnikA AdinA AgArano uccAra karavA vaDe karIne paccakkhANa karAvAya che. temAM sUtrapATha akhaMDa rAkhavAnA dhyeyathI uccarAvAya che. e nyAye gRhastho paNa tevA paccakhANavALA hoya che. mATe koI doSa nathI." e pramANe prathama paMcAzakavRttimAM kaheluM che. ityAdi aneka prakAranuM unausUtra kharataramAM che. || gAthArtha-203 II have Ubhaya svabhAvavALuM je ayathAsthAna usUtra che te jaNAve che :aha jaha ajahaTThANaM, ubhayasahAvaM havija taha vucchN| abhivaDDiaMmi sAvaNi, pajosavaNAvi osavaNA // 204 // have adhika utsutra ane nyUna usUtra e bannenI prarUpaNA karyA bAda Ubhaya svabhAvavALuM ane ayathAsthAna evuM je utsutra thAya che te kahuM chuM--batAvIe chIe. have evuM karyuM usUtra che? te jaNAve che abhivardhita saMvatsarane viSe zrAvaNa mAsa AdinI vRddhi hoya to kayAreka zrAvaNa mAsamAM paNa Agama AdithI zravaNa gayuM che jene evo te apazrAvaNamAM sAMvatsarika pratikramaNa Adi pAMca kRtyothI viziSTa evuM paryuSaNa parva, "zrAvaNamAsamAM paNa thAya che' e pramANe zravaNanA abhAvathI je paryuSaNAnuM karavuM thAya che te ayathAsthAna usUtra che. ane te usUtra, Ubhaya
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 svabhAvavALuM che. paryuSaNAnuM sthAna bhAdrapada mahino : ane tenA tyAgamAM nyUna usUtra ane ayathAsthAnabhUta evA zrAvaNamAM te paryuSaNa parvanuM AropaNa karavuM te adhika che. Ama ubhaya svabhAvavALuM usUtra jANavuM // gAthArtha-204 || have jevI rIte AgamamAM kaheluM che tevI rIte jaNAve che. jaNNaM savIsarAe, mAse sesehi sattarIe a| pajosavaNA savaNAmiaMmi mAsaMmi bhddve||20|| je kAraNathI ra0-rAtrisahitano mahino vyatikrAMta thaye chate eTale ke 50 divasa vyatikrAMta thaye chate ane 70 divasa zeSa rahe chate siddhAMtamAM kahela hovA vaDe karIne banne kAnane viSe amRta samAna evo je bhAdaravo mAsa te bhAdaravA mAsamAM paryuSaNA thAya che. AgamamAM kahyuM che ke --"samane bhayavaM mahAvIre vAsANaM savIsairAe mAse vaikte sattaraM rAidiehiM sesehiM vAsAvAsaM pajosaveti" tti samavAyAMga sUtramAM jaNAvela che. e pramANe AgamanI maryAdAvaDe karIne paryuSaNAno vyatikara "zrAvaNanI vRddhi hoya to bhAdaravAmAM ane bhAdaravAnI vRddhi hoya to bIjA bhAdaravAmAM ja paryuSaNa karavuM te siddha thAya che. anyathA "sattara rArirTa seTiM' eTale sittera rAtri divasa zeSa rahe chate' e vacana nahi sacavAtuM hovAthI pravacanane bAdhA thAya che. - vAdI prazna kare che ke "jo sittera rAtri divasa zeSa nahi rahe to pravacananI bAdhA thAya che ema jaNAvo cho to savIsapharay mANe varta-eTaleke 50 divasa rAtri divasa vyatikrAMta thaye chate e pramANenuM je Agama vacana che te vacana sacavAtuM nahi hovAthI je pravacana bAdhA thAya che te zuM tamArI dRSTipathamAM nathI AvatuM?" jo ema kahetA ho to bolIza nahi. kAraNa ke temAM pravacananI bAdhAnA gaMdhano paNa abhAva hovAthI. kAraNa ke abhivardhita mAsa je che te pahelA ke pachI divasa gaNanAnI paMktimAM Avato ja nathI. kAraNa ke kAlacUlA tarIke hovAthI. jo ema na hoya to kArtika suda 14nA divase comAsI paDikkamaNAmAM "paMkhuM mAsakhai rasae pavaravALuM paMcAmuttarasarAribA" ityAdi comAsI khAmaNAno AlAvo bolavo paDe ane tevI rIte saMvatsarI pratikramaNamAM teraNaM masAjuM chavIsae viSai tinisanarAntilAno evo AlAvo bolavo paDe ane e vAta to tane paNa aniSTa che. ethI karIne bhAdaravA mahinAmAM paryuSaNA che te Agama siddha che te pramANe artha jANavo | gAthArtha-20pa | have kahelI vAtane daDha karavA mATe jaNAve che. jaha caumAsIAI, kattiamAsAI maasniayaaii| taha bhaddavae mAse, pajosavaNAvi jinnsme||206||
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ 430 + kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda jevI rIte cAturmAsako comAsIo, kArtika-phAgaNa ane aSADha mahinA saMbaMdhinI niyamita che. eTale kArtikI comAsI pratikramaNa kArataka suda-14nA divase ja ane phAgaNa comAsI, phAgaNa mahinAmAM ja ane aSADha comAsI, aSADha mahinAmAM ja e pramANe niyata mAsapratibaddha comAsIo che. e pramANe paryuSaNa parva paNa jaina siddhAMtamAM bhAdaravA mAse ja niyata che. || gAthArtha-206 // have mAsaniyata evA paryuSaNAparvamAM jinadatta kevA prakArano thAya che te jaNAve che mAsAiaMmi vuDDe, paDhamo'vayavo pamANamia vynne| jaMpato jiNadatto, ajahaTThANeNa ussuttii||207|| mAsa AdinI vRddhimAM eTaleke mAsavRddhimAM pahelo avayava (bhAga) pramANa che. eTaleke aSADha mAsa AdinI vRddhi hoya chate pahelo (mAsa) ane tithinI vRddhi hoya chate pahelI tithi pramANa (ArAdhanA yogya mAnavI) e pramANenuM bolato jinadatta ayathAsthAne karIne utsutrI che. || gAthArtha-207 | have mAsanI AdinI vRddhimAM tenuM svarUpa jaNAve che. vuDDhe paDhamo'vayavo, napuMsao niaynaamkjesu| jaNNaM takjakaro, iaro savvuttame sumo||20|| mAsa AdinI vRddhi hoya chate teno pahelo bhAga (mAsa) tathA be sUryodayane sparza karavA vALI je tithi hoya te vRddhi tithi kahevAya ane temAM pahelA sUryodayathI vyApta evI je tithi te pahelo avayava kahevAya. ane bIjA sUryodayathI vyApta evI tithi bIjo avayava kahevAya. tevI ja rIte jyAre ekaja saMkrAntinI aMdara be mahinAno udaya thato hoya tyAre mAsa vRddhi kahevAya che. temAM pahelAM mAsano udaya avicchinna saMkrAMtivALo hovAthI pahelo mahino ane pahelI tithi kahevAya ane bIjA aMzane bIjI tithi ane bIjo mAsa kahevAya. have temAM je pahelI tithi ane mahino che te potAnA eTale aSADha Adi mahinAonA niyata eTale mAsapratibaddha temaja ekamAdi tithione viSe je tithiniyata kAryo temAM pahelo mahino ke pahelI tithi, napuMsaka jevo jANavo. jevI rIte napuMsaka AtmA, potAnA saMtAnanI utpatti rUpa kArya tene viSe asamartha che. tevI rIte je je mahinAomAM ke je je tithiomAM pratiniyata karelA je kAryo che, temAM pahelo mahino ke pahelI tithi napuMsakanI jema asamartha jANavI. nahi ke bIjA kAryone viSe. jethI je napuMsaka che te pote putranI prAptimAM asamartha che; paraMtu bhojana Adi kRtyone viSe asamartha che evuM nathI. have A napuMsakapaNAmAM hetu kahe che. te kAraNathI bIjo aMza bIjo bhAga eTale ke bIjI tithi ke bIjo mahino te tithiniyata ke mAsa niyata kArya mATe samartha che.
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 ~> 431 ane pahelI tithi ane pahelA mahinAne hisAbe sarvottama che. eTale zreSTha che. ane vaLI sarvajanasaMmata che. ane anAdiparaMparAsiddha che evuM AgaLa jaNAvaze. A vAtano bhAva e che ke jevI rIte kharekhara caudaza tithi vivakSita udAharaNa tarIke svIkArI che to te caudaza tithi Agamane viSe pAkSikaparvarUpe svIkRta thayela che. tethI karIne pAkSikanuM kRtya je caturthatapa---upavAsa temaja pAkSika pratikramaNa e banne niyatakRtya che. te niyatakRtyane karavAvALo bIjo aMza ja, nahi ke pahelo aMza. eTale bIjI caudaza, nahi ke pahelI caudaza paNa : pahelI je caudaza che te niyatakAryane AzrIne napuMsakanI jema asAmarthyavALI hovAthI pahelI tithi choDI devI joIe. e pramANe bhAdaravA mAsanI vivakSA rAkhI hoya to te bhAdaravo mahino paNa avicchanna evA caturvidhazrIsaMghane mATe paryuSaNAparva tarIke pravacanane viSe pratIta che. ane te paryuSaNAparvanuM kArya 1-sarvasAdhuone ane caityone vaMdanA karavI. 2--AlocanA--prAyazcita svIkAravuM, 3 aSTamata5,4- loca,pa-saMvatsarI pratikramaNaH A pAMca kRtyo niyata che. te pAMca kRtyone AzrIne pahelo bhAdaravo mahino napuMsakanI jema asamartha jANavo. ane pahelI tithi ane pahelA mAsanuM napuMsakapaNuM to jyotiSIomAM prasiddha ja che. kaheluM che ke--'yAtrA--vivAha--maMDanAdi ane bIjA paNa suMdara kAryo, e badhA ja suMdara kAryo paMDita puruSoe napuMsaka mAsamAM choDI devA joIe. tethI karIne sarvottama evo bIjo mahino ja svIkAravo joIe. e pramANe AThama Adi tithio ane kArtikamAsa Adi mahinAo AdinI vRddhimAM paNa A rItanI yojanA karI levI / gAthArtha--208 / have pArakAvaDe karIne kahevAtuM evuM upahAsyavacana udbhavAvIne tene dUSita karavAne mATe be gAthAo jaNAve che. eeNa'hie mAse, puNNApuNNAyavaccamacchuchuhaM / taha labbhalAhu loe, na hoi kiM jeNa so kIvo ? // 206 // evamuvahAsavayaNaM, nagiNassa va'laMki aMpi pai purisaM / jaM caumAsapamuhe, niagalapAsaMpi na muNei // 210 // ''pUrvokta prakAra vaDe karIne adhika mahinAne viSe dAnAdirUpa je puNya ane hiMsAdirUpa je pApa Adi. Adi zabdathI--tenAthI utpanna thatuM je kArya, svarga--naraka Adi temaja garbhadhA2Na ka2vo, janma thavo, mRtyuM thavuM, bhUkha, tarasa Adi lAgavuM temaja pUjA AdiH tevI rIte leNAM deNAMnA lAbha te thAya che ke nathI thatA? jethI karIne abhivardhita mAsane napuMsaka kaho cho? ane upalakSaNathI te vadhelo mahino zuM kAgaDo khAI gayo?'' evA prakAranuM je upahAsyavacana che te vastra AbharaNa AdithI sarvAMge vibhUSita evA paNa mANasanI nagna mANasa mazkarI kare tenA jevuM che. te A pramANe-koIka bhUtathI pIDAto prANI, vastra vagarano thayo chato cAre bAju bhamato evo te, vastrAlaMkArathI
