________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧ રજોહરણ-મુહપત્તિ-પાત્રનિર્યોગ -૧-કપડી-છઠ્ઠો ભેદ.. રજોહરણ-મુહપત્તિ-પાત્ર નિર્યોગ-૨-કપડાં -સાતમો ભેદ. રજોહરણ-મુહપત્તિ-પાત્રનિર્યોગ-૩-કપડાં આઠમો ભેદ.
એ પ્રમાણે પંચવસ્તુગ્રંથની ૭૭૨-૭૭૩-૭૭૪મી ગાથામાં કહેલું છે. આવા પ્રકારનો જે જિનકલ્પ છે તે સંપ્રતિકાલે વિચ્છિન્ન થયો છે.
જે કાલે ઉત્પન્ન થયેલો આત્મા સિદ્ધિગતિ પામતો હોય તે કાલે ઉત્પન્ન થયેલા આત્માઓ જ જિનકલ્પ સ્વીકારી શકે છે બીજો નહિં! અર્થાત જયારે મોક્ષમાર્ગ ચાલુ હોય ત્યારે જિનકલ્પ ચાલુ હોય. સાંપ્રતકાલે તેવા પ્રકારના સ્વરૂપનો અભાવ હોવાથી. અને એથી જ કરીને સાંપ્રતકાલે વિકલ્પ જ હોય છે. અને એ સ્થવિરકલ્પવાળાને જઘન્યથી-૧૪-પ્રકારની ઉપધિ હોય. તેમાં ૧૨-પ્રકારના ઉપકરણ તો જિનકલ્પીમાં કહ્યા છે. તે જ
અને ૧૩મું માત્રક અને ૧૪મો ચોલપટ્ટો. પંચવસ્તુની ૭૭૯મી ગાથામાં કહ્યું છે કે “આ જ ૧૨ પ્રકારની ઉપધિ અને એ ઉપરાંત ૧ માત્રક અને ચોલપટ્ટો આમ ૧૪ પ્રકારની ઉપધિ વિરકલ્પિકને હોય છે.'
તેમાં માત્રક તેને કહેવાય છે કે સર્વ યતિઓને યોગ્ય - વસ્તુઓને ગ્રહણ કરવા લાયક એવું જે પાત્ર તેને માત્રક કહેવાય છે. સ્થવિરકલ્પને વિષે ઉત્કૃષ્ટ રીતે ઉપકરણની ચિંતા = વિચારણા વખતે ટાઢ-તડકો આદિ સહન નહિ કરનાર એવા તપસ્વી, બાલ – ગ્લાન આદિને આશ્રીને સંયમના નિર્વાહના હેતુ અંગે ડબલ અથવા તો એથી અધિક ઉપાધિ રાખવાનું નિશીથચૂર્ણિ આદિ આગમથી જાણી લેવું.
એ પ્રમાણે કહેલા પ્રકારવડે કરીને જિનકલ્પિકો અને સ્થવિરકલ્પિકો તે બન્નેને વિષે પણ પૂર્વે કહેલા ગુણોને માટે વસ્ત્ર ધારણ કરાય છે. અને જો વસ્ત્ર ધારણ ન કરે તો પ્રવચનની અવહેલના આદિ તેમજ સ્ત્રીજનને અને પોતાને પણ મોહોદય થવા આદિ ઘણાં દોષો થાય છે. '
હવે દિગંબર પ્રશ્ન કરે છે કે “સર્વસંગના ત્યાગી એવા સાધુઓને લોકની અનુકૃતિ વડે કરીને અથવા લજ્જાવડે કરીને શું પ્રયોજન છે? ઉર્દુ એમણે તો લોકાનુંવૃત્તિ અને લજ્જા છોડી દેવાની છે.” એમ જો કહેતો હોય તો બોલીશ નહિ પાપના ઉપાદાનના કારણભૂત એવી લોકાનુવૃત્તિ આદિનું પરિહરણીયપણું હોવાથી : સંયમના હેતુરૂપ એવી લોકાનુવૃત્તિ અને લજજાનું પરિહરણીયપણું નથી. પરંતુ તેનું તો ઉપાદેયપણું છે. જો એમ ન હોય તો તારા જેવા દિગંબરવડે કરીને પણ જલથી શૌચ કરવું, મુખવિવરમાં કોળીયો નાંખવો આદિનું જે કરવું છે તે પણ લોકાનુવૃત્તિ અનુસારે જ છે.
હવે દિગંબર કહે છે કે “વસ્ત્રત્યાગમાં જે થવું હોય તે થાઓ; પરંતુ તેમાં નિઃસ્પૃહતા તો થાય જ છેને? અને એ નિઃસ્પૃહતા ચારિત્રને અનુગુણ કરનારી છે. એ વાત તમને કેમ સંમત થતી નથી.?' એમ જો કહેતો હોય તો તારી વાત ઠીક છે. ધર્મના ઉપકરણથી અતિરિક્ત ઉપકરણના પરિત્યાગવડે જ થતી એવી નિઃસ્પૃહતા અમારે સંમત છે. નહિ કે ધર્મના ઉપકરણના પરિત્યાગમાં પણ
