________________
૨૭૦ ૮
પક્ષકૌશિસહસ્રકિરણાનુવાદ
જેવી રીતે થાય તેવી રીતે વર્ણવે છે. એટલે કે સૂર્યના તાપથી તપેલી ચક્ષુવાળાઓ મરુમરિચીકામાં (ઝાંઝવાના જલમાં) જેમ ‘જલ'ની સંજ્ઞા કરે છે તેવી રીતે તીર્થને વિષે પ્રતિક્રમણ આદિ ક્રિયાઓના જે જે નામો છે તે તે નામોને પોતાની મતિએ વિકલ્પી ક્રિયાઓને આ નામો આપેલા છે. તેવી જ રીતે સાધુ, સાધ્વી, શ્રાવક, શ્રાવિકારૂપ ચતુર્વિધસંઘ તથા તેની ભક્તિ, સાધર્મિકવાત્સલ્ય આદિ બધા જ અનુષ્ઠાનનું અનુકરણ તીર્થના અનુકરણ માત્ર જ છે. અને તે બધું ખોટું જ છે. કારણ કે વસ્તુતઃ તે બધું તેવા સ્વરૂપના અભાવવાળા હોવાથી. જેમ છીપનો ટૂકડો, ચાંદીના શાને કરીને ચાંદી નિમિત્તે ગ્રહણ કરે તો રજત લાભવાન્ કહેવાય? ન જ કહેવાય! એજ દૃષ્ટાંતવડે કરીને તીર્થના પ્રતિપક્ષી એવા કુપાક્ષિકો, તીર્થનું અનુકરણ કરનારા હોવા છતાં પણ તેના ભક્તો વડે જે મોટું વર્ણન કરાયું છે તે અકિંચિત્કર જ છે. એ પ્રમાણે જાણવું. ।। ગાથાર્થ-૧૫ ||
હવે બધું જ વર્ણન અસત્ય નથી. એ ઉપર કહે છે.
पाओगहणा एगं, सच्चमसच्चा य अणुहरा सेसा । जह जिणसासणमेगं, सचं सेसा असच्चा य ॥ १६ ॥
પ્રાયઃ શબ્દનું ગ્રહણ કરવાથી એક સત્ય છે જેનું અનુકરણ થઈ શકે તે સત્ય જાણવું. તે સત્ય
તો એક જ છે. બાકીના બધા અનુકરણ કરનારા છે. એટલે કે ‘આ તીર્થવર્તિ સાધુઓ આદિ આ પ્રમાણે કરે છે માટે અમારે પણ એ પ્રમાણે જ કરવું' એ પ્રમાણે રાજાની ચેષ્ટા કરનારા નટની જેમ અસત્ય જાણવા. કારણ કે વર્ણનીય જે ગુણો છે તેના સ્થાનરૂપ ન હોવાથી. આ વાતમાં દૃષ્ટાંત આપે છે કે—જેમ જૈન શાસન એક જ મોક્ષમાર્ગ તરીકે સત્ય છે, બાકીના બધા સુગત=બૌદ્ધ આદિ અસત્ય જ છે. કારણ કે મોક્ષને માટે પણ પોતાની બુદ્ધિએ વિકલ્પેલી ક્રિયાઓને કરનારા હોવાથી અસર્વજ્ઞમૂલ છે. અને તેથી અકિંચિત્કર છે એમ જાણવું. ।। ગાથાર્થ-૧૬ ।।
હવે નિગ્નાસિક એ ૧૩મી ગાથાનું પણ વર્ણકવચન છે તે અકિચિંત્કર તરીકે જણાવેલું છે. અને જે તીર્થસંમત છે તે સમ્યગ્ એ પ્રમાણે જે કહેવાયું છે. તેથી કરીને તીર્થ સંમત એવું જે જિનવલ્લભ વિષયનું વર્ણન જે છે તે જણાવે છે.
जिणवल्लहो अ एवं गुरुणा चत्तो न केण वंगिकओ । अप्पबिओ बहु भमिओ, कइजण असुभाण उदपणं ॥१७॥
એ પ્રમાણે જિનશેખર આદિના દૃષ્ટાંત વડે કરીને જિનવલ્લભનો પણ સ્વીકાર કરી લેવો. કારણ કે તે પણ ગુરુવડે છોડાયેલો છ કલ્યાણક પ્રરુપણા આદિનું કાંઈપણ નિમિત્ત મેળવીને ચૈત્યવાસી જિનેશ્વરસૂરિવડે કાઢી મૂકાયેલો જિનવલ્લભ, કોઈના પણ વડે અંગીકાર કરાયો નથી. ‘‘હું ચૈત્યવાસ છોડી દઈશ'' એ પ્રમાણેની વાણી માત્ર ઉદ્ભવાવીને—ઉચ્ચારીને અભયદેવસૂરિ પાસે ગયો.