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda bhUSita puruSanI mazkarI kare. tevI rItanI A vAta paNa che. bhUtathI pIDAtA mANasomAM hetu jaNAve che. je kAraNathI cAturmAsika ane sAMvatsarika kRtyone viSe potAnA gaLAmAM ja paDatAM phAMsalAne paNa te jANato nathI. bhAvArtha A pramANe -ahIMyA koIka zrAvaNika eTale kharatara, ativAcAlupaNA vaDe karIne A pramANe bola che "he bhAI! adhika mahinAne zuM kAgaDo khAI gayo? athavA to adhika mahinAne viSe sAdhune dAna devuM ke jinapUjA Adi je karavuM tenAthI utpanna thatuM je puNya, te utpanna thatuM zuM aTakI gayuM? athavA to hiMsA Adi AzravonuM AcaraNa karavAthI utpanna thatuM pApa aTakI gayuM? adhika mahinAmAM garbhAdhAna Adi thatuM aTakI gayuM? athavA to leNa deNa Adino saMbaMdha aTakI gayo? athavA to bhUkha-tarasa lAgatI baMdha thaI gaI? athavA to koIkanI pAse leNuM levAnuM hoya to teno lAbha aTakI gayo?" tevI rIte upahAsa karato te yakSAvezavALo ane ujhita vastravALo evo puruSa, alaMkRta karelA puruSane hase tenA jevo jANavo. nahitara te pAMca mahinAnuM comAsuM ane tera mahinAnuM varSa abhivardhita varSamAM thatuM hovA chatAM paNa "cAra mahinAnuM comAsuM ane bAra mahinAnuM varSa e pramANe bolato evo te nirlajaja kema na kahevAya? kharekhara AgamomAM badhe ja ThekANe vaDaE mAsAmAM maLyuM vivA, vArASTra mAsanaM evo ja pATha maLe che; paraMtu tenA sthAne koipaNa ThekANe paMkhuM mAsANaM, saE pavaravALuM, terasaE mAsALuM, chatrIsaE pavaravALuM ityAdi pATha malato nathI. tethI karIne AgamazAstranA balavaDe karIne "pAMca mahinA hovA chatAM paNa ame "comAsI" ja kahIe chIe ane tera mahinA hoya to paNa ame "saMvatsara' ja svIkArIye chIe. temAM khoTuM zuM?" ema jo kaheto hoya to AzcaryanI vAta che. sApanAM moDhAmAM paNa amRtanA kaNIyAno udbhava thayo gaNAya. koIpaNa AgamamAM bhavayapaMcamI, vannopha, ri" pAThanI jema "bhavadiza isaviluptapaMcamI potavijrti|" tti bhAdaravA suda pAMcame paryuSaNA karavI joIe. e pAThanI jema koIpaNa AgamanI aMdara abhivardhita varSamAM zrAvaNa suda paMcamIe paryuSaNA karavI evo pATha maLato nathI. to pachI "kAgaDA vaDe karIne adhika mAsa zuM khavAI gayo?' e pramANenAM vacano vidharmIonA vacana jevA jaNAya che. tethI karIne jevI rIte comAsI AdinI apekSAe adhikamAsa pramANa nathI, tevI rIte sthavirakalpI sAdhuone je navakalpI vihAra che te AdimAM temaja ""mAsa mA tuyA'' ityAdi viSayamAM sUryanI gatimAM, tevI ja rIte lokane viSe paNa zuddha varSane viSe thatAM evAM je niyata mAsAdi pratibaddha akSayatRtIyA-dIpotsava Adi parvone viSe adhika mahino--pahelo mahino pramANa tarIke svIkArAto nathI. tethI karIne tAtparya kahevAnuM e che ke pratimAse-dareka mahine nAmagrahaNa karavApUrvakanuM je je
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 433 nityakRtya che te te nityakRtya te ja mAsamAM karavuM joIe, bIjAmAM nahi. ane vivakSAe karIne tithinI jema ja nyUnamAsa ke adhika mAsa paNa niyatakAryamAM upekSaNIya che. bAkI badhAmAM gaNI zakAya. te A pramANe : jevI rIte vivakSita evuM pAkSika pratikramaNa, je niyatakArya che te caudazamAM ja thavuM joie have te caudaza jo be thaI hoya to pahelI caudazane choDIne bIjImAM ja karavuM joIe. ane dina gaNatarIvaDe karIne caudazanI vRddhi hoye chate A ke bIjI koIpaNa tithinI vRddhi hoya to sola divasa thAya to paNa paMdara ja divasa gaNAya. ane e pramANe koIpaNa tithino kSaya hoya ane tethI divasa cauda thatAM hoya to paNa divasa paMdara ja gaNAya. tenI jema ahIMyA paNa saMvatsarI pratikramaNa Adi je vivakSita kArya che, te mAsane AzrIne bhAdaravA mahinAmAM ja niyata che ane jo bhAdaravo mahino vadhyo hoya to pahelA bhAdaravAne choDIne bIjo bhAdaravo ja levo joIe. jo ke dinagaNatarI vaDe karIne bhAdaravA mahinAnI vRddhi hoya ke koIpaNa mahinAnI vRddhi hoya to 80-divasa thAya. to paNa divasa 50 je gaNAya-gaNavAnA! jema pArakAne (jainetarone) pAMca mahinA thayA hoya to paNa comAsI tarIke saMmata che. vaLI je sAdhudAna Adi puNya kRtya AdinI tame vAta karI te mAsa niyata nathI; paNa te dinamAtra pratibaddha che. ane tethI karIne te je koI paNa divasane pAmIne karI zakAya che. temAM paNa kSaNa--vizeSa niyatapaNuM hovAvaDe karIne hoya to rAtripratikramaNanuM ane daivasIka pratikramaNanuM paNa nirAlaMbana jinezvara bhagavaMte kahelI veLAne oLaMgIne athavA to tenuM parAvartana karIne karavAmAM Ave to anAjJA ja che. pAkSika ane devasika kRtyonI apekSAe karIne pahelo mAsa paNa pramANa ja che. mahinAnI kukSinI aMdara paDelA hovAthI pAkSika ane devasika kAryo che tenuM karavApaNuM hovAthI pahelo mahino pramANa che. have pApa je che te to dareka prANIone dareka samaye tevA tevA adhyavasAya Adi sAmagrIne anurUpa utpanna thAya che. saMtAna, mRtyu ane sudhAdi mATe to mahinA Adi moTI samayanI apekSA to dUra raho paraMtu samayanI paNa apekSA nathI. ane Ama na hoya to manuSyakSetranI bahAra rahelAM tiyaca, devatA AdinA prANIonA janma mRtyu sudhA Adi badhAyanA abhAvanI Apatti Avaze. kAraNa ke tyAM manuSyakSetranI bahAra samayAdirUpa kAlano abhAva che. ityAdi poteja potAnI buddhie vicArIne AvuM bAlaceSTitapaNuM choDI devuM joIe. || gAthArtha-209, 210 || have pArakAnA abhiprAya karIne zaMkA UbhI karIne tene dUSita karavA mATe kahe che. NaNu bIevi pamANaM, bhaddavae tassa kaJjamavi dugunnN| apamANe uvahAso, ihaMpi kiM kAyamuhavaDio ? // 211 // pra. 5. 55
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ 434 che kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda kharekhara jo bIjo bhAdaravo pramANa kaho cho to te bhAdaravA mAsa saMbaMdhInuM niyatakArya saMvatsarI pratikramaNa Adi te paNa Dabbala thaze. kAraNa ke banne bhAdaravAmAM sAMvatsarika pratikramaNa Adi kRtya yukta thavuM joIe. ane apramANamAM jema upahAsa Ubho karyo ke zuM adhikamAsa kAgaDo khAI gayo? ityAdi lakSaNavALo. ahIMyA bIjAne apramANa kahevAmAM zuM te bIjo mahino kAgaDAnA mukhamAM paDyo che?' e pramANe akSarArtha jANavo. bhAvArtha A pramANe- kharataravaDe karIne bhAdaravA mahinAnI vRddhi hoya tyAre pahelo bhAdaravo mahino pramANapaNe svIkArAya che. temAM kharatarane A pramANe pUchavuM-he zrAvaNika! kharatara! bIjo bhAdaravA mahino je che te pramANa che ke apramANa che?, mAnya che ke amAnya?' jo mAnya hoya to pahelA bhAdaravAnI jema bIjA bhAdaravAmAM paNa paryuSaNA kRtya badhuM karavuM joIe ane jo apramANa karato hoya to amArI jema pahelo mahino kAgaDo khAI gayo?' ityAdi zabdadvArA mazkarInA vacano tArAja gaLAnA phAMsalArUpa che ema jANI leje || gAthArtha-211 | have abhivardhita mahinA Adine viSe jenuM pramANapaNuM che te jaNAve che. jaM raviudayaM lahiu~, samappaI jA tihI a jo maaso| so khalu udayo tannAmaMkiyakajesu pvrtmo||212|| je sUryodayane pAmIne ekama Adi je tithi samApta thatI hoya, athavA je sUrya saMkrAntine pAmIne zrAvaNAdi mahino pUrNa thato hoya, te tithi ane te mahinA saMbaMdhInA je je niyatakAryo che, te tithimAM ane mAsamAM karavA atipradhAna che. athavA to tenA udayathI yukta evA tithi ke mahinA pramANapaNe svIkAravA joIe. gAthArtha-212 // have A kahelA prakAra vaDe karIne tithikSayamAM paNa gati batAvAyelI ja che te jaNAve che - teNaM tihipaDaNe puNa puvA, na ya uttarA ya pvrtihii| kiM saMbaMdhAbhAve, labbhaM laMbhijae kiMcI ? // 213 // je kAraNa vaDe karIne tithi AdinA samAptine sUcavavAvALo evo je sUryodaya) udaya pradhAna che, te kAraNa vaDe karIne tithipAtamAM eTale tithinA kSayamAM pUrvatithi grahaNa karavI yogya che. nahi ke puSTa evI AgaLanI tithi levI ! caudazano kSaya thaye chate terasa levI, nahi ke pUnama Adi tithi levI : ane ethI ja karIne vRddha saMpradAyathI AveluM evuM zrI umAsvAtivAcakanuM ja have pUrvI tithiH varyA, vRddhI aa tathorA thImavIrasya nibaM; tovAnuttaHA e pramANe vacana che. jethI karIne terasanI aMdara (terasa ane caudaza) banneya tithinI samApti hovAthI caudazanI paNa samApti sUcaka evo te terasano sUryodaya prApta thAya ja che. ethI karIne jyAre jyAre parvatithino kSaya hoya
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 435 tyAre pUrvatithino kSaya karavo. paNa uttarA tithi na levI. tene mATe gAthAnA uttarArdhadvArA hetu jaNAve che. vi saMvaMghAmAvo eTale saMbaMdhano abhAva hoya chate zuM koInI pAsethI kAMI paNa meLavAya che? arthAta na ja male. tevI rIte caudazano saMbaMdha terasamAM ja jAya che. nahi ke pUnamamAM kAraNa ke pUnamamAM caudazano saMbaMdhanA gaMdhano paNa abhAva hovAthI. ane ethI ja karIne kharataranA vidhiprapAgraMthamAM paNa "naDuM vivA, patidI paDavuM tathA putihI veva ghettavA, vararA, morasthivi mAvA ri eTale ke jyAre pAkSika Adi parvatithino kSaya hoya tyAre pUrva tithi ja grahaNa karavI. paraMtu uttara-pachInI tithi grahaNa na karavI. kAraNa ke te pAchalanI tithimAM kSINa tithinA bhoganA gaMdhano paNa abhAva hovAthI." e pramANenuM vacana dhuNAkSara nyAye karIne sAkSImAM lakhAI gayeluM che. jo Ama na hoya to--ghuNAkSaranyAye lakhAyuM na hoya to caumAsI caudazano kSaya hoya tyAre pUnama ja levI e pramANenuM kema bole? lokane viSe paNa "he devadatta! yajJadattanuM leNuM tuM Apa!' e pramANe bolI zakAtuM nathI. ane e pramANeno jo vyavahAra cAle to jagatanI vyavasthAno vinAza sarjAya. ane ethI ja karIne jinavallabhasUrie pauSadhavidhi prakaraNamAM kahyuM che ke :-"na taMgi viSe vahelI to vimavarga vADamAsigaM vA bada na to phevasighaM " ityAdi eTale ke "jo te divasa caudaza hoya to pAkSika athavA caumAsI pratikramaNa karavuM, na hoya to daivasIka pratikramaNa karavuM." arthAtuM jo caudazano kSaya hoya ane te divase terasanA divase paphikhanI caudaza ke comAsInI caudaza hoya to pAkSika ke comAsI paDikkamaNuM kare. ane na hoya to devasika pratikramaNa kare. vaLI vidhiprapA graMthanI aMdara je "caumAsI caudazano kSaya hoya tyAre pUnama grahaNa' karavAnuM jaNAvela che tyAre AjanA kharataroto bAre mahinAnI caudazanA kSaye pUnama-amAvAsyA grahaNa kare che. e moTuM Azcarya che. tethI karIne kSINatithinA saMbaMdhInuM lakSya eTale parvatya saMbaMdhInuM leNuM tenI pachInI tithithI prApta thatuM nathI. | gAthArtha-213 | have pArakAnA AzayanuM kutsitapaNuM-nIMdanIyapaNuM UbhuM karIne teno tiraskAra kare che. vuDDhIe puNa paDhamA, puNNA hANIiM mUlao gliaa| ia vayaNaM duvbayaNaM, soavvaM neva niuNehiM // 214 // . jyAre tithinI vRddhi hoya tyAre to pahelI tithi je pUrNa che tene grahaNa karavI. ane tithinI hAnimAM tithi mULathI paNa gaLI gayelI che.-naSTa thaI che. evuM je durvacana eTale mRSAbhASaNa te buddhimAnoe sAMbhaLavA jevuM nathI. paraMtu pheMkI devA jevuM che. // gAthArtha-214 || - have nahi sAMbhaLavAmAM kAraNa jaNAve che.
