________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
- ૪૨૧ નપુંસકો હે૬ એટલે અધોનાપિતોહજામ, ચાર પ્રકારના તિર્યંચો--વાનર આદિનો પાત થતો હોય આવજાવ થતી હોય એવા પ્રકારની પહેલી બીજી અને ચોથી સ્થંડિલભૂમિનો નિષેધ કરેલ છે. આ જ વાતનો નિર્યુક્તિ ગાથા દ્વારા વર્ણવે છે.
चारभडवोडमिंढा, सालगतरुणा य जे अ दुस्सीला । उब्भामित्थीवेसिअ, अपुमेसु अ पंति तु तदट्ठी ॥ १५ ॥
ચારભટ–રાજપુરુષો, ઘોટા એટલે ચટ્ટા=ઘોડાના(રખેવાળો), મીંઢ એટલે હાથીના મહાવતો, સોલા એટલે ઘોડાની ચિંતા કરવામાં નિયુક્ત કરેલા માણસો, આ બધા જુવાનિયા હોય એટલે દુઃશીલ હોય અને તેથી પહેલી અને બીજી સ્થંડિલભૂમિ જે છે તે બન્ને અનાપાત હોવાથી એકાંત’ કહેવાય તેથી કરીને તેવા લોકોનું ત્યાં સ્ત્રીઓમાં તથા વેશ્યાઓમાં અથવા નપુંસકોમાં હરવું ફરવું થાય તેવા ઉદ્ભામક, સ્ત્રી અને નપુંસક આદિના પ્રતિષેધને માટે ચોથા સ્પંડિલમાં સંચાલિતપણું હોવાથી આ દુઃશીલ મનુષ્યો આદિ પ્રાણીઓ સંયતિ વર્ગને જોવે અથવા તો સંયતિવર્ગ વડે તેઓ જોવાય. માટે ચોથો ભાંગો પણ નિષેધ છે.
हेट्ठ उवासणहेउं, णेगागमणंमि गहणउड्डाहो । વાળરમઽહંતા, છાલવતુળના તિ તેાિ।।૧૬।।
અધો લોચકાર્ય કરવાને માટે પહેલેથી આવેલા અનેક અધોનાપિત=હજામો માણસોના અધોલોચ કરવાને માટે આવ્યે છતે અધોલોચ કર્મ કરાવનારા તે આત્માઓને જો મોહનો ઉદય જાગ્યો હોય તો સંયતિને ગ્રહણ કરે. અને સંયતિને ગ્રહણ કરવામાં શાસનનો ઉદ્ગાહ થાય છે. તેવી જ રીતે વાનર-મોર-હંસ-બકરા અને કૂતરા આદિ તિર્યંચો ત્યાં આવતા. હોય તો સાધ્વીઓને ઉપસર્ગ કરે. જો આમ છે તો પછી શું કરવું શોભે? તે જણાવે છે.
जइ अंतो वाधातो, बहि तासि सेसा
ततिअया अणुण्णाया ।
णाणुण्णाया, अजाण विआरभूमीओ ॥ १६॥
જો ગામની અંદર પુરોહડા આદિનો અભાવ હોય તો ગામની બહાર આપાત અસંલોકરૂપ ત્રીજી જે વિચારભૂમિ છે તે સાધ્વીઓને માટે અનુજ્ઞાત કરેલી છે. એ આપાત અને અસંલોકવાળા ત્રીજા ભાંગામાં સ્ત્રીઓનો જ આપાત ગ્રહણ કરવો, પુરુષોનો નહિ. બાકીની અનાપાત અસંલોક આદિ વિચારભૂમિઓ સાધ્વીઓ માટે નિષિદ્ધ છે. વિચારદ્વાર પૂર્ણ થયું. હવે સાધ્વી સમુદાયને લાવવાનું દ્વાર કહે છે.
पडिलेहिअं च खित्तं, संजइवग्गस्स आणणा होइ ।
શિકાર માંતો, વારળ પુરતો વ સમમાં વા॥૧૬॥
એ પ્રમાણે હોય છતે વિચારભૂમિ આદિની વિધિવડે કરીને પ્રત્યુપેક્ષિત થયેલું એવું અને