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda jamhA tIe'vayavo, pahANudayasaMjuo a biiadinne| hINA puNa pubadiNe, puNNA paNNehiM diTTatti // 215 // je kAraNathI te ja tithi eTale ke vRddhitithi, te vRddhitithino pradhAna udaya sahitano avayava, bIje divase hoya che ane kSINa tithi paNa tenI AgalanA divase pUrNa hoya che. kharekhara hInapaNuM eTale zuM ? hInapaNuM eTale "tithino nAza" ema nahi samajavuM; paraMtu jyAre terasa be ghaDI mAtra hoya ane caudaza-54 ghaDI mAtra hoya tyAre te caudazanuM hInapaNuM--kSaya svIkArAya che. kAraNa ke ravIvAra Adi je vAra che eTale ke 60-ghaDI-24-kalAka pramANana che ane tethI karIne te ravivAranI pUrtino te vAra sudhI 14 tithino pahoMcavAno abhAva hovAthI, caudazanuM hINapaNuM svIkArAya che. ane e pramANe tAttvika vAta jyotiSa zAstramAM nipuNa evA paMDitoe joyelI che. ii gAthArtha-215 | have tithinA kSayamAM kharataronuM ardhajaratIyapaNuM jaNAve che. aTThamipaDaNe sattami, caudasi paDaNe a puNNimA pmuhaa| ia addhajaraikukkuri kIDai jinndttnilyNmi||216|| AThamano kSaya hoya tyAre sAtama. ane caudazano kSaya hoya tyAre pUnama ane amAsa. eTale ardhajaratIya kUtarI jinadattanA gharamAM khelI rahI che. Ano spaSTa bhAva e che ke jyAre AThama Adi tithino kSaya hoya tyAre AThama Adi saMbaMdhInuM je kArya che te sAtama AdinI aMdara "AThama Adi che e pramANenI buddhithI kare che. ane jyAre caudazano kSaya hoya eTale ke caudaza mULamAMthI gayelI hoya tyAre caudaza parvatithinuM ArAdhyapaNuM hovAthI parvarUpa evI pUnamamAM caudazanuM kRtya karAya che. ane ahIM comAsI sivAyanI pUnama ane amAvasyA zrAvakone mATe ja pauSadhavratane AzrIne ArAdhyapaNe svIkArI che. kAraNa ke-"vAsamuddhipuoNamAsaLI parivuvi posahaM sakhta gaLupAtemAnA vidati" eTale ke AThama caudaza-pUnama-amAvasyA Adi parvatithine viSe samyaprakAre pauSadhanuM anupAlana karatAM vicare che. e pramANenuM pravacananuM vacana hovAthI. paraMtu koIpaNa ThekANe pUnama ane amAvasyA sAdhuone paNa amUka vidhie karIne ArAdhana karavA lAyaka che evuM jaNAveluM nathI. ane tevI rIte pAkSikanA kRtyane aMgIkAra karIne jevI rIte terasa svIkArAya che. tevI rIte pUrNimA Adi paNa pAkSika kRtyane upayogI kevI rIte thAya? arthAta na ja thAya. ane kSINa evI je caudazatithi, terasamAM saMpUrNarIte rahelI che jethI karIne terasa tithine viSe terasa ane caudasa banne tithinuM vidyamAnapaNuM hovAthI caudazanuM je kAMI kArya che te terasamAM ja karavuM yukta che. A tithikSayavRddhine viSe ghaNI yuktio che ane ethI karIne vistAranA arthI evA AtmAoe mArI racelA tattvataraMgiNI graMthathI jANI levI. || gAthArtha-216 /
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 437 have samApti evA udayanI pradhAnatAnuM samarthana karavA mATe daSTAMta jaNAve che. AmUlA sahagAro, maMjaripajaMtao mhNto'vi| na pahANo kiMtaMte, phalaM pahANaM maNuajuggaM // 217 // mUlathI mAMDIne maMjarI sudhIno evo AMbo moTo hoya chatAM paNa pradhAna nathI, paraMtu e mAMjarane aMte manuSyayogya upabhogya je phala (kerI) Ave che te ja pradhAna che. ema jANavuM. mULIyAM- DALI-pAMdaDAM vagerethI akhaMDa evA vRkSano jo koI pradhAna avayava hoya to tenuM phala che. te phala sivAyanA vRkSanI koI kiMmata nathI. ane phalane mATe ja e vRkSanA bAkInA avayavonA rakSaNa karavA mATe vADa AdinuM karavApaNuM hovAthI. ane ethI karIne phUlela phAlelo ja AMbo hoya che tene vArDa AdithI rakSaNa karavAno prayatna thAya che, nahitara thato nathI. ane phalanI upekSA jene che teone vaDalA Adi jhADanI jevo ja AMbo che. | gAthArtha-217 | have dArjItika yojanA jaNAvavA mATe kahe che. phalasariso so udao, jammi samappai tihI a mAso a| maMjari 'pajaMtasamo, seso phalasAhago sme||218|| phalasadeza evo je udaya, eTale ke sUryanA udayamAM tithi samApti thatI hoya te sUryodaya phala sadeza che. athavA to je sUrya saMkrAntine pAmIne mahino pUrNa thato hoya te sUrya saMkrAnti phala sarakhI che. evA prakAranA phaLadrupa sUryodayathI yukta evI tithi ke mahino kahevAne icchelA evA je niyatakArya tenA hetubhUta bane che. ane te sivAyano tithi AdinA pUrve je avayava hoya te maMjarI sudhIno AMbA jevo phasAdhaka jANavo. eTale vivakSita phalasvarUpa evI iSTatithi AdinA hetu mAtra ja bAkIno tithi Adino avayava svasamaya ane parasamayamAM jANavo. ane A vAta kahevAthI tithinI vRddhimAM bIjI tithi ane mAsavRddhimAM bIjo mahino vRkSasadaza evA vivalita tithi Adino phala saMdeza mANasone mATe jANavo. bAkI to viziSTa cetanAvALA manuSyo to eka bAjue raho; paraMtu AMbo Adi prezasta vanaspatio paNa sUryasaMkrAnti saMbaMdhIno pahelo mAsa choDI daIne bIjA mAsamAM ja puSpa ane phaLa Ape che! Avazyaka niryukti 1255 gAthAmAM kahyuM che ke : jai phullA kaNiArayA, cUaga! ahimAsayaMmi ghuttuNmi| tuha na khamaM phulleuM, jai pacaMtA karaMti ddmraaii||1|| tti adhika mahinAne viSe kaNerone phUla beThelA joIne huM AmravRkSa! tAre mahora lAvavA te yogya
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ 438 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda nathI. ane jo tuM phUlyo to jANI le che ke mArI, marakI, yuddha, dukAla Adi upadrava thaze, vaLI je vRddhine viSe pahelA mAsane pramANa kare che te prazasta evI vanaspatimAM paNa aMtargata thato nathI. (gaNAto nathI.) ethI karIne vanaspatimAMthI nIkaLelo jIva manuSyapaNuM pAmIne mokSa paNa jAya che; paraMtu A to paMcendriya manuSya kharatara to niyame karIne anaMta saMsArI ja thAya che. gAthArtha-218 have loka vyavahArane jaNAve che. jamhA labbhA ahiaM, na dei dittovi dAyago ko'pi| tatthavi purANarII, loavvavahArao nneaa||216|| je kAraNathI deNadAra-dAyaka, samRddhivAna hoya to paNa leNAthI adhika nathI Apato ane kAraNIka-nyAyAdhIza ke paMca e paNa leNAM karatAM kAMI vadhAre apAvI de nahi. temAM paNa lokavyavahArathI purANanItI jANI levI. eTale ke pUrve je krama vaDe karIne davA levAnA vyavahArano krama hato te ja rIte te ja krame-nyAyathI atyAre paNa vyavahAra cAle che. A sivAyanA judI rIte lokavyavahAra cAlato nathI. || gAthArtha-219 | have tithinA viSayamAM lokavyavahAranI pUrvarIti jaNAve che. puvvaM raviudayajuA, egA ghaDiAvi lbbhlaahgrii| aNNAvi tAvavekkhA juttA kiM pihia peDAe ? // 220 // anAdi kAlathI mAMDIne Aja sudhI sUryodayathI yukta parvanI eka ghaDI paNa labhya lAbhakArI thAya che. labhyanI prAptikArI thAya che. temAM je grahaNa karavA lAyaka hoya che tene denArI thAya che. ane te sUryodaya yukta AkhI evI eka ghaDInI tithi hoya temAM pAkSikanuM kArya upavAsa Adi ane pAkSika tarIke saMmata evI je caudaza e grAhya che. A caudaza jo eka ghaDImAtra hoya chatAM samApti sUcaka evA sUryodayavAlI hoya to pAkSikakRtyarUpI je labhya che tene denArI thAya. ane A vAta paradarzanIone paNa abhimata-saMmata che. jevI rIte pUrvakAlamAM sUryodaya yukta evI eka ghaDI pramANanI caudaza pAkSikakRtyanA heturUpa hatI. tevI rIte Aje paNa caturdazI vRddhimAM bIje divase ekAda ghaDIvAlI caudaza Aje paNa pAkSikakRtyanA heturUpa che ja. ane e sivAyanI-6) ghaDI pramANanI pahelI tithi je che te peka karelI peTI jevI che te zuM kAmanI? arthAtu kAMIpaNa kAmanI nathI. meM gAthArtha-220 || have pUrvakAlathI je rIte paraMparA cAlI Ave che. teno lopa karavAmAM je phala Ave che te jaNAve che. labbhAhiyalAhakaMkhI, adattamavi muddipi mNjuusN| giNhaMto so teNuvba, niggahaM dAruNaM lhi||221||
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 leNAthI adhika lAbhanI AkAMkSAvALo evo nahi dIdhelI evI peTIne upADIne jato chato coranI jema dArUNa nigrahane pAme che. Ano bhAva e che ke Aje Akho divasa caudaza che (AvatI kAle to ekAda ghaDI che.) tethI A caudaza leNAM karatA adhika phala denArI thAya. evA prakAranI ziyALanI kadAzAvALo nityakRtyane AzrIne akiMcitkara evI pahelI caudazane AjJA ApelI nahi hovA chatAM AzAja, mAtra phala denArI evI sIla mArelI peTInI jevI pahelI caudazane grahaNa karato chato kharatara, coranI jema dAruNa phala corane zULIe caDhAvavAnI jema pahelI tithi ArAdhana karanArane anaMta saMsAra paribhramaNanuM phaLa maLe che. te gAthArtha-221 | have cAlu vAta kahe che. tamhA tihibba mAso, pubo pubuttjuttisviotti| suNiUNa bIamAso, Neo nniannaamkjkro||222|| je kAraNathI pUrve badhuM jaNAvAyuM che te kAraNathI vadhelI tithimAM jema pUrvatithi tevI ja rIte vadhelA mahinAmAM pahelo mahino potAnA niyatakArya mATe ayogya che. ema jANIne bIjI tithi ane bhAdaravAdi mAso, potAnA paryuSaNAdi niyata kAryane mATe yogya che. tevI ja rIte kArtika mahinA AdinI vRddhimAM comAsI pratikramaNa Adi niyata kAryo bIjA mAsamAM karavA yogya che ema samajavuM. | gAthArtha-222 // have pAchuM paNa ayathAsthAna utsutra jaNAve che. iriAe paDikkamaNaM, pacchA sAmAiaMmi ajahapayaM / bhAsaMto ummatto, na muNai samayAiparamatthaM // 223 // zrAvakone sAmAyikamAM IriyAvahiyAnuM pratikramaNa kharataro pachI karAve che. eTale ke sAmayika uccaryA pachI iriyAvAhiya kare che. A temanuM devatAdhiSThita AtmAnI jema siddhAMta ane paraMparAne nahi jANavApUrvakanuM ayathAsthAna usUtra che. | gAthArtha-223 | have samaya Agama ane paraMparAno paramArtha jaNAve che. cittavisohinimittaM, bhaNiA iriA mhaanisiihNmi| na ya katthavi sAmaiaM, asuddhacitteNa kAyabaM // 224 // cittavizodhIne mATe iriyAvAhiyaM pratikramaNa karavAnuM kAraNa mahAnizIthamAM kaheluM che te A pramANe-- "se bhayavaM! jahuttaviNaovahANeNa paMcamaMgalamahAsuakhaMdhamahijittANaM puvANupubIe pacchANupubIe aNANupubIe saravaMjaNamattabiMdupayakkharavisuddhaM thirapariciaM kAUNa mahayA paMbaMdheNa suttaM atthaM ca viNNAya tao NaM kimahIelA ?, goamA! iriAvahiraM, se bhayavaM! keNa adveNaM evaM vucati jahA NaM paMcamaMgala
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ 440 kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda mahAsuakhaMdhamahijittANaM puNo iriyAvahiaM ahIe ?, goamA! je esa AyA gamaNAgamaNAipariNAmapariNae. aNegajIvapANabhUasattANaM aNovauttapamatte saMghaTTaNaavaddAvaNakliAmaNaM kAUNa aNAloiaapaDikte ceva asesa kammakkhayaTThayAe kiMcI ciivaMdaNasajjhANAiesu abhiramejA tayA se egaggacittA samAhI bhavejA na vA, jao NaM gamaNAgamaNAiaNegaaNNavAvArapariNAmAsattacittayAe kei pANI tameva bhAvaMtaramacchiDDia aTTaduhaTTajjhavasie kiMci kAlaM khaNaM virattejA, tAhe taM tassa phaleNa visaMvaejA, jayA uNa kahiMci aNNANamohamAyAdoseNa sahasA egidiANaM saMghaTTaNaM pariAvaNaM vA kayaM havejA tayA ya pacchA hA hA hA duTu kayamamhehiti ghaNarAgadosamohamicchattaNNANaMdhehiM adiTThaparalogapaJcavAehiM kUrakammanigdhiNehiMti paramasaMvegamAvaNNe suparipphuDaM AloittANaM niMdittANaM garahittANaM pAyacchittamaNucarittANaM nissalle aNAulacitte asuhakammakkhayaTThA kiMci AyahiaM ciivaMdaNAi aNuTTejA tayA tayaDhe ceva uvautte se havejA, jayA tassa NaM paramegaggacittasamAhI havejA tayA ceva savvajagajIvapANabhUasattANaM jahiTThaphalasaMpattI havejjA, tA goamA! apaDikvaMtAe iriAvahiAe na kappai ceva kAuM kiMcivi ciivaMdaNasajjhANAiaM phalAsAyamabhikkhugANaM eeNaDeNaM goamA! evaM vuccai-jahA NaM goamA ! sasuttotthobhayaM paMcamaMgalaM thirapariciaM kAUNa tao iriyAvihiaM ajjhIe, se bhayavaM kayarAe vihIe tamiri AvahiamahIe! goamA! jahA NaM paMcamaMgalamahAsuakkhadhaMti (16-20)" uttara "he bhagavan! yathokata evA vinaya ane upadhAnapUrvaka paMcamaMgala mahAzrutaskaMdha bhaNyA pachI pUrvAnupUrvIe--pazcAnupUrvIe ane anAnupUrvIe svara-vyaMjana--mAtrA-biMdu--pada ane akSarathI vizuddha evI rIte moTA prabaMdha karIne sthira paricita karyA bAda sUtra ane tenA arthane jANyA pachI zuM bhaNavuM joIe?" uttara :-- he gautama! iriyAvahiyaM bhaNavI joie. prazna--he bhagavaMta! kyA hetuvaDe karIne Apa A pramANe kaho cho ke--"paMcamaMgala mahAzrutaskaMdha bhaNyA bAda iriyAvahiyaM bhaNavI joIe?'' uttara :--he gautama! je AtmA, gamana-Agamana Adi pariNAmamAM pariNata thayo chato anupayoga ane pramAdenA yoge karIne aneka prakAranA jIva-prANa-bhUta ane sattvono saMghaTTo kare ane apadrAvaNa kare, kilAmaNA kare, ane te karyA pachI tenI AlocanA karyA sivAya athavA tenI zuddhi karyA sivAya ja jo azeSa karmakSayane mATe je kAMI caityavaMdana-svAdhyAya Adi kRtyomAM ramaNa kare. ane ekAgra cittavALo thAya. tyAre tene cittasamAdhi thAya athavA na thAya. jethI karIne gamana Agamana Adi aneka vyApAra (kAryo) para pariNAma Asakta cittavaDe karIne keTalAka prANIo te ja bhAvAMtarane choDyA sivAya Arta-duHkhArUM adhyavasAyavALA thayA chatA keTaloka kALa athavA kSaNa tethI virakta thaI jAya (catyavaMdanAthI) tyAre tenA phaLamAM visaMvAdI bane. ane jayAre koIpaNa prakAre karIne ajJAnamoha-mAyA-lobha ke dveSa Adi vaDe karIne sahasAtkAre ekendriya Adi jIvono saMghaTTo ke paritApana Adi karyuM hoya thaI gayuM hoya. tyAra pachI nibiDa evA rAga, dveSa, moha, mithyAtva, ajJAnatAmAM aMdha evA ane paralokano
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 441 pratyavAya jeNe joyo nathI evA aneka krUra karmavALAnidhRNa evA amArAvaDe karIne hA hA hA A duSTa kArya karAyuM che.' e pramANe parama saMvegane pAme chate sArI rIte spaSTapaNe te pApakarmanI AlocanA karIne, niMdA karIne, gaha karIne, prAyazcitta AcarIne niHzalya banelo, anAkuLa cittavALo thayo chato te AtmA potAnA Atmahita mATe je kAMI caityavaMdanAdi anuSThAno Acare ane anuSThAnanA sUtramAM upayogavALo thAya che. ane jyAre evo thAya che tyAre parama utkRSTa evI ekAgra cittasamAdhine prApta kare che. ane tyAre sarvajagatanA jIva sattva-prANabhUtonA yathecchaphilanI prAptine bhajavAvALo thAya che. tethI karIne gautama! pahelA IriyAvahiyaM karyA sivAya koIpaNa caityavaMdana-svAdhyAya Adi kRtyanA phalanA AsvAdanI icchAvALA AtmAoe karavuM kalpatuM nathI. e kAraNathI hai gautama! kahyuM che ke sasUtra--sArtha ane tadubhAya evuM paMcamaMgala mahAzrutaskaMdha sthira paricIta karyA bAda iriyAvahiyaM bhaNavI joIe." "he bhagavaMta! te iriyAvahiAsUtra kaI vidhie bhaNavuM joIe? he gautama! jevI rIte paMcamaMgala mahAzrutaskaMdhanA upadhAna jaNAvyA che te rIte." upalakSaNathI "iryApatha pratikramaNa karyA sivAya kAMI paNa karavuM na joIe. kAraNa ke temAM azuddhatAnI Apatti AvatI hovAthI." e pramANe dazavaikAlika hAribhadrIyavRttimAM paNa jaNAvyuM che. koIpaNa ThekANe ema nathI kaheluM ke "sAmAyika azuddha citte karavuM." A vAtano bhAva e che ke iriyAvahiyaM karavA pUrvakanuM bRhacaityavaMdana-moTA devavaMdana Adi dharmAnuSThAna mahAnIzitha sUtramAM kahelA prayojana vaDe karIne iriyAvahiyaM karavA dvArAe cittanI vizuddhi karyA pachI ja karavuM joIe. ane "sAmAyika azuddhacitte ja karavuM joIe evuM koIpaNa gamamAM kahyuM nathI. tevI rItanI paraMparAno paNa abhAva hovAthI. ane yukti kSamatAno paNa abhAva hovAthI sAmAyika uccaryA pachI iriyAvahiyaM kevI rIte karAya? gAthArtha-226 / have ahIM bIjo zaMkA kare che ke--- ahAvassayacuNNi--ppamuhesu karemi bhaMta! iccaai| kAUNa ya sAmaiaM, pacchA Iriatti payaDavayaM // 225 // ahiyAM vAdI zaMkA kare che ke "he bhAI! AvazyakacUrNimAM eTale ke AvazyakacUrNi- AvazyakavRtti, paMcAzakavRtti yogazAstravRtti-navapadavRtti, zrAvaka dinakRtya vRtti-zrAddhavidhi Adi graMthone viSe karemi bhaMte ityAdi yAvat "sAmArU INa pachI thAvahinA pahematti" eTale ke "sAmAyika karyA pachI iriyAvahiyaM paDikkame." e pramANenuM AgamamAM spaSTa vacana vidyamAna ja che. temAM AvazyakacUrNimAM pATha A pramANe che :sAnA nAma sAvajhano pavitra niravajajogapaDisevaNaM ca, taM sAvaeNa kathaM kAyabaM? so duviho--iDiM patto aNiDiMpatto a, jo so aNiDiMpatto so ceiadhare sAhusamIve ghare vA posahasAlAe vA jattha vA vIsamai acchai vA nivvAvAro pra. 5. 26
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ 442 - kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda savvattha karei savvaM cauThANesu niamA kAyavvaM, taM jahA ceiadhare, sAhumUle, posahasAlAe, dhare AvassayaM kareMtotti, tattha jai sAhusagAse kareti tattha kA vihI?, jai pAraMparabhayaM nattha, jaivi keNai samaM vivAo natthi, jai kassavI Na dharoti, mA teNa aMchaviaMchiaM kaDhijati, jai dhAraNagaM dahNa Na geNhati mA nAsijahitti, paDhamaM jai a vAvAraM Na vAvAreti tAhe dhare ceva sAmAtitaM kAUNa uvAhaNAo mottUNa saJcittadavavirahio vaccati, paMcasamio tigutto iriyAe uvautto jahA sAhU, bhAsAe sAvajaM pariharaMto, esaNAe kaTTe leTuM vA paDilehittu evaM AdANanikkhevaNe, khelasiMdhANe Na vigiMcati, vigiMcato vA paDilehia pamajia thaMDile, jattha ciTThati tattha guttinirohaM karoti, etAe vihIe gaMtA tiviheNa NamiUNa sAhUNo pacchA sAhUsakkhi sAmAitaM kareti 'karemi bhaMte !sAmAiyaM sAvajaM jogaM paJcakkhAmi duvihaM tiviheNa jAva sAhU paJjuvAsAmi' tti kAUNa, jai ceiAI atthi to paDhamaM vaMdati, sAhUNaM sagAsAto rayaharaNaM nisijaM vA maggati, aha ghare to se uggahi rayaharaNaM atthi, tassa asati pottassa aMteNa, pacchA iritAvahiAe paDikkamai, pacchA AloittA vaMdati, Ayari-Adi jahA rAyaNiAetti, puNNovi guruM vaMdittA paDilehittA niviThTho pucchati paDhati vA, evaM ceievi, asati sAhUceiANaM posahasAlAe . sagihe vA, evaM sAmAiaM AvassayaM vA kareti, tattha navari gamaNaM natthi, bhaNati-jAvaniamaM samANemi, jo iDipatto so kira eMto sabbiDDIe eti to jaNassa aDDA hoti, AditA ya sAhuNo sappurisapariggaheNa, katasAmAieNa ya pAehiM AgaMtavvaM, teNa Na kareti, Agato sAhusagAse kareti, jai so sAvao Na koi udveti, aha ahAbhahutti pUA kayA hohitti bhaNatitti tAhe pubaraiaM AsaNaM kIrati, AyariA NaM udvittA acchaMti, tattha uTuMtamaNuTuMte dosA bhANiavvA, pacchA so iDDipatto sAmAtitaM kAUNa paDikkato vaMdittA pucchati, so kira sAmAtitaM kareMto mauDaM Na avaNeti, kuMDalANi NAmamudaM pupphataMbolapAvAragamAdi vosirati, aNNe bhaNaMtimauDapi avaNeti, esA vihI saamaaiysstti||" A cUrNipAThano artha :-"sAmAyika eTale sAvadya yogano parihAra ane niravaghayoganI pratisevanA. te zrAvake kevI rItanA karavuM? sAmAyika kevI rIte karavuM? zrAvako be prakAranA che. eka Rddhi prApta ane bIjo anaRddhiprApta (sAmAnya) che. jemA ananTaRddhi prApta temAM je zrAvaka che te caityabhavana-jinamaMdiramAM sAdhunI pAse gharamAM athavA to pauSadhazAlAmAM athavA to jyAM cittanI samAdhi rahe tyAM vizrAMti pAme athavA sarvathA nircApAra rahine cArasthAnone viSe badhuMja niyame karavuM joIe. (caitya--sAdhu pAse-pauSadhazALAmAM ane ghare) AvIne kare. temAM jo sAdhunI pAse kareto kaI vidhi? jo paraMparAe bhaya na hoya. athavA to koInI sAthe vAda vivAda na hoya athavA to koIno devAdAra na hoya ke jethI karIne khecAkheca ke kheMcatANa kare athavA to devAdAranA kAraNe tene pakaDe. athavA to leNadArane joIne nAzavAnuM thAya. pahelA to jo vyApAra Adi na hoya to ghare sAmAyika karIne, laine mojaDI Adino tyAga karIne, sacitta dravyarahitano thayo chato jAya. pAMca samitithI samita ane traNa guptithI gupta ane IriyAvahiyAthI upayukta. (javI rIte sAdhu) hoya tevI rIte. iriyA samitithI yukta thayo chato. bhASAe karIne sAvadya bhASAno parityAga karato. ane eSaNAvarDa karIne-kASTha-taNakhaluM-patharo--aDuM vagerenI paDilehanA karIne levA-mUkavAvALo hoya. glekha baLakhAne
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 443 jayaNApUrvaka choDe. te paNa bhUmipramArjana karIne choDavAvALo. ane jyAM bese tyAM guptine nirodhe. A vidhie jaIne sAdhune trividha namaskAra karIne pachI sAdhunI sAkSIe sAmAyika kare, ane "karemi bhaMte! jAva sAhU pajajuvAsAmi' e pramANe kahIne sAmAyika kare. pachI jo caitya Adi hoya to pahelA vaMdana kare. ane sAdhunI pAsethI rajoharaNa ke niSadyA mAMge. ane jo ghare hoya to aupagrahIka rajoharaNa ane kadAca te na hoya to khesanA cheDAthI pratilekhanA kare. ane tyAra pachI iriyAvahiya paDikkame ane pachI gamaNAgamaNe AlovIne vaMdana kare. AcAryAdi ane yathAratnAdikane paryAyakrame vaMdana kare. tyAra pachI pharI paNa gurumahArAjane vaMdana karIne paDilehaNa karIne bese. ane beThAM pachI pUche. athavA bhaNe. A pramANenI vidhi, caityamAM paNa jANI levI. ane jo sAdhu ke caitya na hoya to pauSadhazAlAe athavA potAnA gharamAM sAmAyika athavA Avazyaka kare. paraMtu temAM gamana nathI. ane bole gAva nivAM sAmiA e pramANe." have je Rddhi prApta zrAvaka che te to Avato thako sarva Rddhisahita Ave. jethI karIne manuSyone artha-pUjaya bane, prazaMsanIya bane. ane Adi zabdathI sajjana mANasothI parivarelo. ema samajI levuM. ane jo kareluM che sAmAyika evA tenuM AvavuM thAya to pagathI cAlIne AvavuM paDe. mATe (Rddhi prApta zrAvaka) sAmAyika uccarIne na Ave. ane AvyA pachI sAdhunI pAse sAmAyika kare. jo koI zrAvaka na uThe. athavA yathAbhadraka che e pramANe karIne pUjA karelI hoya to bole. ane tyAra pachI pUrvaracita Asane bese. AcAryo uThelA hoya. temAM uThatA ane nahi uThatAmAM doSo kahelA che. tyArapachI te RddhiprApta zrAvaka sAmAyika karIne pratikrAMta thayo chato vaMdana karIne pUche. ane te RddhiprApta zrAvaka sAmAyika karato chato mugaTane dUra na kare. kuMDalo-nAmamudrikA Adi ane puSpa, taMbola ane prAcAraka Adine vosirAve. tyAre bIjA AcAryo ema kahe che ke mugaTane paNa eka bAjue mUkI de. A pramANe sAmAyikanI vidhi jaNAvI che." e pramANe AvazyakavRtti AdimAM paNa jANI levuM. | gAthArtha-226 II have siddhAMta kahe che. ia ce dhuvaMkarUvA, paDhamA iriyA vigappiatti tuhaM / iriA jugaMpi juggaM, dhuvaMkacAe pamANaM kiM ? // 226 // have A pAThamAM "naDuM rephagArDa gatyi to pada vaMti eTale jo caitya Adi hoya to pahelAM vaMdana kare. e padanA vAcyavaDe karIne je iriyAvahiyaM kahI che te caityavaMdanarUpa je kriyAMtara tenI sAthe vyavahita evI pachI phariyAvadiyA pachIthI iriyAvahiyA kahe, te vAta che : nahi ke sAmAyika saMbaMdhI iriyAvahiya. paraMtu "jyAM sudhI javAnuM che tyAM sudhInuM nahi kaheluM hovA vaDe karIne ane gaMtavyakriyAnI nivRttimAM kahelI hovAthI gaMtavyakriyAthI pAchA vaLavAnuM sUcavanArI eTale vyAvRtti arthanI abhidhAyikA te iriyAvahiyA che. nahi ke mahAnizItha sUtramAM kahelA prayojanavAlI.
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ 444 - kuMpakSakauzikasahasrakiraNAnuvAda ahIM prazna kare che ke 'Avazyaka sUtravRttinI aMdara kharU cegArUM asthi to vaMvati ityAdi vAkyathI tyAM tame zuM bolazo?' e pramANe jo pUchato hoya to tArI vAta satya che ke mukhavastrikA Adi paDilehavAnI vidhi te sUtramAM kahI nathI. to paNa paraMparA AdithI AvelI vidhithI grahaNa karAya che, tevI rIte cUrNi AdimAM kahelI caityavaMdanAdi je vidhi che te bAdhakano abhAva hovAthI nizcaye grahaNa karavA lAyaka che. vaLI bIjI vAta--jo sAmAyikane viSe pachI iriyAvahiyaM paDikkamavI e vAta mahAnizIthamAM kahela vAta mAnya na hoya to zrI haribhadrasUrimahArAje' 'iriyAvahiyaM karyA sivAya sAmAyika sivAyanuM koIpaNa kArya na karavuM.' e pramANe vizaSe karIne kahyuM hota. nahitara Avazyaka sUtranI vRttinA kahelA vacananI sAthe virodha durnivArya che. tevI ja rIte devendrasUrinI samIpe rahenArA evA dharmaghoSasUrijI saMghAcA2vRttimAM--- "zrutvaivamalpamapi puSkalino'nucIrNa-mIryApratikramaNataH kila dharmakRtyam; sAmAyikAdi vidadhIta tataH prasUtaM; tatpUrvamatra ca padAvanimArjanaM triH // 1 // "e pramANenuM alpa sAMbhalIne paNa puSkali zrAvake iriyA pratikramaNa pratikramI sAmAyika Adi dharmakRtya AcaryuM ane tenI pUrve ahIMyA paga mUkavAnI bhUmi traNa vakhata pUjI.'' e pramANe je kahyuM te kahyuM na hota. kAraNa ke e ja devendrasUrijIe zrAvakadinanRtyanI aMdara je (tamArA kahevA mujaba) 'Arya sAmAM zigaM Dimitra maLamAnopu'' (artha : --sAmAyika karIne ane iriyAvahiyaM paDikkamIne gamaNAgamaNe Alove.'' ityAdi vAtanI sAthe virodha thAya. tevI ja rIte caritAnuvAda vaDe karIne 42 zrAvaka vaDe karIne pahelI iriyAvahiyaM paDikkamAI paNa che. AvazyakacUrNimAM kaheluM che ke :-- jo siM savago bhavissati teNa uvayAreNa atIhAmi, egapAse acchati palINo, tattha DhaDDarasAvao, sarIracintaM kAUNa sAhUNa paDissayaM vaccati tAhe DhaDureNa tinnI nisIhiyAoM kayAo, evaM so IriyAdi DhaDureNa sareNa kareti, so puNa mehAvI taM uvadhAreti, so teNeva kameNa atigao, savvesi sAhUNaM vaMdaNaM kayaM, so sAvao na vaMdio, tAhe AyariehiM bhaNiaM navagasaDDo sitti, pacchA pucchaMti" zrI AvazyakacUrNo // 'jo ahIMyA koI zrAvaka Avaze to tenA upacAra vaDe karIne huM jaIza. ema vicArIne eka bAjue pralIna thaIne Ubho. te vakhate jhura zrAvaka zarIraciMtAne karIne sAdhunA upAzraye jAya che. tyAre 4ra zrAvake traNa vakhate nisIhi karI. ane e pramANe moTA svare iriyAvahiyaM paDikkamI. te buddhimAna evA AryarakSite badhI vAta dhyAnamAM laI lIdhI. ane tyAra bAda te AryarakSita te ja krame upAzrayamAM gayo. ane badhA sAdhuone vaMdana karyuM; paraMtu te zrAvakane na vAMghA. tyAre AcArya
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 445 mahArAje kahyuM. tame navA zrAvaka cho. pachI pUche che." A pramANe AryarakSita kathAnakamAM kaheluM che. tevI rIte uttarAdhyayana sUtranA 29mA adhyayananI aMdara vIsatya maM!i vIve kiM gADuM? gotra varNavIsanca saMsavilohiM nA e sUtranI TIkAnI aMdara sAmAyika levAnI icchAvALAe sAmAyika praNetAone stavavA joIe. ane tattvathI sAmAyikanA praNetAo tIrthakaro ja che. tethI karIne te sUtrane jaNAve che. ' A avasarpiNImAM utpanna thayelA evA tIrthakaronA nAmotkIrtana svarUpa evA caturvizati stava (logansa) vaDe karIne darzana kahetAM samyakatvane upaghAta karanArA karmonuM dUra thavAvaDe karIne je nirmalapaNuM thavuM tenuM nAma darzanavizuddhi, te darzana vizuddhi thAya che. ane A uttarAdhyayana sUtranI vRttimAM sAmAyi 2 pratipattAna e pramANenuM graMthanI saMmati karanAranuM je vacana e vacanavaDe karIne tIrthakara bhagavaMtanA nAmotkIrtanapUrvakanuM ja sAmAyika kaheluM che. ane te sAmAyika, iriyAvahiyaM karavApUrvaka ja thAya che. e sivAya thatuM nathI. e pramANe sUkSmabuddhie vicAravuM joIe. vaLI bIjI vAta navapada prakaraNa AdinA kartAe pote zaruAtamAM ja iriyAvahiyaM pratikramaNa karAvatAM hovA chatAM potAnI kRtione viSe "sAmAyikamAM pachI iriyAvahiyaM karavI ema kema bole?' zaTha AtmA paNa potAnA paga para kuhADo mArato nathI. tethI karIne "pachI iriyAvahiya'nI vAta mahAnizItha sUtramAM kahelA prayojanavAlI nathI, paraMtu bhinna arthane jaNAvanArI che. ityAdi aneka yuktionA vistArane jANavAnI icchAvALAo mArI karelI IryApathikI SatriMzikA' joze. e buddhithI te yuktio ahIM batAvatA nathI, paraMtu koIka skUla buddhivALAne jANI zakAya evuM jaNAvIe chIe. te A pramANe ti jotuM eTale pUrve kahyA pramANe jo che to sAmayika paNa zuddhacittathI karavuM joIe. ane te mananI zuddhikArI evI pahelI IriyAvahiyaM karavI te dhruvAMkarUpa che. ane bIjI chA rUriyA Adi lakSaNavAlI bIjI iriyAvahiyaM bhinna arthavAlI hovA chatAM paNa tArAvaDe (kharataravaDe) eka arthavAlI tarIke svIkArAya che. te vAstavika ane Aropa evI rIte te iriyAvahiyaM tArA matamAM yogya che. paNa dhruvAMkarUpa evI je pahelI IriyAvahiyaM pratikrAMti tenA parityAgamAM tArI pAse zuM pramANa che? arthAt koIpaNa pramANa nathI. ane ethI karIne cittavizuddhinA heturUpa evI pahelI iriyAvahiyaMne choDIne bIjI je nimprayojanarUpa iriyAvahiyA che te iriyAvahiyAne paDikkamanArA te kharataro mahAajJAnIo ane viparIta usUtrabhASIo jANavA. / gAthArtha-226 // have skUlayuktie karIne tAtparya jaNAve che. tamhA paDhamA peDhiakappA kappaDumovamA iriyaa| sA puNa pacchA iriyA, gamaNaMnivittI a paDikkamaNaM // 227 // jethI karIne pUrve kahyuM che te pramANe pahelI iriyAvahiyaM pauSadha Adi azeSa dharmAnuSThAna mATenI sAdhAraNa pIThIkArUpa ane kriyAone sAdhavA mATe kalpavRkSa samAna che. "pacchA darIyAvahiyAe
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ 446 - pakSakauzikasahasrakiraNAnuvAda padamAtrane gamya evI je pachInI iriyAvahiya che te iriyAvahiyaMno artha e karavo ke 'je gamana thayuM che tenAthI pAchuM pharavAnuM' te mATenI che. arthAt mArga AdimAM je gamanAgamana Adi kriyA thaI che. tenI nivRttirUpa artha jANavo. temAM paNa adhikAranA vazathI kyAre cittavizuddhinA heturUpa iriyAvahiyaM karavApUrvaka ja mArgagaMtavyanI je kriyA tenI nivRttirUpa samajI levI. ane koIka ThekANe gamanAgamanAdi piraNita rahitanA te karelA sAmAyikavALAnI gaMtavyakriyA nivRtti mAtra ja jANavI. ahIMyA paNa yukti, 'iryApathikISaT triMzikA'thI jANI levI / / gAthArtha--227|| have apekSAe karIne nyUnaadhikasvabhAvavALuM chatAM paNa ayathAsthAna je utsUtra che te jaNAve che.. jaivi supAse tiphaNA, nava pAse UNamahiamavi kamaso / tahavi supAsA pAse, ThavaNaM ajahApayaMpi bhave // 228 // jo ke 'supArzvanAtha bhagavaMtane traNa phaNA jaNAvavI' te nyUna utsUtra che. kAraNa ke supArzvanAthaprabhune pAMca ja phaNA hoya. ane pArzvanAtha prabhune 'nava phaNA' jaNAve che. te adhika utsUtra che. kAraNa ke pArzvanAthaprabhune sAta ja phaNA kahelI che. vAgbhaTTAlaMkAramAM kaheluM che ke 'eka daMDavALA parvatane viSe eka daMDAvALA evA sAta chatro thAya che. tenI upamAe karIne pArzvanAtha prabhunA mastaka upara sAta phaNAvALo sarpa che.' e pramANe kaheluM che. ane tethI karIne supArzvanAtha prabhunI phaNAmAMthI be phaNA upADI laIne pArzvanAthanA mastake joDatAM hovAthI ayathAsthAna thAya che. ane A vAta jinadaDe karIne ja jema digaMbaroe pratimAnuM nagnatva karyuM tenI jema matabheda Ubho karavA prarUpeluM che. ane ethI ja karIne svarNagirine viSe jUnI pittalamayI evI pArzvanAthaprabhunI pratimAjI che. te mUrtimAM navI be phaNA lagAvI dIdhelI che. sAMpratakAle paNa dekhAya che. A vAtamAM jene saMzaya hoya tene tyAM jaIne te pratimAjI joI levI. / / gAthArtha--228 / / have kriyA viSayaka utsUtrano nigamana--upasaMhAra jaNAve che. evaM ajahaTThANaM, ussuttaM daMsiaM samAseNa / eaM sutte kiriA visayaM tivihaMpi niddiTTaM // 226 // e pramANe kriyA viSayaka ayathAsthAna evuM trIjuM utsUtra batAvyuM ane A kriyAviSayaka utsUtra batAve chate traNe prakAranuM eTale ke adhika, nyUna, ane ayathAsthAnarUpa traNeya prakAranuM paNa utsUtra batAvAyuM che. / / gAthArtha--229 / / have maulika mULabhUta evo bIjo vikalpa jaNAve che. aha puNa uvaesavisayamussuttaM bIameva duvigappaM / ummagga desaNA magganAsaNA taMpi daMsemi // 230 //
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 4 447 have kriyA viSayaka utsutra jaNAvyA bAda je "upadeza viSayaka' bIjuM usUtra che te be prakAranuM che. unmArgadazanA ane mArganAzaH temAMnuM paheluM upadeza viSayaka utsutra jaNAve che. gAthArtha-230 || have kahelI vAtane ja pragaTa kare che. ahiaM uvaesaMto, paDhame bhaMge a UNamavi biie| kiriAo'NaMtaguNaM, pAvayaraM vayaNavisayaM tN||231|| pUrve ame jaNAvI gayA chIe te "cha kalyANaka AdinuM prarUpaNa karavuM te unmArga dezanA svarUpa utsatranA pahelAM bhAMgAmAM paDe che. ane strIone pUjA karavAnA niSedhanuM prarUpaNa karavuM Adi te bIjA bhAMgamAM paDe che. ane A je upadeza viSayaka utsutra che. te utsutra kriyA viSayaka utsutra karatAM anaMta guNuM che. eTale ke anaMta pApanA hetu rUpa hovAthI. badhA ja doSone viSe bhASA doSa vyApaka che. yogazAstranI vRttimAM kaheluM che ke "eka bAju chAbaDAmAM) bolavuM e rUpI je pApa che te ane bIjI bAjuM badhA ja pApa, bIjA chAbaDAmAM nAMkho to pahelAM chAbaDAMnuM pApa vadhI jAya." ane ethI ja karIne A vacanaviSayaka upadezautsutra vacana bolavuM te atipAparUpa che. kAraNa ke tevA AtmAne utkRSTa kAla gayA bAda samyatvanI prAptino saMbhava thAya che. Avazyaka sUtrane viSe kaheluM che ke - kAlamaNaMtaM ca sue, addhApariaTTao a desuunno| AsAyaNabahulANaM, ukkosaM aMtaraM hoi||1|| AzAtanA bahula evA AtmAone Agamane viSe utkRSTathI anaMto kAla jaNAvelo che. eTale ke deze uNo evo ardhapugala parAvartanano kAla jANavoH- A gAthAnI aMdara je AzAtanA bahula zabda che tenAthI unmArga prarUpaka ane mArganAzaka grahaNa karavAno che. kAraNa ke tenuM ja tIrthanA ucchedanuM je pApa tenAthI lepAyA paNuM hovA vaDe karIne AzAtanAbahulapaNuM jANavuM. | gAthArtha-231 | have prakArAntare karIne unmArgaprarUpaNA Adi jaNAve che. athavA thINaM jiNavara--pUApaDisehagaM. atitthNpi| titthaMti a bhAsaMto, bhAsaMto ummaggaparUvago paavo||232|| athavA to strIone jinezvarabhagavaMtanI pUjAno pratiSedhaka atIrtha hovA chatAM paNa "huM tIrtha chuM' e pramANe bolato pApAtmA, tIrthabAhya-unmArgaprarUpaka jANavo. | gAthArtha-233 | have tIrtha svarUpane udbhavAvIne te tIrthasvarUpane lopanAro mArganAzaka thAya che te jaNAve che. titthaM puNa acchinnaM, thIjiNapUA-parUvagaM bhrhe| taMpi na titthaMti vayaM, bhAsaMto mggnaasyro||233||
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ 448 je kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda satata pravRtti vAluM evuM ane duzmasahAcArya sudhI avicchinnapaNe rahevAvALuM evuM tIrtha, A bharata kSetrane viSe varte che. ane te tIrtha, strIjinapUjA prarUpaka ja che. evA tIrthane atIrtharUpI bolato evo kharatara, mArganAzaka che. jo ke bauddha Adi ane laukika mithyASTio Adi paNa unmArgane kahenArA che. paraMtu upacArAdithI sAdhya evA vachanAga viSanI jevA AbhigrahIka mithyAtvane bhajanArA che; paraMtu je utsutra bhASIo che te to evA abhiniveza mithyAtvane pAmelA che ke seMkaDo upacAro karavA chatAM paNa asAdhya evA tAlapuTa jhera jevA Abhinivezika mithyAtvI che. ane te usUtra-- bhASIo, pada-mAtra AdinI azraddhA rAkhavA chatAM bAkInA badhAM jaina pravacanI zraddhAvALA hoya. AgamamAM kaheluM che ke :. "payamakkharaM ca ekaMpi jo na roei suttniddiddh'| sesaM roaMto vi hu, micchAdiTThI jamAli vv||1|| sUtramAM batAvelA eka pada ke eka akSaranI ruci na karato hoya to eTale ke-eka pada ke eka akSaramAM azraddhA hoya ane bAkInA badhAnI zraddhA rAkhato hoya to paNa te jamAlinI jema mithyAdRSTi jANavo, ane A mithyASTipaNe niyame karIne anaMta saMsAranA heturUpa thAya che ja." kahyuM che ke :-utsutra bhASaka AtmAone bodhino-samyakatvano nAza thAya che. ane anaMta saMsAra thAya che. ane A utsutra bhASakone bodhidurlabhapaNuM to arihaMta AdinA avarNavAdathI-niMdAthI spaSTa ja che. sthAnAMga sUtra nAmanA AgamamAM jaNAveluM che ke : "paMcahi ThANehiM jIvA dullahabohittAe kammaM pakareMti taM0 arahaMtANaM avaNNaM vadamANe-1, arahaMta paNNattassa dhammassa a02, Ayaria uvajjhAyANaM a03, cAuvvaNNassa saMghassa a04 vivikkatavabaMbhacerANaM devANaM H06" "pAMca kAraNovaDe karIne jIva, durlabhabodhipaNAnuM upArjana kare 1.--arihaMta bhagavaMtano avarNavAda bolatA, 2. arihaMta bhagavaMtoe prarUpelA dharmano avarNavAda bolatAM 3. AcArya bhagavaMta ane upAdhyAyajI mahArAjano avarNavAda bolatAM, 4. caturvidha saMghano avarNavAda bolatA, ane 5. utkRSTa evA tapa ane brahmacaryanA pratApe thayelA devono avarNavAda bolatA." ane utsutrabhASIonuM avarNavAdIpaNuM to tIrtha vidyamAna hovA chatAM paNa tene "atIrtha' tarIke bolato hovAthI spaSTa ja che. ane potAnI matithI vikalpita evAM atIrthasvarUpa mArgane prarUpanAra zrI RSabhadeva Adi bhagavaMto ja che. e pramANenuM tIrthakaro viSenuM khoTuM kalaMkadAna devAthI paNa moTuM pApa che ema jANavuM. vAdI zaMkA kare che ke "A pramANe tIrthakara Adiono kevI rIte avarNavAda thAya? e pramANe pUchato hoya to sAMbhaLa. zrI mahAvIradeva vaDe karIne pravartAvAyeluM evuM je duSpasahAcArya sudhI avicchinna cAlanArUM ane traNe jagatane pUjya tathA tIrthakarone paNa namaskaraNIya evA A vidyamAna tIrthane avahelIne pratisamaye avarNavAdI thayo chato tIrthakarono paNa avarNavAdI ja thAya che. kAraNa ke je ArAdhya padArtha che teno avarNavAda bolanAro e ArAdhyApadanA sthApaka ke prarUpaka evA tIrthaMkarano avarNavAdI thAya ja che. ane evI rItanA tIrthakarono ane ArAdhyapaMdano avarNavAdI thayo chato
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacane parIkSAnuvAda bhAga-1 449 jIva, zruta ane cAritradharmano paNa avarNavAdI thAya che te spaSTa ja che. temaja te tIrthanI aMdara rahelAM AcArya-upAdhyAya sAdhu Adino paNa tevI ja rIte avarNavAdI thAya. vagere vAto potAnI buddhi vaDe karIne ja dhodhanone-paMDitone pratIta ja che. A gAthArtha-233 . have laukika mithyASTinI apekSAe karIne unmArga Adino upadezaka evo lokottara mithyASTi kevo hoya? te jaNAve che. loiamicchattAo--'NaMtaguNaM mggnaasnnaaivyN| pAvaM titthaccAe, tullevia tAvayA ahiaN||234|| laukika mithyAtvanI unmArgadazanAdi vacana eTale ke unmArga prarUpavAthI ane mArganAzana AdinuM je vacana, te mithyAtvabaMdhane AzrIne anaMtagaNuM pApanuM nimitte jANavuM. temAM hetu jaNAve che. tIrthanA tyAgamAM bannenuM tulyapaNuM hovA chatAM paNa unmArga dezanA AdivaDe karIne adhika che. A pramANe akSarArtha jANavo. bhAvArtha A pramANe che : vAdI prazna kare che ke laukika mithyASTi je che te to mULathI ja jaina mArgane svIkArato nathI. jyAre lokottara mithyASTi je AtmA che te to jinokta evA mArgano ghaNo svIkAra karIne thoDAka ja mArgano apalApa kare che. to pachI laukika mithyAtvanI apekSAe karIne lokottara mithyAtva anaMta gaNuM kevI rIte?' e pramANe pUrvapakSa najara sAme Ave chate teno javAba jaNAve che ke tamoe je kahyuM ke "jinezvara bhagavaMte kahelo ghaNo mArga svIkAre che." te vAta mRSAbhASaNarUpa ja che. kAraNa ke jinezvara bhagavaMte kahelo mArga te tIrtha che. ane te tIrtha, usUtrabhASIoe mULathI ja choDI dIdhela che. ane te tIrthanA tyAgamAM aMzathI paNa jinokta mArgano svIkAra nahi hovA chatAM "jinokta mArgano ghaNo svIkAra che' evuM bolavuM te vacana kevI rIte satya thAya? ane ethI karIne te vAta ja khoTI che. tema ja jevI rIte bauddha Adi vaDe karIne jaina pravacana choDI devAyuM che te pramANe usUtra bhASI vaDe paNa choDI devAyuM che. e pramANe jaina pravacananA tyAgamAM bauddha ane utsutrabhASI e bannenuM tulyapaNuM hovA chatAM paNa bauddha Adine pUchavA chatAM teo jaina mArgane "jaina mArga" tarIke ja bole che. jema ke "A jaino amArAthI judA che'' e pramANe spaSTa bole che. tyAre A kupAkSika pApAtmA to tene pUchavAmAM Ave che tyAre "A jaino nathI. ame ja jaino chIe. e pramANe bolIne jainamArgane ajainImArga tarIke khapAve che. ane jaina mArgathI pote judA hovA chatAM paNa potAne jaina tarIke khapAve che! tevA prakAranA mArganAza Adi aneka juThA vacano vaDe karIne bauddha-sAMkhya Adi karatAM paNa anaMta guNAkAravALA kharatarAdi, usUtrIo jANavA. bauddha Adi, laukika karatAM paNa jainamArgano dveSI adhika hovA chatAM ane tIrtha bahirbhata thayelA eTale tIrtha bAhya thayelA ane tIrtha dveSI evA AtmAo paNa jinokta mArgano ghaNo aMgIkAra kare che to pachI konAmAM alpa aMgIkArapaNuM che? ema potAnI pra. 5. 57
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45o kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda buddhie vicAra karIne pharI vakhata jainamArgane aMgIkAra karelo che evuM vacana na bolavuM joIe. | gAthArtha-234 . have be gAthAe karIne upasaMhAra jaNAve che. jamhA u saMkiliTTho, 'bhinivesI hoi titthpddikuule| loo u bhaNai titthaM, titthaM khalu titthannukuulo||235|| teNaM tabbhavasiddhI; labbhai paratitthiesu na viy'vtte| ia muNia huMtu bhavvA, bhaddapayA titthabhattivayA // 236 // jethI karIne abhinivezI kupAkSika, saMkilaSTa pariNAmavALo ane tIrthanI ahita pravRttivALo pUrve kahelI yuktio vaDe thAya che. ane laukika eTale ke bauddha sAMkhya Adi tIrthane jaina mArgane tIrtha tarIke jaina mArga tarIke samyak prakAre bolato chato tIrthanI anukUla pravRttivALo hoya che. te kAraNa vaDe karIne anya tIrthakonI viSe tabhava siddhigAmI eTale ke caramazarIrI AtmA paNa malI zake che. tethI karIne eka ja samaye anya tIrthikone viSe utkRSTathI 10-AtmAo siddhipadane pAme che. kaheluM che ke :_ 'sijjhai gihiannasaliMga caudasaTThAhiasayaM c|| . eTale ke gRhasthaliMga-4 siddha, anyaliMga-10 siddha ane svaliMge utkRSTathI-108 siddhipadane pAme che. ane avyaktamAM-kupAkSika vargamAM carama zarIrI na hoya. eno bhAva e che ke kharekhara anyatIrthika jainamArganI zraddhAne bhajato thako tadbhave siddhi pAmavAvALo thAya che; paraMtu tevA prakAranI yogyatAne kAraNe koIka AtmA eka--be bhave paNa siddha thAya. kAraNa ke tene jainamArgane "jainamArga tarIke bolavAmAM tevA prakArano vacana doSano abhAva hovAthI. usUtramArgamAM paDelo to sanmArgano Azrita hoya to paNa carama zarIrI thato nathI. ane te kupakSanI zraddhA dvArAe karIne maryo chato nizcaya karIne anaMta saMsArI ja thAya. kAraNa ke tIrthane "atIrthapaNe" ane atIrthane "tIrthapaNe' bolavAnuM tevA prakAranA vacanono sadbhAva hovAthI. Ama tattvanI vAta jANIne tIrthane tIrtha tarIke bolavuM joIe. ane te vacana paNa evI rItanA bhAvavALuM hovuM joIe ke traNe lokamAM uttama tathA sarvaguNanidhAna evuM A tIrtha che. evA prakAranI bhaktiyukta vacana je prANInuM che te prANIo maMgalasthAnovALA thAya che. ' A vAtano bhAva e che ke tIrthakara bhagavaMtanuM sthApita kareluM tIrtha, kAyAe karIne enuM ArAdhana karavuM te vAta dUra raho. paraMtu vacana mAtrathI paNa tIrthanA svarUpane samyak prakAre nirUpaNa karato evo AtmA, traNe lokane pUjya evI lakSmInuM sthAna thAya che. arthAta mokSalakSmIne pAme che. // gAthArtha-235, 236 // have trIjA vizrAmano upasaMhAra jaNAve che.
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 4 451 evaM kuvakkhakosiasahassakiraNaMmi udymaavnnnne| cakkhupahAvarahio, kahio taio khryro'vi||237|| pUrve kahelA prakAravaDe karIne kupakSarUpI je kauziko dhUvaDo enA mATe sahastrakiraNa eTale sUrya samAna ane A graMtha udaya pAme chate svakIya locana teno je prabhAva eTale ke nIla Adi raMgo grahaNa karavAnI je zakti tenAthI rahita thayelo evo A kharatara paNa jANI levo. - Ano bhAva e che ke sahastrakiraNa kahetAM sUryante udayane pAme chate jema ghuvaDa potAnI AMkhanA prabhAvathI jovAnI zaktithI) rahita thAya che. tema A jagatano svabhAva che ke je tAmasakulavALA che tene sUrya kiraNo atyaMta zyAma tarIke dekhAya che. zrI siddhasenadivAkarasUrijIe jaNAveluM che ke : "saddharmabIjavapanAnadyakauzalasya, yallokabAndhava! tavApi khilAnyabhUvan; tannAdbhutaM khagakuleSviha tAmaseSu sUryAMzavo mdhukriicrnnaavdaataaH||1|| he loka bAMdhava! saddharmarUpI je bIja tene vAvavAmAM niSpApa kauzalavALA evA tamArA badhAya bIjo khaMbhita thaI gayA che temAM koI Azcarya nathI. je tAmasa evA pakSIonA kulo che tene viSe sUryanA kiraNo bhamarInA paganA sarakhA (kALA bhammara) jaNAya che. tevI rIte kupakSakauzika sahastrakiraNa saMka-nAmanA graMthanA A prakaraNamAM kupakSonI sAme ubhavelA evo kharatara nAmano kupAkSika vizeSe karIne kuzraddhArUpI je kudRSTi tenA prabhAvathI rahita thayo ane tethI karIne tenI matithI vikalpelI kuyuktio skurAyamAna thatI nathI. athavA to kudRSTivALo evo te kharatara A prakaraNane pAmIne sudRSTivALo thayo jANavo. || gAthArtha-237 ||. have A kharatara kyA saMvatsaramAM? ane kyAM gurunI vidyamAnatAmAM jaNAvAyo? te dekhADavA mATe gAthA kahe che. navahattharAyakiasama-mahimaMmi cittsiapkkhe| gurudevaya puNNudae, sirihiirvijysuguruvaare||74|| A gAthAne saMvatsarapakSa ane gurupakSa A banne arthamAM kaheze, saMvatsara pakSamAM kahe che nava ane hasta zabdavaDe nava ane benI saMkhyA samajavI, kAya zabdavaDe zAstranI paribhASAe pRthvIkAyAdi chakAya samajavAM. rAya-zabdavaDe eTale rAjA, rAjA zabda caMdrane jaNAvanAro che, te ekanI saMkhyA kahenAra tarIke jyotiSIo jANe che, ane pachI "aMkonI gati DAbI bAjuethI thAya che' e vacano vaDe karIne
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45ra je kupakSakauzikasahastrakiraNAnuvAda je aMko thayA te 1629 saMkhyAvAluM saMvatsara teno je mahimA. eTale nAmagrahaNa AdivaDe karIne jemanI prasiddhi che evA prakAranA varSamAM eTale 1929nA caitra mahinAnA suda pakhavADIyAnI aMdara- kaI tithie? to kahe che ke guru, suraguru hovAthI je zobhAthI vadhI rahela che ane te gurunA sAnidhyathI vinaya = sUryano jaya thAya che, kAraNa ke sUryanA zukra ane zani zatru che, budha madhyastha che, ane caMdra-maMgala-guru tenA mitra che, ane tethI gurunA yoge sUryano jaya thAya che, arthAta guruvAre ane gurUdevatayoge eTale ke puSyanakSatramAM- kevA prakAranA yogamAM? gurupuSyanA yogamAM. pUrNatithi eTale dazame, caitrasudamAM pa ane pUname puSyanakSatra na Ave; paraMtu dazame Ave. tethI caitra suda-10 guruvAra puSyanakSatramAM suvihita agraNI evA hIrasUri mahArAjanuM rAjya pravartamAna hote chate, kevA lakSaNavAlA? have gurupakSamAM kahe che, navahAtha pramANa zarIravAlA evA pArzvanAthaprabhu, te prabhuvaDe aMkita evo je avicchinnakAla, te kAlanI sarakho mahimA che jemano athavA to nava hAthanI kAyAvAlA pArzvaprabhunA rAjayanA mahimA jevo jeno mahimA che evA hIravijayasUrinA rAjayamAM = have A vAtano bhAva e che ke RSabha Adi bhagavaMtonI apekSAe hIna = UtaratA kAlamAM utpanna thayA hovA chatAM paNa zrI pArzvanAthaprabhu, sarvajanone viSe "Adeya' nAmavALA hatA, tevI rIte Sabhadeva Adi tIrthakaro hotA. evI rIte vajUdavAmI AdinI apekSAe mahAvIrasvAmInA janmanakSatra upara saMkrAnta thayela bhasmarAzinA mAhAsyathI kunRpati ane kupAkSikonI bahulatAvALA kALamAM utpanna thayA hovA chatAM hIravijayasUri jevI rIte mAMhAbhyane bhajavAvALA hatA, tevI rIte vajasvAmI Adio na hatA, A vAta varNanamAtra nathI. kiMtu pAramArthika che e batAvavAne mATe vizeSaNa dvArA hetu jaNAve che. kevA prakAranA hIravijaya suguruvAra hatA? to kahe che ke trisatapaNe citra eTale = Azcarya jema thAya tevI rItanA kupAkSika mukhyoe paNa potAnA kupakSano parityAga karavA pUrvaka sita kahetAM zvetazuddha evo pakSa aMgIkAra karyo che jemanA vArAmAM-samayamAM evA. Ano bhAva e che ke-kupAkSikonA mukhya agresara evA ane parivArathI yukta evA loMkAmatI RSi meghajI Adie nagarane viSe zreSTha evA amadAvAdamAM badhA rAjAomAM mukhya evA mudgalAdhipati zrI akabaranI sAkSIe mahAmahotsavapUrvaka pravrayA Adine svIkArI! tevI rItanuM kArya prAcIna AcAryonA rAjyamAM banyuM nathI. jo ke koIka kupAkSika, kyAreka pravrayAdikane svIkArato joyo che ane sAMbhaLyo che, paraMtu tenA nAyako evI rIte dIkSA le te to hIrasUri ma. nA rAjyamAM ja banyuM che, e Azcarya che. AvuM Azcarya paNa kyAMthI thayuM? enA mATe vizeSaNa dvArA hetu jaNAve che. kevA lakSaNavALA zrI pUjyanA vArAmAM (samayamAM) to kahe che ke guvataq=r6=moTuM =Dhavata=bhAgya te yuvata te gurudaivatanA=moTA bhAgyanA pUrNa udaye. eTale ke-tIrthaMkara nAmakarmanA udayanI jema pUrvajanmamAM upArjita karelI zubha prakRtinA vipAkano anubhava che jemAM evA moTA bhAgyano pUrNa udaya thaye chate. A moTA bhAgyano udaya kevaLa guruno ja nahiM; paraMtu temanA
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana parIkSAnuvAda bhAga-1 je 453 bhaktajanone paNa hato. te A pramANe gurupa-guru mahArAjano tevA prakArano puNyavipAkano udaya vartato na hoya to kupAkSika ane kutRpathI vyAkula(vyApta) evA kAlane viSe paNa zrI khaMbhAtamAM prabhAvanA dvArAe karIne koTi saMkhyAnA dravyono vyaya saMbhave kharo? na ja saMbhave, temanA caraNa vinyAse-paga mUkavAmAM dareka Dagale rUpAnANuM ane sonAmahoro mUkavAnuM ane motInA sAthIyA Adi racavAvaDe karIne tIrthaMkaranI jema pUjAno udaya paNa saMbhave nahi. have temanA bhaktapakSamAM jaNAve che ke - tevA prakAranA kAlane viSe paNa vidhAtAe jJAna-darzana-cAritra A traNeno piMDa karIne jANe eka mUrti banAvelI hoya evA te hIravijayasUri gurunA bhakta zrAvakomAM paNa pUrvajanmopArjita zubhakarmanI preraNA vaDe karIne temaja bhAvikAlamAM tevA prakAranI bhavitavyatAnA vaza karIne tevA prakArano bhakti ullAsa saMbhave. upadezapadamAM kahyuM che ke : puNNehiM coiyA purakaDehi, siribhAyaNaM bhviasttaa| gurumAgamesi bhaddA, devayamiva pnyjuvaasNti||1|| pUrva puNyoe karIne prerAyelA bhAgyazALI bhavya sattvo-bhavyajIvo, lakSmIbhAjana thAya che. ane bhaviSyakAlamAM jemanuM kalyANa che evA te puNyavaMto devatAnI jema gurune jeo pUje che, te lakSmInA bhAjana thAya che. meM gAthArtha-1OO || - have A prakaraNanA kartAnA nAmathI garbhita evI AzIrvAda dAyaka gAthA kahe che. ia sAsaNaudayagiriM, jiNabhAsiadhammasAyarANugayaM / pAvia pabhAsayaMto, sahasakiraNo jayau eso||101|| A prakAra vaDe karIne A pratyakSa siddha evo sahastrakiraNa sUrya arthAta "kupakSa kauzika sahastrakiraNa" jaya pAmo, e pramANe AzIrvAda jaNAvyA. AzIrvAdadAna paNa tenA kRtyanuM pragaTa karavA pUrvaka ja hoya che. e mATe kahe che ke zuM karatA jaya pAmo? prakAza karatA jaya pAmo. arthAt jIvalokane prakAzita karatA jaya pAmo! jevI rIte sUrya, jIvalokane prakAzita karato chato AzIrvAdanuM bhAjana bane che, tevI rIte A graMtha paNa prakAza karato chato AzIrvAdanuM bhAna bano. prakAza paNa zuM karIne kare che? enA mATe kahe che. zAsana = eTale jaina tIrtharUpa je udayagiri=udayAcala parvata arthAta niSedha parvata tene pAmIne eTale udayagirinA zikharane pAmIne! jema bIjo sUrya paNa niSadha parvatane pAmIne prakAza kare che tema jaina tIrtharUpa udayagirine pAmIne A graMtha paNa prakAza kare che, bIjI rIte nahi kevA prakArano zAsanaudayagiri che? to kahe che ke - jina bhASita dharma sAgarAnugata, arthAta jinezvara bhagavaMta vaDe kahevAyelo evo je dAnAdi lakSaNavALo dharma te rUpI je samudra tene anusarIne rahelo : jema niSadhaparvata, banne bAjuthI samudrane
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ 454 4 kupakSakauzikasaharakiraNAnuvAda aDIne rahelo che tevI rIte dharmasAgararUpI samudrane banne bAjuthI sAgara samudrane aDIne rahelo A zAsana udayagiri che. athavA to samudranI sarakho evo "A kupakSakauzika sahastrakiraNa' che. jema sUrya, samudramAM mAMDalAM kare che temaja niSadhaparvata para paNa kare che. kahevuM che ke "tresaTha mAMDalAM niSadhaparvata para ane be mAMDalAM be joyaNa aMtarIta bAhA upara ane 119-mAMDalAM lavaNa samudra upara hoya che.' (tema "dharmarUpa sAgaramAM sahastrakiraNa-sUryanA mAMDalA vadhAre che.) ahiM niSadhanI apekSAe sUryanA mAMDalAM samudramAM vadhAre hoya che. "jinabhASita dharmasAgarAnugata" e vizeSaNa dvArAe A graMthanI racanA karanAranuM "dharmasAgara' evuM nAma paNa sUcavyuM, tema jANI levuM. A pramANe tapAgaccharUpa AkAzane viSe sUryadeza zrI hIravijaya sUri ziSya mahopAdhyAya zrI dharmasAgarajI gaNI viracita-svopajJa kupakSakauzika sahastrakiraNa nAmanA ane hIravijayasUrie ApelA pravacanaparIkSA e apara nAmavALA graMthane viSe kharataramata nirAkaraNa" nAmano trIjo vizrAma pUrNa thayo. pravacanaparIkSA graMthAnuvAda prathama bhAga saMpUrNa
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazasti kAyana ER 77OID